Grammatici Latini, Volume 2 (Cambridge Library Collection - Linguistics)

12

PRISCIAM INST. p. 543. 44 P.

p. 17. 18 K.

clebennis, quod non fixis labris est pronuntianda f, quomodo p b , atque hoc sol uin interest. X etiam duplicem loco c el s vel g et s postea a Graecis inventam assumpsimus. K enim et q, quaiiivis figura et nomine | videantiir aliquam habere s difl'erentiam, cum c lamen eandein tam in sono vocum quam in metro potestatem continent, el. k quidem penitus supervacua est: nulla enim videtur ratio, cur a sequente haec seribi debeat: 'Carthago' enim et e caput', sive. per c sive per k scribantur, nullam faciunf nee in sono nee in 15 potentate eiusdem consonanlis differentiam. (j vero propter nihil aliud scri- io benda videtur esse, nisi nl ostendat, sequent; » ante alteram vocalem in eadem syllaba positam peniere vim literae in metro, quod si ideo alia lilera est existimanda quam c , debet g quoque, cum similiter praeponitur ii amittenti vim literae, alia putari, e t a l i a , cum id non facit. dicimus enim ' anguis' sicuti xc pro DCCCC /f\ ennachos d cf. schol. cod. Vatic. 1480 s. X conscripli ad h. I. uidelicet alfabeti. in co enim tres scribuntur figurae. signilicantcs sex xc dcccc Ha .^. q. fc. quarum nomina haec eriseno. cofe. equofo. et iste siquidem dissimiles sunt litteris. quae fi^urae si minimac sunt adhibendae. elementa sine dubio nee li elcmentum sed nota aspirationis quia] d qua D -23 disimiles L dissimilcsinl- K desimiles (uel disimiles g) sunt G elementa] r helementa R

LIBER I 14 —IS p . 544. 45 I>.

13 p . 18. lit K.

stint habenda. sed minime hoc est adhiljcndum, nee aliud aliquid ex accidenlibus proprielalem oslendit uniiiscuiusque elemenli, (juoniodo poleslas, qua caret aspiralio; ne.que enim vocalis nee consonans esse poicsl. vocalis non cst li, quia a sc \occm non l'acit, nee seniivoealis, cum nnlla syl5 laba Lalina vel Graeca per integras dictiones in earn desiuit, nee miita," cum in eadem syllaba cum dnabus inulis bis ponilur, nt 'Phlhius', ' Ericlithonins'. milla enim syllaba plus dua|bus potest mulis babere iuxla se positis, nee phis tribus consonantibus continuare. auclorilas quoque. lam V a r r o n i s quam Macri teste C e n s o r i n o nee k nee q nee h in nu10 mero adhibet literarum. Videntur tamen i et u, cum in eonsonantcs Lranseunt, quantum ad 17 polestatem, quod maximum cst in eleinentis, aliae lilerae esse praeler supra dictas; mullum enim interest, ulruin vocales sint an consonanles. sicut enim, quamvis in varia iigura et vario nomine sint k et q et c, tamen, is quia unam vim babent tarn in metro quam in sono, pro uiia lilera aceipi debent, sic i et u, quamvis unum nomen et unam habeant figurant tain vocales quam consonanles, lamen, quia diverstun sonum el diversam vim habent in metris el in pronunliatione syllabarum, non sunt in eisdein meo iudicio dementis accipiendae, quamvis et C e n s o r i n o , doetissimo 20 artis grammaticae, idem placuit. Multa enim est differentia inter consonantes, ut diximus, et vocales. tantum enim fere interest inter vocales et consonantes, quantum inter animas et corpora, animae enim per se movenlur, ul philosophis videtur, el 18 corpora movent, corpora vero nee per se sine aniina moveii possnnt nee 25 animas movent, sed ab illis moventur. vocales similiter et per se moventur |i ad perficiendam syllabam el consonantes movent secum, consonanles vero sine vocalibus immobiles sunt. Et i quidem modo pro simplici modo 1 habendae Ld 2 propriaetatem R elementi] r aelemeiHi R 3 Deque consonans Kr 4 h om. GL facit D habet supscr. d nulla add. d 5 per integras dictiones] in pevfecta dictioue GL uel per integras in my. y dictiones] r dicciones R earn] rd eandem R earn non D dissinit K desinat DL dissinat G 6 mutis] syllabis A ut. nt Plutius (o) R phthcus GL PHTIOC Dd Eiiclithonius] d erechtlionius GB 7 sillaba enim L mutis potest ADHK potest habere om. GL iuxta se] y se iuxta LG 8 possitis G continuarej continuare potest Gl autoritas D tarn in mary. add. h U Varronis] pertinent haec vel ad libros de antiquilate lilerarum vel ad opus de oriyine linguae Latinue, cf. Ritschelium de Varr. disc, libris p. 27. 54 sij. mus. phil. VI p. 529 macri et censorini GL teste in mary. I Macri] f. Pompei Macri, cui ordinandas bibliothecas deleyaveral Augustus, v. Suet. Caes.'bft. de hoc Macro cf. If'elckerum tray. Gr. p. 1329 sq. Mrinekium act. menstr. acad. Berol. 1850 p. 255 sqq. vindic. Strab. p. 213 sq. Censorino] in op. inc. cf. 0. la/tnii proleyy. in Ce?is. p. VII k] f K ante k unius lit., post q duarum lit. (ue ni f.) litura in R nomero A 11 De I et V inscr. A et in mary. Dr 13 sint om. GL 14 et in uario GL siint K 10 sic ft i et GL habeant h. I. om. G habent HK add. g 17 consonantes liabeant tann-n G diuersum] r adiuersum R 18 habent] I habeant L et pronuntiatione A eisdem] d isdem D hisdem GL iisdem I 19 Censorino] cf. 0. lalmimn I. I. 21 est om. GLK differentia (cf in lilura) K 22 quaiutum R 2-1 nee] non GL postint L pnssent in possunt corr. I) 25 et om. D et per *e om. •H 26 secum add. r 27 inmobiles A iumobiles G immobilesuut H

14

PRISCIANI 1NST. p . 5-15 l \

p . 19. 20 K. •

pro duplici accipitur consonante: pro simplici, quando ab eo incipil syllaba in principio dictionis posita subsequente vocali in eadem syllaba, ul c l u n o ' , 'Iuppiter', pro duplici aiitcm, quando in medio dictionis ab eo incipit syllaba post vocalem ante se positam subsequente quoque vocali in eadeni syllaba, ut ' m a i n s ' , e p e i u s \ ' e i u s ' , in quo loco antiqui solebanl 5 geminare eandem i literam et | ' m a i m s ' , 'peiius', ' e i i u s ' scribere, quod non aliter pronuntiari posset, quam si cum superiore syllaba prior i, cum 19 sequente altera proferretur, ut c pei-ius', <ei-ius', e m a i - i u s ' ; nam quamvis sit consonans, in eadem syllaba geminata iungi non posset: ergo non aliter quam c lcllus', ' m a m i u s ' proferri dcbuit. unde 'Pompeiii' quoque gene-10 tivum per tria i scribebanl, quorum duo superiora loco consonantium accipiebant , ut si dicas ' Pompelli'; nam tribus i iunctis qualis possit syllaba pronuntiari? quod C a e s a r i doctissimo artis graniniatieae placitum a V i c t o r e quoque i n a r t e g r a m m a t i c a d e s y l l a b i s comprobatur. pro simplici quoque in media dictione invenitur, sed in compositis, ul e iniu- is r i a ' , 'adiungo', 'eiectus', ' r e i c e ' . V i r g i l i u s in b u c o l i c o [proceleusmaticum posuit pro dactylo]: T i t y r e p a s c e n t e s a flu m i n e r e i c e c a p e l i a s ; 20 nuniquain autem potest ante earn loco positam consonanlis aspiratio inveniri, sicut nee anle u consonantem. unde 'hiulcus' trisyllabum est, nulla 20 enim consonans ante se aspirationeni recipit. De I inscr. AD simplici] g semplici G 1 accepitur H consonante om. L simplici] gd semplici G simplici habetur quando D ab co] om. G ab ipso Lg ab ea DH 2 posito GL 3 luppiter] a iupiter ALH diccionis R, in dictionis ut assolct corr. r eo] R ea rell. 4 se om. ADHGLK add. d subsequente] suquente A i

quoque om. GL i

i

5 eandem] eadem A

6 et] d ut D

i

maius L

mains

i

peius eius li ma.ius pei.ius (jam. eiius) H scribere] d scriberent D 7 superiovi GL cum sequente] d consequente D consequent! A cum sequenii a 8 proferretur] d pvoi

i

i

feretur DGL peins eius maius li peiius maiius eiius I) eiius om. AHGLK duo autem (et duo AD) i (ii DGL) pro duabus consonantibiis accipiebant post maiius add. ADGLK 9 sit i in Ad 10 quoque genitiuum per tria iii (i d) in marg. add. D

genetiuum om. GL genitiuum RKa el sic saepe libri

11 trea G

iii

AHLr

12 pompeiii GLK i] d iii ADHr syllaba possit K Nam postremum i pro uocali est accipiendiim pnst pronuntiari add. DGL 13 Caesari] g ccssari G inter C. Iulii Caesaris libri I de analogia fragmenla posuit Nipperdeius in ed. Caes. p. 754 placitum] placitum fuissr r a Victore] Hrd auctore RDA auctori GLK uel anctovi pro v. I. spscr. d a Victorino Bondanms var. lect. II 13 p. 307, at v. Osannum Beitragc zur griech. u. rom. Litteraiurgesch. II 377, qui C. Iulii Midoris rhetoris mentionem rede mild videlur iniecisse. inter ulramque senlentiam fluctuaiur Graefenhanius Gescli. d. Phil. HII 103 14 quoque om. D add. d de] in G conprobatur AD 15 simplici] y semplici G compositis] a conpositis A compossitis G . 10 adiuugo G iviurtus DGK reice] h reiice DGK Schneiderus Elementarlehre p. 278 reicere H ut Virgilius D Very. eel. 3, 90 bucolico].d bucolicon D bocolico GK boco L proceleusmaticum posuit pro dactylo post bucolico inserit r ibidemgue haec legunlur in GH, post capellas eadem vocc. extant in R rell. proceleiimaticum RADgk procleumaticum K proclimaticum G 17 possuit G dactilo ADHGLKr 18 tytire AL tytyre DKG titure / / reice] d reiice DGLK rejice Schneiderus Elementarlehre p. 278 capel as K 19 Nunquam GL potest post aspiratio collocal D cam] I in lilura A I litteram D consonantis possitam G adspiratio H 20 De septem

LIBER 1 18-21

15

1>. 545. 4fi P .

,,. 20. 21 K.

V vero loco consonantis posita eandem prorsus in omnibus vim hal)iiit apud Latinos, quam apud Aeolis digamma. unde a plerisque ei no|men hoc datur, quod apud Aeolis habuil olim f digamma, id esl c vau' ah ipsius voce profectum teste V a r r o n e el D i d y m o , qui id ci nomen s esse ostcndunt. pro quo C a e s a r hanc j figuram scribi voluit, quod || quamvis illi rede visum est, tamen consuetudo antiqua superavit. adeo autem hoc verum est, quod pro Aeolico digamma / u ponilur: quod sicut illi solebant accipere digamma modo pro consouantc simplici .teslc A s t y a g e , qui diversis hoc ostendil usibus, ut in hoc versu: lu 'Otyofievog FsXivctv sliKcojtida, sic nos quoque pro simplici habemus pleruniquc consonante u loco / digamma positum, ut: At V e n u s b a u d a n i m n n e q u i q u a m e x t e r r i t a m a t e r , est tamen quando idem Aeolis inveniuntur pro duplici quoque consonante 21 15 digamma posuisse, ut:

NsGxOQa de fa

naidog.

nos quoque videmur hoc sequi in praelerito perfeclo ft plusquamperfecto potestatibus. u inscv. A de u. D 1 posita] g possila G prosus L prursus K 2 At'olis] H Dannst. a m. pr. aeoles RDK eoles AGL Iiabuit digamma Hr 3 Aeolis] Hr aeoles vel eoles R veil. habuit om. A abuit R olim] y ollim G f in litura H, del. r 4 Varrone] cf. Cornut. ap. Cassiod. dc ortkot/r. p. 2282 P. fr. Varr. inc. p. 342 ed. Bip., ubi hie 1. est addendus Didjmo] y didimo RK dydimn ADGL Didymo] Chalcentero, ut alii censent, Claudio iuniore, ut alii auctore Suida, in opere USQI TJJJ imga 'PWJIUICOV dvaXoyi'ag s. de Latinitate

cf. M. Sc/imidtium Did.

Chalc. fr. p. 345 sq., qui h. 1. posuit ibid. fr. I p. 346 sq. id add. d csse nomen ei GL 5 esse] d van esse D fignram g AS ( j in litura in H) scripturam & GL scribere D 6 consuetudo antiqua] a antiqua consuetudo AK 7 dig (in fine pag. abscissae amma F periit) R f digamma GL f in litura in II u om. H ponitur u GL quod] d quod F I) sicut supscr. in A 8 modo om. H semplice G simplice g Astyagej astiage GLK cf. Suid. s. v., Eudoc. p. 64. M. Schmidtium Zeitschr. f. d. Gymnasialmesen 1851 p. 127 0 ostendit uersibus ut es>t in GKL

10 OYOMENOC

HA

O<))OMENOC r

OCJJOMENNOC G

O<]>OMHNU)C D

olopevos

Pul-

\-

schius O + OMENOC EAENHN EAiKiorrEAa spscr. aspiciens -i- partim helcnan cirenndo puerum in litura I prima tantum et quatiuor extremis literis graecis profectis ah L i-EASAN R .pEAENAN T <()EAENAN AH J^EaENAN HAHKUJTIHAA D FEAEN. G EAiKUinHAA r EAIKUJTTIAA A EAIKLUTHAAA H MEAiKUjTiEAa K

MEAIK3I TTEda Alcmanis versus

esse videtur, cf. Alirensium de dial. Aeol. p. 8. 3 1 . BergMum poet. lyr. gr. ed. all. frugm. adesp. 31 p. 1049 11 consonante simplici habemus plerumque K eoni

sonante plerumque simplici habenius LH plerumque pro consonante seniplici habemus G plerunque L plerumque rell., sup. lin. add. in R loqvo ex loco faclum in R F eras, in R, in litura H 12 positnm om. L ut] r YT R 13 Very. Aen. VIII 370 at ex ad corr. AD ad Venus ant (haut Rom. m. alt.) Pal. Rom. haut GLK 14 iidem L aeolis] r eolis H aeoles vel eoles R rell. inveniuntur] r F inueniuntur R quoque om. L . 15 F ante digamma in litura H, add. r digamma add. k possuisse G 16 NEOTorpiAE (A in lilura r) AE O.FUI TTAPAOC R unde NEKTOPIAE _puji TTAPAOC effecit

passim

corr.

r

NECPIACE

a d hectoPiAE FUIITTPAOO

F <(>U)ITTAPAOC A

( F in lit.)

X NECTOPa h e c t o r a AE***F

P A TTAUAUJC D

H NCTOPa dE F&\ TTauluii-- G

F
16

PRISCIANI INST. p. 546 P.

p. 21. 22 K.

tertiae et (juartae coniugalionis, in quibus i ante u consonantem posila producitur eademque subtracts corripitur, ut 'cupivi cupii', 3

cupieram', 'audivi audii', 'audiveram audieram .

c

eupiveram

inveniuntur etiam pro

vocali correpta hoc digamma illi usi, ut 'Al%{iav. Kal

esl enim dimetrum iambicum, vem syllabam.

5

%£ipc! nv Q xs Sd^iov, et sic est. proferendum,

£ ut i'aciat bre-

nostri quoque hoc ipsmn i'ecisse inveniuntur et pro conso-

nante u vocah™ brevem accepisse, ut H o r a t h i s

c

s i l u a e ' trisyllahum pro-

tulit in e p o d o hoc versu:

*

Nivesque d e d u c u n t Iovein, nunc m a r e m i n e siluae:

io

est enim dimetrum iambicum coniunctum penthemimeri heroico, quod aliter 22 stare non potest, nisi ' s i l u a e ' trisyllaburn accipiatur.

similiter

Catullus

Ver onensis Quod zonam soluit diu ligatam inter hendecasyllahos

Phalaccios posuit,

cipias, versus stare non possit. positis frequenter sold fieri, ut

ergo nisi

c

s o l u i t ' trisyllahum ac- is

hoc tamen ipsum in derivativis vel come

volvo volutus', 'solvo solutus',

ceps, auspicium, augurium, augustus',

c

lavo laulus', 'favoo

'avisau-

fautor'.

Digamma Aeolis est quando in metris pro nihilo aceipiebant, u t : -\. TO 8S yaq &szo ut R

. plusquamperfecto] r plusquam H

MaGcc llysicc,

1 consonante producitur A

20 possita G

A

2 que sup. lin. add. R nis fr.

77 Welckeri,

4 usi] I ussi L

75 Bergkii

f

1. 1.

Alcnian RADH

aKMaN GKL

E z A 5 itai. XEI. MA. TTYP. TEAACIS^ION Hr

AlcmaKIXEIM

N

TTVP TE AatfllON A

KaiXEIMfl HIPTE Aai})70N

( f a ^ i I O N d) D

KAI XEIMA TTIP TE AAC^piON H

.F . . .A (f) tar xEiMa TTIP TEa a ^ION Gg Kai KEiNa nyp TEa^fON add. interpr. et ilia ignisque linguens in litura I da • i-iON • K 6 est in lilura I iambicum] r iambigum R om. A est om. GL ut om. AD add. d 8 Horal. epod. 13, 2 syluae i

D

i

11 penthimimere R penthimemeri r pentemimere H pentememere D pentliimei

nere A pentamemere A" pentemere G pentimet*re L heroicae r heroice H 12 v catulus K Calull. carm. 2, 18 eronensis L 14 ligatum G 15 endacasyllabos ADHK entecasyllabos R endecas sillabas L endicas syllabas G phnlecios D plialegios GLK phaleucios A pballeiicios R plialenicios H possuit K 16 non [jusit L diriuatiuis ADGK compossitis G 17 fieri solet G ut om. A 18 auspilium I) augurium] g augurium GK agustns H latus H If) digamma] R F digamma HKrg digamma f AD F GL aeoles KLr coles G pro nihilo in metris HGLK 20 aMEc AE .FipiiNaN TO AE rap OETOMUICR AiiArata R aMEO 0E

\pElP\a

TO AE r a P

^ETOMCOCa AATEa V AMEC. dE<j>EI.

P . UNANTOdE TAPEETO MUI-

CAA TaTA H AMEC d(|>EIVIINAN TO Tai.E dE , f aroiujMwcaN.faia p OETO MUlCAAITaia AE (flEMMINaN TOAE •**ETOMU)caia D HMNEC ifiEPiiiNaN d a mAe c aMEC • AE<}>EIPENaN- TOAE

D

KapoETO Muioa Ai^aia K

L

HIVIEC /lEKEiphiKljHToicafaia G AMMEC

EIPIINANTOAE TOY AEO

MwcaN .Faia supscr. interpret nos paciiicaucrunt ipsi iurauerunt semper in lac. 1 "A(nfisq 8 fziQijvciVTO •0'fot rot S (ojiocav fctiEv a "Aping 8' Fuqrjvuv xo ds r' CCQ &ixo Mcoaa Uyaicc Pulschius. ad Alcmanem version liunc, retlulerunt U'elckerus ad Alemanem fr. I. Ahrensius A I. Alanani vel Terpandro Iribuil Bergkius I. I. fr. ade.ip. 33 'Afiig Bergkius uppe 81 s. a[ifii 8s Dawesiim misc. cril, p. 168 (p. 306 erf. Kidd.), a, at

LIBER 1 21—23. P-

?ML

17

47 p

-

p. '12. 23 K.

est enim hexametrum heroicum. apud Latinos quoque hoc idem invenitur pro nihilo in metris, <>t maxime apud vetustissimos comicorum, ut T e r e n t i u s in A n d r i a : S i n e i n v i d i a l a u d e m i n v e n i a s et ami||cos p a r e s : 5 est enim iambicum trimelrum, quod, nisi s i n e i n v i pro tribracho accipiatur, stare [versus] non potest. sciendum lamcn, quod hoc ipsum Aeolis quidem ubique loco aspirationis poncbant effngientes spiritus asperilatem, nos autcm in multis quidem, non tamen in omnibus illos sequimnr, ut cum dicimus S e s p e r a ' , c vis x , 'veslis'. io Hiatus quoque causa solebant illi interponere f, quod ostendunt et poetae Aeolide usi - 'Alnpuv. et epigrammata, quae egomet legi in tripode vetustissimo Apollinis, qui stat in Xerolopho Byzantii, sic scripta:

AHMO0AFI2N AAFOKOFflN.

15

nos quoque hiatus causa interponimus v loco S-, ut
1 exametrum B.AHK exameter D exametry d acroicum exsametrum GL aput H 2 amiquissimos GL ueteres K ut om. K Terentius] rd terrentius HADGL et sic passim in codd. Ter. Andr. I 1, 39 in Andria om. K versui accentus indidi secundum Prisciani sententiam, v. Bentleium ad h. I. et Ritschelium prolegg. in Plant, p. CXLVII sq. 4 sin uidia K inuenies GLK 5 enim metrum iambicum H trimetrum iambicum DK sine in sin mut. L tribrachio D accipietur H 6 uersus non potest RAHGLK non potest uersus D tamen om. K est tamen L tamen est G ipsum F. GL ipsum digamma K Aeolis] H aeoles in aeolis corr. R aeoles iterum r cum rell. 7 effugentes H efugientes K fugientes L asperitatem spiritus K 8 non tamen om. H in omnibus tamen GL in om. K sequimur add. k 9 nesper r 10 interponere] intempore A F] digamma FRADH F. digamma r et om. H etiam D 11 aeolidae if eolidiae GL Aeolidae uti Alcman Welckerus ad Alan. fr. p. 71, Kiddius ad Dawesii miscell, p. 206, ubi inde a p. 202 lotus hie locus illuslratur, Ahrensius de dial. Dor. p. Alcman

41

aeolide usi*i.*A4>A.FoN AaoKa^ON in lac. ampliore d

12 KaKElNa TTYPTEa4>.F0N XE'MA R XEMA. K

I

niyp R

Kal *E*+*TTIPTt.n.,FlON mPTH/la^ioN

G

L

.Alcman H cf. § 21

KAI XEM.V TTIPTAA<)>ION

TE om. A

AacfiON R Aa<(>ioN

H A

13 epygammata A tripone A trepode G tripodode ue tustissimo A" uetustissimi R uetustissimo D appollinis RGL appolliiiius K 14 Xerolopho] r cf. Io. Bapt. Pii annott. post. c. 177 exerolopho R XEPOAO4>O L chirolophi - zatiti (in my. pho) K bizantii RI1GL byzancii A 15 AiiiuotfiAfujN AA^OKO^UJN] dEMOANa/ O N AAa^EKa/oN R unde dEMON()jfi/oN Aa^OKUifon- effecit ,r AHMOON A o proprium nome ' AEaM/a^oNAaKafoN D AEMA(J>A/ON- AA^OKA^ON- H s^moFaFon AaKU)/oN K aNtpa/oN proprium nomen

AaoKafoN in lit. I ophafONzacpa KO^ON. G cf. var. lect. lib. VI § 69 16 Et nos H hiatus ex hiatur corr. R loco digamme ut K loco digamma F ut RADH 17 etiam om. K 18 ut prodes prodest D conburo A GRAMMATICI LATINI II. ^

18

PRISCIAM INST. p. 547. 48 P.

P- 23 K.

'sicubi', 'nuncubi', quod Graeci quoque solent facere: 'fi^xi™', *ovxiri\ sed tamen boc attendendum est, quod praeraluit in hac litera [id est in u loco digamma posita] potestas simplicis consonantis apud omnium poetarum doctissimos. In b etiam solet apud Aeolis transire f digamma, quotiens ab Q inci- 5 pitdictio, quae solet aspirari, ut ' ^ ' T O ^ 1 '^Qfjrca^' dicunt, quod digamma nisi vocali praeponi et in principio syllabae non potest. ideo autem locum quoque transmutavit, quia b vel digamma post Q in eadem syllaba pronuntiari non potest. apud nos "qu°(Iue e s t invenire, quod pro u consonante b ponitur, ut 'caelebs', caelestium vitam ducens, per b scribitur, quod u 10 consonans ante consonantem poni non potest. sed etiam 'Bruges' et 'Belena' antiquissimi dicebant teste Q u i n t i l i a n o , qui hoc ostendit in p r i mn i n s t i t u t i o n u m o r a t o r i a r u m : nee mirum, cum b quoque in u eupboniae causa converti invenimus, ut 'aufero' pro 'abfero'. V 24 Aspiratio ante vocales omnes poni potest, post consonantes autem 15 quattuor tantummodo more antiquo Graecorum: c t p r , ut 'habeo', 'Herennius', 'heros', 'hiems', 'homo', 'humus', 'Hylas', 'Chremes', 'Thraso', 'Philippus', 'Pyrrhus'. ideo autem extrinsecus ascribitur vocalibus, ut minimum sonet, consonantibus autem intrinsecus, ut plurimum: omnis || enim litera sive vox plus sonat ipsa sese, cum postponitur, 20 nu

1 hincubi deinde add. sum enim es est conuro .quasi conburo debuit facere I) quae del. d quoque add. k prjufai ovnhi] sic in lit. I MEKETI OYKETI RD MHKETIOYKETI AH MEKE • fiOY^ETi • G meKi.F10Y.Fesi K 2 sed tamen] litura absump-

tum in R hoc expunxit r adtendendum RADHK in ante u om. A 3 digammae GLK posito HGLKra, posito iterwn del. et posita reslit. est in R semplicis GK aput H omnium ap GL 5 apud aeoles solet K apud eoles h aput aeolis ni f. H Aeolis] Ar aeolenses D uel aeoles supscr. d aeoles vel eoles RGLK

ab r. RAD

6 rethor BPNTUIP R rhetor BPHTUIP A .FPHTOP BPHTOP GL

(OP in UJP ulrubique corr. I) pro .FPETUJPBPETOP K

ut rhet.

or br ethor p HTUIP

F PHTUJP. H quod] ideo quod r 7| praeponi non potest et in principio syllabae (sillabae £ ) . ap nos quoque GL, vocc. non potest. ideo usque ad pronuntiari non potest in marg. add. gl et in principio syllabae om. K add. k 8 transmu.r.P

tauit] d transmotauit KD digamma] f. K post r. AHgl post . Rr ut P profectum videatur ab r 9 aput H est inuenire quod add. d quoque inuenitur A7, pro var. led. supscr. g est inuenire GL 10 caelestem K consonans u. K 11 uel briges pro v. I. supscr. g blena GLK 12 Quintiliano] g quintilliano AG cintilliano K Quint, inst. or. I 4, 15 institutionum libro GLK quoque add. d 14 ut om. RAH 15 BE H. ITERVM. inscr. AD Quot litteris aspiratio praeponi subponiue potest L Aspiratio quoque ante ADh omnes uocales GLK possunt forlis

A autem] uero K 16 p. t. GLK herenius HL 17 heros A haeros L liiems] r hiemps RA chremes ex cheremes corr. R 18 thrasso GLK Philippus] g philipus G philosophus K phirrhus GLK pirrhus g exemplis ab habeo usque ad Hylas suo loco omissis ut chremes thraso philippus pirrhus. Kern in uocaliheros

bus ut habeo herenmus hiemps homo humus. Ideo D Item — humus del., in marg. heros hiemps homo hilas add. d autem om. GL extrinseius] extrm A ascribitur] / adscribitur RD asscribitiir L 19 minimum L * autem om. K plurimum sonct GLK 20 enim add. I sonat cum ipsa secum postpontlur GLK sese] v. I. uel secum add. rd

LIBER I 23 —25 p. 548 P.

19 p.

o 3 _25 K.

quam cum anteponitur, quod vocalibus accidens esse videtur, nee, si tollatur ea, perit etiam vis signiflcationis, ut si dicam 'Erennius' | absque aspiratione, quamvis vitium videar facere, intellectus tamen permanet. consonantibus autem sic cohaeret, ut eiusdem penitus substantiae sit, ut, si 5 auferatur, signiflcationis vim m'inuat prorsus, ut si dicam 'Gremes' pro c Chremes'. unde hac considerata ratione Graecorum doctissimi singiilas fecemnt eas quoque literas, quippe pro T|- &, pro n\- ia cw<j>iau D copia copiac L non. ideo quaeritur L 26 uah nah ah GLK (ah ex

20

PR1SCIAM LNST. p. 548. 49 P.

P- 25. 26 K.

mus, quod apocopa facta est extremae vocalis, cui praeponebatur aspiralio; nam perfecta 'vaha', caha' sunt. ideo autem abscisione facta extremae vocalis |j tamen aspiratio inansit ex superiore pendens vocali, quia suum est interiectionis voce abscondita proferri. itaque pars absconditae extremitatis videtur congrae interiectionis naturali prolatione remansisse: nee miruni, 5 cum in Syrorum Aegyptioriimque diclionibus soleant etiam in fine as.pirari vocales, .— interiectionum autem pleraeque communes sunt naturaliter omnium gentium voces.) 20 Inter c sine aspiratione et cum aspiratione est g, inter t quoque et tli est d et inter p et pli sive f est b. sunt igitur hae tres, hoc est b g 10 d, mediae, quae nee penitus carent aspiratione nee earn plenam possident. hoc autem ostendit etiam ipsius palati pulsus et linguae vel labrorum consimilis quidem in ternis, in p et ph vel f et b et rursus in c et ch et g, similiter in t et th et d. sed in levibus exterior fit pulsus, in asperis interior, in | mediis inter utrumque supra dictorum locum, quod facile dinos- is citur, si attendamus in supra dictis motibus ora mirabili naturae lege modulantibus voces, tanta autem est cognatio earum, quod invicem inveniuntur pro se positae in quibusdam dictionibus, ut c ambo' pro 'afupo)', e buxus' pro 'nv^og' et 'publicus' pro 'puplicus', ' triumphus' pro *&QI«ft/3og', 'gubernator' 'xv^eQvr^Trjg', 'gobio' 'xwjSto'g'; 'Caere' ano rov 20 ach corr. K) naha acha K

tamen aspiralio

1 apocope K apogope G apagope L 2 uaha naha aha GL uaha sunt om. GL extremae facta L extrema G uocalis cui pre-

ponebatur aspiratio mansit R corr. pr. m. 4 proferri abscondita L abscondita+(e) L 5 congruae G interiectionis] r interieccionis R in interiectionis HL in iuteriectionis G prolatioii D. an prolationi? 6 syrrorum li sirorum DGL aegiptiorumque G 7 interiectionum] r iuterieccioniim R pleraeque] dictionibus] r diccionibus R e

r plereque a pleraque K pleriimquc RA sunt om. L 9 DE COGNATIONE CONSONANTIVM INTER SE inscr. AD et c cum G 10 th. d. HGL et ante inter om.

GLK p et om. H tres om. H dg K 11 maediae R poenitus H carent penitus D aspiratione in lilura H 12 ipsius om. KL palatlii GL et labiorum KL .consimijis est GL 13 in ternis in] in ternis g internis K inter L et ni f. G internis in pli H in p] cognatio inter p D inter p A uel] et D c

in c] g inter c DGL in c et cli] in ch H 14 in t] g inter t DGL in t et th] in th H 15 ntrunque L denoscitur G dignosoitur A. 10 si ex sed corr. a adtendamns RG modolanlibus G modularities K modulanlia / / edd. nisi quod modulentia 3 17 uocrs in marg. r 18 per sc K possitae G aMtJio GAL 19 TTYZOC AK TTIXOG H puplicus pro purlieus {

Schneiderus Elemcntarlehrel 2°5 v ,, Tpiaiuiioc D treaiHBor K ThpiYMnou G thmniBOC L 20 KYBEI'NHOHC /{ KYBEPXETEC A pro KVBEPNHTUC in lilura I pro KVBEPNaToc G pro rvBEPNarHC K puniI pro ceus <))UjeNKEujc porpureu nuiptjiYPHuiN gubernator pro KYBHPNHTEC gobio pro KIUBTIUJC [IN, II

cera anui r

THY xaii'H di-iis

KOBIOC K pro KOBIWC L in litura .1

ouic

D

KUUBEOO RA

caera KL rm-ra G

KORIOC / / pro KOHYOC G

ano OOY KaipE R

pro

xaipn A" et

LIBER I 25 — 27

21

p.'549. 50 P.

',

p.

' p u n i c e u s ' 'yoivixeog'.

' d e n s ' ' f o o ' s ' , ' purpureum'

;,,;. «

K.

< noQ
Hoc quoque observandum est, quod ad comparalionem aliarum conso- 27 nanlimn, quae solent mutari vel abici per casus, immutabilcs sunl apud nos 3 li'i's, 1 n r: per omnes cnim casus eaedem permanent,, ut 'sal salis', 'flumen flmninis', 'Caesar Caesaris'. t quoque et c, quamvis in tribus solis inveniantur nominibus, quae possunt declinari, hoc idem servant, ut 'caput capitis' et ab eo composita 'sinciput sincipitis', 'occiput occipilis', 'allec allecis', 'lac laclis', in quo eliam t additur. quare a qnibusdain io non irralionabiliter nominativus 'hoc lacle' prolatus invenitur. reliquae vero consonants mulantur vel abiciuntur: d, ut 'aliquid alicuius'; in, 'templum lempli', 'Peliuin Pelii'; s, 'magnus magui'; x, 'rexregis', 'nix nivis'. In verborum quoque praeleritis perfectis solent omnes || modo mutari if> modo manere, | exceplis 1 p s x. hae cnim numquam mutantur, ut 'habeo habui', 'iubeo iussi', 'compesco compescui', 'dico dixi', 'ascendo ascendi', 'laedo laesi', 'lego legi', 'pingo pinxi', 'demo dempsi', 'premo pressi', ' monco nionui', 'sino sivi', 'nequeo nequivi', 'torqueo torsi', 'dissero disserui', 'uro ussi', 'verto verti', 'flecto flexi'. illae aulem 20 quattuor, ut supra, diximus, numquam niutaulur in praeterito perfecto: 1, ' caelo caelavi', 'doleo dolui', ' volo volui', 'mollio mollivi'; p, 'turpo turpavi', 'stupeo stupui', 'scalpo scalpsi' 'lippio lippivi'; s, 'quasso qnassavi', 'censeo censui', 'arcesso arcessivi'; x, 'nexo nexui', ' texo texni'. f.

I <()IMKE0C R l(>HNEKE0C A ifiENIKEOC H p r o (|>0NIKE0C GL OE.IUC ex OEUIC II. effectum in G porpureum pro Tropn'F.ON RH pro nopi})YPEON L

3 DE CONSONANTIBVS QVE MVTANTVR VEL NON IN NOMINIBVS illSCT. A. DE CONSONANTIBVS QVE u MVTANTVR ( M O T A N T V R D) IN NOMINIBVS ET QVAE (QVE i ) NON. DL e s t OJll. H COIipav i

ralionem D 4 motari GK motari D abioi G abiioi LK imnutabiles Ad inmotabiles D immotabiles GL sunt ut apud AD aput / / 5 casus enim H eaedem] dk eaa

u

dem DGK rcmanent GL 7 inueniuntur K nommibns iuueniuntur D possent H posunt LK ut om. HL 8 conposita D ut sinciput, (senciput k) tis K 9 hallec H alec alecis R bailee b'allecis D hallec.is K aspir. not. ulrubique add. g t add. k t additur lact. D a add. dh 10 inrationabiliter RADK irracionabiliter H II abiciuntur uel motantur D abiiciiintur uel mutantur H uel raotantur uel abiiciuntur G uel abiiciuntur uel motantur K m ut templum DHGLK 12 poelium poelii L s ut magnus DHKr x ut rex DK 14 mite In uerborum inscr. DE CONSONANTIBVS QVAE (QVE A) MVTANTVR (MOTANTVR D) IN VEHB1S ET QVAE NON. (ET QVAE

NON om. A) ADL

motari DGK

15 exceptis quattuor 1 AD

nunquam GLK

u

matantur R motantur el sic fere constanter DGK 16 iussi] k iusi LK compesco compescui] k compisco compiscui GLK conpescui fi 17 demsi H o

t

praemo RA 18 minui D munui H 19 desero deserui GLK usi L flexo D 20 nunquam GLK 1 ut caelo DHGLK ut celo. celaui A 21 doleo dolui] r deleo dolaui R 22 stupiui L lippio lippivi] r lipio lipiui HAL quaso quasaui L 23 censiui H arcesco D

22

PRISGIANI INST. p. 550. 51 P.

28

p . 27. 28 K.

Vocales quoque in eisdem perfectis, quae in principalilius syllabis inveniuntur verboruin, modo ex correptis producuntur, modo mutantur in alias vocales, modo manent eaedem. producuntur plenunque omnes, ut 'faveo favi', 'caveo cavi', 'sedeo sedi', 'lego legi', 'video vldi', 'moveo 5 movi', 'fove» fovi', 'fugio fugi'. Mutantur a et e: a quidem in e modo productam modo correptam; productam, ut 'ago egi», 'capio cepi', 'facio fed', 'frango fregi'; correptam, 'tango tetigi', c cado cecidi', 'parco peperci'. e vero transit in i, ut ' e o ' eivi* vel ' i i ' - S o l i n u s in c o l l e c t a n e i s vel p o l y h i s t o r e : T a t i u s in a r c e , u b i n u n c a e d e s e s t I u n o n i s M o n e t a e , qui a n n o i IO

quinto quam ingressus urbem fuerat, a Laurentibus interemptus est, septiina et vicensima Olym|piade hominem exivit-, 29 'queo' 'quivi' vel 'quii'. haec eadem vocalis paenultima in verbis secundae coniugationis saepe mutatur in u, ut 'doceo docui', 'moneo monui', <doleo dolui'. quod similiter est quando in tertia vel quarta coniugatione pa- i 5 titur i, ut 'rapio rapui', 'aperio aperui'. U et o manent in principalibus syllabis positae immutabiles, temporam quoque in quibusdam, ut 'ruo rui', cdomo domui', 'doceo docui'. Hoc quoque observandum est, quod numquam in supra dicto tempore potest geminari nee in princip'io nee in fine syllaba, nisi quae a muta in- 21 n cipit, ut'tondeo totondi', 'pendeo' vel 'pendo' 'pependi', 'disco didici', 'posco poposci', 'tundo tutudi', 'pedo pepedi', 'tango tetigi', 'caedo cecidi', 'cado cecidi', 'pello || pepuli', 'fallo fefelli', 'prodo prodidi', 'vendo vendidi', ex quo etiam apparet, f vim magis mutae obtinere, a qua incipiens geminata est syllaba. 2! s v 1 DE VOCALIBVS QVAE ( o v E A) MVTANTVIt ( M O T A N T V R B)

IN PRINCIPIO ET QVAE NON (VEL

NON A) AD De uocalibus quae in pto ex correptis producuntur nel mutantur uel inaneiit immobiles L isdem A hisdem HGKL 3 manent Eaedem prodncuntur H eaedem] g eadem GKL plerunque L 1 moneo moni (monui /;) H 5 fugio fugi foueo foui K 6 post fugi inscr. DE A ET E AD Mutantur a et e om. A Mutatur (Motatur G) a quidem (a et e om.) GL 7 egi R caepi RD faeci R fregi et correptam D 8 ut tango K post peperci inscr. DE E AD 9 solinius K Solin. 1

.

h

polyhist. I § 21 cf. lib. X § 50 conlectaneis Rr in polyistore R in del. r polyhystore H polihistores Taeius A polyistore Statius K polihistor*e *tatius D poyistorae. statius G polystorae statius L 10 aedes] /( aedis H edis A 11 ingressus G 12 uicesima rd uigesima D uicessima KL uicissima G olimpiade KL olymphiade D olimphiadae G olimphiade gl 13 uel qui D penultima I peneultima G peniultima L et sic fere constanter GL o ET v. D

0

14 minui D

0 et u D

15 tertia et quarta K u

inmutabiles AH inmotabiles D

"

17 DE U ET O. inscr. A DE 18 quibusdam sunt ut G

1 9 QVIBVS CONSONANTIBVS VERBA OVE SYLL GEMINANT INCIPIANT A DE CONSONANTIBVS A QVIBVS VERBA QVAE SYI.[,ABAM (sillabam V) GEMINANT INCIPIVNT DL uunquam G

20 ad utrumque nee in marg. at. neq. add. r

muta] g mutta et sic saepissime GLK

e

21 pendo pependi uel pendo H 22 tutudi] r tutundi RH caedo cecidi post fefelli collocat H 23 caedo cicidi GL cado cecidi caedo cicidi K cado cecidi om. GL cano cecini post cecidi add. d 24 magis uim L optinere GL

LIBER I 28 — 31 P-

531 p

23

-

p . 28. 29 K.

S ante mulain posita inveniuntur duo, quae geminanl syllabam, 'stoVI30 steli', 'spondeo spopondi'. antiquissimi eliam 'scindo' c scicidi'* dicebant, quod iuniores 'scidi' dixerunt, ut in praeterito perferto verbi ostendemus. nee sine ratione ante mutas invenitur geminatum, cum s amit5 tit vim suam plerumque sic posita ante mutam, unde nee in se|cunda syllaba repelitur. M quoque geminatur - ' mordeo momordi'-, quae loco mutae in multis fungitur: nam et ante n posita communcm facit syllabam, ut 'liamnes Ramnetis', sicut 'Chremes Chremetis', - iambica enim sunt, quae sic decli10 nantur, quod Callimachi quoque auctoritate confirmatur in Altloig, sicut iam supra dictum est, boc versu: Tag jihv b MvrjGd()%si.og eq>ri ^ E V O ; , ads Gvvuivat et numquam tamen eadem m ante se natura longam [vocalem] patitur in eadem syllaba esse, ut 'illam', 'arlcm', 'puppim', 'ilium', 'rem', 'spem', is'diem', cum aliae omncs semivocales hoc habent, ut 'Maecenas', 'Paean', 'sol', 'pax', 'par', praeterea sola haec semivocalis post s ponitur, quod mutarum est, ut 'Smyrna', 'smaragdus', et ante liquidam, ut'Samnis', et quod ante s posita in finali syllaba [nominis ] more mutae interposita i facit genetivum, 'hiems hiemis', velut 'inops inopis', 'caelebs caelibis'. 20 Apparet igitur, quod elementorum alia sunt eiusdem generis, ut voca- 31 les et consonantes, alia eiusdem speciei, ut in vocalibus breves et longae et in consonantibus simplices et duplices, quae habent aspirationem et quae non habent et earum mediae, aliae vero sibi sunt affmes per com1 DE .s. inscr. AD 2 Atiquissimi A scicidi ex scidi effecit g 3 ut] quod GLK 4 ratione* (s ni f.) D ratione s posita anle mutam in litura et ad marg. g ante muttas s posita inuenitur geminatum (ex geminata ni f. corr.) K geminatum] t

del. r geminatio in litura g amitit G amitit L 5 plcriimque (plerunque GL) sic posita ante mutam uim suam GLK 6 repetitive] inueuitur GL 7 DE VOCALIBVS MVTATIS. DE M. inscr. A DE M. D ut mordeo GLK $ n. m. posita GL n

. c

syllabam facit DGLK 9 declinatur K 10 Callimachi] r challimachi R talliinaclii K iNaiTHO L AITIOC K aiTHO G aetiois AH aeticis d haeticis ni f. D e+ti*ois R 11 sicuti ex corr. h iam om. AG v. § 11 12 TOO MENO. MNHcap. XUJCOCE. <)>EVENOcau)izcpEaiNO G post MNHCAPXE lac. reliquil H TOO DL MNaicapxaioc {alt. i ex corr. I) L MENHCapxEiooc K ZE.VOC Al ZENO K UIAE A ras. in L cyNaiNO K el ex corr. I cyNAiNtu R cyNayNU) D 13 nunquam GLK longam u

uocalem] h longam H litteram longam (longuam LK) GLK

14 illam illam D

p

pupim GLK pumpim H ilium] fruotum D ilium fluctum cod. Vind. CCCXLVI1 fluctum plerique codd. Krehlii rem spem rem diem A 15 omsemmoeales / / ut sol pean par mecenas pax D micenas G 16 haec sola LK 17 smirna DK smaragdus] k smaraedus D smragdus L smargdas K scamnis H 18 muttae more in finali sillaba nominis L nominis del. r mutae more G interpossila G 19 genitiuum RGLK ut hiems G hiems] r hiemps R uelud R ueluti Ar uelut est GLK b

caelebs ex caelaebs corr. G

i

caeleps caelebis H

20 DE VARIETATE (VARIAETATE D~) LITTERARVM inscr. AD

caelebis L celebis Rl) P Aparet G

elementorum

ex aelementorum. corr. G elimentorum LK ut et uocales et (prius et in litura G) GL 21 longiiae GLK 22 sempleces A semplices a et duplices et D 23 Alia D Alie d sunt sibi DH adfines DH

24

PR1SCIANI 1NST. p. 551. 52 P.

p. 29. 30 K.

mutationem, id esl quod invicem pro se | positae inveniuntur, ut breves et longae, quae babent aspirationem el quae carent ea, aliae autem per coniugationein vel cognationem, ut b p f nee non g c cum aspiralione vel sine ea, x quoque duplex, siiniliter d et t cum aspiratione sive sine ea et cum his z duplex, unde saepe d scribenles Latini hanc expri- 5 munt sono, ut 'meridies', Miodie'; || antiquissimi quoque 'Medentius' dicebant pro c Mezentius'. quin etiam s simplex habet aliquam cum supra dictis cognationem, unde saepe pro z earn solemus geminatam ponere, ut 'patrisso- pro r Mnr^'fra', c pytisso' pro 'nvrlfa', ' m a s s a ' pro 'puga', et Doris *rv' pro (av\ unde nos quoque r t u ' pro
In vocalibus quoque sunt affines e correpta sive producta cum ei diphthongo, qua veteres Latini utehantur ubique loco i longae: nunc autem is contra pro ea i lougam ponimus vel e produclam, ut c Nsikog Nilus', *Kukh6iiEitt Calliopea' (^xoQsla chorea', e paenultima modo correpta modo .(a

2 longuae GLK , |

quaerent D

post ea: DE CO<;NATIONE CONSONANTIVM INTER SE ITERVM. uel coniunctionem

(inert. D) inser. ADL autem] uero G 3 coniugationem D eoniunclionem GK uel] nel per GL et' per K post cognationem add. cognatae (cognate A) literae pro (et pro D) se iuuicem positae AD b f et p cum aspiratione aut sine ea D g et c D 4 uelj siue ADHLKr siue] uel DHG et K 5 hano z litteram exprimunt Dd 6 autiquissimi] d Antiqui D 7 medentius ex medientius corr. RDG medientius H DE s. inscr. D semplex G 8 geminatam solemus G ponere] proferre LK 9 naTPizo GL rraTPiLZui A TTTPYZO H naTPOzio K patro+zuj (10) R patrizo Dh pitisso

DL

u pctisso G patisso K

v L TtETizo G naryzu) J{ pytizo D

PYTVCCW pro PYTYZUI H

pro maza RDH

TTITIZO A TTHTIZO

dn~t 10 dores TYI pro CYI (ulrao

es

c

TY

0

que 1 erasa) L dori D doris H doresti {in doristi corr.) pro cy (Ty m. pr. add. ut legendum esse conicius: Saqiaxl ' tv') Hr TYI pro CY A TYI pro CYI (CYI sup. lituram) G t pro s ponunt Ty pro cy (partim in lit. el ad my. li) H tu pro coy r TY pro CY RH tu pro su K pro se RADI1GK 11 Attici] Antiqui AGL autem pro G naATTa G OIAAATA H TaAacca D OAAACCA H et om. L ouPETTa P r o a a oEPECca R oEPETTa pro TIIRESSA A OIIPETTA pro OHPECCA H GPETTa pro oPECca D oPETTa prp epECca K oparra pro opacca ex corr. I pro TPEcoa G et rjztov pro •f\eoov om. II HTTIU.X R ZYMNAXOC D ZYMMAXOC H

ETTON DK CYMitaiuc A

12 ECCON AG HCCUJN K CYMNAXOC D CIMMAXOC H

ZYMMAXOO AG etiam] quoque

etiam G autem K 13 Aia$] 2 aias codd. lac. Gr. voc. reliq. 1 14 D E vocu.iBVS MVTATIS (motatis D) inscr. AD Et in AT adfincs HD siue] uel D 15 dyptoiin

gon R dyptongo DLr dyptogo H diptongo AGK longuae GLK et sic saepe in Ms codd. autem] etiam GK 16 NHIAUIC R neilos K N e ilos D NHYAUJC. NYAUC H 17 KAAAionEia I KaAioiTEia GLK KAAYOTTEIA H i in Y unit, h kalliopei'a D kaliopeia d Calliopea] I caliopea GLK kalliopea D kaliopea d KaAAiorrEa R KAAIOTTHA (1 in Y mut. h) H

X CH cuopEia. ceoPEa. Rr CHORIA. CHOREA A CIIOPEIA (I in

CHOPEA H cuopEia cuoi'Ea K CHOPEia seorea G

^orea L

e om. G

Y

mut. h)

producta

LIBER I 31 — 33 p. 552. 53 P.

25 p. SO-32 K.

prodiula); o brevis sive longa cum u, ut ' b o s ' pro 'fiovs', 'ebur', ' r o bur' pro 'cbor', 'rohor' ct 'platanus' pro 'nlarctvog'; a quoquc cum e el i, 'arceo coerceo', 'facio inficio', nee non aliae cum aliis. et quia frequenter hae in omnibus paene literis nnilaliones | non solum per casus s vel tempora, sed etiam per figururum composiliones vel derivations et translaliones a Graeco in Latinnm fieri solent, necessarium est ponere earum excmpla. A correpta convertitur in prodnctam, 'faveo favi', in e correptam 'parco peperci', 'armatus inerniis', produclam, 'facio feci', 'capio cepi', 10 producta quoque a in e produclam invenitur, ' halitus anhclitus'; in i correptam 'amicus iuimicus'; in o etiam, *puQiiaQOv marmor'; in u, 'salsus insulsus', 'ara arula'. E correpta transit in productam, 'lego Iegi'; in a, 'seror satus', 'reor ratus'; in i, 'moneo monitus', 'lego diligo'; in o, 'lego toga': is autiqui quoque 'amplocti' pro 'ampiecli' dicebant et 'animuni advorti' pro c aniimim adverti'; in u, 'tego tugurium': et apud antiquissimos, quotienscuinque nd sequuntur in his, quae a tertia coniiigatione nasciintur, loco e u scriptum invenimus, ut 'faciundum', 'legundum', 'dicundum', 'vertunduni' pro 'faciendum', Megendum', 'dicendum', 'vertendum'. 20 I transit in a, ut 'genus generis generatim', 'paulus pauli |] paulatim'; 33 in e, 'fortis forte', 'sapiens sapienlis sapienter'; in o, 'patris' 'patronus' et 'patro' verbum, 'olli' pro 'illi', 'saxi saxosus'; in u, 'carnis carnufex' antiqui pro 'carnifex', ut Mubens' pro 'libens' et 'pessiunus' pro 'pessimus'. sciendum lameu est, quod pleraque nomina, quae cum ver25 bis sive participii? compo|nunlur, vel nominativi mutant extremam syllabam in i correptam, - ut ' arma armfpotens', 'liomo homicida', 'cornu cornTger', 'slella stelliger', 'arcus arcitcnens', 'fatum falidicus', 'aurum aumodo correpta G 1 sine] uel D Bye GL bys R boys ADrl ebur pro ebor robur pro robor K 2 nldzavog] r nAAOANOO R plaTaNoc K platanos L DE A. inscr. D 3 lit arceo A allis A alliis a 4 paene] sepe K fere k 5 uel per tempora DGL etiam — translations a D om., add. d figurarum] singularum A conpositioncs H diriuationes ADGKr (i ponere ex perconere con: R earum ponere K 8 DE A. inscr. A DE VOCALIBVS MVTATIS D De mutalionc uoealis L ut faueo DGLK 9 ut parco LK inermis. in productam D ut facio K post cepi collocat in i correptam amicus inimicus D ord. reslituit d 10 quoque a in] d quoque in DGL e om. D add. d ut halitus G anhelitus] gh lianelitus GH 11 [iccgfiaQOv] marraaron R ut MapitiapujN K ut salsus K 13 DE E. inscr. AD E om. D add. d transit ex transiit corr. G ut lego DGL a correptam seror DLh sero K 14 deligo GLK 15 unimaduorti A et k in litura 16 animaduerti ADK tugorium K tugorium ex tugorrium corr. G antiquos K quotienseunque GLK quotiescumque A 17 nd] r DN RAH secuntur RAH sequutur K seqiir G 19 pro faciendum legendum dicendum uertendum om. A 20 DE I. inscr. AD ut om. GL paulatim] r paullatim R 21 sapiens om. L sapientis add. r o ut pater patris D 22 et om. L oli R 23 ut] et GL pessumus ex pessimus corr. D 24 excidit quaternio, ut omnia inde a sciendum usque ad terminatur in media lib. II § 11 om. D

DE NOMINVM VLTIMA VOCALT MVTATA

IN i CORREPTAM A Quod nomina cum uerbis sine participiis composita mutant extremam sillabam nominatiui in i correptam uel genitiui L est tamen GK seu K 25 conponuntur H 26 ut om. GL

26

PRISC1ANI INST. p. 553. 54 P.

p. 32 — 34 K.

rifex', 'causa causidieus', 'luctus luctTficus', 5 libus mutabant syllabis, 'gungrum' pro 'gongrum', ' c u n c h i n ' pro 'conI lutiflcus H 2 fldis Rh fides fidicen om. ADGL post fidicen (post tubicen in ADGL): fides (fides fidicen sed fidicen expunct. L), cuius singulare fldis est (est om. GK), unde et (et om. L) diminutiuum (deminutiuum L minutiuum A) fidieula, fidicen (fidicen in litiira K) add. codd. 3 i om. G 4 compositione huiuscemodi L compositione huiusquemodi G 6 DE VOCALI GENETIVI. inscr. A genitiui h. I. codd. cum A 9 tamen om. K uidetur a parente GL 10 sincopam RH sinacopem K sinagocopam G et per commutationem L et per commotalionem G 11 quoque om. GL 13 non seruant hanc K non seruant ex conseruant corr. A seruuant G auis GK menceps] R m. tert. (non r) h mens mentis RH Auig-uslus auclas (m. ten.)

II auctus (del. m. tert.) augustus R auctus augustus A augur antf augustus in litura h augustus om. G 15 conponuntur H tractabimus] / tractemus GL 16 DE o. inscr. A aliquot] r aliquod R ciuitataytes K Plinio] g plineo G Plin. de dub. serm. fr. IV ap. Lersckium Sprachphttos. der Allen t. II p. 180 sed in loco GL Yl o] R om. rell. 18 c ut tutor GLK tutela] g tntella G roNU L rONi R FONUI G} f Ttog] moe K pos GL cumpes A 19 Aeolis] r aeoles Rh eoles GLK sSovza pro oSovxa] 2 cf. Greg. Cor. p. 597 ed. Schaef. ibique Boissonad. p. 598 Ahrensium de dial. Aeol. p. 80 odunta pro edunta H odunta pro aeduim R odoprre pro odonto L odonte pro odonto GK (pro edonto k) odunta edunta (ex edonta corr.) A pro ex utraque parle lac. Gr. voc. relicta 1 20 0 conuertitur AHL o om. GK 21 et om. GLK Verg. Aen. VIII 423 22 tune hoc GLK hue turn Pal. discendit GK 23 nomitatiuum A 24 KIPOC G syroc L cirus GK syrus L cypoc in oyuus corr. R CTTONAAEJOC / / KYPOC Cyprus A cypros ciprus G ciprus KL 26 syllabis motabant A* cangrum GL

LIBEK I 33 — 36

27

P- 554 P.

p. 34. 3g K.

chin*, 'huininem' pro 'hominem' proferenles, ' a m i r s ' pro 'fontes', 'frundes' pro 'frondes', unde L u c r e t i u s in lihro p r i m o : A n g u s t o q u e i'retu rapiduni m a r e dividit u n d i s , pro 'freto';'idem in t e r t i o : 5 Atqui' ea nimiruni q u a e c u m q u e A c h e r u n t e p r o f u n d o , pro 'Aeheronte'; in eodem: Nee Tityon volucres i n e u n t A c h e r u n t e i a c e n t e m , quae (amen a iunioribus repudiata sunt, quasi mstico more dicta. U quoque miillis ltaliae populis in usu non erat, sed e contrario o, io unde Romanorum quoque vetustissimi in niultis dictioniljus loco eius o posuisse inveniuntur, 'poblicum' pro 'publicum', quod testatur P a p i r i a n u s de o r t h o g r a p h i a , 'polchrum' pro 'pulchrum', 'colpam' pro 'culpain' dicentes et 'Hercolem' pro 'Herculem'. et maxime digamma antecedente hoc faciebanl, ut 'servos' pro ' s e m i s ' , 'volgus' pro 'vulgus', 'Davos' 15 pro 'Davus'. Transit u in a, 'veredus vemlarius'; in e, 'pondus ponde- 36 | ris', 'deierat' 'peierat' pro 'deiurat' 'peiurat', 'labrum labellum', 'sacrum sacelhun', antiqui 'auger' et 'augeratus' pro 'augur' et 'auguratus' dicebant; in i, ut 'cornu cornicen', 'arcus arcitenens', 'iluctus nuctivagus', 'currus' vel 'cursus' 'curriciilus' vel 'curriculum'; in o, 20'nemus nemoris', 'ebur eboris', 'robur roboris'. ponitur haec eadern litera in Graecis nominibus modo loco ov diphthong!, ut 'Musa' pro 'Movca', modo pro o correpta, ut 'Homerus' pro '"Oft^pog', pro eadem producta, ut 'fur' pro 'qpwp', sicut e contrario pro <§ovg' 'bos', modo pro v longa, ut ' (ivg mus', modo pro correpta, *7tOQ
6 Lucret. Ill 984 7 tizon G tytyon K acherunta G et ex corr. L 9 DE v. inscr. A populis om. GL add. I populus add. g e om. K sup. lin. add. k ex L e contrio A o add. g 10 dictionibus] r diccionibus R 11 poplicum pro puplicum G paperianus G Papirianus de orthographia] cf. Osannum ad Apulei. de orthogr. p. 30 sq.: in Cassiodori ex Papiriano excerptis p. 2290 sqq. P. haec non leguntur 12 ortographia AGLK polcrum pro pulcrum GL 13 ercolem pro erculem AH 14 ut om. GLK 15 transit ex transiit corr. G u R om. rell. ueraedus H ueraedus ueraedarius (ae utrubique in e corr.) R pundus punderis L 16 degerat pegerat A 19 cursus uel currus GHk (nel currus om. K) ucl u

curriculum om. GL add. g sine curriculum add. I 20 ebor R 21 ov] y G uel oy in mg. g dytongo in dyptongi corr. R diptongo A moysa musa K pro Movaa] om. HGL pro moysa Rgl 22 humerus K omerus pro omeros G pro "Ofujgo? om. RHK add. k pro homeros ALr 23 pro om. AH post (lovs in mg. add.

h

bos I

BOYC pro

24 ut

pl

bos R

bye pro

MyC wvC H

bos

G uel

ffus] mys R

pro boyc bos g EOYC pro

BOS L

pro y (OY I) correpta GLK 1

vpa G

porpura GL

25 Aeolis] H aeoles rell.

sequti K

II i Rr

pro

BOVC

ut TTOPN

eoYraoEP

TH

dicunt pro OYraeEP. Rr TOYramp dicunt pro OYTIIP A TOYraTHp pro TYrariip diount L TOYraTHP pro oYcarPON dicunt G oovrarep pro TYraxep H TOYKaxep pro TYKaTEP K

28

PRISCIAM INST. p. 5J4. 55 P.

p. 35. 36 K.

* dvyatriQ.' ov corripientes, vol taagis v sono u soliti sunt pronuntiare ideoque ascribunt o, non ut diphtliongimi faciant, sed ut sonum v Aeolicum oslendant, nt: Ka\lt,%6QOV %&ov6g OvQiccg &ovycxvfjQ, quod nos secuti u modo correptam modo pro||ductam habemus, quamvis 5 37 videatur ov diphthongi sonum habere. pro o quoque ov solent frequenter ponere Graeci, *ovqog' *ovlog' pro 'oqog' *olog% 'vovsog' *voGog' dicentos, quod nos frequenter habemus in finalibus maxime syllabis, ut 'Priamus', c Pylus', 'Pclium', u tamen corripientes. est quando amittit vim tarn vocalis quam consonantis, ut cum inter q et aliam vocalein po- io nitur, sicut iam comnieinoravimus, | ut cquis% 'quoniam'. hoc idem plerumque patitur etiam inter g et aliquam vocalein, ut 'sanguis', 'lingua'. s quoque antecedente et sequente a vol e hoc idem saepe fit, ut e suadeo', 'suavis', 'sucsco', 'suetus', quod apud Aeolis quoque v saepe patitur et amittit vim literae in metro, ut 2dnq>co is ^jLXXa xviS

e'A-9-' ccinoxu

xctxsQ coxa.

1 vide a vocc. ov corripientes inc. B ov] om. R add. r y G uelj h ut uel H \i] o 6 oy KL<j soliti sunt pronunciarc R soliti pronuiitUire KLr solid pronuncisirc -•/ solilos pronuntiare G 2 adscribuut RBHK asscribuiit L scribunt ex asuribunt e/feclum in G diptongon GLK faciant] faciant ibi Hb v in oy mut. K aelicum A* aeolicae L 3 ut: KaXXi%oqov\ ut v.aWi%r\Qov 3 ut KaXXijia^ovg. XTJQOV n ut Callimachus xaXXi%o)Qov a Alcaeo kunc version tribuit Benlleius ad Callimachi fr. CCLVHI; Alcmani Valckenaerius in T/ieocr. X idyll, comm. p. 279 C, Corinnae Welckerus ad Ale/nan, fr. CXXIX p. 83, assentientibus Sehneidewino del. Cor. fr. 6, Ahrensio de dial. Aeol. p. 180. Corinnae heteroeis inseruit Bergkius Corinn. fr. 8 poet. lyr. Gr. p. 945 ed. alt. 4 KAAAIXOPOY rell. Gr. h. 1. om. H MXIXOPOI 0 II X*ONOI; CVPE. lac EOOYTHTEP Rr Kaiaioy. XEPOC. XENOCEOY. pEia CIOY. oaTEP G KaA-

AIOVXEPOC zeNOceoy **•* rovraTCP L passim ab I re/ielus, interpret, pulchri minoris hospitalis filia -i; uocatiuus qii \> e c.of. scribjtur add. I iialli,x6qa>_Sckneideminus xeONOC B OvQLag] sic etiam Welckerus I. I. evt/eiag Krehlius ol Psta Benlleius 1. I.

OOVIATEP BA

5 sequti K

OOYNTATHP K

_ quam uideatur A

GLK 7 ovQog om. B~ in lilura h oqog om. B

xtovydzsiQ

6 oy k y K

Ahrensius

I. I.

p.. 180. '278

pro o] r y pro o R

ov] y

YPOCIIOO L YPOCVAOC. pro OYOCO^OC G OPOCOYAOC NVCOC pro NOCOC L nycoc pro nosos G pro NOOOO K

o yo on 8 syllabis] literis G litteris L 9 priamus philus poelium G priamos (ex priamus corr.) n pro o ut priamus pilus pelium pro pelion u (pro pelion add. b) B pilus A tamen] r enim R 10 tam uocalis uim K ut in litura R 11 iam] etiam GL quis om. GL add. gl quoniam om. K plerunque GL 12 et aliam GL lingua om. K 13 antecedente u et B post fit: .Ho AG Sapph. fr. 1 v. 5 ed. Neuii ef. Sclmeideminum del. O

p.

2 9 0 Bergkium

AeAO B

poet.

lyr. p. R65 ed. alt.

ca
CA^xoaAAaTYi • d • oa • L rro2 • caTE • PUI • Ta •' H c a ^ x

d • eXwtTTiccaTepujTa. K

w w caTKpio a « a T Y I , d e i r o TTiovioa T' oi'tvra L

sed qict dilta facit que interroga I naxsqaxu

E

racj>oaAAaTyiAEAT R

add

interpret

a,u G aiicozce vdreqaira] Is. Vossius otlnoxu r cod. C Hephaest. p. 78 Gaisf. aiTTOxvcaTEpWTa R amoTicaiEPUJTa BA

LIBER I 36—38

29

p. 555. 56 P.

p. 36. 37 K.

similiter 'ntfkvi' disyllabum invenitur apud eosdem, cum vt non est diphthongiis. cst quando transit in eonsonanlem u, ut 'nauta navita', 'gaudeo gavisus', sicut econtra a consonanle transit in vocalem, ut supra diximus, 'caveo cantus', 'solve solutus', ' volvo volutus', 'iaveo lautor'. 5 saepe interponitur inter el vel cm in Graccis nominibus, ut ''HQctKlyjg Hercules', ^AoxlyTtiog Aesculapius', et anliqui ^AITCJI^VT) Alcumena', *'Akx[ic(£av Alcumaeon'. In consonantibus quoque niultae Hunt similiter commutationes. L tri-vil plicem, ut P1 i n i o videtur, sonum habet: exilera, quando geminatur se10 cundo loco posita, ut 'ille% ' Metellus'; plenum, quando finit nomina vel syllabas et quando aliquam Label ante se in eatlem syllaba consonantem, ut 'sol', 'silva', cflavus', 'clams'; medium in aliis, ut 'lectum', 'lectus'. transit in x, ut 'paulum pauxilluin', 'mala maxilla', 'velum vexillum'; in r, ut 'tabula taberna'. is M obscurum in extremitate diclionum sonat, ut 'templum', apertum in principio, ut 'magnus', mediocre in mediis, ut 'umbra', transit in n, et maxi|me d vel e vel t vel q sequentibus, ut 'tantum tantundem', 'idem identidem', ' eorum eorundem', 'num nuncubi' et, ut Plinio placet, 'nunquis', 'nunquam', 'anceps' pro 'amceps'. ' a m ' enim prae•20 positio f vel c vel q sequentibus in n mutat m: ' anfractus', 'ancisus', 'anquiro', vocali vero sequente inter||cipit b: 'ambitus', 'ambesus', 'ambustus', 'ambages', nee non etiam in 'comburo combustus' idem fit. finaanioTicaTF.pOTa G 1 TTEAYI »' TTE^YI K pelii R dy syllabum R dyssyllabum H dissyllabum A desyllabum K vi] k y GK 2 consonantem id est u tau ut (u eras.; gloss, id est nan ad consonantem u pertinet) R consonantem id est uau ut B consonantem idem uau ut A u] uau GLK NAYTA B 3 gauissus L ut et contra A a in marg. add. g transit hie ilerum et in sqq. saeptus ex tiansiit corr, G 4 uoluo uolatus add, b f'aueo fautor uoluo uolutus H 5 interponitur u inter b

uel] et £

c et m B

A HPKaHC R HPKAHC AH

I-HPKAHC ex corr. L iunonis gloria inlerpr. I aCKAHTTiioc A" dure faciens vert. 7 AAKMHUJN RAH

K

AAKMeuiN B

|-ERPKAHC G EPKAHC K

6 ercules RAHK

acKamrioc / /

I

aAKMHNa AHGLK AAICMCONA ACKMHNA B H AAKMIION G aAKMON L AAKMHNeN ailktifieNON dicebant

Alcumaeon] 'vielmehr Alcumaeo" Rilschetius mus. phil. VIII 476

8 IN QVI-

BVS CON TRAN IN SEMIVOC SED PRIM? DE TRIPLI VIBTVTE • L • inscr. A De semiuocalibus

in my. g quoque] ** L multae] r mutae R Plin. dub. serin, fr. I p. 180 ap. Lerschium I. 1. 10 metallus K \.'l lectus lectum GL lectus lecta lectum b 13 uixillum L 15 HE M. A dictionum] r diccionum R apertum. In principio B 16 pricipio A mediocre L n maximae A' 17 d c uel q uel t (uel t add. k) Kk ut om. L landundem G post tantundem : tam tandem add. LK f. rede 18 eorum om. BH add. h num om. RBAHK Plin. dub. seiin. fr. II ap. Lerschium I. I. p. 180 placet add. k 19 nunquis nunquam ex numquis niiquam corr. R nunquam nunquis A" numquam] om. L nunquam post ambiceps collocat G nunquis in nuquis corr. ibidem repetit L aneeps] y auceps G amceps] plerii/uc codd. Krehlii. edd. praeter Putschianam ambiceps libri mei (ambiceps B), Zwice. 1 Erl. 2 Krehlii, Putschins autliiccps Heidelb. tesln Krehlio (?) 20 mutant H Vt anfractus B 21 incipit A ambessus A' 22 cntluislus b cunbuslus B combustus A

30

PRISCIAM INST. p. 37. 38-K.

p. 556 P.

lis dictionis subtrahitur m in metro plerumque, -si a vocali incipit sequens dictio, ut: Ilium expirantem transfixo p e c t o r e flammas, vetustissimi tamen non semper earn subtrahebant; E n n i u s in X a n n a l i u m : I n s i g n e i t a f e r e turn m i l i a m i l i t u m o c t o s Duxit dileclos bellum t o l e r a r e p o t e n t e s . 39 N quoque plenior in primis sonat et in ultimis partibus syllabarum, ut ' n o m e n ' , ' s t a m e n ' , exilior in mediis, ut "amnis', 'damnum'. transit in g, ut 'ignosco', 'ignavus', 'ignotus', 'ignarus', 'ignominia', 'cognosco'^ ' cognatus'; potest tamen in quibusdam eorum etiam per concisionem ad- 10 empta videri n , quia in simplicibus quoque potest inveniri per adiectionem g, ut ' g n a t u s ' , ' g n a r u s ' . seqnente g vel c, pro ea g scribunt Graeci et quidam tamen vetustissimi auetores Romanorum enphoniae causa bene hoc facientes, ut 'Agchises', 'agceps', 'aggulus', ' a g g e n s ' , quod ostendit V a r r o in p r i m o d e o r i g i n e l i n g u a e L a t i n a e his verbis: u t I o n is s c r i b i t , quinta vicesima est l i t e r a , quam vocant a g m a , c u i u s f o r m a n u l l a e s t e t vox c o m m u n i s e s t G r a e c i s et L a t i n i s , u t his verbis: ' a g g u l u s ' , 'ag'gens', 'agguilla', ' i g g e r u n t ' . in e | i u s m o d i G r a e c i et A c c i u s n o s t e r b i n a g s c r i b u n t , a l i i n e t g, q u o d in h o c v e r i t a t e r a v i d e r e f a c i l e n o n e s t . s i m i l i t e r 20 'agceps', 'agcora'. transit n etiam in 1, ut 'unus ullus, nullus', 'vinum villum', 'catena catella', 'bonus bellus', 'catinum catillum'; simi1 dictionis] r diccionis R

subtraitur A

ineipiat A'

Verg. Aen. I 43

3 expi-

a

rantem] g exspirantem G Rom. .flammis H 4 Veteres K detrahebant K Enn. arm. lib. X v. 23 sq. p. 130 E. 8. fr. IV p. 51. LXV1I1 sq. Vahl. annali K 5 insigneita Vahlenius insignata HGL insignita RBAK 0 dnx A dilectos] g delectos RBAH dilectus GLK tollerare GK 7 BE N. A in primis plenior G souat syllabis et B 8 stamen ex stammen corr. A ut om. AH damnum] r dampnum R 9 g ut add. k gnosco K ignotus om. GL add. g 10 adepmta R 12 Et sequeutc BAr 13 tamen] etiam coni. Hitschelius mon. epigr. tiia p. 24 uetussimi A autores K bene] f. nempe Ritschelius I. L, quod non probare se talem scripturam ostendat Prisciamis lib. II § 8 : at isto loco usum tantum colidianum enarrare, non de eo iudicium ferre nnhi videlur grammaticus hoc bene BA 14 agcheps K post agguhis aggens vocc. a quod ostendit usque ad alterum agguhis aggens om. A 15 Varro] cf. RUschelium II. emit maxime laudandis latinae linguae L post his nerbis vocc. lit Ion usque ad alt. his nerbis om. RBH edd., add. r; ex L primus cd. lac. Gronovius in epistolis Livianis p. 20 (in Liv. Drakenb. XV 1 p. 245 sq. ed. Stuttg.), cf. praeterea Spengelium in ed. Varr. de I. L. p. 7 Muellerum ed. suae p. 26-1 RUschelium de disc, libris Farr. p. 24 sqq. mus. phil. VI p. 529 sqq. mon. epigr. tria 1. 1., qui recle perspexit haec omnia usque ad voc. agcora ad Varronem perlmere, praeeunie velere quodam in cod. Darmstad. 204 commentatore, qui ad vocc. agceps agcora'adhuc' inquil 'sunt uerba uarronis continuata. non enim priscianus ex sua parte diceret similiter agceps agcora.' Ion] Chius sc., v. Schneidewinum mus. phil. VII p. 463 sq. 16 scripsit r uicesima quinta r uigesima ex uicessima corr. g uicissima K littcra est r 17 nulla, set uox Rilschelius mon. tria I. I. ut om. r 18 his in uerbis r aggula G uel aggilla g aggilla K agguila L 19 huinscemodi GL huiusniodi K actius II de his Atti sludiis cf. RUschelium mon. tria p. 22 sqq. esl

binam GLK g] b gg Bg .n.g. G 20 non facile L ueritatem facile uidere est, in illo non est Rilschelius mon. tria I. I. 21 etiam n B ut om. K nullus om. GLK 22 bonus bellus catinum catillum] catinum (ratentim G) calellum

LIBER I 38 —40

31

p. 550. 57 P.

p. 38. 39 K.

liter 'collega', 'colligo', * illido', 'collido'. transit in m, sequentibus 1) vel m vel p , auclore P l i n i o et P a p i r i a n o eL P r o b o , ut. 'iinhibo', 'imbellis', 'imbutus', 'immineo', 'immitto', 'immotus', 'improbus', 'imperator', 'impello', similiter in Graecis nominibus neutris in ov desinenMibus, *Hull<x§iov Palladium', < Ilrjliov Pelium'. transit etiain in r, nt 'corrigo', 'comunpo', 'irrito'. bane autem mntationem sciendum nat.n- 40 rali quadam fieri vocis ration? propter celeriorcin motum linguae labroruinque ad vicinos faeilius transeuntium pulsus. transit supra dicta consonans n etiam in s: 'scindo scissus', 'findo fissus'; in t: ' canis catulus, catel10 lus'; in c: 'ecquid' pro 'enquid'. expellitur a Graecis in av desinentibus, cum in Latinam transeunt formam, ut 'Demipho', 'Simo', 'leo', 'draco', sicut contra additur || Latinis nominibus in o desinentibus apud Graecos, ut 'KIXEQOOV', 'Kcirav' pro 'Cicero', 'Cato'. transit etiam in u consonantem, ut 'sino | sivi', 'sterno stravi'. is R sine aspiratione ponitur in Latinis, in Graecis vero principalis vel geminata in media dictione aspiratur, ut 'rhetor', 'Rhenus', 'Rhodus', 'Pyrrbus', 'Tyrrhenus', 'Orrlioena', pro quo nunc 'Osrhoena' dicentes aspirationem antiquae servant scripturae. transit in 1: 'niger nigellus', 'umbra umbella'; in s: 'arbos' pro 'arbor', 'odos' pro 'odor' - P l a u t u s so in c a p t i v i s : Q u o r u m odos s u b b a s i l i c a n o s omnes f a d e g i t in forum -, 'verror versus'; in duas s: 'uro ussi', 'gero gessi'; in u consonantem: ' tero trivi', 'sero sevi'; in n: 'aeneus' pro 'aereus'. bonus bellus GL catillum] catillus B 2 autore H et plinio et BGL Plin. serin. , dult. fr. Hip. 180 Lersch. paperiano GK papyriano Hv. Papir. ap. Gassiod. de ort/iogr. p. 2293 P. Probo] Berytio cf. arm. ad lib. V § 45; v. tamen Osannum Beilr. II 210 imbi*o (b) B 3 immitto] g immito G imperator impello add. r 4 in ante ov om. RBA in on GLK 5 ut palladion K Ilijltov] r TIAAION R TTCAION K pelion L

6 corgigo A

sciendum est GLK

7 caeleriorem H

laborumque H

us

8 facilior H

transiuntium K 9 scindo scissus] r sciendo scissnm R soisus •xL fisus L flssus.. In B 10 cov] 2 ON RBAH on GLK lacuna in 1 Uisinentibus GK saepissime et sic et dissiuere, aliguotiens etiam dessinere libri, praesertim GLK K

12 draco ex drago corr. R 13 ut om. GLK Kixepox B KyKEPON HATON R KYKePwt* katon H kiceron. katon A ciceron caton GLK 14 ut om. L 15 DE R inscr. A principalis sitte prime, ut geminata in ras. B 16 rhetor] rg rethor R h

rhethor G

17 Pyrrhus] r pyrrus R phirrus G pirrhus K phirrhns L

Tyrrhenus] n

r tyrrenus R thirrheims L terrhenus B orrhena RBG horrhena H orrliea L qua HLK osrhena GLr osrhena g osrhena similiter proprium B 18 aspirationem • post R antique B atiquae H seruat B 1 ut niger GLK 19 Plant, capt. 815 (IIII 2, 35) odus KL odor k 21 sub basilica nos RB sub bassili.a nos GK subbasilica .noS H adegit] sic Prise, libri omnes abegit Vet. cum parte Ubrorum Plaulinorum, abigit al.: abegit recle se habere ' et mihi Fleckeisenus persuasil et aliis olim. probabil' flint verba Ribbeekii tray. Lat. p. VITI cf. p. IX v r lr 22 uerro L uersor R uersor G ueror B ss A

32

PRISC1ANI INST. p. 1 557 P.

p. 39. 40 K.

S in metro apud vetustissimos vim suam frequenter amittit. V i r g i 1 i u s in X 1 : Ponite spes sibi quisque. I d e m in X I I : I n t e r se c o i i s s e y i r o s q u e d i s c e r n e r e f e r r o . s 5 n e ' auteni coniunctione sequente cum apostropho penitus tollilur, ut 4t c viden', ' s a t i n ' , S i n ' pro 'videsne', 'satisne', ' v i s n e ' . nee non etiam in Graecis nominibus as vel es terminantibus plerumque tollitur, cum sint primae declinationis, ut 'Geta', 'Byrrhia', 'Phaedria', 'Chaerea', ' p o e t a ' , e sophisla' quoque, 'Scytha', 'citharista', in quibus etiam e producta in IO a eorreptam convertitiir. transit haec eadem in m , ut ' r u r s u m ' pro ' r u r sus', 'dimminuo' pro 'disminuo'. | T e r e n t i u s in a d e l p h i s : Dimminuetur tibi cerebrum. in n mutatur s: 'sanguis sanguinis'; in r : 'flos Boris', ' h i s iuris', ' c u r sus' ' curriculus' vel 'curriculum'; in x : 'Aiax' pro 'Al'uq' et c pistriv' is pro 'niGTQig', in quo sequimur Doris: illi enim 'OQVI£' dicunt pro 'oQvtg'; in d: 'custos custodis', ' p e s pedis', 'praeses praesidis', 'palus paludis'; in t : 'nepos nepotis', 'virtus virtiitis', ' Samnis Samuitis'; in u conso42 nantem: ' b o s bovis'. saepe pro aspiratione ponitur in his dictionibus, quas a Graecis sumpsimus, u t ' s e m i s ' , ' s e x ' , ' s e p t e m ' , ' s e ' , ' s a l ' : nam 20 e ritu,iGv', ' ? £ ' , 'snra', ' ? ' , 'aA.g' apud illos aspirationem babent in prin1 DE s. inscr. A aput H uetussimos A antiquissimos A" frequenter uim suam G frequenter add. h ut uirgilius GLK Very. Aen. XI 309 2 iu XI om. BAH 4 Item A Very. Aen. XII 709 5 se ex si corr. Pal. coiisse] i

s

Med. m. alt. coisse RrGL coisse BAK coiisse Med. m. pr. coisse Rom. coise Pal. uirosque ex uirosquae corr. R uirosque discernere] uiros et decernere HGK ffeidelb,, sic et ex corr. L cum Med. Rom. Pal. m. alt.: 'posteriias' teste Servio ad Verg. I. I. uiros et cernere Pal. m. pr. Sen. ep. 58 Serv. I. I.: in f'er. in hoc ipso voc. lac. 6 coniunccione in coniunctione corr. R paenitus If penitus. S. toli

Htur B

ut uideu** satin** uin** in ras. B

7 saten H

8 plerunque GL

h

9 Geta] r getha R byrria RII byrrhya B biitia L voc. cherea per uidua sup. lin. interpr. k 10 quoque om. K scitlia RAGLK cytarista R cytharista BK cliilharista G e] es AHL producta es K 11 transit et iam haec GLK eadem. s. in B pro tarsus] provsus B 12 dimminuo] r diminno Ra Ter. ad. 1111 2, 32 adelfls A 13 dhnimietur (sic Bemb. deminuelur Bas.) tibi quidrm iam cerebrum Terentius dimminuetur] r diminuetur R dimmimutur GL tib A cerebrum tibi GLK cerebrum ex celerum corr. h cerebrum sensus (sensus in v

liluru) B 14 mutatur s] om. L ut GK ut llos K 15 curriculos A uel curriculum om. GL add. y AIAX B pi-o aias BKL 10 TttffTgtg] Hr pistris veil. seqiiitur^f Doris] r dores RAK OQVI.^] OPNIJA" orni| G ornix L pro ornis dicunt G S

V

UIPNIC R ornis L 17 ut custos K custor H pales R 19 dictionibus] r diccionibus R similiter saepe in sqq. corr. 20 quas acrecis A assumpsimus K se] K se si libri si ex lib. XIII § 24 illatum videtur (v. infra) sal] sal uel siii K

sco G

21 HMIC CI eirraeyAA R

HMIC

nz

""IITTTA

R.

I.

AA r

HMIC e z- enTA A sup. lin. nhi. I-AA. add. a HIIMINC r-eza hema 1-eAAac (in mg. 1-n.hy.) ea K t-HMic HII^A I-IITTTA ra G el sir fere in lilura (hiuic h * | |-*TTTA I-***) L I-HMK: hiiga V Hnxa l-el-i haAac / hrmis hex hepta he hi (he heli 3) hals 1. 2. 3

LIBER I 40 — 43

33

y>. 557. 58 1'.

p.

40. 41 K .

cipio. adoo aulem cognatio est huic literae [id est s] cum aspiratione, quod pro ea in qui])usdam dictionibus solebant Boeotis h ponere, 'muha' pro 'musa' dicentes. huic praeponitur p et loco ty Graecae fungitur, pro qua [| C l a u d i u s C a e s a r anlisigma oc hac figura scribi voluit. sed nulli 5 ausi sunt antiquam scripturam mutare, quamvis non sine ralione haec quuque duplex a Graecis addita videatur, nam multo molliorem et volubiliorem sonum habet ty quam ps vel bs. hae tamen, id est bs, non alias debent poiii pro ty, hoc est. in eadenf syllaba coniunctae, nisi in fine nominativi, cuius genetivus in bis desinit, ut curbs urbis', 'caelrbs caelibis', 'Arabs loArabis'. sicut ergo ty melius sonat, sic x etiam quam gs vel cs. et x quidem assumpsimus, i/> autem non; sed quantum expeditior | est ty quam ps, tanlum ps quam bs, ideoque non irrationabilifer plerisque videtur loco ip ps debere scribi, quod de online literarum docenl.es plenius tracfabimus. X duplex modo pro cs modo pro gs accipitur, ut 'apex apicis', VIII 43 is'grcx gregis'. transit tamen etiam in u consonantem, ut rnix nivis' nee non in ct, ut cnox noctis', 'supellex supellectilis', sed haec contra regulam declinari videntur. subit etiam loco aspirationis, ut 5veho vexi', 'traho traxi'; vertitur in f, ut cefflcio3 'effero.' et sciendum, quod, quolienscumque c ex' praepositio praeponitur composita dictionibus a voca•20 libus incipicntibus vel ab his quattuor consonantibus, hoc est c p t s, integra manet, ut 'exaro', 5 exeo', 'exigo', 'exoleo', 'exuro', Vxcutio', 'expeto', c extraho', e exsequor', c exspes', in quo videmur contra Graecorum l'acere consuetudinem. illi enim s sequente numquam x praeponunt, sed k pro ea, ul ' sKStaSig'. melius ergo nos quoque x solam ponimus, •<s quae locum obtinet cs, cuius rationcm non solum ipse sonus aurium iudirjfiiav] B (cf. lib. XIII § 25) et sic coni. Fischerus ad Veller. I 247, Giesius dial. Aeol. p. 246 HIIMIC h l-HMicyy s. l-HMiccy in ras. H

I-EZ B

hi ex lib. XIII § 24

in libros illalum videtur: si enim, quod ei respondel in exemplis Lalinis a Prise, allatis coll. lib. XIII § 7. 24 locum habere nequil: utrumgue igitur voc. quamvis palronum nactmn Krehlii censorem Ienensem in I. A. L. Z. 1822 n. 236 p. 429 cum a delendum est. hi eerie in H sup. lin. add. ni f. h. si quis Y in RK iustae lectionis vestigia servare pulet, is h. I. ov scripserit, si supra in sui conanutalo A B ol «(3 Putsch. Krehl. haA. hec H 2 Boeotis] r el in litura B bpeotes RG boetii KL alias Prise, more consuelo Boeoti id est pro s ante h add. libri sc. gloss, ad pro ea loco suo moturn 3 Huic s A psi post ip add. Ar .fungitur] funguitur L ponitur K 4 caessar G

S

antisima R autisimma BKr antissimma G antisima L

ou] r >c RAM

x o>c B c Sehneidems Elementarl. p. 5 sq. not. uolui B 5 aussi K haec] hoc B liaec ip a quoque om. H 6 uidetur K raolto A 7 sonitum BA HL p et s uel b et s A b et s A 9 arabs bis celebs bis K celebis L 11 asumpsimus R adsumpsimus B quam p et s A 12 ideo L inrationiibiliter BAH 13 dicentes b 14 DE X. inscr. A 10 suppellex suppellectilis BGLK suppellectilis H liaee] r liae R 17 ut om. A ueho uehis uexi H 18 ti-alixi K 19 coiiposita RH conipositis g coupositis h 20 quatuor K in tigra G 22 expecto Kg execjuor BA exspes om. K facere contra cousuec tudinem graecorum GL 23 s] c / / s L 24 k] rk c RBAHK ut insertion in B L

eccoacic K ergo] enim A" ponimus] b ponemus BK poiieimis H ponamus 25 optinet BAHGLK iuditio AH aRAMMATICI LATINI II. 3

34

PRISCIANI INST. p. 558.59 P.

p. 41. 42 K.

cio possit reddere, sed etiam hoc, quod geminari s aliqua consonante antecedente lninime potest: geminari autem videtur post consonantem, si x antecedente, quae loco cs fungitur, ipsa consequatur, ut 'exsequiae' c exsequor'. quod si liceret, licebat etiam post bs vel ps, quas loco if> duplicis accipimus, addere s, ut diceremus c obssessus', c abssectus', quod 5 minime licet: | numquam enim nee s nee alia consonans geminari potest, ut diximus, alia antecedente consonante. 44 Nunc de mutis dicamus. || B transit in c, ut 'pecurro', 'succurro'; in f: 'offlcio', 'sufficio', c suffio'; in g: c suggero'; in m: 'summitto', c globus glomus'; in p : 'suppono'; in r: 'surripio', 'arripio'; in s: ciu-10 beo iussi'. nam 'suscipio', 'sustuli' a c susum' vel c sursum' adverbio composita sunt, unde e subtinnio' et c subcumbo' non mutaverunt b in s. 'suspicor' quoque et 'suspicio' a 'susum' vel 'sursum' componuntur, sed abiciunt unam s, quia non potest duplicari consonans alia subsequente consonante, quomodo nee antecedenle, nisi sit muta ante liquidam, ut is 'supplex', 'suffragor', 'sufflo', 'effluo', 'effringo', quomodo et apud Graecos * 6vyyvc6[ir}',

*cp&eyyfict'.

C transit in u consonantem: ' quiesco quievi', 'pasco pavi', 'ascisco ascivi'; in x: 'dico dixi', 'ducoduxi', ' noceo noxa noxius'; in s: 'parco parsi' et 'peperci' dicilur; in g antecedente n: 'quadringenla', 'quin-20 genta', r septingenta', c ango' quoque pro 'ancho'. et notandum, quod ante hanc solam mutam finalem inveniuntur longae vocales, ut 'hoc', 'hac', csTc', Mile' adverbium; nam ante t, si qua inveniantur, per concisionem hoc evenit, ut 'audit', 'munit', 'fumat' pro 'audivit', 'munivit', 'fumavit'. nee non post s posita transit aliquando in t vel assumit earn, 25 ut 'irascor iratus', 'nanciscor nactus', 'paciscor pactus', 'nascor natus.' 1 posit L

aliqua] alia GLK

antecedente] r cedente R

2 post consonansi

tern uidetur K si om. GLK 3 c et s BAHGL funguitur GL ipsa K exequiae ex exsequiae effedl r exquor ex exsqor ni f. effecil r exsecor A 5 accepimus H s add. r obsspssus] ry obssesus G obsessus B absessns R abssectus] r absectus R abssecutus A" 6 nee et s LK 7 ut diximus] )' ut dicimns R om. AGLK consonante antecedente A" consonante. B. Nunc B 8 DE MVTIS IN QVIBVS

CONSONANTES

TIIANSEVNT

SED

PnlMVM

BE

B

INCfPIT.

A.

lip

lllUlariim'

transitu L dicemus K 9 suffio om. H ut suggero K nt sumniitto summitto] y summito G 10 ut suppouo K ut surripio A' ut iubeo 11 iusi L suspcipio A susum] sum A 12 comsita A sublinnio] tinneo G subcumbo] r subcarabo R succumbo Bh 13 susum] sussum

A" A" g subK s

sursum aduerbio componunlur H 14 abiiciunt
sufllo effluo] r siifflulno R

G

0\TNU)MII A"

17

CYTNUJMe R

CYTTYNUIMH r CYTTHUIMII B

c|>OeTTMA R

et om. <))0eTTMA

K 18 BE c. inscr. A pascho A adscisco adsciui RBHK 20 et peperci dicitur om. K quingenla septingenta] / septingenla quingenta GLK 21 quoque om. A anco AGLK notaudum est quod BANG 22 solam lianc L muta N A longuae GL 23 aduerbium liic L aduevbia Gk innenia tnr Rr inupniuntnr GLK innenialuv BH per] r pro R 24 uenit R 25 post] pot ~ G post rvj g assumit] ?• adsuniit BH assummit R 2(1 nast/iscor in liitneiscor corr A

LIBER I 43 — 47

35

P- 559. «0 I'-

p. 4 2 - 4 4 K.

D transit in c, ut, 'aecidit', '; in 1: 45 'allido'; in p : 'appono'; in r: 'arrideo', 'moridies'; anliquissimi voro pro ' a d ' Irecmentissime r a r ' ponebant: 'arvenas', 'arventores', 'arvocatos', c arfines', c arvolare', 'arfari' dicentes. |»ro ' advenas', 'advenlores', s'advocates', 'adfines', 'advolare', 'adfari', unde ostenditur recto c arccsso' dici ab 'areio' verbo, quod mine 'accio' dicimus, quod cst ex ' a d ' et ' c i o ' compositum; 'arger' quoque dicebant pro 'agger'. transit etiam in s: 'assideo', 'rado rasi', 'suadeo suasi'; in duas quoque s, ut 'cedo oessi', 'i'odio fossus'; in t: 'attinet', c allingo', 'attamino'. baec eadem 10 tamen frequenter interponitur compositis biatus causa prohibendi, ut 'redigo', 'redarguo', 'prodest'; subtrahitur etiam, cum se||quens syllaba ab s et alia consonante incipit, ut 'aspiro', 'aspicio 3 , 'ascendo', 'asto'. F multis modis mula magis ostenditur, cum pro p et aspirations, quae 40 simililer muta est, acoipitur, do quo sufflcienler superius diximus, quamIS quam antiqui Romanoriim Aeolis sequentes loco aspirationis earn ponebanl, effugientes ipsi quoque aspirationem, et maxime cum consonante recusabant earn proferre in Latino serraono. habebat aulem haec i' litera hunc sonum, quern mine habet u loco consonantis posita, unde antiqui 'af' pro ' a b ' scribere solebant; sed quia non potest 'vau', id estdigamma, in fine 20 syllabae inveniri, ideo mutata est in b. 'sifllum' quoque pro 'sibilum' teste Nonio M a r c c l l o | de d o c t o r u m i n d a g i n e dicebanl. G transit in s: 'spargo sparsi', 'mergo mersi'; in x: 'rego rexi', 47 'pingo pinxi'; in ct: 5 agor actus', 'legor leclus', 'pingor pict.us'. II literam non osse ostendimus, sed notam aspirationis, quam Grae•25 corum antiquissimi similiter ut Latini in versu scribebant: mine autem di\iserunt et dextram eius partem supra lilcram ponentes psilos notam liabi'iit, quam R e m m i u s Pa la em on exilem, G r i l l i u s voro ad Virginatctus (n) B paciscor pactus nascor natus] om. GL nascor natus paciscor pactus BH paciscor pactus suo loco, nascor- natus ante nanciscor add. I 1 DE D. inscr. A aggero] r aggeo /{ 3 ad. ar. frequenter GL ponebant ar L 4 arfari — adfari] adfari R in arfari mut., dicentes — adfari add. r dicentes om. K 0 artio H

verbo] a uerbum A acci B actin H 7 et cio compositum] b **** B compossitum G conpositum H 8 assideo ex assidio corr. K rasi ex rassi corr. G suadeo suassi rado rassi K quoque add. sup. lin. K 9 fodior b attingo] g atlinguo GL 10 frequenter tamen K interponitur frequenter GL in compositis K conpositis II 11 etiam consequens A 13 DE F. inscr. A aspiratione ponitur qtiae similiter mutta (muta g) accipitur GLK 14 diximus superius GL 15 Aeolis] r aeoles RAK eoles GL 16 quoque ipsi GL maximae K recusabant] g recussabant GLK 17 in latino pmfcrre GLK tautem litera (f ni f.) II F sup. lin. add. A ad marg. h haec f litera om. K ad my. add. k 18 antiqui] r antiqui romanorum R af] r ** R 19 id] hoc K 20 mutata est •F. in .B. B sifil*um (i?) R quoque om. GL post sibilum: dicebant erasum in B "21 Xon. Marc. s. v. sifilare p. 531, 2 M. dicebant suo I. extat in B 22 ut spargo Ar 23 pinguo L pinguor L pinotus in piclus corr. K 24 DE H. inscr. A 25 similiter om. K autem] earn G 26 dexteram AHGLK partem eius B supra .s. litteram B -\ step. lin. add. a, ibidem et ad mg, b 27 qua A reunkis L palrmon B palemoii A. de Remmio v. Suet, de ill. gr. c. 23 coll. Baehrio in Pi/uli/ enrycl. V 10R8, Graefenlianio in hist, pliil. Jill 72 sq.^ Grillius] cf. Suringarium hist, schol. Lai. II 230 sq. Graefenhaniwn I. 1. p. 131, qui

3*

36

PRISCIANI INST. p. 560. 61 P.

p. 44. 45 K.

Hum de a c c e n t i b u s scribens lcvom nominat, sinistram auteiii contrariae aspirationis, quam G r i l l i u s flatilem vocal. K supervacua est, ut supra diximus: quae quamvis scribatur, nullara aliam vim babet quam c. 48 De q quoque sufficienter supra tractatum est, quae nisi eandem vim s haberet quam c, numquam in principiis inflnitorum vel interrogativorum quorundam nominum posita per obliquos casus in illam transiret, ul c quis cuius cui'. similiter a verbis q habentibus in quibusdam participiis in c transfertur, ul 'sequor secutus', Moquor locutus'. transit in s, ut •torqueo torsi', sicut et c, 'parco parsi'. similiter abicit n in praeterito, IU 'linquo liqui', | ut 'vinco vici'. transit etiam in x, ut 'coquo coxi', ul "duco duxi'. apud antiquos frequentissime loco r c u ' syllabae ' q u u ' ponebatur et e contrario, ut 'arquus', 'coquus', 'oquulus' pro c arcus', c cocus', 'oculus', 'quum' pro e cum', 'quur' pro ' c u r \ 49 T transit-in s: cverto versus', cconcutio concussus', c barci' Graecum is ' o s s a ' ; c vero antecedente jj in x: cpecto pexui', ' flecto flexi'. Y et z in Graecis I antummodo ponuntur dictionibus, quamvis in multis vcteres haec quoque mutasse inveniantur et pro v u, pro f vero, quod pro sd coniunctis accipitur, s vel ss vel d posuisse, ut 'fuga', 'murra' pro. c cpvyij', c (A,VQQU\ 'Saguntum', 'massa' pro 'Zuxvv&og', cfiance', 'odor'an quoque ano xov 'o&iv', 'Setbus' pro *Zrj&og' dicentes et 'Medentius' pro 'Mezentius'. ergo 'corylus' et Mympha' ex ipsa scriptura a Graecis sumpta non est dubium, cum per v scribantur, ano tov c xagvov' v.ul praeceptorem Vergilii Grillium fuisse in tmimum sibi induxit. einsdem in Cic. de invent, libros commentum in cod. quodam hibl. Bambergensis nuper repperit Halmiits, cf. Linsmayerum in Halmii anal. Tall. II p. 1, quae erit 'Rethorica Grilli', qua in expositione in l^alerium Maximum conscribenda usus est Fr. Dionysius de Burgo, v. EndUcherum catal. codd. Lat. bibl. Vind. n. CLXXVII gryllius H 1 accentibus] r accidentibus 11ALK accetlentibus H sinistram] -| sup. lin. add. A sup. lin. et ad mg. b contiaiiae illi aspirationis dasiara quam edd. ab a ad Putscliium 2 fatilum Rr 3 DE K. ET O. ^ 4 uim aliam G 5 BE Q. Q quoque A tractum H est add. k quae] )• qucf R eiindem G 6 principio H inliiiitiuonim AH 7 qnonmidara G illam ''A 8 cui qul K 10 ut parco GLK pom parsi: et peperei Kl abiicit GLK sicut el c post praeterito repelit B 11 ut linquo GLK ul am. UK vici] ?• uinci R \\t om. H sicut K in c. eoquo BA 12 quu loco cu sillabae G ponebatur loco cu silu coquus

labae quu L qv

quu] qu R q. u. A Q H q & u B

13 et ex L

v

y

v

ut arqus acus

oculus Rr oquliis B 14 qum /( (juom W qur Rr quor B cur dicebant K 15 DE T. A ut uerto GLK uerte H concusus LK ocoe in ocoa corr. R l(i antecedente t in R antecedente transit in B ut pecto GLK flexui L 17 DE Y ET z. A 18 inueniantur a inueniuntur corr. A inueniuntur L et] ut L 19 pro om. G pro sd nel ss L uel ss] r om. R re//. possuisse

K

xov] TOI G

20 I|>YFA Alir

OZOIN H

sacuntiim

znocic GLK

GL

ZAKINOOC G

21 ANTTO B

medicntius RHK

o

G pro luczeNiius K pro mezentius L

corylus] rb cyrillus R corillus G coryllus Bg

o

cyrylus A

a om. GL

23 suinpa G

scribantur ex scribuntur corr. B

LIBER I 47 —50 P-

561

37

P-

p. 4 5 - 4 7 K.

TOW 'w^cpr)'. solebant enim vetiistissinii Graeconim 1 pro n scribere, undo 'quinquaginta' quoque nuiiieri signuin, quod illi per n scribunt, nos per 1 more illorum antiquissimo scribimus. DE ORDINE L1TERARVM. s

Ordo quoque accidit literis, qui quamvis in syllabis dinoseitur, ta-VIIII 50 men, quia coniunctus esse videLur | cum poleslate clementorum, non absurdiim puto ei mine ilium subiungere. Sunt igitur vocales praepositivae aliis vocalibus subsequentibus in eisdem syllabis a e o, subiunctivae e u, ut ae au eu oe. i quoque apud 10 anliqiios post e ponebalur et ei diphtbongum faciebat, quam pro omni i longa scribebant more antiquo Graccorum. invenitur baec eadem i post v in Graecis nominibus, ut c "Agnvia': nam vi diphthongus est. Sunt igitur diphthongi, quibus mine utimur, quattuor. diphthongi auteni dicuntur, quod binos pbthongos, hoc est voces, comprehendunt. nam issingulae vocales suas voces habent et ae, quando a poetis per diaeresin profertur, secundum Graecos per a et i scribitur, ut 'aulai', 'pictai' pro 'aulae' et 'pictae^. Virgilius in III: A u 1 a i m e d i o 1 i b a b a n t p o c u 1 a B a c c h i, idem in V1I1I: 20

D i v e s e q u u m , d i v e s p i c t a i v e s t i s e t a u r i. in Graecis v e r o , quotiens huiuscemodi fiat apud n o s diaeresis paenultimae | syllabae, i p r o duplici consonante accipitur, u t c Mala M a i a ' , * Al'ag TOV] r TOVOY R KAPIUIC G KAPUUC g

HCIQVOV] om. KOPVNOO H

NYM
A KOPYOV R Hal] a n o in

KAPYAOY r lilura H

KAPY OY K KAPYA 1 NIMIJIH K NIM()>V N

X pro n K 2 quinquagenta G per n K more] r mere R antiquissimot(s) B

SED PRIMVM DE PREPOSITIVIS

VOCALIBVS A

5 q u i ill Vig.

h dinoseitur in syllabis R dignosciUir A. 6 absordum GK nem subiungere GL subiungire K 8 pracpositae K sequentibus r hisdem RGL isdein K 9 subium-laliuae K e u om. A e et u eu. au. G ae. au. eu. oe. eu. A eu. eo. ei R eu. oe. (ei del. et ascr.: buit) r ae. oe. au. ei. L 10 antiquos] latinorum sup. tin. add. r n

faciebat L

*

11 longna i K

L G

longua GL longam B

add.

7 ilium ordiA eisdem] B ae. oe. alter non hadyptongoti H

scribebant] ponebant y

GLK APPYIA B

antiquorura K

gregorum B

Invenitur] r Innentor R

13 quattuor] .a. GK quinque BL

12 arpia R

11 pthongos RBAHK plongos GL

conphendunt AH conprehendunt B 15 ae diptongus GLK per diarisin profertur a poetis GL a poetis per diarisin profertur I per] p R diheresin B dieeresin H diarisin K 16 secundum]. Sed A anlae et pictae] b aulae pictae BG LK

17 Verg. Aen. Ill 354 {deficit Rom.) in 111] om. H in sup. lin. add. h in ij j{ 18 anlai in medio Rbk Krehlii nonnulli aulai medio r cum rell. , Med. Pal. cf. lib. Vll § 3 lib. XVII § 8 pocula] r procula R bachi RBHLK 19 Verg. Aen. V1III 26 VIII BG 20 equum] r eaqum R *equum (a) B equm G nI

ecnm Pal. picla' Med. picta* (i) Pal. pitta Rom. 21 qttiens G quotieus in huiuscemodi k aput H diheresis RBA diarisis GL diarissis K peneultimae GH penultimae ex peniultimae corr. L 22 Mata Maia Al'ccg Aiax] / MAHA maia AHAC aiax L MAHA. maias. AHA|. aiax G maia maia

AIAC aiax K maia- m a - i - a aia

38

PRISCIAM INST. P- 4 7 '

p. 561. 62 P.

48 K

'

e

;l Aiax'. transit in i productam, ut quaero inqulro, exqulro', - quamvis 'exquaero' P l a u t u s dixit in a u l u l a r i a : I i n t r o , e x q u a e r e , s i t n e i t a ut ego p r a e d i c o 'laedo illldo', ccaedo occido'. ponitur pro c Ionga, ut c scaena' pro [| 'azfjvi]', et pro a, ut 'Aesculapius' pro ''^uxAijjwog', in quo Aeolis sequi- 5 mur: illi enim ' vviitpaig' pro ^vvpyug' ct e 9>««" v ' P™ >«
Homerus: 'Avinronodsg %a(iat,£vvai:

sic etiam longae vocales solent corripi, ut e d e h i s c o \ V i r g i l i u s in V.: Infindunt pariter sulcos totumque dehiscit G o n v u l s u m r e m i s r o s t r i s q u e f s t r i d e n t i b u s a e q u o r . is 52 Of quoque idem patitur apud Graecos. A e s c h y l u s :

"largos toiavxccq nccq&evovg lo%gvetai. unde quidam n o n sine ratione J unuin semis singulas eas habere t e m p u s dicunt, ideoque, si consequatur c o n s o n a n s , quae dimidium t e m p u s habet, omni modo producuntur. 20 Au quoque videtur quasi pati divisionem, c u m i post u addila transit a-i-a

aias B MANIA MAIAC AIA AIAC R MAIA MAIAC AIAC AIAX r maia MAIAC. aia. aiax.

A maia maiac aiax aiac H 1 exquiro add. I 2 Plautus] r planti is R plauitis H Plant, aid. III! 10, 70 aularia KL 3 I] primo L i / ***** (primo?) id G exquaere] sic Plauti libri aliquot delt. ux quire Vet. 4 longua GL el sic saepe GLK

ut add. r

scaena pro CKHNA G CKHNH pro scaena RAL

CKHNH pro

B CKHNH scena H pro CKHNH scaena h pro in lilura K 5 aCKAHrrvoc R ACKAHPIOC A aCKAamoc K Aeolis] r aeoles RH eoles GLK 6 NiMeJiaec G N\M<)>aec K NiM(j>ac G nymfas R nimphas H qxxieiv] 4>acciN K <()HCIN L aciN pro aiciN R <pavcIN pro (paciN r faesin pro fassin G <pavciN pro phami / / 7 haec om. G diphtongus haec K 8 conpositae H dictionis] a dicliones .•/ sequenti H praeustus] r praeustis RGLK 9 Verg. Aen. VII 524 in VII.J om. H in sup. I'm. VII ad mg. add. h 10 stipidibus A 11 Horn. 11. XVI 235 12 aXITTTOTIOAHC R AN.NITTOTIO AEC B aNITTOTOTlOAeC GK ANmTOnOAeC A aNYITTOTTOAeC H aN*T*i*noAec xaiaaieiNai L coir, ab I xaitiaiNmai G XAAAICVNAYC H xujMaicv-

Nai K 13 etiam] enim L Ferg. Aen. V 142 sq. in om. H 14 infundunt Med. 15 remis •— aequor om. A postrisque L plostrisque / stridentibus eliam Rom. et m. alt. Fv. tridentibus Vergilius 16 DE OE. A aput / / Acscliylus — Xo%evstai om. GL in mg. add. /, infra § 59 inscruil G oes.chyllus (o del. r) R oeyschylus A aeseylns H aescilus K aescliilus I Aesch. fragm. 161 I. I p. 352 Herm. Niob. fr. II p. 74 Wgnr., ex Niobe petilum teste Hephaest. p. 7 Gaisf. if.' Euslatli. 1665, 38 et fragm. gramm. ad calcem lib. V posilum 17 ICTOY a-yTac iTApoeiioYC c aoxeyeTai R ICTPOC TO TaYTac napeoNOvr AoxeieTai r om. 1. 2 "iarQog] sic eliam Heph.codd.CMN Eustalh. OIBTQOS 3a cum aliquot Heph. codd. et H infra 1.1., praefert Hermannus

TOYAYTAC B TOITAYTAC£ TOIAI.TAC K

romvrrig

TICCQ&SVOV aliquot Heph.

o codd. TTAPOeNovc B nApeeNOic A. nAPoeNYC H TTAPOIINOYC K Aoxevei AT H AOxeNOieTAC I ^vrjatsvexai Euslathius, prob. Herm. ister flu tales uirgines accepit suspectas interpret. I 18 et semis GLK 19 dimedium L demedium GK dimi-

LIBER I 60—53.

39

p. 5UJ. 6.1 P.

p. 48. 49 K.

eadem u in consonanliuni polestateni, ut 'gaudeo gavisus' et 'vavrrjg navita', 'vavg navis'; transit tamcn etiam in b, ut 'auforo absluli ablatus'. et sciendum, quod pro 'ab' praepositioiic an ponitur in his verbis: 'aui'ugio' et 'aufero'. ex contrario quoque frequenter solet fieri, ut antecedenL 5 te a et u loco consonantis sequente, si abiciatur vocalis posita post earn [id est post u cunsonanlem], an diphlhongus fiat u redeunte in vocalem, ut 'lavor lautus', 'faveo fautor', 'avis auceps, augurium, augustus'. transit in o productam more antique, ut 'lotus' pro 'lautus', 'plostruin' pro 'plauslrum', 'coles' pro 'cautes'; sicut etiam contra pro o au, ut lo'austruni' pro 'ostruin', 'ausculum' pro 'osculum', frequentissimeque hoc faciebant antiqui. in u quoque longani transit: 'fraudo defrudo', 'claudo includo'. Eu transit in e longani, ut 'Achilles' pro 'Achilleus', ' Vlixes' - pro 53 'Vlixeus', quod oslenditur ex genelivo 'Vlixei'. | II or a t i n s in e a r m i 15 mini p r i m o : Nee c i i r s u s dup 1 ices p e r m a r e Vlixei. in u etiam mutatur: 'fugio' pro '(psvyco'. Oe est quando per diaeresin prol'ertur in Graecis nomiuibus et Graecam servat scripturam. per o enim et i ponitur, quae tanien, sicut supra 20 dictum est, locum duplicis ob||tinet consonantis, ul 'Troia' pro *TQO£C:', 'Maia' pro 'Maia'. in hoc quoque Aeolis sequimur; sic enim illi dividentes diphthongum noikov pro xoilov dicunt. apud Graecos lam en quoque i sequente producere licet antecedentem brevein, ut Homer us in hoc versu: JVeOTOQa <5 ovx e'Xcc&sv lu%t] nlvovra TZSQ Sf tium B 1 xavrmc R NavTec AGL in nauita desinit I, inc. iierum ab inilio libri quarti 2 et Nayc BHGLK tainen om. GL 3 sciendum est G aiifero aut'ugio GL 4 et in litura R exj E Brill fieri frequenter solet G solet fieri frequenter L 5 si om. GL add. I abiidatur GK 6 post consonantem BHGLK V

7 augorium L augoriura G agurium R 8 plostrum] postix in plostix con; H 9 conlra] e contrario I au e.v u corr. h 10 frequentissime (que om.) L 11 hoc add. h longum B ut fraudo K 13 longum BH aehiles GLK achileus LK 14 Vlixeus] ulixes L ulyxci H Horatius — Vlixei post Vlixei om. R in mg. add. r Hor. carm. I 6, 7 libro primn G primo libro L 16 currus GL dnplices libri Prise, et hie el lib. VI § '•)'! cum parle codd. Hor. diipliceis libri Cniquiani duplicis Horatius per ma**re (na) / / 17 pro sup. tin. add. k (pevym] I ()>evro GL <)>evrui oo | Est (juando B 18 diheivsin RBH diaerisiu L diarisin G dierissim K 19 sernant K prr] pro TIG '20 optinet L rpoia pro troia /{ troia pro troea corr.m. al., haud r TQOLO] troea GL xpoia sed i /n lilura K '21 Maia pro maia R Mcda] in lilura K maea (moea g) GL i

Aeolis] ;• aeoles R eoles GLK

enim] etiam GL

22 KOAON B Koia** (KOIo AON c) pro xoeiaAON (e del. el canum sonus sup. lin. ascr. r) R KaiAON pro KaoAUiN A' o quoque pro om. L pro KOCAON GH quoque tamen G ** tamen L quoque] * o(h) quoque R *o* quoque (h-c) B hoe quoque K 23 breuem. aeschilus Kipor TOTau. rac TTapoeN. iciAoxeiexai. ut liomerus G cf. p. 38, 16 ut] t e s t e d homero ex homerus corr. B Horn. II. XI1II 1 24 Necrora aoYK oeiaxH rriNONTepeMTec R Necropa AOYK eAa(fieN iaxn TrrNONTaiupcMPNec r NHPTOPaAai. CKAaoeNia. xeniNON. Tanep. OMTTPCC. G version ab L omissum, adi. interpret, nestorem uelis latere bache

40

PRISCIANI INST. p. -19. 50 K.

p. 563 P.

aul'ertur i'i [id esl OP diphthongo] altera vocalis sequente o longa more Attico, ut 'poela' pro e motif's' el 'poema' pro 'noty/ia', nee non pro at, diphthongo Graeca nos hanc [id est oe] ponimus, ut 'jcwftwfo'w comoedia', 'xQaycpdla tragocdia' dicentes: nee minim, cum pro ra quoque habemus o et pro i e in diphthongo accipimus. hoc tamen quoque ad s imitationem Boeotorum solemus faccrc. transit in u longam, ut 'Phoenices >l Punices', 'phoeniceon puniceiim', cpoena punio'. numquam diphlhongus in praeterito per|fecto mutatur, ut chaereo haesi', 'audio audivi', 'moenio moenivi', excepto ?caedo cecidp. Ei diphthongo mine non utimur, sed loco eius in Graecis nominibus 10 e wl i productas ponimus. et in priore sequimur Aeolis: illi enim TOO ' JtflioG&svf)' dicunt pro c Arjfios&svsi' et 'tjitov' pro 'etoov'. et nos plel'uinque, cum ci apud Graecos sit pura paenultima, in. illis maxime femiuinis, quae per adiectioncm assumunt a apud Graecos, mutamus ei in e productam, ut * drjionri Ai\io%ua Deiopea', ' Kalhonrj Kcclhoitsia Callio-15 pea', nam in illis, quae in ia solum desinunt apud Graecos, raro fit hoc, ut 'Argia', 'Alexandria', 'IVicomedia', c Langia', 'Lampia'. S t a t i n s in I1II: C a n d e n s q u e iugis Lampia n i v o s i s . bibente tenebras add. I

8' ov% etc.] vovcKOiAaoeNiaxe K

n

TTINOHT..\ B

ep I

t'fi.7ir]g] eiunec H eMNHC K 1 ei] \- G \ L licej g antiquo G Tioir)xris] 2 TTom-ra BHGL Troemna K uu m. tert. in tilura R oi K

uocali+(s) L uocali BG 2 atTTOieTa R TroeHTa K et om. K 3 ut add. k KujvioiAia RK KLOI o NUIIA a L KaMUiiAa G pro comoedia B commoedia R comedia K 4 opaTiuiAia R xparwiAa G TparuiiA a L TparoiAia trogoedia K pro tragoedia B L

5 accepimus H TTOeNiKec GL

6 emitationem GK boetorum RHGL buelarum h Pboenices] 7 poenkes poeuiceoN K TroeNiKioN • punicium G phoenicion puni-

h i ium L plioeniceon punicheum H 9 moenivi] /• monui R cicidi GLKr 10 diptliongo B 11 Aeolis] r aeoles R eoles GLK TUJY AHMOCOHNH R TOI M'MU'I fR'SH G TU1I AHMOI'IIINH H

TOY Al'MOI.'c-MINJI K

in zlriyboeftivrj om. cf. Ahrensium dial. Aeol.p.99 0

TOI AHMU'CTBNH L

0

i

I

KllbsCT.

AHMOC-

TT

R AiiMoo.iiNei H AeMOCTHNei K demosthenei G demosteaei L B

rfe

12 dicunt] r ducunt R

H*ON R enON

pon

eipon L ei

Hh

pon el sqq. usque ad panmltima om. II

add. h

et

N

om. GL

13 feminis Rr

14 adsumuut Bfl

15 AHTOTIH******** R \HiOTrHi AHIO-

I

nma deiopea r AH nne • AHioneu • AinoniA • /> AHIOTTHI .AIIIOITI'KI AHionea L MHO • rTHAionHia AHimniia II AeionH. AHiumia. AinoTTiia. G AeioiTHi AeionHia Aeionea K I

i

KA\AI»TTHI KAAA+omia calliopea rAAAioniim raAAionea Rr KAAAioire. KAAAIOTICH. Kalliopea B KaAiomi. KaAiuneia. KaAiomia, G KaAAione. KaAAmneia. KaAAionea II Kra A I Aioneia KaAioncia taAiOTTea K laAAionei KaAioneia caliopea L 16 ia] rh i HH 17 alaxaTidria GK alexandria. di.\ nii:omoedia B Nieomedia] r nicliomedia R liifomidia GL Ianguia GL 1H Slal. Theb. Ill I 290 VII A' tliebaidos post III1 add. rh carmiuum B

19 can.lciisquc] r oadensque RBK

inguis L

uiuoris L

LIBER I 53 —56 p . 563. B4 P .

41 p . 50. 51 K.

idem in eodcm: Haec quoque secreta nutrit Langia s u b umbra, idem in II: T u n e donis Argia nitet v i l e s q u e s o r o r i s 5 0 m a t us s a c r o p r a e c u l t a s u p e r v e n it a u r o . e r a r o ' aulem diximus propter 'Medeam', 'Plaleam'. nain quod V i r g i l i u s Qui t e l a T y p h o e a temn.is o correptani protulil, Doricum est: illi enini solcnt ei diplilhongo abicere i. in Lalinis autem dictionibus difficile invenies i longam ante vocalem posiio tarn, nisi in genetivis in ius desineqfibus, ut c illius', c solius', c ullius' 7 quae lanien licel et corripere, et in verbo rfiam fias fiat', quod ipsuni quoque contra alioruni e||iusdem coniugationis fit regulam verboriun. In masculinis quoque ei pura in e longam converlitur: '^xilleiog x Achilleus', <'Ak in eadem syllaba, ut m sequente n , ut 'Mnestheus', ' a m n i s ' , s quoque 1 idem ex id est con: R Slat. Theb. IIH 717 2 nutrix B languia GL 3 Slat. Theb. II 297 sq. 4 Turn Stal. Cass. al. 5 preculla r pioculto R peruulta tert. m. in R post auro: VirgT. dia Camilla (Aen. XI 657) add. B 6 autem ut G nic/eam post plateam add. GL el m. tert. in R Verg. Aen. I 665 7 tifoea R tiphoea L typhoia ex typhoea corr. Fr. lacuna in Pal. temnis Rr tempnis B 8 correpta GL abiicere G abiicire K 9 autem] uero GL dee

ficile LK iiiucnis Rr iunenis BH 10 solius ullius] add. r ulliiis solius GL 11 ipsum r<^ quof|iie L 12 aliorum contra GL coniugationis regulam uerborum sit. G lit om. L regula B 13 purain B lonuertitur ut BHGK KAAAioneiA pro kalliopea ante 'A%iXXti.os add. B axiAeioc acliileus GK 14 achileus L

J aATtlieioc K aApheior G alpheios L allVios alf+*us Rr alfeus II CTTONAIOC Rr spondeios GL l(i dysillabis G desyllabis K disillabis L dissyllabis UBH 17 Chins] dius GL dia*t (et) ****** perchius nrius. Statins L 18 in uuo trisyllabo] in pauuis trisyllabis spcrchius arius K in uno — legi] om. G lycius quod iipud statium legi K aput H legimus B lichius R licius pcivhius arius. G Statius om. K Slat. Theb. X 343 sqq. 19 tebaidos K 20 At] Ad RBH Et GL quando se domns obtataque B 21 lyciae B Iviiae H 'cliiac R licie GL 'Stal. ('ass. dicia / / 22 Hostibus Cass. exi^n auro G 23 longam] b longum B ut neilos L 24 pro nilus G 25 <Juiif Av semiuocalibus aliis prarpiniatur ad mg. L uero similiter GL 26 a Mneslheus GL Mnestheus] h mncsteus RH

42

PRISCIANI INST. 1>. 564. 65 P.

p. 51. 52 K.

sequenl.e m, ut 'Smyrna', esniaragdns': nani vitium faciunl, qni zm scribunt; munquam cnim duplex in capite. syllabae posita potest cum aliaiungi consonante. L u c a n u s quoque hoc ostendit in X: Terga s e d e n t , c r e b r o m a c u l a s d i s t i n c t a s m a r a g d o . nani nisi esset s ante m, subtrahi in metro minime posset nee staret ver- 5 sus; s enim in metro saepc vim consonantis amittit. in fine autem syllabae omnes liquidae solent ante s poni, ut 'pills', chiems', 'mons', 'ars'; similiter ante x, excepta m, ut 'falx'," Manx', ' a r x \ in mutis praeponuntur b et g sequente d, ut ^dslvQog', 'bdellium', 'Abdera', 'abdomen', 'Mygdonides'. c vero et p praeponunlur sequente t, ut 'actus', 'lectus', 10 c aptus', c diphthongus'. semivocalis nulla praepohitur mutis nisi s sequente b , ut 'asbestus', 'Asbustes', c vel q: 'scutum, 'squalor', p, ut 'spes', 'sphaera', t: 'status', 'Sthenius', ante aliam autem nullam mur>7 tarum. mutae vero semivocalibus praeponuntur liquidis absquem omnes paene omnibus: bl, ut 'blandus'; cl: ' c l a m s ' ; dl, ut 'Abodlas', no-is men barbarum; gl: 'gladius', 'Glabrio'; tl! 'Tlepolemus', 'Atlas'; pi: 'planus'; fl: 'flavus'; bn: 'abnuo', sed b magis superioris est syllabae; rn: 'Cnidus'; dn: 'Cydnus', 'Ariadne'; gn: 'Gneus'; tn: 'Aetna'; pn: 'Therapnae', 'Siplinus'; br: 'Brennus', 'umbrae'; cr: 'creber'; dr: 'Drances'; gr: 'gratus';|| fr: 'frater'; pr: 'pratum'; tr: 'tractus'. ante m 20 autem inveniuntur c d g t, ut 'Pyracmon', 'Alcmene', 'drachma', 'Dmois', 'Admetus', 'agmen', 'Tmolus', 'Isthmos'. tres autem consonantes non aliter possunt iungi in principio syllabae, nisi sit prima s vel c vel p, 1 ut om. GL smirna HGLK z ante m GLKh z. et m. B 2 potest duplex in capite syllabae posita GL iungi G 3 Luc. Pliars. X 121 hoc add. r in X hoc ostendit GL 4 sedent] I sedente GL maculas] sic etiam libri Luc. fere omnes cum utroque Voss. maculae RBH maculis codd. quidam Luc. zinaragdo Luc. Voss. B 5 **si (m) B S] Z b stare Rr 6 s — amittit in mg. add. g 7 ante s om. G mons sup. liii. add. L ars mons K 8 excepto B De mutis ante alias mutas in A

Mg. L

9 BOHAipoo Jir BACAIPOC BHK bdelyros L

bdiellium G

genus lapidis post

bdellium libri: est gloss, ad abdira perlinens {sic enim libri, asdipa H), quod pro abdit" habuerunt, cum sit Abdera, quod restilui. Priscitmus ubique scribil abaddir vel abaddicr v. lib. II § 6. V 18. VI 45. VII 32 10 migdonides BHGL praeponuntur mutis (muttis L) GL 11 semiuocoles in semiuocalis corr. BHG VI ut om. H asbestus add. r asbutes RBHK uel add. r ut scutum B p spes GL 13 sphera RB spera HilLKr Sthenius] Putschius cf. lib. II § 50. .ri5 sthennius RBGK stennius HL 14 uero **+* semiuocalibus B 15 pene omnibus absquc m (om. omnes) GL penae H bl blandns GL ut clarus K ut ante Abodlas om. BUL Hi tl ut lleptolrnms (v/c) post clarns posuit K tleptolemus G atlas om. K 17 tl. llauus supra post baibarum e.rhibet H abnuo ex abmiu corr. R est om. GL 18 CN cnius B cf. p. 57,20 dn: Cydnus om. L cyd**nus (us) R quiduus K a

hariadnc B haridne H

aetlina R ethna r

19 terapnae r therapnei? terapnc HGL n

thaerapnae K siphuus / / Heidelb. sipnus rell. brcuus L brenus G ciebrum L dranges L 20 trarlii B m autem add. h 21 autem sup. lin. k piracmon BG LK drachma] Schneiderus Elementarlehre I 23!l dracma RH dragrna BGL, h. I. om. K Dmoia] r adinois It 22 Admetns] admeais L admetus dragma agmen K istmos HGLK De tiibus consunnntibus pariler in eodem de cnnsoiiantibus in quibus dietiones finiuiitur Inscr. L 23 posunt L iungi in priuuipio add. g

LIBER I 56 — 58

43

p. 563. 6K P.

p. 82. 33 K .

smmda post s quidem c vel t vel |i, post c aufi-in aut p principal?* secunda t, tertia I vcl r, sed 1 in solis illis quae ab s incipiiint, ill 'Asclcpiodotus', c scriba', 'stloppus', 'stratus', f splendidus', 'spretus', Sictrix', 'sceptrum'. nam posl pt vel ct simul iunctas 1 non invcnitur, nt osten5 dimus, ipsa soni natura prohibente. in fine vero diclionis contra inveuinnis 58 priniam liquidani, sequcn|tem nmtain, postreinam s, ut c urbs', 'stirps'. sin aiiteni in diias desinit consonantes dictio, nceesse est prioreni liquidam esso el || sequentem s vel \ , ut supra oslendinius, vcl c vcl t anteccdcntc n, ut 'hinc', 'dicunl', 'ainant', 'lninc', vel loco i£> Graecae bs vcl ps scri10 here pro ratione genctivi, ut 'Arabs Arabis', 'Pelops Pelopis', 'caelebs caclibis', 'princeps principis'. quibusdani lamcn, ut supra docuimus, non aliler videtur rjj Gracca nisi per ps scribenda. quamquani enim ratio genetivi supra dictam exigat scripturam, laincn cognalionem soni ad hoc procliviorem esse aiunt. hoc tanien sciendum, quod principiuin syllabae omni 15 niodo pro i\> ps debet habere, ut 'psillacus', 'pseudulus', 'ipse'; 'niibo' (juoque r nupsi\ c scribo' e scripsi' faciunt, quainvis analogia per b cogit scribere, sed euphonia superat, quae etiam 'nuptam', non 'nubtam', ct ' scriptum', non 'scribtum', compellit per p , non per b, dicere ct srribere. | || 1 secundae A" post s ut aselepindolus stratus sprutus quidem B subducla a b. quae infra lin. repetiil pust s quidem pust s R post t uel p in marg. ut asdepiodotus stratus spretus add. r, eadem in lilura h, ut asclepiodotus add. LG, cui sup. lin. stratus spretus adiunxil g 2 asclepiodo*tus(c) B 3 stlopus BGK st opus L stratus] v. prob. 0. Jahnio arm. cril. ad Pers. sat. 5, 13, h. I. a libris omission, qui inter spretus (sprelusi?) et uictrix exhibent gloss, ad sententiam secunda quidem post s c uel t uel p periinens: in graecis etiam (autem B)

paris /{/• cifpanc G c^paic H) 4 iuncta. si. B ostenditur R in mg. at. *

desinat

osteDdimus r 7 desinat B dissinat GK consonantes L 9 hunc amant GL 10 celeps H celebs /( celebis B ce!ibis b 11 rjuibus H uidetur non aliter GL 12 per add. r p. et. s B 1-1 sciendum est BHGLK 15 psittacus] r psittadus R pailacus HGLK psedulus L 16 et scribo r 17 seribere om. L non nubtam om. R add. r non nuptam B 18 non scriptmn B compellat B de littera EXPLICIT LIBER PIUMVS. INCIPIT HBER II HE SYLI.ABA. lit' KXPL1 LIE. 1 PR1SC1ANI (iBAHMATK.I I'.VESARIICNSIS DE LITTERA. INOIP. Llil. 11 DE SYI.LABA B l i b . II CUStOdis, III VOCtttll,

loco H EXPAICVIT. imeR. priMvs. dE. iriTepa ... , | INCIIMT imep -n- de svAAaBa .. G Explicit liber primus de littera incipit seels de syllaba L finit .. rsj [ secundus liber de syllaba K

LIBER p. 565. 66 P.

SECVNDVS. P- 84- 55 K.

DE SYLLABA. I 1 Syllaba est compreliensio literaram consequens sub uno accentu et uno spiritu prolala; abusive tamen etiam singularum vocalium sonos syllabas nominamus. possumus tamen et sic ileflniic syllabam: syllaba est vox literalis, quae sub uno accentii et uno spiritu indistanler profertur. a s singulis tamen incipiens, non plus quam ad sex literas procederc syllaba potest in Latino sermone, ut: r a ' , ' a b ' , 'arx', 'mars', 'stans', 'stirps'. Et sciendum, quod syllabae, quae ex singulis constant litcris, non plures sunt quam ipsac vocales, ex quibus fmnt, quae autem ex amplioribus literis, paene innumerabiles. nulla syllaba tres vocales habet, untie u 10 et i non aliter iunguntur diphthungis nisi loco positae con|sonantium, u tamen etiam turn iungi potest diphthongo, cum amittit vim lite||rae, ut 2 'quae', 'linguae', saepe inveniuntur pro duabus vocalibus iunctis, hoc est pro diphthongo, singulae vocales, positae, ut 'plostrum' pro 'plaustrum' et 'inquiro' pro 'inquaero' et ubique pro ei diphthongo e producta vel is i, sicut supra dictum est; pro ov autem u in Graecis dictionibus ponimus, ut *Grtovdiiog spondeus', ( Net log Nilus', 'ftowJa musa'. quae singularum literaram sunt syllabae ex vocalibus, ut dictum est, constant, ut ' a ' , ' e ' , quae autem ex duabus constant, vel a vocalibus fiunl et invenitur diphthongus, ut ' a u ' , 'oe', vel a vocali consonante antecedente vel sequente: an-20 tecedente, ut ' d a ' , sequente, ut 'ad', non plus tamen quam tres consonantes antecedere nee rursus consequi nisi tres possunt. sed tamen hoc 2 conprehensio B conphensio K lytterarum R 3 etiam ** singularum (in) B 4 difflnire GLK 5 quae ex qq. corr. L indislauter] b ind*sl**anter {ex indestinanter ni f. corr.) B Quot litteris sillaba conslare potesl ad marg. L s a] k ab HLK 7 arx] ars GL stirps] r strips li 8 exiugulis Bb constant] r constent H coustat B 9 uocales sunt ex H quae antem quae ex Bb 10 innumerabiles sunt. b ties add. r i el u GL 11 iuguntur R 12 etiam om. H turn om. G tune L amittit] r ammittit R amitit G 13 quae et linguae b sepae R 15 productam HBK 16 sicut] ut GL pro Y L poninms in giaecis dictionibus G ponimus dictionibus BHL 17 CTTONAIHOC RK spondeios GL NeiAioc li neilos GL MUIVCU R Moica H moysa GL 18 sunt iitterarum L 10 autem a duabus GL inuenUtlur (un) B 20 oe] r 00 /{ vocali] uocali et IIGLK uocale et B antecedenle uel sequente om. GL ILCl

et K '21 De consonantibus quot praecedere uel consequi possunt in cadem sillaba uocalem in mg. L consonantes tres K 22 antecedere] antecedere uocalem RLK antecedentes uocalem G uocalem antecedere h

LIBER II I—4

45

p . 56fi. 87 P .

JI. 55. 5C K.

notandiun est, quod, si antecedant tres consonantes, non possunt nisi duae consequi vocalem, ut 'monstrans', nee itcrum, si consequanlur tres, possunt antecedere nisi duae, ut 'stirps'. Si antecedens syllaba terminet in eonsonantem, nccesse est etiam ses quen||tem a consonante incipere, ut 'artus', cille', 'archills', nisi sit compositum, ut 'abeo', f adeo', 'pereo'. I l e r o d i a n u s tamen de o r t h o g r a - :J phia ostendit, rationabilius esse sonoriusque quantum | ad ipsam vocis prolationem, in compositis quoque siniplicium regulam in ordinandis syllabaruni literis servare. obicitur tamen buic illud, quod oportet ergo 'obli"> tus', 'oblatus', 'obruo', 'abrado' et similia, si b transit in secundam syllabam more siniplicium dietionuni, priniam communcm habere in metris, ut possit etiam corripi: sed hoc nusquam invenitur. praeterea c circumeo' et ' eircumago' et similia non paterentur elisionem m in pronuntiatione, si transiret in sequentem syllabam m, nee in 'perhibeo', c exhibeo', f in15 bumalus', 'anhelo', 'inhibeo', 'adhue', 'abhinc' et similibus secundae syllabac principalis aspiraretur vocalis, si terminalis consonans praepositionis in earn transiret, quomodo in 'istic', c istaec', 'islue'. si in media dictione syllaba a vocali incipit, nccesse est antecedenlem quoque, nisi sit composita, in vocalem terminari, ut 'pietas', ' curialis', 'pareo', c ruo', •JO 'mimio'. est tamen quando ia compositis etiam subtrabitur consonans', ut 'coeo, cois'. Principales syllabae, hoc est in principio dictionum positae, ab onini- 4 bus incipere literis, desinere tamen non in omnes possunt, sed in has: vocales quidem omnes, a quacumque consonante incipiat sequrns syllaba, •>5 ut 'mare', 'genus', 'filius', 'volum', Mudus'; in consonantes vero, si sequens syllaba a vocali incipiat, non possunt desinere, nisi, sicut supra dictum est, in dictionibus, quae ex praepositionibus in consonantes desiul

110

1 taiulum Rr 2 ut] et K si consequuntur R tres consequautur GK tres consequutftur L 3 stirps] r strips R 4 De litteris praecedentibns ac sequentibus inter sillabas. in mg. L antecaedens H etiam consequentem L 5 in— e

t

cijjire Rr arcus Rr compossitum R conpositum H C pcrco peroro B Herodianus de orthographia] cf. Graefenhanium liisl. phil. Ill 91 ortngraphia GK ortagrapevtinel

pliia L 7 quantum quan H 8 prolationem Bb conpositis H simplicium] g semplicium GK ordinandis] g ornandis GL 9 obiickur GLK ergo om. GL 10 oblatus] ablatus ablatus It abruo K obrado G syllabam transit secundam curr. in secundam syllabam transit G 11 habere communem G 12 nunquam L circueo GK 13 circviago GK elisionem] abscisionem GL t

abscissionem g

pronuuciatione Rr

14 transisset G

prohibeo B

15 inhibeo]

ra

adhibeo GL 16 aspiretnr II cosonans H 17 in ea B istic] r histic R isthie K islaec] r isthaec K istac RGL isthuc H 18 nisi] ni-si K 19 pietas] r piaelas R 20 consonaus] consonans. n. k 2*2 De litteris quibus principales sillabae incipiunt et de illis in quas desinunt. inscf, L 25 in consnnantibus uero B\llal>e

L

26 nec pos-smit GLK

possunt desinere Bb

dissinire L

superius GL

46

PMSC1AM L\ST. ]i. 567. fi8 P.

p- 5 0 - 58 K.

nentibus vcl aliis partibus orationis sinl | compositae, ut 'abutor', 'oboedio', 'subco', 'aduro', 'ineo', 'exacuo', 'intereo', c perago', Hranseo', <praelereo', 'alteriitrum'. nee tamen, si sequens a consonante incipit, licet an".> tecetlenti in quamcumque consonantem desinere; ergo per" singulas conso5 nantes, ut potero, id tractare conabor. In b invenitur syllaba desinens, si sequens quoque ab eodem incipial, ut 'Sabburra', 'sabbata', c gibbus', 'gibberosus', 'gibber', c obba'. composita quoque, sunt a praepositionibus in b desinentibus et aliis dictionibus a b incipien||tibus, ul 'subbibo'. quae tamen cousonans c sequente solet plerumque in earn mutari, ut 'occido', 'occumbo', 'succino', 'succido'. 10 in quibnsdam tamen pro 'ab' cabs' praepositio cum dictionibus a c incipientibus componitur, ul 'abscondo', 'abscedo', 'ab'scido'. ' o b ' quoque est quando assumit s, cum componitur cum dictione a c incipiente, ut 'obscurus', 'obscenus'. f etiam sequente in eandem convertitur 1) vel in u vocalem, ut 'officio', 'offundo', 'sufficio', 'suffero', 'suffio', simililer 'au-15 fero', 'aufugio', ne, si 'affero', raffugio' dicamus, pro 'adfero' et 'adfugio' accipiantur. g quoque sequente in earn transit b, ul 'suggero', 'oggannio', nee non etiam in, ut ' sumniitto'. praeterea 'omitto' dicimus pro 'onimitto'. T e r e n t i u s in a d e l p b i s : Omitte mulierem. 20 Ho rat ins in sec u n d o sermon 11 in: Aut spem d e p o n a s aut par tern i n l u s u s o m i t t a s . 6 idem patilur p sequente, ut c oppono', r suppono'. r quoque sequente plerumque in earn convertijtur, ut 'arripio', 'surripio'; in quibusdam aulem manet immulabilis, ut c abrogo', c abrado', et puto differentiae causa, 25 ne, si 'arrogo' et 'arrado' dicamus, dubium sit, e a b ' an ' a d ' praepositio sit, quae mutavit suam consonantem in r. aliis autem quibuscumque literis sequentibus integra mane) b, ul c abdo', 'obdo', 'stibdolus', 'abbine', 'ab1 sunt R oboedio] obaudio. oboedio B abaudio in lit. k uel obaudio add. g 2 alterutrum transso praeterco. H 3 De consonanlibus antecedentibus alque srquentibus inter sillabas. si-d piimum do B dicendum est in mg. L incipiet GL incipiat k antecedenti] r antecedente R 4 quancimque GL qnacumcjue H 5 potuero GL 6 eadem BG incipiat. boc tamen in barbaris nominibus ut B • ii

a

7 sabirae Hh gibber gibberosus LKg gibber om. G obba] ex abba corr. K net abba add. g obba. In latiuis uero si qua inueniantur composiln quoqnr B 8 sunt om. H praepossitionibns K 9 in earn solet mutari plcrtimque L solet in ram motari plenuique G 13 adsumit B cum praeponilur G 14 obsceims B eadem Rr in and- u add. bh 15 afiicio B suffuio / / sufferro/i 17 ogganneo in oggannio corr. R 18 in m HK summito L pout nvnitto oclo fere lit. ras. in B pro ommitto dicimus BUGL 19 Tor. ad. II 1, 18 u

21 oralius K Hor. serm. II 5, 20 in .n. K sermonem R 22 partem] artem g^Caroliruh. idler cum Horatio illusus RGLK 23 oppono pro obponoi suppono pro snbpono R vtrique additamento glosa supscr. r plerunque sequente A 24 i-onuertitiii' b cousonaus R: sed b cousonans praeposilo -\-(id csi)

glossema

esse

indicavit

uncisqiw

BH abrado] abrodo B 28 ablmi ex subluo corr. A

inclusit

causa add. k

r

a u t e m ] t a m e n rb

20 et ariiido B

25 iumntabilis

an ab an ad R

LIBER II 4—7 p. 568. 69 P.

47 ,,. 58. 59 K.

luo', 'sublatus', 'obloquor', 'abnego', 'obnitor', r subnixus'. ergo nulla, nisi praeposilio cogal, anlecedens syllaba in b potest desinere, nisi consequens quoque a b ineipial, ut in supra dictis nonrinihiis ostendimus. In c quoque nulla syllaba superior desinif, nisi sequens quoque a c 5 vel a q incipiat, ut 'barca', 'bucca', 'snrnis', 'ecquis', 'quicquam'. atque ex lioc quoque ostenditur, eandem vim liabere c el; q. In d pariler nulla potest syllaba desinere praepositiva, nisi sequens quoque ab eadem incipiat in simplicibus diclionibus el in plerisque compositis, ul 'abaddir' vel 'abaddier', c addo', 'reddo', 'mlduco', quod eliam c IU reduco' dicitur. Virgil ins in VIII: Red diet it una bourn voeem. T e r e n t i u s in P b o r m i o n e : S e c t a r i , in ludum due ere ae r e d d u c e r e . is H or a tius iai e p o d o : Dous h a e e f o r l a s s e b e n i g n a R e d u c e t in s e d e m v i c e. Vi r g i1i u s in IIII: | E i e e t a m c l a s s e m , s o e i o s a m o r t e reduxi. •JO haee tamen ipsa consu||nans in r ad' praepositione mutatur sequente c vel g 7 vel p vel t, ut 'accumbo', 'accido', 'aggero', 'applico', 'appello', 'a(tingo', 'attinet'; f quoque sequenle rationabilius: 'aflectus'; 1: c allido'; r: 'arrideo'; n: 'annuo-; s: 'assiduus'. subtrahitur etiam in quibusdain, cum sequens dictio a gn vel sp vel sc incipit, ut 'agnitus', e aspectus', •25 'ascendo'. aliis enim sequentibus literis integra manel in coinpositione, ut 'adbibo', 'adbaereo', e admitto', c adquiro', 'advocn'. frequenter tamen inveninms f vel 1 vel n vel r vel s sequentibus d scriptain, ut cadfatur', c adludo', 'adrideo', 'adnitor', 'adsisto', 'adsunio'. errore tamen scriptorum hoc fieri puto quam ratione: nam quae sit differentia euplioniae, a

1 obnego Rr

nisi

nulla px'ae***positio Bb

2 nisi cum sequrns L

3 quoque

syllaba

.A.B. incipiat Bb ab b A" in om. BH add. h potest GLK 8 ab eadein] ab eodem r ab CRTilem (n) B

7 syllaba (sillaba L) simplicibus] g semplid

cibus G in plerisque] r implerisque RBH 9 nol abacldier om, GL 10 reduco R I t Verg. Aen. VIII 217 VIII] r Vlllf. RBHGK IX. L 12 bounm APal. uocem • (q.) Pal. 13 Ter. Phorm. I 2, 30 foimionc RGK 1-1 ludum canes duccrc B ac] et Terentius redducere] rg Schneiderits Elemenlarlelire p. 021 reducere RGh Ter. Bemb. Bas. rcdu+cere (c) L 15 Horatius — vice. om. GL add. g oratius K Hor. epod. 13, 7 sq. 17 redduc** (er) R redducet r Schneiderus I. I. scdeuice g vice] r nice* (m) B uiccret R 18 T'erg. Aen. 1111 375 19 Eiectam ex v. 373 eiectuni litore petition esl lectam GL amissam Vergilius classem] g clasem GL classam H soeios ex socins corr. B sneinsq. G reduxit LK 20 (juibus lilteris sequentibus ad mutetur ucl inteyra maneat L praepositione b 21 aggero accidn R 22 rationabilibus B ut affectus rk 24 cum consequens B cum siibspqncns / / 25 intigva G 2(i adbibo adbibeo adliereo L admitto] g admito G adquiro om. GL 27 ucl r uel 11 K ut om. GL 28 adsisto om. RBH adsumino R 29 nam qitae sit deffrrenlia r nanique sil deffcrenliai' R t.'iifoniae A"

48

PR1SCIANI INST. p . 5R9. ?U P.

p . 59 — 61 K.

ut, cum eadera consonans sit sequens, in aliis transferatur d, in aliis non, scire non possum, ut, cum dicam 'affeclus', c allido' et 'assiduus', bene sonet, cum autem 'affatur', 'alludo', 'assisto', male. 8 In f nulla desinit syllaba, nisi loco b vel d vel x vel s in praeposilionibus posita, cum sequens dictio ab eadem incipit consonante, ut ' offlcio', 5 'sufficio', 'affectus', 'efficio', 'difficilis', cdiffundo'. et ex hoc quoque muta esse ostenditur, quod, cum omnes | scmivocales simp'lices solent in mediis dictionibus geminari, haec non geminatur nee terminat ens sicut illae nisi in suo nomine, scd et praeponitur liquidis 1 et r more mutarum. io G apud Latinos nullius syllabae est teraiinalis, nisi cum loco d vel b ponitur in 'ad' vel 'sub' vel 'ob' praepositione, ut supra diximus, ut 'agger'o', 'agger', 'suggero', 'oggannio'. Graeci tamen solent loco n ante y vel K vel % positae hanc ponerc, ut 'ayyslog', 'Aoyylvog', 'ccyxiGxqov', f7 4yx(orig'; apud Latinos tameu servatur n, ut 'Longinus', 'Ancbises'. est is quando n principalis syllabae ante se assumit g, ut 'natus gnatus', 'notus gnotus' antique, unde 'ignotus', 'nosco gnosco', 'novi 'gnovi', et post se tamen c saepe positam in g convertit, ut in numeris: 'quadringenti' pro c quadrincenti' a 'centum', 'quingenti', 'septingenti', 'octingenti'; adeo enim n praeposila facit c in g converti, quod in quibus ea non est mime- 20 ris servatur c: 'ducenti', 'trecenti', 'sescenti'. II 9 In h, quae est no[|ta aspirationis, non potest terminari syllaba. invenio tamen in 'vab' et 'ah' interiectionibus tenninalem videri syllabae b, sed magis puto, ut superius dictum | est, per apocopam hoc solere fieri, cum perfeeta 'vaha' et, 'aha' sint, vel quod abscondita voce solent interiectiones 25 el huiuscemodi voces proferri, ut etiam 'ha ha', 'he he'.

G

2 scire tamen non G Scire tamen non L adfertus rk adlido rk et om. adsiduus rk 3 assisto] g asisto G assnmo in lilura H 4 sjllaba om. e

H

A uel \> B

s sit in G

7 ostenditur mula (mutta L)

esse GLK

omnis

e

Hr

seminocalis Rr

0 sed] f J

] 1 temiinalis est GL k uel x

13 oggannio] g ogannio G 14 Aoyylvos] add. h li ut angelus ut longinus B

b uel d L

ae

ante g uel c positi Rr ante g uel c positae BH o arKicTFuc G AnuCTPOHC L 15 arxuee BGL longiiiinis L 16 adsumit H 18 positam ex poN

situm corr. K qnadrigeuti pro quadricenli R qnadringenti ootogt+t* pro quaddn************ a centum in loco fere evanido B lit cadrincenti K 20 euim] autem G ml enim add. g praeposita n. GLK est in numeris GL 21 tricentl GLK sescenti id sexienli R id sexcenli uncis inclusil r sescenti id est sexccnli L sexcpnti BH 22 L ah] r cf. lib. BHr apoyop.im L aha et oho B

h quoijue cju.ie GL h quae K nota est GL 23 na*h fc) I § 25 oh lilf ah-et oil BGLK syllabam K 24 ut] ut et GLK 2,"i alia] r oha R hoha / / alia et oha GK aha et ohe 26 et] ut GL huiuscemodi] g huiusmodi G ut etiani ah.

ah. ell. eh in lilura b ha K he L

lia ha Rr

lia ha he he] (B?) ah *+. eh +*. h

he he]

LIBER IT 7 — 10

49

P- 570 P .

p . HI. 61 K.

K inillius syllabao potest esse terminalis. L quacumque consonanle sequente potest antecedentem terrainare syllabam, ut 'albus', 'ulcus', 'soldum', 'valdc', 'Alfenus', 'algeo', 'illud', 'ulmus', 'alnus', 'culpa', 'fulsit', ealtus', 'silva', 'mulxi'. q et r solis se5 quentibus non inveni antecedentem 1; narii h ct k nee possunt post bane inveniri. In m invenitur syllaba desinens in media. dictione, quando sequens a b vel p vel altera m incipit, ut 'Cambysos', c ambo', 'imperium', 'comparo', 'sumnius', 'Hammon'. m In n tenninatur antecedens syllaba sequentibus c vel d vel f vel g vel altera n vel qvel r, ut quibusdam placet, vel s vel t vel i vel u etiam pro consonantibus positis, vel x, ut 'concinnus', 'mancus', 'conduco', 'pondus', ' conl'iteor', 'infundo', 'congius', 'angulus', 'annus', c inquiro', 'conquiro', 'linquo', 'inrumpo', 'inruo'. in multis tamen invenio r is sequente n in r converli, ut 'corruo', 'corrumpo', et paene ubieumque 'con' praepositio ante dictionem ab r incipienltem componitur, hoc idem patitur: 'corruo', 'corrigo'. nee rnirum, cum apud Graecos auctores artium hoc idem soleat fieri, ut 'SVQQ£CO\ '(Svqqama^. cGv^rjaaa', ^GVQQI^yvvjit,'. ergo rationabilius esse videtur, 'in' quoque, cum in quibusdam 20 mntet n in r, ut 'irrito', c irriguus', in reliquis quoque euphonia hoc exigente servare et 'irruo', Jirrumpo' dioere, cum nee in simplicibus inveniatur dictionibus n ante r. s quoque sequente vel t vel i vel u loco consonantium vel x integra manet, ut 'consitus', 'sponsus', c tonsils', eAntonius', 'Mantua', c coniungo', 'converto', 'anxius', b autem sequente 25 vel p in m convertitur, 1 vero vel in, in eas commutatur, ut 'imbuo', 'impius', 'combibo', 'compitum', 'collido', 'illudo', 'illido', 'immunis', 'communis'. P nullani terminat syllabam, nisi sequente quoque ab ea incipiente, ut 10 e lippus', * apparet', ' Hippocoon'. 4 alnus om. H q uel r GL 5 1). k. H nee] non G 8 alteva m] r alteram m R cambises GL 9 ammon GL 10 terminant R 11 quidam H quibusdam h quidam iterum m. rec. 12 concious GLK man+*cus K 13 pundus confetear L

congius] congilius B tongilius GLK

14 inriimpo sed r post o

eraso Hh, irrumpo in inrumpo corr. L tamen om. L 15 pene H 16 praepnssitio K conponitur H hoc * idem R 17 corruo] r corrugo RGLK ut corruo K

h ut corrugo B

artium om. GL

HC

TTOa

H II

K

H NIMY

18 cvppeui OYPpaNTU) eppiccu) CYPPNTHYMI Rr

cvppetucCYPPATTTO HPPeccocYppnrNYMi B CYPPeuj reliquis omissis L CYPPaNTU) CYPpecuj CYPPeTNOYMi ad mg. add., adi. interprelamento : confluxerunt confluam conflno. CYPPerNaYMi deriuatur a uerbo CYPPeuj in una significatione. / eippurw rell. om. G BVQQVTtrco] CYPPUITTTO K ovQQijaeco] eppeccui HK CYPPHTHYMI H CYppureNYMi K

]9 in quoque] hie quoque LK hoc exigente seruare euphonia G

cum add. g 20 mutat L 21 irrumpho K et irrumpo H

irrido B dictionibus

n

iniieniatur GL 23 intigra G 24 coniugo H coniugo GL 25 conuerlitur ex ronuertuiitur corr. H commutatur — combibo om. L 26 conpitum B competum L illido illudo GL 28 termiuat in terminet corr. L quoque om. GL add. g 29 ippoGRAMMATICI LATINI II.

4

50

PR1SCIANI INST. p. 570. 71 P.

p . 62. C3 K.

R qua 11cumque consonante sequentc (excepta k) potest terminare priorem syllabam, ut 'morbus', 'parcus', 'ordo', 'perficio', ' Corfinium', 'margo', 'perbibeo', 'perlego', 'perluceo', 'interlita', ' interlunium', 'carmen', 'Sarnus', 'corpus', ' arquitenens', 'currus', '-morsus', 'artus', 'periurus', 'corvus', 'Xerxes', in compositis tamen quibusdam invenio r in 5 1 converti, ut 'intellego' et 'pellicio' pro 'interlego' et 'perlicio', 'pellrgo' pro 'perlego', 'pelluceo' pro 'perluceo'. P l a u t u s in a s i n a r i a : Agedum i s t u m o s t e n d e quem f c o n s c r i p s i s t i ' s y n g r a phum I n t e r me et amicam et lenam, l e g e s p e l l e g e ! 10 Nam tu poeta es p r o r s u s ad earn rem unicus. idem in eadem: Ita f. pelluc'et quasi Ian t e r n a P u n i c a. S terminante antecedentem syllabam bae solae inveniuntur consonantes assequentes: c in compositis, ut 'abseondo', 'obs|curus', quia s termina-15 lis est praepositionis, nam in simplicibus dictionibus nccesse est s et c I'iusdcm esse syllabac, ut ' pascua', ' luscus'. m quoque sequente vel p vel t in simplicibus dictionibas, si antecedat s, eiusdem est syllabae, ut 'Cosmus', 'prospera', 'testis'; similiter terminat altera s sequente, ut 'cassis', 'cossus', i quoque loco consonantis in compositis sequente, ut 20 ulisiectus', c etiam sequente vel p vel t, praepositibile in s desinente anteposita, ut 'discutio', 'displicet', 'disterminat', 'abstcrreo', 'distuli', 'asporlo' pro 'absporto'. 11 T si superiorem flnit syllabam, necessc est sequentem quoque ab ea incipere, ut 'mitto', 'Cotta', 'attinet', 'Atticus'. 25 coon RHK hippocon G 1 excepta k om. et potest B 2 perfitio If Corflnium] perligo K 4 sax-nus ex sarnum corr. B **• L 0 pro interlego et perlicio om,, pro

RHK el fortasse ipse Priscianus k cornifium K 3 perlego] om. GL 5 corvus] curuus GLK inuenio **• interligo et perlicio et in mg. add. K leg-o

perlicio ex perliceo corr. L pellego] pelligo GK 7 per Rr perligo K pellucfo pro perluceo] pellucio B Plaut. asin. Ml 1, 1 (740) sr/q. assinarin BK 8 agetdum (n) K conscripsisti] sic eliam libri Plaut. el Non. 225 16 M.; I. et

conscripsti singraphum RHGL 10 ct lenam leges B lenam leges. Pellege R pellige GK 11 cs istum prorsus LK earn] r eandem R unicuin GL 12 in eadem] immo in aulul. Ill 0, 30 13 ita is pellucet Plautus lanterna] sic etiam Vet. laterna R et vel sic vel lacerna celt. codd. Plant.

s

15 adsequentes Rr

A

adsequentes BK assequentes L sequenles Dresd. Lips. 2 Krehlii obscurus] h obsciirum II 10 in add. r dictionibus om. R add. r s add. r 18 s si antecedat GL 19 altera s] r altera s syllabam R s syllabam altera s Gle s sillacossus

bam alteram s L 20 tasis casus cosus G cassis cassus oossus Lg cassis cassus Kk conpositis B sequente om. G sequente ut om. L 21 disiunctus GL etiam ut supra dictum est sequente GL etiam ut supradictum sequente K praepositione in s desineute] etiKm dis praeposilione GL 22 abstergo GLK distuli a

iibsterreo B 23 obsporto Rr 24 T —• incipere in mg. add. h syllabam flnit K quoque om. GLh 2!) mitto] mutta GLK Cotta] gutta GL

LIBER It 10-12

51

p . 571. 72 P .

p . fi3. (J4 K.

In x nulla syllaba terminat in media dictione nisi in compositis a praepositione Vx', quae integra manere polcst sequcnlc c vel p vel q vel s, ut quibusdam placet, vel t, ut c excurro', 'cxpello', 'exquiro', Vvsicco', 'exsequor' - sic enim placet iis, qui dc o r t b o g r a p h i a scripserunt, "> quamvis eupbonia et ratio supra dicta dc litcris sceundum Graecos abicit s antecedcnte x -, 'extendo'; 1 quoque sequcnlc invenitur in nomine line: 'exlex'; f enim sequente in earn convertitur x, ut 'eflicio', 'eilundo', 'effero'; ceteris vero consonanliluis scquentilnis e, non ex, pracponi solct, ut 'ebibo', 'educo', 'eyero', Vludo', Vtnineo', cenilor', c eruo', ceveho'. || io Z in peregrinis dictionibus semper in principio invenitur syllabae et, si antecedat alia syllaba, necesse est cam vel in vocalem desinere vel in n vel in r , ut 'jcaza', 'fieXavfrcpog',

''AQio^aQ^avrjg'.

Sciendum autem, quod nulla diphtliongus in duas consonantes potest desinere, in duplicem autem invenitur, ut 'faex faecis' ct | Manx faucis'. is Distat syllaba a dictione et sensu et accentu; nisi enim sciamus, quo- lmodo posita sit syllaba in dictione, incertum est, quo accentu cam pronuntiemus: syllaba enim per se, nisi cum sit diclio, sensum habere non potest. invenilur I amen et plena oratio in una dictione, ut in verbis imperativis, 'curre', 'lei^e', et shniliter plena dictio in una syllaba, ut 'ars', •io Mo', edie*, { i ' . Aceidit unieuique syllabae (enor, spirilus, tempus, numerus lilerarum. Tenor acutus vel gravis vel circumllexus. in diclione lenor certus, absque ca inccrtus, non potest Lamen sine eo esse. Similiter spiritus asper vel lenis. 25 Tempus unum vel duo vel ctiani, ut quibusdam placet, iiiium semis vel duo semis et tria; unum, si vocalis esl brevis per se, ut 'amo', vel si earn una consonans simplex consequilur, ut c caput', unum semis in coinmunibus syllabis, de quibus multi docuerunt, ut Macrimae'. el sciendum, 1 terininatur K a dictione ilerum inc. D 2 Integra G 4 his libri ortograpliia BDHGLr ortagraplria K 5 abiicit GLK abiecit D 7 cxlex] r explex li enim] r quoque R 9 ebibo educo] r ebido ceduco R 10 HE Z, D perigrinis GK 11 uocalem uel in n uel in r disinere GL 12 raza HK MeAantocfor II ZO<|JOC

s

MHAaNzui<|)UJC r MCAaN.ocjjoz K melanzophoc G melanzoplios L apiwBapzaNec R apioBBHK ariobarzanes GL 13 Quod nulla diptongus in duas desinit consonantes inner. L DE DIPTONGO. D faecis faux GL i

sciendum est autem DGK

15 DE DIFFERENTIA SYLLABU: ET DICTIONIS. D

14 facis Rr 16 sit] est

RBDHK

doetione K quo* (d) B pronuntiemus] r pronunciamus R 17 cum om. H 18 ut imuerbis R inperatiuis B It) plena add. k dictio una r et Icge H 20 do] uel dos add. d i om. GLK 21 De accidentibus singulis syllabae K De accidentibus syllabae £ BE QVATTVOK ACCIDENTIBVS SYLLABAE. D c

uni-

qnique / / 22 accutii.s 11 circunflexus L certus add. k 23 ea] ea dictione BDGLK dictione H eo] d eo tenore D 24 lenis] r lenis RB uel leuis add. g 25 ut ++ quibusdam (in) B 20 dun semis] r duo saemis R et] uel H
V

52

PRISCI.VNI INST. p . 572. 73 P .

p . 64. (!:"> K.

quod non solum ante 1 vel r , set! etiam anl.e m , ut supra docuinius, el. n positae riiutae faciunt communes. EvQinldfig in P h o e n i s s i s : I ( J O T I J T ' i'ra'iev xc/Qi&fiov SICOQIGsv. idem in eadem fabula: 'Anal6(ie6'&a, dvo %axco 6nevdei.g, TSKVOV. 5 0 v i d i u s: P i s c o s a m q u e Gnidon gravidamque A n i a t h u n t a metal 1 i s. praeterea m ante n posita fecerunt quidam communes, ut C a l l i m a c h u s I0 in t e r t i o Alxtcov. Tag fiiv 6 Mv7]6a Q%eiog e'cprj £ivog, code avvaiv a. 13 illud quoque non est praetermittendum, quod tribus consonantibus sequentibus potest | fieri conimunis syllaba, quando in principio syllabae sequentis post vocalem correptam s et muta et post earn liquida sequatur, quippo cum s in metro subtralii more soleat veteri, ut H u r a t i u s s e r i n o n u m is libro primo: Linquiinus, insani ridentes praemia scribae. in longis na||tura vcl positione duo sunt tcmpora, ut c do', ' a r s ' , duo semis, quando post vocalem natura longam una sequitur consonans, ut ' s o l ' , tria, 1 ut iam supra BDHK

et u] n K uel n k

2 et faciunt L

eypmiAec E

DII euripides GL Eur. Phoen. v. 542 M. v. lib. I § 11 phoenisis B PIIONUSIS (s) D phenisis G phoenisesis. oooxa. TaTNeTa.^HN (haec in litura) saipioMON AIUJPICHN a A" phenesi* **(s ic)eTerra THNraziiNKai PIHMON AIO PICHN. L 3 icoTTaxeTa|eN IC1I

aPIOMON aiOPICeN R

ICOTHTATETA|eN KAIPIOMON A I U J P I C E N N

V

B

ICOTH. TATTHe TAI

uel oiaieisen

zeiN KAI APIOMON DiAPiceN. cd. m. in vig. R icoTNra T.erazeN Kai apeoMON AILOPICEN Dd icOToxa TeTa|cii Kaitie MON AIOPICCN G icoxeTaxeTa^eN. aiTOAOAAecoAAYo. KaKoc. Y

Trey AeicxeK. NON (med. om.) H

4 ibid. v. 582 M. v. lib. I § 1 1 5 amoAOMecoa i a Dd anoAOMecea GK aTTOAOMerna LI AIO RG AYO Dd OYLO K dya (a in litura I) L a Y Y A y oil" AYUI B KKUJC Iir KaKO Dd KaKoc K Kasoc LI cmiYaeic Rr CTTCACIC Dd ~ne******* L TreAeveeic I (S Ovid. met. X 531 Ouidius in decimo melamorphoseon D 7 Gnidon] r cum pane codd.. Ovid, gniduni R cnidon DGLKh v. lib. I § 11 que] r quai: R amatliunlha K 9 quidara] B Heidelb. Dread. 2 Krehlii quidem rell. ut Callimachus] teste callimacho B Callimaohus] r oalialimachus R 10 Ahiiav] on acTiujN Rr acxiON BDK acTiwii G AXTIUJN L om. H 11 TUIC MeNOMNiicapxi rell. om. Ill

II

c

in lac. inseruil h TOC GLK UIC D MNC.apxeioc Rr MNecap. xeioc G MNNCapxeio D e4>e L cc()O K C())iTYeNOC R ec))ei|cNOr G ec))NzeNOC D OAe DK uiacniNAiNio fi OAen iNaiNUi. G ovvcuvw] I ciNaiNio L 12 pvaetermiteudum G potest sequenlibus GL 13 sequentis syllabae D 14 liquida • sequatur B sequatur] seruatur / / 15 soleat more GL uetere Br ueterum DGK ueter* (e) H Horatius] r oratius RK Hor. serm. I 5, 35 sermonum om. L libro serraonum K in libro sermonum D 10 liber -I- B 17 linquimur / / insani] r ins**i It reildentes G proemia B 18 do] 'eomplures mss.' Krehlii, Schneiderus Etemenlarlehre p. 002 do* DGK dos RB//L duo et semis h 19 una* (m) B sequitur consoiians lit sol] r sequilur ut sol consonans R trea G et in tiia eorr. B

LIBER II 12 — 15

53 p. 05. m K.

r- 573. 7J P .

quando post vocalem natura longam duae cousonanles sequuntur vel una duplex, ut ' n i o n s ' , ' r e x ' , tamen in metro necesse csl unamqua-mque syllabam vel iiiiius vel duoruin accipi lemporuin. .Nuinerus liU'rariun accidit syllabar, quia, ut supra diximus, non minus 5 quam unius nee plus quam sex litcraruin apud Latinos potest inveniri syllaba. DE DICTIONE. Dictio ust pars minima oralionis constructae, id est in online compo-Ulii sitae: pars autem, quantum ad totuiu intellegenduni, id est ad lolius 10 sensus intellectum; hoc autem ideo diedun est, ne quis conetur ' v i r e s ' in duas paries dividere, hoc est in ' v i ' el ' r e s ' , vel quaedam huiuscemodi. non enim ad to (urn intellegendum haec fiL divisio. Dill'ert autem dictio a syllaba, non solum quod syllaba pars est dictionis, sed etiam quod dictio dicendum, hoc est intellegendum, aliquid habeL. 13 syllaba autem non omni niodo aliquid signifieat per s e : ergo monosyllabae dictiones possunt quodainmodo esse et syllabae, non tainen sincere, quia numquam syllaba per se | potest aliquid significare: hoc enim proprium est dictionis. unde si dicam ' a ' , per se scio esse syllabam, nee tempora (amen eius nee tenorem nee spirilmn nee signiiicationein agnosco, donee 20 cognovero dictionem, in qua ponitur. nam in ' a r a ' deorum c a ' paenultima producitur et circumflectitur in nominativo nee habet aspirationem, cum autem signiflcat stabulum porcoruin, eailein syllaba paenultiina corripitur et acuitur et habet aspirationem; haec cadem r a ' , quando est praepositio, griivatur et producitur et est sine aspiratione. vides ergo per se is ipsain syllabam delicere praedictoruin ratione nee aliter posse examussiin tractari, nisi posita sit in dictione. |] UE ORATIONE. Oratin est ordinatio diclionum congrua, sententiam perleclani demon-IV15 strans. est autem haec definilio orationis eius, quae est generalis, id est .so quae in species sive partes dividilur. nam oratio dicitur etiain liber rheto1 secuntur R

3 du**um (or) BDK

4 quia om. GLK

7 INCIP. DE DICTIONE. G De dictione quid sit dictio L

PIT. D inscr. om. H

8 pars] d par D

ordinem HGKd

i

5 nee] non GL

SYLLABA lire F I M T DICTIO INCI-

11 post et res duodecim i

fere lilt, erasae in B 13 differ Rr d*fert K defert k quod sallaba H dictiuiiis est K 16 sincoere G sinceiae H 17 est add. h 18 scio ea ee B temp***** tamen B tamen tempera D 19 agnosco] cognoseo DK 20 paenultima c

om. GL 21 circunflectitur L circumflex. H uel cirouuflectitur add. g nee habel aspirationem in nominatino L minatiuo H 22 eadem a syllaba (sillaba G) BDIi GLK sylaba R pencultima G peniultima L ut assolent 23 quando est] r quando R 24 sine aspiratione est D 25 ipsam] g ips** G dif'ficere GK deificere k ratioue ex ratione corr. B examussim] d examusim D examosim GLK 26 in dictione sit GL

27 DE RATIONE B INCIP DE ORATIO G om. inscr. II

28 congrua] d congruam RBD perfectam] d perfectamque Dr 21) dUTmitio HG LK generalis est G 30 siue in partes L seu in partes GK deuiditur L etiam liber rethorictis dieitur K rhetoricus] r rethoricus RBDHGL

54

PIUSC1ANI LNST. p. 574. 75 P .

p . (ifi. 67 K.

ricus nee non unaquaeque dicliu hoc saepe nomine nunrnpalur, cam plcnam oslentlil. sententiam, ut verba imperaliva el, responsiva, quae saepe nna clictione complenlur, ut si dicain 'quid esl summuni bonuin in vita?' et respondeat quis ' h o n e s t a s ' , dico Miona oratione respondit'. Partes igitur orationis sunt secundum d i a l e c l i c o s duac, miinen et 5 verbnm, quia bae solae etiam per sc coniunctae plenain faciunt orationem, alias autem partes e syncategoremala', hoc est consignificantia, appellabanl. 16 Secundum si o i r o s vein quinque sunt eius partes: nomen , appellatio, verbuni, pronomen sive arjticulus, coniunctio. nam participhun connuinerantes verbis parlieipiale verbum vocabant vel casuale, nee non etiam adver- io bia nominibus vel verbis connumcrabant et quasi adiectiva verborum ea nominabant, articulis aulein pronomina connuineranle's (initos ea artieulos appellabaiit, ipsos aulein artieulos, quibus nos caremus, inlinilos artieulos (licebant vel, ut alii dicunt, artieulos connunierabant pronomiuihus et articularia eos pronomina vocabant, in quo illos adhuc sequimur Latini, quain- 15 \is inlegros in nostra non invenimus artieulos lingua, nam ruin dicimus ' i d e m ' , c o UVTOS', non solum articulum praeposilivum, seel eliam pronomen in eadem dielione significamus. siniiliter e q u i ' , 'oarig', artieulus subhmctivus intellegilur una cum pronomine, secundum quosda'm inflnito, sive 17 magis nomine, ut A p o l l o n i u s ostendit flrmissima* ralione. pnieposilio- w nem quoque s t o i e i eoniunclioni copulantes praepositivam eoniunctionem voeabant. Quidain autem novein dicebant esse partes orationis, appellalionem addentes separatam a nominibus, alii etiam decem, inlinita verba se||orsinn partem ponenles, alii undecim, qui pronomina, quae non possunt adiungi ->5 articulis, per se numcrabant. his alii addebant etiam vocabulum et interI unaquaque GL noncipatur K BHGLK una saepe (scpe G) GL ORATIONIS BK

DE TTai'TIBVC ORATIO G

2 hipcrativa B responsiva] h respon'sn 4 oratioue] k oratio II 5 D E PARTIBVS

OF, NVMERO PA11TIVM ORATIONIS SECVNHVM ESTIMA-

TIONE'M ALIORVM IN HIS ERRANTIVM. I) qt st eius pai'lfs L secuiidum dialecticos dtiae sunt K dialecticos] cf. Lerschiuiu in actis anliq. Darmsl. 1839 n. 21 nq. Sprachphilos. d. Alten II p. 4(3 sqq. Graefenhanium hi.il. phil. I p. -Ki5 duae id ost nomen J) ' 0 etiam add. g 7 synoategoremata] d syntalegorcmata D sincatag-orimata 6'A' syncatagorimala L apellabant / / appellant K 9 articulis B conumeraiites L 10 participate BUG cansuale H 12 artirulis autem pronomina] lik articulis pronomina HKL articulis — artieulos nominabant (sic pro appellabaiit) in mg add g V

13 caremes IT 14 dicebant om. GL pronomin** in prquominib; corr B lo illos] b'h illis BII scqunmr /i 16 lingua non artieulos inueiiimus A" lingua articuAYYHOC

ty

los noil inueiiimus L lingua artieulos G 17 6 avzog] IOYAITOC Rr oarroc Gq 18 significamus] h sig*nc (e in i corr.) *flcamus li pronuntiamus r et in lilura BII or TVS / / subiiuictivus] g subiunctatiuus GK 20 appolloiiius RLK appcildnius G ylpollon. de pronoin. p. 32 C sqq. Bk. flrmissama D 21 stoiei] )• istoici R coiiiunctioue IS coniimctioiicmque copulantes H uocabant eoniunctionem GLK 23 Quid am] r Quidem R autem admg. add. b partes csse. .ra ti a G appelliilcsioncm K 21 sepa.tam Gtj sepaialim H etium deeem] d decem eliam BHGLK decem GO linita B 2o non del. g 26 alii* (s) B adde-

LIRE Ft 11 la —19

55

p. 57,i. 7K P.

p. ii7_69 K.

iecliouciii apud Graeeos, quam nos adliuc servanms, apud Latinos vero articulutn addebanl, quern piuuoi per se apud eos non inveniri supra docuimus. lgilur non aliler possunt discerui a se partes orationis, nisi uuiuscus iusque proprietales signilicationum atleudamus. Pioprium esl nominis substantiam et -qualilatem signiticare. lioc habet 18 etiain appellalio eL vocabuluin: ergo tria una pars est orationis. Propriuin est veilii actionejn sivc passionem sive ulrumque cum modis et fonnis et temporibus sine easu signilicare. hoc halient etiain iniinila, 10 quare non sunl separanda a verbo. parlicipium autem iure separatur a verbo, quod et casus habet, quilms caret verbum, et genera ad similitudinem nominum, nee morlos habet, quos conlinet verlium. IVoprium est pronominis pro aliquo nomine proprio poni et certas signilicare personas. ergo 'quis' et 'qui' et 'qualis' et 'talis' et 'quan15 tus' et 'tantus' et similia, quac sunt 'inlinita' sive 'interrogaliva' vel c relaliva' vel c redditiva', magis nomina sunt appellanxla quam pronomina: neque enim loco propriorum nomiuuui ponuiilur neque cerlas significant personas, scd efiam substantiam, quamvis infinitam, et qualitatem, (juamvis generaleni, (juod est suum nominis, liabent: nomina sunt igitur dicenda, l'j •JO quamvis declinationem pronominum habeant quaedam ex eis. non enim (leclinatio, sed vis el signiticatio uniuscuiusque partis est contemplanda: indiffcrenter enim multa et nomina niodo pronominum et pronomina modo nominum invenimus declinata. quid enim stultius quam omnia, quae numeros significant, nomina dicere, unum autem, ' unus unius', propter -2.; declinationem pronomen appellare? quod si declinatio fa||cit indicium, qualis sit dictio, debent omnia possessiva pronomina, quia nominum declinationem sequuntur, et participia in his coinputari, quod omni|no caret ratione. ergo non decliiiatie, sed proprietas est cxciitienda signilicalionis. Et quoniam de proprietate nominis et rerbi ct participii ct pronominis bant articulum G

addebant] r adebant R

1 aput H

4 DE DIFFINITIONE V^fIVSCVIV3QVE PARTIS ORATIONIS. D

seruauimus L

2 aput H

a SC (lisccmi GL

5 proprio-

tates] r propriaetates R proprietatis GL signiiicationem G atlendamus] r adtcmiamus RBHK 6 De proprietate partium oratinnis et de ordinatioiie L 7 ergo] Ego H Ergo hec h trea G orationis est BH 8 propium II est om. G pasionem KL utrunque L 9 ca*su(s) G 10 inter participium el autem in loco evanido Irium vel qualluor litt. spalium in B 11 habeat quibus careat GL et genera] d genera D 13 proprio nomine G proprio] h propio H 1-J personas significare DGL qualis talis RDI1 quantus tantus D 15 seu K interogatiua / / 17 certas] d ceteras ni f. in lilura T) 10 habent] d habet D 20 liabent G 21 contemplauda est D 22 indeferenter K raulta nomina ** modo H 23 declinanda GL quid in marg. add. K stultius est D numcrum R 24 pronomina L unum autem unus unius] scripsi unum autem uuius RB unus autem unius DHGLK ucl quia

25 iudicium GL 26 debeant K que B 27 secuntur RB sequntur K

possesiua KL posesiua G quia] quac D Ms nominibus computari D putari GL u

iiel computari g racione D 28 proprietas] r propriaetas R 29 pvoprietate] r propriaetate R propietate H

excitieuda K

56

PR1SCIANI INST. p . 576. 77 P .

p. Hi). 70 K.

breviter dictum est, non incongruum esse arbitror, suminatiiu de ceteranim quoque proprietate partium orationis percurrere. 20 Propriuni est adverbii cum verbo poni nee sine eo perf'cclain significationem posse habere, lit 'bene faeio', ' docte lego', hoc ergo inter adverbium et praepositionem est, quod adverbium et sine casualibus polest 5 praeponi et postponi verbis et ami casualibus, ut 'pone currit' et 'currit p o n e ' , 'venit tempore longo post' et 'post longo lempore venit'. T e r e n t i u s in a d e l p h i s : p o s t fa c e r e t la in en. si igitiir iiivenias cum nomine adverbium sine verbo, seias hoc per ellipsin io fieri, ut si dicam 'non bonus homo' pro ' m a i n s ' , subaudio ' e s t ' . Praepositionis autein propriuni est separatini (juidem per appositionem casualibus praeponi, ut ' d e r e g e ' , 'apud aniicum', coniunctim vein per compositionem tarn cum habentibiis casus (juam cum non habeutibus, ut 'indoctus', '.interritus', ' intcrcurro', ' p r o c o n s u l ' , ' i n d u c o ' , 'inspiciens'. is 21 Propriuni est coniunctionis diversa nomina vel quascumque dietiones casuales vel diversa verba vel adverbia cpniungere, ut ' e t Terentius et Cic e r o ' , 'vel Terentius vel Cicero'; ' e t lonnosus et sapiens', 'vel formosus vel sapiens'; ' et lcgens el sccibens', 'vel legens vel scribens'; ' et ego et t u ' , 'vel ego vel t.u'; ' et facio et dico', 'vel facio vel d i c o ' ; ' e l bene 20 et celeriter', ' vel bene vel celeriter'; quod praepositio non f'acit, interest an tern etiam hoc, | quod praepositiones componi possunt cum verbis [couiunctio vero nuinquani], ut ' s u b t r a h o ' , ' a d d i c o ' , ' p r a e p o n o ' , ' p r o d u c o ' , 'dehortor', coniuuetio autcm, licet sit praepositiva, in composilio||ne tain en non invenitur cum verbis, ut ' a t ' , ' a s t ' , ' s e d ' , et quod praepositio ca- 25 sualibus separata praeponitur semper, coniunctio vero omnibus potest dicliouibus modo praeposila inodo poslposita coniungi. DE NOMINE. 22

Nomen est pars orationis, quae unicuique subieclorum corporuin sen 2 proprielate] r propriaetate R propietatc H partium proprietate GL 3 Proprium aduerbii G perfectiam K 4 benefatio H 5 praepositionem interest D cassualibus G 6 et praepoui et BDHL uerbis add. k eassualibus G pone curit H 7 Ter. ad. I 2,30 9 faceret] h facere UGL facerc* (t) A" cf. lib. X111I § 27 10 .1 duerbium sine lierbo cum nomine D scias tamen hocD eclipsin RDH enlimsin G enlTpsin K enlemsin L 11 si add. r subaudit+o est (ti) b subandU** *** B 12 Praeposiouis K propriuni est autem praepositionis D propium el sic saepe in hoc voc. H est om. HGL separati* / separatis L apositioucm H etiani

14 quam cum L

quam etiam cum non habentibus easus G

ut doctus indoctus

s

D

15 interims L

induco om. GL add. g

inpiciens R in.sipiens KD uel insipii

tiens d 17 coniunguere G ut treutius GL 21 uel celereter D 22 autem om.'-GL add. g hoc inter praepositiones et coiiiunctiones quod D possunt ex possus con-. R et coniunctio KL 23 nunquam G produco] praeduco G uel produco g praeiluc L 21 dehortor] r doortur RUG 25 iimcnitur add. in marg. K ut at] r ut est at R ast at BDHGKL .Sed et HL 26 separata add. It omnibus] r cum omnibus R rell. 2H haec usque ad voc. deriuatiua § 26

L1BE11 II 19 — 23

57

P- S? 7 - <8 P -

p. 70. 71 K.

rerum coinniuiiein vel propriam qualitalcm distribuit. rlicitur aulem tinmen vel a Graecn, quod est ? vofia' el adiecla o 'oVofia', dictum a Irihuendu, quod ' v t f m y ' difiinl, vel, ut alii, nonieii quasi notamcn, I|IHMI hoc notanms iiniuscuiusqiie substantial* qualilalem. cL coinniiincin qiiidem corpos rum qualitalein demonslrat, ul ' h o m o ' , propriam m o , til, c Virgilius-1, roriini aulem coininunem, ut 'disciplina', ' a r s ' , propriam, nl ' arilhnietica Niconiachi', ' grammalica Arislarchi'. Ai'cidunt igilur noniini quinque: species, genus, niunerus, figura, casus. Species sunl lam pioprioruni quain appellativonini duae, principalis io et derivativa. principalis, ul 'lulus', 'limits', derivaliva, ut 'lulius', 'monlan u s ' , sub qua sunt aliae nndtae. Xam pro[iria habenl s[iccies separatim qualluor: praenomen, nmnen, cogQoiuen, agnomen, praenoiiien esl, quod [iraepoiiilur noinini vel ditlc- "-!3 ren|liae causa vel quod tempore, quo Saltinos llomani ascivcrunt civitati 15 ad ennlirniandmn coniunclionein, inunina illoruni suis praeponebanl nominibus et inviceiii Sabini Romanonim. el ex illo consuetudo teuuit, ut nemo Romanus sit absque praenomine. el notanlur vel singulis literis vcl binis vel ternis. turn siugulis, quando a vocali incipit praenomen, ut ' A . ' ' A l d u s ' , vcl ab una consonante, ul ' P . ' ' P u b l i u s ' , C T . ' ' T i t u s ' ; lum •io duabus. quando a duabus consonanlibus incipit, ul

c

Gn.' 'Gurus',

'SJI.'

' S p u r i u s ' ; turn tribus, quando a consonante incipit jirinia syllaba cl in consonantem desiuit, si tamen alia quoque praenoniina ab eisdem incipiunl consonanlibus. ;| idque fit differentiae causa, ut ' S e x . ' ' S e x t u s ' , ' S e r . ' p. 59, 10 conlinet P

ITEM DE NOMINE PRIS. P INCIPIT DE NOMINE G

1 dicitur nomen iu'1

greco quod est noma ct adiectio onoraa dr adtribuendo, uel ut P 2 vofia] I noma RD N*uiMa (o ?) G Nioina L adieeto H o RD bvofia] I onoma RD ONuiMa GL 3 NHMEiN Q NEMEYN K riemein RD vel'ut] b \\** ut B hoc nomine notamus RBKd hoc notaraus nomine DGL 5 ut Yirgilius — propriam om. R add. r 6 autem om. G commune P propria ut arithmeticam .gmmmaticam. e i Accidunt P arthmetica Gg arelhmetii a K 7 uichomachi R uecomachi K arislorchi G 8 DE ACCIDENTIBVS. DL Aceidunt] g . Acccdunt G nomini] r nominum R numerus figura] k iigura numerus RK 9 suut P sunt communes rell. propriorum] r propriarum R appellatiuorum P appellutiuorum (apellaliuorura D) nominum rell. 10 principalis] P primiliua RBIIK principales primitiua G princijiak's

pincipales (sic, pi in lilura) primitiua L primitiua D diriuatiua PGK principalis] P primitiua rell. diriuatiua PGK 11 multae] h mulae H 12 DE PROPRII» D habet P 'abent R 13 differential L 1-1 quo tempore G sauinns B roma P adsuerunt P udsciuerunt RBH assriuerunt K 15 illorum nomina P 16 sauiui.2? illo tempore cousuetudo B 17 ramanus L notantur singulis litteris P 18 Tune singulis P 19 puplius GLK T. Titus om. P 20 duobus L quando a duabus] r (iiiando duabus RG quando -n- L 6n.] immo t'n. v. II. II. a Schneidero I. 1. p. 323 sq. Kempfiv Vol. Max. p. 7 4 7 , quamvis hie il/ic nota praenominis Gn. reperilur, v. modo Fabrellium irtscr. ant. p. 28 sq. Schneiderum p. 231: el sic Priscianus, v. lib. I § 57 Gneus] r genus R Sp. om. L 21 turn a tune libri a consonantibus P 22 desinit] d desiiiet I) si tamen — differentiae causa P incipiant DGL 23 idque] r idquae R sex. sex**tus Rr Ser. Sergius] P, quod non egei mulatione, v. Borghesium in bull, dell' inst. urcheol. 18-15 p. 1-58. sqq., om. rell.

58

P1USC1A.M 1NST. p. 578 T.

p. 71—73 K.

' Sergius', ' T u l . ' '.Tullius', ne, si primani solain ronsonanteni scribanms, ' T . ' 'Titum' e t ' S . ' 'Seslium' signilicare putetur. mule in 'Marco' ' 3 1 . ' solam scribinms, quamvis a consonaute iricipit syllaba et in consonanlem 21 desinit, quia niillus error sil. nomen esl proprie uniuscuiusque suum, ul 'l'aulus' [proprimn]; cognomen, cognationis commune, ul ' S c i p i o ' ; agno- 5 men est, quod ab aliquo evcnlu imponilur, ut 'Africanus', 'Isauricus'. inveuhnus lamen inulla in liis quattuor speciebus proprionim nomiinun inviccin pro se posila, el quae in aliis personis sunl praenoniina, haec in aliis loco nominis accipiunlur, ut 'Tullius Servilius': hie 'Tullius' praenomen est; ' M . ' vero c Tullius': hie nomen. simililer et in aliis loro m r-n,n-noiniiiis alionim agnomina vel contra, at 'Cicero', qui primus ab habitu | faciei liominatus est,. agnomen hoc ha'buit, faniiliae vero eius cognomen fail, simililer 'Caesar', 'Scipio'. Hoe aiilem inlerest inler proprium et appellalivum, quod appellativum naturalilcr commune est mulloiuni, ijuos eadem subslanlia she qualilas vel is quantilas gencralis specialisve iungil: gcneralis, ut 'animal', 'corpus', 'virtus'; specialis, ut ' h o m o ' , ' l a p i s ' , 'grammalicus', ' a l b u s ' , 'niger', 'grandis', 'brevis'. •.'5 llaec enim quoque, quae a qualilate vel quantitale siimuntur speeiali, id est adiectiva, naturaliter coinniunia sunl multorum: adiecliva auleiu ideo 20 Micaiitur, quod aliis appellativis, quae suhstantiain _ significant, vel eliam propriis adii i solent ad manifestandam eorum qualilalem vel quantitatem, quae augeri vel minui sine substantial consumptione possunt, ut c bonum animal', 'magnus homo', 'sapiens grammalicus', 'magnus Homerus'. Propr-ium vero naturaliter uniuscuiusque privatam substanliani et qua- in litatem signiflcat | et in rebus est indivjduis, quas pliilosophi atomos 1 primani solam cousonantcm] P primas solum consonantes veil. 2 tiluum P si'tium GL signifu'arc putemur .t. titum i;t .s. sestium D putetui] R Heidelb. Krehlii pulriinis P putemur rell. . 3 sola P solum RBDH scribimus quia nullus error sit quamuis a cousonante iiuipiat. Nomen P 4 sit] fit Gr erit RBDULK est add. h proprie] rd propriae PRDH 5 cognomen est Dh 0 inponitur PI1 Africauus] g allVicanus G Isauiiius] d om. P issauricns GK et isauricus D 7 multa] r mnltam R 8 pro se posita] praeposita P possita tr sunt persunis D praenoniina] r pronomina R 9 nominis] P nomiuum rell. Servilius] r serbilins B sertulus R. immo Servius 10 M.] marcus G nomen hie K nomen esl D et om. G 11 cognominis] P cognominum rell. agnomina] agnomina nel nomina RRD vel contra] d contra D primis P liabitu] d abitu R abitu* I) 12 hoc add. G 13 caesar in litura ]) cesar P 1-1 De differcniia inter pi-oprium et appellaliuum DL 15 naturiilitcr add. d neutralilcr P est om. P quos Una eadem B vel quan'titas] sen quantitas PGK sine i quantitas DL 16 specialis .ue. P uel specialis rell. inngat Rr 18 grandis] P magnus rell. 19 quoque eras, in li uel a quantitale GL sumunlur adras. in B sumuntur generali uel special! d speeiali om. GL speeiali* B 20 naturaliter] rdh nascuntur. Naturaliler quoque P nascuntur naturaliter quoque BD nascuntur naturaliter RI1 naturaliter quoque b modo ;i generali modo a speeiali qualilate ue^ quantitate nascuntur naturaliter Q-L 22 propris K adiici GK 23 substantial] k stantiae K 21 magnus Ilomerus om. PL add. I 25 vero] d uero quod D et qualitatem] uel quantilatem P qualitatemque GLK 2li indiuiduis d induis I) quae BGKL pliilosophi] g pliilosofi P,philophi G pliilo.phi H atoma PBHGLK

LIIJEli II 23 — 27

59

p . 578. 79 P.

,i. 73. 74 K.

vocant, lit ' P l a t o ' , c Socrates'. iLaque caret connnunione nalurali. cum igilur evenil, at inulli eodem nomine proprio nuncupenliir, forluilu et sola voce, uon eliam inlelleclu comniunis alicuius subslanliae || vel qualilalis lioc lieri sole!,, el in proprio quidein eliam -appellative inlcllegi possunt, lit, si r> diram ' Virgilius', inlellegitur homo et poela, in appellalivis aulein propria lion inlellcgunliii1, ut ' h o m o ' , S i r ' , nisi per excellenliain loco proprii in qiiilmsdani personis aecipiantur, ill 'poela' pro 'Virgilius' et ' u r b s ' pro ' H o m a ' . Appellalivorum lnullae stint species, quaruni (piaedam communes hive- 2f> m niunlur cum propriis, sive sint [irimae posilionis sive derivaliva. sunt enini quaedam corporalia in appellalivis, ut ' h o m o ' , sunt etiani in propriis, ut c TeiTii!ius', alia incorporalia in appellalivis, ut ' v i r t u s ' , in propriis, ut 'Pudieitia'. homonyma qiioquc. tain in propriis quani | in appellalivis inveniuntur, ul 'I'yrrlnis' filius Acliillis el 'Pyrrlius' rex Epirolnrum, ' n e p o s ' 1.5 filius fdii el ' n e p o s ' luxuriosus. invcnhuiLiir laiiien quaeclam hoinonynia cadem propria et apjicllativa, ut 'Magnus Pouipeius' et 'inagnus civis'. synonynia quoijue tarn appellaliva (ji-iam propria inveniimUir. sicut enim 5 ensis', 'gladins', 'mucro' iinmn atque idem signilicant, sic 'Publius', 'Cornelius', 'Scipio', ' Africanus' imam ahpie idem significiint. •20 Aliae fere omnes species in nominibus iiiveniimtur appellafivis. sun I 27 autem hae: adieclivum, ad alitjuid dictum, quasi ad aliqnid dictum, gentile, patrium, interrogalivum, infmitum, relativum vel demonstrativum vel similitudinis, collectivum, dividuum, facticium, generale, special*1, ordinale, niimerale, absolutum, temporale, locale, hae species communes sunt el,

1 saorates P cumraunione naturali caret K commune P 2 nomine uoL-L-tnr proprio fortuito P proprie r noncupcnhii- H iioiu-ipentnr K 3 . Coiumunis P cummunis Ii haec P 1 propviis ni f. in loco fere evanido B quidem om. GL, 5 nirgilium L inU-llegitur homo i-t poeta] P intellego (intelligo) et (et uni. GL") homincm (eoc homo corr. H) el poetam rell. autcm add. k 7 ueic

gilio UH uirgilio Kg 9 De appellatinorum diuisionibus. DL mnlta Rr species sunt G quorum quedam P 10 prime P possitiouis K diriuatiue, in quo voc. hoc frustulum desinit, P 11 in propriis eliam sunt GL uti H 12 alia incorporalia] r aliam corporalia R irirtus] k uirtus. Communis / / uirtus communis BK ut Pudicitia] Kretdius ut uirtus dea et pudicitia penelopae GL ut pudicitia penelopc D ut uirtus dea ut (ut om. lid) pudicitia (pudititia Rr) penelopae (paenaelope R paenelope B) ucl ipsa dea HBUKd 14 pvrrhus] hr pyrnis RBI1 pirrhus D phirrhus GL post Pyrrlms: filius — Pyrrhus om. K add. k filiis H achilis GLk pyrrus B phirrhus GL epyrotarum D 15 luxoriosus G uel luxuriosus g luxoriosus K

quaedaraj d quaedam adiecliua I)

omonyma

(imonima GLK omominima R 16 et eadoni K pompeus H ciuif H nonima B Sinonyma DK Sinonima RGL propria quatn appellaliua GLK sis] )• ensus R mocro gladius G mmm atque idem] k atque unum K significant: sic — significant om. R add. r sic p. publius (c inlitura) B lius GK 19 affricanns K adque r 20 fere B 21 autem om. GK 22 palriuum GL pratrium D RG facliuum H generale] r generalem R

BBIl 17 Sy18 enpost rorni-

appellaliuis inueniuntiir DGL infinitiimm d 2S faetitium

60

PRISC1ANI 1NST. p . 57!"l. SO P.

P- 74. 75 K.

printipalium [itl est primae positionisj nomimun et derivativorum. propriae autem dcrivativorum stint hae: patronymicum, possessivum, comparalivuin, superlativuni, cliiuinutivum, denominativuin, in quo intellegimus cum mullis aliis eliam comprehensivum (de quibus in loco dicemus), verbale, participiale, adverbiale. 28

5

Adiectivum est, quod adicitur propriis vel appellalivis et signiftcat laudoni vel vituperationem vel medium vel accidens unicuique: laudein, ut c i u s t u s ' ; viluperationem, ut e iniiistus'; medium, ut c m a g n u s ' | | - dicimus enim 'niagnus imperalor' laudantes et 'magnus latro' vel ' f u r ' vituperan( e s - ; accidens vero, id est suum uniuscuiusque, ut 'niger corvus' et c al-io turn mare', inveniuntur tainen etiam in | propriis quaedam huiuscemodi, ut 'Gradivus Mars' et 'Ennosigaeus Neptunus' et 'Quirinus Romulus 7 , sed haec, quia proprioriun loco accipiuntur, comparari non possunt, quod est propriuui adiectivorum, nee egent adiectione alioram nomimun, quomodo connnunia adiectiva. sumuntnr aulem haec a qualitate vel quanti- is talc animi vel corp'oris vel extrinsecus accidentium: animi, ut ' p r u d e n s ' , f magnanimus'; corporis, ut 'albtis', ' l o n g u s ' ; extrinsecus accidentium, ut ' d i v e s ' , c felix'.

Ad aliquid dictum est, quod sine intellectu illius, ad quod dictum est, proferri non potest, ut c films', ' s e m i s ' ; nam diccudo (ilium etiam patrcm 20 et dicendo servum donnnum quoque intellego. quod si intereat, interimil una illud, quod ab eo intellegitur. 2'J Quasi ad aliquid dictum est, quod, quamvis habeat aliquid contrarium i't quasi semper adliaerens, tamen non ipso nomine significat etiam illud: neque euim ex illo nominationem accipit, ut ' d i e s ' , ' n o x ' , ' d e x t r a ' , ' si- 25 nistra': nam quamvis intereat, non interimit secum etiam illud, quod ei adhaerere intellegitur. (De homonyino superius docuimus, quod tarn in propriis quam in appellalivis invenilur. synonyma sunt, quae, sicut diximus, diversis nominibus idem significant, ut c ensis', 'gladius', ' m u c r o ' . in propriis quoque 30 1 possHionis K nominum uel deriualiuorum L nominum uel diriualiuorum G deriuatorum H 2 deriuatorum H Patronomicum RHGLK patronomycumi) palroim

nimicum B posscsiuum GK posessiuura L 3 deminutiuum G diminutium D deminutiuum B 4 aliis oin. GL couphensiuum BDH uerbiale B 7 aceddens GLK uel accidens g ut histus]. ?• rt iustus R 10 accedens GLK uel accidens g 11 lameu etiam orn. GL 12 enuosiggeus It cunosig*eus G cnosigeos D cunosigeus d eunosacgaeus K 13 comparari] g compari G 14 adiectione] H uel adiuuetione h adiuiictione r 15 communia et adiectiua A" uel quantitate om. K uel a qnautitate k 18 felix diues G 20 patrem etiam G 21 si add. h 22 ab eo] r habeo R \\\tcl ' Rr iiitelligiitur K 23 est add. r habeat] d habet D 2-1 aderens B non ab ipso G post utiam illud: neque — etiam illud om. R add. r 25 d c \ tra] d dextera DK 26 non] nee G sccum ex sccun** corr. B 28 omonymo BDH omonimo RGK lam** (en) B 29 Sinonyma D Sinonima GK Syomina R 30 significant] d significat D mucro (mocro A') gladius BI1GK mvicro] r raocro RL

LIBER II 27 —31

61

p. 580. SI P.

p. 7 5 - 7 7 K.

bane vim habent dionyma vel trionyma vel tetraonyina, ut 5 P. Cornelius Scipio Africanus', sicut docuimus.) Gentile est, quod gentem significat, ut 'Graecus', 'Latinus'. Patrium est., quod a patria sumitur, ut 'Athenicnsis', c Romanus'. s IntciTogativum est, quod cum interro|gatione prol'ertur, ut 'quis',VI30 'qualis', 'quantus', 'quot', 'quotus', cum suos servant acecntus. Iniinitum esl interrogativorum contrarium, ut c quis', c qualis', cquanlus', c quot', 'quotas', cum in lectione gravi accentu pronuntiaulur. Possunt tameu liaec eadein et relativa esse et similitudinis, sicut etiam io'ta||lis', 'tantus', ' t o t ' : haec tamen etiam redditiva dicimtur. et animadvertendum, quod huiuscemodi noniina vel substantiae sunt infinitae atque communis, ut 'quis', ' q u i ' ; vel qualitatis, ut c qualis *, c talis'; vel quantitatis, ut c quantus', 'tantus'; vel'numeri, ut 'quot', c tot', ex quo oslenditur, melius ea doctissimos artium scriptores Graecos inter noniina po15 suisse, quamvis vetustiores apud ipsos quoque pronomina vel articulos ea putaverunt, quos grammatici Latinoruni similiter sunt secuti. sed incuiigruum videtur, cum illi antiquomm non recusaverint Graecorum etiam crrores imitari, nos Apollonii et H e r o d i a n i , qui onines antiquoram erroves gramniaticorum piirgaverunt, vestigia linquere et non inter nomina 20 liaec potius ponere. de quibus in pronomine latins tractabitur. Collectiviun esl, quod singulari nuinero multitudinem significat, ut 31 'populus', 'plebs'. Dividnum est, quod a duobus vel amplioribus ad singnlos habet rclalionein vel phires in nu|meros pares distributes, ut ' nterque', 'alleruter', as 'quisque', 'singuli', c bini', c terni', e ceuteni'. Facticium est, quod a proprietate sonorum per imitationem factuni est, ut ctintiimabulum', c turtur'. Geuerale est, quod in diveisas species potest dividi, ut 5 animal', carbor'. 1 liabeant K dyonima RK diomina G tryomiua RK triomina G uel letvonyma (sic)-in marg. add. b tetraonima GK tetronima R tetrouyma H 1'.] p. pviblius B cornilius GK 2 affricanus K 3 significat — Romauus add. r 4 a om. K athaeniensis B athiniensis G alhinensis K 5 est om. K 6 quantus tantus quot B quot ex quod corr. R 7 interrogatipo GLKli quis R qui r rell. (B h. I. omnino evanuit) 8 quotus quot L quotiis t

t

om RGH leccione Rr pronunciantur Rr 9 post tamen: haec eadem — liaec tamen om. H add. r 10 tantus totus tot GL animaduerteiidum est K j4 iuter uetustiores apud om. R add. r 15 apud uetustiores Lr in uetustiores apnd corr. L possuisse K 16 secuti sunt GL 17 non] d nee DGK *** non (nee) B recusaverint] r recusanernnl RGL recussa Kk eliam om. GL 18 emitari GK apollinii G nppollonii HK applluii L haerodiani R. de utroque cf. Lerschium Sprac.hphilos. (I. Alien II119 sq. Lehrsium mus. phil. II 351 sq. 19 purgauerint / / reliuquere GL non add. h 20 tractabimus K 21 quod in singulari DHGLKrb nomero H 22 utq. post plebs add. g. uel plebes L 23 est add. I a

duobis Rr

24 uel ad plures GL

ut add. rk

r fa**tt+* R factitium DK Faticium B a om. L G 27 tintinabulum DGLK turtur om. D

nterque] g .ntev G

2(1 facticium]

propriaetate R

emitationem

62

PRISCIAXI INST. p. 581. 8'2 P .

|>. 77. 7S U*.

Spi'ciale est, quod a geuere dividitur, ut 'homo', 'equus', 'vitis', 5 laurus'. Ordinale est, quod ordinem signilicat, ut 'primus', c secundus e , 'lertius'. Numerale est, quod numerum demonstrat, ut ' u n u s ' , ' d u o ' , Mies'. Absolulum est, quod per se inlellegitur et non egel alterius coiiiunrtionc 5 nominis, ut 5 dens', 'ratio'. Temporale est, quod tempus osteudit, ut 'mensis', c annus'. Locale est, quod locum significat, ut c propinquus', ' longinquus', 'proxinms', 'medioximus'. P l a u t u s in c i s t e l l a r i a : IO At ita me di d e a e q u e s u p e r i f. i n f e r i et m e d i o x i m i . 32 Hae, ut diximus, species omnes fere communes sunt tam principalium quam derivativorum. seorsum auteni derivativa species hahenl, quas memoravimus, de quibus singulis hinc tractabimus. DE PATRONYMICIS. Patronymicum est, quod a propriis tantummodo derivatur patrum no- is minibus sccuudum formain Graecain, quod signifi||cat cum genctivo primitivi nlius vel nepos ['Acacides', Acaci lilius vcl nepos]. et hac forma poetae maximc solent uli, pro qua Romani | cognorainibus familiarum utuntur, ut 'Cornelii', 'Marcelli'; omnes enim ab illo, qui primus Cornelius et qui Marcellus nominatus est, hoc nomen liabuerunt, quicumque eiusdem fami- 20 liae sunt, sicut omnes minores Thesei 'Thesidas' Graeci appellant, quos solent poetai' quoque nostri imitari, unde V i r g i l i u s secundum Graecam 33 fbiinam 'Scipiadas' dixit. nee non etiam possussiva loco patronymicorum invev 1 Speeiale quod L -. genere] generali D •equus (a) R eqs G 3 primus] r pvins R 5 absolutiuum RBDRK non cget ex eget lion corr. II 6 ds * ratio B 8 signiiieal locum GL longinquus] r longim-us R longuinqnus L 9 raedioximus prot at ximus K Plau+tus (s) RD Plant, cisl. H I , 35 10 at ita me di deaeque] exad t aeque ita mediae et q GIJ ex aditu mediae et q L medii B di* (1) K dii RDH superi aLqne inferi Plautiomnes et om. H medioximus GL uel medioximi g 11 Hae* (c) ^ e

,

12 deriuatiua R deriuatiua* (e) D habent] d liabcntur RD 14 De patronimicis J) Do patronomicis KL DE IJATRONOMICO H inscr. om. RBGL 15 Patronomicum RDGHK Patronimieum L. utrovis modo et simililer saepe hoc in voc. peccarunl librriiii 16 greeam formam D 17 filius vel nepos] d tilios uel nepotes RD ut post iiupos (nepotes) add. BD Aeacides Aeaci lilius vel nepos] om. G eaciilcs aeari lilius uel nepos R uncinis inclusit i. e. gloss, esse indicavit r aiacides aiacis lilius uel nepos add. g aiacides aiacis LK aeaeides eaci H aeacides +*** aeaci B lia*c (n) R poaete / / 18 uti solent D 19 cornilii K Cornelii Mavcelli] )- corneli marcellii R marcelli eornelii L marcelli cornilii G illo] eo GL Cornelius om. L cornilius GK 20 maicelles / / quicumq; ex eisdem familia K familia H 21 sicut] sic / / Thesei] d thessei DG tesei L Thcsidas] d tliessidas DG Ihesideas H tesidas L thesides B appellant Graeci K appellant] uocant DGL 22 poaete / / quoque poetae (poete D) DGLK imitari] <j eniitnri G Vevg.georg, II 170 Aen. VI 843 23 scipiad.s B dixit scipiailes GL dixil siipiadi-.s K

dixit] dixit aTToruivomioi: scipionides

tlicere delmit D

post dixil

ad marg. pro stipionides nmtata o in a et dempln ni add. d arro TOVCKITTIOO. seipioni-

LIBER II 31 — 34

63

p. 582 I'.

p, 78—80 K.

nimus apud Latinos usurpala, ' Octavianus

Caesar'.

ut

5

Aemilianus Seipio' pro Aemilii fllius et

inveiiiimlur quaedam

nomina

1'ormae

patronymico-

ruin signiflcalione denomina|tiva, ut ' E u r i p i d e s ' non Euripi fllius, sed ab Euripo sic noininatus (similiter 'Thucydides').

sunt autem alia, quae cum

5 suit in aliis patronymica, in aliis aceipiuntur propria, ut '•Timardiides' Timarclii fllius t'l

c

Timarehides' proprium.

el in omni))us fere speciebus no-

minum in\ enimus ciusdem 1'ormae etiam propria, quac tamen amittunt appellalivorum siyniucatioiieiu, ut ' m a g i m s ' adiectivum el proprium, ' l u l i a n u s ' possessivum et proprium,

c

Heraclidcs' patronymicum et proprium.

sic in

10 aliis quoque speciebus invenies. Scire autem debejiuis,

abusive etiam a matribus et regibus sive con- 34

ditoribus et a | fratribus etiam patronyiiiiea solere formari, Ayjzovg,

id est Latonae, fllius Apollo, el 'Iliadcs',

O v i d i u s in XIIII

ul

c

Latoides',

Hiae filius Romulus.

nietaniorphoseon:

is

at

corpora vicla

soporc

Invadunt p o r l a s q u e premuiit, quas obice

fu'ltas

C1 a u s e r a I I l i a d e s. similiter Mloronides' a matre, Aesculapius - sic

idem O v i d i u s

in XV

m e I a in o r p bo se o n: des dici debuit g 1 usurpala K cmelianus LK emilianus DG seypio 11 emilii DL emelii GK 2 octouiaims G Caesar] g cesar G pro oclauiae fllius post Caesar add. d patroinonicorum 11 3 erypides D eurypides Hdg ae*iipides V

L Euripides proprium non B.BDHLK eripi H eurypi g eurupi K aeripi L 4 EuripoJ dk eurupo GK euripa D aeripo L nominatus est. GL nominalus (si. o

Dicitur Euripides quia illo die natus est quo atlienienses cum persis in euripa bullum L-ummiserunt. D nominatus est quia dicitur euripides (aeripides L) qui in illo die natus est quo athenienses cum persis iu euripo (,v('c ex eurupo corr. K aeripo JJ) bellum commisserunt. K ad marg. idem inde a quia in marg. L quia in illo die natus cum persis

est quo athenienses in eurypo loco bellum commiserunt ad marg. tamquam gloss, add. g similiter Thucydides om. G Similiter tucidides ano TOY OLOKOY TOY ETTONOV add. g tucidides K tuchydides r arro TUIY OKUJY EPUINUJY post thucydides in texiu D. idem. (i. e. atto tov danov, &QOVOV S. secundum g xov &Q6VOV) sic IITTO TUIY eYKOY HPANOY pro gloss, alia quaedam m. add. in R 5 in aliis shit GL ut Timarchides] r ut imarchides R Timarchi] r thimarchi RDH B Timaichides] rl thimarchides RL 7 eiusdeni | dem formae L amittunt] g amitunt G 9 ut lieraclides L Heraclides] •;• erachydes R haeraclydes D heraclydes H pationoc

es

micon H patronomicum h 10 speliebus Rr iuueniemus Rr 11 DE ORIGINE PAIRONOMICOHVM. DL abussiue K" matribus uel ab aids maternis et regibus GLK matribus ab auis maternis a regibus D sine a conditoribus GL 12 patromonioa H Latoides] sic ex corr. in litura 11 lattoides (e) R le+toides (o) B letoides D uel latonides d latonides GLKr voc. filius post latonides collocation, deinde vcro verborum ordo reslilutus in K 13 AIITUIC R AaouiNoic r AIITOIS B AIITWYC D latoi

nois GLK AaTOYO (a in litura) If ap*ollo (p) G appollo LK eliades K aliades B iliae ex eliae corr. K 14 Ovid. met. XIIII 779 sqq. 15 at] ut RDI1K et Ovidius 10 inuadunt ex inuadaut, vt vid.. corr. L inuadant RBDI1 portas •** q; (quo) B qu*e (a) R premant RBDHK peluiit Ovidius. prcmunt c\v v. 77!) inilio (ire premiint vines hue illation ouice B obiece G obiice Lg obique K ftil— tas] 6raui et flnna libri Ovidiimi 18 curonides coronae filius GL acsecuhipius

64

PRTSCIANI 1NST. p. 582. 8.S P.

p . 80 K.

Vnde Coroniden circumflua Thybridis alti Insula Romuleae sarris dcieccrat urbis et 'Maiades', Maiae filius Mercurius. all a||vis quoque maternis: 'Atlantiades', Mercurius, id est Atlantis natae iilius. O v i d i u s in 1 m e t a m o r 5 p h o s e o n: S e d i t A t l a n t i a d e s et e u n t e m m u l t a l o q u e n d o D e t i n u i t s e r m o n e diem, in eodem c Inachides', Ionis filius Epaplms, quae filia l'uit Inachi: Non t u l i t I n a c h i d e s ' m a t r i ' q u e a i t ' o m n i a d e m e n s ' . 35 A regibus sive conditoribus ' T h e s i d a e ' , c Cecropidae', id est Athenien-10 s e s ; c Aeneadae', c Romulidae', id esl Romani. V i r g i l i u s in II g e o r o icon : P r a e m i a q u e i n g e n t e s p a g o s et c o m p i l a c i r c u m

Thesidae posuere. idem in VI'Aeneidos: turn pendere poenas (Cecropidae ius si. idem in VIII:

is

V

B aescolapius K aescolapius L Ovid. met. XV 624 sq. 1 Vnde] mi (iin sc. invest nerat) L cornidem R coronidam GL uel coroniden I coronidem HK cum aliquot mss, Ovid, coronyden B circumfluet R circumflnat Kr circumfluerat G circiinHiierat L circumfluit H circumflua hg circumfluat thybydris B circumflnat hydridis D cirnimflua thybridis d tibridis GLK thibridis H alti] undis libri nonnulli Ovid. 2 insola GLK romulicae G uel romuliae g romyleae D sacri R deiecerat] libri Prise, omnes, nisi quod deiicerat L adiecerat Erl. 2 Krehlii, adiecerit plerique codd. Ovid., alii libri Ovidiani accerserit, accesserit, asciuerit etc. 3 et Maiades] ia

maiades G maiades maiades L mades H Maiae] r mage R filius ex fluuius corr. R mercorius K maternis qtioque K post maternis: patronymicum fit lit add. R patronomicum BHK el tamquam gloss, ad athlantiades (sic) d ut G athlantiades BDLK adlantiades H 4 mecurius R mercorius K id est om. GL adlantis R athlantis BULK Ovid. met. I 682 sq. in om. K metamophoseon R mettamorphonseon D 6 Atlautiades] r adlanciades R athlantiades BDLK euntem] gl eundem GL multo BH 7 deiinuit] k ditinuit L ditenuit G detenuit HKg 8 Ovid. met. I 753 eodem sup. Iin. add. k Ionis] sic in litura h iohis R i.us r ius B IOYC D cod. G. I. Vossil, Vossius de anal. II 28 p. 692 Eckst. issis K fls ionis GL epaphus filius IOYC D ** (ut?) epaphus R oepaphus h

B I'papus Hh

Tnaelii. Idem in eodem: non tulit K

9 inachiades R enncliidi-s s

B matriquae R 10 sine a GL condotoribus H thaesid*ae (i) R thesidae G cetropidae R cicropidne DK cecrupide B atheniensis H athinenses K 11 Aeneadae] dg a'neadc D acniadae G.K 'id est add. r unde uirg. K Verg. georg. II 382 sq. in mi H in in BK 13 proemia BD que om. Pal. quae RB ingentis Med. Pal. ingeniis Rom. competa DGLK 11 thesid+ae (i) R a

thessidae G theside Med.

impossuere K

15 Ferg. Aen. VI 20 sq.

17 eccropi-

s

des B r-Kiopide b ciciopidae DGK iussit B iusi K iussi om.; post Cecropidae: Idem in VIII. snbitoque — seni In cudeni: Aeneadae — enrsu. A I'ratribus // post iussi: mister septena qnot annis addendo version Fergiliammi inlegrum praebet G, in reliquis h. I. omnino conspirans cum L 18 Idem in VIII Aeneadae —• litora cnisu om., sed in membramtla vnlwnini illigala adicil K, addita noia: non siint

LIBER II 34 — 36

65

p. 583 P.

,, 80. 81 K.

Aeneadac in fcrrum pro libertate item in I :

rueltant.

Do.fessi A e n e a d a e , q u a c proxima l i l o r a , idem in V I I I :

cursu.

5

s u b i t o q u e novum | c o n s u r g c r c bcllurn R o m u l i d i s T a t i o q u e seni. A fralribus e Phaelbontides', unde fcmininum *Pliaellionl.is'. V i r g i l i u s in b u c o l i c o : Turn P h a e t h o n l i a d a s m u s c o t i r c u m d a t a m a r a e "» Corticis; 'Pliaelbontiadas' tamen dixit pro 'Phaclhontidas' poetica licentia. Sunt igitur patronymicorum formac apud Graecos tres: in <des', quac dicitur communis apud illos, quod in omni sermone possunt bac uti, qua sola Romanorum quoque poetae utuntur. nam aliis duabus non uluntur, id m est in W terminata, quac est propria Iadis linguae - c IJrjteltav' pro r J7ijXsidrjg' - , et in 'adioe', quae est Aeolica, ut 'Hyrradios', Hyrrae (ilius, Pittacus. dc hac igitur forma dicendum est, qua utuntur nostri. Si nominativus Graecus in
GK '.I phoethontiades R phoetontiadas DL phetontidas G phetontiadas K circumlat L amaro Rom. 11 phoethonliadas R phoetontiadas DL phetontiadas GK phoethontidas R phoetontidas DL phetontidas BGK phaethontides H liquentia K

12 DE TRIBVS TERMINATIONIBVS MASCVLINORVM. D U)

iii aliis G

15 ON Rr

terminatis R

proprie B

14 qUOqUe Om. L

liaill

linguae iadis DGL TIH-

HI AHIUIN R TTHaiHU'N D TIEAEIUJN GL TTEAH1U1N K pro add. ll TTHMaAHC Rr TTHAEIAAEC B TTHAEIAEC H HEAEIAHC A" peliades D peliades G pelt+des L peleides I

raa 16 inaAioc Rr inad ioc H

adiog] I a ^ o c L adios DG

dius R pirrhadios D phirradios G pyrradios BH I'hirradous K litura I

aeoloca H

hrra-

^yrriadios '"urre in

pyrrae H pyrre B pirrhi D phirri G Ihiiri ex hirrae corr. K uel pic

pittacus R f

pittacos B pyttacus D ptacus Gg pictacus H pilacus L cf. Suid. et Hesycli. s. v. TQqdSios

et ll. a Bernhardio

ad Suid. p. 1386 ll. 18 UE FORMATIONE MASCVLINORVM EC ioc as uel in es uel oc Rr ac uel HC uel ioc B in ac uel I HC uel T uel es in es uel in ios D in as uel ios Gg in ac uel ioc uel HC K ac

ac IN ADES DL

in

ioc b in as uel uel HC uel ioc H in as uel in os L 19 uero desinit in ov L nero dissinit in Y G OY dyp diptongum R diplongon DK »des R 20 peleias L PeGRAMMATICI LATINI II.

5

66

PRISCIANI INST. p. 583. 84 P.

p. 81. 82 K.

Menoetiailes'; nam 'Aenides' magis contra regulam auctoritate. poctica posuit V i r g i l i n s , e et a correptas in i productam convertens vel quasi ab 'Aeneus' 'Aenldes', sicut a Teleus' e Pelldes', proferens in no no: Sit s a t i s , A e n i d e , t e l i s i n p u n e N u m a n u m 5 Oppetiissetuis. In <es' vero desinentibus, quorum gene]tivus Graecus in W desinit, tarn in 'ades' quam in 'ides' inveniuntur apud auctores - 'Hippotes Hippotados', 'Butes Butades', 'Corynetes Corynetides' -, sed ratio||nabilius in 'ades'. 'Ancbises' ergo 'Anchisades' vel cAnchisides' debuit facere, fecit autem 'Anchisiades', quasi ab 'Anchisios' nominativo, •quomodo, 'Laertios Laertiades'. io numquam enim patronymicum superat primitivi sui gonetivum nisi una syllaba. 37 Alia vero omnia in ' o u ' apud Graecos terminantia genetivum vel in f og' vel in 'ovg' diphthongum vel 'coj' mutant eas in 'ides' et faciunt patronymicum, ut 'Ifytafiog IIQLUIIOV Priamides', cNSGTCOQ NiazoQog Nestorides', ' IUeiC&evtjg IllsiG&ivovg Plisthenides', c Ih]levg Jfo^s'wg Peleides'; 15 et per synaeresin e et i in ei diphtliongum proferimt paenultimam, nos autem pro ea i longam ponimus, ut V i r g i l i n s in V: P e l i d a e tune ego forti C o n g r e s s i Aenean. Ovidius in I m e t a m o r p h o s e o n : 20 lias Peliades] d peleas peleades/J meo|hetias R meneetiosr menoctias D moenetiosGLK menetios /( moenoetius (u ex corr.) B Menoetius Sturxius ojmsc. p. 9 1 menotiades B moenetiades GLK possuit K 3 aeneyo K aeneos D uel eneus d aen*ides (e) H Peleus] d peleyc K peleos D pel+ides (e) H Verg, Aen. -VIIII 653 sq. nono in litura B -VIII- K 4 Aenide] sic eliam de XII vss. Aen. § 100; ex maenidem corr. in B aenide* (m) RG aen+ide (e) H aenida L aenidae I cf. v. I. lib. VII § 6 ; aeneadae Rom, impune DHhr Numanum] b Pal. m. alt. numanum B numa*um Pal. m.pr. 5 opetiisse K oppetisse Rom. et in oppetiisse corr. Pal. oppetisse tuis pvimam hanc tibi magnus apollo L 6 ab in es R ** .IN. HO. (AB) B WHO H uero add. r 7 ut hippotes D Hippotes] r hipotes R liippotaes B hippotes y

OY L hipotades R 8 corinetes H coroynites G eoronites L corinetides D coroynitides GL 9 ergo add. I anchisades D anchisoades d uel anchisides orn. GL add. g 10 lertios DG uel lercios g lertiades DG 12 IN IDES inscr. c D 13 OYC ex UIYC corr. L oy-f- H diptongon DG vel UJC] om. R uel in toe O

OY

Grd 14 ut IJQLafiog — Peleides in litura h TTPiannnc K piainoc piaMUJY Rr priamos priamoy DGL priamos pviamoi h NiatwQ — Peleides in litura r NeCTOP GLK nestor D NHCTOP /< NCCTUJPOC B nestoros Dh 15 TTAeceeNiic r TTAeic. OHNHC B ple+sthenes (i) D phlestenes GL TTAHCGHNHO h nAHCoeNec K plestenes I 0 TTAeic.0HNOYO B p+lesteNUiYC (li) L TTAHcoeNOYC K plesthenoys D phlestenoys G e e TTAHCOUJNOYC h plistenides r plesthcnides BDK phlestenides GL plestenides hi TTHAeoyc TTHAeuic uel TTHAIIOC peleides r TTHAHYC TTIIAHUIC- uel TTHAHIOO- (sic) TTHAeiAHC YO ei

B peleos pelewc pelides Dd pelcyc peleuic pelides G TTHAHYC TTHAIIUJC uel TTHAIIOC pelneides K neAeYO neAeuic pelides L pele*s peleos peleides h 1(5 sineresin RHg sinliei-esin Br sinerisin G syneresin D sinarissin K synerisin L alque his omnibus mo-

dis in hoc voc. saepissime peccatum est 17 longnm B Verg. Aen. V 808 sq. quiuto aeneidos D .1. L 18 e*go (r) RH 19 congresum G aeneam Rom. 20 Ovid. met. 1 390 metamoi-phoseon, I. HLK

LIBER II 36 — 38

67

P- 5 s 4 P-

p. 82. 83 K.

In d o P r o m e t l i i d e s p l a c i d i s E p i i n e t l i i d a d i c t i s . inveniuntur tamon poetae in quibusdain addentes quasdam literas vel adimenles: addentes, ut 'Peliades' pro c Pelides' et c Chalcodontiades' pro 'Chalcodonlides', ' Atlantiades' pro e Atlantides' - O v i d i u s in I m e t a 5 m o r p h o s e o u: Sedit A t l a n t i a d e s -; adimentes, ut 'Deucalides' pro 'Deucalionides' et e Scipiades' pro e Scipionides' et, ut supra diximus, 'Aenides' pro 'Aeneades'. excipiuntur tameu liaec, quae contra regulam paenultimas vocales producunt: 'Aeclii o d c s ' , ' D e m a d e s ' per synaeresin pro 'Demeades', 'Codrldes', 'Lycoorgldcs', ' L a g i d e s ' , 'Bolides', c Euerides' etiam et e Lycomcdi|des', apud Graecos contra regulam paenultimam diphthongum habent, pro qua nos i Iongam ponimus. Feminina vero patronymica vel in c is' vel in ' a s ' desinunt vel in c ne' 38 15 produclam. flunt autem a masculinis subtracta 5 d e ' in c i s ' vel in ' a s ' desinentia, ut 'Priamides Priamis', 'Dardanides Dardanis', 'Peliades Pelias'. igitur 'Aeneades' quoque secundum analogiam 'Aeneas' debet facere, non 'Aeneis'. ergo quomodo auctoritas est, quod dixit 'Aenides' pro 'Aeneades', sic auctoritate usus est V i r g i l i u s in tituli scriptione, quo 20 A o n e i s inscripsit; quem S t a t i u s quoque secutus in fine T h e b a i d o s ponit: Vive p r e c o r n e e t u d i v i n a m A e n e i d a t e m p t a . 1 Inde] r Vnde RH prometides RB promethiades v. I. libror. Ovid. ephimetida R ephimethida BDH 2 poaetae H quasdam add. g littei-as d litteris D 3 chalchodontiades RB calcodontiades HGLr 4 chalchodontides RB calN

codontides HGLr atlatiades R athlantiades BDLK pro atlantides add. r athlantides BDL Ovid. met. I 682 in I metamofphoseon om. GL 6 sedit] r t sedid R atlanciades R athlantiades BLK athlantiades et euntem multa Ioqueudo V

V

detinuit sermone diem D 7 diocalides pro diocalionides L deocalides pro deocalioiiides G 8 ut supra diximus et GL pro aeniades L 9 haee om. L producunt penultimas uocales ut D producunt ut BGL Aeclides] ex aeolides corr. in lilura B f. recte: patron, sc. ah Aeclo, Eretriae conditore, quamvis exemplum desidero; aeolides D Hrabanus p.Z'S oelides RHGLK; Anclides, Arati amicus, in menlem vei

nil Augusta Meinekio, Cedides Fleckeiseno 10 dema*des K synaeresim, pro aeoliades demeades a synlieresin pro aeclides (ex aeolides corr.) pro demeades coi

n

drides locoorgides Iagides ebelides {cab insertum, bolides in ras.) B demeades belides (ex pelides corr.) codiides H licoorgides Dr litorgides GL 11 Lagides] r largides R Belides h. I. om. H hellides R bellides r pelides K liconiedides DGL 12 pennltimam diptongou habent contra regulam D de toto h. I. praeter Slwzium I. supra I. cf. Lobeckium in •paralipom, gramm. Gr. I p. 6 so. 14 DE FEMINIuel

NIS EODEM NVMEKO D De femiiiinis patrouomicis L

is] r his R

is as D

uel

ne BH uel in e K 15 is] r his R 16 peleades peleas G 17 aenaeades quoque H 19 sic** (ut) B scriptione] R inscriptione rell. quod GLK 20 in• scripsit] g scripsit G Stat. Theb. XII 816 tebaidos A" 21 posuit GL 22 Viue** (re) B diuinam] G uel diuina g diuina L aenida G Acueida tempta] r aeneidapta R

5*

68

PRISC1AN1 INST. p. 584. 85 P.

p. 83. 84 K

notandum tamen, quod, si masculina i longam habucrint ante 'tics' per synaeresin, apud nos in ' e i s ' divisas tamen faciunt femini||na, ut 'Polities' pro 'Peleides' 'Pelei's', Thesidcs pro 'Thcseides' ' Theseis': sic ergo 'Aenides' pro 'Acneides' 'Aeneis'. 39 In 'ne' autem desinentia, quae sunt ladis linguae, patronymica eiusdem 5 generis i longam liabent paenultimam, si principale non habuerit candem i vocalem, ut 'Adrestos Adrestinc', 'Acreus Nerine'. si autcin principale habuerit.i, o producta ante ' n e ' invenitur, ut 'Acrisios Acrisione', ex quo possessivum posuit V i r g i l i u s : A c r i s i o n e i s Danae fundasse c o l o n i s , 10 ab Acrisione, id est Danae. * et sciendum, quod inveniuntur multa eiusdem formae gentilia, ut•'Haemonis', 'Thessalis', 'Colchis', 'Argolis', 'Cyclas', ' l a s ' , 'Troas', alia vero propria, ut 'Bacchis', 'Doris', 'Pythias'. DE POSSESSIVIS. . VIII40 Possessivum csl, quod cum genetivo principalis si|gnificat aliquid ex is his quae possidentur, ut 'Euandrius ensis' pro 'Euandri ensis' et 'regius honos' pro 'regis honor', hoc autem interest inter possessiva et patronyinica, quod patronymica fdios vel nepotes significant, possessiva autem non solum filios, sed ornnia, quae possunt cssc in possessione; et quod patronymica a propriis tantummodo derivantur, possessiva autem ctiam ab 20 appellativis; et quod patronymica a masculino de.scendnnt plerumque gcnere, rarissime autem a l'eminino nee proprie, quando a matribus flunt, ut supra ostendimus, possessiva autcin ab omnibus nascuntur generibus; et quod patronymica ad homines pertinent vel ad deos, possessiva vero ad I notandum est tamen GL habuernnt G des] d H per add. r 2 sinarisin ei L nos] latinos GL post diuisas tamen duo folia desunt in B cf. § 50 Pelides] r pellides R 3 Thesides pro Theseides Theseis] d tesides pro teseiNe

des teseis r thessides pro thesseides thesseis GD aentides (e) H 4 pro aeides Rr pro aeneades G 0 habueri*t (n) D 7 ut om. G adrestinae r nereos RL nereios K nerinae r sin HK sin autem habueri+t (n) principale D 8 e acrissios H 9 possuit K Verg. Aen. VII 410 10 acrisiouis Rr aerisionaeis H acresioneis K dane RH dane G danaa k danaac Is 11 acrisionea J/r danaa RK dana* (a) DI1 dane G danaae L sciendum est DLK 12 themonis DGL liumonis d Thessalis] )• thesalis RDGL cholchis DHK ciclas ias Ld ciclasias DGK 13 troias DHK bachis DHGLK pytias R pithias GLK 14 EXPLICAT DE -PATRONOMICIS: INCIl'IT DB POSSESSIVIS SE SESSIVA ET PATRONOMICA. D De possessionibus H

PRIMVM DE DIFFERENTIA INTER POSde possessiuis incipi

K. De difle-

rentia inLei- possessiua et patronomica L DE POSS I inscr. om. G 15 principalis] DGLK Lerschius Sprachphilos. II p. 12-1 principali RH 16 possedeutur A" Euandrius ensis] v. Verg. Aen. X 394 regius honos] v. Verg. Aen. VIII 814 sq. honor regius K 17 onos R honor Gh autem add. I 20 ab] et D ap ab ap pellatiuis Rr 21 apellatiuis L discendunt GK plerunque KL genere plenuique G 22 rasissime H a add. v proprie] rk propriae RK 23 nascuntur ab omnibus D 24 ad] r a R homines tantum pertinent I) uel ad deos pertinent GL uel add. r ad deos] il adeos D vero] autem GL res per-

LIBER II 38 — 43

69

p . r,S5. SB P .

p . 8 4 — S B K.

omnes res. fiunl igitur possessiva vel a nominibus, ut * Caesar Caesac ITHS', vcl a verbis, ut oplo optativus', vel ab adverbiis, ut 'extra exlraneus', et vel mobilia sunt, ut 'Martius Martia Martium', vel flxa, ut <sacrarium', 'donarium', 'armarium'. 3 Possessiva autem dicimus non solum posscssionein significantia, sed 41 etiam quae form am habent possessivorum. sunt enini quacdam genlilia similem possessivis habentia fonnam, | ut 'Itomanus' civis et 'Ilomanus' ager, quaedam aulein et propria eadem et gentilia et possessiva, ut c Latinus' filius Fauni et ' ferreus', ferro factus, simililer 'aureus', e argenteus', 'marmoreus'; alia ex morbis, ut 'cardiacus'; alia a professionals, ut 'mechanicus', 'grammaliens'; alia a diseiplinis, ut ' Aristotelicus', ' Socraticus', ' rhetoricus'; alia, quae piimitivorum similem possunt habere signiflcationem, ut c Thracius' pro 'Tlirax'. •20 Sunt igitur formae possessivorum, quas a Graecis acccpimus, hae: 43 In 'cos', quam mutamus iu r cus', antccodentibus a brevi vcl i vel y, ut c Bebriacus', 'Cypriacus', 'Italicus', 'Asiaticus', 'Libycus', quod solum y anle { cus' habens invenitur [quod a principali accepit]. et scien|dum, quod ea [id est in c cus' desinentia], si a primitivis babeant c, pares habent 25 illis syllabas, ut "Ithace Ithacus'. alia vero omnia a vel i ante 'ens' habentia, sive sint a nominativo sen a genetivo derivata, una syllaba vincunt ea, ex quibus derivantur, et si primitiva ilia habucrint i paenultimam, haec linent. RBHK pertinent uncis incl. r

1 DE OKIGINE POSSESSIVORVM DL

2 opta-

v

tiiiis H 4 armarlum donarium GL 5 Que nomina uocentur possessraa ad mg. d 7 civis et] cnius et R ciuis gentile et HG ciues gentile et L c.iuis gentile. Possessiuum ut r possessiuum et romanus ager H et romanns ager possessiumn h ager possessiuum L ager posesimim G 8 eadem propria G ut add. k 9 fauni proprium et HGK ciues L ,10 quinntillianus K alio R 11 quod] ut L emelianus K 12 Octavianus] r hoc tauianus R Caesar] g caessar G 13 c

affricanus K getulicus libri cretius H 14 deriuationis ex terminationis corr. L ex] et L 15 a ferro DHGLKr aureus] d aureos D 16 mechanicus] r chanicus R mechannicus GL grammaticus] r grammaticus relhoricus R 17 a om. H ut om. D rethoricus DGL et in litura h rethoricus K 18 thralius pro thrax h"

/• tliartius pro trax R tracius pro trax GLK tratius pro trax H cis h greces H

hae] r add. k ae R

19 trax D

21 DE TEBMINATIONIEVS IN CVS. DL

20 greINCVS /

22 b*ebriacus (a) R breuiaeus GL. cipriacus D italicus cypriacns L italicus cipricus G italiaeus DK asiaeticus R assiaticus K lybicus R lybycus HKr libicus in litura g 23 principali] r principalia R 24 id est om. L ct*us (ui) R s

c turn pares H par*es (t) R 25 illi+s syllaba (u) Rr syllabas (sillabas L) illis habent GL habent illis sillabas I itace R omnia] nomina G 26 post sint diriuata collocat G sine GL 27 diriuantur primitiua et K primitiva ilia] I

70

PR1SCIAM INST. p. 58fi. 87 P.

p. 86. 8T K.

assumunt a, si o habuerint, tune haec i habent ante 'cus'. et sciendum, quod non solum a primitivis, sed eliam a derivalivis derivantur liuiuscemodi possessiva nomina, ut 'Troos Troicus', 'grammatos grammalicus', c rhetoros rhetoricus', 'Persis Persicus', 'Asiatis Asiaticus', 'Crela Creticus', 'Afri Africus', 'Italus Ilalicus' - nam 'Italia' 'Italiacus' debuit fa-s cere -, 'Cyprius Cypriacus' - nam 'Cyprus' 'Cypricus' facit -, 'Ilium Iliaens', 'cardia cardiacus', 'mulio mulionicus'. Cicero pro S e s t i o : mulionicam paenulam. 41 In 'us' qnoque puram desinunt possessiva tarn Graeca quam Latina antecedente e correpta et producta, i correpta, o producta, ae vel oe diph-10 thongo: e brevi, ut 'Caesareus', 'Romuleus', 'ferreus', 'aureus', 'argenteus', || 'vitreus', 'ligneus', c marmoreus\ 'iligneus' (tamen et 'iliceus' dicitur: T e r e n t i u s in a d e l p h i s : Lectulos . . f iligneis pedibus. S t a t i u s in sexto T h e b a i d o s : 13 O r n i q u e i l i c e a e q u e t r a b e s m e t u e n d a i j u e suco Taxus.) 'marmoreus' et fere oinnia ad materiem pertinentia e brevein ante 'us' habent: 'plumbeus', 'stagneus' - inveniuntur enim pauca sine e, ut 'quernus', 'co]lurnus', 'abiegnus', 'oleaginus', 'faginus' -; e vero longam:2o 'spondeus', 'Phoebeus'; i brevein: 'Martius', 'AriusTus'; 0: 'herous', 45 'Eous'; ae: 'Sabaeus', 'Cretaeus', ' Ptolemaeus' - haec autem ae diphthongum habent paenultimam, quae a femininis in e longam apud Graecos desinentibus vel quae a vurbis Graecis derivantur circumflexis, ut 'Crete Cretaeus', '"Tlrj Ilylaeus', 'Dione Dionaeus', fmolifi(a Ptolemaeus', 'rtfxco 25 ilia primitiua L i habuerint K 1 adsumunt UGH 0] H, Krehlius 0 primum R 0 priraam DGr et in litura L o primitiua edd. usque ad Krehliuin non Kl 3 possessiua add. y 4 rhetoros rhetoricus] r rethoros rethoricus RHGLK i

^

rhelhoros rlietlioricus D perses GL persos K Asiatis Asiaticus] k assiatis assialicus GK 5 Afri] DH uel afer d afer h afria ficus R affri affricus K Italia] r imitalia R Italiacus] r italicus r facere add. d 6 ciprius KLg ciprus c

G cipriacus GLK ciprus cipricus DGLK cyprius H ilion G illi**um (ac) R 7 mulio mulionis mulionicus DG raulionicus ex nmlionis corr. R Cic. pro Sest. 38, 82 Sestio] r sesio G setio L pessio R mulionioara] r mulioricara li mulioniam libri Ciceron. 8 paenolam Gpenolara L 9 IN VS ID EST IN EVS ET IN IVS. DL 10 et e producta G vel] dyplithongo H 11 ces+areus (s) G 12 uie

treus om. GL add. I marmoreus om. GL add. I illigneus G ilieius H i+liceus(l) L 13 Ter.ad. 11112,46: Lectulos in sole ilignis (sic Bemb. iligneis Bus.) pedibus faciundos dedit adephis H 14 illigneis GL 15 Stat. Theb. VI 101 sq. tebaidos DLK 16 ileceaeque L iliqueaeque K illicae equae (aequae r) R metuenda quae R 18 materiam DG habent ante us GL 19 blumbeus K ut] Rl om. L rell. 20 abiegnus om. G 21 Phoebeus] r foebeus R phebeus H aruisius / / areusius GL areussius K o productain r ' herons] ?• erons R acrous GL <;rus / / 22 eons ex eeus corr. H Cretaeus] r cretaneus R craeteus II ptolomaens GLk ptolomcus RDK ptholomaeus II 23 femininis] h feminis H desinentibus (disinentibus G) apud graecos GL 24 circun(lexis L Crete] g cretae DG craetr / / 25 HYIC H hyle D liiUe(a) G hile KL hible k HYlaeus H hilaeus GLK hiblaeus k Dione] g dionae IIGr TTTIIAOMEUJ K TTTHOAOMU'

LIBER II 43 —46

71

P »87 P.

p. 8 7. ss K.

Tiniaeus' -; oe anlecedente, ul 'Euboea', 'curoea'. el quia apud Graecos in multis ei diplilliongus ante ' o s ' invenitiir, scire debemus, quod solent Latini eaiu niodo in e longam convrrlere, ut c IIv&ayoQsiog Pythagoreus', *G7tovdeiog spondeus', ''Alysiog Alpheus': nam possessivum quoque 5 similitcr ut priniitivuin proferri Virgilius ostendit, qui prolulit: Alphea ab o r i g i n e Pisae.hoc autem facere solent Latini [id est ei in c longam converlere in paenul- 46 tima syllaba] 'us' pura sequente vel V vel ! um', ut *'Ax£lluog [possessivum Graecuin] Achilleus', ' ArfiOTtsia Deiopea', 'yvvaixeiov gynaeceum'. hanc 10 autem mutationem ei diphthongi in e longam faciunt more Ionio vel Attico - illi enim 'rjSriv' pro 'rjfev' dicunt et 'prjov' pro 'fielov' et 'nlfjov' pro *7tXsiov' - vel ideo, quia i paenultimam purarn non producunt Romani nisi in c flo' vevbo et in genetivis in c Ius' desinentibus et in disyllabis Graecis, quae apud illos quoque paenultimam longam habent, et in paucis is aliis, in quibus auctores pro e | paenultima longa i longam posuerunt, ut 'Phthlus Phthla', 'dius dia' et 'Chius', 'Arms', 'Lycius', c Sperchlus'. V i r g i l i u s in XI: I t a l i d e s , quas ipsa d e c u s sibi dla Camilla. ll

MOY

H rmuAUJ. Rr ptolomo G ptolome D plolomeo Ld Ptolemaens — apud add. r ptolomaeus DGLK ptolomeus r ptliolomaeus Hk TVMUI K timo Grd time D V

1 ut om. L

eboea K

Euboea, euroea] euueus eituoea uuuueum G euuoeus euH

uoea (uel euroea I) euuoeum L

eyroea D

IN EVS. D

3 TTVTarujpEiioc Rr

TTiTaroPEioc K pithagoreios GL Pythagoreus] r pj-thagoreius R pithagoreus GLK phythaveus H phythagoreus h 4 CTTUNAHIOC H cnuiNAHiwo R spondeios GL aA<()Hioc RH aATrliEioc K alpheios GL alfuus II 5 proferri] profertur ut GLK ferg. Aen. X 179 6 Alphea] alfea R alplieae Pal. alphaeae Rom. hos parere iubent alphea GLK Pisae] r pissae RGLK 7 autem] r tamen R solent facere um

D

solent latini facere G

8 sequentes R

or Rr

A

ut om. GL

'A%£Hsios]

YTTH

k axvaAHioc Rr axiAEioc GLK AHionHia H AEiuinEia in lit. I

9 achileus GLK deiope+a (i) K

AHujPEia R AEionEia DGK THNHKHION H TINEKHION r

TYNE-

KEIHN Dli rmaKEiuiN GL ryNaKEiuN / ginaceum GL gynaceum I gineceus K 10 ionico rdli Attico] r atico R J l ijSrjv scripsi, cf. Euslalh. ad Horn. Od. XXIII 220 • E Sturzium de dial. Gr. p. 64 C. HAHN / / HA . IN Rr HAE*N ( I ) D HAEN K eden GL dicimt

scripsi EIAEIN R eid*n (i) D eiden HGLK MHION corr.~) in Hi. r om. G

yjdeiv

dicunt — [itiov] ETMHON pro MHIION {in

et —• fmoj/] om. L MHUJN pro MEIUIN /

MEON D MHUJN

o HK TTAHON H TTEaaEioN fi*io R

meion DHK et om. L TTAHUJN Rr TraHON D nEAHON d TTHAHUJN GL TTAEON K pro om, D 12 TTAEION ex TTAEnoN corr. in Hi. r peAeion ex ni f. corr. d TTHAEIUJN L peleion G pleion K pei'on H IN IVS. D 13 uerbo fio GL dissyllabis ?-.dissillabis K . 14 p'euultima* (m) D e paein

nultima (s. pennltinia) longa HGLKd et paucis Hh 15 possuerunt K 16 pht*ius p+thia (h) R phtius plitia H pthius ptliia K ut dius H dins dia phtbius plithia L dius dia pthius plithia G Chins] om. H conius et pthius et chius K post Chius: chia langia add. rd langia D et chia L et cius G licius GK liccius L Sperchius] h spergius GL spertius H 17 Verg. Aen.-Xl 657 XI ex XO corr. r 18 dia eliatn Serv. et Med. m. rec. diua Med. m. pr. dura Rom. deficit Pal. ca-

72

PRISCIAM INST. p. 587. 88 T.

p. 8S. 89 K.

idem in georgicon II: S p e r c h i u s q u e , el, v i r g i n i b u s b a c c h a l a L a c a e n i s . H o r a t i u s in II s e r m o n u m : Gaecuba vina f c r e n s , Alcon Cliinm m a r i s e x p e r s . nam primi||tivum 'Chins' corripilur - L u c a n u s in V I I I : s Quas f s a s i n e c a u t e s , et quas Cluus a s p e r a t u n d a s c Lycius' apud Statium in X producla paeimltima invenitur: At p a t r i a s si.-quando domus o p t a t a q u e , P a e a n , T e m p l a , L y c i e , d a b i s , . t o t d i t i a dona s a c r a t i s P o s t i b u s et t o t i d e m voti rnemor exige t a u r o s . 10 sed etiam 'Lyrclus', quod in quibusdam 'Lyrceus' rcperitur codicibus scripturn, S t a t i u s in I1II: A r e t L e r n a n o c e n s , aret L y r c l u s et i n g e n s Inachus. sed et 'Argia' et cArgian' et 'Langia' idem secundum Graecos producta 15 paenultima i | profert in II T h e b a i d o s : Nee mirum, nam tu i n f a u s t o s d o n a n t e m a r i t o O r n a t u s Argla geris. in eodein: E g r e g i a m A r g l a n , nee formae l a u d e s e c u n d a m 20 D e i p y 1 e n. idem i n 1 1 1 1 : V n a t a m e n t a c i t a s, s e d i u s s u n u m i 11 i s , u n d a s , Haec quoque s e c r e t a n u t r i l L any I a s u b umbra. L u c a n u s in I I I : 25 S u b s t r i n g e n s , A r i m a s p e , c o m a s , b i n e fortis A r i u s . mella G kamilla K 1 idem •—Lacaenis add. d Verg, georg.ll 487 in om. K I( geor H 2 spercheosq. Aled. m. pr. spercheusq. m, alt. Pal. uel spergius add. g baccata D bachata GLK 3 Horatius] r oratius HllK Hor. serin. II 8, IS 4 caecuua L alchon I1GLK cum'codd.. quibusdam Hor. chinn Dr 5 primitivum] r primitiuam Jl Lucan. PItars. VIII 195 6 quassa sine in quas sasine c.orr. in RH siisine g ;isine GL sasinae D assinae K el sic sasinae *. asiuae {sic Foss. uierque) libri Lueani fere omnes, Samiae Cod. Luc. Marpurg. cautis l^oss. b m. alt. cbios HGL f^oss. A chias K 7 licius GL Stat. Theb. X 343 sqq. X. thebaidos RDG penultima producta K 8 ad IIKrd patria GL domos Kd Stat. Cass. al. 9 Lycie] r licie JIG Casx. licit L lieya D sncnis

tia H 11 lircius I licius GL in quibusdam] I etiam L lircrus GL lyrcaeus H rcperitur] r repperilur RLg 12 Stat. Theb. 1111 7J1 sq. Ill A* Ul GL 13 ai>ct G Lerna] r lyrna RK lima D lyrceus R lirceus DGL Cass. 15 Laugia] Inrgia R langia ct langian K langin et largian GL statins idem RHKd secundum add. d penultimn, i producta D penultima i profert producta r 16 i] hi R Slat. Theb. (1 205 sq. tebaidos GLK thacbaidos H 17 tu] turn Slal. Cass. inpbaustos / / donate A" 18 argiua Cass. 19 Idem in DGr Stat. Theb. II 203 sq. 20 argiam R laudae K 21 deyphylen R Deypilen Cass. 22 Slat. Theb. [Ill 716 sq. tertio GL uel IIII I 23 tacitas] r citas R Ill 281 tins R

man LK 24 nutrix HK nutrix D 26 comas] d tomas D fortis] Voss.

largia GL 25 Lucan. Phars. b sortis Voss. B Arius] r ar-

LIBER II 46. 47

73

l>. 588 P.

p. SO. !IU K.

inveniuntur tain en auctores frequenter in nominibiis iirbiuni in Via' dcsinen-IX 17 limn apud Graccos varia proferentes: 'Alexandria' ct ' Alexandrea' ['Nicia' et 'iNieea'], c AnliocliTa' et { Antiochea'. C i c e r o pro D e i o t a r o : s p e r a v i t c r e d o d i f f i e i l e s t i b i A l e x a n t l r i a e 1'ni'i! e x i t u s . lamen et 5'Alexandrea' dicitur. H o r a l i u s in 11II c a r m i n u i n : nam tibi qno die Portus Alexandrea supplcx E t vacuam p a t e fecit an lam. [in eodein: IN i c e a m E p h e s u m q u e m i 11 e b at.] • 10 Est aiitem quando abieclione i e correplam | poniiut anle c us', ut 'Hect o r e n s ' , c Ayenoreus', in v quo siiniliter Ionas seqiiunlur: illi enim ({uoque. abiciunt i in huhiscemodi noniinibus, si non yenetivus p.rimitivi par sit nominativo possessivi, quare ^Aiillewq' dicunt, n e , si c '^t'Adsog' dicant, putetur primitivi i;enetivus. quos sequenles in hoc etiam pro ei diphlhon^o is e longam ponimus 'Achilleus' dicentes, unde V i r y i l i u s in I I I : Stirpis Aehilleae fastus, quamvis reperiatur etiam e correpta in huiuscemodi derivafivis, ul V i r y i 1 i a s in I : INale p a t r i s s u m m i , q u i t e l a T y p h o f ' a t e m n i s . 20 sed dicitur et 'Tvphoeus' et 'Typhos* et 'Typhon'. L u c an us in V: Condi tus I n a r i m e s aeterria mole T y p b o e u s . 1 iu cia in uomiuibus urbium tlisinentibus apud G uel mil

nentibus LI

2 varia] r uariae RH uaiic DGLK

in ia DH in a A'

dcsi-

Alexandria — tanicn et om. H e

add. h

aUixandreia GLk alaxandrea K

et om. li

alexandiiii Itr alaxandria i

GLK nicia et uicea post Alexandrea exhibenl HD, nicea ct nieia A", post Antioclica: niceia nicia GL, evan. h 3 Antiocbia et Antiochea] r antiochea et andochia K ;uitiocheia et antiochea G antiocheia et anliocha L aiitiophia et antiophca It Cic. pio Deioi. 9, 24 deitaro L deitor*o(i) G 4 credo om. h alaxandriae GK post exitus version supra omissum Idem in georgicon set-undo spercliiusque et uirginibus baceata Iancenis ponit D del. d tameu et — aulam om. GLK in mg, add. k et inde ab e

Horatius / et om. 'D 5 alexandria Rr tibi] r tibia HD tibi a HI die] r diae R

Hor. carm. till 14, 34 sqq. VII k 6 7 ab alexandrea DHrk 9 post aulam: i

In eodem (Cicero in eodem G) niceam (r nicheam R niciam GL niceam A") ephesumque (ephessumque K) mittebat libri, qui locus ex eodem cap. norm or. Cic. pro Deiot. § •->•} desumptus a lee tore quodam, qui in cod. suo Niceam scriplum invenit, ex my. insertus est et vocc. Nicia et Nicea supra inculcandis ansam dedit 10 INEVS D t

abieccione Rr haectoreus RD ^ 11 secuntur R enim om. R quoque om. K 12 sit cum nominatiuo H 13 A%illsios\ I axiAAmouic R axiAeioc GL axhiAAeioc K achilleios II ne si in marg. add. K axiAeoc RL axiAAHOo DGl axxiAAeoc A" achilleos H 14 genitiuus primitiui L 15 achileus G uncle om. GL Verg. Aen. VI 326 III aeneidos I) 16 achileae GLK 17 reperiatur] inueniatur DH Verg. Aen. I 665 18 primo aeneidos D 19 natae A" patris] Verg. -Fr. ex corr. patres Fr. Rom. sumi R typhoea r tbyphoca R tiphoea o GLK cf. lib. I § 54 tempnis H 20 et om. G t*p*pheus R thiphocus G tiplioeus LH tiphous GLK typlmn ct typhos D tiphon GL Lucan. Phars. V 101 in] libro I) in libro / / III G 21 conditur DGL Inarimes] r inliarimes R Inarimes aeterna] I inare mete terna L mare mere terna G uel inarimere g

74

PRISCIANI INST. p. 588. 89 P.

p. 90 — 92 K.

idem in VI: Antraque letiferi rabiem Typhonis anhelant. 48 in||veniuntur tamen quaedam hiiiuscemodi, in quihus ei diphlhongus in i Iongam convertitur sequente v loco digamma Aeolici, ut ''AQyeiog Argivus' dicitur tamen et 'Argeiis'. H o r a t i u s c a r m i n u m l i b r o I I : 5 T i b u r A r g e o p o s i t u m c o 1 o n o -, quod in Latinis quoque derivationibiis invenitur [id cst i paeniiltima longa ante u consonantem], ut ' nominalivus', 'genetivus', 'dativus', 'accusativus', 'indicativus', ' nnpera|tivus', 'optativus', quorum alia a nominibus, alia a verbis derivantur. non solum autem in nominibus Latinis paeniiltima 10 i pura ante r u s ' vel ' a ' vel 5 u m ' non potest produci, sed etiam in verbis praeteriti perfecti tcmporis et plusquamperfecti corripitur i sive paeniiltima sive antepacnultima, nisi secula fuerit u loco consonantis, ut 'audti audiisti audiit audiimus audiistis audierunt, audieram audieras audierat, audiisse': ubiqiie corripitur i; sin autem assumat u loco consonantis, ubique is producitur, ut * aiulivi audlvisti audlvit audlvimus audlvistis audiveiunt, au49 diveram audiveras audlverat, audlvisse'. invenitur tamen etiam ai diphthongus conversa in i longam, interposita similiter u pro consonante, ut ' Achivus' pro c 'A%ai6g', cum contra soleant Doris ei in ai diphthongum convertere, ut 'oil' xi 7to&i Zsvg' pro cei' xe', et ^cti'd-e' pro *ei'&e'. 20

et eas quidem formas supra dictas a Graecis accepimus, in Latino autem sermone non solum his utimur, scd etiam propriis quibusdam Latinorum in c .us' vel in c a ' vel in ' u r n ' puram antecedente c r i ' , ut r Catilinarius', c hcreditarius', Megatarius', c gladiatorius', cuxo|rius', c stlattaria', 'ptisanainaremes aeternae K tiphous G thyphous K 1 Luc. Phars. VI 92 in] libro r in libro I) 2 anlhrnque K laetiferi HGLK loetiferi r.Voss.B typboenis H tiplionis GL Voss. B thiphonis K 3 IN IVVSZJ in hiiiuscemodi in IIKr diptongon K a i4 digamme Rr digaramae GL dygamma D digammi K Aeolici] r aelolice R aeol argeios r cae G eolicae L ut JA$ysios] om. H ut argius h aPTHioc Rr argeioo D argeios GL 5 oratius GK Hor. carm. II 6, 5 in carminum DGL II] a III libri 6 possitum K 7 est in paeniiltima (peneultima G peniultima L penultima DK) u — _ _ i DHGLK 8 consonantem u GL acs uoct ablat H 9 imperatiuis R 10 deriuantur (diriuantur G) alia a uerbis GL 11 pura i Dr etiam om. K 12 corripitur] r corrumpitur R 13 nisi] r sit, nisi RDHGLk 14 aui

disti RH aud+isse (i) R 15 i om. GL add. I assumat] r adsumat RDH 16 audivcrunt] r audiuera R 17 audiueras add. d audiverat] r aiulicram R om. H rat add. h etiam om. L ai] rdh ae RDH 19 Achivus] d acliius I) 'A%ai6(f\ rd axuoo R axi**oc D soleant] g solebant GL dori Gr dor* L dores DK ei] i G uel es add. k ai] h ae Hg 20 Horn. 11. I 128 etc. ut ai' %&—il'&s om, HGL add. g et om. vocc. ut el no&i Zsvg hi aiKH R aiKei K 'i eye

nodi 7JIVS\ in ras. DK noei ziec G

pro NYKH et aion pro HIOH

TTWOY ZHIO TTLUSI zeYO pro ame et aice Rr

eiKei et aiTe pro eiTe K ai. oe pro ei. oe g aice pro eice Dl 21 has GL quidem] r uuidam R supra dictas] hr supradictis RH accepimus] I accipimus L 22 IN RIVS D quibusdam propriis GL 23 ut in us et in a et K uel a ucl am GL pura D catilenariiis K 24 haeriditarius G lieridilarius K leo

gatoarins R legatarins D Iegatorius K

stlattaria] r ++lattaria R stlattarias D stlataria

LIBER II 47—51 p. 589. 90 P.

75 p. 92. 93 K.

rium'. ct, quod iani supra diximus, scii'iithim, quod, quamvis forma sil possessiva haec, quae in 'rins' desinit, tamen diversae significationis nomina iu hac quoque inveniuntur: alia ab offlciis, ut c tabeHarius', 'mercennarius', e cerarius', ' Sagittarius', 'tabernarius', 'ostiarius', 'argentarius', 5'aerarius'; alia a dignitatihus, ut 'praefectorius', 'quaestorius', 'praetorius', 'censorius', quae tamen etiam possessirain habcnt significationem; alia ab 50 aliis rebus, in qui||bus sunt vel de quibus vcl quas babenl: in quibus sunt, ut ' collaritim', quod in collo est, ' plantarium', quod in planta est, 5inensarium', quod in mensa, 'motoria', quae in inotu, 'palmarium', quod in io palma est, hoc est in laude; de quibus sunt, ut 'frainentaria' esl lev de frumento et 'agraria' de agris et 'nummaria' lex de nummis; ex his autern, quas continent, ut 'vinaria cella', quae habet vinum, et * annamentariuin', in quo anna posita suut, sic ' violarium', f aviarium', ' rosarium', * viridiarium'. is In ' n u s ' quoque ter|minantium formae et significationes diversae inveniuntur, quibus Lalini frequenter utuntur in signiflcatione possessiva, ut 'Pompeianus', cCacsarianus', 'Sullanus'. invenitiir autem in quibusdam a longa ante 'mis', ut -'Romanus', ' Ilispanus', 'Campanus', 'Sthenianus'; in aliis e louga, ut 'terrenus', 'egenus', c alienus', 'Avie'nus', cRubre20 nus *, ' Anienus', unde V i r g i 1 i u s: Aniena fluenta; in aliis i longa: 'Camerinus', c Perusinus', 'Reglnus', 'victims', 'niascu- 51 llnus', 'feminlnus'. invenitur tamen eliain brevis i g antecedente in his, quae ab arboribus derivantur, ut coleaginus', 'fag-Tims', et in his, quae ab •25 adverbiis nastunlur temporalibus, 'eras crasliuus', 'horno hornotuiiis', 'diu diutinus'. u quoque longa ante c nus', ut 'tribunus'. r etiam et 1 inveniunGLKd ptisanariuni] r tipsanarium d tisanarium/10 rell, 1 sciendum] d sciendum est Dk 2 post desinit in mg. quod possessiua dicuntur non solum possessionem significantia sed etiara quae formani liabent possessiuorum. r 3 mereenarius ItL mercinarius GK 4 caerarius RDHLK coerarins G Sagittarius] k sagitarius LK osliarius] r hostiarius RH 5 questrorius H pretorius d precori*us D 0 habeu R habent formam et signiflcationem K ab] r ante ab /{ 7 aliis longa rebus K vel de] et de i 8 planta est] I planta GL mensarium] dl et mensorium K mensorium RDHy mesarium GL 9 mensa] I mesa L mensa est DHKl _ et. motuaria A" raotaria GLd quod GK motu est K motu est et GL 10 palma hoe G palma id est hoe est K frumentaria lex i 11 nummaria de G 12 quas] / q GL uinum habet GL armamentarium] tj armentarium Gk armarium Dl a

13 qua K positi H aviarium] D om. GL apiarium / uel apiarjum add. d 14 uiridarium DGK 15 DE NVS Dl a nus quoque iterum inc. B v. § 38 et add. I 17 syllanus RBH sillanus DGLK inueniuntur H autem in litura d 18 stenianus campanus R stheniianus K slennianus L 19 Iongam B aegenus L Avienus Krehlius, sibi ipse diffidens II 512 abienus RBGLK Heidelb. Krehlii abie*nus(g) D abienus H nomen poetae gloss, cod. Heidelb. Rubrenus] poeta pauper gloss, cod. Heidelb., Rubrenus sc. Lappa, poela tragicus, v. luv. sal. 7, 72 ibique e

schol. 20 Verg. georg. IIII 369 perussinus GK 23 tamen om. B k 25 ut eras D

21 aniua Med. alena Pal. i breuis antecedente g GL

fluenUa D 22 24 diriuantur add.

76

PRISCIANI INST. p. 590. 91 P.

p. 93 — 95 K."

tnr anlo 'mis', ut 'diuriius', 'nociurnus', c hesternus', ' r x t e r n u s ' , 'hiberiins*, ' c o l u m n s ' , 'quernus', 'ficulnus', c populnus'. P l a u t u s in C a s i n a : Setl m a n e d u m , n u m i s t a a n t p o p u l n a s o r s a u t a b i egna est tua? Et quia diximus, diversas in his csse significationes, commodum | esl 5 X 52 eorum exempla proponere. alia sunt posscssiva, ut 'Caesarianus' miles, 'Pompciana' domus, •'Tullianum' mancipium; alia et patriam significant et possossionem, ut 'Romanics' civis et 'Romanus' ager. potest tamen et hoc et paene omnes huiusccmodi formae nominum propriorum quoque habere significationes. 'Campanus' similiter et 'Hispanus' et e Alcxandrinus' et 10 'Placentinus' et 'Nolanus' et similia non sblum patriam, sed etiam possessioncm significant, sunt tamen mul||ta supra dictae speciei, quae etiam agnomina inveniuntur, ut ' Camerinus', ' Numantinus', 'Coriolanus'; alia propria eiusdem formae nomina vel etiam agnomina, ut 'Adrianus', 'Messalinns', 'Silvanus', ' Claudianus', c Corvinus', 'Probinus', 'Rufinus', ' A c - i s c milianus'; alia a Iocis, ut c rusticanus', ' urbanus', (oppidanus', Capito53 linus', 'Palatinus', 'Aesquilimis', 'Gallicanus', 'vicinus', ' e x t e r n u s ' ; alia a temporibus, ut 'matutiniis' a Matuta, quae significat Auroram vel, ut quidam, Asvxo'd-iav, ' hesternus', ' d i u r n u s ' , 'nocturnus', 'meridianus', "'vespertinus', 'antelucanus', 'veteranus', 'diuturniis', 'aeternus'; vel a dig-20 nitalibus sive officiis, ut 'tribunus', 'antesignanus'; vel a goneribus, ut ' masculinus', 'femininus'; alia a mutis animnlibus, ut 'taurinus', 'porcin u s ' , 'cervinus', 'anserinus'; alia a materia, ex .qua constant, ut 'humanus', ' t e r r e n u s ' ; alia a fortuna, ut 'libertinus', ' e g e n u s ' ; alia a nuineris semper pluralia, ill ' b i n i ' , ' t e r n i ' , ' d e n i ' [sic ab omnibus numeris], quam- 25 vis poetica auctoritale etiam singularia inveniuntur. L u c an u s in V I I I : S y r t i b u s h i n c L i b y c i s t u t a est A e g y p t u s , at i n d e Gurgite s e p t r n o rapidus mare | submovet amnis. ! externus hestcrnus I)G hybernus H 2 colurnus] g colornus G plaustus Rr Plant. Cas. II 6, 32 3 manctdum K manedum num] g manet datnnnra L monedum num B mnnetdum num GK manedum" R monedum r ne dum num Plant. Vet. al. manedum, nondum, nundum al. libri Plant. ista] Plauli oma istaec

nes stet Rr istaec BDHGL islhaeo K; f. sta Fleckeisenus abieguast Plaut. f'el. estua K 5 esse significationes in his GL 6 eorum om. L 7 et posesionem significant K 8 ciues L tamen et hoc] I tamen hoc LK 9 poene R pene r 10 aUexandrinus(a) G alaxandrinus LK 11 nolanus et placentinus D nola+nus (i) A" 13 adagnomina H adgnomina B Numantinus] h nnmatinus H cariolanus L 14 huiusdem L adgnomina B adgnomina H mesulinus GLK 15 i

corbiuus A" Probinus] h prouinus RBH aemelianus H 10 opidanus RHK capitulinus BHK 17 cxtraneus B 18 temporalibus B ut om. BHKL auroram significat GL 19 Aivno&tav] om. H AHVKOeiiaN R AovKooe+H h hacsternus BH heri hesternus K heri hacstcrnus h nocturniis diurnus K 22 porcinus i

ceruinus anserinus pon-inus L 2] terrenus add. k furtuna LK 26 poctaca K sigularia D ut lucanus GL Luc. Phars. VIII 444 sq. V11II K 27 sirtibus c

ucl o

HLK hin J'oss. A Libycis] g libiois RLK Iybicis BG lybycis I)H aegiptus I'oss.B at]rfid/i 28 rapidu L ra. Rr summouct DK Voss. ulerque amnis] r annis R

LIBER II 51 — 56

77

i>. 5 9 1 . !i-2 i'.

p . <jg. a n iv.

V i r g i 1 i ii s in X: i t g r a v i s A u l e s t c s cen t e n a q u e a r b o r e I'luctum V e r b e r a t a d s u r g e n s , s p u m a n t vada marmore verso, et scieiulum, quod alia eorum a nominibus fiunt, a Roma 'Ronianus', a 54 5 Caesare 'Caesarianus'; alia a verbis, ut ab egeo 'egenus'; alia ab adverbiis, ut 'infra infernus', 'supra supernus', 'hodie hodicrnus'. Conemur igitur, siculi possumus, exponere rationem. paenullimaruiu in supra diclis derivalionum formis lilerarum. In a desirientia antecedent aliqua consonantc seu vocali producta ca10 deni a et accepta 'mis' faciiint dcrivalivum supra dictae forniac, nisi sint mutorum animalium, ut 'Sulla Sullanus', 'Perpenna Perpennanus', 'Roma Ronianus', 'silva Silvanus', ' IVola Nolanus', ' Suessula Suessulaiius', 'Adria Adrianus', 'Compsa Compsanus'. excipiuntur 'lugurthinus', cMessalinus', HeiTeiuis', quae quamvis a nominibus in a desinenlibus consonan|Jte anteis cedente dcrivantur, non servaverunt tamen a. [de 'mustelino' et 'aquilino' paulo post tractabitiir.] a pluralil)iis quoque in ae diplitlionguin desinen- 55 tibus vel in a derivata simililer a habent ante ' n u s ' [vel ' n a ' vel e num'], ut cAcerrae Acerranus', 'Thebae Thebanus', ' Cuinae Cumanus', cFonniae Formianus', 'sigua antesi»naiuis', 'membra nieinbrana' (quod esl feiiiiniao num). possunt tamen haec et a singularibus esse ccno tov 'signiun' et 'membrum', quod paulo post ostendetur. similiter a liabent ante 'nils', quae derivantur a nominibus in 'ins' terminantibus vel ab adverbiis in 'ie' longam, ut 'Pompeius Pompeianus', ' Sthenius Stbenianus', 'Titius Titianus', 'Tullius Tullianits', 'Fabius Fabianus', | 'Iulins luliauus', ' Virgilius 25 Virgilianus', 'Terentius Terentianus', ' Sallustius Salliislianus', ' coLidie cotidianus', similiter a 'meridie' 'meridianus'; 'bodie' tamen 'bodiernus' facit. similiter a habent ea, -quae derivantur'a nominibus in ' e n s ' vel in 50 1 Verg. Aen. X 207 sq. cf. de fig. num. § 24 X] r XII R 2 auletes G ab arbore G fluctus Rom. 3 assurgens GKr marmora e uerso Med. uersu K post uerso repetunt sic ab omnibus numeris RDHK 4 ut a roma BDLr 5 IUTbis ab K *egeo(a) G adverbiis] g aduerbis G 7 DE FORMATIONE IN AXVS. inscr. DL possumus] r posuimus R possimus K posimus L 8 in supiadictis peneultimaram (peniultimarum IS) GL 9 aliqua om. L eadem a] r eadom ea R 11 mutorum] h mutanim LII silla sillanus RDGL sylla syllanus BHK peruel n

n

pcrna perpernatius HL perpena perpenanus G 12 Suessula] d snesula DGLK Sncssula Sueesulanus] r sues sulaues sulanus R suesulanus GLK adria adrianus] r hadriahadrianus RBK 13 Compsa Compsanus] scripsi copsa copsauus RBDHK capsa capsanus GL iugurtinus R messallinus B mesalinus GL 15 deriuentur L diriuentur DG mustlieliuo K 16 quoque nominibus in B ae] r e R dyptongum R dyptongon r diptongon D 17 diriuata K diriuatiua Gk derinatiua L om. H num acerrae BGH 18 tebac tebanus L Cumae] d cummae RD cu+manus(m) D formi* B formia b 19 membra me 111 bran a H feminum K 20 o.ito TOV om. GL arrtu TUJI I

THY R

21 menbrum H

h

22 apaduerbiis Rr

in e HGLK

n

23 stliennius sthenianus K stenianus H 21 fauius fauianus GL et in fabius fabianus corr. B 25 terentius—cotidianus in rus. b salustius sulusliamis HCLKb cottidie cottidianus H quotidie quotidianus GL 26 meridie] r meridiae Jl 27 tamen in lilura ante a H

78

PRISCIANI INST. p . 592. 9:{ P .

p . 9fi. 97 K.

'culus' desinentibus, quac sunt ultra duas syllabas, ut 'rusticus rusticanus', 'publicus publicanus', 'Satuulus Saticulanus', 'Tusculus Tusculanus'. excipitur a masculo, quod est diminutivum maris, 'masculinus' factum: nam disyllaba in'cus' desinentia sine a sunt, ut 'mancus Mancinus', 5 lacus lacuna', ' porcus porcinus'. in c um' quoque neutra consonante an- 5 tecedente in derivativis a habent ante ' m i s ' : 'oppidum oppidanus', 'Paestum Paestanusi, 'Spoletum Spoletanus', 'Toletum Toletanus', 'castellum. 57 castellanus', 'Beneventuni Beneventanus'. similiter a habent paenultimam pleraque venientia a nominibus tertiae dtjclinationis: 'Caesar Cacsaris Caesarianus', 'Ions fontis fontanus', 'mons montis montanus', 'urbs urbis ur-10 banus', 'sol solis solanus' - ex quo ' subsolanus': ex eo tarn en est etiam ' Solinus' -, c Milo Milonis Milonianus', ' Piso Pisonis Pisonianus' - quamvis quidam et 'Pisoninus' et ' Miloninus' did putaverunt. -sed a propriis derivata plerumque i ante a habent: ' lovis lovianus', ' Cacsaris Caesarianus'. possumus tamen dicere, quod a 'Caesarius' et |] cMilonius' et 'Pi-is sonius' et 'Iovius' derivata suit c Caesarianus', e Milonianus', 'Pisonianus', 'lovianus' -, 'lux lucis Lucanus' - ex quo compositum fit 'antelucanus': ex eodern tamen nascitur etiam 'Lucina' -, 'vetus veteris veteranus', 'limes Iimitis 58 limitanus', 'Ancon Ancouis Anconitanus', ' Gades Gaditanus'. ideo autem diximus pleraque, quia a neutris in e desinentibus deri|vata i habent pro-20 ductam ante 'mis', ut 'mare mariiius', 'Praeneste PraenestTnus', 'Calathe Calatlnnus', 'Calacte Calactlnus', et ab aliis, quae pares habent tarn in nominativo quam in genetivo syllabas, 'Hercules Herculis Hereulinus', 'Verres Verris Verrlnus', ' collis colllnus', Mbllis folllnus'. ' e r ' quoque desinentia, si sint secundae declinationis, et ' u s ' consonante antecedente 25 2 puplicus puplicanus GK publicanus ex publicus perperam repetito corr. 3 Excipi**tur(un) B a masculino K est diminutivum] I deriuatiuum L 5 IN VM inscr. L 6 habent] r inter R ut oppidum III oppidum oppidanus] r opidum opidanus RL Paestum — Spoletanus om. GL add. gl 7 Toletum Toletanus] k om. K tolletum tolletanus GL 8 castellanus] r caslelanus R beuentum H Beneuentum Beneuentanus om. L add. I penultima B ante penultima h 10 urbs urbis urbanus om. GL add. g 11 etiam om. G D

proprium

i

12 solinus proprium BDHGLK soliims et miloninus deci Rr7 Milo.— et Miloninus, om. et Pisoninus, in nig. add. r pisso pissonis pissonianus L pisso.nis pissonianus GK n

13 pisonicus H pissoninus LK putauemnt dici K 14 diriuatiua plerunque (deriuatina pleraque L) a propriis i habent ante a GL 15 quod a Caesarius] d quod caesarius D pissonius GLK 16 iouUus(n) B sunt G caessarianus G pissonianus GLK 17 ex — antelucanus add. g conpositum d sit K 18 uetanus K 19 anconanus G anconitanus ananitanus Dd anconitanus. Hoc tamen potest. et ab anconites esse quod paulo post ostendelur. B gadis RBDH gadis.tis K 20 a] om. D add. d ab BH

21 Calathe — Calactinus] add. gl

h

calate calatlnnus

a

g c-alate calatinus RBDH calatae calatinus K calete-nus / 24 a collis K colles L collinus] k collina GLK a follis K fijllina G uel follinus g folliinis 0 v oaaKoc ((. e. 6 frvXaxog) D IN ER inscr. L In er GLK 25 post declinationis: et

LIBER II 56 — 59

79

p . 5(13. 94 P .

,,. 97, 98 K.

ciusdem declinationis exceptis in e cus' supra duas syllahas vcl in 'nilus', de quibus paulo anle docuhnus, et in 'him' propria, si faciant dcrivativa in c nus' terminantia, i longam habebunt paenultimain, nt 'ausler austrlnus', 'adulter adullerlnus', cmacer MaerTnus', c liJiertus liberlinus', 'dims sdivinus', 'probus Problnns', 'rufus Ruflnus', 'maximus Maximinus', 'Mareellus Marcelllnus', 'cams Carlnus', 'mancus MancTnus', 'Regium Reglnus', ['Venusium Venusinus', 'Signium Signinus', 'Perusium Peru sinus', 'Onitergiuin Opitergmus',] 'Canusium Canuslnus'. excipiuntiir ab Miumo' Mm- 59 raanus' et 'mundo' 'mundanus' et 'prisons Priscianus', sed hoc magis a io Priscio videtur esse derivatum; nam quod a Taurominio ' Taurominitanus' dicimus, sequimur Graccos, qui 'Taurominites' dicunt. gentilia enim apud Graecos in 't^g' desinentia mutata c e s ' in a accipiunt 'mis', cum in hanc forniam veniunt: c MIJTJJOTTO/U'TIJC Metropolitanus', ' Neanolirrjg Nenpotitanus'. item i servant omnia, quac a nominibus mutorum aniinalium, cu15 iuscumque sint declinationis, derivanlur in hanc formam: 'aper aprinus', c caper caprinus', 'eervus ccrvinus', ' porcus porcinus', c tanrus taurinus', 'ferus' vel M'era' 'ferinus', 'canis caninus', Mepus leporis leporinus', e lupus lupinus', 'forjlmica formioinus' - P l a u t u s in M e n a e c h m i s : Atque eccum i n c e d i l ; move f o r m i c i n u m gradum -, '2oc]iirundo liirundininus' - idem in r u d e n t e : •— declinationis om. R add. r

et in us Brl

1 diclinationis G

vel] et L bu

2 documus R

faciunt D et in faciant corr. B u

3 in us G

habent Rr

s

4 mac*rinus(e) RGL 7 nen*sium uenusinu* (i-m) B Venusium — Canusinus om. L add. I Venusium — Opiterginus om. RG add. r Signium] d signum D perussium peiussinus Kl 8 canusinus perussium perussinus uenussium uenussinus G Signium signinus opitergium opiterginus in marg. add. g post Caimsinus ad marg.: Nota quod pedium (I. Pedum) non facit pedinus sed pedanus, lit ostendit oratius in principio 1111 satyrae primi libri epistularum sic: Albi, nostrorum sermonum candide iudex, Quid mine te dicam facere in regione Pedana? Est autem pedium opidum inter tiburtuiu et praeneste. Item Salust. cuiusdam transpedani (immo TranspaV

dani) suplicium iniustum. (Cat. 49, 2) h homo R 9 prisco] rh prico RH priscinianus H hoc om. G 10 Priscio] r pricio R prescio gh esse add. I Taurominio] d tauromino D. eandem voc. formam eodd. praebent § 63 lib. VII § 14 XV § 15, Kr VII § 13; equidem earn servavi auctore Augusto Meinekio, qui de hoc voc. in altero Stephani Byz. volumine se diclurum esse pollicetur tauromitanns B 11 tauromie

ta

nites R tauromites H 12 tes GL mula R 13 MrjrQO7toi.LTrjs] om. H MHoponoAiTec B metropolites h metrapolites GL metrapolitanus GLK NSCMOIITTJS] om. II NIIATTOAITHC RK NHaTTOMTec B neapolites h neopolites neopolitanus GL neapolitanus. Id est seruant i ante nus omnia B 14 Item] d Eadem D Idem GL seruant longam omnia D cuiusque H 17 lupus lupinus add. I lupus lupinus formica formicinus] g formica formicinus lupus lupinus G 18 forma Rr Plautus — gradum add. gl Plaut. Menaechm. V 1, 7 (». 888 R. V 3 , 12 Par.) menechimis R menecmis r menechmes H men** mes g 19 eccum in litiira r et cum g incedit] rd indicit RBI indt D incendit H move] sic omnes mei (mouet h leste Herizbergio ap. Ritsc/ielium)

20 herundo herundininus Gg hyrundo hyrundini

ninus H hyrundo hyrundiuus K herundo herundinus L liirundininus] r hirundinis R Idem — adoririer add, g Plaut. rud. Ill 1, 6 sq. (v. 598 sq.)

80

PRISCIANI INST. yp. 594 P.

p . 9S. 09 K.

Ad h i r u n d i n i n um n i d u m v i s a e s t s i m i a , A s c e n s i o n em u t f a c e r e t , f a d o r i r i e r - , 'aquila aquilinus', 'mustela mustelinus', quamvis in a desinant, Men leonis leoninus', ' o v i n u s ' quoque ab ove ct ' s u i n u s ' a sue: nam 'ovilla' et 60 ' s u i h V diminutiva sunt. in ' m i s ' enim desinentia vel in ' n a ' vel in ' m i n i ' r> si I'aciimt diminutiva, abiecta n.duas assumunt 1: c unus ullus, una ulla, uninn ullmn', 'bonus bellus, bona bella, bonum bellum', 'geminus gemellus, geraina gemella, geminum gemellum', 'vinum villum'. sic ergo c suina suilla', eovina ovilla'. inveniuntur quacdam in 'tinus' paenultimam corripientia, sed quae a primitivis non babent t , ut 'diu diutinus', 10 ' e r a s crastinus', 'horno hornotinus', 'priiis' vel ' p r i s m s ' 'pristinus'. nam ' Constantinus' et ' Clementinus' a primitivorum genetivis habent t et ' m a lutinus' a Maluta, quae Aurora intellegitur; 'mediastinus' autem a medio stando vel tenendo componi videlur. ('fisnna' corripit paemiltimam, quoniodo M'uscina', cur ergo ' p i s c i n a ' producit? quia hoc sine dubio deriva-15 turn est a pisce; | 'fiscina' autein a fisco, an flscus a e fisnna', an neutrum a neutro, dubium est. nam nee 'fuscina' a fusco nee ' p a g i n a ' a pago nee 'Mutina' a muto nee 'Ariinmum' ab Arimo derivata, cum sint 61 primitiva, paenultiinam corripuerunt.) sin autem in 'er* desinenlia tertiac sint declinationis vel in 'ius' facientia genetivum, accepta ' n u s ' ipse nomi-211 nativus faeit dcrivativum, ut c pater paternus', 'mater maternus', ' frater fraternus', 'ver vernus'. ' a c e r ' quoque, de cuius deelinatione dubitalur, arbos, huius 'aceris', quod S o l i n u s protulit in m e m o r a b i l i b u s , 'accrnus' tacit, 'alter alternus', ilia scilicet observata regula, quain superius diximus in mutis animalibus; ideoque 'anser anserinus' dicimus, e passer • pas-25 XI62serinus'. ab adverbiis quoque venientia in ' r a ' desinentibus c e r ' habent i

1 liyrimdininum Hy hiriidinum li liirundinum r liyrundinum K uasa H est simia] sic etiam lihri Plaut. est mihi simia (symia HK) RBHGLK 2 adorrier L adorier K adoririer veil, admoliiicr Plauli omnes 3 muste+la muste*linus(l) G musthela musthelinus K desinant tamen non hab*«t a. ante nus. Leo B 4 leoninus ueruecinus a ueruice et porcinus a porco. Ouinus B et om. L, sue] r suae li et om. HL 5 post sunt: aniER inscr. I) IN NVS ITERVM L 6 faciant H assumunt] r adsumunt UBff ut uniis BDHKr 9 post ouilla: IN NVS ITERVM inscr. D 10 sed ilia quae B 11 eras***** crastinus (linus?) B homo hornotinus post pristinus collocat GL ord. reslit. I 12 Constantinus et Clementinus] / clementinus et constantinus L t ut matntimis LK 13 mediestinus BDHKr uel mediastinus k \\ penenltimam (peniultimam L) oonipit GL 15 post fuscina vocc. cur —. fusciua om. li add. r ergo] igitur r derniatum (diriualum (?) a pisce sine dubio s

GL

deriuatinum BDH diriuatiuum A'

16 ficina H

s

ficus H

17 nam] Qno-

i

modo B pagana li 18 niutinum R arrinum (arriminum I) ab arrimo L arrimium ab arrimo G ucl ariminum ab arimo y ab add. k deriuatiua (diriuatiua ft) RBD diriuata r 19 corripuerunt add. r IN ERNVS. DL er] r D 20 sint declinationis] r declinationis sunt R ius] rl us R ris GL ipse nominativus] I nominatiuus ipse GLK 23 arbor K Solin. 33, 8 memorabilibiis] r memorabilius R memoralibus G 21 post ailerons: auxER D 25 in mutis animalibus dixinius GL ideoque] r ideo quoque li ideo et GL ideoqne et I d'uimus om. H passer passerinus (paser pascriniis L) dicimus GL et passer B 26 adverbiis] g niiuei'bis G IT] r RG

LIBER II 59 —63 I'- 394. 95 P.

81 p.

99.

Ioo

K.

ante 'mis', 'infra interims', 'extra exter[|nus', 'supra supcnnis'. ab aliis quoque adverbiis lemporalibus inveniuntur quaedam r ante ' m i s ' habentia, nt 'noclu noctunuis', 'din diurnus', 'beri' allernitalis causa 'hesternus', 'semper sempiternus'. in 'teria' etiam desinen.lia fariunt derivalivum si"> milker: ' Fabrateria Fabraternus', ' Sabraleria Sabraternus'; 'aetas' quoque 'aetemus'. antiqui tamen | 'aevitas' et 'aeviternus' dicebant ab aevo, umle Varro in P s e u d a e n e a : per A e v i t e r u a m h u m i n u m doiinim, Tell ur em pro per o g r a d u m . IO'vetus' praeterea 'veternus' facit, non solum ' veteranus', sed diversas Iiabenl significationes. 'quercus' etiam 'quernus', 'corylus. colurnus', 'tacitus taciturnus', 'mensis mensurnus': sie enim Cicero posuit pro 'inenslruus' in pvimo r b e t o r i eorum: p a r s q u a e d a m a e t e r n i t a t i s cum a l i c u i u s a n n u i , m e n s u r n i , d i u r n i , n o c t u r n i , f ve-spertini c e r t a 15 s i g n i f i c a t i o n e . ab liieme quoque vel imbre 'hibernus' fit. in ' i a ' desinentia n antecedente mutant ' i a ' in ' u s ' , et buiuscemodi formae faciimt derivativa, a primitivis tamen liabentia n, ut ' Hispania Hispanus', 'Lavinia Lavinus', 'Hyrcania Hyrcaniis', 'Mauretania Mauretanus', 'Campania Gampanus'; 'Dardanus' vero proprmm est et primitivum ideoque a cor20 rep lam Iiabet: abusive tamen poetae pro 'Dardanio' ponunt 'Dardanum'. si vero ante ' i a ' aliam babuerint consonantem, i longam habent ab eis derivata ante ' m i s ' : 'Luceria Lucerinus', 'iN'ueeria NuceiTnus', 'Placentia Placenthms', 'Anagnia' quoque quia g ante n babet, 'Anagninus': similiter 63 1 ut infra K post supernus INVRNVS ET INERNVS. DL 2 adverbiis] g aduerbis G 3 diuturnus K 4 INTERIA L tertia K similiter faciunt dcriuatiuum (diriuatiuum K) BDHLK 5 Sabrateria] f. oppidum Africanum, quod vg. Sabrata, a Procopio de aed. lustin. VI 4 Sabaratha nominalur. an Sabrateria Sabraternus dittographia ortum? 0 dicebantjd dicebat D ab aeuo dicebant GL 7 barro B Van: sat. LXXV p. l$9 0eM. in Pseudaenea om. GL in pseudenia I pseudenea RDH pseudenia K Pseudena 1 — -n I'seudonea a Pulsckius Pseudoneo Ausonius Popma coniectaneorum in Varronis sutyras p. 670 ed. operuni Varr. ex offic. Plantin. a. 1601 versus glyconeos agnovit Meinekius in act. antiq. Marburg. 1845, 93, 740 8 hominum] h hominem / / domus pro h 11 coryllus K 12 Cicero de invent. I 26, 39. possnit K quam L 13 retlioricorum libri 14 anni D mensurni] sic pauci ex codd. Cic. Oxx. duo Med. r ap. Orellium, R Baileri, G Hahnii: cum antiquissimus codex V menstrui habeat, iam non adeo certa est lectio mensurni, til Klotzio visa est in praef. p. XVI; saltern nullo codice apparatus Buiteriani praeler R, non ita bonum, confirmslur, vereorque, ne a Prisriano ex exemplari vitiato tdlata sit' Linsmayerus in Hahnii analect. Tull. fasc. II 63 nocturni diurni GL vesp. rlini] ue spatii Cicero (mensurni uespertiui n nocturniue spatii cod. Cic. Med.) 15 significatione] I siguiflcatio L imbre] r hjmbre R IN ANVS ITERVM. D IN IA. IN anus iterum. L 16 n] *n H in us 1a

habentia n add. r 17 diriua Kk n ante ia ut d et ni f. B, ubi post n sex fere litt. ras. 18 hircania hircanus GKd hircinia hircinus D mauritania mauritanus G 19 vero] qiinque G 20 habent L abussiue L abussiue GK posueruiit GL di«rdan*um(i) H 21 IN INVS ITERVM. DL alinm] aliam non B aliam non n Dl el in lilura H aliam **** (non n) R aliam quam n K babuerint ex habuerunt corr. B habent H habuerint consonantem] I consonantem Jiabiierint GL 22 niicerina H plancentia D 23 habent D habent B GRAMMATICI LAT1NI II.

6

82

PRISCIANI 1NST. LIBER II 63. 64 p. 595. 96 P.

p. 100. 101 K.

'Alexandria Alexan||drlnus', 'Numantia Numantlnus', cAricia Ariclnus'. quae vero apud Graecos a nominibus urbium derivata in ri]g desinunt, ea apud Latinos in c tanus' plerumque efferuntur, sicut supra diximus, ut NsanoXlvTjg | 'Neapolitans', Tqinolh^q cTripolitanus'. similiter a Caralibus cCaralitanus', a Salapia 'Salapitanus', a Gadibus e Gaditanus', a Taurominio 5 'Taurominitanus', a Cephaloedio 'Gephaloeditanus', a_ Drepano cDrepanitanus. c gnus' quoque vel 5 gna' vel 'gnum' tenuinantia longam habent voca'lem paenultimam, ut c regnum', 'stagnura', c benignus', 'maligns', cabiegnus', 'privlgnus', c Pellgnus'. Inveniuntur tamen auctoritate veterum vel euphoniae causa et maxime IO in propriis quaedam non servantia supra dictas regulas, ut 'Ligus Liguris Ligurinus', non 'Ligurianus', 'censor censoris Censorinus', non c Censorianus'. 64 Quamvis igitur, sicut ostendimus, diversas liabent sigiiiflcationes supra dictae Tormae nomina, tamen, quia maxima pars eorum apud Latinos pos-is sessivorum liabent demonstrationem, ideo baec quoque inter possessivorum species posuimus. et sciendum, quod etiam in c is' ct c er' terminantium derivativorum mnlta inveniuntur significationis possessivae apud nos, ut c civilis', 'hostilis', 'caelestis','lunaris', 'castrensis', 'eqnester', 'pedester', 'paluster', quorum quia diversae et variac sunt formae et significationcs, 20 postea eas cum reliquis speciebus deiiominativorum per ordinem tractabimus. nunc de comparativo videamus. | || 1 alaxandria alaxandrinus KL alax*endria alax*endrinus G aricina ex corr. b

IN ANVS ITERVM. D IN tanus iterum L

Aricia] aritia HR 2 in TT]S] <* in tes r

rell. ante uus R apud h apre H 3 ut om. GL NsaitoXitTjg] a neapolites RB DHK neopolites GL 4 neopolitanus GL Tpuro^i'rijg] a tripolites libri carilibus GL uel caralibus gl carilitanus L uel caralitanus I * caralitauus (a) H 5 i

ni

post Gaditauus: a drepano drepanitanus GL 6 taurominatanus H tauromitanus K cf. § 59 a Cephaloedio — Drepanitanus om. GL a chephaloedio caeplialoeditanus add. I cephaledio r caephaloedio D cephaledilanus R caeplialoeditanus D ^drepanitanus (a) H drepadi*tanus (n) R drepadilanus B ALITER. D 7 In gnus r penultimam uocalem penultimnm R 8 ut a regno regnum, a sto staginim, a bene benignus, a male malignus RBDIHiLK a regno, a sto, a bene, a male del.r.om. Heidelb.,ubi add.glossator v. Krehlium II 512 {dee/loss, a regno tacel Lind.) 9 puignus KL paelignus BHK 10 ueterum add. k maxime B 11 quaedam nominibus non B non servantia] r couseruantia R supra scriptas D 12 non ante Censorianus add. I 14 habe*t (n) D liabeant BHKL 15 pars maxima H 16 habet L 17 possuinnis K in is] rb in his RB et in er GLK er sjllabam H deriuatorum H 1'-) aequesler K "X\ denomiuatiuorum speciebus G tractabimimus R 22 comparativo] comparatiuis et superlatiuis et dimminuliuis r uidcamus om. R add. r uidemus K EXPLICIT III.

LIB. -Il-

DE C O M P A R A T I V E

I1ATIONE

H

P1USOIANI

INCIl'IT

LIU. - I l l '

E T SVPEKL.VT I V I S . EXPL1C.VT

LIBER

D E COMP.VRATIONE ET DIMINVTIVIS.

SECVNDVS

SED

B

R

EXPL.

INCIPIT

PR1MVS

DE

LIB. II' LIBER

NOMINE.

III

INCH7. DE

LIB.

COMPA-

TertillS

de

comparatiuis et supeilntiuis et eorum diuersis extremitatibus. ex quibus positiuis et qua ratione forniantur. dc diminuliuis. quot eorum species ex quibus declinationibus nomiiium qiiomodo formmtur. INOIPIT TERTIVS. D LIBER TERTIVS DE coMPARAtiuis etc — formautur=: D K EXTIAICVIT AIBER -II. INCIPIT AIB. in. DE coianapaTivic G explicit

libef secundus. incipit tercius. de comparatione. L Hie iterum ab inscr. DE CONPA. SVPEBLATT. inc.

P

LIBER

T E R T I V S.

)i. 597. 98 P.

p. 102. 103 K.

DE COMPARATIONE. Comparativum est, quod cum positivi intelleclu vel cum aliquo parti- I 1 cipe sensu positivi 'magis' adverbium signiflcal: ut 'fortior', magis fortis, 'sapientior', magis sapiens, 'ulterior', magis ultra quam ille qui ultra 5 est, 'interior', magis intra quam ille qui intus est. liae autem comparationes, quae ad personas vel res participcs positivi flunt, nascunlur a dictionilius carentibus casu, id est a verbis, ut 'detero deteris deterior', .et ab adverbiis sive praepositionibus, ut ' extra exterior', 'intra interior', 'ultra ulterior', 'citra oiterior', 'supra superior', 'infra inferior': nam 'supeiorus' et 'inferus', quamvis videantur corum [id est ' superioris' et inferioris'] esse positiva, tamen in usu 'superi' pro caelestibus sivu vivis, 'inferi' autem pro manibus accipi solent. adeo aulein non ad ipsa adverbia, sed ad personas vel res participes adverbiorum huiuseemodi fiunt comparationes, quod na|scuntur ex his ipsis adverbia comparativa, quae cum 'mais gis' ipsum positivum adverbium significant, ut 'ulterius' 'magis ultra', 'citerius' 'magis citra', 'exterius' 'magis extra', sic et similia. Derivanlur igitur comparativa a nominibus adiectivis, quae sumuntur 2 ex aecidentibus substantiae nominuin. arcidentia autem sunt, quae ex qualitate vel quantitate animi vel corporis vel extrinsecus forte evenientium tra2olmntiu', quae possunL incrementa vel diminutiones accipcre, per quae comparatio nascitur, sine quibus substantia intellegi potest: ea vero, nisi || prior ilia intellegatur, esse non possunt. si enim dicam 'homo' vel 'lapis', substantiam demonstravi, cuius signiflcatio nee augeri potest nee minui, 2 conparatiuum PH 3 sensus PRBDH possiliui G positiuU (s) B sigaificat aduerbium P 4 sapiens, ulterior magis om. G ultra est — ille qni om. P 5 ille] d illi D Hus P liar] rb liaec PRB, forma 'veteribus' usitata (y. FUckelscnum mus. phil. VII 271 sqi/.) cf. v. I. lib. VIE § 45. 83. 89 VI11I 22 XVI 5. 11. 13

conparationes H 7 dic*tiouibus B casu] r causa It 8 adverbiis] g aduerbis G sive] IH'I K 9 infra inferior] h intra interior B superus] rh superius B.H 11 possitiua G in ussu G insu P vivis] uius P 13 conparationes P 14 adverbia] d aduerbiis D conparatina PH 15 adnerbio r aduerbii b significat B 16 magis extra] k extra magis K sic om. P 17 DE ORIGINE QVA OOMPARATIONES NASCVNTVR. DL

DiriuaiHur P

quae 18 sunt ex LI

conparatiua PH

qualitate vel quamilate] g qualitate et cjnantitatc P quantitate uel qualitate G 19 quantite H animiui D evenientium] k uenientium HK tralumtur et quae P 20 demunitioncs B deminitiones b conparatio PH 21 potest subaccidentia. Ea Bb 22 ilia] P ilia substantia rell. intellegatur] b iutellegantur PB posunt L

6*

84

PRISCIANI TIN ST. p. 103. 104 K.

p. 598 P.

sin aliquid accidens [homini vel lapidi] proferam, tune liabet locum coinparatio, ut 'homo prudens' et 'prudentior', 'lapis niger' et 'nigrior'. quamvis enim non sit prudens, polest 'homo' inlellegi, et lapis quamvis 3 non sit niger, intellegitur 'lapis', ilaque adieetiva hire sunt appellata, quae illis nominibus, quae substantiam demonslrant, adiciuntur," quamvis anti- 5 qui etiam in quibusdam gentilibus comparativis iisi sunt, ut Punus Punior - P1 a u t u s in P o e n u 1 o: nullus me est hodie P u n u s P u n i o r et superlativis etiam in pronoininibus, ut idem P l a u t u s in t r i n u m m o : ln f ergon i p s u s est? - I p s i s s i m u s . f Abhinc ab oculis? Fiunt autem comparativa a nominilius, verbis, participiis, adverbiis sive pr-aepositionibus. A nominibus, ut 'claims clarior', 'felix felicior'. A verbis: 'delero deteris deterior', 'potior potiris, hie' et 'haec po- is 4 tior' el 'hoc poti\is potioris' - possumus tamen hoc etiam a no|mine 'potis' accipere, quamvis signiticatio alia esse videatur, unde T e r e n t i u s in P h o r m i o H e: ubi tu d u b i t c s , quid sumas p o t i s s i m u m , pro ' optimum' - • 20 A participiis: 'indiilgens indulgentior', ' a m a n s a m a n t i o r ' . sed quando comparantur participia, transeunt in nominum signiflcationem. 1 aliquod RHK homini uel lapidi accidens P accidens (accedrns GL) liomini uel lapidi rell. habct] habens P conparatio P 2 prudens prudeutior P nigior P 4 niger post (I. potest) lapis inlelligi. Itaque P lapis eras, in H Hire eras, in B appellata qnia illis UK 5 nominibus adiciuutur quae substantia ostendunt. Antiqui etiam in pronominibus conparatiuis usi sunt ut platus ergon P 0 conparatiuis H 7 Plaut. Poenul. V 2, 31 penulo R penula BDLK paenula BG 8 nullus me est hodie Punus Punior] k hodie punus punior nullus me est A" hodie Punus Punior] g punior punus hodie G punus pro

add. r denns punior Plaut. Pal. ulerque 9 in om. K nominibus L Plaul. bin. [Ill 2, 140 (v. 988 srj.) trinummo] r trinom*mo R 10 ergon] d ergo RBDHG ergo ipsusnes Plaut. ['et. ergo ipsusne es rell. libri P/auliui est om. P 11 abhinc libri cum optimis Plautinis abi hinc alii; abin hinc Guyetus fib om. D 12 conparatiun P uevbis uel participiis B a uerbis a participiis al) aduerbiis P ab aduerbiis BH adverbiis] g aduerbis G 14 nominilius uclarus Rr felim R felix felicior om. P 15 ut detero P deteris om. R jiocior H potiris] hi poleris BGL uel potiris g 10 rt hoc potins om. P pntiiis potioris] I potius potius potioris L potiuris potissimus possumus RH GK potioris potissimus ** (ut) possumus B 17 post accipere: . Vnde terentius — pro optimum exhibct K signilicatin altera uidealur esse P uidetur H uideatnr polio potior potissimus pro optimus. unde DGLK unde — optimum om. P f

Ter. Phorm. II 2, 29 phormione R formione K 19 quid] G uel quod g quod K sumas] r summas R positissimum R 21 partitipiis R partk-ipio ut P indnlgens. tior. Sed K in marg. tior. amniis post indiilgens add. k ainnns amantior om. P post mnauLiur in marg. uel res parliripes ailuerbiorum id est ulterior interior et similia dicuntur quia nascuntur ab aduerbiis localibus cum sint nomiua comparatiua add. r quando] r quanto R 22 conparantur PH nominum ex nomin 1 corr. H

LIBER III 2 — 5 P-

39S

- "

P

85

-

p . 104. 105 K.

Ah adverbiis sive praepositionihus, lit 'extra exterior', et sciendum, quod localia sunt haec adverbia sive praeposi(iones,ex quibus comparaliva nascuntur nomina et paene haec: |]'extra exterior', c intra interior', 'ultra ulterior', 'citra cilerior' - velustissimi tanien 'citer' protulissc inveniun5 tur. C a t o de a g n a p a s c e a d a : citer* a g e r a l l i g a t u s ad s a c r a erit. 'citimus' quoque dicehant lesle C a p r o . 'exter' quoque invenitur, ul S t a t i n s in XI T h e b a i d o s : Sed quid a p u d t a l e s , q u i s n e e s u a p i g n o r a c u r a e , | Exl e r h o n o s ? IO ex quo V i r g i l i u s in I I I I : et n o s fas e x t e r a q u a e r e r e r e g n a -, 'supra superior', 'infra inferior', 'post posterior', 'prope propior', 'ante anterior', 'penilus penitior'. A p u l e i u s in 1 I l e r m a g o r a e : v i s u s e s t et a d u l e s c e n s h o n e s t a forma q u a s i ad n u p t i a s e x o r n a t u s i 5 t r a h e r e se in p e n i t i o r e m p a r t e m donius. Fit autem coniparatio vel ad unum vel ad plures tarn sui generis qua'm 5 alieni, quainvis Graeei honoris causa suae genlis quam ratione veritatis dicunt, non posse ad multos sui generis fieri comparationem. alii autem dicuut, hauc esse rationem, propter quam non utuntur tali comparatione, 1 adverbiis] g aduerbis G prepositionebus D extra, rior ultra ior. citra or K post extra: ior. intra in marg. add. k post exterior: intra interior ultra ulterior citra citerior add. RII{Kk)l intra interior ultra ulterior BDGL 2 sunt 1" et aduerbia G oonparatiua P 3 nasounhiv nomina] k nomina nascuntur K ultra ulterior] infra inferior P 4 tamen etiam citer RBDGLK 5 Cato — quaerere regna om. P Cato de agna [musta v. infra lib. VI § 73] pascenda: Catonis or. 46 in orr. Rom. fragm. ed. Meyerus p. 83 ed. alt. alligatus] sic etiam R lib. X.UII § 33 allegatus h. I. RH 6 Teste capro. exter B Capro] v. etiam lib. XIIIl § 33. de ipso Flavio Capro, mdus testimonio sat saepe utitur Pviscianus, conf'erenda inprimis commenlalio Osanni de Fl. Capro et Agroecio gramvialicis. Giisae MDCCOXLIX. 4 , cuius tamen de aetale Capri sententia, quod alibi probabo, nimis inftrmis nililur fundamenlis. liunc locum eius libris emtcleati sermonis pothis quam de dubiis generibus operi assignaturus est Osannus p. 12. Priscianum vero etiam Capri de Latinitale opere usum esse libenter concedimus Graefenhanio hist, jjliil. I1II p. 99, cf. etiam Osannum I. I. p. 15 7 Slat. Theb. XI 428 sq. 8 aput / / quis] K c

a

Monac. qui h om. II rell. ne Bb pignore Rr cura K 9 exter honos] sic etiam 'duo optimi libri' Statiani teste Barthio Alternos Slat. Cass. el vel sic vel Extemos ' optimi, immo fere omnes codd.' Statiani teste I. F. Gronovio externos Queckii omnes 10 Verg. Aen. 101 350 IIII aeneidos D 11 fas est extera DK externa Pal. m. alt. 12 supra — inferior uncis inclusil r infra inferior h. I. om. P propior] rh proprior RH 13 Apulius K Apul. fragm. 3 t. If p. 636 ed. Ilildebrand.; de Hermagora cf. eundem t. I p. T.VIII et O. lahnium in act. sor. scient. Lips, class, hist. a. 1850 p. 283 Apuleius — domus om. P primo DLK ei

haermagore / / ermagorae G ermogore K BGLK

adoleseens Rr

liornatus RH

IVNGITVB. DL I)

a

14 et] r eius R ei D et H ei et

ulescens D aduliscens H adoliscens K

15 se add. d

uel plures P

penitiorem B

generis add. I

exornatus] r ex

16 DE NVIHERO CVI COMPAUATIVVS-

17 greci P

gentis] d gentes

18 a' R fieri comparationem] k comperationem fieri K conparatiouem PH post comparationem: alii — ralionem om. G add. g 19 conparatione P

86

PRISCIANI .INST. p. 599. 600 P.

P- 105-7 K.

quod, cum ad plures sui generis fit comparatio, superlative) possumus uli, ut < fortissimus Graiomm Achilles', sed superlativus multo alios excellere significat, comparativus vero potest et parvo superantem | demonstrate, unde etiam diminutionem apud nos hire •accipit: 'maiusculus', 'minusculus', 'tardiusculus'. quid autem, quod accidit inter tres vel quattuor vel plures, 5 non tamen ad totum genus fieri comparationem et neces.se est uti plurali suorum? ut si dicam 'fortissimi fuerunt Graecorum Aiax, Diomedes, Agamemno, Vlixes, omnibus tamen his fortior fnit Achilles'. Virgilius in I: Pygmalion s c e l e r e ante alios i m m a n i o r o m n e s , ad omnes sceleratos conferens Pygmalionem comparativo est usus. S t a - io t i u s in VIII: Et melior s i s , q u a e s o , deis Amphiaraus elicit ad Plutonem. 6 Sunt igitur quae convparari possunt nomina vel secundae vel tertiae declinationis. et si sint secundae, mobilia sunt, id est, in a faciunt femi-15 nina et in W neutra et vel in 'er' vel in c us' desinunt et assumentia genetivo 'or' faciunt comparativa, corre||pta tamen paenultima i, ut ' tener [teneri] tenerior', 'niger [nigri] nigrior', 'clarus [clari] clarTor', 'doctns [docti] doctior'. (notandum est, quod 'sinisterior' [quasi] a genetivo 'sinistcri' videtur esse factum, cum in usu 'sinistri' ubique reperiatur.) Inveniuntur quaedam, quae quamvis sint accidentia [id est adiectiva] et eorum significatio exigat, ut faciant comparativa, tamen 11011 habentur 7 in usn frequenti. sunt autem ea plerumque, | quae vocales ante 'us' liabent, ut 'phis', 'arduus', 'egregius', 'dubius', ' strcnuus5, quamvis P l a u t u s e\ eo comparativum protulit 'strenuior' in E p i d i c o : r, 1 pluresui P conparatio P posumus K 2 graecorum BGLK acchilles P achiles GLK sed om. P supeilatinos multos P 3 couparatiuus PH et in viarg, K panics (s) R supcrante P monstrare P 4 ut maiusculus PK 5 autem est quod B inter ex in corr. 11 6 conparatione P conparationem H est] esse H 7 graecorum add. k diomides GK agamemnon PBh agimemno K 8 eis H acchilles P acliiles GL Virgilius — Plutonem om. P Verg. Aen. I 347 in primo aeneidos D 9 pigmalion BDHGK in' manior DI1 omnes] add. r omnis J/ed. Pal. Rom. 10 pigmalionem RBDHG Stafer H 11 Slat. Theb. \ III 120 VIII ducens ainphiaraum dedit eloquentera ct melior B 12 quaesso A' quesso G dcis] r dehis R 13 Amphiaraus] 3 afiaracus RBHLKdg afiarcus G ufiriacus D pltulonem (a) H platonem B 14 DE NOMINIBVS QVAE COMPAHARI POSSVNT IN SEOVNDA TECI.INATIOVE D

i g i t u r Om. K

CO11-

parari possunt omnia secundae P 15 sint] sT P est a P feminina in B 16 adsumentia PRBDIi or genitiuo K 17 or **•++•* faciunt B paratiua P 1 corpta / / pencullima P teneri om. I J8 niger nigi'i niu t add. k grior om. P clari om. P doctus docti doctior om. P 19 sinistior P seuisterior K c

^ " i l ' i f l u a s i Dd tl11™' °m- P sinisteri] g sinistri H sinistri P sinesteri G senisteri K uideatur RBDI1GK 20 utsu (e) G ubiquae R repperiatur PB 21 De adiectinis quae comparalioiiem nim halient L DE HIS QVAE COMPARATIVVM NON IIABENT. D aicrdeiitia G 22 faeiat P conparatiua R habent DUG T-i u*su (s) G us] li P 24 streninius GLK post stivnuiis: plerumque (plcruni|iie G) dixi (dixit BH) quia snnt ct anomalu quae non seruanl in comparalinis re«ii\nmRBHGLK; jiosl sordidacp. 87, 2 eadem ponitfl: nondum extant in P Plaul. Epid '

LIBER III 5—8

87

p- 600 P.

p. 107. 108 K.

Nam s t r e n u i o r i d e t e r i o r si p r a e d i c a t Suas p u g n a s , de i l l i u s f i l l a e fiunt s o r d i d a e . et puto, hanc esse rationem, quod oporlet comparativum una syllaba vincere genetivum positivi, nisi sint anoraala, ut 'teneri tenerior', edocti doctior'.5 si ergo haec, quae ante c u s ' vocalem habent, assumant genetivo c or', necesse est inter duas vocales positam i transire in vim consonantis, quod in Latinis dictionibus semper fere patitur, cum inter duas vocales invenitur vim suam servantes. hoc autem [ideo] dixi, quod u post q vel [post] g posita saepe ante i hoc non facit, quippe ami!tens vim suam, ut c nequior\ io 'pinguior', quod nisi fiat, contingit, si in consonantem transeat i, pares esse syllabas genetivo positivi cum nominativo comparativi vel hiatum intolerabilem fieri tribus vocalibus per tres syllabas continue positis nulla consonante media, si dicamus 'piior', 'arduior'. quod ne fiat, non sunt usi eorum comparativis. plerique assumunt igitur c magis' adverbium et usum i 15 comparativi complent, ut 'magis pius hie quam ille'; vetustissimi tamen comparativis etiam huiuscemodi sunl [Vst quando] usi. Cato [dixit]: quod i t e r l o n g i u s a r d u i u s q u e | e r a t a curia, idem ad p o p u lum de t r i u m p h o : a s p e r r i m o a t q u e a r d u i s s i m o aditu. Pacuviii s in M e d o: 20 m u 1i er eg r e giis s im a

For in a. Invenalis in II11: III 4 (III! 2) 10 sq. strennuior LK miiori GLK strenuior. Ideterior P

strenior. In P 1 Nam om. P slren2 illae] sic Plant. Vet. et Langiani ore

ore

Plautidett. illae oreErl. 2 Krehlii illae Hh; Krehlius voc. ore etiam in Lips. 1 (aliis't) ah interpolator addition esse teslatur ille PB fiuntj h sunt RK suit H sordide PB 3 conparatiuam P 5 habem uoealem GLK adsumant PRBDH assumunt Kr 0 posita P nim] .urn. P 8 ideo om. P quod] quia 'G I

i

uel g P 9 amitens Rr uim suam amittens P 10 coiitingnit L sin H consonante B 11 cum ** nominatiuo (in) B conparatiui PH hiatus iutolerabilis fit D intollerabilem BGK 12 continue] r continuae PRBH consonante posita media P 13 piuor ardiuor P quod uitium ne B flant P eorum conparatiuis non sunt usi D 14 conparatiuis H conparatiuis plerique adsumunt P comi s paratiuis plerumque adsumunt Rr compariitiuis plerique; Adsumunt B adsumunt DH gi igitur] eliam D

a

15 c o n p a r a t i h i c o n p l e n t P

mains R sunt

ille quam hie D

16 sunt] Dr

sunt est quando PRBKd est sunl quando G est quando L ** est quando (st?) H usi] usi ut arduior arduius Dr Calo] fr. inc. 20 ap. Meyerum, aid I. I. p. 148 'in Originibns' ail lan in oratione quaclam id dixerit, incertum' dixit om. P 17 inter P i

lougius G longuius LK a] k om. PK Idet* (st) R Cat. ad pop. de iriumpho: or. 5 p. 25 sq. ap. Meyerum 18 asperrimo atque] usque P aditu' D post aditu: similiter inuenimus et apud eundem et alios doctores huiuscemodi comparatiua et superhitiua ut gregisma mulicr pertulis perpetuissimum strenuior omissa vel. /mins § parte P Facubius RBHGLK -Pacuv. Med. fr. 3 Both. XII p. 88 Rihb. 19 Medo] r medio RLK mecho G 20 egre*iissima (g) H egregissima L egrei

gisisima (sic) G

22 Inuenat H

luvenalis sat. IIII 11, 12

88

PR1SC1AM INST. p . 600. HOI P .

1). 108. 109 K.

Egregius caenat meliusque miaerrimus ho||rum, pro 'egregiius'. M. Cato in o r a l i o n e , ne quis i t e r u m c o n s u l fiat: i m p e r a t o r Laud cm c a p i t , e x e r c i t u m m e l i o r c i n , i n d u s t r i i o r e m facit. C. Gracchus contra Q. Aelium T u b e r o n c m : u t r u m i n i m i corum m e o r u m factio an magis s o l l i c i t u d o te i m p u l i t , ut in me 5 i n d u s t r i i o r sis quam in te? idem Cato de P t o l e m a e o m i n o r e de T h e r m i q u a e s t i o n e : q u a n t o q u e suam vitam s u p e r i o r e m atque a m p l i o r e m a t q u e a n t i q u i o r e m anirnum i n d u c e n t e s s e quam inn o x i i o r c m . idem Cato de M a c e d o n i a l i b e r a n d a : i d q u e p e r p e t u i u s a t q u e firmius repsit. idem in T h e r m u m : sed a bene-10 i a c t i s , ab o p t i m i s a r t i b u s fugit maxima fugella perpetuis'sinio c u r r i c u l o . L u c i l i u s in XVI ad F u u d i u m : F u n d i d e1e c t a t v i r t u s t e, v i 1 i c u s p a u1o S t r e n u i o r si evaserit. I] o Sunt autem et alia | in c us' terminantia, ex quibus comparativa supra is dictam regulam non servaiit et dicuntur inacqualia. quorum quaedam hai

1 egrcg*ius (i) L cenat RBK miserimus R miaserrimus L 2 egregius RDH i egregius B egregiius LI Calo ne quis iterum cos. fiat: or. 03 p. 113 sqq. M. 3 i

meliorem om. L industriorcm.fi.Off industriorem BHL indnstriorem facit in lacuna k 4 G. graechus R G. graclms r G. gracus II C. graccus L C. Gracchus. contra Q. Aelium Tuberoncm: or. 9 p . 240 sq. M. contra Q. Aelium] coll. Cic.Brut. 31, 117 Aleyerus, quern praeisset Krehlius, 'si emendare liceret Codices vel Priscianum eliam ipsum'. quinlum contraq** (ue) aemelium Rr conlraq. aemiliura BD contr* 'emilium (q.) II contraq. cmii leuin G contraq. emeliiim L contraq. humilium K 5 an] /• ac R sollicitudo] solitudo BULK sollicitudo patria D sollicitudo tfaTPia Darmst.* sollicitudo TraTiua Darmst.", ut tparqi'a videalur glossa ad factio ascripta, quae deinde varie corrupta et loco mola sit patriae post impulit: C|>TTATRIA spscr. in Monac. solitudo He i inpulit R (patriae m. quadam rec. add.) ut in me ut industrior R 6 industriior] gk industrior BDHGK sis add. r Idem — innoxiiorem om. R add. r Calo de Ptol. min. etc.: or. (50 p. 108 sqq. XI. ptolomeo DLK ptholomeo BHG tholomeo r 7 term** A" i

uitam suam h superiorem LI 8 ee inducent esse H inducentes quam B quam om. G innoxiiorem] rk innoxiorem RBHK 9 Cato de Maced. lib.: or. 58 p. 101 sq. M. Macedonia] d macidonia DGL perpetuius] dh perpetuus DM i perpetiiiiiis L 10 adquo firm us rcprepsit Rr Calo in Thermum: or. 37 p. 72 sq. M. cf. lib. Ylll § 12 Thermum] b termuin K heriimm RB tliernium G a] in K 11 (il)timis R fiigilq. GL i'ugit quae maxima I) fugella] r cf. Laclimanni in Lucret. comin. p. 201 exigua fuga fugella R (exigna fuga spscr. glosa del. )•) flagclla'/'i el in lilura It plagella K perpetuussimo R perpeluiissimo rd 12 Lucil. sal. XVI 5 Vous. Gcrl. XVI mo. Ad B Fundium] dh fundidum RBDH e

do

13 : Kundi] fundi B lectat Rr dilcctat Dd dilectat G cYleetet v. Heusdius stud, cril. in C- Lucilium poelum p. 184 virlus te] d uirtute D vilicus] r uillicus /{ i

i

14 sliviiiiuior GLK strenuior Dd slrennui ior R strenuor Hh si evaserit] /• sine uassctit R si ciiaseris cod. G. I. Fossil, edd. ante a, G. I. I'ossius de analoyia 11 27 p. (i'.)l) Ecksl. 15 DE SEX roMPMtmvis IN.\EO.VALIBVS DL autem et add. r et add. I alia nomina in B tciminata P conparatiua L'H 10 ineqnalia P

LIBER III 8 —11 p. 601. «02 P.

89 p. 109. 10 K.

bent i brevem voralem ante 'or', sicul alia quaedam i loco consonanlis, quaedam vero cimsonaiitcm, ut 'bonus melior', 'iuvenis iunior' pro 'iuvenior', 'magnus inaior', 'mains peior', 'parvus minor', 'plus' qnoquc videtur coniparalivum csse multi, scd singularis nonrinalivus non invenilur nisi ;, neutri generis, pluralis vero etiain comnumis, ut c b i ' et 'hae plures' et c haec plura'. anliqui lamen eliam 'pluria' dicebant, untie T e r e u t i u s in P h o r m i o n e : compluria. superlalivns lamen ab hoc ipso omnium generuin invenitur, cpluriinus plurima plurinuun'. Quae vero terliae declinationis uomina faciunt comparativa, vel com- 10 lomunia sunt in 'is' desinenlia et faciunt neutra in e, vel in 'er' sunt masculina facientia in 'is' feminina et in e neutra, vel in 'er', 'es', 'us', 'rs' x, communia vel triiun generuni, et assiunimt 'or' dati]vo correpta i paenullima et faciunt coniparativum, ut 'hie' el 'haec forlis' et 'hoc forte, lmie forti, hie' et 'haec fortior' et 'hoc fortius'; 'hie acer haec acris hoc acre, liuic acri, 15 hie' et 'haec acrior' el 'hoc aerius'; 'hie' el 'haec' et 'hoe pauper, lmie pauperi, pauperior' el 'pauperius'; 'lociiples, lo||cupleli, hie' et 'haec locupletior' et 'hoc locuplelius'; ' h i e ' et 'haec' et 'hoc sapiens, huic sapienti, hie' et 'haec sapieutior' el 'hoc sapienlius'; 'hie' et 'haec' et 'hoe iners, huic inerti, hie' et 'haec inertior' et 'hoc inertius'; 'hie' et 'haec' 20 et 'hoc audax, huic audaei, hie' et 'haec audacior' et 'hoc audacius'. Et sciendum, quod omiiia in 'or' desinentia comparativa communis sunt li generis et mutaiitia 'or' i n ' u s ' faciunt neiitrum exceplo uno, quod solum cum sit a positivo quantum ad suam vocem flxo, servavit eius genus, 'hie inaequalia K

1 quaedam i] quaed.am ante eandem i P quaedam eandem i BDG

2 melior breuem i Iuuenis B iuuentior H 3 mailor L

iuuenis — maior add. k iunior] iuuenior P 4 conparatiuum P esse comparatiuum G multi]

h mult* H multi* (s) BG multi id est rmiltus multi add. gloss, ad singularis nominatiuus pertinente D nominatiuum P 5 neutris B generi K post uero: inuenitur etiam communis ut hi in iilura b ut hic et heae P hae] e D 0 antiquitatoin etiam P post pkuia: dicebant — compluria om. P Terent. Phorm. 1III 3, 6

7 formionc Kr

complura Bas. m. alt. ut vid. corr.

hoc om. II

9 I>E

HIS QVAE COMPARARI POSSVXT IN1 TERTIA I) De his quae compavari possunt in teivia de-

clinatione L

10 in e add. H

post iu er: sunt — in er om. H add. h

11

feminina et in e

facientia] faciunt P femina D desinentia et faciunt Rr et] k om. PK neutra in e P er uel s k er uel in es GL ns] * ns P uel ns uel rs uel x GLk 12 communia * trium (t?) gerum H et om. GL adsumunt PRBD or in datiuo casu. Correpta P datiuo casu correpta B peneultima P 13 t

conparatinum P foris R hoc forte] haec forte P 14 et haec acris RHK rt haec agris B 16 pauperi hic et haec pauperior BDGLKr et hoc pauperius BGL Kr lnc et haec ct hoc lociiples Gk hic et haec locuples B lucuples P lucuples locupletis locupleti hic H 17 hic et haec et hoc sapiens sapientior hic et haec iners inertior inertius similiter audax. et sciendum P et hoc sapiens] sapiens et hoc H 18 hic et haec et hoc iners — inertius in marg. add. k, eadem ante hic- et haec et hoc sapiens — sapientius exhibet B 19 huic inerti] ti k iner*tior (i) fi haec audax et hoc. liuic / / 20 audacior] r audatior RDH audacius] r audatius RDH 21 sciendum est quod D desinentia om. GL conparatiua P generis sunt G 22 faciunt ex faeiant corr. B neutra PD 23 lixofi K lixum

90

PRISCIAW INST. p. 602 P.

p. HO. 11 K.

senex, huic seni, hie senior', quamvis hoc quoque vetustissimi commune accipientes ' h i e ' et 5haec senex' proferebant. Ponipilius in e p i g r a m m a t e , quod M. Varro in libris qui sunt de lingua L a t i n a refert: tua arnica sen ex. inveiiitur etiam 'ncquam', quod est indeclinabile trium generum, tam compa- s rativum quam superlativum, ut 'nequam nequior nequissimus'. Ab adverbiis [vero] derivata in 'ra' desinentibus mutant 'ra' in 'er' et accepta 'ior' faciunt comparativuni, ut 'extra exterior', 'intra interior', 'ultra ulterior', 'citra citerior', 'infra inferior', 'supra superior', similitcr in 'erior' faciunt 'post' et 'ante' 'posterior' et 'anterior', 'prope' vero 'pro- io 12 pioi*' facit et 'dctero' ' deterior'. a 'saepc' adverbio positivum vel comparativuni nomen non legi, superlativum posuit Cato nepos de a c t i o n i bus ad p o p u l u m , ne lex sua a b r o g e t u r : facite vobis in m e n tem v e n i a t , Q u i r i t e s , ex acre a lie no in hac c i v i t a t e et in aliis o m n i b u s pro'pter diem a l q u e fenus s a e p i s s i m a m disc ordiam 15 f u i s s e. 'Prior' et 'primus' quacritur an sit comparatives et superlativus: et di[cunt quidam, quod, cum ordinis sunt, differentiam liumeri significant; sicut enim 'alter' de duobus et 'alius' de multis dicitur, [sic] 'prior' de fluobus [et] 'primus' de multis dici sold, invenitur lamen saepe 'prior'20 pro 'nielior' positum et tune sine dubio babet vim comparativi, et 'priGL uel flxo I eius] hums GL 1 huic seni* (s) L uetustissimi hoc quoqne GL uetussimi R 2 senex add r. Ponipilius coll. Varr. de 1. Lat. VII 93 et epigrammate ab codem in sat. bvog ivQag prolato (v. Non. p. 88 M. el praeclaras Lachmanni in Liter, p. 308 emendationes) eo confidentius quamvis dissentiente Ottohe Ribbeckio com. Lai. rell. p. 215 scripsi cum Bergkio act. antiq. Marb. 1851, 29, 231, quod pompnius extat in P; pomponius rell. cf. Munkium de fab. Alell.p. 117. 163 sq. Papini iiuyQctfiiiuzLOv Varr. Flor. 3 Varr. de I. L. "VII 28 11. 31b sq. Sp. in — Latina om.P 4 tua] r tu HB arnica] amici Varr. Flor. sencx] cum Varrone P senex est rell. 5 inueniuutiir / / etiam et B a nequam RBDH est om. GL couparatiuum P 6 superlatiuum habere ut GKL. 7 AB ADVERi

BUS. inscr. DL aduerbis G adueruerblis R ueio om. P diriuata P diriuatiua R in * cv (L-) B 8 conparatiua P extra **** exterior (exter?; B 9 cilra citerior] r om. GL cjtra cyterior R post superior: Similiter — anterior add. r 10 post et ante faciunt D ut posterior anterior PB propior] rh proprior RH 11 et detero et deterior G aduerbium P conpavatiuum P 12 nomen non legi] k non legi nomen K nee GL uel non g Calo nepos de actionibns ad pop.: Lion Calonian. p. 109, orr. R. fr. p. 223 sq. M. cato nepos (catanepos G) dicens in mentem uobis ueuiat GL cato saepiscimam prior ut primus P actionibns] r accinnibus /{ J 3 . Ne H abragetur K facile Lion et in utraque ed. (p. 110 erf. pr.) Meyerus 14 ex aere alieno om. GL add. I ft in aliis omnibus om. GL add. I 15 om+nibus R per I diem alqne om. GL add. I

foenus PDGLK

sepisimam Gg

17 DE PRIOR ET PRIMVS. DL

in

prius R ordini P

conparaliuus P comparatiuus aut superlatiuus B 18 qui*+dam B sint GKb numeri] nomini P significant add. g 19 duobus ***** V

et B LK

aliis Rr sic om. P 21 positum pro mclior D

20 et om. P positus A'

solet dici /{

solent D solent

LIBER III 11 —14 p. 602. «03 P.

91 p. 111. 12 K.

mus' pro 'optimus' el tune superlativi signifirationem obtinel. Virgilius in VI1II: prinios iuvenum tot m i s e r i t Oi'co, 'priinos' posuil pro 'optimos'. quidam auteiii non absurde con||firmant, 13 5 (jaotl in nuineris quoque potest 'prior' esse comparativus, undc ablativo iuugitiir, et 'primus' superlativus, cum ad multos coniponiUir ct semper gonetivum sequitur, et quod 'prior', sicut omnes comparativi, vel ad sni generis vcl ad alieni aliquem comparatur etiam, cum mimerum significat, ut 'prior Turnus quam Aeneas movit belluin', 'primus' autem, sicut om10 nes superlativi, ad multos sui generis coniungitur, ut: P r i m u s se Danaum magua comitante calerva A n d r o g e u s offert nob is ct, quod omnibus est rational)ilius, in 'or' desinens commune in 'us' facit neutrum, quod in nullis aliis nisi in comparativis inveuitur. et videntur a 'priIS clem' adverbio nasci,.quod abieeta 'dem' accipit 'or' et facit comparativum 'prior', sed i corripuit, cjuia in nulla comparativo i ante ' o r ' produci potest; in superlative vero servavit productionem accepta 'mus' 'primus', ex quo aliud adverbium nascitur 'primo' vel 'prime', uncle T e r e n l i u s in Andria compositum [dixit]: •20 Ad p r i m e in vita e s s e utiJe. 'Magniflceutior' ct 'magnificentissimus' et 'munificentior' et 'munificentis- 14 simus' cum videantur a positivo 'magniflcens' et 'muniticens'-derivari, ut 'eminens eminoulior eminentissimus', baec in usu non suut, sed pro his 'magnificus' et 'munificus', ex cjuibus comparativum et supcrlativum et ex similibus 25 secundum praedictam regulam derivari invenio apud.velustissimos. M. C a t o 1 pro optimus — in VIIII om. P obtimus R obtinet significalionem nt D optinet BHL Verg. Aen. VIIII 785 2 V11I RGL 3 et primes (in primus corr. B) RBDHK iuuenum primos Vergilius 4 primus B pro oplimos posuit DG aulem om. K absorde HGK 5 quod imeris P conparatiuum P 6 conponilur P comparatur gloss, loco add. r 7 sicut] uelut D conparatini P 8 alienis P conparatur P 9 aenias K Perg. Aen. II 370 sq.

10 moltos H ut uirgilius sccundo aencidos. primus I) 11 sed ] annum B 12 audrogeos R adrogeus G; Rom.

Fr. hie deficiunt, in Pal. nonien et duae litl. voc. insequenlis lacuna hausta offer R 1 3 in i o r d 14 neutrum] nenm H n u l l i s ] IIfis P n n l l i s a l i i s ] k aliis millis K nisi inseruit b conparatiuis (ct sic in sqq.~) P uidetur GL 15 v

quod om. L abiecta] h adiecta BH 16 corripit Rrl) covripit GLK couparatiuo H 17 scruabit P productionem] r produccionem R productioucm •;• accepta GLK 18 aliud] aliquod in aliquid corr. P primo uel prime nascitur D prime b nude apprime compositum est. Magnificentior GL unde — apprimae {sic), om. dixit, in marg. add. K Terent. Andr. I 1, 34 19 dixit om. P f. compositum adprime: Adprime 'JO Adprime b 21 BE HIS OVAE COMPONVNTVR A VERBO FIO. I) De his quae componuntur a uerbo facio. L 22 uidentur G magnificaens K munificens et magniflcens P magniticans et munificans G uel e

e

magniflcens et munificens g magnificans et munificans L ut eminens ut eminens ut emineus eminentior (sic)R 23 pro ex per corr. B 24 et om. GL ex] E* (t) R E BDHK comparatiuum uel supcrlatiuum RBDHGLK 25 supradieiam GL uetustisimos G

ut M. GL

M. Cato contra Thermum dePtolemaeo: rege] sic

92

PRISCIANI INST. p. 603. 604 P.

p. 111—18 K.

contra T h e r | i u u m tie P t o l e m a e o : r e g e o p t i m o a t q u e b e n e f i c i s simo. T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : Quodnam a r b i t r a r c ? - Nescio. Atqui miril'icissimum. A c c i u s in VIIII d i d a s c a l i c o n : E t m a g n i f i e i s s i m c i e x c e l si s s i m e i q u e b o n o r e : Cum igitur comparativa proprie ad positivum fieri soleanl, -invoiiitur tamen saepe comparativiis pro posilivo per se posilus, ut V i r g i l i u s in V: c o m i t e s s c n i o r i s A c e s t a e, pro 'senis'. est quando pro positivo positus minus eo signilical et nulli 1 comparatur, ut: Tristior atque oculos lacrimis suffusa n i t e n t e s , 'tristior' enim hie cex parte tristis' si||gnificat, et: l a m s e n i o r , s e d c r u d a deo v i r i d i s q u e s e n e c l u s ; 15 est quando ad contraria comparatur el minus positivo significat, ut: m a r e P o n t i c u m d u l e i u s q u a m c e t e r a , hie eniin non ad dulcia, sed ad ainara i facta comparatione oslendil, parvum illiquid dulcedinis | quam cetera habere Ponticum mare; esl quando superlativo comparatur, ut 'Achilles fortissimo Troianorum Heclore fortior fuit'; est quando comparativiis ad comrecle dislinxit Meyerus I. § 8 1. 1 contra quae thermum P: Q. inde Thermiim legendum videalur: at fuit Lucius praenomen Thermi

contra Thermum] om. L add. I dt

h

(i. e. dicit) G 4ermum B ptolemeo PGDLK ptolomaeo k ptholomeo RBH ac L 2 therentins P terennlius K Ter. Phorm. V 6 , 31 in formione add. I formione RK 3 quidnam RH quid enim K quodnam arbilrare nuscio om. GL adquin P atquin BGL anqui* (n) / / atque K mirificissimum] rl mirificissimom R niirificissimus / / munificissimum GKL muniflcissimus h 4 actius H VIM om. P in VIII mut. b diascalicon / / didascalion K dedascilicon GL didascalon I 5 magniiicissime libri, ?iisi quod maguieissime H, corr. h excelsissimique] excellissime. excellicissimique PR excellissime excellissimique B excels

excellissimique

sisime excellentissimique G excellissime D excellissime excellissimeque Hh excellissime excellentissimique LI excellissime excelsissimique K magniflcissimi excelsissimi honoru {om. et) Krehlius haud improbante Madvigio opusc. acad. I p. 93. trochaicis numevis ; magniflcissimi j Excelsissimique honore inclusil God. Hermannus de L. Attii libris didascalicon Lips. 1842. 4. p. 7. Sotadeum Et magniflcissimi cxcelsissimique honore restiiuit Lachmannus in ind. lecl.'Berol. Mb. a. 1849 p. 6 sq. post honore ALITER inscr. D 6 ad positiuum proprie P proprie] rk propriae RBHK 7 saepe] r scpae R per se positus] ppositus P possitiuus G Verg. Aen. V 301 in V om. P in V aeneidos 1) 8 omites P senionis L uel senioris I aceste P aceste D achestae L aeheste G 9 senis aceste D positiuo comparatiuus'positus RHGKl positiuo comparatiuus ponitur L positus et minus eo B eo] in en G 10 Verg. Aen. 1228 11 tristior et lacrimis oculos DK cum libris Vergilianis et sic Prise, lib. XV11 § 167 sufFussa A" sufussa G nitentis Med. Rom. Fr. (deficil Pal.) 12 significat tristis GL significat.- Ideo comparatiuus modo minus positiuo significat. Et D post significat: ct — significat om. R add. r et: lam] Etiam B Verg. Aen. VI 304 13 cruda in lilura b de eo B 14 conparalur // mare etc.] Sail. hist. fr. Ill 51 p. 232 Kr. v. infra lib. XV § 18 quosque laudat Krilzius I. c. 15 ilulcius est /{ cetera (caetera L) maiia GL ad dnlcia] r adultia R dultia D sed ainara H 16 comparitione D parvum] rb parum R pa*** (rum ?) B aliqnid parimm P dulcedinis] b dulc**dinis B cetera] b ceter* (u?) B 17 more P superlativo] P superlatiuo comparatiuus RBDHGLK comparatiuus superlatiuo gk acchilles P achiles GL 18 haectore PRDH quando] quod P

LIBER III 14—17

93

1>- «04 P-

p . I I S . 14 K.

parativum comparatur, ut 'forlior Achilles Heclore, forliore Palroclo'. H o m e r u s in a l p h a O d y s s e a e : Ei xeivov y 1 & a K V\ V (5 S Idotazo voGryjaavza TLavzsq n cc Q7]6aiccz' ekacpQOtSQOi nodug slvai 5

H acpvsioxtfioi

IQVGOIO re eG&ijzog zs.

Cicero Philippicarum I I : quis interpretari potest, impudent i o r n e , q u i in s e n a t u , a n i m p r o b i o r , q u i i n D o l a b e l l a m , a n i m p u r i o r , q u i p a t re a u d i e n t e , a n c r u d e l i o r , q u i in illam m i s e r a i n t a m s p u r c e , tarn i m p i e di.veris? io Et sciendum, quod apud Latinos diminutionem quoque accipiunt quae- 10 dam comparativorum, ut supra dixiinus, quod apud Graecos non invenitur, ut < grandiusculus', 'minusuilus', 'maiusculus', 'meliusculus'. omnia | tanicn haec a neutro comparativi adiectione Zulus' invenio fieri: [ul] 'grandius grandiusculus', 'melius meliusculus', sic et cetera, quae sunt siniilia. is ' T a m ' et 'quam' adverbia turn comparative vel superlative adiciuntur, cum duo vel plures comparativi vel superlativi diversae significatiouis positi inter se aequantur vel idem gemiuantur, ut Mam iustior quam felicior Aeneas Ilectore'. C i c e r o pro D e i o t a r o : is t a m , in q u a m , d ex t r a m n o n t a m i n b e l l i s n e q u e i n p r o e l i i s q u a m i n p r o m i s s i s e t l'ide 20 f i r m i o r e m , bis enim Tirmiorem' intellegendum. 'minus' autem adverhium 17 1 acchilles P achiles GL GL

haeotore PHDH

Homerns — impie dixeris am. P

_ fortiore et B

patrocnlo

Homerus — fa&rjzog ti om. GL in primo ilineialis

marg, add. I Dd odysse K

'•

Horn. Od. I 163 sqg. 2 a OAICIAC / 3 El •— iad-rjrog xs lac. relicta om. H

odisseae RB odissia* EI KEINON TE niiKH-

ENEIiOTOTANOC TllEaNTa TTaTHKaTHG a i a TEAacpAIOTHPO TIIOAaC EKpAIEIOTEPOI XPYCTTIO TTPEC TE TaNTOC TE. R EI KEI.VON TEIOCAKHN aEI AOI aTO N00TH EaNTa TTaNTEC. TEAatpPOTEPOI TTOAac EINaA(f)HIOTEPOI XPYCOIO TE ECENTOO TE. B EI KEINON A AE C E 0 NO C oaNEINaiaNEIO aro.No*** EaNTa. "naNTEC KaijNCaiaTHEAa4>P0TEP0i. !*••*•*»*••+•*+* OTE XPICOITEOTETOYCTE ilium q. ulixen deli insola uero agone POI ****************** Dd E I KEINON TEK-iaKHN AHAOY AE aruiNOC EaNTa (nomen herois eante nomen propriuin per arnia prudentior

eas eautos eanti eanta ad marg.) EaNxoc KapHC Aia THAa 4>PONLUTEPOC YIBAHI (VIOAHC esse dHiore autoq. pectoreq. nom propiium ad marg.) Emai adiiNEiOTEPOi XPYCOITE COETOYTE add. infra talis semus (?) KapHC prudenlior mariuis eante ditiore auro et peetore quam YIAIIC. I EIKHIMOU iTEieachen avToy aioMoc TNE aNTa naNTEC KaPEKaTaTEAacpPOTEpoi miAac EiasdiNEOTEPoi XPYOOTEECOETOCTE. K 6 Cicero Philipp. orr. II 38, 99 pliilipicarum G inter-

pretari] b interpretare BGLK

inpudentiorne RB

impudentior nequis in GLK

ira

7 an probior Rr inprobior B et in litura h dolobellam RH dolobelhim BDGLKrk impurior patre GL 9 quam impie GK impie] r ipropriae R dixeris] b dixerit B 10 DE DIMINVTIVIS. D deminutionem P 12 minuscuhis manusculus maiusculus P inaiusculus mimisculus GL muiusculus om. K, post "meliusculus add. k Omni P 13 a add. d neutri comparaliuo GL comparaliuo DK adiecia P ut om. PH 14 melius — similia om. P sic cetera. DH quae *** sunt (in lit. non a b ut vid. add.) B 15 DE TAM ET QVAM IVMUS COMPARATIVO (ET SVPERLATIVO D) DL supeiiiitivo] r supcrlaua R 16 signitioa-

tionis] h significationes H

17 geminatur P

Aeneas] k aenias K

18 baectore v

PRDHb Cic. pro Deiot. 3, 8 iotaro P dei tauro GL deiotoro g dea taro K dextram] d dexteram DG 19 tam imhellis L prneliis] r pliis P pi'eliis R promisis GK fidei P '20 iuiellegendum est. R DE MIXVS. DL

94

PRTSCIANI INST. p. 604. 605 P.

p. 114. 15 K.

est quando (-urn positivo iunctum contrariae signifieationis comparativum deraoustrat, ut 'minus stultus' pro'prudentior'. T e r e n t i u s in e u n u c h o : h o c n e m o fuit Minus i n e p t u s , pro 'prudentior'. est tamen quando pro ' n o n ' adverbio ponitur, ut|| 5 'minus bonus' pro 'malus'. 'magis' quoque [adverbium] non solum positivo, sed etiam comparativo iungitur, quando ipse comparativus vel ad se vel ad alium comparatur, ut 'Achilles Aenea fortior magis quam iustior' et 'Aiax Vlixe fortior magis quam Diomede'. Et comparativus quidem gradus ablativo casui adiungitur utriusque nu- 10 meri, inlmlum tamen etiam nominative;, quando 'quam' adverbium sequitur, superlativus autem genelivo plurali vel singulari, quando ipsum noiuen singulars multitudinem signilicat, ut: f o r t i s s i m o g e n t i s . DE SVPERLATIVO. FTT18 Superlativum est, quod vel ad plures sui generis comparatum super- is ponitur omnibus vel per so prolatum intelleetum babet cum 'valde' adverbio positivi, ut 'fortissimus Graecoruin Achilles' id est 'fortis super omnes Graecos'; sin autem dicam {fortissimus Hercules fuit', non adiciens quorum, intellego 'valde fortis'. tale osl apud C i c e r o n e m pro M. M a r col] o: s i m i l l i m u m deo i u d i c o , pro 'valde similem deo'. 20 Et sciendum, quod ex eisdem lbrmis sive terminatiouibus supra dictarum in comparativis partium orationis Hunt etiam superlativa. sunt igitur foraiac superlativorum octo: duae quidem, in quas pleraque desinunt s u perlativa, ' r i m u s ' et ' s i m u s ' , sex vero, in quas pauca desinunt, ' l i m u s ' , ' x i m u s ' , ' t i m u s ' , ' r e m u s ' , ' f u n u s ' , ' n i m u s ' . et omnia superlativa mobi-25 lia s u n t , id est mutationc ' u s ' in a faciunt feminina et in ' u r n ' neutra. 1 cum om. I)

cum posithio r copositiuo R

cum positiuum positiuo uel iunctum i

P cum positiuo positum uel iunctum B significations (e) D 2 Ter. eunuch. II 1, 20 sq. eunucho] -h enmho H ennocho G iunacho K euchoclioc nemo P 5 estauien P

0 DE MAGIS IVNCTO I'OSITIVO ET cOMPAHATivo. DL

quoque add. k

atl-

«erbium om, P 7 quando etiam ipse K quando etiam comparaliuus ipse G comparatiuus ipse L 8 alium sit conparatum P alium *+• comparatur (lit) B acchilles P acliiles GL Aenea] k aenia K iustior fuit et P 0 ulixes P

magis add. h

diomide GLK

10 DE NVMERO CVI VERE COMPARATIVVS ET

SVI'ERI.ATIVVS IVNGITVR. I) cui casui compai'atuus et comparatiuus — fortissime gentis. om. P iungitur meri adiungitur D 12 adiungitur plurali K plurali tur D singulari adiungitur (ndiunguitur G) GL I

00

1-1

FINIT

DE COMPARATIVO

INCIl'IT

superlatiuis innguntur. L Et L iunguilur G utriusque nuadiungitur k singulari iungi 7 13 fortissimne G Very. Aen.

DE SVPERLATIVO. D

DE SVPERLATIVIS

LK R

15 comparatum] rl oompar:itur R (L?) superponitur] r semperponitur 16 valde] uel de P 17 ut fortissimus. ut fortissimus grecorum acchilles P acliiles G fortis ex fortes coir. II 18 hercolis K adiciens] I addens GL 10 fortis ualde K ualde forli ut apud P tale] b Tal** B Cic. pro Marc. '6, 8 pro M. Marcello] om. PDGL pro marcello / Marcello] r marcellino /{ 20 simillimum i111 deo L 21 sciendum est quod k hisdem GL V

forme P 23 plerumtine P pleraque ••**• (multa) B 24 rimus] nomiua rims in litura b rimus simus D simus et rimus GL pauca] h pauce H desinunt om. D 25 renius] b tremus PBGL 20 sunt per tria genera id est D mutationem P

LIBER HI 17 — 20

95

p . 6115. «06 P .

5

j , . 115. 16 K.

In ' e r ' igitur desinentia positiva cum sint adiectiva sive secimdae seu 19 lertiae declinationis, arrepta ' r i n m s ' faciunt supcrlativiun, ut 'pulcbcr pulclierrimns', 'miser miserrimus', 'pauper pauperrimiis', 'acer acerrimus'. excipitur 'dexiimus' et 'sinistimus' pro 'dexterrimus' et c sinisterriiuus'. S a l l u s t i u s in l u g u r t h i n o : S u l l a c u m e q u i t a t u a p u d d e x t i m o s , in s i n i s t r a p a r t e M a l l i u s c u m f u n d i l o r i b u s .

In ' u s ' vern tcrminantia secimdae declinationis assumunt genelivo s et ' s h i m s ' et fa||eiunt superlativuin, ut 'clarus clari | clarissiinus', 'dorlus docli tloctissimus', 'perditus peixliti perditissimus', exceptis anomalis, id io est inaequalibus, quae sunt 'bonus optimus', 'mains pessimus', 'niagnus maxhnus', 'parvus minimus', 'multus plurimus'. Excipilur etiam 'maturrimus', cuius cum positivus ' m a t u r u s ' sit, lamen, quasi a nominalivo ' m a t u r ' , qui nunc in usu non est, nascatur, in 'er' desinentium regulam servavit, id est in ' r i n m s ' terminatur. invenitur is tamen etiam 'maturissimus' secundum analogiam in ' u s ' tcrminantium. C i c e r o ad H e r e n n i u m l i b r o V: q n i b u s v i r l u t i b u s o m n e m t u e r i v i t a m p o s s i n l , e a s in a e t a t e m a t u r i s s i m a v e l i n t c o m p a r a r e . 'Nuperrimus' eliam proferebant antiquissimi, undo adverbiuin posuit 20 C i c e r o in t e r t i o ad H e r e n n i u m : et q u o n i a m n u p e r r i m e d i c t u m 1 DE HIMVS. D ER. L igitur] I om. GL secunde P declinationis seu tertiae GL 2 superlatiua B ut pulelire R 3 miser niiseirimus om. P miserrimus] r miscrimns li acer acerrimus miser miserrimns pauper pauperrimus GL panperimns R acer acerrimus om. P acerimus li 4 Excipiuntur JIBDH seiiistimus K dexterrimus] r dexterimus R sinisteriimus] r sinislr-r:mus R 5 Sallustius] r et sic fere constanter, Salustius hie et plerumque veil. equidem ubique Mam scribendi rationem secutus sum Sallustius — funditorilms om. P Sail. lug. 100, 2 in. iugurthino add. gl Iugurtliino] r iugnrtiuo R sylla RBDHK silla G aeqnitata HK eaquitatu Rr dextinos D dextros, extremos, extimos vv. II. codd. Sail. 6 senistra K partre L Mallius] sic etiam § 22 malleus K A. Manlius Sallustius com H fundaloribus G fundiatoribus L 7 UE SIMVS. D vs. L uero add. gl assumunt] r adsumunt PRBH genetivo s et] r genetiuos et R 8 simus faciunt PGL clari clarissimus clarus P doctus docti doctissimus om. P 10 DE INAEQVALIBVS BL obtimus R 11 minimus] d minus D plurimus. haee enim inaequalia sunt. DE RIMVS ITERVM. D De rimus itei'um L 12 Excipi**tur (un) B maturimus G cuius cum — in us terminantium in litura d cum add. r sit] fit GL 13 quasi] k quia quasi GLK mine om. GL usu] -su- P utsu (s) G nascitur GL uel nascatur I in R. PK V

in *r (e) B 14 seruabit R rimis Hh 15 etiam tamen GL maturrissimus B maturism; secum. I. analogiam P ut cicero dicit ad K ut cicero dicit in aetate maturissima. Nuperrimus (Niiperimus G) GL ad Herennium — eas in marg. add. I Cicero — comparare om. P rliet. ad Herenn. 1111 17, 25. Priscianus Indus operis in sex libros divisione utitur, cf. praef. ed. Kayserianae p. XII sq. libro

16 Herennium] d herentium D

in Dd sima uelint

uitam tueri libri rliet. ad Her.

17 po-

ia

sint K eatate K maturis comparare Rr compare A" 18 Nuperrimus] r Niiperimus R etiam superlatiuum proferebaut B etiam a nuper aduerbio proferebant antiqui ut cicero quoniam nuperrime dictum est facile GL (ad Herennium lib. III. Et post cicero add. I) antiquissimi proferebant. Vnde cieero aduerbium protulit nuperrime P antiquisssimi (sic) a nuper aduerbio. posuit K Vnde aduerbium add. k 19 rhet. ad Her. Ill 10, 18 ad Herennium add. k et om. rhel. libri'Par.

96

PRISCTANI INST. p . l i f t — I S IC. N

p . H06. 607 P .

f a c i l e m e m o r i a e m a n d a t u r , qui superlativus maifis ab adverbio in 'er' desinente videtur nasci. noracn enim positivum in ' u s ' | desinit, nt C a p r o videtur, 'imperils', caius accusativum P l a u l u s profert in c a p t i v i s : R e c e n s c a p turn horn in e m , n i i p e r u m ct n o v i c i u m . et bcne: ut. 'super superus', sic c nuper nuperus' debet esse L i v i u s s in O d y s s e a : I n f e r u s an s u p e r u s t i b i i'ert d e u s f u r i e r a , V l i x e s ? Tei'tiae vero declinationis nomina, quac habcnt superlativum, absquc in 'er' desineutibus, de quiljus supra dictum est, cetera genetivo assumunt 'simus', ut 'locuples locupletis locuplelissimus', 'vilis vilis vilissimus', 'sa- in pi ens sapientis sapicntissimus', 'iners inertis inertissimus', 'concors concordis concordissimus', c audax audacis audacissimus'. Excipiuntur haec: 'facillimus', cilifiicillimus', 'gracillimus', eliuinillimus', 'simillimus', 'dissimillimus', 'agillimus', quorum, cum in 'is' dcsiiiunt, 21 positivi abiecta ' i s ' et assumpta 'limus' faciunt supcrlativos. excipiunt.ur is etiam in 'bris' desinentia: 'ris' eniin in 'er' mutant et accepta 'rimus' faciunt supcrlati|vum, 'salubris saluberrimus', 'Celebris celeberrimus'. C i c e r o in II ad H e r e n n i u m : l o c u s q u a e r i t u r e e l e b r i s an d e s<:• r tus. O v i d i u s tamen 'saluber' dixit ct 'celeber' in II11 || f a s t o r u m : 7714 Herbip. m. pr. - dictum est k reliqua s. lvliquum ante quoniam add. iidem codd. rhet. praeslantissimi cum aliis 1 facillime Erf. Leid. 3 librorum ad Her. cf. Halmium ad Cic. de imp. Pomp. or. p. 210 anal. Tull. I p. 25 memoria GL 2 nasci uidetur P positum P Capro] cf. lib. XI1II § 38 Osannum de Fl. a

Capro p. 12 3 nide**tur (_ba) R accusitium H Plant, capl. Ill 5, 60 (v. 718) - profert dicens captum hominem GL 4 nup]ernm P nuper Plant. Vet. et om. u

Non. p. 143, 15 .1/. n***cium P nonitium RDH nobicium Kk 5 bene dixit. ut K esse add. k Livius] r Liu* (s) R Libius BHGLK Laeuius Osannus anal. crit. p. 38 cf. p. 33 sqq. 6 in om. P odissea P odissia R odyssia BHLd odyssa D ndisia G odysia A" 7 an add. r ulyxes H versum Saiurnium constituit Corssenuts origg. poes. Rom. p. 202. idem melrum agnoverat God. Hermannus elem. doclr. melr. p. 624, qui comparat Horn. Od. X 64; ad Od. XI 135 versum refert Dunlzerus de versu Sat. p. 45. heroum esse post J/eridam ad Enn. p. LXXXV1II sq. censuerunt alii, parlim cum Merula ad ipsum Livium referentes (Bothius poet. seen. lat. V 1 p. 14 sq.), parlim ad Laevium (Osannus I. I. Eggerus serm. Lat. vet. rell. p. 121). cf. etiam lib. VII § 57 lib. VIII § 60 8 DE SIMVS ITEEVM. DL 9 . Cetera uero V

genitiuo B

adsumunt RBH

10 lociples locipletis loeipletissiraos ex locuples etc.

s

corr. K

locuplex H

lopcuplctissimus H

locnpletissimus uilis uilissimus PR a BDF1 11 inerti P 12 audax audacis audacissimus om. P audicissimus G J3 DE LIMVS. DL gragillimus simillimus difficillimus K homillimus in marg. add. k 14 dissimillimus] g om. GLK disimillimus / cum add. h quorum — abiecla is in litura D in i desinunt P desinunt om. R, post cum add. r 15 adiecta P is] r liis R adsumpta P addita rell. 16 etiam om. P DE RIMVS ITERVM. D acepta K 17 ut salubris G saluberrimos P celeberrimos P celeberimus R Cicero — desertus om. P 18 rhet. ad Her. II 4, 7 in II add. k ad Herennium om. GL add. I disertus G 19 celiber K in IIII — deorum om. P in IIII fastorum lolerari quidem h. 1. potesl, equidem tamen crediderim haec verba vel post et p. 97, 2 transponenda vel lamquam insiiicia uncis includenda esse factorum H Ovid, remed. am. 704

LIBER III 20. 21 P-

Gn

~

p

97

-

p. 118. 19 K.

Phoebe saluber

ades

ct: C i r c u s e r i t p o m pa c e l e b e r n u m e r o q u e d e o ' r u m . ergo magis secundum analogiain in ' e r ' terminantium faciiint superlativiim. 5 Etiam 'veterrimus' notandum, quod, cum in 'us' desinat eius positivus, tamen formam in 'er' terminantium servat in -superlative, 'veterrimus' quasi a ' v o t e r ' posilivo, quod C a p r i quoque approbat auctoritas el usus antiquissiinorum. E n n i u s: Cum v o t e r o c c i i b u i t P r i a m u s s u b M a r t e P e l a s g o . io cnius etiam comparativum 'veterior' protulit P l a u t u s in B a c c h i d i b u s : S e n e m f t i b i dodo ilium v e t e r i o r e m , l e p i d e ut l e n i t u m red das. In 'ximus' duo desinunt: unum anomalum a posilivo in 'us' desinente n i l secundae declinationis, 'magnus maior maximus', alterum ab adverbio, is ' prope propior proximus', quod tamen quando | pro ' cognato' accipitur, positivi significationem habet ideoque a legis latoribus etiam comparative profertur, apud quos saepe invenitur 'proximiores [id est propioresj cognati', ut V l p i a n u s l i b r o XLVI ad e d i c t u m : si q u i s p r o x i m i o r co g n a t u s n a s c e r e t u r . V e g e t i u s R e n at us r e i m i l i t a r i s l i b r o a o p r i n i o : sed l a t e r a c o r u m s u b d u c a n t u r ab l i o s t i b u s , n e p o s s i n t v ii I n u s a c c i p e r e , et p r o x i m i o r d e x t r a s i t , q u a e pi a g a m p o s s i t i n f e r r e . nee minim, cum apud Graecos qiioque inveniuntur 1 Phoebe] r foebe R plioephe K adrs et] adesses K 3 Ovid. fast. III! 391 celibei- K Celebris libri aliquot Ovid. 4 siiperlatiuum faciunt P 5 veterrimus] k uiterrimus K post neti'iTimus: notandum — ueterrimiis om. G add. y desinunt P R terminantium in er K serua Rr seruant P euterrimus P nitei-rimvis K 7 positino ueter GL Capri] cf. lib. VI §80. ad opus de dubiis f/enerihus ulrumque I. referl Osannus de Fl. Capro p. 11 adprobat PBRH auctoritas approbat GL 8 antiquisimorum K Ennius] r emus R Enn. ami. I 23 o

E. S. I 12 Ilbg. I xvi p. 6 cf. p. XXIV Void. 9 liter P accubuit K Pelasgo] d pelasco D phelargo L 10 cuius] rj cum GL uterior P uetcrrior H Platns B Plant. Bacch V 2, 30 (v. 1150) bachidibus RBDGLK 11 Senem tibi dedo ilium veteriorem] sic lihri Plautini ex Prise, inlerpolati cf. lib. VI § 80 senem ilium tibi dedo ulterior-em Plauti libri opt. lepide] bd, Plaulus lapide PBI) lapide* (m) R lapidem GL lapidum K liuitum B 13 BE XIMVS. L 14 aduerbium P 15 propior] r proprior R ouod tamen — sit supedativus p. 98, 2 om. P quando om. G 16 comparative] d comparatiune BD 17 quos] b nos B propiores] r propriores R 18 Vlpianus — nasceretur om. GL add. I Vlpiani verba a Prisciano laudata extant etiam in dig. XXXVIII 8, 1, 8, inter Vlpiani fragmenta anns

ea posuit Dirksenius fragm ICtorum Rom. p. 107 ut p R nulpianus r ulpi D nip H innus in mg. add. h plinius / XLVI] Putschius cum dig. I. I., quern numerum recte se habere docuit Dirksenius I. I. arm. -W. XXV ut RDKl XXVI B XXV / / aedictum K si quis] sicque K 19 nasceretur] nasci sperctur Vlpianus dig. I. I., et sic f. ipse Priscianus Yegetius] rh Vegitius R uegetus GL Vrgilus H Vigitus K Vegicius senatus Ii Veg de re mil. I 20 exlr. primo libro GL 20 sed] ut et Vegetius nt codd. Veg. M el N ap.,Stemechium 21 et] ut RH dextera G dextra sit add. r quae] rb quam RBD plaga B 22 infere L cum om. G GKAMMATICI LATINI II. 7

98

PRISCIANI INST. p . 007. 6118 r .

p . HO. 20 K.

huiuseemodi, ut A r i s t o t e l e s uno roii fE6%axog' 'iaxcitcorciTog' ilixit, cum ( sa%arog' [id est c exlremus'] sit superlativus. : In ' t i m u s ' desinit unum anomalum, c o p t i m u s ' , et ab adverbiis s h e praepositionibus derivata h a c c : ' i n t r a interior i n t i m u s ' , ' u l t r a ulterior id lim n s ' , c citra citerior citimus' - C i c e r o de r e p u b l i c a V I : e x q n i b u s 5 erat ea m i n i m a , q u a e u l t i m a a c a e l o , c i t i m a t e r r i s , l u c e l u c e b a t . a l i e n a. A f r a n i u s tamen etiam positivum eius 'citer' protulil in p a t e l l a fesle A r u n t i o - | el praeterea ' d e x t i r n u s ' el 'sinistimus'. c e x timus' quoque p r o 'extremus' dicebant anliqui. V a r r o nsql aiQeGEwv: p o r r o h i d e a b u n o q u o q u e c o m p i f o t e r n a e v i a e o r i u n t u r , 10 e q u i b u s s i n g u l a e e x i t u m a c xtlog b a b e n t p r o p r i u m . a p r i m o c o m p i t o d e x t i m a m v i a in m u n i t E p i c u r u s . C a e l i u s in p r i m o l i i s l o r i a r u m : d e x t i m o s i n d e x t r i s s c u t a i u b e t b a b e r e . Sal-[| l u s t i n s in I u g u r t h i n o , ut supra dixiinus: S u l l a c u m e q u i t a t u a p u d d e x t i m o s , i n s i n i s t r a p a r l e J I a l l i u s c u m f u n d i l o r i b u s. is P l i n i n s in V I n a l u r a l i s h i s l o r i a e : D y r r a c b i u m , C a n u s i u m , Apuliae extima. e 1 liuiuscemodi om. A", post quuquc p. 07,22 add. k aristotelis fir aristotiles / / Aristoteles]'cO%uxcaxc(xalam diction est a Xenophonle hist. Or. II 3, 49; in Aristotelis scriptis, quae mine servula sunt, £o%uxojxuxog non legilur: sa%ux(at£QOv dixit in metaph. VIIII 4 arch — ioxaxoixuxog om. H add. It ai>ooo\ li ta%axog om. RDd add. r ecxaTOTaTOC libii die/it LK 2 fffjjarog id est om., exaioc in marg. add. H id est cum extremus K 3 DE TIMVS. D TIMVS. L unum anomalum desinit (disinit G) GL obtirans R adverbiis] g aduerbis G 4 propositionibus P 5 ciciterior R Cieei'O —• Aruntio et om. P Cic. de re p. VI 10, 16 (somn. Scip. 3) re puplica GK rep.**** VI R in VI D -UI- libro G VI II •• (II) libro L -VI- K -VI- k 6 ultima a caelo] r ultima caelo R cum somnii Bamuel s a berg. al. citimu a GK citimum a L citimum a Dd 7 afranus K affranius G Afranius in patella: p. 181 Both. Neukirch. de fab. tog. p. 233 Patellae fr. IV p. 105 ltibb. 8 patellea BDIIGk patellea d patellia L Patelia Mbbeckius I. I. paactra telle. atesa teste R Aruntio] arruntio BD, quae forma nominis plerumquc a lapiilihus usurpatur: al Aruntio praebent insert: ap. Manutium ortlwgr. p. 78, 5 (inscr. Neap. 475) el 6, Neap. 4357 al. grammalicus h. 1. laudalus esl Arruntius s. Aruntius Celsus, cuius lestiinonio plerwnque cognondne adiecto utilur Priscianus, cf. ind. de quo homine v. Gracfenhanium Gesch- d. Philologie III! 166 et 307 sq. quosque laudat p. 307 n. 150: ad locum nostrum special Ritschelius parerg. I 368 . Praeten-a P dexlinius] r dixiinus /{ sinystimus P senistimus K 9 quoque om. G pro om. H extremo P Varrn — Apuliae extima om. P Varro itsql aiqi GEtov: p. 300 eil. Bip. sat. LXVII 1 p. 188 Oehl.; versibus senariis 1). 1. descrihere ronatus est Roeperus in philologo VIIII 251 in hunv modum: porro hide ab unoqui'ique (Dinpiti'i viae | ternae exorinntiir, r quibu' singulae rxit'im ac | telos babent proprium. a primo romuitii viam | munit Epicurus dextimam . . . . TTHPI R TUQI alqiascov] om. H nnpi AiiiteoN B TTHPI AITTCCCIUN K iiepiceoN GL 10 quoque ab uno K uiac om. GL add. I nice K 11 ex HLK extume ad cac.los codd. Nonii ',14, 29 ad caelns k ac telos K rell. 12 competo K munit. Epicurus caelius (lorlius K) BOIIK Caelius in 1 hist. />. I'll AV. fr. 20 p. 3Mi Roth. Epicurium Caeliwn hhloricum ex h. 1. elicnit i'ahlerus mem. obsc. p. 52/ 13 ricxtimns in add. k Salluslius in Iugurlluno 10(1, 2; v. supra § 19 14 cugiirtbimi G sylla liBDHK silla GL aequitatu UK 15 malleus K fundaloribus G 10 Plin. n. h. VI 34, 39, 217 VII. b Dj-rraHiiiim] r dyricliium R djracbium If dinvicliiuin KDGL (lyrratlicum ronuseum K 17 exlimnm RBD dextimam G

LIBER III 21 — 24 P- "US P-

99 p. 120. 21 K.

In ' m i n i s ' - quae, sola forma e liabuit longaiii in paoniiltima, cum omnis forma supcrlalivi i correptam habeat ante 'mus', ut 'pulcbemmus', 'doctissiinus', 'sapientissTmus', 'maxhnus', 'ultTmus' - ab adverbiis sive praepo- 23 sitionibus venientia desinunt haec: 'extra exterior extremus', 'supra superior 5 supremus', 'post posterior postremus'. ex quo apparel, neque a 'supero' nequc a 'postero' fieri comparativos sive superlativos, sicut neque al) 'infero' 'infimus', quod soluin in 'limns' desinit, sed ab adverbio 'infra' 'inferior infnnus'. nam si essent a |nomine] ' s u p e r o ' , ' p o s t e r o ' , 'infero', servassent regulam in 'us' terminantiuni secundae declinationis, quae in 'siio mus' faeiunt superlativum. In 'nimus' ununi anoinaluni desinit, 'parvus minor minimus'. In 'rimus' a verbo unum invenitur, 'detero deterior deterrimus' et unum anomalum, 'pluiimus'. In 'simus' etiam unum anomalum invenitur, 'pessimus'. nam 'novis- 24 is simus' vidctur ] [secunduin analogiam] a 'novo' factum. ab eo autem, quod est 'ante anterior', superlativum [in usu] non inveni. a ' p a e n e ' autem adverbio superlativum in 'simus' protulit P l a n t u s in m u s t e l l a r i a : Ita mea c o n s i l i a p e r v o r t i t p a e n i s s i m e . item al> eo, quod est ' p e n i t u s ' adverbinm, superlativo usus est idem in 20 P e r s a : F u r t i v a m a d d u c t a m ex A r a b i a p e n i t i s s i m a . sciendum tamen, quod etiam nomen invenitur, 'hie penitus, buius peniti', ex quo magis superlativus gradus nascitur. P l a u t u s in a s i n a r i a : E t i a m n e ? - Age q u a e s o h e r c l e u s q u e ex p e n i t i s f a u c i b u s. m

1 DE REMVS D renus R logam B penultima syllaba communis (cum omnis V) forma B 2 formas perlatiui P habeat correptam P ut om. RHGLK 3 sapienlimus G sapientissimus maximus ultimus om. P siue praepositionibus add. r 4 venientia] desinentia P desinuat haec supremus extremus postremus. ab aduerbiis supra extra post. Ex quo D superior add. h 5 post] prae P 6 sive] uel DGL nee GL 7 DE FIMVS. T) quod] quando D sohim inDmus // <S nomine om. P inferos P 9 seruasent K diclinatiunls G 10 faciunt] P proferunt rell. post superlatiuum: et facerent superissimus inferissimus add. II et facerent superissimns inferissimus et cetera RBGK et facerent superissimus et inferissimus et cetera d et facerent superissimus inferissimus et caetera L 11 DE NIMVS ET ANOMALIS. I) nimus inscr. L 12 rimus inscr. L a verbo] h aduerbio H unum a uerbo inuemtur K unum. inuenkur a uerbo GL uno P deterimus s

s

K 14 simus inscr. L pesimus K nouisimus K 15 uidetur post factum collocat K secundum analogiam om. P 16 ante add. d in usu om. P non inueni in usu K inuenimus GL poenc HK 17 aduerbium P in simus add. r Plaul. mustell. Ill 1, 127 (v. 650) cf. lib. XV § 9 in mustellaria om. P in mustillaria K 18 pervortit] d et sic lib. XV I. I. pmiertit DGL perturbat Plautus penissimae D plenissime libri Plautini 19 item] I idem GL pnenitusv H aduerbio RGLK idem] r Item RHKl om. L Plaul. Pers. IIII 3, 53 X - 522) idem in Persa om. P idem usus est in ipsa forliuara BG impersa K 21 furtivam] h fortiuara HLK adductam Prise, cum plerisque codd. Plaulinis AB . . . TAM Plant. Ainbros. aduectam Vet. penitisima K penetissima G 22 pnenitus buius.ti K poeniti II 23 magis] r maius R Plaut. asin. I 1, 28 (v. 42) assinaria G asenaria K 24 quaesso L quesso G quaesso A* bercle] P cum Plaut. Vet. bercule RBDHGL erculu K peniti B

7*

100

PRISCIANI INST.

p. 608. 609 P.

p. 121. 22 K.

Mud quoque sciendum, quod omnia et comparativa et superlativa duarum excedunt numerum syllabarum exceptis 'prior' et 'primus' et anomalis his: 'minor' et 'maior' et c peior' et 'plus', nee minim, cum positiva quoque, ex quibus nascuntur, bisyllalja |j sint vel eo plus [per genetivos] et vel unam vel duas assumentia syllabas faciant supra dictos gradus: 'ditis 5 ditior ditissimus', 'clari clarior clarissimus', 'nigri nigrior nigerrimus', 'utilis utilior utilissimus', ' similis similior simillimus', c infra inferior infimus'. 25 superlativus vero comparativum est quando superat una syllaba, ut quando in 'simus' flnitur, 'iustior iustissimus', et quando in 'rimus', si positivi nominativus et genetivus pares habeant syllabas, ut 'taeter taetri taelrior 10 taeterrimus', 'acer acris acrior acerrimus'; est quando par est, ut in 'limus' terminans, 'agilior agillimus', 'facilior lacillimus'; est quando una vincitur syllaba, ut | quando in 'fimiis' vel 'timus' vel 'remus' desinit, ut 'inferior infimus', 'ulterior ultimus', 'exterior extremus' vel 'extimus'. V a r r o in c h o r o g r a p h i a : m E r g o i n t e r s o l i s s t a t i o n e m et s i d e r a s c p t e m E x p o r r e c t a iacet tellus. huic extima fluctu O c e a n i , i n t e r i o r N e p t u n o c i n g i t u r or a. P l a u t u s in t r u c u l e n t o : 1 DE NVMERO sYLLAr.AitvM. D De inimero sillabarum L quoq; **•* (quoq;) B sciendum] P notaml B notandum rell. omnia est fomparatiua K 2 uxcopli P exceptis his prior D et anomalis — et plus om. P 3 minim composiliiia G 4 nascuntur comparaliua et supurlatiua RBDHl bissyllaba PBH bissillaba i

HGL byssyllaba Dd bisillaba v bysylla K

vel] I et L

per geuetiuos om. P

s

geuitiuos d nominatiuos D faciant scrips', faciuut Hbri

5 duas sumentia P adsumentia Rr adsumentia BH supradicto P utditisi> 6 clarus R et in clari corr. G eriinius

nigerrimus] errimus uigrissimus (nigrissimus igitttr archelypus) P 7 similior add. I simillimus] / similissinras PBL simillissimus G 8 uero om. GL add. I est quando comparatiuum D ut] r et in lilura b aut R et GK ut in litura I Ofnntur us

ut iustior I) rimus superlatiuus linitur si RBHGLKd 10 nominatiui Rr ^ us t nitiui Rr paries R habeut P cter eteri eterior eterrimus P aeter taelri taetrior taeterrimus Rr 11 acri B accemmus L est quando — facillimus add. r at par est par esl] pares PD pares r 12 terminans ut agilior D facillior B nicitm- una K 13 quando imflmus H timus] b in timus PBD remus] b in remus B in rimns D ut om. IIGLK del. b 14 uterior Rr 15 Varro — a uobis inn. P cliorographiii] my. D (v. in/'ni) n Putschius. Burmannus anlh. Lai. [[ p. :Ml> prob. H'ernsdorfiu poel. Lai. miii. V 3 p. 1405 Meyero anlhol. Lat. I n. 78 conigrapliia EH 2 Kreldii cosmi^iiipliia Zwicc. 2 el pro ,v. I.. ab ipsa m. pr. profecla tcsle LituL, 1/eidelb., Merkelius pro/us, ad Ibin p. 3G1 Ril.whi'/iiia quaest. far ron. p. 21 mus. p/til. VI />. |'.)4. inter ulrumque litulum dubim hueret IVuellnerns de fan: Alar, vita el nrriplis p. 24. 2(j. ortograpliia BBGL cl Ileidelb. teslc Lind. bortografia K ortliografia // urtln.grapliia D cuius maryini m. rec. adscriplum: leg. Chnroyraphia et esl Varro Atacinus cf. v. t. ad lib. VI § 8 3 : ipsi versus inter VarroniK reliquias leyuntur apud Burmannum, H'ernsdorfium p. 1404 sqq. Jfuellnerum p. 2 ? , .Wet/erum 11. 11. 10 ICrgo inter] k inter ergo K seplem] r semntem R a

IT extimi Rr

v

18 cin^iiu hm'a Rr

19 Phut us] r PIMUSIIIS R

Ptaut, trucuL

LIBER HI 21 — 26

101

P- 609- 1° P-

p. 122. 23 K.

Bona p e r d i d i , mala r e p p e r i , factus sum e x t i m u s a vobis. DE DIMINVTIVO. Diminutivum est, quod diminutionem primitivi sui absolute demonstrat: V 26 'rex regulus', id esl 'parvus rex', iileo autem positum est absolute, quia s comparativa quoque non sol urn augent, sed etiam est quando minuunt vim primitivorum, sed non absolute, ad aliquid eniin [omnimodoj fit comparatio, ut c brcvior' dicitur ad brevem [et] 'angustior' ad angustum. unde, quamvis in his quoque [comparativis] inveniantur quaedam diminutiva apud Latinos, ut superius docuimus, pon possunt tamen esse absoluta, cum a 10 comparativis sint derivata et ipsa quoque comparationem signiiicent, ut e plusculus', 'maiusculus', cminusculus': necesse est enim, ad aliquid ea comparari, ut T e r e n t i u s in e u n u c h o : Thais quam ego sum m a i u s c u l a e s t , id est cparvo maior quam ego'. || alia autem diminutiva, id est onmia, quae is non a comparativis deiivantur, ex sese habent diminutionem el nulli comparantur, ut 'regulus', 'tantulus'. Solent autem diminutiva vel necessariae signilicationis causa proferri ut Sail us t i n s i n l u g u r t h i n o : p o s l q u a m r e g u l i in ununi | c o n v e n e r e , id est eparvi reges', - vel urbanitatis - ut I u v e n a l i s in s a t u 20 r a r u m IIII: Vnde fit, ut malim f r a t e r c u l u s esse g i g a n t u m vel adulationis, et maxime puerorum, ut 'Catulaster', 'Anloniasler', c pafragm. p. 432 Both. (vg. trucul. I 2, 01) BolkiUS

IM 2 DE DVMINVTIVO Rr

1 existimus L

a uobis extumus

DE DIMMINVTIVO G INCIPIT DE DIMINVTIVO Z % D E DIMINV-

TIVIS PBK DE DEMINVTIVIS INCIPIT. D inscr. om. H'i

3 diminutione P

inonslrat

P 4 ut rex BDL id est rex id est paruus rex Jlr rex paruus K post absolute: quia — absolute om. R add. r 5 est etiam P miimit B 6 absolute ***. ut mainsculus paruo maior quara ille. Ad aliquid D - omnimodo om. P 7 et om. P 8 quoque in his r eomparatiuis om. P 9 posunt G tamen i

possunt P 10 sunt Rr conparatione P ut maiusculus paruo maior quam ille maiusculus Gg 11 plusculus P plus cuius B om. rell. enim est K ea ad aliquid G 12 Ter. eun. Ill 3, 21 in iunucho (sic) add. k eunocho G 13 inaiuscnla'st Ter. Bemb. 14 paru** maior (or) B alia] r Aliam R 15 non a om. B ex] quae ex K diminutionem babent P IG ut regulus tantulus om. P 17 necessaria L 18 salustius etiam P Sail. lug. 11, 2: postquam illi more regio iusta magnifice feeerant, reguli in unum coimenere (al. conuenerunt) iugurtino B eugurlhino G ingurthino P postquam autem reguli R uno P conuenire PK conuenierc L 19 id]. Reguli id RDHK reguli. Id B reges i

parui K

urbanitates Rr

satnrarum IIII om. P

y

urbanitatis causa ut D

Iuv. sal. I 4, 98 y

in

saturarum Gg satyrarum R satirarum H sat+rarum Dd saim

gittarum B 20 III BHGLK tertio D mm I? 21 malum Rr gigantum Prise, cum codd. Iuv. interpolatis Igigantum P gigantium Dd gigantis Iuv. cod. Pith, el scliol. ant. 22 et] ut P puerorum ut] puerum aut P catulaster id est a cai

tutus Dd

patroeiolus H

102

PRISCIANI INST. p. 123. 24 K.

p, 610 P.

27 trieiolus', 'Sergioks'. derivantur igitur pleraque ah appellativis, pauca etiam a propriis, et servant genera primitivorum plerumque et saepe inveniuntur diminiitivoriim diminutiva in diversas desinentia formas, ut 'homo, homuncio, liomunculus, homullus, homullulus'. Sunt igitur formae diminiitivoriim masculini generis hae: Zulus', 'ulus' 5 absque c, 'olus', ' e l k s ' , 'xillus', c illus' absque x, 'ullus', 'cio', 'aster', 'lens', ' t u k s ' : 'amis', ut 'igniculus'; 'ulus' absque c, 'tantulus'; ' o k s ' , 'Sergioks', 'capreolus'; ' e l k s ' , 'agellus'; ' i l k s ' x antecedente, 'paxill u s ' , absque x, 'codicilks'; ' u l l u s ' , 'homullus'; c c i o ' , 'homuncio'; 'aster', 'parasitaster'; 'leus', 'eculeus', 'aculeus'; 'tulus', 'nepotulus'. io P l a u t u s in m i l i t e g l o r i o s o : Si te s a l v u m h i u c f a n i i t t i m u s V e n c r i u m n e p o t u l u m . feminini autem generis hae: 'cula', ' u l a ' absque c, 'ola', 'ella', 'xilla', 'ilia' absque x, 'ulla', ut 'anicula', 'silvula', 'unciola', 'capella', 'maxilla', 'anguilla', ' u n a ' 'ulla'. neutrorum quoque sunt formae hae: ' cu- is him', 'ulum' sine c, 'olmn', < ellum', 'ilium' cum x ct sine eo, 'ullum', ut ' corpuscukm', 'corculum' - P l a u t u s in C a s i n a : Meum c o r c u l u m , m e l c u l u m , v e r c u l u m - , sine c, 'capitulum', 'laureolum', 'lucelkm', 'villum', ' vexillum', 'ullum'. 28 Et sciendum, quod noinina tertiae vel quartae vel qiiinlae declinatio-20 nis ple|raque, non tamen omnia, ut quidam putaverunt, diminiitivoriim masculina in 'culus', feminina in 'cula', neutra in 'culum' terminant, a primae vero vel secundae declinationis nominibus nullum invenitur dinii1 derinantur — propriis] Pauca etiam a propviis pleraque ab appcllatiuis deric

uaiitur D igitur] autem K homuntio DH homuncius P

2 a om, P iimeiiiimtur sepe P 4 homuntio Rr homulus G homolns P lmmollulus P 5 DE VN^-

DECIM FORMIS MASOVLINOHVM AC DE

SEPTEM FEMININORVM AC BE SEP1EM S1MILITER NEV-

TRORVM. D De undecim formis masculinonim ct dc septem femiuiuorum et de septem neutrorum. L masculi K heae P 6 absque c om. P absque x om. P post absque x : ullus — absque x om. R add. r 7 ut add, k 8 illus] xillns r x antecedente om. P pauxillus GLr 9 absque x om. P codiiilus P homullus] d homulus PD homuntio Hd 10 ecnlcus] r ctuleus R aeculcus H u

cquuleus L equleus Gy aculeus cquleus K aculeus om. PG neptulus P 11 Plautus — nepotulum om. P Plant, mil. gl. V 1, 20 (». 1413) in milite] similit B 12 amittimus HIM mittimus libri Plaulini amiltemus Plautus L\V emend. Bothii et sic, leste Krehlio, cod. Prise, fjresdensis 13 autem om. G heae P cula] cla P absqne c om. P olla K ella xilla ella ut anicula P 14 ulla] uel n

u*la (1) Gg cula d a*uiculu6V/ atnicula (n) L 15 anguila L una om. HL una ulla om. P formae sunt GL heae P culum. ulum. ollum. ellum. | ellum. ilium. N

X

cum. xulum. ut P 16 siue Hr ilium Rr ullum] ulum R 17 coivulum] corculum (corcolum P) melculum uerculum PGLK Plant. Cus. III! 4, 14 sq. casina melculum corculum uerculum. GL 18 corculum et melculum et uerculum. K melliculum libri Plant. melculum uerculum sine c om. P verculum] fero

culum D ferculum uerculum B 19 laure+lum Rr Iauriolum K \iexillum uillum PD ullum] om. K uelum ulkim unum B del. I) 20 mnniiia ex omnia corr. K 21 putaverunt] r putant R deminitiuorum L 22 femina L neutrum RB HG 23 uel add. k omnibus P

LIBER III 26 — 29 P-

61

°-

]1 p

-

•

103 p . 124. 25 K.

nutivum in has desinens formas, nisi si a primilivo habeat c , ut 'Grareus G r a m d u s ' , 'furea furcula'. earmn igilur [quoque] ibrmamm, ut possiin, regulas || concr exponere. Monosyllaba in s desinenlia vocali anleccdcnle, cuiuscumque sint ge5 neris, et in ' e r ' omnia, quar sunt tertiac declinationis, el in ' u s ' neutra nominativo assumunt in masculine) Zulus', in lemiuino 'cula', in neutro 'culum', ut 'flos llosculus', ' m a s masculus', ' m u s musculus', 'plus plusculus', ' os osculum', quod quamvis sit fonnae diminutivae, tamen, quia aliam habuit significationem, fecit ex sese aliud diminutivum 'oscillum'. io Simililer faciunt in ' e r ' terminanlia diminutivum: 'fratar fratcrculus', 29 'paler palerrulus', quod et proprium invenilur, 'mulicr muliercula', 'pauper pauperculus paupercula pauperculum', 'mater nialercula'. P l a u t u s ill c i s t e l l a r i a : T u n e t u i g i t u r in <• a m a t e r c u 1 a. is excipitur 'venler venlriculus'. L u c a n u s in t e r l i o : Qua i a m n o n m e d i u s d e s c e n d i t i n i l i a v e n t e r . I u v e n a 1 i s in p r i m o : I n f r a v e n t r i e ul um t e n u i d i s t a n t i a r i m a. sic etiam in ' u s ' neutra: 'nuinus munuseulum', 'corpus corpusculum', 'opus 20 opusculum', ' c m s crusculum'. P l a u t u s in c i s t e l l a r i a : Cum e x t o r t i s t a l i s , c u m t o d i n i s c r u s c u l i s . h

1

,

in as AY iuans P

u forcula Kk

si om. RBDHGLK

u

add. r

DE CVLVS ET CVI.A ET CVLVM A TERTIA (tercia L)

lnibeant B

2 forca

DECLINATIONu SED PRI-

MVM A MONOSVLLAI'.IS. (monosillabis L) DL earum] d Bum D quoque om. PG fbrmarum] rcgularum P possum h posini K 3 regulas om. P conabor h 4 sunt K 5 sunt] h sint / / 0 assumunt])' adsnanmt/'JUl/J colum P 7 ut om. GL plus plusculus om. PD add. d plusculu h plusculus. la. him. opus opusculum os GL 8 oscolum P alia abuit P habuit aliam D 9 oscillum] k oscellnm K 10 AB ER. DL in cr terminantia faciunt G in er •* terminantia faciunt (de) L terminantium r ut frater GLK 11 ut patci' patevculus quod ct pr.oprium inuenitur frater fraterciilus mulicr D 12 paupercula pauperculus P Plautus — matercula om. II add. h Plautus — distantia rima om, P Plaul. cist, fragm. ab editoribus Plauti ex coni. Scaliyeri perperam ad clitellariam relalum, (aalrabae s. clilellariae fr. 19 p. 434 Both.), quam nullam fuisse demoaslrarunt Jlilschelius par erg. I 159 sqq. et Ladeivigius mus. phi/. Ill 525 sqq., qui ad h. v. respicit ibidem p. 530 13 cistellaria ex cistillaria corr. B 14 Turn tu Dr tun', Ui ne a f. tune, tu Lucanus — venter om. GL add. I 15 Luc. P/iars. Ill 724 l(i Quia II discendit K discedit libri aliquot Luc. 17 Iuv. sat. I 3, 97 o

prima lir 18 et tenui luvenalis indeque Prise. Caroliruh. alter distantia] r ile• seen**tia {non den) H 19 AB V;S NEVTRALI. DL sic in us terminata neutra P ut muuus GL minus minusculum P corpus add. r corpus corpusculum om. GL add. IJ opus opusculum om. GL 20 crusculus G Plautus] r Vt plaustus H Et plautus BE Hec tamen et plautus K Plautus — similiter om. P Plant, cist, fragm. et ipsum perperam ad clitellariam relatum, v. supra; Both, aslrabae s. clit. fr. 7 /. /. ^ . 4 3 3 . ad Syrum {Both. I. I. p. 441) refert Feslus p. 301. 352 {cf. p. 329 sq. Paul, p. o2. 353) M., quod allerum clilellariae nomen fuisse assecutus est Ladetvigius I. I. p. 527, assentiente Ritschelio parerg. I 164 coll. 206, qui de ipso hoc versu cf. ibid, p. 175 sq. 21 . . . talis cum soilellis c r . . . cod. Festi p. 301 s. v. succrotilla cum extritis p. 330 s. v. schoeniculas . . .tis talis cum todellis c m s . . . p. 352 s- v.

104

PRISCIANI INST.

p . 611. 12 P . c

P- 12">- 26 K.

similiter tus tusculum'. idem in a u l u l a r i a : Nunc tusculum emi hoc et coronas floreas. Nee non et comparativa eiusdem generis et eiusdem terminationis similiter faciunt diminutiva, sed mobilia: 'mains maiusculus maiuscula maiusculiun', 'grandius grandiusculus grandiuscula grandiusculum', 'celerius ce- 5 leriusculus'celeriuscula celeriusculum', uncle C i c e r o adver|bium c celeriuscule' protulit ad H e r e n n i u i n t e r t i o l i b r o a r t i s r h e t o r i c a e : strenue quod volumus ostendere factum, celeriuscule dicem u s , sicut a ' s a e p i u s ' comparativo ' saepiuscule' P l a u t u s in C a s i n a : at n u b at mi h i , in 111ud q u i d e n i v o l e b a m : i i o s t r o v i l i c o . - f S a e p i u s c u l e p e e c a s . ' p l u s ' quoque, quamvis a masculino vel femiuino comparativo non veniat, facit tamen [ut superius ostendimus] 'plusculus pluscula plusculum', unde T e r c n t i u s in h e c y r a: primum dies c o m p l u s c u l o s , 15 et in P h 0 r m i 0 n e: turn p l u s c u l a S u p e l l e c t i l e _ o p u s est. 'lepus' quoque, quod || solum in c us' maseulinum sive epicoenum disyllabum [Latinuin] tertiae est declinationis, assumit nominativo 'culus' et facit dimi- 2n ludi. Cum exlortis talis cum todillis cnisculis Paulus sub eodem voc. p. 353 Extortis talis cum crocotillis cnisculis idem p. 52 s. v. croeotillum "cum extortis om. GLl toiiinis] v totinis RBI todonis D totimis K tortis in lilura h donis G el in lilura, liter

nl /"., L 1 simitus Rr idem] Vt cicero P Plant, aulul. II 8, 15 aululuraria P aiilaria I1GK 2 emi et hasce coronas libri Pluutini foreas P 3 AB vs COMPARATIVO. D Nee non om. K comparaiiba B terminationis et eiusdem lilcr generis K simi faciunt Rr 4 mouilia id est maseulina. fern. neu. ut mains P mobilia id est masrulini et feminini (femini A) et nentri generis, maius veil. maiusculuni. similiter ct his similia. Vnde nascuntur aduevbia ut grandiusculus. grandiuseulae. ccleriusculus. celeriuscule, Vnde cicero in libro (le arte rethorica strenue P 5 grandius] giaudis B celerius] om. R celer superscr. r caclerius B 6 caeleriusculum B rhet. ad Her. Ill 14, 24 7 protulit ut strennue GL aderenuium post protulit add. I in tertio libro artis rethoricae ad herennium I) 111 in libro artis retlioricae HK rethoricae R rethorice B 8 strenuae R strennuae K celerinscule] sic eliam lexicograpkus Vatic. {Mai class, auct. VIII 117: ostendere celeriuscule slatim dicemus) el libri rhet. fere omnes celerius cod. vhel. Herbipolit. '.) a om. P saepiuscule] rd saepiusculac PRJ) Plautus — peceas om. P Plant. Cas. Ill 5, 58 sq. cassnia Bli '11 quidem] quid me D cum post uolebam add. 1'RIIG, non sed libri Plaut. saepiuseule] sic etiam gloss. Plaid, ad calcem lib. XIIII expressum saepicule libri Plautini pecaa K 12 vel] Ic et K V

ucimparatiuus R comparatiuos H 13 ut superius ostemiimus om. PD plusculum. ideo cnim mobile est quod ct plus comparatiuum est. multi. multum. plus, unde D h ra

unde] ut GL unde — opus est om. P 11 Ter. hec. I 2, 102 heey. Rr haecyra I) hechyra G hercyra H hechl L echyra A" ecliira B 15 primos dies cumplusculos Bemb. 10 Ter. Phorm. IIII 3, GO sq. formionc RHGK 17 turn ex t*m corr. B turn autem pluscula Bus. 18 suppellectule R suppellectile DBG Bas. subpelleclilc A' HI maseulinum sine epicoenum in us P epicoenum] om. II epiceiium RGL epicocNON D epichenON /; epikoenum (u in o mid. m. pr. ni f.) B v dissyllabam P 20 Latiuum om. P assumit] r adsumit PRBH famcit dimi--

LIBER III 29. 30

105

p. 612 P.

p. 126. 27 K.

nutivum, ut 'lepus lepusculus'. C i c e r o de s i g n i s : s i m i n u s e i u s modi q u i p p i a m vcnari p o t u e r a n t , ilia q u i d e m c e r t e p r o l e pus culis capiebantur. Ad hanc Ibrmam eliam positiva in Sir' desinentia mutant 'or' in ' u s ' et 30 5 acccpla 'culus' faeiunt diminutiva, ut 'rumor rumuseulus': C i c e r o pro Cluentio: qui imperilorum hominum rumusculos au|cupant, vel assumunt 'culus' vel 'cula', ut 'amator amatorculus', 'soror sororcula'. I M a u l u s in P o e n u l o : V i x a e g r e q u e a m a t o r c u 1 o s i n v e n i in u s. 10 idem in c i s t e l l a r i a : " e r r a a n a me a s o r o r c u l a . In c is' vero vel in e desinentia omnia vel in ' n s ' monosyllaba vel in { r s ' dativo corripientia i assumunt supra dictas syllabus el, faciunt riimiuutivum, ut 'ignis [igni] igniculus', 'testis [tesli] tesliculus', 'navis [navi] navi13 cula', ' cutis [culi] cuticula', 'avis [avij avicula', 'clavis [davi] davicula', 'rete [reti] reliculum', Tons [fonti] fonliculus', 'mons .[monti] monticulus', 'pons [ponti] ponticulus', 'lens [lenli] lenticula', 'pars [parli] particula', 'dulcis [dulei] dulciculus"' et 'dulcicula dulciculmn', 'securis [securi] sccuricula'. P1 a u t u s in r u d e n t e: •2o Post altrinsecus est securicula ancipes. C i c e r o i n 111 T u s c u l a n a r u n i : d u l c i c u l a e p o l i o n i s al i q u i d v i d e a m u s . s i m i l i t e r ' l i d i s [lull] l i d i c n l a ' . i d e m i n I I d e n a l u r a d e o r u m : s i p l a t a n i f i d i e u l a s 1 ' e r r e u t n u m e r o s a s o n a n l e s . n a m si nutiuo / / 1 ut om. B Cicero •— capiebantiir om. P 47 liniusmodi K 2 ueiu+ari (er) D 4 AB OR DL

Cic. in Verr, II 4, 2 1 , 5 ut om. RHGIK

romusculus Gg Ck-ero — aucupant om. P Cicero — culus post rurmisculus om. G add. g Cic. p. Cluent. 3S, 105 6 imperitorum e.v imperatorum corr. B romusculos g iiiicupa*t (n) B anuipiant in aucipaut corr K nucupati Cicero 7 assumunt] r adsuitiunt I'RP ut om. TiDHGLK 8 Plautus — sororcula om. lJ Plaut. Poen. 1 2. 27 peimlo HDGLK 0 egrique GL egr** K 10 Plaul. cistell. fragm.: astrabae s. clilell.fr. 20 p. 434 Both. cf. aim. ad § 20 el Ladewigium I. ibi I. p.

530

cystellaria K

12 AB IS ET E ET NS ET RS MONOSVJ.I.AHIS. J)

is] J- his It *ns P uel rs P 13 i add. r assumunt] r adsumunt PHBH supradicta P diminutiua P 14 igni om. P testi om. PR naui om. P 15 c*utis (a) A" cutis cuti cuticula om. PD add. d cuti om. R ani 6m. P clavis clavi clavicnla om. P post clauicula: dulcis — duleiculum. cicoro a e iii tertio tusculanorara — uideamus add. eademque infra om. D 16 retis LI uel rele

restis. ti. resliculum Gg

rete. reticula. dulcis. dulciculus. duleicula. duleiculum.

fons. fonticulus. lens, lenticula. pars, particula. securis. securicula. P

18 dulcicu-

u

lus dulcicula/. I. D dulcicala H duleicula et duleiculum GL 19 Plautus — sed fldecula p. 106, 2 om. P Plaut. rud. 1III 4, 114 (u. 1158) 20 abstrinsecus GL est] uel anceps

* // ancipes Dd ancipies H 21 Cic. Tusc. Ill 19, 46 aliquid add. gl uidemus K 22 idem] Plauctus spscr. m. rec. in H Cic. de nat. ileor. II 8, 22 23 plattani (n) J) plantani B pantani II plantain GLK fidieulas] r iidiculus RB fei'rent] r tereut, R terrent BDIIGLK nemorosa K numerose Cicero

106

PRISCIANI LXST.

p. 612. 13 P.

p. 127 — 29 K.

esset 'fides' in hac quoque significationc, quomodo vServio placet, non 31 'fldi|cula' fccisset, sed 'fidecula'. et cam omnia luiiuscemodi diniinuliva tam paenultiinain (juam antepaciuilLiinam corripiunt, ' c u t i c u l a ' i antepaenultimam- producit. l u v e n a l i s : Gombibet aestivum contracta cuticula solem, 5 quod riiim facere metri necessitas compulit: quattuor euiiu breves habens dictio in beroico poni aliter non poterat, quamvis V i r g i l i n s luiiuscemodi nomina soleat proceleiisinaticos ponere, ut laliat a r i e t c c r e b r o . excipitur'lapis', quod 'lapillus' facit dimiiiuliviim; etiam'anguis' 'an||guilla', 10 'iinguis' quoque 'ungiila' facit, quae lainetsi formam videantur habere diminutivi, significatione tamen non sunt diminutiva. VI 32 Secundiun supra dictani formain quartae quoque declinationis nomina faciunt diminutivum. ' u s ' enim vel u nominalivi in i convertunt correptam el accipiunt Zulus' in masculino, in feminino 'cula', in neutro 'culiim', ut 15 ' currus cuiTiculus' - dicilur tamcn et ' h o c curriculum' - , 'versus versTculus', 'artus articulus', 'lhictus fluclicuhis', 'anus anicula', 'cornu corniculum', 'genii genTculuni'. excipitur ab acu ' a c u l e u s ' . In x mnnia vel in | ' u s ' supra syllabam vel in t desinentia genetivi extremam terminationem, id est 'is', in 11 convertunt et accepla 'his la him' 20 faciunt diminutiva, ut ' r e x regis regulus', 'codex codicis codiculus' et ex i 1 v. Servium ad Very. Ae.n. VI 120 non fidncula H 2 fidecula ex fidicula corr. B ALITER. inner. D 3 pene ultimam P ut cuticula B 4 iubenalis P luv. sat. 1111 11, i?03: Nostra bibat uernum contracts cuticula solera 5 conbibet PI) cu bibet d c bibct K

aestivum] om. PK add. k aesliiim lir

contra

a

tacutilia P cotiiula K (i mclri necesilas facere G fecere lir conpulit P liabent P 7 aeroicn G pone P non aliter poni K non alilcr DIIGLr jKiluit P luiiuscemodi nomiiia] sic P in luiiuscemodi nomiuibns id cst quattuor breues habeulibus RBDIIGLK 8 proccleimtatic'os PBHL procolclnimaticos R proc

clematicos G proeleumaticos Dd labat D Verg. Aen. H -102

ut ^cnua labant (i'erg. Aen. V J32 XIf c,)05) cl 0 ariaete I'R 10 lapis lapillus quod lapidiiulns IL

U

I'aitci-e debnit dimiimliuum D lapillos P cliam om. K angis angilla ungis Kk nuguis ungula. anguis anguilla. quae tamcn ctsi I) anguila L II quoque om. K uiigiula / / facit urn. K. faciunt GLk tamen si PR tameu ctsi BGLK post formam duodecim fere lilt, lilura in D videantur] / ' uideutur veil, liabcre uidciitur D diminutiui ct siguificationem. R 12 tamen signilicatione 1) diminutiua secunilum supradieta formam P 13 A OVARTA DECI.IIJATIONE. D De quarta decliiiatione. L quarteque declinationis / ' 1-1 diminutiua P u] o P coniieitinit in i G 15 aceipiunt cuiusrula. cuiusculum. faciunt diminutiua. ut fluctus. flurliculus. uersns. uersiculus. anus, anicula. corni. corniculum. artus. articulus. genu P in masculino oulus D l(i hoc om. D 17 artus] d arctis D post articulus: douel hi

mus domunculu in lilura B aniciilus corr. L 18 post cula J)GLK

a*nus a+nicula (o-n) B a+niculus (n) G anicula CM; excipitur: a domo doinuncula add. r domus domun-

1!1 TIE VLVS ET VI,A ET VLVM AB x ET NS ET T. DL

supra****** (dictam) B syllaba. P Un. B conuerlunt in maty. add. L et ex eo codicillus add. g

uel us P

in t] ti P genctiui ** H 20 is sup. 21 diminuiiuum P codex] b codix B

LIBER HI 30 — 34.

107

p. HIS P .

p . 129. 30 K.

co 'ccHlicillusV'liaw fornax fornacis fornanila', 'fax facis facula', 'cervix eervicis ccrvicula', c adulescens adulesccntis adulescentulus', 'caput capitis capitulum'. In ' e s ' produclam desinenlia [I'eminina] tertiae declinalionis vcl quintac 33 s abicctit s ct assumpta 'cula' faciunt diminuliva et servant e produclam, ul 'vulpes vulpecula', 'nubes nubecula', 'dies diecula', 'res recula' - P l a u t n s in c i s t e 11 a r i a: S i c j u i d c i n i m p e r e s p r o c o p i a , p r o r e c u l a -, 'vepres veprecula'. C i c e r o pro S e s l i o : v o p r e c u l i s o x I r a c l a n i IO t o d u l a . excipiiintiir 'nicrees', cuius'is' genelivi in 'ula' convcrsa faril diminiUivuni 'mercedula' - C i c e r o de o r a l o r e p r i m o : i n f i d i h o m i n e s m e r c e d u l a a d d u c l i m i i i i s t r o s sc p r a e b e n t in i u d i c i i s o r a t o r i b u s - ct 'apes', cuius dimiiuitiviim [iro e lonya i habot 'apicula'. P l a u t u s in C u r c n 1 i o n e: is E g o f n a m a p i c u l a r u m o p e r a c o n g e s t u m n o u Per a m ? In ' u s ' terminans unuin tertiae declinalionis commune trium generum 34 abiecla s assumit 'lus' in diminutivo, lit 'veins vetulus', femininum ' v e tula', noutrum ' velulum'. P c r si u s: Tun, vetule, auriculis alicnis colligis escam? •JO 1 u v e n a 1 i s in p r i m o : vetulae vesiea beatae. 1 codicillus] cudiculus R codi+cillus H fornacula pout facula add. P fasx P

haec fornax fornacis i'omauuli om., fornax ceruix ceruicis cciuiculu fax facis facula Ll

GLK

facis add. r

facu+*Ia B

cernis P

"i cervicis om. P

U

adolescens adolusccii-

.cenlulus

tis adolcs. Rr aduliscens aduliscenlis adulisci'iitulus L 4 DE CVL.V AB ES [•RODVCTA FEMININA TERTIAE ET

caput ex captid corr. R •

QVINTAE ( t e i c i c e t in

quillte / / )

DEO.I-

NATIONIS. DL produda P fcmiiiina om. P femiiia Rr nel quintc declinatiouis P 5 abiecla] sic ni /'. IS ct \icl abiecla in lilura b ct adsumta ciila] P assumunt (adsumunt RB) cnla et faciunt veil. servant] r seruent R 0 vulpes vulpecula] g uolpes uolpecula G uulpicula B nuucs nuuecula P recola P Plant, cist, fragm. cf. § 29 (aslvabae s. clitell. fr. 21.p. 431 Both.) 7 cistellaria] bl cistillaria K cisl**laria B pistillaria G pistcllaria L 8 si
setio GL ucpreculis b extracta. ALITER DE VLA ET VLVS VI.A VLVM. '.- Nitcdula animal est quod in silnis inuenitur sicut ignis effulgens quod apud greens AAMTIYI'VC dicitur et nou est diininntiuum. Excipiuutur D extracta nitcdula. DE VLVS VI.A VLVM. Excipitur d nitc+dula (n) K 10 Excipitur RBDHL his Rr 11 Cicero — oratoribus om, P Cic. de or. I 45, 198 oratiore A" infimi Cicero 12 iudic***is Rr iuditiis H lioratoribus B 13 i breuc habuit h habel] P liabuit rell. Plautus — ferani? om. P Plant. Cure. 1 1, 10 (v. 10) 14 corculioue K \'t ego nou k ego nomen D egon libri Plaul. congestion opera Fleckeisenus

congi'stam /( coniestam (conistam? nam dignosci nequit, utrum ge mi solam g supscr. i deleveril r) r 10 ix vs L comune P 17 s add. r assumit] r adsumit RRH sumit P ueluslus K ferainum L 18 Persius — beatae om. P Persius] dh perseus DK per**sius H Pers. sat. 1, 22 19 tun Caroliruh. alter h, Persius tune Pers- cod. P'al. tune BBGLR tun* H uelulae HK auriculis] r nuriculns R aescam ff aescas K escas lieidelb. Krehlii, Persius 20 luv. sat. I 1, 39 "il uessica G uesica* (c) D uensica K beatae] d baelae D

108

PRISCIAJNI LNST. p. 613. 14 P.

p. 130. 31 K.

c

sus' quoque commune abiecta s et assumpta Vula' facit diminutivum 'sucula'. P l a n t u s in r u d e u t e : f S u c u l a . - Q n i n t u d i e r e c t a cnin s u c u l a et p o r c u l i s . in o desinentia si faciimt diminutiva, convertunt o in c un' || et accijiiimt. ' c u l u s ' vel c c u l a ' , ut c tiro tirunculus' - I u v e n a l i s in M I : 5 Nee f r u s t u m c a p r a e s u b d u c e r c n e e l a t u s Afrae Novit avis n o s i e r , t i r u n c u l u s ac r u d i s omni T e in p o r e -, 'latro latrunculus', 'carbo carbuncuhis' - C i c e r o ad H e r e n n i u m 1111: a u t s i P r o m e t h e u s , c u m m o r t a l i b u s i g n e m d i v i d e r e v e l l e t , IO i p s e a v i c i n i s t c s l u l a a m b u l a n s c a r b u n e i i l o s c o r r o g a r e t -, e pedo pedimculus', Vurculio cur|culiunculus'- P l a u t u s in r u d e n t e : c u r c u 1 i ii n c u 1 o s m i n u t o s f a b u 1 a r e -, ' virgo virguncula' - I u v e n a l i s in V: t u n e c u m v i r g u n c u l a l u n o -, is 'ratio raliuncula' - T e r e n t i u s in - P l i o r m i o n e : e r a ! e i d e r a t i u n c u 1 a -, 'oft'ensio ollensiuncula' - C i c e r o pro P l a n c i o : i s t a i n a e d i l i t a t e o f f e n s i u n c u l a a c c e p t a -, item c loligo loliguncula' - P l a u t u s in C a 2 sina: ° E m i t i ) s e p i o l a s , f l e p i d a s , l o l i g u n c u l a s -, 1 et add. k assumpta] r adsumpta PRBH assumla L 2 Plautus in rudente add. r Plaulus — porculis om. P Plant, rud. III! 4, 126 (v. 1170): et sucula. quin tu i dierecta cum sucula et cum porculis Plaut. Pal. iderque Et suculast. - Quin dierecta i tu cum sucula et cum porculis-/7et'AeiseH2<s 3 Sucula om. RGL qui lu &LK e die recta K diae recta 11 succula K porculis] b porculas B 4 BE CVLVS ET CVLA AB o. DL si om. P culus cula culum P 5 tyro tyi

rnnculus PHGK ly*ro tyrunculus Rr Iuvenalis — tempore om. P luv. sat. III! 11, 142 sqq. 6 frustrum BGL caprae] sic etiatn Pith. luv. m. pr., capreae h cum Pith. m. alt. schul. et codd. inlerpol. luv. subducire A" 7 tyrunculus BI1GK 9 carbo carbunculusj b caruo caruunculns B Cicero — corrogaret om. P rhel. ad Ilerenn. I1II 0, 9 10 si add. r promitheus A" bellet B ipse uellet K 11 testula] cum testula rhet. cod. Opil. cum testo codd. o

aliquot rhel. praeslaniissimi, cum testa codd. rhet. fere omnes carbuncuhis Rr corrogaretur I) 12 pedo 0<|>I>IP GL curculio] r corcnlio RDHLKg corculeo G gorgulio /( curculiunculus] 7' corculiunculus RDHGLK gorguliunculus h l'luulus — fabularc om. P Plaut. rud. V 2, 38 (». 1325). 13 ciirculiunculos] r corculiunculos RDHLK el ex corcubunculos ni f. corr.B gurculiunculos d goiguliunculos h 14 Iuvenalis — luno om. P luv. sal. V 13, 40 V] scripsi II do.

~ v

BHGLK II R secundo D 15 virguncula] h uirguta H inno Rr 16 Terentius — ratiuncula om. P Ter. Phorm. I 1, 2 fonnione RHK 17 e*i* de D IS Cicero — Joliguncnlas om. P Cic. pro Plancio 21, 51 plantio HGLKr blantio li ista in] sic eti/im Cic. Erfurtensis ista Par. pr. in ista rell. codd. ap. Wunderum 19 ofensiuncula K lollign lolliguncula RDh lollico lollicuncula lir lollko lollicumcula B

Plaut.

Cas. II 8, 58

casina Rr

21 emitto BDHG

Plant.

e

Vel.

saepiolas BH lepidas eliam Plaut. Vet. lapidas R lepadas coni. Camerarius lolligunculas Dhk lollicunculas RBH loginculas G lolligiungas Plaut. Vet.

LIBER III 34—36

109

p . R14. 15 P .

p . 131. 32 K.

Miomo lionuincnlus' - P l a u t u s in r i i d e n t c : Hornunciili quanti estis, e i e c t i a t nalant. dicitur tamen el Miomnncio' et Miomallas' ft Mionnillullas'. [similiter facit (liiniiuiliunein Mar fiiranralas'.] | C i c e r o in Pi s o n c m : [olim f a r i n i 5 c u l u s , m i n e v c r o c l i a i n r a p a x . idem in eodeni:] J i o n i u l l u s ex a r g i l l a ct l u t o l i e t u s - , 'leno lenunculas' vel 'lenullus'. P l a u t u s in P o e n u 1 o: Sic d e d e r o , aere m i l i t a r i t e t i g c r o l e n a n c u l u i n . idem in eadem: io ita at occepi die e r e , L e n u l l e , de ilia pugna. In 'mis', sive habeant ante n aliam consonantem sive non, ct in c lus', 35 si non liabeant geminatam 1, et in f er' secundae declinationis noinina duplicanl 1 ante c us' [in diminutivis]: 'asinus asellus', 'geminns gemellus', e is bonus bellus', 'pagnas pugillas', { agnus agnellus' - quod ideo servavit n , ut sit differentia inter agri diniinutivum, quod est 'agellus' - 'anulus anellus', 'ocalas ocellus', 'populas popellus', 'calulus catellus', 'tenor tenellus*, 'liber libellas'. el sciendam, quod omnia c liabent pacnaltimam absque 'pngillo', nisi primitiva paenultiniaiii liabent natura prodiictani 20 in oinni genere. tune eniin servant primitivi vocalem, ut 'Onus una unum, alias ulla alliim', ' vinuni villain', excipitar unum in ' l a s ' desinens, 30 ' p a a l a s ' , quod non geminavit 1 in diminulione, ncc mirum, cum au diphthongas posl || se geminari consonanleni proliiberet: facit igitar ' p a u l u s ' 'paalulus', ex boc c pauxillus', 'paaxillalas', qaas i'ormas servant et femi-

1

Plautus — liutaut om. P

Plant, rud. I 2, 60 (v. 155)

% adiecli Rr

euecti G 3 homuntio DH et honmllulus om. P homululus K post liomulinlus vocc. idem in eodem — de ilia pugua eol/oent, infra om. D. quem ordinem cum tenerent edd. indc ab a, indicem Krehlianum sequens rudenti Plautinae fraymentum Homullulus fictus ex argilla et ex luto addidit Bolhius (rud. fr. 1 p. 432). milii lotus hie locus ita inlerpolalus esse videlur ut lib. II § 47 faeiunt dimiiuitiourm. Fur P. 4 Cicero — fictus om. P Cic. in Pis. 27, (Hi pissonem K ollim G 5 Cic. in Pin. 25, 59 eadem HG homillus Cic. cod. Vat. m. pr.

6 lulo] I luco K luclu G uel luto g lenulns PBDHrglk om. P Plaut. Poen. V 5, 7 7 penulo RHGLK paeimlo BD

Plautus — pu^na 8 si G acre]

0

Plautus (aerem Pato«(.) e libri Prise. tetigere Rr 9 Plaut. Poen. II v. 21 sq. eodem BDHK 10 oceepi] r hoccepi d hoc coepi B accepi GK corpi H cepi R 11 lenule DHKg lenulae K laennlae H laenule r iliac Plaut. Vet. 12 DE ELLVS A SEOVNDA DECLINATIONE (elliis secundae declinationis L) SED PRIMVM A NVS ET LVS ET

ER. DL In us P minutiuis om. P ideo — agellus om. P

13 si add. r 1 ante us et in P er] e. r . Rr ut asinus (assinus G) DGLK assellus RG 16 dil'erentia R

14 in di15 quoil

17 AI.ITER DE VLLVS VX,LA VI.LVM ET II.LVM.

DL 18 quod nomina .e. habent ante penultimam P 19 pugillus D pi'oductam natura^ K prodncta D 21 ALITER BE VLVS VLA VLVM (ullus .la . Inm JA ET XILLVS XILLA XILLVM. DL

in om. P

22

quod

non —

pauxillulum

in li-

iura k I] .i. ]> in add. h diminution?] P deminuliuo L diminntiiio rcll. au** (te) B 23 post se] posse B prohibt-t P patihis paulus ex P 24 et x ex BGL pauxillus et pauxillulus BDHGLK pausillus ex pauxillulns Rr seiua*t (n) B

110

PRISCIANI INST. p. 132. 33 K.

p. 015 T.

ninum of noutrum eius ['paula paulula, paiixilla, pauxillula', 'pauhim paululuni, pauxillum, pauxillulum'|. simililor c velum' 'vexillum' faeit iliminutivnm. et puto ideo haoc. assunipsisse x, quia liaec in 'bis' vcl Ma' vol 'linn' desinentium primitivorum fnciontium diminuliva paonultimam natura longam habenl, 'pauluin pauxillum', 'velum vcxillum'. ideo 'mala' quotjue s [assunipsit x et] 'maxilla' Tacit ct | 'talus' 'taxillus'. Pomponius: in terim Dum c o n t c m p l o r orcam . . . t a x i l l o s p e r d i d i . qnae vero geminant 1 ante ' u s ' vel a vcl 'um', in 'ulus ula uJiim' facinnt iterum diminuliva, ut 'houiullus liomiilliilus', 'pauxillus paiixillulus, pan-IO xilla pauxillula, pauxillum pauxillulum'. 37 Feminina quoquo in ' n a ' desinentia, sive babeanl anle n aliam oonsonanto.ni sive n o n , geminant in diminutivis 1 ante a, uf 'catena catella', ' asina asella', 'gemina gemolla', 'columna columnella'. oxcipitur 'rana ranunculus', candem formam in 'la' qunque desinentia vel ' r a ' servant, ut ir> Tabula fabella', 'tabula tabella', 'libra libella', 'capra capella', 'umbra nmbella', 'sacer sacra sacrum, sacellus sacella sacellum'. 'puer, pucra' antiqui, ex quo ' p u e l l a ' ; 'tenor tenera lenerum, tenellus tenella tenellum', 'miser misera miserum, misellus misella miscllum'. excipiuntur in ' r a ' desinenlium, qiiae nee a maseulinis in c er' desinentibus flunl nee babent ante in r aliam in eadem syllaba consonantem, ut ' a r a arula', 'terra lerrula', 'litera literula'. VIII 38 iXeutra quoquc in 'nuni' desinentia geminant in dhninutionc 1 ante 'um', et si g babeant ante n , in paenullima syllaba diminutivi i, non e, acciphmt, ut 'lignum tigillum', ' signum sigillum'. alia vero e babent in pae- 25 nultima, nisi sit, (juud superius docuimus, paenultima primitivi naturaliter a

1 paula — pauxillulum um. P

2 fecit Rr

3 adsumpsisset haec .x. P

s

adsumpsissc Rr adsumpsisse H assumsise G assumsisse Dg haec] d om. D •#•• R he P uel in la in liiura b 4 uel in lum B desinenlia primiliua r priuitiuorum facinnt P fatienlium R facientia r diminutiua* (m) B 5 habent longam K idco.cj. K 6 assunipsit x et om. P adsumpsit x et RBh adsumpsit x Hr assumsit x D assumpta x LK assumta x G taxeillus K taxillus 7 o qnae uero P Pomponii fragm. inc. 6 p. 123 Both. p. 161 Munk. fr. inc. VII p. 214 Rilib. ad aleones refert Munkius p. 102 Pompinius lexicogr. i'ut.in Mai auct. class. VJII 584 7 interim om.lexicogr. Vat. Interim, dnm orcam I'onlemplor, tax! taxillos perdidi Bolhius Interim dum contemplor orcam, taxillos ego perdidi Munkius. ego leclione codicum servala in vcrmi dispotiendo secuttis sum rectum RWbcckii indicium 8 orcam] pugnrxm lexicogr. Vat. 9 DE DEMINVTIVIS AB AMIS. 7)7v 10 pauxilla — pauxillulum om. P 12 DE ELLA' A PRIMA DKL'LINATIONE SED I'RIMVM A NA ET LA ET RA. DL ill .3. PBL 13 lit add, ff e

I I assina assella G i;eniin;rgemella om. P gemilla Gg cohimpna .Jella (n) K columtclla (n) L 15 uel in ra fl 10 libra libella labula labella GL iimbtclla (r) B umbellas. acer P 17 antiq. DGL antiqni dixerurit B 18 tcner — misellum om. P 19 mis«ellus (s) mis+ella (s) misellum H DE VLA IN RA D desinentia PDHK 20 masciilini P 21 aliam add. r tula G 22 1 it— tera lilternl.i P

23 OF. U.LVM

NVM D in .um. PB 25 Alii P i- add. g

ET ELI.VM

deminntione P peuciiltima P

A SECVNDA

PECLINATIONE

BUD PRIIUVM A

21 habrant] om. L liabent Bfl 20 nisi sit add. I docuimus in pae-

LIBEU III 36—39

111

p. 815. 10 P.

p.

1S3. 34 K.

longa, ut c bonum bellum', 'gcminum grmrllum', ' scamnum scaimiellum'. A p u l o i n s tamen in I H e r n i a g o r a e : v e r u m in firm a | s c a m i l l o r u m , o b i c e I'u] t.ao f o r e s . Ouae vero || in Mini' desinunl i paenultima anlecedenle, mutata i ultima r. "•(Miol.ivi in <> cl accepta ' h i m ' I'aciunl diminuliva, ut. 'negolium negotioIum'. P l a u t u s in c i s t e l l a r i a : datores f B e l l i s s i m i v o s n e g o l i o l i , s e n i c i s , sole I is esso. Similiter in 'ilium' vel 'ellum' laciunt diminuliva in 'lum' vcl in 'rum'' 10 desinonlia: 'tanlulum lantilluin', 'bicrum Iiicellum', 'cerebrum cerebellum', ' flabrum flabellum', 'flagrum llagellum', 'caslnun cash-Hum', 'sacrum saeellum'. et si-ire (k'bcmus, quod 'ellus' vel 'illus' desinentia dimimitiva, si 30 a disyllabis derivantur, assumunt imam syllabam, ut 'agnus agnellus', 'liber liliellus', 'culler cullellus', 'paulus pauxillus'. similitcr fcminina 'ella' is vel 'ilia' terniinanlia: 'capra capella', 'libra libella', 'umlira umbellti', 'paula pauxilla'. sic etiam neutra 'elluin' vel 'ilium' exeuntia: 'tignum ligilluin', 'sigmini sigilkuu', 'Iiicrum lucelluin'. excipiuntur a dcsinentibus in ' n u s ' vel ' n a ' vel 'num', quae nullam babent consonanlem antecedcntein in eadem syllaba ante n , venientia, ut a bono, m m , vino derivata. baec cnim pares 20 liabenl syllabas primitivis: 'bonus bona bomim, bellus bella bclfum', 'unus nultima (al. pemiltima, poenultima) RBDHl in drt. r penenltima P 1 scamellum HDHGLK' 2 Apuleius — fores om. P Apulcius] rd Apud eins/? Apulcus Dli Apul. fragm. -1 t. II p. 636 ed. Hildebr. crmagore RH lu-rinagorc r Iicru

mogore K

ma

Verara Rr

infirtua Gg scamillorum] dglk scamclloi'um DGLK scamncl\a

loriini Schneiderus Elemenlarl, p. 220 4 DE OLVM AI: IVM DL nm] uno P miita Rr 5 in o] om. PRHK add. hk in r in. rec. in R diminutiuum RBHGLK ut om. G ut pallium. palliolum neyolium BI) negotium negotii negotiolum GL uuguciolum / / 0 Plaulus — solelis essc. om, P Plaut. cist, fragm. cf. § 20, aslrabae

s. clitell.

t-istillaria A"

fr.

22 p . 4 3 4 sq. Both.

cf. Ladenigium

et

tib.Yl

§ 01

i bellisimi uos negotioli senecis Rr

8 negolioli bellissumi Bolhius

s

l.l.p.bW

h

uel aenotiv^ id csL de CILM'G

i

bellisimos uegotiolis t poenices Gg bellissimis negotiolis plioenices T)d. bellissimo* (s) pheniccs

.

negotiolis aenctes Hh bclissim+t negotioli +*••• enkvs L

o

bcllissimos negotioli plie-

uel

nices I bellissimos negotiolis phoeniws Kk bellissimns negotioli scnccessn-lctis csse B senicis] 'v. Lachmannum ad Lucr. p. 56, f. senicris' Fteckeisenus 0 DE ILLVM ET ELLVM ALVM ET iivM. DL v ucl ere

tantullum P brum P

1 urn et in D uel ere

celebrura Rr cerebrum Gg

ucl rum L

cerebellum Gg

10 ut tantuluin D 1

11 frabnim Rr fa-

12 DE ELLVS ELLA ELLVM ET ILLVS ILT.A ILLVM A DISILLABIS. D

quod in

i ellus DGK uel in illns D 13 a dissyllabis r a dissyllabas H ad syllabis PRB assumunt] r adsnninnt PRH agnellus om. R 14 cullellus ex cullellum corr. B femina b feminia K 15 uel add. k terminata P ut eapra BD libella. scientiam neutra excipiuntur {med. om.) P 16 sicut etiam LK neutra in elluin i DG vel] d ue D 17 sigellum LI tignum tigillum signum sigillum post lucellum repetit D

in num G

AUTEK A DISI'LLABIS. D alt a dysillabis. L

19 a om. P

uino nno diriuata. P

18 ucl in na m l

20 bellmn. Simililcr unus ul-

112

PRISCTANI INST.

p. filO. 17 P.

p. 134 — 36 K.

una umim, ullus ulla ullum', c vinum villum'. quod | 'panniculus' facit. I u v e n a l i s in I I :

notandum etiam 'pannus',

quarum Delicias et p a n n i c u l u s f u r i t b o m b y c i n u s . A trisyllabis quoque venientia diniinutiva, quae geminant 1, pares La- r. bent [suis] syllabas primitivis, ut 'oculus. ocellus', 'catulus catellus', 'geini40 nus gemellus', Tabula fabebV, 'tabula taliella'. excipiuntur, quae in primitivis ante n aliam habent in eadem syllaba consonantem. haec enim [imam] addunt syllabam diminutivis, sicut etiam disyllaba eiusdem terniinationis, ut 'columna columnella', sicut 'agna agnella', 'lignum ligillum'. io In ' u s ' desinentia sccundae dcclinationis nomina e vel i anlecedentibus mutant ' u s ' in o et accepta 'lus' faciunt diminutiva, ut 'urceus urceolus', 'alveus alveolus', 'luteus luteolus', 'malleus malleolus', 'aureus aureolus'. P l a u t u s in E p i d i c o : Lunulam atque anellum aureo||lum. is 'caprcolus' quoque vidctur a nominativo 'capreus' esse, cuius feinininum in iisu est 'caprea'. nam 'capra' a capro fit, e\ quibus 'capellus' et 'capella' fiunt diniinutiva. i quoque antecedente: ' films fdiolus', 'gladius gladiolus', ' SiTgius Sergiolus', 'Tullius Tulliolns', 'patricius patriciolus'. exeipitur 'Anlonius', quod 'Antoniaster' I'acit diininutivum. C i c e r o pro V a r e n o i - j o L u c i u s i l i e S c p t i m i u s d i c e r e l , | c t e n i m e s t a d L. C r a s s i e l o q u e n t i a m g r a v i s et. v e h e m e n s e t v o l u b i l i s : E r u c i u s b i c n o s t c r 41 A n t o n i a s t e r

est.

ins, uinum uillum. P

feminina quoque e vel i ante a babentia in 'ola' fa1 notaudum — bombycinus om. P

qtiod panniis B

N

2 quod add. r

paniculus Rr

luv. sat. II 0, 259 sq.

4 dilicias G de-

c

littias LI Iuvenalis

et] r etiam rell. bambiciaus BGLK

bombycinus urit panniculus 1) bombicinus g

bombycinus urit

5 DE ELI.VS ET EI.LA A TRISVLLABIS.

DL 6 suis om. P syllabas suis K geminus — labella om. P 7 ALITER A TRISYLLABIS. I)L qu.ie.ex pi'imitiuis P 8 syllabo R in eadem syllaba c.v syllaba in eadem con-. K 9 imam del. r add. k dissyllabam P eiudein R 10 columnella] r columella PHBL cf. S 37 11 DE OLVS AB EVS ET IVS. I) In olus L secundae] r secundum R 12 urceus ureeolus] k arceus nrceolus P v orceus orceolus A" luuenalis in primo. [sal. 1 3, 203] urceoli (ucceoli Dd) sex. post TU)

nrceolus add. Dh 13 luteus om. D luleolus aTTOTTiov terin malleolns I) tuireiis — aureolnm om. P 14 Plaut. Epid. V 1, 34 epedeco B epitieo K l."> lunulum B anelum Rr 16 insu est P 17 est ut caproa r capollns] r cappelus R 18 antecidente G ut filius I) filioli P gladiolus, a propriis sergius T) 10 Pnrgius Sergiolus] add. g seregius. iolus A" Ser gins — palricinliis om. P HE ASTER A« IVS. DL 20 Cicero — Antoniaster est om. P Cic. pro L. I'arena or. frat/m. 8 : Cic. ed. Orell. 11 IT 2 p. 443. de ipsa or. cf. Drumannum Gesr/i. Horns etc. V p. 231 sq., ad h. I. Pelri Viclorii var. lect. XI1II 23 uarreno RGL narrone /( 21 lucilius B septimus RBDHGK est ucii uciu alucii li \J. Rr L. Gg crasi GL crasuni g 22 ueliimens GLK Erucius] d el sic etiam cud. Amhroi. Quinlil. inst. or. VIII 3. 22, uhi vucc. ICruciug Antoniasli'V ex hac or. landnnlur ericins D h c r i ) r ernsciits k 2 3 PSI del. rdh

erutins BGL critius g biiitins (ad marg. DE OLA AB EA ET I A . T) e] ei D

LIKER III 39 — 42 p . I>I7 I».

113 p . |36 K.

ciunt diinimitivii: [nt] Haurea l a u r e o l a ' , ' u n c i a u n c i o l a ' , 'filia filiola', T u l lia T u l l i o l a ' , ' l u t e a l u l e o l a ' .

V i r g i l i u s in b u c o l i e o :

M1111 i a 1 u I e o I a p i n g• i t v a c c i n i a c a 11 a. I u v e n a I i s in p r i m o : 5

Vnciolain Proculeius habet,

sed Gillo d e u n c c m .

neuf ra o vel i ante c u m ' habentia in diminutivis o h a b e n t ante ' l i n n ' : c luteum luleolum', 'pallium palliolum', 'laureum lauieolum'. I u v e n a l i s in I I I : La urco lum velox e t i a m b c n e L e n t u l u s egit. in

Alia vero omnia in ' u s ' terminantia supra dicta*.' declinalionis nomina abieeta s aceipiunt ' l u s ' et faciunt diminutiva: ' s e r v u s s e r v u l u s ' , 'ventus venlulus', 'Graeeus Graeculus', cpaucus pauculus', 'parvus parvulus', 'tant u s t a n t u l u s ' , ' p r i m u s p r i m u l u s ' . leminina q u o q u e in a desinentia c o n - 4 2 s o n a n t e anteposila el in ' u i n ' n e u t r a in e u l a ' el in ' u l u m ' i'aciunt dimi-

i s n n t i v a , ut 'silva silvula', 'liuia luniila' - P l a u t u s in E p i d i c o : L u n ul a m a l q u e an el l u m a u r c o l u m -, ' r u b i c u n d a ruliicundula', 'lingua lingula' et p e r concisionem c ligula', 'puella p u e l l u l a ' , ' s e r r a s e r r u l a ' . C i c e r o pro C l u c n t i o : ex o m n i p a r t e d e n t a t a m e t t o r t 1 1 0 s a m v e n i r e s e r r u l a m . ' a q u a ' similiter ' a q u u l a ' . 10 P1 a 11111 s in G 11 r c 111 i 0 n e : 1 ut om. P laureola ex laureolus corr. D uucia — deuncetn om. P 1111ceola L 2 Verg. eel. 2, 50 {deficit Med.) bocolico HGK 3 pangit B pinguit G pingint Pal. m. all. corr. uacinnia BDH uacinia Kd calta add. g lis in primo

4 hw. sat. I 1, 40 Iuuena unciolam Rr 5 proculeus K seil] r * ( ( t ni f.) R diuncem B post deuncem: Idem in eodem. [sat. I 3, '.) 1 sq.] doiida (sic h durido RH dorio GKl dorida S) nullo cultam (nullum culto /•; millus cultum I) palliolo. In eodem (eolem R eadem Kl). [I 3, 203 cf. § 40] urceoli (urceolis / 1111ceolis K urciolis G) sex add. RBHGKl del. r Idem in eodem. Dorida nullo cultam sex

il

palliolo add. d Idem in eodem urceoli doria uulla culto palliola •*** in e *+ e (ad) L 6 DE OLVM AB EVM ET IVM. DL neutra] r Edam neutra RBDHGLK habentia B habentia — palliolum om. P 7 post palliolum: Iuuenalis in prima. Dorida nullo (ex nnlla corr.) culta palliolo. In eodem urceoli sex. add. r Iuuenalis in primo. Dorido nullam (Dorida nullo d) cultam palliolo. add. D ut lareum P Iuuenalis — egit om. P Iuv. sal. Ill 8, 187 8 in .Ul. K 10 DE LVS AE VS. D De lus ab uus. L supra dicte P declinationis id est secuudae nomina,H II asccipiunt K lus et] .lu. P ut sernus PB ut tantus tantulus uentns uentulus seruus seruulus paruus paruulus graecus graeculus paucus pauculus primus D graecus graeculus uentus uentulus K 12 post pauculus: et palculus add. GL pauculus primus primulus tantus tantulus. P 13 DE VLA AB A ET DE LVM AB VM. D De ula ab a L quoque om. P in add. r in a post desinentia repelit G 14 urn add. r faciunt diminutiua om. L diminuliuum GK 15 Plautus — serrulam om. P Plant. Epid. V 1, 34 epedico DK 16 auriolum K 17 a rubicunda GLK rubicundula add. d post rubicundula: lima lunula repetit L u linga K lingula L ligula] h lingula LH 18 puellula om. P ser*a (r) r ser+ula (r) G sera. la. K Cic. pro Cluent. 64, 180 dentium vel dentum codd. r Cic. perperam (deficit h. I. Cic. Law.) 10 serrulam G serulam K similiter aqua r similiter aquula — animula similiter om. P aquula] / aqula GL acula BDK 20 Plant. Cure. I 3, 2 sq. (v. 159 sq.) corculione HK GRAMlfATICI LATINI II. 8

114

PR1SCIANI INST.

. p. 617. 18 P.

p. 1.36. 37 K.

Ne q u a o h i e a n i m u s

c m s fperspiciet

fieri, me a P l a n e s i u in;

Mane, suffundam aquulam. similiter ' a u i m a animula', similitcr c equa cqiuda' - P l a u t u s in c i s l e l 1 a r i a: | s A d h i n n i r e e q u u l a m p o s s u m e g o h a n r , s i d e t u r s o l a s o l i -, 'area arcula', 'mensa mensula'. P l a u t u s in |] m o s l e l l a r i a : Cedo fmihi s p e c u l u m et c u m o r n a m e ntis arculam. idem in eadem: Age a c c u m b c igitur; cedo a q u a m m a n i b u s , p u e r e , ap-IO pone hie mensulain. in c u l u m ' : ' p r i m u m pi'imulum', c tantum t a n t u l u m ' . et haec tamen et in c olus' desinentia ana syllaba vincunt sua primitiva. 43 •. In c ster' et c i i o ' et ' l e u s ' satis pauca in usu inveniuntur [diminutiva] et fere h a e c : 'Antonius Antoniaster', 'surdus surdaster' - C i c e r o in T u s - i 5 c u l a n a r u m V: e r a t s u r d a s t e r M. C r a s s u s -, 'parasitus parasitastcr', ' catulus catulaster', c h o m o h o m u n c i o ' , c senex s e n e c i o ' - A f r a n i u s in p r o d i t o: T u s e n e c i o n e m lninc s a t i s e s I si s e r v a s , a n u s [in c leus':] c equus equiilcus' - C i c e r o in V e r r e m de s i g n i s : e q u u - 2 0 l e o s a r g e n t e o s n o b i l e s , q u i q u e m a x i m i f u e r a n t , a u f e r t -, [haec] ' a c u s ' [hie] 'aculeus', c oculus oculeus'. 1 Nf] om.RBDH No—Plauesium 01/1. K Ni/que GL quod Plautus eurus R herns Dv prospiciet L percipiat Plautus planetium RDHGL plahecium />' 3 subfimdendam R effundam L fundam B aqulam G aculam BI) acula H 4 animula cqua L aequa aeqaula P equla GK ecula BH Plant, eislell. (aslrabae s. clitellariae: cf. § 20) fragm. 23 p. 435 Both. 6 equlam GL eoulam BDH ego om. L 7 mesa mesula L Plaut. most. I 3, 91 (v. 248) mustellaria BDHL cislef K uel ci

da

mu * * stellaria Gg 8 cedo milii Rr milii Prise, cum lihris Plaulinis. I. mi 9 Plaut. most. I 3, 150 (v. 308) eodom I) 10 acenmbae K eaedo L puere] d puerae D puer L libri Plautini 11 *+ hie K hine RHG hie in n

mensula L mensam (meara ex meam Vat. 3870) libri Plautini 12 in ulum] enulleus K ulum] d et in litura h uleus BDGL el ni f. H culeus in lilura r tamen om. L in olus] iollus P 14 DE ASTER ET CIO. D De ster et cio et leus L asler DGh cio] r scio R inueniuntur in usu PBD in usu om. L ussu G diminntiua om. P 15 Antonius om. P surdus •— Crassus om. P snrdus surdaster] g sordua sordaster GL sordus. diaster K Gic. Tusc. V 40, 116 tiiscularum L quinto tusculanarum B Hi surdaster] g sordaster GL sordiaster V

A" crassis Rr crasus GL parasiastei- P 17 catullus catullaster r In cio ante homo add. r homuncio] r homunfio R senicio RBGK afranus R affranias K Afran. in prodito fr. 2 p. 185 Both. 213 Neuk. 169 Ribb. Afranius — leus om. P 19 senidonem G scruat I) seruas sanus Bl 20 lens] in lilura h eus GK rcus g eculeus RBHdg cquleus K .Cicero — aufert. liacc om. P Cic. in Verr. II 4, 20, 42 Verrem] g uerem G eculeos RRDHg equlens GK 21 nobiles — fuerant a 11 in marg. add. k quique maximi] sic etiam uterque Cic. Ouelferbyt. quique maxime Paris. 7774 A. qui Q. Maximi Lagom. tantum non omnes maximi ex maxime corr. H maxime K 22 hie] om.PD add. d el oculus B occlrus G ocilcus g

L1BEK Til 42 — 44

115

|>. ' U S I'.

p . 137. 38 K.

Vsi sunt auctores eliam quibusdam Graecis diminutivis, ut T e r e n t . i u s : E d r p o l , S y r i s c c , tc c u r a s t i niolliter. Invcniunliir multa propria sivc appellativa, quae cum non sint diminuLiva, formas taincn diuimiilivoriun habent, ut 'cunirulus', 'anniculus', 'Me- 44 ( i tellus', 'Camillas', 'Tibullus', 'frivolus MvoJa frivolum', 'Camilla', 'tabula', 'vinculum', 'periculuni'. et. sciendum, quod pauca inveniunlur diminutiva, quae non servant genera primitivorum, ut [haee] c rana' [hie] 'ranunculus', [hie] 'canis' [baec] 'cankula', 'scutum' vel 'scuta' [id est rotunda forma] 'seutula', 'scutella' - L u c i l i u s in V: io scuta'm L i g n e o 1 am | in c e r e b r o i n f i x i t -, 'hie qualus hoe quasillum', 'pistrinum pistrilla', ' hacc acus hie aculeus', et praeterea 'anguis anguilla', ' unguis ungula', 'nubes nubilum', quae magis denominativa sunt existimanda quam diminutiva, quippe non habent is diminutivoi'iim significationem, sed fomiam tantum. praeterea ' panus panucula'. L u c i l i u s in VIII: I n t u s m o d o s t e t r e c t u s . . s u b t e m i n i s p a n u s. P r o ! ) u s etiam poni! 'hoc glandium, haec glandula' [pars est in1 Vsi] r Vtsi R

Vsi— molliter om. P

in quibusdam L

ut terentius add. I t

Ter. ad. V 1, 1

2 edelpol B

sirisce DGK Bas. siri ce g

siris cete L

3 DE HIS QVAE FORMAM TANTVM DIMINVTIVORVM (D EMINITIVORVM D)

nun sint appellatiua formam tamen appellatiuovum habent ut P

HAEENT.

*e Rr DL

4 habent diminntino-

uel o

rum RBDHL

cuniculus Gg

anniculus] aniculus k samieulus I sa*iculus L anniculus uel i

anniculus H

metallus K

5 camillus] k camellus K camelus L camellns Gg

uel bu

PGK tiiiolns LI fribolus fribola fribolum RBDHG bulus . la . lum K fribullns fribola (friuolum om.) P 0 del. d

tibulus

ue! bu

tabula uinculum om. P

friuolns fiibola fribolum L fripost fribolum: quasi fere e bolo

6 DE HIS QVAE GENVS (gnrum L)

PRIMITIVO-

RVM NON SERVANT. DL 7 ut haec rana — aculeus. et praeterea] ut sunt ea quae donalus (cf. Don. art. II A, 3 p. 1717 P.) assent, et cetera ut P ut rana ranunculus DG hie om. BLK ranunculus] r rannunculus R 8 hie om. D haec om. c

D cauicula dies diecula stutura L rutunda K ' 9 et scutella Br Lucilius] h Lucius RHK Lucil. sal. V 23 Dous. 28 Gerl. VI. B 10 scutulam Dresd. Erl. 1 Krehlii scutellam [ Ligneolam Corpetus Sat. de G. Lucilius p. 60 11 infinxit L 12 calus K qualus oxonmoc (i. e. 6 Kocpivos) L calus (qualus g) oxaniNoc G casillum G quassillum BH cassillum K post quasillum in marg. OKOPINOC add. d liec ex corr. I *acus hie *aculeus (c-c) B 13 anguila L angilla K unguis] r anguis R uugis L nubis K 14 didiminutiua H quippe cum nou B 15 significationem deminutiuorum P praeterea — glandium, haec om. P panus] glk pannus GLK panucula] rlk paniciila P pannicula K pannucula GL paenuncnla R panucla Non. 14(1, 23 16 Lucilius] r Lucius R Luc. sat. VIII 13 Dous., VI1II 1 Gerl., VIUI 17 Schmidt. Lucilius in VIII: subtiminis panus. cod. Charisii p. 59 P. Lucilius lib. VIIII: fovis subteminis panus est. Non. I. I. VIU* (IJ B 17 Intn' modo stet rectu', fnris subtemini' panust Schmidtius C. Lucil. sat. quae de lihro nono supersunt p. 40 Intn* modo, stet rectu' foris, subtemini' panus Corpetus l.l.p.V) siibtrminis] r subterminis R sulilemines h subtiminis A" panus] I pannus GL LS Probus ex Probum corr. B probi G cf. anal. Findob. p.8f) et ami. ad lib.V § 4 5 glanJium] d glandulum D pars est intesti-

116

PRISCIANI INST. LIBER III 44.

1>. K1S P .

|,. I3S K.

testinorum], c ensis ensiculus, ensicula', praeterea 'haec br-la', 'malva', c hic betaceus', 'nialvaceus'. | || lioriim om. P 1 ensis ensis ensiculus H eusis — malvaeeus] hensiculns abet—abetaceus nialua maluaceus. P ensicula] b et ensicula BDL 2 hie betaceus ninluaceus add. I

betaceus] b betacins B bettaceus (a) Dd beatacetis K

EXPLICIT

LIB. III. BE

DIMINVTIVIS.

INC1P1T

LIB. IIIl

DE DENOMINATIVIS.

R

EXP1I0.

LIBER - TERTIVS | INCIP. LIB. mi DE NOMINATIVO. B exiTAicvrr LIB-, in. DE DIMMIXV. |

iNCif. MB-, mi. DE DENO~ATI~ G explicit liber m •,.» incipit quarlus L de denominatiuis add. I flnit k \ Libor .1111. de denominatiiiis et uerbialibns et pardcipialibus et aduerbialibus. quot eonim species, ex quibus primitiuis quomodo nasciintur. A" EXPLICAT TERTIVS LIBER puisciANi:- | QuarUis de denominatiiiis et uerbialibus et participialibus quot eoruni spocies ex quibus primitiuis quomodo nasciintur. | INOIPIT LIBER QVARTVS. D inscr. caret H .1111', liB. m. rec. in H. Me desinit P; A inde ah inilio libvi mi itenon inc.:

INCIPIT LIBER QVARTVS IJE IIENOMINATIVIS. A

LIBER

QVARTVS.

p. 619 P.

p. 139. 40 K.

DE DENOMINATIVIS.

Denominalivum appellatur a voce priinilivi sic iiuiuiuatum, non ab ali- I 1 qua speciali signiticatione, sicut supra dietae species, habet igilur gencralem nominationem omnium forniaruin, quae a nomine derivantur. nam s et patronymica et possessiva et comparativa el supcrlativa ct diminutiva praeter verbalia et adverbialia et ea, quae ex praepositionibus Hunt, ex maxima parte deuoininativa sunt, id est a nominibus derivantur.- uude in illorum foriuis quoque sunt ([uacdam, quae, cum non habeant significationem eoi'iira, denuminativa iure appellantur, ut 'Timarchides' propriuni, io ' Aemilianus' quoque, 'Nobilior', 'Maximus', 'Catulus'. haec enim denominativa sunt dicenda, aim significatiouem suariun non servent forinarum, etsi sint propria. de quibus tamen sufflcienter, | cum de iis traclabatur, monstravimus. Habent igitur denominativa formas plurimas et diversas significationes. is quae quia late sunt eonfusae, generali eas nominatione artium scriptoivs nuncupaverunt denominativa. et quia multae inveniuntur formae communes tarn denominativis quam verbalibus nee non etiam parlicipialibus et adverbialibus, non incongruuni esse exstimo, de his quoque in loco una tractate. 20 Sunt igitur formales denominalivorum terminationes sive verbalium hae: 2 apellatur AK sic] sui G 3 signilicatione — nominationem add. r 4 formarum el in sqq. nam — possessiua, erlatiua — praeter macula tegunlur in A 5 nam patronomica H 6 ** praeter H propter BL verbalia] rd uerbialia RBD et sic persaepe libri ct ea] ** ea G ex ea g x ea r ea — Hunt in lilura ex corr. A et maxima RG 7 post deriuantur: sed tamen specialem signifloatiouem habent add. ADLr sed speizalem habent significationem k und'-] Ueinde D uel Vnde d 8 quoque formis G habent L 9 eorura sed denominatiua B iure appellantur denominatiua D apellantur A timarcides G thimarclndes AH forma patronimicorum post timarchides add. L forma patronomicorum post proprium K

10 aemillianus-^ :. non setuant

formarum :• et sint Dd

Catulus] d catullus D seruant BAHGKd

a

denominutiua Dd

formarum add. r

11 suarum

12 etsi] B et rell

m

sunt K his RBHGLK tractabitur B 13 Nonstrauismus {sic) A 15 latae sunt et eonfusae GK latae sunt confuse A sunt et eonfusae hi 10 noncupaucrmu u

G noncipauerunt in litura K commones K 17 participialibus] g paiticipalibus GK 18 existimo] r exhistimo R una in loco B in loco nno LK in uno loco G

2 0 MVLTIPLICES BT VARIAE TERMINATIONES DENOMINATIVORVM NOMINVM INCIPIVNT. D

Variae terminationes denominatiuorum L.

singulas deinde terminationes in rnarg. ap-

118

PRISCIANI 1NST.

p. «19. 20 P.

p. I4u. JI K.

' i a ' , ut 'durus duritia', 'prudens priidcntia', 'sapiens sapientia'; a iniisonante antecedenle: 'cantus cantilena'; c: 'cube cubile', 'sedeo sedile'; i: a fruge [| ' frugi', a nibilo 'nihili' - quae (amen mayis obliqui sunt supra positorum nominativoruni, ut de nominativo et genetivo tractanles docebimus in sexto libro -; o, [ut] 'cieer Cicero'; u: 'tono tonilru'; ' a l ' : 5 'cervix cervical', c tribunus tribunal'; ' i l ' : 'vigilo vigil', 'pugillus pugil'; 'ul': 'exulo exul', 'praesulo praesul'; 'am': 'nequis nuqiiani'; 'uni': 'oliva olivetum', 'rosa rosetiim', 'tendo tenlorium', ' sto stabulum', 'praesideo praesidium'; ' e n ' : 'solor solamen'; ' a r ' : 'lacus lacimar', 'calx calcar', 'caedo Caesar'; ' e r ' : 'eques equester', 'niacies inacer'; 'or': 'senatus se- in nator', 'amo amator'; c ur': 'satio' vel 'saturo satur', cmurmuro murmur'; 'as': 'primus primas', 'optimus optimas', 'civis civitas', 'probus probitas', | ' Arpinum Arpinas'; ' e s ' correptam: 'pes pedes', 'equus cques', 'tego teges'; 'es' productam: 'pauper pauperies', 'acus acies', 'sacpio saepes', 'struo strues', 'sterno strages'; ' i s ' : ' aedis aedilis', 'rex regalis', ciimo is amabilis', 'penetro penetrabilis', 'Athenae Atheniensis', ' Sicilia Sicilicnsis'; 'os': 'lepus lepos', 'custodio custos'; 'us' puraiu: 'occido occiduus' et 'assideo' (vel ab asse, ut quibusdam placet) 'assiduus'; 'us' diversis consonantibus antepositis: ' saxum saxosus', 'spuma spumosus', 'vito vitabundus', et a participiis: 'versus', 'saltus', quando quartae sunt declina- 2l) tionis, et ab adverbiis: 'supra' vel 'super superus', 'infra inferus', 'extra extcrnus', 'hodie hodiernus'; in x: 'fur furax', ' capio capax', 'audco audax', 'verto vertex'; in duas consonanles, ut 'Picenum Picens', 'Tiburtum Tiburs'. Ergo in a desinentia denominativa i habent brevem ante a vel 1 vel 2s ponit L, numeris additis distinguit D 1 ia] IN . IA . B in Rr prudens . tia Kk 2 ut cantus A ut cantus ACMA D cubile KY
9 en solor solamen om. RHGLK

at v. § 16 en ut solamen h

calx] clax B

10 caessar Gg equs ni f. in 1. evanido B equus Hh equis K aequester Rr 11 sacio^4// mormuro mormur K 12 post primas duo quaterniones desunl in B cf. lib. V § 56 optimas ex ilerato optimus corr. in A ciues ~K probitas, Arpinum] /< probitas . as . Arpinum AH 13 arpinum arpinas . arrhram arrinas. es R correpta DK equs K 14 es] h er ni f. HK producta DK ut pauper RAG 15 aeiles ADli 10 pcnelro penetrabilis amo amabilis D penitro penitrabilis K Athenae] v atlhene /{ athenensis K sicilensis K 17 pura a

RD purum L infernus G

i

18 et ab assideo DLk 20 et participiis Rr "21 aduerbis Gg 22 *x D audeo] h aud*o (i?) H 25 DE a INCIPIT. DL a add. r

LIBER 1III 2 — 4 P- 620. 21 I1.

119 p . | 4 | . 42 K.

ii vcl r, ill ' sapientia', 'acrimonia', 'cautcla', 'siiadela', ' lonslrina', 'annalura'. inveniunlur lainen in verbalibus eliain alias (onsonautes ante a habenlia, sed qiias a verbis ac||cipiuut, ut ' scribo scriba', 'convivo conviva', 'colligo collcga'. s Secuiidae igilur dcclinationis liomina i n ' u s ' dcsinentia c anteeedcnte quolcumque sint syllabaviun - nisi sint regionum nomina, quae derivauLur ex bis -, alia vero quacumque consonante ante 'us' posita tanliini disyllaba el quae in ' i s ' | desinentia tertiae dcclinationis similcm habent noiniiialivo genelivum: quac secundae quidem sunt, genetivo, quae vero tertiae, dativo as7 10 summit 'lia', ut 'amicus amici amicitia', 'inimicus inimici inimicitia', 'pudicus pudici pudicitia', 'laetus laeti laetitia', 'durus duri duritia', 'maestus maesti maestitia', 'stultus stulti stultitia', 'segnissegni segnitia', 'tristis tristi tristitia', i tarn paenultima quara antepaenultima ubique corrcpta. alia vero supra diclis casibus assumunt a, paenultima i ubique in his quoquc correpta: 'conis troversus controversi controversia', 'ignavus ignavi ignavia', 'violcnlus violenti violentia', 'superbus superbi superbia', 'modestus modesli modeslia'. 'miser' quoque, quamvis in 'er' desinat, 'miseri rnisena', 'astutus astuti astutia'. similiter regionuin nomina pleraque: 'Italus Itali Italia', ' Gal I us Galli Gallia', 'Sicamis Sicani Sicania', 'colonus coloni coionia', 20 ' Ilispanus Hispani Hispania', 'Dardanus Dardani Dardania', 'Tuscus Tusci Tuscia', 'Graecus Graeci Graccia', 'Teucrus' vel 'Teuccr Teucri Teucria'. similiter faciunt tertiae dcclinationis nomina sive participia, quae una syllaba vincunt genetivo nominativum: assumunt enini dati\o a, paenultima i ubique, sicut supra dictum est, correpta: 'neglegens neglegenti neglegen•25 tia', ' prudens prudenti prudentia', 'misericors misericordi misericordia'i ' iners inerti inertia', 'inops inopi inopia', 'ins iuri iniuria', 'nomen nomini i^nominta', 'Caesar Caesari CacsarTa'. inveniuntur tamen quaedam,

c con 2 uerbialisbus Kk 3 uiuo cumuiua Dd 4 colligo colliga ALk 6 q\iotcumque] rdh quodeumque RDH q***cunque K quocunque numero I1L el in liluva k nomina et quae G 7 uero nomina qnacunque L 8 is] r his R 9 tli iey in ia in marg. d 10 amicus amicia amititia A inimititia A 11 pudititia A s

mestus RAGL metus Dd mestus . ti. tia K mesti mestitia RADGL segues A 14 in his quoque correpta corr. ex correpta in his quoque A is r ut controuersus AD contrauersus contrauersi contrauersia GL

12 his] 15

u

yiiolentus . ti . tia A" 16 superbi add. r 18 astutia] h astuttia H Italus om. D gallia 19 gallus gallia A scycanus sycani sycania H co+lonus co*loni co*lonia (I) D c '

li

colonus — Hispania in marg. add. K 21 graetia Rr Theiimis uel teucer (heucria R teucrns uel teucer theucria r teocrus uel teoccr . r i . teocria K Teucri om. L 22 De nominibus uel participiis in marg. d 23 genetiuo] d genetiuum D enim in datiuo A 24 ut neglegens D negligens G negligens . ti . tia K ne*glcgenti (c) D 26 inersti D

120

PRISCIAM LNST.

p . 6 2 1 . 22 P .

p. 142. 43 K.

quac in 'monia' desinunt, a nominibus sive | verbis derivata, 'eastus casti castimonia', 'parco parsi parsimonia', e queror (jiierimonia', ' acer acri acrimonia'. C i c e r o in V c r r e m p r i m o : q u a r e si G l a b r i o n i s p a I r i s vim et a c r i m o n i a m . Consonante vero antecedent ' in a desinenlia.|| denoniinativa sen ver- 5 balia formas liabent tres: ' l a ' , ' n a ' , ' r a ' . c L a ' e longa aiilecedente: * cautiis cauti caulela', ' lutus tuti lutela', 'aculus acuti acutela', 'custos ciistodi cuslodela', 'mandalum niandati man5 datela', 'clicns clienti dienlela'. et nota, quod omnia extremam vocalem genetivi, si secundae sint, sin tertiae, dalivi in e longam eonverlentia in assumunt Ma', quae vero a verbis limit secundae coiiiuyalionis a secunda persona abiciunt s et assumunt ' l a ' : 'candeo candes candela', 'suadeo suades Suadela'. H o r a t i u s i n e p i s t u l a r u m 1: Ac b e n e n u m m a t u n i d e c o r a l S u a d e l a V c n u s q u e . 'A'a' vero desinentia dcnominativa sive verbalia, de quibus iam dixi- is mus, cum de possessivis 'mis' vel 'na' vel c num' dcsineutibus tractabamus, omnimodo longam liabent paenultimam vel natura vel positione: ' offlciuin officina', 'medicus mcdicina', 'rex regis reglna', 'leo leaena', 'doclrix doctrlna', 'lonstrix tonstrlna', 'cocus cocina' et ' c u l l n a ' , 'cantus cantilena', 'far farina', Muceo Iucerna', 'lux Luclna', 'lateo laterna'. nani 20 ' J I u t i n a ' , 'sagana', 'pagina' non videntur essc derivativa. ['sagana' enim et 'saga' idem significant.] 6 ' R a ' autein terminantia omnia parlicipiis femininis futuri temporis similem baltent formam, unde paeniiltima quoque 11 sine dubio producilur: 1

monia] r

Nomina R

tmonia ( e ? ) A

tmonia ( i ? ) H 1ur

ut castus tur

AD

2 qiicror] r quaeror RAH queror qucri queriraonia (queri poslea al. m. del.) Dd qror. emonia K quaerimonia H ^ acer acri add. g 3 Cic. in Verr. I 17, 52 Cicero —• acrimoniam in marg. add. I primo] in D si fjlabrionis Cicero si . G. glabrionis H sig.glabrionis R sigglabrionis A signiflcat glabrionis DGKl 4 um Hh acrimonia A 5 De formalionibus tres na . ra d tres lpibent 1) 7 De la T) cautella K 8 acutiis acuti ela] r Lips. 1 Erl. 1 2 Dresd. et sup. Un.al.m.Heidelh.'Krehlii, cf. Lachmanni in r. comm. p. 204, om. RH cutis cuti cutela ABGKl cutis cuti cuticula L mandai li 9 cliceus clicenti clicentela a dicens dicenti dicentela A 10 smit A tertiae declinationis datiui A -i- datiui L 11 fi**unt H saecundac R 13 Oratius AGHK Horat. epp. I 6, 38 aepistolarnm K primo epislolamm I) .1. epistolarum A 14 hac D liam, al, el codd. nonnulli Horat. numatiim r mimmatim RAHGLK 15 De na in mg. d In na ADGLKr seu K 10 in nus GLK 17 ut oflicium J) IS laeena A doxlris A 19 cocus] r cocos li ci

eoquus Gd

cocus cocina Kk

cocina] G uel coquina g coquina d

culina] D

r

uel colina d colina G

cantelina G ucl cantclena g

20 farina K

Iucerna.

.lu*

faciL lutis Aa

lux Lucina] R lux lucis Lucina rell. iua

ctur A sagina K uidctur dcriuata Hh Hh 23 Dc ra in marg. d et sagana L

lanterna g

sagana — significant del. d terminautia] desinentia K

21 sagana] Saga enim

LIBER II1I 4—8

121

p. 6-12. -23 r .

p. 143-45 K.

' s< riptura', | ' r e n s u r a ' , ' t o n s u r a ' , ' u s u r a ' , Mitura', 'natura', 'annatura'. et scienduni, (|iui(l supra diclac onines format' [id csl in a desinenles] projtrie sunl feniinini generis, inveniunlur lanien pauca vcrbalia, ut supra tliclum osI , lnasculina sive communia consonanlcs wrborum servanlia, ut 5 c sri'ilio, hie scriba', Meyo, hie colleya', c Aiyio, h i e ' ft 'liact perfuga', ' asscquor asseciila', 'advenio advena', 'convenio eonvena', c \i\i» conviva'. In c dcsiiifiilia tlerivalivu neulra sunt, ut 'sedile', 'moiiile', 'cubile', n 7 'utile', ft quia pleraque a comnuiuibus in c is' lerininanlibus nascimtur, nielius cum illis traclabuntur. io In i duo sunl dcnoininativa, ut plcrisque videlur, indccljnabilia, 'fru^i' a IVugf, 'niliili' a |j nihilo. quidain fiiiin liguralc c lhij;i' dali\uin ft 'niliili' gfuftiviini, ut ante dictum csl, cum aliis omnibus coniunyi casibus nun irratiunabilitcr dicunl, sicut 'mancipi' cl e ncc mancipi' et c c o r d i ' el c lmiusmodi' et Mlliusmodi' et similia. 13 ; In o inasciilina (|uidem et comniuuia pauca inveniuntur derivaliva, ut a cicere 'Cicero', al) eo quod est 'catus' 'Cato' el a capite 'Capito', a labe ' L a b e o ' , a latendo c latro', a leniendo ' l c n o ' , a comedendo 'comedo', a palpando ' p a l p o ' , ab epulando ' e p u l o ' . C i c e r o de o r a t o r e : tre-s v i r o s e p u 1 (i n e s. 20 Feininina vero plurima derivaliva inveuiuntur modo in ' i o ' niodo in 8 'j, f o' modo in ' d o ' dcsinenlia. et paene omnia reruin sunt incorporaliuni. In c i o ' iyilur teiininanlia plerumqui' a parlicipiis limit praeterili teniporis, quorum yenclivus assumpla o et correpta i facit lniiusceniodi nomina: ' oratus orati uralio', 'accusatus accusali accusalio', ' status stafi 25 statio', ' datus dati dalio', 'nexus nexi ne|xio', 'abolitus abolili abolitio', 1 ut si riptui'fi rrcatara Iritura rensura I) tonsura ceusura H tnra iirmatura D creatura trilura ciillura post armatuva in marg. add. h ;7< in ca H i n * a / i propriae I1L 3 tamen add. r 1 sive] uel DG i

natura
i

H o scrobo liii; straba Rr colliga AK collega. hie et liaer perfuga a fugio uerljo. I) perfuga] k profuga K 6 assequor assccula] r adsequor adsemla RAD adsequor adsaec+]a (u) H assequor assecla GL adsequor adsccla K coimrnio eonuena add. k vivo] i-onuiuo Lli 7 In e ac similiter deinceps per sinijuiu

las termnationes

inscr. DL

deriuata Hit

rmmile RG

8 in his A

10 de-

r

nominatina sunt K a fruge frugi a nihilo nihili D fugi Rr 12 gr [ enilimim L cassibus G 13 inrationabiliter RADH rt ncc maueipi] I et nee mancipii K et mancipi L et mancipii G et haec mancipi A lmiusmotli] )• huiusiu

ccmodi R

14 similia] rh similibus RADGHLK

ciccro

cere * Dd

15 deriuata Hh

10 a ci-

18 epulando] h epulendo HL

Cic. de

a

est om. L

capite Rr

iu

or. Ill 19, 73

tris v. 1. codd. Cic.

20 deriuata Hh

inueniuntuv deriuatiua

i

L ios Rr 21 poene H 22 participis Gg 23 assuinta G et om. G huius modi G 24 airus*alus accas*ati accus^atio (s) A acusatus acusati acusalio G acussatus . ti . accussatio L status stati statio] satus . ti satio L stati om. K 25 nexi om. K aboblitus H abolitus aboliti abolitio] g obolitus oboliti obolitio GL

122

PR1SCIAM INST.

p . 623. 24 T.

p. 1-t.i. Ill K.

e

nuctiis auct.i audio', 'Icctus lecli lectio', 'perfrctus perfect] peifecliu', 'inunilus nmiiili nuinilio', 'haiislus liausti hauslio'; 'inlernectus' aulciu 'internecli iul.ernecio' fecit euphouiae causa abieota t. '.» In 'go' vcro dcsinentia, sive sinl derivativa sen primiliva sive composite, pacnullintani producunt vel nuliira \el posilione: 'virago', 'compago', s 5 (Carthago', 'sarlago', 'callgo', 'ullgo', 'rubigo', 'ferrugo', 'aerugo', 'vTrgo', 'ntargo'; exeipilur unnm 'ligo', cuius paenullhua corripitur, nee miram, cum sit masculinum et soluin disyllabmn vocalem ante ' go' liahens. In Mo' desinenlia derivativa tarn a nomiuibus ijuam a verbis vel parti- 10 cipiis veniunt. haec quoqne modo c longam vel i inodo ' t u ' babent ante ' d o ' , ut ' acris acredo', Mulcis dulcedo', 'intercapio inlercapedo', clorpeo torpedo', Mibct libido', ccupio cupldo', 'fonnido lormidas formido forniidinis', quod ideo fecit simile nomen verbale primitivo verbo, quia ipsa posilio veibi talem habuit formam. in tudo: c fortitudo', ' magnitudo-5, is 'babitudo'. et sciendum, quod e productam || ante ' d o ' habentia, si a nominibus derivantur, cxtrcmae syllabae terminationes in c convertunt el accipiunt cflo', ut cdulcis dulcedo', 'acris acredo', sin a verbis, secundarum terminationes personarum in e produclam similiter vertunt et accepta c do' faciunt sujtra dictae formae derivativum, ut 'intercapio intcrcapis inter- 20 10 capedo', ' torpeo torpes torpedo', similiter i ante Mo' habentia extremas syllabas sccundae vel tertiae personae in i longam convertunt el accipiunt Mo': 'cupio cnpis cupldo', clibet libido', excipitur 'formido' propter supra dictam cau|sam. i n ' t u d o ' vero desinentia, si a nonriuihus veniunt sccundae dcclinalionis, non parlicipiis vel participialibus, genetivo, sin tertiae, -is dativo assumunt 'tudo' i antepaenultima correpta, ut'ampins ampli amplitudo', 'magnus inagni magnitudo', 'firmus firmi tirnutudo', 'longus 1 aocli Aa autio R lecti] ex lectio corr. A 2 antem om. GK add. k 3 inteniecio] rh interiiectio RH internicio L facit GK aenplioniae Hr eupho*niae A eufoniae K abiecta t om. G t primitiui. In i 4 primitiua uel composita UK 5 ut uirago Dh uirgo L G kartago RDK chartago II kharthago L sartago] add. I sarthago GK robigo] h robigo All mi' rubigo genus uitii quo eulmi periunt sed abusiue rubigo dicitur 11am rubigo uitium b

obsi-enae liuidinis uel obsceni liuoris ut uarro (cf.

Rilschelii

quaest.

Varr.

p. 53) ait,

quod uillous (sic ni f.; 1. ulcus) uocatur in marg. ex Servio ad georg. I 151 add. K 7 Excipiumur A unnm om. G 8 uocalem i L 10 derivativa] h deriuala KII

11 longam modo i modo D

uel i modo tu add. g

12 acredo — formidas

add. g dulcis (sic) H ••*••• dulcis (dulcis) L .14 facit /{ qiiia] quod AB-LK 16 *e productam H 19 eonuerUmt D accepta] ex accepto corr. A accpto L v

unt

20 diriuatium Rr diriuationos A ileriuntiones D 22 accipiendo Rr 23 ut cupio DG Excipitur formido in my. add. H 25 non a participiis D 26 i peneuHitna L add. d

ut amplius H

ampitudo Dd

27

longus — fortitude

in

marg.

LIBER Ilil 8 — 12 p . <W4. J 5 P .

123 p.

I_l(j. 4 7

K.

litn^i lon«-Thi(lo', 'celsus cclsi celsTludo', 'miillus inulli lnullTludo', 'solus soli solHiulo', 'similis simili similTludo', 'siiavis suavi suinTludo', 'l'orlis I'orti I'orlUudo', sin a partiripiis vel parlicipialibus in 'tus' desincnlibus derivanlur, abicrla s assiununt ' d o ' : 'liabilus lialiitudo'. a l.csla (|iioqiic si\'e •"> l.t'stu 'Icstudo', (juod est corporale. nee non oninia in ' d o ' desinenlia, quamvis non sinl dcrivaliva, paenullimain u habcnlia produruul cam nalura vcl posilionc, ut 'hirimdo', ' h a r u n d o ' , 'hiriido'. In u derivaliva pauca iiivcnio: 'spcriis speru', 'pceus pccu', 'l.csla 11 Icstu 7 , 'ionitrus lonilru', 'cornus cornu'. nee interest illiquid inter pii10 mitivoi'iun et derivativorum signiflealionein, ideiKjuc dubiuni, an sint derivali\a (liccnda. In c a l ' dcsincntia dcnoininnliva, si priiniliva [coruni] pacindliniani nal.ura vcl posilionc lialmerint produclani, ca ([iioque longani Jiahcnl paennlliniani: 'cervix ccrvicis cervical', 'triliunns tribunal', ' \ e c l u s \ccllyal', is'lupercus lupercal', sin ilia brcvem, ca quoque | corrcptam: 'torus toral', 'animus' vol 'aninia animal'. In ' i l ' vcl ' u l ' (lesinentia, sivc a nominibus sen a verbis derivala Aint, iimit abic[|ctioiiu cxlreniariim vocaliiini si\c syllabaruin primilivi, ut '[iui;illiis puiiil', 'vitiilo vigil', 'consult) consul', 'exulo exuP, 'j)racsulo 2o pracsnl'. In ' a m ' unum invenitur trium ^eiieiuni commune, quod derivator a 'ueqiu'o' vel 'nequis', 'nequam'. In ' u m ' desincntia dcrivativa she cliam composita diversas babent 12 formas: quaedam enim vocalem habent e longam vcl i correplain ante 2 5 ' u n i ' : e, ut 'olivetum', 'vinctum', ' corylclum', 'roselum', 'dumctum', 'quercetum', 'aesculetum', 'myrtetum' - quamvis feiuinino gencrc P l a u t u s in v i d u h i r i a hoc protulit: 1 caelsus. caelsi caelsitudo L

caelsus . si. caelsitudo G

celsi om. d

N

3 Si a

h

Hr vel] siuc L partitipialibus R 4 ut abitus Dd habitudo haec testa et hoc testu A testa R haec — testu iincis incl. r a om. AK sine a testu D 5 desinentia in do K in add. d 6 derivativa] h dermata H diriuata G uel

uel erudo .i. emblcnin

earn uel natura uel D 7 et positione Kk herundo Ld hyniudo H *irudo (h) Gy uel erudo s. emblema erudo A" arundo HGLr hyrudo H herundo K liacrando G 8 hoc specu Rr pecus pecu] d pecu pecus D 10 dubium est an B dubium es an D dubium non sunt L 12 corum um. D 13 habueiunt L 14 haec ceruix R ut ceruix AD/i et cernix L 15 lnpercus appellatur locus ubi pan dens colitur in marg. k ut torus Dh 17 vel ul] r uel in ul rett. 18 extrilnnrum K 19 uigolo K ex*ulo ex*ul (s) D 21 commune om. L deriuaiitnr D 22 uel del. h 23 composita*' (e) L equidem per totuni lame locum librorum tantum non omnium consensum seeutus ipsum sive Priscianum sive^ Theodorum aeque lapsum esse arbitror atque infra § 15, ubi deriva/iva in 'monium' tractantuv, quae hue pertinent 24 Qnaedam enim uocalem i habent ante turn (uocalem habent ante um 3 ft?r) quaetliim eonsonantes. I (I om. ff.) ut augurium — habent formas. Quaedam enim e longani habent (habent e longani edd.) ante turn ut oliuetum — id est TIIOIfKiiKcf cod. Lips. 2 teste Kreldio, eumque ordinem sequuntur edd. ante a, Krehlius. Onardam enim uocalem hiibent e longam ante turn, quaedam i correptam ante um: e, ut oliuetum etc. o:(Jx Putsch. '25 oleiietum G ooiiletum HGKr 26 aesquiletum R mirtetura RAG UK feniino K Plant.'vidul. fr. 2 p. 441 Both. 27 in vidulariaj

124

PRISC1AM L\ST.

p. 625 P.

p. 147. 48 K.

Nescio qui

servus

e myrteta f prosiluit

quae sunt contincntia vel c o m p r e h e n s i v n , rium',

'solarium',

'remednun', vium',

' poinamun',

'concubuim', 'Palladium',

' praesidTum',

id esl nsQiExxixa.

'solacium',

'exilitum', 'consilium',

-,

'ofliemni',

'iniliciimi',

i,

ut ' a u g u -

'savium', 'basium', 'odium', 'conubmm',

'meritorTum',

'couvi-

'municipium', 5

' doniieilium'.

Consonantes quoque ante

' i n n ' liabentia

[derivaliva] diversas h a b e n t

formas. Alia 1'iiim in ' b u l i i m '

13

d e s i n u n t , q u a e forma assimilis est, diminutivis,

pt veniunt, a nominibus vel a verbis, ul ' c u n a cuuabiiluin', 'Yesla' vel 'ves- io lis v e s t i b u l u m ' ,

c

lus turis l u r i b u l u m ' ,

'voco

vocas v o c a h u l u m ' ,

coiiciliabuluni', ' s t a s | s t a l n d u m ' , ' p a s e o p a b u l u m ' ,

' prosto

'conrilias

proslibulum',

' p a l i o r ' vel ' p a t e o p a t i b u l u m ' .

et a t l e n d c n d u m , quod paenullima in omni-

bus corripilur,

antepaenullinia

v e r o , si i liabeat, c o r r i p i t u r :

' prostibfiluin',

' p a t i b u l u m ' , sin vero a, p r o d u c i l u r : ' c u n a b i i l u m ' ,

b u h i m ' , ' conciliabiilum', a;

pabiiliim'.

'veslibulum',

excipiliir ' s l a b u l u m ' , quod

nee m i n i m , cum verb urn qunque ' s t a b u l o s l a b u l a s ' eandein

s\Ilabani et ' s t a b i l i s ' et ' s l a t u s '

'voca-is corripit

corripuil

el q u a e c u m q u e a verbo ' s t o s l a s ' deri-

vata luerint.

(excipitur ' s t a m e n ' et ' s t a t u r a ' , quod lain nonien quam p a r -

tieipium est.

Lucanus

in I I I :

20

1 a s s a n t n i m p e n l e s s t a m i n a P. a r c a s. idem in II: V a n a (| 11 e p e r c u s s i t p o n t u 111 S y 111 p 1 e g a s i 11 a 11 e m E t s I a t u r a r e d i I. aulu

oru. L

uicularia lir

uitularia AH

uidulario K

\ quis LKdh

mirteta HK

1

uiirtea Gg myrtheta A prosilit Bothliis 2 cuiitenciilia G crinprchensiiiii DHL jifptfKTiKt?] 2 (ooc. Gr. Inc. ret. indie. 1) neriHC'ricA Monac. m. alt. periecti** H pcrirctiua JiDGfjKh Monac. uel pioicctiua d proiectiua A nsqilrjitxiiid verlil Prise, lib. V § 0,") i om. HAD aiigorium L 3 solatium All snauium ALK et in liliira h liodiiira K 4 ronvivium] conuieium L 7 dcriuatiua om. D 0 adsimilis Gil similis D 10 uel uerbis LK 11 uoco om. G concilio con(ilias DL concilio . as K 12 sin stas DL sto. as K pabulum] rpapuluni II pauiilum A' 13 Liul pateo patibulum ex patibulum uel palco. reslit. K adtrndeuV

ilum HA

in nominibus G in +**•** omnibus (ultima) L

14 corripitur tiribiilum

: turribulum prosLibuluui

iiostibulum h

ut ucstibulum D

uestibulum: patibulum A

15 ut cunabnliiin A

'[«

labiihuu G 17 *oque Dd corripit Rh 18 slas nomiini deriuata ADGL I'.l ct stamen ct A stamen statura II 2(1 cst om. A Luc. Pkars. Ill 19

Jit

scrip.si VI (scxtn I)) libri; sciiheiidwa quis sunpicelur Lucanus in VI (i>.777): Tristia non eqnidc-m I'arcarum stamina, dixit. idem in III: lnssant etc. 21 lassanl] Lucanus lazant H laxant r r-ell. cum normullis codd. Lucani, quod a Prise, archelypo alienc\ ae

man fuisse ex cod. H lectione colligas

parcas Gg parcae LK 1110

22 Id est A

23 Vanaque] uaLuc. Phars. II 718 sq. II scripsi VII (sc.plimo D VII r) libri q q q corr.,, Luc. loss. B una L pcrcussit] d prrnaquae -/ miaqiie G et, in uauaque ciisit DGK simplcga.s D K syinllcgas k 24 statnni] r sat turn li DGK i l D syni+lcfjiis l

LIBER Till 12 — 16

12.") ,,_ , . , s

p. (!25. 2B P.

49

K.

' s t a t u r u s ' quoque et 'statnrum' producun||tiir, quamvis 'status stala statuni' corripiunUir. idem in X : z e p h y r o s q u o q tie v a n a v e l u s l a s His a d s c r i p s i l a q u i s , q u o r u m s t a t a t e m p o r a flatus.) s iuvoniiintur etiani quaedani in c c u l u m ' desinentia, quae a secunda deri-TIM 1 vanlur persona, ut 'devcrtis deverliculum', c verris verriculum', 'perior periris' (undo 'peritus') 'periculum', c oras oraculum', ' propugiias propugnaculum', 'obstas obstaculum', 'miraris niiraculimi', 'perpendis perpendiculuni'. a simplici quoque, quod in usu uon esl, 'specio specis specu10 h i m ' pro 'speciculum' per syncopam Ut' euplioniae causa, similiter a cfero fers' 'ferculum'. Alia vero in 'ineiitiim' desiuunt, quae plerumque a verbis veniunt: 'vestio vestis vestimentuiu', 'hortor hortaris horlamentiim', c oruo ornas ornamentum', 'sacro sacras sacramentum', M'undo I'undas fundamcnl.uni', 15'moneo nionitus luonimentum', 'alo alis alimentum', { incresco incrementum'. | et scicndum, quod antcpaenultiraam productam liabent vcl correp- 15 tarn, prout sint paeuullimae syllabae praeteriti tcmporis corum vei'ltorunii <>x quibus derivantur: c ornavi' vel 'ornatus ornamentum', 'inonui monilus monmientum', calui alitus alimentum', 'increvi' vel c incretiis ineremenlum'1, { i« mimlvi miuiTtus inunTiuenliim', ' iuJcTvi fulcTmentum'. in 'monium' etiain iuveniuntur derivativa, i eorrepta antecedente, ul c patri patrnnon i u m ' , e matri matriiiioniuin', c testi testnnoniuin'. Sunt alia in f u m ' partieijtiis siinilia, u) 'facluiu', 'lecl.um', 'dictiun', c \ i s u m ' , alia quae a verbis derivanlur o in 'inn' converlenfia: 'regno reg25 mini', ' velo velum', 'sUgiio stagnum', ' vado vadum'. In ' e n ' desinentia derivativa in antecedente pacne onmia verbalia sunt 10 et neutra, ct si sint a prima eoniugatione, a longam babent paenultimam, 2 corripiuntur] k corripiantur DHK et ex corripiuntur vmt. A compitnr G Luc. Phars. X 239 sq. 3 zephiros ADHL et sic Luc. Voss. uterque seplnros G sepheros K 4 ascripsit DGLKr asscripsit Luc. Voss. B adscribit et ascribit aliquot codd. Luc. aquis om. Luc. Voss. B, add. m. alt. stata ** K 5 quaedam eliam K 6 persona] uerborum persona RDLK devertis deverticulura] d diuertis diuerticulum ABGh verris verriculum] ex uerriculum nereis reslit.L nerticulum A peris periculum ante perior add. K perior — periculum] peris D peririris R perieris *•***•** unde (periculnm) L 7 oro. as A" 8 perpendi.ci

v

colom Aa

10 pro speculum Aa

sincopam abiecta ci L

eufoniae causa aba

iecta. similiter K

13 ut uestio G

horno hornas hornamentum Dd

14 fundis

'i

Rr

15 nionitus] r mones R

alio Rr

almentum Dd

18 ut ornaui h ut

na

•ornaui (h) D orraentum Hh moneo momtus monimentum] ex monimentum moneo monitus corr.L uel monitusi) 19 monimentum] k mommieiitum i nel aliv

tus D

v

'

20 moniui monitus Kk

uel munitus D

V

v

falciui falcimentum Kk

i

21 diriuala A sinentia om. A

23 participis Gg dictum tectum G 24 ut regnn A uerbiali Hh 27 coiugatione G babent longam R

26 de-

126

PRISCIANI 1NST.

p. 626. 27 P.

p. 149. 50 K.

ut ' solor Solaris solamen', M'oro foras foramen', ' curvo curvas ciirvamen', 'obledo oblectas obledamen', epurgo purgas purgamen', 'irrito irritas irritamen', ' Iigo ligas ligamcn', sin a secunda vel tertia, i liabent correptam, ut 'moneo mones monimcn', 'rego regis regimen', 'teg'o legis IcgTmen' et per concisionem ctc;||gmen', a 'specio specis' vel 'specie 5 specimen', vel u productam, si in c u o ' desinit verbum: e acuo acumen', c fluo flurnen', cnuo numen' ('numen' enirn est dei nutus. unde Virgil i u s: raco sine n u m i n e , v e n t i , id est sine meo nutu), MHO lumen' (quo omnia abluuntur, id est purgan-10 17 tur a lenebris). a verbis vero quartae venientia i productam habent: 'munio munlmen', c lenio len'lmen', 'molior moli'men'. pauca inveniuntur in ' e n ' derivative generis masculini: a pecfendo 'pecten', | a filo 'tilamcn', quod per syncopam i 'flamen' dicimus. et a canendo tamen coniposita masculina sunt, quae in.'cen' desinentia i correptam habent pae- is nultimam: HuliTcen', 'comieen', Tidicen'. excipitur unum ' tiblcen', quod ideo solum i productam habuit paenullimam, quod synaeresis facta est duorum i lirevium in unain longam. debuit enim i geminari, quia solet plerumque in composilione a in i converti, ut c-cado incido', 5facio inflcio', eiacio iniicio, reiicio', 'amicus iniinicus', etuba tubicen'. sic 20 ergo 'tibia' 'tibiicen' faciebat, ex quo factum est 'tibicen'. (nee solum i, sed aliae quoquc vocales in niultis dictionibus sic solent ex duabus syllabis in unam longam transire, ut 'biiugae blgae', 'quadriiugae quadrigae', c biuni bini'. et ex eontrario ima longa in duas breves saepe solet tempo-

3 sin a A' 4 inonimen*** (turn) H mouimeu et raoninieiHiim LK

rego regis om.L

regimen el regimentum GL regimen regimeiitum K tego . gis . men . mentum K 5 tegimen et teginientnm et GL concisions R concissionem AL tegmen] tegmina L a specio. specis vel specie] r aspicio aspicis uel-a specie R aspicio aspicis uel species L a specie A 6 ut acuo AD 7 est om. G dei] g diei ni f. G

notus qnare numen dicitur Rr

Verg. Aen. I 133

post Virgilius: in I

rneo

add. G in primo aeneidus D

10 sine nutu Gg

l l u e r o om. A

ut immio Br

ris

munio munio miinimen v

lenio lonio lenis lenimen molior molimcn L

.

munio . is

>

menimen lenio .is. lenimen molior .ris .limen K 13 deriuata L ut a ADh hie pecten Rr 14 i om. G flamen] r flamen hoc R conpossita R 1G tuh

bicen liticen corniccn AD sinarisis GK sinacressis L 20 iacio ex gatio corr. r 1.

i

17 in pcnenltima K sinaeresis Rr sinheresis ADM 18 duorum ii Hff duorum *i (i) D quia] quod K iniicio reiicio] r inicio reicio RD iniicio reicio H liricen

•ubacen Rr tubicen Hh post tubicen: sic ergo — tibieen om. L add. I 21 tibiicen] r tibieen RA faciebant R et in faciebat coir. H 23 post transire: ut biiugae .ii. excluditur et duo ii in unam longam conlu'rtuntur. add. H biiugar] hin^mv GK quadriiugae] quadiiugae GK biiini] bi-uiii h bis uiii ADr et ni /'. in liiuru II In b's mii R 24 e r ima in nuirij. mid. I]

LIBER 1III 16—19

127 p. i5o. gi K.

p. an. '>s i>.

rilms dividi: 'adinillier' pro- 'admilll', ' f i e r i ' pro Tiri' vel T i r e ' , quod nia^is analogum est, undo V i r t t i l i u s in 1111 R c o r b i e . o n : At s u f f i r e t h y m o c c r a s q u e r c c i d e r e i n a n i s Quis dubitel?) "> In 'ar' desinenlia derivativa si consonantem habeant ante 'ar', pacnul- 18 tinia s\llaba producilur, sin vocalem, corripitur, lit 'caesus Caesar', 'lacus laeunar', 'lupa lupanar', 'laqueus' autcin 'laquear'. In 'er' derivativa a nomini])us pleraque s ef t liabenl ante c er': 'eques equester', 'pedes pedoster', * silva Silvester', 'campus eampester', 'apiuni 10 apiaster', 'olea oleaster', et seienduni, quod a habent ante ' s t e r ' , cum in nomine priinae positionis nulla sit consonans inter vocales paenullimae et ultimae syllabao, ut 'apium apiaster', 'olea oleaster'. |] diminutiva quoque lmiuscemodi Ibrmae, de quibus iam dixinuis, a babent ante ' s t e r ' : 'parasitaster', 'Antoniaster', 'Catulaster'. alia vero omnia e babent ante | is 'ster' excepto 'palusler'. el li;iec quidein denominativa sunt. sunt autein verbalia, quae verborum consonantcin servant a n t e ' e r ' : 'rubeo ruber' - I l o r a t i u s in I s c r m o n u i n : O b s e e n o q u e r n b e r p o r r e c t u s a b i n g u i n e p a l u s -, 'pigel piger', ' niacero raacer'. 20 In ; o r ' et in 5 u r ' a verbis invenio fieri abiectione o, ut c coloro color'-, Maboro labor', e honoro honor', 'decoro decor', 'adoro ador', c murmuro murmur', c auguro aiigur', { saturo satur': hoe tameu facit et feniininuni c satura' et neutrum c saturum'. alia vero in r o r ' desinenlia assumunt verbo r: 'amo amor', 'furo' (mule 'furens') 'furor'; alia a nominibus 19 23 vel participiis in c u s ' desinentibus flunt mutatione ' u s ' in c o r ' : c senatus senator', 'dictatiis dictator', 'tonsus tonsor'. In c a s ' pleraque denominati\a sunt, quorum primitiva, si sint secundae declinationis, genetivo, sin tertiae, dativo assunmnt c t a s ' , i paenuld

uel d

uel d

1 ut admitticr i^utadmitii'rA' a*mitlier/J»p ammittier pioammiltii ammittier pro amraitti Gg uel firae K 'I analo*gum (u) R analogia A analogiae h est om. G Verg.georg. III! 241 sq. ef. lib. VIII § 83 et X § 50 3 At] k Ad H Aut Med. At y

suflire add. r sufferre Rom. suffrrre lliumos Med. siiffere fauos Iliymo Pal. thimo AD timo GL tymo K eaerasque G coerasque K c*crasque L recedcro GLK inanes A"DHGLK Med. 5 habent D 6 ut om. L]i cacssus G 8 anle .r. A ut uqius D 0 capester A apium apiaster bis scr. H 10 olea ex oleum corr. K post bter: i e In primitiuo R , quod gloss., ad sqq. in e

nomine primae positionis pertinens, uncis inclusit r 12 et ultimae add. Rr 13 forma L post ante ster: parasitaster—ante ster om. R add. rasitasunt (parasitast pro parasitast legens) A parasitaster snrdaster Dh catullaster r habent add. k ante add. I 15 denominaliua L 16 ut rubeo A Horatius] r Oratius RK Hor. serin. I 8, 5 om. L inguine] g unguine GK imigine L 20 in ur] h ur HL

g ultima r 14 paantoniasler Sunt autem 18 que 21 labor

uel a

roboro robor (robur K) honoro K

decoro decor*+ (or) H

odoro -or K

morV

miiro mormur G 22 mormur K facit femiiiinum I) 24 ut amo ADr fcrens A 25 ut senatus D 26 questus questor post senatoi' add. L certus certor qnesitus •or add. K diciitus dicator A dictator add. r 28 datiuuo A tas] d as D

128

PRISGIANI TiNST. p . 131. 52 K.

p . 6-28. 2!) 1'.

lima ubique correpta: 'probus probi probilas', 'novus novi novitas', 'bomis boni bonttas', 'mendicus mendici mendicitas', 'asper asperi asperTtas', 'prosper' vel c prosperus prosperi prospcrltas', 'integer inlcgri integritas', 'siucerus sinceri sineentas', 'sedulus srduli sedulitas', 'tiniidus timidi timiditas'. el uutandum, quod, quae in yenotivo duplicaut i, cxtremam s earura mutant in e euphoniae causa, ut 'pius pii pietas', 'medius medii medietas', ' anxius auxii anxietas', 'soeius socii societas'. ' l i b e r ' quoque excipilur, quod noininativo assumpsit Mas', non genetivo: 'libertas'. tortiae Aero declinationis nomina dativo, si rut superius diximus, assumunl ' t a s ' : 'capax capaci capacitas', 'tenax tenaci tenacitas', 'rapax rapari ra- io pacitas', 'procax procaci procacitas', 'felix i'elici felicitas', 'ai'fini alfinitas', 20 * inlideli infidelitas', ' eeleri eeleritas', 'au|ctori aucloritas'. exripiuntur pauca, quae b \ ol p sine s liabent ante ' o r ' : hare enim noniinativo assulnunt ' t a s ' , ut 'puber pubertas', 'uber u | b o r t a s ' , 'pauper paupertas'. sed hoc possumus etiam in secundae declinationis nominibus obscrvare, ut is supra dictum est. unde 'liber' 'liberlas' facit, 'asper' autem et 'prosper', quia s habent ante p , 'asperitas' et, 'prosperitas' iaciunt. 'saluber' et 'salubris' facit nominativum ideoque 'salubritas' et 'celeber' vel 'Celebris' Velebritas'. 'vetus' quoque, quod iiniini trium i;enerum in ' u s ' desinens invenitur, nominativo assumit ' t a s ' : 'vetustas'. excipiuntur etiam haec, quae in ' o r ' 2 0 desinentia mutavcrunt ' o r ' in ' e s ' et assumpserunt ' t a s ' : 'maior maiest a s ' , 'honor honestas'. IV2J

Sunt alia in ' a s ' denominativa, quae pleruinque similia sunl accusalivo plurali priinitivoruni suorurn el sunt cominunia, ut ' p r i m a s ' , 'optimas', 'Ravennas', 'Capeuas', 'Arpinas', 'Crotonias', 'Pontias', 'Larinas', 25 1 ut probus Dh

2 mendicus raendici mendicitas] raedicus medici medicitas G

asperi I as

asperitas] Prospers /{

3 vel prosperus] om. K uel us add. k

intiger G

0

intiger 'ri -tas K intigritas G 4 sinooerus siacoeri G sincerus -ri -tas K psedulus -li -tas K timidus -di -tas add. k timidi] h tumidi H 5 quodq. in H quae om. G 6 aeuphoniae li piaetas Rr post pietas: ab eo autem quod est pietas compositum dixit ouidius et (ad K) consanguineas compositmn ut sanguine leni adumbras impietate pia. (melam. VIII 476 sy.) add. LK 7 mediaeias li anxiaetas R sotius sotii A sooius socii societas om. L soci;iotas R 8 noniinativo] h nominatiuum It assuinsit G assumit AY ut libertas RAHCLK ut liber libertas r 9 adsumuut tas sicut supra diximus AH supra DLK 10 tas auctori auctoritas capax K 11 affinis affini affinitas 1)G adfini adfinitas AHLK 12 infidelis infldeli infidelitas D infedelitas G celer celeri celeritas D caeleritas R auctor auctori auctoritas D auctori om. AT 13 *b(a.) u

H

p — enim in litura I siue L ante er habent Kl ante .r. A 14 peber H pauper • tas. puber • tas. uber • tas K 1(3 liber add. g quia] quae L 17 asperitas] A" non aspertas add. k 18 ideoque et salubritas K caeleber caelcbris caelobritas li celebvita* ,r. uetus ( s ) A 19 unum add. r 20 uetus uetustas L 21 or in es mutauerunt D assumserunt A. ut maior KL i

magestas Rr 23 accussatiuo AL acusatiuo G 25 Ravennas] rdh rabennas Ak rab**nas R rebennas DH h. I. om. G rapennas H arpinas rabennas crotonias G N

Crotonias] h c-intenius A

riotuuiiis H

larimns Rr

la*nuas / /

LTRER IIII 19—22

129

P- fiffl P p. 152-54 K. quae | ideo in fine habent circumflexum accpnlnm, qnia per syncopam profcrnntur.

perfecta eniin eorum inveniuntur apud anliquissimos in ' t i s ' de-

sincntia, ' h i e '

et 'haec

primalis', 'optimatis', 'Arpinatis', unde neutra

quoque eorum in e desinunt: ' p r i m a t e ' ,

c

optimal*'', 'Arpinate', et ablati-

5 vus in i, more eorum, quae in ' i s ' desincntia, cum sint communis generis

et faciant in e neutrum, in i terminant ablalivum: ' a primati',

mati', 'Arpinati'.

et testis eius C a p e r ,

iolucu*s

Capenatis.

beredem

in I I :

sacra non s e c u n t u r .

mortuus

nuvinus,

hi

ibidem: hi c u m

populi commu niter:

Dianium

Tusc ulanus,

in

set! eius ne-

dictator

Aricinus,

La-

Coranus, Tiburtis, Po|metinus,

Ardeatis,

is I t u t a l u s , 'Ardeatis' dixit pro eo, quod mine dicimus 'Ardeas'.

Titinius

in

Laurens,

as' huius-

est A r p i n a t i s ,

more Aricino Egerius Baebius Tusc ulanus dedicavit L a t i n us.

c

C a t o C e n s o r i u s in I o r i g i n u m : si q u i s

opti-

qui diversorum de huiuscemodi

nominibus ponit usus auctorum, confirmans tarn in ' i s ' quam in cemodi nomina solere proferri.

c

psaltria: Ferentinatis

pro ' F e r e n t i n a s ' . paenultimam habent

populus res Graecas

sludet,

non est igitur dubium," quod - cum in omnibus, quae 22 circumflcxani,

si patiantur syncopam,

servamus eun-

1 habent in fine D cii'cnnflexum L accentnm add. k 2 antiquosiA' desidenliai/ optimatis] ex optimus corr. A obtimatis Ii undo et 3 primalis et optimatis LK neutra K 4 ablitiuus A ablatiuum G ablatiui L 5 com A cum •* sint II 6 faciant] 1 faciunt libri obtimati R 7 Caper] in libris enucl. sermonis ponit

seeundum Osannum de Capro p. 13 8 nominibus auctorum exemplis usus est A'A' in his Rr in has A 9 Caton. orig. I fr. p. 105 Kr. fr. 25 p. 274 Roth. /V.XXvi p 31 sq Wagener. iterum laudalur lib.VU § 60 10 in] Idem in ADh Caton. orig. II fr. p. 107 Kr. fr. 07 p. 278 R. fr. LVII p. 42 sq. Wr. cf. Prise. I. supra I. o

II. R U G. ad lib. I refert Prise. I. 1.

et

esset r est et ADG est non

K

eiusdem A

uel non

11 haeredem G non sequuntur AG sequuntur L consequuntur D cf. Godeschalkii ICH apud Krehlium annotalionem, quemque 1. Savinium in Zeilschr. f. gesch. Rechtsivissenschafl II p. 306 {verm. Schriften I p. 155 sq.) Caton. orig. II fr. p. 106 Kr. fr. 64 p. 277 sq. R. fr. XXXVII p. 36 Wr. inde a vocc. populus (sic) communiter — Ardeatis hoc fragm. rursus laudal Prise. I. supra I. cf. Lorenzium de diet. Lai. et num. I 1841 p. 24 sqq. 30 sqq. diaiuim H 12 arcino G egregius L Baebius] G Wagenerus, bebius K breuius L laebius H lebius RAD . Laebius defendit Grolefendius zur Geogr. u. Gesch. von Allitalien fuse. Ill p. 14, coll. Slabiis, Osco nomine, at id non Laebium, sed vel Labium vel Laberium significare iure suo suspicalur Mommsenius unlerital.Dial.p.2QS. HK;H Laevius? dedicabit L dicator R 13 latinos hi A latinus hii G latinus in populi commoniter K Aricinus] d arriciuus K u

arcinus GD laiiuuinus ex langninus corr. A lanubinus L lan*ubinus K 14 tiburt' D Ardeatis, Rutulns] Ardeatis Rutulns Klausenius Aeneas und die Penaten p. 810 n. 1502 d, Rutulns in f. sententiae infra I. I. a Prise, omissum, h. eliam I. interprelamentum esse censet Lorenzius I. I. p. 38 15 quod est nunc ardeas K Titinins scribendum esse post alias docuit Neukirchius de fab. tog. R. p. 97 lulinius H tkinnius rell. et sic fere ubique libri Prisciani Til. psallr. fr. 1 p. 66 Both. fr. VI p. 121 Neuk. psaltr. s. Ferentinatis fr. I p. 125 Ribb. cf. lib. VII § 60 16 psalIrial r psalteria RG saltiia K 17 res Graecas] lib. VII S 60 graeca /(. I. libri studet. ferentinatis pro ferentinas L 18 ferentinas arpinatis pro arpinas. nou K 19 circnnflexam L patinnmr R patientur K GRAJniATICI LATINI II. 9

130

PRISCIANI INST.

p . (S2!>. SO r .

p . 154. 55 K.

tlem aceentum in ultima, ut 'produce produc', c audivit [| audit', ' cupivit cupit', 'fumavit fumat', 'illice ilhV, 'istiee istic', idque omnibus placet artiiun scriptoribus,, qui de accentu scripserunt - debean) haec quoque idem servare, cum c t i ' subtracta paonultima vocalis, quae circmnflectebatur in dictione perfecta, (id est a) invenitur ultima in concisione habens eundem 5 aceentum. inveniimtur tamen etiam propria differentiae causa in fine circumflexa, ut ' Lenas Lenatis', e Menas Menatis', ne accusativi plurales menae [genus est piscis] et lenae [femininum est lenonis] esse putentur. In c e s ' correptam pauca inveniimtur denominativa: 'equus eques', 'pes pedes', et verbalia: 'tego teges', c mergo merges'. 10 In ' e s ' productam verbalia repperi a praescnti vel praeterito tempore; a praesenti: 'saepio saepes', ! luo lues', ' struo strues', 'macero macies', 'luxurio luxuries', 'illuo illuvies'; a prae|terito: ' r u p i rapes'. 23 In Ms' denominativa sive verbalia miillas <'t diversas habent formas. _ alia enim in ' a l i s ' , alia in ' e l i s ' , alia in ' i l i s ' , alia in ' u l i s ' fmiuntur, ut is 'curialis', 'fidelis', 'docilis', c virilis', ' c u r u l i s ' , alia vino in 'ris' a longa antecedente: 'Apollinaris', c scholaris', alia in ' e n s i s ' : 'Atheniensis', 'Catinensis'; alia duas consonantes habent ante ' i s ' : 'agrestis', ' caelcstis',. 'salubris', 'muliebris', 'Samnis', 'insignis'. Ergo in ' a l i s ' di'sinentia vel ' a l e ' , si sint a nominibus primae dccli-20 nationis, assumunt nominative* primitivorum c l i s ' vel r l e ' et producunt a paenultimam - ut 'curia curialis', c memoria rnemorialis', 'pluvia pluvialis', 'monsa inensale', fvia vialis' -, sin secundae, extremam i genctivi, sin tertiae, c i s ' mutant in a longam et assumunt Mis': 'Mercurius Mercurii Mercurialis', Mluvius fluvii fluvialis', 'neuter neutri neutralis', c liber liberi 25 1 nccendum A. fumauit fumat cupiuit cupit audiuil audit produce p r o d u c t 2 illicee ADHLr uel illic ^4 isticce DHLv slicce.'Jf idquej r/c Id quoque R ideoque H idC'+que h id A' omnibus quoque placet (placet in mg. add.) K 3 acceutibus G delieant] d quod debeant li debeut DLa 4 servare] obseruare LK obseruaret I circuufleciebatur L 5 eundem accenlum ex accentnm eundem revoe. K (! acceni

dam A in fine om, H circunflexa g 7 leenas leenatis AG menalis om.G accussatinus L plurales] k p l u r a l i s t plurales — luo lues lin. V2in litura I 8 menae q genus GL menae quod est genus K genus est piscis Hh laene n

RL leenae G leene A

quod femininum est de nomine leonis Hh

lenonis] a leoo

nis RGL laenones A 9 denominatiua inueniuntur K equs G 10 merges merges Dd 11 products R reperi uerbalia G a pracseiili repperi D uel preterito tempore add. d 12 praesenti sup. lin. add. in D no luo ilo lues K lues] h luos II 13 luxurio luxuries] h luxorio luxories H illues GK uel fomi.is

14 furmas] significationcs Dd 15 alia in ulis om. GL add. I u*lis (I) / / 16 docilis add. Ic uirilis doiilis D curulis om. GL add. I 17 ut apollinarisfl appollinarisGZ schnlaris] le sco\nr\s RflLK Athrniensis] om. R athenensU K atlnnensis (f ut atbeniensis Dh Atheniensis Catinensis] corr. ex r catinensis atheniensis s

h

r m.pr. catinensis R catUnensis K 18 Alia* (m) K Awn Rr abent Rr lit agrestis J)K agraestis ./ 20 ale] alae r a nominibus sint G 21 primitiuorum add. k 23 mensalae A >\ mobnl is A* n I ogam A ct assumunt Iis add. d *LIS ( A ) H ut mercurius D 2"> fluius " Huialis K neulrum

IBER HII 22—25 p. «30. ;SI P .

131 p . 153 — 57 K.

liberJTlis', ' tbeatriun Iheatri tbeatralis', 'indicium iudicii iudicialis', 'Martins Martii Marlialis', 'lalum fati fatalis', 'genitits geniti genitalis', 'caput capitis capitalis', - virgo virginis virginalis', 'cardo cardinis cardinalis', 'bospes liospitis hospiUTlis', 'navis navalis', 'dos dotis dotalis', 'flos Doris •> llollralis', 'corpus corporis corporalis', 'caelebs caclibis caelibalis', 'mors mortis mortalis', ' iuve|nis iuvenalis' (inveiiitur et iuvenilis), 'princeps principis principnlis', ' municeps municipis municipalis', ' rrinis crinalis', 'vox vocis vor.alis'. sin a quartae declinationis nominibus deiivenlur, abiccta s, sin a quintae, ' e s ' ex noininativo assumunt 'alis': 'maims malonualis', 'census censualis', 'species speeialis'. verbalia qiioquc a prima V 24 eoniugatione inveniunliu1 in ' a l i s ' : 'penetro penetralis'. In 'elis' pauca invenio denomiuativa: 'fidus fldi fldelis', 'crudus crudi erudelis', 'patruus patrui patruelis', 'frater fratris fralruelis'. et nota, quod onmia extremam i genetivi in e productam mutantia assumpserunt is 'lis', 'Crater' vero 'fratris' 'is' in u eonversa assumpsit 'i-lis'. I longam liabent omnia in 'ilis', quae a nominibus dcrivantur, nee non in ' i l e ' neutra, sive ex eis liant sive non babeant aliud ante se genus, sed a quaeumque parte orationis nascuntur, ut 'aedis aedilis', 'senex senilis', 'anus anilis', 'puer puerilis', ' vir virilis', ' scurra scurrllis', 20 ' civis civilis', 'servus servilis', 'quintus Quinlilis', 'sextus Sextllis', 'gens gentilis', 'bostis hostllis', 'subtel subtilis'. 'exllis' etiani a Graeeo iUxi]loq factuin denominativonun servavit regulam. similiter neutra produ- 25 cunt paenultimam: 'ovlle', 'monile', 'culiile', 'sedile'. nam in 'ilis' desinentia verbalia sive participialia corripiunt eandem i paenultimam: ' fero 23 ferttlis', 'utor utilis', ' futio (ex quo composituni effulio) futTlis', | 'volo volaltlis', '(exins tcxtilis', 'altus' vcl 'alitus altilis', 'flclus ficttlis'. a pare efiam derivativum, quod a verbo 'paro' nascitur (unde eomparo compaAHL 1 Thacatrutn li teathrum teathri teatralis D Ihentlirum Iheatliri thealliralis GL toathrum .ri .alis K iutUthim iuditii A 2 Martii] I marti L t

ni.ircialis A fa+tum .ti fa+talis (c-c) K genitus — capHalis om. L capud Rr 3 uirgini 8 Hh 4 hospes hospitis liospitalisj g ospes ospilis ospilalis G liospis .itis .alis K nauis nauis n&uaWsDGL 5 celebis L 0 iuvenilis] uienilis r iuenalis R 8 deriventnr] r deriuanlm1 RHGK 9 es] s R abieita es ltd ut maims D II ut penetro D nl pi'iiitro A" 12 ut fidus AD fidi add. h 13 nota] r noln R 15 conuersa et assumpsit L 10 quae in ilis /( 17 eis] cis in ilis ADHrg eis in I Ills R se in mg, add. H 18 aedes A 20 cines L i quintus quintilis sextus sextilis seruus serullig LK 21 subtelis G post subtilis: Excipimr par paris paiilis- Ouidius add. R Excipitur par paris parilis DGLk Excipitnr parilis Kh Ouidius quod et ipsum ad p.-irilis special A cf. § sq. exlr. b^irrjlog] gk E|ITEAOC R H^ITEAUIC r EIITHAOC A r|irEAOc D E^t+Hroc G E|I*IIAOC K

EZITHAOC L exilos/i om.H 22 sernabit A. seruat L 23 ut ouile r oline A monile] r munile RAG illis Rr 24 participialia] g participalia G i peneultimam in lilura g ut fero D 25 futtio RH fucio A. sntio in litura g futio fulilis ex quo compositiim effntio effntilis uolo LK ex — effutio om. G coupositnm H ffl'utio] v effuttio / / effiicin RA futilis] r fultilis RH 20 uolatilis uictus uictilis textus Kl textus — allilis om. L add. I icxilU G iic.tus iirtilis om. K 27 diriuatuin K

9*

132 p . 6 3 1 . :t'2 V.

PRISCIANI INST. p . 157. 5S K.

ras. proprie enim pares sail I, qui inter so possunt comparari) verbalium regulam servavit, 'parilis*. Ovidiiis in VII m e t a m o r p h o s e o n : Arte su urn par ili r e vires c e r e p o s s e p a r e ntem. 20 cetera quoque omnia i paenultimain corripiunt et, si sint a verbis primae coniugationis, a iongani babent anlepaenultimam, ut ! amo amas ainabi- 5 lis', 'penetro penetras penetrabilis', c paro paras parabilis', 'praedico praedicas praedicabilis', 'Iacrimo lacrimas lacrimabilis', 'quasso quassas quassabilis','laudo || laudas laudabilis', ctracto tractas tractabilis', 'aequo aequas aequabilis', 'miror miraris mirabilis'. excipitur 'stabilis', quod solum antepaenultiniani a corripuit. Luc an us in V: i« Qua in non e s t a b Hi, t r e m u l o sed culmine c u n c t a D e s p i c e r e t. 27 quae vero a verbis secundae vel tertiae vel quarlae coniugationis nascuntur, si babeant antepaenultiniani i, earn quoque corripiunt: 'doceo docibilis', 'credo credibilis', c utor [utilis] utibilis', 'sentio [sensi] sensibilis', 'audio is audibilis'. sciendum lamen, quod plurhna nascuntur ex his coniugationibus, quae antepaenultimam i non habent, ut 'docilis', 'habilis', 'flebilis', 'nubilis', 'volubilis', 'utilis', et quod quaedam ex praesenti, quaedam ex praeterito, quaedam ex- futuro derivantur; ex praesenti: 'doceo docibilis', c habeo habilis', ' volvo volubilis', 'utor utilis' et 'uti|bilis'; ex praeterito: 20 ' plausi plausibilis', 'sensi sensibilis' vel 'sensilis' - L u c r e t i u s in II: Ex i n s e n s i l i b u s ne c r e d a s s e n s i l e n a s c i -; ex futuro: 'flebo flebilis', unde e ante b productani habuil. In 'aris' desinentia derivantur a nominibus sive verbis, quorum extrenia syllaba incipit ab 1 vel alia consonante vel a vocali aliqua pura. 25 fiunt autem a genetivo nominum sive a positione verborum sic: quaecumque litera sive literae seqnantur I vel aliam consonantem, ex qua pdstrema 1 proprie] »• propv'me It/I posuntA 2 regulam om. R, post seruauit add. r servavit] r setu&h'ilRAH Ovid, metam. VII 305 in VII metamorphoseon om. A' 3 reuiue

uiscere Rd el sic 'multi ex velustioribus scriptis' Ovidianis teste N. Heinsio uiiieseere g rerescereA imicnescerc libri aliquot Ovidiani 5 nlom.GLK 6 penitro .tras .lis A" tracto tractas tractabilis laudo laudas laudabilis aeqno aequas aequabilis predico predieas praedicabilis lacrimo lacrimas lacrimabilis quasso quassas qnassabilis miror miraris mirabilis R 9 miraris] miras A et in miraris corr. H 10 Luc. Phars. V 250*j. l i e ] IIK Luc. l^pss. A B et sic vel ex libri Luc. fere omnes, est rell., om. codd. lib. V1III «> 38 est abili Luc. Guelf. 2, corruptelae originem demonstrans i

stabulis Rr cunc la Rr 12 dispiceret HGK 13 saecunde R 14 ut do(;eo AD 1.5 utilis] om. DK add.d, lis add.k sensio G sentio—mine ergo dica' mus, § 30, uno folio exciso deesl in H sensi] sentis R om. K sensibilis] r sentibilis R 16 liisdem K 17 habilis] r abilis R 18 volubilis om. L 19 derivantur] niiscaiitur L ex] om. DG & A presentis A doci**lis (bi) G docibis in docilis corr. A docilis D 20 babeo add. d 21 ut plausi A Lucr. 11 888 in -II- add. I 22 insensilibus] cum libris Lueretianis DGr insensibilis A et ni f. in litura R insensibilibus A insensilibi A" sinsile A nasci] gigni Lucretius 23 producam Rr 24 sine a iierbis A quorum etiam exlrema L 25 uel alia con9onante om. L 26 uerborum sit quaecumque A sic add r

LIBER IIII 25—29

133

p. 632. 3:5 P.

,,. 158. 59 K.

incipiat syllaba genelivi, Iranscunl in a longam et assmiumt 'ris' vel, si a vocali inripiat, ipsa exlrana mutatur in a longam, ct assnniunt c ris *: 'popiilus populi popularis', 'singulus singuli singularis', 'Apollo Apollinis Apollinaris', 'consul consults consularis', 'miles militis militaris',. 'schola 5 scholae scholaris', 'Latium Latii Latiaris', 'lamilia familiae familiaris', ' pi'culiuni peculii peculiaris', 'molo molis' vel 'mola niolae molaris'. sic ctiam neutra in ' a r e ' flnita: 'velum veli vclare'. I u v e n a l i s : . E t pegma el p u e r o s inde ad velaria r a p t o s . In 'ensis' dcsinontia, si sint a nominibus primae vel secundae decli- 28 10 nationis, mutant extremam [| partem nominativi singularis vel pluralis in 'en' ct assumunt 'sis': ' Cirta Cirtensis', 'Olbia Olbiensis', 'Sardinia Sardiniensis', 'Hispania Hispaniensis'', ' Catina Catinensis', 'Enna Ennensis', 'Minlurnae Minturnensis', ' castrum castrensis', 'forum forensis', 'Ilium Ilien|sis', 'Locri Locrensis', 'Vtica Vticensis', ' Cremona Cremonensis', 'Ostia is Ostiensis' ('Athenae Atheniensis' cuplioniae causa i habnit antepaenultimam et ' Ilalice Haliciensis'); sin vero tertiac sint declinationis, abiciunt exfrcmam s genetivi et assumunt 'ensis': 'pistor pistoris Pistoriensis', ' Carthago Carthaginis Carthaginiensis'. quae vcro duas consonantcs habent ante ' i s ' , vel a nominativo flunt primitivorum vel a genetivo. et a so nominativo quideni derivata abiciunt extremam literam et assumunt ' b r i s ' : ' salus salubris', 'mulier muliebris'; a genetivo vero, mutata extrema eius parte in e et assumpta 'stis' vel 'stris': 'ager agri a'grestis', 'caeluin caeli caelestis', 'terra tcrrae terrestris'. In ' t i s ' quoque inveniuntur denominativa, sed aniique prolata, pac-29 •25 nultimam natura vel positione longam habentia, ut 'Samnitis' pro 'Sam-

2 incipit AG

extre Rr

assumit d

Vt populus D i

3 populi] ?• pnp>ilis/J i

1

appollo appollinis appollinaiis GL appollo appollonis appollonaris K 4 milis 'tis -taris K scola scolae scolaris RDL 5 scolaris A

appolinis Rr Q molaris.

h

sicut etiam G 7 luv. sat. I 4 , 122 11 ut cirta DG cirta Rr uel cyrta in marg. I Olbia Olbiensis] Zwicc. 2 Krehlii oluia oluiensis RADl oliua oliucnsis GLK Sardinia — Hispaniensis add. d 12 catena G uel catina g minturnae (minturna L) minturnensis enna ennensis GLK 13 utU-a uticensis cremona cremonensis ostia osliensis castrum castrensis forum forensis ilium iliensis locri locrensis D 14 hostia hosiiensis L 15 Athenae Atheniensis] g athinae athinensis G 15 Ilalice Haliciensis] sic, m. pr. in halice halicensis corr., K alice alyciensis R halyce halyiiensis ADL Heidelb. ha1yc*e (a) halicensis G. de Halice cf. Paus. II 36, 1 Curlius Peloponnesos II 461 sq. cum libri optimi Halicyarum incolas Halycienses nominent (/?• Fat. rescr. el cod. Lagom. 29 ap. Cic. in Verr. II 2, 28, 68) et Haliciaenses (Riccardian. Plin. nat. hist. Ill 14,91), coniciat quis Halicyae Haliciensis legendum esse sunt D

17 ut pistor DK i

18 charthago charthaginis charthaginiensis R karthago karh

h

h

taginis karthaginensis Gg cartago cart+aginis (h) cartaginiensis LI karthago -nis -ieni

iu

sis K carthaginensis Dd uero in duas K 20 diriuata Aa derhiatiua K 21 ut salus AD parte eius R 22 stris] g tris AG ut ager GK agris Rr e

24 antiqua Rr samnis add. r

25 i uel e post paenultimam add. L et in lilura K

pro

134

PRISCIANI 1NST.

p. 633. 34 P.

p . 159. UO K.

nis', sicut 'Laurentis' quoqiie pro 'Laurens', 'Tiburlis' pro 'Tiburs' teste C a p r o . sic 'Quiritis' pro 'Quiris' et 'Caerilis' vel 'Caeretis' pro 'Cueres', qui tamen nominativi nunc in usu non sunt. mule V i r g i l i u s in X = Qui Caerete d o m o , q u i sunt Minionis in arvis. invenitur tamen et correptam i liabens paenultimain aplul eundem V i r - s gilium: Est ingens gelidum lucus prope Caeritis amnein, et H o r a t i u s similiter in p r i m o e p i s t u l a r u m : Quid d e c e a t , quid n o n o b l i t i , Caerite cera Digni, remigium vitiosum I t h a c e n s i s Vlixis, io nisi pro 'Caerete', quod est nomen oppidi, e paenultima in i conversa protulerunt. | L i v i u s ab u r b e c o n d i t a X L 1 : L a n u v i u i G a e r i t e s q u e a n g u e i n i u b a t n m a p p a r u i s s e u u n t i a r u n t. In *os' tarn denominativa quani verbalia pauca inveniuntur: 'Iepus Iepos', 'competo compes' el mutatione e in o 'compos', 'custodio custos', is 'do dos'. |j 30 In ' u s ' tcrminantium diversae sunt formae lam denominativorum quam verbalium, ex quibus multas iam diximus, cum de possessivis tractabanms, id est de h i s , quas a Graecis acccpimus, i'onnis possessivorum el Latinis vi in ' i u s ' vcl ' n u s ' desinentibus. nunc ergo dicamus de reliquis in ' u s ' ter- 20 i i 1 sicut] sic AD . tyburtis pro tyburs Rr . Teste capro sic A 2 Capro] inter librorum enucl. sermonis veil. k. I. posuit Osannus de Capro p. 13 sq. uel i-eris

*

uel ceiilis

uel i

et ceritis Kk et ceris uel ceretis pro ceres G et caeris uel caeretis pro caeres g 3 post non suut: Alpheus ( i . Alphius: corr. Bondamus apud Burmannum I. infra I.) tamun Auitus in I (To K) rxcellentium Curis posuit pro Quirrs: Marite, si sanguis Curis, Sabina si caedes (Bondamus cedes D* sedes E) placet, In me, oro, conuertas inaiiiis. nude Virgilius de Sabiuis loqucns: priscique (pssique D3) Quiriles [Aen. VII710] pro Cuiites. a Curibus enim urbe Sabina esl deriuatum. add. Varmsl.*m. alt. et Erl.i Krehlii, cid tamen desunt exlrema verba indc ab a Ciuibus, et partitn, verha sc. ab Alpheus •— cxcellentium et ab mule — I'urites eiusdem Kreldii Dresd. Alpldi Aviti, de quo cf. Wcrnsdorfium poet. Lat. min. Ill p. XXXI sqq., hos versus e.v cod. suo Prise, in until. Lat. recepit Bunnannus add. t. II p. 730 ('«. 125 v. 9 — I t , I. I p. 46 Meyer.), quorum immemor videtur fuisse Laehmamius in Ter. Maur. praef. p. XU Very. Aen. X 183 4 cciete G(j cberete Med. miuouis GK 5 Verg. Aen. VIII 597 uirg in VIII est G 7 lucus add. r cheritis Med. 8 Oratius K HOT. epp. I 0 , 62 sq. similiter om. K 9 Quid deceat] r Uuidc|cict H i

quod non D

ceriti D caerite Rr

caera RL coera G

10 rumigium L u

uilio sumit liaoensis GL uitio sumit ilhacensis K Itaccnsis ADr olixis Kk ulixei D et ipse Prise, lib. VI § 92 cum parte libr. Ilorat.; el vel sir vcl Vlixi Hor. praeslantiores fere omnes, Vlyssci Vlixis Vlyxis al. 11 pro **•* L eaeretae R caerite in lilura IJ 12 Libius L Liv. ab u. r. lib. XXXXI 2 I, 13: et faces eadem node plurcs per caelum lapsae sunt in Lanuvinn; Caeritcsquc anguem in opp'ulo suo iubatum, tauis (am-e'wvel llavis edd.f. ravis) maeulis sparsura apparuissc adfiimabaiH, ubiexPrisciano suut. Lanuviiii Caeritesqiic scrilicndum esse eoni. Sigonius Lanunii L eaeiitisque G 13 angem L iiibratum GK nuntiarunt] rk nunciarunt R nuntiauerunt GK 14 ut in os AD 15 ante compos: competo repetit A 18 iam miile

tas R nus A

N

possiuis R 111 accipimus Rr 20 uel in lus uel K nus] tus Rr in ergo] uero G a voec. dc reliquis ilerum inc. II cf. § 27

LIBER 1111 29 — 31

135

I'. 6 I J I'.

,,. | H O . 61 K .

minautibus, quae diversas, siuul, dictum esl, liabenl litrnias. alia enini in 'ins' exeunt, ut 'nuntius', 'patricius'; alia in 'mis' divisas: 'arduus', 'vacuus'; alia in 'bus': 'probus', 'orbus', 'superbus'; alia in 'cus': 'acus', 'Incus', 'amis', 'parais'; alia in 'quits': 'acquits', 'obliquus'; alia in 'dus': s 'providus', 'invidus', 'lividus', "• vividus", 'praedabundus', 'riiribundus', 'lnquendus', 'sequeudiis'; alia in 'lus': 'patulus', 'anniculus', 'bilmlus', 'credulus'; alia in 'rus': 'souoras', 'honorus'; alia in 'sus': 'cursus', 'usus', 'spumosus', 'saxosus'; alia in 'tus': 'logatus', 'pallialus', 'nietus', 'molds'; alia in 'stus': 'venustus', 'angustus', 'quaeslus'. io In ' i n s ' desinentia, sivc a nominibus sive a verbis derivata, servant 31 ante c ius' primitivorum suorum cnnsonantes, ex quibus incipiunt ultimae vel paenultimae syllabae, sed turn paenultimao, cum et ipsa paenullima in vj.tc.alem desinit et ultima a vocali incipit, ut 'servus servi Servius', 'servilis Servilius', 'agellus agelli Agellius', ' silva Silvius', ' virgula Virgi15 lius', 'Mars Martis Martius', 'nuntio nuntius', 'saucio saucius', 'scio scius' sic ApuK'ins in primo H c r m a g o r a e et P a c u v i u s in T e u c r o : P o s t q u a m defessus f. p e r r o g i t a n d o a d v e n a s D e g n a I i s n e q u e . . q u em quam i n v e n i t s c inm. unde 'nescifi' quoque 'nescius' -, cxieplis in | 'icius' desinentibus: ilia 20 enim assumunt, si sint nomina ex quibus derivantur vel parlicipia secundac decliiiationis, genetivo, sin tertiae shit, dativo 'cius', i tamen lam paenultima (juam anlepaenultima corrcpta, ut 'aih'cctus advecti advcctTcius', 'cummendatus commendati comraeudalicius', Taber fabri Fabncius', 'pigneratus pignerati pigneraticius', 'tribunus tribuni Iribunieius', 'paler palri palrT•25 cius', 'aedilis aedili aedilicius', 'gentilis genlili gentilicuis'. invcniuulur la1 dictum cst] dixitnusff A fonnas habentZ, 2 patricius] r patritius Till diuisas i\v diuersas corv.A deuisas L ut arduus LK 3 post uacuus: alia in quus ai'quus ubliqims add., eadem infra om. D ut prubus K orbus probus A alia in cus add. g 4 lucus] k Iacus LK alia — obliquus praeter D om. G add. y unus] ens R ut acquus K 5 probidus L lividus] h libidus GLK li*idus H uiuidus V

om. GK uiuidiis — loqucndus in nig. add. A 7 honoros A 8 metus] d maetus Ah niestus RDGk rnaestus H 9 uetustus H augustus K anguslus mestus quaestus h questus RDGLK 10 dcriuatiua K 11 ultimae syllabae uel i

paenultimae A

13 Servius] r seruus R

14 seruulis Rr

agelli] agelli** L

uirga ucl

Silvius] r siluaus R uirga G uirgula Dd 15 rnarti L nuntio] r nuncio RA nuntius] r nuncius R sancio saucius] h sau'tio sautius RH sautio sautius socio socius A 16 epuleius G cpuleus K Apul. Hermag. I fr. 5 t. II p. 637 Hild. ermagorae G ermagore R ermogore K pacubius RDGLK Pac. in Teucro fr. 11 p. 145 Both. II p. 98 Ribb. 17 defessus] dtj diffessus D defesus G defe.ssus est G. I. Vossius castigat. et not. p. 108 defessus fnit Ribbeckius 18 ncque eorum quemquam G. Hermannus opiisc. VII 382 quemquam] r quenquam GL quemquem RA 19 in cius GKh 21 tamen om. RADL paenultima. R 22 antepaenultimam Rr adfectus adiicti adfectieins A advecticius] r aduectit

tius RH tius H

t

ci

commendalus -ti commendaticius Kk 23 commendatius Rr commendatitribunus . tribuni tribunicius pigneratu" -ti pigneraticius L 24 pigne-

ci

ratius Hh

25 aedilis ex aedilus corr. A

aedili om. R

gentihis A

gentili

136

PRISC1AM INST.

p. 634. 35 P.

P. 161. 62 K.

men quaedam a primae qimque dcclinationis nominibus eiusdem formae, quae a habenl. || ante ' c i u s ' : 'gallina gallinacius', 'niembraila meinbranacius', 'chartina chartinacius'. 32 In ' u u s ' divisas tarn a nominibus q u a m . a verbis dcrivala secunduni in ' i u s ' terminatorum regulam mutatione extrcmarum litcraruin vel literae 5 in ' u u s ' solent fieri, ut 'paler palri patruus', 'annus anni anniuis', 'perspiio perspicuus', c arnbigo ambiguus', ' r i g o riguus', 'ardeo a r d u u s ' , 'vaeo vacuus'. notandum inter haec 'menstruus', quod euphoniae causa assumpsit t et r. In ' q u u s ' quoque desiuentia siniililer fiunt: c aequo aequus', 'obliquo 10 obliquus'; sed magis ab his nominilius verba quam a verbis nomina sunt derivata. Mongus longinquus' ideo assumpsit n ante ' q u u s ' , quia aliter euphoniae satisiacere 11011 poterat. In ' b u s ' vel ' e u s ' desincntia a verbis b vel c ante postremam vocalem habentibus derivantur mutatione 0 e t , si ante earn alia sit vocalis, eius 15 quoque, in ' u s ' , ut 'probo probus', c orbo o r b u s ' , 'superbio superbus', 'parco parcus', 'luceo lucus', c arceo arcus'. 33 Inveniuntur pauca a nominihus vel verbis in ' u l c u s ' : ' sus subulcus', 'bos bubulcus', 'peto petulcus'. In ' d u s ' tres sunt formae: 20 Vna quae servat consonantem, ex qua ultima vel paenultima primitivi incipit syllaba | - "sed tune paenultima, si uon intereedat .consonans inter ultimae et paenultimae syllabae vocales -, et reliquam eiusdem syllabae vel syllabarum partem mutat in i correptam et assumit ' d u s ' , ut 'herba herb i d u s ' , c turba turbidus', ' u v a uvidus', 'vivo vividus', 'rabies rabidus', 'tu- 25 meo tumulus', 'timeo timklus', 'areo aridus', 'squaleo squalklus', 'ferveo 34 fervidus', 'invideo invidus', 'Mgeo frigidus', ' valeo validus'. excipitur alom. R 1 quoque om. L 2 ut gallina AD galliiiicius Kk galliiiatius AH membranacius] r membranatius HA 3 tharthia] r carthiua UD epistola e charta quae a carpendo dicitur gloss, cod. Heidelb. carthinatius RA carthinacius r u

5 extreraavum] r extremum R 6 in uus add. d patrius A pi'i'splcio perspicis perspicuus ambigo anibigis ambiguus L 7 post ambi'guns: pigo piguus add. RH pigeo piguns AD piget piguus h rigo riguus post uacuus collocant HAH vaco] uacuo ADGLK 8 assumit R assumsit G 10 flu at ut AD obliquo] g oblica G 11 uerba fiunt quam LK sint AL deriuata siut K 12 deriuatiua A Ioginquus G 14 postremam vocalem] 1 postremam K postremam uocalem uocales A postremam uoealem uel uocales k rell. 15 o in us et h earn in marg. add. I sit a l i a / ? eiusq. in G Mi post quoque: sell, mutaliones sup. lin. add. r, mutatione in mg. I post probus: turbo tuibus add. ADHGLK post orbus idem add. r. de turbus = turbo cf. Ducangii gloss, med. et inf. Lat. s. vv. turhus et lurbinus t. VI p. 700 ed. Henschel. 18 uel a uerbis LK ut sus I) 19 bobukus DGLK boculcus A 20 shit.4 21 peueultima* K 22 intercaedat H 24 motant K dus] v ds /{ ut om. L 25 u uidus Rr uiuo uiuiclus om. DL rabies rabies A 2 0 . timeo timidus om. G areo aridus] rk liareo baridus HAK ternitas Hh

squaleo squalidus] k scaleo scalidus GK

27 frigio Rr

al-

LIBER I1II 31—36

137

p. ess. 36 P.

p. 16J..6.! K.

ternitatis causa, quani Graeci iitcdkyjlotijTcc voranl, ununi' 'pando panclus', ne, si 'pandidus' dicanius, male sonet allorna d in ulrnqiie continua syllaba, (juod in niultis solent lam Graeci quain 'nos evitare. (non dicunt illi ^XctQv^diSog', quamvis cxigat regula, sed 'XaQvfidecog'. et Romani quo5 que illos sccuti non 'dicunl 'huius Chaiybdidis'-sed 'luiius Cliarybdis'. eiusdcin vitii causa non dicimus ab eo, quod esL 'mane', 'manunine', sed 'mainline', 'vitis vinetum', non evi||tetuni', quod tamen cliam a vinea videtur esse derivatum. praeterea 'meridies' pro 'medidies' a mcdio die. sed non tamen in omnibus hoc valet, nam 'candeo candidus' facit, 'sordeo io sordidus', 'niadco inadidus', nisi quod hacc seeundae coniugalionis in 'deo'; ill ml unum, id est 'pando', tertiae in 'do' desincns habuit huiiisceniodi formae noinen.) et liaec quidem in 'dus' supra dictae formae noniina dcmonslrant habere ea in se, ex quibus derivanlur, ut 'herbidus', qui habet lierbas, 'turbidus', qui habet turbain, 'timidus', qui habet timorem, is 'rabidus', qui habet rabiem, 'invidus', qui habet invidiam. Iw 'bundus' vero desinentia similitudinem habere significant, | ut ' vi- 35 tabundus' similis vitanti, 'praedabundus' similis praedanti, 'errabundus' similis erranti, 'moribundus' similis moricnti, 'furibundus' similis furenti. et sunt paene omuia huiiisceniodi formae nomina verbalia et, si a verbis 20 primae coniugationis derivantur, a habent longam antepacnultiinam, ut 'causor causaris causabundus', 'vito vitas vitabundus', sin ab aliis, i correptam, ut 'ludis ludil)iindiis', 'furis furibundus', 'moreris moribundus'. excipitur alternitatis causa 'rubicundus', quod in paenultima syllaba pro b c habuit, ne sit absoniun, si 'rubibundus' dicamus. •23 Tertia forma in ' d u s ' terminantium est parlicipialis, id esl quae ter-V1136 minalionem habet partiripiorum futuri temporis passivorum, et signilicat X

1 t7taXXr]Xoxrjza] om. H

AAAOBETA h

EHAAAEAOTHTA Rr

a pondo Rr

ETTAAAEAOTETA DL

2 sonat G sonant A

ETTAAEAOTHTA G

alternam RAGL

alternum r

uel c

continua] r continuatam R continuans L continua** K 4 XAI'VBAIAOC Gg carybdidos RK XaQv^Sscag] scripsi xAPYEAeoc ADGr ^arybdeos K caiypdeos R o

XAPYBAIOC L XAPIBAIOC H rumaiii K 5 Oharybdidis] g ^arybdidis K charibdidis L carybdidis DGr carypdidis R caribdidis A sed hums Cliarybdis om. G sed hums charubdis g ^arybdis K charibdis L carybdia Dr carypdis R caribdis.J 6 uicii A 7 non vitetum] h nouitelum H tameu a uinea etiam uidetiir duriuatum L 8 miridies K pro] non D me**didies K medio et die h 9 tamen non D 10 sordidus] sordidus facit RH mandeo mandidus H quod in mg. add. h coniugationis sunt in A Dr et sunt in lilura H in deo ; illud] . ideo illud GLK ideo. Illud H . Ideo. illud /( 12 demonstrantur H 13 ea habere D herbas habet G 14 lierbas — rabidus qui habet in marg. add. r turljam

uel lurbalicmem

t

turbam] rabiem Aa turbam Gg timidus — rabiem om. A 17 uitandi A moribundus similis morienti ( et H) errabundus similis erranti AH 18 furienti L a

19 poene Rr

nomina formae G

21 caussaris Rr

rior moreris raoribundus add. A

si n Kk

dibundus furis furis furibundus K

24 obsonum Dd

post uitabundus: mo-

22 ut ludo ludis DHL

laudis lau-

25 terminantium parlicipialis L

138

PMSCIANI 1>ST.

p. 63I>. 37 P.

p . 1(>3. 04 K.

(lignum esse aliquein eo, ijuod (leiuoustralur, uL ' laudandus' laiide dignus, ' a m a n d u s ' dignus amari, c curandus' dignus cura, c ornandus' dignus ornari, ' ordinandus' dignus ordinari, 'legendus' dignus legi, c loquendus' dignus de quo loquantur homines. In c lus' desinenlium format' similes sunt diminutivis: 'pendulus', c cre- & tliilus', et veniimt lam a nominibus quam a verbis, ut 'annus anniculus', 'pateo patulus', 'credo credulns', 'pendo peudulus', e bibo bibulus'. extremas partes syllabarum finalium sive extremas syllabas, si sint purae, in c ulus' vertunt, excepto ainiiciilo differentiae causa: nain 'aunulus' diminu-|J livum est. ('liovacula' a 'novo novas' derivator.) 10 c 37 In rus' denominaliva sive verbalia pauca inveniuntur, quae paenultiniam producunl: 'honor honorus', 'odor odorus*, 'decor decorus', 'cano canorus', ' sono sonorus', quorum regula | in promptu cst: nam nomina 'us', verba 'rus' assumunt. In 'sus' duplicein babent formam: vcl enim participialia sunt, id est is participiis praeteriti temporis similia, et res incorporales significant el sunt quartae deelinalionis, ul 'usus', 'cursus', c lusiis', 'versus' - quod ab incorporali re ad ciirporalein quoquc adductiim esl, quae est in literis - ; aut mobilia sunt et sccundae, ut Massus', Mcssus', c cassus'; vcl o productam habent ante c sus' el significant plenum esse aliquem eius, cpiod signiiicatur, 20 ut 'saxosus' plenus saxis, 'spumosus' plenus spuma, 'vcnlosus' plenus ventis, 'barenosus' plenus hareua. limit autem a primilivis suis hoc modo: mutant extremam partem syllabac vel syllabam, si pura cst, in quam terlninat genelivus, in 0 productam et assumunl c sus': 'saxi saxosus', 'curiae curiosus', 'herbae heihosus', 'scclus sceleris scelci'osus', 'inimeri numero- ^5 sus', 'oneris oncrosus', 'perfidiae perlidiosus'. notandum , quod a metu 'meticulosus' lit. P l a u t u s in in os I ell a r i a : iS'escis, q u a m m e t i c 1110sa r e s s i t i r e ad i 11 d i c em. 1 co quod] coque k dignus hunk' DL 2 dignus ainore L cinari Gh oraiulus L uiari L 3 ordiiiari] ah oniari AH 4 loquantur] rdh loquentur RADHGL a peudulus cndnlus out. A post credulns: ct ueniuut •—• ciev

e

dulus out. R add. r 7 credo creilolus Hh peudo Hh peudo peudulus 0111. A 8 sillabarum paries L 0 comiertunt AD aiiniculus DIJ aunuliisj yfc u

anulus'ff)' anulum K 10 Et nouacula AD 12 honorus^ honoris A' 13 quorum — assumunt in my. add. g in promptu est lv^-ula A" pronilu li prumtu L piumptum est. Nannomina A 14 rus anipiunt ucl assumunt g 15 sus] /; eus / / 18 re. Ad H quoque add. k adilietumiJ?19 lassus fessus eassus] g lassus f'esus cassus / lasus fesus casus GUi 20 habent om. L aliquem i

esse D eius rci quod significantur / / 21 saxus Rr spumis K uentuosus K 22 arenOMis D anna Dr arenae H 23 in qua L terminatur D terminatus.i terminet // 2-1 et om. K assumit R ut saxi I) 25 haerbae haerbosus H seelus om. DL scelus sceleris scelcrosus R perlidiae perlidiosus uumeri numerosus oneris oucrosus D '26 •one'ris *onerosus (h-h) L post onerosus : ponderis poudernsus add. r 27 metuculosus DHGLKr plaustiis .-/ Plant, most. V 1 , 52 (v. 1101) muslellaria ADIIGLK 28 motucnlosa liOGLK

LIBER 1111 36 — 39

139

1>. H37. 38 1'.

,,. 104. li.i K.

In Has' si sinl parlicipialia ant dcnominaliva, vel incorporalia el fixa 38 sunt, ul 'molus', 'tuniuHus', 'sonitus', 'habilus', 'cultus', Vmistilatus', c lribunatus', \el mobilia, ut 'togatus', 'pallialus', 'loricatus', 'limicalus', g r a ins', 'laetus'. 'liiulus'; ct sciendum, quod, si a priinac dcclinationis nomi5 nibus dciivantur, a habent paenultiinam produclam, ul'barbalus','stellalus', 'trabealus', 'purpuratus'; sin a secundac vcl (ortiac, in qiiibusdam a, in aliis i protluctain, ut 'pallium [pallii] pallialus', 'anulus anulatus' - P l a n I us in P o e n u l o : q u i a in r e d u n t c u m a mil at is a u r i b u s 10 (cxcipilur 'lnanuleatus', quod quamvis a paeuuUiniaiu produclain babel, tanien a (juarla declinalione derivatur; c maims manuleatus'. I ' l a u t u s in 1' s e u d u 1 o : manulealam I unican^liabere homiiiem adde||cet, id est manicatani), 'grates' vcl 'graliae grains', 'avilus', 'lnarilus', 'ccrnlns', IS ah avo, mare, (Icrcre. c\cipiun|lui' 'vctustus' ct 'libertus', in quibus no- 39 minativi priinitivorum c l u s ' assiiinpscriiut. a quarlae dcclinationis nominiIJUS derivata u produclam habenl ante Hits': 'cornutus 1 ', c verulus', c aslulus', ' v c r s u t u s ' . In c ctus n , 'plus', 'xiis' participialia sivc. verbalia iuveniunlur: 'ainiclus', 20'sanclus', 'acccptus', 'sunipliis', c a p t u s ' , 'caplus', c raplus', C11c.\us', 'laxus', 'lluxus', Muxus', ' n e x u s ' ; hare cnim umnia, cum non significant tenipus, noiiiiua sunt. cum Plant. Vatic, el Decurl. corr. nietmulosa II, Plant. Decurl. m. /jr. indicium K

1 participialia] gk

participulia GK

et om. H

fit G

'1 post fixa siiut:

et quavte d c d i n a t i o n i s sunt et 11011 swat aerbifilia AV cl qtiarliic d e d i u a t i e n i b ADI et qiiai'tue ileclinalioiiis ct siint ncibalia d et quartac scilicet dcclinationis H cl non sunt ueibalia GK et in litura L et sccundae sunt scilicet dcclinationis et non a

sunt ueibalia (j iteruni A, del. I uel

coiiiolatus K tribunatus et quarlae dcclinationis add. GLK el tribunatus ct sccundae ucl mobilia sunt ct bacc secundae deeliiia-

mobilia

tionis et nou sunt ucrbialia ut togatus Rr 3 post mobilia: et secnudae declinatimiis add. H et secuudac scilicet dccluialionis (sunt-O) et nou sunt ucrbialia JD ct sum secundaq declinationis et non sunt nnbalia / palliatus togatus tonicatus luricatus A' tonicatus AGL 4 laetus] latus GLK si add. h 5 a liabent] sic, babent in mg. add., d * JJ scellatus G G purpnratus] k porpuratus AGK pnrpopuialus H sin autein a G post sin a unius fold iaclura deficit L usque ad vote. ut (ilycerium p. 1-1'i, 23 hie cst delectus unius 1'olii in mg. inf. m. rec. 7 pallium om. HAHGK pallii om. D amiullus Jtr Plaustus A Plant. Poen. V '.', -'1 8 paenulo AH penulo DGK painulo R pacrulo r 9 quia] 'qui G. Hermannun in lahnii ann. XXXV 191 /'. rede' Fleckeiscnus 10 mauulalus GKd manuliatus A productam peneiilliniam G 11 manulatus GKd manuliatus A plaustus A Plant. Pseud. II 4, 48 (v. 738) 12 Pseudulo] k pliseudulo RrH psedulo DGK 13 manuliatam A manulatara GK tonicam GK addecet] sic cliam Plant. Ambros. . Addecet H adiccit GK decet codd. Plant, praeler Amur. 14 gratis K pfoiliiclum i

avitus] productam -i- auitus G aiiitus Kk cerritus] r ccritus RHd ccriritus A15 Cerere] dk cererae D ***rere K cerro A nominatiuo k 16 t us Kk quartae quoque declinatiouis h 21 nexus flux us luxus D non shit significant / /

140

PRISCIANI INST. LIBER III1 39. 40

p . 6:SS P .

p . Ifi5 K.

In ' s t u s ' a noiuinibus vel a verbis nascuntur extremain partem convertentibus in ' s i n s ' e vel u anteccdeirlibus, ut 'honor honestus', 'inaeror m a e s t u s ' , 'modus modestus', 'scelus scelestus', 'robur robuslus', 'ango angustus', 'augur angnstus'. praeterea 'Venus venustus', 'ius iustus', 'onus onustus', quae, quomodo 'vetus vetustus', assumpta ' t u s ' faciunt 5 derivativa et oninia una vincunt syllaba primitiva absque maesto. In ' a x ' plerumque verbalia invcniuntur ab omni coniugationc: ' voro voras vorax', 'audeo audcs audax', 'teneo tenes tcnax', 'emo emis cmax', 'fallo fallis fallax', 'capio capis c a p a x ' , 'pellicio pellicis p e l l a x ' , 'sagio io sagis sagax'. In ' e x ' correptam similiter a verbis: 'lateo lates latex', 'verto vertis v e r t e x ' , 'vomo vomis vomex'. in ' e x ' productam similiter: 'rego regis r e x ' , 'lego legis l e x ' . 40 • In c i x ' feminina inveniuntur a masculinis verbalibus sive denominativis in ' t o r ' desinentibus dcfigurata, quae mutant ' o r ' in ' r i x ' , ut 'victor 15 victrix', 'senator senatrix', 'cultor cultrix'; ' n u t r i t o r ' quoque 'nutritrix' debuit facere, quod euphoniae causa sive alternitatis mediam syllabam concidit: 'uutrix' enim dicimus. In ' o x ' verbalia vel denominativa: 'voco v o x ' , 'velum velox'. In ' u x ' : 'lucco l u x ' , 'duco d u x ' . 20 In ' n x ' et ' r x ' : 'coniungo coniunx', 'arceo a r x ' . In duas consonantes inveniuntur participialia: 'sapiens', 'amans', cum sint sine tempore; inveniuntur et denominativa: 'principium princeps', c m unicipium municeps'. j |[ i uel uevbis DG

2 ut om. GK

raeror

mcslus R.DGK

u

robor K liuatiuum D

m

3 scelus scelestus add. r

4 anguo K 5'onestus./??assupla A asumpta G 6 deaesto Rr mesto GK mestus D maestus H 7 ut uoro ADG s

i

8 uoras om. G tene* Rr emis] om. G .is in mg. g ernes Hh f) fallis] om. G .is g c-ipis] om. G As g pellicis] om. G .is g pe'lax A 10 sagis] om. AG .is g 11 ut lateo D lates om. G uertis om. G 12 uomis om. G regis om. G 13 legis om. G 15 motant**or K ut om. G v

«

e

16 n*lritor (o) Kk 17 eufoniac K ephoniae H 19 ut noeo G 20 hicin Rr 21 nx] mix r coniungo] h couiiigo RH 23 sunt DKh sine tempore] ex tempoic sine inut. K Kxplicit LIB.

QVARTVS

lib.

JIII.

| IN0IP1T

I)E DE NOMINATIVO.

LIB QVINTVS

INCIPIT

DE GENERIBVS

A

LIBER flllit

V DE HENERIBVS liber

quartllS

|

R

INCip

EXPL A I B \ V.

de geneiibus G INCIPIT LIHEH V DE «ENERIBVS H iinit | Liber quintus de generibus dinoscendis per singulas tcrmiuationes. de numeris. do figuris et earuin rempagc. de casu. K

J'RISCIANI LIBEK .mi. io EST . H I . DE NOMINE EXPUCAT.

Quintus de gene-

ribus dinoscendis per singulas terminationes. de numeris. dc figuris et earum compage. de casu. INCIPIT. D

L 115 E11 p.

QVINTVS.

Ri9. 40 P.

p. 106. 67 K.

DE GENElilBYS. Quoniam de specielms sive formis nominum, quantum potuinius, supra I 1 tractavimus, nunc de generibus quaerere coiiemur. Genera igitur nominum principalia sunt duo, quae sola novil • ratio 5 naturae, masculinuni et femininum. genera enim dicuntur a gencrando proprie quae geuerare possunt, quae sunt masrulinuui ct femininum. nam commune et neutrum vocis magis qualitate quam natura dinoscimtur, quae sunt sibi contraria. nam commune modo masculini modo feminini significationem possidet, neutrum vero, quantum ad ipsius vocis qiialil.at.ein, 10 nee masculinuni nee femininum est. unde commune articulum sive arliculare pronomen tarn masculini | quam feminini generis assumit, ut Miic sacerdos' et 'haec sacerdos', neutrum autem separatum ab utroque genere articulum asciscit, ut 'hoc regnum'. Epicoena, id est promiscua, vel masevdina sunt vel feminina, quae 15 una voce et uno articulo utriusque naturae animalia solent signiflcare. dubia autem sunt genera, quae nulla ratione cogente auctoritas veterum 2 diverso genere protulit, ut c hic finis' et 'haec finis', 'cortex', 'silex.', 'margo'. similiter 'grus', 'bubo', cdamma', 'panthera' in utroque genere promiscue sunt prolata. |[ sunt alia conimunia non solum masculini et •20 feminini, sed etiam neutri, et sunt adiectiva, ut c hic' et 'haec' et 'hoc felix', 'sapiens', sunt quaedam tarn natura quam voce mobilia, ut 'natus u

2 formis in lilura g 3 traclabimus R de geribus^i RVM inscr. D 6.proprie] rd propriae RADII posuntff naturae AH ail (ptinet ?) K

4 DE DIVISIONIEVS GEME7 communia et neutia G pertinet ad m denoscuntur G 8 cummune K femini H 9 ad] et Rr ****** ad ipsius in lilura H 1] feminini] /; femini HK 12 separatim K ETTIKOINA

13 assciscit R adsciscit H ETTIKENA GK HTTYXHNA in lac. h a

adscisit A ut horegnum R 14 epicoena Rr uel masculina uel feminina sunt K • 15 anima**

Ha] om. H add. k auimalium Rr 18 margo om. K, anle silex add. k post bubo in marg.: Ouidius. fedaque tit uolucris, uenturi nuncia luctus (?) , Jgnauus bubo, dirum martalibus omen, (metam. V 549 sq.) Sulaque carminibus (I. culminibus) ferali carmine bubo (?). (^Verg. Aen. IIII 462) add.h damn g panthera damma D pantera r 19 promiscue] rg promiscuae RGd pi-omisoua I) snnt promiscue A sint prolata G communa R 20 femini R foemini H 21 mobilia natus HG

142

PRISCIAM INST.

p . «40. 41 P.

p. 167. 6S K.

nala', 'filius lilia'; suut alia natura ct significationc mobilia, non eliam voce, ut 'pater mater', 'lraler soror', 'patruus amita', 'avunculus mater3 tera'; sunt alia voce, non eliam naturae significatione mobilia, ut 'lucifer lucifera', 'frugifer frugifcra': sive euhn de sole sive de lima sive de agro sive de terra loqttar, nulla est discrctio generis naturalis in rebus ipsis, r, sed in voce sola; sunt alia quasi mobilia, cum a se, non a masculinis i'emim'na nascuntur, ut 'Helenus Helena', 'Danaus Danaa', ' liber libra', 'filler libra', unumquodque enim eorum propriam et amotam a significatione masculini habet demonstrationem et positionem; sunt alia, quae differentiae signiflcationis causa mutant genera, ut 'haec pirus hoc pirum', io 'haec malus hoc ] malum', 'haec arlmtus hoc arbutum', 'haec myrtus hoc myrtum', 'haec prunus hoc prunum'. et hoc in plerisque invcnis arborum nominibus, in quibus ipsae arbores feminino genere, fructus neutro proferuntur vel ligna, ut 'haec buxus' arbos, 'hoc buxum' lignum. Virg i l i u s : dan I. a r b u t a s i l v a e , c r u e n t a q u e m y r t a , c e r e a p run a, is \ o hi bile buxum. De singulis igitur terminalionibus quomodo possint comprehendi genera, prottt valeam, hinc tractare incipiam. 4 Masculini generis terminates inveiiiunlur literae septem: a, o, I, n, r, s, x, ut 'scriba', 'Cicero', 'sol', 'flainen', 'Caesar', 'bonus', ' r e x ' ; femi-211 nini quoque eaedem, ut 'Roma', 'virgo', 'Tanaquil', 'Siren', 'mater', 'civilas', 'pax', in e quoque productam inveniuntiir || femijiina, sed'Graeca dumtaxat, ut 'Taygete', 'Euterpe', ct in 'uin', .sed figurate, ut 'Glycerium mca! et 'Dorcium' el 'Pbilotium'. commtmia in easdem literas desiiumt, quas et niasculina, ut 'hie' et 'haec advena', 'homo', 'vigil', 'tibiceu', 25 'lidicen'- ul quibusdam placet, nam usus eorum feminina in a terminal., II 5 'fidicina' et 'tibicina' -, 'hie' et 'liaec pauper', 'civis', 'dux', neulroruni duodeeim inveninntur terminales literae: a, e correpta, i, u, 1, in, 11, r, s, c, t, d, ul 'pocma', 'mare', 'gummi', 'cornu', 'mel', 'regnum', 'munen', 1 alia mobilia natura et si-gnilicatione D 2 post mater: mm enim fit a paIre patra add. D K imunquoqne G propria R propria et amota A 9 habrnt G positionem] significationem R 10 differentiae] h differentia H differentiae signiflcationis r.v signiflcationis differentiae corr. G et hoc pirum D 11 liae' mains Dd myrius] k minus -K 12 myrtum] k mirtum K implerisque AD ulro

13 genere om. AHGK add. h necuero A 11 arbor ADK Verg. georg. II 520 f/eorg. I 300 eel. 2, 53 Aen. VII 382 " 15 arbusta Rom. arsuta Pal. syluae R .c

cruentaqne myrta c.c myrla eruentaque corr. D

o

eoera Gcj cerea Kk

TEflMINALIVM I.ITTERARVM NVMEKO IN VNOQVOCjVls CENERE. D

17 DE

COnprelieildi A. COmpre-

ln'iide Dd' fpraeliemli H 19 litterae iuueniuntur D 21 cadem AG sjren H 22 productam quoque G produeta R productam sed gracca dumtaxat innea nUiutur ut D femininae// 23 tohygete ADHK taigele G eyterpe HK eutnrpe G ryterpi: feminiua O figuralao A glicerinm ADK gligeiiuni G 2-1 a iina i t DIMI iii'ii i/en/m inc. L,v.lib. III! § 3 8 / ) . 1 3 9 , 7 Dorcium] r dorlium HA pliilociuni RH post Philotinm: s u u t dicain oss:i mons D del. d di-sinunt lilteras AH 25 quas] in quas ADKr 26 femina L 27 fidicina tibicina G 29 nuincn, sed

LIBER V 2 - 6

143

p . 041 P .

v.

IfiS. (ill K.

'tuber', 'sidus', Mho', 'caput.', 'aliud'. communia (riuin generum desinunl in i , in, r, s, x, ut Miic' et Miaee' el Mioc frugi', 'nequam', 'par', 'prudens', 'audax'. In a igilur desinenlia \el inasculiua sunt vel leminina vel coniinunia "> vel neutra. mascnlina sunl, quac cum sint propria apud Latinos a terminanlia, apud Graccos assumunt s, ut cCatilina', c Sulla', c Finibria', 'Aquila',

Kaxiltvag,

Hvlkctg,

Oiji^qlag,

'Axvhxg

; vel

contra " a p u d

Graccos in f as' desinen|tia vel in Vs', apud nos in a terminant, nt MUQGvctg,

ZaGictg,

BvQQictg,

lo'Byiria', 'Cliaerea', SKvd-ijg,

Mehxigz)];,

'Moliccrta',

'Turia',

TvQiug.

BayQiidag,

'Bagrada',

rtoiipijg,

M&aQiGtijg,

S a i l u s t i n s in I I h i s i o r i a r u m :

rex Leptasta proditionis

d i b u s m i s e r a t.

'Marsya', ' Sosia', GotpiGri'jg,

Afitxu.<5%v\g, ' p o e t a ' , ' c i t h a r i s t a ' , ' s o p h i s t a ' , 'Scytlia',

'Lepta. ta'.

Alauritania

Xaigsag,

q u e m ex

insimulatum cum cuslo-

excipitur Miaec c h a r t a ' et ' h a c c cataracta', ' m a r g a r i t a ' , 6

is ' c a t a p u l t a ' , quae, c u m sint inasculiua apud Graecos, apud nos eliani genus cum terminatione n m t a v e r u n t .

quod

autem ' T u r i a '

et similia

fluminnni

nomina masculina sunt, ostendit etiam S a i l u s t i n s in ' a m ' terminans eius accusativum in I I h i s t o r i a r u m : f l u m e n T u r i a in. •20 nalivo.

inter laeva mocnium

et dextru'm

n a m si esset n e u t r u m , similis esset accusativus noini-

ilia quoque in a desinenlia, quae l

inmg. pr.ni f.m, numen A"

offlciorum

k

4 DE QYTNOVE GENEKIBVS

add. r

5 quae cum] h quaecumq. / /

\U'l katilina g syll+*a H silla rell. catilinas RK cantilenas L £vlXaq\

perti-

d

1 capud/?r *apnt Gg

qnar R

sunt ad viros

aliut Rr

2 neqiiam] r no-

IN A SED PRIMVM DE MASCVLINO DL

sunl

6 catillina AD// catilena LK katili'n.i G

7 Ka%t,XCvag] r KATIAAIXAC AD K.VTIAHNAC G r sillas RLK
fimbvias/^/j/f

'Auvkas] in ?ng. r AKIAA.C A aquilas R aquilas LK y

terminantur DK MAPCIAO Arg NAPCIAC G mavsns L .SftKJiag] '" CUJCYAC DH COCIAC G sosias LK sosyas R

8 desinenlia om. G

marsias- RK TIIPPIAC AG

9 BIR-

RIAC r byrrias RL birrias K xepe\c H(lr cliereas R caereas LK ' Tvgi'ag] lyiias K TUPYAO H lurias RL ooipiac r BctyQccdag] r EATPAAAT A bagradas RL et ex bragadas corr. K marsia ADHGKr Sosi.il r snsyn RT) 10 Mnia AGK bivrliia H cberea RADHG turia caevea LK Turia] d tyria AD bagrada ex bragada corr. K poetes (poetas L). citharistes (cytharistes A'), ^ophistes. tes.

e scytlifs (schites R scliitbes K). melicevites (miliceites L miliccrtcs A'), leplasRLK TTOIIITHC. KK-IAPICTHC. CUI<))ICTHC. CKITHC. MEMKEPTHC. AETTTACTHC r puieeec. H CKIOIIC KIBAPICTIIC G KYOAPICOCC H CUK)>ICTHO A cophicTec H

11 CKIOHC G CKITHC A CKVc-ieC / / MEAIKEPTEC H

AEpxACTcc H

CKYN(|)H0 pOSl CKTOH0 add. D MHAIKEPTHC A h AHPATACTHC A citarista Rr cbitliarisla A cythai

rista HK scliita 7? scitha GK schyta H scnipha post scytha add. D VI milicerta L Sail. hisl. II 31 p. 144 Krilz. 13 Mauritania] r manretania RA proditionis] r prodicionis RA 14 misserat GL Excipinntur LK obarlba R cartlia A carta GLK catarecta GK catliarecta A margaiita catai'rola D niargareta GgK 15 genus ctiam G 1(! tyria Dd tyria G el in lilura L 18 accnsatiuuni (accussatiuum A) dicenrlo in AD Sail. hisl. T[ '24p. 136 Kritz. cf.lib.Vl § 9 10 Turiam] d tyriam AD e^spt et accuss-atiuns L nonominalino H

144

PRISCTANl INST. p. 169. 70 K.

p. Mi. 42 P.

nentimn, masculina esse nulla est. duliitatio: 'scriba', Mixa', 'collega'. quae vero, cum apud Graecos comraunia sunt vel mobilia, apiid Latbios in a desinunt tantum nee ex masculinis in c us' desinentiltus transformanlur, commu|[nia tantum et paene omnia a verbis sunt composifa vel derivat.a, ut 'hie' et 'haec agricola', 'caelicola', 'advena', 'parricida', 'Graiugena', 'con- 5 viva'. P o m p o n i u s in a u c t o r a t o : conveni omnes convivas me as. H o r a t i u s in sormonum I: ut conviva satur. Alia vero omnia propria sive appellativa in a desinentia feminina sunf, io ut 'Musa', 'curia', 'Roma', cIlia'. in promiscuis (amen invenimus quaedam auctoritate veterum secundum genus masculinum prolata. V i r g i l i u s in g e o r g i c o n I: Aut oculis c a p t i fodere cubilia t a l p a e . idem in b u c o l i c o : is Cum c a n i b u s timidi v e n i e n t ad p o c u | l a d a m m a e . H o r a t i u s tamen feminine boc idem protulit in I c a n n i n u n v E t s u p e r i e c t o pa vidae na t a r u n t A-e quo re dammae. item H o r a t i u s in II e p i s t u l a r u m : 20 Si foret i nt e r r i s , r i d e r c t D e m o c r i t u s , s o u Diver sum confusa genus pantbera camel 0 Sive e l e p h a s alb us vulgi c o n v e r t er it or a. et magis in quadrupedibus hoc invenis: nam in aliis animalibus, si sint 1 nl s c r i b a l / ) colliga GK uel cenniga k 2 -n- DE COMMVNI GENERE DL nero om. L sint commnnia G sint H et apnd h 3 nee add. r 4 communia sunt tantum ADHGLK poene AH sunt om. H 5 agricula LK caelicula K parridicida A 6 Pompon, auclor. fr. 2 p. 105 Both. p. 139 Munk. fr. \\ p. 193 Ribb. postquam conuenio omnes conuiuas meas cod. Char. p. 37 P. postquam conueni omnis conuiuas meas Donatianus ex ed. Mediol. a. 1504 expressus ap. Gaisfordum script. Lat. ret metr. p. VIII Postquam convivas omnes conveni meas Bolhius postquam conveni convivas omnes meas Munkius. at codd. scriplura proba: postquam conveni omnes convivas meas. et sic etiam Ribbeckius in add. r V

7 meo^(?£

8 oratius K

Hor.serm. I 1, 119

sermone D

I scripsi II RLE

do

TI r secundo ADHG 9 iiti Horatius 10 -111- DE FEMININIS. D -in- de feminino L femina R 11 Ilia] illia H allia /( -im- DE PROMISOVO GENERE DL qnaedam iniienimus K 12 prolata ut D Verg. georg. I 183 13 •!• (primo /)) geoic gieon AD 14 cap*ti ( i ? ) H apti Med. foedere A 15 Verg. eel. 8, 28 bocolico AGK 10 timidi] sic etiam Pal. m. alt. timidae Med. timide Pal. m

vi. pr. ueniunt L damae I damnae Med. 17 Hor. carm. I 2, 11 sq. feminine] r femininae RH protulit hoc idem in •!• epistularum. Et L 19 damae gl 20 Idem horatius G Idem L Horatius] r oratius RHK Hor. epp. II 1, 194 sqq. aepistolarum K 21 foret] I forte L rid&r&t H irrideret r ridet Gk ridere demotritus A et seu GLK uel hen spscr. I 22 dinerso GK confussa L pantera RH ramelo] h camello RHK 23 sine om. L elifas RG elefas r eliphans K c-onverterit] cf. infra § 2 3 ; probat Bentleius ad Hor. I. I. conuerteret Ad cum codd. Horalianis hora RD post hora: Hano coufusionem in a desinentia add. R, uncis induxit et glusa fnit superscr. r 24 quadrupedibns] rh qiiadripedibiis RHK

LIBER V 6 —9 P-

642

145

- « P-

p. 170. 71 K.

promiscua in a, feminini articulos assumunt. in a nenlra non inveniunlur 8 Latina, sod Graeca, ut 'poema', 'schema', 'emblema', 'torcuma', 'peripetasma', nisi tria monosyllalia Lalina eiusdera generis literarum nomina indeclinabilia: a, ka, ha. oinuia enim nomina elementorum propria neutra 5 sunt tarn apud nos tjviam apud Graecos i't indcclinabilia. (numerorum vero nomina, quae declinantur, mobilia sunt vel per tres vel per duas terminationes, ut 'unus una uniun', cduo duae duo', 'tres tria', cducenti ducenfae ducenta'; indeelinabilia vero communia sunt trium generum: 'hi' et 'hae' et 'haec quattuor', 'quinque', 'sex' et deinceps usque ad 'centum', 'mille' io quoque trium est generum, quia est indeeliuabile.) In e eorreplain neutra sunl, onmia, ut 'mare', 'sedile', 'monile'. in e productam Graeca feminina, ut 'Euterpe', 'Libye'. In i neutrum, 'hoc gunimi', et a genetivis composita communia trium generum, 'eiusmodi'. nam 'nihili', 'frugi', 'mancipi' obliqui sunt easus 15 flgurate cum omnibus casibus adiuncti. | || In o, i anteeedente, quando non sunt verbalia sive parlicipialia, mas- 9 culina sunt, ut chic stellio', 'gurgulio'; quando sunt verbalia sive participialia, feminina sunt, ut 'oralio', 'actio', 'eoniugatio', 'coniunctio', 'interiectio'. g quoque vel d autecedenlibus, si mutant o in i in genetivo, 20 feminina sunt, ut 'virgo virginis', 'Carthago Carthaginis', ' uligo uliginis', 'dulcedo dulcedinis', 'acredo acredinis', 'cupido cupidinis', quod lamen et masculinuin est, quando proprium est ipsius Amoris dei. excipiuntur supra dictae declinationis masculina haec: chic ordo ordinis', 'cardo cardinis'. 'margo' quoque auctoritate poetica non solum feminini, sed etiam masculini 25 generis invenitur. S t atiu s : S o l v e r a t H e s p e r i i devexo m a r g i n e ponti. 1 DE NEVTRO D De neutro in a. L nera A 4 k Lr ha] r a R h L mobilia G uel per duas uel per tres G uel i

h

7 trea G eliuabile est G

2 scema DGLK 3 trea G ge5 nos] Latinos L 6 mobilia sunt] g uel per duas tenninationes uel per tres L

h

8 i et ae Rr 10 trium generum G 11 DE NEVTRO ET FEMININO IN E DL

quia] quod GL • monile sedile L

indemu-

y

nile Ar

12 euturpe GL

NEVTRO ET COMMVNI IN L. D

lybyae R lybye HKr lipie LI libiae A ut hoc L

14 ut eiusmodi AD hniusmodi GL

13 DE ni-

liili fugi R niohili frugi r 15 figuratae AH cum] com A 16 DE TRIBVS quando] r q. G quando si RG *** si L quando non] cjii in GENERIBVS IN 0. DL si

q n corr. in K vocc. quando — gurgulio gloss, visa Krelilio, gun teste in marg. add. Zmicc. 1, 2 Lips. 2 et m. rec. in Dresd., uncis inclusit Erl. 2 post uerbalia siue 18 ut oralio •— participialia vocc. masculina — uerbalia siue participialia om. HK actio] r accio R interiectio coniunctio R 19 emutant feminina sunt add. g Rr 20 Carthago] r karthago AG kartago a charthago R chartago HL karthago . nis K Carthaginis] r karthaginis G kartaginis H chartaginis RL uel o cartaginis a uligo . nis Kk 22 Amoris om. AD add. d diei AD suprai 25 Statius] r slatius thebaidos (tebaidos R) libro RAHGLK statius in dectae A libro thebaidos D statius thebaidos libro IH hi Slat. Theb. Ill 407 26 hisperii G diuexo L GEAMMATICI LATINI II. 10

146

PRISCIANI INST.

p . 643 P .

p . 171. 72 K.

propria quoque inveniuntur feminina , quae apud Graecos in co vel in eov desinunt, ut 'Manto', 'Dido', 'Sappho', 'Ruscino', 'Bubo', et unum Latinum 10 'Iuno' et appellativum in ' r o ' uniira, 'caro'. alia vero oumia masculina sunt, ut 'stellio', 'Anio', 'Cicero', 'Milo', 'Apollo', ' m a n g o ' , ' p r a e d o ' , ' l i g o ' , ' c a r b o ' , ' s e r m o ' , 'quaternio', exceptis paucis coinmunibus, quae 5 communia esse tam ipsa natura quam exempla Graecorum nobis demonstrare possunt, apud quos vel communia vel mobilia haec inveniuntur, ut 'hie' et 'haec homo', 6 uv&Qcmog xcel r\ av&qanoq, 'hie' et 'haec latro', 6 irjSrrjg %al r) lyozijg. inveniuntur tamen ex his quaedam in a facientia femininum, ut 'leuo lena'. I u v e n a l i s in I I : in Aut apud Isiacae potius s a c r a r i a Ienac. | 'caupo' quoque 'caupona' facit, quod est tarn taberna quam mulier, et ad imitationeni Graecorum: 'leo leaena' vel ' l e a ' , 'draco dracaena', 'strabo straba'. In u neutra sunt: ' c o r n u ' , ' g e n u ' , -gelii'. is In c duo sunt neutra: ' h o c lac lactis' et 'allec allecis'. In d neutra sunt: ' q u i d ' vel ' q u o d ' et 'aliud' - haec enim ratio nomina esse osteiidit - et 'Bogud', nomen barbarum, quod L i v i u s in c e n t e s i m o q u a r t o d e c i m o declinavit B o g u d i s . 1 cov] r ON A' urn A 2 mantuo Rr sapho GLK nuscino K nibo L uel bubo / bibd RDH Bito Slurzius opusc.p. 44. at Bubo, quae est librorum AGKl lectio, mulatione non egel: est enim haec urhs Lyciae 3 ** iuno K unum in o

ro /• uero om. G 4 appollo AHGL appallo K margo L 6 natura ipsa D nobis demonstrnnt apud L 8 w ANTPUITTWC H O ANTPU)noc^4A' o ANTPOTTOCGZ o TT H o oo aNTPumujoc KAI NANETPUITTLO Rr a N e p o n o e f f ANTPOTToeffi/ ANOPLontoci/ 9 AHCTIIC DGK

0 Y HAHCTI-IC 0 AHOTHC KAI HNCTHC Rr

AHTEC A AHCTIIC / / AeCTeC L I II

AHCTec G AHCTIC K AiicoEC A AHCTHC H sat. II (\, 489

11 Aut] ut A

AHCTHC D AEOTEC L

qaedam feminina in a ut I)

10 luv.

isciacae RDH istiacae A ipsiacae GLK uel isiacae g e

saciariae K

laenae r

e

leena GL lena K

12 tam add. h

13 emitationem K

leaena Rr

uel draca

draco . na Kk

dracena RAH dracena uel draca GL

15 DE .r. D

1

In V L

ut cornu D

16 BE c.B(L?) btllec AHG

genu genu

H geiiu gelu ueru D gelu genu ueru A neutra Sunt duo in c D duo sunt K neutra sunt L ut hoc T) halluc . cis K hallecis DG hallelis A hallfc * is (t) / / 17 DE

NEVTRO ET MASCVLINO IN D. et sic per

sqq. terminaliones titulos add. DL

A duo

lientra AD .quid et quod G 18 Bogud] scripsi bogud bO2;udinis ItAHGk bogud bugudis DLKh Livius] r libius RAHGK libyus D liuyiis d Livii fragm. libro CXHI secundnm Priseiani edd. assignavit Brakenborchius, Liv. I. XIV p. 795 ed. Stultg., libro CX1I coll. Prise, lib. VI § 22 Weissenbornius t. VI p. 12 ed. Teubn. hoc loco centesimo (centissimo GK) quarto decimo (quartadecimo L XII1I A') literis exaratum tan turn non omnes libri praebenl; fragmenta infra laudata ad Kbrum CXII pertinerc el ipsa eorum argumenla et libri docenl. Bogudis vero nomen etiam per a. 46 vicissiludines in libra CXI III a Livio commeinotari poluit, ut in variis fontibu.i ulrumque mimerum Prise, invenerit 19 bogudis declinauit K Bogudis] d bugodis D

LIBER V 9—11

147

|i. 643. 41 P.

p. 172. 73 K.

Iii ' a l ' Latina neutra sunt omnia: 'tribunal', 'cervical', 'vectigal'. excipitur unum monosyllabum masculinum, 'hie sal sa||lis'. T e r e n t i u s in e u n u c h o : f q u i h a b e t in se salem. 5 S a 11 u s t i u s in I u g u r t h i n o: n e q u e salem n e q u e alia g u 1 a e i r r i t a m e n t a . inveniuntur tamen vetustissimi quidam etiam neutro genere hoc protulisse. harhara in 'al' desinentia masculina sunt: 'Hannibal', 'Hiempsal', 'Hasdrubal'. In ' e l ' correptam neutri sunt generis, 'mel', 'fel', 'subtel', TO ll 10 noclov tov nodog. In ' el' productam barbara masculina inveniuntur: ' hie Michael', 'Gabriel', 'hie Abel'. In ' i l ' unum masculinum, 'pugil', unum femininum, 'Tanaquil', unum commune, 'vigil', unum neutriun indeclinable, 'nihil', quod per isapocopen, id est abscisionem extremae syllabae, ab eo, quod est 'nihilum', factum est ' nihil'. In ' ol' unum est masculinum, ' sol solis'. In ' ul' quoque unum reperitur masculinum Latinum, ' consul', duo communia, 'praesul', 'exul', et barbara, 'Suthul', 'Muthul'; et sunt pro2opria, quae ideo quidam neutra | esse putaverunt, quod appellativis neutris sunt coniuncta: 'oppidum Suthul'. sed melius est figurate sic esse apposita dicere, ut si dicam ^mons Ossa' vel 'Tiberis flumen', quam quod 1

latina ueutra sunt latina omnia L

ut tribunal D

a

ceruicel K

2 Excipiuntur H

Ter. eun. Ill 1, 10 : Verbis saepe in se

transmouet qui habet salem (qui.sal habet Bentleius) uel n

se] ipse Ll

5 Sail. lug. 89, 7

libris Salluslianis GK o

neutra K

3 eunocho K

eugurthino G

t

6 tamen] om. G tamen et AH

7 prolullisse G

ut hannibal AD

h

4 in

irritamenta gulae cum uetustissimi (sic) H

annibal Rr

hietnsal AL V

8 Hasdrubal] rd hastrubal D hastrubas R 9 correpta RH suptel DL sabtel K post subtel: subtilis sed non in usu. add. A em R oo Hr 10 Y.oilov\ r KOIo AUJN RDGL KOI.AWN A

ducta RA

KOAON H KOYAON K

masculina barbara HL

TOI G TOI Rr

OUIY H

masculina inueniuntur barbara D

11

pro-

inueniuntur

a

masculina K ut est hie D ut hie G michel Kk michahel RAH 12 hie gabriel D gabrihel RA grabrihel H hie Abel] hie abiel G abiel K ab+el (i) L nestabel

**t*el H raphael h nechabel R nectabel r, cf. lib. VII § 30

13 ut pugil L

po

15 acopen A apacopen LK est per abscisionem D est per extremae syllabae abscisionem AT abscissionem g extramae D nihihilum R 16 factum nihil D 17 unum masculinum L ut sol A 18 reperitur] r repperilur RAHL v

latinum masculinum reperitur D 19 ex*ul (s) DG mathul K muithul R 20 ueulris Rr 21 oppidum] r opidum RL ut oppidum A 22 si om. R osa L

e

tyberis R tibris Kk

fluium

(flumen in mg.) K

quam dicere quod

10*

148

PR1SCIANI INST.

p. 644. 45 P.

p. 173. 74 K.

neutri generis in 'ul' terminantia sint, et maxime, cum lingua Poenorum, quae Chaldaeae vel Hebraeae similis est et Syrae, non habeat genus neutrum. In ' a m ' unum iuvenitur commune trium generiun et utriusque numeri, ' h i e ' et 'haec' et 'hoc nequam'. s In ' i m ' quoque unum neutrum proprium, 'Cim', nomen vici, ut elicit C els us. et barbara indeclinabilia non solum in ' a m ' et in 'im', sed in alias quoque literas terminant, in quas Latina vel Graeca nomina non solent desinere, ut 'Abraham', 'loachim', 'Loth', 'Ruth', 'Iacob', 'David', c Balac'. sed haec nomina nulla regula Latina _vel Graeca sunl io moderanda, nisi si transferantur in aliquam declinabilem formam, quod quidam historici fecerunt, ut 'Abrahamus Abrahami'. Ill 12 In ' u m ' neutra sunt omnia: 'teniplum', 'regnuni', 'tectum'. inveniuntur tamen || apud comicos leminarum quoque propria, quae in bane terminationem diminutionis sive adulationis amatoriae causa proferuntur, 15 ut 'Glycerium', 'Philotium', 'Dorcium', ' Sophronium', 'Abrotonum', quae quamvis articulos habeant femininos, declinationem lamen et formam tam apud Latinos quam apud Graecos servant neutrorum. In ' en' correptam a canendu coniposita masculina | sunt, ut c cornicen^, 'fidicen', 'tubicen', 'tibicen', quorum feminina quae sunt in usu 20 a genetivo h'gurantur niutata 'is' in a: 'iidicinis fldicina', 'tibicinis tibicina'. alia vero omnia in ' e n ' desinentia correptam neutra sunt, ut 'hoc numen', 'stamen', 'solamon', 'semen', cuius nominativum etiam 'hoc seminium' antiqui protulisse inveniuntui'. P l a u t u s in mi lite g l o r i o s o : ADGKr 1 sint K maximae H deae HAGL caldeae DK uel add. k

paenorum RG 2 chald*eae (a) R chalvel Hebraeae] uehebreae A hebreae DH

uel

ebreae GLK et Kk sire R sirae r syre A syreae G siriae 4 commune iimenilur AH trium generum commune G quoque om. H vici] ciui A 7 solum et in K 8 aliis quoque Ktteras ex liiteras quoque mut. R nomina add. I hani A iochim L ioacim GK iocob L 10 Balac] h ni f. H

nomina om. L

11 sij r om. RADHLK

li

declinabilem D

h

12 istorici/?r storici^!

in sireae mut. K 5 ut hie K 6 quoque litteris D 9 solunt R habrabalach D et in litura a

transferentur Rr

•

formam

ha

abraamus Rr habramus A habrahmus a

h

abraami Rr 14 tamen add. It feminearum L 15 diminutionis in marg. add. I sive] aut L adolationis GL et amatoriae L aamatoriae G 16 Glycerium] h glicerium DL gligerium G clycerinm AH fllotium R filociuin AHr dorcium philocium D Dorcium] r dortium RA sofronium A sophroninum Hh Abrotonum] h abrotonium RH afrotonum r abrotanum A abrotonium Kk abrotlionium G habrotonum L XI feminos JL tamen et] g tarn et G 18 grecos quam apud latinos D 19 ut om. DL 20 tibicen tubicen fidicen D tibicen liticen quorum A 21 geuitiius A figuiate (figurantur d) a genitiuis D a ut tibicen tibiciua tibicinis (tibicinis tibieina d) iidieen fidiciuis fldicina D fldicenis fidicena tibicenis tibiceua K

ci

tibinis Hh

22 correpta RA

23 sUamen h'

i

seminum RrAD

seminum G

24 ut antiqui G

Plant,

mil. glor.

IIII 2, 67 sq.

LIBER V 11—13 P-

H4S p

149

-

p . 174. 75 K.

verri a d f e r l n r m e r c e s , IN on h i e suo seminio q u e m q u a m f p r o c u l e nam i n p e r t i t u riis e s t. excipitur 'flamen' [saccnlos Iovjs] et 'peclen', quae sunt masculina. 3 T r o g u s in XXII femininum a flamine protulil, 'liaec Haminica': f P a p i c i o flamen p r o p t e r m o r t e m flaminicae flaininio abiit. In c e n ' producta Latina generis sunt masculini: Mien'', c rien' vel 13 c r e n ' et 'splen splenis'. Graeca vero in n desinentia eadem servant genera, quae habent apud Graecos: c hic Ti|tan', cliacc Siren'. io l n - ' a r ' Latinum unum dumtaxat proprium masculinum disyllabum invenitur, hie * Caesar', et monosyllaba masculina, c Lar', 'Nar' - Virgil i u s : S u l p h u r e a Nar alb us aqua _, barbara vero plura: c Aspar', 'Bostar', cHamilcar', c Arar', quod etiam 15'Araris' dicitur. Luc anus in VI: (v. 1059 sq.)

1 ueriafertnr L uerrias fertur A uerriant fertur, uerreant uf lu etc.

libri Plautini • affertur RADGK merces] h mercis AHKr Plant. Vet. 2 semino GLK quenquam GL q'qnam K procnle nam] R porculenam r et sic apud Plautum Ge. Alerula porculae. nam H porculae nam ADK porculaeuam L procule ei proculem libri Plant, opt. porcelkun corr. Reizius inpertilurus est] h impertiturus est r imperitums cst A inperiturus est H itnpertimnist Plauli Pulat. decurt. et l-'ai. inpertitust Vet. 5 Trog. Pomp, fruym. hist. Pkilipp. lib. XXII v. htslin. ed. Bongars. Paris. 1581 inil. fol. 6 v., ecL Diibner. t. II p. 221, ubi perperam lib. XXI assignatur. Pompeii Trogi fr. ed. Bielowskius fr. 25 p. 21 sq. feminini A - a flamen flaminica protulit L flamhiea RDIi flaminca K Papicio] papitio AH Papirius Bongarsius, Falsterus amoen. philol. Ill 238 Papisius s. Papirius A. G. Cramerus in arm. ins. ad Gell. noct. Alt. X 15, 22 0 flamen propter mortem] L, om. rill, propter mortem a flaminice H .flamenice A flamincae A' ilaminea D fla*abiit] L et sic Bongarsius, Falsterus, Cramerus, minio ( m ) R flamonio AGk Krehlii censor len. I. 1. p. 118 obiit libri rell. 7 prnduclam DL Latina om. L 8 r e n splen L

splenis] h

et splenis AH

splenis om. DL

in * n ( ? ) R

y

in en A 9 Graecos] illos G ut hie TITBN D titan Kk sirien A 10 unum add. h dumtaxat unum A duxtaxat H 11 monsillaba L nar lar K Ferg. Aen. VII 517 in post Virgilius add. H in VII. Drh 13 solphurea G sulphorea HL sulphuria A solphuria K sulpurea Med. Rom., deficit Pal. alnus L post aqua: Lar quando significat %axoiv.lSiov &sov, laris facit genitiuum, sin autem imperatorem Veientorum, Lartis, quern mactauit Cossus. et testis Ouidius in epigrammatis [I. IIII p. 164 ed. Burm. cf. inlpp. ad Quint. VIIH 3, 70] : Larte ferox caeso Cossus opima tulit. Liuius in IIII ab urbe condita: Larte Tolumnio rege Veientum [cf. Liv.MUVI, 1 : ad Lartem Tolumnium Veientiiim regem]. GLk (Lar om. L quando]

quod G

quoque k

KATOYKAIAIONE EUI;< G

KATIKAIUIN**** L

KATOY-

e KAIAION HUJN k imperatorem] regem k uientorum L neentornm k quem quem k maehtauit L cosus k cesso L cosus k Lipyus L Ljpyus G c

Lippius tulit in k uientum L uientum Gk). eadem continet cod. Monac., ubi m. all. verbis a Lar, — opima tulit inductis spscr. glosa o usque hue. tamquam gloss, haec ascripla in D: Lar quando significat KATOIKAIOM id est habitaculum deovum laris i

facit gent sin autem imperatorem uegentorum lartis.

quem mactauit cossus et testis

est ouidius dicens larte ferox cesus cossus opima tulit. Lar domus mulierum quia ignis in ea semper custodiebatur Nam lar ignis a greco KATOKEO id est uro. 1-1 ut aspar^( amilchar RG hamilchar HLK etiam add. I 15 Lucanus om. L Luc.

150

PRISCIANI INST.

p . 645. 46 P.

P-

175

- 76 K.

R o d anu mque mor a n te m P r a e c i p i t a v i t Arar. V i r g i l i u s vero in bucolico: A u t Ararim P a r t h u s b i b e t a u t G e r m a n i a T i g r i m accusativum in ' i m ' protulit, qui a nominativo est in ' i s ' terminante, s 5 hie Araris'. unum etiam commune trium generum eiusdem ex||tremitatis invenitur: ' h i e ' et 'haec' et. 'hoc par' et quae ex eo componuntur, 'im14 par', 'dispar', 'compar', 'separ'. alia vero omnia in ' a r ' desinentia Latina neutra sunt, ut 'hoc laquear', 'Iacunar', 'lupanar', 'instar', 'far', io 'columbar', quod signijflcat genus vinculi. P l a u l u s in r u d e n t e : Nam f i n c o l u m b a r i c o l l u s b a u d m u l t u m post, e r i t . In ' e r ' , si sint secundae declinationis, masculina sunt: 'sacer', 'ager', 'Auster', 'beber', 'puer', 'oleaster', sin vero tertiae sint declinationis in ' e r ' desinentia, b vel u loco consonantis quideiri antecedente, neutra sunt, nisi sint adiectiva, ut 'tuber', 'cadaver', 'suber', 'ver', 'uber', is quod significat TO OV&CIQ. V i r g i l i u s in V I I : non vobis rege L a t i n o Divitis u b e r agri T r o i a e v e o p u l e n t i a d e e r i t . excipitur 'hie imber', quod videtur a Graeco esse OJI^QOC et illius genus 15 servasse, et ex eo composita: 'September', '©ctober', 'Mulciber'. terrae 20 Phars.

V I 4 7 5s q . cf. l i b . V I I § 5 0

V I IH

.

I Rodannmque]

r

L u c .Voss.

B

rodanunque R rhodanumque Luc. Voss. A 2 praecitauit H aras A Verg. eel. 1, 63 {deficit Med.) 3 uero om. G bocolico GA boco K bocolicis L 4 ararem Pal. bibet] libet A 5 qui a nominativo] h qnia nominatiuo AH quia nominatinns in is terminatur D 6 cummune L 7 et ab eo composita impar D inpar RH Jn-par- A 8 conpar R semipar GL et ex separ mut. K • a

t

9 ut om. L laqueor H iupinar L insar Hh post far: farris differentiae causa asciscit alterum r in genetiuo D 10 columbar] D uel collumbar d collumbar k columbuar L Plant, rud. Ill 6, 50 (w. 888) rudente* (m) H Na 1 1 11 in A columbaria Rr columbari Kk collus] coins L collum Zwicc. 2 Krehlii cum libris Plaul. eius collum Pareus collum eius Fleckeisenus , qui nunc sic potius scribendum esse censet: Nam collus in columbari hau multo post erit haud] r haut K aud RH aut (a G) GL multo libri Plautini .post terit R potcrit H e 12 In r Rr si sunt H ut sacer r 13 beber] Krehlius in annot. cf. schol. Iuv. 12, 34 beuer rd plerique libri Krehl. pedur (m f. in voc. lituris ab r fere diruto) R peuer ADH fiber h glossatores in nonnullis Krehlii codd. castor gloss, in Erl. 1 Krehlii om. GLK sunt H in R R 14 •** neutra H 15 adiectiua ex deiectiua corr. A

cuber Rr

OOUYOAP 16 TOYTAP Rr TO OYTeAP A is

VII 261 sq.

suber add. h

oo OVTAP H

18 diuiter Hh

TO OYEAP K

Pal. Fr. (deficit Rom.) deerit Ver. derit Med. o

Kk

^ Jon§Qog] fi om. RH

MBPUJO D UJYMBPOC A o o^Qog

esse

.

_

.

_

.

T~l

seruasse genus R

TO OPEAP G

Verg. Aen.

troiaeque ex troiaeue corr. Pal. e

VMBPOC esse

ver] uerber GL uber K

£•» J~V

19 hie add. h IMBPWC r

derit AH cum uidelur et a DH

(IIMEPOC GL

2 6 OjM§Qog TI et sic ( ? ) Krehlii TW

20 seruare K

V

-m-

octember L

OYMBPOC H

Lips.

1 ante

w

Terrae

passer

LIBER V 13 —16

1.51

p . R4B. 47 P .

p . 176, 77

K.

quoque fetus, si sint in ' e r ' desinentes tertiae declinalionis, neutri sunt generis: ' siler', 'papaver', 'laser', 'cicer', 'siser'. excipitur 'haec acer', quod 'lmius aceris' facil genetivum: nulliim enim femininum in 'er' desinens secundae potest inveniri declinationis. O v i d i u s : 5 E l p l a t a n u s g e n i a 1 is a c e r q u e c o l o r i l m s i n p a r . S o l i n u s in m e m o r a b i l i b u s de arbore turis: p a l a m f i e r e t , i n l o r l o cam e s s e v i m i n e , r a m i s ad a c e r i s q u a l i t a t e m . 'iler' | quoquc vcl c itiner' vetuste neutri sunt generis et 'spinter', quod uxqb%iQiov aut fibulam in umeris aut armillam significat. P l a u t u s in M e n a e c h m i s : 10 11 u b e a s s p i n t e r n o v u m r e c o n c i n n a r i e r. idem in eadem: Mihi tu d e d e r i s p a l l a m et s p i n t e r ? n u m q u a m f a c t u m r e p e r i es. alia vero omnia masculina sunt, ut 'hie pater', 'frater', 'asser', 'passer', 16 i s ' c a n c e r ' (vetustissimi etiam 'hoc cancer' dc morbo protulerunt), 'hie agger', 'anser', ' c a r e e r ' , (et 'hoc career' quidam protulerunt, quos non sequimur), 'hie equester',> 'paluster', exceptis duobiis, quae ipsa natura defendit feminino generi, 'mater' et 'mulier', ('linter' quoque,]] quod apud Graecos masculinum est, 6 IOVTTJQ, apud nostros femininum est. L i •20 v i u s in VI: l a m in a l t u m e x p u l s a l i n t r e ) et adiectivis, quae si non in ' i s ' facient feminina, necessario communia p. 151, 14 in lilura g si om. L in-r R piper

Terrae enim quoque A 1 quoquo R desiiientia D declinationis om. L

foetcis Lg 2 ut siler D

arbor

cicer Hli acer Rr arbor acer A 3 aceris add. I facit in genitiuum A in r ALg 4 Ovid, metam. X 95 5 geni*alis K genitalis Lg cum libris aliquot Ovidianis impar ,ADGLK 6 Solinus in memorabilibus 33, 8 cf. lib. VI § 44 memoralibus Lg adtnirabilibns lib. VI I. I. 7 ad] et L aceris in lilura I Inter Rr 8 itener DK itiner d uetustae A spinther g aut fibulam] naufroiialamiy 9 humeris ADHg Plant. Menaechm. Ill 3, 4 (v. 527) ne

i

c

meiiechmis g menecmis RD megms A menegmis H minetlnnis "A" micenis L 10 inbeasquc libri Plaulirti spinther g reconcinarier g 11 Plant. Menaechm. 1II1 3, 9 (v. 683) eadem] d eodem DL 12 tu] g tu si R turn AD ut tu Plaud .de

1

Vet. tu ut Plauti Decurt. Vat. .deris g palam Kk et om. RAH add. r spinther g tu nuquam L reperies] r repperies RAH releceris (relegevis, redixeris) libri Plantini repereris Rilschelius 14 masculini K sunt in -rut A hie add. I aser L paser g 15 cancer sup. lin. add. al. m. in R uetustissimi — career om. R add. r hoc de morbo L hie agger — protulerunt post protulerunt om. G add. g 16 agger] A anger AHKrd ager Dg miser cancer et hoc carceri A 17 sequimur] r sequitur RA aequestri L 18 diffendit G generi] A genere LK al genereu— in mg. v mater mulier K mulier mater L 19 o masculinum] I femininum L eMUYTHP Rr OAOYNTHP GL OAOYOEP II Libius LK Livius in VI] Limns sc. Andronicus in Odyssea, quae iam AJerulae erat ad Ennium p.

CCXVI senlentia.

est

enim prius

versus

Salurnii

hemistichium

20

VI]

VII

H

Dresd.1 Krehlii III spscr. in Lips. 1. 30 (i. e. 3 ° ) Lips. 3. numerus videlur corruptus esse 21 expulsam linlrem A. lyntre DH 22 et +* adiectiuis (ab) D in al v!l et adiectiuis Rr non is G faciunt AKH faciant L nescessario R commo-

152

PRISCIANI INST. p. 177. 78 K.

p. 647 P.

sunt (ut 'celer' masculinum 'celeris' facit feniininum, cnius neutrum in e invenitur. Ovidius m e t a n i o r p h o s e o n VIII: p r a e d a q u e p o t i t a nefanda F e r t secum spolium celcris p r o g r e s s a q u e porta. T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : 5 f N u l l u s e s , Geta, nisi | aliquid consilium celere r e p p e r e r i s): 'pauper', cuius feniininum in a quoque vetustissimi proferebant - Plautus in r i d u l a r i a : P a u p e r a haec r e s est. io T e r e n t i u s tamen in A n d r i a : q u a m h o n e s t e i n p a t r i a p a u p e r v i v e r e -, 'degener', 'iiber' - 6 sv&alrjg xca r\ ev&alrjg nal to evxrctlsg, L u c r e t i u s in V I : s e q u i t u r gr a v i s im b e r e t u be r. is C a t o in II o r i g i n u m : i t a q u e r e s u b e r , f u i t , a n t e q u a m l e g i o n e s _. 17 'Acer' et 'alacer' et 'saluber' et 'celeber', qiiamvis 'acris' et 'alacris' plemmque faciant et 'salubris' et 'Celebris' feminina, in utraque tamen terminatione communis etiam generis inveniuntur prolata. V i r g i l i u s in VI: 20 nia L 1 ***+ celer L celer celeris masculinum celeris H masculinum — femininum om. DL add. d . 2 inuenitur om. G Ouidius — porta om. L X in mg. I Ovid, me tarn. VIII 86sq. in VIII. metamorphoseon D metamorfoseon K VII A 3 Preda quae Rr 4 spolia K sceleris libri Ovidiani plerigue. Imnc versum in cod. Marciano m. rec. ad marg. adscriptwn spurium esse censuil Nic. Heinsius, eiecit Merkelius progressaque R progresaque GL 5 Ter. Phorm. I 4, 1 cf. lib. VII § 57 formlone HLK 6 Nullus es] Nullu's Bentleius Nullus — nisi] nisi es geta niliil G aliquod d iam aliquod Prise, infra I. I. cum Ter. 'Bemb. Bas. et Donato aliquod iam Bentleius cum cod. C. C. Terentii et codice quodam vetuslo Prisciani lib. VII tibi consilium libri Terenliani celere consilium L caelere Rr reppereris] IIGr et lib. VII /. 1. fere omnes repereris Ld et ex veterrimis suis libris Terentianis Bentleius repperies RA reperies D Lachmannus in Lucr. p. 210 repperis K cum Bas.- repper+t* (iat, t ut vid. m. ant. in s corr.) Ter. Bemb. t

8 protuleiunt L Plandus Rr Plaut. vidul. fr. 3 p. 441 Both. cf. Lindemanni ad Prob. insl. II 1, 34 p. 116 ami. 2 9 uitularia L 10 paupera] r pauper R 11 Ter. Andr. 11II 5, 3 cf. lib. XVI § 9 tamen in ex in tamen] corr. L in at u_ 12 honeste Rr in patria honeste Ter. Bas. pauper in patria L pauper* uiueret Ter. Bas. et sic ex codd. duobus Ter. Bodleia**uere K paupere uiuere k OHYOAAH KAYHieY0AAHCKAYOOeVTAAHC

nis Bentleius Rr

13 6 B-v&aXris] o EYOAAEC L

O OYOAAHC KAIN0YOAAHKAIOOOYOAAHC

O EYHAAIIC KAIXBYTUGAAHO . KATTOEY . GAAMC A 0 6Y0AAHC KAIH0YGAAIIC O 0 OAAEC H 0 eYGAHC KAI H eYEAAHC KAY TO EYEAAEC Kk %6 SV&Cllsg] TO EY0A-

AHC DG

KAIO0Y-

Lucr. VI 290 III K Cato origg. II p. 107 Kr. fr. 30 p. 274 R fr. LX uel oii p. 43 Wr. 16 uirginum LI legioncs] s. acceJerent gloss, cod. Heidelb. nastassent (ueslassent fi) regiones edd. ante a uastassent legiones edd. inde ab a usque ad Putschianam 18 Acer uel et A" Alacer et acer D caeleber r alacris et acris D faciant plerumque L 19 faciunt K 20 etiam generis inueniuntur eliam prolata. Virgilius etiam in K Verg. Aen. VI 685 in VI om. L

LIBER V 16 —18

153

P- B47 P .

p . 178. 70 K.

alacris 'palmas ulrasque tetentlit. idem in V: E r g o a l a c r i s c u n c t o s q u e p u t a n s ex c eel e r e p a l m a. T e | r e n t i u s in e u n u c h o : 5 q u i d tu e s t r i s t i s ? q u i d v e e s a l a c r i s ? N a e v i u s in c a r m i n e b e l l i P u n i c i : fames acer Augescit hoslibus. E n n i u s in X V I : 10 A e s t a t e m a u t u m n us s e q u i t u r , p o s t a c e r h i e ms. idem in X I I : O m u c i s m o r t a l e i s vie t o r e s c o r d i b u s v i v i s L a e t a n t e i s vino c u r a t o s s o m n u s r e p e n t e In c a m p o p a s s i m m o l l i s s i m u s p e r c u l i t a c r i s . is frequentior tamen usus in *er' profert masculina et in Ms' feminina, quorum neutra semper in e finiuntur. ( r h i c volucer' et 'haec vulucris' et c hoc volucre' facit. H o r a t i u s in I I I I c a r m i n u m : I n c l u s i t volucris dies.) In c ir' masculina sunt, ut 'hie vir', 'levir', 'Trevir', 'abaddir'. unum

I Anchises alacris RAD Achises alacris// alacris ex corr. Pal. post tetendit: de anchisa dicens add. RGL et in litura H de anchisa dicit AD de anchissa dicitur K. gloss, ex lib. VI § 40 ortum esse vidit et expunxit KrehUus , ditce cod. mto Lips. 3 palmas alacres L 2 Verg. Aen. V 380 in V aeneidos Da

v

in georgicon III alacris L 4 Ter. eun. II 3 , 13 ennocho L post eunucho: parmeno dicit ad chaereara (cheream GHLKr ceram K) add. GRHLKd haec u

parmeno dicit ad chaeream (cheream mD cheriam A) add. AD 5 quidues JBemb. m. alt. corr. es om. Bas. 6 Neuius libri Naevii bell. Pitn.V lp.202 E. S. p. 71 Klussm. inc. IX p. 18 Valil. cf. lib.W §40 7 acer haec fames L 8 augessit A angescit K 9 Enn. arm. XVI 34 E.S. XVI fr. XII p. 6! et p.hXXVl FaM. 10 hiems] r hiemps RAD hiems fit Sen. ad Aen. VI 685 hiemps sit Sen. cod. Cassell. 11 Enn. ann. XII Z sqq. E. S. XH fr. unic. p. 55 cf. p. LXXI sq. Yahl. v. etiam lib. VI § 40 12 omnes RD omnis AHGLKr mortales RADh mortalis HGLKr vivis] huius RUG 'An hibus (hiuus) laletV Vahlenius 13 lactantesff lactantisAT laetantes rell. uiro A curatos ex curantes corr. A 14 in — mollissimus om. L f inmg.l mollissimos d loproferrei 16hic uolucer—dies supra post perculit acris collocant libri. est adnot. archetypi ??iatg.7 quae loco alieno in ve?'ba scriptoris illata est 17 facit om. G Oratius RLK Hor. carm. 1III 13, 16

19 DE MASCVLINO ET NEVTRO IN IR. D

, ut uir H

\\\x dunmuir leuir et

ad mg. duumuir a uiro est compositum, leuir enim dicitur oaNAPOANEA^oc treuir est gens gallica hie K leuir dnumuir a uiro est compositum. leuir enim dicitur OANAPAAEA4>OC (OANAPAAEA<()UIC D) treuir enim gens gallica (gallia ex gallaa corr. A) treuir (hie treuir Dd) abaddir AD treuir (hie L) duumuir a uiro est compositum (hie G) abaddir GL post abaddir: deus esse dicitur hoc (uel hoc A) nomine (nonien K) lapis ille (lapis iHe lapis L lapis ille ***** 0 quem Saturnus uorasse (deuorasse H) traditur pro ioue (pro ioue uorasse traditur D) quem graeci (Sahvlov (sic r, BATYTYH AUJN R

BAYTYAON GK

BAYAON H

BATYaON in lilura

I

BATTYAION A

BAEAAION D

BANTYAION d) uocant add. libri; in marg. relegavit KrehUus, cf. lib. VII § 32 unum L

Uel

et

154

PRISCIAW INST.

p. 647. 48 P.

p. 179—SI K.

proprimn civitalis invenilur cGad||dir' - quod quidam femininum esse pulaverunt, sed S a l l u s t i u s nculrum esse | ostendit in II h i s t o r i a r u m accusativum nominativo similem ponens: ut alii t r a d i d e r u n t , T a r t c s s u m , H i s p a n i a e c i v i t a t e m , quam mine Tyrii m u t a t o n o m i n e Gaddir habent;-nam si esset feminiuuin, 'Gaiklirem' dixisset - 5 et unum neulrum indeclinabile, 'hoc ir'. IIII19 In ' o r ' comparaLiva quidem communia sunt: ' h i e ' et 'hai>c darior', 'felicior', 'melior', 'minor', excepto uno 'hie senior'; alia vero omnia masculina sunt, ut 'hie orator', 'cursor', 'furor', 'doctor', 'horror', 'labor', exceptis femininis quidem tribus, quorum duo ipsa natura alterius esse 10 generis prohibel, 'uxor' et 'soror'. 'arbor' cliam, quod iure inter feminina connumeratur, quod-'mater' quoque dicitur proprii fetus nnaquacque arbor auctore V i r g i l i o , qui in II g e o r g i c o n hoc ostendit dicens: Parva sub i n g e n t i m a t r i s se s u b i c i t umbra, unde specialia quoque uniuscuiusque arboris nomina feminina sunt, excepto is 'oleastro', quod tam forma terminationis quam declinatio prohibuit esse femininum. nam 'siler' non est inter arbores ponendum, sicut nee 'rubus'. 20 ncutra quoque' in 'or' desinentia quattuor inveniuntur: 'marmor', 'aequor', 'ador', 'cor', praeterea communia, guae etiam apud Graecos communia sunt: 'memor', 'immemor', et | a decore vel corpore vel colore composita, 20 'hie' et 'hacc indecor', 'dedecor', 'bicorpor', 'tricorpor', 'discolor', 'concolor', 'auctor', quando av&svrrjv signiflcat, commune est, quando
r>E QVATTVOH GENERIBVS [N OR. D quidem om. L commuuia ex commonia corr. L comunia K 8 uno om. H 9 ut om. HGK honor D uel horror d 10 quidem tribus ex trilms quidem corr. K generis esse AHGLK 11 et] R v

v

i

om. rell. 12 connomerator Dd conumeratur L quodquc dicitur propri Iir foetus ALKr 13 I'erg. gcorg. 11 19 14 parnae L subigit Aled. 15 spea

tialia H

16 aleastro K

tamen A

declinatio Hh

17 ponendum] numeran-

t

dum L

18 quatuor in or desinenlia D

desentia A

19 ador/??" cor ador D cor] color I practcri^ r:ie A colore uel corpore L uel colore add. h

ador aequor G

20 inmomor//a corpo21 hie et haec et hoc GL N

dedetor* H AYHHNTHN A est K

tricorpor] r triporcor li

XYOIIN0HN' /{ AYHENTEN II AY0IINTF.N L AYTENTEN K

est 07?!. G

A antrix DI1

22 quando om. A

AVIFITII" Rr AYH*+HN (TIT) D AYXCTCN L v 24 I>E TRIRVS GENERIRVS IN VE. D ir Iir

AYOENTIIC Dd COlImiUlle

23 autrix Rr auttrix ur desinentia si AD houiinum

sint propria] Krehluis in mm. sint nomina propria H sint nomina propria Rr sint hominum propria ADGK

sint hominum uel deorum propria L

aliutn Rr

LIBER V 18—23

155

p. 648. 4fl P.

p. 181. 82 K.

vel 1" ante ' ur* habentia, masculina sunt: 'Anxur', 'Aslur', 'turtur', 'vultur', 'furfur'; verbalin vero, quae honiinibu's imponi possunt, comnmnia sunt, si sint terliae declinalionis, ut 'augur', 'fur'. H o r a t i u s in 1 s e r in o n u m: 5 I u l i u s t.'t fragilis Peiliatia furque Voranus. unum secumlae invenitur masculinum, 'salui', cuius femininum in a terminal, alia vero omnia eiusdem termi||nationis nomina neutra sunt: 'murmur', 'gut- 21 tur' (quod eliam masculino genere protulit P1 a u t u s in a u 1 u 1 a r i a: E t i a m n e o b t u r a t inlYriorcm g u t t u r e m , io Ne q u i d f a n i n i a f o r t e a m i t t a t d o r m i e n s ? ) , 'sulphur', 'Tibur', 'robur', 'iecur'. In 'as' Latina, si sint patriae, comnnmis sunt generis, 'hie' et 'baec Arpinas', -'Sufenas', 'Capenas', quorum ideo extrema syllaba circuiutleetilur, quia per syncopen 'ti''syllabae, sicut saepe diximus, prolala sunt. anti15 quissimi enim 'hie' et 'haec Arpinatis', 'Sufenatis', | 'Capenatis', proferre solebanf. alia vero omnia in ' a s ' desinentia feminina sunt, ut 'pietas', 22 'probitas', 'auctoritas', excepto uno proprio, 'Maecenas Maecenalis'. (est etiam 'Laenas', quod differentiae causa in fine circumflectitur. I u v e n a 1 i s in I: 20

Quod c a p l a t o r emat L a e n a s , Aurelia vendat.) inveniuntur tamen alia quoque propria in formam gentilium p r o l a t a , ut 'Antias' h i s t o r i c u s , et monosyllaba: c as assis', *'mas m a r i s ' , ' v a s ' masculinum 'vadis', n e u t r u m 'vasis', et c hoc fas', 'ncfas', ' n u g a s ' etiam, omnis 23 1 x uel f (x in litura) L x uel t uel f dh et m. rec. in R n

axur LI augur D

rt

'

tu*tur Rr oratius K

ut anxur AD

poni

2 hie furfur R inponi AH inpossunt Dd 3 fur Hor. serm. I 8, 39 sermonum] rd sermone RD a

5 pediacia R peditia A peilatia H pudiatia K uoronus Rr foranus G furanus K 6 secundae declinationis AD imieniuntur A inuenitur declinationis masciilinnm I masculinum inuenitur D ut satur r femininum satura D terminatur D terminat satura K terminntur satnra GL 7 mormur GK uel murmur g gultur om. G quod — dormiens notam sc. archetypi marginalem ad guttur pertinenlem post vocc. sulphur — iecur exhibent libri Plant, aulul. 114 (111 1) 25 sq. aularia L 9 etiamnec GLK obturat] d obdurat ADGL guttorem LK 10 anima] animae libri Plant, animai G. I. I'ossins Arist. IV 3 p. 546 erf. Eckst.

uel 0

amitat G

11 solphur (ph in litura) G solfur K sulphur TTUJCIO Dd e

iecur est iecoris uel iocineris Dd 12 DE -S- SED PRIMVM DE V GENERIBVS IN AS. D communis] h communi AH 13 suphenas/? suffenas r enpenas H tapenas G ideo om. H circunflectitur Lg 14 saepe] r sepae R 15 enim quoque hie D suffenatis RA post Sufenatis: Capenatis — Maecenatis om. R add. r a

i

capinatis A 16 omnia om. L femininam A 17 probilus H auctoratas A mecenas mecenatis GKr moecenas maecenatis A Maecenatis om. L 18 etiam] enim K lenas DHKg leenas AGd deferentiae K circnnflectitur Lg luv. sal. e

I 5, 98 20 captor L Laenas] L leenas d lenas rett. cum codd. luv. aurilia Kk aurelea G 21 formam] d forma ADh prolata add. r 22 hystoricus H monosyllabis RAHK monosillabis GL asis GL 23 uassis AK omnis] d

156

PRISCIANI INST.

p . fi49. 50 T.

p . 182. 83 K.

generis, quae sunt indeclinabilia. Graeca vero tain in 'as' quam in alias quascumque syllabas tenninautia eadem servant apud nos genera, quae habent apud Graecos, si eandem servant tenninationem etiam apud Latinos, quam habent apud illos. in multis enim videmus connnutatione terminationis genera quoque esse conversa, nt o xQu-criQ 'haec cratera', 6 5 'haec charta', 0 xr]Q6g 'haec cera', 6 ajirpoQsvg chaec amphora', 6 'haec panthera'. II or a t h i s in II e p i s t u l a r i i m : Diver sum confusa g e n u s p a n t h e r a camelo Sive e l e p h a s a l b u s vulgi c o n v e r t e r it or a. 24

In 'es' correptam [si sint apud Graecos] comnnmia vel mobilia, quae 10 IIli TQiyevrj vocant. hoc autem etiam ex ipsa rerum significatione potest cognosci in omnibus appellativis, utrum possint necne femininorum quoque esse adiectiva vel eliam neutrorum. quod si ipsa exigat significatio, in ' e s ' desinentia communia sunt, ut 'hebes' tarn de mare quam de femina di||citur - signiflcat enim tardus et tarda _, 'miles' quoque 'hie' et 15 'haec I miles'. Ovidius in II m e t a m o r p h o s e o n d e Callistone loquens: Miles e r a t P h o e b e s , n e e Maenalon a t t i g i t u l l a G r a t i o r hac T r i v i a e : sed n u l l a p o t e n t i a l o n g a esl. similiter ' praepes', qui et quae in altum • volat, ' teres' quoque rotundus et rotunda, 'comes' a comitando, quod tam ad mares quam ad femi- 20 nas perlinet, et omnia similiter utrique generi convenientia: 'dives', 'superstes', 'quadrupes', 'inquies', 'sospes' etiam et 'hospes'. L u c a n u s iuV: onmis commune DGL omnis commoiie K omnis communis RA et in litura h 1 sunt add. k 2 genera add. d 4 multis add. h commutationem L comnioP

tationem G

p Rr KAPTHC D KAQEC H

coera G AMopEio BGK

0

(

5 KPATHC Kk KPAOH H

haec cratera, 6 %aqxi\s om. A

charla] k cartha RA

carta DHK

KHPUIC G KEPOC AK

u AM(f>oreic liaec amphora o KHPOC haec caera L AUKpujpic R AM())0PHIC AH

6 XAPTHC AM<|)U)PETO r

7 TTANTHP A TTANOEP K

panthera] d

pantera RDH Oratius GK Hor. epp. II 1, 195 sq. cf. supra § 8 aepistolarnm LK epistularum sermonum Rr epistolarum sermonum. si foret in terris rideret demoerit. seu dinersum A epistolarum si foret in terris rideret democritus sen diuersum D 8 confussa GL pantera H camello RAHGK 9 elefas RG eliphas K aluus L comierteret H hox-a RDK 10 commonia K 11 TPITEN ** D TPITENA d trigenam R trigenem AH trigeni GL uel trigena g trigena K 12 femininorum] r femininarum RDL feminarum HGKd 13 si add. h ratio significatio G 14 commonia K haebes K tam] quam G 15 tardus uel tarda G tardus tarda L 16 Ovid, metam. II 415 sq. calistone DGL calystone A

17 erit A

pliebes I)

menalon AHLK mcnalaon GK

t

adtigit Rr

18

i

bar] hac Rr el DGL riuiae Rr potentia longa est (sicOvidius). similiter] in Hhris post poteutia add. gloss, formac s. forma in hunc modum: potentia formae. Longa est similiter Ar poteutia formae. Longac similiter Ji potentia forma (forme d) longa est. Similiter D potenlia forma long est. Simililer K potentiae formae longa. Similiter H potentia fonmie. Similiter GL lit in om. RADLK add. rk volat] r uolet R 20 et rotunda et rotundum g comes quoque a comitando hie et haec Dd i

21 similiter om. GL

utroquc K

hopes R ospes HGk opes .AT

hie et haec diues ADGK

Luc. Phars. V 11

22 hospes] rhg

LIBER V 23 —25

157

1>- BSD V.

r

Hospes in externis

audivil

curia

. 1H3 K .

tectis.

Frequenter tamen haec duo in gen ere feminino a Lcrminant auctores, ut V i r g i l i u s in I I I : bellum, 3 L uc a n u s in I I I : Puppibus ct 'Sospita' luno.

hospita,

portas

tune

obtulit

hospita

accessus

facilis,

legere

niensis Phrygiae

contermina

Sospita delubris dicitur aucta invenitiir etiain ' a n t i s t i t a ' p r o ' a n t i s t e s ' . die s a e e r d o t e s C e r e r i s a t q u e n atu, suos

t e l l us rutlentes,

O v i d i u s in I I f a s t o r u m :

Principio io

o terra

p rob a t a e a c n o b i1 e s

Matris

lVovis.

C i c e r o de s i g n i s :

p o s l r i - 2-ri

illius fani antistitae, m a i o r e s inu 1 i e r c s ,

rcm

a d m a gistra tu s

n e u t r i s q u o q u e c o n i u n c t a h a e c (id est in c e V c o n n n u n i a )

dele runt,

is i n v e n i u n t u r , u t V i r g i l i u s i n V I I : sed haec tereti mos est aptare flagello. I n v e n a l i s in V: nee

um qua m

D e p o s i I u m t i b i s o s p e s e r i t. •20 L u c a n u s i n V : r erum no s s umma seque tur, Imperiumque conies.

pes

1 ospes GK Hos Lice. Voss. Bb

externis] sic eliam lib. VII § 3o. 65 extre-

u

mis K et aliquot libri Luc. cyria A 2 tamen om. I) haeduo A duo om. G femino H auctores a terminant L 3 ut om. DHL I'erg. Aen. Ill 539 .1111. aeneid'. A tertio aeneidos et pater anchises bellum D 4 hospita] g ospita GK 5 Luc. Phars. Ill 43 sq. 1III G 6 optulit Luc. J'oss. AB hospita] y ospita GK 7 pupibus GL accesus GL accessum facilem Luc. Guelf. 2 facilis] RK faciles rell. cum Luc. Voss. AB legere rudentes] om. RK v

add. r legerer et Lk rudentes] om. AH add. dh r. G et in litura D 8 iono A Ovid. fast. H' 55 sq. 9 menses A phrigiae G frigiae L frugiae K matris] libri Prise, el hie el lib. VII §' 6 6 , cod. Heins.
postridie ex postridue corr. H post tridie L postridiae R

12 ceris Dd

fani Kk

antistitae: sic eliam Gell. XIII 21, 22, Charis. p. 77 P. et pars librarian Cic. antistites etc. al. antestitae K antestite A antestae G antistae L 13 probatae agnobiles st

A nubiles K 14 deffemnt G differunt L idem Rr in es add. k commonia K 15 ut om. K Verg. Aen. VII 731 post VII exlremam versus praecedentis partem hiiiusque initium: teretes (terites L) sunt aclydes (aclides L) illis tela (taela G) add. GL 16 tereti] lento cum Ferg. GL cf. lib.YU § 35. 65 mol Med. 17 Iuuenalis — erit om. D Iuv. sat. V 13, 111 sq. II GL IIII in litura h 18 nee umquam] sic etiam lib. VII § 35 numquam Kb. VII § 65 cum luven. 20 Lucanus in V] r In eodem R Luc. Phars. V 26 sq. 21 sequitur RADG et ni f. i

K

22 imperumque Luc. Voss. Bb

158

PRISC1AN1 INST.

p. 650. 51 P.

p. 183-S5 K.

S a l l u s t i u s in I h i s t o r i a r u m : n o b i s p r i r a a e d i s s e n s i o n i s v i t i o h u m a n i in g e n i i even e r e , quod i n q u i e s a t q u e i n d o m i t u m s e m p e r hi c e r t a m i n e l i b e r t a t i s a u t g l o r i a e a u t d o m i n a t i o n i s 2G a git. alia vero pinnia, id est quae nullam signiflcationis naturalem commu|nionem habent cum femininis, masculina sunt, ut 'gurges', 'trames', s 'stipes', 'limes', 'poples', Tomes', VaespeV, exceptis in ' g e s ' desinentibus, quae in genetivo e servant - sunt enim feminina duo: 'seges segetis', 'teges tegetis' - et uno arboris nomine, quod ratione supra dicta femininum est, 'abies', |] et 'compes compedis'. T e r e n t i u s : h abend a e compedes. 10 In 'es' productam, si sint quintae declinationis, feminina sunt. excipitur unum 'dies', quod tarn masculini quam feminini generis in singulari numero invenitur (ex quo et diminutio fit, 'diecula'. T e r e n t i u s in A n d r i a : Ebo i n p u d e n s , non satis t e s t , quod tibi dieculam addo? pro dilatione aliqua temporis), in plurali vero semper masculinum inveni-15 tur: non enim incertum tempus videtur signiflcare, quod plerumque in feminino genere iuvenimus numeri singularis. ideo autem diximus 'plerumque', quod invenitur in usu et pro certo tempore femininum et pro incerto masculinum e contrario. V i r g i l i u s in II: Venit s u m m a dies et i n e l u c t a b i l e t e m p u s 20 D a r d a n i a e. L u c a n u s in III: non u s q u e a d e o p e r m i s c u i t i m i s L o n g u s s u m m a d i e s , u t n o n , si v o c e M e | t e l l i uel nobis

1 Sail. hist. I 8 p. Gsq. Kr. istoriamm A nobis] nuper Dd miper A primae om. GL dissensiones RH discessionis r disensionis L desensiones K 2 evenere] r euonire RK retinere A quod] quoque GL dindomitum H a

3 ut gloriae Dd i

4 post agit: Iuuenalis — erit, quae supra om., exhibet D ra

sig-

ni

nificationes natularem Aa comraonionem K 5 feminis Kk ut om. L. 6 stipes] r stirpes A stipes stipitis RH cespes ADHG cispes LK 8 tee

gUis Gg 9 Ter. Phorm. II 1, 19 10 lia|habendae^ aries. et paries, mascuiiiia (mascula^4) e seruant in obliquis oasilmsposi compedes add. AD 11 excipi++tur (un) H 13 quo diminutio K quo etiam diminutiuum (deminutiuum G deminutiuum g) GL Ter. Andr.llll 2, 27 14 eho] d hoc* R al' hoc correctum u_ r haeho A K K co GL o D eho tu Terentius impudens RDHGL est] habes Terentius propi

ter delatione. A prop ter delationem Dd 15 pro — temporis] om. Lips. 3 Kre/dii, pro dilatione aliqua Dresd. pro dilatione sed aliqua Lips. 2 Krehlii 16 plerumin

i

que feminino Rr 17 imienitur A numero Rr singularis numeri K 18 post femininum: et pro Incerto tempore femininum add. R del. r 19 e contrario] r et quontrario R om. GL Verg. Aen. II 324 sq. II aeneidos (eneid' A) AD 20 in .e. luctabile H 22 et lucanus AH Lucan. Phars. Ill 138—140 III] L n

VII r VI R rell. 23 notusque A uoce] k uocem GLK

usuque L

promiscult L

24 sic uoce A

LIBER V 25 — 28

159

p. 051. 52 P.

p. 185. 811 K.

S e r v a n t u r l e g e s , malint a Caesare tolli. S t a I i u s in 1: I o n y u m q u e in saecu 1 a digne P r o m e r i t u r e diem. sex eo quoque compositum semper masciilinnm est, 'hie meridies', certuin enim significat tempus diei. T e r e n t i u s in a d e l p h i s : t i p so m e r i d i e s t i p u l a m col li gen do. alia vero in 'es' productam desiiientia, quae sunt propria, masculina inve- 27 niuntur, ut 'Hercules', 'Ylixes', 'Perses', 'Achilles', 'Verres', 'Chremes', 10'Laches', excepto uno feminino, 'Cei-es Cereris'. appellativa vero, si sint ad homines pertinentia, quae apud Graecos communia vel mohilia, apud nos communia sunt, ut 'heres', Mocuples', quod ct neutrum est. alia vero omnia feminina sunt, ut 'caedes', 'strages', 'strues', 'vulpes', 'apes', 'lues', 'labes', 'clades', 'nubes'. excipitur 'hie verres' appellativum, is cum porcum signifieat. In ' i s ' finita nomina, si sint adiectiva vel derivativa appellativa, communia sunt; et si ad homines proprie solos pertinent, non facuint ex se neutra, ut ' h i e ' et 'haec civis', 'hie' et 'haec hostis' - S t a t i u s in V Thehaidos: 20 Turhidus incertusquc oculis vigilantibus hostem O c c u p a t amplexii, cum de uxore He|limi Gorge loquitur _, 'hie' || et 'haec Samnis' ('aedilis', quia dignitatis est ad viros pertinentis, masculini generis est); sin tam ad homines quam ad alias res dici possimt, in e faciunt neutrum: ' hie' et 25'haec suavis' et 'hoc suave', 'hie' et Miaec dulcis' et 'hoc dulce', ' h i e ' et 'haec regahV'et 'hoc regale', 'hie' et 'haec amabilis' et 'hoc amahile'. alia vero in 'is' desinentia, n vel duas consonantes in eadem syllaba 28 vel duplicem consonantem ante 'is' habentia et quae paenultimam syllabam 1 servantur] seruentur pars code/. Luc. cum Vqss. B malent GLK mallent codd. aliquot Luc. a Caesare] accesserae A 2 Idem statius GL Stat. Tlieb. I 638 sq. in I] om. GL li. I. K I tebaid" A primo thebaidos D 3 longumque] d si longumque DG secula AD dignae AH 4 proraeriturae HLK 6 tempus signifieat D Ter. ad. V 3 , 6 2 : meridie ipso faciam ut stipulam colligat; et sic lib. VII § 92 in adelphis om. L 7 meridiae Iir 8 productam] r producta R 9 aclnles G laches uerres chremes D pertinentia om. L commonia K mobilia sunt apud A

iO Apellatiua A 12 commonia K

11

V

13 stages A

uolpes Gg

14 clades pubes nubes K

16

DE TRIBVS GENERIBVS OS

IN is. D

commonia K

17 proprie] r prupriae RAHK

soli D

18 ciuis et

hie K Stat. Theb. V 212 sq. in om. D V libri mei'omnes, Erl. 1, 2 Krehlii, et sic iam restituil I. F. Gronovius ad Liv. XXX 14, 2 secundo cdd. ante Krehlium b

19 tebaidos AG el in thebaidos corr. D

20 turpidus Rr

incertumque Sta-

o

tins 21 amplexam ft 22 helymi DL elymi AG liquitur Dd sammis r ammis H ^3 quia quia A pertinenlis] rd pertinens RAD 24 neutrum ut hie DGL 28 syliabam in unam H

160

PRISCIANI INST.

p. 652 P.

p. 180 K.

una ex liquidis terminant, masculina sunt, ut 'panis', 'funis', 'amnis', 'ignis', 'piscis', 'fastis', 'fustis', 'postis', 'vectis', 'axis', 'ensis', 'anguis', 'unguis', 'collis', 'follis', 'mensis', 'eorbis', 'orbis' ; 'torquis'. excipitur 'haec bipennis', quod ideo femininum est, quod quasi adiectivum est securis, vel quod a penna, quod ipsum quoque femininum est, compo- 5 nitur. sed magis adiectivum hoc esse V i r g i l i u s ostendif 'ferro bipenni' ponens in XI: ferro son at alt a b i p e n n i F r a x i n u s. 29 excipitur etiam ' canis' commune, quod et natura sic esse ostendit. 'finis' 10 quoque et 'clunis' tam masculini quam feminini generis usurpavit auctoritas in una eademque signiflcatione. I u v e n a l i s in IIII: Ad terrain t r e m u l o d e s c e n d a n t clune p u e l l a e . H o r a t i u s in I s e r m o n u m : Quod p u l c h r a e c h i n e s , breve quod c a p u t , ardiia cervix. 15 multa tamen et in hac et in aliis terminationibus confudisse genera inveniuntur vetustissimi, quos non sequimur, ut 'haec amnis', 'funis', 'anguis'. composita sive ex masculinis sive ex femininis, si adiectiva fuerint, communia sunt, ut 'hie sanguis', ' h i e ' et 'haec exanguis' et 'hoc exan1 terminant] d terminantur RAD nis L

• fastis] fastis G

axis

TOBAKAON A T****+*N mensis D

amnis] r ammis R annis A

2 ignis am-

H post axis: OUJBAKUJN add. R unc. inch r unguis ensis anguis K 3 post collis: KO(fiYaoo add.

KO(()IAOC

RA

follis H

post follis: ***+oc D

mensis in litura R, h. 1. orn. D

cor-

KO<(>INOC

uis K eorbis H corbis KUK()INUJO D curbis KOIJJINOC L curuis KO<))INOC G eorbis orbis] orbis ft corlris r 4 Excipiuntur GL bipinis G bipinnis g pipennis H post bipennis: TTHAHKIN add. D TTHAHKYN GL TTHANKVM A TTHAHPHCOC

5 TTHAHKHOC securis GL

K

ord. deinde mut. in G securis H

post securis: TTHAHPHXUC add. Dd TTHAHPHOC A a

quod appenna H quod est apinnis K pinna GLr 6 Verg. Aen. XI 135 sq. post ostendit: ferro — oslendit om. R add. r ferro bipinni (sic) h. I. collo cat I, post fraxinus posuerat L bipinni GLr uel bipenni g 8 alta Prise, et hie et lib. VI § 83 VII § 62 cum Very. Med. Pal. Rom. acta et icta v. I. codd. Very. bipenni] k bipinni GLKr uel bipenni g 10 cummune K esse om. G i

ostendit esse L 11 masculina H femini L ususurpauit R 12 luv. sat. [Ill 11, 164 IIII] scripsi VII AD VI RGLK III H quinto (V, 5) edd. 13 descendant] k cum luvenale descendunt ADH Sen. ad Aen. II 554 discendunt Ull

GL discendit K v

clunae r

14

oratius K

Horat.

serin. I 2 , 89

ser-

c

monem Rr 15 pulcrae GK piilchre lunaes R pulchres clune A clunis K caput] r capud RH post ceruix: in una eademque (eadem L) significatione add. m

RADHLK 10 confudisse] rk confuiidisse RLK 17 sequitui- A anguis funis K 18 fuerint] fiant ADGL et in litura H uel fuerint / 19 samguis L hie et haec — animus om. R add. r et hie et haeo H exsanguis LK ex-

LIBER V 28 — 32 P-

652

161

- S3 P.

p. 1S6. 87 K.

gue'; 'animus', 'hie' et 'haec exanimis' et 'hoc exanime'; 'cuspis', ' h i e ' et 'haec tricu|spis\ invenitur tamen hoc etiam neutro adiunctum, sed 30 per obliquos casus. Ovidius in I m e t a m o r p b o s e o n : positoqiie t r i c u s p i d e telo s Mulcet a q u a s . 'pestis' etiam et 'neptis' et 'vestis', cum duas consonantes ante ' i s ' habent, feminini sunt generis, et 'valhV, 'turns', 'pelvis', 'pellis', quam-|| vis paenultimae syllabae liquidis terminantur, tamen feminina sunt. ilia quoque masculina sunt, quae una syllaba crescunt in genetivo, ut 'hie la10 pis lapidjs', 'pulvis pulveris', 'sanguis sanguinis', 'vomis vomeris', 'cinis cineris'. excipiuntur 'haec cuspis cuspidis', 'cassis cassidis', quorum extremae syllabae amborum ab s coeperunt, quod in eiusdem formae masculinis non invenies, ' lis' quoque ' litis'. alia vero omnia in ' is' desinentia feminina sunt: 'haec avis', 'classis', 'puppis', 'cutis', 'securis', 'messis', is'bilis', 'strigilis', 'vis'. Graeca vero eandem habentia terminationem ge- 31 nera quoque, quae apud Graecos habent, servant etiam apud Latinos, sicut et alia paene omnia, quod iam superius diximus, ut 'Paris', 'Tibris', 'tigris', 'Thetis', 'molaris' a mola derhatum potest esse commune, cum adiectivum est, sed quia plerumque ad dentem vel lapidem refertur, usus 20 frequens masculinum hoc profert. S t a t i u s in V T h e b a i d o s : v a s t a e q u e sudes f r a c t i q u e m o l a r e s . In ' o s ' terminantia feminina tria inveniuntur: 'cos cods', 'dos dotis',VI32 ' glos gloris'; communia quinque: r custos', ' sacerdos', ' bos', ' compos', ' impos'; neutra duo: ' os oris' et ' os ossis'. alia vero omnia masculina 25 sunt: 'mos', ' r o s ' , 'flos', 'lepos', 'nepos'. In ' u s ' correptam secundae vel quartae declinationis, si sint arborum nomina, feminina sunt, propria quoque vel appellativa Graeca ' o s ' in 'us' ex

*anguis (s) 0 sanguis A exsangue K exanguae A in marg. K exanimae RH cuspis] haec. cuspis GLK

1 animus — exanime 2 ** neulro H s

3 Ovid, metamorphos. I 330 sq. 4 taelo LK caelo G post uestis: febris add. k habent ante is K habeant L

6 Pettis H 7 pelvis pel-

vi

lisj pellis peluis D pellis Rr 10 samguis L 11 haec add. r cassis cassidis] gl casis casidis GL , 12 ceperunt K 13 non om. DG add. d invenies] R inuenimus Kr inueni rell. 14 classis] g clasis GLK pupis G messis] g mesis GK 15 uis om. R Grega A uero spscr. in K uero in eandem R a

terminationem id est in is A 16 quae om. R aput latinos R 17 alii Rr poene ADH tiberis Dd thibris Rr tybris AG thybris H tigris tibris K tygris GL 18 thethis DL tetis A tithis G thithis k commone K 20 Stat. Theb. V 386 21 ustaeque Stat. cod. Par. 8055 usteque eiusdem Rehdig. uaste sudes G 22 DE QVATTVOR GENERIBVS IN os. D tria feminina D trea G trea H dos dotis glos gloris cos cotis D 23 et quinque communia D commonia K o

quinque om. G add. g compis Dd 24 inpos R ossis] g osis RG 25 ut mos D mos moris flos floris' ros roris Rr 26 DE QVINQVE GENERIBVS IN VS. D correpta RA 27 quoque] uero L Graeca] graeca quae apud graecos femiGRAMMATICI LATINI II. H

162

PRISCIANI INST.

p. BS3. 54 P.

p. 187. 88 K.

converten|tia, quae apud Graecos feminini sunt generis, ut 'haec cupressus', 'myrtiis', 'lauriis', 'cornus', 'quercus', 'fagus', 'pirus', 'plataniis', ' S e y m s ' , 'Berytus', 'Pyliis', 'Ilius', 'Arctus' (appellativa vero, ut 'crystallus', ' costus', ' phaselus'). alia vero omnia eiusdera terminationis supra dictarum declinationum masculina sunt, ut ' hie clariis', ' magntis', 5 'animus', 'ventiis', 'somniis', c lacertus', 'cursus', 'metiis', 'sexus' quamvis P l a u t u s etiam 'hoc sexus' neutro genere protulit in r u d e n t e : V i r i l e s e x u s n u m q u a m u l l u m h a b u i -, 33'fluctus', 'artfis', | | ' p o r t u s ' , 'acus', unde 'aculeus' diminitivum teste P r o bo. sed in usu frequenter 'haec acus' invenimus. L u c a n u s in X:in Quod N i l o t i s a c u s c o m p r e s s u m p e c t i n e S e r u m . I u v e n a 1 i s in I: 111 e s u p e r c i l i u m m a d i d a f u l i g i n e t i n e turn O b l i q u a p r o d u c i t acu. idem in II: 15 E m e r i t a quae c e s s a t acu. invenitur etiam 'hoc aciis huius aceris', quod Graeci GKV§UIOV dicunt,id est purgamentum frumenti. V a r r o r e r u m r u s t i c a r u m III: a c u s subs t e r n e n d u m g a l l i n i s p a r t u r i e n t i b u s . a c u s in a r e a e x c u t i t u r . nina sunt G graeca quae sunt feminina apud graecos L 1 conuertententia A quae apud Graecos om. GL graecos feminina sunt feminini sunt generis L generis sunt G post generis: apud nos quoque femina sunt in marg. h cypressus R cupresus GLK 2 laurus pyrus cornus D fugas A pirus hie om. D 3 scirus K cyrus GL beritus UK uerytus L Pylus] I pllus HLK ilius supscr. in D iulus L Arctus om. HGLK arcus A appellatiua — phaselus om. RADH in mg. add. d cristallus co*s phaselus add. h cristallus GLKdh 4 passeilus GK phasellus Ld post phaselus: arctus nam duae (due d duo L) arcti sunt (sunt arcti h). Alia (uero d et spscr. L) graeca (greca d) communia, quae apud nos quoque communia sunt cptloaocpog (pliilosophos Ld cf>iAOcuipiiwc K) philosophus, qpd.djccd.os (hie et hec philocalos d hie et haec phUoxaios L phUoKAAOO K I)>IAOo

KAALOC h) hie et haec (hec d) philocalus. add. GLKdh 5 supradictarum Hh declinationem A 7 Plaut. rud. I 2, 19 (v. 107) hoc protulit K 8 uirile secus numquam Plauti ed. Gronoviana iririle nunquam secus Bolhius sexus numquam 1

ullum etiam Pal. uterque ulum Hh habui* (t) H habuit LK 10 Prob. inst. gramm. II 1, 41 p. 1463 P. frequenti L

9 artus] ortus A Lucan. Phars. X

uel is

142 11 nihilotis Rr nilotns K compressum ex corr. D compresum GLK conpressum H cumpressa A et in litura f. D percussum Voss. A m. pr. aliique codd. Lucan, ferrum GLK saerum Luc. Foss. B 12 luv. sat. I 2 , 93 sq. 1] Caroliruh. alter et sic Kb. VI § 75 codd. II (secundo/)) h.l. rell. 13 supercilicium .ff li

i

madidam K fngine Rr fulgine H tinctum h. I. libri cum luv. Pith. m. alt. al. tactum codd. luv. interpolali pleriqtie et sic lib. VI I. I. t*ctum cod. Pith. m. pr. 14 procudit L emeritaque A

15 luv. sat. II 6, 498 II] II Bh .U. G eodem D (A?) 16 quae Rr 17 Graeci spscr. K OICVBAAIDN Rr CKIEAAON G

CKYBMON H KYBAAON L 18 frumenti] spscr. k frumenti. ' Cun Hh Varro r.r. Ill 9, 8: cum parturient [gallinae sc.~\ , acus substernendiim. cf. gloss, in coroll. Mull. Fest. p. 380: acus substruendum parturientibus, quam ex ipso Prisciano. desumptam esse perspexil P. Wesselimjius observatt. I 20 III] in A subternendum'A 19 acus in area excutilur] sic etiam yloss. I.; 'non inveniuntur, sed simillima I 52'

LIBER V 3 2 - 3 5

163

p- «54 P.

p. 188—90 K.

idem in I: a r g i l l a m mixtam a cere. exci|piuntur secundae declinationis haec: 'humus', e alvus' - Virgilius in II: In l a t u s inque feri c u r v a m c o n p a g i b u s alvum. A c c i u s tamen masculinum hoc protulit a n n a 1 i 1: s Maia n e m u s re l i n e n s gravido c o nee p i t in alvo et c domus', 5 colus', quae tam secundae quam quartae declinationis inveniuntur; quartae vero: 'anils', 'minis', 'socriis', quae ipsa natura femi- 34 narum esse oslendit, et praeterea 'marnls', c tribus', 'portictis', et neutra 'pelagus', quia et apud Graecos eiusdem est generis, et'vulgus', quod 10 tam masculini quam neutri generis invenitur. c virus' quoque neutri est generis, sicut ' pus', quod est indeclinabile. ' penus' invenitur et masculinum et femininum et neutrum. Virgilius in I : Cura penum s t r u e r e . T e r e n t i u s in e u n u c h o : 15 Cum in c e l l u l a m ad te p a t r i s penum omnem c o n g e r e bam clanculunj. H o r a t i u s in I e p i s t u l a r u m : Annonae p r o s i t , p o r t e t f r u m e n t a p e n u s q u e . In ' us' correptam tertiae declinationis nomina neutra sunt, ut ' mu20 nus', ' opiis'. excipitur ' hie lepus', ' haec Venus', ' hie' et | c haec Ligus', ' hie' et ' haec' et ' hoc vetus', et ' peciis', quod femininum ' haec pecus pecudis' declinatur, teste C a p r 0 neutriun: ' hoc pecus pecoris'. In ' u s ' productam, si sint monosyllaba, neutra sunt, ut 'rus', 'crus', 35 'ills', 'plus', 'tils', excipiuntur c hic mils muris', ' h i e ' et 'haec sus MiiUerus I. I. area] d aeraea D scutitur RG *cutitur Hh 1 Farro r. r. I 5 7 , 1: ex argilla mixto acere. gloss. I.: argillam mixtam acere ex Prisciano myxtam D 2 Verg. Aen. II 51 3 inquae AH ferit Med. conpagibus] H Med. compagibus rell. 4 a cius Rr actius AH Atlii ann. lib. I fr. ap.Krausium fr. hist. R. p. 177. at cf. Non. p. 193,25 Accius annalibus: ut quam fragilissimus aluos. et alius auctoritatis obscurae: Maia nemus retinens grauido concepit in aluo annalium primo R in primo annali D I. ni tueremus retinens L 5 mala G et Leid. Non. Maia nemus] mala manu Scaliger in Priap. LXX.V (append. Virg. p. 470 ed. 1573 antk. Lat. t. II p. 544 Burm.) mala sinu Vngerus de C. Valgio p. 47 e ecundae concipit Rr cepit L 6 sac Hh 7 femininarum Rr feminina DKh 8 esse spscr. in D ostendit. praeterea L neutro A neutrum K 9 pylagus K quia Dd quod et H generis neutri libri neutri uncis inclusit i. e. gloss, esse indicavit r 10 est om. A 11 sicut et AL paenus r 12 Verg. Aen. 1 704 primo aeneidos D I. eneid'. A 13 cura poene struere A post struere: et flammis adolere penates in rng. add. h 14 Ter. eun. II 3 , 19 eonucho K bam D

15 celulam G 17 oratius K

con

poenum A omne Bas. gerebam K congregaHor. epp. I 16, 72 aepistolarum K 18 Annonae]

t

om. L annne QK 19 nomina om. L

porcet Rr v manus K

21 feminum A femininum est K declinantur A 23 ut trus A

poenusque A penumque libri nonnulli Horat. i 20 h**c lepus (ae) Rr haec et hoc ligus L 22 pecus ex peculdes corr. A

peeodis G

11*

164

PRISCIANI INST.

p. 654. 55 P.

p. 190. 91 K.

suis', 'grus gruis'. supra syllabam autem feminina sunt, ut ' servitus', 'iuventus', 'senectus', 'salus', 'palus', 'tellus'. In ' a x ' desinentia, si sint adiectiva, communia sunt trium generum, ut ' h i e ' et 'haec' et 'hoc capax', 'audax', 'contumax', 'pervicax', || 'rapax', 'fallax'; alia vero, ctiamsi interposita sit alia consonans, feminina 5 sunt, ut 'fornax', 'pax', 'fax', Manx', 'arx', 'calx', 'falx'. propria Graeca et barbara masculina sunt: 'Aiax', 'Pharnax', 'Atax'. In ' e x ' monosyllaba masculina duo inveniuntur: 'rex', 'grex'. alia vero omnia monosyllaba in x quacumque vocali sive consonante antecedente feminina sunt, u t ' l e x ' , 'faex', 'crux', 'lux', 'merx', 'nix', 'pix', 10 36 'nox', 'calx', excipitur unum commune ' h i e ' et 'haec dux', in ' e x ' supra syllabam i antecedente in paenultima syllaba feminina sunt: 'haec ilex', 'silex' - auctores tamen et 'hie silex' inveniuntur proferentes. I u vena 1 is in s e c u n d o : Nee m e l i o r , p e d i b u s s i l i | c e m q u a e c o n t e r i t afrum. is Ovidius in VII m e t a m o r p h o . s e o n : Aut u b i t e r r e n a s i l i c e s f o r n a c e s o l u t i . V i r g i 1 i vi s autem in VIII: S t a b a t a c u t a silex p r a e c i s i s u n d i q u e s a x i s -. 'paelex' quoque ad mulieres pertinens femininum est, nee non etiam 'ca-20 rex'. Virgilius in g e o r g i c o n III: et c a r i c e p a s t u s acuta. alia, nisi sint adiectiva, masculina sunt: 'hie vertex', 'culex', 'pollex', 'codex', 'murex', 'cortex'; hoc tamen etiam feminini invenilur. Virgilius in VII: 25 1 suis om. D grus om. H add. h gruis om. RADK add. k seruitus seruilulis L 2 senectus uirtus salus Dh seneetus uirtus incus salus edd. ante Krehlium senectus incus salus Krehlius, de libris suis non satis tellus incus. In ax K 3 DE x SED accurate testatus tellus palus D PRIMVM DE TRIBVS GENERIBVS IN AX D

add. K

4 et hoc om. A

5 uero omnia etiamsi G uero omnia si A

t

c

oma si (cima in litura) H in.posita Aa falx. alia uero etiam propria uero graeca G RDHGLk

audax couturaax in mg.

rapax sabax fallax A

fornax AKr

monosillabam L

6 fax pax DL 7 ut aiax HK

8 DE TRIBVS GENERIBVS IN EX D

etiam

arxs R ars K Pharnax] it farnax

9. in x monosyllaba K

10 nix pix nox crux lux calx merx D

12 in peniultima sil-

haec

laba antecedente L ut ilex L 13 luv. sal. II 6, 350 14 -U- K 15 silicera pedibus Iuvenalis post sili duo folia desunl in A v. § 5 0 quae Rr quem H que h arum Rr 16 Ovid, metam. VII 107 17 siciles H fornacae Rr fornac

me Dd fornace* K undiqu+e (a) R

18 Verg. Aen. VIII 233 autem om. H 19 silix Rom. 20 paelex] D cf. Halmium emendat. Valer. p. 6 pelex HL B0TT0M0H

pellex RGK 'lisca

nee no R

carex] H (R't) carex BOYTOMUIN GL oarex K carex et cesura

uibex D carex supellex et ad mg. et uibex el supellex h cf. § 3 9 21 Verg. georg. Ill 231 23 Alia uero LK nissi G ut hie uertex D uerctex H 24 coM v dex] RD at correetum ^ _ Cordex -i- fldicen qui cordas componit r cordex d niorex K cortex] d corex D Verg. Aen. VII 742

LIBER V 35-37 p. 655. 56 P.

165 p. 191.

92 K ,

r a p t us de s u b e r e c o r t e x , idem in b u c o l i c o : Turn P h a e t h o n l i a d a s m u s c o c i r c u m d a t a m a r a e C o r t i c i s a t q u e solo p r o c e r a s e r i g i t alnos. 5 'vervex' etiam, cuius flnalis syllaba naturaliter producitur, masculinum est. I u v e n a l i s in I: et elixi v e r v e c i s l a b r a comedit. adiectiva vero omnia in x desinentia, sive e sive quacumque vocali alia an-VII37 tecedente, communia sunt trium generum, ut c hic' et 'haec' et 'hoc simIO plex', 'artifex'. In c ix', si paenultima brevis est, masculina sunt: r hic calix', 'hie varix'. excipitur 'haec salix' et 'haec filix'. V i r g i l i u s in II g e o r g i c o n : Et filicem c u r v i s invisam p a s c i t a r a t r i s . alia vero feminina sunt: 'haec matrix', 'c5rnix', 'lodix', | et omnia verlsbalia, ut 'victrix', 'nutrix', 'meretrix', 'natrix' - quod tamen, cum speciem anguis si||gniflcat, masculini quoque invenitur. L u c a n u s in VII1I: E t n a t r i x v i o l a t o r aquae. potest tamen hoc et figurate ad serpentem videri redditum, quod etiam feminino genere profertur, ut idem: 20 hinc maxima serpens Python, sicut: Praeneste subipsa -, 1 raptus Med. 2 Verg. eel. 6, 62 sq.cf.lib.U§Z5 bocolico GK 3 phetaentiadas R plioetontiadas DGL circundat L circumdat amarae] r circumdata mare R 4 ci

coitis Gg proceras] d proceres D proceruas K erigit] g eregit G 5 vervex] g uerbex GL nature L masculini LK est om. G (5 luv. sat. I 3, 294 7 vervecis] h ueruicis Kr uerbecis G cum luv. cod. Pith, ueruectis H a

i

uerbicis L libra G libra K 9 semplex G 10 et artifex G 11 DE TRIBVS GENERIBVS IN ix D ut hie calix uarix D 12 post uarix: radix add. GL Similiter radix claxendix quod signiflcat concliam (concam H) qua signum tegitur. Plautus in nidularia. opposita est claxendix at ego signi dicam quid sit. Excipitur haec salix HK Similiter — quid sit post pro obstitrix in fine paragr. collocat h; v. Plant, vidul. fr. 5 p. 442 Both., qui recte sietscripsit. de voc. claxendix cf. Mi'dlerus ad Paulum, p. 46, 10 excipitur — lodix in lit. d et om. L Verg. georg. II 189 13 felicem Med. post aratris: clasendix (similiter clasendix L) quod signiflcat concham (concha L), qua signum tegitur. Plautus (in uitularia add. g). opposita est elasendix at ego (at uero.ff) signi dicam quid sit GL 14 post lodix: Similiter radix claxendix quod signiflcat concam qua signum detegitur. Plautus in nidularia. opposita est claxendix at ego signi dicam quid sit. in litura d, Erl. 2 Krehlii, Krehlius. et hue quidem recte haec pertinent, quae ex marg. archetypi passim addita esse in codd. recle staiuit Krehlius 15 nutrix uictrix D meritrix GL 16 masculinum D ut lucanus D Luc. Phars. VIM 720 VIII. K 17 violator aquae] d uiolatur aque D 18 Potes Rr hoc tamen D ** hoc (et) H et hoc L 19 Lucan. Phars. VI 407 sq.: hinc maxima serpens | Descendit Python 20 hie L Lucan. Vatic. 4 apud Coriium 21 pliython R phyton DK Luc. Voss. A phiton H phithonZ pithon G. num in h. I. pro gloss, ad maxima serpens illatum est hoc voc? 22 Ferg. Aen. VIII 561

166

PRISCIANI INST.

p. 65fi P.

p. 192. 93 K.

38 'obstetrix' quoque pro 'obstitrix'. excipitur 'hie fornix', quod quamvis paenultimam positione longam habuit, tamen masculinum est. adiectiva supra dictam servant generum regulam: ' h i e ' et ' h a e c ' et 'hoc pernix', 'felix'. sciendum tamen, quod in verbalibus in 'trix' terminantibus invenimus obliquos casus coniungi solere etiam neutris, ut 'victrici signo', 5 unde: victricia tollite signa, quamvis 'hoc victrix' non memini me Iegisse, etsi analogia declinationis exigat. In ' o x ' omnia adiectiva sunt: 'velox', 'pernox', 'ferox', excepto uno 10 'celox' (species est navis) et monosyllabis, de quibus supra dictum est: c haec vox', 'nox'. In ' u x ' supra syllabam masculina sunl propria: 'Pollux', 'Volux'; unum commune, quod n habet interpositam in nominativo et earn in obliquis casibus amittit, ' hie' et ' haec coniunx coniugis'. sunt tamen, qui is nominativum | quoque putant sine n scribendum. 39 In ' y x 1 Graeca sunt et servant eadem apud nos genera: e Phryx', 'Eryx', 'Styx', 'sandyx'. Breviler quoque de generibus in x terminantium sic possumus dicere, quod in x desinentia adiectiva communia sunt trium generum, ut ' hie' et 20 'haec' et 'hoc audax', ,'artifex', 'felix', 'velox', appellativa vero ad utrumque sexum hominum pertinentia communia utriusque, ut ' h i e ' et 'haec coniunx, dux', quae autem ad solos mares pertinent, masculina, et quae ad feminas, feminina, ut 'hie rex', 'haec paelex'. Graeca vero sive 110tha eadem servant et apud nos genera, quomodo et barbara, ut 'hie Phaeax', 25

1 obstetrix] r et in litura D obstilrix R obstitrix] r et in litura ni f. L uel obstatrix d obstatrix Gl obstetrix R 3 seruant supradictam G ut o

hie D 7

Luc.

pernix] r pronix R Phars.

NINO IN ox D nasillabis L

5 casibus R

c 8 uitrix Dd

I 347

coniungui GL

9 exiguat K

salere Rr

10 DE COMMVNI BT FEMI-

ut uelox h ut pernox ferox uelox D 11 caelox RL mo12 haec uox nox de quibus supra dictum est. D his de quibus su-

diximus pra haec nox uox. LI

13 DE MASCVLINO ET COMMVNI IN VX D

ut pollux D pullux L

supra add. I

Volux] k uelux DKrg et in litura ni f. H

14 et unum

n

commune hie et haec coniux. n. habens interposition D et haec] ut D

16 nominativum] d nominatiuo D

IN YX. D eadem om. K erix R epyx G uel eryx g IN x. D quoque om. H

et earn] quam D

15 hie

17 DE MASCVLINO ET FEMININO

genera apud gros L Phryx] h phyx HG 18 styx om. L scandyx Rr 19 DE RECAPITVLATIONE in *x terminantium H 20 in ex desinentia r desi-

substantiua

nentia add. I

21 Appellatiua Hh

ad +* utrumque (ne?) H

utrunque GL

h

22 nominum K nbminum R communia sunt utriusque generis G utriusque generis L et, gen in mg. add., K 23 et dux D masculina sunt Gh 24 feminas] femininas H feminina] femina R sunt feminina K feminina sunt G rex et haec H pelex RDH pellex GK 25 pheax Rh paeax DGLK peax H

LIBER V 38-40

167

p. 656.57 P.

p. 193. 94 K.

'Aiax', 'calix' {onto TOV xvlig), 'Pollux', 'Atax', cVolnx', 'haec Sphinx', 'nox'. reliqua supra syllabam, nisi sint fetus terrae, e ante x habentia masculina sunt, ut 'hie cimex', 'vertex', 'apex', 'vervex'. excipitur 'supel]|lex'. alia vero omnia in x desinentia feminina sunl, ut 'haec pax', 3'mix', 'crux', 'ilex', 'salix', 'carex', 'filix' ayQwang, 'fornax', 'vibix' firolwi/;, 'celox'. excipiuntur 'hie grex', 'varix', 'fornix', et ' h i e ' et 'haec cortex', 'silex'. In t neutra sunt, ut'caput', 'sinciput', 'occiput', 'git' [isluv&iov, 40 c Nepet', oppidi nomen. 10 In duas desinentia consonantes, si sint ailiectiva, comnmnia sunt trium generum, ut ' h i e ' et 'haec' et 'hoc expers', 'prudens', 'inops', 'insons'. in his sunt ponenda et ilia om|nia, quae apud Graecos vel communia sunt vel faciunt ex se feminina: 'princeps' - 6 iqmyog xal rj uqyyiyoc. Virgilius in X: 15 T-u mihi mine p u g n a e p r i n c e p s , tu r i t e p r o p i n q u e s Augiirium P h r y g i b u s q u e a d s i s p e d e , diva, s e c u n d o - , 'municeps' - o GvvrsXeOTTjg xul

ng.

TJ GvvtsXeSTQici r] o nolhriq

KCCI TJ moli-

1 u v e n a 1 i s in q u i n t o: municipeslovis advexisse lagoenas -,

1 anto R

Aiax ponilD

T ano TOY Dd

attax R

QOYH-

c\AYzRLg

KWVLH

KAAIX K

Atax] supra post

Volnx] sic ni f. in litura H uclux h uelux RDGK

spinsRHL

sphynx D spliix G 2 Reliquas K e ante x habentia masculina sunt nisi sint foetus terrae L fetus] r phetus R foetus Gdk 3 uertex apex culex cimex uerbex L post apex: exlex add. RDHK del. h vervex] g uerbex G ExciM

pitttur (un) haec lex uibex NOAUJI supellex Dd

4 suppellex HGLK

pax for-

PI T

nax ilex carex salix fllix A<)>*C*IC (uibex MOAUJI add. d) celox mix crux D

5 crux

uel e

nux R

post crux: lux add. h

filix Gg filix ex felix corr. K A<|>POCTIC Rr i Apocic K A(j>poYC L A<}>POIC G A(f>oic H ubix Rr 6 fn-oilcoip] om. H MOAWP K MOAOY RG MOAOJp Lr caelox RL hie om. L grex calix uarix D uarix grex uarix fornix Hh fornix hie G 8 DE NEVTEO IN T. D sencaput K

occiput om. HGLK

H

add. h

pskcivfriov]

om. H

MEAANGION Rr

0

neret L oppi**di H 10 DE TRIBVS GENEHIBVS IN DVAS CONSONANTES D 12 uel omnia ilia nomina Gg ilia nomina K 13 ut princeps I) APXHTOC R APXHIOC r APXEYOC GK et ex APXEIOC mut. L KKY K APXHTOC R APXHIOC r APXEYOC GLK Verg. dea dea

Aen. X 254 sq. v 16 augorium G

15 T u ] diua tu Dd Tu**+* Rr Tu diua HK diua del. h phrigibusque RDG et in phrygibusque corr. L Y

Y H

Y

N

FO

assis GLr O

II

peditiua secundo L 17 o CINTEAECTHC KAI N CINTHAHCOPIA O TTIUAITHC KAI N TIU'AITIC Rr 0 CYNTHAHCTHC KAI H CYNTHAHC*THC (llC in Htura) 0 TTOAITHC KAI II TTOAITHC H 0 CYHTEAECTHC KAY H CTHTEAECTPIA OTTOt* (in mg.add.'ll) THC KAY H TTOAITIC (ic ex EC corr,) K CYNTEAECTEC GL ONOAITEC KAI -H- noNTic G H TTOAII-

TIC L post TTOAITIC in mg. prudens k Krehlius t. II p. 571 IIII RHGL quarto DK

18 Iuv. sat. V 14, 271 quinto] V 19 municipes] rd municepes k munia

ceps RDHGK

a

lagoenas] sic etiam Pith. m. alt. et al. Iuv. codd. laguenos Rr lagae-

168

PRISCIANI INST.

p . 657 P.

p. 194. 95 K.

'parens' - 6 yovEiig KKI
protulerunt. Varro in II rerum rusticarum: adipe suilla. Marsus: adipis pondo triginta vetustae. Novius in lignaria: H TO nas H lagonas cod. Tuv. Pith. 1 o TONEIC KAI N TTUINEYC Rr o YONIC.KAI.H TTONEIC G o TONEIC KAI H roNEic D o TONHIC KAI H TONHIO H o TONOC {in litura I) KAI H TONEYC ( Y in lilura J) L o TOHYC' KAI H TONEYC K 2 adiungui L defi-

cit] d defecit LKr defflcit D diffecit G saecundum H 3 fortasis GL ftcat DHG nt prinoipia D 4 tamen apud graecos neutra habent G

signiyovsvg

nee noXiTrjs] edd. inde a 3 {nisi quod yovsia 3 JTOJUTTJS fi) TONHYC NHC TTOAITIC R CONdC NECTONTIO. G TONEIC NEC TTONTIC K APXHTOI TONEIC NEC TTOAICTIC D THC APXHTOC CYNTHAHC * H. TONEYO * • * TTO**TIC L TONEYO KAI H TTOAITIC I OVA t%0l6lV

ovSixeqa 2 quia non sint K 6 frons lens L mens om.L

5 non add, r uero omnia si HK scrops L 7 Ovid, metam. VII 243

ut ars D VI RHGL

sexto D metomorphoseon H 8 haut K aud R ant GL ha*ud H eiecta permulti codd. Ovid. scropibus L 9 inueni /; Ptaut. Ampk. fr. 11 p. 422 Both, cf. lib. VII § 40-^0?!. p. 22*b, 6 Serv. ad Verg. georg. II 288 Prob. p. 1462 P . ibi0

que Lindemannum

10 scropes K

effodito tu plus ] scripsi effodi duplus Rr effo-

uel effodi

dito plus GLK effodi duplos HI effodito plus Dd fodito Nonius sexagenos] I sexagenus K et ni f. L indiges Rr 11 ante ops: neiporea add. R NEIITOPENA r NEYTTOPt-IA G NEYTTOPNA K

**TTOP**** L

HYUOPlrMn I

NEYTTOPITNE ( ITNE in UtUra

d)

KHPEA D [i. e. 17 evxoQi'a (ncd rt 'Piu)]. lacunam reliquit H traps L styrps H inuenitur ex maxime K 12 post fons: sons nocens add. r pons om. L 13 sunt et si h 14 aruns DGLk uffens L cynips RK cinips G cynyps HL n 15 TON cmoc adeps L TO li-jtog] a TON AITOO Dd TON nnoc RH TON TITTOO K TO IICTTOC G 16 Varro r. r. II 1 1 , 7 adipe suilla] / . G. Sclmeiderus in scr. v. r. I 2 p. 487 coll. p. 431 adipes ilia libri cf. lib. VII § 41 pro adeps quod in libris post adipes ilia sequitur est gloss, ad viliosam hanc lectionem pertinens post Marsus: poeta antiquus R uncis incl. r Domitii Marsi fr. VII ap. Weichertum poet. Lat. rell. p. 269, qui 'ceterum' ail 'haec ex quo pedestris orationis opere hausta sint, supersedeo quaerere' Marsus —uelustae add. g 17 adips L "pundo L triginta] Fleckeisenus ueginti g uiginti rell. 18 Novius] g Neuius Lr **uius G Nonius D Nouus K lignaria ] lignariae s. ligarlacae fr. 2 p. 48 Both. Liciniariae fr. p. 172 Munk. lignariae fr. II p. 220 Ribb. nomini fabuiae turbas moverunt vv. II. codd. Gellianorum XV 13, 4 , quas v. ap. Ribbeckium I. 1. cui id tanturn addo, ligna-

LIBER V 40-43

169

p. 657. 5S P.

p. 195. 96 K.

Sign a re op or let front em calida forcipe. cetera [] vero feminina sunt: 'hiems', 'cohors'. In 'axis' feminina sunt: 'fraus', 'laus'. VIII42 In ' a e s ' diphthongum unuin masculinum: 'praes praedis', et unum 5 neutrum: 'aes aeris'. Sciendum tamen, quod vetustissimi in multis, ut diximus, supra diclarum terminationum inveniuntur confudisse genera, nulla significationis differentia coacti, sed sola auctoritate, ut ' h i e ' et chaec aspergo', 'alvus', ' a m i s ' , 'adeps' vel 'adipes', 'charta', 'cardo', 'cinis' vel 'ciner', 'ceriovix', e collis', 'crux', 'calx', 'cupressus', 'platanus', 'populus', 'laurus', 'aquila', 'crinis', 'carbasus', 'colus', ' h i e ' et 'hacc cassis', 'clunis', 'hie' et 'haec fconscia', 'callis', 'fornax', 'frutex', 'grex', 'frons frontis', ' h i e ' et 'haec humus', 'imbrex', 'limus 1 , 'latex' - Accius: non calida latice l a u t u s - , is'lembus', 'linter', 'lepus', 'agnus', 'leo', 'pampinus', 'perdix', 'hie' et 'haec palumbes', ' h i e ' et 'haec faex', 'rudens' o ngotovoq, 'socrus', 'supparus' TtEQinfiiov et 'hoc supparum', 'se|nex', 'stirps', 'torris' 6 Salog, 'tiaras', 'Tibris', 'amnis', 'torquis', 'trames', 'vesper', 'hi' et 'hae vepres'. in multis aliis etiam confudisse genera vetustissimi inveniun- 43 20 tur sive in eisdem terminationibus seu immutantes eas. neutra quoque riae Aomen Gellio et ipsi restitution esse a Lambecio, Liciniariae nomen Spengelium ad Varr. p. 616 debere margini cod. Magliabecciani. eius enim codicis, olim S. Murci Flor., collatione, quamvis ipse eius rei nescius, usus est vir doclissimus, cf. R. Schneiderum in krit. Jahrbb. f. deutsche Rechtsmissensch. VIII1844 p. 267 1 oportet et r 2 caetera Hr femina R hi*emps Rr hiemps L choors GLK 3 BE TRIEVS GENERIBVS IN DIPTONGON D

ut frailS GL

6 DE INCERTO GENERE IN ERRORE v 7 terminationem Rr 8 post aspergo:

VETERVM INTER MASCVLINVM ET FEMININVM D H

TTOPOC

PANTICIC

add.

D

ME H TTPOCPANTICIC d

H TTPOTTEPMECIC ni f.

literis

fere

eva-

b

nidis in mg. I NITPOOPANTIOIC cod. Par. 7497 Darmstadt aluus LI 9 charthaifr cardo] h carto H 10 cupresus D cypresus L cupraesus K polulus L 11 carbassus K carbasus arbutus colus L c+assis (1) H casses chines R in cassis duals mut., in marg.: at e e correctum habuit add. r 12 hie et haec] om. G conscia] libri et sic 1,2 cocisia 3 cosia (i concia n concha a. et sqq. (hie et haec aid concha unds inclusit Krehlius) conchis Krehlii censor len. p. 430 frontis Rr 13 umus L actius H Allii fab. inc. fr. 14 p. 251 Both. fr. XII p. 189 Ribb. 14 non calide latice (sic) add. g calida] r callida RD latice (laticaer). t

uel e

Laurus lembus R laurus K 15 limbus LI limbus G lynter DHK lupus GDLK hie et haec palumbes] in litura h hunc et hane palumbem RGLK 16 prudens GL et in litura K o itqotovog — senex in litura d b TCQOTOVOS — torris om. R add. r b TIQOTOVOS] lacuna rel. om. H o TTPOONOC r suppatruus GL nSQicofiiov] lac. rel. om. H TTHPTOMION GLK TINPIOMION R

et hoc supparum TTEPIOMION D 18 6 tfa^o's] lac. rel. om. H tramis L

suparum H suppatruum GL tiara h

hi •— inuenhmtur add. r

tiberis DHG tibiris K

17

torrius L torques Rr

19 INTER MASCVLINVM ET NEVTRVM D

20

G

hisdem GL isdem D iisdem K

siu Rr

inmutantes HK inmotantes G

eas]

170

PRISCIANI INST.

p. 658. 59 P.

p. 196. 97 K.

quaedam solebant eliam masculino genere proferre vel ox contrario: 'hie' el 'hoc guttur', 'murmur', 'globus', quod ctiam 'hoc glomus' dicitur 'glomeris'. 'hie fretus' etiam et 'dorsus', 'huius fretus, dorsus' pro 'fretum freti' et 'dorsum dorsi' dicebant, 'hie gelus' pro 'hoc gelu', 'Histrum' pro 'Hister', et 'Rhenum', 'Tanagrum', 'Metaurum', 'Iberum', 'Vulturnum', 'Oce- 5 44 anum' (hoc tamen, qnotiens 'flumen' sequebalur, solebant facere). 'iubar' quoque tam masculinum quam neutrum proferebant - E n n i u s in anna 1 i b u s: I n t e r e a fugit albus i u b a r H y p e r i o n i s cursum. Calvus in e p i t h a l a m i o : io Hesperium ante iubar quatiens 'hoc iubar' dixit: si enim esset masculinum vel femininum, 'iubarem' dixisset -, c hic' et 'hoc liquor', 'hie' et 'hoc papaver', 'hie' et 'haec' et 'hoc penus' et 'hoc penum' - P l a u t u s in P s e u d u l o : f Nisi mihi || annuus penus hie ab amatoribiis congeratur, 15 f Cras populo prostituam vos, 0 puellae. Lucilius: Magna penus parvo spalio consumpta peribit. Plautus in captivis: f Dicam seni curet sibi aliud penus. 20 Caesar Stra|bo in oratione, q u a Sulpicio respondit: deinde propinquos nostros Messalas domo deflagrata penore volebamus privare. Afranius in talione: Lr eas terminatioues Rl rell.

1 in masculino GLk

genere om. G

eK

m

ut hie D 2 mormur G glomus] globus Rr huius glomeris D 3 hie fretus et dorsus L dorsus pro] r dorsum pro ft 4 hie gelus uel gelum RDHGK gelu uel gelum dicebant et histrum K 5 hiberum DLr hoceanum H 6 sequabatur D 7 Erm. ami. X 31 E. S. inc. sed. LXXXIII p. 80 Vahl. 9 hisperionis L 10 C. Licinii Calvi fr. 10 Lachm. fr. VIII Welch, poet. Lai. rell. p. 143 epitalamio L ephitalamio H 11 Hesperium] a Hesperum DHLKr Vesperum RG quatiens] rhl om. RHLDGK 12 dixit protulit Hk dixit protulit Kk dixisset] r dixisset qualieus R dixisset quotiens GLK dixisset quotiens hoc iubar dixit H 13 et hoc liquor] d et haec liquor D et hoc papaver] d et haec papauer D

INTER MASCVLI ET FE ET NEVTR D

14 poenus K

paenum R

poenum K Plant. Pseud. I 2, 44 sq. («. 177 sq.): Facite hodie ut mihi munera multa hue ab amatoribus conueniant | Nam nisi penus annuus hodie comienit cras populo prostituam uos (piostiuauos Vel.) libri Plautini. de his versibus ope Prisciani {coll. Kb. VI §76) emendandis cf. ann. Ritschelii, qui eos sic constituit: Facite mi hodie ut munera multa hue ab amatoribus couueniant (s. amatoribiis congerantur). Nam nisi mi annuos congeretur ( s. annuos conueniet) penus, cras populo prostituam uos. pseudolo G et in lilura d psedolo L 15 ab om. DL add. d congeretur D congeritur GK 17 Lucilii fr. inc. 65 Dons. 64 Gerl. 18 parvo] per uos libri Noniani 219, 29 perbibit K 19 Plant, capt. I1II 4, 12 (». 920): Dicam ut sibi penum aliud ornet 20 plenus Rr 21 Caesar Strabo in or. qua Sulpicio respondit] Caesar Strabo contra Sulpicium tribunum plebis lib. VI § 76, ubi idem fragm. I., v. Meyerum orr. R. fr.p. 334 sq. ed. alt. sulpitio H deinde om. lib. VI I. I. 22 Messalas] rdk, quam scribendi rationem, etsi minus rectam, in Messallas mutare dubitavi, cf. Lachmanni ad Lucr. comrn. p. 204 messales RD mesalas K maesalas L deflagrata] dh defragrata H ilagrata DG conflagrata L poenore H 23 affra-

LIBER V 43—45

171

p. 659 P.

p . 197 K.

Vos q u i b u s cordi est i n t r a t u n i c a m [nianus] l a e v a , d e x t r a i n t r a p e n u in E r i l e -, 'hie' et 'haec' et 'hoc pecus' - E n n i u s in N e m e a : s P e c u d i dare viva marito. potest tamen figurate hoc esse prolatum, ut si dicam 'aquila maritns' vel 'rex avium' -, 'hie' et 'haec retis' et 'hoc rete', 'hie' et 'hoc sexus', 'hie' 45 et 'haec' et 'hoc specus', 'hie' et 'hoc sal'. Cato in II: ex sale, qui a pud C a r t h a g i n i e n s e s fit. Af r a n i us in C o m p i t a l i b u s : io ut, quicquid loquitur, sal meruin est. etiam 'hoc sale' Ennius protulit in XIIH annalium: Caeruleum spumat sale conferla r a t e pulsum Per mare. Supra dictorum tamen nominum usus et apud Caprum et apud Prois bum dc dubiis generibus invenis. nius GL Afran. talion. fr. 1 p. 191 Both. p. 257 Neuk., qui sic I. constiluit: uos, quibu' cordi est intra'tunicam | Manus laeua, dextra in peniim herile s. Vos, quibu' cordi est intra tunicam laeua, dextera in peimm herile. fr. unic. p. 176 Ribb. qui sic: Vos quibus cordi est intra tunicam manus laena, at dextra in penum | Erile o tv taliane R taleoue DHLK 1 tonicam Gg tonicam L manus del. Neukirchius e

2 dextra Rr intra] L in rell. 3 erile] cf. lib. VI § 7 6 , h. I. herile G lierile rell. 4 hie et haec et hoc specus hie et haec et hoc pecus D Enn. Nem. fr. 2 p. 57 Both, (pecudi dare | Viam marito) p. 42 (cf, p 252) Ribb., p. 133 Vahl. nemia L neinea G 5 pecudi ex peculi corr. K pecodi G dare uiua in lit. h viva] Dresd. 1. 2. Erl. 1. 2. Lips. 2 Krehlii uiuam mei omnes, ut tamen in D ex uiua corr. videatur a d, quid H praebuerit dinosci nequeat. uiuam etiam Heidelb. teste 6 maritus add. r uel am Rr Krehlio t. II p. 514, uiua ex silentio Lindemanni 7 INTER MASCVLINV ET NEVTBV ITERVM D

et hoc sexus] r et haec sexus o

RL

hie et haec et hoc specus h. I. om. D 8 et hec sal Rr Galon, orig. lib. II p. 107 Kr. fr. 38 p. 275 R. lib. V fr. CHI p. 65 H'agen., rede ul opinor numero II (secundo D III L), de quo iam Krausius dubitaverat, in V mutato. idem fragmentum, nee tilulo nee numero libri addito, ap. Alcuinum legi in gramm. p. 2091 P. fitgit editores i

9 carthaginenses Rr kartaginenses G kartliagiiiienses ex karthaginiensis corr. H h

cartaginenses L Both.

chartaginensis K

fr. V p. 1 8 5 Neuk.

fr.

affranius GL

Ill p. 1 4 4 Ribb.,

quibus

Afran.

Compit. fr. 1 p. 162

et ipsis addendus

I. Alcuini

I.:

Africanus (I. Afranius), quod loquitur sal merum est competalibus GL 10 ut quicquid] sic et Barb. m. alt. ap. Ribb. Et quod Barb. m. pr. ut quid L merum. est etiam G 11 Enn. ami. XIHI 6 E. S. XIIII, I p. 57. LXXI1I Vahl. cf. Gelt. n. A. II 26, 21 XIIII] sic etiam Gelt. I I XVII G annalium] h annali H 12 spuniant R sale] mare Gellius pulsum per mare ex per mare pulsum corr. K e

13«par Dd Per mare ad fragm. Ennii pertinere perspexit Krehlius t. II p. 515 pro ma**re ( n e ) HL 14 Suppra dictorum K Caprum] de dub. gen. fr. p. 12 comm. Osannianae, cf. lib. VI § 76 Probum] Valerium Probum Berytium ut arbitror v. Graefenhanium hist. phil. IIII 154 sq. coll. 0. lahnio prolegg. in Pcrs. p. CXXXIX. huius Probi auctorilate tisus est Caper teste Charisio p. 94 P. et ad eundem Caprum hoc Prisciani de Probo testimonium referendum esse censeo, cf. etiam lib. VIII § 26 lib. VIIII § 54 lib. X § 7. 21. 45. 46. sic eliam aliis quibusdam locis, ubi cum vetuslioribus plerwnque grammatids Probus a Prisciano cilalur, non pleniorem aliquam Probi iunioris institutionum editionem intellegendam esse puto, quae Osanni est sententia, Beitrdge etc. II 210 sqq., sed ipsum ilium Berytium, cuius mentionem ubique ni f. aliunde hausit Prisciamis; cf. lib. I §39 VIII 97 VIIII 34 X 11. 38.49.52. iunioris vero Probi operi-

172

PRISCIANI INST.

p. 659. 60 P.

p. 197. 98 K.

DE NVMERIS. VII1146 Numerus est dictionis forma, quae discretionem quantitatis facere potest. ost autem vel singularis vel pluralis, nam dualis apud Latinos non invenitur. singularis est, nt 'homo', pluralis, ut 'homines', et'sciendum, quod in uno proprie numerus non dicitur, sed abusive, quomodo nomina- 5, tivus casus non est, sed abusive casus dicitur, quod facit alios casus, quamvis multi de hoc dicant, quod ideo casus sit dicendus, quod a | generali nomine cadant omnium specialium nominativi. sed si ob hoc casus est dicendus, omnes partes orationis possunt videri casum habere: et verbum enim et adverbium et coniunctio a generali verbo et adverbio et coniunc-10 47 tione cadunt in spcciales positiones singularum. alii autem dicunt, quod ipsa terminatio nominativi cadens in alias diversas terminationes non incongrue casus nominator, cum na|[turam habeat, ut cadere possit et cadendo 1'aciat omnes casus; quippe si casus dicitur non solum illud, in quod cadit aliquid, sed etiam ipsa r e s , quae cadit. unde aptota dicunt ilia nomina ig doctissimi artium scrjptores, quae nominativum tantiun habent casum, in quo refutatur illorum ratio, qui ideo putant eiun casum nominatum, quod a generali nomine cadat. possumus autem et a maiore ct frequentiore parte casuum, qui sunt obliqui, hunc quoque acciper'e nominatum, quomodo et syllabas ex singulis vocalibus dicimus. ergo singularis quoque numerus 20 bene dicitur, quod ipse geminatus et multiplicatus facit omnes numeros et quod omnes numeri ex ipso componuntur et in ipsum dissolvuntur. 48 Et singularis quidem numerus flnitus est, pluralis vero infinitus. cum enim dico c homo', certum est de uno dicere, cum vero 'homines', incer r turn est, de quot, nam a duobus usque ad innumerabiles extenditur signi- 25 ficatio. itaque natura numerorum quoque certorum invenit nomina, quibus bus usits est qualia liodie leguntur. Probi iunioris opusculis librum de generibus s. de dubiis generibus annumerat Eichenfeldius anal. p. XX cf. Pompeium ad Don. p. 156 L. Osannum Beitr. 11 259 sq.

inuenies rdl

1 DE NVMERO G KXPLICAT BE UENE-

RIBVS .'. INCIPIT DE NVMERIS. D expl. de generibus inc. de numero L

de numeris

t

mtiftiiKinscr. om. H 2 diccionis Rr diccionis H post potest: dictiones possunt dici omnes partes orationis add. D del. d 4 DE CASV D sciendum est Gk 5 propriae RK el in proprie corr. H non dicitur numerus G quomodo] quoniam v casus

DL nominatiuis non I)d 6 est add. I 7 multi] / muli L dicunt D 8 cadunt HGL ob BHGLK add. h 9 habere casum D 10 coniuntione R 11 cadunt et in k 12 incongruae Rr 14 faciet r facit L si om. D del. h d

ilium Rr quot R quo Gr post in quod: id est obliqui casus add. H del. h cadit] d cadat DGLK 15 post aliquid: id est obliquos casus add. r id est obliqui casus D del. d cadat D aptato H 16 quae] qui L 17 qui ex quae corr. H nominatiuum L 18 autem om. H et a frequentiore H 19 olliqui R nominat**um (in) D 20 syllabas et singulis K 21 DE NVMERIS D 22 in ipsum ex in- ipso corr. II dissolvuntur] r disoluuntur L desoluuntur G dissoluitur R 23 quidem ex quoque corr. R 24 dicere] dici r 25 inmum

nerabiles H

26 numerorum] g uerborum numerorum G

inuenit certorum L

LIBER V 46 —50 p. 600. 61 P.

173 p.

198. 99 K.

adiunctis nihil ultra citraque intellegere liceat, ul 'homines duo', 'centum' vel 'mille'. ergo dubitationem pluralium discutit adiunctio eorum nominum, quae singulis numeris sunt propria suae cuiusdam positionis, quippe cum sint pluralia non a singularibus nata. | s Nunieros autem hae hahent dictiones, quae personas quoque habent vel finitas vel inflnitas, id est nomina, verba, participia, pronomina. unde si deflciat personis verbum, deficit etiam numero, qualia sunt infinita, impersonalia, gerundia vel simina. adverbium vero, quamvis saepe demon- 49 stret numerum ad signiflcationem nominum numeralium, non tamen quasi 10 accidentem hunc habet: accidentia enim generalia fere sunt ad omnes species partium perfectarum. quod enim dicas singularis numeri adverbium vel quod pluralis? cum similiter omne adverbium tam singularibus quam pluralibus verbis adiuugitur, etiam || numerale quemcumque numerum significet - ut 'singillatim circumeo' et 'singillatim circumimus', 'pluraliter lo15 quor' et 'pluraliter loquimur', 'saepissime dico' et 'saepissime dicimus' -, quod in nulla parte alia numerum possidente potest contingere nisi figurate, ut, cum sint numeri singularis, plurali addicantur vel, cum sint pluralis, singulari. praelerea nomen et pronomen et verbum et participium declinantur in nunieros. adverbium autem quicquid signiflcet et quemcum- X 50 20 que numerum, indeclinabile manet. hoc tamen interest inter numerorum nomina, quae sunt indeclinabilia, et inter adverbia, quod ea licet tam singularibus adiungere,"ut praedixi, quam pluralibus, ut 'milies dixi' et 'milies diximus', ilia vero non nisi pluralibus, ut 'mille homines diximus'. nee praepositio igitur nee coniimctio nee interiectio numerum habent, 25 quippe nee personas significant. Inveniuntur quaedam nomina, quae utrumque numerum eadem voce

1 contraque Rr -x- post duo add, K 2 adiunctio] I adiuclio L adiuntlo H 3 singulis] rh in singularis R singularis H numeris] h numeri* B suae] r siue R 4 post nata: Omnia enim a se nascuntur. nam duo non est ab uno deriuatum (diriuatum Gk) nee tres a duobus nee quattuor (quatuor Gh) a tribus add. DGLhk

5

DE PARTIBVS

QVE HABENT NVMERVffl ET QVE NON. I)

NumerOS

ex

Numerus cofr. L 7 deficit] g defecit GK sunt ioflnitiua D inpersonalia H 8 adverbium] d Inde aduerbium D demonstrat HL 8 nominum] r nuv

merum R nemeralium Hh 10 accedentem GK accedentia g 11 quod] / cum L 12 quod om, L 13 post adiungitur: ut male fecit et fecerunt add. h signifleet] dg signiflcat DGL 14 singilatim L singulatim G circueo HL circumeo et singillatim] om. BK circueo singillatim in marg. add. k circumeo add. d singilatim L singulatim G circuimus HGL 16 in ulla Kk posidente L 17 addicantur] R adiuugantur DLGrh adiungiintur HK 19 significet et] a signiflcet codd. significat uel edd. ante a quemqueT) quenqunq; G 20 a mauet iterum inc. A cf. § 36 hoc tamen] hoc autem Dresd. Krehlii (R?) 21 ea] ea aduerbia Ar tea (a) ff 22 milies] /( millies KH millies K 23 nissi G nisi plurubus A 24 habet L 25 nee add. k post significant: In uerbis nulla uox eademque apud latinos singularis et pluralis est id quod apud graecos interdum inuenitur ut HAHTON HITO NAHTwn KNINLOI G cf. § 52; in L hoc I. duarurn fere tin.

lilura

u 26 nemerum Kk

174

PRISCIANI INST.

p. 661. 62 P.

p. 199—201 K.

demonstrant, ut in prima declinatione singularis genetivus et dativus et | pluralis nominativHS et vocalivus, 'huius' et 'huic poetae' 'hi' et 'o poetae'. 51 et in mobilibus trium generum omnibus singularia feminina et pluralia neutra eandem vocem habent: chaec prima' y nqaxri xal xa TCQWTCX, 'sacra' ij isQa xal

tec UQ<X , 'maxima'

r\ jieylsrri xal

xtt piyujru.

in

secunda s

quoque declinatione genetivus singularis et nominativns et vocativus pluralis idem est: 'huius docli' et 'hi docti' et 'o docti'. in tertia omnium in 'es' productam terminantium, cum pares habeat nominativo syllabas genetivus, nominativus quoque pluralis et accusativus et vocalivus idem est, ut 'hie verres' 'hi' et e hos' et 'o verres', 'haec caedes' 'hae' et 'has' et 10 'o caedes'. in quarta etiam genetivus singularis et nominativus et accusativus et vocativus pluralis idem est, quippe in omnibus his casibus producitur ' u s ' : 'huius fluctus' 'hi' et 'hos' et *o fluctus'. in quinta quoque declinatione omnis nominativus et vocativus singularis et nominativus et accusativus et vocativus || pluralis idem est, ut 'haec' et 'o res', 'spes', 'fa- is 52 cies', 'hae' et 'has' et 'o res', 'spes', 'fades', nee solum in nominibus, sed etiam in pronominibus invenies quaedam communia utriusque numeri, ut in his, quae genetivum vel dativum singularem in i terminant et similiter nominativum pluralem: cmei', 'tui', 'sui', 'nostri', 'vestri', 'illi', 'isti', 'ipsi', 'ei'. cqui' quoque tam singularis est nominativus quam pluralis. 20 in participiis quoque mobilibus idem fit, quod in nominibus. nam in verbis nulla vox eadem apud Latinos singularis est et pluralis. Sunt quaedam | nomina semper singularia vel natura vel usu: natura, 1 in add. k

2 nominatiuis

et uocatiuis A

hi et 0 poetae add.

N

h LK

3

TTPOTH L 9j] Otll. R

Et immobilibus singulariam Rr OA r

Rr Et immobilibus 4 ut haec ADh

TIPOTA A TTPUI0A r TPUITA D

METICTE R

MHO1CTH T MHTICTE G

ff omnibus] I nominibus nQcotrj] I TTPO.TH A TTPUJQH r H 5 hlHPa Rr

MHTICTH AL

0A. r

GA IHPA r METIOTA R

MHOIACOA r MHricrA AL METIOZA K 6 pluralis ni f. in lit. ff plurales h 7 idem] id H ut huius r et hi] hi HO docti om. GL ho Rr omnium] r omnia rell. uel nomina add. k 8 terminantium] r terminantia RAHLK disinentia G nominatiuum terminantia D habeant ff 10 has] as A 11 etiam declinatione genetiuus A 12 uocatiuus. Idem est pluralis quippe A idem est] h v

id est ni f. in lit. H quippe] k quoque K 13 ho fluctus H • 14 uocatiuis Rr singularis — pluralis in mg. add. r et ante accusatiuus add. h 15 idem] h \&H

est**+ut// ut om. L o res] ores A 16'o res] ores A species G nec]Nff nominibus] h omnibus H 17 etiam pronominibus A 19 ut mei AL 20 ei — tam in lilnra g singularis quam pluralis nomiiiatiuus. In L 21 nominibus] omnibus G el in nominibus corr. in K 22 Latinos *** singularis ff et pluralis est D post est a D, post pluralis ah ALh add. quia id ( i d q u e . i ) apud grecos interdum inuenitur ut JIAOON trui HAOON EKEINOI (sic L ueniebam ego ueniebant illi add.

I HAHTON.INTO IIAHTON . KIIINIDI A

e eKeiNoi HAHTON ITU) HA*TU)N KNINIU1I D

HAHTON Hirui ff, lileras exlr. in litura add.h, SEMPER SINQVLAHIA D semper om. G

HAHTUIN HITUI.

cf.% 50 23 DE HIS QVAE DEBENT ESSK singularia semper K Natura au-

LIBER V 50 —54

175

p. 662. 63 P.

p. 21)1. 202 K.

ut propria, quae natiiraliter individua sunt: 'luppiter', 'Venus', 'Ceres', 'Achilles', 'Hector', 'Sol', 'Luna', 'Italia', 'Sicilia', 'Cilicia'; usu, quae singulariter proferri tradidit usus, ut 'sanguis', 'pulvis'. in his lamen ipsis esl quando vel eventus vel partitio regionum vel diversae opiniones vel 5 auctoritas veterum cogit vel quando pro appellativis quoq'ue proferuntur, ut etiani plurali nuracro proferantur: eveutus, quod evenit saepe eodem prbprio nomine duos vel plures nuncupari, ut 'Aeneas' Anchisae filius et Silvius 'Aeneas', 'Pyrrhus' films Achillis et 'Pyrrhus' rex Epirotarum, 'Aiax' Telainonius et 'Aiax' Oilei filius. haec enim non naturaliler communia 53 io sunt, quippe nullam qualitatem communem significant, sed casu diversis contigere personis. idem facit partitio regionum, ut 'Gallia' citerior et 'Gallia' ulterior, diversae opiniones, quod quidam multos soles et multa.s lunas esse putaverunt ('terra' quoque, 'virtus', 'pietas', 'iustitia', 'probitas' et similia, quando deas significant, propria sunt, quando vero paries vel is in hominibus sitas res, appellativa sunt. itaque si sint propria, non ha- 54 bent pluralem numerum, sin appellativa, habent); auctoritas, ut 'mella',|| 'frumenta', 'ordea', 'farra' plurali numero protulit V i r g i l i u s , cum in usu frequentiore singularis niuneri sunt, sicut alia quoque plurima, ut 'sanguis', 'pulvis',. 'pax', quae tam singulariter quam pluraliter prolata idem 20 possunt significare. sed phiraliter non utimur cis, quia auctoritas deficit, | cui si collibuisset, quomodo 'cruores', dicere 'sanguines', vel quomodo 'ci- • tem propria A 1 nataliter K ut iuppiter DGKh iupiter L 2 achiles G sol luna italia sicilia cilicia hector achiles L haector RA sicilia italia cilicia sol et luna D Sicilia Cilicia] r sicilia RH scilicia A usque quoque quae H 3 ui

h

et sanguis K In is Rr ipsis propriis est A 4 partitio] r partio R partitipio A partic**io (ip) K opiniones] g openiones G oppinionesi? 6 in plurali Rr proferuntur K DE NATVBA D proprio] r propriae R 7 uel plurales A nonci*pari G noncipari in litura k siluius eneas K 8 pyrius RAK pirrus H pirrhus DG phirrhus L achilis GL pyrrus RANK pirrhus DG phirrhus L epirotarum rex LK epyrotarum rex H epyrotarum RA 9 tellamonius L thelamonius G olei DG 10 nullam in mg. I ad nullam qualitatem, add. nota v, haec in mg.: Non ideo eodem nomine mmcupati sunt quod aliqua qualitate similes fuerint si duo nigri uel duo formosi. add. sr cf. infra significat A u

i

contigere diuems A 11 conligere] rh condngere RHL contigere K personas K post personis: Non enim ideo eodem nomine nuncupati (noncipati A) sunt quia qualitatem similem habent id est quod (quae A) duo albi essent uel duo nigri (nigri duo GLh) uel (et k) duo formosi (formosi duo GLk) ADGLhk, quae merito exulare a

ci

iussit Krehlius cf. supra r galH Rr oterior A 12 opiniones] g openiones G oppiniones H 13 putauerunt uel qviando. Terra Rr uirus A piaetas Rr pietats (n) H 14 sunt propria A Id post appellatiua, habent: qnando partes uel in hominibus sitas (sitis A) res significant, repetunt AD del. d 16 BE VSV. D ut om. AGL add. I 17 hordea DL .Plurali H Vergilius mella protulit eel. 3, 89 4, 30 georg. I 131 IIH 35 etc. cf. ind. Erythraei s. v., frumenta georg. I 150. 189. 315 etc. cf. ind. 1. s. v., hordea (sic Med.) eel. 5, 36 georg. I 210. 317, farra i

georg. 1 73. 101. 219 III 127 18 fr q.tiore L sunt Rr plurima +*** (sunt) D puluis samguis L 19 pax lux euae k tam] k om, G tamen Jig 20 defecit GLK 21 conlibuisset D quomo,i0 Rr sanguinis A 1 inpediret H

176

PRISCIANI INST.

p. 663 P.

p.

202 K.

neres', sic 'pulveres', nihil impediret. sciendum tamen, quod metallorum vel seminum vel umidorum ad mensuram vel ad pensum pertinentium pleraque semper singularia inveniuntur, ut 'aurum', 'argentum', 'aes', 'plumbum', 'stannum', 'vitrum', ' orichalcum', 'electrum', 'triticum', 'ervum' oyvfr, 'faba', 'lens', 'pisa', 'conchis', 'acetum', 'liquamen', 'mulsum', 5 'oleum', adeo autem haec usus, non regula prohibet etiam pluralia liabere, quod quidam propria conflsi auctoritate plurali quoque, ut dictum est, haec protulerunt numero, ut 'ordea', 'frumenta', 'fabae', 'vina', 'mella'. 55 similiter sunt quaedam semper pluralia vel natura vel usu: natura, ut 'Gemini', proprium in signo caelesti, et 'Pisces', usu, ut 'manes', 'arnia', in 'moenia', 'Floralia', 'Saturnalia', 'nundinae', 'Kalendae', 'Nonae', 'Idus', 'Compitalia', 'Neptunalia' et omnia paene festorum dierum nomina. sunt quaedam singularia voce, intellectu pluralia, quae etiam comprehensiva dicuntur, id est ne.qiht\Ttxi%a, ut 'populus', 'exercitus', 'legio'; alia contra intellectu singularia, voce pluralia, ut 'Athenae', cThebae', 'Mycenae', 'Mae-15 nala', 'Gargara', 'Tartara', 'Dindyma', 'Bactra'. inveniuntur tamen in his quaedam etiam singulariter prolata idem signiflcantia. Virgilius in V: Argolicove mari d e p r e s s u s et u r b e Mycena. S t a t i u s in VIIII T h e b a i d o s : Vive s u p e r s t c s , a i t , d i r a e q u e ad m o e n i a Thebes

20

metallorum vel seminum] r metallorum seminum R 2 umidorum] R humidor n m r reU. psum H 3 aes auricalchum **+**** uitrum plumbum stagnum triticum .D plummumi/ 4 stamium] n stagnum libri orichalcum] nonnulli Krekliicodd., utvid., uel a

it, oricalcum RAH auricalcum Kr aurichalcum DG auricalchum L

triticum Kk

"urn

ervum] herba L herba G

5 OPIZA ADH obriza L ab riza G

cannabis

conchis Hh concis L a

acoetum Rr

7 quidem Rr

confussi G confusi ni

uel a

f. in litura L confisa, I confusi Kk Rr

pissa G pis*a H

a e

8 ordea] in lilura h hordea ADKl

9 DE HIS QVAE DEEENT ESSE SEMPER PLVRALIA D

sunt add. r

faba pluralia]

0

plura R pluria D gemini et castor et pollux proprium D 11 menia Hh compitalia neptunalia [d est festae per quatuor dies factae nundinae kalendae nonae idus D calendae L 12 competalia GK compi*talia H poene AH DE HIS QVAE VOCEM HABENT ET INTELLECTVM E coNTRARio.i>

uoce singularia L

plulalia H

13 quaedam] alia D quae

conprehensiua ADH

L

14 7tiqiXrj7ttiY.d'\ 2

TIEPIAEMTIKA TTEPHAHHnTIKA Rr nHPIAHMlTTIKA A TTEPIAHMTITIKA GL TTHPIAHMTITIKA K TTEPI+AHM•TIKA (A-TT) D nupiHNTiKA H TTEPIAHMTITIKA dicuntur L sunt alia AD contra] d

contraria AD 5 uoce pluralia intellectu siugularia D singularia sunt h Athenae] d athaenae A athene D tebae A micenae RL mecenae G mycene D mychenae HK menela K menala rell. 16 tarlhara Rr dindima AG dyndima L dyndyma K in his quaedam ex quaedam in his corr. G 17 Vcrg. Aen. V 52 18 argoliquoue AK -depressus] RADHK cum libris aliquot Very. delt. deprensus 1 Fergilius dephensus GLk urbe] sic etiam Pal. m. alt. arce m. pr. emi

urbicena Rr micena L mecena G Mycena libri aliquot Vergil, deteriores Myeeeae Med. Pal. Mycenis Rom. 19 Stat. Theb. VIIII 294 sq. IX L VIII rell. Thebaidos] r tebaidos RG 20 uiuae Rr uiuere GK semperstes A diraeque] q G thaebes r taebe R thebis Q

LTBER V 54-56

177

li. Oft}. G4 P .

p_

20'2. 203 K.

S o l u s abi. •Jlacnaliis' quoque dieilur et 'Tartarus' et 'Gargarus'. V i r g i l i u s in b u c o 1 i c (i: M a o n a I u s a r »• u L u m q u e n e m u s p i n o s | q u e l o q u o n t e s 5 S e m p e r hnbet. idem in VI: turn T a r t a r u s i p s c Bis p a t e t in p r a e c e p s t a n t u m t e n d i t q u e s u b u m b r a s . || DE FIGVRIS. Figura quoque dictionis in quantitalc comprebenditur: vel enim sim-XI 56 plex est, ut 'magnus', vel composita, ut cmagnanimus', vel decomposita, quam Gracci naQaavv&sxov vocant, id est a compositis derivata, ut 'magnanimilas', quae rationabiliter separatim accepta est figura a Graecis. neque enim simplex poterit esse, quae a composita derivatur dictionc, neque ir» composila, quia, quod suum est compositorum, non habet, id est ut ipsa per se ex diversis componatur dictionibus separatim intellegendis sub uno accentu et unam rem supposilam [id est significandam] accipiat, ut est 'respublica7, c iusiurandum' el talia. una est enim res supposita, duae vero voces diversae sul) uno accentu prolatae, quas invenis separans composi•20 turn, ctiamsi sit a corruptis compositum, ut est 'parricida'. hoc enim ipsum per se compositum quaerentes ex quibus dictionibus est, invenimus divisione facta eas per se intcllcgendas: dicimus enim a parcnte et a verbo 'caedere', quae utraque per se integra sunt et intellectuin habent plenum, quod in decompositis fieri non potest. si enim dicam 'mag25 nanimitas compositum est a magno et animitate', nihil dico, 'animitas'

io

i

1 abe Rr abii LK habii G 2 menalus libri Verg. eel. 8, 22 s/j. bocolico AGK 4 menalus DHGLK argutumque] ra argntum qnae RA Ioquentes eliam Ver. loquentis LPal. 5 semper] r om. L siper /{ 6 Verg. Aen. VI 577 sq. 8 patet add. r intenditque R tendit quae A 9 DE FIUVRIS incipit LK EXPLIOAT DE NVMERIS INCIPIT DE FIGVRIS D inscr. om. AH 10 conpi'ehemlitur AD semplex G 12 7taQttOvv&STov] n TTAPACINOETON L TTAPAOINTETO.V HI

G parnsyntlieton H parasintheton K parasindeton Rr parasintliethon D parasintelon A a magpnanimus

est de eompositis GL

magnanimitas A magnanimitas a magnanimus D o

13 post magnanimitas unum folium deest inL, inc. ilerum nb initio § 68 Dest u duo m. x

rec. in mg.

14 simples A semplex G

ter

posit Kk

diriuantur A.

15 id est

is

ex ut est corr. A

ut ipsa ut ipsa H

16 intellegendo Rr

RHK 18 res puplica G talia] d talia K alia GD posita RHK 19 diuersae uoces B 20 si*t (n) D

17 subpositam

enim est ADGK subcompositum om. D

i

parrycida Rr ah hoc enim iterum inc. B cf.lib. III1 § 2 22 post enim: diuisione facta add. D et sup. lin. Ah 22 parens A 23 et uerbo G a caedo uerboZ* prolala

caedo A utraque add. h per se prolata intigra G per se integra Kk 25 com posilum est] )' com R magnus et animitas A animitate ex animante corr. H GRAMMATICI LATINI II. 12

178

PRISCIANI INST.

p. 664. 65 P.

p. 203. 204 K.

enim per se non dicitur. necesse est ergo dicere, quod ' magnanimus' quidem corapositum est a magno et animo, quae sunt intellegenda per s e , a magnanimo autem derivatum est 'magnanimitas': quamvis inveniuntur multa du|bia, utrum decomposita sint an composita, ut c impietas', 'infelicitas', 'perfectio'. quae si ab impio et infelice et perfecto dica- 5 57 mus derivata, decomposita sunt, cum autem in duo separatim intellegenda possint dividi, videntur esse composita, quomodo etiam participia, quae a compositis verbis derivantur, ut 'perflciens', 'neglegens', ' circumdans', 'anteyeniens'. sunt tamen quaedam, quorum simplicia in usu frequenti non sunt, ut 'defensor', e repleo', 'compleo', 'suppleo', c deleo>, ' r e l e o ' , 10 'defendo', 'offendo', -'respicio', 'aspicio', e suspi||cio', 'despicio'. quod autem rationabiliter simplicia quoque horum possunt dici, ostendunt nomina ex eis nata:" e plenus J quasi a ' p l e o ' verbo, Metum' quasi a c l e o ' verbo et 'leor'. ' s p e c t o ' etiam verbum quasi a verbo 'spicio' natum est frequentativum. is 58

Componuntur autem nomina modis quattuor: ex duobus integris, ut 'tribunusplebis', 'iusiurandum'; ex duobus corruptis, ut c benivolus', 'pinnirapus'; ex integro et corrupto, ut 'inimicus', 'extorris'; ex corrupto et integro, ut 'efferus', 'impius'. et sciendum, quod omnes partes orationis habcnt composita absque interiectione et plerisque participiis. interiectio- '20 nes enim semper simplices sunt, participia vero vel simplicia vel decomposita plerumque [id est a compositis verbis derivata] sunt: per se enim

2 quidem om. K

est om, GK

magnus et animus A

anima R

3 mag-

a

nonimo Rr magnanimus ADK

autem sup. tin. add. in K

quamuis tamen iauet

niantur (ex inueniuntur corr.) B

4 impiaetas R

impius et infelix et perfectus D

o perfeccio Rr

6 deriuatiua B

sibi ab Rr

7 possint] a possunt BA

ail

a om. A

8 jpflciscens A

circundans g

quaedam composita quorum A

9 eueniens Kk

semplicia G

tamen om. K

10 defensor] ft. I. om. D add. d

p

defcndo in litura h subpleo Rr supleo K releo] redeo B releo defensor ilefendo D 11 suspicio] om. K ante aspicio in mg. add. k suspitio H dispicio GK 12 semplicia G 13 ple*o (n) B et laetum K laelum RAH loetum rd quasi] h quas H loeo H uerbu leo D 14 loeor H spicio] specio GK spitio H 15 frequentativum] b frequent**** B 16 quatuor modis GK duabus K duobus modis integris A intigris G 17 tribunus plebis ex iribunus. plei

nus corr. B

duabus K

ut ante beniuolus om. RBHK

beneuolus H

penni-

uel pennirapus

rapus Rr pennirapus D pennireptus Gg pennereptus K post pinnirapus: Nam si^ noo_ ces^ent composita feinminum in ae dyptongon fecissent si quae nequae uti quis r

facit femininum. H cf. § sq. extr. intigro G

18 intigro g

ut om. G

DE PARTIBVS QVAE COMPONVNTVR ET QVAE NON. D t

extoris Rr

19

et sciendum est 0

20 habent add. r interiecciones R Interiectionis A 21 semplices G semplicia G simplicia sunt A decomposita id est a compositis uerbis plerunque sunt cliriuata K 22 a add. r sunt om. DG

LIBER V 56 —60

179

p. 665. 66 J>.

p. 204. 205 K.

raro componitur participium. nam si quis tlicat, | 'faciens' participiuin compositum fieri c efficiens', sciat hoc minimc potuisse fieri, nisi priiis verbum compositum fuerit, ut est c facio efficio', et ex hoc vcrbo nasci participium Vfficicns'. quae cnim participia per se componuntur, plera5 que amittentia vim participii transeunt in nomina, ut 'potens impotens', 'doctus indocUis'. ideo autem diximus *pleraque', quod ilia participia videntur a simplicibus suis esse composita, quae non verboruin sui temporis, sed participiorum simpliciiim regulam servant, ut c contigi contactus' a simplici 'tactus', 'coegi coactus' a simplici 'actus', 'contuli collatus' a 10 simplici 'latus'. Nomina vero componuntur vel cum aliis nominibus, ut 'omniparens', Xfl 59 11 paterfamilias', vel cum verbis, ut 'armiger', 'lucifer', vel participiis, ut 5 senatusdecretum', c plebisscitum', vel pronominibus, ut rhuiuscemodi', 'illiusmodi', vel adverhiis, ut c satisfactio', 'beneficus', 'maledicus', ccausi15 dicus', vel praepositionibus, ut 'impudens', 'perfidus', vel coniunctionibus, ut 'uterqiie', 'quisque', cnequis', 'siquis', quae composita esse ostenduntur a femininis in a desinentibus, ut 'siqua', c nequa' quomodo cali|[qua'. et 60 componuntur vel a duabus dictionibus, ut ' septentrio', 'semivir', vel a 1 a faciens Krd facien Rr

participio Ar

compositum participium G copos"

uel minime posse

partf K 2 sciet R hoc .fieri^-f minime potuisse iieri] Dr cum quinque Krehlianis in paueissimis (ex pocissimis eorr. R) fieri RRH et in ras. K in paucis fieri potuisse G 3 fuerit] in litura K fuisset ADG ut est] id est DG et] atque DHGL aeque K ex om. DGK add. dk 5 amitentia G amittentia K inpotens RBADH 6 dicimus A pleraque corr. ni f. ex pleruque H 7 a] ex A poris

semplicibus G

composita esse K

tern

Rr

8 semplicium G

contigi] rd

c

contingi RAD contaxtus Rr contractus A contac++tus H 9 coegi coactus in Hlura H semplici et sic fere ubique G, h. I. et aliquoliens K conlatus BHGK omnipotens GK 12 Lucifer A uel cum participiis BADG 11 uero om. A_ 13 senatusdecretum] h senatusdicretum K senatus H plebisscitum] rd plebiscitum RADffGK uel pronominibus] R at cum in mg. r uel cum pronominibus ce

G huiusmodi Bb 14 illius**modi (ce) K uel praepositionibus •—• perfidus uel cum aduerbiis G satisfacio A ante uel aduerbiis — causidicus collocat D malidicus K malificus G malelicusA beueficus maledicus causidicus] om. H add. h i causidicus] om. D causedicus RrA causidicus uel casidious K decem fere lilt. lac. in B 15 uel cum praepositionibus G inpudens AHK uel cum coniunctionibus G coniuntionibus R 16 siquis nequis D esse om. G ostenduntur esse K esi

17 aliqua

. Kk

post aliqua: Nam nisi (si A si non H) essent composita (com-

o

pisita D) feminina (femininum AR m. rec. b) diptongon Ab dytongu R m. rec. dyptongum H quae, nequae, uti (ut Kb) quis femininum quae femininum quae Kg) add. AD Kg, H iterwn (cf.

in ae diphthongum (dyptongon D diptongum A" dip g) fecissent: sifacit (fern quae fa: in litura h facit § 58) et m. recentior (non r) in R, a

a

om. etiam Heidelb. cum duobus aliis Krehlii 18 uel duobus Rr duabus] b duobus B semiuir septentrio dicitur plauslrum id est arcton quia septem Stellas habet. triones enim quasi teriones. D

12*

180

PRISCIANI INST. p . 666. 67 P .

p . 205. 20G K.

trilnis, ut cimperterritus>, Mnexpngnabilis', 'inextricabilis', vef | amplioribus, ut 'cuiuscumquemodi', quae (amen solent ex iam composite secundani compositionem accipere. primo enim compositum est < perterritus', Vxpugnabilis', eextricabilis', et post * iinperterritus', 'inexpugnabilis', 'inextricabilis', similiter cimperfectus', 'ineluctabilis' et similia. est ergo illud 5 quoque attendendum, quod separata composita non solum in simplices resolvuntur dictiones, seel etiam in ante compositas, sicut sunt ea, quae a tribus vel amplioribus componuntur. ipsa tamen quoque ante composita necesse est in duas iutellegibiles dictiones resolvi. componuntur tamen etiam quaedam ex decomposite: 'potens' a verbo 'potes', quod est com-IO positum. ex hoc componitur 'impotens', 'omnipotens', 'ignipotens', 'viri01 potens' ex simplici ct decomposite et esl sciendum, quod, si duo sint nominativi, ex utraque parte declinatur compositum, ut 'respublica reipublicae', 'iusiuraiulum iurisiurandi', quod Graeci namquam faciunt in compositis. dicunt enim, oportere eompaginem, qua cohaerent in composi- is lione dictiones, immobilcm manere. hoc igitur non servantes [Latini] divisorum quidem utimur declinatione, accentu tamen compositorum. in oinni enim casu sub uno accentu ea proferentes composita essc ostendimus, et possumus dicere, per singulos casus ea componi. quod dicentes non videmur contra supra dictam Graecorum de compagine rationem fnccrc. 20 nee minim apud nos per singulos casus nomina componi, cum apud illos quoque inveniuntur etiam verba quaedam, quae per diversa tempora componuntur, ut xarayQcicptx) xutsyQacpov, ctvayivcoSKco ccvEylvmGxov. nam si a piaesenti Kctrayquyco dicam nasci %uriys)a<pov, incipit labefactari || compago

t a tribus] h tribus ADH trium B tribus dictioiiibus K inperterritus BAH inextricabilis add. b "2 ex iam] etiam A etiam ex GK 3 est] essc K 4 postea Ah inperterritus HA 5 inperfectus B 6 adtendendum RBADH ten

addendum K seperata G 7 . Sicut D eas quae A quae in tribus G 8 componuntur sup. lin. add. K quoque tamen B 9 uitioues R .10 quod est ucrbum compositum AD composilum **** K 11 hoc enim componitur I) fompohitur om. H 12 et decomposito est. Et sriendum A* DE DECLINATIONE coMi'OsiTOnvitt NOMINVM. D Et is est A est om. HK sciendum est I) nominatiui sint D 13 res puplica rei puplicnc (I 14 iurisiurandi] a iua. inrandi A 15 conpaginem AH cliohercut A 16 inmobilem BH dinersoruni so

//

o

18 es ostendimus Rr

essc —• dicere in marg. add. K

10 dicire G km.rec. Y

21 nee] b nc* B Y

23 ut %atay^a(fco — nasci nattyQUipov add. It ae UJ

KATATPA^UI

KATErPAcf>UJN ANAANATINOCKU) ANEriNOCKUIN Rr KAT\TrPA<)>U). KATETPA())UIN. ANATINOCKO ANEriNUJCKON B KATATPA((>UI TErPAlUN ANATINUJCKUJ ANEriNtOCKUIN D KATATPAUI KATIirPA())U)N ANATINACKO. EHNOCKWN G(/ KATArPA<|)U) KATEn>A<|)UJN. ANNUIOC. KUJANNINUJCKUJX k KATOrpA(|)OY KATETAY

4>ON a n a TIMOCKO CT IMOCKOUI A" K.\TEriM<()Uj Rr KATArA(|)U) A ic.iTArPA())O rpo((>o A" KATArpaplio /( 24 dicamns /; NCSC'I A KATETPA^ION BAJJr cfnuN R KATHTPA4>ON GKII labesfaotari R conpago AH

G KATAKATATPA-

LIBER V 60-64 I'-

Wi; r

181

-

p. 20ti—208 K.

composilionis, quod recusat ratio. [ uniim apud Latinos inveniUir nonien, 62 quod quaimis ex duobussit nominativis composiluin, non ex utraquc parte declinatur, id esl ' alleruter alterutrius', quod (amen ipsum non absque ratione non declinatur. nam cum duae contra se pugnant regulae, ut 5 imam servet, necessario perdidit alteram. omnia enim noinina vel pronomina, quae genelivum in
i

post generum add. k 7 una unius unum unius] una unus lir om. H 9 supradioli nominis ex nominis supradicti corr. K

8 solum solius intigro G 10

V

altera ultra R buerunt ADKh

11 pro alterut*ru utrum Rr et del. h neccsario GK ha12 Cic. p. Marcello 1, 21: ut, si in alterutro peccaudum sit, iniireo

malim uideri nimis timidus quum parum prudens cf. lib. VI § 35 pro marcello A M.om. H 13 alteru*tro (1) R peccanlium A peccatum BHGK sit add. g . Malym H timidus] h timidu ni f. in lit. H 14 declinationem secutum est K 17 continguit G aceutibus K \\l add. r 18 utrunque (sic) add. g b

19 preuis Rr sit] ex tit corr. K acentum K in a habuit r 20 que] ex que corr. B Quae Rr q. H 21 coninntio R enclitica] rak encletica HB ADH en*lictica K quod que que quando A 22 intigris GK amittat] g amitat G 2-'i couiuntionis R encletici AHr ut pleraque BADh pleraquc ubique utraque R accenlus om. rell. h. 1. et in sqq. omnes utraquc pleraque ubique A' 21 deferentiae K itaque] cf. tamen de accent. § 10 post itaque utique non esL sed

in rqs. AIATOYTUI TOINYN. Itaque KAiocrrep B

25 coniunctio ctiam Kk

proposita B

182

PRISC1ANI INST.

p. 667. 68 T.

P-

20S K

-

c

tionis convertunt composita. vetustissimi tamen et altera ulra' et r alterum utrum' et e alterius utrius' solebant proferre et 'plerus plera plerum' absque c que' additione. - C i c e r o in P r o t a g o r a : q u a e i g i t u r p o t e s t | | e s s e i n d i g n i t a s v o l u p t a t i s ad m o l e s t i a m , n i s i i n m a g n i t u dine aut longitudine alterius utrius posita? C a t o de a m - 5 b i t u : sed stint p a r t i m , qui d u a r u m r e r u m a l t e r i u s u t r i u s 65 c a u s a m a g i s t r a t u m p e t u n t . idem in I o r i g i n u m : a g r u m quern Volsci h a b u e r u n t c a m p e s t r i s p l e r u s A b o r i g i n u m fuit. Pac u v i u s in D u l o r e s t e : P a t e r Achivos in C a p h e r c i s saxis p l e r o s p e r d i d i t , 10 idem in T e u c r o : P e r i e r e D a n a i , p l e r a - p a r s p e s s u m d a t a est. A s e l l i o in I I I h i s t o r i a r u m adverbialiter sine c que' exlulit: u t f i e r i s o l e t p l e r u m , u t in v i c t o r i a m i t i o r m a n s u e t i o r q u e fiat. - ergo nihil aliud est in his nominibus e q u e ' nisi syllabica epectasis, quomodo 15
lib. I fr.p.98

Kr. fr. 10 p. 269 R. fr. V p. 17 Wr.

agrum — Aboriginum om. GK add. g

in om.H

quem] r que R unl

post originum: qnaemulsci A

8

r

Volsci] H uulzi g uulsci rell. habuer Rr habuei'iut A plenus Rr ab origine g pacubius BDHKr Pacuv. Dulorest. fr. 2 p. 117 Both. fr. XVI p. 78 Ribb. cf. Siieglitzium de M. Pacuvii Duloreste p. 78 sq.fr. V 9 doloreste r doloseste A dolores te pater GK 10 Achivos] r acbeus R acheos BAD achaeos GK achaeios H Capliereis] r capherei ADHK caferei G caperei R prodidit G uel perdidit g 11 'Pacuv. Teucr. fr. 22 p. 147 Both. fr. VI p. 98 Ribb. theucro

B

12 periere ex perere corr. B perire G

paessundata est K pessnmdatur

Festus s.v. plera p.230 b M. eique obtemperans Ribbeckius 13 Asellio] ?• assellio G asellius RBA Sempr. Asell. hist. 1. Ill p. 218 Kr. fr. 4 p. 324 R. tertio D VI GK 14 plerum* ut (q.) B plerum in GK 15 nominibus que] r nominibus quae RA syllabica] rh syllabice R et in lilura ni f. H syllabicae pictassis (pectassis b) B epectasis] d epictasis RDH epactasis K 16 ut om. AH h

h

isce osce Rr illice K illicce libri rell. 17 plerusque pleraque plerumque] r plerusque et pleraque et plerumque RBAH 18 liter enim — nuvza%ov om.H add. h 19 TTOOHPOC r TTUITHPUC D fiabelit B uterque uero K uterque utrique B AEKATEPOC in lilura r IIKATHPUJC D collcctiuam habet D 20 TTOYNonujy R

o nOYNOTTOY

AD

rad quae RAD autem G

TTOYNOTTU) G

TlONOnOY

noniuntionem R

B

TTANTAXUJY Rr mus

21 accipia

Kk

TTANTAXO'P B

que]

sin] si H se A sin

LIBER V 64 —68 r

183

. fi6S. 69 P.

p . 208-10 K.

e

undique', 'denique', | c itaque'. sin vero ex utroque casu obliquo sint 66 composita nomina, manent indeclinabilia, ut chuiusmodi', ' isliusmodi', 'illiusmodi', 'cuiusmodi', ceiusmodi', 'cuimodi'; sin ex nominativo et nbliquo vel obliquo et nominativo, nominativus tantum declinatur, ut { prae5 fectiisurbis', 'senalusconsultum'. et invenimus per omnes fere casus composita, ut •iurisperitus', 'legislator', c praefectusurbis' cL 'praefectusurbi', c tribunusplebis' ut ' tribunusplebi', 'agricola' [agrum colens], 'caelicola' [caelum colens], 'macte' id est magis aucle - antiqui (amen ct 'mactus' dicebant _, 'mentecaptus'. et singularia cum pluralibus componuntitr, ut io'orbisterrae' et 'orbisterrarum', 'paterfamilias' et 'paterfamiliaruin', 'armipotens arniorumpotens', 'magistermilitum', 'asecretis', 'acalculis', 'aresponsis', 'abactis'. possunt tamen haec eadem etiam separata esse, si diversos (57 accenlus bis dederis vel inlerponas coniimctiones, ut 'resque publica', 'populusque Romanus', 'tribunusque plebis'. 'siquis' ad imi||tationem d'tc-g 15 Graeci enclitice prolatum quidam putant, ut 'numquis', 'nequis'. ostenduntur tamen ea sine dubio composita tarn a feminino singulari quam a neutro plurali in a desinenlibus. compositio enim, non enclisis, corrumpere dictiones solet: dicimus enim 'siqua', 'nequa', ut 'aliqua'. | DE CASV. •20

Casus est decfinatio nominis vel aliarum casualium dictionum, quaexilI68 qv

1 itaque utique ADH sin] Quae B oblico Rr stint OHrb 2 manent manent A illiusmodi istiusmodi D 3 cuiusmodi om. RH add. r eiusmodi cuiiismodi K einsderamodi B cuimodi] add. k cuicuimudi B et obliq. uel obliquo A 4 . Vt praefectus urbi H 6 praefectis urbis U praefectus. ubi. A 7 Iribunusplebis et tribunusplebi] r tribunus plebi R agrum] id est agrum ADh i

8 id est caelum RHGK

maclend est Rr macte est per uocatiuum id est D

c

est om. G

aute Rr aucle ex auclo corr. A

9 mentecaptus] cf. Krehlii cens. menceps per iblaliuuni

/en. I. 1. p. 431 menceps mente captus HKg id est rnente captus B

mentecaptus

V

Dd compluralibus A terrorum ni f. in lit. H

10 orbisterrae orbisterrarum G orbisterrarum] h orbisarmipotons ex corr. h 11 et arniorumpotens D posl uel o

militum in lilura: quidam composita haec existimant B a secretis Kk a calculis K a caliculis k rell. cf. Ducangii gloss, med. et inf. Lat. s. v. calix 1 t. II p. 34 ed. Henschel. uel qualiculis supscr. g Iste est a caliculis. iste solet propinaire imperatori: pincerna uidelicet. batus est certa mensura. Iste assignat certam mensuram batis, quae batis continctur. gloss, cod. Heidelb. apud Krehlium, ubi alia his similia ex aliis libr'is pi'oferuntur 12 ab actis AK uel abbatis uel abathis in vig. k abatis RBDH ('abatis ad cenam dat equis abbatis avenam' cf. Bucangium I, I. s. vv. abatus et batus 1 s

1.1 p. 8. 626 ed. Henschel.) ab atis G interpones D puplica G poblica K greet encletice

V EITIC K

(sic) add. h

Posunt K Possumus A seperata G 13 14 imitationem] g emitationem GK EITIC

EITIC in lilura

15 encleticae D encletice A

r

I-ITIC G

ei.Tic. EITIO. A

E*TIC D

16 tamen ea om. A ea tamen K

cora-

n e

posita esse K quam a neulro] h quam neutro BAHK 17 nonn,eclisis Rr enclissis A enclessis K 18 ut om. H. 19 De casu incipit GK EXPLICAT DE F I GVRIS INCIPIT DE CASIBVS D inscr. om. A.

hie a vocc. Casus est ilerum inc.

L

184

PR1SCIANI INST.

p. 669. 70 P.

)'• 20 K.

fit maxime in fine, nominativus tamen she rectus, velut quibusdam placet, quod a generali nomine in spccialia cadit, casus appcllatur - ut stilum quoque maim cadentem rectum cecidisse possumus dicere [vel abusive dicitur casus, quod ex ipso nascuntur omnes alii] _, vel quod cadens a sua tcrminatione in alias facit obliquos casus. 5 Quaeritur autem, quid sit inter indeclinabilia et aptota el monoptota? et sciendum est, quod et aptota et monoptota indeclinabilia sunt: similiter 69 eniin non variant terminationem, sed immobilem earn servant, aptota lamen sunt proprie dicenda, quae nominativum solum habent, qui plerumque et vocativus invenitur et non accipitur etiam pro obliquis, ut 'luppi-10 ter', 'Diespiter': non enim licet eodcm pro genetivo vel alio casu obliquo uti (ideo dixi 'proprie' dicenda, quia inveniimtur antiqui aptota pro monoptotis et monoptota pro aptotis posuisse). neutrum vero si sit aptotum, necessario etiam pro accusativo et vocativo accipitur eius nominativus, quod 70 generale est omnium neutrorum, ut 'fas', 'nefas', 'ir', 'pus', monoptota 15 Aero sunt, quae pro omni casu una eademque terminatione funguntur, qualia sunt nomina literarum ef numerorum a 'quattuor' usque ad 'centum', 'inille' quoque indeclinabile est et siqua inveniimtur similia, ut 'hoc a huius a', 'hoc alpha huius alpha', 'hi quattuor horum quattuor', 'hoc gummi huius gummi', 'hie' et 'haec' et 'hoc nequam huius nequam', c hi 20 quot, lot, horum quot, tot' et barbara plurima, sed ma||gis omnia, nisi si ea ad Graecam vel nostram regulam flectamus vel ab auctoribus flexa inveniamus. in his ergo, id est carentibus declinatione fmalium syllabarum, quae monoptota nominamus, videntur casus fieri non vocis, sed 71 signifleationis dumtaxat. itaque articulis diversis ulimur pro varietate signi- 25 ficationis nee non etiam structurae rationem servamus, sieut in declinabilibus per [sex] casus. 1 maxim*e (a?) K Nominatius R velut] Br uelud R uel ut rell. 2 a add. k generali] r geuelari R stil+um (1) L 4 alii casus uel AD el casus i

sup. lin. add. K 5 fackit B oblicos II 0 sit intdeclinablia B inter add. h aptotota L 7 sciendum est] h sciendum DHGLK quod aptola BAHGLKr 8 seruant earn K 9 sunt proprie ex proprie sunt mul. K proprie] r propriiic RA solum nominatiuum H habeant K post habent: ut hie iuppiter add. D et per hoc intelligitur quod noms non est casus ut hie iuppiter A 10 inueniunlur Rr iupiter HLK 11 liquet G 12 ideo — posuisse om. BHGK add. h Utl

Ideo autem h propria A iuuenitur Dd 13 sint A 11 eius accipitur D 10 uuaedemque B 18 est om. K inueniantur BHGL similia inueniantur K . 19 post huius a: huic a add. D ut hoc alpha K alfa L alia L hi] r hit R horum quantuor Tir 20 huius gummi add. r huius nequam in mg. add. cl liae

L huius huic nequam D

eL hae

hit quot Rr hi quot Kk

ct harum

21 horum quot Kk

d

plurima] uomina A nisi ea A' 22 agreca Bb 24 monoptota] non aptota A 25 dumlaxat ex duxtaxat corr. H uariaetate R uaritatc K 20 sieut declinabilibus GLK sieut indec-Iiiiabilia A 27 sex add. r casua seruamus.

LIBER V 68 — 72

185

p. H70. 71 P .

p . 210. II K.

Yelul aujteni ima vocc diversas possunl haljort- signilicaliones lam declinabilia per quosdam casus quain indeclinabilia per onnu's casus, sic e contrario diversis vocibus sacpc invenimus unam eandeinque fieri significationem, ut 'labor' L-1 'labos', 'honor' el 'honos', 'huius cornus' el. 'rurni',o'pinus' et 'pini', 'huius quacslus' vel 'quaesti', 'ornalus' vcl 'ornati', 'tumullus' vel 'tumulti', 'AchilhV vel 'Achilla, caulai' et 'aulac', ca felice'' vel 'felici', 'deis' el cdiis', 'sapientium' et ' sapienlum', nee sokiui in nominibus, sed ctiam in aliis parlibus, ut 'amaverunl' vel 'ainavere', !amaveram' vel 'amaram', 'ei' vel 'ii', 'cis' vel 'iis', 'niniium' et 'nimis', 'satis' 10 et 'sat'. Est autem rectus, qui et noininativus dicitur. per ipsum enim nomi- 72 natio fit, ut 'nominelur iste Ilonierus, ille Virgilius'. rectus autem dicitur, quod ipsc primus natura nascitur vel positione et ab eo facia flexione naseuntur obliqui casus. genctivus autem, qui et possessivus et paternus is appellatur, genetivus vcl quod genus per ipsum significainus, ut 'genus est Priami', vcl quod generalis vidctur esse hie casus genetivus, ex quo (ere omnes derivationes et maximc apud Graecos solent fieri; possessivus vero, quod possessiunein quoque per eum [casum] significamus, ut-'Priami regnum', unde possessiva quoque per eum casum interpretanlur. quid 20 est enim 'Priameium regnum' nisi 'Priami regmun'? paternus etiam dicitur, quod per eum casum pater demonstratur, ut 'Priami filins', undc patronymica pariter in eum resolvuntur. (quid est 'Priamides' nisi 'Priami filius'?) post luinc est daiivus, quern etiam commendativum quidam niincupave||runt, ut ; do liomini illam rein' et ' commendo liomini illarn rein'. •25 quarto loco est accusativus sive causalivus: 'accuso hominem' et 'in causa qu

Velut A

1 Velud D

2 cosdam Rr

h

casus om. A

3 eandemque] rh

'

eademqne RH 4 onos Rr 5 quaestus et quaesti K questus uel questi RDHG questi uel questus A hornatus Rr oinali uel ornatus tumulti uel tumultus D 6 achilis uel achili G&K et achilli D uel aulae Kr felice h 7 uel uel

a felk-i GLK de*is (!)) D deis diis K sapieutum et sapientium A solumj nou A 8 amaram uel amauernm H amaueram uel amaueram B 9 iis] is A uel minis BAHKr 10 uel sat BAHKr 11 BE NOMINATIOKE CASVVM. DL post dicitur: Ille uirgilius B del. et suo 1. insenrit b 13 natura in vig. add. L nascitur natura D et habeo R 14 autem om. A qui del. r 15 geneliuus] om. A genitiuus est K per ipsum genus AL 16 quod sup. lin. add."K generale G uide*tur (n) B esse uidetnr DL 1? omnes fere B 18 casum om. B 19 possessiua per K 20 Priameium] priamum D et in priameinm corr. L priamium in priameium corr. K nisi add. h 21 quod] quia D demonstratur et ut k 22 pariter sup. lin. add. R in eum pariter A Quid enim est K . Quid est enim BAGL priamides priami B Priamides. Priami / / -3 etiam quidam mandatiuum A commendativum] d conmendatunvm B maudatia

uum DGLK et om. L

i

quidem Rr noncupauerunt G noncipauerunt k 24 nullam Rr liomini om. G rem. aufero tibi eripio tibi. Quarto B 25 accu-

satiuos Hh sine causatiuus in nig. add. L nem: sine causatiuus repetit D et] ut D

ut accuso A

post accuso liomi-

186

PRISCIANI INST.

p. "'I P-

p. 211—1.3 K.

73 hominem facio'. vorativus etiain salulatorius vocj'itur, ut *o Aenea' et c salve Aenea'; ablativus etiam comparativus, ut c aufero ab Hectore' et 'fortior Hectore'. Midtas tamen alias quoque et diversas unusquisque casus habet signiflcationes, sed a notioribus el frequen|lioribus acceperunt nominationem, 5 sieut in aliis quoque nuiltis hoc invenimus, ut 'patronymica' vocamus non quod omuia, sed quod pleraque a patribus derivantur, 'neutra' dicimus verba, non quod solum ea in hac specie inveniuntur, quae neutram habent signiflcationem [id est nee activam nee passivam, absolute dicta], sed quod <\\ maxima parte, 'syllabas' nominamus, non quod omnes comprehensione 10 literaruui constant, sed quod pleraeque: sic ergo etiam casus ab aliqua notabiliore significatione sunt nominati. 74 Ordo quoque naturalis eis datus est: quippe nominativus, quern primum natura protulit, ipse primum sibi locum defendit, unde verbis quoque intransitive iste quasi egrcgius adhaeret. genetivus secundum locum sibi 15 defendit: hie quoque naturale vinculum generis possidet et nascitur quidem a nominativo, generat autem omnes obliquos sequentes; dativus, qui magis amicis convenit, tertium, et quod vel eandem habet vocem genetivo vel unius ahiectione vel mutatione literae ab eo fit; qui vero magis ad inimicos attinet, id est accusativus, quartum; extremum apud Graecos ob- -10 tinuit vocativus, quippe cum imperfeetior ceteris esse videtur: nisi secundae enim personae coniungi non potest, cum superiores quattuor omnes personas possunt complecti figurate adiuncti pronominibus, ut fego Pri|scianus scribo', Hu Priscianus' vel Trisciane scribis', Mile Priscianus scribit'; c mei Prisciani eges', c tui Prisciani egeo', c illius Prisciani eget'; 'mihizs 1 enea A 2 saluac BDH enea A etiam dicitur coraparatiuus K hectore] h hextore H ectore K haectore b 3 fortior * haectore (a) R haectore Hb 4 tamen om. A ** alias (et) L quoque alias A casus om. A a o

habet sup. lin. add. K 5 sed donatioribus Rr accepperunt R acciperunt L 9 dicta sed] dicta uerba neutra sed D 10 conprehensiojje BH 11 pleraeque] I pleraque RBL ergo] igitur K causus Rr ab ab K ab aliqua notabiliore e

ex corr. H 12 notabiliora A notabiliori k 13 DE ORDINATIONE CASVVM. DL eis tlatus ex dalus eis corr. K quipe L 14 ipse sibi primum K defendit locum D 15 intransitiue b post adheret (sic L) in marg.: quia non est alia persona cutus opus indicat uerbnm et quod nominat ('. nominatur) nominatiuus. L 16 posedet G posidct g 17 genera Rr omnes casus obliquos D 18 amicis magis L convenit] r conuertit in litura R tertium L uel tertius / tertium locum tenet et D uocem habet B uocem cum genetiuo r 19 fit] r sit R 20 adtinet H quartum tenet. K Extremum locum apud DGL obtennit G obti • unit locum uocatiuus K >l quipe L inperfectior BDHr inperfeccior R cacteris K 22 coniungui (I adiungi BK omnes .mi. K omnes .in. k 23 conplecti D tigurate] r liguratae* R adiuncti] d adiunctae GLb adiuncte BD e*go (r) H 24 Priscianus] pscianus el sic per rell. casus K uel prisciane b ncl psciane scribis ex scribis uel psciaue mut. L mei psciani et SCL

sic in seqq. GL

t

25 illius priani eges Rr illius priani eget II

LIBER V 73 —76

187

p. 671. 72 P.

p. 213 K.

Prisciano das', Hibi Prisciano do', 'illi Prisciano placet'; 'me Priscianum II videt', He Priscianmn video', 'ilium Priscianum violet', similiter ablativus tribus adiungilur personis: ' a me Prisciano accipis', c a to Pi'isciano accipio', ' a b illo Prisciano accipit'. non egent a'uteni nomina pronominibus, 5 quamvis omnes circumeant pcrsonas, si cum vocativis aut substantivis verbis coniungantur, ut cYirgilius nominor' vel 'sum', 'Virgilius nominaris' vel ' e s ' , 'Virgilius nominatur' vel 'est'. igitur ablativus proprius est Ro- 75 manoruni et, quamvis ipse quoque tribus sociari potest, ut diximus, personis , tamen, quia novus videtur a Latinis inventus, vel ustati reliquoruin 10 casuuin concessit, quamvis lnmc quoque a vetustissimis Graecorum grammaticis accepisse videntur, qui sextum casum dice-bant ' ovQctvo&ev ', ' ifiid-sv', *6i&ev', 'edev', qui profecto ablativi vim possidet: nam etiam praepositionem assumit, ut E| tfit&ev, e£ ovQavo&ev Homer us. (E'S, ifie&ev yccQ (pctai XUK

15

a'fifievai.)

Sunt igitur formae casuales sex: XIIII76 Monoptota, quae uua terminatione pro omni casu fungiinlur, ut supra dictum est, ut 'nequani', 'gummi', 'atyha', 'beta', 'cornu% 'quattuor', 1 placeo R iungitur D

me prianum R 3 tribus*** (uis nif.)B adiunguiturZ/ personis adaccipio] r accipit R 4 ab illo Prisciano accipil add. r 5 cirs

cueant G si ucl cum GLl si uel cum uel K subtantiuis R a uerbis A 6 sum **•* uergls H 7 uel es. uirgilius nominatur add. g proprius] h propriu H 8 ipse tribus quoque persouis sotiari D sociare A et, in sociari corr., B

a

9 litinis LI

10 casuum om. A

liunc quoque sup. lin. add. K uidentnr Hh

t sexum Rr

a om. GL

concesit L

hunc sup. lin. add. L

uetussimis A

latini

11 accepisse uidetur

Graeca in mg. exliibet r, in litura OYPANOOHN EMEOEHN

EOHNOHN, ni f., R; om. H add. h O.YPANOTEN A OYPASOOHN GK OYPANUJOIIN D OY *PANO6HN L oYPANOceeN|eNeMeoen B EMEGHN G HMH*OHN B EMHOHN K 12 6£9iv~\ om. GK CHBHN sup. lin. add. D CETEN h £&£v] om. A EOHN DG

a me a te a se supscr. I ex assumunt corr. L H

om._B

ablativi vim] ex corr. L ablatiuum BL ut add. h del. r

13 assumit

J | ijii&sv E£ OVQIXVO&SV. Homerus h. I.

HNHN Ut

E | EMeoHN E^OYPaNOOHN Homerus. ( J | — Sfipsvui om.) Rr eeH£HMH.MiionN. M

H^OYPANOHNH. ut h o m e r u s E | HMHOITN-.TAP ACUCI. KAEMMENAI. G. Graeca Om. lacuna rel. ( E £ EMEeEN.rAp AciCA.KEMMENAr.EJ;OYPANoeF.N. in lac. h), post lac. H o m e r u s posuit H EZ EMEOHN E|OYPANOOHN h o m e r u s . E ^ EOHN TAP ()>AOI ICA (A*EMEAYa me

TOY add. 1) L ex me me enim dicunt similiter a me ipso spscr., in rnarg. iterum EMEOHN

•a, ie a se ex me ipso enim dFH similiter a me ipso CEOHN I-E0HN. llOlfi E | EMEOEN TAP (pACI I0U)C EMAYTOY pOSUit I E £ E M E 0 E N . E | EYPONOOEN homerus E | EMEOHN TAP ((JACIICA KAEMMENAI. K E | EMEOEN . E^OYPANOTEN . TAP (pACI.KAKABMEMNAI. A ' H | HMHOHN E^VPANUIOHN Homerus E | EMEOEN TAP <()ACI*** ****** (in litura huic. EMAITOI d). D ezeMeoeN TAP B CMMANAI E|OYPANOOCN homerus

oioNzevc e|oYPANOoeN {II. XVII 548). Sunt B ^ Horn. II. I 525 zovxo • yaq i£ i ys fist' a&avaTOiot, \x,iyiaxov Od. I 33 ii; y\\xiiav yccq cpaai »«« u

15 HE SEX FORMIS CASVALIBVS. DL Igitur formae casuales sunt D casyales R causales G 16 post ut: supra dictum est ut om. A 17 cummi B alfa L

188

PRISCIANI INST.

p . B72. 73 P.

P- 213. 14 K.

'quinque', 'sex 3 , his quidam atldunt ilia, quae tain voce quam signilicatione iinum casum habent, ut 'huiusniodi', 'istiusmodi'. | Diptota sunt, quac duos diversos casus habent tantum, ut 'verua veribus' - nam 'veruum' in usu non invenimus - et 'fors forte' - T e r e n 5 ti us in P h o r m i o n e : 0 f o r t u n a , o fors fortuna. V i r g i l i u s in I: F o r t e sua Libycis t c m p e s t a s a p p u l i t o r i s -, 'tabi' et 'tabo'. Alia triptota, qualia sunt omnia neutra secundae declinalionis in sin- io gulari numero, ut ' lemplum lempli templo', et in plurali tarn in secunda quam in tertia et quarta, id est omnia neutra pluralia, ut 'templa templorura templis', 'sidera s.idcrum sideribus', 'cornua cornuum cornibus'. Alia telraptota, qualia sunt omnia in r dcsinentia secundae declinationis: 'puer pueri puero pueruin'. m Alia pentaptota, qualia sunt omnia masculina vel feminina secundae dedinationis in 'us' terminantia: 'doctus docti do||cto doctum docte', 'Virgilius Virgilii Virgilio Virgiliiun Virgili'. 77

Hexaptota sunt, quae sex diversos casus habent, qualia sunt masculina in ' u s ' desinentia, quae secundum declinationem quorundani pronomi- 20 num in 'ius' effcrunt genetivum: 'unus unius uni unum une ah uno'. ('units' quia de vocativo quidam dubitant, C a p e r , doctissiinus antiquitatis perscnitator, ostendit hoc usum C a t u l l u m et P l a u t u m . Catullus: T u p r a e t e r 0 m 11 e s u n e d e o a p i l l a t i s , 25 C e l t i b e r o s a e C e l t i h e r i a e fili. P l a u t u s in f r i v o l a r i a : alphi Dd

2 ut cinsmodi B

hisliusmodi Rr

ueru|aucribus A ueru a ueribus LK

3 *ueru* a R

ueru h

ueru a.ueribus G ueru et a uei'ibus B

4

uerua

nam ueruum Hh nam uerua et ueranm D nam ueium K post ucruum : genetimim pluralem add. R del. r iuuenimus. ut fors B Tcr. Phorm. V 6, 1 5 formione RBGK 0 fortuna, 0 om. K furtunaAT 7 Verg.Aen.l'&ll primo Aeneidosi) Y P I. eneid A 8 libicis RAGL libicis K apnlit H apulit horis K 9 iabi et tabo] r tabo et tabi ct tabo R tabo et tabi A et tabi ct tabo BGL et ex et labo ct tabi corr. K 10 sunt om. A saecundae Rr 12 et in quarta GL 13 tenipisplis H 14 tretraptota D in ER A 17 terminantia om., desinentia in mg. add. L docto doctum] docto Rr 19 Exaptota RBDHGK xaptota spatio ad E rel. A habent casus G masculina add. d 20 quorumdara B 21 in alius

ins] corr. ex in us H (unus] cuius in mg. add. r Cuius Dh 22 Caper] in libris enucl. serm.'f his h. 1. tribuil Osannus de Capro p. 14 23 ostendit esse hoc k 1

catuium K catulum L

1

catulus K ratulus L

Catull. carm. 37, 17 sq.

tSy

24 une in mg. L decapillatis Dd 25 celtibcrosae] sic etiam lib. VII § 22 cnniculosae Catullus indeque infra I. I. cod. Darmsiad." caeltiberose r celtibero sou GL caeltiuerosae H caeltiberos+e (a) K caeltiberiae HK filii K 26 Plaul.

LIBER V 76 — 78

189

P- «73 P.

p.

'214. I/. K.

n a m i c e e x n i u l t i s m i u n e SunL alia, quorum nominativus quidem in usu non cst, obliqui nuleni sunt, ul f Iovis lovi Iovem a love', quamvis vetuslissimi nominativum quoqui' 5 liic Iovis' proferebant, sicut de nominalivo tractantes | oshuidemus. sunt alia, in qnibus Ires obliqui inveniuntur, 'precis preci p r e c e ' , M'rugis78 fnigi fruge' - vctustissimi tamen et ' f r u x ' et c fruges' nominatiruni protuIO lerunt -; alia, in quibus d u o : c vieem vice', c labi t a b o ' ; alia, in quibus unus, ut e s p o n t e ' , ' l a t c r e m ' - quamvis et ablativus eius el nominativus el accusativus plurales inveniuntur. P l a u t u s in t r u c u l e n t o : Q u i d m a c e r i a ilia a i t , in h o r l o qitac e s t , q u a e in n o d e s s i n villas L a i e r e fil m i n o r , q u a i s lioc a d v o s d a m n i p c r m e n '5 sus viam est? _ Nil m i r u m , v e t u s e s t m a c e r i a , v e t e r e s s i l a t c r e s ruunt. _ c

a

frivol, fr. 7 p. 438 Both. fribularia BGL fribolaria rell. 1 Omice K Bolhius niihi Ubri cefalio A cliophalio A" 2 antiqui. Ticidas] scripsi

mi atli-

t

quidas G Cati quidas L Atticidas liistorieus Rr Atticidas BDH Attidicas A Aticidas K Vt Ticidas Tf'eicherlus poelt. Lat. rell. p. 3B1 C. Ticidas 'sive quod aliud full fiuic viro praenomen' Casaubonus ad Suet, de ill. gr. c. 1L in HymenaeoJ om. A himeneo L

hymeneo K

3 talibus] lectabilib; B

5 BE DEFECTIONE (DIFFECTIONE

J9) CASVALIVM DL quidem nominatiuus HK quidem om. A obliqui ex oliqui corr. L G ab ioue BD hie iouis nominatiuum quoquc (noininaliuum ex nominatiuus corr.) L 7 hie ex hoic corr. H ostendimns B 8 obli1 pei qui casus D ut precis D praecis praeci pvaece H p e r cis cem ce LI precis preci prece b frugis frugi fruge] R fruge in frugem mut. r frugi frugera fruge V

(frigi .gem .ge K.) rell. frugem fruge agnoscunt Charisius p. 23 P. et inc. Vindob. de art. gr. § 142 p. 98 sq. Eichf., solwn ahlativitm ( h a e fruge cod. Gud. ab hoc frugi cod. Goth, et edd.) Phocas p. 1709: ipse Priscianus frugis lib. VI § 9 3 , frugi saepius, ut lib. V § 8 lib. VI § 12. cogitel quis frugis frugi frugem fruge scrihendum et totam sentenliam a frugis — protulerunt supra post tractantes ostendemns collocandam esse 9 tamen frux G et frux (V? mg. L ct frux et in mg. K sing-ularem

'

nominatiuum Kk

protulerunt] h proculerunt H

11 sponte sua RBGL

singularis

ablatiuus Rr

ablatiuus eius singularis ADH

12 accusativus] abts A

inue-

a

niuntur Rr uterque

Plant,

trucul. II 2 , 48 sqq.

ait sup. lin. add. A aut Vet.

13 Quod K

qui in maceria Pal. z ait aut in orto K inhoato quae in

2

noctes singnlas latere f^mina (famina b), quamuis hoc Bb hortoq. est G et ex liorto q est mul. L quae cst om. K 15 lateri Pall. qua i s ] qua his R qua is in quamuis mut. D quam is HL qua in his A quaisti nos Tall. hoc om. G damni] r dampni R cum Dec. permensns tuum Non mirum Vet. pcrmensus tnatn esl uel

iiomirum Dec. leg. cum edd. permeiisust niam. Non mirum Nihil Ubri

uetus es maceria A"

maceria Rr

16 uiam esse Hh

maceriae ueteteres B

17

macere

190

PRISGIANI INST.

p. 673. 74 P.

p. 215. 16 K.

Ain tu . . vetercs lateres ruere? _, ' f a s ' , ' n e f a s ' , ' c a e p e ' . ilkul qiioque non est praetermittendtim, quod quibusdam Septimus casus esse videtur ablativus, quando sine praepositioiu' profertur, quod satis irrationabile videtur; minime enim praepositio addita 79 vel detracta mutare valet vim casus. neque enim, cum accusativo casui 5 multae praepositiones solent adiungi, alius est, quando habet eas, et alius, quando absque bis profertur. quis autem dubitat, quod omnes praepositiones vel accusativo vel ablativo apud Latinos iungi solent? ergo si adiunctae |] vel non ablativo mutant eius vim, accusativo quoque adiunctae vel non debent similiter mutare casum. denique in comparationibus absque 10 praepositione solet proferri ablativus, nee tamen dicit quisquam, septimum tune esse casum, scd ablativum, cum dico ' fortior Achilles Hectore'. in quo omnes artium scriptores consentiunt et sex esse casus confltentur, non septem. uno enim, non duobus, Latini casibus superant Graecos. supervacuum faciunt igitur, qui septimum [ addunt, qui nulla differentials 80 vocis in ullo nomine distet a sexto, sciendum tamen, quod hie casus [id est ablativus] est quando pro genetivo, est quando pro dativo accipilur Graeco: pro genetivo, quando praepositionibus vel adverbiis ablativi casus subiungitur, ut ' e x illo', r de illo', 'ab ihV, 'pro illo', 'coram illo', 'cum illo', et quando comparatur, 'fortior illo', et quando nominis et participii 20 ablativus verbo et nominativo alterius nominis cum transitione personarum adiungitur, ut c sole ascendente dies fit' et 'Traiano bellante victi sunt Parthi'. hac autem utimur constructione, quando consequentiam aliquam rerum, quae verbo demonstrantur, ad eas r e s , quae participio significantur, ostendere volumus. quid est enim 'Traiano bellante victi sunt Partlii' 25 nisi quod secuta est victoria Traianum bellantem? et 'sole ascendente faclateres si ueteres ruunt Ain (am Dec.) tu male lateres ueteres uere Pall, 1 antu RADff ainitu L aintus K Namtu B ain tu mala Camerarius

ueteris K 2 cepe

RA coepe-Off DE ABLATIVO. D De septimo casu L ptmitendum G 3 quondo R 4 irrationabile] L inrationabile rell. 5 detracta] R subtracta rell. 0 adiungui LK est] est casus R casus est AHGLKb eas] h eas praepositiones e

RBGLK

7 dubitat Hh

8 Latinos iungi solent] .k iungi solent Latinos K c

iungui L

soleant A

ione

adiuntae Rr

9 huius K

11 praeposit

Rr

tamen

scilicet

add. h

tune septimum A

12 sed ///;

ut cum b

achiles L achilis GK

v

haectore RHb 13 omnes Hh 14 superant casibus A 15 igitur faciimt GLK diferentia K 16 in nullo BA distet ex distat corr. in B distat ADHGLK i

A

17 accipitur om. R 18 ****** progenitivo quando ( q u a n d o ) B 19 subiunguitur L ab illo om. K post ex illo in mg. add. k 20 comparantur RrL 22 adiunguitur L sole* H

in traiano corr. K

adncrbis Gy p r o illo om. troiano GL et

23 Partlii nisi quod secuta est nictoria. G parthi et memet lei

gente potior. Hac B

constrmrimie Rr

24 demonstratur AD

demonstrantui- Hh

n

demonstratur K ianum L

25 enim est G

troiano G

20 uicloria setula est D

tro-

LIBER V 78—81

191

p . fi74 — 7 6 P .

p.-216 K.

tus est dies' nisi quod asccnsionem solis secutus est dies? inveniuntur tanicn etiam noinina loco participiorum in huiuscemodi elocutions posila, ut V i r g i l i u s in V I I : 11 o n v o b i s r e g e L a t i n o 5 D i v i t i s ul)cr a g r i T r o i a c v c o p u l e n t j a d e e r i t , ' rcgo Latino' pro 'regnante Latino', quamvis in Imiuscemodi quoque construclionibus subaudilur parlicipium substantivum. Graeci auleni in buiusri'- 81 modi constructione solent pro gendivo participii etiain inlinilum vcrbiun ponere, ut 'iv t(S (icKSikeveiv Tgaiavov' ctvrl xov '(SctOikevovTOg Tqa'Cavov'. 10 etiam time pro genetivo ponitur Graeco, quando per partici||pium 'liabens' el accusativum interprctamur eum, ut 'pulchra forma mulier', id cst 'pulcbram forinam habens', 'magna altitudine domus', id e.-,t 'magnam altitudinein habens'; pro dativo quoque, quando cum e in' vel ' s u b ' praepositionibus hmgitur, ut 'in illo', |j 'sub illo', et quando ipsum ablalivum interpre15 tamur per accusativum et praeposilionem 'per', ut 'vinco te uiaiiu', id csl 'per manuni', 'video te lumine', id esl 'per lumen'. |] 1 nisi] om. H nissi G 2 eloquutioue L Iocutione D Aen. VII 261 sq. -1 post Latino: diuitis — rege Latino om. D

3 l^ergilius 5 opulentia] r e

oppulentia G opipulcnlia R uel deerit

opulenti aderit H opulentia derit h o

desit Kk cf. lib. V § 14

t

6 queque Rr

8 construccione Rr U)

AH

9 ut om. GL

ut—TQU'CUVOV]

derit Hr

om. H add. h

inflnitiuum I

EN TE BACYAEVEEIN

Rr

on EN TO BACiAeie. In traiano. NANTI A en TO BAOiaEYE. in Tiano NANTI h CN TUI BACI-

o Aeice. in troiano. NANTI B AEYE

in

traiano.

NANTI

T

EN TLU BACIAEYE In traiano NANTI (ENANTI d) D EN O BACIG

HTO BACIAEYE in traiano. NANTI A"

EN TO BACIAEYEIN

TPWIANOY ** EN TO BACIAEYONTOC TpuiiANOY L partim in litura mut. ah I TOO h

BACiaepoN-

T - T T BACIAeYONGUIC BACIAEYONOOC OPAIANOY Rr BACIAIONTOC TPANOY B

TPA-

TANOt GK 10 ponitur ablatiims graeco Rr greco ponitur D 11 et in accusatiuum B palcra K pulcram K 12 formam habens ex habens formam mut. K habens spscr. in L 13 datiuo grecg quoque ponitur Rr datiuo quoque graeco (greco -0) ponitur DG quoque ablatiuus ponitur quando B quogreco r que quando Hh 14 iunguitur L interpretamus Rr 15 et per praeposilionem per AHGLr per ut] g **• ut G Explicit li[ber V. prisciani] grammatici de generibus de nuraero de figuris de casu. marg.

(quae uncis r) sequitur

quadralis inclusi macula hausta simt. deinde aitOGnaafiaxiOV infra posilum:

Incip lib vi feliciter add. in Hoc p e n u m — tbv Sv'Cv.bv

UQi&jjLOv. Artis prisciani caesariensis uiri eloquentissimi grammatici incipit liber vn de nominatiuo ex genetiuo casu. (PROOEMIVM LIBRI SEQVENTIS ad iniiium epislulae in mg. add. r) R EXP£. LIBER, V. PRISCIANI GRAMMATICI. DE GENERIB; DE NVMERIS. DE FIGVRA. DE CASV. LIB.

INCIPIT.

LIBER V I . FEL1CITEIU

HOC p a e n u m

V I . FELICITER. SCRIPSI EGO THE0D0RVM DIONISII.

EPISTOLARVM ET ADIVTORVM QVESTORIS SPALENSIS [immO.'

— UQl&[l6v.

V. D. MEMORIALIS

INCIPIT

SACRI SCRINII

S P A L ] VRBE ROMA CONSTANTINO-

POLIOLIBRIO. vcc. coDS- B Hoc penum — quaero a te Graecis in f. omissis sine subscr. add. H INCIPIT Lib"" vi. h EXPJIICVIT IIB~. V. pscia grama de generibus de numeris de flguris de casu | ixcip .vi. de noatiuo et genitiuo. G EXTrlicuit lib" v TTPECKYA TPAM AH TENE AH mini de flgura de casu INCI VI artis pscf Caesariensis uiri eloquen-

192

PRISCIANI 1NST.

tissirai grammatici de nominatiuo et gen. L finit. | Hoc penum — xov SvCnov aQi&fiov. tinit. | explf. lib. u. psciani gra. de generibus de numeris de figuris de casu K sextiis de nominatiuo casu per singulas extremitates omnium nominum lam in uoiales quam in consonantes disinentium per ordinem de gcnetiuorum tarn ultimis quam penultimis syllabis k Artis prisciani grammatici caesariensis uiri eloquentissimi liber quiutus id est quartus de nomiue EXPLICIT ARTIS PRISCIANI GRAMMATICI CAESARIENSIS VIRI EI.OQVENTISSIMI LIBER SEXTVS IP EST QVINTVS DE NOMINE FELICITER INOIPIT SCRIPSI EGO THRVM (SIC) DIONISII VIRI DISERTISSIMI MEMORIALIS SACRI SCRINII EPISTOLARVM ET AUIVTOH VI1U iftAGNI QVESTORIS SACRI PALATII IN VRBE ROMA CONSTANTINOPOLI. V. C. OS

D subscr. om. A (cf. ad ealcem epislulae lib. sq. inilio r)

[Hoc penum peni, hoc penus penoris, hie penus pcnus, haec pcnns penns, hoc penu penu; hoc specns spccoris, hie specus speciis, haec specus speens, hoc specu specu ; algor algoris, hie algus huius algus. P l a u t u s in v i d u l a r i a (v. lib. V] §46): I n o p i a m , l u c t u m , m a e r o r c m , p a u p u r t a t e m , a l g u m , fa m e m . idem in r u d e n t e (II 7, 24 v. 582, v. lib. VI § 10): T u v e l s u d a v e l p e r i a l g u vel f e t i a m a e g r o t a v e l v a l e . Optimates sunt qui defendunt senatores, populares qui defetidunt populum. ex asse heredem fecit id est ex dnodecim unciis. A mobilibus fixa derivata fmnt: clams claritas, magnus magniludo, latus latitndo, altns alia altum altitudo, pins pietas. item a flxis mobilia derivata: Juno lunonius Iimonia Iunonium, aequor acquorens aecjunrea aequoreum, nimmor marmorcus mar morea marmoreum, sanguis sangnineus sanguinea sanguineum, clarus clari claritas, ambiguus ambigui ambiguitas. Oe et ;ie diphthongi longae sunt. inde V i r g i l i u s (Aen. Ill 211): 1 n s u I a e I o n i o in m a g n o dixit. oe autem diplithongus apud Graecos etiam in principio dictionis pro brevi accipitur: OtarQO

s toidaSs

ituQ&svovg

lo%evsxai.

(Aesch.

Niob. fragm. v.

lib. I § 52) aliler enim iambus stare non potest. R et s lilteras Gracci vim paene litteranim vocalium habere affirmant. unde r quoque aspiratur sicut aliae vocales apud Graecos: rhetor, Rhodanus, Byrrhia, Pyrrlms. et s similiter vim vocalis habere dicunt. et hoc ex Latina lingua maxinie intcllegere possumus, cum s littera in metro et amittitur et synaloepham facit, ut: P o n i t e s p e s s i b i q u i s q u e , (Verg. Aen. XI 309) A u t o v i u m f e t u s a u t u r e n t e s c u l t a cap el l a s , (p^erg. georg.ll 196) et aspirationis loco fuiigitur. pro %'£, enim, tiizd, rj[it,Gv, SKTOV, sex, septem, semis, sextum dicimus. RKIIK hanc praebenl varietalem lectionis: paenum {el sic fere ubivis h. I.) B poeni et sic in sqq. oe pro e U hoc specus specoris om. R add. r algor] algus K hie algus huius algus add. r lucrum BK merorem RHK moerorem B vale] ualde K id est] v idem R a* (b) R diriuata K diriuatiua R latudo K alta altum om. H del. r diriuata R dcriuatiua B diriuatiua K marniijr] k mamor HK sanguinea sanguineum add. r clarus om. R clari om. Ii h dipthongi KB dyptongi H diptongia long K longae] r longi B a long* R * longi (a) / / ueigt H insulae] r insule R iusule II insolae K lonio] r iuiiiu R dipthongus RB diptong K dyptongus H Graecos] r grecos RH breui in n i A lilurab iCTi'OciTiCTPOc7?r ncpoc B TOBACAE Rr roiavtag lib. II. I. AOXEVETYAI R AOXEYETYAI r AOXEiETAi K Graeca lac. rel. om. H R et s r S et r RK penae R h

adfirmant BH

uo|uocales /{

grecos RH

rhethor K

byrria pyrrhus Rr byrd

rhi.a byrrhus II birrhia. pirrhus K synnlipliam RB sinalipliam HK t *•>»+ rnpi'lltts II capelras Rr e'i. B

HTTTA 1JMICY EKTON R

intelligere K et om. K amittitur R ponit /{ foetus BH turentes Rr culta t^ — modernr tibi spntio rel. om. H HnOA I"MYC I"KTON V

l-ija A'

HlTTTTA . l-eMIO . l"YCKT0N B

LIBER V

193

Gerro, ovdujiivog, KJIO tov yegav. BQVSIV M ev CIV dqog to [t,sd"vsiv iv rrj aenCSi, unde Romani ebriu9 dicunt. Keel of EXXrjvsg £%ovoiv aitooaanta g)ff«mx, X9V /**» ^ s ' pi, itfjSTCii [is. Moderor tibi S a l I u s t i u s i n C a t i l i n a r i o ( 5 1 , 2 5 ) : t e r n p u s , f o r t u n a , libido gentibus moderatur. moderor te L u c a n u s (Phurs. X 1 9 9 ) : S i d e r i b u s quaecumque fugam m o d e r a n t u r Olympi.

cuius

Quaero te. quaero a te. dia. tovto ov Xiyovciv of 'Pcofittioi to itQO |J' KaXavSav rj TIQO (3' ElSav, dig %0VTig tov Svinbv dQifrpov.] auclor

Gerro, ovdccjMvog, aicb tov yiqaiv.] scripsl ex emendalione A. Nauckii Gerro OYAAMENOC ATTO TOY TEPUIN R TepLUN B

MEOE.IN H

GerrOV AAMENOC ATTO TOY CEPON K TTrAI MEOEIN BK T'll K ACTTT+*di Rr

OYAAMENOO

B

ACTTIAAI B

Wide

—• dicunt om. RHK addendum est voc. $$vuv rell. huius comoediae apud Meinekium com. Gr. vol. IV p. 91 sq. fragmentis ebrius Rr; ad h : pro digamma add. r H

EAAMEC

Rr

eAANNEC

K

EXOYCIHN

. POCUITTAPEMATA

rT . ATTPOUJA

XPEME K

TTH

Rr

ATTPOCOITA peMATAi B

tius BHK XVIII § 143

XPHMH R

TTPHi Rr nperreH B TTPENEI K

catillinario B sideribusque cum quod K Olympi] ?• olyp pi R olimphi BK olymphi B

i nit H

AYATOYTO*(Y) Rr Y UICMII K OVAETEYCEIN TON AYKON AF1OMON. TON AYKON APTEMON. Rr

salus-

quaecumque] cf. lib. in quaero a te desi_

ovae yovceiNOi POMAIO TTO TTPO b KAAANAUIN h i t BEIALON Y I A NOM TTPO B EIAIO.NUICMH EXONTEC OI PUIMAIO TO TTPO 5 KAAANAUJNH HUIMA IIEXONTOC AerOICeYNOY POMAIO1 B

GRAMMATICI LATINI II.

KAAANAON B

AYKON

B

LIBER

SEXTVS.

p. 675/a P.

P- 217. 18 K.

DE NOMINATIVO ET GENETIVO CASV. Breviter regulas tibi me iussisti, I u l i a n e c o n s u l a c p a t r i c i e , nominum colligere, quibus Latina utitur eloquenlia. quod susrepi non tarn rei facilitate vel ingenii confidentia, quam ne quid tibi, cui omnia debeo, prorsus negarem et quoniam ornamentum te esse Latinorum non minus quam 5 Graecorum studiis gaudebam. igitur excusatio mihi sit audacis incepti difflcillima recusatio tuae iussionis. Nunc de nominativo et genetivo singulari, quibus inventis alii casus tam singularis quam pluralis numeri facile dinoscuntur, pleraque quidein a doctissimis viris, paucula tamen et a me pro ingenii mediocritate in- io venta exponam. et haec modo compendii causa, postea vero deo vitarn praebente de accusativo et ablativo singulari et genetivo • plurali tertiae declinationis, cum de | obliquis tractavero casibus, multo labore inventa et diverso auctoritatis usu approbata subiungam. de verbi quoque praeterito perfecto, cum de eius temporibiis disseram, explanabo, in quibus vos is dubitare dicitis: nee minim, cum etiam ipsi probatissimi artium scriptores non omnino certis haec regulis disseruisse noscuntur.

2 Breviter — disseruisse noscuntur.J om. A in mg. inf. add. a iusisli Gy iusisti L patriciae Rr patrici*(e?) Bb 4 facilitate] in litura bh facilitate ni f. d

BH quit Rr prursus K 5 "Latinorum non minus" quam "Graecorum (in mg. aliter Graecorum non minus quam Latinorum) K 6 studiis ***** gaudebam L gaudebam] bh gaudebam us BHGr excussatio L mi sit hi sit H 7 res

cussatio L iusionis Gg, iusionis L 10 a dhoctissimis R pauca GL

9 denoscuntur K quidem] quedam a 11 exponamus G exponam**(us) HL expo-

el accus.

namus K

n

12 plurali tertiae Kk

14 autoritatis a

asu r ussu G ussu L

uel u

subgungam G snbiungnam L

15

nos Kk

10 dicitis dubitare GL'

17 om-

no

ni** L

certis heregulis a diseruisse L post noscuntur: LIB INCIIOAT Rr INniius ci? LIB vi el in mg. Scripsi ego theodorus dionisii v D memorialis sacri scrinii epistorum et adiutor v M questoris s. PAL. urbe roma constantinopoli olibrio v. co. r REGVLE NOMINVM PRISCIANI GRAMMATICI. INCIPIT LIBER VI. DE NOMINATIVO ET GENITIVO CAPHISCIANI GRA SVS. B REQVLAE NOMINVM VPRISCIANI GRAMMATICI INCIPIVNT DE NOMINATIVO ET GENITIVO

D

incip de nto et gnto L

LIBER VI l. 2

195

p- 675/ 6 . 77 P.

p. 218. 19 K.

Quoniam in superioribus libris de literis et syllabis et accidcntibus I 1 nomini et de omni derivativorum specie nominum quantum potui diligenter exposui, mine de regulis in hoc qnidem libro nominativi et genetivi, in sequenti vero ceterorum casuum tractare incipiam, nee me pigeat, 5 dum vivo, et haec et quaecumque scripsero vel mea diligentia vel amicorum mouitu vel invidorum vituperatione, si iusta fuerit, emendare. solacio enim mihi ipse esse possum, qui veterum scriptorum artis grammaticae vitia corrigere, quamvis audacissimc, sed maximis auctoribus H e r o d i a n o ft A p o l l o n i o conflsus ingredior, si quid in meis qu'oque humani erroris 10 accident scriptis, quod sit emendandiun. || Quattuordeciin sunt literae terminales nominum, quibus Latinus utitur 2 scrino: vocales omnes, senrivocales similitcr omnes absque z et 1', quam magis mutarn esse, cum de litera tractabanius (in primo libro) ostendimus, praeterea mutae tres c t d, ut 'sophista', 'mare', 'gummi', 'Cicero', Vornu', is 'sol', 'templum', 'numen', 'Caesar', 'virtus', 'pax', 'lac', 'aliud', 'Bogud', 'caput'. | in Graecis autem invenitur etiam y, ut 'Dory', nomen oppitli Pontici, et 'Aepy'. S t a t i u s in q u a r t o T h o b a i d o s : et s u m m i s i n g e s t u m m o n t i b u s Aepy. In a desinentia nomina sive Latiaa sou Graeca, masculina vel teminina 20vel communia, addita e laciunt geuetivum in ' a e ' diphthongum, ut 'hie scriba huius scribae', 'haec Musa huius Musae', ' h i e ' et 'haec anriga liuius aurigae'. inveniuntur tamen quaedam ex communibus etiam neutro generi adiuncta, sed figurate per celXoiovrjtu, ut 'advena', 'mancipium'. V a l e r i u s autem Maxim us in I I m e m o r a b i l i u m ponit a l i e n i g e n a 1 Q appinxit, uoniani — libris pingenda reliquit A . accedentibus uominis K nominis accidentibus GL 2 nominij om.AO derinatiuatiuorum K speciae Rr dili"-ente Rr deligenter G 4 sequeute AH uero supscr. L caeterorum r me add. g 5- deligentia G 6 invidorum vituperatione] b- inuidiorum uilupeiatione B solacio] rg solatio RAG 7 enim add^. g grammaticae] r "•ramaticae R

8 haerodiano R '

9 appollonio RDGL appollonio K

coniissus g

d

ino-reditor Rr quit Rr 10 accedcrit LKg 11 HEGVLAE NOMINVM PRisciANt GRAMMATici R DE NOHINATIVO ET -GENETIVO in mg. add. v incipit de nominatiuo et genitiuo G

BE OMNIBVS TERMI.VALIBVS MTTERIS NOHINVM. DL

tuordecem K

Quattuordecem L

12 similiter omnes] in litura et ad mg. g omnes similiter A i

K

c

13 ostendamus K

"•ud GK ba°-ud k D

°

dorov L 3

in A

Qua-

absce

14 cummi B

15 uumen] nomen A

16 caput] r capud RK^

autem om. K

lax Rr

bu-

v. UT AOPY R

uel r

17 epv AG aepy g aery L

Satius L

• Stal, Theb. IIII 180

mi D

uel r

thebiados R tebaidos AHL

18 epy A

aepy Gg ery L

19 DE NOMIa

NIBVS IN A IN PRIMA DECLINATIONE. DL

siuellatina

Rr

20 in .e. Rr

h*c

oe

scriba b hec scriba B 23 BAAOETEKA G AAATHTA L alloeoteta RDHK alloeotlieta A alleoteta B alloteta h * 24 Fal. Max. II 1, 10 ponit cum sit alienigena •*+*•* (cu duoru in lit. b) generum et tamen ille adiungit ad neutru per transfiguralionem. Alienigena B ali*enigena R

196

PRISCIAM INST.

p. fi77. 78 P.

p. 219. 20 K.

s t u d i a , quod prima declinatio non habet: nullum enim aeutrum nee primae nee quintae declinationis potest inveniri, nee idem esse singularis 3 nominativus neutri generis in a desinens et nominativus pluralis. sed antiquissimi chic alienigenus' et chaec alienigena' et 'hoc alienigenum' dicebaut, ex quo potest hoc esse plurale. nee non cetera sirailiter a genere 5 composita proferebant, e caprigenus', 'terrigenus', e taurigenus', idque usus conflrmat. P a c u v i u s in P a u l o : Qua vix c a p r i g e n o g e n e r i g r a d i l i s g r e s s i o est. C i c e r o in p r o g n ' o s t i c i s : C a p r i g e n i p e c o r i s c u s t o s de g u r g i t e vasto. 10 Virgilius in I I I : C a p r i g e n u m q u e p e c u s n u l l o c u s t o d e p e r h e r b am. hoc tamen potest etiam per syncopam accipi pro < caprigenarum', sicut idem in VIII: O p t i m e G r a i u g e n u m , cui me F o r t u n a p r e c a r i , 15 pro 'Graiugenarum'. Accius in "Ioe: Ex t a u r i g e n o semine o r t a m fuisse an h u m a n o . illud etiam observanduin, quod octo sunt nomina in a || desi|nentia feminina, quorum masculina in 'ius' plerumque terminant genetivum et in i dativum more quorundam pronominum. itaque feminina quoque nee non etiam 20 neutra eosdein habent genetivos et dativos, uncle quidam decepti inter pronomina posuerunt ea. sunt autem haec: f unus una uniun unius uni', 'ullus ulla ullum ullius ulli', 'nullus nulla nullum nullius nulli', csolus sola solum solius soli', 'totus tota totum totius toti', 'alius alia aliud alius alii', 1 prima ****** B

2 quintae] secundae A

4 aligenigenus A alenigenus L hoc

aligenigena A alenigena L aligcnigenum A alenigenum L 5 potest esse Rr caetera r G capri**+genus L 7 pacubius BADGLK paccubius H Paam. Paul. fr. 2 p. 137 Both. fr. IIII p. 74 sq. Neuk. fr. IV p. 236 Iiibb., quocum secutus sum egregiam ffermanni (opusc. V 204) emendalionem, quamuis caprigeno pecori grandior gressiost libri Macroh. Sat. VI 5, 14, ubi cf. Ianum. quae via | Caprigeno generi gradibilisque gressio est Neu/circhius. Qua via vix caprigeno gradibilis generi gressio est cord. Fleckeisenus in Paco (s. in Pacv?) A 8 Qua] Quia RR i

DHfi que h vix] uia H rell. tua h genere A 9 Cicero prognost. fr. 6: IIII 2 p. 556 Or.

gradibilis libri gresio RL 10 peccoris D pe*oris H

11 I'erg. A en. Ill 221 III] r IIII RBH m aeneidos D in. aenidos G mi eneidos L 12 herbam ex herbas corr. L Iierbas Med. Pal. (deficit Rom.) cf. lib. VII § 9 14 Verg. A en. VIII 127 15 Optime — pro Graiugenarum add. r optimae G optume K Med. cf. lib. VII § 9 furtuna HGL praecari H precari b 16 Actius H Ait. in Ioe fr. 2 p. 211 cf. p. 220 Both. Minois she Minotauri fragm. unic. p. 166 cf. p. 302 aq. Ribb. in .1. oe D Minoe Dresd. Krehlii in Miaotauro: Taurigeno semine ortum fuisse an humano? Macr.Sat. VI 5,14 17 Iiortam D ortam ****** fuisse H an humano] R Macrobius earn an humano L an humano earn r rell. an humano < luam? Bothius 18 DE OCTO NOMINIBVS IN DECLINATIONS PRONOMisvm. D De VIII nominibus pronominum. L Illud quoque etiam L octo] fir uel VII k hocto R 111 in us A in usu plerumque.terminant genetiuum in ius L ct in i in lit. b 20 quorundam] r quorumdam RB quofdam G necnon et neutra AG necnon neutra K

22 ea posuerunt K

23 nuli Rr

LIBER VI 2 —5

197 p . 2'20. 21 K.

[)• 078 P .

'liter utra utrum utrius utri', 'alter altera alteruni alterius alien', similiter 4 ab-eis composita: 'uterque utraque ntrumque utriusque ulrique', 'alteruter allerutra' vel 'altera utra alterutrum' vel 'alterum utrum alterutrius' vel ' alterius utrius alterutri' vel ' alteri utri' - utraque enim declinatio in 5 usii veterum est . , 'neuter neulra neutruin ne utrius neutri'. sed in hoc nomine ox contrario aliis, quae simili forma declinantur, frequentior est usus genetivi in i et dativi in o terminantis in masculino et neutro, in feminino vero in ' a e ' diphthongum: 'hie neuter' et 'hoc neutrum huius neutri huic neutro haec neutra huius' et 'huic neutrae'. et sciendum, 10 quod, quotiens superiora masculina in i desinunt. in genetivo et in o in dativo - hoc enim quoque rarior habet usus et vetustior _, necessario feminina in 'ae' diphthongum supra dictos tcrminant casus. itaque non solum 5 ' una unius uni', sed [ etiam 'huius' et 'huic unae', et similiter 'ullae', 'nullae', 'solae', 'totae', 'aliae', 'alterae' in usu antiquiore invenimus. 15 Cicero pro M. T u l l i o : hue i u d i c i u m sic e x p e c t a t u r , ut nonu n a e rei s t a t u i , sed o m n i b u s c o n s t i t u i p u t e t u r . idem ad Here n n i u m VI: non r e s to ta t o t a e rei n e c e s s e os t simi 1 is sit. T e r e n t i u s in h e a u t o n t i in o r u m e n o: h a e c ipsa in i t i n e r e a l t e r a e 20 Duni n a r r a t , forte audivi. idem in e u n u c h o : N u m q u a m edepol quicquam iam d i u , quod magis vellem e v e n i r e , 2 composita. ut ius tcrminant genitiuum et datiuum in .i. utcrque B tera utra add. g

3 uel al-

5 hoc (hac ]i) nomine neutrum RH hoc neut ncutf nomine G

hoc neutro nomine ADK hoc neuter nomine Lk

6 ex econlrario L

aliisq; su-

in

pradictis simili B usus est GL 7 i Dd datiui ex datiuo corr. R 8 femino D hie] hi*c(n) B 10 quod] r quot R desinant A disinant LG desinuntia B in o in dativo] g in datiuo in o GL in o. datiuo RADHK 11 quoque 1

supscr. in L usus] u'si A 14 nulae Rr antiquore R 15 Ciceronis pro M. Tullio or. § 36 hoc fragm. inseruerunt edilores cf. Kelleri semestr. I p. 679 sg. n. marco

144

m. L

v

iudicio D

c

si Rr

exspectatur G expect**atur (ba?) L ex-

dalur

pectabatur K 16 unae rei Rr herrennium L 17 VI om. A a

e

r e i om. L rhet. ad Berenn. non enim res rhet. ad Her.

Till 4 8 , 6 1 tota totae ex

est

totae tota corr.K tote tota Rr necesse sit similis L necesse * sit similis (r>o nif.) G est ut similis Bit sit similis K 18 Ter. heautont. II 3, 30 sg. heauru

tonlimorumenon BH eautontimorumenon RD euatontimorT non G eutontimor N L eautontumorunemo A

eauton Nhaec-ST

19 haec] hoc Bemb. Bas. ex duo codd. Ter. ui

Bentleiani itenere GL itinire K 20 audiendi uel audientem Hh audientem B audiend. In eunucho R 21 idem] unde GLK Ter. eun. V 6, 1 sgq. iunacho GK 22 iandiu GK uelle me uenire GLK

198

PR1SCIANI INST.

p. 678. 79 P.

fMihi

P- 221 K.

evenit,

quam

quod

modo senex intro venit errans.

Mihi solae r i d i c u l o fuit, quae q u i d t i m e r e t Caelius: nullae nationi tot,

tantas,

t a m b r e v i s p a t i o |j d a t a s a r b i t r o r i

nos

fsciebam.

tam c o n t i n u a s

quam

ad

victorias

vobis.

Eiusdem [id est primae] declinationis feniininorum genelivum etiam in f

as' more Graeco solebant antiquissimi terminare,

lias'

et 'materfamilias'

unde adhuc

'paterfami-

solemus dicere et frequens hoc habet usus.

Li-

v i u s in O d y s s i a : Atque escas habemus m e n t i o n e m , 'escas' pro 'escae'.

Nam diva M o n e t a s filia 'Monetas' pro 'Monetae'. Mercurius pro 'Latonae'.

i

ibidem: docuit,

in eodem:

c u m q u e eo f i l i u s

Latonas

N a e v i u s in c a r m i n e b e l l i P u n i c i I :

I n e r a n t sign a e x p r e s s a , quo modo Bicorpores

Gigantes magnique

1 Mihi -TO Mi etiam Bemb. Bas.

Atlantes,

euenit quicquam quod B a

i

Titani,

quam quod] r

r

quod quam R senex] b sex B 2 uenit Kk erans Rr erans L 3 ridiculum Bas. fuitq. quid GLK fuit quifl, quid A sciebam pro scibam eliam Bemb. Bas. 4 Caelius] cod. Pat. 1480 s. X m. pr. Caecilins Vat. m. alt. RBDHK Cecilius A Cicilius GL. inter Coelii Anlipairi fragm. h. 1. merito collocant Corlius fragm. hist. p. 40, Krausius p. 194, gui tamen potius cum Ruhnkenio ad Veil. II 68, 1 ex M. Coelii Rufi ad Quirites oralione sumplum censet, Rolhius, et ipse dubitans, p. 317 fr. 29, cf. etiam Nautam de L. Coelio p. 14 sg. Groenium v. Prinslerer de eod. p. 76 Vlricium Charakleristik d. ant. Historiographie p. 115 n. 6; M. Coelii Rufi ex or. inc. fragmentis I. assignat Ellendlius prolegg. in Cic. Brut. p. 129 ed. alt. eiusgue reliquiis inseruii Meyerus I. 1. p . 469, quamguam Laelio potius legeridum 'putavit X

nationi ex natione corr. B 5 arbitros K 6 DE GENITIVO MORE VETERVM DL feminof BG genitiuum **••**** etiam K more graeco solebant antiquissimi in as ^ 8 et om. K . materfamilias pro familiae r rell. mater pro familiae familias R, guod vocc. pro familiae interpretamento originem debere ostendit Libius DHGK lybius L 9 odissia BHK odyssa R odisia GL 10 atque escas | Habemus mentionem God. Hermannus elem. doctr. me'lr. p. 6 2 1 , gui coll. Bom. Od. IIII 213 coni. habeamus adversanle Dilntzcro de versu sat. p. 4 5 , gui I. Od. X 177, unde f. habebimus scribendum est aescas RG mentionem habemus L 11 aescas pro aescae RG ibidem] In eodem GL 12 diuina GLK diua k diuam vel diuae Merula ad Enn. p. COCCXLVIH i\\\& Scaliger ad Paulum s. v. corniscarum^Fest. p. 393 ed. Lind.) assenlienle Hermanno 1. 1. p. 624 coll. Od. VIII 480 sg. nliam libri 13 Monetas om. D in eodem] cf. Hermannvm I. I. p. 623 sg. vel potius epit. d. o

m. p. 223 sq. ed. alt. coll. Od. VIII 322 sg. 14 latinas pro latonas A 15 Neuius ADHGLKr Nonius R Naev. b.P. I 13 p. 45 Kl. I , xvm p. 12 Vahl. cf. G. Hermannum I. I. p. 630 Od. Mullerum ddFest. p. 397 Corssenium origg. p. 198 sg. 201 o

v. infra § 26

I] om. R I add. r prim* G primo g

tritani Rr tytanii D titani L magni*que L adquelantes R

16 expsa GL expressa b

17 bicorpores] r bicorpore

que del. Hermannus

Atlantes] g

RBAHGLK

athlantes

BADHGL

LIBER VI 5 —7

199

p. 679 P.

p. 221. 22 K.

R h u n c u s ac P u r p u r e u s , filii T e r r a s pro 'Terrae'. in eodem: Ei ven it in men I em h o m i n u m for tun as pro cfortunae\ E n n i u s in XVII a n n a l i : s dux i p s e | vias pro cviae'. C i c e r o in 1111 V e r r i n a r u m : l i b e r o s , m a t r e s f a m i l i a s , b o n a f o r t u n a s q u e omnes. dicitur tamen et 'pater familiae' et 'patres familiae' et 'familiarum' et 'familiis'. M a r c u s B r u t u s de offic i i s : i t a q u e p a t r e s familiae d o m i n i s u m u s . S a l l u s t i u s in 10 C a t i l i n a r i o : sed filii f a m i l i a r u m , q u o r u m e n o b i l i t a t e maxima p a r s e r a t , p a r e n t e s i n t e r f ice r e n t . C i c e r o in f r u m e n t ar i a : i t a q u e ex b i s s c r i b i s, qui d i g n i s u n t i 11 o o r d i n e, p a t r i b u s familiis, viris bonis atque h o n e s t i s , percontamini. Neutra eiusdem. terminationis Graeca sunt et addita 'tis' faciunt gene- II 7 is tivum, ut 'hoc peripetasma huius peripetasmatis', 'hoc poema huius poematis'. haec tamen antiquissimi secundum primam declinationem saepe protulerunt et generis feminini, ut P l a u t u s in A m p h i t r i o n e 'cum servili schema' pro ' schemate': Nunc ne h u n c o r n a t u m vos meum a d m i r e m i n i , 20 Quod ego h u e processi s i c c u mservili schema. m

1 rhumcus R rurachus BH rhutcus L Runciis Vahlenius Rhuncus atque Purpureus Bentleius ad Hor. c. II 19, 23 Purpureus atque Runcus Fleckeisenus ;io] Miillertis atque libri, om. Hermannus Purpureus] b porpureus GLK purporeus BH pur pro fortunaeiJ pureus — forUmas in mg. add. r fili L 2 Naev. b. P I 7 p. 42 Kl I, iv p. 10 Vahl. 3 Ei om. GL Ei venit] d eueuit Lg uuenit D mente BADGLK hemonum Klussmannus furtunas GL 4 furtunae GLK Ennius in XVII aim.] VII 46 E. S. XVII, in p. 63. LXXVIII Vahl. annaliura A 6 Cic. in Verr. II 2, 54, 136 III A lib £ 7 bona* B bonas b furtunasque GL tamen spscr. in K 8 patres in patris mut. B M. Brutus de officiis: rotpi. Kad-qHovzos Sen. ep. 95, 45 cf. Drumannum hist. R. IIII p. 38, o

qui perperam laudat Charisium p. 83 P. a Fabricio interpolalum de fficiis L 9 patres familiae] d patrifamiliae D Sail. Cat. 43, 2 10 Catilinario] rh catillipalrum

nario RBDLK catulinario H filii familiarum Hh ex Caroliruh. alter cum libris Sallustianis 11 interfecerunt h Cic. in Verr. II 3, 79, 183 12 iis Lambibi

nus scriptis L digno Ji 13 familiis] sic etiavi codd. Cic. praestantissimi fere omnes familias codd. Cic. rell. familiae ** H percontamini] g percunclamini AGd cum Cic. palimps. Vat.

14 BE NOMINIBVS NEVT" IN TERTIA DECLINATIONE. D

De no-

minibus neutris in .a. in .lit. decliuatione. L terminationis] k terminis K 15 huius peripetasmatis] g .tis GL huius poematis] .tis GL 16 Haec neutra tamen GLK

saecundum Rr

AmpJdtr. prol. v. 116 sq.

saepe protulerunt om. A

17 protulerant Rr

amphithrione G amphytrione D h

Plaut.

18 seruuli B ,

s

schema] g sehaema r scema BDGLK scema H schemate] g chemate R chaemate r scemate GLKd 19 hunc ornatum] prologi poeta ornatum hunc libri Prise. ammiremini L 20 hue ego B hue] r hunc R procesi K sic om. A scema DGL sehaema r

200

PRISC1ANI INST.

p. 679. 80 P.

P- 222. 23 K.

Valerius in Phormione: Quid hie cum tragicis versis et syrma facis? pro 'syrmate'. Plautus in Persa: fTheatrum lepida condecorat schema. Caecilius inhypobolimaeo: Filius in fme incedit satis hilara schema. Pomponius in satura: Cuiusvis leporis liber diademam dedit, pro 'diadema'. Laberius in cancro: nee Pythagoream dogmam doctus. Plautus in milite glorioso: Cxlaucumam ob oculos||obiciemus eumque ita Faciemus, ut quod | viderit ne viderit. 1 ualirius 0 et in ualerins corr. H, del. et terentius in mg. ascr. k Valerius in Phormione p. 72 Ribb.; idem locus I. infra § 73, ubi I. Laberianus praecedit; recle igitur, cum iam de Laberii nomine inferendo non possit cogitari (intulit lamen Barlhius advers. Jill 5), Falsierus mem. obsc. p. 117 Valerium Valentinum poetam videtur intellegere, cuius mentionem servaverunl Val. Max. VIII 1 abs. 8, Fesl. p. 363 M. et f. anon. Haitplii p. 76, 8 (p. 33, 85 ed. Otto): Valentinus 'nullus mea carmina laudat'. haec quidem verba leguntur in Symposii aenigm. 19 Wsdf.: at is dictum Valenlini in usum suum convertere potuit. tamen probabilior Hauptii est senteniia, qui post Valentini nomen et eins versum el nomen Symposii excidisse censel; ipsum vero Symposium Valentino subslituendum esse vix cuiquam, opinor, persuadebit Guil. Paulus noster in docta de Symposii aenigmalis diss. part. I p. 17 sq., ubi ad Symposium haec perlinere seite observavit. lfortasse Valerius Aedituus, de quo Gell. XIX 9, 10' Ribbeckius I. 1.; cum eiusdem denique Laberii mentione coniungilur Valerius quidam, Atellanarum, ut vid., vel mimorum scriptor apudCic, epp. ad fam. VII 11, cf. Ribbeckium 1.1.p,257sq. formione RBAGLK 2 ic Rr uersibus K sirma ex firma corr. K facis add. g 3 sirmate ex flrmitate corr. K Plaut. Pers. IIII 2, 2 (v. 463) Tiara ornatum lepide condecorat tuum libri Plautini, unde Prisciano in opem vocato Tiara tuum lepida lepide decorat schema Palmerius Tiara ut lepidam lepide condecorat schemam Acidalius Tiarae ornatum lepida condecorat schema Lipsius Theatrum lepidum lepida condecorat schema Guil. Contents nov. led. 3, 18 Persa] a Persis libri 4 teatrum r teathrum G theathrum LK condecorat] blk cum decorat BL •decorat (~] ni f.) K schema] g scema DGLK 5 Caecilius — hilara schema] h. I. om., post pro diadema inserunt GL cecilius RAD cicilius GLd hypobolimaeo] Rob. Stephanus, Meinekius Men. et Phil. rell. p. 172 hippo BADH ppo Rr lupo GL eppo K hypobol. fr. 8 p. 138 Both. p. 29 Spgl. fr. II p. 40 Ribb. 6 in me in me A me] libri med Bothius incendit It satis] libri sat Ribbeckius hilaria {non hylaria) Rr hilari BA schaema R scema DGLK 7 Pomponius] r Pompinius RH Pomponii satur. p. 158 Munk. fr. I p. 211 Ribb. y

satura Rr satira b 8 cuiusuis] cu sui A lepolris A deiadimam G deademam L 9 deiadima G deadema L Laberius] Heidelb. (et sic it Putschius), Liberius rell. Laber. cancr. p. 209 Both. p. 239 Ribb. craucro A cancro nee] cancrone GL 10 phythagoream Rr pithagoream DH phitagorea AL pithagoom

riam K 11 Plaut. mil. glor. II 1, 70 sq. (v. 148 sq.) 12 glaucunam Rr glaucomam BGL glanculos A glaucuma libri Plaut. opt. ob] r ab R ab oculis abis

i i

cimus K oculo L ocult* H oculis /; obiecemus Gg abiciemus H 13 ne uideat RBAD non uiderit libri Plautini, Prise. Vat., non in nc a m. alt. corr.

LIBER VI 7—9

201 p . 223. 24 K.

p. «S0 P.

quiclam autem in ' u r n ' etiam teste C e l s o huiuscemodi nominum protule- 8 runt nominativos: • lioc emblematum huius cmblemati', ' hoc torcumatum huius toreumati' declinantes. unde frequens usus eonun dativos et ablalivos plurales" in ' i s ' terminal: ' h i s ' et ' a b his schematis', 'emblematis', 5'peripelasmatis', 'loreumatis', quibus frequenter casibus in V e r r i n i s utitur C i c e r o . Nam a et h et k nomina literarum indeclinabilia sunt, sicut aliarum quoque omnium literarum nee non nuinerorum a 'quattuor' usque ad 'centum', sed etiam 'mille': nam a 'centum' compositi numeri declinantur, ut io' ducenti ducentorum ducentis' et similes, et literarum quidem nomina neutri generis sunt, numeri vero, qui sunt indeclinabiles, omnis sunt generis, hoc est et mascidini et feminini et neutri. 'Mulucha' flumen el ' T u r i a ' et siqua similia inveniuntur, magis figurate masculina cum neutris iunguntur, ut si dicam 'Tiberis flumen' vel 'Hister flumen'. quod autem 13 non sunt neutra 'Turia' et 'Mulucha' et similia, ostendit etiam natura ipsius sermonis Punici, in quo omnia nomina vel masculina sunt vel feminina. ergo 'Capsa' quoque et 'Thala' oppiduin et 'Tirimida' similiter 9 figurate feminina | neutris sunt coniuncta. unde S a i l u s t i n s in I I h i s t o r i a r u m : i n t e r l a e v a m o e n i u m et d e x t r u m f l u m e n T u r i a m , 20 q u o d V a l e n t i a m p a r v o i n t e r v a l l o p r a e t e r f l u i t , 'Turiam' dixil, qui accusativus mascidini est, non neutri. plurima tamen non soluni in Africa, sed in aliis etiam regionibus nomina fluviorum in a inveniuntur desin entia. L u c an us in I I : 1 DE NOMINIBVS IN VM IN SECVNDA DECLINATIONE DL

etiam om. A

teste add. h

huiusce uel e modi Gg 2 ut hoc BDli emblimatum Gg cmblaematum H huius emblemati] .ti. GL 3 huius toreumati] .ti. GL ablatiuos plti G ablatiuos in is termina+t plurales (n) L 4 plurales] h plures H in his Rr terminant AD terminant plurales G scematis BDGLK sehaematis r 5 peripatasmatis K toreumatis peripetasmatis GL torelmmatis R cicero casibus in uerinis utitur K

uinis G

6 Cicero in Verrinis: cf. lib. VII § 82

TKRARVM ET NVMERORVM DL

A et h et k] rh a h k A

7 DE NOMINIBVS U T -

A.&.KA.

B

a et k

HGLK

et ak R litterrarum R 9 sed] sic HL sicut K 10 similia A 11 generi R sunt indeclinabiles sunt omnis sunt A generis sunt GL 12 est et mascuh

Iini] hi est masculini DI1GL Muluccha BDH Mulcha GLK

r>E NOMINIBVS FLVMINVM D 13 inueniuntur similia A

Mulucha] h mulucca R inueniantur g figu-

u

rata G figurate b 14 tyberis GL 15 tyria G Una. L Mulucha] A mulnccha BDH mulcha GLK' natura] b neutra ni f. in ras. B 16 in quo] h in qua RBADHL * nomina om. B sunt om. GL add. I 17 tala H tala h opidum G tirm*da H tirmada h Thirmida, Tirmida, Tirimida etc. libri Sail. lug. 12, 3 18 liguratae G coniuncta sunt. DGK Vnde et GL Sail. hist. fr. II 24 p. 136 oe

Kr. cf. lib. V § 6 ter

uel u

19 manium Rr

uel u

dexterum K

u

tyriam Gg tiriam L

u

20 praefluit L tyriam Gg tiriam L 21 est masculini g 22 aflicra R affrica Hr etiam in aliis LK post regionibus: nomina add. sed ipsa del. I fluuiorum in a inueniuntur nomina GL 23 Luc, Phars. II 420 sq.

202

PRISCIANI INST.

p . 6SO. 81 P .

p . 2*24. 25 K.

n u l l a s q u e vado q u i Macra m o r a t u s Alnos. in eodem: S e n a q u e et A d r i a c a s q u i v e r b e r a t Aufidus u n d a s qui sunt ltaliae. similiter 'Himella' ct 'Allia'. V i r g i l i u s in VII: s p r o p e flumen I l i m e l l a e . idem in eodem: et q u o s i n f a u s t u m i n t e r l u i t Allia nomen. S a l l u s t i u s in II h i s t o r i a r u m : nisi quia flumen C l u r d a Tauro 10 monte defluens. nee non etiam Graeca nornina lam fluviorum quam 10 aliorum [| in 'as' apud illos desinenlia, quae in ov faciunt genetivum Graecum, nostri absque s solent plerumque proferre, ut 'Marsya', 'Geta', 'Chaerea', 'Sosia'. Luc a n u s in I I I : Qua c e l e r et r e c t i s d e s c e n d e n s Marsya r i p is E r r a n t e m M a e a n d r o n adit. 15 Hoc etiam sciendum, quod omnis nominativus in a desinens corripitur, quamvis sit apud Graecos productus, ut 'Lydia', 'Syria', 'Phrygia', 'Italia', < Hispania'. unde accentus quoque cum tempore mutatur. in paucis tamen inveniuntur poetae Graccis servasse morem Graecum; S t a t i u s in I I I I T h e b a i d o s : 20 Non Te|gea, non ipsa deo vacat alite felix Cyllenc.

idem in VI: te plangeret Argos, 1 moratur r cum aliquot libris Lucani a

3 Idem in DL

Luc. Phars. II407

4 saenaque

' c

HBDK senaquae H adricas Dd adriaquas L adriadas K 5 qui sunt — Himellae add. d italia G allia A Verg. Aen. VII 714: Casperiamque colunt Forulosque et tinmen Himellae (et flumen sup. lin. add. Med.) 6»liimelle HL 7 Verg. Aen. VII 717: Quosque secans infaustnm interluit Allia nomen 8 quos] b quodi? Allia] A alia H cum Horn. 9 Sail. hist. fr. II 38 p. 147 Kr. qua Prise. Fat. Clurda] d Vat. m. alt.; idem fluvius I. videtur apud Plin. nat. hist. V •20,108: fuit in eo tractu et Maeandropolis, estEumeiiia Cludro flumini adposita. clurdiaV) cln+a Vat. lnrda7?A durda A et aliquot Krehlii el sic ni f. ante corr. II monte tauro L 10 BE NOMINIBVS GRECIS IN SECVNDA DECLINATIONE D De nominibus grecis in •!•

declinatione L 11 in v K 12 sol+nt (u ni /".) B solint b marsia RBABGLK 9 cheria L cherea rell. Luc. Phars. Ill 207 sq. .UI. G 14 Qua] in lilura h quae BAB quem GL caeler R eeler et] hi eeleret HL rectis] ripis A descendens] h discendens HGLK marsia RBABGLK cum utroqitt Voss. ripis ex rupis corr. K 15 meandrou RAHGL cum Voss. B 16 omnis add. d corripitur apud latinos quamuis B 17 apud graecos sit GL productos Dd lidia HGLK siria AGK phrigia ADHGLK 18 quoque cum tenipore accentus GL quoque com tempore motalur accentus K 19 seruare GK a

Stat. Theb. IIII 287 sq.

21 togeo H tegeae Cass.

uocat RAGK

22 cyllenae

l

H cum Cass. cylene K cy*lene (1) G cyllaene^ cillenae R cellene L VI 515 sqq. VI ex VII corr. L

23 Slat. Theb.

LIBER VI 9—11

203

p. 681 P.

p. 225 K.

Te Ncmea, t i b i L e r n a comas L a r i s s a q u e s u p p l e x Pone ret. In e correptam Lalina sunt neutra, quae e in ' i s ' conversa faciunt 11 genc'tivum, ul 'hoc mare huius mans', 'hoc monile huius monilis', 'hoc 5 mantele huius mantelis' Ovidius in I I I I fast or urn: D i x e r a t . a d e x t r a villis m a n t e l e s o l u t i s C u m q n e meri p a t e r a t u r i s a c e r r a fuit _, 'hoc Soractc huius Soractis'. H o r a t i u s in I c a r m i n u m : Vidcs, ut alta s t e t nive c a n d i d u m io Soracte. V i r g i l i u s in XI: s a n c t i c u s t o s S o r a c t i s Apollo. excipitur unum indeclinahile in singulari numero, 'hoc cepe huius cepe' - A p n l e i u s in i n e d i c i n a l i b u s : cepe sneura me11 e mixtam _, is quod in plurali numero femininum est primae declinationis, ' hae cepae hariim ceparum', quamvis antiquissimi in a quoque singulare feminino genere hoc recte protulisse inveniuntur. N a e v i u s in A p e 11 a: Vt i l i u m di f e r a n t , qui primum h o l i t o r cepam p r o t u l i t . Luci 1 i u s in s a t u r a r u m VI: 20 L i p p u s e d e n d a a c r i a d si d u e c e p a r i u s c e p a . 1 Nemee ex libris suis, ut vid., Queckius nemea lernea Cass. Lerna] h ***erna H laris aquae R larisaque HGLKr supplex] g suplex RG 3 DE NOMINIBVS IN E CORREPTAM DL quae in R 4 munile A monilis] d munilis AD 5 mantele] in lilura h mantile ADGLK huius mantelis] . is G . lis L huius .lis K mantelis] in litura h mantilis AD Ovid. fast. II1I 933 sg. Ill BAHr 6 a dextra scripsi cum libris Ovidianis opt. et plurimis at dextra BHLr cum aliquot codd. Ovid, ad dextra RA cod. fastor. Berol. olim Reland. ac dextra r

GK ad dextram D mantile ADGLK 7 mera A tura g ruit h et sic multi codd. Ovid, ex praestanlioribus

acersa Kk acersa in li8 soracte ex socrate

s

corr. L

huius soraetis g .tis. GL

s

e

uide* (t) L

niuum Rr

oractis Rr

Hor. carm. I 9, 1 sq.

v

9

o

candidem R

10 soractae Rr saracte / /

11 Verg. o

Aen. XI 785 12 appollo RHGK 13 indeclinabile om. A caepe Hb repo G coepo BL caepe BH coepe GL 14 Apoleius L Apoleus G Apuleius in medicinalibus] Apul. fr. 15 t. II p. 638 Hldbr. cf. 0. Idhnium in act. soc. sc. Sax. class, ph. h. a. 1850 p. 285 caepe B coepe GL cepae Apuleius scripsisse videlur ' C. L. Schneidero gramm. Lat. II 1, 306 15 haec Rr heae in lilura h cepae] g coepe ni f. G cepe B coepae L 16 coeparum L ceparam B ccpa*rutn D singulari BL 'l7 Neuius libri appella BADHGLK Naev. Apell. fr. 1 p. 12 Both. p. 138 Klussm. fr. II p. 7 Ribb. 18 di fer** D dii ferant rd differant RBAHG d

*ifferant L defferant K dii terant a

primus Bothius

holetur R holitus D holi-

t«* Hh olitr B olit A cepam B 19 Licilius GL VI] libro V Non. p. 201, 9 Luc. sat. V 12 JOous. 'V 13 Gerl. 20 edendo R agri A acria H assis

duae B adsidue Rr adsiduae DH assidue AG assiduo Nonius ante ceparius: p f (IVOTICOXTJS (sic recte librarian scripluram expressit n: KPONOYTTOAHC B KPONYOTTOAEC D .i. coepa

KPONIOTTUJAC A) add. BAD ceparius B coepa KAPUJNYWAHC L cepa lacrimosa Nonius cepa id est nQoppvoitcolris.homo Paid. Leopardius emendatt.XlY 14 1 coepe L

204

PRISCIANI INST.

p. 681. 82 P.

p. 295. 26 K.

frequentior tamen usus 'hoc cepe' protulit. N a e v i u s in Apella: cui cepe e d u n d o o c u l u s a l t e r profluit. Novius in e c u l e o : o l e a s , c e p e , fie us. Varro de a c t i o n i b u s s c e n i c i s I I I : m u l t i f a r i a m in p a t e l l i s 5 c o q u e r e cepe. Caper tamen et ecepicius' et 'cepicium' veteres dixisse ostendit. Ill 12 In e productam Graeca sunt | feminina et vel Graece declinantur, ut 'Libye Libyes', vel mutata e in a et acce||pta e faciunt in ae diphthon10 gum genetivum, ut 'Helena Helenae'. In i Latina sive Graeca inveniuntur et neutra sunt vel omnis generis et aptota: 'hie' et 'haec' et 'hoc frugi', 'nihili', 'mancipi', 'huiusmodi', 'nauci' quoque, quod putamen nucis significat et pro nihilo accipitur." P l a u t u s in m u s t e l l a r i a : Qui homo t i m i d u s erit in r e b u s d u b i i s , nauci n o n erit. is idem in t r u c u l e n t o : tympanotribam a n a s , hominem non nauci? quibusdam autem non irrationabiliter genetivi vel dativi casus isti sunt existimati, qui figurate cum omnibus aliis casibus et generibus possint adiungi. nam 'frugi' dativus est a nominativo 'frux' vel 'fruges' et 'man- 20 cipi' a 'manceps' et 'nihili' genetivus a nominativo 'nihilum'. 'hoc cepe B

Neuius libri

apella 1 appella libri

Naev. Apell. fr. 2 p. 12 Both.

0

p. 139 Kl. fr. I p. 7 Ribb. 2 cepe Gg coepe L cepe B edendo RBAD et ex edundo mut. LK oculos GK 3 Neuius RBAH - eculeo] r aeculeo R s Nov. ecul. p. 44 Both. p. 169 Mk. p. 217 Ribb. 4 olea Rr caepe RB coepe L ficos AGLK 5 Varro de act. seen. Ill: Varr. ed. Bip. p. 251 cf. Ritschelium mus. phil. VI 517 sq. 556 sq. parerg. I 180. 321 de Varr. logist. p. IX sq. actionibus] r accionibus RH III] r I ni f. in lit. R multiphariam H 6 quoquere R caepe BAH coepe GL Caper] de dub. gen. v. Osannum de ci

Capro p. 12

cepi*us Dd coepicius G

ci

ci

ccpitius et cepitium Kk

coepicium G

iss dixere L

8 IN E PRODVCTAM BRKCA NOMINA. D

In e productam GR L

et

om. K 9 lybiae RB lybie GLr libie in lybie corr. K Libyes] d lybies RBHL libies G libyas D libies in lybies corr. K et aecepta] d * accepta D excepta GL genitiuum in ae diptongum (dyptongum L) GL 11 IN i PRODVCTAM LATINA ET GRAECA ET BAREARA i) In i productam lat. gr. ac barbara L

uel a

neutri Kk ci

12 ut hie ADb mancipi nihili GL 13 putamen] I putaraus GL nuas Rr 14 Plaut. mostell. V 1, 1 (v. 1041) 15 dubii**s Plauti Vet. m. pr. dubiisis (dnbii sis, dubiis is) rell. libri Plautini 16 Plant, trucul. II 7 , 49 sq. 17 tirapanotribam K tympaiio.tribam H tympano tribam D tipano tribam G timpano tribum (tribum in tribam corr.) L tymphano tribam Vet. lympha notribam Dee. 18 autem add. h inrationabiliter RBDHGLK in raciiionabiliter A sunt] r **unt R 19 ex*istimati (h) D figurate ex fugarate corr. K aliis omnibus GL possunt RAHGL 20 adiungui LK adiungi G post nominatiuo: frux — nominatiuo om. D fruit — nominaliuo nihilum in mg. add. d et mancipi — nihilum] in litura g et genitiuus est nihilo a nominatiuo nihilum et mancipi a manceps L et

LIBER VI 11 — 14 P- «82 P.

205 p. 2'jti. 27 K.

gumini', Mioc sinapi' magis pcregrina simt, qiiamvis quidam Miaec sinapis' Uixerunt, ut P l a u t u s in. P s e u i l u l o : T e r i t u r s e n a p i s seel era, cum i l l i s , qui t e r u n t , P r i u s q u a m t r i v e r u n t , o c u l i u t e x t i l l e n t 1'acit. 5 inveniuntur ct barbara, ut c IIiturgi' oppidum. L i v i u s in X X I I I ab 13 u r b e c o n d i t a : I l i t u r g i o p p i d u m o b p u g n a b a t u r . T r a i a n u s in I D a c i c o r u m : i H d i • B e r z o b i m , d e i n d e Aizi p r o c o s si in us. H e r o di a n u s ' g u m n i i ' quoque et 'piperi' barbara dicit esse, sed nostri 'piper piperis' declinaverunt, ut P c r s i u s : io E t p i p e r ct p e r n a e . idem: R u go s u m p i p e r , et I u v e n a 1 i s : s o l v i t e fun e m ! is F r u m e n t i | do m i n u s c l a m at p i p e r i s ve c o e m p t o r . De 'lmiusceinodi', 'istiusmodi', cilliusmodi' ct aliis talibus mulli dubilaverunt, utrum composita sint an non: sed ea composita esse ipsc arrentus docet, qui in fine praecedentis dictionis poui non posset, nisi essenl composita. ideo autcm iiideclinal)ilia sunt, quia ulraqne pars genctivum 20 casuin babet. quomodo igitur, si uterque sit nominativus in compositis, uterque declinatur, sic in bis, quia uterque genelivus est, mansit indcclinabilis. In o correptam, quam taincn veteres frequenter producunt, Latina H hoc gumrai G 1 cummi B hoc om. G add. g perigrina LK hnec in litura d sinapis] hg senapis HGb 2 Plant. Pseud. Ill 2, 28 sq. (v. 817 sq.) • phendulo H seudulo Bd sendnlo D psedulo L 3 territur R senapis lib cum Palatl. Plant, sinapis r rell. scelera] r et sic Charisius et Servian cf. Rilschelii arm. cetera L cetera libri Plaut. plerique scelerata RADH Plaul. ed. princ. cum] sic etiam libri Plautini praeter palimps. Ambros. Q. (que i. e. quae) Ambros. te*runt (r) L 4 exstillent A extillant (a in ae et ras. iterum in a • ; . ) Bb exe

a

e

tillant Ilk exstillante G extilUnte (e) L extillente K facit«* (ur?) B 5 et] ut lir barbara in i L i*liturgi ^1) D liturgi A opidum G post oppidum: Liuius — oppidum om. D Libius B liusius GLK Liu. ab u. c. lib. XXIII 49, 5 : l i i t u r g i o p p i d u m ab Hasdrubale ac Magone et Hannibale Bomilcaris fllio ob ucfectionem ad Romanos o p p u g n a b a t u r 6 Illitnrgi D opidum G obpugnabatur R oppugaabatur rell. troianus K de Traiani Dacicis, quae alibi non commemorantur. cf. Vossium de hist. Lat. lib. I cp. XXX p. 161 sq. ed. alt. Franckium zur Gesch. Trajans p. 670 sq., qui de I. nostro dispulat p. 105*?. ed. alt. Quedlinb. el Lips. 1840 in .1. spscr. in L 7 docicomm GLK unde B berzomim A berzobini K bertobuni GL Aizi] azi A aiti GL Aixi edd. procesimus K proe

procesimus G Horodianus Rr utrumque voc. una Iractavit Herod, in catholicis v. Arcad. 118,18 Choerobosc. in Theod. can. p. 373, 8 sqq. Gsf. 8 cum mi 2? barbara add. d dicunt esse barbara A dicunti? 9 Pers. sat. 3, 75. 5, 55 12 rnguosum ff 13 hm. sat. V 14, 292 sq. 15 fruniti L piperis siue r coemptor] sic etiam libri Iuv. dell. p

uel i

eoempti cod. Pith, coemtor Gg coemptor Caroliruh. alter. 16 huiuscemodi] g huiusraodi GL 18 praecidentis GLK non posset poni K posset] r possit R possint B 20 casum om. A. sit add. h 21 declinantur Rr declina*tur (n) D quia uterque] dk quia igitur uterque ADK iudeclinabile A 23 IN o CORREPTAM

206

PRISCIANI INST. p. 227. 28 K.

p. 683 P.

sunt et, || si feminina fuerint g vel d antecedentibus, mutant o in i et accepta r nis' faciunt genetivum, ut 'liaec Carthago huius Carthaginis', 'haec virgo huius virginis', 'liaec dulcedo huius dulcedinis7, 'alcedo alcedinis' P l a u t u s in P o c n u l o : Q u a m m a r e o 1 im e s t , cum i b i a 1 c edo pu 11 os e d u - 5 cit s u o s _; alia vero omnia producunt o in genetivo, ut 'hie Cicero Ciceronis', 'caupo cauponis', { haec Iuno Iunonis', 'Castillo Castulonis', 'Ruscino Ruscinonis' 15 noraina sunt urbium Hispaniae _, 'hie' et'haec bubo buboraV. excipiuntur haec, quae in genetivo non servant o: c hic oardo cardinis' - quidam ta-10 men veterum otiam feminino genere hoc protulerunt. G r a c c h u s in A t a 1 a n t a: 0 g r a t a c a r d o , r e g i u m e g r c s s u m i n d i c a n s -, 'ordo' eliam 'ordinis', 'homo hominis', quod est commune - C i c e r o pro C l u e n t i o , cum de eius | matre loqueretur, ait: c u i u s ea s t u l l i l i a i s e s t , ut cam n e m o h o m i n e m a pp ell a r e p o s s i t , et L u c a n u s in V de Phemonoe: a t q u e hominem to to s i bi c e de r e i u s si t P e c tore. V i r g i l i u s in I: 20 nee vox hominem s o n a t , de feraina loquens. velustissimi lamen etiam 'homo homonis' declinaverunt. E n n i u s: V u l t u r u s in silvis m i s e r u m m a n d e b a t h o m o n e m , LATINA D 1 femina / / 2 chartago. huius chartaginis B karthago huius karthaginis H kartago huius . ilis K carlago . nis G kartago .giuis L chartago. charlaginis. dulcedo. dulcedinis. uirgo. uirginis. alcedo. alcedinis. A 3 huius uirginis] .nis GL huius dulcedinis] .nis GL 4 Plead. Poen. I 2, 143 Paenulo RB Penulo ADGLK 5 mare] h mari B olim est etiam Pal. ulerque alcyo Vet. pullos ex pollus corr. B pullos edocet ex edocet pullos mut. K edncat ADL educ-et BH seducit Pall. 6 suos] pios G 7'o add. r ut hie] h om. AHGLK 10 o non sernant GL post hie duodecim fere literarum lilura in L cardo cardinis in litura g 11 etiam om. K femino A haec A Gracchus] 1 graccus RBHL grachus ADG gracus KGracch. Atal. p. 272 Both. p. 196 liibb. 12 atalenta RD athlanta GL atalanto BK 13 egresum G 14 ordo etiam ordinis in mg. add. L ordo — commune in litura g homo quod est e

commune .nis L commune* (s) B communi Dd Cicero pro Cluent. 70, 109 c u i u s ea s t u l t i t i a es t, ut earn n e m o h o m i u e m , ea uis, ut nemo feminam, ea crudelitas, ut nemo matrem a p p e l l a r e p o s s i t procul cluentio H 16 hominet II appellare ex appellari corr. H Lucan. Phars. V 168 sy. 17 Phemouoe] d phemone ADb phoemone RG phoemonoe Lg phoemonoe H phomone* (o) B 18 hominem sono toto A toto] r om. G to***to (tos) R iusit K uissit

Luc. Voss. b in ras. pectore iussit h 20 Verg. Aen. I 328 in I Aeneidos DH 22 femine K uctussimi D uetustis in litura g etiam om. A homonis] r, m. rec. in B hominis R (ff?) 23 Enn. ann. II 33 E. S. II 16 p. 23. XL Vahl. cod. Charis. p. 120 P. Volturus. Ennius: Vulturus in spineto supinum mandebat homonem. Serv, ad Aen. VI 595 Ennius: Vulturus (al. uulturis) in campo (al, silnis) miserum (cd. supinum.?. snpinum miserum) mandebat homonem 24 uulturis RH uultu+ris A silvis] spinis ff. A. Kochius exerc. crit. p. 12 sq. miserum esc

LIBER VI 14 — 16

207

p. 6S3. 84 P.

p. '228. 29 K.

Heu quam crudeli condebat membra s e p u l c b r o (nam et Sultur' et 'vultnrus' et 'vulturius' dicitur) . . 'nemo' qiioque, sive ex hoc composituin, ut qiiibusdam videtur, seu non, communis est generis et similiter o in i convertit in genetivo: 'neminis' - L u c i l i u s sin XXX: N o m i n i s i n g e n i o qu em q u a m c o n fide r e op or tut. P l a u t u s in c a p t i v i s : neminis Misereri c e r t u m , quia mei m i s e r e t fnemo. 10 T i t i n i u s : quod r o g a s , N em in em d e c e t b o n a i n . T e r e n t i u s in A n d r i a: H o c ego s c i o u n u m , n e m i n n n p e p e r i s s e h i c . is nee solum de hominibus dicitur: V i r g i l i u s : 16 T u r n e , q u o d o p t a n t i d i v u m p r o m i t t e r e n e m o _, 'turbo turbinis', qiiando de vi venlorum loquimur - nam si sit proprium, servat o in genetivo, r hic Turbo (nomen proprium gladiatoris) Turbonis'. sic H o r a t i u s in II s e r m o n u m: 20 C o r p o r e m a i o r e m rides T u r | | b o n i s in a r m is

Spiritum _, miseris corr. A

mandabat A

1 eu R

mbra A

sepulcro AHGK

2

i

vulturus] uulturis RAH uullurius d

et uulturius dicitur. Nemo quoq; ad mg. et in

u

. turn

ras. B uult+rius (o) L uulturis d Nemo in litura g 3 opossi Gy non , , , • • -i • • nemo . . add. r 4 et add. h nemimsj nemo nemims g neminis L ut nemo ncminis BDHKra ut nemo nemis R nt nemo nemonis A Lucil. sat. XXX 35 Dons. 33 Gerl. Non. p. 143, 19: Lucilius lib. XXX. Neminis ingenium tantum conlideie u L

ua

oportet 5 XXXmo B 6 quemquam spscr. in A quemqnm Dd "IPlaul. eapt. Ill 5, 107 sq. (v. 764 sg. ) 9 misereri ex miserere corr. R cerium ex ce*tum corr. B certum est libri Plaut. mei in l>~et. Plant, in. rec. sup. lin. add., unde mis scriptum fuisse coni. Fleckeisenus miseret mei A nemo mei miseret Dg neminem Plautus • 10 Titinnius libri Titin. /K inc. 20 p. 76 Both. XVIU p. 151 Neuk. III/). 133 Ribb., qui 1. sic constituit: quod rogas, neminem | Deoiit uel quod

bonam. equidem h. 1. Bolhium el Neukirchium secutus sum

11 quid Gg quid L

e

12 neminem] d nominem D

dicet Rr

bonam] d bon** D bonum LK

13

e

Ter. Andr. Ill 2, 26 14 nominem Rr 15 nee solum de hominibus] in marg. sed etiam de diis add. k Verg. Aen. VIIII 6 post Virgilius: in V11II add. B di

in VIII. r auderet

16 optandiuum Bb

v

diu Dd

promitteret K

u

nemo auderet GK

nemo L 17 b in voc. turbo ubivis ex p corr. in D uicentorum Rr m loquitur A 18 o add. g Turbonis nomen proprium gladiatoris AGL 19 V Horatius] ex corr. in H oratius GDHLK Hor. serm. II 3, 310 sq. sermonem Rr 20 maiorem] r maiore RBDGLK maiori A 21 spirituum A

208

PRISCIANI INST.

p. 684 P.

p. 229. 30 K.

'Anio' etiam * Anienis' - quod antiqui secundum analogiam 'Anien' nominativum proferebant. Cato contra V e t u r i u m : a q u a m Anienam in s a c r a r i u m i n f e r r e o p o r t e b a t . non m i n u s XV milia Anien abest. O v i d i u s : quaque Numici 5 Aut A n i e n i s a q u a e c u r s u q u e b r e v i s s i m u s Almo. Cicero pro Cornelio in I: t r a n s Anienem. H o r a t i u s in I c a r ni i n u in: Et p r a e c e p s Anio ac T i b u r n i l u c u s -, c Apollo Apollinis'. praeterea ccupido cupidinis', quod masculino quidem 10 genere deum significat plerumquc et est proprium, feminino vero ipsam rem. itaque feminini praevaluit declinatio. 'margo' quoque c marginis' notandum, quod tam masciilini quam feminini generis invenitur. S t a t i n s T h e b a i d o s libro I I I : S o l v e r a t H e s p e r i i devexo m a r g i n e p o n t i . 15 I u v e n a l i s in p r i m o : aut summi plena iam m a r g i n e l i b r i _. Excipitur etiam r caro' femininum 'carnis'. vetustissimi tamen etiam nominativum 'haec carnis' proferebant, qui magis rationabilis est ad genelivnm. Livius A n d r o n i c u s in Odyssia: 20 C a r n i s , ait, v i n u m q u e , | q u o d 1 i b a b a n t , a n c l a b a t u r . et T i t u s L i v i u s X X V I a b u r b e c o i i ; d i t a : L a t i n a e q u e i n s t a u r a 1 etiam] autem L nominatiuo D 2 Cato contra Veturium] 'or. in L. Veturium de sacriftcio commisso' v. Meyerum I. I. p. 62 sqq. or. 28, ibique 1. nostrum p. 6 5 ; 'de sacriftcio commisso' infra § 4 0 ' de Lucio Veturio' lib. VIII § 12 ' de Veturio' X 17 cf. Brillenburgium de Cat. p. 75 G. E. Weberum Cat. mat. p. 31 Veturium] b veUriumi? Auienam] Lipsius var. led. Ill 11 cf. Krehliwn II 516 sq. anieuen g anienem rell. Klotzius in Iahnii ann. XL 390 sq. 3 in sacrarium in sacrarium A autem post oportebat add. BAHKg (. Oportebat autem B et sic F~at.), post non LG, post minus rd ueL habemus

4 abest

Gg

Ouidius ait L

Ovid, metam. XIIII 329 sq.: quasque Nuo

mici | Quas Anienis aquae etc. 5 quoque BGLK 6 alma R alno A 7 trans Anienem exlat in Cic. pro Corn. or. I fr. 23, t. IIII p. 450 sq. Cic. ed. Or., servato ab Asconio ibid. V 2 p. 75 sq. cornilio G aniaenem H oratius GLK Ilor. cann. I 7, 13 in -I- add. D 9 ac] et aliquot libri Hor. lucus appolli Brg locus rell. 10 Apollo] d appollo DGL -nis Gg -nis L 11 pleriuique (.sic) spscr. in L femino H uer'o add. b 12 femini A 13 quam add. d Hb~.

femini A Stat. Tkeb. Ill 407 14 tebaidos K primo L rel. num. om. D num. om. BHK II A primo1 G I. b 15 hisperii GL 16 luv. sat. 1 1 , 5

III] h lac. diuexo L

Iuuenalis —'- libri in marg. K 17 pleno pars uetuslissimi K

codd.

luv. dett. 18 femininum caro D _ caris Dd ueteres Gg uetussitissimi H tamen spscr. in L 19 ad add. r 20 libius GLK odissia RBH odysia G odisia L Liv. in Od.: libro XXIII coll. Horn. Od. XXIII 304 sq. assignavit G. Hermannus elem. doclr. metr. p. 627: carnis autem | Viniimque, quod libabant, ilntlaM

batui"

21 l i b a n t i

ante anclabatur: E^ANTAA.TO add.g E£HIITANTON^4 E|IINTACOTON Dd

antlabatur (ante labalui- 3, (i) edd. ante a at v. Muellerum ad Paul. s.v. anclare p. 11 22 libius BADHGLK Liv. ab u. c. XXXVII 3, 4 XXVI libri, quod

L1BEU VI 16 — 18

209

p. 684. 85 P.

lae,

qiuul

I'licrat.

p. 230. 31 K.

Laurcntiltus

ilatjne e m s ,

carnis,

quac

dari

dobct,

quod est ' c a r o ' , diminutivum

Virgo virguncula', "ratio ratiuncula'.

V a r r o in a n d a b a t a :

v i s p o l i u s l i u i n o q u a m c a n i n e u la n o s i r a.

data

non

' caruncula' est, lit sed

quid-

ab co autem, quod est

s c earnis\ 'carnieula' dcbct esse, ut c canis canicula'. Et scicndura, quod quinque inveniuntur in o tcrminantia, quae faciunt in a feminina: 'leo lcacna' vel 'lea', 'draco dracaena', 'leno lena', 'caupo eaupona',

quod significat tarn ipsam tabernam quam mulierem. ' L u c i -

l i u s in I I I : to

C a u p o n a b i c tarn en u n a 'slrabo' ctiam 'straba' facit.

Syra.

V a r r o de n o m i s m a t i s :

n o n ha e c r e s de V c nc r e p a e t a Strabam

tacit.

In o productam desincntia Gracca sunt feminina et vel Graece decli-111118 is nanlur, ut 'Manto Mantus' - V i r g i l i u s in X : F a t i d i e a e M a n t u s et T u s c i filius aranis - , vel |] addita 'nis' faciunt genetivum, ut 'Dido Didonis'.

Ac c i u s : |

C u s t o d e m a d s i d u u m I o n i a d p o s u i I v i r g i n i. P a c u v i u s:

20

filios quod

mulare dubiiam cf. § 9 6 1 cariuis Liv. cod. Bamh. darit B 2 eiusdem est Rr eius quod eius caro A est caruncula A 3 Varro in andabata: sat. VII fr. 8 p. 06 Oelil.; andabata haec salura voculur etiam Kb. X § 38, andabatae apud Nonium Sed quidvis potius homo quamde caruncula nostra vel Sed quidvis potius, mi homo, quam caruncula | Nostra templat Fleckeisenus 4 autem ovi. AL 5 i arnicula] r corniculas ni f. in lit. It caruncula A 0 inueniuntur nomina in o GL 7 feminina in a G ut leo ADK uel lea spscr. in L * leno (a) R uel conciliator stupri

a leno BAHK

aletnolcna L

a

8 cauponia K

terbernam Rr

Lucius G

Ludl. sat. Ill fr. 33 Dous. Gerl. fr. 10 Varges C. Lucilii sal. ex libro terlio g. s. p. 5 10 tamen hie A tantura L sira GL Syria H 11 straba ex strabo eon: B p. YliOehl.;

Varro de nomismatis: sat. LXI (octogessis, Tteql vojiiafidrav) fr. 4 iambos agnovil Fleckeisenus nomismatis k 12 peiaBAGLKr peca H

petas 6 peta MET+UJPO<|>OAAMOY D METOPO^.TAAMOC. strabo uel straba in marg. d iuETEUjpo
mantoys D manlo in litura h mantys K

Tusci filius amnis] r tuscilius niannis R

amni* Hh 17 ut Dido Didonis om. A post Didonis: Calipso calipsonis io ionis idqne usus antiqaorum comprobat add. h Accius in ioae D All. Ion. fr. 4 p. 211 Both. I p. 157 Ribb. v. p. 210, 12 18 ad custodem in mg. argus aristoris ffs. L adsidiuivn] DH cod. Char. p. 47 P- 35 L. assiduum rell. ioni in lilura h Inoni cod. Char. adpossuit cod. Char, apposuit codd. h. I. cf. infra I. I. apposuit uirgini spscr.'in L 19 Pacubius AKg Paccubius DH Paucobius GL Pacuvii fr. inc. 4 p. 148 Both. XL p. 110 Ribb., ad niptra a Delrio relatum assentienie Ribbeckio p. 287 20 Filius K filios | Tris sibi Ribbeckius Filios sibi procreasse per Calypsonem autumant Bothius 1 procreasse eundem] Charis. I p. 47 P. procreasse dicitur eundem, gloss, ad aulumant pertinente in verboGRAMMATICI LATINI II.

14

210

PRISCIANI. INST.

p. 685 P.

p. 231 K.

•f. s i b i p r o c r e a s s e [ d i c i t u r ] e u n d e m p e r C a 1 y p s o n e m autumanl. P1 a u t u s in a u 1 u 1 a r i a: Q u o s si A r g u s s e r v c t , q u i o c u l c i i s -totus fuit, Quern q u o n d a m Ioni I u n o c u s t o d e m a d d i d i t . 5 quod autem c Ionis' et 'Calypsonis' el 'Didonis' dicitur, ostendit hoc etiam C a e s e l l i u s V i n d . e x in s t r o m a t e o his verbis: C a l y p s o i i e m . i t a de c.I in a t 11111 e s t a p u d a n t i q u o s . L i v i u s : Apud n y m p l i a m A t l a n t i s filiam Calypsoiiem. Eiinius in VIII: 10 P 0 e n 0 s D i d 0 n e 0 r i u n d 6 s. A c c i u s in l o n e : Custodem adsiduum Ioni instituit virgini. 19 In u Latina sunt generis neutri et aptota in singulari nuinero, 11011 etiam in plurali, ut 'hoc cornu', 'genii', 'tonitru', quae tamen antiquissimi 15 inveniunUu' in 'ura' quoque proferentes in eodem gen ere et in ' u s ' genere prol'erentes masculino et quartae declinationis, ut L u c a n u s in V I I : c o r 11 u s t i b i c u r a s i n i s t r i . idem in eodem: Seu t o n i t r u s ac tela Iovis p r a e s a g a notavit. 2n; C i c e r o tameii in A r a t o 'hoc genus' pro 'germ' protulit: rum ord. perperam illalo codd. Prisciani per in tilura H calipsonem BHGLK autunant AK 2 post autumant: calypso calypsonis io ionis idqiie usus antiquorum comprobat (conprobat D) add. RBADH, del. h calipso.onis io.ionis (nis G) idque usus antiquorum confirmat GL 3 Plant, aulul. Ill ti, 19 sq. aularia LK 4 seruet

uet

Quod G fer*+ret Rr ser Bb occuleus Plaui. Vet. 5 ioni* (o) B addidit in lilura b 6 quod antem] h Quod hec H et didonis calipsonis K calipsonis IIGL Didonis] ex didonius corr. D dydonis RA dicitur om. A del. g oslendit post his uerbis collocant GL 7 cesellius K Celsius GL Caesellius Vindex; in stromateo ] cf. Gruefenhunium hist, p/iil. IIII 68 sqq.

P

calysonem Rr ca-

ui

lipsonem GLK 8 est] esse ADHGL Lius Rr libius G lybius L Liv. Andr. Odyss. fr. cf. Horn. Od. UU 557 V 14 XVII1I 143 v. Hermannum elern. doclr. metr. p. 621 sq. coll. tamen epil. doctr. m. p. 223 sq. ed. alt. postremam thesin suppressant ph

perperam censet Corssenius oriyy. p. 190 9 nymphan H nimeam G nimeam A' nimiani L atlilantis BADHGLK calipsonem HGLK 10 Ennius in VIII] r In VIII. ennius RAI1K Enn. arm. VIII: VII11 E. S. VIII inc. 1 Hug. VIII, xxiv p. 45. LXV Vahl. 11 penos RAHGK plioenos L 12 Alcius QK Actius /( Attius ni f. in lit. H Ait. in lone: v. supra p. 209,17 lone] 1 ioe libri cf. lib. X § 51 13 adsiduum] D assiduum rell. instituit] opposuit ff apposuit L el libri supra cf. RUschelium monum. epigr. tria p. 7 11 IN v IMIODVCTAM D neutri generis GL monoptota h in om. GLK nonJ Ik nee non BGLK 15 in plurali] r plurali RGL plurali ex plurale s corr. B pliuali* (a) L quae nomiiia tamen B tamen] etiam RL anliquisimi Gg 10 proferenli.'S in urn qnoque G proferentes in um L 17 ut om. GL Lucan. Phars. VII 217 VHI r 18 cornus] b curnus B cornu codd. nonnulli Luc. cum I'oss. A m. pr. tibi] r tibe R senistri G 19 idem in eodem] r Idest eodem R Lucan. Phars. VII 197 20 tronitrus AD nonitauit H , 21 Cic. Aral. fr. XIX (Cic. ed. Or. IIII 2, 522) sive v. 149 (p. 527)

a*rato(u) L arto K

LIBER VIil 8 — 20

211

p . 685 P .

j>. 231. 32 K.

T e r t i a sub cauda ad g e n u s ipsum l u m i n a p a n d i t , in eo|dem: At p r o p t e r 1 acvum g e n u s omni ex p a r t e 1 o c a t a s P a r v a s v e r g i l i a s t e n u i cum l u c e videbis. 5 in eodem: Haec g e n u s ad 1 aevum nixi de1apsa r e s e d i t Atque i n t e r flexum g e n u s et c a p u t a l i t i s h a e s i t . Accius in P r o m e t h e o : profusus flamine h i b e r n o gelus. 10 illud etiam notandum, quod, cum plerumque composita simplicium declina- 20 tionem servant, 'capricornus' secundae invenitur. Cicero in Arato: C o r p o r e semifero magno c a p r i c o r n u s in orbe. item in eodem: Turn m a g n i c u r v u s c a p r i c o r n i c o r p o r a p r o p t e r is D e l p h i n u s i a c e t , b a u t n i m i o l u s t r a t u s nitore. 0 v i d i u s in II m e t a m o r p h o s c o n : dextra c o r n u m tenet, idem in V: f1 e x i 1 e c o r n u m . 20 L u c r e t i u s similiter in VI: P r o p t e r e a fit, u t i , quae s e m i n a c u m q u e h a b e t i g n i s , D e m i t t a t , quia s a e p e gelum, quod c o n t i n e t in se, Mittit. pro genu sicut lioc uirus protuKt.fi protulit pro genu GL 2 Cic. Aral. v. 261 (27) sq.; v. I. congessit Moserus ad Cic. de nat. deor. II 44 p. 387 ed. suae, ubi add. cod. Prob. inst. p. 40 Lind. (1392 P.):' Hac propter laevum genu omnis parte locatus 3 ad BAG propter] g pro G 4 vergilias] g uirgilias BGr cum tenui GL 5 Cic. Aral. v. 279 (45) sq. 6 Hoc A Quae et Quod v. I. ap. Cic. gens Dd nixi] h nisi H ilelapse I) 7 flexum] r ex fluxum coir. B fexum R kaput K haesit] om. A haessit'Z, hae»sit (s) G 8 Actius H Att. Prometh. fr. 1 p. 239 Both. fr. unic. p. 158 Bibb., cui polius ad Io fabulam Prometheus Altiana referenda videtur p. 300 sq. 9 turn profusus Non. p. 208, 1 flaminae 1

iberno K

ge*us (n) L

d

10 notantum Rr no* tandum (n) D

semplicium G

V

11 capricornos A saecunde R inuenitur declinationis D Cic. Aral. v. 293 (59) 13 Idem ADGK et sup. lin. L Cic. Aral. v. 332 (91) sq. cf. §. 26 uel curuus

1-1 curvus] bli coruus BHGLKr cornus A cornns' Dd capricornii r 15 delpliinos B delfinus G dephinus H ant R haud BADH nitore] in orbe L 16 Ovid, vietam. II 874 17 dext#ra ( e ) B dextera K cornum] sic etiam cornu, tit tamen de Hneola superducta possit dubitari, Ovid. Laur. (Med. 1 et exc. Calandr. 1. Heinsius^; cornu libri Ovid, plerique cum Marciano tenet cornum h 18 Ovid, vietam. V 383 19 flexibile B cornu cum Laur. et Marc. codd. Ovid, ut vid. a omnes 20 'Lucr. VI 876 sqq. 21 proptere Rr utiquae semina H utique see

mina RBADGLK utique femina b cumquae r quaecunque GL 'clique Hh ignis] r in se (ex v. sq. etiam hue relatum) R rell. 22 demittat] r Heidelb. Krehlii teste censore eius lenensi I. 1. p. 419 cum libris Lucretianis emitlat R *mittat(e) B I

g-elu

mittat ADLK mitat G mittat in lilura h t|iiia] sic eliam Heidelbergensis m. all. quasi Lucretius qua Heidelbergensis m. pr. 23 Mittit] Heidelbergensis cum Lucretio emit-

14*

212

PRISCIANI INST. 1>. C85. 86 P.

p. 2!2. S3 K.

A c c i u s vejjro in T i o a d i b u s : sed utriim t e r r a e mot us s o n i t u s n e i n f e r u m Pervasit auris inter tonitra et t u r b i n e i s . In c duo sunt generis neutri: 'lac laclis', quod aiitiqiiissirai ctiam 'hoc l a c l c ' protulissc iuveniuntur teste C a p r o , apud qiieni exeni|pla invenis 5 ( P l a u t u s in M e n a e c h m i s : N e q u e aqua a q u a e n c q u e lactc est lacli, creile mini, n s q u a i n siini 1 i u s ) , el 'allec allccis'. sic M a r t i a l i s : Capparin ct putri cepas allece n a t a n t e s , 10 Et pulpam dubio de petasone voras. H o r a t i u s in I I s e r m o n u m : P e r v e l l u n t s t o m a c h u i n s i s e r , a l l e c , f a e c u l a Co a. 21 (esl autem 'allec' genus piscis.) inveniunlur lam on quidam veteruni eliam ' h a e c allex' feminino genere prolulisse, quod C a p e r ostendit de d u l i i i s 15 g e n e r i b n s , V e r r i u m F l a c c u m posuisse a l l e c e m h a n c dicens. 11011 i

t

tit RBAHLK emittat Dd emitit G 1 Actins H All. Troad. fr. 3 p. 2-18 Both, fr. II p. 168 Rilib., qui Troailes Neoptolemo coniungit p. 320 sq. uero om. ADHGL add. dg ' troiadibus L droadibns G 2 sed in lilura h utrum dub him est terrae , or

motus H

sonitus nerii fcmim L

infenim] d infernum ADG infennn in lilura h i

3 persuasit BDALK peniassit G auris] in mg. add. L aures Rr inter] in L tonitr* (a ni f.) H tonitt* B tonitnia b tonitru /( turbineis] turbines BADHGLr turbinis UK 4 DE NOMINIBVS IN C. D neutri om. BH, ante generis add. h et in my. B 5 Capro] ef. Capr. p. 2241 P. coll. Osanno de Capro p. 12 sq. 18 inuenics exempla GL 6 Plaut. Men. V 0, 30 (v. 1089) meV

nechmis DAHGK etex

memiclimis corr. B menctlimis Rr mechenis L

7 Nec

tjiie — neque Prise, cum Vet. Plant. Nee est lacti Prise, cum Plauli Hbris opt. lacte mus. phil. VII IS84 sqq. milii civde usqnequam R similiust Rilschelius 1

o

•— nee rell. nequae lacta Rr lacte lacti deleriores lacte lactis Ritschelius v. cum Lingio Rilschelius 8 usquam] r 9 et allec alleeis] om. G et bailee hallecis

h

(.

DHKg et bailee balecis Rr et btc (i) allec buins hallecis L et bailee hallecis B Marliiilis] r marcialis RHL Mart, epir/r. Ill 77, 5 sq. 10 Capparin] sic eliam Marl. Tal.ap. Sdmeidewinum caparin GK capparT An camparl R capparim Marl. P at

capparis codd. Mart, pcrmulli putri] b p*tri B patri G pri L alliM \cc A ballece DGLK 11 dubio] r debeo R 12 oratius K II 8, ',) 13 Pcrucllimt] om. RAH add. h Per BD storaacu H


A

(in my. siser) /< herba .i. pastinax. CTA<])IMINOC in mg. I OTMfjTAiNoc I) om. h

o

bailee DGK allec L

B.BAHGLK

,

i'acula Rr foetula G foctnla L

fetu lacoa K fetula

1

cna k del. rh

post coa: p i p e r allecc (hallece BDGLK halc-tc H) non sine aceto add. lihri Hoc magis iilla mali ul [1. nllum a l i u l ] p i p c r c a l b o noil sine acclo (eiusd.

germ. v. 49) in mg. r 11 anicm om. G allec R bailee BDHGLK tamen sup. tin. add. L quidam ex quaedain corr. II 15 allec AG bailee BT)LK femino HK genere add. It 1(3 Verrium Flaccum] v. Muellerum ad Fest. praef. p. XV flacum A"

posuise G

allecem A hallecem BDHGLK

LIBER VI 20 — 22

213

p . f>8G. 87 1'.

p . 233. 34 K.

habct plurale nee hoc nee 'lac', nam 'hae lades' paries sunl iiilcstinorutu a Graeco yakainiSeg diclae et servaverunt apud nos qiioque idem genus, cuius singulare 'haec laclis' est. T i t i n i u s. in F c r en t i n a ti: F a r t i c u l a , c e r e b e l l u m , l a c t i s agninas. 5 P o m p o n i u s in L a r e f a m i l i a r i : oro t e , vaso, p e r 1 a c t e s tuas. In d quoquc duo sunt neutra, quae a masculinis nascunlur in s desinentibus, 'aliud' el 'quid' el ex eo composita, ut 'illiquid', 'siquid', 'ncquid', quorum genclivus in 'ius' profertur, ut 'alius' et | 'cuius' et dativus io iu i, 'alii', 'cui', secundum quorundam prononiinum declinationein, unde. quidam indocti pronomina esse putavcrimt. sed ipsa signilicationis ratio el omues Graecorum doctissimi haec nomina esse compro])ant, Pro bus etiam 'alius alia aliud' inter nomina posuit. latins autem de his in pronomine dissercmus. inveni tamen apud Livium in CXII a]) urbe c o n d i l a in 22 1.5 d (h'sinens baibaruni noinen regis Maurorum 'Bogud', cuius genetivimi sccundum teiiiam dcclinationcm 'Bogudis' protulit, ut: c a s l r a q u o q u c di\ e r s i s par tibu s Cassius• e t B ogud ador Li hau mu 11um a f u e r e , quin o p e r a p e r r u m p e r e n t . in eodem: quo temp ore f i r m a n d i r e g n i Bogudis causa e x e r c i t u m || in Africam t r a i c e r c

1 pluralera B nee lion lac G i nee boc nee lae in mg. g neque lac D intcstinonvm] r jnteslinarium R intestinaium bd 2 TAAAKTIACS L TAAAKTIACC B A

HIAI-IC

TAAAAKTIAEO D rAAAKTi.AEC Gg AAKTIAEC K

taioKTYAnc clictae in lac. It

quoque

spser, L 3 siugulare] It singu// Tilin. Fcrenlinat. p.tiO (cf. psallr. fr. 3 p. 66) Both, psallr. fr. III p. 119 sq. Ncuk., psaltr. s. Fercnt. fr. IV p. 125 Ribb.; Nonius ' 331, 26: Lactcs dicuntur intestina. Titinius psaltria: Farticula (ferticula cod. Leid.), cerebellum, laetis agninas in ferentinati in lilura B 4 Farticula] Nonius cf. Ouwensium nocl. Hagan. 113 p. 78 craticula RIJK graticula BADGL lactis agninas] Nonius cf. Ritsclidium mus. pldl. Vtl 606 sqq. lactis agniua libri Prise. 5 Pomp. Lai: fam. fr. p. 109 Both. p. 144 Mk. p. 198 Ribb. la+*r~e (te) B 6 vaso] /ttio

beckius baso BADHK bas* (e ra /".) Z, basso £ base ft basso Heidrtb. Lips. 1 &/. 1 Krehlii 7 DE NOMINIBVS IN D. D quoque spsvr. L in s desinentibus nascuntur A 8 et ex] bd ex £'/? nequid siqnid AGC 9 ut] et RB ut alius et cuius] I alicuius G el in lilura L dactiuus R 10 i] r *•*•** R alii cui] Iigl alicui AHGL alii et cui .0 coruudam /?;• declinationem prouomiuum / ) / . 11 esse] ea esse BIL esse ca D esse aea ^ ea GL esse putauerunt ea AT putarunt L post esse: pulaueruut — nomina esse om. li add. r 12 conprobant B

Probus bis G

Probus: cf. lib. VII § 1

13 alius] aliuds H d

pro-

i

nomina GZ/iT 11 discremus L Inuenilur /( aput Rr lauium G lauium L lanium K Liv. lib. L'XII a* i(. c : <. XIIll ?;. 795 Drb. ed. Stuttg. t. VI p. XII U'ssb. 15 desinens arfrf. »• 16 boguddis Rr protulit: Vt castra // 17 casius GL adhorti RB ador*li (a) L ailorati K baud DHr aut AGLK 18 affuere ADGLK abfucrr h Livius I. I. 19 in] ad / / a+friua (f) G affricam HK traiicerc g traiecere BG uelociter traiieere (traieere h) IIK uelociter mittere gloss, add. r uelocitri 'W d

214

PRISCIAM INST.

p. 687 P.

p. 234. 35 K.

c o n a t u s sit. idem in eodem: C a s s i u s g e s s i s s e t cum T r e b o n i o b e l l u m , si Bogudem t r a h e r e in s o c i e t a t e m f u r o r i s p o t u i s s e t . idem in CXIII oppidi nomen in d desinens per accusativum casum neutro genere protulit: et ipse circa P u l p n d oram t u e b a t u r . 'In t 'hoc caput capitis' invenitur et ex eo composita, 'sinciput sinci- R pitis', 'occiput occipitis'. 'git', fisKdv&wv, et 'Ncpet', nomen oppidi Italici, indeclinabilia sunt. In ' a l ' Latina et barbara inveniuntur et sunt masculini generis vel nentri, quae addita 'is' faciunt genetivum, ut 'hie sal huius salis', 'Hannibal Hannibalis', 'hoc tribunal huius tribunalis', 'cervical cervicalis'. sed 10 neutra a producunt in obliquis casibus. V 23 In ' e l ' desinentia correptam Latina sunt neutra et addita 'lis' faciunt genetivum, ut 'mel mellis', 'fel fellis'. in 'el' productam, quae sunt barbara, vel 'il' vel 'ol' vel 'ul' desinentia, cuiuscumque sunt generis, Latina seu barbara, addita c is' faciunt genetivum, ut 'hie Daniel huius Danielis', is 'haec Tanaquil huius Tanaquilis', 'hie sol huius solis', 'hie consul huius consults', ' h i e ' et 'haec exul huius exulis'. 'nihil' indeclinabile est, quia per apocopen ab eo, quod est 'nihilum', prolatum est, sicut | etiam apud Graecos ' %QP et '(?«' et 'JCUJCECO' pro ' xQi&tfv' et 'tfwfta' et 'JCUKECOW'.

quidam tamen adverbium esse putant, quod nomen esse adiectivum quan- 20 titatis ipsa ostendit constructio. quomodo enim dicimus 'multum bonum'

1 Livius I, I.

Idem supscr. in L, add. b

casius GL

gressisset Rr

s

gessiset G gesiset L tribonio GL tremonio A 2 sotietatem H furoris ex • furores corr.A 3 Liv. ab u. c. lib. CXI1I //. supra II. in om. H CXIII] bh CXUII BHGL casura om. HLK 4 ipsa GL circa * pul*pud II pudpud t

B

lioram R

5 BE NOMINIBVS IN T. D

capud Rr

Uaput kapitis K

t

Inueniuntur ex A

sincipud Rr

capitis.

1

senkiput .tis K

6 occipud Rr

ockiput -tis

K git. nx ;>ceMNeiOT TO MC-AANGION B MEAANEOIPON in titura r MEAANTION D MHMHEI+N G MHMHION L MEMNEIN A* et] . En B neppet GL 1 et sunt inde-

clinabilia A 8 IN L SED PRIMVM IN AL. D generis masculini D masculini uel neutri generis GL 9 huius om. GL 10 tribunal ***** huius tribulalis (huius) B huius om. GLK ceruica*lis (1) L 11 producunt a DGL 12 IN EL ul

CORREPTAM D correpta RA ct neutra et Db PRODVCTAM ET IL ET, OL ET VL. D producta RA. situ

13 ut] om. G •* Hh IN EL 14 sint generis BADHLrg

li

generis.fi:V 15 siue R? daniel R danihel BADG danihelis RBAD .lis G 1 l(i tanacil. huius .lis Gg hie sol] sic sol H huius solis om. GL huius consulis om. GL 17 cx*ul (s) 1) exsul. *is G exsul huius .lis K quia] quod BGK 18 apagopen GK apocopam / / sicut] g sed G 19 XQI — -nvusdva] t A lac. rel. om. H non solum istud sed etiam alia quedam in lac. inseruit h eT AO t eT Rr

et da et kikea K AW. KYKCUJ B m%ea].l OEN a U) TTPUIKPYTHN ET AioMA ET KYKEMN.v Rr KPITKN Al KPIT*N L uel liuac

KtKEiONA DG 20 tamen] autem H GL 21 constructin oste;idit GL

adiectiuum Kk

KIKEUJ AGL

npo

BA

et d a m a et k i k e a n a K

quantitatis adiectiuum

LIBER VI 22—24

215

V- 6 8 7 - « 8 p -

p. 235 K.

el 'boni, bonoriun' eL * nimium lucrum' et 'lucri, lucrorum', sic 'nihil malum' vel 'mali' vul 'malorum'. T e r e n t i i r s in Andria: fNihil horum egregie praeter cetera et C i c e r o de s i g n i s : n i h i l m i n u s ferendum pro 'nihil intolerabilius'. s potest autcm etiam loco adverbii accipi, quoniodo 'nmltum' cL 'primum'.c nihil' autem vel 'nihihun' a 'non' ct 'hilum' cst coinpositum, quod sine dubio nomen est: 'hiluin' cnim pro 'ullum' vctuslissimi proferebant. L u cilius in XIIII: N a u m a c h i a m l i c e t h a e c , i n q u a m , a l v e o l u m q u e p u t a r e et, 10 C a l c e s , d e l e c t e s t e , bilo non r e c t i u s vivas. |] In ' a m ' unum desinit generis omnis indeclinabile, ' h i e ' eL 'haec' et 24 'hoc nequam'. In ' i m ' quoque unum indeclinabile, 'Cim' (nomen est vici), ut elicit G e 1 s u s. is In ' i n n ' Latina seu Gracca, apud Graccos in ov desincntia, neutra sunt et mutata 'um' in i faciunt genetivum, ut 'hoc teniphun huius templi', 'hoc Pelium huius Pclii', 'hoc hostoriuni huius hostorii' [lignum, quo mofa aequatar]. inveniiiiitur tamen apud comicos mnlta huiusccmodi neutrorum formam habentia mulierum nomina, quibus articulos feminini gc20 neris necessario signiflcationis gratia praeponerc solcnt, ut '17 JUQKIOV haec Dorcium', '17 rivKtqiov haec Glycerium', '^ XQVGIOV haec Chryshun', m

1 et bonorum et AHL

nimium] R minium Kminimum rell.

lucrum Iucri L

uel •

et lucrorum BA 2 uel mali maiorum D mali malorum L et mali et malorum A Ter. Andr. I 1, 3 1 : Horum ille nihil egregie praeter cetera 3 Nihilorum egregiae Rr egregiae H 4 Cic. in Verr. II 4, 38, 83 nihil minus ferendum in lilura B nihil minus om. codd. Cic. dell. pro] r quod R iutollerabilius RGK 6 a non et hilum om. B cst compositum quod] h est compositum. est hilum quod G est compositum. hilum est quod L est compositum. hilum quod RAHL est compositum et non et nilum hilum quod B 7 pro] quod A ues

li

tustisimi G uetustissimi proferebant] dicebaut anticjui A sat. XIV 4 Dous. Gerl. 9 naumachiam] d naumachum D v

beolumque alteri plus ad nihil. declinabilc

Lucius Kk haec licet K

Lucil. al-

t

GL potare et calces Rr 10 dilectes GL uiuas. Nullum autem potest contrarium et oppositum repperiri quam nihil ad aliquid et aliquid In am B 11 IN AM D 13 IN IM D unum cim nomen uici in est ut GL est om. R 14 celsius A cellsus K 15 IN VM D

Graeca om. K

in on apud gcos GK in on desinentia apud graecos L,

on DH

in

16 sunt supscr. in L lium _lii L pellium .lii G

um i Bb hoc om. L

templum ,li GL 17 hoc om. L peostorium huius ostorii R ostorium .rii L uel

MY

* ostorium .rii (h) GL hostrium huius hostrii H lignum commodius aequatum G quo in litura (com?) I quo modius] h quomodo dius H 18 multa apud comicos multa R comicos GL 19 articulos ex articulus corr. B femini K 20 gratiam Rr gracia H causa L uel gratia I rj] II in litura rh om. BK AOPKIWN RGL AOPKYON DH 21 dortium A rlv%i(it.Ov] I TAYKEPIIUN R TAIKEPION BA

dorthium r AUJPKIVM R T) om. BK TAIKONIU'N G TAIKION K TAIK+ + ++* L

e h glicerium BE el in litura I clycerium Rr grecerium A gliconium G glcconium K

216

PRISCIAKI INST. p. C88 P.

P- 235. 36 K.

'// 'AJIQOTOVOV haec Abrotonum', *>) Asovnov haec Leontiuni'. lioc autem solct fieri adulalionis causa sivc diminutionis aetatis. 25 In 'an' aut in 'in' aut 'on' aut 'yn'^ desinentia Graeca sunt masculina vel feniinina et producuntur omnia et vel Graece declinantur, ut, 'Pan Pa5 •nos' - Virgilius in VIII: P a r r h a s i o d i c t u m P a n o s de more Lycaei _, vel ex genetivo Graeco fit Latinus, mutata og ultima in ' i s ' , ut 'Titan Titanos', 'Titan Titanis'; 'delphin delphinos', 'delphin delphinis'. dicitur tamen et 'delphinus delphini'. in multis enim invenimus | a genetivo Graeco factum Lalinum nominativum - ut 'elephas elephantos, hie elephas IO huius elephantis' et 'hie elephantus', a genetivo Graeco 'elephantos', 'hums elephanti'. similiter 'hie abacus huius abaci' a genelivo Graeco uflaxog; *"Aqorty "AQU§O<;', 'Arabs Arahis' et 'Arabus Arahi'; ' Tizotv Tiravog', 'hie Titanus huius Titani' - P l a u t u s in Menaech'mis: B a r b a t u m , t r e m u l u m f T i t a n u m qui l u c e t Gygno patre -, ]g r\ om. R

y\ XQVGWV

haec Chrysium] om.

ff

fj XQVGIOV

— Leontium] om. G

H

in litura scripsit I

chrisium RADl H

R

AEPWOUJNON r

AEONKION / /

*PICION R

I T\ om. R

XPICION r XPICION B

r\ 'djlgotovjjv

Chrysium] h chryseum B

— Leontium] om. K

a brotonium Rr ab rotonnium H abrotunium h

Haec autem solent II

2 adolationis GLK

IN AN ET IN ET VN ET ON GKECA PRODVCTA. D

BPUJTIUNON AHONTION R

3 IN N SED PRIMVM

an aut in ON aut VN B an *** yn G

an a in a on yn y an aut in aut on aut yn L aut in on aut in yn K aut in yn aut in on D yn] +n H en h gea disinentia L 4 post omnia: in an terminantia. et uel graece declinantur in litura b omnia uel Git panos add. r 5 Verg.Aen. VIII 344 6 Parrhasio] II Med. Pal. parrasio BLrd parnasio RADGK u cum Veryilii Romano, sic igitur f. s. Priscianus s. Theodorus dictam Med. Paa

nos] panpanos B *+* panos (pan?) K lycei JDK lieci GL Iicci Rr 7 geo genitiuo GL o* R oc r os BDGL his Rr tytan tytanas (tytanos d) tytau tytanis D 8 dclphian B dellin dellinos G delphian delphiauos uel K delfin delfinis RG delphiuis ex delphinos corr. II 9 et om. G delfinus delfini G graeco genitiuo GL 10 nominatiuum add. h ut] hie GL hellefas helefantos Rr clifas elifantos GK elefas elefantos I)H elefas *elifantos L elcphans B elefas RDII elifas GLK 11 elefautis RDH elifautis GLK ulifanlos huius elilaiui GK elefantos huiiis elefanti DHr huius elifanli elifantos L 12 abacus a genitiuo graeco abacos hulus abaci K huius] huic/2 abaci] abacosi?*J a(3aK0s].\BAK00 abaci A abakos Rtl abacos abacis G abacos abaci L 13 "Aqaip 'AQK§OS] om. RUGLK APABC. APABOC. in my. r arabs arabos Ah liie. arabs arabos B hie arabs arabis BDrh *** arab* arab** R arabos arabis GLK Tixuv Tixavog] om. II TIHAN TIOANOH c titam titanos R titan titanos BADGLK 14 tytanus D huius om. GL Neetytani D Plant. Menaechm. V 2, 101 (v, 854) megmis Rr menecmis B nieni

nechnis G menegmis AD minecliinis L mecheuis K 15 tremulum titanum] I titaniim tremulum L Titanum] sic cliam libri Plaulini tytamim D Tithoniim MeurS"

sius

qui lucet (lucit K)

cygno (cyno /{/• cyno K eyeno H .CYC.MI B i-icno G cigno

ADL)\ eyeno prognatum teslanlur libri Plant, opt. moscn prognatum Ritsclielii Lips. '-'•ygno qui duet Palmcrius 1. ms. Berchemi et Colerus I. Prisciano antiquissimo et Conslunlinopoli olim scrip to, quorum illud qui cyguo lucet, Me cygno qui lucet o/ferebat patri A

LIBER VI 2 4 - 2 6

217

p . H88. 89 P .

p . '230 K.

nec non et ab accusalivo: ' panthera', 'crcterra', quod Gracci quoquc in 26 multis fecere, quos in hoc quoque sequimur, qui saepe cl genetivo ct aliis casibus pro nominativo sunt usi: (o jiaQrvg row ^ctQtvQog, b fiaQrvQOg', *o iKTig toii l%T?vog' xul 'b IXTLVOQ' - V i r g i l i u s in V I I :

s

I I y r c a n i s v e A r a b i s v c p a r a n t s o u t c n d e r c ad I n d o s , qui cst a nominativo r hic Arabus'. idem in V I I I : Omnis A r a b s , omnes v e r t c b a n t terga Sabaei. L u | | c i l i u s in 1 I I I 'Aetliiopus' dixit pro 'Aethiops': 11 i n o c e r u s ve 1 u t A e l h i o p u s . 10 'Titanus' quoque pro 'Titan' dicebant; unde N a e v i u s in c a r m i n e b e l l i Punici primo: 1 n e r a n t s ig n a e x p r e s s a q u o rtioilo Ti t a n i, Bicorpores Gigantes magnique Atlantes. L u c a n u s in V I I I I : 15 Nec t u t u s spatio cst elophas. I u v e n a l i s in 1111: R u r s u s ad A e t h i o p u m p o p u l o s a l i o s q u e e l e p h a n t o s . V i r g i l i u s in V I I I : pantherae terga retolquens. 20 C i c e r o in A r a t o : 1 et O7n. B

pautera B

cratera ADK et in litura H craUcra (a) L el, eras

tera G

quoque om. A

2 fecere] b faccre B faierr H

quo* L

cl

saepu ex

o

L

3 usi ut ADHG

D

TIDY R T i l l G

u) R

MAPTYR BGLK

MAPTIPOC AGll

MAl'TIPON D

scr., KAI in mg. add. r KAI eliam BA KIAI D ADr K

4 YKTIC D IKTYC RII

NO N TUJY IKTICNOO Rr

TOI IKTINOC G TOY IKTYNOC H TOY 0|lKTIX0N Ti

EXEMPLIS D

Very. Aen. VI( 605

caniisqne Verg. Fr.

6 liio om. L

et in litura H MAPTIP Ad JJOSt f.l,ClQTVqOS • N ( i . e . rj)

MAPTI* .slljli'r-

b pdQTvqos om. G add. g MAPTIPOC SOY. TOY. IKTICNOC A TOY IKTICNOC. IKTICNOC A

IKTYCNOC li

5 liircanisuae Rr hircanisue BAHGLK Very. Aen. VIII 706

7 oITis arabs G

HE

hyrterga

Sabaei] r tergas abaie R tergebaut ei A 8 licilius L Lueil. in Till; 11[ 21 Dous. Gerl. 1 8 Vary., his verbis a Dousa eompositis cum frogmen to libri III a Nonio •J5, 28 citato: Bronchus Bovillaims ( 7 ) dente adverse eminulo, bio est [ Rinocerus VII L VIIII K 9 renocerus K ueluti B ueliid A 10 •**•***• dicebant pro titan (pro t i t a n ) / ; tytan D neuius libri Naev. bell. Pun. lv. § 6 11 punici. Primo incrant BA 12 signa] b sign** B expsa GLK titani ex titanus s corr. K 13 bicorpores] b bicorpore* Dd bicorpore B gygantes RD adlantes /{ alblantes BADGLK atlilateutes / / 14 lucanus ex lucantes corr. D Lucan. Phars. VIIII 732 15 lotus Dd eleplias] b elephans B cum Luc. Voss. B eliphas K elefas RH elifas GL 16 luv. sal. IIII 10, 150 17 aliosque Prise, cum luv. libris delt. altosque luv. cod. Pith. clifantos GL aeliphantos K 18 Verg. Aen. VIII 460 19 pantlierca Pal. 20 Cic. Aral.' v. 332 (91) sq. cf. supra § 20

21S

PRISCIAN1 INST.

p . B89 P.

p . 236. 37 K.

Turn m a g n i c u r v u s c a p r i c o r n i c o r p o r a p r o p t e r D e l p h i n u s iacet, haul nimio l u s l r a t u s nitore. H o r a t i u s in I I c a r m i n u m : Nee curat O r i o n l e o n e s Ant t i m i d o s a g i t a r e l y n c a s . 5 27 (et notandum etiain dc genere, quod masculino genere protulit H o r a t i u s , cum V i r g i l i u s femiuino in I I I g e o r g i c o n : Quid l y n c e s B a c c h i v a r i a e ? ) H o r a t i u s in II c a r m i n u m : n u 11 a d e c e m p e d i s 10 Metala pri|vatis opacam Porticus excipiebat Arclon, 'haec decempeda' ab accusativo Graeco \ixno xov 'dixanoda']. idem: Diver sum confusa g e n u s pant her a camelo. 'cassida' quoque accusalivus est Graecus, ab eo quod cst 'cassis', quo is usus est pro nominativo 'cassis' V i r g i l i u s : aur ea va ti C a s s i d a. S t a t i n s vero 'cassis' protulit in II T h e b a i d o s : B e l l i p o t c n s , eui t o r v a g e n i s l i o r r o r e d e c o r o 20 C a s s i s et a s p e r s o c r u d e s c i t s a n g u i n e G o r g o n , quod aulem Graecum cst hoc nomen, ostendil etiain P r o b u s in libro, qui est de c a t h o l i c i s no mi num. P e r s i u s : v

1 Turn] cum 6

coruus BGL cornus Dd cornus H corbus K

propter]

pro G 2 delphinos Dd delfinus G baud BADHr aut K nilore G uel in ore g nitorie H 3 oratius LK Hor. carm. II 13, 39 sq. carminum secundo L s 5 timido R lincas HGLr cl in lilura d linquas A' linces RBA 6 etiam om. GLK oratius GL 7 cum] r cur R I'erg. georg. HI 264 III] d IIII ADIIGLK quarto R I1JI h 8 Quod AHK lynches Med. linces baclii RADHGL linquis baclii K baclii B 9 oratius K Hor. carm. II 15, i^sqq. sermonum B 10 Nullam R decempedis] d decimpedis GD 11 mctata] ex .a

mutata corr. 11 metat

e

Dd mcta B

12 aRton D

13 decimpeda Dd

id est

A

ATTO B

ciTto tov

dsKCf.itoSa] om. H

id est

ATTO TOY AEKArroaA Dd ATTLO TUIY AE-

o KATTUIAA R ATTO TOI AEKAnAA G OOY AEKATTOAA h idem] j" In cudem RBAHGL Idem in eodem D In rode-m quoque K Hor. epp. II 1, 195 14 confussa L camelo] ;• cainello RI1GLK 15 casida GK graecus est L casis K 16 nomio

s

natiui Rr casis G cassis K post cassis: Virgilius •—• cassis om. G add. g Verg. Aen. XI 774 sq. 17 auria K 18 casida K 19 Slat. Tfteb. II 716 sq.

casis K

tebaidos K

20 bella potens Gg bellapotens LK

torba G

tiuba RBLK genis] /; genus II decoro] g Statius decore GDHLK dedecore RBA decoros r decora h 21 casis K asper*s K aspersso k 22 Prob. de calhol. nom. p. 1173 P. 130 Lind. 23 Persius] versus conjlalus ex J'ers. sal. 2, "yisqq.: Si tibi e r e t e r r a s (sic Monlepess. Vat. crateras relt. lanium non omnes) a r -

LIBER VI 26—29 r.

,219

089. 90 P.

p. 237 K.

C r e t e r r a m a r g < • n t i s u d a b i t p r a e t r e p i il u m c o r. In v e n a l i s in I: L e c t u s e r a t C o d r o P r o c u l a m i n o r , u r c e n l i 'sex 0 r n a m e n t u m abaci. 5 idem in 111 I : Q u a n t o d e 1 p h i n i s b a 11 a e n a B r i t a n n i c a m a i o r Et sciendum, quod omnia in 'in' desineutia etiam in c is' produclam 28 finiuntur: ' A r i n ' et '"Aris', 'delphin' et 'delphls', 'Eleusin' et 'Eleusls', 'Trachin' et 'Traclris'. et notandum, quod auctores Graeconim in c i s ' 10 magis terminationc sunt usi, nostri vero frequentius in c in', quamvis Cic e r o pro S c a u r o : c u m d a r e n o l l e t , inquit, A r i s , c l a m ex S a r d i n i a e s t f u g e r e c o n a t u s . in eadem: A r i n i s u x o r e m p e l i c a t u s dolore concitatam. In ' y n ' quoque terminantia addila c i s ' || faciunt genetivum: 'Adramyn in (nomen berois) Adramynis', 'Phorcyn Pliorcynis'. unde L u c a n u s librovi 29 V 1111: Squalebant late Pliorcynidos arva Medusae.' nam Thorcys' per s 'Phorcyis' declinatur, non Tliorcynis' facit.

g e n t i incusaque pingiii Auro dona feram Slides et pectore laeuo Exciitiat guUas laetari p r a e t r e p i d u m (praetepidum Mp. Vat.) cor 1 crctcrram] R (B?) cralerain rell. arguenti K sudauit K praelrepidum] r praetei'pidum li pertrepidum DL 2 Iuv. sat. I 3, 203 sq. 3 Lectus] in lilura h lelus It porcula A procala K procul aminor orceolis exornamentum B orueoli D ureeoli sex] )• orceoli sex /; orceolis ex RHGLK 5 Iuv. sat. IIII 10, 11 .VIII. G 6 quantum B quando I) quod K delfmis GL ballena libri brittaniea RBAH bria

tinnaca Gg britannica h britanica LK 7 IN IN GRETA D

ducta D L delphyn K

in yn A"

post maior: deest unum fol. in B v. § 32 disiiicotia in in GL

is] rd bis RD

pio-

8 aryn K

post Arin: est add. A propnum nomen VUG LK y delfis GL delpliiuis Rr eleusyn K 9 tracliin K

dt-liin Ms Rv

10 usi sunt GL vero] I quoque L frequentius g frecenlius GK Cicero pro Scauro I 7 (II extr.: class, auct. II p . 286 Mai.), servavit solus Priscianus II quid

Scauro] d saturo D nollel] r nolet RK inquit Gg inquid K inquit Aris] r inqui taris R ex Sardinia] rd exarditiia RDGK 12 est fugere] effugere K figure D fugere d Cic. pro Scauro II 9 (VI I. I. p . 292 M.) eodem L pelo

licatus DGL pelecatus K paelicatus a dolore Cic. Mediolan. 13 delorc Dd dolo RA? 14 terminantia] disinentia GL genetium 72 adramoyii K 15 beroliis Rr heroys AL haeroys G

y

adraminis Rr adraminis H adrammis K

c

phor*hin (p) phorchinis R porcyn .nis G Luc. Pkars. V1III 626 10 VIII AGK \ I I L 17 squalebat G scalebat L scaliebat K pliorcbinidos R porcynis h

G porcynis L pliorcynis K pborcinidos Luc. Voss. A h

RD porcbis r porcys G porcis L

medussae G i

18 pborcis h

pborchyis R porcys Gg phorci*s (i) II porcis L li

pborcis K

pborcinis R porcynis G porcynis L foreinis K

facit om. UK

220

PR1SCIANI IftST.

| . (i'JO T.

p . 23?. :)8 K.

'Euan Euanlis' nolanduni, quod I assumpsit in genetivo. O v i d i u s in 1111 111 e I a in o r p h o s e o n: Nycteliusquc E l e l e u s q u e p a r e n s el I a c c h u s ct Euan. S l a t i u s in V: et a s u m m i s a u d i t u s m o n l i b u s E u a n . 5 V i r g i l i u s in V I : Ilia cliorum s i m u l a n s | E u a n l i s orgia circum; (juidam tanien parlicipium accusalivi casus pluralis hoc magis esse volunt, lie sit communis extrema syllaba: 'euanlis Phrygias' pro 'bacchantis'. In c ou' quoquc geuelivi Graeci supra die tarn servant regulam, paeiiul-10 lima secimdiun Graccos manente producta vel correpla: 'Ms^vcav Mepvovog, iic Memnon liuius Memnonis', *Zivcav Ztvcovog, hie Sinon huius Sinonis', 'Aaoxoatv Aaonoovxog, liic Laocoon Jmius Laocoontis'. liaec larnen antiqui solcnt ablala 11 proferrc et secuiuliun Lalinorum regulam in o terminantiuiu, quod ubique Te r e n t i u s faeit, declinare, ut 'hie Antipho hu-is ius Antiphonis', cm'c draco liuius draconis', chic leo liuius leonis'; si enim Meon' dicas, necessario scrvas, ut genetivus quoque secundum Graecos t habeal: 'leonlis'. uiulc G i c e r o in l i b r o V e r r i n a r u m , qui est d e s u p p i i c i i s , proprium noiiien c Leon Leonlis' declinavil: q u i d ? i n L e o n t e I m a c h a r e n s i n o n i d e m f e c i s t i ? idem in f r u m e i i l a r i a : tuin i s l e 20

L Euan — in geuetiuo om, H in mg. add.Ji

eyn eyntis G euyn euyntis LK

dam

notan

H

te Rr

Ovid, melam. 1111 15

2 M l ] a V libri

3 Nyctelhisque]

Ottidius, Pulnchius Nysteliusque Rh nivlulrusquo G Kistulhisiiue A Nystelluisque H le

Nyprosteliiis D Nysteliusf/

NisleliusqueZi/

Nycluliusque Elclcusqiiu] "eleusque "moe

telliusque K Eleleusqur] Ovidius fi eleusque RAUL eliusque Dd lenensque G iaclius JIGJJK maclius D Iuchus euau A et euyu in liticra g euyn LK Euhan Ovidii Marcianus 4 Slat. Theb. V 94 5 Et assuminis G summis] r snmis R

euyn LK ryiu G eulian Slal.

Cuss.

(i I'erg. Aen. VI 517

7

V

euyntis G euyntis LK rulianUs Pal. Rom. Fr. culiauthis iVed. horgia G nr+gia Med. 'J euyntis GLK phrigias AGLK frigias HG [jliygias D bancchantis Rr bacclianles I) bachaulrs Gh bachantis AIILKg 10 IN YD UHECA h. I. D 11 bacriimlum D Ms\s,vmv — Laocoontis] in lac. h MEMNON RADG uel MEMMlN

(j MI'-N.NON k MH.MMuN K

12 mennon meimonis h

MIWNIONOC Ij MT-^'M»NOC ll MHMNONDC K i\l^•O^OC I)

CINON RAKh tinon D

CINONOC RAGKh uel CINLONOC g

cinouoc D liuius om. HGL 13 AAOKOON G AAUKOUN AAOKUJONTOC Rr AAOKLUOU A AOKUJONTDT, I) AAKOON A Ak'OONTOl'. AK A.AK0L0N AAKOUJNOOC ff AAOKOON AAO-

Kooutns L Ijant ADIIL

lacoon RAH huius om. G lacoontis A fir lacoonis R 15 ileeliuarc 1'aeit GL ut om. L anUipho (li) L n

14 solehuius om. n

GL 16 huius om. GL daraconisZ? huius om.GL 17 lco / / seruas Hh t ] om. K t* (c) D 18 IIR EXEMPLIS. I) Cie. in Vcrr. II 5, 7, 15 uerinarum libro GL ucrrinar+um (i) /{ supliciis L suplicis K 1!) Uuod A Lcouiila Cic. libri opt. 20 lmaehaiviiHi] r in imacharensi A imachareii+*+ R innachcreiisiA"; libri Cic. varic cornqiti Cic. in V'urr, II 3, 22, 55

LIBER VI 29- 30 p. 6!>0. 91 P .

221 1). 238. 3d K.

V e n o r i i s m a ^ n a v o t e i m p e r a l , u t X e n o a i u l i r e t , pro *g£v<x>v' Graeco. idem de s u p p l i e i i s : D c x o T y n d a r i t a n u s h o m o n o b i l i s , pro 'Dexon'. idem pro Mu r en a Zoiio pro ' Z e n o n ' profcrl. idem pro F i i n d a n i o : e s s e t n e i d , q u o d Me no n u n t i a s s e t , pro 'Menon'. S i a s t i u s in 1 A c h i l l e i d o s : Conclamant Danai stimiilatque Agamcmno volentes. U o r a t i u s in I I I c a r m i n u m : diffidit urbium P o r t a s v i r Mace do e t s u b m i t a e m u l o s . 10 In 'en' desinentia correptam Latina sunt masculini vel neutri generis, 30 quae mutant c in i et addita c is' fariunt genelivuni, ut chic flamen liuius llaminis', 'hoc numon huius || numinis'. In ' e n ' produt tarn Latina ct Graeca generis sunt masculini vel ferninini et accepta ' i s ' faciunt ifenelivum, ul chic lien liuius Iicnis',i'rinn rie13 nis' vel 'ren rcnis - U o r a t i u s in I I s e r m o n u m : Q u o d l a t u s a u t r e n e s m o i ' b o t e m p t a n t u r a c u t o _, 'splen splenis, 'Dainen', nomen proprium hislorici Gracci, 'Damenis', similiter 'Seben', nomen lierois, socii Vlixis, qui babilavil Temesae, ' Sebenis', 'Hymen Hymenis', c haec Siren liuius Sircnis', ' haec Tmezen liuius 20 Troezenis'.

1 Veneriis] d ueneris DKh magna (al. maxima) uoce Vcncriis codd. Ciceronis audirct] adesset Cic. palimps. Vat. Stvcav] Krehlius (E,£vov 2 ^ivav n) XENON A xenon IIOHGLK 2 Idem — pro clexon om. A Cie. in I'm: II ">, 42, 108 snpluiis RLK dexon Rr dexlo AD dexio lib. Cic. dell. dexotin dardanus G dexo (iiulardanus g

tyndsmdanns Dff tiinlaridanus TALK

nobilis-

n

simus Cicero 3 Cic. pro Mur. 29, 61 niiueno Dd munera R zteno pro zlcnon K profcrt] r proferlur RL Cic. pro Fundanio: fr. II p. 445 Or. 4 fiindavio A quod] r quae R Parmenn Ruhnkenius ad Int. Rujinian. de fig. sent. § 2

nuntiasset A"

Slat. AcJiill. I 553

5 aclieileidos G achileidos LK

0 denai K stimulatoquc GL stimulataque K a^imemno GL ffor. carm. Ill 10, 13 sq. carmmnm III G carminum tertio L

7 oralius K 8 defidit Gk dir

fidit I deficit L defecit K 9 portas spscr. in L macaedo D subuit Gg 10 IN EN OORUEPTAM LATINA. inscr. I) correp disineii G corrcpta disinentia L correptam] d correpta HAD 11 mutant add. h ut om. L bic * flamen R flamen .nis L flcmen .nis G 12 hoc numen huius numinis] flemen .nis K liuius om. GL post numinis: flamen .nis add. G femen feminis D flemen .nis L 13 prnductam] r prodncta R latina* (m) D sunt generis GL vel] et R 11 is] rd his RD nt om. GL 15 oralius K Jlor. serm. 11 3, 103 16 temtantur L temptcntur (tententur) pars codd. Horat. 17 Damen] scripsit Argolica tesle Herodiano n. \x.ov. We,, p. 32, 9 cf. Lehrsium h

Herod, scripta tria p. 108 istorici R 18 Seben] ' Zi§rjv ZifirjvoqovojiarJQcoog' Choerobosc. ad Tlieodos. p. 69,22; 270,22 Gaisf. heroys GL

'iaxi 8s liabita-

hy

bit K temessae Rr teraisse G 19 imen Rr lumen G himenis G syren R sirten ( i ) G sirien /. buius om. GL si**renis (re) G Troezen] 1 trizen RADHGL TPY|en K 20 Troezenis] 1 trizenis RADHGL TP\|enis K

222

PRISCIANI INST.

p. 691 P.

31

p. 239 K.

In ' a r ' Latina et Graeca inveniuntur et bai'bara generis masculini vel neutri vel omnis, quae accepta 'is' faciunt genetivura, ut 'hie Caesar Caesaris', 'hoc nectar nectaris', chic' et 'haec' et 'hoc par liuius paris', 'hie Aspar liuius Asparis', 'Bostar Bostaris'. sed neulra, si derivativa sint,' prcducunt a in obliquis casibus: a lupa 'hoc lupanar liuius lupanaris', a s lacu Macunar lacunaris', a laqueo 'laquear laquearis', a calce 'hoc calcar liuius calcaris'. H o r a t i u s in II e p i s t u l a r u m : e t v a t i b u s a d d e r e calcar. Virgilius in VI: Seu s p u m a n t i s equi f o d e r e t c a l c a r i b u s armos. )0 c N a r ' quoque ' N a r i s ' monosyllabum similiter producit a in genetivo et est proprium fluvii. nam si nasmn velimus significare, ' h a e c naris huius naris' similem genetivo norainativum proferimus, sicut frequenter O v i d i n s ponit, ut in I I I m e t a m o r p h o s e o n : panda . . . 15 Xaris erat. idem in VI: Lel'luxere comae, cum quis et n a r i s et a u r e s . L u c a n u s in II genetivum protulit: Hie a u r e s , a l i u s s p i r a m i n a n a r i s a d u n c a e 20 Amputat. 'far' eliam 'farris' positione habuit paenullimam longani, quod solum r lilcram geminavit, et puto differentiae causa, ne vorbum esse putetur secundae personae 'for faris fatur'. et sciendum, quod 'par' et 'Nar' producilur in noniinativo, ut L u c a n u s in 11II: 25 1 IN kRinser.d

et Graeca om. A

masculini et neutri AT

2 omnis generis quae £

0

K

is] rd his RD ut om. L huius caesaris Kr 3 hie L liuius nectaris RDHK par.ris G par.is L 4 aspar.ris GL hie boslar LK bustar G huius.ris deriuata G 5 obliquis] g oblicis G a lupa om. LK a lupa hoc om. G huius om. GLK 0 hoc laquear K huius laquearis RDHK calce D 7 h

calcar.ris GLK Oratius R oratius K Hor. epp. II 1, 217 epistularum] RH epistolarum rk rell. 8 Si munus apolline (apollini I) (lignum uis complere Hbris ante: et uatibus versu HOT. praecedenle assumpto addunt DHL 9 Verg. Aen. VI 882 III. RAHGL -II- K 10 Seu spumantis equi om. DGLK aequi H a

^

foderat K foederet Verg. Fr. 11 mOliosillabam G 12 fluii G nassum GK 13 Ovid, viegenitiumn nominatiuo L geniiiuo nomiuatiuo G proferemus AHGK tam. Ill G74 sq. Panda loquenti | Naris erat 14 III om. GLK manetamorphoseon D I

meta K 17 Ovid, melam. VI 141 VI Rr i nares G nares LK auris v. 1. libror. Ovid. na

U. K

protulit om. K

20 spiraminaris Dd

ucl quibus

18 comme cum R

quis LI

19 Lucan. Phars. II 183 sq. l-

22 faris Rr

longuam peneulti-

mam habuit GL literarum R 23 diferentiae L deferentiae K causa. Nee uerbinm D putaretur K putaret L saecunde R saecundae r 24 for] a for G ant for L faris] far A pi-oduciliir] r producit RD producuntur AGLKd 2.'> Lucan. Phars. IIII 482 III. D

LIBER VI 31. 32

223

p. 691. 92 P.

p. 239. 40 K.

P a r a n i m i l a u s e s t , et q u o s s p e r a v e r i s a n n o s . et V i r g i l i u s in V I I : S u l p h u r e a Nar a l b u s aqua. sed ' N a r ' servavit a productam eliam in obliquis - E n n i u s in V I I a n 5 n a 1 i u m: S u 1 p h u r e a s j| p o s u i I s p i r a m i n a . IN;1 r i s ad u n d a s - , 'par' corripuit. | - V i r g i l i u s in b u c o l i c o : 32 n u m e r o deus i m p a i e gaudel. L u c a n u s in V I I I I : 10 E r g o p a r i v o t o g e s s i s t i b e l l a, i u v e n t u s [el: p a r i b u s se s u s t u l i t a 1 i s ] _. similiter 'Lar Laris'. V i r g i l i u s : P e r g am e um q u e La r em e t c an a e penetralia Vestae. 13 P l a u t u s : E g o s u m L a r f a m i l i a r is. In 'er' correptam dcsinentia s et t antecedentibus, nisi sint possessiva, quorum in 'is' desinunt feminina, 'er' in 'ri' mutant et faciunt genetivum, ut 'bic Auster Auslri', 'bic oleaster oleastri', 'bic apiaster apias20 tri'. excipitur 'sequester, sequestris', quod duplici ralione compellitur secundae esse, quoniam et 'st' ante 'er' habet nee est possessivum et. quod in a facit femininum [id est 'sequestra'] - V i r g i l i u s in X I : et p a c e s e q u e s t r a - ; tertiae tamen invenitur declmationis apud plerosque - C i c e r o in II Ver25 r i n a r u i n : a u t s c q u e s t r e s a u t i n t e r p r e t e s c o r r u m p e n d i iudii

•

,

1 anima H spe*raueris H seperaucris G seperauis k sepera+t*** K saeparaueris It separaneris ADL superaueris Luc. cod. Remensis 2 et om. L Verg. Aen. VII 517 3 sulpurea DK solpliurea G solpkorea L 4 seruauit seruauit A obliquis] obliquis casibus GL Emu. aim. V 4 E. S. Mil inc. 11 Hug. VII, xix p. 40. LXI Valxl. 6 Sulphureas — rnihu

das add. r sulporeas Dd solplmreas G solphoreas L naris L 7 Par* H Verg. bucol. 8, 75 bocolico GLK 9 Lucan. Phars. VIIII 256 V11II] IX 1 VIII RADHK VII GL 10 gessisli bella iimentus] r om. K G. B. i. R g. b. i. Lg et sic, ni f:, H gesisti bella iuuentus in mg. L Verg in IX in lilura h 11 Verg. Aen. VIU1 14 12 post alis: uir add. g 13 similiter Lar Laris post Virgilius — Vestae posirit LK, ord. immut. k similiter — familiaris in lilura g et eanae penetralia Vestae om. R, add. r Plautus •— familiaris ante Virgilius collocanl Rh, ord. immut. r Verg. Aen. V 744 Verg. in V H 14 pergameunque K amen pergrecumqueiMpergaeumque H penitralia LK loPlaut. aulul. prol. v. 2 10 sumom. G sum Lar] sic eliam Prob. p. 1455 P. lar sum codd. Plaulini femiliaris K 17 IN ER COR. inscr. A 18 feminina] r femina RH 19 ut om. GL haustri H austri oleaster GK hie oleaster oleastri in mg. add. r oleastri apiaster GL * apiaster H 20 sequester] dicitur qui certantibus medius interuenit spscr. k sequestri A 21 et st] t s L t et s d et s et t HK er] r D 22 id est] om. GL id K Verg. Aen. XI 133 In XI. uir-GL 24 Cic. Verr. I 12, 36 II] fo (i. e. secundo) L uerrinarium R uerenarum G 25 ab aut sequestres iterum inc. B v v. § 27 extr. p. 219, 0 corrependi H

224

PRISCIA.M INST.

p. 692 1'.

p . 240. 41 K.

cii -. sed P l a u l u s hoc quoque secundum analogiam declinavit, ut in v i (1 n 1 a r i a: Animum advortito, amabo, sultis, vidulum hie apponite; Ego servabo, quasi sequestro detis, neutri roddibo, Donicum r e s iudicata crit haec. 5 in eadem: Haut fngio s e q u e s t r u m . 33 In c er' desinentia Graeca quoque masculina supra dictam servant regulam. quae in QOQ apud Graecos finita, anteccdente alia in ea|dera syllaba consonante, mutant Qog in c e r ' apud Latinos, ut * MivuvSyog, Menander m Menandri', "MsleayQog, Meleager Meleagri', ^AUlavSqog, Alexander Alcxandri'. excipitur 'congrus' - quamvis 'conger' dixit P l a u t u s in P e r s a : M e m i n i : u t m u r a e n a e t c o n g e r n e c a l e f i e r e n t _,. 'Codrus', 'hydrus', 'Petrus', 'scombrus', 'Hebrus', 'amphimacrus', 'Looms', quae o in u mutant, non ' r o s ' in c e r ' : quamvis anliqui ctiam in afiis is nominibus eiusdem terminationis est quando sic protulerint nominativos, ut V i r g i l i u s 'Teucrus' el 'Euandrus' protulit in I I I : T e n or u s R o e t e a s p r i m u m e s t a d v e c t u s in or as. idem in V I I I : Rex E u a n d r u s a i t n o n h a e c s o l l e m n i a n o b i s . 20 in eodem: 1 Plaid, vidid. fragm. 5 p. 442Both. anlogiam L 3 n&uQtlil&AGLK tamabo.fi nmalo GK et uidete A ambo a sultis] Boihius, Struvius tat. Declinat. p. 151 si iniltis libri wilnlnm RBADHLg uitilum G opponitcA 4 seraabo ex seruauo corr. B vedcle

sequestri Non. p. 508, 9 reilibo

neiitii om. G

_

reddibp] cf. § 35 **+ibo (red?) LI

ucl donee

redde ibo Gg reddibo Hh s ibo K 5 donicum Gg donecum H iudicata] re iudicata Rr reiudicata BDHr diiudicata g et codd. lib. XIII § 11 diiucata A erit] sit codd. lib. XIII I. 1. erit haec] d crit. Haec D erit GK haec om. etiam lib. XIII idem

I. 1.

erit. hie in L

6

-*,

In eadem Hh

7 haud RBADH

8 IN ER. GB.

quoquc

inscr. d

disincntia

9 ros LKr menandros

graeca LI

alia spscr. K RB

MENANAPOC

masculina in ras. b 10 ros GLK — AAII£ANAPOC

se**»** B serbant h

MHNANAPOO GK MHNANAPIOC L (sic)

in lilura h

11 MHAHA-

rpoc K MIIAEATPUJC G MIIAATPLUC L melcagros R MeAeArep B Meleager Mclengvi] meleager . ri L ri K AAEZANAPOC A AAHXANAPOC K formosus nir et supi'i-bns spscr. k aluxandros Rg nlaxandros G 12 gongrus RBd cl in lilura h grongus D grongrus A gonger RBAH Plant. Pers. I 3, 30 (». 110) 13 miiraitua] K murcna libri gonger RBADH 14 hidrus GLK sconbrus RDHGLK Hcbrus] scripsi ebras libri amfimacrus DHGKr 15 poo BAH 16 nomininbus K terminationis] r terminatiouibus RA protulerunt BAGK .Vt b .V* B 17 teocrus GL in] . ut in BAD Verg. Aen. Ill 108 18 teuchrus B e

teocrus GL

o

rotheas Rr rhoetheas B retheas D rothcas GL ritheas AK rytheas H in

rhoeteas Med. Fr. deficit) ad Med.

- licas Pal. primus Med. in oras] b *n oras B lioras D

in] sic Pal. Fr. (Rom. h. I. Verg. Aen. VIII 185

VIII* R 20 solemnia Rr sollempnia DG solemnia hLK sollemnia Med. Verg. Aen. VIII 558

21

LIBER VI 3 2 - 3 5

225

p. (iffi. 93 P.

p.

-241. 42 Iv.

Turn p a t e r E u a n d r u s d c x t r a m c o m p l e x us e u n t i s . idem in X: P a l l a s , E u a n d e r , in i p s i s Omnia sunt oculis. s ilia quoque Latina || nomina, quae femiuina in a faciunt, ' e r ' in ' r i ' mu-VII34 tant in genelivo, ut par sit syllabis SLIO noininativo, ut 'ater atri', Car.it enim 'atra', 'niger nigri nigra', exceptis illis, quae s vel ' s p ' vel n ante 'er' babent, ct a ferendo vol gerendo compositis, quae- aceepta i faciunt genetivum una syllaba vincentem siuun noniinativum, ut 'miser miseri', io'prosper prosperi', - D o n a t i a n u s in s e n a l u p r o s e : ut p r o s p e r d i c e n d i s u c c e s s u s os l e n d e r et, et a u d i t o r u m ]> e u i v o I c n t i a | e r e . s e e r e d i c c n t i u m f a c u l t a t e m ; C i c e r o tamen 'prosperus' protulil in VI de r e p u b l i c a : d e i n d e e s t h o m i n u m g e n e r i p r o s p e r us et s a l u t a r i s _, 'aspcr asperi' . nam 'aspri' per syncopam dicitur _, clu15 cifer luciferi', 'corniger cornigeri', 'tener iencri'. 'liber' quoque, quando ingeniuim signilicat, 'liberi' differentiae causa declinamus, n e , si 'libri' dicamus, aliud significarc putetur. 'dexter' siinilitcr ct'dcxtri' et 'dexteri', etiam 'adulter adulteri'. et notandum, quod tot syllabarum est genelivus masculini, quot sit nominativus feminini. excipiiintur 'alter' et ' u t e r ' et 35 •m ex bis composita, quae pronominuin deelinationem sequunlur: .' alterius' enim et 'utrius' faciunt genetivum. ex quo quidam errantes ea pronomina, sicut supra diximus, voluerunt esse. ex eis composilum c alter uter' quamvis in masculino ex duobus sit nominativis, tamen, quia in feminino • al1 conplexus D

2 Vergil. Aen.

sunt omnia corr. G

5

X 515 sq.

faciunt in a feminina A

4 omnia sunt ex 6 syllabas Hh

ut

i

om. G spscr. in L 7 negi-a Dd a gerendo R 9 genetiuum om. A

n] r en R 8 cr] r RBHG vincentem] r uiucente R

ii

gerendo] r mister (s) G

an

mis*cri (s) g 10 Dontlianus D donating G Donatianus f. est i/le, cuius tamquam grammatici mentio habila est supra ad lib. V !>' 7 Domitianus 3 Meyerus I. I. p. 606 dubitanle Weslennanno hist, eloq. R. p. 279 n. 23, improbanle Lerschio act. ant. ait

Marb. 1811 p. 417

scnatu. Pro se ut et Hh

11 docendi L

suecesus L

n

succensus G snecesus K RADGK add. r

ostenderel] sic ni f. H ostendet et in lilura h

auditorum] r adiutorum RHK adiulorium BADGL

et om. boniuolen-

tia Dd beniuolentiae DK 12 diceutia Hh Cic. de re p. VI 17, 17 (somn. Scip.4, 2) til in litura g 13 -V.1I. A rep. R re. p. K re puplica" G RB. A 14 asperi in litura g nam aspri add. r aspri] bg as+*+ G ast+ri B 10 diferentiae L ne si] h nisi II 17 puletur] d potetur D pulentiu- K similiter dextri BH et dexterij d et dcxti'i D 18 est syllabarum G est om. L masculini genetiuus (s. genitiuus) BADH

19 quod BH

numinatiuus ma femi-

h

nini. K

20 ex eis in lilura g

is R eis A

his composita ex composita his

qui

corr. H secuntur R sequntur DK 23 in ante masculino spscr. in K GRAMMATICI LATINI II.

21 qnodam K

22 qnamvis] qnatuis (s) D 15

226

PMSCIANI INST.

]>. 693. 94 P .

p- 242. 43 K.

temlra' et in neutro 'alterutrum' ex corruplo et integro est, ex altera parte plerumque deelinatur (id est exteriore) 'allcrutor alterutrius', ut sit genetivus et.dalivus trium gencrum similis, quod proprium est omnium in Mus' terininantium gcnetivum. C i c e r o pro M. M a r c e l l o : q u o d si in a l t e r u t r o p e e c a n d u m sit. L u c a n u s in V I : 5 ( p l a c e t a l e a fati A l t e r u t r u m m e r s u r a caput. invcniuntur tamen et 'altera iitra' et 'alterum utrum' | protulisse veleres et ex ulraque parte declinasse. C i c e r o in P r o t a g o r a : q u a c i g i l u r p o t e s l e s s c i n d i g n i t a s v o l u p t a t i s ad m o l e s t i a m , n i s i i n m a g n i - 1 0 (.inline a u t l o n g i t u d i n e a l t e r i u s u t r i u s p o s i t a ? C a t o de ainliitu: sed s u n t p a r l i m qui d u a r u m r e r u m a l t e r i u s u t r i u s c a u s a m a g i s t r a t u m p e t u n t . [j 'neuter' tamen plerique'neutri' declinavenint. scd P l a u t u s in v i d u l a r i a : neu tri r e d d i b o is dixit dativum, cuius geiietivus 'neutrius' sine dubio est, quamvis vetustissiini soleant omnium in c ius' terminantiiun genctivum et in i dativum etiam in i gcMelivum et in 0 dativum in generc masculino et neutro, in feminino 30 vero sccundum primam declinationem in c a e ' dipbtbongum proferre. M. C a I o in c e n s u r a d e v e s t i t u e t d e v e h i c u 1 i s: n a m p e r i n i u r i u m 20 si el., c u m miJii ob e o s m o r e s , q u o s p r i u s b a b u i , h o n o s d c t u r , ubi d a t u s est, turn uti eos mutern a t q u e alii modi sim, pro 'alius modi'. C a e l i u s in V: n u l l i u s a l i u s r e i n i s i a m i c i t i a e

I corrcpto A intigro GK altera] d .iltarc D 2 sit supcrscr. in L 3 proprium omnium G 4 ceccro G Cicero pro Marc. 7, 21 cf. lib. V § 03 M. om. AGK alterutro ex iilterutruni corr. A 5 pccaiulum G prccalum )•/( sit et lucanus K Luc. Phars. VI 7 sq, 6 alia ft 7 niensura ADGLKb caput] d et ex cap. corr. L capud 1) kaput A" a

u

v

IS alteratra ct alterutrum G uetcrcsex A" 9 extraque H declinasse Rli ea ili'ilinasse b veil. Cicero in Prolagora: v. lib. V § 0 4 protogora L pratagora K 10 uoluntatis libri modestiam BADr 11 aut in Ionguitudine GL Cato de amd

bilu; v. lib. V /. I.

12 quac L

uarum Rr

13 declinaueruut neutri G

ucud

tri (lcclinauerunt non neutrius. Sed B 14 Plautus in vidularia: v. § 3 2 uitularia L 15 neutri reddibo] redde neutri ibo GL redde ibo K reddibo Hk 16 u

dntiuum CJ: datiuo corr. K neutris Rr uetussimi A uetustissimi soleant in lilura IJ ' 17 solcbant AD solenl L omnium — in i datiuum om. GL omnium r

— gent'tiuum add. I tcniinaiHium Dd 19 M. add. r Marcus B M. Calo in censura de vestitu el de vehicitlis: Meyerus I. I. p. 75 sq. v. infra § 82 et lib. XIII per

§ 12

20 de vestitu] b deu.t titu B

ueiculis BK

friniurium Rr per iniuriam

cl

GL 21 si ct GLK si D ab B 22 datus] r datum /{ est om. A turn] . Turn Hd . Dum D 23 pro alius modi] r pro alium modo R Caelius] d Celius A Fir aclius J1I) elius RGLK Caelii Anlipalri annal. lib. V fr. ap. Krausium I. I. p. 11)2, ajmd llolhium I. I. fr. 40 p. 310 v. infra § 82 lib. VII § 20 lib. XIII § 12 alii libri plerique § 82, L lib. XIII I. I. aliae A" ex corr. § 82 G. I. I'os-

LIBER VI 35. 36

227 p. 243. 44 K.

p. 694 T.

corum

causa.

postulare. quern

G.

Lieinius

Caesar

alius

modi

liabet caros.

in I I :

perversuin

in A n t i c a t o n e atque

omnis

priorc: natura

'uni' pro 'unius' T i t i n i u s

5

esse

alii

uno enim

finxit,

modi

exccpto,

suos

quisque

in b a r b a t o :

quod q u i d e m pol m u l i e r

dicet,

N a m q u e u n i e o 11 e g i s u m u s. c

ipsi' pro 'ipsius' A f r a n i u s

in h o m i n e :

Ipsi me voile v e s t i m e n t a dicito. [ Holi' pro 'totius' idem in 10

suspecta:

Adeo ut te s a t i a s c a p e r e t

toti

'soli' pro 'solius' C a t o in I o r i g i n u m : civitate

soli

Lucii

Mamilii

familiac.

nam

de

omni

gratum

Tusculana fuit.

idem

'nulli' pro 'nullius': q u i t a n t i s p e r n u l l i r e i s i e s , d u r a n i h i l

agas.

potest tamen hie dalivus accipi:

beneficium

'nulli r e i ' pro c nulli uliliLati'.

Tcren-

i5 t i u s in A n d r i a : q u a n do q u i d e m t a m i n e r s ,

tarn n u l l i

consili.

'ulli' pro 'ullius' P l a u t u s in t r u c u l c n t o : c

sius de analogia III! 6 p. 177 ed. 1035 amititiac Rr 1 (i. om. G G. Lieinius] Glicinnius BH lici*nius L licinnius ABG C. Licinii Macri arm. lib. If p. 238 Kr. fr. 22 p. 307 II. v. infra § 82 lib. XIII § 12 2 postolarc L Caesar] Cato A Caes. Anticat. prior, fragm.: Caes. ed. Nipperdeius p. 704 cf. Prise. t

II. ad Caelii fragm. II.

antica*onc (n) I) anticatione K

• Priore uno If

uno] r Vni R 3 oms G 4 haberc BADBGL karos K casus A tintinnius G Titin. barb. fr. 9 p. 00 Both. fr. VI p. 103 Nk., qui versum asynartelum censent; at v. G. Hermannum opusc. V 207, Ribb. fr. V p. 110 cf. § 82 5 dicet] v. lihrormn § 82 scripturam (licit h. 1. Ubri 0 grouniiis inn Hh post mil: pi'o unius add. RBGLK del. et subaudilur spscr. r collegi] Botldus colligi G n

§ 82 colligii RG collegii BADIILKr 7 ipsi quoque"pro K affracius L Arranius in homine] Afranii ominis fr. 9 p. 180 Both. fr. X p. 231 Nk. fr. IX p. 104 a

Ribb. homine] online Bolhius I. 1. p. 179 8 ipsi] r ipse 7? uaestimento Bd 9 toti] Ubri totae G. I. yossius I. I. Krehlius Afran. suspect, fr. 10 p. 191 B. p. 257 Nk. fr. IX p. 174 Ribb. cf. § 82 10 ulesatias A saiies / / et

caper** L toti] totae Ubri Krehliani omnes praeter Heidelb. leste Krehtio, cui /idem non esse habendam docel H loli exhibens. ex meis totae Barmst.c tote Caroliruli. alter, rell. cum Heidelb. find. CCCXLVII Darmstadt toli, infra § 82 totae K cum Caroliruh. altero, Barmslad.^ tote Darmstadt . rell. oimies toti, quod nee Ribbeckius mulare ausits est coll. Friderici Haasii ad Reisigii schol. gramm. Lat. arm'. 213 11 Cato orig. I p. 100 Kr. fr. 32 p. 274 R. fr. XXXI p. 35 Wr. cf. infra % 82 12 solii L i

Lucii] Ubri § 82 Incilia Rr lueilii rell. mamUlu G benificium K idem] inter Ubri orig. II fragmenta exhibent Krausius p. 108, Rothius fr. 40 p. 2 7 5 , !JTagenerus fr. LVIH p. 43, at infra § 82 idem in II sine librorum mss. auctoriiale per editiones lantum propagation esl. ad incerlae igitur sedis fragmenla locus hie delegandus est 13 nullae Krehlius nnllae G. I. Vossius I. I, Krehlius ex nonnullis libris, si fides h. I. ei habenda, cod. Luth. (/?) sies exhibere dicenli, cum praebeat ~ ('. e. est cum rell. sies Ubri §'82 est h. 1. omnes mei 14 aciipi om. G nullae rei i

Krehlius militate Rr Ter. Andr. Ill 5, 2 15 adria G 16 incrs qiiam K nulli consilii Ubri Prise, et h. I. et lib. XIII § 11 nnllius consilii sum Ter. Bas. nulli consili sum Bentleius 17 ullius] r illius R Plant, trucul. II 2 , 37 sq.

15*

228

PRISCIANI INST.

p . 6:M. 95 I 1 .

p . '2J4. 45 K.

q u a s i v c r o c o r p o r i r e 1 i q u e r is f. p o t o s t a t e m c o l o r i s u l l i c a p i e n d i , m a l a . 'illi' pro 'illius' C a l o in M a r c u m C a c l i u m : c e q u i s i l l i m o d i e s s e v u l t ? idem de m o r i b u s C l a u d i i N e r o n i s 'isti' pro 'islius': p e e u 37 n i a m e a r e i p u b l i c a e p r o f u i t q i i a m i s t i m o d i u t i tu os. el 5 scii'iidum, quod in 'ins' terminantium genetivus producit paenultimam, nisi poelica auctoritas earn corripiat, excepto 'alter alterius',, quod ideo magis correptam habuit paenultimam, quod duabus syllabis vincit genetivus. quod igitur crevit syllabis, hoc minuit tempore. T e r e n t i a | | n u s tamen invenitur liuius etiam paenultimam produxisse in trochaico metro, quod est ex 10 septem pedibus et syllaba: S e s c u p l o vel u n a v i n c e t a l t e r i u s s i n g u l u m . sextus enim pes vult a longa incipere. propria eiusdem (id est in 'er' terminationis) nomina si sint appcllativis similia, corum sequuntur regulam, nt 'Asper' proprium 'Aspri', appellativum 'asperi' ct 'aspri' per syncopam, 'liber' is proprium et ap|pellativuin 'liberi', 'caper' [nomcn proprium] similiter 'eapri'. Reliqua vero omnia in 'er' correptam sivc productam lertiae sunt de38 clinalionis Graeca sive Latina ciiiuseumque sint generis, et t antecedcnte 'er' in 'ris' mutanlia faciunt genelivum, ut 'pater patris', 'mater matris', 'equester eqnestris'. cxcipitur 'hie later lateris', praetcrea 'Iuppiter', cu- in ins genetivus ad aliud nomen transit, dicinms enim 'huius lovis', et 'hoc troculcnto B eolloris A

1 corporis B 3 illi] illius A

relinqueris L 2 Tuo potestatem Plaulus Caelium] caecilinm (cecilium BAH oicilium

GLK) libri. at rede Meyerus I. I. p. 135 ad Calonis or., si se M. Caelius tribunus plebis appellassel, hnec verba videtur rettulisse. cf. 0. Muelleri ad Paid. s. v. citeria hi ed. Festi p. 50 sq. ami. ecquis BIIHeidelb. teste Lind., Paris. 7491 lesle Dueb•iiero in ed. Paris, fragmm. or. R. p. 177 Haec quis R et quis ADGLK 4 Cat. de moribus Claudii Neronis or. fragm. p. G8 ap. Meyerum I. 1. *eronis R cum glosa uii'i fortis At claudii heronU ( ^ fc i ad mij. m. mil. in R licronis AGLK Paecunia D 5 rei puplicac GK uti tu es] immerilo haec vocc. Meyero videnlur esse coream

rupla 7 poetica etiam auclorilas L autoritas D ea A 8 penultimam habuit K peneultimara habet GL post geiietiuns: nominatiuum add. RAD 0 creaan uit K lioc spscr. in L Tercntius Rr Terrentianus GA Terrcntiaiuis L Terenlian. Maur. v. 1352 p. 2412 P. 10 * etiam / / i etiam RBDK etiam i All s

pniduxise G trochaiclio Rr tiocliaio / / trochiaco LK trocheaco G ex om. L 12 sescuplo in sexcuplo mul. A iiiucit ?• siugulum] b singul*** B • 13 fiusdem in est in cr terminanlibus noil Gg (eiusdem — terminan in lilura g) tcrminationis in IT L 1-1 scenntur BA seqnntur A" regula A 15 Aspri] asperi (IK propiium it nppellatiuum A ct in Utura h Apellatiuum D aspri et asperi A nsperi vA asperi 71 sincopam r sint ropam R 10 apellatiuum D uomen om. L nomcn proprium ct appellatiimm sitnililer dh similiter no men proprium et appellatiuum A 17 in cr omnia
20 equestri Hh

liic] r line R

liuius lateris GLK

iupiter

ci

21 gfiietivns] nominiiliuns A ante e t : cxpitur in Utura h, iuppiter ct spscr. in K post hoc Her: dicimus — lioc iter om. R add. r

U?

LK

LIBER VI 36-40

229

p. 6'.)3. !I6 P.

p. 243. 4U K.

Her', diciiuus enim-' liuius ilineris', quamvis antiqui el 'hoc Her ilcris' ct 'hoc itiner itineris' dixenmt. P l a i i t u s in m e r c a l o r e : q u i n tu e r g o i t i n e r e x s e q u i m e u m me s i n i s . N a e v i u s in L y c u r g o : s Ignoti ileris suiuus, tute sois, quae sunt nunc heteroclita. inveniuntur taiuen apiul veluslissiinos haec 39 ancipitis genetivi: 'hie aceipiter huius accipiteris' el 'accipilris', 'OpiliT Opiteris' et 'Opitris', ' Maspiter Maspitcris' ct 'Masjiilns', 'Diespitcr Diespiteris' ct ' Diespitris'. sic eliam 'Iuppiter luppiteris' el ' Iuppilris', lit l o C a e s e l l i o V i n d i c i placet, debuit declinari. nain 'Iovis' uominativo quoque casu invenitur. C a c c i l i u s in c p i s t u l a : Nam novus q u i d em d e n s r e p e r t u s est I o v i s . A c c i u s in E p i n a u s i m a c h e : lucifera l a m p a d e e x u r a t Iovis 15 A ri«'tern. ex quo ctiam pluralem numerum P l a u t u s protulit in C a s i n a : R e p c n t e ufr e m o r i a n t u r h u m a n i l o v e s . 0 quoque antecedente supra dictam servant rcgulam, id esl ' o r ' in ' r i s ' convertunt in genetivo, si sint communia vel in 'is' facienlia feminina, ut 20'alacer | alarris', 'acer acris'. ct sciendum, quod in ulraque terminalione 40 utriusque generis inveniuntur haec. [ V i r g i l i u s in VI de || Anchisa dicens: 1 her luiins *+*•*+ (ilineris add. b) 11011 iteris uel itris quamuis B dicimus cnim huius om. H UenerisG iler huius iteris G 2 ilineris] Imius itineris L huius iteneris GK Plaid, mercat. V 2, 88 v. '.129 3 tu nnn Rr tu ego itiner ego exsequi G i+tiner D iler Plaul. Vet.

cxequi ADLK

meum] urn (i. e. nostrum) K

i

%

seiiis Rr 4 Neuius RBAHGLK Neuiuus D Lcnius r Lycurgo] a higurco Rr ligurgo BADHLK legurgo G Naev. Lycurg. fr. 8 p. 87 Both. fr. 21 p. 123 Kl. fr. X p. 9 Hibb. 5 ignolae Non. 124, 28 tutescis B 0 quae] quot K nunc om. K , eteroelita RBII eterodita D elherovlila A caetcro < lita GLK urtussimos A 7 antipilis II ancipitcr liuius ancipiteris et aiuipitris (ancipiteris ct

ex an*+ciperis con: d) RBDIIK

8

opiteris Bb

9 iupiter (et D) iupiteris et so

iupitris DLK

10 cesellio RADGK

ccssellio BII cellio L

el

debuit Bb

ileeli-

in

nari] r declinare RA noniinatino Hh 11 casui L teeilius AH cucellins G cicilius L aeptafl aepistolaA' Caccil. epist. fr.2p. 133 Both. p. L8.S17. Sp. fv.Wp.'iX sq. Ribb., qid baecheos cum crelicis effecil hos: 11am nobis quklrni | Deus repertus p

lovis 12 novus] RBHd (non 'vulgus') nobis ADGLK reppertus G repertus L est om. BADGLK supscr. Hb 13 actius H Atlii Epmausim. fr. 8 p. 202 Both. u

fr. XVII p . 151 Ribb. epinaus'nnaehae tl epinausimache (sic) LI 14 lucifer. a. L lucifer alampade K lanpade B exurat Iouis arietem add. r 10 plfi nnmero L Plaut. Cas. II 5, 25 cassina R cassina A 17 reppente L ioe M ues R at iouis u _ correctum in mg. r iouis Dd 18 regulam seruant K 19 comc

nionia G feminina add. h ut] aul D 20 agris D Potest tainen et alacris (sic r alaeri R) essc accusatiuus pluralis post acris add. RBADll, cf. Bondami vai: lect. II 12 p. 310 sq. sciendum tamen quod GL in spscr. in K 21 inueniuntur spscr. in L Verg. Aen. VI 685

230

PRISC1AN1 INST.

p . 69(j P .

1>. 240. 47 K.

a l a c r i s . p a l m a s u t r a s q u e t etc ml it.] N a e v i u s in c a r m i n e belli P u n i c i : fames acer Augescit hostibus. E n n i u s in XII: 5 0 mncis m or ta1 eis victor cs cor di b us vivis L a e t a n t c s , vino c u r a t o s s o m n u s r e p e n t e In carapo p a s s i m niollissimus p e r c u l i t acris. alia vero omnia, cuiuscurnque sint generis., accepta ' i s ' fa chin t genctivuni una syllaba abundantem, ut 'aer aeris', 'career carrcris', 'mulier mulieris', IO 'subrr subcris', 'Muleiber Mnlciberis' et 'Mulcibris', ut Caesellius in s t r o m a t c o docet _ quod si est a mulcendo imbri compositum, ut plerisquc videtur, melius simplieis declinationem servat _, cceler celeris', 'agger aggeris', 'Liger Ligeris', 'vomer vomeris', 'degener degeneris', 'pauper pauperis', 'cadaver cadaveris', 'cicer ciceris'. excipitur 'imber imbris' is et ab eo composita, ut 'September Septembris', 'October Octobris', quod similis est numerus syllabarum tam in nominativo quam in genetivo. vetustissimi (amen genetivo quoque similem nominativum eorum proferebant. Cato de sacrificio c o m m i s s o : m e n s e O c t o b r i fecimus, NovemVIIT41 bri s r c l i q u u s erat. et omnia, quac faciunt •feminina in 'is', sic sole-20 bant etiam in masculino proferre, chic equester' et 'equestris', 'alacer' ct 'alacris', 'celeber' et 'Celebris', 'hie campester' et 'hie campestris'. Ca|to in I o r i g i n u m : agrum quern Volsei h a b u e r u n t c a m p e s t r i s pie r u s Aboriginum fuit. [Virgilius in VI de Anchisa: 23 I s q u e ubi t e n d e n t e i n adversum p e r g r a m i n a vidit Ai'iiean, a l a c r i s p a l m a s u t r a s q u e tetendit.] haee etiam contra rationem supra dictarum regularum declinantur: ' pucr 2 Neiiius libri Naevius in carm. bell. Pun.: v. lib. V § 17 p**imici (cc) D 4 augescit] b augese+* B 5 Ennius arm. XII: cf. lib. V I. I. (i Omnis 11L Omnra rell. mortalis DGLKr mortules RBDH vivis] h lmius r et ni f. 11 7 ri'ppente L 8 kompo K mollisimus li molissimus DG !) ucro om. AK is] his I) ]0 abundantum] r abuudante LiLlib liabundaute ADH 1

ut om. GL

11 suber] r subbcr R

littesellius H

caeselius D cacsclius K

cesilius GL 12 slromatheo BAHGLKr sti'omataeo D et imbri I1L 13 srmpliris L scmplieis G sernat c.v. scnict corr. I) celer celoris e.u ( aelcr caclcris corr. D 1 1 .Vomer uomci- nomuris A 1G et habeo I) ut om. BGL ocliiber oilubris B 17 tamem in A tamen *+ (in) D 18 eorum spscr. in L 19 s

Cain lie sacrificio commisso:

Meyerus I. I. p. 64 cf. supra § 1G

commiso G

a

1

octnbii B 20 relicims llr reliqus G femininum AD 21 etiam spscr. in L proferre. est hie G 22 Celebris campester et campestris A hie kampestcr e

hie ct campestris A' campistcr G Cain orig. I: v. lib.V § 6 5 23 Volsei] / / uulsoi veil. kiimpestris K plenus L 2-1 ub origine GL Very. Aen. VI 084 sq. 25 +isque (II) 1) Isque — Aenean] dicens G des L om. K ibi R iu

20 uVttmdit G

27 rationc T)

regulam Rr

' ' •

1 femininum in a puera GL

LIBER VI 40—42

231 p . 247. 48 K.

p. 69(5. 97 P.

pueri', diciUir,

cuius feniininum 'puera' ilicebant anliquissimi, qiiae puerum vel pueram parit,

nutivum pucrae,

ut 'capra capella',

O v i d i u s cliam hoc approbat,

c

unilc et 'puerpera'

id est puollam, quod est dimi-

tenera tenella',

'umbra umbella'.

qui in V m e t a m o r p h o s e on de puella

5 Proserpina narrans dicil: Tantaque

s i m p l i c i t a s p u o r i l i b u s || a d f u i t

annis,

quod derivativum non pertinerct ad feminas, nisi eliam c puer;i' essrl dictuni.

quod tamen eomprobat eliam

Suetonius

libro, qui est de i n s t i t u l i o n c o f l ' i r i o r u m . io

.

divcrsos ponens usus in L i v i u s in

Odyssia:

Me a p u e r a , q u i d v e r b i ex t u o o r e s u p e r a fug i t ?

idem alibi: Puerarum manibus confectum

pulclierrimc.

non est tamen ignorandum, quod ctiam 'hie puerus' ct c hir' ct 'baec puer' vetustissimi protulisse inveniimlur e t ' p u e l l u s puella'. ij

L u c i l i u s in XI:

I n d e v e n i t R o m a in t e n o r i p s e e l i a m a t q u c

puellns.

C a c c i l i u s in I m h r i s : Age

age

i, p u e r e ,

due me

ad

patrios

fines

docora-

turn o p i p a r e . A f r a n i u s in i n c e n d i o:

20

0 p u e r e p u e r e , sine p r o s p i r e r e m e mi hi. P1 a u t u s in 1 e n o n i b u e g e m i n i s : Dolet h i epuellus sese venum | ducier. L u c i l i u s in 1 1 1 1 : hoc

et xji.scr. r 2 quae puerum que puerum uel llr id L puella D 4 Quid, metam. V 400 hoc etiam GLK adprobat B nictamorphoseos ;• (i sempliritas G affuit RAHGLK 7 ad femiiiinas BD S couprobal B snactoiiius R Suelon. lib. de instilulione offwiorum: Suet, fraym. vol. Ill p . 0 5 H'olf. hie liber alibi non commemoralur 9 constitiitione L offiliorum H Libius K v

L\bius Dd Liv. Andr. in Odyssia: Ilermannus elem. doclr. metr. p. 018 (cf. Horn. Od. I 04 etc.) C/taris. p. 04 P. Mea puer, quid uerbi ex tuo ore audio ? odissia RBK odisia GL 10 ipucra.teste Charisio Varro mea puera mca pucra edd. anteKrehlium rnoa S

puera | mea puera Hermanmis I. I. supora}Fleckeisenus supra libri supra fuit L supra fuit ABI1 subterfugit Hermannus 11 idem] Id est RK Liv. Andr. in Odyssia: G. Ilermannus 1.1. ?J."623 (cf. Horn. Od. VII 235). '•redinlegrandus liic versus videtur addito hercle vel eece vel simili vocula' Fl. 12 Puerarum] k puera A" pulelicrrimae R pulcerrime K 13 etiam puerus GLK 14 puella] et puella BG Lucil. sat. XI 10 Dous. Gerl. 10 Ceeilius A11GL Imbris] Meinekius ad Mcnand. et Philemon, rell. p. 89 cf. var. led. lib.X § 2 1 umbris libri Caecil. Vmbrorum s. umbrarum fr. 1 p. 148 Both. Imbrior. fr. 6 p. 30 sq. Spgl. fr. VI p. 44 Ribb. 17 age age .i. cod. Vind. CCCXLVII age ayei GLK age age RBADI1 puerae L puere ***** (puere) U due] imus e codd. Spengelii et sic emend. Bothius duce mei omnes deduc Ihes. nov. Latin, in A. Mali auct. class. VIII 390 et 107, gloss. Osberni a Spengelio I. decor**atum D 19 Africanius B Afran. incend. fr. 7 p. 177 Both. p. 222 Nk. fr. Ill p. 100 Ribb. 20 sine me prospicere memet. plaulus GL me add. r 21 Plant, lenon. gem. fr. p. 439 Both. Nenouibus Rr lenoninibus Lleones geminos fabulam nominant libri Getliani III 3, 9 atque sic in.scriptam fuisse censet Lac/imannus in prooem. ind. lect. Berol. Mb. a. 18 19 p. 0 22 dolet] holim cod. Festi s. v. puelli p. 249 Muell. olim Vrsinus huic puello Fest. I. I. 23 Lucilii sat. IIII 22 Dous. 18 Gerl. II1I etiam Nonius 158, 16 VII. G

232

PRISCIAM IKST.

p. 697 P.

p. 2J8 K.

Cumque hie tam formosus

homo ac te dignus puellus.

L i v i u s in Ody s s i a : S a n c t a p u c r S a t u r n i filia N a e v i u s in I I b e l l i

regina.

Punici:

Prima inccdit Cereris Proserpina

puer.

5

V a r r o in s a t u r a , quae inscribitur * cillog ov-cog 'HQctKlfjg': G r a v i d a q u e m a t e r f.

. peperit lovi

puellum.

43 'liber' quoque excipitur 'libri', Tiber fibri', quae etiam rationabiliter videntur esse sccundae declinationis. habent cnim feminina in a desincntia quantum ad voccm, 'libra' et 'fibra',

quamvis non sint eiusdem significationis, in

si cut apud Graecos quoque multa inveniuntur feminina a masculinis derivata non eiusdem eationem, servant,

significationis,

ut axav

axaiva

non similem habent signil'i-

sicut SQUKCOV dQccxaiva, licov Xiceiva, item excipiuntur ' cultef cultri',

etiam invenitur,

regulam lam en eandem

'cancer cancri',

sed cjuando morbum significat.

quod neutrum

Claudius

in I I I h i s - i s

h

1 k-la G tarn om. A homo] tibi Non. 158, 17 ac te] ante D acte dic1111s (sic) pue'.lus in litura b pycllus H 2 Lividius B Libidius K Lin. An dr. in Odijxsia: ad libr. MI coll. Horn. Od. III! 513 itoxvia "HQTJ referenda haec putal Hermannus elem. doclr. melr. p. 0 2 1 , qui versum dirimil: sancta puer S;itunii,|. iilia, regina odysia D odissia HK odisia GL odissea B 3 regna A 4 Neuius libri Naev" bell. Pun. II fr. 12 p. 52 Kl. II vi. p. 13 Fahl. II] VI in Prise, eccejnplis mss. invenil Scriverius el sic Nestor Novariensis cf. Valxlenii ami. 5 iiu'cdct GL ceteris R caeteris r cereiis ^rauida proserpina G pro+seipina / / puer proserpina L 6 T'arr. sal. Sllog ovrog 'Hgcuilfjg: sat. V fr. 2 p. 0-1 Oehl. ionicum mctrum reslituit Lachmannus ad Lucr. III! 1275 p. 276: Gravidai

que mater alvo peperit lovi puellura ovtog

HqaytXrjg]

satira h

AAAAC G AAAA.OC d

AY sed non sic hcrcules om. H AAOKOYTOC EPAKAEO LI AAAOYKOYTUIC HPAKAHC in mg. I 1

K EPAKAEC G 7 GniuUIa quas Rr Grauidae quae D 8 libri flbri fiber libri II 0 enim] etiam B enim in Rr 10 ad add. I) sint] r sunt Jl inde a significationis deficit A usque ad verba quomodo mctift § 77 11 multa add, h iuiirniiintur inulta BG deriuatiua / / 12 masi/ulimim post signiikalionis

add. GLK,

post

ancov R,

del. r

ut AKUIN AKAINA in lac. h

cixcov iivMiva pro Aanwv Aav.aiva. quod edd. praebenl, conieclura assecutus era! Augustus Lobeckius patholog. serin. Gr. prolegg. p. 47 sq. ann. 55 AKON. AKAYNA G r r l MKON aKaNa (in mg. telutn) LI AKWN AKAINA K non similem — Sqa-naiva post a-iiaivu om. R add. r 13 APAKON D APAKLUN APAKAYNA in lac. h draeoii dracaina G i ucl diarena

di'iicon dracana L dracon dracaina K dracon ilracena B

Xiav liaiva\ it (liav

i Xnaiva 2) AEON AEAINA Dr AEON AEMNA in lac. h leon leaina RG leon letaua L leou uel Ir.ena

leaina A" leou Iceua B fabri post cultri add. h

14 seruauit RBHK item] hide GL uel Hem I faber cancer] o KAPKINOC" cancer B etiam neutrnm GL

1.") ad Q. Claudii Quadrigarii hislor. lib. IIII cum edd. hacc reltulerunt fragmentorum editorcs Krtmsiuxp. 250 el Rolhius fr. 3 5 p. 3 4 5 , recte ad hunc, non ad Claudium imp. ea refercnles, quae senlcnlia erat Casauboni ad Suet. Claud. 4 1 Claudius III historiarum littcris nd scnatum: ut uidcrent ne res sinemit (vel patercntur) uerminare; quod uerminalum, ne ad cancer perueniret / . F. Gronovius ad Suet. I. I. ne respueret uerminare ad nlccris (uleeris ad ce?is. Krehlii len. p. 41'.') cliua, cis quod uerminatuin ne ad cancer pernenent God. Hermannus apud Krehlium- f. ne res publiea uerminaret

LIBER VI 42-41

233

p. 697. 98 P.

p. 248. 49 K.

to r i a r u m : u t v i d e r c n t , f n e r c s p u e r e t v e r m i n a r e I li t t c r i s a d d i v a l i s q u o d v e r m i n a t u m n e ad c a n c e r p c r v e n e r i t . eins genetivus 'canceris' esse debet, ut 'ciccr ciceris'. praotcrea notandum r soccr soccri', cuius femininuin cum secundum analogiain c haec socera' esse 5 dl-beret, Miaec socrus' in usu est. I u v e n a l i s in I I : D c s p c r a n d a t i b i s a l v a <• o n c o r d i a s o c r u . vctustissimi tamen commu||niter c hic' e t ' h a e c socrus' proferebaot. A c c i u s 44 in A t r e o : S i m u l et P i s a c a p r a e m i a a r r e p t a a s o c r u 10 . . . . . . . po s s e d i t s u o . 'gener generi' differentiae causa, n e , si 'generis' dicamus, aliud significare putetnr. 'apcr apri', cuius femininum vrleres protulerunt ' a p r a ' , uL P l i n i u s S e c u n d u s in I a r t i u r a . 'coluber' etiain 'colubra' facit. h a e c a c e r a r b o r a c r i dicit S c r v i u s in c o m m e n t o V i r g i l i i , cum nullum 15 in 'er' femini|num scciindae inveniatur. O v i d i u s nominativmn protulit: E t p 1 a t a n u s g e n i a 1 is a c e r q u c c o l o r i b u s i m p a r . S o l in us vero rectius ' a c e r i s ' protulit in a d i n i r a b i l i b us de arbore turis: p a l am f i e r c t in t o r to earn e s s e v i m i n e , r a m is ad a c e r i s q u a l i t a t e m . (quaeritur, 'Hiber Iliberi' an 'Hiberus Hiberi' melius dica•20 tur. L u c a n u s eniin utrumque protiilil, in VI: Si t i b i d u r u s I I i b e r , a u t si t i b i t e r g a de d i s s e t , et in I I I I : litcris adulatis, quod ucrmiiialum ne ad cancer perucniret 1 respueret] rcspiierorum N u Carolirith. alter uerniiaret R *minarct (t) L litcris G lillcris aildivulis] 1ateris ulcus in alis Casauhonus I. I. 2 liaildiualis B adiualis / / eius] Iinins GL c

3 notandum quod soccr BK 4 cum out. L **•* lmec socera L hoc socera D esse di'beret haec socera G esse deberct om. L 5 usu* D lav. sat. II 6, 231 6 disperanda G salua coucordia socru corr. ex salua concor
7 uelustissimi in lilura g tanien add. g commonitcr Gg socrum K actius / / All. Alrei fr. 5 p. 185 Both. fr. II p. 130 Ribb. 8 atrico G atrioo L numeros ordinavit Ribbeckius 9 pissaea li pisea Br pisae a K pissae a GL BLK

proemia B erepta RDGLK at arrepta in mg. r socr* (o?) H 11 defferentiae G diferenliae L

socru] h socro Gg socro 12 apri] ?• apre R

i

protullerunt G 13 plinius ex plunius corr. B plunius Gg Plin. art. lib. I: fr. XVIII lib. dub. serm. apud Lerschium Sprachphil, d. Allcnl 183 cf. 179 facit. ut apaerapra.liaec B 1-1 acri] acri*(s) H aceri /( . Dicit II apud Servium in commento Vergilii acri non invenio: acerem ad Aen. II 10, acerc ad Acn. \ IIII 88 cf. Seyferti gramm. Lai. V 03 _ 15 in er secundac declinationis intienitur femininum GL saecundac li sccundae declinationis h Ovidius v. supra lib. V § 15 10 genialis* (q.) L iupar RDH 17 Solinus v. lib. V I. I. uero add. rd in ammirabilibus L in m

memoralibus Caroliruh. alter in memorabilibus lib. V I. I. 18 ranis Rr I!) (Juacrilur an hiber K hiberius liiberi B 20 Lucan. P/wrs. VI 258 VI] 1 X libri 21 dedissct etiam Luc. palimps. Vindob. {aim. lit. I'indob. Anz. Bl. XXVI 2-1) deriissetit Corlii Guelf. 4, mg. IIeins. 22 et] Idem D Lucan. Phars. IIH 23 cf.lib. VII § 12

234

PRISCIAM INST.

p . R98. 99 P .

p. Ml). 50 IC.

Qui p r a e s t a t t e r r i s , aufert tibi nomen Hiberus. ergo vel differentiae causa fluvii et gentis apocopa usus est, quomodo A r a r dixit pro ' A r a r i s ' , vel more suo abulens diversis terminalionibus, quomodo A c h i l l a m et A c h i l l e a . nam proprie ' I l i b e r e s ' sunt gens ab Hibcris profecta, qui ultra Anneniam habitant, quorum singularis nomi- 5 nativus c hic Hiber huius Hiberis' facit, et apud Graecos "ifirjQ "1^-rjQog. nam alterum "i^rjQos 'I^QOV dicunt.) c VIIII 45 In ir' desinentia masculina accepta i faciunt genetivum, ut cvir viri', Mevir leviri', 'Trevir TreviriV imum invenitur, ut quibusdam videtur, femininum tertiae declinationis, 'Gaddir Gaddiris', nomen est civitatis - seel in S a i l 11 s t i u s neutrum esse ostendit in I I h i s t o r i a r u m accusativum nominativo similem ponens: u t a l i i t r a d i d e r u n t , T a r t e s s u m , H i s p a n i a e c i v i t a t e m , q u a 111 m i n e T y r i i m 111 a 10 n o m i n e G a d d i r h a b e n t , nam si esset femininum, 'Gaddircm' dixisset accusativum, non 'Gaddir' _, et unum neutrum r ir', quod est indeclinabile, quamvis qiuriam, 15 ut C h a r i s i u s , r i r iris' declinaverunt. ' a b a d d i r ' quoquc ('abaddier', .6 fiauvlog), declinatum non legi. 10 In ' o r ' desinentia Latina, si sint masculini ge|[neris auL feminini vel coinmiinis, accipiunt c i s ' et producta 0 faciunt genetivum, ut f hic orator oraloris', 'salinator salinatoris', 'haec [ uxor uxSris', c soror sororis', c h i e ' 'in et c haec auctor auctoris', 'pallor palloris', 'piulor pudoris', 'stridor strido1 terris aut fert B tibi] in lilura h sibi F~oss. B cum al. libris Lucan. hiberus Humus BLK 2 deferentiae G difcrentiae L fluii G gentis] rh geutilis RBDHGLK 3 Arar v. Luc. Phars. VI 170 laud. lib. V § 13, lib. VII § 50 hill •abutens (h) D 4 achillam et achillea Rr achillem ul achillea D ancliillam et anchilleam GLK Athillam Phars. X 350 Achillea Phars. X 523 v. § 92 b o proprie] rd propriae RBD liibcresnnt B ad D 5 arnieniam H armoeniam D armenia B 6 IBP R . I . BHP I) I-IBHP HBHPOC L IIIBHP IHEHPOC K HIBEP I-IEEPOC (h ex ii corr.) G *IBIIPOC B IBEPOC H 7 Nam alterum HIBIIPOO (sic) Ijus in mg. add. g HIBIIPOC HIBIIPOY LK I-IBEPOY G 8 ut hie uir G 9 quidam

L feminu D 10 ut gradir gradiris GL gfidir gadiris DHK ga*dir ga*diris (r-r ni f.) B gaddirris Ji 11 sahislius BDHGLK Sail. hist. II v. ad lib. V § 18 II] primo GLK similem nominatiuo LK 12 Tartessnm] b tartcs**»m B tartliessum L 13 mine molato nomine gadir motato nomine tirii habent G mine mutato nomine gradir tirii habent L tirii K gadir BDHK 14 gadirem DHK gradircm GL

s

dixiset G

15 gadir DHK gradir GL

qnidem DL

k

16 carisius R charissius G Charts, insi. gramm. lib. I p. 21 P. p. 22 L. irris H abaddier] in my. add. L et abaddier D uel abaddier// o §aC%vlog] a (6 §ahilos

ft) OBIITTAAOO Rr OBETYAAOC GLK

OEHOYAOC h grecae It

18 IN on inscr. d

aut GLK 19 commoitts Gg salinalor salinatoris add. g

producunt K

OBETYAAOC D OBEAITOC (A in lilura) B

latina spscr. in L . hie om. K

ucl in lilura b

20 horatoris Rr

LIBER VI 44 — 47

235

ji. 699 P.

p. 250 K.

ris', 'calor caloris', 'umor umoris', 'macor macoris' [pro ' m a c i e s ' ] , ! m a r cor marcoris' [ipsa r e s ] , 'fervor fervoris', 'rubor ruboris', 'mador madoris' - S a l l u s t i u s in II11 h i s t o r i a r u m : m u n i m e n t a m a d o r e i n f i r m a r o n t u r _, c algor algoris', quod etiam ' h i e algus huius algus' dicitur. >' P l a u t u s in . v i d u l a r i a : I n o p i a m , l u c t u m , m a e r o r e m , p a u p e r t a t e m , a l g u m , fameni. idem in r u d c n t e : T u \ el s u d a vel p e r i a l g u v e l f e t i a m a e g r o t a v e l v a l e , excipiuntur corripienlia o etiam in genetivo haec: 'hie' et 'haec 1 el c hoc 47 10 memor mcmoris', 'immemor immemoris', quod a verbo 'raemoro' nalum paenultimam cius servavit syllabam (vetustissimi tamen similem genetivo prolulcnint eius nominis nominalivuin. C a e c i l i u s in e p i c l e r o : Ita-ne A n t i p h o f i n v e n t u s p r o f l u v i a f i d e ? 11ane e s t i n m e m o r i s , i L a n e e s t m a d i d a m e r a o r i a ? i.i et lioc solum in ' o r ' desincns habuit comparaiivum 'memorior'), 'indecor indecoris' - V i r g i l i u s in X I : Non t a m e n i n d e c o r e m tua te r e g i n a r e l i q u i t . idem in X 1 1 : N e e g e n u s i n d e c o r e s ; s i n e m e h a e c b a u t m o l l i a fatu. •»o invenitur tamen etiam simplex 'decor decoris' paenultima correpta npud vetustissimos, quando pro 'decorus decora decorum' acripilur. N a c v i u s in c a r m i n e b e l l i P u n i c i : Magnamque domum decoremque ditem vexerant, h

calor caloris humor humoris stridor sti'iuovis G 1 umor d Imraor Iiumoris BHLK 3 Sail. hisl. Ill 20 p. 210 Kr.; plenius idem fragmenlum ea-tut ap. A'o«. p. 138, 3

1III etiam libri

madore] d ore D

Noniani

4 dicitur om. GLK

III Krilzius

cum anliquis

Non,

edd.

5 Plant, vidul. fragm. 6 p. 442 Both.

v

uidullaria R uidolaria Dd

6 merorem 11DGL nioerorcm H memorem K

7 Flaut. rud. II 7, 24 (». 582)

-8 perialgo Dd

etiam] sic eliam addilum. ad

a

calcem libri V. tu Plautus cgro Bb 9 etiam eras, in B haec ante hie om. Ii haec ut H 10 inmemor inmemoris BH inmemor .ris K 11 paenulticorrepta mam eius Hh seruant K 12 eius] liuius G Cecilius RGL Cicilius K Caecil. epicler. fr. 1 p. 132 Both. fr. 2 p. 17 sq. Spgl. fr. I p. 33 sg. Iiibb. if. lib. VII § 78 13 inuuiitus libri et mei et Krehliani, si silentio eius fides, ulroque loco omnes inuriiilur 'quod duo codd. allero exhibenl loco' Spengelius cst inucutus V

Bolhius

proflu*u*a Ti profluhiia G proflnia II profluiua LI profluia Ribbeckius " '

• nc

14_cst om. L immemoris DLK ita cst Rr madida] rb medida RB 15 in *or (h) D 16 Verg. Aim. XI 845 XII. LK 17 rtlinquit H relinquct cum Pal. D 18 i'erg. Aen. XII 25 19 haud RBH auc in and corr. D a (i.e. an I) sup. lin. K

aut Med.

fatau Med.

20 Iimeiiiuiitur RB

etiam simplex tameu

GL eliam simplex ex simplex etiam corr. K aput H 21 tlccori+s (u) D accipiatnr GLK Neuius libri Naevius bell. Pun. Ill 4 p. GO Kl. inc. II p. 17 Vahl.: que

Magnamque domum decoru'mque dilem ui'xarant 23 Magnamque] rb raagnam -LKk magna quae 11 magnam BG ditem om. B te in ing. b ucxtraut in uexavant

236

PRISCIAAI LNST.

p . 099. TOO P .

p . 230. 51 K.

alilcr enim iambus stare non potcst. S a l l u s t i u s in I I I : e q u i s et a r m i s d e c o r i b u s c u l t u s . in eodem: d c d e c o r c s i n u l t i q u e t e r g a 48 ab h o s l i b u s c a e d e b a n t u r . quac ab eo derivata vcl citmposita, quod est cdecus decoris', illius declinationem servant, sicut a eorpore quoque composita eius declinationem servant, 'bieorpor bicorporis', f tricorpor tri-5 corporis', ut A c | c i u s in E r i p h y l a : Pallas bicprpor anguium spiras trahit. V i r g i l i u s in VI: G o r g o n e s H a r p y i a e q u e et f o r m a t r i c o r p o r i s u m b r a e . | | c haec arbor' quoque 'arboris', quod a robore derivatum illius declinatio-10 liem servans corripuit paenultimam genetivi, et a 'puero' composita, Tublipor Publiporis' et 'Marcipor Marciporis' (sic P r o b u s ; ita enim anliqui pro Tublii puer' et 'Marci puer' diccbant), quac 0 non producunt in obliquis rasibus: u n i t s c o n s t i t i t in a g r o L u c a n o g n a r u s l o c i , n o m i n e P u b l i p o r ( S a l l u s t i u s in I I I h i s t o r i a r u m hoc protulit). 15 -10 NcuIra quoque et Graeca omnia correpta 0, addita ' i s ' faciunt genetivum, ut 'hoc marmor inarinoris', 'aequor aequoris', 'hie Hector Hcctoris', 'Actor Actoris', quando est nomen proprium Graecum. V i r g i l i u s : A c t o r is A u m n c i s p o l i u m , q u a s s a t q u e t r e m e n t e u i . ab eo autem, quod est 'hoc ador', genetivus in usu frequenti non est, 20 cuius derivativum 0 productum habet contra rationem aliorum, quae ex neutris eiusdem torminationis derivantur. V i r g i l i u s in V I I : mut. II uexarant 'plures librorum' Krehlian. duxerat lexicogr. Vat. class, auct. VIII p. 1G5 cd. Mains 1 Sallusiius] RII salustius rell. Sallustii hist. Ill 11 p- 208 Kr., a quo fragmenlo recle mine, quamvis adversante Linkero C. Sail. Cr. hist, prooein. p. 28, seiunxisse vidctur (/>•. inc. 53 p. 384) vcrba Sallustiana a Servio ad Vcrg. Aen. X 539 prolata: equo alque armis insignibus 1111 D in in equis K V

equus B 2 ciiltis llr Sail. hist. Ill 91 p. 208 Kr. dedecores] r decoves RK multique RDK multU** (qne) II 3 ustibus D quae liabeo H quo a b c 0 r 5 eius] illius Dg 6 actius RH ' Attius in Eriphyla (i. e. Epiyonis v. H'elckcrum irag. Gr. p. 269 sqq., Ribbeckiwn I. I. p. 316sr/.) p. 205 Both. p. 149 Ribb. ri

aephila TJi1 eryphyla / / licriphila G Iieripila L ariphyla K ripliyla B 7 angium L *tspiras (su) li 8 I'crg. Aen. VI 289 9 Gorgones] rdhk delphiLiHuli niarini

nes RBI1G el in litura DK delflnes L ****++* D

Harpyiaeque] n,

Vergilius har-

r

ct

pyaeque 1 cum Ned. arpyacquc IT arpiaeque DGLK aspjiae qu*e (a) in forma lir aspriai.'que et format (e) B 10 quod om. GLK a robore] b atbore-(r?) B 11 ciirripit GLK et om. G puplipor pupliporis GLK 12 Probus de cath. nom. p. 1407 P. 116 L. 13 puplii GLK oblicis Gg 11 Sail. hist. HI 79p.271 Kr. nuns — I'ublipor post Sallustius—protulit collocant BII consistit K 15 puplipor GL WGK 16 omnia] uomina GLK o et addita G *is (h) D 17 niarmoris om. 11 hiceetoi heetoris B hiector liectoris L liacctor baectoiis R haector hcetoris D hiector.ris G 18 actor quoque.ris GL Virgilius in XII rh Virgi +**** in .XII. B Vcrg. Aen. XII 94 10 a+ctoris (u) B Anrunci] d arrunci R arunoi DIIGLK et sic f. scripsil Theodorus cum libris quibusdam Vergilianis *mncis (auruncis b) \ polium B quassatquae Rr 20 habco Rr hoc] •;• om. II *** D hie R ad*or (b) D quod est genus frumenli post ador add. R ussu G 21 productum] r productara RL 'ii tcminalionis R Verg.

LIBER VI 4 7 - 5 1

237

p. 700. 701 T.

ji. 251. 52 K.

ad o r e a l i b a p e r h e r b a m S u b i c i u n t e p u 1 i s. et puto ideo produci, qnia a vcrbo derivatur producente o paenultimain, id est 'adSro' 1 ergo 'ador' quoque, cam ab eodem sil verbo, neccssario, si r. declinarelur, produceret o in genelivo, quod rursus prohibebat rcgula ivutrorum in f or' terininantium. duabus igitur sibi adversis regulis repugnantibus mansit intleclinabile, quamvis invcnialur luiius quoqiie apud quosdam veteriun geneliviis, niodo produeens inodo corripiens paciniltiuiain seeuiidnm supra dietas diversas rationed, ut G. A n n i u s in I: io II i c a d o r is d a t p r i i n i t i a s , ibi s a n g u i n e l i b at. 1

idem in I I : Illam sponte sains adoris stravisse maniplos. idem in I I I : E m i c a t | in n u b e s n i d o r i b u s a r d o r a d o r i s . is exeipitur etiam ' h o c cor cordis', quod assumit d in genetivo. ut breviter 50 igitur supra dicfam colligamus regulam: iu 'or' desinentia neutra et Graeca et quaeciimque derivanlur vel componuntur a primitivis paenultimam corripientibus, ea genetivi paenultimam corripiunt, ce||tera producunt cxcept.is 'cor' et 'ador'. 20 In ! ur', cuiuscuinque sint generis, accepta ' i s ' faciimt genetivum, ul X 51 'hie vultur vulturis', 'turtur turturis', 'hoc sulphur huius sulpliuris', ' h i e ' et 'haec fur huius furis'. excipitur 'hie satur huius saturi', nnde L u -

canus: satni'um tamen obsidet b o s t e m , Aen. VII lOSxi/. 1 adorea] Et adorea BDHKr orea Rom. berbam] /( erbam RD 2 subiuiuut GK aepulis H subiiuiunt cpulis et adorea liba per berbam inlegro versu reslilulo k 3 producitur L producentem G 4 uevbo rursus

deriiiatum necessario R

5 in genetiuo 0 II

gaenetiuo D

*** Rr ru*r-

iuersis

sus H probibebal] d prohibeat DLKg probibent G 0 Duabus igitur Rr aduersis sibi B aduersis ex aduersus corr. B 7 inucniautur K 8 genetiviis] rd genetiuo RD genitiuo B corripens G 9 G. Annius] sic vel points 0. Annius Huschkius de C. Annio Cimbro p. 12 Gamuus Hbri Ennius Bcrgkius in inrt. led. Marb. Mb. 1847 p. V, cf. Falsteri mem. obsc. p. 30 sq. et Muelleri ad Paul. p. 369 *. v. vetcralores annotationem. Gannium a Paulo laudalum C. Fannium, M. /"., oratorem case censet Bergkius H. A. L. Z. 1842 n. 100 p. 240, Granium post alias A. G. Craments opusc. p. I l l 10 post adoris: dat — salos adoris om. R add. r dat] f. dant Bergkius in ind. Marb. I. 1. primicias D , ibi] Bergkius sibi P Hbri f. libant Bergkius 12 adtoris (b) D adores GL strabisse B manilos Rr a manipulos D 13 IV Hbri nonnulli dell. Krehlii 14 doris Rr a*doris (r) D 15 cordis spscr. in L adsumit B 10 igitur om. L desincnliam Rr 18 cetaera R 20 IN ur inscr. add. d bis Rr 21 liuiiis imlturis b solplmr solpburis L solplmr.ris GK 22 fur.ris GL et undc L Lucan. P/iars, VI 117 * ** (l<m) 24 satur (fuil satur i. e. saturam) G situr Luc. fross. B

23S

PRISCIAN1 Ii\ST. p . -'3-' K.

li. 701 P .

quod ideo est secundae declinationis, qiiia facil •femininum in a desinens, id est 'hacc satura' - T e r e n t i u s in h e c y r a : Sed cum tu s a t u r a a t q u e "ebria e r i s , p u e r ut s a t u r s i t , facito _, quod a P r o b o praetermissum doctissime attendit noster pracccptor 5 T h e o c t i s t u s , omnis cloqiientiae dccus, cui quicquid in me sit doctrinae 52 post dcum imputo. cxciphmtur etiam in neutris liaec, quae pro 11 0 corrcptam habent per obliquos casus, ut 'hoc robur huius roboris', 'cbur cboris', 'femur femoris'. II0 r a t i u s: f e m u r , C e r i n t h c , tuum. io V i r g i l i u s in X: ocius cnsem A e n e a s viso T y r r e n i s a n g u i n e l a e t u s E r i p i t a fern o r e . dicitur tamcn et c hoc femen feminis', cuius nominativus raro in usu est., is 'iccur iecoris' vel ' iocineris', qui genetivus videtur a nominativo 'iocinus' venire, qui in usu 11011 est. P c r s i u s : ct q u a e s e m e l i n t u s Innata est rupto iecore exicrit caprificus? In ' a s ' desincntia Latina masculini generis sunt vel feminini vcl 20 coininunis et ablata s, addila ' t i s ' faciimt genelivum, ut 'hie Maecenas Maecenatis', 'hacc civitas civitatis', 'hie' et 'haec Arpinas huius Arpinalis'. 1 saecmulae D

id est quia L

2 post salura: Terentius — satura om. G add. g

h

Ter. hec. V 2 , 3 aecyra R haecyra D ecyra K echira B liecusa G liccussa L e ' 3 tu om. GLK +ebria (li) D haebria R eris] I ris R 9 (i. e. eius) GL ut] et K 5 a Probo praetermissum] v. Prob. de cath. nom. p. 1458 P . 117 L. s

t

praetcrmisum Gg praetermisum A" adtendit HBIi addendit K 6 Theoclistus] cf. Osannum Jieitriige -ur griech. u. ro/n. Lilleraturgeschichle II 101. 342 thcuclistus r d

theotislus D theostistus GLK tliccotistus H

fit

A"

6 eum G

inputo D

o

liaecq. pro D correptum R 8 roburis L post roboris: fulgur fnlguris add. D ebur] /( eb** H 9 oratius K Hor. sat. 1 2 , 81 libris: Sit licet hoc («. o) C e r i n t h e t u u m - non tuo - tcnerum est f e m u r aut eras praebentibus usus esl Prisciamts 10 cherhite R clierinthe DTI cerintbac GL chirinthae K 11 I'erg. Aen. X 780 sqq. XII RBDGLK 12 otius D occius GLK ense K T

aeneas ensem L 13 Aeneas — hoc femen add. d uisso G tyreni Rr tirreiii GLK tyrheni Pal. tyrrheni Med. Rom. 14 femore] sic libri aliquot Verg. dett. femine Med. Pal. Rom. 15 feminis] /* femenis G femininis DH l(j iocineris] iccincris GLK iocinoris b **qui (ut) R uidetur spscr. in L iecinus GLK 17 quia R ussu G Pers. sat. 1, 24 sq. 18 et om. G quae] d qui D 19 caprificos GLK 20 In as inscr. d masculini] ex masculina corr. B ucl masculini G 21 commo
uitalis BDH

pinas Rr

LIBER VI 51 — 54

239

p . 701. 702 P .

p . 252. 53 K.

excipiuntur monosyllaha c hic as assis', c hoc | vas'vasis', quod in singulari iminero tertiac, in plurali secundae dcclinationis est, 'hie vas vadis', chie mas mans' ct 'hoc fas nei'as' ct 'hie' et 'haec' el ' lioc nugas' indeclinabilia. Graeca vero eiusdem tcrminationis nomina ov vel a desinenlia in 53 5 genetivo Graeco primac sunt declinationis, ut 'Avotag AvGiov, Lysias Lysiac', ••' 'Avxuo, "Avxu, hie Antas huius Antae'. huiuscemodi nominalivum nominum frequenter sine s terminali solent Romani proferre, ut chic Gefa', 'Byrria', eMar||sya'. in og autem terminantia genetivum Graecum o i n i mutantia i'aciunt genetivum Latinum, ut (Kal%aq Kaliavtog, hie Calchas io Calchantis' - quanivis c hic Calchas huius Calchae' antiqui declinaliant. P l a u t u s in M e n a e c h m i s : N o v i s t i n i l i u m ? _ Novi c u m . C a l c h a s i m u l .., 'TZaAAag Ilotllavxog, hie Pallas Pallantis', ^JJctlkag IlalXuSoq, hacc Pallas Palladis'. ct scienduin, quod in c as' desinenlia raasculina, si c n(' lia- 51 i» Leant in gendivo, vocativum in ' a n ' volunt terminare more Graeco vcl similcm hiuic nomiualivo scrvare, ut co Calchan' vcl 'o Calchas' ct co PalIan' vel 'o Pallas'. Y i r g i l i u s tamen auctoritate poetica 5 o Palla' protulit in X I : salve a e t e r n u m milii, maximc Palla. 20 in eodem: Q u i n e g o n o n a l i o d i g n c r te f u n c r c , P a l l a , in hoc quoque Graecprum poetas sreutus. I l o m e r u s in M' Quiptodiu1 Exfipitur, nn ad mg. add., H asis G uassis D 2 cst om. G vadis] r uasis R uadis uadum B hie om. GLK 3 mars R nrfas liic B 4 ov vel «j in OY ucl in A. G in OY uel A HL ucl in A B 5 ut lysias lysioy lysias lysiae I) ut AICIAC AICIOY lisias lisiae GLK ut liic lisias lysioy lysias lysiae R ut hie lysias. lysyoy. hie lisyas. huius lisye B Lysias lysou (uel lysia in mg. h) hie lisias lisiae H 0 antas anta K antas. lay

antoy. uel anla. B autas antay R antas an. nomina propria sunt grecorum Dd anlas antoy It num. "Av&ug "Av&u (Pausan. 1130, 8) hie Anlhas linius Antliae? hie om. K cantas R huius om. K 7 nomin+nm ff ut gi-la G 8 byrrhya B birria K marsia DHGLK In os inscr. d oc] r we R* oc H os DLK 9 A

h

h

KAAXOC KAAKANTOC L calcas caU'hantos K

KAAXANOOC II

calcas Rr

10 cal-

cantis R huius calchantis GLK calcas/? uel huius B xalchae R 11 Plaustus D platus G menegmis RBDH menichenis G menichinis L minechinis K Plant. Men. V 1, 48 (v. 748) 12 novistin ilium] k nouisti nullum GLK nouistin i

li

tu ilium Plaulus

noua R

calca R chalcha K Calcliante teslantur lihrorum Plau-

linorum scriplurae

13 TTAAAANTAC TTAAAANTOC K

I

TTAAAANOUJC R TTAAAANOOC H

TTAAAAC TTAAAAAOC

TTAAAA

palmas Rr huius pallantis G pallas pallados Rr TTAAAAC. AOC Dd TTAAAAVC TTAAAASOC K haec om. GLK hie B 14 in ao K in genetino nt habeant GLK 15 post genetiuo: uocatiuum — nominatiuo om. R add. r 10 nominatiuum li

B

h

calcan R Kalchan L chalchan K

calcas R chalchas K

17 Verg. Aen.

e

XI 97 19 saluae H maxima Med. Pallas Rom. 20 Vcrg.jien.XWyd 21 e*go(i') H digncr] g (li'gcner G dignem v. I. tip. Sei'v. ad h.l. laud. 22 quoque] ergo G Horn. II. XII 231 cf. lib. VII § 54 M in lilura II Si

240

PRISCIAM LNST. p. 253. 54 K.

p. 702 r .

UovXvdujxa,

6v fihv ovxeri

fiot, (plkct zavt

wyoQSvsig.

IlovXvdcejxa dixit pro novkySafiaf. M e n a n d e r quoque in D a n l a n o : Aqla jtaT, 6 s invonoi siG&ce i, ti Set; ncti AQICC djxit pro AQIUV. In ' e s ' correptam Latina masculini vel communis generis cam sint, r> mutant e in i ablata s et addila 'tis' faciunt genetivum, ut 'hie miles huiiis railitis', 'trames tramilis', 'termes tennitis', 'merges mergitis', ' h i e ' el 'haec sospes sospitis', 'pedes peditis', 'eques equitis', | e hic' el chaec superstus huiiis superstitis', 'gurges gurgitis', ' h i e ' et 'haec dives divitis'. excipiuntur haec, quae habent paenultiiiiam ae diphthongum vel a. verbis io derivantur in pacnultima syllaha e liabentibus brevem, quae e servant in genetivo, ut 'hie' et 'haec' et 'hoc praepes praepetis', 'tero tens, hie' et chaec' et 'hoe teres teretis', 'hebeo hebes, hie' et 'haec' et 'hoc heA r r 1 TTWYAYAA M A CIMHN OYKETY-

>!> Um.

H PAYUIAIA R

PAYIONA K

PAAIA

L

APAIA1A

G

MUJY

(fjIAAOaYFUJPEYEIC li TTOVAYAIAMACIMENOY . KETIMOY<()YAATAC . TATOPEYEIC G TTOYI E X I ambilu o polutlfmia AYAtA ( i ) MACIMHN OYKHTI MOV (f>AAT;VC 'TATOPEYEIC LI ( i l l M PA1PUIAIA . TIU'Y WAAMA In qunlcin nuni|ijain mei custoilcs lale^ comparas CVMHN OYKHTI MOY <)>YAAT,VYTA T* ['I'' pi'O T \ hi )»g.] arUipCYCIC . TTUIYAYAAMA d x pi'O YTTTTUJY-

s AVIDIA ail calcempag.

l~) TTOYAYAYAMACYMENOY. HETI.MOI cfiiAATACTAroPElEic K om, H

OVKSTI fiot] scripsi OYKETI MOY B OYKENII MOY D ov%iz t'jxot edd. Horn.

TAYTA B

TA IC TAYT. TOPEYIEt** Dd 2 nUIYAUJAAMA R nOYAYAAMA D TTOYAAMA H IHOAOMA G TTOYAY ((* * :«AAMA(YTIO?J L TTOYAOYAAMA TTPY TTAY nOAYAAMAN. Kk p r o YTTTTUJYA AAMAN R TTPO YTTOAMAN G PRO TTOYAYAAMAN D pi"O TTOYAAMAT H p r o YTTOAAMAN L

TTPO YTTOAIAAMAN B Menaiidcr] h •andar B Menander in Dardano fr.Ul: IV 100 com. Gr. ed. Mein., p. 887 ed. mm.: A^ia nal dardanio L 3 nonne dqvci? APIA nAY N

APIA TTAY (Y ex 1 fact.) TTOIE TTII APIA

ACITTNO noieic. OAITI ACIAPIA dixit pro driam B APYA TTAAIi iA ..I C

AITTNO . ICICIIAI TIAEIO (lia dixit pro dian Rr

AAPIA TTOY

AO*TTSOIICTAITIAEI

APIA

dix

pro drian D APIA TTAIAITTEO TTOYEITIA TI AEI dpia dix pro drian G APIA dixit pro APIAT. H APIA TTAI XlTTEO TTOY El 0IATIAEI ApiA d x pi'O ApiAN L sciln quid opurlet ICHAI TI AEI / APIA TTAiMTTNOTTOYEioam AEIPIA dx pro drian. K

ii disciplina jL somnis APIA TT.UAIA 1TTNOIC JQIOL,

A^ia

nai,

StLitvoTioi£L(i\)-ca XL SSL; iiilegro scnario reslilulo ex Ubrorum Bavar. vestigiis emit Spengelius Cuecil. Slat. fr. p. 5 5 In es cor inscr. d correpta R correp G ruasrulina D commonis G 0 et ablata Gli s addita B post tis: faciunt — tramitis om.Gaddig 7 liic trames hnicis tramitis hie termes huins (ermitis B hie] ct hie G 8 aequcs aequitis D 0 hnius om. 11 10 quae uel ae diptongiim habent peuultimam (peiieultimam G) GL ucl ae dyptongum / / uel ae dyplhogum B uel quae a GL 11 Invue GL 12 huiiis praepetis RDH post praepetis: hie et haec et hoc perpes huins perpetis 'ea- melioribus libris, quoi in hibUolheca Leidensi volvit' add. Lindemannus Prise, opp. nun. p. 355; libri el Krehliani et mei omncs hoc addilae

e

mention om.

13 teritis D

h+rbeo(a) B hebeo rb haebeo H

hoc ln'bes h

hebes liebclis Rr liabes habetis D

0

e

habeo hnbes D

O

1 hebetis. geno. genis. quod pro

LIBER VI 54-57

24!

p. 702. 703 P.

p. 254. 55 K.

bes hebetis', 'indigeo indiges, indiges indigetis', 'impeto, impes impetis' O v i d i u s in III m e t a m o r p h o s e o n : Impete nunc vasto, pro 'impetu'. similiter S t a t i u s in VII T h e b a i d o s : s aurigamque impete vasto, A m p h i a r a e , t u u m _, 'interpreter, interpres interpretis'. sic declinantur etiam i ante e haben- 56 tia, ut 'hie pa||ries parietis', 'hie aries arietis', 'hie' et 'haec' et 'hoc inquies' quoque 'inquietis', quod quamvis in nominativo e correptam habeat, io ut P r o b o videtur, in genetivo tamen eandem producit secundum genetivum 'quies quietis' principalis. sic etiam feminina servant e, ut 'haec seges segetis', 'teges tegetis'. illud quoque notandum, quod a pede vel a sedendo composita per c dis', non per 'tis* efferunt genetivum. et a pede quidem composita servant e, a sedendo vero mutant e in i, ut i)'hie' et Miaec' et 'hoc quadrupes quadrupedis', 'bipes bipedis', 'compes compedis' - I u v c n a l i s in III I: S q u a l i d u s in inagna f a s t i d i t c o m p e d e fossor _, 'hie' et 'haec obses obsidis', 'deses desidis'. excipitur 'haec apes huius 57 apis', quia hoc solum a pede compositum, ut quibusdam videtur, e lon20 gam servavit neque ulla crevit syllaba in genetivo, quamvis et alia composita ab eo, quod est 'pes', au|ctores producunt, ut V i r g i l i u s : S t a t s o n i p e s ac frena ferox s p u m a n t i a mandit. idem in X: T o l l i t se a r r e c t u m q u a d r u p e s et c a l c i b u s a u r a s •25 Verberat. H o r a t i u s sermonum 1: Omnia magna 1 oquens, modo: sit milii mensa tripes et Concha s a 1 i s p u r i. gigno antiqui dicebant. egeo. indiges. indigetis. B imli

fgeo

egeo Hh

indigeo

i

1 indigeo om. K

add.

k

i

indiges Dd indegeo indeges G indegoo indeges

L

indiges

indigeo indigetis Rr indeges indegetis GL impes] h irape* H 2 Ovid, metam. Ill 79 IIII- D meta+morphoseon L 4 Statius Theb. VII 585 sg. statius in VII. thebaidos in litura b VI. L 5 v. 585 initium Transiliunt campos add. r aurigamquae D aurigaque GLK 6 ampliiai'e DGLK amler

phit*e H amphiorae h amphiaretuum B 7 inpretor G iuterpraes tis interptis Rr 9 quoque om. D 10 Prob. de cath. nom. p. 1460 P. 118 h. 11 principalis quies quielis BL 12 tegitis B uel sedendo L 13 . Vt a pede R d

15 et hoc om. RBDHK

quadrupetis H

16 luv. sat. IIII 1 1 , 80

17

i

s. qualidus D scalidus K compedie K fosor LK 18 obsides I)d excipitur apes D 19 quia] "quod K a pede] b ape B 21 habeo RrD • *pes (s) D Very. Aen. IIII 135 23 Verg. Aen. X 892 sq. XI. B 24 aireptum L aures D 26 oratius K Horat. serin. I 3, 13 sq. sermomum H sermonum I om. GLK 27 fit B 28 couca RBDHK GRAMMATICI LATINI II. 16

242

PRISCIANI INST.

p. 703. 704 P.

p. 253 K.

P r o b u s tamen inter corrrepta haec ponif. O v i d i u s tamen nominativum Miaec apis' protulit in X111 m e t a m o r p h o s e o n : Son a p i s i n d e t u l i t f h o s s e d u l a f l o r e s , quod etiam diminutivum ostendit 'apicula', quomodo 'fidicula' docet, primitivi sui nominativum 'fidis', non c fides' esse, quod S e r v i o placet [ d e s cithara). XI 58 In e e s ' productam Latina i anlecedente ablata s, addita i faciunt genetivum, ut r hic meridies huius meridiei', ehic* et 'haec dies huius diei', c haec acies huius aciei'. excipitur 'haec quies quietis'. vetustissimi tamen hoc quoque secunduin supra dictam prot'erebant declinationeni. A f r a n i u s 10 in e m a n c i p a t o : sollicito corde corpus non p o l i t u r mine quie. L a e v i u s in P r o t r s i l a o d a m i a : C o m p l e x a s o i n n o c o r p o r a o p e r i u n t u r ac s u a v i quie is dicantur. hire igitur compositum quoque es eo c requies', quod in eodem genere || mansit., tain quintae quam tertiae invenitur. V i r g i l i u s in I I I I : Tempus inane peto, requiem s p a t i u m q u e furori. C i c e r o in d i a l o g o de s e n e c t u t e : u t m e a e s e n e c t u t i s r e q u i e t e m o b l e c t a i n e n t u m q u c n o s c a t i s . nam 'inquies', cuius extremam 20 corripi dicit P r o b u s , 'inquietis' declinatur, quod trium factum est generum, ut supra ostendimus. cuius etiam simplex in usu invenitur trium generum. N a e v i u s in c a r m i n e b e l l i P u n i c i I I :

1 Probus de cath. nom. p. 1470 P. 127 L. correpta D 2 apes Dd protullit G Ovid, melamorph. XIII 928 XIII] Erl. 2 Krehlii XVIII. R XVII BDGLK XV.' H X1III h

Caroliruk. alter

3 os R eollectos ex Ouidio Caroliruh. alter

5 sui] k s** H

e

non

,^_

iidis Rr Servio] v. lib. Ill § 30 6 cythara DK 7 In es pro inscr. d 8 ut meridies L post meridiei: hie — diei orn. Bd 9 acies aciei BH acei G haec om. G quies huius quietis Drb tamen supscr. in L 10 Affranius K Afran. emancip. fr. 19 p. 168 Both. XXII p. 199 sq. Nk. fr. V p. 140 Ribb. 11 in 'I- mancipato GL in I emancipato K 12 Sollicito corde corpus non potitiir quie Bothius potitur] h poti*** H 13 Laevius] Osannus anal. cril. p. 54 sq., Krehlius cf. li'eichertum poet. Lat. rell. p. 80 sqq., cui Me I. est fr. XIII p. 78 sq.; inter Naevii fragmenla edd. ante Krehlium seculus perperam posuit Bothius fr. trag.p.%1: Protesilai s. Laodamiae fr. 3 Neuius drell. Neuiofl Protesilaodamia] Putv

schius protesilao. Laodamia Rr protesilao. laudamia i?/?/7protesilao laudamia G protesilao. laodomia L prochessilao laodamia AT 14 metrum iambionicum agnovit Fleckeisemis; Complexa somno corpora | Adoperiunturac quie | Suavi dicantur Osannus quiae Dd e

16 compositum ab eo L

17permansit5

tertia Rr

Verg. Aen. MI 433

ae

19 Cic. de senect. 15, 52 me D requietem} sic etiam Cic. Erf. m. pr. cum aliispruestantioribus requiem vel quietem alii 21 corripit(t) B Probus: v. § 5 6 est est R Iraclauimus

22 ostendimus litBDHGLK 1. BDBK

etiam om. K

semplex G

23 Ne**uius R

Xaevii bell. Pun. II 0 p. 49 Kl. II 1 p. 13 Vald. I. /(

neuius

carniinu K

LIBER VI 57 — 59

243

p. 704. 705 P.

p. 255. 56 K.

I a m q u e e i u s m e n tern l ' o r t u n a f e c e r a t q u i e t em. | L i c i n i u s M a c c r in I a n n a 1 i: n o n m i n i m o o p e r e m i 1 i t e s q u i e tes volebant esse. S a l l u s t i u s in I I h i s t o r i a r u m : q u i a c o r p o r e et l i n g u a p e r c i t u m et i n q u i e t e m n o m i n e h i s t r i o n i s vix s s a n i B u r b u l e i u m a p p e l l a b a n t , alia vero eiusdem terminationis n o - 5 9 mina e in i mutata faciunt genetivum, ut 'hie verres buius verris', 'haec caedes huius caedis'. excipiuntur c liic pes pedis', c haee Ceres Cereris', 'merces mercedis', ' h i e ' et 5 haec heres heredis', 'locuples locupletis' el tria quintal' declinationis e corripientia tam in genetivo quam in dativo, io Tides fidei', c res rei', c spes spei'. invenitur etiam 'plebes plebei'. S a l l u s t i u s in 1 h i s t o r i a r u m : p l e b e i t r i b u n i c i a m p o t e s t a t e m (nam 'plebs plebis' facit genetivum). et 'fames famei' dicebant veteres, unde adhuc 'fame' producitur in ablativo. V i r g i l i u s in V I : M e l l e s o p o r a t a m et m e d i c a t i s f r u g i b u s o f f a m 1-5 Obicif: ille fame rabiila tria g u t t u r a p a n d e n s , I u v P n a 1 i s in V: i n d e a u t e m cum s e m a t u r a 1 e v a v i t P r o g e n i e s s t i m u l a n t c f.ame, f e s t i n a t ad i l l a m , Quam p r i m u m p r a e d a m r u p t o g u s t a v c r a t ovo, •20 idem in eodem: M e m b r a alieiia fame l a c e r a b a n t , e s s e p a r a l i E t sua V

fcril

1 eis Bb raeutem furtuna fecerat quietem L forluna] r furtuna GK forUmam Ii 2 Liciniiis] r Licinnius RBDHGL Macer] r marce R Licin. Macr. arm. lib. I p. 237 Kr. fr. 8 p. 3C5 Roth. miletes G 3 Sail. hist. II 45 p. 149 Kr. quia] Qui L Quern Colerus ad Fal. Max. VIM 14, 5 4 Hiquietera k quietem K 5 burbulegium RBH burbuleum GLK appellabant] R appellabat r rell. e nomina L 0 mutantia BDHLr motantia GK hie

7 post cedis (sic): excipiuntui- — Cereris om. R add. r

pes L

pe+*s (de) i

D

Ceres] add. g caeres K

caereris DK

8 locluples Rr

res rei

tam add. h

10 spes spei

9 Irea G trea K

spei

K

spes

'

L

e

Imieniuntur BD

plebis

e

plebi D Sail, historiarum I verba desumpta sunl ex L. Philippi contra Lepidum oratione: I 51 § 14 p. 78 Kr., qui recte statuil cum Orellio plebei h. 1. dativum. esse: qui placere ait . . . . concurdiae gratia plebei tribuniciam potestatem restitiii, ex qua omnes discordiae accensae 11 II GLK historiorum H Iribunitiam H tribuneciam K tribu*+*iam B tribunaciam b 12 et] r ut R 13 adhc g adhc ni f. G aduc H in ablatiuo proJucitur B Verg. Jen. VI 420 sq. .U. GL VII. K i

14 Melle ex Mille con-. H saporatam B medicantis G 15 obicit Gg obiicit K rabida] r el sic •iUed. Pal. Rom. Fr. rapida RDK cum aliquot libris Fergilianis delt. trea G gutura G pandens] b pancUns B lfi Juv. sal. Y 14, 83 sqq. ad Iuuenat in Y : ponitur in mg. add. h 17 se om. luv. Pith. uel m

m. pr.

natura L

Ievavit] leuaret cod. Pith, leuarit vel leuabit libri luven. detl. i

19 gustaverat] Br cum Iuvenale gustauerat L gustauerit RDHGK 15. 102 sq. 21 menbra DH lacerantbant / /

20 luv. sat. V

16*

244

PRISCIAM INST.

p. 704. 705 P.

p. 256. 57 K.

60 quasi quintae declinationis produxerunt ablativum. Graeca eiusdem terminationis, in oug vel 05 vel sog genetivum Graecum terminantia, ov vel 0 vel £0 in i commutantia faciunt genetivum Latinura, ut * naXaiirjdijg nakajiiqdovg, Palamedes Palamedis', ' 'EreouXijg 'EtsoxXiog, Eteocles Eteoclis', I 'XQEfirjg XQSfi^xog, Chremes Chremetis' et 'Chremis'. T e r e n - B t i u s in A n d r i a : etiam puernin inde a b i e n s c o n v e n i C h r e m i s . idem in eadem: egomet c o n t i n u o ad Chremem. Msvdrig Mivdfjtog nomen est urbis Aegyptiacae, cuius mentionem Pin-10 d a r u s facit, eMendes Mendetis' et cMendis'. sic quoque ^Pafivtig'Pciiivijrog, Rhamnes Rhamnetis' et 'Rhamnis' - quod Graecum esse ostendit aspiratio post r posita. quod in Latinis nominibus non fit _, *Au%i\g Aa%rirog, Laches Lachetis' et c Lachis'. sic et similia in tog terminantia genetivum Graecum. ncc mirum duplicem declinationem haec habuisse 15 apud Latinos, cum apud Graecos quoque multa inveniuntur huiuscemodi ancipitem habentia declinationem teste H e r o d i a n o : rvyrjg [nomen Gi/

lerminationis] hk et in lit.gdeclinationisRBHK

2 ovq] OY K sog]deocD

e

terminantia geuetiuum graecum L

3 uel 0 uel oDd

0 E TTAAAMHAYC HAAAMAAOVO L TTAAAMiiAfiRr nAAAMHAUiOYC H

TTAAAMEAEO GL

4 TTAAAMEAOYC G

palamides palamidis G

ETOEIOKAHC

EO ETHOCKAHOC eteocles eteoclis Rr et OEOKAHC OEOKAEOO. tbeocles. et OEOKAEOC theocles tlieoclis L EOEOKAEOC

etheocles

tlieoclis

G OEOKAHC

EOEOKAHO EGEOKAHOC etheocles etheoclis H et EOEOKAHC cl H K &EOKAHOC B eteodes eteodis D 5 XPHMEC

etheoclis

T H XPHMEOUJC Rr XPHMHC XPHMHT00 ff XPEMEC XPEMET0C L XPHMEC XPIIMETOC K XPEMEC XPEMTOC G XPHMEO XPHMHTOC B cremes B *+chremes et chremetis H

et] uel GL cremis D Ter. Andr. IT 2, 31 7 puerum etiam GLK abiens] d hnbiens RD liabens GL conuenit B Chremi Ter. Bas. 8 Ter. Andr. U 2, 24 in eodem RGL 9 egomet] sic etiam Donatus; cf, Al. Ricliterum Donati comm. quern usum habeant ad illustrandam singularum Ter. vocum corruptelam. Bonnae 1854 p. 26 sqq. ego me libri Ter. creme r cremen RD chremen K cum Bas. 10 TO MHNAHC MHNAHOUIC Rr MENAEC MENAETOC G el,

MHNHTOC K

MENAEC in MENAHC COrr. , L MHNOHC a

egyptiaecae K egeptiacae G aegypticae L

mensionem K

pindu-

rus Rr AlyvnxCav MsvSrjta, nag ngrjavov S'aXdaaag, \ "Ra%u.xov Nellov %iQag, aiyifturai | "'O&i zgdyoi yvvcu£l pioyovxai Pindari fr. 215 Bdckh. 184 Bgk. ed. alt. servalum a literato quodam, Sirabonis geograph. XVII p. 802 C leclore 11 mendetis

ex

menditis

corr.

B

PKMNEC h

PHAMNETOO h h

G

II PAMNHC

H DAMNHTOC

D'

P(-AM*NEC pl)AM*Netos L 12 ranes H ramues ramnetis D ramnis-OZ, ostenditin- aspiratione / / 13 hnminibus R 14 lachis sic et similia. In tos D et] st GL ^ tos RDGL *oc H 15 duplicem] d publicemi) 10 inueniuntiu- multa / / 17 .Tlieste Rr Herodiano] cf. schol. A Horn. 11. XV 302, Iliacae prosodiae fragmentis insertion a Lehrsio Herod, scripta Irin p. 290 sq.; ad totum h. I, cf. praeterea Choerobosc. in Theodos. can. p. 139, 10 sqij. Gaisfd. TYFEC L rri-Eu. G nnice A'

yyges RD giges BI1

yygantis RD

LIBER VI 60. 61

245 p . 257. 58 K.

p. 705 P.

gantis] Fvyov et FvyrjTog, Kofirjs [proprium] KOJIOV et Ko^irjtog, fivxi/jg IIV'KOV et (ivxrjtog, Mvvrjg Mvvov et Mvvrjtog, nodrjg Ilodov el FloSijvog, Miyrjg Miyov et Msyrjrog, Ilvdrjg Ilvdov ct IIvSrjTOg. similiter 'Thales'," 'Applies', 'Menes', 'Ageles', 'Calles', 'Dares' varie decli- 61 .; nantur. undc V i r g i l i u s duplicem accusativuin Graecuin protulit in V: D a r e t a et D a r e n , illos secutus, qui nodrjra et Ilodfjv, Meyrjta et Mtyyjv protulerunt, ut: P r a e c i p i t e m q u e Daren a r d e n s agit a e q n o r e t o t o , in eodem: 10 Sed finem i n p o s u i t p u g n a e fessum'qiic Dareta. sin in ov terminent genetivum Graeciim, primae crunl declinationis, ut ^A^arrjg ^Afuxov, Achates Achatae', *^Ay%lsy\e, 'Ayxl\sov, Anchises Anchisae'. saepissime tamen huiuscemodi nomina antiqui et secundum tertiam protulerunt declinationein, ut 'Orontes Orontae' et 'Orontis', 'Timar15 chides Timarchidae' et cTimarchidis', 'Herodes Herodae' et 'Herodis'. Hor a t i u s in II e p i s t u l a r u m : nr o 1 nniOY H FHTOC B MHC Ji KEC

G

TITIOY G TYIOY K

nroY in lilura r PYTYOY I

TYTETUIG Rr

n-

TYTETOC DL TTTETOC G nrHioc H TYIHTOC K KOMEC DHG KU>KLUMOY RBH KOMEHTOC D KOMETOC HG KU1MHTO0 R 2 MEY-

MYKEC L

MIKHC K

MYKUIY B MYKOY e t MYKENTOO

MIKOY et MIKHTOC et MYKHNTOC K om. GLJK

et om. D

1JOAEC TTOAOY e t TTOAETOO GL

AHC rt. Similiter oales K Srjtanonnovi

MYKETOC L

0 . NR _MYNHTUIC R MYTOC D

MYKETOC

Mvvqg

e t MYKEHTOC G

Mvvov

et Mvvr\rog

TTWAHC. TTUIAUJY ET nuiAHToc R

TTOAAEC nOAOT ET KOMHTOC METOY ET METETOC n Y -

UoSfjv Horn. II. XVII 590 Plut. symp. quaest. VIIII 1 3 , 2 ; iTo-

3 MHTIIC.MHTOY ET MHTHTWC/J MHrHC.MHroY.et MEr*:.\T0CZ> MEFEC MEPOY

TH e t METETOC GL MHTHC MHTOY e t MHTOC H A AE et I T I A H T O C . ^ TTYAWY. eT TTYATUIC R

Y ITYAeC. TTIAOY. TTYAETOC G ITIAHC ITIAOY h OAAAEC 4 t a l e s R ekMicDr OAAEC Gg OA*EC L o*-

AEC I oales K appelles RDHGLK b et nif.B (nunc **pelles) pr. m. et ipsa appelles Menes] r manes RBGLK Ageles] 'plerique codd.' Krehlii agelles RBDffLK e

agelles G Calles] sic etiam Phot. biM. 228 b , 26 Bekk., plerumque Cales: callos Rr varie] r uariae RBDHGK 5 in V om. LK in V. aeneidos G 6 dareta in n

lilura h

n

darem Rr dare Hh

s

TTOAeTA D TTOYAETA GL TTIOAHTA K

THTA H iwegeta L

v

illosecutos Bb

secutos DLK

TTOYAEN L TTOIAEN G

qui om. GLK METETA G MH-

MErETA EMETHN K 7 MHTHN Rr MHPHn H megen L n 8 dare D 0 Idem in eodem B Verg. Aen. V 463

Verg.

Aen. V 456 10 suit impo Rr imposuit L inpossuit G impossuit K fesnmque L dareta Rom. 11 terminant OK erunt om. K erunt declinationis] declf declinauerunt G declinationis erunt L sunt declinationis b 12 AXATEC GLK ATXICEC ATXICOY R . AfXYCHC

an

. ATXYCOY Dd ATXYCHC AfXYCOY K agchises agchisOY L anchisoy B 13 tiqui Rr et om. HL add. h 14 Orontes Orontae] d orontes oronte h orentes orentae (orente/?) DHg timarcides timarcidae et timarcidis GL 15 et add. h erodes erodae et erodis G el ex herodes herodae et herodis mut. L et del. r add,' h oratius K Hor. epp. II 2 , 184 1(5 epistularumj historiarum GLK

246

PRISCIANI INST.

p. 705. 706 P.

P- 25S. 59 K.

P r a e f e r a t H e r o d i s p a h n e t i s p i n g u i b u s , alter. C i c e r o I I I I T u s c u l a n a r u m : non sine c a u s a , cum O r e s l i s f a b u l a m d o c e r e t E u r i p i d e s . S a l l u s t i u s in II h i s t o r i a r u m : earn d e d i t i o n e m s e n a t u s per n u n t i o s O r e s t i s cognitaui adp r o b a t . idem in III h i s t o r i a r u m : n a m q u e p r i m u m Iasonem 5 novo i t i n e r e m a r i s Aeetae h o s p i t i s domum violasse. Agellius n o c t i u m A t t i c a r u m VIII: h i s t o r i a ex l i b r i s H e r a c l i d a e Pon62 tici i u c u n d a m e m o r a t u et mi r a n da. sciendum tamen, quod fre-|| quentissime tertia utunlur declinatione in propriis, quae formam habeni patronymicorum, et in barbaris, ut 'Thucydides Thucydidae' et 'Thucydi-io dis', 'Mithridates Mithridatae Mithridalis', 'Tigranes Tigranae Tigranis'. huiuscemodi enim nomina Parthica etiam Graeci ancipiti terminant genetivo: modo ov modo ovg, r Tvyqavr\g Tiyqavov' xal 'Tiyqdvovf vel *TiyQctveog'. V i r g i l i u s in X I I : nee Drancis

dicta refellam.

K

et sciendum, quod in huiuscemodi nominibus, quando lertiae sunt, frequentissime veteres | dativum proferunt pro genetivo, 'Aristoteli', cDemos1 proferat BK preferat b erodis GL pingibus G pingibus alter. Cicero] CaroUruh. alter pingibus.aliter cioero R alter <m. BDHGLK 2 Cic. Ttisc. 111129,63 N

IIII] scripsi in I libri nisi quod in II pr. in. B lusculariarum Rr Orestem fabulam diceret codd. Cic. opt. 3 Sail. hist. II. 84 p. 187 Kr. 4 dedicioS

nera D

00

oretis Dd

agnitam G

approbat GLr

5 Sail. hist. Ill 21 p. 326

Kr. Ill] ubi fere ipsum argumenlum collocari iubet RBDHGL et sic eliam rind. CCCXLV1I Caroliruh. alter Darmsladini, II1I K edd. nanque K 6 itenere GL etae itenire K •*****+* (acceptae nif.) Rr aetae BDHGLK ospilis GLK Agellius] A.

servavi hanc scribendi ralionem ob Kb. IIII § 31 agellius Rr aggellius G Gellii nod. Alt'. lib. VIII fragm. i. I p. 232 ed. Teubn. 7 acticarum BK VIII H el Darmstadini a et c (c/1. de Cinciis p. 82) V1III rell. el sic f. ipse Prisciamis' eodem errore deceptus, qui libros noslros inde a lib. VIIII occupavil cuiusque vestigia ne in priorum quidein Ubrorum subscriptionibus omnino desunt, cf. eliam § 75 baeraolidae R Pontici] 3 (potici), poetici libri 8 iucunda] r iocunda RBDHG memeratu H . tuchididrie

tamen add. I

10 tuchydides' B

tuchididaes et tuchididis Rr tuchydides lu-

)i

'

'

chydidae et thucididis D thucidides ct thucididis uel thucidide H tucidides tucididae et tucididis GLK 'hoc in prima adiuuat arte 7 in marg. L H metridatea metridatae et melridatis LK et metbridatis//" Tigranes Tigranae Tigranis] d tigenes tigenae tigenis D et tigranis GLKh 12 enim add. b 13 modo in OY GL modo in OYC G TiyQccvrjs] add. d Trrp\NEC 0 TYrpANnc K tigranes tigranoy r kai tigranois uel tigranos L TICPANOY Rr xvrpANOY K %al] r KAY RH TIY uel tig-raneos TPANOIC

Dd

uel Tirpmeoc B g frequentissimi G mosteni H

TYTPANOVC uel

TYTPANOC K

14 Verg. Aen. XII 644 17 pro in litura H

uel

TITPANOC G uel

TITPANHOC//

15 rtictam Rr

16 frequentissime]

aristotili L

demonsheni D de-

LIBER VI 61 - 6 3

247

p. 706 P.

p. 259 K.

theni', 'Thucydidi', 'Euripidi' pro 'Aristotelis', 'Demosthcnis', Thncydidis', 'Euripidis' ponentes. V i r y i l i u s in I: P r a e c i p u e pins Aeneas nunc acris Oronti, N u n c Ainyci c a s u m g e m i t . »idem in codem: T r o a s , r e l l i q u i a s Danauni atque i n m i l i s Achilli, in I I : q u i s t a l i a fan do M y r m i d o n u m D o l o p u m v e a u t d u r i m i l e s Vlixi. 10 T e r e n t i u s in h e a u t o n t i in o r u m e n o: A r c h o n i d i . . filiam pro''Archonidis'. C i c e r o in 1II1 V e r r i n a r u m : in T i m a r c h i d i p-otestate sociorum populi Romani antiquissimorum alque amiciss i m o r u m l i b e r o s , m a t r e s f a m i l i a s , b o n a f o r t u n a s q u e o nines IJ f u i s s e . idem in eadem dalivum similiter protulit: n e q n c in p r a e s e n t i a 63 T i m a r c h i d i quid r e s p o n d e r e t h a b u i t . ' et magis secundum tertiam ea proferunt nominatissimi auctores. (idem i n - A r a t o : S u b p e d i b u s p r o f e r t u r . . finita R o o t i , Spicum inIustre tenens, splendenti corpore virgo, 20 pro {Bootis'.) T e r e n t i u s in h e c y r a : C a l l i d e m i d e m , ho s p i t em Myconium. Cicero i n P r o t a g o r a : quid t u , unde tandem a p p a r c s , o h

1 thuoicici H tuchididi R tuciilidi GLK

v

llincidi T)

eripidi D erupidi G

e

eurupidi H eurupidi L aristotilis D arestotelis H dimosthenis cididis H tuchididis H tucididis GLK 2 empidis G eurapidis L

ft'

thuVerg.

c

Aen. I 220 sq. 3 praecipuae Iir p*ius (r) D agris Rr orenti g oronti* ( s ) Rom. 4 Amyci] lergilius {sic eiiam Med. m. alt.), amici Ubri Prise, cum Med. m. pr. 5 Verg. Aen. 1 30 cf. lib. XVII § 161 6 relliquas G reliquias Med. immilis RDLK Med. achili GLK achillis Rom. 7 Verg. Aen. II 6 sq. 9 mirmidonum RDG mermidonum LKg dolopumue manus aut B 10 Ter. heautonl. V 5, 21 Archonidi huius filiam Ter. Bevib. Archonidis filiam Bas. heautontimorumeno] b heautontimorumenon B eautontimorumenou o

.

H

RDHG etaitentimorumenon L ca eautoii K Cic. in Verr. II 2 , 54, 136 uerinarum G

11 fibam Gg 12 ••archonidis K tliimarchidi RD tiraarcidi GLK Ti-

c

marchidis codd. Cic. 13 sotiorum Rr atque amicissimorum add. d 14 furtunasque HGLK 15 idem spscr. in L Cic. in Verr. II 2,28, 69 16 timarcidiiA' timarcididi G .17 nominatissimi] nomina uetustissimi GL nomina andquissimi in lilura K Cic Arat. fr. XV v. 5 p. 522 (». 100 p. 525) Or. 18 *fertur (p) B sig-num

fertur H booti L 19 Spicum inlustre (inlustrae Rr illustie GL) tenens, splendenti corpore virgo] versum ex Cic. de nat. deor. II 42, 110 et Servio ad georg. I 111 notum et cum praecedenle coniunctum Ubri exhibent ad finem huius paragraphi posl Arachne; totus hie locus ad seriem exemplorum praecedentem pertinens ad marg. archetypi adscriptus, dein divulsus el sic textui insertus esse videtur 20 Ter. hecyr. V 3 , 3: Myconiiun hospitom dum exspe'eto in arce Oallidemidem in echyra B in hecussa L inecussa G in hycira K Callidemidem] h callide BDHG calide A" ospitem D ospitem G bospi**tem L mieonium Ubri 21 Cic. Protag. fr. I Cic. cd. Or. IIII 2 p. 477 o] r a RBH

248

PR1SCIANI INST.

p. T06. 707 P.

p. 259. 60 K.

S o c r a t e ? an q u i d e m n o n d u b i u m e s t , q u i n ab A l c i b i a d e ? T r o g u s P o m p e i u s in l i b r o VI: i n d e S c e p s i m p e t i t , q u o se Mid i a s i n t e r f e c t a s o c r u c o n t u l e r a t . is a D e r c u l i d e p e t i t o ' c o l l o q u i o . M. V e l l e i u s P a t e r c u l u s l i b r o I: n e e m i n u s c l a m s ea t e m p e s t a t e | f a i t M i l t i a d i s f i l i u s Cimon. P l i n i u s in II n a - s t u r a l i s h i s t o r i a e : ab E u c l i d e , in I I I : T h u c y d i d e , C a l l i p h a n e , in I 1 I I : P h i l i s t i d e , A n t i c l i d e , P h i l o n i d e , in V: S o t a d e , in VI: S i m o n i d e m i n o r e , in V I I : A g a t h a r c h i d e , A p o l l o n i d e , D u r i d e , HeraclidePontico^lAsclepiadejinX^HeracleotejinXIIiMnes i d e , in XV: C o m m i a d e , i n X X X V I I : E u r i p i d e . possunt tamen ea, si 10 producte proferantur, dativi esse Graeci pro ablativis, quomodo V i r g i l i u s : uno c o m i t a t u s Achate. luvenalis: Penelope melius, levius torquetis Arachne. XII 64 In c i s ' desinentia longam cuiuscumque sint generis Latina ablata s, is addita 'tis' faciunt genetivuitf, ut chaec Us litis', c hic' et 'haec dls ditis3 unde ' h i ' et 'hae dites' et 'liaec ditia', cuius nominativum singularem in usu non inveni. debet tamen secundum analogiam 'hoc elite' esse. nam in c is' finiri ncutrum non potest.' L u c a n u s i n V I I I I : 1 an] at cord. Krehlius an id quidem Ernestius at id quidem Orellius non dubium non dubium LK . 2 1'rog. Pomp. hist. Kb. VI fr.: Iustin. inil. fol. 6 v. ed. Bongarsius Par. 1581, I. II p. 221 ed. Diibnerus; ap. Bielowskium Troy. fr. 14 p. Jl VI libro R 'in ms. Prise, leguntur haec ex libro 3' Bongarsius Indiseepsin B Indicepsin R n

uel scejotrum

c

seepsim Rr scepsim Dd sceptrum G septrum L Midias] scripsi medias RDG media BL madia H e media, ea k ni f. inserta, K e Media Bongarsius 3 contuleratis ab G is add. r a Derculide] a Dercyllide coni. Krehlius, cf. Bongarsii e

not. in lust. p. 30 ad herculide R ab herculide BGLKr ab erculide II decrulide cod. Tegerns. uerculide cod. Monac. 280 1. Frohlichio in act. doct. Monac. 1843 n. o

25 p. 205 sq. ab herculi depetito D petit Monac. a m. alt. corr. petit colloquiom. Velleius pcrperam Frohliehius alloquio GLK 4 Velleius Paterculus] a uellius pater cuius libri liber -I- RBL M. Vellei Pat. hist. Kb. I fr., p. 30 ed. Kritzianae 5 Miltiadis] % milciadis Dr milchiadis RBHLK milichiadis G lilius. Cimon (Cinou L) pleuius BGL Pliniana haec nomina ex indicibus auctorum libro primo naturalis historiae congeslis desumpta sunt 6 ab add. Priscianus ' Euclide] r eoclide RB 111] 1III L thucudide RDH tucidide GLK thucidide Bh Calliphane] Plinius caliphadae R .chaliphade r caliphade GLK califade D chalipadb BH calpane Plin. Leid. 7 philistidae R Anticlide om. R Philonide om. HGLK V] II K 8 Agatharchide] a, Plinius agatliargide B agathargide rell. appollonide HGL appollinide (sic') — asclipiade (sic) in mg. add. K 9 eraclide R asclipidiade R asclipiade BDHr Heracleote] Krehlius, libri Pliniani in ind. lib. VIII herocleate RBDII herocliade GL herocleade h heracliate K heraclidensi, heracliensi', heracliden libri Pliniani in bid- lib. XI inneside B In nessider 10 XV] a XIII RBDIIK XVI GL Euripide J EH. 1 cum al. Krehlii neurupide D neuripide d rell. 11 productae BHG daliui] b datiuum B ablatiuus B Verg. Aen. I 312 12 uno add. r uno graditur comitatus Fergilius et sic lib. VII § 8. 71 achatae B cum Med. Rom. 13 Iuv. sat. I 2, 56 cf. lib. VII § 8 14 paenelope Rr penclo+*pe(lo) B melius. liuius G melius. Liuius L leuius huius K arachnae r aragne /{ de versu Ciceronis hie in libris collocalo cf. ann. ad p. 247, 19 15 IN is PROD inscr. d 18 ussu G nnm is GLK 19 his Rr

generis siut H 17 unde et hi et L Luc. Phars. VIIII 515 sq.

LIBER VI 6 3 - 6 5

249

p . 707 P .

p . 260—62 K.

Non illic Lib yeae p o s u e r u n t ditia g e n l e s T e m p la _, 'hic' et Miaec Samms huius Samnitis'. sic | C a e s a r de a n a l o g i a . Luc a mi s in I I : s Romanaque'Samnis Yltra Caudinas speravit vulnera furcas. huius neutrum N a e v i u s S a m n i t e protulit in c a r m i n e b e l l i P u n i c i , ad cuius similitudinem debet etiam ' h o c dile' dici. cxcipilur 'hic glls gliris', quod pro t r habuit, et 'haec vis huius vis', cuius plurale similiter 10'vis' tain L u c r e t i u s quam S a l l u s t i u s protulerunt. L u c r e t i u s in I I : S e d q u a m m u l t a r u m r e r u m vis p o s s i d e t in se Atque potestates. S a l l u s t i u s in I I I h i s t o r i a r u m : m a l e i a m a d s u e t u m ad o m n i s vis c o n t r o v e r s i a r u m . 15 Ula quoque tam in ' i s ' quam in ' e r ' fmita nomina regulam servant 65 in ' e r ' terminatorum, id est accepta ' i s ' faciunt genetivum, ut 'hie pulvis' et 'pulver pulveris', 'hic cucumis' et 'cucumer cucumeris', 'hie cinis' et c ciner cineris', ;'hic vomis' ct 'vomer vomeris'. praelerea C a e s a r tleclinat 'pubis puberis'; quidam, ut P r o b u s , 'pubes puberis', quidam 'puber •20 puberis'. ex hoc tam en compositum invenitur similem liabens nominativum genelivo, | 'hic impubis huius impubis'. V i r g i l i u s in V: inpubis luli. ab-eo neutrum e impubc' H o r a t i u s protulit in e p o d o : Vt h a e c t r e m e n t i q u e s t u s o r e c o n s t i t i t

1 illic Libycae] sic etiam lib.YH § 01 illi Libyae v. I. ap, Lucanum

Libicae/fZJ^Z

t

lybicae HK cum Luc. Voss. A possuerunt K dicia Dd 3 sic] r Sin R Caesar] g cessar G Caesaris de analogia lib. II fragmentis inseruit Nipperdeius ed. suae p. 755 cf. p. 753 de analogia caesar K Lucan. Phars. II 137 sq. uel e

6 caudinas Gg speravit] sic etiam Voss. uterque et al. libri Luc. spirauit Weissenb. Berol. sperabat, superauit alii codd. Luc, 7 Neuius RBHGLK Naev. bell. Pun. Ill 7 p. 63 sq. Kl.fr. inc. XIII p. 19 Vahl. 8 etiam hoc ditc debet GL OMOV|OC hic glis B 9 cuius] Cuus R 10 Lucr. II 586 scj. 11 Et quae cumque magis uis mullas possidet libri Lucre Hani possidet] g possedet GL 13 Sail. hist. Ill 84 p. 293 Kr. assuetum RHGL omnes BDHGLKr .E

14 contranersiarum G controuersarhim A" 15 is] rd his RD in .R. finita Rr fenita B nomina] omnia GLK 16 tcrmiuatorinm Dd 17 cucumis liaec cucumer B *cucumeris (&) H ct cucumeris BD ' 18 *cineris (&) DH *uomeris (&) DH ct uomeris B Caesar] g cessar G Caes. de analogia lib. It p. 755 sq. Xipperd. declinauit K 19 post puberis: quidam—puberis om. R add. r Probus de cath. nom. p. 1461 sq. P. 120 L. 20 hoc in lilura H 21 hic inpubis (sic) add. r hic et haec impubis L hic et hoc impubis G Verg. Aen. V 546 22 impubis RBDHLK inpubis ex inpuppis corr. Med. inpubes Pal. 23. habeo Rr •oratius (h) D oratius K hepodo Rr * epodo (h) D hepodo K Hor. epod. 5, 11 sqq. 2-1 quaestus D bore Rr consistit L constituit K

250

PRTSCIANI INST.

p. 707. 708 P.

p. 282 K.

piUT, Inpube

corpus.

C i c e r o f amen in I III i n v e c t i v a r u m : f i l i u m i | t i c legatum

a pa (re

mis sum.

p u b e r e m te i a m , i n q u i l , h a b e r e t . nationis

correptae

cius

inpuberem,

idem in II de o r a t o r e :

quod

nisi

alia || vero onmia eiusdem termi-

similem liabent genetivum nominativo,

5

ut ' h i e collis

hiiius collis', 'haee puppis liuius puppis', ' h i e ' et 'haec suavis huius sua66 vis', 'hie' et c haec civis liuius civis'.

excipiuntur 'hie lapis huius lapidis -

vetustissimi tamen etiam ' h u i u s lapis' protulerunt.

Ennius

in XV a n -

n a 1 i:

10 Obcumbunt niulti lctum ferroque

lapiquc -,

'hie sanguis huius sanguinis', quod veteres ' h o c sangucn' dixerunt - C i c e r o in H o r t e n s i o : u t a i t refugiat

Ennius:

t i m i d o saii'guen a t q u e

exalbescat

metu.

idem in I I a n n a l i :

is o genitor, o sangucn

d i s o r i u n d u m _,

'haec pollis pollinis'- sic C h a r i s i u s ; P r o b u s autem et C a e s a r 'hoc pollen pollinis' declinaverunt _, 'haec cuspis cuspidis', 'semis scmissis' - A p u 1 Insignibus raptis

puer Horalius indeque intcrpolatus Caroliruh. alter

b

puer Rr 2 impube RBHGLK 3 Cic. in Catil. or. IIII 6, 13 impuberem RBHLK 4 missum] g mismn GK Cic. de orat. II 55, 224 tn in II H

dehoratore* (m) B

orotore G

Quod si impuberem iam In quid H a

o inquit iam libri Cic. inquit] r inquid RDK nominatiunm Hr liic add. h collis] follis D u hiiius follis in mg. add. h P ppis] gk pupis GJ*K

6 correpte Rr geneliuo 7 follis D hie follis piippis] gk pupis GLK ciuis

sauuis B

huius suauis add. r

suavis] b saiuiis B

8 haec huius Rr

ii n

huius huius H Excipitur Bb 9 •Vaetnstissimi D etiam om. H lapi* (s) B protullerunt G Enn. aim. XV 9 E. S. XV n p. 59. LXXIV Fahl. cf. infra § 95 V. B 11 obcumbunt v. § 95 occumbimt h. I. libri loetum RK laelum BG laeto L laelum* (q.) H lapiquc] b lapide ni f. in litura B 12 sangui*nis (s) H sangen L Cic. Horlens. fr. 35 opp. t. IIII 2 p. 483 Or. 13 Hortensio] d ortensio RBDLKg ostensio HG p:nnius] Alcum. fr. 3 p- 32 Both. II p. 15 Ribb. p . 96 Vahl. Alcumaeonis hoc esse fragmentum docenl loci Ciceroniani de or. Ill 5 8 , 218 el de fin. IIII 2 3 , 62 inter se collali 14 Quin refugiat Ennius ap. Cic. de i

orat. I. I. refugiat] h refu *** H refugeat G timedo Gg timida K tumido B sanguenj sangen L sanguis libri Cic. de fin. V 1 1 , 31 sanguen tamen, ipsum h. Ciceronis 1. laudans, Nonius p. 224, 19 el sic Avrinc. et duo Erlang. in I. Cic. d.c or. t. sanguine reliqui libri ibidem exalbescat ex exaluescat corr. B 15 Enn. ann. I v. 181 E. S. fr. 54 Ilberg. LXXII p. 19. XXXVIII Vahl. I Columnae 'pervelustum exemplar' 16 o genitor] 0 pater o genitor Ennius testibiis Cic. de rep. I 4 1 , 64 et Lactant. inst. div. 1 15, qiti numeri nola carent sangen h diis BHGLrk 17 post pollinis: sic — pollinis om. R add. r sicharisiu s Hh siaharissius D siccharissius d Charis. p. 27 P. 22 Lind. Probus de cath. nom. p. 1448 P. 108 L. et om. K Caesar de anal. II p. 756 Nipp. i

18 haec in litura b semisses Rr semisis GLK apnleus K Apul. in epitoma: fr. Apul. 12 t. II p . 638 Hldbd. idem opus esse videnlur epitomae hisloriarum de XII vss. Aen. §99 laudatae, quern locum neglexit ffildebrandus I. I. el t. I p.LVII

LIRER VI 65 — 67

251 ji. 26.' C3 K.

p . 708 T.

l e i u s in c p i l o m a : s e d t u r n s e s t e r t i u s dipondium semiss e m , q u i n a r i a s q u i n q u e s s i s , d e n a r i u s d e c u s s i s v a l e b a t .., ' h a e c cassis cassidis', quod etiam 'haec cassida cassidae'. declinatiir, at V i r g i l i u s in X I : s au r ea v aI i Cassida. a sanguine composilum non servat simplicis declinationem, ' h i e ' W 'haec 67 exsanguis huius exsanguis', a cuspide servat, 'tricuspis tricuspidis'. O v i d i u s in I m e t a m o r p h o s e o n : m positoque tricuspide telo Mulcet aquas. iiivenitur etiam | 'haec capis capidis', cuius diminutivum est 'capidula'. A r r u n t i u s : capis, vasis genus pontificalis, diminutive capid u l a . L u c i l i u s in V I I I I : ••> H i n c a n c i l i a , ab hoc a p i c e s c a p i d a s q u e r e p e r t a s . et vide, quod magis Graecum ostenditur, cum in ' a s ' protulit accusativuin pluralem. 'hie' ct 'haec potis' et 'hoc pote' nomina esse, ostendit comparatio 'potior' et 'potissimus'. sine verhis autem raro invenis ea vel obliquo casu prolata. P e r s i u s :

•io

Quipote? visdicam? nugaris, c u m tibi, calve, . P i n g u i s a q u a l i c u l u s p r o t e n t o s e s q u i p e d e extet. V i r g i l i u s in I I I : Nee pot is Ionios fluctus aequare sequendo. 1 dnm BL

dupundium BHGLK

semisem LK semesem G

2 quinquessis] AT

V

Heidelb. quinqiiensis RBDLh quiqnensis H quincensis G s

s

s

RK

4 Vcrg. Aen. XI 774 sq.

casida . ae Gg 5 uasti H

8 exsanguis G exanguis RB s

decusis GL

s

3 casis casidis Gg casis casidis K timi G

denariis Dd

cassidae] r, casidae s 6 casida Gg 7 compossi-

huius exsanguis om. R add. r

exsan-

d

guis G exsanguinis Dd

cuspite Dd

triscuspis R

Ovid, metamorph. I 330 sq.

9 metamor. in. I G metamorphoseon .1. L 10 possitoqne K telo] kb **Io B tolo GK 11 aquas in litura L 12 capis capidis] d caspis caspulis RD est om. GK caspidula D 13 harruntius RD haruntius GLK aruntius Hr capis] r caspis Rd uasi+ts (di) D uasis genus ex genus uasis corr. L dlminutiue rg diminutiuae R diminutiuae BDHK capidula diminutiue GL casV

pidula D

(

14 Lucillius D Lucilis / /

Lucil. sat. VII11 27 Dons. 22 Gerl.

15 hinc] I in G el in litura L ' hi (hinc k) | mancilia K annci*Iia (1) D capices K caspidasque D 16 ostenditur] esse ostenditur DL protulit in as GL 17 et haec pote nomina B 18 inuenies K 19 Pers. sat. 1, 56 s? 20 tibi ** L 21 protenso Pers. Montepess. Vat. propenso rell. libri Persiani prouel protenlos cs

tento sesquipede] h protentoses quipede H propontoses quipede G proponto. ses_quipede L proponto sesquipede K exstet K ex*tat G exstat L cum alii

quot libris Persianis s

tV+ctu (lu) Fr.

22 Verg. Aen. Ill 671 c

flutus H

MI K

23 potcs ionios

252

PRISCIANI INST.

p. 70S. 709 P .

p . 2fi3. 64 K.

idem in X I : At n o i l E u a n d r u m p o t i s e s t v i s u 11 a t e n e r e . XIII In f i s ' desincntia Graeca, si in genetivo Gracco consonantem hahuerint ante og, o in i mutant et faciunt genetivuin Latinum: c Zipoeig Zifiosvrog, Simois Simoentis'; ^'/Adavig ^ASavidog, hie Adonis hums A||do- s nidis'; * Evnofog Evnohdog, Eupolis Eupolidis'; 'JcoQig Jcoyldog, Doris Doridis'; ' &hig Giudog, Thetis Thetidis' - quamvis ablativum eius n L non in K 3 is add. h si graeca si G 4 post Latiuum : hie adonis huius adonidis add. R del. r OE 2i/ioeig] 2 CIMOIO RBDH CIMOYC G symois L ut CYMOIO K CIMOONTOC Rr ciM0eNT0*c ( i ) uel oiMOeoNTOC B OIMOENTOC uel CIMOENTOYC H CIMOYNTOC G CYA AC MOENOTOC A" symoyntos L 5 simointis G simoyntis L AAWNNIC AAUJNIAUJ Rr AAONEIC AAONIAOC G adonys adonydos L AAONIAUJO H post 'JSmviSog:

add. K hie Adonis huius Adonidis h. I. om. R add. r Adonidis]] hk adonis HK 6 EYTTUMIC R EYTTOAYC G eypolis L Evnolidos — Ev%aQiq om. D EvTtoliSog— Doridis etnif. Ev%aQig add. d ®mg—filiae add. m. lertia (8) EYiTUiArAioc R eypolidos L AOPIC BHGd AUJPYC K dorys L AOPIAOC RBHGd AUJPYAUIC K dorydos L Doris Doridis] r AUIPIAIC R • 7 dorisdis K ®sng — 0HOIC. SHO1AOC

filiae om. GL,

&itig — Theti add. g

GHGHOIAUIC Rr

haec thetis huius the-

uel U

tidis B haec tetis huius tetidis RHS haec tethis huius tethidis g 8 teti RHS tethidi g Plaut. Epid. I 1, 33 sq. in epidico protulit B epidigia H 9 h

tune//r

h

illo D

teti R teti ffS tethi it g 10 apportabunt LrS adportabant//" ' PIAOC eucharis eucharidis X AOC ppieharis v 11 EvxctQig — Epicharidis] EYXATUIC HY-XAPITIC EnixAPiTioc ETTrcliAPiTic fpicharidis IT Rr EYXAPYC EYXAPYAOC K eycharys eycharydos L EYXAPAOC Gg EYXAPITOC BJ) eycharis L Eucharis — 'Eni%aQidog om. K add. k Eucharidis] d eucharilis Dg T .

HTTIXAPIC ETTIXAPITOC D epicharis epicharidos L ETTIXAPIO

ETTIXAPI-

AOO Gg Epicharis Epicharidis] epichari epicharitis B ETTICHAPITIC Dd epikaris epid n lsaritis •*••• Hh 12 cpicharitis g Si L os DHL 13 ut AAONIC DH adonis GL AAUJNILUC/J AAONIOC D AAOiii+oc (A) H adonioc G adonios L huius Adonis add. r

11 NEATTIUAIC R NEATTOAIC II neapolis L

B NEATTOAEOC DG NEAnoAHOc HK neapoleos L EYC

lis K

hie B

NEATTUJAEUJC R NEAmuAeoc

ne*apolis huius ne*apo-

C

15 HIC Rr OY Gg OY L OYO K

terminent DL terminentur d H

nent nominaliuum n et t H

N. & T. B

E fYMOIC CYMOENTOC D CYMOVC CYMOYNTOO GL

simo*is (h) D

in om. LK

CIMOEIC ciMOENTOc/Jr

CYMOYC CYM0ENT0C K

symoyntys G syraoyntis g simointis L

termiH

16 simohis R

LIBER VI 67-69

253

P- 709 P.

p. 264 K.

In f o s ' masculina ablata s, addita ? r i s ' faciunt genetivum, ut Miic lepos leporis', c ros roris', cmos moris', cflos floris'. excipitur 'nepos nepotis', quod quidam commune putaveruiit, quamvis femininum sit c neptis'. alia yero omnia in ' t i s ' desinunt, ut Mnc' et chaec sacerdos sacers dotis', sacerdotis] liuins sacerdotis GL 5 compos compotis DHGK Liv. ah u. c. lib. X&VI 15, 13 XXVI] Krehlius XXV libri profectos LK 6 mentis esse] Dukerus ad Liv. I. 1. secundum verba Livii menti* esse B meuti messe Ii menti inesse GLb menti.inesse D o

menti in.esse H menti in esse K o] r hoc R sole Rr 7 Seneca] rd sinecha D senica GL neneca R in pendra K in pliedra reliqui Sen. Hippol. 710 8 hippolite B ippolite rell. me nunc ex nunc me corr. H nunc me edd. Sen. uotis B facias HK 9 in eadem] immo in Agamemn._'Z&b cf. Welckerum uel adonium

Irag. Gr. p. 1448 not. 47 eodem H 11 adonum Kk Ei r actius H didascalium D 13 falsidica, audax, gnati mater pessimi, | 'Odibilis, naturaque impos, excors et fera G. Hermannus de L. Attii libris Didascalicoh p. 5. Sotadeos restiluit Lachmannus in ind. led. Berol. hib. a. 1849 p. 5 falsidica] bd falsiflca BDGL saluifica K 14 ignati GL ignoti K odibilis] b odeuilis B 15 ecfera Lachmannus I. I. et fera libri 16 haec cos om. R cotis haec om. K hie et haec add. s

k et hoc bos B 17 boui*(t) L adsumit B digammae GLK H quiaeolis R quia eoles GLKh quiaeoles D 19 oic RBDH OYIC K AAOC DHr AAYOC K

GL

senex dauus Hh

quia eolis AAUJC R

0 WON Rr WON DH OFON GL OYON K

eolis K aeoles K eoles DGLKIi

dores DHGLK

20 eius

21 HOC B hosRDHK

Y

pro BWYC K pro bo*ic (h) D

vertentes] r conuertentes R e

qnomoilo R

hoc add. d

23 ligi Rr

22 quod] r

i

apollonis Rr appollinis GLK

254

PRISCIANI INST.

p. 709. 10 P.

p. 264. 65 K.

qui est Constantinopoli, in loco qiiein | Xerolophiun vocant. sunt autern scripta sic: || A H M C X p A F f t N pro J^ocpoav, A A F O K O F 4 2 N pro AaoKocov) _, 'haec glos gloris', ' h o c 6 s ' correptum ' o s s i s ' - O v i d i n s in V m e ta m o r ph o s e o n: Q u i p o s q u a m c e c i d i t f e r r u n i q u e ex o s s e r e v u l s u m e s t . 5 quidam tamen veterum et ' h o c ossu' et 'line o s s u m ' proferebant, uncle F a c u v i u s in C h r y s e: ossuum inh um atum aestu osa m A u 1 a m. A c e i u s vero in a n n a l i b u s : io F r a x i n u s fissa ferox, infensa i n f i n d i t u r ossis. C a t o tamen ' o s ' protulit in I III o r i g i n u m : s i q u i s m e m b r u m r u p i l aul, o s f r e g i t , f a l i o n c p r o x i m u s c o g n a t u s u l c i s c i l u r , ' 6 s ' |)roduclum ' o r i s ' . ' h i e ' et ' h a e c enstos custodis' ideo in ' d i s ' desinit, 15 quia venit a verbo 'custodio'. 70 Graeca eiusdem terminationis genetivum Graecum sequuntur ' o s ' f i n a l i in ' i s ' con versa: ' Xqvssqmg XQvGtQcotog, Chryseros Chryserotis'; "ij^ 1 Xerolophum] b exorolophum B XEPolophum G

2 AHMO<J>AFUJN etc. ] cf. lib. I §22

E 0 OF 0 OFO U) ^ A AAMA(j)A^UJN p r o AIIMAcfWON AAFU)KA<)>UJN p r o AAOKUION Rr AAMA<)>Afoil pi'O AHMOA . f <))OOUJN A A ^ O K A / O N P R O AAOKAUIN Dd DAMA(t>A(|>ON p i ' O AeMO()>OUJN. AA(f>OKAc|)ON p r o AAOKOUJN. B A A M A ^ < ) ) F 0 N . p i ' O AAMA(()AUJN. A A 0 K 0 F 0 N . p i ' O AA0K0011. G AAMA<|>AFON PI'O AAMA<(>AU)N 'AA4>OL'A.FON ( A in A mut. h) ma
metamorph. V 39

AA^OKOIUN ( AA<))OKAU)II]I ) H dama^AFON pro ila-

AAMA<[>AFON

3 h o c ] r oc R SI

p r o AHMOMIU<|>U)N AAOKOFON p r o AAUIKOUJII

eorreptam H

5 posquam Rr postquam veil.

o s s i s ] os ossis B

caeciditZ*

Ovid.

lioste v.'l. ap. Ovid.

V

refulsum Rr Pacubius GLK

6 ossit et hoc ossiui ecc ossu et hoc ossu ni f. corr. in B chrisse G chrise L chiiisse K chyse D

p. 115 Both. XV p. 74 Ribb.

7

Pacuv. Chrys. fr. 17

8 ossiram, quod coniectura assecutus erat Ribbeckius, uel actuosani

B ossum reliqui

iuumatum G

aestuosam D

9 aulam] Ribbeckius auram li-

bri

Attius in ann.ap. Kraudum fragm. hist. Lai. p. 177

a

10 actius H

11 Fr*xi-

s

mis Hh fissa] sic in litura b fisa Gg fixa LK ferax H infinditur infindilur L 12 Catonis orig. lib. IIII p. 109 Kr. fr. 80 p. 282 R. fr. LXXVI p. 48 Wr. inbrum D , 13 olciscitur B 14 horis Rr 15 custodio uerbo H 16 grecum genetiuura II secuntur R scquntur K oc r 16 ut xpYCeros L XPYCEPOC o o RBD

XPYCEVOC G XPICEPOC II XPICEPWC K

XPYCHPUJTUIC Rr xpYcepoTOC B XPYCE-

I'OTUIC D XPICEYTOC G xoicEPOTOo IIK xi'vcerotos L

chrisseros chrisserotis Rr t-h

chriseros G chriserotis add. g criseros chriserotis H chriseros chriserotis BL ^risseros chrisserotis K


H

HPOC Br

NEPOC B

IIHPOC H heros L HEPWC K

H

1 HHOUC B NEPUOC D hnpouc H herouc L IIEPOUC K

heros] hero R aeros A'

LIBER VI 69 — 71

255 p. 265. 66 K.

p. 710 P.

heros herois'; 'Mlvag MtVwog, Minos Minois'. Sallustius lamen 'Minonis' protulit genetivum in II h i s t o r i a r u m : Daedalum ex Sicilia p r o f e c t u m , quo Minonis iram atque opes fugerat nee tamen hoc sine exemplo apud Graecos quoque invento. Syracusii 5 enim ^qav dixit.

pro

rjQoog dieunt.

sic S o p h r o n

similiter

ergo et Mivav

pro Mlvag.

c

solent in 'draco', s, iu d e

on'

terminantia

quod

mirabilius

republica:

enim

'gobio'

est,

quoque dicunl pro

'Athos Athonis'

[quid ergo ilia sibi

quis Atbonem

pro

est Athos

autem

pro

monumento

aut Olympus

vult

protulit

absurde

t ant us?

y.afiiog

pro

abiecta

Cicero

in

e

III

nisi

fefficere.

sed hoc in

dehinc Atticc prolatum est, quomodo 'Avdyoyeog

ut Meo',

exceptio?]

vult funditus

i]^toai

plerumque

etiam abiectione n prol'erre per o,

sic ergo | 'Mino',

et,

itaQ fj^coveesi Romani

si

quis

u s ' correptain

'Av§q6yemg.

In ' u s ' correptain desinentia masculina Latina s vel t vel x anteceden- XIV 71 is tibus, si sint reruin incorporalium vocabula, quartae sunt declinationis, ul uel h

i

eros G aeros g herois] d heros D eroys G aeroys g hero+s (y) L aerois K MINOC RBDH MYNOC G minos L Mivcoos] add. r MINOIUC BHK minoujs L MYNLOOC G miuo+s (y) L minoys G Sail. hist. II 5 p. 125 AV. 2 V K eSd. inde ah a 3 fugerat iram atque opes Dr iram fugerat atque opes H iram atque fugerat opes LK iram atque fugerat G 4 hoe oin. H aput H inuenta B siracusi R siracusii HG siracussi L syracossii A" siracosii B 5 rjqcov pro s

rjttcos] Bondamus var. led, p. 311 sq. heron pro heros BDH heron pro hero R eron pro eros G aeron pro aeros g eron pro eros L Sophronis frustulum om. et Blomfteldiiix (tnus. crit. Cant. VI 340 sqq. VIII 559 sqq.) et Ahrensius sophoron L sorophon ITTAPEPOCIN non heiosi K

N

HPPUISECCI p r o HPLOOI lir

on

TTAPIIPU1CI • * NONHPOCIN Dd

TTAPEPON CINENONHPOCI B

TTAPE PONECIN, ONEpoci 6r parenon **enou II pro enoc add. h pareron (eron in lilura I) i. nocens

HO

si non erosi LI TTHPEPONECI NION puici A' riQcavsaai non rjqaiai Bondamus 1.1. ex cod. Dorvill. cf. Koenium ad Greg. Cor. p. 621 Sch. 0 minon pro minos RBHGLK 7 post terminantia: apud graecos add. R uncis incl. r subiectione GL uel abieco

tione I

proferre add. r

o

8 gabio Dd cobio b

quocumque Dd

i

KUIEEOC

B

Rr KOBIOC H KUPIUJOC K cobios B gobios GL de rep. Ill xxxvi ( 4 9 )

Ml Heidelb.

9 est, Athos om. D add. d p.

. Cic.

_

re Rr rep DK re publica G repullica H

a

i

10 illi Dd absurdej absorde GLK absurda edd. excepto K excepto L si om. L 11 Athonem] edd. athonis I athon RBDHK atho GL alterutra lectio scholastici efficere] efferri Erl.l Dresd. 12estom.L bilemmovit monimentoffmunimento L h

v

olymphus B olympus H olimpos Dd olimpus LK

olipns G

Y

GLK sed et hoc Hh Sqoysog pro 'Avdqoyecag]

tantum BDr tanto

t

hus Rr YC GL oc K 13 actice Rr aticae K 'AvHeidelb. tesle Lind. ANdroreuo pro andporEoic D anApoEO

EY

Y

reoc pro ANAporeoic B ANAPOrnuic pro ANAPIDTOIC Rr andporerc pro ANAPOTEOC G ANY

APorEYc pro ANAPorovc H androgeys pro androgeos L ANAPOTEOC pro ANAPoreioc K 14 In us cor inscr. d

us in litura' H

ab

15 uocula Dd

256

PRISCIANI INST.

p. 710. 11

P.

p- 266. G7 K.

c

hic nisus huius nisus', 'hie casus huius casus', 5 hic situs huius situs', 'hie positus huius positus', 'hie partus huius partus' - quainvis 'haec partio huius partionis'antiqui protulisse inveniuntur. P l a u t u s in t r u c u l e n t o : H o r r e s c o f m i s e r a m m e n t i o n e m , q u o t i e n s fit, p a r t i o n i s - , 'hie sexiis huius sexus', chic luxus huius luxus'. similiter quartae 5 sunt, quae rerum vocabulis homonyma inveniuntur, ut ema||gistrattis', ij CIQXV "at o of^rav, 'huius magistratus', c hic saltus', rj 7trjSr)6is x«* r\ vanrj, chuius saltus', e hie versus', i) argocpri xctl o 6vi%og, 'huius versus', 72 Miic exercitus', % yv^vusia v,a\ b arqaxog, f huius exercitus'. cfastfis', quando a 'fastidio' est verbo, quartae est, quando vero pro annali acci-10 pitur, a fastis et nefastis diebus sic dictum, frequen|tius secundae est. invenitur tamen et quartae. Luc an us in X: Nee ineiis Eudoxi v i n c e t u r fastibus a n n u s , quod tamen crrore Lucani prolatum dicit Servius in c o m m e n t a r i o t e r t i i l i b r i V i r g i l i a n i , cum antiquiores quoque similiter idem protu- is lissc inveniantur. [Ovidius f a s t o r u m inscripsit libros.] nam. apud Hor a t i u m dupliccm invenio scripturam et 'fastos' et 'fastus' in I I I carm i n u m: Per m e m o r e s g e n u s omne fastos et 'fastus' in aliis codicibus. Varro in e p h e m e r i d e : p o s t e a hono-20 ris v i r t u t u m causa Iulii G a e s a r i s , qui fastus p o r r e x i t , mensis I u l i u s est a p p e l l a t u s . 'senatus' quoque itleo quartae est, quod 3 Plaut. true. I 2, 93 Horresco misera , mentio quotiens fit partionis (horrisco misera sentio quod diis fit parationis Pall.) 4 mis*eram(s) G sit GL 6 omow-jmnBDH omonimaRffiAT utJuthicA 7APXON G APXUJG K saltus] b salustius B HFHAIICIC TI H Y 0 HTTHAICHC.S TTHAHOIC KAINATTH Rr I I . TTANCIC. K A I O . NATIE, G ETINAHCIO KAINATTH Dd HTIHANCIC KAI0NAT1H H HrTHANCIC KAIONAnH L HTTIANCIC KAIONATTE K 8 7J OipOqplj 0 0 El %al 6 Bri'xog] om. D add. d HCTPUK)>H KAIOCTIXLUC Rr HCTPoplm^ KAIOOTIXOC LI IICTPO((>E KAIOOTYIXOC (i in litura) K cxpocpl H CTHKOC B 9 rj yvfivaaicc nul

H 6 arqaxoi]

L

om. D add. d

10 uerbo est GL

v

i

o

o

TIMNACIA KAYUCTPATLOC Rr

12 Lucan. Phars. X 187

TIMNACIA HGK

rimnasia

13 edoxi K eduxi L

an-

•

I

nis / / annis B ll

Rr //

14 Sen. ad Aen. Ill 320

commentams GLK

'

16 inscripsi V

oratium RD oratium BflGK 17 scripturam iniienio L fastos et fastos Ilor. carrn. Ill 17, 4 III car.uinum in litura B 19 omne] b omnesRBD e

mil Ilh 20 in aliis codicibus] eadem leclionis discrepantia eliam nunc invenitur: fastus ex libris Benlleianis Graevianus et Reginensis a pr. in. , ex Orellianis Sangall., alii. Blatidinii, si Cruquii silentio fides habenda, videnlur fastos habuisse, et sic kgit Aero Varro in ephemeride: Varr. ft. p. 252 ed. Bip.; ad ephemeridem Varronis rusticam s. agrestem haec referenda esse docuit Bergkius in mus. phil. I 369 sq. cf. Rilschelium ibid. VI 533. 554. concidunt inde quae de hoc I. disputata sunt a Krahnero in eomm. de M. Terenli Varr. antiquitt. libris p. 20 ephemeride] h ephiemeride BH epliimeride D epliemenide/iT epimenide GL honoris] hlk onoris GLK horis ni f. in ras. B 21 caessaris G quia Zwiccav, 1 Krehlii correxit Aus. Poprna in Varr. fragm. p. 222 ed. a. 1001, Th. Reinesius ad mg. ed. Putsch, in bibl. scholae Ci:emis e

iesle Krehlio

22 appellatus est BDHGL

Sanatns Rr

LIBER VI 7 1 - 7 3 P- 711. 12 P.

257

_

p. 267. 68 K.

a vocabulo ' natus' componitur. et si ante ' tus' alia sit sub eadem syl- 73 laba consonans, etiam corporalia quartae sunt declinationis, nisi sint propria vel mobilia, ut 'hie iluctiis huius fluctus', 'hie caestus huius caestus', 'hie rictus huius rictus', 'hie victus huius victus'. excipitur 'hie lectus', 5 •)) Kllvrj, 'huius lecti', quod tamen etiam 'huius lectus' antiquissimi protulerunt. G o r n i f i c i u s in I de etymis d e o r u m : i p s i s vero ad Cer e r i s m e m o r i a e novandae g r a t i a m l e c t u s s t e r n u n t u r . P l a u t u s in A m p h i t r i o n e : . Quam lectus ubi c u b u i s t i c o n c a l u i t locus. io'mustus' quoque 'musti' excipitProbus, quod tamen mobile videtur, | cum veteres et feminino et neutro genere inveniuntur hoc protulisse pro 'novus nova novum'. Martial is in I: Quid t e , T u c c a , iuvat vetulo m i s c e r e F a l e r n o In Vatican is condita m u s t a cadis? i"> O v i d i u s in XIIII m e t a m o r p h o s e o n : Ter c e n t u m m e s s e s , t e r c e n t u m m u s t a v i d e r e . Cato C e n s o r i u s de agna m u s t a p a s c e n d a : m u s t a agna pro 'nova' dixit. inveniuntur tamen antiquissimi multa ex supra dictis in genetivo etiam i terminasse. Ter en ti us in A n d r i a : '•Jo Nil o r n a t i , n i l |] t u m u l t i , pro 'ornatus' et 'tumultus'. idem in a d e l p h i s 'fructi' pro 'fructus': N u n c e x a c t a a e t a t e h o c f r u c t i p r o l a b o r e a b i i s fero. 'quaesti' pro c quaestus'. idem in h e c y r a : hie

1 alia sit ante tus L

3 ut fluctus Rr

hie ante caestus om. D

hie

qv

caestus huius caestus Rr hie questus huius questus H hie qstus huius qstus L hie questus huius .tus GK caestus huius caestus hie questus huius questus D hie questus. huius questus. hie cestus. huius cestus. B 4 hie rictus.ctus hie uictus.tus G Excipiuntur RBDH

5 KAINH RD KAINE H KAeNe K KAHNI B

etiam om. G

etiam huius lectus] r huius lectus etiam R protu*lemnt G proferebant tulerunt L 6 Cornificius de etymis deorum: v. Bergkium in ind. led. Marburg, aest. a. 1843 p. IV, post cuius elegantem disputationem haud licebat scribere homini cuidam e

docto ' aelas huius grammatici incerla est' etoemis BDHGLK et in lilura r ethomis h **+rum R de|rum r quereris memoeriae K' 7 nouande gratie B gratia DLK gratiae G Plaut. Amph. I 3, 15 (v. 513) amphitrionae K 9 Prius abis quam lectus ubi cubuisti concaluit locus Vet. Plaut. (lecti ubi concubuisti al. ubi cubuisti, lectus Bothius, lecti ubi cubuisti Fleckeistnus) senarium iamb, proeudit Prise. cub.uis*ti ( s ) B

s 10 mutus Hh

excipi+tt (unt) li et

1475 P. p. 131 L. mobilia B 11 feminino Hh tialis] r marcialis RD Martial, epigr. I 18, 1 sq.

Probus de calh. nom. p.

inueniuntur om. H 12 Mar14 ualerno GK 15 Ovid nie-

s

tamorph. X1III 146 17 Catonis Censorii

16 meses G mes**es H

de agna musta pascenda

musta] r mustum R

or. fr.v.ap.

Meyerum

l.l.p.8Z

uideret B 19 etiam

in i GL ter**minasse L Ter. Andr. II 2 , 28 adria G 20 nil] L nihil celericum Ter. Bas. nil] L nihil ceteri cum Ter. Bas. 21 Ter. adelph. V 4 , 16 adelfis L 22 eatate G fructi ex fructu corr. B ab offero GL aliis fero H iis] r is D his Rd cum Ter. Bas. eis Bentleius 23 quaesti pro quaestus] r questi pro questus RBHGK quaesti pro questus D Ter. hecyr. V 3, 38 ecyra D hecira GLK echira B hecyra numquam ] h hecyranum quam H GEAMMATICI LATIN! II. 17

258

PRISCIANI INST. p. 268. 69 K.

p. 712 P.

Numqnam

animum

qiiacsti

gratia

ad m a1as paries,

adducam

' a d v e n t i ' p r o e a d v e n t u s ' i d e m in P h o r m i o n e : patrein u t e x t i m e s c a m , nbi-eius a d v e n t i venit in nienlem. 5 ' s e n a t i ' p r o ' s e n a t u s ' S a l l u s t i u s in C a t i l i n a r i o : s e n a t i d e c r e t u m fit, si c u t ille c e n s u e r a t . 'versi' quoque p r o 'versus' L a b e r i u s i n 1a cu Aver n o : versorum n o n numoriim niimero studuimus. V a l e r i u s in P h o r m i o n e : io Quid h i e c u m t r a g i e i s versis et syrma facis? L a e v i n s in p o l y m e t r i s : O m n e s s u n t d e n i s s y 11 a b i s Vefsi. 'hie victus huius victi' P l a u t u s in c a p l i v i s : is P r o i n t u i t u c o t i d i a n i v i c t i v e u t r e m ad m e a d f e r a s . idem in a u l u l a r i a e huius gemiti' dixit: Tantum gemiti et fmalae maestitiae mihi hie dies obtulit, F a m e m et p a u p e r i e m . 74 alia o'mnia eiusdem generis Latina in ' u s ' desinentia secundae sunt decli- ™ nationis, ut 'hie Virgilius huius Virgilii', 'somnus somni', 'lacertus lacerti', 'numerus nu|meri', 'sanctus sancti', 'ventus venti', 'cibus cibi', quamvis et 'huius cibus' antiqui protulisse inveniuntur. P l a u t u s in c a p t i v i s : s

1 quaesti] r questi RBDGK malam Ter. Bemb. am. rec. corr. ducam Ter. Bas. 2 partis Ter. Bemb. 3 Ter. Phorm. I 3, 2 formione DGLK phormione. patrem in litura b ut om. GLK ex**timescam (is) R existimescam BGLKh cum Ter. Bemb. cum eius aduenti mihi uenit in mentem libri Prise, lib. XVII § 160 ubi ueniat (a m. rec. del.) in mentem eius aduenti Bemb. ubi in mentem eius ii

aduentus Qspscr. m. all.) uenit Bas. adventi] sic etiam Donatus ad h. I. 6 Sail. Cat. 53, 1 Catilinario] d catilinaria GLKh catillinaria RBH oatillinario Dr i senati] sic Sail. Paris. A Einsidl. Bern. 1 alii; senatus al. Senat** (us) Rr 6 sit GLK Laberius] r Lauerius RBDHGLK Laber.lac. Avern. fr. 3 p. 212 Both. fr. I p. 244 Ribb. 8 lacu LK 10 Valerius in Phormione: v. supra § 7 ualirius G Terentius R Terrent H formione GLK 11 Quid** K quod D hie ex hue corr. K tragicis] bdh graticis B traicis DH sirma Lk firma GK 12 Laevius] sic tacite Reinesius var. led. II 1 p. 126 ed. Altenburg. a. 1640 Leuius RBDHGLK Liuius r Laev. fr. VI ap. Weichertum poet. Lat. rell. p. 61 polymetris] 3 polime*tris K polimentris RD polometris r polimenstris BHd polimentis g polimerris G polimernis L, Polymenis s. Polumenis Reinesius 14uersi+(s) B 15 Plaut. capt. 110 2, 75 (v. 855) 16 tu tui Plautus cottidiani H coctidiani Vet. Plaut. afferas GLKr 17 idem] Plautus BDHK huius geminiti D Plaut. aulul. 1111 9, 11 sq. 18 gemi**ti(ti) B male RGL mali Vet. Plaut., Nonius p. 487, 22 malai rede Hermannus elem. doctr. melr. p. 412 mestitiae RDHG inesticiae Hg mistitiae K maestitiaeque Vet. Plaut., sed que m. rec. add. mihi sup. lin. add. K hie] r haec R • mihi hie dies hie optulit (prius hie in lit.) B hie i dies mihi optulit libri Plaut. 20 eiudem R sint R declinationes Dd 22 post uenti: coins .Ii add. K, litura exlal in B, ubi ni f. uentus uenti repetition fuil 23 cibiis autiqui] eibi uetusti / / protulise Gg Plaut. capt. II1I 2, 46 (v. 826)

LIBER VI 73 — 75

259

p. 71>. 13 P.

p. 269 K.

T a n t u s v e n t r i c o m m e a t u s m e o a d e s t in p o r t u c i b u s . excipitur c arcus', quod differentiae causa quidara tarn secundae quam quartae protulerunt. de caelesti enim [id est de Iride] C i c e r o dicens in I I I de d e o r u m n a t u r a in i flnivit geuetivum: c u r a u l e m a r c i s p e c i e s 511011 in d e o r u m n u m e r o r e p o n a t u r ? invenitur tarn en apud veteres etiam feminini generis, secundum quod bene quartae est declinationis. E nn i u s in XV a n n a 1 i: Arcus aspiciunt, mortalibus quae perhibenIur. r acus' etiam quartae est, quod tarn masculinum quam femininum inveni10 tur - L u c an u s in X: Quod Nilotis acus c o n p r e s s u m p e c t i n e serum. I u v e n a l i s in I : 111e s u p e r c i l i u m m a d i d a f u l i g i n e t a c t u m Obliqua p r o d u c i t acu. la idem in I I : e m e r i t a q u a e c e s s a t acu. diminutio tamen a masculino fit 'aculeus' teste P r o b o , quomodo ab equo 'equuleus' _, et 'lacus' et'hie specus', quod tarn masculinum quam neutrum inveni||tur. - H o r a t i u s c a r m i n u m l i b r o I I I : 20 Quo m e , B a c c h e , r a p i s t u i P l e n u m ? q u a e - n e m o r a et q u o s a g o r in s p e c u s ? sed 'hoc specus' melius dici in singulari, in plurali 'hi specus', S e r v i o placet, feminino tamen hoc nomen quoque genere invenitur. A g e l l i u s n o c t i u m A t t i c a r u m V: s o l e m e d i o , i n q u i t , et a r i d o et f l a g r a n t i , i

_ 1 tantus] r densus tantus R comeatus DHLK deferentiae G 3 Dae D Cicero de nat. deor. Ill 20, 51

2 Excepitur Dd dicens] r dicit R uel cur

ile deorum natura in III. K 4 iinivil] g finiunt G finit H Cum Gg atem B arci] sic etiam eodd. Cic. opt., arqui, arcui, arcus al., arcuis cod. Ckarisii I p. 93 i

P. 67 L. 5 repponatur L 6 Enn. arm. XV 2 E. S. v p. 59 I'ahl. 8 Arcus aspiciunt] scripsi arcus ubi aspiciunt libri arquum ubi .adspiciunt Merula arquus ubi adspicitur Columna perhibetur H cum Caroliruh. alt. et Darmst."1 9 masculini D feminini D 10 Lucan. Phars. X 142 cf. lib. V § 33 XIII L XIII.o. G 11 nihilotis Rr compressum RDHLK compsum G ferrum GLK 12 Iuv. sat. I 2 , 93 sq. 13 supercilicium D mandida D tactum] cum plerisque codd. Iuv. interpolatis RBDGL tatum H tinctum cum Pith. m. alt. (t+ctum m. pr.) et aliis nonnullis Iuv. et libris Prise, lib. V § 33 AT Vindob. CCCXLVII Caroliruh.alt. 14 oblica Rr 15 Iuv. sat. II 6, 498 D. A" 10 eraeritaque cessat BHd 17 Probus de-cath. nom. p. 1463 P. 121 L. aequo RK' qu

18 eculeus Rr eculeus H acquuleus D equleus G equleus est. Lacus K eculeus sic ab acu aculeus et lacus B 19 oratius K Hor. carm.lU2b,lsq. 20 bachei?A" rapis bache GL 21 et] aut libri Horatiani meliores tanluin non omnes et sic, ut assolet docte inlerpolatus, Caroliruh. alter 22 Serv. ad Aen. VII 568 , ad georg. I1II 418 23 quoque tamen genere hoc nomen G tamen genere hoc nomen L genere add. h Aggellius RBDHK A.gellius r agellicis G.cf. § 6 1 Gell. noct. Alt. Vl-4, 18 24 Atticarum] r anticarum R acticarum D V] Krehlius VI RBDffLK III G fortasse numerus VI relinendus erat secundum ea, quae supra I. I. disputavimus inquid DH et arido] rap id o libri Gelliani

17*

260

PRISCIANI INST. p. 269. 71 (70) K.

p. 713 P.

s p e c u m q u a n d a m n a n c t u s r e i n o t a r a l a t e b r o s a m q u e , in earn m e p e n e t r o ft. r e c o n d o . E n n i u s in X V I I a n u a l i u m : Turn c a v a s u b f m o n t e l a t f s p e c u s | i n t u s p a t e b a t , P a e u v i u s in n i p t r i s: advenio in s c r u p o s a m s p e c u m . 5 • dicebant tamen et 'hoc specum' et 'haec speca'. C a t o : s p e c a p r o s i t a , q u o a q u a d e v i a a b i r e t . sed L i v i u s etiam singulari numero hoc ponit masculinum in I a b u r b e c o n d i t a : l u c u s e r a t , q u e m m e d i u m ex o p a c o s p c c u i o n s p e r e n n i r i g a b a t a q u a , similiter O v i d i u s in I I I m e t a m o r p h o s e u n : io E t s p e c u s in m e d i o v i r g i s ac v i m i n e d e n s u s . idem in V I I : specus est tenebroso caecus hiatu. idem in X I : Et specus in medio, natura factus an arle, 15 Ambiguuiu. p e u u s quoque et masculini el feminhii et neutri invenitur teste D 0 nato et Capro. Plautus in Pseudulo: f Nisi mihi annuus penus ab amatoribus congeratur. Liuilius: 20 1 nactus - LKrd . in earn me om. lihri, addidi ex Gellio 2 penitro RL Enn. ami. XVII 3 E. S. n p. 63. LXXVIII Vahl., qui plenum lectionis a varietutem ex Festo p. 3 4 3 , 31 Muell., Nonio p. 222, 33 M., Servio ad Aen. v

VII 568 petilam afferl 3 caba D monte] libri cum Festo et Servio montis Nonius mnntei Od. Mitellerus ad Fesl. I. I. moutem Columna montis latere Fruterius latet Nonius alte Festus altae Servius specus late L 4"pacubius GLK Pacuv. niplr. fr. 3 p. 134 Both. VI p. 91 Ribb. Non. p. 223, 1 Accius niptris: Inde aduenio montem Aetam scruposam specum, tinde Ribbeckius I. I. Inde Aetnam aduenio montem ( s . Aetnam inde montem aduenio) in scruposam specum 5 scruposam Nonius (B ante lit.?) sorupulosam RDH et in lilura b scropiilosam u

GLK scruplosam Darmsl.b, quod addo Ribbeckii causa, quem ceterum ubivis fere religiosissima accuratione schedis meis usum esse invent 6 et hoc specu h haec ex hoc corr. B Caton. fr. inc. p. 87 Lion.; ad originum libros videtur pertinere prosita] M. Hauptius coll. Paulo p. 226, 5 Muell.: 'prosita proposita'. pro siti RBDGL ppositi H ppsita h propositi K apposita edd. ante Kreftlianam posita ex codd. suis Krehlius 7 denia- RADHG habiret D Leuius GLK Livius ab u. c. lib. I 21, 3 9 perheimi R rigebat B Ouidius similiter L Ouidiuus Rr ' Ovidius metamorph. Ill 29 11 Et] Est v. 1. codd. Ovid. medio K Ovidius media libri Prise, rell. ac vimine] a cniinine H acumine GK densis libri aliquot Ovid. 12 Ovid, metamorph. VII 409 13 caecus] d specus D 14 Ovid, metamorph. XI 235 sq. XII D 15 Et libri Prise, cum Ovid. Basileensi Est Ovidius, Lips. 2 Krehlii 0

media Rr

16 ambiguum est libri aliquot Ovid.

17 Plenus Rr

quoque masculini

GL et feminini om. R . Teste B Donatus p. 1747 P. 12 L. penus laudat •inter nomina incerti generis inter masculinum el femininum. nam ibi penus pro pinus legendum esse, quod Lindemannus suspicatus est, docet Cledonius p. 1895 sq. P. 18 Capro] de dub. gen. ap. Osannum de Fl. Capro p. 11 cf. lib. V § 45 Plautus om. GL add. g Plant. Pseud. I •>. 4."> cf. lib. V § 44 pseudolo L psednlo G speudulo D seudulu B 10 annus G congeritur liBHGLK 20 Lucilius] cf. lib. V § 44

LIBER VI 75 — 77

261

p. 713. 14 P.

p. 271. 70 (270. 7!) K.

Mag lia p e n u s p a r v o s p a l i o c o n s u n i p t a p e r i bit. H o r a t i u s in I e p i s t u l a r u m : A n n o n a e pros - it, p o r t e t f r a m e n t a p e n u s q u e , cuius neutri genetivus est 'penoris', ut 'pecus pecoris'. C a e s a r S t r a b o 5 contra S u I p i c i u m t r i b u n u m p l e b i s : -p r o p i n q n o s n o s t r o s M e s s a l a s d o m o d e f l a g r a t a p e n o r e v o l e b a m u s p r i v a r e (Mioc penum' etiam A f r a n i u s protulit: in p e n u m e r i l e ) . etiam 'hie ficus', vitium corporis, quartae est. M a r t i a l i s in'l e p i 10 g r a m m a t o n : Cum dixi f i c u s , r i d e s q u a s i b a r b a r a v e r b a E t dici f i c o s , C a e c i l i a n e , i u b e s . D i c e m u s f i c u s , q u a s s c i m u s in a r b o r e n a s c i : Die e m u s f i c u s , C a e c i l i a n e , t u o s . 15 ex quo ostendit, et vitium et fructum posse quartae esse declina|tionis, genere autem dilferre. 'vultus' praeterea quartae est, quod quasi rei est vo- XV 77 cabulum a Volo' verbo, quomodo a ccolo cultus' et ab cocculo occultus', ab 'ulciscor ultus'. nee minim, cum A r i s t o t e l e s species incorporales erga corpora vult esse, 'vultum' || in facie intellegi, voluntatis enim signi20 ficat affectum, quomodo 'metus', 'gaudium', 'laetitia', c tristitia', quae omnia rerum incorporaliiun sunt vocabula. iure igitur quartae est. similiter h

1 consurata L per+ibit ( h ) D 2 Oralius D Oratius HK Horal. episl. I 16, 72 aepistolarum K 3 anno ne L- anno*ne K annonne b oportet r 4 genetiui RD Caesar] g Cessar G Caesaris Strabonis contra Sulpicium v Rufum tribunum plebis or.: v. Meyerum I. I. p. 334 sq. cf. lib. V § 44 5 tribuuo Rr b

a

tribunus GK tri+unus L

propinquos] b proprinquos B

messales R messisa-

e

las L mesis alas GK 6 ponere Rr uoleuamus pribare B 1 affranius HK Afranius in talione, v. lib. V § 44 8 paenum R erile] RHK, unde et Me et lib. V /. I. reslitui, cf. Ritschelium prolegg. in Plaut. p. XCVIII Wagneri orth. Verg. h

p. 433. om. G aerile g erile D herile BL haerile r 9 uicium H Martial, epigr. I 65 epigramraatton K 11 babara H 12 dici] r dixi R cum Mart. Paris. 8284 et pr. cod. Leid. Voss. 121 ficus K et ex ficos corr. B ceciliane RHGL v

iicus

et ex corr. K ceciliane^ ex ciciliane corr. B 13 dicemus ficos Rr dicemus Gg ficus] sic etiam nonnulli codd. Martialis iicos codd. Marl, plerigue 14 ceciliane BDHL ciciliane GK 15 quo* ostenditur ff ostendit uitium uel fructum K genera H 16 diferre L defferre G praeterea] quoque L 17 occulo ex acculo corr. K °Ccultus D 18 et ab oleiscor (ulciscor b) B nltus] rd uultus RD mirum quoque cum ff Aristoteles] g maristoteles R aristotiles GK v. Aristotelem a

.i. circa

de anima I 1, 9 sqq. p. 403 Bk. 19 ergo Dd erga Kk in facie intellegi h. I. om. DH faciae Rr quomodo colores et figuras cum sint incorporales post intellegi add. GLK quoque quomodo colores et figuras cum sint-incorporales Rff et eadem post uultum BD uolumptatis K significant RrLl 20 affectum in facie (faciae Rr faciae H") intellegi quomodo (. Quo modo H) libri a voc. gaudium- iterum inc. A v. §43 laetitiae Rr letitia*(m) .Z? tristitiaq. omnia G 21 Iurae Rr est similiter b

262

PRISCIANI INST.

p. 714 P.

p. 270 (71). 72 K.

'artus'. hoc enim quoque, cum neutro etiam genere 'hoc artu' veleres proferebant, bene secundum quartam declinatiir. omnia enim' masculina, quae neutra quoque in u desinentia inveniuntur,'eiusdem sunt declinationis, ut 'hie tonitrus hoc tonitra', ehic cornus hoc cornu'. ergo similiter chic artus hoc artu'. P l a u t u s in M e n a e c h m i s : s Ita mihi i m p e r a s , ut ego h u i u s m e m b r a a t q u e o s s a atque artua Comminuam. illud etiam possumus dicere, quod a verbo 'arto artas' rei vocabulum fit 'artatus' et per syncopam 'artus', quomodo a 'poto potas potatus potus'. IO ideoque nomen etiam, quod significat UQ&QOV, id est 'artus', quia vocabulum rei est simile, et eandem servavit declinationem quomodo 'exercitus', 8 'saltus', 'magistrate', et forsitan ideo etiam 'acus' ab acutu, 'portus' a' portatu, 'lacus' a laqueatu, 'sinus' a si|nuatu, 'currus' a cursu, 'gradus' a gressu nala primitivorum servant declinationem, quomodo univoca m flxa. a portu compositum tam masculini quarn neutri generis invenitur et secundae declinationis, 'hie angiportus' et 'hoc angiportum, huius angiporti'. sic P l i n i u s Secundus in I a r t i s g r a m m a t i c a e . T e r e n t i u s quoque in a d e l p h i s : Id qui-dem a n g i p o r t u m non est p e r v i u m . 20 idem in P h o r m i o n e : Sed hinc concedam in a n g i p o r t u m h u h c proximum. 'gradus' quoque quartae est, ut ostendimus, et 'sinus'; dicitur tamen 'hoc slnum' i producto et significat vas. V a r r o de vita p o p u l i Romani 2 declinator] rh declinantur R (H?) declinationem BK 3 desinentia] r desi R 4 tonitruus G hoc ante tonitru in lit. b 5 hoc ante arlu in lit. b Plant. Menaeckm. V 2, 102 sq. (v. 855 sq.) menechmis RSH menechene nis OK mechenis L menech*mis(i) D 6 mihi irahi imperas R iiibra D ossa Opossimus./? rei] d ei D 10 et add. r .Quomodo//" 11 aq&QOV] in litura I APGPUJN R apepo GK in uocabulum Aa uocabulo BDGL * uocabulo (a) H a uocabulo K 12 similem GLK (/??) et om. BD del. a exertiuel acus

aculii

v

tus H 13 etiam om. G arcus Gg arcitu Gg acuto RD portas Dd 14 laquaeatu D 15 gresu G nata add. k nata aequiuoca *+•*•*•• primitiuorum (CYNONYMA) B declinationem add. r quomodo exercitus G OMONVMA post uniuoca adras. in B 16etflxa// generis qnam neutri GL 17 anguiportus Rr anguiportum Rr huius angiporti] a huius angiportis K his angiportis RBADHGL at huius angiporti r 18 plenius GK saecundus R II. K Plinius Secundus in art. gramm. lib. I ap. Lerschium Sprachphilosophie der Alien I p. 183 primo h prima / / Ter. adelph. 1111 2 , 39 19 quoque om. L adelfls GL 20 Id] -i- K n

**tiportum / / aggiportum h post angiportum: non est — angiportum om. R add. r, non om. D 21 Ter. Phorm. V 7, 8 formione AL 22 hie Bas. conce-uos Iranshe

dam in Hh concedam transire uos in B hnnc etiam duo codd. Ter. Bentl. hoc Bemb. Bas. proximum] b **ximum B 23 . Et sinus H tamen et hoc ADHr 24 signum D i producto in neutro gen. in masculino corp. et H Farro de vita p. R. lib. 1 p. 239 ed. Bip. cf. Non. 547, 21 v. etiam Varr. de 1. L. V § 123

LIBER VI 77 — 79

263

p. 714. 15 P.

p. 272. 73 K. '

l i b r o I : vibi e r a l v i n u m in m e n s a p o s i t u m a u t g a l e o l a a u t s i n u m . V i r g i l i u s in b u c o l i c o : S i n u m l a c t i s et h a e c t e l i h a , P r i a p e , q u o t a n n i s . sed hoc etiam inasculino quidam protulerunt. P l a u t u s i n C u r c u l i o n e : s h i e cum vino , s i n u s f e r t u r . forte igitur etiam differen||tiae causa hoc secundae, illud quartae declinaverunt. 'currus' similiter excipitur, quod quarlae est declinationis, ut ante docuimus. et possumus non inverisimilem de his omnibus rationem, ul superius demonstravimus, reddentes dicere, quod ea, quae a participiis de10 rivantur in c us' desinentia, si sint fixa, quartae sunt: | 'portatus portus', 'artatus artus', 'arcuatus arcus', 'laqueatus lacus', 'acutus acus', 'sinuatus sinus'. a cursu quoque vel 'curro currus', a gressu vel 'gradior gradus'. adeo autem cognatio est currus ad cursum, quod diminutivum pro cursu accipitur. C i c e r o pro Marc ell o : n e e fas e s s e d u e e 15 b a m , v e r s a r i me in n o s t r o v e t e r e c u r r i c u l o . quomodo igitur, si essent participiis similia, fixa quartae proferrentur declinationis, sicut omnia quae similia sunt participiis non mobilia, sic etiam per syncopam prolata vel mutatione consonantium ante 'us' positarum eandem tamen declinationem servaverunt. nee minim in nominibus hoc fieri, cum etiam ipsa par20 ticipia inveniuntur est quando per syncopam prolata, ut 'potus' pro 'potatus', 'eretus' pro 'creatus', 'dictus' pro 'dictatus', 'saucius' pro 'sauciatus', 'truncus' pro Hruncatus', Massus' pro 'lassatus'. 'tonitrus' quoque et 'cornus', quando sint masculina, notantur, quod quartae sunt. nam plerumque neutra inveniuntur, c hoc tonitru', 'hoc cornu', de quibus ibique Od. Muetterum

1 mensam UbriNon.

galleola Rr gal*eola(l?) L

2 sinu

et senu libri Non. Verg. eel. 7, 33 bocolico A bocolico K boco G buco L 3 te] sic etiam I'er. tibi GL lib**a (us) Pal. Priape a pia quadam anima qv

eras, in H quot annis] dk quod annis BK cotannis Rr 4 quidam] r om. L quidem R Plaut., Cure. I 1, 82 (v, 82) gurgulione / 5 f, eine, unde incipit versus Plautinus, excidit post Curculione ferlur forte igitur K fertur forte, igitur G 6 diferentiae L deferentiae G 8 non inverisimilem] AH ex corr. non inueniri similem RDGL et AH pr. uerisimilem dh et in mg. r ********* (ii inueniri) similem K *** inueniri similem (non) B 9 quae ea participiis Rr 10 us in litura h portatus add. r portatus portus] ex corr. G portus portatus LK et G pr. 11 artatus ar^us] ex corr. G artus artatus LKr el G pr. arcualus] rh arcitus RADHGLK curriculus

12 gresu GL 13 post dimimitiuum: curriculus add. R cm-rus BADG currus Kk currus id est curriculum H currus curriculus vel currus, curriculus edd. ante Krefilium 14 Cic. pro Marcello 1, 2 nee fas] nefas r ne fas B 15 uestro v. I. librorum Cic. uertere Rr ueteri plerique libri Cic. curriculo pro cursu. H 16 prouel e

ferrentur] rah proferr+ntur H proferentur RBAD proferuntur L proferuntur K sicut] sic D 17 quae spscr. in K participiis similia sunt GL mobilia ut est c

uisus sic B sic] sin Dd sicut H 18 mutationem ante B 10 nominibus] rh omnibus RBH ci'mi K partitipia R 20 est quando mueniuntur h est quando inueniantur^T 21 pro dicatus K sautius pro sautiatus D 22 lasus pro lasatus L V tronitrus L 23 sunt AGLKd masculina sint Hh quod in litura g 24 inueniuntur neutra GL

264

PR1SCIANI INST.

p. 715. 16 P.

p. 2-3. 74 K.

supra quoque docuimus. quomodo autem quaedam quarlae declinationis nomina etiani secundae regula protulisse superius veliistissimos ostendimus, sic ex contrario, quae | debuerunt secundae esse, quasi quartae est quando declinaverunt, ut chic sibilus huius sibilus', 'vadus', c vulgus', 'fretus'. Sis e n n a in XII h i s t o r i a r u m : p r o c u l s i b i l u s i g n i f i c a r e c o n s u l i s 80 c o e p i t . excipitur etiam 'lepus leporis', quod solum in e us' correptam desinens masculinum tertiae declinationis invenitur. "nam 'vetus vetens' commune est trium generum et 'Ligus' quoque 'Liguris' commune. S a l l u s t i u s in I I h i s t o r i a r u m : s e d i p s i f e r u n t t a u r u m ex g r e g e , q u e r n p r o p e l i t o r a r e g e b a t C o r s a n o m i n e , L i g u s m u | | l i e r . in- io venitur tamen etiam in c ur' desinens, 'Ligur', ut L u c a n u s in I : Et n u n c tonse L i g u r , q u o n d a m per colla d e c o r e Crinibus effusis toti praelate Comatae. quamvis c veter' etiam analogia exigit, ut bene sit dictum. A c c i u s in H e c u b a : V e t e r f a t o r u m t e r m i n u s sic i u s s e r a t , is pro'vetus'. q u o d C a p r o quoque prudentissime videtur,cum comparativus'veterior' et superlativus'veterrimus' 'veter? desiderent positivum. C a t o in I o r i g i n u m : A n t e m n a v e t e r i o r est q u a m Roma. P l a u t u s i n B a c c h i d i b u s : 1 supra quoque] G ex corr., quoque supra GL post quoque: et cornns add. R uncis incl. r 2 in regula B ostendimus J docuimus g ducimus G 3 ex econtrario L secundae debuerunt GL est quando in mg. add. A declinauere H 4 hie add. h huius] in litura k haec ni f. K huius sibilus add. r ' Sisenna in XII hist. p. 315 Kr. p.-377 R. 5 XV. GL XI B historiarum] b histoot* B sibilu] D Find. CCCXLVII h ('iinns' Krehlii) Rothius *% sibilus RBAHGLd sibilus K 6 caepit GLK solam D correptum L 8 et li

v

v

gus Rr ligus .oris eommone est quoque Gg ligus ligoris commune quoque est L ligoris quoque K et ex liguris quoque corr, B commune est D Sail, hist. II 13 p. 129 Kr. cf. Isid. origg. XII1I 6, 41 9 in om. GLK ferrum A' 10 quaem K litlora L Corsa] d causa Dt nominae B Ligur et Ligurum e

vv. II. edd. Isid. 11 ut in mg. K Luc. Phars. I 442 sq. 12 tousa ffh decore] plerique codd. Lucani cum utroque Vossiano decora alii; decora decore libri; decore decora

del. rhl; decore archetypus Prisciani 13 effusis] b effusi BL effussi GK toti Luanus totis libri Prise, (sic ni f. in litura etiam H) praelate comate a p. c. AD plate commatae

I sic f. in litura H * * (p. 5.,) Rr pcum GLK plata comata ad mg. I .poc. B t

comete Luc. Voss. A 14 quamuU (s) L eliam ueter BGL Accyis] b Actius BH Attius L Alt. Heeub. p. 210 Both. p. 168 Ribb., qui Hecubam ex solo h

Prisciano cognitam adJfeoplolemum referendam esse censet p. 321 becula GLK

15 Veteter B

s

iuserat L iuserat K

ccuba R ecuba B

16 Capro: cf. lib. Ill § 21 r

prudentissime ex prudentissimo corr. A prudentissimo K 17 ueterimus Gg positivum] b possessiuum B Cato origg. lib. 1 p. 99 Kr. fr. 13 p. 270 Roth. fr. XXI p. 28 sq. ll'r. 18 Antemna] v. 1. a g ascripta ' uel antemua', Antempna Lips. 2 antea

ante a.

Krehlii, Antemnantia mei omnes, quod f. vel ex gloss, ueterior vel ex Antemna orlum est, ut ante a. (ante amnem) fuerit a sciolo quodam appositum, cf. Varronem de I. L. V § 28 et Paulum, si dis placet, Silentiarhcm s. v. amneses p. 17 M. et Serv. ad Aen. VII 631 Antemnatium coni. Rolhius ueterior spscr. r Plaut. Bacch. V 2, 30 (v. 1150) cf. lib. Ill § ?1 bachidibus RBA bacchilibus L baehilibus GK

LIBER VI 79 — 82

265 p . 274. 75 K.

p . 716 P.

Seneni f l i b i dedo ilium v e t e r i o r e m , l e p i d e ut l e n i lum r e d d a s . Monosyllaba quoque in 'us' omnia, cuiuscumque sint generis, leitiaeXVI 81 sunt declinationis, quae et producunlur. est autem masculinum unum a 5 Graecis sumptum (ivg, 'hie mus muris', quod per obliquos casus producit u, 'muris muri', ideoque assumpsit r, quia non poterat u vocalis paenultima produci vocali altera consequente. itaque nominibus monosyllabis u longa est per omnes casus et similis decli|natio supra dicti nominis, ut c mus muris', 'plus pluris', 'ius iuris', 'tus turis', 'eras cruris', exceptis 10 'grus' et 'sus', quae sola in monosyllabis communia inveniuntur et in nominativo producuntur, in obliquis vero corripiuntur, quod apud Graecos quoque avg productum in nominativo reliquos casus corripit. et u paenultima ante vocalem posita longa Tion invenitur apud Latinos, ut 'arduns', 'siia', 'fluctui', 'riio'. sunt autem nomina in 'us' desinentia communia is quattuor, diw in 'us' productam monosyllaba et duo disyllaba in 'us' correptam, de quibus supra diximus, 'hie' et 'haec sus suis', cgrus gruis'. Virgilius: S t r y m o n i a e d a n t sign a g r u e s . Horatius sermonum 1 ibro II: ,,0 discerpta ferentes Membra g r u i s , s p a r si sale m u l t o non sine far re. 'vetus' etiam 'veteris'.et 'Ligus' (quod in cur' terminat nominativum 'Ligur', ut supra dictum est) 'Liguris'. praeterea 'imus', 'ullus', 'nullus', 82 'solus', 'totus', 'alius' quamvis verissima ratione nomina esse ostendantur, || 1 lepide] r lapide Rh lapidem GLK

3 cuiuscumque B '

4 est] sunt r

sunt

est

autem. TJnum masculinum (.Unum in lilura g) graecis G sunt autem unum masculinum graecis LI a om. K 5 sumptum] g sumtum GL MOYC GL hie mus] h humus ff? quod et. per BAH oblicos B 6 u ut muris GL du

Ideoquae Rr assnmpsit] g adsumpsit B adsumsit D sumpsit GL 1 proci* (t) Dd sequente GLK nominibus] in omnibus Arid in nominibus DH 8 u] rdh e

in

us RBADHL 9 eras curis R 10 sus et grus GL qua*+ sola monosyllabis Hh monosyllabis] b monasyllabis B commonia G 11 post nominatiuo: producuntum

tur — nominatiuo om. R add. r

liq

12 produc in Rr

rcuos Kk

o

longua GL

apud ex aput corr. B

13 non inuenitur

uel r

14 fluctui Dd

ruo] suo G suo LK

v

nomina] ex corr. L omnia GK et L pr. commonia G cummunia^T 15 duo 'syllaba Rr 16 gruris B 17 Verg. Aen. X 265 pout Virgilius: in X. D in I georgicon L (cf. georg. 1 120 Strymoniaeque grues etc.) dicit K in III add. r 18 strimoniae AGd strimonie D istrimoniae R strimoniaeque L strimonia K sygna D 19 Hor. serm. 118, 86 sq. _sermonem liber. II. R in sermonum libro II r in sermonum liff II AG sermonum I. L 20 discerta B 21 inbra D 22 quod et in B terminat nominat nominatiuum Rr

23 est om. L a

add. d, post nullus re-pet. A

24 ostenduntur Rr

a

Praetere R

ullus

266

PRISCIANI 1NST. p. 275. 76 K.

p. 717 P.

ut in pronomine clocebinms, tamen pronominum 'sequuntur declinationem illorum, quae in 'ins' tenninant genetivum, quamquam inreniantur apud veteres et nominum modo declinata, id est genetivum in i et dativum in o desinentia, nee solum haec, sed omnia, quae simili declinatione proferuntur, sicut iam in superioribus ostemlimus. T i t i n i u s i n b a r b a t o : s quod quidem pol mulier dicet, Namque uni collegi sumus, 'uni' pro 'unius'. A f r a n i u s in s u s p e c t a : Adeo ut te s a t i a s c a p e r e t t o t i f a m i | l i a e , pro 'totius'. C a t o in I o r i g i n u m : n a m d e o m n i T u s c u l a n a c i v i - i o t a t e s o l i L u c i i M a m i l i i b e n e f i c i u m g r a t u m f u i t , 'soli' pro 'solius'. idem: q u i t a n t i s p e r n u l l i r e i s i e s , d u m n i l a g a s , c nulli' pro 'nullius'. P l a u t u s in t r u c u l e n t o : quasi vero corpori reliqueiis f . p o t e s t a t e m c o l o r is u H i c a p i e n d i , m a l a , 15 E ulli' pro e ullius'. c alius' quoque tam c huius allus' paenultima circumflexa quam c alii' genctivus invenitur apud veteres. C a e l i u s in V: nullius c a l i i r e i n i s i a m i c i t i a e e o r u m c a u s a , a l i i ' pro ' a l i u s ' dixit. C a e s a r in A n t i c a t o n e p r i o r e : u n o e n i m e x c e p t o , q u e m a l i u s m o d i a t q u c o m n i s n a t ' u r a f i n x i t , s u o s q u i s q u e h a b e t c a r o s . 20' M. C a t o in c e n s u r a d e v e s t i t u e t v e h i c u l i s : n a m p e r i n i u r i u m s i e t , c u m m i h i ob e o s m o r e s , q u o s p r i u s h a b u i , h o n o s d e t u r , u b i d a t u s e s t , turn u t i e o s m u t e m a t q u e a l i i m o d i s i m . G. L i c i n i u s in I I : p e r v e r s u m e s s e a l i i m o d i p o s t u l a r e . 1 pronominae B

docebimus] I doceuimus B docuimus GL v

tamen] h tan-

U

turn H secunlur BDHr sequntur Gg declinationem sequntur K 2 ius] us Bd apud ueteres inueniuntur GL 4 sed et omnia L 5 iam] etiam GK in add. r superiobus H Tilinius in barbato: v. § 36 6 pol mulier ex mulier pol corr. K dicit AHKr et libri § 36 7 namque] L pr. nanqne-K el L e

,

ex corr. colligi G colligii B collegii BADHLK 8 affranius GK Afranins in suspecta: v. § 36 specta B 9 satias] r satis BffCfLK totae K et quos praes

terea I. § 36 10 Caton. orig. lib. I: v. § 36 tu|seculana Dd 11 soli*(i) L mamellii G mammilii K 12 idem] idem in secundo s. Idem in II. edd. Cat. fr. inc. v. § 36 tantis pro B nullae sed ni f. corr. ex nulli AT nihil B nullae iterum, ut videtur, correctum ex nulli K 13 Plant, trucul. II 2, 37 sg. v. § 36 14 corporisff corpori* (s ?) Z 15 Tuo yotestatem Plautus capiendim Vet. Plaut. 16 ulli pro in lit. el ad mg. b circunflexa L et ex circumflexa mut. G 17 Caelius] d § 36 Cecilius RBADGLK CaeciliusZT Caelius in V: o. § 36 18 alius -Rffaliae ex alii nif. mut. K alii] hie etiam DH et ex eodem voc. nif. aliae corr. K 19 Caes*ar(s) G Caesar in Antic,at. priore: v. § 36 Cesar inticatone.0 20 oms DGLKa 21 M. Calo h

in censura de vestitu et vehiculis: v. §36 vehiculis] k ueiculis Aa uechiculis GLK uehi***** H per iinuriam B periurium GK 22 si et LK ob] rb ab RB o

eas Aa quos et prius L 23 turn ex cum corr. K mutiem A mo*tem (r ni /".) L motem K G. Licinius] Glicinnius H licinnius B.BAL C. Licinii Macr. ann. lib. II: v. § 36 24 .V. K

LIBER VI 82. 83

267

p . * I 7 . 18 P.

p . 27fi. 77 K.

Feoiiniiia eiusdem terminationis correptae, si sint arborum nomina, 83 secundae erunt declinationis, ut 'haec ornus huius orni', ehaec fagus fagi, , 'haec pirus piri', 'haec cupressiis cupressi'. excipitur 'quercus', Taurus', 'pinus', 'cornus', 'ficus', quae tam secundae quam quartae inveniuntur. 5 C i c e r o in c h o r o g r a p h i a : ibi q u e r c o r u m rami ad terrain ia* c e n t , ut sues quasi c a p r a e ex ramis glande pas carittir. Virgilius in VIII: Arma sub a d v e r s a p o s u i t r a d i a n l i a quercu. S t a t i n s in VII T h e b a i d o s : in c o r n u d e p r e s s u s Ac.hiva. V i r g i l i u s in X I : ferro s o n a t alta b i p e n n i F r a x i n u s , e v e r t u n t a l t a s ad s i d e r a p i n u s . C i c e r o in II de o r a t o r e : c u m f a m i l i a r i s j| q u i d a m q u e r e r e t u r , | is q u o d d i c e r e t u x o r e m s u a m s u s p e n d is se s e de f i c u , a m a b o t e , in q u i t , d-a- mi h i - e x i s t a a r b o r e , q u o s s e r a m , s u r c u l o s . M a r ti a I i s in e p i g r a m m a ' t i b u s : D i c e m u s f i c u s , q u a s s c i m u s in a r b o r e n a s c i . sin vero in productam 'us' termincntur, ablata s, addita 'tis' faciunt geneti-'nvum, ut 'haec servitus huius servitutis', 'virtus virtutis', 'salus salutis', 'senectus senectutis', 'iuventus iuventutis'. excipiuntur 'tellus telluris', 'palus paludis', quae duo rion habuerunt t in genetivo. 'palus' tamen etiam correpta 'us' invenilur apud H o r a t i n m de a r t e p o e t i c a : 1 Feminina — cupressi in mg. add. g 2 saecundae G erunt] sunt K liaec cornus huius corni BHk huius orni] horni A .ui L fagi in lit. b huius fagi R 3 haec om. DGLK add. g huius pyri R haec om. GLK cups .sus D cupsus cupsi L cupsus .s>i K cupressu cupressi B ' huius cupressi R Excipiuntur DGL 5 Cic. in chorographia: Gic. ed. Or. Nil 2, 493 chorographia] sic RAD ortographia GLK hortographia BHd cosmographia (sed os in litura) Caroliruh. alter chosmographia Zrvicc. 2 chronographia Zwicc. 1 Krehlii cronographia i

Darmsl.* cf. v. I. ad lib. Ill § 25 ubi Rr ibi quercorum] d ibiq; uercorum D querquorum R 6 *ramis(t) R glande] h clande D grande K glade H Verg. Aen. V11I 616 7 VIII*(I) A 8 radiantia] »• radieutia RK cum aliquot Kbris Vergil, cf. lib. XIIII § 50 9 Stat. Thebaid. VII 647 III B tebaidos K • h

10 depsus GLd dpsos D deprensus Vind. CCCXLVII cum Statio achiua Rr 11. Verg. Aen. XI 135 sq. XU BGLK 12 Ferro ex Ferre corr.- A alia] icta Caroliruh. alter cf. lib. V § 28 bipinni Dffr bibinni K 13 altas] sic etiam nonnulli libri Vergil, ex dett. actas Med.'Pal. Rom. pinos Tiled. 14 Cic. de orat. 11 69, 278 qdam G quereretur] r queretur RK quaereretur Da quaereret B x

15 ursorem A

•

,

16 inquit] ah inquid ADHK

ex] de codd. aliquot Cic.

hista H ea Cic. codd. Lagom. 2 el 36 ex praestantissimis

surculos] I serculos A

epi

sarculos GL Martial, epigr. I 65, 3 17 grammatibus L •• 18 in spscr. Ab 19 productam] b producta B us productam gl terminantur HGK ' 20 seruih

tus. tis K uirtus uirtutis om. B arle poet. v. 63 sqq.

23 oratium RD oratium BAK

Horal. de

268

PR1SCIANI INST.

p. 718 P.

p- 277 K.

Debemur morIi nos n o s t r a q u e : sive r e c e p t u s Terra Neptunus classes aquilonibus arcet, R e g i s o p u s , s t e r i l i s q u e diu p a l i i s a p t a q u e r e m i s . 84 alia nomina eiusdem generis [id est feminini] in 'us' correptam desinentia quartae sunt declinationis, ut 'liaec nuriis huius minis', 'haec tribus huius 5 tribus', 5haec manfis huius maims' ex quo compositum eiifs declinationem sequitur, c hic centimanus huius centimanus'. H o r a t i u s in II c a r mi n u m: Testis mearuin centimanus fgygas S e n t e n l i a r u m ., in 'haec anus huius anus', nam T c r e n t i u s contra hanc regulam i n h e a u t o n t i m o r u m e n o dixit 'anuis' more antique: ipsam offendimus Mediocriter vestitam veste lugubri, Eius anuis causa, opinor, quae erat morlua. 15 excipitur 'haec alvus huius alvi', quod veteres frequenter mascivlino genere protulerunt. A c c i u s in a n n a l i b u s : u t q u a m f r a g i l i s s i m u s alvus. Cato ad f i l i u m : ex d o l o r e , ex f e b r i , ex s i t i , ex m e d i c a m e n t i s b i b e n d i s , e x c a t a p l a s m a t i s , e x a l v o l a v a n d o . C i n n a in S m y r n a : 20 1 debemus ADHLKr

nostra quae sine BK

nostraque sive receptus] a

nostra quaesiuere ceptus A nostra quesiue r e c e p t u s / / 2 clases GLo\as,i\'sv.l. ap. Hor. 3 sterelisque BH sterilisue pars codd. Horut. 4 nomina] ornnia BHK 6 •declinationem eius L declinationem in marg. add. k declinationem - j - set

quitur G

7 sequimur H

huius centimanus om. D

oratius K

Hor. carm. Ill

4, 69 sq. 9 gygas] R gigas ADLK el libri lib. XVII § 152; atque sic gygas vel gigas libri Horatiani fere omnes et h. 1. et carm. lib. II 17, 14; al. Gyges et, quod apud Hor. recipiendum est, Gyas. Prisciani vero codex et ipse s. gygas s. gigas praebuit. gigans BH II libri f. carm. II 17, 14 memores carminum II K 11 Ter. heautontim. II 3 , 44 sqq. eautontimoramenon R ea utontimorumenon A eautontimorumenon BH eutantamor G eutanlonior L eaeutontamoromen A" 13 offendimus Rr

14 ligubri K

protuleref A

15 casa H casa K

accins lir actius H

16 lmins om. G

Att. annal. p. ill

17 protu*lernnt (1) G

fragm. hist. Rom. ed. Kr. cf.

Non. 193, 25 18 fragillissimus HG al*us ( i ) A post aluus: Persius [ sat. 1, 17] liquido cum plasmate B, quod est gloss, ad cataplasmatis, -tin. 20, pertinens 19 Cato ad filium] Cato in epistula ad fllium: ex dolore — bibendis. lib. VII § 59. epistularum fragmenlis haec inseruit Lion p. 4 9 , at v. 0. Iahnium in act. soc. scienl. Saxon, cl. hist, phil a. 1850 p. 267, qui docet referenda haec esse ad.isagogen commentarii, 'quo medeatur filio, servis, familiaribus' ap. Plin. nat. hist. XXVIIU 8 , 15, ipsum vero hunc commentarium partem e/fecisse eorum librorum, 'quos scripsit ad filium': cf.Bockhium in act. acad. Berol.menstr. a. 1854 p. 280 Fleckeisenum Caton. poes. rell. p. 14, qui prudenler nostro loco pedestremorationemvindicaverunt frebri Rr mendicamentis/)

20 cntaplasmatas H caplasmatis L

aUuo L

leuando R labando B

C. Hehiii Cinnae ex Smyrna fr. I ap. Weichertum poet. Lat. rell. p. 187 sq. smirna LK

LIBER VI 83 — 86 p. 718. 19 P.

269 p. 277. 78 K.

At s c e l u s | i n c e s t o Cinyrae c r e s c e b a t in alvo. itaque secundum hoc genus bene declinatur calvus alvi'-. V i r g i l i u s tamen femininum hoc protulit in 11: In l a t u s i n q u e feri curvam c o n p a g i b u s a h u m . 3 'humus humi': hoc etiam neutrum in euin' desinens invenitur apud veteres, 85 secundiun quod oportune lianc declinationein servavit Lae|[ vi us in A d o n e : Humum humidum p e d i b u s fodit. G r a c c h u s in T h y e s t e : Mersit s e q u e n t i s humidum p l a n t i s humum. 10 'doinus huius domi' et 'domus huius domus'. T e r e n t i u s in e u n u c h o : do mi focique fac vicissim ul me m i n e r is. V i r g i 1 i u s in VI: Hie labor ille domus et i n e x t r i c a b i l i s e r r o r . O v i d i u s in 1111 m e t a m o r p h o s e o n : is domui communis u t r i q u e . 'colus coli' et 'colus'. V i r g i l i u s in VII1: Gui t o l e r a r e colo vitam t e n u i q u e Minerva. S t a t i u s i n VI: sed h u i u s '2o E x t r e m a i a mfila c o l u , d a t u r or do s e n e c t a e . 'Venus Veneris' quoque excipitur, quod solum proprium femininum in- 86 venilur Latinum in c us' desinens correptam. et forte ideo sic declinatur, ne, si 'Venus Veni' declinaretur, dubitationem haberet genetivus cum'veni' verbo imperativo. 'incus' etiam 'incudis', quod ponit N o n i u s Mar eel le

1 incaesto A incesto Kk incestum turpe cod. Char. p. 6i P., quod ex incesto cinure corruptum videlur Lindemanno ed. suaep. 44 not. 21, incestum turpi com. TVeichertus Cinyrae] a ciimae libri nisi quod Cirenae unus Krchlii Smyrnae Burvmnnus ad Ovid, metam. X 298 craescebat 0 2 Verg. Aen. II 51 3 II Aeneidos G 4 inquae D ferit Verg. Med: compagibus RADGLK 5 in ele

urn disinens (dissinens K) neutrum GLK ures L 6 oportuuae BA Laevius] ex cod. suo G.I. Vossius caslig. et not. p. 1 cf. hibl.cvit. nov. II 32 sq. Weicherlum I. I. p. 41 leuius BDGLK Huius RAHl Laevius in Adone: v. TVeichertum I. I. p. 53 sq. Livii Andronici dramatum reliquiis post alios inseruit Bothius I. I. p. 7 cf. Klussmannum Liv. Andr. dram. rell. p. 5 adonae A andone G 7 humi**dum H post humidum: pedibus — humidum om. R add. r 8 Graccus rh gracus H gratus BDGLK grachus A Gracchi Thyest. fr. p. 272 Both. p. 196 Ribb. cf. H'eichertum de L. Vario et Cassio Farm. p. 170 sq. in tithes temer sit L in tithestener. sit G inthithes temersit K thieste R 9 humidum] rh humidumdum RHK plantas Bentleius ad Hor. art. poet. v. 260 10 domus post et om. K Ter. eunucli. IIII 7 , 45 eunacho L enucK D iunacho G iunucho K 12 Verg. Aen. et

VI 27

13 lanor K

inextricabilis B

14 Ovid, metamorph. IIII 66

V

15 commonis Gg communis utrique ex utrique communis corr. A 16 Verg. Aen. VIII 409 VII GL 17 tollerare G tenuique ex teuui quae corr. A mineruam Rr 18 Slat. Theb. VI 379 sq. 19 Sed eius L 20 extraema' A fil*a ( i ) A flsa Slat. Cass. colo Slat. Cass. al. 21 excipitur spser. in B 23 Veni spscr. in L genitiuus spscr. in K 24 inuperatiuo L Nonius] •;• Nouius RBALk Nonnius H marcellins B Nonius Marcellus de dociorum indagine (id est operis de compendiosa doctrina cap. Xll) p. 523,

270

PRISC1AM 1NST.

p. 719 P.

p. 278. 79 K.

lus de d o c t o r u m i n d a g i n e : m a s s a m a l l e i s c u d i t u r , u n d e etiam i n c u s e s t a p p e l l a t a , cuius quia et genetivi paenultima c cu'etin verbo 'cudo' eadeni syllaba producitur, debet quoque in nominative produci. i vides r e f e r r e me uvidum r e t e s i n e s q u a i n o s o pecu? et S o l i n u s in m e m o r a b i l i b u s de Britannia dicit: ita p a b u l o s a , ul p e c u a , nisi i n t e r d u m a p a s t i b u s a r c e a n t u r , ad p e r i c u l u m 3 1 : Stricturae dictae s u n t , quae de ferro candenti micant, cum m a s s a m a l l e i s c u d i t u r , u n d e et i n c u s e s t a p p e l l a t a 1 m a s s a ] massa ferri R ferri massa o GLK 2 peneultima genitiui G peniultima genetiui L 3 cudem Rr in nominora animalia

minatiuo quoque R hoc

4 femininura

maioia

v

Kk

pecodis Gg

5 est pecus GLK

est pecus Kk cae*sar ( s ) G Caesar in auguralibus] corr. ex cesa in aguralibus A ad L. Iulium Caesarem haec auguralia pertinere coll. Prisciani lib. VIII § 15 docuil Nipperdeius in ed. C. Ittlii Caesaris p. 7»5 sincera] d sincoera GL sinceras D 6 Very. Aen. I 405, versus repetitus ex georg. Ill I 135, unde f. in II A in IIII georgicon k Find. CCCXLVII 7 psae'pibus a 8 pecu] L ex corr. pecus GK el L pr. unde om. GLK et haec BHr paecua D Hoslins] / . A. Fabricius bibl. Lat. med. et inf. Latinitatis lib. Vlll's. v. Hostilius t. Ill p. 281 sq. h

ed. Mansi, cf. JVeicherlum. I. 1. p. 16 aqq. Hostilius BGLK Ostilius RD Ostilius AH 10 pastibus] r partibus RK pulsi AHK 11 Plead, mere. Ill 1, 11 (v. 509) 12 pecua] sic etiam Ambros. Plauli peculia Vet. pecula Decurt. al. 13 n

Idem BLd Iterum GK Plaul. trucul. V ( 1 ) G4 14 adlic G adhuc L ad hanc ego in crumina obligata Pall. Plaut. . collo in crumina] collo in crumena Camerarius oollo In R collo nerumina A collone rumina GDK colone rumina L collo neruina Br eollo neru*** H collo neruant h defero] d deforo D differoff difero L 15 Item A Plaut. rud. 1111 3. 5 (v. 942) cf. lib. VII § 55 16 Non vides] Nam uides Plaut. Fet. cf. Fleekeisenum in Iahnii ami. LXI 40 sq. referre G proferre lib. VII I. I. codd. fere omnes uiuidum GLK rete] rk cum Pall- Plaut. recte R rectum GL restem K retem qua

lib. VII I. I. scriplura orlum

siucs | quamoso B esse patet) G

qua scamoso {quod ex scamoso archetypi 17 Solinus in memorabilibus 2 2 , 2 nieN " n morabb. A memoralibus DGK memorabibus L britania Rr brittania KDd brittaiiia i

Aa briltania Bll britannia /> apenculuin Rr

s

18 pecua ibi, uisi Solini edd.

partibus DdK

LIBER VI 8 6 - 8 8

271

p. 719. 20 P.

p. 279. 80 K.

a g a t s a t i a s . praeterea invenitur apud vetustissimos 'intercus intercutis', 87 et proprie 'intercus aqua' dicitur, quam Graeci vdyunu nominant. P l a u t n s in f r i v o l a r i a : Is mihi erat b i l i s , aqua i n t e r c u s , t u s s i s , febris. 5 Cato autem quasi adiectivo eo est usus, dicens i n t e r c u t i b u s s t u p r i s o b s t i n a t u s pro 'intestinis', ut sit secundum eum 'hie' et 'haec' et 'hoc intercus', id est 'qui' vel 'quae' vel 'quod intra cutem est'. [| nee miram declinationem simplicis sui id qiioque servare, quamvis nominativi terminatione mutata, quod in omnibus paene fieri compositis invenimus: 'hoc cor 10 huius cordis, hie' et 'haec' et 'hoc concors concordis'; 'hoc caput huius capitis, hie' et 'haec' et 'hoc triceps tricipitis'; similiter 'hoc corpus corporis, tricorpor tricorporis' et omnia talia. excipitur 'exanguis', quod, quia commune est in 'is' brevem desinens et in e brevem facit neutrum, parem habuit nominativo genetivum 'huius exanguis', quomodo omnia similia. is Graeca, quae apud Graecos in og desinentia mutant o in u, secun- XVII 88 dae sunt declinationis, ut *Kv$og Cyrus Gyri', 'TlvXog Pylus Pyli', W|Aayog pelagus pelagi' (sic 'Xccog Ghaus Chai'. Ovidius in X I I I I ' m e t a m o r p h o s e o n: 1 satias] r Solinus satietas BAGK sacietas RDH satietatis L apud] d aput D vetustlssimos] b uetussimos A uetustis*** B intercu*tis H 2 ri

propriae RBH prope Dd YAPOTTA GLK sordida aqua quae inter corium et carnem sit gloss, in K Plaut. frivolar. fr. 2 p. 438 Both. Plau[tus in friuolaria: Is mihi] erat bilis querquefra tussis] Fest. p. 257 b , 31. Plautus: Is mihi erat bilis querqueratus. Paulus p. 256, 12 3 fribolaria RADG friborlaria H fribularia a

s

BK 4 eras RBADK et in litura H equa Rr tusis Rr f*ebris A febris querquera Priscianwn scripsisse ait Ant. Auguslinus ad Fest. I. 1. 5 Cato in oratione in Q. Thermum de decem hominibus: v. Fest. p. 193 a , 10: Cato in Q. Thermum de x. homiaibus: rumorem, famam flocci fecit intercutibus (capitas cod.) stupris obstinatus, insignibus flagitiis, cf. Bergkium H. A. L. Z. 1842, 105, 232 Meyerum I. I. p . 4 2

6'eum intercus hie Gg

7 intra] hit L

8 nomjnatiui ex uo-

.i. cutis

miuatiuus corr. L nominatiui Kk terminationem Rr 9 poeue B 10 hie et haec concordis B hie et haec et hoc concors. dis supscr. in K et hoc om. L 12 tricorpor] hie et haec et hoc tricorpor L quod non seruat simplicis declinationem sicut supra dictum est gloss, in K exanguis] g exsanguis DHGKL 13 commone Cm G 14 gento A exsanguis BDGLK exsangut+is (in) H post exanguis : quae faciunt masculinum et femininum in .is. et neutrum in ,e. nomit. et gent, aequales s ique

add. D del. d

15 quae]

qq

A

os RBADHGK

(>og] I Kipoo in litura g CYPOO L hyros A

pylus pyli AOC,

saecundae RD

cyrus cyri CYPUO CYPY Rr cirus ciri GL

amor

16 Kvm-

•

TTYAI, Rr TTIAOC. philus. li G (|>IAOC philus pliili L TTYAUJC pilus. li el in nig. pila

arma diuina, pilae siluae montuosae, pilus de capite Kk TTEAArmc R pelagos L mors 17 XAUJO Kk chaus chai in litura et ad my. r Ovid, melamorph. XI111 404 sq. N

XVII GK VII L

metamorphoseo Rr

272

PRISC1ANI INST.

p. 720 P .

p . 280 K.

Et Noctem N o c t i s q u e deos E r e b o q u e Chaoque Convocat, id est cab Erebo' et ca Chao', sicut ca pelago'), absque illis, quae in gog desinentia antecedente alia sub eadem syllaba consonante poj in f er' ver1 unt plerumque, ut 'uygog ager', 'MevavSQog Menander', de quibus supra 5 docuiinus. si eiusdem sint et apud Graecos terminationis, in 'is' faciunt genetivum Latinum, ut ^Oldtnovg OiSlnodog, Oedipus Oedipodis' - quamvis P l a u t u s ablativo casu rab Oedipo' dixit pro'Oedipode' i n P o e n u l o : Nam isti q u i d e m h e r c l e o r a t i o n i f . O e d i p o Opus [est] c o n i e c t o r e , qui S p h i n g i i n t e r p r e s fuit _, io 5 Msla^novg MelapiTtodog, Melampus Melampodis'. c Panthus' enim et 'Eunus' et 'Antinus', quae per synaeresim in ovg diphthongum apud Graecos proferuntur, cum apud illos secundum integrorum regulam declinantur -id est in og desinentium: in ov enim diphthongum terminant genetivum-, apud nos quoque debent secundae esse declinationis, sicuti si integra eorum 15 inveniantur, necesse est ea declinare. 'Ildv&oog Ilav&oov, IJdv&ovg ndv&ov'. 1 Erebonque Chaouque, Erebumque Chaoque, Herebumque Chaosque, vv. II. detl. codd. profundilas

Ovidianorum chaoque Kk chaoque ****** couuocat L 2 conuocant B- 3 herebo A eribo G herebo b a om. BGK add. b puic R ros GK *ros (e) L post Qog: desinentia— gosom.Radd.r irosGL conuertuntBADGKr 5 ATPUICJR agrosZ. ager] pro ager RBAK et in titura H ager. ri G MHNANAPOO G MHNANAPUIG R menandros L promenander A menander. ri G supra spscr. in K 6 sin eiusdem BADH o o genitiuum latinum faciunt GLK 7 ut om. L OYAITTWYC TOYAITTWAOC Rr Ye OIAITTOIC.

Y OIAITTOAOC D

e

OBAITT0Y0. 0EAITT0A00. G OedlTIOYS O e d y p o d o S L OOAITTY0 Oe-

AI

AITTOALUC K OITTOAOC H Oedipus Oedipodis] om. R oedippos huius oedippodis r oedip+us oedippodis D oedippus oedippodis AH odipus. odqpodis GL 8 Plant. Poenul. I 3 , 34 sq. causu B cassu G Oedipo] b **dipo R oedippo AHrd oedypo L *dipo B edippode Rr eodippode H oedypode L oedippo w dein Aa penulo libri 9 erele R herode G herodae L heiodiae K ercleo w rationi Aa eodippo R oedippo ADHr cum Vet. Plaut. oedypo L 10 es RGL coniecture AK coniacturae R coniecturae, HGLra qnis phingi r cum Vet. quis pingui R quis flngi quis

quis

AHG quis flngui K qui spigis h fingi L spingi

I

scribendum cumBothio: ora-

Y

tioni est Oedipo | Opus coniectore

11 MEAAMTTOIO Dd

Mskdjinovg

M£Xccfi7toSos]r pro

Melampoys melampodos RL Kk Pantus D Phantus BH

Melampus] h melampos B melampois H Panthus 12 eunnchus H et antiuus et alcuius^l ooc in OYC

A'

ooc in OYc(siV)—declinanlur in vig. add. h OYS Rr 13 proferantur Dd intigrorum GK 14 id est in oc in litura h hoc Rr ooc d post desinentium: iii OY enim diptongum. apud graecos proferuntur cum apud illos secundum integrorum regulam declinantur. id est in oc desinentium repetivit deinde del. A 15 et sicuti Ah sicut r et sic f. in litura H intigra GK in**tegra L 16 Tlavoo o o •S^oos] a TTANHOYC A •

[jauthoys panthoy / / UAN000Y D TTANOOC B

TTANOUJOC TTANOWUJY TTANOUIYC TTANOWY Rr panthoos panthooy

TIuv&oov]

nANOOY BD TTANT6V K

TTANTOYC H

lluv&ov]

LIBER VI 88. 89

273

p. 720. 21 P.

p. 280. 81 K.

et nos ergo Tanthous Panthoi, Panthus Panthi'. H o r a t i u s
1 panthoys panthoy Rr

phanthous phanthoi phanthus

phanthi B

h

phan-

pro

tus plianthi H

_

Oratius HGK

Hor. epp. I 2, 27 sq.

alcinous Kk

s

c\

2 alcinoy HG 3 numeru LK immeros BA numero Dd sumus A summere G 4 penelope RHGLK Penelopes codd. aliquot Hor. dell. i

d

•

connebu-

s

loneis G nubulones K alcinoque Rr 5 aput Dd nominatinum Rr et 110catiuus add. r gregorum D 6 Verg. Aen. II 319 (deficit Rom.) in *II (p) o

L

aeineklos R aenaedos G o

atriades Kk

c

7 panthoys GL phanthus Hh phantus B

panthoy

c

othriades D athryades Med.

artis Rr archis A Med.

foebique

h

AD poebique d pebique H o

8 Verg. Aen. II 322 (deficit Rom.)

h

I oca A pantu R panthoy GLK phanlu H phanthu B 10 et addita h tus] boo tus B 13 ris add. r pundus L uel

9 summam G

mono h

syllaba Rr punderis L

11s 14

h

t. leris Dd olus oleris Rr holus holeris A olus oleris B onus oneris h. I. om. B onus — sceleris h. I. om. H *oneris (h) D scelus sceleris] I solns soleris DGK et in litura L 15 post sceleris: olnus olneris (ad mg. solus soleris) add. A raonus moneris RDGLK (supscr. monitio in K), del. et olnus olneris spscr. r 16 post generas: onus oneris scelus scelevis m*nus m*neris (o - o in u n ab e

h mut.) add. H onus onei'is holnns holneris monus moneris add. B

foenus f*no-

e

ris Rr faenus faenoris BDH foenus foenoris GK fonus foenoris L fenus fenoris in fuenus foenoris hie et simililer

per

totum h. 1. mntavit

A

o

Iuv, sat. 1III 1 1 , 39 sqq. ,

18 faenoris RBDH faenoris K 20 antiqui fuer fenoris A feneris] r faeneris RBDH foeneris K et unde et uerbum et foeneio L et unde uerbura foenero K uerbum e

et fenero G fenqro h. I. A faenero D foenero K GRAMMATICI LATINI II.

fencratnr B foenerator K 18

274

PRISCIANI INST.

p. 721. 22 P.

p. 281 K.

et 'pignus pignoris' et cpigneris', unde 'pignero pigneras'. Lucanus in I I : Pignora nulla domus, nulli coiere propinqui. l u v e n a l i s in I I I : v i g i n t i milia fenus 5 P i g n e r i b u s p 0 s i t i s. alia omnia mutant 'us' in 0 productam quidem, si sint compacativa, et accepta 'ris' faciunt genetivum, ut 'hoc melius huius melioris', 'hoc felicius huius felicioris', correptam vero, si non sint comparativa, ut 'hoc decus huius decoris', 'hoc stercus stercoris', 'hoc pecus pecoris', choc fri-10 gus frigoris', 'hoc tergus tergoris', 'hoc nemus nemoris', 'hoc corpus cor90 poris', 'hoc tempus temporis'. excipiuntur ea, quibus verba adjacent e habentia in paenultima syllaba: 'ulcus ulceris ulcero', 'opus opens operor', 'latus lateris latero', 'viscus visceris viscero', ex quo compositum 'eviscero'. O v i d i u s in VI m e t a m o r p h o s e o n : 15 E q u i b u s una t r a h e n s h a e r e n t i a v i s c e r e tela. et alia tamen paene omnia e habentia ante 'ris' in genetivo habent similiter huiuscemodi verba, ut 'pondus ponderis pondero ponderas', 'sidus sideris sidero sideras', unde compo|[situm 'considero' et 'desidero', 'munus muneris munero muneras', 'genus generis genero generas', quae pro 0 e ha-20 91 bent in paenultima syllaba. breviter igitur possumus colligere regulam et sic dicere: omnia neutra supra syllabam in 'us' desinentia, si habuerint verba in 'ero' exeuntia, per 'eris' faciunt genetivum, ut 'pondus ponderis pondero ponderas', 'ulcus ulceris ulcero ulceras', 'latus lateris latero lateras', 'holus holeris holero holeras' - Gn. M a t t i u s : 25 M e o s h o r t u l o s p l u s s t e r c o r o q u a m h o l e r o _; 1 et pignoris et G Luc. Phars. II 370 3 Pignera Voss. B al. Luc. coire BADHGK 4 luv. sat. Ill 9, 140 sq. 5 XX L et in litura G faenus BDH foenus GK 6 pigneribus etiam Pith, pignoribus libri luv. dett. 1 Alia aero omnia K quidem si] A si quidem K sint add. k 8 genitiuum add. k hoc melius melioris B hoc felicius huius feliciorisj hoc facilius huius .ris o

K 10 huius stercoris BAHK huius stereeris L huius pecoris AHGLK 11 huius frigoris LK huius tergoris LK huius uemoris GK huius corporis GLK 12 huius temporis LK adeacent A 13 syllaba om.- K ulcus *•***••*• ulceris L opero A 14 compositum] r compositur R 15 Ovid, metamorph. VI 290 methamorphoseon R 16 viscere] r uiscera RGLK uiscera telo, uiscera ferro, uiscere telum libri aliquot Ovid. tela ex tale corr. A taela L 17 poene Rff pene r e om. B 18 huiusmodi ff 19 compositiuum H et desii dero] b ****sidero B 21 collegere G collegere K 23 eris faciunt in litura r et ut Rr 25 olus etc. ra GN. mattius b Cn. Mattius G. 1. Vossius de anal. 1 43 p. 494 ed. Foertsch. GN. martius B gn. rn. actius D T N . m. actius H Gn. m. c

?

acius A gn. martius GLK accius R C. Matius Wernsdorfius poet. Lai. min. I1II 569 s?. Auberti de Matio comm., quae Christianiae a. 1844 prodiit, inspicere mihi non limit •quidam poeta' in (lies. Lai. Mai auct. class. VIII 394. 518: meos hortulos plus olero quam stercoro: 'Caeeilius' ibid. p. 274: meum hortulum plus holero quam stercoro cf, lac. Beckerum philologi IIII 81 sq. Cn. Matiii mimiamb. fr. 3 in comic. Lat.

LIBER VI 89—92

275

p. 7'2'2 P .

p . 281. 82 K.

alia vero o habent paenultimam correptam, [ nisi sint comparativa: 'tempus temporis', clitvis Ikons', excipitur Virus', quod quidam indeclinabile, quidam secundae declinationis esse voluerunt secundum L u c r e t i u m , qui sic protulit: 5 L i q u i t euim s u p e r a t a e t r i v e s t i g i a viri. idem: G o n c o c t o s q u e suo c o n t r a c t a s p e r d e r e viro. 'vulgus' quoque excipitur, quod tarn neutri quam masculini est generis et secundum regulam masculini declinatur. similiter e pus' non habet in usu IO genetivuin, ne, si 'puns' diceretur, esset quantum ad eandem scripluram dubitatio, utrum dativus esset pluralis a puro 'puris', an genetivus singularis ab eo quod est 'pus', quod indeclinabile est. In cys' Graeca sunt tantuinmodo et tertiae declinationis. mutant enimXVIIf 82 og genetivi Graeci in 'is', ut 'Phorcys Phorcyis', 'Erinys Erinyis', 'amphi15 brachys amphibrachyis3, 'chlamys chlamydis'. sed haec Graece quoque prolata inveniuntur. In 'aes' diphthongum duo inveniuntur: 'hie praes huius praedis', 'hoc aes huius aeris'. In 'aus' desinentia feminina sunt et ablata s, addita 'dis' i'aciunt ge•20 netivum, ut 'haec laus laudis', 'haec fraus fraudis'. fragm. ed. Both. p. 267

meas Rr

o

litura B

sterc*ro(e) L

hortulos A hortolos H ' plus stercoro in h

holero AG olero D

2 Excipiuntur AD

3 decli-

i

nationes Rr uoluerunt esse GL lucrecium R Liter. II 476 5 Liquit] ra Liquid RA inquit (;. e. linquit) libri Lucreliani linquit Prise. Dresd. teste Krehlio supera] Lucretius supra codd. Prise. tetri RAGLK diri Prise, de XII vss. Aen. §144 vestigia] primordia Priscianus I. I. cum Lucretio 6 Lucr. II 853 7 Concoctosque] Lucretius contractosqueftJW contractas] R libri Lucr. H.A. Kochius mus. phil. VIM 305 sq. coutractans GKd Laehmannus contractos BAL om. HO 8neutriusr masculini add. bd generis est LK 9 abet R usus Rr ussu G 10 dicerertur Rr diciretur K esset in litura d tantum K 11 pluralis esset A 12 indeclinabile J d indeclinabilis O est indeclinabile BGL 13 In is (sic) in mg. inscr. d tertiae sunt deli clinationis G 14 in ys R ut om. Hut ** L por ut porcis porcyis.fi porcys h

pliorcis

porcyis A porcys porcyis OH phorcys phorcyos pliorcis K

Erinys] om. G ernys g

nimphis

erinis Kk eriny erinyis B amphybrachys amphybrachyis D

erinis

erinyos h

v

h pliorcis phorcis L phorcys una de

EPYNYO epyiNio R erinys' erinis L erynys erinyis •— amphibrachyis om. G add. g iy

15 amphibrachyis] amphibracheis Rr amphibrachiys

H amphibrachis LK amphibrachios amphibrachis h

y

1

chlamis chamidis Rr clamis '

d

clamidis OG clamys clamidis (in clamydis corr. a) BAL clamys clamiis K grece B quoque graece GLK 17 In aes dipt, in ing. inscr. d duo om. G praes] praes fldeiussor A huius om. L praesidis H 18 huius in lilura L 19 In aus in mg. inscr. d feniina A feminini K post genetiuum: ut haec — genetiuum om. R. add. r 20 huius laudis BADH haec ante fraus om. H huius fraudis BADr fraudis — genetiuum in ima pag. abscissum in H 18*

276

PRISC1ANI INST.

p. 722. 23 P.

p. 282. 83 K.

In 'eus' Graeca sunt et 'us' in i mutantia faciunt genetivum: chic Tydeus Tydei'. in huiuscemodi ta|men terminatione quaedain inveuiunlur mutatione ' e u s ' diphtbongi in 'es' longam prolata, ut [| f'A%iUeig Achilles', *Il£Qoevg Perses', "OvXi&vg Vlixes', in quo Doris sequiimir, qui pro QvXevg (Dvli\g,

pro 'Oqcpsvg "OQ<pr\q

et "OQcprjv dicunt, pro Tvdsvg

Srjg. sic Antimachus in I Thebaidos: TvSrjg x 0Ivsidrjg, et vocativum in e productam: Tov xctl cpavrjo ag TtQOtjiqjrjg, Olvt]'Ce teste H e r o d i a n o ,

Tv- 5

TVSTJ,

qui h o c p o n i t in I c a t h o l i c o r u m .

similiter

Ibycusio

ovoficcxXvtov O 1 In eus in mg. inscr. d et om. BDGLK tythei K titheus tithei G thitheus thithei L v • AXIAAEIC Hh AxiAEvo K

Y

AXIAAEIC Dd

achiles GLK.

hie] ut hie A et hie B ut GL tytheus 2 tidey A huius tydei B 3 eus] eius BK A

AXIAEIC G AXIA*HYC B.v achileys

L

4 IIzQBsvg] k TTEPCEOYO BA (H?) perseoys R per+seys L

OvA" Xi^svs] scripsi cum Hrabano opp.l 37a ed. Colon, (cf. Ovli'S,ov Plul. Marc. 20) OYAI| AY Y £EYC G *YAIXEOYC ( O ) H OYAI*EYO L OYAIXEOYC BAD

oyhxEU)O*s (y) Rr OYAIXEOO K

i 'OSvaasvs 2 (in 1 lac.) uli*es L olixes B dores AGLKd c]>vXev,g 3>vXri$] Schellenbergius Antimachi Col- veil. p . 56 phyleys phyles BD phyleyec philes h y y K phileis phyles H phileis pyles Rr phileys philes AL TTI-AEYC philes G ivlsvg: ii.ris it 5 pro om. R OPTTHEIC orplies et OPTTI-EN G orpheus orphes et orphen BH h

orpheys orphes et orphen L orpheus orplies et orpen R horfeus orfes et orfeii A ore

phaeus orphaes et orphen D OPTTKEYC orphes et or|thydic thideis (thideys k) Kk V tydes TIAEIC tithes Gg thydeus Rr tydeus tydes A tydeys tydes H tydeis tydes B thyy • c deis thydes Dd titheys tithes L 6 Si A sicut BH anthimachus H Antimachus in I Thebaidos: fr. X p. 56 ed. Schettenb. p. 38 ed. Stoll. thebaidis H th'eibaidos D d 7 TYAHC A TOAEC Gk TOAEE K h

TYAEC oioiNicEC (ullerum voc. in litura k) Hh tines

(in litura I) teonides LI tydys teonidys TYAHC TEOINIAHO B o E bergius I. 1. rs otvziSrjg

T OIVSLSTJS]

a TEOINIAHC AD THUIINIAUJO Rr TEONIAEC GK AI

Schellen8 in ne B

9 AnlimachiTheb.fr. VIp.56.sy. Schellenb.p. SSSloll. TUNK. 7?r TONKAITON/7 KAI(|)U)NIOAC B <))ONHOAO K OUJNHCAO A (fonEAC G £coy$Tq6aq 2 (in 1 et3lacc.) Schellenbergius

E TTPU)CE<}>HC Rr TIPOCEI|>HC D TI.POCE.ONC

A

TUIN,uaH(3

TIPOCE
OE11H

TIPOCE(()ECO.INNIE G

rrpoCE4>EC iNHYEeiAH in lac. I

OINHIN R OINHIO H OlvsCSr] cum AB

edd. inde ab a Schellenbergius TYAHC B TYAE A TY D TIAN GK 10 haec BHGL *bycus (y) L ibicus D ybicus HG Ibyci Rhcgbii fr. XXII p. 160 sq. ed. Schneidem. 9 ap. eund. in del. p . 341, 10 ap. Bergkittm lyr. Gr. p. 764 ed. all. 11 iTo OVO^KY-IVZOV] Schellenbergius I. 1. p. 56 ONOMAKAITON B ONWMAKAYHUJN Rr ONOMAKAYTON D ONOMAKAITON AHG ONOMAKAYTOHOP())H K ONOMAKAIHluOPfpH in HtUVa I OVON

UUXXVTOS 'Ogcprjv coni. Bergkius ovo^aKlvrog Rr

opdiiiN D 0P
OQcprj Schneideminus p. 162

oprfMi

LIBER VI 92 p. 7-23 P.

277 j>. 2S3. R4 K.

dixit. el quia Graeci ab luiiuscemodi nominativis [id est quae e eus' in c es' vertunt] vocativmn in e longam terminant: m Tvdrj, a> "Ogcpr], in eo quoque casu aliquando illos sequuntur Latini: 'Achille', Terse'. O v i d i u s in X I I I m e t a m o r p h o s e o n : f> T u q u e t u i s a r m i s , n o s te p o t e r e m u r , A c h i l l e . ab 'Vlixeus' quoque •nominativo prol'erunt in <ei' genethum - H o r a t i u s in carminum 1 ibro I: Nee c u r s u s d u p l i c e s p e r m a r e Vlixei. idem in I e p i s t u l a r u m : io Caeritecera D i g n i , r e m i g i u m v i t i o s u m I t h a c e n s i s Vlixei. O v i d i u s in XI111 m e t a m o r p h o s e o n : N e r i t i u s M a c a r e u s , c o m e s e x p e r i e n t i s Vlixei _ et ab 'Achilleus' accusativum Graecum protulil L u c a n u s in X: is famulumque tyranni Terribilem iusto t r a n s e g i t Achillea ferro. ex quo apparet, | Latinos quoque tam in e eus' quam in r es' haec nomina solitos esse proferre. econtra tamen in quibusdam c es' productam terminantibus fecerunt Graeci poetae c eus' pro c es' proferentes: 'AvTicpccttvg •JO pro AvucpuTqg, r?iQvovsvg pro rrjQvovrjc,, 'Ayevg pro "Aqy\g, ut Sappho: 1 quia] k qui LK nominativis] r denominatiuis/iSffZ.fir o*us(i)^ 2 conuertunt G longum A OTYAH orpliH L OTIAH.OOP<))H G O tyde o orphe RADh (ophe//) OTYAE O. V

orphe K OTY deo. orphe B

3 latini illos scquntur Gg latiai illos sequuntur L

secuutur

1

RBDH aeqnnUu-K achile GL ut achile Kk Ovid, melamorp/i. XIII130 4 XII1I G XIJll B 5 armis in litura h poteremur ex pateremur corr. K potiremur HADLbh cum codd. plerisque Ovid. cf. lib. VII § 0 achile GL 6 ab add. r quoque om. K profert GL oratius K Hor. carm. I 6, 7 7 II v 8 duplices v. lib. I § 53 per mare] k permanere GK 9 idem — Ithacensis Vlixei in nig. add. in K Idem —Vlixei post Ouidius — Vlixei scrips., ord. dein con-. A Hor. epp. I 6, 62 sq. aepistolarum K 10 cerite RAGL cet

ritae D cepi te K caera / / coera K 11 uiciosum Dd uitio sumit acensis GK .Ita censis A Vlixei] cf. v. I. lib. Till § 29 12 Ovid, metamorph. XIIII 159 13 Neritius] k Neritus Kb rell. Nerctus B macharcus AH macarius L macareus libri Ovid. Vlixei] Vlyssei. Vlyssis, Vlixis etc. vv. II. libr. Ovidianorum 14 Achilleus] k achileus GK Luc. Phars. X 522 sq. 15 tiranni RGLK tyrranni D 16 terribile R iusto] Lucanus, Puischius iusso B iussu RADHG iusu. a

L in usu K uisu edd. ante Pulschium achilleo Rr achilea GLK 17 eius A \ noa+* H 18 solutos Rr proferre add. h econtra] b eccontra A et contra B celeri products L 19 eus] eius R antiphateus BAHLK antipatheus R anthiphateus X) antifateus G 20 antiphates RBADHLK antifates G geryoneus n

RBGLK geroyoneus D gerioneus AH

geryones BLK geriones RDHG geniores A

i

apeys pro apes B apeys pro apes Rr apers pro APHC A dapeys pro dapes G dareus pro dares L pro APEC H 21 Sappho] I sapho GLK Sapph. fr. 88 Seuii 35 Schndm. Ahr. 66 Bergk. lyr. Gr. ed. alt. p. 681

278

PRISCIANI INST.

p. 723. 24 F.

93

P- 284. 85 K.

.

' 0 d' "Agsvg cpai6i %sv"Ag>air6T0v ayfjv

fila.

In x desinentia, si a verbis sint in 'go' desinentibus, ablata x, addita 'gis' faciunt genelivum, ut 'grego grex gregis' - S l a t i u s in I Achilleidos: Qualiter I d a l i a e volucres, ubi mollia frangunt B N u b i l a , iam longum c a e l o q u e d o m o q u e g r e g a t a e _, c remigo remex remigis', 'lego lex legis', 'rego rex regis', 'coniungo coniunx coniugis', quod etiam in genetivo differentiae causa n amittit, ne, si 'conhmgis' dicamus, verbum putetur. nee mirum: Graecos enim in omnibus fere imitati Latini in hac quoque regula sequuntur. apud illos enim io si in x desinentia nomina habeant verba cum g, nominum quoque genetivus per g declinatur, li\\yco Asls£ Aelsyog unde 'frux' etiam 'frugis' facit genetivum, quia ccno rov 'cpyvyco' Graeco verbo nascitur. - E n n i u s in XVI a n n a l i : Si l u c i , si n o x , si m o x , si iam data s i t frux. 15 idem in VIIII pro 'frugi homo' 'frux' ponit, quod est adiectivum: Sed quid ego h a e c m e m o r o ? dictum f a c t u m q u e facit frux. id est 'frugi homo'. Alia vero omnia Latina ablata x, addita ' cis' proferunt genetivum, ut 20 'fallax fallacis', 'lux lucis', 'voxvocis', 'nex [ necis'. C i c e r o pro Milone: i n s i d i a t o r i vero et l a t r o n i quae p o t e s t i n f e r r i i n i u s t a nex? EYC

1 6 6' "Aqsvg] Neuius 0\kVE\cBDK odapeye/M odareus G odaneys#uiAAP

in liiura I

1 E 0 .AICel.KeNA<}>eCTON AreiN BelAi?AICEY. KENACJJEC. TONATE in BIA G ais uenit sine eum casle uila

(pHC, EIKEN, AcpHC, T O N , ATNIE , BIA in litura I (jpais, S&KIV Atpaioxov ayy (Si'u God. Hermannus apud Krehlium tpaiai, v.£v "Acpcaatov aysv flta Akrensius de Gr. ling. dial. I 263 cpceC ai H£v 'AcpaCaxa ayr\v (tta idem in add. II 544 cpaioi HSV "Acpcuazov ccyrjv b

fii'oc Bergkius

I. I.

2 si ] siue L

sint om. R

3 tiuum •— Qua ult. pag. lin. abscissa in H

denentibus H

Stal. Achill. 1 372 sq.

allata A achileidos

0

GLK 5 id aliae L 6 caelaque Rr 7 renauitormex A remigis ex remegis eorr. K regis] b reges B 8 coniutgis (n) K defirentiae G diferenN

tiae L ammittit H amitit G amittat K 9 coniugis LDH coniunguis G i*mi+tati H emitati GK Latini om. RBADHGK secuntur B sequnturi si x H habent D 12 post genetiuus: per g— genetiuum om. D add. d E

clinatur per g GL

EAE

Mirw Rr AEro GK

10 11 de-

E E

A H | . Rr AEFEH BK

AHAHTUJC Rr

0 AEAEFUIC D AEAETETOC K

13 AOTTU) Rr

a. TTOTOY H

qjQvym] in mg. add. g

fypirwBff Ennius ann.XVII 7 E.'s. XVI/r.xvm p.62.LXXVII Vahl. 14 XVII LK anali R annalium K 15 nox] h mox ni f. H solis nox GLK 16 Enn. ann. VIIII 8 E. S. fr. inc. 6 Hug. x p. 48. LXVII Void. pro frugi] profugi BA 17 factumque r fractumejue K 20 ablata sup. lin. in R proferunt] faciunt r ut om. GL esl

21 Cic. pro Mil. 4 , 0

milione Rr melone L ** • iniuxta B iusta DLKr usta A iusta(in) in litura h 1

22 pot K nex iusta G

r

inferi Hh

LIBER VI 92 — 94

279

p. 724 ['.

p. 285 K.

nota lamen, quod, si e habeant correptam ante x positam, si non sint monosyllaba vcl ab illis composita, mutant e in i correptam per ohliquos casus, ut 'apex apicis', 'vertex verticis', 'remex remigis'. similiter in ' i x ' 94 desinentia masculina tantum Latina corripiunt i paenultimam in obliquis, ut r> 'hie fornix fornicis', 'calix calicis', 'varix varicjs'. barbara quoque in x magis corripiunt paenultimam: 'Volux Volucis', 'Pharnax Pharnacis'. L u c a n u s in I I : T i g r a n e m q u e meum; nee P h a r n a c i s arma r e l i n q u a s . alia vero in x desinentia omnia per obliquos casus longam habent paenultiIO mam natura vel positione, exceptis 'grex gregis', 'crux crucis', 'fax fads', 'mix nilcis', 'pix picis', 'dux ducis', 'trux trucis', 'coniunx coniflgis', csalix salicis'. excipiuntur ea quoque, quac nee g nee c habent ante c is' in genctivo: 'nix nivis' - antiqui tamen eliam 'ninguis' dicebant, unde Apul e i u s in I H e r m a g o r a e : a s p e r a h i e m s e r a t , omnia n i n g u e c a l a n e b a n t _, 'supellex supellectilis' - vetustissimi tamen etiam 'haec supellectilis' nominativum proferebant. Cato adve.rsum T i b e r i u m Senip r o n i u m L o n g u m : si p o s s e t a u c t i o fieri de a r t i b u s t u i s , quasi s u p e l l e c t i l i s solet _, 'sencx senis', quamvis P l a u t u s genetivum eius 'senecis' protulit in c i s t e l l a r i a : I Notanduin tamen GLK e om. G habent e, A habent ff habeant correptam e L correp K positum K sint om. L 2 correptam per obliquos casus] b per qu

obliquos casus correptam GLK corre per obliquos casus ni f. in ras. B i

Dd

3 x L

oblicos

lapis uicloriae

4 obliquis casibus GL

5 fornix

in mg. lapis mollis unde

r

erigitur signum triumphale K fonicis Rr hie calix BADHK hie uarix BADHGLK 6 uelux cis GL farnax R farnacis RD Lucan. Phars. It 637 7 II] 1 IIII. RABDHK VII. GL 8 tygranemque B cum Luc. Voss. A Tigranenque Voss. B aliique mulli libri Luc. nee] sic etiam Voss. uterque non vel ne alii codd. Luc. Pharnacis] r farnacis R 9 omnia in x ( ix Z) desinentia (disinentia L) GL habent penultimam natura longam K 10 possitione K gregis grex gregis. Hh gregis dux ducis crux i crux crucis] dux ducis H II post dux ducis quod h. 1. in HL iterum extai trux—•excipiuntur, ult. pag. tin. abN

scissa in H filex. filicis. uibex. uibicis. carex. caricis. sup. lin. k

coniux Dd

vut

12 in genitiuo ante is GL 13 nix apoleius K 14 ermogorae L ermogore G hiems] r hiemps RD

ffh ningis GL appolleius GL Apul. fr. 6 t. II p. 637 Hildebr. n

ningue] d ninge DLG

canebat Dd

15 suppellex

eres

RBDHGLK

suppellectilis BDHGLK

Vetustissimi Rr Vetussimi A

til

sup-

"

pellectis Rr suppellectilis BDHGLK 16 nominatiuum in mg. add. K Cato adversum Tiberium Sempronium Longum] 'contra. Tiberium exulem' Gellius noct. Att. II h

urn

14, 1 cf. Meyeruml. 1. p. 137 s?. tyberiumZ) simpronium R 17 longam .Dd auccio R actio Hr suis K 18 suppellectilis RBDHGLK Plaut. cistell. fr. cf. lib. Ill § 38 19 senecis] sic etiam lib. Ill I. I. cum R scribere debebam senetis Hh senices RBAD in cistellaria protulit GL cistillaria B

280

PR1SCIANI INST.

p. T'i. 25 P.

p. 2S5. 88 K.

datores f B e l l i s s i m i vos n e g o t i o l i s e n e c i s s o l e t i s esse. c nox' quo|que 'noctis' secundiun Graecos, qui vv\ vvxrog decliuant. Graeca enim eiusdem terminationis illam servant in genetivo ante c is' consonantem, quam in Graeca declinatione ante og habuerunt, ut c denial Ouluxog 5 Phaeax Phaea||cis', %Eyly\ Hyiyyog Sphinx Sphingis', 'owl- ow%og onyx ouychis' [genus est lapidis]. composita simplicium declinationem sequuntur: epernox pernoctis', cexlex exlegis'. Cicero pro C l u e n t i o : non quod illi a u t exlegem esse Sullara a r b i t r a n t u r . 95 In e bs' vel c ms' vel c ps' desinentia interposita i faciunt genetivuin, 10 ut 'urbs urbis', 'hiems hiemis', 'inops inopis'. notandum hie quoque^ quod, si e ante f ps' vel r bs' sit et non sint monosyllaba, mutatur e in i, ut 'princeps principis', 'municeps municipis', 'caelebs caelibis'. a capite solum composita ablata s et mutata e in i et addita citis' faciunt genetivum, ut 'anceps ancipitis', 'praeceps praccipitis', 'biceps bicipitis'. anti-is qui tamen 'ancipes' et cpraecipes' et cbicipes' proferebant in nominativo, et sic secundum analogiam sequebatur genetivus 'ancipes ancipitis', ut rsospes sospitis'. P l a u t u s in c o m m o r i e n t i b u s : saliam in p u t e u m p r a e c i p e s . idem in r u d e n t e :

20

1

2 negotiori A negotio*Ii L senecis] h senicis BGLK et ni f. H soletis] h solitis ni f. H 3 Nox noctis qnoque K secundum] s ap GLK qui +

0111. GLK

•

novoz DOYZTOO. G noyx noyctos ( x ; ot in

NVZ in Utura a NIZ B

) lit. I) LI NVKTHUIC Rr NYTOC K <(>AIAKOC pheax phcacis C())ir| Ccfiirro PHAZ pHACIC C())IZ 0()>ITTLUC Rr (f)AIAZ

KUIC K

declinantnr H

os H ut ((JIAKOC a ())AEAZ l|)AEAKOC G ( p a e a z <))AeKO0 L <j)EAZ (()EA--

.((>AIAKOC.4>HA; pheacis Del

a

5

6 pheax pheacis BAK t^anaz pliacacis H

a

N

pliaex phaecis L

x

cm*5 OTTi*roc H CTTiN|j.CTTiroc h

ccpirruic K

spinx spingis G spinx spinguis A" ONIZ.ONYZOO. D I onix onicixcis

xoc L

ONYZ ONYKOC ONYXUJNYC hie genus Rr

sphins Dd

ONIZ ONIXOC G ONIZ ONI-

onix onichis ADGL

onix onit-

c*is ( y - h ? ) H onix onixis K onix onychys B 7 secuntur RBDH sequutur K 8 Cicero pro Cluentio 3 4 , 9 4 : n o n q u o d i l l i a u t c x l e g e m e s s r S u l l a m aut causam

pecuniae publicae contemptam

atque

abiectam

1 culentio

putarent

Rr

9 quod] sic eliam palimps. Taur. Cic. quid K quo rell. lib. Cic. Non. p. 10, 28 autern Rr arbitrentur

syllabam Rr syllam BADHK find.

d u x de troianis spscr.

CCCXLV1I m. alt. arbitrarontur Garalonius

k

sillam

GL'

ad Cic. I. I. t. Illi p. 376

ed. Neap., Krehlii cens. let), p. 4S0 10 dissiuentia uel ras uel ps K' i add. r 11 hiems] r hiemps RB 12 sint] r sit R mutautur BO post 0 in i: ut princeps — e in i et om. R add. r 13 municeps municipis om. GLK caelebs] la

/< caeleps H cele*bs L om. r 14 s mutata A mutant Dd ids] dh tis RBDK(H!) 15 uelox praeccps A 16 ancipes ex auticeps corr. A 17 anag-losa

se

logiam sccgrue proferaebatur quebatur Aa sequaebatur K . ancipes ancipes ancipitis K 18 Plaid, commorient. fr. p. 437 Both. 20 Plant, rud. III! 4 , 114

LIBER VI 94 — 96

281

p. 7'2o. '2K ]>.

|i. 2S(>. S7 K.

P o s t a 11 r i n s e c u s e s t s c• c u r i c u 1 a a n <• i p e s, i t i d e in a u r u a. idem

lamen

vetiistissinii

i.'liam 'praecipis' genctivum,

qui

a

'praeceps' est, seiundiini analogiam nominalivi protulerunl.

nominalivo

Laevius

in

lone: 5

S c q u e | i n al (a m a r i a

[iraecipein inipos, aegra

sanitatis

H e r o i s. E i i n i u s in XV a n n a l i : O b c u m b u n t multi letuin f e r r o q u e

Iapique

Aut i n t r a m u r o s ant extra p r a e c i p e m

In «ns' vel ' r s ' vcl 'Is' desinenlia ablata s ,

casn. addita ' t i s ' proferunt ge- 06

netivum, tit 'mons montis', 'sapiens sapientis', 'cohors cohor||tis', 'ars aitis',

'pars partis', 'haec puls pultis'.

excipiuntur duo differentiae causa:

'Irons frondis', quando de arborum foliis loquimur - nam 'frons frontis' ad capitis part em pertiuet _ , ut 'lens lendis' animal - nam 'lens lentis' legium-n is est - et 'glans glandis'.

sic O v i d i u s in X I III me tarn or p h o s e o n : ut lata p l u m b e a

Missa solet medio glans i n t a b e s c e r e

funda caelo.

similiter L u c r e t i u s protulit e t L i v i u s in XXVII: e t e s t n o n s i m p l i c i s h a b e n a e , ut B a l e a r i c a a l i a r u m q i i e g e n t i u m f u n d a , (v. 1158) cf. lib. Ill § 30 utidem tiuream B

redente Aa 1 securiculam B aurea — qui a in ull. lin. absciss. H

sed

triplex

item libri Ptaut. 2 ui'tussimi A

i

etiam om, G quia a B nomto A 3 Laevius] cod. (}. I. Vossii v. Voss. casligal.etnot.p.8 leuius BGLK liuius RADH' ad Lacvii lonem reilulil Ios. Scaliger ad Feslum s. v. rediviam p. 637 ed. Lind., quern sequilur H'eichertus poet. Lai. rell. p. 71 sqq. Laev. fr. VIII; de variis vv. dd. sententiis v. Klussmannum Liv. Andr. dram. rell. p. 19 sqq. coll. tamenliibbeckio Irttg. Lai. rell. p. 244 sq. iu lone] a lone cod. Vossii inoe H in ioe AKr et in litura h in inoe BT)G in*inoe L in odyssea (ndissia) edd. ante a o versus ord. F/eckeisenus satinitatis A 6 hero*ris (r) D aeroes GL acrois est K Seseque in alta maria praecipem misit | Inops et aegra sanitatis Herois Scaliger ad Fest. . /. /. el sic anteu, nisi quod pr.-iecipitcm perperam ibi lypis expression est, ad Verg. cirin v. 302 app. in P. f'irg. Mar. opp. Lugd. ed. 1573 p. 329, ubi Lelio poetae veteri hos versus ascripsil. seque in alta maria praecipem | Ino aegra sanitatis herois dedit G. I. Vossius I. I. p. 9 Seque in alta maria praecipem inops herois sanilatis Bolhius fr. Irag. p. 12 7 Eimins — casu om. GLK add. k Ennius in XV annali: v. 9 sq. E. S. fr. II raid. cf. § 60 8 oucitnibunt RBk loetum RADH laetnm B 10 uel Is om. K et addita H proferunt] facinnt GL 11 choors choortis (.tis G) GL pars partis ars ar~ S 0

tis R

12 pnls ex pins corr. AD

pulpultis Bb

diferentiae L

13 de add. d

i

arborum] d arboribus BD arboris GLb folis Gfj 1-1 pertinet] d relinet D pertinet KONIAION et B len+dis(s) H animal et KUINIAION. nam D liguineu G 15 Sic add. d Ovid, metamorph. XUII 825 sq. Mil. L 16 ut] sic eliam lib. VII § 38 cum libris Ovid, tanlimi non omnibus; ceu Ovid. Neap. b

plumea L 17 misa GLK ab u. c. XXXVIII 29, 5 sq.

18 Lucretius: VI 179. 306 leuius GLK Liv XXVII RBADHGK cf. supra § 17 XXIIII L e

ar

non est BHra 19 habaenae Rr baliarica Dd ualeariea B aliumqne Rr aiianrai L gentium om. K gloss, corium fundae in qua petra iarel ante suutale inseruit, sed postea del. A , in mg. add. d

2S2

PRISCIANI INST. LIBER VI 96 p. 287. 88 K.

p. 726 P.

s e n t a l e c r e b r i s s u l u r i s d u r a t u r n , no f l u x a h a b e n a v o l u t e l u r in i a c t u g l a n s , s e d l i b r a t a c u m s e d e r i t , v e l u t n e r v o m i s s a e x c u t i a t u r . nam quod apud V i r g i l i u m in 1111 g e o r g i c o n invenitur, 'glandis', in dubium venit, utrum nominativus sit an flgurate genetivus: Nee de c o n c u s s a t a n t u m p l u i t i l i c e g l a n d i s ; s potest enim ' tantum glandis'. intellegi toaovrov (iaXcivov, ut c hoc regni' et c tantum lucri'. a pendendo quoque compositum 'libripens libripendis'. G a i u s in 1 i n s t i t u t o r u m : a d h i b i t i s n o n m i n u s q u i n q u e t e s t i ll u s, i t e m l i b r i p e n d e . in eodem: q u i l i b r a m a e n e a m t e n e a t , qui a p p e l l a t u r libripens. a eorde quoque composita ablata s, ad-io dita c dis' faciunt genetivum, ut 'vecors vecordis', c discors discordis', 5 concors concordis'. antiquissimi tamen solebant genetivo similem proferre in his nominativum. C a e c i l i u s in C r a t i n o : Modo fit o b s e q u e n s , h i l a r u s , c o m i s , C o m m u n i s , c o n c o r d i s , d u m id q u o d p e t i t p o t i t u r . P o m p o n i u s in s a t u r a: Blanda, fallax, superba, i n p o t e n s , D i s c o r d i s . [| c

1 sicutale Rr sutale /if scrutrale^f scutellae GLK scutalae k i

suturis] (i, Limits sutoris

v

RBDH scutoris A scotoris Gg scutoris LK

duratum] r duarum R

2 iniacta GLK

acta Rr librataj r liberata RDGLK misa GLK 3 Verg. georg. IIII 81 III. DHGLK inueniuntur G 4 sit] lit R 5 concusa G conclusa K illice D glandis — tantum ante glandis om., dein in mg. add. K 6 roaovrov] r TUJCUJYTON R o

TO*COYTON L BAAANUJY Rr BAAAANOY A hoc regni] memor videtur Verg. Aen. 1 78, quern v. I. lib. XVII § 160. 189 7 et om. GLK 8 Gai inst. I § 113 institutonim ex institorum corr. D constitutorum GLK Institutionum a ***tbitis non maim quam V testibus ciuibus Romanis puberibus item libripenda cod. Gai 9 Gai inst. I § 119 quid Rr aenean teneant A 10 ante libripens: staterara tenens A et addita H 11 ut om. G uaecors uaecordis AD discordis add. a concors concordis add. r 12 tamen solebant etiam GL in is B in *is(h) D in iis H 13 Cecilius RAHGLK Caeeil. Charini fr. 3 p. 131 Both. Karines fr. 3 p. 14 sq. (cf. p. 5) Spgl. Ill p- 45 Rihb. crastino A crastino G (cratino, non crino, etiam / / ) Carine Meinekius Men. et Phil. rell. p- 9 1 , quam fab. 1. Fest. p. 281 a , 28: 317 a , 10. Charino Bothius I. I. p. 131, eundem titulum perperam Festo obtrudens cf. Muelleri suppl. ann. ad Fest. p. 404 14 hilaris RAGh hilares L ilarus K comis] k comes LK 15 commonis G 16 Pompon, sat. fr. ap. Munkium I. I. p. 158 fr. II p. 211 Ribb. nius —. discordis ult. huius pag. lin. vix arrosa in H 17 balanda D fallax] I flallax A fa**ax L impotens BADGL REGVLAE PRISC CRAMM DE NOMT ET GENT CASV. EXPLC LIB VI. INCIPIT DE CETERIS CASIB; LIB. VII. R EXPI.IT. LIBER VI DE NOMINATIVO ET OENITIVO -CASV. INCIPIT I.IBER. VII. DE REGVLIS CETERORVM CASVVM- B REGVLAE PRISCIANI GRAMMATICI DE NOMINATIVO ET GENTO CASV. EXPLICIT LIB. VI. INCIPIVNT DE CETERIS CAS1BVS REGVLE I.IB~. VII. FELIC1TER D INCIPIT LIBER PRISCIIIANI GRAMMATICI CAESARIENSIS VII. A et ad mg. L I B - . VII. a INCIPIVNT REGVLAE DE CETERIS CASIB: LIBER SEPTIMVS FELICITER H l ' e g l l l a p S t i a d e NOatl

et genT explic IIB- V P incipiunt de cetis casl regulae. li»~. vn. G De nominatiuo et genitiuo casu explicuit liber vi. de caetis casib; vn incipit lib~. L regula psciani de nominatiuo et genitiuo casu. explf lilj". vi. incipiunt regulae de ceteris casibus. VII. K

is

LIBER

SEPTIMVS. p. 289. 00 K.

p. 727 P.

DE CETERIS CASIBVS. Terminales sunl nominum literae apud Lalinos, ut supra quoque do- 1 I cuimus, quattuordecim: vocales quidem quinque a e i o u , consonantes vero novem, semivocales sex 1 m n r s x, mutae tres c d t. vocales, ut :>'poeta', 'monile', 'gummi', 'frugi', 'virgo', 'cornu'; semivocales, ut 'sol', c leinplum', 'ilamen', 'Caesar', 'civitas', 'Pollux'; mutae, ut 'lac', c capul', ' a l i u d ' - hoc enim nomen esse, et P r o b u s in i n s t i t u t i s a r t i u m ostendit et ratio ipsa, de qua in pronomine latius tractabimus. ostendit autem P r o b u s his verbis: h o c u n u m n o m e n t a n t u m , id e s t a l i u s , l o q u a m m a x i m e p r o p t e r s t r u c t u r a s g e n e t i v o et d a t i v o c a s u n u m e r i s i n g u l a r i s , s i c an o m a l e c o n f i r m a t u m s i t d e c l i n a r i : h i e a l i u s , h u i u s a l i u s , h u i c a l i i , inveniuntur etiam in y desinentia Graeca: 'hoc Dory', 'hoc Aepy', nomina civitatium. S t a t i u s in I I I I T h e b ai do s : is Qu os T h r i o n et s u m m i s i n g e s t u m m on l i b us Aepy. Igitur masculinorum nominuin finales sunt literae septem, a o 1 n r 2 s x , ut 'hie scriba', 'Cicero', 'consul', 'Paean*, 'pater', 'Priamus', 'rex'; femininorum quoque eaedem nee non etiam e produ[cta in Graecis et m figurate in comicis nominibus, ut 'haec Aurora', 'luno', 'Tanaquil', 'Siren', 2 lytterae R munile AGLK

quoque om. HL 3 quidem] d autem D cummi B frugi om. G 6 flumeu BGLKr

4 t dK 5 pullux GLK

i

capud Del 7 Probus ih instit. art.: Mail class. auct.Yp.2'>lh, art. min. §366 anal. Vindobon. p. 306 sq. v. Osannum Beitrage zur gr. und roni. Litteralurgesch. II 207 sqq. cf. lib. VI § 21 in ante institutis om. RBDH add. rd, in comoniciob; spscr. h 8 &lratio Rr 9 his] add. g in Ins B uerbis his LK u*num(i) uel con

K

'10 quam] quod HLKr

propter structuras LI

11 numeris B

comfirc

matum G declinare GLK 12 inveniuntur] dl Inuenitur DL 13 hordory A doroy K epy RA ep\- B aery GL nomina] r nominum R ciuitatum BAHGLK post ciuitatium: sunt add. RBADH unde GL Stat. Theb. I1II 180 14 tebaidos A" 15 Thrion] a, Statius trion AD tryon RBHGK tityon r strion L et summis] h et in summis DHG in summis LK uel congestum g epy BD aery L 16 lytterae R r add. r 17 ut om. L 18 Feminorum B eaedem] r **eaedetn B cadem RGK eaedacm A 19 in comicis nominibus figurate L tanaquil ex tanaquid corr. B tanacil G syren BDH sirien GLK

284

PRISCIANI EVST.

p. 727. 28 r .

p. 290. 91 K.

'mater', 'virtus', 'lux', 'Taygete', 'GlynTium'; neutroruni vero duodecim, id est omnes absque o et x - per se eiiim neutrum in eas literas nullum desinit _, ut-'hoc poema', 'sedile', 'gummi', 'cornu', 'tribunal', 'saxum', 'nurnen', 'marmor', 'tempus', 'lac', 'caput', 'aliquid'; communium vero masculini et feminini sex, a o 1 r s x, ut 'hie' |] et 'haec advena', 'homo', B 'vigil', 'auctor', 'custos', 'coniunx'; communium trium generum quinque, i m r s x, 'hie' et 'haec' et 'hoc frugi', 'nequam', 'par', 'vetus', 'felix'. et hae quidem generales sunt nominativi terminationes, dc qnibus in nominativo latius tractatum est. mine vero de genetivo et aliis casibus obliquis per singulas declinationes doceamus. " 10 DE OBLIQVIS CASIBVSPRIMAE DECLINATIONIS. II 3 Prima declinatio hahet terminationes in nominativo tres, 'a as es': in a tarn Latinorum quam Graecorum, tarn masculinorum quam femininorum et communium, in 'as' vero et in 'es' Graecorum tantum et masculinorum, ut 'hie scriba, poeta', 'haec Roma, Musa', 'hie' et 'haec advena', 'hie is Aeneas', 'hie Anchises'. Eius genetivus et dativus in 'ae' diphthongon desinit. et pares habent syllabas nominativo, ut 'hie poeta huius poetae huic poetae', 'hie Aeneas huius Aeneae huic Aeneae', 'hie Anchises huius Anchisae huic Anchisae', nisi divisio flat in genetivo poetica, qua frequenter veteres Romanorum 20 poetae utuntur, 'Aeneai' et 'AnchisaF et 'pictai' et 'aulai' pro 'Aeneae, Anchisae, pictae, aulae' dicentes. | V i r g i l i u s in I I I A e n e i d o s : Aulai m e d i o l i b a b a n t pocula Bacchi. y

1 taigetae Rr taigete L

Glycerium] r clycerium RH glicerium A gligerium 0

GL glygerium g giiggerium I cligerium K

uero add. I

3 paema^4

sedille A

1,

cummi B saxsum H 4 nomen GLK aliud uel aliquid K 5 feminini generis sex L

capnd Rr ut om. K

aliquid] aliud GLh 6 trium tvium L

8 et hae] r aethae R 9 tracttitnni] a tractum AK 11 nE OBMQVIS CASIEVS eras, ante PRIMAE DECLINATIONIS in H de .i. declf K 12 III. in * a (a) H 13 in

quam ante fern. om. GLK

feminorum/Jfi

14 clposl femininorum om. GLK

i

Bb

et es e

masculonorum K

15 hie om. L

poeta roma A

16 aenias et hs

s

acniae liuicaeiiiae hie G

uius

anchies Dd

17 c'uins K

liabet L

o

mul. dm

huius petae Rr

18 h

a

huic poetae om. ADG add. a

aenias Gg

a en eas .ae

e

. a e i eneas huius .nae huic .nae K Gg

uie

in h e

19 et huius aeniae Gg

hie anchises huius sae huic sae inmg.add.K

huic Aeneae om.D

s anchies.Dtf

aeniae

anchises.ae.aei

si

huic Auchisae om.D 20 Nisi diuisioZ) 21 poetae] rpeteif aneai D Anchisai et pictai] b anchisai pictai BGL picta. i. R et om. G aula. i. G pro aeuea anchise et picta et aula B pro aenea et anchise et pictae et aulae b 22 Verg. Aen. Ill 354 cf. lib. I § 50 23 aula.i R ' aulai (ex aulae corr. A) in ADHGK et in lilura b aulai in L procula Rr bachi HGLK

LIBER VII 2 —4

285 p . '291 K.

p . 7'28. '29 P .

idem in V I I I I : Dives e q u u m , dives pictai

vestis et auri.

C i c e r o in A r a I o : A t q u e o c u 1 o s u r g e t p e d i b u s p c e t u s q u e n e p a i, 5 pro 'nepae', id est 'seorpii'.

in cod em:

S e r i u s haec obitus terrai visit

e q u i vis.

L u c r e t i u s in I : Effice

u t i nt e r e a f e r a mo en e r a m i l i t i a i .

idem in eodem: 10

Aulide quo pacto Triviai Iphianassai turparunt

virginis

aram,

s a n g u i n e f o e d e . |]

DE ACCVSATIVO SINGVLARI PRIMAE DECLINATIONS. Accusativus

c

a e ' dipbthongum genetivi s h e dalivi mutat in c a m ' , ut l

'poetae liunc poetam', 'Musae bane Musain'.

frequentius Lamen inveniinus

i~> in Graecis nominibus ' a s ' et ' e s ' terminantibus accusativum Graceurn proferre auctores, 'hunc Aeneau' et 'Anchisen'. Aenean

V i r g i l i u s in V:

c r e d a r n q u i d e n i m fall a c i b us a u s t r i s ?

et in V I : Isque ubitendentem '20

adversum per gramina

vidil

A e n e a n , a 1 a c r i s p a 1 m a s u t r a s q u e t e t e n d i t. idem in I I I : Ano.hisen facio c e r t u m r e m q u e o r d i n e p a n d o . Romanae tamen declinationis ratio exigit sam' dicere.

c

hunc Aeneam' et 'liunc Anclii-

H o r a t i u s in II s e r m o n u m :

25

et scribere i'orteni ,

Scipiadam, ut sapiens Lucilius,

1 Verg. Aen. Vllll 26 cf. lib. 1 I. 1. 2 *equum(a) A equm K picta .i R 3 Cicaero I) Cic. Arateor. fr. XIV p. 521 (v. 90 p. 525) Orell. cf. Cic. de V nat. deor. II 41,109 4 nrguet RBDH surget K nepai L 5 Cic. Arat. w. 291 (57) p. 532 Orell. 6 haec ex eorr. k hoc ni f. K *oL>itus ( h - ) A obiitus A' terrae peruisit Cic. cod. Leid. terrai iussit equinis Cic. edd. veil. .uissit A" iussit Gh equi] a aeqai ADLK 7 Lucret. 129 8 ut om. D interrea.fi fera. BAHGLd moenera A' cum Lucr. munera k rell. militia Lucr. oblong, pr. m. 9 Lucret. I 84 sq, 10 jaulidue rd Aulide quo] Aliud cquo B pailo] g pictai G Triviai] r triuiagi R 11 iphianasai RHL nipliianassai K nipliiauassai k iphianasaitur parunt Gg sanguinae D poedi (in mg. At fuede li ni f. [rum r], qicae est lectio genuina librorum Lucrelianorum) R phoede Heidelb. poecJiffiA" li

•

phoecti BAH poedi D

a

i

13 e Rr

geaetuU** Hh

n

mutant A

10 anchisem

o

Rr

Verg. Aen. V 8.">0 V aendiis D 17 Aeneam Rom. austris Prise, cum st s Donato, el sic auri ex co?r. Pal. auris Med. Rom. Servius 18 I'erg. Aen. VI 684 sq. VII r 19 hisque Rr gramina] a garmina A 20 adaeuean Rr detendit G 21 idem spscr. L Very. Aen. Ill 179 22 ""fa'cio ''certumque remque G rem"q K 23 ratio in mg. add. m. rec. in ft exigit add. r 24 oratius LK Hor. serm. II 1, 16 s?. 26 Scipiadam] sic eliam codd. Hor. Lantum non omnes (Scipiadem Dresd. 3 ) el Kirchneri cod. »«. schol. Porp/i. (Scipias dem edd.) excipiadam Rr Lucilius] add. a Luciliusq; K

286

PR1SCIANI INST. p. 291. 92 K.

p. 729 P. c

Scipiadam' dixit, non f Scipiatlon'; cuius nominalivus in c es' desinit secunduin formam patronymicorum, quae est Graeca 'hie Scipiades', quamvis antiqui liuiuseemodi quoque noininum, id est in c as' vel in c es' terminantium primae declinationis', nominativos etiam in a finiebant, ut est rGeta', c Sosia', 'Byrria', 'Chaerea', 'Marsya'; similiter cpoeta', 'sophista','Scytha'. 5 Terentius: Poeta cum p r i | m u m a n i m u m ad s c r i b e n d u m a p p u l i t . Lucanns: et i u n c t o S a r m a t a velox Io

P a n 11 o n i o. T e r e n t i u s in a d e l p l i i s : Get a a u t e i n h i e n o n ad est. in e o d e m : hie Get a P r a e t e r e a , ut eaptus est servorum, non nialus

is

INeque i'ners. idem in Andria: ant tu ant hie Byrria. idem in e u n u c h o : hie C h a e r e a . 20 Q11 i Chaerea? l u v e n a l i s in I I I : O c c u r r i s f r o n t e obducta cen Marsya victus. 5 oportet tamen scire, quod in femininis a terminantibus Graecis, etiam si producta sit apud illos a flnalis, plerumque corripiunt earn Latini: onmis 25 enim nominativus Latinus a terminalcm corripit. est tamen quando sers

_

1 excipiadam Rr

pi

scipiaden ex corr. r (syciadeu R?) sciaden L s

3 quo-

etiam

que om. H 4 nominatiuo Rr etiam in a] in lit. b in a K iineiebant A gesta D "t Bjrria] d byrrhia B burria DG et vel hone formam vel Birria praefert Rilschelius ind. Bonn. Mb, a. 1843 p. Vf ann* burrea L cherea BDGLKh clierra ni f. II marsia libri sophysta/JZ* scitba GL scita K scyta D schyta A schita BH 0 Therentius D Ter. Andr. prol. v. 1 cf. de melr. Ter. § 11 7 animum ad scribendum appulit] B animum asa ADGL ad soribendum appulit h pro

appulisset ad scribendum r a sa R assa Kk at H 8 Lucan. Phars. Ill 94 sq. 9 et] nee Lucanns iuncto] AH cum Luc. cuncto DGa cuncta L cuncto sarmala rk cunctos armata RK cunctos armata et B 11 Ter. adelph. Ill 1, 4 i

adelpbys Rr adelfls DL 13 Ter. adelph. Ill 4, 33 sqq. 14 :num eadem? Geta — iners. idem in mg. add. r 15 seruulorum Bas. malutn Bemb. 17 Ter. Andr. IT 1, 33 adria G 18 In] sic eliam de XII vss. Aen. § 99 cum libris Ter. tute Benlleius birrya G birria LK 19 Ter. eun. V 1, 7 sq. iunueho K u

iunacho GL enuclio Hli 20 hie] iste Terentius cherea RBDH coerea G 21 qui? Bas. qui coerea G del. g ch*erea(v) R cherea BADH 22 Iuv. sal. Ill 9, 2 I1II B 23 occur*ris / / occurras cum Iuv. (occuras Pitli.) Heidelb. Caroliruh. alter fronte] h in fronte BAHOLKr caeu R Marsya] B marsia red. cf. de XII vss. Aen. § 09 victns] rdh uirtus RADHGLKb 25 latini earn GLK

LIBER VII 4 - 6

287

p. 729. 30 P.

|i. 292. 93 K.

vant earn productam, sed raro. ergo quando corripiunt earn secundum Romanam consuetudinem, accentu quoque Latino pronuntiatur, ut in his: 'Italia, Phrygia, Lydia, Syria, Tr6ia': liaec enim antcpaenultimam liabent acutam, quia a flnalcm eorripiunt, quamvis apud Graecos sit. producta. s H o r a t i u s in I c a r m i n u m : L y d i a , d i e , p e r || o m n e s vocatrvum, qui similis est in hac terminations nominativo, corripil: cst enim choriambus el bacchius, ex quo ostenditur correpta in nominativo quoque 'Lydia' flnalis a. V i r g i l i u s in V: io Troia Criniso conceptum flumine mater Quem genuit. apud S t a t i u m vero 'Nemea', quia servavit a productam, aeccntum quoque Graecum servavit, id est paenultimam acutam, in V T h e b a i d o s : Nee facilis Nemea l a t a s e v o l v e r c v i r e s . is accusativum | quoque Graecum in femininis invenimus a poetis proferri, sed raro. idem S t a t i u s in VII: Namque f e r u n t r a p t a m p a t r i i s Aeginan ab undis. DE VOCATIVO CASV PRIMAE DECLINATIONIS. Vocativus casus primac declinationis in a correptam en'ertur/ut 'poeta, ii 20 Musa', nisi sit Graecum et apud Graecos producens a servet eandem etiain apud nos productam, ut 'Aenea'. V i r g i l i u s in X: vigilasne deum g e n s , Aenea? vigil a. est tamen quando in 'es' productam terminantium Graecorum vocativus in 2 acentu D

quodque Rr

pronuntiantur B

ut in in his K

in in li-

i

lura B 3 phrigia BD frigia G frygia LK lidia K sirya Rr Iroya L antepeiiultimiim (antepaeniiltimum, antepeneultimum ) RADGLKbh . 4 acutum corripiunt in litura B sit] )• om. L sid R 5 RBADHK quia] quae B oratius K Hor. carm. I 8, 1 in carminum lib. I. GL 6 lidia R 7 uoca8 coriarabus GLKr bachius RGLK correpta in ?ng. K 9 lidia tiuus b i

RK ISerg. Aen. V 38 sq. Vend. B 10 troga Rr troya L ' Criniso] sic etiam libri Verg. fere omnes cum Med. Pal. Rom. crinisso cum nonnullis ['erg. GK Crimiso Verg. Par. 10 Pott., Heynius 11 quem ex qui corr. L L2 uero in ui

lit. B 13 seruant Kk paenultimum BD penultimum AK peniultimiim L ***uhiacutum BADHKr acutns R Slat. T/ieb. V 44 14 Nemea] sic mum(pen) H a

etiam § 7 nemee Stat. Cass. Nemee Stat. edd. lates Rr 15 quoque om. K feminis R proferre B 16 stacius A Stat. Theb. VII 319 17 patris K eginan GL ab undis] habundis DK ab amis Stat. Cass. 18 inscr. om. AK tur

CASV om. HGL

cu*(s) K

DECLINAOIONIS SINGS.. H

a spscr. r

19 effere

servet] seruat HGL

Rr profertur K

21 nos] latinos GL

20 Grae-

aenea uigila i

ff/i

Verg. Aen. X 228 sq.

in X add. I i

lasne G

genes Rr

23 uigela Gg uigilia K

X] gh I RBHGK

22 uige-

288

PRISCIANI INST. p. 730 ]'.

p. 283 K.

e longam exit secundum Graecos vel communiter vel poetice, ut rAchate% 'Anchise', 'Polite', c Laertiade'. V i r g i l i u s in I : quis iam l o c u s , inqiiit, Acliato? idem in 111: Coniugio, Anchise, Veneris dignate superbo. s idem in V: tua c l a r a , P o l i t e , Progenies. H o r a t i u s in I I s e r m o n u m : 10 0 L a e r t i a d e , quidquid dicam, ant e r i t aut non. V i r g i l i u s in V1111: Sit s a t i s , A e n i d e , t e l i s i n p u n e N u m a n u m Oppetiisse tuis. nee soliun in his, quae sunt priinae, sed etiam in illis, quae tertiae, id i'st in omnibus Graecis Vs' products finitis, similiter invenis vocativum in 15 e produclam proforri, ut 'Chreme', ' L a c h e ' , 'Achille' - T e r e n t i u s in A11 d r i a: 1111 m 0 i t a v 010 i t a q u e p 0 s t u 1 o 111 f i a t , C h r e m e. idem in eadem: 0 C h r e m e, •'*» P i e t a t e m g n a t i! n 011 n e t e ra i s e r e t m e i ? idem in h e e v r a : A M y r r h i n a h a e c s u n t mea u x o r e e x o r t a o m n i a . M u t a t i o f e s t . . ea 110s p e r t u r b a t , L a c h e . 1 e] ae D

longam] bd logam H longum BAD

exiit K

pocticae A 1

achate B 2 lertiade RBHGL Verg. Aen. I 459 III. G Achalc] add. h out. H, ni margini ascripserat, qui mine abscissus est

3 inquid Dd 4 Verg. Aen. HI a

475

5 AiK-hisae Med. m. pr. (cf. Wagneri ann. crit. ad Aen. VI11I 053) Aucliise a

Pal. Anchisa Med. ex corr., deficit Horn. 6 Verg. Aen. V 564 sq. 7 Tu L cara Pal. polyte R polites Med. m. pr. Pal. m. pr. Rom. polite Med. m. all. Pal. m. all. 0 Oratius BK Ilor. serm. II 5, 59 II sermonum] a II. tarmiuum HBADHK enrminum II GL 10 lertiade HGLK lertiade B quidquid] H cum libris Hor., si Kirchneri silentio fides, omnibus quicquid rell. dico libri aliquot Hor. 11 Verg. Aen. VII1I 053 sq. cf. lib. II § 36 VI1IIJ I X Krehlius VIII libri 12 irapune RALK ••manum (mi) B 13 oppetiisse] r oppetisse R P

i

(ipotiisse Dd » petiisse L duis Dd tuis prima hauc tibi magnus appollo L 14 *is(li) D primae sunt B quae sunt tertiae K 15 in e productam uocatiuum L 16 pioferre RAGLE ut om. L crcme D lache direme L lache creme G achile GLK Ter. Andr. Ill 3, 18 sin Rr 17 adria G 18 imo K postolo L facial Rr chraume R creme D 19 Ter. Andr. V 2, 27 sq. 20 ehraeme R creme D 21 piaelatem R pietate H ^nati L missnvt GK 22 Ter. hecyr. II1I 4, 10 sq. ecyra AK echyra RBH ecliira DGL re

23 mirrliiua A myrrina BHGLK cum Bus. myrryhiua Rr exorta] ex Bemb. 2-J est] eras, in H fit Terentius Ban.

mea uxo h ***** B lachae RB Laches

LIBER VII 6. 7

289

p. 730. 31 P.

p. 293. 94 K.

0 v i d i u s in X 111 m e t a in o r p h o | s e o n : T u q u e t u i s a r m i s , n o s l e p o t e r e m u r , A c h i l l e. idem in X I I : A r m i g e r i l l e t u i f u e r a t g e n i t o r i s , A c h i l l e _. 5 nee minim, cum Graecorum || quoque poet.ae siiniliter inveniantur protulisse vocativos in supra dicta termiuatione.

'A

"HllS 3C« III luflTteTVl posuit pro KulhlctfiTieTcc, 'i 10 p r o ' x Q i r u ' , e t A p o l l o n i u s AirjtTj,

pro Alr\xu.

KSIVTJV

A r g o n a u t i c o r u m

fisv

arpaQ

in I I I :

Si i ^ s v a v

a s k l a i

in eod-em:

AlrjXTj, G%tco fioi tads [in femininis etiam] A l c a e u s

Grolcp, ovti

JV»fpij pro Nrj^g

yaQ avtcog. posuit et T h e o p o i n -

1 Ovid, metam. XIII 130 cf. lib. VI § 92 XIIII. K 2 poteremiir] L Carolinih. all. m. pr. et sic, ni / . , H et Krelilio leste Heidelb. potiremur RADGKbh Ctiroliruh. alt. m. all. poti*** B achille B acliile GLK 3 Ovid, melam. XII 363 4 genetoris R achille B achile GLK nchilles v, 1. libror. Ovid. 5 siniiliter — avzeog scriptura pr. in. passim servala in rasura I inueuiuntnt' Kl 6 u<>a

A

cntiuura A7 supradicte Rr ' anacreon H ANAPEON G ANKELON L Anacr. fr. 25 ed. Bgk. fr. 27 poet. lyr. Gr. p. 782 ed. alt. Bgk. 7 ij'iit] out. I HZ G NNE K KAMIAAMnHTII R KAAHAAMTTETH D KAAAIIAAMpHTH H KAAAHAAMHETH I KAMAAMTTETE A GK 8 pOSSUit GK irpO RDM KAAAIAAAMTTHTAinHTA R KAAHAAMTTETA D KAAAHA.MVipiITA H KAAAAAAMTTETA / KAMAAMTTETAI. G KANYAAAAMTTETA K 'litTtaVdi,'] ITIUINA^ R ITTTTONAI AD inpoNA^ B ITTONA| K 'Itmiavai,' ivrj&ss] TTP§ EIFNETEC G

iouis nala pro ZE\rNNTHC zEYrNHTA L Gr. ed. alt. p. 6 1 2 Bgk. B EITNETEC K 'fort.

Nippon, fr. LXXXVI p. 100 Welch, fr. 118 poet. lyr.

9 svrj&sg] Krehlius om. H e Y n r a c R EYNTEC AD . v r o c £vysvi$ v.li'jixrj' Bergkius KAPITH RBADHL capite GK

summa spscr. I 10 PRO RD KAPITA RBADL kapita H capita GK nius AGL .III. ex .nil. con: B Apoll. Rhod. Argon. Ill 320

appollnin 111.

AINTH EKEINH MHN AC[ EXEY AINTH AINTE KAINH1NHN Alj)A AIE EYANAE EMH LI 1 1 AINTH RBAHL ANTE G ANTII K KEIN.HN A KEN R KEINON H KAINHN K KAINHYHH. HAJpAP AIEXEYAH EAAII G MHN R A Q Al-qta] AIJJAPAI pro AINTA H A
tcoq om. H AINTI B

Apoll, Rhod. Argon. Ill 386 AiHTEC.XMOY TOYBECTOAAY G

13 AINTH AK AIHTE D ainte Rr XEO x e o Rr CXEOY I XQ£°S Apoll.

Guelferb.

CXEO NOY TOYAE CTOAUII K TWIAH CTUJAOI R TL0AO I CTOAUJI.O OYTE I AYTOC R AITUOC G AITOC B 14 in femininis etiam glossatori debelur, cui NIIPHC pro

X'HPHIC positum videbaiur cf. Choerobosc. in Theodos. can. p. 172, 28 Gaisf. aliens LK alcheus R alcheuus B Alcaei fr. CXX p. 68 Mattli. fr. 145 poet. lyr. Gr. ed. alt. p. 733 Bgk. %7]Qrj

Nriqri] scripsi NepH B NEPE AD NEPE H nepe LK nephe KrjQTjg

Rr nepe no G nepe pro nepes 'an excellent ms' I. a Kiddio in R. Porsoni tracts p. 295 sg. unde coni. VTJQTJ pro vi}qrjq vel frjQrj'tg Nrj^rjg] scripsi NepHC B NEPEC s

AD NEPEC H nepes GL nepliec Rr ncpet K possuit GK theompompus L Theopomp. com. fab. inc. fr. ,XXII com. Gr. 1. II p. 821 ed. mai. fr. XXI p. 45ri ed. min. Meinek. GRAMMATICI LATINI II. 19

290

PRISCIANI INST. p. 294. 95 K.

p. 73) P.

p u s Xdqrj pro Xc/qrjg. Latina vero proportio in a correptain vult vocativum primae declinationis, sicut supra dictum est, tcrminari etiam in Graecis. unde H o r a t i u s in II s e r m o n u m : Ne q u i s h u m a s s e v e l i t A i a c e m , A t r i d a , v e l a s c u r ? feminina quoque Graeca est quando apud poetas Graecum vocativum ser- 5 vant in a vel e productas desinentem secimdum proprium nominativum, ut 'Taygete', 'Nemea'. V i r g i l i u s in V I I I I : Vos, 0 C a l l i o p e , p r e c o r , a d s p i r a t e c a n e n t i . S t a t i u s 'Nemea', nt ostendimus, a producta protulit more Graeco. DE ABLATIVO CASV SINGVLARI PRIMAE DECLINATIONIS. 10 i Ablativus lmius declinationis in a productam desinit: 'ab hoc poeta', r ab hac Musa', cab hoc' et *ab hac advena'. est autem quando hunc quoque poetae e producta terminant in Graecis nominibus, quae dativum Graecuni in y finiunl. V i r g i l i u s in I : uno g r a d i t u r c o | m i t a t u s Achate 15 [pro 'Achatei']. O v i d i u s in VII1 me t a m o r p h o s e o n : C u m q u e P h e r e t i a d e et I l y a n t e o I o l a o . In v e n a l is in I: Penelope melius, levius torquetis Arachne. et hoc vel metaplasmus est dicendus, qui fit more poetico mutata a longa 20 in e productam, vel potius dativus Graecus pro ablativo positus, qui quanivis apud Graecos i habeat post 17, tamen apud Latinos secundum eorum 1 chare pro chares RBDffGLK uero om. D 2 praedictum BAD predictiim H 3 . unde om. D oratius HK Hor. serrn. II 3, 187, ubicf. Bentleius ia

4 humanasse A

uellit G

codd. aliquot Hor. dett. graecum GL

Aiacem] b aiace A' acie G aia*+m B

a uetos Rr uetus LK

6 uel in e AGLKr

Atride

5 est] sunt K

productam HK

uocatiunm y 7 taigete R tagietae A

i

taigyte G ta+gyte(y) L tangele K Verg. Aen. VIIII 525 VI1II] B VIII brell. 8 Calliope] sic etiam Pal. Rom. Fr. caliope HGLK Med. praecor BDff Med. asspirate R asspirate A aspirate GLK 9 Statius v. § 5 post Graeco: nee facilis nemeaafW. h 10 DE ABLATIVO SINGVLARI^! De ablatiuo casu prime declinalionis D De ablatiuo casu primae decli" L De abla sing primae dec G; ex HK hie et in sqq. inscr. non satis diligenter enotavi 11 ut ab hoc poeta R 12 et a hac L et hac G 13 productam Rr 14 in U* faciunt A rf\ i BHGL *i(h) D ut ante Virgilius add. BADHGLK Verg. Aen. 1 312 15 ipse uno L gradiiA

uel i

tur add. r 16 Achatei] (t. e. AXATHI) K achata L achate+(s) G achati R achata BAD achat* uel achata in litura h; v. I. videtur prodere gloss. Ovid, melam. VIII 310 VII. G methamorphoseon/f metamorphosaeon-0 17 pheregiade B feretiadeif h pheritiade L feritiade G et add. k etyante o ioleo Rr hyantaeo D phyante^o K hyanthe oio lao B ioloa ni f. H iolaco h 18 luv. sat. I 2, 56 cf. lib. VI § 63 19 Paenelope RAH cum Pith, penolope L levius torquetis] I leuius o e

in I torquetis GL leuius .i. torquetis A' e el a

2J rf\ a

•

UL'I II

arache GL

20 uel om. B

mero A

lipla

Rr M et a G H. et. a. Dd a A HTA in lit. I H beta in lit. b

LIBER VII 7 - 9

291

p. 731. 32 P.

p.

295. 96 K.

consueludinem scripturam servavit, apud quos i scribi post vocalem et non pronuntiari solet. hoc et ex aliis possumus conicere, cfuae quamvis Graece proferantur, scripturae tamen Latinae rationem servant, ut V i r g i l h i s in b u c o 1 i c o: |] 5 Orpin Calliopea, Lino formosus Apollo, nam cum sit dativus Graecus pro « diphthongo, i longam habuit more scripturae nostrae. illud miror, quod I u v e n a l i s 'Calpe' ablativum corripuit, cum sit simile hoc nomen 'Penelope', 'Arachne', 'Calliope', quorum ablativus numquam in e correptam terminat. L u c a n u s in I : io Tethys maioribus undis H e s p e r i a m Calpen summunique i n p l e v i t Atlanta. I u v e n a l i s in V: nee C a r p a t h i u m G a e t u l a q u e t a n t u m A e q u o r a t r a n s i l i e t , s e d longc Calpe r e l i c t a m Audiet H e r c u l e o s t r i d e n t e m g u r g i t e solem. DE NOMINATIVO PLVRALI ET VOCATIVO PRIMAE DECLINATIONIS. Nominativus et vocativus pluralis primae declinationis similis est gene-III 9 tivo et dativo singulari. nam in | 'ae' diphthongum profertur, ut 'hi'' et '0 poetae'; sed in his non potest divisio fieri, sicut in illis. 20

D E GENETIVO PLVRALI PRIMAE DECLINATIONIS. Genetivus pluralis eiusdem declinationis fit addita ablativo singulari 1 scribi i H AGLd

solet et non pronuntiari in litura h

non pronuntiari non solet

v

2 pronuntiari] r pronunciari RK

possimus Dd posuraus GL

i

con-

«

iecire G quamuisuis R graecae RK grecae D 3 Verg. eel. 4, 57 cf. § 14 (deficit Med.) 4 bucolicho Rr bocolico A boco G buc6 L bco K 5, ut orphi 1

RADH orphei Pal. calliophea Rr caliopea LK caleopea G caliope. H caliopea Pal. calliope a lino B lieno Rom. appollo GLK 6 sit add. h it] ei H i] r in ni f.R 7 illud autem miror H calphe B corripit K 8 poen

nelope R paeneplope A paenelope DH penelopae K arache G arachc L caliope GLK 9 ablatiuus in e nunquara in e K terminator AD Luc. Phars. I 554 sq. 10 Tethys] Ag theth** R thetys BD tithys K tichis G tichys L tbetis r thetis Voss. A thetliis Voss. B 11 hisperiam GL hesperium libri nonnulli Luc. m

calpen A calpe* (n) K calpe HGL Atlanta] g adlanta R athlanta BAGL

sum_numque Rr impleuit RADHLK 12 Iuv. sal. V 14, 278 sqq. 13 carpaf

hi

mare

tium A carphatium B charpathium R carrathium DL carathium G carpathum ff/i getulaque RDGLK et sic Pith, getula quae B 14 transsiliet G relicta* (s) Z 15 erculio GL erchuleo K in herculeo k solemus Gg 16 DE PI.VRALI NOMINATIVO ET VOOATIVO PRIMAE DECLINATIONIS. B; de HK nil annol. e et

pluralis Rr.

18 ut Rr

17 pluralis add. b

in] Kl et eras, in B om. RHGL per ADrh <1

ae] e R

o

*ae(h) D proferctur H 19 o] ho A se Rr diuisi Rr om. R add. r 21 eiusdem] RK Heidelb. eius ADHG primae L

19*

20 PLVRAI.I

292

PWSCIANI INST.

p. 732. 33 P.

p. 29B K.

'rum' syllaba, ut
ro

li

1 hab D paeta R ho musa Rr 4 mime syllabas. In ac Rr 5 *abundat(h) A liabuadat RDHG 6 in ante patronymicis add. HGK 7 Verg. Aen. Ill 550 8 domos R Heidelb. cum Med. Pal. {deficit Rom.) domus ADHGLK 1

cum nonnullis libris Ferg. delt. 0 Verg. Aen. Ill 221 cf. lib. VI § 3 10 nulo Rr 11 Verg. Aen. VIII 127 cf. lib. VI § 3 VIM. RBADH 12 optime RBADHLk cui] cu L furtima GLK praecari It 13 Verg. Aen. VIII 0111

698

14 omnigenumque] cf. Lachmanni ad Lucr. V 440 sgq. comm. nigennmque u

Med. latratora nubes GL anubes K anobis Med. pro omnigenarum post 15 celiccolarum Rr trinundinum] hi trinum nundinum Anubis add. BADHGLK DHGLK trhnmdinarum] hi trinarum nundinarum BADGLK triru nundinarum H post trinuudinarum: Cicero — trinundinum om. R add. r 1(5 Cic. pro Cornel, cornilio GK cornelio primo. Ex B cornelio or. I fr. 30: t. MI 2 p. 451 Or. trinum

nundinatum

proximo ex H promulgation© trinum nundinum BADGLK trinum nundinum// 17 ucnisset amphorum. Aeneadum D tamphorum R dies afferendum B ra

anphorum GL amphorum' Rr anphorarum GL 18 pro enaeadarum D Lucr. 19 genitrix GL gnenelrix / / 20 Verg. Aen. II 241 sq. 21 inclita I 1 y

BDGLK incluta Med. incluta Pal. {deficit Rom.)

23 Verg. Aen. XI 290 sq. i

24 hora fir 25 fremor] rl cum Med. Pal. Rom. fremor G tremor L fremur Bl) murmur fremur R tremor et fremur vv. II. aliquot codd. Very.

LIBER VII 9—11

293

p. 733 P. -

p. 206. 97 K.

DE DATIVO ET ABLAT1VO PLVRALI PR1MAE DECLINATION1S. Dativus et ablalivus supra dictae declinalionis inulat a extremam abla- 10 tivi singularis in ' i s ' produ|ctam, ill 'a poeta, his' et 'ab his poetis' et 'Musa, his' et 'ab his Musis'. s Inveniuntur tamen quaedam pauca feminini generis, quae ex masculinis transfiguranlur non habentibus neutra, quae et animalium sunt demonstrati va, naturaliter divisum genus habentia, quae differentiae causa ablalivo singulari 'bus' assumentia l'aciunt dalivum et abJativum pluralem, quod nulla alia habet declinatio in 'bus' terminnns supra diclos casus, ut a lonio gam in eis paenultiniani habeat, ut 'his natabus', 'filiabus', 'deabus', 'equabus', 'multibus', 'libertabus', 'asinabus'. M. C a t o in o r i g i n i b u s : d o l e s f i l i a b u s s u i s n o n d a n t . et 'filiis' tamen in eodem genere dictum est. E n n i u s in A n d r o m e d a : filiis p r o p t e r t e o b i e c t a s u m i n n o c e n s 15 Nerei [id est Nereidibus]. P l a u t u s in S t i c h o : ego i b o i n t r o e t g r a t u l a b o r v e s t r u m a d v e n t u m filiis, pro 'filiabus'. idem: 11 20 qui talis e s t de gnatabus suis.

Ovidius posuit in XIII melamorphoseoii: 1 PLVRAI.I] om. D CASV PLVRALI B hoc

2 supradictae primae G

mutant B

3

is] r his RG ab poeta Kk 5 ferainitii add. d 6 habentibus neutra] / habentibus autem neutra GLK post habentibus neu unum folium deficit in H nsque ad Tydei. cuius § 13 7 diferentiae L deferentiae G ablatino casu singular! B 10 habeat] hebeat D deabus tiliabus GL aequabus RK 11 mulaljus] r nullabus R M. Caton. origg. lib. inc. fr. p. 124 A>. fr. CXVI p. 68 Wr.; inter libri VII fragmenta I. Strab. geogr. Ill 4, 18 p. 165 Cas. posuit Rothius fr. 122 p. 287 originalibus K 13 Enn. Andromed. fr. 5 p. 38 Both. fr. Ill p. 23 Ribb. fr. VII p. 106 Vahl.

andromeada Rr andromedia GK

14 obicctu in abiecta

na ilabus

mul. B

16 id est Nereidibus] id est nereidibus Dd id est natis tamen pro natabus. st

st

is

cm

id est nereidibus A idem natis tamen pro natabus. idem nerei natabus. Rr id est (id L) natis pro natabus id est ( i d ** L idem tamen ad mg. 1) nerei filiabus GLK natis pro natabus id est postea del. G id est natis tamin pro natabus id est Nerei natabus lesle Lindemanno Heidelb. Id est nereidibns. Idemque talis est gnatis tamen pro gnatabus. Id est nerei natabus. B Id est Jiliabus. natis tamen pro natabus edd. usque ad Krehlium id est filiabus. Idem: Nerei natis pro natabus Krehliui', wide Nerei natis inter Enn. trag. inc. nom. veil. fr. XIV p. 54 recepit Ribbeckius eoi/ve (p. 261) suasore Enn. Andromedae fragmentis inseruit Vahlenius (Andr. fr. Ill p. 106). at videntur varia glossemata ad h. 1. pertinentia in aliis codd. alio rnodo confusa et h

conflata esse

Plaustus Dd

stico R stico D

Plant. Stich. 1111 1, 61 (v. 567)

19 Plant, fr. com. inc. 58 p. 447 Both. 20 qui] qnin GL Quiutalis K 21 Ovid, metam. XIII 660 sq. possuit G XII D methamorphoseon Rr

294

PR1SCIANI INST.

p. 733. 34 P.

p. 297. 98 K.

E uboea d uab u s E t tot id em n a t i s A n d r o s fr a t e r n a p e t i t a e s t . C i r e r o pro C o r n e 1 io I: u t a b l o v e o p t u m o m a x i r a o c e t e r i s q u e d i i s d e a b u s q u e o m n i b u s o p e m e t a i i x i l i u m p e t a m . 'eabus' etiam pro c eis' differentiae causa in feniinino E m i n a protulit in 1111 a n - 5 n a l i u m : scriba p o n t i f i c i u s , qui cum e a b u s s t u p r u m fecerat; dicit enim de Vestalibus. Multa || tamen alia quoque contra regulam vitiose et in his et in aliis casibus vetustissimi protulisse invcniuntur, in quibus non sunt imitandi. 'ambae' etiam et c duae', quamvis nulla simili differentiae causa cogente, 10 similem habent dativum 'ambabus', 'duabus', quamquam genetivum 'ambarum' et c duarum' faciunt. DE ACCVSATIVO PLVRAL1 PR1MAE DECLINATIOMS. Accusativus quoque plu|ralis fit addita s ablativo singulari. enirn, ut 'bos poetas', 'has Musas'.

producitur is

DE OBL1QVIS CASIBVS SECVNDAE DECLINATIONIS. 1111 12 Seciinda declinatio terminationes habet nominativi sex: in 'er', in f ir', in ' u r ' , in ' u s ' , in f eus', in 'um'. In c er' masculinorum tarn Latinorum quam Graecorum, ut 'caper capri', 'Alexander Alexandri'. e Hiber' etiam 'Hiberi', quod per apocopam ex- 20 tremae syllabae prolatum soluni in hac declinalione producit c er', et ab eo compositum 'Celtiber Celtiberi'. dicitur tamen et 'Hiber Hiberi' pro 'His1 *boea/? Eboea uel oboea r Ebea GL Eboea^ oboeaAT

Euboea duabus] deae dua-

a

bus A De aedebus D duabus] B I)arms tad. c , Ovidius diabus G dcabus RL duobus codd. aliquot Ovid. 2 natis Ovidius latis libri Prise. petita K Ovidius potita libri Prise, rell. 3 Cic. pro Corn. or. 1 fr. 28: opp. MI 2 p. 451 Or. cornilio GK 1 om. GLK i optumo A* optimo RA obtimo D 4 deabusque ex diabusque corr. L deabusque Gg deauel eabus

busquae Rr poetam/Jr peteam D petaraus K deabus G *eabus (d) L 5 *eis (d) L deisff diferentiae L defercntiae G in om. L Emina] sic hanc vocema Prisciano scriptam fuisse praeter locos fere omnes, ubi Cassins laudatur (cf. ind.} lestalur eliam cod. Bob. in carm. de pond, et mens. v. 68. eandem formarn Persio in sat. 1, 130 ex optimis membranis restituil 0. Iahnius hemina B et sic PaulusFestip. 100, 0 Cass. llemin. arm. lib. IIII p. 163 Kr. fr. 32 p. 293 Rth. Ill K 6 pontifitius I) poutiticibus K *eabus (d) L deabus G strupum B 7 de add. b 8 i quoque] cf L 9 uctuslissime Rr imitandi ex emitaudi corr. K 10 diferentiae L deferentiae G casa B cogentes Rr 11 datiuum et ablatinura d 12 et om GL

13 accussatiuo L

o

14 pluralis prime declinationis fit R 15 pe_ _ a tas Rr 16 De obliquis casibus secunde deilin de. tminib D 17 Secunde Rr 18 u m ] r.m.R 20 alenxander B alaxander alaxandri G alaxander.ri K extraemae D 21 producta K er ] r R 22 Celtiber om. R ut celtiber Br ispanus G

LIBER VII 1 1 - 1 3

295

p. 734. 35 P.

p. 298. 99 K.

panus' et 'HibiT Hiberis',' quando de ilia gente loquimur, quae esl, iuxta Armcnios, et 'Hiberus Hiberi' lluvius. unde L u c a n u s in 1111: Qui p r a e s t a t t e r r i s , aufert tibi nomen Hiberus. In 'ir' et 'ur' Latinorum tantum masculinorum, ut 'vir viri', csatiir 5 saturi'. In 'us' et Latinorum et Graecorum masculinorum et femininorum neutrorumque, ut 'hie clarus huius clari', 'hie Homerus huius Homeri', 'haec cupressus huius cupressi', 'haec platanus huius platani', 'hoc vulgus huius vulgi' (dicitur tamen et 'hie vulgus'), 'hoc pelagus huius pelagi'. 10 In 'eus' Graecorum tantum masculinorum: 'hie Tydeus huius Tydei', 'hie Orpheus huius Orphei'. In 'urn' neutrorum tam Latinorum quam Graecorum et flgurate femininorum apud comicos, ut 'hoc reghum huius regni', 'hoc Pelium huius Pelii', 'haec Glycerium |J huius Glycerii', 'haec Sophronium huius Sophronii'. 15 ('Panthus' per synaeresin pro Tanthbus', quomodo 'Alcinus' pro 'Alcinous' prolatum est. unde Ho r a t i n s in I e p i s t u l a r u m : Nos n u m e r u s sum us et fruges con sum ere n a t i , Sponsi P e n e l o p a e , n e b u l o n e s Alcinoique. V i r g i 1 i ii s in g e o r g i c o n I I : 20

P o m a q u e et Aleinoi silvae.) DE GENETIVO SINGVLAHI SECVNDAE DECLINATIOWS. Genetivus secundae declinationis in bmni nomine i | longa terminatur, 13 sed in quibusdam pares habet syllabas nominativo, ut 'niger nigri', ' m a g nus magni', 'templum t e m p l i ' ; in quibusdam una syllaba abundat: 'tener 1 loquitur LK

2 Armenios] r armoenios RG

iluias G '

Lucani

ucl lanlum

Pharsal. MI 23 cf. lib. VI § 44 ni feminorum Bb

BGLK

8 cypressus huius cypressi B L 9 hie uulgus ** hoc B

4 masculinorum tam K

6 us et] b us

hie 7

clarus Rr clarus.ri liic homerus homeri L op huius cypssus huius cypssi K cupsus hs.si G cupsus . si pylagus huius.gi K 10 ut hie B tytheus e

K titheus GL tythei K tithei GL 11 hio A horpheus D 12 ran] r m.R figurate B 14 clycerium A gligerium GK gliggerium L Glycerii] r clycerii RA gliggerii L .rii K 15 Panthus] b pantus BD panthoys K pantlinvs 0

v

b panthuos B Alcinus add. r Alcinus pro add. d alcinus D aleinoys K 16 oratius D et, in mg. add., K Hor. epp. i 2, 27 sq. 17 numeros Bd 18 penelope RADGLK nebolones G alchiuoique Rr alcionique D alcinojque K alcinoique plure G 19 Very, georg. II 87 II georgicon Br georgicon V RD P ° 20 romaque Rr alcini Dd alcinoy K post silnae: idem (id est r) horatius (hoc

rationus A) alcinoique ( r alchiuoique R alginoique Dd alcinoyque K) plures (plure e

GLK plurae Rr) add. libri, quod ortum est ex gloss, ad Alcinoique voc. in versu Hor. cumm'axime laudato pertinente 21 SINGVLAM] CASV B 22 Genetivus] Genitiuus singularis GLK 23 pares] duas R duas pares DGL nominativo] rl nominatiuus RG et ni f. L nominatiuus et genitiuus B 24 *atbundat (h) A habundat RD

296

PRISC1AM I1NST.

p . 735. 36 P .

p . 2!I9 K.

leneri', 'vir viri', 'satur saturi', Tydeus Tydei'. cuius rationem quamvis in libro, quem de nominalivo exposuiinus et genetivo, latius Iractavimus, mine quoque quaulum possumus breviter percurramus. In c ii J et e ur' et c eus' desinentia semper una syllaba vincunt in genetivo, quae paenultimam brevein habent, ut c Trevir Treviri', 'satur saturi', 5 'Oileus Oilei', nisi si poetica productio flat in Graecis, ut 'Tydei'; in r us' vero et in c ura' desinentia pares habent, ut 'primus primi', 'Virgilius Virgilii', 'templum templi', 'Taurominium Taurominii'. frequenter tamen invenimus veteres in huiuscemodi genetivis, id est geminantibus i, subtrahere alteram ex eis. V i r g i l h i s in I: 10 Hie t a m e n ille u r b e m P a t a v i s e d e s q i i e l o c a v i t , pro 'Patavii'. idem in b u c o l i c o : Nee s p e s l i b e r t a t i s e r a t n e e c u r a p e c u l i , pro 'peculii'. in eodem: P a u p e r i s et t u g u r i c o n g e s t u m c e s p i t e c u l m e n , 15 pro Hugurii'. idem in 1111 g e o r g i c o n : florentem studiis ignobilis oti, pro 'olii' et I u v e n a l i s in I I I I : A n 1 0 n i g 1 a d i 0 s p 0 1 u i t c 0 n t e m 11 e r e , si s i c , pro 'Antonii'. hoc autcm faciunt metri causa, numquam eiiim minores 20 vult habere syllabas genetivus nominativo. In r e r ' igitur tantum desinentia ancipitem habent regulam ge||netivi; in aliis enim abundat, in aliis non abundat. abundat quidem in huiusce1 uir add. r

inde a rationem quamius iterum inc. H cf. § 10

et in eus GK

eus] el (i. e. eius) D

• 1

liabet D

in

genitiuo Bb

4 et in ur GLK 5 quae] qui AD

i

t

6 oleus olci K

si om. BHK

productio poetica B

7 um] r

a"

m.R

habe*t (n) B

primus.mi K priamus priami L

Vergilius \ ergilii D

i

Vergelius Vergilii H menium rell.

8 Taurominium] Kr v. lib. II § 59 tauromoenium A tauroo

Taurominii] r tauromenii Aa .nii K tauromenii rell. 7-

Aen. I 247

II

10 Verg.

•/•

urbem ille H

petaui G paetaui K

sedemque G cum exc.

c

Burm. Verg.

loquauit G

12 pelanii G paetauii K

Verg. eel. 1, 33 s

14 Verg. eel. 1, 09 (deficitMed.)

15 tugori GK tugurii Rom.

conge*tum D

e

cispite G cispitr A" cacspite Pal. Rom. 16 tugorii GK Verg. georg. IIII 564 17 illo uirgilium me tempore dulcis alebat | Parthenope (partliinope G) studiis florentem ignobilis oti, addilo v. 563, GL studiis florentem Vergilius iguobilis ex ignobiles corr. Med. 18 otii] rb ocii Rr t+ii B Iuv. sat. IIII 10, 123 i

19gladius RGLK gla*diiis (g) A cf. lib. XII § 22 potui Hh "contempnere si sic "potuit K contempnere BOG et p eraso A 21 nomatiuo H 22 disinentia tantum GL dissinentia tantum K 23 *abundat (h) AD habundat B habundat RB aliis enim non H abundat] in mg. add. K *abundat (h) AD habundat RH Ab*undat(h) L Habundat R quidem om. GLK huiuscemodi nominibus L

LIBER VII n. 14

297 p. 299. 300 K.

p, 730 T.

modi: 'lucifer luciferi', 'armiger armigeri', 'tenor teneri', 'miser miseri', 'prosper prosperi'; pares aiilcm habel in huiuscemodi: 'Menander Menandri', 'sacer sacri', calcr atri', dc quil)iis [supra dictum est], cum de nominativo et genelivo traetabatur, sul'lieicnter exposuimus. a ('Androgeo' | V i r g i l i u s in VI genetivuin posuit Alticum: In f o r i b u s letum A n d r o g e o ; I um pen dor e poenas.) DE DATIVO ET ABLATIVO SINGVLARI SECVNDAE DECL1NAT10JN1S. Dativus et ablativus singularis huius declinationis fit a gcnelivn muta- 14 Uone extremae i in o producfam, ut 'huius luciferi huic' et 'ab hoc luci10 fcro', 'huius sacri huic' et 'ab hoc sacro', 'huius viri liuic' et 'ab hoc viro', 'huius sattiri huic' et 'ab hoc saturo', 'huius Priami huic' et cab hoc Priamo', 'huius Taurouiinii huic' et 'ab hoc Taurominio', 'huius Typhoei huic' et fab hoc Typhoeo'. V i r g i l i u s in VIIII: In a rime lovis i m p e r i i s i n p o s t a Typhoeo. 15 idem in eodem : Nee Clytio gen it ore m i n o r nee f r a t r e Mnestheo. est tamen quando etiam Graeco dalivo in huiuscemodi nominibus, id est ' eus' linientibus nominativum, uti solerit antiqui. idem pocta in b u colico: 20 Orphi Galliopea, Lino formosus Apollo. Et oportet scire in hac declinatione, quod omnes obliqui casus tam singulares quam pluralcs eundem numerum syllabarimi servant, quem geV

1 Heifer Rr BD

2 habent L

est et cum G

3 alter H

supra] ut supra' Ar sicut iam supra

5 Androgeo pro androgei h

in om. GL

t

L GK

VI spscr. in

o

aticum G aticum K Vevg. Aen. VI 20 6 laetum RB laetum Aa loetum Androgei Med. Pal. Rom. cf. Wagneri not. crit. ad Aen. II 371 andro-

geot' pendere D turn] 11 et plerique codd. Krehliani, ut videlur, cum libris Vergillanis tune RBAGLK Zwicc. 1 Krehlii et Lindemanno teste Heidelb. paenas H 7 SINGVLARI om. G 9 extreme Hr extrema RB i extreme K < 10 inde ab huius sacri et huius et huic et ab hoc per sqq. exempla usque ad Priamo om. L add. I, inde ab huius uiri eadem om. G huius uiri eras, in B 12 Tauromiuii cf. lib. II § 59 et ab hoc add. I a B huius add. I Typhoei] a typhei A tiphoei tipho GL typheei b 13 huic et ab hoc add. I Typhoeo] a typheo AD eo Gg tiphoeo in lit. I post Typhoeo: Virgilius — Typhoeo om. GLK add.gIk Verg. Aen. V1III 716 14 in arrime Dd inarimae Rom. in, arim*e, i_ouis (a) Rr imposta HKg impos*ta (i) R inposita A inpostaque Rom. tipheo g tiphoco£ typhaeo Med. o

15 idem in eodem] immo X 129- eadem Dd 10 clitio GL Mnestheo] sic Med. Pal. Rom. menestheo RD menesteo L minestheo K 17 graeco etiam GL in om. BULK

spscr. hk

18

e

20 orphy A orphi L • f

e.us

ffh

ut*i(h?) D 1

caliopea HK caliopea L caleopea Gg

v

phormosis Rr

Verg. eel. 4, 56 cf. § 8

1

1

caliope_a,lino ~~

phormosus H

a*pollo (p) G appollo LK

21 scire infra Hn.

add. K 22 post plurales: nee non etiam nominatiHus uel uofiatiuus pluralis R del. r eundum A

298

PRISCIANI INST.

p. 736. 37 P.

p. 300. 301 K.

netivus singularis, absque genetivo piurali, qui uiia syllaba vult superare, nisi per concisionem proferalur. unde 'dip et 'diis', cum pro monosyllabis ponuntiir, per synizesin sunt accipicnda sive magis per synaeresin e et i in unam syllabam. veteres enim i finalem, quae. est longa, per 'ei' diphthongum scribebant, longas autem vocalcs vetustissiini etiam geminare solebant. 5 15 quae vero secundum analogiam proferuntur, id est 'dei' et 'deis', disyllaba sunt. L u c a n u s in (| II: 0 utinam c a e l i q u e deis E r e b i q u e l i c e r e t . idem accidit etiam in pronomine 'ei' et 'ii', c eis' et 'iis'. e quibus | illud apparet, quod vetustissimi, ut supra diximus, pro una longa vocali sole- 10 bant duas scribere. ecce cnim vestigium antiqiiitatis in his adhuc servatur, cum duae i pro una longa ponantur tarn in supra dicti nominis quam pronominis ternis casibus: 'hi dii his diis ab his diis', 'ii iis ab iis'. nam si dicas 'dei deis a deis', cei eis ab eis', disyllaba sunt, sicut ostendimus. Iu vena Iis in V: 15 I m p l e t et ad moechos dat e i s d e m ferre c i n a e d i s . puto autem, quod in his quoque differentiae causa servata est geminatio i, ne, si 'di' et 'dis' et 'i' et 'is' dicamus, dubitatio'fiat significationis; nam 'di' etiam praepositio est et 'dis' et praepositio est et 'i' et 'is' verba. in pluribus autem invenis, differentiae causa huiuscemodi quasdam fieri syl-20 labarum vel literarum additiones vel ademptiones vel accentuum mutationes; itaque- in compositione 'idem' et 'isdem' per unam i scripsisse, quia nulla confusio fit significationis, inveniuntur pro 'eidem' et 'eisdem'. et quia diximus, omnes obliquos casus genetivum sequi, sciendum, quod vot

uel sinizesin

1 uul B 2 Vnde et dii L 3 synizesin] B sineresin D sineresin R sinheresin H sincresin A sincrisin GK sincrysin L syncrisin I sinaeresin A sineresin RD sinerisin GLK sinheresii H e et in i in K 4 fina*lem (n) di

L

6 syllaba D

7 Luc. Phars. II ,306

eribique GL herebique D

0

8 utinam Rr

coelique K

liceret cf. lib. XV § 2 Iuceret G liqueret L

et eis

9 ei et ii

s

eis ***** (et iis in litura h) H "eis et "iis R ei et iis B 11 duascribere K 12 duo i H ii B 13 .Vt hi A et his B ab his diis] om. R et ab his i

diis B, add. r ii is Aa 14 dicamus B a deis add. r eis add. b 15 Iuv. sat. V 14, 30 16 et admethos H moechos] libri Iuv. practer Pith, et Prise, h. lib. § 21 lib. XIII "§ 15 XVIII § 288 medios G (£?) moechas A mechos A" ei in h

litura I moechum Pith.

cinedis RBHL cum Iuv. Pith, cynedis D

17 in is Dd

est

deferentiae G diferentiae L sernata Rr. geminatio i] b gemi**** B 18 i] id est RDLK et i om. R dieam B signifitationis A 19 et ante dis om. BHK et post dis om. BAHGL est et i] r est et diues i RBADGL(H't) est et diuis.i. K est et nom i in lit. h et is] autem et is L, 20 plur**ibus (al) R pluralibus BD deferentiae G diferentiae L literarum uel sillabarum G litterarum et syllabarum L 21 uel ademptiones uel accentuum mutationes add. a p

u

positione

itdemtiones Gg ademtioncs K accentum K accentum D 22 in commutatione Rr 23 confussio L pro eid eidem H pro eidem et eisdem] d pro idem D 24 casus obliquos GL sciendum est G

2

LIBER VII 14—16 P- M l -

p. 737. 38 P.

302 K

"

-

cati.vus nominativum suum sequitur, de quo mox ducebimus: sed'prius de accusalivo tractemus. DE ACCYSATIVO SINGVLARI SECVNDAE DECLINATIONIS. Accusalivus quoquc a genetivo fit mutalione i in cum', ut 'huius Priatni v 16 5 hunc Priamum', 'luciferi luciferuin', 'Tydci Tydeiun'. in huiuscemodi tamen nominibus, id est in 'ens' desinentibus, Gracco magis accusativo utuntur auctores. V i r g i l i u s in I: I l i o n e a petit dextra laevaque S e r c s t u m . idem: et amicum C r e t h e a M u s i s , 10 C r e t h e a Musarum com item. S t a t i u s in | I: n r c non et v i r i b u s infra Tydea fert animus. is invenitur tamen in usu etiam in 'urn' accusalivus huiuscemodi nominiun. C i c e r o de n a t u r a d e o r u m 111: T h e s e u m , Hippolytum. L i v i u s in XL ab u r b e c o n d i t a : odio, cui P e r s e u s || i n d u l g e r e t . in eodem: P e r s e o sese a d i u n g u n t . in eodem: t o t u s in P e r s e u m v e r s u s , in eodem: ad P e r s e u m mi sit. in eodem: t r a n s g r e s s u s P e r s e u m 20 filium. in eodem: P e r s e u m Amphipolim mittit. idem in XXXVIIII: Areus et Alcibiades. in eodem: quod Areum et 1 suum nominatinum GL sed] si GLr

docebimus]r et in lit. h doceamusRBD (JSf) dicemus GLK

3 SECVNDE DECLINATIONI D

4 i in um mutatioue (motatione G) GL

um

um] m. Rr huius spscr. L 5 tithei titheum GL 6 e*us(i) R 7 f'erg. Aen. I 611 in I spscr. in L 8 ilioneae D ilionaea d leuaque libri Serestum] Sergestum, Segestura, Serestrum vv. II. librorum Verg. 9 Very. Aen. VIIII 774 sq. h

10 Cretea B Med. chrethea GK chretea L Crethea Musis om. A 11 Cretea B Med. chrethea GLK 12 Statins T/ieb. I 415 sg. -13 nee] sed Statins 14 tithea GL feret A fertur GLK 15 ussu G um] r m. R 16 Cycero D Cic. de nat. deor. Ill 31, 76, ubi tamen Theseus Hippolytum perdidit (Theseus ibid, etiam 18, 45) deorum add. I mK teseum GL hippolitum B hyppolitum 'A hipolitum GLK ypolitum in litura h leuins GLK Liv. ab u. c. XL uel "

5,5 17 in] r om. RADGLK odio in Romanos cui Livius perseus (sens ex sins corr.) L Liv. XL 5, 5 18 Perseo sese] d Perseum ad sese AD se libri Liviani adiungit G adiunguit L Liv. XL 5 , 9 post in eodem: totus— misit. in eodem om. R tutus K Perseum] sic Liv. Lov. 3 Persea rell. libri Liviani 19 Liv. XL 56, 1 1 : misit ad Perseum ad spscr. in L ad I'erseum] a ad persea BADHr missit G in eodem: transgressus Perseum filium] haec vocc. spectare videntur ad Liv. XL 22, 12 sq.: in Maccticam r e g r e s s u s . . . . P e r s e um fi H u m cum modicamanu circummisit In eodem transgressus Perseum fllium post Amphipolim mittit ponit H transgresus GK Liv. XL 24, 3 . . . Demetrium m i t t i t , . . . P e r s e u m misit

Amphip o lira

20 Perseum amphipolim mittit Rr Perseum misit.aniphipolim mittit. H t.

Perseum misit amphipolim B anphipolim DK amphipholim G mitit G Liv. XXXVI11I 35, 7 : Areus etiam_ e t A 1 c i b i a d e s in om. GK 21 XXXVIII libri aureus B areum et alcibiade Da calcibiades GLK Liv. XXXVIIII 36, 2: quod Areum et Alcibiadem. ibid. § 12 quod cum alii laudent, rep r e h e n d e r e ne Lacedaemoiiii quidem p o s s i n t cf. Dukerum ad §2 aureum B

300

PRISC1ANI INST.

p. 738 P.

p. 302 K.

Alcihiadiui ne L aceda emonii p o s s i n t r e p r e h e n d e r e . Statins Thebaidos II: P e n t h e u m q u e I r a h e n s n o n d u m to P h a e d i m u s a c q u o , Baccho., g e n u s . 5 P l a u t u s in v i d u l a r i a : E i u s d e m Bacchae f e c e r u n t n o s l r a m naveiu P e n t h e u m . DE VOCATIVO SINGVLARI SECVNDAE DECL1NATIONIS. 17

Vocativus huius declinationis, quando in r vel in in finitur nominativus, similis est ei, ut 'hie Iucifer o lucifer', 'hie sacer o sacer', 'Iric vir o vir', 'hie satur o satnr', 'hoc templum o templum', 'haec Glycerium o 10 Glycerium'. V i r g i l i u s cum paulo ante Thymber' nominativum protulit,. mox vocativum Thymbre' posuit in X: Daucia, Laride Thymberque simillima proles, et: Nam t i b i , T h y m b r e , c a p u t E u a n d r i u s a b s t u l i t e n s i s . is sed non est vocativus a nominativo in r er' desinente, sed in ' u s ' accipiendus: r hic Thymbrus o Thymbre'; solent enim poetae huiuscemodi saepe noraina tam in 'er' quam in ' u s ' proferre: 'Tcucer' et 'Teucrus', c Euander' et 'Euandrus'. in- X: P a l l a s , E u a n d e r , in ipsis 20 Omni a sun t oculis. in V I I I :

Turn rex Euandrus Romanae conditor arc is. 1 alcibiadem^ffealcibiademG-Z/A" necD lacc&etooniiRADHGL lacidimoniiJT posuit GL Stat. Theb. 11 575 sq. 3 tephedimus H thephedim D thephaedimus A theliae driis GL tebae dms K phedimus RB aeque^ 4 baclie BGK et superset: in L 5 Platus K Plaut. vidul. fr. 7 p. 442 Both. 6 baccbe AD baclie BHGLK

o nastram Kk

penteum K.

7 SECVNDE BD SAEOVNDE R

8 *r H

*m H finitur] tlisinit GL 9 hie uir o uir hie sacer o sacer GL 10 clycerium R gligerium GK gliggerium L 11 Glycerium] rd elycerium RD gligerium GK gliggerium L panlo spscr. K anthe D thybcr R tyber r timber GLK similia extant in codd. Verg. 12 thybre R tymbre Br timbre GLK Verg. d

Aen. X 391 timbcrque GL GLK

13 dacia K lacride H larida L Iar+*e Aa tymberque/2/MJ5T 14 et cm. GLK Verg. Aen. X 394 15 tymbre RB timbre

capud D

abstulis enses Med.

ensus Dd

16 hie u

est

17 tymbrus DKr

timbrus GL

tymbre r timbre GLK

oo donatum in mg. I

v. Donat. art. gr. Ill 1 , 2 . qui barbarisnnan fieri ait ' p e r traiismutationem

sicut Enandrepro Euander'

literae,

solem enim poetae] R Zwicc. 1 Kreklii solet enimpoeta rell. t

sepae D

ISetom.GLK

ceuerus Ri- teuchrus D

B uir in X G Very. Aen. X 515 sq. VIII 313 VI11I ADI/ IX L nono K C

artis Rr

19 et cm. DGLK

20 et euander B 23 Tune BH

Virgfin -X-

22 Verg. Aen. Euander Pal.

LIBER VII 16-18

301

p . 738. 39 P .

ji. 302. 303 K.

sed de his lalius de noinina|livd tractantes disseruiinus. notandum tamen, q u o d P l a u t u s a ' p u e r ' nominalivo vocal-ivuin ' p u e r e ' dixit in m e r e s t o r e : e g o m e t i n e , m o r o r . t,u, p u e r e , a l i i l i i n c i n t r o o c i u s . idem in C u r c u l i o n e : 5 C e d o , p u e r e , si n u m . - Q u i d f a c t u r n s ? - l a m s c i e s , quod quibusdam a nominativo ' p u e r u s ' rectius esse videtur. Si vero in c eus' desinat nominativus, magis Graeruin servamus vocativum. H o r a l i u s in I e p i s t u l a r u i n : Pentheu io Rector Thebarum. S t a t i u s in VIII T h e b a i d o s : • vade, o primis puer inclytc bellis A r e a s , et A r g o l i c a e C a p a n e u i a m m a x i m e l u r m a e . P r o b o tamen et quibusdam aliis artium scriptoribus et ; o Pentliee' et co is is Tydee' et cIIio||nee' posse dici secundum Latinam analogiam placet, quod in usu non inveni. In c us' vero terminantia, si sint propria, i ante c us' habentia, abiecla c us' faciunt vocativum, ut c hic Virgilius o Virgili', 'hie Sallustius o Sallusti3, 5 hie Pompeius o Pompei'. haec tamen eadem etiam in e profere20 bant antiquissimi, co Virgilie', 'Mercurie' dicentcs. L i v i u s A n d r o n i c u s in O d i s s i a : N e q u e t a m e n te o b l i t u s s u m , L a e r t i e n o s t e r . 5

1 tlisernimiis K deseruimus GL 2 nominatino puer L Plant, mere. V 2, 89 (v. 930) 3 egomet me moror] Boihius egomet memor libri ego me moror libri Plaulini puer Plaut. Vet. abi B abii huic K iutro spscr. r otins DGLK 4 Plaut. Cure. I 1, 75 (». 75) gurgulione L 5 caedo GLK t

quod GLK Rr

facturus es AD facturu's Fleckeisenus

8 oratius K

Hor. epp. I 16, 73 sq.

e

6 reccius Iir

7 in us

o

o

I epistolarum r serraonum I. R n

sermonum f.. ADK I. sermonum BGL I. semonum H 9 petheu Rr pentlieu*(s) H Stat. Theb. VIII 744 sq. 12 vade'o primis] Vade inclita optimus H Vade o primus b inelyte] b •nclyte B indite AGLK 13 artas Rr archas BDH capaneu ex capanau corr. L capeneu B maximae R 14 Probo] iuniori in artis minoris § 43 ed. Mali aucl. class. V 218 sq.. § 354 sq. eel. Vindob. anal, gramm. p. 303 quibus e

A

scriptoribus artium L

Pentliee] ra penthe RBA penthen Hh pantlie K e

15 Tydee] ra tyde RBAK

tide- Hh tydiee L

i

i

e

tithee 6

et o Ka

o

Ilionee] ah ilione R ilione BAHK ilione r ylionee D ilinee L

17 terminantia]

nt

desinentia G dissinenlia L sin Rr 18 guocatiuum K hie om. H uirgilius o uergili D uirgili* H gili •— salusti in lit. angustiore lustius o Sallusti] r salustius o salusti R rell. 19 h*ic B eandem A eandem K 20 uergiliae Rr uergilie H Mercurie] rd mereuriae RD GLK 21 odisia GL odysia y - Livii Andron. Odisseae lib. I Odyss. I Co Hermannum elem. duclf. metr. p. 018 22 tameu ADHGLK tarn ted oblitus cord. Fleckeisenus post tamen decent erasae in B Laertie] ra laertiae RAH lertie BLK o laertiae D

spscr. L b Saletiam leuius cf. Horn. Rr enim fere literae

302

PRISCIANI INST.

I). 739 P .

1>. .103. 304 K.

L a e v i u s in S i r e n o cir ca: N u n c , L a e r t i e b e l l e , p a r a i r e Ithacain. 'Laertius' enim pro 'Laertes' dicebant, quomodo et Graeci Aaiguog pro AasQTfjg. S o p h o c l e s in A e a n t e m a s t i g o p h o r o: 'Ael [itv, a mat ActQzlov, deSoQr.a GE. 5 iuniores autem gaudentes brevitate per abscisionem extremae literae protulerunt pro 'Virgilie* cVirgili' et pro cMercurie' eMercuri'. H o r a t i u s in 1 carrainum: M e r c u r i , facunde n e p o s A t l a n t i s , in eodem: io Multis ille bonis flebilis o c c i d i t , Nulli flebilior | quam tibi, Vergili; untie accentus perfecti vocalivi in his servatur. si enim non esset abscisio, debuerunt huiuscemodi vocativi (id est qui in i desinentes paenultimain correptam habent) antepaenultimam acuere, ut 'Virgili', 'Mercian', quod minime is licet, nam paenultimam acuiinus. in abscisionibus enim, si ea vocalis, in qua est accentus, integra manet, servat etiam accentum integrum, ut 'an19 divit audit', 'nostratis nostras', Mllice illic'. de Tompei' et c Vultci' et cGai' 1 leuius RBGLK liuius AH pro Liuius in Sireno, quod apud Putschiwn legebat, non minus Serenus coni. Kordesius in ann. ad Eberhardtium. uber den Zusland der scho'nen Wissenschaften bei den lidmern p. t 2 8 , Septimii Sereni ruralia intellegens '• Sirenocirca] scripsi, Sireno RADHG sir*eno (i) L syreno B sereno K Sirene Delrius synt. trag. Lai. I 163 Vossius de art. gr. III1 5 p. 562 ed. Eckst. G.Hermannus l.l. p. 619 TVeichertus Laev. fr. XVIII /. I. p.8'Zsq., a circa (cura edd. ante Krehliuni) dein cum libris versum ordientes omnes 2 Nunc] ne 1 2 laertiae/??"^ i Iartiae Dd lertiae HK lertie BLk belle] B uelle rell. vela Hermannus parare uel u

L BULK HL

r

Ithacam] ea- ithacum corr. L ithacam G itacham D 3 laetius R Lertus lertes BHLK et om. G et lerlios greci pro B laertios R lertios 4 AAEPIEC D laertes HA AEPTEC G AEPTHC K lertes BHL Sophocl

cles] sic inlitura I Soph. Aiac. v. 1 sophodes in ae sophodes ante G ae ante RBALK . e . ante I) eanti II mastisophoro ADHK maslisophoroe h mastisophoroea AEIMHN R mastisophopoeae.MEN G maslisophoroe AEIMEN L (AEIMEN in litura T) 5 'Ad fif^J AIEIMEN B AEAAEN A" 'Ael — ae] om. H d> H K I ] ATTA G UJTTAIP in litura I Aaqtiov] Sophocles PAIIPIOY R AAEPTIOC AD AEPTIOY G AHPTIOY L

EPTIOY A" AAEPTIOY B et sic Theodorus videtur scripsisse

AHAUIPKA R IAEAOPKA A

oportet quidem o puei' lertie uidi te spscr. I 6 "gaudentes "breuilate Rr breuitate gaudentes B abscissionem in lilura g concisionem L extraemae D 7 uirgiliae Rr

uergilie uergili II

uirgilie mercurie uirgili et mercuri GL

mercuriae Rr

a

oratius K athtlantis (a) B

Hor. carm. I 10, 1 9 f*cunde(e) LI foecunde K athlantis HL 10 Hor. carm. I 24, 9 sq. eodem in lilura h 12 Vergili] H cum i

partecodd. Hor.\\\rge\[ Gg uirgili m f, rell. omnes 13 esset ex corr. a abscissio G 14 * debuerunt (n) K paeiuiltimam correptam liabent] add. gl correp (sic) add. k li

15 habent antepenultimam acuere in vig. add. k

uirgi

K

ut om. H 18 nras illicce illic in litura b illicce ADHLKrg pompeii d ultei D uulteii d gaii d

16 liquet G

17

De in litura h

LIBER VII 18-21

303

p. 739. 40 P.

P- 304. 305 K.

et similibus vocativis, quae i loco consonantis ante 'us' habent in nominativo, dubitatur, utrum i extrema pro vocali an pro consonante sit accipienda, quomodo in aliis casibus, quod magis more antiquo rationabilius esse videtur. nam solebant illi non solum in principio, sed etiam in fine 5 syllabae ponere i loco consonantis, idque in vetuslissimis invenies scripturis, quotiens inter duas vocales ponitur, ut 'eiius', Tompeiius', 'Vultciius', 'Gaiius', quod etiam omnes, qui de litera curiosius scripserunt, affirmant, nee non etiam metra ostendunt quod dicimus et regulae ipsius ratio in supra dicto vocativo. omnis enim vocativus in i desinens una syllaba minor 10 debet esse suo nomi||nativo, ut 'Sallustius o Sallusti', 'Virgilius o Virgili', 'Terentius o Terenti'. ergo si 'Pompeius' et 'Vulteius' trisyllaba sunt in 20 nominativo, necessario in vocativo disyllaba esse debent, quod non potest fieri, nisi i loco consonantis accipiatur. unde illud quoque possumus scire, quod bene 'cui' pro monosyllabo accipiunt metrici et 'buic'. omnis enim is genetivus in 'ius' desinens una vult syllaba superare suum dativum: 'ille illius illi', cipse ipsius ipsi', 'unus unius uni', 'alter alterius alteri'. 'aliius' quoque per duas i debuit esse genetivus dativi, qui est 'alii', sed vel biatus causa vel quia inter duas vocales i vocalis esse non poterat, dativus autem loco consonantis earn accipi | prolribebat, quain ipse duplicat vocalem - et 20 credo differentiae causa, ne 'ali' verbum infinitum esse putaretur _, ideo plerique recusaverunt eum frequenti usu profcrre. vetustissimi tamen silniletn genetivum nomiuativo posuisse inveniuntur, sed. accentu differt, quippe circumflectitur in genetivo paenultima. C a e s a r in A n t i c a t o n e p r i o r e : uno enim e x c e p t o , quem alius modi atque omnis n a 25 t u r a finxit, suos q u i s q u e h a b e t caros. Caelius inV: n u l l i u s a l i u s rei n i s i a m i c i t i a e eorum causa. 'ei' quoque cum rationabi- 21 liter monosyllabiim esse deberet, cum genetivus ceius' sit disyllabus, per diaeeon

1 quae] qui in lilura H ii

2

i

souante K

sit] b sic B

i

4 uidebaturffZ/f

i

i

i

6 ul i

pompe.uultei. gaius Dd eius pompeius uulteius gaius G eius pompeius uulteius gains L * (i)

i

u

i

i

i

c*ius (i) pompeius milt eius gains H 9 (i. e. eius) pompeus ulteiis gaius K 7 Iyttera Hr adfirmant RBDHL 8 ostenmnt G 9 minor debet esse in litura b 10 esse debet A salustius AGLK salusti ADGLK uergilius o uorgili H o om. K i

uirgilii Rr

11 uulteus Dd

trisyllabi DLr trisillabi G

12 disillaba L

i

dyssyllaba Dd dyssillabi R disillabi Gl laba D enim enim R 15 in us B

13 fieri add. d accipitur K 16 alius libn 17 duas ii B

,14monosyldativi] causa

h

datiui alk qui] quod AK uel om. GK add. k 19 quam] quia LK dupli*cat H cussaueruut LK 22 genitiuum I genitiuo L 23 Caesar in Antical. priore cf. lib. VI § 36 A quemquem BH quanquam G quenquam K cilius RBD nabiliter GL

Caelius in V cf. lib. VI § 36 11 disillabus sit GL

iatus R 18 causa est AK uel 20 infinitum uerbum GL 21 redeffert G dil'ert L differunt K 24 enim om. GLK add. yl qnem] alius alius K oms G 25 CaeNullus H

26 monosyllabiim iatio-

304

PRISCIAlNI 1NST.

|). 740. 41 P.

p. »05 K.

resin a poetis proferri invenitur differentiae causa, n e , si monosyllabuin sit, interiectio esse putetur, ut V i r g i l i u s in II: Ei n i i l i i , q u a l i s e r a t , q u a n t u m m u t a t i i s a b i l l o H e c I o r e. nihil tamen inirum, i loco consonantis positam Iransire in vocalem, cum u s quoque idem patiatur in quibiisdam dictionibus apud poetas, u t H o r a t i u s in e p o d o: Nivesqiif d e d u c u n t Iovem; nunc m a r e , mine sihiae. hie enim divisione facia 'uae' -extremae syllabae u a consonante transit in vocalem: est enim dimelrmn iambicum coniunctum semiquinariae lieroicae. 10 similiter ergo 'ei' et c eis' et 'eidem' et 'eisdem' per diaeresin proferuntur. I u v e n a 1 i s in V: i u v e n e s h o r t a n I u r , u t i 11 a m I r e viam p e r g a n t et e i d e m i n c u m b e r e s e c t a e . in eodem: is ceras nunc hac dictante pusillas I m p l c t , e l || ad m o e c h o s d a l e i s d e m f e r r e c i n a e d i s . in compositione autem nee aliler possunt proferri, cum- consequens con22 sonans cogit i secum loco vocalis proferri. c cui' quoque inveniuntur quidam bisyllabe protulisse per diaeresin, ut Alb ill u s r e r u m R o m an a-20 r u m I: Illo, cui t e r n i s C a p i t o l i a celsa t r i u m p h i s S p o n t c d e u in p a t u e r e , c u i f r e t a n u l l a r e p o s t o s A b s c o n d e r e s i n u s , 11 on t u t a e in o e n i b u s u r b e s . quod autem 'Pompei' et 'Vultei' et c Gai' et similia i finalem et ante earn 25 0

1 et a poetis A

2 ut om. K

4 haectore RDH hiectore G •

Verg. Aen. II 274 sq.

3 mutamus K

5 uocalem cum siluae extremae syllabae u a

consonante transit in uocalem ut ora siluae trisyllabum protulit in epodo hoc uersu : Nines etc. siluae. Est enim dimetrum K u quoque — diuisione facta om. QL add. I 0 Ilorat. epod. 13, 2 9 uae] -u-ac- B u+ae ni f. II ue h ***uae(sil) L syluae G u a] nan GL uau a / 10 haeroice R hneroicae r eroicae GK h

12 luv. sat. V 14,121*17. 13 ortantur R ortanlur GLK hortatur Iuv. Pith, cum pierisque codd. dett. 14 peragant Iuv. Pith. saectae A 15 Iuv. sat. V 14, 29 sq. 10 caereus G cereus LK dictantae K pussillas GK 17 moechos] cf. r

§ 15 moechas G mechas LK mechos H

fere Hh

cinedis RBDH cf. § 15

do

19 secu Hh 20 bisyllabe] a bisillabe I bisyllabae RADGK bisillabae L byssyllabe H bisyllabae B protullisse G Albinos] cf. Vossium de hist. Gr. I 20 p. 173 ed. West, de hist. Lat. I 6 p. 24 ed. alt. Eggerum Lat. serin, vet. rell. p. 313 sq., qui himc Albinum carminis de bello Acliaco auctorem fuisse censet. econtra h. I. Rabirius coni. lac. Bcckerus Zeilschr. f. d. Alterthumswissensch. 1818, 75, 597*?. alninus GL romanorum LK 22 "ternis" cui H terrenis Dd capitalia GK s

R

cellsa K 23 spomte B rcpositos B 24 inus R urbis AHLK 'f. urbeis' Ft. 25 et gai Rr

tute HGLK tutem

LIBER VII 2 1 - 2 3

305 p. 305. 306 K.

p. 741 P.

vocalem pro una syllaba | liabent, asus quoque confirmat. H o r a t i u s in Ixepistularum: D u r n s ait, Vultei, nimis a t t e n t u s q u e videris, 'Vultei' disyllabum accepit secundum analogiam. r> Alia vero omnia in 'us' desincntia masculina seu feminina conversa 'us' in e fachmt vocativum: 'hie Priamus o Priame', 'pius o pie', 'myrtus 0 myrte', 'Cynthius o Cynthie'. excipilur ununi, quod lam in e quam in Livius 1 facit vocativum, quamvis sit appellalivum, c o fihV et 'o fili'. A n d r o n i c u s in 0 d i s s i a : io P a t e r n o s t e r , S a t u r n i filie. C a t u l l u s autem: Tu p r a e t e r o m n e s u n e de c a p i l l a l i s C e l t i b e r o s a e C e l t i b e r i a e fili. T e r e n t i a n u s de s y l l a b i s : is H a e c p r i u s [ t u ] B a s s i n e fili e t t u g e n e r N o v a t e mi. est tamen quando nominative quoque in ' u s ' terminanle pro vocativo sive metri sive euphoniae causa utuntur. V i r g i l i u s in V I I I : Cornigcr Hesperidum fluvius rcgnator aquarum.

Luc anus in II: 20

Degener o p o p u 1us, vix saecula longa

decorum,

Sic m e r u i s s e viris. DE NOMINATIVO ET VOCATIVO PLVRALI SECVNDAE DECLINATIONIS. Pluralis noininativus et vocativus secundae declinationis tam masculinivi 23 1 quoque spscr. K confirmant K oratius K Hor. epp. I 7, 91 2 1 sermonum epistolarum A 3 Voltei libri Hor. ut vid. fere omnes 4 accepit ut

om. K accipit Br 7 mirte BGL

(i hie priamus Hh rayrtns] ex m*rtus (i?) corr. B mirtus GL Cynthius o Cynthie] scripsi: om. B, 'plurimi' Krehlii, edd. ante i

or, Krehlius cinthus.o cinthe Hh sinthyus o sinthye RK sinthius o sinthie ABr s.ynllius o sinthe G synthyns o synthye L scyphus o sdyphe edd. ab a ad Putsch. e

tam** (en) B 8 o fili et o fili Rr leuius GLK Liv. Andr. Od. lib. I coll. Horn. Od. I 45. 81 apud G. Hermannum elem. doclr. metr. p. 618 9 odyssia RH n

odisia GL

10 saturi Kk

17 sq.

filie] d filiae RD

11 catulus GLK

Catull. 37,

e

le

12 pr LI

unde capillatis Bb

decapillatis GK decappillatis R

13 i

Celtiberosae] cf. lib. V § 77 celtiberose RBAHG

celtibrosae D celtibero se L celtei

berose K cuniculosae cum libris Catull. Darmstad.0 celtiberie BH celteberie K caeliiberiae D 14 trentianus GL Terent. Maur. de lit. syll. et metr. v. 283 p. 2390 P. 15 haec] in litura L hie RBA prius om. GLK Bassine Terentianus m bassine r tubassine B tu.bassine D tubas sine RBAH tuba sine GLK 16 tamen spscr. L terminante] h terminanti BDHGLK 17 eufoniae G casa B Verg. Aen. VIII 77 VII. K 18 hisperidum L fluuius etiam Fr. in all. fluius G Fr. m. pr. 19 Lucan. Phars. II 116.sq. 20 saecula] a seeula RADHL pecula G deorum cum Luc. Berol. m. pr. DLK 21 sic] sit v. I. ap. Luc. 22 PLVRALI om.

R PLVRALIS B

GRAMMATICI LATINI II.

SECVNDAE] r SECVNDE RD

23 saecundae R

20

306

PRISCIAM INST.

p. 741. 42 P.

p. 306. 307 K.

quam feminini generis in i finitur ot est similis genetivo singulari, ut 'huius in nculris vero docti hi' et «o docti', 'hiiius platani hae' et 'o platani'. extremam i genetivi singularis mulantcs in a brevem facimus noniinalivuni et accusativum et vocativum pluralom, nl 'buius templi haec' et 'o templa', | 'huius munii haec' et 'o niuiiia'. s Alii vero casus plurales in tribus generibus communem possident regulam. || DE GENETIVO PLVRALI SECVNDAE DECLINATIONTS. 24

Et genetivus quidem fit in omni genere ab ablativo singulari assumente 'rum', ut
1 finitur] b fenitur B

genitiu*(o) L . ar

hae] r e R

fecimus K

i

5 0 ** munia H

singularis K

2 *o docti (li) I)

i>

3 singulis Dd

4 huius spscr. L

0 in lit. b

b;

6 Alia I)

generi Bb

possedent GK

8 SECVNDAE] r

ar

SECVNDE RD mente G

9 ab] a, spscr. L om. ADHGL singulis Dd ailsumente B asu10 hac] d hoc RD platauarum G 11 inveniuntur] d iiiueuitm1 prosam

BD

concissionem K

13 maximac RB

poete R

prosas

ueteres Rr ueteres G

prosa

ueteres prosam Dh ueteres L ueteres K 14 Verg. Aen. I 87 lu'sequitur clamorque etc. cf. Aen. XI 192 It caelo clamorque virum clangorqiie tubavnm 15 It] a Id RA clamorque uirum cado L rudente Med. 16 Verg. Aen. Ill 476 (deficit Rom.) 11. GKl 17 bis] r uis R his K ercplae L eivpta Pal. 18 o

Verg. Aen. V 45

19 alto spscr. in L i

ab Pal.

20 nummerum / /

s

21 es-

il

tertium Rr sestium G 22 modorum K meimuum Rr midimtmm K 23 Cicero in III Vemnarum] II i 3, 7 UI. H 24 mius om. libri Cic, extat ap. Prise, etiam lib. XVIII § 121 cst om. B ,-x] rt a lib. XVUI /. /. e (ei Lagom. 29 m. pr.) libri Cic. 25 abreptos] r apreptos H arreptos GLK ct pintcs G puetium A'

LIBER VII 23 — 25

307

p. 742. 43 P.

p. 307. 308 K.

s e p u l t u r a l i b e r u m p o s e e r e t . in e o d e m : c u m a d s e s t e r t i u m v i c i e s - J - q u i n g o n t a m i l i a r e m e s s e c o n s t a r e t . in e o d e m : q u i s e s t fiiim, q u itucri p o s s i t l i b e r u m n o s t r o r u m p u e r i t i a m c o n t r a i n p r o b i t a t e m | m a g i s t r a t u u m ? idem in I I I I V e r r i n a r u m : e t 5 |>ueri a n n o r u m s e n u m s e p t e n u m q u e d e n u m s e n a t o r i u m n o m i ' n n u n d i n a t i s u n t . c denum' pro ' d e n o r u m ' , esenuin* pro csenor u m ' , ' s e p t e n n m ' p r o 'septenorum' dixit. idem in f r u m e n t a r i a : s e d tritici septies m e d i m n u m ex N y m p h o n i s a r a t i o n i bu s toll it, ' m e d i m n u m ' p r o ' m e d i m n o r u m ' . in eadem: m i n u s l e i u g e r u r n p r o io f e s s u m e s s e d i c o , p r o 'iugeroniin'. n a m quod singulars liuius c boc 25 iugerum' e s t , ipse ostendit in eadem: in i u g e r u m Leontini agri m e d i m n u m f e r e t r i l i c i s e r i t u r . dicitur tainen et c hoc iugus iugeris', undo l u v e n a l i s in O i l : Iugeribus paucis lumbos dona re clientis. is C i c e r o in I I I I V e r r i n a r u m : q u i d , s i d o c e o , i n d i c e s , e . o s , | | q u i c c c c . m i l i a m o d i u m l u c r i f a c i u n t ? p r o ' m o d i o r u m ' . idem p r o M n r e n a : p r a e f e c t u m f a b r u m , pro 'fabrorum'. idem p r o V a r e n o : d e u m fid e m , p r o c d e o r u m \ idem p r o ( l l u e n t i o : m i l i b u s q u a d r a g e n i s n u m m u m , p'Fo 'liummorum'. idem ad H e r e n n i u m l i b r o I I I : 1 liberum] sic etiam lib. XVIII I. L. om. codd. aliquot Cic. meliores Cic. Verr. II i 3 6 , 92 cum ad HS vicies quinqnies (HS XX D Ouelf. 2 num. XX D Guelf. 1) redegisse constaret ad] a adserat RBADH asserat GLd asseret K sestertium ex se****** corr. B uigies h 2 quinquaginla L quinquagenta G constaret rasurae subesse videlur in H in eodem — constaret his scripsil, allerum deinde del. K Cic. Verr. II i 58, 153 quis] q K 3 qui] q GK 4 improbilatn

tern GLK

magisterium H magisteraum h

n

Cicero in IIII I'err.:

II n 49, 122

que

5 anorum Rr

seiiuum K

septenum

en

Aa

senatorum ALK

noni

un

mundinati Gg 6 mundinali L iidinati Aa denum] demum R pro deuarum K senonorum A denum pro denorum post septenorum repetit H Q) 7 Cic. in frumentaria: or. in Ferr. II in 21, 54 firumentaria H 8 trittici medimnum septies B septies] septem milia (VII. M Vat.) Cicero post medimnum: ex — medimnum om. R add. r iiimplionis RDH niphonis GL nyplionis A' orationibus GK et in arationibns corr. in L a r a t i o n i b u s edicti poena, non redemptionis alilnius

quo iure t o l l i t Cicero 9 Cicero in Verr. 11 m 29, 70 minus te Hh professum] r profVssus R professu K 10 liuius] infra lin. add. K eius G 11 ipse — in iugerum in rasura B Cic. in Verr. II HI 47, 112 in iugero et in iugeie ' libri Ciceron. 12 modium Cic. Lagom. 4 2 m.pr. 9, 5 9 s?. Quantum erat exbausti l u m b o s d o n a r e V

v hoc iugs Dd 13 Iuv. sat. IIII clientis | l u g e r i b u s p a u c i s !

O

14 lombos D lumbes Hh clientes B 15 Cicero in IIII Verrinarum] immo in V: act. II in 4 6 , ' l l l quod Hr 16 ccco milia] ccco GK ccco Cic. Lagom. 42 quadraginta milia B 16 Cic. pro Murena 3 5 , 73 munera G 17 Cic. pro Vareno fr. 11: f. IIII 2 p. 143 Or. narena GK 18 Cic. pro Cluentio 27, 74 ubi quadragena (quadragiuta al.) milia nummum libri fere omnes, HS. XXXX. milibus nummum cod. olim Salisburg. nunc Monac. (S) 19 rliel. ad Herenn. Ill 19, 32 , ubi minus pedum U'icenum, tricentuni, tricenorum, triginta singuli libri, minus peduni triinim o

praebent fere omnes

IIII R VII GLK II A

m-ille

m ante pedum add. Rr m B M A

20*

308

PRISCIANI INST. P- 308. 309 K.

p. 743 P.

p e d u m t r i c e n u m , pro 'tricenorum'. frequentius tamen hac utituret Cic e r o et ceteri syncopa in eis nominibus, quae numeros vel mensuras sig26 nilicant. recusant autem hoc in masculinis habentibus neutra vel in neuIris, ne similis sit nominativo singulari neutrorum, quamvis in iis quoque, quae ex se faciunt neutra, licet non frequens, invenitur tamen usus liuius- J cemodi concisionis. V i r g i l i u s in V I I I I : altaque certat P r e n d e r e tecta manu sociumque adtingere d e x t r a s , pro 'sociorum', idem i n X : At R u t u l u m a b s c e s s u i u v e n i s turn i u s s a s u p e r b a , io pro 'Rutulorum', quamvis et 'socius socia socium' et 'Rutulns Rutula Rutulum' dicatur. T e r e n | t i u s in h e a u t o n t i m o r u m e n o : q u a r e o m n e s vos o r a t o s vo 1 o, Ne p l u s i n i q u u m p o s s i t q u a m a e q u u m o r a t i o , pro 'iniquorum' et 'aequorum'. S t a t i u s in I T h e b a i d o s : is ilia n o v o s i b a t p o p u l a t a P e n a t e s P o r t a r u m in b i v i o ; l a t e r i d u o c o r p o r a p a r v u m Dependent, 'parvum' pro 'parvorum'. V i r g i l i u s in I I I : magnauimum quondam g e n e r a t o r pquorum. 20 idem i n V I : Magnanimum heroum, pueri i n n u p t a e q u e puellae. quod et in pronominibus quoque fecerunt antiqui, cmeum' pro 'meorum', c tuum' pro 'tuorum'; 'nostrum' pro 'nostrorum' dicentes. Plau.tus in trinummo: 25 1 tricenum] d trigenum AD trigenorum A utitur ut cicero K 2 mensuram GK 4 post similis sit: genitimis pluralis add. m. rec. in H in iis] om. B in his sup. lin. add. b his ADHGLKr 5 frequens] g frecens 6 6 I'erg. Aen. VIIII 557 sq. 7 certant g S prendere] r perendere R praendere D atc

tingere BADHGLr cum libris Verg. atlingnere K dextra Horn. 9 sotiorum Rr p'erg. Aen. X 445 XI GK 10 At] d Ad RD iuuenes G superba ra

iusa K

11

v el

tulorum K

souiiis] a sotius AH

sociis ct

sotia AH et socia BK (i. e. dicitur) GLK

sotium A et socium BK nitnla Terent. heautontim. prol. v. 26 sq.

socia Rr

socia] a

el

rululum K 12 dr eautontimorumeno AD

o

faylontimorumeno AK eaytontimuruineno Hh eytanlimof.eno G eylantamornmeno L 13 quaobre oratos uos omnes Bas. oratores H oratos ce h 15 pro inaequo rum et iniqunrum K Stat. Theb. I 608 sqq. 1. lib" ihebaidos G J6 nouns in

,

GLK paenates D 17 ibiuio Rr bivio] ex corr. I binio GK(L?) paruum add. r V.) Virgilius in VI. Magnauimum — puellae. idem in III — equorum GL Verg. Aen. Ill 704 III* (I.) R 20 .quorum] a aequorum ADHK 21 naa

i'erg. Aen. VI 307 VI.] h VII. H 22 magnimnm Pal. magiiunimnm aniimim hei'oum B aeroum GL eorum K inupteque B inimplarqiie puellae] r nupte puelle R 23 et om. G 24 nostrum pro nostrum B Plant, trin. I l l 2 , 3 0 {v. 657J

LIBER VII 25 — 27

309

p. 743. 744 P.

p. 3 5. 310 K.

Vt rcra p a t r i a m et g l o r i a m m a i o r u m f o e d a r i m liieum. idem in P o c u u l o : E c q u i d m e m i n i s t i tiuim p a r en turn no in in a? idem in M c n a e c h m i s : 5 Averti p r a e d a m ab h o s t i b u s n o s t r u m s a l u t e socium. DE DATIVO ET ABLATIVO PLVRALI SECVNDAE DECL1NAT1ONIS. Dativus et ablativus pluralis seeundae declination is fiunt similiter ab 27 ablativo singulari nnitatione o finalis in 'is' longam, ut ca viro his' et cab his viris', 5 a platano his' et eab his platanis', c a templo his' et c ab his 10 templis'. inveniuntur pauca in||aequalem habentia declinationem, ut cvas' in singulari numero tertiae est declinationis: choc vas lmius vasis', in plurali vero secundae: 'haec vasa horuin vasorum'. fcslorum etiain nomina dicruni in eia' desinentia semper pluralia genetivum quidem tarn secundum formain secundae quam tertiae proferunt, dativum vero et ablativum secun15 dum tertiam, ut 'haec Viilcanalia horum Vulcanaliorum' vel c Vnlcanalium his' et cab his Vulcanalibus'. similiter 'Saturnalia', 'Floralia', 'Compitalia', 'TerminahV, 'Quinquatria'. nee non a domo 'harum domorum' et <doliuuun his domibus', | non etiain Momis'. I u v e n a l i s in 1: Viscera m a g n a r u m doniuum doininique futuri. 20 V i r g i I i u s in I I : t u r r e s et tecta domorum Culmina convellunt. idem in II g e o r g i c o n: domibus cedruinque c u p r e s s o s q u e . et 1 ut, rem patviam et Hh

rem propriani patriam G

foedarim ] ad phoedarim

RAD fedarim B poetarum GLK 2 Plaut. Poenul. V 2 , 102 penulo BAGK paenuloffpentmlo L 3 ecquid] G et sic, utvid., ant etquid pars codd, Krehlii et quini

ilc.m rell. cum Heidelb. teste Lindemanno memisti A 4 Plaut. Menaechm. I 2, 25 (v. 134) menechmis RADH mechenis G mechinis L mimchinis K mechmis B 5 auertit BHr praedam] pc-u in pdf corr.; ad mg. praedam L 6 PLVRALIS B SECVJVDAE] r SECVVDE RD 7 et ablatiuus spscr. K pluratis om. G saecundae R finnt add. r ab om. K 8 lemgam ex longum corr. B a uiro om. G 10 ut nasin|gulari R 12 horum] r eorum R suasoruin K 13 "in ia dissinentia" ilierimi Kk quidem infra lin. add. K 14 saecimdae quam R spscr. L secundum tertiae L 15 ulcanalia G uulcanailiorum K 16 uulcanibus K

uero et vel] et L

Compitalia] sic in Htura viyinti fere lit. r competalia nee

AGLK

«

conpitalia B 17 terminalia ex terminalea corr. B ** non Rr horum Rr 18 his*domibus H luv. sat. I 3 , 72 19 magnarum] r magnornm RK 20 P'erg. Aen. II 445 sq. (deficit Rom.) t. GL 21 turres et] sic aliquot Pierii codd. f^ergil. turns ac libri Verg. fere omnes teclaj sic etiam Med. Fr. el Pal. m. alt. tota Pal. m. pr. 22 uellunt RBDGL 23 Verg. georg. II 443 in verbis in secundo georg. desinit A 24 eypressosque B cupsosque K comparesosque G copas resosque L cupressoque Pal. cyparessosque Rom.

310

PR1SCIAM 1NST.

p. 744. 43 P.

p. 310 K.

S a l l u s t i u s in C a t i l i n a r i o : d o m o s s u a s g l o r i a d e c o r a b a n t . T e r e n t i u s in e u n u c h o : doini f o c i q u e fac v i c i s s i m u t m e m i n e r i s . V i r g i l i u s in VI: H i e l a b o r i l l e d o m u s et i n e x t r i c a b i l i s e r r o r ; 5 per omnes igitur casus tain secundae quam quartae invenitur "'•"'• Jvo et ablativo pluralibus, qui semper in c bus' exeunt. Sunt tamen quaedam nomina, quorum aliqui casus in ^.ant: quos quamvis secundum analogiam possumus proferre, tamen, quia apud auctores non invenimus, recusandos puto, ut c lmius tabi huic' et cab hoc 10 tabo'. L u c an us in VI: Stillantis tabi saniem. V i r g i l i u s in I I I : E t t e r r a m t a b o m a c u l a n t , milii f r i g i d u s h o r r o r . 28 ceteri vero casus in usu non facile inveniuntur. 'maria', 'aera', c vina', 15 r mella', 'hordea' genetivos et dativos plurales in usu raro habent nisi apud vetustissimos, apud quos multa praeterea deflcientia invenies. oportet igitur scire quidem analogiae ration cm, usum tamen auctorum magis aemulari. ' d u o ' praeterea et e ambo' genetivos quidem et accusativos secundum hanc declinatioriem proferunt, c duorum, amborum', 'duos, ambos', 20 quamvis in neutro differentiae causa 'duum' soleat dici, nee non accusativus masculinorum est quando similis nomi||nativo profertur, quomodo in neutris. V i r g i l i u s in X I : Si d u o p r a e t e r e a t a l e s I d a e a t u l i s s e t Terra viros. 25 L u c a n u s aulem in 1: Quae m a r e , quae t e r r a s , quae totum p o s s i d e t orbem, Non cepit f o r t u n a duos. | 1 Sail. Cat. 12,4 g\oriav. I.libror. Sail. et uirgilius Z

catillinario RBD domus GLK suas ex suos corr. B sua 2 Ter. eunuch. IIII 7,45 eunacho L iunaclio G iunuchoA' 4

Verg. Aen. VI 27

V.RBDH

5herror/Jr

Q igilnrom. G

an

inuenitur K

i

8 usu* (s) H

9 quos] quod GL

saecundum R

possumus

u

Rr

quia om. G

10 actores

ffh

11 Luc. Phars. VI 548

12 saniem] sic horror

Luc. Voss. b in litura

13 Verg. Aen. Ill 29

14 mueulat K

sanguis Hh n

15 "casus" uero A in usu om. G l(i oidea DHGLK habet Hh 17 aput (apud r) quos RH dificientia G diffic.iciitia K 18 auclorum add. h malis B 20 duorum et amborum Hr duos et ambos RH 21 soleant B solebant G accussatiuos LK 22 similes GLK proferunt L 23 Verg. Aen. XI 285 sq. 24 talis Med. Pal.'•Rom. Idaea] libri Verg. idea codd. Prise. tullisi

set G Pal. 26 Luc. Phars. I 110 sq. 27 possedet G continet libri aliquot Luc. et pro v. I. m. ant. spscr. in Voss. B orbem] r orber R 28 nunc cepit r nunc coepit BK coepit GL Voss. A cepit Voss. B furtuna GLK

LIBER VII 27-29

311

p. 745 P.

P-

3

"

K>

l u v e n a l i s simililer in I I : Tune duos una, saevissima vipera, cena, T u n e duos? dativns vero el ablalivos in 'bus' terminant in oinni genere: 'duobus dua5 bus', 'ambobus ambabus'. DE ACCVSAT1VO PLVRALI SECVNDAE Accusativus pluralis secundae declinationis genere til ablativo singulari addita s: ' a docto: lias platanos'. neutra enim semper accusativum IO et vocativo.

DECLINATIONIS. in masculino ct feminino hos doctos', ' a platano: siinilem habent nominativo

DE TERTIAE DECLINATIONIS TERMINATIONIBVS. Terlia doclinalio terminationes habet nominalivi septuaginta oclo vel VII 29 paulo plus, desinit enim in ' a ' correplam ct in ' e ' correptam, in ' o ' correptam, in V productam, in 'al' correptam, in 'el' correptam, i n ' e l ' i,5 produclani, in 'il' correptam, in 'ol' productam, in 'ul' brevem, in e an' produclam, in "en' correplam, in 'en' productam, in 'in' productam, in 'on' productam, in 'ar' correptam, in ar' productam, in 'er' correptam, in 'er' productam, in 'ir' correptam, in 'or' correptam, in 'ur' correptam, in 'nr' productam, in 'as' correptam, in 'as' produclam, in 'es' 20 correptam, in 'es' productam, in 'is' correptam, in 'is' productam, in 'os' correplam, in 'os' productam, in 'us' correptani, in 'us' productam, in 'ys', in 'aes', in 'aus', in 'ans', in 'ens', in 'ons', in 'uns', in 'yns', in 'ars', in 'ers', in 'ors', in 'urs', in _'ills', in 'ems', in 'abs', in 'ebs' correptam, in 'ebs' productam, in 'obs', in 'ybs', in 'urbs', in
1 Iunalis Gg G

tiuum L I.IS R add. l_ L

luv. sal. II 6, 641 sq.

caena BDGL

11

in II similiter GLK

3 post duos: consumpsisti add. D del. d

ablatiuos Rr 7 declinationis r ut a docto K

5 ambobus ambabus ambobus L 6 PLVBAIJ] r PLVRAin om. GL et in feminino ff 8 genere om. GLK 9 enim in litura B 10 uocatiuo ex accusatiuo corr. in

TEHTIE DECLINATIONE D

Tertia ex Terti* corr. B

2 saeuisima 4 datiuos Rr da-

TERMINATIONIBVS TERTIE DECLINATIONIS B

declinatione Dd

habent DK '

et octo K

12

13 paulo

i

spscr. h Desinim enim R et in el correptam GL tam in ar productam Rr

et in e] ill e L et e G 14 et in o productam GK 15 et in il K ol producta B 17 "in ar correp18 in or correptani in or productam L in ur cor-

reptam B 19 in ur produciam om. L as correptam B as producta B es correpta B 20 es producta B is correpta B is producta B in os correptam — in us productam add. r 21 os correpta B os producla B us correpta B us producta B 22 in ys| in is R in ons] in mis *** H in ons utraque Dk in ons utraque correpta et producta B in uns] in uns utraque RGLK s

in yns] in ins /{ in uns. In ins r 23 em ducta B in ebs productam in ebs correptam LK b

produc g ebs G

ybs] *b.-i (y) H

urs H

ffh In ebs correpta. In ebs proebs correp g ebs G ' 24 ebs

312

PKISCIANI INST.

p . 745. 4H P.

p . 311. 12 K.

c

eps', in 'ops', in 'yps', in 'irps', in 'ax' correptam, in 'ax' proiluctam, in 'ex' correptam, in 'ex' productam, in 'ix' correptam, in 'ix' productam, in 'ox' || correptam, in 'ox' productam, in 'ux' correptam, in 'ux' productam, in 'yx', | in 'aex', in 'aux', in 'alx', in 'anx', in 'mix', in 'arx', in 'ac', in 'ec', in 'ut'. 5 30 In V correptam neutra Graeca, ut 'hoc poema huius poematis'. In V correptam neutra Latina, ut 'hoc monile huius monilis'. In V correptam, quam frequenter et producunt poetae, masculina desinunt vel feminina vel communia Latina vel notha: 'hie Cicero huius Ciceronis', 'hie leo huius leonis', 'haec virgo huius virginis', 'hie' et 'haec io homo huius hominis'. (antiquissiini tamen et Graeca in o productam desinentia per hanc declinationem proferebant, ut 'Sappho Sapphonis', 'Dido Didonis'.) In ' a l ' correptam masculina vel neutra Latina vel barbara: 'hie sal huius salis', 'hie Hannibal huius Ilannibalis', 'hoc tribunal huius tribu-is nalis'. In ' e l 3 correptam neutra Latina, ut 'hoc mel huius mellis', 'fel fellis '. In ' e l ' productam barbara, tit 'hie Daniel huius Danielis', 'Michael Michaelis', 'Nechamel Ncchamelis'. 20 31 In ' i l ' correptam masculini vel feminini vel communis sunt generis Latina: 'hie pugil huius pugilis', haec Tanaquil huius Tanaquilis', 'hie' et 'haec vigil huius vigilis'. In ' o l ' productam masculinum Latiniun: 'hie sol huius solis'. y

1 eps add. g yps] ips GLh irps] urps Rr ax correpta B ax proclucta B 2 ex correpta B ex producta B ix correpta B ix products B 3 ox correpta B ox producta B ux correpta B ax producta B 4 yx] ix R x H aex] ex R aux ex anx ni f. corr. H 5 arx ex ar* corr. B 6 correpta B neutra et graeca (greca Brd) BGLKrd et neutra et greca D vnile

huius om. B

7 correpta B

neutra et latina r

ut om. BDGLK

mo-

V

huius moiiilis Rr monile .lis et sic per seqq. GL munile huius -Us et sic in sqq. K 8 o correptam neutra D correpta B correptam ** frequenter (tm) L et frequenter B 9 cicaero D 10 haec virgo] b hie uirgo B 11 antiquissiini — Didonis] B et libri quidarn recentiores, veluti Coloniensis- Wallrafianus saec. XII, Darmst."- m. alt., om. Tell, mei omnes 14 correpta B et barbara BDHGLK hie sal] om. B in marg. add. b ut hie sal L 15 hie om. L annibal R anuibal BD huius om. L Hannibalis] in mg. L annibalis RH annibalis BD hoc animal animalis tribunal .Us L hoc tribunal huius tribunalis om. G add. g 17 correpta B ut om. BIIGLK hoc fel BGL 18 huius fellis B 19 producta B ut om. BHLK danihel BDH danihelis BDH michahel michahelis BD a

h

michahel .lis G michel .lis K nechamel .lis michael .lis L 20 michaelis H Nechamel Nechamelis] om. HK complines codd. Krehl. nechamiel nechamielis D fhic Necamel, ab hoc Necamele, horum Neuamelum' inc. de nom. et pron. 12 anal. Findob. p. 130. idemne nomen Nechamel latet in v. 1. lib. V § 11 ? quo pertineret, frustra quaesivi. Nectabel Ncctabelis noslro etiam I. Heidelb. teste Lindemanno 21 correpta B 22 ut hie pugil G huius om. GL tanacil .lis G huius tanaquilis spscr. in L 24 producta B

LIBER VII 29 —32 p. 746. 47 P. c

313 p. 312. 13 K.

Iii u l ' brcveni masculini vel communis Latina: 'hie consul huius consulis', 'hie' et 'haec exiil lmius exulis'. In ' a n ' productam inasculina Gracca: 'hie Paean huius Paeanis'. In ' e n ' correptam Latina masculina vel neulra: 'hie tlameii huius 3 flaniiuis', 'hoc niimen huius numinis'. la ' e n ' productam Latina vel Graeca masculini vel feminini generis: 'hie lien huius lienis', 'haec Siren huius Sirenis'. Iu ' i n ' productam Graeca masculina vel femiiiina: 'hie delplrin huius delphinis', 'haec Trachin huius TrachimV. 10 In ' on' productam Graeca masculina vel I'eininina : 'hie Meinnon huius Mcnmonis', 'haec Sidon huius Sidonis'. In ' a r ' correptam Latina et Graeca ct barhara masculini vel nculri generis: 'hie Caesar huius Caesaris', 'hie Bostar huius Bostaris', 'hoc nectar huius nectaris', 'hoc calcar huius calcaris'. is In ' a r ' productam Latina ma|sculini vel com||munis vel neutri gene- 32 ris, et sunt vel monosyllaba vel ex monosyllabis composita: 'hie Nar huius Na.ris', 'hie' et 'haec' et 'hoc par huius paris', 'dispar disparis', 'hoc far huius farris'. In ' e r ' correptam masculina, feminina et neutra et cgmmunia, ut 20'hie pater huius patris', ' haec mater huius matris', 'hoc tuber huius tubcris', 'hie' et 'haec pauper huius pauperis'. In ' e r ' productam Graeca masculina et ununi Latinum vel magis nothum neutri generis: chic aer huius aeris', 'hoe ver huius veris'. In ' i r ' unum femininum, 'haec Gaddir huius Gaddiris'. quidam ad25 dunt 'hie abaddir', o §ahvlog, 'huius abaddiris', lapis, quern pro love devoravit Satunlus, sed in usu hoc non inveni. In ' o r ' correptam masculina et feminina et neutra et communia tarn 1 in ul correptam GL masculini* (s) B masculina uel communia L mas culinnm uel commune K 3 pi'oducta B pean huius peanis BH pean .nis GL 4 correpta B masculina latina GL 6 producta B masculina uel feminina (feminini h) generis H 7 syren B syren huius syrenis H sir*en nis(i) L s*renis ( i ? ) B syrenis b 8 In in] in litura h, allerutrum om. videtur II producta B \n hie delphin G ut hie delfln .nis L hildelphin D 9 trachim 10 producta B mem non / / 11 sydon .nis L 12 correpta B graeca B uel correpta uel barbara K masculini sup. lin. add. r 13 hnius Caesaris — calcaris om. G huius caesaris hoc nectar huius nectaris hoc calcar huius calcaris hie bostar huius bostaris in lilura g 15 producta B masculina RH 16 uel /-s^yllalja uel us

et om. LK

sunt monosyllaba B

sunt monosyllabis Rr

nar.ris el sic per sqq.

L 17 "par "hoc H dispar .ris in trig. add. K 19 correpta B et feminina G et neutra] r neutra R ut om. GL 21 hie et haec et hoc pauper GK h

22 grega D masculina graeca HGLK notum Dd 23 hoc uer in rasura B 24 ir correptam D unum neutrum eiusdem declinationis haec B gaddir] k gadlr BDHl gradir GLK gaddiris] gadiris BDHl gradiris- GL .ris K 25 hie om. D ad

ftai'rvlos]

fi BETYAOC BDH

BF.TVAAOC G BETYAUJC R BTVAUJC K BETIAAOC L ' uel

abdiris Hh 26 husu I) inveni] r inuenitur RGK uel et feminina G uel feminina LK et neutra] uel neutra GL

27 et feminina Rr

314

PRISCIAM 1NST.

p . 747. 48 P .

p . 313. 14 K.

Graeca quam Lalina: 'hie Hector liuius llectoris', 'hie orator huius oratoris', 'haec uxor huius uxoris', 'hoc aequor liuius aequoris', 'hie' eL 'haec auctor huius auctoris', ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c inemor huius nienioris'. V i r g i l i u s in 1111 A e n e i d o s : t u r n , si q u o d n u n a e q u o f o e d e r e a m a n t u s 5 Curae numen hahet i us t umque meniorque, precatur. :« (in\ eniuntur tamen et haec et omnia paene comiuunia inasculini et feminini, quod, etiani si non faciant ex se neutra, saepe tamen neutris adiungimtur figurate - ut V i r g i l i u s in X: Ilaliam petiit fatis a u c t o r i h u s ; e s l o , 10 et in h u c o l i c o : P a u p e r i s et t i i g u r i c o n g e s t u n i c e s p i t e c u l i n e n , et in V I : C u r i h u s p a r vis et p a u p e r e r e g n o _, quamvis pluralis numinativus eorum, hoc est neutrorum ex supra diclis no- is minibus, in usu frequenli non sit ex eis, quomodo neque ex aliis communihus (luuin generuni. nam si sint communia triuiu generum, sine dubio inasculini quidem et f'eminini in 'es', neutri vero in a prol'erunt nominativum pluralein, ut 'hi' et 'hae sapientes' et 'haec sapientia', ergo 'hie' et 'haec' et 'hoe sapiens'; 'hi' et 'hae pares' et 'haec paria', 'hie' et 'haec' io et 'hoc par'; 'hi' et 'hae ancipites' et 'haec ancipitia', | 'hie' et 'haec' et 'hoc anceps'; 'hi' et 'hae felices' et 'haec felicia', 'hie' et 'haec' et 'hoc ielix'; 'hi' et 'hae veteres' et 'haec vetera', 'hie' et 'haec' et 'hoc vetus'. quae igitur in plurali numero a ter||minationem non accipiunt, quae propria est, neulroruin, manifestum est, trium generum non esse communia, 25 sed inasculini et feniinini, figurate tamen per obliquos plerumque casus, I haevlm- HDJfhechtor G c

ho aequor /Miaec aequor D o

cit Rom.)

Iiaectoris RDll .ris G haec et hoc auctor L

horatoris Rr

2 hoc aequor] d

4 Very. Acn. IIII 52Osq. (defi-

libro

IIII

in IIII eneidos

Rr in IIII aeneldos libro BH in cneidos Dd, aenii dos •IIII- G aeneidis IIII. L in IIII aeneidis K 5 quod Med. eqno G federe RL amantis Med. Pal. Fr. 6 praecatur RB 7 inueniuntur in litura g et uel quis

om. H

et haec] pm. GLK haec /

feminini generis GL

8 quod] quod Kk uel g-i

quae RL

etiam si] eliam GLK uel si g

faciunt DHGLKr

adiunguntur G

i

9 ut om. HGL

Verg. Aen. X 67

10 petit Med. petit Pal. Rom.

aesto Rr

0

11 Verg. eel. I, 69 ef. § 13 bcolico Kk bucolicis L? bocolicis G? 12 tugur\t (i) L tugorii G lugori K 12 con"estum G coniestum B cispite L 13 Verg. Aen. VI 812 11 Curribus Rr curibusq. Rom. paupere terra Vergilius 15 ho^ est Rr ex in litura in H 16 ex eis eras, in H 17 generum trium GL 19 ergo et hie et H 22 haec felicia] hae felicia D 24 accipiunt] lmbent GLK propriae D

25 nutrorum H

26 casus plerumque K casUs pleruiique GL

LIBER VII 32 — 34 ]). 748 P.

315 p. 314 K.

raro autem per noininalivum coniungi eliam neutris, ut V i r g i l i u s ' in VIII1: N u l l a d i e s u m q u a m n i e m o r i v o s e x i m e l . ac-vo, et l u v e n a l is in IV s a t i i r a r u m : s t i t u 1 i q u e c u p i (1 o H a e s u r i s a x is c i n e r u m c u s l o d i b u s , quamvis ' h o c cuslos' raro nisi flgurale invenias et c haec cusloda' pluraliter nemo tlicat. sic ergo neque Miaec niemora'^ vel 'auclora' vel c paupera' neutraliter puto facile in usu posse inveniri, 'scd, sicut supra dictum loest, iigurate sunt prolata et haec et alia plurima huiuscemodi apud aiu lores, inveniimtiu' tamen quaedam, quae obliquos casus communes possi- 34 dent, quamvis nominativus non sit communis, ut ' p l u s ' cum sit neutri nominativus dumtaxat, genetivus eius communis est trium generuni nee non et dativus et ablativus, unde pluralia quoque tam in c e s ' quani in a ii invenimus: 'hi' et 'hae plures' et 'haec'plura' vel 'pluria', unde eomposituin 'compluria'. T e r e n t i n s in P h o r m i o n e : M a l t a a d v e n i e n t i f n o v a , ut fit, c o m p l u r i a . ablativus quoque tam in e quani in i terminans invenitur, utpote communis trium generum, et accusativus pluralis tam in c e s ' quam in c i s \ •20 V i r g i l i u s in 1 g e o r g i c o n : S e u p l u r i s c a l o r ille vias et c a e c a r e l a x a t Spir amenta.H o r a t i u s in 1 e p i s t u 1 a r u m: T r a c t us liter p l u r i s l e p o r e s , liter e d u c e t a pros.) 2s In e u r ' correptam Lalina masculina et communia et neutra: c hic turttir huius turturis', c h i c ' et c haec aiigiir auguris' - H o r a t i u s in 111 c a r ni i n u m: 1 coniugi RD. coniungui G Verg. Aen. VIIII 447 3 Nullo GL Nulla dies K 4 Iuv. sat. Till 10, 143 sg. IV Krehlius t. U p. 521 VI libri salirarum d satyrarum rh satura turn G saturatum K 5 tituli q GL tutulique A' cupudo H 6 haesauri GL thessauri K 1 inuenies DL custodia GLKh v

10

8 nequae R alia Dd i

i

9 neatraliter H inuenire Dd supradictiim figurate L huiuscemodi plurima GL hniusmodi DK 11 causus B ,

possedent G possedeut K 12 non fit G cum sit om. GLK nominatiuus neutri DGLK 15 plures] d plurales D compo>itum] h composit* H 16 Ter. Phorm. IUI 3, 6 formione GL 17 aduenienti* (a) B aduenienti ut fit noua n

liic Terenlins et ipse Prisciamts infra § 74 ut sit L fit nunc cnpluria D IS uhlatius R 20' f erg. georg. I 89 sq. cf. § 86 I ] g II G rell. 21 plures GL Pal. num sic h. eliam 1. Priscianus, ut singula ulriusgue lerminalionis exempla proponeret't ' calor] ador H 2% ora K Hor. epp. I 15, 22 II. H aepistoIfuum K 2 1 tractus] b traens GLK tra***(cus?) B tractatus k uter] at GL autem K plures id emu parte codd. floral. utere ducet GL 25 correpta B 26 huius auguris H huius .ris K oratiua K ortius G Hor. carm. Ill 17, 12 sq. 1111. B II. K U. L

316

PRISCIANI INST.

p. 748. 49 P.

p. 314. 15 K.

n i s i fa 11 it a u g u r A n n o s a c o m i x _, 'hoc Tihiir huius Tiburis'. Iu c u r ' prodiutam imum invenitur connnu|ne duuni generuni: Miic' et 'hacc fur huius furis'. a VIII 35 In ' a s ' correptam Graeca masculini vcl fciniiiini vel neutri vel comnuinis generis: 'hie Areas' [proprium] 'huius Arcadis', 'haee Pallas huius Palladis', 'hoc Ceras' [proprium loci] 'huius Ceralis', 'hie' et 'haec Areas' [gentile] 'huius Arcadis'. In ' a s ' protluctam Graeca et Latina masculini vcl ieminini vel neutri 10 vel communis generis, ut chic AJ|tlas huius Atlantis', 'hie Maecenas huius Maecenatis', Miaec civitas huius rivitatis', ' h o c vas huius vasis', ' h i e ' et 'haec Capenas huius Capenatis'. In ' e s ' correplam Latina masmlina vel feininina vel communia duum vel trium generum, ut 'hie Codes huius Coclitis', 'haec seges huius sege- 15 tis', ' h i e ' et, Miaec miles huius militis - O v i d i u s in I I m e t a m o r p h o seon: Miles e r a t P h o e b e s de Callislone dicit _, 'hie' et 'haec' et 'hoc teres' - V i r g i l i u s in V I I : 20 s e d h a e c I e r e I i m o s e s t a p t a r e f la g e l 10 _, 'hebes liebetis', 'sospes sospitis' - l u v e n a l i s in V: nee umquam D e p o s i t u m t i b i s o s p e s e r i t _, 'hie' et 'haec' et 'hoc hospes huius hospitis'. L u c a n u s in V: t l o s p e s in e x t e r n i s a u d i v i t c u r i a t e c t i s , 25

1 fallat B agur D 2 annosa] h annos a / / 3 hoc] b hie B titur L titinis L 4 producta B duoruin GL uel duum g (> correpta B 7 ut hie areas GLK proprium om. H Arcadis] d archadis RDH 8 caeras GLK ' Plures Codices, nee ii spernendi, omittunt proprium loci' Krehlius Ceratis] scripsi c

ceradis RBDH caeradis GLK

hi H

9 '"huius arcadis'' gentile L

archadis t

Dd

10 producta B

graeca masculina et GLK

masculinia K

11 adlas Dd

1

athlas BULK '''athlantis '/'huius H adlantis Dd alhlantis BL 12 hoc uas — Capenalis add. y uassis K 14 correpta B masculina latina GLK 15 0

Codes] r codes R

16 Ovid, melamorph. It 115

18 erant R

phebes K

el

lit calistoue DHGLK leres huius ieris Dd Verg. Aen. VII 731 Vll ex 11JI eorr. B VI / / 20 tcrcti] me etiam lib. V § 25 et infra § 65 ti-i-iti LK lento Vergilius, {/pud quern terelcs extat in versu praecedente: teretes sunt aclydes illis | Tcla. tereti v. 731 eliain duo ex Burmanni libris Vergilia?iis, ex Piisciano scilicet interpolati 21 Iuv. sat. V 13, 177 sq. V] H et sic libri plerigue lib. V § 25, omnes infra § 65; h. I. III. RBD III I. GLK 22 nee umquam] cf. lib. V § 25 23 tibi] 1 (i. i e. uel pro t ) G 24 et hoc del. dk hospes] b **tpes B ospes ubique h. I. GK h huius .tis ospes L huius om. Ii Luc. Phars. V 11 cf. lib. V § 24

LIBER VII 34-36

317

p. 749 P.

p . 315. 16 K.

' h a e c hospes curia', (invenitur tamen et ' h a e c h o s p i t a ' : V i r g i l i u s in Aeneidos III: helium, o terra hospita, portas. similiter ' h a e c s o s p e s ' et 'sospila' prolatum est ah auctorihus. O v i d i u s s in I I f a s t o r u m : Sospita deluhris dicilur aucta novis. neutra quoque supra dictoruin pluralia tradit usus. S t a t i u s in I I [I 30 Thebaidos: Accipias, fessisque libens iterum hospita pandas io Flumina.) In. ' es' productam tain Graeca quam Latina masculini generis vel feminini vel communis: c hie Chremes huius Chreraetis' et 'Chremis', 'hie verres huius verris', 'haec caedes huius caedis', 'hie' et 'haec heres huius heredis'. 13 In ' i s ' correptam tam Graeca quam Latina masculini generis vel feminiui vel communis: 'hie Paris huius Paridis' vel 'Paris', 'hie coin's luiius collis', 'haec Thetis huius Thetidis', 'haec cuspis huius cuspidis', | 'hie' et 'liaec utilis huius utilis'. In ' i s ' productam Graeca et Latina masculina vel feminina vel com2omunia: 'hie delphls' vel 'delphin huius delphinis', 'hie Arls' [proprium] huius Arinis' - C i c e r o pro S c a u r o : A r i n i s u x o r c m _, 'haec Soterls huius SoterimV - P l a u t u s in v i d u l a r i a : Immo i d , quod h a e c n o s t r a e s t p a t r i a et quod h i e meus 25 P a t e r , i l l i c a u t e m S o t e r i n i s e s t p a t e r _, 'hie T)!s' [ p r o p r i u m , id est IHOVTCOV\ ' h u i u s Ditis' et ' h i e ' et ' h a e c d l s ' 1 liospitaj sic h. I. eliam K Verg. Acn. Ill 539 in om. K 2 aenidos G aeidos K III aeneidoa fid IIII aeneidos B I III. RDK I I . L 4 Ovid. fast. II uel ducilur

56

6 dicitur] ea;'ducitur corr. 11 dicitur LI

7 Slat.

Theb. IIII 8 4 2 sq.

',)

ucl

accipiens D

fessique GLK

huius om. L

cremetis II

11 generis quam G

feminini nel iieutri uel K h 12 uel communis — Verris om. D uel communis add. d chremes K cranes H et Chremis] om. R add. r et chremis K et huius cre-

e

metis H correpta B

13 heris Rr haeres G huius add. b 14 haeredis G 15 his Rr masculi R 16 communis nt hie B 17 haec] hae R Thetis] d h

h

tetis DG tetis K thitis L tetidis R thethidis d thetis D tetis G tithis L tetis K thetis uel theditis B cuspidis] d cuspitis DH 19 productam] r producta RB et masculina B 20 nt hie L delfls uel delfin liuius deliinis GL 21 s

c

Cie. pro Scauro cf. lib. VI § 28 cau+ro Dd stauro Kk 22 Plaut. vidul. fr. 10 p. 442 Both. uidullaria Rr 26 hie Dis] d his dis ni f. D **• id est (est) H TTAAY

TIAAOYTON D ploutfin B pluton RH planlon Lb

HG

et haec et hoe dis Dd

MIAOCTON Kk liuius ditis

et haec
MAIATON G

haec uis L

ditis hii.-.

318

PRISCIANI INST. p . 316. 17 K.

|). 74!). 50 P.

[appellativum] 'huius dirts', 'haec vis huius vis', ' h i e ' et 'haee Sainnls lmius Samnilis'. 37 In ' o s ' correptam unum Latinum neutrum 'hoc os || lmius ossis', quod etiam 'hoc ossum' antiqni protulerunt. G e l l i u s Iibro X X X : c a l variaeque eius ipsum ossum c \ p u r g a r u n t inauraveruntquc. 5 In ' o s ' productam Graeca et Latina masculini vel feminini vel neutri vel communis generis: 'hie herds huius herois', 'hie nepos huius nepotis', 'haec (16s huius dotis', ' h o c 6s huius oris', ' h i e ' ft 'haec compos huius compotis'. In ' u s ' correptam Latina masculini vel feminini vel neutri vel com-10 munis duum vel trium generum: 'hie lepus lmius leporis', 'haec Veniis huius Veneris', 'hoc tempus huius temporis', ' h i e ' et 'haec Ligus huius Liguris', 'hie' et 'haec' et 'hoc vetus huius veteris'. In ' u s ' produetam Graeca vel Latina masculina vel feminina vel communia vel neutra, ut 'hie Melampus huius Melampodis', ' h i e mus huius is muris', 'haec virtus huius virtutis', ' h i e ' et 'haec sus huius suis', 'hoe tus huius turis'. 38 In c y s ' Graeca masculina vel feminina: c hie amphibrachys huius amphibrachyis', chic Capys huius Capyis', 'haec Erinys huius Erinyis'. In ' a e s ' Latinum unum masculinum 'hie praes huius praedis' et unum 20 neutrum ' h o c aes huius aeris', cuius plurales obliqui in raro sunt usu,

'aera ac|rum aeribus'. Cato in oratione, qua in senatu suasit, ut -1 appellatiuum om. G apellatiuum D distis K haec vis] b h* uis B samnis samnitis L 3 correpta B hoe os d liaec os D lmius om, K 4 A Gellius /; Gellius lib. XXX] i. e. Cn. Gellii annaliwn Iibro XXX. Iibro XXXFII haec assignatCharisiusp. 40. 112 P. indeqve Krausius fr. hist. R. p. 205, Hothius fr. 20 p- 308 o

ae

liS r liber R libri Del in Iibro H caluiaviaqne Dd gauerunt H in*auraueruntque (h) K 6 oc K feminini L 7 haeros L *aeros (h) G aeros K

5 ipsum ipsum K expurgraecam Rr masculini et herohis R haerois L +aerois (h)

ae

G aerois R haero*is (d) D

hie nepos Rr

et hoc uelus

10 correpta B

commnuis generis

ueteris

et hoc

•i- dnum K 11 haec uenus huius ueneris Rr 13 ligoris LK haec uetus K 14 producta B . uel latina uel masculina GL uel latina uel masculina K uel neutra uel communia L 15 ut postea insertion el ad mg. add. in L 16 post n uel opus opunlis

muris: haec opuns nomen urbis huius opuntis add. B haec orons huius orontis D del. d hie odipus huius odipodis GL et ex hie ophus huius ophudis corr. K sus suis G 18 ys] is D ut hit K amphibrachis RB amphjbrachis D amphybrachys G

y

amphibrachtis Rr amphybrachyis D amphibracheys B amphybrachys G ampliiae

bracheis II amphibrachis L .yis K 19 h*c Rr haec BH om. D capys R capiys / / c a p e y s B capydis GL / i s K nys] * heriuys D hcryiiis RG herynys BLKg herynys H rynus R herynis LK lierynys G liaeriuyis D 20 rs B

capis DH huius haec add: d Erierinys / / eriniys B heut liic praes DGL

predis B 21 pluralrs] h phiraliiim RBDH usu] r huius R 22 acru] ex corr. d Cato in nratione . . . ut plura aera cquestria fierenl: Meyerus I. I. p. Sbsq. cf. BriUenburgimn de A/. Porcio Cat. p. 71 qnia D quia h suassil K

LIBER VII 36-39

319

p. 750. 51 P.

p . 317 K .

plu«-a a e r a c q u e s l r i a f i e r e n t : n o n e e r g o a r b i t r o r o p o r t e r e r e s t i t u i , ([iiin m i n u s d u o b u s m i l i b u s d u e e n t i s s i t a r m in t'cjuestrium. in eodem : de a e r i b u s e q u e s t r i b n s d e d u o b u s milibus actiim. lu c a u s ' Latina duo I'eminina: liaec laus huius laudis', 'haec (Vans huius fraudis'. In c a n s ' Latina masculina vel conimunia duum vel omnis: ' h i e qu.idrans liuins quadrantis', 'dodrans dodrantis', 'liie' et 'haec infans' |ro vijmov] 'huius infantis', ' h i e ' cL ' b a r e ' et ' h o c infans' \o aXakog, huius] 10 'infantis' et 'ainans', quod nomen cst, cum pro amalore accipitur, 'amantis'. invenitur ctiam uimin I'emininum, 'haec glans buius glandis'. sic enim L u c r e t i u s , ut supra dictum cst, profert et O v i d i u s in X I I I I m e t. a m o r p h o s e o n : ut lata p l u m b c a fnnda is M i s s a s o l e t m.edio g l a n s i n t a b e s c e r e c a e i o . In ' e n s ' Latina masculina vel feminina vel communia duuni vel trium 39 ge||nerum: ' h i e Vfens buius Vfentis', 'haec mens buius mentis', ' h i e ' el 'haec parens buius parentis', 'hie' et c h a e c ' el ' h o c prudens buius prudentis'. 20 In e o n s ' Latina masculina vel feminina vel omnis: c liic nions huius monlis', 'haec frons buius fronlis', e h i e ' et Miaee' et ' h o c insons huius insontis', quod solum teste P r o b o o ante ' u s ' habet correptam, et eius simplex 'sons sontis'. In ' m i s ' similiter Latina masculina: ' h i e Arruns huius Arruntis'. 25 In ' y n s ' ununi Graecum invenitur femininum: ' haec Tiryns buius Tirynthis'. s

1 *eqnestria (s?) LK ergo om. GLK oportere] b oporlei* B 2 institiii Lipsius de militia Romann lib. 1 dial. V p. 33 ed. Antverp. a. 1598, quern tacile sequilur I. F. Gronovius de pecunia vel'. Ill 2 p. 275 ed. Amst. 1656 quiii minus] scripsi qui minus H quo minus rell. ne quo minus Lipsius quo ne minus C. T. Zumptius ill). d. rdm. Bitter etc. p. 13

milibus actum ducenti Dd

3 aequestmmi RDHG

Cato in eodem (sc. libro): Meyerus I. 1. eadem Krehlius ' pertinet fortasse de aeribus equestribus ad litulum orationis' Krehlius aequestribns RD eqnestrioribus R GL om. H

4 auclum R

5 feminina duo H

7 ans] d as D

8 huius dodrantis

hie et haec et hoc infans OAATONHTTIONAAOC luiius infantis B OAA TON NHTTION A&AOC Rr

liuius

infantis

TONHTTION

GLK

xo vijniov] 9 Me et

haec — infantis in mg. add. K b alalog] Me om. RBH OAAAAAOC G huius om. DGLK 10 pro add. d 12 Lucretius] v. lib. VI § 96 ut] et r Ovid. metam. XIIII 825 sq. cf. lib. VI § 96 14 blumbea K 15 misa K missa solet ae missa solet L solent ///; glans ut Rr 17 hie mens Rr 20 omunis K omnis generis D omnis ut H 22 insonthis D Prob. de calk. nom. p. 1473 P. 130 L. cf. p. 1414 P . 104 L. correptum L 23 et huius A' 24 masculina uel femiae

'"

nina L aruns GLK aruntis GLK 25 hyc Rr tyryns RGLK tyrins BD tyrrins H 26 tyrynthis R tyryntis BGLK tiryntis D tyrryntis H

320

PRISC1ANI INST.

p. 751 P.

p. 317. 18 K.

In ' a r s ' Latina masculina vel femiriina: 'hie Mars huius Martis', 'haec ars hums artis'. In ' e r s ' Latina omnis communia generis: c hie' et ' liaec' et ' lioc iners huius inertis'. In ' o r s ' Latina masculina vel feminina vel omnis: 'hie Mavors huius 5 Mavortis', 'haec cohors huius cohortis', 'haec sors huius sortis' - cuius nominativum 'haec | sortis' protulit P l a u t u s in C a s i n a : Vide ne q u a i l l i c i n s i t a l i a s o r t i s s u b a q u a ., 40 ' h i e ' et ' h a e c ' et 'hoc concors huius concordis'. In ' u r s ' Latina communia trium genemm: ' h i e ' et ' h a e c ' et 'hoc 10 Tiburs huius Tiburtis' [gentile]. In ' u l s ' unum femininum: 'haec puls huius pultis'. In ' e m s ' unum femininum: 'haec hiems huius hiemis'. In ' a b s ' Graeca.et Latina masculina et feminina: 'hie Arabs huius Arabis', ' haec trabs huius trabis'. vetustissimi tamen etiam ' trabes' pro is ' trabs' proferebant. E n n i u s in M e d e a : V t i n a m ne in n e m o r e Pe 1 io s e c u r i b u s C a e s a a c c e d i s s e t a b i e g n a in t e r r am t r a b e s . In r e b s ' correptam Latina omnis communia: ' h i e ' et ' h a e c ' et 'hoc caolebs huius caelibis'. 20 In ' e b s ' productam unum femininum Latinum: 'haec plebs huius plebis'; dicitur tamen et 'haec plebes huius plebei'. L u c a n u s in I I I : nescit plebes ieiuna timere. In ' o b s ' feminina Latina: 'haec scobs huius scobis' et 'scrobs hu1 martys D ex latinum corr. K

post Martis: haec mars huius martis add. R del. r 3 lalina omnia commuuis B communis Rff communi rk commune

uel

g-cneris

G 5 masculina feminina K omnis hie manors D RGK hortis L haec sors] exortis D haec sortis d

(5 coors RGLK coortis haec sors huius sortis haec

sors huius sortis K 7 Plaut. Gas. II 6, 28 cassina K 8 ne qua] Kr cum I'lauto neque RDH ne quae BGL aliqiia sortis B sortis etiam Plaul. I'et. m. pr. sors m. alt. 9 concordis] b concondis B 12 uls in mg. add. h puls ex hi

plus corr. B

13 emps Rr

haec in lilura h

chiemps gemis Rr

graeca masculina latina (et L et infra lin. K) feminina GLK b

14 arbs H et masculina et

a

BH araps J)d arbs Hh 15 etiam om. HK pro trabis B 10 Enn. Med. fr. 1 v. I sg. p. 52 Both. Med. exulii fr. I v. 1 sq- p. 36 Ribb. , p. 124 Vahl., apud quos v. I. rell. h. I. testium conferenda esl 17 mumore RB 18 cessa GL cesae Prise, de metr. Ter. § 14 cod. regin. 1709 saec. X lesle H. Keilio acedisset K accidisset r cecidisset h Coloniensis cecidissent Prise. I. 1. cum aliis testibus n

abiegna in terram] in terrain abiegna (abiegma Rr abi+egna K abiegena G) libri h- I abiegnae (abiegne cod. reg.) ad terram Prise. I. 1. et alii abiegna ad terram alii 19 ebs] r eps R oorrepta B cummmiia K 20 celebis K 21 ebs] r eps c

R Kk

ei

hae R 22 plebi Rr Luc. Phars. Ill 58 24 latina feminina GLK et haec scrobs y

0

IIII. L 23 plebis i.-iuii+a (i) scrobs scrobis L

LTBER VIT 39-41

321

p. 751. 52 P.

p. 318. 19 K.

ius scrobis' (sic alii; sed P r o b u s nominativum protulit similem genetivo), quod P1 a u t u s masculino genere profert in A m p h i t r i o n e : Ibi s c r o b e s effodito tu plus s e x a g e n o s in dies. In ' y b s ' unum masculinum: 'hie chalybs huius chalybis'. 5 In 'urbs' unum femininum: 'haec-urbs huius urbis'. In ' a p s ' unum femi||nimun: 'haec daps huius dapis'. sed nomina- 41 tivus in usu frequenti non est, quern Livius A n d r o n i c u s in I O d i s siae ponit: Quae h a e c daps est, qui f est us dies? io,Horatius accusativum protulit in | II c a r m i n u m : Ergo obligatam redde Iovi dapem. idem genetivum in 11II: Nunc in r e l u c t a n t e s d r a c o n e s Egit amor d a p i s atque pugnae. 15 idem in e p o d o: m u t a t a e dapis Inemori spectaculo. In ' e p s ' masculina et omnis: 'hie manceps huius mancipis', 'hie' et 'haec' et 'hoc particeps huius participis'. 'adeps' vel 'adipes' in utro20 que genere invenitur. V a r r o i n l l r e r u m r u s t i c a r u m : adipe suilla. In ' ops' Latinum femininum unum: 'haec Ops huius Opis' [nomen matris deum et copia] (eius quoque nominativus in usu frequenti non est, sed illius, quod ex eo componitur, commune omnis, 'hie' et 'haec' et 'hoc inops huius inopis'. vetustissimi tamen etiam 'hie' et 'haec' et 25'hoc ops' et 'cops' pro 'opulentus' et 'copiosus' proferebant. Accius de Hercule dicens: D

1 Probus de cath.'nom. p. 1462 P. 120 L. similem protulit BH 2 plaustus amphytrione D amphithrione L Plaut. Amphitr. fr. 11 p. 422 Both. cf. lib. i

-V § 41

uel efFodito

3-scrobes] add. r scrobes G scrobis LK

o

duplus Dd plus RBHGLK ybs] r yps R ibs BHGLK

c

effodi Dd

tu plus] scripsi

in aliis duplos' m. rec. in R iudiges Rr 4 chalybs] n calybs rd calyps RD calips G calibs r

BHLKg

chalybis] n calibis libri

5 ubs H

6 aps] r abs RD

7 Livius] r

o

libius RDHGLK andranicus K • odissia H odissei K odisei G odisiei L Liv. Andr. Od. I v. Hermannum elem. d. m. p. 619 coll. Horn. Od. I 225 10 oratius Gk aratus LK Hor. carm. II 7, 17 in -II- carminum accusatiuum protulit B in om. H cannf spscr. in K 12 genetivum] rd genetiuo RD Hor. carm. IIII 4, 11 sg. III. GL 13 in se luctantes L 15 Hor. epod. 5, 33 sq. eppodo H ' 16 motate LK motatae I dapes K 17 inemori] a Horalius in memori B memori rell. 18 ebs BD masculini HGLK ut hie manceps K 20 genenere B Varro in II rer. rust. v. lib. V § 41 adipes ilia libri 21 ops] d obs BD feminum H unum om, BD add. d 22 copia •• eius L frequenti in usu Gr 23 hie haec et hoc inops R hie et haec inops B 24 tauel cops

men om. H

25 ops] r obs R s

et cops] et cors G et corps et cops D et corps uel v

Kk opulentur Rr . post opulentus: et corpulentus add. RBDGK et cotpulentus (in litura n I) L actius H Atl. fragm. inc. 31 p. 253 Both. XVI p. 190 Ribb. 26 de bercule L de bertule G GRAMMATICI LATINI II. 21

322

PRISCIANI INST.

p. 752. 53 P.

p. 319. 20 K.

quorum genitor fertur esse ops g e n t i b u s , 42 pro 'opem ferens et auxilium gentibus'. sic Caper, potest tamen etiara feminino genere hie intellegi figurate conkinctum masculino, ut si dixisset 'quorum genitor aiixilium fuit gentibus'. tamen nominativo eius usus est P l a u t u s in c i s t e l l a r i a : 5 I t a q u e me S a t u r n u s e i u s p a t r u u s . - Et C a s t o r p a t e r ! I t a q u e me Ops o p u l e n t a i l l i u s avia. - I m m o m a t e r quidem!) et Graeca: 'hie Pelops huius Pelopis', 'hydrops hydropis', 'merops meropis'. 10 In ' y p s ' Graeca: 'Cinyps Cinypis'. In ' i r p s ' Latinum unum: ' h i e ' et 'haec stirps huius stirpis'. In ' a x ' correptam Latina et Graeca, ut chaec fax huius facis', 'hie abax| huius abacis.', quod tamen et 'hie abacus huius abaci' frequens invenitur. In ' a x ' productam Graeca et Latina sunt masculina vel feminina vel 15 omnis, ut 'hie Phaeax huius Phaeacis', 'haec pax huius pacis', ' h i e ' et 'haec' et 'hoc audax huius audacis'. In ' e x ' correptam Graeca et Latina masculina et feminina et communia trium generum: 'hie Lelex huius Lelegis', 'hie grex huius gregis', 'haec ilex huius ilicis', ' h i e ' et 'haec' et 'hoc artifex huius artificis'. 20 43 In ' e x ' productam Latina masculina vel fcmini||na sunt vel communia trium generum: 'hie rex huius regis', 'haec lex huius Iegis', ' h i e ' et 'haec' et 'hoc exlex huius exlegis'. In ' i x ' correptam Latina masculina vel feminina: 'hie calix huius ca25 licis', 'haec pix huius picis', 'haec nix huius nivis'. In ' i x ' productam Graeca et Latina masculina vel feminina vel communia trium generum: ' hie Phoenix huius Phoenicis', ' haec comix huius cornicis', ' h i e ' et ' h a e c ' et 'hoc felix huius felicis'. oportet autem scire, quod Graeci i et y ante x brevem esse volunt, etiam si in obliquis produ1 esse fertur K

obs R

2 auxilium sibi gentibus H

Caper] de dub. gen. se-

v

cundum Osannum de Capro p. 12 etiam om. G 3 hie Rr hoc ff dixiset.R 4 inusus K 5 plaustus Dd Plaut. cistell. II 1, 37 (42) sq. 6 patruus eius Plautus et castor libri Prise, cum Vet. Plauti; leg. ecastor pater] r patrem R e

7 mops Rr imo K 9 Pelops] b pelo*s B 11 ips ti graeca spscr, K cynips RH cynyps BDQL cynipis H cynipys B cynypis L cinyphys R cyniphys D 12 strips R stirpis] r stripis R 13 correpta B ut om. H spscr. K 14 tamen hie D 15 prodiicta B 16 ut om. BD hifeax in hio pheax curr. L Pbaeax] r pheax DHGK faeax R feax B pheacis BDHGLKr feacis R 18 correpta B uel feminina L 19 hie Lelex] h baec lelex RHGLK lelex lelegis H hie grex huius grecis haec lelex huius lelegis B 21 post In ex pro unum fol. excidit in B cf. § 46 uel masculina uel L sunt et communia GLK 22 "hie et haec et hoc exlex .gis" haec lex .gis Kk 23 exlex] lex R 25 hie pix .cis G 20 graeca latina GLK 27 penix R phenix GL phoenisx H huius om, H hius R phenicis GL haec cornix eoc hie comix corr. K 28 autem] tamen HK 29 et om. K y] I, add. k e G et in litura ni f. L

LIBER VII 4 1 - 4 4

323

P- 753 P.

,,, 320. 21 K.

catur, ut \ Ooivlii $olvl%og', e &6p,§vi, pofifivxog', a vero secundum genetivum etiam in nominativo prodnci vel corripi dicunt, ut c%6l&£ xoluxog' corripitur in nominativo, quoniam et in genetivo corripitur, ' $>uiv\' vero ' <xldxog' in utroque producitur. Latini tamen omnes vocales bitempores, 5 id est Si^Qovovg, habentes, ad genetivum respicientes dicunt produci vel corripi vocales ante x positas in nominativo. inveniuntur igitur in ' i x ' productam Latina, ut ostendi, feminina vel omnis: c haec nutrlx hiiius nutrlcis', ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c pernix huius pernlcis'. In ' o x ' correptam femininum: ' nox noctis', et ex hoc compositum 44 10 commune: ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c pernox pernoctis'. I u v e n a l i s : si l u d i t u r a l e a p e r n o x . In ' o x ' productam femininum vel omnis: 'haec vox huius voeis', 'hie' et ' h a e c ' el ' h o c velox huius velocis', 'atrox atrocis'. In ' u x ' correptam masculina vel feminina: ' h i e Volux huius Volucis', is 'haec | nux huius nucis'. In ' u x ' productam masculinum: ' h i e Pollux huius Pollucis>', femininum: 'haec lux huius lucis'. In ' y x ' Graeca tam masculina quam feminina: 'hie sandyx huius sandycis', 'haec Styx huius Stygis'. 20 In ' a e x ' femininum: 'haec faex huius faecis'. In ' a u x ' unum femininum: 'haec faux huius faucis'. In c a l x ' unum femininum: 'haec falx huius falcis'. In ' a n x ' unum: 'haec lanx huius l a n d s ' . & &OIVIKOS] [i phoenix phoenicos RDK phenix phenicos GL phoenix phoenichos H fSojijlv^ @6fifivnog] ft bombix bombicos RDGLK POMEY£. BOMEVK oo KOC in lacuna k

2 ut KOAA|. KOAAKOO in lacuna h

KOC K colax colacos L

KUIAA^ KLUAA*OC Rr KAA| KAA-

3 corripi**tur (un) R corripiunt K

•

corripiunt nomina-

at conipilur

tiuo GL et om. H corripitur om. DH producitur Rr producitur K $at'a| — producitur om. R add. r ^Ki'a|] fi phaeax Dr pheax HGLK uero om. ft e

4 $>aia%og\ ft phaeacis Dr pheacis HGLK st

A

tamen] autem L

bitemporis RrD

AC

bitemporis HK 5 idem Rr Aixpurawyc Rr AIKPONOYO G AIXPO***.// Aixpoitioc/i AYKPUINOYC L ad] et GLK getiuum R 6 in. positas in / / ix] x L 7 ostendimus H 9 ex eo composilum GK 10 huius pernoctis L Iuv. sat. Ill 8, 10 12 productum H uox .cis G 13 uelox huius L post uelocis: atrox — uolucis om. R add.' r 14 post feminina: uel communia add. D uelux H huius om. GL uelucis H 15 post nucis: hie et haec dux add. D hie et haee dux huius ducis h 10 masculinum uel femininum GL masculinum et femininum K pnllux huius .lucis G pullux huius .cis K pullux .'cis L femininum om. GLK 18 In ix H quam] tam L feminina sandyx GLK feminina haec sandyx g sandix DH ' huius om. L sandycis] g sandicis RDG .cis L 19 hie sUyx (r) L hie styx G h. I. fere ubique om. L

styx stycis K tyx Dd stix H huius hie et Stygis] h sti*** R stigis Dr sticis G sticis uel stycis H

.gis in litura I cis ni f. L 20 In J ex / / faux faucis H 22 alx unum haec L

faex] d fex DH_ fecis DH 23 anx unum femininum GLK

tis Rr

21*

21 lan-

324

PRISCIANI INST. P- s ' 2 1

p. 753. 54 P.

In In In In In

K

-

c

' m i x ' unum: ' h i e ' el haec coiiiunx• huius coniugis'. , ' a r x ' unum femininum: 'haec arx huius arcis'. ' a c ' unum nrutrum: ' h o c lac lmius lactis'. ' e c ' unum neutrum: c hoc [| allec huius allecis'. ' u t ' 'hoc caput huius capitis'.

B

DE.GENETIVO SINGVLARI TERTIAE DECLINATIONIS. V1III 45 Et hae quidem tenninationes nominativi tertiae declinationis. genelivus autem eius in ' i s ' desinit correptani, excepto uno monosyllabo, 'haec vis huius vis', quamvis omnes aliae declinationes producant tenninationem eiusdem casus. io Oportet autem scire, quod in quihusdam pares habeat genetivus tertiae [declinationis] suo nominativo syllabas, in quibusdam una, in aliis duabus syllabis vincat. Et pares quidem liabet in nominibus in e desinentibus correptam, ut ' h o c mare huius raaris', 'hoc monile huius monilis', et in quibusdam in 15 ' e r ' vel in ' e s ' productam vel in ' i s ' tam correptam quam productam exeuntibus, ut c hie pater huius patris', 'hie verres huius verris', 'haec caedes huius cacdis', chic collis huius collis', 'haec avis huius avis', 'haec vis huius vis'. In aliis autem omnibus eiusdem declinationis nominibus una syllaba 20 superat nominativum genetivus, ut 'schema schematis', 'Cicero Ciceronis', 'consul consulis', 'pecten pectinis', 'baccar baccaris', ' lis litis', 'apex 46 apicis'. excipitur 'haec caro huius carnis', in quo pares habent syllabas genetivus et nominativus (inveniuntur tamen veteres, qui genetivo similem 1 unum post unx om. D unum commune GL haec et hoc coniuiix Rr coniiinx coniugis G coniunx couiungis K 3 In hac Rr ununii nomen neutrum 0

GK haec lac H huius om. L 4 In haec Rr hallec huius .cis K 5 ut tertie D 7 haec ut hoc eaput H 6 SINGVLARIJ casu singulari Dr
8 autem om. GL

in his Rr

u

0 procUcunt (i) L

11 sc+ire

a

(i) L pares quidem Rr pares habeat in litura h bab.et*(.t) Dd habet L 12 declinationis om. DGLK 13 uincit L 14 nominibus] n ua tl L nominatiuo K 15 munile GLKr munilis Gr .lis LK 16 er et es G productam et in L uel is K tam correptam quam productam om. GLK tam is correptam e

tam productam in my. k 17 hfiec caedis Dd 20 eius declinationis H eius declinationis /( syllaba spscr. L 21 ut] hoc L scema GK scema .tis L scematis K 22 pectinis] r pectenis RK baccbar baccharis H bacar .ris L i

23 apecis G excipiunlur L excipiuntur K caro carnis H sy.labas geneli,t s " uus nominatiimm Rr 24 nomiuatiuus et genitiuus L et in genitimis et nominatiii

uus corr. K

genilito K

genetiunm similem nominatiuo Ji

LIBER VII 44-47

325

p. 754. 55 P.

p. 321. 22 K.

nominativum | protulerunt), et 'senex senis' et 'supellex supellectilis', in quo duabus syllabis vincit genetivus nominativum. (huius quoque nominativum quidam similem genctivo protulerunt.) et omnia, quae a capite composita in ' p s ' desinunt, similiter habent duabus syllabis superantem genes tivum, ut < anceps ancipitis', 'biceps bicipitis', 'centiceps centicipitis', quae veteres in ' e s ' proferentes secundum regulam declinabant: 'ancipes ancipitis', 'bicipes bicipitis', sicut chospes liospilis', 'sospes sospitis'; iuniores vero gaudentes breviloquio per concisionem ea protulerunt, quod et in aliis dictionibus fecisse inveniuntur, ut 'die', 'due', 'fac', 'fer' pro in'dice', 'duce', 'face', c fere', nee non etiam vocativos in 'ius' terminan. ti||um propriorum: 'Virgili', 'Terenti' pro 'Virgilie' et 'Terentie' dicentes, de quibus iam docuimus. Paenultima vero eius declinationis in quibusdam producitur, in quibusdam corripitur. producitur quidem in iis, quorum nominativus in longam is desinit seu natura sive positione, ut 'sol sobs', 'Titan Titanis', 'delphln delphlnis', 'fur furis', 'Maecenas Maecenatis', 'merces mercedis', 'Samnis Samnltis', 'Crenls', nomen proprium nymphae, 'Crenldis', '6s oris', 'mus muris', 'praes praedis', 'vas vasis', 'laus laudis1, 'infans infantis', 'Arruns Arruntis', 'Aris Annis', 'iners inertis', 'vecors vecordis', 20 'ptils pultis', 'allec allecis'. excipiuntur in ' o n ' desinentia Graeca et in 47 o tam Latina quam notha, quod tam compere quam producere licet ea in nominativo. haec enim vocalis [id est o] quamvis in nominativo producatur, in genetivo non semper producitur paenultima, sed in quibusdam, ut

1 protullerunt G et senex] r ut senex HD et senex K subpellex R suppellex HGL suppellectilis HGLr 2 duobus H syllabis duabus K 3 quidam] quidem L similem quidam K genitiuos K 5 accipitis D biceps — e

centicipitis om. GLK 6 in aes K proferuntes Rr ut ancipes GK huius ancipitis r 7 bicepes G sospes sospitis bospes hospitis GL sospes .tis ospes .tis K 8 vero] r autem R quod et in] d quod in DL 9 a niuntur iterum fer pro fere

inc. B cf. § 43 init.

10 fere] facere Dd i

i

in us Dd

propriorum in his termi •

_

nantium GLK 11 uirgeli trend GL uirgili pro uirgilie et terenti pro terentie B et terenti D et terrenti H Virgilie] r uirgiliae R et om. L terentiae K terentiae RD trentie HGL dicentes ex producentes corr. L 13 De temporibus penultimae tertiae (penultime tertie D) declinationis itiscr. Dl eius] huius G eius LI 14 his libri 15 desinit sillabam k sive] seu GLK delfln delfinis G delfin .nis L 16 fur furis] bli furor furoris B furor furoris fur furis RH lien lienis fur furis GL maecaenas R mecenas BDHGLK mecenatis BDHG .tis LK 17 Crenis] li

i

k crenis Rr chrenis B ch*rens D crinis GLK i

nimphae LK nimphe G

Crenidis]

r

k crendis D chrenidis B crinidis GLK 18 uassis K 19 aruns D aruns G Arruntis] r aruntis RDG. Axis Arinis] om. K arris arrinis (urrinis ex corr. h) Hli arris arrin*is D arris arrentis RB arris arrintis r uaecors uaecordis D 20 puls ex plus corr. R hallec hallecis BG hallec .cis K allectis Rr 21 quod in nominatiuo tam producere quam corripere licet ea L producere quam compere H liquet G 22 hae0 nim Rr uocalis1 est^J producatur in] h producalur sed in H rell. 23 sed ante in quibusdam in mg. K quibus Rr

326

PRISCIANI INST.

p. 755. 5fi P.

p. 322. 23 K.

in aliis autem corripitur. quando autem producitur vel quando corripitur, cum de nominativo et genefivo. exposuimus dictum est. praeterea corripiunt praedictam paenultimam in ' m s ' vel ' b s ' vel ' p s ' vel ' x ' desinen. tia, si vocalem brevem ante eas consonantes habuerint, velut | ' h i e m s h u ius h i e m i s ' , 'caelebs caelibis*, ' m a n c e p s m a n c i p i s ' , ' f a x f a d s ' , 'artifex s artificis'; n e e non producentia terminationem nominativi corripiunt p a e nultimam genetivi: ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c p a r huius p a r i s ' , ' L a r L a r i s ' , ' v a s v a d i s ' , ' p e s p e d i s ' , ' C e r e s Cereris', ' c o m p o s compotis', 'bos bovis', ' s u s s u i s ' , ' grus g r u i s ' . corripientia quoque nominativum in quibusdam corripiunt paenultimam genetivi, in quibusdam producunt. producunt in 10 ' a l ' et in ' e l ' neutra et in ' a r ' similiter neutra derivativa, ut ' lioc tribunal huius tribunalis', 'cervical cervicalis', ' m e l mellis', c fel fellis', 48 ' c a l c a r calcaris', ' l a c u n a r lacunaris', ' I u c a r lucaris'. in c o r ' quoque desinentia alia producunt, alia corripiunt paenultimam genetivi. producunt, ut ' h i e cursor huius cursoris', ' h i e ' et c h a e c auctor huius a u c t o r i s ' ; corri- is piunt: ' hie Hector huius Hectoris', c haec arbor huius arboris', c h i e ' et c haec || memor huius m e m o r i s ' ; quando vero producunt et quando corripiunt, cum de nominativo tractabatur docuimus. alia vero-omnia, quae nominativi terminationem corripiunt, similiter paenultimam genetivi corripiunt, u t ' toreuma toreurnatis', 'Hannibal Hannibalis', 'vigil vigilis', 20 ' cornicen cornicinis', ' a g g e r aggeris', ' v e t u s veteris', 'capilt capitis'. excipiuntur 'inquies inquietis', quod simplicis declinalionem servavit in composito, quamvis corripiat extremitatem nominativi, similiter ' 6 s ossis' et 'lac lactis', quod quibusdam placet in nominativo p e r apocopam ' t e ' proferri: ' h o c lacte^ enim dicebant antiqui. 23 DE DATIVO CASV SINGVLARI TERTIAE DECL1NATIONIS. Dativus tertiae declinationis nascitur a genetivo abiecta s producta i:

49

1 sed in aliis K

corripitur uel quando producitur Hr

2 dictum est add. r

inl

3 uel in bs uel in ps JS 4 habuerunt Dd velut] ueluti B ut L liiems] d et in litura g haec hiems B hiemps RD huius om. GLK 5 caeleps D i caelebis r celebis BG celebis Dd 7 genitiui haec tantum hie B ut hie DGLK huius e pavis K 8 ceres . ris K compos L 10 alterum producunt in mg. add. L 11 diriuata L ut in lilura b tribunal K 13 calcar] d calcal D uel laqar

lucar .ris L 15 cursor .ris et sic in sqq. LK corripiunt ut hie GK haector RDH hiector G haectoris RD .ris G 18 quae •* nominaliui H uel o

ut hoc toreuma K h

taureuma Gg coreuma R

taurematis G

Rr annibal annibalis Dd annibal annibalis BH S

cornicenis G

h n

16 20

h

anibal annibalis ni

21 cornicien Gg

cornicis Dd

1

agcris Rr

capud Dd

22 excipitur LK

23 similiter et os B

os add. r

inquietis b

ser-

ui

uant Dd seruat GLK

24 NO 7? minatiuo in c

mg. add. r "enim K

te] -t- B

proferri] d perferri D

antiqui dicebant G

II. in III. corr. H

27 i add. r

26 CASV om. H

25 hoc late

ffh

SINGVLARI om. G

"dicebant TERTIE D

LIBER VII 47-50

327

p . 756. 5? P .

p . 323. 24 K.

< huius srhemalis huic schcmati', 'lmius niaris huic inari', 'huius Ciceronis huic Ciceroni', inveniuulur poelae rarissinie in Graecis, quae apud Graccos in i correplam terminant supra dictum casuin, ipsi quoque eum corripienlcs. S t a t i n s in 1 A c h i l l c i d o s : 5 P a l l a d i l i t o r e a e ccleJJl'abaf, S c y r o s h o n u r e m . | DE ACCVSATIVO SINGVLARI TERTIAE DECLINATIONIS. Accusativus lit supra dictae declinationis ' i s ' genetivi modo in ' e m ' X 50 modo in ' i m ' convcrsa, lit 'huius solis liunc solem', e huius flaminis hunc flaminem', ' huius gregis hunc gregem', 'huius rcgis hunc regem', c huins 10 Tiberis hunc Tiherim', 'liuius Araris lianc Ararim', 'hums vis hanc vim', 'huius turris hanc turrim'. in una tamen terminatione, id cst ' i s ' , dcsinentium, quae similein habent genefivum nominativo, inveniuntur quaedani nomina ac&usativum ' i m ' flnientia. sunt autem liaec plerumque Graeca vel propria, quae accusalivi Graeci n in m convertentia faciunt accusati15 vum Latinum, ut 'Tiberis Tiberim', 'Fabaris Fabarim', 'Thybris Tiiybrim', 'Araris Ararim' (nam non potest ab alio nominativo, ut diximus, nisi in ' i s ' dcsinente in ' i m ' accusativus proferri. ergo c Arar' per [] apocopam ' i s ' protulit L u c a n u s in VI: Rh o d a n u m qu e m o r a nt em

20

P r a e c i p i t a v i t Arar), ' liaec Neapolis Neapolim', ' Charybdis Charybdhn'. V i r g i l in s i n V I : L e u c a s p i m et L y c i a e d u c t o r e m c l a s s i s O r o n t e i n . idem in V111: A quo post Itali fluvium cognomine Thybrim 25 Diximus. 1 scematis BHGLK

scemati BHGLK

huius ante Ciceronis ex huio corr. V

H

2 rarissime B

3 correptum B

supradictam Rr

cassum G

earn r

4 Stat. Achill. I 285 achileidos L achileidos K 5 pallidi K litoreae celebrabat] rd litore accelebrabat RDG litore acce*lebrabat L litoreae accelebrabat B litterea (sic ni f. in litura; littoreae h) cebrabat B litore lebrabat (in mg. acce) K Scyros] r sciros HGLK cyceros R honorum Forte diem Slaiius 6 DE ACVSATISO SINGt H

ACCVSATIVO] ACCVSSATf L

ACOVSATIVO CASV BG

CASV D

TER-

TIE D 7 fit spscr. in K supradictae declinationis fit GL his Rr 8 modo in im post hunc regem collocat K in 'm Rr conuersa*(m) B 9 huius regis hunc regem in mg. add. r 10 tyberis DHG tyberim DHG Araris hunc Ararim] k agaris hunc agarim RBK 11 Accusatiuus in im in GR. nominibus et simililer per terminationes

sqq. in mg. I

in is ( l i i s in is corr. D) BDGLr

termi-

nantium G 13 in im BDHGK haec spscr. K 14 quae spscr. K 15 tyberis DGLK tyberim DLK faberis faberim GLK tybris tybrim GK thibris thibrim BH tibris tibrim L 17 in his R accusativus] r accusatiuum RBDHG accussatiuum L proferre BDGLK et ex corr. h (proferri ni f. H) 18 Luc. Phars. VI 475 sq. 19 rodanumque LK 21 necapolis necapoli G neopolis neopolim L Neapolim — Orontem] in mg. add. r *** (sis?) R charibdis charibdim BH carybdis caribdim D caribdis caribdim r Verg. Aen. VI 334 22 leucaspym D liciae RBGLK litiae H doctorem R ductoremq. Med. clasis GL *orontem(h) D oronten Pal. 23 Verg. Aen. VIH 331 sq. (deficit Pal.) 24 A om. K possit tali GLK posit itali Rom. fluium G thibrim r tybrim GLK

32S

PR1SC1AN1 1NST.

p. 7S7 P .

P- 324. 25 K.

idem in V I I I I : P i i n e i p i o ' F a l a r i m et s u c e i s o poplite Gygen. idem in VII: Qui T i b e r i m F a b a r i m q u e b i b u n t . 51 'Mephitis' quoque, quod proprium est et a Graeco fieGiug, ut quibusdam 5 videtur, mutatione s in f translatum, rationabiliter in c i m ' fecit accusativum. V i r g i l i u s in VII: s a e v a m q u e e x h a l a t opaca | Mephitim. idem in VIIII: Inmanem veluti p e c o r a i n t e r i n e r t i a t i g r i m . 10 idem in XI: Velocem i n t e r e a s u p e r i s in s e d i b u s Opim. 'Alpis' cum semper plurale sit, quomodo 'Syrtis', tamen et singulariter hoc, quomodo illucl, invenitur a poetis prolatum et in ' e m ' accusativum terminans 'Alpem', cum illucl c Syrtim' facit. Liicanus in I: is T u n e i n t e r Rhenum p o p u l o s Alpemque i a c e n t e s . idem in I I I : Agmine n u b i f e r a m r a p t o s u p e r e v o l a t Alpem. I u v P n a 1 i s in 1111: Transilit; inposuit natura Alpemque nivemque. 20 Luc an us in VIII: Trans Pharon in medio tanget ratis aequore Syrtim. 1 idem in VIIII — Ciygen post idem in VII — bibunt profertur in G, post quirin

busdam uidetur in H, ord. restiiuit h Verg. Aen. VIIII 762 2 pcipio D principioque ararim in litura h ararim PiGLK phalarin Pal. plialerim Med. Rom. pollite R gigen Dff gyngen G 3 Verg. Aen. VII 715 Vll] a VI libri VIII edd. ante a 4 tyberim G Fabarimque] r ararimque RGLK ararim quae D i

falerim qui in litura (qui in que corr.) h fabarumque Pal, fabarumqne Rom. 5 me*fHis(m) G memfitis L mefitis K est om. H [isoing] sic in litura r mesitis D MECYTYC K MHCiTic L mephitis B 6 ' .lactum D facit GK 7 Verg. h

Aen. VII 84

8 saeuumque Med.

que om. G

exalat G exalat RKdh exaltat a

cum Verg. Mentel. pr. a pr, m. et Goth. alt. DH

opace Pal.

mefltim G mem-

h

fitim L mefitim K mepilhim Med. meiitim ex mifitim ut vid. corr. Pal. mefitem Rom. 9 Verg. Aen. VIIII 730 10 Immanem HL peccora H tygrim R trlea

grim D tigrin Pal. 11 Verg. Aen. XI 532 12 interra Rr f fidibus GL 13 Alpis] ex corr. K A.lpi D Alpes in litura h 1! accusatiiium] r accusatiuur R terminans accusatiuum L Luc. Phars. I 481 16 Hunc Voss. AB cum al. libris Luc. in

inter eas operis sirtis L syrtes h 15 sirtim L terremim L

s

populopalpemque Rr 18 rapta GLK

Alpesque v. I. libr. Luc. \1 Luc. Phars. Ill 299 II. R snper euolebat K Alpen v. I. libr. Luc. 19 luv. sat. i

IIII 10, 152 IV L III. GK 20 transilit G posuit L possuit GK opposuit ffeidelb. cum libris Iuven. 21 Luc. Phars. VIII. 184 VIII] 1 \ IIII (IX L none 0

K) libri

22 faron RLK pharan Luc. Voss. B

tanget add. r tangit cum parte

i

libr. Luc. GL tanguit K

rates G

sirtim L syrtes, syrtis v. I. libr. Luc.

LIBER VII 50-52

329 p . 325. Mi K.

p. 757 p .

idem in I: dubiam super aequora Syrtim. praeterea inveniuntur Latina in 'im' terminantia accusalivum: 'bane turrim', 'burim', 'securim', 'puppim', 'sitim', 'reslim', c vim', 'pelvim', r>'tussim', 'magudarim'. Virgilius in I I : . , T u r r i m in p r a e c i p i t i s t a n t e m summisque sub astra. idem in I g e o r g i c o n : Continue* in silvis m a g n a vi flexa domatur In burim et curvi formam a c c i p i t ulmus a r a t r i . in idem in II Aeneidos: Taurus et incertam excussit cervice securim. idem in I: in gens a vertice pontus In puppim ferit. is idem in bucolico: Dulcis aquae saliente sitim Ves tinguere rivo. T e r e n t i u s in e u n u c h o : Ad restim f m i h i quidem res redit planissime. Virgilius in VI: 20 Nee vim tela ferunt, licet i n g e n s ianitor Orci. P l a u t u s in r u d e n t e : seu tibi confidis fore multam m a g u d a r i m , quod signifl|cat frugis genus [id est caulis, qui nascitur ex ea parte 1 Luc. Phars. I 686 2 aequore aliquot libri Luc. el sic in aequSra cori\ Heidelb. teste Lindemanno 3 in im terminantia Latina K terminantia] h terminal II n

haeo R

turrim burim] bh turrim tiburim burim RBHGLK

4 burim

p

pupim securim D

puppim] r pupim RGK

peluim ••++** tusi sim (plebim) B 5 Verg. Aen. II 460 -U- GK et ex II. vmt. L 6 turrem Dd turrem FT. tit vid. in om. L praecipiti] /; praeei+iti H summisque] h sumisque G submisque H 7 Verg, georg. I 196 sq. 9 imburim Med. Pal. t

vim] r ruim R

a

ei

formam et aceipit K arari Rr artri K 10 Verg. Aen. II 224 aenidos G 11 incertam] Pal. m. alt. incerta m. pr. excusit G 12 Verg. Aen. I 114 sq. 11 im Med. puppim] d pupim DGLK 15 Verg. eel. 5,47 (deficit Med.) bucolicon B n

16 aquae ex atque corr. in Pal. salientae D salientis (}L restimguere Rr restingereBGL 17 Terentius in eunuclio] immo in Phorm. IfII 4 , 5 enucho H iunucho K iunacho GL 18 mihi etiam libri Ter. mi Benlleius res redit]res rediit cum u

libris Ter. B resedit Gr 19 Verg. Aen. VI 400 20 ferunt] r ferant L ferum K fuerint R Orci] antro Vergilius. Orci ex Aen. VIII 296 Te Stygii trerauere lacus, te ianitor Orci, pelilum esse adnolavit Wagnerus 21 Plant, rud. Ill 2, 19 (v. 633) 22 magidarim Plant. Vet. maguderim Decurt. 23 id est caulis — siliginem] conflata liaec esse videntur ex variis gloss., quorum Iricas extricare nequeo. siliginem ex silphium corruptum esse, recte opinor censuit Paul. Leopardius emend. VIIII 10, cuius emendandi conatus infra ad p. 330, 1 adnolatus est. velerum de magudari locos et alii composuerunt, quos 1. Henr. Barlhius Wanderungen durch Nord-Afrika p. 497 no 170, et Linkius in comm. ub. d. cyrendische Silphium d. Allen in act. acad. Berol. class, phys. a. 1829 p. 115 sqq. cauli D

330

PRISCIAM INST.

p. 757. 5S P .

p . 326 K.

53 cuius radix sirpis avellitur, vel, ut alii, siligi||neni]. quorundam tamen ex eis etiam in 5 e m ' invenitur accusativus, ut L u c a n u s in 111: In p u p p e m r e d i e r e r a t e s . V i r g i l i u s in \ 1: T u l l a q u e et a e r a t a m q u a t i e n s Tarpeia s e c u r e m . 5 Iuvenalis in 11II: descendunt statuae resteinque secuntur. cetera vero omnia supra dictae declinationis nomina in c ein' solam proferunt accusativum: 'hunc patrem', Meporem', c hanc vallem', r hunc' et ' hanc utilem'. in Graeois • autem frequenter invcnimus auctores tam in io liac quam in aliis declinationibus Graecos plerumque servantes accusativos, nt, 'Titana', 'Sirena', 'thoraca', 'lampada' pro 'Titanem', 'Sirenem' et MhoVacem', c lampadem', quamvis P l a n t us c hanc lampadem' dixit in C a s i n a: Tene hanc l a m p a d e m ! - Iniino ego h a n c f . t e u e b o . is DE VOCATIVO CASV SINGVLARI TERTIAE DECLINATIONIS. 54 Vocativus in tertia declinatione similis est suo nominativo, ut • hie Cicero, hie consul', *o Cicero, o consul', c hic rhetor o rhetor', inveniuntur tatnen Graeca, quae vocativum Graecum servant: 'Thybris o Thyhri', c Thebais o Thebai', 'Pallas o Palla'. V i r g i l i u s in X : 20 Da m i n e , T h y b r i p a t e r , f e r r o , q u o d m i s s i l e l i b r o . idem in e o d e m : 1 cuius radix syrpe uocatur uel, ut alii uocant, silphium Paul. Leopardius r

emend. I. I. stirpis L s*ipis D styrpis K si*ligilem(n) R dam B 2 Lucan. Pharsal. Ill 545 IIII. BDB VII. GLK GK puppim Voss. B, plerique libri Luc. et Prise, ipse lib. XIIII § 50 Aen. XI 656 (deficit Pal.) 5 aeratam] r aerata R aeratum L

Quorum3 pupem 4 Verg. arpeia B

arpeia Med. securem cum Prise. Verg. Gud. el Mentel. sec. securim Med. Rom. 6 luv. sat. IIII 10, 58 7 descendunt om. K discendunt GL el in mg. add. k secuntur etiam pars codd. luv. sequuntur GL cum luv. Pith, aliis 8 **

u

declinationis (tm) L 12 syrena B serena K

nomina om. L tlioracha D

•

10 actores H 11 hac ex corr. L syrenem BD serenem K 13 thoracem '

e

a

a

lampadem] h thoracam lampadam Rr thoracam lapadam B thoracliem lampadem Dd thorac** lampad**(am ?) H hanc lampadam GLh past^^ lampadem: dixit — lampadem om. R add. r Plaut. Casin. IIII 4, 16 14 cassina K 15 Tene hanc] tenebant DHGLKr lampadem] sic etiam ' omnes mss.' Plaitti teste Pareo lampadam Lh hanc] iam et Vet. et plerique dell. Plauli, earn DeHaanc al. illam edd. Plant, hanc iam Fleckeisenus

16 DE VOCATIVO (rell. om.) H

tertiae BH

in tertiae Rr

CASV om. GL

TERTIE D

decll DGK decli L declinationis BH

17 Vocatiuus

suo est BH

18 o cicero hie consul BHrk rhetor] r rethor RG retor D rhethor L rethor K h rhethor Rr rethor GL rethor K 19 seruant graecum L seruant ut G tybris o tybri D tibris o tibri GLK thibris o thibri H. 20 tebais o tebai GK Verg. Aen. X 421 21 tibri GLK thybre Rom. idemque ut vid. in thybri corr. Pal. ferro in mg. add. b misile RG 22 Verg. Aen. X 411

LIBER VII 5 2 - 5 5

331

p. 758. 59 P .

p . 326. 27 K.

T e q u e hi v a t , P a l l a ; s e d b e l l i s a c e r A l e s u s . idem in X I : Quin ego n o n alio digner le f u n e r e , Palla. O v i d i n s in I f a s t o r u m : 5 Care n e p o s , Palla, funesta quid induis ar|ma? in quo H o m e r u m esl secutus. ille enim: IJovlvSd^a,

0v fiev OVXET' ifiol

q>lla xuvx cryOQSVEig.

S t a t i n s in X I I T h e b a i d o s : 0 m i h i b i s s e n o s I o n g u m vigi 1 a t a p e r a n n o s , io Thcbai. DE ABLATIVO CASV SINGVLARI TERTIAE DECLINATIONIS. Ablativus tertian declinationis in aliis per <• correptam, in aliis per i, XI i in aliis et per e ct per i profertur. per i in neutris, quae in e correptam desinunt per nominativum et sunt appellativa, ut 'hoc ma||re, hoc loinonile', 'ab hoc mari, ab Hoc monili'. et est similis huiuscemodi ablativus suo dativo, 'huic mari' el c ab hoc mari'. velustissimi tamen solebant huiuscemodi nominum ablativum etiam in e proferre. Varro in a n t i q u i t a t n m h u m a u a r u m XII: ab e r y t h r o mare orti. idem in F u n d a n i o : in mare aquam frigidam oriri. A t a c i n u s quoque: •io Cingitur Oceano, Libyco mare, flumine Nilo. v

1 Tequae B iubat Hh iuuet K palla-s Pal. bellis fortis acer BHGL sed fortis eras, in L bellis fortis acera lassus K bellis fortis acer alaessus k a

alasus G al*ssus ( e ) L halaesus, halesus, alaesus, alesus codd. Verg. cf. Wagneri ad Aen. VII 724 adn.; h. 1. halaesus ex alaesus corr. Pal. halaesus Rom. Med.

2 Verg. Aen. XI 169

3 qui" Rr

ergo GL

4 Ovid. fast. I 521

s

5 cara K

nepos] k nepus GLK

funerta D

alaesus h

arma] b arm* B

6 omerum

RD Horn. II. X I I 2 3 1 7 TTUJAYAAMA R TTOAYAAMA L TTOAYOAMA K p . H O I A I AAMA B TTOAIAAMA G TTAAAAMA H CYAAEN G OYKETI MOI D OYKHT EMOY(fllM1 (pIAA TAYTAY FUJPEYEYO Rr OYK £M0Y. <()IAACTAY. TAfOPEYEIC G OYK EMOY ())VAaYTArOPEYEIC H

OYK ETI MOY OYAE TAYTA A r U i P E Y . E I ° L

OYK EMOY iflOATAITAOPYEIO

K

eMOY B opohidama tu quidem uondum mihi neque haec coparas spscr. I 8 Stat. Theb. XII 811 sq. 9 bisenos HK loagum] multum Statius uigelata A" 10 tebai LK Thebais Stat. Cass. 11 CASV om. G TERTIE D 13 aliis et per] k aliis per GLK el i i in ae correptam D 14 apellatiua D ab hoc mari hoc mouile BH 15 munile GLKr munili GLKr 16 et om. i

DK

hoc mare / /

17 Varron. antiq. hum. I. XII p. 207 erf. Bip. cf. Gharis. e

p. 45. I l l P . 18 erythro Rr erithro BK ertythro H orti mare K Varro in Fundanio] i. e. in logistorico Gallo Fundanio de admirandis cf. Rilschelium de Varr. logist. p. V sq. VII sq. de discipl. libris p. 45 sqq. 0. Iahnium act. cl. hist. phil. soc. scient. Sax. a. 1850 p. 134 sq.; hoc etiam fragmentum II. II. exhibet Charisius, apud Bipontinos extat p. 254 in fundeo K 19 Atacinus quoque] sic etiam Charisius II. II. ex lulio Romano; pertinet hie versus ad f'arronis Atacini sive chorographiam she cosmographiam et ab editoribus lib. Ill § 25 cilalis cum fragmento ibi laudato coniungitur quoque ait / 20 ociano GK Libyco] g libico RBHK lybico G

332

PR1SC1ANI INST.

p. 759 P.

p. 327. 28 K.

P1 a u t u s in r u d e n t e: Q u i p p e q u o m e x t e m p l o in m a c e l h i m p i s c i s p r o l a t i f s i e s s e u t, Nemo emat, suam quisque p a r t e m piscium poscant sibi, Dicant in mare communi captos. •"> Lucanus in VII: gentes Mars iste futuras Obruet et populos,aevi venientis in orbem Erep to nat ale feret, pro 'natali'. Ovidius in V fastorum: io Cur tibi pro Libycis c l a u d u n t u r r e t e f i e o n e s ? 'rete' pro 'reti'. P l a u t u s in r u d e n t e : Mea opera . . et r e t e et Jiorea. (quod etiam masculino genere protulit idem in eadem: Non vides p r o f e r r e me uvidum r e t e m sine | squamoso is pecu? idem in eadem: Vbi demisi retem atque hamum, q u i c q u i d h a e s i t extraho. quod ctiam fcminino genere protulit secundum primam declinationem idem in r u d e n t e : 20 Pol magis s a p i u i s s e t , si dormisset do mi, Nam nunc et 0 per am ludos facit et r etiam, Vt t e m p e s t a s est.) 1 Plant, rud. IIII 3 , 40 sqq. (v. 979 sqq.) 2 quom] Plautus quum K quod RBli quam DHL quom G exlimplo B pisces RIIGd et libri Plautini 3 si essent] sient Plautus 4 poscat libri Plant. 5 dicat libri Plant. mari nostri is

libri Plautini

commoni G

6 Luc. Phars. VII 389 sqq.

7 rte Rr

8 ob-

ruel

seruet populos Hh et K venientis] h uenientes HG 9 natale ex na tale co?-r. K 10 Ovid. fast. V 371 11 cur uel tibi (tibi in mg. add.) K libicis RDH Iipsis G lipsus LK clauduntur] b cluduntur GK claudantnr cum nonnullis recte Rr leone Ovidii cod. reg. (A Merkelii) leacnis Ovidius libris Ovid. BH 12 recte Rr pro reti] pti D Plaut. rud. IIII 3 , 81 (v. 1020) 13 opera (et add. Fleckeisenus) labore et rete Plautus horrea RHL liorreia GK horr+a I) horia libri Plautini 14 Plant, rud. IIII 3, 5 (v. 942) cf. lib. VI § 86 eodem f

c

RBI1LK 15 proerre L proferre Rr referre cum libr. Plaut. et lib. VI /. /. D uidum Rr uiuidum GK umidum k rete cum libris Plaut. r cf. v. I. lib. VI I. I. si/amoso GK 17 Plaut. rud. IIII 3, 45 («. 984) eadem] d eodem RBDHLK t

18 dimisi BLKd ainum RDG ham** H

retem] sic Decurt. rete Vet. quicquid Dd

adque Dd

hamum] rdh

quitquit ae sit extrabo Vet.

hessit G

19 et' am Rr extulit RBDGLK Plaut. rud. IIII 1, 8 (y. 900) sqq. 20 rudente* pol B 21 sapiuisset L sap+nisset D sapuisset RB sapisset (sapissed Vet. Decurt.) si dormiuisset libri Plaut. 22 nam om. BH spscr. h mine] hunc V

s

B et operam] extuperam BL operam] r opera* R lodos K ludo Hh et lndos d facit] dat libri Plautini cf. Ritsehelium parerg. 1 430 et om. K uel retain

retiam G retain L retia libri Plautini

uL

23 et K

est tempestas Bothius

LIBER VII 55. 56

333

p. 759. 60 T.

p. 328. 29 K.

Ho r a t i u s in I I s e r m o n u r a : H i s u t s u b l a t i s p u e r a l t e c i n c t u s a c e m am Gausape purpuieo mensam pertersit. (untie P e r s i u s , quasi in e lanlum tlesinente supra dicti nominis ablativo, 5 ' g a u s a p a ' dixit plurale, non 'gausapia': Tain c h l a m y d e s r e g u m , i a m l u t e a g a u s a p a c a p t i s . idem: b a 1 a n a t u m g a u s a p e p e c t e s. antiquissimi tamen et c hic gausapes' et c haec gausapa' et f hoc gausape' io et plurale neutri 'haec gausapa' quasi a nominativo ' h o c gausapinn' prolulisse inveniiintur, mule C a s s i u s ad M a e c e n a t e m : g a u s a p o p u r p u r e o s a l u t a t u s . V a r r o vcro de l i n g u a L a t i n a ait, lalia ex.Graeco r sumpta ex masculino in feniininum transire et a litera finiri: ' 6 %oiliaq baec. cochlea', C 6 %aQrrjg baec charta', c o yavacenrjg haec gausapa'. S e ts n e c a O v i d i u m sequens: G a u s a p a si s u m p s i t , g a u s a p a s u m p t a p r o b a . ) propria eiusdem terminatiouis similem habent nominativo ahlativum: [| ' hoc Praeneste ab hoc Praeneste'. V i r g i l i u s in V I I I : Qualis eram, cum p r i m a m aciem P r a e n e s t e s u b ipsa. 20 (figurate -enim ad urbem reddidit | c i p s a ' , cum proprium oppidi neutruni est, quomodo
Hor. serm. II 8, 10 sq.

2 ut] sic libri nonnulli Hor.

deft, ubi meliores omnes alter libri aliquot Hor. alt cintus Del acevnam ex corr. ad my. et in lit. B 3 Gausape] k causape K porporeo G porpureo LK protersit GL protersit acernam K pertersit acernam D cf. § 74 4 Pers. sat. 6, 4G 6 chlamydes Persius el sic infra § 74 B clamides RBDHK cum Pers. Fat. diomid.es GL iam om. GLK captis] RD et sic etiam infra libri § 74 cum aliquot libris Persianis ut Leidensi Moniepess. allero m. all. **plis idem m. pr, capis GLK capitis H pictis B uictis Montepess. prior et Vat. cum al. 7 Pers. sat. 4, 37 8 balanatus GLK pectis D cum aliquot libris Persianis delt. pectas Persius antiquisimi G tamen hie GLK tamen hie k gausapes} h causapes H

9 cau-

sapa H gausape] h causape H 10 a add. d causapum H 11 Cassius] r casius B.HGLK; Cassii Severi haec esse docet Charisius p. 80 P., cuius loci immemor fuit Bernhardius Grundriss d. rom. Lilteratur ann. 187 p. 249 ed. terl. cf. Weichere

turn de L. Vario et Cassio Parmensi p. 205 sq._ mecenatem RDGLK niccenatum II porporeo RG porpureo A> 12 salutatur B Varron. de I. Lat. fragm. cf. Charisium p. 80 P Farronem de I. Lat. ed. Spengelius p. 597 sq. ed. Muellerus p. 269 13 sumta L sumpta et masculino R a litera] Charisius aliterea Rr et ea littera in mg. r aliterea K aliter ea BDHGL finibri K KOXAEAO L KOXA

AHAC K KOKAIAC Rr KOKIAIO H

14 coclea RBH

coclia DGL

o* XAPTEC K

XAPTEO R KAPTEO H cartha R carta DH rAYCAnEo BHGK Seneca] L. Senecae fr. 4 t. Ill p. 419 Haas.; poematum L. Senecae meminit Quint, insl. or. X 1, 1211, cf. Tac. ab exc. d. Aug. lib. XUll 52, Plin. epp. V 3 senica G 15 Ovidium] in gausapa

arte amandi II 300 16 si om. BHGLK add. h BDHGLK 16 nominatiuum ablatiuo BDHGLK

gausapa] si ffh probat 18 Very. Aen. Vlll 561 di

19 turn GLK primum Rom. acciem Rr 20 ad] b ab B reddit K 21 Very, Am. VII 682; arua Celemnae pro arua Gabinae ex eiusdem libri v. 739 hue

334

PR1SC1ANI I.XST.

p. 760 P.

p. 329 K.

Q u i q u e a l t u m P r a e n e s t e v i r i q u i q u e arva C e l e m n a e . ) illorum quoque ablativus i terminatur neutrorum, quae in ' a l ' desinunt: 'hoc tribunal ab hoc tribunali', 'hoc cervical ab hoc cervicali'. similiter faciunt ablativum, quae in ' a r ' desinunt neutra et in obliquis casibus producunt a paenultimam, ut 'hoc calcar calcaris a calcari', 'lacunar lacuna- a ris a lacunari', 'lucar Iucaris a lucari'. quando autem producunt earn, 57 in libro, qui est de nominativo et genetivo, docuimus. masculina quoque vel communia in ' e r ' vel in ' i s ' desinentia, si faciunt in e neutra, ablativum in i efferunt, ut 'hie pedester haec pedestris hoc pedestre ab hoc' et 'ab hae pedestri', 'saluber salubris salubre ab hoc' et 'ab hac salubri' 10 - V i r g i l i u s in I g e o r g i c o n : B a l a n t u m q u e g r e g e m fluvio m e r s a r e s a l u b r i - , ' h i e ' et 'haec celer' vel 'celeris' et 'hoc celere ab hoc' et ' a b hac celeri' - L u c a n u s in I: motuque celer C y l l e n i u s h a e r e t . ]5 M. Gato de r e m i l i t a r i : s a t i s c e l e r i s s i s in t e m p o r e . C a e c i l i u s in e p i s t a t h m o : Si p r o p e r a s , e s c e n d e h u e m e a m n a v e m , i t a c e l e r i s e s t ; ex quo ' celerissimus' pro ' celerrimus' superlativum protulerunt. Gn. M a t i u s in I l i a d e : 20 celerissimus advolat Hector. E n n i u s in a n n a 1 i b u s: na

Iranslata sunt, ubi celemnae etiarn Fr. celene Med. calemnae Pal. Rom. 1 quisque K arva] alta G caelemne R caelene D caelenae d celene H celemne BK 2 i add. r 3 hoc ceruical ab hoc ceruicali om. GLK 5 oc calcar R huius calcaris GLK a om. GK add. g lacunar bis scripsii R 6 a om. K lucar .ris a lucari in mg. add. K 7 qui] d quae D 8 in his Rr 9 pedister et similiter sqq. G haec] huius K ab hoc] et ab hoc D 10 salubre * ab (&) L in .1.

11 Verg. georg. I 272

,

in geor. Gg

n

georgicon primo K

12 balatumque

et hoc

H gregre D fluio G mersere GLK >13 haec celer Rr hec caeler D caeleris D 14 Luc. Phars. I 662 15 celer] Voss. b ceber Voss. B cillenius GK cillaenius L chyllenius mercurius a monte Dd haeret] d heret RD *** heret H haberet BGLK he*et in heret corr. Voss. B 16 M. Cato de re mil.] Catoniana T

ed. Lion p. 44 militai K caeleris D sis in] si sint DH si sint in B si sunt GLK Cecilius DHGLK 17 epistathmo] Spengelius Caecil. fr. p. 4 episathmo D episathomo RHd episathomos B epirathomo GLK; ipsum fragm. exhibet Spengelius p. 18 Bothius p. 132 fEpisattomenos' fabulae tilulum procudens, Ribbeckiusp. 34 18 properas] r prosperas R escende Guilelmus verisim. Ill 16 extende libri he G meam] R, Ribbeckius in meam r rell. nauim GLK caeleris D 19 it celerissisimus G protulerunt Dd Gn. Matius] Cn. Mattius Scaliger ad Varr. de I. L. VII § 95 cf. Huscltkium de Aim. Cimbro p. 14 sq. n. 4 cens. Kreklii Jen. I. g-enadius ucl g;n. gneus

saepius 1. p. 421 Heinrichium in'ed. Pers. p. 76 gen 20 matilius RDHGLK matinius B mallius Lips. 2 Krehlii

Gg gen L Malii Iliad, fr. 4 ssi ap. Wernsdorfium poet. Lat. min. 1111 571 21 caelerissimns RDH celerimus Kk haector RDH 22 Enn. annul. I 126 E. S. inc. sed. fr. V p. 67. XXXVII Fahl

LIBER VII 56—58

335

p. 760. Bl P.

p. 329. 30 K.

Exin p e r t e r r a s | p o s t q u a m celerissimus rumor. L i v i u s in O d i s s i a : At c e l e r h a s t a v o l a n s p e r r u m p i t p e c t o r a f c r r o ; mule superlativum V i r g i l i u s in X I I : s et q u a fata c e l e r r i m a c r u d u i n . T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : fNuIlus e s , Geta, nisi i a m a l i q u o d concilium celcre reppereris. V i r g i l i u s in I I I : io c e l e r i q u e fuga sul) s i d e r a l a p s a e . idem in V: A g r a i n e r e mo r u m c e l e r i v e n U s q u e v o c a t i s . L u c a n u s in I : et c e l e r i v e n a s m o v e t i n p r o b a p u l s u _, 15'liic' et Miaec utilis' et 'hoc utile ab hoc' et ' a b hac utili'. sciendum 58 tamen, quod, si inveniantur propria appellativis similia in i finientibus ablativum, ilia |] per e proferunt eum: 'Iuvenalis' [proprium] 'a Iuvenale', similiter 'Martialis a Martiale', 'Annalis ab Annale'. C i c e r o pro F u n d a n i o : n o n m o d o h o c a V i l l i o A n n a l e , s e d vix m e h e r c u l e a 20 Qu in to M u t t o n e f ac turn p r o b a r i p o t e s t . idem pro P l a n e i o : c o n f i t e o r , s u m m a in L a t e r e n s e o r n a m e n t a e s s e . similiter in i terminant ablativum omnia, quae i n ' i m ' habent accusativum: ' Tiberim a Tiberi', 'Parim a Pari', eCharybdim a Charybdi', 'Tigrim a Tigri', 'vim a vi' - V i r g i l i u s in X : 25 Massicus aerata princeps secat aequora tigri. v

1 Exit Merula caelerissimus D 2 libius Rr lynius L Liv. Oil. fr. coll. Horn. Od. XXII 82 sq. ad I. XXII rettulit G. Hermannus elan. d. m. p. 626 sq. cf. Corssenium origg. poes. Rom. p. 202 et ann. ad lib. Ill § 20 odyssia RE odysia L odesia G odissea h 3 At] k ad LK adceler G celeris Hermannus I. I. h p. 627 asta R asta DH 4 Verg. Aen. XII 507 XII] K X libri rell. 5 a

fata] d facta BD fate H

cerrlrca Ver.

6 Ter. Phorm. I 4, 1 cf. lib. V § 16

formione HGK 7 nulus Rr aliquod iam Prisciani 'cod. vetuslus'1 a Bentleio ad h. Ter. I. I. aliquid GK caelere H 8 repereris ffd 9 Verg. Aen. Ill 243 VI. K 10 caelerique RD 11 Verg. Aen. V 211 12 caeleri Rr 13 Lucan. Phars. I 629 I] 111. libri 14 improba RBHGLK ' pulsu] cursu v. I. ap. Luc. 15 post utili: hie et haec regalis et hoc regale ab hoc et ab i

hac regali add. k

16 si add. h

17 ilia per c] d illae D

18 marcialis a

t

marciale/Jr Patricius hoc cole G 20 part. II s. v. LK pro latio

Cicero pro Fundanio] fr. 1 opp. IIII 2 p. 445 Or. 19 hoc a Villio] aulio Dresd. Krehlii hoc ab iulio libri rell. me hercule LK me hermatone GL miatone K Maihone Sigonius, at v. Orellium in onomast. Tull. Q. Mulo Cic. pro Plancio or. 26, 63 pro plantio BDH pro lantio G proplantio r problantio R 22 omniaq; in D in m Rr ac

tiberi Dd

23 Charybdim a Charybdi] g carybdim a carybdi L charibdim a cha-

h

h o

ribdi RB carubdim a carubdi G 24 Verg. Aen. X 166 25 massicus K masicos G erate R aeratae r saecat D sequat GLK tygri B

336

PRISCIANI INST.

p. 761 P.

p. 330. 31 K.

idem in I A e n e i d o s : m u l t u m i l l e e t t e r r i s i a c t a t u s et a l t o Vi s u p e r u m . Iu v e n a l is in V: s a e v a d i g n u m v e r a q u e C h a r y b d i -, s 59 quae vero et in ' i m ' et in ' e m ' , haec tam in i quam in e: r hanc puppim' et 'puppem ab hac puppi' et c p u p p e ' - V i r g i l i u s in I I I : S t a n s e e l s a in p u p p i . idem in V I I I : S t a n s p r i m a . in p u p p i . idem in X: dextra puppim tenet. L u c a n u s in 1111: P r i m um c a n a salix m a d e facto r o b o r e p a r vain T e x i t u r in p u p p e m . idem in II: | Kapta p u p p e minor s u b d u c t a e s t m o n t i b u s Argo _, Uurrim' et 'turrem ab hac turri' ct 'turre'. A c c i u s in Medea: Apud v e t u s t a m t u r r e m . Virgilius in I I : T u r r i m in p r a e c i p i t i s'tantem s u m m i s q u e s u b a s t r a Eductam. Virgilius in b u c o l i c 0 : Tale tuum carmen n o b i s , divine poeta, Quale sopor fessis in g r a m i n e , q u a l e per a e s t u m Dulcis a q u a e s a l i e n t e sitim r e s t i n g u e r e rivo. idem in I I I g e o r g i c o n :

io

is

20

25

I Very. Aen. I 3 sq. 2 ille eterris (t) K ille terris L ille eteris G altato K altto Med. 4 Iuv. sat. V 15, 17 5 seua RD ueraquae Rr ueraque** (ab) O charibdi D charubdi G carybdi L caribdi RB 6 uero in r tam et iu GL e L quam et in GLK iL pupim el sic per tolum h. I. GL pupim P

et pupem ab bac pupi et pupe K puppem et puppim B R Verg. Aen. Ill 527 {deficit Rom.) 8 slant Med. els

celsa

.

1 pupem Dd pubpi scelsa B versus init

v

lio evanido ima inc. Pal. i. e. prima, prima pro v. 1. etiam Gud. pippi K 9 Verg. Aen. VIII 680 10 stat Rom. prima] celsa libri Verg. cf. v. I. versus h. I. praecedentis 11 Verg. Aen. X 226 XI. K 13 Luc. Phars. IHI 131 sq. 14 madefacta R robore] sic etiam Luc. Voss. A uimine libri Luc, plerique cum Voss. p B el schol. Voss. A rubore G 15 pupem K puppim Voss. uterque el libri Luc. plerique 16 Luc. P/tars. II 717 17 repta GL subducata G 18 turem K actins H Alt. Med. fr. 7 p. 212 Both. V p. 159 Ribb. in add. r medaea D media GLK 20 Verg. Aen. II460sy. 22 eductam tectis G educta tectis K 23 Verg. eel. 5, ibsqq. (deficit Med.) 24 nobis carmen Probus et cod. Havn. '

Verg. diuinae K 26 ad v. 47 cf. § 52 27 Verg.

georg.

s

poeta spscr. in L 25 fessi* Dd fesis GK lassis Rom. saliente] g salientis GL restingere HGK restriugere L Ill 4 3 4

LIBER VII 58-61

337

p . 701. 62 [>.

p . 331. 32 K.

sili atque e x t e r r i t u s

aestu.

idem in V I : saevuniquo securi As p i c e T o r q u a l . u m ct r e f e r en tern s i g n a C a mi H u m . 5 C a t o in e p i s t u l a ad f i l i u m : e x d o l o r e , ex f c b r i , ex s i t i , ex m e d i c a m e n t , is b i b e n d is. non tamen convertilur regula: non enim in e ct in i desinentia etiam accusniivuin omni modo in ' c m ' et in ' i m ' terlninant. In ' a s ' quoque terminantia, quando sunt gentilia, ablativum in i pro-XII 60 loferunt: 'Arpinas ab Arpinali', 'Capenas a Capenati'. et rationabiliter; velert's enini buiuscemodi nomina in ' i s ' prol'erebant, ' h i e ' et 'haec Arpinatis' dieontes, mule neuti'um 'hoc Arpinate'. docuimus autem, quod omnia, ex quihus neutra || transfigiirantur in e cxeunfia, per i faciunt ablativos, ut ' h i e ' et 'haec regalis' et 'hoc resale ah lioc' et ' ab hac ic15 gali'; sic ergo ' h i e ' et 'haec Capenatis' et 'hoc Capenate ab hoc" et ' a h hac Capenati'. nee minim declinationem perfecti servari in his, cum etiam accentum soleamus servare, quarnvis a in finali sit syllaha, <[uae in perfectis crat paenultima: 'Capenas', 'Arpinas', 'Ardeas'. quod autem per syncopam haec proferimtur, vetustissiiiiorum usus comprobat. C a t o in 20 I o r i g i n u m : see! l u c u s C a p e n a t i s . idem in eodcin: si q u i s m o r t u u s e s t A r p i n a t i s , | e i u s h c r e d e m s a c r a n o n s e c u n t u r . idem in eodem: p o p u l u s c o m m u n i t e r T u s c u l a n u s , A r i c i n u s , L a n u v i n u s . L a u r e n s , C o r a n u s , T i b u r t i s , P o m e t i n u s , A r d e a t i s . idem in o r a t i o n e , q u a s u a s i t in s e n a t u 'Sainnitis' dixit pro ' S a m n i s ' : •jsaccessit agcr, quem p r i v a t i m h a h e n t G a l l i c u s , S a m n i t i s , Apul u s , B r u t t i u s . 'Laurentis' etiam pro ' L a u r e n s ' dicebant. E n n i u s in 01 aunalibus: u 1 siti] R asper siti r asperque siti (sinus Med.) cum Verg. rell. cxercitus Med. m. all. 2 I'erg. Aen. VI 825 sq. 3 seuumque H 4 turquatum L reffercntcm K camillam GLK 5 Cato in epistula ad filium] v. lib. VI § 84 acp-ta D d

aepistola K

febri et siti K

6 bibentis Rr

7 desinentia in ablatiiio etiam DH ca

in im et in em omnimodo G in em et in im omnimodo L 12 Arpinate] arpenate Kk capenate GL 14 regalis ex regularis corr. H ab *ae regali (h) R e

c

15 capenatis hoc GL 16 i-apinali Rr capiiiati H apenati A" pcrfecli] d perfecto I) seruare GLK in his cum] r cum his in R 17 finali] r flnalis RK 18 Capenas] ***enas K Arpinas] aidenas GLK 19 Cato in I originum] v. lib. IIII § 21 20 lucius G idem in eodem — secuntur ante allerum idem in eodem om. R in mg. add. r in eodem] in II lib. IIII I. I., qui ef. 21 5 seeuntur {ad mg. :. con) r sequutur g sequunlur DLK idem in eodem] ad lib. II refern

tur lib. IIII I. I. quicf. 22 ttiscnlanus communiter K lanuimus Rr lauinus GLK 23 tyburtis GL mometinus R Cato in or. qua suasit in senatuj ad or. Calonis, qua suasit in senatu, ut plura aera equestria. fierent, § 38 luudatam, praeeunte KreMio, recte, ut mihi quidem videlur, haec retlulit Meyerus or. R. fragm. p. 83 ed. pr., fragm. incerlis ascribenda existimavit in ed. alt. p. 86. 146 sq. 24 suassit LK 25 accesit L agger BH galliens GLK apuleus D 26 brutius R bratius G bruptius B bratuus L lanrenlius DO Enn. ami. 1 38 E. S. I 50 p. 12 cf. p. 25 llberg. 1 xxxn p. 9. XXVIII Vahl. GRAMMATICI LATINI I I . '

22

338

PRISC1ANT INST.

p . 7fi2 P .

P- 332 K.

Q u o s h o m i n e s q u o n d a m L a u r e n I is terra r ceo pit. N a c v i u s ncutralitcr ' h o c S a m n i l e ' prolulil in c a r m i n e b e l l i P u n i c i . atl cnius similitudinem dcbct ct. ' h o c d i t e ' dici, undc pluraliler ' d i l i a ' L u c a n u s in V I I 1 1 : Non illic Libycae p o s n e r u n l ditia Rentes r, Templa. L11 c i 1 i u s tamen 'SlfiotQiphg oleum Casinas pro ' C a s i n a t e ' . T i t i n i u s i n p s a l t r i a : Ferentinatis populus r e s Graocas studet. in P l a u t u s in S t i c h o 'infimatis': Erico o r a t o r e s p o p u l i s u m m a t e s v i r i Summi a r e u b e n t , ego infimatis infimns. invcniuntur tamen quidam in Iniiusccmodi nominibus etiam in e ablativum proferenlos, quod mox usus approbet. similiter mensiuin nomina in ' i s ' is vcl in ' o r ' desinentia ablativinn per i finiunt: ' Quintilis a Qnintili', 'Aprilis ab Aprili', 'September a Septembri', 'October ab Octobri'. lu vc n a Ms in V: I I c s t e r n u n i s o l i t u s m e d i o s e r v a r e minnl.al Septembri. 20 idem in I I I : Pallerc el v i n u m toto n e s c i r e D e c c m b r i . 02 possunt tamen haec cliam commuriia esse, unde 'Kalendns Septembres' 1 laui'cntius Dd

recipit Del

2 Neuius libri

Naev. bell. Pun. v. lib. VI

§04 belli pucini H 3 ter ditia Lucamis in litura el ad mg_. I 4 Luc. Phars. V1111 51T) sq. cf. lib. VI § 01 5 Libycae] g libyce A" libicae HGr Iybicae BL libice RD 7 licilius GK 8 'Slfiozqi-fihg oleum Casinas] censor Krehlii len. p. 420, cid tamen initium telrametri Irochaici vision esl esse initium hexametri. odfiotgijiss tlcaov Casinas Krehlius II 522, quern secuius esl Corpetus Lucil. fr. inc. CLII p. 259; oleum Cassinas Dousa fr. inc. 152; oleum Casinas, ne monilo quidem leclore, relractationes enim Krehlii ipse haud inspexit, Gerlachius fr. inc. 153 OMOTRiBec B OMUITPIEE ?• OMOTRTBE HeicUlb.

0MOJ**PI0C H OMOTPIOC G

OMoriPIOC D OMOTTPIOC H

OMO-

TPIUO A" EAAiArpioo in liticra, oleum agreste in mg. I OACON Iieidelb, cassinas 1U1 casiiiatis pro cassinas K cassinatis pro cassinas G 0 Casinate] d casiurU* D cassinate R tintinnius G tetiunius II el (tetin in mg. I) LI ''saltrfa Rr psaltevia IIH psalteria GLK Tilin. pxallr. v. lib. IIII § 21 10 ferentinnatis D greca D 11 Plaut. Stich. Ill 2, 3(i sq. (v. 492 sq.) stico D intimates GLKr fnflmates ergo Hb Intirmates ergo B 12 cratores L creatores G \'-\ accubent] GLK H lib. XH § 17 G el sic Planli I. I. coni. Ritschelius accumbent RBDH ct hie ct lib. XII § 17, LK lib. XII § 17 cum codd. Plautinis praeter Ambros., incubabunt Plauti Ambros. ego] b eo GLK ergo Bk infimates G infimatis pro inP p fimas in litura K 14 quidam (amen K 15 abprobet Rr adprobet BDH aprobat A' mensium] h mensum RBDH 17 aplis ab apli GK septimber G October ab octobri in mg. add. b 18 /««. sal. V 14, 129 sq. 19 aesteraum GL V

solitos D solitas H media B ''minulal 'seruare II niiniHa GK 21 hm. sal. Ill 7, !)7 VI. GL V. K 22 ct spsrr. h vinum] liamum GLK toto loni'scire R drcimbri G 23 cliam et B kallendiis GK scptembris D septimbres G

LIBER VH 61. 62

339

p. 762. 63 P.

p. 332. 33 K.

tlicimus. practcrea simplex eorum similiter invenitur faciens ablativum| 'imber ab imbri'. S t a t i u s in V I I : || N u b i b u s h i b e r n i s et n o s t r o p a s c i t u r i m b r i . C i c e r o de s i g n i s : c u m e s s e t v i n c t u s n u d u s in a e r e , in i m b r i , r> in f r i g o r e . idem in f r u m e n t a r i a : f e r e b a t b a n e q u o q u c i n i q u i l a l e m S e p t i c i u s et i m b r i f r u m e n t u m in a r e a c o r r u n i p i p a t i e b a d i r . 'bipennis' commune est et habet etiam neutrum, ideo ablativum ' a bipenni' facit. V i r g i l i u s in X I : f e r r o s o n at a l t a b i p e n n i Fraxinus. in c autein et i indifferenter desinunt in ablativo omnia, quae sunt commimia trium genenun, ut ' h i e ' ct ' h a e c ' et 'hoc par ab hoc' et 'ab hac pare' vel ' p a r i ' - V i r g i l i u s in b u c o l i c o : numero dens impare gaudet. is L u c a n u s in VI I I I : E r g o p a r i v o t o ge s s i s t i b e11 a, i u v e n I u s - , ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c v e t u s a vetere' vel 'veteri' - l u v e n a l i s in II saturarum: I n t r a v i t ca 1 i d u m v e t e r i c e n t o a e 1 u p a n a r . 20 C i c e r o pro M u r e n a : c u m ex f a m i l i a v e t e r i et i l l u s t r i . Stat i u s in I T h e b a i d o s : F u n d i t u s , et v e t e r i s p u m a v i t L e r n a vent'no. idem in X I : veteri stat sordida tabo 23 V t r a q u e c a n i t i e s. idem in X I I : Si q u i d in h o c v e t e r i b e l l o r u m s a n g u i n e m e c u m 10

I propterea LK ablatiuum in i H 2 imber] b ***ber B in mg. add. K ab om. DHGLK Stat. Theb. VII 9 VI. RLK Verr. II mi 40, 87

uinctis G

et nudus K

imber imbri 4 Cic. or.

5 Cic. in Verr. II in 14, 36

a

c

6_septitius Rr area] d aera RDGL aere K corrumpi in area libri Cic. 7 bipinnis GK bibinnis L cummune D neutnim in e k et ideo K 8 bib

pirmi GLK I'ery. Aen. XI 135 sq. cf. lib. V § 28 9 pipenni Rr bipinni GLK II et in i BHLK indifferenter. om. GLK add. I indiflrenter add. k desinunt (disinunt L dissinunt K) ablatiuo BHLK omnia nomina H 12 ab hac et ab hoc G 13 Very. eel. 8, 75 15 Luc. Phars. VIII1 256 16 gesisti.£ 17 luv. sat. II 6, 121 II] III. libri 18 satyrarum R satirarum dh 19 calidum veteri] cum libris luv. BH (ueteri ex.uetere corr. H) neteri calidum RDGLK centone] h ceutaeni ni f. H 20 Cic. pro Murena 8, 17 muneraena R munera D uetere codd. Cic. Stat. Theb. I 360 21 prima r 22 funditu' Rr Funditus corr. ex Funditur Cass. et ueteri spser. K uenino G 23 Slat. Theb. XI 582 sq. in om. GL XI ex XII corr. B 24 Veteri ex t

**teri corr. B 374 sqq.

stas Rr

25 canities] r canicies RDH

26 Stal. Theb. XII 22*

340

PR1SCIAM INST.

p. 763 P.

p. 333. 34 K.

Q u a e s i t u r a \ e n i s , si q u i d , n o n f a n d a f C a r o n t i s I u s s a t i m e s _, 63 ' h i e ' et Miaec' et Mioc audax', 'triplex', 'artifex', e ab h o c ' et c ab bac audace' vel 'audaci', c a triplice' vel c triplici',
v

sar] h cessar R triplicli Pal. inuetus Rr inuectis D 7 menia H 8 Stat. Acliill. I 332 sq. achileidos K acheleidos G 9 arlificis Statii ut vid. omnes uicturae L pollice cerae] pollicere GLK pollicaerc H pollice caere h caerae . uel

RD

11 et hac G

duplice uel dupli supplice. supplici B

post duplici: trip

plice uel triplici ab hoc et ab hac add.. R ab hoc et ab hac add. D subplice R 12 oratius GK Hor. serrn. II 2, 121 sq. U. GLK 13 tune lihri aliquot Hor. saeeundas K 14 nux] raox GLK • ficu] h fico (B?) DHGLKr cum libris nonnuliis Hor. 15 Ter. Phorm. IIII 2, 13 formione DHK 16 euinmodhis G cum modius L esset LK oppinor B utier] h uti+** H 17 Luc. Pkars. cc

VI 523 sq.

18 Non superos v. I. libror.. Luc.

erat K

nequantu Rr

can-

p

tus BG subplice Rr suppice H subplici Voss. B subplice Foss. b 20 Sail. Catil. 31, 7 Catilinario] r catillinario RBDL catillinaria G dimisso B deiniso p

K

subplici Rr suplici K

21 hm.

sat. IIII 1 1 , 28

.UII. K

22 figendum

r.K fu^vndum corr. in K fingemlum libri aliquot dell. luv. pectori L 23 Oratins Gli Hor. serm. II (j, 31 24 mccacnatcm RD morenatem BHGLK 25 Ovid, melamorph. VI "IOS V. GLK metharaorphoseoii R

LIBER VII 62—64

341

p . 7H3. HI P . .

p. S34. 35 K.

A b s r n t e s p r o se m e m o r i r o g a t o r e || s a l u t c n t . (el puto ideo magis in i tcrminatione uti in hoc nomine veteres, quod antiquissimi ' h i e ' el 'haec memoris' et 'hoc memore' proferehant, ex quibus ablativus in i solam vult terminari, unde C i c e r o quoque pro P l a n - 64 s c i o : m e m o r i m e n t e p e r s o l v u n t . ideo autem communio generis est duplicis in ablativo terminationis causa, quod simplicia unius generis inveniuntur, quorum ablativus in e solam exit, et tamen composita ab eo, si communia trium generum sint, tam in e quam in i flniunt, eundem casum: 'haec ops ab ope', 'hoc cor a corde', 'hoc caput a capite', c hic' et 'bare' 10 et 'hoc inops ab inope' vel 'inopi\ C i c e r o in f r u m e n t a r i a : h a n c p e c u n i a m t a n t a m , d a t a m ex a e r a r i o i n o p i a t q u e e x h a u s t o ) . , 'anceps ab ancipite' vel 'ancipiti'. V i r g i l i u s in III: Turn v e r o a n c i p i t i m e n t e m formidin<•. p r e s s u s . similiter ' h i e ' et ' h a e c ' | et 'hoc concors a Concorde' vel 'concordi 1 , is unde P e r s i u s : D i v i d i t in g e m i n q s c o n c o r d i a fata duo r u m ; in ' i a ' autem desinens pluralis sine dubio ab ablativo est in i terminante. sciendum tamen, quod eliam ' h i e ' et 'hare concordis' et 'hoc comorde' dicebant, 'hie' et 'haec amentis' et 'hoc ainente'. nee minim, Cuius sim20 pi ex quoque 'mentis' E n n i i i s protulit in E p i c h a r m o : t e r r a c o r p u s e s t , at m e n t i s i g n i s e s t pro 'mens'. Mentis' quoque pro 'lens', et 'paris' pro ' p a r ' . A t t a in soeni: I absentes spscr. in L absentem H memori pro se unus alterve cod. Ovid. rogat] iixbet libri nonnulli Ovid. rogat ore ex rogatore corr. K rogatore L rogat ore salutcnt] h rogato resalutent / / salutem B 2 in .i. magis ideo B magis i L antiquisslmie K 3 moris L ex quibns et ablatiuus GLK 4 vult terminari] b uult **erminari B terminari unit K Cic. pro Plancio 3:'., 80 plantio BDGLKr plantalio H lantio R 5 persoUuunt(l) L communio]/* communi Rr communis BDHGL

6 ablativo] b ablatimo ni f. in lit. B v

nationis ex terminationes corr. H

termi-

•

7 ablatiuis Dd

exiit K

ab eis h

8 sint

p

generum BH eassum G 9 obs Rr ab ope] ab hae ope G ab bac ope in e desinit solum L ab hac ope ablatiuus iu e dissinit solum K ab ope non in .i. sed in .e. desinit solum H ab ope. subaudimus non in .i. sed in .e. desinit solum. B hoc t

cor — inope add. d ab hoe corde GLK capud Rr ab hoc capite GLK 10 ab hoc iuope B Cic. in Verv. or. II jn 70, 164 11 tantum uel tantam G datam tibi ex libri Cic. exhausto] r exausto RDLK inexhausto Cic. Layom. 2!) inhausto Lagom. 42 12 Very. Aen. Ill 47 13 anlicipi D praessus BD psi G pssi LK 15 Pers. sat. 5, 49 16 facta H d+uorum(i) K deorum L tuorum Pers. Ebnerianus 17 pluralis] nominatiiuis pluralis D pluralis nominatiuus GLKrh ab om. GLK 19 dicebant ut hie Dd dicebant et hie GLK dicebant N

antiqui et hie B amante B 20 enius Rr Enn. Epicharmi fr. p. 175 Hessel. fr. V p. 10S Vald. cf. Petermannum iib. d. Sat. des Ennius part. II p. 11 ephicbarmo BH ephicarmo R 21 ad B ignis est. Ignis pro B 22 at

par. Atta] r parata R Atta] h Ata BH *ta(i) Dd Atta in] spscr. m. rec. in K Idem GLK Att. socr. fr. p. 100 Both. 161 Nettle, p. 139 Ribb. 23 soci'um R

342

PR1SC1AM 1NST.

p. 7G4. Or, V.

P- 335. 36 K.

Ad h a n c f o r t u n a m a c c c s s i t f e i f o r t u n a p a r i s . 65 'vigil', quod quidam tluorum, quidam trium generum commune putant esse debere, ' a vigile' vel, 'vigili' facit ablativum - I u v e n a l i s in V: P r a e t o r e a l a t e r i s vigili cum febre dolorem. S t a t i u s in I I A c h i l l o i d o s : 5 Aspicit i n t e n t u m v i g i l i q u e h a e c a u r e t r a h c n t e m ., 'teres a terete' vel ' t e r e t i ' - V i r g i l i u s in V I I : seel h a e c t e r e t i m o s e s t a p t a r e f l a g e l l o . idem in eodem: Et t e r e t i p u g n a n t m u c r o n e v e r u q u e Sabello. io idem in X I : E t f u n d a m t e r e t i c i r c u m c a p u t e g i t h a b e n a _, 'hebes ab hebete' vel 'hebeti' - I u v e n a l i s in I I I I : hebeti lautissima ferro C a e d i t u r et t o t a s o n a t u l m e a c a e n a S u b u r r a is (quaeritur, a n , | | cum ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c hospes' et ' s o s p e s ' dicatur, unde L u c a n u s in V: Hospi's in e x t e r n i s a u d i v i t c u r i a t e c t i s et S t a . l i t f s in 1 I I I T h e b a i d o s : Accipias, fessisque libens iterum hospita pandas '-'o Flumina et I u v e n a l i s in V : numquam Depositura tibi sospes erit, possit ' a b hoc sospitc' et ' s o s p i t i ' ilici, quod adhuc apud nullum legi, 25 sed *ab | h o s p i t e ' et ' s o s p i t c ' ? V i r g i l i u s in V I I I : 1 furtunam GLK accesit L fortuna ei Bolhius furtuna LK 2 duum GLK "esse "putant LI 3 luv. sat. V 1 3 , 229 4 uigilU(s) H 5 Slat. Achill. [I 120 IT] Krehlius I. libri aihileidos GK 6 aspice B trahentem] sic etiam scholiasles Stat, cum codd/ nt vid. plerisque, Queckii omnibus bibentein 'membranae bonae fidep Slat, ab I. F. Gronamo I. 7 tcrite G teriti GL Verg. Aen. VII 731 cf. § 35 VI. RBDUKl 8 hec ni f. H he h teriti GL mos est add. h 9 Verg. Aen. VII 665 10 teriti GK pugnam B macrone GK mocrone L ueruque etiam Ver. ueru L Pal. 11 Verg. Aen. XI 579 12 funda RGLK teriti G capul ex capud corr. D eapucl h legit Rr exegit b

Rom.

13 Habes D Haebes d

ad Dd

hebite G

hebiti G haebacti D

r

luv. sat. 11U 11, 110 sq.

1-1 hebiti G

fero Rr

15 ceditnr RDHGb Ce*di-

tur(n?) B tota add. Pith. m. alt. ccna II cena "habena suburra Dd Suburra] rk saburra RH sobnrra B subora GLK Subura (Sybura Pith. m. pr.) codd. luv. 10 'ospes It nspes IIGLK 17 Luc. Phars. V 11 cf. lib. V § 2-) 18 ospes GK hoc pes R 19 Slat. T/teb. IIII 842 sq. tebaidos K 20 fesisque G a

fessis quae Hh nspita GLK pandes Rr panda B 22 luv. sal. V 13, 177 sq. 23 Numquam] nee uuquam h cf. § 35 ct lib. V § 25 Numquid B 24 erit ab hoe osplte et ospiti et sospclr uel sospeli possit dici K 25 hoc sospite] hospiti B post sospiti: et ospite et ospiti add. GL adhc G 20 *ospite (h) G ospite K Verg. Aen. VIII 170 sq.

L1J3ER VII 64 — 67

343

p. ?t« 1'.

p. ;)36. 37 K.

quo so s p i t e n u m q u a i n Res eijuidein T r o i a e violas aut r e g u a fatebor. el Ibrtassis quia haec sola in ' e s ' lerminantium eliam in a faciunt feminina, evitaverunt coinmuniimi aJiorum regulam ablativi, vel quod in he5 roico stare metro non possit nisi in e terminans eonim ablalivus. quod 66 autem etiani in a desinunt supra dicta,nomina, usus conflrmal. V i r g i 1 i u s in I I I : Et p a t e r A n c h i s e s : b e H u m , o t e r r a h o s p i t a , p o r t as. idem in I I I I compositum ab eo: io E t N u m i d a e infreni c i n g u n t et i n h o s p i t a Syrtis. O v i d i u s in I I f a s t o r u m : P r i n c i p i o in e n s i s P h r y g i a e c o n t e r m i n a m a t r i s II o s p i I a d c 1 u b r i s d i c i t u r a u c t a n o v i s. C i c e r o pro M u r c n a : a s a c r i s p a t r i i s I u n o n i s S o s p i t a e ) , c trii:> dens a tridente' vel ' t r i d e n t i ' : polest enim esse trium generum, nam lee-' turn est 'tridenti h a s t a ' e t ' t e l o ' , qiiamvis, cum Neptuni fuscinam per se position significat, niasculiiio genere invenitur. V i r g i l i u s in I I : Neptunus muros magnoque emota tridenti Fundamenta quatit. 20 ' locuples' quoqiie, quia trium est generum, ' a locuplete' vel 'locupleli' facit ablativum. C i c e r o in f r u r a e n t a r i a : in p r o v i n c i a l o c u p l e t i ac r e f e r t a . In 'er' conimunia, quae non exeunt etiam in ' i s ' , per e snlam in-XIII 07 venio proferenlia ablativum: ' h i e ' et ' h a e c ' el 'hoc pauper a paupere', 2 5 ' h i e ' et ' h a e c ' et 'hoc degener a degenere', ' h i e ' et 'haec' et 'hoc-uber ab ubere', 'o sv&cdrjg t) Ev&alrjg' %al 'TO ev\frctUg'. similiter in e et in i H

1 quos hospite L quos hospite Pal. numquam sese quidem B 2 sequidem reg*na (i) B 3 fortasis G terminantia GLK etiam] et G faciunt e

etiam in a K 4 &uitauerunt Rr ''' eommunem RBDH regula* ex regulas corr. H haeroico LK 6 suppradiota K Ferg. Aen. Ill 539 7 VII. K 8 ospita K 9 Verg. Aen. IIII 41 HI1' L III. rell. *abeo (h) D 10 inferni cum Very. Vratisl. GKl inospita GK Syrtis] d sirtis G systis D syrt** Pal. syrtes Med. Fr. 11 Ovid. fast. II 55 sq. 12 pcipio D phrigiae RGLK fiigiae D frigie H malris cf. lib. V § 24 13 Hospita] (nisi quod ospita GK) h. I. libri cum Ovid. Vatic, et Pelav. a m. pr. corr. Sospita lib. V § 24 Vll § 35 cum u

Ovidio oota R 14 Cic. pro Murena 41, 90 A sp.icr. in L sacri GLK patris GLK cum libris nonnullis Cic. SospitaeJ k ospitae GK liospitae L 15 i

h

p

tridente ucl tridente Rr potest — cum] add. d •* D 16 asta R nectuni Rr 17 significat spscr. in L gonere om. K Verg. Aen. II 010 sq. 18 moros B muros q ' maim emota Gg aemota D emota tridenti] b emota *denti /? tridente H 20 Lornpes / / lociples K generum est DL loi;+uplete (1) R lociplete uel locipleti K 21 Cic. in Verr. II m 19, 48 prouintia DH tarn locuplete libri Cic. locipleti K 22 *ac (h) D hac LK ^ 23 in his Rr inuenio spscr. K 25 hoc dcgener*(e) H 26 ab ubere post zvftwlss co/locanl HGLK

6 sv&alr'ig — tv&alsg]

om. B

A e.HYHAAIIC E OYOAAHC EBAAIIC KE****«*** Rr OYGAAIIC.

344

PRISCIANI INST. _ P- ™

p. 765. 6(! P. e

K

-

c

faciunt ablativum in vis' vel
OY0AAHO. HY0AAIIC . KM OYOAAHC H O EYOAAEC KAI II EYEAEV0A H 0 0 AHC KAI TO EYEAAHC G 0 EYEAAHC II *t**AEC KA] TO EYEAAHC L 0 . YI-lAAHCY . OAAHC . KAI. in

TO EYEAAHC. K 1 uel ***gtiis (lin?) II giiis] gnis GLK uel clis R . g.nis] guis GLK 2 nomina •* nominatimini (no) II 3 dnabus] dh duobus 1)11 uel al) aui GK 4 ortT K ffor. carrn. I 15, 5 s/j. 1 lilf. carminum G 5 fata] mala add. g diucis (1?) L 7 rd fa ma RBDGLK fata ** mala (ma) II uel a naui GLK Cic. Vevr. It v 18, 45 Cicero •**+*** dc suppliciis (de poena) // supliciis K quid Cicero el sic Prise. Barberinianus, eadem lamen manu quo emendanle 8 naui* (s) B uaui eliam I'ic. opt. Reg. Guelf. 1 naue Lagotn. 29 cum dell, nauim, narram al. opus] tiptis G typus L opus fuit om. libri Cic. melioTer. Andr. V 4, 20 9 naue Bemb. Bas. ad Bemb. Andrum res omnes eieclus est Terentius insolam GLK 10 Ter. heaulontim. 1 2 , 8 sq. cautontimorumeno BUHK eautoiitimorummeno H eHtontimorumeno L eutohtlorumeno G 11 aduenirnte me LK aduenientc met uaui (e) D 12 Abduxi] d addnxi DGLK aduxi Bas. caenam RD 13 Ter. in radeni] immo in hecyr. Ill 4, 7 eodemZ? 14 ego om. D eo Terentius in om. H 15 I'erg. Jen. V 188 sq. 16 At media socios incedens | HortaUir Mnestheus FevgiUun At] h ad RII ut A" media, nesthens Rr mediam mnesteus B media (media d) uestheus DH incacdens K istos GLK 17 ,ortatur Rr ortatur HK sotios I) 18 civis] b Ciu** /)' luv. sat. III1 10, 27S sq. 19 quod h tullisset G 21 Cic. or. Verr. II n 12, 32 et 33 upneuaruni G Sicnlus] I sicilus LH sicnluus / / civi] Cic. Lagom. 12 pr. m. cine lihri Cic. plmque ciuis Romanus om. Cic. Lagom. 20 22 suae] sciae Cic. Nunmimun leges Cicero ciueis Lagom. 20 m. pr. cum om. GLK ciui sic eliam Cic. Lagom. 42 pr. m., Nannianus tesleque Brunnio Vaticanus

LIBER VII 67. 68

345 p. 3i7. 38 K.

p. 760 r.

a g e r e I. sic enim veteres codices liabcnl, qnos imperilia quorundain c o r m p i t mutaulium scripturam. idem p r o P l a n c i o : q u i d d i c a m d c C. V i r g i l i o , t a l i c i v i c t v i r o ? el m o x : i n n a v i t u t a. idem pro S e s t i o : q u o d e s s e t a u s u s p r o c i v i , p r o b e n e m e r i t o c i v i . idem in 5 V I I P h i l i p p i c a r u m : s e d i n p r i n c i p e c i v i n o n e s t s a t i s _, 'veclis a v e c t c ' vel 5 v e c t i ' - T e r e n t i u s in e u n u c l i o : i n m e d i u m h u e a g m e n c u m v e c t i , [ D o n a x _, r ignis ab i g n c ' vel e igni * - V i r g i l i u s in 1 1 I I : V u l n u s alit venis ct caeco c a r p i t u r igni. 10 idem in I g c o r g i c o n : Et, quamyis igui exiguo, p roperala' mailcrent. l u v c n a l i s in V : m i n o r igne rogi. L u c a n u s in I : '5 Igne vago l u s t r a r e iuvat, tibi n u m i n e ab omni _ ' a m n i s ' etiam ! a b h o c a m n e ' vel ' a m n i ' . V i r g i l i u s in V I I I I : m u r o r u m in p a r t e sinistra O p p o s u e r e acie.ni, n a m d e x t e r a c i n g i l u r ainni. idem in T g c o r g i c o n : 20 p r o n o r a p i t a l v e u s a m n i.

Lucanus in VI: 1 agcre BGLK enhn infra lin, add. K * habent ciui quos inperilia B corrupit] r corrigit R corrumpit BGLK 2 Cic. pro Plancio 40, 90 Plancio]/* plantio RBI) latino BGLK dicam? C. Vergili" (Virgilio pars codd.) Cicero g. DHGK gn. R gN. B 3 Cic. pro Plancio 41, (.)7 liaue Cic. cod. Tegerns. Erfurt, al. Cic. pro Sestto 12, 29 Sestio] ex sertio corr. D. ex f'estio K festi" GL settio B 4 quod] b qu* B quo L "esset 'ausus R ausus esset Cic. schol. Vat. in lemmate usus Gfj ciue schol. laud. pro ber rmerito L cine schol. laud. Cic. or. Philipp. VII 7, 20 5 philipicarum HG ciue v. I. ap. Cic. non est satis] sic etiam Cic. Fat. Ferr. non satis est al. 6 Tcr. eun. UII 7, 4 enuclio H ennaclio L iunucho A" iunaclio G 7 hue om. GLK huue B c uecte Bus. Donax Terentius doolnax (dorax m. alt.) Dar?nsl. Dorax Caroliruh. 2 Lips. 2 Krehlii donatae R donate BDI1GLK 8 ucl ab igni G Very. Aen. IIU 2 i

r

9 uenus Pal. m. alt. corr. 1 l'.IG

ceto H

11 ignis Med. siyni Rom.

capitur G cxigo Rr

igne Fr.

10 Very, georrj.

properata properata Dd prope-

late G propcraiani adherent I Rom. properata maderent ni f. L V 15, 140 13 igni GK 11 Lucilius B Luc. Phars. I 50 i

nus .U. K II. rell.

15 igne Rr igni nonnulli codd. Luc.

12 Iuv. sat. I] Wallrafia-

uel slo

uago LI

iunet libri

aliquot Luc. uu*tt Voss. Jl iuuat Voss. b tibi] t (i. e. uel, ex male intellecto t orluni) G numine] h nomine HGLK 16 Very. Aen. VIIII 408 sn. 17 murorum in parte sinistra add. d in om. Rom. 18 oposuere G opossuere K e

dextra BDHGLK Rom. dextra Med. amnis B amnis Pal. 19 Verg. yeorg. I 203 atque ilium in (in om. Pal.) praeceps prouo rapit alueus amni Med. Pal. atque pre

ilium prono inceps trahit alueus amni (pre m. rec.) Rom. Phars. VI 306 sq.

o

20 promt D

21 Luc.

346

PR1SC1ANI 1NST.

p. 7SU. 87 P .

p . 338 K.

fcril amnc citato . M a l i a c a s S p c r c b i o s a q u a s _, 'anguis ab anguc' vel c a n g u i ' - S t a l i u s in 1111: Anguc tcr excusso. H o r a t i u s in I e - p i s t u l a r u i n : A l t e r Mil e t i t e x t a m c a n e p e i n s e t a n g u i Vitabat clilamydem .. 09 simililer ' a b imgue' vel c u n g u i ' - idem in eodem: ad h a e c ego n a r i b u s uti F o r m i d o e t , l u c t a n t i s a c u t o ne s e c e r u n g u i . . invenitur etiam c a minore' vel c ininori', c a leviore' vel Meviori' et maiore' vcl 'niaiori'. l u v e n a l i s in V: Niuninibiis m i s e r u m f u r g i i e b a t Atlanta minori P o n d e r e. S l a t i n s in VI T h e b a i d o s : n u m q u a ni h u n c a n i in u m n a t u r a in i n o r i Corpore nee t a n t a s ausa est i n c l u d e r e vires, l u v e n a l i s in I I I : n o n d e f u i t || i l l i , Vnde c m e r e t multa p a s c e n d u n i c a m e l e o n e m l a m do mi In ni. c o n s t a t I e v i o r i b e l u a s i i m p l u Ni mi ru m e.t ca p i u n t p l u s i n t e s t i n a p o e t a e . L u c a n u s in VII: Vixquc r c v u l s a solo m a i o r i pond ere p r e s s t i m Signiferi mersere caput.

5

i c

a

'

-

-

2 malliacas RBDIi cum Voss. ulroque: sir igilur f. srr. Priscianus maliuca GL spercliius Voss. A al. sper tliios Voss. B spui'cheos, sperebeus vo. II. ap. Luc. s

_

ab

ai|na/ir 3 anguis om. IIG ab aiijje G uel angui L uel ab angui K Theb. till 485 4 excuso G 5 oratius K Hor. epp. I 17, 30 sq. e

Slal. aepistou

larurei K 6 Al+tcr(i?) H milcti H mcleti GLK peius in lilura anguc Iibri Horat. plerique 7 vitabat] mei omnes cum perpaucis uitabit Heidelb. cum Horatio uilauit iibri aliquot Hor. clamydem (b) II B cblamideni GLK clamidem RD 8 simillitcr / / Hor. epp. 1 10,

K pins LI codd. Hor. clamydem 15 sq.

c s

10 et om. Iibri nonnulli Hor. secer Gg ungue Iibri nonnulli Hor. 12 maiore] maio R uel a GLK Iuv. sal. V 13, 18 sq. 13 miseruimiuc DG urguebat] r urgebat RGLK urguebaut Iuv. Pith, cum codd. fg lahnii mgebant hu>. rell. adlanta Rr atlilanta BLK atlilante G 15 Slatius — uiies infra post mersere caput colloeat II Slat. Theb. VI .<S15 sq. VII. H tebaidos G 10 minore GL HGLK

17 nee **•+ ((-mini) B iucudere B 18 Iuv. sal.

S. ;tus;l lantas ausa est] t a n t a u s . est Rr tantalis est Ill 7, 75 sqq. 1111. LK Hi non] n t c 10

luvenalis

20 pascendum] d pasccuda DGLK

curne] cane L caue . Gg

e

nri Hh 21 liuiori Rr beUa.ua (1 ni f.) R sumtii DL cupiiint Iuv. cod. Norimb. 1 •_>:( Lur. Phars. VII 162 sq.

22 Ninirum Dd 24 solo ex sola

i

ni f. corr. L

leo-

^

maioie G maiore LK

2"> caput ex capud cor?-. I)

LIBER VII 68-70

347

p . 787 I>.

|). 338. 39 K.

nee lnirum, lam in i quam in e comparativorum ablalivos terminari, cum vctuslissimi eliam ncutrum in c o r ' flniebant el eraleadeni terminatio comiininis Irium | generum, quae capax est, ul docuimus, utriusque ablalivi, lam in o quam in i tcrminantis. V a l e r i u s An l i a s in VI ami a l h i m : r> h o c s c n a t u s c o n s u l t u i n p r i o r f a c l u m est. C a s s i u s E m i n a a n n a l e m suum q u a r t u n i hoc titulo inscripsit: h e l i u m P u n i c u m p o s t e r i o r . C l a u d i u s in V I I I I a n n a l i : q u i p r i o r h e l i u m , q u o d c u m his gestum oral, meminissent. in oodem: u h i d e e r e v e r u n t , commein o r a n t , Graccho foedus p r i o r P o m p e i a n u m non m e s s e s e r v a t u i n . propria, si sint appellalivis similia in i terminanlibus XII1I 70 ablativum, ipsa per e cundcin proferunl casum, sicut supra dictum est, ut 'lnvenalis, Martialis, Felix' [propria] c a luvenale, M'artiale, Felice'. 'rudis 5 , quando commune esl signilicans recentem, et neutruni in e facit, c hoc rude', el ablativum in i, 'a r u d i ' ; quando vero virgam, qua gladia-' 15 lores donati cessabant gladiatura, feminiuum est solum et ablativum in e Unit. l u v e n a l i s in I I : :

hicSergiusidem Accept a rude coepisset fVegento videri. 'strigilis' vel derivalivum est a 'stringo' vel a Gracco Grleyyidog. itaque 20 rationabiliter in i terminavil ablalivum. I l o r a t i u s in II s e r m o n u m : an h i e - j - p e c c a v i t , s u b n o c t e m q u i p u e r u v a m Fur tiv a mu t at strigi1i ? In c i x ' etiam feminina verbalia, quia possunt esse communia cum tani

1 minim a. in i LI e quam in i BG compaiaduum B ablatiuum L 2 cummunis G -1 tani] d quam D i quam in e LK lermiiiaulis] d tcrmii

nautes D

uallerius Rr ualearius G 'iialcarius LK

ancias Rr

Valerii

Ant.

ii m

aim. lib. VI fr. p. 274 Kr. fr. 17 p. 305 Rth. 5 senatus.consultam Dd. cassius] r casinsftGK armina 77 hemina DGLK et hi litura B Cassii Heminae arm. lib. \\U p. 162 Kr. fr. 3t p. 203 Rth. 7 Claudii Quadrigarii ami. fr. lib. Vlll (sir eirim edd. bide ab a; at v. Krehlium t. 11 p. 522) p. 258 Kr. lib. VIM fr. 56 p. 348 Rth. annalium y qui in litura h 8 meminisset / / Idem in eodem L in eodem] p. 259 Kr. I. I. Rth. 9 graeclio R gracco Lr gracho BO'K gruco i ui

H

fedus D

pompiauiim K

10 si spscr. in L

t

DGLK

. 11 profernut Rr

ut om.

lice

12 marcialis Rr

a om. GLK .

fecile Dd

13 significat BH

11

qua add. b

15

b

rude ablatiuum B

allatiuum Rr ablaliuus L

« om. L

uel donati

domati Dd domati B caesiibant LK solum est GLK 16 fiuit] faiit r luv. sat. II 6, 112 sq. U. GL 17 seregius GLK IS acceptura H cepisscl, B uegcnlo libri cum parlc libror. dell. luv. Veiento luvenalis et sic libri isli p/erique uelento Pith. luv. Ill tlerivativum] r dcriuala R a.s|tringo B stiinguo K axXsyyCSoq] a CTAETIAOC H CTErriioc CYAAeriAOC. B (XAEriAOC R CTREo riAOC D CTPATIAOC GL YTPATIAOC K azliyyig fi 20 Icrminauit ablatiiuini in i A oratius K Hor. serm.ni, 109 sq.: Corpus, an hie peccat, sub etc. 21 puei] k Horatius per 11 rell. miam furliuam duo codd. Krehlii el sic el una furtiiiain libri aliquot Hor. 22 mulauit D 23 uerbialia B quia] quae GLK communia in uumero plurali cum RG

348

PR1SC1ANI INST.

p . 7liT. 1)8 T.

p. 339. 40 K.

neutris, lit Wirlrk', 'iiltrix', wide et'victricia', c ullricia', tam in e quam iu i fniiunt ablativum. L u c a n u s in I : In s u a v i c t r i c i r o n v e r s u m v i s c e r a d e x t r a . idem in eodem: Tollite i a m p r i d e m , v i c t r i c i a t o l l i t e signa. s S t a t i n s in V: ultricia Graiis Virginibus dare I d a pater. 'poslis' etiam c a poste' vel c posti' invenio, quia, ut supra diximus, a duabus consonantibus incipiens finalis syllaba in c i s ' desinit. L u c a - i o n u s in V: turn || p o s t e r e c l u s o Dux ait. O v i d i u s in V m e t a m o r p h o s e o n : K R a p t a q u e de d e x t r o r o b u s t a r e p a g u l a p o s t i Ossibusinlisit. In *as' quoque circumflexa, quae apud veteres etiam in c tis' proferri docuimus, tam in e quam in i finiunt ablativum. C i c e r o pro V a r e n o : G. A n c h a r i u s R u f u s fuit e m u n i c i p i o F u l g i n a t e . idem in eadem: in p r a c f e c t i i r a F u l m i n a t e . idem pro C h i e n t i o : ex m u n i c i p i o 20 71 A l e t r i n a t i . alia vero omnia tcrtiae declinationis nomina in e desinunt per ablativos correptam, cum omncs aliae terminationes ablativi in omni declinatione producantiir. ergo si qua ex his, quae debent in e per ablativum proferri, iuveniamus per i prolata, auctoritati adscribimus, quae saepe etiam dativis pro ablalivis nee non etiam pro genetivis est usa, ut 25 V i r g i l i u s in V I I I : A d v e c t u m Ae 11 ea 11 c 1 a s s i v i c t o s q u e p e n a t e s , 1 uictrkia Rr ultritia Rr ullritia D et ultricia GK 1 quam in Luc. Phars. 1 3 I] cod. K'allra/ianus II. Ubri rell. 3 ulrlrici K 4 Luc. Phars. I'HI 5 viutriciuj r uictritiaAO (i Slat. T/ieb. V 7 ultritia D iiultrieia K graiis 1, Slatius (sic Cass. m. alt.) yraius

e i 2 ultriri GLr 117 sq. RB grains

a

DGLK cum Cass. m. pr. grais d gragius H 8 tele Hh "pater "tela K pater] pater danaus R dauaus pater HD danilus pater H 10 consonatibus L finialis DK Luc. Phars. V 531 sq. 12 turn] 7; dum / / tune Ubri aliquot Luccum Voss. B 14 Ovid, melamorph. V 120 sq. lo repagula] k repac\i\a 7WGLK poste pars Ubror. Ovid. IQ illaesit GL illtessit (a) K immisit aliquot, iufixit, elidit singuli codd. Ovid. 17 post quoque: desinciitia hi mg. add. h 18 i quam in e L Cicero pro Yareiio] fr. 3: opp. I U I 2 p . 443 Orell. uarreno K 19 post mnuiiipio: Fulginate — municipio on. R add. r fulginatae r Cic. pro Varcuo] fr. 4 ap. Orell. I. I. eodem h 20 Idem in pro K Cic. pro Cluenl. 10, -16 ni

mucipio L 21 alecrinati GLK aut Lariuati aut Aletrinate Ubri Cic. T> rorrcpta r aliae om. K 23 producuntur L per ablatiuos profeni GL 24 asscribimus RGLK 25 sacpe om. GLK ut om. LK 20 Verg. Jen. VIII 11

VIM. R

27 acnea D que

Verg. Leid. m. alt. uectos

Gg

classi* (s) B cassi Hh clasi LK

ucclosque LK

e

ponates Hh penatis Med. Pal. Rom.

LIBER VII 7 0 - 7 3

349

p . 7U8. 09 P.

p . 340. 41 K.

pro 'advectum classe', nisi si dicamus hellenismo usum esse poelam; dativn ciiiin casui illi hoc adiungunt verbura. In Graccis est quando invenimus e producla finiri ablalivum lam primae quam tcrtiae dcclinationis nominum, qui magis dalivus cst Graecus a pro ablativo positus Latino. V i r g i l i u s in I: ipse uno g r a d i t u r comitatus Achalo. L u c a n u s in V I I I : S i g n a q u e a b E u p h r a l . e c u m G r a s s i s c a p la s e q n e n l . e s . similiter c a DemosthenS', 'Aristotele', 'Hmiiogeni 1 '. | veluslissimi tainen Ti 10 eliam in quibusdam Latinis, quac nominalivum in ' e s ' produclam terminantia pares cum genetivo liabcnl syllabas in hac declinatione, solebanl producere ablalivum more quinlae decliualionis vel supra dielorum Graccorum: 'a mole', 'labe', 'fame', quod adliuc sic |)roferlur. V i r g i l i u s in V I : offam

ir>

Obicit; ille lame r a b i d a tria g u t t u r a p a n d e n s . L u c a n u s in X: IV on m a n d a n t e fame; mu It as volucresque f e r a s q u e Aegypti p o s u e r e deos. I u v e n a 1 i s in V: 20 Membra aliena fame laceraliant, esse parati E t sua. Lucretius: I m b r i b u s ut t a b e n i m b o r u m a r b u s t a

vacillent.

DE NOMINATIVO PLVRALI TERTIAE DECLINATIONIS. 25

Nominativus pluralis fit a genetivo |J singulari mutala ultima ' i s ' in XV 73 c e s ' productam in masculinis et femininis'et communibus, ut 'liuius cardinis hi cardines', 'huius consulis hi consules', 'huius matris hae matres', 1 clase K clase*nisi L si om. HL ellenismo Rr helenismo GK Iiolinismo L 2 casui] h casu DHGL 5 positus latino add. r Verg. Aen. 1 312 7 Luc. Phars. VIII 358 VII. L 8 eufratc DGLK eufrathe H crasis G c

capte G sequentis D seqnentem Lucanus 0 atlietnostene GK demostenr BH tliemostene L aristotile GK liermogine GLK . 10 etiam om. G "12 more B quinte daeclinationis H supraditorum R 13 ut a L thabe H Vert). Aen. \\ 420 sq. cf. Kb. VI § 59 15 obiecit L obiiecit G rapida B tvea G trea L gottora G gutura L 16 Luc. Phars. X 158 sq. 17 mandante] k mandente GLKd mandante fame] b mandan****** B famen Rr s

r

multa Rr uolucesque L uolucres quac H fecerasqiie B 18 egipti G egypti L possuere K 19 luv. sal. V 15, 102 sq. 20 menbra H 22 Lucr. I 806 Lucretius in G 23 In imbribus L ut] d rell. prub. Bernaysio praef. ed. Lucrel. p. VIII sq. et D cum libris Lucretianis tabe enim arborum arbusta B ,i. fH

2-1 PLVRALI CASV B

TERTIE D

25 Nominatiuus pluralis tertiae a L Noniinaliuus

pluralis ttiae decll a G lit /(. I. om., post communibus add. K 26 feminis B. 27 hie cardines R hie consults R

is ultima D

350

PRISCIANI INST. p. 341. 42 K.

p. 7B9 T.

'liuius vatis h i ' et Miae, vales', neutra vero ex ablativo singulari faciunl noininativum plnralem hoc modo. si in i vel tam in i quam in e exeat ablativus, corrcpta i ct acldita a fit nominativus pluralis, ut ' ab hoc mari hare maria', ' a b hoc cervicali cervicalia', ' a lacunari lacunaria', ' a pari' vel 'pare paria', ' a felicc' vel 'felici fVlicia'. excipitur ' a vetere' vcl G ' v e t e r i ' , quod 'vetera' et non 'veteria' facit, nee non ' a b hoc ludicri', quod 'ludicra' et non 'ludieria' dicimus. V i r g i l i u s in X I I A e n e i d o s : ncquc enim levia aut h i d i e r a p e t u n t u r P r a e m i a , sed T u m i d e v i t a e t s a n g u i n e c e r t a n t . 74 siiniliter coniparaliva, quae ablativum tarn in e quam in i terminant: 'ma- 10 iora' enim ct 'miuora' | et 'plura' dicimus, quamvis antiqui etiam 'pluria' dixerimt, unde compositum ' coinpluria'. T c r e n l i u s in P h o r m i o n e: M u l t a a d v e n i e n t i , ut 1'il, n o v a h i e c o m p l u r i a . C i c e r o de s i g n i s : irainn v e r o a l i a c o m p l u r i a ; in quibusdam tamen is codicibus invenitur 'complura'. idem in eodem: d i e s c o n t i n u o s c o m p l u r i s . idem pro C a e c i n a : c o m p l u r i s a r m a t o s . 'gausape' quoque, sicut supra diximus, et ablativum in e tcrminat, 'ab hoc gausape' el nominativum phualem in a deh'nil: c gausapa' enim, non 'gausapia' dicimus. H o r a t i u s s c r m o n u m I I : 20 G a u s a p e p u r p u r e 0 m e n s a in p e r t e r s i t a c e r n a m. P e r s i u s: lam chlamydes r e g u m , iam lutea gausapa captis. 'aplustre' itidem quamvis faciat ablativum ' a b hoc aplustri', nominativum 1 hae et ]ii uates K nominatuuun faciunt GLK 2 pluralem om. GLK 3 addita spscr. L fit nominatiiius — ceruicalia om. D add. d notiuus K ab hoc om. d 4 liaec ceruicalia BDHK lacunaria in lacnaria mut. H a om. R pare uel pari B ~> felicc vel felici] felictte R fllici uel a felice G 6 et om. L facit spscr. in K n ii Dd Aen. XII 7(11 sq. Aeneidos XII BH

7 et om. GLK 8 nee 0 cum Pal.

lncridia D lenia G

I'erg. lmlicra] uel 11

rd ludrica BD 0 proemia B premia * turni (snif.) II turni debita (debits) L) sanguine (!L vita] d ***a D 10 similiter excipiuntur comparatiua GL 1
pluria om. G 15 Cic. in Verr. or. II mi 46, 102 inmo D 16 quoddicibus Rr complnra***(Iia) / / compluralia GLK cimplura {Reg.) vel complura codd. Cic. in eodem] immo de suppliciis II v 52, 137 "continuos 'compluris R 17 coupluris / / compJiircs LK cum codd. Cic. plerisijue conplures Cic. Reg. plures Lagom. 20 post compliiris: idem — compluris om. Ii Cic. pro Caecina 9, 24 cecina RBDG oecina L coecina K complures L cum libris Cic. gausapae R 18 v

quo*qe Dd

et

sicut] ut K

dix G

terminat] facit B

ab hoc Rr

19 iljfi-'

ni

\v.i Rr difinit L dissinit ex difflnit mul. G dissi.t K 20 Hnratuis] d oratius DGLK I/or. .term. II 8, 11 cf. % 55 21 yorporeo G protersit GL practersit A" acernam ex v. praecedenle hue translation esl ct alter Horatius 22 ' Purs. sal. 6, 4(j cf. § 55 23 ilamydes B chlamiilcs GLK clamides RDH regnnm D gaussjpa Rr capis LK

LIBER VII 7 3 - 7 5

3.VI

p. 709. 70 P.

p. 342 K.

lamen pluralem non solum in a , sed etiam in < i a ' terminal;: el. 'aplustra' enim ct 'apluslria' antiqui protulisse invcniuntur. C i c e r o in A r a l o : Navilms absumptis fluilanlia quaerere aplustra. C a e s a r in A r a t o : B Fulgent, Argoae stellis aplustria puppis. alia vero omnia neutra, quae in c lerminant ablativum, mutata e in a f;iI'.iunt nominativum pluralem: c ab hoc numine hace numina', c a terapore tempora', - r a tubere tubera', c a capite capita'. |j DE GENETIVO PLVRALI TERTIAE DECLINATIONIS. 10

Gcnetivus pluralis tertiae declinationis nascitur ab ablativo singulari XVI ;r> hoc modo: cum in i vel et in e et in i dcsinit, correpta i assumit 'urn 1 , ul f a scdili honim sedilium', c a cervicali ccrvicalium', c ab equcslri equestrium', ' a b ulili utilium', c a sapienlc' vel 'sapienti sapientium'. ' a lelice' vel 'felici fcliciuni'. multa lamen per syncopam solcnt proferri: •'sais pi en turn' pro c sapientiuni', 'merentum' pro ' mcrentiuni•' - S t a t i n s in JI Th eh a i d o s : d a b i t u r , m i hi c r e d e , m e r c n l u m C o n s i l i i s t r a n q u i l l a dies, idem in 11II: 20 aeIcr n aq u e son tu m S u p p 1 i c i a -, ' c a e l c s t u m ' p r o ' c a e l e s t i m n ' . V i r g i l i n s in V I I : C a e 1 e s t u m v i s m a g n a t u b e t. et sciendum tanien, quod rarissiine haoc, quae in solam i finiunt ablalivuin, •a syncopam patiuntur i p e r genelivum pluralem. inveni ' m a r u n i ' p r o ' m a url i^

uel a

1 in a Kk in ia Kk U'rminant Bd et ante apluslra om. GL et | et aplustra H et apluslra enim et apluslria] r ct aplnslra enim et aplustra et aplu***** // 2 antiqui] antiquissinii B cf. Vahlcnii Enn. ann. inc. sed. fr. CXXV p. 8T> protullisse G Ciceron. Aral. fr. XXII p. 'fl'l Or. in ara in litura d 3 absumptis] r absumtis L assumptix It ant suinmis s. ab summis Sidmasius in Solin. c. 3-1 p. 573 ed. 1020 4 Cacsaris Germanici Aral- v. 345 5 argoe DH argue ria

GLK

argne stellis r argo eslellis R

applnst

p

pnpis Gg

pnpis / , .

0 uero

n

om. LK terminent G in a spscr. in K 7 niuniiiie Rr nnmima D S lapitu] ex corr. lib capite ni f.B 9 GENITIVO BDHGL TEKTIAE DECLINATIONS

om. DH

10 ab add. r om. RBDG

11 cum in e ml in i dis'init (dissinil K)

in c

GK cum uel in i disinit LI et ante in e eras, in D om. BH ct in i om. BDH ct i add. d adsumit B 12 horum uuvnicalium r acquestri L equistri G aeqncstrium DL 13 horum utilium B uel add. b uel sapienti om. H 15 pro ante sapientium om. H Stat. T/ieb. II 350 sq. 10 lebaidos G 19 Stai. Theb. 1III 475 sq. 1111] B III. rell. 20 acterna *••* son*+tum (priorc loco quae eras.) R 21 subplicia R suplicia GK 22 Very. Aen. VII 432 in septimo n VIIII. R in VIIIJ. BDGK in W. IH. H in IX. L 23 coelestum L s uix Med. iubet ex iu+et corr. Fr. 24 hao.cq. in D que in sola R i eras, in R 25 marum pro marium iuueiii GLK

352

PRISCIAM INST.

p . 770. 71 P .

p . 342. 4.{ K.

rium', qui lamen in | rarest usu genetivus, apud N a e v i u m in c a r m i n e belli P u n i c i : S e n e x f r e t u s pi e t a lei iloum a d l o o u t u s s u r a i n i Deum regis fratrem Neptunum regnaforem 5 Ma r u m , c 3 pro marium . eius ablativum C a e s a r in V b e l l i G a l l i c i ponil: |>aulo l a t i o r e s q u a in q u i b u s in r e l i q u i s u t i i n u r m a r i b u s . comparativa quoque, qtiae invrniuntur tam in e quain in i cxeunfia per ablaLivum, carent. i paenulfima in genetivo plurali: ' a maiore' vel 'maiori liorum maiorum', c a minore' vel e minori horum minorum'. io 70

In e vero solam finienti.a ahlalivum, si nominativus in duas terminetur consonantt's, mutant c in i brevem et assiimunt ' u r n ' , ut 'hie Mars, a Marie horum Martimn', ' hie fons a fonl.e horum fontium', 'haec Irons a frontc barum frontium', 'haec urbs ab urbe liarnin urbium', 'haec arx ab arce iiarum arciuni'. rarissime lamen et hacc supra tlicta, sicut ilia, is qtiae in i solam tenninant ablativum, per syneopam i proferunt genetivum pluralem, exceptis in ' m s ' vel ' p s ' desinentibus, si non sint a capite composita. haec enim e ablalivi in ' u i n ' convcrtenlia faciunt genetivum pluralem: 'haec hiems ab bieme biemuin', 'princeps a principe princi-|| pum', 'inunii-eps a municipe munieipum', 'forceps a forcipe forcipum', 20 Mnanceps a mancipe mancipum'. a capile enim composita et duabus syllabis abundant in genelivo et trium snnt generum cominunia. itaque et ablativum tam in e quam in' i et genetivum pluralem rationabiliter in 'ium' tenninant: f h i c ' et Miaec' et c boc ,triceps a tricipite' vel e tricipiti tricipi77 tium', nisi syncopa fiat, ilia quoque, quac pares habent syllabas tam in 25 genetivo quam in nominativo, mutant e in i et assumunl ' u r n ' , ut c hie collis lmius collis ab hoc colle horum collium', 'haec aedis huius aedis ab 1 tamen * in ( ~ ) II raro est BDHGLK neuium libri Naev. bell. Pun. I 9 p. 43 Klussm. I vm p. 10 Valil. 3 pietatei] Vahlenius pietati BHLKr ,pirtale DGh piaetate R allocntus DGLKr G cesar D Caes. bell. Gall. V t, 2 7 altiores v. I. libror. Caes. delt. reliquis maribus uti adsnenevant libri aliquot Cues. dell. utimar K 8 per ablaliunm om. GLK 9 caren Dd ut a maiore H ui'l a maiori BDH 10 a minore — minorum add. b nel a minori HGLb 11 uero spscr. in K solam] ?• sola R terminet BffGLK 12 et om. G adsumunt B ut haec rnors a morte (miorte A') harum mortinm GLK 13 liic fons a foiitc horum foutiuin om. GLK haec fons a foiite harum fontium ailil. g haec fiiuis a fronde (fronte g) harum frontium haec frons a fronde harum frondium G haec frons .te harum frontium haec frons .de harum frondium K 11 harum frontium] b horum frontium B ars R arcs G 15 harum om. fl aro

tium R

16 in i solum Rr

solum B

17 in om. GL

ms et ps GK

18

ut

ablativi] ab*ui H 19 haec Hh hicms] ex hiem** corr. L hiemps RB icm+s (p) Dd icme D harum hiemum GLK princip*ura (i) K 20 municip*um (i) K 21 mamcipum H enim om. K 22 liabundaut RD ci

ti

.

n

23 et om. GL 24 tripitium Rr tricipinm D 25 liabet D i|iiam in ^Tiiitino K 2(3 adsumunt 11 27 huius collis om. G haec odes DH lmius haedis Rr

lam nominatiuo haec aedes LK

LIBER VII 70 — 78

353

P- 771. 72 P .

p . 34,!. 44 K.

hac aede aedium', 'haee caedes [huius caedis] a caede caedium', nisi haec etiam per syncopam i proferantur. frequentius lamen in *es'. terminantia absque. i inveniuntur, ut 'vatum' pro 'vatium' - . V i r g i l i u s in 111 I: Multaque praeterea vatum praedicta [ priorum. s C i c e r o p r o ' S e s t i o : v e s t r a r u m s e d u m t e m p l o r n m q u e c a u s a _, c mensura' quoque pro 'mensium'. O v i d i u s in VIII m e t a m o r p h o s e o n : El qnos sustinui bis mensum quinque labores. excipiuntur 'iuvenis a iuvene iuvenum', 'canis a cane canum', 'pain's a pane panum'; carent enim i paenultima semper. 10 In c a s ' quoque Latina mutant e ablativi in i et assumunt ' u m ' : ' a L-ivitate civitatium', ; 'a probitate probitatium'. in his tarnen frequenter sole! fieri concisio i in genetivo plurali, 'a civitate civitatium' et ccivitatum', ' a probitate probitatium' et 'probitatum'. Reperiuntur praeterea absque i facientia genetivum pluralem, quamvis 78 is ablativum et in e et in i proferant, in His' et in ' i l ' et in ' o r ' trium generum et in ' e x ' desincntia, quando sunt communis generis, ut ' h i e ' et ' h a e c ' ct 'hoc vetus a vetere' vel 'veteri veterum' - V i r g i l i u s in V: v e t e r u m n o n in me in o r i 11 e p a r e n t u m _, 'vigil ab hoc' et ' a b hac vigile' vel 'vigili horum' et 'harum vigilum'. 'jo l u r e n a l i s in V: P r a e t e r e a lateris vigili cum febre dolorem. V i r g i l i u s in V I I I I : f P r a e t e r e a vigilum excubiis obsidere portas. sunt tamen, qui 'vigilis' nominativum quoque similem genetivo esse puta•->> : verunt, usus tamen in c i l ' esse o||stendit, ut L u c a n u s in I I I I : I hac*(e) B

aede Rr

harum aedium LK

hnius caedis om. RBBff

a

, on

ab hac caede G caedae D 2 proferentnr K lerminata BHK 3 inueuitur Bh Verg. Aen. Till 464 {deficit Rom.) 4 multa quae R que om. G praedica R priorum] sic Pal. Fr. piorum Med. c p r i o r u m : legilur ef p ior um' Sen. s

ad h. I. 5 Cic. pro Seslio or. 20, 45 Sertio D festio G sezio K sedium Cic. Paris, cum utrogue Bern. 6 mensium ex mensuum corr. B Ovid, melamorph. VIII 500 IX. L ** metamorphoseon (in) B 7 Et quos om. GLK sublinui GL bis mensum quinque cum Prisciano Heinsii libri Ovid, meliores, mensum bis quinque, menses bis quinque, bis menses quinque vv. II. codd. Ovid. quinq;] b a

qui* B 8 a.pene H 9 enim om. L penultima* (s) B 10 et om. L adsumunt B 11 post ciuitate: ciuitatum et ni f. eras, in H post probitate: probitatum ni f. eras, in ff 12 conscisio K et] uel B 13 et] uel BLK 14 Re*periuutur (p) D Repperiuntur HL Repereuntur G praetere Rr 15 ablatiuum iu e GL profer D et or D 17 Verg. Aen. V 39 in om. G 18 i

h

h

immemor HGL 19 uigele K uel uigili om. K orum Rr arum uigilium Bb 20 Iuv. sat. V 13,229 22 Verg. Aen. VIIII 159 VIU. RGLK 23 Praeterea ex praecedente exemplo repelitum libri praeter h Interea corr. h ex I'crgilio i

i

uigulnm Med. obsedere K 24 tamen quoque qui L 25 *osteudit (h ?) H Luc. Phars. Ill I 0 sq. GRAMMATICI LATINI II.

genitiuo similem GLK 23

354

PRTSCUNI INST.

p. 772 P.

r-

s44

-

4ri K

-

t u t. c 1 a q n o v a 11 i P e r v i g i 1 a 11 e r n o p a r e 1 c u s t o il i a s i g n o. similiter 'raemov a niemore' vel 'memori hnrum' el, 'liariim meiuorum' H o r a t i u s in II s e r m o n u i n : Nam quamvis meraori r e f e r a s mihi p e c t o r r cuncta. '. raro tamen invenitur in e tenninans liiiius nominis ablalivus, nee aliam esse caiisam existimo, ut supra dictum esl, nisi earn, quod apud | antiquos e h i c ' et c haec memoris' et 'hoc memore' proferebalur. in quo fest.is est C a p e r , antiquitatis doctissimus inquisitor, ostendit enim, C a e c i l i u m 10 in e p i c l e r o sic protulisse: I t a n e A n t i p h o f i n v e n t u s p r o f l u v i a fide? Itane est i n m e m o r i s , itane est m a d i d a memoria? nee miruin, cum et ' h i e celer' et Miic celeris', et ' h i e concors' et c hie concordis' protulisse inveniuntur vctustissimi multaquc alia in eundeni modum. V i r g i l i u s in X I I : is n e e d o m i n i m e m o r u in p r o c u I e a t e q u o r u m . , 79 c supples ab h o c ' et c ab hac supplicc' vel 'supplici horum' et 'liarum supplicum', e artifex ab h o c ' et c ab hac artifice' vel 'artifiei honini' et 'harum artiflcum'. L u c a n u s in V I I I : Se s i m u l et Rom am P o m p e i o s u p p l i c e m e n s us. •>,, S a l l u s t i u s inC a t i l i n a r i o : d e m i s s o vultu, v o e e s u p p l i c i . C i c e r o pro L i g a r i o : e t n o s i a c e n t e s a n t e p e d e s s u p p l i c u m v o c e p r o h i b e b i s . Virgilius in I: Artificumque m a n u s i n t e r se o p e r u m q u e l a b o r e m . puto tamen, liaec etiam ab oratoribus differentiae causa sic proferri per 25 syncopam, quia 'supplicium' et 'artificium' neulra inveniuntur singularia. 5 hie' et 'haec patens', quando nomen est, duum est generum et genetiI tutela quae R ceutelaque GLK 2 pa Rr cessit Luc. Marburg. 3 rum et horum B 4 oratius K Hor. serm. II 4, 90 5 Nam] rh Num Nam quamvis] Nunquam uis GL referas metnori nonnulli codd. Hor. feras H peccatore D 6 eius BH 1 causam esse L quod] quam r apud upscr. K 8 proferebaiitur D 9 Caper] de dub. gen. iudice Osanno de Capro p. 12 ceciliuin RK de Caecil. epicleii fr. v. lib. VI §' 47 10 epidero

haRH refFl. GL

u

I I anthipho L antibo G inuenitur duo libri Spengelii profluvia] (puiluia) r pirflma R 12 immemoris L 13 cum' hie £ cum hie GLK et in hie caeler Rr caeler D caeleris D celeris hie GLK 14 protullisse G ueUislustissimi H 15 Verg. Aen. XII 534 XII] Krehlius in armot. ad h. I. X. libri c

uel

16 procullat Med. aequorum Pal. 18 siippliiium UK supplicium Ritifiei K '19 Luc. Phars. VIII 346 20 roma H ' menses RBHGKd Sail. Calil. 31, 7 Catilinario] r catillinario RBDGK prono demisso demiso K prono dimiso G pronode misso H Cic.pro Lig. or. 5, 13 22 libri Ciceronis pede Dd supplic+um (i) K supplici cum uoce L hibetis H f'erg. que] k seorsum K

.-ten. I 455 24 artificum qnae / / se se R operiun quar H 25 tainen et haec etiam O

B

et 21 L prono ante] ad 23 pro-

se operumliaec] liac

n

in litura b

etiam haec A" ,

21 pares Dd

t-sl pout duum om. DGLK add. d

LIBER VII 78—80

355

p. 77J. 73 P.

p. M5. 4B K.

vum pluralem absque i facit plenimqiie, 'horum parenlum'. V i r ^ i H u s in I I : d e c o r a a It. a p a r e n turn. quod aulera eliam 'parcntium' non irralionaluliter dicitur, ostendit accn3 sativus plnralis in ' i s ' eliam terminans, qui proprius est in c i n m ' lerminantis genet.ivi. T e r e n t i u s in l i e a i i t o n t i m o r u m e n o : Q u o d volo a lit p e t o , p a r e n t i s m e o s u t c o m m o n s t r e s mi hi. C i c e r o de s u p p l i c i i s : n a v i u m p r a e f e c t o s s i n e u l l a c a u s a de l o c o n p l e x u p a r e n t i u m s u o r u i n , | h o s p i t u m t u o r u m , ad m o r t e m e r i i e i a t u m q u e r a p u i s t i . notandum etiam, quod omnia semper plura- 80 lia, quae in 5 e s ' || desinunt, genetivum in Mum' faciunt, ut ' hae vires liarimi virium', f hi penates. horum penatium' - invenitur tamen apud veleres eius smgulare chic penatis huius penalis' - , r hi quinqualres horum is quinquatrium', ' h i ' eL Miae tres horum' et 'harum trium'. similiter 'hi' et 'hae plures' et 'haec plura' vel 'pluria horum' et Miarura plurium'. C i c e r o ad H e r e n n i u m in I I I : c o m p l u r i u m n e g o l i o r u m . In ' i s ' quoque longam desinentia: 'Us a lite litium', 'Samnis a Samnite Samnitium', ' dis a dite ditium'. ' n o x ' etiam ' a nocte uoctium', •JO unde A g e l l i u s n o c t i u m A t t i c a r u m inscripsit. Cetera vero omnia ablativum in e solam terminantia mutant earn in ' inn' et faciunt genetivum pluralem: ' a poemate poematum', ' a Cicerone Ciceronum', ' a consule consulum', ' a Titane Titanum*, ' a duc.e ducuni', ' a patre patrum', ; a virtute virtutum', r a capite capitum', ! al) alite ali->5 turn'; nani 'alituum' per interpositionem addita u protulit. V i r g i l i n s in V I I I : aha

1 Verg. Aen. II 448 {deficit Horn.')

3 decora ilia Fr. decorallla Pal.

4

eliam

autem et (et K) in him non GLK inrationabilHer B dicitur om. GK 5 in um D 6 Ter. heautontim. V 4, 4 eautontimorumeno RD eatontimoromeno K entontimoiumeno GL 7 Quod]/? QuidreW. *uod peto aut quod uolo JJemb. Quod n

peto aut uolo Bas. parentes Bemb. ut om. Bemb. ut commostres D et construes GLK 9 Cic. in Verr. 11 v 52, 138 10 conplexit] B cum Cic. Reg. cuiiii

%

plexu rell. parentum libri Cic. parentura GL suorum om. Cic. Lagom, 42 ospilum K hospitiiim Reg. liospitumque delt. Cic. de tuonim falsus est accuun

ralissimus Me Halmius nosier ad Cic. I. I. 11 etiam] uero B 12 desinit Rr post desinunt: id est quae ex se non habent siugnlaria R, quod pro gloss, spscr. d, quae ex se non liabent singularia B genitinum^Jn ium faciunt genetiuum Dd 13 hii H et hi K ' poenates RD poenalium RD inueniuiitur RDL 14 eius] in B paenatis D paenatis D Hie quinquatres D hii quinquatres H n

quiguatres L a

lite Rr

17 rhet. ad Herenn. Ill 2, 3

cumplurium B

20 Agellius cf. lib. VI § 01 agelius H

18 in *is (h) D

aggellius B nggijius

GK

n

aggillius L e

anlii aram L aiHicniarum Gg

21 in e solam ablatiuum A

22 a

ne

poemata Hh a i-ieero Dd VI11I. RBDH IX. L

23 ilnctnm K

25 f'erg.

Jen. \ HI 27

23*

26

356

PMSCIANI 1NST.

li. 773. 74 P .

p- 34(1. 47 K.

Alituum pecudumque gonus sopor altus habebat. si ' a bove' quoque Miovum' debet fieri; sed hoc nomen liolamJuni, quod u consonantem assuiuunt obliqui singulares hiatus causa, abic.iunt auteni est quando plurales. V i r g i l i u s in I I I : Hue u b i d e l a t i p o r t u s i n t r a v i m u s , ecce s L a e t a bourn p a s s i m c a m p i s a r m e n t a v i d e m u s . idem in \ I I I : R c d d i d i t u n a bourn v o c e m v a s t o q u e s u b a n l r o . dativus aulem et ablativus eius nominis per syncopain semper mediae proferuntiir syllabae, c bobus' pro 'bovibus'. H o r a t i u s in e p o d o : io lieatus ille, qui procul n e g o t i i s P a t e r n a r u r a b o b us e x e r e e t s u i s . nominativus vero pluralis et | accusativus et vocativus, qui similes sunt, raro abieiunt u consonantis loco positam. V i r g i l i u s in b u c o l i c o : I l l e m e a s e r r a r e b o v e s , u(. c e r n i s , e l i p s u m . 15 idem in V I I I : D i s c e s s u m u g i r e b o v e s. in eodeni: A b s t r a c t a e q u e b o v e s a b i u r a t a e q u e r a p i n a e . [| DE DATIVO ET ABLATIVO PLVRAL1 TERTIAE DECLINATIONIS. 20 XVII 82 Dativus et ablativus pluralis tertiae declinationis nascitur a. singulari geuetivo interiecta ' b u ' , ut c huius hominis b i s ' et ; a b his •hominibus', 'liuius exulis his' et : ab his exulibus', 'huius numinis h i s ' et 'ab his nuniinibus', 'huius disparis b i s ' et c ab his disparibus', c huius felicis h i s ' et c ab his felicibus', ' toramia toreumalis h i s ' et ' ab his toreumatilms'. in-jr. huiusceinodi tamen, id est neutris a tinitis, quae sunt Graeca, frequenter

g

1 pecoilumque GK 2 notandum est GLK quod] R in quo r rell. in quod 3 adsumunt B obliqui casus singulares DG obiiciunt K autem add. b Hutein cam ust quando G autem earn quando LK 4 Verg. Aen. Ill 219 sq. c

UN. K

5 clilati GL

intravimus] d intrabimus'/Jff

ece K

(j pa-

campis

sim armenta Kk uasto quac R

. 7 Verg. Aen. VIII 217 8 reddit I) vocem] )* uoce B.B anthro GLK 9 autem] eliam / / huius G mediae semper O

v

LK proferuntui] h profertur RDHK 10 bnbus Rr bobus Kk bubus BH oratius K Horat. epod. 2, 1 el 3 12 bubus BH cum nonnullis codd. Horat, suis exerccl L 13 quis D 11 •abieiunt (h) D Verg. eel. 1, 9 15 Illaei? u

meas herraie h mea serrare ni f. H que (quae d) uellem, v. sq. initium, add. ludere quae uellem calamo permisit agres*ti cesu GL boes GLK boes I 18 Idem

boes K boes GL post ipsum: ludereD ludere que uellem H, integrum v. sq. B 16 Verg. Aen. VIII 215 17 disin eodem R Verg. Aen. VIII 263 u

eode+Abstracteque B 1!) que om. GL boes K boes GL abiurataeque] ex obiurataeque corr. L obiurataeque LK 20 DE DATIVO ET ABLATIVO (rell. om.) K DKCM***N.ITIONIS B 21 genitiuo singulari GL 22 his uel ab his hominibus 7? 23 numinibns] nominibiis B 24 felicis] felicilis / / 25 torehuma D torrliumatis RrD his et ab his om. L torelmmatibus RrD 26 tamen] tantum K

LIBER VII 8 0 - 8 3

357

p . 774. 75 T.

p. 347. 48 K.

invenimus antiquos dativum ct ablativnm plurales i n / i s ' productam proferentes contra rcgulam lertiae declinationis, quam servant in ceteris casibus supra diclorum nominum. ut Cicero frequenter in V e r r i n i s ' t o r e u m a t i s ' dicit et 'peripetasmatis' et 'emblcmatls'. in libro de, s i g n i s : 5 i i u n c de p e r i p e t a s m a t i s q u e m a d m o d u m te e x p e d i a s non h a bes. in eodem: s c a p h i a cum c m b l e m a t i s . idem ad H e r e n n i u m I1II: de o r a t i o n i b u s aut p o e m a t i s , quamvis neutro genere hoc ubique profert. si enim, sicut P l a u t u s et alii vetustissimi, femininum hoc protulisset, -pares syllabas omni casui servasset absque genetivo plurali se10 cundum analogiam primae declinationis. est igitur magis apud C i c e r o nem et eos, qui similiter in huiuscemodi proferunt, heterooliton vel, ut Celso videtur, a nominativo ' hoc pcripetasmatuni', 'hoc emblematum'. excipitur etiam 'bobus', ut dixi, euphoniac causa pro 'bovibus'; est enim genetivus singularis 'bovis'. H o r a | t i u s in c a r m i n e s a e c u l a r i : is Quaeque vos b o b u s v e n e r a t u r albis. idem in III c arm i n u m : sol u b i m o 111 i u m Mutaret u m b r a s et iuga d e m e r e t Bobus f a t i g a t i s , amicum 20 Tempus agens a b e u n t e nocte. DE ACCVSATIVO PLVRALI TERTIAE DECLINATIONIS. Accusativus pluralis tertiae declinationis similis est proprio nominate o, 83 sicut et vocativus. in illis vero, quae |] genetivum eiusdem numeri in 'um' fmiunt, plerumque per ' e s ' longam profertur: 'hi latrones hos latrones o 1 datiuos et ablatf L in his Rr 3 Cic. in Verrinis cf. lib. VI § 8; emblematis praeter I. infra I. invenilur etiam II mi 22, 49. at toreumata quidem in Verrinis legitur (II n 52, 128 II mi 18, 38), non tamen toreumatis. emblematis, peripetasmatis ex Cic. I. etiam Sergius p. 1846 P., peripetasmatis Ctedonius p. 1904 (cf. etiam Pompeium p. 229 Lind.), toreumatis neuter torehumatis Rr 4 erablimatis G Cic. in Verr. or. II mi 12, 28 5 quemammodum G expedias in mg. add. K 6 Cic. in Verr. II i m 17, 37 , scapia B scapha RD emblimatis G rhet. ad Herenn. 1III 4, 7 7 III. I) quatuor G de] ex rhet. ad Her. aut] et B poeraatis] sic etiam codd. rhet. Virceb. Paris. 7714 al. poemati B poematibus libri rhet. delt. ubique ille profert D 8 profertur HGLK duetustissimi D 9 casu D et absque Rr 10 aualo H giam in mg. add. h 11 qui huiuscemodi similiter H in om. GLK proferunt huiuscemodi K etherocliton c

o

RB
natiuo ex nominitiun corr. H e

23 in illis] b Illis B

aCCUSSatillO L

22

HOmi-

quae in genitf K

24 o

finiuntur K per is Dd hi latrones.hi et hos B hos latrones om. R alatrones Hh post o latrones: hi et hae sacerdotes hos et has (sacerdotes K) et o (et o add. g) sacerdotes ponunt, infra om, GLK

358

PRiSCIAM INST. p . S48. -19 K.

p. 775 1>.

latrones', ' h i consules hos consules o consules', c hi tubicines hos tiibicines o Uibicines \ e hae malres has matres o matres', ' h i ' et c hae sacerdotes h o s ' et ' h a s ' et
Vila tenent. 1 hie consults Rr hos et 0 (*o* ex hos e/fecit L) consules GL hos consules et 0 consules K hi tibicines hos el 0 tibicines K hos et 0 tubicines GL 2 0 Uibicines spscr. r has et 0 malres GL 3 hos] os B et has sacerdotes 0 sacerdotes. Iuueniutitur quaedam ta in litura b men in is pergit B has] has sacerdotes Dv ho Rr quaedam etiam in H his Rr 4 produdam solam GLKcasum Graeca] b ca*** graecum B 5 in his Rr haec sardis BDHG hae

has

sardis sardis Kk has] huius L alphis BH siriis G 6 eis RBL EYC K 7 oratius K aepistolarum K Ilor. epp. I 11, 2 sq. quid Croesi regia Sardis | Smyrna quid et Colophon? 8 smirna GK quid et] Horatius quidem et al croesi

cresi

RBDH quidem GLK chryssi lir cryssi B cryssi Hh crisi A" cryssi J) trisi G tyrsi L 9 I'erg. Aen. X 677 10 sirtis GK Syrtis ex Prise, certe interpolatus Menagianus alter Verg. rapes Vergilius. Syrtis e.v v. eius sequenti Ferte ratem saeuisque uadis inmittite Syrtis (syrtes Pal. m. alt.) sumpsit Priscianus uol*ens (u) B vos Turnus] uulturnus BGLK 11 frequeniius K in *is (h) DK in his R 12 rarius in es exeat GLKd in es in mg. post accusatiuus add. h 13 m

tarn** (en) B similes GL 14 terinari K 15 et has om. RBDH add. rd Sail. Cat. I, 1 16 Catilinario] r catillinario RBDL cantilinario G Ter. Andr. X 4, 43

19 Verg. georg. Ill 450

20 pingues Rom.

ungine G

caeras L

uocras GK 21 Verg. georg. IIII 61 sq. {deficit Rom.) 22 dulces Med. 24 Verg. Aen. I 168 sq. (deficit Pal.) 25 fesas G navis] non auis R nares Med., qui v. 109 collocal post v. 168, addila tamen nola " 26 ullta H

LIBER VII 8 3 - 8 5 p.

359

7 7 5 . Tli T .

p . 34'l

K.

idem in V: Q u o q u e m a g i s Tessas idem in e o d e n i :

optem

M u n c r a q u e in n a v i s t e r n o s s simililer l'aciunt nes

accusalivum

dimittere optare

navis.

iuvencos.

eiusdem formae s e m p e r pluralia, ul Mii m a -

h o r u m manium hos i u a n c s ' vel ' m a m s '

- Virgil ins

in I I I !

Ac-

n e i d o s: I d e i n e r e m a u t l i i a n i s c r e d i s c u r a r e s e p u l l o s ? _, ' I r e s trium h o s ' et ' h a s I r e s ' vcl ' t r i s ' . !'•

idem in 111 A e n e i d u s :

I r i s a d e o i n c e r t us c a e c a c a l i g i n e s o l e s E r r am us p e l a go. In '..or' quoque desiiienLia, quae

i (erminant ahlalivum, simililer fa-

ciunt accusalivum pluralem plerumque per acri hos a c r i s ' .

c

i s ' , raro per ' c s ' :

acer a!>

V i r g i l i u s in X I :

13

metuensque Acris e ssc similiter ' s a l u b e r

c

moneret,

viros.

salubris a salubri

s a l u b r e s ' vel ' s a l u b r i s ' ,

'iniber ab||s;»

imbri hos i m b r e s ' vel ' i m b r i s ' - V i r g i l i u s in V I I I I : C u m I r o n i t a d c a u l a s , v e n t o s p e r p e s s u s e t i m b r i s. 20 idem in X I I : s p a r g it q ue A m b r o s i a e s u c o s et o d o r i f e r a m 'December' cembris'. 23

(quod p r o p r i u m

salubris

p a n a c e a m _,

est) ' a Decembri hos D e c e m b r e s ' vel

c

De-

H o r a t i n s in I e p i s t u l a r u n i : Me q u a t e r

undenos

sciat implevisse

s i m i l i t e r ' e e l e r ' vel ' c e l e r i s a c e l e r i ' 1 Verg. Aen. V 29 (deficit Rom.).

Decembris.

- V i r g i l i u s in I I I A e n e i d o s : 2 Quuue Med. Pal. el sic H (?) Wallvaf.

et Lips. 2 Dresd. Krehlii fessas am. G fesas Dd dimittire G demittere A" 3 I'erg. Aen. V 217 4 que om. GLK in nauis add. h optare] sic etiam libri opt. ('erg. cum Ver. aptare cum libris aliquot Vergilianis GL aptaore A* 5 acu satium G

0 mamanium D

' et manis II

Verg. Aen. IIII 34

8 eine-

reaut amnis Fr. manes K manes, sed es ex corr., Med. 9 Verg. Aen. \\\ 203 sq. cf. lib. XVI11 § 240 (deficit Rom. et inilio versus Pal.) UI. L aueiilos R 10 tris etiam Fr. caliginae H soles ex solis corr. vid. Fr. 11 eramus 6" pylago L 12 in i BDG 13 ab acri Rr ii hos et has acris d Verg. Aen. XI 47 sq. 15 mouerest Pal. 17 hos salubres GLK 18 Verglius H Verg. Aen. V1I1I 60 19 eaulis GLK perpesus r perpesos G pensus R imbres Med. (deficit Rom.) imbris etiam Fr. 20 Verg. Aen. XII 418 sq. 21 salubres Pal. m. all. 22 socos Rr succos L panaceam] k pan*ceam K panticeam G 23 quod] qui B a Decembri om. H decembris uel decembres OH decembres et decembris L 24 oratius K Hor. epp. I 20, 27 s a

aepistoliirum K 25 undenoscit Hh decembres codd. Hor., ul vid., fere omnes: in ed. Obbarii coll. annot. crit. ad h. I. Decembris operarum errore in ipsa poetae verba irrepsisse videtur 26 caeler Rr Verg. Aen. Ill 243 sq. (deficit Rom.) in tertio aeneidos add. r in aeneidos III. DH

360

PR1SCIANI LNST. i>: i!49. SO K.

p . 776 P

c e l e r i q u e fuga s u b s i d e r a l a p s a e S e m e s a m p r a e d a m et v e s t i g i a foeda r e l i n q u u n t . idem in V: A g m i n e r e m o r u m c e l e r i v e n t i s q u e v o c a t i s _, ' h o s ' et ' h a s celeres' vel 'celeris', quod est frequentius. idem in 1111:5 et c e l e r i s d e f e r m e a d i c t a p e r a u r a s . similiter faciunt accusativum in ' n s ' vel < r s ' terminantia, ut 'hie fons hos fontes' vel 'fontis', ' h i e ' et ' h a e c ' et ' h o c iners h o s ' et ' h a s inerles'" vel ' i n e r l i s ' , 'pars has partes' vel | ' p a r t i s ' . V i r g i l i n s in II g e o r g i c o n: 10 Adgredior s a n c t o s a u s u s r e c l u d e r e fontis. T e r e n t i u s in h e a u t o ) n I i m o r u i n e n o : Parentis, patriam incolumem, amicos, genus, cognatos, divitias. V i r g i l i u s in V I : 15 H i e l o c u s e s t , p a r t i s u b i se via f i n d i t in a m b a s . idem in II A e n e i d o s : penitusque cavernas Ingentis uterumque armato milite complent. idem in 1111: 20 mactant lectas de more bidentis. 86 alia auteni, quamvis genetivum pluralem in ' i u m ' desinentia, raro invenias et in paucis ' i s ' flnientia accusativum, ut in ' a s ' exeuntia nominativo: 'civitas uvilatium', ' h a s civitates' fere ubique legimus. In x terminantia trium generum communia, quamvis in paucissimis 25 1 celerique Rr caelerique D 2 semesam] sic Med. corr. semiesam L ***esam (sem ) Pal. semensam Med. m. pr. et Gud. uistigia G feda RDHl faeda GL el ex foeu

dera corr. K relinquunt] bd **linquunt B relinquanl D reliuquint Med. 3 Verg. Am. V 211 4 caeleri K 5 Verg. Aen. I1II 226 (deficit Rom.) 6 auras] h Hurens D aures H 7 ut om. K post fons: huius fontis add. K 8 e

has, ineni.-> uel Rr 9 Verg. georg. II 175 (deficit Rom.) 11 Aggredior GLK Ingredior Vergilius fontes Med. 12 Ter. heautontim. I 2, 20 eaulontimorumeno R haeautontimorumeno DH heutontimorumeuo G eulontimorumeno L eutoii K uel i

13 Parentis] r parent** R pareutes Gg parentes Terentianus alleruler incolumem] r iucolomem R 15 l-'erg. Aen. VI 540 .UII. K 16 est om. GLK o

ubi saeuia H 17 Verg. Aen. II 19 sq. in II. in eneidos Rr .U. L aeneidos D 18 paenilus qune Rr poeuitusque D que om. G 19 ingentis ex ingentes corr. G ingeiiiiis H ingentes Rom. uterumque] rd Pal. m. alt. utrumque VI at II

O

R Pal. u*rumque D complet Med. 20 Verg. Aen. 1III 57 IIII Rr (cf. Aen. VI 39 totidem lectus de more bidentis) 21 lectas] rb laelas ni f. cum Menag. pr. Verg. et cod. Guelferb. Arus. Mess. p. 248 Lind. R l*ctas B lactes GL lacteas K bidentis] d bibendis D uideiitis Rom. 22 intienies DLrli 23 finientia ciuilatium accusatiuum Rr ut] aut GL exeuntia] finientia B 24 legimus fere ubique et in x G fere legimus ubique et in x L legimus ubique K

LIBER VII 85. 86 p. 776. 77 T.

361 p . 350. 51 K.

gcnelivuin pliiralem absque i paenultima proferant - difficile enim invenies 'audacum' pro 'audacium' vel 'felicum' pro 'felicium', 'supplicum' autein magis differentiae causa, ut supra dictum est, profertur, ne, si ' s u p plicium' dicas, aliud significare videaris, quomodo 'artificum' pro c artiQ5 c i u m ' et 'iudicum' pro 'iudicium'. C i c e r o de s i g n i s : d i d i c i e t i a m d u m f m i n i s t r u m i n q u i r o , a r t i f i c u m n o m i n a . V i r g i l i u s in I A e n e i d o s: A r t i f i c u m q u e m a n u s i n t e r se o p e r u m q u e l a b o r e m _, tamen accusatrvum plerumque per c e s ' efferunt - L u c an us in I: '« E s t q u i , l a u r i f e r i s ubi se Me-vania c a m p i s E x p l i c a t , a u d a c e s m e r e in c e r t a m i n a t u r m a s _ , raro per ' i s ' . V i r g i l i u s in 1111 g e o r g i c o n : || deinde tenacis Suspendunt ceras. is 'pluriuin', quod "solum in ' u s ' terminans talem habuit genetivum pliiralem, tam in { e s ' quam in c i s ' finit accusativum. V i r g i l i u s in I g e o r gicon: S e u p l u r c s c a l o r il.le vias et c a e c a r e l a x a t S p i r a m e n t a , n o v a s v e n i a t q u a s u c u s in h e r b as. | 20 T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : E g o te c o m p l u r i s a d v e r s u m i n g e n i u m m e u m m e n s e s tuli. H o r a t i u s in I e p i s t u l a r u m : Cum t i b i s o l t e p i d u s p 1 u r i s ad mo v e r i t a u r e s . 25 C i c e r o pro C o r n e l i o I: q u a e i n t c r m i s s a c o m p l u r i s a n n o s .

abque Rr inuenimus GLK

\ in liturar proferebantr1 difficile] A difficil* B deficile K 2 audacum uel audacium felicum uel felicium GK audacum pro c

audacium felicura pro felicium k differentia D

suppra K

audatium Rr uel om. L i si supplicum Rr si suplicium H

3 differentiae] d 5 Cic. in

Verr.

or. II mi 2, 4 6 Verg. Aen. I 455 10 quitaum feris nia Kk 11 ruere (deficit Rom.)

cum L ministrum] in istum Cicero artiflcium Cic. Reg. 8 artificum quae DH 9 ecferunt L Luc. Phurs. I 473 sq. G semae uania G saeme uania H feniae uania L 'seimae^uaex com. r certamine GL 12 Verg. georg. 1111 161 sq. i 13 tenacis] etiam Fr. tenaces R tenaces Med. 14 suspendunt] b uel plus

su+pendunt B coeras GLK 15 plurium Gg plurimum Di pluralem om. D 16 Ferg. georg. I 89 sq. ef. § 34 I] g II. RBDHGK U. L 18 pluris ni DH relaxas.ff 19 novas] d nouus DGLK inueat H quas GK succus Rr 20 Ter. Phorm. Ill 2, 35 formione G 21 cumpluris BH complures GLKr 23 oratius K Hor. epp. I 20, 19 aepistolarum K 2-1 trepidus codd. nonnulli Hor. pluraHs D plures libri Hor. fere omnes ammouerit GL cum Hor. Qothano aures] R cum Horatio, om. GLK auras BDIlr annos libri aliquot Hor. 25 Cic. pro Corn. or. I fr. 33 p. 451 Or. ' cornilio GK intermisa K

362

PR1SCIANI INST.

p . 777. 78 P .

p . :i51 K.

Miarum litium has lik's' el Mitis'. i.1 t i a m l i t i s i l l o r u m .

C i c e r o in f r u n i e n l a r i a :

sedasti

DE NOM1NATIVO SINGVLARI QVARTAE DEGLINAT1ON1S. W i l l 87 Quarta declinatio ternu'nationes habet in nomiiiativo duas, in ' u s ' eorreptam et in ' u ' . in c u s ' masculinorum el femininorum tanlumniodo 5 Latinorum, ut ' h i e senatus lmius senatus', ' haec mantis liuius manus'. in ' u ' ncutrorum, quae et indeclinabilia sunt in singulari nuniero, ut 'hoc genii huius genu', ' h o c cornu huius cornu', in quibus quamvis quibusdam artium scriptoribus videatur temporum esse differentia - dicunt enim, nominativum qnidem et- accusativum et vocativum corripi, reliquos vero pro- 10 duci _, ego in usu pariter in omnibus produci invenio casibus haec noinina; nee irrationabiliter: omm's enim in quacumque parte terminatio in u desinens producitur: 'fluctu', ' P a n t h u ' , ' t u ' , ' d i u ' . O v i d i u s in VI1II in e t a m 0 r p h 0 s e 0 n: dextroqueapoplitelaevum 15P r e s s a g e n u , d i g i t i s i n t e r se p e c t i n e i u n c t i s , rccc enim hie accusativus est sine dubio et producitur. apud V i r g i l i u m quoque in I : Nuda genu nodoque sinus collecta fluentis, quomodo enim 'sinus collecta' accusalivum iunxit nominalivo, sic etiam 20 'nuda genu'. DE GE.XET1VO SINGVLARI QVARTAE DECLINATIONIS. 88

Genetivus igitur in ' u s ' desinentium fil producta ' u s ' , ut 'huius senalus', 'hu||ius manus'. vetustissimi tamen inveniuntur coruin nominum 1 litium] d latiuum D sedasti] d s*asli D at eoruiu A" illomm Rv CL1NATIONIS B

et] uel GLK

Cic. in Verr. or. II m 57 132

2 litis] sic etiam Cic. Fabricianus

lites libri Cic. veil,

in Jitis

uorum DHK 3 DE NOMTNATIVO ET DE OBLIIJVIS L'ASIBVS IIIITE DENOMINATIVO CASV T QVARTAE] I'd QVARTE RD 4 111 llOmiliatiuO

liabet GL habet nominatiui K

5 correpta B

et femininorum

tanilummodo latinorum Rr

u. in] u et in K

ni

feminorum B

et femininorum "~

7 quae indeclinabilia BGLK

hoc

genus Rr .9 porum Rr 10 qtiidmnpusl uocatiuum collocant GLK 11 produci in omnibus G 12 inratiotiabiliter B inationa**biliter K enim] /; autera II 13 Ovid, metamorph. V11II 298 sq. VIII. RBHGLK 11 methamorphoseou R f>

V

15 a pollite Rr apo plite K a polite H apolite B ap|politc G est poplite, c popiite et V

6

S

in poplite vv. II. codd. Ovid. lariim LI 1G praesa Rr psa L. psa K genu LI degetis K digitisque et et digilis vv. II. Ubrorum Ovid. uinctis H cum Ziviccav. utroque, Dresd., Lips, ulroque Krehlii nexis codd. nonnulli Ovid. 17 et add. h f'erg. Aen. I 320 18 I. eneidos d 19 nodoque] h nudoque / / Med. u snips Med. collecta ex **Uecta corr. B post sinus collecla: fluentis — sinus collecta om. G, om. enim add. y

TAE] r QVARTE R

20 enim om. LKg

23 igitur in us ****** (igitur) K

22 GENITIVU BGL

in add. r

DVARa l (.-haul

24 tamen Rr

LIBER VII 8 6 - 8 9

363

P- " S f .

p. .151. :U K.

cliani in c i u V divisas proferentcs genelivum. t i m o r u ni e n o:

5

Terentiusin

heauton-

T e x e n t e m ] telam studiose ipsam offendimus, Mediocriter vestitarn veste l u g u b r i , E i u s a n u i;? c a u s a , o p i n o r , q u a e e r a t m o r t u a. DE DATIVO SINGVLARI QVARTAE DECLINATIONIS.

Dativns eius declinationis fit a ycnetivo abiecta s et addita i, sed corripitur paenultuna, ut 'huic scnattti', ' m a n u i ' . esL tamen quando poetae metri causa pro <•<> ablativo utuutur. V i r g i l i u s in I A e n e i d o s : io Parce metu, Cythcrea, mauent inmota tuorum Fata tibi, pro e m e t u i ' . v idem in I I I I g e o r g i c o n : Nam q u o a l i a e v i c t u i n v i g i l a n t , pro ' victui'. in eodem: is co n c u b it u i n d u l g e n t , pro 'concubitui'. DE ACCVSAT1VO SINGVLARI QVARTAE DECLINATIONIS. Accusativus quartae declinaliouis a nominativo fit mulata s in m: 89 c hunc senatum', c hanc manum'. 20

D E VOCATIVO SINGVLARI QVARTAE DECLINATIONIS. Vocativns similis e s t nominativo: natus, o maims'.

' h i e s e n a t u s , haec i n a n u s ' , ' o s e -

DE ABLATIVO SINGVLARI QVARTAE DECLINATIONIS. Ablativus a iiciietivo fit abiecta s , producit enim u : e a b h o c s e n a t u ' , 25 ' a b h a c m a n u ' . DE NOMINATIVO PLVRAL1 QVARTAE DECLINATIONIS. Nominativus

et accusativus

et vocativus pluralis in h a c declinatione

1 in is Dd diuisa Rr Ter. heaulontim. II 3 , 44 sqq. eautontimonimeno RD heautontimoiumino B eautontimorumenon r eutontimorumeno L lieatontimorumeno G entofi. K 3 qnnd telam K studiosse G ipsam om. HGLK ostendiraus GLK 5 Eius] huius G oppinor B 6 SIUVLABI D CASV SINGVLARI B 7 Datiuus singularis eiusdem declinationis GL Datiuus sing quartae declinationis K i sed] r is et R 8 penultimama ff/i manuhi Rr est amen Rr 9 utuntur in mg. add. K ('erg. Aen. I 257 sq. in I inaeidos D 1] o h om. R I. r 10 cyter'ea Rr citherea BGL cytharea DK cythaerea d > immota BLK 12 Verg. georg. III1 158 13 namquae Rr inuigelant G 14 pro] p L Verg. georg. I1II 198 15 indulgens Med. 19 ut hunc G 20 VOOATIVO CASV R DATIVO B SINGVLARI om. GL 21 o senatus haec manus BDH ho Rr c 22 ho Rr 23 ABLATIVO CASV B 24 hos senatu Rr TIVO' CASV B NOMINATIVO ET VOCATIVO ET ACCVSATIVO D

26 NOMINATIVO] NOMINAIJVARTE B 27 pluraies h

364

PRISCIANI INST.

p. 778. 79 P.

p. 352. 53 K.

similis est geneLivo singulari, ut ' h i ' et 'lios' et ' o senatus', ' h a e J et 'has' et ' o manus'. ('hae idus harum iduurn' semper plurale est, ut omnium festorum nomina.)

90

DE GENETIVO PLVRAL1 QVARTAE DECLINATIONIS. ixenetivus pluralis a nominativo fit |] singulari abiecta s et assumpla 5 c um'. corripitur enim u in utraque syllaba, quomodo et nominativus: 'horani senatMm', 'harum maniium'. et oportet scire, quod in hac declinatione omnes pares habent syllabas nominativo singulari excepto' dativo singulari et genetivo et dativo vel ablativo pluralibus, qui una superant syllaba. quod habebat etiam genetivus singularis, cum apud vetustis|simos io in
DE DATIVO ET ABLATIVO PLVRALI QVARTAE DECL1NAT1ONIS. 20 91 Dativus et ablativus pluralis quartae declinationis fit a nominativo singulari mutata u in i et interposita ' b u ' , ut 'hie senatus his' et 'ab his senatibus', r haec manus his' et ' ah his manibus'. est autem quando differentiae causa servat u, ut 'artus artubus', 'partus partubus', 'arcus arcubus'. 'artibus' enim et, 'partibus' et 'arcibus' ab arte, parte, 25 arce nascuntur, quae sunt tertiae declinationis, cuius dativus et ablativus pluralis paenultimam aliam nisi i correptam haberc non potest (uncle exI similes sunt h

2 haec idus B

aeidus harum induum D

harum iduum]

u

has idus et o idus GL hiduuni Rr idum K pluralia L est om. GLK 3 festorum nomina dierum B 4 inscr. om. L in marg. add. I GENITIVO DG GENITIVO CASV B 5 Genetiuus casus pluralis H assumta L adsumpta ex absumpta .1. casus

corr. B 6 nllraque D 9 et ablatiuo et datiuo G

et in nominatiuo d et ablatiuo HGLK

8 omnes Gg omnes casus R 10 genitiuus etiam B aput R

e

II desinabat Dd 12' Verg. Aen. VI 653 sq. 14 quae gratia] r qua grecia R gratia* B gracia ff curruum Fr. m. alt. el, in currum corr. 7 Pal. umi:

15 armarumque uel fuit H unus Rr niris L 16 u littera B syaalipham RBDL sinalifam HG sequen R 17 incipit B

posset uocabilibus

V

D 19 lis in mg. om. K arcibus] r

Verg. Aen. VI 280 eimenidum Hh 20 PLVRALIB; B 21 pluraadd. L • 2'Z muta Rr hie senatus] k hi* senatus H 24 partus arcus arcubus] r artus artubus iterum R 25 artibus enim ct partibus et partus partibus enim et partibus et artibus R

LIBER VII 89-92

365

p. 779. 8(1 P .

p . 353. 54 K.

cipitur ' h i s ' et ' ab his b o b u s ' ) ; in h a c vero [id est quarla] in quibusdam inveniuntur veteres p e r supra dictos casus plurales,' quamvis nulla cogenle causa differentiae, u paenultimara p r o i p o n e n t e s , u l ' p o r l u b u s ' ; 'tribubus' ' l a c u b u s ' . O v i d i u s in 1111 f a s t o r u i n : 5 P r a e m i a , de l a c u b u s proxima m u s t a tuis. n e u t r o r u m vero singularia, quae indeclinabilia esse supra dictum e s l , corripientia u assimienliaque a faciunt nominativnm et accusalivum et vocativum p l u r a l e s : ' c o r n u || c o r n u a ' , ' g e n u g e n u a ' . genetivus vero et ilativus vel ablativus ad siinilitudinem fit (am masculini quam feminini: ' c o r n u u m ' io [genetivus] ' h i s ' et ' a b his c o r n i b u s ' [dativus el ablativus]. | DE NOMINATIVO CASV S1NGVLARI QVINTAE DECLINATIONIS. Quinta declinatio terminationem- habet nominativi imam in ' e s ' pro- XVIIII 92 (lticlain, et sunt omnia feminini generis et Latina. excipilur u n u m , 'dies', quod in singuiari numero t a m masculini quam leiTiiiiiiii generis invenitur, is ut L u c a n u s in I I : pro fata! quis ille, Q u i s fuit illc dies ? V i r g i l i u s in I I I I A e n e i d o s : I l l e d i e s p r i m u s leti p r i m u s q u e m a l o r u m 20 C a u s a fuit. idem in I I : Venit s u m m a d i e s et i n c l u c t a b i l c t e r n p u s Dardaniae. in plurali vero semper masculini invenitur, 'hi dies', sicut etiam ab eo 25 composituin semper masculini generis est, 'hie meridies'. T e r c n t i u s in a d e 1 p h i s: fpraeterea M e r i d i e i p s o f a c i a m ut s t i p u l a m c o l l i g a t . 1 et a his R bubus RBH quarta] quarte declinatione H in qnibusdam om. GL in quibus d a m in mg. add. Kk 2 per om. D 3 portubus] ex partubus corr. sup. lin. add. K partubus G 1 Ovid. fast, llil 888 IIII] H'allrafianus III. rell. 5 Proemia B praemea K 6 indeclinabia G corripienti* Dd 7 adsnmentiaquae A B assumentia a K 8 pluralem L cornu add. r genu spscr. K uero om. GLK 9 vel] et HGr femini H cornuum gemium genitiuus B 10 genetivus — ablativus] genuum cornibus genibus rh genuum cornibus D in

cornibus genibus datiuns B 11 CASV om. D 12 Quarta Rr 13 feminini in lit. B Excipiuntur D Excipitur enini unum Hh unum icf dies K 15 Luc. a

Phars. II 98 sq. .U. G 16 Proh H cum Voss. A et corr. Voss. B profeta Gg facta H 17 qui s fuit Dd 18 Verg. Aen. IIII 169 sq. aenaidos D 19 laeti RBHK loeti DG malorum] Pal. m. alt. laborum Pal. m. pr. 21 c

Verg. Aen. II 324 sq. U. G 22 iuelutabilia H 24 uero numero masculini semper G masculini semper LK 25 masculini semper L ut hie H Ter. adelph. V 3, 61 sq. 27 praetev haec libri Terentiani praeterhac Fleckeisenus 28 Meridie] d meridiae RD collegat K

366

PRISCIANI INST.

p. 780. SI P.

p. 354. 55 K.

DE GENETIVO ET DATIVO CASV SINGVLARI QV1NTAE DECLINATIONIS. 93

Genelivus •'( dativns eius declinationis sunt similes; fiunt cnim extreina s nominativi abiecla et assumpta i, ut c hic dies buius diei huic diei', Miaec facics liuius faciei biuY facici'. et servant quidem produc- 5 tionem nominativi, si i habeat paennltimam, ut 'acies aciei', 'rabies rabiei'; sin autem consonantem habeat ante Vs', corripitur e tarn in gcnetivo quam in dativo, ut 'haec fides fidei', ' r e s rei', e spcs spei', 'plebes pleliei'. veteres tamen frequentissinic inveniuntur simiJem ablativo protulisse in hac declinationc tarn genetiviun quam dalivuin, ut S a l l u s l i u s in h i s - 1 0 t o r i i s l i b rii I : d u b i t a v i t a c i e p a r s , pro ' a c i e i ' , et V i r g i l i n s in I g e 0 r g i c 0 n: L i b r a die s o m n i q u e p a r e s ubi f e c e r i t b o r a s , 'die' pro c diei'. O v i d i u s quoque in I I I ra e t a m o r p l i o s e o n 'fide', pro ' fidei' posuit: 15 P r i n i a [j f i d e v o c i s q u e r a t a e t e m p t a m i n a suni]>sit. idem in VI: V t q u i ' fide p i g n u s d e x t r a s u t r i u s q u e p o p o s c i t . DE ACCVSATTVO SINGVLARI QVINTAE DECLINATIONIS.

;i4

Aciusativiis a nominativo fit mufala s in m et necessario correpta e. 20 niimquaiii enim ante m termi|iiali'in Ionga invenitur vocalis, ut 'iiunc meridiem', 'liaoc rem'. DE VOCATIVO CASV SINGVLARI QVINTAE DECLINATIONIS. Vocalivus similis esl nominativo: 'liic meridies 0 meridies'. unl

1 GENITIVO BDG

3 eius] quintae L

similes sunt B

i

fit

Ilh lit BLK

i

4 abgecta Rr adiecta B et eras, in R om. HGLK

adsumpta B 5 huius facie Dd servant] r seruat R 6 si in litura r /

lmic] r uhic R habeant i penultima

n

K habeant BDBGL 7 habeant GLK adle Dd es] k s K rell. {ex corr. / / ) . 8 ut fides LK fides huius fidei huic fidei BDH f) tamen in lilurar protulise HL 10 tam in geniliuum Del ut om. II Sail. hist. I fr. 107 p. 118 AY. hisloviis ex li+storiis (0?) corr. L historis G lie Rr

Very, georg. 1 208

11 dubitavi B dubibatnuit H

12 1] priino fi II. libri

sic etiam § 94 lib. XVII § 162 diei Rom. die Med.

13 Libera Dd

die]

somnique] k soinpnique G

e

somnusque LK pars Rr 14 Ovid, melamorph. Ill 341 III] add. b I. Gh 16 (idem mulli, fidei units alterve librorwn Ovid. uocisque ex uocesqiie corr. II uocesque DGLK datae midli libri Ovid. templamina] b temtamini B tftamina D sumpsil] rd sumsit RD 17 Ovid, metamorph. VI 51)6 18 Vt qui flde B Vt fidei et Et fidei vv. II: libror. Ovid. dextra (ILK 19 ACCVSATIVO C A S V ^ accusatiuo cas L 20 correprepta / / rorrepta est e GL currepta est. Numquain B similis A'

21 loni;-,i*(m) B loiifjnii G nominatiuo nt meridies G

23 CASV om. DL 21 \ .natiuus sing, ho Rr meriedies K'

LIBER VII 9 3 - 9 5

367 3; 5 R

p. 781. 82 P.

p. i

-

DE ABLATIVO SlNGVLAUl QVINTAE DECL1NATIONIS. Ablativus quoque fit a nominativo abiecta s : ' h i e meridies a h h o e uieridic', ' h a c c acics ab bar. a c i e ' . invciiiunlur tamen liiiiiisrcmodi ablativo vetcrt's ctiam p r o geuciivo u s i , n t V i r g i l i n s : i Libra die somnique pares nbi fecerit boras, ' d i e ' posuit p r o ' d i c i ' . S a l l u s t i u s quoque.in l i i s t o r i i s : d u b i l . a u ' l . a c ie p a r s , p r o ' a c i e i ' . idem in I : a l h i d e m i l la m u n i l i o n i s a n t r e q u i e i n o r a p r o c e s s i j t a d o p p i d u m ' , 'requic' pro 'requiei'. quidain tanien antiqnissiinorum etiam siinilcni nominativo genclivmii prolulcio runt eius declinationis. DE PLVRALIBVS CASIBVS QVIISTAE DECLINATIONIS. || Nominativns pluralis et accusativus ct vocalivus similis est nominativo 95 singiilari „ ut ' h a e c res l i a e ' et ' l i a s ' et ' o r e s ' . Genetivns fit addita ablativo singulari ' r u i n ' : ' a b hae r e harum r e 13 r u m ' , ' a die d i e r u m ' ; qui tamen in aliis fere omnibus IISII apud plernsquc deficit, itaque C i c e r o h o c approbat in t o p i c i s dicens: i n d i v i s i o n s f o r m a r u m , q u a s G r a e c i ei'Srj v o c a n t , n o s t r i , s i q u i h a e r forte ti'actant, ' s p e c i e s ' appellant, n o n p e s s i m e id quidem, s e d i n u t i l i t e r a d mu tan do s c a s u s i n d i c e n d o . n o l i m enini, so iie s i L a t i n e q u i d e m d i c i p o s s i t , ' s p e c i c r u m ' c t ' s p e c i e b u s ' dicere, et saepe his casibns utendum cst: at'formis' et 'form a r u m ' v e l i i n . .inveniuntur tamen vetustissimi secundum analogiam hue usi casu. C a t o C e n s o r i u s in o r a t i o n e , quam scripsit, u t i p r a e d a 1 ABLATIVO CASV B

. v. § 9 3

5 somni

que

SINGVLAR R

'

Z^somnusque L

4 etiam om. R

fecer't Dd

Verg. georg.

I 208

6 Sail. hist. lib. I fr. v. § 93. e in histo

hoc Prisciani testimonium omiserunt Sail, fragmentorum editores riarum

quoquo libro I

i

in istoriis_Z>rf historis GLK liistoriis libro I § 93 dubntauit H dubit**** K I pars add. D Sail. hist. 1 fr. 99 p. 116 Kr. At ilia hide D munitionis] d a monitionis DGL ut Rr 8 +ora(in?) K procesit G 9 protullerunt G I I At u _ de nominatiuo et accusatino et uocatiuo plurali quintae declinationis ad mg. r DE NOMINATIVO ET ACCVSATIVO ET VOCATIVO PLVKALI QVINTAE DECI.INATIONIS D

CASIBVS PLVRAI.IBVS B 12 Phiralis nominatimis BH similes suut GL 13 ut om. BDHGLK et hae et has et B hae ves i?r hae et has et] et hae res has • h

et GL et hae has res et AT

14 DE GENITO inscr. D

adita R

ut ab L

habar

• re Vura Rr 15 pleros*1"6 K pleros G 16 defecit RI)H diflcit G diffeeit K Cir. topic. 7, 30 hoc om. G 17 formarum] vel formae vel forirrae sunt vel snnt formae codd. Cic. si'Sr]] Ascensius, Schuelzius EIAHAC Cic. Einsidl. ISiag libri Cic. nt vid. plerique EION GK AEION R IAH.ION D EIAEA (AEA add. I) LI YAHAC in litura h

B

nostri si] sic, ni si, K nisi k

18 pessime* id H

quidem] Lex corr. o

m. pr.GK

19 sed] si GK s] L

ucl nisi

si] nisi BH nee si Dd

ad in lilura I

'

Cic.

possit quidem dici Cic. Sangall. b

at] ut RBI1 a GL a u t K

20 ne

h

. codd.

dicenda Rr

22 uellim G

21 is R iis v. I.

im. Inueniuntur tamen u e l +**••*+« urtustissimi

Rr 23 uti L cato ****(cato) K Colon. Censor, or., uli praeda in piiblicwn referalur, ap. Meycrum I. I. p. 7S sq. praedam LK

368

PRISCIANI INST. LIBER Vll 95

p. 78'2 P .

p . 355. 58 K.

in p u b l i c u m r e f e r a t u r : m i r o r a u d e r e a t q u e r c l i g i o n e n o n t e lH'rei, s t a t u a s d e o r n m , exempla eariim f a c i e r u m , signa domi pro supellectile statuere. | DE DAT1VO ET ABLATiVO PLVRAL1BVS QVINTAE DECLINATIONIS. Dativus quoque et ablativus plurales ab ablativo fiunt singulari ad- 5 iecla ' b u s ' , ut ' a b bac r e , die', ' h i s ' et f a b his rebus, diebus'. sicut autein genetivi, sic etiam dativi et ablativi plurales in aliis nominibus eius declinationis deficiunt apud plerosque. | [| 1 in om. GLK puplicum GK refferatur in lilura H adque Rr religione] R religioiiem BDHL relegionem GK tenerei] scripsi tenere (ten in litura H) libri 2 earum] barum duo codd. Paris. 1. a Dubnero in Meyeri orr. R. fragm. ed, Paris, p. 142 (iearum VFallrafianus s&WMnm Dubnerusl. I. eorum G. E. Weberus Cato maior p.'62 f. deamm, earum facierum signa 3 supellectili* (e) R suppellectile HGK .4 DE DATIVO ET ABI.ATIVO EIVSDEM DECLINATIONISD

PLVRALI B

5 ablatiuus quintae declinatioiiis fiunt i

a siugulari ablatiuo GLK ieeta B

6 ut om. BDHGLK

pluralis B

ab om. RBD add. rd

adgecta Rr ab-

re rebus die his et ab his diebus GLK

de-

8 eius-

<• I i n a t i o n i s

dem in lilura h eiusde (sic) declinationis K

difficiunt GK

EXPLICIT LIB VII PIUSCIANI GRAMMATICI HE OBLIQVIS CASIBVS NOMINVM FELICITER.| INCIP LIB VIII PRISCIANI GRAMMATICI DE VERBO FELIC. R ARTIS PRISCIANI VIRI UISERTISSIMI GRAMMATICI CESARIENSIS LIBER VII BE OBLIQVIS CASIBVS EXPLICITVS. INCIPIT LIBER

vni. DE VERBO. B Explic. HB*. VII. pscia. gramma, de obliquis casibus nominum feliciter. j (ncip de uerbo pscia UB~. VIII. G EXPLICIT LIBER .VII. PRISCIANI GRAMATICI DE OBLIQVIS

CASIBVS N O M I N V M . j F E L I C I T E R . A M E N . [ I N C I P I T

LIBER

EIVSDEM^ .VIII.

DE VERBO.

D

Explicit lib* UII psciani gramatici de obliquis casib. nuum felicit | iNcipit de uerbo psciani grama lib" vm. L explf liber "psciani ".on. grammatici de obliquis casibus nominum feliciter. IncT VIII. de uerbo. K INCIPIT LIBER VIII. H

LIBER

OCTAVVS.

p. 781 — 83 P.

p. 357 K.

DE VERBO. Verbum est pars orationis cum temporibus et modis, sine casu, agendi I 1 vel patiendi significativum. || hac enim deflnitione omnia tarn flnita quam infmita verba comprehenduntur. et neutra enim [quae dicuntur absoluta] 5 et deponentia omnimodo naturaliter vel in actu sunt vel in passione. [| yerbum autem quamvis a verberatu aeris dicatur, quod commune accidens est omnibus partibus orationis, tamen praecipue in hac dictione quasi proprium eius accipitur, qua frequentius utimur in omni oratione. licet tamen pro omnibus dictionibus dicere c verba' frequentique usu hoc approlobatur, nee non etiam 'nomina', sed raro, ut Virgilius in 111: foliisque n o t a s et nomina m a n d a t . T e r e n t i u s in a d e l p h i s : v e r b u m de verbo e x p r e s s u m cxtulit. idem in A n d r i a : 15 Bona verba quae so. Verbo accidunt octo: significatio sive genus, tempus, modus, species, 2 figura, coniugatio et persona cum numero, quando affectus animi.deflnit. Sciendum autem, quaedam verba inveniri deiVctiva quorundam supra dictorum accidentium et hoc vel naturae necessitate fieri vel fortunae 20 casu. 2 tempore L casu] causa B cats* h 3 quam infinita add. r 4 conprehenduntur B enim om. GLK et absoluta GLK •* absoluta (et?) H 5 uel in pasione sunt G tie diffmitione uerbi ad mg. I Verbii ex Verba corr. H 6 autem] d ante D 7 in ac Bb post dictioue: quasi proprium — oratione om. videlur B quasi proprium — licet taraen in lit. decem fere literarum (licet tamen?) ucrba

et ad mg. add. h in marg. h

8 liquet G

Very. Aen. Ill 444

9 ** Rr

adprobatur B

VI. RBDGLK

VI

one los

"

10 sed om. H s& a

11 fata canit fo-

o

liisque K natas Med. nomina] d omnia D 12 Terentius •— quaeso in mg. add. d Ter. adelph, prolog. v. 11 in delphis R post in adelphis excidil f. initium versus: In adelphos 13 expsum G 14 Ter. Andr. I 2, 33 Andria bona in lilura, uer ad mg, r 15 "quaeso 'uerba K quesso G qsso L 16 De i

modis partiu orationu. I

seu K

17 congugatio Rr coninuctio B

effectns Rr 18 difeitina GL diffectatiua K GK 20 casu] r causa R GRAMMATICI LATINI II.

quorumdam B

et om. GL 19 furtunae

24

370

PRISCIANI INST.

p. 783. 84 P.

p. 357. 58 K.

Ergo naturae necessitas bipertita est in signiflcatione et in commoditate, id est in consonantia elementorum. sunt enim quaedam non solum in verbis, sed etiam in aliis partibus orationis, quae si|gnificationis causa dici non debent, ut, si velimus masculinum dicere ab eo quod est 'nupta' 'nuptus' vel a 'puerpera' c puerperus', oppugnat ipsa rerum natura prop- 5 ter signiflcationem, quae solis accidit feminis, nisi figura vel auctoritas intercedat: figura, ut si dicam: cbonus animus uxoris mihi nuptus est' pro 'bonura animum habens uxor mihi nupta est'; auctoritas, ut P l a u t u s in C a s i n a: L i b e t C h a r i n u m quid agat s c i r e novum n t i p t u m , 10 3 pro 'maritum'. nee non in pronominibus quae sunt tertiae personae primitivis si velimus vocativum proferre casum, qui non potest nisi secundae accidere personae, haec eadetn naturalis necessitas vetat. praeterea 'sui sibi se a . s e ' ; nominativum hoc pronomen habere non potest ideo, quia, quotiens hoc pronomen ponitur, ostendit tertiam personam vel ipsam et 15 agere simul et pati a se, ut 'paenitet ilium sui', 'invidet sibi', 'accusat se', vel et ipsam agere et aliam extrinsecus in earn, ut 'rogat, ut sui|| causa facias', 'petit, ut sibi concedas', 'precatur, ut se custodias'. quod cum fit, id. est quando eadem persona et agit et patitur vel a se vel ab alia, non indiget nominativo casu, sed eo, cui solet adiungi verbum, quod 20 actum significat, id est genetivo vel dativo vel accusativo vel ablativo, quos et habet hoc pronomen; ipsum enim verbum agentis personae nominativum in se habet. si enim dicam 'rogat te, ut ad se venias', sine dubio intellegis in eo, quod dixi, 'rogat' simul et Mile', qui est nominativus. haec eadem ratio naturalis etiam in interrogativis et in infinitivis nomini- 25 1 Ego Rr K

bibertlta G

consonantiam L

et om. G

Sun Bb

2 Id e d Idus D

nee solum DHGLK

in in consonantia

4 dicere om. G

5

uel

oppugnat enim ipsa d 6 feminis] r femininis RBK vel] et K 7 nuptus] b nupt*(a?) B post nuptus est: pro bonum — nupta est om. G add. g pro bonum — Casina in lit. unius lin. (Auctoritas ut plautus in casina B?) et ad mg. add. b u

8 platus Hh

Plaul. Cas. V 1, 5 sq.

10 Cbarinum quid G et liJiri ionium

j . carinnm

non omn.es § 12 etiam/- illiquid Rr etiam numquid BDff etiam nunquid LK Cbalinum quiil Plautus 11 marito K primitiuis quae sunt tertiae personae B 12 qui] quod L

potest nisecundae H

uel ratio

13 necessitas Dd

propterea

ct

GL

15 quoties H

ipsam uel agere K ipsam agere Br

16 poenitet Hk

sibi

ilium sui Rr praecatur RBH

17 extrinsecus secus K 19 fit add. r sit G

ut] nt est rd rogat te Dd eadem personam R tertia persona r o

18 21

vel ablativo] et ablatiuo G quos habet K 22 bic pronomen Hh veibuni] b berbum B ' agentis] ft ngent*s(e?) B 25 in interrogativis] r interrogatiuis R in infinitivis] r infinitiuis RK in infinitis DHL infini'tis BG

LIBER VIII 2 - 4

371

p. 784. 85 P.

p. 358. 59 K.

b u s , quae lertiae maxime solent iungi personae et absenti vel quasi absenti, ut ' q u i s ' , c qua|lis', 'quantus* et similibus, vocativum esse proliibet, quia vocativus ad aliquam finitam fit et praesenlem personam, ad quam oratio dirigitur, id est ad secundam. 5 cant, sor', num quod

Incommoditate vero vel inconsonantia, quam Graeci ccGvpcpcoviciv vo- 4 deficiunt quaedam, ut, si velimus ab eo, quod est ' cursor' et c rifeminina facere secundum analogiam mutatione ' o r ' in c r i x ' , absofit et incongruum naturae literarum. unde C i c e r o volens ab eo, est f expulsor', proferre femininum mutavit s in t et c expultrix' di-

10 xit T u s c u l a n a r u m V: o v i t a e p h i l o s o p h i a d u x , o v i r t u t i s i n dagatrix expultrixque vitiorum. in eodem: r e g i a c v i r g i n e s u t t o n s t r i c u l a e t o n d e b a n t b a r b a m e t c a p i l l u m p a t r i s . ab eo, quod est c tonsor', e tonstrix' fecit femininum addita t et ex eo diminutivum c tonstricula', quomodo a 'nutrix' 'nutricula'. et ea per naturam. is Per fortunam quoque duobus modis prohibemur quaedam proferre, vel quod inusitata stint vel quod inconcinna et turpia vel aspera prolatu videntur esse. Inusitata sunt, quibus non inveniuntur usi auctores, quam vis proportione potestalem faciente dicendi, uL c iaux', c p r e x ' , c dicio'. positivum i o ' f a r i s ' debel esse f for', passivum c d o ' debet esse e d o r ' . ea enim quamvis ralione regulae bene || dicantur, tam'en, quia in usu nuctorum non inveniuntur, recusamus dicere. tertiae

1 quae tertiae sine dubio sunt persone quae maxime solent iungi persone Rr quae tertiae sine dubio sunt personae maxime solent iungi personae Bi quae tertiae sine dubio solent iungi persone D quae tertiae sine dubio sunt personae et maxime terliae sine

(maximeque h) iungi (adiungui L) personac (persone d) HGLKd quae tertiae madubio sunt peisonae

terciae

xime solent iungi personae archetypus cum gloss, ni f. o

personae

et Hh

et om. a

DGLK 2 et in similibus BDH 3 persanam K 4 est secundam H c u n d a m Dd 5 ACYNlflONUN G ACIM.<)>UJNIAN H ACCIM(fiONIAtl K ACYMpllOIlian

a L

se-

6 difliciuut GK diftciunt L uelimus habeo Rr 7 facere in my. K 8 fit] facit L sit K natura h nolens habeo D Cic. Tuscul. V 2, 5 10 philosophia] k philophia K philosophosia II indagntrix] rhk indicatrix RBDGL indaratrix ni f. K 11 exiultrixque Cic. Reg. Gud. pr. epultrixque id. codd. Cic. Cic. n

Tuscul. V 20, 5S D 13 est add. h

uirgines regiae K 12 ut] et L tostriculae LI . habeo tonstrinx R eo femininum deminutiuum G % 14 quomo a h

nutrix R quomodo a nutritor nutrix r

earn Rr

15 furtunam GK

proibemur

uel

Rr

10 uel inconcina GLK

et aspera K

18 Inusitata quibus G

in qui-

t

bus K auctores usi K autores D 19 faciende D faciant GL et ex faciuut corr. K ut faux — dor add. in litura minore et ad. my. d post prex: chaus al. in. add. in D dor.causdico for. add. G cans dico for LK ditio DH 20 *faris L do debet esse dor om. GLK add. k post dor: faux dicio for dor add. R, del. r Faux Prex ditio. For dor add. If Faux. cans, ditio. for. dor. B v

21 non in my. K

inueniantur Dd

22 recussamus K reccussaraus L

24*

372

PRISC1AM 1NST.

p. 785. 86 P.

5

p . 359—61 K.

Inconcinna vero vel turpia vel aspera prolatu videntur esse 'metuturus' vel ' metuiturus', 'nutritrix': quod quamvis secundum analogiam debuisset dici - in 'tor' enim terminantia masculina, quae ex verbis nascuntur, mutant'or' in ' r i x ' et faciunt feminina, ut 'doctor doctrix', 'victor victrix'. cum igitur masculinum sit 'nutritor', ex eo | secundum analogiam 5 nascebatur 'nutritrix' _, euphoniae tamen causa concisio facta est mediae syllabae, sicut 'bobus' pro 'bovibus'. nee non etiam in contextu diversarum dictionum hoc solet fieri, ut 'cum nobis' turpe est itaque 'nobiscum' praeposterum profertur.

Vnus ergo ex his plerumque quattuor modis invenitur, qui facit tam io verba quam alias partes orationis esse defectivas. diflerentiae quoque causa multa solent vel taceri vel contra regulam proferri, ut ' fas' genetivum non habet; nam sive 'fatis' seu 'faris' vel 'fassis' dicamus, aliud potest significare. 'coniunx' 'coniungis' secundum analogiam debuit proferri, sed ne verbum putetur, absque n profertur 'coniugis'. similiter accentus e pone', is e ergo' differentiae causa in line ponitur. ' Venus Veneris', cum omnia in ' u s ' correptain propria secundac sint, solum tertiae invenitur, ne, si <> • 'Veni' dicamus, verbum esse putetur. 'far farris' solum in r desinens geminavit r, ne, si 'faris' dicamus, aliud monstret. similiter repugnantibus regulis solent quaedam taceri, ut xov ' ador' genetivus in usu fre- 20 quenli non invenitur, quia duae contrariae pugnant in eo regulae. cniii enim sit neutrurn, debet paenultima 0 genetivi corripi, ut 'aequor aeqnoris', 'marraor marmoris', sed cum habeat 'adoro' pae[nultimam producens, debet produci. undo et derivativum eius 'adorea' 0 producit, cum "lnarmorea', 'aequorea' 0 corripiant. ergo repugnantibus regulis mansil 'ador'25 in frequenti usu indeclinabile. in verbis quoque cum [[ omnia in 'neo' desinentia secundae coniugationis in ' n u i ' faciant praeteritum perfectum, ut i 2 uel metuturus Dd quamuis in literminata BDG 4 femina RH ut

1 Inconcinna] r Inconcina RGLK lura k debaiset GK 3 in or RD om. GLK

o

ex eo K et ex eo

tf

6 nascebatur add. g

nutri*trix (x) H

t

7 bubus BH 8 dicionum Dd solet solet H 10 facit** tam H 11 difectiuas G difl'ectatiuas K 12 multa] r mutata R 13 non habet add. r ha-bent D seu] nel L fassis] hg et in lilura ni f. R fasis GKld fais H fastis r n

n

sifjnificare potest GLK 14 coninx H coningis RrDH debet G 15 coniniigis R poiu'j ergo] sic Franc. Rilterus elem. gramm. Lat. p. 50, k. I. negleclo, scrips!/ apuil /'rise, de ace. § 8 pone et ergo B pone ergo rell. 10 ponitur in line GLK 7: cum K 17 correptam] correptam feminina GLK propriam Rr V

proprie G

18 Veni] b uen* B

19 demonstret H

faris Rr desinens om. GL disinens add. g o o 20 ut add. b TOY Rr TO GL T*(UI?) K ador cuins

.Hie

genitiuus GL

frenti Hh

21 repugnant B

in in eo K

23 uerbum adoro

i

BDHGLKT 25 corrippfint Gg corripiunt L reppugnantibus ex rppugnanlibiis effiiil L 26 cum omnia in rug. K in nen] rdg om. R in co BDGLK 27 nui] bd ui BDGLK faciunt L

LIBER VIII 5 — 7

373

|). 786. 87 P.

p. 361. 62 K.

' teneo tenui', 'nioneo monui', differentiae causa ' nianeu mansi' facit., ne 'manui' dativus 'manus' puletur, et cneo nevi', ne, si ' n u i ' diceremus, a ' n u o ' esse videatur, 'audeo ausus sum', quia 'hansi' ab 'haurio' fit, quamvis huic aspirelur. 'fac', e die*, 'due', 'fer' magis placuit per apo5 copam prol'erri differentiae causa, ne, si Mace', 'dice', e duce', Mere' diceremus, aliud signiflcare putaremur, quamvis hoc non in omnibus consimilibus vel univocis soleat fieri, singula igitur verbis accidentia disserentes, quae in quibusque deficiant, prout animo occurrant, ostendemus. DE SIGNIFICATIONE. Significatio vel genus, quod Graeci affectum vocant verbi, in actu cst II 7 proprie, ut dictum esl, vel in passione, et omnia verba perfeclam habentia dcclinationeni et aequalem vel in o desinunt vel in ' o r ' . Et in o quidem terminantia duas species habent, activam el neutralem. 15 Et activa quidem semper actum significat et facit ex se passivam ahsque duobus verbis, 'metuo' | et 'metuor', 'timeo' et c timeor'; haec enim contrarias vocibus videntur habere signiflcationes, quamvis etiam ad sensns pertinentia verba, si quis altius consideret, in activis vocibus passionein et in passivis actionem fieri inveniat, ut 'audio te', 'video te', 'tango te'; 20 ostendo enim, pati me aliquid in ipso actu. cum enim dico 'audio to', ostendo, quod vocis tuae actum patiuntur aures meae; et e contrario 'audior a te' dico, cum vox mea agit aliquid in aures tuas. sed tamen quia nobis ageiitibus, id est sentientibus et aliquid facientibus, el oculi vi
1 diffaerentiae R neui *** si K

manneo Rr

ne in litura r

3

facit om. GL add. g ausi RrD

aurio RrD

2 nevi] d noui D 4 nspirarelur

L

*

no

die del. r om. D 5 si om. R fere dice GL 6 diceremus add. y

dice om. RED dine dice / / putaremur] b **«*remur B (Jua

dine Kr

s

ill om. K 7 aecidentia uerbisZ)6f//A' i\isereiites/J)' ditfereutes/ doferentes mul. K 8 quae om. G q; g quibus GL deflciuntff occurrent DII genere. g de diflinitione V. genera uerborum L inscr. om. I)G(HK?) H effectum GL AIAOHCIN id est effectual Darmstud.b *uerbi (&) K

in deserentes 9 de sign! t 10 affecton 11 proprie]

ni

rh propriae RBDHK

12 o deflunt Hh

13 act**um(iu) H

15 passiua H

abs

ec

que R 16 et timeo et BH Haenim Rr 17 uocibus uocibus K 18 concideret R considerat G 19 et passiuis DHGLK et passiuis uucibus aclionem B o

accionem D 20 ostendi Rr audio ex audeo corr. B "te "audio K 22 cum] quod in litura h uox in lit. b 23 sencicntibus D 2-1 inrationabilio

ter B

27 habeant uarias DHGLK

postea G

28 decebimus Dd

374

PR1SCIANI INST. p. SB2. fi:i K.

p. 7S7 P .

In ? or' vero terminantia tres species habent: passivam, quae ex activis nascitur et semper passionem significat exceptis supra dictis, coinmunem, quae una terminatione lam actionem quam passionem significat, deponentem, quae cum similem habeat communibus positionem in c or' desinendi, tamen deponens vocatur, quasi simplex et absoluta, quod per 5 se ponitur, vel quae deponit alteram significationem et unani per se tenet, quomodo positivus gradus dicitur, qui absolutus per se ponitur non egens alterius coniunctione. haec quoque tamen species [id est deponensJ quomodo neutralis diversas habet significationes, de • quibus latius in sequentibus tractabimus. 10 j

Activa igitur et pas|siva et coimnunia certain et praefmitam habent significationem, neutra vero et deponentia variani. Haec autem verba proprie activa vel recta vocantur, quae in o desinenlia et assumpta r facientia ex se passiva, confestim cum dicuntur, possunt transire in quem fit actus et coniunguntur vel genetivo vel dativo is vel accusativo casui, ul 'abstineo irarum' - H o r a t i u s c a r m i n u m libro III: Mox ubi l u s i t s a t i s , a b s t i n e l o , Dixit, i r a r u m _, 'impero tibi', 'maledico tibi', 'invideo tibi', 'oro te', 'amo te', cac-2n cuso te'. Haec enim faciunt ex se passiva, quae ablativo casui cum praepositione c a b ' vel ' a ' solent iungi, ut cabstineor a te', 'imperor a te', 'maledicor a te', Mnvideor a te', coror a te', r accusor a te'. possunt tamen passiva dalivo etiain adiungi, ut ' server, tibi'. et est quaerenduni, 25 cur activa ablativo per se non adiunguntur, et puto, quod ille casus proprius est passivorum. ideo autem dixi per se, quia cum alio casu sociata i

4 possitionibus nem K

5 desinendi] r desinenli RB

0

quas simplex Hh a

absaluta Rr

quod] quae BDLK

el sic ni f. in litura H qui h

6 uel quod de-

a

ponit BHL 7 quia absolutus h obsolutus Rr 8 coniuntione R coniunctione* (m) B speties R 9 neutralis] num. naturalis R? at k. I. silenlio meo ipse diffido diuersas om. LK deuersas in mg. add. k 12 uana R 13 De actiuis e,t passiuis uerbis inscr. L proprie] r propriae RBD 14 adsumpta B assumta L i

15 aclus] y ac**«* G 16 ut iihsteneo G ut abstinelo RBDl inramm D post irarum: Hoiatius — irarum om. G oralius K HOT. carm. Ill '27, 09 sq. 17 III] lib. XVIII § 102 Iltl. h. I. libri nisi quod libro primo carminum Wallrafianus 18 Mox — irarum add. g Uissit K abstineto] I abstineo HLKg 20 inuideo tibi post maledico tibi sup. lin. add. I

22 haenim Rr

23 abstencor

e

G

imperror K

24 innidior Dd

c

amor ate post oror a te add. L

acusor H V

accussor GLK

25 etiam om. G per

est om. K

non H

abiuguntur Dd

27 dixi! Rr

c

causa corr. H

querenda H

d n

f-e

26 per se ablaliuo B

et om. GL

sociata] 1 sofiato / J - s o i i a t o BDGLK

soliato / /

casu ex

LIBER VIII 8—10

375

p. 787. 88 P.

p. 363. 64 K.

adiuiiguntur, ut 'video soleni oculis', 'prohibco filium turpitudine'. •accusative! quoqui' inveniuntur passiva coniungi, sed figurate, ut 'absciditur manum', 'frangitur pedem', || 'sanalur oculuui', ' riinipitur aurem'. Virgil ins in V: 5 i li ten taq ue l)r a chia re mis I u t e n t i e x p e c t a n t signum. idem in III g e o r g i c o n : P a s c u u l u r vero silvas et sum ma Lycaei. Quae vero in o desinentia nihil ex his, quae propria e.sse activomm 10 10 docuinnis, habent, ncutra proprie vocantur vel absolula, ut cst 'vivo', 'ditesco', 'frrven', 'sedeo'. haec enim non egent supra dictis casibus ad coniplendam sentcntiain, uncle iuste | passivis quoque carenl. inveniuntur I amen etiani quaedam vcrba, quae quamvis aclivam habeant significationem, passiva lamen non habent, quia nee in homines eonun actus transit, 15 nee semper supra dictis egent necessario casibus, ut 'prandeo', 'ceno', 'cuVro', 'ambulo'. eorum enim prolalione transgivssionem fieri non est necesse ad aliquod ralionabile animal, quae est sola causa, ob quain nascimtur verba passiva in prima et secimda persona; hae enim de se et ad se loquuntur, quod est suum animantium, quibus nahira serinonem dedil. 20 in tertia vero persona saepe passivuni solet inveniri cliam ex huius< emodi verbis, sed ad muta et carentia aniina pertinens. dicimus enim '('ondilur holus', 'aratur terra', 'inseritur arbos', ' cumtur spatium', unde Terentius in a d e l p h i s : ••{•decurso iani s p a t i o , 1 25'bibitiu viiiuni' - I u v e n a l i s in I I I I : e

1 iunguntur BDGLK turpedine GLK res BL auris K Verg. Aen. V 136 sq.

2 liguratae li 3 auris HhG au5 bracchia Med. Horn. Fr. 6 ex

cla

spectant G Rom. exspciit Fr. post signum: Idem in -II- Miseros depascilur artus (Miseros in lit.) add. B idem in sccundn miseros drpascitur artus Wallrafumus, v. Aen. II 215: miseros morsu depascitur artus, qui versus mox (§ 24 p. 301, 23) luudalur 7 ferg. georg. Ill 314 8 syluas R siluae Pal. lycei BH licaei D liceae GL lice*aei K 9 De neutrali signincatione inset: L nil L 10 proprie] pro.ce

priae RBD

ditisco K

11 Hae.nim Rr

12 De neutralibns aetiuis inscr. L

13

tnmeii om. DHGLK habent DGLK 14 passiuam IlGKd 15 sem Rr caeno GL ambulo ceno mrro K 16 eninv add. g transgresionem GL est] potest GL 17 aliquod] dh aliquid HDHGLK aliqui B rationale R sola est B 18 et in secunda B Haec BUG Hae*(e) H I!) locuntur RH loqunUir BK

20 tercia H

saep+e(a) L

ex] in L

21 dins / /

i-onditnr

Rr 22 holns] d olus RDHG arator tlh arbor L spacium D Tcrenl. adelph. V 4. 6 24 demrso iam spatio] sic Prise, eliam § 13 lib. XI § 21 XVIII § 132 decurso spatio XVIII § 5 3 Prope iam excurso spatio Bemb. Prope iam excurso i

spaeio Bas. Prope decurso spatio Bentleius luv. sat. II1I 10, 25 sq.

spatio dixit bibitur B

25 unum D

376

PR1SCIANI 1NST.

p. 788. 89 P.

p. 364. «5 K.

s e d n u 11 a a c o n i t a b i b u n t u r F i c t i l i b u s _, 'epotatur flamen' - idem in eodem: e p o t a q u e f l u m i n a Medo P r a u d e n t e _, 5 'mendicatur panis' - idem in eodem: Et m e n d i c a t u s victa C a r t h a g i n e p a n i s _•, cum eorum primas personas uatiira prohibeat proprie dicere. quis enim dicit c aror', 'inseror', 'curror', nisi poetica conformatio, id est nQoaanoTtoita, inducatur? ergo proprie ilia possunt habere primam et secundam 10 passivorum personam, in quibus el fateri possunt eaedem personae quod in se fit, ut est ! amo te', consequitur, ut ille, ad quem dixi, con||fitendo id, quod a me audivit, dicat camor a te'. Ill 11 Latius igitur tractemus de iis, quae videntur contra vocis forniam significare, quod non solum in verbis, sed | in aliis etiam partibus oratio- is nis invenitur, ut si dicamus 'Athenae', c Thebae' voce pluralia sunt, Significalione singularia, et contra 'populus', r plebs' voce singularia sunt, significatione pluralia, vel ePliilotium', cSopbronium', r Glycerium', 5Dorcium' voce neutra, significatione feminina. multa quoque alia huiuscemodi inveniuntur. 20 In verbis etiam sunt quaedam voce activa, quae ex se passiva non faciunt, quae generali nomine neutralia vocamus, quamvis diversas babent significationes: ex his enim quaedam vim babent activam, ut est 'facio te', ' calefacio t e ' (quamvis c facitur' quoque a 'facio' pro 'fit' protulerunt auctores, ut Varro in cynico; 25 1 acconita L

3 potatur DBG

c

luv. sat. 1111 10, 177 sq.

1 epotaque*

b

flumina. mendicatur panis.medo prandente If 6 nianducatur L luv. sat. III! 10, 277 7 Et om. GL mendicatur H manducatus // chartagiue Rr kartagine DHGLK 8 proliibebat Rr proprie] r propriae RBD 9 dicit spscr. K o

nisi si D ITPOCUJTTO**** R

uel o

conf+rmatio L confirmatio Kk conlirmatio B nPOCUJTTOTTEIA Hr

nqoeamOTtouci] n

TTPOCUinOTTOTTEIA D nPOCATTOTTEOHA G TTPOCATTOTTeCena

L npoctoTTOTTonKchia K prosopeia B Tzqoomnonouav 2 10 . Iuducanlur orgo D a proprie] rd propriae RBD secundum Rr 11 personam passiuorum L perf

sonam pasiuorum G

pateri Bd

possunt] in litura r potest sunt ni f. R

e

amiee

eaedem] rg eadem RG eadem D 12 fit] sit G est om. G 13 a me audiuit Hh 14 his libri 16 athaene RD thaebae D 17 et econtra GLK populu* Rr 18 et signiflcatione GLK glicerium D et ex corr. K glygerium G gliggerium L c

significatione

dortium Rr dortinm BH 19 neutra ****** feminina (neutra) Rr quoque alia] in lit. et ad mg. b alia ni f. omiserat B 22 quamvis] d quasuis D habeatit DH habeat B 23 uim habent add. g 24 calefacio te add. r protulleriiut G 25 Varro in cynico: sat. XVIII p. 107 Oehl: cunii-o LK cunico sime hercule G Cynico sine Hercule purgaute: Deorum vel Cynico: Diem hercule purganl Ausonius Popma coniectancorum in Varr. sat. p. (i!8 ed. 1601

LIBER VIII 10-12

377

p. 789. 90 P.

p. 365. 66 Iv.

Si m e h e r eh- p e r g u u t e l de or urn c u r a n o n s a t i s fa e i t u r Reipublicae . . . T i t i n i u s in Q u i n t o: f c o n s i l i u m bonum gratia parvi faciatur. B'facessitur' quoquc C i c e r o pro C l u e n t i o : s e d h o c p o l l i c e o r o m n i b u s , si c u i f o r t e h a c l e g e n e g o t i u m f a c e s s e l u r . bene igilur in 12 plerisque compositis activum esl: 'perficio' et c perlieior', 'conlicio' et 'confleior', c aflicio' et c afficior', c efflcio' et 'eflicior'; sic paene omnia, quae cum praepositionibus componuntur; uam 'calefaeio', ' tepefacio' et 10 similia 'calefio' et 'tepefio' loco passivorum habent. ' l i t u r ' eliain pro c l i t ' dicebant. M. C a t o c e n s o r i u s in Q u i n t u m T h e r m u m : p o s t ijuam d i u t i u s fitur. idem de L u c i o V e t u r i o : G r a e c o r i t u f i e hantur Saturnalia, similiter activam significationem habent 'oflicio tihi', c noceo t i b i ' ) , quaedam vero ex eisdem neutralibus passivam, ul is'vapulo a to', e lio a t e ' , ' e x u l o a t o ' , e veneo a t e ' , c nubo tibi' - quainvis antiquissimi etiam acliva sigiiificatione 'nubo t e ' dice|bant, unde P l a u t u s in G a s i n a : Libet Charinum quid agat scire novum nuptuin ., quaedam neutra, id est quae nee nos in alium extrinsecus nee alimn in 20 nos aliquid agere significant, lit est ' s p i r o ' , [] c vivo', ' a m b u l o ' , ' p e r g o ' , quae non egent aliqua coniunctione casus, cum absolutam el plcnam per 1 me hercle] Fleckeisenus,

qui agnovit septenarios iambicos melieroule libri

iuramenlum purg-ant

perguut] ****** (p**nt i. e. pergunt) Rr (iuramentum videtur gloss, ad mehercule perlinens) Rr purgant BHdk pergunt et] purgant, at coni. Oehlerus 2 r. p. RL reipublicae

in ing. -i- re&publica L f. p G R. p Dd RP H rp. K -R-p. B 3 tintinnius H Tilinii Quinti fr. G p. 67 Bill. p. 128 Neuk. stiiltitia cupidinis [ Petunt consilium, bniiii bonorum gratia | Parui ut faciatur, Hermanni (opusc. V 273) vestigia fere seculus, nisi quod suo iure quanta ante stultitia om., Ribbeckius fr. I p. 126; cf. § 31 el Xon. p. 507, 16 Titinius Quinto : stultitia cupidinis petunt consilium, bona gratia ut parui facialur in Quinto] Putschius in V libri, om. edd. ante a in qnto (j. e. inquiiitu) « uel c

4 parua faciatur B

5 facessitur Gg Facescitur D

Cic. pro Cluentio or. 57,

uel c

158

6 hac] ac R i

negotium om. D

facessetur Gg facescetur D facesselur h

•

facessetur K facessitur R et ante corr. ut videtur H is

igilur] quoque B

in pic

, ut

rumque Dd implerisque RH 7 perlicio K conficio et conficior add. d 9 propositionibus D praepossitioiiibus K 10 et tepefio in lit. B habentur B 11 marcus GL M. Calonis in Quintum Thermum post censuram (sic Rufinian. de fig. §,18 cf. Fesl. p. 318", 17) or. fr.: qpud Meyerum I. I. or. 37 p. 73 in Thermum lib. Ill § 8 X § 56 thermum ex thermium ut videtur corr. K 12 Calonis de Lucio Veturio or. fr. : apud Meyerum I. 1. or. 28 p. 65 cf. lib. VI § 10 uieturio K liebantur] r fiebant RB 13 De neutralibus quae significationem passiuam habent inscr. L 14 neutralilms ueibis D 16 etiam om. L 17 Plautus in Casina v. § 2 Casina] bd cassina BB 18 Charinum] r carimum R caiimmi H sun I

19 De neutralibus uerbis iterum inscr. L

Quaedam

neutra Hh

id est om.

n

LK

nee tos Rr

aliam ex corr. K

aliam ex corr. K

20 aliquid add. r

378

PRISCIANI INST. p . 366. l!7 K.

p. 700 P.

se prolata senteutiaui monstrent, quae el proprie nentra vocautur, sicut 13 supra diclum esl. sunt alia in hac forma [id est in verliis], quae in o desiuentia non faciunt ex se passiva, quae quamvis aclivani habeant significationem, lamen vel ad inuta animalia vel ad carentia anima coniunguntur, sicut supra dictum est, ut est 'percurro forum', 'pranden piscem', c eeno5 ovum', quae est quando inveniuntur tertiam passivonim habentia personam, nee irralionabiliier, ut ante oslendimus. { curritur' enini 'spalium' bene dicimus. unde T e r e n t i u s in a d e l p h i s : fdecurso iam s pa Ii o dixit. sunt quaedam ex eadem forma, quae passivam videntur habere sig- in nificationem, sed quae non extrinsecus fit, quam Graeci avrond&siav vocant, id est quae ex se in se ipsa fit intrinsecus passio, ut 'rubeo', rferveo', 'caleo', c lepeo', 'marceo', 'aegrolo', 'tilubo', 'vaeillo'. itaque huiuscemodi verba non egent casu, quamvis auclores haec quoque inveniantur more activo vel passivo diversis casibus adiungentes, sed figurate, 15 ut Virgilius in b u c o l i c o : a r d e b a t Alexin, 1-1 pro 'ainabat'. sunt alia verba, quae quamvis non ab activis proticiscentia | tamen passivam semper habenl formam. et ex bis quaedam eadem voce utrumque significant, id est aclionem el passionem, ut est 'oscular 20 . te' et 'osculor a te', ccriminor te' et c criminor a te'. haec communia nominamus. alia vero, quae simililer eandem terminationem habentia nee ab activis nata imam dumtaxat habent siguificationem, sed non oinnia eandein, haec deponentia vocamus, cum quaedam aclivani vim possident, ul 'conspicor te', c sequor te', 'praestolor le' et c tibi' - T e r e n t i u s in eu-25 nucho: Quern pra e s t o l a r c , P a r m e n o ? .len

1 prolatam RGLK gentiam Rr setentiam K monslent H proprie] rdh propriae RBDH 3 habeant actiuum K habent DH 4 lanu'n et ad L animam B 5 nt est om. H iaeno RBL 0 quae est] om. GLK add. k est spscr. I .Est B 7 inratiouabiliter B spacium D 8 Ter. adelph. v. § 10 JO De lieutralibus passiuis inscr. L qnaedam om. K 11 avTO7tcc&£iav] n piopriam |i:issionem a •AVT0TTA6IA- ffh aYTO<j>ATiAM G aYTophathi LI avTO(()AriAM K autopathian B

RD autopathiam r VAIOTTATIAU d avtoita^siav

ucl I8iona&siav 2

autophaliam

12 iutrinsecus 0

fit 11

"post

uel .;

uagillo Kk

ut: ardea m. rcc. add. in K

14 iuueniuntui1 UK

fei'veo] add. d ferbeo K

idutom.K

17 alexim Pal. 18 De comniunibus inscr. L eacU'm L quae'dam eadem noee in lihira b ut osculor H

21 et om. GLK

creminor G u

deponentibus aeliuis inscr. L

comnia B

13 egreto K

Very. eel. 2, 1 {deficit Rom.) 19 et] ut GLK his quae 20 est et actionem et BH atom. GLK

creminor G

De

n

22 eadem Dd

23 ab in mg. add.

d cum
GK

25 iunuchu

LIBER VIII 12 — 15

379 p . 367. 68 K.

p. 79(1. 91 P .

Cicero in 1 in v e e t i v a r u n i : qui LiIJi ad forum A lire I in in p r a e s t o l a r e n t u r _, {insidinr tibi'. ex his niiilUi antiqui tani activa quani IIII 15 passiva significaliollni1- protulisse inveniuntur, el maxinic ea, quae apud Graecos activa liabenlur d passiva: c auxilior le' el ca le', simililer 'adinir. niciilor', ( auguror', { adhortor', 'apiscoi1', 'aboniinor', e consequor', c amplector', 'adorior', 'abutor', e admiror', 'anlestor', ' a ^ m l i o r ' , 'aspernor', 5 architector', 'asseclor', carguuienlor', c reor', ? vereor J , 'solor', ' arbitror', 'blandior', 'consolor', 'conspicor', 'coinininiscor', ; complertor', 'calmnnior', ccarniflcor', 'despieor', 'demolior', 'dominor', ' depeloculor', 'delargior', 'cmentior', c exordior', 'experior', M'rustror', 'hortor', 'for faris fakir', e medilor', 'obliviscor', 'metor', 'adubir'. haec plerique deponentia esse con|firmant ideo, quia frequens usus eoruni significationis est activae; coininunia vero esse defendit cum nalura ipsius sensus, lain veterum non improhanda auclorilas, a qua quae poluinms a diversis is colligere libris exenipla proferamus. L u ci 1 i u s: a me a ux i 1 iat us si et 1 Cic. in Catil. or. I ("I, '21 invi'Ctivarum] h ueutiuarum B (ibi etiam lib. XVIII § 146, Arus. Meax, p. 253 Lind. te pars codd. Cic. fonim auleum GL forum v ri

a.luimA'A

pslularentur G pfaestoUarcntur H pi'aestolcutur v. I. up. Cic.

2 insidior i

tibi oih. R De diibitativiis inter communia et deponentia inscr. L 3 nnixcme K 4 habentur] rft habent RH relt. adminiculiu] r amminieuloi' RDIJGL et admiuiculor B adulor araminiculor d 5 auguror adulor adliortor B adortor DHr ***i.tor R apiscor] adipiscor rk et in litura I, craft Putschius auspieor B edd. ante a (auspiclior 3) abominor] f abhomiiior RBHGLKd 6 admiror] § ](> niiror h. I. libri miror testor antestor I post anlestor (attestor edd. ante a): contestor detestor execror machinor polliceor diguor in mg. add. I exequor mailiinor conseclor contestor dignor detestor (dignior detector 3 ) edd. ante a execror, niachinoi1, polliceor, consector, contestor, dignor, detestor a sqq.; in serie exemplorwn infra § 17 inter exempla a litera a incipienlia inter antestor, cui praecedit testor, et aggredior mterponuntur execror, machinor, polliceor, el reor, uereor (cZ. qticror), solor, quae catalogus hie post argumentor affert, in § 18 consequor, h. I. lilerae a insertum, in e.vemplis et in litera a § 16 el in litera c posilum. consector, contestor suo loco intercalantur inter.comininiscor el complector, dignor et detestor ilidem § 19 biitio lilerae d inter carniflcor et despicor adgredior BD 7 assector] r adsector RBDHK o

8 cousulor L consulor K

a

complector] amplector D

9 coluninior A"

uel depeculor

depcculior G depccuHor K 10 dilargior libri Krehliani v. eius aim. ad § 19: el dilaigior Lindemanno quoque tesle Heidelb., dclargior tamen H cxpedior D frusr

l1

tor Rr hostor Rr 11 obliuiscor scrutor metor B adulor in exemplorwn serie cum adhortor coniuncium et post auxilior in ipso iidtio posilum ante adniiniculor collocanl edd. ante a cum d Lips. 2 Krehlii (qui <•/'. II 524 sq.), ante auguror a sqq.; econtra post metor: morigeror adipiscor assequor quei'or add. edd. priores, morigeror assequor queror a sqq. 12 ideoque frequens L 13 est spscr. r diffendit K tiim

quam

cum] quam GL quam K 14 turn] tarn GL tam K inprobanda B qua*quae H 15 collogue Gg 16 De exemplis confirmantibus haec esse communia ad mg. L Lucilius] k Licillius B Lucillius b lucius GLK Lucil. fr. inc. 122 Dous. 121 Gerl. 17 siet] L. Quickeralius in Corpeli ed. sat. Lucil. p. 25'! si est libri; om. lib. XI § 29

380

PR1SC1ANI INST.

p. 791 P .

p. 368 K.

passive, §orj&rid-sig. C a s s i a s

similitcr: a d u l a t i q u e

cis

xohxxev&evreg,

et a d h o r t a t i ,

Varro: cius

'adulali'

tribunicio

Caesar:

auxilio

certaeque

c r a n t ah

ami-

' a d h o r t a t i ' nQOTQcntivrsg.

a d m i n i c ula ti,

res augurantur,

fiorj&rjd'ivTeg.

Lu-

olavoGKonovvrcii,

cu-

ius activum V i r g i l i u s in V I I :

5

si q u i d v e r i m e n s a u g u r a t , C i c e r o lamen V e r r i n a r u m I I I I : provincia 16 tu r.

facturus

Gains

Maxim u s : rius:

esset,

Fannius: amitti

saevitiaque

perridicule

haec

quam

apis cunt ur,

apisci.

eorum U)

opto;

ex n o m i n e i s t i u s , homines

q u i d i s t e in augiirabau-

£nnvy%avovrai.

Fabius

passive omnia sunt prolata.

abo'minaretur H

ab

omnibus

V c r - IO passive

.I10IC

1 passiuae K actiue B BOEOEOEIC Rr BOHOEIC Q BO Dd casius DGLK Cassias Severus ni /'., kunc enim Cassii nomine laudat Prise, lib. VII § 55 idemque significari videtur lib. VIIII § 53 (cf. Lindemannum ad Charisiwa p. 70 n. 20 ed. suae); inter Severi reliquias haec vert/a recepit Meyerus I. I. p. 5 5 1 , cid lamen ipsi vere iudicare videntur Krausius hist. R. fragm. p. 165 el Weickerlus de L. Vario et Cassio Farm. p. 206 Cassia Beminae ea tribuentes, hisque assenlilur Rothius I. I. p. 290 sq. fr. Cass. Bern. 20. 'Cassium7 vero '£mi?ia?n' pleno nomine et addilo annalium libro sexies laudat Prise, (v.ind.), ut sciens certe hunc eum afferendi morern ne hie qiddem deserueril: neque vero Cassii Severi exemplum ab hue loco alienum est, nee ipsum dicendi genus a Cassii Severi aetate, quamvis participii ' adhortatus 7 usus passivi alterum exemplum non reperiatur adulati q L • adulatique — adhortati ante adulati om. G 2 adortati R adhor*ti H adulati om. R spscr. r aduUati L A I NO KOAAKEVOE**EC Rr KOAKEYOHNTEC L KOAAKEI0ENTEC K KOA.4KeY0eN0eC et B

tati nqozQcmivtss

adllOr-

om. DBLK

npoTPATreNTeo.ut prius uiie passiue.uaiTu B c ' b 3 Varron. fr. inc. p. 339 ed. Bip. tribunitio Rr tribunitiu DBGL triimilio K admiuiculati] r amminiculati RDHGL adminiculanti B adminiculatus lib. XI § 29 TE

li

BOHOHOHNTEC Rr BOHOHOEic K BONOHOEic GL Lucius Rr Lucius Caesar] in augurulibus sc. cf. lib. VI § 86 4 certeque RB certe quae BD certae quae G A

ios

res ex rem corr. B oiU)NOCKUin*u)YNT*i Rr OIUJNOCKOTTO K cum Rr 5 Virgilius pvotulit in GL Verg. Aen. VII 273 7 Cic. in Verr. or. II H 6, 18 Vorrinarum] /• uarrinarium R uamnarum H ipsius GLK iste om. libri Cic. dett. 8 provincia] r prouintia RDB perridicule] sic etiam Cic. Lagom. 42 m. pr. el alii Gaius

nonnulli ex melioribus perridicnlae D perridiculi libri Cic. plerique 9 Gannius Fannius Dd . perlinet hoc fragm. vcl ad C. Fannii C. f. Slrabonis cos. a. u. 632 orationem vel ad C. Fannii M. f. annales, quorum lib. I laudalur lib. XIII § 12 cf. Meyerum I. I. p. 201 Krausivm p. 174; Fannii hist. fr. (2) p. 312 tacite inseruit Rolhius adipiscuntur Ih

EnnvnxANONTAi R ETTIT\TXANONTAY G ETTITIXANONTAI L

ETTS-

TvrxANONTAi- K fauius BDHGLKr Fabius — apisci om. R add. r 10 amiti L apisci] add. g adipisci hk ad-Q. Fabii Maximi Cunctatoris laudationem funebrem Q. filii hoc fragm. refert Meyerus I. 1. p. 5 , possit etiam ad Q. Fabii Maximi Allobrogici laudalionem P. Scipionis Africatn minoris (v. Meyerum I. 1. p. 250) perlinere; inter Q. Fabii Maximi Serviliani annalium rell. exhibuit Krausius I. I. p. 171 et iterum sine ulla dubitationis nota Rothius I. I. fr. Fab. 5 p. 309 passiuae B Verrii Flacci fragm. v. ap. Odofr. Muellerum in Fest. praef. p. XVI n. 1 11 ab ominaretur] r abhominaretur RBGLK ab ominibus D ab hominibus BHGLK i

1 Orblius Rr perlinere haec videntur ad librum a Suet, de ill. gramm. c. 9 /., 'i-outinentcm quercllas de iniuriis, quas professores neglegenter ab ambitlone parenc tiira accipereiit', perialogos', ut fertur, inscription, qui litulus cum aperte corruptus sit, vurie lemptatus est a vv. dd. (t/ 1 . quos 1. Graefenhanius hist. phil. II 234 n. 23 el

LIBER VIII 15. 16

381

p . 791. 92 P .

dixit.

p . 368. 69 K.

Orbilius:

a vvsG&ui.

quae

vix ab h o m i n i b u s

consequi

possunt,

P e t r o n i a s:

animam nostro amplexam in pectore, neQinXsx&siGtty'. s

Quin

Luci1iu s: a m p1exetur

q u i ve1it,

ego non si|nam mea m ple c t i e r,

' a m p l e x e t u r ' nsQinlsKea&w. scelera

omnia

Gallos

C i c e r o pro R o s c i o : q u o u n o m a l e f i c i o

conplexa

esse

videantnr.

ado rto s, ex i n s i d i i s p l u r i m o s

io dsv&evrctg.

Q. H o r t e n s i u s : a b u s i s

naxaxQTia&svtav. utamur.

Aurelius: ab bis e

necatos,

iam omnibus

a d o r t o s ' || icpo-

locis,

'abusis'

Varro: utile iitamur potius, q u a m a b rege a b -

C a n n u t i u s : turpe est p r o p t e r ve*nustatem v e s t i m e n -

t o r u m a d m i r a r i , u t p r o p t e r t u r p i s s i m c v i t a in a c t a m c o n t e m p nere,

' a d m i r a r i ' &avficc^sa&ai.

C i c e r o pro M u r e n a :

publicis

lilc-

7

Osannus ed. suae p. 5 3 ) ; equidem eum crediderim ' IISQiaXovQydc; fuisse, subtiliore quadam, non tamen inficeta eruditione ex Arist. Acharn. v. 855 sqq. haustum: o nsqiai-ovQyog rolg KaxoCq | qiycov rs xal itsivrnv <m | wliiv rj •tQiuy.ovtf t){i,£QttS | xov firjvbg SKCCOTOV , ipsi Lysistralo cum professoribus nii praeterea commune esse libenlei h ominibus D

concedens

• u. petronius G

A 0 2 AYANYECTAI Rr ANTOCGAI D AHvecoAi B

Petronii fr. t. I p. 807 ed. Burm. alt.

4 TTEPIfTAEXOEICAN

GLK

TTHPIT7AEXOEICAN R nEPITIAEXOElOAN D

Lucil. fr. inc. 74 Dous. 73 Gerl.

5 qui Rr

ANYECE.|

3 in om. lib. XI § 29 luClUS K

amplectetur GLK

post ampleE

xetuv: qui uelit — amplexetur om. G

7 amplectetur LK

E

nEPiTTAEKiicoujN Rr A

nepiTTAeKeCTio B TTEPITTAEKEOEUJ DLK

TTEPHTAEKECUJ H TTEPIITHEKECEU) G

Cie. pro

Jioscio Am. or. 13, 37 cf. lib. XI § 29 pro Roscio] k pro scio LK pi;oscio G maleiicia Cic. Helmstad. 8 complexa RBDK amplexa GL Aurelius] num Aurelius Opilius? hislorici cuiusdam menlio subesse potius videtur Osanno in ami. anliq. c Marb. 1849, 2 5 , 196, at Aurelii variae eruditiojiis voluminum' (Suet, de ill. gr. 0 ) , Musarum prae ceteris, argumentum certe multiplex et ne ab historia quidem atienum E

full

9 gellos k

TKCH

ad*ortos (h) L adhortos RB

EI|)OAEYOENTOO D E<J)AEYS*NTAC ( E ) K

T

O()>UJAEYHHN0AC Rr EC|>OAEYOHEN-

10 Q. ] om. DH

Qnintus B que G quae

dg Q. Hortensis ni f. in lilura L Cic i hortensU I liortensis GK Q. Hortensii fr. inc. apud Meyerum I. I. p. 378, dubitantem num ex oratione aliqua an ex libro communium locorum excerptum sit 1 1 KATAXPHCTeNTUiN B KATAKPHCGENTLUN D TA KAOAKPECTENTU1N R

KATAXPEOENTIDN G KATAKPNC0ENTU1N H

KATAKPEC0ENTAUJN K

Varron. fr. inc. p. 337 ed. Bip.. quod vel ad suasiones vel ad oraiiones Varronis pertineal utile] f. ut illo qiiam] quae B a*(b) K 12 Canutins GL, quae forma nominis et ipsa in lapidibus invenilur v. Murat. 355, 2 ; Cannutius ibid. 1728. 6 Carmutiae Grut. 872, 4 Murat. 535, 5; 1395, 8; 1780, 16 canucius D C. Antonius Barlhius advers. IHI 5 ad P. Cannuti Ciceronis aequalis {cf. Cic. Brut. 5 6 , 205 et II. Cluenlianae ab Orellio in onomaslico Tull. II 128 II.) orr. praeeunte Falstero mem. obsc. p. 37 Jiunc 1. hire suo rettulit Meyerus I. I. p. 397; cur vero orationibus Stilpicianis a Cannutio conficlis

(cf.

Cic. Brut.

I. I.)

eum tribuerit

haud perspicio

rop p r a e t e r Dd

13 am-

mirari GL ut] nt L non K et edd. ante Pulschium uictam GLK actam] ** (ac ni f.) L contempnere in loco mutilo mutare non ausus sum condemnare G comlemnari L contempnare K non contempnere Lips. 1. 2 Krehlii, Krehlius contemni a Putschius non contemni Meyerus, f. non tempncre Rr

14 ammirari G

0AYMAZECTI D OAYMAZECTE / / ZAIMAZECTI GL TAIMATECTI K

9, 20

puplicis G

lateris GL

0

OAVHAZECTI

Cic. pro. Mlir. Or.

382

PRISCIANI INST.

p. 792 P .

p . 3B0. 70 K.

r i s l e s t a t a s u n t o i n n i a , ' t e s t a t a ' p a s s i v e , iiaqtvqi]&mna. A el i n s : i n p u b e s libr i pe n s esse n o np o t c s t n c q u e a n t c s t a r i , nQodiafiaQ•tvQfi&rjvai.' C a t o iii I I I ! o r i g i n u i n : d u o e x u l e s l e g c p u b l i e a e x e c r a r i , p a s s i v e , uuraQad'Tjvcti. S a l l u s t i u s in I I I h i s t o r i a r u m : a t L i i c u l l u m r e g i s c u r a m a c h i n a t a f a m e s b r e v i f a t i g a b a t , {macbi-5 n a t a ' p a s s i v e dixit. M e t e l l u s N u m i d i e u s i n o r a t i o n e , q u a a p u d p o p u l u m G. M a n l i o t r i b u n o p l e b i s v e s p o n d i t : n a m u t a l i i s pier unique o b v e n i e n t i m a g i s t r a t u o b m e t u m s t a t u a e poilice{ a n t u r , p a s s i v e , enuyyehd'coGiv. r e o r ' quoque et cve|reor' et csolor'. an

1

OYPHGNTA.

testata passiue K

passiue B pasiuae G

L MAPIYPHTENTA G MAPIVPNEENTA H MAPICPETENTA K

MAP******** Rr MAPTYPHTENTA Aelius] i. e. C, Aelius Gal-

las in libris de verborum, quae ad ius civile pertinent, significatione. C. Aelius Lachmannus ad Gaium I 119 el in Zeilschrifl f. gesch. Rechlswissenschafl XI p. 116 sqq. et Gelius eerie h, quae manus cum olim mihi visa esset pr. m. vestigia presse seqid (v. len. A. L. Z. 1844 p. 728), libra ilerum inspeclo C lilerae similem quidem duclum in H exaratum fuisse etiamtunc agnovi, num. ipsa C scripla fuerit, pro ' certo affirmare hand audeam. melius RDGLK Heidelb., quod pro Aelius posuit cod. Guetf. Quint, insl. I 0, 36. M. Liuius B Liuius in D ascripsit Bongarsius, manlius Caroliruh. 2. Laelius Lipsienses Krehl\i M. Aelius it 2 inpubes] ex com. h impubes GLK libri*s pens(s) H libi't peiii;s D libri penisise non G nou est neque L TTPOAIAMAPH E TYPHTENAI RR TTPOAIAMAPTYPEOENAI GL TTPOAIAMAPRYEPHOHNAI K TTPOAIA. MAPTYPNENNAI

/ / TtQOgSiaaaQrvqrj&ijvai Salmasio praeeunte Lachmannus in actis I. p. 117 sq. 3 Galon, orig. [ill p. i l l Kr. fr. 89 p. 282 Roth. fr. LXXXV p. 54 ll'r. legem L publicam L puplicam GK lege publicati et execrati Wagenerus, tadie respondens quaeslioni Wolfianae ad or. de domo sua e. 8 propositae execrari] rd exsectaii h et execrassi R et execrari* B et exsecrari HG et exeerari DLK execrati 3 4 KAOHC TAPAOHENAI RR KATAPAOENTEC DFF KATAPA0HNTEC GL

KATAPAOHTEC K KATATTPAGENTNC

B f'avens aliquatenus coni. Wagenerianae Sail. hist. Ill 38 p. 222 Kr. HI] Debrossius (fr. Ill 114), cuius tamen rationes iure suo impugnavil Kritzius de C. Sallustii Or. fracjmenlis a C. Debrossio in ord. digestis p. 42 sq., Gcrlachius in ed. Sal. a. 1832 p. 223, 20 cf. tamen eundem p. 223 ed. a. 1852, v. Kritzium et ad h. I. p. 223 et ad fr. lib. II 48 p. 1,34 sq. II. libri ad RBDH 5 Lucullum] rd luculum RDHGK luculi L macliiiianta H post machinata: fames — machinata om. B 6 de Q. Caecilii Melelli Nianidici or. qua apud populum G. Manlio trib. plebis respondit v. Meyerum I. I. p. 273 sq., qui coll. Sail. lug. c. 73 docuit or. hanc dictam esse adversus Manlium Mancinum tr. pi., quern tamen C. non Cn. nominare debebat ex consenlienlibus librorum Gell. VII (VI) 11, 2 el Prisciani leslimoniis, quibus I. Sail. I. accedil Paiis. z Gerl. metellins L immediuus GLK ap ill populum G 7 populos II Manlio] cum mullis libris Sallustianis el Gellio II. II. cod. Prise, bibl. Genof. Paris, saec. XI a Duebnero in Meyeri orr. R. fr. ed. Paris, p. 20o laudalus, edd. ante Krelilitun omnes manilio libri Prisciani et mei et Krehliani omnes cum nonnullis Sallusli coild. (mamilii, mallii etc. ah), Krehlius 'non ignorans, Mamilio nomen fuisse isli tribuno plebis'' TII.P./? aliis] alius unus Kreklii, ex quo libro alias laudat el probat Meyerus I. I. p. 274 9 passiuae L rmi'i'iN -A"

8 obuenienienti H 'ajjaduenienti?' Meyerus

nig traclu'i

E EnArreAOUiNciN B TTATTHAHUICIN r EnArrAowciN G ErrArrAoociN L ETT\rv e r e o r ] queror RDH quaeror B. at uereor GLK h. I., libri omnes supra

§ lfi idqite loco Afranit idhilo leslalur Gell. XV 13, 1 el 3 ; exemplum eerie eiusdtm usus ad. i|iicnii' pcrtinens mm novimns. cf. Slruviitm ub. die kit. Declination und Conjugallon p. 116 sq., r/iii reor quoque et queror ct solor pro insiticiis habet. queror et uereor h post soliir: passiue proferuiitur add. r

LIBER VIII 16—18

383

p. 792 P .

p . 370 K-

C i c e r o ad N e p o t e m : h o c r c s l . i t e r a t e t i a m , u t a t e f i c t i s dcrer

donis,

habet

ultro appetitur, qui est pauper aspernatur,

ovdevsttai. stectata

' a d g r e d e r e r ' passive

Nepos:

aedis

Martis

dixit,

EVSSQEV&W.

est in circo

Flaminio

archi-

E n n ius: adsectari

se o m n e s

eupiunt,

' a d s e c t a r i ' passive, u%oXov&sis&ai. A l p h e n s p h i l o l o g u s :

Thcmisto-

c u m a f o r m o s o a d s e c t a r e t u r , passive, -tjxolov&siro.

lotius: ftevta.

qui

passive, &•-

a b H e r m o d o r o S a l a m i n i o , 'architeclata' passive posuit, UQ-

%t,Te%Tovsv&ei(]tt.

c.les

adgre-

in eodem:

omnia

argumentata

Caelius:

noinina,

ex s c r i p t i s

c

Aufus-

argumentata' passive, niatco-

a o r u m , qui veri a r b i t r a n t u r ,

pas- 18

s i v e , vrtoXaupdvovtcu. Verrius: Blanditusque labor molli curabitur arte, ' b l a n d i t u s ' , xolcMsv&sig, passivam h a b e t h i e significationem. A s i n i n s m P o l l i o : seel c u m o b e a q u a e s p e r a v e r a m d o l e b a i n , c o n s o la b a r

Or.

1 Cicero om. G Ciceronis ad Cornelium Nepolem epp. ex lib. inc. fr. 1 p. 402 restiterat] I resteterat GL restarat d factis B aggrederer GLr aggreili-

rer K

2 aggrederer GLr

A 0 ENEAPEYTUJ DH ENHAPHVTUJ Rr ENEOP-

aggredirer K

TYTUJ A" ENEAPTYTUJ L ENEATTITH) G

3 pauper] asper BDHGLK

Ciceronis ad CorneKum Nepolem epp. fr. 2 I. I.

del. g

passiue add. b passiuae DH

EziuYen-

IT

NHVOAI Rr EZOI'GENEITAI K EZEIOENEITAI G 4 Cornelii Nepotis fr. e.remplorum libris inseruit RolMus Aem. Prob. p. 179 fr. 13 aedes D flamminio BDHGK el in h ta sa a lilura L arcitecla Bb 5 ermodoro L ermodro G liermedoro b **Iominio Rr T

salamininio B solamino G

architectata] rb architecta RB

T

E

APXIQEK6U)NHY0EICA

Rr APxiTeKTONeioeicA B APXITEKTONYEIOA GL APxn-EKTONYcisa K APXITEKTONHVEEICA I

6 Ennius] inc. libr. rell. IX p. 175 Void. assectari GLr

AKUIAOYSEICOAI R

7 assectari GLr

8 adseeaii R

AKOAOYOEICOAAI GL AKOAOYHEICEAI II AKAAYOEI-

CIIAI K AKOAOieeicoAi B Alplieus philologus] Ateius Philologus rede, ut arbitror, Osannus anal. crii. p. 60, ipse quidem statim in alia omnia abiens AAplieus K 1

li

philosogus Rr phisologus B temistocles R temistocles D temestoclcs GLK assectaretur RGL post passiue: rjnolov&sito — passiue om. R add. r

9 IIKOs

AOYOHITO B EKOAOYOHYTO T EKOAOPECTO G EKOAOl'eStO L EKOAONECTO K

Dd Aufaustius L p.

25

Aufustius]

Aufui'tillS

cf. Paulum Festi p. 9 4 , 16 Falstcrum mem. obsc.

1 0 TTICTOGENTA GL TTICTUIOIINTA R TTYCTUJOeNTA B U1CTOEENTA K

11 Cop-

1 ius BDHGLK Caelii Anlipatri hist. fr. lib. inc. reliquiis post altos inseruit Krausius I. I. p. 193, libro primo iure suo Rolhius I. I. p. 314 fr. 3; inter M. quidem Coelii Rufi fragm. inc. collocavii Meyerus 1. I. p. 469, ut tarnen ipse alteram sententiam praeferendam esse censeret qui] q GL veri] uereris B 12 YTTOAAMA no BONUJNTAI R Y0OAAMBANONTAI D YnAAMBANONTAI G OTraABANONTAy L CTTOAMBANONTAI K

de Ferrii Flacci versu cf. Od. Muelleri ad Fest. praefat. p. XVI n. 1

14 KOAA-

E Keioeic B KOAAKEYOIO D KOAAKEYTIC Rr

Asinnius DH assinius LK

KOAAKEYGO H KOAAKEYEO GK

assinnius G

praeeunte Tkorbeckio in comm. de C. Asinio Pollionc 0

p. 80 Polionis oratiomm fragm. inc. inseruit Meyerus I. I. p. 495 15 pallio Dd spera*ueram B oonsulabar GL post cousolabar: ob — cousolabar om. G ab ea quae touui (sic) add. g

384

PRISC1AN1 INST.

p. 792.91 (93) P.

p. 370. 71 K.

o b ea q u a e t i m u i , eniin

haec

turn

c

consolabar' passive protulit.

non

Qsircti, passive dixit.

ita n u t r i c a t a ,

Appius

'commentus' pro

c

incognita,

impe|trata' passive ait.

nomine

obliscere

c o m m e n t us

aeaocpLGjievos. V a r r o :

ansa p e t u n t u r turn

cum

1 is

Consectari 5

cdhsectari'

miserias,

neclibensaeque, Vestales

consccuta

si

5

incesti'conpertae

negleguntur,

P. A u i ' i d i u s :

contestatur,

'contestatur', (ICCQTVQUTUI,, passive posuit. Vxorem t u a m

paupertas

u t m i n e c o n s p i c a t u r , &ew-

Caecus:

Ami c u m c u m v i d e s , Inimicussies

Varro:

quis

atque

'consecuta'

alio

o 1 im

vocitatur

vocitabalur,

La||berius:

,n

e t meam> n o v e r c a m a p o p u l o

lapidibus

video,

passive posuit, dtcoKeo&ou,. C u r i o :

eum

tam

inviiliosa

1 ob] dh ab DHKg quetenui Dd tonui LKg consolabar om. B consulabar L I'arron. fragm. inc. p. 337 ed. Bip.; pertinet f. ad libros de vita populi Romuni pauperis B 2 tam K conspiciatur B OEUJPHITAI R oeutr-iTAi B ECTOPITAI GLK 3 apius GLK eecus D Appi Caeci fragmentum ad'carmen' a Cic. Tusr. dis]}. IIII 2, 4 laudatum rede rettulerunl Niebuhrius hist. Rom. Ill 307, Saalius de Appio Claudia Caeco Colon. 1842- 4. p. 25, ad quod 'sentenliarum' titulus a Feslo p. 317 a , 24 servatus sine dubio pertinet 4 obliscere] Fleckeisenus obliuiscei'e liliri 'fort, miseriai' Fleckeisenus miserias ex inimicis; si est commentus, imperulivum in to latere cetisens in extremo vocabulo (caeco sc.) Duebnerus in Meyeri orr. R. fragm. ed. Paris, p. 10 5 Inimicus] amicus Niebuhrius I. I. obsequente Saalio sies] H si es rell., Niebuhrius post commentus vocc. nee libens aeijue commentus om. libri Krehliani et mei-praeter B; extant in edd. ante Krehlium (aequae (3 Putschius) nee libens aequae comti' post caeco praebet Wallrafianus 6 asoocpiGjisvog] scripsi. caeco. icMENOC B ceco. vel caeco. rell. caeco 7ZS7tlaofisvog 2 graeee itETilaafisvog Saalius I. 1. Varron. fr. inc. p. 339 ed. Bip. incesti] rb incest* B incerli RL compertae Ausonius Popma Varr. opp. p. 443 ed. 1001 conpertas ff conn g

peratas h compertas libri rell. 7 consecutari ecleguntur Rv 8 pro] per r publius p Gg P. Aufidiiis] est aut Aufidius Tucca aut Aufidius Namusa, qui una laudantur a Pomponio digest. I n 2 , 44; Tuccam significari putat Husckkius Zeilschrift f. gesch. Rechlswissenschaft X 340. ceterum in transcursu lieeat annotare in I. Pomponiano, aliis etiam difficultatibus laborante, prava distinctione peccari, si vel Gaius, Ateius Pacuvius, vel fiaius Ateius, Pacuvius, vel Gaius Ateius Pacuvius, Labeo Antistius, Labeonis Antistii pater scribalur: dis'iinguendum enim est Gaius Meius, Pacuvius Labeo Antistius, Labeonis Antistii pater; de Pacuvio praenomine Mommsenium unterilal. Dial. p. 284 sq. coll. inscr. regn. Neap. Lat. 276. 389. 5567 laudasse sufflcit; ad ipmim vero hunc Pacuvium Labeonem sine dubio scripta erat Sinni Capitonis epislula prima, leste Gellio noct. Alt. V 2 1 , 1 0 , ubi de nominis corruptela et alii cogilarunl et equidem olim (Sinnius Capito p. 12 n. 14) perperam cogitavi alius L uocatur (i '.) cum om. G lis] {sive stlis) Husckkius I. I., qui de loto h. I. cf. ibidem p. 339 sqq. biis in litura r iis DK his BHGL 10 tMtgrvQeiTcu] MAPTYPIIETAI B om. rell. post posuit: 6V[I,IIUQT;VQ£IXUI 2. in edd. totum hoc e.remplum Laberiano postponitur Laberii fragmeniis h. I. inseruerunt Stephani fragm. vet. poet. Lai. p. 144, Zieglerus de mimis Rom. p. 53, qui h. 1. ad Laberii Alexandream a Gellio nocl. Att. XVI 7, 13 laudatam referl. lauerius libri Laberii fr. inc. 6 p. 217 Bth. X p. 255 Rihb. qui: uxc'irem tuam et meam | Nouercam a populo conseetari liipidibus | Video 11 it om. B

13 AiuiKECT.vi RD AIOKECTAI GL AIUJKECTA H AIOKECTAU K

Curio]

scrips}. Curio, cupio JJ/is. uterque leste Krehlio, amis fides tamen eo sublevalur, quod 'Edd. I'en.' {i.e. 1 el Localcll.' a. 1496 v. eins praef. 1 p. XV) el ipse Curio praebere dicil: mini 1 eerie Cicero. (Uipio el simililer edd. quolquol inspexi omnes el 'sic (cicero in my. add. h, sup. Jin. Caroliruh.) h Caroliruhensis alter, cupio H rell. addendus igi-

LIBER VIII 18. 19

385

p. 791 (93) P.

fortuna

p. 371 K.

c o n p l e c t i , passive.

S t a b e r i u s de p r o p o r t i o n e : n o n e s s e

p o s i t i o n e s r e g u l a e , a q u i b u s in l e r d u m a n a l o g i a GvMHpavTEitcii,. Si s e n n a : carnificatus

vitam

a i n i s i t , 'carnificatus'

5 c e r o in o e c o n o m i c o :

calumniatur,

c u m do l o r e e t i n s i g n i

c r u c i a t u 19

[id est] §aaavia&e[g [ainisit].

h o m o ex eo n u i n e r o h o m i n u m ,

n o s h o c n o m i n e d i g n a n t u r , at,iovvxai,

passive.

Ci-

qui a pud

Horat.ius

carmi-

q u e i n ill a e f e m i n a e

despi-

n u m libro I: bellaque

matribus

D e t e s t a t a. loQuintus cari

Pompeius:

ausae

sunt.

me miserum,

'despioor'

commune

accipiebant.

Curio

nusquam tlemolitur, nusquani exoneratur pecunia, passive dixit.

Terentius

pater:

'demolitur'

in P h o r m i o n e :

Meditata mihi sunt omnia mea i n c o m m o d a , is fisfislszfjjxeva, mitum

habet

' m e d i t a t a ' passive dixit. quiddam

Nigidins: oinne pecus

in se f e r u m ,

indo-

s e d t a m c n ea n a t u r a e s t ,

lur hie locus videtur C. Scribonii Curionis C. f. C. n. reliquiis a Meyero I. 1. p. 481 sqq. collectis, demcndus fragmentis Ciceronis (Jibr. inc. var. fr. 6 p. 581 Or.), astipulante ipso Orellio 1 furtuna GLK complecti RBDLK Staberius] est is Staberius Eros laudatus a Plinio n. h. XXXV 58. 199, Suet, de ill. gramm. 13, ubi perperam Staberius Hiera nominalur in plerisque edd., Frontone p. 40 Nieb., qua de re nimis dubitanter loquuntur Lerschius rdm. Diorlhosen p. 10 sq. (Mus. des rhein.westph. Schulma'nner-Vereins III 1845, p. 236 sq.) et Graefenhanius hist. phil. II 233 Staberius Lerschius I. 1. stauerius libri proportione] d cf. G. I. Vossium de analogia ITT 6 p. 750 Ecksi. Lerschium Sprachphilosophie d. Allen I 157 porportione R portione DGLKr portione de portione H 2 positionis GLr calumpniatur R 3

CYKU)<(>ANTEITAI Rr CYKOc()ANTITAI B

CYKO<}>ANC|)EITAI D OYKO())ANEEITAl H CIKO()>AEEITA

K CIKO<(>AEEITA GL L. Cornelii Sisennae historiar. fr. inc. v. Krausium I. I. p. 316 Rolhium I. I. fr. 20 p. 377 4 amissit LK id est] id L Id est carnificatus B

BACANICTEIC R BACANIOEEIC ff EACANYCOEic K

Cic. oeconomici fr. 2 p. 472 Or.

amisit om. HK

amissit L

5 eoconomico B oieonomico H aequonomico GL n

ui

numero] d numerum D 6 dignatur Dd azyoYNTAi Rr AZIOYNTAI GL ATIOYNTAI K Horalius] d Oratius D Hor. carm. I 1, 24 sq. 9 detestata svmt d 10 Q. Pompeius aut cos. a. 141 a. C. (v. Meyerian I. 1. p. 198 sq.) aul Q. Pompeius Rufus cos. a. 88 (v. Meyerum p. 337 sq.) ponpeius H me miserum] b miserum B miserumq. mille GL misserumq. mille K ille RD femine R 11 Curio pater] C. Scribonius C. f. Curio, cos. a. 76 a. C. v. Meyerum I. I. p. 347 sqq. ibique inc. or. fragm. p. 353 12 demollitur K numquam r exhonoratur B di

13 Terent. Phorm. II 1, 18 mihi BK

incommoda mea H

TEMENA B MEMEaNTEMENAI

formione D formine H

14 metata K

TE 15 MEMEAHTEMENA DH MHMIIAHMHNA Rr

H G MHMEAHTEX+NAI ( E ) L

MEMEANTEMENA K

sunt MEMEAE-

P. NigidU

Figuli fragm. ad eius de animalibus libros probabili coniectura rettulit Rutgersius var. led. Ill xvi p- 273, de quibus conferendus est Montigny quaestl. in C. Plinii Secundi nat. hist, de animalibus libros Bonn. 1844 p. 37 sq., docens mulla Nigidium e.v libris Arisloleliis de animalibus in usum suum transtulisse, quod me fugil de iisdem libris olim disputantem in libello de P- NigidU Figuli studiis atque operibus p. 42 sq. d

Nigidius] h Ni**tius H om. L GEAMMATICI LATINI II.

16 quidam Rr quicquam L

ferrunr/Jr 25

est

386

PRISCIANI INST.

p. 791 (93) P.

p. 371. Ti K.

u t c i c u r a r i e t do m i n a r i p o s s i t, deono&o&ui, passive 'doininari'. | L u c i u s G a e l i u s : u b i s e n a t u s i n t e l l e x i t p o p u l u m d e p e c u l a r i , unoavlova&ai. G a i u s G r a c c h u s : a e r a r i u m d e l a r g i t u r R o m a n o p o p u l o , 'delargitur' passive protulit. G a i u s M e m m i u s : q u a m s t u l t c c o n f i c t a , q u a m a p e r t e s u n t e m e n t i t a , iipevafisva. C i c e r o in M. 5 An10nium 1 i b r 0 I I : quern ipse e m e n t i t i s a u s p i c i i s v i t i 0 s u m f e c e r a t , 'ementitis' tysva&sisw. V i s e l l i u s : b o n a e r e s p e r i l l o s a r a r o i n i t i o e x o r s a e ad s u m m u m p e r v e n e r u n t , 'exorsae' id esl 'initae'. N i g i d i u s : e x p e r i e n d a r a l i o . A s i n i u s : c u i u s e x p e r t a v i r t u s b e l l o G e r m a n i a e t r a d u c t a 'ad c u s t o d i a m I l l y r i c i e s t , 10 2 0 ' e x p e r t a ' passive. A c c i u s : m u l t a i n v e n t a e x p e r t a q u e ex h o c s u n t b o n a . F e n e s t e l l a : f r u s t r a t u s i g i t u r a s p e , d e v i c t u s in c a s t r a s e r e c e p i t , 'frustratus' (Mxrctico&eig. L a b e r i u s : 1 cicurari] Rutgersius I. 1. p. 295 et eurari G curari rell. AEC+++ETAI R

AECTIZETA1 r AEOTI^ECTAI

G ACCTlj-ECTAI

AECTTOZECTAI BD

H AECTIZECTAI L

AECTT|EC-

TAI K dominari posuit BHGLrd dominari possuit K L. Coelii Antipalri aim. fragm. Kb. inc. p. 194 Kr. fr. 61 p. 321 Roth. Lucius] 1 Lucilius libri celius B coelius RHL caecilius L cocelius G Cecilius 1 2 depeculiari GL aTTOCYAOYOTAi r

ATTOCYAOCTAI D

ATTOCOYAOYCTAI H

qTTOCIAOYCTAI G

ATTOCTAOCTAI L

ATTOC*TAI R

ATTOYCAI K 3 C. Gracchi or. inc. fr. p. 246 sq. Meyer. Gaius] om. GLK g. D G. ff G. B graccus DGLK gracus H dilargitur Lips. 2 Krehlii, Krehlius, Ecksteinius ad Vossium de analogia III 6 p. 752 4 dilargitur ff Lips. 2 et vv. dd. cummaocime laudati C. Memmi fragmentum aut ad tr. pi. anni u. 643 (y. Meyerum I. I. p. 277 sqq.) pertinet aut ad 0. Memmium Gemellum (v. Meyerum p. 423 sqq.): utriusque fragmentis inseruit Meyerus p. 280 et 426, illius orationis pro se repetundarum vel polius huius pro se de ambitu tribuens G. B G. H g DGK g L stultae K 5 aperta RH sunt] quam K aementita D EWEIOMENA / / E»E**MENA R E<J>EIE.MENA r EIEYCMENA D EIEYEMENA GLK Cicero add. h Cic. Philipp. in M. Antonium or. 1 1 3 3 , 8 4 quam diu tu voles v i t i o s u s consul Dolabella, rursus cum voles saluis auspiciis creatus. II 3 5 , 8 8 quod me d e e m e n t i t i s a u s p i c i i s . . . p u t a r e s esse dictii-

rum.

ex utroque loco Priscianus exemption allatum ex memoria procudisse videtur

marc L

6' antonipum H antouio B

ciosum DH

qu* Rr

auspitiis Rr

7 WEIC.OEYOIN H IEYOOEICIN D TEVCOEICIN

GL

vitiosum] d ui-

TEYaeEioiN K

Vi-

selli locus cum C. Gracchi, C. Memmi. M. Ciceronis fragmentis coniunctus ad deperditam quondam orationem C. Viselli Varronis, cuius oratorios laudes serva.vit Cicero, eius consobrinus, in Bruto 76, 264, quam ad rheloricum Fiselli cuiusdam opus a Quintiliano inst. or. VIIII 2, 101. 107; 3, 89 commemoration mihi videlur pertinere. rhetori tribuit

Falsterus

mem. obsc. u

p.

123 8 exorse id est

inite Hh e x o r s e i n i t e i ? exorsae ini~

tiae Rr peruenerint Dd exorse inite Hh 9 P. Nigidii Figuli fragm. incertis inseruit Rutgersius var. led. Ill xvi p. 288 experta GLK C. Asinii Polionis orationum fragmentis hoc tribuere videtur Thorbeckius de C. As. Poll. p. 80, historiis praeeunle Falstero mem. obsc. p. 23 recte assignat el ad Tiberium refert Meyerus I. Ip. 501 Asinius] r asinnius RBDH assinius GLK 10 yllirici R illirici DHL ilirici GK 11 Accii fr. trag. inc. 30 p. 253 Bth. XXUI p. 191 Ribb. 12 Inuenta multa Bolhius inuentaque expertaque K 13 L. Fenestellae epitomes fragmentis 'libero quodam arbitrio', iusto scilicet argumento destilutus (cf. sobriam de hac epitome Mercklinii de Fenestella hist, el poeta Dorpati 1844 p. 5 sq. disputalionem), haec verba inseruit Poethius in diss. de Fenestella hist, scriplore el carminum Bonnae 1849 fr. 32 p. 55 sq.; ad ipsos annales quominus perlinuerinl certe nil obslal flnistella GLK a spe deuictus in mg.

Rr

K

recipit GLK

14 MATAIOOEIC GLK

TEIC MAOATUJOEAYC

Laberius] Slephani frugni. vel. poet. Lat. p. 145 lauerius BDIJGLKr lenerius R Laberii Alexandreae hoc quoque fr. tribueral Zieglerus I. I. p. 54 Laber. fr. inc. 7

LIBER VIII 19 — 21

387

p. 791. 92 (793. 94) P.

p. 372. 7S K.

frustramur, inridemur. V a r r o : ab a m i c i s h o r t a r e t u r . S u e t o n i u s in VIII p r a e t o r u m : f a s t i d i e s s u n t , q u i b u s i u s f a t u r , i d e s t d i c i t u r , ut n e f a s t i , q u i b u s n o n d i c i t u r . V i r g i l i u s in b u c o l i c o : || s N u n c o b l i t a m i n i t o t c a r m i n a , vox q u o q u e Moerini Ipsa fugit, 'oblita' passive dixit. , H o r a t i u s in II | c a r m i n u m : nulla decempedis Metata p r i v a t i s opacain 10 P or t i c u s e x c i p i e b a t a r e ton. similiter protulerunt tam in activa quam in passiva significalione: 'tutor', 'vador', 'venor', 'velificor' - unde i u v e n a l is in I I I I: V e l i f i c a t u s A t h o s _, 'vociferor', c veneror' - V i r g i l i u s in I I I A e n e i d o s : 15 c u r s u s q u e d a b it v e n e r a t a s e c u n d o s _, e confitcor', 'tueor', 'aggredior', 'stipulor'. in quo iljud quoque est ob- 21 servandum, quod activa signiflcatione quomodo passiva ablativo coniungitur, ' slipulor a t e ' pro ' inlerrogo t e ' el ' interrogor a te', quomodo dicimus 'quaero a t e ' pro 'interrogo t e ' , quamvis sit activum. l u v e n a 20 Ms in I I I : Q u a n t u m v i s s t i p u l a r c ct p r o t i n u s a c c i p e , quid d o , Vt t o t i e n s ilium p a t e r a u d i a t , subauditur ' a me stipulare'. ecce hie active, S u e t o n i u s autem passive protulit in M i l p r a e t o r u m : L a e t o r i a , q u a e v e t a t m i n o r e m a n n i s p. 217 Both. XI p. 255 Ribb. 1 irridemur RBHGLKd 2 Varron. fr. inc. p. 339 ed. Bip. in ab amicis LK in abamacis G Suetonius in VIII praetorum: Suet. fr. Ill 67 ed. Wolf., ubi hoc fragmenlum ad lib. XVIII § 149, fragmentum libri quarli praetorum Suetonii ibi I. ad nostrum locum refertur Seutonius H pi'aetonim] hk paet*ornm H praetorum K pratonmi Baehrius Geseh. d. rom. Lit. II 160 ed. terl. at v. § 21 et lib. XVIII § 149: nam Iribus his locis et libri in praelorum titulo conspirant ipsaque locorum argumenta huic titulo respondent 3 fasti — bncolico in lit. b (ut — dicitur post dicitur om. videtur B) 4 Very. eel. 9, 53 sq. hi

'I-

5 oblita Pal. in. all. oblit* m. pr. mi Rr uox quod mouerim Med. Moerim] d moerin DLK moerom B 6 Ipsa fugit] lam fugit ipsa Vergilius fuit B digit ++* (git) H 7 Hor. carm. II 15, 14 sqq. oratius K U. GL sermonum B i

8 decempedes GLK . 9 metatam B priuatas H 12 •/•ncnor Y ' u a ( l " r Hh velificor] rl felificor R u+**ificor L hm. sat. IIII 10, 174 III. RBHGLK 14 uociferorr et ex ueciferor corr. BK uocifenor R Verg. Aen. Ill 460 IIII. k e

v

iimeidos Hh 15 cursosque Rr dauit B 16 confeteor L tueor add. b aggredior ante tueor in mg. add. K adgredior BDHG seruandum G 17 ablatiuae It coniungitur ex coniunguntur corr. H coniunguntur RB coniungnitur K 19 hm. sal. Ill 7, 165 sq. 20 IIII RD 21 quamtum D uis spscr. in L quid do eliam luv. Pith. m. pr. quod do rh ami Iuv. Pith. m. alt. el dett. plerisque quiddo vel quiddam al. 22 audiatur subaudiatur B 23 a me stipulari D suaetonius K Suet, praetorum IIII: Suet, fragm. Ill 66 ed. Wolf. autem om. K 24 FFII] d III. D

25*

388

PRTSCIANI INST.

p. 792 (94) P.

p. 371). 74 K.

v i g i n t i q u i n q n e s t i p u l a r i , iTtsQmraa&ai.. L i v i u s in XXXIX ab u r b e c o n d i t a : nee alieni m o m e n t i s animi circumagi s t i p u l a r i q u e i r a t o c o n s u l i t r i b u n u m p l e b e i . P l a u t u s in c i s t e l l a r i a : Me r e s p o n d e r e | p o s l u l a s : i n i u r i u m e s t , S t i p u l a r i s e m p e r me u l t r o o p o r t e t a v i r i s , 5 Eum quaestum facio, nil viris p r o m i t t e r e , active dixit. idem in P s e u d u l o : Minae v i g i n t i s a l v a e et s a n a e s u n t t i b i , H o d i e quas, a b s t e e s t i n s t i p u l a t u s P s e u d u l u s . idem in r u d e n t e passive dicit: 10 Ni dolo m a l o i n s t i p u l a t u s s i s sive e t i a m d u m s i e m Q u i n q u e et v i g i n t i a n n o s n a t u s . 22 sunt vero alia ex supra dicta forma (id est deponentium), quae passivam solam habent signiflcationem: e nascor a t e ' , 'orior a t e ' , 'patior a te', c mereor a t e ' , idque ostendit coniunctio casuum. nam quae vim activam 15 habent, genetivum vel dativum, pleraque autem accusativum casum assumunt, ut 'misereor tui', 'medeor' et 'medicor tibi' - dicitur tamen et 'medico' et 'medicor' et 'medeor t e ' . V i r g i l i u s in I g e o r g i c o n : S e m i n a vidi e q u i d e m m u l t o s m e d i c a r e s e r e n t e s . idem in II g e o r g i c o n : 20 1 uigeuti G EizsQatuGd'ui] B Putschius, om. rell. lac. in 1fcrjrsiG&ai,2 snsqeo& 3 idemque voc. variis modis corruption praebenl edd. sqq. Liv. a. u. c. lib. XXXVIIIl 5, 3 XXXIX KreUius cf. I. F. Gronovii et Drakenborckii ad Liv. I. I. 0

annolt. XXXIIII Caroliruh. alt. XXXIII libri rell. alienis codd. Liv. 2 mementis A' circuagi GLK adstipularique Livius indeque Ecksleinius in ed. Voss. de anal. Ill 6 p. 759 3 consul GLK tribunum] cum Livio 1. F. Gronovius ad Liv. I. I. no m

tribune), ni. RDG tribuno m. plebei 'agnomen'' plebei § 29 aslrabae s.

tribuno. m. L tribuno ma» H tribunum nomen (sc. tribunum) B plautus K, unde homo quispiam doctus coniciat Marco suo Plaulo f'uisse plebis v. I. libror. Liv. Plaut. cislell. fr. v. lib. Ill clitell. fr. 24 p. 435 Both. cf. Ladenigium mus. phil. Ill 529 sq. e

Plaustus B 4 mores pondere Rr 6 questum RDHL niliil libri viris] r iuris ni f. (nam hue pertinere videtur haec v. 1. in schedis meis, non ad viris v. praeced.) R uires HGLK iures D 7 Plaut. Pseud. 1111 6, 6 sq. (a. 1068 sq.) in ipseodolamine. XX GL Pseudulo] h pseudolo DH pseudulo minae] k pseodo lumine K 8 salue et sane H sanae et saluae Plaulus tibi sunt H a te L aps te {vel abs te) inde est instipulatus libri Plautini aps ted est stipulalus Ritschelius instipulatur GL pseudolus RBDH psedolus GL 10 Plaut. rud. V 3, 25 sq. (v. 1381 sq.) dixit DHG 11 sive] su G niue Plautus etiamdum siem em

etiam Vet. Dec. etiamdum hau siem duce Acidalio Fleckeisenus

si** Rr si*m (e) L

pro sim

siriem Kk 12 quenque K 13 De deponentibus passiuis et de deponentibus actiuis L deponentia D 14 significatione B 15 idq. h id* H nam quae] r Namre

que RB actiuam uim L 16 adsumunt B 17 miseor H miserior GK et medico et medicor] h cf. § 25 et medico RHGLK et medicor r 11 sq. et medicor et niedeor et medico D "te" et medico et medeor K 18 et medeor om. GL medeor o

adras. in B Very, geory. I 193 in I. in georgicon K 10 elquidem D multos] sic etiam Pal. m. ait. inulos m. pr. 20 Very, geory. 11 135. sic etiam Fr. (defiu. Pal. Rom.)

LIBER VIII 21 — 23

389 p. 374. 75 K.

p. 792 (94). 95 P.

e t s e n i b u s m e d i c a n t u r a n h e 1 i s, dativo casui coniunxil. idem in V I I : Sed n o n j j D a r d a n i a e m e d i c a r i c u s p i d i s i c t u m Evaluit. 5 T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : Quas, cum res adversac sient, minus mederi p o s s i s . , 'loquor verbum', 'precor deum'; quae vero passivam, ablativum cum ' a ' vel ' a b ' praepositionibus vel dativuni, ut 'nascor a t e ' et 'tibi'. sunt etiam ex his quacdam, quae absolute dicta non egent supra diclis casibus, 10 ut est 'labor', 'morior', 'laetor', 'glorior', 'tumultuor', 'vagor', c vaticin o r ' ; alia vero, quae, cum videantur aclivam habere constructionem [id est Svvxcc'giv] - nam genetivo vel dativo vel accusativo casui iunguntur _, tamen passivam vim intrinsecus, id est non alio agente, videntur habere, ut 'obliviscor tui' et 'te', 'misereor tui' et 'misereor t e ' . sunt alia, quae, 23 is si ablalivo iungantur, passiva sunt vel communia, sin per se pro|ferantur, absoluta, ut si dicam 'videor a t e ' , passivum est, sin 'videor esse bonus', ut signified TO 'SOKCO', est absolutum. similiter 'moror' commune est et absolutum; modo enim activam, modo passivam habet significationem, modo absolutam: activam, quando accusativo iungitur, ut ' moror t e ' - I u v e 20 n a 1 i s in 1111: mor an tu r P a u c i r i d i c u l u m et f u g i e n t e m ex u r b e p u d o r e m , T e r e n t i u s in A n d r i a : n e q u o d v e s t r u m r e m o r e r c o m m o d u m _, 25 passivam vero, quando ablativo, 'moror a te', absolutam, quando per se profertur. V i r g i i i u s in H I 1 A e n e i d o s : Q u i d m o r o r ? a n m e a P y g m a l i o n dum m o e n i a f r a t e r Destruat? i 2 casu* iunxit Dd R 3 dardaniilae GLk V 4, 3 formione DH § 143 sient lib. XVlll I.

coniuncxit B Very. Aen. VII 756 sq. VII] r VIII cuspidis] h cupidis H hictum Rr 5 Terenl. Phorm. 6 aduersae A. /. lil/n cum Bern//. Bas. aduorsae lib. XVlll I. cum Terenlio sint RDGLK sunt BH minus] paulo I. I.

cum Ter. mediri Rr 7 precor B passiua B passiuam RrG 8 De deponentibus absolute L 9 ex bis om. GLK ' 10 ut est om. GL est om. K De deponentibus passiii non ab alio L 11 quae cum] h qnaecumq. / / per ante actiuam del. K per actiuam G 12 CINTA|;IN RG CINTAZIN L De deponentibus communiter L iuni

guntnr Rr iunguntur L

14 te om. B

misereor ex miserior corr. K

et mise-

reor te] et miseror te Rg miseror te Dd misereor te H et te BGLK 16 ut dicam Rr 17 r,b Sonm] TUIAOKUJ Rr commune et GLK 19 luv. sat. I1II 11, 54 sq. 20 III DH 22 redicuhim HK et fugientem] Prise, hie et lib. XVIII § 288 cum Ubris aliquot dett. luv. reclani lect. servans effugientem (sic Pith.) vel fugienr

tem veil. codd. luv. 23 Ter. Andr. till 3, 24 Rr remoror B 25 quando iungitur ablatiuo h or

Aen. llll 325 sq. 28 distruat GK

27 mor K

24 quod om. Bas. moror ad te Dd

remorem 26 Verg.

l'

pigmalion RBHGK

pigmalion L

menia D

390

PRISCIANI INST.

p. 795. 96 T.

P. 375. 76 K.

et sciendum, quod in activis etiam et passivis verbis multa absolute sine coniunctione casus alicuius solent proferri, ut si dicam cdeo volente sanus sum et animo et corpore, nam et sapio bene ct video et audio acule'; quamvis enim nullum casum his adiunxi, plenam tamen sententiam demonstravi. hoc etiam in passivis, si dicam 'perturbor' et 'angor' et cfmdor' 5 et c mmpor', et non addam a quo. Sunt quaedam in o terminantia, quae, cum sint activa, pro passivis quoque solent poni, ut 'lavo', e tondeo', c duro', e calceo' pro Mavor' et 'tondeor' et 'duror' et 'calceor'. sed haec magis per ellipsin consuetudo proferre || tradidit. quod poetae quoque solent faccre, ut Virgi-10 l i u s in 111 g e o r g i c o n : incanaque menta Cinyphii t o n d e n t hirc.i pro e tondentur'. idem in II Aeneidos: Accingunl omnes operi p e d i b u s q u e r o t a r u m ]5 S u b i c i u nI l a p s u s , pro 'accinguntur' vel 'accingunt s e ' . idem in I I : et a n o x h u m i d a c a e l o Praccipitat, pro epraccipitatur' vel c praecipitat se'. 20 24 Sunt quaedam, quae, cum sint passiva, sine dubio | tamen inveniuntur ab auctoribus pro activis prolata, ut V i r g i l i u s : bcllantur Amazones armis, pro 'bellant'. idem in I I g e o r g i c o n : H o c p i n g u e m et p l a c i t a m P a c i n u t r i t o r o l i v a m , 25 pro ' n u t r i t o ' . vetustissimi autem multa sic protulcrunt confusa termina-

1 absulntae / /

2 coniunctione ************ (coniunctione) B

proferri solent

K 3 nam sapio B anrteo H 4 is Rr 7 De actiuis pro pass, uel lie actiuis quibns pro passiuis frequenter utuntiir auctores L 8 poni spscr. in K lavo] o

rh labo RBDH uel lano d tendeo Rr calcio GL lavor] rh labor RDH labor K liinor tondeor duror L 9 calcior GL ellipsin] r ellypsin B eclipsin RHG clipuclperapagopam sin I) eclypsin L eclipsin Kk 10 proferri BH poaete H quoque om. LK Verg. fjeuri/. Ill 311 .it/. 11 111^ K 13 Cinyphii] Vergilius (rinyphi' Mud.) cyniphii L cynyphii / / eyniphei R et in lilura d cyniphi B cyphini G CYNphi K liyrci RD hircis Horn, liirqui Pal. 14 tondentur] vd tundentur R tendentur D Verg. Aen.

e II 235 sq. 15 acuiriiint Med. 16 Subiciunt lapsus] d om. H s. t. D sed uel B rt GK rv L 17 Very. Aen. 11 8 .if/. IIJ eodem r 18 a] iam Vergilius umida Pal. Rom. Med. 20 pro pedpitatur R 21 De passiuis e contrarin pro acti uis A inueniuntur 1 ab / / 22 aurloribus] d autoribus D post Virgilius: in XI pictis add. d v. § 2fi Verg. Aen. XI (iOO 2-1 Verg. georg. II 425 cf. § 26. 77 et lib. XVIII § 29 25 pynguem A' placitam] rk placidara RBDHK cum aliquot lihn.i Verg. nutritor] k Med. c rtirr. nutritur cum Med. pr. ;«, Pal. GLK 26 uutriio] k nutrit GLK autem] tamen B

LIBER VIII 23. 24

391

p. 798 P.

P- 3T6. 77 K.

tione leste C a p r o : c adiutor' pro c adiuto', 'anclor' pro 'anclo' [pro 'perficio'], 'dcspolianlur' pro 'despoliant', e deproperanlur' pro 'deproperant', 'dispensor' pro e dispense*', 'delapidor' pro 'delapido'. sunt cliam quacdam acliva voce passivam significationem habentia el ex eonlra5 rio passiva voce aclivam, sicut supra dixiinus: 'timeo te, liineor a le', 'metuo te, metuor a te'. L u c an us in V: Dum m e t u a r s e m p e r t e r r a q u e e x p e c t e r ab omni. idem in I I I I : s ed r egna ti m entur io Ob ferrum. C i c e r o in 1111 T u s c u l a n a r u m : v e n i e n t i a m e t u u n t u r . nee minim hoc inveniri apud nos in his verbis, cum apud Graecos quoque tarn activum quam passivum ems significationis verbum accusativo casui coniungitur contra consuetudinem aliorum: dicunt enim ' q>o(ia 6s' KCCI *q>ofiov(i(u is ae\ sunt tainen haec eadem verba absoluta, cum non iunguntur casui accusativo, sed dative*, ut T e r e n t i u s in A n d r i a : eius vitae timeo. idem in eadem: ei m e t u i a C h r y s i d e . •20 Inveniiintur etiam quaedam passiva, ut supra dictum est, quae figurate accusativo cniiiunguntur, cum vidcantur agere ipsi, ad quos passivum refertur verbum - ut V i r g i l i u s in I I A e n e i d o s : I n p l i c a t ct m i s e r o s m o r s u d e p a s c i t u r a r t u s , hie eniin draconos agunt in fllios Laocoontis, et 'doceor rhetoricam', •25 c instiluor grammaticam', Mnoneor iustitiam'. idem in V I I ) : Co n s u r g i t s e n i o r t u n i c a q u e i n | d u c i l u r a r t u s _, 1 Capro] up. Osannum de Capro p. 15 sq. et anclor (a et b apr.m.

anolor pro anclo] K

pro anclo

profecla esse videntur) H anclo pro anclor d anclo et anclor perficior

BDGL et in lilura >• f. rede pro perficio] om. L pro perficio Dd pro perficio Hh perficior pro prrficio k 2 despoleant K depro*perantur(s) pro*(j>) deproperant H 3 dispensor pro dispeiiso ex dispense pro dispensor corr. L De pass, et actiuo in contraria lilteratura. L 4 etiam om, H habentia significationem L et ex eeontrario L 5 te et timeor GK 6 metno te metuor a te om. R te et metuor GLK Lucan. Phars. V 671 7 Dumetuar H expecter] b excepter ni /'. B exspecter G omni*(b.) H 8 Lucan. Pimm. III! 577 sq. I t Cic. Tusc. II1I 6, 11 III. L 13 coniungitur ex couiunguntur corr. H 14 contra] add. k in B

aliorum

Mii R 79

om. GK

<po|3o5 ae v.al] (|)OBOCEIC B

4>OBU)YMAI GL (JIUJBUII-

15 non couiunguntur G 19 ei om. Bag., praebent

16 Ter. Andr. I 3, 5 18 Ter. Andr. I 1, libri aliquot Terenliani ex reliquis cf. Benlh leium ad h. I. me* tui B a] in GLK eryside H chriside RB cliiside D rhrisidae GLd chriysidae K 20 De pass, pro actiuo iterum. L iiguratle R flguiatae K 21 quos] quod B "22 Verg. Aen. II 215 23 implicat RBDHGL morsu* H mursu G 24 Iiic] hoc B Laocoontis] rk laocoanlis R la*ocoontis(l) B. laocontis DHLS, lauoontis h rethoritam RDHGL rhelhorieam K retoricam r s

25 intituor Rr instruor B Verg. .len. VI11 457 GK induitur cum nonnullis Verg. dell. LK

26 tuuiquaque D tonicaque

392

PRISC1ANI INST.

p. 796. 97 P.

p . 377 K.

vel cum totum pro parte pati significatur, lit r abscidijiliir caput', 'Iruncatiir nares', 'caecatur oculos', cintenditur brachiaV Virgil i n s : i n d u t u s terga leonis, item in XII: formain a d s i m u l a t a C a m e r t a e . 5 V 25 Praeterea plurima inveniuntnr apud vcl.ustissimos, quae contra consueludinem vel activam pro passiva vel passivam pro activa liabent terminationem, ut c testo' pro 'testor' et 'opino' pro 'opinor' et c cunclo' pro 'cunctor' et f convivo'. pro 'convivor' et 'contemplo' pro 'contemplor' et 'consolo' pro 'consolor' et 'commoro' pro 'commoror' et 'auxilio' in pro 'auxilior' et c auguro' pro 'auguror' et 'auspico' pro 'auspicor' et 'cornmento' pro 'commentor' et 'crimino' pro 'criminor' et 'molio' pro f molior' et ' digno' pro c dignor' et * execro' pro c execror' et c epulo' pro f epulor' et 'lieiulo' pro Mieiulor' et 'luclo' pro 'luctor' et 'luctito' pro 'luctitor' et Muxurio' pro 'luxurior' et 'laeto' pro Maetor' et eludi-15 fico' pro Mudificor' et 'misereo' pro 'misereor', unde 'miseret' et c miseretur' impersonalia. Cicero pro L i g a r i o : cave te f r a l r u m p r o f r a t r i s s a l u t e p r e c a n t i u m m i s e r e a t u r , undo T e r e n t i u s inPhorDi i o n e : Miseritumest. h o r t o ' qiioquc p r o c h o r t o r ' et ' l a r g i o ' p r o ' l a r g i o r ' dicebant, communia. unde S a l l u s t i u s in I h i s t o r i a r u m : i g i t u r p r 0 s c r i p l o r u m b o n i s a u t d i l a r g i t i s . simililer proferebant pro 'aucupor', 'altcrco' etiam pro c altercor' - unde T e r e n t i u s in c

20 quae sunt venditis e aucupos Andria:

N

1 parte pa+ti(r) R capud D truncatur R 2 oculos ex corr. d +inteuditur K Virgilius] om. L in XI. add. Wallraf. DarmslJ". verba laudato, inclutus terga leonis rede rettulit Kreldius ad versus AIM. VII J366 sqq. lib. XVlil § 222 /., quern I. <•/'.: Ipse pedes, t e g u m e n torquens inmane l e o n i s Terribili inprxum sapta cum deutihus albis | I n d u t u s capiti 4 item] R idem »• rell. Perg. Aen. XII 224 cf. § 28 XI. BDHGLK 5 adsimulata] k assimulata CLr adsimiIata BK Camertae] rd Macrob. Sat. V 15, 11 Camert* R camerte I) cum nonnullis libris Fay. dell, et Macrob. Salisbury. camefTte H camerti Heidelb. cum Med. Pal. Rom. (j De his quae apud ueteres in 0 terminabantur similes per sqq. titulos addens I 7 vel activam] r uel autiua R passiva] r passiuam R vel passivam] r uel passiua R activa] r actiuam R 8 oppinor B et ante singula verba, uel

servato solum ct lnctito, inde a cuncto om. G inde a conuiuo L tic I o

li

0

10 eonsulo pro

rmisnlor GKk eonsulo pro consulor L auxior auguro K 11 ct auspico pro auspicor et au^nro pro auguror B auspicio cum typothela Krehliano H (?) 12 criinino pro critriinor] k cremino pro creminor GLK 13 exsecro pro exsecror G I I 11 (• iu10 pni lieiulor del. Slruvius iib. d. lat. Declination und Corijug. p. 98 pro lieulor K et luctito pro luctitor om. D et luctito pro luctor d 15 luxorio pro luxorior GK 17 inpersonalia B Cic. pro Ligario or. 7>, 14 Ligario] d licario DHGLK diario k cauete H cauete pro fratrum salute (saliitue K) GLK cauete fratnim pro fratres salute k pro fratri Dd 18 precantium] obsecrantium Cicero ut misereatur H miseriatur L misercat b cum /larle codd. ('Ac. Terent. Phorm. III 2, 10 in Heautontimommeno I. heautonl. Ill 1, 54 lacilc Kreldius I 20 miseritnm] B cum Tercnlio misertum rell. 2] largio*(r) pn> / / 22 Sail, hist. 1 I 30 p. 32 Kr. 23 delargilis 'GLK amipo pro aneipnr k 24 7V /'. Andr. 1111 1, 29

LIBER VIII 2 4 - 2 6 p. 797. 98 P.

393 p. 377. 78 K.

S c i o , c u m p a t r e a l t e r c a s t i d u d u m _, medico' quoquc, ut supra dictum cst, pro 'inedicor' - V i r g i l i u s in I g e o r g i c o n: S e m i n a vicli c q u i d c m m u l l o s m e d i c a r e s e r e n t c s _, 5 'amplexo' pro c ainplexor' - Q u i n t us C l a u d i u s in I I a u n a l i u r n : 26 c o n p r e h e n s a r e s u o s q u i s q u e , s a v i a r e , a in p i ex a r e . C i c e r o | pro C l u e n t i o : a u c t o r i t a t c m c e n s o r u m a m p l e x a t o _, 'ampleclo' quoque pro c amplector' et 'complecto' pro c complector'. scd et eorum et superiorum omnium usus tam apud C a p r u m quani P l i n i u m et P r o IO b u m invenies. passivas quoque pro aclivis vcl neutralibus vocibus ex contrario idem antiquisshni proferebant, ' c a r c o r ' pro ' c a r e o ' diccnles et f obsonor' pro ' o b s o n o ' et 'copulor' pro ' c o p u l o ' e t ' c a b - o r ' pro ' c a l e o ' , quorum auctores apud C a p r u i n legant, qui cos scire desiderant. similiter e compcrior' pro 'comperio' - S a l | | l u s t h i s in l u g u r t h i n o : s e d 15 e g o c o n p e r i or B o c c h u m m a g i s P u n i c a f i d e _ , 'nutrior' quoque pro c n u l r i o ' et 'bellor' pro ' b e l l o ' , ut dictum est, proferebant, unde V i r g i l i u s in I I g e o r g i c o n : Hoc p i n g u e m e t p 1 a c i I a m P a c i n u t r i t o r o 1 i v a m c nutritor' dixit pro c nutrito'. idem in X I : 20 pictis bellantur Amazones armis, < bellantur' pro 'bellant'. Sunt alia, quae, cum sint activa, in passiva quoque et absolute significatione inveniuntur, ut { r u o ' . V i r g i l i u s in I A e n e i d o s : totumque a sedibus imis 25 Vna eur u s q u e not u s q u e r u u n t . idem eius [compositum] passivum in XI dixit: c

2 supra nm. L Verg. georg. I 193 4 semiuaui equidem G 5 amplexo pro om. R add. r Q. Claudii annul, lib. II fr. p. 254 Kr. ft: 2
a

luuenes -j (-j add. »•) passiues lir 10 Passiua B 11 idem in lilura h cnreo pro careo B dicentes] d dicentibus D nbsonor] I obsosonor Ilr opsonor GLK 12 obsouo] / opsono GK opsono+(r) L caleo' pro Bb 14 conperior B Sail. lug. 108, 3 in IIII- iugurthino GL in III. iugurthino BH in III. iugurtino K iugurtino R 15 comprrior RBI1GL bochum GLK It) I'erg. georg. It 425 cf. § 24 18 placidam R nutritor] k nutritur GLK 19 nutriinr] k nutiitur GLK nutrito] k nutrit GLK Verg. Jen. XI 600 20 bellantur infra ar lin. add. K post bellantur: Amazones armis, bellantur om. R add. r mis K 22 alia quoque quae K iuueniuntur significatione G 23 inveniuntnr] b inueni+ntur (a?) B Verg. Aen. I 84 sq. (deficit Pal.) 25 '"'urnsque Dd eurus quae h

R notusque Rr nothusquc HGLK notus queruunt pro eruunt B tum] rhk om. RHGLK Verg. Aen. XI 279 sq.

26 composi-

394

PRISCIANI 1NST.

p. 798 P.

p. 378. 79 K.

Nec mihi cum T e u c r i s ullum p o s t e r u t a b e l l u m P e r gam a. T e r e n t i u s in e u n u c h o : p r o r u u n t se. tamen absolute quoque prolata reciprocam passionem (id est idionaQ-smv) B significant, cum ipsam personam non extrinsecus, sed per sc pati demonstrat, ut e ruo' pro c cado'. Virgilius in II A e n e i d o s : Vrbs a n t i q u a r u i t m u l t o s d o m i n a t a p e r a n n o s 'rait' posuit pro 'cadit'. similiter c inundo' modo absolutam, modo acli10 vam habere signiflcationem invenitur, ut Virgilius in XI: dum d i s t i n e t h o s t e s Agger m u r o r u m nec i n u n d a n t s a n g u i n e ' f o s s a s . invenitur tamen in qiiibusdam codicibus: dum d i s t i n e t h o s t e s is Agger m u r o r u m n e c i n u n d a n t s a n g u i n e fossae. 27 similiter'vergo' absolutum et activum: absolutum, ut Virgilius in X U : Quern d a m n e t l a b o r a u t | q u o vergat p o n d e r e 1 e t u m , activum in VI: f r o n t i q u e i n v e r g i t vina s a c e r d o s , passivum L u c a n u s in I: 20 E t p 01 u s a v e r s i c a I i d u s qua v e r g i t u r A u s t r i. c assuesco' absolutum est, invenitur tamen pro c assuefacio'. L u c a n u s in V: Adde quod a d s u e s c i s f a t i s , pro cassuefacis'. 'coco' quamvis magis neulrum esse vidcatur quam ac-25 tivum - pro cconvenio' enim accipitur, ut V i r g i l i u s in X I : 1 cutbeuchris Rr ollum Dd diruta Rom. bellum est Rom. 3 Ter. eun. Ill 5, 5i ' eunacho L iumicho K 4 proruunt se] k ruunt pro ruunt se GLK 5 absolutae H reeiprocam ex reciprocari corr. K reliprocani H IAIOTTAOIAN L iiionAoiAM G idiopathiam BDr ideopathiam RHK 6 demonstrant HGL 0

7 Verg. Aen. II 363 {deficit Rom.) 8 urb**s Med. mullos agitata // 9 m** absolutam Kk 10 Verg. Aen. XI 381 sq. 11 dum add. h ' detinct BDHL cum Verg. Med. detenet GK destuiat Rom. hostem Vergilius 12 ager K agere D aggere d cum Med. Pal. Rom. moerorum Med. et in murorum corr. Pal. nec] et Pal. undant Rr fossas] k fossae LK libri Vergiliani portac G 13 inueuitur — fossae om. GLK add. k h

g

i (sic)

quodicibus Dd

14 delinet BDHGLrk

sag-uine. ipse

ostis D 15 ager Dd aggere k sanguienc k sagni fossae flh fossas /{ 16 et absolutum et B ut om. G Verg. Aen. XII 727 in add. r 17 dampnet R damnat K -aut] et Med. Ioetum BGL laetum DH et in lit. b dor

him ni f. B 18 et actiuum GL Verg. Aen. VI 2M 19 foutique Rr inuergit add. d 20 eius passiuum B Luc. Phars. I 54 21 Et] r Qua RB Nec Lucanus aduersi D cum aliquot libris Luc. qua] r que R 22 assuesco] d acsuesco D Luc. Phars. V 776 24 assuescis DHGLr fatis om. GLK (B?) satis D fatis pro assuefacit (sir) in lit. angusliore b 25 Coeo] r Ceo R co eo H 26 ut om. GLK Verg. Aen. XI 292 sq. XII D

LIBER VIII 2 6 - 2 8

395

p. 798. 99 P.

p. 379 K.

c o e a n t in f o e d e r a d e x t r a e , Qua d a t u r -, Cicero tamen activo est co usus in II P h i l i p p i c a r u m : u t i n a u i , Gn. P o m p c i , cum Gaio C a e s a r e s o c i e t a t e m aut n u m q u a m c o i s s e s 5 aut n u m q u a m d i r e m i s s e s . passivo cius usus est L u c a n u s in II: mullumque coilur Humani g e n e r i s m a i o r e in p r o c l i a dam no. sed scicndum, quod et 'eoitur' pro 'colligitur' et cconvenitur' pro 'ex-28 igitur' passivam vocem assumentia |] accipiuntur. c propinquo' praelerca 10 tain pro activo quam pro absolute invenitur. Virgilius in X: Tu mi hi m i n e p u g n a e p r i n c e p s , tu r i t e p r o p i n q u e s Augurium active posuit. idem in II Aeneidos absolute: luge, nate, propinquant. is idem in V: lainque propinquabant scopulo metamque tenebant. c similiter simulo' absoliitum et activum et ab eo composita: absolutum V i r g i l i u s in I I I I : Nam quid dissimulo a u t q uae ine ad mai ora r e s e r v o ? •20 idem in X active: iuba s que D i v i n i a d s i m u l a t capitis. idem in XII: formam a d s i m u l a t a Camertae. 25 Sunt, quae tam activa quam passiva voce unum atque idem significant, ut 'mereo' et 'mereor'. L u c a n u s in VI: 1 coeant] r cocdaiit R

fedcra

Rr federa BK

3 Cic. or. Philipp. II 10, 24

tamen] enim D eo est GL philipicarum GLK gn. d et vel sic vel GN. RBGLK gen. D gnei II mn. Civ. Val. 4 pompegi D pompeii d o. H om. Cic. Vat. socieliitem] rd sociaetatem R societate D sotietateni H coiisses L ioiises GK 5 diremisses] d, diriiiiisses BDLK dieremis ses R dirimises G Luc. Phars. II v

225 sq.

6 coitor Rr

7 maiori H

i

coitur L

oollegitur K

prelia R plia G

8 Sed et B

qiiod

pro

9 adsumentia B

10

actiuo Rr

quam absolulo G

pro

quam absoluto H Verg. Aen. X 254 sg. cum cod. coll. Ies. Verg. pugne* prinreps H L 13 actiuae G Verg. Aen. II 733

XI. B 11 princeps pugnae RBG propinques ex propinquas ni f. curr. 15 Verg. Aen. V 151) 16 propin-

n

quabat Med. seopolo BH 17 et ab eo composita absolutum ut (sic) in marg. add. K composita] d compositum D 18 ut uirgf B Verg. Aen. 1111 308 IIII. eneidos d 19 quid dido dx dissimulo L simulo G quae dis me D o

reserua Dd 20 Verg. Aen. X 638 sq. acliue B 22 adsimiliat R assimulat Gr assimulant L capitis in lilura H 23 Verg. Aen. XII 224 cf. § 21 XII] R § 24 XI h. I. omnes 21 adsimulatam ti assimulala GLr Camertae] d camerte BD camerti Heidelh. 25 adque Rr 26 ut mereo et mereor] r ut mereo*(r) et niereor H ut mereor R Luc. Phars. VI 144 VI] r VII R

396

PRISCIAM INST. p. 379. 80 K.

p. 799 P.

Scaeva viro n o m e n , c a s t r o r u m in p l o b e m c r e b a t . V i r g i l i u s in V: merui q u o q u e , s a e p e furores C o n p r e s s i. 5 idem in I I I I : Si bene qiijid de le m e r u i , fuit a u t tibi q u i c q u a m Dulce me urn. L u c a n u s in VIIII: saevas merituin P b y c u n t a r a p i n a s . Vl29mulla similiter ancipiti terminations in una eademque significatione protu- 10 Icruiit antiqui, ul 'partio' et 'partior', 'munero' ct 'muneror', 'mino' el 'minor', 'minito' et cmini|tor', 'meridio' et 'meridior', 'modulo' et 'modulor', 'meto' et c metor', 'modero' et 'moderor', 'mutuo' et 'mutuor', 'mentio' et 'mentior', 'obverso' et .'obversor', 'praeverto' et 'praeverlor', 'pignero' et 'pigneror', 'paciflco' et 'paciflcor', 'scruto' et 'scru-15 tor', 'progredio' et 'progredior', 'perconto' et 'percontor', 'proelio' el ' proelior', c iurgo' et ' iurgor', ' potio' et ' potior', 'praedo' et 'praedor', 'praeviirico' et ' praevaricor', 'preco' et 'precor', 'quirito' et 'quiritor', c quadruplo' et 'quadniplor', 'quicto' ct 'quietor', 'nequit' et c nequitur', c rimo' ef'rimor', 'recordo' et ' recordor', c reminisco' et ' reminiscor', 20 c revereo' et 'revereor', 'stabulo' et 'stabulor', c secto' et 'sector', ' sequo' et 'sequor', 'sortio' et 'sortior', 'scisco' et c sciscor', Huto' et 'tutor', 'tumultuo' et 'tumultuor', 'vilico' et 'vilicor', 'velito' et cvelitor', c vago' et 'vagor', 'vocifero' ct 'vociferor', 'ulcisco' et 'ulciscor', 'uto' et 'ulor', 'murmuro' et 'murmuror', 'manduco' et ' manducor', 25 1 Scaeva] r Sceua BD

Seua R

nomen] nfo G

"castrorum" nomen in mg.

arid, K implebe BH 2 V'erg. Aen. V 801 sq. 3 furore Bb 4 compressi RB et ex comprensi cow. in Med. compsi GL 5 Verg. Aen. 1 III 317 sq. 6 i

ut

Seel Itr ad tibi Dd 8 Luc. Phars. Y1III 40 VIII. DL 9 meum meritum Hh phtcunta R phycuncta BHGLKi- phicuncta D; similia libri Luc. rapinas spscr. Voss. a 10 ancipiti] h ancipite / / terminacione D significatione] /, in mg. add. K significacione /) terminatione repelit L 11 mino et minor om. D, omillere debebat ipse Priscianus v. Lachmanni ad Lucret. VI 563 annol.; add. d ni

12 minitu et minitor] b munito et lor K mntuo ct inutuor] metuo uerso et obiiersor in mg. add., K crtor D 15 scruto* et(r) B enncto et perconctor k praelio

o

munitor B mitor H miridio G l'.'> muduet metuor GL 14 obseruo et obseruor, sed obperuerto et peruertor L praeverlor] d prae16 prograedio K percuncto et percunctor d pcrRL 17 proelior] d praelior RL prelior D plior

K 18 pracco et praecor R 19 Quadupig I) quailroplo H quicto interpolalum videiur Struvio iib. d. lat. Declination und Conjug. p. 117 nequitor lid 20 rimo] oprimo k 21 reuereor et reuereor K secto] r s s 21 sq. seco ct secor B 22 sortior] b sertinr B sciso et scisor Gg f.

et quietor nequito et sedctor R sciscito et

u

sciscitor Struvius I. 1. p. 119 23 tumulto Dd post uelitor: proelio et proelior repel. D plio et plior H prelio et proelior B 24 vago et vagor] unguo et unguor L uargor K 25 mormuro et mormuror GLK

LIBER VIII 28—30 p. 799. 880 (8C0) V.

397 p. 380. 81 K.

'inando' ct 'mandor', 'oscito' et 'oscitor', 'palpo' ct 'palpor', 'protesto' et r pro||testor', ' n i m i n o ' el 'ruminor', ' t o l e r o ' el, 'toleror', ' s o l e o ' <'t 'soleor', 'praesagio' et c praesagior', ' o p i n o ' et 'opinor'. Sunt alia, qiiae, cum sint activa priniac coniugationis, transeunl in 30 5 neutra absoluta sive reciproca (id est Idionud-rj) sccundae coniugationis, ut c sordido sordidas' activum - facit enim c sordidor* ex quo { sordidalus' - : hinc nascitur e s o r d e o ' ; similiter c albo' et e albor' el ' a l b c o ' - V i r g i 1 i u s in XII: c a m p i q u e i n g e n t e s o s s i b u s a I b e n t _; 10 dicitur tamen etiam 'albico' pro 'albesco'. H o r a t i u s in I c a r m i n u i n : Nee p r a t a c a n i s a l b i c a n t p m i n i s . ' d u r o ' quoque ct 'duror', ' d u r e o ' ct cms inchoalivum ' duresco'. uncle L u c a n u s in 1111: totosque induruit artus. | 15 idem in V: nam cetera damna D u r a t a iam mente malis firmaque t u l e r u n t . V i r g i l i u s in III g e o r g i c o n : At q ue h i n c a t q u e ill in c h u m e r o s ad v u l n c r a d u r a t . 20 idem in I A e n e i d o s : D u r a t e et v o s i n e t r e b u s s e r v a t e s e c u n d i s . e lento', Mentor' et Menteo'. V i r g i l i u s in II g e o r g i c o n : ad d i g i t o s l e n t e s c i t h a b e n d o . nam a 'lenteo lentesco' derivator, quomodo a c duro duresco' et a 'vireo 25viresco'. L u c i l i u s tamen in VIII: lentet opus protulit. ' u m e c t o ' quoque et 'umector' et c umeo', unde ' u m e s c o ' ; 'noto' quoque et ' n o t o r ' et 'noteo.', unde c notesco'. L u c a n u s in V: 1 mando et mandor cm. D potesto et potestor B potest et potestur DHLK potest et potestetur G uel protesto et protestor add. d; f. protesto et protestor, potest et no

potestur 2 rumi Rr soleo soleor G. I. Vossius de anal. Ill 7 p. 772 Eckst. solo et solor Heidelb. Krehlius II 527 solero ******* et soleror K, om. vis. Vossii et Lips. 2 e

Krehlii solero etsolevorrell., del. Slruvius I. I. p. 120 sq. 5 uel absoluta H riciproca Dd idiopathe RHGL idiopathae r idiopate Db ideopathe K diopate B 6 sordi1

daris post sordidor add. d 7 abeo K Verg. Aen. XII 36 8 XI RBDHK 10 oratius K Hor. carm. I 4, 4 12 et huius GLK 13 Luc. Phars. IIII 631 14 totusque GLK cum uno cod. Luc. ex dett. indurat L 15 Luc. Phars. V 797 sq. 16 dampna Rd 17 Iamiara B 18 Verg. georg. Ill 257 IIII. L 19 illic L humerosque d umeros Med. umerosq. Pal. Rom. uullnera G 20 Verg. Aen. I 207 21 uos me K saecundis K 22 et lentor et BDK Verg. georg. II 250 24 et uireo D 25 Lucius GK Luca (i. e. Lucanus) L tamen om. GLK VIII] r VII. R Lucil. sal. fr. VIII 17 Dous. 13 Gerl. 27 hmnecto RBDHK quo que

R

'umector Rr humector BHK Luc. Phars. V 784 sq.

humeo RBK

lmmesco RBDK

28

398

PRISCIANI 1NST.

p. 880 (800). 801 P.

p. 381. 82 K.

n o t e s c e n t Iitora c 1 aji N o m i n i s e x i 1 i o. 'liquo liquas', untie 'clique eliquas' - P e r s i u s : P h y l l i d a s , H y p s i p y l a s , v a t u m et p l o r a b i l e si q u i d , E l i q u a t ac t e n e r o s u p p l a n t a t verba palato. 5 L u c a n u s in V I I : e r e p t a q u e t e l a l i q u a v i t _; ex eo 'liqueo' et 'liquesco' - V i r g i l i u s in b u c o l i c o : L i m u s n t h i e d u r e s c i t e t h a e c ut c e r a l i q u e s c i t _; dicitur tamen et 'liquor Ilqueris' prima syllaba producta, quae in supe-10 rioribus corripitur. idem in I g e o r g i c o n : Vere novo g e l i d u s c a n i s cum m o n t i b u s u m o r Liquitur, 31 pro 'pedetemptim dissolvitur'. a 'nigro' quoque et 'nigror nigreo' el 'nigresco', a 'lacto' et 'lactor lacteo' et 'lactesco'. inveniuntur tamen is ex aliarum quoque coniugaiionum verbis quaedam similes derivaliones, sed in paucis, ut 'pendo pendis pendor' et 'pendeo pendes', 'iacio [iacis] iacior' el 'iaceo [iaces]', 'acuo acuis [| acuor' et 'aceo', ex quo 'acesco'. sunt alia, quae in compositione mutant significationem, ut ' e o ' neutrum, similiter 'facio', quamvis vetustissimi etiam passive hoc protulisse invenian-20 tur - T i t i n i u s in Q u i n t o : f h o n i i m g r a t i a p a r v i u t | f a c i a t u r _, item 'venio', 'sedeo' faciunt activa: 'adeo' et 'adeor', 'subeo' et 'subeor', 'ineo' et 'ineor'. O v i d i u s in 1111 f a s t o r u m : Sol a d i t u s , quam q u a e r i s , , a i t , ne v a n a l a b o r e s , 25 Nupta Iovis fratri t e r t i a r e g n a t e n e t . 1 notesennt v. I. ap. Luc.

littora H

d phillidas HBDHK phylidas G pyllidas L

3 Pers. sat. 1, 34 sq.

4 Phyllidas]

h

hypsipylas Rr hypsipilas'5 hypsypylas d

e

L phypsipylas K uatum explorabile LK si quit Rr 5 aeliquat Rr tenore H tenoro h snplantat K palato] k palat* K palatho GL 6 Luc. Phars. VII 159 H

7 erectaque v. I. libror. Luc.

8 Very. eel. 8, 80

9 ut] et B

tela] pila Lucanus hie] hie Kk

liquabit RD liquaut oaera HL coera GK

e

10 liquaris Rr productaq; in B 12 humor RB 14 peditemlim LK c

B

latesco B

superinb'ns H 11 Verg. georg. I 43 sq. disoluitiir L desoluitnr GK 15 et a laector

un

Iuuenitur Dd

v

16 aliorum B

coniugationem Rr coiugatio-

diriu

u

num G similis G diriuationis GK terminationes LI 17 pendeo K iacis om. GLK iacior et iaceo] b iacior et iacio R et ut vid. B et in loco rasuris fere del. H 18 iaces om. BDGLK acuor] r et acuor RGLK 21 Titinii in Quinto fr. v. § 11 Quinto] PulscJtius V libri 1 quinto 2 22 paruifaciatur Dg faciatur] rh faciantur RBHGK 23 actiua in compositione (conpositione DH compossitione K) adeo BDHGLK 2-1 Quid. fast. TUT 583 sq. IIII] BDr lib. X § 54 II. libri h. I. 2"i additus Rr quem K queris RDHG ua Rr 26 iobis B regna fastorum tenet Dd

LIBER VIII 30 — 32

399

p. 801. 802 P.

p. 382. 83 K.

I u v e n a l i s in V: q u o d si s u b e u n t u r p r o s p e r a c a s t r a . V i r g i l i u s in X : M o r t e o b i t a q u a l i s fama e s t v o l i t a r e l i g u r a s . 5 5 facio' vero, quando cum praepositionibus componitui", aclivum fil plorumque, ut 'efficio' et c efficior', c afflcio' el 'afilcior', 'reficio' ct c reficior'. 'dcficio', quando pro 'relinquo' accipitur, habet passivum, quando vero pro c dei'etiscor', neutrum est. I u v e n a l i s in I I I : Matho delicit. 10 a c v e n i o ' vero 'convenio' et 'convenior', c invenio' et 'invenior' in pas-32 sivam transeunt significationem, a c sedco' quoque 'obsideo' et 'obsideor 5 . ' s e n t i o ' neutrum: ex eo 'assentio' et 'assentior', 'dissentio' ct 'dissentior' in una eadernque inveniuntur significatione. C i c e r o de r e p u b l i c a : in q u i b u s a s ' s e n t i o r s o l l i c i t a m et p e r i c u l o s a m i u s t i t i a r n non is e s s e s a p i e n t i s . L u | c i l i u s in X I I : A s s e n s u s sum homini. C a e l i u s in I: q u i i n t e l l e g u n t q u a e f i a n t , d i s s e n t i u n t u r . Ex aliis quoque significationibus plurima simplicia in alias, cum com- VII ponantur, transire invenies, ut 'plecto' activum, nnde T e r e n t i u s :

'JO

Ego p l e c t a r p e n d e n s ; sod ab eo composita tam deponentia quam communia inveniuntur. 'orior' deponens, similiter 'partior', sed ex eis composita tam deponentia quam

1 luv. sat. V 16, 2

2 quod si] sic eliam § 82 nam si Iuvenalis 1

subeautnr luv. libri

s

delt. plerique 3 Very. Aen. X (541 XI. GLK 4 obita JC qualis etiam lib. X § 40 54 et cod. Voss. 33. Q de XII vss. Aen. § 18 p. 1221 P. 16 L. cum Verg. Med. Rom. quales Pal. 5 praepossionibus K 6 effitio / / efiicio et efficior] b efficio efficior BGL afficio et afficior om. H afficior] rk affacior RK afficior deficio et deficior reficio B 7 deficioj difficio GLK quando relinquo L 8 defetiscor] r defeciscor R ileftciscor BDHK dificiscor G difflciscor L luv. sat. Ill 7, 129 Sic Pedo conturbat, Matho deficit in III] b in I III. RB in III: Matho] in sic matho K in sicinatho G in sinatho L 9 Matho] r sic matho DH In sic matho Rd lnsic matho B deficit] r defecit RBDH difficit GLK 10 vero] uerbo GLK a

in passiuum Rr

11 et obsideo et Dd

12 sentio ex corr. b

neutrale et ex eo D

s

et ex eo L ex quo G asentio Rr dissentio] om. B disentio LK et dissentio DHb disentior LK 13 Ciceronis de rep. fr. ad lib. Ill retlulit Maius p. 278 edit. a. 1828; in edd. signalur III 27, 39 (20) re puplicn G 14 periculoram L 15 sapientis om. GLK Lucil. sat. XII fr. 0 Dous. Gerl. 17 Caelius] Putschius Celius Erl. 2 Krehlii caecilius RDHGLK cecilius Bh L. Coelii Anlip. ami. lib. I fr. p. 191 Kr. fr. 8 p. 315 Roth. qui intellegunt qui intellegunt Hh uel quae

intelliguunt L quae fiant] B qui fiant HGLK qui faciunt Dd quid faciant in litura el ad marg. r, nonnulli codd. Krehliani quid faciunt Heidelb. Erl. 2 Krehlii disas

sentiuntur] r disentiuntur HGLK Ter. Phorm. 1 4 , 42 RH

ponentia H

18 simplicia] d supplicia D

20 plector GLK

21 habeo RrD

aliis Rr

19

22 ex eis] r ex his

400

PRISCMNI INST.

p. 801. 802 P.

p. 383. 84 K.

neutra reperiuntur, ^adorior' et eadorio', 'impertior' et Mmperlio' - N a e vius in H e c l o r e p r o f i c i s c e r i t e : Tune i p s o s a d o r i a n t , ne qui h i n c S p a r t a n ) r e f e r a I nuntium. V i r «• i 1 i u s in I A e n e i d o s: Hinc p o r t u m petit et s o c i o s p a r t i t u r in omnis. T e r e n t i u s in e u n u c h o: plurima salute Parmenonem Sura mum suum i n p e r t i t Gnat ho - . 33 'spicio', ex quo 'aspicio' activum et ex eo || 'conspicor conspicaris' [depo- io nens in quo etiam coniugatio mutata est 'conspicor conspicaris']. T e r e n t i u s in li e a u t o n t i m o r u m e n o : Numquam tarn mane e g r e d i o r , neque tarn v e s p c r i , •j-Quin c o n s p i c e r fodere a r a r e . ab 'aperio' quoque activo videtur quibus|dam esse 'experior' commune et is c opperior' deponens. Virgilius in XI: ex per to c r e d i t e , q u a n t u s In c l i p e u m a s s u r g a t , quamquam simplex eius 'peritus' esse videtur, cuius verbum in USH non est, quod debuit secunduni analogiam 'perior' esse. T e r e n t i u s in supra 20 dicta fabula: Hie ego f i n t e r e a virum o p p e r i b o r . neulia

lja

1 communia L neutra K repperiuntur BH inueninntnr DGL impertior] dh impetior D impertio H impertioi1 et impertio] b impe****+pertio B Neuius libri 2 liaectore RBH iniectore G hiectore LK •!!• baectore D III. hectore (haeetore Darmsl. b ) Darmst, ab Caroliruh. alt. Naevii Beet. prof. fr. 3 p. 92 sq. Klussm. i

fr. I p. 7 Itibb. (Ennii Heel. lytr. fr. 19 p. 45 Btk.) 3 atloranl Dd qui God. Hermannus elem. doclr. metr. p. 633 quis codd. refferat G referant Darmst. b et Dorvillianus, prob.' Bondamo var. led. p. 313 5 Verg. Aen. I 194 {deficit Pal.) II. B 6 sotios DH omnis] B cum Med. Rom. Fr. omnes rell. 1 Ter. eun. II 2, 39 sq. eunacho H iunucho K 8 salutae H Parmenonem] bh parminonem G parmenomeu B parme nora H parminonaen ex corr. L 9 summum] lacuna haustum in Bemb.; summa vel summu Bas. impertit RBGLK gnato BDtlK Bas. 10 spetio K et in rasura H pecio neutrum B quod in usu non est in mg. k a quo HK aspicio ex aspecio corr. K aspitio H et om. BDGK inter conspicor el deponens lin. vac. inscr. aris K deponens — conspicaris del. r 11 in quo etiam in_ quo etiam H conspicor conspicaris om. DLK Ter. heautontim. I 1, 15—17 post Terentius lac. novem fere lit. spatium complectens in K 12 eautontimorumeno R autontimorumeno B haeautontimorumeno D healontimorumeno G he luni autonti — morumeno H eutontimorumeno L eatontimorumeno K 13 tarn mane] m a n e Bemb. m. alt. corr. uesperus L Domum r e v o r t o r , q u i n te in fundo c o n N

e

s p i c e r | F o d e r e aut a r a r e Terentius I. I. v. \Qsq. 14 qui conspic+*r Rr conspicor DG ronspic+or(i) L irinspicer te K fodere] r foedere RL ]5 ab] +• B ab aperio] a perio in li/irra h 16 opperior] r operior RHGLK Ferg. Aen. XI 283 sq. IS clipeum] r clypenm 11 clepeum GK 19 esse videtur] sit BDHGLK 20 Terent. heaulonl. IIII 1, 6 22 ergo RrH virum interea Terentius p

operibor D operibor HL

s

LIBER VIII 32 — 34

401 p. 384. 85 K.

p. 802 P.

nani 'reperio', 'compcrio', 'cooperio', sicut 'aperio', activa sunt; faciunt enim ex se passiva. el, possunf magis a 'pario' esse videri composita, quod apud vetuslissimos quartae coniugationis declinalionem habebat. E n n i u s: 5 Ova p a r i r e solet g e n u s p i n n i s c o n d e c o r a t u m . M'acio' cum sit neutruin, ut supra diximus, si cum praepositione compo- 34 natur, plerurnque transit in activum, ut 'conflcio' et cconficior', 'perficio' et 'perficior', 'afficio' et 'afficior', 'rcticio' et 'reficior', fofficio' et 'officior'. I u v e n a l i s in I: 10 q u o t i e n s te Roma tuo refici p r o p e r a n t c m reddet Aquino. L u c r e t i u s in I I : Q u a p r o p t e r simul i n t e r se r e t r a h u n t u r et e x t r a O f f i c i u n t u r , uti c o g a n t u r t a r d i u s ire. is a 'proficio' S t a t i n s impersonale protulit in I I I : P r o f i c i t u r bello. 'deficio' autem loco passivi cdefio' facit. [ T e r e n t i u s in e u n u c h o : f n i h i l i n e s t , n i h i l defit, cum passivam vim habeat, 'delio' facit.] sunt tamen alia ex eo ipso et 20 ex aliis composita, quae non solum signiflcationem, sed etiam coniugationem, ut dictum est, permu|tant, ut M'acio facis', 'gratificor gratiflcaris'. T e r e n t i u s in li e a u 10 n t i m 0 r u m e n 0: Cur ego g r a t i f i c o r ? - I p s a re e x p e r i b e r e . similiter 'ludificor'. idem in e u n u c h o : 1 reperio] d repperio BDGL

aperio] h *perio H operio K

2 pos*sunt

b

H pario] h perio H esse om. H 3 habeat Rr Ennius] locum saepius cilaluin, olim Ennii Epicharmo tributum, ad annales recte rettulerunl el Kralmerus Gruridlinien zur Gesch. des Verfalh der rum. Staalsreligion p.i'isq. et Ilbcrgius Enn. ami. lib. I fr. 8 p. 3. 15 sqq., quibus iam mine accedit rectum Vahlcnii indicium: Enn. ann. fr. I xn p. 5 coll. p. XXI sqq. 5 peimis DGLKr Varro de 1. L. V 59 v

Diom. p. 378 P. cf. lib. X § 8. 50 7 tiansiit K actinam K conficio conflcior L 9 Iuv. sat. I 3, 318 sq. in MI. R 11 tuo add. r properantem] r proparentem R proferantem K 12 Lucret. II 155 sq. 13 retrahuntur] r tvauntur R trahiuitur libri Lucretiani et extra] r extra R 15 Stat. Theb. Ill 720 inpersonale B IIII. D 16 profl*citur (s) H proficiscitur K proficiuntur Dd 17 difficio GK deflo] rbd deficio BDGLK defficio ni f. R defWio H post facit: Terenlius — facit om. R add. r Ter. eun. II 2, 12: nihil cum est nihil defit tamen Bemb. Bas.; leg. nil cum est, nil defit tamen eunacho L iunucho K 18 nihil inest] rd nihil K om. DGL nihil inest~cum passiua^detit H. 'latere videtur nihil m est, ut Terenlio reddendum sit nil mihist, nil dent tamen' Fleckeisenus defit] rbdh defWit(ec) B defi*** H deficit GLK defecit D 19 cum passivam vim habeat defio {om. facit) censor Krehlii I. 1. p. 431 deflo] bdh el Krehliani omnes cum Heidelb. praeter Zwicc. 1 (el H m-pr.) deficio BDGLKr Zwicc. 1 et ni f. H 22 Ter. heautont. IIII 6, 20: Ludis fortasse me. - Ipsa re experibere. unde Cur ego gratificor? Priscianus hauserit, dicere nequeo; verhum gratificor apud Ter'entium nusquam y

invenitur

N

he autontumorumeno Rr heatontimorumeno DG hea utonti morumeno //eauper tontimoromeno if eutontimommeno L 23 ergo DGLK • experibere] in litura d exibere Kk exhibere GL 24 Ter. eun. IIIT 3, 3 cf. Kb. XVIII § 171 eunacho L mmielio K GRAMMATICI LATINI II. 26

402

PRISCIANI INST. p- 385. 86 K.

p. 80'2. 803 P.

Quin

. ins 11 p e r sce 1 u s , p o s t q u a m fhi<1 i f i c a t u s est virginem. 'excarniflco' vero activiim est et 'amplifico' et 'velifico'. T e r e n t i u s in heautontimorumeno: 5 Vbi me e x c a r n i f i c e s . I u v e n a l i s in I I I I : Velificatus Athos et q u i d q u i d Graecia m e n d a x Audet in h i s t o r i a , passive protulit. sciendum tamen, quod et ' facio' et f facior', ut ostcndi35 miis, vetu||stissimi proferebant. si vero cfacio' verbo vel cflo' integris ma-10 nentibus aliud verbum infinitum ante ea componatur, non solum significationes et coniugationes integras eis servamus, sed etiam accentus, ut c caleiacio calefacis calefacit', Uepefacio tepefacis tapefacit'. in secunda enim et tertia persona paenultimas acuimus, quamvis sunt breves, similiter 'calefio calefis calefit', 'tepeflo tepefis tepefit' finales servant accentus 15 in secunda et tertia persona,1 quos babent in simplicibus. a c verto' quoque activo creverto' et 'revertor', cpraeverto' et cpraevertor' in una eademque poiiuntur significatione. V i r g i l i u s in I A e n e i d o s : H a r p a l y c e v o l u c r e m q u e fuga p r a e v e r t i t u r Hebrum. idem in V I I : 20 p r a e v e r t e r e ven10s. ' v e r s o ' similiter activum, ex quo c contro|versor' deponens. C i c e r o in P r o t a g o r a : n u n c a vobis, o P r o t a g o r a et S o c r a t e s , p o s t u l o , ut de isto c o n c e d a t i s a l t e r alteri et i n t e r vos de h u i u s c e modi rebus c o n t r o v e r s e m i n i , n o n c o n c e r t e t i s . 25 30 Sunt alia, quae et coniugationcm mutant cum gencre in eadem manentia significatione, ut Habo labas' neutrum, oha&alva, et 'labor laberis' deponens. V i r g i l i u s in I I : lab at a r i e t e c r e b r o lanua. 30 n

.

in

1 qui Rr qui . super Hh qnin etiam insuper Terentius ludificatus est Priscianus cum Bas. ludifleatust Bemb. 3 Ter. Jieauioniim. III! 6 , 9 4 eautontimorumeno R heatontimorumeno G eatontimorumeno K heiitontimo L eadem fabula B ' 6 luv. sat. III1 10, 174 sq. 7 quicijuid BHGLKr graetia H mentax-£Z# 9 faeio facior H 10 intigris BK 11 ea] bh eas BHQLr eas personas k 12 intigras G eis om. GLK 13 calefacit om. G 14 sint DH 15 calefio Rr 18 Ferg. Aen. I 317 I om. G 19 *Arpalyce Bb liarpalice DHGLK harpali*oe R harpalicae r arpalyce Rom. (lac. hoc voc. exhausit in Pal.) 20 Very. Aen. VII 807 ( ~ XII 345) in -VII] in eodem RBDhk in H in VII in K 22 quo] r eo R conlrauersor GL depones B ap

Cic. Protag. fr. 3 p. 477 Or. 23 nunc — o Protagora] nunc a uobis in op protagura in mg. Kk uobis in opprotagora G uobis in opprotogoro L o pytagora r ce

socrate DHGLKrb s*crate(a?) B trauersemini LK non certetis G

24 lmiusmodi 7C liiiiusmodi I1GL 25 con2(5 Sunt et alia quae eoniugationem L 27

OAICOAINUI D OAICOAINU) G OAOEAiNio A" CICOUJMAT in. rusura I

492 sq.

III. B

29 ari*ete R

28 Verg. Aen. II

LIBER VIII 34 — 37

403

p. 803. 804 P.

p. 386 K.

idem in I I I I : L a b i t u r infelix Dido. simi liter 'lavo lavas' et eIavo lavis', sed Mavis' magis pro 'umectas' diciUir. V i r g i l i u s in X: s V i s c e r i b u s s u p e r i n c u m b e n s lavit i n p r o b a t a e t e r Or a c m or. sunt tamen alia, quae cum coniugatione mutant significationem, ut 'mando', ivTellofiai, 'mandas, mando', fiatJcojtaf, 'mandis'; 'fundo', ^ifislim, 'fundas, fundo', ex%ia, 'Hindis'; 'obsero', nsqifiulla rov (io%Xov, 'obseras, oblosero', TtsQiansiqco, 'obseris'; 'appello', itQogayoQsvio, 'appellas, appello', itftoqioQaj, 'appellis'; 'volo', itixofiai, 'volas, volo', povlofiai, 'vis'; 'consternor', TtrvQOfiui, 'consternaris, consternor', v-uxastqavw^ai, 'consterneris'. nam 'lego legas' et 'lego legis' et 'dico dicas' et 'dico dicis' etiam in prima persona habent differentias temporum: nam 'lego legas' et 'dico di15 cis' producunt paenultimas, 'lego legis3 et 'dico dicas' corripiunt. || Sunt alia, quae una voce et una coniugatione diversas tamen habent 37 gnificationes-, ut 'torreo' tarn ' u r o ' quam 'verto' vel 'volvo' signilicat. v i r g i l i u s in IIII g e o r g i c o n : lam r a p i d u s t o r r e n s s i t i e n t i s Sirius Indos. 2n L u c a n u s in VII: i n g e n t e s fa to t o r r c n t e r u i n a s . I Very. Aen. IIII 68 Vritur infelix Dido

3 lavo lavas] bli labo labas B et ni i

f. H lavo lavisj b labo labis B sed lais Hk humectas RBK 4 Verg. Aen. X 727 sq. 5 accutnbens Pal. Rom. lauat Rom. improba RHGLK us impiobate ter B improbat aether Med. teter RDHGK tenev L 7 cum om. HO add. h 8 ENOEAAOAMAI G ENTEA'AOUIAMAI H EN6EAO*MAI L ENOEnnonnui A* et mando d MACIDAAAI H MACUJMAI D MACOMAI RBI MAOOAAAI GL MACOumnAi K OeMCAIO B 0EMEACU) D ())EMEAIU1 RH (pEMENU) GK BEme*** L OElliexlUI I 9 EfXEU) I b A 'J U) EXLU K obse*ro(c) H opsero nHPiBAAAuiruiN MLUKAON opseras Rr TTEPIBAAA* LI TTEPiBAnnw K MUJXAON D MUIXAON H MOXHON K obseras ex obseros ni f. b b

corr. h

opsero TTHpionipw opseris Rr .w

10 TTEPICTTIPW BDHGLK

nqogayo-

qsva'\

in lilura I rrPOCAruiPEiU) R npooAr.PEiui Dd TrpocTOPEyio GK ut TTPOCAropeiuj B UJOU) OCIOTO 1 II npoc**+(uiTA) LI TTPOCWTW HQK ITPUJCUJTU) D ITPAOIOTUJ Rr appelis Hh TTHTOMAI R TTETWMAI D TTEOTOAAAI H BOYAOMAY T B0Y110MAI K ' 12 7tTVQOfiai] TTOCT ITTIPOMAI R iTT*poMAi(i) LI TTTAPOMAI K consternaris add. k consternaris con-

sternor v.a%ao%qdtvvv(xai ante consterneris om. R add. r CTPONNYMAI b KA+ACTPONNYMAI B

KATACTPWHNIMAI r KATA-

KATACTPWHNIMAI D KATACTPWNECMAI GL KATACTPUIi

NHSMAI H KATACTPUJNECOMAI I consterneris ex consternaris corr. B 13 legis] legas Hh et om. H dico dicis et dico di***AT 15 legis add. d 10 aliqua quae H quae ** una B 17 torreo] Kd taureo D uel correo in ing. add. K ** uro B volvo] h uolo BDHGLK uel uoluo d 18 Verg. georg. IIII 425 III. GL i

georgicon add. b 19 torpens Pal. sitientes h sirus Rr syrius B siriuis Pal. serins Rom. 20 Luc. Phars. VII 505 21 fato add. r

26*

404

PRISCIANI INST.

p . S04 P.

P- 380. ST K.

c

colo' quo|que pro 'diligo' et Mwbito' ct ! aro' accipitur, c comniillo' eliam pro 'credo' et 'pecco', nee non 'admitto' pro 'assume' <•! c peeco\ l u v e n n l i s in I I : l a m fas e s t , a d m i t t c v i r o s . d o r m i t a t a d u i t e r , Ilia i u b e t sumpto iuvenem p r o p e r a r e cucullo. 5 idem in eodem: Quid P s e c a s a d m i s i t ? q u a e n a m est hie culpa p u e l l a e ? 'sapio' prudentia et sapore. idem in I I I I : Qui m e m i n i t , c a l i d a e s a p i a t quid v u l v a p o p i n a e . 'deficio', 'desisto' et 'vincor'. S a l l u s t i u s in I u g u r t h i n o : ab rege-io d e f e c e r a t , id est 'destiterat'. I u v e n a l i s in I I I I : - et f r a g o r a u r e m P e r c u t i t , eventum .viridis qua colligo panni. Nam si d e f i c e r e t , id est 'vinceretur'. 'condo', 'aediiico' et'eelo'; 'gratulor', 'gaudeo pariler 15 cum. alio' et 'gratias ago'. A f r a n i u s in c i n e r a r i o : Sexte 0 frater mi, salve! cum salvus venis Meliusque est, gratulor dis, id est 'gratias ago', multa praeterea similiter tam in verbis quam in aliis partibus oradonis duplices habentia signiflcationes invenies. 20 DE TEMPORIBVS VERBORVM. VIII 38 Quoniam quae occurrerunt memoriae de varia verborum signilicatione tractata sunt, mine de tempore dicamus. Tempus accidit verbo ad diversi actus significationem accommodatum, t

c

d

1 dcligo K commito Gg 2 peco Gg aramitto Gg amitto 'L assumo] d assummo RD adsumo BK Iuv. sat. II 6, 329 sq. 3 .U. H 4 admitte] d admittere BD ammUe R ammitte L nires ft dormitat etiam libri Iuv. dett. si**t dorrait Pith. cod. si iam dormit vetus scholiasta Iuv. iam dormis PWiueus 5 cucu*lo(l) GL G Iuv. sat. II 6, 494 7 PsecasJ sic etiam Iuv. Pith. m. alt. et qu

pars codd. dett. hw. specas R secas BLK secus H secar Gg pecas Iuv. Pith, m.pr., rell. varie corruptis admisit] g admissit K ammissit GL puelae K 8 pro prudentia Ld Iuv. sat. I1IM1, 81 9 calide HLK quid] r qui R cum Iuv. i Pith. popipae L 10 pro desisto GLKiih Sail. Iugurth. 56, 3 gugurthino D iugnrtino RIIK 11 defecerant RBHGKd def'ecerunt L destiterant RBRKd de*+sterant(te) G desteterant L Iuv. sal. IIII 11, 197 sqq. 13 percutite uentum uel a

GLK qua] '( GL quia K quo libri Iuv. qui velus Iuv. schol. colligo G 14 deficiret G
uincirelur K pro cdifico L acdifico K celo] r caelo RDHG 16 affranius RK Afrani cinerar. ft: 2 p. 162 Both. p. 183 Nk. fr. 1 p. 143 Ribb. 17 quod salnus uenis melius est gratulor diis libri Non. 116, 32 .Sexte frater salue: quom saluus uenis | Meliusque est tibi . . . gratulor deis Ribbeckius o frater / . P. fYanckius apud Neukirchium frater libri salue B 18 .Melius quae D est eras, in H *dis H diis BDGLKr 19 aliis uerbis p a r t i b u s G 21 GENERA VERBORVM FINIVNT: DE TEMPORIBVS VEHRORviM INCH'IT. D incipit de temporibus u e r b o ruin. G lint di' uerbo iNcipit de temporibus uerbm'tim l> g u a lii'i'lmi'iim finiunt K 2 3 irai-ta B 24 accomodatum RB

LIBER VIII 3 7 - 3 9

405

p . 804. S75 (805) P .

],. 387 — 89 K.

quod plerumqiie nsl<:ndilur vel in principalibus vel in paenullimis derlinatiimis liloris, ex qua ctiam personae et numeri dinoscuntur; sed personae quidem et muneri in linalibus literis, tempora vero, ul dictum est,. in principaliltus vel in pacnultimis. itaque, cum nomiuis declinatio in fine solo s nioveatur, verbi el in fine et in medio et in principio j plerumqiie invenilur moveri. in nomine enim casuum differentia et numeri, hie vero et temporis et personarum ex declination*' ostenditur differentia et numeri. Sunt igitur tempora tria, praesens, praeterilum et futn||rum. sed praeteritum rursus diyiditur in tria, in praeteritum imperfectum, praeteri10 turn perfectum, praeteritum phisquamperfcctum. nee minim tarn late patere praeteritum tempus, cum in notitiam nostrain nihil sic naturaliler a longo saeculorum spatio potest venire, quomodo aetus praeteriLi temporis. in praesenti enim et futiiro pleraque incerta nol)is sunt anguslissimaque est eoruin cognitio nobis et dubia plerumque; itaque singulis vocibus per 15 haec duo tempora iure sumus contenti; quamvis Graeci futurum quoque divisenmt in quibusdam verbis in futurum infinitum, ut zvipoficu, et paulo post futurum, quod et Atticum dicunt, ut rezvipopca. melius tamen Iiomani considcrata futuri natura, quae omnino incerta est, simplici in eo voce utuntur nee fmiunt spatium futuri. 20 Est autem supra dictorum temporum quaedam cognatio inter se: sed antequam de ea dicamus latins, supra dicta repetarnus. tempus accidit 39 verbo praesens, praeteritum et futurum. quamvis enim naturaliter instabili volvitur motu et pars eius iam praeteriit, pars sequitur, tamen ad ordinationcm nostrorum diversa gestorum tempora quoque dividimiis. unde 25 iure praeteritum in tres differentias partimnr. nihil enim certius, ut di|ctum est, ad notitiam nostram potest venire, quam gesta per diversum temporis spatimn praeteriti. facile enim dinoscitur, utrum inulto ante an nuper 1 declinationis] b declinationibus ni f. B 2 mumeri(e) L 5 post moneatur: coniugatio autem et in principio add. B et in principio HGLK, post uerbi: nero et in principio add. r et in principio h. I. om. K del. r 6 differentiae Rr 8 praeteritum futurum GL 9 diuitur H trea G inperfectum B 11 notiam H 12 act**us (in) R 13 et in fnturo GL preleraque H suut nobis co

GL

angustissimaqute (a) RH

16 Tvipojiai,]

TII>OMAI K

TKJIOMAI

ci

14 agnitio Rr G

uobns Hh

TYI))0MAI in litura

I

V TIOMAI

15 iurae Dd Yl ( ,&Uomo ET TIOMAI_ Rr

lo TYiOMAieTYiOMAi B pau K 17 atticnm ex actiuum corr. H & . ETETY(f>U)MA Rr etvpoMAY G TYOMAi H YfOMAi K TYTTOMAI in litura I

tsTVipo[iai,] 18 natura]

v

ratione D 19 finient K spacium H 20 temporum in mg. add. b cognitio Ji inter se add. k 21 dc ea] dea B .dicamus. latius snpradicta R dicamus. Lalius supradicta supradicta H reppetamus L accedit K 22 praesens praei

sens II

et futurum] d futurum DHGLK instabuli Rr • 23 motu noluitur GLK di „ „ iam eius A" praeterit GK 24 "diuersa "nostrorum L 'liuimus Hh um o

25 patimur Dd lur c

dictum ad Bb

26 diuersi L

27 enim tria tempora dinoscun-

406

PR1SCIANI INST.

p. 875 (805). 806 P.

p. 389. 00 K.

sint facta an coepcrint quidem, necdum taraen sint perfecta. itaque quod accidit ipsis rebus, quas agimus, nomen tempori ipsi imponimus, 'praeterituni imperfectum' tempus nominantes, in quo res aliqua coejoit geri necdum tamen est perfecta, 'praeteritum' vero 'perfectum', in quo res perfecla monstratur, 'praeteritum plusquamperfectum', in quo iam pridem res per- 5 fecta ostenditur. instans autein individuum est, quod vix stare potest. unde merito a quibusdam 'installs' imperfectum nominatur. nisi enim sit 40 imperfectum, in eo adhuc esse actus intellegi non [\ potest. futuruni quoque cum incertum sit, ut ostendimus, et inflnitum, utrum paulo post an multo erit, non potuit discretis quibusdam iinibus declinationis uti. itaque 10 una voce contentum fuit. Et indicativus quidem modus orrmia habet tempora, quippe eo modo omnia, quae egimus vel agimus vel acturi sumus, absque ullo impedimenlo indicamus. Imperativus vero praesens et futurum naturali quadam necessitate vi-15 detur posse accipere; ea etenim imperamus, quae statim in praesenti volumus fieri sine aliqua dilatione. nee solum enim 1111, qui nonduni coepit, imperantes utimur praesenti tempoiT, sed etiam illi, qui coepit et in ipso actu est, ut permaneat in eodem, ut, si quis ei, qui coepit versum legere, di41 cat I clege usque ad finem'. apud Graecos etiam praeteriti temporis sunt 20 imperativa, quamvis ipsa quoque ad futuri temporis vsensum pertineant, ut rjv£
sunt RDHGLK

quod] quo

s

GL 2 accidit Dd accedit k ipsi B temtempori B inponimus B 3 inperfectura B 4 perfecta monstratur L uero in rasiira L 7 inperfectnm B 8 inperfectum B adhuc esse in litura H 9 cum] d quod D certum Rr post

post

a

paulo an multo erit Hh 12 tempora habet H tempore Rr 13 ullo] r illo R 15 quadam] d quidam RD uidetur esse posse Rr 16 quae uel statim DHGLKr 17 fieri add. d dilatione] r dilectione R delatione 6" post dilatione: uel in f'uturo, add. GLKd uel quae quandoque in futuro add. h Non sos

lum BDHGK cepit RDH Rr 19 uti permaneat D

E

ut est A

.22 HNewxeuj B

i

o

v

imperante Rr 18 present Rr cepit Rr acto cepit H 21 futuri] d futurum D UT R .VT. H NIT

HNEUJXOUI EnvAN Rr iiNiiujxaui. unYaN G HNEUIXHWN.

TiYii.v. H HNHUJXSWN TIYAN K NHNOX^OWHTTIAH in rasura I

ut aperta B

videmur]

>• uidetur R rell. 23 si add. r aperii K ut in crastino K 25 praeterito] b praeterili RB imperativi] Rh uel imperatiue r imperatiuo HGL 26 post imperatiui sqq. usque ad imperatiuo in mg. add. K 27 HE<}>IAECOUI in litura I TTC<]>IAHCTLO B nHlfllAECTU) R TTEC()IAEOTUJ DI1 TTEl))IAECTO G TTE())IAECTUJ (sic) AEA1AAXEO AIIAI add. K AEAIAAXOUJ Rr AEAIAAXEUI GK dediAAXoui Gg dediAAXEui//

'.'lausus sit uel esto om. B

clausus sit] rlaussit li

A E i l ill 1WJ• Sz5i8u%Qco,

LIBER VIII 3 9 - 4 2

407

p. SOB. 807 P . f

p . MO. 91 K.

sus sit' vel e s l n ' nsukeia&co. quod aulem vim praeterili habct huiusceniodi constructio, ostendunl subiunctiva praelerili perlecti, quae siniiliter proferuulur in passiva ileclinatione, ut 'amatus siin sis sit', ergo si 'amatus sit' in subiunclivo praeteriti est temporis, bene etiam in imperative 5 praelerili Icniporis potest accipi, quippe cum etiam in ]>raesenti lempore imperativi Lertia persona similis est in omni coniugalione tertiae personae snbiunctivi, ut c amet, doceat, legal', c ametur, doceatur, legalur'; et in passivis quidem vel similibns lioc possumiis dicere, in activis vero vel ueutris millo modo, nisi pai'ticipia praeteriti haheant. |J io Optalivus autem, quamvis ipse quoque videatur ad futuriun pertinere - 42 i1 a enini optamus, (juae volunms nobis vel in praeseus vel in fuluruni dari _, tanien habet etiam praeteritum lempus, quia evenit saepe de absentibus et ignutis rebus precari, ut facia esse ante nobis po|terint in notitiam venire, ut si, filio meo | Romae in praesenti degenle, optans dicam 'iiti15 nam Romae lilius meus legisset auctores, propter quos mine ibi moratur; utinam profectus esset Romam ante triginta dies', possumiis tanien hoc uti modo etiam oslendentes, quae optamus non evenisse, ut V i r g i l i u s in 1 A e n e i d o s: Atque utinam rex ipse nolo c o n p u l s u s eodem 20 A d f o r e t A e n e a s, et: u t i n a m , Gn. P o m p e i , cum (I aio C a e s a r e s o c i c t a t e m au t n u m q u a m c o i s s e s a u t l n i m q u a m d i r e m i s s e s . iu.lioc autem modo dumtaxal et infinito tcinpora coniuncta habent Latiui praesens cum praeterito imperfecto et praeteritum perfectiim cum plusquamperfecto ad imitaA

1 KEKAEIOOU) ex

corr. I KEKAEICTUI DH

uim praeteriti uim Rr

habeat K

similia

-

H m. rec. corr.

T

KEKAEICEUJ Rr

KEKAEICTUJ GK KBKAICBUJ B uel ilia idem avnaLus eL

2 subiunclatiua G subiuncta

.a

3 passiue Rr

passiua significatione uel declinatione K coniuncliuo

sis] r sin R

4 subiunctatiuo G snbiunt** H subiuncto h m. rec. corr.

5 poteest B

P

qiiipe Gg pertinere K

etiam

cum Kk

quae Rr

habel

•add. r Bb

9 praeterita R

plamus

11 <'a enim eao

10 i'uturum peruenire uel

post nobis sqq. usque ad nobis om. R .i. haljct

habi't

e

12 tanien K babet h. I. om. GLK etiam Gg tempus L sep 13 poterint] cf, lib. XVII § 1 et Lachmanni ad Gai. I 146 el ad Liter. IV

486 annott. potiierint GL potuerunt K 15 imtorcs Dd propter ex praeter corr. D 16 profectus] d perfeutus D tringinta Hh trigenta G . 17 euinisse L Verg. Aen. I 575 sq. in spscr. K 19 notho RHGLK compulsus LK 20 afforet DG 21 Cic. or. Phil. II 10, 24 GN. B GS. RH gn. DGK giu** L ponpeius B Gai H ga. i. cesare D sociaetatem R 22 coisses] sic § 27 uel coniunxisses s

i

cum Cicerone coiises Gg coisses amicitiam L coniunxisses RD coniunxisses amif.-itiam K coniunxisses **+*****(arnicitia?) H coniuncxisses amicitiam B diremisses cum Cicerone ipse Priscianus supra § 27 el sic ni f. in litura H disciuisses h rell. 23 et infinito — praesens in mg. add. K Latini] b latin* B 24 rito imperfecto — iraitationem in lit. et ad mg. b imitationem] rg emitationem GK mutationem R

408

PR1SCIAJNI INST.

p. 807. 808 P.

p. 391. U K .

tioneni Graecorum, quamvis haec quoque conati sun't. quidam disiungere. sed melius est esse coniuncta. n a m praeteritum imperfectum ralionabililer idem est etiam p r a e s e n s ; dieo enim e utinam legercm mine' et 'utinam legerem h e r i ' : nimia est enim cognatio corum temporum, et maxime in hoc m o d o , <]uippe cum utrumque imperfectum intellegitur. potest autem i s l e s optativus et inceptus et non inceptus ante intellegi. •, nam si dicam 'utinam legerem heri q u o q u e , quomodo nudiustertius', oslendo 1 coepisse quidem, non finisse t a m e n ; sin autem dicam 'utinain legerem heri saltern', ostendo nee coepisse. similiter si dicam 'utinam adhuc legerem', ostendo coepisse quidem in praeterito, in praesenti autem cessare; sin autem dicam 'utinam in legerem vel n u n c ' , ostendo nee coepisse adhuc. sic et p e r cetera tempora 43 eiusdem modi, praeteritum quoque perfectum et plusquam|perfeclum optativi coniuncta s u n t ; licet enim vel multo ante vel paulo esse perfecta haec eadem intellegere nos optare, tit si || dicam c utinam legissem ante quinquaginta a n n o s ' et 'utinatn legissem ante h o r a m ' . nee m i r u m ' s i c infinite in is hoc modo intellegi praeteritum, quod quantum ad veram intellectionem nullum certum nee inceptum nee finem habuit. Subiunctivus, cum apud Graecos coniuncta habeat tempora, apud nos divisa habet omnia, quomodo indicativus. de cuius contextu, cum de constructione orationis tractaverimus, latins disseremus. an Inflnitus modus quoque coniuncta habct tempora, quomodo optativus, praesens et praeteritum imperfectum, praeteritum perfectum et plusquamperfectum, quomodo apud Graecos. cum dicimus enim 'legcre', significamus rem imperfectam, quae vel ad praesens vel ad praeteritum imperfec turn altinet, cum vero 'legisse', perfectam, quae sua est tam praeleriti per-25 fecti quam plusquamperfecti. nota autem, quod vim nominis rei ipsius habet verbum infmitum. unde quidam nomen verbi hoc esse dicebant; dico 1 quiidam R disiungere ex corr. L dissiungere K 2 melius esse D melius esse est d inperfeclum B 3 idem est] d idem esse D est et praesens GLK dico] b D*co B nunc] b om. L nun*** B legerem herij sic ni f. H legerim heri h 4 Nimi est B enim est G hoc modo] dh hoc mundo DH 5 inperfectum B 6 utinam ******(utinam) B 7 legerim h lege*** H quoquo

quoque quomodo nudius terlius

que modo Rr

******

Gg

fi

nudus tertius L

t

nee

quidem et non L si

8 uenisseRr saltern] A saltim BGr salim H 9 • (~|?) L Similiter dicam Rr utinam si dicam L cepisse Rff 10 in praeterito quidem K praeseno

tin Rr quet G

caessare G caesare K cessasse )• 11 caepisse Rr cepisse II 13 liante om. GLK ante uel paulo ante esse B 14 quinquagenta G quin-

caginta K RD L 1

h

15 oram Rr

17 iucoeptum RD **finem(in) B

16 adue**ram(ne) B

intellectionemj r intelleccionem

nee

inceptum fmem K inceptum flnem G incoeptum finem 18 Subiunctatiuus DGK

d

aputagrecos T)

19 construc-

1

cione oracionis Dd 20 rationis B lacius Dd ilisscremus ex disserimus corr. f, 21 Inlinitus] b Inlenilus B luliuitiuus GLlC 22 inperfectum et sic conslanter B imperfectum rt praeteritum K praeteritum perfectum om. G 23 enim dicimus K 25 legisse dicimus Perl'ectam B 26 Notandum K

LIBER VIII 4 2 - 4 5

409

|i. SOS. S09 P.

p. .'W2. (W K.

eniin 'bonum esl lc-gere', ul si dicam cbona esl lectio'. iiat]iic oinnis moilus linitus ]>otesl per hunc inlerprelari, ut si dicam 'lego', quid indicavi? 'legere me';
nler 2 hunc] hunc niodura GL et hunc in nig. add. K "inpiaeiodica**ui(ti) K 3 optau B optaui* legere me. (t) K

5 DE GEBVNDIS in mg. r

GERV.vDiA (.ii-Tuiulia H

piivtiripalia Gg participalia

uel cum

LK uidenlur L ras. et ad mg. b

6 nee tempoia Hr significant A" 7 infiniti] r infinite R infmitiui GLk

alienum est a ueibo in 8 coniugi / / pro int

fito /{

9 articuli ex articulo corr. D

AN'Ar*NUJ0TeOY B

TUJY ANATNLOCTEUIY R

10 .Indi. H

KEIOE TOY ANATINUJCTEOY Dd

terminacione D

TOY

TOY ANATINUJCKEON H ***

ANATMATEOY (TOY) L TOY ANArNUJTEY K 1 1 TOI B XOV ttVCCyiV(OGllSLv] Om. G add. g TUIY ANATYNUICKEIN R TOY ANARTNUJC'KEIN H TOY ANAI>NACKEIN(0 L KAY RH TOY-ANATYNUlCKeCTAI. B TUIY ANAT1NIO. CKECTAY R TY ANAn-NUIC-KECTAI- / / C T

TOY ANAr+NA*KEC0Ai LI TOY ANATINUICKECOAI K \ iungitur B

12 articulari H

infinito] dk infinitus RG infinitos ni f. D infinit* K

coniungitnr GL in en BD en Kk

h

13 praepositione] d propositione I) 14 existimantes Hh 15 flnalem] rh finale RH eius om. G Iueuenalis H Iuv. sat. I 3, 232 sq. 1] r II. R i 16 liiiec Rr ilium] sic etiam § 71 et lib. XVIII § 6 2 cum nonnullis hm. libris re

dett. ipsum Iuvenalis 17 langorem BDGLK Ian go Rr cybus DII imperfectus L imperfeetus inhedens Rr. num. inperfectus et haerens (herens Iuv. Pith.) ? cf. § 71 18 Alpliius Avitus in II excellehtium cf. § 71 19 *patiando(s) K spai

ciando Dd 20 demetrum R mg. K Kal iv rru avttyivcaav.£iv

ANATNUIC.TUIE /{ ANATNOCTEU1 HG om. B sv~\ EH H TUI L TO Gl

KAI EN TUJ in, 21 AN*ATI-

NUICKEIN R ANATINIUCKEIN DH AN vriNocKEiN G et i eraso L %al iv] KeN B HN J{ TA G ANATINWCKAICTAI R ANArlNOCKeCOAI B ANTINWCKAICHAI G ANAHNWCKAI. CEAI H ANAriNOCKAICeW K ANAr*NOCKECTAl(l) in Utlira I

410

PRISCIANI INST.

[i. SO!). 10 P .

p . 3»3. 04 K.

tivo adiungilur, in 'diim' lerminalione utimur, quae siniilis esl accusalivo nominis, ut 'legenduni' avayveasxsov. huic lamen 1'requenlius solet eliam praepositio 'ad3 praeponi, ut 'ad legeiulum', ex quo oslcnditur, magis nonien esse quam verbum: verbo cnim separata praepositio per apposilionem praeponi non potest. in 'do' quoque tenniuantia inveniuntur ante 5 se babeutia separatam praepositioncm. Cicero pro Mil one: b u i u s ergo i n t e r f c c t o r si e s s e t , in confitendo. quomodo ergo frequentissime in ' d u s ' desinentia nomina verbalia et eorum obliquos casus proferre solent Romani pro infinitis in Graeca elocutione prolatis - ut 'legendi Virgilii causa vigilo', 'avayvaatgov BsQydlov %u(>iv ayqvnva' ccvrl xov 10 c ttvayvtovcu Beyyiliov %aQiv ayQvnvco'. Cicero in I in vectivar um : nihil hie m u n i t i s s i m u s

habendi

senatus locus,

c

xrjg 0%srsag

GvyxfajTOv' awl vov 'fysiv xtjv 6vyxlr]T0v' _, sic ctiam gerundia vel supina proferunlur. hoc tamen videtur inter gerundia supra dicta et noraina, quoruni eliam nominativus in ' d u s ' prolertur, interesse, quod, quando sunl is absque dubilatione nomina, simili casui adiungunlur ct discernunt genera, ut 'inlellegendi Homeri gratia' et 'amandae virlulis causa' et 'emendi man46 cipii studio veni'; quando vero gerundia simt, id est loco inflniti cum artieulo iuncti apud Graecos accipiuntur, nee genera discernunt nee numeros, quod suum est infinitorum verboruni, et ilium scquuntur casum, quern 20 et verba, ex quibus nascuntur, ut si dicam ' iulellegendi Homerum causa venio'.et 'ainandi virtulem causa laboro' et 'emendi mancipium causa venio', quamvis rarus sit huiuscemodi conslructionis usus. simililer dici||mus 'intellegendo Homerum profeci', 'amando virtutem legi' et 'invidendum

i adiungitur] d adiugmiUir D iungimr L 11

utimu Rr

quae ex ijui corr. K

no

2 ANATNlUr I'EUIN Rr

ANATNOCTEON BL

ANAF NIUCTEUJN

R

AN AD HIUCTEON

H

4

Sepa-

rata] b sfparato B praepositio per appositiotiem J praepositionem B praepositio b appusitionem] r apositionem lill 5 in do] r Ideo li 6 separalim K Cic. pro Mil. or. 21), 79 MiloneJ ;• milione RL 7 si] qui v. I. codd. Cic. esset in litura h confetendo L 8 mibialia B et eorum ct obliquos K o

9 Romani] h romari / / ANAIN-VCTELOY H

liu. B

eloquution« BDK eluquutione / /

ANATNOCTKON K

B^Qyiltov

10 ANAFNACTEOY GL

ANATNACTE OV BEPriATLUY li

O7it. DflGLK

BEPTIAON in mcj. I

ANArNUJCTAIOY. llirgi -

XAPVN H

ayqvnvca] I

AfPITTNU) UHGLK A.rplTTVU) D ArpYTTIlU) B ANTY R TLOY RII TOY TOY B 11 ANATNWHAJ I) ANATNONAI R ANATUIN.VI IMi ANATO K BSQyillOV 0111. K BEPriAlUN GT) BEPTIAON L BEPTIAUIN D BEPTAYIi N R XAPN R KAPIN B ayQVTCVG)] ! ArpllTNU)

RDHGLK

Cic. in Calil. or. I 1, 1

12 munitissirmis] d mnniiissimis R mini-

tissinnis D

THI CKL'TAIAC cirKAHTOv B TEC CXE AC OITKANTUIY R TIIC EXETKAC OITKA All HTOY G THC EXETEAO I1TKTOY Dd THC EXETEAO. CYT. KANTOY / / THC *XECTEY CITKAHTOY in lilura I TIIC'EXETEAC I.IYKAHTOY K o%sxsag scripsi 13 ANTY R TOYTOY B

n TEN

GL

TION R

T*N D

OYPKAHTON

suppina D

K

oirKAHTON

in

litura

I

CYPKANTON

DUG

1-1 post nomina sqq. usque ad nomina om. D add. d

CYKAE-

15

0

quod] <|nia d suut gerundia B

17 humeri Kk iuflnhiui D

s

RBK

L'l nancunlur Rr

gratia et amandae] r gratiae lam de R 18 20 est om. L infinitiuorum GLr secuntur t >m

22 mancinm LI

23 liuiiisce+modi / /

LIBER VIII 45—47 r,

411

sio r.

p. :uu. «5

K.

nobis non e s t ' el cnriniine nocendam virtuli', quia superiorum accusative), inferiorum vero verlia daiivo adinnguntar. praelerea gerundia tarn ab aclivis quam a connnunibus nascenlia tam activam quam passivam habent significationem, nomina vero mobilia supra diclae l'ormae, id cst in Nlus' s e t c d a ' el ' d a m ' desinentia, imam et magis passivam; solemus enim por verbum passman ca interpretari. quid est enim c amanda est virlus'? 'digna, quae ametnr', e t : m u n i t i s s i m u s h a b e n d i s e n a l a s l o c u s ? id est c in quo babeatur senatus'. undo raro inveniunlur a ncutris absolutam signiiicationem habentibus, ut f s t o , sedeo, surgo' (nemo dicil 'slan10 d a s , sedendus, surgendus'), quorum supina significationem sui servant verbi simplicem. a ceteris vero neutris el a deponentibus gerundia quidem 47 eandem significationem habent, quam et verba, ut cfa|ciendi', tov itoiuv, 'sequendi', rov u%o).ov&eiv, 'loquendi', tov lalsiv. nomina vero supra diclae formae similiter, quoniodo supra diximus, magis passivam: cfacieu15 das', noirjrsog, id est 'qai delict fieri', e sequendas% uxoXov&riziog, id cst c quern debent scqai', 'loqacndus', lcch]rsog, id est c quem deliemus loqui'. Praeterea ex forma parlicipioram pracleriti temporis daae lerminationes inveninntnr, quarum prior in e u m ' , altcra in c a ' fmitar. et in c um' quidem eandem sigiiificationem fere haliel, qaain in e d a m ' desinens cam 20 praepositione c a d ' . quid enim est c venatum' aliad nisi c ad venandum', 'quaesitam' nisi ' a d quaerendum'? V i r g i l i u s in I 111 A e n e i d o s : V e n a turn A e n e a s u n a q u e m i s e r r i m a D i d o In n e m u s i r e p a r a n t , id est cad venandam'. idem in V I 1 I I :

25

si i'ortana permittitis u t i , 1 nobis est B quia] quae )• snpciionira] r superiorem R 2 Praetera R 3 quam a] tam a L passiiuim it magis passiuam habent B 5 et in da et in dum GL et indadum D in da dnm K (i ea] b earn BK interpraetari RB 7 s

nnmitissimus etc.] (He. or. Cat. I 1 , 1 v. § 45 mis

ill est ilig-

senatus locus, in

a

quo Kk D add. d

8 habetur H esto lir

9 post siguiticationem sqq. usque ad siguiflcationrm om. nemo enim dicit Bd 10 sui servant verbi] B suis seri 11 et ad deponrntibus R et deponentibus L gerunda Dd

uant uerbis rell.

II

12 habent significationem TOI K TOIA.KOAHYGEIN / /

GL AAEIN K

G

debent K

bent K

IHIN

TIDY TTWIEIN Rr TOY HOYEIN GL 13 TOV] AKOAOYOEIN D XOv] nOY T Xttkzlv] AAliTN

15 TTOIHOEOC B TIOINTEOC HL

faciendus om. ab R add. r D

scnatu L

AKOAOYOETEOC RB

sequi*** ex corr. h

FToineEoc (sic) — loqnendus post

id est — AKOAOYENTEOC (.sic) add. g AKOAOYENGEUC H AKOAOYENTEOC LK E

qui] quod 16 de-

AAAEO*OC Rr AAAETEOC DH AEAETEOC GLK AAAI-

e

TEOC B

17 praetera Rr

ad formam d

18 um spscr. r post finitur: ut est uenatum uenatu add. d 20 t'liim vat] g est enim CtK enim Dd •/•aliud'/' nisi Dd nisi om. BDH add. d 21 Very. Aen. HIT '117 sq. 22 misserrima A" miserima Med. miscri madido H 24 ad venandum] h uenatum H Verg. Aen. s VIIII 240 sq. II1I. D 25 fm-tuna GLK permitis R permittit D

412

PRISCIANI INST.

p. SIO. 1] P .

p . ;t!l.i. 9« K.

Quaesi I um A en ean e t niocnia Pa 11 an tea, id cst ' a d quarrcndum'. vidclur lamen line quoque quasi ipsius rei csse arcusativus et sine pracposilione proferri, quod quasi
-10 naQcutcdEi&d-cci,' °qxoi rfi rnxQaxfofiEi', idem enim signiticamus.

xal 'rro 15

supina vero

nominantur, quia a passivis participiis, quae quidam supina nominaverunt, nascunlur. Pro omni autem tempore infiniti verlii solent accipi; dicimus enim 'legenrfi causa in honorc fui' et csum' et cero' awl xov 'tov avEyvaxEvai 20 idQiv'

xal *tov avayii'ddxEii''

xal 'tov ttvayv(06EG&Kt,*7 bfioicog 6s xctl c

xctl ' tov avuyivcoGKcG&ai.' %al xov uvayvcoG&t]GEG&ca'. 1 aeneam J)

meniai) moeuea//

pallentea K pallatea/iom.

2

c

tov

quod

\Aeslom.DHGLK

Vide Rr ipsius om. I) 4 quacmadmotlvim ]{ quemammodum GL ciuiUitum BDHGLK qnac] quern II 5 praepositione ex praepositionem coir. D terminant Rr tcrraiuatur Bh tenninantur D 7 est om. H mirabile] r misec

rabile RBDGLK

8 visio enim] uisioncm G uisio**(ne vel ne) L uel

K

atione L

supina

9 in nomine rei r 11 u s K 13 post ilexu: flxum fixu add. D

et] etiam B 14 lioraturn R

et ista Hh ut] uelut Grarca in Hlura exhi-

bel Rr

I TUI TFAKAAE1N fir TO TTAKMEIX HG TU) TTAKAAEIN D TO TlAl'MEIN K 15 KA' KAY? Y.al TIQOS TO] KPllCPOjS TIAPAKAAEICOEI D TTAPAKAAE1CEI H TTAPAKAElO OPATU AEIC,OAI. OratU Rr nAPAKAAEICOAI OP/lw G nAPAKAAEICEAI OPAUJ K TO DHR TOY I A EA TIAPAKAAEIN R TTAPAKAiElN G TOY I 1 6 TTAPAKAAEIC.OAI Rr TTAPAKAiEIC.OA! G TTAPAKAN N NC AEICOEI D nA v PAAEIOEAlZ?TTAPAA£ICEAI K HTOII B ]ITU)ITI1TTAPAKAI[EI*/Jr eTOI [ IinAPAKAECEI G NTOITHTTAPAKAHCBI D HTOY TH.TTAPAKANCEY //ANTITHTTAPAKAAEOEI L NTOYTtlTTAl'AU

KAECEI K

vero] enim B

10 autem add. g atem B

20 hero Rr

ATI H

ANE.TNUJKENAI G ANEtNUIKANAI R ANETNLUCOENAI D 2 1 TAPIN R CAI R KAY / / ANATINOCKEIN BL AN.riNUJCKEIN H ANITINOCKEIN G ANAIINLUCKEIN K ANTYNUJOEKE1N R KAY R ANATMUCECTAI K ANArKOCECilAI I ANAfNOCECTAI GL ANAfNO. CECE.AI / / A.vATNUiCECTET R bfioi'cog Sh] ex corr. I OMUJIUICAE K O.LUOILOC.AE H ouiiaic A E G OUJOCOC ile R post bjiOLwg Ss: %al -roii (caT TOY R KAY TOY H) avtyvcoo&ai (D

o ANETNOCTAI

GK

ANAriNoiTAi LI

tenks udil. lihri praeter B AlVAIINliK KAIECDM ANAriNOOlAI B

ANKTNOCTAY

KAY R

R

AHIETNUICEN H)

TOI H

praeleritum

bis

repe-

22 ANETNUJCTAI R ANEFNUJCEAI II

I) L ANARNUI. KAIHCEAI / / ANAriNUIKAIOCEOAI K ANATIN INOCKAlEf'.OAl / { ANAriMOKAKICOAT TOY G KAI tllld. I TUJ1 R ANATNUK'H ECF.CEA]

LIBER VI11 47—50

413

p. 811. 12 P.

|). 39G- !>7 K.

autem ab activis et cominunibus venicntia communem liabont siguiflcalioncm, usus quoquc probat. Virgilius in b u c o l i c o : Cantaiulo tu ilium? aut uinquain tibi fistula cera I u n c t a fuit? 5 active protulit. idem in eodem: F r i g i d lib in p r a t i s cantando r u m p i t u r a n g u i s , passive posuit. idem in II Aeneidos: quis t a l i a fando Myrmidonum, 10 active dixit. idem in eodem passive: F a n d o aliquod si forte tuas p c r v e n i t ad a u r e s . solcbant enim antiqui 'falus' communiter proferre. idem in III georgicon: u r i t q u e videndo is F e m i n a nee nemorum p a t i t u r m e m i n i s s e nee h e r b a e , passive protulit. et 'videndo peril' active, id est 'dum videt'. quod autem haec quoque nomina sunt, ostendit praepositio, quae frequenter invenitur, ut supra diximus, tarn ante accusativum quam ablativum eorum casiun: ; ad venandum' et cin venando'. in neutris vero et in deponentibus, 50 20 quomo[|do supra dictum est, simpliccs habent significationes. Impersonale autem hanc habet differentiam ad infinitum, quod inflnitus altero verbo finilo omnimodo eget, impersonale vero actum quidem perfectum significat per omnes modos, persona vero sola deficit; quae si addatur, perfecti vice fungitur vcrbi per omnes, quomodo diximus, modos: 25 per in|dicativum, ut 'curritur a me' pro 'curro'; impcralivuin, 'curratur a te' pro c curre'; optativum, 'utinani curreretur a te' pro 'iitinam curreres'; subiunctivum, ccum curratur a te' pro ccum curras'; infinitum, 'curri a te oportet' pro 'currere te oportet'. hoc autem interest inter infinitum passivum et infinitum, qui fit ab iinpersonalibus, quae nascuntur a verbis ac30 tivis, quod infinitus passivus verbo eget solo ad perfectam significationem, K

ANATNUJCE.GECEAI H

2 comprabat coera GL eel. 8, 71 (deficit Rom.) georg. Ill 215

0 ANATNUICENCECeAI G AXAriiUJCEHECEAI LI

AN . INWCCOEC . HCTA I H

B Verg. eel. 3, 25 sq. {deficit Med.) 3 aut] haut L baud Hrgt caera K 4 iuncta] k uincta cum Rom. BDLK uncta G 5 fen/. 7 Verg. Aen. II 6 sq. 9 merraijonum K 10 ferg. Aen. II 81 11 aliquid Kli aliquot Ver. 12 fatus in fatur mut. H ferg. sq. 14 Vtrique B 15 miminisse G neque herbae Pal. 18

qnam ante ablatiuum L

19

in deponentibus K et deponenlibus G

PERSONALis-Inpei-sonale H Inpersonale B "habet "hanc H pevsonale B actiuum Kk 23 deficit] r defecit RL

21 IN-

finitu Bb 22 in25 Per imperatiuum in

r

ras. B ut curratur B quratiir Rr 26 Per optatiuura B 27 Per subiunctiunm B subiunctntiuum Kk pro curras R Per infinitum B curri *•* a te // 28 oportet curre te oportet /i?infniitiuum Gg pasiuum (sic more suo) iu

spscr. g

29 infinitum Gg

qui qui Kk

inpersonalibus B

414

PR1SCIANI INST.

p. 812. 13 P.

p. 397. 98 K.

ut 'aniari volo', praeteriti temporis et futuri nulla intercisione interveniente, unde sloici AO

I IAEICOAI G 0 A

<|>AeiCTAI BOIAOMAI B

I'.UIYAUJUIAY Rr infmitiuus DG absce G a** cusatino(bs) R di

cum Kk

BOYAOMAI D

inpersonalisi? personalis Rr 2 set H post accusatiuo sqq. usque ad accusatiuo add. r

aces

3 aildimus Kk uel id

CJJIAEICOAY KOV.MAI Kk In

4 reddatur (gloss, se. accusatiuus spscr.) R

5 uolii a me D

n

7 sigguljrum D

est om. G

8 diseruimns GLK

disseruiV

m i l s : DE COGNATIONE TEMPORVM. | DE COGNATIONE TEMPORVM. DEINDE H

II proprie] g propriae RHG pars ex pras corr. D

enim om. L

12 (luai K uel

eius in lilura H

1 0 flltOrO uel

14 um praeteriit nm Dd S

H

13 '"instanti Rr prae-

UUll)

tn'it LK futuro K YITAPKTIKUJN R 15 non tlh substantiuam Hit enim add. R 10 deest] dest R 17 quod] quae B ostendit H quondo R V} particiis LI offucio I) 18 declinacionem D 19 habent ex habt* corr. B psiiainis GLK •>() nuncupor] k noncupor G nuncipor K dicor nuncupor RB dicor //

21 siciUi IiDHK ut G

22 et dico R

h

23'aduc D

24 solemus] k

.,u

stlmiiiis K

25 alico Dd

20 interci*sione(s) D intercesione GL intercessiunr HK

stoiri] of. R. Seltiniillii stnicorum yramm. p. 05 sqq. p. 70 sq. n. (17

LlBER VIII 50-54

415

p. 813. 14 P.

p. 398. 99 K.

iure hoc tempus •c praesens imperfectum' vocabant, ut dictum est, ideo quod prior eius pars, quae praeteriit, iam transacta est, deest autem sequens, id est futura, ut, si in medio versu dicam ' scribo versum' priore eius parte scripta, cui adhuc deest extrema pars, praesenti utor verlto 5 dicendo c scribo versum', sed imperfectum est, quod deest adhuc versui, quod scribatur. ex hoc igitur (id est praesenti) nascitur praeteritum im- 53 perfectum, cum non ad flnem perferimus in praesenti- id quod coepimus. et, ut in eodem exemplo maneamus, si incipiam in praeterito versum scri]>ere et imperfectum eum relinquam, tune utor praeterito imperfecto dicens 10 'scribebam versum'. Ex eodem (id est praesenti) nascitur etiam perfectum. si enim ad iinem perveniat praesens inceptum, statim utimur praeterito perfecto; continuo enim scripto ad finem versu dico 'scripsi versum'. et sciendum, quod plerumque vel literas quasdam vel syllabarum tempora praesenlis is inutnt praeteritum perfectum et vei pares liabet cum eo vel minores vel ampliores syllabas, ut 'lego legi', cdoceo docui', cfacio feci', 'sedeo sedi', c do dedi', 'dorno domui'. Ex eo iterum (id est praeterito perfecto) nascitur plusquamperfectum, si inveteraverit res a nohis perfeeta. mox enim scripto versu, recenti |J ad20 hue perfectione, dico c scripsi' propria significatione; sin dudum sit perfectum, incipit transire in plusquamperfectum. itaqiie 'scripseram' proprie de hoc | dicimus. Sciendum, quod Romani praeterito perfecto non solum in re modo 54 completa utuntur, in quo vim hahet eius, qui apud Gr'aecos nuQCMelfisvog 25vocatur, quern stoici tsleiov ivea-cara nominaverunt, sed etiam pro aogtOTov accipitur, quod tempus tam modo perfectam rein quani multo ante significare potest. sed sicut apud illos inflnitum tempus adiectione tov

'CIQTL' adverbii %ov jtaQaxelfisvov, id est adiacens tempus, rov dt 'ncilcci' est

'iure 'stoici ("iure ad mg. add.) K 1 dictum ideo Rr 2 eius in litura K iam om. BDHGLK transacta est deest] k transacta deest K 4 cui] cum D pars ex pras corr. D t> post nascitur sqq. usque ad nascitur add. r 7 id add. k cephnus H 8 et ut] in litura b \tK(B?) et ut in eodem exemplo maneamus] d Si enim ad iinem perueniat praesens inceptum D in eodem in eodem K incipiam ******* in praesenti uersum H in om. RL 9 turn R 10 scribebam] h scri**bam H 11 praesente H ad finem enim GLK 12 inuel

uel

coeptum HL 14 u literas u sillabarum Dd 15 et infra lin. add. k rain_ Dd 18 Ex] ft *x H est ex praeterito H 19 requenti L

cum eo20 perfec-

auiem

cione R sin* dudum (e?) H sin dudum K 21 proprie] rdg propriae RBDHGK 23 Sciendum tamen quod BDHGLK ro Rr 24 TUPAKEIMHNOC R TTAPAKEIMNOC G TTAPAKEYMENOC H 25 eAeioN B xilsiov ivsOTWtci] in litura I TEAEIUJN ENECTOTA Rr TEAEIO+N *NECTLuTA H nEAION E0TOTA D TEaEI OlleNECTATA K A

26 AOPICTOY Rr AOPICTON D AOPYCTOY H

tempus apud gr(a)ecos tam BDHGLK

tam

modo] tan ° L 27 adieccione D 28 APTY L TTAPAKEIMFNON Kk TIAPA.adiacens] k adiecims K roy AE TTAAAIJ' *******»AI KE*YMENON H TTAPHKTMHNON R 1 R TO AE TTAAAI G TOI AE TTAAAAT {SIC) H TOI AE TTAAA K HAAA1 in HtUra I

416

PRISCIANI INST.

p. 814. 15 P.

T- 399. 400 K.

rov vTtEQGvviEkixov, id est plusquamperlVcliun, significat, sic apucl nos hoc (ill i'st praclerilum perfectuin) potesl et modo el inulto ante intellegi perfeclum, el apud auctores hoc exemplis coniprobatur. Evander enim apud Virgilium in VIII de matre sua (licit: 5. cecinit quae p r i m a f u t u r o s Aeneadas m a g n o s et n o b i l e Pall a n t e u 111; 'cecinit5 dixit pro Vcecinerat', multo enim ante illam cecinisse intellegit. et ipse poeta ex sua persona: T r o i a e qui p r i m u s ab o r i s 10 I t a l i a m fato profugus Lavina'que venit Litora, Senit' posuit pro eveuerat'; hie enim quoque multo ante intellegit venisse 5a Aenean ad Italiam. ergo proprie si quis contempletur vim praeteriti perfecti, non aliam iudicet hoc habere quam apud Graecos illud, quod ctuQiorov vocant. lioc autem dilfert a plusquamperfecto, quod illud per 15 se prolatuin non eget adverbio 'pridem', quod habet in se naturaliter, nisi si velimus cxplanandae quaulilalis causa temporis addere, ante quot dies vel annos, nee licet illi 'modo' vel 'nuper' adverbia adiungere, praeteritum vero perfectuin ad manifestandam significationem eget vel 'modo' vel rpridem' adverbiis. 20 Futurum ex praeseuti nascitur, quippe cum praesens medium sit praeteriti imperfecti et futuri. ilaque cousonaules praesentis servat tarn praeteritum imperfectum quam futurum, ut 'dico dicebam dicam', praeteriti vero perfecti consonantes seij|vat plusquamperfectum, ut c dixi dixeram'. sed tamen in subiunctivo modo futu|rum quoque praeteriti perfecti servat 25 consonantes, ut 'dixi dixero', quod non sine ration t: evenire vidctur; nam futuro quoque tempori cognatio est cum praeterito perfecto quantum ad

T

1 TON YTrepciN'reMKON B EAl

TON YTTEPCYNTEAICON H

CYN.TAIKUJN Rr

TWN IrTEPCrNTE*IKON L C TOII YTIEPCYNTEIIKON mut. K si Rr com n

TON YTTEPOYNTEAIKON G TLDN YTTEP-

TLUN YTTEPCINTEMKON / TOH Y'TTEPCYNTEINKON in .[. 2 hoc est Gg id est] idem H 3 au-

tores D agprobatur LI Euader Del 4 Ferg. Aen. VIII 340 sq. 5 cecinit quae] Cecinitq. H Cecinitque B Caecinitq; D 6 nobile] r nomine cum Rom. R no1

ce

bine Pal. palanteum Dd 7 caecinit K acinisse Rrintellegitur D 8 Very. Aen. I 1 sqq. (deficit Pal.) 9 primus arboris D horis K 10 Lavinaquc] g lauhiiaqne G Ver. lauinia*(q.?) Med. 12 ueniss K 14 abcre H quam] k quod ni f. K 15 aoriston B AOPIOTON D ' p e r se "quod illud Kk illud] d del. r illut D 10 egit H habet hoc in BDHGLK nisi si velimus] h nisi ui-limus RDH

17 qu

dies Rr uel

modo nrc niipcr B 19 u Dd rit* R 23 dicam ex dico corr. B tum plusqiiamperffclum ut R

18 illi] hk ilia HGLK

u Dd 21 quipppe K praeteriti] prete24 "scruat 'consonantes ut dixi dixero pteri-

25 subinnclatiuo K

an

eousMiites LI

uero modo Kk

uel

27 tempori] d tempore D

praeteri ferfecti B

'-»6

LIBER VIII 54-57

417

p. 815. Hi r .

p . 400. 401 K.

infmitatem temporis, hoc est ad GOQIOTOV. sicut enim praeteritum perfecluni vel modo vel multo ante possum intellegere, sic etiam futurum vel mox vel multo post intellegere possumus fulurum, uf si dicam 'scribarn' vel 'scripsero', incertum temporis futuri spatium monslro; necmirum, cum 56 5 in nominibus quoque comparativis, si dicam 'fortior', incertum est, utrum multo an parvo superet ilium, ad quern coinparatur. habet igitur affinitalem, sicut oslendimus, cum praesenti futurum, quod praesens medium est inler praeteritum imperfectum et fulurum, cum praeterito vero perfecto plusquamperfectum, quia incertum significat lemporis spatium. cum igitur loin aliis modis praesentis, sicut dictum est, consonantes servat futurum, in subiunctivo praeleriti perfecti regulam sequitur, ostendens cum eo quoque habere iura affinitalis. idque ex participiis maxime esl conicere, quae cum in praeterito tempore non liniunt spa limn temporis praeteriti, breve sit an longum - si enim dicam 'amatus' vel 'locutus', incertum est, utrum is modo an multo ante _, similiter in futuro: 'amaturus', 'locuturus' mox an multo post incertum esl. ideoque in plerisquc verbis ex praeterito fit fu- 57 turum: 'amatus amaturus', 'habitus habiturus', 'locutus locuturus', 'auditus audittirus'. diximus autem 'in plerisque', quia neulra praeteriti lemporis pleraque carent participio. sed qtiia ad praesens quoque ei est cognatio, 2' 0 fit etiam a praesenti futurum, ut 'amans amandus', 'docens docendus', 'loquens loquendus', 'audiens audiendus'. sed tamen sciendum, quod oinnia huiuscemodi formae participia (id est in ' d u s ' terminantia) etiam nomina esse possunt. Confirmat autem supra dictam rationem cognationis temporum etiam 25 inaequalium, id est a||nomalorum, declinatio, in qua ex praesenti fit praeteritum imperfectum et futurum in omni modo absque sub|iunctivo, ut 'fero ferebam feram ferrem', ex praeterito vero perfecto plusquamperfectum: 'tuli tuleram tulerim tulissem' et futurum siibiunctivi 'tulero'. in participiis quoque ex praeterito passivi nascitur futurum activi, ut ' latus latu30 rus', ex praesenti activo futurum passivi, ut 'ferens ferendus'. sed tamen in

W

1 finitatem Kk

AO*PICTON H AOHCTON LI AOPICTON pertinet D

sicut —

possum intellegere al. m. add. in R 2 possum] possumus L possuimus K etiam futuram R 5 nominibus] omnibus GLK ut si dicam L 6 ilium] eum GL at R 7 medium inter H 9 plusquamperfectum] k, eras, in B et plusquamperfect*(o?) K 11 subiunctatiuo K quoque se habere BDHGLK 12 adfinitatis B 13 cum om. HL 14 longum] d longam D loquutus D loqulus K 15 futuro amatus locntus mox K 16 multo Kk implerisque H post futurum: Quando dicis amatus praeteriti temporis tolle nouissimam litteram adde .rus. facis futurum tt-mpus amaturus gloss, inter ipsa auctoris verb a inseruit B 19 pleraque pleraque Hh particio L cognitio B 21 loquens loquendus loquens ce

loquendus Hh audiens audiendus add. d 22 Imiusmodi Rr "participia "formae L esse nomina K 25 anomalorum id est inaequalium d 26 absce G ferro Rr 27 ferrem eras, in B plusquamperfecto Dd 28 subinnctatiui i

K

participis Dd

V

30 futuri impassiui Rr

GRAMMATICI LATINI II.

tamen om. GLK 27

418

PRISCIANI INST.

p. 816. 17 P.

P- 401. 402 K.

quamvis penitus mutent in quibusdam anomalis verbis supra dicta tempora ouanes syllabas, signiflcatio tamen integra manet eorum et cognatio tem58 porum, ut ' sum erarn ero'; nee mirum, cum in aliis quoque partibus orationis hoc inveniatur, ut cognata significatio in diversis inveniatur vocibus, ut puta in nominibus 'pater' masculinum est, eius femininum 'mater'; 5 similiter 'frater soror', 'patruus amita', 'avunculus matertera'; 'bonus', eius comparativum 'melior', superlativum 'optimus'; 'Iuppiter', eius genetivus 'Iovis' quantum ad usum iuniorum; c ego', eius genetivus 'mei'. et ex contrario saepe diversa significatio in similibus invenitur vocibus: 'liber libra', 'fiber fibra', 'Helenus Helena', 'Tullius Tullia'. propria >« enim nomina non sunt naturaliter mobilia, sed ex sese nascuntur, sicut etiam supra dicta appellativorum feminina non siint a masculinis nata, sed a se orta, quamvis similem mobilibus habeant formam. illud quoque comprobat cognationem temporum, quod infinita verba a praeterito tempore habent etiam futuri rationem: 'dixisse, dictum ire', 'laesisse, laesum ire', is 'mersisse, mersum ire', 'fluxisse, fluxum ire', sicut enim participia praeteriti temporis rationem regulae sumunt a verbo praeteriti perfecti, sic eorum formam sequitur infinitum futuri. infinita autem nominata sunt, ut dictum est, ab eo, quod carent significatione definita tam personarum quam numerorum, sicut neutra quoque nomina appellamus ab eo, quod carent 20 utroque genere. XI 59 Defectiva temporis praeteriti perfecti || et plusquamperfecti nee non etiam futuri subiunctivi, quia ex supra dictis nascitur temporibus, sunt in 'sco' desinentia incboativa. nee meditativorum tamen supra dicta tempora memini me invenisse, ut 'fer|vesco', 'calesco', 'horresco', 'torpesco', 25 'tcpesco', 'esurio', 'lecturio', 'micturio', 'parturio'. Sunt alia verba, quibus desunt diversa tempora, usu deflciente, non ratione significationis. et quibusdam deest praeteritum perfectum et omnia, quae ex eo nascuntur, ut 'ferio', 'sisto', 'tollo', 'fero',
in

2 eorum in Kk partem R

temporum om. GLK add. k

4 hoc inueniatur in lilura H

3 aliis Hh

partibus] r uel u(a

uocibus add. r

5 ut puta Dd ut-

V

poteX 6 amitta Lg auinculus Rr 7 comparativum] h comparatiuus DG(H?)r superlatimis DGr optumus LK Iuppiter] g Iupiter G 8 Iouis add. v 9 Et econtrario K inueni*tur (a) R uocibus oeAeYeepoc OAIONYOOO IJ>AYOC H BIBAOO. liber, H AirpAozyroc libra fiber, OKYN'OTTOTAMOC. fibra OAOBOC. helenus B per se

10 haelenus haelena / / 14 pt&erito H

j

11 mobilia Hh

sese] rg se RG

15 liabent] b habeant ni f. in lit. B

n

12 femlna Rr s

dixise G

laesise G

0

laessum ire K i

17 a uerbi Rr a

18 formam +* sequitur K

19

+a b

eo (h) D '

significataone / / tern Rr 22 Diffectiua G Defectatiua K 23 quia ex supradi.tis — supradicta lumpora] d prailicta tempora D 24 medidatiuorum Rr 25 caelesco /{ torpesco om. BDHGLK 26 tepesco** K essurio GL 29 ferio] h frio H fero] d fen-o D furo quod ftirio Varro D

LIBER VIII 5 7 - 6 0

419

p. 817 P.

p. 402. 403 K.

quod V a r r o ponit. ergo aliorum verborum perfectis, quae videntur eandem significationem habere, pro his utimur: in quibus invenimus cpercutio percussi', M'erio percussi'; 'statuo statui', csisto statui', vel, ut quidam, 'steti', quod est a r sto' - sed Iuvenalis in I I I : s G a u d e n t i s foedo p e r e g r i n a ad pulpita caritu Prostitui, pro c prostiti' _; 'sustulo' antiqui 'sustuli', e tollo sustuli', 'suffero sustuli'; 'tulo' antiqui Uuli, fero tuli'; cinsanio insanivi, furo insanivi'. 'meto' etiam quidam 'messui', quidam 'messem feci', sed usus vetuslisio simorum 'messui' comprobat, quod, cum de praeterito tractabimus, ostendetur; 'cerno crevi' apud vetustissimos invenitur. a 'maereo' [unde 60 'maeror'] c maerui' debet facere, sed in usu non est 'maerui'; 'mando mandis': eius praeteritum perfectum quidem alii ' mandui', alii ' mandidi' esse voluerunt, Livius tamen in Odissia: 15 Cum socios n o s t r o s m a n d i s s e t impius C i c l o p s ; c a strido' quoque alii c stridui', alii ' stridi' protulerunt. E n n i u s in a n nalium XI: Missaque per p e c t u s , dum t r a n s i t , s t r i d e r a t hasta. In passivis et communibus et deponentibus, id est in omnibus verbis 20 in 'or' terminantibus, desunt tempora praeteriti perfecti et omnia, quae ex his nascuntur. participia tamen coniuncta verbo substantivo (id est 'sum') et omni eius tempori eorum | vice funguntur. quod Graeci quoque solent facere in multis verbis temporis perfecti et plusquamperfecti et maxime in 1 Varron. fr. p. 340 ed. Bip. cf. § 104 el Struvium iiber die lat. Declination und Conjugation p. 244 sq. posuit H praeteritis perfectis K 2 quibus invenimus] quibus inuenimus. Vt B quibus inuenimus ut DGL quibusdam ut r quibusdam inuenimus. Vt Hh quibte n inuenimus K percutio] d percussio D 3 ferio percussi add. g quibusdam G 4 a sto] r esto R luv. sat. Ill 8, 225 sq. 5 gaudentes RH gaudientes K foedo] d foeda BDGLK foedos h perigrina GLK ad] a B cantu Prise, cum luv. Pith, saltu delt. luv. libri fere omnes 7 pro] dk om. BDGK del. r prostiti] Struvius I. 1. p. 304 prosisti (sisti L~) libri ex prava emendatione, quod re vera apud luvenalem prostitui h. 1. est infinitivus praes. pass. sustulo] r sustuli Jl suffero sustuli K suffero tuli RGL 8 antiqui] d antique D i

Insanio. Insanii. Insaniui B

perfeclo

furo Rr

10 de praeterito Hh

11 post cerno r

creui: cresco creui add. BDk et cresco creui rh

aput B

12 memor Rr

fa-

i

cere Rr 13 quidem] scripsi quidam R quidam mandi rell. 14 Livius] r Lius R Libius B Livius in Odissia v. Horn. Od. XX 19 sq. G. Hermannum elem. doctr. metr. p. 626 cf. Corssenium orig. poes. Rom. p. 202 et ann. ad lib. Ill § 20 tao

men om. DH

odyssia HG odisia L

15 sociis Rr

impius] cymbius r ni cyclopsRBDHK ceclops L 16 strudui D protullerunt Rr En*us (i ni f.) Rr Enn. ann. XI 2 E.^S. XI vn p. 54. LXXI Vakl. ' 18 Missaque] r messaque R s mis*aque G misaque K perfectus K pectus] *ectus (f?) H 19 communibus et passiuis H passiuis communibus B *om*nibus(n-i) R 20 praeteriti perfecti] B praeterita perfecta rell. ex eis G 21 coniuncta] ex coniunctiua corr. K con,us

iunctiua GL verbo] r uerba R *uerbo(a) D 22 eius omni K quod] r qunq R 23 tempori**s(bu) R piaeteriti perfecti RDG

27*

ei.

D

420

PRISCIANI INST.

p. 817. 18 P.

p. 40:i K.

modo optativo et subiunctivo, ut ^rhvfiiiai,, Ti\\rvipcci, rkvnrai, TETVUfie&a, rhvcp&s, TETvpiiivoi eidv', (TErvfi/iivog sl'fjv, Eii^g, el'-rj, TETV[I[IEVOL sl'rjfi^v, EiifjzE, sl'yjaav', 'EKC rervfijiivog to, tjg, rj, ic/v zETvfifiivoi. copEv,

61 i)ze, maiv\ sed cum apud Graecos paene innumerabilia sint verba, quae vel literarum inconsonantia vel regularum quibusdam rationibus impedian- s tur vel usu, ut habeant declinationem plenam per omnia tempora, apud nos pauca boc patiuntur. inveniuntur tamen etiam in o desinentia, sed non multa, in quibus praeteritum perfectum per participium solet demonstrari, quae s neutropassiva' artium scriptores nominant. sunt autem baec sola: cgaudeo gavisus sum', 'audeo ausus sum', 'soleo solitus sum', io c fido fisus sum', cfio factus sum', quorum tamen antiquissimi solebant etiam praeteritum perfectum proferre hoc modo: 'gaudeo gavisi', caudeo ausi', csoleo solui', cfido fisi', AI G TETYOTAI H TETIYUJI K TETVPAITE. TYITTAI B M t O T t m ] I TETinTAI

DL TETYTTTM H

xsrvfj-fisd'a

— caaiv om. H

t£zv\ifLS&a.~\ TETTYMAIEOA LK

TETIMAIE0A G TETYM.MAIAETA R TETYMMAIOA. TETIMMENOI. D 2 XhtVCp&t] OIU. RGK TETYlfJOAI * » * • * L TETITT>PECTE D TETYMMENOI ECIN L 0HTYMMENOI E10EN R TETYMMENOI 1ECTAI B TETIMMENOI EICIN TETIMMENOY EOIN G TETYMMENOI EICIN TETYMMENOI ECIN K ante xszvjifievoq sl'rjv: ETETYMHN ETETYIJJO ETETYTTTO ETETYMMEBA ETETYC()OAI TETYMMENOI HOAN add. I ?STV[l[l!:VOS SlTjV , £t'?JS, SlTj] Om. D TETYMMINOC EINH EINC EIN G OTYMMENUIC EINM EINC EIN R TETYMMENOC EIN. INEIN. CEIN. K T£-

TV[ijx,£vog el'rjv — coaiv om. L add. I

EI'JJS] EINC B

si'rj] EIN Bl

TETYMME-

.N .N EIMEN EITE EIHCAN Dd TETYMMENOI ENEIEN ETHTAI EINCAN R TETIMMENOI EINAIEH

NOI

EIMTAI EINCAII G TETYMMENOI EINAI EMEINTAI EINCAN K 3 EINMEN EINCAN I fl'lJTf] EIHTAI B __ iav rsrvfi^avos to, rjg, •>]'] om. D EAN TETYMMENOC W EC E R EAN TETIMMEHOC UJ HC II G U) HIC HI B UJ S c N K EAN TETIMMENOI UIMEN HTE OCIN G EAN TETYMMENUJC OMEN HTE UJCIN R TETYMMENOI. U1CCIN. EAN. TETIMMENOI D TETYM-

MENOY B TETYMMENO I

4 woiv] OIEIN K

secum Rr

5 uel add. r consoiianlia Kk uel om. GLK add. k nam declinationem BD plenara declinationem plenam L 8 solent BGL

monstrari L

RBGLK

6 habeant K ple7 etiam pauca in o RD

9 neutropasiua g neutrapasiua G neutiapas-

siua / /

arcium Dd

autem] tamen B

add. (j

gauis.

11 quorum tamen — fli add. d

Dd

sint] r sunt

10 post gaudeo sqq. — gaudeo om. G 12 preterita perfecta B

13 aussi Rr solueo R fio fitlo fli fisi GLK nun Dd 14 e tempora Gg 15 Varro in mensuris] Varron. fr. p. 253 ed. Bip. (cf. § 104) v. Ritscheliw/i mus. phil. VI 535 sq. 551 et II. quaestionum Varron. ibi II. mensuris] rh Heidelb. Z/viccavie7ises Dresd. 1 cum I. Ps. Boelhii a Ritschelio 1. mensuribus RH mensoribus BGLrl mensoralns K meusuralibus Lips. 2 Krehlii

et del. r

i

defecit Hh defecit K diffecit G defficit g nituere penitisse Kk

16 pe 'fecto Hh s

17 inpersonalia B

exe Dd

18 pe-

LIBER VIII 6 0 - 6 3

421

p. 818. 19 I1.

p.

J03. 404 K.

'pudere puduisse', quamvis antiqui 'pudilum ire' dicebant et c piiditus' participium, ut P l a u t u s in B a c c h i d i b u s : Nequc m e i neque t e tui i n t u s p u d i l u m est f a c t i s , quae facis. | 5 nee non 'metuere metuisse' deficit futuro et 'timere timuisse', clalere latuisse', 'apparere apparuisse', 'obocdire oboedisse' et pleraque neutra secundae coniugationis: 'horrere horruisse', Hepere lepuisse', 'rubere rubuisse', 'pavere pavisse'. inchoativorum quoque et meditalivorum in infinitis non solum praeteritum, sed eliam futurum deficit tempus, ut r horio rescere','tepescere', cfervescere', 'parturire', 'esurire', Mecturire'. nee non perfecta, si sint eiusdem formae inchoativorum, plcrumque deficiunt futuro, ut c discere didicisse', 'poscere poposcisse', 'compescere compescuisse'. || Quoniam de deficientibus per tempora sufticienter dictum est, mine de is modis tractemus. DE MODIS. Modi sunt diversae inclinations animi, varios eius afl'ectus demon- XII 63 strantes. sunt autem quinque: indicativus sive definitivus, imperatives, optativns, subiunctiviis, infinitus. in Indicativus, quo indicamus vel definimus, quid agitur a nobis vel ab aliis, qui ideo primus ponitur, quia perfectus est in omnibus tarn personis qiiam temporibus et quia ex ipso omnes modi accipiunt regulam et derivativa nomina sive verba vel participia ex hoc nascuntur, ut 'duco ducens duxi ductus dux', crego regens rexi rectus rex', cferveo fervens fer?3 vesco fervor', ' horreo horrens horresco horror', 'inlellego inlellegens intellexi intelleclus', Maedo laedens laesi laesus lacsio', et quia prima positio verbi, quae videtur ab ipsa natura esse prolata, in hoc est mudo, quem.u

t

1 pudisse Dd puduisse pigere piguisse quauis B pudicum Dd 2 Plant. Bacchid. Ill 1, 12 (a. 379) cf. lib. XI § 20 bachidibus BDHGLK 3 mei] d lib. XF I. I. cum libris Plaulinis fere omnibus me libri h. I. omnes cum Plaul. Vat. 3870 m. pr. te iuij RDH cum libris Plautinis te t u , G te tu LK te tuis r, quod ad factis accommodatum vix pro vestigio formae tis licet habere tui te codd. lib. XI /. /. tui ted Bergkius act. antiq. Marburg. 1850 p.- 332 te tuintus B quae fac*is(t) c

D que fatis Rr 5 et timere et timuisse GL latuere latuisse K (i aparuisse L oboedire] obaudife LK uel obaudire g oboedisse] obaudisse LK uel obauV

disse g

7 coiugationis G

rubisse Rr

8 mediatiuoram H?

in om. K

9

1

si''."" Rr deficit] r defecit R 10 feruesoere tepescere G essurire GLK 12 discire K compiscere compiscuisse GK 14 terpora Rr tempora dificientia G est om. HK

16 DE MODIS] om. L

diuersae sunt K diffinitiuus GL

De modis incipit K DE MODIS IT'ERVM. I)

17

inclinationes] r inclinationis R ua+rios K effectus L 18 19 subiunct*tiuus(ta) G subiunctatiuus K infiniliuus DKr

uel

20 indicamus cum Dd difftnimus L 22 et quia] r et que R _ deriuatina] d diriuatiua' g deriuata D diriuata G 24 rectus] r rextus R 27 "prolata" esse L quemadmodum] r quemammodum RGL

422

PRISCIANI INST.

p. 819. 20 P.

P- 404—406 K.

admodum in nominibus est casus nominativus, et quia substantiam sive essentiam rei signiflcat, quod in aliis modis non est. neque enim qui imperat neque qui oplat neque qui dubitat in subiunctivo substantiam actus vel passionis signiflcat, sed tantummo|do varias animi voluntates de re carente substantia. deinde hunc primum auctoritas doctissimorum tradidit 5 fil inodum in deelinatione verborum. sciendum tamen, quod quidam ausi sunt inflnita ponere prima, sed male; non enirn oportet statim a re imperfecta aut dubia incipere. quidam enim dubitaverunt, an verba sint haec, et inter adverbia magis ponenda censuemnt, quod nee numeros nee personas nee affectus animi certos habent et egent semper aliis verbis, sicut adver-10 bia. dicimus enim 'legere studeo, studes, studet', sicut dicimus cbene studeo, studes, studet'. sed haec postea refutentur, nunc hoc sufflciat ostendere, non bene ab inflnitis quosdam coepisse. sed neque ab imperativis neque ab optativis erat incipiendum, cum hoc || imperamus, illo optamus, ut sit indicativus, qui nisi prius sit notus, non possumus scire, quid 15 imperemus vel optemus. subiunctivus vero, quem quidam dubitativum appellaverunt, manifestam habet indicativi cognitionem. ipsa enim dubitatio ante se esse indicativum confltetur; nam si tollas dubitationem, non opus est subiunctivo in re certa, sed indicativo. ergo non alius iure praepone0!) retur omnibus quam indicativus. sicut enim in nomine, si quis proferat 20 genetivum vel alium post hunc casum, multo ante nominativum cognovit, ex quo nascuntur obliqui, sic qui aliquem modum proferat scit primum indicativum, qui est paene verbi rectus, sicut et praesens tempus ideo aliis praeponitur temporibus et primum obtinet locum, quod in ipso sumus, dum loquimur de praeterito et futuro —, et quia ad praesens praeterita et fu- 25 tura intelleguntur, quod si non sit, alia intellegi minime possunt; et quia positio indicativi verbi ab ipso incipit; | et quod ex ipso cetera tempora trahunt regulas; et quod praeteritum non potest esse, nisi quod prius fue1 post substantiam sqq.—• substantiam, ab R om., add. r substantiam siue sententiam (subsistentiam I) siue essentiam GL 2 rei] d regi D 3 post substantiam: actus — substantia om. D add. d

4 passionem B

V

5 actoritas Rr

doc-

s

tissimorum ex doctissimum corr. H 6 auxi Dd 7 inperfecta uel dubia B 8 uerba st haec GL 10 certos animi K sicut et aduerbia B 11 studet] sludes H post studet verba sqq. usque ad studet om. G add. g diximus Rr bene sedeo (studeo k) .es. et. K 12 refutentur] it refetentur D reputentur GLK reppetentur I hoc] autem K 13 ab inflnitis] d ad inflnitis D 14 obtatiuis Dd hoc in litura k 16 subiunctiuus ex subiunetatiuus corr. G subiunctatiuus K hanc voc. subiunctiuus in GK inprimis mutationem in sqq. hand amplius enotavi 17 cognationem GL 18 esse add. r confltetur add. r 19 praeponetnr H 21 cognouit nominatiuum B 22 ex quo] r ex qua R profert r sit / / 23 sicyit et ffh 24 obtinet] I optinet RBHGLK 25 praet&erita / / 26 quod] d qui RBD non si non Rr 27 indicati"' Hh ab add. r quo' ex Rr 28 trahunt ex trah+nt corr. B praet&eritum H fueril prius G

LIBER VIII 63-67

423

p. 820. 21 P.

p. 406. 407 K.

rit praesens. fuluri autern vox sine significatione esset, nisi cogitantibus [nobis] et notionem .sumentibus ex praesenti vel ex praeterito. de fuluro quoque sumimus notionem vel ex his, quae nobis in ore veniunt, vel ex ipsa natura rerum vel ex cogitatione: in ore quidem, ut, si videam scribentem 5 in praesenti, ex hoc concipio et futuri lemporis scripturam; natura, ut, cum videam solem occidentem in praesenti, possum scire naturali motu reversurum, quod est futuri; cogitatione vero, ut, si cogitem diluvium quale sit in praesenti, ex hoc notionem concipio futuri. similiter prima 66 persona praeponitur aliis, quia ipsa loquitur et per earn oslenditur et selocunda, ad quam loquitur, et tertia, de qua loquitur: nisi enim sit prima, quae proferat sermonem, aliae esse non possunt; et quod ista sine illis potest inveniri, cum secum aliquis loquitur, illae autem sine ista non inveniuntur; et quod causa naturaliter ante causativa [quam uhlav |] Graeii vocant] esse solet. causa autem fit secundae et tertiae personae prima 15 persona; hire igitur illis praeponitur, quae sunt causalivae. a singulari quoque incipimus, quod hie naturaliter primus est numeroriun, qui duplitatus vel multiplicatus facit numerum pluralem. et activa ideo prima proferuntur, quod naturaliter praecedit actus ante passionem, quae esse non potest, nisi sit actus; et quod qui agit incipit, sequitur autem qui patitur; 20 et quod verbum activum additione eget literae vel literarum, ut faciat passivum ex se. Breviter igitur de omnibus modis repetamus. modi sunt, ut praedic- 67 turn est, diversae inclinationes animi, quas varia consequitur declinatio verbi. indicativus primus ponitur | propter quas enumeravimus causas. in25 dicativus autem dicitur, quod per eum indicamus, quid agitur. Imperativus est, quo imperamus aliis, ut faciant aliquid vel patiantur, .i. nobis

1 cogitantibus et Gg

2 nobis om. L

notitionera L

uel praeterito H

3

sumimimus R sumimus enim BGLK 4 in *ore (h) D ut uideam Rr 5 in in lit. b post in praesenti sqq, usque ad in praesenti om. D add. d futuri* (s) B 6 oecidentem in praesenti] r hoccidentem in praesentem R 7 deluuium K 8 quale sit Rr

notionem] d notitionem DG

9 ostenditur secunda Gr

secunda*

a

(m) B

10 ad quern Rr

13 causatiuam D

post causatiua: quam graeci AI-

TIATA uocant add. B quam AITIAN (qum AITIAN r quae marrAN R q AITIAN L

q AITTAN

G) graeci uocant rell., quod videtur interpretamentum ad causa pertinens, ni polius vel, quo B duett, ex quae alxiaxa Graeci uocant corruplum vel ulrumque ex duobusgloss, quam aixiav Graeci uocant et quae aixiaxa Graeci uocant conflation esse censeas 14 soor

let] in lilura h solent ni f. H

16 quoque numero incipimus D

numerum D

ideo

17 uel multiplicatus om. RD add. d actiua prima D primae b praeferuntur Hb 18 quae esse] d **(ee ni f.) D 19 sit om. LK post actus add. k praequi

cedat post actus add. I aeget G

quod

g

agit Rr

ait Dd

patitur uel quod K 20 .i 23 quas] r quod R quos d uara consequitur Dd

21 ex se] a se A" tur consequi sequitur Rr 24 causas. quare indicatiuus dicitur. indicatiuus GLK 25 agitur. quare imperatiuus. imperatiuus GLK 26 quo] rb quod RB faciant b aliquod GK

424

PRISCIANI INST.

li. 821. 22 P.

P-

407

K

-

qui ideo secundum tenuit locum, quod per se absolutus, quemadmodum indicativus, non indiget auxilio alterius partis ad plenam significationem, licet per tempora el personas deficiat naturaliter. solcmus tamen non solum imperantes, sed etiam orantes saepissime eo uti, ut: M u s a , m i h i c a u s a s m e m o r a , quo n u m i n e l a e s o B V i r g i l i u s in I. idem in V I I I I : Vos, o Calliope, p r e c o r , a d s p i r a t e canenti. XIII 68 Tertius est optativus, qui quamvis et tcmporibus et personis perfeclior videatur esse imperativo, tamen eget adverbio optandi, ut plenum signified sensum, et quod, qui optat, inferior videtur esse imperante: itaque iure 10 post imperativum ponitur. Quartus est subiunctivus [quippe iure], qui eget non modo adverbio vel coniunctione, verum etiam altero verbo, ut perfectum significet sensum, ut V i r g i l i u s in b u c o l i c o : Cum f a c i a m v i t u l a m p r o f r u g i b u s , i p s e v e n i t o . is et sciendum, quod omnibus modis aliis sociari potest subiunctivus, qui cum diversas habeat signiflcationes, || non ab una earum, sed a constructione nomen accepit, veluli denominativa, quae diversas habentia significa-• tiones generale tamen nomen multarum specierum sibi defendunt. est enim quando dubitationem significat, ut r si videam, intellego'; est quando so confirmationem, ut V i r g i l i u s in 1 A e n e i d o s : C e r t e h i n c R o m a n o s olim v o l v e n t i b u s a n n i s H i n c fore d u e t o r e s r e v o c a t o a s a n g u i n e T e u c r i ,

1 ide Dd qnaeammodum Rr quemammodum HGL 2 partis] par R 3 personas] g persona GL 4 saepisse R 5 Verg. Aen. 1 8 6 uerg in 1. (sic) ante Musa exhibet H in I aeneidos (eneidos d) Gd Verg. Aen. VIIII 525 Vim] VIII. K VII. HG II. B II. georgicorum R, quod videalur speclare ad Verg. georg. II 7 Hue pater, o Lenaee, ucni, ut locus sic scribendus sit: idem in II georgicorum: Hue pater, o Lenaee, ueni. idem in VIIII: Vos etc.; mihi tamen potius doctum aliquod gloss, veram lectionem in R videtur expulisse 7 Calliope] r caliope RG caIiopae LK praecov R aspirate RGL canenti. quare optatiuus tertius est. Optatiims GK canenti. quare optatiuus. Optatiuus (tertius est om.) L 8 et personis t

et temporibus B perfeeior li videatur esse] r uidear esse R esse uidealur G 9 post aduerbio erasum uel coniunctione in D \ 10 imperanti BDBGLK 11 ponitur. quare subiunctiuus quartus. subiunctiuns GL ponitur. quare subiunctf Quartus p

subiunctiuus K 12 est om. H quipe G eget ex corr. d non modo] non solfi modo Rr non solum B 13 coninncione D 14 Verg. eel. 3 , 77 15 uitulam HIM et hie el lib. XVI § 4 XVII § 204 XVIII § 79 tantum non omnes cum Rom. (deficmnl Med. Pal.) uitula D lib. XVI § 4 cum aliquot libris Verg. 16 quod om. R ** omnibus (in) G aliis modis GLK potest sociari G 17 earum] d eorum D sed astruetione K 18 denominatluo R nominatiua L diuersa* Rr 21 Verg. Aen. I 234 sqq. aeneidis D 2> certe lilurae spscr. in Med. '23 for+e(t) R reuocato sanguine cum Fr. m. pr. el Gud. R et hie et lib. XVII §80, at reuocato a sanguine rell. ulroque loco el omnes cum R lib. XVIII § 108. 201." 253 el sic Med. Rom. Ver. (deficit Pal.)

sanguine \ ncii Rr

LIBER V11I 6 7 - 7 0

1'25

p. S2'2. '23 P .

|i. 107 — 409 li.

Qui m a r c , qui t e r r a s omni d i c i o n c t e n e r e n t , Pollicilus: c tencrent' cnim confirmative dix.it; est quando suadeiiles hoc ulinnir, ut si ilicain 'prodest ut legas'; cst. quando impcranles, ut c ne flicas', c ne s facias', in quo nee eget alio verbo; est [ quando ostcndenles potuisse fieri, nisi quid impedimento fuisset, ut 5facerem, si placuisset', ' dice-ran, si licuissct'. possunt fortassis praeterea perspicacitcr inquirentilms et aliae praedicti modi signiflcationes inveniri. Infinitus est, qui et personis et nuineris deficit, mule et nomen acce- 69 in pit infiniti, quod nee personas nee numeros deiinit et eget uno ex quattuor supra dictis modis, ut signiflcet aliquid perfectum, ut 'legere propero, legere propera, ulinam legere properarem, cum Iegere properem'. Impersonate autem verbuni suae cuiusdam est significalionis ct solet vel a neutris activam vel absolutam vim habentibus, non tamen passivam, is plerumque nasci, ut 'statur', 'curritur', 'vivitur', c ambulatur', vel ab activis, ut c amatur', Megitur', a passivis vero vel communibus vel deponentibus numquam, nisi ab uno 'misereor miseret', sed inagis id cjuoque a 'misereo' est. vetustissimi enim pro 'misereor' 'misereo' dicebant, sicut diversis supra ostendimus usibus. so Supina vel participialia cum nee personas discernant et temporibus 70 careant, quibus sine verbum esse non potest, et casus assuinant et praepositionibus separatis adiungantur, sine dubio mihi numina videntur esse, quae tamen loco inflnilorum ponuntur tam activorum quam passivorum. nee per se ea solum [] posita pro infmitis accipiuntur, sed etiam eiusdem •25 formae indubita|bilia nomina aliis adiuncta nominibus secundum eundeni casum, ut C i c e r o in I i n v e c t i v a r u m : niliil hie m u n i t i s s i m u s h a b e n d i s e n a t u s l o c u s , id est ctutus habere senatum', txGcpulrjg i%uv rrjv Gvy%h}Tov. inter mobilia tamen nomina eiusdem formae et haec (id c

i omnis Fr. m.pr. omnes Ver. Fr. m. alt.

dictione Rr decione GL ditione DH Rom.

as

(Fer.'Q 5 facies R in qua K quo nee add. r uerbo alio G 6 placuissem GJJ diccrem om. L 7 licuiset G fortasis GL alia G 8 iuueniri. Quare infinilus. Inflnitus GL iuueniri. quare inflnitiuus. Inflnitiuus K 9 Inflnitiuus o

DHr 12 properarem] properae H 13 Impersanale K Inpersonale B autem om. BDHGLK est om. G 15 ut statur add. d 17 *ab uno (h) D ut misereor B mUeret] miseretur GLK uel miseret al. m. in mg. K 20 Sopina quae i nos gerundia ilicimus uel (uel om. G) participalia (parlicipalia K) GLK participalia r 21 a quibus Rr non potest •— adiungantur in litura d adsumat B 22 adiungantur ex adiunguntnr corr. B esse nomina uidentur DHGL nomina esse uidentur BK 23 tamen] tantum B infinitiuorum G 25 indubitalia G 26 Cic. in Catil. or. 1 1 , 1 invectivarum] r imieebtiuarum K inuerrinarum R niv

chil K d /

hie] enim DHGLK enim hie B — amandi om. D add.

2 8 TEN R TIN D THH K

d

27 totus Rr

AC()>AAEC RDftGK

TUN OYFKAHTON in litura

0UIN Rr CYAKANTON GK OICKANTON D est H

haber* L haberi I EXEIN ni f.

I

L

EXECOAI

CYTKANTON H

OYrKAn-

tamen supradicta nomina Dd

haec est id

426

PRISC1ANI INST.

p. 823 P.

p . 409. 10 K.

est supina) hoc interest, quod haec, sive ab activis sive a communibus nascantur, communem habent signiflcationem, ut 'amandi', xov yilrjxEov, id est cxov cpilsiv' xul 'xov (pileiG&cu', ilia vero passivam solam, ut c amandus', 6 q>iXrp:iog, id est c qui debet amari', 'amanda', (pdririu, c amandum',
I nascuntur

L

TOY 4>IANTEOY G TOI ((IIANTEOY H

L <(>IAAN6EUY / , quae

et hoc add. et sqq. usque

B

H <))IA*«tElN (AN ? ) I <j)IACIN K

(JJIAEIN

G (fil.AEEIN

(f)IAH]C9AI ANeEoo HGK

I B (f)IAETCEAI Rr

ad cpilsia&ai XKt OOT; K

<))IAEICEAI HGK <j)IAAElCc))AI

O<))IAAHOEOC D 0(()IAANOEOO in lit. I

D

TOT (}>IAANOEOY

3 TUJY R

iAHiN

%Ul ZOv] KAY B A H 4 OcfjIAEOEOC Rr

araanda] amando GLK

0<))Ity\-

H AEOEA Rr ((JIANOEA H (f>IAANOEU> L O(()IANOEA G Oc|>IANTEA K TEON HK 4>IAANOEON L 4>IANOEON G 7 et illis] R et quod

5 <()IAHO£ON R (|>IANillis rell. adiungitur

RBGL 8 et om. GLK add. k supra quoque in lit. et ad mg. b 9 causa uel nocendo K nocendum tibi om. R 10 coniunguntur] rh couiungitur RBDGLK esl

uerbio Rr II n 32, 78

non ostendit H 12 uerinarum G

Cic. pro Mil. or. 29, 79 11 Cic. in Verr. or. acceperis Cicero 13 Verg. eel. 9 , 24 sq. o.

14 *pastas(e) Med. tytyre R tytire GK tetyre L 15 capre Med. ferit] d el sic quoque Med. e corr. feret D Med. m. pr. 16 Verg. georg. Ill 206 sq. 17 d

domantu Med. 18 ingeutis Med. Pal. Rom. Fr. tollent] h tellent ni f. H tollunt Heidelb. cum aliquot codd. Verg. 20 et om. GLK 21 cui add. d separatae] r separate RH 22 in sopino .o. GL 23 Alphius] r aluius 'R halphius G Alphius Avitus in II excellentium] v. antli. Lat. Burmanni II 267 et H. Meyeri n. 125 t. I p. 45 sq., Wernsdorfium poet. Lat. min. Ill p. xxxi sqq. Lachmanni in Ter. Maur. praef. p. xn hauitus D hauitus L habitus GLK

LIBER VIII 70-72 p . 823. 24 P .

427 |>- 410. 11 K.

Tum 1iterator creditos L u d o F a1iscu m 1iberos C a u s a t u s in campi p a t e n s Extraque muri ducere, 5 Spatiando paulatim trahit H o s t i l i s ad valli l a t u s . sunt eniin dimetri iambici. Iuvenalis || in I: P l u r i m u s hie a c g e r m o r i t u r vigilando, sed ilium L a n g u o r em p e p e r i t cibus i n p e r f e c t u s et h a e r e n s . ,0

DE SPECIE VERBORVM. Species sunt verborum duae, priiniliva et derivativa, quae inveniuntur XIIII fere in omnibus partibus orationis. i.'st igitur primitiva, quae primam positionem ab ipsa natura acccpit, ut c lego', c ferveo', c domo', 'facio', 'garrio', 'albo'; derivativa, quae a positivis derivanlur, ut Mecturio', cferi.) vesco', 'domito', 'facesso', 'garrulo', c albico'. Sunt igitur derivativorum diversae species, ut inchoativa, quae initium actus vel passionis signiflcat, ut 'caleo calesco', 'horreo horresco', 'taboo tabesco', quae plerumque a neutris absolutam vel intrinsecus natam | significantibus passionem, quam Graeci avtond&siav dicunt, derivatur, ut 20c rubeo rubesco', cpalleo pallesco', cmarceo marcesco', careo aresco', 'luceo lucesco', cpateo patesco'. ideo autem diximus c plerumque', quia inveniuntur etiam ex aliis verbis, sed raro, ut ccupio cupisco' - Cicero in o r a t o r e : divino aliquo animi molu maiora c o n c u p i s c a t . Virgilius in II11 g e o r g i c o n : 1 Htteratus LK literatus G litterator in rasura H creditos] Andr. Schottus ad Aurel. Viet-, qui dicitur, de vir. ill. c. 23, Salmasius ad Florum I 12, 5 creditus RBHGLK creditur D 2 facilis cum Rr falls (fallis k) cum liberis LK 4 extraque] ex utraque GL exteraque Lachmannus praeeunte quodammodo Meyero I. I. aim. I 64 extra muriq. H 5 patiando G patiendo L palatum R 6 hostilis] om. K ostilis R uali G ualli*(s) B .7 Iuv. sat. I 3, 232 sq. 8 Plurimus] r Plurimum R uigelando K ilium v. § 44 9 langorem GL et ex langu**m corr. B imperfectus RGLK et haerens om. DHGLK 10 DE SPECIE6' VERBORVM. Rr cxpti- INCF DE SPECIE VERBORV B incipit de speciebus uerborum sed primum de inchoatiuis D inscr. om. L 11 deritiua D fere in omnibus inueniuntur i

(in in mg. add. V) Bb

12 primatiua Dd

13 accipit L

14 deriuatur BL

incipio calere

15 facesco B 16 igitur] ergo DK 17 calesco Hh 18 pluruque B 19 ad voc. passionem in mg. Ag in li de cf df pathos graece pasio dr. K v. Augustin. A

de civ. dei VIII 16 AYTWTTAOEIAN Rr AITOTTAOEIAN B diriuantur GLd deriuantur H diriualur Quorum pleraque secundae sunt coniugationis ut rubeo B 20 post rubesco: ardeo ardesco add. K macesco R 21 plerumque] rd pleraque RBD 22 uerbis om. HGLK post cupisco excidit f. scio scisco Cic. oral. 13, 41 23 diuino ex deuino corr. B animi] d animo BDHGK concupiscam Heidelb. et al. codd. Krehlii v. § 81 24 Verg. georg. IIII 69 sq. Continuoque animos uolgi et trepidantia bello | Corda licet longe praesciscere; regum petitum esl ex regibus v. 68

428

PRISCIANI INST.

p. 824. 25 P.

p. 411. 12 K.

animosaque regum C o r d a l i c e t l o n g e p r a e s c i s c e r e _, 'dormio dormisco', c sentio sentisco' - Te r e n t i n s in a d e l p h i s : h o c viHi e d o r m i s c a m . 5 idem in h e a u t o n t i m o r u m e n o : ne tu id p e r s e u t i s c e r e s _, Mabo labasco' - idem in e u n u c h o : L a b a s c i t v i c t u s uno v e r b o _, 'integro iutegrasco' - idem in A n d r i a : vah p e r i i , h o c m a l u m i n l e g r a s c i t _. m et notandum, quod in passiva significatione1 posituin est imhoativum, cum 73 primitivnm eius activum sit. similiter c hio hisco', 'amo amasco', c misereor miseresco' (sed niagis a 'misereo' est, quo vetustissimi sunt usi, ut supra dictum esl. E n n i u s in V a n n a l i u m : C o g e b a n t h o s t e i s l a c r i m a n t e s , ut m i s e r e r e n t . 15 ex quo impersonate est 'miseret' et 'miseretur'. L u c i u s C r a s s u s in l e g i s S e r v i l i a e s u a s i o n e : n e q u e me m i n u s v e s t r i q u a m j m e i m i s e r e b i t u r . nam a 'misereor', quod est deponens, nee inchoativum in 0 desinens nee impersona||le posset nasci), c vivo vivisco', unde
15 liostes BGLK

''ostes Rr hostis

re

I)H miserentZM mi*sererent(s) H 16 inpersonale B misseret G Lucilius R L. Licinii Crassi in legis Serviliae suasione or.: v. Meyerum I. I. p. 299 sqq., ubi hie I. re

invenilur p. 301

crasus RG

cras*us intellegis seruiliae(s) K

18 miseor B i

19 inpersonnle B pos*set H posset nasci uiuo in lit. B uiuesco B uiii*sco Uh reuiuesco B reuiseo G 20 Terent. hec. Ill 5, 15 Ille reuiuiscrt (reuiuescet Bemb.) iam nuinquam haecyra H haeciira D ecbyra Bit ecbira LK echra.G 21 reuiuescet B cum Bemb.: at Priscianum certe ita scribere non potuisse docent sqq. 22 deriuari. iNchoatiua. omnia H

LIBER VIII 7 2 - 7 4

429

p. 825.P.

p. 412. 13 K.

omnia tamen ea (id cst inchoativa)' secundae personae primitivi addita e c o ' fiunt: 'labas labasco', 'ferves 1'rrvesco', 'cupis cupisco', 'scis scisco'. excipitur 'hio hias', quod c hisco', non 'lriasco' facit, ex quo V i r g i l i u s compositum protulit in I A e n e i d o s : s A c c i p i u n t inimicum i m b r e m r i m i s q u e f a t i s c u n t . idem in eodem: Hi sum mo in fluctu p e n d e n t , his unda deliiscens. vetustisshni tamen 'fatiscor' et 'fessus' dicebant, ex quo 'defetiseor deft'ssus', quod quidam a 'fateor' esse derivatum volunt. io Est altera species derivativorum in 'urio' desinens, quae a participio 74 praeteriti temporis solet fieri sive a supino in u terminante assumption!.1 'rio', ut 'lectus' participium, 'leclu' supinum, ex his 'lecturio', 'esus esu esurio', ' mictu micturio', 'partu parturio', 'amain amaturio', 'nuptu nupturio', 'diclatu dictaturio'. meditationein tamen significat haec forma, is imde et 'meditativa' nominatur, et est quartae coniugationis, quomodo et inchoativa tertiae. scicndum tamen, quod inveniuntur quaedam positiva inchoativorum formam halientia, non tamen etiam meditativorum, ut 'quiesco', 'pasco', 'compesco', 'disco', 'posco'. Est alia species derivativorum in 'to' vel ' so' vel 'xo' desinens, quae 20 frequentiam actus significant faciuntque plerumque ex se | passiva: nam inclioativa et meditativa magis neutra sunt. ea quoque (id est frequentativa) plerumque a supinis derivantur mutalione extremae u in o, ut 'scriptu scripto', 'dictu dicto', ' cursu curso', ' domitu domito', "nexu nexo', ' flexu ilexo'. sin autem sint primae coniugationis et habeant paenultimam 25 a, mutant earn quoque in i correptam, ut 'imperatu imperito', 'rogatu I ea Id est inclioativa B seel ex corr. in ras. ea inch, scripserat pr. m.

sae-

a

cundae R

2 ut labas DHGLK et, labas ex labos con-., B

labesco Rr n

B 3 hio om. HGLK Verg. Aen. I 123 {deficit Pal.) (i) D 5 remisque RLK el sic m. pr. Med. remisisque (i .i. t'alis hiscunt

scis* o

4 aa*eidos Rr aeneid*s fatiscunt] h fatescmit d

/ / fat|hiscunt Kk 6 ('erg. Aen. I 106 (deficit Pal.) 7 una Dd 8 fesns GLK f'est* K defetiscor] rd fetiscor R defltiscor DL deficiscor G difetiscor A' s

defesus G defesus LK

9 quidam] r quidem R s

deriuatinum H diriuatiuum L

a

I I solet fieri] om. GL fit K in supino Rr terminante uenit I adsumptione B asumtione D assumtione L 12 ex is R ex his lecturio] unde uenit lecturio a participio praeteriti temporis uel (uel spscr. in K) sopino addita rio ex bis lecturio GLK 'esus om. K essus essu essurio (esurio Z) GL 13 essu essurio K 14 tamen] tantum in mg. k 15 nominatiu'] r nominantur R 17 inchoatiuoi

ram ex hichoatiuarum corr. L

quesco K

18 compisco GL conpisc/) K

posco]

posco

ex corr. h suesco GL suesco Kk 19 alia] altera L uel in so uel in xo GL 20 significant actus A" significat facitque D 21 et neutra sunt magis K freX

queutitatiua D

24 flexu flexo om. R

flecto

ff

sin] r Sint R

sint] om. G

a

add. y sunt Kd i

imperato Rr

et] ut D

habent H

25 a mutantem quoque L

imperat

430

PMSCIANI INST. 825. 26 P.

r.

p. 413. 14 K.

rogito', 'volatu volilo'. ideo autem diximus, 'plerumque' a snpinis ea derivari, quia in < gi' tenninantia praeteritum a praesentis secunda persona abieela s et addita c t o ' faciunt frequentativum, ut clego legi, legis legito', c fugio fugi, fugis fugito', c ago egi, agis agito', ccogo coegi, co|]gis cogilo'. unde c mergo', quia 'mersi' facit, superiorum servat regulain, ids est a supino facit frequentativum: emersu, merso mersas'. 'quaero' 'quae7,'i rito' differentiae causa facit, quia a 'quaeso quaesito' lit. 'scitor scitaris' notandum, quomodo et 'sciscitor sciscitaris', quod a primitivo activo deponentia sunt nata. Virgil ins in II A e n e i d o s : Turn v e r o a r d e m u s s c i t a r i et q u a e r e r e c a u s a s . 10 T e r e n t i u s in e u n u c h o : Nisi q u i c q u i d e s t , p r o c u l h i n c l i b e t . . . s c i s c i t a r i . 'nosco' quoque c noscito' facit. L i v i u s in III ab u r b e c o n d i t a : cii c u m s p e c t a r e omnibus fori p a r t i b u s senatorem r a r o q u e usquam n o s c i t a r e . dicitur tamen etiam c noto notas', in quo similiter 15 est notandum, quod, cum a noto sit derivatum, corripuit tamen paenultimam; nee rnirum, cum composita a 'notus' est quando mutant o in i correptam, ut 'agnitus', c cognitus', cum c ignotus' servavit | 0. I u v e n a l i s in V: Nota m a t h e m a t i c i s g e n e s i s tua. 20 V i r g i l i u s in b u c o l i c o : n a m q u e n61av i I p s e l o c u m , a e r i a e quo c o n g e s s e r e p a l u m b e s . sunt tamen quaedam deficientia in supinis, quae raro faciunt frequentativa, ut c aegreo aegresco' et 'aegroto'. V i r g i l i u s in X I I : 25 i b 1 dicimus L 2 qua Dd secunda r persona add. k 3 adiecta s & dicta to Rr legi om. K 5 facit superiorum] b faci+*+uperiorum B post facit ta

sqq. — supino facit om. D add. d quesso G querito K

6 frequentiuum K

7 quaeso] k quaesso L

s

quaesito] rk quaesitu R quesito G quaessito L qrito K sci

8

sci

nottandum(n) L et add. r scitor scitaris Dd actiuo] r actiua R post actiuo deficit H usque ad vocc. in aduerbio possunt et § 100, quae omnia sex foliis a saec. XIIII m. addita sunt, cuius lectiones describere operae pretium non est at sciscitari

9 Very. Aen. II 105 aeneidis D 10 Turn] r Tune R scitari Rr sciscilari B scithari Med. et quaerere] exquerere R causas] Pal. m. alt. casus m. pr. 11 Ter. eunuch. Ill 4, 10 eunicho D eunacho L iunucho K 12 quicquid] d quidquid D cum Bemb. et ipso Terentio lubet prius quid sit sciscitari Terentius sciscitaris B 13 Liv. ab u. c. lib. Ill 38, 9 circunspeclare L circumspectaret omnibus patribus {om. fori; fori partibus m. all.) Liv. Paris. 14 senatorem] r senatorum Rb sSnato*** B

15 &ia ex &•• corr. B

o

n*tas(a) D

16 est om. L

o

n*to(a) Dd notu I nolo notas B sit] fit G diriuatiuum GL 17 conposita B 18 ignotus] in notus B Iuv. sat. V 14, 248 19 V] Krehlius II 529 h

n

II libri 20 matematicis Dd genesis (in mg. genesis) L 21 Verg. eel. 3, 69 23 aereae L aerae G quo congessere ex quocu gessere corr. B congeserere L 24 frequentiua K 25 et egresco et Rr ut uirgilius D Verq. Aen. XII 46 '

LIBER VIII 74-77

431 P- 4 1 4 -

p. 826. 27 P.

l5 Kl

a e g r e s c i t q u e medendo. et sunt omnia frequentativa primae coniugationis et servant signiflcationem primitivorum, quaravis videantur quaedam ex his in alium sensura transire, ut 'tralio tracto', 'cogo cogito', cdico dicto'; sed si quis attentius inspi3 ciat, non penitus absistunt neque haec a primitivorum signiflcatione. no- 76 tandum tamen etiam 'sector sectaris', quod differentiae causa puto per syncopam u paenultimae prolatum, ne nomen putetur, si 'secutor' diceremus, cum supinum primitivi eius 'secutum' est. rare tamen derivationes huiuscemodi specierum flunt a verbis in ' o r ' desinentibus. 10 Sunt praeterea aliae species derivativorum variae tarn terminationis quam significationis, ut a 'video' cviso visis', id est 'cupio viderc'. Virg i l i u s in VIII: Nam m e m i n i H e s i o n a e v i s e n t e m r e g n a s o r o r i s Laomedontiaden Priamum, is'visentem' dixit pro 'cupientem videre', quod Graeci dicunt otyiouvra. simi||le est 'facio facesso', ccapio capesso', 'lacero lacesso', 'arceo arcesso', ' accio accerso', quae non esse frequentativa coniugatio ostendit. possumus tamen ea non incongrue desidera]tiva nominare. Sunt alia in c l o ' desinentia, quae diminutiva ipse sensus ostendit, 26 quod apud Graecos in verbis inveniri non potest, ut a 'sorbeo sorbillo', 'garrio garrulo', 'calvo cavillo' pro 'calvillo', cuius primitivum S a l l u s tius in III h i s t o r i a r u m ponit: calvi r a t u s . Sunt et aliae derivationes diversas terminationes babentes tarn a nomi- 77 nibus quam a verbis nascentium verborum, ut a patre 'patrisso', a Graeco 25 'graecisso' et 'graecor', a grege 'grego 1 , a philosopho ' philosophor pliilosopharis', a poeta 'poetor poetaris'. 1 aegrescitque medendo] ardescitque tuendo Med. uis

2 primitiuorum significatio-

h

nem K 3 quam Kk transire utraho R 4 trao Dd traclio tracto L adtentius D 5 neque eras, in L om. K 7 putaretur r si secutor ex corr. in ras. B 8 eius primitiui I secutum] secutu BGLd secuti D Rarae LK Raro Drb 10 DE DESIDERATIVIS VERBIS in mg. D

11 Verg. Aen. VIII 157 sq.

12 haesoniae

Rr haesione DG hesione B haesionae LK cum Pal. hesione" Med. hisionae Rom. 14 laomedontiaden] d^ laomedontiadem B laomedentiaden D laomedentiadem K lamidontiaden GL uel OlfllONTA

15 oipioajvva] B OIJJIOUINTA R CPIOOONTA G CPIOKONIA L A>J>IOCONTA

K ofpuiNTAi Dd oipsiovzu a, Slruvius lat. Decl. und Conj. p. 316 sq. (otpu ovra ea >/ ~

2 oifisi ovra. 3 etc.)

16 Simile est ex corr. d

S

S

laceaco Rr

arcesco Rr

17

r

aceio add. r

accesso Rr acerso K

eoiugatio G

18 incongrue B

19 di-

plenae esse sig-nificationis

minutiuae ipse Rr post diminutiua: planae significationis add. D esse plenae significationis GK esse planae significationis L esse plane significationis B 20 sorbilo(l) L 21 garrulo. ATTATW. Caluo B ca*uillo(l) pro K num cauillor pro caluillor? Sail. hist. Ill 96 p. 299 Kr.; contra ilie calui ratus quaerit extis, num somnio portenderetur thesaurus Eutych. p. 2182 (86) P. 195 L. cf. lib. X § 13 Non. 7, 8 et

22 .UI. GL o

26 petor Rr

23 Sunt

aliae G

24 af gcisso K

25 a grege grego om. LK

432

P1USCIANI INST.

p. 827. 28 1'.

p. 415. 16 K.

In ' c o ' , ut 'albo albas albico'. H o r a t i u s in p r i m o c a r m i n u m : Nee p r a t a can is a l b i c a n t p r u i n is. similitcr 'vcllo vellico', 'fodio fodico', itidem 'nutrio nutrico' et 'nulricor'. Cicero in II de n a t u r a d e o r u m : o m n i a q u e s i c u t m e m b r a et p a r t e s s u a s n u t r i c a t u r et c o n t i n e t . nee minim, C i c e r o - 5 nem 'nutricatur' pro 'nutricat' dixisse, cum V i r g i l i u s quoque g e o r g'icon I I ; Hoc p i n g u e m et p l a c i t a m paci n u t r i t o r olivam. lmpersonalia quoque omnia vel ab activis vel a nt'iitris derivantur, ut supra diximus, ut 'amo amatur', 'lego legitur', 'sto slatur', 'misereo' an-in ticjue 'miseret', similiter 'placeo placet', sic antiquissimorum consuetudine a 'paeniteo paenitet', a 'taedeo taedet', 'pigeo piget', 'pudeo pudet', 'liceo licet', 'oporteo oportet'. Caelius in V: m o r b o s u m fac78 tum, ut ea ] quae o p o r t u e r i n t facta non sint. et sciendum, quod omnia impersonalia tertiae passivorum pcrsonae voces habent exceptis is supra dictis et aliis paucis, ut c evenit', 'vacat', 'contingit', 'accidit', 'liquet'. Sunt alia verba, quae ex verbalibus nascuntur nominibus vel ex parlicipiis, ut a 'rego rex', a rege 'regno'; a 'ducor ductus', a quo 'ducto'; a clegor lectus', a quo 'lecturio' et 'lectito', de quibus supra docuimus. 20 et sciendum, quod frequenter apud Graecos ex nominibus dignitalum solent derivari verba, quae actum vel admini||strationem ipsius dignitatis significent, ut

' omovofiog OIKOVO[ICO', ^TtQvravig nQvvccvsvco'.

apud Latinos

autem dignitatum nomina pleraque ex verbis vel nominibus nascuntur, quae faciunt verba, ut 'consul' a consulendo, r dictator' autem a dictando, 2s 'quaestor' a quaestu et c acdilis' ab aedibus, 'praetor' a praeeundo, 'ductor' a ducendo, 'imperator' ab imperando. ergo ' r e x ' soluin, quod 1 ffor. c a r m , 1 4 , 4 primo] r prima R 2 Nee prata oanis] Alti montes B 3 uello ex corr. r itidem] r om. GLK idem R 4 Cic. de nat. deor. If 34, 80 Cicero de natura iu .II. deorum AT omniaquej r omnia quae RBDGL riibra D 5 nutricat libri nonnulli Cic. deit. (j Verg. georg. II 425 cf. § 24 S'

georcon Rr georgicorum GLK 8 pingem A" tor] k nutritur GLK 0 DE INFERS in mg. r v

riuanlui' (sic) add. g

10 amator lir

•»

sto

legitor Rr

s

misserel G

placitam] r placidam R nutiiInpersonalia el sic semper B distato Dd

e

anliquisimorum Rr

antiqui BK

11

ucl liqueo

12 paenito Rr

13 liceo

Dd

liqueo li-

quet GL coelius Rr Cclius D roclius A" Coelii Anlip. hist. lib. V fr. p. 192 Kr. fr. 4") p. 319 Roth. cf. B. A. Naitlae de L. Coelio Antipalro disput. fr. 22 p. 37 sq. 14 oportuerant L 10 vacat] rb uocat KB eontinguit GL 17 licet qn

L licet K rego Rr

a

18 et alia,Z)r a rege] a rego r

uerbialibus B nascuntur] r noscuntur R 19 ut 22 uerba diriuari G admiiiistrationem] d aminis-

c trationem D amministrationem GL 23 OIKLONOMOO Rr OIKONIOMOO K OIKO.NOMO G OIKONOMO BL iZQvrccvig] om. GLK TTP/TANIC b TTPYTANEIUJ D TTPITANEYUI BK e

24 autem om. DGLK

20 et om. DG

praeundo Rr

27 doctor R

LIBER VIII 77-79

433

p . 8'2S P .

j>. 416. 17 K.

a regcndo nascilnr, peperit, ex scse aliud verbum ' r e g n o ' . a vilico etiam-'vilico' vel 'vilicor' dicebmit antiqui. C a t o in o r a t i o n e , quae inscribitur u t i b a s i l i c a a e d i f i c e t u r : a n t e q u a m i s v i l i c a r e c o e pit. Atta i n t i r o n e p r o f i c i s c e n t e : 5

pate-r v i l i c a t u r t u u s , i a m m a t e r v i l i c a e s t . a metallomm quoque nominibus solent nasci verba, ut ab auro 'auro an- 70 r a s ' , ab aere 'aero aeras', unde ' a u r a t u s ' et 'aeratus'. P e r si u s : et v e r i s p e c i e m d i n o s c e r c c a l l c s , Ne q u a s u b a e r a t o m e n do s u m t i n n i a t a u r o ? 10 et a multis aliis nominibus invenimus verba derivari, ut a cornice 'cornicor' et a frutice 'fruticor'. P e r si u s : Nescio quid tecum grave c o r n i c a r i s | iuepte. l u v e n a l i s in T i l l : Sed f r u t i c a n t e pilo n e g l e c t a et s q u a l i d a crura. 15 a pliilosopho quoque c philosophor philosopharis' et ab architecto 'architector arcbitectaris', a patre c patro patras' et 'patrisso', a Graeco 'graeeisso', a spuma 'spumo', ab unda 'undo, abundo, inundo', ab aqua 'aquor aquaris' - V i r g i l i u s in I III g e o r g i c o n : S e d c i r c u m t u t a e s u b in o e n i b u s u r b i s a q u a n t u r _, 20 a fruniento 'frumentor frumentaris', a pabulo 'pabulor pabularis', ab antiquo 'antiquo antiquas' [id cst 'infirmo'], 'heres exheredo', 'Graecus graecor graccaris', a vespera 'vespcrasco', a luce 'luceo', a nocte 'pernocto', a mare vel marito 'marito maritas', ab hieme 'hiemo biemas', a fortuna 'i'orluno fortunas' - P e r s i u s :

25 Accersis fibra. 1 perpeperit K

Mercuriumque da 1'ortunare penatcs _,

ex se DGLK

li m. rcc.

post regno in ras. uilicus auctor uille uel 1

1

1

propriae uille gmiernator. A uilico B uilico etiam uilico uel uilicor Kk 2 Galon, or. uti basilica aedificetur: or. 44 ap. Meyerum orr. R. fr. p. 81 sq. 3 ut GK bassilica K aedificatur GLK ante quamuis uilicare 0 is] his Rr autcm L uilificare K caepit D 4 Atiae tiron. proflcisc. fr. p. 101 Both. p. 162 Nettle, p. 139 Ribb. tyrone r 5 vilicatur] rd uilicator RD uilifloatuv K uilicata est Dd 6 allerum auro add. r 7 ere D aeras ex aer*s corr. B eratus D Pers. sat. 5 , 105 sq. 8 uerri /Jr'uiri K ueris Pers. Montepess. alter speciem] Montepess. alter specimen rell. libri Pers. opt. calles] r callo R, quod in f. v. praecedentis pro talo praebet Montep. pr. callis B 9 tinuiat] sic cum Persio etiam § 103 et de Xll vss. Jen. § 15 p. 1220 P. 13 L.; ex ti+*iat corr. b tinniet li U

10 imienimus om. B 11 fritice K Pers. sat. 5, 12 13 Iiw. sat. I1II 9, 15 I1II] ** III. R Id. BGL 14 fructicante Rr frLictificante Pith, cum parte al. codd. luv. neglecta] r neclecta RGLK scalida K 15 philosopho] philoso D philopharis R 17 a spuma aspumo G ab unda] ex abundo corr. B abundo om. L aquaris unde uef G 18 Verg. Qeorg. IIII 193 III. B 19 totae Pal. sub] pro RBL aequantur Med. ,20 pabulo] r pabula R dlterum antiquo add. r 21 licres] B baeres rell. exhaeredo RGL 22 lure] ex luce* (o?) coir. B pernocto] per|nocte B 23 vel marito] r uel a marito H furtuna furtuno .as K 24 Pers. sat. 2, 44 sq. 26 accersis] sic etiam Monc

tep. alter et al. codd. Persii acersis K acersis RrD accessis Pers. Montep. pr. T'al. fibram Monlep. alter de Vat. furtunare K penatis Monlep. alter GRAMMATICI LATINI II. 28

434

PRISCIANI INST.

p. 828. 29 P.

1'-

417

-

l8

K

-

80 a Baccho 'bacchor baccharis', a lympha 'lymphor lyrapharis'. artium vero nomina tarn apud Graecos pleraque quam apud nos omnia post verba naturaliler sunt accipienda. 'doceo' post 'doctor', 'profiteor' post 'professor', ' s u o ' post 'sutor', 'scribo' post 'scriptor', ' o r o ' post 'orator', et sunt fere omnia professionum nomi||na apud Latinos verbalia ct in ' o r ' desimml; >r nam 'grammaticus' et 'philosophus' et 'archilectus' et 'sophista' et 'poela' Graeca sunt; itaque ex nominibus ipsis habent verba apud Graecos, unde nos quoquc 'pliilosophor', 'arcbitector', ' p o e t o r ' in usu habuimus. E n n i u s: 10 N u m q u a m p o e t o r nisi si p o d a g e r . oinnia quoque, quae ex ipso actu agentibus imponuntur, ex verbis nomina, non ex nominibus verba perflciunt, ut ' a m o amator', ' m o n e o monitor', 'curro cursor', 'lego lector'; 'impero' similiter 'imperator', | 'consulo consuitor', 'duco ductor'; ex his quaedam dignitatium quoque invenimiliir, vit 15 'imperator', 'ductor'. Ab adverbiis etiam et praepositionibus inveniuntur dcrivativa verba, ut 'perendie percndino', ' e r a s ' , ex quo ' c r a s t i n u s ' et 'procrastino procrastinas', 'intra'.vcl 'intro', hinc 'intro intras', 'supra' vel 'super supero superas'. DE FIGVRA. 2n XV 81 Figura quoque accidit verbo, quomodo nomini. |»lia enim verborum sunt simplicia, ut 'cupio', 'taceo', alia composita, ut 'concupio', 'conticeo', alia decomposita, id est a compositis dcrivata, ut 'concupisco', 'conticesco'. Cicero in o r a t o r e : divino aliquo animi motu maiora c o n c u p i s c a m . inveniuntur lamen quaedam verba etiam ex tribus parti- 25 bus composita, ut 'perterrefacio'. sunt alia, quae in compositione mutant coniugationcs, ut 'do das', 'rcddo reddis', 'prodo prodis'; 'facio facis', 'amplifico amplificas'; 'pello pellis', ."'compello compellis' et 'compellas', 1 bacho GK bachor GK bacharis, RG .ris K limpha limphor limpharis libri 2 plaeraque R omnia om. B 3 profeteor L profesor G 4 b

scripo K

,

uel istis

5 profesionum G

uci'bialia et sic semper B 7 ex] et K ipsis o Dd habent] int (t. e. inter, pro lint) D 8 poetar hie, non in ipso versu, K Ennius] inter sat. lib. Ill (Scipionis~) reliquias Th. Hugio auctore posuil VaMenius omnia

fr. II p. 155 10 si add. VaMenius, om. libri 11 omnia] Nomina 'GL Nomina Kk inponuntur B nomina /(. I. om. GLK in mg. al. m. add. in K Yt perfioiunt] perficiuntur ex p**flciuntur corr. B proflciuntnr d 13 curro] curror B cm-su D curro — consultor om. R consulate- G 14 dignitatum DGrb post iimeninntur sqq. usque ad iuueniuntur om. R add. r ut add. b ut imperator ductor add. k 17 perendiae D 20 DB FIGVRIS B Incipit de flgnra. D de fio-ura quoi^ue-

iierborum. GL 21 itaque K alia* enim (e) R T2 post composita: ut — decomposita om. G add. y contigco g ' 24 Cic. or at. 13, 11 animi ex animo corr. LK 25 concupiscam] h. I. libri met omnes praeter novicium cod. II scriplorcm el Heidelbergensis leste Lind. concupiscal Lips. 2 Krehlii et H, qui hoc etiam loco ei esl 'veterrimus cod. Liilh.' et sic § 72 (mines cum ipso Cicerone 20 compositionem H 27 coiugationcs' G prodo prodis] r pro rrddo pro reddis R

LIBER VIII 8 0 - 8 2

435

p. 829. 30 P.

p. 418. 19 K.

'appello appellis' et 'appellas'. sed in his (id e.st a 'pello' compositis) significatio cum coniugationc variatur, et fortassis, quomodo c mando mandis' et e mandas', 'dico dicis' et Micas', sic etiam 'pello pellis' et 'pellas' dictum est, sed nunc in usu simplex non est, quomodo nee 'fendo' nee s'spicio' nee ' p e r i o ' nee 'fragor', ex quibus composita sunt multa, ut 'offendo', 'defendo', 'aspicio', 'respicio', 'suspicio', c di||spicio', 'aperio', 'reperio', 'comperio', 'cooperio', 'suffragor', 'refragor'. Inveniuntur quaedam, quae saepe non solum coniugationem, sed etiam S2 genus vel | significationem verbi permutant in compositione, lit ' sperno 10 spernis' activum, c aspernor aspernaris' deponens; 'sentio' neutrum, e assentior' deponens, in quo coniugatio mansit - dicitur tamen et 'assentio' -; 5 sedeo sedes' neutrum, e insidior insidiaris' deponens - c obsideo' vero et 'assideo' activa sunt, faciimt enim 'obsidepr' et 'assideor', unde S a l l u s t i u s in II11 b i s t o r i a r u m : A m i s u m q u e a d s i d e r i s i n e p r o e l i i s i s a u d i e b a t -; 'eo' et 'facio' neutrum, 'adeo', 'transeo', 'ineo', 'praetereo', 'subeo', c circumeo', 'perflcio', 'reficio', 'afficio', 'conficio' activa, faciunt enim 'adeor', c transeor', c praetereor', 'ineor', c subeor' - l u v e n a l i s in V: q u o d s i s u b e u n t u r p r o s p e r a c a s t r a _, 20 'circumeor' - C i c e r o pro C o r n e l i o : c i r c u m i t i s r o s t r i s e i c e r e n t u r l a p i d i b u s h o m i n e s _, 'coriflcior', 'perficior', 'afficior'. nee non ex neutris quaedam in compositione flunt deponentia: 'facio' neutrum, 'versiflcor versificaris', cgratiflcor gratificaris' deponentia - C i c e r o pro C o r n e l i o in I : n u m a l i c u i g r a t i f i c a b a t u r a u t h o m i n i a u t o r 25(lini? . , in quibus etiam coniugatio est mutata, sicut in 'ampliflco amplificas', caediflco acdificas', 'laetiflco laetiflcas' - L u c a n u s in I I I : p

p

P

1 apello apellis et apellas D et om. B id est a pello] r ide appello R Idest appello B a pello ex pello corr. K, ex appello L 2 singnificatio D mando mandis-et mando mandas B 4 nunc om. GLK nou est simplex B fendo] r o

fimdo R BLK

6 deffendo G suspici* L suscipio r cooperio] om. RD add. r et coopei-io Bd

despicio B sufragor D

q

7 repperio 8 saepe quae

actiuum

L

sepe non 0 sepae R sepae r 9 singniflcationem D sperno spernis Dd 10 sententio Dd adsentio B 11 adsentio B 12 neutrum sedes DGLK 13 assideo] k adsideo B absideo GLK actiua sunt om. L obsideor et assideor] absideor et obsideor K assideor] adsideor B absideor GL unde om. B unde et GLK Sail., hist. IIII 1 p. 302 Kr. 14 Amisumque] K, Dousa Amisi sumque libri rell. assideri RL absideri GK proelis K praeliis GL proelis, D 15 praetereo ineo B 16 circueo GLK reficio afficio] efflcio affieio et in mg. add. reficio B conflcio ex conspicio corr. K actiua sunt. faciunt G 17 s ineor praetereor GLK Inuenalis D luv. sal. V 16, 2 cf. § 31 19 propera Rr 20 circueor GLK Cic. pro Corn. or. I fr. 36 p. 451 Or. cornilio GK circuitis GLK eicerent r 21 omines D 22 fatio D nenternm K e

23 Cic. pro Corn. or. I fr, 34 p. 451 Or*. Y

n+m(a?) corr. B gratificabalu Rr edificas D letiflco D letificas RD

24 cornilio G cornilio K

num ex

h

omini D *ordini (li) D Luc. Phars. Ill 48 sq.

28*

26 edifflco

436

PRISCIANI INST.

p. 830. 31 P.

p . 419. 20 K.

'non i l i u m g l o r i a p u l s i L a e t i l ' i c a t M a g n i -; 83 'sentio assentio' et c assentior', 'assentor assentaris'; caspicio aspicis', c conspicor conspicaris'- S a l l u s t i u s in I u g u r t l i i n o _, 'suspicor suspicaris'; 'sterno sternis' activum, 'consternor consternaris' deponens - S a l l u s t i u s s in I h i s t o r i a r u m : e q u i s i n e r e c t o r i b u s e x t e r r i t i a u t s a u c i i c o n s t e r n a n t u r - ; cmedeor mederis', c remedior remediaris' teste C a p r o . a c fero' quoque activo et anomalo 'vociferor vociferaris', quod est primae coniugationis | deponens. c plecto'. activum, 'amplector' deponens. c flo' passivam signiflcationem habet, quamvis sit neutrum, 'suffio' ex eo com- 10 positum activain. unde V i r g i l i u s : At s u f f i r e thyino c e r a s q u e r e c i d e r e i n a n e s Q uis d ub it et? In verbis compositis est quando Graeci extrinsccus faciant declinationem ad similitudinem simplicium, ut est 5 ivima -rjvsTtov', e xa^ifiva hdfi- is jivov', ! xd&rjfiai. || iaa&^jiTiv', ' ivo%Lai rjva%lovv'; est tamen quando el intrinsecus declinant, lit * xarayqacpa Kaziyqaq>ov', c neQiyQcicpco neQieyqacpov', *upccyivcoGxa> dveylvwoKoy'; apud Romanos vero semper intrinsecus fit di'clinatio, id est in ipsa iunctura sequentis verbi vel post earn: ; conficio confeci', 'abigo abegi', 'incipio incepi', 'subeo subii', cconfringo con- 20 2 lctiflcat D

3 Sententio et adsententio et adseatior adsentor adscntaris I) uel

.liaris.

adscntio et adsentior. adsentor. adsentaris. B assentio et assentior. iris ct assentior assens

'

tor. mis. K apuio Rr 4 salus in iugurthino K del. k Sallusi. lug. 49,4 cum interim Metellus, ignarus hostium, raonte degrediens cum exercitu couspicatur (conspicatur etiam JDonat. ad Ter. eun. II 3, 92 conspicihiv libri Sail.) cf. Bondaiuus var. led. n

p. 315 ris lir

iugurtino R eugurthino G Sail. hist. I 98 p. 116 AY.

et suspicor K supicaris H 5 costerna6 istoriarum D 7 remedio remedior Dd

c testo D Capro] affert h. 1. Osunnus de Capro p. 18 9 amplector] amplecto R complector G 10 singnificationem D sit om. K sufficio Rr 11 actiuum 12 sufficere Rr siiflir&hinio B Very, georg. 1III 241 sq. cf. lib. Till § 17 o B tliiraum Rr thimo GLK thymmo D ceransque D coerasque GLK recedere k 13 dubitat RB 14 In verbis] in mg. r ****** R deolinationem faucl enepo

ciunt G

15 est om. G

*Nem> (e) B ENETUJ D ENHTLU G et E eraso L ENTIO A"

eNenoN B ENETTUIN RK ENETOS D ENHTUJN GL Pltrynicld eel. p. 339 cum aim. Lobeckii

v.a^pvta iy.afj,/j,vov] scripsi cf.

KAMMiuie. KAMMYON B

KAMMIUJ EKAMMIUIN R

EKAMMYUl. EKAKAMMYUION D KANMYUJ EKAMMY GK KANMYU) EKANMY L HcitJkVCO iY.a\lV0V 2 1 6 KAfiEMAl. EKAOIIMEN. R KAOHNMAI EKAOHMHN G KAOHMCA JGKAUHNBN L KAOHM AIE KAONMENN K TIIMAI. EKAOHIHHN. D eNOXAO eNOXAUJYN B ENOXALU. ENOXAOIN D I-NUXAUI ENOXAOYN GK HNOXAUJ ENOXAOYN L ENUIXAU) ENKAUJOVN R 1 7 KATErPA<(>U) E E N I KATArpA(f)U)N nEPIEFPAtpO TTEPIAn>A(|>U) ANATNUCKU). ANAriCNOCKUJN. Rr KATETPA()>U). KATATPAr[)ON. rTEPIKTPA<(>ON. ANATINUICKUJ. ANETINUJCKAON. D KATATFAlpU) KATIITPAcflUJN (kATArp.\«|iu)N L) ETTirpA(|)U) ETTiKrpA4>u)N. ANAn.vocKui ANiiriNOCKUiN. ( A N E H N O C K U J N JJ) GL hATArpA<))U) KATHrpAtpON ETTIETPAlflUJ ETTIErpA((lON ANATINOCO ANARNUCKON. A* KATeTPAC|)UIN B

semper A"

TTepien>Aij)U)N ANAHNOCKU) B

19 declinacio D

I S uero in ras. B

20 incaepi L

i. e. sepc snmprr inlrinsecus

LIBER VIII 8 2 - 8 5 p. 831. 32 P.

437 p. 420. 21 K.

fregi', 'maledico maledixi', 'exigo exegi'. et illud quoque sciendum, quod 84 principalem literam, quamcumque liabuerit positio verbi, in suo loco servamus per omnein declinationem, ut camo amavi', cerro erravi', cineo inii', c oro oravi', 'uro ussi', 'liaereo haesi', 'haurio hausi', 'bibo bibi', rcedo s cessi', cdomo domui', 5flo ilavi', cgigno geiiui', claedo laesi', cmico micui', 'narro nanavi', eparo paravi', 'rapio rapui3, cseco secui', 'lerreo terrui', 'veto vetui'. excipiuntur cago egi' et 'eo ii' vel c ivi', quae principaleni literam positionis suae mutaverunt. Quaeritur in compositis verbis, cur, cum saepe in praesenti corrupta 10 sit aliqua pars compositionis, in praeterito integra invenitur, ut 'perficio perfeci', 'efiicio effeci', 'iniicio inieci', cpergo perrexi', cexigo exegi', cconfringo confregi', cum in nominibus tola declinatio per omnes casus nominativi figuras solet apud nos servare, ex quibuscuinque modis sunt composilae, ut cindoctus' per omnes casus ex duo|bus integris est, 'efficax' ir. per omnes casus ex duobus corruplis. similiter in omnibus compositis 85 uominibus hoc invenitur. excipitur 'alteruter allerutrius', quod cum in nominative* ex duobus sit integris, in genetivo non est, nam 'alteriusutrius' esset, qui tamen genetivus vetustissimis fail in usu, sicut de nominativo tractantes ostendimus; 'tantundem tantidem' praeterea, quod cum in no20 minativo t.it ex duobus corruptis, in genetivo ex integro est et corrupto, sicut et 'quicquam cuiusquam' et 'idem eiusdem'. euphoniae tamen causa haec fieri manifestum est, quomodo et 'quendam' et 'quandam', in qiiibus m, quae terminalis est accusativi casus utriusque generis, in n est conversa. 25 Apparet ergo ex hoc, quod com||positio huiuscemodi verborum, quae non eosdem modos compositionum per omnia servant tempora, per singula separatim fit. nam cum soleat plemmque compositio a correptam vel in e correptam vel in i convertere per quaecumque tempora, ut c habeo inhibeo, habebam inhibebam, habui inhibui, habueram inhibueram, ha30 bebo inliibebo'; cago exigo, agebam exigebam, again exigam'; cfacio inficio, faciebam inficiebam, faciam inflciam'; Macio iniicio, iaciebam t

2 Iyteram G BD 4 usi LK

posicio D seruauimus lir 3 tlecliuacioiiem D iniui hereo heresi D lraurio] aurio B liario U ausi B io

cedo cessi] I caedo caosi G caedo c****+ (ecidi?) L 5 cesi K principaleni litteralem posicionis D 8 positionis suae littcram L 10 conposicionis Z> 11 iniicio] r initio R inieicio iniecio K

6 rapo lir 7 Iyteram G 12 nominibus

a

ex omnibus corr. D toto Rr declinacio D 13 sint BDOLKr 15 corruptis est. K 17 integris sit G 18 esset] d esse D uetustissimis Rr 21 cuiusquam. Ab eo quod est isdem et est ab is et demum. et idem B causa tamen GLK 22 hoc DL 23 conuersa est B 25 compositio] r cum positio R 20 eo_sdem ex corr. r eo idem ni f. R compositiouum] r compositionem R 28 couuertcre .e. per K post tempora: earn id est a breuem in uerbis uertit in i uel in e BDr earn id est a breuem iuuenitur in uerbis uertit in i uel in e GK •post inhibeo: prohibeo add. R, quod unc. incl. ct glosa spscr. not. r 29 inibebam i

D

inhibui add. r

31 iaceo D

iacebam G

438

PRISCIAM INST.

p. 832. 33 P.

p. 421. 22 K.

iniiciebam, iaciam iniiciam'; efrango infringo, frangebam infringe])am, irangam infringam'; 'tango contingo, tahgebam contingebam, tangam contingam'; 'arceo coerceo'; 'spargo respergo'; 'parco depcrco' - ideo enim tlixi 'plerumque', quia cst ubi servatur a integra, ut 'paro reparo comparo', 'maneo reinaneo', 'caneo incaneo incanui', unde V i r g i l i u s ins II g e o r g i c o n : malos g e s s e r e v a 1 e n I e s; C a s t a n e a e f a g u s , | o r n u s q u e i n c a n u i t albo Flore piri, 'mano permano', 'narro enarro', 'aro exaro'-: freqiientiiis lamen ea servant 10 a, quae. primae vel secundae coniugationis sunt, uf'cano recino', eius frequentativum cum sit primae, servat a, 'canto decanto' - L u can us in V: D e c a n t a t q u e t r i b u s et vana v e r s a t in u r n a _, ['labor perlabor'] 'vado invado', 'caiideo excandeo', 'palleo expalleo', 'ar- ir> 5 deo exardeo', 'areo exarco'. inveniuntur pauca in supra dictis coniugalionibus mutantia a: 'damno damnas, condemno [condemnas]'; 'arceo arces, coerceo [coerces]'; 'amico arnicas, inimico [inimicasJ'; 'habeo inbibeo', 'sacro consecro'. in tertiae vero et quartae coniugationis verbis multa invenis mutantia a: 'tango contingo', 'frango perfringo', 'ago exigo', 'iacio 20 iniicio', 'facio inflcio', 'gradior ingrcdior', 'scando conscendo', 'falcor contil eor', 'paciscor depeciscor', M'atiscor defetiscor', ' salio insilio', 'palior perpetior', 'paiio reperio' - vetei'es enim et 'pario' quarta coniugatione declinabant _, 'parlior impertio' et 'impertior', ' cado incido', 'fallo refello'. inveniuntur lamen in his quoque coniugationibus quaedaln, quae servant a 25 in compositione, ul 'nascor renascor', || 'pasco depasco', 'labor elabor', ' arguo coarguo' ['lacero dilacero'], c largior dilargior'. in praelerito vero 1 iniiciebam I iuieciebam L 2 infringam ex infrangam corr. K 3 coherci'o B deperco] r ex deperio ni f. corr. K, ex ilerato respergo B deparco R 4 enim] autem B seruatur aut integra L comparo reparo K 5 caneo om. HL incanui om. D Verg. yeorg. 11 70 sqq. (sic eiiain Fr.; deficit Pal. Rom.) 8 Castaueae] r et ex corr. k castanaeae R fagos Med* et Serv. ad h. I. ulmusque RB ulmusque D 9 pyri K 10 aro] r et aro RBVK 11 reccino uol v

B

12 Luc. Phars. V 394

uel r

perlabo L

uel v

15 labor perlabor] del. r labor .perlabor Gg labo

f. lauo perlauo

uel r

r

r

uado inuado GgL uado inuado K. de uadare et inP

uadare cf, Forcellinii lex. s. vv.

17 a ut damno B p dainpno. as condempno K condemno, p m. pr. spscr., R nus D condemnas] sic R om. GLK ilB coercio G

P

damno damnas Rr condempno condempcoerces] d om. DGLK

i

19 et in ijuartae GLK

20 tango intingo K-

iaceo D

21 iniicio] d iniceo

c

D

confeteor L

22 depaciscor D depiciscor BGLk dipiciscor K

defitiscor r

BGk deflciscor L difitiscor K

23 repperio D repperio BLK

24 partio Kk

h

fallo* refello* (r-r) L 25 is R quaedam] r quae dant R 26 dcpaseor OK 27 lacero dilacero erasum in R lacero dclacero Dd Iacesso delacesso GLK o

delargior DK

pteriti Dd

vero] quoque G

LIBER VIII 85 — 88

439

p. S33. :S4 P.

p. 422. 23 K.

perfecto et plusquamperfecto cum simplex verbum e longam liabeat, non polest compositio earn commutare, ul 'egi exegi, egeram exegeram'; 'ieci inloci, feceram infeceram'; 'ieci inieci,' 'ieceram iniccerain', quae sine dubio a simplicibus suis componunlur; nam non possumus dicere, quod i brevis, 5 quae est in praescnti tempore, convertitur in e longam in praeterito: hoc eniin in nullo invenimus fieri verbo. Id autem, id est quod per singula tempora fit compositio-, parlicipio- 87 rum quoque divcrsae figurationes saepe tam praesentis quam praeteriti lemporis ostendunt, ut 'efTringens eflractus' 'cogeus coactus', 'subigens 10 subactus', 'exigens exactus'. haec enim omnia cum in praesenli extrcmam partem [id est dictionem] corruptam habeant, | in praeterito intcgram habent. cur, nisi quod separatas habeant compositiones per singula tempora? non est enim dubium, quod interrogati, unde componitur c eflractus', ab ' e x ' praepositione et 'fractus' parlicipio respondebimus, et 'subis actus' a 'sub' et 'actus', et 'exactus' ab c ex' et 'actus', et de omnibus similibus. Anomala quoque verborum id possunt ostendere, quae sine dubio per singula tempora sive etiam personal componuntur, ut ' prosum prodes prodest, prosumus prodestis prosunt, proderam, profui'. per totam enim 20 declinationem ubicumque a vocali incipit hoc verbum, interponitur iuncturae compositionis d; similiter 'aufero abstuli' in praesenti pro ' a b ' 'au', in praeterito 'abs' habuit. idque ita esse conflrmat A p o l l o n i u s , suminus artis auctor grammaticae, docens in I de v e r b o , immobilem figuralioiiis iuncturam manere, et separatim confirmans, componi TO ' xaray^dcpco' xal 25 ' ncttsyQcicpov', ' STUyqcupco'' xctl ' snsyQctcpov' et his similia,

qiiaecuniqiie

intus habent declinationem, hoc est post praepositionem, quod apud nos semper fit in omnibus compositis verbis. Sciendum tamen, quod in nominibus quoque apud nos iunctura com- XVI 88 positionis solct mo||veri tune, quando ex duobus nominativis componuntur so vel ex nominativo et obliquo vel indeclinabili aliqua diclione. possumus 1 habeat] r habebat R habet D habent G i

geceram Rr

quae] r quam R

o

dubi Dd

earn

2 compositio

4 a om. GLK

copotare K

3 in-

5 praeterito perucl is

fecto L

7 ''compositio'' fit G

tionem & D

habeat. Rr

9 subigo G

11 id est dictionem G id est dic-

15 de omnibus ex de nomiuibus corr. K

18 sine

d

etiam in litura k proest Dd 20 incipiunt Dd uerbum *** (sed) B iuiictiirae compositionis iuncture d R d iuncturae compositionis GL 22 praeterio R appollonius RGLK

Apollon.

de verbo:

cf. Graefenhqnium

Gesch. d. Philol.

Ill 1 1 3 .

V

131 de B

summis Dd 23 autor BD grammaticae auctor GLK in primo libro inmobilem B 24 iunturam R componi TO] componit,o G compoT

A

nit OKATArpAcfiA L T O ] o Rr ao D o K 25 KATErpAtpON Kk KAierpAcpuiN B KATEYPAlpON L KATEYrPA())UJN Rr ETTirPAcpA L ETTErPA
indeclinabili Lg

indeclinabili aliquid adiectione B

440

I'RISCIANI INST.

p. 834. ;i.i r .

p. 4->;(. 24 K .

tainen, quod illi de verbis intrinsecus habentibiis declinationeni dieunt, nos quoque etiam de nominibus huiuscemodi dicere, quod per singulos casus lit compositio eonun, ut 'respublica reipublicae', 'respublica' quidem ex duobus nominativis, 'reipublicae' vero ex duobus genetivis vel dativis; similiter 'iusiurandum iurisiurandi', 'virillustris viriillustris', c magisterequi-5 turn magistriequitum', ' tribunusplebis tribuniplebis', c quisque cuiusque', quae composita esse ostendit accentus. quod autem non est nominalivoruni propriura, sed etiam obliquo|rum casuum, per se componi, ostendunt nomina vel pronomina, quae per obliquos componi inveniuntur solos, ut 'istiusmodi', 'huiusmodi', .'cuiusmodP. io Mud autem sciendum, quod etiam in nominibus et in pronominibus eumposilis apud Latinos extrema pars potest immobilis manere, quod apud Graeeos non reperitur, ut c tribunusplebis', c praefectusurl»is', c cuiusmodi', ' i d e m ' , verbum autem vel participium nee apud Graeeos ullum compositum nee apud nos extremam partem servat immobilem, ideoque semper is in compositione extremam partem sibi defendit ipsuni verbum et parlicipium, quippe quod ex eo nascitur. 89 Coinponuntur autem verba vel cum nominibus, ut 'amplum amplifico', ex quo participium c amplifleans', 'signum significo signifieans'; vel cum altero verbo: c ealefacio calefaciens'; vel cum adverbio : 5 inaledieo malcdi- an cens', e satisfacio satisfaciens'; vel cum praepositione: 'indico indicens', 'perduco pcrducens', 'abstraho abstrahens', c subrideo subridens'. ideo autem praepositiones compositae quidem cum verbo inveniuntur, mimquam autem separatae per appositionem, quia verba per onmes personas in omni tempore nominativi casus vim habent, eui soli possunl coniungi: cfacio 25 ego', cfacis tu', M'aeit ille', similiter per omnia tempora. ergo cum casus nominativus numquam || per appositionem assumit praepositiones, sed in sola compositione, ut ' i m p i u s ' . 'perfidus', verba quoque in compositione dumtaxat has possunt asciscere; nee imperativa tamen verba secundae perpor

2 quod singulos K 3 res puplica rei puplicae K duobus nominal hi is in ing. add. K quidem J r quibus H

it'spuplica quidem ex 4 leipuplicae K

uel illuslcr

5 uir illustris Dd

ri

uiriulustris uiri iulustris B

6 niagislriequilimi] magist~ equi-

tum lir magistri aequitum B 7 Quo lir est solum nominatiuorum K 10 cuiiismodi uel cuimndi B 11 quod ct in BDLK 12 coraposilis] r composite*** t

.nu

H iiimobilis /? 13 reperitur] d reppcritur BDLK ut] et G utribusplebis lir 11 iidem II . idem uevbum L nee apud Graecos nil urn compositum] Lips. 1 Kreldii nee aput grecos *ullum(n) compositum m. rec. in H nuo apud graeeos (grocos D) ullos compositum BDGLK et in liluva It nee apud illos compositum li

Erl. 2 Krehlii, Krehlius 18 amplico K 20 "uerbo 'altero G ut ealefacio r post ealefacio: calere facio add. BD, calufacere add. GLK calefaeens G ii

n

22 surrideo surriduus G 25 hiibet Rr eoiugai Kk 26 similiter] r similia H cum om. D 27 apositionum D adsumit B assumit D 29 ''as D adseisccro BLd adscirr D

LIBER VIII 88—91

441

p. 835. 30 P .

|). 424. 25 K.

sonae, quae vocativum asciscunt, ut 'scribe Virgili', elego Terenti', possunl in appositione habere praeposilioncm, quia nee vocativus boc liabel. par- 90 licipia VCTO quas quidem praepositiones habcnt per nominativum, vel a verbis habent, ex quibus dcrivantur per composilionem, ul 'exigo exigens', s vel ad | imitationcm verbi per se compositas, ut ei-xegi exactus'. possunt tamen per appositionem assumere praepositiones ad imitationcni nominuin, quia casus quoque obliquos habent, sicut noniina, sed non possunt participia componi, nisi per nominativum casuni, quippe cum sint cognata verbis, quae vim nominalivi possident, ul supra dictum est. ergo 'docliio ficus', id est 'doctum faciens', in vim nominum transtulit parlicipia, sicut 'iusiurandum iurisiurandi', 'iiirisconsullus', 'iurisperilus', 'senatusdecretum', 'senatusconsultum', 'plebisscitum', 'prael'edusurbis', 'praefeclusfabrum'. Et sciendum, quod participia sine verbis esse non possunt. si qua igitur videantur sine verbis formam habere participiorum, noniina sunt i". diceiida et carent temporali significatione: 'paenulatus', 'togatus', 'scutatus', 'galcalus', 'hastatus', 'palliatus', 'caligatus' et his similia. Sunt, tamen quaedam huiuscemodi, quae et nomina et participia esse 91 possunt: nomina quidem cum ipsum habitum significant, non passionem nee tempus, ut 'arniatus' ab armis habendis, 6 bnlhrjg, nomen est; cum 2overo-a verbo 'armor' passivo nascitur et praeteritum tempus significat 'armatus', bnhsQelq, sine dubio participium est. ex omni autem fere habilu huiuscemodi nomina inveniuntur apud Latinos, ut a capillo intonso 'capillatus', a cttma 'comatus', a cirro 'cirratus', ab auribus 'auritus', a naso 'nasutus', a tunica 'tunicatus', a lacerna 'lacernatus', a purpura 'purpura25 tus', a brachiis brachiatus*, a || pallio 'palliatus', a pracfexta 'practextatus', a trabea 'trabeatus', a manieis 'manicatus', a paludamento 'paludatus', a 1 adsciscunt BD 2 appositionem Rr uucatiuus casus hoc RBDGK ;i per] r pro R -1 compositionem exigo K 5 emitationeni K composita sum ut rec. m. in H, edd. Possumus BD 6 tamen] r tamen ciiam RDGk adsumere B assumere I) emitationem G emi»tionem K 7 quoque per obliquos r 8 casus B 10 doctS ex doctus corr. B nominis r 11 iiiriscousultub] r c«nsultu R senatusdecretum senatusconsultum] ;• senatus****+tum (dixre ni /'.) R 12 plebiscitum GL pfeetus urbis B pfectus urbis b pfeclus l'abrum B pl'ectus fabrum b 14 fonnam] formam formam L formam rei puplicao K. 15 ut paenulatus d ut penulatus I

17 esse non possunt Rr 0

IS quidem] r quadam R

AIC

19 ooTiarrnc GK oon.MTEC L OTTAITHC D UITTAITHC Rr A

20 passiuum ?• i-

21 •

A

OTTAICOEIC GLK OTTAIHEEIC D OTTAKOOHC B onAiCTHic Rr

22 nomina post inueniim-

tur in mg. add. k 23 c+*+ro c**ratus Rr nasso nassutus K l catus DGK puratus Rr 25 bracchiis bracchiatus R cf.

21 touica toniH'ayneri orlhogr.

h

fergil. p. 419 Lachnanni in Lucret. comm. p. 1 371 braciis brachiatus G brachis brachiatus K braccis braccatus Zwicc. 2 Krelilii, Krehlius, Lindemannus cord. ms. f. recte a

\x

cf. lib. XI § 22 pellio pelliatus Rr pallco palleatus B 26 a trabea trabeatus] rd a taberna tabernatus RBGLK et ni f. in litura D manichis Rr pa|judatus.AY

442

PR1SCIANI INST.

p. 836. 37 P.

p. 425-27 K.

stola 'stolatus', a lorica Uoricalus', a pictura 'picturatus', a scuto escutatus', a tabula 'tabulates', a pilo 'pilalus', a gladio 'gladialus' - ex quo 'gladiator' . , a stella 'slellalus', a pelle >'llitus', a dentibus 'den|tatus', a barba ' barbatus', a pluma 'plumatus', a balano 'balanalus', a gemma 92 'gemmates', a rostro crostratus', a ferro 'ferrates', ex aliis quoque no- 5 minibus invcniuntur, sed non adeo multa, ut a Cerere 'cerritus', a Iympha 'lymphatus' et 'lymphaticus'. nee incongruum vel absonuin mihi videtur, posse verba quoque ex his ipsis ad similitudinem eorum, quibus usa est auctoritas, proferre. quid enim impedit, nos quoque aliquid copiae ad opulcntiam Latinae conferre eloquentiae el ad imitationem ' anno' et ' ar- 10 mor armatus' dicere 'tunico' et 'tunicor tunicatus', ut 'roboro' et 'roboror roboratus' et ut 'aero' et c aeror aerates', * ferro ferror ferrates', 'plumbo plumbor plumbatus' et ut 'vestio' et 'vestior vestitus', ' l o g o ' et 'togor togatus'? si enim auctoribus timiditas obstitisset, ut nullis novis uterenlur diclionibus ipsa natura et signiflcatione rerum exigente, perpe- 15 tuis Latinitas angustiis damnata mansisset. DE CONIVGATIONIBVS. KV1I 93 Coniugatio est consequens verborum declinatio, euius regula apud Graecos quidein lam consonanlibus quam vocalibus comprehenditur. consonantibus quideni in his verbis, quae fictfivtovu appellant, hoc est ante 20 finem habentia accentum, vocalibus vero in circumllexis, apud nos vero in solis vocalibus secundae personae ad imitationem circumflexorum. sunt igitur coniugationes quattuor apud Latinos, cum apud Graecos decem sint. 'coniugatio' autcm nominatur vel propter coniugatas consonantes, hoc est cognatas, ex quibus pleraequc apud Graecos coniugationes regulam su-25 munt, I vel quod una eademque ratione declinationis piurima com'imgantur verba, quod magis ad Latinorum nominationem aptius est. Per ordinem igitur vocalium locum singulae obtinent apud [| nos. cum enim omnia verba, quae aequali regula declinantur, in o vel in ' o r ' desi1 pictoratus B

2 pilatus ex pilotus corr. B

4 a balanauo G

5 rostris

r

GLK 6 ut om. GL cerrere K ceritus Iir limpha BDGLK 7 limpliatus RBDLK limphaticus BDL 9 f. proferri 10 confoi-rc Latinae L aeloqucntiae D imitationem] g emitationem GK anno] r arma R armo et] b armo* B \i armatus om. K tonico et tonicor tonicatus GLK et tunicor et tunicatus D et ut BDGLKr roburo et roburor roburatus GL 12 ferro et ferrin- B 13 blumbo blumbor blumbatus K et ut vestio] r et uestio RD togo togor L togo et togor togatus add. d 14 autoribus D obstitisset] r opstitisset R obstetisset GL 16 angustis K dampnata rd 17 incipit de coniugatione D


r

19 quulem om. G

20 BAPITONA R BAPFITONA GL BAPI-

TONA R appellant] om. D \iucant d hoc est] r id est R 21 accentum. Et uocalibus in L acrentum et uocalibus in GK circum flexis K circunllexis GL 22 imitationem ex emitationem corr. K emitationem G cimmflexorum GL 23 e

decem] d decim J)G 2-1 nominatur add. cj 25 pleraque HrD 26 uel add. d eademquae Rr lOniugautur D 28 Per ordinem — apud nos om. R , add. ni f., non enim satis dislincie enolavi, r optinent BDGK

LIBER VIII 9 1 - 9 5

443 p . 4'27. 28 K.

p. 837 T.

nant, in o quidem tcrminantia, si primae shit coniugationis, in ' a s ' eft'erunt secundam personain, ut 'oro oras', 'sto stas'; sin semndae, in 'es', ut cmoneo moncs', 'haerco haeres'; sin tertiae, in 'is' convptam, ut 'cupio cupis', 'curro curris'; sin quartae, in 'is' produclam, ul 'munio mu5 nls', 'esurio esurls'. in 'or' vero verba primae coniugationis in 'aris' fa- 94 ciunt si'cundam personam, ut 'amor amaris', 'criniinor criminaris', 'luctor luclaris'; sccundae in 'eris'producta paemiltima, ut 'doceor doceris', 'reor rcris'; tertiae in 'eris' paenultima correpta, ut 'legor legeris', 'sequor sequeris'; quartae in 'iris', ut 'munior nmniris', 'mofior moliris', 'audior 10 audiris'. Inveniuntur tamen quaedam verba, quae ex eadem posilione primae personae ad divcrsas prolieiscunlur coniugationes vel variae causa signilicalionis, ut 'fundo', quod ad fusionem attinet, ' hmdis', quod ad fundamentum, 'fundas'; 'mando' ad mandalum 'mandas', ad dentcs 'mandis'; is'dico' ad dicationem 'dicas', paenultima tamen correpta, 'dico' vero ad dictionem paenultima producta 'dlcis'; 'volo' ad volatum 'volas', ad voluntatem 'vis'; 'lego' quoque paenultima producta 'legas', correpta 'legis'; 'compello' et 'appello' ad pulsionem 'compellis' et 'appellis', ad compellationem vero et appellationem 'compellas' et 'appellas'; 'sero seras | sc20 ravi', 'sero seris sevi' et 'serui': sunt alia, quae, quamvis eandem signi- 05 flcationem servent, diversae tamen sunt coniugationis in usu, ut 'denso densas' et 'denseo denses'; 'strideo strides' et 'strido stridis'; 'ferveo ferves' et 'fervo fervis'; 'cieo cies, cio cis'; 'dureo dures', unde 'duresco', 'dnro duras' - L u c a n u s in VI: 25 Auribus incertum feralis strideat umbra. V i r g i l i u s in V I I I : s tr id un tq u e ca ver n i s Stricturae chalybum et fornacibus ignis anbelal. idem in e o d e m : 30 Ferverc Leucaten auroque effulgere fluctus. 1 sunt D efferunt add. d 2 es] aes D es ut ut K 3 haereses Rr 4 munio] munui B 5 essurio essuris LK 6 creminor creminarls LK 7 eris] aeris Dr 9 iris penultima prodncta ut B munior ex munio corr. K 10 audieris (e adraso) B 11 positioue ucrbi primae GL positione ***** prime (ucrba) B positione uerbi prima* ad (e) L 12 ad diversas] r aduersas R 'proflcisa

cuntur] I proficiscitur L fundis et fundo quod R

uel om. D uel utriae Rr 13 ad confusionem G 14 mand**atum L 15 vero] 7' enim R uero adic-

V

1>

tionem L 18 apello Dd appello adpulsionem L apellis Dd appellis coitipellationem GLK 22 denseo denses] r densse odenses R slrido] ex corr. h strid* B 23 cies et cio BG duresco et duro GLK 24 Luc. Phars. VI 023 111. GL IIII K VIII D 25 ferali K 26 Verg. Aen. V11I 420 sq. 27 u

]i

tridentque Med. striduntque (praeced. gemitus) Pal.

•

28 chalibum RB calibum D

h •

calibum GLK

anelat D hanelat r hahelant R

C

Icuateu Rr leocaten GLK

efulgere G

29 Verg. Aen. VIII 677

30

444

PR1SCIANI INST. V- 4 - s

p. S37. 38 P.

K

-

idem in 1 Aeneidos: Fervet opus r e d o l e n t q u e thymo f r a g r a n t i a mella. idem in X: P o s l r e m i addeiisent acies. || 5 idem in I g e o r g i c o n : ct l u p p i U ' r u m id us Austria D e n s e t , e r a n t quae r a r a modo, et quae d e n s a r e laxat. L u can us in 11II: Densatiirque globus, q u a n t u m pede p r i m a r e l a t o i" A d s t r i n g i t gyros acies _, 'tlieor tueris' et ctuor tueris' - S t a t i u s in 1 A c h i l l e i d o s : Namque modo infensos u t e r o mihi c o n t u o r enses. L u c r e t i u s in VI: 13 dilutaque contra Cum t u i m u r m i s c e r i a b s i n t h i a , tangit aniaror _, 'oli'.(.• oles' et 'olo olis' - Afranius in fratriis: Non p o t e s t , quin ilia s t a c t a l o n g e q u e et c u n c t i s olat. Plautus in m u s t e l l a r i a : 20 Non omnes p o s s u n t olere u n g u e n t a exotica, nam nisi corripias paenultimam, iambus stare non potest. T e r e n t i u s

in adelphis: olet unguenta de rneo _, 96 'excello excellis' et 'excelleo excelles' - Lucretius in I: r 1 Very. Aen. I 436 2 timo G thimo BLK flagrautia GLK Rom. Fr. (r in V Utura Rom.) flagrantia Med. frag-!***** Pal. 3 Very. Aen. X 432 4 Idem ; poslremo addensent acies. idem in priino g^eof,

iii X geor & iuppiter

Gg

Postremo K Extremi lib. VI1II § 43 m cum Very. addensent] eliam lib. VIIII I. I. cum Pal. pr. m. addensen Rr ad.densant Verg. Med. Rom. el Pal. ex c.orr. ' 5 Verg. georg. I 418 sq. {deficit Pal.) 6 iupiter L eupiter K uinidusj D cum Rom. liumidus HBGL uuidus Med. 7 denset etiam Med. m. pr. Rum. dense*t (n) L deusat Med. m. alt. rara] rasa ff et om. L 9 Lucan. Pliars. IIII 780*?. IIII] B (?) Krehlius II 530. 573 cf. Cortium ad Luc. I. 1. VIIII RDGK nono L 10 Denseturque v. I. up. Luc. pede om. G primo K 11 asstringit R astringit Darmst.b adstrinxit B adstrincn

xit D astrinxit GLK constrinxit Voss, A, al. constrixit Voss. B constringit al. codd. Luc. giros LK 12 tueqris D et tueor R Stat. Ac/till. I 131 in -I- in /fr achileidos K 13 infensos ex infeusus ni f. corr. L mihi infestos utero uel con

modo edd. Statii

ensis K •t

14 Lucret. VI 1)29 sq. (029. 934)

16 cum tuimur

v

G cUntuimur BJJKr *tuimur(c?) L tangit K amaror] Lucretius amaio B amara rell. 17 olio R aflranius GLK Afran. fratriar. fr. 6 p. 174 Both. 215 Neuk. XII p. 159 Ribh. in] a D fratris libri Noniani 147, 1 fratribus libri Prise, cf. Bothium I. I. p. 173 NeukircMnm p. --.'13 18 quin] qui in B ilia stacta] Nonius ilia est acta RBDG ilia acta LK longueqne L et nniltis Nonius oik GLK 19 Plaid, mostell. I 1, 41 (v. 42) 20 omnes om. L ungenta GLK exeotica B 21 Tcr. adelpli. I 2 , 37 22 andria B 23 olet] r Terentius cf. lib. VIIII § 43 XVIII g 243 olent RB rell. ungenta GK demco in Utura R 24 excelleo] r exuello R Lucret. I 27

LIBER VIII 9 5 - 9 7

445 p . 428. 23 K.

p. 838 P.

Omnibus ornatum voluisti excellere rebus. C i c e r o in I e p i s t u l a r u m ad f i l i u m : q u a r c e f f i c e e t e l a b o r a , u t e x c e l l e a s _, efulgeo fuiges' et cfulgo lulgis'. L u c a n u s in X : F u l g e t g e m m a t o r i s et i a s p i d e fulva s u p e l l e x . 5 V i r g i l i u s in V I I I : | a u r o q u e e f f u i g e r e f l u c t u s _, 5 c sono sonas' et sonis' - E n n i u s in XI a n n a l i u m : Turn c l i p e i r c s o n u n t e t f c r r i s t r i d i t a c u m e n . Lucretius: io C a l i g a r e o c u l o s , s o n e r e a u r i s .., c uno unas', 'unio unis'. De singularum igitur coniugationum regulis latins mox tractabimus. sciendum tamen, quod videmur in praeterito pcrfecto plerumque barytona quoque Graecoruin imitari in committal ione consonantium teste D i d y m o , 15 qui ostendens omnia, quae habent in arte Graeci, habeie etiam Latinos, exemplis lioc approbat. Nam cum primam coniugationem dicunt ^aQvtovmv, quae tres cogna- 07 tas habet consonantes, id est § n
sit pcrfectuni, ut XQvfioo SXQVIJJCC,

IELTTCO

sksiipa.; a'heicpen vjXsiipa, nos quo-

que in praeterito perfecto, quod pro naQuxei[iivov, id est paulo ante perfecto, et pro CCOQLSTOV teste P r o b o habemus - nam c amavi' ^nsfpikrjKa' v.al I ornatum Prise, hie el lib. X § 36 cum correctore oblongi oralatum Lucr. oblong, pr. m. et quadraius 2 Cic. in I epp. ad filium: fr. 1 p. 467 Or. aepistolarum K 3 Luc. Phars. X 122 4 fulcit Foss. A et ah codd. Luc. gemmatoris K thoros Voss. A toros al. codd. Luc. sugpellex D snppellex BGLK siippelles corr. in su+pellex, spscr. i. e. thoros fulcit Voss. B 5 Verg. Aen. VIH 677 7 et sono sonis L Enn. ann. XI 1 E. S. fr. vi p. 54. LXXI Valil. 8 Tune lib. VIIIl § 38 libri clepei LK resonunt et] codd. libri VI1II /. I. resonunt aes K resonantaes. Rr resonant aes BGL resonant. ae s . (ae ex ac ni f. corr.) 9 Lucr. Ill 156 11 l unio Kk tractabimus ex tractauimus corr. B

D stridet in stridit corr. D om. L "tractabimus mox G tur D

plerumque add. d

BAPITLONA B baritona G baritona L barithona K

14 emitari G imittari A' dyiiimo RG didimo K § 20) fr. 3 p. 347 Schmidt. 16 hoe eras, in L

Didymi de Latinilale (cf. lib. I adprobat B 17 $u$vxo-

UJ VCOV] r BAPYTON*N L BAPITONUJN BDK BAPYOUJNUJN R BAPHTONUJN G

19 et cum in d PICTON D

eius G

2 1 KPYBO BG

12 lathis 13 uide-

uer .E c

Rr

KPYU) EIKPYfA

P EKUPA AITTO EAPPA* EAZ())O AEAIH>A L

declinabant G

18 ph add. d

AOPIOTUIN RK AO-

AIBU) EAAI1>ANTUJE AAIBU) SWtk

Rr KPIBU)

I KP*BU) EKPIWA AYnUJ EAY1>A AEAY())U) AEAYliA K

isCnco izXuipa dXsicpm 'rjXsLtpa] sic, nisi quod Istnco et aleitpa scripsil, 2 AYITO EAY*A, AEAY<{>0 AEAYWA G AIBLU EAIWA AinU) EAIVA D AIBO CAIfA All'U) eAI'I'A FPAl))O erP.\>FA B T< quod] queni RED p r o om. D TTAPAKEIMENU)V R TTAPAKAIMENOY DL KAPA KAI MENOY GK TTAPAKIMENOY I 23 AOPICTOY D Probo] Berytio? cf. aim. ad

lib. V § -15 EijjiAEKA & D itt(f>CXri%a & srpdriaa 2 TTE(|>IAEKAITA<|>IAEICA R rreiAeKA e r eifiiAeiKA nel etpiAHKA (cfiiAH ex corr. in lit.) B TTE^IAE KAI TE^IANCA G

446

PR1SCIANI INST.

p. 838. 39 P.

p. 429. 30 K.

*icpilrjGcc' significal, similiter efeci Ttsitofyxa' KCU ' £7tolfj\\aa', c vidi SWQCMO:'

xal *sldov', et sic oinnia cetera., cum in praesenti in 'bo' vel in c po' desinat verbum, plerumque in c psi' facimus praeteritiim perfectum in lertia coniiigatione, ut 'scribo scripsi', enubo nupsi', cscalpo scalpsi', 'reporepsi'; nam pro ty Graeca duplici in principio syllabarum posita Romani
TTEcpiKAi nEiAHYCA K ITE<J)IAEKA et *E<}>IECA in litura TTOIN. KAI ETTON TTONCA. G f e c i t .

I

TTIETTOIHKAIEnOHnOHOA

1 feci* (t) L K

fecit, TTIE-

nSTCOl-qV.Hl] ETTOIHCII D •

nenoiTjna

xal STtoirjaa]

eLOPAKA

KdAON

B

in litura EUIPAKAKA

EOPAKA KAI EIAON in liluva I

NO

I TTenoYeKA KeiTOiHOA B nEinuiNKA TE TTUJNCA Rr KIEIAON .N

Rr

2 EIAON D

EUIAPA

KAI KEIAON

et om. K

G

1 EUJPAKAKEIAON

K

cetera. Nos quoq; cum B

r ucl po L et in po K

4 reppo repsi L

TONUJN K BApriTONUiN G bar**tonon L

quae spscr. K

uel h RB g uel c uel ch D 8 | ] x RBD RBD AEruj EAEZA K AEFO EAEZA L AHTO EAHZA G

il^a]

om. D

r. K. X. GLK g uel c

AEFUJ EAEIA Airuj (AITW r) EAIZA 9 EIKO GL AIXUO r si'neo

£i!v.(o — r\y&,tt] Airw EZA AXIZUI EIXJZAAXUI (in mg. add. Eizto) in U-

V ErzA Arxo ArzA GL Arxuj. EZA I)

turn k

7 EAPITUJNON R EAPYTONON B BAPV-

EHZA RB

JO in praeteritis] b i*praeteritis (m?) B

vel in co] b uel co BGK

11 pinguo L

dico dixi om. R

in

0 1

add.

r

B 13 ATTUI TUJY TRIAMI)EYUJ Rr

12 t e r t n i n a t u r G

oiMAMBEiujc G OPEIAMBEIOC L OAYTA ITPO eNTAVeA. A d B T

j

XIPA K

iolicum K

TUJY B

14 quomodo KYHPAMBeyuj.quod KYGl'A K KITPA L KATPA Rr E

.

svd-avta]

OPIAMBERO D

est i o n i c u m . E T eriXITPA G X+*PA L 0

k EN*AYTA K ENOAITA GL ENTAITA Rr

]J5 PRO

T

D

ENDAVTA R ENOAIOA G ENTAI6A L ENTAllA K

10 tamen] autem B

18 quoque eorum GL

pro add. k

OP1AMBU10 RB

imitamur] y emitamur G

T.

quam] qnr B

p e r A. H. +. K p e r d, t. th RBD p e r d. t . uel t h r ii

yea] ucl OPO IAUI k I D

NCA Rr ECA L

ANYTO BOG

ANITW HNIOA L

19 uSa>

ENYCA BK

ENICA

HOU) ETTAAIIU

ENYCA TTAETLU

TJAAUCA Rr

rTAHllUI ETTAHCA D TTANOUj ETTANCA GLK

2 0 COliCUSi L

LIBER VIII 97 — 100

447

p . 83!>. 40 P .

P- 430. 31 K.

Ad quartae quoque imitationem, quae per £ vel duplicatam G profertur ot praeleritum per a facit, ul gopafra scpQiisa, nXdG6a> snlucu, nos quoque c pitisso pilissavi', 'patrisso patrissavi', 'musso mussavi'. Quintn per liquidas apud illos prol'ertur casque servat in omni prac5 terito, lit rilla snla, vefim evsifna, rsivca ersiva. Gnsigco s'aitsiQCt. nos 99 quoque in plerisque servamus liquidas, non "lamen in omnibus, ut e caelo caelavi', 'doleo dolui', Volo volui', 'doino domui', 'timeo timui', 'emo cini', Hono tonui', 'teneo tcnui', ccano cecini', 'aro aravi', 'terrco terrui'. ideo autem diximus 'in plerisque', quia inveniimtur et m eL n el r in praesenti, io quae in praeterito perfccto vel al)iciuntur vel mutantur, ut 'rumpo rupi', 'premo pressi', 'sterno stravi', Memno tcmpsi', Hero trivi', 'uro ussi'. Sextam coniugntionem dicunt, quae per a puram || efforlur, ut innevco, Tt/U'w, P<XGLXEVCO , qualia sunt apud nos omnia secundae ct quartae coniugationis verba, quippe in c e o ' vel in c i o ' desinentia. inveniuntur tamen is etiam primae et terliac coniugationis, non solum e vel i antecedentibus, sed et aliis vocalibus, ut 'incboo inchoas', c mutuo mutuas', cmeo meas', c liio hias'. tertia tamen a vel e ante aspirationem invenitur habere | paenultimas, ut Hralio traxi', cveho vexi', i vero vel u puras sine aspirations, ut cfacio fads', f ruo m i s ' . •20 Sed de omnibus formis praeteriti perfecti quattuor coniugalionum el generalibus regulis ad omnem verbi declinationem pertinentibus latius in sequenti libro dissercmus. mine de personis tractcmus, quas idco cum XVIII 100 numero in extrema parte accidentium posuimus, quod non omni vcrbo, quomodo supra dicta accidentia, adhacrent, sibi autem semper sociantur 2r> in verbo et in omnibus quae declinari possunt partibus; naiii in advcrliio U]:fi c E(flPA*CA Rr

a] s RBDK

2 praeterititum K

TTAACCUl K TTAACCO RGL

a] s RBD

c()PAzo BL

ETTAACCA R ETTAACA G ETTAACA LK

11OS

— pitissaui in lilura k 3 pitisso] r petisso RGL pylisso B petissaui GL pytissaui B patrissaui TOY. rvzuu. musso B musp nmsaui L masso massaui g ii u t — . nos om. D in nig. add. d rikico] a TIAAUI GL **AAUJ ( I T ? ) R TTAAUI BKr TTAAU) Uel TINU) d CTTIAA B EnAAA Kd E1TAAA NEMU) R EITA, ANEAAUJ Y U) ENEIA.AAN ENEMA K rtiva STSIVCC] a TINUJ CTINA B TINO ETINA G PINW ETINA Rd TINUI ENTINA r TINO ETINA (TINO exT\NW faclum)K nmo ETTiNai CTTEipoea? CTIER'U) faclum

K CITEI,PUI r iTEipLu d

ECTTIPA R CTTCIPA B EvnsiPA L e

0 cdo B r

7 celaui BD r

8 caneo Rr cecini] d cenici D aro ami L tereo D terui RrD 9 inueniuntur in ra B 10 uel in litura B abicitnr BD abiicitur GLK mutatur BDL motatur GK 11 praemo RB pressi siuo siui sterno B tempuo P

RBK

'

temsi D

uro ussi tero triui B

treui D

us+i (s) L usi RK

12

i io] r o RGL ut om. GL ITTEYUI Rr ITIEIUI GL EUEIUI K 13 TT/ISCO] add. d TTAEIUI G BACIAEVUl D KACHlAErui G BACIUI EIUJ L EAOIO EIUI ( o CX W mitt.) K

apud nos om. L x 14 quippe uel in G in io uel in eo L no] o D 16 motno mnliias G 17 iiiueniuntnr Rr 18 puras in mg. add. K 19 ruo ruis facio f'acis. L 22 diseremns K 23 in add. r 24 accedentia K 25 et in omniet

in

omnihus

bus] quomodci supr.uliota Rr

44S

PRISC1ANI 1NST.

p. 840. 41 P.

1>. 431. 32 K.

possunt ct numeri sine personis et personae sine numeris inveniri: numeri, ut 'quinquies', 'decies', personae, ut'meatim', Huatim'; quamvis cnim a singulari pronomine derivantur, indifTerenter tamen tarn singulari quam plurali nunaero verborum coniunguntur, ut 'meatini dicis' et ' m e a tim dicitis'. sed in adverbio species quaedam invenitur haec habens di- s visa, in verbo vcro et nomine et pronomine et participio omnes voces vel singulares liabent nmneros vel plurales et personas simul cum numero vel flnitas vel infinitas. nomen tamen et parlicipium in omni casu tertiac sunt personae absque vocativo, qui solus ad secundam profertiir personam. DE PERSONIS. 101

io

Sunt igitur personae verborum tres. prima est, quae de se loquitur vel sola vel cum aliis, ut ; dico dieimus', secunda, ad quam loquitur, de ipsa vel sola vel cum aliis, ut c dicis dicitis', tertia, de qua extra se el illam, ad quam dirigit sermo||nem, posita loquitur prima, ut cdicit dicunt'. el prima quidem et secunda verborum personae flnitae sunt, praesentes 15 enim demonstrantur, tertia vero inflnita est itaque eget plerumque pronomine, ut deliniatur. et prima quidem et secunda persona verborum pronominibus iungi possunt solis, tertia vero etiam nominibus, quae per se tcrtiae sunt personae, absque vocativo casu, quod ante diximus, ut 'lego ego', cIcgis tu', ' legit ille' vel 'legit Cicero', nam si dicam clego Cicero', 20 soloecismus est, nisi addidero pronomen, dicens Mego ego Cicero' vel c legis tu Cicero', exceptis illis verbis, quae sunt substantiae vel vocandi, ut Triscianus sum, Priscianus vocor, Priscianus nominor, Priscianus nuncupor'. et prima quidem potest sibi ct secundam et tertiam coniungere, ut 'ego ct tu facimus, ego et ille facimus', secunda vero non potest con-25 iungere sibi nisi tertiam, ut ftu et ille facitis', tertia vero nee primam nee secundam, sed alteram tertiam, ut c iste et ille faciunt'. et prima quidem potest etiam secunda et tertia absentibus per se loqui, ut saepissime apud comicos videmus induci personas, quae ipsae ad se loquantur, ut Simo in A n (Tr i a: so Non d u b i u m e s t , q u i n u x o r e m n o l i t f i l i u s . secunda vero vcl tertia sine prima non potrst esse; potest tamen prima el 1 in vocc. numeri sine desinil lacuna cod. H personae sinae B 3 dirinentnr Br ikriueiUur b indefeventer G indefferenter K tamen om. BDGLK spscr. H tam] turn G 4 et om. H 5 quaedam species B deuisa L 6 uocos tam singulares lit L

7 persomisimul B

0 saecundam D

10 INCM'IT DE PER-

se

SONIS. D una Unea vacua in H 11 quae de ipsa loquitur D 13 extra] r inlra R 14 derigit G ni ilici dicunt B 15 qiiidi-m om. L persona D IB post lertia uero sqq. — tertia uero om. It add. r 18 etia b et*++ B per se r s 19 personae sunt GL abquc Jir 20 dicam] d dico D 21 solocismus L lie I add. r 23 pscianus /(. /. guater- GLK 25 uero add. r adiuiigcro L 20 ne primam Rr 27 primani quidem Rr 30 Ter. Andr. I 2 , 1 31 dubiumst/SY/s. 32 SiiL'.'unda A" esse nun potest GL

LIBER VIII 100-103

449

p . 841. 4'2 P.

p. 4:S'2. S3 K.

secunda sine tertia, et priina el tertia sine secuntla inveniri. esl, enim hbi ipsa priina persona ad se quasi ad sccundam loquitur personam, sed figuralc, ul. Dido in 1111 V i r g i l i i : I n f e l i x D i d o ! m i n e to f a c t a i m p i a t a n g u n t ? s T u n e d e m i t , cum s c e p t r a dab as. Et quoniaiii sunt qiiaedain verba, in quibus naturaliter vel oiunes vel 102 quaeilam deflciunt personae, de his breviter dicamus. in impcrativis prima persona singularis non potest esse, quod naturaliter inipcrans ab eo, cui imperat, dividitur; cum ergo prima persona est, quar loquitur, ipsa sibi 10 imperare non potest. unde hie modus el vocativum easum asciscit, qui in secunda tantuin persona invenikir, ut 'doce grainmatiec'; nam tertiae quoque personae imperantes internuntia utimur || secunda persona, ut 'grammalice legat diseipulus Urns', ergo si absit secunda persona, non possuinus imperare tertiae, nisi figurate ad nosmet ipsos loquentes quasi ad is secundam personam. itaque quae Latini in plurali numero imperativa primae personae aeeipiunt, haec Graeci vno&Etixd vocant, id est suppositiva sive hortativa. dieiint enim, quod superior debet | oslendi qui imporat co cui imperat, hie autcm suam quoque coniungens personam, siinilem se sociumque in hac ipsa re, de qua imperal, ostendit. futurum illis, so quibus imperat, ut 'pugnemus', Megamus', quasi ad socios videtur hoc modo uti; itaque nielius illis visuni csl hanc personam numeri pluralis separare ab imperativis. sciendum tamen, quod frequentissime iste modus 103 pro optalivo ponitur vel deprecativo, ut: M u sa, m i h i - ca u s a s m em o r a , q u o n u m i n c 1 a e s o, 25 el apud T e r e n t i u m : F a c ainabo. ergo si ad deos, qui omnibus supcrinres sunt, imperative utimur modo, cur non etiam ad socios vel ad eiusdem naturae quoscumquc homines, quamvis maiorcs nobis vel similes, per connumeralionem nostri quoque, so quae fit in prima persona plurali, hoc modo [id est imperativo] utanuir? 1 secunda persona sine K

2 quasi] r que R

3 Very. Aen. Illf 596 sq.

lib~.

1III. uirgilii libro GL -IIII. Virgilii Kk IIII aeneidos uirgilii B 4 facta H fata R 5 Turn I'erg. Med. 1 dicamus] disseremus GL diserenms K 8 cuimperai Hh 9 dividitur] h diuidatnr H quae loquitur add. r 10 uude et hie H modus in mg. add. K modus uocatiuum G modus de uocatiuum H adsciscit B qni ** in H 11 grammatice B grammatlice K 12 imperantes personae B internuntia] r inlernuncia R grammatticte (a) K 14 imperere H liguratae G figuratae H 15 plurali ex plurale ni f. corr. Ii 16 VTiodzTiitu] r VPOTETIKA R id esl] id L 17 ortatiua H 18 coningens RD post persoIjllS

nam

in mg. per omuia add- b est

sum hanc Rr numeris B tiuo RBff I'erg. Aen. 1 8

psimilem D '

»

I.

19 illis quis imipera Rr o

22 frequeutissime B 23 aptatiuo Rr 24 mussa G causa (sic) mihi B

21 ui-

di-praecacausas om.

ss

G laedo L 25 aput H Ter. eun. Ill 3, 28 post TerciUiuin: in add. RBHGL in eunuclm r in andria h in II. A' 27 ad eos L modo utimur B (JKAMMATICI LATINI II. 29

150

PRISC1AN1 INST.

1«. 842. 43 P .

p . 4 3 3 . 34 K.

lnfmita quoqiic i>t impersonalia et gerundia vel supina carent personis naluraliter. prat'lerea in nominationibus, id est ovofiaronouaig, sive 110minum seu verborum novis conformationibus, non omnes declinationis 1110tus-sunt quaerendi, ut 'tinniat' - P e r s i u s : 5 Ne q u a s u b a e r a t o m e n d o s u m t i n n i a t a u r o . , ' taratantara' - E n n i u s: At t u b a t e r r i b i l i s o n i t u t a r a t a n t a r a d i x i t _, 104 nt etiam apud Graecos afte ocp&akjiog, h'xlwy&v <$' KQ' oiGroi, cploiofiog.

T l u i t ' et Monat' et 'fulminat' et multa similia, quae ad bomines non pertinent, proprie quidein ad tcrtiam dicuutur personam, possunt la- io men etiam in prima inveniri persona et secunda per poetarum itQooemonoitag, id est conformationes, vel per responsa dei et per apostroplias, quasi ad ipsum Iovem praesentem, et sunt quasi propria [| verborum, quae ad solum Iovem pertinent. Reperiuntur tamen et alia verba, quae in usu deflciunt personis, ut is ! cedo', 'sodes', 'salve', { furis', c ave', c infit', e foret'. quamvis et i n l'i o et furo apud V a r r o n e m inveniuntur et c forem' apud T e r c n t i u m in h e c y r a: Nam si u I r u m v i s h o r u m , m u I i e r , u m q u a m | t i b i v i s u s fore m. an

Tore' quoque dicitur, ex quo 'confore' Terentius in Andria compositum protulit: et id spero confore. 1 quoque impersonalia extremo

i eraso

sine K

G

inpersonalia B

T AC L ONOMAUUJTTOIIC lir

4 Pers. sat. 5 , 106

*ONOMATOTT*EI+IC

5 neq; Pers.

2 ONOMATOTTOIEIAIC BHG el D ANOMATOTTOIEAIC K

Vat.

3 sen]

oro Montepess. pr.

0 Enn. ami. II 35 E. S. arm. fr. inc. VIII p. 67. XL Vahl. 7 ait at L tuba* tribili(s) f) .Taratautara H 8 Bife — rploiofioq in mg. add. d Od.

VIIII 394

ot'Jf] IUZE d

CIZEO<(>EAAMOC B

UEAAA!Vlnr G Ol))EOAAM0C L O^EAAAllOC K

CIZEO.((>EAAAMOC

Hom. II. I 46

I EKAATXAKAAPA, OICTOV Rr EKAAr.EANAIAAPANOITOI d

AAPA BGLK

H

li

HGLK

O1C.TOI G OICTOY

ykoioQos] v. Hom. II. V 322. 469 X 416 XX 377 9 fulminat in fluminat corr. D 10 non eras, in K oo o

f

addic*\intur Rr

11 TTPUICUITTOTTUJIETAC lir

t Ad Horn.

LO^OAAMOO

EKAATZAN

B oicroi K •|>\oicnec H "°priae Rr

fat.

C^AUJICBUJC R propriac K

npocuirrOTroiEiAC B

TTI'OC-

UJITOTTOIEIAC GK TTPOCUinoTT**EiAC D TTPoewmmoE*** H IAC in liluram inseruit h npuicouujnoiAC L 12 id o t ] . Ilem B conformationes] /' conf*rnintiones(i?) / / per om. IS diei K apostroplios R 13 post Iouem : praesentem — Iouem om. R add. r 14 pertinunt Rr 15 repperiuntnr L 17 et *• furo (in) R fu*ro (r?) D fnro inlrr I'arronis fraym. inc. posuerunl edd. v. § ;V,t, dc infm v. § 61 Terent. hec. 1111 1, 10 18 lv.uH-yra IiI)H hecira K ee.liyra OL eeliyra B 19 utrum ues K hanim muli«rum (|iiam LK innlier umqnam] rd mulierum usus D 21 Tcr. Andr. 1 J. 140 post Temiliiis: composilum add. i|iiam RBD DLKr inmpositum] h. eliam 1. extal in RLK •****+ (fpositu?) D 22 protulit] posiiit L 23 et spero Tercntiani Ubri cunfore spscr. r , i.nfore. eleua litteras LK confore eliua litas Q

LIBER VIII 103-105

451

,,. 8.43. 44 P .

1>. 434 K.

DE NVMERO. Nuinerus accidit verliis uterque, quomodo et omnibus casualibus, sin- 105 gularis, ut Mego', pluralis, ut 'legimus'. necesse ost autem in omnibus declinabili||bus utrumque simul inveniri, sicut supra dictum est, numerum 5 ct pcrsonam. scieiulum lainen, quod, quamvis et. in no-minibus el pronominibus et in parlicipiis invcniantur voces communes singularis et pluralis numcri - ut 'poetae', ' viri', 'fluctus' genetivi singulares et nominalivi plurales sunt, similiter ; caedes', 'verres', 'dies', c re,s' nominativi tarn singulares sunt quam plurales, 'ipsi' vcro et c isti' et 'illi' dativi singulai« res et nominativi plurales _, in verbo nuinquain hoc iiwenitur apud Latinos, quamvis apud Graecos in multis, ut stvnrov tarn singulare est primae personae quain plurale tertiae pracleiiti imperfecti, similiter k'xaiQov, eipsyov, enQccrrov, iXuXovv, inoiovv. I [I 1 INCIPIT HE NVMERIS. D se esl

2 aecedit K

omnibus] r in omnibus RG

3 Ne

biJibus

cvs autem Rr 4 declinationibus Rr declinationibns H 5 tamen om. L qnamuis in R nominibus] r omnibus R et in pronominibus] r et pro omnibus R (i et int partipiciis Dd et partioipiis L similiter — sunt om. R add. r 11 et VTTTUN K

nominati

et pluralis] r ut pluralis R tarn LI

8 post sunt:

10 et in nominatiui Rr

.VYTTTON D

ETITITON B et EYTTTON G EYTTTON R EITTTON L 12 pluifEl'ONE. ATrONE. AAAOINE. TTOTOYN. vale B Tertia R EXAIPUIN EnYArwis EAAAUJYN ETTUJTOIN Rr EXYPON EYETON ETTYATTON EAAAOYN ETTOIO\N. D EXAIPON EIPETON ETTYATTON EAAAOYNNETTOIOYN H EXAIPUN E1>ETON ETTIATON EAAUJIN EnOUIlN L EXAH'OX M'ETON KTTYATTON ( s ( C § ETTIATTON G) £AAOVN (EAAAO1N G) ETTOTOVN GK a _

Anis Prisciaui uiri disertissimi gramaliii caesariss" doctoris urbis rome constpolitinae praeeeptoris mei liber vin de uerbo cxplicitus. Incipit einsdem liber vm (vim r) de nerali uerbornm declinatione Rr ARTIS PRISCIANI (PSCIANI GL) VIRI DISERTISSIM1 GRAMATICI CAESARIEN8IS (CAESARENSIS B? L) 1IOCTORIS VRBIS ROMAE CONSTANTINOPOLITANAE (CO.VSTANTINOPOLITANE B) i>CEPTORIS MEI LIBER -VIII- DE VERBO EX'PLICtTVS FELICITBR. INCIPIX EIVSDEM LIBER VIIII (iX L) DE GENERALI VEREI ( B E R B ] B) DECLINATIONE BG L RI ARTIS PRISCIANI VIRI DISSERTISSIMI GRAMATICI CESAENSIS DOCTORIS VRBIS ROME CON STANTINOPOLITANE.NO PRECEPTORIS MEI LIBER VIII, DE VERBO EXPLICIT** INCIPIT EIVSDE LIB VIIII. DE HENF.RALI VERBI DECLINATIONE H

explicit liber VIII de uerbo incipit eiusdem liber vim de regulis gineralibus praeteriti perfecti omnium coningationum et postea de praeterito perfecto primae et secundae c-oniugationis D INCIPIT EIVSDEM LIBER VIIII. DE GENERAL! VERBI DICT1ONE K ARTIS PRISCIANI VIRI DISEHTISS1MI GRAMATICI CAESARIENSIS DOCTORIS VRBIS ROMAE C0NSTANTIN0POLITANAE PRAECEl'TORIS ME[ LIBER VIII. DE VERBO EXPLICITVS EST FEMCITER. INCIPIT EIVSDEM LIBER NONVS DE REGVLIS HEN ERALIBVS PRAETERITI PERFECTI OMNIVM CONIVfiATIIINVM ET POSTEA DE PRAETERITO PERFECTO PRIMAE ET SECVNDAE CONiVGATIONIS. FLAVIAXVb THEODORVS DIONISII V. D. M E M O R I A L I S SACRI SCltlNIi EP1STOLARVM ET ADIVTOR V. m. (JVAESTORIS SACRI PALATII SCRIPS! ARTEM PRISCIANI EL0QVENT1SSIM1 GRAMMATICI DOCTORIS MEI MANV MEA IN VRBE ROMA CONSTANTINOPOLI. DIE TEUCIO IDVVM IANVAR

MAVOHTIO. v. c. | consulc indiclinne. v. Darmslad.h

29"

LIBER

NONVS. P- 4;i3 -

p. 843—45 P.

3li K

-

DE GENERALI VERBI DECLINATIONE. I i Dictionum aliae sunt uniformes, ill cst indeclinabiles, ut adrerbia, coniunctiones, praepositiones, intericctiones, aliae declinabiles, ut nomina, verba, participia, pronomina. earuin ergo aliae in principio moventur, ut pronomina transeundo in personas, fmei tui sui', 'nnhi tibi sibi', c me te 5 se'; 'meus tuus suus', emei tui sui', cmeo tuo suo'; in genera vero ct numeros et in casus transeuntia tinem movent, sicut nomina, pronomina quoque, quae discernunt genera, ut eille ilia illud', cipse ipsa ipsum', nee non etiam participia, quibus omnia fere accidunt tam' nominibus quam verbis accidentia, [| unde non soliun in fine per genera ct casus et mime- 10 ros, seel etiam in principio est quando moventur per tempora, ut Mavans lauturus', 'fovens foturus', 'movens moturus'. verba autem et in principio et in fine et in medio movenlur, non tamen per singula tempora 2 omnes motus necesse est pati, sicut ostendetur., oportet igitur de his ratione congrua exponere. cur tamen a praesenti, sicut a nominative*, de- 15 clinationis exordium sumimus, superius tractatum est, quod scientes de ceteris dice|mus. Praeteritum imperfectum apud Latinos principium numquam movet, sed finem, ut 'amo amas amabam', c doceo doces docebam', clego legebam', c facio faciebam', 'munio muniebam'. et in prima quidem coniu-20 galione a habct ante 'bam' - secunda enim persona in c as' desinens abiecta s |[ assumit c bam': ! amo amas amabam', cmeo meas meabam' _, in aliis vero omnibus e productam: 'docebam', 'legebam', caudiebam'. in quarta enim coniugationc est quando antiqui transmutantes locum vocae

2 uniformis Rr

(1

auerbia D

3 coniunctiones] rk coniuntiones RK

et ni f. D

alia R

4 eain

rum] d eorum BffLKr

6 et in numeros BDHG

ct

in

numeros et casus L S quae om. D genera in ras. B nee K omiu.-i] omna R 11 in princio / / 12 foturus H

9 nee non] k nee monturus H

a

13 "et in medio "et in flue K

15 sicut nominatiuo Kk 0

10 .Superius H >

tractuni R 17 dicamus H dins A" 10 .sed] r de R ama D lego] ;• lego legis R/i lego legi* H legcbam Rr 21 sreunda] rb secuiidac R sctud;i B 22 adsumit B bam ut amo Btl 23 c add. d aucliebam. quarla i-nim coniu y A est K audiebam. Quarta aulem couiugatio est GL 24 enim] tamen in litura h

LIBER V1II1 1 - 4

453

p. 845. 46 P.

p. 43fi. 37 K.

lium pm i et e ' ei' diphlhongum proferre solebant, quam postea in i longani verterunt, ut 'polibam' pro 'poliebam', 'munlbam' pro 'muniebam'. in ' e o ' vero desinentibus verbis eiusdeni quarlae coniugationis nee possurnus aliter proferre praeteritum imperfeclum nisi i ante 'bam' sers \antes, ut 'co ibam', cadco ailibain', 'veneo venibam', 'queo quibam'; nee minim, cum baec verba ex secunda persona faciunt tam praeteritum imperfectum quam futurum ad similitudinem primae et secundae coniugationis; nam tertia et quarta coniugatio solet ex prima persona gignere tam praeteritum imperfectum quam futurum: practeritum imperfectum mutatione :-; ioo in e productam et additione 'bam', ut 'lego legebam', 'facio faciebam', 'audio audiebam', futurum mutatione o in ' a m ' : 'lego legam', 'facio faciam', 'audio audiam', exceptis in c eo' desinentibus, quae, sicut supra diximus, a secunda persona faciunt supra dicta tempora. Praeteritum perfectum tres habet motus, in principio et in medio pleisrumque, non tamen semper, in fine vero semper; in principio et in medio el in fine: ' caedo cecidi', 'eado cecidi'; in medio et in fine: 'decerno decrevi', 'porrigo porrexi'; in line Ian turn: 'pando pandi', 'defendo defendi'. est etiam invenire quaedam verba, in quibus principium movelur et finis medio integro manente : ' mordeo momordi', 'tondeo totondi'. 20 Plusquamper[fectum eosdem motus habet, quos et praeteritum perfectum, a quo et nascitur. Futurum principium quidem servat in omnibus verbis, finem an I em movet, ut 'amo ainas amabo', Moceo doces docebo', ' eo is ibo', 'lego legam', 'audio audiam'. 25 Positio activorum vel neutrorum verborum in o desinit. et in prima A quidem coniugatione pares habet syllabas pri||ma et secunda persona: prima enim mutat o in ' a s ' et facit secundam, ut 'amo amas', 'meo meas', 'hi<> bias', in secunda vero coniugatione prima persona in ' e o ' desinit, quas in ' e s ' productam mutans facit secundam, itaque necessario una syllaba 3o minor est secunda: 'doceo doces', 'moneo mones'. in tertia vero, si i ante o habuerit prima persona, abiecta o assumit s et facit secundam, itaque minuitur una syllaba, ut ' cupio cupis', 'facio facis', 'sapio sapis'. alia vero quacumque litera ante o posita o in ' i s ' convertens facit secundam, ut 'veho vehis', 'ruo mis', 'lego legis', ' gero geris'. 1 ei] r & R proferrae H solebant] r solebam R corr. H uenio uenibam {sic) sup. lin. G ueniebam RDH

5 ueneo ex uenio queo D quiec

bam Rr 8 tertia et quarta] r tertiae et quarte, R Rr facio spscr. L 11 futurum •— audiam add. r

tamcii Rr 10 additione ut lego GL 12 excep-

o

tis] r excemtis R f. exemtis 14 in medium Rr 16 caedo] d cedo RD ut eaedo K cecidi] cicidi DGLKr cidi R 19 integra K 23 doceo add. h 24 au.0

ilieliiim Rr

26 liabent r

"persona "prima et secunda K

28 in.e Dd

qnas] r quos R quam h 29 secundam] 7' secundum R 31 adsumit B 32 syllaba ex corr. h 33 quacumque] r quecumque R lytcra G

faciet Rr faciat D

454

PRISCIAM LXST.

p. 84fi. 47 P.

p . 4;!7. 38 K.

Exeipiuntur 'fero', 'volo', 'edo", quae inaequnlem habent declinationem, ut 5 luppiter lovis', r iter itineris', 'femur feminis'; sic etiam in verhis, ul 'fero tuli', 'volo vis vult', 'edo es est', de quibus non incongrmun esse videtur in praesenti quap possumus rationa])iliter tractare. 5 'Fero' per concisionem, id esl syncopen, i literae secundam et ter-B liam facit personam: 'fero fers fert' pro 'feris ferit', quod pulo diflerenLiao causa fieri, ne, si 'feris ferit' diceremus, putarelur ab eo essc, quod esl 'ferio feris', cum nulla scripturae esset differentia, quamvis lemporum syllabicorum esset. hoc autem in multis solet fieri dictionibus, ut praeler regulam habeant declinationes vel accentus differentiae causa, ut ' conhinx io coniugis' pro 'coniungis', ne verbum putetur essc, et 'nostras' ultima circumflexa quando est nominativus singularis ad differentiam pluralis accusativi. pluralia supra dicti verbi in prima et tertia persona se|cundum rationem tertiae coniugationis proferuntur: 'ferimus ferunt', in secunda vero per concisionem: 'fertis' pro 'feritis'. in praeterito quoque imperfecto u> el in futuro regulam servat tertiae coniugationis: 'ferebam feram feres feret'. in omnibus quoque aliis modis sei-vat rationem eiusdem coniugationis, exceptis illis, quae solent a secunda persona nasci. in his enim serva( eiusdem personae concisionem, ut || ' fers fer ferte ferto fertote ferreni Icrre'. nam quae a prima persona accipiunt regulam, rectam dcclinatio- ai nem sequuntur: ' fero ferebam feram'. 6

A 'volo' quoque secundam personam per concisionem 1 consonantis ct mulationem o in e et adiectionem 'is' per diphthongum proferebant. antiquissimi: f volo veis' pro c volis', sed c e.i' diphthongum in i longam poslea converterunt more Boeotio. et possumus in hoc quoque dicere, quod 25 in 'fero fers' verbo diximus, differentiae causa hoc esse i'actum, ne, si 'volis' diceretur, dativus et ahlativus pluralis existimari posset nominis, quod esl 'vola', vel quod in Graecis dictionibus plerumque Latini gaudentes iirevitate faciunt concisiones, ut in vocativis in ' i e ' desinentibus tarn 1 edo uolo B 2 iupiter I) iteneris GLK itm-is B foemur feniiuis H 3 ingruum K 4 uidetur esse L possumus] d possinms D ci

u

5 ennsionem Rr est per syncopen B fi fen] I fer* L 1'irio furis ferit cum BGLK nulla* scriptnra* K esse BO

7 casa Bb 8 VI syllabicorum] r N

sylluhanim R

solet in multis fieri B

10 uel accentus ucl (/

J l pro coniugis

V

Rr putaretur (} 12 nominatiuis Del post accusatiui in my. a nra nomiuatiuo singnlari add. r 13 et in tertia (i 15 ncro persona per B per concisionem per concisionera L pro ferilis om. R add. r ((uoque perfeoto R 16 futuro] r t

.na

futuram R 17 serua Rr 18 illis ••*•• (illis) L persona spscr. d personasci Rr l!l ut om. D fertote om. RB add. r 20 rectam] > recta R 21 sec|imntur] )• secuntur RBH sequntur K feram add. r 22 secundam] r secunrul

dum R 23 mntatione B eiectiouem 1) is] his R proferebat B 24 pro iniln iiolis L volis] r ualis /? ilipthongon B 25 more boetio B more poee

tii-d GL et in lilura k .licero Rr tinns BDHr 2'.l Hreuitati RBGKl

2(5 uerbo om. L

27 el ablativus] uel abla-

LIBER VIIH 4 - 8

455 P- 4 3 8 ' ; ! 9

p. S47. 48 r .

K

-

Graccorum (juam Latinorum nominum: e Pallaili' pro 'Palladia el 'Terenti' pro 'Terentie', similiter 'JZoAv&vxi?? Pollux', 'SiSco d o ' , ' ^ s m e ' , et in nominibus literarum pro 'alpha', ' b e t a ' ' a ' , c b ' dicentes, et in his anomalis verbis, quae sine dubio a Graecis sumpsimus: 'fero', ' v o l o ' , ' e d o ' , s 'sum' qiioqiie per abscisionem i finalis et additionem s in principle loco aspirationis , sicut ' ?| sex', ' snra septem', ' tjfuGu semis', et mutatione si in ii: *el(iL sum', ut ' didco d o ' ; (iovXoiicti quoque forte brevitatis causa ' v o l o ' fecerunt diphthongo mutata, ut 'fiovq b o s ' , ut *novg p e s ' . terlia 7 quoque persona per concisionem i profertur: ' v o l t ' pro 'volit'. in liac in quoque o in u convertentes 'vull' diciraus, quamvis rationabilius sit 'volt' dicere, quo magis vetustissimi utuntur. in pluralibus prima quid em persona pro i u | habet paenultimain: 'volumns' pro 'volimus'. sccunda vero per concisionem i profertur tertiae personae singulari addita ' i s ' , sicut in aliis quoque solet verbis: 'amat amatis', 'docet docetis', 'legit legitis', 'ferl is fertis', ' e s t estis', 'volt' vel ' v u l t ' 'vtiltis' vcl 'vultis'. tertia secunduni formam supra dictae tertiae coniugationis a prima persona o in ' u n t ' conversa profertur: 'volo volunl'. per cetera quoque tempora indicativi hoc verbum servat regulam tertiae coniugationis:- 'volebam vo||lui volueram volam voles volet', in imperativo deficit; nee mirum, quippe corrupta se2o cunda persona indicativi, ex qua solet imperativi secunda nasci, tertia quoque, quamvis in hac coniugatione ex prima persona indicativi fieri solet mutata o in ' a t ' : 'lego legal', 'dico dicat', 'fero ferat'. et poteramus ab eo, quod est 'volo', dicere 'vnlat', tamen, ne dubitatio iieret significationis, non esl ab auctoribus usitatum; utimur ergo subiunctivo pro hoc: 25 'velis vclit'. aliam quoque quidam rationem de hoc conati sunt reddere, 8 1 pro palladiae R terrentiae L

et om. GLK

TTUIYAYAEYKIIC R

2 lereiitiae D terentiae RB terreutiae II

TTOAAYAEIKEC G

TTOAOAO&EIKEI*: L

TTOAvaYKEC K

pollutleuces B polydeuces TTOAYAEYKHC Dd pnlydcnces TTOVYAKYKHC Hh Y r AIAUI

K

EME ME H

AIAO

h

in is RD mg. add. d

R

AYAUJ

Ii

in omnibus K

^ SiSco do]

AIXOAU)

3 lyterarnm G

4 snmpsimus] rh sumsimus RBL 6 sicut est D

EZA BGLKr

az\ B

B HEMYCY D I-EMYCI GK I-Emici L HEIMV* H hE*MYg h nmtatione BD

ft] ei BD e G E LK

7 ei. mi. B

B

EMU G

SiSw] , f«f

me]

ct beta a. b. e- B

5 i fuialis — mutatione in errrA B

HEMITY R eniiCY

semi* H

ot] sed B

I HEIMI D HEMI/?/- I-EMI GLK

ut I-Efitti H ut] et r AYAU) GK SiSd do] r AIAOC! R AIAUJAO eras, in B BOYAMAI G BOYAOAAI H EOiAAAi R BOYAMU) K boilniai L causa add. r 8 ut Y

ante itovs om. DHGLK TTOYC pos pes in litura K TIUJC Rr TTOIC G pout Ttovg: TTOC add. Hr pos BDGL cf. lib. I § 34 pes] h pe* H 9 volt] h uult RHGL pro uolet B 10 volt] uolit ex corr. h uult ni f. H 1.2 vero] autem HG 13 consionem R uultertiae R 14 fer fertis R 15 voltis] h uolt II nel uoltls A" iieri solet o B

Tertiae Rr Tertia* (m) B l(i formulam BH persona indkatini 19 uolet. Imperatiuo GLK defecit G de | deficit H correpta a

in litura b

20 ex quo RrD

na

secunda persona nasci RDK secunda perso nasci

a

Hh

22 et K al ut lego GL 25 quidam] r quidem R reddere dicentes quod BDHGLKr

de Hot- rationem A

456

PRISCIAM 1NST.

p. 848. 49 P.

]>• « « • 40 K.

quod imperativus modus necessilalem significal, volunlas autein libera debel esse: itaque hoc verbum, quod carere debet necessitate, caret imperativo: ex hoc tamen composituni babel imperativum in setunda persona in i dcsinente: 'noli', licet tarticn et subiunclivo, ut supra diximus, uti pro imperative, id est c velis',
'Edo' quoque per syncopam [id est per concisionem] d litcrae facit secundam personam et per synaeresim e et i in c ei' diplilhongum coacta et e ei' diphthongo in e productam ronversa differentiae causa, ne, si ceis' dice- 20 retur, aliud signiiica|[re putaretur: cedo e s \ quod uon dubito differentiae causa esse factum, ne, si c edis' diceretur, dubitationeni laccret scriptura, quornodo deberemiis pronuntiare e, productarn an correptam. huic opponitur: 'cur- ergo in prima persona, cum similis esset dubitatio, hoc 11011 est factum?' ad quod dicendum, quod, elsi concisio d literae facia esset, 25 mullo maior fleret erratic si enim c e o ' dicerelur pro 'edo', nulla esset, 1 neeessesitatem L 3 tamen 0111. GLK 4 Hqnet L 5 persona plurali omnium K 7 huius L einsdcm HK tarn om. BDH add. bh tarn in praesenti sive] in praesenti tam GL sive] ** K sii k qnain futuro K 8 cuiTumpit G et uellim Rr 9 corniptionis corniptio secundae personae] scripsi corruptio secundae (saecundae Rr) personae RB nis

corruptionis secunda persona DGLK synonimia BHGLK sinomina irnalionabiliter B 13 tamen om. qui proferebant add. d Cicero] d

corrnptio secuuda persona Hh D sinonimia d 12 pro in It inter uelim el proferebant Caro D Cicero de nut. deor. II

a

10 quo Dd my. K ad my. auti32, 81

i

H deorum ex rerum corr. H docere Rr volimus] sic libri quidam Cic. Lamhiniani, ex Prisciano f. interpolati uolumus libri Cic. tanlum non omnes uoluimus (t/uod ex diltographia uolumus el uolimus ortum videtur Struvio tat. Bed. u. Conj. p. 321) Creuzeri Paris, alter, 'sir saepe veteres Grammalici, quas in vitiatis exemplaribus suis sordes reperisxent, pro archaismis venditanV Heindorpus ad Cic. I. I., quod non lanlum ad veteres yrammaticos pertinere docet censor Krehlii lenensis I. I. p. 422, cui uolimus indicativi forma videtur esse 15 omnia] d nomina D 16 solent supniitictis add. r 17 synonymiae] d synonimiae B sinonimiae G synonymia D 18 facit_ om. L, post secundam personam sup. I'm. add. G 20 diphthongo] ilyptongu n dyptongorf I dipthongou B dicrietur om. G 22 factum quomodo declinare debeas ne LK eidb D 23 opponilur] k appouitur GK 21 ergo] igitur MILK 25 facta cssct d litterae GL 2(3 multo] d multu D pro edo] praedo II procdo /( post pro edo sqq. usque ad pro odo om. R add. r

LIBER VII1I8-H

457

p. 849. 50 P.

P- -140. Jl K. c

non dico scriplurae, sed nee temporis differentia inter e eo i s ' , et e o ' quod pro ' e d o ' poneretur. itaque. iurc mansit inlegra prima persona. JI 10 tertia vero nascitur a secunda addita t, quod in hoc solo el alio uuo invenitur: c sum es est'. el certiun est, id quoque fieri dilTcrcntiac causa, ne, :, si secundum proporlionem aliorum verborum secunda persona s in t convertente tertia proferretur c es et', nt edoe.es docel', coniimctio, non verbiiin esse putaretur. non solum autcm in omnibus aequalibus verl)is secunda persona s in t vertit ct facit tertiara, sed etiani 'fero' 'fers fert' facit, quod est. inacquale. ' e d o ' tamen in plurali nuniero servat regulain 10 tertiae coniugationis: ' edimus editis edunt'. similitcr in praeterito imperfecto et futuro: c edebam cdam', et in omnibus, quae soleut in hac coniugatione a prima nasci persona, hoc est in tertia persona imperalivi: e edat', et in futuro optativi, qui est eliam | subiunctivi praesens: 'edam edas edal'. in omnibus vero, quae solent a secunda nasci persona, corruptam 11 is invenies regulam coniugationis, c e s ' tamen productam, quam a secunda acceperunt persona, servatam ubiqite: ' e s , est este esto estote essent esse'. Nee mireris, si non ubique differentiam facial vel defectionem anceps signiflcatio; non solum enim in verbis, sed etiam in nominibus et aliis 20 partibus orationis est quando faciunl differentiam vel ace.entuiun vel literanun mutatione auctores, est quando non faciunt. ergo, quia de praeterilo imperfecto loquentes anomalorum ratio coegit pluribus uti per medium verbis, breviter de il||lo repetamus, ut ad cetera facili via pervenire possimus. 25 Praeteritum imperfectum dixinius a praesenli fieri sic: in prima quidem et in secunda coniugatione et quatta in c e o ' desinente a secunda persona ablata s finali et addita ' b a m ' : c amas amabam', 'doces docebam', ' i s i b a m ' ; in tertiae vero omnibus verbis et quartae in c i o ' desinenlibus

1

o is Dd

2 proedo h praeclo H

ponetur GL

iuiae Rr

3 t] r est li -es4-

o

BH sola Rr et in alio D 4 ut sum GL certum D est om. D differentia G 5 proporcionein D post s in t sqq. usque ad s in t om. R add. •;• 6 tertia] tertia persona d proferretur] d proferetur DGL proferivtur es et in lilura K couiuutio H uerb**um (or) B 7 esse om. R in omnibus Rtiam

om. GL 8 sed turo] d fnturum D

seru;ii rc^ulam

fero K 9 inaequale est K coniugatio H coniugatione h

nurae terliae Rr 12 "nasci "a prima L

11 fupost

o

persona: hoc est in tertia persona om. R add. r R quid D est] r ee R subiunetatiiu K corrupta B 15 es in lilura K producta H 16 es. es. estei? este]**** H estote esteto Rr

13 aptatiui Rr qui] rd quae aedam / / edas om. D 11 seruata H nbique seruatam GL esseut esse] essent uel eosem esse

facial

t

H essem esset D 18 faciat differentiam L *•** D faeit H defetiouem Rr 11) in nominibus et in aliis k in omnibus aliis K et in aliis L 20 deferentiam i'aciuut K uel litterarum uel accentuum B 21 mutatione BDH ei

est K et est L ex sit corr. K

23 reppetamus L 26 et secunda K

25 ut diximus b iieri. Sic in G 27 flnalis B ut amas /(

sii-

458

PRISCIANI INST.

p. S50. 51 P.

p. -UK 42 K.

prima persona mutat o in e productam et assuniit ' b a m ' : 'lego lege12 bam', 'lacio faciebam', 'venio veniebam'. et in prima quidem coniugatione et tertia et quarta c i o ' desincnte ima syllaba vincitur prima praesentis persona a praeterito imperfccto: ' meo meabam', ' dico dicebam', 'munio muniebam'; in secunda vero et quarta in ' e o ' desinente pares ha-5 bet syllabas: 'doceo docebam', ' e o ibam'. nee niirum, cum haec miniiunl .;ecundam personam una syllaba, sicut supra dictum est: 'doceo doces', ' e o i s ' , prima autem pares habet in utraque persona syllabas: 'euro curas', tertia vero in omnibus aliis absque in ' i o ' desinentibus, ut 'lego legis', ' r u o m i s ' , 'traho trains', sed quamvis in ' i o ' desinentia solent i« minui in secunda persona tam tertiae quam quartae coniugationis: 'facio facis', 'aperio aperis', tamen non a secunda, scd a prima faciunt praeteritum imperl'ectum, sicut docuimus. | DE PRAETERITO PERFECTO. FN13

Praeteriti perfecti multiplices eUvariae sunt regulae. itaque conimo- 15 dum putavinnis primo quae in eo generalia esse contemplati sumus disserere, postea vero per'singulas syllabas tractare dc eo. Omne igilur praeteritum perieclum primam personam in i terminat: 'amavi', 'docui', ' d i x i ' , 'comperi', et assumpta ' s t i ' facit secundam: 'amavisti', 'docuisti', 'dixisti', 'comperisti', t vero ascita et correpta i 20 terliam: 'aniavit', 'docuit', 'dixit*, 'comperit', ' m u s ' primam pliiraleni: 'amavimus', 'docuimus', 'diximus', 'comperTmus', i tamen paenultima correpta. secunda pluralis a sua singulari || fit addita s: 'amavistis', ' docuistis', * dixistis', 'comperistis', terlia autem ex prima singulari nascitur, i finali conversa in e produftam et addita ' r u n t ' vel ' r e ' : 'ainaverunt'25 vel 'amavere', 'docuerunt' vel 'docuere', 'dixerunl' xrl 'dixere', c compererunt' vel ' comperere'. Et nascitur hoc quoque tempus a praesenti, sicut mox docebimus, et

1 mutat 0] b mutato B itmtala 0 RL motata 0 K

et om, G

assummit ft assumpta

i

OLK adsmnpta BDH

a

2 ueiicbani Hh

quidem om. L

3 quarte Tir

in io LK

ni

5 munio munio munirbam H muebam Hh urro coiiiugationi' et H et in quarta in BDGLKr 6 syllabas docrn docebam eo is R post syllabas: doceo docebam — dictum est add., docebam in doces mul. r docebam munio muniebam eo K 1 imam syllabam r 8 "syllabas 'in utraque persona G 9 aliis del. r 10 soleant BK 11 tam om. D 12 non a secunda in lilura K • preteritum in lilura K 14 de pierito perfetto omnium generalitrr couiugalionum D inscr. unius lin. spado rubricalori rel. om. H

1G in o D

disserere] rh dissere

.e

RH

17 deo HrD ti

18 termiiiant D

19 compleri Rr

adsumpta B

•'()

r

dixis comple*isli Rr adscita B 21 tertam K complerit Rr pluralem addita amauimus (fiat addita sc. gloss, ad mus) HB 22 eomplerimus Rr 23 siuSiilari sua GL amauuistis H 24 compleristis /{/• 25 productam] r producta e

H

nt amauerunl GLK ut amauaerunt H

26 amauero Rr

LIBER VIIII 1 1 - 1 5

459

p. Sal. 52 P.

p. 4-T2 « K.

vel pares habct cum eo syllabas, lit 'iuvo iuvi\ 'moneo monui', 'logo legi', 'munio munivi', vel niinuUur una syllaba, ut 'facio feci', 'fugio fugi', 'venio veni', vel vincit nna syllaba, nL 'oro oravi', 'curro cucurri'. Si sint primae coningationis, abundat praeteritum una syllaba: 'ac5 cuso accusavi', ' donio domui', 'sto sleli', exceplis duobus: 'iuvo iuvi', 'lavo lavi'. antiqui tamen haec quoque secundum analogiam saepe prol'erebant, unde T e r e n t i u s in e u n u c h o : flnm h a e c me cum f . p u t o , a c c e r s i t u r lava turn i n t e r e a virgo IO'lavalum' dixit, quod est a 'lavavi', pro Mautum' vel 'lotum'. in secun- 14 dae vero coningationis et I.erliae verbis in ' i o ' desinentibus el in omnibus quartae nuniquain crescit praetcritum perl'eclum, sed vel pares habel praesenti syllabas vel minuitur: pares, ut 'pnreo parui', 'habeo habui', 'cupio cupivi', 'mimio munivi', 'aperio aperui'; minuitur una syllaba, ut ls'augeo auxi', 'ardeo arsi', 'video vidi', 'facio fed', ""comperio comperi'; in aliis vero omnibus verbis | tertiae coniugationis modo pares habet, modo una syllaba vincit, numquam autem minuitur: pares, ut 'ago egi', ' frango fregi', 'vinco vici'; vincit: 'credo credidi', 'accerso accersivi', 'occulo occului', 'curro cucurri'. el nntandum est in omnibus verbis disyllabis, 20 quibus interposila est consonans, quod, si pares sint in praeterito el in praesenti syllabae, j)aenullima vel natura vel positione producitur, sive sil in praesenti longa sive non, ut 'iuvo iuvi', 'rego roxi', 'lego legi', 'frango fregi', ' scando scandi', 'ludo lusi', exceptis 'scindo scidi', 'findo fidi', ' bibo bilji'. si enim pura sit paenultima, in plerisque corripitur etiam 15 25 in praeterito, ut 'luo liii', 'nuo nfli', 'spuo spiii', 'suo sui', ' r u o r i i i ' , 'eo i i ' (invenilur et ' I v i ' ) ; in paucis producitur, ut 'slruo struxi', ' fluo fluxi', 'neo nevi'. idem fit etiam, cum a trisyllabis piaejjsenlibus disyllaba Hunt praeterita, ut 'sedeo scdi', 'video vldi', ' facio foci', 'capio copi', 'iacio ieci', 'augeo auxi', 'ardeo arsi', 'foveo fovi', 'faveo favi'. in cres30 centibus vero, in quibus repetitio fit principii per praeleritum, paenultimae 3 ueni moneo monui uel Dd

4 abundant Dd habuiidat R

5 domo del. r

0 hoc D

uel prui'erebanl.

protulerunt G

7 Terent. eitn. Ill 5, 44

8 reputo Terentius

s

acrnrsilur] ;•(/ ol

accessilur I{ acersitur DK arcessilur G arcesitur LI J l loniugalionis tertiae Rr 12 habet pares LK prrtesentis GLK 13 par*ui (a) R babe Rr 14 apaperui ^

.o

perio . mnnuitur una (uitur una in litura r) Rr 15 auge. Rr 17 minuitur in Utura k nt om. G 18 uinci RrH vincit] om, DGL uincit una syllaba RK eresc

cit. Vt d occulto H

ut credo Hi

arcesso B

l'.t notaudum iu K

c

acerso acersiui Bh arccsso urcessiui 20

quibus K

23 fregi add. r

LK scandali

et findo hdi

Dd

soindi sciiuli. Si Rr siindi K sci*di(u?) H et flndo BD fi*di(ii?)// 24 bibo bibi om. BDGLK et hibo bibi d penultima in plerisque pura sit K corpitur R 25 suo sui om. G 20 ut est struo GLK 28 caepi H coepi B 30 reppetitio L repititio K lit repetitio G e| per Rr per add, d

460

PRISCIANI INST. p . 443. -14 K.

p . S52 I'.

vel antupaenultiinae principalis syllabae praesentis tempora servantur in praeteriti paenulliina, ut 'caedo cecldi', 'curro cucurri', 'inordeo momordi', 'tdndeo totondi', 'spondeo spopondi', 'lallo fefelli', 'pedo pept'di', 'cado cecidi', 'pario peperi', 'cano recmi*, 'tondo tetendi', 'posco poli>, posci'. excipiuntur 'pello pepuli', 'tango leligi', 'pango pepigi', 'pungos pupugi', 'disco didici', ' percello perculi' et 'tundo'tutudi', unde H o r a l i u s in e p i s t u l a r u m l i b r o 11: S p e r a t u m m e r i t i s . diram qui c o n t u d i t h y d r a m . Et in prima quidem coniugalione principium inimohilc inanet in supra diclo tempore exceptis quattuor verbis: 'sto steti', 'do dedi', 'lavo lavi', IO 'iuvo iuvi'. ilia enim duplicant consonantem, haec vocalem in praescnti correptam paenultimam in praeterito perfecto producunt, quod in nullo alio supra dictae coniugationis accidit verbo. in | secunda vero et tertia in omni loco cst, ubi invenimus moveri literas vel syllabas praesenlis. per singulas igitur tarn vocales quam consouantes per ordincm ostendemus ir, solilas fieri mutaliones. A brcvis modo raanet eadem, ut 'careo carui', 'rapio rapui', cvaleo valui', modo producitur: 'faveo favi', modo mutatur in e correptam, ut 'cado cecidi', 'tango tetigi', modo in e produetam, ut 'ago egi', 'facio feci', ciacio ieci', 'frango fregi'. producta vero non mutabitur: 'rado 20 17 rasi', 'p.ireo parui'. et sciendum, quod, cum a brevis in e produetam convertitur, vel disyllabum est tarn praesens quam praeleritum, ut 'ago egi', 'frango fregi', vel a praesenti trisyllabo praeteritum disyllabum fil, ut 'facio feci', 'iacio ieci'; in e vero correptam ex conlrario, quando a praesenti disyllabo praeteritum fit trisyllabum: 'cado cocidi', 'tango 25 tetigi' E correpta modo eadem inanet, ut 'egeo egui'; modo producitur, ut 1 priiicipalis syllabae] sic eliam h. 1. DH principalisyllabae B praesentis tempora] om. H praesentis tempo™ printip.ilis syllabae BDHr 2 praeteriti] d praeleac

rito BD

ci

cado Gg

i

cedi Rr eecidi Gg ctecidi(a) H cieidi DI.K

parco peperci pendeo pependi

post cucurri:

e

****+••* Del parco peperui in ing. H cano cecini pario peperi (pepiri L) DHGLK

3 tondo HI) spospondi K 4 peri Rr tedendi G 5 pepi*gi

i

B pepegi Gg (i percello perculi om. L et, K HOT. epp. 11 1, 10 7 in del. r om.. DHGLK cuntulit K

9 immobile principium G

tutnndi (sic) IM ora K aepistolarura A" 8 contudit] k

11 iouo iuiio H

o

dplicant Rr

12 in

o

ante praeterito add. h . praeteritnm perfectum Rr I'D accidit ex accedit, ni /•., corr. H et in tertia in omni est iibi inuenimns loco G 14 in urn. B 17 manet ut B eadem careo K 18 ualui eadem modo B favi] h faue H 20 non mutatur H 21 sciendum est quod H quod add. b 22 conuertitu' Rr v

lam praesentis Rr 23 trjsyllabo D trisyllaba L praeterito Rr tam "uero ///( 25 tryssyllabum D ut cadu G 27 correptam Rr e

ui

modo H eadem modo K

egeo Rr

ego Dd

24 "correpmodo eadem

modo producitur in mg. add. K

LIBER VIII1 15—19

461

p. 85'2. 53 P.

p. 444. 45 K.

Megolegi', j] c sero sevi', 'cerno crevi', esedco sedi', 'venio vcini'; modo mutatur in a protluctain, ut c slerno stravi'; modo in i correplam., ut c eo ii'; productam, ut Mero trlvi'; modo in u correptam, ut edoceo dociii', e moneo monui'. producla si l'uerit, in praeterito quoque producitur vel 5 natura vel positione, ut 'cedo cessi', 'credo credidi'. I correpta modo manet eadeiu, ut ' nitco nitui'; modo producitur, ut 18 'video vldi', 'cupio cuplvi'; modo in e convertitur vel'natura vel positione longam: Mncipio incepi', 'asptcio aspexi'; modo..in u, ut crapio rapui'. producta manet eadem, ut «figo fixi', crideo risi', 'nltor nisus', 'fldo 10 fisus'. 0 correpta modo manet eadem, ut 'doceo docui', c condo condidi'; modo producitur, ut 'mdveo movi', ef6veo lovi', 'fodio fodi'. o producla in quibusdain manet, ut c oro oravi', cdono donavi', in aliis coi'ripilur, ut ' pono posui', c cogo coegi'. is V correpta modo manet eadem, ut cruo riii'; modo producitur natura vel positione, ut 'ffigio fugi', 'struo struxi', 'flilo fluxi'. producta quoque modo manet modo mutatur, ut ;excudo excudi', cludo lusi', | '(undo tutudi'. c Ae' diphthongus in quibusdain manet: {quaero quaesivi', 'laedo 2olaesi'; in aliis mutatur in i productam: e caedo cecldi'. c Au' manet eadem, ut ! augeo auxi', 'liaurio hausi'; mutatur in uno 10 anomalo in c a b s ' : ' aufcro abstuli'. B manet: cbibo bibi', c habeo babui'; mutatur in c p s ' vel duas s: 5 scribo scripsi', 'nubonupsi', eiubeo iussi'. (quaeritur tanien de 'scripsi' 25 et 'nupsi', cur non per b, sed per p scribantur; et est causa eupboniae, quod in principio syllabae b ante s vel ante t inveniri non potest, ut c ipse', 'aptus'. nam 'absonus', c abstinens' et similia non in principio syllabae habent coniunctas b et. s, cum praepositio separatim est syllaba 1 sedeo sedi cerno creui H

2 productam sterno L

correptam eo G

o

ii. Modo productam B in u add. d deceo Dd 5 caedo H cesi Kk I in Ulura h modo mamanet R eadem niteo L 8 longam (. iucipio Rr ut incipio BDHGLK ii] r ii m f. R u correplam Gil il ii+go fi*xi G s

lidus H Rr

11 mo

(lo

3

s

G 10

<1

ffh

15 eadem add. bd

condo condidi eras, in H 12 f'ondi H o productam a 16 stro Hh 17 miilatnr. manet ut Kdh excludo

uel s

excludi G excludo excludi L excludo exclusi (si in Ulura k) Kk

cx

' cudi ludo lusi

mutatur in u correptam ut pung-o pupugi

tundo lu*si(d) L GLKd

Dd mutatur in u correptam eodem loco xp.icr. h 18 tutuiidi Rr 19 Ae dyptongas d Aegyplongus D ut qnaero s 20 lexi I) ut caedo GLK cecidi B cicidi GLK et ex cecidi mul. D

21 liarin / / \inrio 'ausi D 2H '" ps Bb duas ss r ss BDHGLK 24 ut scribo / / 2-i el nupsi et nupsi H enplioniae] d euphonia DHr 20 b om. ol)linens

L

uel t G

27 aptus] d abtus D

abstinens et Hit

post principio: caedem Ul'l l i t

add. r ..idem BGLK

**ilem DH ciusdem dh

28 syllaba GLK

b et s Hh

462

PRISCIAM 1NST.

l>. 853. 54 P.

|>. 445. 4li K.

aecipienda. igitur participia quoquc supra diclorum verborum ralionabilitcr per. p et t scribuntur: 'scriptus', c nupl.us', et nomina ex his derivata: ' scriptor', ' nuptiae'.) C modo manet, ut a 'cloeeo docui', 'facio fe||ci'; modo duplicatur, ut e cano cecini', 'cado cecidi', c caedo eecidi'; modo transit in s, ut 5 'mulceo mulsi', 'farcio farsi'; modo in x, u t ' d u c o duxi', 'sancio sanxi'. D manet eadem: ' candeo candui', ' defendo defendi'; duplicatur: 'perdo perdidi', 'credo credidi'; transit in s: 'laedo laesi'; vel in duas s: 'ccdo cessi'. F manet: M'erveo fervi', 'frango fregi'; duplicatur: ' fallo fefelli'. 10 20 G servatur eadem: ' egeo egui', 'lego legi'; vel mutatur in s, ut 'algeo alsi', 'turgeo tursi', ' mergo mersi'; vel in x: 'frigeo frixi', 'augeo ,iuxi', 'tingo tinxi', 'pingo pinxi'; subtrahitur: 'gigno genui'. II est ubi manet integra: c babeo babui'; est ubi mutatur in x: 'traho traxi', 'veho vexi'. is J c L manet per se, ut 'oleo oJui , alo alui', 'occulo occului'; vel mutatur in s, ut c vello vulsi'; vel subtrahitur, ut 'percello perculi', 'pello pepuli'. M mancl: { timeo timui', ' emo emi'; assumit ' p s ' : ( denio dempsi', c coino eompsi', 'promo prompsi'; geminatur, ut 'mordeo momordi'j'io subtrnhitur: ' runipo rupi'. N servatur eadem, ut 'inoueo monui'; assumit s, 'maneo mansi'; mutatur in s: 'pono posui'; vel in f p s ' : 'temno tempsi'; vel in u loco consonaniis: 'sterno stravi', 'decerno decrevi'; subtrahitur: clinquo liqui', 'vinco vici'. 25 P manet: | ' sapio sapui', 'rapio rapui', 'pareo parui', 'peto petivi'; repctitur: 'polio po.puli', 'parco peperct', 'pendeo pependi'; assumit s: ' repo repsi', ' scalpo scalpsi'; conduplicalur: 'rcperio repperi'. Q manet eadem: 'quaere quaesivi', 'queo quivi'; transit in s: 'torqueo torsi'. 'M) 1 ratioiiiibitiT G 2 et nnptns et GLK « his om. GLK deriuatina D dirinaliiiii G •'. et imptiae GLK 4 11 eras, in H duplicaiilur H 5 caedo cicidi DGLK racdo caccidi H K nt perdo GLK cicdiili] crcdi B dnas .ss. BDH 0 nt crili, GK ut (••edo(a) L <;ic,si L 10 fVrlieo DHGLK fervi] r fci'iuii HB i'eibni DHGLK

VI tur^e Dd

uel

13 subtraitur 11D 14 *** L habro Rd nt train. B alo alui post occulni add. r oeciiln — vulsi] occulo occusi G

ut mile I'allo in my. add. K

16 L 17

ubi

om. GL littera B subtraitur D

19 ut timeo GLd

emni D

ut

adsumit B

20 ensi D

promsi

h

I)L

21 subtraitur D

ut rumpo K

22 aitsumit s ut B

23 tem*uo(p) K

jiusita

tempuo B 24 consantis L consonamis, H consonantis posita G li*qui (n) H '>') niuci I) ui*ci(n) / / 26 sapiui GL 27 reppetitiir L peudeo pepeu1

den f)il penpendi H adsumit B 28 duplicalur D transit in s sgq. — tiai^it in is om. R add. r ut torqueo K

29 queo D

post

LIBER VIIII19-22

463

|j. 854. 55 1'.

p . 44li K.

R manet: Vurro cucuiTi', 'tcrreo terrui'; transit in s: 'quaere quaesivi', ' u r o ussi', 'haurio hausi'; vcl in u loco consonanlis: 'tero trivi'. S manet: 'censeo censui', 'arcesso arcessivi'. T manet: 'verto vert.i'; transit in s: 'nritto misi', 'concutio concussi'. 5 X manet: 'texo texui', 'nexo nexui'. Sunt igitur formae gcnerales praeteriti peifecti oclo: in 'vi' syllabam, IIII21 ' i i ' , ' u i ' divisas, ' s i ' , ' x i ' et i antecedente consonante, quae in pntesenti tempore ante o vel ' e o ' vel ' i o ' invenilur, et quae in principio geminat consonantem et quae in line. IO Et in ' v i ' qui||ileni quattuor coniugatioimm sunt verba, quae terminant praeteritum, ut 'aino amas amavi', 'fleo fles flevi', 'cupio cupis cupivi', 'munio munis munivi'. In ' i i ' vero tertiae et quartae, quae in ' i v i ' desinentia intercepta u consonante corripiiml i paenultimam, ut 'cupivi cupii', ' arcessivi areessii', 15 ' sivi s ! i \ 'munivi inumi', 'audivi audii'. [n ' u i ' divisas omnium coniugationum verba inveniuntur terminantia: primae, ut ' tono tonas tonui', c seco secas secui'; secundae: Heneo lenes tenui', 'babeo habes h a b u i ' ; tertiae: 'annuo annuis annui', c pono ponis posui', 'alo alis alui'; quartae: 'aperio aperis aperui', 'prosilio pi'osi20 Hs prosilui'. In ' s i ' secundae et tertiae et quartae; secundae: c ardeo arsi', c rideo risi', 'suadeo suasi 7 ; tertiae: ' ludo lusi', r cedo cessi', ' u r o ussi', 'scalpo scalpsi'; quartae: c raucio rausi', 'haurio hausi', c i'arcio farsi'. In c x i ' similiter secundae et tertiae et quartae; secundae: 'augeo auxi', ! 25 frigeo irixi', c mulgeo mulxi'; tertiae: e duco duxi', 'pingo piuxi', c coquo coxi', 'vivo vixi'; quartae: c sancio sanxi'. I babenl post consonantem ante o vel ( e o ' vel f i o ' praesentis tem- •+•> poris et in prima, ut c iuvo iuvi', c lavo lavi'; et in secunda, ut 'prandeo prandi', "c sedeo sedi', 'video vidi', 'loveo i'ovi'; et in tertia: 'bibo sobibi', Mego legi', 'defendo defendi', M'ugio fugi', ' i'odio fodi'; et iu 1 ut curro d 2 iisi LK consonantis add. r ut tero G 3 ut censeo Gd anseo D arcessivi] h arcersiui H 4 ut uerto r uerti*(t) B mi+to mis+i(t-s) L PECTI. inscr. B

concusi K 5 ut texo d texeo B 1 in ii in ui Krd si et xi B

li DE KCIUMIS PRETERITI PEIIin si in xi et in'i d con-

sonante qiii in / / consonante que in h 10 sunt coniugationum B \'l miiniui. In secunda iiero et tertiae B 13 in ivi] in ni DK u om. G 14 pcnnultimani T) ut om. GLK 15 siui sii om. BD 16 iuueniuntur uevlui A Uuneu tenniuantia Rr 17 toiuo ton*as L ut teiieo LK 19 posuit K aprrio aperis aperui prosilio prosilis prosilui H 21 secundae tertiae lir 22 suadeo sasi G tetiae R caedo R cesi K ussi] r usi R.LK 23 rauoio] r rautio i-

RDH

hausi] ausi B

xi

fartio lir

s-

24 aus lir

25 mulceo Kk

mulgeo mulxi om.

X

C

L mulsi Dd niiil*xi(i) / / coquo ex quoquo corr. Ii coco GLK 26 santin Rr iiiucin uinxi post sanxi add. Hd 27 consonantem positam mite h uel eo net eo uel io Rr 28 el add. R lauo !a|ut praudco, in mg. ui et iu seeunda add. K

29 fovi] fudi R

30 b i " Rr

deffendo G

defendi sjiscr. >•

4G4

PRISC1AM INST.

p . S33. 5li P .

p . 446. 47 K.

quarta: 'reperio repperi 1 , 'comperio .comperi'. geminant consonanlem in | prinia quidcm coniugatione duo monosyllaba: ' d o dedi', ' s t o stcti'; in secunda principales modo syllabas: 'mordeo momordi', 'tondeo toton'di'; in tcrlia alia principales, alia finales: principales quidem, ut ' disco didici', c cano cecini', 'pello pepuli'; finales vero, ut 'credo credidi', 'vcndo 5 vendidi'. Formis igitur generalibus praeteriti cognitis mine necessarium esse existimo de paenultimis quoque uniuscuiusque formulae syllabis generalilcr tractare. non minus enini bae quoque ad omnem rationem declinationis tam praeteriti perfecti quam plusquamperfecti nee non etiam participiorum io eiusdem temporis necessariae sunt. 23 In ' u i ' terminantium omnis paenultima [| longa est vel natura vel positione, et vel in praesenti quoque habent u loco consonantis, ut 'iuvo iuvi', 'lavo lavi', 'moveo movi', 'caveo cavi', ' p a v e o p a v i ' , 'faveo favi', ' foveo fovi', 'voveo vovi', e volvo volvi', ' solvo solvi'; vel a secunda per-15 sona praesentis nascuntur abiecta s et assumpta ' v i ' : ' amas amavi', 'oras oravi', 'lies flevi', ' comples complevi', ' ' c u p i s cuplvi', 'audis audlvi'; vel pro n vel r vel c s c ' , quae in praesenti tempore inveniuntur ante 0, u habent loco consonantis principalem extremae syllabae in praeterito per1'ccto, lit 'sino slvi', 'decerno decrevi', 'tero trivi', 'quicsco qnievi', 20 'pasco pavi'. 24 Et primae quidcm coniugationis et tertiae verba in ' v i ' syllabam facientia praeteritum perfectum, quae a prima persona nascuntur, pares habent tam in praesenti quam in praeterito perfecto syllabas, ut 'iuvo iuvi', 'Iavo lavi', 'sterno stravi', 'sino sivi', 'tero Irivi', 'ascisco ascivi', ex-25 cepto 'quaero quaesivi', 'pono posivi' antique, quod mine dicimus 'posui'. quae vero a secunda persona nascuntur, superant in praelerito eandem secundam personam una syllaba, ut 'accusas accusavi', 'deles delevi', 'cupis cupivi', 'munis munivi'. p

1 repperio D repperio K

reperi G

2 coniugatione om. K coniugaciono D tanluni

'? principnles monosyllabas B tomli G 4 tertiae Rr

motlo om. GLK modo Rr tantum in mg. h alitic A" aline R/WU aliae K aliae HBDH

ton- . ut

i

disci) ut didici R

7 praeteriti] r preteritis R

* esse(-^-) / /

8 exestimo G

emm

9 minus Hh liae] om. LK hec B he*(c) D -i- penultima post quoque add. R unc.'incl. r raeioncm declinaciouis D 10 praeteri R 11 eiusdem tempou

vum K paueo add. D G ut amas terciae D

13 iugo Rr 14 tauo laui om. GLK moveo movi] nioneo monui G paui om. D paueo — uoui om. BI1GLK faueo — uoui sup. lin. 10 et abiecta K et adsuta It et absimipta D et addita B amo amas d oro oras G 17 *oraui H fleo fles G 22 coniugacionis et syllabam] r syllaba It faciencia D 24 praesenti] r prensenti R n

quam et in R

25 lauo lauo laui A"

_

siuo D sino sino L

tro L

adscisco

i

;ulscim B

adscisui I)

20 pono .s. posiui D s

dicimus B

27 naus< untur D

28 drier Rr

posivi] r posui RH-

posui

LIBER V1III 22 — 26

465

p. 856. 57 P.

p. 447. 48 K.

Secimdac vero, quae u loco consonantis ante ' e o ' Iiabent, producunl paenultimam, quae in praescnti corripitur, et c eo * in i convertentia una syllaba minuuntur in praeterito perf'ecto, ut 'caveo cavi', 'moveo movi', 'paveo pavi', ' voveo vovi', 'iaveo favi', Moveo fovi'. 5 in ' u i ' diyisas praeteritum perfectum exire in onini coniugatione invenitur, el si vocalis sit paenultima ante | o in praesenti, pares liabet syllabas eius praeteritum. inveniuntur autcni eiusdemmodi vcrba in seeunda vel 25 tertia^ vel quarta coniugatione, ut 'doceo docui', 'moneo monui', c rapio rapui', 'annuo annui', 'aperio aperui', 'cooperio cooperui'; sin vero con10 sonans sit ante o in praesenti, praeteritum una syllaba abundat, quod in prima quidem coniugatione in omnibus in ' u i ' divisas terniinantihus practerituin invenies, ut 'domo domui', 'veto vetui', 'sono sonui', 'seco sec u i ' ; in tertia vero hoc idem observatur (J in iis omnibus, quae non habent vocalem ante o, ut 'occulo occului', 'tremo Ireniui', 'pono posui', in'succino succinui', quod in secunda vel quarta coniugatione" non potest invcniri, cum haec i, ilia e semper babent ante o flnalem. et attendendum, quod paenultimae vel antepaeiuiltimae praesentis tempora servant in huiusccmodi praeterito, sive pares habeant syllabas sive abundent, ut 'domo domui', 'veto v e t u i ' / ' I r e i n o tremui', c n5lo nolui', 'pareo parni', ' cfmdeo •jocandui', 'habeo habui', 'aperio aperui', cxccpto uno: c pono posui', quod cum in praesenti producit paenultiniam c p o ' , in praeterito candem antcpaenultimani factam corripit; ncc minim, cum solum hoc in ' n o ' desinons et n in s mutavit in praeterito et in ' u i ' divisas tertninavit et, sicut supra diximus, veteres in ' v i ' quoque syllabam hoc protulerunt. omnis auteni 26 as paenultima supra dictae formae (hoc est in ' u i ' divisas desinentium) corripitur; raro euim in Latinis dictionibus vocalem paenullimain ante alteram vocalem productam invenies. ideo aulem diximus ' r a r o ' , quia in ' f l o ' verbo auctores producunt paenultimam, ut V i r g i l i u s in b u c o l i c o : Omnia vel m e d i u m f i a n t m a r e ; vivite s i l v a e , ,e

1 ante.o lir

2 paenultimam] om. R penultimam sup. lin. add. r antepeuultii mam BD antepeneultimam G comunpitnr Dd conuerteucia I) 3 minuuutur. Iniieni H praeterito] r preteriii R 4 paneo paui umieo uoui om. BHGLK 5 exire om. D 7 eius] ei HK autem] tanien B eiusmodi BDHGLK vel] el GLK 8 teicia D vul] et K coniugacioue D 9 adnuo adnui B 10 .haha

sillabundat Rpartim a pr. m., parlim ab r con'., a qua m. ha profee turn est, quod tamen et ipsiimiam apr.m. add.videlur fuisse 11 ccmiugacione D in ni add. r 13hisftft?-( 15 sucino SLiciimi K den

succinui om. L s u c e i n j u i / )

16 ilia e] M e / ?

habent

Dd attendum Kk adtendendum B 17 quod in penultimae uel antepenultimae praesenli R vel] et K 18 habent GLK •abundent (li) H habundent RD 19 molo molui K 20 uno om. GLK 21 in om. R penultimam (sic) add. d om. BHGLK 22 corripit] r corripuit/freM. in o K desinens n H 24 auteni] o

enim G res B

25 est ui L divisas] disas G 28 verbo] u (('. e. uero) L autout om. G Verg. eel. 8, 58 {deficit Rom.) 29 Omnia aut uel Hh i

fiat Med. Pal. Gud. uiirtnc D Med. diuite B GRAMMATICI LATIN 1 II.

s\lnae K syluae H 30

466

PRISCIANI INST.

p. 857. 58 P.

p. -I-tS. 49 K.

in ' i u s ' enim tenninantis genetivi paenultima anceps esC in (Iraecis autem dictionibus saepe hoc inveriitur, ut 'Menelaus', 'spondeus', tl I a Camilla. V 27 In ' s i ' terminantium perfectum paenultimae vel natura vcl positione producuntur. na|tura, ut 'rideo rlsi', 'ludo lusi', 'raucio rausi', 'haurio 5 bausi'; positione vel geminata s, ut 'gero gessi', 'cedo cessi', 'premo pressi', 'uro ussi', 'percutio percussi'; vel 1 n r p ante 'si' positis, ut 'alyeo alsi', 'manco mansi', 'ardeo arsi', 'tergeo tersi', 'repo repsi', 'scalpo scfdpsi'. et secundae quideni vel quartae minuunt imam syllabam in praetcrito, ut 'rideo risi', 'suadeo suasi', 'urgeo ursi', 'ardeo arsi', 'farcio farsi', 10 'raucio rausi', 'sarcio sarsi'; tertiae vero pares habent tain in piaesenti quam in praeterito, nisi si vocalem habcat ante o, ut 'ludo lusi', 'mitto misi', 'rado rasi', 'rodo rosi'. si enim vocalem liabeat, mini lit ea || quoque unain syllabam, ut 'eoncutio concussi', 'excutio excussi'; secuiida enim quoque et quarta ideo minuunl, quia vocales habent ante o. is 28

In 'xi' terminantia praeteritum perfectum secundae et tertiae et quartae coniugationis inveniuntur. et tune tantum natura quoque producunt pacnultimatn, quando sit e, ut 'rego rexi', ctego texi', 'illicio illexi'. in aliis enim positione sunt longae tantum, ut rtraho traxi', 'vincio vinxi', 'duco duxi', quod ostenditur
l

praemo H praemu praessi Rr premo pressi B 7 ussu Rr percussio D uel 1 uel n uul r uel p Lk uel n uel I uel' r uel p GK 1 add. r 8 teigco v

s

c

c

c

ter.geo.si H 10 urgeo H ursi Rr fartio Rr 11 rautio Rr liabent sillabas h 12 si] r om. RDH del. I habeaut HGLK

sartio Rr ante o in ra's.

B

minuit B (h?)

unt

13 missi D mi*si(s) L

enim i uocalem B

habeant HL •A

'

a

14 una syllaba H conciitio loncusi* A" 15 qnaite D qni Dd 19 positiones B sunt louge positione K lon^nae sunt G 20 ab eo] abeo r habeo RD 21 ex quo nomine quod /? 22 quod liabeo RiD diriualur uel nnseitur A' 23 **debeat(dc) L 21 a] ex GLK 25 uerius om. GK 28 positas eiisdiin posila Rr liabeant K et uel natura B 2V) pnsitioneni Rr productas habent A

LIBER VII1I 26—30

467

p. 85S. 59 I'

p . 449.

50

K

.

Mego legi', Mefendo defendi', Modio fodi', 'fugio fugi', cvenio veni'. excipiuntiir | qnac in praesenti pacnultiiuam i habent eorreplain eamque servant in praeterito ([uoquc paenultimaiLi. ea enini non producitur in praelerilo per hanc forinam, etiamsi in praesenti posiLione fit longa, ut cbibo 5 bibi', ci iiidd fidi', 'sclndo seidi'. et scienduin, quod in his quoquc in ceo' vci in
fodio fodi] foueo foui D fodio fodi foueo foni H foueo foui 2 quae] d quoque Z> enraque] r eamquae R 4 etsi R? v

praesenti sit positione longa G sit BDHLK 7 moui add. r 8 repperi K non penultimam {sic) add. d 9 post positione in H inlerposita sunt duo folia, quae continent verba ab a ferueo § 42 usque ad ualidior usus § 50 10 diffendo d

d

diffendi K 11 Reppetunt L 12 do add. r et add. rd redo redidi Rr resti Dd resteti k 13 repetunt in principio G reppetunt L 15 totondi] b totond* B 16 pendo Rreppetunt L 17 in fine: in principio repetentia] d et habent peimltimas positione ad praecedens quaedam in principio repetunt revertens i

D del. d

reppetentia L

18 caneo Rr

i

n

19 peperi K pepiri G

si

Rr Si

ci

D 20 cedo RD cecidi DG cedi Rr cicidi LK pepidi B 21 est qu* seruatur K 22 servatur] d seruate D 23 tendeo RrD tetendi ex tetendo corr, u

H

pendeo Rr

pendo_pependi Hh

21 didi*ci (d) L den

25 panguo K duni

pepigi ex pepegi ni f. corr. K adtendendum B adiendum Rr adtendentem Dd 26 principalem syllabam L 28 si om. DGLK si*(t) H sit .'a. GL conuertitur — disco add. r

30*

468

PRISCIANI INST.

p . 859. BO P .

p . 430. 51 K.

vertitur, ut 'posco poposci', Hendo tetendi', 'pendo pependi', 'curro cucurri', 'disco didici', 'pungo pupugi'; excipifur 'pello pepuli'. a vero in e mutatur, ut 'fallo fefelli', 'parco pe|perci', 'tango tetigi', 'pango pepigi', 'cano cecini', 'cado cecidi'. et vide, quod, si paenultima longa sit, ea quoque servat e, ut 'parco peperci', cfallo fefelli', sin brevis, in i conver-5 titur: 'tetigi, pepigi, cecidi, cecini'. 31 In hac enim coniugatione (id est tertia) etiam in fine fit repetitio eiusdem syllabae ubique paenullima correpta: 'vendo vendidi', 'credo credidi', 'reddo reddidi'. et sciendum, quod una syllaba abundat praeteriluin, in quo fit repetitio priucipalis vel finalis, tam in prima quam in tertia coniu- IO gatione, nisi si i sit ante o, ut 'do dedi', 'sto steti', 'resto restiti', 'curro cucurri', 'parco peperci', 'cano cecini', 'caedo ce|[cidi'; 'pario' vero, quia i habuit ante o, pares habuit syllabas tam in praesenti quam in praeterito perfecto_: 'pario peperi'. DE PRAETERITO PERFECTO PRIMAE CONIVGATIONIS. is VI 32 Quoniam igitur de generalibus praeteriti perfecti temporis verborum formis collectini docuimus, mine separatim per singulas coniugationes de variis eiusdem temporis speciebus, cuius difflcillima est tractatio omnium verbi quacstionum, disserere conemur. Primae coniugationis verba a secunda persona indicativi modi, quae 20 in 'as' desinit, tam in activa quam in neutrali significatione abiecta s et addita 'vi' faciunt praeteritum perfectum, ut 'amo amas amavi', 'oro oras oravi', 'accuso accusas accusavi', 'meo meas meavi', 'hio hias biavi', cflo flas flavi', 'no nas navi'. excipiuntur haec, quae in ' u i ' divisas faciunt praeteritum subtracta a : ' domo domas domui', ' crepo crepas crepui', 25 'frico fricas fricui', 'mico micas niicui', 'seco secas secui', 'sono sonas sonui', 'tono tonas tonui', 'veto vetas vetui'. ' plico plicas plicui' vel 'plie

1 pendo pependi Hh 3 mutantur D pepegi corr. H tima praeteriti Hd cini. B

2 ptupugi K

pupugi. tundo. tutudi. Excipitnr B

ut om. K post peperci: uel in i add. h pepigi ex 4 pario peperi post cecidi add. d quod add. b penul0 ut lango. tetigi. pango. pepigi. cado. cecidi. cano. cc

cecini cecidi K

enim

7 hac eadem Rr

enim eras, in B

reppetitio

i

G reppititio L 9 reddodi K scyllaba# habundat RBD 10 reppetitio L 11 si om. G resteti K 12 cedo RB cado D cicidi GLK 14 peri R pepiri H 15 DE PHAETEJUTO PHIHAE coNivoATiONis r et post conemur lin. 19 D hue usque de praeterito perfeclo tractauimus. lucipit tractare (tracta L) de coniugatiouibus. GL Hue usque dc praeterito perfecto tractauimus. incipit do coniugatione K VSQVE HVC DE PRAETERITO PERs FECTO sq. totius lin. lilura H inscr.om. R 16 temporibus Rr 17 singulas ex singulos corr. H 18 dificillima G (ralatio R 20 uerba secunda GK 21 hactiua Rr 22 +m(a?) II ;ima Rr orn — meavi] om. R add. r, post meaui: propinp proinas (sic) propiuaui. luurnat. I. hiscerr tamqufim habeas tria nomiiia quando propiiiat (Iuv. sat. 1 5, 127) nl. m. add. in R 23 flo flas (lani liio bias hiaui B 24 haec qua, Rr

LIBER VIUI 3 0 - 3 3

469

p. S60. 61 P .

p . 4.'>1. 52 K.

cavi', quod maxime ex compositis dinoscitur. nam cum prarpositione magis per ' u i ' divisas, cum nomine vero compositum per 'avi' lenninat perfectum, ut eimplico implicui', 'applied applicui', 'explico explicui', 'replico replicui', 'complico complicui'; 'duplico' vero 'duplica\ r i', 'triplico triplicavi', 5 'mulliplico muUiplicavi'. invenitur tamen etiam cum praepositione in cavi' faciens praeteritum, sed in raro usu. P a c u v i u s : O u a t e a d p l i j c a v i s t i tarn a e r u m n i s o b r u t a . C i c e r o r l i e t o r i c o n I I : q u o d in i t i n e r e t a m f a m i l i a r i t e r se a d p l i c a v e r i t . V a r r o de p o e t i s l i b r o I : d e i n d e a d S i c u l o s s e a d io p l i c a v i t . ' c u b o ' quoque ' c u b u i ' facit, a quo composita (am primae 33 qunin tertiae coniugationis inveniuntur, eundem tamen habent perfectum: 'inciibo incubas incubui' et 'incumbo' adiecta m 'incumbis incubui'. c ne\o' quoque ' n e x a s ' vel 'nexis', ut P r o b o placet, 'nexui'. V i r g i l i u s tamen in V: 15 N e x a n t e m n o d i s s e q u e in s u a m e m b r a p l i c a n t e m , secun||dum primain protiilit coniugationem. L i v i u s vero in O d i s s i a : N e x e b a n t m u l t a i n t e r s c f l e x u n o d o r urn Dubio. A c c i u s in D e i p h o b o : 20

Nos continuo ferrum eripimus, omnibus manicas nexim us. 1 maxime in compositis BD

2 eompositiuum R

3 applic*ui(a) / /

P

. replico replicui explico explicui GK repplico replicui explico explicui L 5 mulplicaui H Inueiiiunlur H 6 raro in G pacubins GLK Pacuv. fr. fab. inc. .28 p. 152 Both. VII p. 103 Ribb. 7 Qua] B et sic ex uno Krehlii codice Ribbeckius I. I. quae B ex corr. cum reliquis omnibus adplia

cuisti Hh applicauisti RBDGLK tam] ms. G. I. Vossii, cdd. ante it, Vossius castig. et not. p. 118 tamen mei omnes obruta ex obrutis corr. B orruta GL abrata A' 8 Cic. de inv. II 1 3 , 13 rethoricun DGL in Cicero, om. libri Prise. itenere GLK se tamen familiariter Cicero applicauerit RBHGK applicaueris L applicarit Victorinus p. 131 Or. 9 Varro de poetis libro I] p. 260 ed, Bip.; P/au/um significari, qui ' d i i i t u r ' cacl exemplar Siculi piuperare Epicharmi' {Hor. epp. II 1 , 57 sq.) perspexit Bergkius de rell. com. All. ant. p. 148. Varronem in primo hoc libro de Plaulo egisse docet Gellius I 2 4 , 3 ef. Ritschelium mus. pliil. VI 515 se ******* applicauit H applicauit RBGLK 10 prinia Rr 11 quam tertiae ex corr. h 12 adiecta]' b abiecta B 13 nexas ex corr. r Prob. de cathol. verb. p. 1-187 P. 112 L. Verg. Aen. V 279 15 Nexantem] •te

sic. etiam Rom. Nixantem Pal. Ver. Gad. Nixantem Med. d

Nexantem nodos

Verg.

_

codd. dett. no*is LI mbra D 10 Livius] b iauius B Livius in Odissia] Hermannus elem. doctr. rnetr. p . 622 haec refert ad Bom. Od. 1III 0 7 8 . ad Od. VI1U 264 sq. Duenlzerus de versu Sat. p . 45 odysia GLK odissia D 17 NexeX

bant] d nexabant DLr cum codd. lib. X § 48 et Diomede lib. I p. 366 P , ubi nectabant Monac. necxabant Paris. B se] sic et Prise, infra I. I. et Dioniedes se** (se ni f.) -B sese G nodorum eripimus dubio K 19 Alt. Deiphobi fr. 1 p. 190 Both. Deiphobi {i. e. Anlenoridarum, v. p. 247. 319 sq.) fr. Ill p. 128 Ribb. deih

'•

phocbo G deipoebo L deipho K 20 ferrum] I ferr*m L eripimus Rr omnibus] sic codd. etiam lib. X § IS, ubi omnes solus Erl. 1 Krehlii manibus Ribbeckius manicis Erl. 1 lib. X I. I.

470

PHISCIANI INST.

p . 881 P .

i>. 4.V2. 53 K.

'necto' tanien eius est primitivum; nam quomodo a participio 'amplcxus', quod ex verbo nascitur 'ampleclor', fit verbum frequentativum 'ampk-xor amplexaris', sic a participio ' n e x u s ' , quod nascitur a verbo 'necto', fit frequentativum ' nexo ncxas'. unde manifestum, quod rationabilius hoc secundum primam coniugatioiiem protulit V i r g i l i u s . a 'necto' tamen si- 5 militer 'nexui' protulerunt plerique, quidam tamen etiam 'nexi', ' neclo nexi' dicentes et 'nexus', ut'fleet0 tlexi' et 'flexus'. V i r g i l i u s in V: Et paribus palmas amborum innexuit armis. L u c i l i u s in V: hie solus vigilavit, opinor, 10 E t c u m id mi v i s u s f a c e r e e s t , turn r e t i a n e x i t . 34 supra dictis addunt quidam cneco necavi' vel 'necui', sicut et P r o b u s et C h a r i s i u s et D i o m e d e s , ideo quod participium praeteriti passivum et 'necatus' a 'necavi' et 'nectus' a 'necui' facit. H o r a t i u s in I e p i s t u la|rum: is Spem mentita seges, bos est e n e c t u s arando. Livius ab urbe c o n d i t a XXI: fame, f r i g o r e , i l l u v i e , s q u a l o r e e n e c t i . C i c e r o T u s c u l a n a r u m I: e n e c t u s siti Tantalus. 20 sed proprie ' n e c a t u s ' ferro, ' n e c t u s 7 vero alia vi pereniplus dicilur. E n 11 i u s : H o s p e s t i s n e e u i t , p a r s o c c i d i t ilia d u e l l i s . 1 est om. K

amplexus quod nascitur a uerbo necto D ex uerbo et vocc. post nascitur:

amplector—-nexus, quod nascitur inmg. add. d 2 ex] a K amplexor] ampleclor H 3 necto] neco in neto corr. R 4 manifestum * quod (-»-?) G manifestum u

est quod H

5 secundam H

n

primam] .r. sup. lin. K

coiugationem Rr

Uunen

necto qq Gy 7 ut flexo GL

nexui similiter B 6 quidam om. GL necto nexi om. R fluxus Rr Very. Aen. V 425 V aeneitlos R 8 iu-

n

exuit B intexuit Med. 9 Lucil. sat. V 7 Dous. 8 Gerl. lucilius satirarum (satyrarum Paris. AB) curarum retia (recia Paris. B) neetit codd. Diomedis p. 360 P. 10 uigelauit K 11 mi] Dousa mihi libri etiam lib. X § 48 nexii] k texit K 12 Probus] necui'/todie eerte nee i/i arle 11 3 (de calk, verb.), 9 p. 1485 P. nee in (trie mm. § 772 p. 395 anal. Find, reperilur cf. ann. ad lib. V § -15 13 carisius R Charisius p. 215 P. 145 L. diomides LK Diomedes I p. 362 P. \ Idcoque parlicipium K practcritum Rr 11 necatus] r necas R nectus] neI. catus K lira K Hor. epp. I 7 87 in ** primo L in. cpistolarum H aepistolarum A" 16 spum mcrita L arando in litura d 17 Liuius — Tantalus in mij. add. d Liv. ab u. c. lib. XXI 40, 9 condita (ill. XXI. B illuuiae L 18 enecti Rr tragoediae inc. fragm. ap. Gie. Tuscul. I 5, 10 {trag. fr. inc. L.1X p. 214 Ribb. cf. Fleckeisenum in lahnii ann. LXV1 207) Tusculanamm J. 1o

om. G I] Krehlius II. B V RHLK V d 10 enectus siti] sic Cieeronis cod. lieg. siti enectus libri Cic. re!/. . 20 luutulus BH Tantuhis Fleckcisenus I. I. post Tantalus: quaie necatus et quare nectus (nectus sit B) add. BDHGLK 21 propriae Rr fero R [MTCIHIUS D 22 Enn. ann. XVI 19 E. S. ann. inc. sed.

L1DEU VIIII 33 — 35 p. Mil. «J 1'. _

471 p . 453 K.

Excipiuntur praeterea haec quatliior: r sto stcti', cdo dedi', 'iuvo iuvi', 'lavo lavi', quod anliqui tertiae quoque coniugationis declinatione proferunt, Mavo lavis lavit'. P l a u t u s in P s e u d u l o : G e s t a s t a b e l l a s f . eas lacrimis lavis. 5 V i r y i 1 i u s in X: lavit inproba taeter 0 r a cruor. idem in I I I : f l u i d u m l a v i t i n d e c r u o r em. 10 a { d o ' quoque composita et a monosyllabis praeposilionibus tertiae sunt 35 coniugationis, ut caddo addis', creddo reddis', 'trado tradis', cprodo prodis'. nam 'circumdo' 'circumdas' facit," quia 'circum' et disyllabum est et magis adverbium. et hoc solum verbum primae coniugationis a paenultimam in praesenti et in praeterito imperlecto et futuro et infmito et participio prae15 teriti || corripit: 'damns datis daris datur dabam dabo dare datus daturus' et quae ex hoc solent fieri, ut 'dabamini'. 'da' enim ubique ante flnern corripitur in hoc verbo shnplici, ut 'daturus datum datu dator'. V i r g i l i u s in I A e n e i d o s : Vix e c o n s p e c t u S i c u 1 ae t e l l u r i s in a 11um

20

Vela d a b a n t la eti.

in eodem: Ads it l a e t i t i a e B a c c h u s d a t o r et b o n a I u n o . in eodem: 0 p a s s i i i r a v i o r a , da b i t d e u s h i s q u o q u e f i n e m . 25 idem in eodem: Si d a t u r I t a l i a m s o c i i s e t r e g e r e c e p t o . idem in V I : Cui d a t u s h a e r e b a m c u s t o s c u r s u s q u e r e g e b a m . idem in I I I : 30

Et p a t e r A n c h i s e s dare fatis vela iubebat. fr. LXXXV p. 80 Vahl. 2 "quoque'tertiae// declinations] h decliuationis H 3 ut lauo OL Plaul. Pseud. I 1, 8 (.«. 10) psedulo L pscdolo G sedulo H seudolo /* 4 labellas tecum eas Plaulus lauis in lauit mut. D lauit Br el in litura h 5 Verg. Aen. X 727 sq. cf. lib. VIII § 36 6 iuprobx* D impi-oba RBGL teier RBDGLK 8 Verg. Aen. Ill 663 9 fluuidura BDHGL cum Med. Pal. Fr. m. alt. 11 coniugationis] b coniugatioui* B ut om. G c

12 Nam a circundo circundas facis G cirdo as K 14 praesenti et in om. GLK et in futuro LK et infinito add. r praeteriti temporis Bl) praeleriti et futuri H 15 liatis daris daris LI 16 hoc ex his corr. K ut om. GLK dabimini D ubi' 1 ' ante Rr 17 daturus om. D , datu datum D dator] r dator ut R veil. Verg. Aen. I 34 sq. 20 uela ex uila corr. H laeti ex corr. H 21 in eodem — Iuno om. H In eodem. si datur itali.-im adsit Dd Verg. Aen. I 73-1 22 Adsit] assit RGLK atsit Med'. bachus GLK baccus D 23 Verg. Aen. I 199 24 pasi GLK dabit ex dauit corr. B 25 Idem ex corr. K Verg. Aen. I 553 26 ditur] k d**atur (ic) D dator LK Italiam in lit. B 27 Verg. Aen. VI 350 28 haherebam Rr regebam] gerebam Pal. 29 Verg. Aen. Ill 9 30 vela] h uale H iubebat ex iuueuat corr. B iuuebat K Med.

472

PMSCIANI INST. P- 4.i3. 54 K.

p. 862 P.

P e r s i u s: Q u i n | d a m n s id s u p e r i s , d e m a g n a q u o d d a r e l a n c e Non possit magni Messalae lippa p r o p a g o ? VII 36 a 5 s t o ' quoqae composita servant, duplicationem practeriti, ut c resto restiti', 'consto constiti', 'prosto prostiti'. O v i d i u s tamen 'abstit* pro
8 abstiti] abstitit BBD

ciunt.Vt Hh

a

rr

9 "•'Supinum — desinens. "Oinnia — oonuertentia (a-

Sopinnm quoqne uel K

participate Lr parcipiale G

c

12 fiigo

c

Mgui I) 13 Iuuenal** (is) B luv. sat. II 6, 578 sq. U. K 14 purit Iuv. Pith. m. pr. ocelli* B occelli GL l(j ergo neco necui GLK Ovid, vietarn. 1III 243 sq. 18 enectum D; in muhiplices corrupt/ones obit pars libr. Ovid. e

'

t

pondera K 19 Nympha] Ovidius nimpha libri capnd RrD 20 quia] k quod K 21 mingno Dd habeo RrD 22 demieo demicaui GL dimicaji] b dimicui B demicatus GL Liv. ab u. c. lib. ... XXXIII] numerus corruptus; locum indagare non potui. XX corr. Heidelb. in marg. teste Lindemanno 23 luxta B acie] k a**ae K demicatum G qnidam auctores isunt] om. K eras, in Ii del. d quidam auctores sunt usi B quidam auctores sunt usi in composition!1 rationabiliter dimicaui R 24 facit r Luc. Phars. I 151. 153 in lii? IB 25 expsum G fulmen | Aelheris impulsi sonilu mundiqne fiagoie | Emicuit. Lucanus

LIBER VHII 35 — 38

473

p . SU>. R3 P .

p.

154. \>T> K .

'plico' etiam et 'plicatiim' et 'plicitum' facit, quia et 'plicavi' ct 'plicui'. 37 ex eo igitur composita paenuUimam a vel i habent in supino: || Muplicavi duplicatum', 'cxplieui cxplicitum', | 'implicui' vel 'implicavi', quod in raro usu est, 'iniplicitum' et 'implicatum'. unde L u c a n u s in I I I : s

Implicitas magno Caesar torporc cohortcs, C i c e r o vero in P i s o n e m : q u i d a v a r i t i a e , q u a e c r i m i n i b u s i n l ' i n i l i s i m p l i c a t a e s t , s u m m a m m i n e e x p l i c e m ? in eodem: f a n i i l i a r i t a l e i m p l i c a t u s . S a l h i s t i u s in IIII h i s t o r i a r u m : i n p l i c a tae r a t e s m i n i s t e r i a p r o h i b e b a n t . 10 Alia vero in e u i ' divisas praeteritiun desinentia ' u i ' in ' i t u m ' convertnnl in supino paenidtima correpta: 'donnii domtlum', 'ciibui cubTtiim', r sonui sonitum', Hoimi tonituin' ( H o r a t i u s ' ( a m e n in e p o d o *inlonala' protulit secundum analogiam pro 'intonita': N o n m e L u c r i n a i u v c r i n t c o n c h y 1 ia is Magisve r h o m b u s aut scari, S i q u o s E o i s i n t o n a t a f 1 uc t i b us H i e m p s ad h o c v e r t a t m a r e ) , c vetui vetitum', 'crepui crepitum' ['accubui accubTtum']. S t a t i u s in I A c h i 11 e i d o s:

20

quem q u i s q u e sacras'set A c c u b i t u g e n i o q u c locum. haec tamen ipsa et secundum tertiam vetustissimi protnlisse inveniuntur 38 coniugationem, ut E n n i u s in XI a n n a l i : 2 penultimam b penultima B

3 explicui explicitum] r explicaui explicalum R

implacaui

uel a

inplicaui quml in raro usu est Hh 4 Luc. Phars. Ill -132 5 implicitas Kk magnos K terrore aliquot libri Luc. coortes GLK (i Cin. in Pi.i. or. 35, 86 uero om. K Pisonem] it in •!(• pisone B pisone fpissonc G pissom; L) rell. in criminibus H in cremiuibus GLK 7 implicala] DKr et cod/1. Burheriniani n. 1660 sup. lin. pr. m. et l(iO7 leste Garalonio ad Cic. I. I. cum librls Cic. implicita RBHGL et Barberin. n. 1666 in lin. Cic. in Pis. or. 29, 70 8 Sail. hist. 1IU 30 p. 333 Kr. IIII] r HI. R implicatae R1JL inplicitae D implicitae GK Implicite B 12 ad sonitum in my.: Horatius tamen in libra -I- sermonum ponit sonaturum. Ingenium cni sit. cui mens diuinior. atque os Magna sonaturum des nominis huius honorem (Hor. serm. I 4 , 43 sq. cf. lib. XI § 34) add. b oratius K Horat. epod. 2, 49 sqq. in add. r aepodo D iutonata] b Intona B a touani sup. lin. add. It 14 Non] r nam R Non nif] uoh

mine GL concilia R eonchilia BGL concilia K uer omnibus K ue rombus b uero.CYAKio umbns B

15 magisue ronibus L magis rombus HGr rcmbis R h

scaris R

scarissi quos K

16 eo^is Rr eo*is D

r

17 iems Rr hiems HGLK

m

ueritat LI

mare ueritat Ii

*are G

18 accubui accubitum om. RBDFI 1

add. h

Shit. Achill. I 109 sq.

19 achileidos B achileidos K c

20 qncmuis

li

que sacras sed R (|uem qui se sacrasse et r quisque] h quisse D quiquc H quisse K quis se L quise B quis G sacrarat Lips. 1 Krehlii cum edd. Statii sacrauit cum gloss, elegit Heidelberg., sacrasse Dresd. 2 Krehlii 21 genioque] r genio quoin que R genioque Kk , locus v. 1. ap. Slatium 22 protulisse netustissimi G 23 Ennius in XI annali] v. 1 E. S fr. VI Vahl. cf. lib. VIII § 96

474

PR1SCIANI INST.

p . SO:;. 64 P .

]>. J K . 5li K.

Tune clipei r e s o n u n t et f e r r i s l r i d i t acumen, idem in X I I I I : Li t o r a l a t a so n u n I. A c c i u s in C l y t a e m n e s t r a : sed valvae r e s o n u n t regiae. 5 Lucretius: Caligare oculos, sonere aures. r steti' vero 'statum' supinum paenullima producta debet facere, unde L u c a n u s in I I : C o n s t a t u r a fides s u p e r u m , 10 cum ' d a t u m ' et 'datus 3 , sicut superius ostendimus, corripiant a paenultimnm. est tameii in hoc quoque notandum, quod nomina ab | eo derivala a paenultimam corripiunt vel antepaenultimam, ut c status stata statum stabilis'. L n c a n u s in X: quorum stata tempora flatus. 15 idem in V: Quam n o n e s t a b i l i , t r e m u l o sed culmine c u n c t a Despiceret. composita ab eo vane veluslissimi protulerunt, casto astitum' et 'astatum', ' praesto praestitum' et 'praestatum'. A e m i l i u s P o r c i n a orator in 20 o r a t i o n e , u t i lex A e m i l i a a b r o g e t u r : t e m p o r e a d s t i t u r u m a l quc p e t i t u r u m me e s s e . B r u t u s in e p i s t u l i s : o c c i s o Gaio Caesare, post quam mare trans ierat, p r a e s t a t u m est. V vero longam ante 'turn' unum habet: || ' i u t u m ' et ab eo composi1 Turn lib. VIII I. I. clcpei GLK strident D 2 Enn. annul. XIII 8 E. S. X I V V p. 57. LXXIII VaU. X11I1] libri'mei praeter L, n VIII. L XIII libri Kreldiani ut vid. plerique cum edd. rell. 4 attius K Alt. Clytaemn. fr. 1 p. 194 Both. Clytaemn. (s. Aegist/ii, v. p. 298 coll. Duntzero ad Liv. Andr. fr. I p. 25) fr. I p. 117 Ribb. clyteinnestra li et ni f. H clitemnestra BD dyteranestia GLK clytcmestra h 5 sed v;ilvae] sualde K ualde RBDG ual*de L rosoniiut rigiae K C Liter. Ill ljti 7 calicare GK sonere] d sonare RDL SOTnare K aures] aures regiae libri regiae e versu Altii irrepsisse vidit Lachmannus 1

ad Liter. I. 1. auris codd. Lucr. 8 scti Hh stat.tura lir Lucan. Phars. II 17 11 corripial RDH corripit r corripiunt K 12 uomina ex orania corr. K ab eo] in mg. add. A habeo lirD diriuatiua G 14 Luc. Phars. X 240 cf. lib. [Ill § 13 1-i tuinporaa Rr 10 Luc. Phars. V 250 xq. cf. lib. 11II § 26 17 i- inseruil h om. H rell. sed culmine sed rulmine i-nucla K culmina G cuniii lir

18 dispiecret DGK

19 uariae Rr uariae K

assto asstilum et as-

ad

sUtnin Rr ad*to adatilum et statum Bb 20 Acmilins] ex corr. h Emilius GK .V. Aemilii Lepidi Porcinae or., uti lex Aemilia abrogetur: v. Meyerum orr R. fr. •p. 10") orator] onit (;'. c. oratnr) GLK 21 'aemilia lex H i-m\\'\3.DK enicli-a G arrogetur G adtitunim B astiturum RHGK adque D 22 me esse] 'forte ne abessem' t'alslerus memor. obsc. p. 11 M. Iunius Brutus in epp.: v. Meyeii ami. ad inscr. Bruli Cic. p. 11 ed. suae, Drumannum hist. R. 1111 p. 40 a

acpistolis K liaio] om. GLK g. DH longam] d lotigum D • et habeo D

23 post quem D

trasierat B

24

L1BE11 VIM 38. 39

475

(i. Sti4 P.

|>. J5ti. 57 K.

turn ?adiutum'. 'ail' quoque uniini: 'laulum', qiramvis vetuslissimi eliain Mavatum' solebant dicere. unde T c r e n t i n s in e u n u c h o : Abount 1 avatum, perstrepunt, pro 'lautum', et O v i d i u s in III f a s t , o r u m : 5 Silvia Vesta 1 is - quid enim vetat i n d e m o v c r i ? S a c r a l a v a t u r a s inane, p e t c b a I a q u a s , 'potum' quoque pro 'potatum'. V i r g j l i u s in b u e o l i c o : 3'J E t p o t u m p a s t a s a g e , T i t y r e , ct i n t e r a g e n d u m . T c r e n t i u s autem in P h o r m i o n e perfecte protulil: 10 Nam p o t a t u r u s t a p u d me cst. V i r g i l i u s in b u c o 1 i c o : H u e i p s i p o t u m v e n i e n t p e r p r a t a i n v e n t i. idem in g c o r g i c o n 1111: Quoque modo p o t i s g a u d e r e n t iiitiba f f i b r i s . is L u c a n u s in V: S t r y m o n a sic g e l i d u m b r u m a p e l l e n t e r e l i n q i u i n t P o t u r a e tc, Nile, grues. Sciendum autem, quod in c um' desinens supinum accepto verbo infinito, ] quod est ' i r e ' , facit inrmitum futuri, ut e oratum ire', 'domitum 20 ire', Mautum i r e ' vel Mavatum i r e ' , c statum ire', frequenter tamen antiquissimi neutro participio futuri addebant Vsse' et infinitnm futuri significabant, c oraturum esse' pro 'oratum i r e ' dicentes et 'facturum esse' pro 'factuin ire'. C a t o in V o r i g i n u m : i l l i p o l l i c i t i s e s e f a c t u r u m o m n i a , per ellipsin ' e s s e ' pro 'factum ire', quod Graeci dicunt noiijaeiv, 25 quod est infinitum futuri. L u c i l i u s in XVII ad Penelopam conversus: 2 Ter. eunuch. Ill 5, 52 iunucho A" 3 liabuunt RO labatum B 4 pro lau*tum K et om. G Ovid. fast. Ill 11 sq. Ill I. Kr 5 Siluiu] siv etiam Ovid, fere omnes cum Petav. el Vrsiniano Ilia Arundelianus ct gloss. Goiling. u

age

moneri Q

6 petebant K petabat D

7 Verg. eel. 9, 24

8 egyptityre D i

t

tytere RGK '.i Ter. Phorm. V 5, 9 autem om. G protulat lir 10 est apud (tiput Bemb.) me Terentius 11 Verg. eel. 7, 11 12 veuienl] d ueiiiunt D cum Verg. Leid. 13 Verg. georg. Till 120 cf. lib. XI § 17 in I. georgicoa B III* (I) R I DGLK 14 potis] positis Verg. Longob. intiba] etiam Med. Pal. Fr-. (deficit Rom.) inluba L libris] libri hie et lib. XI I. I. et Longob. Verg., quod orlum est ex georg. lib. I versu 120, oiius Strymoniac ynies rer.su Lucaniano inciderint in scholaslici memoriam. riuis ex Vergilio corr. ft 15 Luc. Phars. V 711 sq. 10 strimona HGLKr cum Voss. ulroi/ue: sic igitur f. Priseiani archehjpus strimonia R relictum L reliiiqimt Voss. B 17 nilae gram's K 111 hiiiniti futnrum B post futuri: ut oratum — futuri om. D add. d ilomiiUum K 20 lautum uel K uel om. L statum ire om. L 21 esse om. G iufmiti futurum B 23 factum] bh factunira B factu* H Calon. origg. lib. V fr. p. 110 Kr. fr. 104 p. 286 Rlh. fr. LXXXVII p. 55 Wr. V. de originum GLK 24 c

ellipsin] g ellipsim R ellimsin G flypsin D eilipsin / / esse facturum pro B TTOINCEIM RHGK 25 lucillius GL Liuil. sal. XVII 1 Dous. Gerl. XVII ex XllII corr. L paeni'lopam R pcnelnpam D conuersus ait DG

476

PRISCIANI INST. P- J ; " - r"8

p. 804. 65 P .

K

-

N u p t u r u m te"'nupta n e g a s , q u o d v i v e r e Vli.ven Speras. in hoc quoque subaiulientlum est 'esse', id est 'lHipluruni esse' pro 'nuptum ire', yafuj&tjase&ai. S u l l a in v i c e s i m o p r i m o r e r u m s u a r u m : ad s u m m a m p e r n i c i c m r e m p u b l i c a m p e r v e n t u r u n i e s s e , p r o s 'perventum ire', ilsvosa&ai.

DE PRAETERITO PERFECTO SECVNDAE CONIVGATION1S. VIII io Secunda coniugatio in f e o ' desinit. et ea lerminalio propria est secundae coniugationis, exceptis paucis primae coniugationis: cmeo mcas', 'beo beas', 'laqueo laqueas', 'nauseo nauseas', 'enucleo enucleas', 'creo io creas', 'screo screas', 'calceo calceas', quod alii ccalcio calcias', et quartae duobus: 'eo is', 'queo quis' et quae ex eis componimtur, ut 'adeo, rcdeo, pereo, veneo, nequeo'. in 'eo' i anlece[|dcnte unum invenilur, 'cieo'. uncle Virgilius in I: Bella cient p r i m a q u e v e t a n t c o n s i s t e r e t e r r a . 15 idem in VI: Aere ciere viros M a r t e m q u e a c c e n d e r e c a n t u . invenitur tamen hoc idem etiam in ' i o ' | desinens quartae coniugationis. undo S t a t i n s in 1111 T h e b a i d o s : suus excit in arma 20 Antiquam T i r y n t h a deus. L u c a n u s in I I : Nunc u r b e s excite ('eras, d a t e g e n t i b u s arma. Lucretius: 1 imptiu-ani Gerlachius! RD

te imptam RBGK

rAMHOHCEoM r TAMNENCEOAI GL rAMiioiiCEOAi H

ulixen* H

4

rAMNRNCEOAic | ylla Sylla K

sylla DHLrb sitla G syllaba Rli L. Cornelii Sullae rerum suaruw lib. XXI fr. p. 2f>l Kr. fr. 18 p. 338 liih. uigcsiino primo D uicensimo pnmo L 5 rcppublica Rr rempuplicam GK 6 perventum] ex peruentunim corr. ni f. H perncntnrnm K pevuenturum B ire ut EYCECEAI in litura H elsvoiu&ai] r om. K EAEYCECTAI R EAEICEC6AI D 7 De preterito perfectu secunde coniugationis 1 dc pterito secundae coniugatiouis. D et in lacuna ab L relicta I DE SECVNDA OONIVGATIONE. RK

SPECIES PRAETEIUTI PEKFECTI SKCVNDAE CONIVOATIONIS. B a u

Incipit de secunda

oiu-

gati G inscr. om. H 8 proprie D 9 pacis B 10 enucleo ex enucleas corr. H ******* enucleo enucleas (enucleo) L creo creas om. DHG add. d, in mg. post 0

screas add. K num en BHGLK

hoc csl uenuni eo

V> duabus Rr ex his BDUGLK 13 nenuo Hr ueneo uecieo id est uoco HGLKb cieo **• noco B 14 Verg. Aen. n

I 541 16 Verg. Aen. VI 165 17 uiros in mg. K accedere Rr accidere K camum K 18 in*io(h) X) 19 Statinsj bh et in litura d terentius RBH terrentins GLK Slat. T/ieb. III1 146 in III1 Thebaidos om. G UU] 1 III. RBDfIL h

.U. K tebaidos LK 21 tyrrinta Rr tyrinta DHGLK tyrintlia B 22 Luc. Phars. II 47 sq. date gentibus iras | Nunc urbes excite feras, coniuret in arma (armis pars codd.) \ (Mundiis etc.) II. lilj. K 23 dat GL et in litura K gentilibus B 24 Lucr. V211 Terraique solum subigentes cimus ad ortus. idem versus extat ibidem 1 212, sed T'rucianum ad lib. V spectasse docet aurarum; ila enim ibi pergit Lucretius: Spotite sua ncqucant liquidas existere in a u r a s , aliler Lachmannus ad Lucr.

LIBER V1III 3 9 - 4 1

477

p. 865 P.

p. 458. 5!l K.

a u r a r u m c i m u s ad o r t u s . L i v i u s in C X V I I I : a d v e r s u s i n t e r f c c t o r e s G a i C a e s a r i s u l t o r i b u s m a n urn c o n p a r a n s c o n c i b a t . praeteritum eius tam in c v i ' f e quam in i i ' desinit, 'civi' vcl cii'. L u c a n u s in VII: tj u a n t a s i n p r o e I i a n u m q u a m 5 C o n c i v e r c in a n u s. V i r g i l i u s in V: F a m a q u e f i n i t i m o s et c l a r i n o i n e n A c e s t a e E x c i e r a t. 10 Observandum autem in omnibus est verbis, quod, si minuat praesen- 41 tis syllabas praeteritum, necessario paenultimam producit, sive producta sive correpta sit in praesenli, nisj, syncopam patiatur, ut 'cieo civi' et per syncopam r cii', c rideo risi', cfaveo favi', 'augeo auxi', 'moveo movi', <sedeo sedi', ;facio feci', Tugio fugi', 'i'odio lodi', ' venio veni''. ergo c liqueo is licui' et 'langueo langui' pares habcnt in praeterito et in praesenti syllabas, corripiunt enim paenultimas practeriti, idque lisas comprobal. O v i d i u s in VI m e t a m o r p l i o s c o n : I n p o s i t o fratri m o r i b u n d a r e l a n g u i t ore. idem in 111 I :

20

n e c t a r e c o r p us D e l i c u i t.

idem in VII: D e l i c u i t s t a g n u m q u e s u o d e n o m i n e fecit. V loco consonantis ante 'eo' habentia c e o ' in i conversa faciunt prae-| 25 teritum et producunt paenultimam necessario secundum praemonstratam

V 211: 'Priacianus p. 865 Lucretius aurarum cimus ad ortus. sic ille librarii errore deceptus. aurarum, cum is grammaticus quern exscribit dedisset Lucretius de natura rerum', terrai pro aurarum scribi iusserat G. I. Vossius de arte gramm. V 35 p. 870 his ed. Eckstein. 1 ad ovtns] r adhortus RB 2 Libius K Lucanus in VXVIIo Lips, 1 Krehlii Liv. ab u. c. lib. CXVIII fr. I. X1III p. 795 sq. Brkb. ed Stuttg. p. XIII fr. 49 Wssb. CX1IX Vossius de arte gramm. I. I. et in ed. a. 1635 torn. Ill p. 124 et in opp. t. II (Amstelod. 1695 fol.) p. 318. XCVIII cod. Prise. (?) a G. Barthio ad Stat. Theb. IIII 14lj I. XVIII veil, corid. omnes cum 'vetustisswio' Bar Mi el ms. Vossii. CXV1I Barthius et sic Vossii ed. Ecksteiniana g. DHGL .g. K ultores manuumicperans ccibat alter cod. Barthianus (?) 3 comparans RDGLK 4 civi] uel cini BDH ut ciiii GLKrb Lucan. Phars. VII 361 sq. VI. RH VIII. r 5 praelia G 6 exciuere codd. Lucani et sic duo 'eximia tuss. Prisciani a, Cortio inspecta 7 Verg. Aen. V 106 sq. 8 aceste R a*ceste(e) G aceste I) aceestae L achestae K acaestae Med. 9 excieratj sic eliam Pal. ex corr. exierat Pal. m. pr. Rom. 11 producit peneultimam G 12 sit] fit K praesenti nisi] h praesenti**nisi B post syncopam: patiatur — syncopam om. R add. r paciafoili. foueo

tur D 14 fodio foui Bb fodi spscr. r 15 li*cni B langeo GLK 16 Coripiunt R Ovid, metam. VI 291 18 Inposito ex Inposita corr. B Imposito RHGL . moribuiido GLK relangit L 19 idem om. GL Ovid, metam. IIII 252 sq. cf. § 55 .UII. K 20 nectare om. H add. h 21 Delicuit] h Lips. 1 Erl. 2 Krehlii el sic R § 55; deliguit H dilicuit celt. 22 Ovid, metam. VII 381 23 Delicuit] H dilicuit cetl. conuerlentia HGLK

delitnit v. 1. ap. Ovidium

24 ante e haheutia

GLK

478

PRISCIANI DVST.

p. 865. 6(i P.

regulam,

p. 459. 60 K.

ut 'moveo

c

movi',

foveo fovi', 'faveo favi'.

inveniuntm1

auctores, qui, quomodo in praetento j>rimae coniugationis in

c

autein

vi' syllabam

(erminante faciunl in secunda tain singulari quain plurali et in tertia plurali in Hint' desincnte persona paeniillimae syncopam syllabae, sic etiam in secunda couiugatione,

quando praeteritum in

c

v i ' desinit,

ut

Virgiliusr,

in I I I l : Hyrcanaeque admorunt pro 'admoverunt'.

u b e r a t i g r e s,

H o r a t i u s in s e r m o n u m

i:

H u n c h o in i n e m v e 11 c s s i - t r a d e r e , d i s p e r e a m , n i S u m m o s s e s o n i n e s . ||

10

42 Voniveo', quod etiam 'couivo' secunduin (erliani ))rotulerimt veteies, praeterituin

tarn in
c

x i ' habuil.

N inn ins

C r a s s u s in X X H 1 I

Iliados: nam n o n conivi o c u l o s ego d e i n d e

sopore.

T u r p i l i u s vero in p a r a t e r u s a : Dum

ego

conixi

somno,

15 hie

sibi

prospexit

vigilans

v i r g i n em. c

f(.Tveo' quoque etiam Mervo' invenitiir,

' i e r v i ' di|cilur.

ab

utroque

tamen

praeLeritum

T e r e n t i u s in a d e l p h i s :

1 foueo foui om. L faueo f'aui add. r 2 "coniugationis "primae K 4 in runt b penultimae r penultimam R 5 praeteritum] r praeturitur R Verg. Aen. IIII 367 7 hyrcaneaeque B hyrcaneq. GL hircaueque K ammorunt GL acUmorimt K ubera ex corr. (ex liberal') B 'ygi'es R tigris BBHGLK 8 ammouei'unt GLK oratius GLK Hor. serm, I 9, -17 sq. in sermonum I e

pro summouiSses

om. G 9 hominum Rr si uelles v. I. ap. Hor. 10 summosses LI summoses summos omnes K submosses omnis libri Horut. 11 Coniuneo Rr conino •*{.]?. m?)B conibo K 12 quam in xi BDGrlt ninius H nimius K Niunius Grassus in XXilll Iliados] v. Non. p. -175, 1-1 coll. Scioppio suspect, led. V 1, Vossio ile arte gramm. V 24 p. 830 Bckst., huschkio de C. Annio Cimbiop. 9 sq., Benihurdio in hist. lit. Rom. p. 406 erf. alt. Cucius Mattius los. Scaliger coniect. ad. Varr. de 1. L. VII § 95 t. II p. 230 ed. Bipont., Gisb. Cuperus observ. Ill 6 cf. etiam lib. X § 10 crasus^GZ-A XXIllI] Scaliger I. I. coll. Horn. 11. XX1111 637 ov yccQ Ttco ^ivoav b'aas vno filscpaQOLGiv ifioiatv. XXI11 libri 13 Iliados] r aliados R \liados GLK Malii Iliadis fragmentin, quamvis dubitans (». p. 569) /(. /. inseruii Vl'einsdorfius poet. Lat. min. IIII 072 fr. 10 14 egeo Rr 15 Turpi*lius(l) B Tiupullius GLK Turpilii paruterusae fr. (j /). 89 Both. VI p. 36 Grautoff. V p. 91 Hibb. paraterusa] r paraturusa R paterusa G 16 sompno A" somno hie sibi simino hie sibi Rr sibi om. G 18 ferveo — ferbesco p. 479, 22] eo or dine, quern secutus sum r/uique a Prisciani more hand abhorrel, tolum hunc locum exhibent libri, nisi quod post versum Calvinum in HGK. post Terenlianum in D, post Persianum in L inscritur sentential quaeritur — duminntio (v. ami. ad p. 480, 1 7 ) . nota scit. marginalis, quae ubique nexum sententiarum iniercidit. uncis, in mg. addens: aspire librum istum quando de iignris 'partici narrat, haec inclusit g, nota XP ad inilium et ad finem appicta d, quae praeterea , siculi bhk aliis signis appletis ordinem quendam sentenliarum constiluere conata est, quo exempla ad vocc. roniueo et f'erueo pertinentia inter se coniungerentur, sequentibus edd. inde ab a: ita scilicet, ut post versum Turpilianum singulae sententiae sese excipeienl hoc juodo: Caliius — largior, ferueo — adulescentiam, ft ferueo — fei'lK'seo . nee solum — olis, a strideo etc. (nee solum — fnlgis, a strideo — fluetus , denseo — olis, a denso etc. b) etiam] et b fervo] d ferueo D utro q ' Hh

taiuen] b tarn B

19 Ter. adelph. 1 2 , 72

in adelphis om. G

LIBER VIIII 4 1 - 4 3 I>. 866 P .

479 p. 4«0 K.

S p e r a 1) a m i a in d o f <• r v i s s e a il u I e s c e n t i a m. nee soliun ea diversarum coniiigatiunmn inveniuntur verba, sed mulfa prae- 43 terea, ut 'strjdeo strides' et < strido stridis', 'fulgeo fulges' et c fulgo fulgis', 'denseo denses' el c deiiso densas', e oleo oles' et 'olo olis'. C a l v u s s ' c o n i v e r e ' infinitum secuudum terliam coniugationem correpla paenultima protulit: Cum gravis i n g e n t i coniverc p u p u l a somno. P e r s i i i s vero secundae prolulit: V a e, n i s i c o n i v e s ! o l e u m a r t o c r e a s q u c p o p e, 11 o io Largior. 3 'fervco' V i r g i l i u s in I : Fervet opus red olentque thymo fragrantia mella. idem in V I I I a c fervo': Fervere Leucaten auroque effulgere fluclus. is L u c i 1 i u s: f e r v i t m i n e , fervet. ad a n n u m . T e r e n t i u s in a d e l p h i s : f C u m m a x i i n e f e r v i t , t a m p l a c i d u m q u a s i ovein r o d d o . mule 'lervchco'. dicitur tamen etiam per b M'erbeo', ex quo. M'erbui'. II o •2oratius in I s e r m o n u m : V e l a t u m q u e stola, mea cum c o n f e r b u i t ira. unde et c ferbesco'. a 'strideo' L u c a n u s in V I : Auribus incertum feralis strideat umbra, a 'strido' V i r g i l i u s in V I I I : 25 striduntque cavernis Stricturae chalybum et fornacibus ignis anhelat. 1 iam del. RK V

adolesceutiam R aduliscentiam DHGL adoliscentiam K

2

1

coningatione D 3 fugo Hh 4 C. Litinii Calvi fr. 11 ap. Lachmannum Catull. p. 82, fr. XIII ap. Weickertum poet. Lut, veil. p. 144 5 prenultima B 7 ingenti] om. L urgenti Sic. Heinsius. popuhi GLK sompno K 8 Pers. sti/. 6, 50 sq. vero] om. L uero et G 9 Vc 1) uciiisi R uaenisi nenissi1 GLK conlues Montepess. pr. Vat. Pers. oleum] oleuo GLK artocreas quae H arto creasque L orto tieasque K 10 largiar Montepess. pi-. Vat. 11 Very. Aen. I 436 cf. lib. VIII § 95 12 thymmo D thimo BLK tymo r fraglantia R flagrantia DHGLK 13 Verg. Aen. VIII 677 a fervo] om. K a feruo feiurre. feruere b 14 leocaten GLK etulgere K fluctis R 15 Lueil. sal. lib. VI111 fr. 14 Dous. 10 Gerl., libra nono assignation a Nonio p. 502 extr., plenius: Fcruitaqun et feiuet: feruit nunc, f'eruet ad annum laudatum a Quintil. inst. or. I 6, 8 cf. Struvium lat. Bed. u. Covj. p. 189 sq. Lachmanmim ad Liter. 11 II 16 fervit] •/' feri uet RHGLK feruet G feruit r ad add. r 17 Ter. adelph. IIII 1, 18 Cum feruit maxume (Bemb. feruet maxime Bas.) tam placidum quam ouem reddo libri Terent.j unde vel c. f. m., tam plaoidum, quam ouis est, reddo vel quasi ex Prisciano accepto c. f. m., turn placidum quasi ouem reddo scribendum visum esl Bentleio feruit] r cum Ter. Bemb. el Donato f'eruet R rell. iouetn G 19 oratius K Hor. serm. I 2, 71 20 in I sermonum om.' G 21 mca c ferbuit G cum libris nonnullis Hor. ira add. r 22 et ferbeseo] d exferbesco RDGL A*strideo B Lucan. Mars. VI 623 III. H 23 ferali K 24 Verg. Aen. VIII 420 sq. 25 sU'iduntque] d stridenlqne D 26 etructurae h uel structnrae b • chalibum BDHL calibum RG calybum K

4S0

PR1SCIANI 1NST.

p. 8lifi. 67 P.

p. 4B0. 6! K.

a 'fulgeo' V i r g i l i u s in V: Ductores auro effulgent, a cfulgo' idem in VIII: auroque effulgere fluctus. a 'denso' E n n i u s in VIII a n n a l i u m : s Densanlur campis horrentia tela virorum, a 'denseo' V i r g i l i us in X: E x t r e m i add en s e n t a c i e s . ab f oleo' T e r e n t i u s in a d e l p h i s : o l e t u n g u e n t a de m e o , 10 ab
efnlgent L ^fulgent

K

3 Verg. Aen. VIII 077

2 Ductores] r docto5 Enn. ami. V11I 47 N

E. S. fr. inc. 5 Hug. fr. x m p. 43. LX1II Vuhl. VII. G 0 deussatur Rr Ijurrcntia] r*.horentia RL 7 denseo ex denso corr. H Verg. Aen. X 432 cf. lib. VIII § 95 9 Ter. adelph. 1 2; 37 cf. lib. VIII § 95 in adelphis om. G 10 olet H olent BDL

ungenta G

(«. 42)

unguenta Bb ungenta GLK

meo] h me* B

11 Plaut. mostell. I 1, 41 o

13 omuis D

exeotica B exetica D v

14 De supinis secundae coniugationis. inscr. I Supino Rr 16 amauU K 17 post adiutum in B, paulo post post arcessitum in R interposila, a k ad mg. iterum adiecta sunt ea vcrba, quae variis § 42 locis, ul ad p. 478, 18 dictum esl, inseruerunt DffGLK: qiuieritur, cur cum ' spiro spiras' et Mialo halas' 'spiravi' et 'halavi' faciant, rerum vocabula i habeaut, 'spiritus' et c lialitus' ? quae puto esse anteriora verbis ideoque nun sequi ilerivativorum regulam. quomodo 'indicatus', id est 'indicatio', e t ' d o m i natns', id est 'dominatio'. (cur cum] d circum D cum R cur G et om. G Jialn] r abalo R f'aciunt K et k habent DGK et k spirat'us K alitus R anteriora esse HLK et k uerbi B regulam diriuatiuorum K et k id est ulrui

bique add. r iudtcatio (a) L). iotam lianc sententiam una cum vocc. srjq. cupiui cupituni accersiui accersitum delendam indicavil b accersivi accersitum] /• om. GLK arcessiui arcersitum R 18 arcessivi arcessitum] d arcersiui arcersilum I) ancssitum. Qnacritur etc. R v. aim. ad Hn. 17

entiae 19 differuntur I)

20 lautum Rrll

catum la-

t

turn K casum I) eantum H "fatum 'catum G tur priiultima* (m) B 22 satnm a* sero (s) K Conj. p. 2'.t9

fatum om. D 21 produciauliquitus Strunius Int. tied. it.

LIBER VIIII 43—46

481

p. 8U7. 68 P.

p. 461. 62 K.

'sertnm' - et a csino sivi' 'situm', el a cpono posui', vel 'posivi' secundum antiquos, 'positiim'. Mitum' quoque et citum' notanda sunt. Virgilius georgicon IIII: et p a r i b u s lita c o r p o r a g u t t i s . 5 In 'deo' exeimtia, longa vocali naturalitcr antecedente vel 'ar' syllaba, 45 c deo' in c s i ' conversa faciunt praeteritum perfectum, ut 'suadco suasi', 'rldeo risi', 'ardeo arsi', e vero vel i brevibus ante d positis, producunt easdem vocales et r e o ' in i mutata faciunt praeteritum: 'sedeo sedi' el ex eo composita, 'insideo insedi', 'subsideo subsedi', 'resideo resedi'; cvTio deo vidi', 'invidco invidi', 'provideo provldi'. et notandum, quod a csedeo' composita, quamvis in praesenti e in i convertant, in praeterito tamen eandem e productam servant, ut 'possideo possedi'. 'strideo' quoque 'stridi' | facit, quod etiam 'strido stridis' terliae coniugalionis invenitur, i autem tarn in praesenti quam in praeterito productam habet. V i r g i l i u s 15 in VIII: strlduntque cavernis S t r i c t u r a e c h a l y b u m et f o r n a c i b u s ignis a n h e l a t . L u c a n u s in VI: A u r i b u s i n c e r t u m f e r a l i s s t r l d e a t umbra. 2oStatius in 1111: Huius i n a s p e c t a e luco s t r i d e r e s a g i t t a e . Accius in A l c e s t i d e : Cum s t r l d e r a t r e t r a c t a r u r s u s inferis. sin autem prirna syllaba in 'deo' terminatorum post mutam aliquam vel m VIIII 40 25 semivocalem e vel o correptas habuerit in aliquam liquidam de||sinentes, duplicatur, sic tamen, ut priori geminatarum extrema consonans subtrabatur, et sic c eo' in i conversis fit praeteritum perfectum, ut 'pendeo pe. pendi', 'tondeo totondi', 'mordeo momordi', 'spondeo spopondi', a quo etiam s in secunda demitur syllaba euphoniae causa, in compositione 1 sertus RBDHK Verg. georg. IIII 99 ilta Fr. m. alt.

t

possui uel posui Rr 3 in georgicon II1I. B

gutis D

2 et quitum post Hum add. d 4 par*ibus (t) D lita] ilia Fr. d

5 In deo in liiura K In eo Rr Inde .0. H In deo quoul

que G antecede | uel G 6 de^o K suasi] sasi G 8 sedeo D 9 post composita: insideo •—• composita om. D add. d subsedeo B 10 praeuideo praeuidi DK 11 conuertunt K 13 strido stridis om. K 14 quam in praeterito om. L Verg. Aen. VIII 420 sq. 16 que om. L cauernistricturae D cauers

nistricturae Hh 17 chalibum BD calybum RK calibum G chnliphum L ignis ex ignibus corr. K 18 Luc. Phars. VI 623 in VI om. G 19 ferali K v

20 Slat. Tkeb. IIII 428 in IIII. om. G 21 Cuius Slat. Cass. loco RrK saguittae K 22 Alt. Alcest. p. 164 Both. p. 120 Rihb. in Alcestide om. G 23 striderat]" lib. X § 29 strideret h. I. libri Rr

26 extraema H a quo

o

28 totundi Dd

spondeo spo*pondi. etiam (s) K ORAMMATICI LATINI II.

r

petracta D

rursum G

21 Sint

"mordeo momordi 'tondeo totondi Gg

29 saecunda D

i

euphomiae I) eophmiiae G 31

482

PRISCIANI INST.

p. S68 P.

P- « 2 . 63 K.

tamen haec eadem non geminant supra dictam syllabam, ut crespondeo respondi', Mependeo dependi', cdemordeo demordi', 'praemordeo praemordi', e detondeo detondi'. vetustissimi tamen etiam 'detotondi' protulerunt. E n n i u s in a n n a l i b u s : Et d e t o n d i t a g r o s l a e t o s a t q u e o p p i d a cepit. 5 at Varro in m a g n o t a l e n t o : D e t o t o n d e r a t f o r c i p i b u s v i t i a r i u m feris. c a u ' ante c deo' habentia per participium in praeterito declinantur mine: 47 'audeo ausus sum', 'gaudeo gavisus sum'; vetustissimi tamen et 'ausi' pro 'ausus sum1 et egavisi' pro 'gavisus sum' protulerunt. Cato C e n s o r i u s i o in o r a t i o n e pro Lucio A u t r o n i o : b e n e f i c i i p o s t r i d i e i u s s i s t i adesse. in diem ex die non ausi r e c u s a r e . L i v i u s in Odissia: Quoniam a u d i v i , p a u c i s gavisi. L. Cassius Emina in I I a n n a l i u m : i d q u e a d m i r a t u m e s s e ga- 15 visi. in hoc verbo etiam illud animadvertendum, quod 'ausim ausis ausit' pro subiunctivo 'audeam | audeas audeat' invenimus. V i r g i l i u s in II g e o r g i c o n : Ausim vel t e n u i vitem c o m m i t t e r e s u l c o . Ovidius in VI m e t a m o r p h o s e o n : 20 Et nihil est, quod n o n inopino captus amore Ausit, nee capiunt inclusas pectora flammas. 0

1 tamen add. g 3 detondeo detondi] d detundeo detundi D detotundi DA 4 Enn. ann. Ill 13 E. S. fr. inc. XXXVII p. 72 cf. p. L sq. LXV Vahl. 5 detondit] b Slruvius lat. Decl. u. Conj. p. 309 sq., olim propositum sed alteri cord, deque totondit agros, a Merula quoque prolatae, posthabitum a G. 1. Vossio de anal. Ill 19 p. 810 Eckst.; sed huic adversalur particula adversativa at, qua Tarronianum exemplum Enniano opponilur. detotondit RBGLKd et ex detotondii ni f. mut. h detotundit D coepit BDr 6 Varron. magn. talent.: sat. Menipp. LI 1 p. 149 Oehl. o tallento K 7 detotunderat Dd forcibus B vitiarium feris] M. Hauplius uitaviferis RDb uitarifer** B uita***+eris H uitam feris /; ui tarpitris L ui tarpistris K \\\. tarpiferis G uiticarpiferis % uiticapiferis Ausonius Popma 8 de_o Kk n

per add. b

decliuatur Gg

s

9 ut audeo BDGr

tamen om. L

auxi Dd

us

10 gauissi D gauissus D gauis G Caton. or.-proL. Aulronio: v. Meyerum orr. R. fragm. p. 139 sq., qui distinguendi notam post in diem posuit cum Nic. Hein11 in oratione om. sio ad Tac- ann. VI 20; libri h. I. omnino non dislinguunt post tridie HG *ost tridie (p) D 12 ausi] r casi R G Lucio] r lutio R s

ausi sunt B recurare Rr lyuius G libius L Liv. O'diss. lib. XVI cf. Horn. Od. XVI 92, Hermannum elem. doctr. metr. p. 026 13 odysia GL odyssia RDH 1-1 audiuit B 15 lucius B casius G et ex cusius con: H hemina GL h§mina D L. Cassii Heminae ann. lib. II p. 100 Kr. fr. 19 p. 291 Rth. ammiratmn HL 16 illud] r aliud R ainmaduertendum K animaduertendum est G 17 audeas] h audea* H Verg. georg. II 289 18 secundo 1 III. RBDHGL HIT. K 19 comittere D . solco Rr 20 Ovid, metamorph. VI 465 sq. 21 non om. K inopino] inophino L in ophino K hiophino G effrcno libri Ovidiani, nisi quod inopino pro v. I. cod. Vrb., addita scilicet ex Prisciano. indeque certe liauserunt Pers. et luv. schol. Oxon. ab Heinsio ad h. Ovid. I. I. - 22 nee] uel G inclausas BGLKr

LIBER VIIII 46-49

483

p. 8BS. 869 P.

p. 463. 64 K.

Omnia autem supra dicta verba ' d e o ' in 'sum' convertentia faciunt supina: 'rideo risum', 'ardeo arsum', 'video visum', mordeo morsum', 'pendeo pensum', 'tondeo tonsum', 'respondeo responsum', 'audeo ausum': 'gaudeo' vero etiam i post u assumpsit euphoniae causa 'gavisum'. a 'se5 deo' praeterea geminat s 'sessum', et fortasse differentiae causa, ne, si 'sesum' diceretur, duae partes esse putarentur. alia vero omnia iu ' d e o ' 48 desinentia per 'ui' divisas proferunt praeteritum, ut 'candeo candui', 'studeo studui', 'frondeo frondui', csplendeo splendui', quorum supina mutatione 'eo' in i et assumptione 'turn' debent fieri, ut'canditum, studitum, 10 fron[[ditum, splenditum'. rarissime tamen ab omnibus neutris secundae coniugationis, quae in 'ui' divisas faciunt praeteritum, invenio vel huiuscemodi supinum vel participium futuri, ut 'caleo calui', 'tepeo tepui', 'horreo horrui', 'langueo langui', 'llacceo flaccui', 'rubeo rubui', 'palleo pallui'; si qua tamen inveniantur, i brevem ante 'turn' habent.' unde I u v e n a l i s 15 a 'careo carui' in I I : to 11 e r e dulcem C o g i t a t h e r e d e m c a r i t u r u s t u r t u r e magno, et Cicero 'valiturus' a'valeo'. excipitur 'prandeo prandi'. P l a u t u s in M e n a e c b m i s : 20 P r a n d i et p o t a v i , s c o r t u m accubui. id tamen quoque in ' sum' facit supinum, quomodo superiora, ut ' pransum', quod tamen, quamvis neutrum sit, habet participium praeteriti 'pransus', ut 'caeno caenatus', 'iuro iuratus', 'careo cassus', 'patco passus', 'titubo titubatus'. et multa praeterea a vetustissimis similiter sunt | pro- 49 25 lata participia praeteriti a neutralibus verbis, ut a 'seneo senectus', 6 yv\g; 'discedo discessus', 6 uvaxcoQijeag; 'intereo interitus', 6 i

o

o

1 de_o Kk 2 redeo Rr morrtesum H 3 tandeo tansum J9'tendeo tensum R 4 etiam om. L adsumpsit B 5 geminauit BDH gemiuant GLK sessum] bh sensum B (H?) difflrentiae G si sup. lin. add. G 6 se*sum(n) .de

H se sum L

in.o Rr

7 deuisas L

studeo] b sUdeo B

ui

8 splendeo splen-

1

deo Dd

"eo in i "motatione K

9 adsumptione B r

uisas L go G

10 spenditum K

11 de-

r

12 calui. terreo. terrui. tepeo B horeo horui Hh 13 langeo K Ianrubeo flaccui K 14 inueniatur B inueniuntur D luv. sat. II 6, 38 sq. a

r

15 a cerui carui H caleo Rr 16 dulce B 17 turturae RrH 18 Cicero] veluti in or. de imp. Cn. Pompei 16, 46 in epp. ad fam. XIII 16, 3 Excipiuntur D Plaut. Menaechm. Ill 2 , 11 (v. 476) 19 in Menaechmis om. G menechmis RBDHK mechenis L 20 et om. libri Plautini pataui K 22 quamuis ex quoduis corr. D 23post pransus: ut — passus om. D add. d ceno cenatus DGLK cenatus B casus Rr pasus GLK tissimis tamen Rr similiter /;. I. add., infra non del. g ' np cipia G

cesus L K

25 senectus add. r

o 6] iu Rr

OTEPAOAC G oirp.\ccAC Rr

OAXWPHCAC K

24 a om. G uetusprolata similiter partiOTHPACAC H

26 dis-

intereo — avaiqs&si'g post no&E(q collocat

ONAIPHOEIC G OANAPE0EIC D

31*

484

PRISCIANI INST.

p. 869 P.

P-

4(i4 K

-

c

obeo obilus', 6 rs&vscoc; 'occido occasus', 6 Svvag; 'polus, I itETtcoxwg' %ctl ( b no&slg', at ' h i r a t u s 6 ofioacts' xul C 6 ojio&elg'. Catullus: Sed haec . . fuere; n u n c r c c o n d i t a Senet quiete; 'senesco' enim inchoativum est. S a l l u s t i u s in I I I I h i s t o r i a r u m : s omnes quibus senecto corpore animus militaris erat. C a e l i u s in I I I I : c u s t o d i b u s d i s c e s s i s m u l t i i n t e r f i c i u n t u r . Claudius: pugna acriter commissa multis utrimque interitis. L a e v i u s in P r o t e s i l a o : Cupidius m i s e r u l o obito. io L u c i l i u s in I I : quae horis sublata duabus Omnia sunt sole occaso ductoque. a 'decresco' quoque 'decretum' L a e v i u s protulit in I I I e r o t o p a e g nion: is nocte dieque Dec return et auctum. T e r e n t i u s in liecyra: Quid ais? cum v i r g i n e u n a a d u l e s c e n s c u b u e r i t P1 u s p o t u s. 20

hoc tamen idem Iuvenalis passive protulit in III I: ep'otaque flumina Medo Prandente, TEO 1 LOTTOONEUIC Rr OTEONEIUJC B 0TE0NH00 G OTEOHWC -0 &INAC L potlis] uinuioEic POTOC B OTiETTOKioc KAionoEic Rr nntancog] I TTETTUJ*UOO L 2 xocl o TtO'S'stg] KUJTTUieeic B

TronEic D

CAC Ch I0AAO0AC K

UJOMUJCAC R

OOAAOCAO H OOAAOOAO L

OOMUJOAC K000M10QEI0 B

6] 0111. G UI R

COMOCAO I IOAAO-

OMOEOEIC D OMO-

EEIC H OMOCIC K Catullus] r catuhis R rell. Calull. carm. 4, 25 sq. feruere GL haec prius fuere Catullus 4 quiete] h quite RH qui te LK

3 haec 5 se-

c

nesco] d Senesquo D inquoaliuum Dd Sail. hist. I1II 64 p. 354 Kr. in IIII. historiarum om. G 6 Coelius B L. Caelii Anlipatri ann. I. IUI fr. p. 192 Kr. fr. 39 p. 318 Rth. cf. Nauiam de L. Coelio Aniip. disp. fr. 21 p. 36 sq. 7 in IIII. om. G Q. Claudii Quadrigarii ann. lib. inc. fr.p. 263 Kr. fr. 80 p. 351 Rth. 8 iai

enter commisa K BGLK liuius Rd rell. p. 78, qui de G processiloa K ni /'., /{ Lucil.

utrlque ex utruque corr. D utrumque Bb utrunque G 9 leuius Laevius in Protesilao] Laevii fr. XI ap. Weicherlum poet. Lat. inscr. carm. cf. p. 81 in pro in protesilao Rr prothesilao 10 cupidus L misserulo G 11 Lucilius] r Lucius GLK et, sat. II 3 Dous. Gerl. in II om. G 12 q ab horis G oris o

R

13 sunt om. L

a

oceasum Rr occusso K

occaso obductoque tenebris Fr.

i

Dousa 14 Leuius GLK Leuius H Liuius RBD Laevii erolopaegn. lib. Ill v. it'eichertuni I. I. p. 44 fr. II in III erotopaegnion] n G eroto pregnion H herotor

o

paegnion R Erotepegnion D erotopregninon L erato pregni n K 18 Ter. hecyr, i 2, 63 sq. in hecyra om. G haecyra RH haecira D ecliira LK hechira B 19 agis RBD adulescens] d adolescens RH aduliscens DGLK cubuerit om. R "JO potus sese etc. Terentius potisse etc. Bus. 21 luv. sal. IIII 10, 177 sq. VII. GL 22 Epotataque k

LIBER V1III 49. 5& I'-

m

-

70 r

485

-

p. 464. 65 K.

sicut et 'iuratus' tain active quam passive profertur. Cicero in II Verr i n a r u m : malo ei iural'o suara quam i n i u r a t o a l i o r u m t a b e l las c o m m i t t e r e . L u c a n u s in V I I I : inihi p e r Latium i u r a t a tonanlcm. s a ' t i t u b o ' quoque Mitubatus'. V i r g i l i u s in V: vestigia presso Haud t e n u i t t i t u b a t a solo, idem in 11: mine cassum || l u m i n e l u g e n t , io quamvis a c careo' fiituri participium non c cassurus', sed c cariturus' faciat, ut supra ostendimus Iuvenalem in II protulisse. a c pateo' quoque c passus' nascitur teste V i r g i l i o , qui ponit in i l l Acneidos: E t p a t e r A n c h i s c s p a s s i s d e 1 i t o r e p a I m i s. idem in I I : is p a s s i s P r i a m e i a virgo Crinibus. | • In c geo' desinentia, 1 vel r antecedentibus, c geo' in c si J conversa 50 faciunt praeteritum pcrfectum, ut Mndulgeo indulsi', 'fulgeo fulsi', ' algeo alsi', curgeo ursi', c turgeo tursi', 'tergco tersi', quod P r o b u s et Cha2orisius et C els us ct Diomedes cbmprobanl et ipse omnibus validior usus. I u v e n a 1 i s in I: sed mox et pocula t o r q u e s S a u c i u s et r u b r a d e t e r g e s v u l n e r a mappa. idem in V: 25 v a s a a s p e r a t e r g e a t alter. Horatius in 11 sermonum: 1 actiuae H passiuae H Cic. in Verr. act. I 10, 32 ui II Verrinarnm om. G 2 malim et inrato libri Ciceron. malo enim iurato schol. Cic. in lemmate 3 Luc. Phars. VIII 219 in VIII: mihi om'. G 4 Prisca manent mihi rd per — tonantem al. m. in ras. in Voss. B V 331 sq.

in V. add. r

t

lacium D s

6 praesso H presto Pal.

'toaente R

5 Verg. Aen.

7 haut LK

8 Verg.

V

Aen. II 85

9 casum K

legent H

10 participium] r participiunt R

11

em

*Iuuenalis(.) Rr Iuv. sat. II 6, 38*?. v. § 48 12 pasus GLK post in III: Aeneidos Idem in III. (sic pro II) inmg. add. r, primis vocc. usque ad Anchises nunc in fol. extr. abscissis Verg. Aen. Ill 263 cf. lib. X § 27 qui hoc ponit B 13 Et] om. G at g ut K pasis GLK littore D palmas H 14 Verg. Aen. II 403 sq. III. GLKr 15 pasis GLK Priameia] r priameta R priamea G 17 1] n L 19 tergeo] tcrgeo uel tergo Bk et tergeo nel tergo RDHGL quod et probus BDHGLK v. Probum iuniorem p. 1480 sq. P. 130 L. charisius ex cariseus corr. G carissius Rr Charts, p. 217 P. 145 L. 20 cellsus K diomides G Diom. p. 363 P. . 21 Iuv. sat. I 5, 26 sq. in 1 om. D prima Rr 22 et] ut H procula Rr 23 sacins L deterges] r detergas R detergis Iuv. schol. et cod. Norivib. 3 24 Iuv. sat. V 14, 62 25 uassa Rr uassa A' uasta G tergat Rr II sermonum om. G

26 oratius L

Horat. serm. II 2, 23 sq.

in

486

PRISC1ANI INST. P- 465. 66 K.

p. 870 P.

p o s i t o p a v o n e v e l i s quiii Hoc p o t i n s quani g a l l i n a t e r g e r e p a l a t u m . T e r e n t i u s in e u u i i c h o : Egone? i m p e r a t o r i s virtutem novcram etvim mililum, Sine s a n g u i n e hoc non p o s s e fieri: qui a b s l e r g e r e m s vulnera? est enim quaternarius iambus, qui stare non potest, nisi paenullima r abstergerem' producatur. 'mulgeo' quoque c muisi' Tacit, quamvis differentiae causa quidam 'mulxi' protulerunt, quia c mulceo' quoque c mulsi' faIo cit. sed V i r g i l i u s in I I I g e o r g i c o n : Quod surgente die mulsere horisque d i u r n i s , Nocte premunt. Ennius in VII annalium: Miilserat hue navem eonpulsam fluclibus pontus. idem in VIIII: is Ciclopis venter velut olim t u r s e r a t a l t e Carnibus humanis distentus. Lucilius in XX: P u r p u r e o t e r s i t tune l a t a s gausape mensas. idem in IIII: 20 Obtursi ebrius. syllaba vero naturaliter longa ante c g e o ' posita, mutant f g e o ' in c x i ' et faciunt praeteritum perfectum, ut 'lugeo luxi', c augeo auxi', 'frlgeo frixi'. 51 Alia vero omnia in c geo' desinentia c e o ' in
uellis GL 2 potius hoc H putius G turgere codd. non3 Ter. eunuch. IIII 7, 8 sq. in eunacho om. G 5 posse qui H quin Bemb. 7 penultima b penultima B peneultimam G uelg-

peniultimam L

8 mulgeo] r mulceo R Mulceo G

mulgeo quoque mulsi inlitura K

uelc

9 mulxi quidam G produxerunt L mulgeo G mulceo quoque mulsi in litura 10 Ferg. georg. Ill 400 sq. IIII. LK 11 orisq. R horisquae D 12

K e

primunt Dd 13 Ennius in VII annalium] v. 54 E. S. fr. inc. 5 Hug. xi p. 39. LIX l^ahl. in VII annalium om. G annali II 14 nauim GLK compulsam DG conpulsa H 15 Enn. ami. VII 75 sq. E. S. VIIII 4 Hug. xvi p. 49. XLVII sq. Vahl.

lGcydopis RBHGLK

uenter ex uenlo corr. K

ut

uelim Rr

turserat] d

uel c

tefserat D turserat G alte /. Dousa apud Merulam Enn. p. io alti libri 17 humanis ex humauibus ul vid. corr. K 18 Lucil. sat. XX 9 Sous. Gerl. in XX cl

om. G 19 Porpureo LK et, in ing. add., G ' trsit K tuncclatas B tun+atas L mcs*as K 20 Lucil. sat IU1 26 Dous. 21 Gerl. in IIII om. G VIII. LK 21 ebreus GLK 22 "ante geo' longa G post in xi: et faciunt — frixi om. R add. r 23 ut om. G 21 ui diui | mutant R 25 uigui *•* supina D •quaedam in quidem corr. supscr. d 20 quaedam] Quidem GL Sopina quaedam K 27 sen] sine D shit] r om. H sum RD

LIBER V1III 5 0 - 5 2

487

P- 870. 71 I"-

p. 466 K.

faciunt supinum . , ut eindulsi indulsum' vel Mndultum', unde M a r c c l l i nus rerum gestarum XIIII: tamquam licentia crudelitati ind u l t a , efulsi fulsum',
multum torsi torsum et tortum I) om. edd. ru

1,4

1

2 re* gestarus (x) D

In XIIII. Rr

Ammianus Marcellinus rer. gest. XIIII ligentia D liqueutia LK linqntia G d

diligentia RB crudelitate RLK cridelitate G credulitate DH crudulitate d iniilla Rr 3 falsi falsum K fulsi — lusum ante Marcellinus — indulta collocat D fultum G 4 mulsi mulsum et mulctum om. D Sail. hist. Ill 95 p. 299 Kritz. IIII libri et sic post alios Cortius in ed. Sail. p. 980 Debrossius Sail. fr. IIII 20; III {vel tertio vel 3) edd. in —• ira om. G 5 postera LK 6 unde — permulso post torsi — facit collocant BDHL et ordine dein notis appictis instaurato G Cicero in contionem Metelli] fr. 2 p. 450 Or. contra contionem Metelli lib. XIIII § 5 Quint. VIM 3, 50 Jugustin. rhet. p. 327 Capp. contra Metellum lib. X § 18 contra contionem Q. Metelli Gell. XVIII 7, 7 Iul. Victor VI 3 p. 220 Or. concionem GL contione RB concione D 7 Varron. sat. Menipp. fr. inc. 1 p. 238 Oehl. in satura om. G satyra r satira b 8 et torsum et tortum DHGK et torsum om. L itaq lle — dicuntur post locum Catonianum exhibet D 9 Caton. origg. lib. II fr. p. 108 Kr. fr. 66 p. 278 Roth, et, optimorum librorum Iestimoniis sprelis, fr. LVI p. 42 Wr. in IIII originum om. G IIII] secundo D 10 pelignus RBDGLK propterea Marrucini uocantur om. G marucinii? masucini L marsucini K 11 .De R Ter; Phorm. II 3 , 27 Bonorum extortor, legum contortor. Geta. in Phormione om. G formione DHK 12 et legum r 13 Cic. in Verr. or. II n 2 1 , 52 in — auersum om. G non extet euersum reliqueris Cic. Lag. 42 m. pr. euersum libri g-essigestum

Ciceron. 14 extorsum B tergo D piuntur ussi ustum gessi gestum facientia /; in octum K conuertentia GLK sopinum B

15 Excipi**tur ussi ustum Dd Exciursi urtum GLK facit L 18 19 minxi mictum (minctum G) post r

frictum add. RBDGL ninxi ninclum add. K ras. b (flnctum B?) finctum RDr

20 stuxi stiictum L

fictum] in

488

PRISCIANI INST.

p. 871- 72 T.

p. 486. 67 K.

turn' et 'pinxi piclum' et 'strhrxi slrictum' et 'minxi miclum' euphoniae causa n in supino abiciunt, quamvis ciunxi iunctum' et 'tinxi tinctiun' et 'vinxi vinctum' et 'cinxi cinctiim' | et 'punxi punctum' et 'sanxi sanctum' servent in supino quoque n. excipiuntur 'flexi, fluxi', quae in supinis quoque servaverunt x: 'flexum, fluxum', quamvis vetustissimi et 5 'fluctus' pro 'fluxus' et 'flucturus' pro 'fluxurus' soliti simt dicere, unde et c fluctus' ipse motus aquarum. in 'gui' vero facientia praeteritum, quia neutralia sunt, nori habent in usu supina, debent autem secundum analogiam in e itum' ea facere, sicul supra dictum est. In 'queo' desinens unum invenitur secundae coniugationis in c si' ter-10 minans praeteritum, c torqueo torsi', et ex eo composita 'distorqueo distorsi', ' contorqueo contorsi', 'extorqueo extorsi'. supina secundum paulo ante expositam regulam. in 'sum' proferunt: 'torsum, distorsum, contorsum, extorsum'; inveniuntur tamen etiam in ' turn', et frequentius. 53 In 'leo' desinentia, si ante 1 aliam consonantem habuerint coniunc-is tain ei in ea||dcm syllaba, et ab 'oleo' vel ' l e o ' composita per ' u i ' syllabam faciunt praeteritum perfectum, ut 'impleo implevi', 'compleo complevi', 'suppleo supplevi', cuius simplex verbum non legi, 'fleo flevi', 'detleo deflevi', 'cleo clevi', 'oleo olevi', 'aboleo abolevi', 'adoleo adolevi', 'exoleo exolevi', 'deleo delevi', 'rcleo relevi', quamvis 'oleo' ct 'olui'20 et 'olevi' faciat, et similiter 'redolco' et 'redolui' et 'redolevi', quia non mutavit significationem. H o r a t i u s in 1 epis tula r u m : Vina fere dulces o l u e r u n t mane Camenae. L u c i l i u s vero in XXX: Quis t o t u m scis c o r p u s iam p e r o l e s s e b i s u l c i s , 25 pro 'perolevisse'. V i r g i l h i s in X I I : n

1 strixi Del

stiictum flnxi fictum K

minoxi D

euphouiae] d .Euphoniae

n

DUG

c

2 uinxi uiin-tum GLK inunxi iunctum Dd n

tincxi H

tincxi tintura Dd

t

3 el uinxi u'mctum h. I. om. GLK uictum H uinxum Rr et punxi] L et pupugi et punxi DGK et pupugi et pupunxi et punxi RB et pupugi •*•******* et punxi (et pupunxi?) H et punctum B 4 scanetu R seinet K et fluxi BDGr 5 quoque add. d seruarunt D x] r ex nl f. in lilura R fluxum flcxutn R 6 floctus Rr llexurus K sint B 7 vero] quoque G 0 in .i. turn RBH dictum est] diximus B 11 distoqueo R 12 et extorqueo GL r

l'

unt

ut impleo

extoqueo extosi Rr Sopina (sic) spscr. in K 13 proferc Rr 15 In leo Hh 16 ei] om. R et GLK per add. r 17 praeteritum om. L perfectum om. G ut om. H 19 cleo cleui verbum celerum ignotum dittographia ex oleo oleui ab

orlum videlur Slruvio iat. Seel. u. Conj. p. 222 aboleo • oleui Rr adoleui obsoleo obsoleui exoleo B 20 exoleo exoleui deleo deleui om. I) peroleo peroleui exoleo exoleui deleo deleui in mg. add. d oleui ct olui BDGK oleui et ol»ui(e) H oleui faciat et olui. L 21 Et similiter Rr redoleo redoleui quia Jl et] d om. DHGL et del. d 22 mutavit] motauit K mutant DGL, unde mutat coniecerut Struvius I. I. p. 269 Oratins GLK Hor. epp. I 19, 5 in I cpistularum om. G aepistolanim K 23 ferae b fcra B ferre GL 24 Lucilius] d Lucius D licilins B Lucil. sat. XXX 87 Dons. 85 Gerl. in om. H 25 Mssulcis K 20 pro perolevisse] h propero leuisse H Kerg, Aen. XII 438

LIBER VIM 5 2 - 5 4 P- 8 ' 2

p

489

'

p. 467. 68 K.

mox cum matura adoleverit aetas. V a r r o tamen etiam 'adolui' protulit in | Iibro III r h e t o r i c o r u m : p o s l q u a m a d o l u e r u n t h a e c i u v e n t u s . C a s s i u s ad T i b e r i u m II: at c o n t r a A e g y p t i i s s a c r i f i c i u m , u b i i n t e g r u m a n s e r e m a d o l c 5 v e r u n t . passivi quoque partieipium 'adultus' pro 'adolilus' prolatum est. A n t i a s in L X X I I I I : eo o m n e s h o s t i a e , v i t u l i v i g i n t i et s e p t e m c o n i e c t i , et i t a o m n i a a d u l t a s u n t . 'obsoleo' quoque 54 c obsolevi' facit. non est enim a e soleo', quod 'solitus sum' vel c solui' secundum S a l l u s t i u m facit perfectum, qui in II h i s t o r i a r u m ponit: l o n e q u e s u b s i d i i s , u t i s o l u e r a t , c o m p o s i t i s , sed al)
o

1 turn Verg, Med. adoleuerat Med. adleuerit Pal. aestas Rom. 2 Varro hi III rhetoricorum] sic etiam recle hoc fr. inscripsit Riccobonus de historia p. 277 ed. 1579 v. Ritschelium mus. phil. VI 534 sq.; antiquitalum rer. hum. Iibro III perperam inseruerunt Aus. Popma Varr. opp. p. 17-1 ed. 1(301 el Biponlini p. 205 rhetoricorum] r rethoriconim DHGK rephorieorum R retorieoruni BH 3 adoInerunt] r adoluerint R adolucrit h Cassius] r Casius RGLK Cassius ad Tiberium II] sed et in sacrilicio actius (accius Par. AB) cassius ad Tiherium secundo adoleuit (adolebit Par. A) dicit. sic est contra aegyptiis (aegyptus Mon. aegyptius corr. in aegyptios Par. B) maximum sacrificium uiui (uuu. Mon. I. ubi) integrum anserem adoleuerunt (adoluerunt .Von.) codd.'Diom. p. 370 P., ubi Titus Cassius coni. Kordesius in ann. It ad Eberhardlii llbellum iiber den Zustand der scho'nen H'issenschaf'len bei den Rdmern § 34 p. 214, Seuerus Cassius Weichertus de Vario el Cassio Parm. p. 205. at is certe intellegendus, quern Cassii nomine laudation vidimus lib. VII § 55 el quern pleno nomine Cassius (causius Mon.) Seuenis brevi ante {p. 368 P.) appellaveral Diomedes, apud quern h. I. pro actius (accius) I. actiue ad Tiberium II om. G tyberium t

R 4 ad Rr Aegyptiis] Weichertus I. 1. ex Diomede aegyptios SDK egyptios RGL aegyptos H sacrificium ubi integrum om. G adoleuerunt ex Diomede Struvius lot. conibustus

Decl. und Conj. p. 270 el Weichertus I. I. adoluerunt codd. Prise. 5 adultus Hh adholitus Rr 6 Valerius Antias ann. lib. rLXXIIII fr. p. 274 Kr. fr. 60 ) p. 362 Rth.

•

in — coniecti et om. G

LXX

INI

^- <->->

Rr LXX IllI B LXXDII. LK combusla

viginti et septem] R uiginti septem Br XXVII rell. 7 adulta Hh 8 solitus ex solutus corr. K 9 Sail. hist. II 04 p. 180 Kr.

obseleo R fecit B 10 Y

opbs Rr i

11 vel] uuU R . '

ceno DHGLK

ATTO TOVT in litura r

TOI Gg

uel c

Y

KONOY B KOYNOS DHGK KONOY.i 12 inquino G Cic. de imp. Cn. Pompei or. 17, 52 de imperio Gn. Pompei om. G .g.n. R gnei B pompe^ii Hh popeii D obsolevit] r **soluit R 13 oratio, re] Cicero ora***(tio?) B oratione b rell. on

ratio re Cic. cod. Fuld. Cic. de invent. I 3, 4 14 rhetoricon] om. G rethoricam Rr rethoricon DL retioricou H rhetoricorum &(?) disertum GL 15 Cic. pro M. Caelio or. 17, 40 coelio B celio GLK 16 seueritatem obtinebant om. G n

obtinebant in optinebant corr. B obtinebat Dd continebant Cicero obsoleverunt] d obsoluerunt RBDH absoluerunt Cic. Erf. m. rec. corr. 17 Plautus in medico] i. e.

490

PRISCIANI INST.

p. 872. 73 T.

p. 46S. 69 K.

D o m i r e I i q u i f. e x o 1 e t a m v i r g i n e m, id est grandem, quae exoleverat. c aboleo' vero, velut 'redoleo', et cabolui' et 'abolevi' facit praeteritum, unde et caboletum' et 'abolitum' et c abolitio' dicitur. Livius in VIII: etsi omnis divini h u m a n i q u e moris memoria aboleverit. P e r s i u s : 5 Hoc iuvat? h i e , i n q u i s , veto quisquam faxit oletum. Cicero in Verrem de p r a e t u r a u r b a n a : v ere or, ne haec cuipiam n i m i s a n t i q u a et iam o b s o l e t a videantur. a 'deleo', cuius simplex [id est r leo'J in usu non est, 'deletum', a 'delino deli|tum' nascitur, || quod Pro bus et Caper comprobant, usu quoque adiuvante. Virgilius in 1111 g e o r g i c o n : in et p a r i b u s l i t a c o r p o r a g u t t i s . C i c e r o e p i s t u l a r u m ad Calvum p r i m o : t u l i m o l e s t e , q u o d I i t e r a e d e l i t a e m i h i a t e r e d d i t a e s u n t . idem in 1111 V e r r i n a r u m : t a b u l a e s u n t i.n m e d i o , q u a e se c o r r u p t a s a t q u e i n t e r l i t a s e s s e c l a m a n t . A c c i u s in A t r e o : 15 E p u l a r u m fictor, s c e l e r u m f r a t r i s d e l i t o r . 55 supina seciindum iam praedictam regulam in c vi' syllabam praeteritum terminantium faciunt, ut c c.ompletum', cdeflelum', c obsoletum', ^abolevi aboletum', c abolui abolitum', c deletum' a 'deleo'. unde et Metum' ipsa res, quae delet, quasi a c leo' simplici, quod in usu non est, profertur. 20 Alia \ero omnia verba in c leo' desinentia c eo' in
velut] r uelud RBD

3 et unde et K 4 abolicio D abolito GK Liv. ab u. . rv> c. lib. VIII 11, 1 in VIII om. G IIDili. D omnis] d cms HDG omnes BHK 5 moris addidi ex Livio absoluit Liv. Medic, aboleuit Paris, rell. Pers. sal. 1, 112 psius ni f. in lilura R Ipsius r 6 hie] hoc B f+axit H e

7 Cic. in Verr. II i 21, 56 in — antiqua om, G uersor Rr ne* (c) B haec] sic etiam Cic. Guelf. 1 haec forte rell. Cic. cnipiam haec H 8 antiqua B et iam] om. L etiam RDHGK obsoleta] d absoleta DLKr obsoluta R 0 quod et probus et B Probus] Berytiik ni f. cf. ann. ad lib. V § 45 Caper] v. Osannum de Capro p. 16 comprobant] r comproban R comprobat BG couprobat H 10 Verg. georg. IIII 99 12 Cicero epp. ad C. Liciniwn Calvum I fr. 1 p. 467 Or. aepistolarum K in cpfaru D epistularum — tuli om. G primo tuli om. d

LK quod uim lyterae G 13 redite Rr Cic. in Verr. or. II n 42, 104 in III £ Verrinarum om. G UII. L 14 coruptas B cormptasqne atque D 15 Atlins G accitius H All. Atrei fr. 1 p. 184 Both. XI p. 138 Ribb. fictor scelerum fratris deditor delitor tiles. Lat. ap. Muium auct. class. VIII 178 fictor scelerum, fratris perlitor ibid. 301 in Atreo: Epularum om. G (non R) atreo eplstolarum. u

Fictor Ji om. G

16 epiHamm Rr 18 absoletum R

.Fictor H

17 Sopina et sic saepius B

obsolelum

absoletum Dd obsoletum absoletum BI1

.ub

leui L aboletum aboleui GgD aboletum ab aboleui K R RrKk sas L

abolitum abolui L abolitum ab abolui DK delct uitam quasi GL

a

quasi oleo Rr

iam

aboletum abo-

10 abolui] r om. G aboleui loetum RDH

1

20 resque debct

a leoi1 BDHGLK

21 deui-

LIBER VIIII 54-56 p. 873. T4 P.

491 p. 469. 70 K.

ferentia faciunt praeteritum, ut cdoleo dolui', ccalleo callui', cpalleo pallui', 'excelleo excellui', quod et 'excello' invenitur. • Alia quoque omnia secundae coniugationis verba, quacumque consonante ante c eo' posita, <eo' in e u i ' divisas convertentia faciunt praeteri5 turn perfectum, ut 'habeo habui', crubeo rubui', 'doceo docui', carceo arcui', ctimeo timui', 'iaceo iacui', cteneo tenui', 'caneo canui', ccandeo candui', 'stupeo stupui', 'tcpeo tepui', cpareo parui', ' careo ' carui', 'horreo horrui', cfloreo florui', 'censeo censui', 'pateo patui', Miqueo licui', ex quo 'Iiquesco' inchoalivum. Ovidius in III I m e t a m o r 10 p h o s e o n: P r o t i n u s inbutum caelesti nectare corpus D e l i c u i t t e r r a m q u e sno m a d e f e c i t odore. a 'Iiceo' quoque 'licui' facit. excipiuntur haec: 'iubeo | iussi', e sorbeo' 56 vel etiam 'sorbo', ut P r o bo placet, 'sorpsi' vel 'sorbui' - Luc an u s 15 in 1III: A b s o r p s i t p e n i t u s r u p e s et t e c t a ferarum. Cicero in II P h i l i p p i c a r u m : s a n g u i n e m civilem e x h a u s i t vel p o t i u s exsorbuit. idem pro Murena: d i f f i c u l t a t e m c x s o r b u i t . , 'mulceo mulsi', *maneo mansi', cneo nevi', chaereo haesi', eIuceo || luxi', ao'polluceo polluxi'. P l a u t u s in S t i c h o : Vt decimam p a r t e m f- H e r c u l i polluceam. Naevius in Colace: 1

1 caleo calui GLK

calui Rr

2 quod et excello] r om. GLK

quod

et collo R 3 quoque] uero G 4 ante om. R 5 abeo Rr 7 stipui D tepeo] b *epeo B 8 orreo orrui B 9 inchotiuum G Ovid, metamorpk. 1III 252 sq. in M I metamorphoseon om. G 11 Protinus] protulit G imbue it

turn LK imbustum G

12 dilicuit BDHGLK

terram [ quae B

made fac Rr

quod non est in usu

malefecit GLK 13 A liceo quoque licui Hh liaceo Rr iusi K 14 sorbo ex sorbeo corr. K Probus inst. granrn. II 3, 8 p. 1485 P. 140 Lind.; bo terminata, primae si sint, baui facient specie perfecta.. tertiae uero correptae, psi, ut nubo . . . aut bui, ut sorbo sorbis sorbui sic enim legendum pro sorbeo sorbes sorbui sorbsi D sobui Rr Lucan. Phars. IIII 100 15 in IIII om. G III* (I) Rr 16 obsorbsit K rupes ae tecta pars libr, Luc. cum Voss. B 17 Cic. or. Philipp. II 29, 71 gustaras ciuilem sanguinem uel potius exsorbueras in II — uel om. G philipicarum K phylippicarum D philipphicarum B ** sanguinem H h

1

In sanguinem rell. f. Is sanguinem exausit H exausit DLK ue Rr 18 exsorbuit G exorbuit B post exsorbuit: idem — exsorbuit om. R; videtur addidisse r in mg. inf., quo abscissa in mg. sup. add. al. m. Cic. p. Mur. or. 9, 19 cxexcipilur

sorbuit] r exorbuit RB exsorbuit G 19 mulceo mulsi Hh luxi.AHMOcicyuj.polluceo B 20 Plant. Slick. I 3, 80 (v. 233); sic etiam libri Plaulini, nisi quod decumam in Sticho: Vt om. G 21 Vti Camerarius decumam a partem si Herculi Rilsckelius partem hinc Herculi v. d. in Gersdorfii Repert. 1851 IV 187 herchuli D 22 Neuius libri Novianis fragmenlis Colacem praeeunte Benlleio ad Ter. eun. prol. v. 25 perperam addiderunt Bothius I. I. fr. 4 p. 43 et Munkius I. I. p. 167 cf. God. Hermannum opusc. II 277 sqq. Ritschelium parcrg. I 99. Naev. Colac, fr. 1 p. 141 Klussm. p. 9 Ribb. in — partes om. G collate K

492

PRISC1ANI INST.

p. 87-1 1".

p. 470. 71 K.

Quid d e c i m a s p a r t e s ? q u a n t u m mi alieni fuil, P o l l u x i tibi iam p u b l i c a n d o epulo H e r c u l i s Decimas. Supino in ' u i ' quidem divisas facientia praeteritum neutra deficiunt, sicut supra diximus, ut 'canui', c stupui', c tepui', 'horrui', cparui', cegui'; 5 deficit etiam 'metui', 'timui'; nam a c carui' vel 'caritum' vel 'cassiun' videtui* posse dici, quia futnri participium 5 cariturus', praeteriti c cassus' invenitur. I u v e n a l i s in II, quomodo ante relatum est: t o l l e r e dulcem Cogitat h e r e d e m c a r i t u r u s t u r t u r e magno. io V i r g i l i u s in I I A e n e i d o s : Demisere neci, nunc cassum lumine lugent. 57 activa vero pleruinque f u i ' vocales in i correptam coirvertentia assumunt ' t u r n ' , ut c habeo habui habitum', 'inhibeo inhibui inhibitum', c praebeo praebui praebitum', 'moneo monui monitum'. pauca autcm e u i ' in Hum' 15 vertunt, nisi consonantinm nalura probibeat, ut Henup teniii tentum', Moceo docui doctuni', 'censui' vero c censum', quia in simplici dictione n 1 antecedente s et t sine r sequi non possunt. c iussi' vero et ' m u l s i ' et c m a n s i ' et c haesi' secundum praenuntiatam regulam in <si' proferentiuni praeteritum i in ' u r n ' convertentia faciunt supinum: 'iussi iussiun', 'mulsiao mulsum', c mansi mansum', c haesi haesum'. a c sorbui sorbitum', a| c sorpsi' vero ' s o r p t u m ' debet fieri supinum, ut ab 'habeo habitum' et 'praebeo praebitum' et a 'scripsi scriptum' et 'nupsi nuptum', quorum neutrum adhuc in usu inveni (id est nee ' sorbitum' nee c sorptum'). a c luxi' quoque 'luctum' et a 'polluxi' 'polluclum' exigit ratio in c x i ' termi-25 nantis praeteriti, sed auctoritas deficit. f n e v i ' vero in ' v i ' terminantium servat regulam, in supino convertens 5 v i ' in { t u m ' , ut c nevi netum'. | • [] 1 Quid Barberin. teste Ribbeckio Lips. 2 Krehlii G. hermannus I. I. 2>. 280 Qni rell. decumas a decutnas partis Hermannus partes add. r mi add. Hermannus aliennm D 2 Polluxi] Hermannus polluxit RBDIILK poluxit G iam Ilermannus a libri epulo Herculis decimas om. G lierchulis Dd herctili B 3 decumas a 4 Supina D Sopina GLK praeteritum om. G V

S

5 stipui Mr li

orrui B

6 uel a caritum D

casum D

V

7 carituris Rr

s

praeteri Bb casus Rr 8 luv. sat. II 6, 38 sq. v. § 48 quomodo in lilura r ante relatum scripsi ante latum libri 11 Verg. Aen. 11.85 12 Dimis

IN

sere K Demissere L neci ex nee corr. K nee L casum D 13 ui] R ui r, sed IN postea eraso adsumunt B 11 habeo om. G inhibeo om. G. 16 conuertunt B docaeo K 17 censui uero censui censum G n antecedente etc.] nun

v

ut est monstrum ad mg. K 19 praemmciatam R praetiatam A'A; proferentiam Rr 22 sorbsi H sorspi L sorbtum H ut habeo habitum prai'beo K 23 et a scripsi] in lit. B et scripsi H 24 in usu om. L non inueni BDHGLK et m. rp

quaedam al. in R so+tum Hr sorbtum H 25 et appolluxi appolluotum K autorhas D 27 regulam seruat K supino] r supin* R netii b ne++ B netum facit sopinum. GLK

26

LIBER VIIII 56. 57

493

ARTIS PRISANI VIRI EI.OQVENTISSIMI CRAMATICI CAESAR BOCTORIS VRBIS ROMAE CONSTATPOLLITANAE LIRER. VIIII. EXPLICITVS. | I N C I P I.lBEn X. DE PT PERFECTO TERTIAE CONIVCATIONIS H EXPLICIT (expti B) ARTIS PRISCIANI VIM ELOQVENTISSIMI.GRAMATRI OAESAR I E N S I S DOCTORIS V R B I S ROMAE CONSTANTINOPOI.ITANE . L I B E R . ( i . l B R I B~) V I I I I . I N C I P I T L I B . X . D E P R A E T E R I T O ( P R A E T E R I B) l ' E R F E C T O T E R T I A E CONIVGATJ BH A r t i s psciaili llili eloquentissimi g r a m a t i c i caesariensis doctoris urbis r o m a e constantinopolitanae lil). VIIIF. e x p l i c . . C £ . i N c i p . lili". X . m u s , de pteritn pcrfecto.add. G Incip VIIII tie uerbo III et UIl c o n i u g a t i o n i s . L liber. VIIII. explT. incipil liber. X . m u s de ptito perfecto K .i. .111. coniiigatioiHs add. k EXPLICIT LIBER NONVS PRISCIANI DE PRAETERITO VERFECTO TERTIAE CONIVGATIONIS ET QVARTAE. INCIPIT IDEM SECVNLJVS. DE VERBO DECIMVS. SED PRIMVM DE A1O. D

LIBER p. 875 P.

I) E C I M V S. p. 472. 73 K.

DE PRAETER1T0 PERFECTO TERTIAE CONIVGATIONIS. j In ' i o ' a antecedente unum invenitur 'aio', quod in prhna qiiidcm persona i loco consonantis habet-duplicis, quae et geminabatur a vetustissimis 'aiio', in sccunda vero et tertia transit in vocalem necessario, quia consonans sequitur, 'ais ait', itaque pares habet in tribus personis sylla-5 bas, cum omnia in ' i o ' desinentia tertiae vel quartae coniugationis una syllaba minores habent prhna persona secundam et tcrtiam, ut 'facio facis facit', 'audio audis audit', sed in hoc primae personae paenultima positione producitur, secundae vero et tertiae corripitur [sicut quibusdam vidctur, tertiae est coniugationis] nee per totam in usu invenitur declinatio-io nem. cuius praeteritum, cum ' a i t ' in tertia inveniatur persona, debuit ' a i ' primam facere, quae in usu non est; potest tamen 'ait' quoque praesens. intellegi pro praeterito. sed cum imperativus in i terminans reperiatur, quartae | magis ostenditur esse coniugationis. N a e v i u s : An nata e s t s p o n s a p r a e g n a s ? vel ai vel nega. 15 E quoque antecedente in ' i o ' unum invenio 'meio' tertiae, in quo similiter i loco consonantis est. I u venal is eius inflnitum profert in I: 1 a post io sup. lin. add. H 2 iietustissimi Rr uetustussimis H 6 'desinentia "in io H quartae] quatg r quate R 9 secundae uero sicut quibusdam uidetur tertiae est coniugationis |~ et tertiae corripitur. Rr Secundae uero sicut quibus'''ei clam uidetur tertiae coniugationis et tertiae corripitur^ secundae uero sicut quibusdam uidetur tertiae est coniugationis. 'et tertiae corripitur Dd secundae uero et tertiae corsed qni-

ripitur. sicut in quibusdam uidetur tertiae est coniugationis G secundae uero »***+••* busdam uidetur terliae esse coniug-ationis

*+*,)#***••*•*••******** et tertiae corripitur (sicut quibusdam uidetur) Hh secundae uero et tertiae corripitur et sicut quibusdam uidetur tertiae est coniugationis. LK 10 totam a

ex totum corr. B inuenitur B 11 inter|la inueniatur Rr persona inueniatur LK persona om. G 12 quoque om, L quoque etiam intellegi praesens K praesens] r prae R 13 repperiatur Dd repperiatur BHL 14 Naevius] sic etiam bis § 5 2 , uhi allero loco codd. plerique Ennius; Naeuius (neuius Mon. Pans. B neuimus Paris. A) 'alicubi' Diomedes p. 370 sq. P Naev. fr. com. inc. 25 p. 198 Klussm. XIX p. 125 Ribb. Novii virgini praegnanti ascribunt Bothius (fr. 3 p. 55) el Munkius I. I. p. 1 8 1 , quos refutat Klussmannus I. I. p. 180 sq. Neuius DGLK 15 ann

amata BdKk an est nata Diomedes, unde est delendum videlur Osanno ad Cic. de rep. ~p. 450 est sponsa est K pvaegnas] BH § 52 U priore praegnans RDIi pregnans B prignans GLK 16 tertio L 17 luv. sat. I 1, 131 I. libro /<

LIBER X 1. 2

495

li. 875. 76 P.

p. 473 K.

C u i u s ad effigiem n o n l a n t u m m e i e r e fas e s t . P e r s i u s: Pinge duos a n g u e s : pueri, sacer est locus, extra Meite. s quidara tamen etiam s meio mefas' did putaverunt. sed 'mingo' quoqne dicitur, ex quo praeteritum in usu est c minxi', unde I l o r a t i u s : Hunc perminxerunt calonos, ex quo secundum regulam in ' c t u m ' nascilur supinum c mictum\ I l o r a t i u s in 11| s e r m o n u m : 10 M e n t i o r a t si q u i d , m e r d i s c a p u t i n q u i n e r a Ibis Corvorum, a t q u e i n m e v c n i a n t r a i c t u m a t q u c cacatum. unde etiam meditativum 'micturio', ut 'lectum lecturio', 'partum parlurio', c esum esurio'; a supini^ cnim meditativa solcnt fieri. In c i o ' quoque u antccedente unum invenio c inquio', quod plerique 2 is artium scriptores putant in usu non esse. Sed C i c e r o ponit hoc in s e c u n d o de o r a t o r e : a d t e n d e r e et a u c u p a r i v e r b a o p o r t e b i t , i n q u i o , ut ea q u a e s u n t f r i g i d i o r a v i t e m u s . in eodem: tu v e r o , i n q u i s t i , m o l e s t u s non eris. idem in V e r r e m de s i g n i s : q u i me u b i v i d e r u n t , u b i s u n t , P a m p h i l e , i n q u i u n t , s c y p h i ? idem 20 in I I I I ad H e r e n n i u m : q u i d e n i m t i b i vis? a l i q u i s i n q u i a t . ex quo apparet, secundum analogiam 'inquiam' quoque debere dici. idem ad eundem in V: at n o n A f r i c a n i n e p o t e s , i n q u i t , i s t i u s m o d i f u e a lu

e

1 trim LI meire K meire RG' 2 Pers. sat. 1, 113 sq. 3 pingue RLK pueri] r pueris RGLK 4 meite] h meiite GL et ex meiete corr. K meiere H cf. : : lib. X1III § 35 5 di putauerunt ci H 6 oratius* / / horatius in R horatius. In B oratius in BGLK Horatius in I. sermonum Heidelb. Horat. serm. 1 2, 41 nx

7 hinc Rr permiserunt Dd perminxerunt semierasum in perminxeri mut. in B 8 Oratius GLK Horat. serm. \ 8, 37 sq. 9 in — coruorum om, G 10t

at] et B BDHGLK

b

capud Rr inquirer K aluis D aluis BLK 11 atque] /( et veniant] sic etiam aliquot codd. Hor. ueniat cum optimis lihris Hor. duo ab

Prise,

mss. a Benileio ad h. Hor. I. I., Heidelb. Darmstad.

ueniet

liber quidam

t

Prise, ms. apud Bentleium adque D cacatum OVPON. KOTTPON. Vnde B micturio] d iniecturio D ut add. b 13 essum essurio GLK §sum <jsurio D enim in lilura h meditatiuo inclioaliua (ea; inchoatiuo corr.) solent B

12 14

de

antecente Rr inquio add. r 15 Cic. de or, II 63, 256 16 oratione BHGLK attendere GLK acupari B occupari G 17 inquio] in quo aut in quibus i

libri Cic. inquo Kk sunt] r cum Cic. Lagom. 2. 36 aliis sint RDHGK Cic. de or. II 64, 259 18 Cic. in Verr. act. II mi 14, 32 in — signis om. G 19 me ubi] simul ut me Cic. dett. palphile H. sciphi BDHGL sophi K rliet. ad Herennium IIII 3 , 5 20 UII. G • inquiat] sic aliquot libri rhet. opt. inquid Firceb. inquit vel inquiet rell. 21 inquiam] inquam r rhet. ad Herenn. V: IIII 31, 42 cf. lib. Ill § 19. V h. I. scribendum esse docet Kayserus I. 1. euinque numerum praebent libri mei omnes 22 at] in litura r aut B (/??) affricani UK apricam L nepoti BLK inquit] rD ex corr. inquid TiBD pr. iiiquiett codd. rhet. opt. inquiat vel inquiet rell. istimodi R et istiusmodi r

496

PRISCIANI INST. 1>. 47:1. 74 K.

p. 87G. 77 P.

r u n t , in eodem: v i d e t e niinc, i n q u i s , i n d i c e s , qucniadmodum me P l a g i o x i p p u s istc t r a c t a r i t . P e r s i u s : Hoc | iu vat? h i e , i n q u i s , veto q u i s q u a m fax it oletuin. T e r e n t i u s quoque impcrativum eius 'inque' in P h o r m i o n e posuil: Turn a u t e m A n t i p h o n e m video ab s e s c a m i t t e r e 5 I n v i t u m earn, inque. ergo secundum analogiam tertiae coniugationis invenitur eius tota fere declinatio verbi; supinum vero ab eo non inveni nee quae solent ab eo nasci. 3 In c cio' a antecedente mutant earn in e productam et abiecta o pro- m ductaque i faciunt praeteritum perfectum, ut cfacio feel', 'iacio ieci'. ex his composita cum praepositione quamvis in praesenti mutent a in i, tamen praeteriti regulam servant, quae est in simplicibus, ut 'efflcio effeci', ' proficio profeci'. ideo autem dixi, 'cum praepositione || composita' mutare a in i, quia, si cum alia parte componantur, servant a, ut ccalefacio i5 calefeci', 'tepefacio tepefeci', c tremefacio tremefeci', ' stupefacio stupcfeci'. c abicio' quoque 'abieci' facit, 'conicio conieci', 'inicio inieci', 'proicio proieci'; invenitur tamen etiam simplex, cicio ids', unde Virgilius in XII: i c t u m i a m f o e d u s e t o nines 20 Conpositae leges. Alia vero i ante c cio' habentia eandem i in e convertunt et ' cio' in ' x i ' , ut 'aspicio aspexi', 'conspicio conspexi', 'illicio illexi', 'pellicio pellexi'; excipitur c elicio elicui' - L i v i u s a b u r b e c o n d i t a l i b r o V: ad c o l l o q u i u m v a t e m e l i c u i t _, et puto ideo, ne, si c elexi' diceremus, 25 necessario participium 'electus' fieret et esset dubitatio significationis. c pellicui' quoque pro 'pellexi' vcteres protulerunt. L a e v i u s in L a u d a m i a: 1 rhet. ad Herenn. V: IIII 31, 42 eadem L iuquiet vel inquit Ifyri rhei. inquiat Orellius quemadmodum] r quemammodum RBL 2 me add. d me Plagioxippus om. G Plagioxippus vel Plagioxyppus codd. rhel. fere omnes plagiuxippus r plagiuxiphus R plagiosipphus B plagiaxiphus DLK plagi.xiphus Hh Plagioxypus Klotzius tractari BLR retractari G traetauit v. 1. codd. rhet. Pers. sat. 1, 112 4 Ter. Phorm. V 8, 25 sq. formione RG 6 cum GLK 7 eius om. D 8 nee quae] nee quoq. G n§cq. D neq; B 10 a add. r antecedendente G e] eo Dd producta i GL produc \ K 11 "perfectum "praeteritum K 12 mutent] r mutant R post a in i sqq. usque ad alterum a in i om. D add. d 14 perflcio perfeci HG 15 quia si] quasi / / si om. G 16 tepefacio tepefeci add,, r tremefacio — stupefeci om. G 17 ad abicio el sqq. secundum supradietam regulam sup. tin. adnotat K 18 Verg. Aen. XII 314 sq. 20 ictu B siclum Rom. fedus K 21 cposilac D compositae RGLK composite B 22 eundem L 23 ut om. GL 24Excipii;!ilur Rr eliceo B Lw. ab u. c. K4.V15, 0 i

ab — V om. G

condata H

II r

25 ne si] d nexi D

26 necessariu B

i

electus] r elatus R 27 pro] om. GL .i. pro g L;uius D leuius GLK el ni /'. H Liuius RB el in lilura h Lae\ius in Laudamia] fr. Laev. X ap. Weicherlum poet. Lai, rell. p. 70 sqq. Livii Andron. Laodamiae fr. 1 p. 12 Both, at ef. Klussmanmim Liu. Andron. dram. rell. p. 23 in — aflluens om. G

LIBER X 2—4

497

p. 877. 78 P.

p. 474. 75 K.

-J-Aut m i n e q u a e p i a m a l i a t c i l l o Asiatico ornatu affluens, A u t S a r (1 i a n o a c L y d i o F u l g e n s d e c o r e et g r a t i a s Pellicuit. sed T e r e n t i n s in P h o r m i o n c : is s e n e m p e r e p i s t o l a s Pellexit, modo non m o n t c s auri pollicens. invenitur etiam c allicuit' et 'pellicuit'. P i s o h i s t o r i a r u m I: c u i u s l o u n i u s p r a e m i o m u l t o r u m a l l i c u i t a n i m o s . P. | V a r r o b e l l i S c quanici libro II: Deinde ubi pellicuit d u l c i s levis unda s a p o r i s . Supina ex illis quidem, quac a habent ante ' c i o ' , flunt a praesenti 4 ' i o ' conversa in H u m ' , ut cfacio factum', 'iacio iactum'. in omni eniin lsverbo, sive paenultima sive antcpaenultima sit, a servatur etiam in supino, quamvis mutetur in praeterito perfecto, ul 'facio feci factum', c iacio ieci iactum', 'capio ccpi captum', 'ago egi actum', 'frango fregi fractum', 'cado cecidi casum'. ex bis composita, quae in praesenti mutant a in i, ut 'facio inflcio', 'capio incipio', et in supino a in e convertunt, ut 'fac20 turn infectum', 'captum inceptum'; ilia vero, quae componuntur a verbis in ' g o ' desinentibus, quamvis mutent a in i, tamen jn supino immutabilem servant earn, ut 'ago exigo exactum', 'frango infringo infractum', 'tango contingo contactum', 'pango impingo impactum'; quae vero in ' x i ' terminant praeteritum secundum praemonstratam regulam, ' x i ' in ' c t u m ' 25 convertentia faciunt supinum, 'aspexi [j aspectum', 'illexi illectum'; 'elicui' vero 'elicitum' facit, unde L u c a n u s in V I I I I : o

1 alia B ilia D Ant nunc alia te quaepiam | Asiatico los. Scaliger coniect. ad Varr. de 1. L. VI § 94 t. II p. 157 ed. Bipont. aut | Nuuc quaepiam alia le V

Ilio, ] Asiatico G. 1. Vossius casligg. p. 9

2 oraata Dd

affluens] r afiuens RK i

3 sardanio G

aclydio H aclidio DG aclidia L

1

lydeo Rr

4 fug-ens Hh

e

decoro Dd gratia Hauptius ex lex. Vat. ap. Maiurn auet. class. VIII 417 gloria libri 6 Ter. Pkorm. 1 2 , 17 J J . 7 epistolas] b cum Bemb. epistulas Bas. aepistolas K epislolam B et libri lib. XVIII § 242 cum aliquot codd. Ter. 9 alliel

mi B et plicuit D et prolicuit BGLK et pollicuit k L. Calpurnii Pisonis histor. lib. I fr. p. 147 Kr. fr. 23 p. 291) lioth. piro GLK 10 proemio B animus B P. om. BGLK Publius d P. Farronis belli Sequan. lib. II fr. v. ap. Widlnerum de P. Terentii Varronis Alacini vita et scriptis p. 11 sg. bellis equani L 12 ubi] libi GLK pellicuit] d pollicuit BDHk prolicuit GLK soa

poris D 15 uerbo add. r in mg. add. h etiam om. G

siu§ D sive] h. 1. etiam D sine antepenultima 17 coepi B 18 cassum Rr 19 et] om. GL

eliani

et Hh

tuni

conuertunt L uertunt BDHGK e

faelum] feci

fir

21 mutenl] r mouel seruant

tent K mutant D mutant RGL tamen supino inmutabilem B 22 habent G 23 inpingo B 2(i elicitum ea: elicalum corr. K facit] fecit DHGLKrb Luc. Phars. VI1II 932 in VIIIl om. G GRAMMATICI LATINI II. 32

498

PRISCIANI INST.

p. 878. 79 P.

p. 475. 76 K.

Virus ct e l i c i t u m iussriinque e x i r e r e p u g n a t , el Statins in (III T h e b a i d o s : Tarn p e n i t u s d u r a e quam m o r t i s l i m i t e Manes Elicilos. 5 In 'dio' desinens unnm invenio, 'fodio fodi' et ex eo composite, 'per-5 I'odio perfodi', 'effodio effodi', quod pacnultimam praeteriti produxit necessario secundum praedictam regulam, qua ostendimus, quod, si minuantur praesentis syllabae, in praeterito producitur paenultima, nisi per syncopara vel apocopam proferatur. supinum in 'sum' facit geminata s, ut 'fodi fossum'. omnia enim verba, quae in ' d i ' fmiunt praeteritum perfec- 10 turn, in 'sum' faciunt supina, ut 'prandi pransum', 'momordi morsum', 'tetendi tensum', 'pandi pansum', 'defendi defensum', 'ascendi ascensum', 'sedi sessum', excepto 'dedi', quia pri|mae est coniugationis, quae numquam in 'sum' facit supinum, et ex eo compositis, quae in tertiam transeunt coiiiugationem et a paenultimam simplicis supini in i convertunt, ut m 'do dedi datum', 'reddo reddidi redditum', 'perdo perdidi perditum', 'vendo ycniHdi venditum', 'credo credidi creditum', 'condo condidi conditum'. in 'dior' quoque deponentia in 'sum' faciunt siipinum: 'ordior orsum', 'ingredior ingressum'. In ' gio' similiter producta antepaenultima et ablala o extrema faciunt QO praeteritum perfectum, ut 'fugio fugi', 'confugio confugi', 'perfugio perfugi', 'refugio refugi'. supinum o in 'turn' convertit: 'fugio fugitum', 'confugio confugitum', 'perfugio perfugitum', 'refugio refugitum'. TI 6 In 'pio' 'ca' antecedente mutant a in e productam et abiecta o produclaque i faciunt praeteritum perfectum, ut 'capio cepl'. ab eo compo- 25 sita in praesenti quidem mutant a correptam simplicis in i brcvem, praeIcrilum vero integrum manet, ut 'incipio incepi', 'recipio recepi', 'suscipio suscepi'. supinum tam eius quam omnium in 'pi' vel 'psi' vel 'mi' terminantium praeteritum per 'ptum' profertur, ut 'cepi || cap turn', 'incepi inK

1 elicit dum G elicita K illicitum nonnulli codd. Luc.-, • iussum q GL iusum q repugnant Dd 2 Stat. fheb. MI 413 sq. in — penilus om. G 3 Tam v

i

penitus om. BDHLK add. d penitos lir dure LK manens R 4 elicatos K 5 et om. K G effodi] effodo B quod] q K 7 praedictam] h praedtca tam B quam ostendimus RBD 0 proferetur II geminata s facit K ut fodio Jlr 11 faciunt supinum D prandi] r prando R momorsum Hk 13 ciufini sesum L nu Rr 14 conpoiis Hh 15 coniugationem ex coniugationes s

corr. B

conuerlitur G

1.8 quoque om. G

ut ordior B

19 ingresum L

v

20 prodocta H 22 ut fugio D 23 perfugio perfugitum om. TI 24 a] acorri'plum ex libris nonnullis. Krehlius, quibus iamen nee H adnianerare debebat nee, si Lindemanni silenlio fides, Heidelb. 25 coepi B *abeo(h) D 27 incoepi B c\

recipio recepi* (o) B suspicio Rr suspicio I) '28 uel in psi uel in mi G psi] spi L si* D 29 praeteritum perfeclum per B praeterilum perfectum profer,T lur in ptum ( turn A') ut GLK ptum] r *tum R profertur add. r cepij coepi D

LIBER X 4 - 7

499

p. 87fl P.

p. 47B. 77 K.

eoptiim', 'coepi coeplum', crupi rupliim', Valpsi scalptum', 'compsi coinptum', 'prompsi promptum', Mempsi demptum', Vripsi scriptum', cnupsi nuptum', cenii oniptum', 'ademi ademptum'. 'rapui' qiioque 'raplnm' lacit; simililer ex eo composita, 'corripui correptiun', earripui arreptum'. 5 *Cu* veru ante fpio' habenlia o in M' convertunt et producimt paenultimam in praeterito, ut 'cnpio cuplvi' vel rcupii' et ex eo composita, Voncupio concuplvi' vel 'xon'cupii'. vetustissimi | an tern ctiain sccundum quartam coniugationem solenl profcire hoc verbum. L u c r e t i u s : e f f r i n g e r e ut art a io Naturae primus terraruni claustra cupircl. in 'ui' divisas faciens praeteritum unum inveniu supra diclae lerminationis, 7 'rapio rapui' et ex hoc composita, c eripio o.ripui', surripio surripui'; nam 'surpui' per syncopam protiilerunt quidam poetaruni, ut H o r a t i u s in I I I ] c a r m i n u m: is Q u a e me s u r p u e r a t m i h i , F e l i x post Cinaram. 'sapio' tarn 'sapui' vel 'sapii' quam 'sapivi' protulisse auctores inveniunlur; P r o b o tamen 'sapui' placet dici, C b a r i s i o 'sapui' vcl 'sapivi', A s p r o 'sapivi'et'sapii' secundum V a r r o n e m , q u o d D i o m e d e s etiain approbat. 20 N o n i u s tamen M a r c e l l u s de mutatis coniugationilius sic ponit: 'sapivi' pro c sapui'. N o v i u s v i r g i n c p r a c g n a n t e : 1 coepi coeptum] p

comsi K

coepi

ceptum

BH

concepi conceplum h

2 prompsi promplum] d prumpsi prumptum D

scalsi

L

4 ex] et ex

BDHr 5 vi] i G 6 praeteritum B ut concupio G 7 concupi* uel concupii (i ni f.) Hk autem] tamen B cliam sup. lin. add. h 8 solent] R son

lebant rell. Lucretius D Lucret. I 70 SIJ. 9 effrigere D oonfringcre libri Lucr. frangere corr. oblongi perfringere (perfringe) Non. 500,33 10 portarum Lucretius cupiret] sicetiam Nonius et add. at. uideret (h. e. ualeret, v. Maehly annul, philol. LXXI 204) corr. oblongi Liter, cuperet quadr. et obi. pr. m. 11 supradictae d supradicta D 121ioc]eo Gr eripio] eripvio B surripio surripui add. r 13 per sinagopam surpni K quidam protiilerunt G Horatius] db oratius BDGLK Hor. carm. HII 13, 20 sq. in IIII carminum] om. G in IIII in carminum Rr 10 post Cinaram] uel post uel

amaram h

cynaram R

17 sapui quam sapii quam saphii Klc sapiui url sapii

i

quam sapui B sapui uel sapii quam sapui H quam sapiui om. R inviniuntiir] r iiiueniantur R 18 apud Probum p. 1483 P. rapio rapui uel ii, quod ex sapio sapui uel sapii ortum esse conieit Struvius u'b. d. lat. Bed. u. Conjug. p. 295, ipse dubitans, quod Prise, sapui ianium apud Probum legeril: at Mud uel ii ad ser/uens exemplum eupio perlinere, docuit Lindemannus p. 138 ed. suue. equvdem h. etiam I. intellegendum arbilror Probum Berytium, cuius nolitiam Priscianus Capro debuerit, cf. O. Iahnium ad Pers. prol. p. cxxxix et arm. ad lib. V § 45 Charisio] r carisio LK cariseo G Charisius R Charts, p. 218 P. 147 L. vel sapivi] r uel sapii R Aspero k 19 et sapii] uel sapii r uel sapui d assapui D Varr. fragm. p. 340 ed. Bip. diomides GLK apud Diomedem p. 366 P. cxtr. sapio sapui libri, sapio sapiui et sapui edd. sapio sapiui et sapii ex hoc Prisciani I. Slruvius I. I.; corrupiis contra Diomcdis exeniplaribus, cui quidem sapiui el ipse rcsliluit, Prisciannm usum esse censet H. Keilius adprobat B 20 Nouius G Non. Marcell. cap. X in

p. 508. 20 mutis Rr 21 pi'o sapui add. r Neuius Dr Noeuius B Nov. virg. praegn. f'r. 1 p. 54 Both. p. 181 Mun/c. p. 227 Ribb. prignante GLK

32*

500

PRISCIANI INST. 1'. 477. ?S K.

p. S71). 80 P .

Plus s a p i v i , qui fullonem T e r e n t i u s similiter:

quando ego conpressi quinquatribus.

cum in tell ego Resipisse, s pro 'resipivisse'. Caper utrumque in usu esse contendit. Afranius in B r u n d i s i n i s: Equidem n u n c r e s i p i v i , p o s t q u a m p e c t u s est l a e l i t i a o n u s t u m. 1(l P l a u t u s in r u d e n t e : Pol m a g i s s a p i s s e t , si d o r m i v i s s e t domi. 'coepio', quod in usu non est, c coepi' facit praeteritum. T e r e n t i u s tamen in a del phis praeteritum imperfectum subiunctivi eius verbi, quod nascitur ex praesente, profert: s i n e r e m [ego] ilium? ac non sex t o t i s m e n s i b u s is P r i u s o l f e c i s s e m , quam ille quicquain c o e p e r e t ? supinum a 'cupivi' et c sapivi' secundum supra dictam analogiam mutata c vi' in Hum' profertur, ccupitum' et 'sapitum'. : In c rio' unum inveni, cpario peperi'. ve||tustissimi tamen et secundum quartam coniugationem hoc protulisse inveniuntur. E n n i u s : 20 Ova p a r i r e solet genus p i n n i s c o n | d e c o r a t u m . sed T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : Neque p a r e r e iam diu haec p e r aetatem p o t e s t . V

1 quanto Mercerns ego] ergo D uero G 2 quin libri Non. follonem R fulonem L compresi RLK copressi G quinquatrubus libri Non. quinquatrbus R 3 Ter. lieautonlim. 1III 8 , 2 sg. 4 te gnate cum intellcgo Bemb. gnate cum te in— telligo Bas. intellege. LK intellige G 6 pro resipivisse] r pro resipuisse R Caper] v. Osannum. de Capro p. 16 contendit] ostendit BDHKr afiranius K Afran. Brunei, fr. 3 p. 162 Btk. IV p. 182 Nk. II p. 143 Ribb. in Brundisinis om. G 7 Brundisinis] bd brundesinis D brundissimis K brundUinis B brandis n

nisis Rr Brundusinae vel Brundisii rumen fabulae apud alios tribuitur v. fragm. edd. 1

8 rcsip*ui (i) R resipui BDHGK laetitiae hooustum Rr leticia honustum D 9 honustura B 10 Plant, rud. 1III 1, 8 (0. 899) in rudente om. G 11 siipuisset L sapiuisset BG sapiisset K sapissed Palat. uterque dormisset B non

domina GL

12 usu

est K

Ter. adelpli. Ill 3, 42 sq.

13 aldelphis G i

preterituin pteritumi?r

subiunc+ttiui (ta) D

14 praesenti BL presenti r psente D m

lr> sinerem ilium lib. XVIII § 252 cum ac] at GLK ant libri Ter. cf. lib. XVIII sem corr. K coeperit lib. XVIII I. 1. cum d*m(ii) B pdictam 'regulam (in my. 'uel

Terentio sinere ilium Bemb. ergo G § /. 16 olefecissem L et in olfecisBemb. Bas. 17 secundum] b secunanalo) G 18 ut cupitum B 20 e Enn. ami. fr. v. lib. VIII § 33 21 pennis HGLKr pinnis D 22 Terentius in PIiomnioiH'] immo in adelph. V 8 , 8 : Scio. Parere iam diu haec per ainios non re potest. formione G 23 pare Rr pareret G iadiu k iandiu GK

LIBER X 7 - 9

501

p. S80 P.

p. 478 K.

idem in A n d r i a: Hanc s i m u l a n t parere,* quo Gliremetem a b s t e r r c a n t . supinum 'parliim' debet esse, unde et 'partus' et cparturio' meditativurn. plerumque enim regulam supini sequuntur tam meditativa quam frequentastiva, exceptis quibusdam, de quibus in signiflcatione verbi diximus, ut 'lectum lecturio' et clectito', 'mictum micturio' et 'mictito', 'dictum dicturio' et cdictito'. sic ergo 'parturn parturio' et c partito'. S t a t i u s tamen in XII T h e b a i d o s participio fuluri addidit i: Misceat atque h o s t i veniat p a r i t u r a marito. io. Deponentia in c rior' desinenlia, c orior' et 'morior', tam secundum tertiam quam secundum quartam coniugationem declinaverunt auctores, 'orior oreris' et 'oriris', emorior moreris' et 'moriris'. L u c a n u s in I I I I : Non g r a t i s m o r i t i i r , i u g u l o qui p r o v o c a t hostem. E n n i u s in XI1II a n n a l i u m : is Nunc est ille d i e s , cum g l o r i a maxima sese Nobis o s t e n d a t , si vivimus sive m o r i m u r . T e r e n t i u s in e u n u c h o : Risu f e m o r i r i o m n e s d e n i q u e . Virgilius in II A e n e i d o s : 20 te1is Nostrorum obruimur, oriturque miserrima caedes. L u c i l i u s in I I I : Conturbare animam potis est, quicumque adoritur. eorum supina 'ortum' et 'moritum', quamvis 'oriturus', non c orturus' in- 9 25 veniatur participium futuri, sed praeteriti 'ortus', non 'oritus' dicitur. H o r a t i u s e p i s t u l a r u m l i b r o II: ant

re

1 Ter. Amir. Ill 1, 14 andrca K 2 simul Hh pare Rr 4 regulam add. h secuntur RB sequutur GK 5 in sup. lin. add. G 7 sic] Si R ergo est k paturio GL Stat. Theb. XII 539 8 tebaidos K participio] r t

participmm R i om. R 9 Misceat] R om. rell. Adque D 10 orior et morior tam add. d 12 or+eris et oriris (i) H Lucan. Phars. IIII 275 in III! om. G 13 Non gratis moritur] Vincitur haut (sic Voss. uterque) gratis Lucanus; Sa

Moritur haud gratis, ex Prise, ut videtur, interpolates Luc. Cassell. tn. alt. . iulo Rr 14 Ennius annul. XI 18 sq. E. S. XIV vi p. 58. LXX1II Vahl. in — sese om. G XI Merula referens liaec ad verba ex or. Calonis apud Livium XXXIIII 13, 5 servala, at v. Vahlenium p. LXXIII 15 maxima gloria Fleidelb. 16 ostendit, eu

Lr ostentat Zwicc. 2 Krehlii si] si Hh siue B 17 Terent. eunuch. Ill 1, 42 Risu omnes, qui aderant, emoriri; denique et sic add. initio v. sq. metuebant Heidelb. in eunucho om. G iunucho K 18 Risu] iusu K 19 Verg. Jen. II e

410 sq. in om. G 20 Talis D 21 Nostrorum om. L oriturqu§ B 22 Lucil. sat. Ill 27 Dous. Gerl. 20 ap. Vargesium Luc. sat. ex lib. Ill q. s. p. 7 in III om. G III. ex IIII. corr. H tertio L VII. r 23 animam] animum coni. i

i

Vargesius I. I. p. 19 adoratnr Rr 24 ortum ex oritum corr: B et mortutn H 25 non oritus add. r 26 oratius GLK Hor. epp. II 1, 17 cf. lib. XI § 18 aepistolarum K epistularum libro II om. G

502

PRISCIANI INST.

p. 880. SI P.

p. 478. 79 K.

Nil o r i t u r i i m a l i a s , nil o r l u m t a l e f a t e n t e s . c a morior' quoque notandum, quod, cum 'moritiiriis' secumluni analogiam facial, parlicipiiun fiiluri, 'mortuus' fecit praeteritiun gerriinata u, quod in millo alio participio invenies, pro 'mortus' vel 'moritus', quod pro]iortio magis exigebat. 5 In c tio' desinens per c si' facit praeteritum geminata s: 'quatio quassi', quod teste C h a r i s i o in usu non cst, 'percutio | percussi', 'incutio incussi'. supinum secundum regulam in c si' tcrmiuantium perfectum in 'sum' exit, 'quassnm', undc frequentativum ' quasso quassas'; similiter 'percussum', 'incussum'. nam ' ussi [} ustum' et 'torsi tortum' vel 'torsum' exci-in piuntur et quae quartae coniugationis in c si' terrainant praeteritum perfectum: 'farcio farsi fartum', rsarcio sarsi sartum', 'fulcio fulsi fultum', ,'hau10 rio hausi haustum'. p vero ante r s i ' posita, sicut supra dictum est, per 'ptum' faciunt supinum: 'demo dempsi demptum', 'promo prompsi promptum', enubo nupsi nuptum', 'scribo scripsi scriptum'. is In Hior' deponens tam tcrliae quam quartae coniugationis umun invenitur, 'potior'. V i r g i l i u s in I I I A e n c i d o s : F a s o m n c a b r u r a p i t , P o l y d o r u m o b t . r u n c a t ct a u r o Vi po'titur. i secundum tertiam coniugalioncm corripuit paenultimam. L u c i l i u s vero 20 in V: Deficit alma C e r e s n e e p l e b e s parfe p o t l t u r secundum quartam coniugationem producta paenullima protulit. similiter N i n n i u s in I l i a d i s s e c u n d o : 1 Nil] h Nihil Hr

nihil RDLK

tale] r tclo R

2 moritus Hh

1

3 fes

cit] Tacit J)r 4 nulo Rr mortus in litura h 5 exigebanl Bd (3 per si Kk quattio B 7 carisio R cf. Charts, p. 218 P. 140 L., cuius quidem et Fabriciana et Putschiana h. 1. inter exemplu formae terlii ordinis quintae, qua perfectum in si literas cadit, jionunt: quatio tis si, in usu non est, sedconcutio et percutio tis si; at cod. leste Keilio co****+*t** (ncntio tis recte restituit ed. pr.) concussi, ul illae edd. ex Prisciano supplelae sint est, sed percutio coni. Osannus Beitrdge etc. II 338 i

10 ussu Rr ussi K usi G et gessi gestum post ustum add. d torsum uel tortum R. num tortum [uel torsum], ut locus ex lib. VIM § 51 interpolatus sit? 12 c

c

~v

sartio Rr fultio Rr 1-1 ptum] praeteritum GL supino Rr promsi RDH promptum om. G promtum L 15 imbsi K scripsi] scribi li 16 quam add. rd inuenkur unum G 17 Very. Aen. Ill 55 sq. 18 abrumpil] rd om. D ab.ob

rnpit cum nonniillis lihris Very. R polidorum RDL .truncat Rr 20 post coniugationem sqq. usque ad coniugationem om. D add. d Lucius K Lucil. sat. V 17 Doiis. 18 Gerl. uero in V om. G 21 -II- / / -I- LK 22 defecit K plebis RLK pane] om. G panis LK 23 . Similiter D similiter (. om.} rell. 24 Ninnius, ut perhibetur, Scriverius ad Baudii amores p. 416, Bernhardius Grundriss d. rom. Lit. ann. 360 p. 400 ed. alt. cf. lib. VIIH § 12 neuius RBDHLK iicuiins G Nonius n Lacvius G. I. Vossius de art. gramm. V 35 p. 872 Ecksl. G. Hermannus elem. doclr. metr. p. 333; rcfertur scilicet hie versus ad Laevii, quae perhihelur. Cypriam Iliadem, in Charisii {p. 118 P. p. 84 L. ) codice sub Naevii nomine el ipsam laudalam et ad Naevium relalam a Wernsdorfio poet. Lat. mm. 1111 573 cf. fVeicherlum poet. Lat. rell. p. 80 sq. iliados L secundo] sic it cum IXBDH

LIBER X 9 - 1 1

503

p. 8S1 P.

p.

479, 80 K.

p e n i ' t r a l p en i tits t h a l a m o q u c p o l l t u r . infinitum taincn smindiim quartain semper invenitur. C i c e r o in I I i n v e c t i v a r u m : r e r u m p o t i r i v o l u n t . supiniun in c itum' desinit paenultima producta, 'potltum'. s In e u o ' divisas quacumque antecedcnle consonante desincntia mutant o in i, ut e acuo acui', 'imbuo imbui', e induo indui', c diluo dilui', 'annuo annui', e spuo spui', c suo siii', 'rnetuo melui', 'arguo argui'. V i r g i l i n s in V I 1 I 1 : N i s u s ad h a e c : m e n u l l a dies [umquani] t a m f o r t i b u s io a us i s D i s s i m i l c m a r g u e r i t ; I a n turn f o r t u n a s e c u n d a . idem in X I : Verba r e d a r g u e r i t . excipiiinlur c struo struxi', 'fluo iluxi', c pluo pluvi'. L i v i u s in I a b i w b e U is c o n d i t a et in X X I et in X X I I : l a p i d i b u s p l u v i s s e et in X X 1 I I 1 : s a n g u i n e p l u v i t . nam ' u n g u o ' N i s u s • quidein et P a p i r i a n u s et P r o b u s tam | 'uiigui' quam 'unxi' dicunt facere praeteritum, C h a r i s i u s om. GLK Faeeundo Darmst.b II. Foccuudo Darmst.' et sic secundo (vel II vel 2 ; fecundo ft). Foecuado edd. tanlum non omnes. an 111? cf. Horn. 11. Ill 447 1 penitrat (}L 2 Cic. in Catil. or. IT 9 , 19 in 11. inuectiuarum om. G II invectivarum] lib. c

XV HI § 103. 189. 251 lerti* uectiuarum II tertio inuectiuarum h IIII inuctiuarum Rr sui

.v

t

III inuecliuarum rell. 6 inbuo inbni B 7 suo meto Rr memo Dd Very. Aen. VIIII 281 sq. Euryalus: me nulla etc.; versus initium Nisus ad haec ex v. 207 Eurialus

sumplum esl

9 Nisus Rr

umqua"m] om. DH unquam GLK hoc voc. ex eiusdem

Aen. libri VIIII v. 447 hie intrusum est: n u l l a d i e s urn q u a in memori aeuo 10 ausis add. r 11 dissimilcm] r dissimile R disimilem GL qualur

Rom. tur d

uos

eximat auguerit

fortuna secunda] fortunas BD furtunas GLK fortuna se ///; fortuna sequa12 Verg. Aen. XI 688 13 ueba Ii redarguerit] BDHGLKr cum Pal. X

redargueret R Darmst.' cum Died. Rom. c. I 31, 1 in I ab urbe condita om. G b

V

11 strui H . plni' Rr Liv. ab u. I Drakenbovchius ad Liv. I. I. II libri

a

15 condita et in XXI et in XXII. Lapidibus Hh

Liv. ab u. c. lib. XXI 62, 5;

I

ol in XXII

XXII 36, 7 et in XXI et in XXII] et in XXI Rr et in XXI D pluissc libri Liv. I 3 1 , 1 et aliquot ex dett. libris II. lib. XXI el XXII II. Liv. ab u. c. XXIIII 10, 7 sanguine pluvisse XXIIII Drakenborchius ad Liv. I. 1. XXI11 libri V

16 sanguine cum aliquot Liv. codd. dell. D

pluvit] rh pluit D phut

V

ungo D ungo BL

RHGL *

Nisus] ef.-L.

Carrionem anliq. lect. Jl 11 Graefenhanium hist.

p

philol. IIII p. 83 sq. paririanus G at Papirianus de orthographia secundum epilom. Cassiod. p. 2295P. cungo uero non ungui, sed unxi facit'. apud Probum iun.p. 1484 P. 139 L. CG. huins literao ante uo positae verbum primac coniugationis non inveni. sed tertiae correptae, gui faciens specie perfecta, ut arguo, arguis, argui et unguo, unguis, unxi' pro 'unguis' 'ungui et', etiamsi ipse dubitans, Priscianum legisse censel Slruvius lat. Decl. u. Conj. p. 313 {cf. Osannum Beitr. II 210 sq.). at mild haec quoque ad g-ui

Berytium videntur csse referenda, cf. not. lib. V § 45 17 un . Dd Carisius IIDI1GK Charisius p. 218 P . 146 L.

Rr ungi / /

n

dicut

504

PRISC1AN1 1NST. p. 480 K.

p. 881. 82 P.

vero cunxi' tantum. 'coquo' vel, ut alii, 'coco coxi', 'linquo liqui', 'tinguo' vel 'tingo tinxi'. haec tamen non vidcntur in ' n o ' divisas lerminare, in quibus u vim literae amittit, unde in 'guo' quidem syllabam terminantia lmiuscemodi servant regulam in 'go' lerminatorum, sicut et quae in 'quo' finiuntur, rationem sequuntur in ' c o ' desinentium: dicimas igitur 'unguos unxi' et 'linguo linxi', ut 'pingo pinxi', et || 'linquo liqui', ut 'vinco vici', 'ninguo' quoque 'ninxi', unde et 'nix', sicut a 'duxi' 'dux', a 'rexi' 'rex'. V i r g i l i u s in III g e o r g i c o n : I n t e r e a toto non s e t i u s a e q u o r e ninguit. A c c i u s in A n d r o m e d a: Cum n i n x e r i n l c a e l e s t i u m molem mihi. 'extinguo' etiam 'extinxi', cuius simplex 'stinguo' in raro est usu. Virgil i u s in I I I I : Cum gen ere e x t i n x e m , me met s u p e r ipsa d e d i s s e m pro 'extinxissem' protulit. Cicero lamen in Arato 'stinguens' participio is usus est, quod a verbo 'stinguo' nascitur: Quem n e q u e t e m p r s l a s p e r i m e t neque longa v e t u s t a s I n t e r i m e t s t i n g u e n s p r a e c l a r a i n s i g n i a caeli. idem passivum eius verbi in p r o g n o s t i c is protulit: 2I Vl cum lima m e a n s Hyperionis officit o r b i , > S t i n g u u n t u r radii caeca c a l i g i n e t e c t i . 12 illud quoque sciendum, quod in ' u i ' divisas terminantia praeteritum perfectum cum soleant compere paenultimam, tamen vetustissimi inveniuntur etiam prodiixisse eandem paenultimam, in his maxime, quae a praesenti in 'uo' desinente divisas proficiscuntur, ut 'eruo erui', 'arguo argui', 'an-25 nuo annui'. E n n i u s in II: Adnuit sese mecum d e c e r n e r e ferro. Supina eorum i praeteriti in 'turn' convertunt et producunt u paenultimam: 'acui acutum', 'imbui imbutum', 'indui indutum', 'annui annutum', 1 quoquo D

quooo uelut alii quooo quoxi B

lyqui R

post liqui: uinco i

uici add. G tingo uel tinguo r 2 terminavi d Vnde ex corr. r in guo ea; unguo'cojT. B RBH sequntur GK Ut

inguo Dd ungo L

3 amittat BGL ammittat D \ go] b guo B 5 secuntur

(5 unxi in mg. 'add. L ul

v

ping+o (u) L v

pinguo K ** L liqui] lici G ** (et) L 7 ningo Dd ningcio H 8 Verg. georg. Ill 367 IIII. K 9 setius B aequore cum Prisciano ('erg. cod. Arundel. aere t'ergilius 10 actius R Alt. Andromed. fr. 5 p. 171 Both. fr. II p. 125 Ribb. in Andromeda om. 6 11 ninxerit D 12 Extingo G stingo BG f'erg. Aen. IIII 000 14 geiierem B ipsa B 1!) deer. Arat. fr. II opp. IIII 2, 510 Or. stingens GLK 16 stingo B 17 Quem] sic in mg. etiam K (Juod K Quae r tempestas] uetustas G 18 stingens L 19 Cic. prognostic, fr. 1 1. 1. p. 555 Or. prognosticis] d pronosticis BH.LK ponosticis R pognosticis r 20 lana / / hiperionis GLK orbis GLK 21 stinguntur RBDGLK 22 quoque >,ciend\im] ctuim notandum, in mg. uel quoque G 23 "etiam produxisse "iniieninntur ^Z"/ 25 adnuo adnui B 26 Enn. ann. II 18 E. S. II xi p. 22. XXXIX sq. LXXVIII Vahl. 27 annuit RGLK sese om. GLK, m. rec. add. in G 29 ut acui G inbui inbutum B adnui adnutum liinnui hininitum B

10

LIBER X 1 1 - 1 3

505

p . 882. 83 T.

p .
'innui innutum', 'argui argiilum', iinde et participium 'argutus' | - id est 'convictus'. P l a u t u s in P s e u d u l o : a r g u t u s malorum facinorum rt futurum c argulurus' et derivativum ex hoc verbuin 'argulor argutaris'. 5 invenitur (amen in usu etiam c arguiturus' pro s arguturus'. S a l l u s t i u s in II b i s t o r i a r u m : quod a d v e r s u m multi ex B i l h y n i a v o l e n tes a d c u r r e r e , f a l s u m filium a r g u i t u r i . [ P l a u t u s ilerum in P s e u d u l o de sycoplianta: E c q uid argutus f e s? 10 pro 'convictus'.] excipitur 'rutiim' vel VuHum', quod u corripuit vel quod i servavit; nam secundum futuri participium, id est c ruiturus', debet
5 pro arguturus add. d

argaturus Rr

Malo4 diri-

Sail. hist. ex

II 57 p. 175 Kr.

6 in II historiarum om. G c

quos BDHGLK

et Hh

re

bithinia BDL bethinia K bethania G 7 adcurre Rr acenrrere HLK acenrre G occurrere BO arguturi K Plant. Pseud. II 1, 5(5 {v. 745) i. e. loco cum maccime citato, vel aliunde igitur vel ex Plauto neglegenter inspeeto hoc scilicet allerum participii argutus exemplum ad marg. additum el postea hie non suo loco- adglutinatum eat. a Prisciano ipso non esse profectum satis indicut iteration illud 'pro conuictus'. haec non posse non lurbaia esse pronuntiavit Hitsc/ielius ad Flauti I. I. in Pseudulo p de sycophanta om. G 8 seudulo RrD psedulo L pseudolo K sicopbanta FIH syec

copantha LK syncophanta B 9 **quid Rr et quid BDHGLK arguturus L argutus es] v. supra 10 conuictus ex coniunctus corr. K 12 Lucan. Phars. HI I 455 sq. 15 uero om. G correpta penultima K correpta peneultima G correpta peniultima L Very. Aen. XI 279 sq. 17 cum add. h teocris L 20 temuel cis

pus praeteriti perfecti L simplex L simplicis G seuassc L seruasse. spuo K 21 mctutnm] r et ex metuitum corr. B mututum R 22 plautum Rr pluitum Dd uelud B 2? non inueni post adiutum posuit R, del. el posl usu ea add. r 24 praeteriti om. G truxi Dd stuxi H 25 uncxi R unctum ex unxtum corr. L , iamj etiam GL 26 quor] d cor D cu* (m) B adsumentia B

506

PRISCIANI INST.

p. 883. 84 P.

p. 481. 82 K.

supinum: 'loquor locutum', 'sequor secutuin'; 'fruor' vero 'fructum' facit, sicnl 'slruo sti'iictum'. Cicero in H o r t c n s i o : e l a m o e n i t a t e s u m m a p e r f r u c t u s e s l . Vlpianiis tamcn ad S a b i n u r a futurum f r u i t u r u m dixit, non 'fructurum', quomodu c ortum orilurum', 'erutum eruilurum', 'mortuum moriturum', qivae cum in praeterito non habeant i, in futuro 5 habent. In f vo', n loco consonantis posita, in 1 | quidem desinente paenultima, o exlremam in i converlunl et faciunt praelerilum, ut 'solvo solvi', 'volvo volvi', 'calvo calvi', uncle S a l l u s t i u s in I I I h i s t o r i a r u m infinilum passivi protulit: c o n t r a ille calvi r a t u s , 'calvi' pro 'decipi'. vocali vero io natura lcmga antecedente 'vo' in c x i ' convertitur in praeterito, 'vivo vixi'. supinum i in 'turn' convertentia faciunt, v necessario in vocalem redeunte, 'solvi solutum', ' volvi volutum'. sic debet etiam 'calvi calutum' facere, quod tamen in usu non inveni, et puto calumnias ex hoc esse derivalum. 'vixi' autem in c xi' tcrminantium regulam in supino servat cvictum'. is III M In c b o ' desinentia rerba vocali longa antecedente e b ' in 'ps' convertentia faciunt praeteritum perfectum, ut 'scrlbo scripsi', 'nubo nupsi': numquam enim b ante s in principio syllabae potest inveniri, ut 'Pseudulus', 'ipse'. alia vero o in i mutant in praeterito, ut 'bibo bibi'. Cicero in V e r r i n a r u m I I : an iste u m q u a m de s e b o n a m s p e m h a b u i s - 2 0 s e t , n i s i de v o b i s inalam o p i n i o n e m anirao i n b i b i s s e t ? O v i d i u s in VI m e t a m o r p h o s e o n : [J Vberaque ebibcrant avidi lactantia nati. 'lambo' quoque 'Iambi'. L u c i l i u s in X X I I I : I u c u n d a s q u e p u e r qui l a m b e r a t o r e p l a c e n t a s . 25 1 sequor] d secor D facit om. II Orell. in tlorteusio om. G horlentio LK

2 Cir. Horlcns. fr. 67 opp. IIII 2 . 484 3 perstructiis GL persructus K

v

ulpiauus in uulpianus mut. R ulpianus L VIpianus ad Sabinum: Vlp. fr. 2 ap, Dirksenium fragmenta IClor. Rom. p. 103. i'rnituros idem Plpianus dixit ad ediclum: u

v. Dig. X in 7, 10 futurum fruiturum R B

ad Sabinum om. G sabinum A" sauinum RBDHL futurum fruiturus D 4 fructurus D 5 mori***turum (turn ni f.)

habeant] h habent DHL

7 peneulma G

9 Sail. hist. Ill cf. lib. VIII § 70 13 cliam debet GLK

8 cxtrcmam o GK

10 iliac LK

dceepi lir

14 non sup. tin. add. II

ct] ut B

«uolo Dd 11 xi* (i) H pato K

raluui B calumniam GLK(RT) 15 Vixia autem 11 16 In bo autem K bo in psi BDHGLK 17 scribo ex cow. B 18 cnim add. g potest est H u

Pseudulus] d psendoliis Br pscdulus G seuduhis D psedulus K 19 Cic. in Verr. net. I 11, 42 20 in — habuisset om. G in uerrem .11. BDH in uerreni in .11. LK unquam iste G de se umquam Cic. Guelferb. 1 habuisset om. L 21 npenionem G imbibisset HGLh imbuisset ni f. II Ovid, melamorph. VI 342 22 in VI. metamorphoseon om. G VI ex V corr. B V. D 23 Vbera quae B H iiudiui GK aui. dilactantia B luclnnlia G 21 Lucilius] b Lucius K Lucius BL Lucil. sal. XXIII 2 Dons. 1 Gerl. in XXUI. om. G 25 [ocundasquc Oh

LIBER X 13-15

507

p . 884 P .

p . IS >. 83 K-

similiter 'scabo scabi'. idem L u c i l i u s in V I I 1 I : S c a b e r a l ul p o r c u s c o n t r i l i s a r b o r e costis. unum excipitur c incumbo incumbis', quod etiam 'incubo incubas' secimdum primam coniugalioneni profertiir, quod Mncubui' facit praeterilum, et om5 nia a 5 cubo' compoMta, s h e primae sive tertiae sint coniugationis, ut c accunibo' vel c accubo accubui', c incumbo', vel c incubo incubui'. ct nunc quidem simplex eorum, id est f cubo cubas', primae est coniugationis, vetustissimi tamen et boc et omnia, quae in c u i ' faciunt divisas praeterilum perfection in prima coniugatione, ctiam secimdum tertiam solebant decliio nare. supina vero in 'psi' quidem terminantiuin praeteritum ' s i ' in ' t u r n ' 1 5 convertunt, ut 'scripsi scriptum', 'nupsi nuptum', in c b i ' vero assumunt Hum', 'bibitum, lambitum, accubitum', unde et 'cubitus' dicitur. et notandum, quod, cum omnia in ' s i ' terminantia praeterilum, sicut supra docuimus, in 'sum' tenninant | siipinum, exceptis quartae coniugationis ver15 bis, haec quoque, quae p vel m anle ' s i ' habuerinl, c si' in 'turn' convertunt, ut c nupsi nuptum', 'scalpsi scalptum', 'scripsi scriptum', 'demsi demptum', 'sumsi sumptum', in qiiibus etiam p euphoniae causa interponitur, quod ctiam in praeterito quibusdam placuit ascribere. In
1 Lucil. sat. VlIIl 26 Dons. 21 Gerl.

2 scaberat Rr

abore Hh

custis

ca

K 3 unum om. D.K 4 iucubni] r inbui K imbui liB inbui L 5 siue primae om. B coniugationis sint K 6 mine] nura B 7 prima B 8 ct hoc] r lioc R et haec GLK 9 prima] d prim; D terliam om. L 10 terminantiuin 'quip dem H psi in turn DHKr psi in lum K psi in ptum BGLh 11 adsumuut B 1

_^

12 ambitum accubui accubitum K

Lerminant

13 omnia] oo K

V

1-1 supinant supinum Rr C

15 habuerint L habuerunt GK ptum B conuerterunt G 16 salptum Hh demsi] g dempsi K dempsi RHDHG 17 sumpsi BDIl 18 quod] quam HLr adscribere^ 19 in psum] d ipsum D sopinaff-ff 20 alia add. in mg. H 21 positae] ii

om. GK „ (i. e. est) L

ephoni+a Hh euphoniae RD

euphoni* (5? euphonia b) .i. ralionis

quare mutatur b in p ut scribo scripsi. cuius ratio B KP1BU) EKPPIJAKEKPInTAI B

KEKPVTTAI R EKPYnTAI dk

22 eius add. r eius

A7;

23

AYBW R AIBUJ BDH SIEU) GLK

EAVPA R EAPI
508

PRISCIANI INST.

p. 8S4. 85 P.

p. 483. 84 K.

'linquo' quoque, quod consimilem videlur habere terminalioncm, Miqui'H facit. pracferitum abiecta n, sicut supra quoque docuimus -; s vero praecedente mulant c sco' in c vi', nisi sint inchoativa - ilia enim carent praeterito perfecto -: c quiesco quievi', c pasco pavi', 'cresco crevi', 'ascisco ascivi', 'consuesco consuevi' vel 'consuetus sum' - C h a r i s i u s tamen 5 16 etiam 'consueo' ponit _. omnia taraen, quae praetcritum perfectum in e vi' terminant adiectam, frequenter invcniinus per secundas et tertias personas syncopam paemiltimae pati syllabae, cum ab u loco consonanlis incipit, ut 'amavi amavisti' vel 'amasti amavit amavimus amavistis' vel c amastis amaverunt' vel 'amarunt';
1 linco DG quod om. G similem DHr 3 inclioatiua ex inchoatiba corr. B 4 creini K adscisco adsciui B • 5 carisius DHGLr carissius K Charisius p. 224 P. 149 Lind,, ubi consueo consueseo pro consucni consuesco, quod in cod. reperilur, reslituil G. Fabricius 6 etiam in nig. K tamen] eiiitn G penultima

7 abiectam B adiectam tm L 8 syllabae pati GK incipit ut Hh 9 uel amasti om. R 10 uel amaupnmt D neo — nerunt in my. K 11 uel nerunt add. r quam R

arlddimus H adidimus G addimus K abiectam B 13 lauasti K possimus K lasd pro lauisti nee D

iiisti K

15 fofisti D

v

.

h

12 quoniam] r lavistis] k lai

oratium D oratium K

16 positione Rr

uerba B

h

17 summoses K

oratius D oratius A'

Hor. serm. I 9, 47 sqq. cf. lib. VIIII § 41

dispeream

iiani

10 tradcre ** ni (am) lir 20 summoses K 21 quot virere GLK 22 pro commemorit G

uiuitur libri aliquot Horaoratius DK Hor. serm.

b

II 1 , 44 sqq.

26 fleuit L (leuit B

27 invenitur in sco] r inuenitur +* co R qu

28 Capro] v. Osannum de Capro p. 10

conccxi G conquexi B

LIBER X 15-17 p. 885. 8B P.

p. 484. 85 K.

est autein 'conquinisco' caput incline P o m p o n i u s in vacca vel m a r suppio ait: simul i n t r o veni, a c c e s s i ad p a t r e m , prendi m a n u m; 5 In t e r r a i n ut c u b a b a t niidflm ad eum nt conqut-xi, interim Mulieres c o n s p i c i u n t . excipiuntur praeterea eiusdem terminationis 'compesco compescui% 'dispesco dispescui', quod ponit Apuleius in d i a l o g o , qui est de deo S o c r a lotis: cum et h a b i t a c u l a summa ab infimis t a n l a i n t e r c a p e d i n e fastigii d i s p e s c a n t , pro 'distent', excipitur pYaeterea ' disco didici', 'posco || poposci' et ex eis composita, quae similiter faciunt praet.eritum, 'dedisco dedidici', 'deposco depoposci'. vocali vero natura longa antecedente in ' co' desinentia c xi' syllaba flniunt praeteritum, ut ' duco duxi', 15'dico dixi'. r antecedenle unum inveni, 'parco', quod et 'peperci' et 'parsi' facit praeteritum. L u c a n u s in II: parvum sed fessa s e n e c t u s S a n g u i n i s effudit iugulo f l a m m i s q u e p e p e r c i t . T e r e p t i u s in h e c y r a : 20 lieu, m e i n f e l i c e m , h a n c i n c e g o v i t a m p a r s i p e rd er e?
1 conquiscoi? capud Dd Pomponii vaccae vel marsupii (marsuppii/?;6&.) fr. p. 122 Both. 159 Mk. 212 Ribb. Baccha B f. recte, qui titulus fabulae et togatae (v. Rilschelium parerg. I 156) et, quod quidem secus se habere videtur Ritschelio, palliatae esse potuit: nam Bacchas scripserunt Antiphanes, Diodes, Lysippus et Novii eerie Alellanis helaeram et Phoenissas immixtas invenimus. bacha Ires codd. Krehl. Bacca Lips. 1 eiusdem marsupio L 3 intro veni] in utroquo ueni G 5 terra K nuda BHGLK conqeexi*(t?) H 7 conspiciunt ex conpisciunt corr. D 8 Excipitui- GK praeterea del. h compesco compescui] k compisco compiscui GLK dispisco dispiscui GL dispesco dispesco dispescui H 9 apuleus G Apul. de deo Socr. cap. I1II p. 44 Elmenh. quid Rr 10 et] sic etiam Auguslinus de civ. dei V1III 12 ea libri Apul. plerique, om. duo codd. Lindenbrogii ab] sic etiam Aug. I. I. om. K et libri Apul. plerique infimis] r imfimis RB interea pedine G interea pedi ne LK intercapedine fastigii dispescant] intercapedo fastigii dispescat libri Apul. et Auguslinus I. I. 11 festigii K uestigii GL dispescant] k dispiscant GLK 12 ex his G 13 dedidi K anlecendente K 14 xi] x R in xi D 15 peperci parsi B 16 Luc. Phars. II 128 sq. in II om. G 17 parum pars Ubrorum Luc. 18 effundit Voss. A cum ah codd. Luc. iugulis B ungulo GLK flammis quae B 19 Ter. hecyr. Ill 1, 2 in hecyra om. G haecyra RH h§cira D echyra B echira LK 20 hancine] /; Bemb. Bas. hancin*** H hanccine RD hanc me LK 22 Capro] effugit h. I. Osannum 24 Caton. Cens. de de

Veturio (cf. lib. VI § 16) or. fr. ap. Meyerum I. I. p. 64 ** (in) L debeturio K Veturio] d beturio DLr buturio R betuturio G mini] BDrh Barmst.3 numum uel nunium

R Heidelb. numim GL minimi K •*|nmm H numun Darmsl}1 minimi Monac. 280 A nuniium Lips. 1 (non H) nimiiim Zwicc. 2 Bread, non Lips. 2 Krehlii numiicit

510

PRISCIANI INST.

p. 886. 87 P.

p. 485 K.

G a e l i u s in I: q u i c u m is i t a foed u s i r i s t i s . L u c r e t i u s tainen ctiam in praesenti prodiuit paenultimam: exim c o r p u s p r o p e l l i l et Icit. Supina in c ci' quidem tcrminantium praeteritum i in Hum' convertunt: 18 ' vici victuin', 'convici convictuin'. eandein servat regalam etiam Miqui 3 lictum' et ex eo compositaj c reliqui. relictum', Sleliqui dclictum'. nee minim, cum post q u posita vim literae.amittat, in "ci' desinentium regnlam sequi. quae vero in c v i ' syllabam proferunt praeteritum perl'ectuni, mutant earn in c tum' et faciunt supinum, 'requievi requietum' - unde parlicipium futiiri fit 'requieturus'. C i c e r o contra M e t e l h i m : n i s i e o r u m 10 e x i t i o n o n r e q u i e t u r a m _, 'cresco crevi cretum', cascisco ascivi ascilum', 'descisco descivi descitum' - L i v i u s in X X V I a b u r b e c o n d i t a : d e s c i t u m ab R o m a n i s (el notandum, quod ab incboativo c scisco' composita primitivi, id est c scio', habuerunt praeteritum, secundum rectam vero proportionem debent eorum quoque perfecta ab ' a s c i o ' et 'descio'15 csse) -, 'nosco novi nolum' - similiter ex eo composita: Mgnosco ignovi ignotum'. T e r c n t i u s in a d e l p h i s : I g n o t u m cst, taciturn est, c r c d i t u m est, mule et parlicipium futuri Mgnoturus'. C i c e r o in C a t o n e [ m a i o r e ] : i g n o t u r u m a l t e r i , quod p a t r e m , a l t e r i , quod t u t o r e m secu-20 t u s e s s et. C a t o in V o r i g i n u m : q u o d e o r u m n e m o q u i s q u a m q u i c q u a m m i l i i i g n o t u r u s e s t ; quidam tamen conlra rcgulam a praesenti temporc hoc || derivatum protulerimt, Mgnosco ignosciturum'. P i s o reg. IX saec. [7497], sed inter lin. cad. m. ini lesle Biibnero in Meyeri orr. R. fr. eil. Paris, p. 13-1 *icit(u) L 1 Coelius B L. Caelii Antipatri hist. lib. 1 fr. p. 190 Kr. fr. 9 p. 315 Roth. is] sic ex corr., ut videlur, R his BGLKd is ita] ista Heidelb. icitis I1GLK Liter. Ill 161 3 exim B, ut oppareat, iure suo suspicalum esse Ritschelium in mus. phil. VII p. 475 sic in H scriptum fuisse. eximi Monac. exico in litura h exin RDGLK 4 Supino B praeterito Or n

5 Eadera Dd seruant BK 10 futuri om. G rcquicturus] d quietunis DGLKr Ciceronis contra Metellum (cf. lib. VIM § 51) or. fr. ,3 p. 455 Or. e

metallum Rr lib. XXVI 14, 9

v

11 reqnieturum r

12 descisso R

in — condita om. G

XXV libri

Libius Rr

Liv. ab u. c.

13 discilur Rr

14 pri-

mitiuo Rr scio] r ciui R 15 perfecta om. R add. r ab ascio] scripsi asci Rr adscio BDH a scio GLK; anlegendum: debent eorum quoqne supina a scio csse? desci Rr 17 Ter. adclph. Ill 4, 28 in adelphis om. G 18 ignotumst tacitumst creditumst Bemh. 19 particium H Gic. Galon, fr. 3 opp. IIII 2 , 487 Or. in Catone maiore om. G Catone maiore libri maiore induxi coll. Maer. sal. VI 2 , 33; possis etiam Catone minore coniccre. laudem Catonis istum librum dicil Gellius noct. Alt. XIII 20 (19), 3 , qui locus docere poterat Krehliwn, eum non 'in laudem Calonis maioris conscription' fuisse; cf. Fr. Schneiderum in comm. de Ciceronis Catone minore act. ant. Darmslad. 1837 n. 140 sq. p. 1141 sgq., qui ipsum Priscianum i

aeque lapsum esse censel p. 1147 catione K cantione L 20 igno+nrnm L patrem alteri quod Hh 21 Colon, origg. lib. V fr. p. 110 Kr. fr. 100 p. 283 Rlh. fr. LXXXIX p. 50 M'r. in V originum om. G quisquam] b quis B lanT *

22 mihi in mg. add, H

aulcm Rr

23 deriuatiuum D

Piro K

L.Calpurnii

r>11

LIBER X 1 7 - 1 9 p. 887 P.

ji. 480. 86 K.

F r u g i in II a n n a l i u m : q u o d r u n i q u c d e l i q u i s s e t , i g n o s c i t u r u m a d f i r m a b a t . notandum tamen, quod * cognosce cognovi cogni- 19 turn' et 'agnosco agnovi agmtum' in frcqucnliorc usu faciunt, pro o| paenidtima producta, quam vctustissimi servabant analogiam sequentes, i s correptam adbibenlia. undo l u v e n a l i s in I: AgnTlus a i c i p i c s , i u b e t a p r a o c o n c v o c a r i Ipsos Trohigenas, L u c a n u s in I I : c a lid a milii coy n i t us axis 10 A e g y p t o a t q u e u m b r a s n u m q u a m flee t e n l.c S y e n e . S a l l u s t i u s tamen sccundum analogiam in 11 b i s t o r i a r u m : n r q u e i n e r m o s ex p r o e l i o v i r o s q u e m q u a m a g u o t u r u m . Pacuvius secundum utrumque protulit: In t u r b a O r e s t i c o g n i t a a g n o t a e s t s o r o r _. 15 cpasco pavi' servavit in supino s solum: c pastum'. 'compesco compescui' et 'dispesco dispescui' et 'posco poposci' et 'disco didici' a praesenli tempore faciunt supinum mutatione o in i correptam ct additione ' turn': 'posco poscitum', 'compesco compescilum', 'disco discitum'. unde A p u l e i u s participium futuri protulit in P l i a e d o n c de a n i m a : sic a u d i t u 20ruin, s i c d i s c i t u r u m , q u i m c l i u s s i t , h a e c o m n i a et s i n g u l a sic a g c r c a u t p a t i , u t p a t i u n t u r a t q u e a g u n t . In ( xi' finientia praeteritum pcrfcctiim faciunt supinum secundum praedictam regulam: 'dixi dictum', 'duxi" ductum'; 'peperci' vero vel 'parsi parsuin' facit supinum sccundum in 'si' terminantium regulam, unde 'par25 surus' participium futuri. V a r r o in L a t e r e n s i : Pisonis Frugi ami. lib. II fr. p. 150 Kr. fr. 24 p. 300 Rolh.

1 quocqunque L s

quocunque G agnitum D

diliquisset GL frequentiori BHK

2 afflrmabat 11IIGLK 5 luv. sat. I 1, 99 sq.

3 agnoco Rr et in I om. G I. ex

II. corr. R 7 iugenas Rr 8 Lucan. Phars. II 580 sq. in II om, G II a HI. libri 9 callida G calida medius milii lihri Luc., a medius calida mibi, Prisciano non laudato, Corlius 10 aegipto G uusquam J^oss. A cum ctenic s

plerisque codd. Luc. flectente Syene] ex corr. ht flentes hyene Rr fletteiites (in flectentes corr.) yen§ B flectentes hicne G flectentes hieme L flectentes inene K 11 Sail. hist. II 73 p. 183 Kr. in II liistoriarum om. G 12 ex praelio inermes G inermos] in inerrais (ab r?) corr. R, in incrmes ff inhermos B inermes r

L inennis (sic) in mg. add. K pelio I) viros] r uires R pacubius LK paucobius G Pacuv. fr. inc. XXII p. 107 Ribb.; Didorest. fr. 35 p. 122 Hermion. 3 p. 124 Both.; ad Dulorestem retlulit Ribbcckius p. 284 14 soror add. d 15 serua J)d compisco compiscui GLK 10 dispesco dispescui] r cf. Slruvium lal. Bed. u, Conj. p. 223 dcpesco depescui RBDH depisco depiscui GLK et eras, o

in H t

pasco Rr

17 tempore] h tempori H

correptum B correpta D

addi-

i

cione D Uicione Rr 18 poposcitum Rr compisco compiscilum GLK disco om. G appuleus G Apuleius in Phaedone: Apul. fr. 10 t. II p. 638 Hild. 19 phijdrone r phedonae K ph^node G 20 quid G 22 finientia] disinentia GLK s

supradictam GLK

24 pammi/M

25 Varro in Laterensi logistorico: v. Varr.

512

PRISCIAM INST.

p. 887. 8S P.

p. 4S6 — 88 K.

Par s u m s pecuniis bene partis. L i v i u s in XXVI ab u r b e e o n d i t a : n e d u m c o s C a p u a e p a r s u r o s •-'(> c r e d a m . 'senesco' inchoativum | cst: nam positivum eius 'seneo' invenitur in usu. A c c i u s in T e l e p b o : Iamiam stupido Tbessala somno 5 Pectora languentque senentquc. P a c u v i u s in P e r i b o e a : Q u a m q u a m a e t a s s e n e t , s a t i s h a b e a m v i r i u m , u t to a r a a r c earn. c a seneo' igitur, non a 'senesco' fit praeteritum 'senui'. S a l l u s t i u s io in I h i s t o r i a r u m : n i s i cum i r a b e l l i d e s e n u i s s e t . idem etiani participium praeteriti temporis ex eo protulit, quamvis sit neutrale, in I I I I : o m i i i s , q u i b u s s e n e c t o c o r p o r e animu.s m i l i t a r i s e r a t ; nee [| mirum, cum in aliis quoque plurimis eiusdem significationis verbis inveniantur veteres praeteriti temporis participia proferentes, ut 'prandeo is pransus', 'caeno caenatus', cplaceo placitus', 'mereo meritus', cpateo passus', 'careo cassus', cpoto potus' pro 'potatus', ctitubo titubatus'. e iuro' quoque 'iuratus' tam in activa quam in passiva invenitur significatione. et haec quidem etiam iunioribus in usu manserunt, ilia vero obsoluerunt: 'discedo discessus', hoc est 'qui discessit'; similiter 'intereo interitas', 20 'occido occasus'. sed eorum usus in libro, qui inscriptus est de participio, IIII 21 invenies. deponentia vero in f scor' desinentia, in antepaenultima quidem syllaba a vel i correptas habentia, in 'ctum' faciunt supinum, ut cpaciscor pactum', cproflciscor profectum', r expergiscor experrectum' facit, quamvis vetustissimi | etiam 'expergitus' dicebant. L u c i l i u s in I I I : 25 I. II p. 323 ed. Bip. Rilschelium de Varr. logistor. p. VI. XII; versus f. sic ordinandus cum Fleckeiseno: . . ' . . . . ' . . . parsurus pecuniis | Bene partis 1 pecuniis] pecurus L 2 Liv. ab u. c. lib. XXVI 13, 16 in — condita om. G XX.M Ecksteinius ad Vossium de arte gramm. V 25 p. 832 XXV. ex XXXV. corr. R XXV rell. necdum GK parsurus I) 3 credamus r 4 Att. Telephi fr. 1 p. 241 Both. II p. 184 Ribb. in Telepho om. G tlielepho d 5 thesala DHK sompno K 6 languentque] bh langentque HG plangentque K langent B in senentque literae duae extremae adrasae in B 7 Paccuius D Pacubius LK Paucubius G Pacuv. Periboeae fr. 28 p. 142 Both. fr. XXIII p. 96 Ribb. in Periboea om. G pheriboea K 8 liabeam] Bothius habeam rem RBDHGLK, quod 'nihil aliud significal, quam librarium legi voluisse liaberem pro liabeam'. habeam tam en Heidelb. r (non R) tamen habeam Ribbeckius, qui numeros sic ordinavil: quamquam aetas senet, | Satis tamen habeam uirium ut te ara arceam uirium lute r uirumute R 10 Sail. hist. I 95 p. 115 Kr. I I in- I historiarum om. G Sail. hist. IIII 64 p. 354 Kr., ubi hie Prisciani locus addendus est 12 in IIII om. G 13 VI in litura h Omnes BDGL quibus senecto] Heidelb. r el codd. lib. *

in

VIIII § 49 quibus aetas (etas D) senecto R rell.

14

aliis K

O

prande

15 ueteris B

0

Rr

16 ceno HGLK o

cenatus DffGLK

place Rr edo

pasus L o

17 casus L patus Rr 19 obsolenerunt GLK 20 disco Rr hac Rr 21 occassus G occassus A' qui scriplus B est] R Heidelb. cst nobis BDHLKr est a nobis Gh 22 DEPONENTIA. | Deponentia H 23 uel e post ucl i add. dh 24 profectum. similiter expergiscor. B quia a rego est post expergiscor add. RBd quia a pergo est codd. aliquot Krehlii, inter quos Heidelb. facit om. GLK 25 Lvcil. sat. Ill J9 Dous. Gerl. 7 t'arges. ego e somno puero (puteros Paris. A

LIBER X 19—22

513

li. 8SS P.

JI.

48S K.

E s o m n o p u e r o s cum mane e x p e r g i t u s c I a m a s. Caecilius vero secuniluin analogiam proluljt in I m b r i i s : surdo mi hi D o r m i t u m s u a d e t ut cam q u i s q u a m ? et si ego obdors m i v e r o, T u t e idem ubi eris e x p e r r e c t u s ? 'nanciscor' etiam 'nactum' facit absque n, ut P r o b o et Capro el P o l lioni et Plinio placet, sicut et cpangor pactum' et 'fingor flclum' et 'tangor tactum'. sciendum tamen, quod sunt vcrba, quae servant n in 10 participiis praeteriti sive in supinis, ut 'iungor iunctus', epungor punctus', 'fungor functus', 'einungor emunctus', 'extinguor extinctus', ctingor tinctus', 'plangor planctus', 'angor anctus'; quac autem servant vcl quae non, de participio tractatum reperies; quod autem corripitur antepaenultinia cpaciscor' et 'nanciscor' et 'proficiscor' et 'expergiscor', ex compositis sive 15 primitives eorum potest dinosci: 'paciscor depeciscor', 'proficiscor' a c facio', 'expergiscor' a cpergo pcrgis', 'nanciscor' vero a 'nuncio' est, quod in usu fait vetustissimis. G r a c c h u s p r o se: si n a n c i a m p o p u l i desiderium, c o n p r o b a b o r e i p u b l i c a e commoda. alia vero abs-22 que c in 'turn' fiimt supina, ut 'irascor iratum', 'ulciscor ultum', 'nascor pueros B) cum (cui Mon.) mane expergitus clamo codd. Diomedis p. 372 P. in III om. G 1 e somno] esono H sompno L expergitos ex e x p e r g i t u s , id vid.,

fecit K 2 Caelius DHLKr Coelius B celius G Caecilii Imbrior. fr. 7 p. 31 Sp. Ill p. 43 liibb., qui sic I. constituit: Mihi surdo dormitum suadet ut earn. — At si obdormiuero | Tute idem ubi eris experrectus? quisquam ex nequiquam interpretamenlo vocis surdo ortitm esse censens; Vmbrorum vel umbrariim fr. 2 p. 149 Both. experrectiis post protulit add. h Imbriis conieciura assecutus est Meinekius Men. et Phil, rell. p. 89 umbris rh imbris cett. 3 surdo] Ribbeckius sordo H pars codd. Krehlii sordi RBDGKh sordida Lips. 1 Krihlii sordido 1 surdo mihl Fleckeisenus; mihi praeponitur in codd. sordi,d+ormitum (i) L 4 domitum G suadet H quisquam] om. G quisque K quisquc moechetur Lips. 1 obdormiero B 6 idem add. d ubi eris] r uberius R 7 actum Dd nactusu K ut et BDHL Probo] cf. Osannum Beilrdge etc. II p. 211, cui ad M. Valerium Probvm Berytium haec spectare videntur haud improbante 0. lahnio prolegg. ad Pers. p. CXXXIX. atque id recte me quidem iudice cf. ann. ad lib. V § 45 Probo om. G Capro] cf. Osannum de Capro p. 18 Pollioni] ad Asinium Polionem confidentius quam a Thorbeckio Asin. Poll. p. 80. 123 factum est, hunc I. referre licet post Mauricii Ilauptii in ind. I. Berol. aest. 1855 p. 3 sqq. disputalionem, ubi is ipse tangitur p. 5. M. Anlonini philosophi praeceptorem v. vit. M. Anlonini in hist. Aug. c. 2 coll. Graefenhanio hist, pliilol. IIII 259 intellexerat Meyerus fragm. orr. R. p. 501 8 plenio K plioni B Plinii libror. dub. serin, fr. LXXXVII ap. Lerschium Sprachphilosophie d. Allen I 197 panguor K fingor] d frigor D 10 iunguor K pungor — tinctus add. r 11 fun*gor(c?) B funguor K emunguor K extinguor] d extingor BGL n

tingnor II tinguor RK

12 plagor II planguor K

seruant n uel RDG

sei-

nnn

H 13 de participiiira Rr tractum G re+peries (p) D repperies BLK i[uod] r Quo R antepeneltima G 15 depiciscor GLK 10 est om. G 17 Grachus BGK Graccus DHL C. Gracchi pro se {adversus L. Opimium? de legibus a se promulgatis?) or. fr.: v. Meyerum I. 1. p. 233 Ellendlium brev. eloq. R. hist. p. 43 ed. alt. nanciam] r nantiam RBDH 18 disiderium G cprobabo D comprobabo RBGLK roipuplicac K post alia uero: quae non habenl a uel e corf in antepenut add. h 19 turn finiunt BGKd turn faciunt H turn faciunt in turn i

finiunt mitt. L irasco Rr GEAMMATICI LATINI II.

scis

nlcor Rr 33

514 r

PRISCIANI INST. . S8S. S9 P .

1>. 4S8. 80 K.

natum', 'obliviscor oblitum'. excipitur 'defetiscor' 'defessuin' faciens || supiimm et participium practoriti Mefessus', ut T e r c n t i u s iii a del p h i s : Defcssus sum arabulando. idem in P h o r m i o n e : Neque defetiscar u s q u e adeo experirier; r. nam ab eo quod est 'defi|cio' 'defectus' fit participium praeteriti. excipiuntur I'tiam duo composita, quae quamvis antepaenultimam i habeant correptam, in Hum' tamen, non in 'ctum' faciunt supinum: 'comminiscor commentum', 'adipiscor adeptum'. nam a ' reminiscor' supinum vel participium praeteriti vel fuluri in usu non inveni, quamvis ratio hoc quoque 10 'iT.nientum', quomodo 'commentum', exigat dici. In 'do' desinentia, si paenultiinam naturaliter longam habuerint, 'do' in c si' coiivcrtentia faciunt praeteritura pcrfectum, ut eludo lusi', c rado rasi', Maedo laesi', 'rodo rosi', 'vado vasi', 'evado cvasi', 'illldo illisi', 'claudo' vrl e cludo clausi' vel 'clusi'. invenitur tamen eliain 'claudeo', seel et is 'claudo' pro eclaudico'. S a l l u s t i u s in I I I h i s l o r i a m m : c o n i u r a I i o n e c 1 a u d i t . C a c c i l i u s in e p i c 1 e r o : An, u b i vos s i t i s , i b i c o n s i l i u m c l a u d e a t ? 'ccdo cessi' geminavit s in praeterito, ex quo V i r g i l i u s 'accestis' pro 'accessistis' posuit in I A e n e i d o s : 20 p e n i t u s q u e s 0 n a 111es Accestis scopulos. 23 excipilur 'caedo cecidi' - L u c a n u s in 11II: 1 defetiscor] r defeciscor RHbd deflciscor BDGL

diffieiscor A*

2 praeteri D

e

praeteritum B torentius Rr Terenl. adelph. IIII 0, 1 in adelphis om. G 3 defesus / / defcssus sum] defessnm GLK 4 Terent. Phorm. IIH 1, 23 fovmione K 5 defeciscar BDHr deficiscar RGLK defetiscar usque adeo] sic etiam lib. XVIII § 90 defetiscar usquara adeo Heidelb. adeo defiliscar umquam Bemb. ri

defetiscar (t ex c vid. corr.) umquam ego Bas. experirier] r experier D experier RGLK Heidelb. 0 deflo r Heidelb. cens. Krehlii Ienens. p. 431 deficior DLK fit om. G 7 posita D habent DH 8 commuuiscor B 9 adeptum ex adiptum eorr. H 11 veraentum] k r**mentum K 12 habuerint] r kabuerunt R lHul>o

14 illisi] ex illusi eorr. K illesi L illisi G

15 clusi uel clausi K

claudeo

u

Hh

16 cladico / /

Sail. hist. Ill 98 p. 300 Kr.

in om. R

in III histo-

r

riarum om. G UI LK coniugatione Rr 17 nee ignorantia rem claudit, ea scilicet verba iam a Lipsio var. led. II 6 cum hoc I. comparata laudari putans, quae in oralione Macri (hisl. Ill 82 § 25 p. 191 Kr.) sic leguntur: uequc enim ignorantia res claudit, Klotzius Archiv fur Phil, tend Paedag. XV 368 sq. Caecilius] r celius R Claudius G Caecil. epicleri fr. 2 p. 132 Both. 3 p. 18 Spgl. II p. 34 Ribb. in cpiclcio om. G 18 ibi] r ubi RBD 19 Caedo RBD Verg. Acn. I 200 sq. sis

(deficit Pal.)

accesstis G

lis

pro accestis I) pro accessitis R pro accessis

a

21 sonentcs Rr sonantis Mcd. Rom. Fr. 23 cieric> om. G om. G

Kk

s

cecidi DG cicidi LK

22 accessistis Rr

copulos Dd

Lucan. P/iars. 1111 714

in IIII

LIBER X 22. 23

515

p. 88!) P.

,,. 489. 90 K.

d o n e e v e t u e r u n t c a s t r a, c e c i d i t -, I l o r a t i u s in I s e r m o n u m : v i n I. u Curtis ludaeis o b p e d e r c ? - Nulla mihi, inquam, 5 Religio est. idem in eodem: Nam d i s p l o s a sonat q u a n t u m vesica, pepedi. ab eo quod cst 'sldo' praeteritum non inveni. L u c a n u s in I I I : siden1 ia pessum in Corpora caesa-tenent. V i r g i l i u s ex eo compositum in V: S u b s i d u n t u n d a c t u m i d u m q u o sulj a x e ( o n a n l i S t e r n i t u r aequor aquis. eius passivum S t a t i n s prolulit in | I I T h e b a i d o s : 15 summisque insiditur aslris. 'cudo' secundum D i o r n e d e n ct C h a r i s i u m et P h o c a m ' c u s i ' , sccundum alios ' c u d i ' . et videtur etiam V j r g i l i u s sic protulisse in I A c neidos: Ac p r i m u m s i l i c i s s c i n t i l l a m e x c u d i t A c h a t e s •20 Suscepitque ignemfoliis. 'excudit' enim tam praesens quam praeteritum potcst, intellegi, sed qnia 'suscepit' subiunxit, nielius praeteritum inlellegitur. idque etiam S e r v i i i s in c o r n m e n t a r i o A e n e i d o s comprobat his verbis: e x c u d i t a u t c i n 'pedo pepedi'.

uel cieidil

1 uentuerunt'72r eecidit Rr cecidit Dd cicidit GLK cum Voss. h el al. libr. Luc. recidit nonnulli codd. Luc. 2 pepidi B orathis GK Hor. sertn. I 9, v

69 sqq. in I sermonum om. G sermonem Rr codd. Hor., Bentleius vin tu] uinctu G uinciu K obponere R oppedere BDHGLK gio GK relligio pars codd. Hor.

3 Vin' H uis pauci quidam 4 cursis K obpedere] r \\ nullam GLK mihi om. K 5 regio Bb relc6 Hor. sertn. I 8, 46 idem in eodem om. H n

in eodem om, G 7 ue*sica (s) B ue*sica G uesica Kk pepedi* (t) D pepedit 'e Codd.'' Krehlius 8 ** est'quod est sudo (ab) R Ab eo quod sido prnclel'itum nou inueni in marg. adscr. r Luc. Phars. Ill 674 sq. 9 pesmn GL 10 cessa G 11 Verg. Aen. V 820 sq. 12 subsiduunt K 13 aequor] h aquor a

H

equis Med.

1-1 Stat. Theb. II 36 et tantum fessis insiditur astris

V GL

.U. H tebaidos GK 16 diomede B diomedem GL diomidem K Dinm. p. 366 P. cudo cusi (M'C Par. b cudo cussi Par. AB om. Monac). quihus quae adr dita sunt in ed. Coloniensi a. 1533 scd potius cudi, ut eius compositum: Turn primum silicis scintillam excudit Achates' a libris abesse testatur Ilenr- Keilius Charts, p. 218 P- 146 L. focam R phocan B- phoccam G at Phocas p. 1715 P. 347 L. c cudo cudi' cf. Vossium de arte gramm. V 26 p. 839 Ecksl. cu*si (s) B 17 c

uirgiliu* (m) B Verg. Aen. I 174 sq. (deficit Pal.) Rom. excudit add. r excutit Rom. acates D

19 a Dd silici Med. 20 succepitque r cum Med. i

Rom. Servio ad h. I. et ad eiusdem libri v. 144 o

ignem foliis add. r i

22 Idque

1>

Dd 23 comnientaiia Rr neneidis RD aenedios H is R autem] om. Serv. Danielis aulem id est LK autem est Servius vulyo

excludit D

516

PRISCIANI INST.

p. 889. 90 P.

p. 490. 91 K.

feriendo eiecit, quia c u d o r e e s t ferirc. undo et|) i n c u s d i c i 2 4 t u r , q u o d illic a l i q u i d c u d a i n u s , id e s t f e r i a m u s . scicndum aulem, quod eius frequentativiim ccuso cusas' est, ex quo coraposita 'incuso incusas' et erecuso rccusas' et 'accuso accusas' et 'excuso excusas'. A c do' verbo, quod simplex primae est coniugationis, composila cum 5 praepositione tertiae sunt et primitivi servant perfectum duplicantia c di', quamvis in illo paenultimam e habeat, ut 'do dedi', "reddo reddidi', cprodo prodidi', cperdo perdidi'. 'credo' quoque ab eo componitur, quasi ccretuin do', et 'vcndo' 'venum do', et 'condo' compositum a 'do' et ex eo cabscondo'. itaque omnia idem praeteritum perfectum servant: c credidi', Ven- io didi', 'condidi', 'abscondidi'. P l a u t u s in c a r b o n a r i a : secundum f ipsam aram aurum abscondidi. N vero ante c d o ' habentia o in i mutant in praeterito perfecto et, si ante n u vel i habuerint, amittunt n , ut Tundo fudi', c scindo scidi'. vctustissimi tamen etiam 'scicidi' proferebant, quod solum quoque in usu 15 esse putat A s m o n i u s in a r t e , quam ad Constantium impcratorem scribit, sed errat. 11am L u c a n u s in III c scidit' ponit: Qua m a r e t e l l u | r e m s u b i t i s a u t o b r u i t u n d i s Aut s c i d i t et m e d i a s f e c i t s i b i l i t o r a t e r r a s . S t a l i u s in VIIII T h e b a i d o s : 20 Oraque p e c t o r a q u e ct viridem scidit h o r r i d a vestem. idem in X I : Alloquio; scidit ipsa novo t e r r o r e c r u e n t a Eumenis. 25 M a r t i a l i s in III e p i g r a m m a t o n : 1 eiecit] d et sic et eiicit codd. Serviani eicit D iccit RGLK elicit Serv. Danielis efflcit Burmannus

et om. G

d

2 aliqui Rr

autem] tamen BD

s

3 cusa D

s

est om. GLK 4 incusa D et accuso et accusas r et excuse, excusas add. r 5 /. composita quod simplex primae est coniugatiouis//. G composita in mg. K

6 seruant praeteritum perfectum B redicli G

id est do

8 liabeo I) ab eo Hh

pe

7 quamuis inultima e D

penultima B

9 venum do] r uenundo R

a om. BDH

s

uel idem

et ex] .ex G abcondo Rr 10 idem] bd enndem GL eundem RBDHK credi R 11 Plant, carbonar. fr. 1 p. 435 Both. 12 secuudum eampse coni. Fleckeisenus 13 et si ante n in mg. K 14 et scindo GK scidi ex iterato seindo corr. H 15 tamen om. GLK sciscidi R 16 asinonius L Asmonius] cf. de metris Terentii § 6 Falsterum mem. obsc. p. 23 sq. contantium // • imperatorem (a) L 17 Luc. Phars. Ill 60 sq. 18 Qua ex Qua corr. H mare] ma+re (t) H metere G subitis] r subtis D subbitus R 19 acUdit (n) Vo.is. B medicas R littora H littoras D litore B 20 Slat.- Thebaid VIIII 354 in VIIII Thebaidos om. G VIII. RDLK VII. B tebaidos K 21 oraque] /( cum Stalio ora H rell.

i-

uiidem Hh

h

orrida D

22 Stal. Thebaid. XI

O

197 sq. in XI om. G 23 ipsa] orsa Statins noua D cialis RH marcilialis D Martial, epigr. Ill 12, 1 sq. Epigramaton D epigrommaton II

25 Martialis] r Marepigrammaton] om. G

LIBER X 23 —25

517

p. S90 91 P.

p.

Vngucntum,

faleor, bonuin

Couvivis here, sed A f r a n i u s

sed nihil

dedisli

scidisti.

more antique dixil in h o m i n e :

Satis fortiter f p a u l o 5 Accius S o t a d i c o r u m Num

491 K.

ergo

vestras scicidistis

coins.

I:

aquila

ita, ut

hi p r a c d i c a n t ,

sciciderat

f.pectus? N a e v i u s in t e s t i c u l a r i a : Immo quos

scicidimus, conscindam atque

abiciam.

10 E n n i u s in M e 1 a n i p p a: c u m s a x u m s c i c i d e r i t. et videntur hi rationabilius prolulisse, ne niinorum sit temporum praeleritum quam praesens, quod rarissime invenitur. licet quidam c fissi' putaverunt. is

' f i n d o ' quoque Tidi' facit, 25

sed V i r g i l i u s in V I I I I :

Et media a d v e r s i liquefacto t e m p o r a plumbo Diffidit ac multa p o r r e c t u m e x t e n d i t arena. H o r a t i u s in IJI c a r m i n u m : Demersa e x i t i o , diffidit

urbium

P o r t a s vir Macedo et s u b r u i t aemulos. 20 cetera vero servant n, ut scandi', 'accendo accendi'. 'pendo pependi',

c

pando || pandi',

'defendo defendi',

r

scando

excipiuntur duplicantia principalem syllabam:

{

tendo tetendi', 'lundo tuludi', paenultima a plerisque

1 ungentum GLK 2 haere GLK 3 affranhis LK Afranius in homine] cf. lib. VI § 36 ominis fr. 10 p. 180 Both. XI p. 232 Nk. VI p. 164 Ribb. .in homine satis G 4 paulo] palo Bolhius Paulla baccheos cum crelicis coniunctos procudens Neukirchius puellae Ribbeckius, un.de efficilur tetram. troch. catal. ab inilio una syllaba carens; equidem anapaestos effeci hos: Satis fortiter extemplo vestras scicidistis coins uerras K ***ras(uer?) L uras I post uestras excidisse illiquid, cuius modi ci

esl maim, ralus crelicos esse slatuit G. TJermannus opusc. V 283 sq. scidistis Hh sciscidistis R colus TAO AAAKATAC (I. tag rilav.u.Taq) B 5 Att. Soladicorum i. e. didascalicon I : v. Lachmannum in ind. led. acad. Berol. Mb. 1849 p. 5. eundem version ex Sodalicorum libro I /. Gellius nocl. Att. VI (VII) 9 , 1 6 , quern eodem atque Prisdanus auctore usum esse suo hire censet Laclimannus; ipsum Gellium Prisciani auctorem fuisse putarat lac. Gronovius in arm. ad Gell. I. 1. 6 Num] Gellii r

cod. regius, Laclimannus Non libri Prisciani omnes et Gelliani reliqui ego H hi Gellius, om. libri Prise. praedicam K scisciderat R sciciderat ea pectns Laclimannus 8 Neuius libri Naevii testicul. fr. p. 20 Both. 176 Klussm. 19 Ribb. in testicularia om. G 9 scicidimus] d sciscidimus R scicidi minus DGL eos ante conscindam tetram. troch. ab inilio, ut ipsi videtur, mutilum instauraturus add. Ribbeckius 10 Emu Melanipp. fr. 4 p. 57 Both. V p. 42 Ribb. VI p. 133 Vahl. in e

in Mclanippa otn. G imlanippa Rr menalippa BD menelapa K melapa L scisciderit R 12 uidentur inrationabilius B 13 rarissime in litura H om. K 14 putaverunt] otn. GL protulerunt B Verg. Aen. VIIII 588 sq.

11 facit VIII.

GLK 15 plumo G 16 dilfldit Rr harena BHGLK cum Pal. Rom. 17 oratius K HOT. carm. Ill T6, 13 sq. Ill] h Till. RH 18 demersas RBffd dimersas GLK dimersa unus alterve Hor. cod. excidio ReginensU Bentleii et libri n

aliquot al. Hor. a add, r

21 dtiplicantia] r duplicia R

22 tudo Rr

tutundi DH

518

PRISCIANI INST.

r.

1'- 491- 9 '-

891 P.

K

-

correpta, a quibusdain autem ctiam producta propter supra dirtam rationem (id est ne vincatiir in compositis ab co temporibus syllabariim a praesenli praeteritum). H o r a t i n s in I I I I c a r m i n u m correpte protulit: Quod rcgmn tumidas c o n t u d e r i t minas; est enim 'contuderit' choriambus. idem in I I I : 5 Non a u s p i c a t o s c o n t u d i t i m p e t u s Nostris; est enim dactylus 'contudit'. V i r g i l i u s in V l l l : | et l a p s a a n c i l i a caelo io Exttiderat. V 26 solent autem composita servare simplicium tempora: c cado cecidi', ' c o n cido concidi', pacnultima correpta; 'caedo cecidi', 'concldo concidi', paenullima producta. vetustissimi tamen tam produccbant quam corripiebant supra dicti verbi [id est ' l u t u d i ' ] paenultimam. E n n i n s in X I I I I : Infit: o cives, quae me fortuna ferox sic 15 Contudit, indigno bello confecit acerbo. ccce bic corripuit. idem in X V I : l n g e n i o forti d e x t r a l a t u s p e r t u d i t hasta. idem in a n n a l i b u s : viresquevalentes 20 C o n t u d i t c r u d e l i s hi e m s . bic produxit paenultimam. ' c a d o ' quoque ' c e c i d i ' facit, n e , si ' c a d i ' dicamus, nomen csse putelur. composita tamen non duplicant paenultimam syllabam, ut 'perpendo p e r p e n d i ' , 'extendo extendi', ' p e r t u n d o p e r t u d i ' , Mncido incidi', 'concido concidi', exceptis a ' d o ' et a ' s t o ' compositis et 25 a ' d i s c o ' , ' p o s c o ' , ut ' p r o d o prodidi', ' r e s t o restiti', 'dedisco dedidici', 2 mncantur D cit K

5 Es R

3 oratius K

HOT. carm. IIII 3, 8

coriambus BGLK

quarts ex quart* effe-

HOT. carm. Ill 6, 10 sq. au

0 Noil auspi-

u

catos] inauspioatos cocld. nonnulli Ilor. ospicatos Rr 7 Nostris] sic etiam a m. pr. cod. 'vetuslissimus el optinms'1 Prise, quern 1. Bentleius ad hunc Hor. I., cum libris rneis omnibus , Heidelb. aliisque Krchlianis nostros cum libris Horatianis Zioicc. 2 Erl. 2 Krehlii, si ei fides est habenda, eiusdem leclionis testem ff excitanti 8 dactilus libri d

coutulit Rr Very. Aen. VIII 664 sq. V1I1I. HK 9 ancliilia G acliilia L 10 extudcraut Rom. 11 concido concidi] d occido occidi GLK con**do con• *di D 12 caedo — producta om. GK cecidi in cicidi mul. D 13 producta] prodv d prodis I) corripebant L 14 Enn. arm. XI1II 15 sq. E. S. vni p. 58. LXXII1 sq. VaM. in XIIII om. G 15 inliwto (ui) D furtuna GK ferox Columna fero RBDHGL ferro K ferox sic] ferocie veins codex Merulae, qui cum Dousa suspicalur ferocein Enn. f'r. p. IOXJLM sic ex sit corr. B 16 acerbo] L accruo roll. 17 Enn, arm. XVI 7 E. S. in p. 60. LXXVI Void. 18 dextrum Mcrula pertudit] r pertulit R asta J) 19 Enn. arm. XVI 35 sq. E. S. inc. xxxn p. 71 Vahl. in annalibus om. G 20 VirenU'sque G Virosque 1 21 crenipnsura

dulus II

liiomps BD

22 Cado ex Codo corr. B

ceoicidi / /

cadi Hit

in

23 dicauus D steti K

25 et a sto B ot sto H

26 et posco UK ct a posco D di dedidici iw dededici COIT, K dedici Rr didici G

i u-

LIBER X 25 — 27 P-

891

-

92

i?

519 p. 49-2. 9:! Iv.

-

'deposco depoposci'. a ' c u r r o ' composita utroque modo prolaLa inveniuntur ab auctoribus, ut 'decurro dccurri' et 'diTucurri'. excipilur cliam 'divido', quod praetcritum e divisi' facit. supina ilia quideui, quae a 'do' componuutur, mutant o in i correptam et assumunt 'turn', ut 'reddo m l s d i t u m ' , 'credo credilum', 'perdo perditum'. alia vero o m u i a ' d o ' in 27 ' s u m ' converlunt, ut Mudo lusum', 'rado rasum', 'cacdo caesum', ' d e fendo defeusiun', 'tundo lunsum'. V i r g i l i u s in 1111 g e o r g i c o n : P r o f u i t el tun sum g a l l a e a d m i s c e r e s a p o r e m . idem in I corundem: 10 durum procudit arator Vomeris obtunsi dentcm, cavat arbore lintres. ' c u d o ' simili||ter ' c u s u m ' . idem in eodein: lapidemque revertens I n c u s u m aut a t r a e massam picis urbe reportat. i s ' c a d o ' quoque 'casurn' facit, ' c a ' tamen paenultima producta. in omni enirn | supino sive participio praeleriti producitur a paenullima, exceplis ' d a t u m ' et ' s t a t u m ' et ' s a t u m ' et 'ratum'. illud e'tiam sciendum, quod n ante ' d o ' habenlia, quae amittunt n in praeterito, amittunt eandein in supino ct geminant s , si sit paenultima brevis in praeterito, ut ' (indo fidi solissnm', ' scindo scidi scissum'. sin producalur, uuain s liabet, 'fiuido fudi fusum'; composita simplicium terminationes sequuntur. ' c e d o ' etiam 'cessum' et 'pando' 'passum' faciunt, quamvis etiam a 'patior' et a ' p a teo' 'passum' dicimus. unde V i r g i l i u s in I I I : At p a t e r A n c h i s e s p a s s i s (le l i t o r e p a l m i s . . 25 idem in I: C r i n i b u s 11 i a d e s p a s s i s p e p 1 u m q u e f e r e b an t.

I deposeo depoposci dedisco dedidici B

P° di'posci Rr

a curro] Accuro Rr

2

et decurri Iir 3 diuido ex diui*o corr. B praetcteritum / / 4 adsumunt B asumunt / / assumumunt G rerdo R reddiditiim K 5 do] r to R 7 tu,,siim L tussuin G tusum K Very, georg. IIII 267 8 Prudurit K cum Vergilio n

tonsnm D tussum L tusum GK lusum Med. ammiscere II amiscere GL '.I Ferg. georg. I 261 sq. 10 procudit ex .produfit corr. B 11 obtussi GL oblnsi r

K ' uacat cauat H cauat • arbore B abore II lyntres BH Med. Pal. Rom., ut ex codice suo Vergiliano sic etiam Priseianus scripserit 11 Incussum Med. Pal. Rom. piscis Rr ubc Med. 16 a add. r 17 ct statum et satum et ratum] r et gtatum et ratum et satum DH et statum et ratum R et statum et satum LU et ratum sup. tin. add. I) et ratum et statum K 19 ut om. K iidi in litura r S

UL'l S

20 producitur RK 21 fudi fussum Rr terminationes] r terminationem flL ttrminationis RB secuntur RB sequntur K Caedo BIJGLKd Cado fl 22 cansum GLK pasum Lb et in litura k pansum B pa*sum(n) G 23 pasum GLK Ferg. Aen. Ill 203 IIII. GLK 24 At] sic Med. in. all. Et K el sic codd. fere onm.es lib. VIIII «i 49 et S de XII us.?. Jen. § 188 p. 128 Lind., ubi om. rel!., Med. m. pr. I'al. (deficit Rom.) pasis GLK de] * ( a ) , in mg. de R littore D lietore / / 25 Ferg. Aen. I 480 26 Hides K pasis GK sparsis aliquot libri Ferg. dell. pepulumque Rr

520

PRISCIAN1 INST.

p. 892 P.

P- 483. 94 K.

28 ab eo quod est e p e d o ' supinum in usu non inveni. a 'comedo', quod est anomalum, 'comesum' et 'comestum' ihvenitur. C i c e r o pro C l u e n t i o : a b d i t u m a l i q u a in p a r t e p a n i s , ' q u a m si t o t u m c o l l i q u e f a c t u m in p o t i o n e e s s e t , c e l e r i u s p o t i u s c o m e s t u m q u a m e p o t u m i n v e n a s a t q u e in o m n e s p a r t e s c o r p o r i s p e r m a n a r e t ? s V i r g i l i u s autem ab eo, quod est c adedor', 'adesus' protulit in V I I I 1 : et p o s t i b i i s h a e s i t a d e s i s . e ' t e n d o ' praeterea et tenlum' et 'tensum' facit. V i r g i l i us in V I I : Autliit, et si quem t e l l u s e x t r e m a r e f u s o S u b m o v e t o c e a n o , et si q u e m e x t e n t a p l a g a r u m )0 Q u a t l u o r in m e d i o d i r i m i t p l a g a s o l i s iniqui. L u c a n u s in I : Et v a r i a s i g n i s t e n s o d e d i t a e r e for mas. idem in I I : tensisque rudcntibus actae. is c o s t e n d o ' <]uo(|ue ab co compositum similiter facit ' o s t e n t u m ' et 'ostens u m ' . ]J u c a n u s in I I : Vt s c e l u s h o c S u l l a e c a e d e s q u e o s l e n s a p l a c e r e t , Agnoscendus erat. Apu 1 c i u s in P h a e d o n e : e t c a n s a m g i g n e n d i o s t e n s u r u m e120 inmortalitatem animae reperturum. Varro renim rusticar u m I: o s t e n t u s s o l i . idem d i v i n a r u i n I I I : s a l u t e o s t e n t a . C a t o pro L u c i o C a e s a r e ad p o p u l u m : q u o d | e g o m e s p e r o 1 in nsu sup. lin. add. G 2 eomessnm et K Cic. pro Cluentio or. 62, 173 cf. infra § 30 Cluentio add. r 3 aditum v. I. codd. Cic. collinquefactum B i

e

culligequefactnm K eolliquefactum cell.

4 po+tione(r) B

clerius D caelerius H a

e

celeritas G potuit Cicero comesura v. 1. ap. Cic. quem potnm if?5 potuin v. I. ap. Cic. §._polum inuenias D upolum inueuins K uenias G partis omnis Cic. Laurent, XLVIII 12 permaueret BGLK peimanarc H Cicero pormanere Cic. Salisburg. 6 Verg. Aen. VIII1 537 *abeo(h) D adessum GLK 7 hostlbus R? ad*csis(h) D adhesis li adessis GLK cf. v. I. § 30 adhessis lia

Rom. adesis Med. 8 praeterea teutura GK Rom. extrema — si quem om. BDHGLK u

Verg. Acn. VII 225 sqq. 9 audit add. d 10 summouet R Pal. Rom. A

si t{uem

Fr. snhmobet Med. hoceano Rr siqu*+em(id) H si quidem Rr siquam Rom. 11 iniqui] h ini H 12 Luc. Phars. I 531 I. -in lilura r 13 uaria sigiiis LK uario signis G tenso ctium de XII vers. Aen. § 64 et sic Luc. Voss. B al. denso alii codd. Luc. cum Voss. A, cui uel tenso spscr. m. ant. 14 Luc. Phars. II 083 15 densisque el extensisque vv. II. libr. Luc. 16 quoque et ab B 17 Luc. Phars. II 192 sq. 18 sccilus K ft Voss. B h° L Voss. b sillae GLr silae R syllae BDHK 20 apoleius GLK Apuleius in Phaedone] Apul. fr. 11 I. II p. 038 Iiild. ** in B in Phaedone om. G phoedone B phodone K gigmendi R ostensurus GLK >l immortalitatom HGLKr animae om. G repperturum GL Varo R Vnrr. r. r. I 25 rerum rusticarum I om. G 22 in I. LK ostensus DIIGLKv soli Varro {cf. eliam ibid. I 2 4 , 1 soli ostentus) idem] Id est B Van: rcr. div. Ill fr. p. 215 Bip.\ om. Merkelius 111] . In RBD in LK salute nostra ostenta G 23 Catonis pro fj. Caesare ad pop. or. fr. v. apud Meyerum I. I. p. 137 (cf. p. 266). eadem vevba a Diomede p. 372 P. P. RtilUio Rufo tribuunlur, qui eius dc vita sua Kbrorum fragmento laudato: idem

LIBER X 28. 29

521

p . S'.V>. 93 P.

p . 4.14 K.

o s t e n t u r u m . 'ostenlum' quoque, quando monstrum significat, noincn cst participiale, quomodo 'faclum' et 'dictum' et 'visurn', ab ostendendo futura dictum. c strido' et c slrideo' tam tertiac quam secundae coniu- 20 gationis invenitur. V i r g i l i u s in V I I I : 5 s t r i | | d u n t q u e c a v e r n is S t r i c t u r a e c h a l y b u m et f o r n a c i b u s i g n i s a n h e l a t . L u c a n u s in VI: A u r i b u s i n c e r t u m feralis strideat umbra, l u v e n a l i s in I 1 I I : •o l a m s t r i d e n t i g n e s , iarn f o l l i b u s a t q u e c a m i n i s . H o r a t i u s s e r m o n u m l i b r o 11: S t r i d e r e sccreta divisos aure s u s u r r o s , correpta paenultima. S t a t i u s vero eandem productam protulit in V I I I : Nil s t r i d e r e domi. 15 idem in V1111: S t r i d e b i t v e s t r o s T y d e u s i n h u m a l u s ad i g n e s . praetcritum perfectum eius debet secundum analogiam in c do' vel in 'deo' desiiH'iitium et paenultimam vel antepaenultimam naluraliter longam habenlium in ' s i ' terminari, ut 'rado rasi', 'trudo trusi', MCUlo
populom Hh

me add. k

1 Osten+um L

significat nomen]_rf sigu

nificationem D

.Nomen H

2 participiale ex corr. d participate R

i

h

3 strodo Rr libum H

4 Verg. Aen. VIII 420 sq.

anh

uis. Rr

•

6 calybbum Rr calibum DGL cha-

h

selat Rr anelat D hanelat / / anhellat L'

7 Lucan. Phars. VI 623 n

in VI om. G 9 luv. sal. IIII 10, 61 ' in II11 om. G 10 stridet H stridunt luv. codd. delt. plerique 11 oratius GL Hor. serm. II 8, 78 in sermonum D sermonum libro II om. G 12 diuissos L swanxosHL 13 Statmb (i. e. Staiiun in Statius uero corr.) Hh Slat. Theb. VIII256 eadem producta BDGL 14 Nihil GL 15 u

Slat. Theb. VIM 299

uel

113 tudeus L tudeos G tideus D

post risi: strido strisi add. L?

pute.o Dd

om. G

in aspectu G

21 Slat.

. 17 do et in G Theb. IIII 428

20 in IIII

V

22 Cuius Slat. Cass.

loco Dd

sagittae] r sagite R c

23 Accius in Alcest. cf. lib. VI11I § 45 alcestide ex corr. r aldestid? D 24 Cum] turn L 25 sidis] ex corr. d sidi Gb sidit ni f. D sedi Il'agnerus ad f^erg. eel. 7, 1 passivum] b passiuo B 26 Luc. Phars. Ill 674 sq. in III om. G

522

PRISCIANI INST. P- 494. 95 K.

p. 893 P.

si de n ti a pes s u m Corpora caesa tenent. S t a t i u s in II: s u m m i s qiie i n s i d j t u r a s t r i s . cuius praeterilum in usu non est dubitationis vel alternitatis causa; debuit s c sisi' esse. sed utimur praeterito 'sedeo' verbi, id est c s c d i \ pro supra dicti quoque verbi praeterito. 30 In ' d o ' unum anomalum invenitur, c edo cs est'. vetustissimi tamen etiam c edo edis edit' dicebant correpta prima syllaba. N a c v i u s in c a r bo n a ria: io T i b i s e r v i m u l t i a p u d m e n s a m a d s t a n t , ille i p s e a d stat, quando edit. non potest enim in hoc iambo paenultima syllaba longa esse, ut intellegatur praeteritum, ne sit scazon. P l a u t u s in l i p a r g o : Nil m o r o r mi hi f u c u m in a l v e o , a p i b u s q u i p e r e | d i t is c i b u m, corripitur enim paenultima. L u c i l i u s in 1111: f q u i e d i t s e , h i e c o m e d i t me. supinum eius tam 'esum', ut supra dictum est, quam ' c s t u m ' usus cxigit ut possit dici. V i r g i l i u s in VIIII: 20 et p o s t i b u s liaesit a d e s i s . idem in I I : A m b e s a s subigat malis con sum ere mensas. Cicero proC l u c n t i o : al)ditum a1iqua i n p a r t e pan is, q u a m si totuni conliq u e f a c t u m i n p o t i o n e osset, c e l e r i u s potius co-25 2 cessa G 3 Slat. Theb. II 36 cf. § 23 in II Thebaidos om. G 5 debuit enim BHIlGLKr 0 utimur in praeterito B 8 anomalum inueniiur in lit. b !l etiam om. A" Nonius Him Naev'd carbonariae fr. p. 12 Both. 140 Kiussm. 8 Ribb.; trochaicum esse versum Tibi serui multi apud mensam astant, ille ipse astat quando edit vidit Ritschelius parerg. I 9 8 , de ipsa carbonaria Naeviana s dubilalionem movens, cf. tamen ibid. p. 106 in carbonaria om. G 11 astant G aslant RLK asstal r aslat G astat LK 13 boc penuP iambo syllaba K 14 scMtou GLK 1'lantus in lipargo] lipargum allerum nomen parasiti pigri esse censuit Scaliycr ad Van: de 1. L. VII 62 I. II p. 213 erf. Bip., quern secuti mint fragmentorum Plautinorum editores [parasiti pigri s. lipargi fr. 4 p. 410 Both.) , at v. Ritschelium parerg. I 156 sq. liphargo B; ' codd. Erl. 1 Lips. 1 Ligurgo, vel Lycurgo' Krehlius sitellitergo W. Freundius v. Ritschelium mus. phil. X 445 sqq. 15 Nil v

Scaliger Nihil libri

facum Rr fiuctum in fulum mitt. K

alveo] Riisehelius I. I.

u

p

\ Ki albo G albo B aluo rell.

apidbus K

peredit] ilk pcrdit D per**dit K

li

17 liicins D Liuius R Luc. sat. HIT 25 Doits. 20 Gerl. VII. BD 18 edit sese coni. Fleekeisenus se rdit Gcrlacldus hie spscr. b 19 esum] k essum A' esus RBDH essus GL ut praedictum D estum] K esitus B cstus (ex esilus corr. in II) eeleri 20 Verg. Aen. V1III 537 cf. § 28 VIII. GLK 21 adessis GK adb^sis D adessit L 21 I'rrg. Jen. Ill 257 23 ambessas GL consumere Verg. Hamburg, alter m. all., e;v I'risciano scil. inlerpolatus (ibsumere Vergilius 21 Cic. pro Cluent. or. 62, 173 cf § 28 25 colliquefactum RI1 potitionc D cijlerius D clerius A"

LIBER X 29-32

523

p . SWi. !)4 P .

|i. 495 K.

n i e s l u m q n a m e p o t n n i in v c n a s a t q u e in o m n e s p a r t e s c o r poris per man a ret? In c g o ' r antece'dente, si non'sint a
partes add. h

a

2 permaneret GLK

permanat B permanare H permaiiere Rr

v

4 faeiant Rr

n

m

6 praeseutis om. K 7 ago Dd 8 penultimae e G patiuntur RH ta H 9 porgo] libvi it Struvius lat. Decl. u. Conj. p. 291 porrigo edd. meae praeter it omnes 10 Nam et porrigo et r 11 aptissimae H propor*tionem H 12 non fiexi

e

fregi

Hlx 13 secuntur RB sequntur K sequunt L 14 perligo Gg perligo K 15 perleg*i L religo L uegligo GLd ueglo B 16 intelligo DGL intellego intellexi quod B intelligo intellexi quod A" "interlego "antiqui G interlego Dd diligo] g delio;o GK 17 delexi K impiuguo K inpingo inpegi B Pacubius LK . Pacuv. Medi ft: 17 p. 132 Both. 1 p. 80 Ribb. cf. Fesl. p. 350 a , 3 1 : Pacuuius in Medio: Acces I . . . earn (Accessi ad earn Vrsinus Accessi ad terrain Bothius Accessi Aeam Bergkius mus. Rhen. Ill 1835 p. 78 Accessi Aeau Mutterus ad Fest. p. 413) et tosillam pegi laeto in litorc 18 im medio G in medio L in medio K medoton sylla B 19 tonsilla DHGLK paegi K leuo RBDHGK lec'to Bergkius I. I. littore RDHG 20 Lucan. Phars. V 090 sq. in V om. G 21 fatum] factum BDHGLr summam Voss. uterque cum aliis codd. Luc. et sic cod. quidam Prise, a Corlio ad Luc I. favor] dh fabor BDGL fa*** H fobor K labor iste i'auorqiie Voss. A cum parte codd. Luc. 22 furtunae G quod] quae Voss. A et schol. Voss. B al. quo et qui vv. II. aliorum librorum Luc. impegit RGLK harenis BDHLK cum Voss. B habere G 23 pepegi G carisium DK Charis. p. 220 P. 147 Lind. 'pango pangis pepigi et pansi et panxi' cf. Lind. p. 140 arm. 20 24 sed — in I! in mg. add. K fhet. ad Herenn. II i

13, 20

in II ad Hereimium om. G

25 legalibus Rr

sunt om. L

524

PRISCIANI INST.

p. 804. 95 r .

P- 495. 9B K.

hoc mo|ilo: rem ubi p a g u n t o r a t o , ni p a g u n t . 'tango' praeterea 'tetigi' facit et 'pungo* 'pupugi' vel 'punxi'. Varro in I hum an a r u m : ut h a b e n t P a r i i , qui v o c a n l u r otpioyeveig, et in Africa Psylli, q u o r u m o p h i o g e n i s cum a r b i t r a n t u r s u b p o s i t u m e s s e in s t i r p e a l i q u e m , ei admovent, ut p u n g a t , c o l u b r a m : cum p u - s p u g e r i t , si de g.enere sit, v i v e r e , si non sit, mori. in eodem: admota a s p i s cum p u p u g e r i t , si n o n o c c i d a t , s c i a t , ex P s y l l o r u m e s s e s t i r p e . Naevius in g l a u c o m a : quod de o p s o n i o io Stilo mini in m a n u m p u p u g i t . 'expungo' vero 'expunxi' dicimus, at 'repungo repupugi' et 'repunxi', ut C a p r o videtur. cum ei, qui nos pupugit, talionem, id est vicem a nobis redditam ostendimus, c repupugi' dicimus, quan||do vero de ratione VI 33 vel calendario loquimur, ' repunxi' dicimus. a c tango' composita non duplicant primam syllabam: ' contingo contigi', 'attingo altigi', in quibus 15 notandum, quod paenultima praeteriti corripitur, praesenlis vero producitur. ab c ago' et 'frango' et 'lego' composita servant simplicium praeteritum, ut fexigo exegi', 'prodigo prodegi', c dego degi', 'abigo abegi', 'infringo infregi', 'perfringo perfregi', ' colligo collegi', 'relcgo relegi', quod differentiae causa non mutavit c l e ' in c I i ' , quamvis etiam c perago'-20 1 pagunt orato, m paguut] Bosius, Krehlius pagunt oralioui (r orcetioui R horalio|iii B) pagunt codd. Prisciani indeque, ut videtur, libri aliquot rliel. ad flcrcnnium, cum vv. II. oracioni vel oratione vel orationcm pangunt etc. pacisi untur libri ulriusque familiae praeslanlioris omnes; cf. Dirkseniuni Uebersicht d. bisher. Versuche zur Krit. u. JJerslel0

lung des Textes der Zrvolf- Tafel-Fragmente p. 168 sqq,

2 Yarra O

Varron.

reiuni

antiq. hum. lib. I fr. p. 204 Varr. ed. Bip. liumanarum Hh 3 Parii] ft cf. Strab. XII1 1, 14 p. 588 Cas.PHn.nal. hist. VII 2, 13 Muretum var. led. II 2 Turnebum adversur. XVI 6 pharii KB farii DHGLK ocpioysvzig] om. DK add. d 0<|>irENEic r ucfiioTENEic G atfrica K psilli BGLK Psjllos Muretus 4 quoru L

ophiogenis cum] 3 {'Ocpioyevsiq cum Muretus ophiogcnes cum Turnebus) °phiouel orig-enislum

genistum D ophyogenistum R ophioginistum G ophiogenistum BH ophioginistum L aphiaginistum K suppositum BDGLK esse om. K 5 stirpem B ei add

movent, ut pungat, colubram] Mureius si admoueaut (amoiieant lir ammoueaiit DHGL N

e

an moueant K) ut pungat (pungat Hr) colubra libri 6 degenera Dd uiniinus G Varron. antiq. hum. lib. I fr. p. 204 Varr. ed. Bip. 7 ammota BDHGLK s

aspicu Hh psillorum BLK 8 styrpe RD Neuius libri Naev. glaucom. fr p. 15 Both. 152 Kl: 12 Ribb., qui crelicos cum baccheis composites effecit: quod tic eo opsmiio | Stilo mi in manum pupugit ; Quod de opsonio mihi stilo'iii manum pupugit.. coni. Fleckeisenus glaucoma GLK 9 quod de eo a opsonio Ribbeckius obsonio RBDll opsinio GLK 10 in maru K 11 expunguo K et e\punxi B repungo] h repugno UG repunguo K repugi GLK ° 12 Caprol up. Osannum de Capro p. 10 13 ostendimus] g ostendemus G repiW GLK 14 kalcndario ffXkallendario K tanguo K 15 continguo K contito-Hni L atti+gi (n) K 18 exigo £xigo exegi K ° '

LIBER X 32 — 34

525

p. 895. Ufi P .

p . 496. 97 K.

a immutabilem servavit cl 'dego' syncopani cuphoniae causa protulit. excipiuntur nmtantia simplicis signiGcalionem, quae supcrius posuimus: 'neglego neglcxi', ' diligo dilexi', 'intellcgo intellcxi', quanivis Acmilius Macer in XVI a n n a l i i u n : omnium n o s t r u m n e g l e g c r i t a u c t o 5 r i t a t e m , pro 'neglexerit' ail. supina in ' s i ' quidem facientia praeteritum per ' s u m ' proferunt secnndum supra dictam regulam, ut cmcrgo mersi mersum', cspargo sparsi sparsum', 'tergo' vel 'te-rgeo tersi tersum'. alia vero omnia ' g o ' in 'ctum' convertunt, ut 'rego reel urn', 'iungo | iunctiun', 'lingo tinctum', 'lego lectum', 'pungo punctum', cago 10 actum'. abieiunt tamen n euphoniae causa haec, quae paenultimam a habent vel i, ut ' frango fractum', 'pango paclum', 'tango taclum', Mingo flctum', 'pingo pictum', 'slringo strictuin', 'ringo rictuin'. excipitur 'cingo cinctum', ' lingo tinctum' ct 'stingo stinctum' et ex eis coinposita: 'succingo siucinctum', 'extingo extinctum'. 'ango' quoque differen15 tiae causa servavit n in supino 'anctum', nam ab eago' 'actum' fit. quidam tainen etiam ' anxus' eius participium protulerunt. et omnia in com- 34 positione integras servant simplicis literas, quamvis in aliis modis mutentur, ut 'rego rectum', 'pergo' et 'porgo perrectum' et 'porrectum', 'ago actum', 'cogo coaclum', 'abigo abactum', 'tango lactum', 'contingo 20 contactuin', 'frango fractum', 'defringo defractum'; 'pango pactum', 'impingo impactiun'. et possumus hoc existimare differentiae causa in plerisque fieri, ne, si 'perrictum' et 'abictum' et 'defrictum' et 'iinpi||ctum' diceremus, alias significationes monstrare putarentur. Luc an us in V: I n p a c t a e c e s s e r e fores. 1 inmutabilem B seruant K dego per Hd post syncopam: a add. BDHLKr pertulit K 2 posuimus] docuimus G negligo DGL 3 deligo delexi L iiuelligo intellexi deligo delexi K intelligo DGL emilius DGL emolius K Aemilius Mater in XVI aim.] ad Aemilium. Macrum omisso libri tilulo eadem refert Diomedes p. 360 P.; atC. Lidnium Macrum laudandum fuisse intellexerunt et Weicliertus poet. Lat. rell. p. 92 et Krausius fragm. hist. II. p. 239, qui Lidnii nomen ipsis grammaticorum verhis illaturi sunt, cf. Lackmanni ad Lucr. VI 17 annot., Rothium I. I. fr: 23 p. 367 4 noslrorum B ta

auctoritetn ffh autoritatem D 5 si] xi D uel tergeo .si .sum G 8 go] **go(in) L

fatientia H 9 tingo om. G

7 tergo .si .sum tingo — rictum

V

om. D in mg. add. d 10 eoplioniae Gg caussa Rr 11 tango tactum pango pactum G tactum frUgo (n) frictum fingo flctum B "pingo pictum 'fingo flctum e

G 12 Excipiuntur BDk 13 cingo cingo cinctum K cintum D post cinctum sqq..— succinctum add. r tinguo r et stingo stinctum om. GLK coposita H 1'4 sunccingo succintum D sucingo sucinctum GL Ago D 15 seruatit k supina

seruant ni f. K

16 omnia

modis

Hh

17 alii modis DH alii o

'pergo G 'pergo et porgo" in litura D

K

18 "porgo

e

et pargo K

or

ptrrectum (o) L

et per-

a

rectum Hh

19 cogo om. G

abictum Dd

20 inpingo inpactum B

21 pos-

v

simus Dd

exhistimare B

implerisque K

22 perictum H

inpictum B

c

23 diceremns] h d*+eremus H di+eremus L putentur K putentur GL Luc. Phars. V 209 24 lupactae] sic etiam Luc. palimps. Vindob. (v. ann. lit. Find.

526

PRISCIANI INST. i>. 497. y8 K.

p . 890 P .

in ' gor' deponentia mutant earn in r ctum' et faciunt supinum, ut cfungor functum'. In f h o ' desinentia mutant c h o ' in ' x i ' et faciunt praeterituin, ut 'veho vexi', 'traho traxi', et secunilura supra dictam regulam in c x i ' terminantium praeterituin perfectum [per c ctum'] proferunt supinum, ut 5 ' vectum', e tractum'. In ' l o ' flnientia praesens per c lui' exeunt in praeterito, ut 'alo alui', 'colo colui', 'molo molui', 'consulo consului', 'occulo occului'. S t a t i u s in V T h e b a i d o s : r a p turn q u a e sola p a r en tern 10 Occului. excipiuiitur duplicantia 1, quae si a muta incipiant, geminant principalem syllabam, etsi non servent ubique eandem vocalem, ut cpello pepuli', c fallo fefelli', Hollo tetuli', pro quo mine in usu frequenti est | 'sustuli'. 35 a c tulo' quoque, quod veteribus in usu fuit, e tetuli' dicebatur. in com-15 positione tamen non geminant principalem syllabam, ut crefello refelli', c compello compuli'. alia quoque eiusdem terminationis 0 in i convertunt, ut cvello velli', sed et Wulsi' dicitur, 'percello' quoque 'perculi' et 'excello' vel 'excelleo exculi' vel, ut alii, 'excellui', quorum simplex in usu non est. 'psallo' etiam 'psalli' facit praeterituin. C i c e r o de 20 s u p p l i c i i s : r e v e l l i s t i s a t q u e in p r o f u n d u m a b i e c i s t i s . V i r g i l i u s in b u c o l i c o : Cum c a n e r e m r e g e s et p r o e l i a , C y n t b i u s a u r e m Vel l i t et a dm o n u i t . 25 L u c a n u s in t i l l : Castrorum siccas de cespite vulserat herbas. idem in V I : percussaque viscera nimbis Vulsit. Anz. SI. XXVI 24) impactae RL cum Voss. A inpulsae spscr. schol. in Voss. B et g-or

sic vel impulsae al. codd. Luc. impertae G cessere D 1 mutant earn Hh fuuegor B 3 "motant "disinentia K 4 traxi. secundum GLK praedictam G 5 per ctum] rd per inctum R om. DGL in mg. add. K ut om. D 7 lo c

dissinentia K praesens tempus per B 8 colui] cului B oeului Hh Slat. Theb. V 35 sq. 9 thebaidos D tebaidos GLK 10 rapsum G' raptum quae] r raptumqne 11BDH

parente D parentum LK

c

uerba

11 oeului D

12 quae Hh

n

si om, G add. rb

geminant Rr pricipalem H 13 servent] r seruant RG 14 quo usi R 15 quoque] uero G uerbib. ueteribus H 16 ut om. LK I

18 sed conuulsi B percelo Rr 20 Cicero de suppliciis] immo de signis: in Verr. act. II nil 11, 26 21 suppliciis] k simpliciis H atque] neque Cicero Verg. eel. 6, 3 sg. (de/icil Med.) 23 reges] siluas BDHGK siUuas (I) L praelia G Cynlhiiis] lc cintbius IU1GL qui intliius K 24 et m. all. add. Pal. amonuit D ammonuit HGL ammouit K monuit Iloyn. 25 Luc. Phars. Ill 1 414 in UK om. G 26 cupitc / / 27 Luc. Phars. VI 545 sq. 28 percusaque G nimbis] membris G cum nonnullh Luc. codd.

LIBER X 34—36

527

p. 896. 97 P.

p. 498. 99 K.

idem in eodem: I l i a g e n a e f l o r e m p r i m a e v o c o r p o r e v ul s i t . idem in V I I I I : A v u l s i t q u e m a n u t e l u m q u e affix it a r e n a e . 5 L u c r e t i u s ab c exeello excellis' infmitum protulit 'exccllore' paenultima 36 correpta: Omnibus ornatum voluisti excellere rebus; C i c e r o vero in I e p i s t u l a r u m ad f i l i u m : q u a r e e f f i c e e t ('lab o r a , ut ex e e l l e a s , quod est ab 'excelleo excelles', cuius praeteritum 10 debet 'excellui' esse, ut 'calleo callui', secundum proportionem secundae coniugationis. idem tamen C i c e r o in V e r r i n i s p r a e c e l l u n t protulit secundum terliam coniugationem et in I pro || C o r n e l i o : q u i e l o q u c n tia c e t e r i s antecellit. ex quo debet r exculi' quoque esse praeteritum perfectum, sicuti 'percello perculi'. V i r g i l i u s in V: 15 l ' e r c u l i t et f u l v a m o r i b u n d u m e x t e n d i t h a r e n a . Ba s s u s in II 1 y r i c o r u m : C a l l i o p e p r i n c e p s s a p i e n t i p s a l l e r a t ore. Supina in ' t u r n ' quidem exeunt, quae nascuntur ab unam 1 habentibus, ut ' occulo occultum', 'colo cultum', 'consulo consultum'; quae vero 20 duplicant, per c s u m ' , ut c fallo falsum', 'pello pulsum', 'vello vulsum', c excello excelsum', 'percello perculsum'. a 'psallo' supinum non legi, ab c a l o ' vero tam ' a l t u s ' quam ' a l i t u s ' dicitur. C i c e r o pro P l a n c i o : u b i a l t u s e s t . similiter S a l l u s t i u s in l u g u r t h i n o : et | o m n e m a e t a t e m A r p i n i a l t u s ; in quibusdam autem codicibus etiam ' a l i t u s ' 1 idem om. B Luc. Phars, VI 562 2 e (ex, a) corpore aliquot codd. Luc. cum Voss. b 3 Luc. Phars. VIM 765 4 manum R telumque] telum quae B piloque Lucanus teloque Luc. Zwicc. afflxi Rr aflxit K arenae] sic etiam Luc. Voss. A al. harenae Bd haraenae G haraene K harenU {Voss. B) vel arenis libri Luc. plerique 5 Lucr. I 27 cf. 'lib. VIII § 96 excellere in mg. K 7 uoluistis Rr 8 Cic. epp. ad filium lib. I fr. v. lib. VIII § 96 I om. R aepistolarum K effice+* (re) D 9 praeteritum tempus debet B 10 esse rrANOYpro ut calleo B calui G 11 praecellunt in Ciceronis Verrinis non invent ac quantum equidem scio huius verbi sola forma praecelleus utitur Cicero uerrenis G prooelluiit K percellmit ni f. H percellit li 12 Cic. pro Cornelio or. I fr. 38 p. 451 Or. cornilio K eloquenti* H 13 antecellit] in litura k antec***** K 14 Verg. Aen. V 374 II. r 15 c

v

b

h

pcrtulit Med. percutit Rom. moribunda Rr mori*undu L moribundus K arena D 16 Caesius Bassus lyricorum II cf. Weichertum de L. Vario etc. p. 145 Lerschium philolog. I 622 coll. 0. lahnio' ad Pers. sat. 6, 1 p- 211 sqq- prolegg. p. XXV11I sq. Bernhardio in hist. Ul. Rom. p. 465 ed. alt. U. G liricorum D 17 caliope GK sapienti princeps GLK psalleret G 18 'exeunt quidem H .i. 1

una B

19 occul+o (t) K el

pulsum corr. B

uolo Rr

20 duplicant 1 B duplicant HhK

p*lsum (e?) in

uel exculsum

s

21 excelo R

excelsum Dd excellsum RK

uel non inueni

non legi Rr 22 ab alto Rr Cic. pro Plane, or. 33, 81 ubi altus nut doctus est cf. ibi ann. Garatonii plantio RHGLK plangio B 23 Sail. lug. 63, 3 iugurtino H et per omnem aliquot libri Sail. 24 aetalem] pui'ritiam libri Sail. c

alilus etiam normulli noslrorum codd. Sail.

rjiiodicibus I)

528

PRISCIANl INST.

p. 897. 98 P.

p. 499 K.

invenitur. a c tollo' quoque deficit supinum, sed pro eo utiinur 'subiatum'. c volo' quoque anomalum 'volui' facit praeteritum, ex quo nomen participiale nascitur ' vultus', quomodo ex { colo cultus' et ex ' occulo occultus'. VII 37 In ' m o ' desinenlia, si vocalis longa antecedat, o in 'psi' con versa 5 proferunt praeteritum, ut 'promo prompsi', 'demo dempsi', 'como compsi'. haec autem ' s i ' in 'turn' convertentia faciunt supina, ut 'sumo "sumpsi sumptum', 'promo prompsi promptum', 'demo dempsi demptum', 'como compsi comptum'; alia vero in ' mo' desinentia per ' ui' divisas exeunt in praeterito, ut cvomo vomui', 'gemo gemui', 'fremo fremui', 'tremo 10 tremui'. excipiuntur 'emo emi' et 'premo pressi'. et in ' u i ' quid em terminantium supina fiunt ' u i ' in 'itum' conversis coiTepta paenultima, quomodo in omnibus, quae ex huiusmodi praeteritis nascentia i habent ante 'turn', ut 'vomui vomitum', ' gemui gemitum', 'fremui fremitum', 'tremui tremitum'. 'emi' vero 'emptum' facit, quod ideo assumpsit p, is quia non potest m ante 'turn' sine p inveniri euphoniae causa, ut 'sumptus', 'promptus', 'comptus'. 'pressi' vero secundum in ' s i ' terminantium regulam i in 'urn' convertens facit supinum, ut 'pressi pressum'. In ' n o ' o vel g antecedentibus per ' u i ' [[ divisas faciunt praeteritum, ut 'pono posui' et ab eo composita, 'suppono supposui', 'compono com-20 posui'. antiqui tamen et 'posivi' protnlisse inveniuntur. P l a u t u s in vidularia: IXunc apud s e q u e s t r u m v i d u l u m p o s i v i m u s . A p u l e i u s in I H e r m a g o r a e : et c i b a t u m , quem i u c u n d u m esse 3 8 n o b i s a n i m a d v e r t e r a n t , eum a d p o s i v e r u n t . 'gigno genui', pro 25 quo 'geno' vetustissimi protulisse inveniuntur - V a r r 0 in a n d a b a t a : sed quod h a e c loca a liquid g e n u n t -, cuius infinitum passivum L u c r e t i u s in III protulit, 'geni': 1 in****+uenkur H

defecit GLK

2 uolocjue anomalum R

. . '

•

uoluit D P

3 participate Dd 6 ut sumo sumpsi promo DH promsi RD promsi H iu plum B 8 promsi D prosi G proptum R promtum D 11 praemo R a

diuisas quidem D 14 turn] tu LK

12 supine faciunt Rr

i

in turn DH m

ut uomo uomui B

genui G

7 ui

13 praeleritas Hh

15 adsumpsit B

17 promp-

s

ins] rd promtus R prumptus D prcsi Rr Pressi B 18 pressi pressum B 20 et habeo Rr conpono coposui / / 21 posivi] r potui R Plaut. vidul. fr. 8 1

i

p. 442 Both. 23 capud R uidulum D uitulum h posuimus RrH 24 Apuleius in I Hermag.: Apul. fr. 7 1. Up. 637 Hild. iucundum] k iocundum BGL.K a

0 u

25 animaduerterent G animaduerturaut Dd

artposiueri' B apposiucrunt rell.

i

26 quo add. r uctnslissime Rr Varro in andabata] cf. lib. VI § 17. Varr. sat. VII fr. li p. 95 Odd. cf. Krahnerum de Varr. ex Marciani salura supplendo rolins

p. 20

28 Lucauus Rr

Lucret. Ill 796 sq.

Ill Krehlius IIII. Ubri

LIBER X 36—39

529

p. 898 P.

p. 499. 500 K.

t a n t o m a g i s i n f i t i a n d um e s t , T o t u m | p o s s e extra c o r p u s d u r a r e geniq'ue. a canendo quoque eomposila similiter praeteritum in r u i ' divisas fmiunt: c succino succinui', 'occino occinui'. quidam autem et. 'occano 5 occanui* protulerunt, ut S a l l u s t i u s in I h i s t o r i a r u m : i u s s u Met e Hi c o r n i c i n e s o c e a n n e r e . sed P r o b u s 'occini' quoque existimat posse did, cum simplex 'cano cecini' faciat, quomodo a 'cadocecidi: incido incidi' et a c tango tetigi: eontingo contigi'.' m antecedente 'no' in c p s i ' conversa facit praeteritum perfectum, ut 'temno tempsi'. alia 10 omnia per
1 inficiendum R inflciandum B Lucr. quadralus V 140 infieiendum GL et ex infitiendum corr. K .i. corrumpendum add. k est om. libri Lvcretiani el h. I. et simili V 140 3 deuisas L 4 finiunt] faciunt GL lioccano lioccanui Iir 5 Salt. hist. I 69 p. 99 Kr. iusa LK iussura B G Probvs ni f, Berylius. iunioreni intellegit Osannus Beitrdge II p. 211 cf. ann. ad lib. V § 45 posse existia

mat D

7 facit H

p

8 et attango K

9 in si D

tem*no (p) R tempno BD p

Alia uero omnia H

10 sino sini L

TOKOOKINEI.ZEN KPINUJ (sic) ti

add.

d

• 11 cereoi K KOCKINEIZON BHGL

v

TOKOCKINEIZUJN EKPINUJ Rr KOCKINEITON K

KPINO B

12 tinnius G Tilinii geminae fr. 16 p. 64 Both. p. 116 Neuk. fr. X p. 121 Ribb. \ 3 simul ut pu'eras lias ego | Niicte suspirare crevi G. Hermannus opusc. V p. 271 Simul ut pueras hasce node suspirdre crevi.. 'possis etiam simul ut pueras Hac nocte s. c.' Ribbeckius 14 Hasj sic etiam Barb. m. alt, hac Barb. m. pr. el nonnulli codd. Krehliani nocte lias ad baccheos efficiendos Neukirchius noctes B 15 Plant, cislell. 1 1 , 1 sq. cis*tellaria (a) L 16 Cum ego antehac (ex antidliac corr. Vet.) te amavi et mi (mihi Vet.) amicam esse crevi, | Mea Gymnasium Plautus amau. K anUi*pliila (h-p) R 20 letum J !§tum D loetum H deletur 1

,

v

o

in deletu corr. B 21 luv. sat. Ill 9, 58 22 uictoro H delia Rr 23 Ter. heau'tontim. Ill 1, 51 heatomimorumenon G heautcntimorumeno D heautonti i

morumenon H heatuniimorumenon L eatontimor K

24 releui G

omnia dolia

a

B

omnia om. H series DdH seras h GEAMMATICI LATINI II.

25 protulise K 34

530

PRISCIANI INST. P- BOO. SOI K.

p . S98 99. T.

V a r r o r e r u m r n s t i c a r u m : c u m o b l i n e m n t v a s a . supina in e u i ' fjuidem divisas terminantiiim praeteritum subtracta u et addita 'turn' profenintur, correpta tamen paenultima, ut 'posui positum', cgenui genitum'. a 'cano' tamen composita primitivi || servant in supino tenninationem; f cantum' enim et 'succentum' dicimus, quamvis in ipso verbo a in i convcr-5 tunt ex eo composita, sed in supino iterum i in e transferunt: 'succino succentum', V x i n o occentum'; Hempsi' vero Hemptum' i'acit, sicut omnia in c psi' per praeteritum exeuntia. in ( vi' vero syllabam desinentia mutant cam in 'turn' secundum pracdictam regulam, ut rsivi si|tum', 'stravi stratum', f crevi cretum', 'sprevi spretum'. ergo clivi' quoque vel 5lini litum', 10 unde V i r g i l i us in 11II g e o r g i c o r u m : et p a r i b u s l i t a c o r p o r a g u t t i s . S a l l u s t i u s in l u g u r t h i n o : s i m u l g l a d i u m s a n g u i n e o b l i t u m 10 o s t c n t a n s . et sciendum, quod lam ' l i t u m ' cjuam 'situm' et c itum, quTtuin, citum, satuin' corripiunt paenultimas, quod in aliis supinis, quae 15 a praeteritis in c vi' terminantibus nascuntur, non invenitur, ut 'amavi amatuni', 'movi motum', cnevi netum', cfavi fautum', 'cupivi cupitu'm', 'munivi 11111nltum'. ( C a p e r : ut c s i n o s i t u s ' , s i c ' n e q u e o n e q u i t u s ' c o r r i p i t p a e n u l t i m a m, quod usus ubique approbat. C i c e r o pro C 0 r n e 1 i 0: c 0 e p turn i g i t u r p e r c o s , q u i a g i v o l e b a n t , d e s i t u m e s t p e r liu n c," 20 q u i d e c e s s i t . ecce hie manifestissime ostendit orator, a 'desinor' esse c desitum'; sic ergo et a 'sinor' ^situs'.) quod autem paenulliinae supra dictorum supinorum corripiuntur, poetarum exempla docebunt. V i r g i l i u s a 'praetereor' in V I I I : a 0 m i b i p r a e t c r i t o s r e f e r a t si I u p p i t c r a n n o s . idem in X al» 'oljeor': M o r t e o b i t a q u a l i s fa ma e s t v o l i t a r e f i g u r a s . 0 vidi us in fasti s: 1 inVarr. rer. rust, libris hodle haec non reperiuntur, imrno se obleuerunt nisco legitur III 7, 7. verba hie I. f. adepkemcridem rusticam s. agrestem pertinent oblinerint LK uassa K 3 tamen correpta H tamen add. d gemui gemitum G 4 in sopino c

scniant G terminationcm] I term in+*•*•** L 5 sucentum Iir succcutum ex succinliim corr. K conuertant T)H 6 s'cd] r sic R 7 ociinno K teptnm D 8 per om. UK add. b uero om. K SS regulam om. G 10 spraeni spi-aitum BH J l Verg. gcorg. Illi 99 georgic DH geof G 12 guttis] d gnlis D

13 Sail. lug. 101, 0

in Ingurtliino] om. G

ingurlino Rr

gla-

dium] r gaudium R sangitine om. G 14 ostentans add. r osleutas Dd oslendi'iv Salluslius el sciendnm om., Et sciendum tamon in mq add. K 15 satura ciliim T) corripiun Rr l(i terminantibus] desinentibus L .diainenlibiis GK 18 Capri-] ap. Omimium I. I. p . 1(1 con-ipuit R 19 quod] r quern m f. R adproliiit B Cie. pro Corn. or. I fr. 35 p. 451 Or. cf. § 55 cornilio GK 20 agi c.v § 55 addidi. om. h. I. libri uolebat [) 21 mnuirestissimo LK manifi-stimo G orator] /( arator / / adbesinor Rr 22 penultimae (.«>•) add. d 23 supinorum spser.l Very. .ten. VIII 500 24 Vllll. / / 25 r.-lrit Pal. iupiter L 2(1 Verg. Aen. X (111 ef. lib. VJ1I § 31 28 Ovid. fast. IIII 583 sq.

27 quales IILK

uolila"' ///;

LIBER X 39-41

531

p. 899. (100 P.

,,. sol. 502 K.

S o l a d i t u s , q u a m q u a e r i s , a i t , no, v a n a l a b o r e s , Nupta lovis fratri tertia regna tenet. *T e r e n t i u s i n li e c y r a : Nam c u mcomprcssa e s t nata, forma in lenebris n o s R ci n o n quit a cs t; est e n i m q u a t e r n a r i u s i a m b i c u s . L u c a n u s i n V I I I : Hie situs e s t Magnus, placet h o c , fortana, sepulchrum. idem in e o d e m : io Illita tela dolis n e e Martcm comminus usquam. V i r g i l i u s in I I I I g e o r g i c o n , ut praedictum e s t : e t p a r i b u s l i t a c o r p o r a g u t t is. a ' c i o ' composita tam corripientia quam producentia paenultimam inve- 41 niuntur. is In ' p o ' desinens in antecedente unum invenio 'ruinpo', quod subtracta m et o in i conversa facit praeteritum paenultima [| producta tam in simplici quam in compositis ab e o : 'rumpo rupi', 'abrumpo abrupi', 'corriunpo corrupi'. e vero brevem paenultimam habcntia mutant o in c u i ' divisas in praeterito, ut 'strepo strepui', 'obstrepo obstrepui'; r vero vel 20 1 vel e pro]ductain ante c p o ' habentia o in ' s i ' convcrtentia faciunt praeteritum, ut 'scalpo scalpsi', 'sculpo sculpsi', ..'carpo carpsi', 'repo repsi', 'serpo serpsi', 'sarpo sarpsi'. L u c a n u s in I I I : Sed p e r iter longum causa rep sere lalenti. supina in ' p i ' quidem terminatorum fiunt mutata i in 'turn', ut ''rupi r u p 1 aditum GLK om. G

qua Rr

queris H

haecira R haccyra Dr ecliyra B s

co

3 Ter. hecyr. IIII 1, 57

chyra H echira LK

in liecyra

4 cum compi'essa]

o

c compsa G cu. pssa Dd cumpvessa Rr cum compressa ex cum compre+sa(n?) corr. iou

Bas. nata nata K 0 iambus Rr Lucan. Phars. VIII 793 7 sepulclirum] r et sic Luc. Voss. A sepulcrum RGLK cum Voss. B 9 Lucan. Phars. VIII 382 10 Illita. ex Illata con'. B comminus usquam] sic libri fere omnes § 56 et k. I. GLK cum Voss. B et al. codd. Lac. comminus uni BDH comminu|sum R cornminus unum r Hcidelb. comminus umquam d Darmstadt et § 50 Heidelb. (comminus unquam?i£ vid. alii codd. Krehliani) cumparte librorum Luc. (unquam Voss. A); et sic f. h. I. cod. Theodori 11 Verg. georg. IIII 99 georgicorum {an geof vel georg?) c

RK

a

praeditum Rr

cito in mg. k cito B cedente K

12 corpor Klc

guttus H

tam corripientia in mg. add. L

subtrata R

16 penumtima Rr

13 ci*o H cieo Kr uel a 15 unum inuenio m ante-

•* producta L

17 rumpi G

b

abrupi ex abrumpi corr. K aprupi Dd 19 I uero uel r GLK 20 *si(p) D 21 sulpsi If carpo carpsi h. 1. om. K scarpsi D sarpo sarpsi serpo serpsi repo repsi GL repo repsi serpo serpsi carpo carpsi sarpsi K 22 sarpo sarpsi] elig-o

scarpo scarpsi Rr scavpo scarpsi Dd scarpo scarpsi//AMTTEAOYCKAAAEVLO scarpo scarpsi ~B

"Lucan.'Pharsi

HI 458 d

III. ex IIII. corr. H IIII. B v

v. I. aliquot libr. Luc. seper Rr longo Dd RDGL 21 in plum B ut rupti D

23 Sed (Et) pariter

longum causam in lit. B

34*

causam

532

PRISCIANI INST. P- 50'2 K.

p. 900 P.

turn'; in c u i ' vcro separatas subtracta u et addita 'turn': 'strcpui strcpitum'; in c p s i ' autom exeuntia secundum supra dictam regulam mutata c s i ' in Hum', ut 'scalpsi scalptum', 'sculpsi sculptum', erepsi reptum', 'carpsi carptum'. In c r o ' finita per c v i ' syllabam terminant praeteritum, ut 'tero trivi', 5 'quaero quaesivi', f sero seris sevi', nam 'sero seras', a sera obdita natum, 42 'scravi' fecit, a 'sero seris' tamen composita, quando mutant simplicis significationcm, per c u i ' separatas proferunt praeteritum o in 5 u i ' conversa, 'desero' pro 'relinquo' Meserui', 'insero' pro 'immitto' 'inseruiV si enim de arbore dicam, cinsero insevi' facit et participium 'insitus', non 10 'insertus'. V i r g i l i u s in b u c o l i c o : I n s e r c m i n e , Meliboee, p i r o s , pono ordine vites. idem in II g e o r g i c o n : m u t a t a m q u e insita mala '5 Ferre pirum. c vctusiissimi tamen etiam in simplici 'serui' protulisse inveniuntur, pro ordinavi' et pro 'sevi'. E n n i u s in p r a e c e p t i s : Vbi videt a v e n a m l o l i u m c r e s c e r e i n t e r t r i t i c u m , S e l e g i t , s e c e r n i t , a u f e r t ; s e d u l o ubi o p e r a m a d d i d i t , f Q u a m t a n to s t u d i o s e r u i t . 20 duo inveniuntur supra dictae terminationis verba, quae duplicant s ante i in prneterito: 'gero gessi' et c uro ussi'; 'verro' enim secundum S e r v i u m Sorsi' facil, secundum C h a r i s i u m autem Herri', quod el usus comprobat. L i c i n i u s M a c e r pro T u s c i s : q u i s o p o r t u i t a m i s s a r e s t i (uero, hisee etiam reliquias averrerunt. P u b l i u s in M u r - 2:> m i d o n e: 1 uero om. G B

separatas ex seperatas cwr. B sepcralas G

sculpsi sculptum add. r

4 carpsi add. r

3 psi in ptnm i 5 praetcriliim add. k treui 0

Dd

(> qunessiui G

s^iii B

a sera — sero. is (sic) in mg, add. K

abdita

i

Jlr 7 sero seris seui BH simplices Dd 9 'deserui pro relinquo G inmittn B 10 non] un (i. e. nude) 0 11 Verg. eel. 1, 74 12 mneliboee H nicljboee G et, ex melybocae mut., K pyros G 13 Verg. georg. II 33 sq. georgicorum L? 15 fere B 17 et seui K s<jui B Ennius in praeceptis] Jinn, fvagm. p. 191 sq. Ilessel. •HQOTQSHTIY.OV sive praeceplorum fr. II p. 165 (cf. p. XC1) I'ahl.; alter enim eiusdem libri tiluhis viris doctis merito videlur prolrcpticus a Charisio p. 40 P. 29 L. laudatus cf. Lindemannum inedit. Lat. part. I p. 1 Vahlenium, I. 1. p. XCI 18 Is ubi Th. Hugius ap. Faldenium videt] uidelieet H 19 Sclcgit] D seligit D ex corr. red. aut fert R is operam jiddit sedulo | Quae lanto iMim studio seruit Ilugius el Vahlenius Vbi—seruit] Vel bis operam addi uelit, i|iiom tamo studio serncrit Lindemannus I. I 20 seruit II 21 uerba supradictae terminationis K ss L i] e HB 22 ussi CAPUI B verro] r Varro R (B?) Serv. nd Very. Jen. I 59 23 versi] uer R charissium RLK carisium DH Chans, p. 218 l\ 147 Lind. 24 Lioinniiis RBHGLK Lucinius D C. Licinii Maori pro Tuscis 0

or. fr. v. Meyerum I. 1. p. 387 ijuis scripsi cruos libri qa\bus Mei/eriix reslituero Rr 2r» bisque J)L velliquias G pnplius GK Publius in Murmidone] P. Publili Liiclii Si/ri Murmurconis fr. p. 2.i8 Ribb. in Murmidone om. G Murmidonr] scripxi, ut aliquid sallem proferrem, coll. Strattidis (et Pliilemonis) Myrmidonibus, quos

LIBER X 41-43

533

p . 900. 901 P .

p . 502. 503 K.

C e l l a s s e r v o r u in c o n v e r r i . e

curro etiam repotita | priori syllalia 'cucurri' facit praeteritum, quod in VIII 43

composition*1 iiiveni||lur a pud quosdain auctoruin geminalionem primae syllabau servans,

a pud

alios autem

niinime,

ut V i r g i l i u s

in

11II

Ac-

5neidos: D e c u r r e r e i u g i s, a l i a d e p a r t e p a t < • n t o s T r a n s in i t t u n t Livius

dec u c u r re r u n t , 10 C a t o

cursu

in X X I I a b u r b e contra

qua cinque

proxirnum

fuil,

idem in XXV: el, s i fe r o c i u s p r o c u r u r r i s s e n t .

G. Pi s o n e m :

onines adv.ersarios.

video

Terentius

Vna i l l a r u m i n t e r e a Caesar

campos.

condita:

ad V i r g i l i u m :

liac

temp estate

con cu i r i s se

in h e c y r a :

propere

excucurristi

praecucurrit. a

Neapoli.

Plautus

in

Stic ho: is

P r a e c u c u r r i , ut n u n t i a r e m n n n l i u m Supina eorum, (juae

exoptabilein.

in ' v i ' syllabam terminanl praeteritum,

niuta-

tione c vi' in 'turn' proferuntur secundum supra dictam regulam: 'trivi tritiun', 'quaesivi quaesitum'.

'sevi' vero secundum analogiam 'selum' de-

huc referri posse docent Laberii cacomnemon, colax, ephebus, hetaera, necymnanlia, snylax cf. etiam gloss. Cat. VI 531 class, auct. ed. Mai: mynnidones dolosi, qiiam Ribbecldus in ami. ad h. 1. attulit. raurmurithone H muromouthones B mauromonthmies b muro. muinthone I) Muromuntlioiie II moro muiuhone L Darmst.b muromuntone K murniunthoue Zwicc. 1 Krehlii Darmsl.* Mimo Mutone teste Fleckeiseno suo exemplo Putschiano ascripsil Xiebuhrius. .Moro mentone, Murrhiuoue, MoQpof-io&mvi temptavit liitschelius parerg. I p. 197 cf. Boiliium I. 1. p. 222 sq. 275, iMiumurcone coll. l/ies. nov. Lai. ap. Maium I. I. VIII 362 (ubi Mumurcones edidit Mains, raurmurones coni. Hildebrandus gloss. Lat. bibl. Paris, p. 214) Ribbeckius, qui olim c.ogitaverat de Muto Mutuno vel Muro Mutuni vel Marco mulone rauro: Mutone cellas a r 2 reppetita GL priore BDUGL cucurit / / 4 servans] b seruant B i

Verg. Aen. III! 153 sq. 6 Deciicurrere Rr Dccurre K Ver. patentes Dd patentis Rom. (Z'er.?) 8 leuius G Liv. ab u. c. lib. XXII 4, 0 in om. H in — condita om. G ab urbc condita add. d qua cuique] quacunque K quaque er

Put. et Colb. Liv. 9 decucurrunt Rr decurcurrerunt K decurrerunt B Liv. ab u. c. lib. XXV 1 1 , 3 , ad quern locum haec recle rettulit Sigoniiis in annot. ad Liv. r

cu

pro

/. /. XX. libii fe*ocius L ferotius D procurrissent Rr decucurissent. L 10 Catonis contra C. Pisonem or. fr.: v. Meyerum I. 1. p. 143 gaium B pissoa

nem LK "uideo "hac LI hoc Dd eoncurrisse] d concucurrisse Dil 11 Ter. hecyr. Ill 3, 11 in hecyra om. G echyra B echira LK 12 Vna ea1 rum 'codex veins' Prisciani teste Bentleio ad Ter. I. I. illaiuni forte interea Bas. cu

proencurrit HK praecurrit L cucurrit B praecurrit Bemb. 13 Caesaris Aug. ad Vergilium ep. fr.: v. Fabricium Imp. Caes. Aug. p. 158 sq. ll'eiehertum Imp. <'ui:s. Aug. scriptor. rell. I epp. fr. 27 p. 159 excucuristi / / auea j o l i A" ad neao

polim B

o

neapuli Rr nepoli G

Plaid. Stick. II 2 , 07 (y. 395)

in Sliclio

t

om. G

14 sthico R stico D

15 procucmri K

nunciarem Dd

exoptabilem

p

etiam Plauli Ambrosianus exohtabilem D exoptabile* (m) / / obtabilem vel optabilem libri Plaulini ceteri 16 syllaba R 18 qssiui qssitum G Saeui BH

534

PR1SCIANI INST.

p. 901. 902 P.

P- 503. 504 K.

(

buit facere, sed differentiae causa veteres c Setum' pro s Zethum' dicentes hoc esatum' proferre tradiderunt. et sciendum, quod in nuJlo alio supino sive participio seu nomine participiali a paenultima corripitur, nisi in supra 44 dicto et aliis tribus, id est c satus, ratus, datus, status'. f r e o r ' quoque e ratus' facit participium, ut puto differentiae causa, quia'ritus' aliud 5 significat et c retus' pro c retitus' dicebant, quomodo 'saucius' pro 'sauciatus' et 'lassus' pro 'lassatus' et 'lacerus' pro 'laceratus' et 'potus' pro 'potatus'; difficile enim invenis e verbi in a converti per participium sive supinum nisi in supra dictis. in compositione vero a supra dictorum supinorum sive participiorum in i convertitur correptam: 'satus, insitus, ob- 10 situs'. V i r g i l i u s in II g e o r g i c o n : mutatamque insita mala F e r r e pirum. Cicero in frumentaria: ut cum obsitum Leontinum agrum vid i s | s e s. 'deserui' vero Mesertum' et 'inserui insertum' et cexerui exer- is turn' faciunt supina; quae vero duplicant s ante i, mutant ' si' in c turn' in supino: -gessi gestum', 'ussi ustum'. duplicantia vero r ante o in praesenti c r o ' in 'sum' convertentia faciunt supinum, ut ccurro cursum', c verro versum'. 45 In c s o ' desinentia o in i convertentia assumunt c vi' et faciunt prae-20 teritum perfectum: clacesso lacessivi', 'arcesso arcessivi' - S a l l u s t i u s in|| I h i s t o r i a r u m : Domitium proconsulem e x c i t e r i o r e Hispania

cum omnibus copiis, quas paraverat, arcessivit. idem in II historiarum: argentum mutuum arcessivit. Cicero pro Roscio': arcessivit aliquem. quem aut quando? ('lacesso lacessivi': 25 sic Probus, et videtur mihi melius dicere, participium enim passivum 1 differtiae LI ueteres om. K Setum pro Zethum] DHGL et, setum pro in mg. add., K setum pro zetum RB 2 alio infra lin. add. K 3 sive] r se H aut K ' 4 status datus D status add. k quoque add. k 5 et puto h 6 recV

tus pro rc*titus (c) H retitis Rr sacuius L 7 lasus pro Iasatus GK lasatus L 8 inuenies K per add. d 9 a add. r IX Verg. georg. II 33 sq. 14 Cic. in Ferr. act. II in 18, 47: campus Leontinus, cuius antea species haec crat, ut, cum obsitum vidisses, etc. frumentaria ut Cum L leuntinum K 15 uero om. G exerui] r exserui D exserui B exuri R 17 duplicantiaj .Duplicia r

uel accerso

R 19 uero Rr accerso accersiui B

uel r

20 adsumunt B 21 arcesso arcessiui G arcesso arcessiui Sail. hist. I 71 p. 99 Kr. 22 historiarum] r istor** R

ti

domidum Rr domutium H domicium GL domicilium, in mg. uel domitium K c

23

r

quos K arcessiuit G post arcessiuit: idem — arcessiuit om. RG add. r Sail. hist. II 94 p. -190 Kr. 24 mutum LK Cic. pro Rose. Amer. or. 28, 76 25 aliquem aut quando L J)armsl.b cum Cic. Par. 1 aliquem at quando vel aliquem aliquando (sic Guelferb.) codd. Cic. ut vid. rell. omnes 26 Probus] Berytius scil. v. O. Ialmium ad Pers. prolcgg. p. CXXXIX coll. aim. ad lib. V § 45. ad iuniorem Probum h. I. refert Osannus Beitr. II 211 mihi om. K

LIBER X 43-46 p. 9(12 P.

535 p . 504. 505 K.

c

lac.fhsiUis'; C a p e r tainen Macessi' (licit esse, ut Tacessi', et.profert exemplum L u c i l i i , quo.usus esl in M i l l : Nnin v e i n s i l l e C a t o i - l a c e s s i s s c a p p e l l a r i q u o d G o n s c i u s noil e r a t i p s e s i b i ? 5 seil potest 'lacessisse' per syncopam esse prolatum *vi' svllabae, ut 'cupisse', 'pelisse' dicimus pro 'cupivisse' et 'petivisse'.) S a i l us t i n s in 111 h i s t o r i a r u m : d i v e r s a , uti solet r e b u s p e r d i t i s , capessivit. idem in 1111: i g i t u r 1 e g i o n e s p r i d i e in m o n t e p o s i I a s a r c e s s i vit. 'facesso' vcro et 'capesso' et 'viso', quae possumus desiderativa di- 40 10 cere - significat cnim e facesso' 'desidero facere' et 'capesso' 'desidero capere' et 'viso' 'desidero videre'; frequentaliva enim esse non possunt, cum primae coniugationis non sunt _, baec eadem secundum D i o m e d e n et C h a r i s i u m o in i converteh|tia faciunt praeteritum perfectum: 'facesso facessi', 'capesso capessi', 'viso visi'; similiter 'quaeso quaesi'; I ' r o b u s 15 tamen 'quaesivi' dicit, et melius, quamvis primitivum quoque eius, id est 'quaero', 'quaesivi' facit praeteritum. sed S a l l u s t i u s in 1 h i s t o r i a r u m : C u r i o n c m q u a e s i t , u t i a d u l e s c e n t i o r et a p o p u l i s u f f r a g i i s i n t e g e r a e l a t i c o n c e d e r e t M a m e r c i . C i c e r o in d i v i n a t i o n e : i p s e p r o fee to m e t u e r e i n c i p i e s , n e i n n o c e n t i p e r i c u l u i n fa20 c e s s c r i s ; invc-nitur tamen in (|uibusdam codicibus 'facessieris'. 'pinso pinsui' facit praeteritum, quod I ' r o b u s usu P o i n p o n i i comprobat: n e q u e m a 1 is mo 1 u i n eq u e p a 1 a t is pinsui. s

1 Caper] v. Osannum de Caprop. 16 lacesi Rr 2 Luc. sat. XIIII 7 IJous. Gerl. 3 Nam G Nnm uetus ille Catoni' lacessisse Apulus iram | Consciu' non erat ipse sibi ? Lachmannus ad Lueret. Ill 1034; veil, coniecturas a vv. dd. hunc ad I. temptatas, Sardos venales, enumerat 11. A. Kochius exercit. crit. in priscos poclas Hum. p. 1(5 47., quern ipsum oKm a se excogilata prae Lachmannianis spernere compertum habeo. ego, de certa emendatione desperuns, id tanium addo, earn, ut mild quidem videlur, profieisci debere a Calonis orationc, si se Caelius tribunus plebis appellasset, ut fere miretuv Lucilius, Caelium earn ob rem a Calone accusalum fuisse, quod is ipse se accusari ah illo ignoraret Calo om. K laeessisse] b lacississe B 6 et om. BG Sail. hisl. Ill 78 p. 270 Kr. cf. Non. p. 116, 20 in III. historiarum om. G 7 ut b capessivit] sic etiam Nonius lai-cssiuit GLK 8 Sail. hist. IIII 43 p. 341 Kr. accersiuit B 9 uero spscr. K uisso G uis*o (s) D 10 facesso desiderio G capesso ex lacesso ni f. corr. L desidero capere ct uiso add. d VI diomiden GL diomedem BDH diomidem A' Diomedes p. 367 P., ubi tanium c:\pesso et uiso laudanlur, non facesso 13 charissium L chasium K Charisius p. 218 P. 146 L. connerteDti Bb 14 Prob. insl. gramm. p. 1487 P. 142 L.: ni hie quoque Berytius itUellegendus esl 15 melius sunt quamuis r 16 sed om. D eras, in K Sail. Insl. I fr. 55 p. 86 Kr. II. L 17 quaesit] G quaesiuit RBHLK ques'mit D adulisceutior DHGL adolisceutior K 18 inte*ger (r) B integer aetati] integritati GL iutigrati K concideret B Cic. in Q. Caeci/ium divin. 14, 45 19 ipso RGLK post facesseris: inuenitur — f'acessieris in mg. add. K 20 luucii'u*i tur (un) L facessieris] sic ex nostris codd. Cic. Lag. 29 facesseris. H fauel s

cesseris. KPUOYPANICKOO. Pinso B pinso GL 21 Probus: c/'.p. 534,26 pomponeiAT Pomponii atell. inc. (pistoris? Munkius I. 1.) fr. 5 p. 123 Both. p. 161 Munk. inc. VI p. 214. XIII Ribli. cf. Diom. p. 370 P. thes. nov. Lat. in Mali auct. class. VIII 410 22 malis] Ribbeckius molis RBDH el ex moles corr. K moles GL moilui K palads] palatis ex pal** **•* effecit R vel r pallathis K pilis ft pilatim

536

PRISCIANI INST.

p. 902. 903 P.

P-

505

-

5(W K

-

Supina eorum in 'situm' exeunt: 'arcessitum', 'lacessitum', 'capessitum', secundum in c vi' desinentium regulam, de qua saepe in superioribus diximus. a 'pinso' autem 'pistum' debet esse, unde cpistor' nomen verbale, ut cpastum pastor', 'usturii ustor', "gestum gestor'. 47 In ' t o ' c antecedente invenio cpecto', cuius praeteritum plerique cpe- 5 xui', As per tamen cpectui', C h a r i s i u s 'pexi' protule||runt. Maecenas in Octaviam: pexisti capillum n a t u r a e . m u n e r i b u s g r a t u m . similiter cnecto nexui' et cnexi'. V i r g i l i u s in V: Et p a r i b u s palmas amborum innexuit armis. S a l l u s t i u s in h i s t o r i a r u m I: nexuit catenae modoi Lucilius 10 in V: hie solus vigilavit, opinor, Et cum id mi visus facere est, turn r e t i a nexit. Propertius: At tibi, qui nostro nexisti retia lecto. 'flecto' vero cflexi' facit et 'plecto plexi' antique. Laevius in V erotopaegnion: Te, Andromacha, per | ludum manu Lascivola ac t e n e l l u l a , Bothius pislillis Munkius 1 accersitum B 2 in iui LK in iui terminantium 6 diximus in superioribus K 3 diximus om. L autem om. K 6 pectui] pectii R pecui II pectiui h pexui Asper teste Prisciano de XII vers. Aen. § 131 si ' p. 1254 P. 88 L. cf. Struvium I. I. p. 275 sqq. charius Hh carisius R Charis. b p. 218 P. 14t5 i. pecto pectis pexi el sic etiam apud Prise, de XII vss. Aen. I. I.; at a 2).'ill P 146 L. pecto tis pexui, quod insiticium videtur Slruvio I. 1. p. 276. uinxi pec e..cedo cod. Char. p. 233 P. 155 a L. Maecenas] d Mecenas RBHGL e

macenas D macenas K 7 in supscr. K octauia lineola sup. a fere evanida B octauia 1 Octauia n, Meibomius Maecenas p. 148, Bothius fr. tr. p. 260, Neukirchius I. I. p. 90, Lion Maecenaliana p. 46 ed. alt:; praetexta scil. fabula vv. dd. visa est Octavia. at praeter Scriverium et Delrium v. Langium vind. trag. Rom. p. 11, cui hoc fragmentum magis galliambos quam tragoediam spirare videtur. et galliambis quidem Maecenatem usum esse teslatur AM. Forlun. p. 2677 P. 319 sq. Gaisf., ex his vero verbis galliambum efficere equidem nequeo, possis Bacchioscum Neukirchio; at mVii cum God. Hermanno opusc. V 265 orationis pedeslris esse videntur; inter varias opiniones fluclualur Frandsenius Maecenas p. 124 sq. 162. Oetavio Falsterus mem. obsc. p. 84 octavo Krehlius II 574

8 Verg. Aen. V 425

9 pasmas D

10 Sail. hist.

1 fr. 23 p. 23 Kr. in historiarum I om. G istoriarum R I. r om. R rell. cataene R cataen? r nodo B Lucil. sat. V v. lib. VIIII § 33 13 post d

Et in mg. quid add. K it Rr mi Dousa mihi libri tune G 14 profertius GL Propert. el. IUI (III) 8, 37. Maecenati hunc versum tribuit Diomedes I p. 366 t

P. cf. Hertzbergium in ed. Propertii III 290 coll. I 229

15 ad D

n

existi Rr

1

16 et iam plecto K Leuius BDGLK Leuius Hh Liuius R Laevii erotopaegn. lib. V fr. v. Weicherlum poet. Lat. rell. Laev. fr. IV p. 44 sqq. VI. A" edd. Weichertus erotapaegnion K erota paegnion L eruta paegnion G erectopegnion B erotopaegnionte andromacha RH erotopegnion. de andromacha D 18 per ludum] RB et sic Scaliger lectt. Auson. II 27 et v. d. vel Puteanus vel Fruterius a Spengelio Caecil. Stat. p. 49 I. ad marg. ed. Stephan. perdudum DHGLK 19 lascivola] k la**ciuola K

LIBER X 46-48

537

p. 903. 904 P.

p. 50fi. 507 K.

Capiti nieo t r e p i d a n s , fib e n s lnsolito plexi munere. mine enini 'plector' et e amplector' dicimus. sed 'plector' passivum esse T c r e n t i u s ostendit in P h o r m i o n e : r, Ego plectar pendens. c brevi anlecedentc in Mo' desinentia duo invcni: 'polo petivi' et 'meto mcssui'j Cato in 11 o r i g i n a m : in c a n i p o T i b u r t i u b i h o r d e u m d e n i e s s u i t , i d e m in m o n t i b u s s e r i t , ulii h o r d e u m i d e m i t e rn in me tit. C a s s i u s E m i n a in I I I a n n a l i u m : in e a m p o T i b u r t e loub'i h o r d e u m d e r n e s s n e r u n t . r antecedente simililer duo inveni, 48 'verto verli', 'slerto stertui" - P e r si u s : Cor i u b e t h o c E n n i , p o s t q u a m d e s t e r t u i t e s s e M a e o n i d e s , Q u i n t u s p a v o n e ex P y t h a g o r e o _, geminala vero I ante o uinim, 'mitto misi', et in ' s t o ' umirn, 'sisto', cuis ius praeteriluni rjuando activam habet significationein, tain in simplici quam in composito deficit; quando vero absolutam et siniilem 'sto' verbo, commune cum eo habet praeteritum, ut 'resisto' vel 'resto restiti', 'consisto' et 'consto constiti', 'persisto' et 'persto pcrstiti'. Supina eoruni, quae in 'xui' vel c xi' praeteritum terniinant, per 'xum' 20 exeunt, ut 'nexui nexuin', 'pexui' vel 'pexi pexum', 'flexi flexum'. similiter faciunt supinum, quae in 'ctor' desinunt deponentia: 'amplector amplexum'; 'petivi' vero secundum analogiam in cvi' terminantium praeteritum 'petltum' facit paenultima producta; similiter 'messui messum', sicut 'censui eensum'. 'misi' duplicavit | s in supino: c missum'. a 'stertui' 25 enim supinum non inveni nee a 'sisto'. Deponentia in 'tor' desinentia nulla antecedente consonante 'tor' in 'sunr* convcrtunt: 'utor usum', 'nitor nisum'; || invenitur tamen etiam 'nixum'. I capi timeo tripidans K liuens G 2 insolita plcxit muncra Grotius v. Fossium de arte gramm. V 31 p. 857 Eckst. 3 diiis i. e. dicimus k dm* A* esscj r est H 4 Ter. Phorm. I 4 , 42 in Phormione ostendit K formione G 5 plector K 7 mesui L Caton. origg. lib. II fr. p. 107 Kr fr. 61 p. 277 Rvth. fr. XLI p. 38 Ur. cf. de XII vss. Aen. § 132 secun in lit. I, tyburti D Tiburte Krehlii censor Ienensis p. 422 tiburtino cod. Lind. S de XII vss. s

Aen.

I. I.

oideum BGLK

serit ibi BHGLKr Cassii

Eminae

ann.

8 demesuit L

ordeum HGLK

lib. l i l fr.

p.

: Idem RDGLK

. idem BDG

1(51 Kr.

fr.

26 p.

erit D

9 casius G

293 Roth.

cf.

de XII vss.

i Aen. ,1. I. tyburte Dd tiburtae H tiburti r 10 ordeum GLK demesuerunt LK II Pers. sat. 6, 10 sq. 12 Enni] enim RDGK 13 meoiiides RJWfJGLK menides r . Quintus D quintus RBHGLK pavone]_ k paa*ne K pauonem Pers. Vat. et Montepess. alter pithagoreo GL pytagoreo D pitagoreo B pithagnraeo K 14 *t *uero Hh missi DL 16 defecit L absolutam] r absolutum H 17 communem B consisto in. nig. add. K 18 uel consto L et persisto K ucl nt

persto L

19 uel in xi DG

termiua

ui

K

22 petiuero Dd

23 petitum]

s

perfectum H petitum in mg. add. h facit add. k mesui Dd mesui L mesum L 24 Missi L s] add. r ss UK 26 desinentia] exeuntia B 27 tiimen om. G

538

PRISCIAM 1NST. P- 507. 508 K.

p. 904 P.

In (xo' duo inveniuntur o in
finiunt H flant QL 6 leuioribus v. 1. codd. Cic. rexuit Rr praetexuit Cicero" Verg. Aen. V 279 cf. lib. VI1II § 33 8 menbra D plioantem] r v

placentem R 9 Verg. Aen. V 425 cf. § 47 10 palmis G innexit Hk 11 Liv. Andr. Odiss. fr. v. Mb. VIIII § 33 12 Nexabat G Nexebant lib. VIIIU. I. c

midorum D 14 actius Rr Achius DK , All. Deipkob. fr. cf. lib. VIIII § 33 in Deiphobo om. G deiphebo k 17 textum] texum G 18 Verg. Aen. VIII 625 19 clepei K enarra_bile K incnarrabile L 20 Verg. Aen. V 510 sq. NOB valuit; nodos etc. 21 primos D 22 inexa B 24 Quartae coniugationis om. GL post neutralia collocat K 25 ueneo ex eis D 26 syllauarum B 28 s*anpo

cio (c) H seam D

,

'stanciui ucl sancii 'etiam H 29 Pomnius Rr sanciierat K 30 utile] utile* H uti legi RBGLK

thratsea (n) B trahabuerunt D

LIBER X 4 8 - 5 0 p . 9(M. 005 P .

539 p. 508. 50-.I K. c

tata faciunt praelcrilum, lit 'sarcio sarsi', 'farcio Tarsi', Vaueiu rausi', l'ulciti fulsi', quod et P r o b o placet, quamvis alii differentiae causa cfulxi' posuerunt. C i c e r o in I do o r a t o r e : a t A e s o p u m , si pa a l u m i n r a u s e r i t , e x p l o d i . in eodem: p e r a n g u s t e r e f e r s i t in o r a t i o n e s u a . s idem pro C o r n e 1 io 1 i b r o I I : q u i e i s r e b u s u r b e m 11 a 1 i a in q u e r e f e r s e r u n t . idem in II T u s c u l a n a r u m : ex q u i b u s v c r b i s e t i a m omnia referserunt. Alia vero omnia supra dictae coniugationis verba secundac personae praesentis abiecta flnali s et addita c vi' faciunt praeteritum pcrfectum, quod 10 lamen etiam subtracta u consonante et corre||pta paenullima i licet proferre, ut 'scio scis scivi' vcl c scii' et ab eo composita: 'ascio ascivi' vel 'ascTi'. similiter c cio cis', quod et ccieo cies' dicitur, ccivi' vcl c cii\ el 50 ab eo composita, 'concio concis concivi' vel 'concii', 'audio audivi' vel 'audii', cmollio mollivi' vel 'niollu', 'munio munivi' vel c munii', 'saevio sae15 vivi' vel 'saevii', ceo ivi'.vel f ii', 'queo quivi' vel { quii', 'veneo venivi' vel 'venTi' - S o l i n u s in c o l l c c t a n e i s : T a t i u s in a r c e , u b i m i n e a e dis e s t l u n o n i s M o n e t a e , qui a n n o q u i n t o q u a n i i n g r e s s u s u r bem f u e r a t a L a u r e n t i b u s i n t e r e m p t u s e s t , s e p t i m a et v i c e n s i m a O l y m p i a d e h o m i n e m e x i v i t . S a l l u s t i u s in C a t i l i n a r i o : 2osed n e q u e p r c l i o n e q u e g r a t i a i n p e l l i q u i v i t . idem | in 1 l i i s t o r i a r u m : n e q u e se r e c i p e r e a u t i n s t r u e r e p r o e l i o q u i v e r e _ , 'sufiio suffivi' vel 'suffii', quod (juainvjs a neutropassivo componatur, tamen, quia significationem mutavit, mutavit etiam declinatioiiem. u n d e V i r g i l i u s in 1111 g c o r g i c o n :

1 ut om. L sartio Rr rautio Rr 2 Probo] Berytio hrtec Iribuenda videnlur. cf. ann. ad lib. V § 45. aliler Osamms Beilr. II 211 sq. fulxi] h fluxi RDH pos

lueruut I)

3 Cic. de or. I 61, 259

II. k

ad GLK

palnm irraluerserit O

u

irraserit H irrauserit Cic. Pal. 8 irrauxcrit cod. Victorii irraucuerit, irracuuril. iracnerit etc. libri Cic. rell. iranserit est in oratione sua. Idem pro cornilio lib~. II. explodi in eodem peranguste refersit in oratione sua. idem pro cornilio lib. II. qui eis K 4 in eodem — referserunt add. r Cic. de or. I 33, 103 refer+sit / / 5 Cic. pro Corn. or. lib. II fr. 8 p. 453 Or. cf. Cic. or. 70, 232 qui rebus his urbem Italiamque omnein referserunt Cic. I. I. 0 Cic. Tuscul. dispicl. II 2, 0 : ex quo libris omnia referserunl 9 s add. r quod] quern G . Quite BT)H q LK 10 liquet GK el in licet corr. L 11 post ct ab eo composita sqq. usque ad eadem verba om. R add. r adscio adsciui uel adscii B 13 concio concis om. II 14 molio R saevio — venii] add. r saeui R 16 Solinus in colieclaneis: v. lib. I § 28 in collectaneis uel polyhistore lib. I I. I. statins BDHGLK caedis B p

aedes d cum libris lib. 1 I. 1. 17 quam spscr. K ingsus K 18 interemtus Rr uicesima RBDHLK 19 olimpiade BDGL holimpiade L Sail. Catil. 19, 1: neqne precibus neque gratia neque pretio Ciceronem impellere potueruut (aliquot Sail, libri om. verba neque precibus, alii ncque gratia, alii denique neque pretio, in aliis horum verborum ordo varie est permutalus) catilenario GK catillinario BH 20 pretio B t o peio D impelli RGLK Sail. hist. I 97 p. 116 Kr. hidem R 21 proelia Rr praelio GL 22 sufflcio D sufficio /{ sufii G 23 nndc] r VI R Verrj. georg. XIII 241 cf. lib. 1III §' 17

540

PRISCIAM INST.

]>. 005. 906 r .

p . 509. 10 K.

At suffire thymo c e r a s q u e r e c i d e r e i n a n e s c suffire' dixit seciindum rectam rationis declinationeni, cum simplex eius'fieri' est. excipiuntur 'haurio liausi' - invenitur tamen ctiam 'haurivi' vel ehaurii'. Varro in XXIIII ad Cicoroncm: cum indidem h a u r i e r i n t _, 'saepio saepsi', 'sentio seusi', 'venio veni', 'aperio aperui' - quod videtur 5 a 'pario' coinpositum, quod vetustissimi non solum secundum tertiam, sed eliam secundum quartam coniugationem declinabant, unde E n n i u s : Ova p a r i r e solet g e n u s p inn is c o n d e c o r a t u m . 51 igitur ex eo composita, si principalem syllabam purain nee ex integra praepositione habuerint, Mo' in 'ui' convertunt in praetcrito, ut 'aperio 10 aperui', 'cooperio cooperui'; Veperio' vero duplicavit p in praeterito, quippe deininuto una syllaba, 'reperio repperi'. simile est praeteritum a 'comperio' 'comperi'. sunt alia ex hoc ipso composita deponentia: cexperior', 'opperior', quorum participia 'expertus' et 'oppertus' ostendunt a 'pario' esse composita, cuius participiuni 'partus' est -, rsalio salivi' vel 15 'salii' et csalui'. V i r g i l i u s in b u c o l i c o : D111 cis a q u a e sa 1 i e n t e siIim r e s t i n g e r e r i v 0 ; idem praeteri|tum in II g e o r g i c o n : Mollibus i n [ | p r a t i s u n c t o s s a l i e r e per u t r e s . in (juibusdam tamen invenitur cudicibus etiam ' saluere' scriptum. idem 20 in XI: p o r U s q u e ab e q u o r e g i n a sub i p s i s D e s i 111 i t. idem in V : Haul mora, prosiluere omnes, ferit aurca clamor Sid era. 1 At] a (i. e. aut) G

sufficere K

•<$

thimo RBDHGLK limo r

coerasquc GK caurasque L reced
haurierimt Hr liaurierunt (sic) L

5 sepio RBDGLK

s

saepi H sepsi JJDGLK

a

appcrio Rr 7 coiiiugutionem H declinanabant R Ennii ami. fr. v. lib. V11I § 33 8 pennis GLK 9 nei-. luibuerint ox integra praepositione G ex inligra pracpusitione, in mg. sine oppssione consonantium K 10 habuerint ex habuerunt corr. D convertunt] b coiuicrt*nt B 11 ''dupliuauit 'uero H VI \ deminuta BLH deminuta G diminuta R dempta K repperio L simile] )• similiter R 13 compiri L 14 opperior] d operior DGLK expertn Rr opertus BGLK 15 pario] k ptrio K 16 et] nel K Verg. eel. 5, 47 cf. lib. VII § b2 17 aquae] r aeque R ri'stinguere G restringere HL cum nonnullis codd. Verg. deft. 18 Ide r Idest R Very, georg. II 384 19 uuctos ex unctor con: H iunctos Rr saliere] sic etiam Verg. Med. e corr. saluere Mcd. m. pr. Rom. 20 etiam] r autem R sal*uere H Verg. Aen. XI 499 sq. 22 partisque K ab lieqiio K habetrio G 23 desiluit L desiliuit D disiluit G 24 Verg. Aen. V versus MO sq. Haud mora, prosiluere suis , ferit actbera clamor | Nauticus contaminaii cum Aen. XI 832 sq. ferit aurea clamor | Sidera 25 baud BHGLrd

LIBER X 50-52

541

p. 900 P.

p. 510 K.

L u c a n u s in H I : I n s i l u i t solo n o c i t u r u s p o n d e r e p u p p i m . S t a t i u s tamen in V I I I I T h e b a i d o s : excussi salierunt cuspide denies. 5 in eodem: Insiliere vadis magnoque fragore solutus Agger. O v i d i u s in X I m e t a m o r p h o s c o n : Cum s a e p e a d s i l u i t d e f e n s a e m o c n i b u s u r b i s . 10 idem in I I I ! f a s t o r u m : Per flammam saluisse pecus, saluisse colonos. Q u a d r i g a r i u s in VI a n n a l i : A r t o r i u s T a u r e a e d e x l r u m u m c r u m s a u c i a t a t q u e i t a r e s i l u i l . 'cambio', a(isip
baidos om. G thebeidos H tebaidos K 4 Excusi Rr expulsi Statius 5 Slat. Theb. VIIII 230 sq. 6 insilucre edd. Slalii el sic eerie Cass. magnoque r fragore etiam antiquissimi oplimique libri'' Slat, tesle Barlhio magno stridore al. 7 ager G ager K 9

assiluit GLr

8 Ovid, melamorph. XI 526 ad adsiliit h insiluit K

in XI metamorphoseon om. G

assiliit, ndsaluit vv. II. ap. Ovidium

10

Ovid. fast. IIII 805 fastorum om. G 11 flammam cod. Ovid. Guelferb. flammas libri Ovidiani fere manes saluisse] sic etiam ulrubique 'meliores'' Ovidii codd. cum Petaviano 1 , siluisque llfeld. saliisse libri Ovidiani plerique colonos B Ovidius colones DHL ealones RGKdl 12 Q. Claudii Quadrigarii ann. lib. VI fr. p. 257 Kr. fr. 39 p. 345 Roth. taurea R taur<j§ D taurae GLK hnmerum BDHL 13 saucia GK sacucia L resiliuit ex corr. h a^siflio] add. d AMEYbw R AMEIUI G carisius RGK carissius L Charisius p. 219 P. 147 L. cambio, cambis, canipsi (sic cod. Neap.), h. e. muto, p. 233 P. 155 L. cambio campsi 14 onto — UKafinpa] om. D add. d ATIIAJ R TUITT R TOI G Rr KAMTTTO D KAMITICU) (sic) H KAMITUJ GL KMiiTW K

HGL

E KAMTTTUI (TT ex i ut vid. corr.) eKAMf agr^co B a graeco

15 camso RH

camsas H Enn. ann. X 36 E. S. n p. 50. LXVIII Vahl. e 17 Leucatam Vahlenius Leucatan RrHhD leocaten GLK leucatem B camsant I)H 18 ''noil est "frequenti G 19 Probus] Berytius ut videtur cf. ann. ad lib. V § 45. ad iuniorem coll. inst. gramm. p. 1482 P. 138 L. referre sludet Osannus Bcitr. II 212 sq. 20 Naevium] v. § 1 neuium RBDGL 21 an eorr. ex ai ni f. c

K praegnans D pragnans Rr prig-nans GLK nega] d geua D 22 Atlii Ion: fr. 1 p. 211 Both. Ill p. 158 Ribb. lone] R (//?) ioe BDLr cl ex corr. h loe K oe G

542

PRISCIANI INST.

p. 900. 907 P.

p. 510. 11 K.

quib usnam Te aibant orturn loo is, pro 'aiebant', quod in liac eoniugatione fieri solet. et est notanduin in hoc verbo, quod pares habenl syllabas tres personae, 'aio ais ait,', quod in alio huius coniugationis verbo non invenis, et quod paenultima primae 5 solius personae producitiii1, quae sola i habet loco consonantis; untie tertia quoque pluralis, quae solet a prima fieri, similiter i consonantem habens producit paenultimam; quod autem in aliis coijripitur, ostendit usus. Virg i l i u s in I Aeneidos: 10 Sic ait et dicto c i t i u s tumid a a e q u o r a p la cat. [ et IN a e v i u s: An nata est s p o n s a pr a eg nans? vel ai vel n e g a ; nam nisi corripiatur a, iambus stare non potest.j invenimus tamen tertiam personam praeteriti 'ait', quasi a priina 'ai aisti ait', quae in usu non sunt, untie ncque perfecti neque plusquamperfecti nee futuri subiunctivi in hoc verbo is tleclinatio invenitur. potest igitur etiam 'ait' praesens pro practerito accipi. 53 Supina in 'xi' quidem terminantium secundum supra dictam regulam in |1 'etum' exeunt: 'vinxi vinctum' et 'sanxi sanctum', 'sancivi' vero 'sanciturii', untie L u c r e t i u s : Ouod p o r r o n e q u e a s , s a n c i t u m q u a n d o q u i d e m extat. 20 Tn 'si' vero praeteritum (inicnlia 1 vel r antecedentibus mutant earn in 'turn' in bac coniugatione et faciunt supinum, ut 'farsi fartuni', 'fulsi fultum', 'sarsi sartum', untie et 'sartores' et 'fartores', et ex bis composita 'confercio confertum', 'refercio refertum' - Cicero in II T u s c u l a n a r u m : Turn ie core opimo fart a et satiata -; -r> alia vero in 'si' desinentia supra dielam regulam servant, id est generalem in 'si' desinentiuin: 'sensi scnsuni', 'rausi rausuin', undo L u c i l i u s in X V I I I I : R a u s u r o t r a g i c u s q.ui c a r m i n a p e r t l i t O r e s t e . n

i

2 aibat K

11

orlum

aibant Bolhius

ortam Ribbeckius

3 pro age-

t

bant D pro aiebat K notandum est K 4 haben Rr habet B 5 inuenies GLK 7 pluralis aiunt quae D i ca; u ni f. corr. K "habL-ns 'consonantem G 8 Very. Aen. I Hi. 10 dicta H 11 Naevius] v. supra p. 511, 20 neuius i

RD ennius BHGLK 12 pregnans US prignans GLK 13 a, iambus] .ai. ambus Dd tamen etiam terliam K 1-1 sunt] est GLK 15 ncquo praeteriti perlecti G plusquamperfecti nee om. G 16 pniescus in mg. add. K pro add. bd 18 unxi uuctnm / / et om. GLK del. r sancsi K si-ancitiim D post sancitum : mule — sancitum add. r 10 Lucrecius H Lucret. I 588 20 Quid Lucretius ncquas B nequeant Lucretius sanctum L extat] ex corr. ex*at B exstat / / 21 earn] ea* H 22 supinum in mg. add. K 23 unde sarlores GLK h

a

is R eis D

24 confertio Rr confertio D

confertum refercio add. r

rel'cro

tio 1)11 Rr

Cic. 'fuse. II 10, 2 I in conversions I'rometliei soluli Acscliyli 25 Tune GLK

tiata G saliinio L 9 Gerl. resto B

oplimo RBI1GLK 26 scruanl regulam GLK

secunda

satiata] r sartiata R saciata I) sati27 Lucil. *«;. XVIIU 8 Dous.

in XYIIH om. G '-'H rauscro A" ranscro B oivstc] r orcstae RHGL

traiens H

pcrdito

LIBEM X 52-54

J43

p. 907. 908 T.

p. 511. 12 K.

'haurio hausi haustum' differentiae causa assumpsit t, quamvis et aspiratione differat; e saepsi' vero 'saeptum' secundum proportionem in supra diclis expositam facit. rveni ventum' et c aperui apcrtum' faciunt, sicut c pario partuin' et omnia ex eis composita: 'advenio adventum', 'convenio i conventum', 'eomperio compertum', 'experior expertum'. alia vero omnia, 54 quae tani in S i ' quam in c ii' tenninant | praetcritum perfeclum, in 'itum' faciunt supinum paenultima prodiicta tain in hac quam in aliis coniugalionibus, ut c audivi' vel 'audii audltum', 'munivi' vel 'munii munltum', 'scivi' vel cscii scltum', c arcessivi' vel 'arcessii arcessltum', 'cupivi' vel io'cupii cupltum'. excipiuntur in 'eo' desinentia et disyllaba aliarum coniugationum, quae paemiltimam supini corripiunt, ut ceo ivi' vel cii ltum', 'adeo. adivi' vel 'adii adttum', 'praetereo praeterivi' vel 'praeterii praeteritunv\ 'queo quivi' vel 'quii quitum', 'sino sivi' vel esii sif.um', 'lino livi' vel r lii', quod in rarissimo usu est, 'litum'. c cieo' quoque f civi' vel ccii is cituin' corripit paenullimam, quando vero a c cio c i s ' quartac coniugationis est, producit earn, 'pono' quoque, quod antique 'posivi', infrequent autcm usu 'posui' facit praeterilum, corripit paemiltimam in supino c positum'. Seneo' quoque secundum analogiam 'veuitum' debet facere supinum, pro quo magis 'vemim' in usu est. •jo Et supra dicta omnia auctorilatc veterum coinprobanlur, sicut iam superius ostendimus, rursusque referamus || in memoriam. Virgilius in V I I I : 0 milii p r a e t e r i t o s r c f e r a t si I u p p i t e r a n n o s . idem in V I I I :

•>5

Amphitryoniadcs armenta ahitumque pararel. idem in V: Hos adit us i a m q u e b o s a dit us omneinque p ere r rat. idem in X : M o r t c o l ) i t a q u a l i s fa ma e s t v o l i l a r e f i g u r a s . 1 adsurapsit B ex his K

2 sepsi BDGLK

5 comperio comperio K

septum RBDGLK et experior D

3 aperui] r aperio R

4

6 quara] t a n \ in mg. uel quam G c

8 munui uel muni*i* (ex munitum nif. corr.) rmniitum Rr 9 siui / / uel arcrssii om. D arcessitum accersiui uel accersii accersitum cupiui B 11 ivi vel ii] r ii uel \R 12 adii uel adiui r adriitum Rr \ 3 quaeo H qu?o D sitni (n) L 14 Hi litum quod BGLK quoque

15cis*+//

10 autiqni B

posivi] bh possiui BH

18 Veneo seeundum Rr

te

19 usu* / / 20 ncterum airctoritate B B Very. Aen. VIII 500 22 VII- K Aen. VIU 214 VIllJ eodem B VII. G

uerum Rr 21 . Rursusque referamus 23 Iuppiter] r iupiter RDL 21 I'erg. 25 ampillnoniades B ampliilryonidos G

ampliitrioniades K amphy trioni ades H

amphytr*ona desarmenta (i) L

y

a

liabire

tumque RrD habitumque B cum Rom. bitumque Pal. parare B parabat lYled. pararent Rom. 20 idem om. D Very. Aen. V 411 Nune hos mine illos (mine illos nunc hos Rom. ) aditus omuemqiie perenat ( peivnt limn.) el xir h. versus h. I. laudalus tolidem vcrhis legilur Aen. XI 70C> 27 .iditiis] rd addilus R auditus D iam qn§ R ianque G iamque hos aditus in mg. add. K a*ditns(u) D 28 Verg. Aen. X 011 cf. lib. VIII § 31

544

PRISC1AM INST.

p. 908 P.

p- 512. 13 K.

O v i d i u s in I I I I f a s t o r u m : Sol a d i t u s , quam q n a o r i s , ait, ne vana l a b o r e s , Nupta lovis fratri- t e r t i a r e g n a tenet, idem in h c r o i d i b u s : T e m p o r e quo nobis intta est Cerealis Eleusin. r. T e r e n t i u s in h e c y r a: Nam c u m c o n p r e s s a e s t g n a t a , forma in t e n e b r i s n o s c i n o n quTta est. I u v e n a l i s in 1111: n a m c o i t u s i a in 1 o n g a o b 1 i v i o v e 1, s i 10 Coneris, iacet exiguus cum rauiice nervus. w antepaenulthna quoque in futuri temporis participio idem comprobat. V i r g i l i u s in I I : Si p e r i t u r u s a b i s , e t n o s r a p e i n o m n i a t e c u m . L u c a n u s in V: is turn l u r i d a p a l l e n s Ora t u l i t v u l t u s u b n u b e m t r i s t i s Tturo. 'cieo citus' correpta paenultima, ut diximus, facit. S t a t i n s in I I I T h e baidos: | Atque hie ingenti Capaneus Mavortis amoro 20 Excitus et Iougam pridem indignantia pa com Cor da turn e n s ; a ecio' vero ' c l t u s ' p a e n u l t i m a p r o d u c t a , u t V i r g i l i u s in I I I A e n c i d o s : At g e n u s e s i l v i s C y c l o p u m e t m o n t i b u s a l t i s Excltum ruit ad portus et litora conplet. 25 ' s i n o r sTtus' el M e s i n o r d c s i t u s ' p a e n u l t i m a c o r r e p t a C i c e r o p r o C o r II

1 Ovid. fast. I1II 583 sq.

o

.UII. Rr XVJI. G VII. HLK

2 sal I)

aditutn GLK

i

ijucm K

me in lilura h

4 Ovid. heroid. 4,67

eroidibus GL erodibus/ir

5 uobis v.

e

I. codd. Ovid. inita] uisa vel noli codd. nonnulli Ovid. coerealis lcnsin Kk caerealis leusii) GL Elcusis libii Ovidiani tantum non omnes fi Ter. hecyr. 1111 1, 57 in hecyra .CO

om. G haecyra R haecira D echira LK echyra B 7 cu.pssa Rr compressa DHGLK nata § 40 cum BemJi. Bus. a forma K 8 quita. Iunenalis GL 9 Iuv. sat. 1111 10, 204 sq. 10 coiluitns K sic honeris Rr sic oneris B 11 coneris] comicrsi Pith, conetur codd. aliquot dcti. Iuv. 12 participio corripilur. Idem h idem] r Idem B id est R ("erg. Aen. II 675 13 in 11. in mg. add. s

K

14 ab his I)

no* / /

15 Luc. Phars. V 549 sq.

Hi turn om.

GLK

v

17 nubes Ultri nonnulli Luc. Hero Rr itura cod. Luc. Tigur. Ill ,r)'.l« sqq. in III Thebaidos om. G TUT. LK tebaidos K

18 Slat. T/icb. 20 liic spscr.

i

K

21 ptt+dcin K e

24 e] in G add. est r\'j'al. coni|ilciit />' Mcd. coinilio K

23 ut om. D

Verg. Aen. Ill 075 sq.

.TJi. K II1I. B

i

syluis Rr rii-li>pum GK et] e Mcd., ubi Me versus in marg. 25 at Med. litlorn D littora H ' cplct I) cbmplel RGLK 20 enrrcpta spscr. K Cic. pro Cornclio or. 1 fr. v. § 40

LIBER X 54-56

545

p. 908. 909 P.

p. 513 K.

nelio in I: c o e p t u m i g i t u r per eos qui agi v o l e b a n t , d e s i t u r a est per h u n c qui d e c e s s i t . idem in I r h e t o r i c o n : et si non ab eo, quod in proximo d e s i t u m erit, d e i n c e p s i n c i p i e t u r . inde etiam 'situs' dicitur pro 'neglegentia'. V i r g i l i u s in VII: s Sed te victa situ v e r i q u e effeta s c n e c t u s . idem in II g e o r g i c o n : m u t a t a m q u e i n s i t a mala Ferre pirum, et in IIII eorundem: 10 et p a r i b u s lit a c o r p o r a guttis. ideo autem diximus disyllaba in S i ' desinentia secundae vel tertiae coniu-1 gationis in supinis vel participiis praeteriti corripere paenultimam, quia, sire disyllaba sint quartae, producunt, ut fscio scltus', sive ultra duas syllabas alterius quoque coniugationis [producitur]: 'arcessivi arcessitus', rcu15 pivi cupltus', nisi sint a disyllabis composita, ut 'insitus', 'incitus', 'illitus'. L u c a n u s in VIIT 11 lit a tela dolis nee Martem comminus usquam Ausa pati v i r t u s . Virgilius in XII: 20

quatit ungu|[la

cursu

Incita nee domini memorum proculcat equorum. similiter 'impositus, propositus'. Iuvenalis in I: Si te propositi nondum pudet atque eadem est mens. Virgilius in III: 25

I n p o s i t i s auro d a p i b u s . praeterea notandum, quod 'sepelio sepelivi' vel 'sepelii' 'sepultum' in fre1 ceptum HG 2 Cic. de invent. I 20, 28 rethoricon HGLK non liabeo B 3 eo quod in proxime Cic. Virceburg. eo quo in proximo in ras. et ex corr. Paris. eo in quo proxime Ciceronis codd. plerique {deficit Leid.) 4 Ferg. Aen. VI[ 440 c

5 effeta] k effeta G effecta BL affecta K effata (prius a eras- vel in ras.) Bom. ta

m

r

6 Ferg. georg. II 33 sq. 7 mutamque Dd nala D 8 fereKh pirum. Idem georgicon .IIII. eorundem. et B 9 et add. r Ferg. georg. IIII 99 10 lita* K 13 sint disyllaba K 14 arcessitus accersiui accersitus cupiui B a i

ui

cupi Rr 15 cuposita D incitus] d om. BDH incitus, in mg. illicitus~i^,, G illicitus L inquitus K illitus incitus B 16 Luc. Phars. VIII 382 cf. § 40 in ati

VIII om. G

VIM. B

18 ausap^enti Rr

19 Ferg. Aen. XII 533 sq. crebro

super (sic Med. m. alt., crebros notant m.pr.) ungula pulsu (curstf Ferg. Goth. 2) Incita etc., qui 1. hie contaminatus est cum parle altera v. Aen. XI 875 cursu quatit ungula campum XII] om. BHG VIII. hg {cf. Ferg. Aen. VIII 596 Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula canipum) VII. K 21 ad v. 534 cf. lib. VII § 78 c

memorum aiii r

proculat Br proculquat K

^quorum D i

•Iuv. sat. 1 5, 1

schol. luv.

in I om. G

24 Ferg. Aen. Ill 355

GRAMMATICI LATINI II.

22 propositus add. b

po

23 pvoposite H pvositi K

tertio 1 WW.'lihri

adque eandem

25 Impositis RBHGLK 35

546

PRISCIANI INST.

p. 909. 10 P.

P-

513

-

14 K

-

quentiore usu est supinum, antiquissimi etiam 'sepelitum' dicebant; unde Cato in T h e r m u m : m o r t u u s e s t , s e p e l i t u s est. 'salio' quoque 'salivi* vel csalii saltum' facit, unde Virgilius in VI: Cum-fatalis e q u u s saltu s u p e r ardua venit 5 Pergama. idem in XI: At niedias i n t e r c a e d e s ex u I tat Amazon; solent enim frequentativa plerumque a supinis vel participiis praeteritis nasci. 57 csallio sallitum' facit, csallo salsum', quomodo 'vello vulsum'. S i s e n n a : sic in earn paludem multi p i | s c i u m s a l l i e n d o r u m 'causa a io navibus s e m i o n u s t i s c o m m e a n t , a 'sallio' 'salliendorum'dixit, non 'sallendorum'. S a l l u s t i u s veroin III h i s t o r i a r u m : p a r t e consumpta r e l i q u a cadaverum ad d i u t u r n i t a t e m usus s a l l e r e n t , 'sallerent' dixit a 'sallo', non a {sallio'. similiter L u c i l i u s in VIII: S a l l e r e m u r a e n a s , m e r c e m in [| frigdaria ferre. )5 inde etiam participia futuri 'salliturus' et 'salsurus'. N o v i u s : salliturus istaec est, mittam salem. Muramius: istaec sum multo sale Salsurus. 20 sed et praeteriti participium 'sallitus' et 'salsus'. Cornelius Severus 1 usu est add. d . Supinum antiquissimi B 2 Caton. in Thermum or. fr.: cf. lib. VIII § 12 Meyerum I. 1. p. 73 termum B thermo B est om. B sepilitus L quoque om. G 3 Verg. Aen. VI 515 sq. VI] sic ni f. R ante corr. et II, ubi tamen numerus non satis dilucide apparel, ut etiam III legi possit III. Br VII. G VIII. D 4 e,quus D ecus Med. equs Rom. saltus Pal. 6 Verg. t

Aen.

XI 648

'

7 ad D

intercedes K

caedaes H

a

exultet Dd

exul-

1

tata mazon B 8 frequentiua K 9 salitnra Rr salUmi D faci B Siilsum] b sal*um (t?) B sal+sum (I) K L. Cornelii Sisennae hist. lib. inc. frp. 316 Kr. fr. 12 p. 376 Roth. sisenna* sic in (.) R sisenna sic; in r 10 earn] 1 i eadem G eadem H puludem K saliendorum Rr sallendorum G sallendorum ff 1

saliendorum I 11 semionusti coni. Rothius comeant K salio L saliendorum Rr saliendorum L 12 salendorum L Sail. hist. Ill 7 p. 206 Kr. cf- Diom. p. 372 P . : Sallustius historiarum quarto ait: reliqua cadavera ad diuturnitatem usus sallere {sic ex codd. legendum est secundum H. Keilium) uero om. GK in tres 1

III. D in I. G in II. K

13 tsallerent (p) B salerent H

sallerent] h om. RBDHGLK

psallerent al. m. in R l'4 salio Rr Lucil. sat. VIII 8 Dous. 7 Gerl. 15 •sallere (p) B murenas libri mercedem in frigdaria frigdaria G frigidaria RBDK 16 unde r. salsarus K Novius] B Krehlius nonimus Dresd. 2 Krehlii neiiius Br Beidelb. lucuius R lucius L Darmst> incui D Darmst." liuius K Lips. 1 Krehlii Sallustius Lips. 2 eiusdem. Naevii inc. fab. fragm. 19 Both. I. 1. p. 24, Novii inc. fab. fr. p. 183 Munk., assentiente Klussmanno N'aev. vit. et rell. p. 189, XIII p. 230 Ribb. 17 istec 0 sallimrus Barb. Istic est salliturus si mittam salem vel istic est salliturus: Miltam salem? Ribbeckius ista haec DH isthec K ista hac, ut vid., voluit h 18 Mummii atell. inc. fr. p. 185 Munk., fr. II p. 231 Ribb. 19 ista et sum D 21 et] etiam HK partipium G cornilius K Cornelius Severus in VIII de statu suo] cf. I. Beckerum in act. anliq. Marburg, a. 1848 n. 74 sq.

LIBER X 56. 57

547

p. 910 T.

p. 514 K.

in VIII de s t a t u suo: ad quem s a l l i t i p u m i l i o n e s a f f e r e b a n t u r . 'ambio' ab f eo' compositum solum mutavit paenultimam e in i; itaque in 'io' quidem desinentium regulam servavit in participio et in supino, quippe producta paenultima: 'ambitus amblta ambitum', in nomine autem sive s vocabulo rei, differentiae causa in 'eo' terminantium regulam servans, corripuit paenultimam 'ambitus' - ut Ovidius in I m e t a m o r p h o s e o n : l u s s i t et a m b l t a e c i r c u m d a r e l i t o r a t e r r a e . L u c a n u s in I: l e t a l i s q u e a m b i t u s urbi 10 Annua venali refer ens c e r t a m i n a campo -, quamvis S c a u r us in utroque similem esse tenorem putavit. sed Velius Celer respondens Hadriano iinperatori per epistulam de hoc interroganti, declinatione et tenore 'ambitus' nomen a participio ostendit discerni, quod usu quoque, ut ostendimus, confirmatur. | || Bernhardium hist. lit. Lat. p. 408 sq. ed. alt. VIII (rerum Romanarum sc.): distraetos adque salitos pumiliones | Aspernabantur vel VIII: distractos adque salitos | Pumiliones aspernabantur coll. Diomede p. 372 P Beckerns I. I. n. 75 p. 594 sq. 1 salliti om. G pomiliones H pomiliones affaerebantur Rr 2 penultinia L 3 quidem om. G 5 terminantium in eo K 0 penultimam, i RB ambitus om. G Ovid, metamorph. I 37 metaphor L • 7 circundare GLK a

litiora Rr litore Dd 8 Luc. Phars. 1 179 sq. 9 laetalisque RBGLK loetalisque Voss. AB urbi BH cum Lucano ui'bis RBGLK Luc. cod. Hulstian. el Remens. pro v. I. 10 certamina] ex corr. H certamine GLK 11 Scaurus] esl Terentius Scaurns, quihanc quaestionem tractasse videtur in arte sua grammatica, cf. Graefenhanium hist, pltil. M l 88 sq. 99 sq. uellius D Velleium Celerem hunc grammalicum*vacant vv. dd. secundum edd. hide ab a, veluti Falsterus mem. obsc. p. 166 Graefenhanius I. 1. p. 99 12 adriano BDGLK aepistolam K 14 quod] r quo R Artis prisciaui uiri eloquentissimi grammatici caesariensis doctoris urbis romae constantinopolitanae lib. X. expl. [ Exp. lib. X de uerbo. incip. lib. XI. de partieipio R ARTIS PRISCIANI VIRI ELOQVENTISSIMI GRAMMATICI CESARIENSIS DOCTORIS VRBIS ROME. CONSTANTINOPOLITANE LIBER .X. EXPLICIT DE VERBO | INCIPIT LIBER VNDECIMVS DE

PARTICIPIO. B explicit lib. decimus de uerbo. Incip lib", (lib", om. K) undechnus de participio HGK explicit liber X de uerbo. (L) incip lib. XI (incip X /) de participio. sed primum de eo quod participium tertio (tercio"/) loco debet esse et quod alii nomen esse alii uerbum putauerunt. {add. I) DLl

35

LIBER

VNDECIMVS.

p . 909 — 11 P .

V- S I 5

K

-

DE PARTIC1PIO. Qui tertio loco participium posuerunt, rectius fecisse videntur. cum enim nomen et verbum primum et. secunduin tenuerunt locum, participium, quod ex utroque nascitur, sequentem iure exigit. quaesitum est tamen, an bene separaverint id ab aliis partiblis grammatici et primus 5 Tryplio, quern Apollonius quoque sequitur, maximus au||ctor artis grammaticae. stoici enim quomodo articulum et pronomen imam partem orationis accipiebant, inflnitum articulum vocantes, quem grammatici articulum, eique adiungentes etiam infmita nomina vel relativa, quod etiam Didymus facit Iractans de L a t i n i t a t e (finitum autem articulum dice-10 bant idem s t o i c i , quod nunc pronomen vocamus flnitum, quod et vera ratione solum pronomen est dicendum. ergo Romani [J quoque artium scriptores s t o i c o r u m secuti magis traditionem pro nomina firiita dixerunt el infmita; nam articulos non habent) -, sic igitur supra dicti philosophi etiam participium aiebant appellationem esse reciprocam, id est avtavaxla- 15 GXOV TtQoariyoQiav, lioc modo: 'legens est lector' et 'lector legens', 'cursor est turrens' et 'currens cursor', 'amator est amans' et 'amans amator', 3 locu ex loqu corr. B 4 ex utro R 5 separauerunt BDHGK grammatici et B/I, idque asseculus est ten Brinkius in Mnemosynes 1. II 1853 p. 5-1 sq. grammatici. et RDGKlil grammatic*. et L 6 triplio RBGLK cf. de Velsenium Tryphonis gramm. Alex. fr. p. 33 appollonius RHGLK Apollonius praesertim in libris IIII nzqi jiiQiafiov xmv zov Xoyov (ISQCOV et TISQI (i,iro%fjg seu Jtfpt fisxo%(av hac de re disputasse censendus est; nunc cf. de synt. I 3 p. 15, 20 sqq. Bk.; eius de parlicipio doclrinam attigerunt Lerschius Sprachphil. II p. 130 sqq. Graefenhanius hist. pint. JII 113 sq. Skrzeczka die Lelire des Apollonius von den Redetheilen Regiom. 1853, 4. p. 7 sq. artis om. B 7 grammaticae] I grammatic* L sloici] cf. Apollon. de pron. p. 4 B sqq. coll. Prise, lib. XVII § 52 Classenio primord. gramm. Gr. p. 75 sq. R. Schmidlio sloicorum gramm. p. 39 sqq. 45 sq. 8 accipebant H quem e.v quam corr. D articulum] in mg. add. K articum B 0 adiugentes H iniinita nomiua ex corr. k 10 dydimus RH ^.dy^dimus G didimus DLK Didymi de Latinitate fr. 2 p. 3-17 fragm. ed. M. Schmidiius cf. lib. I § 20 laniet tate Rr 11 uocamus ••finitum (in) B quod ue**ra (te) Dd 12 ergo add. k 13 secuti *+*tmagis(quoq;) B tradicionem Rr 14 nam] b non B 15 ANTANAKAACTON HGL avTuvdnlaGTov rcQoarjyOQiav] om. I) ANiANArKAArruN npoc ICTOPIAN D ANTANAKAACrON TIPOOcHr-01>IAN A'

PIAN B

legens id est A

1 6 TTCOCEroPJA X r nPOCETLUlTIAN R

TTPllCirO-

LIBER XI 1 - 3

549 p. 515 — 17 K.

p. n i l . 12 P.

vel nomen verhale vcl modiun verhi casualem. mule vitlentur nostri ascivisse inter verba | gerundia vel participialia, cum videantur ea diversos assumere casus. iden auteni participium separatim non tradebant partem 2 orationis, quod nulla alia pars orationis semper in derivatione est nullam 5 propriam positionem habens, nisi participium; celerae enim partes primo in positione inventao sunt, ad quam etiam derivaliva aptantur. Oinnis enim pars orationis quocumquc modo derivativa vel in eadem notione sive defmitione _ primitivi sui accipilur et eandem babel ei divisionem et eadem accidcutia, vel in aliud, quod iain ante erat supposition in 10 propria naturali positione, undo etiam derivativiim propter similitudinem eius, quod iam erat ante ex se ortum, ci addebatur, ut 'pater' nomen et 'paternus 1 nomen, similiter 'rex J et 'regalis', 'taurus 7 et c taurinus' nomina: quidquid enim accidit primitivo, accidit etiam derivativo. 'ferveo' verbum et 'fervesco' verbum, similiter 'facio' et 'facesso', 'video' et cviso' is verba sunt ab eodem in idem, sed etiam
3 adsumere B

partem ex partes corr. D

4 nula Rr

5 ceterac »•

uel »

taetere H pfimae L primae G primo in positioneJ Heidelb. leste Krehlio primo inpositione libri mei prima in positione Lips, uierque ei Dresd. 2 Krehlii, Krehlius II 537 6 diriuatiua uel in ea aptantur R 7 modo deriuata L modo diriuata GK eadem no**tione (ti?) R eadem uotitione K eandem notitionem BGL 8 definitionem BL diflnitionem G sui add. )• habet ei** (us) R "diuisionem "ei K 9 erat ei suppositum R 11 ante ** se (ex) L 12 e

paternus. Similiter G dit L accedit LK

regealis K 13 Quicquid RBDGLKh 14 uerbum et et A" 15 sed] Sic B af

l

accidit K acceet male GLK pi'opiia A

malae R diriuatiua r deriuatiua BDH 16 aliud H 17 pene (sic) add. r nemphe L nimphe K nemphe k Quicquid RBDGLK quod] r quo R 20 et add. r

nate B in prima Rr ferine K 18 horta J) 21 essse B 22 as-

bu

sumtio L adsumptio B fit om. G transiigurationis Hh 23 quoque in mg. add. K 26 per quem se Rr menses K haesternus Rr haesternus H uel

27 vero] ncro

A" uero uel L uel G

28 tempore fieri B

550

PRISCIANI 1NST.

p . 912. 13 P.

p. 517. IS K.

tempus ipsum per se, et quod eos sequuntur casus, quos et verba, ex quibus nascuntur, et quod verborum significationes habent et quod pro verbo jionuntur, quorum nihil est suum nominis. Omne enim nomen a quocumque verbo natum vel genetivum sequitur casum vel dativum figurate per compassionem, quam Graeci av^nccQ-eiav 5 vocant, ut 'amicus illius', 'speculator illius', 'auditor illius', 'victor illius', et dativum, ut 'amicus illi esl', 'lector illi est', 'speculator illi est', 'victor illi est'. et nota, quod plerumque substantivum verbum, quod Graeci 4 vnagxTixov vocant, solet adiungi huiuscemodi.flgurae. inveniuntur tamen pauca etiam ablativum sequentia, ut 'dignus ilia re', 'maclus virtute', accu- io sativum vero figurate: 'exosus bella', 'praescius futura'; participiorum enim loco videntur posita illorum constructionem servasse. verba autem et participia genetivo vel dativo vel accusativo vel ablativo solent associari: 'misereor illius, miserens illius'; 'parco illi, parcens illi'; 'oro ilium, orans ilium'; 'careo illo, carens illo'. et activa quidem plerumque accusativum 15 sequuntur, passiva vero ablativum vel dativum figurate, genetivum vero admodum pauca. sed de his, si deus annuerit, cum de dispositione vel constructione partium orationis scripserimus, id est ns^l ovvtd&ug, exponere latius conabimur. 5 Ergo si verborum servaverint conse|quentiam, participia sunt, sin 20 amissis temporibus casus quoque, quos nomina solent verbalia sequi, attrahant, transeunt in ea, ut 'amans ilium' participium est, 'amo' enim 'ilium' dicimus, 'amans' autem 'illius' nomen, ut 'amator illius'; itaque et •tempus amit|(tit et comparationem assumit, ut 'amantior amantissimus'; 'acceptus ab illo' participium, quia et 'accipior ab illo', * 'acceptus illi' no- 25 men, ut 'amicus illi', ideoque tempore quidem caret, comparationem vero asciscit, ut 'acceptior acceptissimus'. et ea quidem sunt, quibus osten1 et * quod eos ***(eos) L secuntuv RB sequntur K 4 nomen add. r 5 CYMTTAOIAN RDHLk ciMTTAeiAN G CYMTTA*AN K OINTTAOHAN B 6 uocant****** ut L 8 nota plerumf

quei?

ce

9 vmccQurixov] om. D YTTAPTIKON d YTTAPKTHKON B

huiusmodi Rr figura*e

(t)

v

L

10 mactus] h *actus H v Hg-urate

tiuo ueroflr

a

Accusatiuo D accusatiuo BH

accusatiuo accusa-

s

H figurate H

pcius Dd

associari] adsociari B adiungi GLK

13 datiuo ******** uel (figurate?) K ut misereor G

14 miserans Dd miseN

rans H

miserens illius] om. R miserans illius Br

secuntur casum. Passiua B

figuratae H

genitum B

parceps Rr

16 secuntur R

d

17 ammodum H animodum BL

dis de positione Rr 18 nsQi avvrd^iag] om. D TTEPI OYNTAXEOC add. d TTEPY. CY .N NTAHEU1C G TTEPY CYNTAZEOC L OYNTAZEOO BH CYTAHEOO RR CYHTAZEWC K

21 ammissis Gg

solent ex s**ent mut. B

uerbalia om. B

22 adtrahant B

trahanl

at

(y

K atthraant R

23 nomen est ut H

24 adsumit B

•

25 particiniunv miia

s. dicimus

Dd illo acceptus Rr 26 et comparationem GLK comporationem B om. HGLK 27 assciuit G adsciuit B ut om. GLK

A

uero

LIBER XI 3—7

551

p . 913. 14 P .

p . 518. 1!) K.

ditur participium aliud esse quam nomen. vcrbum autem id esse non potest, cum casus habeat et declinationes et genera ad nominum formam; niillum enim verbum haec habere potest. Ilaque cum et verbi quaedam sua prohibent hoc esse nomen, id est s tempora et significationes, et nominis propria prohibent esse verbum, id est genera et casus - quaecumque enim pars orationis habet genera apud Graecos vel Latinos, habet et casus, et quaecumque habet casus, habet et genera, exceptis paucis indeclinabilibus_, mansit participium medium inter nomen et.verbum. unde rationabiliter hoc nomen est ei a grammalicis IO inditum per confirmationein duarum partium orationis principalium. nee solum participium non ab aliqua propria vi, sed ab affinitate nominis et verbi nominatum est, sed aliae quoque quinque partes orationis non a sua vi, sed ab adiunctione, quam habent ad nomen vel verbum, vocabulum acceperunt: :pronomen' enim dicitur, quod pro nomine ponitur, et 'adver- II 6 is bium', quod yerbo adiungitur, et 'praepositio', quae tam nomini quam verbo praeponitur, et cconiunctio', quae coniungit ea, et 'interiectio', quae his interiacet. unde est dicendum, quod, si non sit nomen et verbum, nee alia pars orationis constare poterit. itaque quibusdam philosophis placuit nomen | et verbum solas esse partes orationis, cetera vero admini20 cula vel iuncturas earum, quomodo navium partes sunt tabulae et trabes, cetera autem, id est stuppa et clavi et similia vincula et conglutinationes partium navis [hoc est tabularum et trabiuin], non partes navis dicuntur. sed est obiciendum ad hoc, quod cera et stuppa non ex eadem constat materia, ex qua tabulae et trabes, coniunctiones autem et praepositiones 25 et similia ex eadem sunt materia', ex qua || et nomen et verbum constat, hoc est literis et syllabis et accentibus et intellectu. itaque etiam per se 7 1 partipium G

autem om. L

supradicla

2 potest] h potens H is

cum et casus B

h

3 uerbiim haec K 4 sui GL 5 et nomina Rr proibent Dd prohibent hoc esse B 6 post genera: apud —• genera om. R add. r 7 vel] et Br casus ei

quaecumque G

ca*sus(u) B

habet genera Br

9 est et a Rr

10 nee] n

qua

K

11 ab alia Rr

post ui sed ab sqq. usque ad ui sed ab a D omissa in ad

mg. add. d

sed affinitate GL

12 sed et aliae Bd

13 abiunctione Hh

a

quem Rr vel] add. r et L 14 acciperunt K ponitur] dicitur D post ponitur sqq. usque ad praeponitur in mg. add. K 15 verbo] d uero D quae] quod GL 16 quae] quod GL coniugit R interiectio] I *nteriectio L 17 si

c

quod non Rr 18 ne alia Rr potuerit Rr quibusdam philosophis] quos I. Lerschius Sprachphilosophie d. Alien II 5 1 , cui hoc loco dialeclici (v. lib. II § 15) intellegendi esse videnlur; aristotel spscr. k ex Ammonio ad Aristol. de interpret, p. 99 ed. Brandts comm. h. I. pelitum esse indicavit idem Lerschius I. I. p. 51 sq. 19 adtra

minucu'a R amminicula DHGLb 20 iuncturas] r coniunturas R inbes Rr 21 id est cera stuppa B stupa G congluttinationes B 22 partium] particih pium Rr trabium et ' tabularum H trauium B 23 caera HGL coera K stupa RG ex om. H constant D 24 thrabes Rr 25 materea G qua nomen G 26 et litteris et B etiam spscr. K per in lilura B

552

PRISCIANI INST.

p. 914. 15 P.

P- 519. 20 K.

prolatae, quod partes sunt orationis, ostendunt. quid enim est aliud pars orationis nisi vox indicans mentis conceptum, id est cogitationem? quaecumque igitur vox literata profertur signiflcans aliquid, iure pars orationis est dicenda. quod si non essent partes, numquam loco earum nomina ponerentur, cum loco cerae vel stuppae in navi tabula fungi non potest; in- 5 venimus enim loco adverbii nomen, ut
cogi4 est

uerborum

add. d eorum RBHLK earum (earum ex corr. d) Dd 5 caerae HGL coere K vel] et L stuppae] r stupae RGL in naui in lilura h nane B 6 una] d unum el

D

7 illo]**** G

8 auerbium D cf. lib. X1III § 17 XVIII § 298

s. tuum

B

9 euge ex e*ge corr.

s

belle Rr belle tuum dk

12 quod] r quo R

penitur R penitus D

absor-

et

dum LK igitur faciunt qui K 13 qui] quam R? principales egregias Rr dicunt nomen B autem in lit. B 14 Quo r accipit B ad confirmationem Rr confirmationis D confirmationie d nominationes] terminationes G 16 ex abnegatione rdh ex obnegotione R ab exnegatione DHGLK est om. LK V

17 feminini Rr

non add. r

20 discritione L

21 reppertum GLK

22 se-

n

cumdum Rr B ametabaioN R

uel ad

ad] in G

24 adiungi] h adiun H 26 iisza§ativ.d]

25 id] hoc R

ufiszdflaTOv] r AMBTAPON

T h MsrAb.\TiKA Rr METABA*IKA H

MEZABATIKA G

i

28 mesereor G miscor

ff

moderator B

hie] r Hoc R

LIBER XI 7 - 1 0

553

p. 915. 16 P .

p. 520. 21 K.

Cum igitur sunl inlransiliva, quia non possunt obliqui casus liis adiungi, loco verbi subit participiuin, vit 'bonus-homo loquebatur', eboni hominis loquentis orationem audivi', 'bono homini loquenti dcdi', 'bonuin homincin loqucntem audivi', 'bono homine loquente dclectatus sum'; ubi- 9 5 que enim participiuin loco verbi intransitivi accipitur. vocativus quoque, quomodo nominativus, intransitivis adiungitur, ut 'doctus loquens prolicis' et 'docte loquens proflcis' vel 'profice'. sieut igitur pronoun en ideo est inventum, ut adiungi .priinae et sccundae verbi personae possit - nomina enim tertiae personae coniungi volunt absque vocativo casu, qui semper 10 sccundae adiungitur personae _, sic participia inventa sunt, ut quod deest verbis, id est casus, compleant coniuncta nominibus. Nee solum per obliquos casus est utile participium, sed etiam per noininativum. diversa enim verba absque coniunctione adiungere non potes, ut 'lego disco' vel 'doceo discis' non est dicendum, sed 'lego et is disco' vel 'doceo et discis': nam hoc proprium est tam transitivorum quam intransitivonun; participium autcm si proferas pro aliquo verbo et adiungas ei verbiun, bene sine coniunctione profers, ut | ' legens disco' pro 'lego et disco' et 'docente me discis' pro 'doceo et discis'. contra autem io nomina diversa, si ad unum referantur, sine coniunctione oportet ea pro'oferre, nisi si adiectiva geminentur, ut 'phis Aeneas', 'Marcus Tullius Cicero'; si enim dicas 'pius et Aeneas' vel 'Marcus et Tullius et Cicero', quasi de alio et alio dicis. accidentia vero sive adiectiva si geminabuntur, necesse est iuterponi coniunctionem, ut 'bonus et pius et iustus et forlis Aeneas', verba quoque et participia si sequantur sese, egent coniunctione, 25 ut 4egit et scribit doctor', 'loquens et currens fecit', hec minim, propria, quae insecabilem substantiam demonstrant, ut 'Socrates', 'Scipio', nee non appellativa, quae secabilem [id est] generalem [j vel specialem [quae dividi potest] substantiam indicant, ut 'animal', 'corpus', 'homo', 'taurus', 'equus', 'aurum', 'lapis', non egere coniunctione: diversae enim pos

b

i

1 non sunt Hk oliqui Rr 2 uerbo Bd subit] r subiit R loqu^batur D hominis] ;• homines R homini B 3 loquentis] h *+quentes ff bono] rd boni RD bononp K 4 hominem in Utura h audiui add. r homini /{ dein

lectatus] k dilectatus GLK

5 e*im(n) H

v

loco AT

et

tus Rr

Vocatiuis Dd

6 doc-

n

loquens ff 7 igitur] enim G casu add. g 12 utile est B

s

ideo om. GLK 9 coniugi Bd etiam per ex etiam pro corr. B

abque 13 con-

nc

iugatione Bd

potes] h et in Utura I potest RBHGK

14 post discis sqq. usque ad

et

discis add. rd 15 vel] et r Nam proprium hoc est K 16 pro aliquo uerbo del. h 19 refferantur L 20 nisi si] d nisi Bff adiectatiua G verba post e

Cicero sqq. — Cicero r 25 cureus Dd GK 27 nee non] r 29 §quus D equs

add. g

22 geminabuntur] k geminabantur K

24 egunt H

26 verba post insecabilem sqq. — secabilem add. r socratis nee rell. apellatiua B insecabilem G **secabilem(in) HLK K aurum ex iterato taurus corr. K

554

PKISC1ANI INST.

p. 916. 17 P.

P- 521. -n K.

substantiae in uno coniungi non possunt. itaque cum dicam 'Publius Cornelius Scipio Africanus', non egeo coniunctionibus: unam enim his indico esse omnibus substantial^, similiter chomo est animal rationale, mortale, disciplinae capax', cum unam substantiam significo quamvis multorum communem, non egeo coniunctionibus, quae diversas solent res coniun- s 11 gere; diversae enim substantiae in eodem esse non possunt. accidentia autem, quae substantiae iam ante suppositae accidiint, possunt esse diversa in eadem substantia, ut si dicam 'Marcus Tullius Cicero', quia una est substantia, non eget coniunctionibus, sin autem dicam 'sapiens et eloquens et felix Cicero', diversa ostendo accidentia in una substantia, itaque egenl 10 coniunctione. illud quoque admonendum, quod, quemadmodum coniungitur adverbium verbo, sic etiam participio. nee mirum, cum pro verbo ponitur, ut 'bene legens delectat' pro 'bene legit et delectat'. El quamvis ab indicativis derivantur verbis participia, potestate tainen et vi significationis omnes continent modos hoc pacto: 'exponens doce' pro is 'expone et doce', 'utinam exponens docerem' pro 'utinam exponerem et | docerem', 'cum exponens doceam' pro 'cum exponam et doceam', 'exponens docere volo' pro 'exponere et docere volo'. ergo eius obtinet vim modi, cuius verbo coniungitur; et in hoc quoque quantam habeat cum infinito coniunctionem ostenditur. infmita enim similiter cum ab indicative 20 nascuntur, pro omni accipiuntur modo: dico enim 'scribere me indico' pro 'scribo', 'scribere te impero' pro 'scribe', 'scribere me opto' pro 'utinam scribam', 'scribere volo, turn legere' pro 'cum scribam legere'. nee mirum in his una voce tam diversas inveniri signiflcationes, cum in multis aliis quoque dictionibus hoc invenitur, ut 'circum' nomen et adverbium, 'eo' pro- 23 noinen et verbum et ad||verbium et coniunctio. similiter in aliis plurimis hoc invenis, sicut supra dictum est. 12 Igitur participium inventum est, ut nominativus quidem sine cont

a

1 substanciae Rr coniugi D dicom Rr puplius cornilius GLK 2 affricanus K his enim D 3 rationale] r rationabile RBDHK 5 res solent enim] autem G coniungere] dh coniugere D contigere H 6 diuersa6 Rr BDHLK in eodem — substantiae post substantiae om. G 7 SUPpositae Kk 8 ut] .at GL

9 egent L

sin] si L

eloquens] d loquens DGLK

d

11 arao-

d

nendum Kk ammoaendum BDL quemamodum Kk quemammodum BL coniungitur] adiungimur G 12 uerbo sic ex uerbu sic corr. B participia R pro add. r 13 benij d dilectat GLK dilectat GLK 14 uerbis deriuantur B potestate* (s ?) B 15 ui B doceo B 16 doceo B docerem, utinam G 17 doceam, exponens] doieam. cum exponens G 18 Eius ergo DH obtinet] rk optinet RBHGLK 19 coniunctionem cum infinito GLK 20 ostenditur post infinita enim repetiit D del. d 21 onmia B 22 scribe] scribe** K utinam scriberem GLK 23 scribere volo] r scribere me uolo R rell. legere uolo. Nee uoce

K 24 unam tam Rr inuenire GLK aliis om. K 24 et nomen et K pronomen] pronoin R 27 inuenies B 28 nominativus] scripsi'cwm (qcum K) nominatiuo RBDHGLK ut cum nominatiuus sit k ut in nominatiuo edd.

LIBER XI 10 — 13

555

p. 917. IS P.

p. 5'22. -23 K.

iunctione proferatur cum alio verbo, ut 'legens doceo-" pro eIego et doceo', quae compositio intransitiva est, hoc est ipsam in se manere ostendit personam; obliqui vero casus participiorum ad hoc sunt utiles, quod non solum sine coniunctione proferuntur cum obliquis casibus nominum, sed s etiam ad alias transeunt personas, ut 'docentis potior' et 'docenti respondeo' et 'docentem audio' et 'illo docente didici'. ergo nominativus et vocativus intransitivus solet esse, ut 'legens ego homo facio' pro 'lego ego homo et facio', et similiter vocativus: 'o homo bene legens fac', id est 'o homo bene lege et fac'; ceteri vero magis transitivi sunt, ut praedictum 10 est, ut 'bellantis hominis misereor' pro 'bellat homo et eius misereor', 'imperanti homini oboedio' pro 'imperat homo et ei oboedio', 'docentem hominem audio' pro 'docet homo et enm audio', 'lucente sole video' pro 'lucet sol et video', nisi si ipsa in sese faciat, id est xara idioTca&stav proferatur: tune enim utimur consuetudine transitivorum, | quae alloncc15 Q-tiav significant, ut 'misereor mei legentis', 'praebeo mihi legenti', 'accuso me legentem', 'fruor me legente', et ad eum casum maxime coniunguntur, quern verba desiderant, ut supra dictum est: 'rnisereor tui', 'miserens tui'; ut 'invideo tibi', 'invidens tibi'; 'accuso te', 'accusans te'; 'dignor te ilia re', 'dignans te ilia re'. 20

DE ACCIDENTIBVS PARTICIPIIS SED PRIMVM DE GENERIBVS. Accidunt autem participio sex: genus, casus, significatio, tempus, III 13 numerus, figura. Genus masculinum, ut 'amatus', femininum, ut 'amata', neutrum, ut 'amatum', commune trium generum, ut 'hie' et 'liaec' et 'hoc amans'; 25 nam commune duum generum et epicoenum in participio inveniri natura ipsa prohibet. cum enim verba, ex quibus nascuntur participia, pariter omnibus adiun||guntur generibus: 'legit vir', 'legit mulier', 'legit mancipium', necessario participium, quod ex eo proflciscitur, eisdem generibus associaqu

1 proferatur] r proferuntur Rb profe+*ntur B o

3 sunt add. d

4 oblicis G

•

5 patior Rr

esse

6 docente] loquente G

didioi] k dedici K

7 esse] etiam Dd

o

8 est homo Rr

9''fae et ''lege Dd

11 imperanti] r imperatiui R

oboe-

uel au

dio] oboedio Gg obaudio LK

post oboedio: pro — oboedio add. r

oboedio]

uel au

oboedio Gg obaudio LK

docentem — eum audio om. DLK

add. d

12 homi-

KATA IAIOTTAOI

nem et audio Rr

13 si om. HGK

est. AN. proferatur Dd

IAIOTTAOIAN RBH

TI

IAIOTTAOIAN GL

14 AAAO7TATTAN Rr

AAAOTTAOIAM B allopathia DGL allo pathia H g-e allopadiam K 15 signiflcat^ ut om. G mei] r me R lentis Hh 16causumi?r \g 18 tui *t inuideo H tui. Et inuideo h acuso G donor Rr 19 et dignans D 20 DE ACCIDENTIBVS inscr. BHGK 23 femininum amala, neutrum amatum G 25 epicenum GL epice K epykoenu B inuenire H 26 proibet D 27 iunguntur K ut legit uir BGd 28 proficiscitur ex proficiscatur corr. H adsociatur B

556

PRISCIANI INST. p. S23. 24 K.

p. 918 P.

tur. el siquidein in *ns' desinat, quod fit in praesenti tempore, quod est etiam praeteritum imperfectum, sine dubio trium est generum commune ad formam nominum adiectivoruin, quae cum in duas desinunt consonantes, trium sunt generum communia. sin vero in c u s ' finiantur masculina, pariter ad similitudinem adiectivorum in a finiunt feminina et. in 'um' neu- 5 tra, quod fit in onini praeterito tempore et future nee minim ad formam adiectivorum haec dirigi, cum paene vim habeant participia'quoque nominum adiectivorum; accidentia enim propriis vcl appellativis nominibus significant, velut ilia, ut 'bonus homo', cscribens homo', et illud accidit et hoc 1-1 accidit: Tortis Scipio', 'legens Scipio'. nee nos moveat, quod sunt quae-10 dam verba, quae naturaliter ad mares pertinent vel ad feminas, quae videntur exigere, ut participia vel masculina sint solum vel feminina, ut c futuo, nubo', 'futuens, nubens' - nam illud ad mares, hoc ad feminas pertinet solum _, sed illud attendamus, quod adeo | natura ipsius verbi et participii communis est trium generum, quod sive vituperationis causa sive 15 h'gurate licet maribus aptum verbum vel participium feminis quoque adiungere et contra faccre, utputa cbona auima futuit illam feminam' pro 'bonae animae vir'. ergo et cbona anima futuens feminam gignit bonam animara' et 'bonum corpus futuens gignit bonum corpus', nee vitiosam facio orationem, adiungens et feminino et neutro generi hoe verbum et partici- 20 pium, quod ad mares solos videtur attinere. et contra vituperationis causa possum dicere, ut I u v e n a 1 i s in I: n 11 b i t a m i c u s, et 'nuptus vir', et figurate 'bonus nmlieris animus nubit mihi' et 'nuptus est mihi'. ergo sine dubio omne participium vel in duas desinens conso- 2.5 nantes trium est generum vel mobile, id est in ' u s ' masiulinum ,• in J a ' femininum, in 'uin' neutrum terminat. || f

est

1 quoduit Dd

quod etiam Rr

v

2 inperfectum B

dubio trium in lit. B

n

1 commonia Dd Si*(n) H liniatur H 5 in] ''in, in my. A a d , G iectiuorum ad formam Gg 7 dirigi declinari Dd nominum quoque G in

dentia — homo add. d

6 y/ ad8 accida

enim propriis Rr

apellatiuis D

9 illut Dd

a

occi-

i

dit Dd 10 occidit Dd 11 natu+traliter L 12 ut add. k sunt Rr femina RG 13 futiuo R fotuo GLK futtuo B fotnens GLK futtuens B 14 adtendamus B adeo in littira k 15 participiis Rr uitupaerationis H 16 figiiratae] d figurae DGL liqet L femininis Brgl adiungire K 17 ut pote L futu Rr fotuit GLK feminam] mulierem GL bonae animae] d bono ammo D

18 animae. Vir ergo / /

Ego Dd

fotuens GLK

19 futuens ex

i

futiens corr. m. rec. in B fotuens GLK 20 femino G mares G uidetur solos B 22 Iuv. sal. I 2, 134

genere RrD 21 solos 24 flguratae H 25 in

s

duardinens consonantes Rr 26 est add. d mouilo G 27 neutrum terminat] d terminu •+•+**+* D

in a femininum add. r

557

LIBER XI 13-16 p. 919 P.

p. 5*t. 25 K.

DE TEMPORIBVS. Tempora coniuncta habent praesentis et praeteriti imperfecti, praeteriti IIII15 perfecti et plusquamperfecti tam participia quam infmita verba ad similitudiiiem optativorum. nascitur autem participium praesentis et praeteriti 5 imperfecti a prinia persona praeteriti imperfecti in omni coniugatione. nee tnirum, cum prima persona honestior est ceteris. ipsa enim sine illis csse potest, illae autem sine hac esse non poss'unt, et ea illas sibi coniungere potest, illae autem minime. 'ego' enim c et tu et ille facimus' licet dicere, 5 tu' autem ? et ego facitis' vel cego et ille faciunt' nemo dicit. V i r g i l i u s 10 in II A e n e i d o s : divellimur inde I p h i t u s et P e l i a s me c u m . Fit autem participium mutatione extremae syllabae supra dicti temporis et personae, id est ' b a m ' in c ns', ut 'amabam amans', 'doccbam do15 cens', 'legebam legens', 'faciebam faciens', 'muniebam muniens', exceptis in f eo' desinentibus quartae coniugationis verbis, quae contra aliorum rcgulam i habent ante 'bam' productam - quam tamen antiqui dipbthongum scribentes transinutationcm vocalium factam ostendebant: 'adeibam, queibam' pro 'adiebam, quiebani' _, quod etiam in aliis verbis saepe solet 20 fieri, ut 'polibam' pro c poliebam', 'insignibam' pro | ' insigniebam'. nee lament id prohibuit participia ad perfectorrim regulam nasci; dicimus enim ' i e n s , adiens, quiens, poliens, insigniens'. haec tamen eadem parti- 16 cipia, quae a verbis in <eo' desinentibus'quartae coniugationis nascuntur, anomale per obliquos casus pro 'ie 1 f eu' habuerunt: -'lens euntis', 'quiens 25 queuntis'. fuluri vero ternporis participia, si sint a verbis activis vel neutris vel deponentibus, fiunt ab extremo supinorum addita ' r u s ' : 'amatu amaturus', 'doctu docturus', 'lectu lecturus', 'auditu auditurus', 'statu staturus', 'locutu locuturus'. a communi quoque verbo, quod in futiiro tempore duo habet participia, unum quidem activuui in ' r u s ' , alterum vero 1 De natiuitate hoc est de formatione participiorum. L inscr. om. DBG • 2 inperfecti B et praeteriti D praeteriti perfecti add. r 3 participia] r partifipio R particia H 5 inperfecti B a prima persona praeteriti perfecti bis scripsii R alterum del. r inperfecti B 7 illas] I ilia** L 8 autem earn minime D minima B enim in lilura H tu ille G ill*e(a) K liquet K 9 ille et ego H Very. Aen. II 434 sq. 10 III. GK tertio L 11 Deuellimur GLK er

inde in litura K

12 pelleias Rr

13 mutatiouem R

17 antiqui diptongum

matalionem

H 18 trans R transmutalione LK transmotatione G facta GLK adibam quibam GLK quaeibam H 19 pro adiebam pro quiebam D ailiebam] ex corr. h adeibam ni f. H quebam G sepe uerbis G 20 polibam] polibam *

(e) H poleibam a

d

insignibam] insignibam (e) H insigneibam a

pro adiens K adiciens Rr

particia H partipia K

i

25 queuntes H quieuntis G a add. b 28 loquutu B Iocutu lociilurus om. HGLK 29 iu rus actiuum B

21 it Rr

22 e 24 anomala Rr anomalae A' a

26 ab om. GLK rulditurus Rr add. h eommonio R oummoni r

558

PRISCIANI INST.

p. 919. 20 P.

P- 325. 26 K.

passivum in 'dus', illud, quod in f r u s ' desinit, secundum praedictam fit regulam: 'criminatu criminaturus', 'osculatu oscnlaturus'. passiva vero eius|[dem temporis 'participia fiunt a genetivo participii praesentis temporis 'tis'- finali in 'dus' conversa: 'amans amantis amandus', 'docens docentis docendus', 'legens legends legendus', 'audiens audientis audiendus', {prae- 5 teriens praetereuntis praetereundus', 'transiens transeuntis transeundus'. praeteriti vero temporis participia, quae in c tus* vel ' s u s ' vel ' x u s ' desi17 mint, similiter a supino extremo fiunt, addita s et correpta u. nascuntur autem a verbis passivis et communibus et deponentibus et neutropassivis et quibusdam neutris: a passivis, ut 'amatu amatus', 'domitu domitus', 10 'doctu doctus', 'deletu deletus', cmersu mersus', cpexu pexus', 'auditu auditus'; a communibus: 'criminatu criminatus', 'osculatu osculatus'; a deponentibus: 'for fatu fatus', 'reor ratu ratus', 'vereor veritu veritus', 'Ioquor Iocutu locutus', 'molior molitu molitus'; a neutropassivis: 'gavisu gavisus', 'factu factus'; a neutris vero paucis praeteritum nascitur: 'caenatu is caenatus', 'pransu pransus', 'placitu placitus', 'huptu nuptus'. excipitur 'mortuus' a 'morior', cuius supinum cum secundum analogiam 'moritu' et hinc 'moriturus' facere futurum debeat et praeteritum 'moritus', 'mortuus', non 'moritus' facit. praeterea dubitatur, utrum 'potatu potaturus' et | 'potatus' secundum analogiam, an 'potu potus polurus'per syncopam melius 20 dicatur, quae in usu non sunt. V i r g i l i u s in b u c o l i c o : Hue ipsi potum venient per p r a t a iuvenci. idem in I III g e o r g i c o n : Quoque modo potis, g a u d e r e n t i n t i b a f fibris. L u c a n u s in V: 25 Strymona sic gelidum bruma pellente relinquunt Poturae t e , Nile, grues, 18 ex quo ostenditur 'potus' quoque participium esse; nee mirum, cum clautus' et 'lauturus' pro 'lavatus' et Mavaturus' in usu est. nam secundum 1 dus] D ndus d supradictam K 2 creminatu creminaturus GLK 3 faciunt Rr temporis praesentis HL 4 flnalis D ut amans d 6 praetereuntis] h praetereuntes ni f. H 7 "temporis "uero K uel in sus BDGr uel v

in xus BGr

9 a uerbis add. h

ductu ductus GLK

12 commonibus Dd

bus

commonibus Dd

10 quidam Hh

ut cremiuatu creminatns GLK

c

11 oscu-

v

latu] d oseulo D

14 lo.qutu G loquutu loquutus D loquitu loquufus H grant a uisu grauisus G 15 caenatu caenatus Dd cenatu cenatus HK 17 morior K 18 hinc] d hie D 19 non moritu**s (ru) H dubitatur] bk dubitur K dubit*** B 21 in usu] r lausu R non] om. GL auctorum h Ferg.^ecl. 7, 11 22 ipsi ad potum DGL per] prae D per petrata Hh 23 Verg. georg. IIII 120 cf. lib. VIIII § 38 711 sq. B

q-

24 quomodo Rr

intiba] r intima RB

26 strimona H. strimo+a (i) R strimonia K strymonia B

27 potura»(e) K

28 latus Rrff

29 laturus ff

25 Luc. Phars. V bruma] b br*ma

559

LIBER XI 16-19 p. 920. 21 P.

p. 526. 27 K.

T e r e n t i u m 'lavatus' et Mavaturus' debet proferri, qui supinum protulit Mavatum' in e u n u c h o : Vix e l o c u t a e s t h o c , foras simul oinnes p r o r u u n t s e , Abeunt l a v a t u m , p e r s t r e p u n t . 5 unde Ovidius in I I I f a s t o r u m : Silvia V e s t a l i s - quid enim v e t a l inde moveri? S a c r a l a v a t u r a s mane pete bat aquas. (quaeritur 'ortum ortu', unde 'ortus', an 'oritum oritu', unde 'oriturus' H o r a l i u s in II e p i s t u l a r u m : io

Nil oriturum alias, nil ortum tale fatentes ., 'partum partu', uncle | ] ' p a r t u s ' , an 'paritum paritu', unde ' p a r i t u r u s ' , 'erutum erutn', unde ' e r u t u s ' , an 'eruitum eruitu', unde c eruiturus' -

Lucanus in 1111: ruituraque semper S t a t , mi rum, moles _, 'cassum cassu', unde 'cassus', an 'carilum caritu', unde 'cariturus' - I u v e n a l i s in I I : to lie re dulcem Cogitat h e r e d e m , c a r i t u r u s t u r t u r e mag no. 2oVirgilius in II Aeneidos: D e m i s e r e n e c i , n u n c cassum l u m i n e l u g e n t -? quibusdam tamen hoc, id est 'cassus', magis nomen esse videtur, ut 'lassus'.) in anomalis quoque supra dictae regulae servantur: Matu laturus latus', cferens ferentis ferendus', 'esu esurus esus', eedens edendus'. 25 Et sciendum, quod, si deficiant supina, deflciunt | etiam participia tarn 19 futuri temporis in ' r u s ' desinentia quam praeteriti, quae ex ipsis nascuntur, quod invenis in omnibus meditativis et inchoativis, in quibus deflciunt supina duo extrema, quibus deficientibus supra dictorum quoque temporum deficiunt participia. rarissime inveniuntur supra dicta supina in usu a

is

1 Ter. eun. Ill 5, 51 sq.

proferi R

2 eunocho G

3 ^loquuta D . elounL

cutast Bemb. 4 habeunt D habeunt RK perstrepuunt G perstreper Del 5 Ovid. fast. Ill 11 sq. v. lib. VIIII § 38 UI. K IIII. D 6 Silvia] d silua DGL t

a

ueta Rr

7 lauaturus H lauaturus K

8 unde ortus om. G

unde ortus an hil

oritum oritu in mg. add. K 9 Hor. epp. II 1, 17 cf. lib. X § 9 10 Ni Rr nihil B nihil RBHK 11 partus] parturus L 12 rutum G an om. H ur

eruitu om. GLK eruitus Hh 13 Luc. Phars. IIII 455 sq. lacanus. Inruituraq; B lucanus irmitaque GL lucanus erruitaque K in IIII om. H IIII] om. D s

III. r 16 casum casu L casu RrH unde om. G 6, 38 sq. 17 U. K 20 Verg. Aen. II 85 U. K

casus L luv. sat. II 21 Demissere K mine]

s

duD casum Rr casum LK lugent* H 22 casus RLK lassus] r lasus R 23 lautu lauturus Rr 24 essu essurus essus G essii essurus essurus essus K edens edentis edendus d edendus in lilura H 26 desinentia add. r praeo

teriti] b praeterit* (o ?) B simo BDGLK

27 inchoatiuitis H

29 rarissime] d rarissim* Rr raris-

560

PRISCIANI INST.

p. 921. 22 P.

p- 517. 2S K.

neulris secundae coniugationis vel tertiae in fuo' desinentibus, quae in *ui' divisas faciunt praeteritum perfectum, ut 'Jecturio', 'parturio', c esurio', Miorresco', 'calesco', 'fervesco', camasco', /miseresco', 'labasco', clrisco', 'horreo', 'tcpeo', cegeo', ccaleo', cferveo\ 'stupeo', Mateo', 'candeo', e niteo', 'albeo', cluo'. rarissime tamen, ut diximus, inveniuntur ex quibus-s dam huiuscemodi verbis supina vel futuri temporis participia, ut 'dolco floliturus', 'careo cariturus'. et alia tamen multa inveniuntur deficientia in aliis quoque signiflcationibus vel generibiis verborum tam supina quam ex eis nascentia, ut 'urgeo', cspuo', 'metuo', ctimeo', 'medeor', 'disco', 'posco', 'compesco', 'cresco', et quocumque tempore defectiva sint verba, 10 deficiunt etiam participia, ut 'ambigo', 'scando', 'niteo', cvergo', 'arceo', 'mando mandis', cstrideo', quamvis apud vetuslissimos eorum quoque praeterita inveniuntur. 'ferio' quoque et 'vescor' quia praeteritum tempus, non habent, deficiunt etiam participiis eiusdem temporis. c coepi' non habet praesens et futurum nee participium, sed tantummodo 'coeptus'. similiter is 'odi', 'novi', 'osus', ex quo cperosus' et 'exosus', 'notus' - P l a u t u s in A m p h i t r i o n e : || I n i m i c o s s e m p e r osa sum o p t u e r i e r . et verbale | tamen nomen ex eo protulit idem P l a u t u s in a s i n a r i a : Madidum, n i h i l i , i n c o n t i n e n t e m a t q u e osorem uxoris20 suae _, et 'memini meminens'. L a e v i u s e r o t o p a e g n i o n in 11II: m e m i n e n s Varro c o r d e v o l u t a t , quia 'memini' tam praesentis quam praeteriti vim habet, quomodo codi'. unde et 'osus' pro praesenti, et 'meminens' pro praeterito licet accipere, 25 V 20 nam c novi' praesens 'nosco noscens' facit. similiter impersonalia deficiunt in supinis et participiis, quae ex supinis nascuntur, ut cpiget', cpudet', quamvis quidam cpuditum' posueruut, ut P l a u t u s in B a c c h i dibus: 2 diuisas om. GLK "parturio 'lecturio G essurio GL 3 horresco] r horesco KG labasco] k lauasco H Tell. 5 albico r ante luo: stuo add. B esluo DGL

aestuo Ji exuo Hd

0 doleo om. L

(idem post

9 ut uergeo L

luo add.

spueo It

m. rec.

in R)

spuo r

renuo h

10 cresco. Ex quocumque G

ili-

u

fectatiua K

11 nideo RDH

13 ferio] H Ferior rell.

fescor K

non ha-

etiam

bent tempus GLK

14 quoque L

15 sed tantum. sed (antummodo Rr

praeteriti

o

ante coeptus add. BDHGLr et sup. lin. K ceptus H B Plaut. Amphitr. Ill 2 , 10 (v. 900) 18 inimico D Plant, obtuerier rell. 19 nomen spscr. K .Idem B

16 exosus et noui uotus optuerier] B cum Vet. Plaul. asin. V 2 , 9 in

(v. 859) assinaria K 20 nihili Plautus nihil lihri Prise. continentem Rr 22 et memini] r Enemini R Leuins BDHGK Liuius Rh Laevii erotopaegn. lib. IIII fr. Laevii IV ap. H'eichertum poet. Lat. rell. p. 44 in 1111] r in iui R Illl. DH UII. GLK 24 quam )> praesentis tam K liqet L liquet K 25 • (it memiminens pro R liquet G ,2(5 noscens] nnsris h inpersonalia B '>7 Plaid. Bacchid. Ill 1, 12 («. 379) cf. lib. VIII § 62 in Baccliidibus om. G bachidibus BDHLK

LIBER XI 19-21

564 p. 528. 29 K.

p. 922 P.

N e q u e mei n e q u e f t u i

te i n t u s pudittim est f a c t i s , quac facis _, Haedet', 'paenitet', {liquel', 'licet', clibet', 'oportet'; sed composiLum. epertaesum' invejiitur et 'paenilens', unde 'paenitentia', et 'libens' et Micens', 5 unde 'licentia', et 'licitus'. V i r g i l i u s in VIII: et l i c i t o t a n d e m s e r m o n e f r u u n t u r . Horatius: l i c e n t u m s a t y r o r u m greges. sciendum tamen, quod haec oinnia invcniuntur perfectorum declinationem lohabentia in usu veterum teste Capro: 'pigeo', 'taedeo', 'pudeo', 'paeniteo', 'liqueo', cliceo', 'libeo', 'oporteo', quomodo 'placeo', 'contingo', cevenio', 'vaco', 'attineo', 'accido', 'iuvo', 'delecto', quorum tertiae personae impersonalium vice funguntur: 'placet', 'contingit', 'evenit', 'vacat', 'accidit', 'attinet'. non tamen etiam si participia deficiant, deflciunt et verba; 15 ilia enim ex eis, non ista ex illis nascuntur. sunt tamen quaedam parti- 21 cipia, quorum quamvis deficiant verba in usu, ratio tamen analogiae quod dici possunt ostendit, ut c triumphatus', 'erratus', cregnatus', c laboratus', 'de|cursus'. Virgilius in VI: l l l e t r i i u n p h a t a c a p i t o l i a ad alta C o r i n t h o . 20 idem in VI: r e g n a t a per arva Saturno quondam, et in I: Arte l a b o r a t a e v e s t e s . 25 idem in I I I : errata retrorsus Litora A c h a e m e n i d e s , comes i n f e l i c i s Vlixi. T e r e n t i u s in a d e l p h i s : mei

1 mei] d me Hh me RBDGLK est om. K 3 licet liquet G libet — libens om. L pertessum K 4 invenitur et] inuenilur ut GK licens et libens JO li'quens K 5 Verg. Aen. VIII 468 6 sermoni Rom. 7 apud Horatium haec non legunlur: man memoriae Prisciani obversabantur nympharinn leues cum satyris chori (carm. I 1, 31)'! at potius cum Fleckeiseno post Horatii nomen lacuna staiuenda videlur, ut exciderit units ex Us locis Horalianis, ubi voc. licentia invenitur (y. indicem vocc. Hor.), el eius poetae nomen, a quo haec sive senarii iambici sive seplenarii trochaici clausula licentum satyrorum greges profecla sit 8 satirorum K 9 omnia spscr. K *fectorum K profcctoium k 10 Capro] ap. Osannum de Capro p. 16 11 liceo liqueo H continguo GLK 12 dilecto GLK 13 inpersonalium B continguit A' 14 post attinet: iuuat delectat add. h deflciunt add. r A

17 utriumphatus Dd

18 Verg. Aen. VI 836

19.Hie] r, m. alt. add. Rom. Ilia o

R napitoliaj ex capitalia corr. B ex capotolia H capitalia K chorinto D 20 Verg. Aen. VI 794 sq. VI Krehlius VII. libri 21 per anuos Rom. 23 Verg. Aen. I 639 24 uesteS Dd 25 Verg. Aen. Ill 690 sq. 26 errata et retrorsus B 27 littora H Achaemenides] d cum Rom. Ver. achemenides RH i

(S?) cum Med. achamenides D achimenides GLK infelices Rr -ulixis RBD ulixi Pal. 28 Terenl. adelph. V 4, 6 cf. lib. VIII § 10 aldelphis G GRAMMATICI LATINI II.

36

562

PRISCIANI INST.

p. 922. 23 P.

p. 529. 30 K.

tie cur so iam s p a t i o . quid enim prohibet verbis quoque eorum uti, nisi auctorilas deficeret? nee minim boc fieri in participiis: in nominibus quoque inveniuntur et in verbis quaedam ilerivativa [vel composita], quorum primitiva [vel simplicia] in usu non sunt, ut dicimus 'puella' diminuti||vum, quod videtur a puera 5 nasci - ut enim 'tener tenera tenella', sic cpuer puera puella' debuitdici-, quo tamen, quia auctores, quorum maxime usus regnavit, non sunt usi, nee nos utimur, licet inveniantur vetuslissimi protulisse et 'liaec puera' et ehic' et 'haec puer'; cocior' quasi ab oco, quod in usu non est, licet a Graeco est nxioag;. 'offendo' quasi a verbo c fendo' componitur, quod 10 non est lectum, sicut caspicio', 'inspicio', 'despicio', 'suspicio', 'conspicio' a 'specio' [non est in usu]. similiter boc idem in plurimis aliis invenies. 22 Sunt quaedam, quae cum formam habeant participiorum, tamen carentia tempore nomina esse ostenduntur, ut cgaleatus', 'scutatus', 'pilatus', 'tunicatus', 'manuleatus', c caligatus', 'baccatus', 'paludatus', 5 togatus',.i5 'praetextatus', 'trabeatus', 'comatus', 'braccatus', 'paenulatus', csoleatus', 'cristatus', 'hastatus', 'lunatus', 'stellatus', 'literatus', 'cerritus', 'turritus', 'pcllitus', 'cornutus', 'astutus', 'hirsutus'. quaedam enim primae coniugationis participiorum formam | obtinent, id est in 'atus' desinentia, quaedam vero tertiae, id est in 'itus' vel 'utus' tcrminantia. sunt alia eadem 20 et nomina et participia: 'armatus' ' 0 onhG&sig' •x.al ' 6 bnXixrjg', 'doctus' ' 0 naiSev&elg' v.ul e o evnulSsvrog', 'sanctus' c 6 &SGnia&e£g' %ctl { 0 &E6niGiog' ijroi cccyi0g', r acutus' co o'^vv&eCg' %ul 5o o'^vg', 'sapiens' c 6 epqovuv'

2 uti nisi in ras. b in] add. r om. R

3 in nominibus] r in omnibus R cum in nominibus LKh 4 deriuatiua (diriuatiua r) uel simplicia quorum primitiua comjiosila

in usu Br deriuatiua uel simplicia quorum (.Quorum ff) primitiua in usu DdBh dirii

uatiua uel simplicia in usu li 0 tenella add. K 8 netustissime Rr hie] d puera hie DK 9 puer o TAKYTEPOC TOYTA Ocior B oc.co D om. D OKEUJC DGr OKOLUC R OKEOC K

OKEOCXEUIO EAAHHIKOY OCOEOC B

puera et 10 roxsras] isp 11 deficio

Rr conspicio despicio suspioio K 12 a specio] K om. RBDHG respicio a uerbo spicio add. d a uerbo spicio Lh in usu non est BDHLR n usu n est G quod in iisu non est dh cf. lib. lill § 1-1 plurimis in mg. add. K 1-1 tempora B uel pilalus

pilleatus Dd 15 tonicatus K . manuliatus G bacchatus Rr paludatus] rd parudatus R plaudatus D 10 bracatus RH bracc+atus (li)' D peuulalus RBDGLK n

i

<

cristatus soleatus L 17 cristatus ocreatus hastatus B liassatus H lurritus cerritus BDHGLK 18 hastutus Br hastatus R 1«) optinent BBHLK 20 uel in utust K disinentifi, in mg. uel terminantia, G 21 Grueca per totum h. I. om. D

om. B 2

o om. B

onlirrii]

bnliGd-zig] I OTIAICOEIC R OTTAIC*EIC L onAioEEic K

6

de XII vss. Aen. § 20 p. 1222 P. 18 L. (onXirrig 2) OTTAITIC TT A E C

B OTTAICTHC HGLK AEYTEIC K

AEYTor. B

OTTAIOOEC R onharifg

K«i] K B

22 nAiAEveEio Rr TTAIAEYOCIC / / n . i i Y ivTtai'SsvTog] r TTAYAHYELOC R EITTAI.AEYTOC G E\T[A>P-

HHcnicoEic R

HETDI R HTOY B ETOI GK

dtonhiog]

a

r OECITECIOC R OEOTTIOO HGLK

6 mhl. 2 ( o ) , om. libri

O^INOEIC R OSYNEEIC

xat o o£vg] (i (*ui o o'gvg), om. R KM ozrc Kr KAI OZYC BUGL PONON B (fPONIIUJN H 4>POSU)1 K

23 GLK

APUJNON R

LIBER XI 21 — 24

563

p. 923. 24 P .

p.

%al ' o cpyovifiog'

6cg', ' i u d i c a t u s ' ' o xQi&elg' 'ij 07cliGig',

c

*•«<• *v xqteig',

s c r i p t u r a ' ' ^ yQuipovocc'

xul *b To'jtog',

e

%al (fj

t/TOi 'crogeog', ' m o n i t u s ' ' o vTtOfivrja&sig'

vnojivrj-

' a r m a t u r e ' "fj onXisovaa'

%al ' i j ypagst;', ' u s u r a ' '?; c

l i t u r a ' 'ij cwwdEityouoV stew '•// ajtcdotoj*;',

5 (^svov' »caJ ' t o sgyov',

5;iO K.

%al

j^rjeojisvif

factum' ' r o yevo-

' d i c t u m ' 'TO ^ ^ t V 3ta2 ' 6 io'yog', ' v i s u m ' ' t o OQa&ev'

%ul 'TO opa^io:', ' l e g e n d u s ' ' o avayvcoa&yjGofisvog'

KUI ' O avayvaSreog',

'aman-

dus' '6 yd'ri&'rjGoiisvog' xal 'o (piXvpiog'; sic ef alia plura, quae cum torn- 23

poribus participia sunt, absque his nomina. lllud quoque attende, quod, cum a nominibus nomina et verba et IO adverbia et coniunctiones soleant per derivationes vel compositiones proflcisci, ut ab Aenea 'Aeneius', a patre 'patrisso', a claro 'dare', a 'qua' et 're' 'quare', et a verbis similiter nomina et verba et participia et adverbia, || ut a 'lego, lector, lecturio' et 'legens', a 'curro, cursim', ab adverbiis nomina et adverbia: 'ultra, ulterior ulterius', a participiis participia is non possunt nasci nee verba, sed vel nomina, ut 'indulgens, indulgentia', vel adverbia, 'indulgenter'. DE CASIBVS PARTICIPIORVM. Casus quoque participia sex'habent, quomodo nomina, nee sunt inVI24 ipsis deficientia aliquo casu. nee mirum, nam in eo quoque imitautur 20 adlectiva * quae nullo deflciunt casu, sive sint mobilia sive in duas conso1 4>PONIMUJC R (|)PONIUJOC H HTUJI R CO<})POC G co<j)U)c R munitus B K E , ' , , YTTOMHHO0EIO Rr YTTOMNEOOEIC KAHYNONNYCEYC B r[] N RUG vTtofivrjat-s] I ITTOIOE1C MNHCIC Lr YTTOMNECIC K ITTOMNECIC G 2 iudicatus •—• HQLGLg om. G KPT Rr ra TIA KPIOOEIC K rf] N H armatus R onArcOYCA H OTTAICOICA K OTTAICOICA Rr

i KA B

tud

— yqcripovaa]

in mg. add.

IT .A TTAICIO H TTAYCIO K TTAAICIO Rr

H

TTPAIJ?OTCA KAHrpAtfiY B

K

3 ij] N H

^ yQcctpovea]

in litura

OTTAAICIC B rZ TPAWOTA GK

4 KAI TOXOC G

KPHCO-

6 Om. B

v

RH

TPAIP.OYCA

i\ ygtzcprj] nrpA<|)E K NriTAc))H in litura r ^

MENH B XPIOOMENH H XPICOMHNH GL KPICOMHNE K TUIKOC R Rr ATTAAI'PO'PEA

TTAICEC G

TT

Y

l i t o r a Rr 17] N RB ATTAAI>POYOA B A T T A A I I S O Y - C E A ^ -OAITAAIIPOCA G ANAAr««Ol()EA K ATTOAIfOYCA in litura I KAHNATTAAr(|>I B 7\\ N

analoitpri]

de X I I vss. Aen.

K ATTOAiiPH in litura

§ 2 0 I. I., n ATTAAKJJH RDG

AnoAKfn H ATTOAI^E

TENUIMENON R TENOMEMUIN G OYNOMENON K

5 TLO R 0 G A

EPTON G

Rr

AEXTEN R AEXOEN H AEK0EN GLK

OPAOHN RGLK

6 opafta] r APAMA R OPOMA in litura I

NOC B ANArNOOeECOMENOC

RK

K RBH

GL

ANArNOOTEOC

<()IAE0HOOMENOO H

KATOAOTOC B

TO R

AOTOC

ANA™UICOECOME-

ANArNOC0HCOMENOC GL ANAr.NOOOEO.OMENOC H V.Ul~\ C ANArNOTEOC Rt ANArNOCOEOC B 7 (fllAHOHCOMHNOC G

H (fllAEOHCOMBNOC

L

())IAI0ICOMENOOKA*O4)IAIIOEOO

B

<j)IAITEOC

G (|)IAHOHOO li (JJIAETEOO LK in <()IAICTEOC mul. L alialia R 8 post nomina: Illud — nomina add. r 9 et aduerbia add. r 10 coniuncliones] /; coniugationes ni f. H 11 aena Dd 12 re et quare Rr 13 lecturio] r et lecturio RDHGLK 14 ulterius participiis G participia om. G 17 DE CASIBVS PARTICIPIORVM] om. G pnrticipium L 18 quoque om. G 19 emitantur K omittantur G 20 * casu H

36*

564

PRISC1AM INST.

p. 924. 25 P.

P- 5.10. 31 K.

nantes desinentia. quae enim deficiiint, flxa sunt, ut 'fas', 'dicione', 'Iuppiter', 'lovis', 'iter', 'preci' et 'prece', 'vicem' et Sice', 'tabi' el 'tabo', 'maria', 'aera'. nam 'frugi' et 'nihili' et 'mancipi' et 'huiuscemodi' et similia non deflciunt aliquo casu certo, sed pro omni casu eadem terminatione funguntur, quamvis possunt haec eadem figurate magis pro- 5 lala, ut dictum est, per genetivum vel dativum quam indeclinabilia esse videri, ut si dicam ccordi homo | est mihi', 'cordi hominis', hoc est 'hominis qui mihi est cordi', 'cordi homini', 'cordi hominem', et possum cum omnibus casibus figurate iungere dativum. sic c frugi homo', id est 'qui frugi est', hoc est 'utilitati', similiter omnibus casibus adiungitur figu- io rate et est magis dativus. sed haec etiam de nomine latius tractavimus. Declinantur autem participia ad similitudinem et regulam nominum in ' n s ' desinentium vel in ' u s ' mobilium, exceptis, ut supra dictum est, illis, quae nascuntur a verbis quartae coniugationis in ' e o ' desinentibus, quorum genetivus vocales nominativi ' i e ' mutat in ' e u ' : 'iens euntis', 15 'quiens queunlis', quamvis P l a u t u s 'abiendi' dixit pro 'abeundi' in A m p h i t r y o n e: a b i e n d i n u n c t i b i etiam o c c a s i o est. DE TEMPORTBVS. 25 Tempora participiis accidunt eadem, quae et verbis infinitis*, id est 'ia praesens, quod est etiam praeteritum imperfectum, ut 'osculari' et 'osculans', praeteritum perfe||ctum, quod est etiam praeteritum plusquamperfectum, ut 'osculatum esse' vel ''fuisse' et 'osculatus', futurum, ut 'osculatum iri-7 et 'osculaturus'. Et sciendum, quod non ex omni significatione omnia tempora hive- 2s niuntur. nam cum quinque sint significationes, id est activa, neutra, passiva, cominunis, deponens: ab activa quidcm et neutra praesentis et futuri veniunt participia, ut c amans', 'amaturus'. in quibus quia praeteritum deficit, loco participii verbo utimur et nomine infmito, ut 'qui amavit', og icpikfjasv, id est 6 gulrjtiag. quoroodo enim loco verbi participium ac- 30 8

i

1 dicione] r ditione RDH decione G decione K

2 iupiter L

preci et in li-

tura li 3 * aera(&) R huiuscemodi lir 4 et is similia R 8 quid mihi D possum] b possunt B 9 figuratae H datiuum sic; fnigi RB 10 figuratae H 11 de add. h latius de nomine GLK 12 similitutidem B in us] In s R 15 genitib: L uocalis B ie] .i.in.e. G mutant D ut iens G Hi quieuntis G Plaulus] d platus G plautum D Plant. Amph. fr. 11 p. 422 Both. ante abiendi: supinum (sopinum GLK) eius add. RBHGLli gerundium eius D liabeundi D habiMindi R 17 amphytryonc R ampbytrione G ampliitrionc. BDK 18 tibi etiam occasio est add. r 19 DE TEMPOHIBVS om. G 20 accidunt om. G 21 quod etiam G 23 ut ante osculatutn iri add. r om. RDHGLK 24 osculaturis Rr

25 omnia] r omni R

iEueniuntur — deponens add. d

n

20 quique K siut] r sunt R id est] om. D id LK /. pasiua communis deponens /.neutra G ^27 depones L 2'J defecit r

30 oo EIJJIAECEN H

passiua neutra B quidem] r quid est R

og — (pilrJGas] om. D oo EI}>IAECEN id est

LIBER XI 24 — 27

565

p. 9->5. '26 P .

p . 531. :i'2 K.

cipitur necessitatis causa cum verbo substantive, sic etiam, ubi participium deficit, necessario verbum infinito nomini substanlivo iunctum participii officio fungitur. Passivum quoque praeteritum et futurum habet, 'amatus', 'amandus'; 5 in praesenti autem deficit, pro quo similiter verbum cum praedicto nomine proferimus dicentes cqui amatur', og cpileitai, pro'6 cpilov^ievoq. ex quo quoque ostenditur significatio participii, quod tain nominis quam verbi vim obtinet, quod et | hoc pro itlis et ilia pro hoc ponuntur. dicimus enim 'legens est, qui legit' et 'qui legit, est legens', fcaenatus est, qui caena10 vit' et 'qui caenavit, caenatus est'. Mud quoque sciendum, quod saepe et praesenti pro praeterito et 20 praeterito pro praesenti utuntur auctores necessitatis causa, cum deficiant ft in ' o r ' desinentia praesenti et in o terminantia praeterito. praesentis tamen participium, quod etiam praeteritum imperfectum significat, solet is coniungi verbis praeteriti pcrfecti et plusquamperfecti et significationeni eorundem temporum complere, quomodo verba praesentis temporis, si adiungantur participiis praeteriti, praeteritum significant, ut ccaenatus sum, caenatus es, caenatus est' pro 'caenavi, caenavisti, caenavit'. sic ergo, si dicam 'caenans fui, fuisti, i'uit' pro ccaenavi, caenavisti, caenavit', 20'caenans fueram, fueras, fuerat' pro ecaenaveram, caenaveras, caenaverat' potest accipi. itaque quod deest Latinitatis linguae naturaliter, completur iuncturae rationc. multa tamen in his quoque, quae regula exigit dici, sive eu||phoniae causa dcficiunt si-ve quod in usu non sunt, sicut et in aliis partibus orationis. 25 A neutris, ut diximus, sicut ab activis, duum temporum participia veniunf, praesentis, 'stans', futuri, 'stalurus'. invenhmtur tamen quaedam 27 ex eis etiam praeteriti temporis, ut 'caeno caenatus', 'prandeo pransus', 'placeo placitus', 'nubo nupta', 'pateo passus' - et a 'patior' tamen 'passus' OcpIAECAC d OC El))IAECAC G LK

AICAC B minis R

OC E
E())IAICEN B

cpl-

partipium K 1 post substantiuo sqq. — substantiuo add. g 2 no3 officio] d offlcii D 4 quoque] sp.tcr. K uero D 5 deficit add. r

6 pferimus B

og — cpilovfiEvog] om. I) oc 4>IAEITAI pro O<J>IAOIMENOC add. d

pro oc<j>iAEi TAitpiA Af JENOC. G

que] mine G .leg-ens est. Rr

(}>IAEITAI H

ostenditur quoque / /

pro 6 om. K

8 optinet BDHL

<))IAOVMENOC L

ilia] d ille D

7 quo-

9 legens est D

cocld. per Mum h. I. inter caenandi el cenandi fortnas flucluantur

10 et

preterito

qui cenauit add. r

11 et pro psenti/W

12 pro add. r

deficiant] r deficiunt R a

15 perfectis Rr et siguiflcationem om. G 16 adiungintur Rr 17 cenalus sum add. r 1§ caenasti G cenasti K sic] r si R sic ergo si] h si ergo H 10 t

pro om. G

caenasti G cenasti K

20 Caenan fuera B

cenaueras cenaueras K

tatis t

21 poslest H

Latini

Hh

22 tamen] r tnen R

quae add. r

23

V

eophoniae Gg §uphoni<j D eplioniae / /

D

le li

preri Rr

pradeo B

sicut in R

29 pasus LK

26 ut stans RB

a om. D

pasus LK

28

ex

566

PR1SCIANI INST. p. 532. 33 K.

p. 926 P.

facit _, cassuesco assuetus', quod quibusdam nomen esse magis videtur, sicut 'quiesco quietus'. Muro' etiam Muratus', quod etiam in passiva significatione invenitur, quippe etiam verbum ipsum Luc anus in V protulit: Et l a e t a e i u r a n t u r aves b u b o n e s i n i s t r o . S t a t i u s etiam in VII: 5 c a p t i v i s etiam i u r a b e r e T h e b i s . *coniurato' V i r g i l i u s in II g e o r g i c o n : Aut c o n i u r a t o d e s c e n d e n s D a c u s ab Histro. acldunt quidam etiam a ccareo' 'cassus', quod si esset, dcberet ccassurus' facere futurum, non 'cariturus', quod l u v e n a l i s in II protulit: 10 t o l l e r e dulcem Cogitat h e r e d e m c a r i t u r u s t u r t u r e m a g n o, lit supra memoravimus. ergo 'cassus' magis nomen est, sicut 'lassus', et maxime cum vanum signifl|cat, ut: C a s s a fr a u d e p a r a t. is 'titubo' quoque Hitubatus' facit. V i r g i l i u s in V: vestigia presso Haud t e n u i t t i t u b a t a solo. et in aliis multis neutrorum praeteriti participia vetustissimi protulisse inveniuntur, ut 'discessus', 'intcritus', 'obitus', 'occasus', 'potus', 'senectus'. 20 28 Neutropassiva quoque, quae sunt quinque, trium temporum habent participia, ut 'gaudeo gaudens gavisus gavisurus', caudeo"audens ausus ausurus', csoleo solens solitus soliturus', 'fio flens factus futurus' differentiae causa, ne, si 'facturus' dicamus, simile sit participio, quod venit a cfacio' verbo, quod vim activam possidet cfio' verbi, unde a supino eius nascitur 25 passivum praeteriti participium et futuri activum: 'factum factu, factus facturus'; Tido' quoque 'fidens fisus flsurus'. A communi verbo quattuor nascuntur participia, praescntis sive prae-

facit pasus G

sc s 1 asueto asuetus Rr adsuesco adsuetus B

esse uidetur 1111-

s

gls LK uidetur magis esse Gg 2 quietur Rr quod] r quo R in passiua etiam B 3 Luc. Pkars. V 396 4 iurantur] h iurai]t+*' H aures K senistro K 5 Slat. Theb. VII 103 VII. thebaidos dh 0 iuraucrae ihebis d iuraucrat acuis GLK iurauerat hums BDH 7 .coniurato] coniurato. GLKd coniuratio D Verg. georg. II 497 8 Aut] A K coiurato K descendens] k discens

dens GLK

9 etiam om. G

casus Rr casus LK

esse deberet cassurus face-

s

ret B

casurus Rr casurus L

10 luv. sat. II 6, 38 sq.

in II protulit] profert

s

in II. B VI haeredem GLK turturae / / 13 casus Rr casus LK est om. R sicut] ut L lasus LK 11 Luc. Phars. V 130 15 casa L 10 Titubo ex Tituuo corr. B Verg. Aen. V 331 sq. V. Aeneidos H II. aeneidos B 17 pracsso Rr pssa G 18 haud] aut GLK 20 intuseritus K 21 Neutropassiua ex Neutrapassiua corr. H Neutrapassiua B participia habent G 22 participia gaudeo DGLK possedet K

audiens K

20 factus et facturus G

v

asus

ffh

23 futurus] d facturus D

s

s

27 flxus fixurus Rr

v

25

28 commoni Rr

LIBER XI 27-29

567

p. 926. 27 T.

p . 533 K.

teriti imperfeeli, quod aclivam soliun habct siynificalionem, ill 'criminor criminans', ' o dtafidXlwv ovxhi' xal <6 JtajS«/lAo^vog',.praetei'iti perfecli el plusquainperi'ecli, quod commuuem habet significalionem lam passivi quani || activi, ut 'criminatus' '6 diajHaXcov' xal co diafilri&eig% futuri unum 5 activum in e r u s ' desinens, ut 'criminaturus', et unum passivum in cdus'i ut 'criminandus'. omnia tamen in { dus' desincntia participia eadem etiam 29 nomina esse possunt, cum amitturit tenipus, ut 'amandus' (o cpilrj&tjGoiisvog' xal 'o tpiXr/riog'^ 'docendus' ?6 diSax^rjaofisvog' xctl <6 didaxzeog', dus' ' 6 avayvoaGQ-rjaofisvog' xal f 6 avctfvaGxsog'.

c

Iegen-

10

A deponenti trium temporum veniunt participia, praesentis vel praeterili imperfecti, 'sequens', praeteriti porfecti vel plusquamperfecti, c secutus', futuri, 'secuturus'. multa Lamen ex huiuscemodi vcrbis invcniuntur apud antiquissimos participia praeteriti temppris tam activam quam passivam signiflcationein habentia, ut c meditor' ^LSXETW, cmeditatus' c iisXsrrjsag' is xal cfiEls-crj&sig' - T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : Me(1 i t a t a mihi sunt omnia mea i n c o m m o d a -, c

auxilior auxiliatus' '^orj&ijaag' xal <(3or]&ri&£ig'. L u c i 1 i u s: a m e auxiliatus. xal c7teQi7cXex&£ig'

sic e t ' a m p l e c t o r a m p l e x u s ' xal 'neQinkaxslg'

1 solam GLK

creminor creminans GLK

eliam OAIABAAAOMKNOO B

AIAEAAUIN RK

-Petronius:

2 criminaus EAIABAAAWN. Non A

h. I. et in proxime

AIABAAAAN

sgg. usque ad avayvwaxioq

OYKETTI GV"*OYKETI L

O1KETTI A"

BAAONENOO K AIABAAENONOC G

G AIAE*ALUN LI

om. D add. d

Graeca

AIABAAON.OY.KETII H

AIABA*AOMENOC ( A ) R AIABAAOMENOC HL

3 tam actiui quam passiui B

AIA- "

4 quam et actiui A

DGK

ut om. D

creminatus GLK

OAIABAAAONKOAIABAIIOEIC

B

OAIABAAAON

A KAI 0 AIABANOEIO B.T OAIABAAON' KAI 0 AIABANOEIC H OAIABAAECECIN EAI 0 AIABAI1EIC G

C

OA°e

OAIABAAU)* KAI o AIABA**EIC

creminalurus GLK tant Ilr

LI

AIABANOEIC K

5 ut criminaturus om. H add. h

6 creminandus GLK

7 esse uon possunt G

({IIAIKIECOMENOC R <)>IAHOCOMHNOC G

Sax&riaofiEVOs om. B

amit-

post q)iXrj&rjc6^£vog: Kal — Si,-

8 <)>'AHeEoc R 4>IAETIIOC G (CtAETEoc L

SiSa%Q"ria6^s-

VOq\

I AIAAXOIICO H AIAAXTECO G AIAAX+HGO L TTIAAX0HCO K KOAIAAX0EOO B T AIAAKOEOC R AIAAK+EOO LI AIAAKTEIC K 9 ANAfNOCOHCOMHNOC G ANArNOCOECOMEAI NOO K *NArN0CGEC0MENOC Rr NATNUJCOHMeNUIC B 0 Om. GK ANATNOCTEOC BULK

ANArNOOTHOo G ANATENOCTEUJC R 10 A add. r participia ueniunt G 11 imperfecti — plusquamperl'ecti] r perfect! uel plusquamperfecti R ut sequens h veil et K

sequutns B

12 seqiraturus D

uiuseemodi Rr huiusmodi H

t

14 medititor Rr niedior D

t

MEAETUJ r MEAETO A" nieAexo B

meditatus Kk

MEAEOCAC R MEAE0ECAC r M E I E T E C A C G MEAETEC K MeAHTHCAC B 15 flS/UVrj&tLg] ofielerrj&sig 2 ME*MEAHTHOEIO L MEIMEAIIOHTEIO RD MEIMEIETHOCIO G MEI-MEAHTHOEIC H MEIMEIHTEAAO K MeiMeAHTneeic B Ter. P/iorm. II 1, 18 16 sum mihi

BDG

17 auxilior] d Ausilior B,

o

(lotj^riaag] r BOneecAc B BOHEOEOAC R

-OE

BHOHOEIO K BOHOHAIEIO G EOiioiiic R BOETC D

am

Et sic et GLK sic etiam B

'

Lucilius:

v. lib. VIII § 15

19

Graeca add. d

its-

t

plector Rr amplexov Dd

ig] om. B TTEPITTAAKAEIC D TTEPITTAAKEIC HLK

TTAPITTAAKEIO G

KUI] KICI L

568

PRISCIANI INST.

p. 927. 28 P.

!>• 533. 34 K.

animam n o s t r o a m p l e x a m p e | c t o r e . Cicero pro R o s c i o : quo uno maleficio s c e l e r a omnia v i d e a n t u r conplexa esse . , 'adminiculor adminiculatus' 'jSoijOij'tfag' xal c§or\30 &r}9elg'. V a r r o : t r i b u n i c i o auxilio a d m i n i c u l a t u s . sed sciendum, quod verbis quoque plurimis, quae nunc in usu deponentia siint, 5 veteres sicut communibus usi sunt, de quibus, cum de verbo tractabamus, docuimus. A verbo 'sum', quod est anomalum, veteres praesentis temporis proferebant participium 'ens', unde componitur 'potens'; nam 'futurus' magis a H\o' verbo videtur nasci, potest tamen etiani a 'fui' esse existimari. 10 DE NVMERO. Numerus participiis accidit uterque, singularis, ut 'currens', pluralis, ut c currentes'. et sicut non deficiunt casibus, sic nee numeris defectiva invenies participia. DE FIGVRIS. 15 VIII 31 Figuras habent, quas a verbis accipiunt. nam per se numquam componilur par||ticipium, nisi prius verbum eius componatur. ergo vel simplicia sunt vel decomposita plerumque, quae Graeci 7cagaijvvd-srci vocant, id est a compositis verbis derivata, ut 'efficio efficiens', 'intellego intellegens'; si enim ipsa per se componantur non prius verbis compositis, trans-20 eunt in nominum vim, sicut etiam, si comparentur: 'nocens innocens', 'sapiens insipiens'. simplicia enim eoruin possunt et participia esse et nomina, composita vero sine dubio nomina sunt. ideo autem addidimus 'plerumquc', quod sunt quacdam, quae non servant compositionis verborum compaginem, unde apparet, ea ex se composita, ut 'effringor effrac- 2.1 tus', 'contingor contactus' et similia. ('indulgens', 'amans', 'acceptus', si ICI G NAI K

nEPITTAHXOEIC R TTePHTTAeXOCIC B TTEPIITAEXIIEIO LG TTEPTTAEXOEIC H TTA-

PITTAEXOEIC K Petronius] cf. lib. VIII § 16 Xno&tram'BGL in pectore libri lib. VIII /. I. 2 Cic. pro Roscio Am. or. 13, 37 roscio ex ruscio corr. B uno in litura H conplexa esse uideantur lib. VIII § 16 cum libris Cic. 3 complexa RBDHLK ni

admiculatus Dd atnminiculatus GLK adminiculatus — auxilio adminiculatus] r adminiculatus R §or]Q"ijaag %al fiorid"q&£iq~\ pout auxilio adminiculatus sup. lin. add. D BOHTCCAC KI BOiieHoeHC B 4 de Varronis fr. v. lib. VIII § lo tribui

nitio H amminiculatus DHGLK 6 uaeteres G commonibus G 7 doenmus Rr 8 veteres] r uaeteres G ueteris R 10 uerbo fio K 11 HE NVMERO] om. G DE NVMERIS DL de numeris incipit K 12 pluralis ut add. r 13 sic] sic ff si R numeris ex. numerus corr. H defectatiua G 14 iuenientes G 15 DE F I (iv-Ris. om. G 17 /.eius /.uerbum / / eius om. K 18 TTAPACINGETA RB TTATTAPAOIN0ETA

PYNOETA L TIAPIOIITA GK uocant Dd 19 ut ab efficio d 20 prius a uerbis H -23 post nomina sunt: indulgens — acceptior (lin. 26), om. sunt, collocant GLK addidimus] r addimus RL "24 compositiones B npossionis G 25 compaginem om. B

ex sc ea K

ea opossita esse ex se G

in

effractus Dd

ut infinfror D •

26 et contingor B

acceptus add, d

LIBER XI 29-33 p. 928. 29 P.

569 p. 53J. 35 K.

comparentur, nomina sunt: 'indulgentior', 'amantior', cacceptior';_ sic ct similia.) De diversis quoque consonantibus, quac ante ' u s ' in praetcriti temporis participiis inveniuntur, quainvis per singulas verbi terminationes, cum 5 dc supinis tractabamus, docuimus, tamen hie etiam generaliter comprehendere non incongruum videtur esse. omnia igitur participia praeteriti tem- 32 poris vel in ' t u s ' desinunt, ut | 'amatus', 'adiutus', 'datus', 'domitus', 'solitus', 'cultus', 'munitus', 'conventus'; vel in'ctus', ut'sectus', Modus', 'lectus', 'sanctus'; vel in c ptus', ut 'raptus', 'captus', 'sumptus'; vel in 10 'stus', ut 'quaestus'; vel in 'sus', ut 'risus', 'morsus', 'lusus', 'iussus'; vel in 'psus', ut 'lapsus'; vel in 'xus', ut 'fluxus', 'flexus', 'pexus'. in c tus' desinunt omnia, quae praeteritum in c vi' syllabam terminant, mutatione ' v i ' in 'tus', ut 'amavi amatus', 'oravi oratus', 'adiuvi adiutus', 'delevi deletus', 'cupivi cupitus', 'lacessivi lacessitus', 'decrevi decretus', is 'stravi stratus', 'munivi munitus', 'audivi auditus'. excipiuntur differentiae causa tria a longam in 'au' convertentia: 'lavi lautus', 'favi fautus', 'cavi cautus', ne, si 'latus', 'fatus', 'catus' diceremus, alias significationes habere putarentur. Et sciendum, quod haec omnia paenultimas productas habent tarn in 20 verbis praeteriti quam in participiis, exceptis 'sevi satus' et 'sivi silus', quae in participiis paenultimas corripiunt, et 'lini' vel ?livi litus'. a 'civi'|| . quoque 'citus' licet et corripere et producere paenultimam; ab civi' quoque vel c i i ' composita et 'quivi' vel c quii' corripiunt in participiis i ante 'tus', ut 'aditus', 'obitus', 'praeteritus', 'nequitus'. c sohi' enim 'solutus' 25 et 'volvi volutus' abiecta i produxcruut tamen u. a vero correptam ante 33 Hus' in quattuor solis participiis inveni, duobus primae coniugationis, quae duplicant in praeterito priorem syllabam, 'dedi datus' et 'steti status', quod participio simile nomen est, unde futurum c staturus'; secundae quoque unum inveni a deponenti 'reor', c ratus', et tertiae unum, de quo supra 3odiximus, 'sevi satus'. unde Virgilius in II g e o r g i c o n : indulgens — acceptior k. I. om. GLK v. lin. 23 1 comparentur] h compar*ntur(a?) B sic et similia om. GLK 3 De om. H add. h 5 de sopinis cum ba

G tractauimus Hh b esse uidetur G 8 cultus] occultus GL occulatus K 10 stus] d tus D questus DGL lusus inssus] lussus lassus K 11 xus] pxus D pexus] plexus r 12 syllabam] h syllaba If 13 audiui auditus ante adiimi adiutus add. B

v

14 cupitis lacessiui lacessiui lacessitus lir

tria differen-

a

tiae causa B tas D tus R

16 trea G in

tarn uerbis Rr 23 uel ab ii B

a longa R

18 puterentur Rr

19 habent produc-

20 saeui HL 21 liui,uel lini BDHGLK 22 aeicomposita uel quiui G quii] d qui D U in parii0

V

cipiis ante (n) K 24 additus D ahitus Rr enim] quoque G solitus K 25 correpta R ante tus] antus K 26 inueni participiis BDHGLK mue*nii Rr 27 et ante steti om. BDH del. r & status Rr quod in participio G 28 participio] d participiutn D nomen est parlicipio simile K est add. r 30 s^ui B I'erg. georg. II 33 sq.

570

PRISCIANI INST.

r>. 929. 30 r .

p 535. 3B K.

m u t a t a m q u e i n s i t a mala F e r r e pi'rum. 'sepelivi' etiam notandum, quod 'sepultus' facit - antiqui tamen et 'sepelitus' dicebant _, et 'sallivi sallitus' et 'salsus'. Praeterea notanda sunt a 'salivi' vel csalii' 'saltus' et 'salturus'. ab 5 'halo halas halavi' 'halitus' nomen participiale, non 'halatus', et a 'spiro spiras spiravi' c spiritus' similiter nomen participiale factum [non 'spiratus' facit]; a epavi pastus', non 'patus', ab 'ambio ambitus' cor|repta paenultima, quando nomen est; nam in participio producitur. 0 v i d i u s in i 10 metamorphoseon: I a s s i t et a m b l t a e c i r c u m d a r e l i t o r a t e r r a e . quod autem 'lialavi' est ab chalo', ostendit usus.' I u v e n a l i s in 11II: et omni B e l l o r u m pompa a n i m a m e x h a l a s s e t opimam, pro 'exhalavisset'. 15 34 I vero correptam habent ante c tus' omnia, quae praeteritum in c ui' divisas terminant, nisi sint ex praesentibus in c lo' vel *uo' divisas desinentibus, ut Momui domitus', 'vetui vetitus', 'attonui attonitus', Miabui habitus', 'elicui elicitus', 'genui genitus', 'strepui strepitus'. Excipiuntur primae quidcm coniugationis duo, quae per synaeresin i w proferuntur, fsecui sectus' et 'fricui frictus'. a 'neco' quoque verbo cnecatus' et c nectus' inveni|]tur participium. sed 'necatus' proprie dicitur ferro, 'nectus' alia vi. illud quoque est notandum, quod H o r a t i u s ponit in e p o d o: Non me L u c r i n a i u v e r i n t c o n c h y l i a 25 M a g i s v e r h o m b u s a u t s c a r i, Si q u o s E o i s i n t o n a t a f l u c t i b u s Hiemps ad hoc vert at mare, 1 insiti B

3 scpiliui G

et sepilitus L

4 /#

salsus ot sallilus G

5 salii] B et ex corr. r salu R? salui rell. cf. lib. X § 51 " 0 alo D alatns I) alatus R 7 spiritus] r spiratus R 8 facit om. HGLK 9 Ovid, metamorpli. I 37 in I metamorphoseon om. G 10 mctaphorphoseon L 11 iusit L circundare GLK

12 alaui D

aliaui Rr

alo D

ostendit] lioc oslendit L hie or

ostendit K hie ostendit G . h

luv. sat. MI 10, 280 sq.

m

h

exalasset RD opina D 15 exalauisset D exalauisset H praeteritum GLK 17 lo] io BH(K?) uel in uo BHGr ti

uetiui D

14 belluuum R

uel haec

16 in ui diuisas deuisas L 18

ui

uentus Rr

19 gen** L

20 syuheresin B sinhercsin RDH sjnerisin

e&c

c

G sincrysin L sincrisin K i] • (i?) Hh 21 sec*tus (u) D nequo Rr 22 propriae RrD 23 nectus] r natus R nectus uero alia GLK est om. K notandum est BG oratius Del oratius HL Hor. epod. 2, 49 sqq. 25 iuuerint in Hi. b conchilia BDIIr conclylia LK tolohilia G conci R 26 magis uero. in. b; LK magis ueronibus aut sacris quos B magis ueronibus aut carisi quos G rom.i

bus//

rombus aut scarsi Dd

scarisi quos LK

27co*is(h)/J

'ZShiemsHGLKv

LIBER XI 33-36

571

p . 930 T.

p . 53ti. S7 K.

'intonata' dixit, non 'inlonita', cum V i r g i l i u s : Ad to nit us magno i m p e r i o mo ni tuque deorum. 'soiialurus' quoque pro 'soniturus' H o r a t i u s in I s e r m o n u m protulit: I n g c n i u t n cui sit, cui rnens divinior a t q u e os 5 Magna s o n a t u r u m , des nominis h u i u s h o n o r e m . Virgiliiis in VI: Dum flammas Iovis et s o n i t u s i m i t a t u r Olympi. In secunda quoque coniugationc excipiuntur in { ui' divisas praeterilum desinentia, quac paenultimam i in participiis non habent, haec: 'docui 10 doctus', 'tenui tentus', ccensui census'; tertiae quoque erapui raptus' et ex eo composita, 'corripui correptus', 'praeripui praereptus'. similiter a VIIII 35 canendo composita absque i faciunt participia secundum. primitivi formam : Vanor cantus', 'occinor occentus', 'accinor accentus', quamvis 'occinui', 'accinui' faciant practeritum. in ' r u i ' etiam et in 'xui' per idem tempus is excuntia non habent i in participiis: 'dcsero deserui desertus', 'dissero disserui dissertus', cinsero inserui insertus', caperio aperui apertus', 'nexui nexus', 'pexui pexus'. 'messui' quoque 'messus' facit, ut 'censui census'. In 'lui' vero desinentia r ui' in 5 tus' convertunt in participio, ut 'colo colui cultus', cocculo occu|lui occultus', 'consulo consului consultus', calo 2n alui altus' et 'alitus'. -unde etiam cvolo volui' 'vultiis' facit, quod nomen est participiale, quomodo 'colui' 'cultus', quando quartae est declinationis, quae etiam o vcrbi in u convertunt. quae vero in praesenti in c u o ' desinunt, i extrema praeteriti in f tus' convcrsa faciunt participia: e polluo pollui pollutus', 5acuo acui acutus1, csuo sui sutus', 'tribuo tribui tributus', 2.i 'eruo erui erutus', quod solum paenultimam corripit. apud antiquiores tamen etiam ab hoc composilum producit paenultimam, 'diruo dirui dirutus'. a 5 do' quoque composita i brevem habent ante c tus' in participio 36 1 Verg. Aen. IIII 282 Attonitus tanto mouitu (munitu Med. m.pr.) imperioque deorum 2 attonitus BDHGr imperio nominatuque B 3 sonaturus] hk sonitu+rus K son*turus (i?) B soniturus] r saniturus R Hor. serm. I 4, 43 sq. i

4 dininor Dd

*os (h) B lios DG

5 sonaturum des in lit. B

des] de GLK

s

denomiuis H

honorem] h Iion'ore DHGLK

a

6 Verg, Aen. VI 586

7

it

flammis Rr flammam Pal.

iouis ex iou* corr. B

sonus Med.

imitantur D

i

omittatur G emitatur K olimpi RGJJK 8 praeteri D in praeterito d 9 terminantia G docui in litura H 10 doctus ex ductus corr. B et add. r h

11 preeripui B v et a

a caenando Rr

12 apsque Rr

13 accinor accentus add. r

nt

occini occinui facia Dd 14 et accinui GLKh faciat RII facit B et xui BDH 15 ut clesero BHGLK desero add. r dissero disserui dissertus om. GLK 16 insertus add. d 19 cului B ocultus G post occullus: consulo — cultus om. D add. d alo om. K 20 fecit GLK 22 in u] om. G in nm B conuertunt in u K in no in praesenti GK 23 pulluo pullui pullutus GLK pullui D 23 apud sup. lin. add. K 26 ab] r ad R 27 habent] om. n

G habet I)

572

PRISCIANI INST.

p. 930. 31 P.

P-

53

?-

3S K

-

praeteriti, at 'reddo redditus', 'credo cre||dTtus', 'prodo proditus', •'perdo perditus', 'vendo vendttus'. In 'ctus' faciunt participia praeteriti passiva, quae verba per idem lempus activorum in ' x i ' faciunt, ut 'intellexi intellectus', 'duxi ductus', c vexi vectus', 'auxi auctus', 'traxi tractus', 'pexi pectus', 'iunxi iunctus'; s excipitur 'flexi', quod 'flexus' facit participium. similiter in ' c i ' vel 'qui' vocali longa antecedente desinentia in praeterito: 'feci factus', 'ieci iactus', 'vlci victus', 'reliqui relictus'; similiter in 'gi', ut 'legi lectus', 'tetigi taclus', 'fregi fractus'. In 'ptus' exeunt participia praeteriti passiva, cum activa eiusdem teni- io poris in 'pi' vel in 'psi' vel 'mi' terminantur, ut 'cepi captus', 'coepi coeptus', 'rupi ruptus', 'scalpsi scalptus', 'compsi comptus', *sumpsi sumptus', 'prompsi promplus', cdempsi demptus', 'scripsi scriptus', 'nupsi nupta' 'nuptus' enim naturaliter siletur nisi per irrisionem vel figuram dicatur, quamvis vetustissimi 'novus nuptus' protulisse inveniantur, quod nunc in is usu non est _, 'emi emplus', 'ademi ademptus1, 'redemi redemptus'. 'rapui' quoque 'raptus' et ex eo composita, ut 'corripui correptus', 'praeripui praereplus'. 'il In 'stus' unum inveni deponens, 'queror questus', et passivum, 'pascor pastus', cum alia eiusdem formae soleant abicere s: enascor natus', in 'irascor iralus', 'obliviscor oblitus', 'paciscor pactus', 'nanciscor nactus', 'proflciscor profcctus', 'ulciscor ultus', 'expergiscor experrectus'; 'defetiscor' soluin duplicavit s in participio, 'defessus'. x | quoque antecedente unum invenio in 'tus', a 'texui' Hextus'. In chus' desinunt participia, quac ex verbis veninnt in c si' vel in c di' 25 praeleritum activi terminantibus, nisi sint a ' d o ' composita, de quibus superius diximus, vel (juartae coniugationis, quae nulluin participium in 'sus' terminant, ut 'lacsi laesus', 'mersi mersus', 'iussi iussus', 'mordeo momordi mor'sus', 'prandco prandi pransus', 'tondeo totondi tonsus', 'obsideo obsedi obsessus', 'video vidi visus', ' fodio fodi fossus', 'tendo te-30 1 perdo perditus prodo proditus GLK

3 idem] d diem D

4 in xl flniunt r

v

in xi fiuut / /

iiitellectos Rr

ductus rcxi rectus uexi K i

— iunctus del. r l

uinxi uinctus BGLK unxi u.uctus H uel

5 ancxi G

auxi

i

6 Excipi**tur (mi) D

'

fexus / / ci et qui Kk 11 vel in psi] r uel psi RDHGLK cepi] cpopi / / coepi r caepi DL coeptus] ceptus H Vi proptus R 14 inrisionem B iirisitioiiem K 15 quamvis] qiiam R inucniuntur K 17 et am. BDLK add. d

ut om. HGLK

praeripui] om. H praercpui D

19 tus Hh

queror B

, -S.

,i

qugstus D ques*Ius (i?) H 20 aliae G s habicere B abicere D 21 pascnr Rr 22 defetiscor] rd defeciscor Hb deflciscor RBGLK et vel sic vel deficircor in ras. D 23 s] rd om. RD 24 texui] textui K 25 uel. di. GLK 27 participium] r participant R terminant in sus G 30 obsesus L uidi uidi '1

uisus L

uissi uissus K

te

fosus RL

tendo] r tendeo RB

tendi Bb

LIBER XI'36-39 I>. 931. 32 P.

573 p. 538. 39 IC.

tcndi || tensus', 'tundo tutudi tuusus', 'prebendo prehendi prebensus', 'scindo scidi scissus', 'Undo fldi flssus'; cxcipiuntur 'ussi uslus', '^cssi gestus', 'torsi torsus' et c tortus' antique; a 'torreo' quoquc 'tostus' fit. similiter faciunt participia, quae in Mi' vel 'ri' vel Hi' terminant praetcri5 turn activorum, ut 'velli' vel 'vulsi vulsus', 'fefelli falsus', 'pepuli pulsus', 'perculi perculsus'. 'sustuli' anomalum est et 'sublatus' facit. cdecucurri 38 decursus', 'verri versus', 'verti versus', excipitur 'peperi partus' diflercntiac causa; 'peperci' enim 'parsus' facit. Quartae coniugationis in ' s i ' vel ' r i ' praeteritum terminantia in Hits' 10 non autecedente i faciunt participia: 'farcio farsi fartus', csarcio sarsi sartus', 'fulcio fulsi fultus', 'haurio hausi liaustus', 'reperio reppcri repertus', 'comperio comperi compertus'. In c psus' unum invenio a deponenti 'labor': 'lapsus'. In 'xus' tria invenio passiva: 'nexus' a 'nexui', 'pexus' a 'pexui', is'Bexus' a 'flexi'. similiter faciunt participia 'amplector amplexus', 'complector complexus'. Supra dictas formas servant in parti cipio praeteriti communia et deponentia, quae facile ex simili tcrminatione passivorum dinosci possunt, quomodo faciant per singulas coniugationes participia praeteriti temporis. 20 ueutra pauca habent praeteritum, ut supra dictum est: ' caeno caenatus', 'prandeo pransus', 'iuro iuratus', 'careo cassus', quod et nomen est, 'passus' a 'pateo', 'titubo titubatus', 'placeo placitus', 'quiesco quietus', a 39 neutropassivis quinque sunt: 'gaudeo gavisus', 'audeo ausus', 'soleo solitus', 'fio factus', 'fido fisus'. vetustissimi tamen et ex aliis plurimis neu25 tris inveniuntur protulisse participia praeterili, quomodo | superius ostendimus, quae nunc in usu non sunt. . Participium quoque futuri activumvel neutrale a supino fit: 'amatu amaturus', 'domitu domiturus', 'doctu docturus', 'flexu flexurus', 'fultu n

1 tutundi Rr tusus Dd tussus GL prendo prendi prensus B 2 scidi scissus] d scissi scisus D scisus L flssus] d flxus D fisus L ussi] al. m. in R corr. usi R gessi gestus] add. edd. praeter n, om. libri mei omnes 3 tori

i

*us et tortus (s) R a pr. m. ni f. mut. tortus et torsus DHLK tortus G antique Rr antiqui H Antique torreo d Antiqui a torreo ni f. D 4 sic similiter BLKr +** similiter (sic?) D participia] d praeterita D uel in. ri DHr uel in ti D 5 ut] k om. K ut uello uelli uulsus fallo fefelli B pulsus om. R 6A suffero sustuli B sultuli R 7 verri versus verti versus] uer**(ri? in uerti corr. g) uersus *•*•+***• G tuerti K Excipi**tur (un) D pepiri G 9 uel in i

ri D BLK

h

,10 non add. r 11 fulco D ausi D 12 comperi om. RK add. r 14 trea G

repperio BLK reppertus pcxus — flexi add. d 17

a

form+s L parlicipia B et om. G '• 18 facili G passiuorum om. GLK 19 faciunt RDGLK coniugationes] r coniunctiones R participia] r participii R 20 est om. B ceno cenatus HK cenatus B 21 cassus] r casus RL s

pasus GLK 23 neutrapassiuis H 24 fixus Dd iiuieniuntur G 27 uel a neutrale Rr ut amatu b fultu fulturus] r fluctu flucturus R

tamen ex G 25 protulisse 28 domitu domiturus om. K

574

PR1SC1ANI 1NST.

p. 932 - 34 P.

P- 539 K.

lulturus', efactu facturus', 'sanctu sanctums', pleraque tamen neutrorum sccundae coniugationis in ' u i ' divisas desinentia praeterito deflciunt in supinis, j| ut 'hoiTui', erubui', 'tepui', eferbui', csenui', eegui', 'frigui', {rigui', 'durui', cslupui' et similia. et quia superius diximus, quod verba activa vel neutra carent praeteriti temporis participio, sicut et passiva et coin- 5 muiiia et deponentia deficiunt in participiis instantis temporis, sed pro liis substantivo nomine et verbo utimur, ut 6 cpiXtfaeeg fqui amavit', o tpilovfievog 'qui amatur', sciendum, quod antiqui in activis et neutris verbis pro praeteriti temporis [| participiis etiam instanti tempore utebantur: c o £Ql6jisvog' Kul C6 il&av' cveniens* dicentes, similiter ' 6rnxQayevofiEvog'io xori 'TtttQayivofievog' 'adveniens'. Virgilius in X: C a e c u l u s , et v e n i e n s Marsorum m o n t i b u s Vmbro, bic enim cveniens' 6 il&av signiflcat. T e r e n t i u s in P h o r m i o n e : offendi a d v e n i e n s , Quicum volebam et ut volebam f c o l l o c a t a m filiam, i~> bic enim quoque 'adveniens' TiuQwyevofisvog signiflcat. S t a t i u s in I Thebaidos: Et c a l i g a n t e s a b r u p t o sole Mycenas, 'caligantes' pro 'caligatas' dixit. j] | G Rr

1 factu facturus om. BDHGLK sanclus B sanctu sanctums] scantu .rus Plaeraque R 2 deuisas L 3 tepui rubui G feruui B 5 praeteri G et commuiiia et deponentia] litura viginti fere lilerarum in D, om. K commniii 7 Graeca

h. 1. add.

d

4>YAOYMENOO H (f>iAOii»HNOC G

4>IMCAC B

((JIANCAC d

(J>IAOMENOC R

({UAUJMENOC d

8 quod " i n actiuis et neutris uerbis ' a c t i u i pro G

u e r b i Dd 9 p r o om. G temporis pro participiis K 10 EPXOMHNOC G EAOON BG EAEON D EAUUIN H HAELON R EAOEAOUJN K TTAPAreJieNOC B TTAPATHNOC G 11 TTAP.\riNUIMENU)C R TTAPriNOME>'0C H TTAPTENOMENOO ll TTAPAHNOMENO K TTAPAriX*+*tt

(OMENO?) L nAPAriNUiN I TTAPATmomEno G Verg. Aen. X 544 12 morsorum L Vmbro, id est qui uenit. Hie R 13 6 eX&cov] AEAOLON A" o EPXOMENOC significat in lit. I /-EAOLON Rr eAoON B EAEON D ut terentius K Ter. Phorm. V 1, 31 sq. 15 quocum H Bemb. et] sic etiam Bemb. atque Bas. et collocatam Dr collocatam iiliam] sic etiam Bas. conlocatam amari Bemb. conlocatum earn iri los. Krauss mus. phil. VIII 542 filiam locatam Bentleius 16 TTAPATENOMENOC G R Slat. Theb. I 325 17 teba? G tebaidos L 18 abruto B m

mycoenas B micenas K et sic Stat. Cass. nicenas D myenas G

19 dixit pro caligatas G

Explicit lib. XI de participiis. j Primitiua — erat gloriosus (v. p. sq.). | Incipit lib XII de pronomine R artis prisciani uiri disertissimi grammatici caesariensis doctoris u r b i s r o m a e c u n s t a m i n o p o l i

lib X I . e x p l i c i t u s in mg.

r

ARTIS PRISCIANI VIRI DISER-

TISSIMI GRAMMATICI CESARIENSIS DOCTOR VRBIS ROME CONSTANTINOPOl LIBER XI. EXPLICIT. INCIP LID XII DE PRONOMINE. B

F I N I T DE pTTi | P r i m i t i u a — ego non a d d e b a t

{v.f.

sq.)

finit arstis prisciani uiri desertissimi gramatic caesariensis doctor urbis rome constantinopoli. liber .XI. explicitus. incipit. liber. XII. de pronomine. H EXPLICIT LIEEII .XI. DE PARTICIPIO. INCIPIT LIBER XII. DE PRONOMINE. D AllTIS PSCIANI VIRI DISERTISSIMI A R T I S PSCIANI VIRI DISERTISGRAMATICI LIB. XI. EXP£. | I N C I P I T XII DE PRONOMINE. L SIMI GRAMATICI CAESARIENSIS DOCTORIS VRBIS ROMAE CON.STANTINOPOLI LIB. XI EXPLICITVS. AMEN, . o o | INCIPIT LIBER XII. DE PRONOMINE... ( V K blSCr. Om. G

LIBER XI 39-

575

In R et plenius in H Darmst.* (A) locis supra indicatis extat addilamenlum a KrelUio ex II in add. vol. I p. XXI sq. prolatum, a Friderico Ritschelio ex cod. 1'ind. n. 310 (
f

'Cuius cuia cuium' nQimxyyiog v.al %OIOY.XH\ZOV. V i r g i l i u s : cuium peeus? T e r e n t i u s in e u n u c h o : Quid v i r g o , cuia est? P l a u t u s chic ciiias, huius cuialis' declinavit in B a c c h i d i b n s": Scio s p i r i t u m eius m a i o i e m esse multo Quam folles t a u r i n i f h a b e a n t Praenestinum opino esse, ita erat gloriosus. c Eqnidem' coniunctio est et non compositum ab eo, quod est c ego quidem', qnamvis ita esse quidam putaverunt, sed male: nam 'equidera facio, equidem fads, equidem facit' dicimus, 'eg'o' autem c facis' et r ego facit' nemo dicit, sed ad priniam personam tantum refertur 'ego facio'. et 'eqiudem' simplex esse etiam S a l l u s t i t i s ostendit in Cat il i n a r i o : e q u i d e m e g o s i c e x i s t i m o , p a t r e s c o n s c r i p t i . quod si esset compositum ' equidem' ab eo, quod est r ego quidem', postquam f equidem 7 dixisset, ' e g o ' non addebat.J

Pronomina primitiua sunt B diriuatiua R/J semptem R sui sibi se a se ille RBHA iste om. A nostras nostratis ueslras uestratis RH nostras ueslras uostratis uestratis BA

6] om. R

ONMEAA TTOC H

ONMEAAITOC cyMEiATTOC B

A ON MEAATTOCOY ME AATTOC $ 6] CA 6 i5fi£Sa7t6g] COVMEAAnOO Rr OY.MEAATTOC // OICIAO 9 %CU £QCOtr](lClTlli6i>] KEPUJTHIHATIKON BJ KEPUIOMMATIKO. R K7 EPUI-

TNMATIKON/? KGfpra/IJEMATIKON $ v.al iaxlv iQazruiavixdv H noiOTTOC Rr

R AOPICTON B

TOC- $

TaLis 0

TTOIOTTHTOC A

ITOIOTIITOC B

Ritschelius

AOPIOOON

TTOTOTNTOC H

TTOTO n»

ANTAIAOTIKON B ANTATTOAOTOKOX II aNTaTIM.aOToNoN.

.IFI TIOCOTITOC B TTeCOTOC Rr TTOCOTNTOC H I I O C O T n T O C <5 TTOCOPUINTOO A Y APIEMOI Rr

H

APIEMOY II

APIEMOI B

AP1EMOITOT A

TANTVC

AptjMOYTOT.

#

TI

OCCAOC Rr OCCATTOC HA occalloc