WEST-CANADA
Deze bladzijde is met opzet leeg gelaten
Auteur en uitgever hebben deze wereldwijzer met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De informatie is echter aan veranderingen onderhevig. Wij zouden het zeer op prijs stellen veranderingen, correcties en suggesties te ontvangen zodat deze in een volgende druk verwerkt kunnen worden. Auteur en uitgever aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van foutieve of gewijzigde informatie. Voor informatie en opmerkingen wat betreft reisboeken is het adres: Elmar, afdeling Reishandboeken, Molslaan 131a, 2611 RL, Delft. E-mail:
[email protected] Internet: http://www.uitgeverijelmar.nl
e-book 2011 Colofon Wereldwijzer West-Canada is een uitgave van © Uitgeverij Elmar B.V., Rijswijk – 2010 Tekst: Aad Struijk Fotografie: Aad Struijk, e.a. Vormgeving omslag: Wil Immink, Sittard Lay-out: Dirk Pieters Kaarten: Grafisch Atelier Stenchlak, Tienhoven ISBN 978 90389 20962
INHOUD
Voorwoord
9
ACHTERGRONDEN
15
Oppervlakte en ligging Bevolking Staatsinrichting en politiek Economie Geografie Klimaat Aardbevingen en vulkaanuitbarstingen Flora en fauna Taal Omgangsvormen Vlag en volkslied De Canadese keuken Sport Geschiedenis Inheemse bevolking
15 15 19 22 24 30
PRAKTISCHE INFORMATIE
49
Voorbereiding Reisaanbod Huur vervoermiddel Overnachten Vliegreis Aankomst in Canada Jet lag Grenscontrole Douane Hotelaccommodatie Afhalen vervoermiddel Begin van de rondreis Verkeer Wegen TransCanada Highway Richtingborden
49 49 50 52 54 56 56 56 57 57 57 58 58 58 58 60
32 32 36 37 38 39 41 42 47
Verkeersborden Verkeersregels Verkeerslichten Wegmarkeringen Maximumsnelheid Veiligheidsgordels Rijtijden Wegopbrekingen Andere weggebruikers Politie en Hulpdiensten Rijden in de bergen Rijden in steden Wild Brandstof Verblijf in Canada Boodschappen Uitgaan en nachtleven Media Medische zorg Religie Geldzaken Belastingen Telefonie Internet Feestdagen In Flanders Field Kleding Tijd Elektriciteit/voltage Maten en gewichten Temperaturen Openbaar vervoer Taxi’s Veerboten Criminaliteit Veiligheid Verblijf in Nationale en Provinciale Parken
60 61 61 62 62 62 62 62 63 63 64 64 64 65 65 65 68 68 69 69 69 70 70 71 71 72 72 73 74 74 74 75 75 75 75 76 76
WES T-C ANADA
6
BEZIENSWAARDIGHEDEN Olympische Winterspelen 2010 Inleiding
79 81
Vancouver
84
Geschiedenis Aankomst Openbaar Vervoer Stadsbeeld Ligging Gastown Harbour Centre en Canada Place Robson Street Stanley Park English Bay en West End Children Loved Him Vanier Park Kitsilano Granville Island Etnische buurten North en West Vancouver Winkelen Professionele Sport Filmindustrie
Traject 1 Vancouver – Osoyoos – Cranbrook Chilliwack Hope Princeton Bill Miner Hedley Keremeos Osoyoos Greenwood Grand Forks Castlegar Nelson Cody Caves Provincial Park Kasko Balfour Creston Cranbrook
79
84 85 85 86 87 87 87 88 88 91 92 92 93 93 94 94 95 95 95
98 98 98 101 102 102 103 103 105 106 106 107 111 111 112 112 113
Traject 2 Osoyoos – Kelowna – Revelstoke Penticton Summerland Kelowna Vernon
Traject 3 Cranbrook – Crowsnest – Calgary Fernie Sparwood De Vloek Van Fernie en De Geestruiter Crowsnest Pass Fort Macleod Nanton
Traject 4 Cranbrook – Radium Hot Springs – Banff – Calgary Kimberley Canal Flats Fairmont Hot Springs Radium Hot Springs Bosbranden
114 114 116 116 117
118 118 119 119 120 126 129
130 130 134 134 134 138
Traject 5 Vancouver – Kamloops – Revelstoke – Lake Louise – Calgary 140 Harrison Hot Springs Hope Yale Boston Bar Lytton Kamloops Poison Ivy Sicamous Revelstoke Golden Kicking Horse Pass Field
Calgary Geschiedenis Aankomst Openbaar Vervoer Ligging
140 141 141 147 147 147 148 149 150 159 164 165
170 170 171 171 172
INHOUD
Klimaat Downtown Calgary East Village/River District Eau Claire Buiten het centrum Professionele sport Winkelen
172 172 175 177 177 177 178
Traject 6 Calgary – Banff – Lake Louise – Jasper
179
Canmore Banff Banff National Park Lake Louise Jasper National Park Jasper
179 181 187 189 194 196
Traject 7 Jasper – Kamloops – Vancouver Tete Jaune Cache Valemount Terry Fox Blue River Clearwater Little Fort Kamloops Merritt
197 197 197 198 199 200 206 206 207
Traject 8 Calgary – Alberta Badlands – Edmonton 209 Drumheller Rowley Big Valley Stettler Donalda Camrose Giants of the Prairie
Edmonton Geschiedenis Ligging Klimaat Aankomst Openbaar vervoer Wegen Old Strathcona North Saskatchewan
212 215 216 217 217 217 218
224 224 224 225 225 226 226 231
River Valley Sport Winkelen
7
231 232 233
Traject 9 Edmonton – Jasper – Prince George
234
Stony Plain Entwistle Edson Hinton Jasper National Park Het Habbakuk Project David Thompson Prince George
234 234 235 236 236 243 245 248
Traject 10 Prince George – Prince Rupert
249
Vanderhoof Fort St. James Fort Fraser Houston Telkwa Smithers Moricetown Prince Rupert
249 249 251 251 251 251 251 252
Traject 11 Prince George – Whistler – Vancouver Barkerville Williams Lake Lillooet Pemberton Whistler BC Ferry Terminal Routebeschrijving
VANCOUVER ISLAND Victoria Geschiedenis Ligging Klimaat Openbaar vervoer Centrum Francis Rattenbury Old Town James Bay Vanuit Victoria
257 257 258 260 261 261 263
268 272 272 272 273 273 274 275 278 279 280
WES T-C ANADA
8
Traject 12 Victoria – Port Hardy Cowichan Bay Duncan Chemainus Ladysmith Nanaimo Nanaimo Bar Parksville en Qualicum Beach Courtenay Campbell River Sayward Telegraph Cove Port McNeill Port Hardy Bella Coola
Traject 13 Parksville – Port Alberni – Ucluelet – Tofino Port Alberni Ucluelet en Tofino
282 282 284 284 286 286 288 289 290 290 294 294 295 295 296
297 298 301
Traject 14 Vancouver – Powell River Sechelt Pender Harbour Egmont Earl Cove Powell River
All Aboard Canadian (Toronto-Vancouver) Skeena (Jasper-Prince Rupert) Rocky Mountaineer Malahat (Victoria-Courtenay) Overige treinreizen Algemeen
306 307 307 308 309 309
310 310 315 317 318 319 319
Over de auteur
320
Register
321
OPGENOMEN KAARTEN Canada, ligging 11 West-Canada, overzichtskaart algemeen 12-13 Canada, provincies 16-17 West-Canada, fysisch 26-27 Vancouver 82-83 Overzichtskaart van alle routes 96-97 Vancouver-Osoyoos-Cranbrook 98-99 Osoyoos-Kelowna-Revelstoke 115 Cranbrook-Crowsnest-Calgary 118 Waterton Lakes National Park 122-123 Cranbrook-Radium Hot SpringsBanff-Calgary 130 Kootenay National Park 136 Vancouver-Kamloops-RevelstokeLake Louise-Calgary 140-141 Mount Revelstoke National Park 152-153 Yoho National Park 162 Calgary 168-169 Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper 180 Banff National Park 188
Jasper-Kamloops-Vancouver 199 Calgary-Alberta BadlandsEdmonton 211 Elk Island National Park, Alberta 220 Edmonton 222-223 Edmonton-Jasper-Prince George 234-235 Jasper National Park 238 Prince George-Prince Rupert 249 Prince George-WhistlerVancouver 259 Vancouver Island 266-267 Victoria 270-271 Victoria-Port Hardy 283 Parksville-Port Alberni-UclueletTofino 297 Vancouver-Powell River 306 Route Canadian 310 Oude (rood) en huidige (blauw) route van de Canadian 311 Route Skeena 315 Routes Rocky Mountaineer 317 Route Malahat 319
9
Voorwoord Veel mensen zullen bij een bezoek aan Canada tot de ontdekking komen dat dit land anders is dan zij zich voorgesteld hadden. Dat komt voor een belangrijk deel omdat Canada eigenlijk tamelijk onbekend is. Vrijwel iedereen denkt dat Canada een land is met onbegrensde ruimte en hoewel dat ontegenzeggelijk waar is, komt het voor velen als een verrassing dat de meeste Canadezen in slechts een klein aantal stedelijke gebieden wonen. Ook leeft heel sterk het idee dat Canada en de Verenigde Staten veel met elkaar gemeen hebben en ook daar valt niets tegenin te brengen, met dien verstande dat de enorme verschillen meer opvallen dan de overeenkomsten. Daarnaast blijkt ook het gangbare imago van Canada en Canadezen niet altijd en overal te kloppen. Wie bijvoorbeeld in de veronderstelling leeft dat de doorsnee Canadees vriendelijk en vredelievend, zij het ietwat sullig is, moet voor de aardigheid eens goed naar de nationale volkssport, ijshockey, kijken. Of nog overtuigender, tegen een Canadees zeggen dat hij een Amerikaan is. Dan is er nog het klimaat. Het valt niet te ontkennen dat een groot deel van Canada het hele jaar door met een laag ijs bedekt is, maar wie zou verwacht hebben dat in dit land een heuse woestijn ligt waar in de zomer de temperatuur tot boven de 40 graden Celsius stijgt, en dat de mooie bruine teint van de inwoners van Vancouver niet te danken is aan zonneschijn, maar het gevolg is van roest door overvloedige regenval? OK, het laatste is een grapje, maar dat neemt niet weg dat Canada’s westkust zoveel neerslag te verwerken krijgt dat zich hier uitgestrekte regenwouden bevinden.
Ook vanuit toeristisch oogpunt bekeken is over Canada relatief weinig bekend. Over het algemeen verwacht men in Canada ongerept natuurschoon aan te treffen, wild te zien en deel te kunnen nemen aan buitensportactiviteiten. Een Canadareis wordt mede daardoor vaak geassocieerd met een avontuurlijke vakantie. Laat ik vooropstellen dat al deze ingrediënten in ruime mate aanwezig zijn, maar ook zonder uw leven in de waagschaal te stellen of ontberingen te moeten trotseren kunt u in Canada een zeer genoeglijke tijd doorbrengen. Canada is een ongelofelijk groot en dunbevolkt land met een overvloed aan adembenemend mooi en veelal ongerept natuurschoon. Slechts een klein deel daarvan is echter (min of meer) redelijk bereikbaar. Hoe verder u west- of noordwaarts trekt, hoe minder wegen u tegenkomt. Dat begrip, een weg, heb ik als primair uitgangspunt aangehouden bij het schrijven van deze reisgids over West-Canada, want de meeste lezers die dit gebied willen bezoeken zullen waarschijnlijk kiezen voor een rondreis met een personenauto of camper. Het tweede uitgangspunt is geweest mij te beperken tot die delen van British Columbia en Alberta die voor de gemiddelde lezer het meest interessant zullen zijn om tijdens een rondreis te bezoeken. Dat wil overigens niet zeggen dat ik u uitsluitend meeneem naar populaire toeristische bezienswaardigheden. Integendeel. Ook minder bekende of minder toegankelijke hoogtepunten komen ruimschoots aan bod. Een enkele uitzondering daargelaten (Vancouver, Calgary en Edmonton) komt u in West-Canada geen grote steden tegen en zelfs de genoemde plaatsen zijn niet bepaald giganti-
10
AC HTER GR ONDEN
sche metropolen. Wat u in dit deel van Canada ook vrijwel niet zult zien zijn zogeheten “tourist traps”, plaatsen die hun bestaan louter en alleen te danken hebben aan de almachtige toeristendollar, ofschoon een enkel stadje (ik denk bijvoorbeeld aan Jasper in Alberta en aan Kimberley in British Columbia) de nodige moeite doet om mijn woorden te logenstraffen. Zowel Alberta (Calgary) als British Columbia (Vancouver) beschikken over internationale luchthavens met (rechtstreekse) verbindingen naar Nederland en België. Genoemde steden zijn bovendien in de onmiddellijke omgeving gelegen van de meest tot de verbeelding sprekende bezienswaardigheden in West-Canada. Daarom kiezen veel bezoekers voor een reis waarbij zowel Calgary als Vancouver aangedaan worden. Ofschoon de kortste verbinding tussen Calgary en Vancouver “slechts” 1.057 kilometer bedraagt, moet hierbij wel in ogenschouw genomen worden dat onderweg enkele imposante bergketens, waaronder de Rocky Mountains, een vlotte doorgang in de weg staan. Er zijn in Canada slechts vier passen over deze bergrug die geschikt zijn voor gemotoriseerd verkeer. De besprekingen van deze routes staan centraal in deze reisgids, aangevuld met beschrijvingen van de routes tussen Calgary en Edmonton, tussen Edmonton en Prince Rupert, alsmede tussen Prince Rupert en Vancouver. In afzonderlijk hoofdstukken wordt aandacht besteed aan Vancouver Island en, in beknopte vorm, aan enkele plaatsen die aan de Sunshine Coast ten noorden van Vancouver gelegen zijn. Verder heb ik een hoofdstuk geschreven waarin het rei-
zen per trein naar en in West-Canada de revue passeert. De sectie met toeristische besprekingen wordt voorafgegaan door een deel met enerzijds achtergronden over Canada in het algemeen en WestCanada in het bijzonder, en anderzijds praktische reisinformatie over Canada. Hieraan heb ik ook een hoofdstuk toegevoegd over de Olympische Winterspelen van 2010 in Vancouver. Als extra service voor lezers van deze Wereldwijzer West-Canada heb ik op het Internet een website gepubliceerd met aanvullende informatie en rechtstreekse links naar allerlei websites die bij het plannen van een vakantie in Canada van pas kunnen komen (www.wereldwijzerreisgidsen.nl). Als u vragen, opmerkingen of suggesties heeft, kunt u altijd per e-mail contact met mij opnemen (canada@wereld wijzerreisgidsen.nl). Graag wil ik van deze ruimte gebruik maken om iedereen te bedanken die mij behulpzaam is geweest bij mijn rondreizen door Canada en het schrijven van deze reisgids. Mijn bijzondere dank gaat uit naar Air Canada, Incento Treinreizen en Fraserway RV, alsmede naar talloze medewerkers van toeristenbureaus die mij onderweg op sleeptouw hebben genomen en plekken hebben laten zien die anders voor mij (en u) verborgen zouden zijn gebleven. Ik hoop dat Wereldwijzer West-Canada een bijdrage kan leveren om van uw reis naar dit gebied een onvergetelijke ervaring te maken. Aad Struijk Rotterdam, voorjaar 2010
VOORWOOR D
11
A
● No o r d p o o l
AZIË
C
A
N
A
D
NOORDAMERIKA ➤
E U R O PA
180°
160°
140°
120°
100°
80°
Grant Land
NOORDELIJKE IJSZEE Ellesmere
Beaufo
No rth we st
nz
Yu ko n
Te rri to rie
Yellowknife ●
Ma
Whitehorse ●
s Iqaluit ●
Great Slave Lake Uranium City ● Churchill ●
Hines Creek Fort Mc Murray ● ●
● Prince Rupert
Br it. Co lum bia
Al be rta
Victoria ● Vancouver ●
Ma nit ob a
CANAD
● Edmonton
Sa sk atc he wa
● Calgary
n
Ungava
Hu ds on Ba y
K. Farvel 60°
Lake Superior
Schefferville ●
Newfo undlan d
Qu eb ec Sept-Îles ● Newfoundland
St-Lawrence
Sudbury ●
■ Québec
Lake Ottawa ■ ■Montréal Lake Michigan Huron■ Toronto L.Ontario
Salt Lake
Labradorzee
Labr ador
A
Lake Winnipeg Winnipeg ● Thunder On tar io Bay ●
Regina ●
Missouri
New Brunswick
L.Erie
Pr. Edward Island ● Sydney
● Halifax Nova Sable
● St. John's
Scotia
G D E S TA TEN
40°
AT L A N T I S C H E
ss
iss
ipp
i
VERENI
Gr oenl and
Baffin
ie
●Dawson
cke
(V.S .)
Baff inba ai Boothia
Great Bear Lake
vis
ke l
Yuk on
Alaska
Devon Victoria
.D a
p o o lc ir
Banks
Str
N o o rd
Parry Islands
rtzee
Mi
Bermuda Is. (G.B.)
G ra
R ío
OCEAAN
nde
Sargassozee Golf van Mexico BAHAMA'S
MEX ICO
Kreeft skeer kring
Golf van Campéche
Caicos (G.B.)
CUBA HAÏTI BELIZE JAMAICA HONDURAS
GUATEMALA EL SALVADOR
GROTE OCEAAN
Caribisc
NICARAGUA
DOM. REPUBLIEK Puerto Rico (V.S.) ANTIGUA EN BARBUDA Guadeloupe (Frankrijk) DOMINICA he Zee Martinique (Frankrijk) Ned. Antillen
BARBADOS GRENADA TRINIDAD EN TOBAGO
PANAMA COSTA RICA
20°
VENEZUELA COLOMBIA
GUAYANA SURINAME FR. GUYANA
CANADA, LIGGING
AC HTER GR ONDEN
12 60°
135° Whitehorse
130°
Carcross ●
●
125°
Yukon Territory ●
Teslin Lake
Atlin Lake
●
● Watson Lake
Fort Liard ●
● Atlin
▲ Mount Fairweather
Juneau Hoonah ●
Fort Nelson ●
● Dease Lake
Churchill Peak
Alaska
▲ 3200 m
Telegraph Creek ●
● Sifton 998 m
Sitka ● Kates Needle Petersburg ▲ 3050 m ●
55°
Golf van Alaska
● Wrangell
Prince of Wales Island
E n tr a n
2472 m ▲
● Stewart
Hazelton ●
2423 m ▲
Takla Lake
Smithers ● Babine Lake
ce
Williston Lake
British
Ketchikan ●
● Terrace
Prince Rupert
●
Graham Island
● Port Essington
Stuart Lake Fort St. James ●
Burns ● Lake
● Kitimat
●Endako
He
Prince George
ca
●
Kemano ●
te Str
1250 m ▲ ● Queen Charlotte
ait
Nechako Lake
Queen Charlotte Islands
Ocean Falls ●
Moresby Island
en C ha S tr a r lo tt e it
●
Columbia 3570 m ▲
Williams ● Lake
Mount Waddington Chilko ▲ Lake 4042 m ▲ 3252 m
Port Hardy ●
Campbell River
Powell River ● Whistler
●
St
●
Courtenay ●
ra
Squamish ●
it of
Vancouver Island
er r R iv
Que
Quesnel ●
Bella Coola
F ra s e
Queen Charlotte Sound
GROTE OCEAAN
Pass
● Ware
● Metlakatla
50°
tN e Riv lson er
●
(Verenigde Staten)
D ix o n
For
d ar Li iver R
4663 m
Parksville G e o rgi ●
Port Alberni ●
Ucluelet ●
S Jua trait of n de Fuc
Vancouver
●
a
Nanaimo
a
Victoria
●● New W
● Bell
●
● Sooke
Everett
VOORWOOR D
Sl
● Hay River Buffalo Lake
Trout Lake 817 m ▲
av
e
105°
Fort Smith ●
Uranium City Fond-du-Lac ● ●
Riv er
ve yR i
r ve R i Lake Claire
Ha
▲ 852 m
● Peace River
Slave Lake
● High Prairie
Grande Prairie
●
ewan
Mc Lennan ● Lesser
●
Dawson Creek
Smith ● Athabasca ●
● Swan Hills
3274 m ▲
St. Paul ●
Fort Saskatchewan N o r th S a s k a t che ● R iv e w a n Edmonton r ●Vegreville ● Lloydminster ● Vermilion ● Leduc Pembina ● ● ● Viking Battleford Wetaskiwin ● ● Camrose Wilkie
●
Edson ●
Mount Robson ● Hinton
● Jasper
Lacombe ● Sylvan ● Lake
Re
●
Salmon Arm ●
● Kamloops Merritt ●
● Cessford
● High River
Medicine Hat Taber Lethbridge ●
● Vernon
● Kelowna ● Penticton
estminster
wa a tc h e S a s k iv e r R
● Drumheller
Calgary
●
●Canmore Mount Assiniboine ▲ Invermere ● 3618 m
● Revelstoke
Kindersley ●
Hanna ●
3533 m Kicking Horse ▲ Pass Airdrie ● Golden ●1627 m ● Banff ● Clinton
● Stettler
● Red Deer
d Ri De ve er r
▲ 3747 m
Nelson ●
●
Trail ●
Idaho
ngham
Verenigde Staten Washington
●
Cranbrook
● Castlegar
0
n
h
Mount Columbia
●
Provost ●
ut
● 1131 m Yellowhead Pass
So
▲ 3954 m
Meadow Lake ●
Bonnyville ●
sca aba Ath iver R
3581 m ▲
La Loche ●
atch
Fort Mc Murray ● ● Waterways
Alberta
Hines Creek ●
●
Cree Lake
Sask
Fort St. John
● Fort Chipewyan Ath aba sca Riv er
ce Pea ● Fort Vermilion
Peac e Rive r
Habay ●
Lake Athabasca
1006 m ▲
r
Bistcho Lake
N ▲
Territories
60°
Northwest
110°
● Fort Resolution
55°
● Fort Providence115°
Great Slave Lake ● Pine Point
Hatton ●
50°
120°
13
●
1466 m ▲
Cardston ● ▲ Mount Cleveland 3181 m 1590 m M o n t a n a ● Marias Pass
250
Havre
●
2105 m ▲
500 km
WEST-CANADA, OVERZICHTSKAART ALGEMEEN
14
AC HTER GR ONDEN
15
ACHTERGRONDEN
OPPERVLAKTE EN LIGGING Canada Canada is met een oppervlakte van 9.984.670 km2 op de Russische Federatie na het grootste land ter wereld. Het grondgebied beslaat het grootste deel van het Noord-Amerikaanse continent en strekt zich uit van de Atlantische Oceaan in het oosten tot de Grote Oceaan in het westen, en van de zuidgrens met de Verenigde Staten tot de Arctische Oceaan in het noorden. In het uiterste noordwesten van deze landmassa ligt nog een deel dat aan de Verenigde Staten toebehoort, namelijk de staat Alaska. Over de weg gemeten bedraagt de afstand tussen de meest oostelijke plaats (St. John’s op Newfoundland) en de meest westelijke plaats (Victoria op Vancouver Island) 7314 kilometer. De afstand tussen Vancouver in het zuiden van British Columbia en Whitehorse in het Yukon Territory, bedraagt 2697 kilometer. Ofschoon de meest noordelijke nederzetting van Canada maar 817 kilometer van de Noordpool verwijderd ligt, bevindt het zuidelijke deel van het land zich aanmerkelijk dichter bij de tropen dan Nederland en België. Zouden we de stad Vancouver over de noorderbreedte naar Europa schuiven,
dan kwam hij op ongeveer dezelfde hoogte terecht als Milaan in Italië. De hoofdstad van Canada is Ottawa, gelegen in de provincie Ontario, op de grens met de provincie Quebec.
British Columbia British Columbia is de meest westelijke provincie van Canada en heeft een oppervlakte van 944.735 km2. De westgrens wordt gevormd door de Grote Oceaan en (in het noordwesten) Alaska. In het noorden liggen de Canadese gebiedsdelen Yukon Territory en Northwest Territory en in het oosten de provincie Alberta. In het zuiden grenst British Columbia aan de Verenigde Staten (de staten Washington, Idaho en Montana). De hoofdstad van British Columbia is Victoria op Vancouver Island.
Alberta Alberta heeft een oppervlakte van 661.848 km². In het westen wordt Alberta begrensd door de provincie British Columbia, in het noorden door het Northwest Territory en in het oosten door de provincie Saskatchewan. In het zuiden grenst Alberta aan de Verenigde Staten (Montana). De hoofdstad van Alberta is Edmonton.
BEVOLKING Canada Canada telt 33,6 miljoen inwoners (2009), wat neerkomt op een bevolkingsdichtheid van 1 inwoner per 3,2 km². Dat cijfer moet echter wel genu-
anceerd worden, want het grootste deel van Canada is niet geschikt voor menselijke bewoning. Driekwart van de bevolking leeft binnen 150 kilometer afstand van de grens met de Ver-
AC HTER GR ONDEN
16
1
180°
NOORDELIJKE IJSZEE CA
N
Banks Island
Beaufortzee
Victoria Island
●
Barrow
Alaska (Ver. Staten)
Noo rdpo olcir kel Yu k
on
● Inuvik
Ft. Yukon ●
Great Bear Lake
Nunavut
● Fairbanks
●Dawson
Northwes t Territorie s
Yu kon
Yellowknife ● Great Slave Lake
Whitehorse ●
60°
● Uranium City
Fort ● Nelson
Juneau ● Golf van Alaska
Lake Athabasca
Hines Creek ● Prince George ● ● Prince Rupert Queen Charlotte Island
Vancouver ●
●
Lake Winnipeg
Alberta ● Calgary
Manitoba
Saskatch ewan
●
British Columbia
Victoria
Reindeer Lake
Fort McMurray ●
Edmonton
● Kamloops Vancouver Island
Churchill ●
Saskatoon ● Regina ●
Montana
Onta rio
Winnipeg ●
Thunder Bay ●
Missouri
Washington
Lake Superior N. Dakota Minnesota
Oregon
V E R E N I G D E S TAT E N S. Dakota
Idaho
● Sandy Lake
Michigan Lake
Nebraska
Huron
Wisconsin
Lake Michigan
Wyoming Salt Lake
S
L.Erie P Ohio
Iowa Illinois Indiana
West Virginia
B EVOL K ING
60°
80°
100°
120°
➤
140°
17
Noordpool AD
Ellesmere Island
A
● Qaanaaq
Parry Islands
Devon Island
Baffi nbaa i
● Resolute
Kalaallit Nunaat (Groenland) (Denemarken)
Iqaluit
Southampton Island
Hu
Nuuk ●
●
ds
on
Ungava Peninsula
Hudson Bay
is
Noordp oolcirk el
Str
Godhavn
Dav
Melville Peninsula
Baker ● Lake
●
Baffin Island
S t r.
Boothia Island
ait
K. Fa rve l 60°
● Nain
Labradorzee
Labrador
James Bay
Schefferville ●
Newfoundland
● Churchill Falls
Queb ec Sept-Îles Gulf of ● St-Lawrence ●
Newfoundland Pr. Edward Island
● St. John's
New Charlottetown St-Lawrence ● udbury Brunswick ● ● Sydney ● Fredericton ● Ottawa Montréal ■ ● ● Nova Scotia Maine Halifax Toronto
Saint-Pierre / Miquelon (Frankrijk)
●
L.Ontario
Verm o
nt
Québec
New Hampshire
ennsylvania Maryland
Sable
Massachusetts
New York
40°
Rhode Island Connecticut New Jersey
0
500
1000 km
Delaware
CANADA, PROVINCIES
AC HTER GR ONDEN
18
enigde Staten. Daar weer driekwart van woont in een van de drie grote bevolkingscentra van het land, namelijk de Quebec – Windsor Corridor (inclusief de steden Montreal, Ottawa en Toronto), de Calgary – Edmonton Corridor en het Lower Mainland in British Columbia (inclusief de steden Vancouver en Victoria). De grootste steden van Canada zijn Toronto, Montreal, Vancouver, Ottawa, Edmonton en Calgary. Bijna 4% van de bevolking stamt af van de oorspronkelijke bewoners van Canada en dit percentage neemt gestaag toe omdat de bevolkingsaanwas van deze groepering bijna tweemaal zo hoog is als die van de andere inwoners. In Canada leven 43 verschillende etnische groeperingen met meer dan 100.000 mensen. De top tien daarvan (elk met meer dan 1 miljoen vertegenwoordigers) wordt gevormd door Engelsen (21%), Fransen (15,8%), Schotten (15,2%), Ieren (13,9%), Duitsers (10,2%), Italianen (5%), Chinezen (4%), NoordAmerikaanse Indianen (4%), Oekraïners (3,9%) en Nederlanders (3,9%). Bijna 1 op de 5 Canadezen is in een ander land geboren. Ruim 16,2% van de bevolking hoort tot een zichtbare minderheid, maar dit percentage stijgt snel omdat meer dan de helft van de immigratie op het conto komt van Chinezen en Zuid-Aziaten (OostIndiërs en Pakistani).
British Columbia British Columbia telt ongeveer 4,5 miljoen inwoners en is daarmee, na Ontario en Quebec, de op twee na dichtstbevolkte provincie van Canada (1 inwoner per 4,7 km²). Bijna de helft daarvan woont echter in het stedelijk gebied van Metro Vancouver, zodat u begrijpt dat in de rest van de provincie, buiten enkele stadjes en dorpen, de dichtstbijzijnde buur vaak kilometers ver verwijderd is.
Veruit de grootste stad van British Columbia is Vancouver met 580.000 inwoners. Het stedelijk gebied Metro Vancouver, inclusief onder andere de steden Surrey (395.000), Burnaby (203.000) en Richmond (175.000) telt 2,4 miljoen inwoners. De stad Abbotsford, op de grens met de Verenigde Staten, heeft een bevolking van 124.000. De hoofdstad Victoria telt 78.000 inwoners. Buiten het stedelijk gebied in het zuidwesten van de provincie is Kelowna (107.000) de enige stad met meer dan 100.000 inwoners. Andere noemenswaardige plaatsen zijn verder nog Kamloops (81.000) en Prince George (68.000). De etnische samenstelling van de bevolking in British Columbia verschilt niet veel met die van Canada in het geheel, met dien verstande dat Fransen en Italianen minder, en Chinezen en Indiërs beduidend meer vertegenwoordigd zijn. In Vancouver behoort meer dan de helft van de bevolking tot een zichtbare minderheid (Aziaten).
Alberta Alberta is de op vier na dichtstbevolkte provincie van Canada met 3,6 miljoen inwoners. De bevolkingsdichtheid is 1 inwoner op 5,38 km², maar net als in British Columbia wonen de meeste inwoners van de provincie (2,4 miljoen) in een afgebakend stedelijk gebied, te weten de Calgary – Edmonton Corridor. Wat betreft etnische samenstelling valt het op dat na Engelsen en Schotten, mensen van Duitse afkomst sterk vertegenwoordigd zijn, evenals Oekraïners die na de Ieren op de vijfde plaats staan. De grootste stad van Alberta is Calgary (989.000), gevolgd door de hoofdstad Edmonton (730.000). Verder zijn er maar drie andere steden met meer dan 75.000 inwoners, te weten Red Deer (83.000), Strathcona (82.500) en
STA ATSINR HO OFDS IC HTING TUK K OPPEN EN POLIT I E K
Calgary
Lethbridge (75.000). Tussen 2001 en 2006 nam de bevolking van Calgary toe met 12,4%, tegen 10,6% voor de rest van Alberta en 5,4% voor heel Cana-
da. Iets minder dan een kwart van de bevolking in Calgary behoort tot een zichtbare minderheid (voornamelijk Chinezen en Indiërs).
STAATSINRICHTING EN POLITIEK De federatie Canada is een parlementaire democratie en een constitutionele monarchie. De huidige koningin is Elizabeth II die in Canada vertegenwoordigd wordt door een gouverneurgeneraal (Governor General) (momenteel Michaëlla Jean). Het staatshoofd heeft in de praktijk slechts een ceremoniele rol en de meeste Canadezen staan tamelijk onverschillig tegenover hun koningshuis. Hoewel van populariteit weinig sprake is, bestaat er echter ook geen noemenswaardige behoefte om de monarchie af te schaffen. De federatie bestaat uit 10 provincies (Ontario, Quebec, Nova Scotia, New Brunswick, Prince Edward Island,
British Columbia, Manitoba, Saskatchewan, Alberta en Newfoundland & Labrador) en 3 territories (Northwest Territory, Yukon Territory en Nunavut Territory). Het federale parlement (Parliament) bestaat uit de Kroon (Crown), het Lagerhuis of Huis van Afgevaardigden (House of Commons) en het Hogerhuis of Senaat (Senate). Leden van het Huis van Afgevaardigden worden gekozen via een districtenstelsel met één zetel per district (Riding geheten). De politieke partijen kunnen in elk district één kandidaat verkiesbaar stellen. De kandidaat die bij de verkiezingen de meeste stemmen in een district behaalt, wordt namens dat district naar het parlement afgevaardigd. Het
19
20
AC HTER GR ONDEN
Parliamant Hill, Ottawa
parlement is gevestigd in de hoofdstad Ottawa. De districten worden bepaald aan de hand van het aantal inwoners. Provincies met meer inwoners zijn dus beter vertegenwoordigd. De leden van de Senaat worden door de minister-president (Prime Minister) benoemd. Canada kent geen adel, dus leden van de senaat zijn geen edelen (Lords) zoals in Groot-Brittannië. De politieke partij met de meerderheid van stemmen in het Huis van Afgevaardigden vormt de regering (Cabinet), bestaande uit de minister-president en de ministers. Deze blijven tevens lid van het Huis van Afgevaardigden. Wanneer geen enkele partij een meerderheid heeft, vormt de partij met de meeste stemmen een minderheidsregering. Zo’n regering zal steun moeten krijgen van een of meer andere partijen. Formele coalities zoals wij kennen zijn onbekend in Canada. Wanneer een rege-
ring de steun van het Huis van Afgevaardigden verliest, worden nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Zo niet, dan mag de minister-president zelf de datum voor verkiezingen bepalen, mits dit gebeurt binnen 5 jaar na de vorige verkiezingen. Doorgaans is de Liberale dan wel de Conservatieve Partij aan de macht. Ofschoon veel partijen aan de federale verkiezingen deelnemen, slagen slechts enkelen er in daadwerkelijk zetels te verwerven. Op dit moment hebben vier partijen (en een onafhankelijke afgevaardigde) zitting in het Huis van Afgevaardigden, te weten de Conservative Party of Canada (conservatieven), de Liberal Party of Canada (liberalen), de New Democratic Party (democraten) en het Bloc Québécois (separatisten). Laatstgenoemde partij heeft uitsluitend kandidaten in de provincie Quebec en streeft naar afschei-
STA ATSINR IC HTING EN POLIT I E K
ding van deze provincie van Canada. De overige grote partijen hebben ook gelijknamige partijen op provinciaal niveau, maar deze provinciale partijen zijn doorgaans geheel autonoom en nemen vaak afwijkende standpunten in, zowel met betrekking tot gelijknamige partijen in andere provincies als met betrekking tot de landelijk opererende partij. Verder hebben begrippen als “liberalen” en “democraten” in Canada een andere lading dan bij ons en elders in de wereld (Verenigde Staten en Groot-Brittannië). De Canadese Liberale Partij heeft bijvoorbeeld veel meer gemeen met de niet-radicale groeperingen van onze PvdA, c.q. de Engelse Labour Party, dan met respectievelijk onze VVD of de Engelse Liberal Party. De Canadese National Democratic Party houdt het midden tussen wat wij enerzijds de SP en Groen Links en anderzijds de VVD zouden noemen. Canada heeft langdurige periodes gekend met regeringen van de Liberal Party, wat sterk heeft bijgedragen aan het imago van Canada in de Verenigde Staten als een “socialistische staat” (in de VS is een “liberal” synoniem aan een “socialist”, iets wat vrij algemeen een zeer negatieve lading heeft). Momenteel heeft Canada een minderheidsregering van de conservatieve partij onder aanvoering van ministerpresident Stephen Harper. De provincies (en in mindere mate de territoria) hebben in Canada vergaande autonomie. Zij dragen onder andere verantwoordelijkheid voor gezondheidszorg, onderwijs, provinciale infra-
Logo’s politieke partijen
structuur en sociale zaken. Dit heeft onder andere tot gevolg dat wetgeving in de diverse provincies niet overal hetzelfde is. Een bekend voorbeeld hiervan is de Provincial Sales Tax (P.S.T.). Deze bedraagt 7% in British Columbia, terwijl Alberta deze belasting niet heft. Ook op het gebied van verkeer zult u als bezoeker regelmatig verschillen tussen verschillende provincies tegenkomen. Opgeteld incasseren de Canadese provincies samen meer belastinggelden dan de federale overheid. Teneinde diverse voorzieningen (denk vooral aan bijvoorbeeld gezondheidszorg, oudedagsvoorzieningen, sociale voorzieningen en onderwijs) landelijk op een min of meer gelijkwaardig niveau te houden, kent men een systeem waarbij provincies met veel belastingopbrengsten financieel bijdragen aan de provincies met weinig inkomsten (transfer payments). In de praktijk betekende dit de laatste jaren dat Alberta en Ontario (de zogeheten ‘have’ provincies, meebetaalden om de schatkisten van de acht andere (‘have not’) provincies aan te vullen. In het fiscale jaar 2009-2010 is Ontario voor het eerst in de geschiedenis ook een ‘ontvanger’ geworden, en Newfoundland & Labrador voor het eerst een ‘betaler’. Leden voor de provinciale parlementen worden op dezelfde wijze gekozen als bij federale verkiezingen en ook de vorming van een regering verloopt identiek. De minister-president heet op provinciaal niveau echter geen primeminister maar premier. De Kroon (het staatshoofd) wordt vertegenwoordigd door Luitenant-Gouverneurs (Lieutenant-Governors). De provinciale parlementen kennen geen Senaat, alleen een Huis van Afgevaardigden. Een heet hangijzer in Canada is het voortbestaan van de nationale eenheid. Met name in de Franstalige provincie Quebec bestaat een fanatieke stroming die wedijvert voor afschei-
21
AC HTER GR ONDEN
22
ding van Canada. Tot tweemaal toe (in 1980 en 1995) werd ternauwernood een referendum verworpen dat opriep tot een onafhankelijk Quebec. Hoewel voorstanders van separatisme zich tegenwoordig voornamelijk van politieke middelen bedienen, werden in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw ook terroristische aanslagen niet geschuwd. Om de nationale eenheid te bewaren hebben verschillende Canadese regeringen vergaande concessies gedaan aan Quebec die in de rest van Canada door de bevolking niet met gejuich begroet zijn en nog steeds op veel kritiek mogen rekenen. Vooral in de westelijke provincies staat men zeer afwijzend tegenover de politieke chantage van Quebec. Hoewel separatisme in de westelijke provincies nog op weinig steun onder de bevolking mag rekenen, beginnen in het bijzonder in de provincie Alberta
geluiden te klinken die aandringen op het vormen van een onafhankelijke staat, al dan niet in combinatie met andere westelijke provincies, danwel aansluiting bij de Verenigde Staten. Voorstanders van afscheiding van Alberta zijn vooral te vinden onder (ultra) conservatieve groeperingen die zich ergeren aan de aparte status van Quebec, de in hun ogen dominante rol van Ontario en Quebec en het feit dat Alberta naar hun mening te veel bijdraagt aan transferbetalingen. Hierbij speelt bovendien een rol dat Alberta, door het in vergelijking met de centrale provincies lage aantal inwoners, ook veel minder vertegenwoordigers in het parlement heeft. De separatisten voelen zich sterk door de economische welvaart van Alberta, voornamelijk veroorzaakt door de rijke olievoorraden in deze provincie.
ECONOMIE Tot en met ver in de 20ste eeuw was Canada voornamelijk een op landbouw, visserij, mijnbouw en bosbouw georiënteerd land. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde het land zich tot een natie waar bijna driekwart van de beroepsbevolking werkzaam is in de dienstverlenende sector. De industriesector is in Canada van relatief minder belang en concentreert zich in het zuiden van de provincie Ontario, dicht bij de grens met de Verenigde Staten. Canada hoort tot de welvarendste landen ter wereld, heeft een hoog bruto nationaal product en is sinds 1976 lid van de G8, een forum van acht vooraanstaande industriele staten. Door de rijke olie-, kool- en gasvoorraden, alsmede ruim voorradige hydro-elektriciteit, is Canada niet alleen in staat (in principe) in haar eigen energiebehoefte te voorzien, maar tevens energie te exporteren.
Veruit de belangrijkste handelspartner van Canada zijn de Verenigde Staten. Ruim 80% van alle export gaat naar de zuiderburen en 67% van de import is daarvan afkomstig.
British Columbia Tot en met halverwege de 19de eeuw was pelshandel de voornaamste bron van inkomsten in British Columbia. Veel plaatsen in het binnenland van de provincie zijn ontstaan als fort of handelspost (Prince George, 1807 en Kamloops, 1812). Door de teruglopende vraag naar bont daalde het aantal inwoners gestaag tot slechts 36.000 in 1871, het jaar waarin British Columbia als provincie toetrad tot de Dominion of Canada. Belangrijkste voorwaarde die de regering van British Columbia stelde was de aanleg van een weg die het met Centraal- en Oost-Canada zou verbinden. De weg werd een spoorweg
EC ONOM IE
en de voltooiing hiervan in 1885 was een enorme economische stimulans. Veruit de belangrijkste bron van inkomsten voor British Columbia is de bosbouw (en samenhangende hout- en papierindustrie), gevolgd door toerisme (15 miljoen bezoekers per jaar), mijnbouw (kolen, aardgas, olie, koper, goud, zilver en zink) en visserij (zalm, heilbot en haring). Ook de filmindustrie van Vancouver (na Los Angeles en New York de grootste in Noord-Amerika) is het noemen waard. Industrie spitst zich toe op hightech (computers, telecommunicatie, luchtvaart). De Fraser Valley is een belangrijk veeteeltgebied. De Okanagan Valley staat bekend om fruitboomgaarden en wijnbouw. De belangrijkste havenplaatsen zijn Vancouver en Prince Rupert.
Houttruck
Alberta De eerste blanke pioniers in Alberta waren pelsjagers die steeds verder westwaarts trokken toen de beverstand in het oosten van Canada drastisch terugliep. Toen in het laatste kwart van de 19de eeuw bont uit de mode raakte en ook de bizon door overbejaging praktisch van de grote vlakten (prairies) was verdwenen, werden de oorspronkelijke bewoners van het gebied door middel van verdragen naar Indian Reserves verbannen (wat wij indianenreservaten noemen, maar het woord ‘reservation’ wordt in Canada heel nadrukkelijk niet gebruikt). Op de zuidelijke prairies en in de voetheuvels van de Rocky Mountains ontstonden ranches en na de komst van de spoorwegen werd een begin gemaakt met de ontginning van de oostelijke prairies. Gedurende de 20ste
23
24
AC HTER GR ONDEN
eeuw ontwikkelde Alberta zich tot een agrarische provincie van betekenis. Landbouw en veeteelt zijn ook tegenwoordig nog belangrijke economische pijlers. Alberta Beef staat hoog aangeschreven en het ‘cowboyimago’ wordt gekoesterd. In de grote vlakten die het oostelijk deel van de provincie domineren, wordt veel tarwe verbouwd, evenals canola, een voor het eerst in Canada genetisch gemanipuleerde variant van koolzaad die in Europa niet verbouwd mag worden. Door de aanleg van de transcontinentale spoorweg kwam Alberta ook als toeristische bestemming op de kaart te staan. Ruim 5 miljoen mensen bezoeken jaarlijks de Rocky Mountains. Sinds de jaren zestig van de 20ste eeuw is de exploitatie van olie, aardgas en kolen de drijvende kracht achter de economie van Alberta, inmiddels de welvarendste van alle Canadese provincies. De Athabasca Oil Sands in het noordoosten van de provincie bevatten de rijkste oliereserves ter wereld. Samenhangend met de winning van aardolie heeft Alberta ook een grote petrochemische industrie. Aangetrokken door de bloeiende welvaart en het gematigde belastingklimaat in Alberta, is de snelgroeiende stad Calgary uitgegroeid tot het grootste zakencentrum van Canada na Toronto.
Koolzaadveld in Oost-Alberta
GEOGRAFIE Canada kan onderverdeeld worden in zes geografische regio’s. In het uiterste noorden ligt de Arctische Archipel, een verzameling van ruim 36.500 voornamelijk onbewoonde eilanden die het grootste deel van Nunavut Territory en een deel van Northwest Territory uitmaken. Binnen dit gebied groeien als gevolg van extreem koude winters en korte zomers geen bomen en de grond is het hele jaar bevroren (permafrost). De laagblijvende vegetatie bestaat uit dwergstruiken, gras, mos en lichenen (korstmos) en wordt aangeduid als toendra. Door de fragiele bodemstructuur is het onmogelijk wegen of spoorwegen in dit gebied aan te leggen. Binnen deze geografische regio ligt voor een deel ook een ander gebied dat het Canadese Schild (Canadian Shield) heet en dat als een hoefijzer rondom de Hudson Bay is gelegen. Dit schild is een gebied waarin de aardkorst aan de oppervlakte ligt en waar dus het oudste gesteente op aarde zichtbaar is. Het Canadese Schild wordt gekenmerkt door uitgestrekte naaldwouden, ontelbare meren en rivieren, alsmede uitgestrekte moerasachtige gebieden die ‘muskeg’ genoemd worden. Ook in deze regio, die zich in het zuiden uitstrekt van de Hudson Bay tot de Grote Meren op de grens tussen Canada en de Verenigde Staten, is het zo goed als onmogelijk om wegen of spoorlijnen aan te leggen. Dit verklaart waarom u op uw wegenkaart in dit deel van Canada nauwelijks een weg aantreft. Toeristisch gezien is het Canadese Schild uitsluitend interessant voor verwoede buitensportliefhebbers die de uitdaging om dit land te trotseren de moeite waard vinden om opgevreten te worden door muggen. Zowel de Arctische Archipel als het Canadese Schild zijn extreem rijk aan (zeldzame) delfstoffen en mineralen
GEOGR AFIE
zoals goud, uranium, diamant, kobalt, wolfraam, nikkel en nog veel meer. Op sommige plaatsen, zoals bij Sudbury in Ontario, liggen mijnen dichtbij transportroutes. In de meeste gevallen zijn mijnen vrijwel onbereikbaar. Daarom bedienen de Canadezen zich van het begrip ‘ice-road’. Gedurende de wintermaanden, wanneer alles, Ice-road-trucking is niet ongevaarlijk inclusief waterwegen en meren bevroren is, het gebied rond de Grote Meren en het worden ijswegen (ice-roads) uitgezet laagland rond de St. Lawrence rivier, waarover waaghalzen met gigantische Centraal-Canada, het hartland van vrachtwagens voorraden (brandstof, Canada dat grote delen van Ontario en materialen) naar de mijnen rijden en Quebec omvat en waar circa de helft terugkeren met ertsen en mineralen. van de totale bevolking woonachtig is en waar de grootste steden, Montreal Aan de oostkust van Canada ligt na de en Vancouver, gelegen zijn. Verder kuststrook de Appalachian Region, dat westwaarts, na oversteken van de zuidvoor een groot deel bestaat uit heuveloostkant van het Canadese Schild, achtig en bebost gebied, doorsneden volgt een gebied van uitgestrekte vlakdoor een oude bergrug, de Laurentians, tes, de zogeheten prairies. Op de grens een voortzetting van de Appalachian van Alberta en British Columbia komt Mountains in het oosten van de Verenigaan deze regio een abrupt einde door de Staten. Achter deze bergketen ligt de Rocky Mountains, een hooggebergte dat het begin vormt van de Western Cordillera, een reeks van bergketens in noord-zuidrichting, afgewisseld met hooglanden, die zich van hier tot de kust met de Grote Oceaan uitstrekken.
British Columbia
Canadian Shield
In het oosten van de provincie bevinden zich de Rocky Mountains. Achter deze muur van bergen met grillige, door gletsjers gevormde pieken, bevindt zich de Rocky Mountain Trench, een ongeveer 25 kilometer brede vallei tussen de Rocky Mountains en de Columbia Mountains (een reeks bergruggen in het zuidelijk deel van de provincie) en de Cassiar Mountains (in het noorden). Deze trog, ook wel
25
AC HTER GR ONDEN 60°
135° Whitehorse St. Eli Mts as .
130°
125°
Yukon Territory
Carcross ●
L ia r d R iv e r
26
Teslin Lake
ss
ik
in
e
River
t
● Sifton 998 m
Plateau
Ri nla ve y r
.
Mo
Nechako Lake
oo
r
N Ri ass ve r
ta in s
C o 3570 l umm b i a ▲
r r R iv e
ser
▲ 3252 m
● Port Hardy
F ra s e
Mount Waddington Chilko ▲ Lake 4042 m
Williams ● Lake
Fra
Cape Scott
Quesnel ●
ve
un
GROTE OCEAAN
en C ha S tr a r lo tt e it
n
Ri
Mo
Que
Dea Bella Coola ●
rib
ait Queen Charlotte Sound
Prince George ●
Ootsa L.
Ca
François Lake
Str
Moresby Island
Pl
50°
Nechako Plateau
Eutsuk L.
Queen Charlotte Islands
Stuart Lake
p ni rs r Pa ive R
R iv e r
s
te
Banks Island
st
ca
Charlotte
Hazelton ●
● Kitimat
oa
He ●Queen
ain
Sk
2423 m ▲
Takla Lake
Smithers ● Babine Lake
a een
C
Graham Island
ce Prince Rupert ●
Williston Lake
British
unt
● Stewart Ketchikan ●
E n tr a n
1250 m ▲
2472 m ▲
na
55°
ee
Prince of Wales Island
D ix o n
ts
Sk
M
Pass
Fi
Kates Needle ▲ 3050 m
Golf van Alaska
tN e Riv lson er
▲3200 m
s
as
St
tit
For
Churchill Peak
in
Co
Alaska
v
Fort Nelson ●
ta
Dease Lake ●
Stikine
Ri
er
on r M
Juneau ●
Pe
rd
ia
e as De ver Ri
4663 m
(Verenigde Staten)
Lia
Ca
● Atlin Atlin Lake
▲ Mount Fairweather
at ea
u
Campbell River ● Powell River ● 2200 m ▲ ● Courtenay G e Vancouver org ia Port Alberni ● ● ● New W Nanaimo Stra Bellingha it of Jua ● n de Victoria Fuc a ● ● Cape Flattery Esquimalt Everett
St
ra
it
of
Vancouver Island
●
GEOGR AFIE 110°
115°
105°
Great Slave Lake Sl
Northwest
● Hay River Buffalo Tathlina Lake Lake
Trout Lake
av
N ▲
Territories e Fort Smith ●
817 m ▲
60°
120°
27
Riv er
Fort Chipewyan ●
Alberta
Peace River ●
ewan
Lesser Slave Lake ● High Prairie
Grande Prairie ●
Meadow Lake ●
Edson ●
Hinton ●
▲ 3954 m ● Jasper ● 3581 m 1131 m Yellowhead ▲
Fort Sask Saskatchewan atch N o r th e ● R iv e w a n r ●Vegreville Edmonton ● Lloydminster ● Vermilion ● Leduc ● Battleford Wetaskiwin ● ● Camrose
●
d Ri De ve e r r
Re ● 1627 m
Ri
ve
r
s.
Lethbridge ●
is R an
0
la
in
1466 m ▲
Cypress Hights
▲ Mount Cleveland 3181 m M o n t a n a
ge
Idaho
Verenigde Staten
P
n
w
m
wa a tc h e S a s k iv e r R
Le
ts. ll M
Mt
● Cranbrook
Kindersley ●
Medicine Hat ●
rce
rk
Pu
lki
tains
Bow
▲ 3618 m
Vernon ● Upper Arrow Lake ● Kelowna ● Okanagan Nelson Lake ● Penticton Trail ● estminster
Washington
●
● Banff
Mount Assiniboine
Se
Moun
bia lum r Co ive R
Kicking Horse Pass
Revelstoke ●
Merritt ●
Hanna ● Drumheller ● R e d Ri De e v Calgary e r r
at
hee
s
3533 m ▲
●Red Deer
re
▲ 3747 m
nas
ain
Mount Columbia
G
Mo
unt
Lacombe ●
Pass
h
Mount Robson
Kamloops ●
●
sca aba Ath iver R
Sm o Riv ky er
3274 m ▲
● Smith
ut
● Dawson Creek
Quesnel Lake
Fort Mc Murray ●● Waterways
atch
Fort St. John ●
▲ 852 m
Sask
Peac e Rive r
Birch Mountains Wa ba Riv sca er
Cree Lake
Ath aba sca Riv er
ce Pea ● Fort Vermilion
55°
r ve R i Lake Claire
50°
ve yR i
Caribou Mountains
Ha
Habay ●
Lake Athabasca
1006 m ▲
r
Bistcho Lake
River
So
ot
Marias Pass ● 1590 m
250
Havre ● 2105 m ▲
500 km
WEST-CANADA, FYSISCH
AC HTER GR ONDEN
28
Sagebrush
de ‘valley of a thousand peaks’ genoemd, strekt zich uit van Flathead Lake in de Amerikaanse staat Montana tot de grens tussen British Columbia en Yukon Territory in het noorden. Machtige rivieren als de Columbia River, Fraser River, Peace River en Liard River ontspringen in de Rocky Mountain Trench. Achter de Columbia Mountains ligt het Interior Plateau dat zich uitstrekt tot de Coast Mountains. Dit gebied wordt gekenmerkt door bergketens, meren en hoogland, doorsneden door rivieren. Het noordelijk deel van het Interior Plateau is hoofdzakelijk bebost, terwijl het zuidelijk deel voornamelijk bestaat uit met sagebush begroeide graslanden.
De indrukwekkende Coast Mountains vormen een bergketen die zich langs de gehele kust van British Columbia uitstrekt. Dit gebergte maakt deel uit van de Pacific Ring of Fire, een ring rond de Grote Oceaan waar zich veel vulkaanuitbarstingen en aardbevingen voordoen. Het gebied tussen de kust en de west-hellingen van de Coast Mountains bestaat uit dichte regenwouden. De vaak in mist en wolken gehulde toppen zijn bedekt met gletsjers en ijsmeren. De hoogste top in de Coast Mountains is Mt. Waddington (4019 meter).
Alberta Alberta ligt vrijwel geheel in de centrale vlakte van Canada die zich uitstrekt van het Canadese Schild tot de Rocky Mountains. Het zuidoosten bestaat uit een droge, boomloze prairie. Hier omheen, in een brede kwartcirkel van Calgary naar Edmonton en dan oostwaarts naar Llyodminster, ligt een gebied dat Aspen Parkland genoemd wordt. Dit is een overgangsgebied tussen bossen en prairie met grote concentraties ratelpopulieren (aspen) en sparren, afgewisseld met grasvlaktes. Het noorden van de provincie is voornamelijk bedekt met bossen en tiaga,
Vancouver met Coast Mountains op de achtergrond
Foto: Grant Mattice
GEOGR AFIE
een bioom dat gekenmerkt wordt door uitgestrekte koude, vochtige naaldwouden, afgewisseld met venen. Vanuit het zuidoosten glooit de vlakte langzaam omhoog naar de Rocky Mountain Foothills. In het zuidwesten, op de grens met British Columbia, liggen de dichtbeboste Rocky Mountains. Dit reusachtige gebergte vormt de Continental Alberta Badlands Divide, de waterscheiding tussen de rivieren U-vormig zijn in plaats van V-vormig die enerzijds in de Atlantische Oceaan zoals bij de rivierdalen in de Amerien de Noordelijke IJszee uitmonden, kaanse Rockies. en anderzijds afwateren in de Grote In het zuidoosten van Alberta, in het Oceaan. De Canadese Rocky Mounrivierdal van de Red Deer River tustains hebben een andere ontstaanssen de plaatsen Drumheller en Brooks, geschiedenis dan de Amerikaanse gebied ligt dat de Alberta Badlands heet. naamgenoot en zijn door de krachten In dit sterk door erosie aangetaste van diverse gletsjers scherper gepunt. landschap zijn veel fossielen van dinoEen ander verschil is dat de dalen in saurussen gevonden. de Canadese Rocky Mountains meer
Berg Lake, Berg Glacier en Mount Robson
29
AC HTER GR ONDEN
30
KLIMAAT Door de uitgestrektheid bestaan in Canada grote klimaatverschillen en deze worden versterkt door grote niveauverschillen. Met uitzondering van het deel van Canada binnen de poolcirkel, waar het kwik gemiddeld 7 maanden per jaar onder nul blijft, zijn de zomers doorgaans veel langer en aanmerkelijk warmer dan de meeste mensen verwachten. Met uitzondering van de kuststrook in British Columbia en de provincies aan de Atlantische Kust, heerst overal in Canada een landklimaat met extreem koude winters en hete zomers. Bijzondere weersituaties doen zich in grote delen van het land voor. De kustprovincies in het oosten worden vrijwel jaarlijks een keer getroffen door (uitlopers van) orkanen (hurricanes). In bijna alle provincies komen tornado’s voor, maar deze zijn zelden zo heftig als die in de Amerikaanse ‘tornado alley’. Zeer krachtige onweersbuien (severe thunderstorms) zijn een regelmatig verschijnsel en kunnen soms gepaard gaan met hagel-
Thunderstom
buien. In het laatste geval is de kans niet ondenkbeeldig dat zich binnen de storm een tornado ontwikkelt. In de winter kunnen sneeuw- en ijsstormen (blizzards en ice-storms) voor veel overlast zorgen. In Canada worden in weersvoorspellingen niet alleen de verwachte temperaturen gemeld, maar ook de eventuele gevoelstemperaturen (wind chill factor) en vochtigheidsgraad (humidex). Een cold snap is een snelle, onverwachte, en extreme daling in temperatuur (meer dan 15 graden binnen 18 uur).
British Columbia Het klimaat van British Columbia wordt beïnvloed door de ligging aan de warme Grote Oceaan, de noordzuidligging van enorme bergketens, de bergachtige topografie en de overwegend westelijke windstromen. De kuststrook en Vancouver Island kennen een gematigd zeeklimaat met milde, natte winters en zachte zomers. Het binnenland heeft een landklimaat met over-
K L IM AAT
wegend strenge winters en hete, droge zomers. Gedurende de wintermaanden wordt de kust van British Columbia bestookt met stormen vanuit zee die vochtige lucht aanvoeren. Deze lucht wordt geblokkeerd door de Coast Mountains, met overvloedige neerval aan de westzijde van deze bergruggen tot gevolg. Tornado Prince Rupert is dan ook met 2594 mm neerslag de natste stad van Canada. Dezelfde bergen verhinderen ook dat koude poolwinden het kustgebied teisteren. In deze regio, waartoe ook Vancouver behoort, vriest het daarom niet vaak en valt doorgaans ook weinig sneeuw. In de zomermaanden zorgen zeewinden voor verkoeling en worden zelden extreem hoge temperaturen gemeten. Het binnenland van British Columbia daarentegen blijft ’s zomers verstoken van veel neerslag. Temperaturen kunnen overdag oplopen van hoog tot zeer hoog. De nachten zijn vaak koel. De winters zijn doorgaans koud, incidenteel oplopend tot zeer koud, maar de temperaturen blijven gemiddeld beneden het niveau dat elders in Canada als gebruikelijk wordt ervaren. In het hooggebergte valt uiteraard meer sneeuw en duurt de zomer korter.
Alberta Alberta heeft een typisch landklimaat, met droge hete zomers en koude winters. Door de noord-zuidligging van de Rocky Mountains ligt de provincie in de winter onbeschermd tegen koude poolwinden en kan het extreem koud worden. In de zomer is het echter meestal heel warm. In de Rocky Mountains heerst een bergklimaat.
Enorme temperatuurverschillen in zeer korte tijd zijn in de winters van Alberta niet ongewoon en deze worden veroorzaakt door een verschijnsel dat Chinook heet. Chinooks zijn harde, warme en droge winden die vanuit de Rocky Mountains oostwaarts waaien. In enkele uren tijd kan daardoor de temperatuur stijgen van 10 graden onder nul tot 10 of zelfs 20 graden boven nul. Berucht in de Verenigde Staten en het oosten van Canada zijn de zogeheten Alberta Clippers. Dat zijn lagedrukgebieden die boven de prairies van Alberta ontstaan en zeer koude lucht meevoeren. Doorgaans produceren Alberta Clippers weinig sneeuw, maar de hard aanwakkerende ijskoude wind zorgt er voor dat de gevoelstemperatuur kan dalen tot soms wel min 40 graden. Buitengewoon zware onweersbuien en tornado’s zijn in Alberta niet ongewoon. In 1987 werd Edmonton door een tornado getroffen, met 27 dodelijke slachtoffers tot gevolg. Bij de ‘Pine Lake Tornado’ in 2000, in Centraal Alberta, vielen 12 doden te betreuren. In de zomer van 1996 zag Calgary zich gebombardeerd door hagelstenen ter grootte van sinaasappels. Als gevolg van noodweer doen zich regelmatig overstromingen voor.
31
32
AC HTER GR ONDEN
AARDBEVINGEN EN VULKAANUITBARSTINGEN Niet schrikken, maar met name in de provincie British Columbia liggen vulkanen die in potentie actief kunnen zijn. De laatste uitbarsting in Canada vond ruim 2000 jaar geleden plaats, maar de eruptie van Mount St. Helens in de nabijgelegen Amerikaanse staat Washington in 1980 bewijst dat dit geen garantie is. De vulkanen van BC liggen overigens in een gebied dat zelden door toeristen bezocht wordt. Groter is de kans dat u tijdens een verblijf in British Columbia een aardbeving meemaakt. Die komen namelijk regelmatig voor. Meestal met vrij weinig gevolgen, maar deskundigen menen dat het niet is uitgesloten, of zelfs waarschijnlijk, dat Vancouver vroeg of laat te maken zal krijgen met de ‘Big One’, een vernietigende aardbeving als gevolg van twee tektonische platen die pal voor de Canadese westkust tegen elkaar schuren. In 1949 werd het noordoosten van British Columbia, in het bijzonder de Charlotte Islands voor de kust, getroffen
door een beving van 8.1 op de schaal van Richter, een van de zwaarste die ooit gemeten is en zwaarder was dan die van San Francisco in 1906.
Kaart van de Charlotte Islands aardbeving
FLORA EN FAUNA Canada bestrijkt een enorm oppervlak en is spaarzaam bewoond. Het grootste deel van het land is dan ook nog ongerepte wildernis. Dat is niet alleen van toepassing op die gebieden waar een normaal mens niet zou willen of zelfs zou kunnen komen, maar ook op de regio’s die toeristisch interessant en bereikbaar zijn. Logisch dus dat de fauna, en in iets mindere mate de flora, voor veel mensen het belangrijkste argument is om dit land te bezoeken. In tegenstelling tot de Verenigde Staten heeft Canada een minder actief federaal beleid gevoerd om de unieke natuurgebieden te beschermen. Daar-
door treft u in dit land minder nationale parken aan dan bij de zuiderburen en veel meer door regionale overheden beheerde natuurgebieden (provinciale parken). Ook kwam het idee om onvervangbaar natuurschoon en wildleven tegen menselijk ingrijpen te beschermen pas vrij laat op gang in Canada. Verder heeft de Canadese overheid zich nooit overdreven ingespannen om toerisme te bevorderen, wellicht ingegeven door de decentralisatiepolitiek waarbij (al dan niet noodgedwongen) veel zaken aan provincies worden overgelaten. Het behoeft weinig betoog dat wanneer commerciële belangen in strijd komen met natuurbehoud, een regionale of lokale overheid makkelij-
FLOR A EN FAUNA
ker te overtuigen is om een oogje dicht te knijpen. Tot slot lenen de geografische omstandigheden in Canada zich ook niet altijd om een perfect systeem van nationale parken te beheersen, zoals in de Verenigde Staten het geval is. Sommige van de mooiste gebieden die uitgeroepen zijn tot nationaal park liggen bijvoorbeeld in de Rocky Mountains op plaatsen waar zich ook de weinige passen over dit gebergte bevinden, met als gevolg dat de toerist hier de weg moet delen met (intensief) vrachtverkeer.
Fauna in British Columbia en Alberta Het is vrijwel onmogelijk om door British Columbia en Alberta rond te rijden zonder dagelijks een portie wild te zien. Eekhoorns en herten worden al zo snel dagelijkse kost dat u hen
Bultrug
net als koeien bijna voor lief neemt. Het meeste ‘grote wild’ laat zich echter minder makkelijk zien. Hiervoor zult u moeite moeten doen of deelnemen aan speciale excursies. Het laatste verdient aanbeveling omdat veel wilde dieren in het westen van Canada tot de categorie buitengewoon gevaarlijk behoren. Langs de kust van British Columbia zwemmen veel walvissen, waaronder orka’s en bultruggen. Deze zijn soms vanaf de kust te zien (van mei tot oktober), maar dat weegt niet op tot de ervaring om tussen deze gigantische dieren te varen. Ook dolfijnen, zeeleeuwen, zeeotters, arenden en de Amerikaanse blauwe reiger zijn regelmatig te bewonderen.
33
AC HTER GR ONDEN
34
Kermode
Heel spectaculair om te zien is de terugkeer van de zalmen die na een jarenlang verblijf op zee hun geboortegronden hoog in de bergen opzoeken om kuit te schieten en te sterven. Hun heroïsch gevecht stroomopwaarts wordt hongerig afgewacht door onder andere beren en arenden die zich massaal verzamelen voor een feestmaal. Naast zwarte beren komen in British Columbia en, in mindere mate in Alberta, ook grizzlyberen voor. Het regenwoud van British Columbia is de enige plek ter wereld waar ook de Kermode of Spirit Bear rondloopt. Deze spierwitte beer is geen naar het zuiden afgezakt familielid van de ijsbeer, en ook geen albino, maar een zwarte beer waaraan een gen ontbreekt. Grizzly’s zijn in Canada minder zeldzaam dan in de Verenigde Staten, dus de kans om een dergelijk dier in het wild te zien is in British Columbia en Alberta niet uitgesloten. Beide soorten komen voor in de regenwouden langs de kust, in de noordelijke wouden en in alle bergstreken. De prairiegrizzly is in Noord-Amerika bijna
Foto: Mark Margerison
uitgestorven. Op Vancouver Island komen normaal gesproken geen grizzlyberen voor, maar in de afgelopen jaren zijn enkele malen exemplaren gesignaleerd die klaarblijkelijk zwemmend de oversteek van het vasteland naar het eiland hebben gemaakt.
Grizzly beer
FLOR A EN FAUNA
35
In grote delen van British Columbia (9000 ex.) en Alberta (7000 ex.) komen nog wolven voor, vooral in het hoge noorden en in berggebieden. Hoewel de kans niet groot is dat u per ongeluk een roedel tegen het lijf loopt, zijn er diverse plaatsen waar wolven binnen of dichtbij gemeentegrenzen gesignaleerd worden. Berggeiten en dikhoornschapen (bighorn sheep) zijn een vertrouwd beeld in de meer afgelegen delen van de Rocky Mountains en de bergen van British Columbia. In prairie- en sagebrushgebieden, alsmede in niet te dicht begroeide bossen, komt de coyote voor (ook wel prairiewolf geheten). Het Noord-Amerikaanse edelhert wordt hier elk genoemd of, bij zijn indiaanse naam, wapiti. U treft deze dieren aan in bosgebieden en het is niet ongewoon om ze aan de rand van een stadje te zien grazen. Een indrukwekkende verschijning in drassige grasgebieden langs de rivieren in bergdalen is de eland (moose). Het gaffelvormige gewei van de stier kan wel 20 kilo zwaar worden. Doordat de eland nogal plomp is en hoog op zijn poten staat, is het een koddig gezicht om het dier te zien lopen. Vrijwel overal in Canada, zelfs in een metropool als Toronto, komen wasberen (raccoons) en stinkdieren (skunks) voor. Wasberen zijn grappige beestjes om te zien, maar minder plezierig als
ze midden in de nacht uw tent binnendringen. Het zijn notoire plunderaars van afvalbakken. Het stinkdier kunt u beter uit de weg gaan. Af en toe zult u al rijdend in Canada getroffen worden door een onbeschrijfelijk smerige geur, veroorzaakt door een doodgereden skunk. U moet dan een schietgebedje doen en hopen dat u niet de veroorzaker bent van de ‘road kill’, c.q. niet met uw wielen over het kadaver bent gereden. De stank blijft dan namelijk nog dagenlang hangen. Nog erger is het als u persoonlijk door een stinkdier wordt bespoten. U bent dan letterlijk een ongewenste gast waar u ook gaat en uw reisgenoten moeten wel erg loyaal zijn wanneer ze u niet snel ergens op een verlaten plaats achterlaten. Toen de Europeanen halverwege de 19de eeuw over de prairies trokken, troffen zij daar gigantische kuddes bizons aan. Nog geen 50 jaar later was het dier bijna uitgestorven. Het uitroeien van de bizon was een belangrijke tactiek om de prairie-indianen te onderwerpen en afhankelijk te maken, zodat zij hun thuislanden zouden opgeven. In Alberta grazen nog enkele kuddes wilde bizons. Het dier wordt ook op grote schaal gefokt voor veeteelt. Zowel in British Columbia als in Alberta komen slangen voor, maar daarvan is alleen de ratelslang giftig. Hun leefgebied zijn de droge grasvlakten in het
Eland
Berggeit
Foto: Ellen Krause
AC HTER GR ONDEN
36
Flora in British Columbia en Alberta
Bever
zuiden van British Columbia en het zuidoosten van Alberta. Geen enkel ander beest is zo nauw met Canada verbonden als de bever. Dit knaagdier was de reden dat Canada op de kaart verscheen en het is dan ook volkomen terecht het nationale dier van het land. Met een klein beetje inspanning kunt u tijdens uw rondreis bevers te zien te krijgen. Echte bedoel ik, want in de vorm van reclame-uitingen kunt in Canada niet aan bevers ontsnappen. Vrijwel overal in bergdalen treft u in de vorm van dammen de noeste arbeid van bevers aan. Ze werken ’s nachts aan hun burchten, dus de beste kans om er een te zien is tegen zonsondergang.
Een rondreis door West-Canada betekent dat u in zeer korte tijd een groot aantal totaal verschillende terreinen tegenkomt, elk met hun eigen unieke vegetatie. Oostelijk-Alberta bestaat uit prairies, maar die zijn vrijwel overal in cultuur gebracht en omgetoverd tot de graanschuur van Canada. Slechts sporadisch ziet u nog enkele plekken met de oorspronkelijke begroeiing, bestaande uit verschillende grassoorten en laag struikgewas. De overgang van prairie naar bossen wordt gekenmerkt door Aspen Parkland, een vruchtbaar gebied waarin met name grote bossen van ratelpopulieren de boventoon voeren. Zowel in het noorden als op de berghellingen treft u voornamelijk naaldwouden aan. Boven de boomgrens in de Rocky Mountains en de gebergten van British Columbia komt u (semi-) alpiene toendra tegen. Wat betreft flora is het regenwoud (Great Bear Forest) aan de westkust van British Columbia het meest spectaculair. In dit gebied komen onder andere bijna 100 meter hoge cederbomen voor van meer dan 1000 jaar oud en het is een van de laatste plekken op aarde waar deze oerbossen nog bestaan.
TAAL Canada is officieel tweetalig (Engels en Frans), tot grote ergernis van de meeste Canadezen buiten de Franstalige provincie Quebec, omdat dit bilinguïsme het land en het bedrijfsleven nodeloos handenvol geld kost, terwijl nota bene uitgerekend de provincie Quebec alles in het werk stelt om Engels uit te bannen en zelfs een speciale taalpolitie in dienst heeft om elke uiting van Engels uit het straatbeeld te verwijderen, inclusief recla-
meborden van particuliere ondernemers. Elke verpakking in Canada heeft een tweetalige opdruk, evenals alle correspondentie en publicaties van de overheid. Dus ook het douaneformulier dat u bij binnenkomst moet invullen. In de grote stedelijke gebieden van Canada zult u buiten Quebec overigens vaker met andere talen dan met Frans geconfronteerd worden. In Toronto en Vancouver vindt u complete woonwijken waar bijvoorbeeld Chi-
O MGANGS VOR M EN
nees, Hindi, Italiaans of Grieks de boventoon voert en waar zelfs straatnamenbordjes in de desbetreffende talen zijn opgehangen. Canadees Engels is een taal die schriftelijk wat meer lijkt op EngelsEngels, en in gesproken vorm meer weg heeft van Amerikaans-Engels, vermengd met invloeden uit het Frans en Indiaanse talen, en aangevuld met eigen innovaties. U zult u zelfs met Vancouver Chinatown beperkte beheersing van het Engels overizoveel mogelijk afkorten. Bar-B-Q (of gens moeiteloos kunnen redden want BBQ) staat bijvoorbeeld voor barbecue Canada is een land van immigranten en vrijwel geen mens heeft het over waar men gewend is om BabyloniBritish Columbia, maar over BC. sche spraakverwarringen het hoofd te bieden. In British Columbia (0,5%) en Alberta (0,7%) wordt vrijwel door niemand Net als Amerikanen hebben CanadeFrans gesproken en is de voertaal zen een verbazingwekkende voorliefde Engels. In British Columbia gebruikt om met de fonetische klank van letters men in de spreektaal een aantal wooren cijfers hele woorden te produceren den en uitdrukkingen die afkomstig (zoals in X-ing, waarbij de X voor ‘cross’ zijn uit het Chinook, een Indiaanse staat, dus X-ing ‘crossing’ betekent). taal die gesproken werd in het noordOok hebben Canadezen met hun zuiwesten van Noord-Amerika. derburen gemeen dat zij bij voorkeur
OMGANGSVORMEN
Overstekende elanden
Waar Amerikanen wereldwijd de (niet altijd gerechtvaardigde) reputatie hebben van lomperiken die als een olifant door de porseleinkast denderen, staan Canadezen juist algemeen bekend als vriendelijke en beschaafde mensen. Na ruim 6 jaar in dit land gewoond te hebben, kan ik deze veronderstelling eigenlijk alleen maar onderschrijven. Als u een Canadees per ongeluk letterlijk op zijn tenen trapt, zal hij zich waarschijnlijk ver-
37
38
AC HTER GR ONDEN
ontschuldigen omdat hij zijn voet op de verkeerde plek gezet had. Tijdens uw reis door Canada zult u nog een andere opmerkelijke karaktereigenschap van de Canadees tegenkomen en dat is zijn onvoorwaardelijk respect voor autoriteiten. Dit is deels te verklaren door de absolute macht die ambtenaren uitoefenen (voor alles en nog wat aangaande de overheid moet een Canadees een snipperdag opnemen). Anderzijds wordt gezag met harde hand afgedwongen. Verkeersovertredingen bijvoorbeeld kosten een fortuin, niet alleen vanwege de torenhoge boetes, maar ook omdat elke overtreding strafpunten oplevert die gerelateerd zijn aan de verzekeringspremie. Bij te veel strafpunten binnen een bepaalde periode volgt intrekking van het rijbewijs. Ook bij voetgangerslichten blijven Canadezen braaf wachten als deze op rood staan. Ik geef u het advies hetzelfde te doen. In Edmonton bijvoorbeeld levert jaywalking (door rood lopen) u een boete op van Cdn. $ 250. Vrijwel zonder uitzondering zal u overal in Canada begroet worden met de vraag “How do you do?”. Dat is geen
uitnodiging om de vraag te beantwoorden. Van u wordt slechts een “Fine, thank you” verwacht, eventueel aangevuld met een “How about you?”. Dus geen opsomming van eventuele lichamelijke of andere kwellingen die u teisteren. Het zal geen enkele moeite kosten om met Canadezen in contact te komen, maar verwacht niet dat men u na een avondje gezellig borrelen in een bar de volgende ochtend als vriend zal begroeten. Canadezen zijn zeldzaam gastvrij, nodigen u vaak spontaan bij hen thuis uit, maar vergeten u meestal op het moment dat u de deur weer achter u sluit. Luidruchtig, opvallend of controversieel gedrag wordt niet op prijs gesteld. Canadezen zijn doorgaans erg gematigd in hun opstelling en verkiezen meestal een middenweg. U moet echter wel bedenken dat in een land zo groot, en met zo’n gemengde bevolking, enorme verschillen en zelfs tegenstellingen bestaan. De Canadees die in Vancouver woont, is niet hetzelfde als de Canadees op het platteland van British Columbia, en een inwoner van deze provincie is niet te vergelijken met die van Alberta of de rest van het land.
VLAG EN VOLKSLIED De Canadese vlag, vaak de Maple Leaf genoemd, is een van de meest herkenbare ter wereld. Toch is dit dundoek van relatief recente datum. Het wapperde voor het eerst op 15 februari 1965. Canadezen zijn er ongelofelijk trots op en hijsen hun vlag zo vaak en zoveel mogelijk. Het esdoornblad, de ‘maple leaf’, is het nationale symbool en ook dit komt u overal tegen. Het Canadese volkslied heet O Canada en de muziek hiervoor dateert al uit 1880. De Franstalige tekst werd geschreven in hetzelfde jaar, maar de
Engelse tekst pas in 1908 en die werd sindsdien nog een aantal keren veranderd. Het is overigens geen vertaling, maar een compleet ander gedicht, zodat Canada in feite twee verschil-
Canadese vlag
DE C ANADES E K EUK EN
lende volksliederen heeft, beide op dezelfde muziek (ik moet zeggen drie, want er bestaat ook nog een Inuit-versie). O Canada werd het officiële volkslied in 1980. Vrijwel altijd en overal (buiten Quebec) wordt de Engelstalige versie gezongen, maar bij internationale presentaties is het gebruik dat men enkele regels in het Engels en enkele regels in het Frans zingt.
O Canada! Our home and native land! True patriot love in all thy sons command. With glowing hearts we see thee rise, The True North strong and free! From far and wide, O Canada, We stand on guard for thee. God keep our land glorious and free! O Canada, we stand on guard for thee. O Canada, we stand on guard for thee.
DE CANADESE KEUKEN Laat ik voorop stellen dat u in Canada niet van de honger hoeft om te komen. Er is een overvloed aan (erg) goede restaurants. Dit gezegd hebbend, moet ik er onmiddellijk op laten volgen dat Canada geen gastronomisch paradijs is. Met uitzondering van de enkele grote steden in West-Canada, alsmede enkele mondaine toeristenresorts, komt u hier geen haute cuisine tegen. De titel boven deze paragraaf is ook misleidend, want er bestaat geen echt typisch Canadese keuken. Er is in het hele land dan ook vrijwel geen restaurant te vinden dat zijn menu als Canadees aanprijst. Hooguit laat men weten uitsluitend Canadian Beef te serveren, omdat dit hoger aangeslagen wordt dan Amerikaans vlees. Waar wij een restaurantbezoek vaak zien als een avondje uit, heerst in Canada meer het standpunt dat je primair uit eten gaat om je honger te stillen. Frivoliteiten als een maaltijd uitsmeren over talloze kleine gangen passen hier niet bij. Een dergelijk concept wordt ook niet door restaurateurs en bedienend personeel aangemoedigd. Het motto is ‘opeten en wegwezen’ want zodoende kan een en dezelfde tafel niet eenmaal, maar twee-, drie- of zelfs viermaal per avond dienst doen. Dat betekent meer omzet en meer fooi. Klanten malen er niet om, want die willen alleen maar
grote porties. Hoe meer, hoe beter. Te veel? Geen nood. Dan wordt gewoon gevraagd om een doggie-bag, een zakje voor de hond om de kliekjes mee naar huis te nemen. Deze vorm van lopende band catering verklaart tevens waarom Canadezen niet vreemd opkijken om bij een restaurant in de rij te moeten wachten tot een tafel vrijkomt. In grote steden als Vancouver, Calgary en Edmonton heeft u een ruime keuze aan restaurants op elk niveau die een grote verscheidenheid aan internationale keukens vertegenwoordigen. In kleinere stadjes blijft de keus veelal beperkt tot American Cooking, aangevuld met eethuizen van lokale etnische groeperingen. Hoofdbestanddeel van de keuken in West-Canada is rundvlees, vooral in de vorm van biefstuk (steak). Aan de kust van BritishColumbia treft u een overvloed aan van (vaak uitstekende) visrestaurants. Ondanks de grote hoeveelheid wild in West-Canada, ziet u wild maar zelden terug op de menukaart, uitgezonderd bizonvlees (van gefokte dieren). Voedsel wordt doorgaans in gigantische porties geserveerd. Soms ziet u op de menukaart zowel een categorie entree als een categorie appetizer vermeld staan. In Noord-Amerika is een appetizer een voorgerecht. Een entree is een klein hoofdgerecht. Als u een salade (salad) bestelt, wordt deze doorgaans voorafgaand aan het hoofdgerecht
39
40
AC HTER GR ONDEN
Baked potato met boter
geserveerd. Een baked potato is geen gebakken-, maar een in de schil kruimig gekookte aardappel (geserveerd met boter of room). Net als in de Verenigde Staten floreert de fast-foodindustrie ook in Canada. Elke grote Amerikaanse keten heeft een filiaal in elke plaats die het noemen waard is. Daarnaast bestaan er ook verschillende van oorsprong Canadese ketens die vrijwel zonder uitzondering kwalitatief op een hoger plan staan. Voorbeelden hiervan met vestigingen in West-Canada zijn onder andere: A&W (hamburgers), Dixie Lee Fried Chicken (kip), Extreme Pita (pita’s en wraps), Harvey’s (hamburgers), Jimmy the Greek (Grieks), Manchu Wok (Chinees), Mr. Sub (sandwiches), Pizza73 (pizza), New York Fries (patat) en Yogen Früz (yoghurtijs). Voornoemde fastfood-zaken serveren hetzelfde soort eten dat wij in Nederland van vergelijkbare snelrestaurants gewend zijn. Bij met name New York Fries, A&W en Harvey’s, komt u echter ook een snack tegen die bij ons onbekend is, namelijk poutine. Dit gerecht, afkomstig uit Quebec, waar het razend populair is, bestaat uit patat met wrongel (onrijpe kaas) en dikke bruine jus. Ook tot de categorie fastfood horend zijn de ontelbare coffee- en donutshops die Canada telt. Deze serveren
vaak ook lichte gerechten, maar hebben hun populariteit toch vooral te danken aan de nationale verslaving van Canadezen, koffie met donuts. Veruit de grootste keten in Canada (bijna 3500 zaken) is Tim Horton’s, een culturele icoon in dit land waarvan de filialen dienst doen als sociale ontmoetingsplaatsen. Naast donuts en muffins kunt u bij Tim Hortons onder andere ook Dutchies kopen (soort vierkante oliebol) en Timbits (dat zijn de rondjes die uit de donuts komen). Echte koffie-aficiado’s geven echter de voorkeur aan koffiehuizen als die van Starbucks of in Vancouver het lokale J.J. Bean en in Calgary The Roasterie, zaken waar barista’s het kopje koffie bereiden. In coffeeshops en sommige fastfoodzaken kunt u ook terecht voor een (eenvoudig) ontbijt, bijvoorbeeld bestaande uit een getoaste bagel met roomkaas of met bacon, ei, sla en tomaat (Bagel BELT). Ook staan hier lunchgerechten op de menukaart, zoals onder andere soep en sandwiches. In Canada worden opvallend weinig hapjes verkocht door venters op straat (street food), met uitdrukkelijke uitzondering van hotdogs, die in Vancouver ook wel bekend staan als tube steaks (wat overigens tevens schuttingtaal is voor penis). Canadezen ‘beleggen’ hun broodje worst met een gigantische hoeveelheid condomenten, zoals uitjes, mosterd, ketchup, tomaat, augurken, mayonaise, pepers, et cetera. Een in Vancouver populaire variant is de Japodog, een hotdog op zijn Japans. Bekende restaurantketens in het westen van Canada zijn onder andere Old Spaghetti Factory en East Side Mario’s (beiden Italiaans), Swiss Chalet (kip), The Keg, Kelsey’s, Montana’s Cookhouse, Mr. Mike’s, The Pantry (allen steaks) en Joey’s Only (vis),
S PORT
Over het algemeen genomen is buiten de deur eten in Canada niet duur, maar u moet bij de vermelde gerechten op
de menukaart nog wel belastingtoeslagen optellen, alsmede fooi voor de bediening.
SPORT Met voorsprong de meest populaire sport van Canada is ijshockey, hier gewoon hockey genoemd. Gedurende het seizoen, dat duurt van begin oktober tot begin juni, wordt door elk van de 30 over verschillende divisies verdeelde teams 82 wedstrijden gespeeld. Aan het eind van de reguliere competitie doen de 16 beste teams mee aan een eliminatietoernooi waarbij telkens twee teams minimaal vier en maximaal 7 wedstrijden tegen elkaar spelen om te beslissen wie doorgaat naar de volgende ronde. Dit gaat door tot nog 2 teams over zijn en die strijden uiteindelijk om de titel. De winnaar krijgt voor een jaar de Stanley Cup, Canada’s heilige graal. U begrijpt dat er dus
Hockeygevecht
ongelofelijk veel hockey in een seizoen gespeeld wordt en vrijwel alle wedstrijden van de zes Canadese teams worden live op televisie uitgezonden. Hoewel op elke dag van de week wel ergens een wedstrijd gespeeld wordt, is de zaterdagavond de hockeyavond bij uitstek. De Canadese staatsomroep CBC zendt van 19.00 uur tot ver na middernacht twee matches rechtstreeks uit. Deze uitzendingen, een instituut in Canada sinds 1952, staan bekend als Hockey Night In Canada. Ook British Columbia (Vancouver Canucks) en Alberta (Calgary Flames en Edmonton Oilers) hebben teams in de hoogste competitie.
41
AC HTER GR ONDEN
42
Canadian Football
Naast hockey mag ook Canadian football zich op een grote populariteit verheugen. Deze sport heeft helemaal niets van doen met ons voetbal (dat hier soccer heet), maar is enkele verschillen daargelaten bijna identiek aan
het Amerikaanse Football. Het Canadian football seizoen begint in juni en eindigt half november, wanneer de winnaars van de twee divisies in één onderling duel uitmaken wie kampioen wordt en de Grey Cup wint. Honkbal (baseball), basketbal en golf zijn na hockey en football de meest populaire sporten en worden regelmatig op televisie uitgezonden. Ook voor tennis, wintersporten, curling (een soort van jeu de boules, maar dan op ijs met zware stenen) en lacrosse (een van de inheemse bevolking overgenomen sport) lopen Canadezen warm, maar bij ons populaire sporten als voetbal, schaatsen en wielrennen zijn praktisch onbekend en krijgen in de media vrijwel geen aandacht.
GESCHIEDENIS Eerste bewoners Aangenomen wordt dat de eerste bewoners van Amerika tijdens de laatste ijstijd over een landbrug de Beringzee tussen Siberië en Alaska zijn overgestoken en zich vandaar over het continent verspreid hebben. Dit zou 10.000 tot 17.000 jaar geleden plaatsgevonden hebben. In Canada staan de afstammelingen van deze inheemse bevolking bekend als de First Nations, in de Verenigde Staten als Native Americans, en in de rest van de wereld onder de (onterechte) naam Indianen. Tamelijk recent, slechts 500 jaar voor de Europese ontdekking van Amerika, vond een tweede immigratiestroom uit Azië plaats. Deze nieuwkomers arriveerden met kano’s en vestigden zich in het uiterste noorden van het continent. Zij heten officieel de Inuit, maar staan wereldwijd bekend als Eskimo’s.
Europees contact Ongeveer rond het jaar 1000 hebben Vikingen als eerste Europeanen Noord-Amerika bereikt, maar zij sticht-
ten geen blijvende nederzetting. In 1497 arriveerde de Italiaanse ontdekkingsreiziger in Engelse dienst John Cabot in wat nu Canada is en claimde het gebied voor de koning van Engeland, Hendrik VII. Het waren echter Fransen die Canada het eerst verkenden. Terwijl pogingen van Jacques Cartier in 1534 om een nederzetting te stichten nog op een mislukking uitliepen, slaagde in 1605 een volksplanting in het huidige Nova Scotia van Samuel de Champlain wel. Deze streek werd Arcadia genoemd. In 1608 werd Quebec gesticht. Deze kolonisatie was voor Frankrijk aanleiding om het gebied te claimen en zij noemden hun nieuwe grondgebied New France. In 1610 ontdekte Henry Hudson de Hudsonbaai, op grond waarvan dit territorium en de stroomgebieden van de rivieren die hierin afwateren in 1670 door de Hudson Bay Company voor Engeland geclaimd werd. Ook stichtten de Engelsen kolonies ten zuiden van New France, in wat nu de Verenigde Staten is. Net als de Fran-
GES C HIEDENIS
sen was de Hudson Bay Company primair geïnteresseerd in de lucratieve bonthandel (beverpelzen). De Fransen hadden daarnaast nog een tweede belang, namelijk de rooms-katholieke wens om zieltjes te winnen. Talloze missionarissen werden uitgezonden en de invloed van de Kerk in de nieuwe kolonie Kaart van New France in 1612, door Samuel de Champlain was immens groot.
Koloniale oorlogen Gedurende de 17de en 18de eeuw waren Engeland en Frankrijk voortdurend met elkaar in oorlog en deze landen vochten hun strijd ook in Noord-Amerika uit. Hierbij werd de oorspronkelijke bevolking zeer actief betrokken. De twee grootste inheemse naties, bestaande uit verbonden van stammen, waren enerzijds de Irokezen en anderzijds de Algonkin, reeds voor de komst van de Europeanen gezworen aartsvijanden van elkaar. Omdat de Algonkin op goede voet stonden met de Fransen, werden de Irokezen bondgenoten van de Engelsen. Na Queen Anne’s War (1702-1713) kreeg Engeland controle over het Franse gebied Arcadia. De Franse bewoners (Acadians) werd gevraagd een eed van trouw aan de Engelse koning af te leggen, wat zij weigerden. In plaats daarvan stelden zij voor een eed af te leggen om neutraal te blijven, wat door de Engelsen getolereerd werd. Toen echter bij het uitbreken van de Seven Year’s War (in Quebec de War of Conquest genoemd) bleek dat de neutrale Acadians toch militaire steun aan de Fransen verleenden, besloten de Engelsen de Franstalige bewoners van Nova Scotia te deporteren. Tijdens deze Great Upheaval (tussen 1755 en
1763) werden ongeveer 12.500 Acadians gedwongen zich elders te vestigen. Velen van hen kwamen terecht in een gebied ten zuiden en zuidwesten van de Amerikaanse stad New Orleans, waar hun afstammelingen (de Cajuns, een verbastering van Acadians) nog steeds een Franstalige enclave in de Verenigde Staten vormen. De beslissende slag in de Seven Year’s War werd in 1759 uitgevochten tijdens de Engelse belegering van Quebec City op een plateau even buiten de stad. Bij deze door de Britten gewonnen Battle of the Plains of Abraham waren nauwelijks 10.000 man troepen betrokken, maar zou het lot van de Franse kolonies in Amerika bezegelen en zeer grote invloed hebben op de creatie en geschiedenis van Canada. Bij de Vrede van Parijs in 1763 deed Frankrijk afstand van al haar Amerikaanse gebiedsdelen (met uitzondering van een minuscuul eilandje voor de kust van Newfoundland).
Brits gezag Voor een beter begrip van de zeer cruciale volgende decennia, is een blik op de kaart van 1763 waarop de Engelse en Franse bezittingen voorafgaand aan het vredesverdrag van Parijs in kleur zijn weergegeven. De
43
44
AC HTER GR ONDEN
Kaart van Noord-Amerika, 1763
Britten hadden controle gekregen over een gebied met 54.000 Franstalige en rooms-katholieke bewoners en verbannen van zo’n grote bevolking was ondenkbaar. Om zich van de loyaliteit van de Franstalige onderdanen te verzekeren werd in 1774 de Quebec Act aangenomen, waarbij het grondgebied van de kolonie Quebec werd uitgebreid, de bevolking daarvan het recht kreeg om haar katholieke geloof aan te blijven hangen, alsmede haar op Frans recht gestoelde civiele wetgeving mocht behouden. Voor de Engelstalige bewoners in de dertien kolonies langs de oostkust was de Quebec Act onaanvaardbaar, onder andere omdat hen daarmee het recht ontzegd werd zich te vestigen in gebieden ten oosten van hun bestaande territorium. Tezamen met een aantal ongunstige belastingmaatregelen werd de Quebec Act de voornaamste aanleiding waarom de dertien Britse kolonies tegen het moederland in opstand kwamen, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783). Hierbij verloor Engeland niet alleen de dertien kolonies, die verder door het leven zouden gaan als de Verenigde Staten, maar ook het grondgebied ten oosten daarvan ten zuiden van de Grote
Meren. Ongeveer 50.000 Britten uit de voormalige dertien kolonies die de Engelse troon trouw waren gebleven (zogeheten Loyalisten) vluchtten naar de noordelijke Britse gebieden, te weten Nova Scotia, Quebec, New Foundland en Prince Edward Island. In 1784 werd New Brunswick van Nova Scotia afgescheiden. In 1791 werd Quebec opgesplitst in een Engelstalig deel (Upper Canada, het huidige Ontario) en een Franstalig deel (Lower Canada, het huidige Quebec). Toen in 1812 oorlog uitbrak tussen de Verenigde Staten en Engeland, ondernamen de Amerikanen een poging om Upper en Lower Canada te veroveren. Zij slaagden er in om Fort York (het huidige Toronto) tijdelijk te bezetten en omgekeerd deden de Britten een mislukte invasie waarbij de nieuwe Amerikaanse hoofdstad Washington in de as werd gelegd. In 1814 werd vrede gesloten zonder dat een partij land veroverd had. De oorlog is vrijwel van geen enkele betekenis geweest, anders dan dat het de nationale trots van Canada voedt, waar de afgeslagen Amerikaanse inval als een overwinning wordt beschouwd.
Platbranden van Washington
GES C HIEDENIS
Vooral het verhaal dat de Canadezen de ambtswoning van de Amerikaanse president in brand staken en dat de Amerikanen daarna niets anders overbleef om het gebouw maar wit te verven (vandaar het ‘Witte Huis’), is een bron van grote hilariteit (maar jammer voor de Canadezen onjuist; het pand was al wit voor de invasie). In 1837 deden zich zowel in Upper als in Lower Canada opstandjes voor tegen het Britse gezag. In reactie hierop werd in 1840 de Act of the Union van kracht, waarbij beide gebiedsdelen samengevoegd werden tot de United Province of Canada, dat onder centraal gezag met zelfbestuur geplaatst werd.
Geboorte van een natie Met het van kracht worden op 1 juli 1867 van de British North American Act (tegenwoordig de Constitution Act geheten) werden de provincies Canada, New Brunswick en Nova Scotia verenigd in een zelfstandige (zij het niet geheel onafhankelijke) nieuwe natie onder de naam Dominion of Canada. Het woord dominion was nooit eerder voor een staat gebruikt, maar om de nog altijd wankele verhoudingen met de republikeinse Amerikanen niet op de proef te stellen, besloot men af te zien om het land Koninkrijk Canada te noemen. De provincie Canada werd hierbij gesplitst in twee nieuwe provincies, Ontario en Quebec. De constitutionele vergadering werd gehouden in Prince Edward Island, maar dat zou zich eerst 6 jaar later (1873) bij de federatie aansluiten. In 1869 werden de bezittingen van de Hudson Bay Company in Canada, bekend als Rupert’s Land, aan de Dominion of Canada overgedragen. Dit gebied werd gesplitst in de provincies Manitoba (1870) en de Northwest Territories. De kolonie British Columbia sloot zich in 1871 aan. In 1905 werden uit een deel van de Northwest Territories de provincies Saskatchewan en Alberta gevormd. Newfoundland (sinds
2001 officieel Newfoundland & Labrador) trad pas in 1949 toe tot Canada.
Transcontinentale spoorweg Als voorwaarde tot toetreding tot de federatie had British Columbia in 1871 bedongen dat het door middel van een transportroute over land met de oostelijke provincies verbonden zou worden. In 1881 werd begonnen met de aanleg van de transcontinentale spoorweg, een onderneming van enorme proporties, zowel in financieel opzicht als wat betreft de uitdagingen die ingenieurs en werklui moesten overwinnen. De laatste nagel werd op 7 november 1885 geslagen in Craigellachie, British Columbia, maar het zou nog 7 maanden duren voordat de spoorweg daadwerkelijk in gebruik genomen kon worden. Meer dan 12.000 arbeiders werden bij de aanleg ingezet. De transcontinentale spoorweg vormde (en vormt nog steeds) de ruggengraat van het Canadese transportnetwerk. Maar ook in veel andere opzichten was de spoorweg van groot belang. Het verenigde Canada toonde de politieke wil van de nieuwe natie en het voorkwam dat delen van Canada zo niet overgenomen, dan toch binnen de invloedssfeer van de Verenigde Staten zouden zijn gekomen. Verder speelde de pas aangelegde spoorweg een beslissende rol toen in het huidige Saskatchewan rebellie uitbrak, doordat
De laatste nagel van de transcontinentale spoorweg
45
46
AC HTER GR ONDEN
Aanbieding van de Canadian Pacific Railway
de regering in zeer korte tijd de benodigde troepen naar het gebied kon sturen. De Canadian Pacific Railway stimuleerde toerisme op grote schaal en was doorslaggevend bij de bevolking en ontginning van de prairies door immigranten samen met een ticket een perceel land te verkopen. Maar wellicht de allerbelangrijkste contributie van de Canadian Pacific Railway was dat door deze spoorweg in Canada een horizontale handelsstroom op gang kwam die de industrie in Ontario en Quebec bevorderde, in plaats van een verticale handelsstroom die steden in de Verenigde Staten bevoordeeld zou hebben. Deze oost-west oriëntatie, mede in stand gehouden door hoge tariefmuren die de Canadese overheid instelde en die tot de jaren 90 van de 20ste eeuw van kracht zouden blijven, behelsde vervoer van grondstoffen van west naar oost, en van afgewerkte producten in omgekeerde richting.
wereldoorlogen (10% van de totale bevolking nam dienst), ondanks dat de Franstalige provincie Quebec hieraan massaal medewerking weigerde. De oorlogsinspanningen hebben grote impact gehad op Canada. Het heldhaftige optreden van de troepen in de Eerste Wereldoorlog bewerkstelligde een gevoel van nationale identiteit en zelfbewustzijn, wat een belangrijke impuls was voor het streven naar verdere verzelfstandiging binnen het Britse Gemenebest. Dit kreeg gestalte met het Statute of Westminster in 1931. Tussen beide wereldoorlogen werd Canada, met name het westelijk deel, extreem hard getroffen door de Great Depression. In 1935 trokken honderden radeloze werklozen, die in ruil voor een magere uitkering in werkkampen geplaatst waren, in goederenwagons naar de hoofdstad, de On To Ottawa Trek. Zij werden echter al in Saskatchewan door de Royal Canadian Mounted Police tot stoppen gebracht. Tijdens de rellen die daarop uitbraken kwamen diverse stakers om het leven. Ook gedurende de Tweede Wereldoorlog deden Canadese troepen in positieve zin van zich spreken. Zij werden op alle fronten in Europa ingezet en zijn bij ons onder andere bekend van de Raid on Dieppe en natuurlijk de bevrijding. De wijze waarop Nederland massaal dank betuigd heeft aan Canadese oorlogsveteranen wanneer deze
Canada in de 20ste eeuw Canada leverde een buitenproportioneel grote troepenbijdrage aan beide
On to Ottawa Trek
INHEEM S E B EVOLK ING
ons land tijdens herdenkingstochten bezochten, heeft overal in Canada diepe indruk achtergelaten. Ook onze jaarlijkse schenking van bloembollen is steevast een onderwerp in het televisiejournaal. Een blaam op het blazoen van Canada was de mensonterende behandeling die burgers van Japanse afkomst tijdens de Tweede Wereldoorlog te beurt viel. Na de Tweede Wereldoorlog ging Canada een periode van grote voorspoed tegemoet en onder aanvoering van een reeks liberale kabinetten kwam de huidige sociale structuur tot stand. In de jaren zestig vond in Quebec de Stille Revolutie plaats, een perio-
de waarin de Frans-Canadezen de kerk massaal de rug toekeerden. In deze jaren bloeide ook het streven naar afscheiding van Canada op in Quebec. Zowel in 1980 als in 1995 werd een provinciaal referendum gehouden waarin de bevolking zich voor separatie kon uitspreken. Beide malen werd het voorstel met een minimaal verschil verworpen. In 1982 werd de Canada Act aangenomen, alsmede de Constitution Act, waaraan direct het Charter of Rights and Freedoms werd toegevoegd. Met deze wetten kreeg Canada officieel een eigen grondwet, alsmede volledige onafhankelijkheid van Groot-Brittannië.
INHEEMSE BEVOLKING De oorspronkelijke bevolking van Canada bestaat uit drie officieel erkende groepen, de reeds eerder genoemde First Nations, de Inuit, en de Métis, afstammelingen van kinderen uit gemengde huwelijken tussen Europeanen (voornamelijk Fransen) en First Nations of Inuit. De grootste concentraties Métis wonen in de prairieprovincies Manitoba en Saskatchewan. Buiten deze provincies kennen de meeste Canadezen de Métis (een bevolkingsgroep van circa 300.000) uitsluitend uit schoolboekjes omdat een van hun historische leiders, Louis Riel, tot tweemaal toe (in 1869 en 1885) een opstand leidde waarvoor hij uiteindelijk wegens landverraad werd veroordeeld en terechtgesteld. De ongeveer 450.000 sterke Inuitbevolking leeft in het hoge noorden, langs de oevers van de Hudson Bay en aan de kust van Newfoundland. De betiteling Eskimo (dat ‘rauweviseter’ betekent) wordt door hen als belediging opgevat. Inuit en First Nations zijn niet aan elkaar verwant en hebben ook geen bijzondere band met elkaar.
De totale First Nations bevolking bedraagt ongeveer 700.000 en groeit snel, onder andere door daling van het kindersterftecijfer sinds de tweede helft van de 20ste eeuw. Er is een groot aantal verschillende First Nations culturen, verspreid over elke regio van het land. Lang niet alle First Nations
Crowfoot, stamhoofd van Siksia First Nations in Alberta ca. 1830-1890
47
48
AC HTER GR ONDEN
wonen in de Indian Reserves die hen door middel van verdragen werden toegewezen. De meeste reserves in Canada zijn vrij klein en sommige zijn zelfs binnen steden gevestigd. De leefomstandigheden in de meeste First Nations reserves zijn heel slecht. Er heerst grote armoede en werkloosheid. Het aantal alcohol- en/of drugsverslaafden is groot en de criminaliteitscijfers liggen heel veel hoger dan het landelijk gemiddelde. De culturen van de First Nations in West-Canada zijn globaal te verdelen in drie hoofdgroepen. Die van de
prairies waren hoofdzakelijk jagers en de bizon was hun voornaamste voedselbron. In het binnenland van British Columbia leefden de bands (het woord waarmee in Canada stammen worden aangeduid) deels van jagen en vissen, maar ook van voedsel verzamelen. De First Nations aan de kust van de Grote Oceaan waren voornamelijk vissers. Veel First Nations zijn hun cultuur altijd trouw gebleven en tijdens uw rondreis door British Columbia en Alberta kunt u daar regelmatig mee kennismaken.
49
PRAKTISCHE INFORMATIE
VOORBEREIDING Wanneer u nog geen reis geboekt heeft, verdient het aanbeveling dat u zich vooraf oriënteert door aanbiedingen van reisbureaus te vergelijken. Zowel traditionele brochures als het Internet kunnen hierbij goede diensten bewijzen. Natuurlijk is het mogelijk om uw gehele reis zelf te regelen, maar vaak blijkt dat dit financieel geen of hoegenaamd geen voordeel oplevert, terwijl aan deze methode niet zelden wel nadelen zijn verbonden. Met name wat betreft naleving van gemaakte afspraken en regelen van verzekeringen. Wel is het van belang dat u bij de keuze van een touroperator kiest voor een betrouwbare, ervaren en in Canada gespecialiseerde organisatie.
Reisaanbod Vanzelfsprekend is het uitstekend mogelijk om een fantastische vakantie in West-Canada te beleven zonder noemenswaardige verplaatsingen. Denk bijvoorbeeld aan een verblijf in steden als Vancouver of Calgary, of aan een ranchvakantie in de foothills van de Rocky Mountains. De meeste bezoekers van deze regio zullen echter kiezen voor een rondreis.
Busreizen Er bestaan verschillende reisbureaus die georganiseerde busreizen door West-Canada aanbieden, zowel met touringcars als met minibusjes. Waak u voor aanbiedingen waarbij wel de overnachtingen, maar niet de maaltijden zijn inbegrepen. Als u overnacht in een accommodatie waar u verplicht bent maaltijden te bestellen omdat er
in de wijde omgeving geen alternatieve eetgelegenheid is, dan kunt u wel eens voor onaangename financiële verrassingen komen te staan. Uitbaters van eenzaam gelegen hotels willen touroperators nog wel eens heel aantrekkelijke logieskosten in rekening brengen, wat zij dan door extra dure maaltijden weer compenseren.
Openbaar vervoer Openbaar vervoer is in Canada beslist niet slecht geregeld en in bepaalde steden/gebieden zelfs ronduit goed te noemen. Toch is deze manier van reizen uitsluitend aan te bevelen wanneer u weinig eisen stelt aan comfort en heel erg flexibel bent ingesteld. Zie voor meer informatie o.a. www.greyhound.ca.
Treinreizen Er bestaan maar enkele treinverbindingen in West-Canada, waaronder de Canadian, de transatlantische verbinding tussen Toronto en Vancouver, die in deze regio Edmonton, Jasper, Kamloops en Vancouver aandoet. Het is mogelijk deeltickets aan te schaffen. De Skeena is een treinverbinding tussen Jasper, Prince George en Prince Rupert. Verder zijn er nog lokale treinen op Vancouver Island, de Malahat, en bestaat er een treinverbinding tussen North Vancouver
50
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
en Whistler. Ook bestaat de mogelijkheid luxe tweedaagse treinexcursies te maken. Zie voor een uitgebreide bespreking het afzonderlijke hoofdstuk over treinreizen elders in dit boek. Voor aanvullende informatie over VIA Rail en Rocky Mountaineer, zie de website van de Nederlandse agent, www.incento.nl.
Rondreizen met eigen vervoer Met voorsprong de meest ideale manier om West-Canada te verkennen is een rondreis maken met een (gehuurde) personenauto, camper of motorfiets. U kunt zo’n rondreis geheel of gedeeltelijk laten organiseren, of kiezen voor zelf de route bepalen en ter plaatse uw eigen accommodaties regelen.
Huur vervoermiddel Mocht u eventueel twijfels hebben over rijden in Canada, dan kan ik u direct geruststellen. Het wegennet is meestal vrij goed en u zult ervaren dat het Canadese verkeer zeldzaam rustig en gedisciplineerd is. Bij georganiseerde reizen is huur van het vervoermiddel in het totaalpakket inbegrepen. Besluit u zelf rechtstreeks het huren van vervoer te regelen, vergewis u dan vooraf of de aangeboden verzekering toereikend is voor de door u gekozen bestemmingen. Ook is het verstandig om de prijzen eerst eens goed te vergelijken met die van uw touroperator. Door grootschalige inkoop vallen die vaak goedkoper uit. Het is niet verstandig om met reserveren te wachten totdat u ter plaatse bent. Het aanbod in steden als Vancouver en Calgary is beduidend
minder groot dan in metropolen als New York of Los Angeles en als toevallig tijdens uw verblijf een grote conventie of belangrijk evenement plaatsvindt, is de kans niet ondenkbeeldig dat er geen auto meer beschikbaar is.
Personenauto Noord-Amerikaanse auto’s zijn doorgaans erg comfortabel en ook wat groter dan wij doorgaans gewend zijn. Vrijwel alle huurauto’s hebben automatische versnelling (tenzij u zeer nadrukkelijk anders aanvraagt en zelfs dan moet u nog maar afwachten), alsmede stuur- en rembekrachtiging en ABS. Bij de keuze van het model moet u goed bedenken dat de kleinere ‘compact’ modellen meestal niet zo geschikt zijn voor een rondreis wanneer ook passagiers op de achterbank moeten plaatsnemen (omdat de bagageruimte van dat soort wagens te klein is, en u dus de achterbank nodig heeft voor opslag). Tip: gebruik voor uw reis flexibele reistassen in plaats van stugge harde koffers, zodat u wat meer speelruimte in de bagageruimte heeft. Kijk bij het vergelijken van huursommen welke extra’s al dan niet zijn inbegrepen. Denk bijvoorbeeld aan (aanvullende) verzekeringen, toeslag voor een extra chauffeur, airport fee, lokale belastingen en leeftijdstoeslag (voor bestuurders 21-24 jaar). Realiseert u dat u in Canada voor het huren van een auto vrijwel overal een credit card moet kunnen overleggen. Ingeval men wel een cashdeposito accepteert, dan gebeurt dat alleen onder bepaalde voorwaarden (legitimatie en tonen returnticket) en tegen borgbedragen van rond de $ 50 per dag.
VOOR B ER EIDING
Camper De camper (in reisbrochures ook wel motorhome genoemd) zijn het vervoermiddel bij uitstek voor reizigers die zoveel mogelijk tijd in de natuur willen doorbrengen en een maximum aan vrijheid wensen. West-Canada is een waar paradijs voor rondreizen met een camper en u vindt dan ook een overvloed aan goede kampeerterreinen (vrij kamperen is vrijwel nergens toegestaan en ook niet aan te bevelen). Met een camper bent u ‘selfsupporting’, dat wil zeggen dat u altijd en overal kan beschikken over de faciliteiten waarmee uw huis op wielen is uitgerust (keuken, douche, toilet, koelkast, fornuis, et cetera). Dit behelst dat u ook op heel eenvoudige campgrounds en onderweg tijdens bijvoorbeeld een picknick, alle comfort binnen handbereik hebt. Op campgrounds die wel over voorzieningen beschikken, sluit u uw camper met het ‘hookup systeem’ (uniform in heel Noord-Amerika) binnen enkele minuten aan op het elektriciteitsnet, de waterleiding en de riolering.
Amerikaanse campers zijn kolossaal groot (zelfs de ‘kleinere’ modellen), maar laten zich verbazingwekkend eenvoudig besturen. Het comfort is redelijk tot heel goed te noemen, maar u moet dat wel in perspectief zien. Vergeleken met een personenauto lijkt de huur van een camper erg veel, maar als u alle kosten van uw rondreis bij elkaar optelt zou dat wel eens reuze mee kunnen vallen. Campgrounds kosten maar een fractie van hotelkamers, u kunt heel veel bezuinigen op maaltijden en vaak hoeft u geen omwegen te maken om ergens te gaan eten of een overnachtingsplek te vinden. Vergeet ook niet wat u bespaart met allerlei extra’s, zoals dat biertje ’s avonds en de kop koffie onderweg. Bij een camper komen als bijkomende kosten (naast die welke ook voor personenauto’s van toepassing zijn) het hogere brandstofverbruik, een toeslag voor de extra mijlen boven die welke inbegrepen zijn, alsmede kosten voor de huur van de camper- en persoonlijke uitrusting. Voor lezers die meer willen weten over het reizen met een camper door NoordAmerika wijs ik op mijn reisgids Camperreizen USA & Canada dat ook bij Elmar in de serie Wereldwijzer is verschenen (ISBN 978-90-389-1825-9).
Huurvoorwaarden De meeste verhuurders hanteren een minimumleeftijd. Indien men al chauffeurs van 21-24 jaar accepteert (jonger beslist niet), wordt een toeslag berekend (circa Cdn. $ 30 per dag). Deze voorwaarde geldt ook voor extra bestuurders. Voor elke extra bestuurder wordt een
51
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
52
verzekeringstoeslag in rekening gebracht. Standaard geldt dat het vervoermiddel in dezelfde plaats wordt ingeleverd als waar u dit afhaalt. Mits vooraf afgesproken kan hiervan tegen betaling van een toeslag afgeweken worden (one-way rental). De toeslag is onder andere afhankelijk van de gekozen plaatsen, het seizoen en het vervoermiddel. Niet alle verhuurstations zijn op zon- en feestdagen geopend (camperverhuurders zelfs bijna nooit). Bijna alle verhuurmaatschappijen (zeker die van campers) hanteren een nietrokenbeleid voor hun wagenpark.
Rijbewijzen Voor het besturen van een personenauto of camper in Canada heeft u een geldig rijbewijs B nodig. U mag met uw Nederlandse rijbewijs maximaal tot 3 maanden na aankomst in Alberta rijden. In British Columbia is deze termijn 6 maanden. Een Internationaal Rijbewijs is niet verplicht, maar wordt sterk aanbevolen omdat een dergelijk document een volledige vertaling in het Engels biedt. U kunt het internationale rijbewijs verkrijgen bij de A.N.W.B. voor €14,95 (uitsluitend persoonlijk af te halen; pasfoto en rijbewijs meenemen). Het internationale rijbewijs is alleen geldig in combinatie met het echte rijbewijs.
Motorvoertuigverzekeringen Standaard is bij de huur van een vervoermiddel een aantal verzekeringen inbegrepen. Soms zijn die toereikend, vaak niet. Los daarvan zal men ter plekke altijd proberen u nog meer verzekeringen aan te praten. Net als in Nederland moet in Canada elk motorvoertuig verzekerd zijn tegen schade aan derden. Er bestaan echter per provincie verschillen hoeveel het minimale verzekerde bedrag moet bedragen. Het is daarom altijd dringend aan te raden een (aanvullende) Supplemental Liability Insurance af te sluiten (tussen Cdn. $ 7 en Cdn. $ 14 per dag). Hiermee wordt het verzekerde bedrag voor aansprakelijkheid verhoogd met
Cdn. $ 1 miljoen. Daarnaast is het raadzaam om een Collision Damage Waver af te sluiten. Technisch is dat geen verzekering, maar u ‘koopt’ hiermee af dat de verhuurder de kosten op u zal verhalen ingeval van schade of diefstal aan het voertuig (ongeacht de schuldvraag). Ook de eventuele schade die de verhuurder zou lijden omdat de auto (tijdelijk) niet voor verhuur beschikbaar is wordt door de CDW ‘weggewuifd’, behoudens een vooraf afgesproken eigen risico (deductable). De premie voor deze dekking bedraagt tussen Cdn. $ 9 en Cdn. $ 19 per dag. Veelal zal door het afsluiten van bovengenoemde extra dekkingen de vereiste borgsom verlaagd worden. Daarnaast zijn nog allerlei extra verzekeringen in de aanbieding en het is aan uzelf of u die wilt afsluiten of niet. Voorbeelden zijn een ongevallenverzekering voor inzittenden, een verzekering van persoonlijke eigendommen en een medische kostenverzekering. Normaliter is hierin echter al voorzien door middel van uw persoonlijke reisverzekering.
Overnachten Er is in Canada geen gebrek aan logiesaccommodatie. Daardoor is vooraf reserveren zelden of nooit noodzakelijk. Een uitzondering kunnen de eerste en laatste dag van uw rondreis zijn. Na aankomst (laat op de dag na een vermoeiende vlucht) heeft u waarschijnlijk geen zin om nog eens een kamer te gaan zoeken. Let op: als u met een camper reist, bent u na een transatlantische vlucht verplicht eerst een nacht op Noord-Amerikaanse bodem door te brengen alvorens u het voertuig in ontvangst kunt nemen. Aangezien uw retourvlucht naar Europa waarschijnlijk zeer vroeg vertrekt, is het aan te raden om voor de laatste overnachting in Canada een dicht bij de luchthaven gelegen hotel/motel te kiezen. Overnacht u vooraf in een van de grote hotel/motelketens, dan weet u blindelings hoe uw kamer er uit zal zien, onge-
VOOR B ER EIDING
acht in welke plaats u zich bevindt. In andere gevallen kunt probleemloos vragen of u eerst de kamer mag zien.
Hotels/Motels Deze lopen uiteen van zeer luxe (in grote steden en populaire toeristenresorts) tot heel eenvoudig (in kleine stadjes). Prijzen zijn afhankelijk van het soort hotel, het seizoen, ligging en de locatie. Voor een voormalig Grand Hotel van de spoorwegen moet u in het hoogseizoen heel diep in uw buidel tasten. De meeste luxe (lees dure) hotels verlangen een credit card of anders een (hoge) borgsom. In principe zijn hotels bijna altijd in een stadscentrum gelegen, ofschoon dat niet hoeft te gelden voor de eerdergenoemde grand hotels. Motels daarentegen treft u meestal aan bij het in- of uitrijden van een plaats, vaak in een lange rij achter elkaar. Gemiddeld genomen moet u voor een hotelovernachting in steden of in de buurt van trekpleisters rekenen op kamerprijzen (men rekent in Canada doorgaans per kamer, niet per persoon) van Cdn. $ 100 tot $ 150. In wat meer afgelegen plaatsen zult u veelal goedkoper uit zijn. De prijzen voor motelkamers variëren van Cdn. $ 75 tot $ 125, met forse uitschieters naar beneden in de minder druk bezochte gebieden. Ontbijt is meestal niet inbegrepen, of bestaat uit een continental breakfast, dat wil zeggen een kop koffie en een donut of muffin. Niet getreurd, want elke plaats op de kaart heeft tenminste één ontbijtrestaurant waar u voor weinig geld een meer dan uitstekend ontbijt kunt nuttigen.
Bed & Breakfast Bij een Noord-Amerikaanse bed & breakfast (B&B) moet u niet denken aan het Britse model, maar meer aan een (klein) pension. Meestal zijn er enkele kamers voor gasten beschikbaar. Het aantrekkelijke van deze vorm van accommodatie is dat u niet elke nacht
in een standaardkamer slaapt, dat de mate van comfort doorgaans erg groot is (ruim, mooi ingericht, comfortabel) en dat u eenvoudig contact legt met andere gasten en de gastheer. Laatstgenoemde zal bovendien een welkome bron van informatie zijn over bezienswaardigheden en evenementen in de omgeving. Een zeer uitgebreid en smakelijk ontbijt is bij de kamerprijs inbegrepen. Prijzen liggen tussen Cdn. $ 80 en $ 150 per kamer per nacht.
Campgrounds U zult in West-Canada geen enkele moeite hebben om een campground te vinden. Reserveren is derhalve meestal overbodig. In de buurt van populaire bezienswaardigheden kunt u het best een campground nemen in een plaats iets verderop (goedkoper, rustiger), danwel iets vroeger arriveren en eerst een plek claimen voordat u de omgeving gaat verkennen. Omdat het westen van Alberta en British Columbia niet ruim voorzien zijn van wegen, is het zelden moeilijk een campground te lokaliseren. Desondanks is het niet onverstandig een zogeheten campground directory aan te schaffen (bijvoorbeeld Woodall’s Canada, ook in de betere Nederlandse boekhandel te koop of te bestellen voor €12,95). Public Campgrounds zijn kampeerterreinen die beheerd worden door de overheid (bijvoorbeeld die in nationale en provinciale parken). Deze zijn meestal in een wat meer natuurlijke omgeving
53
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
54
gelegen, ruimer van opzet en goedkoper, (Cdn. $ 15 - $ 25), maar meestal met minder(e) faciliteiten uitgerust. Hoewel sommigen tegen een kleine meerprijs water en/of elektriciteitaansluitingen bieden, zult u zelden een camper op de riolering kunnen aansluiten omdat die er in dit soort gebieden domweg niet is. Geen nood, want uw camper is uitgerust met afvaltanks, dus maakt u later gewoon gebruik van een dumpstation elders. Private Campgrounds zijn commerciele kampeerterreinen. Deze bieden vaak minder ruimte, zijn soms wat minder fraai gelegen en kosten ook meer (Cdn. $ 25 tot $ 50 per nacht), maar bieden ook meer faciliteiten, zoals full hookup (water, elektriciteit en riolering) en een bijgebouw met douches en toiletten. Steeds vaker treft u op commerciële campgrounds WiFi-hotspots aan.
Vliegreis Wanneer uw vakantie in het hoogseizoen valt, is tijdig reserveren van uw vliegtickets aan te bevelen, want zoveel vluchten naar Canada zijn er niet en ze worden duurder en duurder naarmate uw vertrekdatum dichterbij komt. Rechtstreeks boeken bij de luchtvaartmaatschappij levert zelden of nooit een financieel voordeel op en
ook de resultaten bij de online ticketservices zijn vaak erg tegenvallend. Veel touroperators hanteren gereduceerde vliegtarieven bij gelijktijdige boeking van een vlucht in combinatie met een landarrangement (georganiseerde rondreis, auto/camperhuur etc.). Vanuit Nederland en België voeren uitsluitend de KLM en Air Transat rechtstreekse vluchten uit op Vancouver en Calgary. De KLM verzorgt bijna dagelijks lijnvluchten naar Vancouver (naar Calgary alleen in de zomermaanden), en biedt redelijk tot goed comfort, maar niet al te beste maaltijden. Transat, een semichartermaatschappij, vliegt alleen in de zomermaanden en biedt weinig tot geen comfort en niet of nauwelijks eetbare maaltijden. Het prijsverschil bedraagt echter honderden euro’s in het voordeel van Air Transat. Als u de krappere beenruimte voor lief neemt (maar bedenk dat het een lange vlucht is), kunt u van dat voordeel een paar lekkere broodjes voor onderweg kopen, enkele dagen buitengewoon goed dineren op uw vakantiebestemming en nog geld overhouden ook. De afweging is aan u. Wenst u vanaf Frankfurt of Parijs te vertrekken, dan bestaat een grotere keuze aan rechtstreekse vluchten (misschien het overwegen waard als u in het oosten, c.q. zuiden van het land woont?). Air Canada biedt goed comfort, redelijke maaltijden en acceptabele tarieven, maar heeft uitsluitend vluchten vanaf London en Frankfurt (aansluitende vluchten met Amsterdam en Brussel via respectievelijk British Midland Airways en Lufthansa). Voorts is dan soms voor de bestemming Vancouver ook nog een tussenstop in Calgary vereist. Een tussenlanding verlengt de reis met circa 3 uur. Mocht u kiezen voor een reis naar Canada met een tussenlanding in de Verenigde Staten, bedenk dan wel dat uw trip extra lang vertraagd wordt. Niet alleen omdat de Amerikaanse hubs (aanvlieghavens) veel drukker zijn dan de Canadese, maar in het bijzonder omdat bij landing in de Verenigde Staten
VOOR B ER EIDING
de Amerikaanse immigratiedienst gepasseerd moet worden. Een rechtstreekse en non-stop vlucht van Amsterdam naar Vancouver duurt ongeveer 10 uur en naar Calgary ongeveer 9 uur en 15 minuten. Let op: luchtvaartmaatschappijen hebben hun eigen terminologie die voor normale mensen niet altijd logisch is. Zo is een rechtstreekse vlucht naar een bestemming geen garantie dat zonder stoppen of via de kortste route van A naar B gevlogen wordt. Rechtstreeks betekent uitsluitend dat u in hetzelfde vliegtuig van A naar B gaat, maar u kunt er bijna gif op innemen dat uw vlucht onderweg onderbroken wordt voor een tussenlanding. Alleen de uitdrukking non-stop houdt in dat u zonder onderbrekingen naar uw bestemming vliegt.
Vertrektijden Non-stop vluchten van Europa naar West-Canada vertrekken meestal in de loop van de middag en arriveren aan het einde van de middag of vroeg in de avond, plaatselijke tijd. Tegenwoordig kunt u zichzelf heel veel ellende (voetje voor voetje schuifelen in een lange rij) besparen door online al in te checken en uw boarding-pass (instapkaart) thuis uit te printen. U hoeft dan op de luchthaven alleen nog maar uw bagage af te geven, wat een enorme tijdwinst
oplevert. Los daarvan moet u toch minimaal twee uur voor vertrek van uw vlucht op de luchthaven aanwezig zijn, mede in verband met lange wachttijden voor strenge veiligheidsinspecties. Reist u via Schiphol, en u komt niet uit de onmiddellijke omgeving, wees dan voorbereid op gigantische files. U kunt beter een extra uur op de luchthaven doorbrengen dan uw vlucht missen. Retourvluchten vanuit West-Canada naar Amsterdam vertrekken doorgaans laat in de avond en arriveren aan het eind van de middag of vroeg in de avond, plaatselijke tijd de volgende dag.
Reisdocumenten U hebt voor een vakantie, familie- of zakenbezoek geen visum nodig, mits u geen strafblad heeft (ook een veroordeling wegens rijden onder invloed van alcohol wordt daartoe gerekend). Uw paspoort moet tenminste geldig zijn voor de duur van uw verblijf en u zult een retourticket moeten kunnen overleggen. De maximale verblijfsduur is 6 maanden, maar u kunt eventueel later terwijl u in Canada bent (tegen betaling van circa Cdn. $ 75) een verlenging aanvragen. Reist u via de Verenigde Staten, of bent u van plan tijdens uw vakantie de Verenigde Staten te bezoeken, dan moeten ook meereizende kinderen over een eigen paspoort beschikken.
Verzekeringen
Schiphol
Bij het boeken van een georganiseerde reis bestaat de mogelijkheid u te verzekeren tegen financieel verlies wanneer u om bepaalde redenen uw reis moet annuleren of tussentijds afbreken. Verder kunt u zich verzekeren tegen verlies of beschadiging van reisbagage. Bij dit soort reisverzekeringen is meestal ook een dekking inbegrepen voor medische
55
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
56
kosten, ongevallen en reisonderbreking. Gezien de extreem hoge kosten die in Canada verbonden zijn aan medische hulp, ziekenhuisopname en medicijnen, is zo’n aanvullende, op Noord-Amerika afgestemde, verzekering beslist aan te raden. Laat u niet misleiden door de kreet ‘werelddekking’, want dit betekent slechts dat u weliswaar wereldwijd verzekerd bent, maar uitsluitend voor de kosten die een behandeling in Nederland zou kosten. Als u in Canada naar de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis
moet (en dat kan al het geval zijn voor iets waarvoor u slechts een huisarts nodig hebt, want huisartsen zijn niet of nauwelijks te vinden), dan bent u al Cdn. $ 1000 kwijt om u te laten registreren en voor een eerste consult, dus zonder enige vorm van behandeling. Kijk dus goed naar verzekerde bedragen in uw polis en vergewis u ervan dat de dekking ook van toepassing is in Noord-Amerika. Neem uw verzekeringsdocumenten mee op reis.
AANKOMST IN CANADA Wanneer u vanuit Europa naar WestCanada reist, moet u bij een non-stop vlucht rekenen op een vliegtijd van ruim 9 tot 10 uur. Maakt u in Canada eerst nog een tussenlanding, tel daar dan nog ruim 3 uur bij op. Onderweg passeert u diverse tijdzones. Calgary ligt in de Mountain Time Zone (8 uur tijdsverschil met Amsterdam en Brussel) en Vancouver in de Pacific Time Zone (9 uur verschil). Bij aankomst na een nonstop vlucht is het dus slechts een uurtje later dan het tijdstip waarop u vertrok.
lijk te maken dat het echt tijd wordt om naar bed te gaan. Aangezien u meestal ’s middags of vroeg in de avond arriveert, zou u na het inchecken in uw hotel even een korte wandeling kunnen maken om de slaap tegen te gaan en ergens een lichte maaltijd nuttigen om ook zo snel mogelijk aan de plaatselijke etenstijden te wennen. Met de maaltijden in het vliegtuig nog vers in uw geheugen hoeft dat niet moeilijk te zijn. Wat ook helpt is tijdens de vlucht zo min mogelijk alcohol drinken, maar juist veel water.
Jet lag
Grenscontrole
De vermoeidheid van de lange vlucht in combinatie met het passeren van diverse tijdzones veroorzaakt bij de meeste mensen een periode van ongemak (slapeloosheid, hoofdpijn, misselijkheid, gebrek aan eetlust). De lengte en de mate zijn voor iedereen verschillend. Op de heenreis, vliegend van oost naar west, veroorzaakt deze jet lag minder problemen dan in omgekeerde richting op de terugreis. Veelal zult u na aankomst in Canada slechts een aantal dagen heel vroeg opstaan. Er bestaan geen medicijnen tegen dit verschijnsel. De beste remedie is proberen zo snel mogelijk het ritme van de plaatselijke tijd op te pakken, ook al tracht uw lichaam u duide-
De grensformaliteiten moeten plaatsvinden in de eerste plaats die u op Canadese bodem aandoet. Maakt u dus een tussenstop in Canada voordat u uw eindbestemming bereikt, dan passeert u dus in de plaats van de tussenstop de immigratiedienst en de douane. Na het verlaten van het vliegtuig gaat u eerst naar de immigratiedienst. De luchthavens van Vancouver en Calgary zijn niet erg groot in vergelijking met die van Toronto en sommige Amerikaanse steden, dus ook beduidend minder druk. Ook hebben Canadese officieren van de immigratiedienst minder de neiging dan hun Amerikaanse collega’s om te denken dat elke bezoeker een terrorist is totdat
A A NK OM S T IN C ANADA
hij of zij het tegendeel bewezen heeft. Kortom, u wordt vriendelijker te woord gestaan en u bent sneller buiten dan in de VS. Tijdens uw vlucht krijgt u van het cabinepersoneel een douaneverklaring uitgereikt die u moet invullen en overleggen aan de ambtenaar van de immigratiedienst, samen met uw paspoort en uw returnticket. Als u geen idee heeft wat de vragen op het formulier zijn, draai het dan om en u ziet dezelfde vragen, maar dan in het Engels. De ambtenaar van de immigratiedienst stelt u wat vragen over het doel van uw bezoek, waar u verblijft en dergelijke, en heet u welkom in Canada met een stempel in uw paspoort. Daarna haalt u uw bagage op en gaat u naar de douane.
van (soft-) drugs is streng verboden en resulteert bij ontdekking (bezoekers worden ‘besnuffeld’ door zogeheten hasjhonden) tot onmiddellijke deportatie. Ook is het absoluut niet toegestaan om fruit, vleeswaren en zuivelproducten in te voeren. Dit geldt ook voor een meegebracht broodje ham of een appel. Overtreding levert een boete op van Cdn. $ 400 per artikel.
Hotelaccommodatie Hebt u vooraf hotelaccommodatie in Canada gereserveerd bij een van de grotere hotel/motelketens, dan kunt u meestal gebruik maken van een gratis shuttlebusje dat u vanaf de luchthaven naar uw logiesadres brengt.
Douane Afhalen vervoermiddel Per gezin dient u één douaneverklaring in te vullen en te overleggen. Naast uw persoonlijke bezittingen mag u per volwassene maximaal 1 liter alcohol invoeren, alsmede 200 sigaretten of 2 ons tabak, ongeacht of deze taxfree gekocht zijn of niet. Voor iemand die graag een slaapmutsje lust is dit niet zo’n probleem, want alcohol is in Canada niet buitensporig duur. Voor rokers is de verleiding om wat te smokkelen daarentegen groot, aangezien tabakswaren in Canada bijna driemaal zoveel kosten als in Nederland. Toch raad ik u heel dringend af om toe te geven aan de verleiding. De boetes bij overtreding zijn namelijk heel erg hoog. De invoer
Hebt u een huurauto gereserveerd, dan treft u in de aankomsthal van de luchthaven de balie van uw verhuurmaatschappij. Na afwikkeling van het papierwerk wordt u gewezen waar u uw auto kunt vinden. U kunt deze locatie bereiken met een shuttlebus, want de parkeerterreinen liggen een eindje van de luchthaven verwijderd. Hebt u voor een campervakantie gekozen, dan moet u minimaal een nacht in Canada overnachten alvorens u de camper kunt ophalen. In dat geval belt u de volgende ochtend het verhuurstation en spreekt u af wanneer u van uw hotel opgehaald zult worden (meestal na de middag).
Administratie Ook al hebt u de huursom reeds volledig voor vertrek voldaan, dan dient u ter plaatse toch nog enkele aanvullende kosten te voldoen. Denk daarbij met name aan lokale belastingen en aanvullende verzekeringen. Ook wordt van u een borgsom verlangd. Sommige maatschappijen weigeren contant geld of vragen een absurd hoog bedrag. Het is vrijwel onmogelijk om op een nor-
57
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
58
male manier door Canada te reizen zonder creditcard. Het bedrag van uw borg wordt geblokkeerd op de limiet van uw creditcard. Dit betekent dat uw bestedingsruimte met de hoogte van de borg verminderd wordt.
Begin van de rondreis
rijdag een korte etappe te plannen. U kunt dan op uw gemak aan het verkeer en het vervoermiddel wennen en blijft er voldoende tijd over om inkopen en boodschappen te doen. Bovendien kunt u op deze manier, wanneer zich eventueel gebreken aan het vervoermiddel voordoen, snel even terug naar het verhuurbedrijf.
Het is aan te raden, vooral als u met een camper reist, om voor de eerste
VERKEER Autorijden in Canada is zeer beslist geen moeilijke opgave. Enerzijds wordt dat veroorzaakt door het buitengewoon rustige rijgedrag van de Canadezen, en anderzijds door de overduidelijke bewegwijzering. Ondanks de Britse afkomst, wordt in Canada gewoon aan de rechterkant van de weg gereden. Afstanden en snelheden worden uitgedrukt in kilometers per uur, dus niet in mijlen zoals in de Verenigde Staten.
Wegen Canadese wegen, meestal asfalt of beton, zijn over het algemeen vrij redelijk te noemen, maar de kwaliteit wordt negatief beïnvloed door het klimaat. Het einde van de winter, wanneer het overdag dooit en ’s nachts vriest, luidt het begin in van het pothole seizoen. Potholes zijn wegverzakkingen die ont-
staan doordat smeltwater door scheuren in het asfalt de grondlaag bereikt. Wanneer dit water bevriest, zet het uit waardoor het bovenliggende asfalt opgedrukt wordt. Zodra het weer dooit, smelt en krimpt het water opnieuw, een laag lucht achterlatend tussen de grond en de asfaltlaag. Zodra een auto hier overheen rijdt, zakt het asfalt beschadigd in, een gat achterlatend. Sommige potholes zijn lichte verzakkingen, maar sommigen zijn groot genoeg om forse schade aan banden of zelfs de onderkant van een wagen die door de pothole rijdt toe te brengen. Wegwerkers zijn de hele zomer bezig om het wegennet weer op te lappen.
TransCanada Highway Canada kent geen systeem van federale rijkswegen, zoals de Interstates in de Verenigde Staten, omdat aanleg en onderhoud een provinciale aangelegenheid is. Hierop geldt één uitzondering en dat is de TransCanada Highway. Deze weg van St. Johns op New Foundland naar Victoria op Vancouver Island (7821 km.) verbindt alle provincies met elkaar en wordt gefinancierd door de federale overheid samen met de afzonderlijke provincies. De naam TransCanada Highway is overigens wat verwarrend, want vrijwel overal in het land liggen er onder dezelfde naam niet één,
VER K EER
gen, is deze weg in elk van de provincies tevens een Provincial Highway, zowel in British Columbia als in Alberta aangeduid als Provincial Highway 1. Alle provincial highways zijn (behalve in de winter) goed te berijden. Met uitzondering van de TransCanada Highway en sommige grote wegen in de buurt van Vancouver, Calgary en Edmonton komt u in British Columbia en Alberta vrijwel geen superdrukke wegen tegen. Met uitzondering van het zuiden van British Columbia en het oosten en zuiden van Alberta, is het aantal wegen vaak erg beperkt. Zo zijn er slechts vier bergpassen over de Rocky Mountains.
Tolwegen
maar twee of zelfs drie wegen. In WestCanada ligt naast de hoofdroute, die in 1962 officieel werd geopend, maar pas in 1971 werd voltooid, ook nog een noordelijke route, ook wel bekend als de Yellowhead Highway. Ofschoon de hoofdroute van de TransCanada Highway over de gehele lengte geasfalteerd is, is de complete weg niet te vergelijken met bijvoorbeeld een Amerikaanse Interstate, een Duitse Autobahn of een Franse Payage. Veel trajecten zijn ‘freeway’ (dat wil onder andere zeggen gescheiden rijbanen, geen kruisingen, geen spoorwegovergangen, geen stoplichten), maar sommige stukken zijn ook nog gewoon een tweebaansweg zonder middenberm.
U komt in West-Canada geen tolwegen meer tegen (de laatste, de Coquihalla Highway in British Columbia, werd eind 2008 opgeheven), ofschoon enkele wegen in de Rocky Mountains, met name de Icefields Parkway, in nationale parken gelegen zijn en u daar entree moet betalen (niet van toepassing als u, uitgezonderd om te tanken, zonder stoppen het park doorkruist).
Provincial Highways Tijdens een rondreis door beide provincies zal uw route heel vaak voor een (belangrijk) deel over de hiervoor genoemde TransCanada Highway voeren, domweg omdat er in bepaalde gebieden geen andere mogelijkheid bestaat. Omdat de TransCanada Highway een project is waarin de federale overheid en de provincies gezamenlijk de kosten dra-
Wegnummerbord
59
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
60
Dirt roads Ongeplaveide dirt roads (meestal gravel) zijn nog overal in West-Canada te vinden, vooral in afgelegen streken. Verhuurmaatschappijen staan meestal echter niet toe dat u met een auto of camper over deze wegen rijdt en eventuele schade (vooral de banden en voorruiten krijgen het zwaar te verduren) is niet verzekerd en komt voor uw eigen rekening. In de praktijk zal het echter vrijwel onmogelijk zijn onverharde wegen volledig te mijden. Doorgaans zijn deze in de zomer echter uitstekend berijdbaar, mits u uw snelheid aanpast.
Richtingborden Door de enorme afstanden in Canada ligt grote nadruk op het gebruik van wegnummers. Uitsluitend erg grote steden worden reeds van ver aangekondigd. Het is daarom handig om voor u gaat rijden de wegnummers en plaatsen langs de route te noteren. Wegnummers worden altijd op de richtingborden vermeld, aangevuld met de eerstvolgende grote stad. Wegwijzerborden zijn groen met witte opdruk. Richtingbord
Verkeersborden De meeste verkeersborden in Canada zijn vrijwel hetzelfde als in Nederland, maar er is een aantal uitzonderingen. Veel meer dan bij ons wordt vaak met tekst gewerkt. Onderstaand volgen enkele afwijkende borden. Het stopbord, achthoekig van vorm, spreekt voor zich. U moet stoppen voor de kruising. Het verschil is dat in Canada iedereen die deze kruising nadert hetzelfde bord ziet en dat Stopbord
iedereen dus moet stoppen. De eerste automobilist die voor de kruising tot stilstand komt, mag als eerste zijn weg vervolgen. Daarna de tweede, et cetera. Geloof het of niet, maar dit systeem werkt in Canada perfect. Het rechthoekig ‘one way’ bord betekent dat u uitsluitend in de aangegeven richting verder mag rijden. De maximum toegestane snelheid wordt aangegeven met een wit bord en zwarte tekst.
In Canada is het gebruikelijk dat kinderen naar en van school gebracht worden met schoolbussen. Stopplaatsen van deze bussen worden aangegeven met een geel bord in de vorm van een ruit. Langs rijkswegen treft u ook informatieborden aan die aangeven welke services u bij een afslag kunt verwachten. Dit zijn vierkante bruine borden met witte opdruk.
Eenrichtingsverkeer
Maximumsnelheid
Waarschuwing stopplaats schoolbus
Borden met aanduiding services
VER K EER
Recreatieve gebieden worden aangeduid met een blauw bord met witte opdruk van de naam van het gebied, de afstand en de daar aanwezige faciliteiten.
Bord met recreatieve informatie
Borden die verband houden met wegwerkzaamheden zijn altijd in oranje uitgevoerd. De afbeelding van een persoon met een vlag betekent dat er verderop een ‘flag man’ staat, een wegmedewerker die met vlaggen het verkeer regelt. U moet vaart minderen en u voorbereiden om te stoppen. Het bord ‘Detour’ geeft aan dat een wegomleiding aanBorden bij staande is. wegopbrekingen Wanneer u een school nadert, bent u op schooldagen verplicht uw maximumsnelheid te beperken tot 30 km. per uur tussen 8.00-9.30, 11.30-13.30 en 15.00-16.30 uur. Bovendien is het in een schoolzone niet toegestaan om in te halen.
Schoolzone
Verkeersregels In Canada rijdt het verkeer rechts. De regel dat verkeer van links voorrang moet verlenen aan verkeer van rechts bestaat hier niet. Verkeer op een doorgaande weg heeft altijd voorrang op verkeer van zijstraten. Bij kruisingen van gelijke wegen wordt het verkeer geregeld door
stoplichten of het hiervoor genoemde stopbord. Bij wisselen van rijbaan moet u altijd richting aangeven, ook wanneer u weer in een rijstrook terugkeert. In principe rijdt u zoveel mogelijk in de rechterbaan en gebruikt u de linkerbaan uitsluitend om in te halen of voor te sorteren. Op rijkswegen met meerdere banen is het, mits anders aangegeven, toegestaan om zowel links als rechts in te halen. Houdt hier rekening mee als u van baan wisselt. In bergachtige gebieden bent u verplicht gebruik te maken van zogeheten ‘passing zones’ om achteropkomend verkeer dat sneller rijdt de gelegenheid te geven te passeren. U bent in West-Canada verplicht uw verlichting te ontsteken tijdens het rijden, ook overdag.
Verkeerslichten Net als bij ons kennen de Canadese verkeerslichten de kleuren rood, oranje (hier echter ‘yellow’ genoemd) en groen. Er zijn desondanks toch enkele verschillen. Rechtsafslaan bij een rood stoplicht is toegestaan, mits u eerst tot een volledige stop bent gekomen en overstekende voetgangers niet gehinderd worden. In Alberta, wanneer u voorgesorteerd staat om linksaf te gaan en het licht springt op groen en knippert, dan betekent dit dat het verkeer uit tegenovergestelde richting nog steeds voor rood staat en dat u dus door kunt rijden (mits u voetgangers niet hindert). In British Columbia heeft het groene knipperende licht echter een heel andere betekenis. Het betekent dat u door mag rijden, maar dat zich hier een oversteekKnipperend plaats voor voetgroen licht
61
62
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
gangers bevindt. Het licht zal alleen op rood springen wanneer een voetganger op de knop drukt. U zult ook merken dat in Canada de verkeerslichten aan de overzijde van de kruising hangen en niet pal boven uw hoofd, zoals bij ons, wat aanzienlijk prettiger is.
Wegmarkeringen Rijbanen in Canada worden van elkaar gescheiden door gele strepen. Rijstroken in dezelfde richting zijn wit van kleur. Ononderbroken strepen betekenen ook hier verboden in te halen.
Maximumsnelheid Behalve waar anders aangegeven bedraagt de maximumsnelheid op grote rijkswegen 110 km per uur, op andere hoofdwegen 80 km. en binnen de bebouwde kom 50 km. Uitzonderingen zijn onder andere schoolzones (30 km.) en de TransCanada Highway binnen nationale parken (90 km.). De politie controleert heel intensief op snelheidsovertredingen en de bekeuringen zijn enorm hoog (moeten bovendien ter plaatse voldaan worden).
Veiligheidsgordels Alle inzittenden van een motorvoertuig zijn verplicht veiligheidsgordels te dragen en kleine kinderen moeten in een kinderzitje zitten. Afgezien van het feit dat gordels primair voor uw eigen veiligheid bedoeld zijn, kan het niet dragen u op een forse boete komen te staan. Wanneer bij een ongeval blijkt dat u geen gordel droeg, kan dit bij persoonlijke verwondingen de hoogte van de verzekeringsuitkering nadelig beïnvloeden. Regelmatig wordt u er onderweg met borden ‘BUCKLE UP, IT’S THE LAW’ aan herinnerd om uw gordels aan te doen.
Rijtijden Het is erg verleidelijk om uw route telkens een ‘klein beetje’ op te rekken zodat u nog net dat andere mooie gebied ook mee kunt pikken. Vergist u zich echter niet in de enorme afstanden in West-Canada. Bovendien moet u bedenken dat al die mooie bezienswaardigheden meestal in gebieden liggen waar u niet lekker door kunt rijden. Integendeel. Het zijn gebieden waar u uiterst geconcentreerd moet blijven. U bent op vakantie, dus geniet zoveel mogelijk. Dan maar niet alles zien (dat lukt sowieso toch niet in één rondreis). Maak er een goede gewoonte van om onderweg regelmatig te pauzeren en plan niet al te lange etappes. Op lange rechte wegen, en die komt u in WestCanada ook in overvloed tegen, moet u alert blijven op wegblindheid, ‘highway hypnosis’, een vorm van concentratieverlies als gevolg van het monotone rijden zonder enige afwisseling. Zelfs een hele flauwe bocht kan dan al verraderlijk zijn.
Wegopbrekingen Het grootste deel van West-Canada kent slechts een kort seizoen waarin wegwerkzaamheden kunnen plaatsvinden en in die periode wordt dan ook massaal uitgerukt. Aangezien de meeste wegen buiten steden slechts één rijstrook in beide richtingen hebben, moet u daarom regelmatig bedacht zijn op wegopbrekingen. Wanneer deze plaatsvinden op de TransCanada Highway of op drukbereden wegen in bijvoorbeeld nationale parken, kan de wachttijd fors oplopen. U bent verplicht de aanwijzingen van wegarbeiders op te volgen. Wanneer het verkeer in beide richtingen over één rijstrook geleid wordt, gebeurt dit meestal op aanwijzingen van een flagman of, wanneer het een lang traject betreft, met behulp van een pilot-car. Snelheidsovertredingen bij wegwerkzaamheden leveren een verhoging van de boete met 100 procent op.
VER K EER
Andere weggebruikers Buiten de stad zult u zelden of nooit voetgangers tegenkomen, want Canadezen hebben een broertje dood aan lopen. Fietsen begint aan populariteit te winnen, maar desondanks kunt u het aantal rijwielen onderweg meestal op de vingers van een hand tellen. Rijwielpaden zijn derhalve een grote uitzondering. Dit houdt in dat fietsers regelmatig van de hoofdweg gebruik moeten maken. Overigens, fietsers zijn in West-Canada verplicht een helm te dragen.
Vrachtauto’s Canadese vrachtauto’s zijn niet gewoon groot, ze zijn extreem groot. Op sommige wegen in Alberta, met name tussen Calgary en Edmonton, komt u dan nog eens een variant tegen die nog groter is, de zogeheten Longer Combination Vehicle (LCV), buiten Canada beter bekend als een road train. Dat is zo’n enorm bakbeest met nog eens een extra trailer aangekoppeld. Sommige van deze LCV’s worden ook wel Rocky Mountain Doubles genoemd, maar gelukkig mogen ze de Rocky Mountains (nog) niet oversteken. Al het positieve dat ik over Canadese automobilisten te melden heb, is niet van toepassing op de beroepsgroep vrachtwagenchauffeur in dit land. Ze jakkeren als bezetenen, ook op bergwegen, en u kunt ze maar het best de ruimte geven.
Schoolbussen Regelmatig zult u in Canada opvallend geel gekleurde schoolbussen tegenkomen. Deze dient u met ontzag te
Fietsers in Canada
behandelen, vooral wanneer ze stoppen. Wanneer kinderen in of uit moeten stappen wordt dit aangekondigd met knipperende lampen aan alle zijden van de bus. Vervolgens klappen aan de linkeren rechtervoorzijde van de bus ook nog eens twee nadrukkelijke stopborden naar buiten. Voor zowel achterop- als tegemoetkomend verkeer betekent dit dat men verplicht is minimaal twintig meter van de bus te stoppen. Wanneer al het verkeer tot stilstand is gekomen worden de portieren geopend. Het negeren van een stopgebod van een schoolbus wordt niet gezien als een verkeersovertreding, maar valt onder de noemer misdrijf.
Politie en Hulpdiensten In British Columbia en Alberta komt u verschillende politiekorpsen tegen. Grote steden hebben hun eigen korps, maar op provinciaal niveau worden politietaken uitgevoerd door de Royal Canadian Mounted Police (RCMP). Daarnaast is er nog de Highway Patrol. Politie is in Canada duidelijk zichtbaar op straat en controleert fanatiek op verkeersovertredingen. Wanneer u aangehouden wordt, blijf dan in uw voertuig zitten met uw handen duidelijk zichtbaar. Politieagenten (‘officers’) zijn in Canada erg beleefd en correct, maar dulden geen grapjes, laat staan spottende opmerkingen. Ingeval u een boete krijgt, dan moet deze ter plekke voldaan worden.
63
64
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
Zodra een noodoproep gedaan wordt, spoedt niet alleen de politie maar ook de brandweer en een ambulance zich met gillende sirenes en zwaailichten naar de plek des onheils. Ongeacht wat de reden voor de oproep was. U bent verplicht achteropkomende hulpdiensten ruimte te bieden door zo snel en zo ver mogelijk naar rechts te sturen en langs de kant van de weg te stoppen. Bij wegen met ongescheiden weghelften dient ook het tegemoetkomend verkeer zo te handelen.
verkeersdrukte in Vancouver en Calgary is enorm en meestal bent u sneller op uw bestemming met het openbaar vervoer. Met een camper is het rijden in het centrum van genoemde steden zeer beslist af te raden. Parkeerruimte is moeilijk te vinden en niet goedkoop. Vrijwel overal staan parkeermeters. Let op: in sommige straten is het niet toegestaan tijdens de spits te parkeren, ook al zijn er parkeervakken en meters. Verder is het verboden om binnen 6 meter van een kruising of een ‘fire-hydrant’ (brandkraan) te parkeren.
Rijden in de bergen
Wild
Bergwegen in Canada zijn goed en veilig, maar ook spectaculair. Als u echter van het uitzicht wilt genieten, stop dan bij een van de talloze uitkijkposten en blijf geconcentreerd tijdens het rijden. Schakel bij het rijden in de bergen tijdig over naar een hogere versnelling en rem zoveel mogelijk op uw remmen af tijdens het dalen om oververhitting van de remmen te voorkomen. Onderweg komt u regelmatig ‘brake ramps’ tegen. Dit zijn uitwijkmogelijkheden voor wagens met remproblemen. Gebruik deze uitsluitend in uiterste nood, want wanneer u hierin eenmaal bent beland, komt u er op eigen kracht niet meer uit.
Een waarschuwingsbord dat u vrijwel overal in West-Canada tegenkomt zodra u de bebouwde kom achter u laat is dat voor overstekend wild. Geen overbodige luxe, want u zult regelmatig wild zien oversteken of dood langs de weg zien liggen (road kill). Met name in de vroege ochtend en tegen zonsondergang is het risico groot.
Rijden in steden Zodra u een beetje gewend bent aan rijden in Canada hoeft ook het rijden in grote steden geen probleem op te leveren. Vraag is alleen of u dat wilt doen. De
In sommige delen van West-Canada komt u ook nog gebieden tegen die ‘open range’ heten. Deze worden duidelijk aangegeven en zijn bovendien herkenbaar aan de metalen veeroosters die op geregelde afstand in de weg liggen. U hebt hier geen last van, maar vee dat binnen deze gebieden vrij rondloopt, steekt hier niet over. Hoewel koeien en stieren niet onder de noemer wild vallen, is het verstandiger deze dieren met gepaste eerbied te benaderen wanneer ze zich op de weg bevinden.
V ERB LIJ F IN C ANADA
Brandstof Hoewel Canadezen meer voor benzine betalen dan hun zuiderburen, tot grote ergernis van Canadezen omdat ze nota bene aardolie naar de Verenigde Staten exporteren, kost brandstof in dit land ongeveer de helft van wat wij in Nederland bij de pomp moeten inleveren. Prijzen lopen enorm sterk uiteen. Niet alleen tussen provincies afzonderlijk, maar ook daarbinnen. In Alberta is benzine het goedkoopst. Deze provincie is rijk aan aardolie en heeft een eigen petrochemische industrie. Daarnaast is in Alberta de provinciale belasting op brandstof het laagst in Canada. De brandstofprijzen in British Columbia liggen ongeveer 10 cent per liter hoger dan in Alberta, onder andere omdat deze
provincie sinds 2008 een ‘carbon tax’ (koolstofdioxide belasting) heeft ingevoerd. De benzineprijzen in grote steden als Vancouver en Calgary liggen gemiddeld 5 cent hoger dan elders. Verder bestaan nog grote verschillen tussen verschillende pompstations. Ook fluctueren prijzen vrijwel doorlopend, diverse malen per dag. Langs de hoofdwegen en binnen steden zijn de meeste benzinestations 24 uur per dag open, maar op het platteland in West-Canada zijn deze ’s avonds gesloten. Met ingang van 2009 is in British Columbia een wet van kracht (Grant’s Law) die verplicht dat alle benzineaankopen tussen 23.00 uur ’s avonds en 6.00 uur ’s ochtends vooraf afgerekend moeten worden.
VERBLIJF IN CANADA Natuurlijk gaat u in West-Canada genieten van natuurschoon, bezienswaardigheden, excursies, activiteiten, evenementen en dergelijke. Tussendoor verblijft u echter te midden van een samenleving die haar dagelijkse gang gaat. Dat is geen handicap, integendeel. Een groot deel van de charme van een verblijf in een vreemd land ligt juist in de kennismaking met een andere cultuur. Nu doet zich het merkwaardige feit voor dat veel mensen Canada niet als een ‘vreemd land’ beschouwen. U zult wat dat betreft echter veel verrassingen tegenkomen.
Boodschappen Wanneer u met een personenauto reist en in hotels/motels overnacht zult u, in tegenstelling tot huurders van een camper en kampeerders, minder op supermarkten aangewezen zijn. Desondanks is ook in dat geval een bezoek aan zo’n ‘instituut’ een interessante ervaring. Zelfstandige winkeliers (slagers, bakkers,
groenteboeren) zijn in Canada grotendeels uit het straatbeeld verdwenen en hebben plaatsgemaakt voor supermarkten waar alles kolossaal is, van de omvang van de winkel en het parkeerterrein ervoor, tot de winkelwagens en de aangeboden verpakkingen. Grote ketens in West-Canada zijn onder andere Safeway, Extra Foods, No Frills (prijsvechter), Superstore, Save-on-Food’s, Sobey’s (Alberta), SuperValu (BC) en Thrifty (Vancouver Island). Doorgaans zijn supermarkten tot ’s avonds laat geopend. Sommigen zelfs 24 uur. Er zijn weinig boodschappen die wij gewend zijn die u niet in Canada kunt kopen. In enkele gevallen zijn gelijknamige producten echter totaal verschillend, zoals mayonaise, mosterd (ofschoon Franse dijonmosterd ook verkrijgbaar is), erwtensoep en met name kaas. Canadese kaas, ook in Canada geproduceerde Gouda Cheese (spreek uit “Goeda”) is oneetbaar. Hollandse kaas is mondjesmaat in de delicatessenafdeling wel te vinden, maar peperduur.
65
66
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
Hoewel sommige winkels (No Frills) een beleid voeren van lage prijzen zonder service, is het in de meeste supermarkten nog gebruikelijk dat de caissière na het scannen uw boodschappen direct inpakt in plastic tasjes. Soms komt u zelfs nog zaken tegen waar een loopjongen de tasjes voor u naar de auto wil dragen. Oorspronkelijk Canadese, of in Canada extreem populaire, artikelen zijn onder andere: Clamato Juice – Een drank gemaakt van tomatensap en een bouillon van mosselen. (Canada Dry) Ginger Ale – Een frisdrank die tijdens de drooglegging in Amerika populair werd omdat het de smerige smaak van illegaal gestookte alcohol verdoezelde. Kraft Dinner – Van oorsprong een Amerikaans kant-en-klaar macaroni met kaas product dat in Canada een ‘kraft dinner’ genoemd wordt en waarop studenten leven. De bijnaam ‘rubber bullets’ spreekt boekdelen. Maple Syrup – Ahornsiroop, gemaakt van het sap van esdoorns. Butter tarts – Mierzoet taartje. Nanaimo Bar – Soort tompouce, maar met de bovenlaag in chocolade gedompeld. Wal-Mart is een uit zijn krachten gegroeid soort HEMA. Naast een beperkt assortiment levensmiddelen kunt u hier terecht voor (goedkope) kleding, gereedschap, keukenartikelen, bestek, serviesgoed, kampeergerei, et cetera. Ideaal voor kampeerders die hun uitrusting willen aanvullen. Bij Canadian Tire kunt u niet alleen terecht voor banden, maar voor alles wat met auto’s te maken heeft, plus gereedschappen, sportartikelen, tuingereedschap, kampeeruitrusting en huishoudelijke apparaten. Deze zeldzaam populaire keten geeft ook het Canadian Tire Money uit, een soort op bankbiljetten lijkende coupons waarmee tegen inlevering korting verkregen kan worden
Canadian Tire Money
en waarvan elke Canadees wel een stapeltje in zijn keukenla heeft liggen. Shoppers Drug Mart is een grote keten van drogisterijen, waar echter ook tal van andere artikelen, inclusief een beperkte lijn levensmiddelen, verkocht worden. Binnen elke Shoppers Drug Mart is ook een apotheek gevestigd. Wanneer u niet lekker bent of ander lichamelijk ongerief heeft, is het vaak verstandiger eerst even bij een apotheek naar binnen te lopen alvorens u een kapitaal uitgeeft en urenlang gaat zitten wachten bij een medisch centrum of ziekenhuis. De dienstdoende apotheker zal u zonder aarzelen naar een arts verwijzen wanneer daartoe ook maar de geringste aanleiding bestaat, maar heel vaak ook zal hij/zij u met een zonder recept verkrijgbaar product van uw problemen kunnen afhelpen. Zeller’s (discount), Sears, Wal-Mart en The Bay zijn de grootste warenhuizen in Canada. The Bay is eigendom van The Hudson Bay Company (HBC), de handelsmaatschappij uit 1670 die Canada op de kaart zette en dus nog steeds actief is.
V ERB LIJ F IN C ANADA
The Dollar Giant is een populaire keten van zogeheten dollar stores in WestCanada, winkels waar alles voor Cdn. $ 1 geprijsd is en waar u dus voor een koopje allerlei dingen kunt kopen om bijvoorbeeld uw camperinventaris aan te vullen. Voor kookliefhebbers heel handig: een setje lepels met ‘cup’ maten die onmisbaar is als u met Amerikaanse recepten werkt.
Alcohol In Canada (uitgezonderd Quebec) is het nergens mogelijk om bier, wijn of gedistilleerd in een supermarkt te kopen. U zult hiervoor naar een slijterij (liquor store) of bier/ wijnwinkel moeten. Uitzondering hierop is in Alberta wanneer zich binnen een straal van 15 kilometer geen slijterij bevindt. De minimumleeftijd om alcohol te kopen en te consumeren is 18 jaar in Alberta en 19 jaar in British Columbia. Canadian whisky staat bekend om de zachte afdronk en wordt hoofdzakelijk uit rogge gestookt, in tegenstelling tot Schotse en Amerikaanse whisky die respectievelijk gerst en maïs als belangrijkste ingrediënt hebben. De nationale cocktail in Canada is de Bloody Caesar, een drankje op basis van het buiten Canada nauwelijks bekende of verkrijgbare clamato juice. Verder bestaat de Caesar uit wodka, een paar druppels worcestershire sauce en tabasco, peper, alsmede voor de garnering een schijfje limoen en een selderijstengel. De rand van het glas wordt in limoensap en daarna in selderijzout gedoopt.
Nederland en België. Daarnaast is er nog een groot aantal provinciale brouwerijen die premium lagers produceren (o.a. Upper-Canada, Alexander Keith’s, Moosehead), alsmede lokale microbreweries die diverse soorten bier van topklasse leveren. Kokanee Beer (‘glacier fresh”) van de Columbia Brewing Company wordt gebrouwen in Creston (British Columbia) en veel gedronken in deze provincie. Heineken is erg populair in Canada, evenals het Belgische Stella Artois, maar beide importbieren zijn overdreven duur. Een ‘two four’ is een verpakking van 24 flesjes. Als iemand ‘pissed’ is in Canada, dan betekent dat niet dat hij kwaad is (zoals in het Amerikaans), maar dronken. Een ‘Molson Buckle’ betekent een bierbuik.
Canadese wijn Het zal sommige lezers wellicht vreemd in de oren klinken, maar Canada is een producent van topwijnen. Er zijn twee belangrijke wijnbouwgebieden, te weten in het zuiden van Ontario en in de Okanagan Valley in British Columbia. Een typisch Canadese specialiteit is Ice Wine, een zoete dessertwijn die gemaakt wordt van druiven die in een zeer warme zomer zijn gerijpt en pas worden geplukt als ze door de eerste nachtvorst bevroren zijn. Het is geen goedkoop drankje, maar wel ontzettend lekker.
Canadees bier Het bier in Canada is van goede kwaliteit en ver superieur boven Amerikaanse brouwsels. Onverklaarbaar dus waarom het Amerikaanse Budweiser het meest verkochte merk in Canada is. Grote merken als Molson’s (Canadian), Labatt (Labatt’s Blue) en Sleeman produceren pils dat van hetzelfde niveau is als dat van de grotere brouwerijen in
Wijngaard in de Okanagan Valley
67
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
68
Uitgaan en nachtleven Vancouver, Calgary en Edmonton bieden op het gebied van muziek en theater alles wat u van een grote stad mag verwachten, inclusief optredens van beroemde orkesten, toneelgezelschappen en rockbands, en hebben een weliswaar niet bruisend, maar toch actief nachtleven. Elders in British Columbia en Alberta moet u zich hiervan niet te veel voorstellen, en helemaal niet op doordeweekse dagen. Daar staat tegenover dat u waarschijnlijk niet naar West-Canada bent afgereisd om een opera- of balletvoorstelling bij te wonen, dus is het kleinschalige vertier waarop u in lokale bars, saloons en dancings vergast wordt wellicht juist wel zo aangenaam.
Restaurants Het voorgaande heeft ook betrekking op uit eten gaan. Treft u in de grote steden restaurants aan die praktisch elke keuken uit de wereld vertegenwoordigen, daarbuiten blijft de keuze veelal beperkt tot eetgelegenheden met een Noord-Amerikaanse-, dan wel een etnische kaart (Chinees, Italiaans) die volledig veramerikaniseerd is. De kwaliteit van het voedsel is doorgaans erg goed, maar niet verrassend. Het lekkerst eet u in zaken waar de eigenaar nog zelf achter het fornuis staat. In kleinere stadjes is het beste restaurant van de omgeving heel snel te ontdekken door naar de parkeerplaats te kijken. Is die gevuld met pick-up trucks, dan is dat het adres waar u de meest smakelijke burgers, steaks of ribs kunt krijgen.
Fooien Bedienend personeel in Canadese restaurants werkt voor een salaris dat wettelijk onder het minimumloon mag liggen. Die uitzondering bestaat omdat men in dit land standaard een goede beloning geeft voor verleende service. Ook de (lage) prijzen voor uw maaltijd zijn hierop afgestemd. De gangbare tip ligt rond de 15%. Bij grotere uitgaven vult u het
bedrag van de fooi in op de creditcard slip. In andere gevallen laat u deze cash achter op de tafel.
Media Canada heeft net als Nederland een publieke omroep, Canadian Broadcasting Corporation (CBC), alsmede een groot scala aan commerciële omroepen. Bovendien zijn vrijwel alle Amerikaanse omroepen ook in Canada te ontvangen. Het resultaat? Een oneindig aantal televisiezenders. Helaas moet ik daaraan toevoegen dat de een nog beroerder is dan de ander. Niet omdat ze in Noord-Amerika geen goede televisie of films kunnen maken, maar omdat de omroepen u letterlijk begraven met reclamespotjes. Bovendien deinst men er niet voor terug om speelfilms met een kwart of meer in te korten en gebiedt de moraal dat elk woord dat mogelijkerwijs een gevoelige ziel zou kunnen kwetsen door een PIEP wordt weggedrukt. Tot op de dag van vandaag is het mij een raadsel waarom de kookprogramma’s van Gordon Ramsey in Canada vertoond worden, want het enige wat tijdens de uitzendingen te horen is bestaat uit langgerekte series PIEPS. Verder wordt ook elke vorm van bloot en sexuele activiteit weggeknipt. Ik moet hieraan wel toevoegen dat Canadese televisie kwalitatief erg goed is, met name de nieuwsvoorziening, documentaires, sportuitzendingen en, bovenal, de talrijke satirische programma’s. Canadezen hebben namelijk een heerlijk gevoel voor humor dat met name absoluut voorbij gaat aan Amerikanen, terwijl die juist vaak het onderwerp zijn. Er bestaan honderden radiostations in Canada, maar deze hebben meestal slechts een kort bereik. Hebt u eenmaal een goede zender gevonden, wat al een hoop gedraai/gedruk betekent, dan moet u binnen niet al te lange tijd weer opnieuw beginnen. Dat gaat knap snel vervelen, want om één goed station te vinden moet u a) een stortvloed van
V ERB LIJ F IN C ANADA
spoedeisende hulp van een ziekenhuis. Bij minder ernstige symptomen verdient het aanbeveling eerst bij een apotheker om raad te vragen.
Religie
Kranten zijn op elke straathoek te koop
commercials doorstaan van lokale autodealers, b) ontelbare dominees aanhoren die u redding van uw zonden beloven mits u ter plekke een vette cheque uitschrijft, en c) minimaal 100 maal luisteren naar Hotel California van The Eagles. Nederlandse kranten zijn in Canada niet verkrijgbaar, mocht u daar al behoefte aan hebben. Canadese kranten zijn wellicht leuk om een keer in te kijken, maar bieden bar weinig internationaal (sport-) nieuws.
Medische zorg Canadese gezondheidszorg staat goed aangeschreven maar is voor niet-ingezetenen onbetaalbaar. Het is dan ook absoluut noodzakelijk om een aanvullende ziektekostenverzekering af te sluiten en een Engelstalig verzekeringsbewijs mee te nemen. Zonder financiële waarborg wordt u medische bijstand geweigerd. Wachttijden bij de Emergency Rooms (spoedeisende hulp) kunnen in Canada extreem lang zijn (soms oplopend tot 8 uur of zelfs langer) en de administratieve rompslomp is enorm. Indien u onderweg medische hulp nodig heeft, zal het niet eenvoudig blijken om een huisarts te vinden, om de doodeenvoudige reden dat dit beroep in Canada nauwelijks nog bestaat. Veelal zult u zich noodgedwongen moeten melden bij de
Buiten de grote steden is Canada een land waar het christelijke geloof niet alleen prevaleert, maar vaak ook nog strikt nageleefd wordt. Zowel in British Columbia als in Alberta zijn enkele gebieden die omschreven kunnen worden als een ‘Bible Belt’. Daarbuiten is de religieuze tolerantie erg groot.
Geldzaken De Canadese munteenheid is de Canadese dollar (Cdn. $). De waarde van deze munt is vaak nauw gerelateerd aan de koers van de Amerikaanse dollar vanwege de nauwe economische banden tussen beide landen. Desondanks kunnen zich enorme wisselingen voordoen. Toen gedurende het presidentschap van George Bush (2000-2008) de Amerikaanse economie volledig te gronde werd gericht, wist de Canadese economie zich van dit wanbeleid te distantiëren en was er zelfs een moment dat de waarde van de Canadese dollar die van de Amerikaanse ontsteeg. Door de bank genomen zijn de kosten van levensonderhoud in relatie tot inkomen in Canada min of meer gelijk in vergelijking met Nederland. Omdat de Euro meer waard is dan een Canadese dollar, is Canada voor de Hollandse bezoeker een relatief goedkoop land en dat uit zich met name op het gebied van brandstof, kleding, levensmiddelen en maaltijden.
Munten en bankbiljetten Bankbiljetten zijn er in nominaties van Cdn. $ 5, $ 10, $ 20, $ 50 en $ 100, maar het laatstgenoemde biljet wordt bijna nergens geaccepteerd. Muntstukken zijn er in de waarden van 1, 5, 10, 25 en 50
69
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
70
Loonie
cents, alsmede Cdn. $ 1 en $ 2. De $ 1 munt staat algemeen bekend als een ‘loonie’ (omdat op de achterzijde een ‘loon’ – een soort eend) staat afgebeeld. De $ 2 munt heet een ‘toonie’, afgeleid van ‘two’ en omdat het lekker rijmt met loonie.
Bankzaken Met de globalisering van creditcards en bankkaarten (in Canada debitcards genoemd), is de noodzaak om travellercheques aan te schaffen vrijwel geheel verdwenen. U kunt met uw bankpas vrijwel overal in Canada contant geld opnemen via ATM-machines (‘flappentappers’). Let wel op dat deze in Canada zelden of nooit aan een buitenmuur gemonteerd zijn, maar zich meestal in een soort voorportaal van een bank bevinden. Die zijn tijdens openingsuren van de bank vrij toegankelijk, maar na sluitingstijd (16.00 uur) kan alleen toegang verkregen worden door middel van een kaart van de desbetreffende bank. Een alternatief is een drive-in bank.
meeste boodschappen in de supermarkt, als voor de huur van een auto en de biefstuk op een menukaart. Hierop bestaan enkele spaarzame uitzonderingen, zoals de prijs van benzine bij de pomp. Zowel de federale als de provinciale overheden heffen een aankoopbelasting, respectievelijk bekend als GST (goods and services tax) en PST (provincial sales tax). Onder andere brood, rauwe groenten, melk en geneesmiddelen zijn echter vrijgesteld. Alberta is de enige provincie die geen PST berekent. In British Columbia bedraagt de PST 7%. De GST is in heel Canada 5%. In totaal betaalt u in Alberta dus 5% extra over uw aankopen en in British Columbia 12%. Tijdens mijn ruim zesjarig verblijf in Canada heb ik uitgebreid gezocht en gevraagd naar de achterliggende gedachte om prijzen exclusief belastingen te vermelden. Ik heb geen ander aanvaardbaar argument gehoord of kunnen ontdekken dan het feit dat Canadezen deze toegevoegde belastingen zo intens haten dat ze bij elke aankoop herinnerd willen worden aan het geld dat ze weg moeten gooien. De politieke partij die de GST invoerde, een van de voorlopers van de huidige Conservative Party, moest die beslissing bekopen met een verlies van 135 zetels bij de eerstvolgende verkiezingen (van een absolute meerderheid naar slechts 2 zetels). De minister-president van het desbetreffende kabinet was Brian Mulroney en tijdens uw rondreis zult u ongetwijfeld een Canadees tegenkomen die tijdens het afrekenen nog steeds “Damn Mulroney” mompelt als hij de toeslag op zijn rekening ziet. Tot voor kort bestond voor buitenlandse bezoekers de mogelijkheid om de tijdens een verblijf betaalde GST terug te vorderen. Deze regeling is echter afgeschaft.
Belastingen Telefonie Het is in Canada gebruikelijk om artikelen te prijzen exclusief de belasting die geheven wordt. Dit geldt evengoed voor de kleding in een warenhuis en voor de
Amerikaanse mobiele telefoons werken volgens een ander systeem dan onze Europese, dus het is nog maar de vraag
V ERB LIJ F IN C ANADA
of uw mobieltje in Canada werkt. Als u dat al zou willen, want de gesprekskosten zullen vrij fors zijn. Los daarvan, er zijn buiten de grote steden maar weinig plaatsen waar mobiele telefoons werken. Om die reden is het huren of kopen van een prepaid mobieltje meestal weggegooid geld. Voor contact met thuis kunt u het best een telefoonkaart aanschaffen bij een winkel die hierin gespecialiseerd is en u uit honderden mogelijkheden de correcte kaart kan aanbevelen. Als het echt moet zijn er in West-Canada nog talloze publieke telefooncellen te vinden, maar die vereisen een zakvol kleingeld want ze zijn erg duur. Lokale gesprekken zijn daarentegen gratis (maar u moet wel eerst een muntstuk inwerpen). Wanneer u een nummer belt buiten het lokale telefoongebied, moet u altijd eerst een 1 kiezen voor het nummer.
Alarmnummer In noodgevallen belt u 911 om politie, brandweer en ambulance te alarmeren.
Internet In grotere steden zijn overal Internetcafés te vinden en elke wat grotere plaats heeft er ook minimaal wel één. Daarnaast kunt u vrijwel altijd in de openbare bibliotheek terecht, maar hoewel meestal gratis, moet u in dorpen niet vreemd opkijken als u nog achter een apparaat komt te zitten met Windows 98. WiFi hotspots zijn heel algemeen aan het worden. Op het platteland vrijwel overal gratis. In steden (coffeeshops) moet soms eerst iets besteld worden of dient u een klein bedrag te betalen voor een wachtwoord.
Feestdagen Canada kent een ingewikkeld systeem van feestdagen. Er zijn nationale feestdagen die soms wel en soms niet (afhankelijk van de provincie) een vrije dag opleveren. Idem dito voor provin-
ciale feestdagen. Bovendien worden sommige feestdagen wel in de meeste provincies gevierd, maar niet altijd onder dezelfde naam. Daarnaast zijn er in sommige gebieden etnische feestdagen die weliswaar niet officieel erkend zijn, maar toch massaal gevierd worden, zoals het islamitische Eid (aan het einde van de Ramadan), het Indiase lichtjesfeest Diwali, het Chinese New Year, het Joodse Yom Kippur en het Ierse St. Patrick’s Day. De vijf nationaal verplichte feestdagen zijn New Years Day, Good Friday, Canada Day (1 juli), Labour Day (eerste maandag in september) en Christmas (25 december). Daarnaast worden in vrijwel alle provincies de navolgende dagen vrijaf gegeven: de maandag na Easter (Pasen), de maandag van of voor 24 mei (Victoria Day), de eerste maandag in augustus (in British Columbia BC Day en in Alberta Heritage Day geheten), de tweede maandag in oktober (Thanksgiving Day) en 26 december (Boxing Day). In Canada wordt Thanksgiving Day (van oorsprong een dankdag voor het gewas) een maand eerder gevierd dan in de Verenigde Staten. Boxing Day is in Canada de nationale uitverkoopdag omdat winkels dan de overschotten van het kerstseizoen met grote kortingen verkopen om plaats te maken voor nieuwe modellen en om de verplichte inventarisatie aan het begin van het volgende jaar te verlichten. In Alberta wordt ook een vrije dag gegeven op de derde maandag van februari, Family Day. Zowel in British Columbia als Alberta (maar niet in alle Canadese provincies) is ook Remembrance Day (11 november) een verplichte vrije dag. Op deze dag herdenken Canadezen de slachtoffers van de strijdkrachten tijdens de twee wereldoorlogen, de Koreaanse oorlog en de talrijke vredesoperaties waaraan het land heeft deelgenomen.
71
72
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
Om precies 11 minuten over 11 op de 11de dag van de 11de maand, het exacte moment waarop de wapenstilstand in de Eerste Wereldoorlog werd getekend, wordt door bijna iedereen twee minuten stilte in acht genomen. Remembrance Day wordt ook wel Poppy Day genoemd omdat Canadezen uit eerbetoon de week voorafgaand aan deze herdenkingsdag massaal een papieren klaproos op hun revers dragen, een symbool dat verwijst naar het gedicht In Flanders Fields van de Canadees John McGrae. Voor de meeste Canadezen hebben nationale of provinciale feestdagen weinig tot geen andere betekenis dan een vrije dag. De enige uitzonderingen hierop zijn Kerstmis en Thanksgiving, waarbij Thanksgiving zwaarder weegt, omdat dit een dag is waarop alle familieleden samenkomen en gezamenlijk een zeer uitgebreid diner nuttigen, opgebouwd
rond een gigantische kalkoen (vandaar dat dit ook wel Turkey Day genoemd wordt). Dagen die geen vrije dag opleveren, maar wel massaal gevierd worden, zijn Valentine’s Day (14 februari) en Halloween (31 oktober).
Kleding In West-Canada zijn de zomers doorgaans erg warm, maar in het binnenland en met name in de bergen moet u op koele nachten rekenen (zeg maar rustig koude nachten als u in de voor- of nazomer reist). Aan de kust komt veel neerslag voor en is een regenjack een must. Bent u van plan om Canada in de winter te bezoeken, dan zult u beslist daarop afgestemde kleding moeten meenemen of ter plaatse aanschaffen. In het laatste geval kunt u denken aan typisch Canadese zaken als een toque (wollen muts), parka (jack), long johns (lange onder-
In Flanders Fields John McGrae (1872 – 1918) was een Canadese legerarts tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij schreef In Flanders Fields op 3 mei 1915 nadat hij een goede vriend had zien sterven en op zijn begrafenis de talloze klaprozen zag die in de door granaten verscheurde aarde van West-Vlaanderen bloeiden. In Flanders fields the poppies blow Between the crosses, row on row, That mark our place; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below. We are the dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved, and were loved, and now we lie In Flanders fields. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields.
De ‘Poppy’, het symbool van Remembrance Day
V ERB LIJ F IN C ANADA
u zich met respect kleedt, dat wil zeggen geen korte broeken voor mannen en geen korte rokken of topjes voor vrouwen. In Alberta, de provincie die nauwe verwantschap heeft met de Amerikaanse staten in ‘The West’, waar veeteelt eveneens een belangrijke bron van inkomsten vormt, identificeert men zichzelf graag met het imago van de cowboy. Dit resulteert in een modebeeld waarin stetsons en ongemakkelijk lopende laarzen populair zijn. Het beroemde Canadese houthakkersoverhemd
broek), mukluks (zachtleren laarzen), galoshes (rubberen overschoenen) en niet te vergeten een flannel shirt (houthakkersoverhemd), de nationale kledingdracht van Canada Canadezen hanteren tijdens kantooruren een zeer strikte, voor mannen oersaaie en voor vrouwen supertruttige, dress code, waarop alleen op vrijdag, ‘Casual Friday’, lichtjes van mag worden afgeweken. Daarbij moet u niet denken aan wilde zaken als spijkerbroeken of luchtige zomerjurken, maar aan een vrolijk gekleurde stropdas of blouse. Ook tijdens officiële feesten, recepties en bijeenkomsten wordt een dress code gehanteerd, die op uitnodigingen wordt vermeld. Bij bijvoorbeeld bruiloften is dat meestal Black Tie (smoking met vlinderstrik voor mannen en een lange jurk voor vrouwen). Informal Dress staat voor een gewoon kostuum met das, c.q. een jurk. Bij restaurantbezoek kleden de meeste Canadezen zich conform het niveau van het etablissement en de gelegenheid. Wellicht juist vanwege bovenstaande kledingvoorschriften heeft de Canadees in zijn vrije tijd lak aan elke conventie waar het zijn/haar kleding betreft. Als u festiviteiten van First Nations wilt bijwonen, dan wordt van u verwacht dat
Kleding en schoeisel zijn in Canada aanmerkelijk goedkoper dan in Nederland, mits u de luxe winkelstraten links laat liggen. In grote steden is er, ongeacht de tijd van het jaar, altijd wel een winkelcentrum te vinden dat een “side-walk sale” heeft. In warenhuizen en filiaalzaken zal het meestal niets opleveren, maar schaam u in kleinere winkels niet om bij aankoop van meerdere artikelen een korting te vragen, dan wel een toneelspelletje te spelen en net te doen alsof u toch maar van aankoop afziet. Negen van de tien keer loopt u met een aardige korting op zak naar buiten.
Tijd Canada is verdeeld in zes tijdzones, van oost naar west: Newfoundland Time (- 4,5 uur), Atlantic Time (-5 uur), Eastern Time (-6 uur), Central Time (- 7 uur), Mountain Time (- 8 uur) en Pacific Time (- 9 uur). Alberta ligt in de Mountain Time Zone en British Columbia in de Pacific Time Zone (met uitzondering van enkele gebieden in de Rocky Mountains die Mountain Time hanteren). Dit betekent dat wanneer het bij ons 12.00 uur ’s middags is, de klok in Alberta 4.00 uur ’s ochtends aanwijst en in British Columbia 3.00 uur ’s ochtends. Omgekeerd, is het in Alberta en British Columbia 12.00 uur ’s middags, dan is het bij ons respectievelijk 20.00 en 21.00 uur ’s avonds.
73
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
74
Het idee om de wereld in standaard tijdzones (Standard Time) te verdelen, werd uit noodzaak geboren doordat de transcontinentale spoorwegen een systeem nodig hadden om een betrouwbare dienstregeling te presenteren. Het was de Canadees Sandford Fleming die in 1879 de thans nog gebruikte Standaardtijd voorstelde.
Zomertijd In het grootste deel van Canada wordt de zomertijd (Daylight Savings Time) gehanteerd, maar deze loopt niet synchroon met onze zomertijd. In Canada begint de zomertijd op de tweede zondag van maart om 2.00 uur ’s ochtends, en eindigt op de eerste zondag van november, ook om 2.00 uur ’s ochtends. Veel First Nations Reserves weigeren de zomertijd te accepteren, evenals sommige sterk religieuze agrarische enclaves, waar de overtuiging leeft dat de kippen van de leg zouden gaan en de koeien minder melk zouden produceren door het aanpassen van de tijd. Een ezelsbruggetje om te onthouden wanneer de klok voor- of achteruitgezet moet worden: “Spring forward, Fall back”.
Tijdsaanduiding In Canada is ons (schriftelijke) systeem van uren doortellen na 12.00 uur ter onderscheid van ochtend en avond (24-uurs tijd) niet algemeen ingeburgerd. In plaats daarvan gebruikt men meestal voor de tijd voor de middag de aanduiding a.m., en voor na de middag p.m.. Zo wordt dus 11.00 uur ’s ochtends aangeduid met 11 am en 11.00 uur ’s avonds als 11 pm (in plaats van 23.00 uur).
Elektriciteit/voltage In Canada bedraagt de netspanning 110-115 Volt (bij ons 220 Volt). Wanneer u dus elektrische apparaten
(scheerapparaat, haardroger, accuopladers, laptop) mee wilt nemen, dient u zich eerst te vergewissen of deze over een omschakel-mogelijkheid beschikken (lang niet altijd het geval). Dit omschakelen moet u niet vergeten, want negeren betekent desastreuze schade aan het apparaat. Ofschoon er een hulpstuk te koop is dat 220 Volt kan omzetten in 110 Volt, kan ik dit niet echt aanbevelen. Het is namelijk te topzwaar voor de ielige pootjes die in Canadese stopcontacten passen en moet door hulpstukken (boeken e.d.) ondersteund worden. Daarmee is tevens een tweede afwijking genoemd van de Canadese stroomvoorziening. Alle stopcontacten hebben ingangen voor smalle platte stekkers, niet de ronde die wij gewend zijn. Dit probleem kunt u met een simpele adapter verhelpen (te koop bij goede elektrozaken, de A.N.W.B. en op Schiphol/Zaventem).
Maten en gewichten In Canada gebruikt men officieel het metrieke stelsel. Dat wil zeggen dat afstanden uitgedrukt worden in meters, inhoud in liters en gewichten in grammen. In de praktijk valt men echter nog heel vaak terug op het hier vanouds vertrouwde British Imperial System, gebaseerd op 19de-eeuwse maten als miles, inches, yards, gallons, pints, pounds en ounces. Alle afstanden op de Canadese wegwijzers staan gewoon in kilometers uitgedrukt en de ook de snelheidsmeter van uw auto of camper geeft de snelheid in kilometers weer.
Temperaturen Ook voor temperaturen geldt dat men in Canada twee verschillende systemen door elkaar gebruikt. Soms wordt de temperatuur in graden Celsius weergegeven, soms in graden Fahrenheit. Ongeacht of men over Celsius of over Fahrenheit praat, zegt dit weinig over de
V ERB LIJ F IN C ANADA
werkelijke impact van temperatuur op ons gevoel. Dertig graden boven nul op een strand met een lekker zeewindje, voelt beduidend plezieriger dan dezelfde temperatuur midden tussen wolkenkrabbers in een grote stad, en min twintig onder nul op een windstille dag met een zonnetje is aanmerkelijk beter te overleven dan min twintig terwijl een gure wind het ademen beneemt. Om die reden hecht men in Canada veel meer waarde aan de gevoelstemperatuur. In de winter wordt deze aangeduid met wind chill en in de zomer door humidex (de combinatie tussen warmte en luchtvochtigheid).
in West-Canada geen spoorwegverbindingen die onder de noemer openbaar vervoer vallen.
Taxi’s In de paar grote steden in West-Canada zijn taxi’s een normaal verschijnsel en nog redelijk goedkoop bovendien. Of u in staat bent met de chauffeur te communiceren waar u heen wilt is een heel andere vraag. Bovendien moet u in Canada van een taxi geen overdreven verwachtingen koesteren aangaande luxe, comfort en service.
Veerboten Openbaar vervoer U komt in West-Canada maar enkele plaatsen tegen die groot genoeg zijn om er een lokaal openbaar vervoer op na te houden, maar die weinige steden kunnen zich beroemen op een perfect systeem waar we in Nederland en België een punt aan kunnen zuigen. Uitgezonderd een trein op Vancouver Island, een verbinding tussen Jasper en Prince George, alsmede de transcontinentale trein die via Edmonton, Jasper en Kamloops naar Vancouver rijdt, zijn er
Dagelijks verzorgt BC Ferries diverse afvaarten tussen het vasteland en Vancouver Island (Victoria en Nanaimo), alsmede naar en van diverse andere bestemmingen langs de kust. Reist u met een auto of camper naar Vancouver Island, dan kunt u dat het best op een doordeweekse dag, halverwege de ochtend doen om de drukte een beetje te vermijden. Reserveren, zeker voor de Inside Passage tussen Port Hardy en Prince Rupert valt aan te bevelen.
Criminaliteit
C-Train (sneltram) in Calgary
Canada is over het geheel genomen een heel veilig land wat betreft zware criminaliteit, met dien verstande dat bepaalde delen van Vancouver, en in mindere mate Calgary, wijken kennen die gebukt gaan onder drugsoverlast en na zonsondergang beter gemeden kunnen worden. In het centrum van beide steden zijn daklozen en bedelaars onderdeel van het straatbeeld. Zij bezorgen doorgaans geen overlast. Minder aangename buurten in Canada zijn makkelijk te herkennen en dus te vermijden. Getto’s zoals in de Verenigde Staten komen in Canada niet voor. Hoewel liften in Canada vrijwel overal is toegestaan, moet deze manier van reizen beslist afgeraden worden.
75
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
76
Veiligheid Tijdens een rondreis door West-Canada verblijft u regelmatig in gebieden die spaarzaam bewoond zijn en vaak omschreven kunnen worden als wildernis. Zorg daarom altijd dat u over voldoende brandstof beschikt voor uw volgende etappe en tank in afgelegen gebieden elke keer bij wanneer zich een gelegenheid voordoet. Bedenk dat Noord-Amerikaanse auto’s meer brandstof verbruiken dan u gewend bent, dat de airco brandstof verslindt en dat rijden in de bergen het verbruik ook omhoog jaagt. Dit advies geldt dubbel voor huurders van een camper.
Verblijf in Nationale en Provinciale Parken Entrees natuurgebieden Voor alle nationale parken in Canada bent u entree verschuldigd. Toegang tot provinciale parken is gratis, maar zodra u van de faciliteiten binnen het park gebruik maakt, zelfs al is het maar voor een korte koffiepauze aan een picknicktafel, dan moet u een (bescheiden) bedrag aan gebruiksgeld betalen. Als u tijdens uw rondreis door WestCanada in totaal 7 dagen of meer in een nationaal park gaat doorbrengen, dan kunt u beter een National Park Pass kopen dan voor elk park afzonderlijk entree betalen. Voor parken als Jasper en Banff bedraagt de entree Cdn. $ 9,80 per volwassene per dag of Cdn. $ 19,60 per familie per dag (exclusief kampeergeld). De prijs voor een National Park Pass (een jaar lang geldig in alle aangesloten parken) bedraagt per jaar Cd. $ 67,70 per volwassene en Cdn. $ 136,40 per gezin (exclusief kamperen). In British Columbia betaalt u voor dagrecreatie in de provinciale parken Cdn. $ 1 per uur met een maximum van $ 3 per dag. Een jaarpas kost Cdn. $ 25,00. Voor daggebruik van de provinciale parken in Alberta hoeft niet betaald te worden.
Snelheid In nationale parken bedraagt de maximumsnelheid op hoofdwegen 90 km p/u en op secundaire wegen 60 km. p/u. Vaak, bij wegopbrekingen en wanneer wild op een bepaald traject langs de weg gesignaleerd is, wordt een lagere maximumsnelheid (duidelijk) aangegeven.
Wilde dieren Mogelijkerwijs droomt u er van om een foto te kunnen maken van een beer of zelfs een grizzly, maar realiseer u dat u zo’n plaatje veel beter van het Internet kunt downloaden. Niet alleen omdat de kwaliteit waarschijnlijk veel beter zal zijn, maar vooral omdat u in dat geval een levensgevaarlijke confrontatie voorkomt. Maak tijdens wandelingen buiten de trails bij bezienswaardigheden altijd geluid om wild te waarschuwen. Bewaar in wildernisgebieden geen voedsel in of in de buurt van uw tent zonder dit hoog op te hangen. Ook reizigers met een camper moeten geen voedsel buiten laten liggen. De geur van voedsel is voor wild (beren) van kilometers ver te ruiken. Regelmatig komt het voor dat wild langs de weg te zien is, houd daarom rekening met onverwacht remmende voorgangers
V ERB LIJ F IN C ANADA
Toch maar liever een blokje om
en bewaar voldoende afstand. Bedenk ook dat de automobilist achter u wellicht deze waarschuwing niet heeft meegekregen, dus vermijd plotseling remmen. Als u stopt om te kijken of een foto te maken, doe dit dan op een veilige plaats en niet in de berm. Bewaar voldoende afstand tussen u en wild. Niet alleen omdat het strafbaar is om wilde dieren te benaderen, maar vooral omdat het een stuk veiliger is voor u. Voeren is helemaal uit den boze, evenals even een kluitje gooien om een dier op te laten kijken.
Weersomstandigheden Wees altijd beducht op snel wisselende weersomstandigheden. De grote bergpassen worden het hele jaar door sneeuwvrij gemaakt, maar met name in het voor- en najaar kunnen sneeuw en vorst voor gevaarlijke situaties zorgen. Op grote hoogte is sneeuw zelfs in de
zomermaanden geen uitzondering. Kampeer nooit naast rustig kabbelende riviertjes. Na een ‘severe thunderstorm’ kunnen deze in een oogwenk veranderen in woest stromende rivieren die buiten hun oevers treden en alles meesleuren. Houd in de zomer ook altijd het nieuws in de gaten voor berichten over eventuele bosbranden. Deze komen regelmatig voor en kunnen soms catastrofale vormen aannemen die zelfs hele steden bedreigen. Blijf ver verwijderd van dit soort vuurzeeën want bosbranden kunnen zich binnen luttele minuten over enorme afstanden verspreiden.
Wandelen op langere trails Neem op wandelingen ruimschoots voldoende drinkwater mee en laat een briefje achter in daartoe bestemde boxen waarop uw vertrektijd, uw bestemming en uw geschatte terug-
77
78
PRAK TIS C HE INFOR MATIE
komsttijd staat, wanneer u in nationale of provinciale parken een langere ‘hike’ gaat maken. Nog beter is het om vooraf een parkwachter van uw voornemen op de hoogte te stellen. U krijgt dan bovendien een kaart, nuttige tips en actuele informatie. Let wel: in dat geval bent u wettelijk verplicht uw terugkomst te melden om een kostbare en nutteloze zoekactie te voorkomen.
Kampvuren en barbecue De regels met betrekking tot open vuur verschillen van park tot park en hangen tevens nauw samen met de weersomstandigheden in de periode voorafgaand aan uw bezoek. Op de officiële kampeerterreinen is het aanleggen van een kampvuur meestal wel toegestaan, maar sprokkelen c.q. kappen van hout is altijd verboden.
79
BEZIENSWAARDIGHEDEN
Olympische Winterspelen 2010 Het International Olympic Committee wees Vancouver aan als locatie voor de Olympische Winterspelen (12-28 februari) en de Paralympics (12-21 maart) van 2010. Alleen de indoorsporten vonden overigens in Vancouver zelf plaats (met uitzondering van het hardrijden op de schaats, waarvoor de voorstad Richmond gastheer was). De buitensporten werden gehouden in West-Vancouver (ten noorden van Vancouver) en in het resortstadje Whistler. Zoals te doen gebruikelijk bij aanwijzing van Olympische steden, heerste ook in Vancouver een verhitte discussie over de eventuele voor- en nadelen. Wat betreft infrastructuur is Vancouver alleen maar wijzer geworden van de Spelen. Bovendien heeft het gemeentebestuur eindelijk een programma ingevoerd om de problematiek van daklozen (veelal drugs- en/of alcoholverslaafden) aan te pakken, hetgeen een schrijnend probleem in Vancouver vormt. De vraag is alleen of de verbeteringen ook gerealiseerd hadden kunnen worden tegen een lager prijskaartje. Daar staat tegenover dat de economische impact van de Spelen, met name op het gebied van toerisme, waarschijnlijk enorm is. De Olympische Winterspelen van Vancouver zullen de geschiedenis ingaan
als een van de ‘goedkoopste’ ooit. De weinige sportfaciliteiten die gebouwd moesten worden zouden ook zonder Olympische Spelen gerealiseerd zijn en alle andere kostbare investeringen waren hoe dan ook eveneens hoogst noodzakelijk. Het Olympisch Dorp werd gebouwd op een overbodig en zwaar verwaarloosd industrieel terrein ten zuiden van False Creek en wordt een aantrekkelijke woonwijk voor 16.000 inwoners. De hoofdweg naar Whistler, een van de toeristische levensaders voor zowel Vancouver als Whistler, was een levensgevaarlijke bergweg die niet alleen bekend stond (en staat) als de Sea to Sky Highway, maar ook cynisch aangeduid werd als de “See and Die Highway”. De overheid investeerde ruim Cdn. $ 600 miljoen om deze weg beter en vooral veiliger te maken. De meest ingrijpende investering, de aanleg van een nieuwe sneltram annex metro-verbinding met Richmond en de luchthaven, is wellicht de grootste zegen die Vancouver aan de Olympische Spelen over heeft gehouden. Voor de Olympische Spelen werd in Vancouver zelf slechts één nieuwe sporthal gebouwd, namelijk die voor het onderdeel curling (Hillcrest Park, gelegen naast het Nat Baily Stadium). Wel kreeg het Pacific Coliseum, plaats van handeling voor het kunstrijden en de short-track, een grondige
80
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
opknapbeurt. Het General Motors Place (in de volksmond ook wel “the garage” genoemd) en de UBC Thunderbird Arena, de locaties voor het ijshockey, werden wel gerenoveerd, maar niet verbouwd. Dit impliceerde dat de Olympische ijshockeywedstrijden plaatsvonden op speelvelden met Noord-Amerikaanse omvang (deze zijn kleiner dan die in Europa). Voor de Olympische Spelen werd de naam GM Place tijdelijk veranderd in Canada Hockey Place. In de voorstad Richmond, ten zuiden van Vancouver, werd voor het onderdeel schaatsen de Richmond Olympic Oval gebouwd, een multi-functioneel sportcentrum dat plaats biedt aan 8000 toeschouwers. In West-Vancouver, uitstekend met het openbaar vervoer te bereiken vanuit Vancouver, werd Cypress Mountain in Cypress Mountain Provincial Park aangewezen voor het freestyleskiën en alle snowboard-onderdelen. Voor alle duidelijkheid, West-Vancouver ligt niet ten westen van Vancouver, maar ten noordwesten, aan de overzijde van de Burrard Inlet.
Inukshuk, symbool van de Olympische Winterspelen 2010 in Vancouver
Whistler werd aangewezen om de onderdelen alpineskiën, langlaufen, biathlon, schansspringen, bobsleeën, rodelen en skeleton te organiseren. Het BC Place Stadium in Vancouver kreeg de eer om decor te zijn voor de openings- en sluitingsceremonie van de Olympische Winterspelen 2010. Hier vonden ook de medaille-uitreikingen plaats voor de evenementen in Vancouver, Richmond en West-Vancouver. Die voor de ‘Nordic’ onderdelen vonden plaats in Whistler. De Spelen in Vancouver waren de derde Olympische Spelen die in Canada werden georganiseerd. Eerder waren Montreal (Olympische Zomerspelen, 1976) en Calgary (Olympische Winterspelen, 1988) aan de beurt. Het logo van de Olympische Spelen in Vancouver was een grafische weergave van een Inukshuk die in 1986 stond opgesteld tijdens de wereldtentoonstelling Expo86 en tegenwoordig te zien valt aan English Bay in Vancouver. Een Inukshuk is een constructie van opgestapelde stenen die de Canadese inheemse bevolking in de poolcirkel (de Inuit) vroeger gebruikte als navigatiemiddel. Het doet een beetje vreemd aan om een creatie van Inuit te gebruiken als symbool voor Olympische Spelen in British Columbia, omdat het woongebied van deze bevolkingsgroep duizenden kilometers verwijderd is van de provincie, terwijl de First Nations, die heel nadrukkelijk wel in British Columbia wonen, een wereldwijd herkenbaar symbool bij uitstek bezitten, namelijk de totempaal.
81
Inleiding Zowel British Columbia als Alberta worden onderverdeeld in zes afgebakende toeristische regio’s. Voor de Nederlandse en Vlaamse reiziger zijn die niet zo betekenisvol omdat zij veelal hun vakantie over een groter gebied uitsmeren. In deze reisgids ga ik daarom voorbij aan de provinciale en regionale onderverdeling en bespreek ik in plaats daarvan steden, parken en bezienswaardigheden in hun volgorde aan een aantal trajecten. Deze sluiten op elkaar aan en kunnen zo de basis vormen voor een rondreis die u op uw eigen wensen afstemt. Bij de voorbereiding of tijdens de reis hoeft u met deze methode niet her en der in het boek naar informatie te zoeken over plaatsen op uw route.
Trajecten 1. Vancouver-Osoyoos-Cranbrook 2. Osoyoos-Kelowna-Revelstoke 3. Cranbrook-Crowsnest-Calgary 4. Cranbrook-Radium Hot SpringsBanff-Calgary 5. Vancouver-Kamloops-RevelstokeLake Louise-Calgary 6. Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper 7. Jasper-Kamloops-Vancouver 8. Calgary-Alberta BadlandsEdmonton 9. Edmonton-Jasper-Prince George 10. Prince George-Prince Rupert 11. Prince George-Whistler-Vancouver 12. Victoria-Port Hardy 13. Parksville-Tofini/Ucluelet 14. Vancouver-Powell River
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
82
/RVW/DJRRQ /DNH
h
6WDQOH\3DUN /DJRRQ
QDDU /LRQV*DWH%ULGJH 1RUWKHQ:HVW9DQFRXYHU
h
h
'ULYH
1 ▲
O
6
:
HW
HV
W*
HR
UJ
LD
&RDO+DUERXU 6
WUH
HW
RU
G
6W
UH
HW
&
KL
HR
WUH
■ +DUERXU&UXLVHV
*
LOI
1
:H
K DF XH %H HQ Y $
HO
VR
:
Q
6W
UH
HW
5
WUH
W
3HQ
HW
GHU
6WU
HHW
HW
WUH
HW UH 6W Q WR
%X
5REVRQ UH
y
HW
HW
HW WUH
1
XU DU UH
H
HW
6P
H UH
HW
6W
UH
LF
HW
5
WUH U6
HW
G
H
DQ
DY
6W
QO
RX \P 6H
'
U
DL
UH 6W H LOO QY UD
*
H6W
KD
6W \ QE
XH
+RZ
LW K
HW
RU +
HQ
JH
RQ
+ HW 6W
UH
DY
G DU UU %X $Y
ULG
K
DUG
h
DF
UU %X
%H
h
h
UH
HW
HW
6XQVHW %HDFK
% 6W
6W
RZ
6W
WUH
G
6
RR
ILF
Z
FL
'
0
Q
Ë
6W3DXO V +RVSLWDO
h
9DQLHU 3DUN
h
VR
7K
+
3D
(QJOLVK %D\
■
HO
OR
Z
6
h
h
7RXULVP9DQFRXYHU 9LVLWRU&HQWUH5 RE V
0
UH
QE
6W
RU
Q
+
VR
HW
HO
WUH
6W
1
6
H
HW
WH
DY
UH
%X
'
6W
HW
:H V W ( Q G
V
UH
-H
L UY
6W
JK RX
&
DU
%U
GH
h
UR
%L
6
GZ
WUH
HO
HW
O6
1
LF
WUH
RO
HW
D
6W
HW
UH
6
WUHH
6
UH
LD
V6
OOH
6W
UJ
LQJ
YL
Q
HR
DVW
HO
VR
HW
RE
W*
VW+
0
'HQPDQ 0DUNHW ■
HV
%RXOH
*:DLQERUQ 3DUN
h
JH
LILF
h
$Y
HQ
XH
h
'DYLG/DUQ 3DUN
*
UD
QY
LOO
H
6W
%
ULG
■ 3XEOLF 0DUNHW
K
5
DF
&UHHNVLGH 'ULYH
%H
0
3DF
VW$YHQXH
.LWVLODQR $Q
G
V HU
RQ
6
WU
*UDQYLOOH ,VODQG
)DOVH&UHHN $TXDEXV)HUU\
0
VANC OUVER
83
QFRXY
HU
ZDQGHOHQILHWVSDG IHUU\
X V Q D
D U 1 R
UW K 9D
■
&UXLVH6KLS 7HUPLQDO
h
3ODFH
MDFKWKDYHQV
6 &HQWHQQLDO 3LHU
6HD%XV7HUPLQDO
HW
:D
WUH
WHU :DWHUIURQW IUR QW ■ 5R 6WDWLRQ DG : +HOLSRUW HV W+ +DUERXU DV ■ 6WHDP&ORFN ■ &HQWUH WLQ JV 7RZHU :DWH 6 U6WUH WUH HW HW
●
h
3RUWVLGH3DUN 5RDG
h
:DWHUIURQW
$OH[DQGHU6WUHHW
HU
6W
QG
UH
3H
HW
+
RZ
H
6W
UD
UH
UG
HW
6
■
WU 6 RQ
HW
UH
3HQ
VWLQ
GHU6
JV6
WUHH
V
6W
HW
W+D
LOW
WUH
% &HQWUDO : ■ HVW 3RVW2IILFH * %LEOLRWKHHN HR UJ LD 6 WUH HW
WUHH
3RZHOO6WUHHW
&RUGRYD6WUHHW
■ (DVW+DVWLQJV6WUHHW
W
&KLQDWRZQ
W
UG
UH
U6
HW
6H
XL
:H V
DP
U
VP
\P
*
RX
XQ
+
WUH
6
'
0DLQ6WUHHW
HW
WUH 6 H LOO QY UD
HW
■
*DVWRZQ
WUH
HW
6
6W
EH]LHQVZDDUGLJKHGHQ
%XUUDUG,QOHW
7RXULVP9DQFRXYHU &DQDGD 9LVLWRU&HQWUH
y
■
0
6HD%
6N\7UDLQ
6N\7UDLQVWDWLRQ
5
LF
KD
3HQGHU6WUHHW
HW
WUH
8Q
DP
HW
+
HW
6W
WUH
WUH
UHH
W
h
8QLRQ6WUHHW
6
6
HO
VR
6W
([
UH
SR
%
R
YD
H DF 3O LXP %& WDG 6
9LDGXFW
UG
HW
F
RX
OHY
&UHHNVLGH 3DUN
h
3ULRU6WUHHW
W
3D
% LILF
DUG
(DVW*HRUJLD 6WUHHW
F6WUHH
Q
H XO
*HRUJLD
0DLQ6WUHHW
%H
DW
W\
GV HW
UH
LRQ
$QG\/LYLQJVWRQH 3DUN
4XHEH
1
6W
.HHIHU6WUHHW
6
HW
RQ
UH
LOW
6W
■
H
6S\JODVV 3ODFH
■ %XVVWDWLRQ
ı
W
■
EHF6
■ 6FLHQFH :RUOG
WUHH
&RRSHUV 3DUN
7HUP LQ
DO$Y
HQXH
4XH
0
&DPEOH6WUHHW
&DPEOH6W%ULGJH
YDUG
3DFLILF&HQWUDO 6WDWLRQ
:
HV
W
W V
Y $
HQ
(DVWVW$YHQXH
XH
(DVWQG$YHQXH
VANCOUVER
84
Vancouver Vancouver wordt vaak genoemd als een van de aantrekkelijkste steden ter wereld om te wonen, gebaseerd op criteria als veiligheid, onderwijs, milieu, recreatie, politieke en economische stabiliteit, openbaar vervoer, en dergelijke. De hoge levensstandaard komt wel met een prijs, want Vancouver is na Toronto de duurste stad van Canada, ofschoon dit met name veroorzaakt wordt door de extreem hoge kosten voor onroerend goed (de gemiddelde prijs voor een vrijstaand huis bedraagt rond de Cdn. $ 700.000, tweemaal zoveel als in bijvoorbeeld Calgary). Vancouver is ook voor bezoekers een erg aangename bestemming. Het is weliswaar geen oude stad met historische monumenten en echt veel spectaculaire bezienswaardigheden zult u ook niet tegenkomen, maar het milde klimaat, de vele parken en stranden, de multiculturele samenleving, de ontspannen sfeer, het redelijk actieve uitgaansleven en de talloze festiviteiten dragen allemaal bij aan een plezierig verblijf.
Geschiedenis De eerste Europeanen die de wateren rond Vancouver verkenden, waren Spaanse zeevaarders. In 1792 kregen deze kortstondig gezelschap van de Engelse ontdekkingsreiziger George Vancouver die op basis van zijn bezoek het gebied voor Engeland claimde. Hoewel de eerste pelsjager, Simon Fraser, al in 1808 over de naar hem genoemde Fraser River arriveerde in wat nu Vancouver is, duurde het nog tot 1827 voordat de Hudson Bay Company hier een handelspost stichtte. Toen in 1858 nieuws uitlekte dat langs de Fraser River goud was gevonden, stroomden zo’n 25.000 voornamelijk
Amerikaanse goudzoekers toe. De goudkoorts was van korte duur en twee jaar later waren de meeste nieuwkomers alweer nader elders vertrokken. Wat achterbleef was de kolonie British Columbia, die de Engelsen ijlings hadden opgericht om hun territoriale aanspraken veilig te stellen, alsmede diverse houtzagerijen die goede zaken gedaan hadden om de her en der ontstane nederzettingen van bouwmaterialen te voorzien en daarmee aan de wieg stonden van de bloeiende houtindustrie in British Columbia. Een van deze zagerijen was Hastings Mill, aan de zuidoever van Burrard Inlet, de zee-inham die de noordgrens van het huidige Vancouver vormt. Net buiten het terrein van deze zagerij opende ene “Gassy” Jack Deighton in 1867 een geïmproviseerde saloon die zo populair bij de houthakkers en fabriekswerkers was (de eerstvolgende kroeg lag 25 kilometer verderop) dat zich snel een nederzetting rond de saloon vormde. Deze werd naar de bijnaam van de uitbater Gastown genoemd. Overigens, Jack werd niet “gassy” genoemd vanwege een eventuele voorliefde voor bruine bonen, maar omdat hij de reputatie had om sterke verhalen op te
Eerste gemeenteraadsvergadering na de grote brand van 1886
VANC OUVER
hangen (= ‘gas’ in het Amerikaans). In 1870 werd Gastown een officiële plaats onder de naam Granville. Op 6 april 1886, twee jaar nadat de Canadian Pacific Railway besloot om van Granville het eindstation te maken voor de transcontinentale spoorlijn, kreeg de stad haar huidige naam, City of Vancouver. Drie maanden later, op 13 juni 1886, brandde Vancouver op twee panden na tot de grond toe af, maar werd ook weer snel herbouwd.
De Jade Canoe van Bill Reid
Aankomst De internationale luchthaven, Vancouver International Airport, is gelegen op Sea Island in de gemeente Richmond, even ten zuiden van de stad. Waar luchthavens in Noord-Amerika doorgaans de meest vreselijke plekken zijn om tijd door te brengen, is Vancouver International Airport precies het tegenovergestelde. In alle terminals zijn opvallende licht- en glasdecoraties te zien en worden schitterende kunstwerken van First Nation artiesten tentoongesteld, waaronder houtsnijwerken, totempalen en de ‘Jade Canoe’, een indrukwekkende bronzen sculptuur van Bill Reid die u ook afgedrukt ziet op de achterzijde van het Canadese twintigdollarbiljet. Nog een plezierige bijkomstigheid van Vancouver International Airport is dat de luchthaven uitstekende verbindingen heeft met de stad. Sinds september 2009 kunnen passagiers met de Canada Line, een semi metroverbinding (deels ondergronds), rechtstreeks naar het centrum (26 minuten). Translink, het openbaarvervoerbedrijf van het stedelijk gebied Vancouver, heeft een busdienst (route 424) die naar Airport Station rijdt, een halte van de sneltram van Richmond naar Vancouver, alsmede een nachtdienst, route N10, die naar downtown Vancouver gaat. Een taxi naar het centrum (ca. 25 minuten buiten spitsuren) kost tussen Cdn. $ 25 en $ 35. Ook rijdt er een shuttle-
bus, de Airporter (Cdn. $ 13,75 enkele reis). Treinen (de Canadian uit Toronto en Amtrak uit de Verenigde Staten) arriveren op Vancouver Pacific Central Station, dat door middel van een lijn van de SkyTrain (het bovengrondse metrosysteem) met het centrum verbonden is. Bij Vancouver Pacific Central ligt ook de busterminal, het eindstation voor diverse (regionale) busdiensten en de Greyhound.
Openbaar Vervoer Vancouver en omliggende gemeenten hebben een uitmuntend en veilig openbaarvervoerssysteem, bestaande uit bussen, sneltrammen (metro), een forensentrein en veerponten. De SkyTrain is een volledig geautomatiseerde bovengrondse sneltramverbinding met 33 stations aan 2 routes vanwaar elke 2 tot 8 minuten treinen vertrekken. De Canada Line is een sneltramverbinding met Richmond en de luchthaven. De Seabus is een catamaranveerdienst tussen downtown Vancouver en North-Vancouver, aan de overzijde van Burrard Inlet. De oversteek duurt ongeveer 12 minuten en catamarans vertrekken om het kwartier. Het gehele stedelijk gebied van Vancouver is onderverdeeld in drie zones. U betaalt Cdn. $ 2,50 voor ritten binnen een zone, $ 3,75 voor twee zones en $ 5 voor drie zones. Na 18.30
85
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
86
uur, in de weekends en op feestdagen bedraagt de maximumprijs, ongeacht het aantal zones, altijd $ 2,50. Een dagpas kost $ 9 (onbeperkt aantal zones). Met een ticket kunt u binnen een zone gedurende 90 minuten onbeperkt overstappen. Let op: in bussen moet u met contant geld betalen. De meeste bezienswaardigheden in downtown Vancouver liggen binnen één zone. In False Creek verzorgen Aquabus en False Creek Ferries overtochten naar verschillende plaatsen op de noord- en zuidoever met watertaxi’s (Cdn. $ 3 - $ 6).
Stadsbeeld Ofschoon het centrum van Vancouver bezaaid is met hoogbouw, is de skyline van de stad niet half zo spectaculair als die van diverse andere grote steden in Noord-Amerika, zoals New York en Toronto. Om een voorbeeld te geven,
Vancouver
Toronto telt 19 wolkenkrabbers van 150 meter of hoger en Vancouver slechts 2. Het hoogste gebouw in Toronto (CN Tower niet meegerekend) is 298 meter hoog, terwijl het hoogste bouwwerk in Vancouver 210 meter meet. Vancouver heeft jarenlang bewust voor een bestemmingsplan gekozen dat een grens stelde aan de hoogte van kantoorpanden en condominiums om zodoende het uitzicht op de Coast Mountains niet aan te tasten. Recentelijk heeft men enkele locaties aangewezen waar onder strenge voorwaarden wel hoger gebouwd mag worden, maar deze zijn wel zo gekozen dat het panorama zo min mogelijk verstoord wordt. Minstens even opmerkelijk is de afwezigheid van rijkswegen die tot in het centrum doordringen, wat elders in Noord-Amerika vrijwel altijd wel het geval is. Hierdoor is Vancouver een
VANC OUVER
stad waar naar Amerikaanse begrippen heel intensief gebruikgemaakt wordt van openbaar vervoer. Een derde in het oog lopend onderdeel van het stadsbeeld is de aanwezigheid van heel veel groen en de vele recreatiemogelijkheden aan het omringende water.
Ligging Downtown Vancouver ligt op een schiereiland en beslaat het gebied ten westen van Vancouver Pacific Central Station, tussen Burrard Inlet in het noorden en False Creek in het zuiden. Hierin liggen de meeste toeristische trekpleisters.
Gastown Laten we de verkenning van Vancouver beginnen op de plaats waar de stad ooit ontstond, namelijk Gastown. Niet dat er van de oorspronkelijke nederzetting nog veel te zien valt, maar dit deel van de stad herbergt nog wel één van de twee panden die de grote brand van 1886 overleefden, namelijk een van steen gebouwd pakhuis dat kort na het inferno in gebruik genomen werd als het eerste stadhuis van de stad (100 Powell St.). Het weliswaar geheel gerestaureerde pand is van buiten niet echt een architectonische blikvanger, maar afgezien van de historische betekenis is dit nog om een andere reden een noemenswaardig adres. Het toen geheel verwaarloosde en half verbrande pakhuis werd in 1991 aangekocht door de Canadese rockmuzikant Bryan Adams die hierin zijn The Warehouse Studio vestigde. Vanaf The Warehouse Studio loopt u in westelijke richting Gastown binnen, een buurt met een grote concentratie panden uit het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw, waarvan er veel prachtig gerestaureerd zijn. Langs de met kinderhoofdjes bestraatte en van historische lantaarnpalen voorziene trottoirs liggen talloze restaurants, coffeeshops, boetieks, kunstgaleries
Stoomklok
en souvenirwinkels. Met name Water Street is erg gezellig en fotogeniek. Op de hoek van Water St. en Combi St. staat de beroemde stoomklok die om het kwartier stoom uitbraakt en een stoommelodie fluit. Hoewel de klok indrukwekkend historisch oogt, is het een uurwerk van recente datum (1977). Even verderop aan Water Street, waar de straat uitmondt in Maple Tree Square, staat een standbeeld van Gassy Jack, de man naar wie Gastown vernoemd werd.
Harbour Centre en Canada Place Van Gastown is het een korte wandeling naar Harbour Centre, een 28 etages hoog complex met op de top Vancouver Lookout, vanwaar u een fabelachtig mooi uitzicht heeft over de stad, de haven, de Grote Oceaan en de Coast Mountains. Het 360° observatiedek ligt 130 meter boven straatniveau. Overdag valt er het meest te zien, maar ook na zonsondergang biedt de verlichte stad een heel bijzondere blik. Desgewenst kunt u beiden zien, want
87
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
88
uw entreeticket (Cdn. $ 13) blijft de hele dag geldig. Het is ongeveer 400 meter lopen van Harbour Centre naar Canada Place, een multifunctioneel complex dat in 1986 werd gebouwd als Canada’s paviljoen op de wereldtentoonstelling die dat jaar in Vancouver werd georganiseerd. U vindt hier het Vancouver Convention & Exhibition Centre, een IMAX-theater, alsmede de terminal waar de grote cruiseschepen aanleggen. U kunt een wandeling over de promenades maken waar bordjes interessante informatie over de haven vertellen. Het complex wordt gekenmerkt door een architectuur die lijkt op grote witte zeilen.
Robson Street In het centrum van downtown Vancouver ligt één van de duurste winkel-
Seawall in Stanley Park
straten ter wereld, Robson Street (tussen Granville St. en Jervis St.), met vestigingen van onder andere Hermès, Gucci, Louis Vuitton, Betsey Johnson, Chanel, Cartier, Tiffany & Co., Lacoste, Coach, en Salvatore Ferragamo. Aansluitend, tussen Robson St. en Hastings St., ligt Granville Mall, eveneens een exclusief winkelgebied. In het Robsondistrict bevinden zich onder andere ook de Vancouver Art Gallery (tot 2013, wanneer verhuisd wordt naar een nieuwe locatie), een populaire stek voor demonstranten en de plaats waar de Olympische klok stond opgesteld.
Stanley Park Een absolute must tijdens een bezoek aan Vancouver is Stanley Park, zonder enige twijfel een van de mooiste stadsparken ter wereld, voor een groot deel bestaand uit eeuwenoud oerbos.
VANC OUVER
Van even voorbij Canada Place loopt langs de kust een wandel- en fietspad naar Stanley Park, de zogeheten Seawall. Hoewel het aan te lopen is van centraal Vancouver naar Stanley Park (ongeveer 3 km.), is het wellicht toch raadzaam de bus (lijn 19) te nemen omdat er in het park zelf ook heel veel te wandelen en te zien valt en omdat u zodoende meer tijd overhoudt om van dit gebied te genieten. U kunt hier namelijk moeiteloos een volle dag of langer doorbrengen. Entree tot het park is gratis. Wandel- en fietspaden, wegen en trails De wandel- en fietsroute naar Stanley Park, zowel langs Coal Harbour aan de Burrard Inlet (oost), als langs English Bay (west), heet de Seawall en is in totaal 22 kilometer lang. Het deel langs de kust in Stanley Park heeft een lengte
van 8,8 kilometer. Bij de ingang aan Georgia St. kunt u op verschillende plekken fietsen en rolschaatsen huren. Naast de Seawall zijn er binnen het park diverse wandel- en fietspaden. Ook treft u binnen het park enkele wegen aan, maar nog afgezien van het feit dat u met de auto slechts een fractie van het park beleeft, moet u rekenen op overvolle parkeerplaatsen (Cdn. $ 1 per uur). De Stanley Park Causeway is weliswaar een autoweg dwars door het park, maar dit is geen weg om veel van het park te zien. Het is namelijk de doorgangsroute naar North Vancouver. U kunt desgewenst gebruikmaken van een gratis shuttlebus. Deze stopt bij 15 bezienswaardigheden in het park. Een complete rondrit duurt 45 minuten (exclusief de tijd wanneer u uitstapt). Er vertrekt een bus om de 12 tot 15 minuten.
89
90
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Monumenten en bezienswaardigheden Stanley Park is rijk bezaaid met allerlei monumenten. Enkele van de meest interessante bezienswaardigheden langs de Seawall zijn onder andere de Nine O’Clock Gun, Brockton Point vuurtoren, de Totem Poles, Girl in Wetsuit, en Prospect Point. De Nine O’Clock Gun dateert uit 1816 en werd in 1894 naar Stanley Park gebracht. Elke avond om precies 21.00 uur wordt een schot afgevuurd, een oude marinetraditie om de juiste tijd aan te geven. Vlakbij de fotogenieke vuurtoren bij Brockton Point, met name als er toevallig een gigantisch cruiseschip passeert, staan de Totem Poles, de best bezochte toeristenattractie in British Columbia. De originele palen in het park dateerden van het einde van de 19de eeuw, maar zijn inmiddels allemaal naar musea verplaatst om ze te preserveren. Totempalen werden en worden gemaakt van boomstammen (veelal red cedar, in het Nederlands
Totempaal in Stanley Park
reuzenlevensboom geheten) en zijn normaal gesproken in de openlucht onderhevig aan rot. De huidige locatie van de felgekleurde en versierde palen in Stanley Park werd gekozen vanwege het uitzicht. Wanneer u het beeld ‘Girl in Wetsuit’ passeert, zal de aanblik u ongetwijfeld doen denken aan de zeemeermin die de haven van Kopenhagen opsiert. Toen het gemeentebestuur van Vancouver in 1972 geen toestemming kreeg om een replica in Stanley Park te plaatsen, werd beeldhouwer Elek Imredy gevraagd een moderne uitvoering van een zeemeermin te maken, inclusief zwemvliezen, duikpak en duikbril. Vanaf Prospect Point heeft u een prachtig uitzicht op de brug over Burrard Inlet die Vancouver met Noord-Vancouver verbindt, de Lions’ Gate Bridge uit 1939. Bos en tuinen Het centrale deel van Stanley Park bestaat voor een groot deel uit regenwoud, met bomen waarvan sommigen honderden jaren oud zijn, een omtrek hebben van meer dan 10 meter en diverse exemplaren wel over 100 meter hoog zijn. Een zware storm in 2006 veroorzaakte veel schade in de bossen van Stanley Park, onder andere aan enkele van de meest gefotografeerde, zoals The Hollow Tree en The National Geographic Tree. Er liggen diverse tuinen binnen Stanley Park, waarvan de Ted & Mary Greig Rhododendron Garden met 45.000 rododendrons de meest opvallende is. Bij de replica van het boegbeeld van de Empress of Japan (een stoomschip dat tussen 1891 en 1922 vanuit Vancouver 315 maal de Grote Oceaan naar het Verre Oosten overstak) treft u een Japanse tuin aan. Attracties Naast wandelen, rolschaatsen en fietsen biedt Stanley Park diverse andere
VANC OUVER
mogelijkheden voor recreatie. Voor de kinderen zijn er diverse speelplaatsen, een miniatuurtrein, een verkeerspark, een waterpark en een buitenzwembad aan het strand. Golfers kunnen hun hart ophalen op de ‘pitch & putt’ baan. Overal in het park liggen picknickplaatsen. In de Malkin Bowl, een openluchttheater, worden ’s zomers musicalvoorstellingen gegeven door Theatre Under The Stars (TUTS). Tickets kosten $ 31 (plus $ 5 voor een gereserveerde plaats). Het Vancouver Aquarium was het eerste aquarium ter wereld waar een orka (zwaardwalvis) tentoongesteld werd en shows met deze dieren behoorden lange tijd tot de voornaamste trekpleister. In 1996 nam men echter het wijze besluit om nooit meer in het wild gevangen dieren aan te schaffen. Toen in 2001 nog slechts één orka over was, werd deze overgedaan aan SeaWorld in San Diego. Desalniettemin is het aquarium, dat meer de nadruk legt op onderzoek en opvoedkundige aspecten dan op spectaculaire shows, nog steeds het bezoeken meer dan waard. In het Pacific Canada Pavilion, een waterbassin van 260.000 liter, kunnen bezoekers kennismaken met het zeeleven in de Strait of Georgia. In Arctic Canada zijn de beloega’s (witte dolfijn of witte walvis) een imposant gezicht. The Wild Coast, een buitenfaciliteit, biedt ruimte aan dolfijnen, zeehonden, zeeleeuwen en zeeotters. Andere tentoonstellingen zijn Treasures of the BC Coast (met het accent op het zeeleven langs de kust van British Columbia), Tropic Zone (haaien en zeeschildpadden), Amazon Rainforest (kaaimannen, luiaards, slangen en zoetwatervissen) en Frogs Forever? (kikkers). Vancouver Aquarium beheert ook een zalmkwekerij en in de stroom, die uitmondt in de Strait of Georgia, zijn in het najaar zalmen te zien die na een jarenlang verblijf op zee terugkeren naar hun geboorteplaats om te paai-
Zeeotters in Vancouver Aquarium
en. De entree bedraagt Cdn. $ 19,95 (voor kinderen van 4-12 jaar $ 11,95).
English Bay en West End Wanneer u Stanley Park aan de westzijde verlaat en de Seawall blijft volgen, komt u het deel van downtown Vancouver binnen aan English Bay, dat bekend staat als West End. English Bay is een van de populairste stranden in Vancouver. Eind juli/ begin augustus vindt hier op 4 achtereenvolgende dagen het Symphony of Fire plaats, een groot vuurwerk. Op nieuwjaarsdag duiken enkele honderden mensen in English Bay voor de traditionele Polar Bear Swim. Aan de zeewering ziet u de Inukshuk uit 1986 die model heeft gestaan voor het logo van de Olympische Winterspelen van Vancouver (2010). In Alexandria Park, aan het begin van Bidwell St. staat een drinkfontein uit 1927 ter nagedachtenis aan Joe Fortes. Aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw werd West End een buurt voor de welgestelden. Schitterende landhuizen werden opgetrokken en daarvan zijn er diverse bewaard gebleven, met name rond Barclay Heritage Square, de buurt tussen Haro, Broughton, Barclay en Nicola St., waar zich het Roedde House Museum bevindt (niet echt de moeite waard om naar binnen te gaan – entree Cdn. $ 5).
91
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
92
Children Loved Him Joe Fortes, geboren op Barbados, kwam in 1885 via Liverpool naar Vancouver. Na een tijdje als schoenpoetser en barkeeper gewerkt te hebben ontdekte hij English Bay. Hij zegde zijn baan op, bouwde een hutje op het strand, en verdiende voortaan de kost door af en toe klusjes te doen. In de vrije tijd die hij overhield werd hij de zelfbenoemde en onbetaalde strandwacht van English Bay en leerde hij ontelbare kinderen zwemmen. ‘Black Joe’ was razend populair en in 1900 werd hij door de gemeenteraad officieel als betaalde kracht in dienst genomen en in 1910 kreeg hij als extra dank voor het redden van tenminste 29 drenkelingen een gouden horloge en een cheque. In januari 1922 werd Joe ziek en met longontsteking in het ziekenhuis opgenomen. De stad reageerde geschokt en elke dag was zijn ziekenhuiskamer kniehoog begraven met bloemen van mensen die hem beterschap wensten. In februari van dat jaar overleed Joe. Hij kreeg op kosten van de gemeente een luxueuze begrafenis in Holy Rosemary Cathedral aangeboden, die door duizenden burgers van alle standen werd bijgewoond. Nog meer mensen stonden langs de straten opgesteld toen zijn begrafenisstoet voorbijkwam om afscheid te nemen van hun moedige, vriendelijke en bescheiden held. Het verhaal van Joe Fortes is des te opmerkelijker als u bedenkt dat hij in die tijd een van de weinige negers in Vancouver was. De Joe Fortes Fountain werd in 1927 door de burgers van West End in het park opgericht. Hij is laag genoeg Joe Fortes Fountain, een passend zodat kinderen er bij kunnen. De klein eertribuut voor een groot inscriptie luidt heel simpel: “Childmens ren Loved Him”.
Vanier Park In het verlengde van English Bay Beach ligt Sunset Beach, vanwaar u met de False Creek Water Taxi (alleen voetgangers en fietsers) naar het op de andere oever van False Creek gelegen Vanier Park kunt varen. False Creek is zo genoemd omdat de eerste ontdekkingsreizigers ten onrechte meenden dat deze inham de monding van de Fraser River was. In Vanier Park worden regelmatig festi-
vals en concerten gegeven. Het bekendste daarvan is Bard On The Beach, een Shakespeare Festival van eind mei tot eind september (tickets Cdn. $ 34). In dit park zijn ook het Vancouver Museum, het Vancouver Maritime Museum en het H.R. MacMillan Space Centre gelegen. Het Vancouver Museum (entree Cdn. $ 11) stelt onder andere een tijdens de Eerste Wereldoorlog in Egypte gekochte mummie en opgezette dieren tentoon,
VANC OUVER
richt, evenals de Green Party of Canada. Op Jericho Beach wordt elke zomer het Vancouver Folk Music Festival gehouden. In Kitsilano bevindt zich Vancouver’s Greektown en begin juni vinden hier de ‘Greek Days’ plaats.
Granville Island
H.R. MacMillan Space Centre
naast speciale exhibities met thema’s als “Vancouver en de fietsrevolutie” en “Opmerkelijke vrouwen uit Vancouvers gemeenschappen”. Kortom, het moet wel heel lang en heel erg hard regenen voordat dit het overwegen waard wordt. Het Vancouver Maritime Museum (entree $ 11) biedt wat u van een maritiem museum mag verwachten (schaalmodellen, replica’s e.d.) maar is eveneens niet erg opwindend. In schril contrast tot de muffige saaiheid van de voorgaande twee museums, staat het H.R. MacMillan Space Centre. In dit centrum treft u onder andere een planetarium, een simulator van een ruimtevlucht, lasershows op de muziek van bekende rockbands, een multimedia theater en een observatorium. Allemaal gepresenteerd op een vlotte aantrekkelijke manier. De entree bedraagt Cdn. $ 15 ($ 10,75 kinderen). Het Vancouver Museum is binnen het H.R. MacMillan Space Centre gelegen, dus pas op dat u geen combiticket koopt (alle drie attracties voor $ 30).
De volgende bestemming, Granville Island, is langs de oever van False Creek lopend of fietsend te bereiken, of u neemt weer de watertaxi. Granville Island is tegenwoordig met land verbonden, dus strikt genomen geen eiland meer, maar aangezien parkeren er een ramp is gaan de meeste bezoekers met de watertaxi en het is dan ook een komen en gaan van die vaartuigen want Granville Island is een populaire wijk, zowel vanwege de vele goede restaurants en uitgaansmogelijkheden, als de dagelijkse public market en talloze winkels. Granville Island, onder de Granville Street Bridge gelegen, was oorspronkelijk een industriegebied en dat is nog heel goed te zien aan de talloze vroegere fabrieksloodsen met metalen golfplaten bekleding. Tegen de jaren zeventig van de 20ste eeuw was Granville Island echter bijna compleet vervallen. Veel bedrijven hadden hun deuren moeten sluiten, het water in False Creek was zwaar vervuild en diverse branden maakten de onttakeling compleet. De federale overheid greep in met een stadssaneringsplan dat $ 19 miljoen
Kitsilano Vanier Park is gelegen in de wijk Kitsilano, in het westen van Vancouver. Het is een wat trendy buurt met een hippieverleden, veel vegetarische restaurants, yoga clubs en organische markten. Het is wellicht niet toevallig dat uitgerekend in Kitsilano de milieuorganisatie Greenpeace werd opge-
Waterbus in False Creek
93
94
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Granville Island Public Market
naar van het kavel tot zijn beschikking had nadat de gemeente de rest van de grond onteigende voor een verbreding van Pender Street. Bovengronds is het pand iets breder en ook ondergronds, dus onder het trottoir, gaat dit onroerend goed verder. Het laatste komt in Vancouver, met name in Gas Town en China Town vaker voor, maar op de meeste plaatsen zijn deze ondergrondse ruimtes inmiddels afgesloten vanwege instortingsgevaar. Geruchten gaan echter dat in China Town een uitgebreid tunnelnetwerk bestaat.
kostte. In plaats van de overgebleven loodsen te slopen werd zoveel mogelijk gerestaureerd, aangevuld met woningbouw, de aanleg van een jachthaven en stimulatie van nieuwe bedrijven. Het project werd een daverend succes en tegenwoordig is Granville Island een oase in de stad geworden. De populairste attractie is de overdekte Public Market die dagelijks geopend is en waar ongeveer 100 kraamhouders hun verse waren aan de man brengen.
De Italiaanse gemeenschap van Vancouver heeft een sterke vertegenwoordiging in de buurt van GranviewWoodland, rond Commercial Drive, vaak afgekort tot The Drive, de slagader van Little Italy. In het uiterste zuiden van de stad, aan de oever van de Fraser River (Main St. en 49th Ave.) ligt het Punjabi District en de Punjabi Market, de wijk met overwegend een bevolking van Indiase afkomst.
Etnische buurten
North en West Vancouver
Vancouver telt diverse buurten waar zich grote groepen van een bepaalde etnische afkomst verzameld hebben. De meest bekende, en oudste, van dit soort buurten is Chinatown, een korte wandeling ten zuiden van Gastown nabij het centrum gelegen. Het huidige Chinatown, hoewel visueel nog steeds een kleurrijke wijk met veel Chinese accenten in de vorm van bijzondere lantaarnpalen, straatnaambordjes in Chinese tekens, openluchtmarkten, winkels en talloze restaurants, is tegenwoordig overvleugeld door Golden Village in het nabijgelegen Richmond. Enkele opmerkelijke bezienswaardigheden in Chinatown zijn de Millenium Gate en het Sam Kee Building (beide aan Pender St.). Het laatstgenoemde gebouw is op straatniveau slechts 1,5 meter diep. Dat was alle beschikbare ruimte die de eige-
De populairste toeristenattracties in North en West Vancouver zijn eenvoudig vanuit downtown te bezoeken door de Burrard Inlet over te steken met de Seabus, een catamaran veerdienst tussen Vancouver en North Vancouver (Lonsdale Quay), en vandaar buslijn 236 te nemen. Nog beter is naar een van de stopplaatsen van de shuttle-
Millenium Gate in Chinatown
VANC OUVER
bus in downtown Vancouver te gaan en gratis mee te rijden als u die attracties wilt bezoeken! Gaat uw route na het bezoek aan Vancouver niet naar het noorden, dan raad ik u sterk aan deze excursie in uw programma voor Vancouver op te nemen, want Grouse Mountain en Capilano Suspension Bridge & Canyon zijn zeer spectaculaire bezienswaardigheden. Voor een uitgebreide bespreking, zie het Traject 11 Prince George - Whistler - Vancouver elders in deze reisgids.
Winkelen Wanneer u wel graag wilt winkelen in Vancouver, maar niet over voldoende limiet op uw creditcards beschikt om dat in Robson Street of Granville Street Mall te doen, dan is de Pacific Centre (tussen Robson, Granville, Pender en Howe St.) een heel redelijk alternatief. Dit winkelcentrum telt ruim 100 zaken, waaronder het warenhuis Sears (niveau Vroom & Dreesmann). Recht tegenover Pacific Centre vindt u ook het warenhuis The Bay, ongeveer vergelijkbaar met onze Bijenkorf.
Professionele Sport De Vancouver Canucks heet het professionele hockeyteam van Vancouver. Zij spelen hun thuiswedstrijden in het 18.600 zitplaatsen tellende General Motors Place (800 Griffiths Way), in de volksmond ook wel ‘The Garage’ genoemd. Het team haalde tweemaal de finales van de Stanley Cup, maar won deze trofee nooit.
Het plaatselijke Canadian Football team heet de BC Lions, die het 60.000 zitplaatsen tellende BC Place Stadium (777 Pacific Blvd) als thuisbasis hebben. De BC Lions hebben 5 Grey Cup overwinningen op hun naam staan, voor het laatst in 2006.
Filmindustrie Vancouver heeft een bloeiende filmindustrie en veel Amerikaanse films en series worden (gedeeltelijk) in de stad op locatie opgenomen. Regelmatig komt het dan ook voor dat straten, of zelfs hele blokken, afgezet zijn voor opnames. De kans dat u per ongeluk een beroemde filmster tegen het lijf loopt is niet groot, maar het kan geen kwaad uw ogen open te houden als u een rij enorme grote witte trucks langs een trottoir ziet staan.
Aansluitende trajecten Vancouver Traject 1:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Traject 5: Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Traject 7: Jasper-KamloopsVancouver Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 12: Victoria-Port Hardy Traject 14: Vancouver-Powell River
95
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
96
Alaska (Ver. Staten)
10 Prince Rupert
● Terrace
●
●Kitimat
Prince George
●
Tweedsmuir Provincial Park
Quesnel●
11 Williams Lake ●
British Columbia
GROTE OCEAAN Port Hardy
●
12
Vancouver Island
14 Vancouver Maple ● ● Ridge ● ● ● Nanaimo Surrey
Parksville
13 ●
●
●
Courtenay ●
Tofino / Ucluelet
Whistler
Powel River
Campbell River ●
●
Port Alberni
●
Abbotsfo
Victoria ●
●
Bellingham
1: Vancouver - Osoyoos - Cranbrook (1000 km) 2: Osoyoos - Kelowna - Revelstoke (325 km) 3: Cranbrook - Crowsnest - Calgary (715 km) 4: Cranbrook - Radium Hot Springs - Banff - Calgary (410 km) 5: Vancouver - Kamloops - Revelstoke - Lake Louise - Calgary (1095 km) 6: Calgary - Banff - Lake Louise - Jasper (430 km) 7: Jasper - Kamloops - Vancouver (950 km)
d
97
Grande Prairie
N ▲
●
Alberta
British Columbia
TR AJEC T 1
Alberta Whitecourt
●
Fort Saskatchewan
Willmore Wilderness Park
Edson
●
● ● Edmonton Leduc ●
9
●
Hinton
Camrose ● ● Drayton Valley Wetaskiwin ●
● Jasper
Jasper National Park
h Wells Gray Provincial Park ●
Lacombe
●
7
Sylvan Lake ● Red Deer
6
Banff National Park
2
h
Banff Cochrane
5
● Kamloops
● Revelstoke ● Sicamous
●
Canmore
2 ● Vernon
16
5
●
●
● Airdrie
4 3 Nelson
●
5A
● Penticton ●
Drumheller ●
● ● Calgary Strathmore Okotoks● ● High River
● Kelowna
97C
8
1
Cranbrook●
● Trail
●
Creston
Osoyoos
Glacier National Park
Verenigde Staten
8: Calgary - Alberta Badlands - Edmonton (570 km) 9: Edmonton - Jasper - Prince George (740 km) 10: Prince George - Prince Rupert (800 km) 11: Prince George - Whistler - Vancouver (970 km) 12: Victoria - Port Hardy (575 km) 13: Parksville - Tofino/Ucluelet (190 km) 14: Vancouver - Powell River (180 km)
OVERZICHTSKAART VAN ALLE ROUTES
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
98
TRAJECT 1 Vancouver – Osoyoos – Cranbrook Chilliwack
60 meter omlaag stort. Wandelaars in dit park worden gewaarschuwd voor de aanwezigheid van zwarte beren.
Aan het uiteinde van de Fraser Valley ligt, ongeveer 100 kilometer ten oosten van Vancouver, het stadje Chilliwack (70.000 inwoners), ingeklemd tussen de Fraser River in het noorden en de TransCanada Highway in het zuiden, ofschoon voorgemeenten zich ten zuiden van de rijksweg uitspreiden. De ligging van Chilliwack is schitterend, omgeven door bergen en twee machtige rivieren, maar dat kan niet van de plaats zelf gezegd worden. Bij afslag 135 van Highway 1, ongeveer 16 km. ten oosten van Chilliwack, ligt de weg naar Bridal Veil Falls Provincial Park. De Bridal Veil Falls is een waterval die zich
Hope De plaats Hope is waar British Columbia’s Interior begint. Het stadje van 6000 inwoners ligt op de plaats waar de Coquihalla en Fraser River samenvloeien en niet verwonderlijk dus dat zich hier diverse mogelijkheden voordoen om deel te nemen aan ‘raft trips’ (wildwatervaren). De Hudson Bay Company stichtte hier in 1848 een fort en handelspost. Tien jaar later werd in de Fraser River Valley goud gevonden en met name in het gebied ten noorden van Hope stroomden massaal goudzoekers toe, met name uit de Verenigde Staten. De gold rush was binnen twee jaar over, maar ‘goudpannen’ is nog steeds een toeristenattractie in Hope. Hoewel recreatie in de vrije natuur rond Hope dit zo’n aantrekkelijke bestemming maakt, is ook het plaatsje zelf niet onaardig. Het eerste wat opvalt als u binnenrijdt zijn de grote houtsnijwerken die overal staan opgesteld. Ze zijn het werk van Pete Ryan, een lokale kunste-
Bridal Veil Falls nabij Chilliwack
97C ● Peachland
5A
● Squamish
Summerland ●
Vancouver Port Coquitlam ●
●
●
● Maple Ridge
Surrey
● Abbotsford ● Lynden
1
Princeton ●
Penticton ●
3
1 Manning Provincial Park
h Verenigde Staten
Oliver ●
● Osoyoos
TR AJEC T 1
99
naar. Houtbewerking is een belangrijke zaak in Hope. Begin september vindt er de Hope Chainsaw Carving Competition plaats, een evenement waarbij deelnemers met een kettingzaag houtsnijwerken maken. De Friendship Garden in het centrum is een Japanse tuin, opgedragen aan de Japanse Canadezen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de omgeving gedetineerd waren. Othello-Quintette Tunnels Ongeveer 5 km. ten oosten van Hope liggen de Othello-Quintette Tunnels. Deze tunnels vormden ooit een belangrijk onderdeel van de Kettle Valley Railroad, een spoorlijn die de mijnen in het zuidoosten van British Columbia via Hope met de hoofdlijn naar Vancouver moest verbinden. Tijdens de aanleg, tussen 1911 en 1915, zag hoofdingenieur Andrew McCulloch zich voor het probleem geplaatst hoe hij een route moest vinden door Coquihalla Canyon, een smal ravijn dat de Coquihalla River door het graniet had uitgesleten. In plaats van een lange omweg maken koos hij er voor om in een rechte lijn door het gebied te gaan. Daarvoor was het nodig om vijf tunnels door het gesteente te blazen en twee bruggen te bouwen. Tegen het eind van de jaren vijftig van de vorige eeuw nam het economisch belang van de lijn af, mede vanwege de voortdurend hoge onderhoudskosten van het traject door de
Othello Tunnels
Coquihalla Canyon. Toen in 1959 een overstroming zware schade veroorzaakte, besloot men de lijn om te leggen en werd het laatste stuk naar Hope opgeheven. Nadat de rails verwijderd waren, heeft men van de spoorwegbedding een wandelpad gemaakt, dat thans deel uitmaakt van de TransCanada Trail, een wandelroute die de oost- met de westkust van Canada verbindt. In de zomermaanden is het mogelijk om een buitengewoon mooie wandeling door de Othello-Quintette Tunnels te maken (zaklantaarn meenemen). Route: volg vanuit Hope 6th Ave-
Ferry
Kimberley ●
Cranbrook ●
Nelson ● Castlegar ●
1
Trail ● Fruitvale ● ● Grand Forks Rossland ● Verenigde Staten
● Creston
N ▲
VANCOUVER – OSOYOOS – CRANBROOK
100
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
nue tot Kawkawa Lake Road die later overgaat in Othello Road. Blijf deze volgen tot de afslag Tunnel Road. naar de parkeerplaats. Het overvloedige groen in de canyon en de loodrechte rotswanden zijn niet alleen een trekpleister voor toeristen, maar ook voor filmregisseurs. Onder andere voor Deadly Pursuit (met Sidney Poitier en Tom Berenger) en Ramboo (Sylvester Stallone) werden in deze omgeving scènes opgenomen. Andere bezienswaardigheden in de buurt van Hope liggen aan de route naar het noorden en worden besproken in Traject 5 (Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake Louise-Calgary). Voor de hier behandelde route vervolgen we onze weg over Highway 3, Crowsnest Highway geheten. Hope Slide Op 9 januari 1965 vond even buiten Hope een lawine plaats die vier mensen noodzaakte te stoppen om sneeuwruimers af te wachten. Kort daarop vond een lichte aardbeving plaats die een aardverschuiving veroorzaakte waardoor letterlijk de hele zuidwestelijke helling van Johnson Peak werd vernietigd. Meer dan 46 miljoen kubieke meter verpulverde rots, modder en puin, 85 meter diep en 3 kilometer breed, stortte zich van de 2000 meter hoge top naar beneden. Het litteken van de Hope Slide is vanaf de weg nog duidelijk te zien. E.C. Mannings Provincial Park De Crowsnest Highway (Hwy 3) maakt een bocht naar het zuiden en doorsnijdt het E.C. Mannings Provincial Park, op de grens met de Verenigde Staten, waar dit unieke natuurgebied zich voortzet als North Cascades National Park. Het opvallende van E.C. Manning Provincial Park is dat u er in betrekkelijk korte afstand (58 kilometer) diver-
Sumallo Grove
se totaal verschillende ecosystemen tegenkomt. Door het vochtige, milde klimaat van de westkust treft u in de dalen van de west-hellingen vochtige kustregenwouden aan, terwijl de oostzijde gekenmerkt wordt door droog grasland. Tussen deze twee uitersten vindt u uitgestrekte naaldbossen, wilde rivieren, kristalheldere meren, felgekleurde bergweiden en met sneeuw bedekte bergpieken. Het park is erg toegankelijk want diverse trails, uiteenlopend van korte of wat langere wandelingen tot hikes van een halve of hele dag of zelfs langer, laten u kennismaken met alle aspecten van het park. Op ongeveer 9 km. van de westelijke ingang (opgeluisterd met een houtsnijwerk van een grijze marmot; de oostelijke ingang heeft ook zo’n kunstwerk, maar dan van een beer) ligt de Rhododendron Flats Trail, een wandeling van 500 meter door een gebied waar half juni de rode rododendron uitbundig in bloei staat. Een kilometer verderop treft u de Sumallo Grove Interpretive Trail aan, een wandeling van 700 meter
TR AJEC T 1
waar informatieve bordjes u alles vertellen over de talloze boomsoorten die hier groeien. Het hoogste punt van Highway 3 door het park is Allison Pass (1341 meter). De daaropvolgende 11 kilometer vormen het meest interessante deel van E.C. Manning Provincial Park met vele stopplaatsen. Direct na het passeren van Manning Lodge krijgt u links de afslag naar Blackwall Peak. Deze zijtrip is de moeite (de weg is steil en bochtig) meer dan waard. Na 8 km. komt u bij een uitkijkpost, Cascade Lookout, vanwaar u een spectaculair uitzicht heeft over de valleien en bergmeren. Vanaf de parkeerplaats kunt u een wandeling maken over de Dry Ridge Trail (3 km. waarvoor u 1 tot 1,5 uur moet uittrekken), of over een gravelweg nog 8 kilometer verder rijden naar Sub-Alpine Meadow en vandaar een kortere wandeling maken (Paintbrush Trail of Viewpoint Loop Trail) door de hooggelegen bergweiden die in de zomermaanden in volle bloei staan. Blijf op de uitgezette paden, want deze weiden zijn heel kwetsbaar. Wanneer u komend vanuit Hope op Highway 3 in plaats van linksaf naar Cascade Lookout, rechtsaf gaat (dus Hwy 3 oversteken als u terugkomt van Cascade Lookout), gaat u richting de stallen waar u eventueel een tocht per paard kunt maken en de Lightning Lake Campground. Na ongeveer 1 km. langs deze weg ziet u de Rein Orchid Trail, een wandeling van 500 meter door velden wilde orchideeën die in juli in bloei staan. Verderop, bij het Lightning Lake recreatieterrein, begint de Twenty Minute Lake Trail. Zo’n 8 kilometer na de afslag is het beginpunt van twee trails, Strawberry Flats Trail en Three Falls Trail. De wandeling naar Strawberry Flats is 1,8 km. lang en eind juli wemelt het hier van de wilde aardbeien. Bij het skigebied kunt u terugkeren, of doorlopen naar Shadow Falls (3,1 km.), Nepo-
pekum Falls (3,2 km) en Derek Falls (4,5 km.). U moet dezelfde weg terug, dus in totaal 9 km. (circa 3 uur). Als u terug bent op Highway 3 en naar het oosten rijdt, ziet u na 1,5 km. Beaver Pond Trail, een wandeling van 500 meter. Bevers zijn hier al jaren niet meer gesignaleerd, maar er ligt nog wel een oude beverdam die een poel gevormd heeft. Soms kunt u hier elanden zien. In totaal zijn er in E.G. Manning Provincial Park vier campgrounds (geen hook-ups), die eind mei opengaan en begin oktober sluiten. Naast een enorme verscheidenheid aan flora, komt in dit park ook veel wild voor, zoals onder andere beren, elanden, coyotes, edelherten, marmotten, bevers en meer dan 200 vogelsoorten.
Princeton Van E.G. Manning Provincial Park is het een rit van 52 km. naar de eerstvolgende plaats op deze route, Princeton, een stadje van 2700 inwoners waarvan velen directe afstammelingen zijn van de oprichter van de plaats, die na zijn dood 18 kinderen, 65 kleinkinderen en 17 achterkleinkinderen naliet. Het stadje en de omgeving was in het (nog niet verre) verleden een rijke vindplaats van goud, platinium, kolen en koper. Ook veeteelt heeft sinds de oprichting een belangrijke rol in
Princeton’s Castle
101
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
102
Bill Miner Een van de beroemdste inwoners die in Princeton gewoond heeft (19031906) was George Edwards, een stijlvolle en uiterst charmante man. Hij was een bekwaam ruiter en graag geziene gast op de dansvloer. Wat men in Princeton toen nog niet wist was dat George Edwards in werkelijkheid Bill Miner was, een notoire Amerikaanse bank- en treinovervaller die bekend stond als de ‘Gentleman Robber’, omdat hij tijdens overvallen altijd zo hoffelijk was. In 1904 was hij de man die de allereerste trein in British Columbia beroofde, waarbij hij geschiedenis schreef door de beroemd geworden uitdrukking “Hands Up” te introduceren. Na een mislukte treinroof in 1906 in de buurt van het nabijgelegen Kamloops werd Bill Miner gearresteerd en veroordeeld. Bij het publiek was hij inmiddels tot een held uitgegroeid, omdat hij de niet geliefde spoorwegen had aangepakt. Bill Miner wist uit de gevangenis te ontsnappen en vluchtte terug naar de Verenigde Staten. Het hardnekkige gerucht wil echter dat een deel van zijn buit nog steeds ergens bij PrinceBill Miner ton Castle begraven moet liggen.
de plaatselijke economie gespeeld. Tegenwoordig is ook buitensporttoerisme een belangrijke bron van inkomsten. Hoewel Princeton een leuk plaatsje is, valt er verder weinig te zien. De film The Pledge met Jack Nickolson werd gedeeltelijk in Princeton opgenomen. Aan de oostelijke rand van de stad staan de ruïnes van The Great Cement City, een cementfabriek die tussen 1910 en 1914 ten koste van miljoenen dollars en verschillende dodelijke slachtoffers gebouwd werd, maar al na 9 maanden de poorten moest sluiten. De bouwval staat lokaal bekend als Princeton’s Castle. Similkameen Valley De Similkameen Valley is een vallei die zich uitstrekt van Princeton tot Osoy-
oos, 113 km. verder op de grens met de Verenigde Staten. Het landschap wordt beheerst door de Similkameen River, die in de Cascade Mountains in E.C. Mannings Provincial Park ontspringt en uitmondt in de Columbia River, de ruige bergtoppen van Cathedral Provincial Park in het zuiden en een vruchtbaar rivierdal. Cathedral Provincial Park is een beschermd natuurgebied zonder wegen en uitsluitend geschikt voor zeer ervaren wandelaars/kampeerders.
Hedley Rond de eeuwwisseling werkten 1000 arbeiders in de goudmijnen van Hedley, maar tegenwoordig is een gehucht van 400 inwoners. De Mascot Mine, hooggelegen op Nickel Plate Mountain, kan bezocht worden, maar is een excur-
TR AJEC T 1
sie die 3 uur duurt. Bezoekers worden met een shuttlebus omhoog gebracht, waarna ze via een trap van 500 treden die langs allerlei mijngebouwen en – schachten voert weer afdalen.
Keremeos Ongeveer drie kilometer voor het plaatsje Keremeos, dat zich “De Fruitstallen Hoofdstad van de Wereld” noemt, ligt de Ashnola Road. Waar deze weg de rivier oversteekt ziet u de Red Bridge, een van de weinige in Canada overgebleven overdekte bruggen (covered bridges). Veel meer valt er over Keremeos niet te vertellen, anders dan dat het inderdaad een heleboel fruitstalletjes langs de weg heeft staan. Spotted Lake Een kleine 9 kilometer voor de volgende plaats op deze route ziet u in de zomer vanaf de weg een merkwaardig meer, of beter gezegd een aantal merkwaardige poelen met witte randen. Die zijn niet veroorzaakt door mannen met gasmaskers die in het holst van de nacht vaten met borrelende inhoud de helling hebben laten afrollen, maar het gevolg van een natuurlijk fenomeen. Dit meer, Spotted Lake geheten, bevat namelijk grote concentraties magnesiumsulfaat, calcium en natriumsulfaat, plus acht andere mineralen, waaronder sporen van zilver en titanium. Wanneer in het heetst van de zomer het water verdampt, kristalliseren de mineralen zich waardoor zich de witte randen rond de ondiepe poelen vormen. Het meer, dat de inheemse bevolking Klikuk noemt en waaraan zij heilige en medische krachten toeschrijven, is sinds enige jaren weer in hun bezit. Bezichtigen van dichtbij is (nog) niet mogelijk, maar u hebt vanaf de weg een goed uitzicht. Een kort uitstapje (linksaf op Highway 97) brengt u bij het Osoyoos Desert Centre waar u over een houten plankier een
wandeling kunt maken door het fragiele en bedreigde landschap van Pocket Desert, Canada’s woestijn, een uitloper van de Sonoran Desert die in Mexico begint en zich uitstrekt over Arizona, Nevada, Utah, alsmede de centrale delen van Oregon en Washington. Dit gebied wordt niet alleen als woestijn beschouwd vanwege het extreem warme klimaat, maar vanuit biologisch oogpunt bezien vooral omdat de flora en fauna alle kenmerken vertonen van een woestijnlandschap. Zo ziet u bijvoorbeeld planten als sagebrush (woestijnsalie), greasewood (vetbraam) en cactussen die u normaal gesproken wel in de woestijn van Arizona, maar niet in Canada zou verwachten. Het is niet aan te bevelen ’s middags een wandeling te maken door Desert Centre, want de temperaturen in deze regio lopen in de zomer gemiddeld op tot boven de 30 graden, met uitschieters naar 40 graden of meer.
Osoyoos Waarom is mij in het geheel niet duidelijk, maar Osoyoos (5000 inwoners) blijkt een populaire (en dure) overnachtingsplek te zijn. U doet er derhalve verstandig aan deze plaats niet als eindpunt van een etappe in uw routeplanning op te nemen. Echt veel te beleven is er sowieso niet, tenzij u de Osoyoos Desert Model Railroad (even voor het stadje, Cdn. $ 6 entree)) als een van de hoogtepunten van uw vakantie wilt beschouwen. Jawel, dat is inderdaad een Marklin speelgoedtreinspoorweg. Weliswaar één met 2 kilometer aan miniatuurrails, maar dat zegt volgens mij meer over de gevolgen van te lang onder de woestijnzon zitten dan over de aantrekkingskracht van deze attractie. Een vergelijkbaar voorbeeld treft u even later aan als u Main Street binnenrijdt waar iemand het in zijn hoofd gehaald heeft een Hollandse windmolen op waar formaat neer te zetten, inclusief een paar
103
104
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
bovenmaatse klompen voor de deur, en daarin een theehuis te vestigen. Haynes Point Provincial Park Even ten zuiden van Osoyoos, aan Hwy. 97, ligt de afslag naar Haynes Point Provincial Park, dat zich op een landengte in Lake Osoyoos bevindt. Kampeerders die hier in de zomer zouden willen overnachten, moeten vooraf reserveren. Naast een zandstrand en het warme water van het meer (24 graden in de zomer) is het belangrijkste kenmerk van dit park het aanwezige moerasgebied waarin zich talloze bijzondere vogelsoorten ophouden. Er loopt een wandelpad door het moeras naar een uitkijkplatform. Nk’Mip Desert & Heritage Centre Kort nadat u Osoyoos over Highway 3 verlaat, krijgt u links de afslag naar het Nk’Mip Desert & Heritage Centre, een door de Osoyoos Indian Tribe beheerd cultureel centrum waar u kennis kunt maken met de rijke culturele tradities van deze stam. Het centrum heeft zowel in-
Nk’Mip Desert & Heritage Centre
als outdoor exposities, alsmede wandelmogelijkheden door de woestijn. De entree bedraagt Cdn. $ 12. Anarchist Mountain Highway 3 verlaat de Okanagan Valley met een beklimming van Anarchist Mountain. Normaal gesproken zou niemand het in zijn hoofd gehaald hebben om een weg OVER deze berg aan te leggen in plaats van er ten zuiden omheen te gaan, maar dat zou betekend hebben dat de Crowsnest Highway voor een stukje over Amerikaans grondgebied had moeten gaan, want de weg ligt hier pal tegen de grens. Het resultaat is dat u in 30 kilometer een hoogte overbrugt van 955 meter. Op het steilste deel met haarspeldbochten, een stuk van 15 km., stijgt u zelfs maar liefst 768 meter. De beloning als u boven bent is groot. Vanaf de Lookout heeft u een spectaculair uitzicht over de Okanagan Valley. De berg is overigens vernoemd naar Richard G. Sidley die hier aan het eind van de 19de eeuw vredesrechter en douaneambte-
TR AJEC T 1
naar was. Vanwege zijn voor de lokale bevolking nogal radicale opvattingen werd hij de “anarchist’ genoemd. Na Anarchist Mountain komt u een gebied binnen dat bekend staat als Border Country. De geschiedenis van deze streek begint met de Rock Creek Gold Rush in 1860. Duizenden, vooral Amerikaanse, goudzoekers stroomden het gebied binnen. Zij brachten hun voorraden mee vanuit de Verenigde Staten (zonder invoerrechten te betalen) en voerden hun delfstoffen uit naar de Verenigde Staten (zonder belasting af te dragen). Om hier rap een eind aan te maken gaf de gouverneur van British Columbia opdracht een weg aan te leggen die Vancouver met de nieuwe mijngebieden zou verbinden, de zogeheten Dewdney Trail. De huidige Crowsnest Highway volgt voor 80% deze historische route. Het stadje Rock Creek werd het bevoorradingscentrum van diverse nederzettingen die in Border Country uit de grond schoten. Her en der zijn nog restanten van de mijnen zichtbaar en verspreid in het achterland liggen tal van ghosttowns verborgen. Rock Creek bestaat nog wel, maar is met 300 inwoners niet meer dan een gehucht met een benzinestation, een motel, een fruitstal, een saloon en een restaurant, plus wat huisjes.
Greenwood Beter is het vergaan met Greenwood, dat officieel de titel van stad behouden heeft (ondanks het feit dat het slechts een kleine 700 inwoners telt), waardoor het zich met recht “The Smallest City In Canada” mag noemen. Wat meer is, Greenwood, ooit een echte stad waar ruim 3000 mensen woonden en de kost verdienden, is een van de weinige mijnwerkersstadjes in het gebied waar veel historische panden in uitstekende conditie bewaard gebleven zijn. Greenwood werd in 1897
Greenwood saloon
gesticht nadat in de omgeving rijke kopervoorraden waren ontdekt. Tijdens de hoogtijdagen, rond 1910, was de kopersmelterij in Greenwood de op een na grootste ter wereld. Het stadje had 5 banken, 16 hotels, 15 general stores, 3 drukkerijen, 6 advocatenkantoren en een ontelbaar aantal saloons. Maar rond 1918 stokte de vraag naar koper, stagneerde de aanvoer van kolen, en kwam er een plots einde aan de welvaart. De stad liep snel leeg en slechts een enkeling bleef volhardend achter, hopend op betere tijden. Normaal gesproken zou Greenwood ook een ‘ghost-town’ geworden zijn, zoals zoveel andere plaatsen in de omgeving, maar de redding kwam in 1942 toen de Canadese overheid het grotendeels leegstaande stadje aanwees als interneringskamp voor Canadezen van Japanse afkomst tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is een leuke wandeling door het historische stadje dat naast mooie voorbeelden van vroeg 20ste eeuwse
105
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
106
architectuur in The West, ook tal van bewaard gebleven herinneringen aan het mijnverleden heeft, alsmede een alleraardigst museum.
Grand Forks Met ruim 4000 inwoners is Grand Forks veruit de grootste gemeente van Border Country. De stad wordt in het oosten begrensd door de Granby River en in het zuiden door de Kettle River. In het centrum vloeien deze samen, vandaar de plaatsnaam Grand Forks. Beide rivieren zijn bezaaid met kleine zandstranden. In de eerste twee decennia van de 20ste eeuw was Grand Forks een belangrijk mijnbouwcentrum met een eigen kopersmelterij en werd het station, het oudste van de Canadian Pacific Railway in British Columbia en nog steeds te bezichtigen, door maar liefst vijf maatschappijen aangedaan. Net als Greenwood is ook Grand Forks een pittoresk stadje zonder onnodige opsmuk. Talloze panden uit het eerste kwart van de 20ste eeuw zijn tijdens een stadswandeling te bezichtigen en in de omgeving wemelt het van oude mijnkampen. Het meest opvallende waar u in Grand Forks beslist niet aan kunt ontsnappen is het grote aantal eetgelegenheden waar Russisch voedsel wordt aangeboden. Aan het begin van de stad wordt u al welkom geheten met de mededeling “Grand Forks – Famous
Verlaten mijn bij Grand Forks
For Sunshine And Borscht” (Borscht is een Russische groentesoep met rode bieten als belangrijk ingrediënt, waardoor het de dieprode kleur verkrijgt). Deze sterke Russische invloed is afkomstig van Dukhobors, aanhangers van een pacifistische religieuze groepering uit de Oekraïne en Zuid-Rusland die aan het eind van de 19de eeuw in Rusland vervolgd werd en (onder buitenlandse druk) van de toenmalige Tsaar Nicolaas II toestemming kreeg om te emigreren op voorwaarde dat ze hun eigen overtocht zouden betalen en nooit meer zouden terugkeren. Zo’n 7500 (een derde van de totale aanhang) emigreerde naar Canada waar zij zich met name in de huidige provincie Saskatchewan vestigden. Omdat zij aldaar ook in conflict kwamen met de Canadese overheid, trok een groot aantal van hen naar British Columbia, met name naar Grand Forks en het stadje Castlegar dat we later op deze route tegenkomen.
Castlegar Nog meer dan in Grand Forks, is de invloed van de Dukhobors tastbaar aanwezig in Castlegar, een stad van 7300 inwoners in de regio West-Kootenay. De plaats is gelegen in de Selkirk Mountains, op het punt waar de Kootenay River en de machtige Columbia River (vanuit de Arrow Lakes) samenvloeien. Tot de belangrijkste bezienswaardigheden horen de tombe van Peter V. Verigin, de “Lordly” leider van de Dukhobors, die in 1924 tijdens een bomexplosie aan boord van de trein tussen Castlegar en Grand Forks om het leven kwam, in Verigin’s Memorial Park. Dit complex overziet de door de Dukhobors met de hand gebouwde hangbrug en de Kootenay River. Vlakbij is het Dukhobor Discovery Centre (Cdn. $ 8), waar u desgewenst meer te weten kunt komen over deze unieke Russische gemeenschap in Canada.
TR AJEC T 1
Vanuit Castlegar kunt u Highway 3 blijven volgen naar Creston, of, en dat raad ik van harte aan, een omweg maken over Highway 3A die dan later weer bij Creston op Hwy. 3 aansluit.
Nelson De bedoelde omweg over Hwy. 3A begint met een rit van 41 km. naar een van de fraaiste stadjes in British Columbia, Nelson. In de stad zijn 350 panden uit de bloeiperiode van het begin van de 20ste eeuw bewaard gebleven, evenals de uit graniet opgetrokken overheidsgebouwen die werden ontworpen door Francis Rattenbury, een vooraanstaand architect in die tijd, die onder andere ook verantwoordelijk was geweest voor het ontwerp van het Parlementsgebouw van British Columbia in Victoria. De hoofdstraat van het stadje, Baker Street, is een aaneenscha-
Downtown Nelson
keling van lokale winkels, coffeeshops en restaurants. En ja, ook kunstgaleries, waarvan ik normaal gesproken in oude mijnwerkersstadjes in The West niet zo’n hoge dunk heb vanwege het sterke “Bob Ross” element in hun etalages, maar in Nelson ligt dat gelukkig anders. Het stadje heeft een sterke en diverse kunstenaarsgemeenschap, telt tal van culturele evenementen en heeft een gezellig uitgaansleven. Ofschoon er inmiddels een Wal-Mart en een Starbucks in Nelson gevestigd zijn, heeft de lokale bevolking met een zeer actieve campagne om de eigen middenstand in leven te houden (“Buy Local”) weten te voorkomen dat hun winkelstraten overspoeld worden met grootwinkelbedrijven en filialen van landelijke ketens. Zelfs McDonald’s ontbreekt in Nelson, wat voor een Noord-Amerikaanse stad van onge-
107
108
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
veer 10.000 inwoners bijna een unicum genoemd mag worden. Het is een genoeglijke wandeling door de oude straten van Nelson met hun schitterende Victoriaanse panden, die zelfs tijdens de bouw, begin jaren 20ste eeuw, al enigszins ouderwets waren. Hebt u bijzondere interesse in de achtergronden van deze historische panden, dan kunt u bij het Visitor Centre (225 Hall St.) een uitstekende kaart met beschrijvingen oppikken. De film Roxanne met Steve Martin werd bijna in zijn geheel in Nelson opgenomen. Met de elektrische tram uit 1906, Streetcar 23, kunt u voor Cdn. $ 3 een tochtje door de stad maken. Kokanee Creek Provincial Park Een rit van ongeveer 20 minuten over Hwy 3A East brengt u bij Kokanee Creek Provincial Park. Naast mooie zandstranden en een rivierdelta met een rijk vogelleven, zijn de voornaamste trekpleisters in dit park waters waar de Kokanee Salmon (een zalmsoort die niet naar zee trekt) kuit schiet (einde juli – begin augustus) en een nauwe canyon waar de Kokanee Creek doorheen stroomt. Er zijn verschillende wandelmogelijkheden, waaronder de Canyon Creek Trail, Pine Trail en Woodland Trail. Deze drie gezamenlijk vormen een rondwandeling van ongeveer een uur. De Canyon Creek Trail gaat over houten trappen met uitkijkplatforms omhoog en biedt een mooi uitzicht op een waterval (vooral spectaculair in het voorjaar). Er zijn twee voor motorvoertuigen bereikbare kampeerterreinen in Kokanee Creek Provincial Park. N.B.: Het nabijgelegen West Arm Provincial Park is primitieve wildernis die alleen te voet te bereiken is. Er is slechts één (niet onderhouden) trail door dit park dat niet alleen zwaar en primitief is, maar ook gevaarlijk vanwege grizzlyberen. Hevige bosbranden hebben in 2003 bovendien zware
schade aangericht. De meest interessante delen van het park vragen om een hike van minimaal twee dagen (plus terug). Kokanee Glacier Provincial Park Even voorbij Kokanee Creek P.P. treft u aan uw linkerzijde de afslag naar Kokanee Glacier Provincial Park (Kokanee Creek Road), als natuurreservaat gesticht in 1922 en daarmee één van de oudste parken in British Columbia. Het gebied ontleent zijn naam aan de Kokanee Glacier op Kokanee Peak (2774 meter) die in het hart van het park omhoog rijst. Twee andere gletsjers zijn Caribou Glacier en Woodbury Glacier. Voor liefhebbers van meerdaagse trektochten door wildernis biedt het park een drietal hutten voor overnachtingen, maar deze
TR AJEC T 1
hebben beperkte accommodatie, dus wees voorbereid om buiten te slapen wanneer deze reeds bezet zijn (geen reserveringen mogelijk dus ‘wie het eerst komt’). Wees gewaarschuwd dat de trails vanaf de hutten uitsluitend geschikt zijn voor ervaren klimmers met de juiste uitrusting. Er zijn geen kampeerterreinen voor gemotoriseerde reizigers, maar wel is het mogelijk om vanaf de parkeerplaats bij Gibson Lake een wandeling te maken, de Gibson Lake Trailhead Loop Trail (2,5 km). Naast een formidabel uitzicht op de omringende bergpieken komt u op deze (redelijk eenvoudige) wandeling van een uur ook restanten tegen van mijnwerkactiviteiten in de 19de eeuw.
Kokanee Glacier Provincial Park
Noot: Ofschoon dit een zeldzaam mooi park is, moet ik eraan toevoegen dat het door de afgelegen ligging en beperkte toegankelijkheid minder geschikt is voor dagtoerisme.
Dit deel van het park ligt op een hoogte van 1800 meter. In het park leven onder andere zwarte en grizzlyberen, maar wandelpaden vermijden de terreinen waar deze zich gewoonlijk ophouden, c.q. zijn gesloten in het seizoen dat de beren afdalen om op zoek te gaan naar bessen.
109
110
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Het Kokanee Glacier Provincial Park kreeg nationale bekendheid in 1998 toen hier tijdens een skilawine de zoon van voormalig minister-president Pierre Trudeau, Michel Trudeau, om het leven kwam. Terug op Highway 3A vervolgen we deze weg naar Balfour, vanwaar de mogelijkheid bestaat om een interessante zijtrip te maken door de weg (nu Highway 31 geheten) te vervolgen langs Kootenay Lake. Ainsworth Hot Springs Van Ainsworth, ooit een ruig mijnwerkersstadje met talloze hotels, kroegen en bordelen tijdens de Slocan Silver Rush (1891), is niet veel meer over en telt nog maar 50 inwoners. Dat het nog op de kaart staat is vanwege de warme bronnen en het daarbij gebouwde resort. De desbetreffende bronnen, in grotten in de Selkirk Mountains, werden waarschijnlijk reeds eeuwen door de inheemse bevolking gebruikt en in de beginjaren van de 20ste eeuw door
Ainsworth Hot Springs
mijnbedrijven aangewend als badhuis voor de mijnwerkers. De bron waaruit het water afkomstig is ontspringt in het Cody Caves gebied (zie verderop), boven en ten westen van Ainsworth gelegen. Het water werkt zich 1,5 tot 2 kilometer door poreus gesteente naar beneden, waarbij het per kilometer ongeveer 40 graden in temperatuur stijgt, totdat het een ondoordringbare rotslaag bereikt, de Lakeshore Fault. Deze aardlaag ligt in een helling van 45 tot 50 graden direct onder de Cody Caves. Door hydraulische druk wordt het water langs de fault omhoog gestuwd totdat het bij Ainsworth Hot Springs door de poreuze grotten naar beneden sijpelt. Tegen de tijd dat het Ainsworth Hot Springs bereikt, bedraagt de temperatuur 47,2 graden. Hier laat men het water afkoelen tot 42 graden alvorens het door de bovenlaag van de grot naar beneden sijpelt. In de grot stijgt het van het plafond neerdruppelende stomende water tot heuphoogte. Zo’n sauna in een grot met stalagmieten en stalactieten is
TR AJEC T 1
een heel bijzondere ervaring. Er zijn ook buitenbaden, met fantastisch uitzicht over Kootenay Lake en de Purcell Mountains, waar de gemiddelde temperatuur 35 graden bedraagt. In tegenstelling tot de natuurlijke grotten, zijn de buitenbaden betegeld. Voor de onverschrokkenen is er daarnaast een door een bergbeek gevoed koud bad. Voor de entreeprijs, Cdn. $ 9, hoeft u het niet te laten. Hotelkamers kosten in het hoogseizoen v.a. Cdn. $ 138 voor 2 personen. Een korte wandeling heuvelopwaarts leidt naar Ainsworth Cemetery, dat dateert uit de 19de eeuw. Onder hoge cederbomen, behangen met “engelenhaar” staan de graven omheind door keurig wit geverfde tuinhekjes. In het dorp is de Fletcher’s Store uit 1896 gerestaureerd. Hier krijgt u een indruk welke artikelen mijnwerkers aan het begin van de 20ste eeuw konden kopen.
Cody Caves Provincial Park Drie kilometer ten noorden van Ainsworth Hot Springs ligt de afslag naar Cody Caves Provincial Park waar u deel kunt nemen aan een tocht door een grottenstelsel. Deze 10 km. lange en steile gravelweg is niet geschikt voor campers. Personenauto’s kunnen uitsluitend in juli en augustus van de weg gebruikmaken (gedurende andere maanden wordt het pad ook bereden door ‘logging trucks’ en geloof me, die wilt u op een weg als deze echt niet tegenkomen). De grottentochten onder begeleiding van een gids duren een uur (Cdn. $ 15). Helm, handschoenen en hoofdlantaarn worden ter beschikking gesteld. Hieruit kunt u dus al afleiden dat dit niet een grotexcursie met achtergrondmuziek en kleurige lantaarns aan de muren is, maar het is ook geen speleologietocht waarbij u zich op uw buik door smalle doorgangen moet wurmen (dergelijke tochten zijn echter wel mogelijk, duren 3 uur en kosten
Cdn. $ 60). Stevige schoenen en warme kleding (in de grotten heerst een constante temperatuur van 6 graden) zijn een must.
Kasko Het alleraardigste stadje Kasko (1000 inwoners) werd in 1893 opgericht als bevoorradingscentrum voor de omliggende mijnkampen na zilvervondsten in de omgeving. Het telde toen 3000 inwoners. Het daaropvolgende jaar brandde op 25 januari een groot deel van de hoofdstraat af. Vijf maanden daarna, op 3 juni gingen 70 huizen en hotels verloren tijdens een orkaan. De dag daarop volgde een vloedgolf van de Kasko River die door de straten van Kasko naar beneden stortte. Desalniettemin herbouwde men de stad en een groot deel van die inspanningen (zo’n 60 historische panden en een stoomboot) zijn vandaag de dag nog steeds te bewonderen. Het uit 1898 daterende Village Hall is één van de twee van hout gebouwde gemeentehuizen in Canada die nog daadwerkelijk in gebruik zijn. Het huidige Langham Cultural Centre, waarin een kunstgalerij, een theater en het Japanese Canadian Museum gevestigd zijn, dateert uit 1896 en was oorspronkelijk een hotel waar bedden driemaal per dag verhuurd werden. Helaas is de 25 meter lange bar, waar nooit gestopt werd met serveren, verdwenen. De voornaamste toeristenattractie in Kaslo is het S.S. Moyle, de oudste overgebleven raderstoomboot in NoordAmerika die van 1898 tot en met 1959 dienst deed op Kootenay Lake. Het schip, een National Historic Site, kan bezichtigd worden (Cdn. $ 7, inclusief brochure). Desgewenst kunt u aan het koord van de stoomfluit trekken (“Blow the Whistle”), maar dat kost een extra $ 5 om het restauratiefonds te spekken. Mocht u toevallig op 1 mei in Kaslo zijn, dan kunt u meedoen aan de May Day viering die hier al onafgebroken
111
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
112
sinds 1892 plaatsvindt, inclusief een dans rond de meiboom. Vanuit Kaslo is het mogelijk de route verder te vervolgen over Hwy. 31A waaraan enkele ‘ghost towns’ liggen. Voor het vervolg van onze route keren we echter terug over Highway 31 naar Balfour.
Balfour Naast de in dit deel van West-Canada alom aanwezige natuurpracht en ongekende recreatiemogelijkheden, valt er van Balfour weinig te melden dat vermelding in een reisgids waard is, anders dan dat van hier de veerboot vertrekt die reizigers op Highway 3A naar de overzijde van Lake Kootenay brengt, waar deze weg vervolgd wordt. Het typeert Balfour dat het ook helemaal geen moeite doet om, desnoods met een in elkaar gefrutselde attractie, toeristen te lokken. Tenminste, de nummer één aanbeveling van de dingen die er in Balfour te doen zijn, een zak oud brood halen, langs het strand wandelen en de eendjes voeren, hoort niet thuis in mijn idee van een ‘tourist trap’. Kortom, het is gewoon een plezierig stadje zonder poespas. Om de weg te vervolgen over Highway 3A zal Lake Kootenay overgestoken moeten worden. U doet dat met de Kootenay Lake Ferry (ook geschikt voor campers) en de overtocht duurt 35 minuten. Bovenal, het is nog gratis ook.
Creston Na de oversteek van Kootenay Lake vervolgt u uw route over Highway 3A in zuidelijke richting, langs de oostoever van het meer en door de Creston Valley, bijgenaamd “The Valley Of The Swans”, een breed, vruchtbaar rivierdal met graanvelden en boomgaarden tegen een achtergrond van met sneeuw bedekte bergtoppen. Na 38 kilometer, bij het plaatsje Boswell, ziet u langs de oever een merkwaardig bouwsel, name-
Boswell Glass House
lijk het Glass House, gebouwd door wijlen mijnheer David H. Brown. Na dertig jaar begrafenisondernemer geweest te zijn, begon deze man na zijn pensionering in 1952 met de bouw van een huis opgetrokken uit flessen. Geen gewone flessen, maar vierkante die in zijn vakgebied gebruikt werden voor balsemvloeistof. Hij reisde heel West-Canada door om bij collega’s lege flessen te verzamelen en toen hij er een half miljoen had ging hij aan de slag. Ik moet zeggen, een halve eeuw later staat zijn glazen droom nog steeds overeind, dus het zijn stevige flesjes geweest. De stad Creston (5000 inwoners) ligt slechts op een paar kilometer van de grens met de Amerikaanse staat Idaho. Hoewel geen spectaculaire toeristenstad, het agrarische leven heeft hier voorrang, is er toch een aantal ongebruikelijke attracties dat een stop in deze plaats de moeite waard maakt. Neem om te beginnen de zes levensgrote murals (muurschilderingen) die de straten sieren en onder andere afbeeldingen laten zien van een boomgaard, de vallei waarin Creston is gelegen, de houtindustrie en de vier seizoenen in het dal. Wat de bierliefhebber niet graag zal missen (het wordt ’s zomers erg warm in Creston), is een bezichtiging van de Columbia Brewery, waar het meer dan goed smakende Kokanee Beer wordt gebrouwen. De rondleiding
TR AJEC T 1
(geen schoenen met open tenen) kost maar een ‘tooney’ ($ 2) en daar is een proeverij bij inbegrepen. Blijft u in het weekend overnachten in Creston, kijk dan welke film er draait in de Valley Drive-In Cinema uit 1955. Drive-in bioscopen verdwijnen in snel tempo uit het Noord-Amerikaanse landschap, dus dit is uw kans. Ook snel verdwijnend zijn de “vuurtorens” van de Amerikaanse prairie, die prachtige graansilo’s. In de omgeving van Creston zijn er nog diverse te bewonderen. Tijdens wandelingen door de natuur in deze regio heeft u in juli (lagergelegen gebieden) of augustus (hogere gebieden) kans dat u huckleberries kunt plukken. Dat zijn vruchten die veel op bosbessen lijken, maar nog lekkerder zijn. Ze groeien alleen in Noordwest-Amerika en dan nog met name in deze streek. In Creston vervolgen we de route weer over Highway 3, de Crowsnest Highway.
Cranbrook Zonder de aanleg van een spoorwegverbinding over de Rocky Mountains bij Crowsnest Pass, zou van Cranbrook geen sprake zijn geweest. De plaats bestond niet voordat de Canadian Pacific Railway op zoek ging naar geschikte halteplaatsen. De logische keuze was Fort Steele, 10 kilometer ten noordoosten van wat nu Cranbrook is, een gevestigde plaats en het centrum van de regio. De officiële papieren waren al onderweg om getekend te worden toen plotseling een lid van het parlement van British Columbia, Colonel James Baker, zich met de kwestie ging bemoeien. Deze man bezat namelijk een groot stuk land waarop zich een zaagmolen bevond, maar dat verder geen dubbeltje waard was. Door middel van omkoping en chantage van medeparlementsleden wist hij hen te bewegen om bij de CPR gedaan te krijgen dat het spoor over zijn land, Joseph’s Prairie, dat hij inderhaast had omge-
doopt in Cranbrook, naar zijn geboorteplaats in Engeland, zou komen te liggen. De officiële stukken liet hij “verloren” gaan in de post. Toen het spoor in 1898 in de nieuwe halteplaats Cranbrook arriveerde, bestond de stad uit het Cranbrook Hotel, de stallen van het hotel, een hoefsmid, het geraamte voor een winkel en het huis van Colonel Baker. Deze had het druk percelen van zijn land aan belangstellenden te verkopen en die kwamen bijna allemaal uit Fort Steele dat binnen de kortste keren leegliep. Tegenwoordig is Cranbrook een stad met 25.000 inwoners. Van Fort Steele rest slechts een openluchtmuseum. Cranbrook is een knooppunt van hoofdwegen in het gebied (maar denk daarbij niet aan grote rijkswegen) en een centrum voor vrachtvervoer over rail. De betekenis van de spoorwegen wordt duidelijk in het Canadian Museum of Rail Travel (57 Van Horne Street South = tevens Highway 3). Het Fort Steele Heritage Town ligt 10 kilometer ten noordoosten van Cranbrook (zie traject 4: Cranbrook – Radium Hot Springs – Banff – Calgary).
Aansluitende trajecten bij traject 1 Traject 2:
Osoyoos-KelownaRevelstoke Traject 3: Cranbrook-CrowsnestCalgary Traject 4: Cranbrook-Radium Hot Springs-Banff-Calgary Traject 5: Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Traject 7: Jasper-KamloopsVancouver Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 12: Victoria-Port Hardy Traject 14: Vancouver-Powell River
113
114
TRAJECT 2 Osoyoos – Kelowna – Revelstoke Dit is een verbindingsroute tussen Traject 1 (Vancouver-Revelstoke-Cranbrook) en Traject 5 (Vancouver-Kamloops-RevelstokeLake Louise-Calgary). Voor een bespreking van Osoyoos, zie Traject 1.
Penticton De Okanagan Valley strekt zich uit van Osoyoos op de Amerikaanse grens tot het noordelijk gelegen Vernon. Het is een vruchtbaar fruitteeltgebied, waarbij echter aangetekend moet worden dat steeds meer boomgaarden gerooid worden om plaats te maken voor druivenranken ten behoeve van de lucratieve wijnindustrie en het daarmee gepaard gaande wijntoerisme. De regio staat bekend om het zonnige, droge klimaat en de dorre landschappen. Vanuit Osoyoos neemt u Highway 97 North. Centraal gelegen
Radarstoomboot S.S. Sicamous
in de Okanagan Valley zijn Okanagan Lake en Shaka Lake, die met elkaar in verbinding staan door het slechts 6 km. lange Okanagan River Channel, het punt waar Penticton is gelegen. De stad telt 32.000 inwoners, maar herbergt het dubbele aantal in de zomermaanden omdat de Okanagan een populaire toeristenbestemming is in Canada. Het toeristensucces van de Okanagan is gebaseerd op het warme klimaat in combinatie met watersportrecreatie en wijncultus. Ook als wintersportbestemming is Penticton in opkomst, dankzij door het op slechts 32 km. ten zuidwesten gelegen Apex Mountain Resort (Hwy 97), een gebied dat ’s zomers in trek is bij mountainbikers. Penticton scheidt zoals gezegd het noordelijke Okanagan Lake van het
TR AJEC T 2
zuidelijke Shaka Lake door de Okanagan River Channel. Het zuidelijke stadsdeel (langs Shaka Lake) wordt beheerst door amusementscentra en andere vormen van toeristenvermaak (gocart racing, miniatuurgolf, waterglijbanen et cetera), alsmede RV-parken. Het noordelijke deel (langs Okanagan Lake) is opgebouwd rond het oorspronkelijke stadje, met Front Street als centrum. Front Street is een schoolvoorbeeld van een restauratieproject dat bedoeld is om toeristen te laten zien hoe een historische plaats “er in werkelijkheid uitzag”, wat zonder uitzondering altijd uitmondt in een onwerkelijk kitscherige aaneenschakeling van kunstgaleries, exclusieve modeboetieks, sportzaken, matige of
115
te dure restaurants en pretentieuze coffeeshops. Het Okanagan River Channel wordt actief gebruikt om verkoeling te zoeken en dobberend met een opgeblazen binnenband of luchtmatras af te zakken. Op de zuidoever van Lake Okanagan liggen de S.S. Sicamous en S.S. Naramata afgemeerd, raderstoomboten (sternwheelers) uit 1914. Geen van beiden zijn in bedrijf, maar tezamen met nog twee andere historische schepen te bekijken in het Okanagan Inland Marine Heritage Park (Cdn. $ 5). Raderstoomboten waren aan het begin van de 20ste eeuw een uiterst belangrijk transportmiddel in de wateren van Noord-Amerika en in British Columbia voeren toen honderden van dit soort vaartuigen.
● Revelstoke Chase ●
Kamloops
N ▲
● Sicamous Salmon ● Arm
●
● Enderby
16
● Armstrong
● Vernon
● Nakusp
2 97C
Kelowna ●
Peachland ● Summerland ● Princeton ●
Nelson ●
● Penticton Castlegar ● ● Oliver
●
Osoyoos
Grand Forks ●
Trail ● Fruitvale Rossland ● ●
OSOYOOS – KELOWNA – REVELSTOKE
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
116
De boomgaarden van de Okanagan Valley bloeien in het voorjaar, maar allerlei vruchten zijn tussen eind juni en oktober overal te koop: kersen (eind juni – juli), perziken (half juli – september), abrikozen (half juli – half augustus), pruimen (september), peren (augustus – september) en appels (augustus – oktober). Een groot aantal wijngaarden in de directe omgeving van Penticton biedt rondleidingen en proeverijen. De wijnoogst vindt plaats van september tot half oktober.
Summerland Aan Highway 97, langs de westoever van Lake Okanagan, 19 km. ten noorden van Penticton, ligt het plaatsje Summerland, vanwaar u een rit van 90 minuten met een historische stoomtrein kunt maken over een traject van de Kettle Valley Railway (Cdn. $ 21). Het mooiste punt op deze route is de Trout Creek Trestle Bridge uit 1913, 73 meter boven de rivier.
Trout Creek Trestle Bridge
Voor strandliefhebbers is het Okanagan Lake Provincial Park, 5 kilometer voorbij Summerland, een aanrader (maar erg druk in de zomer).
Kelowna Met ruim 106.000 bewoners is Kelowna naar begrippen in British Columbia een grote stad. Net als elke plaats van betekenis in de Okanagan Valley, is ook
in Kelowna de fruitteelt en wijnbouw van groot belang. U bereikt de stad over de nieuwe (2008) William R. Bennett Bridge over Lake Okanagan, die de oude uit 1958 stammende pontonbrug heeft vervangen. Desalniettemin moet u in de zomermaanden niet vreemd opkijken van files bij de brug, wat elders in het binnenland van British Columbia iets is wat de lokale bevolking alleen van horen zeggen kent. Het Laurel Packinghouse (1304 Ellis St.), een gerestaureerd pakhuis uit 1918, huisvest zowel het BC Wine Museum als het BC Orchard Industry Museum. In het laatstgenoemde museum kunt u alles te weten komen over het plukken, verpakken en preserveren van fruit en de boomgaarden waarin dat fruit groeit. Voor deze museums wordt geen entree gevraagd, maar een vrijwillige donatie. Het m.s. Fintry Queen is een historische ‘paddlewheeler’ die tot 1958 dienst deed als autoferry. Tegenwoordig kunt u met deze boot toertochtjes over Lake Okanagan maken (Cdn. $ 20 voor 1 uur, of $ 60 voor een ‘dinner-cruise’ van 2 uur). De meest interessante bezienswaardigheid van Kelowna ligt 18 km. ten zuidoosten van de stad in het Myra-Bellevue Provincial Park. Dit beschermde natuurgebied is niet voor gemotoriseerd verkeer toegankelijk, maar er is een drietal parkeerplaatsen aan de rand van het park. De beste van deze drie is Myra Station. Van hieruit kunt u een zeldzaam spectaculaire wandeling maken door Myra Canyon over de voormalige spoorwegroute van de Kettle Valley Railway. De wandeling is tamelijk vlak, maar is (heen en terug) 24 kilometer lang. U kunt echter natuurlijk ook een deel lopen en weer terug. Naast het ongelofelijk mooie natuurschoon kenmerkt deze wandeling zich met name door 18 op houten schragen gebouwde spoorbruggen (‘trestles’) die tegen de ravijnwanden hangen (tot circa 50 meter boven de bodem) en enkele spoortunnels. Twaalf van de uit 1912-1914 date-
TR AJEC T 2
rende trestles gingen in 2003 verloren tijdens een allesvernietigende bosbrand (de Okanagan Mountain Park Wildfire) die zelfs de buitenwijken van Kelowna bedreigde. In 2009 werd de restauratie voltooid en kon de trail weer in gebruik genomen worden. Het is van Myra Station een wandeling van 6 kilometer naar de grootste van de viaducten en onderweg Myra Canyon Trestle daarnaar toe passeert u nog 7 andere van deze bouwsels plus 2 tunnels (heen en terug Lake Kalamalka. Het is een plaatsje 12 kilometer). dat opmerkelijk beter zijn oorspronkelijke charme heeft weten te bewaren Kalamalka Lake Provincial Park dan Kelowna en Penticton. Het eerste Ongeveer 8 kilometer voor Vernon, de wat opvalt in het centrum is het grote eerstvolgende plaats aan deze route aantal (27) fraaie muurschilderingen (Hwy 97), ligt het Kalamalka Lake Pro(murals) die de straten opsieren en in vincial Park. Centraal in dit beschermde beeld de geschiedenis en cultuur van natuurgebied staat het graslandschap Vernon vertellen. Minder hoogdradat oorspronkelijk in deze regio voorvend, maar stukken leuker en intereskwam. Er is een zestal korte (1 tot 2,5 santer dan de zogeheten art-galleries km) wandelingen door het grasland en die helaas zo vaak historische stadjes de bossen uitgezet en bij elke trail staan ontsieren. De murals waren oorspronbijzonderheden over de flora en fauna kelijk een project om jongeren werkeraangegeven. Op een warme zonnige varing te laten opdoen. dag is in het bijzonder de Crest Trail aan te bevelen (1 km). Aan deze trail heeft Vanaf Vernon neemt u Hwy 97A die u fantastische uitzichten over Kalamalka bij het plaatsje Sicamous aansluit op Lake, dat ‘Lake Of A Thousand Colours’ de TransCanada Highway (Hwy 1). Zie betekent. Het is een van de weinige voor Sicamous en vervolg naar Revelmergelmeren (marl lakes) ter wereld. Als stoke Traject 5 (Vancouver-Kamloops-Revelhet meer in de zomer warm wordt, krisstoke-Lake Louise-Calgary). talliseert opgelost kalksteen, waardoor het water een kenmerkende blauwe en Aansluitende trajecten groene schakering krijgt. In Kalamalka bij traject 2 Lake Provincial Park leeft veel wild, waaronder beren, coyotes, rode lynxen, Traject 1: Vancouver-Osoyoosbergleeuwen, herten, vossen, nertsen, Cranbrook vleermuizen en ratelslangen. Traject 5: Vancouver-KamloopsVernon Revelstoke-Lake LouiseVernon ligt aan het noordelijke uitCalgary einde van de Okanagan Valley aan
117
118
TRAJECT 3 Cranbrook – Crowsnest – Calgary Highway 3, de Crowsnest Highway, begint in Cranbrook het laatste traject in British Columbia alvorens hij de bergpas naar Alberta oversteekt waarnaar deze hoofdweg is vernoemd. Zie voor een beschrijving van Cranbrook Traject 1 (Vancouver – Osoyoos – Cranbrook).
Fernie Er zijn weinig stadjes in West-Canada zo fraai gelegen als Fernie en niet één kan bogen op een ontstaansgeschie-
N ▲
denis die gepaard ging met een door een Indiaans opperhoofd uitgesproken vloek die tot op de letter uitkwam. Tal van historische panden zijn bewaard gebleven en het bekijken waard. Het achterland biedt ongekende wandelmogelijkheden en bezoekers kunnen kanotochten maken, wildwatervaren en wat al niet meer. Er ligt zelfs een weliswaar klein, maar fraai provinciaal park (Mt. Fernie Provincial Park) met uitstekende kampeermogelijkheden op de gemeentegrens. Kortom, opties
Banff
93
Cochrane ●
●
Canmore ●
Kootenay National Park
1
40
●
Calgary
Strathmore ●
h ● Okotoks
Black Diamond ●
●
3
Invermere ●
High River
● Vulcan ● Nanton
Alberta
Claresholm ●
British Columbia
Kimberley ●
Cranbrook ●
Sparwood ●
●
● Crowsnest Pass
Fernie ●
Fort MacLeod
Pincher Creek ●
3 ●
Waterton Lakes National Park
CRANBROOK – CROWSNEST – CALGARY
Cardston
h
TR AJEC T 3
genoeg voor een aangenaam bezoek. Ware het niet dat Fernie wel graag toeristen aantrekt, maar alleen als die op lange latten arriveren. Fernie is namelijk een wintersportresort (één van de grootste in Canada) en houdt een zomerslaap gedurende de maanden dat er geen sneeuw ligt. Zelfs het plaatselijke toeristenbureau weet weinig beters aan zomergasten te adviseren dan een boek uit de bibliotheek te halen.
Sparwood De volgende plaats op de route, Sparwood, is in vrijwel elk opzicht de complete tegenpool van Fernie. Er is helemaal niets historisch te vinden in Sparwood, het bestaansrecht van het stadje is gebaseerd op de vreselijkste manier om de aarde toe te takelen, namelijk open-pit mijnen en men is er nog erg trots op ook. Maar het zijn echte mensen die hier wonen en ze heten u van harte welkom. In plaats
De Vloek Van Fernie en De Geestruiter William Fernie, naar wie het stadje is vernoemd, was aan het eind van de 19de eeuw op zoek naar een winplaats van kolen toen hij een groep Indianen tegenkwam waarvan een van de vrouwen een zwarte kralenketting droeg die Fernie onmiddellijk als kolen herkende. In ruil voor de toezegging dat hij de dochter van het opperhoofd zou trouwen, bracht deze hem naar de vindplaats van de kolen. Fernie claimde het gebied onmiddellijk, stichtte een mijnmaatschappij en binnen enkele jaren was Fernie het economisch centrum van de streek. Zijn belofte om de dochter van het opperhoofd te trouwen vergat hij gemakshalve, tot groot ongenoegen van wat zijn schoonvader had moeten worden. Het opperhoofd sprak daarom een vloek uit dat Fernie getroffen zou worden door vuur, water en hongersnood. In 1904 brandde het centrum van Fernie af en in 1908 werd vrijwel de gehele stad door vuur met de grond gelijk gemaakt. In 1916 overstroomde de Elk River, waarbij wederom grote delen van Fernie verloren gingen. Tijdens de ‘Great Depression’, toen niemand ’s ochtends wist of er ‘s avonds nog iets te eten op tafel kwam, begon de bevolking van Fernie zich af te vragen wanneer er een einde zou komen aan de vloek van het opperhoofd. Om het zekere voor het onzekere te nemen werd in de jaren zestig van de vorige eeuw aan de lokale First Nations gevraagd of zij de vloek wilden opheffen en dat verzoek werd ingewilligd. Maar daarmee is Fernie nog niet helemaal van het oude opperhoofd en zijn dochter af. In de zomer, elke avond tegen zonsondergang, is de schaduw van beiden te zien tegen Mt. Holmer, ten noordwesten van de stad. De dochter gezeten op een paard en haar vader daarnaast staande. De ‘Ghostrider” wordt deze verschijning ter plaatse genoemd. Wellicht is het daarom dat men zich in Fernie ’s zomers Fernie’s Ghostrider liever gedeisd houdt…
119
120
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Terex Titan, Sparwood
van een vloek en de schaduw van een geest tegen een berg, gaat men hier prat op een zegen die in vol ornaat en tastbaar midden in de stad staat, luisterend naar de naam Terex Titan, tot niet al te lang geleden de grootste truck ter wereld. Om u een indruk te geven wat groot is: er passen twee Greyhound bussen en twee pick-up trucks in de laadbak. Sparwood bestaat pas sinds 1967. Daarvoor waren de meeste inwoners woonachtig in Michel, Natal en Middletown, drie dorpen die sinds de beginjaren van de 20ste eeuw van steenkool geleefd hadden en er inmiddels ook als steenkool uitzagen, tot grote schaamte van de provinciale overheid die liever iets meer representatiefs wilde hebben als eerste stad die bezoekers in British Columbia te zien zouden krijgen. De drie gemeenschappen werden met bulldozers met de grond gelijk gemaakt, op een zalmroze geschilderd hotel na, en Sparwood werd in het leven geroepen.
Excursies naar de open-pit kolenmijn in de buurt (Elkview Open-Pit Coal Mine) is een populaire bezienswaardigheid, maar ik neem niet aan dat dit een attractie is waarvoor u naar WestCanada zal willen afreizen. De Coal Miner Days (derde week van juni) zijn daarentegen een lokaal volksfeest dat zeer de moeite waard is, mocht u tegen die tijd in de buurt zijn.
Crowsnest Pass Crowsnest Pass is de meest zuidelijke van de vier bergpassen waar in Canada de Rocky Mountains overgestoken kan worden, en op 1358 meter hoogte tevens de laagst gelegen van de vier. Het is ook de administratieve verzamelnaam voor een aantal gehuchten (Bellevue, Hillcrest, Frank, Blairmore en Coleman) die aan Highway 3 rond de pas gelegen zijn. Deze streek heeft een bewogen en tragische mijngeschiedenis. Crowsnest Pass is allang geen actief mijnbouwgebied meer, maar de herinnering is nog levendig.
TR AJEC T 3
In 1898 werd de spoorweg over Crowsnest Pass aangelegd om toegang te krijgen tot de rijke kolenmijnen in zuidoost Alberta en zuidwest British Columbia. In ruil voor financiering van de constructiekosten, bedong de federale overheid van de Canadian Pacific Railroad dat de spoorwegmaatschappij een extra laag tarief zou hanteren voor het vervoer van graanproducten uit West-Canada naar het oosten. Dit kunstmatig lage tarief, dat bekend werd als Crow’s Rate, bleef in stand tot 1995 en heeft de economische ontwikkeling van West-Canada ernstig belemmerd, wat elke inwoner van Alberta (want met het passeren van de pas bent u in deze provincie aanbeland) u haarfijn kan, en met plezier wil uitleggen. De streek rond Crowsnest Pass is het toneel geweest van een reeks ernstige mijnrampen. In 1902 vond een explosie plaats in de mijn van Coal Creek waarbij 128 mijnwerkers het leven lieten. In 1903 werd Frank getroffen door een aardverschuiving. Vroeg in de ochtend van 29 april brak 74 miljoen ton kalksteen af van de oostzijde van Turtle Mountain en bedolf drie vierkante kilometer van het dal en de dorpsgrens van Frank waarbij 70 inwoners om het leven kwamen. De sporen van deze aardverschuiving, Frank’s Slide, zijn nog duidelijk zichtbaar. Het Frank Slide Interpretive Centre (entree Cdn. $ 9) in Blairmore is een museum waar onder andere deze aardverschuiving belicht wordt en vanwaar u een wandeling door het gebied kunt maken. De grootste ramp in de Canadese mijngeschiedenis trof Hillcrest in 1914, toen een explosie het leven eiste van 189 arbeiders. Deze ramp en de mijngeschiedenis van de streek staan centraal in het Crowsnest Pass Museum (entree Cdn. $ 6) in Coleman. In Bellevue kunt u deelnemen aan een ondergrondse mijntour (entree Cdn. $ 9), de Bellevue Underground Mine Tour.
Waterton Lakes National Park Vanaf het dorpje Pincher aan Highway 3 is het een rit van circa 50 kilometer over Highway 6 South naar de ingang van Waterton Lakes National Park, gelegen in het uiterste zuidwesten van de provincie Alberta, op de grens met de Verenigde Staten. Waterton Lakes National Park is een tamelijk klein park (iets meer dan 500 km²), maar dat zegt niets over de schoonheid van dit natuurgebied. Binnen het park zijn diverse spectaculaire bezienswaardigheden die makkelijk met de auto en via korte wandelingen te bereiken zijn, maar ook de bezoeker die meer uitdagende trektochten wil ondernemen komt in Waterton Lakes erg goed aan zijn trekken. Met nog geen 370.000 bezoekers per jaar (tegen bijvoorbeeld Banff National Park 4 miljoen bezoekers) is het bovendien niet overdreven druk in Waterton Lakes. Over de grens met de Verenigde Staten ligt aansluitend het Amerikaanse Glacier National Park (niet te verwarren met Glacier National Park in British Columbia). Tezamen vormen Waterton Lakes en Glacier het Waterton-Glacier International Peace Park. Waterton Lakes werd in 1895 tot nationaal park uitgeroepen en is een UNESCO World Heritage Site. Het motto van Waterton Lakes National Park is “Where The Mountains Meet The Prairie”. In tegenstelling tot het meer noordelijke deel van de Canadese Rocky Mountains, heeft deze bergketen in dit deel van Alberta meer gemeen met de Amerikaanse Rocky Mountains, in de zin dat een heuvelachtig voorgebergte (de foothills) ontbreekt en de overgang tussen de prairies en de bergen heel abrupt is. Dit heeft onder andere tot gevolg dat Waterton Lakes, dat een heel ruig en onbedorven park is met erg veel wild, het laatste gebied in Noord-Amerika is waar grizzlyberen ook nog in de prairie verblijven. Een ander bijzonder kenmerk van Waterton Lakes heeft betrekking op het kli-
121
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
122
N ▲
un C gar re v ek an
Alberta
Kesler Lake ■
D
2515 m ▲
4
Avion Ridge
2653 m ▲
Goat Lake 2566 m ▲
Lost Lake Sage Pass
■
●
4
Ba ue rm an
●
4
ee
Red Rock Canyon
k
Ÿ ■F
Anderson ▲ 2698 m
Twin Lakes 2509 m ▲
2409 m ▲
Cr
★ Kishinena ▲
Lo ne C re ek 2420 m ▲
Ak
am
in
a
ton kis Bla eek Cr
4
sh
in
Cr
en
a
ee
Fo
re
k
British Columbia Akamina-Kishinena Provincial Park Canada
h
Blakiston ▲ 2904 m
Hawkins ▲ 2685 m
■
Ki
Re
is to n B la k k Cree
st
ry
d
4
Wall Lake
4
■
F
Forum Lake Forum ▲ 2225 m
Coppermine Creek
ck
F
F
■
Crandell
Bl ak ist o
4 Crandell Lake
Discovery well (Historic Site) ■
Cr ee k
■
Ca
me
ron
C
Crandell ▲ 2378 m
F e re
k
Buchanan ▲ 2409 m
C
y h an
Carthew ▲ 2630 m
Akamina Lake ■
Parkway
4
▲ 2436 m
Rowe Rowe C re e k Lakes Rowe ▲ 2446 m
oa
Ro
Ruby Lake
Li n Lineham e h a m ▲ 2728 m
R
d
y Rub k e Cre
Lineham Lakes
Aka m P a r in a kwa y
South Kootenay Pass ●
2348 m ▲
F
Blakiston Falls
ew
4
C
reek
2440 m ▲
Ÿ
Bertha Falls
★
Alderson Alderson Lake ▲ Carthew 2692 m Lakes
4
Bert Bay
Bertha ▲ Lake
2416 m
Cameron Lake
Summit Lake
Verenigde Staten West
Bounda
ry Creek
Glacier National Park
h
Campbell ▲ 2513 m
TR AJEC T 3 ➤
123
naar Calgary (254 km)
0
10 km
5
R
iv
er
d oo nw tto ek o C Cre
Wa
ter
ton
Riverside 4Waterton Campground
4Waterton Springs
naar Cardston (43 km) en Lethbridge (130 km)
4
➤
Crooked Creek
2112 m ▲ Park Entrance
n
Cr
ee
Lower Waterton Lake
F
Sofa Creek
F
■
› FŸ Bosporus Middle Waterton
● Waterton Townsite
Lake
C
4 ★
im
y
HellRoaring Falls
R
S Cr ofa ee k id
ge
Upper Waterton Lake ▲ Boswell
4
re
ek
Wimy Trail
W
a
ok
C
2439 m
Crypt Lake
Blood Timber Reserve
Chief Mountain Highway
er
2379 m ▲
ro
ed
Riv
4
y
F
Bell
■
Maskinonge Lake
F k
F
■
Alberta
F
h
Sofa ▲ 2515 m
B
No
Fo rth
ly el
R
iv
er
4
Belly River
rk
Canada Verenigde Staten
grensovergang
●
Glacier National Park
h
■ ■ Goat Haunt Ranger Station
Kaina ▲ 2892 m
Verenigde Staten
WATERTON LAKES NATIONAL PARK
124
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
maat. Dit park is de meest winderige plek in Canada. De gemiddelde dagelijkse windsnelheid bedraagt 30 km/u, maar snelheden van 100 km/u zijn heel gebruikelijk. Ook kent het gebied veel neerslag (in de vorm van sneeuw). Desondanks zijn de gemiddelde wintertemperaturen in Waterton Lakes niet extreem laag, hetgeen veroorzaakt wordt doordat hier vaak chinooks ontstaan, warme luchtstromen die in zeer korte tijd enorme temperatuurstijgingen kunnen veroorzaken. Waterton Lakes Provincial Park is een van de weinige plekken in zowel Canada als de Verenigde Staten waar alle grote carnivoren van het Noord-Amerikaanse continent voorkomen (zoals zwarte beren, grizzlyberen, bergleeuwen, lynxen, veelvraten en wolven). De kans dat u tijdens uw verblijf wild te zien krijgt is groot in dit park, dat een thuis is voor 60 soorten zoogdieren, 250 soorten vogels, 24 soorten vis en 10 soorten reptielen en amfibieën. Er zijn drie campgrounds in het park, waarvan die aan de rand van het dorp
Prince of Wales Hotel
Waterton het meest geschikt is voor campers. Entrance Parkway Kort nadat u het park binnenrijdt (even voorbij de KOA campground) maar nog voor het entreestation, ziet u aan uw rechterzijde een (omheind) gebied waar een kleine kudde bizons (12 tot 20 exemplaren) graast. De Entrance Parkway gaat van de ingang van het park naar het dorpje Waterton aan Upper Waterton Lake, het centrum van het park. Deze weg brengt u van de prairies, langs een reeks meren, naar het dorp op 1280 meter hoogte. U hebt van hier mooie uitzichten over Waterton Valley en een grote kans om wild te zien. Vlak voor het dorp passeert u het indrukwekkende Prince of Wales Hotel uit 1929, een National Historic Site. Bent u van plan enkele dagen in Waterton Lakes te verblijven en logeert u in/bij het dorp, neem dan aan het eind van de dag eens een kijkje in de lobby van het hotel. Hebt u er het geld voor over, voor Cdn. $ 259 per nacht (met uitzicht
TR AJEC T 3
op de bergen, niet het meer) kunt u een kamer reserveren. Toegegeven, het is niet goedkoop, maar daarvoor logeert u wel in stijl en op een locatie die u niet snel zult vergeten. Waterton is een gezellig plaatsje dat uitstekend geschikt is als uitvalsbasis voor een uitgebreid parkbezoek. Gezien de vele bezienswaardig- Crypt Falls in Waterton Lakes National Park heden en activiteiten is Waterton Lakes bij uitstek geschikt als locatie om wat uitkomt bij de spectaculaire Crypt Falls langer te blijven. In het dorp zijn ver(8 km.) die 150 meter naar beneden schillende betaalbare restaurants (en stort en wordt gevoed door een berghet onbetaalbare Prince of Wales), wat meer in de hangende vallei boven de lounges, een bar en zelfs een bioscoop. watervallen. Wie niet te bang is uitgeWie graag eens een dag wil fietsen, kan vallen kan ook nog de beklimming naar bij Pat’s mountainbikes huren. Ook Crypt Lake ondernemen. Die gaat via zijn er stallen waar paarden verhuurd een stalen ladder, een stukje kruipen worden. Op het Upper Waterton Lake door een smalle maar korte bergtunnel vaart sinds 1927 het fraaie motorschip en een eng stukje langs een klif waarInternational. Een tocht over het meer bij een stalen kabel voor zekerheid is kost Cdn. $ 32. Vanuit Waterton kunt aangebracht. Overbodig om te zeggen u ook de boot nemen voor een van de dat u vanaf de rand waar de waterval populairste wandelingen in het park, naar beneden stort een magnifiek uitnamelijk de Crypt Falls Trail (alleen over zicht heeft. water te bereiken). De watertaxi (Cdn. $ 16 voor een retourtje) brengt u in 15 Akamina Parkway minuten naar Crypt Landing, waar de Deze weg begint in Waterton, net ten trail begint. Boten vertrekken om 9.00 zuiden van het Visitor Centre, en eindigt en om 10.00 uur, en pikken wandelaars na 15,2 km. bij Cameron Lake. De weg weer op om 16.00 en 17.00 uur. Reken is op sommige plaatsen smal en steil. voor deze wandeling in totaal op 6 tot Nadat u door een nauwe kloof vlakbij 8 uur. Het totale hoogteverschil dat het dorp gereden bent, komt u in een overbrugd wordt bedraagt 700 meter. breed U-vormig gletsjerdal en volgt Deze wandeling is niet geschikt als u u de Cameron Creek. Onderweg komt u niet in goede conditie verkeert of last verschillende stopplaatsen tegen voor van hoogtevrees heeft. Het eerste stuk korte wandelingen. Na 7,7 km. pasgaat door dichtbegroeid bos, waarna u seert u Discovery Well National Historic in een open dal aankomt waar u diverSite, waar in 1902 de eerste oliebron in se bergbeken oversteekt. Onderweg West-Canada aangeboord werd. Camepasseert u drie watervallen, Hell Roaron Lake is een hooggelegen bergmeer ring Falls (na 1 km.), Twin Falls (3,5 km.) met dichtbegroeide flanken die steil en Burnt Rock Falls (5,6 km.), alvorens u van de oevers van het meer oprijzen.
125
126
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
De flanken zijn het primaire levensgebied voor grizzlyberen in Waterton Lakes. Met wat geluk kunt u elanden in het meer zien. De beste kans daarop heeft u ’s ochtends kort na zonsopgang. Deze weg is bij uitstek geschikt voor zo’n vroege onderneming omdat de rijafstand naar het meer maar een half uur bedraagt. Red Rock Parkway Deze aantrekkelijke weg onderstreept het best waarom Waterton Lakes National Park zichzelf afficheert met de slogan “Where The Mountains Meet The Prairie”. De Red Rock Parkway door de Blakison Valley is in totaal 14 kilometer lang, bochtig en op sommige plaatsen smal. Onderweg passeert u enkele korte wandelroutes, bergweiden met wilde bloemen en hangende valleien en heeft u een prachtig uitzicht op de omringende bergpieken. Red Rock Canyon, aan het einde van de weg, is een ravijn waar een bergstroom zich een baan gewerkt heeft door diverse lagen gesteente. Er is een rondwan-
deling van 700 meter door de canyon waar u vaak dikhoornschapen ziet. Vanaf de parkeerplaats kunt u ook een korte trail volgen naar de Blakison Falls. De volgende plaats op deze route is Fort Macleod. Hiervoor rijdt u terug naar de parkingang en steekt u Highway 6 over naar Highway 5 richting Carston waar u Highway 2 naar Fort Macleod neemt.
Fort Macleod Aan het begin van de tweede helft van de 19de eeuw was het westen van Canada, hoewel officieel Canadees grondgebied, nog vrijwel onbewoond door blanke kolonisten. Dit in tegenstelling tot de Verenigde Staten, waar reeds in 1843 de grote immigratie naar het westen over de Oregon Trail was begonnen. Amerikaanse kolonisten, goudzoekers en whiskyhandelaren trokken frequent de grens met Canada over, tot groot ongenoegen van de Canadese overheid die haar heerschappij in het gebied ondermijnd zag.
Red Rock Canyon, Waterton Lakes National Park
TR AJEC T 3
Om hieraan een einde te maken werd de North West Mounted Police (later Royal Canadian Mounted Police) in het leven geroepen, een paramilitaire politiemacht, die orde en gezag in het westen van Canada moest herstellen en handhaven, alsmede de Canadese belangen veiligstellen. In 1874 arriveerde de NWMP in zuidoost Alberta en stichtte Fort Macleod, de eerste permanente politiepost in West-Canada. Rond het fort ontstond een nederzetting die snel groeide. In 1906 werd deze echter bijna volledig door brand verwoest, wat het gemeentebestuur deed besluiten dat in het vervolg uitsluitend nog stenen panden gebouwd mochten worden. Rond 1911 ging het gerucht dat Fort Macleod een spoorwegcentrum zou worden voor wel 10 spoorlijnen. Immigranten en speculanten stroomden massaal toe en tussen 1911 en 1914 groeide de toch al welvarende stad nog verder uit. Aan die bloeiperiode kwam een einde door de Eerste Wereldoorlog en daarna bleek Fort Macleod zijn leidende positie als centrum voor zuidwest Alberta te zijn verloren omdat de Canadian Pacific Railroad haar regionale knooppunt naar het nabijgelegen Lethbridge verhuisde. De hooggespannen verwachtingen konden niet worden waargemaakt en de stad stak zich zwaar in de schulden. In 1924 viel het doek en moest Fort Macleod haar faillissement aanvragen. De provinciale overheid kwam de stad te hulp met een lening tegen lage rente, maar op voorwaarde dat Fort Macleod zich gedurende 50 jaar zou onthouden van geld lenen voor verbeteringen en uitbreiding. Concreet betekende dit dat Fort Macleod zich tot 1974 niet verder heeft kunnen ontwikkelen. Wat achteraf een zegen is geweest, want hierdoor is de historische stad vrijwel ongeschonden bewaard gebleven. Waar elders suburbs en strip malls de oude stadskernen te gronde richtten,
Empress Theatre, Fort Macleod
bleef in Fort Macleod alles min of meer hetzelfde als in het eerste kwart van de 20ste eeuw. Meer dan 400 panden die gebouwd werden voor 1925 staan nog fier overeind, een tamelijk opmerkelijk aantal voor een Noord-Amerikaanse stad. Main Street, het centrum van het historische district, is een goede beginplaats voor een aangename wandeling door de stad. Een van de opvallendste panden is het Empress Theatre uit 1912 dat vrijwel geheel in originele staat, inclusief de 2-zits love-seats, bewaard is gebleven en nog steeds dienst doet. The Fort In The Fort, het museum van de North West Mounted Police, vertellen diverse exposities de geschiedenis van dit wereldberoemde politiekorps in het westen van Canada en van Fort Macleod. Tussen 1 juli en Labor Day (1e maandag van september) kunt u viermaal per dag (10.00, 11.30, 14.00 en 15.30 uur) de Musical Ride van de bereden politie in hun legendarische scharlakenrode uniforms zien. Entree Cdn. 7,50. Head-Smashed-In Buffalo Jump Dit door de UNESCO tot World Heritage Site uitgeroepen park ligt 18 km. ten noordwesten van Fort Macleod (Highway 2 North en Secondary Highway 785 West). Wie aan prairie-indi-
127
128
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Head-Smashed-In Buffalo Jump
anen denkt, ziet al snel beelden van krijgers te paard voor zich die in volle galop op bizons jagen. Feit is echter dat het paard, of de “Grote Hond” zoals de inheemse bevolking het dier aanvankelijk noemde, in Noord-Amerika niet voorkwam en na introductie door Europese kolonisten pas aan het begin van de 19de eeuw de prairies bereikte. In 1875 was de bizon op de grote vlakten van Canada uitgeroeid. Dus het imago van de paardrijdende Indiaan op bizonjacht heeft betrekking op een geschiedenis van minder dan 75 jaar, terwijl de bizon de daaraan voorafgaande 6000 jaar ook al de voornaamste bron van voedsel en andere levensbehoeftes voor de First Nations was geweest. In het prekoloniale tijdperk gebruikte men als jachttechniek de zogeheten buffalo jump. Men zocht een hoge klif uit en vandaar werd een steeds wijder wordende trechter gemaakt met aan weerszijden
om de zoveel meter een stapel stenen waarop vuren aangelegd konden worden. Wanneer een kudde bizons in de buurt van de opening van de trechter kwam, werd deze daarin opgejaagd en aan het eind van de trechter stortten de dieren massaal te pletter, waarna de slagers van de stam aan het werk gingen. Head-Smashed-In Buffalo Jump is een van de best bewaard gebleven plaatsen in Noord-Amerika waar deze jagerstechniek meer dan 3000 jaar werd toegepast. In het schitterend in het landschap opgaande Interpretive Centre komt u niet alleen alles te weten over deze buffalo jump, maar ook over de leefstijl en de mythologie van de lokale First Nations. De entree bedraagt Cdn. $ 9 en van 1 juli tot en met augustus kunt u elke woensdag (om 11.00 uur en om 13.30 uur) een kleurrijke en enerverende drum- en dansvoorstelling bijwonen. Wie zelf wil ervaren hoe het was om in een
TR AJEC T 3
tipi te leven, kan met de familie een overnachting reserveren in zo’n traditionele tent. Zo’n avontuur kost Cdn. $ 325 voor 4 personen en is inclusief avondeten, een kampvuurprogramma en ontbijt. Voor 2 nachten (inclusief 2x diner, lunch en 2x ontbijt) bedraagt de prijs $ 750. In dat geval helpt u tevens mee met het opzetten van de tipi en een dagprogramma (wandelingen met een lokale gids, spellen, etc.). Rest nog de vraag hoe dit park aan zo’n merkwaardige naam komt. De legende gaat dat een jongetje de buffalo jump graag eens van beneden wilde bekijken. Ze vonden hem met een verbrijzeld hoofd terug, dus vandaar Head-Smashed-In.
Nanton De route gaat verder over Highway 2 North naar het stadje Nanton. De weg voert door graanvelden en een drietal bewaard gebleven graansilo’s is dan ook de belangrijkste attractie, samen met het Lancaster Air Museum dat een Lancaster bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog als bezienswaardigheid heeft.
De Bar-U Ranch was van 1881 tot en met 1950 een van de grootste ranches in Canada. U kunt de diverse panden zelf bekijken tijdens een wandeling over het terrein, of meedoen aan een tocht in een boerenkar. De vraag is alleen of dit alles de entreeprijs van Cdn. $ 7,80 voor volwassenen, $ 3,90 voor kinderen of $ 19,60 voor een familie wel waard is (een Parcs Canada Pass is niet geldig voor entree tot Historic Sites). Voor dat bedrag kunt u in het Historic Twin Cities Hotel & Café, even verderop in Longview, genieten van een lunch van 100% Alberta Ranch Raised Beef Burgers, weliswaar minder educatief, maar zonder twijfel erg smakelijk. U vervolgt uw rit over Highway 22 door het golvende landschap van de Foothills naar Calgary, de eindbestemming van deze route.
Aansluitende trajecten bij traject 3 Traject 1: Traject 4:
Bar-U Ranch National Historic Site Via Secondary Highway 533 West komt u op Highway 22, de Cowboy Trail, die u in noordelijke richting volgt. Aan de overzijde van Highway 22, in het verlengde van Hwy. 533, ligt Chain Lakes Provincial Park dat uitstekende kampeergelegenheid biedt.
129
Traject 5:
Traject 6: Traject 8:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Cranbrook-Radium Hot Springs-Banff-Calgary Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Calgary-Alberta Badlands-Edmonton
130
TRAJECT 4 Cranbrook – Radium Hot Springs – Banff – Calgary Zie voor een beschrijving van Cranbrook Traject 1 (Vancouver-OsoyoosCranbrook).
menade dat The Platzl heet en als u een quarter (25 cent) in de stadsmascotte “Happy Hans” gooit, gaat het kreng nog jodelen ook. De huizen zijn in vakwerkbouwstijl geschilderd en de plaatselijke restaurants verkopen schnitzels, braadworst en apfelstrudel. Had ik al gezegd dat ze hier ook nog in lederhosen lopen? Als u graag kennis wilt maken met Beieren op zijn Canadees dan is hier uw kans, maar zo niet, dan raad ik u heel dringend aan Highway 95A te
Kimberley Als u Cranbrook verlaat over Highway 95A, komt u na 17 kilometer in het plaatsje Kimberley dat zich “Bavarian City of the Rockies” noemt en er prat op gaat dat het de grootste vrijstaande koekoeksklok binnen haar gemeentegrens heeft staan. Er is een wandelpro-
Carstairs ●
Banff National Park Yoho National Park
h
Banff
Cochrane ●
Canmore ●
1
93
N ▲
● Crossfield
h ●
Kootenay h National Park
Black Diamond ●
● Airdrie
●
Calgary ● Strathmore
● Okotoks ●
Invermere ●
High River
Alberta
4
● Vulcan
● Nanton
British Columbia
Kimberley ●
Cranbrook ●
Claresholm ● Fort MacLeod ●
Sparwood ●
Fernie ●
Pincher Creek ●
CRANBROOK – RADIUM HOT SPRINGS – BANFF – CALGARY
TR AJEC T 4
Fort Steele Historic Site
laten voor wat het is (een regelrechte toeristenval) en over Highway 3 naar Fort Steele te rijden, waar u Highway 93 North neemt. Kort voorbij dat punt ligt Fort Steele Heritage Site. Fort Steele Heritage Site In 1864, als de Kootenay Gold Rush op gang komt, begint ene John Gailbraith een veerdienst over de Kootenay River, de enige in meer dan 100 kilometer. Er ontstaat een nederzetting die Gailbraith’s Ferry wordt genoemd. Het plaatsje groeit gestaag en wordt een belangrijk handelscentrum voor de regio. De leider van de lokale Indianen, Chief Isadore, krijgt het in 1886 aan de stok met Colonel James Baker aangaande het eigendomsrecht over Joseph’s Prairie, een groot grondgebied dat Baker gekocht heeft, maar dat de Indianen niet prijs willen geven. In 1887 laat Baker, lid van het provinciale parlement, de rechtsdienaar van Gailbraith’s Ferry een Indiaan arresteren op verdenking van moord op twee mijnwerkers. Chief Isadore grijpt in en
bevrijdt zijn stamgenoot uit de gevangenis. Uit angst voor een opstand wordt een divisie van de North West Mounted Police (de voorloper van de Royal Canadian Mounted Police) onder aanvoering van Samuel Steele naar het gebied gezonden. Deze vraagt Chief Isadore om uitlevering van de gevangene in ruil voor de toezegging van een eerlijk proces. Tijdens de rechtszitting concludeert Steele dat er geen enkel bewijs tegen de Indiaan bestaat en spreekt hem vrij. Ondertussen regelt hij ook het dispuut tussen Chief Isadore en Colonel Baker. Uit dank voor de vreedzame manier waarop commandant Steele de situatie heeft opgelost, wordt Gailbraith’s Ferry omgedoopt in Fort Steele. Tot ongenoegen van Steele overigens, want de plaats is nooit een fort geweest. Fort Steele groeit tussen 1887 en 1898 uit tot een stad van 4000 inwoners. Totdat Colonel Baker wederom een kunststukje uithaalt en met list en bedrog weet te bewerkstelligen dat de spoorlijn over Crowsnest Pass niet Fort
131
132
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Steele als halteplaats kiest, maar zijn eigen grondgebied Joseph’s Prairie, 10 kilometer ten zuidwesten van Fort Steele. Deze beslissing betekent het einde voor Fort Steele. In 1902 is het aantal inwoners gedaald tot 150 en de eens bloeiende stad is een ghosttown geworden. In 1961 verklaart de provincie de restanten tot Historic Site. Fort Steele Historic Site mag dan officieel een historische plaats heten waar de resterende panden van de oude stad gerestaureerd zijn, maar persoonlijk vind ik het meer een openluchtmuseum. Echt authentiek kan ik het in ieder geval niet noemen, maar met kinderen wellicht een leuk uitstapje. De entree bedraagt Cdn. $ 5, maar
Whiteswan Lake Provincial Park
dat bedrag is exclusief bezoek aan de theatervoorstelling ($ 15), de treinrit ($ 10) of een rit met een door paarden getrokken boerenkar ($ 5). Een all-in ticket kost $ 25. Wasa Lake Provincial Park U vervolgt de route over Highway 93 North, de schitterend gelegen Kootenay River Road. Ongeveer 30 kilometer ten noorden van Fort Steele vindt u aan uw rechterhand de afslag naar Wasa Lake Provincial Park (1 km). Naast een prettige campground biedt dit park ook gelegenheid voor dagrecreatie. Langs het meer, met opmerkelijk warm water, ligt een ruim strand en een wandelpad, de Forest of the Rainshadow Trail (2,7 km.).
TR AJEC T 4
Premier Lake Provincial Park Bij het gehucht Skookumchuck, 20 km. voorbij Wasa Lake, ligt de afslag naar Premier Lake Provincial Park. Ook hier treft u kampeerruimte in het park, alsmede enkele eenvoudige wandelroutes (1,5 tot 4 uur) die de drie meren, Yankee, Canuck en Turtle Lake met elkaar verbinden. Vanaf de afslag is het 12 km. over een deels verharde, deels gravelweg naar de ingang. Whiteswan Lake Provincial Park De afslag naar Whiteswan Lake Provincial Park ligt 4,5 kilometer voor het dorpje Canal Flats aan de oostzijde van de weg. Dit is een onverharde (gravel) weg. De warme bronnen (Lussier Hot Springs) liggen op 17 km. na de afslag; Whiteswan Lake ligt op 25 km. afstand.
Binnen het park bevinden zich twee kampeerterreinen. Langs het meer ligt de Lakeside Trail (8 km.). Het park kent een gevarieerd wildbestand (o.a. zwarte en grizzlyberen, berggeiten, dikhoornschapen, (edel-) herten, elanden, adelaars, bandijsvogels, roodhalsfuten, Amerikaanse blauwe reigers en ijsduikers). Top of the World Provincial Park Dit hoog in de Kootenay Ranges van de Rocky Mountains gelegen park is niet eenvoudig te bereiken en is niet voor gemotoriseerd verkeer toegankelijk. U zult dus bij de parkeerplaats uw auto moeten achterlaten en vandaar te voet verder gaan. Er is maar één toegangsweg geschikt voor gewone personenauto’s en dat is die via Whiteswan Lake. Deze route wordt ’s zomers ook gebruikt door zware vrachtwagens die boomstammen vervoeren en deze hebben altijd voorrang (en de chauffeurs aarzelen geen seconde om hun voorrang te nemen), dus uiterste voorzichtigheid is geboden. Routebeschrijving: Neem bij km. 21,3 na de afslag van Highway 93 de bosweg rechts bij Lussier River Junction. Bij km. 29,6 gaat u rechts en steekt Coyote Creek over. Ga bij km. 30,7 rechtdoor en blijf op de hoofdweg. Bij km. 52 is het begin van de trail. Kampeerders die verder het park in willen trekken, c.q. in het park willen overnachten, dienen zich te realiseren dat dit een wildernisgebied is. Het weer in Top of the World is grimmig en kan heel plotseling omslaan. Hoewel overdag de temperaturen tot 30 graden kunnen oplopen, zijn de nachten heel koud en ook ’s zomers vaak onder het vriespunt. Zelfs in juli en augustus kan het op deze hoogte (2200 meter) sneeuwen. De Fish Lake Trail (vanaf de parkeerplaats) is heen en terug naar het meer een wandeling van 13,5 kilometer waarbij u een hoogte overbrugt van 212 meter. De wandeling gaat door een
133
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
134
koel, dichtbegroeid bos langs de Lussier River. Ongeveer halverwege, bij Sayles Meadow, waar de Lussier River en Summer Creek samenkomen, kunt u desgewenst oversteken en via de andere oever terugwandelen.
Canal Flats Op de plaats waar de Kootenay Valley overgaat in de Columbia Valley, 1 km. ten zuiden van het 16 km. lange Lake Columbia, ligt het dorpje Canal Flats. Op een afstand van nog geen kilometer van elkaar, gescheiden door een vlak stuk land van twee kilometer breed, ontspringen twee machtige rivieren, de Kootenay River en de Columbia River. De Kootenay stroomt zuidwaarts, passeert de grens met de Verenigde Staten, keert weer terug naar Canada en voegt zich na 781 kilometer bij Castlegar samen met de Columbia River die eerst 200 km. noordwaarts stroomt alvorens met een scherpe bocht af te buigen naar het zuiden (een afstand van bijna 800 km. tot Castlegar). In de jaren tachtig van de 19de eeuw kwam een goed in de slappe was zittende Brits/Oostenrijkse avonturier (jager, schrijver, pionier), William Adolphe Baillie-Grohman, op het briljante idee om het vlakke stuk land tussen beide rivieren door te breken en water van de Kootenay River om te leiden naar de Columbia River. Daardoor zou het waterpeil in de Kootenay dalen, wat tot gevolg zou hebben dat grote stukken land die Baillie-Grohman in de buurt van Creston bezat droog zouden komen te staan en dus vruchtbaar agrarisch gebied worden. De Canadian Pacific Railway, die een fortuin uitgegeven had om bruggen te bouwen over de Columbia River stroomopwaarts vond het een stuk minder geslaagd idee. Evenals de boeren die zich rond Golden gevestigd hadden. Meer water door de Columbia River betekende immers een sterkere stroomsnelheid en grotere kans op overstromingen.
Daarop besloot Baillie-Grohman een kanaal met sluizen te bouwen tussen beide rivieren, zodat hij een waterweg kon controleren die van Golden helemaal naar Montana in de Verenigde Staten voerde. Hij ving het karwei om een 14 meter wijd, 3 meter diep en 2 kilometer lang kanaal te graven aan in 1887. Met behulp van een leger Chinese loonwerkers was hij klaar in 1889, maar toen was het kanaal zinloos geworden omdat er inmiddels al een veel snellere spoorverbinding tot stand gekomen was. Slechts twee schepen hebben ooit door het kanaal gevaren, de Gwendoline in 1894 en de North Star in 1902. De laatste was echter te groot voor de sluis en men moest het kanaal opblazen om het schip weer vrij te krijgen. Even buiten Canal Flats zijn de restanten van het kanaal nog zichtbaar.
Fairmont Hot Springs Op uw wegenkaart staat Fairmont Hot Springs als een plaats aangegeven, maar dat is misleidend. Het is geen plaats, maar een resort. Een erg lelijk resort dat in deze supermooie omgeving niet thuishoort. Zo’n complex met condominiumflats, drie golfbanen en een RV-park waar motorhomes geparkeerd staan met de afmeting van een stadsbus die ook nog eens een speedboot of een SUV voortslepen. Ja, u kunt er voor een redelijk bedrag (Cdn. $ 10) een bad nemen in de warme bronnen, maar dat zijn perfect betegelde en gepoetste zwembaden met warm (bron-) water.
Radium Hot Springs Het dorpje Radium Hot Springs ligt voor de ingang van Kootenay National Park. De bronnen waaraan de plaats haar naam ontleent liggen binnen dat park en worden dan ook beheerd door Parcs Canada, de organisatie van de federale overheid die verantwoordelijk is voor de nationale parken. Wilt u
TR AJEC T 4
uitsluitend de bronnen bezoeken, dan hoeft u voor het nationale park geen entree te betalen. U bent dat wel verplicht als u uw reis door het park vervolgt. Radium Hot Springs is typisch een toeristenstadje dat u buiten de poorten van een nationaal park mag verwachten, dus met een hele reeks motels, campgrounds, restaurants, souvenirwinkels en allerhande vormen van amusement. Toch is het geen vervelend plaatsje. Wenst u hier wat langer te blijven, dan zijn er naast de warme bronnen nog tal van activiteiten te ondernemen. Het wemelt in de omgeving van de golfbanen, u kunt gaan wildwatervaren of een kayaktocht maken, hang-gliden, vissen, et cetera. Radium Hot Springs Mineral Pools De bronnen heten ‘Radium’ omdat er inderdaad (minuscule) sporen van het scheikundig element Radon in het water zitten. Waar veel mensen tegenwoordig het bange vermoeden hebben dat ze na blootstelling met Radon licht gaan geven, dacht men 100 jaar geleden juist dat het heel gezond en therapeutisch was. Er zijn in die tijd dan ook serieuze plannen geweest om het water van de bronnen te bottelen. De minerale bronnen van Radium Hot Springs zijn echter volkomen veilig en reukloos. Er zijn in het complex twee baden, een warm bad met water van 39 graden en een ‘koel’ bad van 29 graden. Het warme bad is door rotsen omgeven en ligt in de beschutting van een hoge rotswand waarop soms dikhoornschapen te zien zijn. Het koele bad is meer geschikt om ook in te zwemmen. Er is ook nog een spa aanwezig waar u allerhande massages kunt krijgen, alsmede een ‘steam room’ (sauna) en een ‘plunge pool’ waarvan de temperatuur afhangt van de temperatuur van het beekwater. De entree bedraagt Cdn. $ 6,30. Bent u zwemgoed en/of baddoek vergeten,
Radium Hot Springs Mineral Pools
dan kunt u deze huren à $ 1,90. Voor de steamroom en de plunge betaalt u $ 15 extra. In de natuurlijke omgeving rond de hete bronnen komt de zeldzame (niet giftige) rubberboa slang voor. Highway 93 gaat door Kootenay National Park en heet hier ook de Banff-Windermere Highway of de Kootenay Parkway. Het is een van de vier voor gemotoriseerd verkeer toegankelijke wegen die de Canadese Rocky Mountains passeren. Kootenay National Park Het Kootenay National Park kwam in 1920 tot stand toen de federale overheid van de provinciale regering van British Columbia bedong dat in ruil voor het aanleggen van een autoweg over de Rocky Mountains (de allereerste in Canada), over de gehele lengte van de weg (93 km.) aan weerszijden daarvan een gebied van 8 km. gereserveerd zou worden als nationaal park. Hoewel Kootenay dus een tamelijk klein en vooral ook erg smal park
135
BEZIENS WAAR DIGHEDEN Alberta
naar Lake Louise en Jasper National Park
k To
Boom Lake
➤
British Columbia
➤
136
1
Alberta
um m
Cr
ee
93
k
k
4
ee
k
Paint Pots ● F
Ha f Cr fner ee k
F
Cr
Ve
Numa
1A naar Banff
➤
ree Ochr e C
▲ Continental Divide ● Vermilion Pass ▲ Sta n Cre ley Marble ek Canyon ★ ▲
Banff National Park
h
▲
rm
ili
Hawk Creek
on
A lb er ta
iv
a
er
F Cr loe ee k
R
B rit is h C ol um bi
Floe Lake Vermilion Crossing ■● Kootenay Park Lodge
Ve r C end re ry ek e
y
▲ W
C ard re le ek
S ip s o n R iv e r
F
▲
Kootenay National Park
h
Kootenay Crossing ●
D o ll
93
y Va
nd
en Cr ee
4
■
k
▲
British Columbia
Dog Lake
Ko ot
4■
en
w ado Me ek Cre
ay
95
r
Olive Lake
10 km
F ★
●
k
Sinclair Canyon
ee
5
Cr
0
F
93
Rive
N ▲
la ir ● 4 S in c ■ ★Radium Hot Springs Visitor Centre ▲ Pools Re naar Falmont Hot Springs, d Cr stre Cranbrook, Fort Steele 93 / 95 ee ak k en Verenigde Staten
y ★ Radium Hot Springs ➤
KOOTENAY NATIONAL PARK
Sinclair Pass
● Kootenay Valley Viewpoint Cobb Lake
TR AJEC T 4
is, moet u zich wel realiseren dat het begrensd wordt door twee andere nationale parken, te weten Yoho National Park in het noordwesten en Banff National Park in het noorden, en dat Banff op haar beurt weer grenst aan Jasper National Park. Tezamen met aansluitende provinciale parken maakt dit hele gebied, ruim 16.500 km², deel uit van het UNESCO Canadian Rocky Mountain Parks World Heritage Site. Door het enorme verschil in hoogte binnen het park (918 meter tot 3424 meter) en de daarmee samenhangende klimaatverschillen, bestaan er diverse ecologische zones, elk met hun eigen flora en fauna. In het zuidwesten van het park, aan de Rocky Mountain Trench in de buurt van Radium Hot Springs, heerst een semidroog klimaat waar zelfs de vijgencactus (prickly pears cactus) groeit en dat een belangrijk overwinteringsgebied is voor veel wild. De machtige bergtoppen in het noorden, waar hoegenaamd geen leven voorkomt, bestaan uit rots bedekt met ijs. “Van Cactus Tot Gletsjer” luidt dan ook het motto van Kootenay National Park. Tussen deze twee uitersten liggen boven de boomgrens alpiene toendra, subalpiene bergweiden en bossen net onder de boomgrens en daar weer onder valleien met bergweiden. De Kootenay Parkway door het park is 93 km. lang en gaat van een hoogte van 918 meter bij de zuidwestingang tot 1651 meter bij de noordingang op de continental divide. Sinclair Canyon Weinig natuurgebieden hebben zo’n spectaculaire entree als de zuidwestingang van Kootenay National Park. De weg wringt zich door een smalle kloof met aan beide zijden hoog oprijzende rotswanden. De wanden van de indrukwekkende Sinclair Canyon bestaan uit ijzerhoudend rood zandsteen en maken deel uit van de Red Wall Fault,
Sinclair Canyon in Kootenay National Park
een breuklijn in het rotsmassief die tevens verantwoordelijk is voor de hete bronnen in dit gebied. Vaak kunt u hier dikhoornschapen zien. Drie kilometer voorbij de ingang liggen de Radium Hot Springs Mineral Pools. Er zijn enkele korte wandelpaden die vanaf de parkeerplaatsen te bereiken zijn. Olive Lake Na 12 km. ziet u aan de rechterkant van de weg Olive Lake liggen. Dit heldere ondiepe meertje wordt gevoed door bronnen. Langs het water ligt een houtpad dat naar uitkijkplatforms leidt. Kootenay Valley Viewpoint Vanaf het Kootenay Valley Viewpoint (na 16 km.) heeft u een schitterend uitzicht over de Kootenay Valley en de omliggende bergen van de Mitchell en Vermilion Ranges.
137
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
138
Bosbranden In juli 2003 werd Kootenay National Park op één dag opgeschrikt door vijf bosbranden die door blikseminslag waren ontstaan. Drie daarvan konden tijdig geblust worden, maar de andere twee, die later samengroeiden tot één vuurzee, bleven een maand doorwoeden en vernietigden 12,6 procent van het park. Dat lijkt een ramp want niemand ziet graag een volwassen bos in vlammen opgaan. Maar waar een natuurlijke bosbrand aan één kant genadeloos verwoest, is het aan de andere kant de brenger van broodnodig nieuw leven. Bossen zijn afhankelijk van vuur. Kruinen van honderden jaren oude bomen verhinderen dat zonlicht doordringt waardoor het plantenleven op de bodem uitsterft, met als gevolg dat ook insecten, vogels en wilde dieren zich terugtrekken. In zo’n ecosysteem overheersen slechts enkele soorten en verdwijnt de diversiteit. Na een bosbrand wordt het verbrande hout omgezet in een mineraalrijke as die een perfecte voedingsbodem is voor nieuw plantenleven, gevoed door zonlicht, dat weer dieren aantrekt. Kortom, ook bossen hebben af en toe een verjongingskuur nodig. Natuurlijk ziet u tijdens uw vakantie veel liever een uitbundig groen bos dan de skeletten van zwartgeblakerde stammen, maar bedenk dat al die prachtige bossen die u onophoudelijk tegenkomt, het resultaat zijn van een bosbrand in het verBosbrand leden.
Mount Wardle In de omgeving van Mount Wardle (48 km.) is het, met name in de vroege zomer, niet ongebruikelijk om berggeiten te zien die met hun jongen van de hellingen afdalen om aan de rotsen langs de weg te likken voor mineralen.
Paint Pots in Kootenay National Park
Paint Pots Een bezienswaardigheid die u zeker niet mag missen zijn de Paint Pots (85 km.) die u kunt bereiken via een wandelpad van 1,5 km. Onderweg passeert u de snelstromende Vermilion River. De Paint Pots zijn minerale bronnen die uit de grond opborrelen. Doordat het water rijk is aan ijzersulfaat, dat zich geleidelijk afzet, ontstaan poelen. De oranjerood gekleurde okerlagen in dit gebied waren voor de Ktunaxa First Nations een heilige plaats. Zij verzamelden de oker voor verfstof. Eerst kneedden zij de oker tot ballen ter grootte van een walnoot die platgeslagen en gebakken werden. Deze ‘koeken’ werden vervolgens verpulverd en met visolie of diervet vermengd tot verf waarmee zij hun lichamen, kleding
TR AJEC T 4
139
en tenten beschilderden. Ook werd deze verf gebruikt voor rotsschilderingen en om handel te drijven. Aan het begin van de 20ste eeuw ontdekten ook kolonisten de commerciële waarde en werd de oker op grote schaal gewonnen en naar Calgary gezonden om te gebruiken als pigment voor de verfindustrie. Nadat Kootenay National Park was uitgeroepen kwam hieraan geleidelijk een eind, maar de sporen van de mijnbouw zijn nog duidelijk aanwezig. Marble Canyon Drie kilometer voorbij de Paint Pots en 88 km. vanaf de ingang is een parkeerplaats vanwaar u een makkelijke, maar spectaculaire wandeling kunt maken naar Marble Canyon. Heen en terug is de afstand iets meer dan 1,5 kilometer. Het pad gaat kriskras door een smalle canyon, passeert Tokumm Creek zevenmaal over houten bruggen en eindigt met een uitzicht op de waterval die zich in het smalste deel van het ravijn naar beneden stort. Dit deel van Kootenay National Park werd in 2003 bijna volledig verwoest door een bosbrand, maar de brandweer slaagde er in de bruggen te redden. Wel moesten alle railingen opnieuw worden gebouwd (op sommige plekken is de canyon 60 meter diep). Sporen van de brand zijn nog steeds overal zichtbaar, maar ook het nieuwe leven dat sindsdien ontsprongen is Continental Divide en Firewood Trail Het zal u tijdens deze rit over the Kootenay Parkway niet ontgaan dat u een fors eind klimt. Na 93 kilometer passeert u Vermilion Pass op een hoogte van 1651 meter en verlaat u Kootenay National Park en British Columbia. U gaat Banff National Park en de provincie Alberta binnen. Dit punt is tevens de Continental Divide; water ten westen van deze scheidingslijn watert af in de Grote Oceaan en water ten oosten van deze lijn in de Atlantische Oceaan. In 1968 vond hier een grote bosbrand
Marble Canyon
plaats en de Firewood Trail is een wandeling van 800 meter door het bos dat zich sindsdien hersteld heeft. Wanneer u Kootenay National Park verlaat neemt u Highway 1 East naar Banff. Zie voor een beschrijving van Banff Traject 6 (Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper).
Aansluitende trajecten bij traject 4 Traject 1: Traject 3: Traject 5:
Traject 6: Traject 8:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Cranbrook-CrowsnestCalgary Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake Louise -Calgary Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Calgary-Alberta Badlands-Edmonton
140
TRAJECT 5 Vancouver – Kamloops – Revelstoke – Lake Louise – Calgary Harrison Hot Springs
wandeling langs de zuidoever van Harrison Lake. Bent u toevallig op een zaterdag of zondag in de buurt van Harrison Hot Springs en een liefhebber van autosport, kijk dan of een race op het programma staat van de Agassiz Speedway, 5 kilometer ten zuiden van Harrison Hot Springs. De entree bedraagt slechts Cdn. $ 10 en de wedstrijden op het ovale circuit zijn typisch Noord-Amerikaans raceplezier met regionale coureurs.
De eerste noemenswaardige plaats op deze route is Harrison Hot Springs, ofschoon ik het niet direct een “must see” bestemming zou willen noemen. Het stadje ligt ongeveer 125 kilometer ten oosten van Vancouver en kan bereikt worden door de Lougheed Highway (Hwy 7) East te nemen tot Agassiz en vandaar 8 kilometer noord over Hot Springs Road. Zoals de naam al doet vermoeden zijn er in Harrison Hot Springs inderdaad warme bronnen. Enkele daarvan zijn uitsluitend toegankelijk voor gasten van het lokale resort, maar er is ook een openbaar bad met warm bronwater (38 graden). De Village Heritage Walk is een plezierige
Sasquatch Provincial Park Het Sasquatch Provincial Park ligt 6 kilometer ten noordoosten van Harrison Hot Springs. Het park ligt aan enkele
Mt. Rev Nation
N ▲
British Columbia Cache Creek ● Lillonet ●
Chase ●
Kamloops ●
●Ashcroft
h
Garibaldi Provincial Park
● Salmon Arm Enderby ●
16
● Armstrong
Pemberton ● Whistler ●
Sicamous ●
5A
Vernon ●
● Merritt
5 5
97C
● Kelowna
Peachland ●
● Squamish
Summerland ● 5A
Vancouver
Port Coquitlam ● Maple Ridge ● ● ● Surrey
Princeton ●
● Penticton
1 ● Oliver
TR AJEC T 5
meren, maar zwemmen hierin wordt afgeraden vanwege het risico op ‘swimmers itch’ (een parasitaire huidontsteking). Er zijn 3 kampeerterreinen in het park, alsmede een drietal korte trails, te weten Hicks Lake Trail (4 km.), Deer Lake Trail (2 km.) en Beaver Pond Interpretive Trail (500 meter). Visliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen, want naast zalm en meerval komt in dit meer ook de enorm grote steur voor (zorg wel dat u vooraf een visvergunning koopt). Vroeg in de ochtend is de kans groot dat u berggeiten ziet. Tussen november en maart zijn er in het park honderden arenden te zien die zich tegoed doen aan de zalmen die naar hun paaigronden terugkeren om kuit te schieten en te sterven. De kans dat u Sasquatch (oftewel Bigfoot) te zien krijgt moet u met een korrel zout nemen, ofschoon de lokale folklore wil dat deze primaat zich hier in de bossen ophoudt.
elstoke al Park
h h
● Revelstoke
● Golden
h
Yoho National Park
Glacier National Park
h
Hope Wanneer u langs de noordoever van de Fraser River oostwaarts rijdt, bereikt u het plaatsje Hope (zie voor een beschrijving Traject 1), het begin van één van de vele spectaculaire etappes op deze route. Vanaf Hope volgt deze route naar Calgary de TransCanada Highway (Hwy. 1), voor het grootste deel omdat er gewoon geen andere weg is. Dat geldt echter niet voor het traject tussen Hope en Kamloops, waar automobilisten die haast hebben de veel snellere Coquihalla Highway (tot voor kort een tolweg) nemen. Dat heeft voor u als voordeel dat de TransCanada Highway op het stuk tot Kamloops wat minder druk is.
Yale Slechts 26 kilometer ten noorden van Hope ligt Yale, een dorp dat zowel door de TransCanada Highway als door het transcontinentale spoor van
Banff National Park Banff
93
Kootenay National Park
● Crossfield ● Airdrie
Cochrane ●
●
Canmore ●
h
141
5
●
1
● Black Diamond
Invermere ●
Calgary
● Okotoks High River ●
● Nakusp
British Columbia Alberta Kimberley ● Nelson ●
Cranbrook ●
Sparwood ● ● Fernie
● Pincher Creek
Castlegar ● Creston ●
VANCOUVER – KAMLOOPS – REVELSTOKE – LAKE LOUISE – CALGARY
142
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
de Canadian Pacific Railway doorsneden wordt. Wie tegenwoordig de moeite neemt om de rijksweg te verlaten, zijn auto te parkeren en even rond te wandelen, wat ik iedereen van harte aanbeveel, zal moeite hebben zich
voor te stellen dat dit gehucht van nog maar 200 inwoners ooit de grootste stad in Noord-Amerika ten noorden van San Francisco en ten oosten van Chicago was en ruim 8000 inwoners (met uitschieters tot 15.000) telde. Het
St. John the Divine, Yale, British Columbia
TR AJEC T 5
is niet moeilijk het “centrum” van Yale te vinden, want de kerk valt niet over het hoofd te zien. Het is wel ironisch dat terwijl Yale ooit als het ‘Sodom en Gomorrah’ van British Columbia bekend stond, uitgerekend dit Godshuis uit 1863, St. John the Divine, één van de slechts twee gebouwen in het dorp is dat de pionierstijd heeft overleefd. In 1848 stichtte de Hudson Bay Company een handelspost aan de Fraser River, ter hoogte van het punt waarop deze uit de smalle canyon in de Coast Mountains stroomt. Tien jaar later werd 3 kilometer ten zuiden van Fort Yale, zoals de handelspost heette, goud gevonden in een grindbank langs de oever. Nog hetzelfde jaar werd Yale overspoeld door duizenden goudzoekers en overal in de omgeving schoten nederzettingen uit de grond met Yale als bevoorradingscentrum. Dit was de eerste bloeiperiode van Yale, maar deze was van korte duur. De hoeveelheid goud in dit deel van de Fraser River was beperkt en twee jaar later, toen het gerucht ging dat veel noordelijker, in de Cariboo-regio, het goud voor het oprapen lag, was vrijwel iedereen weer verdwenen. Hoewel de goudopbrengsten in de Cariboo inderdaad groot bleken, was het vrijwel onmogelijk daar te komen anders dan over een muilezelpad en zelfs dat was een levensgevaarlijke route door de Fraser Canyon, die net buiten Yale begint. Daarom gaf de overheid in 1862 opdracht een weg aan te leggen door deze kloof, de Cariboo Wagon Road. Wederom bloeide Yale op, want niet alleen lag het aan het begin van deze bevoorradingsroute, het was tevens de meest stroomopwaarts gelegen plaats tot waar stoomschepen de Fraser River konden bevaren. Yale werd een belangrijk logistiek centrum waar voorraden en passagiers per raderstoomboot arriveerden en over de Cariboo Wagon Road noordwaarts gingen, ter-
wijl via deze weg de gewonnen ertsen werden aangevoerd en met schepen naar de kust werden getransporteerd. Aan deze tweede bloeiperiode kwam 10 jaar later een eind toen een kortere route naar de Cariboo tot stand kwam vanuit het dichter bij de kust gelegen New Westminster. Maar Yale wist niet van opgeven en ging een derde bloeiperiode in toen de Canadian Pacific Railway de Fraser Canyon uitkoos als doorgang voor de transcontinentale spoorweg. Yale werd het hoofdkwartier voor de aanleg van dit uiterst moeilijke traject en werd wederom een stad met duizenden inwoners, waaronder veel Chinese arbeiders. Toen de spoorweg gereed was trokken deze echter weer verder, Yale met weinig tot niets achterlatend, want nu had het zelfs geen weg meer met het binnenland omdat op de plaats van de oude Cariboo Wagon Road nu een spoorlijn lag. In 1922 brak bloeiperiode nummer vier aan met de aanleg van een autoweg die in 1956 een echte rijksweg werd, de Cariboo Highway, nadat in Fraser Canyon een serie tunnels was aangelegd. De Cariboo Highway (deze naam heeft tegenwoordig betrekking op een andere weg in BC) werd onderdeel van de TransCanada Highway. Maar toen in jaren tachtig van de 20ste eeuw de Coquihalla Highway tot stand kwam, een veel snellere verbinding tussen Vancouver en Kamloops, was het lot van Yale definitief bezegeld. Behalve de al eerder genoemde St. John the Divine, de oudste kerk in British Columbia, staat nog één pand uit de 19de eeuw overeind (naast de kerk), waarin het plaatselijke museum is gevestigd (entree Cdn. $ 6). Een ander overblijfsel van Yale is het kerkhof (Pioneer Cemetery) waar nog grafstenen uit 1862 staan. Tegenover het museum, aan de overzijde van de rijksweg, begint de Spirit Caves Trail, een pittige wandeling bergopwaarts (hoogteverschil 500 meter) van 5 kilometer (heen
143
144
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
en terug). Vanaf de top heeft u een prachtig uitzicht over Yale en de Fraser River en er liggen (niet aangegeven en wat moeilijk te vinden) enkele grotten. De naam is ontleend aan het fluitende geluid dat deze grotten soms veroorzaken. Even voor Yale ligt een grote, deels begroeide rotspartij in het midden van de Fraser River, Lady Franklin’s Rock geheten. De vrouw van Lord Franklin reisde de hele wereld over om haar man te zoeken die tijdens een expeditie in 1845 spoorloos verdwenen was. Zij kwam ook in Yale terecht, maar kon hier haar reis naar het noorden niet vervolgen vanwege de Fraser Canyon. Het stoffelijk overschot van Lord Franklin werd later in het Noordpoolgebied teruggevonden. Het lijkt allemaal wat magertjes voor een stop, maar met een beetje inlevingsvermogen ziet u in Yale de hele ontstaansgeschiedenis van British Columbia aan u voorbijtrekken. Vanuit Yale kunt u deelnemen aan spectaculaire dagtrips (of meerdaagse expedities) over de Fraser River en andere wildstromende rivieren in
de omgeving. Op sommige daarvan gaat dat met rubberen vlotten waarbij gepeddeld moet worden, maar de Fraser Canyon ten noorden van Yale is daarvoor te gevaarlijk. Op dit traject wordt gebruiktgemaakt van grote motoraangedreven power-rafts. Tijdens de dagtocht van Boston Bar naar Yale (u wordt per bus naar Boston Bar gebracht) passeert u verschillende woeste stroomversnellingen, waaronder die van Hell’s Gate en Sailors Bar. Onderweg wordt op een zandstrand langs de oever geluncht. De kosten bedragen Cdn. $ 130 plus GST (5%) en een Land Use toeslag (3%). Fraser Canyon Tot de aanleg van de Cariboo Wagon Road in 1862, de eerste door de overheid aangelegde weg in British Columbia, waarvoor de kosten zo hoog waren dat het de nieuwbakken kolonie meteen in financiële moeilijkheden bracht, was reizen door de Fraser Canyon tussen Yale en Lytton een kwestie van proberen te overleven op een geitenpad. Daarna was het nog steeds geen lolletje en zelfs de aller-
Fraser River Rafting Expeditions, Yale, British Columbia
TR AJEC T 5
Old Alexandra Bridge, Spuzzum, British Columbia
eerste autoweg, in 1922, was alleen geschikt voor chauffeurs die niet al te nerveus waren uitgevallen. Pas sinds 1956, toen men een serie tunnels aanlegde en het traject onderdeel werd van de TransCanada Highway, is er sprake van een echte weg die de kust met het binnenland verbindt. In totaal zijn er 7 tunnels tussen Yale en Boston Bar, waarvan de kortste 57 meter en de langste 610 meter lang is. Op één na zijn ze allen verlicht. Omdat sommige tunnels bochtig zijn, heeft men deze voorzien van waarschuwingslichten voor fietsers. Als een fietser een tunnel binnengaat, moet hij deze lichten activeren. Er zijn onderweg enkele rest area’s en diverse zogeheten pullout’s, waar u kunt stoppen bij uitkijkpunten. De kloof is bezaaid met watervallen en ook de machtige stroomversnellingen in de Fraser River zijn een formidabel gezicht. Door de kloof lopen twee spoorlijnen, aan beide oevers een
enkelspoor. Ze horen elk toe aan concurrerende spoorwegmaatschappijen, maar op dit traject maakt men gebruik van elkaars spoor. Treinen in oostelijke richting maken gebruik van het Canadian Pacific spoor en in westelijke richting van dat van Canadian National. Alexandra Suspension Bridge Na 12 kilometer passeert u het gehucht Spuzzum, althans, dat wil de wegenkaart u nog steeds doen geloven. De ‘general store’ van Spuzzum en het bijhorende benzinestation, de laatste overblijfselen van wat ooit een populaire toeristenstop was, gingen eind vorige eeuw echter in vlammen op en nu rest er niets meer. Nog twee kilometer verder ligt het Alexandra Suspension Bridge Provincial Park. Er zijn beperkte faciliteiten in dit park en geen kampeerterreinen. In feite is het slechts een parkeerplaats voor reizigers die een bezoek willen brengen aan de Alexandra Suspension Bridge, een wandeling van 1 km (heen en terug). In 1861
145
146
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
werd op deze plaats de eerste brug gebouwd als onderdeel van de Cariboo Wagon Road. Deze werd in 1912 ontmanteld omdat de Cariboo Wagon Road vervangen was door spoorrails. Met de komst van het automobieltijdperk werd in 1926 een nieuwe brug gebouwd op de fundamenten van de oude. Deze bestaat nog steeds, maar is niet meer toegankelijk voor verkeer. U kunt er wel overheen wandelen. Hell’s Gate Simon Fraser, de eerste ontdekkingsreiziger in dit gebied, beschreef in 1808 de kloof, even ten zuiden van het huidige Boston Bar waardoor de Fraser River stroomt, als “adembenemend”, maar voegde er in zijn journaal aan toe dat het zonder enige twijfel de toegangspoort tot de hel was. Dat was bijna een eeuw voordat de Canadian National (toen nog Canadian Northern Railway geheten) langs kwam in 1914 om hier een tweede spoorlijn aan te leggen. Concurrent Canadian Pacific Railway bezat reeds sinds 1884 een spoor
Hell’s Gate, British Columbia
door de kloof en had gebruikgemaakt van de oude Cariboo Wagon Road. CN moest gebruikmaken van de andere oever, waar helemaal geen doorkomen was. Dus moest een doorgang geblazen worden, maar dit veroorzaakte een landverschuiving, waardoor duizenden tonnen rots in de Fraser River belandden. Met als resultaat dat de breedte van de kloof werd teruggebracht tot slechts 35 meter, de stroomversnellingen nog woester werden en de sockeye salmons (rode zalmen) hun paaigronden niet meer konden bereiken. In een poging het laatste probleem het hoofd te bieden werden in 1966 visladders aangelegd. Visvangst in de Fraser Canyon tussen Yale en Lytton is uitsluitend toegestaan aan leden van de First Nation reserves in dit gebied (overal in de canyon zijn de stokken zichtbaar waaraan de zalm te drogen wordt gehangen), maar ook deze hebben een vangstverbod van een mijl aan weerszijden van de ladders. Het is mogelijk om met een kabelbaan (aerial tramway) naar beneden (152,5
TR AJEC T 5
gekleurde Fraser River. De aanwezigheid van deze twee machtige rivieren, alsmede enkele andere wildstromende rivieren in de buurt, hebben Lytton de bijnaam “Rafting Capital of Canada” bezorgd. Even ten zuiden van Lytton kunt u de zogeheten Cisco Bridges zien, waar de treinen van de CPN en de CN de rivier oversteken.
Kamloops
Lytton
Met ruim 80.000 inwoners is Kamloops de enige ‘grote’ stad die u op deze route tussen Vancouver en Calgary tegenkomt. Dat betekent een ruimere keuze uit hotels/motels, winkels, restaurants en uitgaansgelegenheden, maar het voert te ver om Kamloops daarom als een bruisende plaats te omschrijven. De mooie ligging biedt echter volop mogelijkheden tot actieve recreatie in de omgeving. Museumliefhebbers kunnen terecht in het Kamloops Museum (2nd Avenue en Seymour Street) of het aanmerkelijk interessantere Secwepemc Museum & Native Heritage Park (355 Yellowhead Hwy – iets ten noorden van Kamloops). Het Kamloops Museum vertelt de geschiedenis van de stad in alle stadia, van natuurlijke historie tot inheemse bevolking, van de bonthandel tot de gold rush, en van de stoomtrein tot en met de Victoriaanse architectuur. Er wordt geen entree gevraagd, maar wel een vrijwillige donatie. Het Secwepemc Museum & Native Heritage Park laat u uitgebreid kennismaken met de cultuur van de lokale First Nations, niet alleen door middel van exposities, maar ook door middel van een openluchtmuseum (entree Cdn. $ 6 voor volwassenen en $ 3 voor kinderen). In het lange weekend van begin augustus vindt de Kamloops Pow Wow plaats. Rodeo’s zijn er gedurende de zomer elke zaterdag.
Lytton (800 inwoners) is gelegen op het punt waar de helderblauwe Thompson River samenvloeit met de (door het onderweg meegesleurde slib) bruin-
Roderick Haig-Brown Provincial Park Aan de TransCanada Highway, tussen Chase en Sorento ligt het plaatsje
Kabelbaan bij Hell’s Gate, British Columbia
meter) af te dalen om via uitkijkplatforms en een hangbrug Hell’s Gate en de visladders van dichtbij te bekijken. Dit uitstapje kost Cdn. $ 17 voor volwassenen en $ 11 voor kinderen.
Boston Bar Voor kampeerders die wat meer tijd in dit traject van de Fraser Canyon willen doorbrengen liggen enkele aantrekkelijke campings in het Emery Creek Provincial Park, even ten zuiden van het plaatsje Boston Bar, halverwege de route van Yale naar Lytton. Emery Creek was tot 1879 een redelijke plaats, maar verdween van de kaart toen het werd overgeslagen door de Canadian Pacific Railway. Boston Bar is niet genoemd naar een saloon, maar naar de voornamelijk Amerikaanse goudzoekers in de 19de eeuw (die door de inheemse bevolking Boston Men genoemd werden) en naar de zandbank (Bar) waarin naar goud gezocht werd. Aan de overzijde van Boston Bar ligt North Bend, een dorpje dat vroeger alleen bereikt kon worden met een autokabelbaan over de Fraser River, maar tegenwoordig via een hangbrug.
147
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
148
Poison Ivy Poison ivy is een veelvoorkomende plant in Noord-Amerika en één die u beter uit de weg gaat. Aanraking met de gifsumak, zoals de plant in het Nederlands heet, kan heel onplezierige effecten hebben, beginnend met ondragelijke jeuk, roodgekleurde ontstekingen en uiteindelijk resulterend in zweren. U kunt poison ivy onder andere herkennen aan de clusters van drie bladeren die aan elke stengel groeien (“Leaves of three, let it be; leaves of four, eat some more”, aan de donzige haartjes aan de onderkant van de bladeren (“Hairy vine, no friend of mine”) en de kleine vaalwitte bessen (“berries white, run in fright” of “berries white, danger in Poison Ivy sight”).
Squilax (dat op veel wegenkaarten niet aangetekend staat). Een rit noord van 5 kilometer over een verharde weg vanuit Squilax brengt u in het Roderick Haig-Brown Provincial Park, dat met name bekendheid geniet vanwege de terugkeer van de zalmen naar hun paaigronden (begin oktober). Ofschoon dit een jaarlijks terugkerend fenomeen is, vindt om de vier jaar een bijzonder spectaculaire terugkeer van wel 2 miljoen zalmen te zien in dit park. De komende ‘dominante’ jaren zijn 2010 en 2014. Ook in de jaren volgend op een dominante run (2011 en 2015) zullen altijd nog ongeveer 300.000 exemplaren te zien zijn. De overige tussenliggende jaren is het aantal beduidend minder. De Adams River die door het park stroomt, heeft een van de grootste salmon runs (terugkeer van de zalm) in Noord-Amerika met betrekking tot de sockeye salmon (rode zalm). De rivier wringt zich een weg door een smalle kloof, waardoor spectaculaire stroomversnellingen ontstaan. Om die reden is de Adams River populair bij whitewater rafters, maar vanwege de gevaarlijke condities is uiterste voorzichtigheid gebo-
den en dient men altijd een zwemvest te dragen. Binnenbanden en luchtmatrassen zijn op deze rivier levensgevaarlijk en dus absoluut ongeschikt. Ook dient men in dit park beducht te zijn voor poison-ivy (gifsumak), een plant die ernstige allergische huiduitslag kan veroorzaken. In het gebied van Roderick HaigBrown Provincial Park zijn archeologische vondsten gedaan die wijzen op nederzettingen van de Shuswap First Nations. Zo kunt u onder andere pit houses zien (in de grond uitgegraven woningen) en rotsschilderingen. Van de eerste Europese kolonisten zijn nog delen van kunstmatige waterwerken (flumes) te zien die bedoeld waren om boomstammen van het meer naar de Adams River te drijven. Er zijn diverse korte tot iets langere trails in dit park, dat overigens geen kampeerfaciliteiten heeft. Een van de mooiste wandelingen is die over de Historic Flume Trail, waarbij u onderweg onder andere Bear Creek Falls en verschillende historische bruggetjes passeert.
TR AJEC T 5
Sicamous Het dorp Sicamous is gelegen aan Lake Shuswap en noemt zich “Houseboat Capital of Canada”, omdat honderden van dat soort huisboten hier voor de verhuur liggen afgemeerd. Met de schitterende natuur, de ontelbare mooie strandjes en het prachtige meer lijkt het helemaal geen slecht idee om de reis een weekendje te onderbreken om rustig dobberend de omgeving te verkennen. Maar wees gewaarschuwd, uw hart en uw portemonnee moeten tegen een stootje kunnen als u naar de prijs gaat informeren want ruim Cdn. $ 2000 voor een weekend (zonder bemanning, want u moet zelf de huisboot sturen) is toch even schrikken. Een kilometer ten oosten van Sicamous ligt de D Dutchmen Dairy, een melkboerderij met een (gratis) kinderboerderij. U kunt hier allerlei verse melkproducten kopen, alsmede vers handgemaakt ijs dat beslist de stop waard is. Vrijwel de gehele route over de TransCanada Highway blijft u dicht in de
3Valley Lake Chateau
buurt van het spoor van de eerste transcontinentale spoorweg van de Canadian Pacific Railway. U bent vrijwel geen plaats gepasseerd die niet op de een of andere manier nauw met deze spoorweg geassocieerd is. Toen deze railverbinding tussen Oost- en West-Canada aan het eind van de 19de eeuw werd aangelegd, werd in twee richtingen gewerkt, van oost naar west en van west naar oost. Een kleine 25 kilometer ten oosten van Sicamous ligt Craigellachie, het punt waar beide werkploegen elkaar ontmoetten op 7 november 1885 en de laatste nagel (‘The Last Spike)’werd geslagen die de transcontinentale spoorweg voltooide. Er staan wat picknicktafels, een monument, een stationnetje, een oude wagon en een informatiecentrum. 3Valley Lake Chateau & Heritage Ghost Town Het 3Valley Lake Chateau aan Three Valley Lake ziet er uit als een Grand Hotel uit de hoogtijdagen van het spoor, eind 19de en begin 20ste eeuw. De nabijgele-
149
150
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
gen 3Valley Gap Heritage Ghost Town oogt als een authentiek stadje uit dezelfde periode. In werkelijkheid zijn beide faciliteiten de werkelijkheid geworden droom van Gordon en Ethel Bell die hier eind jaren vijftig van de vorige eeuw een benzinestation en een klein motel bezaten. Dit echtpaar kocht een lap moerasgrond aan het meer in 1956 (en nog een stuk in 1961) en lieten 25.000 vrachtwagenladingen rots en aarde storten waarop ze hun toekomstige complex lieten bouwen. Voor de Heritage Ghost Town verzamelde Gordon overal in de provincie authentieke historische panden die hij naar zijn terrein liet overbrengen. In totaal telt het dorp nu ruim 25 gerestaureerde panden, waaronder een kerk, hotel, saloon, schoolgebouw, smederij, kapsalon en een sheriffkantoor met gevangenis. Zowel hotel als ghosttown is nog steeds in handen van de familie. Een kamer in het hotel kost ongeveer Cdn. $ 120 tot $ 130 per nacht. De entree tot de ghosttown bedraagt Cdn. $ 12 voor volwassenen en $ 7 voor kinderen.
Revelstoke Genesteld tussen de Selkirk Mountains in het oosten en de Monashee Mountains in het westen, ligt het uit 1883 daterende stadje Revelstoke (8000 inwoners). Het is het begin (of eind) van een traject van 150 kilometer dat zonder overdrijven tot de meest spectaculaire routes in Noord-Amerika behoort en twee beschermde natuurgebieden doorsnijdt. De verleiding is derhalve groot om in Revelstoke de benzinetank vol te gooien en zo snel mogelijk Mt. Revelstoke National Park en Glacier National Park binnen te trekken. Dat zou echter jammer zijn, want Revelstoke is een erg plezierig en interessant stadje. Het hart van Revelstoke wordt gevormd door Grizzly Plaza, een plein waarop in de zomermaanden ’s avonds gratis concerten, shows en theaterproducties worden gepresenteerd. Diverse historische panden in het centrum zijn bewaard gebleven en gerestaureerd, maar nog volop in gebruik. Er zijn maar liefst vier museums in Revelstoke, het
Grizzly Plaza, Revelstoke, British Columbia
TR AJEC T 5
Jade Lake, Revelstoke National Park
Revelstoke Museum (geschiedenis van de stad), het Forestry Museum (geschiedenis van de bosbouw), Firehall Museum (brandweer) en, de meest interessante van allemaal, het Railway Museum (719 Track Street West). In dit fraaie complex treft u onder andere diverse historische locomotieven en wagons en krijgt u een uitstekend beeld van het belang van de spoorwegen voor het openen van WestCanada (entree Cdn. $ 12 voor volwassenen en $ 4 voor kinderen). Mount Revelstoke National Park De enige toegangsweg tot Mount Revelstoke National Park is TransCanada Highway 1, die zich 13 kilometer door het park slingert. Mount Revelstoke National Park ligt in de Selkirk Range, onderdeel van de Columbia Mountains, een bergketen die zich zowel geografisch als klimatologisch onderscheidt van de verder naar het oosten gelegen Rocky Mountains. Heel typerend voor Mount Revelstoke is de aanwezigheid van een gematigd regenwoud zo
ver landinwaarts, een verschijnsel dat nergens anders ter wereld voorkomt. Langs de TransCanada Highway liggen enkele stopplaatsen met wandelmogelijkheden door dit regenwoud. In dit lagergelegen deel van het park valt veel neerslag en het meeste daarvan in de vorm van regen. De enige zijweg in het park, de Meadows-in-the-Sky Parkway, brengt bezoekers naar de top van de berg, waar ook veel neerslag valt, maar dan in de vorm van sneeuw. Naarmate u verder stijgt, wordt de begroeiing dunner en lager en komt u in een gebied met ruime bergweiden en subalpine vegetatie. Grote delen van het park liggen boven de boomgrens en bestaan grotendeels alleen uit rots. Ongeveer 12% is bedekt met ijs en eeuwige sneeuw. Naast een belangrijk leefgebied voor grizzlyberen is Mount Revelstoke tevens een van de weinige plaatsen in Noord-Amerika waar de mountain cariboo (bergkariboe of -rendier) nog voorkomt.
151
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
152
0
10 km
5
Glacier National Park h
British Columbia
Mo
Colum
rk lki ns Se ntai u
23
iver bia R
Monashe
➤ F
23
Ÿ
Inspiration Woods Trail Park Gate
y
Revelstoke
■
●●
Ÿ
F
1 ●
I
■ Western Welcome t e Station wa ille llec
➤
naar Kamloops 23
Upper Arrow Lake
r
●
Jade Lakes
F Historic Fire ● Look Out ■ Balsam Lake F First Footsteps Trail
Hot Springs
Trail
■
Miller Lake
★ Albert Canyon
ve
▲
■
Ri
s
Mount Revelstoke National Park Clachnacudainn h Giant Cedars Inverness Eva Lake
1
➤
in e Mounta
afstand : 16 km !
Ice Field
1
Bo Cr stoc ee k k
Skunk Cabbage Trail
Ÿ
Trans - Canada Highway
➤
TR AJEC T 5
■
153
naar Golden
N ▲
Eastern Welcome Station
1
F
Herrnit ▲
ek re
C
in
C
ka
Ÿ
n ▲ Jupiter
.
Bk
Bonney ▲
ek
Sir Donald ▲
●
Loop Brook Trail
re
r
et
4
ul
c
wa
r
As
e Ill
e ill
e Riv
ive rR
●4
4
ave
Ÿ
Ÿ
Ÿ
Be
y
Hemlock Grove Trail
●
sta
F 1 ght nau Rogers Pass Con ▲ ● Balu Pass ■ MacDonald Trail Discovery Avalanche Centre ▲
er
Ÿ
Cr ee k
y
pp
F
Sifton ▲ Hermit Trail
zzl
Co
Gri
Illecillewaet Névé
▲ Youngs
Glacier Circle Trail
Bea ver Riv er
Glacier National Park h
Ÿ
British Columbia
MOUNT REVELSTOKE NATIONAL PARK
154
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Meadows-in-the-Sky Parkway De Meadows-in-theSky Parkway is 26 kilometer lang, telt 16 haarspeldbochten en brengt u van 470 meter hoogte op de TransCanada Highway naar 1500 meter hoogte op de parkeerplaats bij Balsam Lake (voor het laatste stukje naar de top moet u de gratis pendelbus nemen (of gaan wandelen). De afslag naar de Meadows-in-the-Sky Parkway ligt 36 kilometer ten oosten van Revelstoke. In verband met sneeuwval rijdt de pendelbus alleen van begin juli tot en met eind september (tussen 10.00 en 16.20 uur). Langs de parkweg liggen diverse uitkijkplaatsen waar u kunt stoppen om van de weidse uitzichten te genieten. De mooiste wandelpaden liggen bij de parkeerplaats Balsam Lake en bij de top. De wandeling van de parkeerplaats naar de top is ongeveer 2 kilometer, maar u kunt zoals gezegd ook de pendelbus nemen. De Meadows-in-the Sky Nature Trail (1 kilometer) is een wandeling zonder noemenswaardige hoogteverschillen door de subalpine bergweiden. Eind juli en begin augustus treft u hier een explosie van wilde bloemen aan. Onderweg passeert u de Ice-Box, een schaduwrijke spleet in de rotsen waar de sneeuw niet smelt. Vanaf deze trail kunt u ook het pad nemen naar de Summit Firetower, een steile wandeling van 500 meter naar een historische brandtoren vanwaar u een fenomenaal 360 graden uitzicht heeft over de omgeving. Langere wandelingen die vanaf de top beginnen zijn onder andere de Eva-, Miller- en Jade Lake Trail, die gecombineerd ongeveer 12 kilometer lang zijn, maar u kunt desgewenst uiteraard ook slechts een deel lopen. Skunk Cabbage Boardwalk Trail Aan de TransCanada Highway, 28 kilometer ten oosten van Revelstoke, ligt een picknickplaats aan de Illecillewaet River vanwaar u de Skunk Cabbage Board-
walk Trail kunt volgen, een wandeling van 1,5 kilometer over een plankier door het moeras. Dit gebied is een populaire rustplaats voor trekvogels en, net als de rest van Mount Revelstoke, een paradijs voor vogelliefhebbers. Soorten die u aan de Skunk Cabbage Boardwalk Trail kunt opmerken zijn onder andere: zwartkopkardinaal, kastanjerugmees, Louisiana tangare, Noord-Amerikaanse waterspreeuw, magnoliazanger, stellers gaai, roze kolibrie, gele zanger, maskerzanger, smelleken (valkje) en townsendzanger. Ook muskusratten, beren en bevers komen in het moeras voor. De meest opmerkelijke plant is de zeldzame skunk cabbage (moerasaronskelk) waarnaar het wandelpad genoemd is. De Amerikaanse naam voor de moerasaronskelk is afgeleid van de geur die de plant afscheidt. Beren zijn dol op de wortels van de moerasaronskelk als zij uit hun winterslaap ontwaken omdat deze laxerend werken. Giant Cedars Boardwalk Trail Kort na de Skunk Cabbage Trail komt u wederom een stopplaats tegen, ditmaal voor een wandeling over de Giant Cedars Boardwalk Trail. Hoewel de afstand tamelijk kort is, slechts 500 meter, is het een zeldzaam genoegen door dit bos van eeuwenoude rode cederbomen en hemlocksparren te lopen, vooral na een regenbui wanneer het vochtige bos ongelofelijk lekker ruikt. De bodemvegetatie bestaat uit weelderig groeiende varens, mossen en het fragiele devils’ club. Er zijn geen campgrounds in Mount Revelstoke National Park, maar zowel Revelstoke als Albert Canyon, aan de oostzijde van het park, bieden volop plaats aan kampeerders. Glacier National Park Het is slechts een korte rit (16 km.) van Mount Revelstoke National Park naar
TR AJEC T 5
het ten oosten daarvan gelegen Glacier National Park. Het ligt dus voor de hand dat beide natuurgebieden in de Selkirk Range van de Columbia Mountains veel gemeen hebben, zoals onder andere het gematigde regenwoud in de laaggelegen dalen. Er zijn echter ook enkele kenmerkende verschillen. Glacier National Park is nog ruiger en de bergen hier zijn aanmerkelijk steiler en hoger, en dus een nog grotere barrière. Er is slechts één weg over de Selkirk Mountains en dat is de TransCanada Highway 1 door Glacier National Park, die pas in 1962 aangelegd werd. Tot die tijd was de trein de enige vorm van transport naar en door Glacier. Voor de doorsnee toerist is Glacier een “moeilijk” natuurgebied, in de zin dat dit park niet eenvoudig te verkennen valt. Zelfs de enkele korte trails, die zich primair richten op de zeld-
Stoney Creek Bridge, British Columbia
zaam interessante geschiedenis van de aanleg van het spoor over en door de Selkirk Mountains, zijn in de meeste gevallen nog niet zo eenvoudig, terwijl de wat langere trails ronduit zwaar zijn en alleen geschikt voor geoefende wandelaars met een uitstekende conditie. Naast het forse hoogteverschil dat op deze langere trails overwonnen moet worden, speelt ook de ijle lucht op grote hoogte een belangrijke rol. Geschiedenis Tot de komst van Europese pioniers aan het einde van de 19de eeuw zijn de Selkirk Mountains een geïsoleerd niemandsland geweest. De inheemse bevolking kwam er niet of nauwelijks omdat dit gebied te onherbergzaam was. De uiterst korte zomers en weersomstandigheden maakten niet alleen landbouw onmogelijk, maar beteken-
155
156
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
den ook dat de wildstand mager was en dat er weinig eetbare vegetatie groeide. Bovendien beschouwden de First Nations de Selkirk Mountains als gevaarlijk terrein vanwege de talloze lawines die zich hier jaarlijks voordoen. Ook de blanke kolonisten zagen oorspronkelijk weinig heil in dit gebergte en verkozen een omweg van bijna 250 kilometer om de bergen heen. Maar toen men de transcontinentale spoorweg ging aanleggen was dat geen optie. De noordelijke route was weliswaar aanmerkelijk eenvoudiger (en dus sneller en goedkoper te realiseren), maar zou betekenen dat men het zuiden van West-Canada open liet liggen voor Amerikaanse expansie in het territorium, iets wat de federale overheid koste wat kost wilde verhinderen. In 1882 ontdekte A.B. Rogers een bergpas door de Selkirk Range en tussen 1884 en 1885 werd het spoor over Rogers Pass aangelegd. Aan de oostzijde, door de Beaver Valley, waren de ingenieurs gedwongen een serie bruggen over diepe kloven aan te leggen, zoals die over Stoney Creek, 64 meter boven het dal. Nog groter waren de hindernissen aan de westzijde. Daar was de afdaling zo steil dat men de lengte door middel van lussen met vijf kilometer verlengde om veilig beneden te komen. De ergste dreiging kwam echter van lawines. Ondanks de bouw van 31 snow sheds (houten constructies in de baan van steile berghellingen die de rails tegen lawines moeten beschermen), kostte het sneeuwvrij maken van het spoor in de Selkirk Mountains een vermogen. Tussen 1885 en 1911 vonden ruim 200 mensen op dit traject de dood als gevolg van lawines. Toen op 4 maart 1910 een lawine het leven kostte aan 62 spoorwegarbeiders, gaf de Canadian Pacific Railway de strijd tegen de sneeuw op en besloot men, in plaats van over de pas te blijven gaan,
een tunnel aan te leggen door Mount Macdonald. In 1917 werd de 9 kilometer lange Connaught Tunnel in gebruik genomen. Tussen 1956 en 1962 werd, grotendeels gebruik makend van het oorspronkelijke spoor over Rogers Pass, een autoweg door de Selkirk Mountains aangelegd en de voltooiing daarvan, in 1962, werd gevierd als de officiële opening van de TransCanada Highway. TransCanada Highway in Glacier National Park De totale lengte van de TransCanada Highway binnen Glacier National Park is 27 kilometer. Er zijn geen zijwegen, maar wel diverse ‘viewpoints’ en picknickplaatsen, alsmede twee kampeerterreinen en een bezoekerscentrum. Na de ingang gaat de weg steil omhoog naar Rogers Pass, op 1330 meter hoogte. U passeert onderweg een vijftal tunnels (vergeet niet uw zonnebril af te zetten). Deze zijn niet door rotsmassieven aangelegd, maar speciaal gebouwd als bescherming tegen lawines. Dit is niet de enige bescherming tegen de “White Death” in Glacier. De sneeuwmassa’s op de berghellingen worden voortdurend geobserveerd en wanneer nodig vuurt het Canadese leger met 105 mm. houwitsers granaten af om kleinere sneeuwverschuivingen te veroorzaken en zodoende grote en gevaarlijke lawines die de hoofdweg en het spoor zouden kunnen bedreigen te voorkomen. Jaarlijks valt ruim 10 meter sneeuw in Glacier National Park, in combinatie met de steile hellingen bijna een garantie voor lawines. Buiten de zomermaanden komt u regelmatig waarschuwingen tegen voor lawinegevaar en binnen bepaalde gebieden is dan een stop- en parkeerverbod van kracht. Toegang tot de berghellingen direct naast de TransCanada Highway is vrijwel overal gelimiteerd of zelfs verboden. Op 2,4 kilometer voor Rogers Pass ligt het
TR AJEC T 5
Avalanche Defense Viewpoint, een picknickplaats waar de geschiedenis van de ‘Snow War’ op informatieborden wordt uitgelegd. Naast een geschutspositie ziet u van hier actieve lawinehellingen, moderne constructies om lawines over de rijksweg te leiden, alsmede de ruïnes van soortgelijke houten bouwsels uit de beginjaren van het spoor. Even ten oosten van Rogers Pass ligt de Tractor Shed picknickplaats. Van hier kunt u vaak berggeiten op de hogere rotswanden zien balanceren. Ongeveer 7 kilometer voorbij Rogers Pass ligt de Cascade Creek Stone Arch Bridge, een prachtig voorbeeld van de stenen spoorbruggen uit het begin van de 20ste eeuw die de oorspronkelijke houten bruggen vervingen die makkelijk ten prooi vielen aan bosbranden.
restaurant, hotel, het Rogers Pass Visitors Centre en het Rogers Pass Discovery Centre. Het ‘kunstwerk’ van bogen, de Memorial Arch, werd geplaatst ter gelegenheid van de voltooiing van de TransCanada Highway over Rogers Pass, en is niet bepaald een aanwinst in het verder fenomenaal mooie uitzicht dat u vanaf deze locatie rondom heeft. In het bezoekerscentrum kunt u terecht voor algemene informatie over het park en bijzonderheden over de trails. Het Rogers Pass Discovery Centre biedt een boeiend verslag van de geschiedenis van de aanleg van het spoor en de TransCanada Highway door de Selkirk Mountains en de strijd tegen lawines. Ook staat een prachtige maquette van Glacier National Park in het centrum opgesteld.
Rogers Pass Het hoogste punt van de TransCanada Highway in Glacier National Park is de top van Rogers Pass (1330 meter). Hier bevindt zich een grote rest area, alsmede een benzinestation, winkel,
Trails De meeste (langere) trails in Glacier National Park beginnen bij een van de twee kampeerterreinen, die beiden ten westen van Rogers Pass gelegen zijn. De grootste hiervan, Illecillewaet
Rogers Pass, Glacier National Park, British Columbia
157
158
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Campground (60 erg mooie en ruime staanplaatsen, geen reserveringen mogelijk), ligt 3 kilometer ten westen van Rogers Pass, ter hoogte van de plek waar de Connaught spoortunnel begint. De camping ligt een stuk van de hoofdweg verwijderd, wat erg plezierig is, en is tevens het beginpunt van de meeste trails die het achterland van Glacier invoeren. Zowel de locatie van de camping en het feit dat van hier zoveel wandelingen beginnen, heeft alles te maken met het beleid van de Canadian Pacific Railway in de 19de eeuw (en het begin van de 20ste eeuw) om op de mooiste plekken langs haar route imposante Grand Hotels te bouwen voor (welgestelde) toeristen. Zo ook in Glacier National Park. Hier werd in 1886 Glacier House geopend. Aanvankelijk alleen bedoeld als restaurant, zodat men geen restauratiewagens aan hoefde te koppelen, maar al snel uitgebreid tot een volwaardig en exclusief hotel dat model stond voor andere Grand Hotels in de Rocky Mountains (Banff en Lake Louise). Glacier House
Illecillewaet Glacier
stond dicht bij de top van Rogers Pass en lag aan de voet van de Great Glacier (later omgedoopt tot Illecillewaet Glacier). De trein stopte letterlijk voor de deur. De spoorwegmaatschappij huurde berggidsen uit Zwitserland in om de gasten bij te staan de gletsjers en ijsvelden van Glacier van dichtbij te kunnen zien. Het waren deze Zwitsers die de trails uitzetten die thans nog steeds gebruikt worden. Van Glacier House resten uitsluitend nog de fundamenten. Na de aanleg van de spoortunnel was het hotel helemaal niet meer zo gunstig gelegen en door het terugtrekken van de Great Glacier werd het bovendien van de belangrijkste bezienswaardigheid beroofd. In 1925 werd Glacier House gesloten en in 1929 ontmanteld. Daarna, tot de aanleg van de TransCanada Highway in 1962, stond het toerisme in Glacier op een heel laag pitje. Er zijn in Glacier maar enkele korte wandelingen, maar deze zijn stuk voor stuk de moeite waard. Wilt u echter
TR AJEC T 5
meer zien van het unieke natuurlandschap van Glacier, met name de ijsvelden, gletsjers, en alpiene bergweiden, dan moet u zich voorbereiden op pittige tot zeer zware trails waarbij u grote hoogteverschillen overbrugt. Voor alle wat langere trails geldt dat u goed voorbereid op pad moet gaan. Dat wil onder andere zeggen stevige wandelschoenen, ruimschoots voldoende drinkwater en proviand, warme kleding en regenjack meenemen. Ook verdient het aanbeveling om iets als een bel mee te dragen omdat het achterland van Glacier berengebied is. De Hemlock Grove Trail, in het lagergelegen deel van Glacier, is een 400 meter lange wandeling over een plankier door een regenwoud met hemlocksparren. De Abonded Rails Trail, tussen Rogers Pass Centre en de top van Rogers Pass, is een wandeling van 1,2 km. (plus zelfde afstand terug) over een oude spoorwegbedding. Iets uitdagender, maar al veel mooier, is de 1 kilometer lange (plus terug) Meeting of the Waters Trail, vanaf de Illecillewaet Campground. U passeert de ruïnes van Glacier House en een brug waar de Asulkan Brook in de Illecillewaet River stroomt. In augustus, wanneer het smeltwater van de gletsjers de beken en rivieren doet aanzwellen, kunt u de meegesleurde rotsen tegen elkaar horen schuren. Ook ziet u hier vaak dippers (waterspreeuwen), een vogel die kan zwemmen, duiken en zelfs onderwater op de bodem lopen. Ook de Bear Falls Trail, in het oostelijk deel van het park, is maar 1 kilometer lang (plus terug) en begint met een afdaling van 975 naar 895 meter. De vreugde daarvan wordt tenietgedaan wanneer u op de terugweg dezelfde 80 meter omhoog moet klimmen. Daarvoor kunt u echter genieten van een fraaie waterval op de plek waar de Connaught Creek in de Beaver River stort. De Loop Brook Trail begint bij de Loop Brook Campground (20 staanplaatsen,
geen reserveringen), 5 kilometer ten westen van Rogers Pass. Dit is een wandeling van 1,6 kilometer (heen en terug) met enkele steile stukken. Onderweg ziet u onder andere de stenen pilaren waarop de spoorbruggen rustten in de sectie waar lussen moesten worden aangelegd om het dalingspercentage terug te brengen. Van de langere wandelingen is de Great Glacier Trail een van de meest populaire. Heen en terug is dit een tocht die bijna 10 kilometer lang is en waarbij van 1250 tot 1570 meter hoogte geklommen wordt. Hoewel het zonder enige twijfel een buitengewoon mooie wandeling is, dwars door aantrekkelijke subalpiene bergweiden met spectaculaire vergezichten, is van de oorspronkelijke bestemming, de Great of Illecillewaet Glacier, vrijwel niets meer te zien vanaf dit pad, omdat de gletsjer sinds 1899, toen de Zwitserse berggidsen de trail openden, maar liefst 2 kilometer is teruggetrokken. In het oostelijk deel van Glacier is de Balu Pass Trail een mooie, maar pittige wandeling van 10 kilometer (heen en terug), waarbij van 1312 naar 2100 meter hoogte geklommen wordt. In dit gebied komen vaak (grizzly-) beren voor, reden waarom de trail soms wordt afgesloten of een maatregel wordt ingesteld dat alleen groepen van 6 personen op de trail mogen. De grotten, niet ver van het einde van deze wandeling, zijn verboden gebied en mogen alleen bezocht worden onder begeleiding van professionele gidsen.
Golden Golden (4500 inwoners), heeft haar bestaan te danken aan de Canadian Pacific Railway. De spoorwegmaatschappij koos tijdens de aanleg van de transcontinentale spoorweg deze locatie uit als uitvalsbasis voor de aanleg van het traject door de Purcell en Selkirk Mountains. De nieuwe neder-
159
160
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
zetting werd Golden City genoemd om een even verderop gelegen kamp dat Silver City heette de loef af te steken. De belangrijkste industrie van Golden werd houtverwerking. Voor elke mijl spoorweg waren 3000 bielzen nodig, om nog maar te zwijgen over de enorme hoeveelheid hout voor de aanleg van bruggen, gebouwen en constructies om het spoor tegen lawines te beschermen. Samen met de CPR is de houtverwerkende industrie nog steeds de belangrijkste werkgever van de stad. Ook toerisme speelt een voorname rol, wat gezien de fabelachtig mooie omgeving en gunstige ligging niet zo verwonderlijk is. Golden is gelegen in de Rocky Mountain Trench, het brede rivierdal van de Columbia River, ingeklemd tussen de massieve bergketens van de Rocky Mountains in het oosten en de Percell Range van de Columbia Mountains in het westen. In de onmiddellijke omgeving liggen maar liefst 6 nationale parken. Reizigers op de TransCanada Highway kunnen niet om Golden heen. Het is de toegangs-
Kicking Horse Pedestrian Bridge, Golden, British Columbia
poort tot zowel de Rocky Mountains (voor reizigers van west naar oost) als de Columbia Mountains (voor reizigers van oost naar west). Wat Golden met name tot een plezierig stadje maakt is dat toerisme wel belangrijk is, maar niet de enige reden voor het voortbestaan van de plaats. Dat betekent onder andere dat er ook winkels, restaurants en uitgaansmogelijkheden zijn die de eigen gemeenschap bedienen en dat de ziel van de
“Fly like an eagle” van Mount 7, Golden, British Columbia
TR AJEC T 5
stad niet is opgeofferd aan de almachtige toeristendollar. Dat wil zeggen, zolang u (heel) ver blijft van het plaatselijke resort, een afgrijselijke combinatie van condominiums, te dure winkels en restaurants, skiliften en, bewaar me, een omheind natuurgebied waarin ze één grizzlybeer hebben rondlopen die gasten na een ritje met de kabelbaan kunnen gaan bekijken à raison van Cd. $ 29,95 excl. GST (ik hoop echter van ganser harte dat u een betere bestemming voor dat bedrag weet). Bezienswaardigheden zijn er in Golden niet, tenzij u de Kicking Horse Pedestrian Bridge, een 46 meter lange overdekte voetgangersbrug uit 2001 over de Kicking Horse River als zodanig wilt bestempelen. Wat de stad mist aan attracties, compenseert het met een overvloed aan allerlei buitensportactiviteiten, uiteenlopend van wildwatervaren, kajakken en kanovaren, tot paardrijden, mountainbiken en vissen. Ook is er een fraaie golfbaan. Golden heeft een lange traditie met rotsklimmen (de Zwitserse berggidsen die eind 19de en begin 20ste eeuw door de Canadian Pacific Railway werden ingehuurd om toerisme te stimuleren werden gehuisvest nabij Golden en hun woningen, het Swiss Village, staan er nog steeds). Minder voor de hand liggende activiteiten zijn onder andere heli-hiking, para/hanggliding en off-road tours met ATV (quad) voertuigen. Bij heli-hiking wordt u per helikopter (vluchtduur circa 12 minuten) naar een hooggelegen bergweide gevlogen (en na afloop natuurlijk weer terug). Voor een halve dag, inclusief gids, moet u rekenen op Cdn. $ 335 per persoon. Mount 7, aan de rand van Golden, staat internationaal aangeschreven als een ideale lanceerplaats voor hang- en paragliding. Wie hier geen ervaring mee heeft, maar toch eens de schitterende omgeving van Golden zwevend
vanuit de lucht wil zien, kan samen met een instructeur (tandem gliding) de sprong wagen voor circa Cdn. $ 185. Yoho National Park Net als de aangrenzende nationale parken Kootenay (ook in British Columbia), Jasper en Banff (beiden in Alberta), ligt Yoho National Park in de Canadese Rocky Mountains. Net als de andere genoemde parken hoort Yoho tot de mooiste natuurgebieden die u zich kunt voorstellen. Het is alleen verdraaid jammer dat de enige doorgaande weg door het park de TransCanada Highway is, de belangrijkste verkeersroute tussen oost en west. Mocht u de illusie hebben dat u onderweg van de fabelachtige landschappen zou kunnen genieten, dan wordt u binnen de kortste keren door een monsterachtige vrachtwagen die tegen uw achterbumper gekleefd zit uit de droom geholpen. De enige oplossing om Yoho te zien is door zo vaak mogelijk bij uitkijkposten, rest area’s en picknickplaatsen te stoppen. Bovendien zijn er drie plaatsen waar u voor even aan de trucks kunt ontsnappen, namelijk het dorpje Field, de Emerald Lake Road en de Yoho Valley Road. In Yoho National Park is linksaf slaan niet toegestaan, behalve bij kruisingen waar dit aangegeven staat. Dit betekent dat u in enkele gevallen een bezienswaardigheid voorbij moet rijden tot de eerstvolgende gelegenheid om te keren en weer terug te rijden. Op de Emerald Lake Road bedraagt de maximumsnelheid 50 km/u. Op de 13 kilometer lange Yoho Valley Road, die steil is en scherpe haarspeldbochten heeft, bedraagt de maximumsnelheid tussen 20 en 60 km/u. Er zijn vier voor voertuigen toegankelijke campgrounds in Yoho en reserveringen worden niet geaccepteerd. In de zomermaanden lopen de kampeerterreinen snel vol, dus zorg dat u vroeg arriveert. Een vijfde campground, bij
161
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
162
N ▲
gletsjer
G re
naar Jasper National Park
at
British Columbia
▲ ▲
93
Div
▲
Yoho National Park
h
Alberta ide
▲
Takakkaw Falls
ss Pa
▲
ct Brook
▲
y
1
▲
Ri
ve
r
Ki ck ing Ho rs e
Riv
er
C a ta ra
r
Lake O'Hara Fire Road
Yo h
E m e ra ld R iv e r
▲
➤
ve
n
Sherbrooke Lake
1 F Lake Ross A m Emerald Lake ● Emerald Field Lake F Lake Louise is Wapta ▲ To Hamilton ★ ■ kw ▲ Narao ch 4 ●Spiral Lake i Falls er 4 naar Peak Tunnels ▲ R Banff id ge ● Visitor ▲ ▲ O ■ Centre tte Natural ● rh ▲Victoria Town of Field ● ea Ho Bridge d ▲ rn 1 ▲ Ri e ve ■ ▲ r Banff Po Lake O'Hara R N.P. rc a F ng up ▲ in ▲ e Ot e Lake ter ▲ tai McArthur l ▲ Hamilton Lake
Ri
Va
Emerald Basin
o
▲
Icefields Parkway
4 ★ Takakkaw › F ■ Falls
▲
▲
➤
The
h
F
Riv
▲
er
F 1
➤
M
naar Golden, Mount Revelstoke N.P. en Glacier N.P.
Ki
ou Lo nt H ok un F ● Ou te t r
ck
in g R Ho iv rs er e
F F
▲
oo od k Ho ree C
British Columbia ▲ Yo h o 4 National Park ▲ ●F ★ Wapta Falls
h
Be
Kootenay National Park
av erf
h
oo t
Ri
ve
r
0
YOHO NATIONAL PARK
5
10 km
TR AJEC T 5
Takakkaw Falls, is alleen geschikt voor kampeerders met een tent. Dit is een walk-in campground. Dat wil zeggen dat u uw auto op de parkeerplaats achterlaat en uw kampeerspullen naar de plek draagt (of een van de beschikbare trolleys gebruikt). Kampvuren zijn doorgaans op de meeste campgrounds toegestaan, maar hiervoor heeft u wel een vergunning nodig. De Monarch Campground is een “niet roken” gebied. Voor boodschappen kunt u terecht in het dorpje Field. Yoho is een park waar veel beren (inclusief grizzly’s) voorkomen en kampeerders dienen zich te houden aan de voorzorgsmaatregelen die in berengebied gelden. Geschiedenis Toegegeven, het komt in deze reisgids niet vaak voor dat onder het kopje ‘geschiedenis’ verder teruggegaan wordt dan zo’n 150 jaar, maar voor Yoho National Park moet ik een uitzondering maken. De UNESCO heeft Yoho uitgeroepen tot een World Heritage Site (Werelderfgoed) vanwege de vondst in dit park van een zeer uitgebreide collectie fossielen van ruim 500 miljoen jaar oud. De fossielen werden in 1909 ontdekt door Charles Walcott en de locatie staat bekend als de Burgess Shale. Op heel beperkte schaal, maximaal 15 personen tegelijk, kunnen de groeven bezocht worden (lang vooraf reserveren), maar een dergelijke excursie vereist een tamelijk zware en lange wandeling. Als u dat te veel van het goede vindt, kunt u net als ik enkele voorbeelden zien in het Yoho Visitors Centre. Archeologische vindplaatsen hebben aangetoond dat inheemse volkeren al ruim 2500 jaar voor de komst van de eerste blanken in Yoho leefden en dorpen hadden op de huidige locatie van Field. Yoho is een Cree-woord voor “ontzag”.
De eerste serieuze verkenning van Yoho vond plaats door de Palliser Expedition (1857-1860). James Hector, een geoloog en arts, was het lid van deze expeditie dat de Kicking Horse Pass ontdekte die later door de Canadian Pacific Railway gebruikt zou worden om de Rocky Mountains over te steken. Wapta Falls Drie kilometer na het passeren van de westingang (15 kilometer ten oosten van Golden), ligt de afslag naar het eerste hoogtepunt in Yoho National Park, de Wapta Falls. Een grindweg van 1,8 km. brengt u bij de parkeerplaats voor Wapta Falls (niet onmiddellijk op de verharde parkeerplaats langs de hoofdweg parkeren, dan moet u namelijk 1,8 km. extra lopen). Vandaar is het een wandeling van 1,9 km. over een gravelpad naar het uitzicht op de waterval. Deze is niet erg hoog, namelijk slechts 30,5 meter, maar wel tamelijk breed, 152,4 meter. U kunt, via het bos, naar de voet van Wapta Falls afdalen, een extra wandeling van 400 meter waarbij u 60 meter daalt.
Wapta Falls, Yoho National Park, British Columbia
163
164
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Kicking Horse Pass In 1858, toen de 24-jarige James Hector en twee andere expeditieleden een bergpas over de Rocky Mountains verkenden, viel een van de pakpaarden in de rivier. Terwijl ze het dier op het droge hielpen, sloeg Hector’s eigen paard op hol. Toen hij vervolgens zijn viervoeter achterna ging, trapte deze hem met zijn achterpoten tegen de borst. De andere twee expeditieleden dachten dat Hector dood was en groeven een graf voor hem. Op het moment dat ze Hector daarin te rusten wilde leggen, kwam hij echter weer bij bewustzijn. Sindsdien staan de pas en de rivier bekend als respectievelijk Kicking Horse Pass en Kicking Horse River. James Hector leefde nog 49 jaar na zijn voortijdige overlijdensverklaring, waarin hij een glanzende carrière had in Nieuw-Zeeland. In 1904 bracht hij nog eenmaal een bezoek aan zijn ‘graf’ bij Kicking Horse Pass.
NB: Wanneer u uit oostelijke richting komt, wordt de afslag naar deze waterval niet aangegeven. Blijf doorrijden tot de ingang van het park, keer daar en rij 3 km. terug. Hoodoos De eerste camping die u in Yoho National Park vanuit westelijke richting tegenkomt is de Hoodoo Creek Campround, 5 kilometer na de ingang. Vanaf het kampeerterrein voert een tamelijk steile en zware trail van 1,6 km. (plus zelfde afstand terug) naar de Hoodoos, een aantal piramidevormige rotspilaren van zacht gesteente, afgedekt met een kap van hardere rots die de onderste lagen tegen erosie beschermt. In de omgeving ziet u de sporen van een bosbrand uit 2005. Dit was geen natuurlijke, maar een bewust aangestoken brand. De ‘daders’ waren echter de parkbeheerders en het doel was natuurbehoud. Dat klinkt tegenstrijdig, maar bossen hebben vuur nodig om te verjongen. Het vroegere beleid, elke bosbrand blussen, ook al was deze op natuurlijke wijze (blikseminslag) veroorzaakt, deed een bos meer schade dan goed. Nieuwe bomen krijgen in een oud bos geen kans om te groeien, plantengroei op de bodem verschraalt of verdwijnt (en daarmee ook het dierenleven),
terwijl droge dode takken in geval van een echte brand werken als de aanmaaktakjes in een open haard. Het zijn deze oude droge bossen die vaak de catalysator zijn van grote onbeheersbare branden. Emerald Lake Road Aan deze weg, 19 km. voorbij de westingang, liggen twee van de populairste bestemmingen in Yoho National Park, niet op de laatste plaats omdat ze eenvoudig per auto te bereiken zijn. Als eerste komt u het Natural Bridge Viewpoint tegen. Op deze plaats heeft de wildstromende Kicking Horse River zich met geweld een doorgang door de rotsen gesleten waardoor een natuurlijke brug is ontstaan. Aan het eind van de 8 km. lange weg ligt het prachtige Emerald Lake. Het schitterend gekleurde water tegen de achtergrond van met sneeuw en gletsjers bedekte bergtoppen is een ongelofelijk panorama. Een eenvoudige wandeling rond het meer is 5,2 km. lang en onderweg wordt u getrakteerd op weelderige plantengroei, inclusief prachtige orchideeën. Ook krijgt u, met name kort na zonsop- of net voor zonsondergang, kans om wild te zien. Vooral elanden worden sterk door het meer aangetrokken. Zwemmen in Emerald Lake is wel mogelijk, maar wees gewaarschuwd
TR AJEC T 5
want het water is ijs- en ijskoud. Bij het meer zijn kano’s te huur.
Field Het dorpje Field ontstond aan het eind van de 19de eeuw als een remise voor duwlocomotieven die werden ingezet om treinen over de bergpassen heen te helpen. Het is een leuk plaatsje (200 inwoners) met een postkantoor, een winkel en twee eetgelegenheden, maar als u geen honger of dorst heeft, geen boodschappen hoeft te doen en ook niet nodig een postzegel moet kopen, mist u niet veel als u gewoon doorrijdt. Anders is het wanneer u vergunningen nodig heeft om in het achterland van Yoho te verblijven, want Field herbergt ook het Yoho National Park Visitor Centre. Daar moet u ook wezen voor bustickets naar Lake O’Hara, maar als u niet 3 maanden vooraf heeft gereserveerd, zijn die bijna niet te krijgen. Een beperkt aantal (6 stuks) wordt voor 24-uurs reservering apart gehouden (alleen mogelijk per telefoon), maar deze zijn
gewoonlijk een kwartier na openstelling van het telefoonnummer (1-250343-6433) al uitverkocht. Naast gaan lopen (11 kilometer) is vrijwel de enige optie om Lake O’Hara te gaan bekijken hopen op de mogelijkheid dat gereserveerde tickets niet opgehaald worden. Bustickets kosten Cdn. $ 14,70 voor volwassenen en $ 7,30 voor kinderen. Heel eerlijk gezegd, als u slechts kortere tijd in Yoho doorbrengt, wat voor de meeste lezers het geval zal zijn, laat Lake O’Hara dan links liggen. Er zijn tal van schitterende bezienswaardigheden die zonder moeite en extra kosten bezocht kunnen worden, en ook geen volle dag hoeven te kosten. Yoho Valley Road Zowel de Kicking Horse Campground (de grootste in het park met de meeste voorzieningen) als de Monarch Campground zijn gelegen aan de 13 kilometer lange Yoho Valley Road. De primaire bestemming aan deze steile en bochtige weg (met op sommige stukken een maximumsnelheid van
Emerald Lake, Yoho National Park, British Columbia
165
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
166
20 km/u) is Takakkaw Falls, de op een na hoogste waterval in Canada. De Yoho Valley Road is niet geschikt voor campers (RV’s) langer dan 24 feet. De 381 meter hoge waterval wordt gevoed door smeltwater van de Daly Glacier.
Takakkaw Falls
Vanaf de parkeerplaats is het een korte wandeling naar de voet van de waterval. Onderweg naar Takakkaw Falls passeert u enkele stopplaatsen met trails naar andere (minder indrukwekkende) watervallen.
Foto: Dirk Pieters
TR AJEC T 5
The Big Hill en de Spiral Tunnels Toen in 1884 de aanleg van de transcontinentale spoorweg tot de Rocky Mountains was gevorderd, zag men zich geplaatst voor de allergrootste hindernis op deze route, namelijk de oversteek bij Kicking Horse Pass. Door geld- en tijdnood gedwongen, zag men af van het oorspronkelijke idee om een 430 meter lange tunnel door Mount Stephen te blazen. In plaats daarvan werd besloten om ‘tijdelijk’ over “The Big Hill” te gaan. Daar kleefde een niet te onderschatten nadeel aan, voor de treinmachinisten en de passagiers wel te verstaan. De hellingsgraad bedroeg namelijk 4,5%, meer dan 4 maal zoveel als in die tijd acceptabel gevonden werd (zelfs moderne spoorlijnen overschrijden zelden 2%). Ondanks allerlei veiligheidsmaatregelen, zoals zijsporen voor noodgevallen, verplichte remtests, een maximumsnelheid van 10 km/u en speciale locomotieven, kwam het regelmatig voor dat een trein op hol sloeg en naar beneden kukelde. Om dit levensgevaarlijke traject het hoofd te bieden bedacht men de Spiral Tunnels die in 1909 in gebruik genomen werden en de hellingsgraad terugbrachten tot 2,2%. De Spiral Tunnels zijn twee (Upper en Lower) keerlustunnels waarbij de locomotief onder (of boven) zijn achterste wagons doorrijdt. Even voorbij Field treft u uitkijkplaatsen aan vanwaar u de tunnels kunt zien. Deze zijn omgeven door dichte bossen en veel valt er niet te zien zolang er geen trein doorheen rijdt. Kicking Horse Pass U verlaat het Yoho National Park en British Columbia na het beklimmen van de 1627 meter hoge Kicking Horse Pass. U passeert de Continental Divide en gaat Banff National Park in Alberta binnen. Kort voorbij de pas ligt het stadje Lake Louise. Voor een bespreking daarvan, en het resterende deel
Spiral tunnels
van deze route naar Calgary, zie Traject 6 (Calgary – Banff – Lake Louise – Jasper). Zowel de Kicking Horse Pass als het traject van de TransCanada Highway tussen dit punt en Calgary wordt momenteel gemoderniseerd, dus verwacht opstoppingen bij wegwerkzaamheden.
Aansluitende trajecten bij traject 5 Traject 2:
Osoyoos-KelownaRevelstoke Traject 3: Cranbrook-CrowsnestCalgary Traject 4: Cranbrook-Radium Hot Springs-Banff-Calgary Traject 6: Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Traject 7: Japer-KamloopsVancouver Traject 8: Calgary-Alberta Badlands-Edmonton Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 12: Victoria-Port Hardy Traject 14: Vancouver-Powell River
167
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
168
h
Eau Claire ■
Bow Valley Square 6 Avenue South West 7 Avenue South West
1A
9 Avenue South West
Calgary Tower ■
11 Avenue South West 12 Avenue South West
M em No
w R i
Glenbow Museum
■
1A
11 Avenue SE 12 Avenue SE
Ë
1 Street SE
➤
8 Avenue South West
naar Canada Olympic Park
1 Street SW Centre Street
h
Bo
MacLeod Trail SE
h
h
Colonel Belcher Hospital
17 Avenue SE
17 Avenue South West
R
Elbow
iv er
h
MacLeod Trail S
M em N or or ia th l W Dri es ve t
h
Prince’s Island Park
Centre Street North
Memorial Drive North West
h
C AL GARY
ail Edmonton Tr North East
ver
4 Street NE
mor ial rth E Drive ast
169
Nose Creek Park Memorial Drive North East
4 Avenue SE
h 6 Street SE
6 Avenue South East
naar Calgary International Airport
¤
St. Patrick Island
h
Fort Calgary
9■
Bo
9 Avenue South East 9A
ven
Calgary ZOO, Botanical Garden, Prehistoric Park ■
h
h
w R ive
r
St. George Island
ue S E
h
1A ve
nu
eS
E
Elb
Pengrowth ■ Saddledome
ow
R
iv
e
r
9A
h
➤
h Calgary Stampede Grounds ■
Blackfoot Trail South East
CALGARY
170
Calgary Met ruim een miljoen inwoners is Calgary op dit moment de op drie na grootste stad van Canada. Hoewel de economie van Calgary aanvankelijk op veeteelt was gestoeld, zijn het met name de rijke olie- en aardgasvoorraden in Alberta geweest die de ontwikkeling van Calgary van slaperig provinciestadje tot belangrijk zakencentrum mogelijk hebben gemaakt. Desalniettemin koestert Calgary haar cowboyverleden met trots en laat het geen gelegenheid voorbij gaan om het “western” imago te promoten. Zelfs met de beste wil van de wereld kan Calgary geen mooie stad genoemd worden. Stadsplanning heeft bij het gemeentebestuur klaarblijkelijk nooit hoog op de agenda gestaan. Winkels en saaie hoogbouw vullen het spaarzaam bewoonde centrum, terwijl de bevolking grotendeels is gehuisvest in een eindeloze reeks vrijwel identieke woonwijken die zich over een enorm gebied uitstrekken. Toch zijn er diverse delen van de stad die niet alleen boven de grauwe middelmaat
Downtown Calgary
uitsteken, maar voor een bezoeker juist heel aantrekkelijk zijn. Bovenal is Calgary echter, door de ligging, een ideale uitvalsbasis voor een rondreis door West-Canada.
Geschiedenis Historisch gezien is er, anders dan economische ups en downs, weinig gebeurd in Calgary wat echt de moeite waard is. In 1876 ontstond een nederzetting rond een fort van de NorthWest Mounted Police dat naar de regio gezonden was om een eind te maken aan de illegale whiskyhandel en de weg vrij te maken voor de kolonisatie van het gebied dat bij uitstek geschikt was voor veeteelt. Met de komst van de spoorwegen in 1883 stroomden ranchers toe en in 1884 verscheen Calgary officieel op de kaart. Reeds in 1902 werd voor het eerst olie gevonden in Alberta, maar het zou tot 1947 duren voordat de oliewinning daadwerkelijk een rol van betekenis ging spelen. De oliecrisis van 1973 betekende een enorme stimulans voor de
C AL GARY
economie van Calgary en was de start van een bloeiperiode die tot en met 1981 zou duren. Gedurende deze 18 jaar groeide de bevolking van 425.000 tot 592.000 inwoners en werden de meeste wolkenkrabbers gebouwd die de huidige skyline van de stad bepalen. De dalende olieprijzen na 1981 brachten een drastische economische achteruitgang met zich mee, ofschoon men in Alberta de werkelijke oorzaak van de crisis toeschrijft aan de invoering van het National Energy Program, een serie maatregelen ingevoerd door minister-president Pierre Trudeau om de strategische olie- en gasreserves van Canada te beschermen en de opbrengsten gelijkelijk over alle Canadezen te spreiden. U doet er dan ook niet verstandig aan om in Calgary luidkeels de loftrompet over Pierre Trudeau te steken. Eind jaren tachtig keerde het tij weer en ditmaal werden in Calgary maatregelen getroffen om te komen tot een meer gespreide economie. Met succes, want in de afgelopen decennia heeft de stad diverse nieuwe moderne industrieën aangetrokken, werd fors geïnvesteerd in stimulatie van het toerisme (aangewakkerd door de Olympische Spelen van 1988 in Calgary) en bereikte men (mede door het gunstige belastingklimaat) dat veel grote ondernemingen hun hoofdkantoren naar de stad verhuisden.
Aankomst De luchthaven van Calgary, Calgary International Airport, ligt 18 kilometer ten noordoosten van de stad. De aankomst- en vertrekhallen bieden voldoende winkeltjes en eetgelegenheden om de tijd door te komen, maar blinken niet uit door gezelligheid. Gedurende de zomermaanden voeren KLM en Air Transat directe vluchten uit op Calgary vanaf Schiphol. Air Canada heeft ook directe vluchten op Calgary, maar vanaf London of Frankfurt.
Er bestaat geen directe verbinding met het openbaar vervoer van de luchthaven naar het centrum. U neemt de bus (route # 57) naar Whitehorn Station en vandaar de Light Rail Train, een combinatie tussen metro en sneltram, naar downtown. Taxi’s kosten tussen Cdn. $ 30 en $ 45 (afhankelijk van de tijd van de dag, uw uiteindelijke bestemming en de verkeersdrukte). Normaal gesproken, zonder verkeersopstoppingen, duurt de rit ongeveer 30 minuten. Veel hotels bieden een gratis shuttleservice, maar deze laten vaak lang op zich wachten.
Openbaar Vervoer Vooropgesteld dat u, wanneer u in of nabij het centrum verblijft, vrijwel alle bezienswaardigheden lopend kunt bezoeken, moet gezegd worden dat het openbaar vervoer in Calgary allesbehalve slecht is. Los daarvan is het openbaar vervoer sowieso de beste oplossing want in deze stad is de auto nog een heilige koe en de wegen zijn doorlopend verstopt. Er zijn twee light rail routes (C-Train geheten) die respectievelijk het centrum met het noordoosten verbinden (de McKnight-City Centre line) en het noordwesten (via het centrum) met zuid-Calgary (de Dalhousie-Somerset line). Op alle grote noord-zuid- en oost-westwegen rijden bussen, zodat u in principe met eenmaal overstappen (vraag als u betaald heeft om een transfer) op vrijwel elk punt van de stad kunt komen. Daarbij is het handig om te weten dat het merendeel van de wegen is genummerd (in plaats van straatnamen) en dat Avenues altijd van oost naar west lopen en Streets van noord naar zuid. Omdat Calgary over zo’n enorm grondgebied is uitgespreid, verdeelt men de stad in kwadranten om een locatie aan te duiden, noordoost (NE), noordwest (NW), zuidoost (SE) en zuidwest (SW). Doorgaande routes door de stad worden veelal aangeduid als Trail.
171
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
172
C-Train Calgary
Een rit (contant betalen) kost Cdn. $ 2,50 en per rit mag u binnen 90 minuten onbeperkt overstappen (maar niet op dezelfde lijn). Vraag in de eerste bus om een transfer. Is uw eerste rit met C-train, bewaar dan uw kaartje en toon dit aan de chauffeur als u met de bus verder reist. Een dagkaart kost Cdn. $ 7,50 maar kan niet in bussen gekocht worden. In het centrum langs 7th Avenue hoeft tussen 3rd St. SE en 10th St. SW niet betaald te worden (Free Fare Zone).
Ligging Calgary is gelegen op de overgang tussen de prairies en de Foothills van de Rocky Mountains en daardoor op bepaalde plaatsen heuvelachtig. Het centrum ligt aan de zuidoever van de Bow River, de groene long van de stad. Ten westen van Calgary liggen de Rocky Mountains. In tegenstelling tot de meeste Noord-Amerikaanse steden is Calgary één stad en geen verzameling aaneengesloten gemeenten. De enige uitzondering hierop is de voorstad Airdrie.
rond en zelfs (ver) boven het vriespunt stijgt als gevolg van warme Chinookwinden. De zomers zijn kort (juni, juli en augustus), maar worden vaak voorafgegaan door een aangenaam voorjaar (mei) en afgesloten met een minstens zo plezierige nazomer (september en oktober). Ofschoon de temperaturen in de zomer overdag hoog oplopen, blijft het meestal dragelijk omdat de luchtvochtigheid erg laag blijft. De avonden en nachten koelen ook in de zomer sterk af. ’s Zomers valt niet veel neerslag in Calgary, maar als het regent, dan regent het ook goed. Onweersbuien komen vaak aan het einde van de middag voor. Calgary ligt ook in de Hailstorm Alley, een gebied dat regelmatig getroffen wordt door zware hagelbuien.
Downtown Calgary Downtown Calgary kan onderverdeeld worden in vijf districten, te weten Downtown West End, Downtown Commercial Core, Downtown East Village, Eau Claire en Chinatown. Bovendien wordt ook het Beltline District meer en meer tot downtown gerekend. Dit gebied wordt begrensd door de Bow River in het noorden, de Elbow River in het oosten, de CPR spoorrails in het zuiden en 14 Street in het westen. Beltline ligt direct ten zuiden van het spoor. De zuidgrens van Beltline is 17 Avenue. East Village en het oostelijk deel van Beltline zijn zwaar verpauperde wijken met drugsoverlast en prostitutie. Er bestaan vergevorderde plannen voor stadsvernieuwing van East Village, waar overigens ook een drietal belangrijke attracties van Calgary gelegen is, de Stampede Grounds, Calgary Zoo en Fort Calgary.
Klimaat Calgary is een stad met een merkwaardig weerbeeld. Winters duren lang en kunnen extreem koud zijn met veel neerslag, maar tegelijkertijd is het niet ongebruikelijk dat dagen of zelfs weken achtereen de temperatuur tot
Stephen Avenue Walk Het hart van Calgary wordt gevormd door 8th Avenue, beter bekend als Stephen Avenue. Overdag, tussen 6 uur ’s ochtends en 18.00 uur ’s avonds is deze straat voor verkeer afgesloten en
C AL GARY
dus een wandelpromenade, de Stephen Avenue Walk. Het is tevens een National Historic District omdat maar liefst een 30-tal panden nog dateert uit de periode 1886 – 1914. In 1886 brandde het (houten) centrum van Calgary tot de grond toe af en gaf het gemeentebestuur de verordening uit dat voortaan alleen nog maar met steen gebouwd mocht worden. Het enige bouwmateriaal in de buurt was zandsteen dat aan de oever van de Bow River gevonden werd, en dus hebben bijna alle historische panden aan Stephen Avenue een geelachtige bruine kleur, ofschoon een enkele ook is opgetrokken uit grijzig kalksteen. In 1914 was de voorraad uitgeput en stapte men over op bakstenen. Stephen Avenue is een aaneenschakeling van (luxe) winkels, restaurants, pubs, boetieks, kunstwinkels en coffeeshops, ruimschoots voorzien van terrasjes en zitbanken. Allerlei artiesten, straatmusici en straatverkopers zorgen voor een levendige sfeer. Op verschillende plaatsen aan Stephen Avenue ziet u fascinerende kunstwer-
Stephen Avenue, downtown Calgary
ken staan, zoals The Conversation (8 Ave. & 1st St., voor het warenhuis The Bay), een realistisch beeld van twee druk met elkaar pratende zakenlieden. Maar de meest merkwaardige sculpturen zijn ongetwijfeld The Trees, tegenover Bankers Hall (een exclusieve winkeltoren), ter hoogte van 3rd Street. Deze 26 meter hoge witgeverfde stalen “bomen” zijn overigens niet alleen ter verfraaiing neergezet. Na de bouw van de twee vrijwel identieke torenflats van Bankers Hall (197 meter hoog), kwam men tot de ontdekking dat de nauwe tussenruimte bestaande uit Stephen Avenue veranderd was in een soort windtunnel. De tien Trees hebben tot doel de windvlagen in toom te houden. ’s Avonds worden de sculpturen een voortdurend wisselende lichtshow. Waarom ze eigenlijk The Trees heten is mij niet duidelijk geworden. Ik heb ze in Calgary onder andere omschreven horen worden als dinosaurussen, spatels en poepscheppen, om slechts de meest beschaafde te noemen, want echt dol zijn ze in Calgary niet op hun “bomen”.
173
174
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
The Trees, downtown Calgary
Aan het begin van de Stephen Avenue Walk East ligt het “winkelparadijs” van Calgary. Om te beginnen vindt u hier de van statige pilaren voorziene ingang van The Bay, een warenhuisketen die werd opgericht door de Hudson Bay Company uit 1670. Ik noem deze als eerste omdat The Bay (zeg maar niveau van onze Bijenkorf) nog enigszins betaalbaar is. Tot voor kort stond aan dezelfde straat ook een warenhuis van Sears (meer in de richting van V&D), maar dat heeft de deuren op
The Famous Five, downtown Calgary
deze locatie gesloten. Te gewoontjes. Behalve The Bay zijn er ook nog twee winkelcentra, namelijk Eaton Centre en TD Square Centre, gezamenlijk opererend onder de naam The Core. Daar vindt u veelal winkels waar men niet de moeite neemt om artikelen te prijzen. Als u wilt weten wat iets kost, kunt u het hoogstwaarschijnlijk toch niet betalen. In het TD Centre bevinden zich de Devonian Gardens, een indoor botanische tuin die drie verdiepingen in beslag neemt. In verband met een totale renovatie van TD Square wordt ook deze stadstuin opnieuw onder handen genomen en is daarom tot en met de zomer van 2010 voor het publiek gesloten. In het westen eindigt Stephen Avenue Mall bij het Olympic Plaza, een stadspark dat vaak gebruikt wordt voor concerten en evenementen. Tijdens de Olympische Spelen van 1988 vonden hier de medaille-uitreikingen plaats. Tevens treft u hier zowel het (fraaie) oude als het (afgrijselijk lelijke) nieuwe stadhuis van Calgary aan, alsmede het EPCOR Centre for the Performing Arts. Tussen Stephen Avenue en Olympic Plaza staat de beeldengroep The Famous Five. In 1927 kreeg de Hoge Raad van Canada de vraag voorgelegd of het
C AL GARY
woord “personen” zoals genoemd in de grondwet, ook betrekking had op vrouwen. “Nee”, luidde het unanieme antwoord van de hoogste rechtbank. Deze uitspraak werd door de Kroon teruggedraaid en had niet alleen vergaande consequenties voor vrouwenrechten, maar betekende tevens een radicale wijziging in de juridische benadering van de Canadese grondwet. De Persons Case was aangespannen door vijf vrouwen die bekend werden als de “Famous Five”. Plus 15 Tijdens uw wandeling door Stephen Avenue (en andere straten in het centrum) is het onmogelijk om de overdekte passages over het hoofd te zien die op geregelde afstand gebouwen bovengronds met elkaar verbinden. In totaal zijn er 59 van deze passages in de binnenstad en zij maken deel uit van een 16 kilometer lang indoor en klimaat geregeld voetgangerspad dat toegang biedt aan meer dan 100 winkelcentra, warenhuizen, kantoren, banken en hotels. Een in de wintermaanden buitengewoon praktisch systeem omdat bezoekers op deze manier het hele centrum kunnen doorkruisen zonder door te sneeuw te hoeven ploeteren. Men noemt het wandelpad Plus 15 (+ 15) omdat de passages gemiddeld 15 feet (4,5 meter) boven straatniveau liggen. Calgary Tower Calgary Tower is een 191 meter hoge vrijstaande uitkijktoren (101 9th Avenue SW) die uit 1968 dateert. Het is een blikvanger (en de trots) van de stad, maar staat niet in de fraaiste omgeving en ziet er uit als een toren uit 1968. Kortgeleden heeft men in de vloer van de uitkijktoren glazen panelen aangebracht in een poging de toeristenattractie weer wat op te vijzelen. Hoewel Calgary Tower allang niet meer het hoogste bouwwerk in de omgeving is,
heeft u van hier toch nog een fraai uitzicht over de stad en de Rocky Mountains in de verte. Bovenin de toren bevindt zich ook een ronddraaiend restaurant. De entree bedraagt Cdn. $ 12,95 voor volwassenen en $ 9,95 voor kinderen. Glenbow Museum Het Glenbow Museum ligt ook aan 9th Avenue, een blok verwijderd van de CN Tower. De exposities vallen in twee hoofdgroepen uiteen: de museumcollectie en de kunstcollectie. De museumtentoonstellingen concentreren zich op de inheemse bevolking, de verkenningen en ontginning van het westen, alsmede de ontwikkeling van het leven in het westen. De kunstcollectie richt zich op kunst uit het noordwesten van Noord-Amerika. De entree bedraagt Cdn. $ 14 voor volwassenen en $ 9 voor kinderen.
East Village/River District Pengrowth Saddledome Zonder twijfel een van de meest markante bouwwerken in Calgary is de bijna 20.000 zitplaatsen tellende indoor arena die gezien het uiterlijk heel toepasselijk The Saddledome heet. In Calgary, waar alles wat in de verste verte maar iets met een cowboy te maken heeft op waardering kan rekenen, is men apetrots op het gebouw. Wat de meeste inwoners niet beseffen is dat de architect geen flauwe notie had dat zijn ontwerp wel eens voor een zadel zou kunnen worden aangezien. Een schot in de roos bij toeval dus. The Saddledome wordt voor van alles en nog wat gebruikt, inclusief rodeo’s, basketbal, monstertruck races, concerten, wereldkampioenschappen kunstschaatsen (2006), Canadian Football en hondenshows, maar met voorsprong de belangrijkste toepassing is voor ijshockeywedstrijden van de Calgary Flames. De in 1983 gebouwde arena was dan ook primair bedoeld als hoc-
175
176
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Saddledome, Calgary
keystadion voor de Olympische Spelen van 1988. Er doen geruchten de ronde dat de Calgary Flames aan het eind van hun huurcontract in 2014 zouden willen verhuizen naar een eigen nieuw te bouwen stadion, in welk geval de toekomst voor het Saddledome op losse schroeven komt te staan. Het Saddledome is gelegen op het terrein van de Stampede Grounds, aan het einde van 17th Avenue SE (zuid-oost). Calgary Stampede Grounds Gedurende 10 dagen in de eerste helft van juli staat Calgary helemaal op zijn kop. Dan wordt namelijk de jaarlijkse Calgary Stampede gehouden, ter plaatse zonder aarzeling de “Greatest Outdoor Show On Earth” genoemd. Ik weet niet of dat overdreven is, maar met 1,2 miljoen betalende bezoekers is het zonder enige twijfel een populair evenement en aan spektakel ontbreekt het ook niet. Wilt u hierbij zijn, onderneem dan bijtijds actie, zowel met betrekking tot het kopen van tickets als wat betreft reserveren van logiesaccommodatie, want 40% van alle bezoekers is toerist, dus het wordt druk in de stad. De Calgary Stampede gaat van start met een parade door de stad. Naast de rodeovoorstellingen is er tegelijkertijd een agrarische jaarmarkt op het terrein gaande, worden shows gegeven door First Nations en vinden allerlei concerten plaats (uiter-
aard met een hoog Country & Western gehalte). Overdag worden de 6 programmaonderdelen afgewerkt waaruit elke rodeo bestaat, namelijk bull riding (rijden op een wilde stier), bareback riding (rijden op een wild paard zonder zadel), saddle bronc riding (idem met zadel), steer wrestling (in galop op een jonge stier springen en op de grond drukken), tie-down roping (kalf vangen en poten vastbinden) en barrel racing (dames die te paard om vaten racen). In het avondprogramma wordt het publiek getrakteerd op het buitengewoon spectaculaire (en levensgevaarlijke) chuckwagon racing (huifkarrenrace). Op de laatste zondag vinden de finales plaats en wordt het (niet misselijke) prijzengeld verdeeld, namelijk Cdn. $ 100.000 voor de winnaar van elk van de 6 onderdelen en $ 150.000 voor de winnaar van de chuckwagon race. De Stampede Grounds, waar zich de arena bevindt, is een groot amusementscomplex met allerlei kermisattracties, tentoonstellingen, markten en niet te vergeten een overvloed aan eetkramen (populairste snack is de Jumbo Hot-
Calgary Stampede
C AL GARY
dog, waarvan er meer dan 336.000 over de counter gaan). De entree voor de Stampede Grounds bedraagt Cd. $ 13. Daarboven komen de kaarten voor de rodeo en/of chuckwagon races, respectievelijk tussen $ 23 en $ 79 en $ 34 en $ 89 (excl. GST). Gedurende de Calgary Stampede vinden overal in de stad aansluitende festiviteiten plaats.
Eau Claire De wijk ten noorden van het Downtown District, aan de zuidoever van de Bow River en inclusief het daarin gelegen eiland Prince’s Island, heet Eau Claire en hoort tot een van de populairste recreatie- en uitgaansgebieden van Calgary. De voornaamste attractie is heel lang Eau Claire Market geweest, een winkelcentrum dat anders dan anders was, maar door de tand des tijds is ingehaald. Er bestaan plannen om het huidige centrum te slopen en door een nieuw te vervangen. Langs de rivier ligt een uitgestrekt recreatiepad dat heel intensief gebruikt wordt door wandelaars, fietsers en rolschaatsers. Ook Prince’s Island Park, door bruggen met beide oevers verbonden, heeft dergelijke paden. In de zomer is het eiland toneel voor tal van evenementen, zoals onder andere het Calgary Folk Festival, Shakespeare in the Park, Barbecue on the Bow, Canada Day vieringen en het Caribische Carifest. In het park komt u veel ‘buskers’ tegen (straatartiesten). Eau Claire telt veel aantrekkelijke restaurants en is door middel van wandelpaden met het centrum verbonden.
Buiten het centrum De Olympic Oval (overdekte schaatspiste) bevindt zich op de campus van de Universiteit van Calgary in het noordwesten van de stad (32nd Avenue NW) en werd gebouwd ten behoeve van de Olympische Winterspelen van 1988. De baan is bekender bij Nederlanders
dan bij Canadezen, want hardrijden op de schaats is geen sport waar men in Canada echt warm voor loopt. Canada Olympic Park ligt aan de westgrens van Calgary aan de TransCanada Highway. Het complex werd tijdens de Olympische Winterspelen gebruikt voor schansspringen, bobsleeën en rodelen. ’s Winters kan men tegenwoordig in Olympic Park skiën, langlaufen en snowboarden. ’s Zomers is het terrein populair bij mountainbikers. In het zuidwesten van de stad, aan Glenmore Reservoir, ligt het openluchtmuseum Heritage Park Historical Village. Hier vindt u reconstructies van een Hudson Bay Fort uit circa 1864 (ofschoon deze maatschappij nooit een fort gehad heeft in Alberta), een nederzetting uit de tijd voor de komst van de spoorwegen (circa 1880), een prairiestadje aan de spoorweg (circa 1910) en een plattelandsstadje uit circa 1930. De entreeprijzen zijn echter niet mis: Cdn. $ 20 voor volwassenen en $ 15 voor kinderen en daar komt nog $ 4 tot $ 12 bovenop als u een ritje wilt maken met een stoomtrein of huifkar, dan wel een tochtje wilt varen.
Professionele sport Het professionele ijshockeyteam van Calgary is de Calgary Flames, dat zijn thuiswedstrijden afwerkt in het Saddledome. Net als in de rest van Canada is hockey in Calgary niet gewoon een sport, maar een eerste levensbehoefte. Het team won de Stanley-Cup eenmaal (in 1989). In 2004 werd wederom de finale van de play-offs behaald, maar ditmaal verloren de Flames de 7de en beslissende wedstrijd in de tweede verlenging. Desalniettemin vierden 60.000 in rode jerseys gestoken fans uitbundig feest op 17th Avenue (die eindigt bij het Saddledome), waardoor deze weg ook wel bekendstaat als de Red Mile.
177
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
178
Kensington, Calgary
De Calgary Stampeders is het professionele Canadian Footballteam van de stad dat haar thuiswedstrijden afwerkt in het 35.000 zitplaatsen tellende McMahon Stadium (1817 Crowchild Trail NW) in het noordwesten van de stad. De Stampeders hebben de Grey-Cup zesmaal gewonnen, voor het laatst in 2008.
(1817 Crowchild Trail NW), een kleine 5 km. ten zuiden van het centrum. Naast 3 warenhuizen telt het Chinook meer dan 200 winkels, overzichtelijk verdeeld over drie secties met elk een eigen prijsklasse. In het complex bevinden zich ook een bowlingbaan, een bioscoop en een IMAX theater. Kensington, ten noorden van downtown aan de overzijde van de Bow River, is een gezellige volksbuurt met leuke winkeltjes, veel coffeeshops en een groot aantal (Ierse) pubs. In Calgary zijn winkels open van 9.30 tot 18.00 uur (op vrijdag en zaterdag tot 20.00 uur en op zondag van 12.00 tot 17.00 uur).
Aansluitende trajecten Calgary Traject 3:
Winkelen Voor ‘upscale’ winkelen is Stephen Avenue en de daarop aansluitende winkelcentra het aangewezen adres. Redelijker geprijsde (mode-)winkels vindt u in Uptown 17th Avenue (SW), een voetgangersvriendelijke winkelstraat waar u tevens een groot aantal restaurants, coffeeshops en bars aantreft. Het grootste (overdekte) winkelcentrum van Calgary is het Chinook Centre
Traject 4: Traject 5:
Traject 6: Traject 8:
Cranbrook-CrowsnestCalgary Cranbrook-Radium Hot Springs-Banff-Calgary Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Calgary-Alberta Badlands-Edmonton
179
TRAJECT 6 Calgary – Banff – Lake Louise – Jasper Dit traject is erg kort (slechts 417 kilometer) en kan, zonder vertragingen, in een goede 5 uur gereden worden. Dat wil zeggen, als u erg veel haast heeft, wat ik me nauwelijks kan voorstellen, tenzij u in Jasper de trein moet halen. Deze weg ligt er namelijk slechts om één reden en dat is te genieten van wat zonder overdrijven een van de mooist gelegen autowegen ter wereld genoemd mag worden. Uitgezonderd het eerste stuk tussen Calgary en Canmore voert het hele traject door twee nationale parken, die beiden zo ongelofelijk mooi zijn dat een bezoek van diverse dagen nog niet voldoende is om een goede indruk te krijgen.
Canmore In 1887 werd bij Canmore de No.1 Mine geopend, een kolenmijn die tot en met
de jaren zeventig van de 20ste eeuw de economische reden van bestaan voor het stadje vormde. Door de verminderde vraag naar kolen en de lage wereldmarktprijzen, werd de kolenmijn in 1979 definitief gesloten. Daarmee leek het voortbestaan van Canmore bezegeld. Maar toen kwamen de Olympische Spelen van 1988 in Calgary en Canmore werd aangewezen om gastheer te zijn voor de onderdelen langlaufen, biatlon en Noordse combinatie. Dit was het startschot voor een nieuwe industrie in Canmore, namelijk toerisme. Wee uw gebeente als u sindsdien hier het woord kolen nog in de mond durft te nemen. De enig overgebleven sporen van mijnbouw zijn enkele verlaten en afgesloten schachten die zich nota bene midden in de Stewart Creek Golf Course bevinden.
Three Sisters Mountain Range, Canmore, Alberta
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
180
Wie zich het naburige Banff financieel niet kan veroorloven, en dat is vrijwel iedereen behalve de ‘happy few’, moet uitwijken naar Canmore als men in deze omgeving wil wonen. Zelfs dat valt niet mee want van de 16.000 inwoners die Canmore telt, wonen er 5000 in een tentenkamp of bungalowpark omdat er simpelweg geen betaalbare woningen zijn en ook niet gebouwd kunnen worden, omdat er geen ruimte meer is. Uitbreiding van de gemeentegrenzen is geen optie omdat de stad aan alle kanten omgeven is door beschermde natuurparken, waaronder onmisbare migratieroutes voor wild. Verwacht van Canmore geen overdreven mooie of interessante stad, maar dat wordt ruimschoots gecompen-
● Jasper
h
h
Jasper National Park
seerd door de schitterende omgeving die gedomineerd wordt door de 3000 meter hoge Three Sisters Mountain Range. Bovendien is Canmore een erg geschikte uitvalsbasis voor bezoeken aan het nabijgelegen Banff National Park omdat hier niet alleen voldoende logiesaccommodatie gevonden kan worden, maar bovendien in een prijsklasse die nog enigszins betaalbaar is. Het oorspronkelijke Canmore ligt aan de westzijde van de TransCanada Highway, ingeklemd tussen de Bow River en Policeman’s Creek. Het centrum, 8th Street (Main Street), is weinig toeristisch en bestaat voor een groot deel uit winkels en restaurants die zich primair op de lokale bevolking richten. U
N ▲ ● Rimbey
Alberta
Mt. Robson Provincial Park Rocky Mountain ● House
Sylvan Lake ●
Red Deer
6
●
2 Icefields Parkway
Yoho National Park
h
h
h
Golden●
Banff 93
● Mt. Revelstoke Revelstoke
National Park
Banff Park
Lake National ● Louise
h
Glacier National Park
Sundre ●
Kootenay National Park
British Columbia
●
● Canmore
h
● Invermere
CALGARY – BANFF – LAKE LOUISE – JASPER
Olds ●
Didsbury ● Carstairs ● Crossfield ●
Airdrie ● Cochrane ● 1
Calgary Black Diamond ●
●
Okotoks ●
● High River
TR AJEC T 6
Banff Hoodoos aan Tunnel Mountain Drive
vindt aan deze straat ook het uit 1890 daterende Canmore Hotel (738 8th St) dat nog steeds dienst doet. Tussen Policeman’s Creek en de TransCanada Highway ligt de Bow Valley Trail (Alberta Highway 1A). Lokaal staat het stuk van deze weg bij Canmore bekend als Motel Alley, omdat de motels zich hier aaneenrijgen.
Banff Het is slechts een rit van 11 kilometer over de TransCanada Highway 1 van Canmore naar Banff. Al snel na het verlaten van Canmore ziet u de entree van Banff National Park. De weg gaat door de Bow River Valley, aan weerszijden omgeven door hoge bergpieken. In de Canadian Rocky Mountains houdt zich erg veel wild op, waaronder grizzly- en zwarte beren, wolven, bergleeuwen, elanden, edelherten, berggeiten, veelvraten en lynxen, om slechts de meest spectaculaire soorten te noemen. Al deze dieren hebben ruimte nodig, en die is er in dit deel van Canada volop.
Dat wil zeggen, in het achterland op de berghellingen. Wild heeft echter ook ruimte nodig om zich van het ene naar het andere leefgebied te kunnen bewegen. Daarvoor zijn bergvalleien onmisbaar, maar dat zijn tevens de plekken waar mensen zich ophouden. In een nationaal park als Banff is de menselijke impact in de vorm van woongemeenschappen heel erg klein (nog geen 5 km² op een totale oppervlakte van meer dan 6500 km²), maar vormen de TransCanada Highway en de spoorverbindingen een bijna onneembare hindernis voor wilde dieren. Om dat probleem het hoofd te bieden heeft men in Banff onder andere 24 wildlife crossings aangelegd, met plannen voor nog eens 17 meer. Twee daarvan zijn ‘overpasses’ (wildviaducten waarbij het verkeer onder de oversteekplaats doorgaat), en de overigen ‘underpasses’ (wildtunnels, onder de weg door). Onderweg naar Banff passeert u al deze wildoversteekplaatsen. Ondanks deze voorzieningen in Banff National
181
182
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Wildviaduct in Banff National Park, Alberta
Park (het meest geavanceerde van dit soort projecten ter wereld), sterft jaarlijks een groot aantal dieren als gevolg van aanrijdingen op de TransCanada Highway. Wanneer wild op of nabij de hoofdweg gesignaleerd is, wordt de maximumsnelheid gereduceerd. Los daarvan dient u in het park ook zelf alert te blijven, met name rond zonsop- en ondergang (als u met 90 km/u een grizzlybeer of eland schept, is dat dier waarschijnlijk niet het enige slachtoffer). Vlak voor Banff wordt u verwelkomd door Cascade Mountain (2998 m.). Aanvankelijk lijkt het dat zich ergens een tunnel door deze berg moet bevinden, maar op het laatste moment buigt de weg echter naar links om een loodrechte rotswand heen van 1500 meter. Geschiedenis Voor de komst van de eerste blanke kolonisten waren de Canadese Rocky Mountains al een belangrijk jacht- en visgebied voor de inheemse volkeren, met name de Cree-, Kootenay- en Blackfoot First Nations. Verschillende ontdekkingsreizigers, waaronder de legendarische David Thompson, en pelsjagers (Northwest Company en Hudson Bay Company) verkenden wat nu de Bow Valley rond Banff is, maar tot de jaren tachtig van de 19de eeuw bleef dit niet anders dan een jachtgebied. De grote verandering kwam toen bekend werd
dat de Canadian Pacific Railway voor haar transcontinentale spoorweg Kicking Horse Pass had uitgekozen om de Rocky Mountains over te steken. De eerste trein arriveerde in Banff in 1883 (twee jaar voordat de complete lijn gereed was). In hetzelfde jaar ontdekten drie spoorwegarbeiders, William McCardell, Thomas McCardell and Frank McCabe, een serie warme bronnen aan de voet van Sulphur Mountain. Een gebied van 26 km² rond deze bronnen kreeg in 1885 een beschermde status. In 1887 werd het gebied uitgebreid tot 673 km² en uitgeroepen tot het eerste nationale park van Canada onder de naam Rocky Mountains Park (in 1962 gewijzigd in Banff National Park). De Canadian Pacific Railway realiseerde zich de potentie van het park als toeristenbestemming en vestigde het Banff Springs Hotel in 1888, het begin van Banff als de plaats die het nu is. “Since we can’t export the scenery, we’ll have to import the tourists”, luidde het devies van William Cornelius van Horne, directeur van de CPR. Impressie Ik kan het mij goed voorstellen dat er mensen zijn die bij het binnenrijden van Banff de onbedwingbare neiging hebben het stuur om te gooien en zo snel mogelijk weg te rijden. De stad is te afgeladen met toeristen en lijkt veel te netjes om echt te zijn. Elk moment verwacht je de ganse familie Trapp om de hoek te zien komen, vrolijk ‘Edelweiss’ zingend. Toch moet ik erkennen dat zo’n reactie jammer zou zijn, want Banff is bij nader inzien namelijk helemaal geen onplezierig oord en er valt veel te zien dat een bezoek meer dan rechtvaardigt. Met die drukte valt het eigenlijk ook wel mee. Parkeer uw auto of camper ergens aan de rand van de stad en neem een ROAM-bus of de benenwagen. Alle bezienswaardigheden binnen de stadsgrenzen liggen niet verder dan 10 minuten uiteen. De
TR AJEC T 6
ROAM Bus in Banff, Alberta
ROAM-bus rijdt om de 20 minuten (bij de haltes staat aangegeven wanneer de volgende arriveert) en doet alle attracties aan. Een rit kost Cdn. $ 2 of $ 10 voor 3 dagen onbeperkt reizen. De vier energiezuinige (hybride) bussen rijden op twee routes en zijn heel eenvoudig te herkennen, want ze zijn beschilderd met beren, wolven, edelherten of berggeiten. De belangrijkste straten in Banff hebben sinds kort extra brede trottoirs, het aantal zitbanken is uitgebreid en men heeft het straatmeubilair (plan-
Banff Avenue
tenbakken) fors onder handen genomen. Kortom, men probeert het de wandelaar beter naar de zin te maken. Moet u met alle geweld met de auto in het centrum zijn, bijvoorbeeld om bij Safeway boodschappen te doen, doe dat dan rond 9:00 uur ’s ochtends. Niet alleen zijn er dan nog voldoende parkeerplaatsen, maar u voorkomt ook uren in de rij bij de kassa staan. Er wonen weliswaar maar goed 8500 inwoners in Banff, maar op jaarbasis komen er ook 3 miljoen bezoekers langs. Zoals gezegd ligt alles in Banff dicht bij elkaar. Dat komt omdat de totale oppervlakte slechts 3,93 km² bedraagt. Verdere groei is uitgesloten en de stad hanteert een “need to reside” politiek, hetgeen wil zeggen dat er een noodzaak moet bestaan om in Banff te mogen wonen. Een perfecte methode om lelijke condominiumcomplexen te weren met appartementen die het grootste deel van het jaar leeg staan. Maar het allermooiste van Banff is de werkelijk fabelachtige ligging. De stad ligt maar liefst op 1383 meter hoogte,
183
184
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
maar desondanks torenen aan alle kanten immense bergpieken boven de stad uit, met als kroon de karakteristieke top van Cascade Mountain in het verlengde van Banff Avenue.
u dit tochtje gaat maken, want het is knap fris boven op de top van de berg waar u naast uitkijkplatforms en een restaurant ook een wandeltrail van 1 kilometer (de Banff Skywalk) aantreft. Helemaal naar boven lopen is ook mogelijk. De Sulphur Mountain Trail is 5,5 kilometer lang en u overbrugt een hoogteverschil van 655 meter zonder overdreven steile stukken. De gondola is een populaire attractie en om lange wachttijden te voorkomen kunt u het best voor 10:00 uur ’s ochtends, of na 3:00 uur ’s middags gaan.
Upper Hot Springs Alles begon voor Banff met warme minerale bronnen en u kunt daar tegenwoordig nog steeds van genieten. Dat wil zeggen, als het genot van een warm buitenbad (bronwater van 38 tot 40 graden) met uitzicht op Mount Rundle zwaarder voor u weegt dan de stank van rotte eieren die u in het water omgeeft. Het grijsbruine poreuze gesteente waaruit de hellingen rond de bronnen bestaan heet tufa. Tufa is het verharde afzetsel van de mineralen, met name calciumcarbonaat, dat het water op de tocht door de aardkorst heeft opgenomen. De Upper Hot Springs liggen 4 km. ten zuiden van Banff aan het eind van Mountain Avenue (volg Banff Avenue, passeer de brug over de Bow River en ga links bij de stoplichten. Volg de borden naar de parkeerplaats). De ROAM-bus heeft een halte bij Upper Hot Springs (5-10 minuten naar het centrum). De entree bedraagt Cdn. $ 7,30 voor volwassenen en $ 6,30 voor kinderen. Het huren van badkleding kost $ 1,90 en hetzelfde bedrag betaalt u voor het huren van een baddoek. Desgewenst kunt u een badpak in de mode van het begin van de 20ste eeuw huren. Het badhuis uit 1932 is volledig gerestaureerd naar de stijl van de desbetreffende periode.
Banff Cave & Basin National Historic Site Aan het westelijke uiteinde van Cave Avenue (Banff Avenue volgen tot over Bow River en rechtsaf bij stoplichten) ligt Banff Cave & Basin, de geboorteplaats van het huidige Banff National Park en het eerste als zodanig beschermde natuurgebied in Canada (1885). U kunt hier een kijkje nemen in de grot met de warme bron, alsmede bij het originele buitenbad. In het nagebouwde badhuis uit 1887 wordt een filmvoorstelling vertoond over de beginjaren van Banff Cave & Basin. Bij het complex liggen twee korte trails over plankieren (de Discovery Trail, 0,4 km. en de Marsh Trail, 0,5 km.). De Sundance Trail langs de Bow River is 7,4 km. lang en gaat onder andere door moerasgebied. Bij Banff Cave & Basin leeft een met uitsterven bedreigde slakkensoort die nergens anders ter wereld voorkomt. De toegang kost Cdn. $ 3,90 (kinderen $ 1,90).
Banff Gondola Naast Upper Hot Springs ligt de vertrekplaats van de Banff Gondola waarmee u in ruil voor Cdn. $ 29 (kinderen $ 14) in 8 minuten tijd naar de top van Sulphur Mountain (2281 meter) gebracht wordt, waar u kunt genieten van een weids panorama over de Bow Valley. De gondels bieden plaats aan 4 personen. Neem een sweater of jack mee als
Musea Mocht het per ongeluk echt verschrikkelijk slecht weer zijn tijdens uw bezoek aan Banff, dan zijn er enkele musea waar u kunt schuilen. Het Banff Park Museum (aan de westkant van Banff Avenue) is een natuurhistorisch museum van de heel oude stempel (dus nog saaier dan saai) in een uit 1903 daterend gebouw van boom-
TR AJEC T 6
Uitzicht op Banff en Tunnel Mountain
stammen (toegang Cdn. $ 3,90 voor volwassenen en $ 1,90 voor kinderen). Het Whyte Museum of the Canadian Rockies (111 Bear Street) heeft verschillende collecties, waarvan die van visuele kunstwerken nog het meest interessant is (entree Cdn. $ 6). In het Buffalo Nations Luxton Museum (1 Birch Avenue, aan de Bow River, aan de overkant van Central Park) besteedt men aandacht aan de First Nations en hun handelspartners uit het begin van de 19de eeuw. Geregeld vinden liveoptredens en demonstraties plaats. De toegang bedraagt Cdn. $ 8 voor volwassenen en $ 2,50 voor kinderen. Tunnel Mountain De stad Banff ligt in een halve boog rondom Tunnel Mountain. Wel, als u in elke richting om u heen kijkt is Tunnel Mountain niets meer dan een forse heuvel die zich 300 meter boven het dal verheft. Juist die geringe hoogte maakt Tunnel Mountain een zeer geliefde plek. Niet alleen omdat een
wandeling naar de top goed te doen is, maar ook omdat bezoekers vandaar een mooi uitzicht hebben dat de hoogten en diepten rond Banff in goed perspectief plaatst. De totale lengte van de wandeling, die vrijwel in het centrum bij Tunnel Mountain Rd. begint, bedraagt (heen en terug) 4,3 kilometer. Het goed onderhouden pad stijgt geleidelijk, met slechts enkele korte stukken die iets steiler zijn. Draag goede wandelschoenen, neem een jack mee en zorg voor voldoende drinkwater. Tunnel Mountain mag dan wel niet zo vreselijk hoog boven de omgeving uitsteken, maar de top ligt desondanks op 1692 meter hoogte. Stop elke 20-30 minuten voor een paar slokken. Voordat u op zoek gaat naar de tunnel door deze berg, die is er niet. Tijdens de aanleg van de transcontinentale spoorweg was het oorspronkelijke plan een tunnel aan te leggen, maar daarvan werd afgezien toen men een korter, goedkoper en veel sneller te realiseren alternatief om de berg heen
185
186
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
ontdekte. De naam Tunnel Mountain is echter blijven hangen.
Bow Valley. De weg eindigt weer in het centrum van Banff.
Bow Falls Echt overdreven indrukwekkend is de Bow Falls niet te noemen, en het feit dat deze waterval figureerde in de film ‘River of No Return’ met Marilyn Monroe is ook geen dwingende reden om een kijkje te gaan nemen, maar als onderdeel van de korte Tunnel Mountain Drive een stop waard omdat u dan tevens een mooi uitzicht heeft op het aan de overzijde van de rivier gelegen Banff Springs Hotel. Rij Banff Avenue af en ga vlak voor de brug linksaf op Buffalo Street. Na 9 km. ziet u het uitkijkpunt. Wanneer u de weg vervolgt, deze heet dan Tunnel Mountain Road, passeert u ook de Banff Hoodoos, door erosie gevormde pilaren van kalksteen, met op de achtergrond vergezichten op Mount Rundle en de
Minnewanka Loop Drive Op 5 kilometer ten noordoosten van Banff, op de kruising met de TransCanada Highway, begint de Minnewanka Loop Drive. Via een smalle, bochtige weg bereikt u eerst de Cascade Ponds en vervolgens Lower Bankhead, een oude en verlaten kolenmijn. Even verderop ligt Upper Bankhead, vroeger een kleine gemeenschap, maar tegenwoordig een picknickterrein. De weg vervolgt langs het 28 kilometer lange Lake Minnewanka. Aan dezelfde rondrit liggen ook Two Jack Lake en Johnson Lake. Deze meren zijn erg populair bij hengelaars en watersportliefhebbers. Als u geen overvloed aan tijd heeft, wil ik meegeven dat er mooiere plekken in Banff National Park te vinden zijn.
Banff Springs Hotel
TR AJEC T 6
Banff Springs Hotel Het oorspronkelijke Banff Springs Hotel werd in 1888 gebouwd in opdracht van de Canadian Pacific Railway. Dat uit hout opgetrokken onderkomen brandde in 1926 tot de grond toe af. In 1928 verrees een nieuw, grootser en uit steen opgetrokken hotel. Op enkele moderniseringen na, en een aanpassing van een bij de bouw gemaakte fout (men had de lobby en de ingang aan de bergzijde geplaatst, wat de architect had doen uitroepen “Jullie hebben mijn hotel achterstevoren gebouwd”), is het majestueuze Banff Springs Hotel, ook wel “The Castle In The Rockies” genoemd, in ongewijzigde staat bewaard gebleven. Indien u echt niet meer weet wat u met uw geld moet doen, dan is het mogelijk een kamer te reserveren (vanaf Cdn. $ 430 per nacht) of ’s middags aanzitten voor een kopje thee (Cdn. $ 42). Nu moet ik daar eerlijkheidshalve wel bij aantekenen dat dit geen zakje Pickwick is, maar een blend van Assam (2de bloei van de juni productie), Kenya (Kiambu regio), Ceylon (Dimbula regio), China (Anhui provincie) en het ‘piece de resistance’ South-India (Nilgri Mountains). U krijgt er ook een glas bubbeltjeswijn bij om het weg te spoelen. Bij het hotel ligt ook een 27-holes golfbaan (18 holes Cdn. $ 219). Banff Avenue Winkelen kunt u overal in het centrum van Banff, maar veruit de belangrijkste winkelstraat is Banff Avenue, waar zich tevens een groot aantal eet- en drinkgelegenheden bevindt. Brede trottoirs (een zeldzaam verschijnsel in Noord-Amerika) maken het voor voetgangers extra aantrekkelijk een wandeling door deze fraaie straat te maken. Het restaurantaanbod in Banff is heel erg groot en gevarieerd.
Banff National Park Voor alle duidelijkheid, ook het traject van Canmore naar Banff en de stad Banff zelf, liggen binnen het Banff National Park. De rest van het park kan in drie secties onderverdeeld worden, te weten de route naar Lake Louise, Lake Louise en de directe omgeving van dit gehucht, en de route van Lake Louise naar Jasper National Park. Dit laatstgenoemde traject is de wereldberoemde Icefields Parkway. Voor geheel Banff National Park geldt een wildwaarschuwing. In het hart van de zomer zult u overdag langs de rijksweg niet snel een beer of wolf zien, laat staan dat u gelegenheid krijgt om veilig te stoppen, maar het komt zo nu en dan voor. Buiten de hoofdweg wordt de kans, met name bij zonsopgang en tegen zonsondergang, echter beduidend groter dat wild uw pad kruist. Zowel in uw eigen belang als om de overlevingskansen van wild te vergroten, moet u enkele regels in acht nemen. Rij voorzichtig en minder vaart als u wild langs de weg ziet. Als u per se wilt stoppen, parkeer dan op een veilige plek en blijf in uw auto. Wees extra voorzichtig wanneer u een groep geparkeerde auto’s langs de kant ziet staan. Dieren kunnen zich dan opgejaagd voelen en in paniek de weg oprennen. In de afgelopen 10 jaar zijn in de Canadese nationale parken 125 beren gestorven als gevolg van een aanrijding door auto’s. Er zijn 13 campgrounds in Banff National Park en voor 5 daarvan kunnen vooraf reserveringen gemaakt worden via http://www.pccamping.ca/parksca nada (voor de overige campings: arriveer vroeg om kans te hebben op een staanplaats). Bow Valley Parkway Voor de rit naar Lake Louise, de volgende bestemming in Banff National Park, kunt u zowel de TransCanada Highway als Alberta Highway 1A nemen.
187
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
188
Jasper National Park naar Jasper
h
N ▲
➤
Columbia Icefields
▲ Athabasca Columbia Icefield
North Saskatchewan River
›
4
naar
➤ Rocky Montain House
▲
Glacier Lake
H ow se R iv er
Mistaya Canyon ★
●
Alberta
Saskatchewan Crossing
▲
Chephren Lake
4
Howse Pass ●
Ice fiel
Mistaya Lake
Bow Pass ●
ds
Crowfoot ● Glacier
R iv er
›4 on
Banff National Park
st
Parkway
Pi
Daley ▲
e
93
Hector Lake
pe
Bow Lake
Yoho National Park
›
y
● Lake Louise
er
› 44
Banff
●
Spr
y
Lake Minnewanka
444
Cre
er
w
ter
R iv
Bo
ay
ws ek
British Columbia
Riv
C
Egypt Lakes
naar Radium Hot Springs
e
e a rt h
ad
Red
★ 1 4 Johnston Canyon k.
Bre
h
93
➤
Kootenay National Park
le Mi rty ek Fo Cre
Vermilion ● Pass ▲ Storm
re e k nC
›4
Boom Lake
sc
sto
1A
Ca
44
hn
Lake Louise Mordine Lake
h
Jo
h
1
Bak e Cre r ek
➤
naar Field
● Conmore River 1
➤
naar Calgary
0
25
BANFF NATIONAL PARK
50 km
TR AJEC T 6
Laatstgenoemde weg, ook bekend als de Bow Valley Parkway, is weliswaar niet zo snel, maar beduidend rustiger en ook veel interessanter. Bovendien is de kans dat u onderweg wild te zien krijgt aanmerkelijk groter langs deze Highway 1A. Zo groot zelfs dat u gevraagd wordt van maart tot en met juni geen gebruik te maken van deze weg tussen 18:00 uur ’s avonds en 9:00 uur ’s ochtends. Dit is namelijk de tijd dat beren uit hun winterslaap ontwaken en naar het dal afdalen om voedsel te zoeken. De maximumsnelheid op de Bow Valley Parkway bedraagt 60 km/u. Onderweg passeert u 11 uitkijkposten en stopplaatsen. De totale afstand tussen Banff en Lake Louise bedraagt 58 kilometer. De Bow Valley Parkway bereikt u door eerst een stukje de TransCanada Highway te volgen (5 kilometer voorbij de Mount Norquay oprit). De beste tijd van de dag om Banff te verlaten is ’s ochtends vroeg. Allereerst is het dan nog tamelijk rustig op de weg en heeft u bovendien meer kans om wild te zien. Het tweede voordeel van deze tactiek is dat u ook vroeg bij Johnston Canyon arriveert, een van de mooiste, maar ook een van de drukst bezochte bezienswaardigheden in Banff National Park. U bereikt de parkeerplaats voor de trail door deze kloof 17,5 kilometer na het begin van de Bow Valley Parkway. De wandeling kan in drie stukken verdeeld worden. Het eerste stuk is naar de Lower Falls. Na een korte klim door het bos daalt het pad en blijft u tot de waterval Johnson Creek volgen. Onderweg zijn ijzeren loopbruggen (catwalks) aangebracht onder overhangende rotswanden en boven het wildstromende rivier water. Na 1,1 kilometer bereikt u de 20 meter hoge Lower Falls, die u vanaf een brug over de kreek kunt bekijken. Via een korte natuurlijke tunnel in de rotswand kunt u nog dichterbij komen, maar daarbij blijft u niet helemaal droog. Vanaf dit punt kunt u terugkeren, of
Johnson Canyon, Banff National Park, Alberta
het tweede traject volgen naar de Upper Falls. Dit is een extra 1,6 kilometer lange wandeling, gedeeltelijk weer over ijzeren loopbruggen en over een breed pad. Wanneer het niet druk is op de trail, heeft u kans dikhoornschapen en berggeiten tegen de rotswanden te zien. De Upper Falls zijn 30 meter hoog en hier zijn twee uitkijkplatforms. De eerste is van onderen en bereikt u wederom via een catwalk. De tweede is boven en bereikt u via een korte, maar steile klim. Bent u eenmaal boven, dan kunt u desgewenst ook nog een derde traject volgen, en wel naar de Ink Pots. Dat betekent echter wel nogmaals 3,1 kilometer extra, wat het totaal op 5,8 kilometer brengt (plus dezelfde afstand terug). De Ink Pots zijn 7 minerale bronnen die koud water (4 graden Celsius) opborrelen.
Lake Louise Het dorpje Lake Louise (1000 inwoners) ligt op de kruising van de Bow Valley Parkway (Highway 1A), de TransCanada Highway, die hier in westelijke richting naar British Columbia afbuigt
189
190
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
(via de Kicking Horse Pass) en Highway 93 naar Jasper. Er valt in Lake Louise zelf weliswaar niet veel te beleven, maar de omgeving hoort tot de mooiste delen van de Canadese Rocky Mountains. Het is daarom wel handig dat u in de Samson Mall van Lake Louise terecht kunt voor wat boodschappen. Hier bevindt zich ook een Visitors Centre. Waar in het zuidelijk deel van Banff National Park met name de warme bronnen en watervallen centraal staan, en in het noordelijk deel alles draait om gletsjers, zo zijn in het centrale deel rond Lake Louise meren de primaire bezienswaardigheid. Chateau Lake Louise De waanzinnig mooie omgeving is precies de reden waarom de Canadian Pacific Railway hier aan het einde van de 19de eeuw een (toen nog relatief eenvoudig) hotel liet neerzetten om vermogende toeristen te lokken. Vanaf 1911, nadat twee branden delen van het oorspronkelijke hotel hadden vernietigd, begon het huidige Chateau Lake Louise vorm te krijgen. Chateau Lake Louise is het nog duurdere zusje (Cdn. $ 449 per nacht plus $ 30 extra als u na het wakker worden een ontbijtje blieft) van het Banff Springs Hotel. Lake Louise Veruit het bekendste meer in Banff National Park is Lake Louise, een door Victoria Glacier gevoed bergmeer van 0,8 km², op een hoogte van 1750 meter. Het water heeft een turkooizen kleur, die het gevolg is van door gletsjers meegevoerd sediment (‘rock flour’). Per dag passeren in de zomer 14.000 auto’s Lake Louise, en de meesten daarvan houden wel even stil zodat de inzittenden snel een foto kunnen maken. Kortom, wees voorbereid op een ongelofelijke drukte. Daar is overigens heel eenvoudig aan te ontkomen. Bijna de helft van alle toeristen in Banff Natio-
nal Park zijn Amerikanen en zodra die een auto bezitten (vaak al rond hun 16de verjaardag) vertikken de meesten het domweg om ooit nog meer dan 100 meter te lopen. Terwijl de massa zich vergaapt aan het meer vanaf de uitkijkplaatsen bij de weg, hoeft u maar een kwartiertje een van de diverse trails op te lopen om in betrekkelijke rust van de omgeving te genieten. De Shoreline Trail (4 km. heen en terug, zonder hoogteverschil) begint bij het Chateau en volgt de noordelijke oever van het meer. Nog rustiger wordt het op de aantrekkelijke Lake Agnes Trail (7 km. heen en terug, hoogteverschil 400 meter). De eerste 1,7 km. gaat dit pad geleidelijk omhoog door de bossen. Dan, na de eerste grote bocht, is er een open plek vanwaar u een mooi uitzicht
TR AJEC T 6
hebt op Lake Louise. Nog een kilometer verder door het bos komt u uit bij het kleine Mirror Lake. Van hier gaan twee trails naar Lake Agnes. De linkse is korter, maar ook steiler. Beide trails komen uiteindelijk weer samen nabij de bestemming, waar u een steile houten trap langs een waterval opklimt. Deze waterval wordt gevoed door Lake Agnes, dat u bij aankomst boven voor u ziet liggen. Aan het meer ligt een Tea House met een overdekte veranda waar u met een kop thee genietend van het uitzicht kunt uitrusten voor de terugtocht. Wie verder wil, kan vanaf het Tea House ook nog de trails naar Little Beehive (1,8 km. heen en terug) of Big Beehive (3,2 km. heen en terug) volgen.
Moraine Lake, Banff National Park
Deze op bijenkorven lijkende bergen torenen boven Mirror Lake uit en vanaf het uitkijkplatform kunt u 500 meter beneden u Lake Louise zien liggen. In het verlengde van de Lakeshore Trail kunt u ook een 11 kilometer lange halve dagtocht maken naar de Plain of Six Glaciers. U overbrugt hierbij een hoogteverschil van 370 meter en het hoogste punt onderweg ligt op 2100 meter hoogte. Ook hier ligt op de eindbestemming weer een theehuis waar u op adem kunt komen en uitzicht hebt op de zes gletsjers waaraan deze wandeling haar naam ontleent. Vanaf de Samson Mall kunt u verder nog een wandeling maken langs Louise Creek (5,6 km. heen en terug). Het sta-
191
192
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
tion van Lake Louise is het beginpunt voor de 9 km. lange (heen en terug) Tramline Trail dat over de bedding van het voormalige smalspoor (‘narrow gauge railroad’) naar Chateau Lake Louise voert. Moraine Lake in Valley of the Ten Peaks In feite nog een stuk mooier dan Lake Louise is Moraine Lake. Net als Lake Louise is Moraine Lake schitterend groenblauw gekleurd, maar bij Moraine Lake wordt de sprookjesachtige aanblik nog versterkt door de weerspiegeling van de omringende bergpieken in het kristalheldere water. U bereikt Lake Moraine door vanaf Lake Louise de Lake Louise Drive te nemen en vandaar de afslag Moraine Lake helemaal tot het eind te volgen. Een korte wandeling van 1 kilometer (hoogteverschil 15 meter) die u beslist niet mag missen is de Rockpile Trail. De laatste 300 meter van deze trail zijn rotstreden. Op de top heeft u een onvoorstelbaar mooi uitzicht over het meer en de omliggende bergen. Oudere Canadezen zullen dit een “Twenty Dollar View” noemen, want dit panorama stond vroeger op de achterzijde van hun twintigdollarbankbiljetten. Probeer zo vroeg mogelijk bij Moraine Lake te arriveren, want rond het middaguur stromen de grote meutes toe. Door vroeg op te staan kunt u relatief ongestoord de Rockpile Trail volgen en daarna, wanneer iedereen zich daar begint te verdringen, op uw gemak een wandeling langs het meer maken, een kano huren of een van de andere trails volgen in de Valley of the Ten Peaks, waarin Moraine Lake is gelegen. Dit dal is zo genoemd omdat het wordt omringd door 10 bergtoppen van meer dan 3000 meter hoogte. Een ander voordeel is dat u ’s ochtends vroeg veel mooiere opnames van het meer kan maken dan ’s middags, wanneer de zon hoog aan de hemel staat. Enkele trails die u verder kunt volgen zijn Larch Valley
(5,6 km. en 465 meter hoogteverschil), Consolation Lakes (5,8 km./65 meter), Eiffel Lake (11,2 km./370 meter) en Sentinel Pass Trail (11,6 km./725 meter). De Valley of the Ten Peaks is het domein van een jonge mannetjes grizzlybeer, dus soms worden de trails verder in de vallei tijdelijk afgesloten. Icefields Parkway Locale toeristenbureaus in NoordAmerika hebben snel de neiging om wegen in hun buurt uit te roepen tot de ‘most scenic highway’ op het continent, ik ben er op mijn reizen tenminste al minstens een dozijn tegengekomen, maar in dit geval moet ik toegeven dat een neutrale toeschouwer inderdaad geneigd zal zijn deze eretitel aan de Icefields Parkway toe te kennen. Het is namelijk een erg goed aangelegde en onderhouden weg, ontdaan van bijna elke vorm van commercie, verboden voor die vermaledijde vrachtwagens (die in Canada een vrijbrief hebben om elke verkeersregel aan de laars te lappen), en omgeven door een natuurschoon waar men sprakeloos van wordt. De hele rit lang is een aaneenschakeling van imponerende met sneeuw en ijs bedekte bergtoppen, eeuwenoude gletsjers, oogverblindende bergmeren en groene valleien. Plus een hele grote kans om onderweg ‘groot’ wild te zien. Wees daarom beducht voor plotseling stoppende auto’s. De weg zelf is grotendeels tweebaans, met af en toe inhaalstroken voor automobilisten die ongelofelijke haast hebben. Vanaf Lake Louise volgt u Highway 93 North naar Jasper. De afstand naar dat dorp in het Jasper National Park bedraagt slechts 230 kilometer, maar onderweg passeert u de ene na de andere spectaculaire bezienswaardigheid. Het zou echt zonde zijn als u niet tenminste bij een aantal daarvan stopt, af en toe een wandeling maakt en een tocht over een gletsjer maakt. Reken daarom op minimaal een volle
TR AJEC T 6
dag voor deze etappe. Vertrek zo vroeg mogelijk om de grootste drukte voor te zijn en om optimaal van het daglicht te genieten. Onderweg is slechts op twee plaatsen iets te eten en te drinken verkrijgbaar, waar iedere reiziger zich op stort, dus overweeg zelf sandwiches klaar te maken en drinken mee te nemen. U komt meer dan voldoende perfecte picknickplaatsen tegen. Gooi ook uw benzinetank vol, want er is tot Jasper slechts één pompstation en u raadt het al, dat is niet bepaald de goedkoopste in Canada. Crowfoot Glacier Na 32 kilometer bereikt u Crowfoot Glacier. Tot de jaren dertig van de vorige eeuw telde deze gletsjer drie uitlopers en voor iemand met een beetje fantasie had dat iets weg van een kraaienpoot, vandaar de naam. Een van deze uitlopers brak echter af en is inmiddels weggesmolten. Aan de voet van de gletsjer ligt Bow Lake. Peyto Lake Het Peyto Lake (na 40 km.) werd genoemd naar Ebenezer William ‘Wild Bill’ Peyto, een gids en jager uit het begin van de 20ste eeuw die de trail tussen Lake Louise en Jasper uitzette waarover tussen 1931 en 1940 een gravelweg werd aangelegd door werklozen als gevolg van de Great Depression. De arbeiders kregen 20 cent per dag uitbetaald. In de jaren 50 en 60 werd de Icefields Parkway geasfalteerd. Peyto Lake wordt gevoed door de Peyto Glacier, onderdeel van het Wapta Icefield. Vanaf de top van Bow Pass, op 2088 meter hoogte, loopt een kort wandelpad van 400 meter naar een uitkijkplatform over het meer. Mistaya Canyon Vanaf de parkeerplaats bij Mistaya Canyon (na 71 km.) is het een korte wandeling van 500 meter naar een
Mistaya Canyon aan de Icefields Parkway in Banff National Park
brug over de Mistaya River en het uitzicht op de kloof. U kunt de bochtige Mistaya Canyon binnenlopen, maar let op, er zijn geen relingen en de rotsen zijn spekglad (met jonge kinderen is dit beslist af te raden). Saskatchewan River Crossing De Saskatchewan River Crossing is het laagste punt op de Icefields Parkway en gelegen waar de North Saskatchewan River, de Howse River en de Mistaya River samenkomen. Voor de vroegere pelsjagers was deze rivier een enorm obstakel omdat deze niet alleen erg breed is, maar ook erg snel stroomt. De North Saskatchewan River stroomt van hier oostwaarts naar de prairies. De David Thompson Highway (Alberta Hwy. 11) verbindt de Icefield Parkway met de oostelijk gelegen plaatsen Rocky Mountain House en Red Deer. Saskatchewan River Crossing is een van de twee plekken tussen Lake Louise en Jasper waar u wat te eten en drinken kunt kopen (als u de prijzen hoort heeft
193
194
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
u spijt dat u mijn raad niet opgevolgd heeft om zelf proviand mee te nemen). Ook vindt u hier een benzinestation. Weeping Wall Op 105 kilometer na Lake Louise komt u bij de Weeping Wall, een waterval van 300 meter breed die in verschillende fasen ongeveer 100 meter naar beneden sijpelt van Mount Cirrus, waardoor het lijkt of de rotswant ‘huilt’. Het laatste stuk wordt de Teardrop (traan) genoemd. In de winter, wanneer de waterval bevroren is, wordt deze vaak gebruikt door ijsklimmers. Big Bend & Big Hill De Big Bend, 112 kilometer na Lake Louise, is een wijde bocht van 220 graden. Daarna gaat de weg eindeloos omhoog naar Sunwapta Pass (2035 meter), het op een na hoogste punt op de Icefields Parkway. Met de auto is dit geen enkel probleem, maar fietsers hebben een forse kluif aan deze Big Hill. Onderweg passeert u stopplaatsen met uitkijkposten over en trails naar Bridal Veil Falls en Panther Falls. De wandeling naar deze watervallen is niet erg lang in afstand, maar betekent wel een heel steile afdaling van 45 meter. Vier kilometer voor Sunwapta Pass, en 118 kilometer na Lake Louise, ligt het begin van de Park Ridge Trail. Dit is een stevige wandeling van 5,4 kilometer (heen en terug) waarbij u een hoogteverschil overbrugt van 250 meter (naar 2250 meter hoogte). De eerste kilometer gaat langs een lawinepad geflankeerd door dwergsparren. Deze trail wordt pas geopend wanneer de sneeuw is verdwenen en dat is meestal pas half juli wanneer op deze hoogte in de Rocky Mountains de lente begint. In juli is de bodem dan ook bedekt met een kleurentapijt van wilde bloemen. Rond een hoogte van 2100 meter bereikt u de boomgrens en gaat u een door wind geteisterd gebied binnen met alpiene plantengroei. Dichter
naar de rand van de bergkam wordt de bodem rotsachtiger. Dit is een favoriete speelplaats voor pica’s. Aan het einde van de trail heeft u een onvergetelijk uitzicht over de indrukwekkende Saskatchewan Glacier (die alleen vanaf deze trail zichtbaar is), een gletsjer van 9 kilometer lang. Speur de omliggende hellingen af voor berggeiten en grizzlyberen die zich regelmatig in deze contreien ophouden. Neem warme kleding en drinkwater, alsmede een jack mee op deze wandeling.
Jasper National Park Bij Sunwapta Pass ligt de overgang van Banff National Park naar Jasper National Park. Voor een uitgebreide bespreking en algemene bijzonderheden over Jasper National Park, zie Traject 9 (Edmonton – Jasper – Prince George). Columbia Icefield De eerstvolgende stop, die u beslist niet mag missen, is het Columbia Icefield Visitors’ Centre. In dit bezoekerscentrum kunt u uitgebreide informatie aantreffen over gletsjers en het belang van ijsvelden in klimaatonderzoek, alsmede actuele bijzonderheden over het Columbia Icefield dat in dit deel van de Canadese Rocky Mountains is gelegen. Ook bevindt zich in dit pand een informatiebalie van Parcs Canada, alsmede een restaurant (alleen ontbijt en avondeten; tijdens de lunch is de eetzaal gereserveerd voor de invasie van touringcarreizigers) en een snackbar. Het Columbia Icefield is 325 km² groot en tussen 100 en 365 meter diep. Jaarlijks ontvangt het 7 meter sneeuw. Het ijsveld voedt 8 belangrijke gletsjers in dit gebied, waaronder de Athabasca Glacier, recht tegenover het centrum. U kunt deze van dichtbij gaan bekijken, maar ga vooral niet op de gletsjer proberen te lopen voorbij het aangegeven punt. Nog afgezien dat een gletsjer uit ijs bestaat en een glijpartij resulteert in een vrije val naar beneden waar gigan-
TR AJEC T 6
tische rotsblokken de klap opvangen, bestaat het risico dat u op een onzichtbare zwakke plek in het ijs boven een gletsjerspleet stapt (met alle niet zelden fatale gevolgen van dien). De ideale manier om de gletsjer zelf te ervaren is door een ticket te kopen voor de Brewster Ice Explorer, een excursievoertuig met gigantische wielen dat 56 passagiers tegelijk kan vervoeren. Deze tochten vertrekken om de 15 tot 30 minuten. U wordt vanaf het Visitor’s Centre naar de gletsjer gebracht, waar u overstapt in de Ice Explorer. Deze tochten duren 90 minuten en brengen u ver op de gletsjer, terwijl de deskundige gids allerhande wetenswaardigheden vertelt en u op bezienswaardigheden attent maakt. Halverwege wordt op een veilige plaats gestopt en kunt u over de gletsjer wandelen. De kosten bedragen Cdn. $ 49 voor volwassenen en $ 24 voor kinderen. Sunwapta Falls Goed 175 kilometer na Lake Louise liggen de Upper en Lower Sunwapta Falls.
De Upper Falls kunnen bereikt worden via een korte wandeling van 400 meter naar een voetbrug pal voor de waterval van ongeveer 18 meter. Een niet al te zware tweede wandeling brengt u naar de Lower Falls. Wees voorzichtig, want de rotsen langs de rivier zijn heel glad. Maak deze wandeling ook niet alleen, want dit is een gebied waar zich regelmatig beren, grizzly’s en zelfs bergleeuwen vertonen. Kerkeslin Goat Lick Op kilometerpunt 192 ligt een picknickplaats en uitkijkplaats voor Mount Kerkeslin. Berggeiten vertonen zich hier vaak om grassen en kruiden te grazen en zout te likken van de rotsen. Athabasca Falls Naar de algemene standaard in de Canadese Rocky Mountains gemeten, is de Athabasca Falls (199 kilometer na Lake Louise) met een hoogte van 23 meter niet bijzonder spectaculair. Het is dan ook niet de afmeting die van deze waterval een bezienswaardig-
Athabasca Glacier, Jasper National Park, Alberta
195
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
196
heid maakt, maar het brute geweld waarmee de Athabasca River zich met donderend geraas naar beneden stort. Rond de waterval ligt een pad met vijf uitkijkplatforms. Alle overige bezienswaardigheden aan de Icefields Parkway na de Athabasca Falls zijn na deze rit niet echt meer het stoppen waard, maar wellicht wel goed voor een uitstapje als u van plan bent wat langer in Jasper National Park te verblijven. Om die reden worden deze besproken onder Jasper National Park in Traject 9 (Edmonton-Jasper-Prince George)
Jasper De Icefields Parkway eindigt in het plaatsje Jasper, waar deze weg aansluit op Highway 16, ook bekend als de Yellowhead Highway (zie Traject 9: Edmonton-Jasper-Prince George), die kort voorbij Jasper via de Yellowhead Pass de Rocky Mountains naar British Columbia oversteekt. Dezelfde bergpas wordt ook gebruikt door de spoorwegen en Jasper is niet alleen een halte voor de transcontinentale passagierstrein de Canadian, maar ook het begin/eindpunt van de Skeena, een trein van Jasper via Prince George naar Prince Rupert. Bovenal is Jasper ook de uitvalsbasis voor bezoeken aan Jasper National Park, een schitterend natuurgebied dat zich moeiteloos kan meten met de andere nationale parken in West-Canada. Al in 1812 vestigde de Hudson Bay Company op deze locatie een handelspost. Kortom, afgezien van het vaak troosteloze weer, heeft Jasper (4500 inwoners) dus alles om een geslaagde vakantiebestemming te moeten zijn. Ik vrees dat ik u moet teleurstellen. Het is een onplezierig gat dat op schaamteloze wijze misbruik maakt van het feit dat veel toeristen denken dat ze wel in Jasper moeten overnachten om het omringende park te bezoeken. Voor een allesbehalve opwekkende hotelkamer moet u in Jasper al snel rekenen
op een bedrag van Cdn. $ 150 tot $ 200 per nacht, exclusief 11% aan toeslagen. Mijn advies is om Jasper links te laten liggen en logiesaccommodatie te zoeken in Hinton (70 km. naar het oosten aan de Yellowhead Highway). Met drie kwartier extra rijden verdient u snel Cdn. $ 50 tot $ 75. Bovendien kunt u in Hinton ook nog voor een redelijke prijs iets te eten krijgen en hoeft u niet voor een betaalbaar ontbijt noodgedwongen naar McDonald’s. Een andere vluchtroute is westwaarts, naar Valemount in British Columbia (78 km.). Aan Jasper zelf mist u nul komma nul. Het is voornamelijk een langgerekt dorp aan een brede drukke hoofdweg (Connaught Drive) met parallel daaraan een winkelstraatje gevuld met restaurants en kitscherige souvenirwinkels. Aan de overkant van Connaught Drive ligt het spoor met het stationnetje. Vroeger stond daar ook de belangrijkste attractie van Jasper, een totempaal, maar die is sinds kort vanwege houtrot verwijderd. De vraag wat een plaats midden in de Rocky Mountains sowieso met een totempaal (het symbool van de First Nations in de regenwouden langs de Pacific Coast) moest laat ik maar in het midden.
Aansluitende trajecten bij traject 6 Traject 3: Traject 4: Traject 5:
Traject 7: Traject 8: Traject 9:
Cranbrook-CrowsnestCalgary Cranbrook-Radium Hot Springs-Banff-Calgary Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Jasper-KamloopsVancouver Calgary-Alberta Badlands-Edmonton Edmonton-JasperPrince George
197
TRAJECT 7 Jasper – Kamloops – Vancouver Voor deze route verlaat u Jasper/Jasper National Park via de Yellowhead Highway (Hwy. 16). U passeert de Yellowhead Pass en rijdt via Mount Robson Provincial Park British Columbia binnen. Bij Tete Jaune Cache gaat u linksaf BC Highway 5 op, richting Kamloops. Tot zover staat deze route (inclusief Jasper National Park en Mount Robson Provincial Park) beschreven onder Traject 9 (Edmonton-Jasper-Prince George).
Tete Jaune Cache Al in 1826 was er sprake van een nederzetting die Tete Jaune Cache heette. Het was een handelspost voor de Hudson Bay Company, opgericht door pelsjager Pierre Hastination. Deze Pierre was een Métis, met half Irokees en half Europees bloed. Zijn haarkleur had hij van zijn Europese voorouders meegekregen, want hij was blond. Pierre Hastination was goed bevriend met zijn Indiaanse handelspartners, die hem ‘Yellowhead’ noemden. Zijn veelal Franse collega’s, de ‘voyageurs du bois’, noemden hem ook zo, maar dan op zijn Frans, ‘Tete Jaune’. De toevoeging ‘cache’ staat voor opslagplaats, de plek waar de handelaars hun pelzen en huiden opsloegen. Niet alle Indiaanse stammen waren ingenomen met de komst van Yellowhead en zijn Métisvrienden, want in 1828 werden Pierre en zijn hele familie door de Beaver Indianen (Danezaa First Nations) vermoord. Tot het einde van de 19de eeuw bleef Tete Jaune Cache een kleine handelspost, maar met de aanleg van de tweede transcontinentale spoorweg, over de Yellowhead Pass route, werd het een bevoorradingscentrum voor de spoorwegarbeiders en groeide het uit tot een stadje van 10.000 inwoners.
Daar is vrijwel niets meer van over. Slechts wat ruïnes resteren nog van de vroegere stad. Het huidige Tete Jaune Cache is slechts een gehucht en telt ongeveer 500 inwoners. Jackman Flats Provincial Park Ruim 6 kilometer nadat u de Yellowhead Highway heeft verlaten komt u bij de parkeerplaats voor Jackman Flats Provincial Park, een klein natuurgebied dat de hoogste graad van bescherming geniet en alleen te voet betreden mag worden. Zelfs dan wordt gevraagd uitsluitend op de uitgezette paden te wandelen. Kenmerkend voor Jackman Flats zijn de zandduinen, het extreem droge klimaat in de zomer en de fragiele plantengroei. Er zijn 4 trails, te weten Big Dune Trail (6,2 km. en zwaar), Juniper Trail (3,4 km. en pittig), Pine Tree Trail (1,4 km. en eenvoudig), evenals Lichen Trail (2,3 km en eenvoudig). Tijdens de laatstgenoemde wandeling krijgt u via bordjes informatie over de fauna in dit unieke ecosysteem. Terry Fox Provincial Park Iets minder dan dertien kilometer na Tete Jaune Cache ligt het Terry Fox Provincial Park. Dit park is uitsluitend bestemd voor dagrecreatie, oftewel picknicken en wandelen. Het is een vrij zware wandeling naar de top met sommige steile stukken. Over een afstand van 6 kilometer moet een hoogteverschil van 1800 meter overbrugd worden. Het park en de berg werden in 1981 vernoemd naar en opgedragen aan de Canadese volksheld Terry Fox.
Valemount De laatste echte plaats die u de komende 200 kilometer aan deze route
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
198
Terry Fox In 1977 werd bij Terry Fox kanker geconstateerd, waardoor zijn rechterbeen geamputeerd moest worden. In 1980 begon Fox aan de ‘Marathon of Hope’ om geld in te zamelen voor kankeronderzoek. Zijn plan was om Canada van kust tot kust over te steken en elke dag 42 kilometer af te leggen (de afstand van een marathon). De tocht begon op 12 april 1980 in St. Johns, Newfoundland. Op 1 september van dat jaar, 143 dagen na de start, moest hij in Thunder Bay, Ontario, zijn poging opgeven omdat de kanker zich over zijn hele lichaam verspreid had. Hij had toen 5373 kilometer afgelegd, een gemiddelde van bijna 38 km. per dag. Overal langs de weg werd hij door duizenden mensen aangemoedigd. Terry’s droom, een bedrag inzamelen dat gelijk stond aan $ 1 voor elke Canadees, werd in februari 1981 gerealiseerd. Terry Fox overleed in juni 1981, kort voor zijn 23e verjaardag. Hij is onderscheiden met de hoogste burgerlijke onderscheiding in Canada. Jaarlijks wordt zijn dood in september herdacht met de Terry Fox Run die overal in het land gelopen wordt, de grootste eendaagse inzamelactie voor Terry Fox kankeronderzoek ter wereld.
tegenkomt is Valemount (1400 inwoners). Het plaatselijke museum stelt echt helemaal niets voor, maar is juist daarom de Cdn. $ 2 entree dubbel en dwars waard. Pas alleen op dat u niet op het speelgoedtreintje stapt dat midden op de vloer staat uitgestald. De collecties in het museum zijn heel divers en besteden onder andere aandacht aan spoorweggeschiedenis, Japanse interneringskampen, oorlogshelden, de pioniers van Valemount, de lokale scholen, naaien en kinderspeelgoed. Ook kunt u een kijkje nemen in een ‘caboose’ (de vroeger meestal rood geverfde laatste wagon van een trein die dienst deed als schaftlokaal voor het personeel) en een wat men zelf een “opwindende” blokhut van een vroegere pelsjager noemt. Het geheel is gevestigd in een station uit 1914. Valemount is gelegen in de ‘Valley of the Mountains’. In het oosten liggen de Rocky Mountains en in het westen de Cariboo Mountains. Allerlei vormen van buitensportrecreatie zijn hier de
voornaamste attracties. Het dorp is ook uitstekend geschikt als uitvalsbasis voor Jasper National Park. Het telt 12 hotels/motels, 19 bed & breakfasts, 8 kampeerterreinen (waarvan 1 met een 9 holes golfbaan), 6 restaurants (waaronder een Chinees/Japans), een koffiezaak en twee bars. George Hicks Regional Park Het George Hicks Regional Park in Valemount is gelegen aan de Swift Creek. Er is een kort wandelpad en een uitkijkplatform over de kreek, een paaigebied voor Chinookzalm. Elk jaar, tussen eind juli en half augustus, keren duizenden zalmen hier terug na hun omzwervingen over de Grote Oceaan om kuit te schieten (en te sterven). Pyramid Creek Falls Provincial Park Ongeveer 59 kilometer voorbij Valemount is een uitkijkplaats vanwaar u de Pyramid Creek Falls kunt zien, een spectaculaire waterval die vanuit een hangende vallei 91 meter naar bene-
TR AJEC T 7
den stort. U kunt er niet heen lopen, want de Pyramid Creek Falls ligt aan de andere kant van de North Thompson River.
ste van dit soort winkels die in British Columbia nog in gebruik zijn. Vanuit Blue River is het ook mogelijk om via een bochtige, ruwe onverharde gravelweg naar Murtle Lake te rijden, een voor motorboten verboden meer in een verlaten uithoek van Wells Gray Provincial Park. Voor dagrecreatie is bij Murtle Lake helemaal niets te beleven, maar voor (ervaren) kanovaarders en sportvissers (regenboogforel) die niet opzien tegen kamperen in de wildernis is het meer een paradijs. Ik zeg met nadruk ervaren kanovaarders, want het kan nogal spoken op Murtle Lake als gevolg van stevige wind. Dichter bij Blue River zijn echter ook tal van meer toegankelijke vormen van recreatie mogelijk. Het moet wel heel raar
Blue River Het is lichtelijk overdreven om Blue River (90 km. voorbij Valemount) een plaats te noemen, want het telt maar 260 inwoners, maar in een gebied dat zo dunbevolkt is als dit deel van het binnenland (het ‘Interior’) van British Columbia telt alles mee. Bovendien, er is logiesaccommodatie aanwezig, evenals enkele restaurants. U kunt er zelfs boodschappen doen, of op de sofa koffie drinken en luisteren naar de dorpsroddels, in Janie’s General Store (#1 Railway Avenue), een van de oud-
N ▲
199
Mt. Robson Provincial Park ● Quesnel
h
h Jasper National Park Jasper ●
Alberta
Wells Gray Provincial Park
h
Williams Lake ●
Yoho National Park
7 British Columbia
Glacier National Park
Cache Creek ● Lillonet ● Pemberton ● Whistler ● Garibaldi Provincial Park Squamish ●
Vancouver ●
Kamloops 16
5A Merritt 5
● Sicamous ● Salmon Arm Enderby ● ● Armstrong
Vernon ●
● Nakusp
● 97C ● Kelowna ●
h
Maple Ridge ● ● Surrey
h ● Golden
Revelstoke ●
Chase ● ●
h
Peachland 5A
● Princeton
● Summerland ● Penticton ● Oliver
Nelson ● Castlegar ●
JASPER – KAMLOOPS – VANCOUVER
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
200
lopen als u hier geen wild te zien krijgt. Vooral elanden voelen zich thuis in de zompige graasgebieden langs de rivier en de talloze meren. Lake Eleanor is de lokale verzamelplaats als er iets te vieren valt en anders een leuk plekje voor een picknick. Hoe lang Blue River nog een gezellig ouderwetse plattelandsgemeente blijft valt te bezien, want ook hier is het resort-spook in opkomst in de vorm van een “Helicopter Skiing Village”. Little Hell’s Gate Regional Park Twintig kilometer ten zuiden van Blue River is een picknickplaats, Little Hell’s Gate Regional Park, vanwaar u over een korte trail het Murtchison Channel kunt zien, een 15 meter brede en 9 kilometer lange kloof waar de North Thompson River zich met woeste stroomversnellingen een weg doorheen baant.
Clearwater Het klinkt een beetje tegenstrijdig, maar Clearwater is een vrij forse stad van 5000 inwoners (inclusief omlig-
Little Hell’s Gate Regional Park
gende dorpen), terwijl het tegelijkertijd de toegangspoort is tot een van de grootste en minst toegankelijke wildernisparken in West-Canada, Wells Gray Provincial Park. Zonder de merkwaardige relaties tussen federale en provinciale overheid in Canada zou Wells Gray zonder enige twijfel allang een nationaal park geweest zijn. Niet dat de status er veel toe doet, maar veel buitenlandse toeristen hebben het vaak misplaatste idee dat een nationaal park veel mooier moet zijn dan een provinciaal park. Welnu, die vlieger gaat in Canada niet op. Ofschoon toerisme een belangrijke bron van inkomsten voor Clearwater is, drijft de economie vooral op bosbouw. Dat heeft als plezierig gevolg dat de stad geen toeristenval is. Nog een aangename bijkomstigheid is het feit dat Wells Gray al in 1939 tot beschermd park verklaard werd, lang voordat projectontwikkelaars ook afgelegen gebieden gingen opzoeken waar ze berghellingen kaal konden kappen om plaats te maken voor gondola’s
TR AJEC T 7
Vliegvissen, Clearwater, British Columbia
en resorts. Desondanks is Clearwater ook voor wintersportliefhebbers een uitstekende bestemming met volop mogelijkheden voor skiën, langlaufen, hondensledetochten en wandeltochten op sneeuwschoenen, maar dan wel zonder jodelende Tirolers, Beierse bierhuizen en Zwitserse kaasfonduerestaurants, of andere onzin waarmee zogeheten marketing experts in Noord-Amerika hun onroerendgoedprojecten menen te moeten opwaarderen. Clearwater heeft een ruime selectie (betaalbare) hotels, motels, B&B’s, campgrounds en restaurants, maar geen bezienswaardigheden of attracties anders dan recreatie in de vrije natuur en buitensportmogelijkheden. Buitensportmogelijkheden en excursies Wells Gray Provincial Park is een zeldzaam mooi en vergeleken met diverse nationale parken een erg rustig en onbedorven natuurgebied, maar slechts een heel beperkt deel daarvan (in het zuiden nabij de Clearwater-ingang) is zonder meerdaagse en voor velen buitensporige trektochten te bereiken. Wellicht dus een goed moment om uitgerekend hier, waar de prijzen beduidend lager liggen dan op de populaire drukbezochte bestemmingen, een excursie in te lassen die u buiten de gebaande paden brengt. Een kleine greep uit de diverse mogelijkheden:
s Paardrijden. Trophy Mountain Buffalo Ranch (halverwege Clearwater en Wells Gray Entrance) biedt begeleide tochten aan van 3 uur langs de Clearwater River naar Moul Falls (ervaring niet vereist) voor Cdn. $ 65 per persoon. De ranch, waar bizons gefokt worden, heeft ook een kleine camping (ook voor RV’s geschikt; Cdn. $ 22 per nacht) en een buitengrill waar u bizonsteaks kunt eten. s Kanovaren. Wells Gray is bezaaid met meren en waterwegen en een van de beste manieren om het achterland te verkennen is per kano. Adventure Wells Gray heeft dagtochten met een gids, inclusief ophalen van uw logiesadres en lunch, voor Cdn. $ 85. Een 3-daagse expeditie, inclusief kampeermateriaal en maaltijden, kost Cdn. $ 410. s Wildwatervaren. De Clearwater River staat bekend als een van de meest opwindende rivieren voor ‘whitewater rafting’. Riverside Adventures (58 Young Rd, Clearwater Plaza) neemt gasten mee op een 3 uur durende tocht door de Lava Canyon, waarbij u Class 2, Class 3, en Class 4 (1x) stroomversnellingen passeert die luisteren naar namen als Tsunami, Buckaroo en Big Green Monster. Kosten Cdn. $ 92. s Golf. Er zijn twee 9-holes golfbanen in Clearwater (9 holes Cdn. $ 18, 18 holes $ 30) en bij beiden is
201
202
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
tevens een campground gelegen (Cdn. $ 27). Tel daarbij $ 10 op om clubs te huren. Geen geld voor een schitterend gelegen baan waar zo nu en dan een eland of zwarte beer over de fairways wandelt en waar u een ‘eagle’ soms heel letterlijk moet nemen. s Vliegvissen. Silent Sport Fly Fishing (98 W-4 Old North Thompson Hwy) is hèt adres in Clearwater voor vliegvissen (regenboogforel en, half augustus, zalm). Met een houten boot (max. 2 personen, excl. uw gids) de rivier in Wells Gray Provincial Park op. Kosten per deelnemer voor een trip van 5 uur Cdn. $ 200, inclusief hengels en toebehoren, gids en lunch. Wells Gray Provincial Park Wat betreft oppervlakte is Wells Gray Provincial Park (5400 km²) ongeveer even groot als Banff National Park in Alberta. Slechts een klein deel in het zuidwesten van het park is voor de doorsnee toerist toegankelijk. Hier ligt ook de enige weg in het park en deze is onverhard (maar uitstekend berijdbaar). De bijnaam voor Wells Gray is ‘The Waterfall Park’ en het motto luidt ‘Waterfalls. Wilderness. Wild.’ Er is geen woord van gelogen. Het park valt in diverse gebieden te verdelen. Ik beperk me tot de bezienswaardigheden aan de toegangsweg naar het park en die aan de weg binnen het park, de zogeheten Corridor Area. Voor bezoeken aan andere delen (alleen te voet of per kano bereikbaar) moet u denken aan zware meerdaagse tochten die niet alleen een ‘backcountry permit’ vereisen, maar ook gedetailleerde kaarten, actuele informatie en veel ervaring. Alle afstanden zijn gerekend vanaf het begin van de toegangsweg, op de kruising met Highway 5. Hier is ook het Wells Gray Information Centre gelegen,
een prima plek om brochures en kaarten op te halen. U kunt er ook terecht om excursies te boeken of een hotel/ motelkamer te reserveren. De staf is zeldzaam vriendelijk en behulpzaam. De eland op het grasveldje voor het centrum heet Jerry The Moose. Oorspronkelijk was Jerry de mascotte voor Wells Gray, maar inmiddels is hij dat voor alle provinciale parken in British Columbia. Van het Information Centre is het een rit van 39 kilometer naar de officiele ingang van Wells Gray, maar vanaf deze weg, de Clearwater Valley Road, zijn reeds enkele tot het park horende bezienswaardigheden te bereiken. In Wells Gray zelf liggen drie ‘public campgrounds’ (Cdn. $ 15) die voor auto’s toegankelijk zijn, met in totaal 164 staanplaatsen. Vooraf reserveren is niet mogelijk. Aan de Clearwater Valley Road, alsmede bij Clearwater, zijn diverse commerciële kampeerterreinen gelegen. Het nabijgelegen North Thompson River Provincial Park biedt aanvullende kampeergelegenheid. Spahats Creek Tien kilometer ten noorden van het Information Centre, aan de Clearwater Valley Road, liggen de Spahats Falls en de 122 meter diepe kloof waar de Spahats Creek zich een weg gebaand heeft door lagen vulkanisch gesteente. Het is een eenvoudige wandeling naar het uitkijkplatform over de 80 meter hoge waterval. U kunt vanaf het platform dichter naar de waterval en langs de kreek lopen, maar er is geen reling langs dit slipperige pad, dus wees voorzichtig. De omgeving is een weelderig groen en aangenaam bos. Deze waterval is een populaire stop voor touringcars (die gezien de conditie van de weg niet veel verder kunnen). Als u dus een plek zoekt om te picknicken of koffie te zetten, kunt u beter even verder rijden naar het The Shaden Viewpoint vanwaar u een onvergetelijk uitzicht over de vallei heeft.
TR AJEC T 7
Trophy Mountain Na 11,5 kilometer krijgt u een afslag naar Trophy Mountain, een rit van 13 kilometer over een gravelweg. Vanaf het parkeerterrein aan het einde van de weg ligt een trail van 2 kilometer (heen en terug) ‘To The Treeline And Beyond’. Deze wandeling door bergweiden met felgekleurde wilde bloemen is met name tussen half juni en begin augustus erg mooi. Trophy Mountain (2575
Spahats Falls, British Columbia
meter hoog) heeft steile met gletsjers bedekte hellingen aan de noordzijde. De zuidzijde wordt gekenmerkt door glooiende hellingen, fleurige subalpiene bloemen en kristalheldere bergmeren. Desgewenst kunt u nog verder naar de top wandelen over de Skyline Ridge Trail (12 km. heen en terug). Op weg naar de parkeerplaats ziet u de Silvertip Falls (200 meter).
203
204
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Ladyslipper Orchid
Moul Falls Op kilometer 22 ligt de afslag naar de parkeerplaats van Moul Falls. Een wandeling van ongeveer 3 kilometer (plus dezelfde afstand terug) brengt u bij een uitkijkplatform vanwaar u de waterval 35 meter naar beneden ziet storten. Over een serie houten trappen bereikt u de basis waar u zelfs achter de waterval langs kan lopen. Green Mountain Lookout Na 36 kilometer, u bent inmiddels de officiële grens van Wells Gray gepasseerd, komt u bij de afslag naar Green Mountain Lookout. Dit is een steile, bochtige en onverharde weg van 3,6 kilometer die niet is aan te raden voor campers. Aan het eind staat een houten uitkijktoren. Bij de kruising van de weg door het park en de afslag naar Green Mountain Lookout ligt het begin van de trail naar Placid Lake. Het is een wandeling van twee uur (heen en terug) door het bos naar dit door mossige oevers
omgeven meer. Eind juni, begin juli treft u veel wilde bloemen aan langs deze trail, waaronder de charmante Ladyslipper Orchid (vrouwenschoentje). Dawson Falls Bij kilometer 40 ligt het Dawson Falls Viewpoint. Vanaf de parkeerplaats moet u een klein stukje teruglopen. Feitelijk zijn er twee uitkijkplaatsen. De eerste is vrijwel direct vanaf de weg en de andere bereikt u na een korte wandeling van 75 meter. De Dawson Falls zijn niet hoog (slechts 15,2 meter), maar wel breed (91,4 meter). Helmcken Falls U kunt de Helmcken Falls op twee manieren bekijken. Via de Helmcken Falls Rim Trail, of vanaf het Helmcken Falls Viewpoint. Voor de eerstgenoemde optie neemt u 1 km. voorbij Dawson Falls de aangegeven zijweg en volgt u een vrij pittige trail van 2 tot 3 uur (heen en terug). Vergeet uw muggenspray
TR AJEC T 7
niet, want anders wordt u in de zomer levend opgegeten. Het Viewpoint ligt op 42,5 kilometer en het is slechts een wandeling van 50 meter naar het uitkijkplatform. De Helmcken Falls is veruit de meest indrukwekkende van de ruim 250 watervallen in dit park. De Murtle River stort zich met donderend geraas 141 meter naar beneden.
Alice Lake en Ray Mineral Spring Beschikt u niet over goede muggenspray, dan raad ik u dringend aan deze wandeling niet te ondernemen want in dit gebied is geen sprake meer van gewoon irritante speldenprikken, maar van regelrechte luchtaanvallen. Na 56 kilometer ziet u de parkeerplaats waar gelegenheid is om boten te water te
Helmcken Falls, Wells Gray Provincial Park, British Columbia
205
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
206
laten. Alice Lake is populair bij sportvissers. Voor de minerale bron volgt u het pad hellingopwaarts, een steile klim van 50 meter, plus nog een kilometer over min of meer vlak terrein. Ray Mineral Spring is een kleine koolzuurhoudende bron die uit een kegel opborrelt. Vroeger werd dit water gebruikt om ‘root beer’ te bottelen. Root beer is een typisch Noord-Amerikaanse (alcoholvrije) limonadesoort die smaakt naar een combinatie van verbrand rubber en accuzuur. Barley’s Chute Barley’s Chute (kilometer 57) bereikt u na een wandeling door het bos van een half uur. Vanaf een houten platform heeft u uitzicht op een kleine waterval. Echt bijzonder is deze niet, met uitzondering van de 3- tot 4-weekse periode eind augustus, begin september, wanneer zalmen met grote sprongen tegen de stroom opzwemmen. Clearwater Lake Hier bevinden zich twee van de drie campgrounds in Wells Gray Provincial Park. Langs het meer ligt een wandelpad en voorts zijn er enkele korte trails naar bezienswaardigheden in de omgeving, zoals de Sticta Falls en de Osprey Falls. Bovendien is Clearwater Lake het eindpunt van de weg door het park.
Ferry, een veerbootje dat (gratis) passagiers en (maximaal twee tegelijk) auto’s naar de overkant van de Clearwater River kan brengen. Ik zeg met nadruk ‘kan brengen’, want met de beste wil van de wereld is niet voor te stellen wat iemand aan de overkant te zoeken zou hebben. Maar dat doet niets af van de toeristische waarde van de pont die de vijf minuten durende oversteek maakt door louter en alleen gebruik te maken van de stroom van de rivier. De tweede attractie is de wijd en zijd bekende Little Fort Fly & Tackle winkel. Het is de sociale ontmoetingsplaats van de regio die er prat op gaat een van de beste plekken in Noord-Amerika te zijn voor vliegvissen. Vanaf Little Fort zou u Highway 24 naar 100 Mile House kunnen volgen, een weg die bekendstaat als de Fishing Highway. Als u geen haast heeft is deze route, die Kamloops links laat liggen, waar u niet veel aan mist, het overwegen waard.
Kamloops De stad Kamloops is een van de weinig ‘grote’ steden in het binnenland van British Columbia (zie Traject 5: Vancouver-Kamloops-Revelstoke-Lake LouiseCalgary), maar heeft voor een toerist op doorreis weinig te bieden, anders dan de gelegenheid om eens uitgebreid te winkelen of uit te gaan (maak u geen illusies van een bruisend nachtleven).
Little Fort Na uw bezoek aan Wells Gray Provincial Park gaat de reis weer verder over Highway 5. U rijdt een gebied binnen dat High Country wordt genoemd en waar naast bosbouw met name veeteelt de economische basis vormt. Het eerste plaatsje (350 inwoners) dat genoemd moet worden is Little Fort omdat het naast een Horseshoe Pit (een klein sportterrein van zand waarbij deelnemers aan het spel een hoefijzer rond een paal moeten werpen) maar liefst nog twee andere toeristische attracties te bieden heeft. De eerste is de Little Fort
Vanaf Kamloops kunt u de toeristische route naar Hope nemen, de laatste plaats op de route naar Vancouver die echt een stop waard is, of de snelle route naar Hope. De toeristische route (TransCanada Highway 1) staat beschreven onder Traject 5, dus neem ik u hier mee op de snelle route over de Coquihalla Highway (BC Highway 5). Dat wil zeggen, u kunt deze snelweg direct nemen, of tot Merritt toch nog een toeristisch meer aantrekkelijke weg volgen, Highway 5A. Laatstgenoemde weg is landschappelijk een stuk fraaier en pas-
TR AJEC T 7
seert een tweetal provinciale parken Lack le Jeune en Monck, die met name interessant zijn voor kampeerders of als picknickplek, c.q. om de benen te strekken tijdens een korte wandeling. Kort voor de aansluiting met Highway 5 bij Merritt liggen twee dorpen die het bekijken waard zijn. De eerste is Quilchena. Onmogelijk te missen is het Quilchena Hotel uit 1908. Het statige grijze Edwardiaanse gebouw, met witte pilaren en kozijnen, een rode veranda en blauw geverfde relingen, lijkt een beetje de weg kwijt in dit ranch-land, maar maakt al sinds de bouw deel uit van de Quilchena Ranch die in 1882 door Joseph Guichon werd opgericht en nog steeds in handen van de familie is. Voor wie een Victoriaanse hotelkamer met elegante sfeer wil combineren met een verblijf op een echte ‘working ranch’, is dit een uitgelezen kans. De kamers doen Cdn. $ 109 tot $ 150 per nacht (goedkoper als u genoegen neemt met een badkamer op de gang). Voor $ 26 kunt u 18 holes spelen op de naastgelegen golfbaan ($ 15 huur clubs). Paardrijden kost $ 55 voor 2 uur. Het Quilchena Hotel werd gebouwd in de verwachting dat de spoorweg de oude postkoetsroute langs Quilchena zou volgen, wat nooit gebeurde. Naast het hotel ligt de uit 1912 daterende General Store. De relingen en drinkbakken voor de paarden zijn verdwenen, maar voor de rest is de winkel vrijwel ongewijzigd gebleven, inclusief de ‘potbelly stove’, de gietijzeren kachel in het midden van de zaak. U kunt er terecht voor kruidenierswaren, lokale kunst en sieraden, visvergunningen, cowboyhoeden en plaatselijke roddels. Even verder aan de weg ligt de aangrenzende Nicola Ranch, een van de grootste veehouderijen in British Columbia. Tot de uitgestrekte landerijen hoort ook het vroegere stadje (1000 inwoners) Nicola, dat tot ghosttown verviel. De huidige eigenaar van de ranch heeft tal van de bewaard gebleven panden
Murray Church, Nicola, British Columbia
van het oude Nicola gerestaureerd en sommige een nieuw leven gegeven als gastverblijf. Zo kunt u bijvoorbeeld (minimumverblijf 2 nachten) voor Cdn. $ 150 per nacht het 4-persoons Harness Maker’s House uit 1890 huren, inclusief volledig ingerichte keuken. Het schitterende witte kerkje uit 1876, Murray Church, doet nog steeds dienst.
Merritt De Coquihalla Highway werd aangelegd in 1986-1987 om een snellere verbinding te realiseren tussen Kamloops en Vancouver. De weg, 4 tot 6 baans, is grotendeels (van Merritt tot Hope) een freeway, wat betekent dat u op dat traject ongehinderd door zijwegen, stoplichten of spoorwegovergangen kunt doorrijden. De maximumsnelheid op deze weg is dan ook 110 km/u. Tot en met 2008 werd tol geheven op de Coquihalla Highway (Cdn. $ 10), maar dat was niet de enige reden waarom met name vrachtwagens in de winter toch de voorkeur bleven geven aan de omweg over de TransCanada Highway. De Coquihalla Highway telt namelijk twee steile bergpassen door de Cascade Mountains, de Clapperton Creek Summit (1444 meter) en de Coquihalla Pass (1244 meter), die bij sneeuw en ijzel voor vertraging zorgen. De route van de Coquihalla Highway volgt min of meer de vroegere spoorwegbedding
207
208
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Coldwater Hotel, Merritt, British Columbia
van de Kettle Valley Railroad (1912-1958) en is vernoemd naar de Coquihalla River die hij over 60 kilometer volgt. Het stadje Merritt (8000 inwoners), gelegen in de Nicola Valley, is de enige plaats aan de Coquihalla Highway. Van oorsprong is de omgeving van Merritt veeteeltgebied en naast mijnbouw (kolen tot de jaren dertig van de vorige eeuw en tegenwoordig koper) is dat nog steeds een belangrijke bron van inkomsten en aanleiding voor lokale trots. Zet in Noord-Amerika een paar koeien en een stier in de wei, en binnen de kortste keren betaalt zich dat uit in kalveren, een rodeo en country & western muziek. Dat is respectieveijk lekker, leuk en gezellig. De plaatselijke rodeo en fall fair valt in het weekend van Labour Day. De fall fair is een combinatie van kermis en veemarkt. De rodeo bestaat uit de gebruikelijke ingrediënten, voorafgegaan door een parade. Begin juli vindt het 4-daagse Merritt Mountain Music Festival plaats (kaarten Cdn. $ 100 per dag in de voorverkoop, anders $ 110). Uiteraard country & western music, want Merritt is de Country Music Capital van Canada, tot chagrijn van Calgary in Alberta dat zichzelf het “Nashville van het noorden” noemt, maar desondanks in 2008 het Canadian Country Music Hall of Honour & Museum aan Merritt moest
afstaan. In het centrum van de stad ligt de Walk of Stars, waar Canadese country grootheden hun handafdrukken in cement hebben achtergelaten, omgeven door levensgrote muurschilderingen van, u raadt het al, country sterren. Merritt telt diverse historische panden en biedt bezoekers een genoeglijk centrum voor een wandeling. Mis vooral het schitterende Coldwater Hotel met de karakteristieke koperen koepel uit 1909 niet (tegenwoordig in gebruik als pub, dancing en restaurant). Wat het plaatselijke toeristenbureau niet vermeldt is dat Merritt de meest belabberde luchtkwaliteit in British Columbia heeft. Ik bedoel daarmee niet de stank van de mest van al die koeien, maar het feit dat houtfabrieken en kopermijnen de lucht vergiftigen, daarbij geholpen door een al decennia voortsmeulende ondergrondse kolenbrand, recht onder de stad, dat dus bij wijze van spreken een soort straatverwarming heeft. Voor een bespreking van Hope en directe omgeving, alsmede het resterende deel van de route naar Vancouver, zie Traject 1 (Vancouver-OsoyoosCranbrook).
Aansluitende trajecten bij traject 7 Traject 1:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Traject 5: Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Traject 6: Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Traject 9: Edmonton-JasperPrince George Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 12: Victoria-Port Hardy Traject 14: Vancouver-Powell River
209
TRAJECT 8 Calgary – Alberta Badlands – Edmonton Met alle respect voor het oosten van de provincie Alberta, maar deze regio heeft een internationale reiziger weinig tot niets te bieden wat de moeite van een bezoek waard maakt. Dat wil zeggen, tenzij deze reiziger bovenmatige interesse aan de dag legt voor eindeloze velden maïs, koolzaad en wie weet wat nog meer in alle richtingen zonder onderbreken groeit. Wanneer u van Calgary naar Edmonton wilt, dan is de saaie, hete en drukke Highway 2 (Queen Elizabeth II Highway) via Red Deer de snelste verbinding. Het is een rit van 300 kilometer, dus zonder files moet dat in een halve dag te doen zijn. U kunt ook besluiten een toeristische route te volgen. Dat duurt aanmerkelijk langer, maar laat een andere, voor velen onverwachte kant van WestCanada zien. Deze alternatieve route is primair bedoeld om u kennis te laten maken met de Alberta Badlands, een ruig en bizar landschap waarin sedimentair gesteente en kleirijke bodem aan extreme erosie van wind en water heeft blootgestaan. In dergelijke omgevingen worden vaak fossielen aangetroffen, zo ook in de Alberta Badlands, die zich ruwweg uitstrekken langs de Red Deer River tussen de plaatsen Drumheller (ten noordoosten van Calgary) en Brooks (ten zuidoosten van Calgary). De grootste vindplaats van dinosaurusfossielen bevindt zich in de buurt van Brooks, in het Dinosaur Provincial Park. Meer dan complete 300 skeletten zijn daar opgegraven, waarmee dit gebied een van de belangrijkste vindplaatsen van fossielen ter wereld is. Deze vondsten worden over de hele wereld in musea tentoongesteld, maar het grootste deel van de collectie
bevindt zich in het Royal Tyrrell Museum in Drumheller. Gaat uw interesse uit naar de Badlands en fossielen, dan komt u in Drumheller en omgeving dus ruimschoots aan uw trekken. Wilt u ook de oorspronkelijke vindplaats zien, dan moet u echter een extra omweg over Brooks maken. Daarvoor volgt u de TransCanada Highway tot Brooks en vandaar Highway 36 North naar Dinosaur Provincial Park. Om vervolgens weer van dit park terug te keren naar de route die hier besproken wordt, kunt u het best Highway 36 afrijden tot Hanna en daar respectievelijk Highway 9 West en Highway 56 South naar Drumheller volgen. U ziet op uw kaart weliswaar grijze wegen die iets korter zijn, maar velen daarvan zijn de naam weg niet echt waard en worden intensief door zware vrachtwagens gebruikt (u zit in die regio midden in de gas- en olievelden). Dinosaur Provincial Park (buiten route) Verwacht in Dinosaur Provincial Park geen fossielen in rotswanden aan te treffen die nog uitgegraven moeten worden. Slechts beddingen met fragmenten zijn voor het publiek te bezichtigen. Er zijn enkele korte trails die u op eigen gelegenheid kunt volgen, maar aanbeveling verdient het om deel te nemen aan een rondrit of een begeleide wandeling door dat deel van het park dat anders voor bezoekers gesloten is. Deze excursies kosten Cdn. $ 8. Stevige schoenen (geen open tenen of slippers) zijn verplicht, evenals een hoofddeksel, zonnebrandolie, muggenspray en minimaal 1 liter water per persoon. Alle tochten duren 2 tot 3 uur. Tenzij u meer dan oppervlak-
210
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
kinge belangstelling hebt voor paleontologie, is dit park niet echt een uren durende omrit door de brandende zon waard. Bovendien stelt men u min of meer verplicht minimaal twee dagen in of in de buurt van het park te verblijven. Los van het feit dat dit geen lolletje is (er valt in deze regio werkelijk helemaal niets te zien, te doen of te beleven), stuit het mij nogal tegen de borst dat mensen die hun leven slijten door in de brandende zon in de aarde wroeten om botjes te vinden, menen mij voor te moeten schrijven hoe ik mijn vakantie indeel. Niet getreurd echter, want er zijn in West-Canada duizenden plekken te vinden die oneindig veel mooier en interessanter zijn zonder enge figuren. Horseshoe Canyon Verlaat Calgary in oostelijke richting over TransCanada Highway 1 tot de afslag naar Highway 564 North. Volg deze weg tot Highway 9 en ga rechtsaf (East) richting Drumheller. Ongeveer 17 kilometer voor Drumheller, ligt de
Horseshoe Canyon, Alberta
Horseshoe Canyon, een duidelijk voorbeeld van wat Badlands zijn. De kloof is ongveer 3 kilometer lang en heeft de vorm van een hoefijzer, vandaar de naam. Badlands is een waanzinnig mooi, maar desolaat landschap, langzaam gevormd door eeuwen van erosie. De beste tijd om de Badlands te bezoeken is ’s ochtends vroeg of laat in de middag, c.q. vroeg in de avond, omdat dan de unieke kleurenpracht het best tot uitdrukking komt. Overdag, wanneer de zon hoog aan de hemel staat, wordt alles een beetje vaag en monotoon. Daar staat tegenover dat u in de brandende hitte nog beter zult begrijpen waarom deze gebieden Badlands heten. U komt Badlands op meer plaatsen in Noord-Amerika (en elders) tegen, maar zelden zo onbeschermd als hier in Alberta. Ja, u leest het goed. De Alberta Badlands genieten vrijwel geen enkele bescherming en zullen dat voorlopig niet krijgen ook. Niet zolang dit unieke natuurgebied bar-
TR AJEC T 8
211
N ▲
●
Morrin
▲
56
"Dinosaur Trail"
● Munson
9
2 ●
B ●
1 ●
Drumheller
● St. Albert Spruce Grove ● ● ● Stony Plain Devon ● ● Beaumont
h Vegreville ●
Edmonton ● Toneid
● Leduc
● Wetaskiwin
● Viking
● Camrose
2
Killam
● Ponoka
Rimbey ● ● Sylvan Lake
●
●
Lacombe
Alberta ●
● Red Deer
Red Deer River
Stettler
8 2 ● Sundre
Olds ●
Three ● Hills
Didsbury ●
Hanna ●
Carstairs ●
● Drumheller
● Crossfield
Cochrane ● 1
● Airdrie
R ed D ee r R iv er
Calgary ●
● Strathmore
CALGARY – ALBERTA BADLANDS – EDMONTON
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
212
stensvol zit met kolenvoorraden en, veel belangrijker, aardgas. Misschien dat u, net als ik, na het bezoeken van de Badlands, wat minder opgetogen bent over het feit dat in Alberta geen provinciale belasting betaald hoeft te worden. Maar u zegt dat hier beter niet hardop in een bar vol bierdrinkende ‘rig pigs’ (scheldnaam voor arbeiders in de olie- en gasvelden, eenvoudig herkenbaar aan hun pickup-trucks met bovenmaatse modderbanden).
Drumheller In de jaren twintig van de 20ste eeuw was Drumheller een stad (‘city’) van 30.000 inwoners, die vrijwel allemaal afhankelijk waren van kolenwinning in de regio. Nu wonen er nog maar 8000 mensen en sinds 1997 is het officieel geen stad meer, maar een ‘town’ (stadje). Deze vrijwillige degradatie in status had alles te maken met het verkrijgen van provinciale en federale subsidies. De economische basis voor het huidige Drumheller is gaswinning, ofschoon ook toerisme een aardige duit oplevert. Naast uitvalsbasis voor bezoeken aan de Badlands staat Drumheller vooral bekend in relatie tot dinosaurussen. Fossielen van deze prehistorische dieren werden voornamelijk gevonden in het 200 kilometer verderop gelegen Dinosaur Provincial Park (nabij Brooks), maar die indrukwekkende collectie wordt tentoongesteld in het Royal Tyrrell Museum in Drumheller. Mocht het u tijdens uw bezoek aan Drumheller even ontschoten zijn waarom deze plaats toeristisch de moeite waard is, dan helpt een 26,2 meter hoge Tyrannosaurus rex van staal en glasvezel u wel herinneren dat deze stad iets met dinosaurussen van doen heeft. U kunt dit bouwwerk beklimmen (106 treden; Cdn. $ 3) en vanuit de geopende bek de omgeving bekijken. Naast T-Rex ligt een 23 meter hoge fontein. Ook in ‘downtown’ Drumheller staat op vrijwel elke straathoek van
belang wel een dinosaurus op de uitkijk naar toeristenvlees. In de maand juli is Drumheller letterlijk het toneel voor een topattractie die niets met dinosaurussen en Badlands te maken heeft, maar alles met het Heilige Land en het leven, de dood en de wederopstanding van Jezus Christus. UH? Ja, u las het goed. Vraag me alstublieft niet waarom, maar in Noord-Amerika, waar religie weliswaar uiterlijk een bescheiden rol speelt, maar de overgrote meerderheid van de bevolking een geloof aanhangt, is men tamelijk dol op dit soort passiespelen. De Canadian Badlands Passion Play (17th Street SW) vindt plaats op 6 data in de eerste helft van juli (entree Cdn. $ 30) in een natuurlijk (openlucht) amfibietheater dat plaats biedt aan 2500 toeschouwers. Het natuurlijke decor van de Badlands draagt bij tot een “realistische” nabootsing van de leefomgeving van Jezus. In juni wordt het openluchttheater gebruikt voor een serie concerten onder de titel “Beethoven in the Badlands”. Hoodoo Trail Er bestaat geen Nederlands woord voor ‘Hoodoo’. Een hoodoo is een door erosie ontstane rotspilaar bestaande uit zacht gesteente, afgedekt door een hardere rotslaag die de pilaar tegen verdere erosie beschermt. Visueel lijken hoodoos wel wat op gigantische versteende paddenstoelen. U komt deze rotsformaties overal in de Badlands tegen, maar in het bijzonder langs Highway 10 South vanuit Drumheller, ook wel de Hoodoo Trail genoemd. Deze weg is daarnaast een aanrader om kennis te maken met de rijke mijnbouwgeschiedenis van deze streek. Even voorbij het gehucht Cambria (8,5 km. na Drumheller) passeert u de historische Rosedale Suspension Bridge, door mijnwerkers gebouwd om naar de mijn aan de overzijde van de Red Deer River te lopen. De mijn
TR AJEC T 8
is gesloten, maar u kunt de brug nog steeds oversteken, dat wil zeggen, als u zeebenen hebt, want het ding zwiebert alle kanten uit. Vanuit Rosedale kunt u, via een 6,4 kilometer lange gravelweg, een bezoek brengen aan de ghosttown Wayne. Deze bij redelijk weer goed berijdbare weg passeert 11 smalle (éénbaans) bruggen met een houten dek. In de gloriedagen van de kolenmijnbouw telde Wayne ruim 3000 inwoners (10.000 met buurtgemeenten meegeteld) en kon het stadje prat gaan op een graansilo, benzinestation, garage, general store, 4 tennisbanen, ijsbaan, theater, bank, danshal, honkbalstadium, vleesmarkt en hotel. Toen in de jaren dertig van de 20ste eeuw de mijnen sloten en de Grote Depressie toesloeg, liep Wayne langzaam maar zeker leeg. Eind jaren zestig was het aantal inwoners gedaald tot minder
Hoodoos nabij Drumheller, Alberta
dan 100 en tegenwoordig leven nog zo’n 40 mensen in Wayne. Het Rosedeer Hotel, en de aangrenzende Last Chance Saloon uit 1913 zijn de enige panden die nog uit de gouden jaren dateren. Mocht u in de Last Chance Saloon willen eten, en u bestelt een biefstuk, dan krijgt u precies dat, een biefstuk. Een rauwe wel te verstaan. De bedoeling is dat u deze zelf grilt op een van de barbecues buiten. Binnen kunt u aan de 70 stoelen tellende bar plaatsnemen. Sommige scenes uit de film ‘Shanghai Noon’ met Jackie Chan werden opgenomen in Wayne. De meest spectaculaire concentratie hoodoos treft u 16 kilometer na Drumheller aan. Deze bizarre rotsformaties zijn 5 tot 7 meter hoog en hebben er miljoenen jaren over gedaan om hun huidige gedaante te krijgen. De oorspronkelijke bewoners van Canada
213
214
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
hadden veel ontzag voor de hoodoos. Zij dachten dat het versteende reuzen waren die ’s nachts tot leven kwamen om keien te gooien naar indringers. Na het bekijken van de hoodoos is het nog slechts enkele kilometers rijden naar het einde van deze korte trail, namelijk de Atlas Coal Mine National Historic Site in East Coulee (110 Century Dr.). De Atlas Coal Mine was, naar maatstaven van de eerste helft van de 20ste eeuw, een modelmijn, met uitgebreide veiligheidsmaatregelen en secundaire arbeidsvoorzieningen die toentertijd ongehoord waren. In de omgeving van Drumheller waren op een gegeven moment ruim 100 kolenmijnen actief, maar slechts 34 daarvan bleven over een langere periode productief. De laatste die de poorten sloot was de Atlas, in 1979. Een groot deel van de gebouwen van deze mijn, vele daterend uit de beginjaren, zijn bewaard gebleven en opengesteld voor bezoekers. De entree bedraagt Cdn. $ 7 en daarvoor kunt u (op eigen gelegenheid) de bovengrondse sectie van de mijn bekijken, waaronder het wasgebouw, de lampenloods, de voorraadkeet, het kantoor en een nagebouwde mijnwerkershut van klei, stro
en mest. Voor $ 14 extra kunt u deelnemen aan een excursie van 2 uur en 30 minuten bestaande uit een beklimming van de 8 verdiepingen hoge ‘tripple’ (een houten constructie om kolen in wagons te storten), een ritje in een authentieke mijntrein en een wandeling door een ondergrondse schacht. Het dorpje East-Coulee, waar in de hoogtijdagen 3000 mensen woonden, is nu een semi-ghosttown. Dinosaur Trail Vanuit het centrum van Drumheller passeert u over Highway 9 de traag stromende Red Deer River tot de kruising met secundaire Highway 838, de North Dinosaur Trail. Deze volgt u in westelijke richting. Na 2 kilometer passeert u het Homestead Antique Museum waar meer dan 30.000 voorwerpen tentoongesteld worden die verband houden met bewoning van de Drumheller Valley. De meest bijzondere attractie is echter een opgezet kalf met twee hoofden, dus dan weet u wel hoe laat het is. In het Midland Provincial Park, 6 kilometer ten noordwesten van Drumheller, ligt het Royal Tyrrell Museum (1420 North Dinosaur Trail). Verdeeld over 9 permanente tentoonstellingen krijgt u een indruk over het leven (zowel flora
Atlas Coal Mine National Historic Site in East Coulee
TR AJEC T 8
als fauna) op aarde tot 3,9 miljard jaar geleden. Zelfs voor iemand die niet bovenmatig geïnteresseerd is in musea of in dinosaurussen, is het Royal Tyrrell toch een aanrader. De topattractie in het museum is Dinosaur Hall, waar bijna 40 complete skeletten van levensgrote dinosaurussen (nauwkeurige replica’s van echt gevonden fossielen) staan opgesteld. De entree bedraagt slechts Cdn. $ 10 (kinderen $ 6). Net buiten de ingang ligt een 1 kilometer lang wandelpad waarlangs u van dichtbij de gekleurde rotsen kunt bekijken waaruit de Badlands bestaan. De witte lagen zijn zandsteen, de grijs tot bruine kleuren siltsteen en kleisteen, en de roodoranje lagen ijzerzandsteen. De dunne zwarte lagen zijn kolenaders. Het Midland Provincial Park beslaat het terrein van de vroegere Midland Coal Mining Company. Het kantoor van deze mijnmaatschappij is open voor een bezoek en wandelpaden leiden naar mijnen die tussen 1911 en 1984 actief waren. Terug op de Dinosaur Trail is het een korte rit naar Little Church, een ‘roadside attraction’ dat weliswaar plaats biedt aan “duizenden bezoekers, maar niet meer dan zes tegelijk”. Na een steile klim bereikt u vervolgens het Horsethief Canyon Viewpoint met een mooi uitzicht over dit deel van de Alberta Badlands. Aan het einde van de 19de eeuw was het ontoegankelijke ravijn een populaire schuilplaats voor vee- en paardendieven, vandaar de naam. Tegenwoordig is de omgeving een geel laken van koolzaadaanplant, waarin een leger ja-knikkers staat opgesteld. De canyon zelf geeft een goede indruk van wat Badlands werkelijk zijn. Voor veel bezoekers komt dit landschap als een verrassing, omdat het niet van grote afstand zichtbaar is. Sterker nog, u ziet de Badlands pas als u er met uw neus bovenop staat. Dit soort gebieden ontstond 18.000 jaar geleden toen na de ijstijd gletsjers zich terugtrokken en de immense water-
voorraden die daarbij vrij kwamen zich met geweld een weg zochten door het zachte zandsteen. De hierdoor gevormde smalle kloven met steile wanden heten ‘coulees’. Het is mogelijk een wandeling te maken door Horsethief Canyon, maar draag stevige schoenen en neem voldoende water mee, zelfs als u van plan bent maar een klein stukje te lopen. U zult het niet snel meemaken, maar heel af en toe regent het wel eens in dit deel van Alberta. Dat is geen goed moment om te gaan wandelen in Horsethief Canyon. De droge beddingen kunnen dan in zeer korte tijd in woeste stromen veranderen (flash floods). Na de Horsethief Canyon Viewpoint daalt de weg af naar de rivier en kunt u via een historische kabelpont (1913), de Bleriot Ferry, (gratis) naar de overzijde van de Red Deer River drijven, waar de Dinosaur Trail South u weer terugbrengt naar Drumheller. Echt opmerkelijke bezienswaardigheden treft u daar echter niet aan, dus kunt u evengoed de route naar Edmonton vervolgen. Neem in dat geval de weg naar Murison (rechtsaf Township Road 302). Na 8 kilometer neemt u in Murison Highway 9 North naar Morrin (10 kilometer verderop, aan de kruising van Highways 9, 27 en 56). In Morrin kunt u een replica bekijken van een ‘sod house’, een hut van plaggen die de pioniers bouwden als zij op de prairie arriveerden. Neem vanaf Morrin Highway 56 North, de ‘Trail of the Buffalo’.
Rowley Na 13 kilometer komt u bij Township Road 324 die u naar Rowley brengt, een ghosttown van 12 inwoners dat zo stug volhoudt om voort te blijven bestaan dat u een bezoek alleen daarom al niet mag overslaan. Diverse historische panden zijn gerestaureerd, maar nog veel meer staan op redding te wachten. Het station (nu een museum), de prachtige graansilo’s, de prairie-
215
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
216
Bue Church in Big Valley, Alberta
school, de kerk, de bank en de general store zijn slechts enkele van de talrijke panden die u tijdens een wandeling kunt bekijken, maar de trots van Rowley is Sam’s Saloon (elke laatste zaterdagavond van de maand Pizza Night) waar de stugge volhouders van het stadje hun inspiratie vinden voor de plannen om hun plaats op de kaart te houden. Voor het geval dat u eerst Sam’s Saloon induikt en pas daarna het stadje gaat bekijken, wil ik u bijvoorbaat geruststellen. Sommige panden in het stadje lijken namelijk niet alleen blauw, maar zijn inderdaad in die kleur geverfd. Een overblijfsel uit 1988 toen hier de Canadese speelfilm ‘Bye, Bye Blues’ werd opgenomen. Kampeerders kunnen gratis overnachten op de gemeentecamping (vrijwillige donatie voor het restauratiefonds wordt echter op prijs gesteld).
Big Valley Nee, Big Valley (300 inwoners) is geen plaats waar ik u met alle geweld heen zou sturen, maar het plaatsje ligt op
de landelijke route naar Edmonton, dus we hebben geen haast en alle tijd om de simpele genoegens van het platteland van Alberta te ondergaan. Neem St. Edmunds Church uit 1915. Niet bepaald een indrukwekkende kathedraal en ook geen monumentale kerk uit de Middeleeuwen, maar gewoon een simpel gebedshuis van de (Anglicaanse) ‘Church of England’, bovenop een heuvel die uitkijkt over Main Street. Van hout gebouwd en blauw geverfd. Blauw? Rond 1974 was het gebouw aardig in verval geraakt en besloten de geloofsgenoten tot een opknapbeurt, waarvoor echter weinig tot geen geld beschikbaar was. Een lokale ondernemer bood uitkomst. Hij zat in zijn maag met een lading onverkoopbare blauwe verf en stelde die gratis beschikbaar. Sindsdien is Big Valley een toeristenattractie rijker, namelijk de ‘Blue Church’, ook bekend als de ‘Big Ben of Big Valley’, omdat het elk uur (automatisch) haar klok luidt. Het Big Valley Creation Science Museum heeft slechts één doel en dat is om,
TR AJEC T 8
tegen betaling van Cdn. $ 5, “de leugens van de evolutietheorie” te logenstraffen. Er is ook een 9-holes golfbaan in het stadje die ronduit perfect is voor golfers die nerveus worden van een ‘flight’ die hen op de hielen zit, danwel zich pimpelpaars ergeren aan voorgangers die maar niet van opschieten willen weten. Voor Cdn. $ 50 (nog geen 30 Euro) huurt u namelijk de hele baan voor een ochtend voor uzelf af. Een gewoon rondje cost $ 5 danwel $ 7 voor de hele dag. Neem wel een schep mee in plaats van uw putter, want de greens zijn van zand. Big Valley is ook het eindpunt van een regionale stoomtrein (zie Stettler, de volgende stop op deze route), wat enkele “historische” attracties verklaart, zoals de Jimmie Jock Boardwalk (uit 1992) en de 1-persoons gevangenis met geraniums voor het raam, want deze verschenen in het straatbeeld om toeristen te behagen (zelfs Amerikanen betalen geen vermogen om een trein te nemen naar een dorp met als enige attractie het museum van een godsdienstfanaat).
Stettler De volgende plaats op deze route is een heuse stad (5500 inwoners), namelijk Stettler, bijgenaamd “The Heart of Alberta”. De voornaamste bezienswaardigheid is de Alberta Prairie Railway Excursions, een stoomtrein die op en neer rijdt naar Big Valley (een rit van zegge en schrijve 32 kilometer), waarvoor het lieve sommetje van tussen Cdn. $ 85 en $ 150 neergeteld moet worden. Dat bedrag is weliswaar inclusief een “treinoverval” onderweg, belooft het affiche, maar iedereen die gek genoeg is om een kaartje te kopen weet bijvoorbaat al dat hij beroofd is. Dezelfde club organiseert ook huifkarrentochten in de omliggende prairie, waarvan overigens niet veel meer te zien is omdat u uw nek breekt over de ja-knikkers. Voor het genoegen om een dag door elkaar geschud te worden
met uitzicht op de kont van een paard en ’s nachts op de grond te mogen slapen (eigen slaapzak meenemen) met de ‘chuckwagon’ als dak, moet u Cdn. $ 350 per dag lappen.
Donalda Als u op de kruising van Highway 56 en 53 een ommetje maakt van 5 kilometer (East op Hwy 53), komt u uit in Donalda. Oorspronkelijk heette de plaats Eidswold, maar dat vond men achteraf geen geslaagde naam, dus werd het veranderd in Donalda (naar Donald A. Mann, een functionaris van de spoorwegen). Het dorp heeft maar 225 inwoners, maar die hebben wel allemaal het licht gezien. Letterlijk. Er staat namelijk een bijna 13 meter hoge olielamp in hun achtertuin die ’s nachts opgloeit. Ook is er een museum in Donalda dat, u raadt het natuurlijk al, aandacht besteedt aan olielampen (een stuk of 850). Wanneer u na het bezoek aan Donalda weer terugkeert op Highway 56 moet u niet schrikken. Net voorbij de kruising ligt namelijk de eerste en enige bocht op deze weg tussen Drumheller en de aansluiting met Highway 13 naar Camrose.
Camrose Camrose, 16.000 inwoners, heeft als bijnaam “The Rose City”. Die eretitel is godzijdank ontleend aan de ontelbare echte rozen die her en der in de stad groeien en niet aan een of andere “Giant Rose” in de hoofdstraat. Niet dat er aan die weg geen ruimte voor is, want van winkelpui tot winkelpui meet Main Street maar liefst 30,5 meter. Dat maakt parkeren en straatje keren erg makkelijk, wat goed van pas komt, want de gemiddelde leeftijd van de automobilisten in Camrose verschilt niet heel veel van die van de talloze historische panden in het centrum (ongeveer 100 jaar). Het lieflijke stadje
217
218
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Giants of the Prairie Ongetwijfeld bestaat er een causaal verband tussen enerzijds de hele dag naar graan en ja-knikkers staren en anderzijds de onbedwingbare drang hebben om de meest idiote bouwsels aan de rand van een dorp neer te zetten. De hele prairie van Alberta is namelijk bezaaid met ‘creaties’ zoals de olielamp van Donalda. Ze worden de Giants of the Prairie genoemd, want naast afgrijselijk lelijk hebben ze allemaal ook met elkaar gemeen dat ze monsterachtig groot zijn. Het is overigens geen verschijnsel dat zich beperkt tot Alberta. Naast de meer dan 100 Giants in deze provincie treft u minstens hetzelfde aantal aan in Saskatchewan en Manitoba, de andere prairie-provincies van Canada. De gewoonte werd begonnen door immigranten uit de Oekraïne en is met name De grootste lamp ter wereld, Donalda, onder die bevolkingsgroep Alberta mateloos populair.
is namelijk erg populair bij gepensioneerden. Dat neemt niet weg dat ze van wanten weten als er een feestje gebouwd wordt. In het lange augustusweekend vindt hier de Big Valley Jamboree plaats, een driedaags country & western muziekfestival dat een van de grootste in Noord-Amerika is. Kaarten kosten Cdn. $ 80 per dag of $ 195 voor 3 dagen. Het evenement wordt gecomplementeerd met onder andere een parade, pannenkoekontbijten en stierrijden, alsmede een “kick-off” avond in de lokale kroeg ($ 35). Elk Island National Park Wanneer u vanuit Camrose Highway 833 North, Highway 617 East en Highway 834 North neemt, en vervolgens Highway 16 West, bereikt u het Elk Island National Park. Dit park is in vele opzichten tamelijk uniek. Neem om te beginnen de ligging, op slechts 35 kilometer van de metropool Edmonton. Het is ook een van de weinige plekken in Canada waar nog bizons
in het wild rondlopen, met name de bedreigde bosbizon (zwaarder dan de meer bekende prairie-bizon). Op de Serengeti in Kenia (Afrika) na, herbergt Elk Island de grootste concentratie hoefdieren per vierkante kilometer ter wereld. Hoewel wild de voornaamste attactie van dit nationale park is, wordt binnen dit schitterende natuurgebied ook een landschap bewaard dat elders in natuurlijke staat vrijwel verdwenen is. Overigens, het woord ‘island’ (eiland) moet u niet letterlijk lezen in de zin dat het park door water omgeven zou zijn. Elk Island werd (in 1906) oorspronkelijk een beschermde status gegeven om edelherten te beschermen in een “eiland van natuur” in een omgeving die in alle richtingen gecultiveerd werd. Ondanks de ligging nabij een stad van 1 miljoen inwoners (inclusief voorgemeenten) wordt Elk Island National Park maar matig bezocht: ongeveer 400.000 mensen nemen per jaar de moeite om een kijkje te komen nemen. Dat is minder dan
TR AJEC T 8
het aantal bezoekers per week dat West Edmonton Mall (het winkelcentrum van Edmonton) verwelkomt. Laat u zich door deze cijfers echter niet misleiden tot de gedachte dat men in Alberta niet van dieren houdt, want men is dol op alles wat loopt, kruipt, vliegt, of zwemt, zolang ze er op mogen schieten, maar uitgerekend in Elk Island National Park mag dat niet meer. Geschiedenis Lang voordat mensen zich in de omgeving van het huidige Elk Island National Park vestigden, was dit gebied een populaire verzamelplaats voor allerhande soorten wild, uiteenlopend van bizons, herten, elanden, beren, coyotes, wolven en bevers, tot zwanen, pelikanen, haviken, reigers en een hele reeks knaagdieren, waaronder de zeldzame dwergspitsmuis. First Nations bezochten Elk Island om te jagen, maar hebben hier nooit een nederzetting gesticht. De eerste Europeanen stroopten dit gebied ook af. Reeds in de jaren dertig van de 19de eeuw was de bever in Elk Island uitgestorven, in de jaren zestig van dezelfde eeuw gevolgd door de bizon. In 1906 kreeg Elk Island een beschermde status en in 1930 werd het officieel een nationaal park. De huidige bizons stammen af van een kudde van 716 exemplaren die in 1907 in de Verenigde Staten werd aangekocht (in Canada was dit dier compleet uitgeroeid) en tijdelijk in Elk Island werd ondergebracht totdat een ander park in Alberta in gereedheid gebracht was. Ongeveer 48 bizons ontsnapten echter en bleven achter in Elk Island. In 1957 werd een kudde bosbizons ontdekt in Wood Buffalo National Park, een ondersoort van de bizon waarvan men dacht dat deze volledig uitgestorven was. Van deze kudde werden 23 exemplaren ondergebracht in Elk Island. Bevers werden in 1940 geherintroduceerd, in 1987 gevolgd door trompetzwanen. Hoewel het park slechts
194 km² meet, leven hier onder andere ruim 900 edelherten, 300 elanden, 500 andere herten, 1000 bevers, 425 prairiebizons en 315 bosbizons. Wildbeheer Elk Island wordt omgeven door een 2,2 meter hoog hek om te voorkomen dat wild het park verlaat, c.q. andere dieren het park binnenkomen. Deze maatregel is noodzakelijk omdat Elk Island aan alle kanten omgeven wordt door agrarisch gebied. Natuurlijke roofdieren, zoals beren en wolven, komen in Elk Island niet meer voor en herintroductie is ook geen optie. De als gevolg hiervan onstane overpopulatie wordt tegenwoordig niet meer als makkelijke schietschijf gebruikt, maar om deze dieren opnieuw in het wild uit te zetten in gebieden waar ze zijn uitgestorven. Landschap Elk Island omvat een landschap dat Aspen Parkland heet en de overgang vormt tussen prairies en taiga (een bioom dat wordt gekenmerkt door uitgestrekte, koude en vochtige naaldwouden). Het gebied ligt in de Beaver Hills, zo’n 60 meter hoger dan de omliggende vlakte, wat het “eiland” idee versterkt. De Beaver Hills bestaan uit een topografie van ‘knob’ en ‘kettle’, het resultaat van terugtrekkende gletsjers in de laatste ijstijd. Waar een gletsjer grote hopen puin achterliet onstonden verhogingen (knobs) en waar het smeltwater door deze blokkades geen uitweg vond bleven uithollingen of meren (kettles) achter. Parkbezoek U begrijpt dat Elk Island National Park u niet de “wildernis” ervaring biedt die u in andere nationale parken in West-Canada wel tegenkomt. Niet in het minst omdat er een hek omheen staat en een grote rijksweg het park doorsnijdt. Het is desondanks terdege een wildpark en u heeft grote kans
219
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
220
North Gate
N ▲ 0
1
2 km Lakewiew Trail
Ÿ
Ÿ
Beaver Pond Trail
Astotin Lake
Ÿ
Living Waters Boardwalk
Amisk Wuche Trail
Ÿ
Shoreline Trail Moss Lake
Ÿ
Elk Island Parkway
Moss Lake Trail
Shirley Lake Trail
Oster Lake
Ÿ
Ÿ
Simmons Trail ●
F
Ÿ
Hayburger Trail
Tawayik Lake
Oxbow Lake
Ÿ Tawayik Lake Trail
naar Edmonton (35 km) 16
● South Gate
Little Tawayik Lake
yΩ Ω
Flyingshot Lake
Ÿ Wood Bison Trail
ELK ISLAND NATIONAL PARK, ALBERTA
H ig h w Ye ll o a y 1 6 whe ad
16
TR AJEC T 8
hier veel wild te zien, met name rond zonsop- en zonsondergang. Er is slechts één campground in Elk Island N.P. met beperkte capaciteit, maar u vindt ruimschoots voldoende kampeerterreinen in de omgeving. Highway 16 (Yellowhead Highway) doorsnijdt het park van oost naar west. Het zuidelijke deel is afgerasterd om te voorkomen dat de hier levende kudde bosbizons zich mengt met de prairiebizons in het noordelijke deel van het park. U kunt het zuidelijke gebied uitsluitend te voet verkennen. De Wood Bison Trail is 16 kilometer lang, maar u hoeft deze niet helemaal te voltooien om bizons te zien te krijgen. Op het eerste gezicht lijkt de bosbizon erg veel op de prairiebizon, maar eerstgenoemde soort is zwaarder en het hoogste punt van het lijf bevindt zich verder naar voren dan bij de prairiebizon. In 2008 werden 53 bosbizons overgebracht naar een natuurgebied in Alaska om de soort aldaar te herintroduceren. Van noord naar zuid wordt Elk Island doorsneden door Highway 831, alhier de Elk Island Parkway geheten. Aan deze weg bevinden zich de parkingangen (voor het rijden over Highway 16 is geen entree verschuldigd). Tegenover de afslag naar deze weg ligt de parkeerplaats voor de Wood Bison Trail. Aan de Elk Island Parkway treft u enkele (korte) zijwegen aan, zoals bijvoorbeeld de Bison Loop Road en de route naar de parkeerplaats voor de Simmons (3,5 km.) en Shirley Lake Trail (10,5 km.). Aan de Hayburger Trail (10 km.) is de kans erg groot dat u onderweg bizons tegenkomt. Het eerste deel van de wandeling gaat door een veengebied waar zich regelmatig elanden ophouden. Ongeveer halverwege de wandeling liggen modderpoelen waarin bizons zich graag wentelen. Blijf tijdens deze wandeling beslist op
221
het uitgezette pad, want er bevinden zich gebieden met drijfzand in deze omgeving. Kom ook niet te dicht in de buurt van bizons. De Amisk Wuche Trail is 2,5 km. lang en gaat gedeeltelijk over een serie op het water drijvende plankiers. Amisk Wuche is het Cree-woord voor Beaver Hills en het pad gaat dan ook over enkele door bevers gemaakte meertjes. In Elk Island National Park liggen in totaal 250 meren en 20% van het oppervlak bestaat uit water. De Lakeview Trail (3,5 km.) voert langs een van deze meren en laat goed de overgang zien van het open Aspen Parkland naar de venen van de taiga. Tijdens deze wandeling ziet u twee burchten van bevers. Meer beveractiviteit treft u aan langs de Beaver Pond Trail (3,5 km.). De Living Waters Boardwalk is een 300 meter lange wandeling over een drijvend plankier in het moeras. De Tawayik Lake Trail is 16,5 km. lang, maar kan ’s zomers slechts tot halverwege gevolgd worden. De Shoreline Line Trail (6 km. heen en terug) is een wandeling langs de oever van Astotin Lake, het grootste meer in Elk Island National Park. Van Elk Island National Park is het slechts een korte rit naar Edmonton, de hoofdstad van Alberta.
Aansluitende trajecten bij traject 8 Traject 3: Traject 4: Traject 5:
Traject 6: Traject 9:
Cranbrook-CrowsnestCalgary Cranbrook-Radium Hot Springs-Banff-Calgary Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Edmonton-JasperPrince George
BEZIENS WAAR DIGHEDEN St. Joachim ✝Catholic Cemetery
106 Avenue NW
106 Avenue NW
105 Avenue NW
Jasper Avenue North West
Jasper Avenue North West Ed General Ë mo Hospital nto nM all
Victoria Park
h Sask o
h
atch
nton
ewan
109
University of Alberta Campus
R
er
s os
da
R Ou
le
C Rec
h
Kinsmen Sports Centre Queen Elizabe Park le a d r te Wal NW D Hill
h
h
Saskatchewan
Gameau Park
82 Avenue NW
➤
ersit y Av NW enue
97 Avenue NW
Walterdale Park
87 Avenue NW
Univ
Riv
h
■
University of Alberta
Bellamy H
■ Alberta Legislature Buildings
Stre
Edm Fort
h
et N W
rth
➤
116 Street NW
No
109 Street NW
h
h
104 Street NW
➤
h
Road
116 Street NW
117 Street NW
118 Street NW
st-
102 Avenue NW
105 Street NW
104 Avenue NW Longstreet Centre 103 Avenue NW
Oliver Park
We
109 Street NW
104 Avenue NW
105 Avenue NW
105 Street NW
222
naar Fort Edmonton Park
South Side
Old Plaza Strathcona Strathcona Chinatown Mall
EDMONTON
nue
Ja
sp
A er
ve
e nu
Roa land
h
Forest Heights Park
NW
h
Riverside Park
98 A
Diamond Field
Connors Road NW
ve
NW nue
h
98 Avenue NW
■ Gallagher Muttart Park Conservatory
ver Valley door Centre
Silver Heights Park
Co
nn
Bonnie Doon Park
or
s
Ro
ad
91 Street NW
Scona Road NW
apitol City reation Park
Strathcona Park
99 Street NW
N
rive
NW
Argyll Park 90 Avenue NW
W
th
h
W dN 81 Street NW
Row
t NW
City Hall
223
h
tree 97 S
101 Street NW
1
ve 06 A
Bonnie Doon Shopping Centre
82 Avenue NW
82 Avenue NW Shamrock Park
EDMONTON
224
Edmonton Met 750.000 inwoners, iets meer dan 1 miljoen met de omliggende randgemeenten meegeteld, is Edmonton een tamelijk forse stad. Het heeft dan ook een internationale luchthaven, ofschoon deze niet rechtstreeks wordt aangedaan vanuit Nederland of België. De Canadian, de transcontinentale trein van Toronto naar Vancouver, stopt wel in Edmonton, maar aan de rand van de stad en niet lang genoeg om een kijkje te gaan nemen. Dat is in grote lijnen het lot van Edmonton. Het ligt daar maar te liggen. Edmonton is economisch van groot belang vanwege de olie- en gasindustrie en het biedt een leger van ambtenaren een rustige schuilplaats. Bezoekers treffen een “groene” stad aan met ongelofelijk veel (grote) parken. Er zijn ook tal van historisch interessante bezienswaardigheden, enkele bijzondere toeristische attracties, culturele hoogstandjes en gezellige uitgaanscentra. Talloze festiviteiten hebben Edmonton de bijnaam ‘Festival City’ bezorgd. Is Edmonton dus een bezoek waard? Nou en of. Maar is Edmonton een stad die een (forse) omrit waard is? Voor de meeste Europese toeristen niet echt. Tenzij winkelen op hun lijstje van “must do” dingen staat. Deze stad herbergt namelijk het grootste winkelcentrum in de westerse wereld.
Geschiedenis Al in 1795 verscheen Edmonton, als Fort Edmonton, een handelspost van de Hudson Bay Company, op de kaart. De vruchtbare grond rond Edmonton trok kolonisten aan en al snel werd de plaats een regionaal agrarisch en commercieel centrum. Toen aan het eind van de 19de eeuw goud gevonden werd in Klondike, in het uiterste noordwesten
van Canada, in het Yukon Territory, fungeerde Edmonton als uitvalsbasis voor goudzoekers die niet al te slim waren (en dat waren er best veel). De landroute over Edmonton naar de goudvelden leek kort, maar was heel zwaar en duurde vele malen langer dan de (duurdere) route per stoomschip vanuit Vancouver. De simpele zielen van toen hadden één troost: het grootste feest van Edmonton, de Klondike Days, was aan hen opgedragen, maar sinds kort zelfs dat niet meer. Tegenwoordig heet het festival Capital Ex, een idee van een stel gokbazen dat veel in de melk te brokkelen heeft. Pas na de aanleg van de eerste luchthaven in Edmonton, in 1929, werd de stad daadwerkelijk de “Gateway To The North”. In 1915 arriveerde het spoor in Edmonton, op de route van de tweede transcontinentale spoorweg die Oost-Canada met Prince Rupert in het noorden van British-Columbia verbond. In het zelfde jaar werd de stad uitgeroepen tot hoofdstad van de nieuwe provincie Alberta. Ondanks de gunstige ligging als uitvalsbasis naar het noorden en logistiek centrum voor transport naar en van Canada’s tweede haven aan de Grote Oceaan, zou Edmonton voor altijd en eeuwig een suffe provincieplaats gebleven zijn zonder de ontdekking van rijke olie- en aardgasvelden in de directe omgeving. De economie en welvaart van Edmonton houden gelijke tred met de prijs voor een vat ruwe olie.
Ligging Edmonton ligt ongeveer in het centrum van de provincie Alberta op een hoogte van 668 meter. De omgeving bestaat uit heuvellandschap doorsneden door diepe ravijnen en brede
EDMONTON
rivierdalen. Van de oorspronkelijke vegetatie, Aspen Parkland, het overgangsgebied tussen prairies in het zuiden en tiaga in het noorden, is door agrarische activiteiten en oliewinning niets meer zichtbaar. De totale oppervlakte van de stad meet maar liefst 685 km², groter dan bijvoorbeeld veel dichterbevolkte steden als Toronto en Montreal. De North Saskatchewan River doorsnijdt de stad van zuidwest naar noordoost in twee delen. Deze rivier ontspringt in de Rocky Mountains, 220 kilometer ten westen van Edmonton.
ben in het (recente) verleden enkele van deze wervelwinden enorm huisgehouden in Edmonton. Op 31 juli 1987 kwamen 27 mensen om het leven als gevolg van een tornado die tevens voor Cdn. $ 250 miljoen materiële schade aanrichtte. In juli 2004 werd de stad getroffen door een reeks krachtige onweersbuien met hagelstenen van 10 centimeter groot, waardoor onder andere het dak van de West-Edmonton Mall het begaf en het winkelpubliek geëvacueerd moest worden.
Aankomst Klimaat Edmonton heeft een landklimaat met lange koude winters (november tot en met half april) en korte hete zomers (juni tot en met half september). In de zomer doen zich regelmatig hevige onweers- en hagelbuien voor, die zich soms ontwikkelen tot tornado’s. Ofschoon deze doorgaans minder gewelddadig zijn dan die in het midwesten van de Verenigde Staten, en ook een korter bestaan leiden, heb-
Skyline van Edmonton, Alberta
De internationale luchthaven van Edmonton ligt 29 kilometer ten zuiden van het centrum en wordt aangedaan door zowel Air Canada, WestJet en Air Transat, alsmede diverse Amerikaanse en regionale luchtvaartmaatschappijen. Air Canada en Air Transat (alleen ’s zomers) onderhouden rechtstreekse vluchten op Edmonton vanaf London. De kosten voor een taxi naar downtown Edmonton bedragen Cdn. $ 45. Voor een rit met de Sky Shuttle Bus
225
226
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
betaalt u $ 15. Het VIA-treinstation, halteplaats voor de Canadian, ligt nabij de Yellowhead Highway en de regionale luchthaven van Edmonton, in het noordwesten van de stad, ongeveer 10 kilometer van het centrum. De Canadian doet zesmaal per week Edmonton aan, driemaal in westelijke richting (Jasper, Kamloops, Vancouver) en driemaal in oostelijke richting (Winnipeg, Toronto). Er bestaat geen busservice tussen het station en downtown Edmonton. Een taxi kost Cdn. $ 15. Zowel Greyhound ($ 51) als Red Arrow ($ 67) onderhouden een frequente busverbinding tussen Edmonton en Calgary.
Openbaar vervoer Net als Vancouver en Calgary, de enige andere grote steden in West-Canada, mag ook Edmonton zich beroepen op uitstekend openbaar vervoer. De belangrijkste locaties in het centrum zijn te bereiken met een sneltramverbinding (Light Rail Transit – LRT) dat deels ondergronds en deels op straatniveau gelegen is. Tot en met 2009 waren trolleybussen een dagelijks gezicht in de stad, maar deze zijn uit bezuinigingsoverwegingen uit de dienstregeling geschrapt. Edmonton doet momenteel proeven met hybridebussen, maar de eerste resultaten zijn zwaar teleurstellend. Het verminderde energieverbruik bedraagt slechts 10% (in plaats van de geadverteerde 25%), terwijl de meeste hybridebussen vaker in de garage staan dan rijden. Met de bus kunt u met maximaal eenmaal overstappen (vraag om een transfer aan de chauffeur) vrijwel elke bestemming in de stad bereiken. Elke rit kost (inclusief eenmaal overstappen) Cdn. $ 2,50. Een dagkaart kost Cdn. $ 7,50 en is geldig voor een volwassene plus maximaal 4 kinderen onder 12 jaar. In de bus moet u contant betalen (de chauffeur heeft geen wisselgeld). De ‘EDDIE’ is een bus die eenmaal per uur
langs alle bezienswaardigheden in de stad (21 haltes) rijdt, die door een gids aangewezen en besproken worden. Passagiers kunnen onbeperkt in- en uitstappen, maar de kosten voor een ticket (Cdn. $ 15) zijn eigenlijk weggegooid geld want voor de helft van dat bedrag kunt u ook een dagkaart van het openbaar vervoer kopen.
Wegen Noord-Amerikaanse steden hebben doorgaans meer ruimte tot hun beschikking dan wij in Europa en met name in Nederland gewend zijn, maar zelfs voor Amerikaanse begrippen is het grondgebied van de stad Edmonton zeer ruim bemeten. De weg vinden in Edmonton vereist echter geen hogere wiskunde want vrijwel alle oost-west wegen zijn genummerde avenues en alle noord-zuid wegen zijn genummerde streets. De laaggenummerde avenues liggen in het zuiden en de laaggenummerde straten in het oosten. Enkele uitzonderingen op deze regel zijn onder andere Jasper Avenue en Saskatchewan Drive. Doordat men in Edmonton wat meer ruimte genomen heeft voor het bouwen van de stad, is het hier voor een automobilist iets aangenamer vertoeven dan in de twee andere grote steden in West-Canada, Calgary en Vancouver. Zelfs het vinden van een parkeerplaats is geen onmogelijke opgave en met een metertarief van maximaal Cdn. $ 2,50 per uur ($ 1 ’s zaterdags en gratis op zondagen, uitgezonderd Saskatchewan Drive) nog betaalbaar ook. Daar staat tegenover dat er weinig plaatsen ter wereld zijn waar het wegdek zo abominabel slecht is als dat in Edmonton, de ‘pothole’ hoofdstad van Canada. Huurders van een camper kunnen beter niet de stad ingaan met hun vervoermiddel want het is niet toegestaan een RV (Recreational Vehicle) langs de straat te parkeren op straffe van een boete van Cdn. $ 250 (daarvoor kunt u 100 kaartjes voor het
EDMONTON
openbaar vervoer kopen). Overigens, alle toeristische bezienswaardigheden zijn heel makkelijk met het openbaar vervoer te bereiken. Downtown Edmonton Het centrum van Edmonton ligt aan de noordoever van de North Saskatchewan River en strekt zich uit van de rivier tot 105 Avenue, tussen 97 en 107 Streets. Sir Winston Churchill Square Een logische beginplaats voor een wandeling is het Sir Winston Churchill Square, gelegen tussen 102A en 102 Avenue en 99 en 100 Street. Hier vinden veel van de festivals plaats waar Edmonton om bekendstaat, zoals onder andere het Street Performers Festival (begin juli), The Works Art & Design Festival (tweede helft van juni), A Taste of Edmonton (tweede helft van juli) en het zomercarnaval, Cariwest Festival (begin augustus). In het plein is een
amfitheater geïntegreerd waar 500 mensen kunnen zitten (naast 12.000 staanplaatsen). Van mei tot begin september is de kunstmatige waterval Light Venturi in bedrijf. De drie neonbuizen in de waterval stellen het poollicht voor. Daar hebben ze wat mee in Alberta, want ook in de West Formal Gardens van het plein staan lichtmasten die de aurora borealis verbeelden. De East Formal Gardens, met veel volwassen bomen en gazonnen, is een populaire lunchplek voor de ambtenaren van het aan het plein gelegen stadhuis. Aan de overzijde, op de noordwesthoek van het plein, zit Lunchbox Joe, een beeld van een arbeider op een bankje met zijn broodtrommel en thermoskan. Aan de noordzijde van Churchill Square staat het stadhuis (City Hall) van Edmonton. Dit uit 1992 daterende complex wordt gekenmerkt door twee piramides van glas in staal boven het betonnen kantoorge-
Lunchbox Joe, Churchill Square, Edmonton
227
228
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
bouw. Het oorspronkelijke ontwerp van de architect voorzag in kegelvormige (‘cones’) uitstulpsels (zoals die waarin ijsjes geserveerd worden) die symbool hadden moeten staan voor Indiaanse tipi’s, maar dat pikte de bevolking van Edmonton niet. Het in de publieke opinie rap “cone dome” (in het Engels vrijwel dezelfde uitspraak als het woord voor voorbehoedsmiddel) gedoopte concept werd, zoals het een slim architect betaamt, afgevlakt en opnieuw gepresenteerd, ditmaal als kunstzinnige verbeeldingen van de Rocky Mountains. Kortom, op z’n Hollands gezegd dus een schoolvoorbeeld van ergens een punt aan lullen. Architecten en kunstenaars in Edmonton hebben met elkaar gemeen dat
Edmonton City Hall
beide beroepsgroepen een schrijnend gebrek aan inspiratie tentoonspreiden. Waar de lokale kunstenaars zich niet weten los te maken van het poollicht, komt u elders in Edmonton bij herhaling bouwwerken in de vorm van piramides tegen. Onderdeel van het City Hall complex zijn ook een 122 meter hoge toren (Friendship Tower) met een carillon dat 99 melodietjes kan spelen en een fontein voor de zuidingang die ’s winters dienst doet als schaatspiste. Rondom Churchill Square staan verder nog de kantoren van de provinciale rechtbank van Alberta, alsmede diverse culturele instellingen, zoals de Art Gallery of Alberta (open 2010), het Francis Winspear Centre for Music, het
EDMONTON
Citadel Theatre en de A. Milner Library. Het Winspear Centre, genoemd naar Francis G. Winspear, een zakenman en filantroop die Cdn. $ 6 miljoen schonk voor de bouw van de concertzaal, heeft de vorm van een schoenendoos en is de moderne versie van de ‘opera houses’ die aan het eind van de 19de en begin van de 20ste eeuw populair waren in het westen van Noord-Amerika. Het Citadel Theatre telt drie zalen, plus twee in de aanbouw, het Lee Pavilion, waarin zich tevens een tropische tuin compleet met waterval bevindt. Edmonton Pedway In de binnenstad van Edmonton zijn meer dan 40 kantoorgebouwen, winkelcentra, parkeergarages, hotels, kunst- en cultuurfaciliteiten en stations van de sneltram (LRT) onderling met elkaar verbonden door middel van een 13 kilometer lang stelsel van overdekte wandelpaden (deels bovenen deels ondergronds), de zogeheten ‘pedways’. Edmonton Centre Aan de westzijde van Churchill Square ligt het winkelcentrum Edmonton Centre East dat door middel van een loopbrug over 101 Street is verbonden met Edmonton Centre West, het voormalige Eaton Centre. De voornaamste winkel in dit complex is het warenhuis The Bay. Chinatown Wanneer u vanaf Churchill Square in oostelijke richting over 102 Avenue loopt, ziet u op de hoek met 97 Street de Chinatown Gate. Deze roodgeverfde poort overspant 102 Avenue en symboliseert de vriendschap tussen Edmonton en de Chinese zusterstad Harbin. Vroeger stond de Chinatown Gate aan de ingang van de Chinese wijk, maar hiervoor moet u tegenwoordig twee blokken verder naar het oosten wezen, rond 95 Street tussen 102 Avenue en Jasper Avenue.
Jasper Avenue De hoofdstraat van Edmonton is Jasper Avenue (van 102 Avenue één blok naar het zuiden over 97 Street, langs het kantorencomplex Canada Place). Op de hoek met Jasper Avenue en 97 Street staat het Shawn Convention Centre. Tussen 99 en 100 Street ziet u het statige Fairmont Hotel Macdonald uit 1915. “The Mac” zoals het hotel ook wel genoemd wordt, sloot in 1983 de deuren, maar werd in 1991 na een complete renovatie weer geopend. Met kamerprijzen vanaf Cdn. $ 300 is dit een tamelijk duur logiesadres, maar voor $ 33 kunt u elke zaterdag en zondag om 15.00 uur aansluiten voor de Royal Tea & Tour. Het wordt een ‘koninklijke’ thee genoemd omdat het hotel gastheer is geweest voor onder andere Koning Edward VIII, Koning George VI, Koningin(-moeder) Elizabeth I, Koningin Elizabeth II en Prins Philip. Na een traditioneel gezet en geschonken kopje thee met sandwiches, gebakjes en fruitsalade wordt u uigenodigd voor een rondleiding door het hotel. De grandeur van Hotel Macdonald ten spijt, is Jasper Avenue een treurig visitekaartje voor Edmonton. Het is een belangrijke verkeersader (diverse buslijnen en ondergronds de LRT), maar daarmee is alles gezegd. Afgrijselijk lelijke kantoorkolossen, braakliggende percelen die als parkeerterrein dienst doen en een overvloed aan winkels in de categorie pandhuis en ‘cash shop’, maken van een wandeling over deze straat geen genoegen. Hetzelfde moet gezegd worden van de iets noordelijker gelegen Rice Howard Way, een voor verkeer afgesloten straat waar nog wel wat historische panden staan, maar die overwegend in forse staat van verval verkeren. Alberta Legislature Building Edmonton is de hoofdstad van Alberta en hier is dan ook het provinciale regeringsgebouw gelegen (97/99 Avenue
229
230
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
tussen 107 en 109 Streets). Het in de Beaux Arts-stijl opgetrokken zandstenen pand uit 1913 is eerder pompeus dan mooi, maar de ligging op een heuvel aan de oever van de rivier is onovertroffen. Het Alberta Legislature Building wordt gekenmerkt door een grote centrale koepel boven een rotonde en een voorgevel gedragen door massieve pilaren. Dagelijks worden om het uur (’s middags om het half uur) gratis rondleidingen van 45 minuten verzorgd waarin aandacht wordt besteed aan het parlement en de regering van Alberta, alsmede aan de architectuur en de inrichting van het gebouw. Op eigen gelegenheid kunt u het omliggende terrein verkennen. Tussen de tuinen, bloemperken, vijvers en fonteinen treft u maar liefst 25 monumenten,
gedenkstenen, kunstwerken en andere bezienswaardigheden aan. Tijdens (nationale en provinciale) feestdagen vinden op het terrein speciale festiviteiten plaats. Het Alberta Legislature Building staat op de plaats waar het oorspronkelijke fort van de Hudson Bay Company was gevestigd. High Level Bridge In hetzelfde jaar (1913) dat het regeringsgebouw werd voltooid, kwam ook de 877 meter lange High Level Bridge gereed. Deze brug over de North Saskatchewan River ligt pal naast het Legislature Building en is een bezienswaardigheid op zich, maar extra bijzonder op feestdagen (Canada Day, Heritage Day en Labour Day) wanneer vanaf de zijkant een 64 meter hoge en
Oud en nieuw naast elkaar, High Level Bridge en de LTR
EDMONTON
TIP: Het is weliswaar geen onaangename wandeling van het centrum rond Churchill Square en Jasper Avenue naar het Alberta Legislature Building, maar ook geen korte. Als u de High Level Bridge Streetcar neemt (even ten zuiden van Jasper Avenue en ten westen van 109 Street) kunt u onderweg uitstappen voor een bezichtiging van het regeringsgebouw, vervolgens uw rit over de High Level Bridge maken, waarna u aankomt in Old Strathcona, dat zeer zeker een bezoek waard is. Een retourtje kost Cdn. $ 4 en dat is erg weinig voor zo’n leuk uitstapje.
91 meter brede waterval naar beneden stort. Reeds bij de aanleg van de brug werd rekening gehouden dat deze bestemd moest zijn voor trein-, tram-, auto- en voetgangersverkeer. In 1989 werd de treinverbinding opgeheven. Mocht u de waterval missen, dan heeft deze opmerkelijke brug toch nog een attractie voor u in huis, namelijk een spectaculaire tramrit over het bovenste dek. In 1951 werd de oorspronkelijke tramverbinding gestaakt, maar in 1997 in ere hersteld met gebruikmaking van de originele tramstellen. De High Level Bridge is in verband met de geringe doorrijhoogte (3,2 meter) en de smalle rijbanen verboden voor vrachtwagens.
Old Strathcona Tot 1912 was Strathcona een zelfstandige gemeente. Dat is nu, bijna 100 jaar later, bijzaak. Deze buitengewoon mooie en aantrekkelijke wijk is tegenwoordig onderdeel van Edmonton, eenvoudig te bereiken en om heel eerlijk te zijn, een stuk aantrekkelijker dan Downtown Edmonton. Maar even terug in de geschiedenis, naar 1905 om precies te zijn. Dat was het jaar waarin Alberta officeel als provincie in de federatie Canada werd opgenomen. Na een verwoede campagne tussen Calgary en Edmonton, werd Edmonton aangewezen als hoofdstad van de nieuwe provincie. Omdat dit een gigantische economische stimu-
lans betekende, werd tegelijkertijd beslist dat de provinciale universiteit (wat een stad ook geen windeieren legt) in een andere stad ten zuiden van Edmonton gevestigd zou moeten worden. Wederom viel de keuze niet op Calgary, maar op Starthcona, nota bene op de andere oever van de North Saskatchewan River, recht tegenover Edmonton. Tot groot en eeuwig durend chagrijn in Calgary, dat daarmee zowel de lucratieve bestemming van hoofd- als universiteitsstad aan haar neus voorbij zag gaan, en de bakermat vormde voor de Battle of Alberta, een rivaliteit tussen beide steden die nu een eeuw later, met name op sportgebied, nog steeds in volle hevigheid wordt uitgevochten. Het “oude” Strathcona, rond Whyte Avenue, is een aaneenschakeling van prachtige gebouwen waarvan sommige uit de 19de eeuw dateren. Whyte Avenue is een gezellige winkelstraat, waar 90% van de neringdoenden nog individuele eigenaren zijn, en die wemelt van coffee-shops, leuke restaurants en uitnodigende terrasjes. Op 10310 83 Avenue kunt u elke zaterdag terecht voor de Old Strathcona Farmers’ Market.
North Saskatchewan River Valley Het groene lint dat Edmonton doormidden deelt is de North Saskatchewan River Valley, een aaneenschakeling van parken en golfbanen over een lengte van 48 kilometer. Met een totale opper-
231
232
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
vlakte van 7400 hectare is dit groengebied in het hart van de stad meer dan twintigmaal zo groot als bijvoorbeeld Central Park in New York. Wandelaars en fietsers hebben in de River Valley meer dan 150 kilometer aan (natuurlijke en aangelegde) paden tot hun beschikking. U vindt er ook speeltuinen, sportvelden, vijvers, buitenzwembaden, picknickplaatsen, gazebo’s, meren en, in de winter, schaatspistes en ski-hellingen. Bovendien biedt de River Valley plaats aan verschillende attracties.
broeikassen in de vorm van piramides waarin botanische tuinen zijn ondergebracht. Drie van deze paviljoens besteden aandacht aan planten uit respectievelijk een tropisch, gematigd en droog klimaat. Het vierde paviljoen huisvest plantenexposities die zesmaal per jaar wijzigen. De entree bedraagt Cdn. $ 9,75 voor volwassenen en $ 5 voor kinderen.
Sport
Fort Edmonton Park Dit openluchtmuseum ligt op de zuidoever (Whitemud Drive en Fox Drive) en bestaat uit vier secties (1846 Fort, 1885 Street, 1905 Street en 1920 Street) waarin parkmedewerkers in klederdracht een beeld geven van het leven in Edmonton tussen 1795 en 1929. In totaal omvat Fort Edmonton Park meer dan 80 replica’s van winkels, werkplaatsen, huizen, boerderijen en dergelijke. Er zijn (niet bij entree inbegrepen) ritjes te maken met onder andere een stoomtreintje en een postkoets. Diverse scenes uit de speelfilm ‘The Assassination Of Jesse James By The Coward Robert Ford’ (2007), met in de hoofdrol Brad Pitt, werden in Fort Edmonton Park opgenomen, waaronder die van een treinoverval. De entree bedraagt Cdn. $ 13,50 voor volwassenen en $ 6,75 voor kinderen. Desgewenst kunt u ook in het park overnachten, en wel in het Fort Selkirk Hotel. Het originele Fort Selkirk Hotel uit 1920 brandde in 1962 geheel af, maar is in de vroegere stijl nagebouwd, inclusief de Mahogany Bar, ooit de langste bar in Canada. Kamerprijzen vanaf Cdn. $ 115 (inclusief entree).
Binnen een straal van 1 uur rijden vindt u maar liefst 70 golfbanen in en rond Edmonton, waaronder enkele midden in het hart van de stad in de River Valley. Aangezien het ’s zomers nog tot een uur of tien ’s avonds licht is (de overgang van daglicht naar donker gaat heel abrupt, met slechts een korte schemerperiode), bestaat er volop gelegenheid daar dankbaar gebruik van te maken, wat dan ook massaal gedaan wordt. Hetzelfde geldt voor de 16 openbare tennisbanen in de stad (Cdn. $ 6,75 per uur). Wat betreft sport bekijken is men in Edmonton, net als in de rest van Canada, primair geïnteresseerd in ijshockey. Het lokale team, de Edmonton Oilers, wonnen de Stanley Cup vijfmaal (1984, 1985, 1987, 1988 en 1990) en verloren tweemaal in de finale van de play-off’s (1986 en 2006). De Oilers spelen hun thuiswedstrijden in het Rexall Place (ten noordoosten van het centrum aan 118 Avenue). De hoofdweg naar dit stadion heet de Wayne Gretzky Drive en op het voorplein staat een standbeeld van Wayne Gretzky. Als u niet helemaal bent ingevoerd met de in’s en out’s van ijshockey, Wayne Gretzky speelde voor de Edmonton Oilers van 1979 tot 1988 en wordt in heel Canada onbetwist als de beste speler ooit beschouwd.
Muttart Conservatory Ook op de zuidoever van de River Valley ligt het Muttart Conservatory (9626-96 A Street), een groep van vier glazen
Het Canadian Football team van Edmonton is de Edmonton Eskimos dat in haar geschiedenis maar liefst dertienmaal de Grey Cup heeft gewonnen, de
EDMONTON
laatste keer in 2005. De Eskimos spelen in het Commenwealth Stadium (11000 Stadium Road, iets ten noordoosten van het centrum), een openluchtstadion met natuurgras (beide aspecten zijn vrij uniek aan het worden in Noord-Amerika). Ook autosportliefhebbers komen in Edmonton aan hun trekken, want elk jaar wordt eind juli op de gemeentelijke luchthaven een race verreden in de IndyCar Series (de Amerikaanse tegenhanger van de Formule 1). Bent u rond die tijd met uw camper in de buurt, dan kunt u voor Cdn. $ 500 drie dagen lang op de eerste rij kamperen (inclusief 4 tickets voor de trainingen, kwalificaties en hoofdrace). Dat lijkt prijzig, maar de goedkoopste 3-daagse pas kost normaal Cdn. $ 128,75 per persoon, dus voor echte die-hards is dit een koopje. U moet echter wel tijdig reserveren, want er zijn maar 50 staanplaatsen beschikbaar.
Winkelen Zet een stad neer met 1 miljoen inwoners en u weet dat er gewinkeld kan worden. Zo ook in Edmonton. Midden in het centrum treft u het eerdergenoemde Edmonton Centre East & West aan. Old Strathcona is al een stuk leuker. Maar als u echt wilt winkelen, dan zult u naar het westen van de stad moeten. Eerst komt u dan, aan het eind van Jasper Avenue, 124 Street Area tegen. Dat is een deel van een oude buurt van Edmonton waar vroeger de betere klasse woonde en dat redelijk bewaard is gebleven. Hoewel ‘opgeknapt’ volgens het bij NoordAmerikaanse winkeliersverenigingen razend populaire “Peyton Place” model (trottoirs met kinderhoofdjes, antieke lantaarnpalen, bakken met begonia’s en de onvermijdelijke kunstgaleries), vindt u hier een verzameling van een kleine 400 winkels en restaurants. Even voorbij 124 Street ligt het Royal Alberta Museum (102 Avenue). De collecties van het museum (meer dan 10 miljoen
233
voorwerpen) besteden aandacht aan onder andere archeologie, geschiedenis, flora, fauna en inheemse culturen (entree Cdn. $ 10 voor volwassenen en $ 5 voor kinderen). Ongeveer net zo interessant als een middagje naar een aquarium staren, met dien verstande dat in de vitrines van dit museum niets beweegt. West-Edmonton Mall Sinds de opening in 1981 is WestEdmonton Mall dè attractie van de stad en de provincie geweest. Afhankelijk van de dag van de week en het seizoen, komt u hier tussen 60.000 en 150.000 mensen per dag tegen. Er is parkeerruimte voor 20.000 voertuigen. Naast ruim 800 winkels komt u in het complex onder andere een overdekt amusementspark tegen (Galaxyland), een indoor waterpark (World Waterpark), een zoutwatermeer met zeeleeuwen en flamingo’s (Sea Life Caverns & Sea Lions Rock), een ijshockeyring (Ice Palace), een midget-golfbaan (Professor WEM’s Adventure Golf), een hotel (Fantasyland Hotel), een biljardzaal, een bowlingbaan en een aantal bioscopen. Galaxyland telt 24 achtbanen en attracties met namen als Galaxy Orbiter, Mind Bender, Space Shot en Twister (dagkaart voor alle attracties Cdn. $ 31,95). Het World Waterpark heeft naast een groot golfslagbad (met golven tot 2 meter hoog) meer dan 20 andere waterattracties, waaronder de 24 meter hoge glijbaan SkyCreamer, stroomversnellingen en een Bungee Jump toren (dagkaart Cdn. $ 31,95).
Aansluitende trajecten Edmonton Traject 8: Traject 9:
Calgary-Alberta Badlands-Edmonton Edmonton-JasperPrince George
234
TRAJECT 9 Edmonton – Jasper – Prince George Stony Plain
en verbond de beide uiteinden aan elkaar met het slot. Vloekend moest de stationschef toezien hoe de trein vakkundig aan het spoor vastgeketend. Pas uren later, toen de in allerijl in Edmonton opgetrommelde directie van het spoor aan sheriff Israel Umbach alsnog de achterstallige belasting had uitbetaald, was hij bereid de ketting te verwijderen.
Als u Edmonton verlaat over de Yellowhead Highway 16A, komt u na ongeveer 25 kilometer in Stony Plain (12.500 inwoners), waar u verwelkomd wordt door levensgrote muurschilderingen (murals) die de geschiedenis van het stadje uitbeelden en waaraan het de bijnaam “The Town with the Painted Past” te danken heeft. In totaal zijn er 27 murals te bewonderen en een 1.80 meter hoog standbeeld van Israel Umbach. Er is ook een gedenkteken en een muurschildering aan deze man gewijd. Terecht, want dankzij hem haalde Stony Plain ooit de voorpagina’s van de landelijke pers. Israel Umbach was de lokale wetsdienaar. Op een dag in 1907 zagen de verbaasde inwoners hem uit de ijzerwarenwinkel komen met een enorme ketting over zijn schouder en het grootste hangslot dat hij had kunnen vinden in zijn handen. Onverstoorbaar puffend aan zijn pijp liep hij naar het station waar op dat moment de stoomtrein klaarstond voor vertrek. Umbach nam zijn ketting, wikkelde die door de wielen van de locomotief en onder de rails,
● Prince George
Entwistle Het gehucht Entwistle (400 inwoners) kwam op de kaart te staan toen de Grand Trunk Railroad de tweede transcontinentale spoorweg aanlegde en hier halt moest houden voor de constructie van een brug over de Pembina River. Dat duurde twee jaar want de stalen brug werd vervaardigd in Schotland, aldaar eerst opgebouwd om te testen, weer uit elkaar gehaald, in onderdelen naar Canada verscheept en bij Entwistle weer samengevoegd. Het indrukwekkende gevaarte, 274 meter lang en 65 meter hoog, is nog steeds in gebruik en wordt dagelijks door zo’n twintig treinen gepasseerd. Naast de spoorbrug ligt de Yellowhead Highway
Grande Cache ●
9
Fr
British Columbia
N ▲
Bowron Lake Provincial Park Quesnel ●
as
er
R
iv
er
Willmore Wilderness Park
h
h
h Mt. Robson Provincial Park
TR AJEC T 9
235
Bruggen over Pembina River bij Entwistle, Alberta
Bridge uit 1962, ook al zo’n imposante overspanning. In het Pembina Provincial Park, ten noorden van Entwistle en buurgemeente Evansburg, kunt u het ravijn bekijken waardoor de Pembina River zich een weg worstelt.
Edson Echt spectalulaire bezienswaardigheden of bovenmatig interessante plaatsen komt u tussen Edmonton en
de Rocky Mountains niet tegen. Langzaam maar zeker maakt het uitgebreide agrarische landschap plaats voor een omgeving van veenmoerassen (‘muskeg’ op z’n Canadees) en naaldwouden, typerend voor de taiga, een vegetatiegordel die zich uitstrekt over het noorden van Amerika, Europa en Azië. Kort voorbij Edson (respectievelijk 10 km. en 25 km.) liggen twee provinciale parken, Sundance en Obed Lake
Riv
er
Gibbons ● Morinville ● Fort Saskatchewan ● St. Albert
At
b ha
as
ca
Edson ●
Spruce Grove ● ●
9
Stony Plain
● Hinton
Alberta h
Jasper National Park
● Jasper
●
● Edmonton
Devon ● Drayton Valley ●
Leduc ●
● Beaumont
2 ● Wetaskiwin
EDMONTON – JASPER – PRINCE GEORGE
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
236
die typerend zijn voor dit gebied. Sundance Provincial Park bestaat uit twee duidelijk te onderscheiden secties. Het eerste is gelegen rond 5 meren (de Emerson Lakes) die door middel van wandelpaden met elkaar verbonden zijn. De veel grotere tweede sectie omvat de scherp ingesneden vallei van Sundance Creek, met als meest kenmerkende bezienswaardigheid de in de zandstenen rotswanden uitgesleten hoodoo’s. Een mooie wandeling in deze omgeving is de Wild Sculpture Trail. Obed Lake Provincial Park omvat een drietal meren en de omliggende draslanden en venen.
Hinton Hinton adverteert zichzelf als Gateway to the Rockies en terecht, want het is een ideale uitvalsbasis voor bezoeken aan Jasper National Park. In tegenstelling tot het plaatsje Jasper, dat midden in het park gelegen is, treft u in Hinton volop betaalbare logiesaccommodatie en eetgelegenheden. Bovendien is het een vriendelijk stadje, wat van Jasper niet gezegd kan worden. Hoewel Jasper National Park met voorsprong de belangrijkste bezienswaardigheid is, zijn er vanuit Hinton andere uitstapjes mogelijk, bijvoorbeeld naar William A. Switzer Provincial Park, een natuurgebied met het typische landschap van de Foothills of the Rockies, het voorgebergte. Het park vormt de overgang van hooggebergte naar taiga en biedt in de draslanden rond diverse meren en Jarvis Creek uitstekende mogelijkheden om wild te zien, met name elanden, bevers, edelherten en arenden. William A. Switzer Provincial Park (vernoemd naar de eerste burgemeester van Hinton) was vroeger bewoond door First Nations en Métis. Twee begraafplaatsen met zogeheten ‘Spirit Houses’ herinneren hieraan. Deze A-vormige houten constructies waren bedoeld om de stoffelijke overschotten en de bezittingen die de overlede-
ne in het hiernamaals nodig zou hebben te beschermen. Een andere vanuit Hinton te maken excursie is naar Brûlé Lake & Sand Dunes. Door dit kilometers lange gebied met stuifzand liep ooit het spoor van de Grand Trunk Railroad. Een bijna ondergestoven station en de toppen van de telegraafpalen zijn nog net zichtbaar. In Hinton zelf ligt de Beaver Boardwalk, een door vrijwilligers vervaardigd houten wandelpad door het drasland (de plaatselijke houtfabriek leverde de planken en palen) van 1,5 km. lengte dat langs enkele actieve beverburchten voert. De palen waarop het plankier rust werden in de winter, toen de grond bevroren was, in de grond gedreven. Voor kampeerders die van muziek houden is het Wild Mountain Music Fest (tweede week van juli) op de Entrance Ranch (7 km. noord op Hwy. 40) een aanrader. Dit is geen festival met beroemde sterren, maar gewoon een 3daags volksfeest met blues, country en folk artiesten uit de omgeving (entree Cdn. $ 50 inclusief kamperen). Als u een liefhebber bent van vliegvissen, dan is Hinton een prima plek om een hengel uit te werpen. Een dagtrip (8 uur) met Rocky Mountain Fishing Adventures Inc. kost Cdn. $ 350 voor twee personen, inclusief lunch (uw eigen vangst die door de gids wordt bereid). Ideaal voor beginners, want deze ‘outfitter’ hanteert een beleid van “No Splash, No Cash”, oftewel, u hoeft niet te betalen als u niets vangt.
Jasper National Park Met een oppervlakte van ruim 10.000 km² is Jasper National Park, tevens een UNESCO World Heritage Site, de grootste van de vier aangesloten nationale parken in de Canadese Rocky Mountains. Het is ook het meest ongerepte park van de vier en het leefgebied voor onder andere zwarte en grizzlyberen, edelherten (elk of wapiti’s), wolven, veelvraten (wolverines), bergleeuwen (cou-
TR AJEC T 9
gars), coyotes, linxen, muildierherten, witstaartherten, bevers, wezels, stekelvarkens (porcupines), dikhoornschapen, berggeiten, elanden (moose) en boskariboes. Kansen om wilde dieren in hun natuurlijke omgeving te zien zijn erg groot in Jasper National Park, maar helaas moet hetzelfde gezegd worden van het risico op een aanrijding met wild. Jaarlijks vallen op de wegen in Jasper National Park ruim 100 dodelijke verkeersslachtoffers onder dieren, waaronder beren en wolven. Geschiedenis De North West Company (een bonthandelmaatschappij die later samenging met de Hudson Bay Company) stichtte in 1813 een handelspost aan Brûlé Lake als bevoorradingscentrum voor zowel handelaren die gebruik maakten van de Athabasca Pass als route naar de kust van de Grote Oceaan, als voor pelsjagers die het binnenland afstroopten. In 1817 kreeg de post de naam Jasper’s House, naar de toenmalige beheerder, Jasper Hawes. Tweemaal per jaar diende de handelspost als ontmoetingscentrum voor jagers,
Elk, Jasper National Park
handelaren en Indianen, de zogeheten ‘Rendez-Vous’. Deze bijeenkomsten hadden niet alleen tot doel om zaken te doen en voorraden in te slaan, maar waren ook een gelegenheid voor feesten, spellen en wedstrijden (lees drinken, gokken en vechten). Het was niet ongebruikelijk dat een pelsjager na afloop, wanneer hij weer eenmaal nuchter was, zijn hele opbrengst van een half jaar werken verzopen en vergokt had, plus een Indiaanse echtgenote rijker was. Na het teruglopen van de belangstelling voor bont deed Jasper’s House nog enkele jaren goede zaken met de handel in leer (de Yellowhead Pass werd in die tijd dan ook Leather Pass genoemd), maar halverwege de 19de eeuw was de glorieperiode voorbij. In 1869 deed de Hudson Bay Company haar grondgebied over aan de toen pas gevormde Commonwealth of Canada en in 1884 werd Jasper’s House definitief gesloten. Van de oorspronkelijke handelspost is niets bewaard gebleven. Spoorwegarbeiders gebruikten in 1909 de stammen waarmee de post was gebouwd om er vlotten van te maken.
237
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
238
In 1907 kreeg het gebied rond Jasper op beperkte schaal bescherming als Jasper Forest Park. Op de huidige locatie van Jasper bouwde men in 1911 een station, Fitzhugh Station, en een jaar later de nederzetting Fitzhugh. De naam hiervan werd in 1913 gewijzigd in Jasper. In 1930 kreeg het gebied de status van nationaal park en werden de huidige parkgrenzen vastgesteld.
www.pccamping.ca). Met een camper kunt u echter ook toe zonder faciliteiten en daarmee zijn uw kansen op een staanplaats iets groter. Net buiten het park (ten oosten nabij Hinton en ten westen nabij Valemount) zijn echter volop kampeerterreinen beschikbaar, en nog een stuk prettiger bovendien. Prettiger, omdat de campings in het park zelf vaak smerig en luidruchtig zijn. Sinds kort heeft men om uitspattingen een halt toe te roepen een tamelijk streng verbod ingevoerd op alcoholgebruik na 23:00 uur. Overtreders worden van het terrein verwijderd, krijgen een kampeerverbod in nationale parken voor 48 uur, alsmede een fikse boete.
Kamperen Er zijn 10 kampeerterreinen in Jasper National Park met in totaal 1772 staanplaatsen, maar slechts twee van deze campings hebben hook-up faciliteiten. Doorgaans zijn deze reeds om 11:00 uur ’s ochtends volgeboekt, omdat kandidaten in de rij staan (reserveren
0
N ▲
10 km naar Edson
Alberta
➤ en Edmonton
Jasper National Park
h
● Miette Hot Springs
Jasper Lake Mount Robson Provincial Park
h
M a li g Can ne yon
★
Jasper
●
The Whistlers ▲
➤ naar Kamloops en Vancouver
▲
Mount Edith Cavell
Medicine Lake
Maligne Lake
Goat ● Lick ●
Sunwapta Falls
Alberta
British Columbia 93
Columbia ● Icefield
➤
naar Banff en Calgary 93 / 40 / 1
JASPER NATIONAL PARK
TR AJEC T 9
Jasper Information Centre Het in 1913 als woning voor de parkopzichter gebouwde huis en kantoor aan 500 Connaught Drive doet tegenwoordig dienst als het Jasper Information Centre. Voor het pand gebruikte architect A. M. Calderon lokale bouwmaterialen, het begin van een traditie die later ook als bouwstijl in andere Canadese nationale parken werd toegepast. In het bezoekerscentrum kunt u terecht voor reserveringen van campgrounds, vergunningen voor kampvuren, algemene parkinformatie en actueel nieuws over condities van trails. Tevens is het Information Centre het beginpunt voor enkele wandelingen die u vanuit Jasper kunt maken. Yellowhead Corridor Highway 16, de Yellowhead Highway, is de doorgaande hoofdweg van Alberta naar British Columbia. Aan deze weg liggen verschillende bezienswaardigheden, alsmede enkele zijwegen naar bijzondere attracties. Kort nadat u de oostingang van Jasper National Park passeert, 34 kilometer voorbij Hinton, ziet u aan uw linkerhand de Pocahontas Bungalows en de afslag naar de Miette Road. Fiddle Valley De Miette Road is geasfalteerd, maar is een smalle en bochtige bergweg. Wees extra op uw hoede voor overstekend wild en plotseling stoppende voertuigen. Berggeiten houden zich hier vaak in de berm op en zijn notoire bedelaars. Ook herten en beren worden vaak in deze omgeving gesignaleerd. Aan het begin van de 20ste eeuw was in dit deel van het park een kolenmijn gevestigd, de Pocahontas Mine. Het enige wat daarvan nog te zien valt is het huis van de opzichter en wat overwoekerde ruïnes. Mooier is de wandeling naar de Punchbowl Falls, 1,3 kilometer na de afslag. Mountain Creek stort hier in etappes via poelen
naar beneden door een smalle kloof. Ashlar Ridge Viewpoint is een stopplaats vanwaar u een mooi uitzicht heeft op de steile bergketens die de Fiddle Valley omgeven. Het hoogtepunt van deze 17 kilometer lange weg is echter aan het eind daarvan gelegen, namelijk de Miette Hot Springs. De warmwaterbronnen, de warmste in de Canadese Rockies, zijn een waar genot vooral aan het begin of einde van de dag. De entree bedraagt slechts Cdn. $ 6 (plus een dollar voor het kleedkastje). Eventueel kunt u voor $ 1,90 een baddoek huren (wel zo handig, dan hoeft u niet met een natte baddoek verder te reizen). Het bronwater komt aan de oppervlakte met een temperatuur van 54 graden Celsius, maar wordt door middel van de Fiddle River eerst afgekoeld tot rond de 40 graden, alvorens het (gefilterd) in twee openluchtbaden stroomt. Vanuit de baden en de omliggende terrassen heeft u een onvergetelijk uitzicht. Naast de warme baden zijn er ook twee baden met koud weter (7 graden), de zogeheten ‘plunge pools’. Het beste effect bereikt u door afwisselend eerst een tijdje in het warme water van het ondiepe warme (39 graden) bad te gaan zitten, vervolgens u kort in het koude bad onder te dompelen en daarna snel in het diepere warme (41 graden) bad te stappen. De niet echt hinderlijke geur van rotte eieren die uit het bad opstijgt wordt veroorzaakt door waterstofsulfide in het water. Bij de baden is een café gelegen, alsmede enkele wandelpaden, onder andere naar Sulphur Creek, waar het bronwater in een smalle kloof stomend aan de oppervlakte komt (800 liter per minuut). Rond Miette Hot Springs is het hoogst gebruikelijk om bergschapen te zien.
239
240
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Miette Hot Springs, Jasper National Park
Wanneer u verkwikt weer terug bent op de Yellowhead Corridor, komt u 3,5 kilometer verder bij het Jasper House National Historic Site en Disaster Point. Jasper House bestaat niet meer en het enige wat te zien valt is een bord waarop staat dat aan de overkant van de rivier de hut van Jasper Hawes gestaan heeft, waar nota bene Jasper Hawes (naar wie het park vernoemd is) nooit gewoond heeft. Jasper Hawes was de opzichter van een handelspost van de Hudson Bay Company dat Jasper House genoemd werd en aan de oever van Brûlé Lake stond. Pas in 1830, 9 jaar nadat Hawes was vertrokken, werd deze handelspost naar deze lokatie verplaatst. Desondanks is een korte stop de moeite waard omdat Disaster Point een plek is waar zich regelmatig dikhoornschapen en berggeiten ophouden. Parkeer wel op de parkeerplaats wanneer u deze dieren ziet en
niet langs de kant van de weg, want dit is een drukbereden rijksweg met op dit punt een blinde hoek. Overigens, vanwege het vele wild geldt hier een extra snelheidslimiet. Vlakbij Disaster Point voltrok zich in 2002 bijna een ecologische ramp van ongekende grootte toen men ontdekte dat een oliepijpleiding uit de jaren vijftig door erosie van de oever van de Athabasca River gevaar liep te breken, wat zou betekenen dat er per uur het equivalent van 45 tankwagens in Jasper National Park zou stromen. Dat is overigens niet de reden waarom deze plek Disaster Point heet. De naam werd al in 1872 gegeven toen hier de heupflacon met brandy van Sir Sanford Fleming (de bedenker van de standaardtijd) op de rotsen kapot viel. Ongeveer 16 kilometer voorbij Pocahontas liggen de Jasper Lake Sand Dunes. Jasper Lake is een wijd, ondiep en
TR AJEC T 9
traag stromend deel van de Athabasca River. Door de rivier meegevoerd zand en slib zinkt hier naar de bodem van het meer. In de herfst, wanneer het waterpeil drastisch daalt, worden deze zandbeddingen blootgelegd. Eenmaal opgedroogd, wordt het bezinksel in de winter door de sterke westenwinden opgeblazen en vormt het twee grote eilanden van zand aan de noordwestkust van Jasper Lake. Maligne Valley Bij kilometer 38 (vanaf Pocahontas) krijgt u links de afslag naar de Maligne Valley. U passeert de Moberley Bridge en gaat linksaf, de Maligne Valley Road op. Deze weg is 45 kilometer lang en eindigt bij Maligne Lake. Afgezien van de Athabaska Valley Lookout (na 5,8 km.) is de eerste bezienswaardigheid die u aan deze weg tegenkomt de Maligne Canyon. Ik raad u aan deze niet op de heen- maar op de terugweg te bezoeken. Ik vertel zo dadelijk waarom. Sla
ook de volgende bezienswaardigheid, Medicine Lake, over en rij door tot Maligne Lake, een rit van ongeveer een uur. Maligne Lake is waarschijnlijk het meest gefotografeerde deel van Jasper National Park en het in het meer gelegen eiland, Spirit Island, hoort tot een van de bekendste beelden van de Canadese Rocky Mountains. De weg naar het meer gaat niet verder dan de noordoever en als u meer wilt zien dan alleen het uitzicht vanaf het uitkijkplatform, moet u gaan wandelen of aan een boottocht deelnemen. Zelf een kano huren is ook mogelijk, maar alleen aan te bevelen voor zeer ervaren peddelaars omdat het water van het meer ijskoud is en het hier aardig kan spoken. De naam van het meer komt van het Franse woord voor “kwaadaardig”. De bootcruise duurt 90 minuten en kost Cdn. $ 55 (kinderen $ 27). De vaartijd is inclusief een korte stop op Spirit Island dat 14 kilometer uit de kust ligt. Bij de aanlegsteiger op
Spirit Island in Maligne Lake, Jasper National Park
241
242
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
het eiland zijn voor de lieve som van $ 200.000 (tweehonderdduizend dollar) milieuvriendelijke toiletten neergezet, aan u de keuze latend of u wilt genieten van een wandeling op een van de mooiste plekken op aarde, danwel van de gelegenheid gebruik maakt om eens lekker plaats te nemen op wat waarschijnlijk de duurste openbare plee ter wereld is. Maligne Lake wordt gevoed door de Maligne River in het zuiden en het smeltwater van de Coronet Glacier. Dezelfde rivier zorgt ook voor de afwatering, via een uitgang aan de noordoever. Als u hier bent, kijk dan extra goed naar de hoeveelheid water, want die wetenschap komt van pas wanneer u de “overgeslagen” bezienswaardigheden op de terugweg alsnog gaat bekijken. Alvorens dat te doen, maak dan eerst een wandeling als tijd en conditie dat toelaten. Er zijn verschillende trails, uiteenlopend van 1 tot 6 uur. De Mary Schäffer Loop (Lake Trail) is 3,2 kilometer lang en voor iedereen goed te doen. Dit pad volgt voor een deel de oever van het meer en gaat door het bos terug naar de parkeerplaats. Mary Schäffer wordt ten onrechte genoemd als de eerste blanke die Maligne Lake “ontdekte” (in 1907), op aanwijzingen van haar Indiaanse gids Samson Beaver, maar zij was wel verantwoordelijk voor het bekend en populair maken van dit unieke kristalheldere meer, omgeven door met sneeuw en ijs bedekte bergpieken en overdadig groene oevers, en dat kleine schitterende eilandje. Door de hoge ligging en het feit dat relatief weinig bezoekers dit deel van het park bezoeken, is de kans groot dat u hier beren ziet. Op de terugweg naar de Yellowhead Corridor, stopt u vervolgens bij Medicine Lake. Reden waarom ik u adviseerde om daar niet op de heenreis te stoppen is dat u nu weet hoeveel water Maligne Lake in- en uitstroomde. Al
dat water gaat naar Medicine Lake. Ik weet niet wanneer u hier aan de oever staat, maar als dat in de (na-) zomer is, heeft u grote kans dat u wel een meer ziet, maar een meer met verdraaid weinig water. Medicine Lake is een ogenschijnlijk bodemloze put. Het water van de Maligne River stroomt namelijk wel in Medicine Lake, maar er niet uit. Althans, niet zichtbaar. In de Maligne Valley staat u bovenop een van de meest imposante formaties van grotten ter wereld en vanaf Medicine Lake stroomt de Maligne River 16 kilometer ondergronds tot Maligne Canyon. Dat is, na Maligne Lake, de meest spectaculaire bezienswaardigheid aan deze route en wanneer u hier de tijd neemt voor een uitgebreide wandeling begrijpt u waarom ik u eerst zonder stoppen naar het einde van de weg stuurde. Maligne Canyon is op zichzelf heel indrukwekkend, maar komt pas werkelijk tot leven na bezichtiging van Maligne Lake en Medicine Lake. Door erosie en vorst heeft de Maligne River zich een nauw ravijn (op sommige plekken niet meer dan twee meter breed) gebaand met loodrechte wanden van wel 50 meter hoog. Zonder het wandelpad en een zestal bruggen zou van deze canyon niets te zien zijn. Het is een wandeling van 3,7 kilometer van de rivierbedding naar de top van het ravijn (plus dezelfde afstand weer terug). Draag goede wandelschoenen en neem voldoende water mee. Reken op tussen 2 en 4 uur lopen. Het is aan te raden om de wandeling eerst van beneden naar boven te maken omdat u dan het meest indrukwekkende uitzicht heeft. Parkeer daarvoor uw vervoermiddel bij de parkeerplaats van Sixth Bridge. Loop de brug over en volg het duidelijk aangegeven pad rechts. Na korte tijd ziet u water uit bronnen onder uw voeten opborrelen en zich bij de Maligne River voegen. Naarmate u Fifth Bridge nadert, wordt het aantal bronnen groter. Ter hoogte van Fourth
TR AJEC T 9
Bridge versmalt de vallei tot een nauwe kloof en ziet u uit de wand het uit Lake Medicine gesijpelde water naar beneden storten. In de zomer is het niet mogelijk door de canyon te lopen (in de winter wel, wat een spectaculair gezicht is door de bevroren watervallen). Onderweg is de kans groot dat u dikhoornschapen op de rotshellingen ziet balanceren. Het wandelpad wordt aanmerkelijk drukker wanneer u de top en Second en First Bridge nadert. Dat komt omdat de meeste bezoekers en touringcarbussen bij First Bridge parkeren en uitsluitend de korte, tamelijk vlakke wandeling tussen de eerste twee bruggen maken, een foto nemen en hun weg weer vervolgen. Een ander voordeel van de wandeling van beneden naar boven maken is dat u boven aangekomen een pauze kunt nemen in het restaurant annex museum dat daar gelegen is. Alvorens terug te keren naar de Yellowhead Corridor kunt u eventueel nog een bezoek brengen aan Lake Annette. Ga daarvoor bij de brug over de Athabasca River rechtdoor richting Jasper Park Lodge en sla na 1 kilometer linksaf naar het meer. Bij het meer ligt een strand en een picknickplaats. De wandeling om het meer is 2,4 kilometer lang. Lake Edith, minder druk bezocht, ligt even verderop aan dezelfde weg. Trek voor een bezoek aan de Maligne Valley een volle dag uit.
Enkele kilometers voorbij de Maligne Valley Road ligt het plaatsje Jasper (zie Traject 6: Calgary – Banff – Lake Louise – Jasper). Een populaire wandeling in de buurt van Jasper is die naar Pyramid Overlook. Ga West op Cedar Avenue die twee blokken verder overgaat in Pyramid Avenue en daarna in Pyramid Lake Road. Rij deze weg helemaal af tot het einde (5,6 kilometer). De wandeling naar Pyramid Lake is 1,5 kilometer lang. Aan dezelfde weg, 1 kilometer buiten Jasper, ligt de Cottonwood Slough parkeerplaats, vanwaar u een wandeling kunt maken door Cottonwood Slough naar Lake Patricia. Deze trail (4,2 km.) gaat door drasland dat ’s ochtends vroeg en tegen zonsondergang een populaire plek is voor elanden en ander wild. De belangrijkste bezienswaardigheden aan de Icefields Parkway heb ik reeds beschreven in Traject 6 (Calgary – Banff – Lake Louise – Jasper), met uitzondering van twee dicht bij Jasper gelegen uitstapjes. Dat zijn Mount Edith Cavell en The Whistlers. Voor de rit naar de top van Mount Edith Cavell (vernoemd naar een Britse verpleegster in België die tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Duitsers werd gefusilleerd omdat zij Engelse soldaten naar Nederland had helpen smokkelen) neemt u vanuit Jasper Highway 93A (dus niet de Icefields Parkway). Na 5,2 kilometer, net
Het Habbakuk Project Het is moeilijk voor te stellen als u uitkijkt over Lake Patricia, maar in de Tweede Wereldoorlog was dit lieflijke meertje het toneel van een ultrageheime militaire operatie, Operation Habbakuk. Een beetje merkwaardige naam, maar dat is nog niets vergeleken met wat het project inhield. In Lake Patricia werd namelijk een schaalmodel (1 : 50) gebouwd van een nieuw wapen, een vliegdekschip van ijs. Het achterliggende idee was dat een schip van ijs goedkoper te maken zou zijn, makkelijker te repareren en niet kon zinken. Het schaalmodel werd wel voltooid, maar van echte ijsvliegdekschepen is het nooit gekomen.
243
244
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Uitzicht op Jasper vanaf The Whistlers
voorbij de brug over de Astoria River, gaat u rechtsaf, de Cavell Road op. Deze smalle, steile en bochtige weg is niet geschikt voor grote motorhomes (langer dan 6 meter). De weg is 15 kilometer lang en op stukken erg slecht. Vanaf de parkeerplaats aan het einde van de weg zijn er twee wandelpaden, de Cavell Meadows Trail door een (sub-) alpiene bergweide en de Path of the Glacier Trail, die door de morenen van een gletsjer gaat en uitzicht biedt op Angel Glacier en Cavell Glacier. The Whistlers is de grote berg die boven het stadje uitsteekt. Het is mogelijk naar de top op 2277 meter hoogte te lopen, maar u kunt ook de kabelbaan nemen (Jasper Tramway). De kosten voor het spectaculaire ritje van 7 minuten bedragen Cdn. $ 28 (kinderen $ 14).
Yellowhead Pass Tussen Jasper en de westingang van Jasper National Park komt u geen bijzondere bezienswaardigheden tegen, anders dan natuurlijk het ongelofelijk mooie berglandschap. Neem niet de moeite om te stoppen bij het Henry House National Historic Site, want dit is weer niets meer dan bord waarop staat dat hier ooit, in 1811, een “historisch belangrijke” blokhut heeft gestaan. Wat men overigens niet eens zeker weet, want David Thompson (zie kader volgende pagina) heeft in zijn journaals drie verschillende locaties opgetekend. Voor het eerst in 1819 werd melding gemaakt van de bergpas die tegenwoordig Yellowhead Pass heet. Een Métis pelsjager en bonthandelaar,
TR AJEC T 9
Pierre Hastination, ook bekend als Pierre Bostonais, en bijgenaamd Tête Jaune vanwege zijn blonde haar, gebruikte deze pas voor de aanvoer van huiden uit het huidige Jasper National Park naar British Columbia, toen nog New Caledonia geheten. In die tijd heette de bergpas daarom meestal ‘Leather Portage’ (bergovergangen werden door de bonthandelaren altijd aangeduid met ‘portage’ en nooit als ‘pass’). Rond 1830 raakte de bergpas in ongebruik. Pas twintig jaar later werd de passage opnieuw populair, ditmaal vanwege de Cariboo Gold Rush. Hoewel de meeste goudzoekers via de Verenigde Staten naar de goudvelden in de Caribooregio van British Columbia trokken, waren er ook Canadezen die vanuit Ontario de oversteek over land maakten, de zogeheten Overlanders. Daarna bleef het wederom lange tijd stil rond Yellowhead Pass. Tot 1871 toen de pas werd uitgekozen als de meest logische doorgang voor de eerste transcontinentale spoorweg in Canada. Op het laatste moment besloot men echter vanwege politieke redenen om voor een meer zuidelijke (en veel moeilijkere en duurdere) oversteek van de Rocky Mountains te kiezen via de Kicking Horse Pass in de buurt van Calgary (daarover
zijn ze in Edmonton nog steeds chagrijnig). Tussen 1910 en 1913 werden alsnog spoorlijnen aangelegd over Yellowhead Pass, namelijk die van de Grand Trunk Pacific en Canadian Northern Railways, later samengegaan in Canadian National Railway, die tot op de dag van vandaag verantwoordelijk is voor het spoor, waarover onder andere ook de Canadian, de transcontinentale spoorweg rijdt. In 1969 werd over een voormalige spoorwegbedding de huidige Yellowhead Highway aangelegd. Mount Robson Provincial Park Na het passeren van de Great Divide en de westingang van Jasper National Park rijdt u het Mount Robson Provincial Park in British Columbia binnen. Laat u echter niet misleiden door de ogenschijnlijke degradatie van ‘national’ naar ‘provincial’ park. Hoewel de provincie verantwoordelijk is voor het beheer van dit park, is Mount Robson veel meer een echt wildernisgebied dan het aangrenzende Jasper National Park dat onder de verantwoordelijkheid van de federale overheid valt. Met uitzondering van de Yellowhead Corridor zijn er geen autowegen in Mount Robson en het overgrote deel van dit 224.866 hectare metende park kan
David Thompson Het is vrijwel onmogelijk om door West-Canada te reizen zonder voortdurend de naam David Thompson tegen te komen. Thompson was een Canadese ontdekkingsreiziger, bonthandelaar en carthograaf die bijna 4 miljoen vierkante kilometer van Noord-Amerika in kaart gebracht heeft. De First-Nations noemden hem daarom Koo-Koo Sint, oftwel de ‘Stargazer’. Zijn belangrijkste expeditie was die van de bron van de Columbia River naar de monding daarvan in de Grote Oceaan in 1811 omdat hij hiermee de territoriale aanspraken op het huidige British Columbia veiligstelde. Hoewel zelfs naar hedendaagse maatstaven zijn carthografische prestaties verbluffend waren, heeft David Thompson niet de relatief makkelijke Yellowhead Pass over de Rocky Mountains ontdekt, ondanks het feit dat hij op slechts 21 kilometer van deze doorgang door expeditielid William Henry een schuilhut liet bouwen. In plaats daarvan stak hij de bergen over via de veel moeilijker Athabasca Pass.
245
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
246
alleen te voet bezocht worden. Om die reden is dit park vooral erg populair bij mensen die langere trektochten willen maken, zoals bijvoorbeeld de 22 kilometer lange Berg Lake Trail, waarvoor 2 tot 3 dagen uitgetrokken moet worden (vooraf registreren verplicht). Zonder enige twijfel het meest dominerende aspect in het park is de 3954 meter hoge Mount Robson, bijgenaamd
Mount Robson
“The Dome” en “The Monarch of the Canadian Rockies”, en bij de First Nations bekend als “Yuh-hai-has-hun” (“The Mountain of the Spiral Road”, vanwege de ring met anders gekleurd gesteente die rond de berg slingert). Het fraaiste uitzicht op Mount Robson heeft u vanaf het Viewpoint bij het Visitor Centre. Hier begint ook de Lookout Trail, een wandeling van ongeveer een uur heu-
TR AJEC T 9
velopwaarts (met steile stukken) die aansluit op de Overlanders Falls Trail (als u deze ook afloopt reken dan op 3 uur). U kunt de Overlander Falls overigens ook zonder ver te wandelen bekijken. Parkeer dan 1,6 kilometer voor het bezoekerscentrum en loop 500 meter naar de waterval. In de onmiddellijke omgeving ligt ook de Robson Meadows Campground en vandaar kunt u de 2 kilometer lange Fraser River Nature Trail volgen. Voor een langere ‘hike’ rijdt
u 2 kilometer noord vanaf het visitor centre naar de Bergen Lake Trailhead parkeerplaats. De eerste 4,5 kilometer van de Bergen Lake Trail staat ook bekend als de Kinney Lake Trail. Dit is een niet al te zware wandeling langs de snelstromende Robson River naar het prachtig blauwe Kinney Lake. Op dit traject zijn mountain bikes nog toegestaan, voorbij het meer niet meer. Twaalf kilometer voorbij de westingang van Mount Robson Provincial Park ligt Rearguard Falls Provincial Park. Vanaf de parkeerplaats is het een wandeling van 300 meter naar de waterval. Met name eind augustus, begin september, treft u hier een mooi schouwspel wanneer de zalmen terugkeren naar hun paaigronden. De 10 meter hoge Rearguard Falls vormen het eindpunt van hun 1280 kilometer lange trek stroomopwaarts over de Fraser River. Voor reizigers die na Mount Robson in de richting van Vancouver trekken, zie verder Traject 7: Jasper – Kamloops – Vancouver. Die route heeft als belangrijkste bezienswaardigheid het Wells Gray Provincial Park. De Yellowhead Highway tussen Mount Robson en Prince George volgt de Fraser River door Mount Robson Valley. Deze wonderschone vallei ligt ingeklemd tussen de Rocky Mountains in het oosten en de Cariboo Mountains in het westen. De enige plaats van betekenis op dit traject is McBride, een dorp dat in 1913 werd gesticht tijdens de aanleg van de spoorlijn naar Prince Rupert. Toen telde McBride ongeveer 2000 inwoners, nu nog maar 650. Landbouw, bosbouw en toerisme zijn de voornaamste bronnen van inkomsten. Hoewel de omgeving van McBride erg mooi is, komt u er geen beroemde bezienswaardigheden tegen. Bij toerisme moet u dan ook niet zozeer aan dagjesmensen of ‘sight-seeing’ denken,
247
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
248
maar meer aan jagen en sportvissen. Het gebied tussen McBride en Prince George is zeer dun bevolkt en overwegend nog ongerept. Het is grotendeels ook erg ruig terrein waar veel wild voorkomt. De draslanden langs rivieren zijn erg populair bij elanden en de kans is groot dat u deze dieren te zien krijgt. Ongeveer halverwege McBride en Prince George ligt het Sugarbowl – Grizzly Den Provincial Park. Dit park omvat onder andere een eeuwenoud bos met ceders en hemlocksparren. Er zijn diverse trails, maar deze zijn zonder uitzondering tamelijk pittig. Bedenk als u hier gaat wandelen dat dit berengebied is en neem dus voorzorgsmaatregelen om ontmoetingen met een grizzly te voorkomen.
Prince George Prince George werd in 1807 onder de naam Fort George gesticht door Simon Fraser, een ontdekkingsreiziger en bonthandelaar voor de North West Company. De stad telt ruim 70.000 inwoners en ligt op het kruispunt van de Yellowhead Highway 16 en de Cariboo Highway 97. Het is een belangrijk verkeersknooppunt en het economisch centrum voor het noorden van British Columbia. Het belang van bosbouw is overal rond de stad zichtbaar. Ook bevinden zich olievoorraden in de buurt van Prince George. De 11 kilometer lange Heritage River Trails is een leuke en interessante wandeling langs de rivieroevers, vanwaar u onder andere een mooi uitzicht heeft op de uit 1914 daterende spoorbrug die nog steeds in gebruik is. Deze vakwerkbrug heeft een beweegbaar segment dat bedoeld was om raderstoomboten doorgang te bieden, maar de komst van het spoor betekende het einde van de raderstoomboten en deze voorziening is dus overbodig gebleken. Het belang van de spoorwegen en de bosbouw voor Prince George staat centraal in het Prince George Railway &
Forestry Museum, gelegen in het Cottonwood Island Park waar de Fraser River en Nechako River samenvloeien. Naast ruim 70 treinstellen en locomotieven staan in dit museum ook diverse gebouwen opgesteld, zoals het oude treinstation van Penny en een zogeheten ‘beehive burner’. U bent deze onderweg ongetwijfeld meerdere malen tegengekomen; in deze constructies wordt kapafval verbrand. Doordat deze verbranders verantwoordelijk zijn voor zware luchtverontreiniging worden ze langzaam maar zeker gesloten, maar diverse zijn nog in vol bedrijf in British Columbia. Connaught Hill Park ligt midden in het centrum van Prince George op een heuvel vanwaar u een mooi uitzicht over de stad hebt. Het Fort George Park (dat evenals Cottonwood Island Park aan de Heritage Trails ligt) is waar tot het begin van de 20ste eeuw een First Nation dorp gevestigd was. Deze Indianen verkochten hun land aan de spoorwegen en verhuisden naar elders. Wat van hun oorspronkelijke dorp rest is de begraafplaats, de Lheidli T’enneh Burial Grounds. In het naast het park gelegen The Exploration Place van het Fraser-Fort George Regional Museum, wordt onder andere de geschiedenis van de lokale First Nations behandeld (entree Cdn. $ 8,85 voor volwassenen en $ 5.95 voor kinderen).
Aansluitende trajecten bij traject 9 Traject 6:
Calgary-Banff-Lake Louise-Jasper Traject 7: Jasper-KamloopsVancouver Traject 8: Calgary-Alberta Badlands-Edmonton Traject 10: Prince George-Prince Rupert Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver
249
TRAJECT 10 Prince George – Prince Rupert gelukt, want de plaats telt ongeveer 4500 inwoners en is het regionale centrum voor een bevolking van meer dan 10.000. Die zijn vaak werkzaam in de bosbouw en veeteelt, ofschoon in Vanderhoof ook graanvelden te zien zijn, een vrij ongebruikelijk gezicht in British Columbia. Het is een erg leuk plaatsje met een heel interessant openluchtmuseum in de vorm van een dorpsplein waaraan diverse oude panden gelegen zijn die door het Vanderhoof Heritage Museum gerestaureerd werden (c.q. worden). Blikvanger is het O.K. Cafe uit 1920 waar u wat te eten en drinken kunt kopen. Er wordt geen entree gevraagd, maar donaties zijn welkom. De Riverside Nature Trail in het Nechako River Bird Sanctuary ligt aan de rand van Vanderhoof. Dit gebied is een beschermd vogelreservaat omdat het een belangrijke rustplaats is voor trekvogels. Met name in het voor- en najaar, wanneer tienduizenden Canadese ganzen neerstrijken, heeft u vanaf de houten uitkijkplatforms een schitterend uitzicht.
De rit naar Prince Rupert is erg mooi, maar bedenk dat u dezelfde weg weer terug naar Prince George moet nemen, tenzij u passage op de veerboot naar Vancouver Island geboekt heeft (de zogeheten Inside Passage). Daarnaast moet ik een veel grimmiger waarschuwing geven, met name gericht aan vrouwen. De sectie van de Yellowhead Highway tussen Prince George en Prince Rupert staat namelijk al decennia lang bekend als de ‘Highway of Tears’. Sinds 1988 zijn langs deze weg tenminste 18 vrouwen en jonge meisjes vermoord of spoorloos verdwenen, zonder spoor van een dader of daders. Onophoudelijk ziet u langs de weg posters van vermiste vrouwen, waarschuwingsborden en met bloemen gemerkte plaatsen waar slachtoffers voor het laatst gesignaleerd zijn.
Vanderhoof Het stadje Vanderhoof aan de oever van de Nechako River is in 1914 vernoemd naar Herbert Vanderhoof, een Amerikaan van Nederlandse afkomst die door de Canadese spoorwegen was ingehuurd om kolonisten naar WestCanada te lokken. Dat is vrij redelijk
ve
●
ass
●
Sk
n ee
a
● Smithers
R iv
er
British Columbia
Prince Rupert ●
MacKenzie ●
Hazelton
Ri
(V.S.)
N
Vanuit Vanderhoof is het een rit van ongeveer 3 kwartier over Highway 27
r
Alaska
Fort St. James
Terrace
Houston ● Burns Lake
● Kitimat Pitt Island
Babine Lake
10 ●
Stuart Lake
● Fort St. James
Vanderhoof ●
Tweeds Muir Provincial Park
h
N ▲
●
Prince George
PRINCE GEORGE – PRINCE RUPERT
250
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
North naar het Fort St. James National Historic Site, aan de oever van Stuart Lake. Het fort werd in 1806 gesticht door Simon Fraser als handelspost voor de North West Company en bleef in gebruik tot 1952 toen de Hudson
Bald Eagle (Zeearend)
Bay Company (waarin NWC was opgegaan) de poort sloot. Een zevental (deels originele en deels gereconstrueerde) gebouwen zijn te bezichtigen. Parkmedewerkers in klederdracht geven tekst en uitleg. In Fort St. James
TR AJ EC T 10
staat een van de oudste kerken in British Columbia, de Our Lady of Good Hope Catholic Church uit 1873.
Fort Fraser Ook Fort Fraser werd, in 1805, door Simon Fraser gesticht en is de oudste blanke nederzetting in British Columbia. Het voormalige fort lag 4 kilometer ten westen van het huidige Fort Fraser, in Beaumont Provincial Park.
Houston Mocht u zich tijdens de rit naar Prince Rupert afvragen wat mensen die in deze contreien wonen nu graag als vrijetijdsbesteding doen, dan geeft een 18 meter hoge vishengel in Houston u antwoord. U ziet overigens niet alleen mensen vissen, maar ook adelaren.
Telkwa Het dorp Telkwa (1300 inwoners) kwam in 1865 op de kaart te staan door de aanleg van de Collins Overland Telegraph, een poging om een telegraaflijn aan te leggen tussen de Verenigde Staten en Europa via Canada, de Bering Zee en Siberië. Het project kostte 3 miljoen dollar en werd in 1867 gestaakt toen een transatlantische kabel in gebruik werd genomen. Zoals de meeste plaatsen langs deze route is ook Telkwa een plezierig dorp dat stilgestaan lijkt te hebben in de tijd. Bezienswaardig zijn onder andere de General Store (1910), de houten St. Stephen’s Anglican Church (1910) en Fairbank’s House (1917).
Smithers Smithers (6000 inwoners) ligt in de Bulkley Valley en wordt omgeven door vier bergketens, de Babine, Hazelton, Telkwa en Omineca Mountain Ranges. De Hudson Bay Mountain torent hoog boven het stadje uit en is de locatie van een snel aan populariteit winnend wintersportresort. Dat verklaart ook waarom Smithers precies het
tegenovergestelde is van wat alles wat de andere dorpen en stadjes aan deze route juist zo aangenaam maakt. In Smithers zijn winkeliers in Main Street verplicht zich te houden aan het “Alpen thema” dat de projectontwikkelaars hebben bedacht en dat gesymboliseerd wordt door een beeld van “Alpine Al” (een kerel die op een lange alpenhoorn blaast) aan het begin van de hoofdstraat. Natuurlijk is het lokale vliegveldje van “Little Switzerland” aangepast om straalvliegtuigjes te kunnen ontvangen, want er is natuurlijk geen skiër te vinden die helemaal naar deze uithoek gaat rijden. Vier kilometer voorbij Smithers kunt u een korte zijrit maken over Lake Kathlyn Road en Glacier Gulch Road naar Twin Falls, een tweetal watervallen die smeltwater van de Hudson Bay Glacier 168 meter naar beneden storten. Vanaf de parkeerplaats is het een korte, maar steile klim naar het uitkijkplatform.
Moricetown Moricetown is een dorp (600 inwoners) van de Wet’suwet’en First Nations, 30 kilometer ten westen van Smithers. De elders wijde Bulkley River wordt op deze locatie door een smalle kloof geperst waardoor een serie watervallen en stroomversnellingen ontstaat. Aan het einde van de zomer kunt u hier Indianen op traditionele wijze zien vissen op zalm, balancerend op de wanden van de kloof met lange speren. U kunt de canyon vanaf een uitkijkplatform van boven bekijken, maar ook naar de bodem afdalen en via een houten brug naar de overzijde lopen. In het dorp is een bescheiden museum waar u meer kunt leren over de First Nations. Old Hazelton, South Hazelton en New Hazelton Na Moricetown daalt de weg af in de Skeena Valley, het stroomgebied van de imposante Skeena River (“River of Mist”).
251
252
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Zalmvisser in Moricetown, British Columbia
Deze waterweg was (en is) een belangrijke transportroute en voedselbron voor de Gitxsan First Nations die dit hun thuisland noemen. Op de plek waar de Bulkley River en Skeena River samenvloeien liggen de Hazeltons (Old Hazelton, South Hazelton en New Hazelton), alsmede enkele dorpen van First Nations. Gezamenlijk staat dit gebied bekend als de “Totem Pole Capital of the World”. De rijke cultuur van de Gitxsan First Nations is te bewonderen in het Ksan Historical Village and Museum, gelegen in Old Hazelton, 7 kilometer ten noorden van New Hazelton aan Highway 62. U kunt op eigen gelegenheid rondwandelen door dit openluchtmuseum, maar een bezoek aan de zogeheten ‘longhouses’ is uitsluitend mogelijk onder begeleiding van een gids (deze rondleidingen kosten inclusief entree Cdn. $ 10). Van begin juli tot en met begin augustus kunt u elke vrijdagavond (19.00 uur) muziek- en dansvoorstellingen bijwonen (Cdn. $ 8).
In de directe omgeving liggen ook de historische First Nation dorpen Kispiox, Gitanyow, Gitwangak en Kitseguecia waar u nog eens 52 totemplaten tegenkomt. Old Hazelton bestaat uit een groot aantal gerestaureerde panden en is een stap terug in de tijd toen dit nog een belangrijke aanlegplaats was voor raderstoomschepen. De 2514 meter hoge berg in de achtergrond is Rocher Déboulé.
Prince Rupert Prince Rupert, de laatste plaats aan deze route, was het geesteskind van Charles Melville Hays, directeur van de Grand Trunk Pacific Railroad. Hij had grootse plannen als havenstad en toeristenbestemming voor Prince Rupert, maar daar kwam aanvankelijk weinig van terecht, niet in het minst omdat Hays in 1912 om het leven kwam toen de Titanic verging. Tegenwoordig is Prince Rupert een redelijk belangrijke vis- en vrachthaven (kolen,
TR AJ EC T 10
graan en containers), alsmede een aanleghaven voor cruiseschepen richting Alaska. Ook toerisme is van toenemend belang. Voor een stadje van deze omvang, 12.500 inwoners, valt er opvallend veel te zien en doen. Cow Bay Aan het begin van de 20ste eeuw lag op de plek van het huidige Prince Rupert een klein vissersplaatsje dat Cameron Cove heette. De echte havenstad was toen nog Port Essington, halverwege Prince Rupert en Terrace aan de oever van de Skeena. De verzameling kleine vissersbootjes stond bekend als de “Mosquito Fleet”. Aan wal lagen scheepswerven en een netwerk van scheepswinkels. De bevolking bestond voor het overgrote deel uit mensen die grond “gekraakt” hadden en daarop illegaal een onderkomen hadden gebouwd. In 1909 wilde iemand hier een melkboerderij beginnen, maar er was geen kade om de koeien aan wal te laten. Deze bereikten daarop zwemmend de wal en sindsdien staat dit deel van Prince Rupert bekend als Cow Bay. Toen de
Ksan Historical Village and Museum
spoorweg Prince Rupert aanwees als het eindpunt van de Grand Trunk Pacific Railway was het met Port Essington snel gebeurd. Cow Bay is tegenwoordig een trendy winkel- en uitgaanswijk. Veel van de (houten) huizen staan op palen boven het water en huisvesten excursiebedrijven, souvenirwinkels, restaurants en coffee-shops. Ook vertrekken hier, vanaf de Atlin Terminal, de meeste excursieboten. Museum of Northern British Columbia Een absolute must om te bezoeken is het Museum of Northern British Columbia, maar doe dat niet op een dag als buiten de zon schijnt. Dagen zonder regen zijn namelijk een zeldzame verschijning in Prince Rupert en kunnen derhalve beter aangewend worden voor excursies of activiteiten buitenshuis. Het museum (entree Cdn. $ 5) is gebouwd in de vorm van een traditioneel ‘longhouse’ kenmerkend voor de First Nations in het noordwesten van British Columbia. Binnen het museum treft u een indrukwekkende hoeveelheid gebruiks- en kunstvoorwerpen,
253
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
254
zoals wapens, gereedschappen, sieraden, kleding en maskers. ’s Zomers worden regelmatig voorstellingen gegeven door Tsimshian Mask Dancers. Naast het museum is de ‘carving shed’ gelegen, een werkplaats waar First Nationkunstenaars houtsnijproducten, zoals maskers, beelden en totempalen vervaardigen. Over de stad verspreid staan 18 totempalen opgesteld. Het Kwinitsa Railway Station uit 1911 hoort ook bij het museum en staat in Waterfront Park, op loopafstand van het museum. Ooit stonden tussen Winnipeg en Prince Rupert 400 stations die volledig identiek waren aan dit station. In het station is een bescheiden spoorwegmuseum ingericht. Laxspa’aws (Pike Island) Natural & Historical Tour Het gebied rond Prince Rupert is een van de oudste voortdurend bewoonde regio’s ter wereld. Op Pike Island (door de Tsimshian First Nations ‘Laxspa’aws’ genoemd, dat ‘Eiland van zand’ betekent) zijn vijf archeologische vindplaatsen die 1800 jaar oud zijn. Tijdens een 4 uur durende excursie naar dit
Grizzly met zalm
eiland, inclusief de oversteek met de veerboot, maakt u een wandeling van 3 kilometer (circa 90 minuten) door het weelderig groene regenwoud en over het strand langs de locaties van prehistorische dorpen, rotstekeningen en een nagebouwd longhouse. Een gids van de First Nations geeft onderweg tekst en uitleg. Kosten Cdn. $ 57 (exclusief zalmbarbecue). Khutzeymateen/K’tzim-a-Deen Grizzly Bear Sanctuary Ten noordoosten van Prince Rupert (en 50 km. ten zuiden van Alaska), in de Western Kitimat Ranges van the Coast Mountains, is een gebied van 380.000 hectare vastgesteld waarin jagen op grizzlyberen is verboden. Binnen dat gebied ligt een reservaat van 45.000 hectare waarin bijna elke vorm van menselijke activiteit verboden is ter bescherming van een groep van circa 50 grizzlyberen die hier hun domein hebben. Er zijn geen wegen in of naar het park, en ook geen wandelpaden of campings. De enige manier om het Khutzeymateen/K’tzim-a-Deen Grizzly Bear Sanctuary te bereiken, een afstand van
TR AJ EC T 10
45 kilometer vanaf Prince Rupert, is per boot of watervliegtuig. Verschillende outfitters bieden excursies aan. Voor een dagtour per boot (6-8 uur) moet u rekenen op circa Cdn. $ 200 tot $ 350 per persoon. Een vlucht per watervliegtuig (2 x 30 minuten) plus een 2 uur durende rondvaart door het natuurreservaat kost circa Cdn. $ 450 per persoon. Beide tochten zijn uitzonderlijk mooi. Per boot heeft u onderweg de kans dat u ook ander wild te zien krijgt, zoals walvissen, bruinvissen, zeehonden en zeeleeuwen. De tocht met het watervliegtuig, op zich al erg spectaculair, biedt als extra dat u een onvergetelijk uitzicht vanuit de lucht heeft op dit maagdelijke wildernisgebied. De beste tijd om het berenreservaat te bezoeken is juli en augustus, wanneer de grizzly’s zich tegoed gaan doen aan de zalmen die vanuit zee naar hun paaigronden terugkeren. Het aantal bezoekers dat per dag in Khutzeymateen/K’tzim-a-Deen Grizzly Bear Sanctuary wordt toegelaten is gelimiteerd, dus toergroepen zijn altijd klein in omvang. Hoewel de primaire reden voor een bezoek aan dit reservaat natuurlijk het zien van grizzly’s is, vormt ook het natuurlijke decor een onvergetelijke belevenis. De vaartocht gaat door draslanden in een vallei omringd door bergtoppen van meer dan 2000 meter hoog, dichte oerbossen en een estuarium (een trechtervormige riviermonding, waar zoet rivierwater en zout zeewater vermengd worden en zodoende brak water ontstaat, en waar getijverschil waarneembaar is). Naast grizzly’s komen in het park onder andere ook zwarte beren, wolven, berggeiten, elanden, veelvraten en bevers voor. Adelaars zijn vrijwel altijd te bespeuren. Whale Watching De voedselrijke wateren voor de kust van British Columbia oefenen grote
aantrekkingskracht uit op walvissen, die hier dan ook in grote aantallen waargenomen worden. Vanuit Prince Rupert kunt u deelnemen aan georganiseerde excursies (circa Cdn. $ 75-$ 100) waarbij onder andere orka’s (half mei tot begin juni), bruinvissen (het hele jaar), bultruggen (juli tot oktober), dwergvinvissen (hele zomer) en grijze walvissen (hele zomer) te zien zijn, alsmede een keur aan andere zeedieren en -vogels. North Pacific Canning Company Al in de tweede helft van de 19de eeuw was de visverwerkende industrie (in het bijzonder zalm) van extreem groot economisch belang voor de bevolking van noordwest British Columbia. Overal langs de kust verrezen zogeheten ’canneries’, conservenfabrieken waar vis ingeblikt werd. Vaak op de meest onmogelijke plaatsen, om de tijd tussen vangst en verwerking tot een minimum te beperken. Ooit stonden er rond de 200 van dit soort fabrieken langs de kust van British Columbia, maar op een enkele na zijn die allemaal verdwenen. De North Pacific Cannery Company in Port Edward, ongeveer een half uur rijden ten zuiden van Prince George, gesticht in 1889 en in bedrijf tot 1968, is een van de weinige die in goede staat bewaard is gebleven (entree Cdn. $ 12). Queen Charlotte Islands Vanuit Prince Rupert vertrekken dagelijks veerboten naar de Queen Charlotte Islands, een archipel van twee grote en ongeveer 150 kleinere eilanden voor de kust van British Columbia, daarvan gescheiden door de Hecate Strait. De overtocht duurt ongeveer 6,5 uur en kost Cdn. $ 30 per persoon en ruim $ 100 per voertuig. De eilanden zijn populair vanwege hun geïsoleerde ligging, rust, natuurschoon en First Nation cultuur. Alleen het weer is er verschrikkelijk.
255
256
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Inside Passage Als u niet naar Alaska verder wilt, heeft u in Prince Rupert de keuze om weer terug te rijden naar Prince George, of de veerboot van BC Ferries te nemen naar Vancouver Island. Dat is een schitterende cruise door binnenwateren langs de kust die u een hele lange rit bespaart. Aangezien veel toeristen van deze optie gebruikmaken, is tijdig reserveren dringend aan te raden.
Inside Passage, British Columbia
Aansluitende trajecten bij traject 10 Traject 9:
Edmonton-JasperPrince George Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 12: Victoria-Port Hardy
257
TRAJECT 11 Prince George – Whistler – Vancouver De eerste plaats die u tegenkomt als u Prince George in zuidelijke richting over de Cariboo Highway (Hwy 97) verlaat is Quesnel. Toen in 1859 goud gevonden werd in Barkerville (90 kilometer ten oosten van de stad), werd Quesnel het bevoorradingscentrum voor de diverse mijnkampen die overal uit de grond schoten. Dezelfde rol speelt het nu min of meer nog steeds. Bezoekers stromen in drommen toe om Barkerville te bekijken en dat is absoluut onmogelijk om te doen zonder eerst naar Quesnel te rijden. Zelfs de enige festiviteit van betekenis, de Billy Barker Days (derde weekend van juli) is ontleend aan Barkerville.
Barkerville Ofschoon zich in de buurt van Williams Creek al in 1859 en 1860 enkele goudvondsten hadden voorgedaan, duurde het tot 1861 alvorens mijnwerkers in grotere getallen naar de Cariboo regio begonnen te komen. Een heuse goldrush brak echter uit toen Billy Barker in de vallei van de Williams Creek 1,7 kilo vond. Met duizenden stroomden goudzoekers toe en binnen korte tijd was Barkerville uitgegroeid tot een stad van 5000 inwoners. In 1868 brandde de stad geheel af, maar werd snel weer opgebouwd. Rond de eeuwwisseling was de goudkoorts echter over en langzaam maar zeker veranderde Barkerville in een ghost-town. In 1958 besloot de regering van British Columbia te redden wat er nog te redden viel van de stad. Diverse historische panden werden gerestaureerd en anderen nauwkeurig gereconstrueerd. Tegenwoordig is Barkerville Historic Town een openluchtmuseum met 140 gebouwen, waaronder een theater,
kerk, school, winkels, stallen, rechtbank, en alles wat u zoal aan het einde van de 19de eeuw in een mijnwerkersstadje kon aantreffen. Wanneer u wilt, is het mogelijk in Barkerville Historic Town te overnachten. Er zijn 2 B&B’s, een hotel (Cdn. $ 140 per kamer) en drie campgrounds. De entree is zeer bescheiden, namelijk Cdn. $ 14,50 voor volwassenen en $ 8 voor kinderen. Besluit u een tweede dag terug te komen, bewaar dan uw entreebiljet en u betaalt de volgende dag slechts $ 2. Voor de theatershow, goudpannen en een rit met de postkoets moet apart betaald worden. Bowron Lake Provincial Park Bowron Lake Provincial Park is een uitgestrekt wildernisgebied gelegen in de westelijke hellingen van de Cariboo Mountain Range, 30 kilometer voorbij Baskerville Historic Town. Het park is niet toegankelijk anders dan per kano, ofschoon er bij het bezoekerscentrum en de campground enkele korte trails zijn. Wie het Bowron Lake Canoe Circuit wil volgen, moet rekenen op een tocht van 6 tot 10 dagen. Eventueel kan alleen het westelijk deel gevaren worden, reken dan op 2 tot 4 dagen. Onderweg wordt overnacht in kampen langs de oever. In de westelijke sectie passeert u geen snelstromend water, maar in het totale circuit wel. In totaal moet de kano achtmaal over een totale lengte van 11 kilometer over een ‘portage’ gedragen worden. Deze tocht is uitsluitend geschikt voor geoefende kanovaarders die ervaring hebben met kamperen in een wildernisgebied. Bovendien moet u beducht zijn op slechte weersomstandigheden op het meer, waardoor u mogelijkerwijs
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
258
Barkerville Historic Town
onderweg langere tijd of zelfs dagen uw trip moet onderbreken. Vooraf reserveren is dringend aanbevolen omdat slechts een beperkt aantal bezoekers per dag wordt toegelaten. In het park leeft erg veel wild, waaronder ook (grizzly)beren en elanden. Bug spray (muggenspray) is een absolute must.
heeft. De Williams Lake Stampede, tijdens het weekend van Canada Day, is een van de grootste rodeo’s in Noord-Amerika en heeft niet alleen de gebruikelijke rodeo-onderdelen op het programma staan, maar ook iets als “wilde koe melken”. Het Cariboo-Chilcotin Museum is geheel gewijd aan ranches en rodeo’s.
The Xat’sull First Nation Heritage Village Terug op Highway 97 komt u 37 kilometer voor Williams Lake bij het Xat’sull First Nation Heritage Village, een gereconstrueerd dorp van de Soda Creek First Nations waar u een dag lang uitgebreid kunt kennismaken met de oorspronkelijke bewoners. De kosten bedragen Cdn. $ 33 voor een hele dag gevuld met workshops (onder andere voorbereiding traditioneel voedsel, zang en dans) en is inclusief een zalmlunch. Desgewenst is het ook mogelijk om te reserveren voor een overnachting in een tipi.
Neem kort voor Cache Creek, waar Highway 97 aansluit op de TransCanada Highway 1, de afslag naar Highway 99 richting Lillooet en Whistler.
Williams Lake Williams Lake is de belangrijkste plaats in de Cariboo-Chilcotin regio, die bezaaid is met ranches en waar alles en iedereen een “western” aanblik
Nota bene: Als u heel nauwkeurig uw wegenkaart bekijkt, zal het u waarschijnlijk opvallen dat er een weg (Secondary Highway 20) gaat van Williams Lake naar Tweedsmuir Provincial Park en Bella Coola, vanwaar u een veerboot kunt nemen naar Port Hardy op Vancouver Island (of naar Prince Rupert). Dit is echter een route met risico’s. Ten eerste is uw verzekering op deze weg niet geldig en kunt u ook geen beroep doen op enige vorm van service van uw verhuurmaatschappij (strikt genomen mag u volgens de huurvoorwaarden zelfs niet op deze weg rijden). “Pech onderweg” komt
TR AJ EC T 11
dan ook volledig voor uw eigen rekening en de kosten daarvan kunnen fors oplopen, nog afgezien van de vraag hoe u eventuele hulp zou moeten inroepen en hoe lang het duurt voordat deze ter plaatse is. Ten tweede, niet geheel onbelangrijk met betrekking tot het voorgaande, moet ik u melden dat deze 480 kilometer lange weg voor een groot deel onverhard en onder bepaalde weersomstandigheden niet al te best is. Dat is echter niet alles. Mocht u namelijk door willen rijden naar Bella Coola, dan komt u een
259
43 kilometer lang traject van de weg tegen dat men heel eufemistisch “The Hill” noemt. Dat traject is niet alleen heel bochtig en smal, maar ook heel steil, inclusief een stuk van 9 kilometer met een dalingspercentage (stijgingspercentage als u van Bella Coola naar Williams Lake rijdt) van maar liefst 18 procent. Zelfs in de laagste versnelling kan dat alleen volbracht worden door regelmatig te stoppen om de remmen af te laten koelen. Zie voor een beschrijving van Bella Coola traject 12: Victoria-Port Hardy.
● Prince George
N ▲
Fr
C
ar
ib
as
Alberta er
R
iv
oo
Willmore Wilderness Park
er
h Mo
Quesnel ●
h
un
ta
in
s
Wells Gray Provincial Park
Williams Lake ●
Fr
as
er
11
British Columbia Pla
tea
M M on ou a nt sh ai ee ● Kamloops ns
u
16
Whistler ●
Powell ● River
5
h North Vancouver ●
97C 5A
Vancouver ●
Maple Ridge ● ●
Surrey
●
PRINCE GEORGE – WHISTLER – VANCOUVER
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
260
Lillooet In 1858 werd goud gevonden langs de oevers van de Fraser River en dit ontketende de Fraser Gold Rush waarvan Lillooet één van de centra was. Binnen korte tijd leefden er 15.000 mijnwerkers in het gebied rond de stad, maar de meesten daarvan trokken snel weg omdat de voorraden in de Fraser Canyon tegen bleken te vallen en in 1860 de Cariboo Gold Rush uitbrak. Om de mijnkampen in de Cariboo makkelijker bereikbaar te maken werd besloten om een weg aan te leggen tussen Lillooet en Alexandria, op dat moment nog de belangrijkste vindplaats (later zou de weg doorgetrokken worden naar Baskerville). Deze weg staat nu te boek als de Old Cariboo Road. Het beginpunt lag aan een bocht in de Main Street van Lillooet, dat “Punt 0” was. Tussen beide steden werden aan de weg op geregelde afstanden zogeheten ‘road houses’ neergezet, waar mijnwerkers konden rusten, eten en overnachten. Rond die nederzettingen ontston-
den vaak weer gemeenschappen en dat verklaart de namen van sommige dorpen die u onderweg op deze route tegenkomt, zoals onder ander 100 Miles House en 150 Miles House. Als u tijdens uw rondreis dus in een van die dorpen bent en u wilt weten hoever het nog is naar het leuke plaatsje Lillooet, dan hoeft u niet lang na te denken. De Old Cariboo Road was de voorganger van de Cariboo Wagon Road die korte tijd later vanuit Yale werd aangelegd, verder naar het zuiden in de Fraser Canyon. Bruggen in Lillooet Genoemde wegen maakten het mogelijk vracht en personen van en naar de nieuwe goudvelden te brengen met gebruik van paarden, muilezels en ossen. Op een dag in 1862 stond er in een krant in Victoria een advertentie waarin kamelen te koop werden aangeboden. Dat bracht een schrandere ondernemer uit Lillooet, John Callbreath, op het idee om voor $ 300
Old Suspension Bridge van Lillooet aan de Cariboo Wagon Road
TR AJ EC T 11
per stuk 23 van deze dieren te kopen. Kamelen zijn namelijk niet half zo eigenwijs als ezels en kunnen tweemaal zoveel dragen. Hij kreeg rap spijt van zijn ingeving. Niet alleen was hij wekelijks het lachertje in de plaatselijke courant, maar hij haalde zich ook de woede op de hals van andere weggebruikers omdat zijn kamelen de paarden op hol joegen en alles opvraten wat ze onderweg tegenkwamen, ook kledingstukken van de mijnwerkers. Tot overmaat van ramp stonken ze bovendien een uur in de wind en waren hun hoeven niet bestand tegen de rotsbodem. Dat laatste probeerde John Callbreath nog op te lossen door een soort laarsjes voor de arme dieren te maken, maar dat leverde hem weer hoongelach op van de redacteur van de krant. Toen ten slotte zijn kamelen het paard van rechter Matthew Baillie Begbie op hol deden slaan, zodat de “Hanging Judge” kilometers lang door de wildernis voortgesleept werd, besloot hij het experiment te staken. Voordat in 1981 een nieuwe brug over de Fraser River bij Lillooet in gebruik genomen werd, schreef men een wedstrijd voor een originele naam. De winnende inzending was “The Bridge of 23 Camels”. De voormalige brug uit 1913 heet sindsdien de Old Suspension Bridge.
ton alleen via de Duffey Lake Road (een modderpad) of via het spoor van de Pacific Great Eastern Railway (PGE) bereikt worden. Later werd de PGE (“Past God’s Endurance”) overgenomen door BC Rail, maar deze stopte de dienstregeling in 2002. De luxe passagierstrein Rocky Mountaineer (naar Prince George en Jasper) maakt nog gebruik van de rails. Tegenwoordig is de Duffey Lake Road geasfalteerd en een heel aantrekkelijke weg langs Seton en Duffey Lake. In het seizoen kunt u langs de weg de viskampen van de First Nations zien en de rekken waaraan zij zalm te drogen hangen. Pemberton oogt een beetje als een filmstudio van John Wayne. Dat imago (winkels met valse voorgevels en dergelijke) wordt bewust in stand gehouden om toeristen te behagen. Die komen niet op Pemberton af, maar op het nabijgelegen ski-resort Whistler.
Whistler
Pemberton
Whistler is strikt genomen geen plaats, maar een resort, oftewel een commercieel project, waarbij moet worden aangetekend dat Whistler wel als een gemeente bestuurd wordt. Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw was er geen weg naar wat toen nog Alta heette, laat staan een skigebied. De eerste liften werden gebouwd in 1965 en geopend in 1966, het jaar dat ook een geasfalteerde weg naar Vancouver in gebruik genomen werd, de ‘Sea-to-Sky Highway’. In 1978 begon de constructie van wat tegenwoordig Whistler Village heet, een gemeenschap van 10.000 permanente bewoners en 11.500 tweedehuiseigenaren. Op jaarbasis trekt Whistler 2,1 miljoen bezoekers, waarvan 52% in de zomermaanden. De 48% in de winter overnachten echter vaker en besteden ook meer dollars.
Neem in Lillooet Highway 99 naar Pemberton en Whistler. Deze weg werd in de jaren zestig van de vorige eeuw aangelegd. Voor die tijd kon Pember-
Ofschoon niet veel Europeanen helemaal naar British Columbia zullen vliegen om te gaan skiën, staat Whis-
Main Street In Main Street, breed genoeg om een kar met 20 ossen te keren, treft u een gedenksteen aan die Mijl 0 van de Cariboo Road aangeeft. In de voormalige Anglican Church aan Main Street is tegenwoordig het Lillooet Museum gevestigd dat uiteraard aandacht besteed aan de rijke geschiedenis van de gold rush en de Cariboo Road.
261
262
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
tler in Noord-Amerika bekend als het skigebied bij uitstek. Als 12 jaar achtereen is het resort uitgekozen als het beste skioord op het continent, fameuze concurrenten als Banff in Canada en Aspen in de Verenigde Staten achter zich latend. De grootste beloning kwam in 2002, toen Whistler en Vancouver uitgekozen werden om in 2010 de Olympische en Paralympische Winterspelen te organiseren. Whistler ontvangt gemiddeld 10 meter sneeuw per jaar op de hellingen. Het skigebied is 3307 hectare groot en er zijn 38 liften. De nieuwste attractie is de Peak2Peak Gondola die Whistler Mountain en Blackcomb Mountain met elkaar verbindt (een afstand van 4,4 kilometer die in 11 minuten overbrugd wordt). De gondola bevindt zich op 3024 meter hoogte, 425 meter boven de grond. Andere wintersportactiviteiten in Whistler zijn onder andere excursies met een hondenslee, wandelingen op sneeuwschoenen, langlaufen en tochten met sneeuwscooters. In de zomermaanden zijn wandelen (in de vallei, door regenwouden of in alpiene berggebieden) en mountainbiken erg populair. In het Whistler Mountain Bike Park ligt 250 kilometer aan trails, waarvan 2,6 kilometer verticale afdalingen. Maar ook in de zomer kan men skiën in Whistler, en wel op de Horstman Glacier op 2000 meter hoogte. Via Ferrata is een uitdagende activiteit waarbij met behulp van ijzeren kabels en trappen rotswanden worden beklommen/afgedaald. Treetrek is een wandeling over hangbruggen, plankieren en platforms door de boomtoppen. Bij Zipgliding verplaatsen deelnemers zich met duizelingwekkende vaart (tot 100 km/u) via glijkabels. Wie er een lieve duit voor over heeft kan ook een ronde golfen op een van de vier banen (nee, wat u betaalt is de eenmalige ‘greenfee’, geen aanbetaling op aankoop van de courses).
Whistler Village is een modeldorp met keurige, maar karakterloze winkels, huizen en straten. Niet alles is hier onbetaalbaar, zoals in vele andere skiresorts, maar wel duur. Wie zich binnen de dorpskern wil verplaatsen, het centrum is grotendeels autovrij, kan gebruik maken van de Whistler & Valley Express (WAVE). Hoe het met al die bezoekers mogelijk is weet ik niet, maar in de omgeving van het resort houden zich desondanks zo’n 50 beren op. Doe altijd uw portieren op slot als u ergens parkeert, want deze absoluut niet mensenschuwe beren hebben zelfs geleerd hoe ze een autoportier moeten openen om aan een makkelijke hap te komen. Sea-to-Sky Highway Met het oog op de Olympische Spelen werd de Sea-to-Sky Highway, het 123 kilometer lange traject van Highway 99 tussen Vancouver en Whistler, voor een bedrag van Cdn. $ 600 miljoen onder handen genomen (verbreding op sommige plaatsen, uitbreiding van aantal passeerrijstroken, afscheidingen). Dat kon geen kwaad, want de werkelijk zeldzaam mooie weg stond tevens bekend als levensgevaarlijk en werd ook wel de “Killer Highway” genoemd. Brandywine Falls Provincial Park Wanneer u Whistler in zuidelijke richting verlaat, krijgt u na 11 kilometer aan uw rechterhand de parkeerplaats voor Brandywine Falls Provincial Park. Het is een korte wandeling van hier naar de 70 meter hoge waterval. De naam komt voort uit een weddenschap tussen twee landmeters wie het meest nauwkeurig de hoogte kon gissen. De inzet was een fles brandewijn. Loopt u nog een kleine 10 minuten verder, dan komt u uit op een plaats met een fraai uitzicht op Daisy Lake en de omliggende bergen.
TR AJ EC T 11
Shannon Falls Provincial Park Twee kilometer voorbij het plaatsje Squamish ligt Shannon Falls Provincial Park. Dit gebied, ooit eigendom van een bierbrouwer die het had aangekocht voor het kristalheldere water, heeft Shannon Falls als grootste bezienswaardigheid. Met een hoogte van 335 meter is dit de op twee na hoogste waterval in British Columbia. Vanaf de parkeerplaats is het een eenvoudige wandeling van 750 meter langs de Shannon Creek naar het uitkijkplatform. Van hier volgt de Sea-to-Sky Highway 99 tot Horseshoe Bay de spectaculaire Howe Sound, een fjord met hoog uit het water oprijzende bergpieken. Bent u van plan deze route voort te zetten met een overtocht naar Nanaimo op Vancouver Island (zonder eerst Vancouver aan te doen), dan vindt u de terminal van BC Ferry naar Nanaimo (Departure Bay) hier in Horseshoe Bay. Als u de Howe Sound van dichtbij wilt bekijken, neem dan Exit # 2 en volg de Eaglebridge Drive tot de aansluiting met Marine Drive. Ga deze linksaf op en volg in oostelijke richting tot Beacon Lane. Deze brengt u naar Lighthouse Park, een van de mooiste parken in Groot-Vancouver. Het park ligt op het punt waar de Howe Sound en Burrard Inlet samenkomen. Kapitein George Vancouver, die hier in 1792 de wateren verkende, noemde dit punt Point Atkinson. In 1874 werd op Point Atkinson een vuurtoren gebouwd, die in 1912 werd vervangen door het
exemplaar dat er nu staat. Tot de jaren negentig van de vorige eeuw werd deze nog met de hand bediend. De vuurtoren heeft niet alleen zeelieden gered, maar ook het 75 hectare grote park, een van de allerlaatste plaatsen in dit deel van Canada waar nog een maagdelijk regenwoud is (vrijwel alle andere bossen in en rond Vancouver zijn tweede of zelfs derde groei). De soms wel 60 meter hoge (en 800 jaar oude) bomen werden op deze plek nooit gekapt, omdat zij een noodzakelijke donkere achtergrond voor het licht van de vuurtoren leverden. Vanaf de parkeerplaats kunt u een korte, rechtstreekse wandeling maken naar het uitkijkpunt voor de vuurtoren (deze is nog in gebruik en dus niet van binnen te bezichtigen). Heen is dat een wandeling van 10 minuten, maar terug iets langer omdat u dan heuvelop moet. Het zou echter jammer zijn om niet een of meer van de andere trails in het park te verkennen. Neem echter wel een van de gratis kaarten mee van de informatiebox bij de parkeerplaats, want het is mogelijk om hier te verdwalen. Kies een rondwandeling naar en van de vuurtoren die deels langs de kust en deels door het bos gaat. Het regenwoud bestaat grotendeels uit eeuwenoude Douglasdennen, westerse hemlocksparren en rode ceders, met een zeer uitbundige grondbegroeiing van varens, mossen, korstmossen (lichen), schimmels (paddenstoelen), wilde bloemen en bessen. Langs de ruige granieten kust zijn soms zeehonden te zien. In het park nestellen een groot aantal adelaars.
BC Ferry Terminal Routebeschrijving Komend vanaf Whistler over de Sea-to-Sky Highway 99, sla dan de afslag naar Horseshoe Bay over en rij door tot Afslag #4 (= Caulfield Exit). Ga over de rijksweg, en keer terug over Highway 1 / Highway 99, maar hou wanneer deze zich splitsen Highway 1 aan. Blijf Highway 1 volgen en kies de Departure Bay Terminal.
263
264
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
De soms wel 30 centimeter grote gele dingen die u over de bodem in het bos ziet kruipen zijn bananenslakken. Alvorens deze route af te sluiten in Vancouver, maak ik eerst nog een uitstapje naar de North Shore Mountains, onderdeel van de Pacific Range, de meest zuidelijke keten van de Coast Mountains. Dit zijn de (vaak met sneeuw bedekte) bergen die zo dramatisch neerkijken op Vancouver en deze stad zo’n sublieme skyline geven. In de North Shore Mountains liggen drie populaire ski-gebieden, Grouce Mountain, Seymour Mountain en Cypress Mountain. De bergen van de North Shore Mountains worden doorsneden door diepe dalen. Een daarvan is de Capilano River Valley. Neem daarvoor vanaf Marine Drive (als u Lighthouse Park bezocht heeft) of vanaf Highway 99 (als u de Sea-to-Sky Hwy. bent blijven volgen) in Capilano de afslag op de Capilano Road en volg de borden naar Capilano Suspension Bridge en Grouse Mountain (of zie bespreking verderop als alternatief).
Capilano Suspension Bridge, Vancouver
Capilano Suspension Bridge Een Schotse projectontwikkelaar, George Grant MacKay, kocht in 1888 aan beide oevers van de Capilano River een dichtbebost gebied van 25 km². Met de hulp van twee lokale Indianen bouwde hij een hangbrug over de rivier, het begin van wat een van de populairste toeristenattracties van Vancouver zou worden. Hoewel de (enkele malen verbouwde) hangbrug nog steeds de grootste trekpleister van dit park is, zijn er inmiddels ook andere attracties, zoals de uitgestrekte bloementuinen, het dichte regenwoud en een groot aantal totempalen. In het park kunt u ook dansvoorstellingen en houtsnijdemonstraties van First Nations bijwonen. De 137 meter lange hangbrug is een houten plankier dat aan staalkabels 70 meter boven het ravijn hangt. Treetops Adventures is een wandeling over houten hangbruggen en platforms door het dak van het regenwoud, 30 meter boven de grond. De entree voor Capilano Suspension Bridge is niet misselijk (Cdn. $ 28,85 voor volwassenen en $ 17,75 voor kinderen).
TR AJ EC T 11
Grouse Mountain ligt even verderop aan dezelfde weg. Ook hier wordt weer een stevige entreeprijs gevraagd, namelijk Cdn. $ 37,95 voor volwassen en $ 22,95 voor kinderen. Dat bedrag is niet inclusief alle “attracties”, maar de rit naar boven met de Super Sky Ride (een kabeltram) is wel inbegrepen, evenals een filmvoorstelling getiteld ‘Theatre in the Sky’, een houthakkersshow en een voorstelling met roofvogels. Dè fitness-rage bij uitstek in Vancouver is de Grouse Grind, een extreem zware wandeling bergopwaarts. Over een afstand van 2,9 kilometer overbruggen lopers een hoogteverschil van 853 meter, waarbij onderweg 2830 traptreden beklommen moeten worden. De rit met de kabeltram naar beneden kost slechts $ 5. Als u met twee volwassenen en een kind bent, dan kost het uitje naar de bezienswaardigheden van de North Shore van Vancouver u het lieve sommetje van Cdn. $ 174,30, het parkeergeld bij Grouse Mountain ($ 5) en een kop koffie of een ijsje niet meegeteld. Dat is in mijn optiek verdraaid veel geld voor over een wiebelende brug lopen en een mooi uitzicht op Vancouver. Als de Capilano Suspension Bridge u wel een leuke excursie lijkt, maar de entreeprijs u tegen de borst stuit, neem dan vanaf Highway 99 (Sea-toSky Hwy.) de afslag naar Lynn Valley Road tot Peters Road en volg vandaar de borden naar Lynn Valley Canyon. Daar is namelijk ook zo’n touwbrug over een ravijn te bewonderen, iets minder lang en hoog weliswaar, maar minstens zo wiebelig, plus een spectaculair uitzicht op een stroomversnelling onder uw voeten. Een mooie wandeling door het regenwoud brengt u bij diverse aantrekkelijke uitkijkpunten, zoals 30 Feet Pool en Twin Falls. Entree is helemaal gratis. Alleen als u
aan sommige rondleidingen deel wilt nemen wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd (suggestie is $ 2). Keer vervolgens terug naar Highway 99/Highway 1 en neem afslag # 22 naar Mt. Seymour Parkway en vervolgens de afslag naar Mt. Seymour Road. Deze brengt u in het Mount Seymour Provincial Park. In de winter is hier ski-gelegenheid en in de zomer is dit park een populair wandelgebied. Vanaf de parkeerplaats aan het einde van de parkweg zijn het korte wandelingen naar Dinky Peak en Flower Lakes, met spectaculaire uitzichten over Vancouver. Langere wandelingen zijn uiteraard ook mogelijk, maar bedenk dat het weer in de North Shore Mountains compleet verschillend is van dat in Vancouver en hier heel snel kan omslaan. In Vancouver zeggen ze over de North Shore dat het op het punt staat te gaan regenen als de oever aan de overkant zichtbaar is, en dat het regent als je die oever niet ziet. Met de twee laatstgenoemde opties heeft u weliswaar geen rit met de kabeltram gemaakt, maar wel een kleine $ 180 uitgespaard voor verder minstens dezelfde, zo niet mooiere ervaringen.
Aansluitende trajecten bij traject 11 Traject 1:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Traject 5: Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Traject 7: Jasper-KamloopsVancouver Traject 9: Edmonton-JasperPrince George Traject 10: Prince George-Prince Rupert Traject 12: Victoria-Port Hardy Traject 14: Vancouver-Powell River
265
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
266
The Islands
Smith Sound Qu
Cape Scott
ee
n
Ch
ar
lo
tte
Cape Scott Port Hardy ● Park Holberg
St
● Bear
●
19
ra
it
Cove Sointula ●
● Port McNeill
● Alert Bay ●Telegraph
Cove
Quatsino Sound
Port Alice ●
Nimpkish Lake
Robson Bight Park
Nimpkish Lake Park
Str
ait
Sayward ●
19 Woss ●
Tahsish Kwols Park
Schoen Lake Park
Woss Lake
Cape Cook Kyuquot ●
Kyuquot Sound
Jo hn sto ne
Zeballos ●
Woss Lake Park ●Tahsis
Gold River ●
28
Nootka Island Yuquot ●
Vancouver Island
Nootka Sound
Strathcona Provincial Par Hotsprings Cove ●
Maquinna Marine Park Vargas Island Park
Tofino ●
L
GROTE OCEAAN
Ferry
VA NC OUVER IS LAND
267
N ▲
Cariboo Chilcotin Coast 0
100 km
Kn
ig
ht
I n le t
50
Va n c o u v e r, C o a s t and Mountains 19
Campbell River
●
Whistler ●
Whaletown Mansons Landing ● ● Cortes Island
19A Saratoga Beach ●● Miracle Beach
99
Powell River
●
● Black Creek
Squamish
h
Cumberland ●
● Lazo
● Comox
Denman Island Hornby ● ● Island Fanny Bay ●
k 2200 m
▲
Deep Bay ●
● False Bay
S
● Bowser ● Qualicum Bay
4 Sydney Inlet Park
on
gB Un eac h it
Spreat Lake ●
Enington
●
Nanaimo ●
Alberni Inlet
● Ucluelet Barkley ● Pa Bamfield cif i c Sound Ri We m st Co Nat i o n a s t Tr al P a a r k il U n it
Ju Cape Flattery
Sechelt ●
tr
Qualicum ai t ●Beach of ● French Creek Coombs ● ● ● Parksville G
Port Alberni
●
Lions Bay
101
Gabriola ● Island
eo
Vancouver ● rg
●Yellowpoint Kuper Island Ladysmith ● ● Chernalnus ● Vesuvius 18 Youbou ● ● N. Cowichan
Cowichan Lake
Honeymoon Bay ● ●● Duncan Mesachle Lake Lake
Cowichan
●
ia
● Village Bay
Ganges ● ●Oner Bay ● ●Cowichan Bay
● Cobble Hill
Port Renfrew ●
● Sidney
Verenigde Staten
Courtenay ●
17 14 Jordan
an
de
River ●
Fu
ca
Verenigde Staten
Str
● Sooke
● Victoria
ait Port Angeles
VANCOUVER ISLAND
268
VANCOUVER ISLAND Vancouver Island is een eiland voor de zuidwest kust van British Columbia, van het Canadese vasteland gescheiden door de Strait of Georgia, Johnstone Strait en Queen Charlotte Strait, en van de Verenigde Staten gescheiden door de Strait of Juan de Fuca. Plannen om het eiland met het vasteland te verbinden zijn vaak geopperd, maar staan vooralsnog in de ijskast. De diepte van de Strait of Georgia, het getijdenverschil, hoge golven en sterke wind, vormen om te beginnen al een forse uitdaging, maar vallen in het niet tegen ecologische bezwaren. Bovendien is de kans op een (grote) aardbeving in dit gebied potentieel aanwezig door de seismologische activiteit, hetgeen een enorm veiligheidsrisico zou inhouden. Tot slot is er dan nog de vraag of een dergelijk project economisch wel verantwoord is. Het eiland is 460 kilometer lang en op het breedste punt 80 kilometer breed. De totale oppervlakte bedraagt 32.134 km² (ongeveer evengroot als België en Luxemburg samen). Er wonen plus minus 857.000 inwoners, waarvan bijna de helft in Victoria en randgemeenten. De Vancouver Island Ranges delen Vancouver Island bijna geheel in een geografisch totaal van elkaar verschillend oostelijk en westelijk deel, De westkust aan de Grote Oceaan is ruig en bergachtig, met fjorden, baaien en inhammen. De oostkust is daarentegen heuvelachtig en toegankelijk. Het schaduweffect van deze bergketen (en van de Olympic Mountains op het Amerikaanse vasteland) zorgt ook klimatologisch voor twee aparte werelden. In het westen valt aanmerkelijk meer neerslag dan in het oosten. Hierdoor bestaat het westelijke, centrale
en noordelijke deel uit het vergelijkbare gematigde regenwoud zoals ook elders in British Columbia aan de kust van de Grote Oceaan. Vancouver Island heeft het mildste klimaat van Canada. Zelfs in januari daalt de temperatuur zelden onder de nul graden en valt er in de lage delen bijna nooit sneeuw. De zomers aan de oostkust zijn daarentegen met temperaturen van tussen de 28 en 30 graden en weinig neerslag bijna mediterraan. Vancouver Island heeft een rijke wildstand, maar geen grizzlyberen, berggeiten, stekelvarkens, elanden, stinkdieren en coyotes. De populatie bergleeuwen is daarentegen erg groot. De belangrijkste bronnen van inkomsten zijn toerisme, bosbouw (plus houtverwerkende industrie), visserij en landbouw. Voor de werkgelegenheid zijn (met name provinciale) overheden en toeristenindustrie erg belangrijk. De hoofdstad van British Columbia, Victoria, is op Vancouver Island gelegen. Deze stad beschikt over een (kleine) internationale luchthaven, maar dat grensoverschrijdende luchtverkeer heeft vrijwel uitsluitend betrekking op de Verenigde Staten, meer in het bijzonder de staat Washington. Wel zijn er regelmatige lijndiensten tussen diverse Canadese steden en Victoria. BC Ferries onderhoudt verschillende veerbootverbindingen tussen GrootVancouver en Vancouver Island. Van de twee toeristisch meest logische vertrekt er één uit Twawwassen (38 km. ten zuiden van Vancouver). Deze vaart op Swartz Bay (32 km. ten zuiden van Victoria). De ander vertrekt uit Horseshoe Bay (19 km. ten noorden van Vancouver) en vaart op Departure Bay (3
VA NC OUVER IS LAND
km. ten noorden van Nanaimo). Beide overtochten duren 1 uur en 35 minuten en kosten evenveel, namelijk (alle prijzen enkele reis) Cdn. $ 15,50 voor volwassenen en $ 6,75 voor kinderen. Voor een auto of camper (tot 20 feet) betaalt u, bovenop de passagiersprijs, $ 45 (voor elke foot meer $ 2,25), voor een motorfiets $ 22,50 en voor een fiets $ 2. Er zijn meerdere afvaarten per dag, maar vooraf reserveren is aan te bevelen. De rustigste tijden zijn doordeweeks, halverwege de ochtend. Een
andere belangrijke veerdienst is die tussen Prince Rupert (in het noordwesten van British Columbia) en Port Hardy (in het noordoosten van Vancouver Island) door de Inland Passage. Pacific Coastlines heeft een gecombineerde bus/veerdienstverbinding van downtown/airport Vancouver naar downtown Victoria. Een retourtje kost Cdn. $ 84. Reken voor een retourvlucht Vancouver-Victoria per watervliegtuig op $ 268.
BC Ferrie probeert aan te meren bij Nanaimo
269
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
270
Swift S
Esquimal
t Road eet o n S tr Johns ge B ri d
h Songhees Road
h
Inner Harbour
Westsong Way Park Songhees Point
Middle Harbour
Laurel Point
Float Plane Terminals
E
h
Laurel Point Park
h Fisherman's È Wharf
Baymur Point
Ferry
Cr
h
os sS tre
ea
l
et
ntr
Qu
Mo
l ea
rio
rS
tre
Stre
bec
et
King
B
ston
et
J A M E S B AY
zies
io
Sup ree
rS tr
eet
ell
a
nd
ar
Re
ag
Os
Ni
we
go
St
erio
Men
tar
t
On
et
Royal Londo Wax Museum
ntr
oe
Mo
mc
pe
ville
Stre
➤ Si
Que
t
Su
n
ree
iga
naar Ogden Point
ton
St
ch
Belle
go
Mi
gs
Pacific Ga
ec
we
St
La
wr
en
ce
Kin
eb
Os
Kingston Street
Mi
ch
iga
n
➤
James Bay Village
h
VIC TOR IA
CHINATOWN ● Gate of Harmonious Interest
Cormorant Street
Governm
Johnson St reet
Yates Str eet
Stree
DOWNTOWN
View Stre et
Maritime Museum
Douglas
Broad Stre et
Wharf
Commercial Alley
Johnson St reet
Trounce Alley
Pandora St reet
Street
ent Street
City Hall
Market Square
N ▲
Fisgard Street
t
Quadra St reet
Fan Tan Alley
Store Street
treet
271
View Stre et
Courtney
Fa
Visitor Info Centre
irfi
eld
Ro
Fort Street
Street
Street
on Stree t
Blanshard
y
Fort Street
Douglas
Brought
Governm
ent Street
Fort Street
Broughto
n Street
■ Royal Theatre
Street
■ Courthouse
ad
Burdett St reet
Empress Hotel
Undersea dens
Fa
ha
rd
St
ree
Hu
ns
ug Str
Museum
las
Street Superior
h Ac
eet
ad
m
bo
ld
tS
tre
irfi
eld
Ro
re
et
ad
et
St. Ann's Academy em
y
Hu
Douglas Street
h
Royal BC
Do
C Legisla tive Building s
IMAX Theatre ■
Government Street
h
ille Str eet
Bla
Bellev
t
Crystal Garden
n
St
Rupert
h
m
bo
ld
tS
tre
et
h
h Beacon Hill Park
VICTORIA
272
Victoria Victoria, de hoofdstad van British Columbia, wordt internationaal vaak aangeprezen als een van de mooiste stedenbestemmingen ter wereld. Ik kan mij dat goed voorstellen. De stad van 83.000 inwoners is werkelijk magnifiek gelegen en koestert zich in een buitengewoon aangenaam klimaat. Veel interessante architectuur uit de 19de en vroeg 20ste eeuw is bewaard gebleven en draagt bij aan een karakter dat ongebruikelijk is voor een Noord-Amerikaanse stad. De uitgaansmogelijkheden zijn uitgebreid, er zijn leuke festivals en er valt meer dan voldoende te zien en te doen. Bovendien hangt er een heel plezierige oud-Brits koloniale sfeer. Tel daarbij op de talloze bloemrijke parken, de gemoedelijke eilandmentaliteit en het feit dat vrijwel alles op loopafstand ligt, en het is niet verwonderlijk dat 3,65 miljoen toeristen per jaar Victoria bezoeken. Mocht u besluiten Vancouver Island niet op te nemen in uw rondreis door West-Canada, maar doet u Vancouver wel aan, probeer dan tenminste toch enkele dagen voor Victoria in te ruimen.
Met het samengaan van de kolonies Vancouver Island en British Columbia in 1866 werd Victoria uitgekozen als koloniale hoofdstad en toen deze kolonie toetrad tot de Canadese Confederatie in 1871 koos men Victoria als provinciale hoofdstad en regeringszetel. Na de ontdekking van goud op het vasteland van British Columbia in 1858 werd Victoria de logische aankomsthaven en het bevoorradingscentrum voor de duizenden goudzoekers die deze kolonie binnenstroomden. In zeer korte tijd groeide de bevolking uit van enkele honderden tot meer dan vijfduizend bewoners. Aan de betekenis als commercieel en logistiek centrum van de provincie British Columbia kwam een eind toen in 1886 de transcontinentale spoorweg tot stand kwam en Vancouver deze rol overnam. Victoria ontwikkelde zich daarna tot een deftige regeringshoofdstad en politiek machtscentrum. Ook werd de stad, mede vanwege het weldadige klimaat, een plek voor welgestelden om zich terug te trekken en een populaire toeristenbestemming.
Ligging Geschiedenis Het zuidelijk deel van Vancouver Island waar Victoria is gelegen, is het oorspronkelijke grondgebied van drie verschillende groepen First Nations, te weten de Songhees, de Saanich en de Sooke. De eerste blanke nederzetting was een handelspost van de Hudson Bay Company die in 1843 door James Douglas werd gesticht op een plek die toen bekend stond als Camosack. Later werd de naam van de handelspost veranderd in Fort Victoria, naar de Engelse koningin. De officiële vestigingsdatum van Victoria is 2 augustus 1862.
Victoria is gelegen op de zuidelijke punt van Vancouver Island op het Saanich Peminsula (schiereiland) en wordt aan drie kanten begrensd door de oceaan. In het noorden en westen bestaat de kust uit klippen, landtongen en lagunes, elders uit grind- en zandstranden doorsneden door kreken. Het heuvelachtige laagland wordt hier en daar onderbroken door granieten uitstulpingen van wel 300 meter hoog, de achterblijfselen van gletsjeractiviteit in de ijstijden. Het zuiden van Vancouver Island ligt op dezelfde noorderbreedte als bijvoorbeeld Dyon in Frankrijk, en
VIC TOR IA
lager dan de 49ste breedtegrens die elders de grens vormt tussen WestCanada en de Verenigde Staten. Victoria ligt dichter bij het Amerikaanse dan het Canadese vasteland.
Klimaat Het vriest niet vaak in Victoria en zelfs dan dalen de temperaturen niet ver beneden het nulpunt. Sporadisch valt wat lichte sneeuw in december of januari. Doorgaans begint de lente al in februari. De zomers zijn droog en warm en de luchtvochtigheidsgraad is laag. De altijd aanwezige zeebries maakt dat het zelfs op dagen van dertig graden nog aangenaam toeven is in Victoria. De gemiddelde temperatuur in de zomer meet tussen 18 en 32 graden, waarbij de nachten koel zijn. De gemiddelde regenval is ’s zomers slechts 2,5 centimeter. De herfst begint eind september, begin oktober.
Openbaar vervoer Victoria is primair een wandelstad omdat de meeste bezienswaardigheden dicht bij elkaar gelegen zijn. Voor iets buiten het centrum gelegen attracties bestaat een prima openbaar vervoersysteem, met als belangrijke blikvanger de (moderne) dubbeldeks stadsbussen die in het centrum en enkele belangrijke routes daarbuiten rijden. De ritprijs bedraagt Cdn. $ 2,25 inclusief onbeperkt overstappen binnen 60 minuten na afgifte, ook op dezelfde route terug (vraag om een transfer). Buslijn 70 is de expressbus van en naar de Swartz Bay Ferry Terminal. Deze bus is echter niet zo geschikt voor passagiers met veel bagage. Voor hen is de Pacific Coastlines busverbinding met Vancouver (Cdn. $ 84 voor een retourticket, inclusief de kosten voor de ferry) een veel betere optie, omdat deze bussen rechtstreeks van
Victoria op Vancouver Island in de avond
273
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
274
centrum naar centrum (of vliegveld) rijden, zonder dat elke keer opnieuw met bagage gesjouwd hoeft te worden. Regionale busdiensten verbinden Victoria met andere plaatsen op het eiland. VIA Rail, de nationale spoorwegmaatschappij voor passagiersvervoer, onderhoudt een dagelijkse verbinding tussen Victoria en Courtenay, met één trein per dag in beide richtingen. Deze treinrit met de Malahat duurt in totaal 4,5 uur en kost Cdn. $ 28 enkele reis als u een kaartje 3 dagen vooraf koopt. Een andere aantrekkelijke manier om binnen Victoria afstanden te overbruggen is de watertaxi. Deze kleine, vrolijk geverfde bootjes (maximaal 12 passagiers), varen af en aan tussen 8 aanlegsteigers in Inner Harbour en evenveel halteplaatsen in de Gorge Waterway. De ritten kosten gemiddeld $ 4 tot $ 5 tussen stops binnen de haven of de waterweg en $ 10 tot $ 15 wanneer van haven naar waterweg of terug gevaren wordt. In de zomer is de gemiddelde wachttijd nooit langer dan een kwartier.
ken, en aan de oostzijde het stadsdeel Downtown, waar het werkelijke leven zich afspeelde. Hier bevonden zich de pakhuizen, winkelstraten, kantoorgebouwen en markten, maar natuurlijk ook de ontelbare kroegen, bordelen, opiumhuizen en casino’s. Beide buurten werden van elkaar gescheiden door Inner Harbour en Beacon Hill Park. Inner Harbour Aan het zuidelijke uiteinde van de hoefijzervormige Inner Harbour ligt een promenade op twee niveaus waar straatartiesten voor een levendige sfeer zorgen. Zoals vrijwel overal in Victoria is ook deze promenade versierd met talloze lantaarnpalen waaraan manden met bloemen hangen. De meer dan 300 met kettingen verbonden ijzeren palen die in Inner Harbour als afscheiding staan, zijn bezig aan een tweede leven. Eind 19de, begin 20ste eeuw deden ze namelijk al door de gehele stad dienst om paarden aan vast te binden. In de haven zelf liggen zeilschepen en jachten afgemeerd. Het is drukte van jewelste met op en neer varende bootjes, watertaxi’s en kajaks.
Centrum Het hart van Victoria wordt gevormd door Inner Harbour, de haven waaraan de Hudson Bay Company haar handelspost stichtte en waar, in 1858, een rustige nederzetting van 450 man veranderde in een kamp van canvas tenten en houten barakken dat in een maand tijd 20.000 goudzoekers voorbij zag trekken. Tijdens alle ‘gold rushes’ werd meer geld verdiend aan mijnwerkers dan mijnwerkers verdienden, en Victoria groeide in zeer korte tijd uit tot een zeer welvarende stad. Tussen het moment waarop de eerste gold rush van start ging en de eerste decennia van de 20ste eeuw, werd historisch Victoria opgedeeld in twee duidelijk gescheiden delen. Aan de westzijde van de haven lag het stadsdeel James Bay, waar de welgestelden zich terugtrok-
BC Legislative Buildings Inner Harbour wordt gedomineerd door drie gebouwencomplexen en de meest opvallende daarvan zijn de BC Legislative Buildings, officieel te vertalen als de “Wetgevende Assemblée van Brits Columbia”, maar verder gemakshalve aangeduid als parlementsgebouwen. De stijl van het overdonderende gebouw is moeilijk te omschrijven, maar wellicht dat de uitdrukking “classicistisch” enig recht doet. De architect heeft neo-romaanse invloeden verwerkt, gebruik gemaakt van asymmetrische barokelementen en dat alles voorzien van een zeshoekige koepel in renaissancestijl. De gevels zijn opgetrokken uit grijs andesiet. De trappen en fundering zijn van graniet en de daken zijn belegd met leisteen.
VIC TOR IA
Francis Rattenbury Het is niet mogelijk Victoria te beschrijven zonder de naam Francis Rattenbury te noemen. ‘Rats’, zoals hij ter plaatse genoemd werd, is namelijk in zijn eentje verantwoordelijk voor de aanblik van het grootste deel van de stad. Hij kwam op 25-jarige leeftijd als architect naar British Columbia met als enige verdienste dat hij zes jaar stage had gelopen bij het kleine architectenbureau van zijn oom. Desalniettemin won hij de door de regering van British Columbia uitgeschreven wedstrijd om het nieuwe parlementsgebouw te ontwerpen. Hiermee was zijn naam gevestigd en gedurende zijn carrière zou hij, met name in Victoria en elders op Vancouver Island, nog talloze andere grote projecten realiseren. Twee andere majestueuze panden aan Inner Harbour, het Empress Hotel en de Canadian Pacific Steamship Terminal (nu een wassenbeeldenmuseum) zijn ook van zijn hand. Maar net zo snel als zijn ster was opgeklommen, doofde deze ook weer. Zijn laatste grote opdracht dateert van 1925 en betrof het ontwerp van Crystal Garden. Na een breed in de pers uitgemeten conflict met zijn collega-architect over dit project, keerde Victoria hem de rug toe, niet in het minst omdat ook verhalen over zijn persoonlijke leven grote weerstand opriepen. In 1923 ruilde hij namelijk zijn vrouw in voor een dame die 29 jaar jonger was dan hijzelf en dwong hij een echtscheiding af door het licht en het water in het huis van zijn ex te laten afsluiten. Twaalf jaar later had zijn inmiddels 39-jarige tweede echtgenote echter genoeg van hem en begon zij een affaire met haar 18-jarige chauffeur, die Rattenbury in 1935 met een hamer de Francis Mawson Rattenbury hersens insloeg.
De koepels zijn bekleed met (nu groen geoxideerd) koper en op de hoofdkoepel prijkt een 2 meter hoog standbeeld van George Vancouver, belegd met 14 karaats bladgoud. Het parlementsgebouw werd officieel geopend in 1897 en tussen 1913 en 1915 uitgebreid. De bouwkosten bedroegen bijna Cdn. $ 1 miljoen, bijna het dubbele van de begroting. Op werkdagen kunt u het regeringscomplex op eigen gelegenheid, of tijdens een gratis rondlei-
ding bezichtigen. ’s Avonds worden de omtrekken van de BC Legislative Buildings verlicht door 33.333 gloeilampen. Empress Hotel Diagonaal tegenover de BC Legislative Buildings staat de tweede architectonische blikvanger van Victoria, het Empress Hotel. Dit in Edwardiaanse kasteelstijl opgetrokken hotel aan Government Street overziet eveneens
275
276
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
The Empress Hotel, Victoria, Vancouver Island
Inner Harbour. Het werd ontworpen door Francis Rattenbury in opdracht van Canadian Pacific Hotels, dat op loopstand een terminal bezat voor de Canadian Pacific Steamship Line (inderdaad, beide concerns waren onderdeel van Canadian Pacific Railway). De officiële opening vond plaats in 1908 (extra vleugels werden bijgebouwd in 1909, 1914 en 1928). Gedurende de eerste 40 jaar van haar bestaan verwelkomde The Empress koningen, edelen, filmsterren en miljonairs. De reputatie in die tijd was van dien aard dat men het niet eens nodig vond een naambord aan te brengen onder het motto “who doesn’t know this is The Empress shouldn’t be staying here”. Inmiddels prijkt de naam wel boven de ingang. Het hotel is na een reeks kostbare renovaties teruggebracht in de glorieuze stijl van het begin van de 20ste eeuw. Kamerprijzen starten vanaf Cdn. $ 219. Het spreekt vanzelf dat in een stad als Victoria, waar men zoveel waarde hecht aan de Brits-koloniale
uitstraling, The Empress vasthoudt aan de typisch Engelse traditie van de Afternoon Tea. Deze is echter zo populair dat u minimaal drie dagen vooraf moet reserveren. Kosten circa Cdn. $ 55. Royal London Wax Museum Mocht u geïnteresseerd zijn in een bezoek aan een wassenbeeldenmuseum, dan vindt u zo’n attractie in het Royal London Wax Museum (entree Cdn. $ 12 voor volwassenen, $ 6 voor kinderen), rechts van de BC Legislative Buildings als u met uw rug naar de haven staat. Reden waarom ik deze toeristenattractie echter noem is het gebouw waarin het museum gevestigd is. Dit is wederom een ontwerp van Francis Rattenbury, namelijk de voormalige Canadian Pacific Steamship Terminal, geopend in 1924. Pacific Undersea Gardens Recht tegenover het wassenbeeldenmuseum liggen de Pacific Undersea Gardens, een drijvend aquarium dat u
VIC TOR IA
via een steiger bereikt. Op het bovendek van het 50 meter lange vaartuig bevindt zich onder andere een theater met shows over het onderwaterleven. Op het benedendek, vijf meter onder water, kunt u via vensters een kijkje nemen naar aquariums vol met inktvissen, krabben, zeesterren, zalmen, zeeanemonen en dergelijke. Entree Cdn. $ 9,75 voor volwassenen en $ 7,75 voor kinderen. Royal BC Museum Als u Belleville Street tussen de BC Legislative Buildings en The Empress Hotel inloopt, ziet u aan uw rechterhand het Royal BC Museum. Naast wisselende exposities zijn er in dit museum (entree Cdn. $ 27,50 voor volwassenen en $ 18,50) voor kinderen) drie permanente tentoonstellingen ingericht, namelijk de First Peoples Gallery, de Modern History Gallery en de Natural History Gallery. In het Royal BC Museum is ook het National Geographic IMAX Theatre gevestigd waar op gigantische schermen films (voornamelijk met een educatief karakter) worden vertoond. Volwassenen betalen Cdn. $ 11 en kinderen $ 8,75. Bij een combinatieticket (museum en IMAX) wordt een korting gegeven op de totaalprijs van $ 3,50/$ 2,25. Naast het museum is het Thunderbird Park gelegen. Hier treft u onder andere een grote verzameling totempalen aan, alsmede een houtsnijstudio, St. Anne’s Schoolhouse uit 1844, Mungo Martin House (een traditioneel ‘long house’ van First Nations) en het Helmcken House uit 1852. Dr. John S. Helmcken was arts in dienst van de Hudson Bay Company en zijn huis is een van de oudste panden in British Columbia dat nog op de originele plaats staat. Tijdens uw bezoek aan Thunderbird Park bestaat de kans dat u het vertrouwde geluid van een carillon hoort. Dit klokkenspel, het Netherlands Centennial Carillon, hangt in een 27 meter hoge toren en was een gift van de
Nederlandse gemeenschap in British Columbia ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de provincie in 1967. Crystal Garden Op de noordoosthoek van Belleville St. en Douglas St., diagonaal tegenover Thunderbird Park, ligt Crystal Garden, recentelijk na een renovatie in gebruik genomen als conventiecentrum. Dit gebouw uit 1925 was het laatste van de diverse projecten die architect Francis Rattenbury in Victoria realiseerde. Crystal Garden werd ontworpen in opdracht van Canadian Pacific Railway en was een overdekt zwembad met zeewater annex amusementscentrum. Het karakteristieke gebouw met het glazen dak was buitengewoon populair bij de inwoners van Victoria, maar raakte langzaam maar zeker in verval. Onder druk van de bevolking werd sloop echter voorkomen. Na de sluiting van het zwembad in 1967 werd Crystal Garden verschillende malen gerestaureerd en een nieuwe bestemming gegeven. In 2006 werd hier BC Experience gevestigd, maar dat moest na drie maanden alweer de deuren sluiten vanwege faillissement. In 2007 nam de gemeente het pand over en werd Crystal Garden verbouwd tot conventiecentrum. Beacon Hill Park Ten zuiden van de hiervoor besproken bezienswaardigheden ligt Beacon Hill Park, een 75 hectare groot stadspark uit 1882 dat zich uitstrekt tot de kust van Juan de Fuca Strait. In de zomer is dit park het toneel van diverse festivals en muziekuitvoeringen. Het park telt talloze mooie waterpartijen, schaduwrijke lanen, speelvelden, bloementuinen, picknickplekken en natuurlijk een totempaal. In het zuiden van het park ligt het beginpunt (eindpunt, zegt men in St. Johns op Newfoundland) van de transcontinentale TransCanada Highway, aangeduid met een bord Mile 0. In de avonduren kunt u dit park beter
277
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
278
links laten liggen omdat het een populaire slaapplaats is voor het grote aantal daklozen in Victoria.
Old Town Een wandeling door het historische Old Town is een combinatie van winkelen, historische panden bekijken en kennismaken met de boeiende geschiedenis van de stad. Government Street Als u vanaf Inner Harbour Government Street inloopt tot Courtney Street, komt u op nummer 913 bij Roger’s Chocolates. Dit is de winkel waar in 1885 Charles ‘Candy’ Rogers een chocolaterie begon. De zaak heeft inmiddels 10 filialen in British Columbia, maar is ook nog steeds gevestigd in de originele winkel. Zo ook E.A. Morris Tobacconist op nummer 1116 (vlakbij Fort St.) uit 1892. Aan Government tussen Fort St. en View St. ligt The Bay Centre, het voormalige Eaton Centre van Victoria, maar tegenwoordig een winkelcentrum waarin onder andere ook een zaak is gevestigd van The Bay, het warenhuis voortgekomen uit de Hudson Bay Company. Kort voorbij The Bay Centre ziet u aan uw rechterhand Trounce Alley, een smal winkelstraatje met nog de originele gaslampen uit de 19de eeuw. Aan weerszijden van de steeg ziet u ijzeren poorten. Het straatje is privéeigendom en om die status te bewaren moet de eigenaar Trounce Alley eenmaal per jaar afsluiten. Vanwege de goede verlichting was Trounce Alley aan het eind van de 19de eeuw een populaire tippellaan voor prostituees. Een blok ten westen ligt Bastion Square. Dit was in de beginjaren van Victoria het ruige uitgaanscentrum van de mijnwerkers en zeelui. Nu is het een gezellig winkel- en uitgaanscentrum. Het plein wordt gedomineerd door het Maritime Museum, het oude gerechtsgebouw (Courthouse)
van Victoria, wederom een ontwerp van Francis Rattenbury. Dit interessante museum (entree Cdn. $ 10 en kinderen $ 5) behandelt de maritieme geschiedenis van Vancouver Island en heeft onder andere exposities over piraten, scheepsbouw, walvisvaart en scheepswrakken. Even ten noorden van Bastion Square, aan het uiteinde van Yates Street, ziet u een smal steegje, Waddington Alley, waar de straat nog geplaveid is met houten blokken, een gebruikelijke bestrating in Victoria aan het einde van de 19de eeuw. Op enkele plaatsen zijn ook de historische metalen stoepranden nog zichtbaar. Als u dit met 19de-eeuwse panden omgeven straatje uitloopt, staat u tegenover Market Square, het oude havengebied waar de pakhuizen stonden en dat nu een achter Johnson Street verstopt binnenplein is met 35 winkeltjes en eetgelegenheden. Verlaat u Market Square aan de noordzijde, dan staat u in Pandora Avenue. Loop iets naar het oosten en u ziet aan uw linkerhand Fan Tan Alley, het smalste straatje van Victoria, dat in Chinatown is gelegen. Op het smalste punt is de steeg nog geen meter breed. Aan het eind van de 19de eeuw waren hier de Chinese ‘opium dens’ en gokholen gevestigd. Opiumgebruik was in die tijd nog volkomen legaal in British Columbia, maar gokken niet. De panden waren daarom hermetisch afgesloten en voorzien van kijkgaten om te zien welk volk voor de deur stond. Als u in noordelijke richting naar Fisgard Street loopt ziet u aan uw rechterhand zo’n ‘peep hole’. Fisgard Street is het hart van Victoria’s Chinatown, de oudste Chinese stadswijk in Noord-Amerika na die van San Francisco, en een bonte mengelmoes van Chinese winkeltjes en eetgelegenheden. Op de hoek van Fisgard en Government staat de officiële toegangspoort, de Gate of Harmonious Interest, uit 1981 die Fisgard overspant.
VIC TOR IA
Gate of Harmonious Interest, Victoria, Vancouver Island
De belletjes in de zijtorens rinkelen in de wind en zijn bedoeld om de boze geesten te verjagen. Rechts aan de overkant van Government ligt Centennial Square, een modern plein waaraan onder andere het nieuwe stadhuis van Victoria is gelegen. Verstopt tussen hedendaagse hoogbouw vindt u hier echter ook Old City Hall en het historische McPherson Theatre.
James Bay James Bay was waar vroeger de ‘upper class’ van Victoria woonde. Echt overdreven interessant is de wijk niet, wel aantrekkelijk, maar er zijn leukere en boeiender dingen te zien en te doen in Victoria dan hier een middag rondwandelen. Wel erg aantrekkelijk is een bezoek aan Fisherman’s Wharf, in het uiterste noordwesten van James Bay. Dit is een verzameling woonboten, pieren, kleine vissersbootjes en vooral veel visrestaurants, waar u de
dagelijks vers aangevoerde vis kunt eten. Van hier vertrekken ook veel van de ‘whale watching’ excursies. De beste tijd van het jaar om de beroemde orca whales (orka’s of zwaardwalvissen) te zien is tussen juni en half september. Er bestaan diverse tourmogelijkheden, zowel wat betreft lengte (van 3 uur tot een dag), als wat betreft soort vaartuig (van grote overdekte boten tot kleine rubberen zodiacs). Reken voor een spectaculaire walvistocht van 3 uur in een open zodiac op tussen Cdn. $ 100 tot $ 125 per persoon. De cruise terminal van Victoria is gelegen bij Ogden Point, iets verder in westelijke richting. Hier meren de gigantische cruiseschepen aan die langs de kust van British Columbia naar Alaska varen. Het is een korte wandeling van Inner Harbour naar Fisherman’s Wharf, maar u kunt natuurlijk ook de watertaxi nemen.
279
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
280
Vanuit Victoria Butchart Gardens In het plaatsje Brentwood Bay, slechts 23 kilometer ten noorden van Victoria, liggen de Butchart Gardens. Cementfabrikant Robert Pim Butchart opende in 1904 een kalksteengroeve nabij Brentwood Bay. Zijn echtgenote, Jennie Butchart, ontwierp een Japanse tuin bij hun woonhuis nabij de groe-
ve. In 1909, toen de groeve was uitgeput, begon zij deze te veranderen in een enorme verzonken tuin. In de loop der jaren is Butchart Gardens uitgegroeid tot een van de populairste toeristenattracties op Vancouver Island. De bloementuin, vooral bekend om de enorme hoeveelheid rozen, is 22 hectare groot.
Butchart Gardens, vlakbij Victoria, Vancouver Island
VIC TOR IA
Juan de Fuca Provincial Park Er bestaan op Vancouver Island weinig mogelijkheden om gemotoriseerd een bezoek te brengen aan de ruige westkust van het eiland. Een daarvan is door vanuit Victoria Highway 14 (de West Coast Road) te nemen richting Sooke en Port Renfrew, het dorp waar de weg eindigt. Onderweg passeert u Fort Rodd Hill en Fisgard Lighthouse National Historic Site, 14 kilometer voorbij Victoria. De pittoreske vuurtoren, de eerste aan de westkust van Canada, dateert uit 1860 en in het naastgelegen voormalige woonhuis van de vuurtorenwachter is een kleine expositieruimte ingericht. Fort Rodd Hill is een kustverdedigingssysteem dat aan het eind van de 19de eeuw gebouwd werd. De spectaculaire bezienswaardigheden in het Juan de Fuca Provincial Park zijn de getijdenverschillen, de woeste kracht waarmee de oceaan op de kust beukt en de mogelijkheden om zeeleven te zien. Er zijn diverse wandelmogelijkheden, waaronder de beroemde Juan de Fuca Marine Trail, maar deze (meerdaagse) wilderniswandeling is uitsluitend geschikt voor zeer ervaren ‘hikers’. De trail werd oorspronkelijk aangelegd om schipbreukelingen te kunnen redden, want dit deel van de kust van Vancouver Island stond bekend als de Graveyard of the Pacific. Kortere wande-
lingen zijn onder andere te vinden in het westelijk deel van het park bij Botanic Beach. De Mill Bay Trail leidt naar een klein schelpenstrand. Bij eb ziet u hier een grote verscheidenheid aan zeeleven op het strand. De Second Beach Trail voert van China Beach Campground via trappen en een tamelijk steil 1 kilometer lang grindpad door een bos naar Second Beach, vanwaar u uitzicht heeft op enorme golven die tegen de rotsen te pletter slaan. Ook hebt u kans walvissen dicht langs de kust te zien, alsmede zeeleeuwen en zeehonden. Uitkijkend over de Juan de Fuca Strait kunt u aan de overzijde de Olympic Mountains in Washington State (in de Verenigde Staten) zien liggen.
Aansluitende trajecten Victoria Traject 1:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Traject 5: Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Traject 7: Jasper-KamloopsVancouver Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 12: Victoria-Port Hardy Traject 14 Vancouver-Powell River
281
282
TRAJECT 12 Victoria – Port Hardy Voor een verkenning van de rest van Vancouver Island verlaat u Victoria over de TransCanada Highway 1. Goldstream Provincial Park Slechts 16 kilometer rijden van Victoria wacht u een compleet andere wereld, namelijk een van de weinig overgebleven maagdelijke regenwouden in het oostelijk deel van Vancouver Island. Gigantische eeuwenoude bomen, majestueuze watervallen en een kronkelige, zalmrijke rivier zijn slechts enkele van de bezienswaardigheden in het weldadig groene Goldstream Provincial Park. Er zijn diverse aantrekkelijke wandelpaden. De Arbutus Loop (15 minuten) voert door een bos met groenblijvende arbutusbomen. De Gold Mine Trail langs Niagara Creek brengt u naar de 47,5 meter hoge Niagara Falls (2 uur heen en terug). Voor alle duidelijkheid, dit zijn niet de wereldberoemde Niagara Falls (die bevinden zich in Oost-Canada, in de provincie Ontario, nabij Toronto). De Lower Goldstream Trail (30 minuten) is met name de moeite waard tussen eind oktober en december wanneer chumzalmen stroomopwaarts naar hun paaigronden terugkeren en grote aantallen adelaars en ook beren een makkelijke hap proberen te verschalken. In dit gebied rond de Goldstream River komen ook nertsen en rivierotters voor. De Upper Goldstream Trail volgt een pad door het regenwoud waar de oudste en dikste bomen staan. Malahat Highway Gold Stream Provincial Park is het beginpunt van een 25 kilometer lang deel van de TransCanada Highway dat de Malahat Drive of Malahat Highway genoemd wordt. Het is een steil
en bochtig traject dat naar de op 356 meter hoge Malahat Pass voert waar u naast een totempaal ook een panoramisch uitzicht wacht over de Saanich Peninsula en de Gulf Islands. De al even bochtige en steile afdaling brengt u in de Cowichan Valley, waar 3500 Quw’utsun’ First Nations wonen, de grootste ‘band’ (in Canada gebruikt men het wordt ‘stam’ niet) in Canada. ‘Cowichan’ betekent “rug verwarmd door de zon”. De inderdaad weldadig warme vallei wordt gekenmerkt door uitzichten op de diepblauwe oceaan, heldere bergmeren en woeste rivieren, afgewisseld door pittoreske dorpen en levendige kleine stadjes. Vroeger waren bosbouw en visserij de enige vormen van bestaan in de Cowichan Valley, maar tegenwoordig ligt ook een zware nadruk op ecotoerisme en agrarische activiteiten, waaronder wijnbouw.
Cowichan Bay Aan het eind van de jaren vijftig van de 19de eeuw stichtte de Hudson Bay Company een handelspost op de plek waar nu het dorp Cowichan Bay ligt. In 1862 arriveerde een stoomschip met de eerste groep kolonisten. De zaken zagen er veelbelovend uit voor Cowichan Bay, want er bestond geen landverbinding tussen Victoria en de rest van de kolonie en Cowichan Bay was de eerste plaats ten noorden van de hoofdstad die stoomschepen konden aandoen. Het tij keerde echter toen in 1886 de Esquimalt and Nanaimo (E&N) Railway werd aangelegd tussen de marinebasis Esquimalt nabij Victoria en de noordelijk gelegen kolenstad Nanaimo, waarbij Cowichan Bay gepasseerd werd. Zaken gingen er niet
TR AJ EC T 12
283
op vooruit toen later ook de TransCanada Highway de plaats links liet liggen. Achteraf gezien is dat allemaal echter niet slecht uitgepakt, want hierdoor is Cowichan Bay min of meer gewoon gebleven wat het was, namelijk een rustig en sfeervol dorp aan de kust. Toch heeft het aan de glorietijd een bijzondere erfenis overgehouden. Cowichan Bay heeft namelijk op Wimbledon in London na de oudste grastennisbaan ter wereld, aangelegd in 1887. Neem om Cowichan Bay te bereiken de Cowichan Bay Road vanaf de TransCanada Highway.
Cowichan Bay, Vancouver Island
Terug op de TransCanada Highway komt u even voor de volgende bestemming, Duncan, Whippletree Junction tegen. U kunt het beslist niet missen, want de felgekleurde gebouwen stralen u tegemoet. Dit is geen plaats, maar een “winkelcentrum”. Waar echter de meeste winkelcentra
nieuwbouw zijn, is Whippletree Junction precies het tegenovergestelde. In 1968 startte ene Randy Streit met het verzamelen van historische panden die op het punt stonden afgebroken te worden, en bouwde deze bij Whippletree Junction weer op. Niet om er
Queen Charlotte Str.
Port Hardy ●
N ▲
British Columbia 12
St ra
●
Gold River
h
Powell River ●
of
Nootka Island
it
Campell River ●
Strathoona Provincial Park
Squamish ●
Courtenay ●
●
Sechelt ●
Cumberland
Vancouver Island
Qualicum Beach ● ● Vancouver Ge ● Parksville Port Alberni o Nanaimo ●
rg
Ladysmith ●
Ucluelet ●
● Lake Cowichan
Strait of Juan de Fuca
ia
● Duncan
Victoria Sooke ●
●
V.S.
VICTORIA – PORT HARDY
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
284
een openluchtmuseum van te maken, maar om de panden van de ondergang te redden en ze een nieuw leven te geven als winkel. The Wickertree, uit het oude Chinatown van Duncan, was zijn eerste project. Wagon Wheel Antiques was in een vorig bestaan onderdeel van een conservenfabriek in Sooke en Black Coffee & Other Delights was respectievelijk een postkantoor en bank dat in Cobble Hill stond. De fontein op de binnenplaats is gemaakt van oude zaagmolen- en auto-onderdelen. Randy verzamelde ook reclameborden van oude benzinestations, die dan ook overal in het rond hangen. Het klapstuk kwam echter in het begin van de jaren zeventig toen Randy Streit in een ghost town in Montana een prachtige eiken en mahoniehouten bar uit de 19de eeuw tegen het lijf liep. Hij nam hem mee, maar realiseerde zich bij thuiskomst dat hij geen plaats voor het gevaarte had. Hij verkocht daarop een stuk land, met daarbij de conditie dat de nieuwe eigenaar een pand zou bouwen waarin de bar tot zijn recht zou komen. Dat werd het Pioneer House Restaurant.
Duncan Centrum van de Cowichan Valley is het stadje Duncan, bijgenaamd “The City of Totems” vanwege het grote aantal (meer dan 80) totempalen dat hier sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw massaal werd neergezet in een poging om toerisme aan te trekken nadat de op bosbouw georiënteerde economie drastisch achteruit liep. Ik vind het overdreven om ze allemaal te gaan bekijken, zoals een totem walking tour suggereert, maar de felgekleurde palen vrolijken het toch al niet onaardige stadje nog verder op. Alleen raad ik ze in Duncan aan het plaatselijke gezwel, een wanstaltige creatie dat “de grootste hockeystick in de wereld” moet voorstellen, zo snel mogelijk te verkopen aan een of ander stadje in
de prairie van Alberta, want daar zijn ze dol op die dingen en vallen ze niet op omdat er geen mens komt. Een bezoek waard is het Quw’utsun Cultural and Conference Centre, van de lokale First Nations. De entree bedraagt Cdn. $ 15 ($ 8 voor kinderen) en is inclusief een rondleiding. In de zomermaanden kan deelgenomen worden aan een zalmbarbecue (vooraf reserveren; kosten inclusief entree $ 30 voor volwassenen en $ 20 voor kinderen). De verse zalm wordt op een cederplank gebarbecued en geserveerd met onder andere traditioneel Indiaans plat brood. U kunt ook terecht in het Riverside Cafe waar Indiaanse gerechten op de kaart staan. Ook interessant is het BC Forest Discovery Centre, waar u uitgebreid kennis kunt maken met allerlei facetten van bosbouw en bosbeheer. Op het terrein treft u onder andere een historische verzameling materialen aan die in de bosbouw gebruikt werden (treinen, vrachtwagens om stammen te vervoeren), een uitkijktoren, een zaagmolen en zelfs een rijdende stoomtrein. De Forester Walk is een wandeling door een bos met 400 jaar oude bomen. Entree voor volwassenen Cdn. $ 14 en kinderen $ 9. Via Highway 18 kunt u vanuit Duncan het Cowichan River Provincial Park bereiken. De Skutz Falls, de historische 66-Mile Trestle (schaagbrug) en de spectaculaire Marie Canyon met zijn woeste stroomversnellingen zijn de belangrijkste bezienswaardigheden.
Chemainus De mensen in de Cowichan Valley zijn sinds de dagen van de Europese kolonisatie voor een groot deel economisch afhankelijk geweest van visserij en bosbouw. Dat gold in het bijzonder ook voor het stadje Chemainus, de derde gemeenschap die op Vancouver Island gesticht werd. Toen in de jaren tachtig van de vorige eeuw de
TR AJ EC T 12
recessie in British Columbia toesloeg en de houtindustrie gevoelige klappen opliep, werd Chemainus dubbel hard getroffen doordat de belangrijkste werkgever van de plaats de poorten moest sluiten. In één klap stonden 700 man op straat. Mede omdat Chemainus niet aan de TransCanada Highway is gelegen, was het vooruitzicht een ‘ghost town’ te worden niet ondenkbeeldig. De bevolking besloot het echter niet zo ver te laten komen en begon een massaal offensief om
over te stappen naar een op toerisme gebaseerde economie. Belangrijke aanzet daartoe werd gegeven door het ‘mural’ project. Op grote schaal werden overal in Chemainus muurschilderingen aangebracht die de geschiedenis en de inwoners van de stad verbeelden. Ruim 40 zijn er inmiddels te bewonderen en Chemainus draait weer op volle toeren, waardoor het zich met recht “The Little Town That Did” noemt.
Een van de vele mooie muurschilderingen in Chemainus
285
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
286
Ladysmith Toen aan het einde van de 19de eeuw de kolenmijn Wellington bij Nanaimo uitgeput begon te raken, opende ‘robber baron’ James Dunsmuir een nieuwe mijn, de Extension, nabij wat nu Ladysmith is. Hij bouwde eerst een kade voor het laden van kolen in Oyster Bay en verhuisde vervolgens kerken, huizen en winkels van Wellington naar deze locatie die hij Ladysmith noemde, Wellington als een ghosttown achterlatend. De naam werd door Dunsmuir uitgekozen omdat hij het wel passend vond op deze manier zijn vreugde te laten blijken over het neerslaan van de Boerenopstand in de Kaapkolonie (Brits Zuid-Afrika). De echtgenote van de gouverneur aldaar heette Juana María de los Dolores de León Smith, oftewel ‘Lady Smith’. Ook noemde hij belangrijke straten in Ladysmith naar Engelse bevelhebbers in de Boerenoorlog, zoals Buller, Kitchener, BadenPowell, Methuen en Symonds. Hoewel het stadsplan voor Ladysmith voorzag in brede boulevards, mooie hotels en zelfs een theater (‘opera house’), kon dit niet verbloemen dat James Dunsmuir een gewetenloze uitbater was die zich van veiligheid voor zijn arbeiders niets aantrok. Honderden mijnwerkers op Vancouver Island werden door ondergrondse gasexplosies gedood, maar Dunsmuir weigerde tegen elke prijs arbeidsomstandigheden te verbeteren. Een poging van mijnwerkers om zich in vakbonden te verenigen leidde tot de Vancouver Island Coal Strike van 1912-1914 die meedogenloos werd neergeslagen. Vakbonden werden op Vancouver Island pas officieel erkend in 1938, precies 6 weken nadat de laatste mijn gesloten was. Tegenwoordig is Ladysmith een alleraardigst plaatsje waar van het kolenverleden weinig is terug te zien. In plaats van smoezelige panden is alles in de stad juist in opvallende pastelkleuren geverfd. Wat echter niet
verbloemd kon worden is het feit dat Ladysmith tegen een heuvelrug werd aangebouwd met schitterend uitzicht over Oyster Bay, maar zonder toegang tot die fraaie baai omdat daar de haveninstallaties en andere kolen gerelateerde terreinen van Dunsmuir lagen, later overgenomen door de houtverwerkende industrie. Het spoor en de TransCanada Highway scheidden de haven en de stad. First Avenue, het historisch centrum, telt ongeveer 50 panden die uit de beginjaren bewaard gebleven zijn, waarvan sommigen, zoals het Black Nugget Museum (het vroegere Jones Hotel) zelfs nog eerst in Wellington hebben gestaan. Liefhebbers van oesters komen aan hun trekken in Ladysmith, want daar is de stad om bekend. Geeft u daarentegen de voorkeur aan fast-food, dan heeft u pech en moet u naar de ‘strip mall’ langs de TransCanada Highway, want het gemeentebestuur van Ladysmith heeft het zeer lovenswaardige standpunt ingenomen dat ze in het centrum van hun plaats absoluut geen prijs stellen op dat soort zaken.
Nanaimo Stelt u zich een plaats voor die het distributiecentrum voor het eiland is (een ‘hub’), waar een jaarlijkse badkuip (‘tub’) race wordt gehouden en bekendstaat om zijn vele drankgelegenheden (‘pub’). Inderdaad, dan wordt die plaats al snel ‘Hub, Tub & Pub City’ genoemd en dat is dan ook de bijnaam voor Nanaimo, met een kleine 80.000 inwoners op Victoria na grootste stad op Vancouver Island. Ofschoon veel bezoekers juist naar Vancouver Island komen om te genieten van de idyllische kleine dorpjes aan zee, is Nanaimo zeker de moeite van een stop waard, ofschoon u die indruk niet zult krijgen wanneer u, ongeacht uit welke richting, de stad binnenrijdt. Aan weerszijden is Nanaimo namelijk omgeven door langgerekte winkelcentra, waardoor spottend
TR AJ EC T 12
wordt gezegd dat Nanaimo eigenlijk een “mall” is, “in search of a city”. De TransCanada Highway, die in Victoria begint (of eindigt), wordt bij Nanaimo onderbroken en voortgezet in Horseshoe Bay (West-Vancouver) op het vasteland van British Columbia. Het tussenliggende traject kan per veerboot worden afgelegd. Vanuit de stad bestaan ook veerbootverbindingen met enkele van de Gulf Islands, met Tsawwassen (ten zuiden van Vancouver) en met een tweetal eilanden pal voor de kust, Protection Island en Newcastle Island. Protection Island is een zwaarbebost eiland met zandstranden op nog geen vijf minuten varen van Nanaimo. Een soort groen stadspark midden in de haven bij wijze van spreken, ware het niet dat hier daadwerkelijk mensen wonen. De meeste toeristen zetten rechtstreeks koers naar de Dinghy Dock Pub, een drijvende pub annex restaurant. Het restaurant onderhoudt een veerdienst (Cdn. $ 8 voor een retourtje, afvaart eenmaal per uur, maximaal 34 passagiers), maar u kunt er ook per kajak komen.
Newcastle Island is in zijn geheel een provinciaal park. De kustlijn bestaat uit zandstenen klippen, afgewisseld met zand- en kiezelstranden. De klippen zijn bezaaid met grotten. Het heuvelachtige eiland is begroeid met bossen, afgewisseld met ruime weiden en er zijn diverse wandelpaden. Naast sporen van oude nederzettingen van First Nations treft u in het Newcastle Island Marine Provincial Park ook restanten aan van oude kolenmijnen en zandsteengroeves. In de zomermaanden worden ’s avonds regelmatig dansavonden (ballroom dancing) in het paviljoen georganiseerd, een nostalgische terugblik naar de beginjaren van de 20ste eeuw toen het eiland eigendom was van de Canadian Pacific Railway dat er een schip had afgemeerd dat gebruikt werd als uitgaanscentrum. De gecombineerde Shoreline en Channel Trail is een wandeling van 8 kilometer die het gehele eiland omcirkelt. De Giovando Lookuit op de noordpunt van het eiland (3 km. van de aanlegsteiger) is een uitkijktoren vanwaar u een prachtig uitzicht heeft op de Strait of
Dinghy Dock Pub met op de achtergrond Nanaimo, Vancouver Island
287
288
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
Georgia en de Coast Mountains op het vasteland. Op het eiland komt de Golden Raccoon voor (een albino wasbeer). U kunt Newcastle Island per watertaxi bezoeken (Cdn. $ 8 voor een retour, non-stop afvaarten) danwel een kajak huren en er op eigen kracht heen peddelen. Per watertaxi duurt de oversteek 10 minuten. De Harbourside Walkway is een heerlijke 4 kilometer lange wandeling langs de haven, pieren en aanlegsteigers. Aan de promenade bevinden zich talloze winkels, kunstgaleries en (drijvende) restaurants. Bij het Maffeo-Sutton Park, ten noordwesten van de stad op de hoek van Terminal Avenue en Comox Road ligt de kunstmatige Swy-ALana Lagoon die gebruikmaakt van de natuurlijke getijden en waar u allerlei zeeleven kunt aanschouwen. Het standbeeld van de piraat dat u ziet stelt Frank Ney voor die 21 jaar burgemeester van Nanaimo is geweest en de gewoonte had zich als piraat gekleed op openbare functies te vertonen. De Pedestrian Fishing Pier is het domein van sportvissers. Vanaf de pier ziet u in de haven vaak zeehonden spelen. Aan de Harbourside Walkway ligt ook de aanlegsteiger van de watervliegtuigen die onder andere af en aan naar het cen-
trum van Vancouver vliegen (retourtje Cdn. $ 150, vliegtijd 20 minuten). Nanaimo Fisherman’s Wharf is een uitgelezen plek om verse vis te eten. Aan Front Street staat The Bastion, een witte achthoekige blokhut, die in 1853 werd opgericht ter bescherming van de handelspost van de Hudson Bay Company. The Bastion is het oudste nog op de originele plaats staande fort van de HBC. In de zomer vuren gekostumeerde vrijwilligers dagelijks om twaalf uur ’s middags een kanonschot af. Ook aan Front Street liggen het neo-romaanse Court House uit 1895 en het Globe Hotel uit 1887, maar dat is tegenwoordig een stripteaseclub. Heuvelopwaarts ligt het oude stadsdeel van Nanaimo, Old City Quarter. Hier vindt u nog talloze (houten) panden uit het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. In 2008 werd het vernieuwde Nanaimo Museum geopend (100 Museum Way, zijstraatje van Commercial Street), met exposities over de kolenmijnbouw en de First Nations. Entree Cdn. $ 2. Het meest opwindende festival in deze stad is Nanaimo Days, eind juli, met als hoogtepunt de Bathtub Race.
Nanaimo Bar U kunt niet in Nanaimo geweest zijn zonder de Nanaimo Bar geproefd te hebben. Niet alleen omdat deze delicatesse best lekker is, maar eigenlijk ook een beetje omdat de lekkernij behoort tot de zeldzame Canadese culinaire bijdragen die ooit buiten het land zelf genoemd worden. Eigenlijk is de Nanaimo Bar nog het best te omschrijven als een tompouce met een chocolade toplaag. Alleen eet men dat hier als toetje na het eten. “Iets lekkers bij de koffie” is in Canada een onbekend begrip, tenzij u een hap deeg uit de frituur (donuts) in dezelfde categorie wilt plaatsen als ons idee van gebak. De Nanaimo Bar is vaak gekopieerd en veel andere steden in de wereld claimen de bakermat van dit dessert te zijn, iets wat men in Nanaimo ten stelligste ontkent op grond van de logica dat voor iemand die eenmaal op Vancouver Island is geweest, er geen andere plaatsen op de wereld meer zouden zijn.
TR AJ EC T 12
hoe het water zich tot bijna een kilometer terugtrekt. Het strand wordt dan een ware schatkamer en een paradijs voor strandjutters. Zolang het eb is, wordt het strand verwarmd door de bijna altijd schijnende zon en als bij vloed het water terugkeert en de temperatuur van het zand overneemt, is een duik nemen onweerstaanbaar. In het bosgedeelte van het park, waar zich ook de campground bevindt, liggen diverse aantrekkelijke wandelpaden. In het amfitheater wordt elke avond door een parkwachter een natuurpraatje van 1 tot 1,5 uur gehouden met wetenswaardigheden over dit uitzonderlijke park.
Parksville en Qualicum Beach
The Bastion, Nanaimo, Vancouver Island
Rathtrevor Provincial Park Als u Nanaimo verlaat over Highway 19, verderop ook wel de Inland Island Highway genoemd, kijk dan uit naar de afslag #51 voor Highway 19A. Dat is de oude en veel mooiere weg die bovendien een stuk rustiger is zonder al het vrachtverkeer en mensen met haast. Highway 19A is de Oceanside Route. Aan deze weg is het Rathtrevor Provincial Park gelegen. Voor kampeerders een ideaal park om op loopafstand van het strand te overnachten, maar zij moeten dan in de zomermaanden wel vooraf reserveren (http://www.discovercamping.ca) want dit park is enorm populair. Maar ook als u geen kampeerder bent is het Rathtrevor Provincial Park zeer beslist een bezoek waard. De attractie bij uitstek is het 2 kilometer brede strand waar u moeiteloos een rustig plekje kunt vinden en bij eb kunt toekijken
Als u tijdens uw rondreis voor de afwisseling op zoekt bent naar mooie stranden in combinatie met vertier, dan bent u in Parksville en Qualicum Beach aan het juiste adres, want deze dorpen hebben een heerlijk klimaat, warm zeewater, perfect zand en alles wat u van moderne badplaatsen mag verwachten. Los van het strandvermaak heeft Parksville zelf geen spectaculaire bezienswaardigheden te bieden, maar wie belangstelling heeft voor de geschiedenis van deze streek kan een bezoek brengen aan het Craig Heritage Park in Parksville (Highway 19A en Franklin Gull Rd., naast het Tourist Information Centre), een openluchtmuseum waar diverse historische panden uit de omgeving zijn ondergebracht (entree Cdn. $ 4). Tuinliefhebbers zullen de Milner Gardens & Woodland in Qualicum Beach beslist waarderen. Op de rand van een steile oever langs de oceaan kronkelen zich wandelpaden door 28 hectare schitterend aangelegde tuinen en een eeuwenoud bos. De entree bedraagt Cdn. $ 10. U vindt de Milner Gardens door Memorial Avenue af te rijden en dan rechts West Island Highway te nemen. Na 2,5 km. ziet u dan de parkeerplaats.
289
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
290
Het belangrijkste evenement van het jaar in Qualicum Beach is het Fire & Ice Street Festival (begin mei) bestaande uit een chili cook off (vuur) en een ice carving competition (ijs). In Parksville is augustus de feestmaand wanneer het Beach Festival wordt georganiseerd met als hoogtepunt de Canadian Open Sand Sculpting Competition. Vanuit Parksville is het mogelijk een bezoek te brengen aan het Pacific Rim National Park Reserve aan de westkust van Vancouver Island. Aan deze (heel aantrekkelijke) route liggen onder andere de plaatsen Port Alberni, Ucluelet en Tofino. Zie traject 13: Parksville – Ucluelet/Tofino. Vervolg uw weg noord over Highway 19A. Even ten noorden van Qualicum Beach begint een gebied dat bekendstaat als Lighthouse Country en pittoreske dorpjes omvat als Qualicum Bay, Deep Bay en Bowser. De vuurtorens waarnaar deze streek genoemd is zijn Chrome Island Lighthouse op het zuidelijke punt van Denman Island, en Sisters Lighthouse op de noordpunt van Lasqueti Island, pal voor de kust in the Strait of Georgia.
Courtenay Naarmate u verder naar het noorden rijdt beginnen enkele zaken op te vallen. Werd het uitzicht aanvankelijk in hoofdzaak gedomineerd door de Strait of Georgia en met name de daarachter gelegen Coast Mountains, nu beginnen uw ogen steeds vaker naar het westen te trekken, waar Mount Washington en Comox Glacier de blikvangers zijn. Ten tweede verandert het landschap om u heen. De Comox Valley is in hoofdzaak een agrarisch gebied (Comox is het Indiaanse woord voor ‘land in overvloed’), doorsneden door met bossen omringde beken, stromen en rivieren, en op de achtergrond de groene hellingen van de Beaufort Mountains.
Verder neemt de drukte aanmerkelijk af nu de grote populaire badplaatsen achter u liggen. Net als elders op Vancouver Island heeft de teloorgang van eerst de kolenmijnindustrie en later de bosbouwindustrie, alsmede de effecten van vangstbeperkingen voor de visserij, gevolgen gehad, maar toch veelal in mindere mate omdat veeteelt en landbouw ook belangrijke economische factoren zijn. Wellicht dat daardoor minder krampachtig naar toerisme als redmiddel is gegrepen. De stadjes en dorpjes in de Comox Valley hebben veelal hun oorspronkelijke identiteit weten te bewaren. Courtenay is met 20.000 inwoners het centrum van de Comox Valley. Ofschoon ook hier aan de rand van de gemeentegrens de “big box stores” hun intrede hebben gedaan, is het centrum (Fifth Street) nog steeds een aantrekkelijke verzameling van lokale winkels, eethuisjes, coffeeshops en kunstgaleries. Hetzelfde geldt voor het buurstadje Comox, waar zich onder andere enkele van de mooiste en veiligste stranden van Vancouver Island bevinden, alleen een stuk minder druk dan die verder zuidelijk gelegen. Ook in deze kustplaats is de haven het centrum en bij de Dockside Sales van de plaatselijke Fishermans Wharf kunt u dagelijks vers gevangen vis kopen. Vanuit de Little River Ferry Terminal vertrekt de veerboot naar Powell River aan de Sunshine Coast van het vasteland van British Columbia. Desgewenst is het mogelijk om van Powell River weer terug te rijden naar Vancouver, maar onderweg moet u dan nog tweemaal een (korte) overstek per veerboot maken (zie traject 14: Vancouver – Powell River).
Campbell River Laat u niet bedriegen door de eentonige ‘shopping malls’ en woonwijken die Campbell River in een halve cirkel omringen. Het is een stad van 30.000
TR AJ EC T 12
inwoners en die mensen moeten per slot van rekening ook ergens wonen en boodschappen doen. Gelukkig is men in Campbell River echter wel zo slim geweest het oude centrum, dat zich 3 kilometer langs het water uitstrekt, zoveel mogelijk in ere te bewaren. Mede daardoor ontstaat in ‘downtown’ een beetje het gevoel alsof de jaren vijftig herleven. Dat is een prettige gewaarwording, zoals overigens veel in Campbell River aangenaam overkomt. De stad noemt zich ‘Salmon Capital of the World” en strooit links en rechts met knap overtuigende argumenten om dat te onderstrepen. Zoals bijvoorbeeld door middel van de enorme zalmen die uit het water opgevist worden. In vergelijking daarmee zijn de exemplaren die ik in de Rocky Mountains gezien heb niet veel meer dan guppies. Al aan het begin van de 20ste eeuw kwamen sportvissers van heinde en verre om hier een exemplaar van de Chinook Salmon (Koningszalm) aan de haak te slaan, maar bovenal om opgenomen te worden in de “Heilige Graal” van de
Campbell River, Vancouver Island
sportvisserij, de Tyee Club. Die werd in 1925 opgericht om hengelaars te eren die een zalm van tenminste 13,5 kilogram (een ‘tyee’ in de taal van de First Nations) vangen vanuit een wiebelende roeiboot, met geen andere hulp dan die van de man of vrouw die de roeispanen bedient (en daaraan zijn of haar handen meer dan vol heeft). Om opgenomen te worden in de Hall of Fame van de Tyee Club moet een chinookzalm van tenminste 22,5 kilogram aan de haak geslagen worden. Een perfecte locatie om op zalm te vissen met vaste grond onder de voeten, dat wil zeggen een houten plankier, is de Discovery Pier. Volgens goed lokaal gebruik haalt u uw lijn in zodra iemand “beet” roept en gaat u toekijken hoe de vangst wordt binnengehaald. Deze openbare pier is het begin van Pier Street (tevens Highway 19A). Een blok terug, dus van het centrum af, ligt het Campbell River Museum (entree $ 6), met exposities over First Nations, houtindustrie en natuurlijk zalm. Bovendien krijgt u hier een tamelijk goede indruk
291
292
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
hoe ze dingen aanpakken in Campbell River die in de weg staan, zoals Ripple Rock in Seymour Channel in de Discovery Passage, de nauwe waterweg tussen Campbell River en de Gulf Islands. Ripple Rock was een rotsformatie net onder het wateroppervlak dat 119 schepen (en 114 opvarenden) noodlottig werd, dus besloot men deze op te blazen. De Ripple Rock Explosion staat nog steeds in de geschiedenisboeken als de grootste door mensenhanden veroorzaakte niet-nucleaire explosie ter wereld in vredestijd. In de zomermaanden wordt bij de Discovery Pier, die ’s avonds verlicht wordt, elke zondagochtend een Farmers Market gehouden. Veel van de panden aan Pier Street dateren nog uit het begin van de 20ste eeuw. Langs de haven, en in het bijzonder bij Fishermans Wharf, vindt u diverse gezellige eethuisjes, met uiteraard veel zalm op het menu. Campbell River is een plezierige stad om een beetje in rond te wandelen, een hapje te eten aan de haven, een drankje te nemen in een van de talloze pubs, of gewoon wat rond te hangen op de pier en naar de vissers te kijken of naar het intensieve scheepvaartverkeer dat bij Campbell River aan de Inside Passage begint, waaronder de gigantische cruiseschepen (die enkele malen per jaar in de stad aanleggen). Maar dat is allemaal slechts een klein gedeelte van hetgeen Campbell River te bieden heeft. Tussen half juli en eind oktober kunt u vanuit Campbell River deelnemen aan een van de meest spectaculaire excursies die u in West-Canada tegenkomt, namelijk snorkelen te midden van de honderdduizenden zalmen die in deze periode hun reis stroomopwaarts naar de paaigronden maken (“Snorkel With The Salmons”). De excursie duurt 4 uur en in dit tijdsbestek dobbert u tweemaal de rivier af, de tweede maal naar keuze inclusief een stroomversnelling. Doen!
U zult zelden opnieuw een kans krijgen een ervaring als deze te beleven. Dat u onderweg zalmen te zien krijgt wordt gegarandeerd. Met een beetje geluk beleeft u echter ook onverwachte bonussen, zoals het zicht op een moederbeer die haar jongen vissen leert of zeehonden die uit zijn op een smakelijk maaltje zalm. De kosten bedragen Cdn. $ 119, inclusief transfers, instructie, volledige uitrusting en begeleiding door professionele gidsen (1 op 5 deelnemers). Het enige wat u hoeft mee te nemen is zwemuitrusting, baddoek en zin in avontuur. Nu snorkelen genoemd is, wordt het ook tijd om te melden dat de regio rond Campbell River bekend staat als een paradijs voor duikers en zelfs, na de Rode Zee, genoemd wordt als de beste duiklocatie ter wereld. Voor duikexcursies neemt u de veerpont naar Quadra Island. Reken op ongeveer Cdn. $ 175 per dag, inclusief logies, maaltijden, uitrusting, boot en begeleiding. Op verschillende plaatsen langs de oostkust van Vancouver Island zijn schepen (en zelfs een afgedankt vliegtuig) afgezonken om een kunstmatig koraalrif te creëren, c.q. duiktoerisme te bevorderen. Vanuit Campbell River kunt u ook een dagtrip maken naar het Great Bear Rainforest aan de overzijde van de Strait of Georgia, op het vasteland van British Columbia. Van begin september tot en met half oktober kunt u hier grizzlyberen zien die zich tegoed doen aan zalm (kosten circa Cdn. $ 325). Elk Falls Provincial Park Slechts drie kilometer buiten Campbell River, aan Highway 28, ligt Elk Falls Provincial Park, dat niet alleen een perfecte (grote) campground biedt voor kampeerders die de stad aandoen, maar ook een aantrekkelijke bestemming is voor dagrecreatie. Er zijn diverse mooie wandelpaden in dit park, onder andere de Canyon View Trail die
TR AJ EC T 12
Elk Falls, Elk Falls Provincial Park, Vancouver Island
bij de Quinsam Campground begint en u naar een indrukwekkend uitkijkpunt op een brug brengt vanwaar u de Campbell River uit een smal ravijn ziet stromen. U kunt deze wandeling verlengen door de brug over te steken en de rivier aan de noordzijde stroomafwaarts te volgen langs ondiepe zijkanalen waar zalmen kuit schieten. De totale rondwandeling is dan 4 km. lang. Maak ook een stop bij het Elk Falls Viewpoint om de schitterende 25 meter hoge watervallen te bekijken. Campbell River is de logische uitvalsbasis voor een bezoek aan Strathcona Provincial Park in het centrum van Vancouver Island omdat van hieruit de enige autoweg naar dit unieke natuurgebied voert. Vooropgesteld dat Strathcona Provincial Park een waanzinnig mooi park is met ongekende mogelijk-
heden voor allerlei vormen van actieve recreatie, moet ik wel melden dat de doorsnee toerist weinig tot geen plezier aan dit gebied zal beleven. Het oudste provinciale park in British Columbia meet 250.000 hectare en behoudens een heel kleine regio in het uiterste noorden is Strathcona Provincial Park een pure wildernis. De belangrijkste attractie, de 400 meter hoge Della Falls, is voor de meeste mensen onbereikbaar. Het vereist een heel zware overtocht per kano over een onberekenend bergmeer om bij het begin van de trail naar de waterval te komen (of een dure drop-off per helikopter of watervliegtuig) en dan wacht nog een pittige wandeling van ruim 7 tot 9 uur om de waterval te bereiken. Overbodig dus te zeggen dat dit alleen is weggelegd voor mensen die over een uitstekende conditie beschikken, ervaring hebben met
293
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
294
trektochten door de wildernis en voorbereid zijn op een meerdaags verblijf zonder voorzieningen. Om Strathcona Provincial Park te bereiken neemt u Highway 28 richting Gold River. Na ongeveer 50 kilometer bereikt u de Butte Lake regio van het park vanwaar diverse korte en aantrekkelijke wandelingen mogelijk zijn, onder andere naar de Upper Myra Falls (3 km.). Strathcona Provincial Park is thuis voor beren, bergleeuwen en wolven, maar ook voor een uniek dier dat nergens anders ter wereld voorkomt, de Vancouver Island Marmot, met slechts 21 (bekende) levende exemplaren in het wild een van de meest zeldzame dieren ter wereld. Het bestaan van dit knaagdier, dat zo groot kan worden als een huiskat, werd pas in de jaren zeventig van de vorige eeuw ontdekt.
Sayward Hoe verder noord u reist op Vancouver Island, hoe rustiger de wegen worden. Als er geen veerboot van en naar Prince Rupert door de Inside Passage zou afmeren in Port Hardy, zou dit deel van het eiland waarschijnlijk zelden of nooit een toerist te zien krijgen. Het dorp Sayward (400 inwoners) is een van de weinige noemenswaardige plaatsen tussen Campbell River en de volgende “stad” op weg naar het noorden. Met Sergeant RandAlly had Sayward een trekpleister van de eerste orde in huis, namelijk een 2000 jaar oude gele cederboom met een hoogte van maar liefst 61 meter en een omtrek van 13 meter. Helaas ontdekte men deze gigant pas in 1993 en begaf de woudreus het in 2004, toen men er een bezienswaardigheid van wilde maken. Laat u overigens niet verleiden om een kijkje te gaan nemen bij de gevallen boom, want het is een levensgevaarlijke rit over een grindweg naar de locatie (vanwege de houthakkerstrucks die af en aan denderen en waarvan de chauffeurs slechts hun ruitenwissers even
aan- en uitzetten als u om een hoek opduikt). Dan kunt u beter even een kijkje gaan nemen bij het Cable Cookhouse, een restaurant dat is opgetrokken uit ijzeren kabels, de enig andere toeristenattractie van Sayward.
Telegraph Cove Na Sayward maakt Highway 19 een omweg door het binnenland alvorens kort voor Port McNeill de kust weer te bereiken. Op dat punt maakt de weg een bocht naar links. U kunt echter ook een korte zijtrip maken door hier rechtsaf te gaan naar Telegraph Cove. Dat is een gehucht dat er nog uitziet als op de dag dat het, begin jaren twintig van de vorige eeuw, gebouwd werd. Een verzameling op palen in het water gebouwde houten panden aan een door groene hellingen beschutte baai. Er zijn geen bezienswaardigheden in Telegraph Cove, maar het dorpje zelf is een bezienswaardigheid op zich. Van hieruit zijn ook talloze excursies te maken, zoals de gebruikelijke “whale watching tours”, maar ook dagtrips naar het anders vrijwel onbereikbare deel van het vasteland van British Columbia waar zich het Great Bear Rainforest bevindt, en waar u grizzlyberen in het wild kan aanschouwen. Reken voor deze dagexcursies (7 tot 8 uur) op Cdn. $ 260 tot $ 325, afhankelijk van het seizoen. Voor geoefende peddelaars is het ook mogelijk om deel te
Telegraph Cove, Vancouver Island
TR AJ EC T 12
nemen aan kajaktochten die dwars door het gebied gaan waar orka’s hun dag doorbrengen. Robson Bight is een gebied ten zuiden van Telegraph Cove waar deze walvissen in de zomer graag komen om zich aan de rotsen te schuren. Telegraph Cove pikt een graantje mee van het toerisme op Vancouver Island, maar is geen echte toeristenbestemming en zal het nooit worden ook, hoop ik.
Port McNeill Ik noem Port McNeill omdat u niet aan deze stad voorbij kunt komen, dus niet als aanbeveling voor een verblijf, ofschoon veel toeristen hier noodgedwongen een nacht doorbrengen omdat alle beschikbare accommodatie in het nabijgelegen Port Hardy volgeboekt is wanneer aldaar de veerboot naar/van Prince Rupert afmeert. De belangrijkste attracties in Port McNeill zijn zogeheten “burls”, een soort uitwas die aan een boom kan groeien, zeg maar een kankergezwel. Wetenschappers vermoeden dat deze tumoren veroorzaakt worden door stress. In Port McNeill staan de grootste ‘burls’ ooit ontdekt als pronkstukken opgesteld.
Port Hardy Eenmaal aangekomen in Port Hardy bent u aan het einde van de straat. U kan op de veerpont naar Prince Rupert of Bella Coola stappen, of langs dezelfde weg weer terugkeren naar Nanaimo of Victoria. Het noordelijk deel van Vancouver Island is een ruig gebied waar voor de gemiddelde toerist weinig of niets te beleven valt, tenzij deze juist op zoek is naar een plek waar slechts geharde zielen in eenzaamheid hun dagen willen doorbrengen. Vrijwel de gehele noordkust bestaat uit Cape Scott Provincial Park, een uiterst fraai, maar ook ontoegankelijk wildernisgebied met bijna geen gelegenheid voor dagrecreatie op eigen gelegenheid.
Dichte regenwouden, woeste kusten, verscholen stranden en heel veel wild zijn de charmes van Cape Scott Provincial Park. Omdat rijden naar het park, over slecht onderhouden gravelwegen van bosbedrijven, niet aan te raden valt met een huurauto, verdient het aanbeveling gebruik te maken van een shuttlebus-service, al of niet in combinatie met een watertaxi, die u naar/van start/eindpunten langs trails kan brengen. De kosten hiervan (Cdn. $ 70) zijn lager dan het vervangen van een klapband of, nog erger, het laten komen van een monteur dan wel takelwagen. Wie op eigen gelegenheid dit woeste gebied wil verkennen, doet er bovendien verstandig aan een satelliettelefoon of marifoon te huren (Cdn. $ 50 per trip) omdat mobiele telefoons in deze omgeving niet werken en dit in potentie een gevaarlijk gebied is. Alles opgeteld is de verstandigste oplossing wellicht om deel te nemen aan een trip van een van de lokale outfitters. Die weten de weg, hebben ervaring, kunnen u naar de mooiste plekken brengen en zijn goed uitgerust. Er bestaan dagtochten voor wandelaars op elk niveau. De veerboot van Port Hardy naar Prince Rupert vaart ’s zomers (van half mei tot en met september) om de dag. In mei en augustus op even dagen; in juni, juli en september op oneven dagen. Vertrek is om 7.30 uur ’s ochtends. De veerboot arriveert dan om 22.30 uur in Prince Rupert. Tussen oktober en mei zijn de afvaarten minder frequent (alleen op zaterdag en woensdag) en wordt ’s nachts gevaren. Deze overtocht kost Cdn. $ 150 per persoon (kinderen $ 75) plus $ 350 voor een voertuig met een lengte tot 20 feet ($ 15,25 extra voor elke extra foot). Waarschuwing: er is een gebrek aan logiesaccommodatie in Port Hardy, dus vooraf reserveren is aan te bevelen. Overigens, de terminal van BC
295
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
296
Ferries is niet in Port Hardy gelegen, maar in Bear Cove, 8 kilometer zuidelijker. Naast de voornoemde Inside Passage, kunt u in Port Hardy ook inschepen voor de Discovery Coast Passage, een veerdienst naar Bella Coola, een dorp van 600 inwoners op het vasteland van British Columbia, in het midden van het Great Bear Rainforest en aan de rand van het enorme Tweedsmuir Provincial Park. Deze overtocht kost Cdn. $ 150 per persoon (kinderen $ 75) plus $ 305 voor een voertuig met een lengte tot 20 feet ($ 15,25 extra voor elke extra foot).
Bella Coola Ofschoon Bella Coola een alleraardigst plaatsje van 600 inwoners is, in een ronduit verbluffend mooie omgeving, is de vraag gerechtvaardigd of een bezoek de moeite waard is gezien de extra reistijd en kosten. Het antwoord luidt “ja”, indien u van plan bent uw reis te vervolgen over Secondary Highway 20 over het vasteland van British Columbia naar Williams Lake (tussen Prince George en Kamloops). Het probleem daarmee is echter dat dit geen al te beste weg is, voor ongeveer de helft niet geasfalteerd, met name niet op een zeer lastig traject kort na Bella Coola, The Hill geheten. (zie voor toelichting traject 11: Prince George – Whistler – Vancouver). Na een korte rit van ongeveer 10 minuten ten oosten van Bella Coola kunt u een kijkje gaan nemen bij de Thorsen Creek Petroglyphs, een verzameling van ruim 40 rotstekeningen van pre-historische bewoners. Deze petrogliefen zijn gelegen binnen het grondgebied van de Nuxalk First Nations en u dient vooraf toestemming te vragen voor een bezoek (bij het lokale toeristenbu-
reau kan men u informeren over tours). In het plaatselijke museum (entree Cdn. $ 2,50 voor volwassenen en $ 1 voor kinderen), een historisch schoolgebouwtje uit 1892, kunt u meer te weten komen over ‘The Freedom Road’, het op initiatief en kosten van de bevolking in 1953 aangelegde traject waarmee Bella Coola met de weg naar Williams Lake werd verbonden en dat The Hill omvat. Ook wordt aandacht geschonken aan de menselijke geschiedenis van de vallei, waarbij met name de sterke aanwezigheid van Noorse immigranten opvalt. De belangrijkste attractie van Bella Coola is echter de schitterende omgeving, diep landinwaarts maar toch aan een zoutwaterhaven gelegen en omringd door prachtige oerbossen. De beste manier om deze ruige wildernis te verkennen is door deel te nemen aan een van de talloze buitensportexcursies. De bekendste attractie in het Tweedsmuir Provincial Park is Hunlen Falls, maar deze waterval is alleen te bereiken na een zware en meerdaagse wandeltocht door het achterland van
Aansluitende trajecten bij traject 12 Traject 1:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Traject 5: Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Traject 7: Jasper-KamloopsVancouver Traject 10: Prince George-Prince Rupert Traject 11: Prince George-WhistlerVancouver Traject 13: Parksville-Tofino/Ucluelet Traject 14: Vancouver-Powell River
dit wildernispark.
297
TRAJECT 13 Parksville – Port Alberni – Ucluelet – Tofino Vrijwel de enige manier om de westkust van Vancouver Island te bezoeken is via Highway 4 (de Pacific Rim Highway) van Parksville naar Ucluelet/Tofino, een van de mooiste wegen op Vancouver Island met een aaneenschakeling van bezienswaardigheden. Hoewel de weg slechts 140 kilometer lang is, doet u er verstandig aan hier meer dan slechts een dag voor uit te trekken. Negen kilometer nadat u Parksville achter u gelaten heeft, passeert u het gehucht Coombs. De belangrijkste attracties van Coombs zijn de Old Country Market (een enorme delicatessenwinkel), makkelijk te herkennen aan de geiten die op het dak grazen, en Frontier Town, een ouderwets pretparkje voor kinderen. Coombs werd aan het begin van de 20ste eeuw gesticht door families die in het kader van een emigratieproject van het Leger des Heils naar Canada waren gekomen. De ‘general store’ van het gehucht is al sinds 1910 in bedrijf. In de zomer worden in Coombs een ‘fiddlers jamboree’, ‘bluegrass
festival’ en rodeo georganiseerd. Het World Parrot Refuge (een kilometer voor de Old Country Market aan Hwy. 4A) is een enorme volière waar meer dan 700 papegaaien (allemaal voormalige huisdieren) vrij rondvliegen. De entree bedraagt Cdn. $ 12 voor volwassenen en $ 10 voor kinderen. Englishman Falls Provincial Park Binnen een afstand van 12 kilometer voert de Pacific Rim Highway langs drie provinciale parken, waarvan de eerste Englishman Falls Provincial Park is, 13 kilometer voorbij Parksville. Over een wandelpad van 2 kilometer door een dicht bos met onder andere esdoorns (maple trees) en ceders bereikt u de Englishman Falls, een tweetal watervallen in de Englishman River. Little Qualicum Falls Provincial Park Na 19 kilometer bereikt u Little Qualicum Falls Provincial Park, een prachtig natuurgebied aan de zuidoever van Cameron Lake met oerbossen waardoor de Little Qualicum River stroomt. Via een
Qualicum Beach ●
N ▲ 13
● Port Alberni
● Parksville
Tofino ●
Vancouver Island GROTE OCEAAN Ucluelet ●
Pacific Rim National Park
h
Kildonan
Barkley Sound
PARKSVILLE – PORT ALBERNI – UCLUELET – TOFINO
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
298
makkelijke trail kunt u de Upper en Lower Falls bezichtigen, een indrukwekkende waterval die zich door een smalle kloof stort. In dit park is ook een aantrekkelijke campground gelegen. MacMillan Provincial Park De mooiste van de drie parken is MacMillan Provincial Park na 25 kilometer, dat zich aan beide zijden van de Pacific Rim Highway uitstrekt. Cathedral Cove is een sectie binnen het park met gigantische bomen die meer dan 800 jaar oud zijn en waarvan sommigen een omtrek hebben van meer dan 9 meter. In het park ten zuiden van de weg staan de hoogste bomen, douglassparren. Aan de noordzijde staan voornamelijk rode ceders. Her en der ziet u een groot aantal omgevallen bomen. Dat zijn de slachtoffers van een enorme storm op Nieuwjaarsdag 1997 toen honderden bomen omwaaiden. Roken is verboden in dit park. De berg ten zuiden van de Pacific Rim Highway die het landschap domineert, is Mount Arrowsmith (1817 meter), lokaal ook wel bekend als de “Sleeping Maiden”, vanwege het profiel bij zonsondergang en de twee kleinere toppen tussen Mount Arrowsmith en Mount Cokely die “The Bumps” genoemd worden.
Port Alberni De grootste plaats aan de westkust van Vancouver Island is Port Alberni (18.000 inwoners). Ja, inderdaad, westkust, want Port Alberni staat in rechtstreekse verbinding met de Grote Oceaan door de Alberni Inlet, een maar liefst 40 kilometer lange fjord naar de Barkley Sound. In 1964 werd de stad getroffen door een tsunami als gevolg van een aardbeving met een kracht van 8,5 op de schaal van Richter voor de kust van Alaska. Vloedgolven van drie meter hoger dan het hoogste waterpeil ooit beukten in op de stad en veroorzaakten grote materiële schade.
Visserij, alsmede bos- en mijnbouw waren decennialang de economische redenen van bestaan voor Port Alberni, maar de laatste jaren profileert de stad zich met name als toeristenbestemming. Ooit concurreerde Port Alberni met Campbell River om de eretitel ‘Salmon Capital of the World’, maar zware vervuiling van de omgeving door pulpfabrieken en mijnoperaties hebben de visstand ernstig aangetast. Omdat Port Alberni een samenvoeging is van twee afzonder-
TR AJ EC T 13
lijke plaatsen, Alberni (tegenwoordig aangeduid als North Port) en Port Alberni (South Port), heeft de stad twee centra. North Port ligt rond Victoria Quay, waar Highway 4, ter plaatse ook Johnston Road geheten, de Somass River bereikt. In september/oktober, als de zalm naar de paaigronden trekt, kunt u vanaf hier aan de overzijde van de rivier vaak beren zien. Enorme houtsnijwerken van Hupacasath First Nations verwelkomen bezoekers bij het
binnenrijden van Port Alberni. Hier vindt u ook het toeristenbureau. Als u in zuidelijke richting tot Argyle Street rijdt ligt aan het uiteinde daarvan Harbour Quay, het toeristische centrum met veel winkels, bars en restaurants. Elke zaterdagochtend wordt hier een farmers market gehouden. In de vuurtoren bij de diepzeehaven is het Marine Discovery Centre gevestigd (geen entree, maar donaties welkom). De vuurtoren dateert uit 1900 en stond oorspronke-
Cathedral Cove in MacMillan Provincial Park, Vancouver Island
299
300
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
lijk op Chrome Island. Het schip voor het centrum is de Bamfield Lifeboat, een vaartuig van de Canadese kustwacht dat van 1951 tot en met 1969 als reddingboot dienst deed voor de westkust van Vancouver Island. Voor een fraai uitzicht over de omgeving kunt u de Clock Tower beklimmen. Van het uit 1912 daterende treinstation (hoek Argyle en Kingsway) vertrekt in de zomermaanden tweemaal per dag (10.00 uur en 14.00 uur) een stoomtrein uit 1929 van de Alberni Pacific Railway voor een trip naar het McLean Mill National Historic Site. De trein gaat dwars door de stad en de omringende bossen en maakt onderweg een stop bij de Chase and Warren Estate Winery. Mocht u op de terugweg hier uitstappen voor een bezoek aan de wijngaard en proeverij, dan kunt u voor Cdn. $ 3 een rit naar de stad krijgen. De treinrit duurt tweemaal 35 minuten en vertrekt van McLean Mill om respectievelijk 13.00 en 17.15 uur. Kaartjes kosten Cdn. $ 29,95 voor volwassenen en $ 14,95 voor kinderen. Op elke rit zijn tegen extra betaling van $ 25 enkele plaatsen beschikbaar in de locomotief. Voor deze ‘cab ride’ kan niet gereserveerd worden. Het McLean Mill National Historic Site is de locatie van een voormalige door stoom aangedreven houtzagerij (1926-1965). Naast een aantal antieke voertuigen die in de bosbouw gebruikt werden en de historische gebouwen van de zagerij en de smederij waar demonstraties worden gegeven, kunt u op het terrein ook een ‘steam donkey’ bekijken en een theatervoorstelling bijwonen. Vanuit de haven kunt u een dagtocht door de Alberni Inlet naar Barkley Sound maken met het vracht-, posten passagiersschip M.S. Lady Rose uit 1937. Het schip vertrekt om 8.00 uur ’s ochtends en is ’s middags om 17.00 uur weer terug. De kosten voor een retourtje bedragen Cdn. $ 66. Aan boord kunt u voor heel schappelijke prijzen ($ 5
tot $ 7,50) ontbijt en lunch krijgen. Het zusterschip M.V. Frances Barkley (1958) onderhoudt een passagiers- en vrachtroute naar Ucluelet (Cdn. $ 72 voor een retour). Tijdens de fraaie tocht door de Alberni Inlet is vaak wild aan de oevers te zien. In het Alberni Valley Museum (4255 Wallace Street) kunt u kennismaken met de geschiedenis van deze regio, de kunst en cultuur van de Nuu Chah Nulth First Nations en het industriële verleden van de stad. Entree op basis van een vrijwillige donatie. Een vorm van openluchtgeschiedenis is af te zien op 18 muurschilderingen in de stad. Tijdens het Labour Day weekend vindt in de Clutesi Haven Marina het Salmon Festival plaats, een viswedstrijd met een hoofdprijs van $ 10.000 voor wie de grootste zalm vangt. Thunder in the Valley (2de weekend van augustus) is een drag race wedstrijd. Stamp River Provincial Park Direct buiten Port Alberni ligt de Beaver Creek Road die u naar het Stamp River Provincial Park brengt. Van augustus tot en met december verzamelen zalmen (achtereenvolgens sockeye, coho en chinook) zich in het meertje onderaan de waterval alvorens via visladders hun tocht naar de paaigronden stroomopwaarts te vervolgen. Er zijn enkele aantrekkelijke wandelpaden naar Stamp Falls en Money’s Pool, alsmede langs de rivier. Sproat Lake Provincial Park Highway 4 volgt de noordoever van het langgerekte Sproat Lake. Veertien kilometer na Port Alberni bereikt u het Sproat Lake Provincial Park. Aan de oostzijde van dit park, dat vooral populair is bij kajakkers en windsurfers, zijn enkele prehistorische petrogliefen te zien (in de rotsen gekerfde tekeningen). Bij Sproat Lake zijn ook de laatste twee overgebleven Martin Mars Bombers gestationeerd. Deze giganti-
TR AJ EC T 13
Martin Mars Bomber in actie
sche “vliegende boten” werden tussen 1945 en 1947 als langeafstandsbommenwerpers besteld door de Amerikaanse marine, maar na het eindigen van de Tweede Wereldoorlog ingezet voor vrachtvervoer. In 1959 werden deze watervliegtuigen verkocht aan een consortium van bosbedrijven op Vancouver Island, dat de toestellen ombouwde tot blusvliegtuigen om bosbranden te bestrijden. In het bosbrandenseizoen staan de twee vliegtuigen voortdurend ‘stand-by’ zodat zij desgewenst binnen 10 minuten kunnen uitrukken. De capaciteit bedraagt 27.250 liter water, dat opgepikt wordt uit Sproat Lake. Wanneer de beide Martin Mars in tandem opereren, kunnen zij elke 7 minuten een deken water of schuim laten vallen over een gebied van 1,6 hectare. In juli en augustus is het mogelijk de faciliteiten van de Martin Mars Bombers te bezoeken (gratis expositieruimte) of een van de toestellen (de Philippine Mars) van binnen te bekijken (Cdn. $ 10).
Het resterende deel van Highway 4 is een steile, bochtige bergweg die u beslist niet na zonsondergang wilt berijden. Snel wisselende weersomstandigheden zijn in dit gebied heel gebruikelijk. Zoek een veilige parkeerplek zodra plensbuien zo hard neervallen dat uw ruitenwissers het niet meer kunnen bijbenen.
Ucluelet en Tofino Het gehucht Ucluelet (1500 inwoners) ontleent haar naam aan een uitdrukking van de Nuu-chah-nulth First Nations dat “het volk met een goede plek om kano’s af te meren” betekent. Dat is een vrij accurate omschrijving, want veel plaatsen om aan de westkust van Vancouver Island veilig aan wal te komen zijn er niet. Tofino (2000 inwoners) ligt aan het einde van een schiereiland, het Esowista Peninsula. U bereikt Ucluelet door aan het einde van Highway 4 linksaf te gaan en Tofino door daar naar rechts te gaan. Omdat beide plaatsen zo dicht bij elkaar gele-
301
302
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
gen zijn en de belangrijkste attracties delen, bespreek ik ze als zijnde één bestemming. De kuststrook tussen Ucluelet en Tofino is vrijwel het enige goed bereikbare deel van het westen van het eiland en trekt jaarlijks ruim een miljoen bezoekers. ’s Winters zijn dat met name mensen die komen ‘genieten’ van de enorme stormen die dan vaak op de kust neerbeuken (‘storm watchers’). In het voorjaar is de jaarlijkse walvistrek de voornaamste attractie. Het najaar is het seizoen wanneer de zalm terugkeert en gretig opgewacht wordt door beren en arenden. ’s Zomers is zeekajakken erg populair. Maar ongeacht het jaargetijde, alle bezoekers komen hierheen om de onvoorstelbare schoonheid te zien van deze ruige, ongenaakbare kust, waarvan een groot deel beschermd is als het Pacific Rim National Park & Reserve. Kunstmatige toeristenattracties komt u noch in Ucluelet, noch in Tofino veel tegen. Gezien de ligging van deze plaatsen is daar ook geen behoefte aan. U hebt meer dan genoeg aan de natuur om hier aan uw trekken te komen. Los daarvan zijn beide plaatsen zelf een bezienswaardigheid met de pittoreske havens en de op palen in zee gebouwde Fisherman’s Wharf van Tofino. Kleinschalige uitzonderingen zijn het Amphitrite Point Lighthouse uit 1914 en het Mini-Aquarium, beiden in Ucluelet. Het Mini-Aquarium is een tijdelijke faciliteit waarin u allerhande zeeleven kunt bekijken. Het is een zeer kleinschalige bedoening, want het onderkomen is in feite niets meer dan een schuur aan de haven, maar wel heel erg leuk en interessant. De entree van slechts Cdn. $ 5 draagt bij aan de realisering van een “echt” aquarium dat men in 2011 hoopt te openen. Niet door mensenhanden gemaakt, maar wel van de ondergang gered, is een 800 jaar oude rode ceder in het midden van Tofino. In 2000 wilde men
deze omzagen, maar dit werd door de lokale bevolking verhinderd. Het dorp heeft sowieso een heel indrukwekkende reputatie waar het natuurbehoud betreft, hetgeen het de eretitel “Tree Loving Capital of the World” heeft opgeleverd. Zowel Ucluelet als Tofino zijn bij uitstek geschikt als uitvalsbasis voor actieve recreatie en bieden unieke excursiemogelijkheden. Waar beide plaatsen ook befaamd om zijn is de overvloed aan ongelofelijk lekkere eetgelegenheden waar vis, schaal- en schelpdieren natuurlijk de boventoon voeren. Wild gevangen wel te verstaan, want aan gekweekte vis (zalm) heeft men hier een broertje dood. Als u wilde zalm op zeven verschillende manieren bereid gegeten heeft (gegrild, gebakken, warm gerookt, koud gerookt, gedroogd, gepocheerd en rauw gemarineerd in zeezout), krijgt u bonuspunten. Andere lokale specialiteiten zijn onder andere krab, oesters, garnalen, kabeljauw, heilbot, tong, mosselen en inktvis.
Haven van Tofino, Vancouver Island
TR AJ EC T 13
Hoewel in de zomermaanden het weer aan deze kust doorgaans tamelijk aangenaam is, moet u doorlopend bedacht zijn op snel wisselende klimaatomstandigheden. Ga nooit op pad zonder regenkleding en een trui of sweater. In de ochtenduren is het hoogst gebruikelijk dat het hele gebied in een dichte mist gehuld is. Excursies vanuit Tofino en Ucluelet Vanwege de unieke excursies die u aan de westkust van Vancouver Island kunt maken, heb ik hieraan ditmaal een afzonderlijke paragraaf gewijd. Deze regio van West-Canada vraagt gewoon om een actieve benadering. Soms vereisen deze fikse tot zelfs zeer zware fysieke inspanningen, maar er bestaan ook mogelijkheden die voor iedereen haalbaar zijn en toch een oneindig beter beeld geven van een van de mooiste natuurgebieden op aarde. First Nations Tot en met de jaren vijftig van de 20ste eeuw waren Tofino en Ucluelet niet over land bereikbaar. Toen er eindelijk een grindweg werd aangelegd, was deze bedoeld voor het vervoer van boomstammen. Bezoekers mochten er alleen in de weekenden gebruik van maken. Pas in 1970 werd de Pacific Rim Highway voltooid. Deze isolatie is een zegen geweest voor de First Nations aan de westkust van Vancouver Island, die hier dan ook in bezit zijn gebleven van grote delen van hun thuisland. Tlaook Cultural Adventures (http:// www.tlaook.com) is een ‘vader en twee dochters’ onderneming die u onvergetelijke tochten aanbiedt met traditionele uit boomstammen gehakte kano’s (u moet zelf meepeddelen), zoals een havenrondvaart van 2,5 uur bij zonsondergang (Cdn. $ 44), een bezoek aan Meares Island, een eiland met oerbossen die volledig ongerept zijn (4 uur, Cdn. $ 64) of een dagtrip naar Echachist Island,
inclusief een strandbarbecue met verse zeevis (6 uur, Cdn. $ 140). Een erg populaire bestemming is Flores Island, vrijwel geheel First Nation gebied, waar de “Walk the Wild Side Trail”, een 10 kilometer lang wandelpad langs een woeste kust, een pittige uitdaging vormt. Vanuit Tofino onderhouden watertaxi’s een verbinding met het eiland, een vaartocht van circa 45 minuten (retourtje Cdn. $ 35). Whale Watching Een kleine 20.000 grijze walvissen passeren Tofino en Ucluelet jaarlijks op weg naar Alaska en terug naar de kust voor Mexico, hun broedgebied. Deze migratie vindt plaats eind april, begin mei op weg naar het noorden, en eind oktober begin november op weg naar het zuiden, wanneer ze en passant hun maal doen met de zalm die dan in grote aantallen aanwezig is. Een school van zo’n 40 tot 50 walvissen vindt al dat heen en weer gezwem te veel van het goede en verblijft de hele zomer in de Clayoquot Sound. Voor geoefende kajakkers bestaat de mogelijkheid om deel te nemen aan zeekajaktours die met een beetje geluk het pad van de walvissen kruisen, maar er bestaan ook excursies met motorboten en zodiacs. Zeekajakken Er zijn tochten voor alle niveaus, uiteenlopend van halve dagexcursies voor beginners door het beschutte water van Ucluelet Harbour (Cdn. $ 60, 3 uur inclusief een instructie van 30 minuten) tot dagtochten in de Barkley Sound ($ 125 inclusief lunch) en op open zee ($ 185). Een gecombineerde boot- en kajakexcursie naar de Broken Islands (whale watching) kost $ 235. Alle genoemde tochten staan onder begeleiding van professionele gidsen. Maquinna Provincial Park Het Maquinna Provincial Park ligt 32 kilometer ten noorden van Tofino en
303
304
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
is alleen per boot te bereiken. Een 6,5 tot 7 uur durende excursie vertrekt aan het eind van de middag en keert terug tegen zonsondergang. Tijdens uw verblijf in het Maquinna Provincial Park kunt u eindeloos genieten van een van de meest unieke warme bronnen ter wereld (Hot Springs Cove) die u bereikt via een wandeling van twee kilometer over houten plankiers door het regenwoud vanaf de aanlegsteiger. Het warme water stort via watervallen etagegewijs naar beneden, waarbij de temperatuur van het bronwater, aanvankelijk 50 graden, per poel daalt. Naar en van het park is de kans groot dat u wild ziet, want dit is een afgelegen gebied waar onder andere veel
beren voorkomen. Onderweg wordt regelmatig gestopt om u zeeleeuwen, adelaarsnesten en soms walvissen te laten ziaen. Kosten circa Cdn. $ 110-$ 120. Tofino Botanical Gardens Dit relatief kleine park valt in het niet bij de grandeur van de natuurlijke pracht van de westkust van Vancouver Island, maar is een oase van rust waar men de relatie tussen oceaankust, regenwoud en menselijke bewoning (van First Nations tot de eerste Europese kolonisten, en van Japanse vissers tot Hippies) door middel van serene tuinen laat zien.
Long Beach, Pacific Rim National Park & Reserve, Vancouver Island
TR AJ EC T 13
Pacific Rim National Park & Reserve Het Pacific Rim National Park & Reserve bestaat uit drie onderdelen, te weten de Long Beach Unit, de Broken Islands Unit en de West Trail Unit. Het laatstgenoemde deel is een wandelpad van 75 kilometer en wat betreft lengte en moeilijkheidsgraad een onhaalbare zaak voor de doorsnee toerist. De Broken Islands, een archipel van meer dan 100 kleine eilandjes, vaak niet meer dan een rotspunt opstekend uit zee, zijn alleen per boot te bereiken. Zij vormen een perfecte uitvalsbasis voor mensen die per kajak de oceaan willen trotseren, omdat de zee in dit gebied tamelijk mild is. Desondanks doet u er verstandig aan uitsluitend de oceaan op te varen onder begeleiding van ervaren gidsen. Long Beach Unit De Long Beach Unit van het Pacific Rim National Park & Reserve is het 16 kilometer lange zandstrand tussen Ucluelet en Tofino. Het Wickaninnish Interpretive Centre is een ‘must-see’ stop met interessante exposities, boeiende films en informatieve maquettes. Er bestaan vergevorderde plannen dit informatiecentrum uit te breiden. Verschillende mooie wandelpaden, zowel langs het strand als door het regenwoud, beginnen vanaf dit bezoekerscentrum. Een van de voorwaarden voor het bestaan van een regenwoud is dat het veel neerslag (regen, sneeuw, mist) ontvangt, minimaal 250 mm. per jaar. In het Pacific Rim National Park valt jaarlijks 300 mm. neerslag, dus regen-
buien en dichte mist zijn hier, ook in de zomer, hoogst gebruikelijk. Hoewel het echte stormseizoen in de winter valt, kan het soms ook in de zomer aardig spoken aan deze kust. De natuurlijke schoonheid van dit park is de combinatie van zee, kustlijn en regenwoud, en de boeiende flora en fauna die zich bevinden in de brakke wereld waar zoet en zout water elkaar ontmoeten. Het zandstrand van Long Beach is wel heel mooi en bovenal heel interessant, maar niet “netjes” in de zin dat het zich leent voor een dag strandvakantie in de gebruikelijke betekenis als u denkt aan bijvoorbeeld de “playa’s” in Spanje. Om te beginnen nodigt het ijskoude zeewater niet echt uit tot een duik, en bovendien ligt het strand werkelijk bezaaid met van alles en nog wat (inclusief grote stapels aangespoeld drijfhout). Bij laag water kunt u achter de vloedlijn een schat aan dieren- en plantenleven aantreffen. De parkservice organiseert doorlopend wandelingen die buitengewoon de moeite waard zijn en die ik van harte aanbeveel. Een van de mooiste wandelingen door het regenwoud is die naar Half Moon Bay (heen en terug 4,4 kilometer) vanaf de Willowbrae parkeerplaats (steile houten trappen onderweg).
Aansluitende trajecten Bij traject 13 Traject 12: Victoria-Port Hardy
305
306
TRAJECT 14 Vancouver – Powell River Ten noordwesten van Vancouver, langs de Strait of Georgia, ligt een dunbevolkte en zeldzaam mooie kuststrook die de Sunshine Coast genoemd wordt. Zoals de naam al aangeeft is het klimaat hier overwegend zonnig. Er zijn mooie stranden, prachtige dorpjes en ongelofelijk veel tamelijk ongerepte natuurgebieden. Toch heeft het massatoerisme deze regio nog niet ontdekt. Dat komt voor een belangrijk deel omdat de Sunshine Coast niet zo toegankelijk is. Om te beginnen moeten reizigers een veerboot nemen om bij de enige weg langs deze kust te komen. Vervolgens is een tweede oversteek per pont noodzakelijk om de Jervis Inlet over te steken en op het tweede deel van de uiteindelijk doodlopende
Powell River
kustweg terecht te komen. Dan rest de bezoeker dezelfde weg terug, of een oversteek per veerpont naar Vancouver Island (vanaf Powell River, bijna aan het einde van dit traject). Tel daarbij op dat de Sunshine Coast geen wereldberoemde bezienswaardigheden of attracties heeft, alleen maar onbeschrijfelijk veel adembenemend natuurschoon, interessante geschiedenis en ongekende mogelijkheden voor buitensportrecreatie, en u begrijpt dat deze bestemming niet is weggelegd voor een toerist die in vliegende vaart “het land” wilt zien. De veerboot vanuit (West-)Vancouver vertrekt uit Horseshoe Bay en vaart over de Howe Sound naar Langsdale,
Sechelt (Part)
Stillwater
Saltery Bay
N ▲
British Columbia
Jervis Inlet
●
Ferry
M
Squamish ●
al as pi
Sechelt Inlet
na
Irvines Landing
St
ra
it
14
Qualicum Beach ● Parksville ●
Vancouver Island
Str
ait
Sechelt ● Wilson Creek
of
Nanoose ●
Ge
org
Lions
Bay
Ferry ● Gibsons
West Vancouver
99
ia
●
Burrard Inlet
●
Vancouver Nanaimo ●
VANCOUVER – POWELL RIVER
TR AJ EC T 14
Trail Bay in Sechelt, British Columbia
een overtocht van 45 minuten. Ongeacht welke ‘ferry’ u in dit deel van WestCanada neemt, elke trip is waanzinnig mooi en de langere overtochten kunnen met recht zelfs mini-cruises genoemd worden.
len. De palen zonder ‘gezicht’ dateren van vóór de periode dat zelfbestuur verkregen werd. Aan de zuidgrens bevindt zich Trail Bay, een kiezelstrand waarlangs de ‘seawall’ loopt, een zeewering met een aantrekkelijk wandelpad.
Sechelt
Pender Harbour
Het stadje Sechelt (8500 inwoners, inclusief omliggende dorpen) ligt op een landengte die de Sechelt Inlet scheidt van de Strait of Georgia en voorkomt dat de Sechelt Peninsula een eiland is. Even voor Sechelt ligt Davis Bay, een kleine gemeenschap met een mooi grindstrand en een opvallende vispier. Omgeven door de gemeentes die Sechelt vormen ligt het ‘Indian Reserve’ van de Shishalh, de eerste groep van First Nations die in Canada volledig zelfbestuur kreeg (1986). Meer over de geschiedenis en cultuur van de oorspronkelijke bewoners komt u te weten in het opvallende House of Hewhiwas (‘House of the Chiefs’), een cultureel centrum annex museum en theater. Hier staat ook een aantal totempa-
Na Sechelt passeert u aantrekkelijke kleine dorpen als Halfmoon Bay, Garden Bay, Madeira Park en Irvine’s Landing, waarvan de laatste drie gezamenlijk Pender Harbour vormen. Aan de noordkust van Pender Harbour ligy het Garden Bay Provincial Marine Park, met als letterlijk hoogtepunt Mount Daniel, door de inheemse bevolking ‘Kwiss Cham’ genoemd. Het is een stevige wandeling bergopwaarts van ruim 3 kilometer (reken op 1,5 tot 2 uur) naar de top met een fabelachtig uitzicht over de omgeving. Kwiss Cham is een heilige plaats voor de First Nations waar puberteitsceremonies werden gehouden. Op diverse plaatsen zijn daarvan sporen te zien in de vorm van zogeheten ‘moon rings’.
307
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
308
Egmont Een paar kilometer voorbij Pender Harbour krijgt u rechts de afslag naar Egmont, een kleine zijtrip van 8 kilometer die de moeite dubbel en dwars waard is. Heeft u een dag de tijd, scheep dan in voor een cruise (5 uur, Cdn. $ 125) door de Princess Louisa Inlet, een fjord van 8 kilometer lengte die op geen enkel punt breder is dan 800 meter en volledig omgeven wordt door 2000 meter hoge granieten rotswanden. Aan het einde van de fjord kunt u naar de Chatterbox Falls lopen, een 40 meter hoge waterval. Tot en met eind juni kunt u tijdens deze tocht meer dan 60 watervallen zien die het smeltwater van de sneeuw op de omringende bergtoppen naar beneden voeren.
Skookumchuck Narrows
Skookumchuck Narrows Provincial Park Vanuit Egmont is het een eenvoudige wandeling van 4 kilometer (ongeveer een uur) naar Skookumchuck Narrows Provincial Park, maar vraag bij het bezoekerscentrum in Sechelt eerst naar het beste tijdstip van de dag om deze wandeling te maken, want de voornaamste attractie van dit park is een stroomversnelling die vooral tijdens opkomende vloed heel spectaculair is. Bij hoogtij stort meer dan 200 miljard liter zeewater zich met een snelheid van 32 km/u door een nauwe passage die de Jervis Inlet met de Sechelt Inlet verbindt. Het waterniveau tussen beide uiteinden van de Skookumchuck Narrows kan meer dan twee meter verschillen. Roland Point is de beste
TR AJ EC T 14
uitkijkplaats om dit sublieme watergeweld tijdens vloed te aanschouwen (en aan te horen!). Bij eb is North Point de betere plek.
Earl Cove Vanuit Earl Cove vertrekt tienmaal per dag de veerboot naar Saltery Bay aan de overzijde van Jervis Inlet, waar Highway 101 zich voortzet. De overtocht duurt ongeveer 50 minuten.
Powell River Hoewel de afstand tussen Powell River en Vancouver hemelsbreed niet erg groot is, en Powell River niet op een eiland is gebouwd, is het voor een automobilist toch een langdurige reis, mede dankzij twee boottochten, om in Powell River te komen. Voor een toerist is die trip echter allesbehalve een straf, want het is een mooie en aangename rit. Ondanks de afgelegen ligging telt Powell River toch een respectabel aantal van ongeveer 13.000 inwoners. Daarbij moet echter wel opgemerkt worden dat dit aantal sinds de jaren zeventig van de 20ste eeuw behoorlijk is afgenomen. Dat heeft alles te maken met het teruglopend economisch belang van de bosbouw en aanverwante industrie. Ooit produceerde de papierfabriek van Powell River, van oorsprong een stadje dat eigendom was van de fabriek, zoveel papier dat 1 op elke 25 kranten in de wereld daarop gedrukt werd. Nog steeds is bosbouw, samen met mijnactiviteiten en visserij, een belangrijke economische basis, maar meer en meer neemt het aandeel van het (eco-)toerisme toe. Zoals gezegd was de basis van Powell River een door de plaatselijke pulpfabriek gestichtte woongemeenschap, inclusief hotels, winkels, restaurants en zelfs een theater. Niet minder dan 400 van de originele tussen 1910 en 1930 gebouwde panden zijn bewaard gebleven en vormen het ‘historic dis-
309
trict’. Ik geef toe, dat klinkt een beetje belachelijk, want ons idee van historisch gaat toch minimaal een paar eeuwen verder terug, maar in het westen van Noord-Amerika is het een vrij zeldzame gelegenheid om zo’n grote verzameling panden aan te treffen die (bijna) een eeuw oud is. Voor ons is dan ook niet zozeer de leeftijd van de gebouwen, maar de ‘architectuur’ daarvan interessant. Van Powell River is het mogelijk om met BC Ferries over te steken naar Comox op Vancouver Island. De veerboten van West-Vancouver (Horseshoe Bay) naar Langdale, van Sechelt (Earls Cove) naar Powell River (Saltery Bay) en van Powell River naar Comox, kosten elk Cdn. $ 11,85 per volwassene en $ 5,95 per kind tussen 5 en 11 jaar, plus $ 39,90 voor een auto of camper tot 20 feet (plus $ 3,55 voor elke extra foot indien langer). Bent u van plan een rondreis te maken langs de Sunshine Coast, over Vancouver Island en vanuit Victoria of Nanaimo weer terug naar Vancouver, dan kunt u het best een ‘CirclePac’ ticket kopen, daarmee bespaart u 15% op alle veerdiensten onderweg.
Aansluitende trajecten bij traject 14 Traject 1: Traject 5:
Traject 7: Traject 11: Traject 12: Traject 13: Traject 14:
Vancouver-OsoyoosCranbrook Vancouver-KamloopsRevelstoke-Lake LouiseCalgary Jasper-KamloopsVancouver Prince George-WhistlerVancouver Victoria-Port Hardy Parksville-Tofino/ Ucluelet Vancouver-Powell River
310
All Aboard Canadian (Toronto-Vancouver) Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, om de ontwikkeling van Canada (en West-Canada in het bijzonder) los te zien van de transcontinentale spoorweg die tussen 1881 en 1885 werd aangelegd. Deze onderneming was het directe gevolg van een voorwaarde die de kolonie British Columbia stelde om als provincie toe te treden tot de in 1867 gevormde natie Dominion of Canada. Het niet inwilligen van deze eis zou vergaande consequenties voor Canada gehad hebben. Naar alle waarschijnlijkheid zou British Columbia in dat geval aansluiting gezocht hebben bij de Verenigde Staten, waarmee Canada beroofd geweest zou zijn van havens aan de kust van de Grote Oceaan en dus van lucratieve handelsroutes met Azië. Desalniettemin bestond grote weerstand tegen het project en de oppositie omschreef het plan als een “daad van krankzinnige roekeloosheid”. Gezien de vereiste financiële opofferingen en de schier onmogelijk te overwinnen geografische barrières, was dit wellicht een vrij accurate constatering. Maar gekkenwerk of niet, de spoorweg werd aangelegd en zou vergaande invloed hebben op de economie, demografie
Britisch Columbia
Alberta Jasper ●
Kamloops
Edmonton ●
en politiek van Canada (zie achtergronden). Ook uit toeristisch oogpunt bleek de transcontinentale spoorweg van onschatbare ware. Nog voor het aanbreken van de 20ste eeuw brachten luxueuze treinen welgestelde reizigers in groten getale naar de Rocky Mountains onder het motto “aangezien we het natuurschoon niet kunnen exporteren, zullen we de bezoekers moeten importeren”. Passagiersvervoer over rails was een uiterst lucratieve onderneming voor de Canadian Pacific Railway (en andere maatschappijen die later op de markt verschenen, zoals Canadian National Railway), dat over eigen oceaanstomers beschikte om toeristen uit Europa op te halen en hen onderbracht in eigen Grand Hotels, zoals het majestueuze Royal York Hotel in Toronto, het Banff Spring Hotel en Chateau Lake Louise, eveneens in de Rocky Mountains gelegen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was van toerisme uiteraard geen sprake meer en werden de transatlantische treinen ingezet voor troepenvervoer. Na afloop van de oorlog besloot men om de stoomlocomotieven en rijtuigen te vervangen en in 1955 werden diesellocomotieven geïntroduceerd,
Manitoba
Quebec
Saskatchewan
N ▲
Saskatoon
●
●
●
Ontario
Vancouver Winnipeg ●
●
Sudbury
●
V E R E N I G D E S TAT E N Toronto ●
ROUTE CANADIAN
ALL AB OAR D
311
1990 werd ook laatstgenoemde trein uit de dienstregeling geschrapt. De Canadian bleef voortbestaan, maar zou voortaan de noordelijker route van Canadian National rijden.
Banff Spring Hotel, 1929
alsmede de karakteristieke gestroomlijnde roestvrijstalen rijtuigen die sindsdien zo kenmerkend zijn voor deze langeafstandstrein. Ook deed een nieuwe naam voor de trein haar intrede, de Canadian. Tot aan het begin van de jaren zestig van de 20ste eeuw bleven de spoorwegen het monopolie behouden op passagiersvervoer naar West-Canada, maar de aanleg van de TransCanada Highway (1962) en de opkomst van commercieel luchtverkeer in die periode luidde het begin van het einde in. In 1978 werd het passagiersvervoer van Canadian Pacific Railway en Canadian National Railway overgenomen door de nieuwgevormde staatsmaatschappij VIA Rail. Deze continueerde de transcontinentale reizen van Canadian Pacific (Canadian) en van Canadian National (Super Continental), maar in
Britisch Columbia
Alberta
Hoewel de Canadian een transcontinentale trein genoemd wordt, is dit niet juist omdat de beginplaats Toronto bijna 2000 kilometer landinwaarts ligt. De trein vertrekt driemaal per week, te weten op dinsdag, donderdag en zaterdag, om 22.00 uur ’s avonds. Eindpunt van de rit is Vancouver aan de Grote Oceaan, waar de Canadian drie dagen en vier nachten later om ongeveer 10.00 uur ’s ochtends arriveert. In totaal duurt de reis van 4500 kilometer bijna 87 uur. Ofschoon de trein onderweg een aantal malen een (korte) stop maakt, gaat de reis onafgebroken door. Tenzij u besluit om in een van de halteplaatsen uit te stappen en uw reis met een volgende trein te vervolgen, betekent dit dus dat u aan boord van de trein slaapt en daar ook uw maaltijden nuttigt. In omgekeerde richting (trein 2) vertrekt de Canadian elke dinsdag, vrijdag en zondag om 20.30 uur uit Vancouver en arriveert respectievelijk op zaterdag, dinsdag en donderdag om 9.30 uur in Toronto. De Canadian kent twee klassen, te weten Comfort Class en Silver & Blue Class. Comfort Class is de goedkoop-
N ▲
CANADA
Edmonton ●
Vancouver ●
Calgary ● 195
5-
Saskatoon ● 199
0
● Regina
Winnipeg ● Sudbury ●
V E R E N I G D E S TAT E N
Montreal ● Ottawa
●
Toronto ●
OUDE (ROOD) EN HUIDIGE (BLAUW) ROUTE VAN DE CANADIAN
312
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
ste optie met prijzen van Cdn. $ 450 tot Cdn. $ 585, afhankelijk van leeftijd en seizoen. Hiervoor krijgt u een gereserveerde slaapstoel (verstelbare rugleuning en uitklapbare voetensteun). Maaltijden zijn niet in de prijs inbegrepen. De Silver & Blue Class is opgesplitst in twee mogelijkheden, te weten ‘Section Sleepers’ en ‘Roomettes’ of ‘Bedrooms’. De section sleepers (Cdn. $ 850 tot Cdn. $ 1350, inclusief maaltijden), ook wel ‘Upper & Lower Berths’ (stapelbedden) genoemd, bestaan uit afzonderlijke secties met twee tegenover elkaar staande fauteuils gedurende de dag. ’s Nachts worden deze samengeschoven om het onderste bed te vormen. Het bovenste bed wordt uit de wand neergeklapt. Elk bed kan met een gordijn worden afgesloten. Als u de film ‘Some Like It Hot’ met Marilyn Monroe gezien heeft, weet u precies wat een section sleeper is. De passagier in het iets duurdere benedenbed krijgt overdag de stoel toegewezen die ‘vooruit kijkt’. Een roomette is een van binnenuit afsluitbaar eenpersoonscompartiment, bestaande uit een fauteuil, een voetenbank waaronder zich een toilet bevindt, en een fonteintje. ’s Nachts worden voetenbank en fauteuil uitgeklapt tot een bed. Indien u ’s nachts nodig moet, dan dient u het bed op te klappen of gebruik te maken van het toilet in de corridor. De 2 persoons slaapkamertjes zijn iets ruimer maar verder vergelijkbaar, met dien verstande dat deze over een ‘ensuite’ toilet met fontein beschikken. De prijzen per persoon zijn voor een roomette en een slaapcabine gelijk, namelijk tussen Cdn. $ 1280 en Cdn. $ 2000, inclusief maaltijden. Ik kan niet ontkennen dat dit forse prijzen zijn, maar u dient zich wel te realiseren dat deze vorm van reizen niet alleen een unieke ervaring is, maar tevens uiterst relaxed en comfortabel, terwijl de service
The Dome (observatierijtuig) van de Canadian
aan boord slechts met uitmuntend omschreven kan worden. Naast het feit dat de Silver & Blue klasse meer privacy en beter slaapcomfort biedt, zijn bij deze klasse ook alle maaltijden inbegrepen. Bovendien mogen Silver & Blue reizigers gebruikmaken van de speciale Park Cars, rijtuigen bestaande uit een lounge, een bar en een met panoramaruiten omgeven observatiedek (The Dome). De Canadian vertrekt vanaf Union Station (65 Front Street West) in het centrum van Toronto, in de schaduw van de beroemde CN Tower en recht tegenover het majestueuze Fairmont Royal York hotel (100 Front Street West), dat in 1929 geopend werd (9 jaar na Union Station). Wat betreft stijl en grandeur doen beide gebouwen weinig voor elkaar onder, hetgeen niet zo verwonderlijk is omdat zowel stationsgebouw als hotel door dezelfde architecten (Ross en Macdonald) ontworpen werden. Om treinreizigers die in Fairmont Royal York overnachten te gerieven, werd een voetgangerstunnel onder Front Street gegraven die rechtstreeks in verbinding staat met Union Station. Uiteraard staan kruiers klaar om uw bagage (tegen betaling) van of naar het station te brengen. Mocht u uw transcontinentale trip helemaal in stijl willen
ALL AB OAR D
beginnen met een decadent accent, tel dan ongeveer Cdn. $ 250 per nacht per kamer op bij uw reissom. Zo niet, neem dan in elk geval een kijkje in de lounge van het hotel om met eigen ogen de extravagante pracht te zien waarop treinreizigers in de eerste helft van de 20ste eeuw getrakteerd werden. Vanaf de stoep van het Royal York heeft u een goed uitzicht op de façade van Union Station, bestaande uit 22 stenen pilaren van 12 meter hoog. De totale breedte van het in Beaux Arts ontworpen gebouw bedraagt 229 meter. Stationsgebouwen als Union Station in Toronto werden door spoorwegmaatschappijen gebouwd om macht en rijkdom uit te stralen, dus om te imponeren. Bijna 100 jaar later lukt dat nog steeds vrij aardig, zeker wanneer u het station binnengaat en de 27 meter hoge ‘Great Hall’ betreedt, waar zich de incheckbalies bevinden. Hebt u een Silver & Blue Class ticket, dan geniet u van een voorkeursbehandeling bij het inchecken. U geeft uw bagage af en wacht in een comfortabele lounge totdat een medewerker u komt waarschuwen dat het tijd is om aan boord te gaan. Uw koffers gaan in de bagageruimte en deze ziet u niet meer terug tot uw aankomst op de eindbestemming. Zaken die u
Union Station in Toronto, vertrekstation van de Canadian
onderweg nodig heeft (extra kleding, verschoningen, toiletartikelen, etcetera) moet u dus apart meenemen in een afzonderlijke reistas of koffer als handbagage (geen baddoeken, want die worden ter beschikking gesteld). In Canada verloopt het instappen van een trein anders dan u gewend bent in Europa. Elke reiziger heeft een vaste plaats en een medewerker/ster van de spoorwegmaatschappij begeleidt u naar het desbetreffende rijtuig. Voor Silver & Blue reizigers geldt dat zij bij aankomst van hun rijtuig worden opgewacht door de ‘service attendant’ voor hun deel van de trein die hen naar het juiste compartiment brengt en behulpzaam is bij het installeren. U krijgt voor vertrek een glaasje bubbeltjeswijn en wat warme hapjes aangeboden. Gedurende de reis wordt u door uw persoonlijke service attendants (gezien de lengte van de reis worden zij onderweg afgewisseld) op uw wenken bediend. Zij transformeren uw zitcompartiment in een slaapcabine, dragen voortdurend zorg voor schone baddoeken, maken uw bed op, attenderen u op bijzondere bezienswaardigheden onderweg en waarschuwen u wanneer het tijd is om aan tafel te gaan. Zodra de Canadian zich in beweging zet begint het grote genieten van reizen in de werkelijke betekenis van het woord. Niet de bestemming staat centraal, maar de manier waarop u daar komt. Deze transcontinentale treinreis is het toppunt van comfort, gecombineerd met rust, plezier en ontspanning. Onderweg geniet u van onvergetelijke uitzichten, maakt u eenvoudig nieuwe vriendschappen en ziet u het onbeschrijflijke natuurschoon van Canada aan u voorbijtrekken. U kiest de privacy van uw eigen compartiment of u gaat gezellig wat drinken in de bar. In de Dome Car, een boven de trein uitstekend platform met 360
313
314
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
graden uitzicht, kunt u zich ’s nachts vergapen aan de heldere sterrenhemel en, met een beetje geluk, aan de Aurea Borealis, het spectaculaire noorderlicht. Wanneer u het bange voorgevoel mocht hebben dat men u tijdens de treinreis afscheept met iets wat vergelijkbaar is met de gangbare prut die vliegtuigmaatschappijen schaamteloos een maaltijd plegen te noemen, kan ik u geruststellen. Ontbijt, lunch en diner worden in de luxe restauratiewagon geserveerd en zijn van zo’n uitstekend niveau dat u zich in een toprestaurant waant. Tijdens de reis maakt de Canadian acht tussenstops. Aangezien roken aan boord niet is toegestaan, kunt u van deze pauzes gebruikmaken om een frisse neus te halen en een sigaret op te steken (in een speciale rookzone). Driemaal wordt de reis voor iets langere tijd onderbroken, te weten in Winnipeg (4 uur), Edmonton (1 uur) en Jasper (1,5 uur). De stop in Winnipeg is lang genoeg om naar het nabijgelegen winkelcentrum (600 meter) te wandelen, maar als u met de donderdagtrein uit Toronto bent vertrokken, kunt u zich deze tippel echter beter besparen. U arriveert hier dan namelijk op een zondag, wanneer alle winkels in de stad gesloten zijn. Het station van Edmonton ligt aan de rand van de stad, te ver van alles verwijderd om er even op uit
Restauratierijtuig van de Canadian
te trekken, maar wellicht dat u van de gelegenheid gebruik wilt maken om de imposante diesellocomotieven eens van dichtbij te gaan bekijken. Bent u achterin de trein gezeten dan is dit een pittige ochtendwandeling (u arriveert in Edmonton om 6.37 uur ’s morgens), want met 25 tot 30 rijtuigen is de Canadian niet bepaald een klein treintje. Overbodig wellicht om te zeggen dat de perrons van de meeste stations niet op een dergelijke lengte zijn berekend, reden waarom reizigers in een groot deel van de trein in en uit moeten stappen met behulp van een trapje dat door de stewards wordt klaargezet. In Jasper, midden in de Rocky Mountains, heeft u weer iets meer tijd en bovendien ligt het station midden in het ‘centrum’ van dit plaatsje. Naast bovenstaande in de dienstregeling vermelde stops zult u het ook regelmatig onderweg meemaken dat de trein geruime tijd op een zijspoor gerangeerd wordt in afwachting van een tegemoetkomende goederentrein. Voor het overgrote deel is de transcontinentale verbinding namelijk enkelspoor en eigendom van spoorwegmaatschappijen die van vrachtvervoer afhankelijk zijn. Wanneer u eenmaal een door talloze locomotieven voortgetrokken karavaan van meer dan honderd met bijvoorbeeld kolen afgeladen wagons voorbij heeft zien trekken, begrijpt u ook het praktische nut van de voorkeursregeling. De vertrektijd (sinds 2009 om 22.00 uur ’s avonds) en de tussenstops van de Canadian zijn zo gekozen dat de meest interessante delen van de route overdag worden afgelegd en reizigers dus volop van het vaak schitterende landschap kunnen genieten. Na het verlaten van Union Station in Toronto duurt het nog een eeuwigheid voordat u de lichten van deze gigantische metropool achter u laat. Na het ontwaken de volgende ochtend bent u nog steeds in de provincie Ontario.
ALL AB OAR D
315
tegenover stelt. Absolute hoogtepunten daargelaten, zult u echter niet non-stop naar buiten staren. Wat de treinreis met de Canadian zo’n unieke ervaring maakt is de combinatie van superieure service, comfort, contact met medereizigers, rust en gelegenheid om met eigen ogen de eindeloze grootheid van Canada te aanschouwen, in een weergaloze stijl die bijna uitgestorven leek.
De Canadian
De treinreis voert u door een reeks van totaal verschillende landschappen die slechts één ding met elkaar gemeen hebben, namelijk het feit dat u, een enkele bescheiden stad daargelaten, vrijwel nergens tussen Toronto en Vancouver andere vormen van menselijke bewoning aantreft dan incidenteel verspreide gehuchten en dorpjes. De reis gaat door de ruige schoonheid van het Canadese Schild, passeert de eindeloze prairies en bereikt een spectaculair hoogtepunt wanneer de Rocky Mountains overgestoken worden. Tegen die tijd heeft u allang afscheid genomen van de klok en uw horloge. Het ritme van de dag wordt dan bepaald door uw steward, die u opgewekt als altijd komt melden dat u aan tafel verwacht wordt. Natuurlijk, een transcontinentale treinreis als die met de Canadian trakteert u op fenomenale landschappen waar een vliegreis slechts wolken
Belangrijkste bezienswaardigheden aan de route van de Canadian in WestCanada die in deze gids beschreven zijn: Edmonton, Jasper National Park, Yellowhead Pass, Mount Robson, Wells Gray Provincial Park, Kamloops, Lytton, Fraser River Canyon (Hell’s Gate), Hope en Vancouver.
Skeena (Jasper-Prince Rupert) Jasper, in Alberta, is niet alleen een halte op de route van de Canadian, maar ook de vertrekplaats van een andere treinreis die VIA Rail uitvoert, namelijk die van de Skeena, via Prince George naar Prince Rupert aan de kust van de Grote Oceaan. Op het eerste gezicht lijkt deze trip van 1160 kilometer weinig aanlokkelijk, tenzij u dringende zaken in Prince Rupert te doen heeft, omdat de wegenkaart laat zien dat u hetzelfde stuk (grotendeels) weer terug moet om uw reis te kunnen vervolgen. Toch bestaat er een ‘ontsnappingsroute’, en nog wel een heel
Alberta ●
Prince Rupert
Prince George
●
Quesnel ●
Mount Robson 3954 m ▲
● Jasper
The Skeena
N ▲
British Columbia GROTE OCEAAN
Port Hardy ●
Whistler ●
0
250 km
ROUTE SKEENA
316
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
aantrekkelijke ook. U kunt namelijk in Prince Rupert de ferryboot van BC Ferries naar Port Hardy op Vancouver Island nemen, een schitterende cruise van 15 uur door de Inside Passage (Cdn. $ 150 per persoon). De Skeena doet er twee dagen over om de afstand tussen Jasper en Prince Rupert te overbruggen, maar doet dit niet non-stop. In Prince George wordt de reis voor de nacht onderbroken en dienen passagiers derhalve een plek om te overnachten te reserveren (niet bij de reissom inbegrepen). De Skeena kent twee klassen, te weten Comfort Class (Cdn. $ 200 in het hoogseizoen) en Totem Class (Cdn. $ 695 in het hoogseizoen). Als u met de Canadian in Jasper arriveert, moet u hierbij nog minimaal voor een nacht logiesaccommodatie ter plaatse in calculeren omdat aankomst van de Canadian (13.00 uur) en vertrek van de Skeena (12.45 uur) niet op elkaar aansluiten. Dat zou op zich niet zo’n ramp wezen, ware het niet dat Jasper een zeldzaam onplezierige gemeente is die zich bewust is van een unieke ligging en daarvan op schandalige wijze misbruik maakt door bezoekers uit te kleden (zie mijn bespreking van Jasper elders in dit boek). De Skeena rijdt driemaal per week van Jasper naar Prince Rupert, te weten op woensdag, vrijdag en zondag (in omgekeerde richting op maandag, donderdag en zaterdag). Het (niet geringe) prijsverschil tussen Comfort- en Totemklasse in de Skeena wordt verklaard door het feit dat Totemklassereizigers toegang hebben tot de Park Car achteraan de trein, bestaande uit een lounge, bar en panoramadek (de Dome), en dat zij beide dagen vergast worden op lunch en diner (en ontbijt de tweede dag). In Prince George, is dat ontbijt sowieso inbegrepen bij uw verblijf in
een Bed & Breakfast (of anders voor minder dan $ 10 overal verkrijgbaar). U arriveert rond 19.00 uur ’s avonds in Prince George, hetgeen u ruimschoots de gelegenheid biedt om ter plaatse een restaurant te vinden voor het diner, en hetzelfde geldt voor uw aankomst in Prince Rupert (rond 20.00 uur ’s avonds). Als we beide diners en het ontbijt eens heel ruim begroten op $ 100, dan betaalt u in de Totemklasse dus ongeveer $ 500 extra voor het privilege om in The Dome te mogen zitten en voor twee lunches. Tel daarbij op dat de maaltijden aan boord van de Skeena niet alleen aangeboden worden in ‘airline style’ (dus geen restauratiewagen, maar eten in uw stoel), en wat betreft smaak daar ook heel dicht bij in de buurt komen, dan begrijpt u dat ik in dit geval niet onder de indruk ben van deze eersteklas service. Wel is de Skeena een waanzinnig plezierige en mooie treinreis. De rit gaat grotendeels door spaarzaam bewoonde gebieden en naast korte stops in dorpen aan de route, wordt ook enkele malen halt gehouden om passagiers midden in de wildernis uit te laten stappen of op te pikken. Door een vlag op te hijsen weet de machinist of iemand staat te wachten (flag stop). Verder is het niet ongebruikelijk dat de Skeena voor korte tijd naar een zijspoor wordt gerangeerd om een goederentrein te laten passeren en dat de machinist vaart mindert wanneer zich wild op of naast de rails bevindt. Het spoor dat de Skeena volgt werd aangelegd door de Grand Trunk Pacific Railway (later opgegaan in Canadian National Railway). De keuze om deze noordelijke route aan te leggen werd ingegeven door het feit dat Prince Rupert een fors stuk westelijker ligt dan Vancouver, de enige andere geschikte havenplaats aan de westkust. Hierdoor konden stoomschepen de oversteek naar Azië in twee dagen minder afleggen.
ALL AB OAR D
Belangrijkste bezienswaardigheden aan de route van de Skeena die in deze gids beschreven zijn: Jasper National Park, Yellowhead Pass, Fraser River Valley, Prince George, Beaumont Provincial Park, Smithers, New Hazelton, Skeena River Valley, Terrace, Prince Rupert.
hotel). Vanuit Jasper zijn er twee routes naar respectievelijk Vancouver (overnachting in Kamloops) en Whistler (overnachting in Quesnel). Eventueel kan van Whistler ook nog een trein genomen worden naar North Vancouver (de Whistler Mountaineer). De Rocky Mountaineer van Jasper naar Vancouver (Yellowhead Route) vertrekt driemaal per week (zondag, dinsdag en donderdag in beide richtingen) van april tot en met half oktober. De trein van Jasper naar Whistler (Fraser Discovery Route) rijdt van mei tot en met de eerste week van oktober op geselecteerde dins-, donder- en zaterdagen, eveneens in beide richtingen. De Whistler Mountaineer, een rit van 3 uur, rijdt dagelijks van april tot en met oktober
Rocky Mountaineer De Rocky Mountaineer is in tegenstelling tot de Canadian en de Skeena een trein die louter en alleen voor toerisme bedoeld is. Er zijn drie verschillende routes die elk twee dagen duren. Er wordt uitsluitend overdag gereden om passagiers optimaal te laten genieten van het uitzicht. Onderweg wordt in hotels overnacht (bij de prijs inbegrepen, evenals transfers naar en van het
British Columbia
Edmonton ● Mount Robson ▲ 3954 m Jasper
★ Cariboo ● Quesnel
●
Plateau
The Icefields Parkway
● ★ Fraser
Thompson Canyon
●
Whistler ●
Kamloops
Vancouver Island
Columbia Icefield Lake ● Louise
★
Canyon
Port Hardy ●
N ▲
Alberta
Prince George ●
● Prince Rupert
317
Spiral Tunnels
●
Calgary
Banff
●
Vancouver●
Tofino ● Victoria ● Rocky Mountaineer
GROTE OCEAAN
● Seattle VERENIGDE S TAT E N
Fraser Discovery Route Yellowhead Route Kicking Horse Route Whistler Mountaineer
0
250 km
ROUTES ROCKY MOUNTAINEER
318
BEZIENS WAAR DIGHEDEN
The Rocky Mountaineer
(’s ochtends van North Vancouver naar Whistler en ’s middags in omgekeerde richting). De derde route van de Rocky Mountaineer (Kicking Horse Route) gaat via Kamloops naar Banff en Calgary (op dezelfde dagen als de Yellowhead Route). De Rocky Mountaineertreinen kennen twee klassen, namelijk RedLeaf Service en GoldLeaf Service. Reizigers in RedLeaf Service zijn gezeten in rijtuigen met grote ruiten, terwijl passagiers in de GoldLeaf Service de beschikking hebben over een dubbeldeks rijtuig met boven een panoramacompartiment (glazen dak en zijwanden) en beneden een restauratie waar de à-lacartemaaltijden worden genuttigd (ontbijt en lunch). RedLeafreizigers krijgen hun (eenvoudiger) maaltijden in hun stoel geserveerd. GoldLeafreizigers krijgen in hun hotel in de overnachtingsplaats tevens een diner aangeboden (niet inbegrepen bij RedLeaf Service), of $ 20 korting op een entreebewijs voor een theatershow met buffet (normale prijs Cdn. $ 77; alleen in Kamloops). De prijzen voor RedLeaf Service lopen uiteen van Cdn. $ 570 in het laagseizoen tot Cdn. $ 859 in het hoogseizoen (excl. brandstoftoeslag van Cdn. $ 30). Voor GoldLeaf Service bedragen deze prijzen respectievelijk Cdn. $ 1199 tot Cdn. $ 1739. De toeslag voor een 1-per-
soonskamer bedraagt Cdn. $ 80. De prijzen zijn vrijwel hetzelfde voor de drie routes, maar kiest u op de Kicking Horse route voor Calgary als eindbestemming in plaats van Banff, dan bedraagt de toeslag Cdn. $ 100 (RedLeaf) of Cdn. $ 150 (GoldLeaf). Wat betreft onvoorstelbaar mooi natuurschoon heeft elk van de drie routes veel te bieden, maar de Kicking Horse route is het meest spectaculair. Op de mooiste trajecten, of wanneer wild langs het spoor zichtbaar is, mindert de trein vaart om passagiers gelegenheid te geven foto’s te maken. Bezienswaardigheden aan de routes van de Rocky Mountaineer die in deze gids besproken zijn: Kicking Horse Route: Vancouver, Hope, Fraser River Canyon (Hell’s Gate), Lytton, Kamloops, Craigellachie, Mount Revelstoke National Park, Glacier National Park, Rogers Pass, Golden, Yoho National Park, Banff National Park, Calgary. Yellowhead Route: Vancouver, Hope, Fraser River Canyon (Hell’s Gate), Lytton, Kamloops, Wells Gray Provincial Park, Mount Robson, Yellowhead Pass, Jasper National Park. Fraser Discovery Route: Whistler, Anderson and Seton Lakes, Cariboo Plateau, Fraser River Canyon, Prince George, Rocky Mountain Trench, Mount Robson, Yellowhead Pass, Jasper National Park.
Malahat (Victoria-Courtenay) Op Vancouver Island onderhoudt VIA Rail een treinverbinding tussen Victoria en Courtenay onder de naam The Malahat. Deze trip duurt 4,5 uur en vertrekt eenmaal per dag in beide richtingen. Een plaatsbewijs kost tussen Cdn. $ 30 en Cdn. $ 54 en hiermee mag u onderweg onbeperkt tussenstops maken. De Malahat heeft geen eersteklasseservice, geen observatierijtuig en geen restauratie. Voor een bespreking van de plaatsen aan de route (Victoria, Cowichan, Duncan, Che-
ALL AB OAR D
319
N ▲
British Columbia GROTE OCEAAN
Port Hardy ●
Whistler
●
Vancouver Island
● Kamloops
●
Courtenay
The Malahat
● Vancouver
Nanaimo ● Tofino ●
Victoria ●
V. S .
0
250 km
ROUTE MALAHAT
mainus, Ladysmith, Nanaimo, Qualicum Beach en Courtenay), zie de bespreking van Vancouver Island.
Overige treinreizen Op een aantal plaatsen in West-Canada bestaat de mogelijkheid om aan een excursie per (stoom-)trein deel te nemen. Deze tochten heb ik vermeld bij de afzonderlijke besprekingen. Verder noem ik nog de complete georganiseerde treinvakanties door Alberta en British Columbia met Royal Canadian Pacific. Deze zeer exclusieve reizen vertrekken uit Calgary en per reis is het aantal beschikbare plaatsen gelimiteerd. Voor een 5-daagse rondreis (6 nachten) met een geheel op persoonlijke wensen afgestemd programma, moet u rekenen op een bedrag van circa Cdn. $ 8500 tot $ 9000. Naast “gewone” rondreizen (met bijzondere activiteiten en excursies) bestaan ook speciale trips voor golfers en vliegvissers (zelfde prijsindicatie).
Algemeen Voor het overgrote deel maken treinen in West-Canada gebruik van enkelspoor dat gedeeld wordt door passagiers- en goederenvervoer. Goederen-
vervoer heeft vrijwel altijd voorrang, maar de dienstregelingen zijn hierop afgestemd. Desondanks is het heel goed mogelijk dat treinen onvoorziene vertraging oplopen, niet in het minst omdat veel trajecten door zeer moeilijk terrein voeren waar onder andere lawines, grondverschuivingen en overstromingen voor oponthoud kunnen zorgen. Maak om die reden nooit direct aansluitende reserveringen. Roken is niet toegestaan tijdens treinreizen in Canada. Met uitzondering van enkele stations aan de route van de Canadian die over een speciaal rokersgebied beschikken, is roken tevens verboden op vrijwel alle stations waar besproken treinen een stop maken. U zult merken dat treinpersoneel, met name in de eerste klasse, niet alleen zeldzaam vriendelijk, maar ook buitengewoon servicegericht is. Voor een niet onbelangrijk deel wordt dat ingegeven door het feit dat Canada een fooienland is. Bedienend personeel verwacht een bijdrage voor de kinderwagen, temeer omdat hun salaris op deze aanvullende bron van inkomsten is afgestemd.
320
Over de auteur Aad Struijk (1954) heeft sinds 1988 regelmatig grote rondreizen door Noord-Amerika gemaakt en woonde van 2000 tot 2006 in Canada. Ook na zijn terugkeer naar Nederland maakt hij nog regelmatig de trans-Atlantische oversteek. Struijk publiceerde zijn eerste reisgids, een handboek voor reizen met een camper door de Verenigde Staten en Canada, in 1993. In 2008 verscheen hiervan bij Uitgeverij Elmar alweer de zevende druk, onder de titel Wereldwijzer Camperreizen USA & Canada (ISBN 978-90-389-1825-9). Zijn tweede publicatie was het boek Rondje Golf (1999) en in 2000 verscheen van zijn hand het Reishandboek Colorado & Wyoming (uitsluitend nog in digitale versie verkrijgbaar). Voor u ligt zijn derde reisgids, Wereldwijzer West-Canada. De (reis)boeken van Aad Struijk (geboren en getogen Rotterdammer) worden gekenmerkt door een passie voor zijn onderwerpen en een no-nonsense schrijfstijl, waarbij hij het niet schuwt een persoonlijke mening te etaleren, in het bijzonder wanneer een bestemming of bezienswaardigheid als gevolg van te ver doorgedreven commercie de integriteit en/of aantrekkingskracht verliest. Naast auteur van (reis)boeken is Aad Struijk een zelfstandig ondernemer die zich specialiseert in het realiseren van effectieve, maar betaalbare internet-projecten voor het Midden- en Kleinbedrijf (creatie websites, internet marketing, digitale presentaties).
321
REGISTER
3Valley Lake Chateau & Heritage Ghost Town 149 100 Mile House 206 Adams River 148 Ainsworth 110 Alberni Inlet 298 Alberta 15, 18, 23, 28, 31, 33 Alberta Badlands 29, 209 Albert Canyon 154 Alexandra Suspension Bridge 145 Alice Lake 205 Anarchist Mountain 104 arkley Sound 303 Aspen Parkland 28 Athabasca Falls 195 Athabasca Glacier 194 Athabasca River 240 Balfour 112 Banff 181 Banff Cave & Basin National Historic Site 184 Banff Gondola 184 Banff National Park 187 Banff-Windermere Highway 135 Barkerville 257 Barkley Sound 298, 300 Barley’s Chute 206 Bar-U Ranch National Historic Site 129 Bastion Square 278 Beacon Hill Park 277 Bear Cove 296 Beaumont Provincial Park 251 Bella Coola 258, 296 Bellevue 120 Big Bend & Big Hill 194 Big Valley 216 Blackcomb Mountain 262 Blairmore 120 Blue River 199 Boston Bar 147
Bow Falls 186 Bow Pass 193 Bow River 180 Bow River Valley 181 Bowron Lake Provincial Park 257 Bow Valley Parkway 187 Brandywine Falls Provincial Park 262 Brentwood Bay 280 Bridal Veil Falls Provincial Park 98 British Columbia 15, 18, 22, 25, 30, 33 Burrard Inlet 84 Butchart Gardens 280 Calgary 170 Cameron Lake 125 Campbell River 290, 293 Camrose 217 Canada Place 87 Canadese Schild 24 Canadian Rocky Mountain Parks World Heritage Site 137 Canal Flats 134 Canmore 179 Cape Scott Provincial Park 295 Capilano 264 Capilano Suspension Bridge 264 Castlegar 106 Cathedral Provincial Park 102 Chain Lakes Provincial Park 129 Chemainus 284 Chilliwack 98 Chinatown 94 Clayoquot Sound 303 Clearwater 200 Clearwater Lake 206 Coal Harbour 89 Coast Mountains 28, 264 Cody Caves Provincial Park 111 Coleman 120 Columbia Icefield 194 Columbia River 106, 134 Comox 290
WES T-C ANADA
322
Comox Valley 290 Continental Divide 139 Coombs 297 Coquihalla Canyon 99 Coquihalla Highway 141, 207 Coquihalla Pass 207 Courtenay 290 Cow Bay 253 Cowichan Bay 282 Craigellachie 45, 149 Cranbrook 113 Creston 112 Crowfoot Glacier 193 Crowsnest Pass 120 Crypt Falls 125 Davis Bay 307 Dawson Falls 204 Departure Bay 268 Dinosaur Provincial Park 209 Dinosaur Trail 214 Discovery Passage 292 Donalda 217 Drumheller 209, 212 Duncan 284 Earl Cove 309 East Coulee 214 Eau Claire 177 E.C. Mannings Provincial Park 100 Edmonton 224 Edson 235 Egmont 308 Elk Falls Provincial Park 292 Elk Island National Park 218 Emerald Lake 164 Emery Creek Provincial Park 147 English Bay 89, 91 Englishman Falls Provincial Park 297 Entwistle 234 Fairmont Hot Springs 134 Fernie 118 Fiddle Valley 239 Field 161, 165 Flores Island 303 Fort Fraser 251 Fort Macleod 126
Fort Steele Heritage Site 131 Fort St. James 249 Fort St. James National Historic Site 250 Frank 120 Frank’s Slide 121 Fraser Canyon 144 Fraser River 84, 145, 147, 260 Fraser Valley 98 Garden Bay Provincial Marine Park 307 Gastown 84, 87 Glacier National Park 154 Golden 159 Gold River 294 Goldstream Provincial Park 282 Grand Forks 106 Granville Island 93 Great Bear Rainforest 292, 294 Green Mountain Lookout 204 Greenwood 105 Grouse Mountain 265 Half Moon Bay 305 Harbour Centre 87 Harrison Hot Springs 140 Haynes Point Provincial Park 104 Head-Smashed-In Buffalo Jump 127 Hecate Strait 255 Hedley 102 Hell’s Gate 146 Helmcken Falls 204 Hillcrest 120 Hinton 196, 236 Hoodoo Trail 212 Hope 98, 141 Horseshoe Bay 263, 268, 306 Horseshoe Canyon 210 Houston 251 Howe Sound 263 Hudson Bay Glacier 251 Icefields Parkway 192 Illecillewaet Glacier 158 Inland Island Highway 289 Inner Harbour 274 Inside Passage 256 Interior Plateau 28
R EGIS TER
Jackman Flats Provincial Park 197 James Bay 279 Jasper 196 Jasper Lake Sand Dunes 240 Jasper National Park 194, 236 Johnston Canyon 189 Juan de Fuca Provincial Park 281 Kalamalka Lake Provincial Park 117 Kamloops 147, 206 Kasko 111 Kelowna 116 Keremeos 103 Kerkeslin Goat Lick 195 Khutzeymateen/K’tzim-a-Deen Grizzly Bear Sanctuary 254 Kicking Horse Pass 167 Kimberley 130 Kinney Lake 247 Kitsilano 93 Kokanee Creek Provincial Park 108 Kokanee Glacier Provincial Park 108 Kootenay National Park 135 Kootenay Parkway 135 Kootenay River 106, 134 Ladysmith 286 Lake Annette 243 Lake Edith 243 Lake Kalamalka 117 Lake Kootenay 112 Lake Louise 189, 190 Lake O’Hara 165 Langsdale 306 Laxspa’aws (Pike Island) 254 Lillooet 260 Little Fort 206 Little Qualicum Falls Provincial Park 297 Longview 129 Lynn Valley Canyon 265 Lytton 147 MacMillan Provincial Park 298 Malahat Highway 282 Maligne Canyon 242 Maligne Lake 241 Maligne Valley 241 Maquinna Provincial Park 303 Marble Canyon 139
Market Square 278 McBride 247 Meadows-in-the-Sky Parkway 151, 154 Meares Island 303 Medicine Lake 241, 242 Merritt 207 Miette Hot Springs 239 Milner Gardens & Woodland 289 Mistaya Canyon 193 Moraine Lake 192 Moricetown 251 Morrin 215 Moul Falls 204 Mount Edith Cavell 243 Mount Revelstoke National Park 151 Mount Robson Provincial Park 245 Mount Seymour Provincial Park 265 Mount Wardle 138 Myra-Bellevue Provincial Park 116 Nanaimo 269, 286 Nanton 129 Nelson 107 Newcastle Island Marine Provincial Park 287 New Hazelton 251 Nicola 207 Nk’Mip Desert & Heritage Centre 104 North Bend 147 North Saskatchewan River Valley 231 North Vancouver 94 Okanagan Lake 114 Okanagan Lake Provincial Park 116 Okanagan Valley 114 Old Hazelto 251 Old Strathcona 231 Olive Lake 137 Osoyoos 103 Oyster Bay 286 Pacific Rim Highway 297, 303 Pacific Rim National Park & Reserve 302, 305 Paint Pots 138 Parksville 289 Pemberton 261 Pender Harbour 307 Penticton 114 Peyto Lake 193
323
324
WES T-C ANADA
Pike Island 254 Plain of Six Glaciers 191 Point Atkinson 263 Port Alberni 298 Port Edward 255 Port Hardy 269, 295 Port McNeill 295 Port Renfrew 281 Powell River 290, 309 Premier Lake Provincial Park 133 Prince George 248 Prince Rupert 252, 269 Princess Louisa Inlet 308 Princeton 101 Pyramid Creek Falls Provincial Park 198 Pyramid Lake 243 Quadra Island 292 Qualicum Beach 289 Queen Charlotte Islands 255 Quesnel 257 Quilchena 207 Radium Hot Springs 134 Rathtrevor Provincial Park 289 Ray Mineral Spring 205 Rearguard Falls 247 Rearguard Falls Provincial Park 247 Red Deer 209 Red Deer River 209 Red Rock Canyon 126 Revelstoke 150 Robson Bight 295 Robson Street 88 Rock Creek 105 Rocky Mountain Foothills 29 Rocky Mountain House 193 Rocky Mountains 29 Rocky Mountain Trench 25, 137 Roderick Haig-Brown Provincial Park 147, 148 Rogers Pass 157 Roland Point 308 Rosedale 213 Rowley 215 Royal Tyrrell Museum 214 Rupert’s Land 45
Saltery Bay 309 Saskatchewan Glacier 194 Saskatchewan River Crossing 193 Sasquatch Provincial Park 140 Sayward 294 Sea-to-Sky Highway 261, 262 Sechelt 307 Selkirk Mountains 106, 110, 155 Selkirk Range 151 Shannon Falls Provincial Park 263 Sicamous 117, 149 Similkameen Valley 102 Sinclair Canyon 137 Sir Winston Churchill Square 227 Skeena River 251 Skeena Valley 251 Skookumchuck Narrows Provincial Park 308 Smithers 251 Sooke 281 South Hazelton 251 Spahats Creek 202 Spahats Falls 202 Sparwood 119 Spirit Island 241 Spotted Lake 103 Sproat Lake Provincial Park 300 Squilax 148 Stamp River Provincial Park 300 Stanley Park 88 Stephen Avenue 172 Stettler 217 Stony Plain 234 Strathcona Provincial Park 293 Sugarbowl – Grizzly Den Provincial Park 248 Sulphur Creek 239 Summerland 116 Sundance Provincial Park 236 Sunshine Coast 290, 306 Sunwapta Falls 195 Swartz Bay 268 Takakkaw Falls 166 Telegraph Cove 294 Telkwa 251 Terry Fox Provincial Park 197 Tete Jaune Cache 197 The Big Hill en de Spiral Tunnels 167 The Freedom Road 296
R EGIS TER
The Hill 296 The Whistlers 243 The Xat’sull First Nation Heritage Village 258 Thompson River 147 Tofino 301 Top of the World Provincial Park 133 TransCanada Highway 141, 145, 156 TransCanada Highway 1 155 Trophy Mountain 203 Tunnel Mountain 185 Twawwassen 268 Tweedsmuir Provincial Park 296 Twin Falls 251 Ucluelet 301 Upper Hot Springs 184 Upper Waterton Lake 125 Valemount 196, 197, 198 Vancouver 79, 84 Vancouver International Airport 85 Vancouver Island 268 Vanderhoof 249 Vanier Park 92 Vermilion River 138 Vernon 117 Victoria 268, 272
Wapta Falls 163 Wasa Lake Provincial Park 132 Waterton-Glacier International Peace Park 121 Waterton Lakes National Park 121 Wayne 213 Weeping Wall 194 Wells Gray Provincial Park 199, 200, 202 West Arm Provincial Park 108 West-Edmonton Mall 233 West End 91 West Vancouver 94 West-Vancouver 79 Whippletree Junction 283 Whistler 79, 261 Whistler Mountain 262 Whiteswan Lake Provincial Park 133 William A. Switzer Provincial Park 236 Williams Lake 258 Yale 141 Yellowhead Corridor 239 Yellowhead Pass 244 Yoho National Park 161
325
326
BEZIENS WESWAAR T-C ANADA DIGHEDEN
HO OFDS NOTITIES TUK K OPPEN
327
WERELDREISDAGBOEK
Schitterend geïllustreerd reisdagboek voor reizigers met een passie voor schrijven. Met dit inspirerende dagboek blijft een herinnering aan het land van keuze levend. Te gebruiken voor een wereldreis, voor een vakantie naar een vaste bestemming, een (georganiseerde) rondreis of voor diverse uitstapjes. Met reistips, een routeplanner, maandplanners, een 'omrekenpagina', tijdzones en kaarten. Inclusief twee handige bewaarmapjes om de souvenirs in op te bergen en een elastiek om verzamelde kaartjes e.d. bij elkaar te houden. Leuk voor in de rugzak of de koffer! ISBN 978 90389 19034 Prijs € 14,95 192 pagina's 14,8 x 21 cm
