Valis

ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΟΥΡΣΟΥΛΑ

ΛΕΓΚΕΪΝ

Ο αναρχικός

των

δύο

κόσμων

ΦίΛΙΠ Ντικ Η θεϊκή Ανθολογία

εισβολή βραβευμένων

ιστοριών

ΦΙΛΙΠ Ντικ Βάλις

ΦίΛΙΠ Ντικ Η μετεμψύχωση

τον

Τίμοθι

Άρτσερ

Τίτλος Πρωτοτύπου: Valis Συγγραφέας: Philip Dick

ISBN 960-7218-74-4 © 1981, by Philip Dick © για την ελληνική μετάφραση Εκδόσεις PARSEC — Χρήστος Κουτσιαύτης Σαρανταπήχου 79, Αθήνα 114 71, τηλ. 6434180 ΔΙΑΘΕΣΗ: Κωλέττη 4, Αθήνα 106 81, τηλ. 3303587

PHILIP Κ.

DICK

VALIS ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΘΑΡΗΣ

PARSEC ΑΘΗΝΑ 1995

Για τον Ράσσελ Γκάλεν, Που μου έδειξε τον σωστό τρόπο

VALIS (αρκτικόλεξο που σημαίνει Vast Active Living Intelligence System, Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης· προέρχεται από μια αμερικάνικη ταινία): Μια διαταραχή στο πεδίο της πραγματικότητος, στο οποίο σχηματίζεται ένας αυτογενής αυτοκαταγραφικός αντιεντροπικός στρόβιλος που τείνει σταδιακά να εντάξει και να ενσωματώσει το περιβάλλον του σε τακτοποιήσεις πληροφοριών. Τα χαρακτηριστικά του είναι φαινομενική συνείδηση, σκοπός, νοημοσύνη, ανάπτυξη, και κρικωτή συνοχή.

Μεγάλο Σοβιετικό Λεξικό Έκτη έκδοση, 1992

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

1

Ο ΝΕΥΡΙΚΌς Κ Λ Ο Ν Ι Σ Μ Ο Σ του Χορσλάβερ Φατ άρχισε ττ) μέρα που του τηλεφώνησε η Γκλόρια για να τον ρωτήσει αν είχε καθόλου Νεμπουτάλ. Τη ρώτησε τι τα ήθελε, και του είπε ότι είχε σκοπό να αυτοκτονήσει. Τηλεφωνούσε σε όλους τους γνωστούς της. Ώς τώρα είχε καμιά πενηνταριά χαπάκια, αλλά για σιγουριά χρειαζόταν άλλα τριάντα-σαράντα. Αμέσως ο Χορσλάβερ Φατ έβγαλε το συμπέρασμα ότι αυτός ήταν ο τρόπος της για να ζητήσει βοήθεια. Ο Φατ χρόνια είχε την ψευδαίσθηση ότι μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους. Ο ψυχίατρός του κάποτε του είχε πει ότι για να γίνει καλά έπρεπε να κάνει δύο πράγματα: να κόψει την πρέζα (το οποίο δεν είχε κάνει), και να κόψει τις προσπάθειες να βοηθήσει τους ανθρώπους (ακόμα προσπαθούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους). Στην πραγματικότητα δεν είχε Νεμπουτάλ. Δεν είχε καθόλου υπνωτικά. Ποτέ δεν έπαιρνε υπνωτικά. Έπαιρνε διεγερτικά. Οπότε, να δώσει στην Γκλόρια υπνωτικά χάπια για να μπορέσει αυτή να αυτοκτονήσει ήταν υπεράνω των δυνάμεών του. Δεν θα το' κανε πάντως ακόμα κι αν μπορούσε. ((Έχω δέκα», είπε. Επειδή, αν της έλεγε την αλήθεια θα του έκλεινε το τηλέφωνο. ((Θα περάσω από το σπίτι σου, λοιπόν», είπε η

VALIS

Γκλόρια με λογική, γαλήνια φωνή, με τον ίδιο τόνο ακριβώς που του είχε ζητήσει τα χάπια. Ο Φατ κατάλαβε τότε ότι η Γκλόρια δεν ζητούσε βοήθεια. Προσπαθούσε να πεθάνει. Ήταν θεότρελη. Αν είχε τα λογικά της θα καταλάβαινε ότι θα έπρεπε να αποκρύψει το σκοπό της, επειδή έτσι τον έκανε συνένοχο της. Για να συμφωνήσει ο Φατ να τη δει νεκρή. Ο Φατ δεν είχε λόγο να το θέλει αυτό — ούτε και κανένας άλλος. Η Γκλόρια ήταν γλυκιά και πολιτισμένη, αλλά έπαιρνε πολύ LSD. Ήταν προφανές ότι το LSD, από τ η ν τ ε λ ε υ τ α ί α φορά πριν από έξι μ ή ν ε ς που ε ί χ α ν μ ι λ ή σ ε ι , τ η ς ε ί χ ε σ α λ έ ψ ε ι το μυαλό.

«Πώς τα περνάς;» ρώτησε ο Φατ. ((Ήμουν στο Νοσοκομείο του Όρους της Σιών, στο Σαν Φρανσίσκο. Προσπάθησα να αυτοκτονήσω και η μάνα μου με έκλεισε εκεί. Μου έδωσαν εξιτήριο την περασμένη βδομάδα». ((Θεραπεύτηκες;» είπε ο Φατ. ((Ναι», είπε αυτή. Τότε άρχισε να τρελαίνεται ο Φατ. Εκείνη τη στιγμή δεν το κατάλαβε, αλλά είχε παρασυρθεί σε ένα ακατονόμαστο ψυχολογικό παιχνίδι. Δεν υπήρχε διέξοδος. Η Γκλόρια Κνούντσον τον είχε καταστρέψει, τον φίλο της, όπως και το μυαλό της. Π ιθανόν μαζί του να είχε καταστρέψει κι άλλους έξι-επτά ανθρώπους, φίλους της που την αγαπούσαν, με παρόμοιες τηλεφωνικές συνομιλίες. Χωρίς αμφιβολία είχε καταστρέψει επίσης τον πατέρα της και τη μητέρα της. Ο Φατ άκουσε στον λογικό τόνο της το άρπισμα του μηδενισμού, την παλλόμενη χορδή του κενού. Δεν μιλούσε με άτομο* στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής του γραμμής είχε ένα αντανακλαστικό. Αυτό που δεν ήξερε τότε είναι ότι μερικές φορές η 10

PHILIP Κ. DICK

κατάλληλη αντίδραση στην πραγματικότητα είναι να παραφρονήσεις. Το να ακούς την Γκλόρια να ζητάει με λογικό τρόπο να πεθάνει ήταν σαν να ανασαίνεις κάτι μολυσμένο. Ήταν μια κινέζικη δακτυλοπαγίδα, όπου όσο πιο δυνατά τραβάς να βγεις τόσο πιο πολύ σφίγγει η παγίδα. «Πού είσαι τώρα;» τη ρώτησε. ((Στο Μοντέστο. Στο σπίτι των γονιών μου». Ο Φατ ζούσε στην κομητεία Μάριν με το αυτοκίνητο διαδρομή αρκετών ωρών. Ο Φατ θα το σκεφτόταν πολύ να κάνει τέτοια διαδρομή. Άλλο ένα δωράκι της παραφροσύνης! έξι ώρες πηγαινέλα για δέκα Νεμπουτάλ. Γιατί να μην τρακάρει απλώς το αυτοκίνητο; Η Γκλόρια δεν διέπραττε λογικά την παράλογη πράξη της. Σ ' ευχαριστώ, Τιμ Λήρυ, σκέφτηκε ο Φατ. Και σένα και την εκστρατεία σου για να προωθήσεις τη χαρά της διευρυμένης συνείδησης μέσω της πρέζας. Δεν ήξερε ότι παιζόταν και η δική του ζωή. Αυτά ήταν το 1971. Το 1972 θα βρισκόταν βόρεια στο Βανκούβερ, στο Μπρίτις Κολούμπια, και θα προσπαθούσε να αυτοκτονήσει, μονάχος, φτωχός και τρομαγμένος σε μια ξένη πόλη. Τώρα όμως δεν είχε το βάρος αυτής της γνώσης. Το μόνο που ήθελε ήταν να ξεγελάσει την Γκλόρια για να 'ρθει στην κομητεία Μάριν και να τη βοηθήσει. Ο Θεός με το άπειρο έλεός του μας κρατάει αιωνίως περιχαρακωμένους. Το 1976 ο Χορσλάβερ Φατ θα έκοβε τον καρπό του τρελαμένος από τη θλίψη (η απόπειρα αυτοκτονίας στο Βανκούβερ θα είχε αποτύχει), θα έπαιρνε σαράντα εννέα χάπια διγιτάλης αρίστης ποιότητος και θα καθόταν σε ένα κλεισμένο γκαράζ με τη μηχανή του αυτοκινήτου του αναμμένη — και θα αποτύχαινε και εκεί. Ε, το σώμα έχει 11

VALIS

δυνάμεις άγνωστες στο μυαλό. Το μυαλό της Γκλόριας όμως είχε απόλυτο έλεγχο επί του σώματός της· ήταν λογικά παράφρονη. Οι περισσότερες μορφές παραφροσύνης αναγνωρίζονται από το αλλόκοτο και το θεατρικό. Βάζεις μια κατσαρόλα στο κεφάλι σου, μια πετσέτα στη μέση σου, βάφεσαι μοβ και βγαίνεις έξω. Η Γκλόρια ήταν ήρεμη όσο ποτέ. Ευγενική και πολιτισμένη. Αν ζούσε στην αρχαία Ρώμη ή στην Ιαπωνία, θα είχε περάσει απαρατήρητη. Η οδηγητική της ικανότητα κατά πάσα πιθανότητα είχε μείνει άθικτη. Θα σταματούσε σε όλα τα κόκκινα φανάρια και δεν θα υπερέβαινε το όριο ταχύτητος — στο δρόμο της για τα δέκα Νεμπουτάλ. Εγώ είμαι ο Χορσλάβερ Φατ, και αυτά τα γράφω στο τρίτο ενικό πρόσωπο για να έχω την αναγκαία αντικειμενικότητα. Δεν αγαπούσα την Γκλόρια Κνούντσον αλλά μου άρεσε. Αυτή και ο άντρας της έκαναν ωραία πάρτι στο Μπέρκλεϋ και πάντα προσκαλούσαν εμένα και τη γυναίκα μου. Η Γκλόρια έχανε ώρες ολόκληρες για να φτιάξει μικρά σαντουιτσάκια και σέρβιρε διάφορα κρασιά και ντυνόταν καλά και έδειχνε υπέροχη, με τα κοκκινόξανθα κοντά σγουρά μαλλιά της. Τέλος πάντων, ο Χορσλάβερ Φατ δεν είχε να της δώσει Νεμπουτάλ και μια βδομάδα μετά η Γκλόρια ρίχτηκε από ένα παράθυρο του δεκάτου ορόφου του Κτιρίου Σύνανον στο Ώκλαντ της Καλιφόρνιας και έγινε κιμάς στο πεζοδρόμιο της λεωφόρου Μακάρθουρ και ο Χορσλάβερ Φατ συνέχισε τον επώδυνο, μακρόχρονο κατήφορο στη δυστυχία και την αρρώστια, το χάος που φυλάει η μοίρα για ολόκληρο το σύμπαν, όπως λένε οι αστροφυσικοί. Ο Φατ προηγούνταν της εποχής του, προηγούνταν του σύμπαντος. 12

PHILIP Κ. DICK

Τελικά ξέχασε το συμβάν που είχε δώσει το έναυσμα στην παρακμή του προς την εντροπία. Ο πολυέλεος Θεός μάς περιχαρακώνει αποκόπτοντάς μας όχι μόνο από το μέλλον αλλά και από το παρελθόν. Έκλαιγε και έβλεπε τηλεόραση και έπαιρνε πρέζα δύο μήνες συνέχεια όταν έμαθε για την αυτοκτονία της Γκλόριας — το μυαλό του επίσης έσβηνε αλλά δεν το ήξερε. Άπειρα τα ελέη του Θεού. Ο Φατ βέβαια είχε χάσει τη γυναίκα του ένα χρόνο πριν είχε πεθάνει από ψυχασθένεια. Ήταν σαν επιδημία. Κανείς δεν αντιλαμβανόταν σε ποιο βαθμό έφταιγαν τα ναρκωτικά. Η εποχή εκείνη στην Αμερική — 1960 με 1970 — και η περιοχή εκείνη, η Μπαίυ Αιρια της Βόρειας Καλιφόρνιας, είχαν γαμηθεί εντελώς. Λυπάμαι που σας το λέω αυτό, αλλά είναι η αλήθεια. Οι κομψοί όροι και οι περίτεχνες θεωρίες δεν μπορούν να συγκαλύψουν αυτό το γεγονός. Οι επίσημες αρχές είχαν γίνει εξίσου ψυχωσικές με αυτούς τους οποίους κυνηγούσαν. Ήθελαν να πιάσουν όλα τα άτομα που δεν ήταν κλώνοι του κατεστημένου. Οι αρχές ήταν γεμάτες μίσος. Ο Φατ είχε δει αστυνομικούς να τον στραβοκοιτάνε σαν άγρια σκυλιά. Τη μέρα που έγινε η μεταγωγή της Άντζελας Ντέηβις, της μαύρης μαρξίστριας, από τη φυλακή της κομητείας Μάριν, οι αρχές διέλυσαν όλο το Δημοτικό Κέντρο. Κι αυτό για να μπερδέψουν τους ριζοσπαστικούς που ίσως σκόπευαν να προξενήσουν φασαρίες. Χάλασαν τους ανελκυστήρες· έβαλαν καινούριες ταμπέλες με παραπλανητικές πληροφορίες στις πόρτες* ο εισαγγελέας κρύφτηκε. Ο Φατ τα είδε όλα αυτά. Είχε πάει στο Δημοτικό Κέντρο τη μέρα εκείνη, για να επιστρέψει ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη. Στην ηλεκτρονική στεφάνη, στην είσοδο του Δημοτικού Κέντρου, δύο μπάτσοι έκαναν φύλλο 13

VALIS

και φτερό το βιβλίο και τα χαρτιά που κουβαλούσε ο Φατ. Είχε σαστίσει. Όλη η μέρα τον σάστιζε. Στο εστιατόριο-καφετερία ένας οπλισμένος μπάτσος τους παρακολουθούσε να τρώνε. Ο Φατ γύρισε στο σπίτι του με ταξί' φοβόταν το αυτοκίνητό του και αναρωτιόταν αν ήταν τρελός. Ήταν, αλλά τρελοί ήταν και όλοι 01 άλλοι. Είμαι, εξ' επαγγέλματος, συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας. Ασχολούμαι με φαντασίες' η ζωή μου είναι μια φαντασία. Παρ' όλα αυτά η Γκλόρια Κνούντσον κείτεται σε ένα κουτί στο Μοντέστο της Καλιφόρνιας. Στο άλμπουμ με τις φωτογραφίες μου υπάρχει μια φωτογραφία που δείχνει τα νεκροστέφανά της. Είναι έγχρωμη και μπορείτε να δείτε τι όμορφα που είναι. Στο φόντο βρίσκεται παρκαρισμένο ένα VW. Εκεί φαίνεται που μπαίνω στο VW, στη μέση της λειτουργίας. Δεν το αντέχω άλλο. Μετά τη νεκρώσιμη τελετή ο Μπομπ — ο πρώην άντρας της Γκλόριας — κι εγώ και κάποιος δακρυσμένος φίλος τους φάγαμε αργά σε ένα φανταχτερό ρεστοράν στο Μοντέστο κοντά στο κοιμητήριο. Η σερβιτόρα μάς έβαλε να κάτσουμε πίσω επειδή μοιάζαμε με χίπηδες —αν και φορούσαμε κοστούμια και γραβάτες. Εμάς δεν μας ένοιαζε τίποτα. Δεν θυμάμαι για τι μιλούσαμε. Το προηγούμενο βράδυ ο Μπομπ κι εγώ — εννοώ, ο Μπομπ και ο Χορσλάβερ Φατ — είχαν πάει στο Ώκλαντ για να δουν την ταινία «Πάτον». Λίγο πριν την τελετή ο Φατ συνάντησε για πρώτη φορά τους γονείς της Γκλόριας. Όπως και η εκλιπούσα κόρη τους, του φέρθηκαν με πολλή ευγένεια. Μερικοί φίλοι της Γκλόριας στέκονταν στο καθιστικό, που ήταν επιπλωμένο σε στιλ καλιφορνέζικου ραντς, και ξανάφερναν στη μνήμη τους το πρόσωπο που τους 14

PHILIP Κ. DICK

ένωνε. Φυσικά η κυρία Κνούντσον φορούσε πολύ μεϊκάπ" οι γυναίκες πάντα βάζουν πολύ μεϊκάπ όταν πεθαίνει κανείς, Ο Φατ χάιδεψε το γάτο του νεκρού κοριτσιού, τον Πρόεδρο Μάο. Θυμήθηκε τις μέρες που είχε περάσει μαζί του η Γκλόρια στο μάταιο ταξίδι της στο σπίτι του για τα Νεμπουτάλ που δεν είχε. Αντιμετώπισε την αποκάλυψη του ψέματος ατάραχα, αδιάφορα θα 'λεγε κανείς. Όταν είναι να πεθάνεις δεν σε νοιάζει για' ψιλοπράματα. {(Τα πήρα», της είχε πει ο Φατ, το ένα ψέμα πάνω στ' άλλο. Αποφάσισαν να πάνε με το αυτοκίνητο στην παραλία, τη μεγάλη παραλία στη χερσόνησο Πόιντ Ρέις. Με το VW της Γκλόριας, με την Γκλόρια στο τιμόνι (ούτε που του πέρασε από το νου ότι θα μπορούσε, με την παρόρμηση της στιγμής, να τους κάνει όλους μαζί χαλκομανία, αυτόν, αυτήν και το αυτοκίνητο), και μια ώρα αργότερα κάθονταν μαζί στην παραλία και κάπνιζαν χασίς. Αυτό που ο Φατ ήθελε να μάθει πάνω απ' όλα ήταν γιατί η Γκλόρια να θέλει να αυτοκτονήσει. Η Γκλόρια φορούσε ένα τζιν που είχε πλυθεί άπειρες φορές και ένα κοντομάνικο μπλουζάκι με το κοροϊδευτικό πρόσωπο του Μικ Τζάγκερ. Επειδή η άμμος ήταν τόσο απαλή, έβγαλε τα παπούτσια της. Ο Φατ πρόσεξε ότι είχε βάψει τα νύχια της ροζ και το πεντικιούρ της ήταν άψογο. Πέθανε όπως έζησε, σκέφτηκε ο Φατ. «Μου έκλεψαν το λογαριασμό μου στην τράπεζα», είπε η Γκλόρια, Αίγη ώρα αργότερα ο Φατ κατάλαβε από όσα του αφηγήθηκε, μετρημένα και με σαφήνεια, ότι «αυτοί» ήταν ανύπαρκτοι, Η Γκλόρια ξεδίπλωσε μπροστά του το πανόραμα μιας τέλειας και αδυσώπη15

VALIS

της τρέλας, έξοχα σμιλεμένο. Είχε ισορροπήσει όλες τις λεπτομέρειες, σαν ζογκλέρ. Σ τ η διήγηση της δεν υπήρχε κανένα χάσμα. Ο Φατ δεν έβρισκε ούτε ένα λάθος, εκτός βέβαια από τη βάση του συλλογισμού της: ότι όλοι τη μισούσαν, την κυνηγούσαν και ήταν από κάθε πλευρά άχρηστη. Καθώς μιλούσε άρχισε να εξαφανίζεται. Ο Φατ την είδε να φεύγει' ήταν εκπληκτικό. Η Γκλόρια, με τον μετρημένο τρόπο της, έσβησε τον εαυτό της, διέγραψε την ύπαρξή της, λέξη προς λέξη. Αυτό ήταν η έλλογη σκέψη στην υπηρεσία — ε, σκέφτηκε, στην υπηρεσία της μη-ύπαρξης. Το μυαλό της είχε γίνει μια μεγάλη και επιδέξια σβήστρα. Το μόνο που απέμενε τώρα πια ήταν το κουφάρι της· δηλαδή, το ακατοίκητο πτώμα της. Είναι πεθαμένη τώρα, σκέφτηκε ο Φατ εκείνη τη μέρα στην παραλία. Όταν κάπνισαν όλο το χασίς που είχαν, έκαναν μια βόλτα και μίλησαν για τα φύκια και για το ύψος των κυμάτων. Από πάνω τους οι γλάροι έκρωζαν και πετούσαν σαν φρίσμπι. Εδώ κι εκεί υπήρχαν μερικά άτομα που κάθονταν ή περπατούσαν, αλλά η παραλία ήταν σχεδόν έρημη. Τπήρχαν πινακίδες που προειδοποιούσαν για υπόγεια ρεύματα, Ο Φατ έσπαγε το κεφάλι του να καταλάβει γιατί η Γκλόρια δεν έπεφτε στα κύματα, έτσι απλά. Δεν μπορούσε να μπει στη θέση της. Η Γκλόρια το μόνο που μπορούσε να σκεφτεί ήταν τα υπόλοιπα Νεμπουτάλ που χρειαζόταν, ή φανταζόταν ότι χρειαζόταν. «Το αγαπημένο μου άλμπουμ των Dead είναι το Workingman'sDead, είπε κάποια στιγμή η Γκλόρια. «Αλλά νομίζω ότι δεν πρέπει να συνηγορούν υπέρ της κοκαΐνης. Πολλά παιδιά ακούνε ροκ». «Δεν την υπερασπίζονται. Απλώς το τραγούδι είναι 16

PHILIP Κ. DICK

για κάποιον που έπαφνε κοκαΐνη. Και τον σκότωσε, έμμεσα· ο τύπος τσάκισε το τρένο του». «Αλλά αυτός είναι ο λόγος που άρχισα τα ναρκωτικά», είπε η Γκλόρια. ((Εξαιτίας των Grateful Dead;» ((Επειδή», είπε η Γκλόρια, ((όλοι ήθελαν να το κάνω. Βαρέθηκα να κάνω αυτό που θέλουν οι άλλοι να κάνω». ((Μην αυτοκτονήσεις», είπε ο Φατ. ((Έλα να μείνεις μαζί μου. Είμαι ολομόναχος. Σ τ ' αλήθεια, μ' αρέσεις. Τουλάχιστον δοκίμασέ το για λίγο. Εγώ και οι φίλοι μου θα φέρουμε τα πράγματά σου. Μπορούμε να κάνουμε τόσα και τόσα, να πάμε σε διάφορα μέρη, όπως ήρθαμε σήμερα στην παραλία. Δεν είναι ωραία εδώ πέρα;» Η Γκλόρια δεν απάντησε σ' αυτό. ((Θα το έχω βάρος στη συνείδησή μου», είπε ο Φατ. ((Όλη τη ζωή μου θα το σκέφτομαι, άμα σκοτωθείς». Οπότε, όπως κατάλαβε πολύ αργότερα, της έδειξε λάθος λόγους για να ζήσει. Θα το έκανε σαν χάρη σε κάποιον άλλο. Χρόνια ολόκληρα να έψαχνε δεν θα 'βρίσκε να της δώσει χειρότερο λόγο. Καλύτερα θα ήταν να κάνει όπισθεν με το VW και να την πατήσει. Να γιατί οι τηλεφωνικές γραμμές άμεσης βοήθειας για υποψήφιους αυτόχειρες δεν επανδρώνονται από κρετίνους· ο Φατ το έμαθε αυτό στο Βανκούβερ όταν, έτοιμος κι αυτός να αυτοκτονήσει, τηλεφώνησε στο Κέντρο Κρίσης του Μπρίτις Κολούμπια και πήρε συμβουλές από έμπειρους ανθρώπους. Δεν υπήρχε καμιά σχέση ανάμεσα σ' εκείνο και σ' αυτό που είχε πει στην Γκλόρια στην παραλία τη μέρα εκείνη. Η Γκλόρια σταμάτησε για να τινάξει από το πόδι της μια πέτρα που είχε κολλήσει και είπε: ((Θα ήθελα να μείνω απόψε στο σπίτι σου». Ο Φατ μόλις το 17

VALIS

άκουσε αυτό άρχισε να έχει άθελά του σεξουαλικές φαντασιώσεις. «Και πολύ πρώτο», είπε, έτσι μιλούσε εκείνο τον καιρό. Οι φράσεις της αντικουλτούρας που δεν σήμαιναν σχεδόν απολύτως τίποτα γέμιζαν τόμους ολόκληρους. Ο Φατ συνήθιζε να κολλάει πολλές μαζί. Το έκανε και τώρα, παραπλανημένος από τη σαρκική επιθυμία του, νομίζοντας ότι είχε σώσει τη ζωή της φίλης του. Η κριτική του ικανότητα, που ποτέ δεν άξιζε τίποτα, έπεσε σε ένα καινούριο ναδίρ οξύνοιας. Η ύπαρξη ενός καλού ανθρώπου κρεμόταν από μια κλωστή και την κλωστή την κρατούσε ο Φατ και το μόνο που σκεφτόταν ήταν η προοπτική ότι θα την έριχνε, «Το πιάνω», συνέχισε να φλυαρεί καθώς περπατούσαν. ((Στο έτσι». Μερικές μέρες αργότερα ήταν νεκρή. Πέρασαν μαζί εκείνη τη νύχτα, κοιμήθηκαν με τα ρούχα' δεν έκαναν έρωτα· το επόμενο απόγευμα η Γκλόρια έφυγε με το πρόσχημα ότι θα έφερνε τα πράγματά της από το πατρικό της στο Μοντέστο. Ποτέ δεν την ξαναείδε. Πολλές μέρες την περίμενε να φανεί, και μετά ένα βράδυ χτύπησε το τηλέφωνο και ήταν ο πρώην σύζυγός της ο Μπομπ. «Πού είσαι τώρα;» ρώτησε ο Μπομπ. Η ερώτηση τον μπέρδεψε* ήταν στο σπίτι του, εκεί που ήταν το τηλέφωνό του, στην κουζίνα. Ο Μπομπ φαινόταν ήρεμος. «Εδώ είμαι», είπε ο Φατ. «Η Γκλόρια αυτοκτόνησε σήμερα», είπε ο Μπομπ. Έ χ ω μια φωτογραφία της Γκλόριας να κρατάει στην αγκαλιά της τον Πρόεδρο Μάο* η Γκλόρια είναι γονατιστή και χαμογελάει και τα μάτια της λάμπουν. Ο Π ρόεδρος Μάο προσπαθεί να κατεβεί. Στα αριστερά τους φαίνεται λίγο ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η 18

PHILIP Κ. DICK

κυρία Κνούντσον από πίσω έχει γράψει, με μικρά, προσεγμένα γράμματα: Πώς την κάναμε να μας ευγνωμονεί για την αγάπη μας. Ποτέ δεν κατάλαβα αν η κυρία Κνούντσον το έγραψε αυτό μετά το θάνατο της Γκλόριας ή πριν. Οι Κνούντσον μου έστειλαν τη φωτογραφία— έστειλαν στον Χορσλάβερ Φαττη φωτογραφία — ταχυδρομικώς ένα μήνα μετά την κηδεία της Γκλόριας. Ο Φατ τούς είχε γράψει ζητώντας μια φωτογραφία της. Στην αρχή την είχε ζητήσει από τον Μπομπ, που είχε απαντήσει με άγριο τόνο, «Τι να την κάνεις τη φωτογραφία της Γκλόριας;» Σ ' αυτό ο Φατ δεν είχε απάντηση. Όταν ο Φατ με κατάφερε να τα γράψω αυτά, με ρώτησε γιατί κατά τη γνώμη μου είχε θυμώσει τόσο ο Μπομπ Λάνγκλεϋ με αυτή την παράκληση. Δεν ξέρω. Δεν με νοιάζει. Ίσως ο Μπομπ ήξερε ότι η Γκλόρια και ο Φατ είχαν περάσει μια νύχτα μαζί και ζήλευε. Ο Φατ έλεγε ότι ο Μπομπ Λάνγκλεϋ ήταν σχιζοφρενής' υποστήριζε ότι του το είχε πει ο ίδιος ο Μπομπ. Οι σχιζοφρενείς δεν έχουν τα συναισθήματα που θα έπρεπε να συνοδεύουν τις σκέψεις τους" έχουν αυτό που λέγεται «άμβλυνση του συναισθήματος». Ένας σχιζοφρενής δεν θα είχε κανένα λόγο να μη σου το αποκαλύψει αυτό για το άτομό του. Από την άλλη πλευρά, ο Μπομπ μετά την επικήδεια τελετή έσκυψε και έβαλε ένα τριαντάφυλλο στο φέρετρο της Γκλόριας. Αυτό έγινε περίπου την ίδια στιγμή που ο Φατ βρισκόταν στο VW. Ποια αντίδραση είναι η πιο σωστή; Ο Φατ που κλαψουρίζει, μόνος του στο παρκαρισμένο αυτοκίνητο, ή ο πρώην σύζυγος που σκύβει με το τριαντά19

VALIS

φύλλο και χωρίς να λέει τίποτα, χωρίς να δείχνει τίποτα, κάνει κάτι... Ο Φατ δεν είχε συνεισφέρει τίποτα στην κηδεία εκτός από ένα μπουκέτο λουλούδια που τα είχε αγοράσει την τελευταία στιγμή καθώς πήγαινε στο Μοντέστο. Τα έδωσε στην κυρία Κνούντσον κι αυτή είπε ότι ήταν πολύ όμορφα. Τα είχε διαλέξει ο Μπομπ, Μετά την κηδεία, σ' εκείνο το φανταχτερό εστιατόριο όπου η σερβιτόρα τούς είχε βάλει πίσω για να μη φαίνονται, ο Φατ ρώτησε τον Μπομπ τι γύρευε η Γκλόρια στο Σύνανον εφόσον ήταν να μαζέψει τα πράγματά της και να πάει πίσω στη Μάριν για να ζήσει μαζί του — έτσι νόμιζε. «Η Καρμίνα την έπεισε να πάει στο Σύνανον», είπε ο Μπομπ. Η Καρμίνα ήταν η κυρία Κνούντσον. «Εξαιτίας της ανάμειξής της με τα ναρκωτικά». Ο Τίμοθυ, ο φίλος τον οποίο ο Φατ δεν γνώριζε, είπε: «Δεν τη βοήθησαν πάντως». Αυτό που είχε συμβεί ήταν ότι η Γκλόρια είχε μπει στο Σύνανον και την είχαν βάλει κατευθείαν στο παιχνίδι. Κάποιος, εσκεμμένα, είχε περάσει από δίπλα της καθώς καθόταν και περίμενε να της πάρουν συνέντευξη και είχε σχολιάσει πόσο άσχημη ήταν. Το επόμενο άτομο την πληροφόρησε ότι τα μαλλιά της έμοιαζαν με ποντικοφωλιά. Η Γκλόρια πάντα είχε πρόβλημα με τα σγουρά μαλλιά της. Ευχόταν να ήταν μακριά, όπως και όλα τα άλλα μαλλιά στον κόσμο. Τι θα έλεγε το τρίτο άτομο του Σύνανον δεν έχει σημασία, επειδή στο μεταξύ η Γκλόρια είχε ανεβεί στον δέκατο όροφο. «Έτσι δουλεύει το Σύνανον;» ρώτησε ο Φατ. Ο Μπομπ είπε: «Είναι μια τεχνική για να συντρίβουν την προσωπικότητα. Είναι μια φασιστική θεραπεία που κάνει το άτομο τελείως εξωστρεφές και 20

PHILIP Κ. DICK

εξαρτημένο από την ομάδα. Έπειτα μπορούν να χτίσουν μια καινούρια προσωπικότητα που δεν θα στρέφεται στα ναρκωτικά». ((Δεν είχαν καταλάβει ότι είχε τάσεις αυτοκτονίας;» ρώτησε ο Τίμοθυ. ((Και βέβαια», είπε ο Μπομπ. ((Είχε πάρει τηλέφωνο, τους είχε μιλήσει" ήξεραν το όνομά της, το λόγο που βρισκόταν εκεί». ((Τους μίλησες μετά το θάνατό της;» ρώτησε ο Φατ. Ο Μπομπ είπε, ((Τους πήρα στο τηλέφωνο και ζήτησα να μιλήσω με κάποιον ψηλά, και του είπα ότι σκότωσαν τη σύζυγό μου και ο τύπος είπε ότι ήθελαν να πάω εκεί και να τους μάθω πώς να χειρίζονται τους αυτοκαταστροφικούς τύπους. Είχε πάθει. Τον λυπήθηκα». Ο Φατ όταν το άκουσε αυτό κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και ο ίδιος ο Μπομπ δεν ήταν στα καλά του. Ο Μπομπ λυπόταν το Σύνανον. Ο Μπομπ είχε γαμηθεί εντελώς. Όλοι είχαν γαμηθεί, συμπεριλαμβανομένης της Καρμίνας Κνούντσον. Στη Βόρεια Καλιφόρνια δεν είχε μείνει ούτε ένα λογικό άτομο. Ήταν καιρός να πάει κάπου αλλού. Κάθισε τρώγοντας τη σαλάτα του και αναρωτήθηκε πού θα μπορούσε να πάει. Να φύγει από τη χώρα. Να το σκάσει στον Καναδά, σαν αυτούς που αρνούνταν την κατάταξη. Ήξερε προσωπικά δέκα άτομα που είχαν προτιμήσει να πάνε κρυφά στον Καναδά παρά να πολεμήσουν στο Βιετνάμ. Στο Βανκούβερ κατά πάσα πιθανότητα θα πετύχαινε πέντ'-έξι γνωστούς του. Λεγόταν ότι το Βανκούβερ ήταν μια από τις πιο όμορφες πόλεις στον κόσμο. Ήταν σημαντικό λιμάνι, όπως και το Σαν Φρανσίσκο. Θα ξεκινούσε τη ζωή του από την αρχή και θα ξεχνούσε το παρελθόν. Καθώς έπαιζε με τη σαλάτα του τού πέρασε από το 21

VALIS

νου ότι όταν του τηλεφώνησε ο Μπομπ δεν είχε πει« Η Γκλόρια αυτοκτόνησε», αλλά «Η Γκλόρια αυτοκτόνησε σήμερα», σαν να ήταν αναπόφευκτο ότι κάποια μέρα θα το έκανε. Ίσως αυτό ήταν η αιτία, αυτή η υπόθεση. Ο χρόνος της Γκλόριας ήταν μετρημένος, σα να έκανε διαγώνισμα στα μαθηματικά. Ποιος στ' αλήθεια ήταν ο παράφρονας; Η Γκλόρια ή ο ίδιος ο Φατ (μάλλον ο ίδιος ο Φατ) ή ο πρώην άντρας της ή όλοι τους, η Μπαίυ Αίρια — όχι παράφρονες με τη γενική έννοια του όρου αλλά με την ακριβή ιατρική έννοια; Αξίζει να αναφέρουμε ότι ένα από τα πρώτα συμπτώματα της ψύχωσης είναι ότι το πρόσωπο αισθάνεται ότι ίσως να γίνεται ψυχωσικό. Είναι άλλη μια κινέζικη δακτυλοπαγίδα. Δεν μπορείς να σκεφτείς γι' αυτό χωρίς να γίνεις μέρος του. Με το να σκέφτεται για την τρέλα, ο Χορσλάβερ Φατ κατέληξε σιγά σιγά στην τρέλα. Εύχομαι να είχα τη δύναμη να τον βοηθήσω.

22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

2

AN ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΑ να κάνω τίποτα για να βοηθήσω τον Χορσλάβερ Φατ, αυτός γλίτωσε από το θάνατο. Η πρώτη σανίδα σωτηρίας του είχε τη μορφή ενός δεκαοκτάχρονου κοριτσιού που πήγαινε στο Λύκειο και έμενε λίγο παρακάτω στον ίδιο δρόμο, και η δεύτερη ήταν ο Θεός. Λπό τους δύο σωτήρες του το κορίτσι τα κατάφερε καλύτερα. Δεν είμαι βέβαιος αν ο Θεός έκανε κάτι γι' αυτόν στην πραγματικότητα κατά κάποιον τρόπο ο Θεός τον αρρώστησε περισσότερο. Σ ' αυτό το θέμα ο Φατ κι εγώ ποτέ δεν συμφωνήσαμε. Ο Φατ ήταν βέβαιος ότι ο Θεός τον θεράπευσε πλήρως. Αυτό δεν είναι δυνατόν. Τπάρχει στο I Τσινγκ ένας στίχος που λέει: «Πάντα άρρωστος μα ποτέ δεν πεθαίνει». Αυτό ταιριάζει στο φίλο μου. Η Στέφανι μπήκε στη ζωή του Φατ ως ντήλερ ναρκωτικών. Μετά το θάνατο της Γκλόριας έπαιρνε τόσα ναρκωτικά που έπρεπε να αγοράζει από κάθε διαθέσιμη πηγή. Δεν είναι καθόλου έξυπνη κίνηση αυτή, να αγοράζεις πρέζα από παιδί Λυκείου. Δεν έχει να κάνει με την ίδια την πρέζα αλλά με το νόμο και την ηθική. Από τη στιγμή που αρχίζεις να αγοράζεις πρέζα από παιδιά, είσαι σημαδεμένος. Είμαι σίγουρος ότι ο λόγος είναι προφανής. Αλλά να τι ήξερα (και τι δεν γνώριζαν οι αρχές): ο Χορσλάβερ Φατ δεν ενδιαφερόταν στ' αλήθεια για την πρέζα που είχε η 23

VALIS

Στέφανι yiOL πούλημα. Η Στέφανι. πλάσαρε χασίς και, χόρτο, αλλά ποτέ αμφεταμίνες. Δεν ενέκρινε τις αμφεταμίνες. Δεν πουλούσε κάτι αν δεν το ενέκρινε. Ποτέ δεν είχε πουλήσει ψυχεδελικά, όσο κι αν την πίεζαν. Μερικές φορές πουλούσε κοκαΐνη. Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τη συλλογιστική της, αλλά είχε κάποια συλλογιστική. Με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης, η Στέφανι δεν σκεφτόταν καθόλου. Αλλά κατέληγε σε αποφάσεις, και από τη στιγμή εκείνη κανείς δεν μπορούσε να τη μεταπείσει. Ο Φατ τη συμπαθούσε. Αυτό ήταν το ζουμί της υπόθεσης· του άρεσε το κορίτσι και όχι η πρέζα, αλλά για να διατηρήσει μια σχέση μαζί της έπρεπε να είναι πελάτης, πράγμα που σήμαινε ότι έπρεπε να παίρνει χασίς. Για τη Στέφανι το χασίς ήταν το άλφα και το ωμέγα στη ζωή — σε μια ζωή άξια λόγου τέλος πάντων. Αν και ο Θεός ερχόταν δεύτερος και καταϊδρωμένος, τουλάχιστον δεν έκανε κάτι παράνομο σαν τη Στέφανι. Ο Φατ ήταν πεπεισμένος ότι η Στέφανι θα κατέληγε στη φυλακή. Περίμενε ότι από μέρα σε μέρα θα την έπιαναν. Όλοι οι φίλοι του Φατ περίμεναν ότι από μέρα σε μέρα θα τον έπιαναν. Ανησυχούσαμε γι' αυτό και για τον αργό κατήφορο που τον οδηγούσε στην κατάθλιψη, την ψύχωση και την απομόνωση. Ο Φατ ανησυχούσε για τη Στέφανι. Η Στέφανι ανησυχούσε για την τιμή του χασίς. Και πιο πολύ ανησυχούσε για την τιμή της κοκαΐνης. Τη φανταζόμασταν να πετιέται ξαφνικά όρθια μές στα μαύρα μεσάνυχτα και να αναφωνεί: «Η κόκα ανέβηκε στα εκατό δολάρια το γραμμάριο!» Ανησυχούσε για την τιμή της πρέζας όπως οι συνηθισμένες γυναίκες ανησυχούν για την τιμή του καφέ. Αέγαμε ότι η Στέφανι δεν θα μπορούσε να έχει 24

PHILIP Κ. DICK

υπάρξει πριν από τη δεκαετία του εξήντα. Την είχε φέρει στον κόσμο η πρέζα, της είχε δώσει ζωή. Ήταν συντελεστής της πρέζας, τμήμα της εξίσωσης. Και όμως, μέσω της Στέφανι ο Φατ κατάφερε τελικά να βρει το δρόμο του Θεού. Ό χ ι μέσω της πρέζας της· δεν είχε καμία σχέση με την πρέζα. Η πρέζα δεν σου ανοίγει τις πόρτες στο Θεό* το ψέμα αυτό το πουλάνε όσοι δεν έχουν ηθικούς ενδοιασμούς. Το μέσο που χρησιμοποίησε η Στέφανι για να οδηγήσει τον Χορσλάβερ Φατ στο Θεό ήταν ένα μικρό βάζο που είχε φτιάξει στον τροχό της' ο Φατ την είχε βοηθήσει να πληρώσει τον τροχό σαν δώρο όταν η Στέφανι γιόρταζε τα δέκατα όγδοα γενέθλιά της. Όταν το 'σκάσε στον Καναδά, πήρε μαζί του το κεραμικό τυλιγμένο με σώβρακα, κάλτσες και πουκάμισα, στη μία και μοναδική βαλίτσα του. Φαινόταν σαν συνηθισμένο κεραμικό: ένα κοντόχοντρο καφετί βάζο με λίγο μπλε σμάλτο στο χείλος. Η Στέφανι δεν ήταν έμπειρη κεραμίστρια. Αυτό το βάζο ήταν από τα πρώτα της, αν εξαιρέσουμε τα μαθήματα κεραμικής στο λύκειο. Φυσικά, ένα από τα πρώτα κεραμικά θα πήγαινε στον Φατ. Οι δυο τους είχαν μια πολύ στενή σχέση. Όταν τον Φατ τον έπιανε το άγχος του, η Στέφανι τον ηρεμούσε με μια γερή δόση από το ναργιλέ της. Το βάζο όμως ήταν ασυνήθιστο σε μια λεπτομέρεια: μέσα του μισοκοιμόταν ο Θεός. Είχε πολύ καιρό που μισοκοιμόταν στο βάζο, σχεδόν παραπάνω απ' ό,τι έπρεπε. Τπάρχει μια θεωρία σε διάφορες θρησκείες, ότι ο Θεός μεσολαβεί την ενδεκάτη ώρα. Μπορεί να είναι κι έτσι" δεν μπορώ να πω. Στην περίπτωση του Χορσλάβερ Φατ ο Θεός περίμενε μέχρι τις δώδεκα παρά τρία, και ακόμα και τότε αυτό που έκανε ήταν οριακά επαρκές: οριακά επαρκές και ουσιαστικά 25

VALIS

αργοπορημένο. Δεν μπορείτε να κατηγορήσετε τη Στέφανί, γι' αυτό" έπλασε το κεραμικό, το σμάλτωσε και το έψησε αμέσως μόλις απέκτησε τον τροχό. Έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει το φίλο της τον Φατ, ο οποίος, όπως και η Γκλόρια πριν από αυτόν, πέθαινε. Βοήθησε το φίλο της όπως ο Φατ είχε προσπαθήσει να βοηθήσει τη φίλη του, μόνο που η Στέφανι τα κατάφερε καλύτερα. Αλλά αυτή ήταν η διαφορά ανάμεσα στη Στέφανι και τον Φατ. Σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης ήξερε τι να κάνει. Ο Φατ δεν ήξερε. Επομένως σήμερα ο Φατ είναι ζωντανός και η Γκλόρια όχι. Ο Φατ είχε καλύτερη παρέα απ' ό,τι είχε η Γκλόρια. Ίσως αυτός να είχε προτιμήσει το αντίστροφο, αλλά η επιλογή δεν ήταν δική του. Δεν προσφέρουμε τους ανθρώπους στον εαυτό μας· αυτό το κάνει το σύμπαν. Το σύμπαν παίρνει συγκεκριμένες αποφάσεις και βάσει αυτών των αποφάσεων μερικοί ζουν και μερικοί πεθαίνουν. Είναι ένας νόμος σκληρός. Αλλά κάθε πλάσμα υποτάσσεται από αναγκαιότητα. Ο Φατ βρήκε το Θεό και η Γκλόρια Κνούντσον βρήκε το θάνατο. Είναι άδικο, και πρώτος ο Φατ θα το παραδεχόταν. Αναγνωρίστε του τουλάχιστον αυτό. Όταν ο Φατ συνάντησε το Θεό, μέσα του γεννήθηκε μια αγάπη γι' αυτόν που δεν ήταν φυσιολογική. Δεν είναι αυτό που εννοείται συνήθως όταν λέμε ότι κάποιος «αγαπάει το Θεό». Στην περίπτωση του Φατ ήταν πραγματική πείνα. Και, ακόμα πιο παράδοξο, μας εξήγησε ότι ο Θεός τον είχε τραυματίσει και όμως ακόμα τον λαχταρούσε, σαν μεθυσμένος που λαχταρά το πιοτό. Ο Θεός, μας είχε πει, τον είχε πυροβολήσει με μια ακτίνα ροζ φωτός, στο κεφάλι του, στα μάτια του· ο Φατ είχε τυφλωθεί προσωρινά και το κεφάλι του τον πονούσε πολλές μέρες μετά. Ήταν εύκολο, είπε, να περιγράψεις την ακτίνα 26

PHILIP Κ. DICK

του ροζ φωτός· είναι, ακριβώς σαν το φωσφινικό μετείκασμα που βλέπεις όταν σου αστράψει ένα φλας κατάμουτρα. Αυτό το χρώμα είχε στοιχειώσει πνευματικά τον Φατ. Μερικές φορές φαινόταν στην οθόνη της τηλεόρασης. Ζούσε γι' αυτό το φως, αυτό το συγκεκριμένο χρώμα. Δεν μπορούσε όμως να το ξαναβρεί πραγματικά. Τίποτα δεν μπορούσε να το δημιουργήσει αυτό το χρώμα στο φως παρά μόνο ο Θεός. Με άλλα λόγια, το φυσικό φως δεν περιείχε αυτό το χρώμα. Μια φορά ο Φατ είχε μελετήσει ένα χρωματικό χάρτη, ένα χάρτη του ορατού φάσματος. Το χρώμα ήταν απόν. Είχε δει ένα χρώμα που δεν βλέπει κανείς· βρισκόταν πέρα από το τέλος. Τι έρχεται μετά το φως όσον αφορά τη συχνότητα; Θερμότητα; Ραδιοκύματα; Θα έπρεπε να ξέρω, αλλά δεν ξέρω. Ο Φατ μού είπε (δεν ξέρω αν αυτό είναι σωστό) ότι στο ηλιακό φάσμα αυτό που είδε ήταν πάνω από τα επτακόσια μιλιμικρόν στις Γραμμές Fraunhofer, είναι πέρα από το Β προς την κατεύθυνση του Α. Αν βγάζετε κάτι από αυτό. Εγώ το θεωρώ ένα σύμπτωμα του νευρικού κλονισμού τού Φατ. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από νευρικό κλονισμό πολλές φορές κάνουν εκτεταμένες έρευνες για να βρουν εξηγήσεις γι' αυτό που περνάνε. Οι έρευνες, φυσικά, αποτυχαίνουν. Αποτυχαίνουν όσον αφορά εμάς, αλλά το δυστύχημα είναι ότι μερικές φορές παρέχουν μια κίβδηλη εκλογίκευση στο υπό αποσύνθεση μυαλό — όπως ήταν «αυτοί» της Γκλόρια. Έψαξα μια φορά τις Γραμμές Fraunhofer, και δεν υπάρχει Α. Η πρώτη ένδειξη γράμματος που βρήκα είναι το Β. Πάνε από το G στο Β, από το υπεριώδες στο υπέρυθρο. Αυτό είν 'όλο. Δεν 27

VALIS

έχει άλλο. Αυτό που είδε ο Φατ, ή νόμισε πως είδε, δεν ήταν φως. Όταν επέστρεψε από τον Καναδά — μετά απ' όταν βρήκε το Θεό — ο Φατ κι εγώ περνούσαμε πολλές ώρες μαζί και όταν βγαίναμε τα βράδια, κάτι τακτικό για μας, κάναμε βόλτες με το αυτοκίνητο, ψάχναμε κάτι να κάνουμε, βλέπαμε τι γινόταν μια φορά, καθώς παρκάραμε το αυτοκίνητό μου, φάνηκε ξαφνικά μια κηλίδα ροζ φωτός στο αριστερό μου μπράτσο. Ήξερα τι ήταν, αν και ποτέ δεν είχα ξαναδεί τέτοιο πράγμα* κάποιος είχε στρέψει πάνω μας μια ακτίνα λέιζερ. ((Αυτό είναι λέιζερ», είπα στον Φατ, που το είχε δει κι εκείνος εφόσον η κηλίδα κινούνταν ολόγυρα, πάνω σε τηλεφωνικούς στύλους και στον τσιμεντένιο τοίχο του γκαράζ. Στο τέρμα του δρόμου ήταν δυο δεκαεξάχρονοι και κρατούσαν ένα τετράγωνο αντικείμενο. ((Αυτοί το φτιάξανε το παλιόπραμα», είπα. Τα παιδιά μάς πλησίασαν χαμογελώντας πλατιά. Μας είπαν ότι το είχαν κάνει από κιτ. Τους είπαμε πόσο μας είχε εντυπωσιάσει και έφυγαν να τρομάξουν κάναν άλλον. ((Αυτό το ροζ;» ρώτησα τον Φατ. Δεν είπε τίποτα. Αλλά είχα την εντύπωση ότι δεν ήταν ειλικρινής μαζί μου. Είχα την αίσθηση ότι είχα δει το χρώμα του. Γιατί δεν το έλεγε, αν έτσι ήταν, δεν ξέρω. Ίσως η ιδέα χαλούσε μια πιο κομψή θεωρία. Οι πνευματικά διαταραγμένοι δεν χρησιμοποιούν την Αρχή της Επιστημονικής Φειδωλίας: την απλούστερη θεωρία για να εξηγήσεις ένα δοθέν σύνολο στοιχείων. Κυνηγάνε το μπαρόκ. Το εντυπωσιακότερο σ' αυτά που μας έλεγε ο Φατ, σχετικά με την εμπειρία του με τη ροζ ακτίνα που τον πλήγωσε και τον τύφλω28

PHILIP Κ. DICK

σε, ήταν αυτό: υποστήριζε ότι αμέσως — την ίδια στιγμή που τον χτύπησε η ακτίνα — έμαθε πράγματα που δεν ήξερε ποτέ. Έμαθε, συγκεκριμένα, ότι ο πεντάχρονος γιος του είχε από τη γέννησή του ένα ελάττωμα που δεν είχε διαγνωσθεί και ήξερε ποιο ήταν αυτό το εκ γενετής ελάττωμα, μέχρι και τις ανατομικές λεπτομέρειες. Και μάλιστα μέχρι και τα συγκεκριμένα ιατρικά δεδομένα που έπρεπε να πει στο γιατρό. Ήθελα να δω πώς το είπε στο γιατρό. Πώς είχε δικαιολογήσει τη γνώση των ιατρικών λεπτομερειών. Το μυαλό του είχε ρουφήξει όλες τις πληροφορίες που του φόρτωσε το ροζ φως, αλλά πώς θα το δικαιολογούσε; Ο Φατ αργότερα ανέπτυξε τη θεωρία ότι το σύμπαν αποτελείται από πληροφορίες. Άρχισε να κρατάει ημερολόγιο — και μάλιστα πολύ καιρό το έγραφε μυστικά: η μυστικοπαθής πράξη ενός διαταραγμένου ατόμου. Η συνάντησή του με το Θεό εξιστορούνταν στις σελίδες του ημερολογίου με το γραφικό του — του Φατ, όχι του Θεού — χαρακτήρα. Ο όρος «ημερολόγιο» είναι δικός μου, όχι του Φατ. Ο δικός του όρος ήταν «ερμηνεία», ένας θεολογικός όρος που σημαίνει ένα κείμενο το οποίο ερμηνεύει ή εξηγεί ένα απόσπασμα κάποιου ιερού κειμένου. Ο Φατ πίστευε ότι οι πληροφορίες που του είχαν πυροβοληθεί, οι πληροφορίες αυτές που βαθμιαία στριμώχτηκαν στο κεφάλι του κατά αλλεπάλληλα κύματα, είχαν ιερή προέλευση και επομένως θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως ιερά κείμενα, ακόμα κι αν αναφέρονταν απλώ>ς στη μη διαγνωσθείσα δεξιά βουβωνοκήλη του γιου του που είχε διαρρήξει τον υδροθύλακο και είχε κατεβεί στον οσχεϊκό σάκο. Αυτά τα νέα είχε να πει ο Φατ στο 29

VALIS

γιατρό. Τα νέα ήταν σωστά, όπως επιβεβαιώθηκε όταν η πρώην σύζυγος του Φατ πήγε τον Κρίστοφερ για εξετάσεις. Η εγχείρηση προγραμματίστηκε για την επόμενη μέρα, το συντομότερο δυνατόν δηλαδή. Ο χειρούργος πληροφόρησε ευδιάθετα τον Φατ και την πρώην γυναίκα του ότι η ζωή του Κρίστοφερ βρισκόταν χρόνια σε κίνδυνο. Θα μπορούσε να έχει πεθάνει τη νύχτα από ένα περισφιγμένο τμήμα του εντέρου του. Ήταν ευτύχημα, είπε ο χειρούργος, που το είχαν βρει. Οπότε νά τοι πάλι «αυτοί» της Γκλόριας, μόνο που σε αυτή την περίπτωση «αυτοί» πράγματι υπήρχαν. Η εγχείρηση ήταν επιτυχής και τα συνεχή παράπονα του Κρίστοφερ έπαψαν. Πονούσε από τότε που είχε γεννηθεί. Μετά απ' αυτό ο Φατ και η πρώην γυναίκα του πήγαν το παιδί σε άλλον παιδίατρο, έναν που είχε μάτια. Μία παράγραφος του ημερολογίου του Φατ με εντυπωσίασε τόσο που την αντέγραψα και την παραθέτω εδώ. Δεν ασχολείται με δεξιές βουβωνοκήλες, αλλά είναι γενικότερης φύσεως και εκφράζει την πίστη του Φατ (που ολοένα δυνάμωνε) ότι η φύση του σύμπαντος είναι η πληροφορία. Είχε αρχίσει να το πιστεύει αυτό επειδή γι' αυτόν το σύμπαν — το σύμπαν του — πράγματι μεταβαλλόταν γοργά σε πληροφορία. Από τη στιγμή που ο Θεός άρχισε να του μιλάει δεν είχε σταματημό. Νομίζω ότι δεν το αναφέρουν αυτό στη Βίβλο. Ημερολογιακή καταχώριση #37. Βιώνουμε τις σκέψεις του Μυαλού σαν τακτοποιήσεις και ανατακτοποιήσεις — αλλαγές— σε ένα υλικό σύμπαν αλλά αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν πραγματικό είναι οι πληροφορίες και η επεξερ30

PHILIP Κ. DICK

γασία των πληροφοριών. Δεν βλέπουμε τις σκέψεις του απλώς σαν αντικείμενα αλλά μάλλον σαν κίνηση ή ακριβέστερα τοποθέτηση, των αντικειμένων: τον τρόπο σύνδεσης τον ενός με το άλλο. Αλλά δεν μπορούμε να διαβάσουμε τα σχήματα της σύνθεσης· δεν μπορούμε να αντλήσουμε τις πληροφορίες που υπάρχουν μέσα τον — π.χ. να το αντιληφθούμε ως πληροφορία, όπως όντως είναι. Η σύνδεση και η επανασύνδεση των αντικειμένων που κάνει το Μυαλό είναι μια γλώσσα, αλλά όχι γλώσσα σαν τη δική μας (εφόσον απευθύνεται στον εαυτό της και όχι σε κάποιον ή σε κάτι έξω από αυτήν). Ο Φατ δούλευε και. ξαναδούλευε αυτό το συγκεκριμένο θέμα, τόσο στο ημερολόγι,ό του όσο και προφορικά όταν ανέπτυσσε τις ιδέες του στους φίλους του. Ή τ α ν σίγουρος ότι το σύμπαν είχε αρχίσει να του μιλάει. Μια άλλη καταχώριση στο ημερολόγιο λέει: #36. Θα έπρεπε να έχουμε την ικανότητα να ακούσουμε αυτή την πληροφορία, ή μάλλον την αφήγηση, σαν μια ουδέτερη φωνή μέσα μας. Αλλά κάτι έχει πάει στραβά. Όλη η δημιουργία είναι μια γλώσσα και τίποτ' άλλο εκτός από γλώσσα, την οποία για κάποιον ανεξήγητο λόγο δεν μπορούμε να διαβάσουμε απ' έξω και δε μπορούμε να ακούσουμε από μέσα. Αέω, λοιπόν, ότι έχουμε γίνει ιδιώτες. Κάτι συνέβη στη νοημοσύνη μας. Να ο συλλογισμός μου: η τακτοποίηση των τμημάτων του Μυαλού είναι μια γλώσσα. Είμαστε τμήματα του Μυαλού' επομένως, είμαστε γλώσσα. Γιατί, 31

VALIS

τότε, δεν το γνωρίζουμε αυτό; Δεν ξέρουμε καν τι είμαστε, πόσο μάλλον τι είναι η εξωτερική πραγματικότητα της οποίας είμαστε μέρος. Όλοι μας έχουμε γίνει ιδιώτες και δεν συμμετέχουμε πια στην κοινή σκέψη του Μυαλού, παρά μόνο σε κάποιο επίπεδο κάτω από τα αντιληπτικά όρια των αισθήσεων μας. Έτσι η αληθινή ζωή μας και ο σκοπός μας κυλούν κάτω από το κατώφλι της συνείδησής μας. Στο οποίο εγώ προσωπικά νιώθω τον πειρασμό να απαντήσω, «Φατ, μίλα για τον εαυτό σου μόνο». Ο Φατ πέρασε πολύ καιρό (ή «Ερημους αχανούς Αιωνιότητας», όπως θα το είχε θέσει) αναπτύσσοντας πολλές ασυνήθιστες θεωρίες για να αιτιολογήσει αυτή την επαφή με το Θεό και τις πληροφορίες που απέκτησε. Μία, συγκεκριμένα, μου κέντρισε το ενδιαφέρον, επειδή ήταν διαφορετική από τις άλλες. Ουσιαστικά ήταν η νοητική συνθηκολόγηση του Φατ με αυτά που του συνέβαιναν. Αυτή η θεωρία υποστήριζε ότι στην πραγματικότητα δεν βίωνε τίποτα. Από πολύ μακριά, ίσως από απόσταση εκατομμυρίων χιλιομέτρων, ξεκινούσαν στενές ακτίνες ενέργειας που ερέθιζαν επιλεκτικώς περιοχές του μυαλού του. Αυτοί οι επιλεκτικοί ερεθισμοί δημιουργούσαν στο μυαλό του την εντύπωση — γι' αυτόν — ότι πραγματικά έβλεπε και άκουγε λέξεις, εικόνες, μορφές ανθρώπων, τυπωμένες σελίδες, γενικά το Θεό και το Μήνυμα του Θεού, ή, όπως του άρεσε να το αποκαλεί, το Αόγο. Αλλά (έλεγε αυτή ειδικά η θεωρία), στην πραγματικότητα μόνο φανταζόταν ότι βίωνε αυτά τα πράγματα. Ήταν όμοια με ολογράμματα. Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν το παράδοξο αυτό ενός παλαβού που απορρίπτει 32

PHILIP Κ. DICK

τόσο εκλεπτυσμένα τις παραισθήσεις του. Ο Φατ είχε βγάλει διανοητικά τον εαυτό του από το παιχνίδι της τρέλας, ενώ ακόμα απολάμβανε την παράσταση. Με αποτέλεσμα να μην υποστηρίζει πια πως αυτό που βίωνε ήταν στην πραγματικότητα εκεί. Ήταν αυτό ένδειξη βελτίωσης; Καθόλου. Τώρα είχε την άποψη ότι ((αυτοί)) ή ο Θεός ή κάποιος τέλος πάντων είχε στην κατοχή του μια στενή ακτίνα ενέργειας, μεγάλου βεληνεκούς, πλούσια σε πληροφορίες και την εστίαζε στο κεφάλι του Φατ. Αυτό δεν το έβλεπα σαν βελτίωση, αλλά αντιπροσώπευε μια αλλαγή. Ο Φατ τώρα μπορούσε να απορρίψει τις παραισθήσεις του με ειλικρίνεια, κι αυτό σήμαινε ότι αναγνώριζε πως ήταν παραισθήσεις. Αλλά, σαν την Γκλόρια, είχε τώρα ((αυτούς)). Μου φαινόταν σαν πύρρειος νίκη. Η ζωή του Φατ έμοιαζε με λιτανεία αυτής της νίκης, όπως, για παράδειγμα, ο τρόπος που είχε σώσει την Γκλόρια. Η ερμηνεία που ο Φατ μοχθούσε να γράψει τόσους μήνες μού φαινόταν σωστή πύρρειος νίκη — σ' αυτή την περίπτωση, η προσπάθεια ενός πολιορκημένου μυαλού να βγάλει νόημα από κάτι ανεξιχνίαστο. Ίσως οι ψυχασθένειες να καταλήγουν εκεί: συμβαίνουν ακατανόητα γεγονότα* η ζωή σου γίνεται ένας σκουπιδότοπος φαρσικών διακυμάνσεων αυτού που κάποτε ήταν η πραγματικότητα. Και όχι μόνο αυτό — σαν να μην έφτανε αυτό — αλλά, σαν τον Φατ, συλλογίζεσαι ασταμάτητα αυτές τις διακυμάνσεις και προσπαθείς να τις βάλεις σε τάξη, σε μια συγκροτημένη ολότητα, όταν στην πραγματικότητα το μόνο νόημά τους είναι αυτό που τους επιβάλλεις, λόγω της αναγκαιότητας να επαναφέρεις τα πάντα σε αναγνωρίσιμες μορφές και διαδικασίες. Στην περίπτωση της πνευματικής ασθένειας το πρώτο πράγμα που εξαφα33

VALIS

νίζεται είναι το γνώριμο. Και αυτό που παίρνει τη θέση του είναι πολύ άσχημο, επειδή όχι μόνο δεν μπορείς να το καταλάβεις αλλά και δεν μπορείς να το μεταδώσεις σε άλλους ανθρώπους. Ο τρελός βιώνει κάτι, αλλά τι είναι αυτό και από πού έρχεται δεν ξέρει. Στο θρυμματισμένο αυτό τοπίο που είχε ως αρχή το θάνατο της Γκλόριας Κνούντσον ο Φατ φαντάστηκε ότι ο Θεός τον είχε θεραπεύσει. Αν τις προσέξεις μια φορά, μετά σου φαίνεται ότι οι πύρρειες νίκες αφθονούν. Μου θυμίζει ένα κορίτσι που ήξερα κάποτε, που πέθαινε από καρκίνο. Την επισκέφθηκα στο νοσοκομείο και δεν την αναγνώρισα" έτσι όπως καθόταν στο κρεβάτι της έμοιαζε με άτριχο γέρο. Από τη χημειοθεραπεία είχε πρηστεί και είχε γίνει σαν μεγάλο σταφύλι. Από τον καρκίνο και τη θεραπεία είχε σχεδόν τυφλωθεί, ήταν μισόκουφη, πάθαινε συνέχεια κρίση και όταν έσκυψα για να τη ρωτήσω πώς ένιωθε, μου απάντησε όταν μπόρεσε να καταλάβει την ερώτησή μου: «Νιώθω ότι ο Θεός με γιατρεύει». Την είχε πιάσει το θρησκευτικό της και σχεδίαζε να προσχωρήσει σε κάποιο θρησκευτικό τάγμα. Στο μεταλλικό ράφι πλάι στο κρεβάτι της αυτή ή κάποιος άλλος είχε απλώσει το ροζάριό της. Κατά τη γνώμη μου μια π ι ν α κ ί δ α π ο υ να γ ρ ά φ ε ι ΑΝΤΕ ΚΑΙ ΓΑΜΗΣΟΥ ΘΕΕ,

θα ταίριαζε πιο πολύ' το ροζάριο όχι. Κι όμως, για να είμαι δίκαιος, πρέπει να παραδεχτώ ότι ο Θεός — ή κάποιος που αποκαλεί τον εαυτό του Θεό, μια διάκριση καθαρά εννοιολογική — είχε πυροβολήσει τον Φατ στο κεφάλι με πολύτιμες πληροφορίες και με αυτές είχε σωθεί η ζωή του γιου του, του Κρίστοφερ. Κάποιους τους σώζει ο Θεός και κάποιους τους σφάζει. Ο Φατ αρνείται ότι ο Θεός σφάζει. Ο Φατ 34

PHILIP Κ. DICK

λέει πως ο Θεός δεν κάνει κακό σε κανέναν. Ή αρρώστια, ο πόνος και τα άδικα βάσανα δεν ττηγάζουν από το Θεό αλλά από αλλού, και σ' αυτό απαντώ: «Από πού προήλθε αυτό το αλλού; Υπάρχουν δύο θεοί; Ή ένα μέρος του σύμπαντός μας δεν βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Θεού;» Ο Φατ συνήθιζε να παραθέτει αποσπάσματα από τον Πλάτωνα. Στην κοσμολογία του Πλάτωνα, ο noos πείθει την ananke, την τυφλή αναγκαιότητα — ή τυφλή τύχη, σύμφωνα με μερικούς ειδικούς — να υποταχθεί. Ο noos έτυχε να έρθει και ανακάλυψε έκπληκτος την τυφλή τύχη: το χάος, μ' άλλα λόγια, στο οποίο ο noos επιβάλλει την τάξη (αν και το πώς «πείθει» δεν το λέει πουθενά ο Πλάτωνας). Σύμφωνα με τον Φατ ο καρκίνος της φίλης μου αποτελούνταν από αταξία που δεν είχε πεισθεί ακόμη να πάρει έλλογο σχήμα. Ο noos ή ο Θεός είχε καθυστερήσει λιγάκι, και εδώ απαντώ: ((Ε, όταν το αποφάσισε να περάσει ήταν πολύ αργά». Ο Φατ δεν είχε απάντηση σ' αυτό, τουλάχιστον φραστικά δεν είχε να αντιπαραθέσει τίποτα. Μάλλον έφυγε κρυφά και έγραψε γι' αυτό στο ημερολόγιό του. Έμενε κάθε βράδυ ξύπνιος ώς τις τέσσερις και σκάλιζε το ημερολόγιό του. Φαντάζομαι ότι όλα τα μυστικά του σύμπαντος βρίσκονται κάπου εκεί μέσα ανάμεσα στα χαλάσματα. Μας άρεσε να ξεγελάμε τον Φατ για να πάρει μέρος σε θεολογικές διαφωνίες, επειδή πάντα θύμωνε και υποστήριζε την άποψη ότι αυτό που λέγαμε για το θέμα είχε σημασία — ότι το ίδιο το θέμα είχε σημασία. Τώρα πια είχε παλαβώσει τελείως. Μας άρεσε να ξεκινάμε τη συζήτηση με κάποια τυχαία παρατήρηση: «Ε, ο Θεός μού έδωσε κλήση σήμερα στην εθνική οδό», ή κάτι ανάλογο. Ο Φατ πιανόταν στα δίχτυα της συζήτησης και αναλάμβανε δράση. Με αυτό τον τρό35

VALIS

πο περνούσαμε ευχάριστα την ώρα μας, βασανίζοντας καλόκαρδα τον Φατ. Κι όταν φεύγαμε από το σπίτι του είχαμε την πρόσθετη ικανοποίηση ότι τα έγραφε όλα στο ημερολόγιο. Βέβαια στο ημερολόγιό του η άποψη του πάντα υπερίσχυε. Δεν χρειαζόταν να ξεγελάμε τον Φατ με χαζές ερωτήσεις όπως, «Αν ο Θεός μπορεί να κάνει τα πάντα, μπορεί να δημιουργήσει ένα χαντάκι τόσο μεγάλο που να μην μπορεί να το πηδήξει;» Είχαμε πολλές αληθινές ερωτήσεις στις οποίες ο Φατ δε μπορούσε να απαντήσει. Ο φίλος μας ο Κέβιν πάντα άρχιζε την επίθεσή του με τον ίδιο τρόπο. «Τι λες για το γάτο μου;» ρωτούσε ο Κέβιν. Πριν από μερικά χρόνια ο Κέβιν είχε βγάλει το γάτο του βόλτα ένα απόγευμα. Ο Κέβιν, ο χαζός, δεν είχε βάλει λουρί στο γάτο και ο γάτος είχε χιμήξει στο δρόμο, ακριβώς στον μπροστινό τροχό ενός αυτοκινήτου που περνούσε εκείνη τη στιγμή. Όταν σήκωσε τα απομεινάρια του, ο γάτος ήταν ακόμα ζωντανός, ανάσαινε μέσα από ματωμένους αφρούς και τον κοίταζε με τρόμο. Του Κέβιν του άρεσε να λέει, «Την ημέρα της Κρίσεως όταν θα με πάνε στο μεγάλο Κριτή θα πω, "κάτσε μια στιγμή" και μετά θα βγάλω το γάτο μου από το παλτό μου. " Π ώ ς το εξηγείς αυτό;" θα ρωτήσω». Τότε πια, έλεγε ο Κέβιν, ο γάτος θα ήταν τελείως άκαμπτος, σαν τηγάνι" θα κρατούσε το γάτο από το χερούλι, από την ουρά του, και θα περίμενε μια ικανοποιητική απάντηση. Ο Φατ είπε: «Καμία απάντηση δεν θα σε ικανοποιήσει». «Καμία απάντηση από αυτές που μπορείς να δώσεις», είπε ο Κέβιν κοροϊδευτικά. «Εντάξει, ο Θεός έσωσε τη ζωή του γιου σου" γιατί δεν έκανε το γάτο 36

PHILIP Κ. DICK

μου να τρέξει στο δρόμο πέντε δευτερόλεπτα πιο μετά; Τρία δευτερόλεπτα πιο μετά; Τόσο ζόρι θα 'τανε; Ηέβαια, υποθέτω ότι ένας γάτος δεν μετράει». «Ξέρεις, Κέβιν», του είχα πει κάποτε, «δεν ήταν τόσο δύσκολο να βάλεις ένα λουρί στο γάτο σου». «Όχι», είπε ο Φατ. «Έχει κάποιο δίκιο. Κι εμένα μ' ενοχλεί. Γι' αυτόν ο γάτος είναι το σύμβολο όλων όσα δεν καταλαβαίνει στο σύμπαν». «Μια χαρά καταλαβαίνω», είπε ο Κέβιν πικρά. «Μόνο που νομίζω ότι όλα είναι γαμημένα. Ο Θεός είναι ή ανίσχυρος, ή ανόητος, ή όλα τα γράφει κανονικά. Είναι κακός, χαζός και αδύναμος. Νομίζω ότι θα βάλω μπρος τη δική μου ερμηνεία». «Αλλά ο Θεός δεν σου μιλάει», είπα. «Ξέρεις ποιος μιλάει στον Χορς;» είπε ο Κέβιν. «Ποιος στ' αλήθεια του μιλάει μέσα στα μαύρα τα μεσάνυχτα; Άνθρωποι από τον πλανήτη Ηλίθιο. Χορς, πώς είπαμε πως λέγεται η σοφία του Θεού; Αγία τι;» ((Hagia Sophia», είπε επιφυλακτικά ο Χορς. «Πώς θα πει τότε Hagia Ηλίθια; St. Ηλίθια;» «Hagia Moron», είπε ο Χορς. Πάντα αμυνόταν υποκύπτοντας. «Moron είναι μια ελληνική λέξη όπως και το Hagia. Τη βρήκα όταν έψαχνα την ορθογραφία του oxymoron». ((Αν και η κατάληξη -on είναι ουδέτερη», είπα. Αυτό μπορεί να σας δώσει μια ιδέα τού πού κατέληγαν συνήθως οι θεολογικές συζητήσεις μας. Τρεις κακά πληροφορημένοι άνθρωποι που διαφωνούν μεταξύ τους. Είχαμε επίσης το φίλο μας τον Ντέηβιντ που ήταν ρωμαιοκαθολικός και το κορίτσι που πέθαινε από καρκίνο, τη Σέρι. Η κατάστασή της είχε βελτιωθεί και από το νοσοκομείο τής είχαν δώσει εξιτήριο. Η ακοή της και η όρασή της είχαν πάθει μόνιμη βλάβη ώς ένα 37

VALIS

βαθμό, αλλά κατά τα άλλα φαινόταν μια χαρά. Ο Φατ, φυσικά, το χρησιμοποιούσε αυτό σαν επιχείρημα για το Θεό και τη θεραπευτική αγάπη του Θεού" το ίδιο έκανε και ο Ντέηβιντ και φυσικά η ίδια η Σέρι. Ο Κέβιν έβλεπε τη βελτίωση της σαν θαύμα της ακτινοθεραπείας και της χημειοθεραπείας και της τύχης· μας είπε επίσης εμπιστευτικά ότι η βελτίωση ήταν προσωρινή. Η Σέρι μπορεί να ξαναρρώσταινε οποιαδήποτε στιγμή. Ο Κέβιν άφησε μερικά σκοτεινά υπονοούμενα ότι την επόμενη φορά που θα αρρώσταινε δεν θα υττήρχε βελτίωση. Μερικές φορές νομίζαμε ότι το ευχόταν εφόσον θα επιβεβαίωνε τη γνώμη που είχε για το σύμπαν. Κεντρική ιδέα των λεκτικών τεχνασμάτων του Κέβιν ήταν η άποψη ότι το σύμπαν αποτελούνταν από δυστυχία και εχθρότητα και τελικά θα σε έπιανε στα χέρια του. Έβλεπε το σύμπαν όπως οι περισσότεροι βλέπουν έναν απλήρωτο λογαριασμό* στο τέλος αναγκάζεσαι να πληρώσεις. Το σύμπαν σε έβγαζε έξω, σε άφηνε να σπαρταρίσεις και να κάνεις τούμπες, και τελικά σε ξανάριχνε μέσα. Ο Κέβιν το περίμενε ανυπόμονα να συμβεί σε αυτόν, σε μένα, στον Ντέηβιντ και ειδικά στη Σέρι. Και για τον Χορσλάβερ Φατ, ο Κέβιν πίστευε ότι η πετονιά είχε φτάσει στο τέρμα της· ο Φατ ήταν στο στάδιο που σε ξαναρίχνουν. Θεωρούσε τον Φατ όχι δυνητικά καταδικασμένο, αλλά ήδη καταδικασμένο. Ο Φατ είχε τη λογική να μη συζητήσει για την Γκλόρια Κνούντσον και το θάνατό της μπροστά στον Κέβιν. Αν το είχε κάνει, ο Κέβιν θα την είχε προσθέσει στο νεκρό γάτο του. Θα έλεγε ότι θα την έβγαζε από το παλτό του την ημέρα της Κρίσεως, μαζί με το γάτο. Ο Ντέηβιντ, όντας καθολικός, έριχνε όλα τα στραβά 38

PHILIP Κ. DICK

στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. Αυτό ενοχλούσε ακόμα και μένα. Mta φορά τον ρώτησα αν ο καρκίνος της Σέρί. αποτελούσε εκδήλωση της ελεύθερης βούλησης· ήξερα ότι ο Ντέηβιντ ενημερωνόταν για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της ψυχολογίας και θα έκανε το λάθος να υποστηρίξει ότι η Σέρι υποσυνείδητα ήθελε να πάθει καρκίνο κι έτσι είχε κλείσει το ανοσοποιητικό της σύστημα, μια άποψη που κυκλοφορούσε πολύ στους προχωρημένους ψυχολογικούς κύκλους εκείνο τον καιρό. Και βέβαια ο Ντέηβιντ την πάτησε και είπε αυτό. «Οπότε γιατί καλυτέρεψε;» ρώτησα. «Ήθελε υποσυνείδητα να γίνει καλά;» Ο Ντέηβιντ έδειξε σαστισμένος. Αν απέδιδε την αρρώστια της στο μυαλό της, τότε αναγκαστικά θα έπρεπε να αποδώσει τη θεραπεία της σε καθημερινά και όχι σε υπερφυσικά αίτια. Ο Θεός δεν είχε καμία σχέση. «Αυτό που θα έλεγε ο Κ.Σ.Αούις», άρχισε να λέει ο Ντέηβιντ, πράγμα που αμέσως εκνεύρισε τον Φατ που ήταν παρών. Την ψώνιζε όταν ο Ντέηβιντ κατέφευγε στον Κ.Σ.Αούις για να ενισχύσει τη δογματική ορθοδοξία του. «Ίσως η Σέρι νίκησε το Θεό», είπα. «Ο Θεός ήθελε να την αρρωστήσει και αυτή πολέμησε για να γίνει καλά». Η αιχμή του επικείμενου επιχειρήματος του Ντέηβιντ θα ήταν φυσικά ότι η Σέρι είχε πάθει καρκίνο νευρωτικά λόγω του ότι τα είχε παίξει, αλλά ο Θεός είχε παρέμβει και την είχε σώσει" το είχα αντιστρέψει εκ των προτέρων. «Όχι», είπε ο Φατ. «Ανάποδα είναι. Όπως όταν με θεράπευσε». Ευτυχώς ο Κέβιν έλειπε. Δεν θεωρούσε τον Φατ θεραπευμένο (ούτε και κανείς άλλος), και τέλος 39

VALIS

πάντων ο Θεός δεν το έκανε. Εν παρόδω, σ' αυτή τη λογική αντιτίθεται, και ο Φρόυντ, την αυτοακυρωτική δομή των δύο όρων. Ο Φρόυντ θεωρούσε αυτή τη δομή ως αποκάλυψη εκλογίκευσης. Κατηγορούν κάποιον ότι έκλεψε ένα άλογο και αυτός απαντάει, «Δεν κλέβω άλογα και στο κάτω κάτω το άλογό σου είναι ψοφίμι». Αν σκεφτείτε αυτή τη συλλογιστική, θα δείτε πίσω της τη λειτουργία της σκέψης. Το δεύτερο μέρος δεν ενισχύει το πρώτο. Απλώς μοιάζει να το ενισχύει. Στις δικές μας ατέλειωτες θεολογικές λογομαχίες — οι οποίες είχαν σαν αφετηρία την υποτιθέμενη συνάντηση του Φατ με το Θεό — η αυτοακυρωτική δομή των δύο προτάσεων θα εμφανιζόταν κάπως έτσι! 1) Ο Θεός δεν υπάρχει 2) Και εν πάση περιπτώσει είναι ηλίθιος. * * *

Η προσεκτική μελέτη των κυνικών παραληρημάτων του Κέβιν αποκαλύπτει παντού αυτή τη δομή. Ο Ντέηβιντ παρέθετε συνεχώς τον Κ.Σ.Λούις. Ο Κέβιν αντέφασκε λογικά με τον εαυτό του στο ζήλο του να σπιλώσει το Θεό' ο Φατ μιλούσε με δυσνόητες αναφορές σε πληροφορίες που του είχε πυροβολήσει στο κεφάλι μια ακτίνα ροζ φωτός· η Σέρι, που είχε υποφέρει φριχτά, ψιθύριζε ασθματικά ευλαβικές αερολογίες. Αλλαζα τη θέση μου ανάλογα με το άτομο στο οποίο απευθυνόμουν τη δεδομένη στιγμή. Κανείς μας δεν είχε τον έλεγχο της κατάστασης, αλλά είχαμε πολύ ελεύθερο χρόνο και μπορούσαμε να τον σπαταλούμε με τον τρόπο αυτόν. Τώρα η εποχή των ναρκωτικών είχε τελειώσει και όλοι είχαν αρχίσει να ψάχνουν κάποια καινούρια μανία. Χάρη στον Φατ, η δική μας μανία 40

PHILIP Κ. DICK

ήταν η θεολογία. Ένα απόσπασμα από ένα αγατυημένο παλ^ό ποίημα του Φατ λέει,: Αραγε να σκεφτώ πως ο μεγάλος Γιαχβέ κοιμάται, Σαν τον Σεμώς, και τέτοιες μυθικές θεότητες; Α! Όχι' ο ουρανός άκουσε τις σκέψεις μου και τις σημείωσε — Έτσι πρέπει να 'ναι. Δεν του αρέσει όμως να παραθέτει και το υπόλοιπο. Αυτό μου τυραννά το νου' Και τόσες αγωνίες μου χύνει μες τα στήθια που με μαστιγώνουν ώς την τρέλα... Είναι από μια άρια του Χαίντελ. Ο Φατ κι εγώ ακούγαμε το άλμπουμ Σεραφείμ που είχα, που το τραγουδούσε ο Ρίτσαρντ Λούις. Βαθύτερα, ακόμα πιο βαθιά. Κάποτε είπα στον Φατ ότι μια άλλη άρια του δίσκου περιέγραφε το μυαλό του στην εντέλεια. «Ποια άρια;» ρώτησε επιφυλακτικά ο Φατ. αΟλική έκλειχρη)), απάντησα. Ολική έκλειψη! Ούτε αστέρια, ούτε φεγγάρι' Όλα σκοτάδι, στο θάμβος του μεσημεριού! Ω, φως λαμπρό! Καμιά αχτίδα κουράγιου να χαρούν τα μάτια μου την ευπρόσδεκτη μέρα! Γιατί στερούμαστε έτσι την πρώτη Σου εντολή; Ο ήλιος, το φεγγάρι και τ' άστρα μου είναι τόσο σκοτεινά! 41

VALIS

***

Kat 0 Φατ απάντησε! «Στην περίπτωση μου το σωστό είναι, το αντίθετο. Φωτίζομαι, από το (.ερό φως που μου πυροβόλησαν από έναν άλλο κόσμο. Βλέπω αυτό που άλλος κανείς δεν βλέπει.». Σ ' αυτό είχε δίκιο.

42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

3

T o ΕΡΩΤΗΜΑ ΠΟΤ μας απασχόλησε τη δεκαετία της πρέζας ήταν: ((Πώς να πεις σε κάποιον ότι, το μυαλό του έχει σαλέψει;» Το ζήτημα αυτό είχε περάσει στο θεολογικό κόσμο του Χορσλάβερ Φατ ως ένα πρόβλημα που — εμείς οι φίλοι του — έπρεπε να λύσουμε. Θα ήταν απλό να συνδέσουμε αυτά τα δύο στην περίπτωση του ΦατΙ η πρέζα που έπαιρνε τη δεκαετία του εξήντα τον είχε ξεκουτιάνει τη δεκαετία του εβδομήντα. Αν μπορούσα να τα κανονίσω έτσι που να το πιστεύω αυτό, θα το είχα κάνει' μου αρέσουν οι λύσεις που δίνουν απάντηση σε μια ποικιλία προβλημάτων ταυτοχρόνως. Αλλά δεν το πολυπίστευα. Ο Φατ δεν έπαιρνε ψυχεδελικά, δεν τα έπαιρνε δηλαδή σε μεγάλη ποσότητα. Μια φορά, το 1964, όταν μπορούσες ακόμα να βρεις Sandoz LSD-25 — ειδικά στο Μπέρκλεϋ — ο Φατ είχε πάρει μια τεράστια δόση και είχε ψυχοκαθαρθεί ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο, ή μπροστά στο χρόνο, ή έξω, πέρα από το χρόνο* πάντως μίλησε λατινικά και πίστεψε ότι είχε έρθει η Dies Irae, η Μέρα της Οργής. Είχε ακούσει το Θεό να αστράφτει και να βροντάει εξοργισμένος. Οκτώ ώρες προσευχόταν και κλαψούριζε στα λατινικά. Μετά υποστήριζε ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του μπορούσε να σκεφτεί μόνο στα λατινικά και να μιλήσει μόνο λατινικά" είχε βρει ένα βιβλίο με λατινικά ρητά και μπορούσε να το 43

VALIS

διαβάσει με την ευκολία που διάβαζε συνήθως και τα αγγλικά. Ίσως εκεί να βρισκόταν η ρίζα της μετέπειτα θεομανίας του. Το μυαλό του το 1964 την είχε καταβρεί με το ταξίδι του LSD και το είχε καταγράψει για να το ξαναπαίξει στο μέλλον. Από την άλλη μεριά, αυτή η συλλογιστική απλώς παραπέμπει το ερώτημα πίσω στο 1964. Α π ' ό,τι μπορώ να προσδιορίσω, η ικανότητα να διαβάζεις, να σκέφτεσαι και να μιλάς λατινικά δεν είναι φυσιολογική στα ταξίδια του LSD. Ο Φατ δεν ξέρει λατινικά. Δεν μπορεί να τα μιλήσει τώρα. Δεν μπορούσε να τα μιλήσει πριν πάρει την τεράστια δόση Sandoz LSD-25. Αργότερα, όταν άρχισε να βιώνει εκείνα τα θρησκευτικά φαινόμενα, βρέθηκε κάποια στιγμή να σκέφτεται σε μια ξένη γλώσσα την οποία δεν καταλάβαινε (τα δικά του λατινικά το '64 τα καταλάβαινε). Είχε γράψει φωνητικά μερικές από τις λέξεις που θυμόταν τυχαία. Γι' αυτόν δεν αποτελούσαν γλώσσα, και δίσταζε να δείξει σε κάποιον τι είχε γράψει στο χαρτί. Η γυναίκα του — η μετέπειτα γυναίκα του η Μπεθ — είχε κάνει ελληνικά ένα χρόνο στο κολέγιο και είχε αναγνωρίσει ότι αυτά που είχε γράψει ο Φατ, ανακριβώς, ήταν koine ελληνική. Ή τουλάχιστον κάποιου είδους ελληνικά, αττική διάλεκτος ή koine. Στα χρόνια της Καινής Δ ιαθήκης η koine είχε γίνει η lingua franca της Μέσης Ανατολής, αντικαθιστώντας την αραμαϊκή η οποία προηγουμένως είχε υποσκελίσει την ακκαδική (αυτά τα πράγματα τα ξέρω επειδή είμαι επαγγελματίας συγγραφέας και είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας να διαθέτω φιλολογική γνώση των γλωσσών). Τα κείμενα της Καινής Διαθήκης επέζησαν στην koine ελληνική, αν και πιθανόν η μετάφραση των Εβδομήκοντα, η πηγή των συνόψεων, να είχε γραφεί στα 44

PHILIP Κ. DICK

αραμαϊκά, τα οποία είναι, μια μορφή των εβραϊκών. Ο Ιησούς μιλούσε αραμαϊκά. Έτσι όταν ο Χορσλάβερ Φατ άρχισε να σκέφτεται στην koine ελληνική, σκεφτόταν στη γλώσσα που είχαν χρησιμοποιήσει ο Αγιος Λουκάς και ο Αγιος Παύλος (που ήταν στενοί φίλοι). Η γραπτή koine φαίνεται παράξενη επειδή οι γραφείς δεν άφηναν διαστήματα ανάμεσα στις λέξεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολλές αλλόκοτες μεταφράσεις, εφόσον ο μεταφραστής τελικά βάζει τα κενά οπουδήποτε νομίζει ότι ταιριάζουν ή ακόμα και οπουδήποτε θέλει. Πάρτε αυτό το παράδειγμα: ΑΝΑΊΤΙΟς Ο ΘΕΟΣ ΑΝ ΑΊΤΙΟς Ο ΘΕΟΣ

Στην πραγματικότητα αυτά τα πράγματα μού τα έδειξε η Μπεθ, που δεν έπαιρνε στα σοβαρά τις θρησκευτικές εμπειρίες του Φατ μέχρι τη στιγμή που τον είδε να γράφει φωνητικά αρκετές λέξεις της koine, ξέροντας ότι ο Φατ δεν είχε γνώση αυτής της γλώσσας και δεν ήξερε καν ότι ήταν αληθινή γλώσσα. Ο Φατ υποστήριζε ότι — ε, ο Φατ και τι δεν υποστήριζε. Δεν πρέπει να ξεκινάω μια πρόταση λέγοντας «Ο Φατ υποστήριζε ότι». Ο Φατ τα χρόνια — χρόνια ολόκληρα! — που μοχθούσε πάνω στην ερμηνεία του πρέπει να είχε βρει περισσότερες θεωρίες απ'όσα άστρα υπάρχουν στο σύμπαν. Κάθε μέρα πρότεινε και μια καινούρια, πιο γοητευτική, πιο συναρπαστική και πιο παρανοϊκή. Ο Θεός όμως παρέμενε ένα σταθερό θέμα. Ο Φατ απομακρυνόταν από το Θεό όπως ακριβώς ένα δειλό σκυλί που είχα κάποτε απομακρυνόταν από την αυλή. Πρώτα, έκανε — και οι δυο τους έκαναν — ένα βήμα, μετά ένα άλλο, μετά ίσως τρίτο 45

VALIS

και μετά γυρνούσαν κι έτρεχαν ξέφρενα να γυρίσουν σε γνώριμη περιοχή. Για τον Φατ ο Θεός ήταν μια περιοχή που είχε περιφράξει για τον εαυτό του. Δυστυχώς γι' αυτόν όμως, μετά την αρχική εμπειρία, ο Φατ δεν μπόρεσε να ξαναβρεί το δρόμο του για να γυρίσει σ' εκείνη την περιοχή. Θα έπρεπε να το κάνουν υποχρεωτικό ότι αν βρεις το Θεό πρέπει να τον κρατήσεις. Η ανεύρεση του Θεού (αν όντως βρήκε το Θεό) έγινε τελικά για τον Φατ ένα κακόγουστο αστείο, μια πηγή χαράς που συνεχώς λιγόστευε, που άδειαζε σαν το περιεχόμενο μιας σακούλας με αμφεταμίνες. Ποιος πλασάρει το Θεό; Ο Φατ ήξερε ότι οι εκκλησίες δεν μπορούσαν να βοηθήσουν, αν και είχε συμβουλευτεί έναν ιερέα του Ντέηβιντ. Δεν πέτυχε. Τίποτα δεν πετύχαινε. Ο Κέβιν πρότεινε πρέζα. Εγώ, ασχολούμενος με τη λογοτεχνία, του σύστησα να διαβάσει ελάσσονες Άγγλους μεταφυσικούς ποιητές του δέκατου έβδομου αιώνα όπως τον Βων και τον Χέρμπερτ! Ξέρει πως έχει σπίτι, μα να πει πον είναι δεν γνωρίζει· λέει ότι είναι τόσο μακριά που σαν να ξέχασε πώς να γυρίσει. Το οποίο απόσπασμα είναι από το ποίημα του Βων «Ανθρωπος». Απ' όσο καταλαβαίνω, ο Φατ είχε καταλήξει στο επίπεδο εκείνων των ποιητών, και είχε γίνει, για κείνους τους καιρούς, ένας αναχρονισμός. Το σύμπαν έχει τη συνήθεια να διαγράφει τους αναχρονισμούς. Πρόβλεψα ότι ο Φατ θα το πάθαινε αυτό άμα δεν έβαζε μυαλό. Α π ' όλες τις συμβουλές που άκουσε ο Φατ, εκείνη που φαινόταν περισσότερο ελπιδοφόρα ήταν η συμβου46

PHILIP Κ. DICK

λή της Σέρι., η οποία ακόμα τραβιόταν μαζί μας σε κατάσταση βελτίωσης. «Αυτό που θα έπρεπε να κάνεις», είπε στον Φατ μια μέρα που ήταν σε άσχημη κατάσταση, «είναι να μελετήσεις τα χαρακτηριστικά του Τ-34)). Ο Φατ ρώτησε τι ήταν αυτό. Τελικά η Σέρι είχε διαβάσει ένα βιβλίο για τα ρωσικά τεθωρακισμένα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Το άρμα Τ-34 ήταν η σωτηρία της Σοβιετικής Ένωσης και επομένως και η σωτηρία των Συμμαχικών Δυνάμεων — και, κατ' επέκτασιν, του Χορσλάβερ Φατ, εφόσον χωρίς το Τ34 δε θα μιλούσε αγγλικά ή λατινικά ή την koine — αλλά γερμανικά. «Τα Τ-34)), εξήγησε η Σέρι, «κινούνταν πολύ γρήγορα. Στο Κουρσκ τσάκισαν ακόμα και τα Πόρσε Ιίΐλεφάντ. Δεν ξέρεις τι κάνανε στην Τέταρτη Στρατιά ΙΙάντσερ)). Έπειτα άρχισε να σκιτσάρει χάρτες της κατάστασης στο Κουρσκ το 1943, δίνοντας στοιχεία. Ο Φατ και οι υπόλοιποι μείναμε άναυδοι. Αυτή την πλευρά της Σέρι δεν την ξέραμε. «Χρειάστηκε ο ίδιος ο Ζούκωφ για να στρέψει την κατάσταση εναντίον των I Ιάντσερ)), συνέχισε η Σέρι ασθμαίνοντας. «Ο Βατούτιν τα σκάτωσε. Αργότερα δολοφονήθηκε από φιλοναζί παρτιζάνους. Τώρα, σκεφτείτε το τανκ Τάιγκερ που είχαν οι Γερμανοί και τους Πάνθηρές τους)). Μας έδειξε φωτογραφίες διαφόρων τανκ και μας εξιστόρησε με απόλαυση το π ώ ς ο στρατηγός Κόνιεφ είχε περάσει με επιτυχία τους ποταμούς Δνείστερο και II ρουτ ώς τις 26 Μαρτίου. Βασικά η ιδέα της Σέρι ήταν να στρέψει τις σκέψεις του Φατ από το κοσμικό και το αφηρημένο στο συγκεκριμένο. Της είχε γεννηθεί η ιδέα ότι τίποτα δεν είναι πιο πραγματικό από ένα μεγάλο σοβιετικό τανκ του 47

VALIS

Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήθελε να βάλει μια αντιτοξίνη στην τρέλα του Φατ. Όμως, η αφήγηση της, συμπληρωμένη με χάρτες και φωτογραφίες, απλώς του θύμισε τη βραδιά που είχε δει το «Πάτον» μαζί με τον Μπομπ πριν παρευρεθούν στην κηδεία της Γκλόριας. Φυσικά αυτό η Σέρι δεν το ήξερε. «Νομίζω ότι πρέπει να ασχοληθεί με τη ραπτική», είπε ο Κέβιν. «Δεν έχεις μια ραπτομηχανή, Σέρι; Μάθε τον να τη δουλεύει». Η Σέρι, δείχνοντας τρομερό πείσμα, συνέχισε: «Στη μάχη των τεθωρακισμένων στο Κουρσκ συμμετείχαν περισσότερα από τέσσερις χιλιάδες άρματα. Ή τ α ν η μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην ιστορία. Όλοι ξέρουν το Στάλινγκραντ αλλά κανείς δεν ξέρει το Κουρσκ. Η αληθινή νίκη των Σοβιετικών ήταν στο Κουρσκ. Όταν σκεφτείτε — » «Κέβιν», διέκοψε ο Ντέηβιντ, «αυτό που έπρεπε να κάνουν οι Γερμανοί ήταν να δείξουν στους Ρώσους έναν ψόφιο γάτο και να τους ζητήσουν να το εξηγήσουν». «Αυτό θα είχε σταματήσει την σοβιετική επίθεση επιτόπου», είπα. «Ο Ζούκωφ ακόμα θα προσπαθούσε να δικαιολογήσει το θάνατο του γάτου». Π Σέρι είπε στον Κέβιν: «Υπό το φως της εκπληκτικής νίκης των καλών στο Κουρσκ, πώς μπορείς να παραπονιέσαι για ένα γάτο;» «Τπάρχει στη Βίβλο κάτι για ένα σπουργίτι», είπε ο Κέβιν. «Για το μάτι του που είναι εκεί. Αυτό είναι το πρόβλημα με το Θεό' έχει μόνο ένα μάτι». «Ο Θεός κέρδισε τη μάχη στο Κουρσκ;» είπα στη Σέρι. «Αυτό δεν τό 'μ<*θαν ακόμα οι Ρώσοι, ειδικά εκείνοι που έφτιαξαν τα τανκς και τα οδήγησαν και σκοτώθηκαν». Η Σέρι είπε υπομονετικά: «Ο Θεός μάς χρησιμο48

PHILIP Κ. DICK

ποιεί σαν εργαλεία για να κάνει το έργο του». «Τότε», είπε ο Κέβιν, «όσον αφορά τον Χορς, ο Θεός έχει ένα ελαττωματικό εργαλείο. Ή ίσως να είναι και οι δύο ελαττωματικοί, σαν μια γριούλα ογδόντα χρονών που οδηγάει ένα Πίντο με χαλασμένο ρεζερβουάρ». «Οι Γερμανοί κανονικά θα έπρεπε να δείξουν τον ψόφιο γάτο του Κέβιν», είπε ο Φατ. «Όχι έναν τυχαίο ψόφιο γάτο. Το μόνο που νοιάζει τον Κέβιν είναι εκείνος ο γάτος ειδικά». «Εκείνος ο γάτος», είπε ο Κέβιν, «δεν υττήρχε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο». «Θρηνούσες το γάτο σου τότε;» είπε ο Φατ. «Πώς μπορούσα;» είπε ο Κέβιν. «Δεν υπήρχε». «Τότε η κατάσταση του ήταν η ίδια με την τωρινή», είπε ο Φατ. «Λάθος», είπε ο Κέβιν. «Λάθος με ποιο τρόπο;» είπε ο Φατ. «Πώς εκείνη η ανυπαρξία τότε διέφερε από την τωρινή του ανυπαρξία;» ^ «Τώρα ο Κέβιν έχει το πτώμα», είπε ο Ντέηβιντ, «για να το σηκώσει και να το δείξει. Λυτός ήταν ο μοναδικός λόγος ύπαρξης εκείνου του γάτου. Έζησε για να γίνει ένα πτώμα μέσω του οποίου ο Ντέηβιντ να μπορεί να αναιρέσει τη θεωρία της καλοσύνης του Θεού». «Κέβιν», είπε ο Φατ, «ποιος δημιούργησε το γάτο σου;» «Ο Θεός», είπε ο Κέβιν. «Οπότε ο Θεός δημιούργησε την αναίρεση της ύπαρξής του», είπε η Σέρι. «Με τη δική σου λογική». ((Ο Θεός είναι ηλίθιος», είπε ο Κέβιν. «Έχουμε μια 49

VALIS

ηλίθια θεότητα. To έχω ξαναπεί». Η Σέρι είπε: «Χρειάζεται τέχνη για να δημιουργήσεις ένα γάτο;» «Το μόνο που χρειάζεσαι είναι δύο γάτες», είπε ο Κέβιν. «Μια αρσενική και μια θηλυκή». Αλλά προφανώς έβλεπε πού το πήγαινε η Σέρι. «Χρειάζεται — ». Σταμάτησε, χαμογελώντας πλατιά. «Εντάξει, χρειάζεται τέχνη, αν προϋποθέσεις ότι το σύμπαν έχει σκοπό». «Δεν βλέπεις κανένα σκοπό;» είπε η Σέρι. Ο Κέβιν είπε διστακτικά: «Τα ζωντανά πλάσματα έχουν σκοπό». «Ποιος βάζει το σκοπό μέσα τους;» είπε η Σέρι. «Αυτά — ». Και πάλι ο Κέβιν δίστασε. «Αυτά τα ίδια είναι ο σκοπός τους. Αυτά και ο σκοπός τους δεν μπορούν να ξεχωριστούν». «Οπότε ένα ζώο είναι η έκφραση ενός σκοπού», είπε η Σέρι. «Οπότε υπάρχει σκοπός στο σύμπαν». «Σε μικρά μέρη του». «Και ο μη σκοπός δημιουργεί το σκοπό». Ο Κέβιν την κάρφωσε με το βλέμμα του. «Σκατά να φας», είπε. Κατά τη γνώμη μου η κυνική στάση του Κέβιν είχε κυρώσει την τρέλα του Φατ καλύτερα από κάθε άλλον παράγοντα — κάθε άλλο, εννοείται, εκτός από την αρχική αιτία, όποια κι αν ήταν αυτή. Ο Κέβιν είχε γίνει το αθέλητο όργανο της αρχικής εκείνης αιτίας, και ο Φατ το συνειδητοποίησε αυτό. Ο Κέβιν δεν αντιπροσώπευε καμία απολύτως βιώσιμη εναλλακτική λύση στην πνευματική ασθένεια. Το κυνικό χαμόγελό του είχε κάτι από το χαμόγελο του θανάτου" χαμογελούσε σαν νεκροκεφαλή που έχει θριαμβεύσει. Ο Κέβιν ζούσε για να νικά τη ζωή. Στην αρχή απο50

PHILIP Κ. DICK

ρούσα που ο Φατ ανεχόταν τον Κέβιν αλλά μετά κατάλαβα γιατί. Κάθε φορά που ο Κέβιν γκρέμιζε το σύστημα παραισθήσεων του Φατ — κοροϊδεύοντας και διακωμωδώντας —, ο Φατ έπαιρνε δύναμη. Αν η κοροϊδία ήταν το μόνο αντίδοτο στην αρρώστια του, τότε η τωρινή θέση του ήταν καταφανώς καλύτερη. Ο Φατ, όσο τρελός κι αν ήταν, το καταλάβαινε αυτό. Στην πραγματικότητα, αν η αλήθεια ήταν γνωστή θα το καταλάβαινε και ο Κέβιν. Αλλά προφανώς είχε στο κεφάλι του έναν βρόχο ανατροφοδότησης που τον έκανε να εντείνει τις επιθέσεις του αντί να τις εγκαταλείπει. Η αποτυχία του ενδυνάμωνε τις προσπάθειές του. Οπότε οι επιθέσεις εντείνονταν και η δύναμη του Φατ αυξανόταν. Θύμιζε ελληνικό μύθο. Στην ερμηνεία του Χορσλάβερ Φατ τίθεται συνεχώς το κεντρικό θέμα αυτού του ζητήματος. Ο Φατ πίστευε ότι μια φλέβα παραλόγου διέβρωνε όλο το σύμπαν, κι έφτανε ώς το Θεό ή τον Απόλυτο Νου που βρισκόταν πίσω του. Έγραφε: #38. Από την απώλεια και τη θλίψη ο Νονς έχει κλονισθεί. Οπότε εμείς, ως μέρη τον σύμπαντος, το Μυαλό, είμαστε εν μέρει διαταραγμένοι. Προφανώς είχε δώσει κοσμικές διαστάσεις στο χαμό της Γκλόριας. #35. Ο Νονς δεν μιλάει σε μας αλλά δια ημών. Η αφήγηση τον μας διαπερνά και η θλίψη της μας διαποτίζει παράλογα. Όπως είχε διακρίνει και ο Πλάτωνας, νπάρχει μια φλέβα παραλόγον στην ψυχή τον Κόσμον. Η καταχώριση #32 αναφέρει κι άλλα γι' αυτό: 51

VALIS

Η μεταβαλλόμενη πληροφορία την οποία βιώνουμε σαν κόσμο είναι μια αφήγηση. Λέει για το θάνατο μιας γυναίκας (δική μου η έμφαση). Αυτή η γυναίκα, που πέθανε πριν απόπολν καιρό, ήταν ένα από τα αρχέγονα δίδυμα. Ήταν το μισό της Θείας συζυγίας. Ο σκοπός τής αφ>ήγησης είναι η ενθύμηση αυτής και του θανάτου της. Ο Νους δ^ν επιθυμεί να την ξεχάσει. Οι συλλογισμοί του Μυαλού αποτελούν μια μόνιμη καταγραφή της ύπαρξής της και αν διαβαστεί, θα κατανοηθεί με αυτό τον τρόπο. Όλες οι πληροφορίες που επεξεργάζεται το Μυαλό — και τις βιώνουμε ως τακτοποίηση και ανατακτοποίηση φυσικών αντικειμένων — είναι η προσπάθεια να διατηρηθεί αυτή η γυναίκα' οι πέτρες και τα βράχια και τα κλαριά και οι αμοιβάδες είναι τα ίχνη της. Ο Νους που υποφέρει τώρα που είναι μόνος κάνει τάξη, στο απλούστερο επίπεδο της πραγματικότητας, την καταγραφή της ύπαρξης και της αποδήμησής της. Αν, διαβάζοντας αυτό, δεν μπορείτε να δείτε ότι ο Φατ γράφει για τον εαυτό του, τότε δεν καταλαβαίνετε τίποτα. Από την άλλη μεριά, δεν αρνούμαι ότι του Φατ τού είχε στρίψει για τα καλά. Η παρακμή του άρχισε όταν του τηλεφώνησε η Γκλόρια και από τότε συνέχισε να παρακμάζει παντοτινά. Αντίθετα από τη Σέρι και τον καρκίνο της, ο Φατ δεν θεραπεύτηκε. Η συνάντηση με το Θεό δεν ήταν θεραπεία. Αλλά μάλλον δεν ήταν και χειροτέρευση, παρά τις κυνικές απόψεις του Κέβιν. Δεν μπορείτε να πείτε ότι η συνάντηση με το Θεό είναι για την πνευματική ασθένεια ό,τι ο θάνατος είναι για τον καρκίνο: η λογική κατάληξη μιας αρρώστιας που επιδεινώνεται. Ο ειδικός όρος — ο θεολογικός ειδικός 52

PHILIP Κ. DICK

όρος, ογι ο ψυχιατρικός — είναι θεοφάνεια. Η θεοφάνεια έγκειται στην αυτο-αποκάλυψη του Θεού. Δεν έγκειται σε κάτι που κάνει ο αποδέκτης της* έγκειται σε κάτι που κάνει το θεϊκό στοιχείο — ο Θεός ή οι θεοί, η ανώτατη δύναμη. Δεν δημιούργησε ο Μωυσής τη φλεγόμενη βάτο. Δεν δημιούργησε ο Ηλίας την αδύνατη μουρμουριστή φωνή στο Όρος Χωρέβ. Πώς θα ξεχωρίσουμε την αυθεντική θεοφάνεια από την απλή παραίσθηση του αποδέκτη;. Αν η φωνή πει στον αποδέκτη κάτι που αυτός δεν ξέρει και δεν θα μπορούσε να ξέρει, τότε ίσως να έχουμε το αυθεντικό και όχι το πλαστό. Ο Φατ δεν ήξερε την koine ελληνική. Αραγε αυτό αποδεικνύει τίποτα; Δεν ήξερε το εκ γενετής ελάττωμα του γιου του — τουλάχιστον δεν το ήξερε συνειδητά. Ίσως να γνώριζε υποσυνείδητα την ύπαρξη της περιεσφιγμένης κήλης και απλώς δεν ήθελε να την αντιμετωπίσει. Υπάρχει επίσης ένας μηχανισμός μέσω του οποίου θα μπορούσε να ξέρει την koine' έχει σχέση με την φυλογενετική μνήμη* αυτή η εμπειρία έχει αναφερθεί από τον Γιουνγκ: της δίνει τον όρο συλλογικό ή φυλετικό ασυνείδητο. Η οντογένεια — το άτομο δηλαδή — ανακεφαλαιώνει τη φυλογένεια — δηλαδή το είδος —, και εφόσον αυτό είναι γενικά παραδεκτό, τότε ίσως εδώ βρίσκεται η βάση αυτού του γεγονότος, να βγάζει στη φόρα το μυαλό του Φατ μια γλώσσα που τη μιλούσαν πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Αν υττήρχαν θαμμένες φυλογενετικές μνήμες στο ατομικό ανθρώπινο μυαλό, ίσως κάτι τέτοιο να ήταν αναμενόμενο. Αλλά η ιδέα του Γιουνγκ είναι απλή εικασία. Κανείς, πράγματι, δεν μπόρεσε να την επαληθεύσει. Αν δεχτείτε ότι πιθανόν να υπάρχει μια θεϊκή οντότητα, δεν μπορείτε να της αρνηθείτε τη δύναμη να αυτοαποκαλυφθεί' προφανώς κάθε οντότητα που αξί53

VALIS

ζει να αποκαλείται με τον όρο α Θεός» θα διέθετε άκοπα αυτή την ικανότητα. Το πραγματικό ερώτημα (όπως το βλέπω εγώ) δεν είναι, «Γιατί συμβαίνουν θεοφάνειες;» αλλά «Γιατί δεν συμβαίνουν περισσότερες;» Η ιδέα κλειδί που προσφέρει μια εξήγηση σε αυτό το ερώτημα είναι η ιδέα του deus absconditus, δηλαδή του κρυμμένου, συγκαλυμμένου μυστικού, ή άγνωστου θεού. Για κάποιον λόγο ο Γιουνγκ το θεωρεί αυτό εξωφρενικό. Αλλά αν ο Θεός υπάρχει, τότε πρέπει να είναι ένας deus absconditus — με την εξαίρεση των σπάνιων θεοφανειών του, αλλιώς δεν υπάρχει. Η τελευταία άποψη φαίνεται λογικότερη, αν εξαιρέσουμε τις θεοφάνειες, όσο σπάνιες κι αν είναι. Το μόνο που χρειάζεται είναι μια θεοφάνεια απόλυτα επιβεβαιωμένη, και η τελευταία άποψη καθίσταται άκυρη. Δεν είναι απόδειξη αυθεντικότητας η ζωηρότητα της εντύπωσης που προξενεί στον αποδέκτη μια υποτιθέμενη θεοφάνεια. Ούτε και η ομαδική εμπειρία συνιστά απόδειξη (όπως υπέθετε ο Σπινόζα, ίσως ολόκληρο το σύμπαν να είναι μια θεοφάνεια, αλλά και πάλι το σύμπαν ίσως να μην υπάρχει καθόλου, όπως είχαν αποφανθεί οι βουδιστές ιδεαλιστές). Οποιαδήποτε υποτιθέμενη θεοφάνεια μπορεί να είναι πλαστή επειδή τα πάντα μπορεί να είναι πλαστά, από τα γραμματόσημα μέχρι τα απολιθωμένα κρανία και τις μαύρες τρύπες στο διάστημα. Την ιδέα ότι ολόκληρο το σύμπαν — όπως το βιώνουμε — θα μπορούσε να είναι πλαστό την εξέφρασε πιο πετυχημένα ο Ηράκλειτος. Από τη στιγμή που θα εννοήσετε αυτή την άποψη, ή αμφιβολία, θα είστε έτοιμοι να ασχοληθείτε με το ζήτημα του Θεού. «Για να μπορέσετε να ερμηνεύσετε τη μαρτυρία των ματιών και των αυτιών σας, είναι αναγκαίο να έχετε 54

PHILIP Κ. DICK

νόηση (noos). To βήμα από τη φανερή στην αφανή αλήθεια είναι σαν τη μετάφραση λεγομένων σε μια γλώσσα που είναι ξένη για τους περισσότερους. Ο Ηράκλειτος (...) στο Απόσπασμα 56 λέει ότι οι άνθρωποι ως προς τη γνώση των φανερών πραγμάτων εξαπατούνται όπως και ο Όμηρος. Για να φτάσεις από τα φαινόμενα στην αλήθεια, είναι αναγκαίο να ερμηνεύσεις, να μαντέψεις το αίνιγμα..., αλλά αν και οι άνθρωποι φαίνεται πως έχουν αυτή τη δυνατότητα, οι περισσότεροι δεν το κάνουν ποτέ. Ο Ηράκλειτος επιτίθεται με δηκτικότητα στην ανοησία των κοινών ανθρώπων και σ' αυτό που μεταξύ τους θεωρούν γνώση. Τους παρομοιάζει με κοιμισμένους που στρέφονται προς τους δικούς τους ιδιαίτερους κόσμους». Αυτά λέει ο Έντουαρντ Χάσσεϋ, λέκτωρ Αρχαίας Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βοηθός καθηγητής του Κολεγίου Ωλ Σόουλς στο βιβλίο του THE ΡRESOCRATICS που δημοσιεύθηκε από τον εκδοτικό οίκο Charles Scribner's Sons, Νέα Υόρκη, 1972, σελίδες 37 έως 38. Σ τ α διαβάσματά μου δεν βρήκα — εννοώ ο Χορσλάβερ Φατ δεν βρήκε — ποτέ κάτι τόσο σημαντικό, τόσο ενορατικό για τη φύση της πραγματικότητας. Στο Απόσπασμα 123 ο Ηράκλειτος λέει: «Φύσις κρύπτεσθαι φιλεϊ». Και στο Απόσπασμα 54 λέει «Άρμονίη άφανής φανερής κρείττων», κι εδώ ο Έντουαρντ Χάσσεϋ προσθέτει «Συνεπώς, κατ' ανάγκην συμφώνησε (ο Ηράκλειτος)(...) ότι η πραγματικότητα ήταν ώς ένα βαθμό ((κρυμμένη». Έτσι, αν η πραγματικότητα " είναι" ώς ένα βαθμό "κρυμμένη", τότε ποιο είναι το νόημα της «θεοφάνειας»; Επειδή η θεοφάνεια είναι ο τρόπος που εισχωρεί ο Θεός, μια εισχώρηση που τελικά αποτελεί εισβολή στον κόσμο μας* και όμως ο κόσμος μας είναι μόνο φαινό55

VALIS

μένος· είναι, μόνο μι,α «φανερή αρμονία», η οποία βρίσκεται υπό την κυριαρχία μιας αθέατης, «αφανούς αρμονίας». Ο Χορσλάβερ Φατ θα ήθελε να το σκεφτείτε αυτό πιο πολύ από κάθε τι άλλο. Επειδή, αν ο Ηράκλειτος έχει δίκιο, τότε δεν υπάρχει άλλη πραγματικότητα παρά μόνο αυτή των θεοφανειών τα υπόλοιπα είναι ψευδαίσθηση" και στην περίπτωση αυτή ο Φατ είναι ο μόνος ανάμεσά μας που κατανοεί την αλήθεια, και ο Φατ, με αφετηρία το τηλεφώνημα της Γκλόριας, είναι παράφρων. Οι παράφρονες — με τον ψυχολογικό ορισμό, όχι το νομικό ορισμό — δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα. Ο Χορσλάβερ Φατ είναι παράφρων οπότε δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα. Η καταχώριση #30 από την ερμηνεία του! Ο φαινομενικός κόσμος δεν υπάρχει' είναι η υπόσταση των πληροφοριών τις οποίες επεξεργάζεται ο Νους. #35. Ο Νους δεν μιλάει σε μας αλλά μέσω ημών. Η αφήγηση του μας διαπερνά και η θλίψη της μας διαποτίζει παράλογα. Όπως είχε διακρίνει και ο Πλάτωνας, υπάρχει μια φλέβα παραλόγου στην ψυχή του Κόσμου. Με άλλα λόγια, το ίδιο το σύμπαν — και ο Νους πίσω του — είναι παράφρον. Οπότε κάποιος που έχει επαφή με την πραγματικότητα βρίσκεται εξ' ορισμού σε επαφή με την παραφροσύνη.' διαποτίζεται από το παράλογο. Στην ουσία ο Φατ έλεγξε το μυαλό του και το βρήκε ελαττωματικό. Έπειτα, με τη χρήση εκείνου του μυα56

PHILIP Κ. DICK

λού, έλεγξε την εξωτερική πραγματικότητα, αυτό που αποκαλείται μακρόκοσμος. Κι αυτόν τον βρήκε ελαττωματικό. Όπως υποστήριζαν οι ερμητικοί φιλόσοφοι, ο μακρόκοσμος και ο μικρόκοσμος καθρεφτίζουν πιστά ο ένας τον άλλο. Ο Φατ, χρησιμοποιώντας ένα ελαττωματικό εργαλείο, ερεύνησε ένα ελαττωματικό αντικείμενο και από αυτή την έρευνα έλαβε την αναφορά ότι όλα ήταν λάθος. Και, πέραν τούτου, δεν υπήρχε διέξοδος. Η σύμπλεξη του ελαττωματικού εργαλείου με το ελαττωματικό αντικείμενο είχε σαν αποτέλεσμα άλλη μια τέλεια κινέζικη δακτυλοπαγίδα. Είχε πιαστεί στο λαβύρινθό του, σαν τον Δαίδαλο που έχτισε το λαβύρινθο για τον βασιλιά Μίνωα της Κρήτης και μετά έπεσε μέσα και δεν μπορούσε να βγει. Μάλλον ο Δαίδαλος είναι ακόμα εκεί, το ίδιο και μεις. Η μόνη διαφορά ανάμεσα σε μας και στον Χορσλάβερ Φατ είναι ότι ο Φατ γνωρίζει την κατάστασή του κι εμείς όχι' οπότε ο Φατ είναι παράφρων και εμείς είμαστε φυσιολογικοί. «Τους παρομοιάζει με κοιμώμενους σε ιδιωτικούς κόσμους», όπως το είχε θέσει ο Χάσσεϋ, και αυτός ήξερε· είναι η μεγαλύτερη αυθεντία στην αρχαία ελληνική σκέψη, με πιθανή εξαίρεση τον Φράνσις Κόρνφορντ. Και είναι ακριβώς ο Κόρνφορντ που λέει ότι ο Πλάτωνας πίστευε πως υπάρχει το στοιχείο του παραλόγου στην ψυχή του Κόσμου. Δεν υπάρχει δρόμος να βγεις από το λαβύρινθο. Ο λαβύρινθος μεταβάλλεται καθώς κινείσαι μέσα του, επειδή είναι ζωντανός. Πάρσιφαλ: Κινούμαι ελάχιστα, όμως ήδη φαίνεται να πήγα πολν μακριά. Γκονρνεμαντς: Βλεπεις, γιε μου^ εδώ ο χρόνος γίνεται χώρος. 57

VALIS

(Όλο το τοπίο γίνεται ασαφές. Το δάσος αποτραβιέται και στη θέση του αναδύεται ένας τοίχος φτιαγμένος από τραχιές πέτρες* στον τοίχο φαίνεται μια πόρτα. Δύο άνθρωποι περνούν από την πόρτα. Τι έγινε το δάσος; Οι δύο άνδρες δεν κινήθηκαν στ' αλήθεια* στην πραγματικότητα δεν πήγαν πουθενά και όμως δεν είναι τώρα εκεί που ήταν στην αρχή. Εδώ ο χρόνος γίνεται χώρος. Ο Βάγκνερ άρχισε να γράφει τον Πάροίφαλ το 1845. Πέθανε το 1873, πολύ πριν από τον Χέρμαν Μινκόφσκι που εισήγαγε την έννοια του τετραδιάστατου χωροχρόνου το 1908. Η πηγή και η βάση του Πάραιφαλ ήταν οι κελτικοί μύθοι και η έρευνα του Βάγκνερ στο βουδισμό' ο Βάγκνερ μελέτησε το Βουδισμό για μια όπερα σχετική με τον Βούδα [ η οποία δεν γράφτηκε ποτέ] που θα λεγόταν Οι Νικητές [Die Sieger]. Πού βρήκε ο Βάγκνερ την ιδέα ότι ο χρόνος μπορεί να γίνει χώρος;) Και αν ο χρόνος μπορεί να γίνει χώρος, μπορεί και ο χώρος να γίνει χρόνος; Στο βιβλίο τού Μιρτσέα Ελιάντε Myth And Reality ένα κεφάλαιο τιτλοφορείται «Ο Χρόνος μπορεί να υπερνικηθεί)). Ένας από τους βασικούς στόχους των μυθικών τελετουργιών και μυστηρίων είναι να υπερνικήσουν το χρόνο. Ο Χορσλάβερ Φατ βρέθηκε να σκέφτεται σε μια γλώσσα που χρησιμοποιούνταν πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, τη γλώσσα στην οποία έγραψε ο Αγιος Παύλος. Εδώ ο χρόνος γίνεται χώρος. Ο Φατ μού ανέφερε μια άλλη πτυχή εκείνης της συνάντησης με το Θεό: ξαφνικά το τοπίο της Καλιφόρνιας των Ηνωμένων Πολιτειών του 1974 αποτραβήχτηκε και αναδύθηκε το τοπίο της Ρώμης του πρώτου αιώνα ΚΕ. Για λίγο βίωσε τη διπλοέκθεση αυτών των δύο, όπως είναι οι τεχνικές που ξέρουμε στις ταινίες. Στη φωτογραφία. Γιατί; Πώς; Ο Θεός 58

PHILIP Κ. DICK

εξήγησε πολλά πράγματα στον Φατ αλλά αυτό ποτέ δεν το εξήγησε, εκτός από τη μυστηριώδη δήλωση που βρίσκεται στην καταχώριση #3: Κάνει τα πράγματα να δείχνουν διαφορετικά για να φαίνεται ότι εχει περάσει χρόνος. Σε ποιόν αναφέρεται; Πρέπει να συμπεράνουμε ότι στην πραγματικότητα δεν έχει περάσει χρόνος; Και πέρασε ποτέ; Άραγε υπήρχε κάποτε πραγματικός χρόνος, ή και πραγματικός κόσμος, και τώρα υπάρχει πλαστός χρόνος και ένας πλαστός κόσμος, σαν μια φυσαλίδα που μεγαλώνει αργά και φαίνεται διαφορετική μα είναι στατική; Ο Χορσλάβερ Φατ έκρινε ότι αυτή τη δήλωση ταίριαζε να τη βάλει στην αρχή του ημερολογίου του ή της ερμηνείας του, όπως κι αν το λέει. Η καταχώριση #4, η επόμενη, λέει! Η νλη είναι πλαστική ενώπιον τον Nov. Δεν υπάρχει κάποιος κόσμος εκεί έξω; Κατ' ουσίαν, ο Γκούρνεμαντς και ο Πάρσιφαλ στέκουν ακίνητοι και το τοπίο αλλάζει" έτσι τοποθετούνται σε έναν άλλο χώρο — έναν χώρο που προηγουμένως τον βίωναν σαν χρόνο. Ο Φατ σκεφτόταν σε μια γλώσσα ηλικίας δύο χιλιάδων ετών και έβλεπε τον αρχαίο κόσμο που ταίριαζε σ' εκείνη τη γλώσσα" τα εσωτερικά περιεχόμενα του μυαλού του ταίριαζαν με την αντίληψη του εξωτερικού κόσμου. Εδώ φαίνεται να είναι αναμεμειγμένο κάποιο είδος λογικής. Ίσως να συνέβη μια χρονική δυσλειτουργία. Αλλά γιατί αυτό δεν το βίωσε και η γυναίκα του η Μπεθ; Ζούσε μαζί του όταν ο Φατ συνάντησε το θεϊκό στοιχείο. Γι' αυτήν δεν άλλαξε τίποτα, μόνο που (όπως μου είπε) άκουσε παράξενους ήχους, μικρές εκρήξεις, σαν κάτι που υπερφορτίσθηκε! 59

VALIS

αντικείμενα που φτάνανε στο σημείο να εκραγούν, σα να ξεχείλιζαν ενέργεια. Τόσο ο Φατ όσο και η γυναίκα του μου ανέφεραν ένα άλλο συμβάν εκείνων των ημερών, που πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο του 1974. Τα κατοικίδιά τους έπαθαν μια αλλόκοτη μεταμόρφωση. Τα ζώα φαίνονταν πιο έξυπνα και πιο ειρηνικά. Ώσπου όμως πέθαναν και τα δύο από κακοήθεις όγκους. Τόσο ο Φατ όσο και η γυναίκα του μου είπαν κάτι για τα ζώα τους που από τότε έχει καρφωθεί στο μυαλό μου. Εκείνο τον καιρό, τα ζώα φαίνονταν σαν να προσπαθούν να επικοινωνήσουν μαζί τους, σα να προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν γλώσσα. Αυτό δεν μπορεί να απορριφθεί ως μέρος της ψύχωσης του Φατ — αυτό, και ο θάνατος των ζώων. Το πρώτο πράγμα που πήγε στραβά, σύμφωνα με τον Φατ, είχε να κάνει με το ραδιόφωνο. Μια νύχτα — δυσκολευόταν να κοιμηθεί — άκουσε το ραδιόφωνο να λέει φριχτές λέξεις, φράσεις που δεν μπορούσε να λέει. Η Μπεθ που κοιμόταν το έχασε. Έτσι ίσως αυτό να ήταν το μυαλό του Φατ που κατέρρεε, αλλά τότε η ψυχή του ήδη διαλυόταν με φρενήρη ταχύτητα. Η ψυχασθένεια δεν είναι κάτι αστείο.

60

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

4

Ο ΦΑΤ, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΕΙΝΗ την εκπληκτική α π ό π ε φ α

αυτοκτονίας με χάπια, ξυράφι και μηχανή αυτοκινήτου (εξαιτίας της Μπεθ όλα αυτά, που τον είχε παρατήσει παίρνοντας τον Κρίστοφερ μαζί της), κατέληξε έγκλειστος στην ψυχιατρική κλινική της κομητείας Όραντζ. Ένας οπλισμένος μπάτσος ττήρε τον Φατ με μια αναπηρική πολυθρόνα από την πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων και τον πήγε στην ψυχιατρική πτέρυγα μέσα από τον υπόγειο διάδρομο που τις συνέδεε. Ο Φατ δεν είχε μπει μέσα άλλη φορά. Λόγω των σαράντα εννέα χαπιών διγιτάλης που είχε πάρει υπέφερε πολλές μέρες από καρδιακή αρρυθμία — οι προσπάθειές του είχαν επιφέρει τη μέγιστη τοξικότητα διγιτάλης, που είχε φτάσει το Τρία της κλίμακας. Ο γιατρός τού είχε δώσει τη συνταγή για τη διγιτάλη για να αντιμετωπίσει μια κληρονομική καρδιακή αρρυθμία, αλλά εκείνη δεν ήταν τίποτα μπροστά σε αυτήν που έπαθε τοξινωμένος από τη διγιτάλη. Είναι τόσο ειρωνικό: η υπερβολική δόση της διγιτάλης μπορεί να επιφέρει την αρρυθμία εκείνη που προσπαθεί να καταπολεμήσει. Κάποια στιγμή, ενόσω ο Φατ ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα και κοιτούσε την οθόνη με την καθοδική λυχνία από πάνω του, φάνηκε μια ευθεία γραμμή· η καρδιά του είχε σταματήσει να χτυπά. Συνέχισε να 61

VALIS

βλέπει και τελικά ο κέρσορας ξανάρχισε να γράφει την κυματομορφή του. Άπειρα τα ελέη του Θεού. Οπότε, εξασθενημένος, έφτασε με τη συνοδεία τού ενόπλου φρουρού στην ψυχιατρική πτέρυγα' τον έβαλαν να καθίσει στο διάδρομο" όσο περίμενε, ανάσαινε τον καπνό των τσιγάρων που είχε γεμίσει το χώρο, και έτρεμε από την εξάντληση και το φόβο. Τη νύχτα εκείνη κοιμήθηκε σε ράντσο — έξι ράντσα σε κάθε δωμάτιο — και ανακάλυψε ότι το ράντσο του ήταν εξοπλισμένο με δερμάτινες λουρίδες. Η πόρτα του διαδρόμου είχε ένα στήριγμα που την κρατούσε ορθάνοιχτη για να μπορούν οι γιατροί να παρακολουθούν τους ασθενείς. Ο Φατ μπορούσε να δει την κοινή τηλεόραση που ήταν αναμμένη. Ο καλεσμένος τού Τζόνυ Κάρσον ήταν τελικά ο Σάμμυ Ντέηβις Τζούνιορ. Ο Φατ τον παρακολούθησε με την απορία «Πώς νιώθεις όταν έχεις γυάλινο μάτι». Εκείνη τη στιγμή δεν είχε αντίληψη της κατάστασής του. Καταλάβαινε ότι είχε επιζήσει από την τοξίνωση της διγιτάλης, καταλάβαινε ότι ουσιαστικά τώρα ήταν υπό κράτησιν λόγω της απόπειρας αυτοκτονίας του' δεν είχε ιδέα τι έκανε η Μπεθ όσο αυτός ήταν στην πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων. Ούτε του είχε τηλεφωνήσει, ούτε είχε έρθει να τον επισκεφθεί. Πρώτα είχε έρθει η Σέρι, μετά ο Ντέηβιντ. Κανείς άλλος δεν ήξερε. Ο Φατ συγκεκριμένα δεν ήθελε να το μάθει ο Κέβιν, επειδή ο Κέβιν θα ερχόταν και θα έκανε επίδειξη κυνισμού εις βάρος του. Και δεν ήταν σε κατάσταση να ανεχθεί τον κυνισμό, ακόμα κι αν ήταν καλοπροαίρετος. Ο αρχι-καρδιολόγος του Ιατρικού Κέντρου Κομητείας Όραντζ είχε κάνει επίδειξη της περίπτωσης του Φατ σε μια ολόκληρη ομάδα φοιτητών ιατρικής του 62

PHILIP Κ. DICK

κολεγίου Ίρβιν. To ΙΚΚΟ ήταν πανεπιστημιακό νοσοκομείο. Όλοι ήθελαν να ακούσουν μια καρδιά που μοχθεί υπό την επήρεια σαράντα εννέα χαπιών διγιτάλης αρίστης ποιότητος. Είχε επίσης χάσει αίμα από το κόψιμο στον αριστερό καρπό του. Το πρώτο πράγμα που του έσωσε τη ζωή ήταν ένα ελάττωμα στο τσοκ του αυτοκινήτου του' όταν η μηχανή ζεστάθηκε το τσοκ δεν άνοιξε όπως έπρεπε και τελικά η μηχανή έσβησε. Ο Φατ ξαναμπήκε στο σπίτι του παραπατώντας και ξάπλωσε στο κρεβάτι για να πεθάνει. Το άλλο πρωί που ξύπνησε, ακόμη ζωντανός, έκανε εμετό και έβγαλε τη διγιτάλη· αυτό ήταν το δεύτερο. Το τρίτο είχε τη μορφή ενός πλήθους νοσοκόμων που έβγαζαν τη συρόμενη πόρτα από γυαλί και μέταλλο που είχε ο Φατ στο πίσω μέρος του σπιτιού του. Ο Φατ είχε τηλεφωνήσει στο φαρμακείο του κάποια στιγμή για να παραγγείλει χάπια Λιμπριουμ που του τελείωναν είχε πάρει τριάντα Λίμπριουμ λίγο πριν πάρει τη διγιτάλη. Ο φαρμακοποιός είχε ειδοποιήσει τους νοσοκόμους. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για τα άπειρα ελέη του Θεού, αλλά η εξυπνάδα ενός καλού φαρμακοποιού, αν το καλοσκεφτείς, αξίζει πολύ παραπάνω. Μετά από μια νύχτα στο θάλαμο νεοεισαχθέντων της ψυχιατρικής κλινικής του νοσοκομείου της κομητείας, ο Φατ πέρασε από τη συνηθισμένη αξιολόγηση. Τον αντιμετώπισε μια ορδή καλοντυμένων ανδρών και γυναικών όλοι κρατούσαν ντοσιέ και όλοι τον μελετούσαν εξονυχιστικά. Ο Φατ φόρεσε το προσωπείο της πνευματικής υγείας όσο μπορούσε. Έκανε το παν για να τους πείσει ότι είχε ξαναβρεί τα λογικά του. Καθώς μιλούσε συνειδητοποίησε ότι κανένας δεν τον πίστευε. Και στα 63

VALIS

σουαχίλί. να είχε πει. το μονόλογο του, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδί,ο. Το μόνο που είχε καταφέρει ήταν να ταπεινωθεί και να πετάξει έτσι από πάνω του τα τελευταία υπολείμματα αξιοπρέπειας. Οι ίδιες του οι προσπάθειες τον είχαν απεκδύσει του αυτοσεβασμού του. Αλλη μια κινέζικη δακτυλοπαγιδα. Αντε γαμηθείτε, σκέφτηκε τελικά ο Φατ και έπαψε. «Βγες έξω», είπε ένας ψυχίατρος, «και θα μάθεις αργότερα την απόφασή μας». «Στ' αλήθεια το έμαθα το μάθημά μου», είπε ο Φατ όπως σηκωνόταν για να βγει από την αίθουσα. «Η αυτοκτονία αντιπροσωπεύει την ενδοπροβολή της εχθρότητος, η οποία θα ήταν καλύτερα να κατευθύνεται προς τα έξω, προς το πρόσωπο που σε έβλαψε. Είχα άφθονο χρόνο να διαλογιστώ όταν ήμουν στο τμήμα ή πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων και συνειδητοποίησα ότι στην καταστροφική μου πράξη εκδηλώθηκαν τα χρόνια αυτά που ήταν γεμάτα υποχωρήσεις, αρνήσεις και απορρίψεις. Αλλά πιο πολύ θαύμασα τη σοφία του σώματός μου, το οποίο όχι μόνο γνώριζε ότι έπρεπε να αμυνθεί στην επίθεση του μυαλού μου, αλλά και συγκεκριμένα γνώριζε πώς να αμυνθεί. Συνειδητοποιώ τώρα ότι η φράση του Γέιτς " Είμαι μια αθάνατη ψυχή δεμένη στο σώμα ενός ζώου που πεθαίνει", είναι διαμετρικά αντίθετη της πραγματικής κατάστασης των πραγμάτων μπροστά στις ανθρώπινες συνθήκες». Ο ψυχίατρος είπε, «Θα σου μιλήσουμε έξω όταν πάρουμε την απόφασή μας». Ο Φατ είπε, «Μου λείπει ο γιος μου». Κανείς δεν τον κοίταξε. «Νόμιζα ότι ίσως η Μπεθ να έκανε κακό στον 64

PHILIP Κ. DICK

Κρίστοφερ», είπε ο Φατ. Αυτή ήταν η μόνη αληθινή δήλωση που έκανε από τη στιγμή που είχε μπει στην αίθουσα. Είχε προσπαθήσει να αυτοκτονήσει όχι τόσο επειδή τον είχε εγκαταλείψει η Μπεθ αλλά επειδή, αφού αυτή θα ζούσε αλλού, δεν θα μπορούσε να προσέχει το μικρό του γιο. Κάθισε έξω στο διάδρομο, σε έναν καναπέ από πλαστικό και μέταλλο και άκουγε μια χοντρή γριά να λέει ότι ο άντρας της είχε σχεδιάσει να τη σκοτώσει ρίχνοντας δηλητηριώδες αέριο κάτω από την πόρτα της κρεβατοκάμαράς της. Ο Φατ έφερε στο νου του τη ζωή του. Δεν σκέφτηκε το Θεό, τον οποίο είχε δει. Δεν σκέφτηκε να πει «Είμαι ένα από τα λίγα ανθρώπινα όντα που όντως έχουν δει το Θεό». Αντί γι' αυτό θυμήθηκε τη Στέφανι που του είχε κάνει το μικρό πήλινο βάζο* το έλεγε Ο Χο επειδή του φαινόταν σαν κινέζικο κεραμικό. Αναρωτήθηκε αν τώρα πια η Στέφανι είχε εθιστεί στην ηρωίνη ή αν ήταν κλεισμένη στη φυλακή, όπως κι αυτός τώρα ήταν υπό περιορισμό, αν ήταν νεκρή ή παντρεμένη ή ζούσε στα χιόνια τής Ουάσιγκτον, όλο γι' αυτήν μιλούσε, την πολιτεία τής Ουάσιγκτον, ποτέ δεν την είχε δει αλλά ήταν τ'όνειρό της. Ίσως όλα αυτά ή τίποτα απ' αυτά. Ίσως να είχε μείνει παράλυτη σε αυτοκινητικό ατύχημα. Αναρωτήθηκε τι θα του έλεγε η Στέφανι αν τον έβλεπε τώρα, σε αυτή την κατάσταση: αυτός φυλακισμένος, η γυναίκα του εξαφανισμένη μαζί με το παιδί του, το τσοκ του αυτοκινήτου του χαλασμένο, το μυαλό του σαλεμένο. Αν το μυαλό του δεν έχανε, μάλλον θα σκεφτόταν πόσο τυχερός ήταν που ζούσε — όχι από φιλοσοφικής πλευράς αλλά από στατιστικής. Κανείς δεν επέζησε έχοντας πάρει σαράντα εννέα χάπια καθαρής διγιτάλης αρίστης ποιότητος. Ο γενικός κανόνας είναι ότι αν 65

VALIS

πάρεις διπλάσια δόση από αυτή που σου έχει πει ο γιατρός, την πάτησες. Η δόση που έγραφε η συνταγή του γιατρού για τον Φατ ήταν τέσσερα χάπια τη μέρα. Είχε καταπιεί 12,25 φορές μεγαλύτερη δόση από την καθορισμένη ημερήσια δόση του και είχε επιζήσει. Τα άπειρα ελέη του Θεού δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα όταν μιλάμε για χειροπιαστά πράγματα. Και επιπλέον είχε κατεβάσει όλα τα Λίμπριουμ, είκοσι Κουίντ και εξήντα Απρεζολίν, συν μισό μπουκάλι κρασί. Το μόνο που έμενε στο φαρμακείο του ήταν ένα μπουκάλι Μάιλς Νερβίν. Ο Φατ ουσιαστικά ήταν νεκρός. Και πνευματικά ήταν επίσης νεκρός. Ή είχε δει το Θεό πολύ νωρίς ή τον είχε δει πολύ αργά. Όπως και να 'χει, δεν του είχε κάνει καθόλου καλό στο ζήτημα της επιβίωσης. Η συνάντηση με το ζωντανό Θεό δεν του είχε δώσει κουράγιο για να τα βγάλει πέρα με τα καθήκοντα της καθημερινής υπομονής, καθήκοντα στα οποία οι κοινοί και όχι ευλογημένοι άνθρωποι μπορούν να ανταπεξέλθουν. Αλλά επίσης θα μπορούσε να τονίσει κανείς — και αυτό είχε κάνει ο Ντέηβιντ — ότι ο Φατ είχε επιτύχει και κάτι άλλο πέρα από το να δει το Θεό. Ο Κέβιν του είχε τηλεφωνήσει μια μέρα αναστατωμένος' είχε ένα άλλο βιβλίο τού Μιρκέα Ελιάντε. «Ακου!» είπε ο Κέβιν. «Ξέρεις τι λέει ο Ελιάντε για τον ονειροχρόνο των βουσμάνων της Αυστραλίας; Αέει ότι οι ανθρωπολόγοι κάνουν λάθος που θεωρούν ότι ο ονειροχρόνος είναι χρόνος στο παρελθόν. Ο Ελιάντε λέει ότι είναι άλλο ένα είδος χρόνου που συνεχίζεται ακόμη και αυτή τη στιγμή, στο οποίο διαπεραιώνονται οι βουσμάνοι, η εποχή των ηρώων και των άθλων τους. Περίμενε να σου διαβάσω αυτό το μέρος». Σιωττή για 66

PHILIP Κ. DICK

λίγο. «Γαμώτο», είπε μετά ο Κέβιν. «Δεν μπορώ να το βρω. Αλλά προετοιμάζονται γι' αυτό υποβάλλοντας τον εαυτό τους σε αβάσταχτο πόνο. Είναι η τελετή μυήσεως. Όταν είχες ζήσει εκείνη την εμπειρία πονούσες πολύ· είχες εκείνον τον χαλασμένο φρονιμίτη και ήσουν — ». Ο Κέβιν χαμήλωσε τη φωνή του στην άλλη άκρη της γραμμής· είχε αρχίσει να φωνάζει. «Θυμάσαι. Φοβόσουν μήπως σε πιάσουν οι αρχές». «Ήμουν τρελός», είχε απαντήσει ο Φατ. «Δεν κυνηγούσαν εμένα». «Αλλά εσύ νόμιζες ότι σε έψαχναν και φοβόσουν τόσο που τις νύχτες δεν μπορούσες να κοιμηθείς, τόσες νύχτες συνέχεια. Και αυτό που έπαθες ήταν αισθητηριακή αποστέρηση». «Να, ήμουν στο κρεβάτι και δεν μπορούσα να κοιμηθώ». «Αρχισες να βλέπεις χρώματα. Αιωρούμενα χρώματα». Ο Κέβιν από την αναστάτωσή του είχε αρχίσει πάλι να φωνάζει" όταν χανόταν ο κυνισμός του γινόταν μανιακός. «Αυτό περιγράφεται στη Θιβετιανή Βίβλο των Νεκρών, αυτό είναι το ταξίδι στον επόμενο κόσμο. Πέθαινες πνευματικά! Από το στρες και το φόβο! Έτσι γίνεται — για να φτάσεις στην επόμενη πραγματικότητα! Τον ονειροχρόνο!» Τώρα ο Φατ καθόταν σε έναν καναπέ από πλαστικό και μέταλλο και πέθαινε πνευματικά' στην πραγματικότητα ήταν ήδη πνευματικά νεκρός και στο δωμάτιο απ'όπου είχε βγει οι ειδικοί αποφάσιζαν τη μοίρα του, έκριναν και δίκαζαν τα απομεινάρια του. Το ορθό είναι οι μη-παλαβοί που διαθέτουν τα προσόντα να κρίνουν τους παλαβούς. Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς τα πράγματα; «Αν μόνο μπορούσαν να περάσουν στον ονειροχρό67

VALIS

νο!» φώναξε ο Κέβιν. ((Αυτός είναι ο μόνος αληθινός χρόνος' όλα τα αληθινά γεγονότα συμβαίνουν στον ονειροχρόνο. Οι πράξεις των θεών!» Η χοντρή γριά πλάι στον Φατ κρατούσε ένα πλαστικό δοχείο" ώρες ολόκληρες προσπαθούσε να ξεράσει τη θοραζίνη που την είχαν αναγκάσει να πάρει* πίστευε, έτσι είπε στον Φατ ασθμαίνοντας, ότι η θοραζίνη είχε μέσα δηλητήριο με το οποίο ο άνδρας της — που είχε διεισδύσει στα ανώτατα κλιμάκια τού προσωπικού τού νοσοκομείου χρησιμοποιώντας διάφορα ονόματα — σκόπευε να την αποτελειώσει, ((Βρήκες το δρόμο σου για το ανώτερο βασίλειο», δήλωσε ο Κέβιν. ((Έτσι δεν το έθεσες στο ημερολόγιό σου;» #49. /Ινο βασίλεια υπάρχουν, το ανώτερο και το κατώτερο. Το ανώτερο, που προέρχεται από το υπερσύμπαν I ή Γιάνγκ, Μορφή I τον Παρμενίδη, είναι έλλογο και βουλητικό. Το κατώτερο βασίλειο ή Γιν, Μορφή IIτου Παρμενίδη, είναι μηχανιστικό, καθοδηγείται από τυφλή αιτιότητα, είναι ντετερμινιστικό και δίχως νοημοσύνη εφόσον εκπηγάζει από μια νεκρή πηγή. Τα αρχαία χρόνια ο όρος ήταν «αστρικός ντετερμινισμός». Είμαστε εν προκειμένω παγιδευμένοι στο κατώτερο βασίλειο αλλά διά των γραφών, μέσω του πλασμάτιου, απελευθερωνόμαστε. Μέχρι να σπάσουν τα δεσμά του αστρικού ντετερμινισμού δεν το αντιλαμβανόμαστε καν, τόσο περιχαρακωμένοι είμαστε. «Π Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». Μπροστά από τον Φατ και τη χοντρή γριά πέρασε 68

PHILIPΚ.DICK σιωπηλά μια όμορφη μελαχρινούλα που κρατούσε τα παπούτσια της στο χέρι. Την ώρα που έτρωγαν πρωινό είχε προσπαθήσει να σπάσει ένα παράθυρο με τα παπούτσια της και έπειτα, απότυχαίνοντας, χτύπησε ένα μαύρο νοσοκόμο που είχε ύψος ένα κι ενενήντα. Τώρα το κορίτσι το περιέβαλλε η απόλυτη γαλήνη. αΗ Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε'»^, σκέφτηκε ο Φατ. Η πρόταση αυτή εμφανιζόταν συνεχώς στην ερμηνεία του* είχε γίνει το σύνθημά του. Η πρότασή του είχε αποκαλυφθεί σε ένα μεγάλο όνειρο. Στο όνειρο ήταν πάλι παιδί κι έψαχνε σε σκονισμένα βιβλιοπωλεία που πουλούσαν μεταχειρισμένα βιβλία να βρει σπάνια παλιά περιοδικά επιστημονικής φαντασίας, συγκεκριμένα το Astounding. Στο όνειρο έψαχνε ανάμεσα σε αναρίθμητα κουρελιασμένα τεύχη, ολόκληρες στοίβες, για ένα ανεκτίμητο μυθιστόρημα σε συνέχειες που είχε τον τίτλο Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε. Αν μπορούσε να το βρει και να το διαβάσει, θα ήξερε τα πάντα' αυτό τον βάραινε στο όνειρο. Πριν απ' αυτό, τον καιρό που είχε βιώσει τη διπλοέκθεση των δύο κόσμων, που είχε δει όχι μόνο την Καλιφόρνια των Η ΠΑ του έτους 1974 αλλά επίσης και την αρχαία Ρώμη, είχε διακρίνει μέσα στη διπλοέκθεση ένα Γκεστάλτ που ήταν κοινό και στα δύο χωροχρονικά συνεχή, το κοινό στοιχείο τους: μια Μαύρη Σιδερένια Φυλακή. Αυτή ήταν η «Αυτοκρατορία» στην οποία αναφερόταν το όνειρο. Το ήξερε επειδή, βλέποντας τη Μαύρη Σιδερένια Φυλακή, την είχε αναγνωρίσει. Όλοι κατοικούσαν εκεί χωρίς να το καταλαβαίνουν. Η Μαύρη Σιδερένια Φυλακή ήταν ο κόσμος τους. Ποιος — και γιατί — είχε κατασκευάσει τη φυλακή δεν ήξερε. Αλλά ανάμεσα στα άλλα είχε διακρίνει κάτι 69

VALIS

καλό: η φυλακή δεχόταν επίθεση. Μια οργάνωση χριστιανών, όχι κανονικών χριστιανών σαν αυτούς που πηγαίνουν στην εκκλησία την Κυριακή το πρωί και προσεύχονται αλλά μυστικών, πρώτων χριστιανών που φορούσαν γκρίζους μανδύες, είχε ξεκινήσει μια επίθεση στη φυλακή και μάλιστα με επιτυχία. Οι μυστικοί πρώτοι χριστιανοί ήταν γεμάτοι χαρά. Ο Φατ μέσα στην τρέλα του κατάλαβε το λόγο της χαράς τους. Αυτή τη φορά οι μυστικοί πρώτοι, χριστιανοί με τους γκρίζους μανδύες θα νικούσαν τη φυλακή και όχι το αντίθετο. Οι άθλοι των ηρώων, στον ιερό ονειροχρόνο... το μόνο χρόνο, σύμφωνα με τους βουσμάνους, που ήταν πραγματικός. Μια φορά, σε ένα φτηνό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, ο Φατ είχε βρει μια τέλεια περιγραφή της Μαύρης Σιδερένιας Φυλακής, τοποθετημένης όμως στο μακρινό μέλλον. Οπότε, αν τοποθετούσες το παρελθόν (την αρχαία Ρώμη) πάνω στο παρόν (την Καλιφόρνια του εικοστού αιώνα) και εκεί πάνω τον μακρινό μελλοντικό κόσμο του μυθιστορήματος Το ανδροειδες έχυσε ποταμούς δακρύων, θα είχες την Αυτοκρατορία, τη Μαύρη Σιδερένια Φυλακή ως μια υπέρ- ή δια-χρονική σταθερά. Όλοι όσοι είχαν ζήσει ποτέ ήταν στην κυριολεξία περικυκλωμένοι από τους σιδερένιους τοίχους της φυλακής" ήταν όλοι μέσα της και κανείς δεν το 'ξερε — εκτός από τους μυστικούς χριστιανούς με τους γκρίζους μανδύες. Αυτό σήμαινε ότι και οι πρώτοι μυστικοί χριστιανοί ήταν επίσης υπέρ- ή δια-χρονικοί, δηλαδή σαν να λέμε πάντοτε παρόντες· ο Φατ δεν μπορούσε να κατανοήσει αυτή την κατάσταση. Πώς γινόταν να είναι πρώτοι αλλά στο παρόν και το μέλλον; Και αν υπήρχαν στο παρόν, γιατί δεν μπορούσε να τους δει κανείς; Από την 70

PHILIP Κ. DICK

άλλη μεριά, γιατί δεν μπορούσε να δει κανείς τους τοίχους της Μεγάλης Σιδερένιας Φυλακής που περιέφρασσε τους πάντες, μαζί και τον ίδιο, από κάθε πλευρά; Γιατί αυτές οι αντιθετικές δυνάμεις φανερώνοταν μόνο όταν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον υπερεπιτίθεντο — για οποιονδήποτε λόγο — το ένα πάνω στο άλλο; Ίσως στον ονειροχρόνο των βουσμάνων ο χρόνος να μην υπήρχε. Αλλά αν δεν υπήρχε χρόνος, πώς γινόταν οι πρώτοι μυστικοί χριστιανοί να τρέχουν ολόχαροι μακριά από τη Μαύρη Σιδερένια Φυλακή που μόλις την είχαν ανατινάξει; Και πώς γινόταν να την ανατινάξουν στη Ρώμη του 70 μ.Χ., εφόσον δεν υπήρχαν εκρηκτικά εκείνο τον καιρό; Και τώρα, αν δεν περνούσε χρόνος στον ονειροχρόνο, μπορούσε να τελειώσει η φυλακή; Αυτό θύμιζε στον Φατ την αλλόκοτη φράση στον Πάρσιφαλ: «Βλέπεις, γιε μου, εδώ ο χρόνος γίνεται χώρος». Στη θρησκευτική εμπειρία που είχε ζήσει το Μάρτη του 1974 ο Φατ είχε δει μια επαύξηση του χώρου: ατέλειωτα μέτρα χώρου που εκτεινόταν ώς τα αστέρια· τον χώρο να ανοίγεται ολόγυρά του σαν να είχε φύγει ένα κουτί που τον περιόριζε. Ένιωθε σαν γάτος που τον είχαν βάλει μέσα σε ένα κουτί και τον πήραν μακριά με αυτοκίνητο και μετά, φτάνοντας στον προορισμό τους, τον άφησαν να βγει από το κουτί, τον άφησαν ελεύθερο. Και το βράδυ στον ύπνο του είχε ονειρευτεί ένα άμετρο κενό, ένα κενό που όμως ήταν ζωντανό. Το κενό επεκτεινόταν και έπλεε και φαινόταν τελείως άδειο, και όμως είχε προσωπικότητα. Το κενό έδειξε χαρά όταν είδε τον Φατ που στα όνειρα δεν είχε σώμα· κι αυτός, όπως και το κενό, απλώς έπλεε, πολύ αργά· και, εκτός αυτού, άκουγε ένα αχνό μουρμούρισμα, σαν μουσική. Προφανώς το κενό επικοινωνούσε 71

VALIS

μέσω αυτής της ηχούς, αυτού του μουρμουρίσματος. «Εσένα πιο πολύ απ'όλους τους ανθρώπους», του μετέδωσε το κενό. ((Απ'όλους εσένα αγαπάω πιο πολύ». Απ'όλους τους ανθρώπους που είχαν υπάρξει ποτέ, αυτόν που περίμενε το κενό να ξανανταμώσει ήταν ο Χορσλάβερ Φατ. Όπως και η επέκτασή του στο χώρο, η αγάπη του κενού δεν είχε σύνορα* αυτό και η αγάπη του έπλεαν παντοτινά. Ο Φατ ποτέ στη ζωή του δεν είχε νιώσει τόση ευτυχία. Ο γιατρός τον πλησίασε και είπε, ((Θα σε κρατήσουμε δεκατέσσερις μέρες». ((Δεν μπορώ να πάω σπίτι;» είπε ο Φατ. ((Όχι, νομίζουμε ότι χρειάζεσαι θεραπευτική αγωγή. Δεν είσαι ακόμα έτοιμος να πας σπίτι σου». ((Διάβασέ μου τα δικαιώματά μου», είπε ο Φατ, ζαλισμένος, φοβισμένος. ((Μπορούμε να σε κρατήσουμε δεκατέσσερις μέρες χωρίς ακρόαση δικαστηρίου. Μετά, με την σύμφωνο γνώμη σου, μπορούμε αν νομίζουμε ότι είναι αναγκαίο να σε κρατήσουμε άλλες ενενήντα μέρες». Ο Φατ ήξερε ότι αν έλεγε κάτι, αν έλεγε οτιδήποτε, θα τον κρατούσαν και τις ενενήντα μέρες. Δεν είπε τίποτα, λοιπόν. Όταν είσαι τρελός μαθαίνεις να μη μιλάς. Τελικά φαίνεται ότι το να είσαι τρελός και να σε πιάνουν στα πράσα είναι ένας τρόπος για να καταλήξεις στη φυλακή. Ο Φατ τώρα το ήξερε. Η κομητεία του Όραντζ εκτός από το κελί για τους μεθυσμένους είχε και ένα κελί για παλαβούς. Εκεί μέσα ήταν. Θα έμενε μέσα πολύ καιρό. Στο μεταξύ η Μπεθ χωρίς αμφιβολία έπαιρνε ό,τι ήθελε από το σπίτι τους για το διαμέρισμα που είχε νοικιάσει — είχε αρνηθεί να 72

PHILIP Κ. DICK

του πει πού ήταν το διαμέρισμα* ούτε την πόλη δεν του έλεγε. Στην πραγματικότητα ο Φατ, αν και δεν το ήξερε τότε, είχε αφήσει λόγω απερισκεψίας μια δόση του σπιτιού απλήρωτη, όπως και μια δόση του αυτοκινήτου" δεν είχε πληρώσει το ηλεκτρικό, ούτε το τηλέφωνο. Η πνευματική και σωματική κατάσταση του Φατ είχε ταράξει την Μπεθ και δεν θα περίμενε κανείς να αναλάβει η ίδια τα απελπιστικά προβλήματα που δημιούργησε ο Φατ. Έτσι, όταν ο Φατ βγήκε από το νοσοκομείο και ξαναγύρισε στο σπίτι του βρήκε το ειδοποιητήριο της κατάσχεσης, το αυτοκίνητό του έλειπε, το ψυγείο έσταζε νερά και όταν προσπάθησε να καλέσει βοήθεια, το τηλέφωνο ήταν φρικτά σιωπηλό. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να χάσει και το λιγοστό ηθικό που του είχε απομείνει, και ήξερε ότι το λάθος ήταν όλο δικό του. Ήταν το κάρμα του. Τώρα όμως ο Φατ δεν τα ήξερε αυτά τα πράγματα. Το μόνο που ήξερε ήταν ότι τον είχαν πετάξει στη στενή για δύο βδομάδες το λιγότερο. Επίσης είχε μάθει και κάτι ακόμη από τους άλλους ασθενείς. Η κομητεία του Όραντζ θα τον χρέωνε για την παραμονή του στη στενή. Και μάλιστα ο τελικός λογαριασμός μαζί με τα έξοδα για το χρόνο που είχε περάσει στην πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων ξεπερνούσε τα δύο χιλιάδες δολάρια. Ο Φατ είχε πάει στο νοσοκομείο της κομητείας επειδή δεν είχε τα χρήματα για να πάει σε ιδιωτικό νοσοκομείο. Έτσι τώρα είχε μάθει κάτι άλλο για την τρέλα: όχι μόνο σε στέλνει μέσα, αλλά και σου στοιχίζει ακριβά. Μπορούν να σε χρεώσουν επειδή είσαι τρελός, και αν δεν πληρώσεις ή αν δεν μπορείς να πληρώσεις τότε μπορούν να σε μηνύσουν και αν η απόφαση του δικαστη73

VALIS

ρίου είναι εναντίον σου και. δεν συμμορφωθείς μπορούν να σε ξαναστείλουν μέσα για προσβολή δικαστηρίου. Σαν αναλογιστείτε ότι η απόπειρα αυτοκτονίας τού Φατ ήταν αποτέλεσμα βαθιάς απόγνωσης, η μαγεία της τωρινής κατάστασής του, η αίγλη, κάπου είχε χαθεί. Πλάι του στον καναπέ από πλαστικό και μέταλλο η χοντρή γριά ξερνούσε ακόμη το φάρμακό της σε ένα πλαστικό δοχείο που της είχε δώσει το νοσοκομείο για τέτοιες δουλειές. Ο νοσοκόμος πήρε τον Φατ από το μπράτσο για να τον οδηγήσει στην πτέρυγα όπου θα έμενε υπό περιορισμό τις δύο επόμενες βδομάδες. Την αποκαλούσαν η Βόρεια Πτέρυγα. Ο Φατ συνόδευσε αδιαμαρτύρητα το νοσοκόμο" άφησαν πίσω τους το θάλαμο νεοεισερχομένων, διέσχισαν το διάδρομο, έφτασαν τη Βόρεια Πτέρυγα όπου, άλλη μια φορά, η πόρτα κλειδώθηκε πίσω του. «Γάμησέ τα», είπε ο Φατ. Ο νοσοκόμος συνόδευσε τον Φατ στο δωμάτιό του — που είχε δύο κρεβάτια αντί για έξι ράντσα — και μετά πήρε τον Φατ σε ένα δωματιάκι για να συμπληρώσει ένα ερωτηματολόγιο. «Δεν θα πάρει πολλή ώρα», είπε ο νοσοκόμος. Στο δωματιάκι βρισκόταν ένα κορίτσι, μια στρουμπουλή κοπέλα μεξικανικής καταγωγής, με ταλαιπωρημένο μελαψό δέρμα και πελώρια μάτια, σκούρα, γαλήνια μάτια, μάτια σαν λίμνες φωτιάς· ο Φατ σταμάτησε επιτόπου όταν είδε τα γαλήνια, φλεγόμενα, πελώρια μάτια του κοριτσιού. Το κορίτσι είχε ανοίξει ένα περιοδικό πάνω σε μια συσκευή τηλεόρασης* έδειχνε μια άτεχνη ζωγραφιά τυπωμένη στη σελίδα: μια εικόνα του Βασιλείου της Γαλήνης. Ο Φατ κατάλαβε ότι το περιοδικό ήταν η Σκοπιά. Το κορίτσι που του χαμογελούσε ήταν μια Μάρτυς του Ιεχωβά. 74

PHILIP Κ. DICK

To κορίτσι, είπε, στον Φατ και όχι στο νοσοκόμο, με απαλή και μετρημένη φωνή: «Ο Κύριος και Θεός μας προετοίμασε για μας ένα μέρος γι.α να ζήσουμε όπου δεν θα υπάρχει πόνος ούτε φόβος, και βλέπεις; τα ζώα θα ξαπλώνουν μαζί ευτυχισμένα, ο λέων και ο αμνός, όπως θα κάνουμε κι εμείς, όλοι μας, φίλοι που αγαπιούνται, χωρίς βάσανα ή θάνατο, εις τους αιώνας των αιώνων, με τον Κύριο Ιεχωβά Θεό που μας αγαπά και δεν θα μας εγκαταλείψει ποτέ, ό,τι κι αν κάνουμε». «Ντεμπ, φύγε από το θάλαμο σε παρακαλώ», είπε ο νοσοκόμος. Το κορίτσι χαμογέλασε του Φατ κι έδειξε μια αγελάδα και ένα πρόβατο στην άτεχνη ζωγραφιά. «Όλα τα θηρία, όλοι οι άνθρωποι, όλα τα ζωντανά πλάσματα, μεγάλα και μικρά, θα ζεσταθούν στην αγάπη του Ιεχωβά όταν έλθει η βασιλεία. Νομίζεις ότι θα αργήσει, αλλά ο Ιησούς Χριστός είναι μαζί μας σήμερα». Μετά το κορίτσι έκλεισε το περιοδικό και έφυγε από το δωμάτιο, χαμογελώντας ακόμη αλλά σιωπηλή πια. «Λυπάμαι γι' αυτό», είπε στον Φατ ο νοσοκόμος. « Π ω πω», είπε ο Φατ θαυμάζοντας. «Σε αναστάτωσε; Λυπάμαι γι' αυτό. Λπαγορεύεται να έχει αυτά τα περιοδικά" κάποιος θα της τα έφερε κρυφά». Ο Φατ είπε, «Εντάξει είμαι». Το κατάλαβε* τον ζάλιζε. «Λς γράψουμε τις πληροφορίες», είπε ο νοσοκόμος και κάθισε με το ντοσιέ του και το στυλό του. «Ημερομηνία γεννήσεως». Βλάκα, σκέφτηκε ο Φατ. Γαμημένε βλάκα. Ο Θεός είναι εδώ στο κωλονοσοκομείο σου και δεν το καταλαβαίνεις* το βλέπεις αλλά δεν το καταλαβαίνεις. Έ χ ε τ ε δεχτεί εισβολή και ούτε που το κατάλαβες. 75

VALIS

Ένοιωθε αγαλλίαση. Θυμήθηκε την καταχώριση #9 από την ερμηνεία του. Έζησε πριν από πολύ καιρό αλλά είναι ακόμη ζωντανός. Είναι ακόμη ζωντανός, σκέφτηκε ο Φατ. Μετά απ'όσα έγιναν. Μετά τα χάπια, μετά τον κομμένο καρπό, μετά την εξάτμιση του αυτοκινήτου. Μετά τη φυλάκιση. Είναι ακόμα ζωντανός. Μετά από μερικές μέρες πιο πολύ απ' όλους τους ασθενείς στην πτέρυγα συμπαθούσε τον Νταγκ* ήταν ένας μεγαλόσωμος νεαρός, ένας παρηκμασμένος ηβηφρενής που δεν φορούσε ποτέ κανονικά ρούχα αλλά απλώς έβαζε μια ρόμπα νοσοκομείου, ανοιχτή στην πλάτη. Οι γυναίκες της πτέρυγας έλουζαν, έκοβαν και βούρτσιζαν τα μαλλιά του Νταγκ, επειδή αυτός δεν είχε την ικανότητα να τα κάνει αυτά μόνος του. Ο Νταγκ δεν έπαιρνε στα σοβαρά την κατάστασή του παρά μόνο όταν τους ξυπνούσαν όλους για πρωινό. Κάθε μέρα ο Νταγκ χαιρετούσε τον Φατ με τρόμο. ((Ο θάλαμος της τηλεόρασης έχει διαβόλους», έλεγε πάντα ο Νταγκ, κάθε πρωί. «Φοβάμαι να πάω εκεί μέσα. Μπορείς να το νιώσεις; Το νιώθω ακόμα κι όταν περνάω απ'έξω». Ό τ α ν όλοι έδωσαν τις παραγγελίες τους για το φαγητό ο Νταγκ έγραψε: ΛΕΡΑ «Θα παραγγείλω λέρα», είπε στον Φατ. Ο Φατ είπε, « Ε γ ώ θα παραγγείλω λάσπη». Το προσωπικό παρακολουθούσε τους ασθενείς και κρατούσε σημειώσεις από το κεντρικό γραφείο, που είχε γυάλινους τοίχους και κλειδωμένη πόρτα. Στην περίπτωση του Φατ αυτό που σημείωσαν ήταν ότι, όταν οι ασθενείς έπαιζαν χαρτιά (πράγμα που κατανάλωνε το μισό τους χρόνο, αφού δεν υπήρχε καμία 76

PHILIP Κ. DICK

θεραπεία), ο Φατ ποτέ δεν συμμετείχε. Οι άλλοι ασθενείς έπαιζαν πόκερ και εικοσιμία ενώ ο Φατ καθόταν μόνος του και διάβαζε. «Γιατί δεν παίζεις χαρτιά;» τον ρώτησε η Πέννυ, μια νοσοκόμα. «Το πόκερ και η εικοσιμία δεν είναι παιχνίδια τράπουλας αλλά παιχνίδια χρημάτων», είπε ο Φατ χαμηλώνοντας το βιβλίο του. «Εφόσον δεν μας επιτρέπεται να έχουμε χρήματα, δεν υπάρχει νόημα να παίξω». «Νομίζω ότι θα έπρεπε να παίξεις χαρτιά», είπε η Τζένυ. Ο Φατ ήξερε ότι τον είχαν διατάξει να παίξει χαρτιά, οπότε άρχισε να παίζει με την Ντέμπυ παιδικά παιχνίδια όπως «Αγωνία». Ώρες ολόκληρες έπαιζαν «Αγωνία». Το προσωπικό τούς παρακολουθούσε από το γυάλινο γραφείο και σημείωνε αυτά που έβλεπε. Μία γυναίκα είχε καταφέρει να κρατήσει τη Βίβλο της. Ήταν η μοναδική Βίβλος για τους τριάντα πέντε ασθενείς. Δεν επέτρεπαν στην Ντέμπυ να τη διαβάζει. Όμως, σε μια στροφή του διαδρόμου — τη μέρα τούς κλείδωναν έξω από τα δωμάτιά τους για να μην ξαπλώσουν και κοιμηθούν — το προσωπικό δεν μπορούσε να δει τι γινόταν. Μερικές φορές ο Φατ έδινε στην Ντέμπυ το αντίτυπο της Βίβλου, το κοινό τους αντίτυπο, για να ρίξει μια ματιά στα γρήγορα στους ψαλμούς. Οι άνθρωποι του προσωπικού ήξεραν τι έκαναν οι δυο τους και δεν τους άρεσε, αλλά μέχρι να βγει ο νοσοκόμος από το γραφείο και να τους φτάσει στο διάδρομο η Ντέμπυ είχε περάσει. Οι τρόφιμοι πάντα περπατούν με μία ταχύτητα, μία μόνο ταχύτητα. Αλλά μερικοί πάντα πηγαίνουν αργά και μερικοί πάντα τρέχουν. Η Ντέμπυ, που ήταν φαρδιά και γεροδεμένη, περπατούσε αργά, όπως και 77

VALIS

ο Νταγκ. Ο Φατ που πάντα περπατούσε μαζί με τον Νταγκ ταίριαζε το βήμα του στο βήμα του άλλου. Έκαναν μαζί ατέλειωτες γύρες στο διάδρομο και συζητούσαν. Οι συζητήσεις στις ψυχιατρικές κλινικές θυμίζουν τις συζητήσεις στους σταθμούς των λεωφορείων, επειδή σε ένα Σταθμό Λεωφορείων Γκρέϋχάουντ όλοι περιμένουν και σε μια ψυχιατρική κλινική — ειδικά σε μια κομητειακή ψυχιατρική κλινική αναγκαστικής νοσηλείας — όλοι περιμένουν. Περιμένουν να βγουν. Δεν γίνονται και πολλά στις ψυχιατρικές πτέρυγες, αντίθετα απ'όσα αναφέρουν κάτι απίθανα μυθιστορήματα. Οι ασθενείς στην πραγματικότητα δεν φυλακίζουν το προσωπικό, και το προσωπικό στην πραγματικότητα δεν δολοφονεί τους ασθενείς. Οι πιο πολλοί διαβάζουν ή βλέπουν τηλεόραση ή κάθονται και καπνίζουν ή προσπαθούν να ξαπλώσουν σε έναν καναπέ και να κοιμηθούν ή πίνουν καφέ ή παίζουν χαρτιά ή περπατάνε και τρεις φορές τη μέρα έρχονται οι δίσκοι με το φαγητό. Το πέρασμα του χρόνου σηματοδοτείται από τα καροτσάκια με το φαγητό. Το βράδυ έρχονται οι επισκέπτες και πάντα χαμογελούν. Οι ασθενείς στις ψυχιατρικές κλινικές δεν καταλαβαίνουν γιατί οι άνθρωποι από έξω χαμογελούν. Για μένα μέχρι σήμερα παραμένει μυστήριο. Τα φάρμακα, τα οποία όλοι αποκαλούν «φαρμάκια», μοιράζονται σε ακανόνιστες ώρες, σε μικρά χάρτινα ποτηράκια. Όλοι παίρνουν θοραζίνη συν κάτι άλλο. Δεν σου λένε τι παίρνεις και κοιτάνε για να βεβαιωθούν ότι καταπίνεις τα χάπια. Μερικές φορές οι νοσοκόμες κάνουν τη μαλακία και ξαναφέρνουν τον ίδιο δίσκο με τα φάρμακα δεύτερη φορά. Οι ασθενείς πάντα διαμαρτύρονται ότι μόλις πήραν το φαρμάκι 78

PHILIP Κ. DICK

τους πριν από δέκα λεπτά και οι νοσοκόμες τούς ξαναδίνουν το φαρμάκι αδιακρίτως. Το λάθος δεν αποκαλύπτεται παρά μόνο στο τέλος της μέρας, και το προσωπικό αρνείται να μιλήσει γι' αυτό στους ασθενείς, που τώρα όλοι τους έχουν στον οργανισμό τους διπλή θοραζίνη απ' όση θα 'πρεπε να 'χουν. Ποτέ δεν γνώρισα κάποιον πνευματικά ασθενή, ακόμα και παρανοϊκό, που να πιστεύει ότι η διπλή δόση είναι ένα κόλπο για να δώσουν παραπάνω ηρεμιστικά στο θάλαμο. Είναι προφανές ότι οι νοσοκόμες είναι χαζές. Οι νοσοκόμες ζορίζονται όταν προσπαθούν να ξεχωρίσουν ποιος ασθενής είναι ποιος και να βρουν ποιο χάρτινο κυπελλάκι είναι ποιανού. Αυτό συμβαίνει επειδή ο πληθυσμός αλλάζει συνεχώς* καινούριοι φτάνουν παλιοί παίρνουν εξιτήριο. Ο αληθινός κίνδυνος σε μια ψυχιατρική πτέρυγα είναι μήπως κάποιος τρελαμένος από το PCP^ γίνει δεκτός κατά λάθος. Η τακτική πολλών ψυχιατρικών κλινικών είναι να αρνούνται τους χρήστες PCP και αναγκάζουν την ένοπλη αστυνομία να τους αναλάβει. Η ένοπλη αστυνομία συνέχεια προσπαθεί να φορτώσει τους χρήστες PCP στους άοπλους ασθενείς των ψυχιατρικών κλινικών και στο άοπλο προσωπικό. Κανείς δε θέλει να μπλεχτεί με έναν χρήστη PCP, και οι λόγοι είναι σοβαροί. Οι εφημερίδες όλο γράφουν για το τάδε φρικιό του PCP που ήταν κλειδωμένο σε κάποιον θάλαμο και δάγκωσε τη μύτη κάποιου άλλου ή έβγαλε τα ίδια τα μάτια του. Ο Φατ το γλίτωσε αυτό. Ούτε που ήξερε ότι υπάρχει τέτοια φρίκη. Αυτό ήταν αποτέλεσμα του σοφού σχεδιασμού του ΙΚΚΟ που είχε λάβει μέτρα ώστε κανείς ΡΟΡτζής να μην καταλήξει στη Βόρεια Πτέρυγα. Και 1.Επίσης γνωστό ως «αγγελική σκόνη».

79

VALIS

μάλιστα ο Φατ όφειλε τη ζωή του στο ΙΚΚΟ (όπως και δύο χιλιάδες δολάρια), αν και το μυαλό του, όντας βίδες, δεν μπορούσε να το εκτιμήσει αυτό. Όταν η Μπεθ διάβασε τον αναλυτικό λογαριασμό του ΙΚΚΟ, δεν πίστευε πόσα πράγματα είχαν κάνει στον άντρα της για να τον κρατήσουν ζωντανό" ο κατάλογος έφτανε τις πέντε σελίδες. Συμπεριελάμβανε μέχρι και οξυγόνο. Ο Φατ δεν το ήξερε αυτό, αλλά οι νοσοκόμες στην πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων πίστευαν ότι θα πέθαινε. Τον είχαν συνέχεια στα μόνιτορ. Στην πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων κάθε λίγο και λιγάκι ηχούσε μια προειδοποιητική σειρήνα συναγερμού. Αυτό σήμαινε ότι κάποιος δεν έδειχνε πια σημεία ζωής. Ο Φατ που ξάπλωνε συνδεδεμένος με την οθόνη, ένιωθε σαν να τον είχαν βάλει στον πίνακα ελέγχου του σιδηροδρομικού σταθμού' τα συστήματα υποστήριξης ζωής δεν σταματούσαν να κάνουν φασαρία και να βγάζουν διάφορους ήχους. Στους πνευματικά ασθενείς είναι συνηθισμένο να μισούν αυτούς που τους βοηθούν και να αγαπούν αυτούς που είναι εναντίον τους. Ο Φατ ακόμη αγαπούσε την Μπεθ και απεχθανόταν το ΙΚΚΟ. Αυτό έδειχνε ότι η θέση του ήταν στη Βόρεια Πτέρυγα" δεν έχω καμία αμφιβολία γι' αυτό. Η Μπεθ, όταν πήρε τον Κρίστοφερ και έφυγε για να πάει άγνωστο πού, ήξερε ότι ο Φατ θα δοκίμαζε να αυτοκτονήσει" ο Φατ το είχε προσπαθήσει στον Καναδά. Η Μπεθ μάλιστα σχεδίαζε να ξανάρθει με το που θα σκοτωνόταν ο Φατ. Του το είχε πει μετά. Κι επίσης του είχε πει ότι η αποτυχία του την είχε εξοργίσει. Όταν τη ρώτησε γιατί την είχε εξοργίσει, η Μπεθ είπε: «Αλλη μια φορά έδειξες την ανικανότητά σου». 80

PHILIP Κ. DICK

Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ λογικής και παραφροσύνης είναι πιο λεπτή κι από κόψη ξυραφιού, πιο κοφτερή κι από δόντια κυνηγόσκυλου, πιο ευμετάβλητη κι από σύννεφο. Είναι πιο φευγαλέα κι από φάντασμα. Ί σ ω ς να μην υπάρχει* ίσως να είναι φάντασμα. Η ειρωνεία είναι ότι τον Φατ δεν τον είχαν κλείσει μέσα επειδή ήταν τρελός (αν και ήταν)' ο λόγος, από τυπικής πλευράς, ήταν ο νόμος περί των ατόμων που αποτελούν «κίνδυνο για τον εαυτό τους». Ο Φατ αποτελούσε απειλή για τη σωματική και πνευματική υγεία του, και πολλοί άνθρωποι μπορούν να κατηγορηθούν γι' αυτό. Την περίοδο που ζούσε στη Βόρεια Πτέρυγα τού έκαναν αρκετά ψυχολογικά τεστ. Τα πέρασε όλα, αλλά είχε την εξυπνάδα να μη μιλήσει για το Θεό. Αν και είχε περάσει όλα τα τεστ, τα είχε περάσει με απάτη. Για να περάσει η ώρα ζωγράφιζε και ξαναζωγράφιζε εικόνες των Γερμανών ιπποτών που τους είχε παρασύρει στον πάγο, στο θάνατό τους, ο Αλέξανδρος Νιέβσκυ. Ο Φατ ταυτιζόταν με τους βαριά αρματωμένους Τεύτονες ιππότες που φορούσαν σχιστομάτικες μάσκες με κέρατα βοδιού να προεξέχουν από τα πλάγια. Ζωγράφισε κάθε ιππότη να κουβαλάει μια θεόρατη ασπίδα και ένα γυμνωμένο σπαθί" στις ασπίδες είχε γράψει! ((/« hoc signo vinces)), κάτι που είχε πάρει από ένα πακέτο τσιγάρων. Σημαίνει «με το σημείο αυτό θα κατακτήσεις». Το σημείο είχε τη μορφή ενός σιδηρού σταυρού. Η αγάπη του για το Θεό είχε μεταβληθεί σε θυμό, ένα θυμό ακαθόριστο. Έβλεπε τον Κρίστοφερ να τρέχει σε ένα καταπράσινο λιβάδι με το γαλάζιο παλτουδάκι του να φτερουγίζει, τον Κρίστοφερ να τρέχει συνεχώς. Χωρίς αμφιβολία αυτός που έτρεχε ήταν ο Χορσλάβερ Φατ, το παιδί μέσα του τέλος πάντων. Έτρεχε να ξεφύγει από κάτι 81

VALIS

που ήταν τόσο ακαθόριστο όσο και ο θυμός του. Πέρα από αυτό, έγραψε πολλές φορές: Dico per spiritum sanctum. Haec Veritas est. Mihi crede et mecum in aeternitate vivebis. (Καταχώριση #28). Αυτό σήμαινε, «Μιλώ δια του Αγίου Πεύματος. Αυτή είναι η αλήθεια. Πίστεψέ με και θα ζήσεις μαζί μου στην αιωνιότητα». Μια μέρα έγραψε πάνω σε μια λίστα τυπωμένων οδηγιών που ήταν τοιχοκολλημένη στο διάδρομο: ((Εχ Deo nascimur, in Jesu mortimur, per spiritum sanctum reviviscimus». 0 Νταγκ τον ρώτησε τι σήμαινε αυτό. «Γεννιόμαστε από το Θεό», μετέφρασε ο Φατ, «πεθαίνουμε στο όνομα του Χριστού, ξαναζούμε με το Αγιο Πνεύμα». «Θα κάτσεις εδώ ενενήντα μέρες», είπε ο Νταγκ. Μια φορά ο Φατ βρήκε στον τοίχο μια τυπωμένη ειδοποίηση που τη θαύμασε. Η ειδοποίηση καθόριζε ρητώς αυτά που δεν μπορούσαν να γίνουν, κατά σειρά φθίνουσας σημασίας. Κοντά στην αρχή τής λίστας οι ενδιαφερόμενοι πληροφορούνταν ότι: ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΤΕ ΤΑ ΣΤΑΧΤΟΔΟΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΤΕΡΥΓΑ. Και πιο κάτω η λίστα δήλωνε:

82

PHILIPΚ.DICK ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΕΚΤΕΑΕΣΗ ΜΕΤΩΠΙΑΙΩΝ ΑΟΒΟΤΟΜΩΝ ΔΙΧΩΣ ΤΗΝ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. «Εδώ θα 'πρεπε να λέει. [προμετωπιαίων], είπε ο Νταγκ και συμπλήρωσε το «προ». « Π ώ ς το ξέρεις αυτό;» ρώτησε ο Φατ. «Υπάρχουν δύο τρόποι να μάθεις», είπε ο Νταγκ. «Είτε η γνώση προέρχεται από τα αισθητήρια όργανα και αποκαλείται εμπειρική γνώση, ή προέρχεται από μέσα από το μυαλό σου και αποκαλείται α priorm. Ο Νταγκ έγραψε στην ειδοποίηση: ΑΝ ΦΕΡΩ ΠΙΣΩ ΤΑ ΣΤΑΧΤΟΔΟΧΕΙΑ, ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΤΗΝ ΠΡΟΜΕΤΩΠΙΑΙΑ ΜΟΥ; «Θα μείνεις εδώ ενενήντα μέρες», είπε ο Φατ. Έ ξ ω από το κτίριο έπεφτε δυνατή βροχή. Α π ' τη μέρα που είχε έρθει στη Βόρεια Πτέρυγα ο Φατ, έβρεχε. Αν στεκόταν πάνω στο πλυντήριο του καθαριστηρίου μπορούσε να δει το πάρκιν από το παράθυρο με τα κάγκελα. Οι άνθρωποι παρκάριζαν τα αυτοκίνητά τους και μετά έτρεχαν στη βροχή. Ο Φατ χαιρόταν που ήταν μέσα, στην πτέρυγα. Ο δόκτωρ Στόουν, που ήταν ο επικεφαλής της πτέ. ρυγας, μια μέρα τον εξέτασε. «Έκανες άλλη φορά απόπειρα αυτοκτονίας;» τον ρώτησε ο δόκτωρ Στόουν. ((Όχι», είπε ο Φατ, πράγμα που φυσικά δεν ήταν αληθινό. Εκείνη τη στιγμή δεν θυμόταν πια τον Καναδά. Είχε την εντύπωση ότι η ζωή του είχε αρχίσει πριν από δύο βδομάδες όταν έφυγε η Μπεθ. 83

VALIS

«Νομίζω», είπε ο δόκτωρ Στόουν, «ότι όταν προσπάθησες να αυτοκτονήσεις ήρθες για πρώτη φορά σε επαφή με την πραγματικότητα». «Μπορεί», είπε ο Φατ. «Αυτό που θα σου δώσω», είπε ο δόκτωρ Στόουν ανοίγοντας μια μαύρη τσάντα στο γραφειάκι του που ήταν παραφορτωμένο με διάφορα πράγματα, «το έχουμε ονομάσει φάρμακα Μπατς. Αυτά τα οργανικά φάρμακα είναι το προϊόν της απόσταξης ειδικών λουλουδιών που φυτρώνουν στην Ουαλία. Ο δόκτωρ Μπατς περιπλανιόταν στα χωράφια και τα λιβάδια της Ουαλίας ζώντας κάθε αρνητική πνευματική κατάσταση που υπάρχει. Με κάθε κατάσταση που ζούσε κρατούσε απαλά τα λουλούδια το ένα μετά το άλλο. Το σωστό λουλούδι έτρεμε στη χούφτα του δόκτορος Μπατς'αυτός έπειτα ανέπτυσσε ειδικές μεθόδους για να πάρει σε μορφή ελιξηρίου το αιθέριο έλαιο κάθε λουλουδιού και συνδυασμού λουλουδιών, το οποίο επεξεργάστηκα χρησιμοποιώντας ως βάση το ρούμι». Έβαλε μαζί πάνω στο γραφείο τρία μπουκάλια, βρήκε ένα μεγαλύτερο άδειο μπουκάλι και άδειασε εκεί το περιεχόμενο των τριών άλλων. «Να παίρνεις έξι σταγόνες τη μέρα», είπε ο δόκτωρ Στόουν. «Δεν υπάρχει περίπτωση να σε βλάψουν τα φάρμακα Μπατς. Δεν είναι τοξικά χημικά. Θα απομακρύνουν την αίσθηση της ανημπόριας και του φόβου και της αδυναμίας να ενεργήσεις. Η διάγνωσή μου είναι ότι αυτοί είναι οι τρεις τομείς στους οποίους έχεις φραγμούς: ανημπόρια, φόβος και ανικανότητα να ενεργήσεις. Έπρεπε τότε, αντί να δοκιμάσεις να αυτοκτονήσεις, να πάρεις το γιο σου από τη γυναίκα σου — ο νόμος στην Καλιφόρνια λέει ότι ένα ανήλικο παιδί πρέπει να παραμείνει με τον πατέρα του μέχρι να εκδοθεί δικαστική απόφα84

PHILIP Κ. DICK

ση περί του αντιθέτου. Και έπειτα θα έπρεπε να χτυπήσεις ελαφρά τη γυναίκα σου με μια εφημερίδα τυλιγμένη ρολό ή κάναν τηλεφωνικό οδηγό». «Ευχαριστώ», είπε ο Φατ παίρνοντας το μπουκάλι. Έβλεπε ότι ο δόκτωρ Στόουν ήταν εντελώς τρελός αλλά ωραίος. Ο δόκτωρ Στόουν ήταν το πρώτο άτομο στη Βόρεια Πτέρυγα, εκτός από τους ασθενείς, που του είχε μιλήσει σαν να ήταν άνθρωπος. ((Έχεις πολύ θυμό μέσα σου», είπε ο δόκτωρ Στόουν. ((Θα σου δανείσω ένα αντίτυπο του Ταό Τ ε Τσινγκ. Διάβασες ποτέ Λάο Τσε;» ((Όχι», παραδέχτηκε ο Φατ. ((Για να σου διαβάσω αυτό το απόσπασμα», είπε ο δόκτωρ Στόουν. Διάβασε φωναχτά: «Το άνω μέρος του δεν είναι εκθαμβωτικό. Το κάτω μέρος τον δεν είναι θαμπό. Αμυδρά ορατό, δεν μπορεί να ονομαστεί Και επιστρέφει σ' αυτό που είναι δίχως ουσία. Αυτό λέγεται το σχήμα που δεν έχει σχήμα, Το είδωλο που είναι δίχως ουσία. Αέγεται ασαφές και σκιώδες. Πήγαινε μπροστά του και δεν θα δεις το κεφάλι του. Ακολούθα το από πίσω και δεν θα δεις τα οπίσθια μέρη του». Ο Φατ όταν το άκουσε αυτό θυμήθηκε τις καταχωρίσεις #1 και #2 από το ημερολόγιό του. Τις παρέθεσε από μνήμης στον δόκτορα Στόουν. #1. Ένας Νους υπάρχει' μα από κάτω του δυο νόμοι αντιμάχονται. 85

VALIS

#2. Ο Νους αφήνει να μπει το φως, έπειτα το σκοτάδι' από την αλληλεπίδραση τους γεννιέται ο χρόνος. Στο τέλος ο Νους απονέμει τη νίκη στο φως· ο χρόνος παύει και ο Νους είναι ολοκληρωμένος. «Αλλά», είπε ο δόκτωρ Στόουν, «αν ο Νους απονείμει τη νίκη στο φως, και το σκοτάδι εξαφανιστεί, τότε η πραγματικότητα θα εξαφανιστεί, εφόσον η πραγματικότητα είναι μια σύνθεση που αποτελείται εξίσου από Γιάνγκ και Γιν». «Το Γιάνγκ είναι η Μορφή I του Παρμενίδη», είπε ο Φατ. «Το Γιν είναι η Μορφή II. Ο Παρμενίδης υποστήριζε ότι η Μορφή Π δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Μόνο η Μορφή I υπάρχει. Ο Παρμενίδης πίστευε σε έναν ενιστικό κόσμο. Οι άνθρωποι φαντάζονται ότι υπάρχουν και οι δύο μορφές, αλλά κάνουν λάθος. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι ο Παρμενίδης εξισώνει τη Μορφή I με " αυτό που είναι" και τη Μορφή II με " αυτό που δεν είναι". Έτσι οι άνθρωποι είναι παραπλανημένοι». Ο δόκτωρ Στόουν του είπε κοιτώντας τον, «Ποια είναι η πηγή σου;» «Ο Έντουαρντ Χάσσεϋ», είπε ο Φατ. «Είναι στην Οξφόρδη», είπε ο δόκτωρ Στόουν. «Σπούδασα στην Οξφόρδη. Κατά τη γνώμη μου ο Χάσσεϋ δεν έχει άλλον όμοιό του». «Έχεις δίκιο», είπε ο Φατ. «Τι άλλο μπορείς να μου πεις;» είπε ο δόκτωρ Στόουν. Ο Φατ είπε, «Ο χρόνος δεν υπάρχει. Αυτό είναι το μεγάλο μυστικό που ήξεραν ο Απολλώνιος ο Τυανεύς, ο Παύλος της Ταρσού, ο Σίμωνας ο Μάγος, ο Παράκελσος και ο Μπρούνο. Το σύμπαν συστέλλεται και 86

PHILIP Κ. DICK

γίνεται μια ενιαία οντότητα που αυτοολοκληρώνεται. Την παρακμή και την αταξία τις βλέπουμε αντιστρόφως, σαν αυξανόμενες. Η καταχώριση #18 της ερμηνείας μου λέει: «Ο αληθινός χρόνος σταμάτησε το 70 ΚΕ με πτώση τον Ναον στην Ιερουσαλήμ. Ξανάρχισε νά το 1974. Η περίοδος που μεσολάβησε ήταν τέλεια, πλαστή παρεμβολή που μιμούνταν τυφλά δημιουργία του Νου».

την ξαμια τη

«Παρεμβολή που έκανε ποιος;» ρώτησε ο δόκτωρ Στόουν. «Η Μαύρη Σιδερένια Φυλακή, η οποία είναι άλλη μια έκφραση για την Αυτοκρατορία. Αυτό που — » Ο Φατ είχε αρχίσει να λέει «Αυτό που μου αποκαλύφθηκε». Αλλαξε διατύπωση. «Αυτό που αποτέλεσε την πιο σημαντική ανακάλυψή μου είναι αυτό: " / ί Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε'')). Ο δόκτωρ Στόουν έγειρε στο γραφείο του, δίπλωσε τα χέρια του, λικνίστηκε μπρος πίσω και περιεργάστηκε τον Φατ περιμένοντας να ακούσει κι άλλα. «Αυτά ξέρω μόνο», είπε ο Φατ, καθυστερημένα επιφυλακτικός. «Μ' ενδιαφέρουν πολύ αυτά που λες», είπε ο δόκτωρ Στόουν. Ο Φατ κατάλαβε ότι υττήρχαν δύο πιθανότητες και μόνο δύο* ή ο δόκτωρ Στόουν ήταν θεότρελος — όχι απλώς τρελός, αλλά θεότρελος — ή, στην αντίθετη περίπτωση, με τέχνη και επιδεξιότητα είχε κάνει τον Φατ να μιλήσει· είχε ξεσκεπάσει τον Φατ και ήξερε τώρα ότι ο Φατ ήταν τρελός. Πράγμα που σήμαινε ότι ο Φατ είχε μπροστά του δικαστήριο και ενενήντα μέρες. 87

VALIS

Αυτή 7] ανακάλυψη έχει τόση θλίψη. 1) Αυτοί που συμφωνούν μαζί σου είναι τρελοί. 2) Αυτοί που δε συμφωνούν μαζί σου βρίσκονται στην εξουσία. Αυτά τα δύο συμπεράσματα τριγύριζε στο νου του ο Φατ. Αποφάσισε να τα παίξει όλα για όλα, να πει στον δόκτορα Στόουν την πιο αφάνταστη καταχώριση της ερμηνείας του. «Καταχώριση αριθμός εικοσιτέσσερα», είπε ο Φατ. αΣε αδρανή μορφή σπόρου, ως ζωντανή πληροφορία, το πλασμάτιο μισοκοιμόταν στη θαμμένη βιβλιοθήκη των κωδίκων στο Ξενοβόσκιον ως — » «Τι είναι το Ξενοβόσκιον;» τον διέκοψε ο δόκτωρ Στόουν. «Το Ναγκ Χαμμάντι». «Α, η Γνωστική Βιλιοθήκη», έκανε ο δόκτωρ Στόουν. «Βρέθηκε και διαβάστηκε το 1945, αλλά τίποτα δεν δημοσιεύτηκε. "Ζωντανή πληροφορία;"» Τα μάτια του καρφώθηκαν στον Φατ εξετάζοντάς τον εξονυχιστικά. Ζωντανή πληροφορία, είπε σαν ηχώ. Και μετά είπε, «Ο Αόγος». Ο Φατ άρχισε να τρέμει. «Ναι», είπε ο δόκτωρ Στόουν. «Ο Αόγος θα ήταν ζωντανή πληροφορία, ικανή να αναπαραχθεί». «Να αναπαραχθεί όχι μέσω πληροφορίας στην πληροφορία», είπε ο Φατ, «αλλά ως πληροφορία. Αυτό εννοούσε ο Ιησούς όταν μίλησε παραβολικά για τον "κόκκον σινάπεως" που, όπως είπε, γίνεται "δένδρον ώστε έρχονται τά πετεινά του ούρανοΰ καί κατασκηνοΰσιν έν τοις κλάδοις αύτοΰ"». «Δεν υπάρχει δέντρο σινάπεως», συμφώνησε ο δόκτωρ Στόουν. «Οπότε ο Ιησούς δεν θα το εννοούσε αυτό κυριολεκτικά. Αυτό ταιριάζει με το λεγόμενο 88

PHILIP Κ. DICK θέμα της "μυστικότητας" στον Μάρκο' ότι δεν ήθελε να ξέρουν οι απ' έξω την αλήθεια. Και εσύ ξέρεις;» ((Ο Ιησούς πρόβλεψε όχι μόνο το θάνατό τον αλλά και το θάνατο όλων των — », ο Φατ δίστασε για μια στιγμή. αΟμοπλασμάτιων. Αυτό είναι ένα ανθρώπινο ον με το οποίο έχει συνενωθεί το πλασμάτιο. Συμβίωση διαφορετικών ειδών. Ως ζωντανή πληροφορία, το πλασμάτιο ταξιδεύει στο οπτικό νεύρο τον ανθρώπον και φτάνει στην επίφνση. Χρησιμοποιεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο σαν θηλνκό ξενιστή — » Ο δόκτωρ Στόουν γρύλισε και τινάχτηκε απότομα. « — κι εκεί αναπτύσσεται και παίρνει την ενεργό μορφή του», είπε ο Φατ. αΟι Ερμητικοί αλχημιστές το ήξεραν αντό, στη θεωρία, από αρχαία κείμενα αλλά δεν μπορούσαν να το αναπαραγάγονν εφόσον δεν μπορούσαν να εντοπίσονν το αδρανές θαμμένο πλασμάτιο)}. ((Αλλά εσύ λες ότι το πλασμάτιο — ο Αόγος — ξεθάφτηκε στο Ναγκ Χαμμάντι!» ((Ναι, όταν διαβάστηκαν οι κώδικες». ((Είσαι σίγουρος ότι δεν ήταν σε αδρανή μορφή σπόρου στο Κιουμράν; Στο Πέμπτο Σπήλαιο;» ((Ε», έκανε αβέβαια ο Φατ. ((Από πού ήρθε το πλασμάτιο;» Ο Φατ δίστασε και μετά είπε, ((Από ένα άλλο αστρικό σύστημα». ((Θέλεις να κατονομάσεις αυτό το αστρικό σύστημα;» ((Ο Σείριος», είπε ο Φατ. ((Επομένως πιστεύεις ότι ο Ααός των Ντογκόν του δυτικού Σουδάν είναι η αφετηρία του χριστιανισμού». ((Χρησιμοποιούν το σημείο του ιχθύος», είπε ο Φατ. ((Για τον Νόμμο, τον αγαθό δίδυμο». 89

VALIS

((Ο οποίος θα ήταν η Μορφή I ή Γιάνγκ». «Σωστά», είπε ο Φατ. «Και η Γιουρούγκου είναι η Μορφή II. Αλλά πιστεύεις ότι η Μορφή II δεν υπάρχει». «Ο Νόμμο αναγκάστηκε να τη σφάξει», είπε ο Φατ. «Αυτό υποστηρίζει κατά κάποιον τρόπο ο γιαπωνέζικος μύθος», είπε ο δόκτωρ Στόουν. «Ο κοσμογονικός μύθος τους. Η θηλυκή δίδυμη πεθαίνει γεννώντας τη φωτιά' έπειτα κατεβαίνει κάτω από τη γη. Ο αρσενικός δίδυμος την ακολουθεί για να τη γλιτώσει, αλλά τη βρίσκει αποσυνθεμένη να γεννάει τέρατα. Αυτή τον καταδιώκει και αυτός τη σφραγίζει κάτω από το έδαφος». Ο Φατ είπε έκπληκτος, ((Αποσυντίθεται και όμως ακόμα γεννάει;» «Μόνο τέρατα», είπε ο δόκτωρ Στόουν. Εκείνη τη στιγμή στο μυαλό του Φατ μπήκαν δύο καινούριες λογικές προτάσεις, εξαιτίας της συγκεκριμένης συζήτησης. 1) Μερικοί από τους έχοντες εξουσία είναι τρελοί. 2) Και έχουν δίκιο. Στη λέξη «δίκιο» διάβασε «αίσθηση της πραγματικότητας». Ο Φατ ξαναγύρισε πάλι στην πιο ζοφερή ενορατική αποκάλυψή του, ότι το σύμπαν και ο Νους που το κυβερνά πίσω του είναι και τα δύο τελείως παράλογα. Αναρωτήθηκε αν θα έπρεπε να το αναφέρει αυτό στο δόκτορα Στόουν, ο οποίος φαινόταν να τον καταλαβαίνει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον σ' ολόκληρη τη ζωή του. «Δόκτωρ Στόουν», είπε, «υπάρχει κάτι που θέλω να σας ρωτήσω. Θέλω την επαγγελματική σας γνώμη». 90

PHILIPΚ.DICK «Πες το». «Θα μπορούσε το σύμπαν να είναι παράλογο;» «Θέλεις να πεις, να μην καθοδηγείται από κάποιον Νου. Προτείνω να στραφείς στον Ξενοφάνη». «Βέβαια», είπε ο Φατ. «Τον Ξενοφάνη του Κολοφώντος. "Ένας Θεός, ούτε στο σώμα όμοιος σε κάτι με τους θνητούς ούτε στο πνεύμα. Ο Θεός είναι όλος όραση, όλος νόηση και όλος ακοή. Αλλά μένει πάντοτε στον ίδιο τόπο ο Θεός, χωρίς διόλου να κινείται, κι ούτε ν' αλλάζει τόπο του ταιριάζει — " » «Του αρμόζει», τον διόρθωσε ο δόκτωρ Στόουν «κι ούτε ν' αλλάζει τόπο του αρμόζει, μια εδώ, μια εκεί». Και το σημαντικό μέρος. Απόσπασμα 25. «Και ο Θεός κραδαίνει άκοπα τον κόσμο με τη δύναμη του πνεύματός του». «Αλλά θα μπορούσε να είναι παράλογος», είπε ο Φατ. «Εμείς πώς θα το ξέραμε;» «Ολόκληρο το σύμπαν θα μπορούσε να είναι παράλογο». Ο δόκτωρ Στόουν είπε, «Σε σύγκριση με τι;» Αυτό ο Φατ δεν το είχε σκεφτεί. Αλλά μόλις το σκέφτηκε, συνειδητοποίησε ότι δεν διέλυε το φόβο του* τον δυνάμωνε. Αν ολόκληρο το σύμπαν ήταν παράλογο επειδή κατευθυνόταν από ένα παράλογο — δηλαδή παράφρον — μυαλό, τότε ολόκληρα είδη θα μπορούσαν να εμφανιστούν, να ζήσουν και να σβήσουν και ποτέ να μην το μαντέψουν, ακριβώς για το λόγο που μόλις είχε πει ο Στόουν. «Ο Αόγος δεν είναι παράλογος», κατέληξε ο Φατ. «Αυτό που αποκαλώ πλασμάτιο. Θαμμένο ως πληροφορία στους κώδικες του Ναγκ Χαμμάντι. Το οποίο τώρα είναι πάλι μαζί μας και δημιουργεί καινούρια 91

VALIS

ομοπλασμάτια. OL Ρωμαίοι σκότωσαν τα πρώτα, η Αυτοκρατορία». ((Αλλά λες ότι ο πραγματικός χρόνος σταμάτησε το 70 μ.Χ. όταν οι Ρωμαίοι κατέστρεψαν το Ναό. Οπότε αυτή είναι ακόμη η ρωμαϊκή εποχή. Και τώρα είναι περίπου — » ο δόκτωρ Στόουν το υπολόγισε. ((Περίπου το 100 μ.Χ.». Ο Φατ κατάλαβε τότε ότι αυτό εξηγούσε τη διπλοέκθεση που είχε δει, την υπερέκθεση της Αρχαίας Ρώμης πάνω στην Καλιφόρνια του 1974. Ο δόκτωρ Στόουν τού είχε λύσει το μυστήριο. Ο ψυχίατρος που ήταν υπεύθυνος για τη θεραπεία της παραφροσύνης του την είχε επικυρώσει. Τώρα ο Φατ δεν θα απαρνιόταν ποτέ την πίστη του στη συνάντησή του με το Θεό. Ο δόκτωρ Στόουν την είχε ατσαλώσει.

92

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

5

Ο ΦΑΤ ΕΜΕΙΝΕ δεκατρείς μέρες στη Βόρεια Πτέρυγα· έπινε καφέδες και διάβαζε και έκανε βόλτες με τον Νταγκ, αλλά δεν ξαναμίλησε με το δόκτορα Στόουν, επειδή ο Στόουν είχε πολλά καθήκοντα αφού ήταν επικεφαλής ολόκληρης της πτέρυγας και όσων βρίσκονταν εκεί, τόσο του προσωπικού όσο και των ασθενών. Τπήρξε πάντως μια σύντομη, βιαστική συνομιλία της πλάκας όταν ο δόκτωρ Στόουν του έδωσε εξιτήριο από την Πτέρυγα. «Νομίζω ότι είσαι έτοιμος να φύγεις», είπε ενθαρρυντικά ο Στόουν. Ο Φατ είπε, α Για να σε ρωτήσω. Δεν μιλάω ότι δεν υπάρχει ένα μυαλό να κατευθύνει το σύμπαν. Μιλάω για ένα μυαλό σαν αυτό που είχε φανταστεί ο Ξενοφάνης, αλλά το μυαλό είναι παράφρον». «Οι Γνωστικοί πίστευαν ότι η δημιουργός θεότητα ήταν παράφρονη», είπε ο Στόουν. «Τυφλή. Θέλω να σου δείξω κάτι. Δεν έχει δημοσιευτεί ακόμη" το έχω δακτυλογραφημένο από τον Ορβαλ Γουίντερμιουτ που προς το παρόν δουλεύει με τον Μπέθγκε τη μετάφραση των κωδίκων του Ναγκ Χαμμάντι. Το απόσπασμα είναι από το On the Origin of the World. Διάβασέ το. Ο Φατ το διάβασε, κρατώντας το πολύτιμο δακτυλογραφημένο κείμενο. 93

VALIS

«Είπε " Εγώ είμαι ο Θεός και δεν υπάρχει άλλος εκτός από μένα". Αλλά όταν τα είπε αυτά αμάρτησε κατά όλων των αθανάτων (των αιωνίων) και τον προστάτευσαν. Αλλά και η Pistis όταν είδε την ασέβεια του φυλάρχου θύμωσε. Χωρίς να ιδωθεί είπε: "Αανθάνεις, Σαμαήλ", που σημαίνει «ο τυφλός Θεός». "Πριν από σένα υττηρχε ένας φωτισμένος αθάνατος άνθρωπος. Θα παρουσιαστεί μέσα στα μουχλιασμένα κορμιά σας. Θα σε ποδοπατήσει όπως ποδοπατιέται και ο πηλός του αγγειοπλάστη. Και θα πέσεις μαζί με αυτούς που σου ανήκουν στη μητέρα σου, την άβυσσο"». Ο Φατ κατάλαβε αμέσως τι είχε διαβάσει. Ο Σαμαήλ ήταν η δημιουργός θεότητα και φανταζόταν ότι ήταν ο μόνος Θεός, όπως αναφερόταν στη Γένεση. Όμως ήταν τυφλός, πράγμα που σημαίνει περιχαρακωμένος. Η λέξη «περιχαρακωμένος» ήταν ο προέχων όρος του Φατ. Συμπεριελάμβανε όλους τους άλλους όρους: παράφρων, τρελός, παράλογος, παιγμένος, παλαβός, ψυχωσικός. Στην τυφλότητά του (κατάσταση παραλογισμού' δηλαδή, αποκομμένος από την πραγματικότητα) δεν συνειδητοποιούσε ότι — Τι έλεγε το δακτυλόγραφο; Το έψαξε πυρετωδώς, και ο δόκτωρ Στόουν τότε τον χτύπησε φιλικά στο μπράτσο και του είπε ότι μπορούσε να κρατήσει το δακτυλόγραφο. Ο Στόουν είχε βγάλει αρκετά φωτοαντίγραφα. Πριν από τη δημιουργό θεότητα υττήρχε ένας φωτισμένος αθάνατος άνθρωπος και αυτός ο φωτισμένος αθάνατος άνθρωπος θα εμφανιζόταν μέσα στην ανθρώπινη φυλή που επρόκειτο να δημιουργήσει ο Σαμαήλ. Και αυτός ο φωτισμένος αθάνατος άνθρωπος που υπήρχε πριν από τη δημιουργό θεότητα, θα ποδοπα94

PHILIP Κ. DICK

τούσε τον τρελαμένο τυφλό δημιουργό με τις αυταπάτες του σαν πηλό αγγειοπλάστη. Εξ ου και η συνάντηση του Φατ με το Θεό — τον αληθινό Θεό — μέσω του μικρού δοχείου Ο Χο, που του το είχε κάνει η Στεφάνι στον τροχό της. «Επομένως έχω δίκιο για το Ναγκ Χαμμάντι», είπε στο δόκτορα Στόουν. «Εσύ ξέρεις», είπε ο δόκτωρ Στόουν και έπειτα είπε κάτι που κανείς δεν το είχε πει άλλοτε στον Φατ. «Εσύ είσαι η αυθεντία», είπε ο δόκτωρ Στόουν. Ο Φατ συνειδητοποίησε ότι ο δόκτωρ Στόουν είχε αναστηλώσει την ψυχική ζωή του — του Φατ. Ο Στόουν τον είχε σώσει· ήταν μεγάλος ψυχίατρος. Όλα όσα είχε πει, όλα όσα είχε κάνει στον Φατ είχαν μια θεραπευτική βάση, ένα θεραπευτικό κίνητρο. Δεν είχε σημασία αν το περιεχόμενο των πληροφοριών τού Στόουν ήταν σωστό' ο σκοπός του από την αρχή ήταν να ξαναδώσει στον Φατ την πίστη στον εαυτό του, που την είχε χάσει όταν είχε φύγει η Μπεθ — που την είχε χάσει, στην πραγματικότητα, όταν είχε αποτύχει να σώσει τη ζωή της Γκλόριας πριν από χρόνια. Ο δόκτωρ Στόουν δεν ήταν παράφρων ο Στόουν ήταν θεραπευτής. Είχε την κατάλληλη δουλειά. Κατά πάσα πιθανότητα είχε θεραπεύσει πολλούς ανθρώπους και με πολλούς τρόπους. Προσάρμοζε τη θεραπεία του στο άτομο, όχι το άτομο στη θεραπεία. Πανάθεμά με, σκέφτηκε ο Φατ. Με αυτή την απλή πρόταση, «Εσύ είσαι η αυθεντία», ο Στόουν είχε ξαναδώσει στον Φατ τήν ψυχή του. Την ψυχή που είχε πάρει η Γκλόρια με κείνο το φρικτό, μοχθηρό ψυχολογικό παιχνίδι θανάτου. Τον δόκτορα Στόουν τον πλήρωναν — προσέξτε πάλι το «αυτοί» — για να βρει τι είχε σκοτώσει τον 95

VALIS

ασθενή που έμπαινε στην πτέρυγα. Σ ' όλες τις περιπτώσεις, κάπου, κάποια στιγμή στη ζωή του, κάποιος τον είχε πυροβολήσει με μια σφαίρα. Η σφαίρα έμπαινε μέσα του και ο πόνος άρχιζε να απλώνεται. Ο πόνος τον γέμιζε ύπουλα ώσπου ο ασθενής χωριζόταν στα δύο, ακριβώς στη μέση. Το καθήκον των ανθρώπων τού προσωπικού, ακόμα και των άλλων ασθενών, ήταν να ξανακάνουν το πρόσωπο αυτό πάλι ολόκληρο, αλλά αυτό δεν μπορούσε να γίνει όσο παρέμενε η σφαίρα. Το μόνο που κάναν οι άλλοι, οι λιγότερο ικανοί θεραπευτές, ήταν που πρόσεχαν ότι το πρόσωπο ήταν κομμένο σε δύο κομμάτια και τα μπάλωναν και τα έκαναν μια ενότητα. Αλλά δεν κατάφερναν να βρουν και να αφαιρέσουν τη σφαίρα. Η θανατηφόρα σφαίρα που είχε δεχθεί το πρόσωπο ήταν η βάση της επίθεσης του Φρόυντ στο ψυχολογικά πληγωμένο πρόσωπο. Ο Φρόυντ καταλάβαινε' το αποκαλούσε τραύμα. Αργότερα όλοι κουράζονταν να ψάχνουν τη θανατηφόρα σφαίρα· έπαιρνε πολύ χρόνο. Έπρεπε να μάθουν πολλά για τον ασθενή. Ο δόκτωρ Στόουν είχε ένα παραφυσικό ταλέντο, όπως και τα παραφυσικά φάρμακα Μπατς που ήταν μια ξεκάθαρη απάτη, μια πρόφαση για να ακούσει τον ασθενή. Ρούμι με ένα λουλούδι μέσα — τίποτα παραπάνω, μόνο ένα κοφτερό μυαλό που άκουγε αυτά που έλεγε ο ασθενής. Ο δόκτωρ Αήον Στόουν τελικά έγινε ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους στη ζωή του Χορσλάβερ Φατ. Ο Φατ για να φτάσει στον Στόουν παραλίγο να σκοτωθεί και σωματικά, αντίστοιχα προς τον πνευματικό του θάνατο. Αραγε αυτό εννοούν όταν λένε ότι ο Θεός ενεργεί με μυστηριώδεις τρόπους; Πώς αλλιώς θα μπορούσε να έρθει ο Φατ σε επαφή με τον Αήον Στόουν; Αυτό θα το επέφερε μόνο μία απεγνωσμένη 96

PHILIP Κ. DICK

πράξη, μι,α πράξη βαρυσήμαντη όσο μια απόπειρα αυτοκτονίας, μια θανάσιμη απόπειρα' ο Φατ έπρεπε να πεθάνει, ή να κοντέψει να πεθάνει, για να θεραπευτεί. Ή να κοντέψει να θεραπευτεί. Αναρωτιέμαι πού εξασκεί τώρα το^επάγγελμά του ο δόκτωρ Στόουν. Αναρωτιέμαι ποιος να είναι ο βαθμός επιτυχίας του. Αναρωτιέμαι πώς απέκτησε τις παραφυσικές ικανότητές του. Αναρωτιέμαι πολλά πράγματα. Το χειρότερο γεγονός στη ζωή του Φατ — η εγκατάλειψή του από την Μπεθ, που είχε πάρει μαζί της και τον Κρίστοφερ, και η προσπάθειά του να αυτοκτονήσει — του είχε φέρει άπειρα καλά. Αν κρίνεις τα πλεονεκτήματα μιας διαδικασίας από το τελικό αποτέλεσμά της τότε ο Φατ είχε μόλις περάσει την καλύτερη περίοδο της ζωής του* βγήκε από τη Βόρεια Πτέρυγα στην ακμή της δύναμής του. Κανείς άνθρωπος τελικά δεν είναι παντοδύναμος, κάθε πλάσμα που τρέχει, πετάει, πηδάει ή σέρνεται έχει την τελική νέμεσή του, που δε θα μπορέσει να της ξεγλιστρήσει, που τελικά θα το πιάσει. Αλλά ο δόκτωρ Στόουν είχε προσθέσει στον Φατ το στοιχείο που του έλειπε, το στοιχείο που του είχε πάρει σχεδόν σκόπιμα η Γκλόρια Κνούντσον, που ήθελε να πάρει μαζί της όσο μπορούσε περισσότερους: αυτοπεποίθηση. «Εσύ είσαι η αυθεντία», είχε πει ο δόκτωρ Στόουν και αυτό αρκούσε. Πάντα έλεγα στις συνομιλίες μου ότι για κάθε άτομο υπάρχει μια πρόταση — μια σειρά λέξεων — που έχει τη δύναμη να το καταστρέψει. Όταν ο Φατ μού είπε για τον Αήον Στόουν συνειδητοποίησα ότι υπάρχει μια άλλη πρόταση, μια άλλη σειρά λέξεων, που θα θεραπεύσει το άτομο. Αν είσαι τυχερός, θα βρεις τη δεύτερη· αλλά να είσαι σίγουρος ότι θα βρεις την πρώτη: έτσι λειτουργεί αυτό. Τα άτομα ξέρουν από 97

VALIS

μόνα τους, χωρίς εκπαίδευση, πώς να πουν τη θανατηφόρα πρόταση, αλλά χρειάζεται εκπαίδευση για να πουν τη δεύτερη. Η Στέφανι είχε φτάσει κοντά όταν είχε φτιάξει εκείνο το βάζο το — Ο Χο — που το είχε δώσει στον Φατ σαν δώρο της αγάπης της, μια αγάπη που δεν μπορούσε να του την εκφράσει επειδή της έλειπαν οι λεκτικές ικανότητες. Πώς άραγε γνώριζε ο δόκτωρ Στόουν τη σημασία που είχε για τον Φατ το αγγείο και ο αγγειοπλάστης όταν του έδινε το δακτυλογραφημένο κείμενο από τους κώδικες του Ναγκ Χαμμάντι; Για να το γνωρίζει αυτό ο δόκτωρ Στόουν θα έπρεπε να είναι τηλεπαθητικός. Δεν έχω καμία θεωρία περί τούτου. Ο Φατ βέβαια έχει. Πιστεύει ότι όπως και η Στέφανι, ο δόκτωρ Στόουν ήταν μια μικρομορφή του Θεού. Γι' αυτό λέω ότι ο Φατ είναι μισοθεραπευμένος και όχι θεραπευμένος. Κι όμως, αν θεωρήσουμε ότι οι καλοί άνθρωποι είναι μικρομορφές του Θεού, ο Φατ τουλάχιστον παρέμενε σε επαφή με έναν καλό Θεό, όχι έναν τυφλό, άσπλαχνο ή πονηρό. Αυτό το ζήτημα πρέπει να το λάβουμε υπ'όψιν μας. Ο Φατ είχε το Θεό σε μεγάλη εκτίμηση. Αν ο Αόγος ήταν λογικός και ο Αόγος ήταν ο Θεός, τότε ο Θεός έπρεπε να είναι λογικός. Να γιατί η φράση του Τετάρτου Ευαγγελίου για την ταυτότητα του Αόγου είναι τόσο σημαντική". αΚαΐ theos en ho logos)). Στην Καινή Διαθήκη ο Ιησούς λέει ότι κανείς δεν έχει δει το Θεό εκτός από αυτόν δηλαδή, τον Ιησού Χριστό, τον Αόγο του Τετάρτου Ευαγγελίου. Αν αυτό είναι ορθό, αυτό που βίωσε ο Φατ είναι ο Λόγος. Αλλά ο Αόγος είναι ο Θεός· έτσι, το να βιώσεις το Χριστό είναι να βιώσεις το Θεό. Ίσως μια πολύ πιό σημαντική αναφορά να υπάρχει σε ένα βιβλίο της Καινής 98

PHILIP Κ. DICK

Αιαθηκης που δεν το διαβάζουν οι πιό πολλοί* διαβάζουν τα Ευαγγέλια και τις Επιστολές του Παύλου αλλά ποιος διαβάζει την πρώτη Επιστολή του Ιωάννου; «'Αγαπητοί, τώρα είμεθα τέκνα Θεοΰ, καί ετι δέν έφανερώθη τί θέλουμε ε ϊσθαΐ' έξεύρομεν δμως δτι οταν φανερωθεί, θέλουμε είσθαι ομοιοι μέ αύτόν, διότι θέλουμε ιδεί αύτόν καθώς είναι». (Επιστολή Ιωάννου Α' Γ, 2)

Μπορεί να πει κανείς ότι αυτή είναι η πιο σημαντική φράση στην Καινή Διαθήκη' σίγουρα πάντως είναι η πιό σημαντική από τις φράσεις που δεν είναι ευρύτερα γνωστές. Θελομεν είσθαι όμοιοι με αυτόν. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι ισόμορφος του Θεού. Θελομεν ιδεί αυτόν καθώς είναι. Τότε θα συμβεί μια Θεοφάνια, σε μερικούς τουλάχιστον. Ο Φατ θα μπορούσε να θεμελιώσει τη συνάντησή του σε αυτό το απόσπασμα. Θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι η συνάντησή του με το Θεό ήταν η εκπλήρωση της υπόσχεσης στην Επιστολή Ιωάννου Α' Γ,2 — όπως είναι οι ενδείξεις που χρησιμοποιούν οι μελετητές της Βίβλου, ένα είδος κώδικα που, όσο δυσνόητος κι αν φαίνεται, μπορούν να τον διαβάσουν σε μια στιγμή. Κατά παράξενο τρόπο, αυτό το εδάφιο κολλάει ώς ένα βαθμό με το κείμενο του Ναγκ Χαμμάντι που έδωσε ο δόκτωρ Στόουν στον Φατ τη μέρα που ο Φατ έπαιρνε εξιτήριο από τη Βόρεια Πτέρυγα. Ο άνθρωπος και ο αληθινός Θεός είναι ταυτόσημοι — όπως είναι ο Αόγος και ο αληθινός Θεός — αλλά ένας παλαβός τυφλός δημιουργός και ο τρελαμένος κόσμος του χωρίζουν τον άνθρωπο από το Θεό. Το ότι ο τυφλός δημιουργός φαντάζε99

VALIS

ται ειλικρινά ότι αυτός είναι ο αληθινός Θεός απλώς αποκαλύπτει το μέγεθος της περιχαράκωσης του. Αυτό είναι γνωστικισμός. Στο γνωστικισμό, ο άνθρωπος ανήκει στο Θεό ενάντια στον κόσμο και το δημιουργό του κόσμου (που τόσο ο κόσμος όσο και ο δημιουργός του είναι τρελοί είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι). Η απάντηση στην ερώτηση του Φατ, «Είναι το σύμπαν παράλογο και είναι παράλογο επειδή ένα παράλογο μυαλό το κυβερνά;» παίρνει την απάντηση δια του δόκτορος Στόουν: «Ναι, είναι, το σύμπαν είναι παράλογο· το μυαλό που το κυβερνά είναι παράλογο* αλλά πιο πάνω βρίσκεται ένας άλλος Θεός, ο αληθινός Θεός, και αυτός δεν είναι παράλογος· πέραν τούτου, ο αληθινός Θεός έχει ξεγελάσει τις δυνάμεις αυτού του κόσμου, έχει έρθει εδώ για να μας βοηθήσει και τον γνωρίζουμε ως Λόγο». Ο Λόγος σύμφωνα με τον Φατ είναι ζωντανή πληροφορία. Ίσως ο Φατ είχε δει καθαρά ένα μεγάλο μυστήριο όταν είχε αποκαλέσει το Λόγο ζωντανή πληροφορία. Λλλά ίσως όχι. Δύσκολο να αποδείξεις πράγματα τέτοιου είδους. Ποιον να ρωτήσεις; Ο Φατ ευτυχώς ρώτησε τον Λήον Στόουν. Μπορεί να είχε ρωτήσει κάποιον από το προσωπικό, και στην περίπτωση αυτή θα ήταν ακόμα στη Βόρεια Πτέρυγα να πίνει καφέ, να διαβάζει και να κάνει βόλτες με τον Νταγκ. Πάνω απ' όλα, πέρα από κάθε άλλη πτυχή, θέμα, χαρακτηριστικό της συνάντησης αυτής, ο Φατ είχε γίνει μάρτυρας μιας αγαθής δύναμης πον είχε εισβάλει στον κόσμο αυτό. Κανείς άλλος όρος δεν ταίριαζε: η αγαθή δύναμη, ό,τι κι αν ήταν, είχε εισβάλει σ' αυτόν τον κόσμο σαν πολεμιστής έτοιμος για μάχη. Λυτό τον τρόμαζε αλλά και τον χαροποιούσε επειδή καταλάβαινε τι σήμαινε. Είχε έρθει βοήθεια. 100

PHILIP Κ. DICK

To σύμπαν μπορεί να ήταν παράλογο αλλά μέσα του είχε τρυπώσει κάτι. λογικό, όπως ένας κλέφτης μέσα στη νύχτα τρυπώνει σε ένα νοικοκυριό που κοιμάται, αναπάντεχος όσον αφορά το χώρο, όσον αφορά το χρόνο. Ο Φατ το είχε δει— όχι επειδή ο ίδιος ήταν κάτι ξεχωριστό — αλλά επειδή αυτό το ίδιο ήθελε να το δει ο Φατ. Συνήθως έμενε καμουφλαρισμένο. Συνήθως όταν εμφανιζόταν κανείς δεν μπορούσε να το ξεχωρίσει από τον περίγυρό του — χανόταν στο φόντο, όπως στο ψυχολογικό τεστ που πρέπει να βρεις ένα αντικείμενο στο φόντο. Ο Φατ του είχε δώσει ένα όνομα. Ζέβρα. Επειδή γινόταν ένα με το περιβάλλον. Το όνομα γι' αυτό είναι μίμησις, επίσης και μιμητικότητα. Μερικά έντομα το κάνουν αυτό* μιμούνται άλλα πράγματα: μερικές φορές άλλα έντομα — δηλητηριώδη έντομα — ή κλαδάκια και τα λοιπά. Μερικοί βιολόγοι και φυσιοδίφες εικάζουν ότι μπορεί να υπάρχουν ανώτερες μορφές μίμησης, εφόσον οι κατώτερες μορφές — που πάει να πει μορφές που εξαπατούν αυτά που σκοπεύουν να εξαπατήσουν αλλά όχι εμάς — βρίσκονται παντού σ' ολόκληρο τον κόσμο. Και αν υπήρχε μια ανώτερη μορφή νοήμονης μίμησης — μια μορφή τόσο ανώτερη που κανένας άνθρωπος (ή λίγοι άνθρωποι) δεν την είχε ανακαλύψει; Και αν ανακαλυπτόταν μόνο όταν ήθελε να ανακαλυφθεί; Πράγμα που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα δεν ανακαλυπτόταν εφόσον υπό αυτές τις συνθήκες θα είχε απαρνηθεί την καμουφλαρισμένη κατάστασή της για να βγει στο φως. «Να βγει στο φως», σ' αυτή την περίπτωση, ίσως να είναι όμοιο με «θεοφάνεια». Το έκπληκτο ανθρώπινο ον θα έλεγε, «Είδα το Ηεό))· ενώ η αλήθεια θα ήταν ότι είχε δει μόνο μια πολύ 101

VALIS

εξελιγμένη υπέργηινη μορφή ζωής, μια ΥΜΖ, ή μια εξωγήινη μορφή ζωής (μια ΕΜΖ) που είχε έρθει εδώ κάποια στιγμή στο παρελθόν... και ίσως, όπως έλεγε ο Φατ, δύο χιλιάδες χρόνια μισοκοιμόταν σε αδρανή μορφή σπόρου ως ζωντανή πληροφορία στους κώδικες του Ναγκ Χαμμάντι, πράγμα που εξηγούσε γιατί οι αναφορές για την ύπαρξή του είχαν κοπεί απότομα περίπου το 70 μ.Χ. Καταχώριση #33 στο ημερολόγιο του Φατ (στην ερμηνεία του δηλαδή): Αυτή τη μοναξιά, αυτή την αγωνία τον Nov πον πενθεί, τη νιώθει κάθε σνστατικό τον σύμπαντος. Όλα τα σνστατικά τον είναι ζωντανά. Έτσι οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές ήταν νλοζωιστες. Ο «υλοζωιστής» πιστεύει ότι το σύμπαν είναι ζωντανό* είναι η ίδια ιδέα όπως ο πανψυχισμός, ότι τα πάντα είναι έμβια. Στον πανψυχισμό ή υλοζωισμό υπάρχουν δύο κατηγορίες πεποιθήσεων: 1) Κάθε αντικείμενο είναι ανεξάρτητα ζωντανό. 2) Όλα είναι μια ενιαία οντότητα* το σύμπαν είναι ένα πράγμα, ζωντανό, με ένα νου. Ο Φατ είχε βρει κάτι ενδιάμεσο. Το σύμπαν αποτελείται από μια πελώρια παράλογη οντότητα μεσα στην οποία έχει εισχωρήσει μια ανώτερη μορφή ζωής η οποία καμουφλάρεται με μια πολύπλοκη μίμηση, οπότε όσο το επιθυμεί παραμένει — για μας — ανύπαρκτη. Μιμείται αντικείμενα και αιτιακές λειτουργίες (αυτό υποστηρίζει ο Φατ)· όχι μόνο αντικείμενα αλλά κι αυτό που κάνουν τα αντικείμενα. Απ' αυτό καταλαβαίνετε ότι ο Φατ φαντάζεται τη Ζέβρα πολύ μεγάλη. Μετά από έναν χρόνο συνεχούς ανάλυσης της συ102

PHILIP Κ. DICK

νάντησής του με τη Ζέβρα, ή το Θεό, ή το Λόγο, ό,τι κι, αν ήταν, ο Φατ κατέληξε πρώτα στο συμπέρασμα ότ^ είχε εισβάλει στο σύμπαν μας· και ένα χρόνο αργότερα συνειδητοποίησε ότι κατανάλωνε — δηλαδή, καταβρόχθιζε — το σύμπαν μας. Η Ζέβρα το επιτύγχανε αυτό με μια διαδικασία που έμοιαζε με μετουσίωση. Αυτό είναι το θαύμα της μετάληψης, στην οποία τα δύο είδη, ο άρτος και ο οίνος, γίνονται αοράτως το αίμα και το σώμα του Χριστού. Ο Φατ, αντί να το δει αυτό στην εκκλησία, το είχε δει στον κόσμο* και όχι σε μικρομορφή αλλά σε μακρομορφή, σαν να λέμε σε κλίμακα τόσο μεγάλη που δεν μπορούσε να υπολογίσει τα όριά του. Πιθανόν ολόκληρο το σύμπαν σταδιακά, αδιόρατα, να μεταβάλλεται σε Κύριο. Και μ' αυτή τη διαδικασία έρχεται όχι μόνο η νοημοσύνη αλλά και η πνευματική υγεία. Αυτό για τον Φατ θα ήταν ευλογία. Τόσον καιρό τον βασάνιζε η παραφροσύνη, τόσο μέσα του όσο και απ' έξω του. Τίποτα άλλο δεν θα του 'δινε τόση χαρά. Αν ο Φατ ήταν ψυχωσικός, πρέπει να παραδεχτείτε ότι είναι μια παράξενη μορφή ψύχωσης να πιστεύεις ότι έχεις συναντήσει μια εισβολή του λογικού στο παράλογο. Πώς τη θεραπεύεις; Ξαναστέλνεις τον παθόντα πάλι στην αρχή; Σ ' αυτή την περίπτωση θα αποκοπεί από το λογικό. Αυτό από πλευράς θεραπείας δεν έχει νόημα* είναι σχήμα οξύμωρο, μια λεκτική αντίφαση. Αλλά εδώ αποκαλύπτεται ένα ακόμη πιο βασικό εννοιολογικό πρόβλημα. Αν υποθέσουμε ότι λέω στον Φατ, ή ότι ο Κέβιν λέει στον Φατ, «Δεν βίωσες το Θεό. Απλώς βίωσες κάτι με τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά και τη φύση και τις δυνάμεις και τη σοφία και την καλοσύνη του Θεού». Αυτό είναι σαν το αστείο για 103

VALIS

τη γερμανική ροπή προς τις διπλές αφαιρέσεις* ένας Γερμανός, αυθεντία στην Αγγλική φιλολογία, δηλώνει κατηγορηματικά, «Ο Άμλετ δεν γράφτηκε από τον Σαίξττηρ· απλώς γράφτηκε από έναν άνθρωπο ονόματι Σαίξττηρ». Στα αγγλικά η διαφοροποίηση είναι φραστική, δίχως νόημα, αν και τα γερμανικά ως γλώσσα θα εκφράσουν τη διαφορά (πράγμα που εξηγεί μερικά παράξενα γνωρίσματα του γερμανικού μυαλού). «Είδα το Θεό», λέει ο Φατ, και ο Κέβιν και εγώ και η Σέρι λέμε «Όχι, είδες κάτι σαν το Θεό. Ακριβώς σαν το Θεό». Και έχοντας μιλήσει, δεν μένουμε να ακούσουμε την απάντηση, σαν τον Πιλάτο που ρώτησε κοροϊδευτικά, «Τι είναι αλήθεια;» Η Ζέβρα εισχώρησε στο σύμπαν μας και άρχισε να πυροβολεί επανειλημμένως με ακτίνες έγχρωμου φωτός πλούσιες σε πληροφορίες τον εγκέφαλο του Φατ, μέσα από το κρανίο του* τον θάμπωσε, τον τρέλανε, τον ζάλισε, τον τύφλωσε, αλλά του πρόσφερε γνώση πέρα από κάθε περιγραφή. Έτσι γι' αρχή έσωσε τη ζωή του Κρίστοφερ. Για την ακρίβεια δεν εισχώρησε για να πυροβολήσει τις πληροφορίες· είχε εισχωρήσει κάποια άλλη φορά, παλαιότερα. Αυτό που έκανε ήταν ότι βγήκε από την καμουφλαρισμένη κατάσταση στην οποία βρισκόταν βγήκε και πυροβόλησε πληροφορίες με τρομακτικό ρυθμό' οι υπολογισμοί μας δεν μπορούν να τον μετρήσουν του πυροβόλησε ολόκληρες βιβλιοθήκες μέσα σε νανοδευτερόλεπτα. Και συνέχισε να το κάνει αυτό επί οκτώ ώρες πραγματικού διανυμένου χρόνου. Μέσα σε οκτώ ώρες ΠΔΧ υπάρχουν πολλά νανοδευτερόλεπτα. Με ταχύτητα αστραπής μπορείτε να φορτώσετε το δεξιό ημισφαίριο του ανθρώπινου μυαλού με μια πελώρια ποσότητα γραφικών δεδομένων. 104

PHILIP Κ. DICK

Ο Παύλος της Ταρσού είχε μια παρόμοια εμπειρία. Πολύ καιρό πριν. Πολλά απ' αυτά που είδε αρνήθηκε να τα συζητήσει. Σύμφωνα με όσα είπε ο ίδιος, πολλές από τις πληροφορίες που του πυροβολήθηκαν στο κεφάλι — ακριβώς ανάμεσα στα μάτια του κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Δαμασκό — χάθηκαν μαζί του δίχως να μαθευτούν. Το χάος βασιλεύει στο σύμπαν, αλλά ο Άγιος Παύλος ήξερε σε ποιον είχε μιλήσει. Το ανέφερε αυτό. Και η Ζέβρα επίσης έδειξε στον Φατ ποια ήταν. Αυτοαποκλήθηκε «Αγία Sophia», ένας προσδιορισμός που για τον Φατ ήταν άγνωστος. Η «Αγία Sophia» είναι μια ασυνήθιστη υπόσταση του Χριστού. Ο άνθρωπος και ο κόσμος είναι αμοιβαίως δηλητηριώδεις. Αλλά ο Θεός — ο αληθινός Θεός — έχει διεισδύσει και στους δύο, έχει διεισδύσει στον άνθρωπο και έχει διεισδύσει στον κόσμο, και καταπραΰνει το τοπίο. Αλλά αυτός ο Θεός, ο Θεός από έξω, συναντά σθεναρή αντίσταση. Οι απάτες — οι πλάνες της τρέλας — αφθονούν και μασκαρεύονται για να μοιάζουν με το ακριβές αντίθετό τους: παριστάνουν τη λογική. Οι μάσκες, όμως, φθείρονται και η τρέλα αποκαλύπτεται. Είναι πανάσχημη. Η θεραπεία είναι εδώ αλλά και η νόσος επίσης. Όπως ο Φατ επαναλαμβάνει με εμμονή, αΗ Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε)). Ο αληθινός Θεός αντιδρά στην κρίση με έναν εκπληκτικό τρόπο* μιμείται το σύμπαν, την περιοχή ακριβώς στην οποία έχει εισβάλει: ακολουθεί την ομοίωση των κλαδιών και των δένδρων και των κουτιών της μπίρας στους υπονόμους — προσποιείται ότι είναι σκουπίδια πεταμένα, χαλάσματα που κανείς δεν τα προσέχει πια. Ο αληθινός Θεός καραδοκεί και στην κυριολεξία στήνει 105

VALIS

καρτέρι στην πραγματικότητα όπως και σε μας. Ο Θεός στ' αλήθεια μας επιτίθεται και μας τραυματίζει παίζοντας το ρόλο του αντίδοτου. Όπως μπορεί να μαρτυρήσει κι ο Φατ, είναι τρομακτική εμπειρία να πέσεις στην ενέδρα του Ζωντανού Θεού. Έ τ σ ι λέμε ότι ο Θεός αγαπά να κρύβεται. Δύο χιλιάδες πεντακόσια χρόνια πέρασαν από τότε που ο Ηράκλειτος έγραψε ότι «η αφανής αρμονία είναι ανώτερη από τη φανερή», και «Η φύση αγαπά να κρύβεται». Έ τ σ ι το λογικό, σαν σπόρος, βρίσκεται κρυμμένο μέσα στον όγκο του παραλόγου. Τι σκοπό εξυπηρετεί ο όγκος του παραλόγου; Αναρωτηθείτε τι κέρδισε η Γκλόρια πεθαίνοντας· όχι στο ζήτημα του θανάτου της σε σχέση με τον εαυτό της αλλά στο ζήτημα αυτών που την αγαπούσαν. Ξεπλήρωσε την αγάπη τους με — με τι, λοιπόν; Κακία; Δεν αποδείχθηκε. Μίσος; Δεν αποδείχθηκε. Με το παράλογο; Ναι· αποδείχθηκε. Αν κοιτάξουμε το πώς επέδρασε αυτός ο θάνατος στους φίλους της — όπως τον Φατ —, τότε βλέπουμε ότι κανένας ορθόφρων σκοπός δεν επιτεύχθηκε αλλά σκοπός υπήρχε: σκοπός δίχως σκοπό, αν μπορεί να το συλλάβει αυτό ο νους σας. Το κίνητρό της δεν ήταν κίνητρο. Μιλάμε για μηδενισμό. Πίσω από καθετί άλλο, ακόμη και πίσω από τον ίδιο το θάνατο και τη θέληση του θανάτου, βρίσκεται κάτι άλλο και αυτό το κάτι άλλο είναι το τίποτα. Ο θεμέλιος λίθος της πραγματικότητας είναι η μη πραγματικότητα· το σύμπαν είναι παράλογο επειδή είναι χτισμένο όχι απλώς πάνω σε άμμο που μετακινείται — αλλά πάνω σε αυτό που δεν είναι. Η γνώση αυτή δεν τον βοηθούσε τον Φατ: γιατί η Γκλόρια τον πήρε μαζί της — ή τουλάχιστον έβαλε τα δυνατά της — όταν έφυγε. «Σκύλα», θα μπορούσε να 106

PHILIP Κ. DICK

της πει αν μπορούσε να την πιάσει. «Μόνο πες μου γιατί' γιατί, γαμώτο». Σ ' αυτό η κούφια απάντηση του σύμπαντος θα ήταν, «Οι βουλές μου δεν μπορούν να κατανοηθούν, ώ άνθρωπε». Το οποίο σημαίνει, «Οι βουλές μου δεν έχουν νόημα, ούτε και οι βουλές αυτών που στοχάζονται περί εμού». Ευτυχώς γιο^ τον Φατ, τα κακά μαντάτα που τον περίμεναν δεν είχαν γίνει γνωστά ακόμα όταν έφευγε από τη Βόρειο Πτέρυγα. Δεν μπορούσε να γυρίσει στην Μπεθ, έτσι σε ποιον λοιπόν να γυρνούσε όταν έβγαινε στον έξω κόσμο; Είχε στο νου του τη Σέρι που είχε θεραπευτεί προσωρινά από τον καρκίνο και τον επισκεπτόταν πιστά όσο έμενε στη Βόρεια Πτέρυγα. Επομένως ο Φατ είχε κρεμαστεί πάνω της και πίστευε ότι ο μοναδικός του φίλος σ' όλο τον κόσμο ήταν η Σέρι Σόλβιγκ. Το σχέδιό του φώτιζε το δρόμο του σαν άστρο: θα έμενε με τη Σέρι, θα τη βοηθούσε να κάνει κουράγιο όσο κρατούσε η προσωρινή θεραπεία της, θα τη νοιαζόταν όπως τον είχε νοιαστεί κι αυτή όσο ήταν στο νοσοκομείο. Ό π ω ς κι αν το εξετάσετε ο δόκτωρ Στόουν δεν γιάτρεψε τον Φατ, όπως φάνηκε αργότερα όταν αποκαλύφθηκε το κίνητρο που ωθούσε τον Φατ. Ο Φατ κατευθύνθηκε προς το θάνατο πιο γρήγορα και πιο έμπειρα από κάθε άλλη φορά. Είχε γίνει επαγγελματίας στην αναζήτηση του πόνου· είχε μάθει τους κανόνες του παιχνιδιού και ήξερε τώρα πώς να παίξει. Αυτό που αναζητούσε ο Φατ μέσα στην παραφροσύνη του — που την είχε αποκτήσει από ένα παράφρον σύμπαν προσδιορισμένο παράφρον σύμφωνα με τη δική του ανάλυση — ήταν να τον παρασύρει κάποιος που ήθελε να πεθάνει. Αν είχε πάρει την τηλεφωνική του ατζέντα και την είχε διαβάσει από την αρχή ώς το 107

VALIS

τέλος, δεν θα είχε βρει τίποτα καλύτερο από τη Σέρι.. «Έξυπνη κίνηση, Φατ», θα τού 'λεγα αν ήξερα τι σχεδίαζε για το μέλλον του όσο έμενε στη Βόρεια Πτέρυγα. «Αυτή τη φορά πέτυχες διάνα». Ήξερα τη Σέρι· ήξερα ότι ξόδευε το χρόνο της ψάχνοντας τρόπο να τερματίσει την προσωρινή θεραπεία της. Το ήξερα επειδή έδειχνε οργή και μίσος, συνεχώς, για τους γιατρούς που την είχαν σώσει. Αλλά δεν ήξερα τι είχε σχεδιάσει ο Φατ. Ο Φατ το είχε κρατήσει κρυφό, κρυφό ακόμα και από τη Σέρι. Θα τη βοηθήσω, σκέφτηκε ο Φατ στα βάθη του παλαβού μυαλού του. Θα βοηθήσω τη Σέρι να μείνει υγιής, αλλά αν και όταν ξαναρρωστήσει θα είμαι στο πλευρό της, έτοιμος να κάνω τα πάντα γι' αυτήν. Το σφάλμα του, αν το απλοποιήσουμε, ήταν αυτό: η Σέρι δεν σχεδίαζε απλώς να ξαναρρωστήσει" όπως και η Γκλόρια, σχεδίαζε να πάρει μαζί της όσο περισσότερους ανθρώπους γινόταν — ευθέως ανάλογα με την αγάπη τους γι' αυτήν. Ο Φατ την αγαπούσε και, κάτι πολύ χειρότερο, ένιωθε ευγνωμοσύνη προς αυτήν. Από αυτό τον πηλό η Σέρι μπορούσε να κάνει ένα κεραμικό στον παραμορφωμένο τροχό του μυαλού της που θα διέλυε το έργο του Αήον Στόουν, θα διέλυε το έργο της Στέφανι, θα διέλυε το έργο του Θεού. Η Σέρι είχε περισσότερη δύναμη στο εξασθενημένο σώμα της από όλες αυτές τις οντότητες μαζί, συμπεριλαμβανομένου του Ζωντανού Θεού. Ο Φατ είχε αποφασίσει να αφιερωθεί στον Αντίχριστο. Και με τα ευγενέστερα κίνητρα: την αγάπη, την ευγνωμοσύνη και τον πόθο του να τη βοηθήσει. Αυτό ακριβώς που τρέφει τις δυνάμεις της κόλασης: τα ευγενέστερα ένστικτα του ανθρώπου. Η Σέρι Σόλβιγκ ήταν φτωχή και ζούσε σε ένα θλιβερό δωματιάκι 108

PHILIP Κ. DICK

δίχως κουζίνα' αναγκαζόταν να πλένει τα πιάτα στο νιπτήρα του μπάνιου. Το ταβάνι είχε έναν τεράστιο λεκέ από νερό, από την τουαλέτα τού πάνω ορόφου που είχε υπερχειλίσει. Ο Φατ ήξερε το μέρος, αφού την είχε επισκεφθεί μερικές φορές, και το θεωρούσε καταθλιπτικό. Είχε την εντύπωση ότι αν η Σέρι μετακόμιζε σε ένα ωραίο διαμέρισμα, ένα μοντέρνο διαμέρισμα που να έχει και κουζίνα, θα ξανάβρισκε το κέφι της. Περιττό είναι να πούμε πως ο Φατ δεν είχε καταλάβει ακόμη ότι η Σέρι αναζητούσε τέτοια κατοικία. Το άθλιο περιβάλλον της ήταν το αποτέλεσμα της κατάθλιψης, όχι η αιτία* θα ξαναδημιουργούσε αυτές τις συνθήκες όπου κι αν πήγαινε — κι ο Φατ τελικά το ανακάλυψε αυτό. Τότε πάντως ο Φατ είχε προετοιμάσει την πνευματική και σωματική γραμμή παραγωγής του για να παράγει ατελείωτα καλές πράξεις για το άτομο που τον είχε επισκεφθεί πρώτο στην πτέρυγα εντατικής περίθαλψης καρδιακών νοσημάτων και αργότερα στη Βόρεια Πτέρυγα. Η Σέρι είχε επίσημα χαρτιά που πιστοποιούσαν ότι ήταν χριστιανή. Κοινωνούσε δύο φορές τη βδομάδα και κάποια μέρα θα έμπαινε σε κάποιο θρησκευτικό τάγμα. Κι επίσης μιλούσε στον ιερέα της με το μικρό του όνομα. Περισσότερη ευλάβεια δε γίνεται. Ο Φατ είχε μιλήσει μερικές φορές στη Σέρι για τη συνάντησή του με το Θεό. Δεν της είχε κάνει εντύπωση αφού η Σέρι Σόλβιγκ πίστευε ότι συναντάς το Θεό μόνο μέσα από κυκλώματα. Η ίδια είχε πρόσβαση σε τέτοια κυκλώματα, δηλαδή τον ιερέα της τον ΛάρΡυ. ^ Κάποτε ο Φατ της είχε διαβάσει από την Μπρι109

VALIS

τάνικα γ(.α το «θέμα της μυστικότητας» στο Κατά Μάρκον και το Κατά Ματθαίον, την ιδέα ότι ο Χριστός κάλυπτε τη διδασκαλία του υπό τη μορφή παραβολών έτσι ώστε το πλήθος — δηλαδή οι πολλοί που ήταν απ' έξω — να μην τον καταλάβουν και έτσι να μη σωθούν. Ο Χριστός, σύμφωνα με αυτή την άποψη, αυτό το θέμα, προόριζε τη σωτηρία μονάχα για το μικρό του ποίμνιο, Η Μπριτάνικα το συζητούσε αυτό ξεκάθαρα. ((Αυτά είναι μαλακίες», είπε η Σέρι. Ο Φατ είπε ((Εννοείς ότι η Μπριτάνικα έχει λάθος ή ότι η Βίβλος έχει λάθος; Η Μπριτάνικα απλώς — » ((Η Βίβλος δεν το λέει αυτό», είπε η Σέρι, που όλο διάβαζε τη Βίβλο ή τουλάχιστον είχε πάντα μαζί της ένα αντίτυπο. Ο Φατ χρειάστηκε πολλές ώρες για να βρει το χωρίο στο Κατά Λουκάν τελικά το βρήκε, το έδειξε στη Σέρι: «Ήρώτων δέαυτόν οίμαθηταίαντοϋ, λέγοντες. Τί σημαίνει ή παραβολή αυτη; Ό δέ είπεν. Εις εσάς εδόθη νά γνωρίσητε τά μυστήρια της βασιλείας τοϋ Θεοί), εις δέ τους λοιπούς διά παραβολών, διά νά μή βλέπωσιν ενώ βλέπουσι και νά μή καταλαμβάνωσιν ενώ άκονουσιν». (Κατά Λουκάν, Η, 9,10) ((Θα ρωτήσω τονΛάρρυαν αυτό είναι από τα παραποιημένα τμήματα της Βίβλου», είπε η Σέρι. Ο Φατ, τσαντισμένος, είπε εκνευρισμένα, ((Σέρι, γιατί δεν κόβεις όλα τα τμήματα της Βίβλου με τα οποία συμφωνείς να τα κολλήσεις μαζί; Και να μην αναγκάζεσαι να ασχολείσαι με τα υπόλοιπα». ((Μη μου κολλάς», είπε η Σέρι που κρεμούσε ρούχα στη ντουλαπίτσα. 110

PHILIP Κ. DICK

Παρ' όλ' αυτά ο Φατ φανταζόταν ότι κατά βάθος κάτι κοινό τους ένωνε, αυτόν και τη Σέρι. Και οι δύο συμφωνούσαν ότι ο Θεός υττήρχε" ο Χριστός είχε πεθάνει για να σώσει τον άνθρωπο" οι άνθρωποι που δεν το πίστευαν αυτό δεν είχαν πάρει χαμπάρι τι γινόταν. Της είχε εκμυστηρευτεί ότι είχε δει το Θεό, κάτι που η Σέρι είχε δεχτεί με αδιαφορία (εκείνη τη στιγμή σιδέρωνε). «Λέγεται Θεοφάνια», είπε ο Φατ. «Η επιφάνια». «Τα Επιφάνια», είπε η Σέρι με φωνή που ακολουθούσε τον αργό ρυθμό του σιδερώματός της, «είναι μια επέτειος που εορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου και τιμά τη Βάπτιση του Χριστού. Πάντα πάω. Γιατί δεν πηγαίνεις; Είναι μια υπέροχη τελετή. Ξέρεις, άκουσα ένα αστείο — » συνέχισε να μουρμουρίζει μονότονα. Ο Φατ έμεινε αποσβολωμένος. Αποφάσισε να αλλάξει θέμα. η Σέρι τώρα έλεγε μια ιστορία για τον Λάρρυ — πάτερ Μίντερ για τον Φατ — που είχε χύσει τον οίνο του μυστηρίου μέσα στο χαμηλό ντεκολτέ μιας γυναίκας που είχε έρθει να κοινωνήσει. «Λες να ήταν Εσσηνός ο Ιωάννης ο Βαπτιστής;» ρώτησε τη Σέρι. Η Σέρι Σόλβιγκ ποτέ δεν παραδεχόταν ότι δεν ήξερε την απάντηση σε μια θεολογική ερώτηση* στην έσχατη περίπτωση η απάντησή της ήταν, ((Θα ρωτήσω τον Λάρρυ». Στον Φατ τώρα είπε γαλήνια, «Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν ο Ηλίας που επιστρέφει πριν από τον ερχομό του Χριστού. Ρώτησαν το Χριστό γι' αυτό και είπε ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν ο Ηλίας που τους είχαν υποσχεθεί». ((Λλλά αν ήταν Εσσηνός;» Η Σέρι σταμάτησε για μια στιγμή το σιδέρωμα και είπε: «Οι Εσσηναίοι δεν ζούσαν στη Νεκρά Θάλασσα;» 111

VALIS

«Ε, στο Κιουμράν Γουάντι». ((Στη Νεκρά Θάλασσα δεν πέθανε ο φίλος σου ο επίσκοπος Πάικ;» Ο Φατ ήξερε τον επίσκοπο Πάικ και, το γεγονός αυτό πάντα το εξιστορούσε περήφανα στον κόσμο, με οποιαδήποτε πρόφαση. ((Ναι», είπε, ((ο Τζιμ και η γυναίκα του είχαν πάει με το αυτοκίνητο στην Έρημο της Νεκράς Θάλλασας, με ένα Φορντ Κορτίνα. Είχαν μαζί τους δύο μπουκάλια Κόκα-Κόλα. Αυτό ήταν όλο». ((Μου το είπες», είπε η Σέρι ξαναπιάνοντας το σιδέρωμα. ((Αυτό που ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω», είπε ο Φατ, ((είναι γιατί δεν ήπιαν το νερό από το ψυγείο της μηχανής. Αυτό κάνεις όταν το αυτοκίνητό σου χαλάσει και σε εγκαταλείψει στην έρημο». Ο Φατ θρηνούσε πολλά χρόνια το θάνατο του Τζιμ Πάικ. Φανταζόταν ότι κατά κάποιον τρόπο συνδεόταν με τις δολοφονίες των Κέννεντυ και του δόκτορα Κινγκ αλλά δεν είχε καμία απολύτως απόδειξη γι' αυτό. ((Ίσως στο ψυγείο να είχαν αντιψυκτικό», είπε η Σέρι. ((Στην Έρημο της Νεκράς Θάλασσας;» Η Σέρι είπε, ((Έχω πρόβλημα με το αυτοκίνητό μου. Ο άνθρωπος στο βενζινάδικο της Έξον στη Δεκάτη Εβδόμη Οδό λέει ότι η βάση της μηχανής έχει χαλαρώσει. Είναι σοβαρό αυτό;» Ο Φατ, που δεν ήθελε να μιλήσει για το σαραβαλιασμένο αυτοκίνητο της Σέρι αλλά αντί γι' αυτό ήθελε να συνεχίσει να μιλάει για τον Τζιμ Πάικ, είπε, ((Δεν ξέρω». Προσπάθησε να βρει πώς να ξαναφέρει την κουβέντα στο μυστηριώδη θάνατο του φίλου του αλλά δεν τα κατάφερε. 112

PHILIP Κ. DICK

«Το γαμημένο το αυτοκίνητο», είπε η Σέρι. «Δεν πλήρωσες τίποτα* εκείνος ο τύπος σού το έδωσε». «Δεν πλήρωσα τίποτα;» Με έκανε να νιώσω λες και ήμουν δική του, που μου έδωσε το βρωμοαυτοκίνητό του». «Να μου θυμίσεις να μη σου δώσω ποτέ αυτοκίνητο», είπε ο Φατ. Εκείνη τη μέρα είχε όλα τα στοιχεία μπροστά του. Αν έκανες κάτι για τη Σέρι θα ένιωθε ότι έπρεπε να νιώσει ευγνωμοσύνη — αν και δεν αισθανόταν τίποτα τέτοιο — και αυτό το ερμήνευε σαν βάρος, σαν μια απεχθή υποχρέωση. Όμως ο Φατ είχε γι αυτό έτοιμη την εξήγηση και είχε αρχίσει να τη χρησιμοποιεί. Αυτά που έκανε για τη Σέρι δεν τα έκανε για να πάρει κάτι σε αντάλλαγμα' οπότε δεν περίμενε ευγνωμοσύνη· οπότε αν δεν έβρισκε ευγνωμοσύνη δεν πείραζε. Όμως αυτό που δεν είχε προσέξει ήταν ότι όχι μόνο δεν υπήρχε ευγνωμοσύνη (πράγμα που ψυχολογικά θα το άντεχε), αλλά αντίθετα αυτό που φαινόταν ήταν καθαρή κακία. Ο Φατ το είχε παρατηρήσει αυτό αλλά το είχε παραβλέψει λέγοντας ότι η Σέρι ήταν ευέξαπτη, κάτι σαν μια μορφή ανυπομονησίας. Δεν πίστευε ότι μπορούσε κανείς να ανταποδώσει τη βοήθεια με κακία. Επομένως απέρριψε τη μαρτυρία των αισθήσεων του. Μια φορά όταν έδινα μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Φούλερτον ένας σπουδαστής μού ζήτησε έναν σύντομο, απλό ορισμό της πραγματικότητας. Το σκέφτηκα και απάντησα: « Η πραγματικότητα είναι αυτό που δεν χάνεται όταν πάψεις πια να το πιστεύεις». Ο Φατ δεν πίστευε ότι η Σέρι ξεπλήρωνε με κακία τη βοήθεια που της είχαν δώσει. Αλλά η δική του 113

VALIS

ανικανότητα να το πιστέψει, δεν άλλαζε τίποτε. Επομένως η ανταπόκριση της βρισκόταν μέσα στο πλαίσιο αυτού που αποκαλούμε «πραγματικότητα». Ο Φατ, είτε του άρεσε είτε όχι, θα έπρεπε να το αντιμετωπίσει με κάποιον τρόπο, ή αλλιώς έπρεπε να σταματήσει να κάνει παρέα με τη Σέρι. Ένας από τους λόγους που η Μπεθ παράτησε τον Φατ ήταν οι επισκέψεις του στη Σέρι, στο θλιβερό δωματιάκι της στη Σάντα Άννα. Ο Φατ είχε πείσει τον εαυτό του ότι την επισκεπτόταν από φιλανθρωπία. Στην πραγματικότητα είχε καύλες λόγω του ότι η Μπεθ δεν ενδιαφερόταν πια γι' αυτόν σεξουαλικά* όπως λένε, ξερόλα. Η Σέρι τού φαινόταν όμορφη· γεγονός ήταν ότι η Σέρι ήταν όμορφη· όλοι συμφωνούσαμε. Όταν έκανε χημειοθεραπεία φορούσε περούκα. Ο Ντέηβιντ είχε ξεγελαστεί από την περούκα και συχνά της έκανε κομπλιμέντα για τα μαλλιά της, πράγμα που τη διασκέδαζε. Το θεωρούσαμε μακάβριο, και για τους δύο. Ο Τήοντορ Ράικ στη μελέτη του για τη μορφή που παίρνει ο μαζοχισμός στο σύγχρονο άνθρωπο υποστηρίζει μια ενδιαφέρουσα άποψη. Ο μαζοχισμός είναι ευρύτερα διαδεδομένος απ' ό,τι αντιλαμβανόμαστε, επειδή παίρνει μια εκλεπτυσμένη μορφή. Ο βασικός τρόπος εξέλιξής του είναι ο ακόλουθος! ένα ανθρώπινο ον βλέπει σαν αναπόφευκτο κάτι κακό που έρχεται. Δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσει την πορεία του κακού· είναι ανήμπορο. Αυτή η αίσθηση της ανημποριάς δημιουργεί την ανάγκη να αποκτήσει κάποιον έλεγχο επί του επαπειλούμενου πόνου — οποιουδήποτε είδους έλεγχο. Αυτό είναι λογικό" το υποκειμενικό συναίσθημα της ανημποριάς είναι οδυνηρότερο της επαπειλούμενης δυστυχίας. Οπότε το πρόσωπο ανα114

PHILIP Κ. DICK

λαμβάνει τον έλεγχο της κατάστασης με το μόνο τρόπο που του έχει. μείνει: συνεργάζεται με την επαπειλούμενη δυστυχία' την επισπεύδει. Αυτή η δραστηριότητα ενισχύει την ψευδή εντύπωση ότι απολαμβάνει τον πόνο. Δεν είναι έτσι. Απλώς δεν μπορεί πια να αντέξει την ανημποριά, την υποτιθέμενη ανημποριά. Αλλά καθώς αναλαμβάνει τον έλεγχο επί της αναπόφευκτης δυστυχίας γίνεται αυτόματα ανηδονικός (που σημαίνει ανίκανος ή απρόθυμος να απολαύσει χαρά). Η ανηδονία έρχεται ύπουλα, κρυφά. Με το πέρασμα του χρόνου παίρνει τον έλεγχο του ατόμου. Για παράδειγμα, το άτομο μαθαίνει να αναβάλλει την ικανοποίηση* αυτό είναι ένα βήμα στη ζοφερή πορεία της ανηδονίας. Μαθαίνοντας να αναβάλλει την ικανοποίηση έχει την αίσθηση της αυτοκυριαρχίας· είναι πια στωικός, πειθαρχημένος' δεν υποτάσσεται στις παρορμήσεις του. Έ χ ε ι τον έλεγχο. Έλεγχο επί του εαυτού του όσον αφορά τις παρορμήσεις του και έλεγχο επί της εξωτερικής κατάστασης. Είναι ένα άτομο ελεγχόμενο και ελέγχον. Σύντομα επεκτείνεται και ελέγχει άλλους ανθρώπους σαν μέρος της κατάστασης. Γίνεται πια αυτός που κινεί τα νήματα. Φυσικά δεν έχει συνειδητή αντίληψη του γεγονότος' το μόνο που θέλει είναι να ελαχιστοποιήσει την αίσθηση της ανικανότητάς του. Αλλά στην προσπάθειά του να ελαχιστοποιήσει αυτή την αίσθηση υποσκάπτει δολίως την ελευθερία των άλλων. Κι όμως δεν αντλεί ικανοποίηση από αυτό, κανένα θετικό ψυχολογικό όφελος' όλα τα οφέλη του είναι στην ουσία τους αρνητικά. Η Σέρι Σόλβιγκ είχε πάθει καρκίνο, λεμφικό καρκίνο, αλλά λόγω των γενναίων προσπαθειών των γιατρών της η κατάστασή της είχε βελτιωθεί. Όμως στις μνημοταινίες του μυαλού της υπήρχε κωδικοποιημένο 115

VALIS

το στοιχείο ότι οι ασθενείς με λέμφωμα που βρίσκουν βελτίωση συνήθως τελικά χάνουν τη μάχη. Η θεραπεία δεν κρατάει· η ασθένεια μυστηριωδώς έχει περάσει από το απτό σε μια μεταφυσική κατάσταση, στη λίμπο. Είναι εκεί αλλά δεν είναι εκεί. Έτσι, παρά την τωρινή καλή κατάστασή της, η Σέρι (έτσι της έλεγε το μυαλό της) είχε μέσα της ένα ρολόι που μετρούσε το χρόνο και όταν το ρολόι χτυπούσε η Σέρι θα πέθαινε. Τίποτα δεν μπορούσε να γίνει γι' αυτό παρά μόνο μια αγωνιώδης απόπειρα για μια δεύτερη βελτίωση. Αλλά ακόμη κι αν αυτό κατορθωνόταν τότε με την ίδια λογική, την ίδια αμετάκλητη διαδικασία κι αυτή η βελτίωση θα χανόταν. Ο χρόνος είχε τη Σέρι στην απόλυτη εξουσία του. Ο χρόνος περιείχε γι' αυτήν μόνο μία έκβαση: τον θάνατο από καρκίνο. Έτσι είχε αναλύσει την κατάσταση το μυαλό της· είχε καταλήξει σ' αυτό το συμπέρασμα και όσο καλά κι αν ένιωθε, όσα καλά κι αν γίνονταν στη ζωή της, αυτό παρέμενε σταθερό. Ένας καρκινοπαθής που έχει θεραπευτεί προσωρινά αντιπροσωπεύει λοιπόν μια επιταχυνθείσα περίπτωση της κατάστασης όλων των ανθρώπων: τελικά θα πεθάνεις. Βαθιά στο μυαλό της η Σέρι σκεφτόταν ακατάπαυστα το θάνατο. Όλα τα άλλα, όλοι οι άνθρωποι, τα αντικείμενα και οι διαδικασίες είχαν γίνει καρικατούρες, σκιές. Κι ακόμα χειρότερα, όταν η Σέρι συλλογιζόταν τους άλλους ανθρώπους συλλογιζόταν την αδικία του σύμπαντος. Δεν είχαν καρκίνο. Αυτό σήμαινε ότι από ψυχολογικής πλευράς ήταν αθάνατοι. Αυτό ήταν άδικο. Είχαν συνωμοτήσει όλοι για να της στερήσουν τα νιάτα της, την ευτυχία της και τελικά τη ζωή της· στη θέση αυτών που στερούνταν, όλοι είχαν σωριάσει πάνω της άπειρο πόνο και μάλλον στα κρυφά 116

PHILIP Κ. DICK

το διασκέδαζαν. «Διασκέδαζαν» και «το διασκέδαζαν» ήταν τελικά η ίδια μοχθηρία. Οπότε η Σέρι είχε κίνητρο για να εύχεται να πήγαιναν όλοι στο διάολο. Φυσικά δεν το έλεγε αυτό. Αλλά το ζούσε. Λόγω του καρκίνου της είχε γίνει τελείως ανηδονική. Πώς μπορεί ν' αρνηθεί κανείς τη λογική αυτού; Η Σέρι λογικά θα έπρεπε να στραγγίξει κάθε στιγμή ευτυχίας από τη ζωή όσο κρατούσε η βελτίωσή της αλλά, όπως είχε καταλάβει ο Φατ, το μυαλό δε λειτουργεί λογικά. Η Σέρι περνούσε την ώρα της προσμένοντας να χάσει την προσωρινή θεραπεία της. Σ ' αυτό πάντως δεν ανέβαλλε την ικανοποίηση' τώρα απολάμβανε το λέμφωμα που επέστρεφε. Ο Φατ δεν μπορούσε να καταλάβει αυτή την πολύπλοκη νοητική διεργασία. Το μόνο που έβλεπε ήταν μια νέα γυναίκα που είχε υποφέρει πολύ και που η ζωή τής είχε φερθεί σκάρτα. Αποφάσισε ότι μπορούσε να της καλυτερέψει τη ζωή. Ήταν μια καλή πράξη. Θα την αγαπούσε, θα αγαπούσε τον εαυτό του και ο Θεός θα τους αγαπούσε και τους δύο. Ο Φατ έβλεπε αγάπη και η Σέρι έβλεπε τον επαπειλούμενο πόνο και το θάνατο, επί των οποίων δεν είχε καθόλου έλεγχο. Δεν μπορούν να συναντηθούν δύο τόσο διαφορετικοί κόσμοι. Εν περιλήψει (όπως θα έλεγε ο Φατ), ο σύγχρονος μαζοχιστής δεν απολαμβάνει τον πόνο' απλώς δεν αντέχει να είναι ανήμπορος. Η φράση «απολαμβάνω τον πόνο» είναι εννοιολογικά αντιφατική, όπως έχουν δείξει αρκετοί φιλόσοφοι και ψυχολόγοι. «Πόνος» σημαίνει κάτι που βιώνεις ως δυσάρεστο. «Δυσάρεστο» σημαίνει κάτι που δε θέλεις. Π ροσπάθησε να το ορίσεις αλλιώς και κοίτα πού θα σε βγάλει. «Απολαμβάνω τον πόνο» σημαίνει «απολαμβάνω αυτό που βρίσκω δυσάρεστο». Ο Ράικ είχε βρει το κουμπί 117

VALIS

της κατάστασης* είχε αποκωδικοποιήσει, την αληθινή δυναμική του σύγχρονου εκλεπτυσμένου μαζοχισμού... και τον είδε να εξαπλώνεται σχεδόν σε όλους μας, με τη μία ή την άλλη μορφή και ώς κάποιο βαθμό. Έ χ ε ι γίνει πανταχού παρών. Δεν είναι σωστό να κατηγορεί κανείς τη Σέρι ότι απολάμβανε τον καρκίνο. Η ακόμα ότι ήθελε να πάθει καρκίνο. Αλλά πίστευε ότι ο καρκίνος βρισκόταν στα χαρτιά μπροστά της, θαμμένος κάπου στην τράπουλα· κάθε μέρα γυρνούσε ένα χαρτί και κάθε μέρα ο καρκίνος δεν εμφανιζόταν. Αλλά αν αυτό το χαρτί είναι στην τράπουλα και γυρνάς τα χαρτιά ένα ένα, τελικά θα γυρίσεις το χαρτί του καρκίνου και εκεί θα είναι το τέλος. Έ τ σ ι , δίχως το λάθος να είναι πραγματικά δικό της, η Σέρι προοριζόταν να γαμήσει τον Φατ όπως δεν τον είχαν γαμήσει ποτέ άλλοτε. Η διαφορά μεταξύ της Γκλόριας Κνούντσον και της Σέρι ήταν προφανής* η Γκλόρια ήθελε να πεθάνει για καθαρά φανταστικούς λόγους. Η Σέρι στην κυριολεξία θα πέθαινε είτε το ήθελε είτε όχι. Η Γκλόρια είχε την επιλογή να σταματήσει να παίζει αυτό το μοχθηρό παιχνίδι του θανάτου οποιαδήποτε στιγμή το επιθυμούσε ψυχολογικά, όχι όμως και η Σερί. Ή τ α ν λες και η Γκλόρια, έχοντας τσακιστεί στο πεζοδρόμιο κάτω από το Κτίριο Σύνανον του Ώκλαντ, είχε ξαναγεννηθεί διπλή σε μέγεθος και με τη διπλάσια πνευματική δύναμη. Στο μεταξύ ο Φατ (λόγω της Μπεθ που έφυγε παίρνοντας και το γιο του τον Κρίστοφερ) είχε συρρικνωθεί, είχε μείνει το εν δεύτερον. Οι πιθανότητες δεν ευνοούσαν μια ευτυχή κατάληξη. Το πραγματικό κίνητρο στο μυαλό του Φατ που τον έκανε να ελκύεται από τη Σέρι ήταν η επικέντρωση στο 118

PHILIP Κ. DICK

θάνατο, κάτι. που είχε αρχίσει, με την Γκλόρια. Αλλά ο Φατ, με το να φαντάζεται ότι ο δόκτωρ Στόουν τον είχε γιατρέψει, επέστρεφε τώρα στον κόσμο με καινούριες ελπίδες — επέστρεφε άσφαλτα στην τρέλα και στο θάνατο' δεν είχε μάθει τίποτα. Πράγματι, η σφαίρα είχε βγει από το σώμα του και η πληγή είχε γιατρευτεί. Αλλά προοριζόταν για μια άλλη, πήγαινε με προϋνμία σε μια άλλη. Ανυπομονούσε να μείνει μαζί με τη Σέρι και να τη σώσει. Αν θυμάστε, ένα από τα δύο επικίνδυνα πράγματα που έπρεπε να κόψει ο Φατ πριν από πολύ καιρό ήταν το να βοηθάει τους ανθρώπους* έπρεπε να σταματήσει να βοηθάει τους ανθρώπους και να κόψει την πρέζα. Είχε κόψει την πρέζα αλλά τώρα είχε στρέψει όλη την ενέργεια και τον ενθουσιασμό του στη σωτηρία των ανθρώπων. Θα 'ταν καλύτερα να είχε συνεχίσει την πρέζα.

119

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

6

Ο Μ Η Χ Α Ν Ι Σ Μ Ο Σ Τ Ο Υ Δ Ι Α Ζ Υ Γ Ι Ο Υ μάσησε τον Φατ και τον έφτυσε έναν άντρα μόνο του, και, τον άφησε ελεύθερο να πορευθεί και να καταστρέψει τον εαυτό του. Ο Φατ δεν κρατιόταν. Στο μεταξύ είχε αρχίσει να κάνει θεραπεία μέσω των ανθρώπων του Κέντρου Πνευματικής Υγιεινής της Κομητείας Όραντζ. Του είχαν δώσει έναν γιατρό που λεγόταν Μωρίς. Ο Μωρίς δεν ήταν τυπικός γιατρός. Στη δεκαετία του εξήντα έφερνε όπλα και ναρκωτικά στην Καλιφόρνια χρησιμοποιώντας το λιμάνι του Λονγκ Μπητς· ανήκε στο SNCC και το CORE και είχε πολεμήσει τους Σύριους ως κομάντο του Ισραήλ. Ο Μωρίς είχε ύψος 2.03 και κάτω από το πουκάμισό του οι μύες φούσκωναν ζορίζοντας τα κουμπιά. Είχε μαύρη κατσαρή γενειάδα σαν τον Χορσλάβερ Φατ. Συνήθως στεκόταν στην άλλη άκρη του δωματίου απέναντι από τον Φατ χωρίς να κάθεται* ούρλιαζε, υπογραμμίζοντας τις νουθεσίες του με τη φράση «και το εννοώ». Ο Φατ ποτέ δεν αμφέβαλε ότι ο Μωρίς εννούσε αυτά που έλεγε" δεν υτυήρχε θέμα. Το σχέδιο του παιχνιδιού τού Μωρίς ήταν να φοβίσει τον Φατ και να τον αναγκάσει να χαρεί τη ζωή αντί να σώζει ανθρώπους. Ο Φατ δεν αντιλαμβανόταν την έννοια της απόλαυσης" καταλάβαινε μόνο το νόημα. Στην αρχή ο Μωρίς τον έβαλε να κάνει μια λίστα με τα 120

PHILIP Κ. DICK

δέκα πράγματα που ήθελε πιο πολύ. Ο όρος «θέλω», όπως λέμε «θέλω να κάνω», μπέρδεψε τον Φατ. «Αυτό που θέλω να κάνω», είπε, «είναι, να βοηθήσω τη Σέρι. Για να μην ξαναρρωστήσει». Ο Μωρίς βρυχήθηκε! «Νομίζεις ότι πρέπει να τη βοηθήσεις. Νομίζεις ότι αυτό θα σε κάνει καλό άνθρωπο. Τίποτα δεν πρόκειται να σε κάνει καλόν άνθρωπο. Δεν έχεις καμία αξία γιά κανέναν». Ο Φατ διαμαρτυρήθηκε αδύναμα ότι δεν ήταν έτσι. «Είσαι άχρηστος», είπε ο Μωρίς. ((Και συ όλο λες μαλακίες», είπε ο Φατ και ο Μωρίς ακούγοντάς το αυτό χαμογέλασε πλατιά. Ο Μωρίς πετύχαινε σιγά σιγά αυτό που ήθελε. «Άκουσέ με», είπε ο Μωρίς, «και το εννοώ. Άντε να ρουφήξεις την πρέζα σου και πήδα καμιά γκόμενα με μεγάλα βυζιά, όχι μία που να πεθαίνει. Το ξέρεις ότι η Σέρι πεθαίνει" σωστά; Θα πεθάνει και μετά τι θα κάνεις; Θα ξαναπάς στην Μπεθ; Η Μπεθ πήγε να σε σκοτώσει». «Σοβαρά;» είπε ο Φατ έπληκτος. ((Και βέβαια. Έστησε όλη τη φάση για να πεθάνεις, 'ίίξερε ότι θα πήγαινες να κόψεις το λαιμό σου άμα έπαιρνε το γιο σου και την κοπανούσε». «Ε», είπε ο Φατ, εν μέρει ευχαριστημένος* αυτό σήμαινε ότι δεν ήταν παρανοϊκός. Βαθιά μέσα του ήξερε ότι η Μπεθ είχε οργανώσει την απόπειρα αυτοκτονίας του. «Όταν πεθάνει η Σέρι», είπε ο Μωρίς, «θα πεθάνεις. Θέλεις να πεθάνεις; Μπορώ να το κανονίσω τώρα». Σήκωσε το χέρι του και κοίταξε το μεγάλο ρολόι του που έδειχνε τα πάντα, ως και τις θέσεις των άστρων. « Για να δούμε" είναι δυόμισι. Τι θα 'λεγες για τις έξι το απόγευμα;» 121

VALIS

Ο Φατ δεν κατάλαβε αν ο Μωρίς το 'λεγε στα σοβαρά. Αλλά πίστευε ότι ο Μωρές διέθετε τα αναγκαία προσόντα. «Άκου», είπε ο Μωρίς, «και το εννοώ. Υπάρχουν και, πι,ο εύκολοι, τρόποι, για να πεθάνεις από αυτόν που διάλεξες. Κάνεις τα πράγματα δύσκολα. Έ τ σ ι όπως τα κανόνισες, η Σέρι θα πεθάνει και μετά θα έχεις άλλο ένα πρόσχημα για να πεθάνεις. Δεν χρειάζεσαι πρόσχημα — η γυναίκα σου και ο γιος σου που σε παράτησαν, η Σέρι που τα τινάζει. Αυτό θα είναι η μεγάλη στιγμή, όταν τα τινάξει η Σέρι. Μέσα στη θλίψη και την αγάπη που της έχεις — » «Αλλά ποιος το λέει ότι η Σέρι θα πεθάνει;» τον διέκοψε ο Φατ. Πίστευε ότι μέσω των μαγικών του δυνάμεων θα μπορούσε να τη σώσει' αυτό ήταν το θεμέλιο της στρατηγικής του. Ο Μωρίς αγνόησε την ερώτηση. «Γιατί θέλεις να πεθάνεις;» είπε. ((Δεν θέλω», είπε ο Φατ, που πίστευε ειλικρινά ότι δεν ήθελε. «Αμα η Σέρι δεν είχε καρκίνο θα ήθελες να σπιτωθείτε;» Ο Μωρίς περίμενε αλλά δεν πήρε απάντηση, κυρίως επειδή ο Φατ μέσα του αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι όχι, δεν θα ήθελε, «Γιατί θέλεις να πεθάνεις;» επανέλαβε ο Μωρίς. «Ε», είπε χαμένα ο Φατ. «Είσαι κακός άνθρωπος;» «Όχι», είπε ο Φατ. «Σου λέει κανείς να πεθάνεις; Καμιά φωνή; Κάποιος σου στέλνει μηνύματα που σου λένε «ψόφα;» «Όχι». «Ήθελε η μητέρα σου να πεθάνεις;» «Να, από τότε που η Γκλόρια — » «Δε γαμιέται και η Γκλόρια. Ποια είναι η Γκλόρια; 122

PHILIP Κ. DICK

Ούτε που κοιμήθηκες μαζί της. Ούτε που την ήξερες. Προετοιμαζόσουν κιόλας για να πεθάνεις. Μη μου λες μαλακίες». Ο Μωρίς ως συνήθως είχε αρχίσει να ουρλιάζει. «Αν θες να βοηθήσεις τον κόσμο πάνε στο Λ.Α. και βάλε ένα χεράκι στην Κουζίνα Σούπας των Καθολικών Εργατών ή δώσε όσο πιο πολλά λεφτά μπορείς στην CARE. Ά σ ε τους επαγγελματίες να βοηθήσουν τον κόσμο. Αες ψέματα στον εαυτό σου, λες ψέματα ότι η Γκλόρια σήμαινε κάτι για σένα, ότι η πώς-τη-λεν — η Σέρι — δε θα πεθάνει — και βέβαια θα πεθάνει! Γι' αυτό πας να σπιτωθείς μαζί της, για να είσαι εκεί όταν πεθάνει. Αυτή θέλει να σε πάρει μαζί της στον τάφο και το θέλεις κι εσύ' τα έχετε κάνει πλακάκια. Όποιος μπαίνει από αυτή την πόρτα θέλει να πεθάνει. Να τι είναι η πνευματική ασθένεια. Δεν το ήξερες αυτό; Σ ' το λέω. Θα ήθελα να σου βάλω το κεφάλι μέσα στο νερό μέχρι να πολεμήσεις για να ζήσεις. Α μ α δεν πολεμήσεις, τότε γάμησέ τα. Εύχομαι να μ' άφηναν να το κάνω. Η φίλη σου που έχει καρκίνο — τον απέκτησε σκόπιμα. Ο καρκίνος αντιπροσωπεύει μια εσκεμμένη αποτυχία του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος· το άτομο το κλείνει. Συμβαίνει εξαιτίας της απώλειας, της απώλειας ενός αγαττημένου προσώπου. Βλέπεις πώς εξαπλώνεται ο θάνατος; Όλοι έχουν κύτταρα καρκίνου στο κορμί τους, αλλά το ανοσοποιητικό σύστημα τα βγάζει πέρα». «Είχε ένα φίλο που πέθανε», παραδέχτηκε ο Φατ. «Είχε πάθει κρίση επιληψίας. Και η μητέρα της είχε πεθάνει από καρκίνο». «Οπότε η Γκλόρια ένιωθε ένοχη επειδή ο φίλος της πέθανε και η μητέρα της πέθανε. Νιώθεις ένοχος επειδή πέθανε η Γκλόρια. Ανέλαβε την ευθύνη για τη 123

VALIS

ζωή σου, έτσι γι.' αλλαγή. Δική σου δουλειά είναι να προστατέψεις τον εαυτό σου». Ο Φατ είπε, «Είναι δική μου δουλειά να βοηθήσω τη Σέρι». ((Για να δούμε τη λίστα σου. Την πάτησες άμα δεν έχεις αυτή τη λίστα». Ο Φατ έδωσε τη λίστα με τα δέκα πράγματα που ήθελε πιο πολύ να κάνει και αναρωτήθηκε αν του 'λείπε καμιά βίδα του Μωρίς. Αφού η Σέρι δεν ήθελε να πεθάνει' είχε πολεμήσει σκληρά, με πείσμα" είχε αντέξει όχι μόνο τον καρκίνο αλλά και τη χημειοθεραπεία. ((Θέλεις να περπατήσεις στην παραλία της Σάντα Μπάρμπαρα», είπε ο Μωρίς εξετάζοντας τη λίστα. ((Αυτό είναι το νούμερο ένα». ((Πού είναι το πρόβλημα;» είπε δειλά ο Φατ. ((Πουθενά. Λοιπόν; Γιατί δεν το κάνεις;» ((Κοίτα το νούμερο δύο», είπε ο Φατ. ((Πρέπει να έχω μαζί μου ένα όμορφο κορίτσι». Ο Μωρίς είπε, ((Πάρε τη Σέρι». ((Π Σέρι—» δίστασε. Η αλήθεια ήταν ότι είχε ζητήσει της Σέρι να πάνε μαζί στην παραλία στη Σάντα Μπάρμπαρα και να περάσουν ένα Σαββατοκύριακο σε ένα από τα πολυτελή παραθαλάσσια ξενοδοχεία που είχε εκεί. Η Σέρι είχε απαντήσει ότι δεν προλάβαινε επειδή είχε πολλή δουλειά στην εκκλησία. ((Δεν θέλει», αποτελείωσε τη φράση "6 Μωρίς. ((Έχει πολλή δουλειά. Τι κάνει;» ((Εκκλησία». Κοιτάχτηκαν. ((Π ζωή της δεν θ' αλλάξει όταν ξανάρθει ο καρκίνος», είπε τελικά ο Μωρίς. ((Μιλάει για τον καρκίνο της;» ((Ναι». 124

PHILIP Κ. DICK

«Στους πωλητές στα μαγαζί,ά; Σε όσους συναντάει;)) ((Ναι)). ((Εντάξει, η ζωή της θα αλλάξει" θα της δείχνουν περισσότερΎ] συμπόνια. Θα είναι καλύτερα)). Ο Φατ είπε με δυσκολία: ((Μια φορά μου είπε — )) Χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια για να το πει. ((Ότι ο καρκίνος ήταν ό,τι καλύτερο της έτυχε ποτέ. Επειδή-)) ((Πήρε επίδομα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση)). ((Ναι)). Ένευσε. ((Έτσι δεν θα χρειαστεί να ξαναδουλέψει ποτέ. Υποθέτω ότι ακόμα παίρνει λεφτά από το SSI, αν και έχει θεραπευτεί προσωρινά)). ((Ναι)), είπε ο Φατ μελαγχολικά. ((Θα την πιάσουν. Θα ρωτήσουν το γιατρό της. Μετά θα πρέπει να βρει δουλειά)). Ο Φατ είπε με πίκρα, ((Ποτέ δεν θα βρει δουλειά)). ((Το μισείς αυτό το κορίτσι)), είπε ο Μωρίς. ((Και, ακόμα χειρότερα, δεν τη σέβεσαι. Είναι αλήτισσα. Απατεώνας. Σε κλέβει, συναισθηματικά και οικονομικά. Τη συντηρείς, σωστά; Και επίσης παίρνει και το επίδομα. Έστησε μηχανή, τον καρκίνο της. Και το υποψήφιο θύμα είσαι εσύ)). Ο Μωρίς τον κοίταξε αυστηρά. ((Πιστεύεις στο Θεό;)) ρώτησε ξαφνικά. Μπορείτε να συμπεράνετε από αυτή την ερώτηση ότι σε αυτά τα ιατρικά ραντεβού με τον Μωρίς ο Φατ είχε αφήσει λιγάκι κατά μέρος τα περί Θεού. Δεν είχε σκοπό να ξαναβρεθεί στη Βόρεια Πτέρυγα. ((Κατά μία έννοια)), είπε ο Φατ. Αλλά δενμπορούσε να το αφήσει να περάσει έτσι' έπρεπε να το αναπτύξει. ((Έχω τη δική μου ιδέα για το Θεό)), είπε. ((Βασισμένη σε δικές 125

VALIS

μου —)) Δίστασε βλέποντας μπροστά του την παγίδα που έφτί,αχναν τα λόγί,α του* η παγίδα άστραφτε με το αγκαθωτό συρματόπλεγμα. ((Σκέψεις», αποτελείωσε. ((Είναι ευαίσθητο το θέμα;» ρώτησε ο Μωρίς. Ο Φατ δεν ήξερε τι τον περίμενε, αν τον περίμενε κάτι. Για παράδειγμα δεν είχε πρόσβαση στο φάκελο του στη Βόρεια Πτέρυγα και δεν ήξερε αν ο Μωρίς τον είχε διαβάσει — ούτε τι περιείχε. (('Οχι», είπε. ((Πιστεύεις ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατέικόνα του Θεού;» είπε ο Μωρίς. ((Ναι», είπε ο Φατ. Ο Μωρίς, υψώνοντας τη φωνή του, φώναξε, ((Τότε δεν είναι βλασφημία κατά του Θεού να σκοτωθείς; Το σκέφτηκες ποτέ;» ((Το σκέφτηκα», είπε ο Φατ. ((Το σκέφτηκα πολύ». ((Λοιπόν; Και τι αποφάσισες; Για να σου πω τι λέει στη Γένεση, σε περίπτωση που το ξέχασες. ((Καί είπεν 6 Θεός, "Ας κάμωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ήμών, καθ' όμοίωσιν η μ ώ ν καί ας έξουσιάζη έπί των ιχθύων της θαλάσσης καί έπί των κτηνών καί — » ((Εντάξει», τον διέκοψε ο Φατ, ((αλλά αυτό είναι η δημιουργός θεότητα, όχι ο αληθινός Θεός». ((Τί;» είπε ο Μωρίς. Ο Φατ είπε, ((Αυτός είναι ο Ιαλδαβαώθ. Μερικές φορές αποκαλείται Σαμαήλ, ο τυφλός θεός>,Είναι διαταραγμένος». ((Τι διάβολο μου λες τώρα;» είπε ο Μωρίς. ((Ο Ιαλδαβαώθ είναι ένα τέρας που γέννησε η Sophia η οποία κατέπεσε από το Pleroma», είπε ο Φατ. ((Φαντάζεται ότι είναι ο μοναδικός θεός αλλά κάνει λάθος. Έ χ ε ι κάποιο πρόβλημα' δεν μπορεί να δει. Δημιουργεί τον κόσμο μας, αλλά επειδή είναι τυφλός κάνει μισή 126

PHILIP Κ. DICK

δουλειά. Ο αληθινός Θεός κοιτάζει από ψηλά και από οίκτο πάει να μας σώσει. Τα θραύσματα του φωτός από το Pleroma — » Ο Μωρίς είπε κοιτώντας τον, «Ποιος τα σκαρώνει αυτά; Εσύ;» «Βασικά», είπε ο Φατ, «το δόγμα μου είναι Βαλεντινιανό, δεύτερος αιώνας ΚΕ». «Τι είναι το ΚΕ;» «Κοινή Εποχή. Ο προσδιορισμός αντικαθιστά το μ.Χ. Ο Βαλεντινιανός Γνωστικισμός είναι πιο μετριοπαθές παρακλάδι, σε αντίθεση με τον Ιρανικό ο οποίος φυσικά δέχθηκε έντονες επιρροές από τον Ζωροαστρικό Δυαδισμό. Ο Βαλεντίνος αντιλαμβανόταν την οντολογική λυτρωτική αξία της gnosis, εφόσον αντέστρεφε την αρχική πρωτογενή κατάσταση της άγνοιας η οποία αντιπροσωπεύει την κατάσταση της πτώσεως, τη διαταραχή της θεότητος που κατέληξε να κάνει μισή δουλειά όταν δημιούργησε τον φαινομενικό ή υλικό κόσμο. Ο αληθινός Θεός, ο υπερβαίνων τα όρια του φυσικού κόσμου, δεν δημιούργησε τον κόσμο. 'Ομως βλέποντας αυτά που είχε κάνει ο Ιαλδαβαώθ — » «ΓΙοιός είναι αυτός ο Ιαλδαβαώθ; Ο Ιεχωβά δημιούργησε τον κόσμο! Το λέει εδώ στη Βίβλο!» Ο Φατ είπε, «Η δημιουργός θεότητα φαντάστηκε ότι ήταν ο μόνος Θεός· αυτός ήταν ο λόγος που ζήλεψε και είπε, "Μην έχεις άλλους θεούς πλην εμού" στο οποίο — » Ο Μωρίς ούρλιαξε: «Δε διάβασες τη Βίβλο;» Ο Φατ, μετά από μια παύση, δοκίμασε με άλλο τρόπο. Μπροστά του είχε έναν θρησκευόμενο ηλίθιο. «Κοίτα», είπε όσο πιο λογικά μπορούσε. «Υπάρχουν αρκετές γνώμες για τη δημιουργία του σύμπαντος. 127

VALIS

Για παράδειγμα, αν θεωρήσεις τον κόσμο σαν κατασκεύασμα — που μπορεί να μην είναι· μπορεί να είναι ένας οργανισμός, αυτό θεωρούσαν οι αρχαίοι Έλληνες — ακόμη κι έτσι δεν μπορείς εξ αυτού να επάγεις έναν δημιουργό* για παράδειγμα, μπορεί να υπήρξαν αρκετοί δημιουργοί σε αρκετές χρονικές στιγμές. Οι Βουδιστές ιδεαλιστές αυτό υποστηρίζουν. Αλλά ακόμη κι αν — » «Δεν έχεις διαβάσει τη Βίβλο», είπε κατάπληκτος ο Μωρίς. ((Ξέρεις τι θέλω να κάνεις; Και το εννοώ αυτό. Θέλω να διαβάσεις τη Γενεση δύο φορές. Άκουσες; Δύο φορές. Προσεκτικά. Και θέλω να γράψεις μια περίληψη των κύριων ιδεών και γεγονότων, κατά φθίνουσα σειρά σημασίας. Και όταν έρθεις την άλλη βδομάδα θέλω να τη δω αυτή τη λίστα». Ή τ α ν φανερό ότι ο θυμός του ήταν αληθινός. Κακώς είχε αναφέρει το θέμα του Θεού, αλλά φυσικά ο Μωρίς δεν το ήξερε αυτό εκ των προτέρων. Σκοπός του ήταν απλώς να επικαλεστεί την ηθική του Φατ. Ο Μωρίς, όντας Εβραίος, έπαιρνε ως δεδομένο ότι η θρησκεία και η ηθική δεν μπορούσαν να διαχωριστούν, εφόσον στον εβραϊκό μονοθεϊσμό συνδυάζονται. Η ηθική από τον Ιεχωβά περιέρχεται κατευθείαν στον Μωυσή· όλοι το ξέρουν αυτό. Όλοι εκτός από τον Χορσλάβερ Φατ, που εκείνη τη στιγμή το πρόβλημά του ήταν ότι ήξερε πολλά. Ο Μωρίς άρχισε να ψάχνει την ατζέντα των ραντεβού του ανασαίνοντας βαριά. Τους Σύρι<)υς φονιάδες δεν τους είχε ξεπαστρέψει βλέποντας τόν κόσμο σαν μια έλλογη εντελέχεια με psyche και soma, σαν μακροκοσμικό καθρέφτη για να επανδρωθεί ο μικρόκοσμος. ((Άσε με να πω μόνο ένα πράγμα», είπε ο Φατ. Ο Μωρίς συμφώνησε εκνευρισμένος. 128

PHILIP Κ. DICK

((Η δημιουργός θεότητα», είπε ο Φατ, «ίσως να είναι παράφρονη και επομένως το σύμπαν είναι παράφρον. Αυτό που βιώνουμε σαν χάος είναι το παράλογον. Υπάρχει διαφορά». Μετά στάθηκε σιωπηλός. «Το σύμπαν είναι αυτό που το κάνεις», είπε ο Μωρίς. «Αυτό που το κάνεις είναι αυτό που μετράει. Είναι δική σου ευθύνη να κάνεις κάτι ωφέλιμο για τη ζωή αντί κάτι καταστροφικό». «Αυτή είναι η υπαρξιστική θέση», είπε ο Φατ. «Βασίζεται στην έννοια ότι Είμαστε ό,τι κάνουμε, παρά στο Είμαστε ό,τι σκεφτόμαστε. Πρωτοεμφανίστηκε στον Φάουστ του Γκαίτε, Μέρος Πρώτο, στο σημείο όπου ο Φάουστ λέει "ImAnfang war das Wort". Παραθέτει την αρχή του Τέταρτου Ευαγγελίου: " Έ ν αρχή ην ό Αόγος". Ο Φάουστ λέει "Nein. Im Anfang war die Tat". " Ev αρχή ήτο η πράξις". Απο αυτά πηγάζει ολόκληρος ο υπαρξισμός». Ο Μωρίς τον κοίταξε σαν να 'βλεπε κατσαρίδα. Ο Φατ επέστρεψε εκεί όπου ζούσε με τη Σέρι, στο μοντέρνο διαμέρισμα με τις δύο κρεβατοκάμαρες και τις δύο τουαλέτες που βρισκόταν στις φτωχογειτονιές της Σάντα Αννα, ένα καλά προστατευμένο διαμέρισμα με σύρτες σε μια πολυκατοικία με ηλεκτρονική είσοδο, υπόγειο πάρκιν, τηλεόραση κλειστού κυκλώματος που παρακολουθούσε την πόρτα" καθώς οδηγούσε κατάλαβε ότι από αυθεντία είχε ξαναγίνει ένας φτωχός τρελάρας. Ο Μωρίς, προσπαθώντας να τον βοηθήσει, είχε γκρεμίσει κατά λάθος τον τελευταίο προμαχώνα της σιγουριάς του Φατ. Το καλό όμως ήταν ότι τώρα ζούσε σε ένα καινούριο, καλά προστατευμένο κτίριο που έμοιαζε με φρούριο, ή με φυλακή, στο κέντρο ακριβώς της μεξικανικής 129

VALIS

συνοικίας. Για να ανοίξεις την πύλη του υπόγειου γκαράζ χρειαζόσουν μια μαγνητική κάρτα κομπιούτερ. Αυτό δυνάμωνε κάπως το λίγο ηθικό που του είχε απομείνει. Το διαμέρισμά τους ήταν στον τελευταίο όροφο" από κει έβλεπε τη Σάντα Άννα και τους φτωχούς που όλη νύχτα τούς λήστευαν οι μεθυσμένοι και οι πρεζάκηδες. Πέραν τούτου, κάτι που ήταν πολύ πιο σημαντικό, είχε μαζί του τη Σέρι. Η Σέρι μαγείρευε υπέροχα, αν και τα πιάτα και τα ψώνια έπρεπε να τα κάνει ο Φατ. Η Σέρι δεν έκανε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Εραβε και σιδέρωνε πολύ, έτρεχε σε θελήματα, μιλούσε στο τηλέφωνο με τις παλιές της φίλες από το γυμνάσιο και ενημέρωνε τον Φατ για τα θέματα της εκκλησίας. Δεν μπορώ να σας πω πώς λεγόταν η εκκλησία της Σέρι, επειδή υπάρχει στ' αλήθεια (δηλαδή, το ίδιο και η Σάντα Άννα, υπάρχει), οπότε θα τη λέω όπως την έλεγε η Σέρι! το γυμναστήριο του Ιησού. Τη μισή μέρα επάνδρωνε τα τηλέφωνα και το γραφείο της εισόδου" ήταν υπεύθυνη των προγραμμάτων βοήθειας, πράγμα που σήμαινε ότι διένειμε φαγητό και χρήματα για τους ξενώνες, έδινε συμβουλές σε όσους είχαν πάρε δώσε με την Πρόνοια, και ξεχώριζε τα πρεζόνια από τους αληθινούς ανθρώπους. Π Σέρι σιχαινόταν τα πρεζόνια και υπήρχε λόγος γι' αυτό. Τα πρεζόνια έρχονταν κάθε μέρα έχοντας σκαρφιστεί καινούριο κόλπο. Αυτό που την ενοχλούσε πιο πολύ δεν ήταν το ότι κορόιδευαν την εκκλησία, αλλά που μετά καυχιόνταν γι' αυτό. Ό μ ω ς , εφόσον τα πρεζόνια δεν έχουν αλληλεγγύη μεταξύ τους, συνήθως έρχονταν διάφορα πρεζόνια και της έλεγαν ποια άλλα πρεζόνια την είχαν κοροϊδέψει και καυχιόνταν γι' αυτό. Η Σέρι έγραφε τα ονόματά τους στη μαύρη 130

PHILIP Κ. DICK

λίστα με τους μαλάκες. Συνήθως γυρνούσε στο σπίτι από την εκκλησία και ούρλιαζε σαν τρελή για τις συνθήκες που επικρατούσαν εκεί, κυρίως γι' αυτά που είχαν πει και κάνει οι ανώμαλοι και τα πρεζόνια εκείνη τη μέρα, και γιά τον Λάρρυ τον ιερέα που δεν έκανε τίποτα γι' αυτό. Μετά από μία βδομάδα συμβίωσης ο Φατ ήξερε για τη Σέρι πολύ περισσότερα απ' όσα είχε μάθει βλέποντάς την στην παρέα τα τρία χρόνια της φιλίας τους. Η Σέρι αντιπαθούσε κάθε πλάσμα στη γη, κατά σειρά εγγύτητας προς αυτήν δηλαδή όσο πιό συχνά ασχολούνταν με κάποιον ή κάτι τόσο περισσότερο τον ή το αντιπαθούσε. Ο μεγάλος έρωτας της ζωής της ήταν ο ιερέας της ο Λάρρυ. Εκείνες τις δύσκολες μέρες, όταν πέθαινε από καρκίνο, η Σέρι είχε πει στον Λάρρυ ότι ο μεγάλος πόθος της ήταν να κοιμηθεί μαζί του και η απάντηση του Λάρρυ (που είχε μαγέψει τον Φατ ο οποίος δεν θεωρούσε ότι ήταν η αρμόζουσα απάντηση) ήταν ότι ποτέ δεν μπέρδευε την κοινωνική του ζωή με την επαγγελματική του (ο Λάρρυ ήταν παντρεμένος και είχε τρία παιδιά και ένα εγγόνι). Η Σέρι ακόμα τον αγαπούσε και ακόμα ήθελε να κοιμηθεί μαζί του, αλλά είχε καταλάβει ότι είχε ηττηθεί. Δεν ήταν όλα μαύρα" μια φορά, όταν ακόμα ζούσε στης αδερφής της — ή αντιθέτως, πέθαινε στης αδερφής της, όπως θα έλεγε η Σέρι — την είχε πιάσει κρίση και είχε έρθει ο πάτερ Λάρρυ για να την πάει στο νοσοκομείο. Καθώς την έπαιρνε στην αγκαλιά του τον είχε φιλήσει και αυτός της είχε δώσει ένα κανονικό φιλί με τη γλώσσα. Η Σέρι το ανέφερε συχνά στον Φατ. Νοσταλγούσε εκείνες τις μέρες. «Σ' αγαπώ», είπε ένα βράδυ στον Φατ, ((αλλά αυτός που αγαπάω αληθινά είναι ο Λάρρυ επειδή με έσωσε όταν ήμουν άρρωστη». 131

VALIS

Ο Φατ δεν άργησε να πιστέψει ότι στην εκκλησία της Σέρι η θρησκεία είχε δευτερεύουσα σημασία. Στο προσκήνιο ήταν τα τηλέφωνα και το ταχυδρομείο. Στην εκκλησία τριγυρνούσαν διάφοροι σκοτεινοί τύποι — σαν τον Λάρρυ, τον Μο και τον Κέρλυ, σκέφτηκε ο Φατ — που, ήταν αναπόφευκτο, έπαιρναν μισθούς μεγαλύτερους από το μισθό της Σέρι και δούλευαν λιγότερο. Συχνά μιλούσε με απόλαυση για τις κακοτυχίες τους, όπως για παράδειγμα όταν τύχαινε να μην παίρνουν μπρος τα αυτοκίνητά τους, όταν έτρωγαν κλήση, όταν ο Λάρρυ εξέφραζε τη δυσαρέσκειά του γι' αυτούς. ((Ο Έντι όπου να 'ναι παίρνει πόδι», έλεγε η Σέρι όταν ερχόταν σπίτι. «Το αρχίδι». Μια συγκεκριμένη χρόνια εξοργιστική ενόχληση ήταν κάποιος Τζακ Μπαρμπίνα που, όπως έλεγε η Σέρι, ξεδιάλεγε τα σκουπίδια για να της βρει διάφορα δωράκια. Ο Τζακ Μπαρμπίνα είχε έρθει μια φορά που η Σέρι ήταν μόνη στο γραφείο της εκκλησίας και της είχε δώσει ένα λεκιασμένο κουτί από σοκολατάκια σε σχήμα καρδιάς και ένα μπερδεμένο σημείωμα με το οποίο εκδήλωνε φορτικά την επιθυμία του να τη φλερτάρει. Η Σέρι τον χαρακτήρισε μανιακό από την πρώτη μέρα που τον είδε' ζούσε με το φόβο ότι θα τη σκότωνε. «Την άλλη φορά που θα 'ρθει θα σου τηλεφωνήσω», είπε στον Φατ. «Δεν κάθομαι εκεί μόνη μου. Δεν πα να μου χαρίσουν όλα τα λεφτά που έχει το Ταμείο Εκτάκτων Αναγκών του Επισκόπου, εγώ δεν πρόκειται να ανεχτώ τον Τζακ Μπαρμπίνα, ειδικά με αυτά που μου δίνουν, άσε που είναι τα μισά απ'όσα παίρνει εκείνη η αδερφάρα ο Έντι». Για τη Σέρι ο κόσμος διαιρούνταν σε τεμπελχανάδες, μανιακούς, πρεζόνια, ομοφυλόφι132

PHILIP Κ. DICK

λους και φίλους που σ' τη φέρναν από πίσω. Δεν πήγαινε ούτε τους Μεξικάνους, ούτε τους μαύρους. Ο Φατ συνήθως απορούσε με την πλήρη έλλειψη χριστιανικής φιλανθρωπίας της, με τη συναισθηματική έννοια. Πώς μπορούσε — και γιατί το ήθελε — να δουλεύει σε μια εκκλησία και να σκοπεύει να μπει σε θρησκευτικό τάγμα όταν απεχθανόταν, φοβόταν και αντιπαθούσε τους πάντες και τα πάντα και, πάνω απ' όλα, παραπονιόταν για τη μοίρα της στη ζωή; Η Σέρι απεχθανόταν ακόμα και την αδερφή της, που όταν η Σέρι ήταν άρρωστη τής είχε δώσει καταφύγιο, την τάιζε και τη φρόντιζε συνεχώς. Ο λόγος: η Μαίη οδηγούσε Μερσεντές και είχε πλούσιο άντρα. Αλλά πιΌ πολύ απ' όλα απεχθανόταν την καριέρα τής καλύτερης φίλης της, της Έληνορ, που είχε γίνει καλόγρια. «Εγώ είμαι στη Σάντα Άννα και ξερνάω», έλεγε συχνά η Σέρι, «και η Έληνορ κάνει βόλτες με τα ράσα στο Λας Βέγκας». «Δεν ξερνάς τώρα», τόνισε ο Φατ. «Έχεις θεραπευθεί προσωρινά». «Αλλά αυτή δεν το ξέρει. Είναι μέρος το Λας Βέγκας για θρησκευτικό τάγμα; Μάλλον πουλάει τον κώλο της στο — » «Μιλάς για μια καλόγρια», είπε ο Φατ, που είχε γνωρίσει την Έληνορ. Τη συμπαθούσε. «Κι εγώ θα 'μουν τώρα καλόγρια άμα δεν είχα αρρωστήσει», είπε η Σέρι. Ο Φατ για να γλιτώσει από την γκρίνια και τις μωρολογίες της Σέρι, κλείστηκε στο υπνοδωμάτιο που χρησιμοποιούσε σαν γραφείο και ξανάρχισε να δουλεύει την ερμηνεία του. Είχε γράψει περίπου 300.000 λέξεις, κυρίως ολογράφως' ο κύριος όγκος 133

VALIS

του έργου ήταν υποδεέστερης αξίας, αλλά συλλέγοντας αποσπάσματα κατέληξε σε αυτό που ονόμασε Πραγματεία: Cryptica Scriptura, που σημαίνει απλώς «απόκρυφο σύγγραμμα». Ο Φατ έβρισκε τους τίτλους μ,ε λατινικά πιο εντυπωσιακούς. Σ ' αυτό το στάδιο του Meisterwerk του είχε αρχίσει να κατασκευάζει υπομονετικά την κοσμογονία του* κοσμογονία είναι ένας ειδικός όρος που σημαίνει «πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος». Λίγα άτομα συνθέτουν κοσμογονίες* συνήθως χρειάζονται ολόκληροι πολιτισμοί, λαοί ή φυλές* η κοσμογονία είναι μία ομαδική παραγωγή και εξελίσσεται διαμέσου των αιώνων. Ο Φατ το ήξερε αυτό και περηφανευόταν που είχε επινοήσει τη δική του. Την αποκαλούσε: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ Δ ΥΟ ΠΗΓΩΝ Στο ημερολόγιο ή ερμηνεία του ήταν η καταχώριση #47 και ήταν — απ' όλες τις καταχωρίσεις — η μεγαλύτερη. Το Ένα ήταν και δεν-ηταν, σε συνδυασμό, και επιθυμούσε να διαχωρίσει το δεν-ήταν από το ήταν. Έτσι έφτιαξε έναν διπλοειδή σάκο που περιείχε σαν τσόφλι αυγού ένα ζευγάρι διδύμων, το καθένα τους ανδρόγυνο, που περιστρεφόταν προς αντίστροφες κατευθύνσεις (το Γιν και το Γιανγκ του Ταοϊσμού, όπου το Ένα είναι το Ταό). Το σχέδιο του Ενός ήταν να αποκτήσουν ύπαρξη (την κατάσταση τού ήταν) ταυτοχρόνως και τα δύο δίδυμα, όμως, με κίνητρο την επιθυμία να είναι (την επιθυμία που είχε εμφυτεύσει το Ένα στα δίδυμα), το αριστερό134

PHILIP Κ. DICK

στροφο δίδυμο έσπασε το σάκο και διαχωρίστηκε πρόωρα· δηλαδή πριν ολοκληρωθεί η κνηση. Αυτό ήταν το σκοτεινό δίδυμο ή δίδυμο Γιν. Επομένως ήταν ελαττωματικό. Όταν ολοκληρώθηκε η κύηση βγήκε το σοφότερο δίδυμο. Κάθε δίδυμο σχημάτισε μια ενιαία εντελέχεια, ένα μοναδικό ζωντανό οργανισμό αποτελούμενο από psyche και soma' κάθε οργανισμός περιστρεφόταν ακόμη προς αντίθετες κατευθύνσεις σε σχέση με τον άλλο. Το δίδυμο που προήλθε από την πλήρη κύηση, το αποκαλούμενο Μορφή I από τον Επιμενίδη, προόδευσε σωστά στα στάδια της ανάπτυξής του αλλά το πρόωρα γεννημένο δίδυμο, αποκαλούμενο Μορφή II, ασθένησε. Το επόμενο βήμα στο σχέδιο του Ενός ήταν τα Δύο να γίνουν Πολλά, μέσω της διαλεκτικής αλληλεπίδρασής τους. Από αυτά ως υπερσύμπαντα προβαλλόταν ένας κοινός διαχωριστικός χώρος σαν ολόγραμμα, ο οποίος είναι το πολυμορφικό σύμπαν όπου κατοικούμε εμείς τα πλάσματα. Οι δύο πηγές έπρεπε να αναμιχθούν εξίσου στη διατήρηση του σύμπαντός μας αλλά η Μορφή II εξασθενούσε συνεχώς, ολισθαίνοντας στην αρρώστια, την τρέλλα και την αταξία. Αυτά τα χαρακτηριστικά πρόβαλλε στο σύμπαν μας. Ο σκοπός του Ενός ήταν το ολογραμμικό μας σύμπαν να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο εκμάθησης μέσω του οποίου μια αφθονία νέων μορφών θα προόδευαν ώσπου τελικά να γίνουν ισόμορφες με το Ένα. Ομως η κατάσταση παρακμής τής II, του υπερσύμπαντος II, εισήγαγε παράγοντες αστά135

VALIS

θειας οι οποίοι κλόνισαν το ολογραμμικό σνμπαν μας. Από κει πηγάζουν η εντροπία, ο άδικος πόνος, το χάος και ο θάνατος, όπως και η Αυτοκρατορία, η Μαύρη Σιδερένια Φυλακή' στην ουσία, οι φραγμοί στη σωστή υγεία και την ανάπτυξη των μορφών ζωής μέσα στο ολογραμμικό σύμπαν. Κι επίσης επηρεάστηκε δυσμενώς η διδακτική λειτουργία, εφόσον μόνο το σήμα από το υπερσύμπαν I περιείχε πληροφορίες· το σήμα του υπερσύμπαντος II είχε γίνει θόρυβος. Η ψυχή του I έστειλε μια μικρομορφή του εαυτού του στη II για να προσπαθήσει να τη θεραπεύσει. Στο ολογραμμικό μας σύμπαν η μικρομορφή εμφανίστηκε ως Ιησούς Χριστός. Όμως το υπερσύμπαν II, η θηλυκή δίδυμη, όντας διαταραγμένη, αμέσως βασάνισε, ταπείνωσε, απέρριψε και τελικά σκότωσε τη μικρομορφή τής θεραπευτικής psyche του υγιούς διδύμου της. Έπειτα η II εξακολούθησε τον κατήφορο προς τυφλές, μηχανικές, δίχως νόημα αιτιοκρατικές διεργασίες. Το καθήκον του Χριστού τότε (σωστότερα, του Αγίου Πνεύματος) ήταν είτε να σώσει τις μορφές ζωής που περιείχε το ολογραμμικό σύμπαν ή να καταργήσει όλες τις επιρροές που πήγαζαν από τη II. Ξεκίνησε να εκπληρώσει το καθήκον του με προσοχή· ετοιμάστηκε να σκοτώσει την κλονισμένη δίδυμη, αφού αυτή δεν μπορούσε να θεραπευτεί· δηλαδή, δεν θα επέτρεπε να γιατρευτεί επειδή δεν καταλαβαίνει ότι είναι άρρωστη. Αυτή η αρρώστια και η τρέλα μάς διαποτίζουν και μας κάνουν ιδιώτες που ζουν σε ιδιωτικούς, μη πραγματικούς κόσμους. Το αρχικό σχέδιο του 136

PHILIP Κ. DICK

Ενός μπορεί τ ώρα να εφαρμοστεί αν το νπερσνμπαν I διαχωριστεί σε όνο νγιή νπερσύμπαντα τα οποία da μεταμορφώσουν το ολογραμμικό σύμπαν σε μία αποδοτική εκπαιδευτική μηχανή, όπως είχε σχεδιαστεί να γίνει. Αυτό θα το ζήσουμε ως «Βασιλεία του Θεού». Μέσα στο χρόνο το υπερσύμπαν II, η μορφή II, παραμένει ζωντανή: «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». Αλλά στην αιωνιότητα, εκεί όπου υπάρχουν τα υπερσύμπαντα, ο υγιής δίδυμος ή υπερσύμπαν I, που είναι ο υπέρμαχός μας, έχει σκοτώσει — εξ^ αναγκαιότητας — τη θηλυκή δίδυμη. Το Ένα θρηνεί γι' αυτό το θάνατο, αφού το Ένα αγαπούσε και τα δύο δίδυμα' οπότε οι πληροφορίες του Νου έγκεινται στην τραγική ιστορία του θανάτου μιας γυναίκας και αντικατοπτρίζονται σε όλα τα πλάσματα του ολογραμμικού σύμπαντος γεννώντας τους αγωνία και οδύνη δίχως αυτά να ξέρουν το γιατί. Η θλίψη θα χαθεί με τη μίτωση του υγιούς διδύμου και τον ερχομό της «Βασιλείας του Θεού». Ο μηχανισμός αυτής της μεταμόρφωσης — της μετάβασης μέσα στο χρόνο από την Εποχή του Σιδήρου στην Εποχή του Χρυσού — αυτή τη στιγμή επιτελεί το έργο του' στην αιωνιότητα αυτό έχει ήδη επιτευχθεί. Δεν πέρασε πολύς καφός και. η Σέρι βαρέθηκε να βλέπει, τον Φατ να δουλεύει νύχτα μέρα την ερμηνεία του" επίσης θύμωσε επειδή της ζήτησε να συνεισφέρει στο ενοίκιο μέρος των χρημάτων που της έστελνε το SSI ως επίδομα ασθενείας. Ο Φατ, λόγω της απόφασης 137

VALIS

του δικαστηρίου, έπρεπε να πληρώνει πολλά στην Μπεθ και στον Κρίστοφερ ως εξαρτημένα πρόσωπα. Η Σέρι βρήκε ένα άλλο διαμέρισμα που θα της το πλήρωναν οι οικιστικές αρχές της Σάντα Άννα και κατέληξε να ζει μόνη της δίχως να πληρώνει ενοίκιο, δίχως την υποχρέωση να μαγειρεύει για τον Φατ* επίσης θα μπορούσε να βγαίνει με άλλους άντρες, κάτι στο οποίο ο Φατ είχε αντιρρήσεις όταν ζούσαν μαζί. Η Σέρι μια φορά είχε γυρίσει στο σπίτι μετά από μια βόλτα που είχαν κάνει αυτή και ένας φίλος της πιασμένοι χέρι χέρι και βρήκε τον Φατ έξω φρενών και του είπε, αντιδρώντας στη ζηλοτυπία του, με έντονο ύφος, «Δεν ανέχομαι εγώ τέτοιες μαλακίες». Ο Φατ υποσχέθηκε να μη φέρει αντιρρήσεις την επόμενη φορά που η Σέρι θα έβγαινε με κάποιον άλλο, ούτε και θα της ζητούσε πια να βάλει κι αυτή κάτι για το ενοίκιο και το φαγητό, αν και εκείνη τη στιγμή στο λογαριασμό του στην τράπεζα είχε μόνο εννιά δολλάρια. Όμως αυτό δεν έφερε αποτέλεσμα" η Σέρι είχε τσαντιστεί. «Φεύγω», του είπε. Όταν η Σέρι μετακόμισε, ο Φατ έπρεπε να βρει πόρους για να αγοράσει τόσα πράγματα, έπιπλα, πιάτα, τηλεόραση, πετσέτες, διάφορα για το διαμέρισμα — τα πάντα, γιατί από το γάμο του δεν είχε φέρει μαζί του παρά ελάχιστα πράγματα, σχεδόν τίποτα* περίμενε ότι θα εξαρτιόταν από τα πράγματα της Σέρι. Περιττό να πούμε ότι η ζωή του ήταν πολύ μοναχική χωρίς αυτήν ήταν τρομερά καταθλιπτικό να μένει μόνος του σε κείνο το διαμέρισμα με τα δύο υπνοδωμάτια και τις δύο τουαλέτες, όπου κάποτε έμεναν μαζί. Οι φίλοι του ανησυχούσαν γι' αυτόν και προσπάθησαν να του φτιάξουν το κέφι. Το Φεβρουάριο τον είχε 138

PHILIP Κ. DICK

παρατήσει η Μπεθ και τώρα, αρχές Σεπτέμβρη, τον παρατούσε η Σέρι. Πάλι αργοπέθαινε. Το μόνο που έκανε ήταν να κάθεται στη γραφομηχανή ή με στυλό και σημειωματάριο και να δουλεύει την ερμηνεία του" τίποτα άλλο δεν του έμενε στη ζωή. Η Μπεθ είχε μετακομίσει στο Σακραμέντο, 1.200 χιλιόμετρα μακριά, κι έτσι ο Φατ δεν μπορούσε να βλέπει τον Κρίστοφερ. Σκέφτηκε την αυτοκτονία αλλά όχι πολύ, ήξερε ότι ο Μωρίς δεν θα επικροτούσε τέτοιες σκέψεις. Ο Μωρίς θα του ζητούσε άλλη μια λίστα. Αυτό που ενοχλούσε πιο πολύ τον Φατ ήταν η διαίσθηση ότι η βελτίωση της Σέρι δεν θα κρατούσε πολύ. Τα μαθήματα στο κολλέγιο Σάντα Άννα και η δουλειά στην εκκλησία την κούραζαν, τη ρουφούσαν κάθε φορά που την έβλεπε, όσο συχνότερα γινόταν δηλαδή, πρόσεχε πόσο κουρασμένη και αδύνατη έδειχνε. Το Νοέμβριο παραπονιόταν για τη γρίπη· πονούσε το στήθος της και όλο έβηχε. ((Η γαμημένη η γρίπη», είπε η Σέρι. Τελικά την κατάφερε να πάει στο γιατρό της για να κάνει ακτινογραφία και ανάλυση αίματος. Ο Φατ τότε ήξερε στα σίγουρα ότι η Σέρι είχε χάσει τη βελτίωσή της· καλά καλά δεν μπορούσε να περπατήσει, σερνόταν. Τη μέρα που η Σέρι βρήκε ότι είχε πάλι καρκίνο ο Φατ ήταν μαζί της· εφόσον το ραντεβού της με το γιατρό ήταν για τις οκτώ το πρωί, ο Φατ ξενύχτησε όλη την προηγούμενη νύχτα· μόνο καθόταν. Την πήγε στο γιατρό, μαζί με την Έντνα, μια παιδική φίλη της Σέρι· έκατσε μαζί με την Έντνα στην αίθουσα αναμονής ενώ η Σέρι συζητούσε με τον δόκτορα Απλμπάουμ. «Είναι μόνο γρίπη», είπε η Έντνα. 139

VALIS

Ο Φατ δεν είπε τίποτα. Ήξερε τι ήταν. Πριν από τρεις μέρες ο Φατ και η Σέρι είχαν πάει στο μανάβικο' η Σέρι δεν μπορούσε να πάρει τα πόδια της. Ο Φατ δεν είχε καμία αμφιβολία" εκεί που καθόταν στο στριμωγμένο θάλαμο αναμονής τον πλημμύρισε τρόμος και του ήρθε να κλάψει. Το απίστευτο ήταν ότι είχε εκείνη τη μέρα τα γενέθλιά του. Όταν η Σέρι βγήκε από το γραφείο του δόκτορος Απλμπάουμ είχε ένα χαρτομάντιλο στα μάτια της* ο Φατ και η Έντνα έτρεξαν πλάι της' έπιασε τη Σέρι καθώς έπεφτε λέγοντας, «Ξαναγύρισε, ο καρκίνος ξαναγύρισε)). Τον είχε στα λεμφικά οζίδια στο λαιμό της και είχε έναν κακοήθη όγκο στον δεξιό της πνεύμονα που την έπνιγε. Σε είκοσι τέσσερις ώρες θα άρχιζε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Η Έντνα είπε σαν χαμένη «Ήμουνα σίγουρη ότι ήταν μόνο γρίπη. Ήθελα να πάει στη Μέλοντυλαντ και να δώσει μαρτυρία ότι ο Ιησούς τη θεράπευσε)). Σ ' αυτό το σχόλιο ο Φατ δεν έδωσε καμία απάντηση. ^ ^ Μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι ο Φατ τότε δεν είχε πια καμία ηθική υποχρέωση στη Σέρι. Τον είχε παρατήσει για έναν παραμικρό λόγο, τον είχε αφήσει μόνο του, απεγνωσμένο και θλιμμένο, χωρίς να έχει να κάνει τίποτα παρά μόνο να ορνιθοσκαλίζει την ερμηνεία του. Όλοι οι φίλοι του Φατ το έλεγαν αυτό. Ακόμα και η Έντνα το είχε πει, όταν η Σέρι δεν βρισκόταν στο ίδιο δωμάτιο. Αλλά ο Φατ την αγαπούσε ακόμα. Τώρα της ζήτησε να ξαναμείνει μαζί του για να μπορεί να τη φροντίζει' η Σέρι είχε εξασθενήσει τόσο που δεν μπορούσε να μαγειρέψει και από τη στιγμή που θα άρχιζε τη χημειοθεραπεία θα χειροτέρευε κι άλλο. ((Όχι ευχαριστώ)), είπε άτονα η Σέρι. 140

PHILIP Κ. DICK

Ο Φατ πήγε μια μέρα στην εκκλησία της και μίλησε με τον πατέρα Λάρρυ* (.κέτευσε τον Λάρρυ να ασκήσει πίεση στους ανθρώπους της Medicare της Καλιφόρνιας για να βάλουν κάποιον να έρχεται να της μαγειρεύει και να βοηθάει στο καθάρισμα του διαμερίσματος της, αφού η Σέρι δεν άφηνε τον Φατ να τα κάνει αυτά. Ο πάτερ Λάρρυ είπε ότι θα το έκανε, αλλά δεν βγήκε τίποτα. Ο Φατ πήγε πάλι να συζητήσει με τον ιερέα και να βρουν τι μπορούσε να γίνει γιά να βοηθήσουν τη 5}έρι και ενώ μιλούσε ο Φατ ξαφνικά άρχισε να κλαίει. Σ ' αυτό ο πάτερ Λάρρυ είπε αινιγματικά, «Όσα δάκρυα είχα να κλάψω γι' αυτό το κορίτσι τα έκλαψα». Ο Φατ δεν μπορούσε να καταλάβει αν αυτό σήμαινε ότι ο Λάρρυ είχε κάψει τα κυκλώματά του από τη θλίψη ή αν είχε περικόψει τη θλίψη του υπολογισμένα, σαν συσκευή προστασίας. Ο Φατ ακόμη και σήμερα δεν ξέρει. Η δική του θλίψη είχε φτάσει την κρίσιμη μάζα. Τώρα η Σέρι βρισκόταν στο νοσοκομείο" ο Φατ την επισκέφθηκε και είδε ξαπλωμένη πάνω στο κρεβάτι μια μικρή, οικτρή μορφή, μισή από κείνη που ήξερε, μια μορφή που έβηχε από τον πόνο, με μάτια απελπισμένα, ταλαιπωρημένα. Ο Φατ μετά δεν μπορούσε να οδηγήσει και τον πήγε σπίτι του ο Κέβιν. Ο Κέβιν, που συνήθως είχε μια κυνική πόζα, δεν μπορούσε να μιλήσει από τη θλίψη* το αυτοκίνητο συνέχισε το δρόμο του και μετά ο Κέβιν τον χτύπησε φιλικά στον ώμο, που είναι ο μόνος δρόμος που μένει ανοιχτός για να δείξουν οι άντρες τη μεταξύ τους αγάπη. «Τί θα κάνω;» είπε ο Φατ, εννοώντας: Τι θα κάνω όταν πεθάνει; Λγαπούσε στ' αλήθεια τη Σέρι, παρά τον τρόπο που του είχε φερθεί — αν πράγματι, όπως υποστήριζαν οι φίλοι του, του είχε φερθεί άσχημα. Όσον αφορούσε τον 141

VALIS

iho — ούτε το ήξερε ούτε τον ένοιαζε. Το μόνο που ήξερε ήταν ότι η Σέρι βρισκόταν στο κρεβάτι του νοσοκομείου γεμάτη από την κορφή ώς τα νύχια όγκους που είχαν κάνει μετάσταση. Κάθε μέρα την επισκεπτόταν στο νοσοκομείο μαζί με όλους τους άλλους γνωστούς της. Τη νύχτα έκανε το μόνο που του έμενε να κάνει: δούλευε την ερμηνεία του. Είχε φτάσει σε μια σημαντική καταχώριση: Καταχώριση #48. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΜΑΣ. Είναι ορθό να πούμε: απ' ό,τι φαίνεται είμαστε σπείρες μνήμης (φορείς DNA ικανοί να αποκτούν εμπειρία) σε ένα σκεπτόμενο σύστημα όμοιο με κομπιούτερ στο οποίο (αν και έχουμε καταγράψει και αποθηκεύσει με ακρίβεια χιλιάδες χρόνια εμπειριακών πληροφοριών και ο καθένας από μας έχει κάπως διαφορετικές καταθέσεις απ' ό,τι οι άλλες μορφές ζωής) υπάρχει μια δυσλειτουργία — μια αστοχία — στην ανάκτηση της μνήμης. Εκεί βρίσκεται το πρόβλημα του συγκεκριμένου υποκυκλώματός μας. Η «λύτρωση» δια της gnosis, πιο ορθά, της ανάμνησης (η απώλεια της αμνησίας), αν και είναι σε προσωπικό επίπεδο σημαντική για όλους μας, μια αλματώδης αύξηση της αντίληψης, της ταυτότητας, της νόησης, της κατανόησης, της εμπειρίας του κόσμου και του εαυτού, συμπεριλαμβανομένης και της αθανασίας, έχει μεγαλύτερη και ευρύτερη σημασία για το σύστημα ως σύνολο, εφόσον αυτές οι αναμνήσεις είναι δεδομένα που του χρειάζονται και του είναι πολύτιμα, για τη συνολική λειτουργία του. 142

PHILIP Κ. DICK

Επομένως είναι στη διαδικασία της αντεπιδιόρθωσης η οποία περιλαμβάνει την ανακατασκευή του υποκυκλώματός μας μέσω γραμμικών και ορθογωνικών χρονικών αλλαγών καθώς και συνεχή σήματα προς εμάς για να διεγερθούν οι μπλοκαρισμένες τράπεζες μνήμης μέσα μας, ώστε να πυροδοτήσουν και να ανακτηθούν έτσι αυτά που είναι εκεί. Η εξωτερική πληροφορία ή gnosis λοιπόν αποτελείται από εντολές αποαναστολής με το περιεχόμενο του πυρήνα να είναι έμφυτο μέσα μας — να είναι δηλαδή ήδη εκεί (κάτι που πρώτος παρατήρησε ο Πλάτωνας, ήτοι: η μάθηση είναι μιά μορφή θύμησης). Οι αρχαίοι κατείχαν τεχνικές (μυστήρια και τελετουργίες ) που χρησιμοποιούνταν κυρίως στις ελληνορωμαϊκές μυστηριακές θρησκείες, συμπεριλαμβανομένου του αρχικού Χριστιανισμού, γιά να επιτύχουν αυτή την πυροδότηση και την ανάκτηση, κυρίως με την αίσθηση της ανακτησιακής του αξίας στο άτομο' οι Γνωστικοί, όμως, είδαν σωστά την οντολογική αξία που είχε γιάυτό που καλούσαν Υπέρτατο Ον, την πλήρη οντότητα. Το Υπέρτατο Ον είναι τραυματισμένο· μέσα του ξέσπασε κάποια προαιώνια κρίση την οποία δεν καταλαβαίνουμε. Ο Φατ ξαναδούλεψε την καταχώριση #29 του ημερολογίου του και. πρόσθεσε εκεί την καταχώριση ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΜΑΣ:

#29. Δεν πέσαμε εξαιτίας ενός ηθικού 143

σφάλματος'

VALIS

πέσαμε εξαιτίας ενός διανοητικού σφάλματος: πήραμε τον κόσμο των φαινομένων σαν αληθινό. Οπότε ηθικά είμαστε αθώοι. Αυτό πον μας λέει πως αμαρτήσαμε είναι η Αυτοκρατορία με τις διάφορες μασκαρεμένες πολνμορφές της. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». Του Φατ του είχε σαλέψει εντελώς. Το μόνο που έκανε ήταν να δουλεύει την ερμηνεία ή πραγματεία του, ή απλώς να ακούει το στερεοφωνικό του ή να επισκέπτεται τη Σέρι στο νοσοκομείο. Άρχισε να προσθέτει καταχωρίσεις στην πραγματεία του χωρίς λογική τάξη ή ειρμό. #30. Ο φαινομενικός κόσμος δεν υπάρχει' είναι η υπόσταση των πληροφοριών τις οποίες επεξεργάζεται ο Νους. #27. Αν αφαιρέσουμε τους αιώνες του πλαστού χρόνου, η αληθινή ημερομηνία δεν είναι 1978 ΚΕ αλλά 103 ΚΕ. Γι' αυτό η Καινή Δ ιαθήκη λέει ότι η Βασιλεία του Πνεύματος θα έρθει «πριν πεθάνουν μερικοί από αυτούς που ζούνε τώρα». Ζούμε επομένως σε αποστολικούς καιρούς. #20. Οι Ερμητικοί αλχημιστές γνώριζαν την κρυφή φυλή των τρίφθαλμων εισβολέων, αλλά παρά τις προσπάθειές τους δεν μπόρεσαν να επικοινωνήσουν μαζί τους. Γι' αυτό απέτυχαν οι προσπάθειές τους να υποστηρίξουν τον Φρειδερίκο τον Πέμπτο, Εκλέκτορα Παλατινό, Βασιλιά της Βοημίας. 144

PHILIP Κ. DICK

#21. Η Αδερφότητα των Ροδόστανρων εγραψε «Εχ Deo nascimur, in Jesu mortimur, per spiritum sanctum reviviscimus», δηλαδή, «Γεννιόμαστε από το Θεό, πεθαίνουμε στο όνομα τον Χριστού, ξαναζούμε με το Άγιο Πνεύμα». Αυτό σημαίνει ότι είχαν ανακαλύψει πάλι τη χαμένη φόρμουλα της αθανασίας την οποία είχε καταστρέψει η Αυτοκρατορία. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». #10. Ο Απολλώνιος ο Τυανεύς, γράφοντας σαν Ερμής Τρισμέγιστος, είπε: «Αυτό που είναι από πάνω είναι αυτό που είναι από κάτω». Με αυτό ήθελε να μας πει ότι το σύμπαν μας είναι ένα ολόγραμμα, αλλά δεν είχε τον όρο. #12. Ο Αθάνατος ήταν γνωστός στους Έλληνες σαν Διόνυσος' στους Εβραίους σαν Ηλίας. Στους χριστιανούς σαν Ιησούς. Φεύγει όταν πεθάνει ο άνθρωπος ξενιστής του, και έτσι ποτέ δεν σκοτώνεται, ποτέ δεν πιάνεται. Έτσι ο Ιησούς στο σταυρό είπε «Ήλί, ήλί, λαμά σαβαχθανί», στο οποίο μερικοί από τους παρόντες ορθώς είπαν, «Ο άνθρωπος καλεί τον Ηλία». Ο Ηλίας τον είχε εγκαταλείψει και πέθανε μόνος. Τη στιγμή εκείνη, καθώς ο Χορσλάβερ Φατ πρόσθετε την καταχώριση, πέθαινε μόνος του, Ο Ηλίας ή όποια θεία παρουσία κι αν ήταν εκείνη που του είχε πυροβολήσει τόνους πληροφοριών στο κρανίο το 1974, τον είχε πράγματι εγκαταλείψει. Η φρικτή ερώτηση που έκανε και ξανάκανε ο Φατ στον εαυτό του δεν 145

VALIS

γράφτηκε στο ημερολόγιο ή πραγματεία του* η ερώτηση θα μπορούσε να τεθεί κάπως έτσι: Αν η θεία παρουσία γνώριζε το εκ γενετής ελάττωμα του Κρίστοφερ και έκανε κάτι για να το διορθώσει, γιατί δεν κάνει κάτι για τον καρκίνο της Σέρι; Πώς μπορεί να την αφήσει έτσι να πεθαίνει; Ο Φατ δεν το καταλάβαινε αυτό. Το κορίτσι είχε περάσει έναν ολόκληρο χρόνο με λάθος διάγνωση· γιατί η Ζέβρα δεν είχε πυροβολήσει αυτή την πληροφορία στον Φατ ή στο γιατρό της Σέρι ή στη Σέρι — σε κάποιον'. Ας την είχε πυροβολήσει έγκαιρα για να τη σώσει! Μια μέρα ο Φατ επισκέφθηκε τη Σέρι στο νοσοκομείο και πλάι στο κρεβάτι της στεκόταν ένας βλάκας που χαμογελούσε πλατιά. Ο Φατ εκείνον το χαζό τον ήξερε" το πράγμα αυτό ερχόταν σέρνοντας τα βήματά του, όταν ακόμα ο Φατ και η Σέρι έμεναν μαζί, και αγκάλιαζε τη Σέρι και τη φιλούσε και της έλεγε ότι την αγαπούσε — δεν έδινε σημασία στον Φατ. Αυτός ο παιδικός φίλος της Σέρι τής έλεγε τη στιγμή που έμπαινε στο δωμάτιο ο Φατ: «Τι θα κάνουμε όταν θα είμαι ο βασιλιάς του κόσμου και εσύ θα είσαι η βασίλισσα του κόσμου;» Η Σέρι μέσα στην αγωνία της μουρμούρισε, «Το μόνο που θέλω είναι να ξεφορτωθώ αυτούς τους όγκους στο λαρύγγι μου». Ο Φατ πρώτη φορά στη ζωή του είχε φτάσει τόσο κοντά στο σημείο να βαρέσει άνθρωπο. Ο Κέβιν που τον συνόδευε αναγκάστηκε να τον συγκρατήσει στην κυριολεξία. Καθώς πήγαιναν στο μοναχικό διαμέρισμα του 146

PHILIP Κ. DICK

Φατ, εκεί που είχε περάσει, τόσο λίγο καιρό μαζί με τη Σέρι, ο Φατ είπε στον Κέβιν, «Τρελαίνομαι. Δεν το μπορώ». «Αυτή η αντίδραση είναι φυσιολογική», είπε ο Κέβιν που τελευταία δεν είχε καθόλου κυνική στάση. «Πες μου», είπε ο Φατ, «γιατί δεν τη βοηθάει ο Θεός». Ενημέρωνε τον Κέβιν για την πρόοδο της ερμηνείας του' η συνάντησή του με το Θεό το 1974 ήταν γνωστή στον Κέβιν, επομένως ο Φατ μπορούσε να μιλήσει ανοιχτά. Ο Κέβιν είπε: «Είναι οι μυστηριώδεις τρόποι του Μεγάλου Πούντα». «Τι σκατά είναι αυτό;» είπε ο Φατ. «Δεν πιστεύω στο Θεό», είπε ο Κέβιν. «Πιστεύω στον Μεγάλο Πούντα. Και οι τρόποι του Μεγάλου Πούντα είναι μυστηριώδεις. Κανείς δεν ξέρει γιατί κάνει αυτά που κάνει ή δεν κάνει». «Με δουλεύεις;» «Όχι», είπε ο Κέβιν. «Από πού ήρθε ο Μεγάλος Πούντα;» «Μόνο ο Μεγάλος Πούντα ξέρει». «Είναι καλοκάγαθος;» «Μερικοί λένε ότι είναι" μερικοί λένε ότι όχι». «Θα μπορούσε να βηθήσει τη Σέρι αν ήθελε». Ο Κέβιν είπε, «Μόνο ο Μεγάλος Πούντα το ξέρει αυτό». Αρχισαν να γελάνε. Με έμμονη ιδέα το θάνατο, εκτός εαυτού από τη λύπη και την ανησυχία για τη Σέρι, ο Φατ έγραψε την καταχώριση #15 στην πραγματεία του. #15. Η Σίβυλλα η Κνμαία προστάτευσε 147

τη Ρωμαϊ-

VALIS

κη Δημοκρατία και προειδοποίησε εγκαίρως. Τον πρώτο αιώνα ΚΕ προείδε τους φόνους των δύο αδερφών Κεννεντυ, του δόκτορα Κινγκ και του επισκόπου Πάικ. Είδε τους δυο κοινούς παρονομαστές στους τέσσερις δολοφονημένους ανθρώπους' πρώτον, υπερασπιζόταν τις ελευθερίες της δημοκρατικής χώρας· και δεύτερον, ήταν όλοι τους θρησκευτικοί ηγέτες. Γι αυτό δολοφονήθηκαν. Η Δημοκρατία είχε γίνει άλλη μια φορά αυτοκρατορία με καίσαρα. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». #16. Η Σίβυλλα είπε το Μάρτιο του 1974 «Οι συνωμότες έχουν ιδωθεί και θα λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη». Τους είδε με το τρίτο μάτι, το μάτι qjna, το Μάτι του Σίβα που δίνει την ικανότητα να βλέπεις εσωτερικά, αλλά όταν στραφεί προς τα έξω καταστρέφει με θερμότητα που αποξηραίνει. Τον Αύγουστο του 1974 η δικαιοσύνη που υποσχέθηκε η Σίβυλλα κατέφθασε. Ο Φατ αποφάσισε να καταγράψει, στην πραγματεία του όλες τις προφητικές δηλώσεις που του είχε πυροβολήσει στο κεφάλι η Ζέβρα. #7. Ο Απόλλων επιστρέφει. Η Αγία Sophia θα ξαναγεννηθεί' πριν δεν ήταν αποδεκτή. Ο Βούδας είναι στο άλσος. Ο Σιντάρτα κοιμάται (μα θα ξυπνήσει). Ο καιρός που περιμένατε ήρθε. AuT/] η γνώση, άμεσα από το θεϊκό, σήμαινε ότι ο Φατ προφήτευε την Ημέρα της Κρίσεως. Αλλά εφόσον 148

PHILIP Κ. DICK

είχε τρελαθεί, έγραφε επίσης και παραλογισμούς στην πραγματεία του. #51. // αρχέγονη πηγή όλων των θρησκειών βρίσκεται στους προγόνους της φυλής των Ντογκόν, που πήραν την κοσμογονία και την κοσμολογία τους απευθείας από τους τρίφθαλμους εισβολείς που μας επισκέφθηκαν πριν από πολύ καιρό. Οι τρίφθαλμοι εισβολείς είναι βουβοί και κουφοί και τηλεπαθητικοί, δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν την ατμόσφαιρα μας, έχουν το επίμηκες παραμορφωμένο κρανίο του Ίχνατον και κατάγονται από έναν πλανήτη του αστρικού συστήματος του Σείριου. Αν και δεν είχαν χέρια αλλά αντί γι' αυτά δαγκάνες όπως οι αστακοί, ήταν μεγάλοι κατασκευαστές. Επηρεάζουν κρυφά την ιστορία μας και την κατευθύνουν προς ένα αίσιο τέλος. Ο Φατ είχε πια χάσει κάθε αίσθηση πραγματικότητας.

149

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

7

ΚΑΤΑΛΑΒΑΊΝΕΤΕ ΓΙΑΤΊ Ο ΦΑΤ δεν α ν τ ι λ α μ β α ν ό τ α ν

πι.α τη διαφορά ανάμεσα στη φαντασία και τη θεϊκή αποκάλυψη — αν υποθέσουμε ότι υπάρχει διαφορά, κάτι που δεν έχει αποδειχθεί. Φανταζόταν ότι η Ζέβρα προερχόταν από έναν πλανήτη στο αστρικό σύστημα του Σείριου, είχε ανατρέψει την τυραννία του Νίξον τον Αύγουστο του 1974 και τελικά θα εγκαθίδρυε επί Γης ένα δίκαιο και ειρηνικό βασίλειο όπου δεν θα υπήρχε αρρώστια, ούτε πόνος, ούτε μοναξιά και τα ζώα όλα θα χόρευαν από τη χαρά τους. Ο Φατ βρήκε έναν ύμνο του Ίχνατον και αντέγραψε μέρη του από την εγκυκλοπαίδεια στην πραγματεία του. «Όταν ο νεοσσός στο αβγό τιτφίζει μέσα στο αβγό Τον δίνεις εκείθε πνοη, για να διατηρήσεις τη ζωή του Όταν πια τον έχεις μεγαλώσει Εκεί που είναι έτοιμος να ξεχυθεί από το αβγό Ορμάει από το αβγό Για να τιτιβίσει μ' όλη τη δύναμή του Ξεκινά πάνω στα δυο του πόδια Όταν έρχεται από παραπέρα Η πολλαπλότητα των έργων σου! 150

PHILIP Κ. DICK

Μας αποκρύπτονται από το βλέμμα μας, Ω μοναδικέ Θεέ, που κανείς δεν έχει τις δυνάμεις σου. Δημιούργησες τη γη με το θέλημα της καρδιάς σου Όταν ήσουν μόνος σου: Ανθρώπους, κτηνη μεγάλα και μικρά Όλα όσα πηγαίνουν με τα πόδια τους Όλα όσα είναι εκεί ψηλά Που πετάνε με τα φτερά τους Είσαι στην καρδιά μου. Δεν υπάρχει άλλος που να σε ξέρει Παρά μονάχα ο γιος σου ο Ίχνατον. Τον έκανες σοφό Με το σχέδιό σου και τη δύναμη σου Ο κόσμος βρίσκεται στα χέρια σου...» Η καταχώριση #53 δείχνει ότι σ' εκείνη την καμπή της ζωής του ο Φατ έψαχνε να βρει και την παραμικρή ελπίδα που θα στήριζε την πεποίθησή του πως κάτι καλό υπήρχε κάπου. #53. Ο κόσμος μας ακόμη κυβερνάται μυστικά από την κρυμμένη φυλή που κατάγεται από τον Ίχνατον και η γνώση του είναι οι πληροφορίες του ίδιου του Μακρο-Νου. «Όλα τα κτήνη αναπαύονται στα λιβάδια τους. Τα δέντρα και τα φυτά ανθούν. Τα πτηνά πεταρίζουν στους βάλτους τους. Κρατάνε τα φτερά τους ψηλά 151

VALIS

από τη λατρεία τους για σένα. Όλα τα πρόβατα χορεύουν στα πόδια τους, Όλα τα φτερωτά πετούν, Ζουν όταν τους ρίχνεις τη λάμψη σον». Από τον Ίχνατον αυτή η γνώση πέρασε στον Μωνση και από τον Μωυσή στον Ηλία, τον Αθάνατο Άνθρωπο, που έγινε ο Ιησούς. Αλλά κάτω από όλα τα ονόματα υπάρχει μόνο ένας Αθάνατος Άνθρωπος· και εμείς είμαστε αυτός ο άνθρωπος. Ο Φατ πίστευε ακόμα στο Θεό και το Χριστό — και σε πολλά άλλα —, αλλά ευχόταν να ήξερε γιατί η Ζέβρα, που ήταν το δικό του όνομα για το Παντοδύναμο Θεϊκό Ον, δεν είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για την κατάσταση της Σέρι και δεν την γιάτρευε τώρα, και αυτό το μυστήριο βασάνιζε το νου του Φατ και τον τρέλαινε. Ο Φατ, που είχε αναζητήσει το θάνατο, δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί η Σέρι αφηνόταν να πεθάνει, και μάλιστα να πεθάνει τόσο φρικτά. Εγώ προσωπικά είμαι πρόθυμος να προσφέρω κάποιες πιθανές απαντήσεις. Ένα μικρό αγοράκι που απειλείται από ένα ελάττωμα εκ γενετής δεν είναι το ίδιο πράγμα με μια ενήλικη γυναίκα που επιθυμεί να πεθάνει, που παίζει ένα κακόβουλο παιχνίδι, τόσο κακόβουλο όσο και το σωματικό ανάλογό της, το λέμφωμα που κατέστρεφε το σώμα της. Στο κάτω κάτω το Παντοδύναμο Θεϊκό Ον δεν είχε αναμειχθεί στην απόπειρα αυτοκτονίας του Φατ" η Θεία Παρουσία είχε αφήσει τον Φατ να κατεβάσει τα σαράντα εννιά χάπια αγνής διγιτάλης υψηλής ποιότητος· η Θεία Δύναμη δεν είχε εμποδίσει την Μπεθ να εγκαταλείψει τον Φατ και να του στερήσει το γιο του, τον γιο 152

PHILIP Κ. DICK

εκείνο για τον οποίο τα ιατρικά δεδομένα είχαν δοθεί με μια θεοφανική αποκάλυψη. Εκείνη η μνεία τρίφθαλμων εισβολέων με δαγκάνες αντί για χέρια, πλασμάτων βουβών, κουφών και τηλεπαθητικών από άλλο άστρο, μου κίνησε το ενδιαφέρον. Σ ' αυτό το θέμα ο Φατ έδειχνε μια φυσική πονηρή επιφυλακτικότητα* ήξερε όσα χρειαζόταν για να μην ανοίγει το στόμα του. Το Μάρτιο του 1974, τον καιρό που είχε συναντήσει το Θεό (σωστότερα τη Ζέβρα), έβλεπε σε όνειρα που έμοιαζαν αληθινά τον τρίφθαλμο λαό — μου το είχε πει. Φανερωνόταν με τη μορφή οντοτήτων κύμποργκ: ήταν τυλιγμένα σε γυάλινες φυσαλίδες και παραπατούσαν κάτω από το βάρος της τεχνολογικής εξάρτυσής τους. Υπήρχε επίσης και ένα αλλόκοτο χαρακτηριστικό που μπέρδευε τόσο τον Φατ όσο και μένα' μερικές φορές σ' αυτά τα όνειρα, που έμοιαζαν με οράματα, φαίνονταν Σοβιετικοί τεχνικοί, που έτρεχαν να επιδιορθώσουν τις βλάβες στον περίπλοκο τεχνολογικό εξοπλισμό επικοινωνιών που περιέβαλε τους τρίφθαλμους ανθρώπους. «Ίσως οι Ρώσοι να σου έριξαν μια ακτίνα με μικροκυματικά ψυχογενικά ή ψυχοτρονικά ή ξέρω-γω- πώς τα λένε σινιάλα», είπα, έχοντας διαβάσει ένα άρθρο σχετικά με την υποτιθέμενη ενίσχυση των τηλεπαθητικών μηνυμάτων μέσω μικροκυμάτων που έκαναν οι Σοβιετικοί. ((Αμφιβάλλω αν η Σοβιετική Ένωση ενδιαφέρεται για την κήλη του γιου μου», είπε ξινά ο Φατ. Αλλά τον καταδίωκε μια ανάμνηση — σε αυτά τα οράματα ή όνειρα ή υπναγωγικές καταστάσεις είχε ακούσει να μιλιούνται ρωσικές λέξεις και είχε δει σελίδες επί σελίδων, εκατοντάδες σελίδες βιβλίων φαινόταν να είναι ρωσικά εγχειρίδια που περιέγρα153

VALIS

φαν — αυτό το καταλάβαινε λόγω των διαγραμμάτων — αρχές μηχανικής καθώς και κατασκευές. «Κρυφάκουσες μια αμφίδρομη εκπομπή», πρότεινα. ((Ανάμεσα στους Ρώσους και μια εξωγήινη οντότητα». ((Η τύχη μου το έχει», είπε ο Φατ. Τον καιρό που ο Φατ ζούσε εκείνες τις εμπειρίες η πίεσή του είχε ανέβει και κόντευε να πάθει έμφραγμα" ο γιατρός του τον είχε βάλει για λίγο στο νοσοκομείο* ο γιατρός τον προειδοποίησε να μην παίρνει αμφεταμίνες. ((Δεν παίρνω αμφεταμίνες», είχε διαμαρτυρηθεί ο Φατ με ειλικρίνεια. Όταν ο Φατ ήταν στο νοσοκομείο ο γιατρός τού είχε κάνει όλες τις εξετάσεις που υπήρχαν για να βρει τη σωματική αιτία της αυξημένης πίεσης, αλλά δεν είχε βρεθεί καμία αιτία. Η υπέρτασή του μειώθηκε σταδιακά. Ο γιατρός είχε τις υποψίες του' πίστευε ακόμα ότι ο Φατ είχε επιστρέψει ψυχοκαθαρτικά στον παλιό του τρόπο ζωής των ημερών εκείνων που έπαιρνε αμφεταμίνες. Αλλά τόσο ο Φατ όσο κι εγώ ξέραμε την αλήθεια. Η πίεσή του ήταν 280 πάνω από το 178, που είναι θανατηφόρο επίπεδο. Συνήθως ο Φατ είχε 135 πάνω από το 90, που είναι φυσιολογικό. Η αιτία τής προσωρινής αύξησης παραμένει μέχρι σήμερα μυστήριο. Αυτό και ο θάνατος των ζώων του Φατ. Σας λέω αυτά τα πράγματα και κρίνετε εσείς αν αξίζουν. Είναι αληθινά" συνέβησαν. Κατά τη γνώμη του Φατ, το διαμέρισμά του ήταν διαποτισμένο από υψηλά επίπεδα κάποιου είδους ακτινοβολίας. Και μάλιστα την είχε δει! ένα γαλάζιο φως που χόρευε σαν τη φωτιά του Αγίου Έλμο. Και, πέραν τούτου, η αύρα που έκαιγε στο διαμέρισμα φερόταν σαν να ήταν έλλογη και ζωντανή. Όταν 154

PHILIP Κ. DICK

διείσδυε σε αντικείμενα παρεμβαλλόταν στις αιτι,ακές διαδικασίες τους. Και όταν έφτασε στο κεφάλι του Φατ μεταβίβασε — όχι μόνο πληροφορίες, αν και το έκανε και αυτό — αλλά επίσης και προσωπικότητα. Μια προσωπικότητα που δεν ήταν του Φατ. Ένα πρόσωπο με διαφορετικές μνήμες, έθιμα, γούστα και συνήθειες. Για πρώτη και μοναδική φορά στη ζωή του ο Φατ σταμάτησε να πίνει κρασί και πήρε μπίρα, εισαγόμενη μπίρα. Και έλεγε το σκυλί του «αυτός» και τη γάτα του «αυτή» αν και ήξερε — ή το ήξερε προηγουμένως — ότι το σκυλί ήταν θηλυκό και η γάτα αρσενική. Αυτό ενοχλούσε την Μπεθ. Ο Φατ φόρεσε διαφορετικά ρούχα και περιποιήθηκε προσεκτικά το μούσι του. Όταν κοιτάχτηκε στον καθρέφτη καθώς το ψαλίδιζε, είδε έναν άγνωστο αν και ήταν ο συνήθης εαυτός του απαράλλαχτος. Και το κλίμα επίσης του φαινόταν λάθος· ο αέρας ήταν πολύ στεγνός και πολύ ζεστός: δεν είχε το σωστό υψόμετρο και τη σωστή υγρασία. Ο Φατ είχε την υποκειμενική εντύπωση ότι πριν από μια στιγμή ζούσε σε μια ψηλή, δροσερή, υγρή περιοχή του κόσμου και όχι στην κομητεία Όραντζ της Καλιφόρνιας. Συν το γεγονός ότι οι εσωτερικοί συλλογισμοί του πήραν τη μορφή της koine ελληνικής, την οποία δεν καταλάβαινε σαν γλώσσα ούτε και σαν φαινόμενο που συνέβαινε στο μυαλό του. Και δυσκολευόταν πολύ να οδηγήσει το αυτοκίνητό του' δεν μπορούσε να καταλάβει πού ήταν τα όργανα ελέγχου· όλα φαίνονταν να είναι σε λάθος μέρη. Ίσως το πιο αξιοσημείωτο απ' όλα ήταν το ότι ο Φατ έβλεπε ένα ολοζώντανο όνειρο — αν ήταν «όνειρο» — για μια Σοβιετική γυναίκα που θα ερχόταν σε επαφή μαζί του μέσω του ταχυδρομείου. Στο 155

VALIS

όνεφο τού είχαν δείξει τη φωτογραφία της" είχε ξανθά μαλλιά και του είπαν, αΤο όνομά της είναι Σαντάσα Ούλνα». Στο μυαλό του Φατ πυροβολήθηκε το επείγον μήνυμα ότι έπρεπε να απαντήσει στο γράμμα της όταν έφτανε. Δύο μέρες αργότερα έφτασε ένα συστημένο γράμμα μέσω αεροπορικού ταχυδρομείου από τη Σοβιετική Ένωση, το οποίο κατατρόμαξε τον Φατ. Το γράμμα είχε σταλεί από έναν άνδρα άγνωστο στον Φατ (ο Φατ πάντως δεν συνήθιζε να παίρνει γράμματα από τη Σοβιετική Ένωση), που ήθελε: 1) Μια φωτογραφία του Φατ. 2) Ένα δείγμα του γραφικού χαρακτήρα του Φατ, πιο συγκεκριμένα την υπογραφή του. Ο Φατ είπε στη Μπεθ «Σήμερα είναι Δευτέρα. Την Τετάρτη θα φτάσει άλλο ένα γράμμα. Αυτό θα είναι από τη γυναίκα». Την Τετάρτη ο Φατ έλαβε μια πληθώρα γραμμάτων: συνολικά επτά. Χωρίς να τα ανοίξει ψάρεψε και έδειξε ένα που δεν είχε ούτε όνομα ούτε διεύθυνση. «Αυτό είναι», είπε της Μπεθ, που τώρα είχε φρικάρει επίσης. «Άνοιξέ το και κοίταξέ το, αλλά μη με αφήσεις να δω το όνομά της και τη διεύθυνσή της γιατί θα απαντήσω». Η Μπεθ το άνοιξε. Αντί για κανονικό γράμμα βρήκε μια φωτοτυπία στην οποία αντιπαραβαλλόταν δύο βιβλιοκριτικές από την αριστερή εφημερίδα της Νέας Υόρκης Δε Νταίηλυ Γουόρλντ. Ο βιβλιοκριτικός ανέφερε ότι η συγγραφέας των βιβλίων ήταν σοβιετικής εθνικότητος και ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τις κριτικές ήταν προφανές ότι η συγγραφέας ήταν μέλος του Κόμματος. 156

PHILIP Κ. DICK

«Θεέ μου», είπε η Μπεθ αναποδογυρίζοντας τη φωτοτυπία. «Πίσω γράφει όνομα και διεύθυνση». «Γυναίκα;» είπε ο Φατ. «Ναι», είπε η Μπεθ. Ποτέ δεν έμαθα από τον Φατ και την Μπεθ τι κάνανε με τα δύο γράμματα. Από κάτι υπαινιγμούς του Φατ συμπέρανα ότι τελικά απάντησε στο πρώτο, αφού αποφάσισε ότι ήταν αθώο* αλλά αυτό που έκανε με το φωτοτυπημένο, το οποίο δεν ήταν γράμμα με την αυστηρή έννοια του όρου, ακόμα και σήμερα δεν ξέρω, ούτε και θέλω να μάθω. Μπορεί να το έκαψε. Μπορεί να το παρέδωσε στην αστυνομία ή στο FBI ή στην CIA' όπως και να 'ναι αμφιβάλλω αν το απάντησε. Πάντως αρνήθηκε να κοιτάξει από πίσω τη φωτοτυπία όπου ήταν το όνομα και η διεύθυνση της γυναίκας· ήταν πεπεισμένος ότι αν έβλεπε αυτή την πληροφορία, θα της απαντούσε είτε το ήθελε είτε όχι. Μπορεί να είναι έτσι. Ποιος μπορεί να πει; Πρώτα σου πυροβολούνε οκτώ ώρες γραφικών πληροφοριών από άγνωστη πηγή, σαν φαντασμαγορικά φωσφινικά οπτικά φαινόμενα σε ογδόντα χρώματα τακτοποιημένα έτσι που να μοιάζουν με μοντέρνους αφηρημένους πίνακες· έπειτα ονειρεύεσαι τρίφθαλμους ανθρώπους σε γυάλινες φυσαλίδες και ηλεκτρονικές εξαρτύσεις' έπειτα το διαμέρισμά σου γεμίζει από την σαν πλάσμα ενέργεια της Φωτιάς του Αγίου Έλμο που μοιάζει να είναι ζωντανή και σκεπτόμενη· τα ζώα σου πεθαίνουν σε καταλαμβάνει μια διαφορετική προσωπικότητα που σκέφτεται στα ελληνικά· ονειρεύεσαι Ρώσους· και τελικά μέσα σε μια χρονική περίοδο τριών ημερών παίρνεις δύο σοβιετικά γράμματα — τα οποία ήξερες ότι θα έρθουν. Αλλά αν τα βάλεις κάτω η φάση γενικά δεν είναι κι άσχημη, επειδή μερικές από τις πληροφο157

VALIS ρίες εκείνες σώζουν τη ζωή του γιου σου. Α, ναι" και κάτι ακόμα: ο Φατ άρχισε να βλέπει την αρχαία Ρ ώ μ η διπλοεκτεθειμένη πάνω στην Καλιφόρνια του 1974. Ένα έχω να πω: μπορεί ο Φατ να μη συνάντησε το Θεό αλλά σίγουρα κάη συνάντησε. Δεν είναι παράξενο που ο Φατ άρχισε να σκαλίζει τις ατέλειωτες σελίδες της ερμηνείας του. Κι εγώ το ίδιο θα έκανα. Δεν είχε γίνει θεωριοκάπηλος για την πλάκα του' προσπαθούσε να ξεδιαλύνει τι σκατά του είχε συμβεί. Πάντως, αν ο Φατ ήταν απλώς τρελός, είχε βρει μια μοναδική μορφή της, έναν πρωτότυπο τρόπο να το πετύχει. Μια κι εκείνο τον καιρό έκανε θεραπεία (ο Φατ όλο θεραπεία έκανε), ζήτησε να του κάνουν το τεστ Ρόρσαχ για να προσδιορίσει αν είχε γίνει σχιζοφρενής. Το τεστ που έκανε έδειξε μόνο μια μέτρια νεύρωση. Πάει λοιπόν αυτή η θεωρία. Στο μυθιστόρημά μου Α Scanner Darkly που εκδόθηκε το 1977 έκλεψα τον τρόπο που είχε περιγράψει ο Φατ τις οκτώ ώρες των φαντασμαγορικών φωσφινικών οπτικών φαινομένων: «Πριν από μερικά χρόνια πειραματιζόταν με διεγερτικές ουσίες που επιδρούν στο νευρικό ιστό" ένα βράδυ έχοντας κάνει μια ενδοφλέβια που θεωρούνταν ασφαλής και ελαφρώς ευφορική, βίωσε μια δραματική πτώση του επιπέδου του υγρού GABA στον εγκέφαλό του. Υποκειμενικά είχε γίνει μάρτυρας φαντασμαγορικών φωσφινικών οπτικών φαινομένων που προβάλλονταν στον απέναντι τοίχο της κρεβατοκάμαράς του, ενός φρενήρους μοντάζ εικόνων που όπως φανταζόταν τότε ήταν πίνακες μοντέρνας αφηρημένης ζωγραφικής. 158

PHILIP Κ. DICK

Επί έξι περίπου ώρες ο ειδικός πράκτορας Πάουερς παρακολουθούσε σε κατάσταση έκστασης χιλιάδες πίνακες του Πικάσο να εναλλάσσονται με ταχύτητα αστραπής· έπειτα εμφανίστηκαν έργα του Πάουλ Κλέε, περισσότερα απ' όσους είχε ζωγραφίσει ο ζωγράφος σ' ολόκληρη τη ζωή του. Ο ειδικός πράκτορας Πάουερς, που τώρα έβλεπε πίνακες του Μοντιλιάνι να εναλλάσσονται με εξοντωτικό ρυθμό, υπέθεσε (για όλα χρειάζεσαι μια θεωρία) ότι οι Ροδόσταυροι τού μετέδιδαν τηλεπαθητικά εικόνες, μάλλον ενισχυμένες από συστήματα μικροαναμεταδοτών προχωρημένης τεχνολογίας' αλλά όταν άρχισαν να τον ταλαιπωρούν πίνακες του Καντίνσκυ, θυμήθηκε ότι το κεντρικό μουσείο τέχνης του Λένινγκραντ ειδικευόταν σε τέτοιους μη αντικειμενικούς μοντέρνους και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Σοβιετικοί προσπαθούσαν τηλεπαθητικά να επικοινωνήσουν μαζί του. Το πρωί θυμήθηκε ότι μια απότομη πτώση του επιπέδου του υγρού GABA στον εγκέφαλο συνήθως παράγει τέτοια φωσφινικά οπτικά φαινόμενα" κανείς δεν προσπαθούσε να επικοινωνήσει τηλεπαθητικά μαζί του, είτε με είτε χωρίς ενίσχυση μικροκυμάτων...» Το υγρό GABA στον εγκέφαλο εμποδίζει τα νευρικά κυκλώματα να μεταφέρουν νευρικές ώσεις* τα κρατάει σε λανθάνουσα κατάσταση ή κατάσταση ύπνωσης μέχρι που να παρουσιαστεί στον οργανισμό, σε αυτή την περίπτωση τον Χορσλάβερ Φατ, ένα διεγερτικό ερέθισμα — το σωστό ερέθισμα. Με άλλα λόγια, αυτά είναι νευρικά κυκλώματα σχεδιασμένα να στέλνουν τις ώσεις τους κατόπιν ερεθίσματος, σε συγκεκριμένο χρόνο υπό συγκεκριμένες περιστάσεις. Άραγε είχε ο Φατ ένα διεγερτικό ερέθισμα πριν από τα φαντασμα159

VALIS γορικά φωσφινικά οπτικά φαινόμενα — που θα ήταν ένδειξη μιας απότομης πτώσης του επιπέδου του υγρού GABA στον εγκέφαλό του, με αποτέλεσμα να στείλουν τις ώσεις τους τα προηγουμένως μπλοκαρισμένα κυκλώματα, μετα-κυκλώματα για να το πούμε έτσι; Όλα αυτά τα γεγονότα συνέβησαν το Μάρτιο του 1974. Τον προηγούμενο μήνα ο Φατ είχε βγάλει τον φρονιμίτη του που δεν είχε χώρο να αναπτυχθεί. Γι' αυτό ο γναθοχειρούργος του είχε κάνει μια ενδοφλέβια ένεση σόντιουμ πενταθόλ. Αργότερα εκείνο το απόγευμα ο Φατ έβαλε την Μπεθ να τηλεφωνήσει για παυσίπονο. Ο Φατ ένιωθε πολύ άσχημα και άνοιξε ο ίδιος όταν χτύπησε το άτομο που έφερνε την παραγγελία από το φαρμακείο. Ό τ α ν άνοιξε η πόρτα βρέθηκε μπροστά σε μια όμορφη μελαχρινή που κρατούσε μια μικρή λευκή σακούλα που περιείχε τα Νταρβόν Ν. Αλλά ο Φατ παρά τον αβάσταχτο πόνο του δεν έδωσε σημασία στα χάπια, επειδή η προσοχή του είχε στραφεί στο αστραφτερό χρυσό μενταγιόν στο λαιμό της κοπέλας· δεν μπορούσε να τραβήξει το βλέμμα του αλλού. Αν και ζαλισμένος από τον πόνο — και από το σόντιουμ πενταθόλ — και εξαντλημένος από τη δοκιμασία του, κατάφερε παρ' όλ' αυτά να ρωτήσει το κορίτσι τι αντιπροσώπευε το σύμβολο του χρυσού σχήματος στο κέντρο του μενταγιόν. Ή τ α ν ένα ψάρι σε προφίλ. Το κορίτσι άγγιξε το χρυσό ψάρι με το λεπτό της δάχτυλο και είπε, ((Αυτό είναι ένα σημάδι που χρησιμοποιούνταν από τους πρώτους χριστιανούς». Ο Φατ αμέσως είδε ένα φλάσμπακ. Θυμήθηκε — μόνο για μισό δευτερόλεπτο. Θυμήθηκε την αρχαία Ρ ώ μ η και τον ίδιο: ως έναν από τους πρώτους χριστια160

PHILIP Κ. DICK

νούς· το μυαλό του το πλημμύρισε ολόκληρος ο αρχαίος κόσμος και η κυνηγημένη φοβισμένη ζωή του ως μυστικού χριστιανού που καταδιώκεται από τις ρωμαϊκές αρχές... και μετά ήταν πάλι πίσω στην Καλιφόρνια του 1974 και έπαιρνε τη μικρή λευκή σακούλα με τα παυσίπονα. Ένα μήνα αργότερα ξάπλωνε στο κρεβάτι του, στο ημίφως, και άκουγε ραδιόφωνο ανήμπορος να κοιμηθεί' μπροστά στα μάτια του φάνηκαν χρώματα που αιωρούνταν. Έπειτα το ραδιόφωνο τού στρίγκλισε φριχτές, άσχημες φράσεις. Αυτό συνεχίστηκε δύο μέρες και μετά τα θαμπά χρώματα άρχισαν να χιμούν καταπάνω του σαν ο ίδιος να κινούνταν προς τα μπρος ολοένα και πιο γρήγορα* και όπως περιέγραψα στο βιβλίο μου Α Scanner Darkly^ τα θαμπά χρώματα ξαφνικά πάγωσαν, πεντακάθαρα εστιασμένα, στη μορφή των μοντέρνων αφηρημένων πινάκων, στην κυριολεξία δεκάδες εκατομμύρια πίνακες σε γοργή αλληλοδιαδοχή. Τα μετα-κυκλώματα στο μυαλό του Φατ είχαν διεγερθεί από το σημείο του ιχθύος και τα λόγια που είχε πει το κορίτσι. Να πόσο απλό είναι. Λίγες μέρες μετά ο Φατ ξύπνησε και είδε την αρχαία Ρώμη διπλοεκτεθειμένη πάνω στην Καλιφόρνια του 1974 και σκεφτόταν στην koine ελληνική, τη lingua franca που μιλιόταν στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής του ρωμαϊκού κόσμου, που ήταν ακριβώς η περιοχή που έβλεπε. Δεν ήξερε ότι η κοινή ελληνική ήταν η lingua franca τους· νόμιζε ότι ήταν τα λατινικά. Και πέραν αυτού, όπως έχω ήδη αναφέρει, δεν αναγνώριζε καν σαν γλώσσα τη γλώσσα των σκέψεών του. Ο Χορσλάβερ Φατ ζει σε δύο διαφορετικούς χρόνους 161

VALIS και δύο διαφορετικούς τόπους· με άλλα λόγια, σε δύο χωροχρονικά συνεχή· αυτό συνέβη το Μάρτιο του 1974 εξαιτίας του αρχαίου σημείου του ιχθύος που του είχε επιδειχθεί τον προηγούμενο μήνα: τα δύο χωροχρονικά συνεχή του έπαψαν να είναι ξεχωριστά και ενώθηκαν. Και οι δύο ταυτότητες — προσωπικότητές — του επίσης ενώθηκαν. Αργότερα άκουσε μια φωνή μέσα στο κεφάλι του: «Τπάρχει κάποιος άλλος που ζει μέσα μου και δεν είναι σε αυτό τον αιώνα». Η άλλη προσωπικότητα το είχε ξεδιαλύνει. Η άλλη προσωπικότητα σκεφτόταν. Και ο Φατ — ειδικά τις νύχτες λίγο πριν κοιμηθεί — μπορούσε να πιάσει τις σκέψεις αυτής της άλλης προσωπικότητας, ακόμη και πριν από ένα μήνα· δηλαδή, δεκατεσσεράμισι χρόνια μετά από τότε που διαλύθηκε η τμηματοποίηση των δύο ατόμων. Ο ίδιος ο Φατ το τοποθέτησε πολύ σωστά στις αρχές του 1975, όταν άρχισε να μου εξομολογείται αυτά που ζούσε. Αποκαλούσε την προσωπικότητα που ζούσε μέσα του σε άλλον αιώνα και άλλο τόπο «Θωμά». «Ο Θωμάς», μου είπε ο Φατ, «είναι πιο έξυπνος από μένα και ξέρει περισσότερα από μένα. Από τους δύο μας η κυρίαρχη προσωπικότητα είναι ο Θωμάς». Αυτό το θεωρούσε καλό· αλλίμονο σε κείνον που έχει μια μοχθηρή ή ηλίθια άλλη-προσωπικότητα στο κεφάλι του! Είπα, «Εννοείς ότι κάποτε ήσουν ο Θωμάς. Είσαι μια μετενσάρκωσή του και θυμήθηκες αυτόν και τα — » «Όχι, ζει τώρα. Ζει στην αρχαία Ρώμη τώρα. Και αυτός δεν είναι εγώ. Η μετενσάρκωση δεν έχει καμία σχέση». 162

PHILIP Κ. DICK

αΑλλά το σώμα σον)), είπα. Ο Φατ με κοίταξε κι ένευσε. «Σωστά. Αυτό σημαίνει ή ότί, το σώμα μου είναι σε δύο χωροχρονικά συνεχή, η ότι το σώμα μου δεν είναι πουθενά)). Καταχώριση #14 από την πραγματεία.' Το σύμπαν είναι πληροφορία και είμαστε στατικοί μέσα του, όχι τρισδιάστατοι, ούτε στο χώρο ή στο χρόνο. Δίνουμε υπόσταση στις πληροφορίες που μας τροφοδοτούνται κάνοντας τις τον φαινομενικό κόσμο. Καταχώριση #30, που είναι μια επαναδιατύπωση για περισσότερη έμφαση: Ο φαινομενικός κόσμος δεν υπάρχει' είναι η υπόσταση των πληροφοριών τις οποίες επεξεργάζεται ο Νους. Με αυτά που μου έλεγε ο Φατ είχα χεστεί πάνω μου. Οι καταχωρίσεις #14 και #30 ήταν η λογική προέκταση της εμπειρίας του, συνεπαγόταν από την ανακάλυψη ότι κάποιος άλλος υττήρχε στο μυαλό του και αυτός ο άλλος ζούσε σε διαφορετικό τόπο σε διαφορετικό χρόνο — δύο χιλιάδες χρόνια πριν και 14.000 χιλιόμετρα μακριά. Δεν είμαστε άτομα. Είμαστε σταθμοί σε ένα μοναδικό Νου. Υποτίθεται ότι πρέπει να μείνουμε απομονωμένοι ο ένας από τον άλλον παντοτινά. Όμως, ο Φατ είχε λάβει κατά λάθος ένα σήμα (το σημείο του ιχθύος) που προοριζόταν για τον Θωμά. Ο Θωμάς ασχολούνταν με σημεία ιχθύων, όχι ο Φατ. Αν το κορίτσι δεν είχε εξηγήσει το νόημα του σημείου, η διάλυση της τμηματοποίησης δεν θα είχε συμβεί. Αλλά το είχε εξηγήσει, και είχε συμβεί. Ο χώρος και ο χρόνος είχαν αποκαλυφθεί στον Φατ — και στον Θωμά! — ως απλοί μηχανισμοί διαχωρισμού. Ο Φατ βρέθηκε στο 163

VALIS σημείο να βλέπει μια διπλοέκθεση δύο πραγματικοτήτων, και μάλλον συνέβαινε το ίδιο και στον Θωμά. Ο Θωμάς μάλλον αναρωτιόταν τι διάβολο ξένη γλώσσα συνέβαινε στο κεφάλι του. Έπειτα συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν καν το κεφάλι του: ((Υπάρχει κάποιος άλλος που ζει μέσα μου και δεν είναι σε αυτό τον αιώνα». Αυτό το σκέφτηκε ο Θωμάς, όχι ο Φατ. Αλλά ίσχυε εξίσου και για τον Φατ. Αλλά ο Θωμάς είχε το πλεονέκτημα απέναντι στον Φατ επειδή, όπως είπε ο Φατ, ο Θωμάς ήταν εξυπνότερος' ήταν η κυρίαρχη προσωπικότητα. Ανέλαβε τον Φατ, τον έκανε αντί για κρασί να πίνει μπίρα, του ψαλίδισε το γένι, είχε πρόβλημα με το αυτοκίνητο... αλλά πιο σημαντικό, ο Θωμάς θυμόταν — αν είναι αυτή η λέξη — άλλους εαυτούς, έναν στη Μινωική Κρήτη που είναι από το 3.000 ΠΚΕ ώς το 1.100 ΠΚΕ, πολύ πολύ παλιά. Ο Θωμάς μέχρι που θυμόταν έναν εαυτό πριν αυτό: έναν που είχε έρθει σ' αυτόν τον πλανήτη από τ ' αστέρια. Ο Θωμάς ήταν ο κορυφαίος των μετανεολιθικών καιρών. Ως ένας από του πρώτους χριστιανούς της αποστολικής εποχής δεν είχε δει τον Ιησού αλλά ήξερε ανθρώπους που τον είχαν δει — Θεέ μου, χάνω το μυαλό μου εδώ προσπαθώντας να τα γράψω αυτά. Ο Θωμάς είχε βρει τρόπο να επανασυντεθεί μετά το σωματικό του θάνατο. Όλοι οι πρώτοι χριστιανοί ήξεραν π ώ ς να το κάνουν. Αειτουργούσε μέσω της ανάμνησης, της απώλειας της αμνησίας η οποία — τέλος πάντων, το σύστημα κανονικά δούλευε κάπως έτσι: όταν ο Θωμάς ήταν στα πρόθυρα του θανάτου θα επιγραμμάτιζε τον εαυτό του πάνω στο χριστιανικό σημείο του ιχθύος, θα έτρωγε κάποιο παράξενο ροζ — το ίδιο ροζ χρώμα με το φως που είχε δει ο Φατ — 164

PHILIPΚ.DICK κάποί.0 παράξενο ροζ φαγητό και θα έπινε νερό από μια ιερή κανάτα που φύλαγαν σε δροσερό ντουλάπι και θα πέθαινε, και όταν ξαναγεννιόταν θα μεγάλωνε και θα ήταν ένα μεταγενέστερο άτομο έως ότου να του δείξουν το σημείο του ιχθύος. Περίμενε ότι αυτό θα γινόταν κάπου σαράντα χρόνια μετά το θάνατό του. Λάθος. Χρειάστηκαν σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια. Με αυτό τον τρόπο, μέσω αυτού του μηχανισμού, ο χρόνος καταλυόταν. Ή , αν το θέσουμε διαφορετικά, καταλυόταν η τυραννία του θανάτου. Η υπόσχεση της αιώνιας ζωής που είχε δώσει ο Χριστός στο μικρό του ποίμνιο δεν ήταν απάτη. Ο Χριστός τούς είχε διδάξει πως να το κάνουν είχε να κάνει με το αθάνατο πλασμάτιο για το οποίο μιλούσε ο Φατ, τη ζωντανή πληροφορία που μισοκοιμόταν στο Ναγκ Χαμμάντι τόσους αιώνες. Οι Ρωμαίοι είχαν βρει και δολοφονήσει όλα τα ομοπλασμάτια — όλους τους πρώτους χριστιανούς που ήταν συνδεδεμένοι με το πλασμάτιο' αυτοί πέθαναν, το πλασμάτιο δραπέτευσε στο Ναγκ Χαμμάντι και εκεί κοιμήθηκε σαν πληροφορία στους κώδικες. Μέχρι που το 1945 η βιβλιοθήκη αποκαλύφθηκε και ξεθάφτηκε — και διαβάστηκε. Έτσι ο Θωμάς έπρεπε να περιμένει — όχι σαράντα χρόνια — αλλά δύο χιλιάδες. Επειδή το σημείο του χρυσού ιχθύος δεν είναι αρκετό. Η αθανασία, η κατάλυση του χώρου και του χρόνου, έρχεται μόνο μέσω του Λόγου ή πλασμάτιου* μονάχα αυτό είναι αθάνατο. Μιλάμε για το Χριστό. Είναι μια εξωγήινη μορφή ζωής που ήρθε σε αυτό τον πλανήτη πριν από χιλιάδες χρόνια και ως ζωντανή πληροφορία πέρασε στα μυαλά των ανθρώπινων όντων που ήδη ζούσαν εδώ, τον ντόπιο πληθυσμό. Μιλάμε για συμβίωση ειδών. 165

VALIS Πριν γίνει Χριστός ήταν ο Ηλίας. Οι Εβραίοι ξέρουν τα πάντα για τον Ηλία και την αθανασία του — και την ικανότητα του να εκτείνει την αθανασία για άλλους «διαιρώντας το πνεύμα του». Οι άνθρωποι του Κιουμράν το ήξεραν αυτό. Επεδίωκαν να λάβουν μέρος του πνεύματος του Ηλία. «Βλέπεις, γιε μου, εδώ ο χρόνος γίνεται χώρος». Πρώτα τον μεταβάλλεις σε χώρο και μετά περπατάς μέσα του, αλλά όπως κατάλαβε ο Πάρσιφαλ δεν κινιόταν καθόλου' στεκόταν ακίνητος και το τοπίο άλλαζε' μεταμορφωνόταν. Θα πρέπει να είχε ζήσει στιγμιαία μια διπλοέκθεση, μια υπερέκθεση, όπως και ο Φατ. Αυτός είναι ο ονειροχρόνος, που υπάρχει τώρα, όχι στο παρελθόν, το μέρος όπου κατοικούν οι ήρωες και οι θεοί και εκεί που συμβαίνουν οι άθλοι τους. Η πιο εκπληκτική ιδέα που είχε συλλάβει ο Φατ ήταν η έννοια του παράλογου σύμπαντος του κυβερνημένου από έναν νου παράλογο ο οποίος είναι η δημιουργός θεότητα. Αν θεωρούσαμε το σύμπαν λογικό και όχι παράλογο, τότε κάτι που τρυπώνει μέσα του θα φαινόταν παράλογο, εφόσον δεν θα ανήκε, δεν θα ταίριαζε. Αλλά ο Φατ, έχοντας αντιστρέψει τα πάντα, είδε το λογικό να εισβάλει, να τρυπώνει στο παράλογο. Το αθάνατο πλασμάτιο είχε εισβάλλει στον κόσμο μας και το πλασμάτιο ήταν τέλεια λογικό, ενώ ο κόσμος μας δεν είναι. Αυτή η δομή σχηματίζει τη βάση της κοσμοθεωρίας του Φατ. Είναι το θεμέλιο. Επί δύο χιλιάδες χρόνια, το μοναδικό λογικό στοιχείο στον κόσμο μας μισοκοιμόταν. Το 1945 ξύπνησε, βγήκε από λανθάνουσα κατάσταση σπόρου όπου βρισκόταν και άρχισε να μεγαλώνει. Μεγάλωσε μέσα στον Φατ, και πιθανώς μέσα σε άλλους ανθρώπους, 166

PHILIP Κ. DICK

και μεγάλωσε έξω, στον μακρόκοσμο. Όπως είπα, ο Φατ δεν μπορούσε να υπολογίσει την απεραντοσύνη του. Όταν κάτι αρχίζει να καταβροχθίζει τον κόσμο είναι σοβαρό αυτό που συμβαίνει. Αν η οντότητα που καταβροχθίζει τον κόσμο, είναι κακή ή παράφρονη, η κατάσταση δεν είναι απλώς σοβαρή" είναι ζοφερή. Αλλιώς όμως ερμήνευε τη διαδικασία αυτή ο Φατ. Την ερμήνευε ακριβώς όπως την ερμήνευε ο Πλάτωνας στη δική του κοσμολογία: το λογικό μυαλό (noos) πείθει το παράλογο (τύχη, τυφλό ντετερμινισμό, ananke) να μεταβληθεί σε κόσμο. Αυτή τη διαδικασία την είχε διακόψει η Αυτοκρατορία. «// Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε)^. Μέχρι τώρα" μέχρι τον Αύγουστο του 1974, τότε που η Αυτοκρατορία δέχθηκε ένα παραλυτικό και ίσως θανάσιμο χτύπημα δια χειρών — ας πούμε — του αθάνατου πλασμάτιου, που τώρα είχε επαναφερθεί σε ενεργό μορφή και χρησιμοποιούσε σαν εργαλεία τα ανθρώπινα όντα. Ο Χορσλάβερ Φατ ήταν ένα από αυτά τα εργαλεία. Ή τ α ν ας πούμε τα χέρια του πλασμάτιου που θα χτυπούσαν την Αυτοκρατορία. Από αυτό ο Φατ συμπέρανε ότι είχε μια αποστολή, ότι η εισβολή του πλασμάτιου μέσα του έδειχνε καθαρά την πρόθεση του πλασμάτιου να τον χρησιμοποιήσει για τους αγαθούς σκοπούς του. Έβλεπα κι εγώ όνειρα ενός άλλου τόπου, μια λίμνη πάνω στο βορρά με εξοχικά και αγροικίες γύρω από τη νότια ακτή της. Στο όνειρό μου φτάνω εκεί έχοντας ξεκινήσει από τη Νότια Καλιφόρνια όπου ζω" το μέρος αυτό είναι παραθεριστικό αλλά είναι παλιομοδίτικο. Όλα τα σπίτια είναι ξύλινα, φτιαγμένα με τα καφετιά ξυλοκέραμα που ήταν τόσο δημοφιλή στην Καλιφόρνια 167

VALIS πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. OL δρόμοι είναι όλο σκόνη. Τα αυτοκίνητα επίσης είναι παλιότερα. Το παράξενο είναι ότι δεν υπάρχει τέτοια λίμνη στο βόρειο τμήμα της Καλιφόρνιας. Στην πραγματική ζωή έχω οδηγήσει προς το βορρά ώς τα σύνορα του Όρεγκον και το ίδιο το Όρεγκον. Το μόνο που υπάρχει είναι 1.200 χιλιόμετρα ξερής γης. Πού βρίσκεται αυτή η λίμνη — και τα σπίτια και οι γύρω δρόμοι — στην πραγματικότητα; Αμέτρητες φορές την ονειρεύτηκα. Εφόσον στα όνειρα γνωρίζω ότι κάνω διακοπές, ότι το αληθινό μου σπίτι είναι στη νότια Καλιφόρνια, μερικές φορές επιστρέφω με το αυτοκίνητο στην κομητεία Όραντζ σε αυτά τα διαπλεκόμενα όνειρα. Αλλά όταν ξαναφτάνω εδώ μένω σε μονοκατοικία, ενώ στην πραγματικότητα μένω σε διαμέρισμα. Στα όνειρα είμαι παντρεμένος. Στην πραγματική ζωή ζω μόνος μου. Και κάτι ακόμη πιο παράξενο, η σύζυγός μου είναι μια γυναίκα άγνωστή μου. Σε ένα όνειρο, οι δύο μας είμαστε έξω στην πίσω αυλή, ποτίζοντας και φροντίζοντας το ροδώνα μας. Από κει φαίνεται το διπλανό σπίτι" είναι ένα μέγαρο και ανάμεσα στα δύο σπίτια υπάρχει ένας κοινός τοίχος, ένα τσιμεντένιο αντέρεισμα. Στην πλευρά του αντερείσματος έχουμε φυτέψει τριαντάφυλλα για να δείχνει πιο όμορφο. Καθώς περνάω με την τσουγκράνα μου από τους πλαστικούς πράσινους σκουπιδοτενεκέδες που είναι γεμάτοι κλαράκια και φυλλαράκια από τα φυτά που περιποιούμασταν, ρίχνω μια ματιά στη γυναίκα μου — που ποτίζει με το λάστιχο — και η ματιά μου περιπλανιέται ψηλά στον τοίχο με τις αγριοτριανταφυλλιές του και νιώθω ωραία' σκέφτομαι, δεν θα ήταν δυνατόν να ζούμε ευτυχισμένοι στη νότια Καλιφόρνια 168

PHILIP Κ. DICK

αν δεν είχαμε αυτό το ωραίο σπίτι, με τον υπέροχο κήπο πίσω. Θα προτιμούσα να έχω το μέγαρο που είναι δίπλα αλλά τουλάχιστον μπορώ να το βλέπω και μπορώ να πηγαίνω στον κήπο του που είναι μεγαλύτερος. Η γυναίκα μου φοράει μπλουτζίν είναι ωραία και λεπτή. Καθώς ξυπνάω σκέφτομαι, Θα 'πρεπε να πάρω το αυτοκίνητο και να πάω βόρεια, στη λίμνη· όσο όμορφα κι αν είναι εδώ, με τη γυναίκα μου και τον κήπο στο βάθος και τις αγριοτριανταφυλλιές, η λίμνη είναι καλύτερη. Αλλά μετά μου 'ρχεται στο νου ότι είναι Ιανουάριος και στον αυτοκινητόδρομο θα έχει χιόνι αν πάω πιο βόρεια από την Μπαίϋ Αίρια" δεν είναι τώρα καιρός για να ξαναγυρίσεις με το αυτοκίνητο στο σπιτάκι στη λίμνη. Θα πρέπει να περιμένω ώς το καλοκαίρι" σαν οδηγός είμαι κάπως δειλός. Το αυτοκίνητό μου όμως είναι καλό' ένα σχεδόν καινούριο κόκκινο Κάπρι. Και μετά όπως ξυπνάω πιο πολύ, συνειδητοποιώ ότι ζω σε ένα διαμέρισμα στην Καλιφόρνια μόνος μου. Δεν είμαι παντρεμένος. Δεν υπάρχει τέτοιο σπίτι, με κήπο στο βάθος και ψηλό διαχωριστικό τοίχο με αγριοτριανταφυλλιές. Κι ακόμα πιο παράξενο, όχι μόνο δεν έχω σπίτι στη λίμνη ψηλά στα βόρεια, αλλά και δεν υπάρχει τέτοια λίμνη στην Καλιφόρνια. Ο χάρτης που έχω στο νου μου στο όνειρο είναι πλαστός' δεν απεικονίζει την Καλιφόρνια. Ποια πολιτεία απεικονίζει τότε; Την Ουάσιγκτον; Τπάρχει μια μεγάλη έκταση νερού στα βόρεια της Ουάσιγκτον πέταξα από πάνω πηγαίνοντας και γυρνώντας από τον Καναδά, και μια φορά επισκέφθηκα το Σηάτλ. Ποια είναι αυτή η σύζυγος; Όχι μόνο είμαι εργένης· ούτε παντρεμένος μαζί της ήμουν ούτε έχω δει ποτέ αυτή τη γυναίκα. Κι όμως στα όνειρα ένιωθα γι' αυτήν βαθιά, οικεία, τρυφερή αγάπη, το είδος της αγάπης 169

VALIS που αναπτύσσεται μόνο με το πέρασμα των χρόνων. Αλλά έστω κι αυτό πώς το ξέρω, εφόσον ποτέ δεν είχα ytocjivoiv VOL αγαπήσω; Σηκώνομαι, από το κρεβάτι — είναι απομεσήμερο και είχα πέσει λίγο να ξαπλώσω — και πάω στο καθιστικό του διαμερίσματός μου και μένω άφωνος από τη συνθετική φύση της ζωής μου. Στερεοφωνικό (είναι συνθετικό)· τηλεόραση (αυτή είναι σίγουρα συνθετική)' βιβλία, εμπειρία από δεύτερο χέρι, τουλάχιστον συγκρινόμενη με το να ανηφορίζω με το αυτοκίνητο το στενό σκονισμένο δρομάκι που ακολουθεί τη λίμνη, να περνάω κάτω από τα κλαδιά των δέντρων, να φτάνω τελικά στο σπίτι μου και το μέρος που παρκάρω. Ποιο σπίτι; Ποια λίμνη; Μέχρι που θυμάμαι ότι με είχε πρωτοπάει εκεί η μητέρα μου, χρόνια πριν. Τώρα, μερικές φορές πάω αεροπορικώς. Τπάρχει απευθείας πτήση από τη νότια Καλιφόρνια στη λίμνη... με την εξαίρεση των λίγων χιλιομέτρων μετά το αεροδρόμιο. Ποιο αεροδρόμιο; Αλλά, πάνω απ'όλα, πώς μπορώ ν' αντέξω την ερσάτζ ζωή μου εδώ σ' αυτό το πλαστικό διαμέρισμα, μόνος, ειδικότερα χωρίς εκείνη, τη λεπτή γυναίκα με το μπλουτζιν; Αν δεν υττήρχε ο Χορσλάβερ Φατ και η συνάντησή του με το Θεό ή τη Ζέβρα ή το Αόγο, και αυτό το άλλο πρόσωπο που ζει στο κεφάλι του Φατ αλλά σε άλλον αιώνα και μέρος, θα απέρριπτα τα όνειρά μου σαν να μην είχαν καμία σημασία. Μπορώ να θυμηθώ άρθρα που αναφέρονται σε ανθρώπους που έχουν εγκατασταθεί κοντά στη λίμνη' ανήκουν σε μια μετριοπαθή θρησκευτική ομάδα, κάπως σαν τους Κουάκερους (μεγάλωσα σαν Κουάκερος)' μόνο που, όπως γράφεται, πιστεύουν ακράδαντα ότι δεν πρέπει να βάζουν τα παιδιά σε ξύλινα λίκνα. Αυτή ήταν η ειδική αιρετική 170

PHILIP Κ. DICK

διαφορά τους. Kt. επίσης — και. είναι σαν να έχω μπροστά μου τις σελίδες του άρθρου που γράφτηκε γι' αυτούς — λέγεται γι' αυτούς ότι «πού και πού γεννιούνται κάνα δύο μάγοι», πράγμα που συσχετίζεται με την απέχθειά τους για τα ξύλινα λίκνα. Αν βάλεις ένα βρέφος ή ένα μωρό που είναι μάγος — μελλοντικός μάγος — μέσα σε μια ξύλινη κούνια, απ' ό,τι φαίνεται θα χάσει σταδιακά τις δυνάμεις του. Όνειρα μια άλλης ζωής; Αλλά πού; Σταδιακά ο φανταστικός χάρτης της Καλιφόρνιας ο οποίος είναι πλαστός σβήνει και μαζί του η λίμνη, τα σπίτια, οι δρόμοι, οι άνθρωποι, τα αυτοκίνητα, το αεροδρόμιο, η ομάδα των μετριοπαθών πιστών με την αλλόκοτη αποστροφή για τις ξύλινες κούνιες· αλλά για να σβήσουν αυτά πρέπει να σβήσει επίσης και η πληθώρα των διαπλεκόμενων ονείρων που καλύπτουν πολλά χρόνια πραγματικού διανυμένου χρόνου. Η μόνη σύνδεση ανάμεσα σ' αυτό το ονειρικό τοπίο και τον πραγματικό κόσμο μου έγκειται στο κόκκινο Κάπρι μου. Γιατί αυτό το στοιχείο παραμένει αληθινό και στους δύο κόσμους; Για τα όνειρα έχει ειπωθεί ότι είναι μια «ελεγχόμενη ψύχωση» ή, για να το θέσουμε αλλιώς, μια ψύχωση είναι ένα όνειρο που ελευθερώνεται τις ώρες που είμαστε ξύπνιοι. Τι σημαίνει αυτό όσον αφορά το όνειρο της λίμνης που συμπεριλαμβάνει μια γυναίκα που ποτέ δεν γνώρισα και για την οποία νιώθω μια αληθινή και τρυφερή αγάπη; Υπάρχουν δύο άτομα στο μυαλό μου όπως υπάρχουν και στο μυαλό του Φατ; Περιορισμένα το καθένα στο δικό του τμήμα, αλλά στην περίπτωσή μου κανένα διεγερτικό σύμβολο δεν έδωσε κατά λάθος έναυσμα στο «άλλο» για να ξεχυθεί 171

VALIS από το τμήμα του στην προσωπι,κότητά μου και τον κόσμο μου; Είμαστε όλοι. σαν τον Χορσλάβερ Φατ αλλά δεν το γνωρίζουμε; Σε πόσους κόσμους υπάρχουμε ταυτοχρόνως; Ζαλισμένος από τον ύπνο ανοίγω την τηλεόραση και προσπαθώ να παρακολουθήσω ένα πρόγραμμα που λέγεται «Ο παλιός καλός καιρός με τον Ντικ Κλαρκ, Μέρος Δεύτερον». Στην οθόνη εμφανίζονται κρετίνοι και αγαθιάρηδες, στάζουν σάλια σαν να 'ναι κουφιοκεφαλάκηδες και κωθώνια' σπυριάρικα παιδιά ουρλιάζουν επικροτώντας εκστατικά την απόλυτη ασημαντότητα. Κλείνω την τηλεόραση. Η γάτα μου θέλει να την ταίσω. Ποια γάτα; Στα όνειρα η γυναίκα μου κι εγώ δεν έχουμε ζώα" έχουμε ένα υπέροχο σπίτι με μεγάλη φροντισμένη αυλή στο οποίο περνάμε τα σαββατοκύριακα. Έχουμε γκαράζ για δύο αυτοκίνητα... ξαφνικά συνειδητοποιώ σαν να με τσίμπησε μύγα ότι το σπίτι είναι ακριβό" στα διαπλεκόμενα όνειρά μου είμαι εύπορος. Ζω τη ζωή της ανώτερης μεσαίας τάξης. Δεν είμαι εγώ. Ποτέ δεν θα ζούσα έτσι. Κι αν ζούσα έτσι θα ένιωθα τελείως άβολα. Ο πλούτος και η περιουσία με ανησυχούν μεγάλωσα στο Μπέρκλεϋ και έχω την τυπική μπερκλεϋική αριστερή, σοσιαλιστική συνείδηση, με την καχυποψία της για την εύπορη ζωή. Το πρόσωπο στο όνειρο έχει επίσης και ακίνητα στην όχθη της λίμνης. Αλλά το άτιμο το Κάπρι είναι το ίδιο. Στην αρχή του χρόνου πήγα και αγόρασα ένα ολοκαίνουριο Κάπρι Γκία, και συνήθως δεν έχω λεφτά για κάτι τέτοιο. Είναι το είδος του αυτοκινήτου που θα είχε το πρόσωπο στο όνειρο. Υπάρχει, λοιπόν, λογική στο όνειρο. Ό π ω ς εκείνο το πρόσωπο, θα είχα το ίδιο αμάξι. 172

PHILIP Κ. DICK Μια ώρα μετά τη στιγμή που ξύπνησα από το όνειρο μπορώ ακόμα να δω με το μάτι του μυαλού μου ~ ό,τι κι αν είναι, το τρίτο μάτι ή το μάτι ajna; — το λάστιχο που τραβάει η γυναίκα μου με το μπλουτζίν στο τσιμεντένιο διαδρομάκι. Μικρές λεπτομέρειες, χωρίς πλοκή. Μακάρι να είχα το μέγαρο πλάι στο σπίτι μας. Μακάρι; Στην πραγματική ζωή μου ακόμα και για στοίχημα δεν θα 'μενα σε τέτοιο μέγαρο. Είναι πλούσιοι' τους απεχθάνομαι. Ποιος είμαι; Πόσοι άνθρωποι είμαι; Πού είμαι; Αυτό το πλαστικό διαμερισματάκι στη νότια Καλιφόρνια δεν είναι το σπίτι μου, αλλά τώρα μάλλον ξύπνησα και ζω εδώ, με την τηλεόρασή μου (γεια σου, Ντικ Κλαρκ) και το στερεοφωνικό μου (γεια σου, Ολίβια Νιούτον-Τζον) και τα βιβλία μου (γεια σας, εννιά εκατομμύρια στριμωγμένοι τόμοι). Σε σύγκριση με τη ζωή μου, στα διαπλεκόμενα όνειρα αυτή η ζωή είναι μοναχική και ψεύτικη και ανάξια" ακατάλληλη για ένα έξυπνο και μορφωμένο άτομο. Που είναι τα τριαντάφυλλα; Πον είναι η λίμνη; Πον είναι η λιγνή, χαμογελαστή, ελκυστική γυναίκα που κάνει κουλουρες το λάστιχο και το τραβάει; Το πρόσωπο που είμαι τώρα, σε σύγκριση με το πρόσωπο στο όνειρο, είναι σαστισμένο και ηττημένο και μόνο, νομίζει ότι απολαμβάνει μια ολοκληρωμένη ζωή. Στα όνειρα βλέπω από τι αποτελείται στ' αλήθεια η ολοκληρωμένη ζωή και δεν είναι αυτό που στην πραγματικότητα έχω. Έπειτα μου έρχεται μια παράξενη σκέψη. Δεν έχω στενές σχέσεις με τον πατέρα μου, που είναι ακόμα ζωντανός, στα ογδόντα του, και ζει στη βόρεια Καλιφόρνια στο Πάρκο Μένλο. Δύο φορές μόνο επισκέφθηκα το σπίτι του και αυτό έγινε πριν από είκοσι χρόνια. Το σπίτι του ήταν σαν αυτό που είχα στο όνειρο. Οι 173

VALIS προσδοκίες του — και. τα επιτεύγματα του — ακολουθούν εκείνα του ατόμου στο όνειρο. Γίνομαι ο πατέρας μου στον ύπνο μου; Ο άνθρωπος στο όνειρο — εγώ — ήταν περίπου στη δική μου ηλικία ή νεότερος. Ναι' βγάζω το συμπέρασμα από τη γυναίκα, τη σύζυγό μου: πολύ νεότερος. Στο όνειρό μου ξαναγυρνώ πίσω στο χρόνο, όχι στη δική μου νιότη αλλά στη νιότη του πατέρα μου! Στα όνειρά μου, έχω τις αντιλήψεις του πατέρα μου για την καλή ζωή, για το πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα" η δύναμη της άποψής του είναι τόσο δυνατή που ακόμη και μια ώρα μετά το ξύπνημά μου παραμένει εδώ. Φυσικό είναι να αντιπαθώ τη γάτα μου όταν ξυπνάω" ο πατέρας μου μισεί τις γάτες. Ο πατέρας μου, τη δεκαετία πριν γεννηθώ, πήγαινε με το αυτοκίνητο στη λίμνη Ταχό. Αυτός και η μητέρα μου μάλλον είχαν κάποιο σπιτάκι εκεί. Δεν ξέρω" ποτέ δεν βρέθηκα εκεί. Φυλογενετική μνήμη, μνήμη του είδους. Δεν είναι δική μου μνήμη, οντογενετική μνήμη. ((Η οντογένεση ανακεφαλαιώνει την φυλογένεση», όπως έχει γραφτεί. Το άτομο περιέχει την ιστορία ολόκληρης της φυλής του, μέχρι πίσω στις πηγές της. Πίσω στην αρχαία Ρώμη, στο Μίνωα στην Κρήτη, πίσω στ' άστρα. Το μόνο που κατάφερα, το μόνο που απελευθέρωσα σαν ψυχοκάθαρση στα όνειρά μου, ήταν μία γενιά. Αυτή είναι η μνήμη της λίμνης των γονιδίων, η μνήμη του DNA. Αυτό εξηγεί την κρίσιμη εμπειρία του Χορσλάβερ Φατ, στην οποία το σύμβολο του χριστιανικού ιχθύος αποανέστειλε μια προσωπικότητα από δύο χιλιάδες χρόνια πριν στο παρελθόν... επειδή το σύμβολο δημιουργήθηκε δύο χιλιάδες χρόνια στο παρελθόν. Αν του είχε επιδειχθεί ένα ακόμη παλαιότερο σύμβολο, 174

PHILIP Κ. DICK

θα είχε οπισθοδρομήσει πιο πέρα· στο κάτω κάτω, οι συνθήκες ήταν τέλειες γι' αυτό' συνερχόταν από την επήρεια του σόντιουμ πενταθόλ, του «ναρκωτικού της αλήθειας». Ο Φατ έχει μια άλλη θεωρία. Νομίζει ότι η ημερομηνία είναι στην πραγματικότητα 103 ΚΕ (ή μ.Χ. όπως το θέτω' πανάθεμα τον Φατ με τους μοντερνισμούς του). Στην πραγματικότητα ζούμε σε αποστολικούς καιρούς αλλά ένα πέπλο της maya, ή αυτού που οι Έλληνες αποκαλούσαν adokos», καλύπτει το τοπίο. Αυτό είναι η έννοια κλειδί για τον Φατ' «dokos», το στρώμα της ψευδαίσθησης ή του απλώς φαινομενικού. Η κατάσταση έχει σχέση με το χρόνο, με το αν ο χρόνος είναι πραγματικός. Θα παραθέσω τον Ηράκλειτο μόνος μου, χωρίς να πάρω την άδεια του Φατ! «Αιών παις εστί παίζων, πεσσεύων παιδός ή βασιλίη». Χριστέ μου! Τι σημαίνει αυτό; Ο Έντουαρντ Χάσσεϋ λέει για το απόσπασμα αυτό: «Εδώ, όπως πιθανότατα και στον Αναξίμανδρο, ο " Αιών", ο "Χρόνος", είναι ένα όνομα για το Θεό, που υπαινίσσεται ετυμολογικά την αιωνιότητά του. Η παμπάλαια θεότητα είναι ένα παιδί που παίζει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι καθώς κινεί τα κοσμικά πούλια στη μάχη σύμφωνα με τους κανόνες». Ιησού Χριστέ, με τι μπλεχτήκαμε εδώ; Πού είμαστε και πότε είμαστε και ποιοι είμαστε; Πόσοι άνθρωποι σε πόσα μέρη σε πόσους χρόνους; Πιόνια σε ένα παιχνίδι, που μας κινεί η ((παμπάλαια θεότητα» που είναι ένα «παιδί»! Επιστροφή στο μπουκάλι με το κονιάκ. Το κονιάκ με ηρεμεί. Μερικές φορές, ειδικά όταν έχω περάσει το βραδάκι μιλώντας με τον Φατ, φρικάρω και χρειάζομαι κάτι να με ηρεμήσει. Έ χ ω τη φρικτή αίσθηση ότι ασχολείται με κάτι αληθινό και φρικτά τρομακτικό. 175

VALIS Προσωπικά, δεν θέλω ν' ανοίξω καινούριους δρόμους στη θεολογία ή τη φιλοσοφία. Αλλά έπρεπε να συναντήσω τον Χορσλάβερ Φατ* έπρεπε να τον γνωρίσω και να μοιραστώ τις ελαφρόμυαλες ιδέες του που είναι βασισμένες στην αλλόκοτη συνάντηση του με κάτι που ένας Θεός ξέρει τι είναι. Με την τελική πραγματικότητα ίσως. Ό,τι κι αν ήταν, ήταν ζωντανό και σκεφτόταν. Και δεν μας έμοιαζε κατά κανένα τρόπο, παρά το χωρίο από την Επιστολή Ιωάννου Α', Γ, 2. Ο Ξενοφάνης είχε δίκιο. «Ένας θεός, ούτε στο σώμα όμοιος σε κάτι με τους θνητούς ούτε στο πνεύμα». Δεν είναι οξύμωρο να πούμε. Εγώ δεν είμαι ο εαυτός μου; Δεν είναι μια λεκτική αντίφαση, μια πρόταση εννοιολογικά δίχως νόημα; Ο Φατ τελικά ήταν ο Θωμάς* κι εγώ, μελετώντας τις πληροφορίες στο όνειρό μου, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι είμαι ο πατέρας μου, παντρεμένος με τη μητέρα μου όταν ήταν νέα — πριν από τη γέννησή μου. Νομίζω ότι εκείνη η δυσνόητη αναφορά ότι α Πού και πού γεννιούνται κάνα δυο μάγοι» πρέπει να σημαίνει κάτι για μένα. Μια αρκετά προηγμένη τεχνολογία θα μας φαίνεται να είναι μια μορφή μαγείας' αυτό το τόνισε ο Άρθουρ Κ. Κλαρκ. Ο μάγος ασχολείται με τη μαγεία" συνεπώς, «μάγος» είναι αυτός που κατέχει μια εξαιρετικά πολύπλοκη τεχνολογία, που μας σαστίζει. Κάποιος παίζει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με το χρόνο, κάποιος τον οποίο δεν μπορούμε να δούμε. Δεν είναι ο Θεός. Αυτό είναι ένα αρχαϊκό όνομα που δόθηκε σ' αυτή την οντότητα από παρελθούσες κοινωνίες, και από ανθρώπους που έχουν μπλοκαριστεί σε έναν αναχρονιστικό τρόπο σκέ176

PHILIP Κ. DICK

ψης. Χρειαζόμαστε έναν καινούριο όρο αλλά αυτό στο οποίο αναφερόμαστε δεν είναι καινούριο. Ο Χορσλάβερ Φατ μπορεί να ταξιδεύει στο χρόνο, να ταξιδεύει πίσω χιλιάδες χρόνια. Οι τρίφθαλμοι άνθρωποι μάλλον ζουν στο απώτερο μέλλον είναι οι απόγονοί μας, πολύ εξελιγμένοι. Και μάλλον η τεχνολογία τους είναι αυτή που επέτρεψε στον Φατ να ταξιδέψει στο χρόνο. Και μάλιστα η κυρίαρχη προσωπικότητα του Φατ μπορεί να μη βρίσκεται στο παρελθόν αλλά μπροστά μας — αλλά εκφράστηκε έξω από αυτόν με τη μορφή της Ζέβρας. Λέω ότι η φωτιά του Αγίου Έλμο την οποία ο Φατ αναγνώρισε ως ζωντανή και έλλογη, μάλλον είναι μια ψυχοκαθαρτήρια προβολή πίσω σ' αυτή τη χρονική περίοδο και είναι ένα από τα παιδιά μας.

177

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

8

ΣΚΈΦΤΗΚΑ Π Ω ς ΔΕΝ Ε Π Ρ Ε Π Ε να πω στον Φατ ότι

νόμιζα πως η συνάντηση του με το Θεό ήταν στην πραγματικότητα συνάντηση με τον εαυτό του από το μακρινό μέλλον. Με τον ίδιο τόσο εξελιγμένο, τόσο αλλαγμένο, που είχε γίνει ένα όχι πια ανθρώπινο ον. Ο Φατ είχε ξαναθυμηθεί τα αστέρια, και είχε συναντήσει ένα ον έτοιμο να επιστρέψει στα αστέρια, και αρκετούς εαυτούς ενδιαμέσως, σε αρκετά σημεία της πορείας. Όλοι τους είναι το ίδιο άτομο. Καταχώριση #13 από την πραγματεία; Ο Πασκάλ είπε «Όλη η ιστορία είναι ένας αθάνατος άνθρωπος που συνεχώς μαθαίνει». Αυτός είναι ο Αθάνατος τον οποίο λατρεύουμε δίχως να γνωρίζουμε το όνομά του. «Έζησε πριν από πολύ καιρό μα είναι ακόμη ζωντανός», και «Ο Απόλλων επιστρέφει». Το όνομα αλλάζει. Ώς ένα σημείο ο Φατ είχε μαντέψει την αλήθεια. Είχε συναντήσει τους παρελθόντες εαυτούς του και τους μελλοντικούς εαυτούς του — δύο μελλοντικούς εαυτούς: έναν πρώιμο, τον τρίφθαλμο λαό, και έπειτα τη Ζέβρα, που είναι ασώματη. Κατά κάποιον τρόπο ο χρόνος γι' αυτόν καταλύθη178

PHILIP Κ. DICK

κε, και η ανακεφαλαίωση των εαυτών κατά μήκος του γραμμικού χρονικού άξονα ήταν η αιτία που η πολλαπλότητα των εαυτών του συγχωνεύθηκε σε μία κοινή οντότητα. Με τη συγχώνευση των εαυτών γεννήθηκε η Ζέβρα που είναι υπερ- ή δια- χρονική: αγνή ενέργεια, αγνή ζώσα πληροφορία. Αθάνατη, καλοκάγαθη, ευφυής και πρόθυμη να βοηθήσει. Η πεμπτουσία του λογικού ανθρώπινου όντος. Στο κέντρο ενός σύμπαντος που κυβερνάται από έναν παράλογο Νου βρίσκεται ο λογικός άνθρωπος, και ένα παράδειγμα είναι ο Φατ. Η εισβάλλουσα θεότητα που αντάμωσε ο Φατ το 1974 ήταν ο ίδιος. Ο Φατ πάντως φαινόταν να χαίρεται πιστεύοντας ότι είχε συναντήσει το Θεό. Μετά από σκέψη αποφάσισα να μην του πω τις απόψεις μου. Στο κάτω κάτω μπορεί να είχα λάθος. Όλα είχαν να κάνουν με το χρόνο. «Ο χρόνος μπορεί να υπερνικηθεί», έγραψε ο Μιρκέα Ελιάντε. Να περί τίνος πρόκειται. Το μεγάλο μυστήριο της Ελευσίνας, των Ορφικών, των πρώτων χριστιανών, του Σάρατπ), των ελληνορωμαϊκών μυστηριακών θρησκειών, του Ερμή του Τρισμέγιστου, των Ερμητικών αλχημιστών της Αναγέννησης, της Ροδοσταυρικής Αδελφότητας, του Απολλωνίου του Τυανέα, του Σίμωνος του Μάγου, του Ασκληπιού, του Παράκελσου, του Μπρούνο, έγκειται στην κατάλυση του χρόνου. Οι τεχνικές είναι εκεί. Ο Δάντης τις αναφέρει στην Κωμωδία. Έχουν να κάνουν με την απώλεια της αμνησίας· όταν χαθεί η λησμονιά, η αληθινή μνήμη χύνεται προς τα πίσω και προς τα μπρος, απλώνεται μέσα στο παρελθόν και στο μέλλον και επίσης κατά παράξενο τρόπο σε εναλλακτικά σύμπαντα" είναι και ορθογωνική εκτός από γραμμική. 179

VALIS Αυτός είναι ο λόγος που ορθώς θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο Ηλίας είναι αθάνατος· είχε εισέλθει στο Ανώτερο Βασίλειο (όπως το αποκαλεί ο Φατ) και δεν υπόκειται πια στο χρόνο. Ο χρόνος ισούται με αυτό που οι αρχαίοι αποκαλούσαν «αστρικό ντετερμινισμό». Ο σκοπός των μυστηρίων ήταν να απελευθερώσουν τον μυούμενο από τον αστρικό ντετερμινισμό, ο οποίος κατά προσέγγιση είναι η μοίρα. Ο Φατ έγραψε στην πραγματεία του περί αυτού: Καταχώριση #49. Δνο βασίλεια υπάρχουν, το ανώτερο και το κατώτερο. Το ανώτερο, που προέρχεται από το νπερσύμπαν I ή Γιάνγκ, Μορφή I του Παρμενίδη, διαθέτει νόηση και βούληση. Το κατώτερο βασίλειο ή Γιν, Μορφή II του Παρμενίδη, είναι μηχανιστικό, καθοδηγούμενο από τυφλή αιτιότητα, ντετερμινιστικό και δίχως νοημοσύνη εφόσον εκπηγάζει από μια νεκρή πηγή. Τα αρχαία χρόνια ο όρος ήταν «αστρικός ντετερμινισμός». Είμαστε εν προκειμένω παγιδευμένοι στο κατώτερο βασίλειο, αλλά με τα μυστήρια, δια του πλασμάτιου, απελευθερωνόμαστε. Μέχρι να σπάσουν τα δεσμά του αστρικού ντετερμινισμού δεν το αντιλαμβανόμαστε καν, τόσο περιχαρακωμένοι είμαστε. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». Ο Σιντάρτα — ο Βούδας— θυμόταν όλες τις προηγούμενες ζωές του* να γιατί του δόθηκε ο τίτλος του Βούδα, που σημαίνει «ο Φωτισμένος». Από αυτόν η τεχνική αυτού του επιτεύγματος πέρασε στην Ελλάδα και φαίνεται στη διδασκαλία του Πυθαγόρα που πολλά από αυτά τα κράτησε απόκρυφα, μυστικά, gnosis κρυ180

PHILIP Κ. DICK

φή' ο μαθητής του όμως ο Εμπεδοκλής αποσχίστηκε από την Πυθαγόρεια Αδελφότητα και τα δημοσιοποίησε. Ο Εμπεδοκλής είπε κατ' ιδίαν στους φίλους του ότι ήταν ο Απόλλωνας. Κι αυτός επίσης, σαν τον Βούδα και τον Πυθαγόρα, μπορούσε να θυμάται τις περασμένες ζωές του. Αυτό που δεν λέγανε ήταν η ικανότητά τους να «θυμούνται» μελλοντικές ζωές. Ο τρίφθαλμος λαός που είδε ο Φατ αντιπροσώπευε τον εαυτό του σε ένα φωτισμένο στάδιο της εξελισσόμενης ανάπτυξής του κατά τις διάφορες ζωές του. Στο βουδισμό αυτό αποκαλείται «το υπερ-ανθρώπινο θεϊκό μάτι» (dibba-cakkhu), η δύναμη να δεις το θάνατο και το ξαναγέννημα των όντων. Ο Βούδας Γκαουτάμα (ο Σιντάρτα) το απέκτησε στη μεσαία αγρυπνία του (ΐΟμ.μ. ώς 2 π.μ.). Στην πρώτη αγρυπνία του (6μ.μ. ώς ΙΟπ.μ.) κέρδισε τη γνώση όλων — επαναλαμβάνω: όλων — των προηγούμενων υπάρξεών του (pubbenivasanussati-nana). Δεν το είπα αυτό στον Φατ, αλλά σύμφωνα με τον ορισμό αυτό είχε γίνει Βούδας. Σκέφτηκα ότι δεν θα ήταν καλή ιδέα να του το πω. Εν πάση περιπτώσει, άμα είσαι Βούδας αυτά πρέπει να μπορείς να τα καταλάβεις μοναχός σου. Μου φαίνεται αυτό ένα ενδιαφέρον παράδοξο, ένας Βούδας — ένας φωτισμένος άνθρωπος — να είναι ανίκανος να το ξεδιαλύνει, ακόμη και μετά από τεσσεράμισι χρόνια, ότι είχε φωτιστεί. Ο Φατ είχε κολλήσει στην πελώρια ερμηνεία του, προσπαθώντας μάταια να προσδιορίσει τι του είχε συμβεί. Π ιό πολύ έμοιαζε με θύμα αυτοκινητικού ατυχήματος παρά με Βούδα. «Το Χριστό μου!», όπως θα το είχε θέσει ο Κέβιν, για τη συνάντηση με τη Ζέβρα. «Τι ήταν αυτό;» Από το βλέμμα του Κέβιν δεν ξέφευγε κανένα ψεματάκι, η παραμικρή υποκρισία. Θεωρούσε τον εαυτό 181

VALIS του γεράκι και το ψέμα κουνέλι.. Η ερμηνεία δεν σήμαινε γι' αυτόν τίποτα, αλλά παρέμενε φίλος καλός του Φατ. Ο Κέβιν ενεργούσε με την αρχή «Καταδικάστε την πράξη, όχι τον πράττοντα». Εκείνο τον καιρό ο Κέβιν ήταν μια χαρά. Αφού στο τέλος η κακή του γνώμη για τη Σέρι είχε αποδειχθεί αληθινή. Αυτό τους έφερε πιο κοντά, αυτόν και τον Φατ. Ο Κέβιν είχε διακρίνει τι ήταν η Σέρι, ακόμη και με τον καρκίνο της. Σε τελική ανάλυση το γεγονός ότι πέθαινε δεν είχε την παραμικρή σημασία γι' αυτόν. Το είχε συλλογιστεί και είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο καρκίνος ήταν κόλπο. Η έμμονη ιδέα του Φατ εκείνο τον καιρό, καθώς η ανησυχία του για τη Σέρι δυνάμωνε, ήταν ότι ο Σωτήρας σύντομα θα ξαναγεννιόταν — ή είχε ήδη ξαναγεννηθεί. Κάπου στον κόσμο περπατούσε ή σύντομα θα περπατούσε επί γης άλλη μια φορά. Τι σκόπευε να κάνει ο Φατ όταν θα πέθαινε η Σέρι; Ο Μωρίς τού το είχε φωνάξει υπό τη μορφή ερώτησης. Θα πέθαινε επίσης κι αυτός; Καθόλου. Ο Φατ, βυθισμένος στις σκέψεις του, γράφοντας και ερευνώντας και λαμβάνοντας μηνύματα με το σταγονόμετρο από τη Ζέβρα σε υπναγωγικές καταστάσεις και σε όνειρα και κάνοντας απόπειρες να περισώσει κάτι από το ερείπιο της ζωής του, είχε αποφασίσει να ξεκινήσει προς αναζήτησιν του Σωτήρος. Θα τον έβρισκε όπου κι αν ήταν. Αυτή ήταν η αποστολή, ο θείος στόχος, τον οποίο του είχε φορτώσει η Ζέβρα το Μάρτιο του 1974: ο ζυγός ελαφρύς, το φορτίο μικρό. Ο Φατ, άγιος άνθρωπος τώρα, θα γινόταν ένας σύγχρονος μάγος. Το μόνο που του έλειπε ήταν ένα ίχνος, κάποιο στοιχείο πού να αναζητήσει. Η Ζέβρα στο τέλος θα του το έλεγε' το 182

PHILIP Κ. DICK

ίχνος θα ερχόταν από το Θεό. Αυτός ακρφώς ήταν ο σκοπός της θεοφάνειας της Ζέβρας: να στείλει, τον Φατ. Ο φίλος μας ο Ντέηβιντ, όταν του το είπαμε αυτό, ρώτησε «Θα είναι ο Χριστός;», δείχνοντας έτσι τον καθολικισμό του. ((Είναι ο Πέμπτος Σωτήρας», είπε αινιγματικά ο Φατ. Στο κάτω κάτω η Ζέβρα είχε αναφερθεί στον ερχομό του Σωτήρος με αρκετούς — και κατά μία έννοια αντικρουόμενους — τρόπους! σαν Αγία Sophia που ήταν ο Χριστός, σαν Απόλλωνα" σαν Βούδα ή Σιντάρτα. Ο Φατ, όντας εκλεκτικός στο ζήτημα της θεολογίας του, είχε αρκετούς σωτήρες: τον Βούδα, τον Ζωροάστρη, τον Ιησού και τον Αμπού Αλ-Κασίμ Μουχάμαντ Ιμπν Αμπτ Αλλάχ Αλ-Μουτταλίμπ Ιμπν Χασίμ (δηλαδή Μωάμεθ). Μερικές φορές ανέφερε επίσης και τον Μάνι. Επομένως, ο επόμενος Σωτήρας θα ήταν το νούμερο πέντε, σύμφωνα με τη συντετμημένη λίστα, ή το νούμερο έξι, με τη μεγαλύτερη λίστα. Μερικές φορές ο Φατ συμπεριελάμβανε επίσης και τον Ασκληπιό, ο οποίος, όταν τον πρόσθετες στη μεγαλύτερη λίστα, θα έκανε τον επόμενο Σωτήρα το νούμερο επτά. Ο ερχόμενος σωτήρας πάντως θα ήταν ο τελευταίος· θα καθόταν σαν βασιλιάς και δικαστής επί πάντων των εθνών και των λαών. Είχε ανεγερθεί η γέφυρα του ζωροαστρισμού, το κόσκινο μέσω του οποίου οι καλές ψυχές (αυτές του φωτός) θα χωρίζονταν από τις κακές ψυχές (εκείνες του σκότους). Η Μα' άτ είχε βάλει το φτερό της στη ζυγαριά γιά να μετρηθεί με την καρδιά κάθε κρινόμενου ανθρώπου, όπως καθόταν ο Όσιρις ο Κριτής. Είχαν πέσει πολλές δουλειές. 183

VALIS Ο Φατ σκόπευε να είναι, παρών, ίσως γί,α να δώσει το Βιβλίο της Ζωής στον Ανώτατο Κριτή, τον Παλαιό των Ημερών, όπως αναφέρεται στο Δανιήλ. Είπαμε όλοι μας στον Φατ ότι κατ' ελπίδαν το Βιβλίο της Ζωής — στο οποίο τα ονόματα όλων όσοι είχαν σωθεί ήταν γραμμένα — θα παραήταν βαρύ για να το σηκώσει ένας άνθρωπος μόνος του* θα χρειαζόταν βίντσι και γερανός. Ο Φατ δεν γέλασε. «Κάτσε να δει τον ψόφιο γάτο μου ο Ανώτατος Κριτής», είπε ο Κέβιν. «Εσύ και το βρομόγατό σου», είπα. «Βαρεθήκαμε να ακούμε για τον ψόφιο γάτο σου». Όταν άκουσα τον Φατ να αποκαλύπτει τα πονηρά του σχέδια περί αναζήτησης του Σωτήρος — όσο μακριά κι αν έπρεπε να ταξιδέψει για να τον βρει — κατάλαβα αυτό που ήταν προφανές: ο Φατ στην πραγματικότητα αναζητούσε το νεκρό κορίτσι, την Γκλόρια, για το θάνατο της οποίας θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο. Είχε αναμείξει τη θρησκευτική του ζωή και τους στόχους με την προσωπική του ζωή και τους στόχους. Γι' αυτόν «σωτήρας» σήμαινε «χαμένος φίλος». Ήλπιζε να ξαναβρεθεί μαζί της, αλλά από την εδώ μεριά του τάφου. Αν δεν μπορούσε να πάει σ' αυτήν, στην άλλη πλευρά, θα την έβρισκε αντί γι' αυτό εδώ. Έτσι αν και δεν είχε πια τάσεις αυτοκτονίας ήταν ακόμα θεοπάλαβος. Αλλά αυτό μου φαινόταν να είναι βελτίωση: ο thanatos έχανε τη μάχη με τον eros. Όπως το είχε θέσει και ο Κέβιν, «Μπορεί ο Φατ να πηδήξει και καμιά γκόμενα εκεί που πάει». Όταν ο Φατ θα άρχιζε την ιερή αναζήτησή του, θα έψαχνε δύο νεκρά κορίτσια: την Γκλόρια και τη Σέρι. Αυτή η αναβαθμισμένη εκδοχή του έπους του Αγίου Δισκοπότηρου με έκανε να αναρωτηθώ αν και οι ιππό184

PHILIP Κ. DICK

τες του Γκράαλ στο Μοντσαβά, το κάστρο στο οποίο κατέληξε ο Πάρσιφαλ, είχαν παρόμοια ερωτικά κίνητρα. Ο Βάγκνερ λέει στο κείμενο του ότι μόνο αυτοί τους οποίους καλεί το ίδιο το Γκράαλ μπορούν να βρουν το δρόμο για να έρθουν εδώ. Το αίμα του Χριστού στο σταυρό είχε καταλήξει στο ίδιο ποτήρι από το οποίο είχε πιεί στον Μυστικό Δείπνο* έτσι στην κυριολεξία περιείχε το αίμα του. Στην ουσία το αίμα καλούσε τους ιππότες και όχι το Γκράαλ" το αίμα δεν πέθαινε ποτέ. Όπως και η Ζέβρα, τα περιεχόμενα του Γκράαλ ήταν ένα plasma, ή, όπως το έθετε ο Φατ, ένα πλασμάτιο. Κατά πάσα πιθανότητα ο Φατ κάπου στην ερμηνεία του είχε βάλει ότι Ζέβρα ίσον πλασμάτιο ίσον το ιερό αίμα του εσταυρωμένου Ιησού. Το χυμένο αίμα του τσακισμένου κοριτσιού που πέθαινε κάτω στο πεζοδρόμιο έξω από το κτίριο Σύνανον του Ώκλαντ καλούσε τον Φατ, ο οποίος, όπως και ο Πάρσιφαλ, ήταν α αγνός και αθώος». Αυτό σημαίνει η λέξη απάρσιφαλ» στα αραβικά. Προέρχεται λένε από το «φαλπαρσί», μια αραβική λέξη που σημαίνει «αγνός και αθώος». Αυτό βέβαια δεν είναι ακριβώς σωστό, αν και στην όπερα Πάρσιφαλ η Κούντρυ απευθύνεται έτσι στον Πάρσιφαλ. Το όνομα Πάρσιφαλ στην πραγματικότητα προέρχεται από το «Πέρσεβαλ», που δεν είναι παρά ένα όνομα. Όμως παραμένει κάτι που είναι ενδιαφέρον: διαμέσου της Περσίας το Γκράαλ ταυτίζεται με το προχριστιανικό ((lapis exilix», που είναι μια μαγική λίθος. Αυτή η λίθος εμφανίζεται αργότερα στην Ερμητική αλχημεία, ως παράγοντας μέσω του οποίου επιτυχάνεται η ανθρώπινη μεταμόρφωση. Με βάση τις ιδέες του Φατ για τη συμβίωση διαφορετικών ειδών, για το ανθρώπινο ον που συνδέεται με τη Ζέβρα ή Αόγο ή πλασμάτιο για να 185

VALIS γίνει ομοπλασμάτιο, βλέπω μια συνέχεια σε όλα αυτά. Ο Φατ πίστευε ότι είχε συνδεθεί με τη Ζέβρα' επομένως είχε ήδη μεταβληθεί σε αυτό που αναζητούσαν οι ερμητικοί αλχημιστές. Επομένως γι' αυτόν ήταν φυσικό να αναζητήσει το Γκράαλ' θα έβρισκε τη φίλη του, τον εαυτό του και το σπίτι του. Ο Κέβιν, επικρίνοντας συνεχώς τις ιδεαλιστικές επιδιώξεις του Φατ, είχε το ρόλο του κακού μάγου Κλίνγκσορ. Ο Φατ, σύμφωνα με αυτά που έλεγε ο Κέβιν, είχε καύλες. Στον Φατ, ο thanatos πολεμούσε με τον eros — τον οποίο ο Κέβιν ερμήνευε όχι ως ζωή αλλά ως πήδημα. Αυτό μάλλον δεν είναι παρατραβηγμένο· εννοώ, η ουσία του τρόπου με τον οποίο περιέγραφε ο Κέβιν τη διαλεκτική διαμάχη που είχε ξεσπάσει στο μυαλό του Φατ. Μέρος του Φατ επιθυμούσε να πεθάνει και μέρος του επιθυμούσε τη ζωή" ο thanatos μπορεί να λάβει οποιαδήποτε μορφή θέλει' μπορεί να σκοτώσει τον eros, την ορμή της ζωής, και μετά να τον μιμηθεί. Αν σου το κάνει αυτό ο thanatos, έχεις μεγάλο πρόβλημα' νομίζεις ότι σε οδηγεί ο eros αλλά είναι ο thanatos, φορώντας μάσκα. Ή λ π ι ζ α να μην έχει φτάσει στο σημείο αυτό ο Φατ' έλπιζα ότι η επιθυμία του να αναζητήσει και να βρει τον Σωτήρα ττήγαζε από τον eros. Ο αληθινός Σωτήρας, ή κι ο αληθινός Θεός επίσης, φέρνει μαζί του τη ζωή' είναι ζωή. Κάθε «σωτήρας» ή «θεός» που φέρνει το θάνατο δεν είναι τίποτα άλλο παρά thanatos που φοράει μάσκα σωτήρα. Να γιατί ο Ιησούς είχε προσδιορίσει τον εαυτό του ως αληθινό Σωτήρα — ακόμη και όταν δεν ήθελε να το κάνει αυτό — με τις θαυματουργές θεραπείες του. Οι άνθρωποι ήξεραν τι έδειχναν οι θαυματουργές θεραπείες. Υπάρχει ένα θαυμάσιο εδάφιο στο τέλος ακριβώς της Παλαιάς Διαθήκης που επεξηγεί ακριβώς αυτό. Ο Θεός 186

PHILIP Κ. DICK λέει, «Καί ανατέλλει ύμϊν τοις φοβουμένοις τό ονομά μου ήλιος δικαιοσύνης καί ΐασις έν ταΐς πτέρυξ αύτου' καί έξελεύσεσθε καί σκιρτήσετε ώς μόσχοι έκ δεσμών άνειμένοι». Κατά μία έννοια ο Φατ ήλπιζε ότι ο Σωτήρας θα θεράπευε αυτό που είχε αρρωστήσει, θα διόρθωνε αυτό που είχε σπάσει. Σε κάποιο επίπεδο πίστευε πραγματικά ότι το νεκρό κορίτσι, η Γκλόρια, θα μπορούσε να επαναφερθεί στη ζωή. Να γιατί η ατέλειωτη αγωνία της Σέρι και ο καρκίνος της που χειροτέρευε σάστιζαν τον Φατ και διέλυαν τις πνευματικές ελπίδες και πεποιθήσεις του. Σύμφωνα με το σύστημά του όπως τίθεται στην ερμηνεία του, η οποία βασίζεται στη συνάντησή του με το Θεό, η Σέρι θα έπρεπε να είχε γιατρευτεί. Ο Φατ αναζητούσε πάρα πολλά. Αν και από ιατρικής πλευράς καταλάβαινε γιατί η Σέρι είχε καρκίνο, δεν το καταλάβαινε πνευματικά. Ο Φατ μάλιστα δεν καταλάβαινε γιατί ο Χριστός, ο Τιός του Θεού, είχε σταυρωθεί. Για τον Φατ ο πόνος και τα βάσανα ήταν ακατανόητα' δεν μπορούσε να τα εντάξει στο ευρύτερο σχέδιο. Επομένως, σκέφτηκε, η ύπαρξη τέτοιων τρομερών πληγών έδειχνε τον παραλογισμό του σύμπαντος, μια προσβολή της λογικής. Πέραν πάσης αμφιβολίας, ο Φατ είχε πάρει στα σοβαρά την αναζήτηση που είχε αποφασίσει. Είχε βάλει στην μπάντα σχεδόν είκοσι χιλιάδες δολάρια στον τραπεζικό του λογαριασμό. «Μην τον δουλεύεις», είπα μια μέρα στον Κέβιν. ((Γι' αυτόν έχει μεγάλη σημασία». Τα μάτια του Κέβιν έλαμπαν με τη συνήθη κυνική λοιδορία του καθώς είπε, ((Και για μένα έχει μεγάλη σημασία να πιάσω κάνα κωλαράκι». 187

VALIS «Κόφ' το τώρα», είπα. «Δεν είναι αστείο». Ο Κέβιν απλώς συνέχισε να χαμογελά πλατιά. Μετά από μια βδομάδα, η Σερ ι πέθανε. Τώρα πια, όπως το 'χα προβλέψει, ο Φατ είχε δύο θανάτους στη συνείδηση του. Δεν είχε σταθεί ικανός να σώσει κανένα κορίτσι. Όταν είσαι ο Άτλας πρέπει να σηκώνεις ένα βαρύ φορτίο, και αν το πετάξεις πολύς κόσμος θα πονέσει, ένας ολόκληρος κόσμος γεμάτος ανθρώπους, ένας ολόκληρος κόσμος πόνου. Αυτό τώρα σκίαζε τον Φατ πνευματικά μάλλον παρά υλικά, αυτό το φορτίο. Δεμένα πάνω του τα δύο πτώματα φώναζαν για να σωθούν — φώναζαν αν και είχαν πεθάνει. Οι φωνές των νεκρών είναι τρομερές πραγματικά· προσπαθήστε να μην τις ακούσετε. Αυτό που φοβόμουν ήταν η επιστροφή του Φατ στην αυτοκτονία και, αν αυτή αποτύγχανε, μήπως ξαναβρισκόταν άλλη μια φορά στο μπουντρούμι. Προς μεγάλη μου έκπληξη, όταν πέρασα από το διαμέρισμα του Φατ τον βρήκα ήρεμο. αΦεύγω», μου είπε. «Για την αναζήτησή σου;» «Το 'πιασες», είπε ο Φατ. «Πού;» «Δεν ξέρω. Θα ξεκινήσω και η Ζέβρα θα με οδηγήσει». Δεν είχα κανένα κίνητρο να προσπαθήσω να του αλλάξω γνώμη. Ποιες εναλλακτικές λύσεις είχε; Να κάθεται μόνος του στο διαμέρισμα που έμενε παλιά με τη Σέρι; Να ακούει τον Κέβιν να κοροϊδεύει τα βάσανα του κόσμου; Ή , το χειρότερο απ' όλα, να περνάει την ώρα του ακούγοντας τον Ντέηβιντ να φλυαρεί για το Θεό που «από το κακό φέρνει το καλό». Εκείνο που θα 188

PHILIP Κ. DICK ξανάβαζε τον Φατ στη λαστιχένια φυλακή θα ήταν το να βρεθεί στα διασταυρούμενα πυρά μεταξύ του Κέβιν και του Ντέηβιντ: ο βλάκας και ευσεβής και εύπιστος εναντίον του άσπλαχνου κυνικού. Και τι θα μπορούσα να προσθέσω εγώ; Ο θάνατος της Σέρι με είχε τσακίσει και μένα, με είχε αποσυναρμολογήσει στα βασικά μου μέρη, σαν παιχνίδι που έχει διαλυθεί και είναι πάλι όπως ήταν πρωτοφτάνοντας σε ένα κουτί με χαρούμενα χρώματα. Καθώς ο Φατ κι εγώ καθόμασταν εκεί μαζί βουτηγμένοι στη θλίψη, χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν η Μπεθ και ήθελε να βεβαιωθεί αν ο Φατ ήξερε ότι είχε καθυστερήσει να στείλει το επίδομα για το παιδί. Ο Φατ μου είπε κλείνοντας το τηλέφωνο, «Οι πρώην γυναίκες μου κατάγονται από ποντίκια». «Δεν κάνει να μείνεις άλλο εδώ», είπα. «Οπότε συμφωνείς ότι πρέπει να φύγω». «Ναι», είπα. « Έ χ ω αρκετά χρήματα για να πάω οπουδήποτε στον κόσμο. Σκέφτηκα την Κίνα. Σκέφτηκα, Ποιο είναι το λιγότερο πιθανό μέρος που θα μπορούσε να γεννηθεί Αυτός; Μια κομμουνιστική χώρα σαν την Κίνα. Ή στη Γαλλία». «Γιατί τη Γαλλία;» ρώτησα. «Πάντα ήθελα να δω τη Γαλλία». «Τότε στη Γαλλία», είπα. «Τι θα κάνεις», μουρμούρισε ο Φατ. «Συγνώμη;» είπα. «Σκεφτόμουν τη διαφήμιση για τα Αμέρικαν Εξπρές Τράβελερς Τσεκ στην τηλεόραση. «Τι θα κάνεις. Τι θα κάνεις^^. Έτσι νοιώθω τώρα. Έχουν δίκιο». Είπα, «Σαν την άλλη που λέει εκείνος ο μεσήλικας «Είχα εξακόσια δολλάρια στο πορτοφόλι. Είναι το πιο 189

VALIS τρομερό πράγμα που μου συνέβη ποτέ». Αν αυτό είναι το πιο τρομερό πράγμα που του συνέβη ποτέ — » «Ναι», είπε ο Φατ κουνώντας το κεφάλι του. «Έζησε προστατευμένος». Ήξερα ποια εικόνα είχε σχηματιστεί στο νου του Φατ: η εικόνα των κοριτσιών που πέθαιναν. Είτε τσακισμένα από την πρόσκρουση είτε ανοιγμένα από μέσα. Ανατρίχιασα και ένιωσα, εγώ, έτοιμος να κλάψω. «Πέθανε από ασφυξία», είπε τελικά ο Φατ με χαμηλή φωνή. «Έτσι απλά, ασφυξία, γαμώτο μου. Δεν μπορούσε να ανασάνει άλλο πια». «Λυπάμαι», είπα. «Ξέρεις τι μου είπε ο γιατρός για να μου φτιάξει το κέφι;» είπε ο Φατ. «Τπάρχουν και χειρότερες αρρώστιες από τον καρκίνο». «Σου έδειξε και σλάιντς;» Γελάσαμε και οι δύο. Όταν κοντεύεις να τρελαθείς από τη θλίψη γελάς μ' ό,τι βρεις. « Πάμε στο Σομπρέρο Στρητ», είπα' ήταν ένα καλό εστιατόριο-μπαρ που άρεσε σε όλους μας. «Να σε κεράσω ένα ποτό». Κατεβήκαμε στην οδό Μαίιν και καθίσαμε στο μπαρ του Σομπρέρο Στρητ. «Πού είναι εκείνη η καστανομάλλα κυρία που ερχόταν μαζί σας;» ρώτησε η γκαρσόνα τον Φατ καθώς μας σέρβιρε τα ποτά μας. «Στο Κλήβελαντ», είπε ο Φατ. Βάλαμε πάλι τα γέλια. Η γκαρσόνα θυμόταν τη Σέρι. Ή τ α ν τόσο φρικτό που δεν έκανε να το παίρνεις στα σοβαρά. «Ήξερα μια γυναίκα», είπα στον Φατ καθώς πίναμε, «και της μιλούσα για έναν γάτο μου που είχε πεθάνει και είπα "Λοιπόν, αναπαύεται πιά στην αιω190

PHILIP Κ. DICK νι,ότητα" και. αυτή είπε αμέσως εντελώς σοβαρά " Η ^ική μου γάτα είναι θαμμένη στο Γκλεντάιηλ". Όλοι μπήκαμε στο παιχνίδι και συγκρίναμε τον καιρό στο Γκλενταίηλ σε σύγκριση με τον καιρό στην αιωνιότητα». Τόσο ο Φατ όσο κι εγώ γελάγαμε τόσο δυνατά που οι άλλοι άνθρωποι μας κοιτούσαν. «Πρέπει να το κόψουμε αυτό», είπα γαληνεύοντας. «Δεν κάνει πιο πολύ κρύο στην αιωνιότητα;» είπε ο Φατ. «Ναι, αλλά έχει λιγότερο νέφος». Ο Φατ είπε «Να πού θα τον βρω, ίσως». «Ποιον;» ρώτησα. ((Αυτόν. Τον πέμπτο Σωτήρα». ((Θυμάσαι τότε στο διαμέρισμά σου», είπα, «όταν η Σέρι είχε αρχίσει τη χημειοθεραπεία και τα μαλλιά της πέφτανε — » «Ναι, το πιάτο με το νερό της γάτας». ((Καθόταν πλάι στο πιάτο της γάτας και τα μαλλιά έπεφταν στο νερό και η καημένη η γάτα είχε μείνει». ((Τι διάολο είναι αυτό;» είπε ο Φατ μνημονεύοντας αυτό που θα έλεγε η γάτα αν μπορούσε να μιλήσει. ((Ι^δώ στο πιάτο με το νερό μου;» Χαμογέλασε αλλά δεν φαινόταν χαρά στο χαμόγελό του. Κανείς μας δεν [Απορούσε πια να είναι αστείος, ακόμη και μεταξύ μας. ((Χρειαζόμαστε τον Κέβιν να μας φτιάξει το κέφι», είπε ο Φατ. « Ή μάλλον τώρα που το ξανασκέφτομαι μπορεί και όχι». «Πρέπει να κάνουμε κουράγιο», είπα. ((Φιλ», είπε ο Φατ, «άμα δεν τον βρω θα πεθάνω». ((Ξέρω», είπα. Ήταν αλήθεια. Ο Σωτήρας στεκόταν ανάμεσα στον Χορσλάβερ Φατ και την καταστροφή. ((Είμαι προγραμματισμένος να αυτοκαταστραφώ», είπε ο Φατ. «Το κουμπί έχει πατηθεί». 191

VALIS «Τα συναισθήματα που νιώθεις — » άρχισα να λέω. «Είναι λογικά», είπε ο Φατ. «Σε σχέση με την κατάσταση. Είναι αληθινά. Δεν είναι παραφροσύνη αυτό. Πρέπει να τον βρω, όπου κι αν είναι, ή θα πεθάνω». «Λοιπόν, τότε θα πεθάνω κι εγώ», είπα. «Αν πεθάνεις εσύ». «Σωστά», είπε ο Φατ. Ένευσε. «Το πέτυχες. Δεν μπορείς να υπάρξεις χωρίς εμένα κι εγώ δεν μπορώ να υπάρξω χωρίς εσένα. Στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Γάμησέ τα. Τι σόι ζωή είναι αυτή; Γιατί να γίνονται τέτοια πράγματα;» «Το είπες και μόνος σου. Το σύμπαν — » «Θα τον βρω», είπε ο Φατ. Ή π ι ε το ποτό του και άφησε κάτω το άδειο ποτήρι και σηκώθηκε. «Πάμε πίσω στο διαμέρισμά μου. Θέλω να ακούσεις τον καινούριο δίσκο της Λίντας Ρόνσταντ, Living in the U.S.A. Είναι πολύ καλός». Καθώς φεύγαμε από το μπαρ είπα, «Ο Κέβιν λέει ότι η Ρόνσταντ είναι ξοφλημένη». Ο Φατ κοντοστάθηκε στην έξοδο και είπε, «Ο Κέβιν είναι ξοφλημένος. Θα βγάλει εκείνο το βρομόγατο κάτω από το παλτό του τη Μέρα της Κρίσεως και θα γελάσουν μαζί του όπως γελάει με μας. Να τι του αξίζει: ένας Μεγάλος Κριτής σαν τον εαυτό του». «Αυτό σαν θεολογική ιδέα δεν είναι άσχημη», είπα. «Βρίσκεις τον εαυτό σου να αντιμετωπίζει τον εαυτό σου. Λες να τον βρεις;» «Τον Σωτήρα; Ναι, θα τον βρω. Αν μου τελειώσουν τα χρήματα θα έρθω σπίτι και θα δουλέψω κι άλλο και θα πάω να ξαναψάξω. Πρέπει κάπου να είναι. Έτσι είπε η Ζέβρα. Και ο Θωμάς μέσα στο κεφάλι μου — το ήξερε. Θυμόταν τον Ιησού που βρισκόταν εκεί πριν 192

PHILIPΚ.DICK από λίγο μόλις, και ήξερε ότι θα ξανάρθει. Ή τ α ν όλοι χαρούμενοι, απόλυτα χαρούμενοι, και προετοιμάζονταν να τον καλωσορίσουν στο γυρισμό του. Τον γαμπρό που γυρνά. Ήταν τόσο γιορτινό, Φιλ, Όλα τόσο χαρούμενα και συναρπαστικά και όλοι τρέχαν πέρα δώθε. Έβγαιναν τρέχοντας από τη Μαύρη Σιδερένια Φυλακή και γελούσαν και γελούσαν την είχαν γαμήσει, την είχαν τινάξει στον αέρα, Φιλ' ολόκληρη τη φυλακή. Την είχαν τινάξει στον αέρα και φεύγανε από κει... έτρεχαν και γελούσαν τόσο, τόσο χαρούμενοι. Και ήμουν ένας από αυτούς». ((Θα ξαναγίνεις», είπα. «Θα ξαναγίνω», είπε ο Φατ, ((όταν τον βρω. Αλλά μέχρι τότε δεν θα 'μαι. Δε μπορώ να είμαι' δεν υπάρχει τρόπος». Σταμάτησε στο πεζοδρόμιο, τα χέρια στις τσέπες. ((Μου λείπει, Φιλ. Μου λείπει, γαμώτο. Θέλω να είμαι μαζί του. Θέλω να νιώσω το χέρι του γύρω μου. Κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Τον είδα — περίπου — και θέλω να τον ξαναδώ. Αυτή η αγάπη, αυτή η ζεστασιά — αυτή η χαρά του που είμαι εγώ, που με βλέπει, που χαίρεται επειδή είμαι εγώ: που με αναγνωρίζει. Με αναγνώρισε])) ((Ξέρω», είπα αμήχανα. ((Κανείς δεν καταλαβαίνει πώς είναι», είπε ο Φατ, ((να τον έχεις δει και μετά να μη τον βλέπεις. Κοντά πέντε χρόνια τώρα, πέντε χρόνια γεμάτα — » Έκανε μια χειρονομία. ((Γεμάτα τι; Και τι ήταν πιο πριν;» ((Θα τον βρεις», είπα. ((Πρέπει», είπε ο Φατ, ((αλλιώς θα πεθάνω. Κι εσύ επίσης, Φιλ. Και το ξέρουμε». Ο αρχηγός των ιπποτών του Γκράαλ, ο Αμφόρτας, έχει μια πληγή που δεν γιατρεύεται. Τον έχει πληγώσει ο Κλίγκσορ με τη λόγχη που τρύπησε την πλευρά 193

VALIS του Χριστού. Αργότερα, όταν ο Κλίγκσορ ρίχνει τη λόγχη στον Πάρσι,φαλ, ο αγνός και αθώος πιάνει τη λόγχη — που έχει σταθεί στον αέρα — και την υψώνει, κάνοντας το σημείο του Σταυρού με αυτήν, και μ' αυτό ο Κλίγκσορ και ολόκληρο το κάστρο του εξαφανίζονται. Ποτέ δεν υπήρχαν ήταν ψευδαίσθηση, αυτό που οι Έλληνες αποκαλούν dokos' αυτό που οι Ινδιάνοι αποκαλούν πέπλο της maya. Δεν υπάρχει κάτι που να μην μπορεί να κάνει ο Πάρσιφαλ. Στο τέλος της όπερας ο Πάρσιφαλ αγγίζει τη λόγχη στην πληγή του Αμφόρτας και η πληγή γιατρεύεται. Ο Αμφόρτας, που το μόνο πού ήθελε ήταν να πεθάνει, είναι γιατρεμένος. Επαναλαμβάνονται μερικές πολύ μυστηριώδεις λέξεις, τις οποίες δεν κατάλαβα ποτέ, αν και μπορώ να διαβάσω γερμανικά: «Gesegnet sei dein Leiden, Das Mitleids hochste Kraft, Und reinsten Wissens Macht Derm zagen Toren gab!» Αυτό είναι ένα από τα κλειδιά στην ιστορία του Πάρσιφαλ, του αγνού και αθώου που καταλύει την ψευδαίσθηση του μάγου Κλίγκσορ και του κάστρου του, και γιατρεύει την πληγή του Αμφόρτας. Αλλά τι σημαίνει; «Είθε το μαρτύριο σου να είναι ευλογημένο, που έδωσε στον φοβισμένο αθώο την παντοδυναμία του οίκτου και τη ρώμη της αγνής γνώσης!»

194

PHILIP Κ. DICK Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό. Όμως ξέρω ότι στη δική μας περίπτωση ο αγνός και αθώος — ο Χορσλάβερ Φατ ο ίδιος — είχε την πληγή που δεν γιατρευόταν και τον πόνο που τη συνοδεύει. Εντάξει* η πληγή προξενείται από τη λόγχη που τρύπησε την πλευρά του Σωτήρα και μόνο η ίδια λόγχη μπορεί να τη γιατρέψει. Στην όπερα, όταν γιατρεύεται ο Αμφόρτας, ο τύμβος ανοίγεται τελικά (ήταν κλειστός πολύ καιρό) και αποκαλύπτεται το Γκράαλ, και στο σημείο εκείνο λένε οι ουράνιες φωνές: «Erlosmg dem Erloser!» 11 ου είναι παράξενο, επειδή σημαίνει: «Ο Λυτρωτής

λυτρώνεται!»

Με άλλα λόγια, ο Χριστός έσωσε τον εαυτό του. Υπάρχει και ο ειδικός όρος γι' αυτό: Salvator salvandus. Ο «σωσμένος σωτήρας». ((Το γεγονός ότι στην εκπλήρωση του καθήκοντος του ο αιώνιος αγγελιοφόρος πρέπει κι ο ίδιος να επωμιστεί το βάρος της ενσάρκωσης και της εγκόσμιας εξορίας, και περαιτέρω το γεγονός ότι, τουλάχιστον στην ιρανική παραλλαγή του μύθου, είναι κατά μία έννοια ταυτόσημος με αυτούς που καλεί — τα κάποτε χαμένα τμήματα του θείου εαυτού — δίνουν έναυσμα στη συγκινητική ιδέα του "σωσμένου σωτήρα" (salvator salvandus)». Η πηγή μου είναι έγκριτη: Η Εγκυκλοπαίδεια της Φιλοσοφίας, του οίκου Macmillan Publishing Compa195

VALIS ny, Νέα Τόρκη, 1967' στο λήμμα ((Γνωστίκι.σμός)). Προσπαθώ να δω πώς κολλάει, αυτό στον Φατ. Τι είναι αυτή η «παντοδυναμία του οίκτου»; Με τϊ τρόπο έχει ο οίκτος τη δύναμη να γιατρέψει μια πληγή; Και μπορεί ο Φατ να νιώσει οίκτο για τον εαυτό του και έτσι να γιατρέψει την πληγή του; Ά,ραγε αυτό κάνει και τον ίδιο τον Χορσλάβερ Φατ Σωτήρα, τον σωσμένο σωτήρα; Αυτή φαίνεται να είναι η ιδέα που εκφράζει ο Βάγκνερ. Η ιδέα του σωσμένου σωτήρα κατάγεται από τους Γνωστικούς. Πώς μπήκε στον Πάρσιφαλ; Ίσως ο Φατ να έψαχνε να βρει τον εαυτό του όταν ξεκίνησε να αναζητήσει τον Σωτήρα. Για να γιατρέψει την πληγή που έγινε πρώτα από το θάνατο της Γκλόριας και μετά από το θάνατο της Σέρι. Αλλά ποιο στον σύγχρονο κόσμο μας είναι το αντίστοιχο του τεράστιου πέτρινου κάστρου του Κλίνγκσορ; Αυτό το οποίο ο Φατ αποκαλεί Αυτοκρατορία; Η Μαύρη Σιδερένια Φυλακή; Άραγε η Αυτοκρατορία «που ποτέ δεν τελείωσε» είναι ψευδαίσθηση; Τα λόγια που μιλάει ο Πάρσιφαλ όταν κάνει το τεράστιο πέτρινο κάστρο — και τον ίδιο τον Κλίγκσορ — να εξαφανιστεί είναι! «Mit diesem Zeichen Bam' ich deinen Zauber». «Με τοντο το σημείο καταλύω τη μαγεία σου». Το σημείο φυσικά είναι το σημείο του Σταυρού. Ο Σωτήρας του Φατ είναι ο ίδιος ο Φατ, όπως έχω ήδη καταλάβει* η Ζέβρα είναι όλοι οι εαυτοί κατά μήκος του γραμμικού χρονικού άξονα, ενωμένοι σε έναν υπερ- ή δια- χρονικό εαυτό που δεν μπορεί να πεθάνει και που έχει επιστρέψει για να σώσει τον Φατ. Αλλά 196

PHILIP Κ. DICK (^εν τολμώ να πω στον Φατ ότι ψάχνει, τον εαυτό του. Δεν είναι έτοιμος να αντέξει μια τέτοια άποψη, επειδή όπως και μεις οι υπόλοιποι ψάχνει έναν εξωτερικό σωτήρα. ((Η παντοδυναμία του οίκτου» είναι μαλακίες. Ο οίκτος δεν έχει καμία δύναμη. Ο Φατ ένιωθε αρκετό οίκτο για την Γκλόρια και αρκετό οίκτο για τη Σέρι και τίποτα το καλό δεν έγινε σε καμία περίπτωση. Κάτι έλειπε. Όλοι το ξέρουν αυτό, όλοι όσοι έχουν κοιτάξει ανήμποροι ένα άρρωστο ζώο ή έναν άνθρωπο που πεθαίνει, έχουν νιώσει οίκτο, οίκτο που τους κατακλύζει, και έχουν συνειδητοποιήσει ότι αυτός ο οίκτος, όσο μεγάλος κι αν είναι, είναι τελείως άχρηστος. Κάτι άλλο γιάτρεψε την πληγή. Για μένα και τον Ντέηβιντ και τον Κέβιν αυτό ήταν σοβαρό ζήτημα, αυτή η πληγή στον Φατ που δεν γιατρευόταν, αλλά που έπρεπε να γιατρευτεί και θα γιατρευόταν — αν ο Φατ έβρισκε τον Σωτήρα. Αραγε, βρισκόταν στο μέλλον κάποια μαγική σκηνή στην οποία ο Φατ θα ξανάβρισκε τα λογικά του, θα αναγνώριζε ότι ήταν ο Σωτήρας και έτσι αυτόματα θα θεραπευόταν; Μη βάζετε στοίχημα. Εγώ δεν θα το' κανα. Ο Πάρσιφαλ είναι ένα από κείνα τα δυσνόητα κατασκευάσματα του πολιτισμού από τα οποία έχεις την υποκειμενική αίσθηση ότι κάτι έμαθες, κάτι πολύτιμο ή ακόμη και ανεκτίμητο' αλλά με μια κοντινότερη ματιά ξαφνικά αρχίζεις να ξύνεις το κεφάλι σου και να λες, «Μια στιγμή. Αυτό δεν έχει νόημα». Βλέπω με το νου μου τον Ριχάρδο Βάγκνερ να στέκεται στις πύλες του παραδείσου. «Πρέπει να με βάλετε μέσα», λέει. «Έγραψα τον Πάρσιφαλ. Ασχολείται με το Γκράαλ, το Χριστό, το μαρτύριο, τον οίκτο και τη 197

VALIS γιατρειά. Σωστά;» Και απαντούν, «Ναι, το διαβάσαμε και δεν έχει νόημα». ΜΠΑΜ. Ο Βάγκνερ έχει δίκιο και το ίδιο και αυτοί. Είναι άλλη μια κινέζικη δακτυλοπαγίδα. Ή ίσως να μου διαφεύγει η ουσία. Αυτό που έχουμε εδώ είναι ένα παράδοξο του Ζεν. Αυτό που δεν έχει νόημα έχει το περισσότερο νόημα. Πιάστηκα σε ένα αμάρτημα υψηλότατου βαθμού: χρησιμοποιώ την αριστοτελική δίτιμη λογική: «Ένα πράγμα είτε είναι Α είτε όχι-Α». (Ο νόμος του αποκλειόμενου μέσου.) Όλοι ξέρουν ότι η αριστοτελική δίτιμη λογική είναι μαλακίες. Αυτό που θέλω να π ω είναι — Αν ήταν εδώ ο Κέβιν θα έλεγε ((Τρα λα λα», κάτι που λέει στον Φατ όταν ο Φατ διαβάζει φωναχτά την ερμηνεία του. Ο Κέβιν δεν έχει ανάγκη το Βαθυστόχαστο. Έ χ ε ι δίκιο. Το μόνο που κάνω είναι να λέω και να ξαναλέω «τρα λα λα» στις απόπειρές μου να κατανοήσω πώς ο Χορσλάβερ Φατ θα γιατρέψει — θα σώσει — τον Χορσλάβερ Φατ. Επειδή ο Φατ δεν μπορεί να σωθεί. Για να αντισταθμίσει το χαμό της Γκλόριας ο Φατ θα γιάτρευε τη Σέρΐ' μα η Σέρι πέθανε. Ο θάνατος της Σέρι έκανε τον Φατ να πάρει σαράντα εννιά χάπια δηλητήριο και τώρα ελπίζουμε ότι με το θάνατο της Σέρι θα εφορμήσει, θα βρει τον Σωτήρα (ποιον Σωτήρα;) και θα γιατρευτεί — θα γιατρευτεί από μια πληγή που πριν από το θάνατο της Σέρι ήταν σχεδόν θανάσιμη γι' αυτόν. Τώρα δεν υπάρχει πια Χορσλάβερ Φατ* μόνο η πληγή μένει. Ο Χορσλάβερ Φατ είναι νεκρός. Τον τράβηξαν στον τάφο δύο μοχθηρές γυναίκες. Τον τράβηξαν επειδή είναι ηλίθιος. Αυτό είναι άλλη μια ανοησία στο Πάρσιφαλ, η ιδέα ότι η βλακεία είναι σωτήρια. Γιατί; Στον Πάρσιφαλ το μαρτύριο έδωσε στον φοβισμένο 198

PHILIP Κ. DICK ανόητο «τη ρώμη της αγνής γνώσης». Πώς; Γ^ατί; Κξηγήστε, παρακαλώ. Δείξτε μου παρακαλώ τι. καλό έκανε το μαρτύριο της Γκλόριας και το μαρτύριο της Σέρι στον Φατ, σε οποιονδήποτε, σε οτιδήποτε. Είναι ψέμα. Ένα μοχθηρό ψέμα. Το μαρτύριο πρέπει να καταργηθεί. Παραδεκτό, ο Πάρσιφαλ το έκανε αυτό γιατρεύοντας την πληγή· η αγωνία του Αμφόρτας τελείωσε. Αυτό που στ' αλήθεια χρειαζόμαστε είναι γιατρός, όχι λόγχη. Να σας παρουσιάσω την καταχώριση #45 από την πραγματεία του Φατ. #45. Βλέποντας το Χριστό σε ένα όραμα, τον είπα ορθώς, «Χρειαζόμαστε ιατρική περίθαλψη». Στο όραμα υπήρχε ένας παράφρων δημιουργός που κατέστρεφε αυτό που δημιουργούσε, χωρίς σκοπό· δηλαδή, παράλογα. Αυτή είναι η διαταραγμένη φλέβα του Νου' ο Χριστός είναι η μόνη ελπίδα μας, εφόσον δεν μπορούμε τώρα να καλέσουμε τον Ασκληπιό. Ο Ασκληπιός ήρθε πριν από το Χριστό και έφερε έναν άνθρωπο πίσω από τους νεκρούς' για την πράξη αυτή ο Ζευς έβαλε έναν Κύκλωπα να τον σκοτώσει με έναν κεραυνό. Κι ο Χριστός επίσης σκοτώθηκε γι' αυτά που είχε κάνει: που είχε φέρει έναν άνθρωπο πίσω από τους νεκρούς. Ο Ηλίας ξανάφερε ένα αγόρι στη ζωή και εξαφανίστηκε μετά από λίγο σε έναν ανεμοστρόβιλο. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». Καταχώριση #46. Ο γιατρός ήρθε σε μας, ήρθε αρκετές φορές με αρκετά ονόματα. Αλλά δεν γιατρευτήκαμε ακόμη. Η Αυτοκρατορία τον αναγνώ199

VALIS ρισε και τον απέρριψε. Αντη τη φορά θα σκοτώσει την Αυτοκρατορία με φαγοκντωση. Από πολλές πλευρές η ερμηνεία του Φατ έχει περισσότερο νόημα από τον Πάρσιφαλ. Ο Φατ θεωρεί το σύμπαν έναν ζωντανό οργανισμό στον οποίο έχει εισέλθει ένα τοξικό σωματίδιο. Το τοξικό σωματίδιο, φτιαγμένο από βαρύ μέταλλο, έχει ενσωματωθεί στο σύμπαν-οργανισμό και το δηλητηριάζει. Το σύμπανοργανισμός στέλνει ένα φαγοκύτταρο. Το φαγοκύτταρο είναι ο Χριστός. Περικυκλώνει το τοξικό μεταλλικό σωματίδιο — τη Μαύρη Σιδερένια Φυλακή — και αρχίζει να την καταστρέφει. Καταχώριση #41. Η Αυτοκρατορία είναι ο θεσμός, η κωδικοποίηση, της διαταραχής' είναι παράφρονη και επιβάλλει την παραφροσύνη της σε μας δια της βίας, εφόσον η φύση της είναι βίαια. Καταχώριση #42. Το να πολεμήσεις την Αυτοκρατορία σημαίνει να μολυνθείς από τη διαταραχή της. Αυτό είναι ένα παράδοξο' όποιος νικά ένα τμήμα της Αυτοκρατορίας γίνεται η Αυτοκρατορία' εξαπλώνεται σαν ιός, επιβάλλοντας τη μορφή της στους εχθρούς της. Έτσι μεταβάλλεται στους εχθρούς της. Καταχώριση #43. Στην Αυτοκρατορία αντιπαρατίθεται η ζωντανή πληροφορία, το πλασμάτιο ή γιατρός, το οποίο γνωρίζουμε ως Άγιο Πνεύμα ή ασώματο Χριστό. Αυτές είναι οι δύο αρχές, το σκότος (η Αυτοκρατορία) και το φως (το πλασμάτιο). Στο τέλος ο Νους θα δώσει τη νίκη στο δεύτερο. 200

PHILIP Κ. DICK Ο καθένας μας θα πεθάνει ή θα επιζήσει συμφωνά με το πού τοποθετεί τον εαυτό του και τις προσπάθειες του. Όλοι μας περιέχουμε ένα στοιχείο από το καθένα. Στο τέλος το ένα στοιχείο ή το άλλο θα θριαμβεύσει πάνω σε κάθε άνθρωπο. Ο Ζωροάστρης το ήξερε αυτό επειδή ο Σοφός Νους τού το πληροφόρησε. Ήταν ο πρώτος Σωτήρας.^ Τέσσερις υπήρξαν συνολικά. Ένας πέμπτος γεννιέται, που θα διαφέρει από τους άλλους' θα κυριαρχήσει και θα μας κρίνει. Κατά τη γνώμη μου, ο Κέβι,ν μπορεί να κάνει, «τρα λα λα» όποτε ο Φατ διαβάζει ή παραθέτει αποσπάσματα από την πραγματεία του, αλλά ο Φατ κάτι έχει βρει. Ο Φατ βλέπει μια κοσμική φαγοκύτωση εν εξελίξει, στην οποία σε μικρομορφή είναι ο καθένας μας αναμεμειγμένος. Ένα τοξικό μεταλλικό σωματίδιο βρίσκεται σφηνωμένο μέσα στον καθένα μας: «Αυτό που είναι από πάνω (ο μακρόκοσμος) είναι αυτό που είναι από κάτω (ο μικρόκοσμος ή άνθρωπος)». Είμαστε όλοι πληγωμένοι και όλοι χρειαζόμαστε γιατρό — και είναι ο Ηλίας για τους Εβραίους, ο Ασκληπιός για τους Έλληνες, ο Χριστός για τους Χριστιανούς, ο Ζωροάστρης για τους Γνωστικούς, τους ακόλουθους του Μάνι κ.λπ. Πεθαίνουμε επειδή γεννιόμαστε άρρωστοι — γεννιόμαστε με μια σκλήθρα βαριού μετάλλου μέσα μας, μια πληγή σαν την πληγή του Αμφόρτας. Και όταν θεραπευτούμε θα είμαστε αθάνατοι* έτσι θα ήμασταν κανονικά, αλλά η σκλήθρα του τοξικού μετάλλου εισχώρησε στον μακρόκοσμο και 1. Ο Φατ άφησε απ' έξω τον Βούδα, ίσως επειδή δεν καταλαβαίνει ποιος είναι και τι είναι ο Βούδας.

201

VALIS ταυτόχρονα εισχώρησε σε καθεμία από τις μικροκοσμικές πολυμορφές του", εμάς. Σκεφτείτε τη γάτα που μισοκοιμάται στην αγκαλιά σας. Είναι πληγωμένη, αλλά η πληγή δεν φαίνεται ακόμη. Σαν τη Σέρι, κάτι την τρώει. Θέλετε να στοιχηματίσετε εναντίον αυτής της άποψης; Συγχωνεύστε όλες τις εικόνες της γάτας στον γραμμικό χρόνο σε μία οντότητα* αυτό που θα πάρετε είναι διάτρητο, τραυματισμένο και νεκρό. Αλλά ένα θαύμα συμβαίνει. Ένας αόρατος γιατρός θεραπεύει τη γάτα. «Έτσι όλα παραμένουν μονάχα για μια στιγμή και χάνονται βιαστικά στο θάνατο. Το φυτό και το έντομο πεθαίνουν στο τέλος του καλοκαιριού, το κτήνος και ο άνθρωπος μετά από μερικά χρόνια: ο θάνατος θερίζει ακούραστα. Κι όμως παρ' όλ' αυτά, όχι, μάλλον αν αυτά δεν ήταν καθόλου έτσι, όλα είναι πάντα εκεί και στη θέση τους, σαν να ήταν όλα άφθαρτα... Αυτή είναι η χρονική αθανασία. Συνεπεία τούτου, δίχως ν' αγνοούμε χιλιάδες χρόνια θανάτου και παρακμής, τίποτα δε χάθηκε, ούτε ένα άτομο της ύλης, πολύ λιγότερο κάτι από το εσώτερο ον, που εκδηλώνεται ως φύση. Επομένως ανά πάσα στιγμή μπορούμε να φωνάξουμε χαρούμενοι: Παρά το χρόνο, το θάνατο και την παρακμή, είμαστε ακόμη μαζί!» (Σοπενχάουερ) Κάπου ο Σοπενχάουερ λέει ότι η γάτα που βλέπεις να παίζει στην αυλή είναι η γάτα που έπαιζε πριν από τριακόσια χρόνια. Αυτό ακριβώς είχε συναντήσει ο Φατ στο Θωμά, στους τρίφθαλμους ανθρώπους και πάνω απ' όλα στη Ζέβρα που δεν είχε σώμα. Ένα αρχαίο επιχείρημα υπέρ της αθανασίας είναι περίπου: αν όλα τα πλάσματα πεθαίνουν στ' αλήθεια — όπως φαίνεται —, τότε η ζωή συνεχώς εγκαταλείπει 202

PHILIP Κ. DICK το σύμπαν, εγκαταλείπει την ύπαρξη* κι έτσι τελικά η ζωή δεν θα υπάρχει άλλο πια, εφόσον δεν γνωρίζουμε εξαιρέσεις σε αυτό. Οπότε, σε πείσμα αυτών που [βλέπουμε, η ζωή κατά κάποιον τρόπο δεν στρέφεται προς το θάνατο. Μαζί με την Γκλόρια και τη Σέρι ο Φατ είχε πεθάνει, αλλά ο Φατ ακόμη ζούσε, όπως και ο Σωτήρας που τώρα σκόπευε να αναζητήσει. Ο Φατ άφησε απ' έξω τον Βούδα, ίσως επειδή δεν καταλαβαίνει ποιος και τί είναι ο Βούδας.

203

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

9

Η «ΩΔΗ» του Γουόρντσγουορθ έχει τον υπότιτλο: ((Νύξεις αθανασίας στις πρώτες αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας». Στην περίπτωση του Φατ οι ((νύξεις αθανασίας» βασίζονταν σε αναμνήσεις από μια μελλοντική ζωή. Εκτός αυτού η ποίηση που έγραφε ο Φατ ήταν σκατά, παρά τις προσπάθειές του. Αγαπούσε την ((Ωδή» του Γουόρντσγουορθ και ευχόταν να μπορέσει να γράψει κάτι αντάξιό της. Ποτέ δεν τα κατάφερε. Τέλος πάντων, οι σκέψεις του Φατ είχαν στραφεί στα ταξίδια. Αυτές οι σκέψεις είχαν αποκτήσει μια συγκεκριμένη φύση· μια μέρα πήρε το αυτοκίνητο και πήγε στο Παγκόσμιο Γραφείο Ταξιδίων (στο υποκατάστημα της Σάντα Άννα) και συσκέφθηκε με την κυρία που ήταν πίσω από το γραφείο, την κυρία και το τερματικό τού υπολογιστή της. ((Μάλιστα, μπορούμε να σας βάλουμε σε ένα αργό πλοίο για την Κίνα», είπε χαρωπά η κυρία. ((Τι θα λέγατε για ένα γρήγορο αεροπλάνο;» είπε ο Φατ. ((Πάτε στην Κίνα για λόγους υγείας;» ρώτησε η κυρία. Ο Φατ ξαφνιάστηκε με την ερώτηση. ((Αρκετοί άνθρωποι από τις δυτικές χώρες πετάνε στην Κίνα για ιατρικές υπηρεσίες», είπε η κυρία. 204

PHILIP Κ. DICK ((Ακόμα και από την Σουηδία, απ' ό,τι. αντιλαμβάνομαι. Το κόστος της ιατρικής περίθαλψης στην Κίνα είναι ασυνήθιστα χαμηλό... αλλά ίσως να το ξέρετε ήδη αυτό. Το ξέρετε; Οι σοβαρές εγχειρήσεις κοστίζουν περίπου τριάντα δολάρια σε μερικές περιπτώσεις». Ίίψαξε τα φυλλάδιά της χαμογελώντας χαρωπά. ((Μάλλον», είπε ο Φατ. ((Και μετά μπορεί το ποσό να εκπέσει από το φόρο εισοδήματός σας», είπε η κυρία. ((Βλέπετε πώς σας βοηθάμε εδώ στο Παγκόσμιο Γραφείο Ταξιδίων;» Η ειρωνεία αυτού του δευτερεύοντος ζητήματος χτύπησε τον Φατ σαν καταπέλτης — ότι αυτός, που αναζητούσε τον πέμπτο Σωτήρα, μπορούσε να μεταβιβάσει τα έξοδα της αναζήτησης στην πολιτεία και τον Ομοσπονδιακό Φόρο Εισοδήματος. Εκείνο το βράδυ όταν πέρασε ο Κέβιν τού το είπε, περιμένοντας ότι ο Κέβιν θα γελούσε ειρωνικά. Ο Κέβιν όμως είχε κάνει αλλιώς τους λογαριασμούς του. Με αινιγματικό τόνο ο Κέβιν είπε, ((Τι θα 'λεγες να πηγαίναμε σινεμά αύριο το βράδυ;» «Να δούμε τι;» Ο Φατ είχε καταλάβει το ίχνος του σκοταδιού στη φωνή του φίλου του. Σήμαινε ότι ο Κέβιν κάτι ετοίμαζε. Αλλά φυσικά, σύμφωνα με το φυσικό του, ο Κέβιν δεν διευκρίνισε. ((Είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας», είπε ο Κέβιν και αυτό ήταν το μόνο που είπε. ((Εντάξει», είπε ο Φατ. Το άλλο βράδυ αυτός κι εγώ και ο Κέβιν πήγαμε στη λεωφόρο Τράστιν σε ένα σινεμαδάκι, όχι ντράιβ-ιν αφού σκόπευαν να δουν μια ταινία επιστημονικής φαντασίας σκέφτηκα ότι για επαγγελματικούς λόγους έπρεπε να ακολουθήσω. Καθώς ο Κέβιν πάρκαρε το μικρό κόκκινο Χόντα 205

VALIS Σί,βικ του είδαμε την προθήκη του κινηματογράφου. Valis, είπε ο Φατ διαβάζοντας τις λέξεις. «Με τον Μάδερ Γκουζ. Τι είναι ο Μάδερ Γκουζ; «Ένα ροκ συγκρότημα», είπα απογοητευμένος' δεν μου φαινόταν να είναι κάτι που θα μου άρεσε. Ο Κέβιν είχε αλλόκοτα γούστα, τόσο στις ταινίες όσο και στη μουσική· προφανώς είχε καταφέρει τα δύο να τα συνδυάσει απόψε. «Το είδα», είπε με μυστηριώδες ύφος ο Κέβιν. «Κάντε υπομονή. Δεν θα απογοητευτείτε». «Το είδες», είπε ο Φατ, «και θέλεις να το ξαναδείς;» «Κάντε υπομονή», επανέλαβε ο Κέβιν. Καθώς καθόμασταν στις θέσεις μας μέσα στη μικρή αίθουσα, προσέξαμε ότι το κοινό αποτελούνταν κυρίως από εφήβους. «Ο Μάδερ Γκουζ είναι ο Έρικ Λάμπτον», είπε ο Κέβιν. «Έγραψε το σενάριο για το Valis και πρωταγωνιστεί». «Τραγουδάει;» είπα. «Όχι», είπε ο Κέβιν και αυτό ήταν το μόνο που είχε να πει" έπειτα κατέφυγε στη σιωττή. «Τι κάνουμε εδώ;» είπε ο Φατ. Ο Κέβιν τον κοίταξε χωρίς να απαντάει. «Είναι σαν το δίσκο σου με τα ρεψίματα;» είπε ο Φατ. Μια φορά, όταν ο Φατ είχε πάθει βαριά κατάθλιψη, ο Κέβιν του είχε φέρει ένα άλμπουμ που όπως τον διαβεβαίωσε θα του έφτιαχνε το κέφι. Ο Φατ έβαλε κάτι ηλεκτροστατικά ακουστικά Σταξ που είχε και δυνάμωσε τέρμα την ένταση. Το τραγούδι τελικά αποτελούνταν από ρεψίματα. «Όχι», είπε ο Κέβιν. Τα φώτα χαμήλωσαν το εφηβικό κοινό έκανε ησυχία" εμφανίστηκαν οι τίτλοι και τα κρέντιτ. 206

PHILIP Κ. DICK «Σας λέει τίποτα το όνομα Μπρεντ Μίνι;» είπε ο Κέβιν. «Έκανε τη μουσική. Ο Μίνι δουλεύει με τυχαίους ήχους δημιουργημένους από υπολογιστή, και το αποκαλεί Συγχρονική Μουσική. Έχει βγάλει τρεις δίσκους. Έ χ ω τους δύο τελευταίους αλλά δεν μπορώ να βρω τον πρώτο». «Τότε τα πράγματα είναι σοβαρά», είπε ο Φατ. «Μόνο δείτε», είπε ο Κέβιν. Ακούστηκαν ηλεκτρονικοί ήχοι. «Θεέ μου», είπα με αποστροφή. Στην οθόνη φάνηκε ένας πελώριος λεκές χρωμάτων που εξερράγη προς κάθε κατεύθυνση· η κάμερα πλησίασε για ένα κοντινό πλάνο. Ταινιούλα sci-fi χαμηλού προϋπολογισμού, σκέφτηκα. Αυτά δίνουν στον κλάδο μας κακή φήμη. Η ιστορία ξεκίνησε ξαφνικά* αμέσως τα κρέντιτ εξαφανίστηκαν. Εμφανίστηκε ένα καφετί ξεροχώραφο, με μερικά ζιζάνια εδώ κι εκεί. Χμ, σκέφτηκα, να τι θα δούμε. Ένα τζιπ με δύο στρατιωτικούς μέσα, που περνάνε με τραντάγματα μέσα από το χωράφι. Μετά κάτι εκθαμβωτικό διασχίζει τον ουρανό. «Μοιάζει με μετέωρο, λοχαγέ», λέει ο στρατιώτης. «Ναι», συμφωνεί σκεφτικά ο λοχαγός. «Αλλά καλύτερα να ερευνήσουμε». Έκανα λάθος. Η ταινία Valis έδειχνε μια μικρή εταιρεία δίσκων που λεγόταν Μέριτον Ρέκορντς με έδρα το Μπέρμπανκ, ιδιοκτησία μιας μεγαλοφυίας των ηλεκτρονικών που λεγόταν Νίκολας Μπρέηντυ. Ο χρόνος φαινόταν — από το στιλ των αυτοκινήτων και το συγκεκριμένο είδος του ροκ που παιζόταν — να είναι το τέλος της δεκαετίας του εξήντα, αρχές της επόμενης, αλλά υπήρχαν αλλόκοτες αντιφάσεις. Για παράδειγμα, δεν φαινόταν να υπάρχει ο Ρίτσαρντ Νίξον. Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είχε 207

VALIS το όνομα Φέρις Φ.Φρημάουντ, και ήταν πολύ δημοφιλής. Στο πρώτο μέρος της ταινίας υπήρχαν απότομες αλλαγές με τηλεοπτικά ειδησεογραφικά ρεπορτάζ που έδειχναν την εμπνευσμένη καμπάνια του Φέρις Φρημάουντ για την επανεκλογή του. Ο ίδιος ο Μάδερ Γκουζ — ο πραγματικός ροκ σταρ που στην πραγματική ζωή θεωρείται ίσος με τον Μπάουι και τον Ζάππα και τον Άλις Κούπερ — είχε το ρόλο ενός συνθέτη που είχε παρασυρθεί από τα ναρκωτικά, ενός ανθρώπου χαμένου από χέρι. Το μόνο που βοηθούσε τον Γκουζ να επιβιώσει οικονομικά ήταν το γεγονός ότι ο Μπρέηντυ συνέχιζε να τον πληρώνει. Ο Γκουζ είχε μια ελκυστική γυναίκα με μαλλιά κουρεμένα σχεδόν σύρριζα* η γυναίκα αυτή είχε υπερκόσμια εμφάνιση με το σχεδόν φαλακρό κεφάλι της και με τα μεγάλα, λαμπερά μάτια της. Στην ταινία ο Μπρέηντυ συνεχώς έκανε σχέδια για τη Λίντα, τη γυναίκα του Γκουζ (στην ταινία για κάποιο λόγο ο Γκουζ χρησιμοποιούσε το πραγματικό του όνομα, Έρικ Λάμπτον έτσι η ιστορία που μας αφηγούνταν είχε να κάνει με τους περιθωριακούς Λάμπτον). Η Λίντα Λάμπτον δεν ήταν φυσική" αυτό φάνηκε από νωρίς. Είχα την εντύπωση ότι ο Μπρέηντυ ήταν κάθαρμα παρά τα μαγικά του με τα ακουστικά ηλεκτρονικά. Είχε στήσει ένα σύστημα λέιζερ που έτρεχε τις πληροφορίες — δηλαδή τα διάφορα κανάλια της μουσικής — σε έναν μείκτη τελείως διαφορετικό από αυτούς που υπάρχουν στην πραγματικότητα" το πράγμα εκείνο υψωνόταν σαν φρούριο — και μάλιστα ο Μπρέηντυ έμπαινε μέσα του από μία πόρτα και εκεί τον έλουζαν ακτίνες λέιζερ που μετατρέπονταν σε ήχο χρησιμοποιώντας το μυαλό του σαν μορφοτροπέα. 208

PHILIP Κ. DICK Σε μία σκηνή η Λίντα Λάμπτον έβγαλε τα ρούχα της. Δεν είχε γεννητικά όργανα. Το πιο μυστήριο πράγμα που είδαμε ποτέ ο Φατ χι εγώ. Στο μεταξύ ο Μπρέηντυ έκανε σχέδια γι' αυτήν μη γνωρίζοντας ότι, ανατομικώς, δεν υπήρχε τρόπος να το κάνει μαζί της. Αυτό διασκέδαζε τον Μάδερ Γκουζ — τον Έ ρ ι κ Λάμπτον — που συνέχιζε να σουτάρει και να γράφει τα χειρότερα τραγούδια που έχει συλλάβει ποτέ άνθρωπος. Μετά από λίγο φάνηκε καθαρά ότι το μυαλό του ήταν βίδες' ούτε κι αυτός το καταλάβαινε. Ο Νίκολας Μπρέηντυ άρχισε να κάνει περίπλοκους ελιγμούς που έδειχναν ότι μέσω του φρουρίου μείκτη σκόπευε να κάνει τον Έρικ Λάμπτον σκόνη με ακτίνες λέιζερ προκειμένου να προετοιμάσει το δρόμο για να πηδήξει τη Λίντα Λάμπτον η οποία στην πραγματικότητα δεν είχε γεννητικά όργανα. Στο μεταξύ ο Φέρις Φρημάουντ συνέχιζε να εμφανίζεται σε φέιντ-ιν που μας σάστιζαν. Ο Φρημάουντ έμοιαζε όλο και περισσότερο με τον Μπρέηντυ και ο Μπρέηντυ έδειχνε να μεταμορφώνεται σε Φρημάουντ. Γοργές σκηνές που έδειχναν τον Μπρέηντυ σε πολυάνθρωπα γκαλά, μάλλον κρατικές υποθέσεις* ξένοι διπλωμάτες περιπλανιόντουσαν με ποτά, και στο φόντο επικρατούσε ένα συνεχές αδύνατο μουρμούρισμα — ένας ηλεκτρονικός ήχος παρόμοιος με τον ήχο που δημιουργούσε ο μείκτης του Μπρέηντυ. Τίποτα δεν καταλάβαινα από την ταινία. «Το καταλαβαίνεις αυτό;» ρώτησα τον Φατ, γέρνοντας για να ψιθυρίσω. «Χριστέ μου, όχι», είπε ο Φατ. Ο Μπρέηντυ, έχοντας δελεάσει τον Έρικ Λάμπτον στον μείκτη, έχωσε μια παράξενη μαύρη κασέτα στο θάλαμο και πάτησε πλήκτρα. Το κοινό είδε ένα κοντινό 209

VALIS πλάνο του κεφαλιού του Λάμπτον να εκρήγνυται, στην κυριολεξία να εκρήγνυται' αλλά αντί να πεταχτούν έξω μυαλά, πετάχτηκαν σμικρυμένα ηλεκτρονικά μέρη. Έπειτα η Λίντα Λάμπτον πέρασε μέσα από τον μεικτή, μέσα ακριβώς από τον τοίχο του, έκανε κάτι με ένα αντικείμενο που είχε μαζί της και ο Έρικ Λάμπτον έτρεξε αντίστροφα στο χρόνο: τα ηλεκτρονικά τμήματα του κεφαλιού του απορροφήθηκαν, το κρανίο επέστρεψε άθικτο — στο μεταξύ ο Μπρέηντυ βγήκε παραπατώντας από το Κτίριο Μέριτον στην Λλαμέντα, με μάτια γουρλωμένα... κατ στη Λίντα Λάμπτον που ξαναστήνει τον άντρα της, και οι δυο μέσα στον μείκτη που είναι όμοιος με φρούριο. Ο Έρικ Λάμπτον ανοίγει το στόμα του για να μιλήσει και βγαίνει η φωνή του Φέρις Φ.Φρημάουντ. Η Λίντα οπισθοχωρεί απεγνωσμένη. Κατ στο Λευκό Οίκο* στον Φέρις Φ.Φρημάουντ που δεν μοιάζει πια με τον Νίκολας Μπρέηντυ αλλά με τον εαυτό του, αναπλασμένο. «Θέλω να κανονιστεί ο Μπρέηντυ», λέει απειλητικά, «να κανονιστεί αμέσως». Δύο άνδρες που είναι ντυμένοι με κολλητές μαύρες γυαλιστερές στολές και κρατάνε φουτουριστικά όπλα κουνάνε το κεφάλι τους σιωπηλά. Κατ στον Μπρέηντυ που διασχίζει βιαστικά ένα πάρκινγκ για να πάει στο αυτοκίνητό του· είναι εντελώς τρελαμένος. Γύρισμα στους άνδρες με τις μαύρες στολές στην ταράτσα, στόχαστρα με σταυρό: ο Μπρέηντυ κάθεται και πάει να βάλει μπρος το αυτοκίνητό του. Φέιντ-ιν σε τεράστια πλήθη νεαρών κοριτσιών που είναι ντυμένα με κόκκινες, λευκές και γαλάζιες στολές σαν αυτές που φοράνε οι μαζορέτες. Λλλά δεν είναι 210

PHILIP Κ. DICK μαζορέτες· ψάλλουν ((Σκοτώστε τον Μπρέηντυ! Σκοτώστε τον Μπρέηντυ!» Αργή κίνηση. Οι άνθρωποι, στα μαύρα πυροβολούν. Αμέσως, ο Έρι,κ Αάμπτον στέκεται έξω από την πόρτα της Μέριτον Ρέκορντς* κοντινή λήψη του προσώπου του' τα μάτια του γίνονται κάτι παράξενο. Οι άνθρωποι με τα μαύρα καρβουνιάζουν, γίνονται στάχτη" τα όπλα τούς λιώνουν. «Σκοτώστε τον Μπρέηντυ! Σκοτώστε τον Μπρέηντυ!» Χιλιάδες κορίτσια ντυμένα με ίδιες και απαράλλαχτες κοκκινολευκογάλαζες στολές. Μερικά βγάζουν τα ρούχα τους με σεξουαλική φρενίτιδα. Δεν έχουν όργανα αναπαραγωγής. Φέιντ-ιν. Ο χρόνος περνάει, /ίνο Φέρις Φ. Φρημάουντ κάθονται ο ένας μπροστά στον άλλο σε ένα τεράστιο τραπέζι από ξύλο καρυδιάς. Ανάμεσά τους: ένας κύβος παλλόμενου ροζ φωτός. Είναι ολόγραμμα. Πλάι μου ο Φατ γρυλίζει. Κάθεται στην άκρη της θέσης με το βλέμμα καρφωμένο. Κι εγώ επίσης. Αναγνωρίζω το ροζ φως· είναι το χρώμα που μου περιέγραψε ο Φατ σχετικά με τη Ζέβρα. Σκηνή που δείχνει τον Έρικ Αάμπτον γυμνό στο κρεβάτι μαζί με τη Αίντα Αάμπτον. Πετάνε από πάνω τους κάτι σαν πλαστική μεμβράνη και αποκαλύπτουν γεννητικά όργανα από κάτω. Κάνουν έρωτα, έπειτα ο Έρικ Αάμπτον φεύγει από το κρεβάτι. Πάει στο καθιστικό, σουτάρει το ναρκωτικό στο οποίο είναι εθισμένος. Κάθεται κάτω, κρεμάει κουρασμένος το κεφάλι του. Απόρριψη. Μακρινό πλάνο. Το σπίτι των Αάμπτον χαμηλά κάτω* η κάμερα είναι αυτή που λένε «κάμερα τρία». Μια ακτίνα ενέργειας πέφτει στο σπίτι. Γοργό κατ στον Έρικ Αάμπτον τινάζεται σαν να τον τρύπησαν. 211

VALIS Κρατάει, τα χέρια του στο κεφάλι του και τον πιάνουν σπασμοί αγωνίας. Κοντινό πλάνο του προσώπου του* τα μάτια του ανατινάζονται. (Το κοινό αφήνει μια κραυγή μαζί με μας, μαζί κι εγώ και ο Φατ.) Διαφορετικά μάτια αντικαθιστούν αυτά που ανατινάχτηκαν. Έπειτα, πολύ αργά, το μέτωπό του ανοίγει στη μέση. Παρουσιάζεται ένα τρίτο μάτι, αλλά δεν έχει κόρη. Αντί γι' αυτό έχει εγκάρσιο φακό. Ο Έρικ Λάμπτον χαμογελάει. Σκηνή από ηχογράφηση· κάποιο συγκρότημα φολκ ροκ. Παίζουν ένα τραγούδι και το απολαμβάνουν. «Ποτέ άλλοτε δεν άκουσα να γράφεις έτσι», λέει στον Λάμπτον ένας άνθρωπος που παίζει σανίδα Η κάμερα γυρνά στα ηχεία' η ένταση του ήχου δυναμώνει. Έπειτα, κατ στο σύστημα πλέιμπακ Αμπεξ· ο Νικόλας Μπρέηντυ παίζει μια ταινία του συγκροτήματος φολκ ροκ. Ο Μπρέηντυ κάνει νόημα σε έναν τεχνικό στον όμοιο με φρούριο μείκτη. Οι ακτίνες λέιζερ τινάζονται προς όλες τις κατευθύνσεις· το ακουστικό κανάλι παθαίνει μια διαβολική μεταμόρφωση. Ο Μπρέηντυ συνοφρυώνεται, ξανατυλίγει την ταινία, την ξαναπαίζει. Ακούμε λέξεις. «Σκοτώστε... τον.,.Φέρις... Φρημάουντ... σκοτώστε... τον... Φέρις... Φρημάουντ..». Ξανά και ξανά. Ο Μπρέηντυ σταματάει την ταινία, την ξανατυλίγει, την ξαναπαίζει. Αυτή τη φορά το αρχικό τραγούδι που είχε γράψει ο Αάμπτον, χωρίς αναφορά στο θάνατο του Φρημάουντ. Μπλακάουτ. Ούτε ήχος, ούτε εικόνα. Έπειτα αργά εμφανίζεται το πρόσωπο του Φέρις Φ.Φρημάουντ, με μια σκοτεινή έκφραση. Σαν να είχε ακούσει την ταινία. Ο Φρημάουντ σκύβει και πατάει το κουμπί του συστήματος ενδοεπικοινωνίας πάνω στο γραφείο 212

PHILIP Κ. DICK του. «Βρες μου τον υπουργό Εθνικής Αμύνης», λέει. «Φέρ' τον αμέσως εδώ. Πρέπει να του μιλήσω». «Μάλιστα, κύριε Πρόεδρε». Ο Φρημάουντ απλώνεται στην καρέκλα, ανοίγει ντοσιέ" φωτογραφίες του Έρικ Λάμπτον, της Λίντα Λάμπτον, του Νίκολας Μπρέηντυ, συν στοιχεία. Ο Φρημάουντ μελετά τα στοιχεία — ακτίνα του ροζ φωτός που χτυπάει το κεφάλι του για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου. Ο Φρημάουντ μορφάζει, δείχνει σαστισμένος, έπειτα με άκαμπτες κινήσεις σαν ρομπότ σηκώνεται όρθιος, πάει σε ένα χαρτοφάγο που γράφει πάνω του ΧΑΡΤΟΦΑΓΟΣ και ρίχνει μέσα το ντοσιέ και τα περιεχόμενά του. Η έκφρασή του είναι άδεια' έχει ξεχάσει τελείως τα πάντα. «Ο υπουργός Αμύνης είναι εδώ, κύριε Πρόεδρε». Σαστισμένος, ο Φρημάουντ λέει, «Δεν τον φώναξα». «Μα, κύριε — » Κατ στη Βάση Αεροπορίας. Βλήμα που εκτοξεύεται. Κοντινό πλάνο ενός εγγράφου που γράφει ΑΠΟΡΡΗΤΟ. Το βλέπουμε να ανοίγει. ΣΧΕΔΙΟ VALIS Φωνή οφ. «VALIS; Τι είναι αυτό, στρατηγέ;» Βαθιά κυριαρχική φωνή. «Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης. Απαγορεύεται να — » Ολόκληρο το κτίριο εκρήγνυται, στο ίδιο ροζ φως όπως και πριν. Έ ξ ω : βλήμα που υψώνεται. Ξαφνικά τραντάζεται. Σειρήνες συναγερμού ηχούν. Φωνές ουρλιάζουν, «Συναγερμός καταστροφής! Συναγερμός καταστροφής! Ματαιώστε την αποστολή!» Βλέπουμε τώρα τον Φέρις Φ. Φρημάουντ να κάνει μια προεκλογική ομιλία σε ένα δείπνο χρηματοδοτών 213

VALIS καλοντυμένοι, άνθρωποι που ακούνε. Ένστολος αξιωματικός σκύβει για να ψιθυρίσει στο αυτί του Προέδρου. Ο Φρημάουντ λέει δυνατά, «Λοιπόν, το πετύχαμε το VALIS;» Ο αξιωματικός λέει ταραγμένος, «Κάτι πήγε στραβά κύριε Πρόεδρε. Ο Δορυφόρος είναι ακόμη — » Φωνή που πνίγεται από οχλοβοή — το πλήθος διαισθάνεται ότι κάτι πάει στραβά: οι καλοντυμένοι άνθρωποι έχουν μεταμορφωθεί σε μαζορέτες με απαράλλαχτες κοκκινολευκογάλαζες στολές' στέκονται ασάλευτες. Σαν ρομπότ που δεν είναι στην πρίζα. Τελική σκηνή. Τεράστιο πλήθος που επευφημεί. Ο Φέρις Φ. Φρημάουντ, με την πλάτη στην κάμερα, κάνει το σήμα V του Νίξον για τη νίκη και με τα δύο χέρια. Προφανώς έχει πετύχει να επανεκλεγεί. Σύντομα πλάνα μαυροντυμένων ενόπλων που στέκονται προσοχή, ευχαριστημένοι' παντού χαρά. Μερικά παιδιά δίνουν λουλούδια στην κυρία Φρημάουντ. Γυρνάει για να τα πάρει. Κι ο Φέρις Φ. Φρημάουντ επίσης γυρνά' ζουμ. Το πρόσωπο του Μπρέηντυ. Καθώς γυρνούσαμε, κατηφορίζοντας τη λεωφόρο Τάστιν, ο Κέβιν είπε μετά από ένα διάστημα κοινής σιωπής των τριών μας, «Είδες το ροζ φως;» «Ναι», είπε ο Φατ. «Και το τρίτο μάτι, τον εγκάρσιο φακό», είπε ο Κέβιν. «Το σενάριο το έγραψε ο Μάδερ Γκουζ;» ρώτησα. «Έγραψε το σενάριο, το σκηνοθέτησε, πρωταγωνίστησε». Ο Φατ είπε, «Έχει ξανακάνει άλλοτε ταινία;» «Όχι», είπε ο Κέβιν. 214

PHILIP Κ. DICK «Υπήρχε μεταβίβαση πληροφοριών», είπα. «Στο φιλμ;» είπε ο Κέβιν. «Σαν πλοκή; Ή εννοείς από την ταινία και τον ήχο στο κοινό;» «Δεν μπορώ να καταλάβω — », είπα. ((Τπήρχαν στοιχεία πέρα από το κατώφλι της αντίληψης σε αυτή την ταινία», είπε ο Κέβιν. «Την επόμενη φορά που θα το δω θα πάρω ένα κασετόφωνο μπαταρίας μαζί μου. Νομίζω ότι η πληροφορία είναι κωδικοποιημένη στη Συγχρονική Μουσική του Μίνι, την τυχαία μουσική του». « Ή τ α ν εναλλακτικές Η.Π.Α», είπε ο Φατ. «Όπου αντί να είναι ο Νίξον Πρόεδρος ήταν ο Φρημάουντ. Νομίζω». « Ή τ α ν ανθρώπινοι ο Έρικ και η Λίντα Λάμπτον ή όχι;» είπα. «Στην αρχή φαινόταν ανθρώπινοι' έπειτα φάνηκε ότι αυτή δεν έχει καθόλου — ε, ξέρεις, όργανα σεξουαλικά. Και έπειτα πέταξαν εκείνες τις μεμβράνες και είχαν σεξουαλικά όργανα». ((Αλλά όταν ανατινάχτηκε το κεφάλι του», είπε ο Φατ, ((ήταν γεμάτο από εξαρτήματα υπολογιστή». «Πρόσεξες το κεραμικό;» είπε ο Κέβιν. «Πάνω στο γραφείο του Νίκολας Μπρέηντυ. Το μικρό πήλινο βάζο — σαν κι αυτό που έχεις, που σου έκανε εκείνο το κορίτσι — » «Η Στέφανι», είπε ο Φατ. «Ναι». « Ό χ ι » , είπε ο Φατ, «δεν το πρόσεξα. Τπήρχαν πολλές λεπτομέρειες στην ταινία που πέφτανε πάνω μου τόσο γρήγορα, στο κοινό τόσο γρήγορα εννοώ». «Την πρώτη φορά δεν πρόσεξα το βάζο», είπε ο Κέβιν. «Εμφανίζεται σε πολλά διαφορετικά μέρη' όχι μόνο στο γραφείο του Μπρέηντυ αλλά και μια φορά στο γραφείο του Προέδρου Φρημάουντ, μακριά 215

VALIS στη γωνία που μόνο η περιφερειακή όραση το πιάνει. Εμφανίζεται σε πολλά μέρη του σπιτιού των Λάμπτον για παράδειγμα στο καθιστικό. Και σ' εκείνη τη σκηνή που ο Έρικ Λάμπτον παραπατάει και πέφτει σε πράγματα και — » «Η κανάτα», είπα. «Ναι», είπε ο Κέβιν. «Κι επίσης εμφανίζεται σαν κανάτα. Γεμάτη νερό. Τη βγάζει από το ψυγείο η Λίντα Λάμπτον». ((Όχι, ήταν μόνο μια συνηθισμένη πλαστική κανάτα», είπε ο Φατ. «Λάθος», έκανε ο Κέβιν. «Ήταν πάλι το βάζο». «Πώς μπορούσε να είναι το βάζο ξανά αν ήταν κανάτα;» είπε ο Φατ. «Στην αρχή της ταινίας», είπε ο Κέβιν. «Στο ξεροχώραφο. Πλάι σε μια μεριά' καταγράφεται μόνο υποσυνείδητα εκτός αν ψάχνεις εσκεμμένα να το δεις. Το σχέδιο στην κανάτα είναι ίδιο με το σχέδιο στο βάζο. Μια γυναίκα το βουτάει σε ένα ποταμάκι, ένα πολύ μικρό, μισοξεραμένο ποταμάκι». «Μου φάνηκε ότι το σημείο του χριστιανικού ιχθύος φάνηκε πάνω του μια φορά. Σαν σχέδιο». «Όχι», είπε με έμφαση ο Κέβιν. «Όχι;» είπα. «Κι εγώ έτσι νόμισα, την πρώτη φορά», είπε ο Κέβιν. «Λυτή τη φορά πρόσεξα. Ξέρεις τι είναι; Η διπλή έλικα». «Λυτό είναι το μόριο του DNA», είπα. «Σωστά», είπε ο Κέβιν χαμογελώντας πλατιά. «Με τη μορφή ενός επαναλαμβανόμενου σχεδίου που διατρέχει την κορυφή της κανάτας». Λρκετή ώρα μείναμε όλοι σιωπηλοί και μετά είπα, «Η μνήμη του DNA. Η μνήμη της λίμνης γονιδίων». 216

PHILIP Κ. DICK «Σωστά», είπε ο Κέβιν. Πρόσθεσε! «Στο ποταμάκι, εκεί που γεμίζει την κανάτα της — » «Την κανάτα της;» είπε ο Φατ. «Ποια ήταν αυτή;» «Μια γυναίκα», είπε ο Κέβιν. «Δεν την ξαναβλέπουμε. Ούτε το πρόσωπο της βλέπουμε, αλλά έχει ένα μακρύ παλιομοδίτικο φόρεμα και είναι ξυπόλυτη. Εκεί που γεμίζει το βάζο ή την κανάτα υπάρχει ένας άντρας που ψαρεύει. Είναι ένα φλας-κατ, μόνο για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου. Αλλά αυτός είναι εκεί. Να γιατί νόμισες ότι είδες το σημείο του ιχθύος. Επειδή είδες την εικόνα του άντρα που ψαρεύει. Μπορεί και να είχε πλάι του εκεί τίποτα ψάρια" πρέπει να το προσέξω καλά αυτό όταν το ξαναδώ. Είδες τον άντρα υποσυνείδητα και ο εγκέφαλός σου — το δεξί ημισφαίριο — το συνέδεσε με το σχέδιο της διπλής έλικας στην κανάτα». «Ο δορυφόρος», είπε ο Φατ" «VALIS. Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης. Τους πυροβολεί πληροφορίες;» «Δεν κάνει μόνο αυτό», είπε ο Κέβιν. «Τπό μερικές συγκεκριμένες συνθήκες τούς ελέγχει. Μπορεί να αναλάβει τον έλεγχό τους όταν το θελήσει». «Και προσπαθούν να το καταρρίψουν;» είπα. «Μ' εκείνο το βλήμα;» Ο Κέβιν είπε, «Οι πρώτοι χριστιανοί — οι αληθινοί — μπορούν να σε βάλουν να κάνεις ό,τι θέλουν. Και να δεις — Ύ\^(χμη δεις — οτιδήποτε. Αυτό κατάλαβα από την ταινία». «Αλλά είναι νεκροί», είπα. «Η ταινία εκτυλισσόταν στο παρόν». «Είναι νεκροί», είπε ο Κέβιν, «αν πιστέψετε ότι ο χρόνος είναι αληθινός. Δεν είδατε τις χρονικές δυσλειτουργίες;» «Όχι», είπαμε εν χορώ εγώ και ο Φατ. 217

VALIS

«Εκείνο το ξεροχώραφο. Εκείνο ήταν το πάρκιν που διέσχιζε ο Μπρέηντυ για να μπει στο αυτοκίνητο του όταν οι δύο μαυροντυμένοι άντρες είχαν λάβει θέσεις και ήταν έτοιμοι να τον πυροβολήσουν». Δεν το είχα καταλάβει αυτό. « Πώς το ξέρεις;» είπα. «Τπήρχε ένα δέντρο», είπε ο Κέβιν. «Και τις δύο φορές». «Δεν είδα δέντρο», είπε ο Φατ. «Λοιπόν, θα πρέπει να ξαναδούμε την ταινία», είπε ο Κέβιν. ((Εγώ θα ξαναπάω' το ενενήντα τοις εκατό των λεπτομερειών είναι σχεδιασμένο να σου ξεφεύγει την πρώτη φορά — στην πραγματικότητα ξεφεύγουν μόνο από το συνειδητό μυαλό σου' καταγράφονται στο υποσυνείδητό σου. Θα ήθελα να μελετήσω την ταινία καρέ καρέ». Είπα, «Τότε το χριστιανικό σημείο του ιχθύος είναι η διπλή έλικα των Κρικ και Γουάτσον. Το μόριο του DNA όπου αποθηκεύεται η γενετική μνήμη· ο Μάδερ Γκουζ ήθελε να το τονίσει αυτό. Να γιατί — » «Χριστιανοί», συμφώνησε ο Κέβιν. «Που δεν είναι ανθρώπινα όντα αλλά κάτι χωρίς γεννητικά όργανα σχεδιασμένοι να μοιάζουν με ανθρώπινα όντα, αλλά αν το κοιτάξεις από κοντά είναι ανθρώπινα όντα' έχουν γεννητικά όργανα και κάνουν έρωτα». «Ακόμα και αν τα μυαλά τους είναι γεμάτα ηλεκτρονικά τσιπ αντί για μυαλό», είπα. «Ίσως να είναι αθάνατοι», είπε ο Φατ. «Να γιατί η Λίντα Λάμπτον μπορεί να ξανασυναρμολογήσει τον άντρα της», είπα. «Όταν τον ανατίναξε ο μείκτης του Μπρέηντυ. Μπορούν να ταξιδέψουν πίσω στο χρόνο». Ο Κέβιν είπε δίχως να χαμογελάει, «Σωστά. Οπότε 218

PHILIP Κ. DICK

τώρα καταλαβαίνετε γιατί ήθελα να δείτε το Valis;n είπε στον Φατ. «Ναι», είπε μελαγχολικά ο Φατ, βυθισμένος στις σκέψεις του. α Πώς μπορούσε η Λίντα Λάμπτον να περάσει μέσα από τον τοίχο του μείκτη;» είπα. «Δεν ξέρω», είπε ο Κέβιν. « Ί σ ω ς να μην υπήρχε στ' αλήθεια εκεί' ίσως να ήταν το ολόγραμμά της». «Ολόγραμμα», είπε ο Φατ σαν ηχώ. Ο Κέβιν είπε, «Ο δορυφόρος είχε εξαρχής τον έλεγχο τους. Μπορούσε να τους κάνει να δούνε αυτό που ήθελε να δούνε* στο τέλος, όταν βρίσκουμε ότι ο Φρημάουντ είναι ο Μπρέηντυ — κανείς δεν το προσέχει! Ακόμα και η γυναίκα του δεν το προσέχει. Ο δορυφόρος τους έχει περιχαρακώσει όλους, τους πάντες. Ολόκληρη τη γαμημένη χώρα». «Χριστέ μου», είπα' δε το 'χα αντιληφθεί ώς εκείνη τη στιγμή αλλά ήμουν στο παρακάτι. «Σωστά», είπε ο Κέβιν. «Βλέπουμε τον Μπρέηντυ, αλλά αυτοί προφανώς όχι* δεν συνειδητοποιούν τι συνέβη. Είναι μια μάχη για την εξουσία μεταξύ του Μπρέηντυ με την ηλεκτρονική τεχνογνωσία του και τον εξοπλισμό του, και του Φρημάουντ με τη μυστική αστυνομία του — οι μαυροντυμένοι άνθρωποι είναι η μυστική αστυνομία. Και εκείνες οι γκόμενες που έμοιαζαν με μαζορέτες — είναι κάτι, στο πλευρό του Φρημάουντ, αλλά δεν ξέρω τι. Θα το ξεδιαλύνω την άλλη φορά». Η φωνή του δυνάμωσε. «Υπάρχουν πληροφορίες στη μουσική του Μίνι' καθώς παρακολουθούμε τα συμβάντα στην οθόνη η μουσική — Χριστέ μου, δεν είναι μουσική" είναι συγκεκριμένοι τονισμοί σε ορισμένα διαστήματα — μας προετοιμάζει υποσυνείδητα. Αυτό που δίνει νόημα στο πράγμα αυτό είναι η μουσική». 219

VALIS

((Μπορεί αυτός ο τεράστιος μείκτης να είναι ()ντως κάτι που κατασκεύασε ο Μίνι;» ρώτησα. ((Μπορεί να είναι», είπε ο Κέβιν. ((Ο Μίνι έχει πτυχίο του ΜΙΤ».

((Τι άλλο ξέρεις γι' αυτόν;» είπε ο Φατ. ((Λίγα πράγματα», είπε ο Κέβιν. ((Είναι Αγγλος. Επισκέφθηκε τη Σοβιετική Ένωση μια φορά' είπε ότι ήθελε να δει ορισμένα πειράματα που διεξάγονταν για μετάδοση πληροφοριών μέσω μικροκυμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Ο Μίνι ανέπτυξε ένα σύστημα με το οποίο — » ((Μόλις κατάλαβα κάτι», τον έκοψα. ((Στα κρέντιτ. Ο Ρόμπιν Τζέιμισον που έκανε τις φωτογραφίες. Τον ξέρω. Με φωτογράφισε για μία συνέντευξη που έδωσα στη Λόντον Νταίηλν Τελεγκραφ. Μου είπε ότι είχε καλύψει τη στέψη· είναι ένας από τους καλύτερους φωτογράφους στον κόσμο. Είπε ότι μετακόμιζε με την οικογένειά του στο Βανκούβερ· είπε ότι είναι η πιο όμορφη πόλη στον κόσμο». ((Είναι», είπε ο Φατ. ((Ο Τζέιμισον μου έδωσε την κάρτα του», είπα. ((Για να μπορέσω να του γράψω για τα αρνητικά μετά τη δημοσίευση της συνέντευξης». Ο Κέβιν είπε, ((Θα ξέρει τη Λίντα και τον Έρικ Λάμπτον. Και ίσως και τον Μίνι επίσης. Μου είπε να επικοινωνήσω μαζί του ήταν πολύ καλός· κάθισε πολλή ώρα και μου μίλησε. Είχε μηχανές με μότορντράιβ· ο θόρυβος είχε μ,αγέψει τις γάτες μου. Και με άφησε να κοιτάξω μέσα από έναν ευρυγώνιο φακό" οι φακοί που είχε ήταν το κάτι άλλο». ((Ποιος έστειλε τον δορυφόρο;» είπε ο Φατ. ((Οι Ρώσοι;» ((Δεν ξεκαθαρίζεται», είπε ο Κέβιν. ((Λλλά έτσι που 220

PHILIP Κ. DICK

μιλάνε yi αυτό... δεν έμοιαζε να είναι οι Ρώσοι. Υπάρχει μία σκηνή που ο Φρημάουντ ανοίγει ένα γράμμα με έναν χαρτοκόπτη αντίκα* ξαφνικά έχεις αυτό το μοντάζ — χαρτοκόπτης αντίκα και μετά οι στρατιωτικοί που μιλάνε για το δορυφόρο. Αν βάλεις αυτά τα δύο πλάι πλάι σου δίνει την εντύπωση — εμένα μου έδωσε την εντύπωση — ότι ο δορυφόρος είναι πολύ παλιός». «Αυτό είναι λογικό», είπα. «Οι χρονικές δυσλειτουργίες, η γυναίκα με το παλιομοδίτικο φόρεμα ξυπόλητη να παίρνει νερό από το ποταμάκι με μια πήλινη κανάτα. Τπάρχει μια εικόνα του ουρανού* το πρόσεξες αυτό, Κέβιν;» «Ο ουρανός», μουρμούρισε ο Κέβιν. «Ναι* ήταν ένα μακρινό πλάνο. Πανοραμικό πλάνο. Ουρανός, το χωράφι... το χωράφι φαίνεται αρχαίο. Σαν να είναι ίσως στην Εγγύς Ανατολή. Τη Συρία, ας πούμε. Και έχεις δίκιο* η κανάτα ενδυναμώνει αυτή την εντύπωση». Είπα, «Ο δορυφόρος δεν φαίνεται καθόλου». «Λάθος», είπε ο Κέβιν. «Λάθος;» είπα. «Πέντε φορές», είπε ο Κέβιν. «Εμφανίζεται μια φορά σαν εικόνα σε ημερολόγιο τοίχου. Μια φορά σύντομα σαν παιδικό παιχνίδι στη βιτρίνα ενός καταστήματος. Μια φορά στον ουρανό, αλλά είναι φλαςκατ* το έχασα την πρώτη φορά. Μια φορά με μορφή διαγράμματος όταν ο Πρόεδρος Φρημάουντ ψάχνει εκείνο το πακέτο με τα στοιχεία και τις φωτογραφίες για την Μέριτον Ρέκορντς Κόμπανυ... ξεχνάω την πέμπτη φορά». Συνοφρυώθηκε. ((Το αντικείμενο που το χτυπάει το ταξί», είπα. «Τι;» είπε ο Κέβιν. «Α ναι* το ταξί γκαζώνει στη Γουέστ Αλαμέντα. Νόμιζα ότι ήταν τενεκεδάκι μπί221

VALIS

ρας. Κροτάλισε δυνατά και έπεσε με θόρυβο στον υπόνομο». Σκέφτηκε, έπειτα ένευσε. «Έχεις δίκιο. Ήταν πάλι ο δορυφόρος, τσαλαπατημένος. Ακούστηκε σαν τενεκεδάκι μπίρας* να τι με ξεγέλασε. Ο Μίνι πάλι· η μουσική του, οι θόρυβοι του — ξέρω γω. Ακούς τον ήχο που κάνει το κουτί της μπίρας οπότε αυτόματα βλέπεις κουτί μπίρας». Το χαμόγελό του σκοτείνιασε. «Το ακούς κι έτσι το βλέπεις. Καλό, ε;» Αν και οδηγούσε μέσα σε πυκνή κυκλοφορία έκλεισε για μια στιγμή τα μάτια του. «Ναι, είναι λιώμα. Αλλά είναι ο δορυφόρος' έχει κεραίες, αλλά είναι σπασμένες και λυγισμένες. Και — σκατά! Έχει λέξεις πάνω του. Σαν επιγραφή. Τι λένε οι λέξεις; Ξέρεις, πρέπει να πάρεις ένα μεγεθυντικό φακό και να κοιτάξεις το φιλμ της ταινίας, καρέ καρέ. Ένα ένα, ένα ένα. Και να τα βάλεις το ένα πάνω στο άλλο, να τα διπλοεκθέσεις. Έχουμε οφθαλμική υστέρηση' αυτό γίνεται με τα λέιζερ που χρησιμοποιεί ο Μπρέηντυ. Το φως είναι τόσο λαμπρό που αφήνει — » Ο Κέβιν σταμάτησε. «Φωσφινικά οπτικά φαινόμενα», είπα. «Στις κόρες των ματιών των θεατών. Αυτό θες να πεις. Να γιατί τα λέιζερ παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο στην ταινία». «Εντάξει», είπε ο Κέβιν όταν επιστρέψαμε στο διαμέρισμα του Φατ. Καθίσαμε με μια δανέζικη μπίρα ο καθένας, έτοιμοι να τα ξεδιαλύνουμε όλα. Το υλικό στην ταινία του Μάδερ Γκουζ ταίριαζε με τη συνάντηση του Φατ με το Θεό. Αυτή είναι η καθαρή αλήθεια. Θα έλεγα «Η αλήθεια του Θεού», αλλά δεν νομίζω — και φυσικά δεν το νόμιζα τότε — ότι ο Θεός είχε σχέση με αυτό. «Θαυμαστά τα έργα του Μεγάλου Πούντα», είπε ο 222

PHILIP Κ. DICK

Κέβιν αλλά όχι. με κοροϊδευτικό τόνο. «Σκατά. Σκατά». Στον Φατ είπε, « Ε γ ώ απλώς υπέθετα ότι ήσουν τρελός. Θέλω να πω, έχεις κάνει βόλτες στο τρελάδικο». «Ηρέμησε», είπα. «Έτσι πέφτω στο Fa/w», είπε ο Κέβιν, ((πάω σινεμά για να ξεφύγω λίγο από τα τρελά και τις μαλακίες που μας λέει ο Φατ από δω* και να' μαι, καθισμένος σ' αυτό το μαλακισμένο το σινεμά και παρακολουθώ μια ταινιούλα sci-fi με τον Μάδερ Γκουζ και τι βλέπω; Λες και είναι συνωμοσία». «Μην κατηγορείς εμένα», είπε ο Φατ. Ο Κέβιν είπε, «Θα πρέπει να συναντήσεις τον Γκουζ». « Π ώ ς θα το κάνω αυτό;» είπε ο Φατ. «Ο Φιλ θα επικοινωνήσει με τον Τζέιμισον. Μπορείς να συναντήσεις τον Γκουζ — τον Έρικ Λάμπτον — μέσω του Τζέιμισον ο Φιλ είναι διάσημος συγγραφέας — μπορεί να το κανονίσει». Ο Κέβιν είπε σ' εμένα «Έχεις κάποιο βιβλίο σου με οψιόν σε κανέναν παραγωγό;» «Ναι», είπα. «Το Do Androids Dream Of Electric Sheep! και επίσης The Three Stigmatan. «Ωραία», είπε ο Κέβιν. «Οπότε ο Φιλ μπορεί ίσως να πει ότι υπάρχει μία ταινία». Στράφηκε σ' εμένα και είπε, «Ποιος είναι εκείνος ο φίλος σου ο παραγωγός; Εκείνος στην MGM;» «Ο Σταν Τζάφυ», είπα. «Επικοινωνείς μαζί του;» «Μόνο σαν φίλος. Αφησαν να λήξει η οψιόν τους στο The Man In The High Castle. Πού και πού μου γράφει' μου έστειλε μια φορά ένα τεράστιο κουτί με σπόρους αρωματικών φυτών. Θα μου έστελνε μετά και μια 223

VALIS

τεράστια τσάντα με βρυότυρφη αλλά ευτυχώς ποτέ δεν το έκανε». «Βρες τον», είπε ο Κέβιν. ((Κοίτα», είπε ο Φατ. -((Δεν καταλαβαίνω. Υπήρχαν — » έκανε μια χειρονομία, ((πράγματα στο Valis που μου συνέβησαν το Μάρτη του 1974. Ό τ α ν — » Πάλι έκανε μια χειρονομία και έμεινε σιωπηλός, με μια έκφραση σαστισμάρας στο πρόσωπο του. Ή τ α ν σχεδόν έκφραση αγωνίας, πρόσεξα. Αναρωτήθηκα γιατί. Ίσως ο Φατ ένιωθε ότι μείωνε το κύρος της συνάντησής του με το Θεό — με τη Ζέβρα — η ανακάλυψη στοιχείων της σε μια ταινία sci-fi με πρωταγωνιστή μια ροκ φιγούρα που λέγεται Μάδερ Γκουζ. Αλλά αυτή ήταν η πρώτη απτή απόδειξη που είχαμε ότι κάτι υπήρχε, εδώ' και είχε επιστήσει εκεί την προσοχή μας ο Κέβιν, που καταλάβαινε από μακριά τις φάρσες. ((Πόσα στοιχεία αναγνώρισες;» είπα όσο πιο ήσυχα και ήρεμα μπορούσα στον Φατ, που έδειχνε λες και τον είχαν απορρίψει. Μετά από λίγο ο Φατ ισιώθηκε στην καρέκλα του και είπε, ((Εντάξει». ((Γράψ' τα», είπε ο Κέβιν έβγαλε έναν στυλογράφο' ο Κέβιν πάντα χρησιμοποιούσε στυλογράφους, ήταν ο τελευταίος της εξαφανιζόμενης γενιάς των ευγενών. ((Χαρτί;» είπε κοιτώντας γύρω του. Όταν ήρθε το χαρτί ο Φατ άρχισε τη λίστα. ((Το τρίτο μάτι με το φακό». ((Εντάξει». Ο Κέβιν ένευσε και το έγραψε. ((Το ροζ φως». ((Εντάξει». ((Το χριστιανικό σημείο του ιχθύος. Το οποίο δεν είδα, αλλά το οποίο λες ότι ήταν — » ((Διπλή έλικα», είπε ο Κέβιν. 224

PHILIP Κ. DICK

«Ίδιο πράγμα», είπα. «Προφανώς». «Τίποτα άλλο;» ρώτησε ο Κέβιν τον Φατ. «Λοιπόν, όλη εκείνη η ιστορία με τη μετάδοση πληροφοριών. Από το VALIS. Από τον δορυφόρο. Αες ότι όχι μόνο πυροβολεί πληροφορίες προς αυτούς, αλλά και τους κατευθύνει και τους ελέγχει». «Αυτό», είπε ο Κέβιν, «είναι όλη η ουσία της ταινίας. Ο δορυφόρος πήρε — κοιτάξτε. Να περί τίνος επρόκειτο. Τπάρχει ένας τύραννος, ο οποίος προφανώς βασίζεται στον Ρίτσαρντ Νίξον, που λέγεται Φέρις Φ. Φρημάουντ. Κυβερνά τις Η.Π.Α χρησιμοποιώντας αυτούς τους μαύρους μυστικούς αστυνομικούς, θέλω να π ω τους άντρες με τις μαύρες στολές που έχουν όπλα με στόχαστρα, και εκείνες τις μαλακισμένες γκόμενες τις μαζορέτες. Στην ταινία τις λένε " Φ Α Α ε ς " » . «Δεν το έπιασα αυτό», είπα, «όταν το είδα». « Ή τ α ν σε μια σημαία», είπε ο Κέβιν. «Μόλις που φάνηκε* ΦΑΛες — "Φίλες του Αμερικανικού Ααού". Η πολιτοφυλακή του Φέρις Φρημάουντ. Ολόιδιες και όλες πατριώτισσες. Τέλος πάντων ο δορυφόρος ρίχνει ακτίνες πληροφοριών και σώζει τη ζωή του Μπρέηντυ. Το πιάσατε αυτό. Τελικά ο δορυφόρος κανονίζει να αντικατασταθεί ο Φρημάουντ από τον Μπρέηντυ ακριβώς την τελευταία στιγμή όταν ο Φρημάουντ έχει κερδίσει την επανεκλογή. Στην πραγματικότητα ο Μπρέηντυ είναι Πρόεδρος, όχι ο Φρημάουντ. Και ο Φρημάουντ το ξέρει" υπήρχε η σκηνή που κρατάει το ντοσιέ με τις φωτογραφίες των ανθρώπων της Μέριτον Ρέκορντς' ήξερε τι συνέβαινε αλλά δεν μπορούσε να το σταματήσει. Έδωσε διαταγές στους στρατιωτικούς να καταρρίψουν το VALIS, αλλά το βλήμα άρχισε να τραντάζεται και έπρεπε να καταστραφεί. Όλα έγιναν από το VALIS. Από πού νομίζεις ότι πήρε ο 225

VALIS

Μπρέηντυ τις γνώσεις ηλεκτρονικών; Από το VALIS. Έ τ σ ι όταν ο Μπρέηντυ έγινε Πρόεδρος σαν Φέρις Φρημάουντ, στην πραγματικότητα αυτός που έγινε πρόεδρος ήταν ο δορυφόρος. Τώρα, ποιος ή τι είναι ο δορυφόρος; Ποιος ή τι είναι το VALIS; Το κλειδί είναι το βάζο ή η κανάτα' ίδιο πράγμα. Το σημείο του ιχθύος — το οποίο το μυαλό σας πρέπει να συγκροτήσει από ξεχωριστές πληροφορίες. Το σημείο του ιχθύος, χριστιανοί. Το παλιομοδίτικο φόρεμα της γυναίκας. Δυσλειτουργίες του χρόνου. Το VALIS και οι πρώτοι χριστιανοί συνδέονται κατά κάποιον τρόπο, αλλά δεν καταλαβαίνω πώς. Η ταινία πάντως το υπαινίσσεται ελλειπτικά. Όλα είναι διάσπαρτα, όλες οι πληροφορίες. Για παράδειγμα, όταν ο Φέρις Φρημάουντ διαβάζει το ντοσιέ της Μέριτον Ρέκορντς — πρόλαβε το βλέμμα σας να καταγράψει τα στοιχεία;» «Όχι», είπαμε εγώ και ο Φατ. « Έ ζ η σ ε πριν από πολύ καιρό», «είπε βραχνά ο Κέβιν, «αλλά είναι ακόμη ζωντανός». «Το έλεγε αυτό;» είπε ο Φατ. «Ναι!» είπε ο Κέβιν. «Το έλεγε». «Τότε δεν είμαι ο μόνος που συνάντησε το Θεό», είπε ο Φατ. «Τη Ζέβρα», τον διόρθωσε ο Κέβιν. «Δεν ξέρεις αν ήταν ο Θεός· δεν ξέρεις τι σκατά ήταν». «Ένας δορυφόρος;» είπα. «Ένας πολύ παλιός δορυφόρος που πυροβολεί πληροφορίες;» Ο Κέβιν είπε εκνευρισμένος, «Ήθελαν να κάνουν μια ταινία sci-fi' έτσι θα το χειριζόσουν σε μια ταινία sci-fi αν είχες μια τέτοια εμπειρία. Θα έπρεπε να το ξέρεις αυτό, Φιλ. Έτσι δεν είναι, Φιλ;» «Ναι», είπα. «Οπότε το αποκαλούν VALIS», είπε ο Κέβιν, «και 226

PHILIP Κ. DICK

το κάνουν έναν αρχαίο δορυφόρο. Που ελέγχει, τους ανθρώπους για να ανατρέψουν μι,α μοχθηρή τυραννία που έχει στο χέρι της τις Ηνωμένες Πολιτείες — προφανώς βασισμένο στον Ρίτσαρντ Νίξον». Είπα, «Πρέπει να υποθέσουμε ότι η ταινία Valis μας λ έ ε ι ότι η Ζ έ β ρ α ή ο Θεός ή τ ο VALIS ή Ο τρίφθαλμος λαός από τον Σείριο έριξαν τον Νίξον από το αξίωμα του;» «Ναι», είπε ο Κέβιν. Είπα στον Φατ, «Εκείνη η τρίφθαλμη Σίβυλλα που ονειρεύτηκες δεν έλεγε για «συνωμότες που είχαν ιδωθεί και θα τιμωρηθούν;» «Τον Αύγουστο του 1974», είπε ο Φατ. Ο Κέβιν είπε απότομα, «Αυτός είναι ο μήνας και ο χρόνος που παραιτήθηκε ο Νίξον». Αργότερα, καθώς ο Κέβιν με πήγαινε σπίτι, οι δυο μας μιλήσαμε για τον Φατ και για το Valis, εφόσον μάλλον κανείς από τους δύο δεν μπορούσε να μας κρυφακούσει. Η άποψη του Κέβιν ήταν ότι από την αρχή έπαιρνε σαν δεδομένο ότι ο Φατ ήταν τρελός. Έβλεπε την κατάσταση κάπως έτσι: η ενοχή και η λύπη για την αυτοκτονία της Γκλόριας είχαν καταστρέψει το μυαλό του Φατ και δεν είχε συνέλθει ποτέ. Η Μπεθ ήταν σκύλα και ο Φατ, έχοντας παντρευτεί μαζί της από απόγνωση, είχε γίνει ακόμη πιο δυστυχισμένος. Τελικά το 1974 τα είχε χάσει εντελώς. Ο Φατ είχε ξεκινήσει ένα φαντασμαγορικό σχιζοφρενικό επεισόδιο για να ζωντανέψει τη μουντή ζωή του: είχε δει όμορφα χρώματα και είχε ακούσει παρηγορητικά λόγια και όλα είχαν δημιουργηθεί από το ασυνείδητό του που είχε αναδυθεί και στην κυριολεξία τον είχε κατακλύ227

VALIS

σεί., σβήνοντας το εγώ του. Σε αυτή την ψυχωτική κατάσταση ο Φατ παράδερνε με μόνη πηγή ανακούφισης τη «συνάντηση με το Θεό», όπως το φανταζόταν. Για τον Φατ η απόλυτη ψύχωση ήταν ευλογία. Χωρίς καμία απολύτως επαφή πια με την πραγματικότητα, ο Φατ μπορούσε να πιστέψει ότι ο ίδιος ο Χριστός κρατούσε τον Φατ στην αγκαλιά του παρηγορώντας τον. Αλλά μετά ο Κέβιν είχε πάει σινεμά και τώρα δεν ήταν πια τόσο σίγουρος' η ταινία του Μάδερ Γκουζ τον είχε αναστατώσει. Αναρωτήθηκα αν ο Φατ ακόμη σκόπευε να πάει στην Κίνα για να βρει αυτό το οποίο είχε ονομάσει «πέμπτο Σωτήρα». Α π ' ό,τι φαινόταν μόνο ώς το Χόλυγουντ θα χρειαζόταν να πάει, εκεί όπου είχε γυριστεί ToValis, ή, αν εκεί θα έβρισκε τον Έρικ και τη Αίντα Αάμπτον, το Μπέρμπανκ, το κέντρο της αμερικανικής δισκογραφικής βιομηχανίας. Ο πέμπτος Σωτήρας: ένα αστέρι του ροκ. «Πότε έγινε το Valis\y) ρώτησα τον Κέβιν. « Η ταινία; ή ο δορυφόρος;» «Η ταινία φυσικά». Ο Κέβιν είπε, «Το 1977». «Και η εμπειρία του Φατ ήταν το 1974». «Σωστά», είπε ο Κέβιν. «Μάλλον πριν αρχίσουν να δουλεύουν το σενάριο, από αυτά που μπόρεσα να συνδυάσω από κριτικές που διάβασα για το Valis. Ο Γκουζ λέει ότι έγραψε το σενάριο σε δώδεκα μέρες. Δεν είπε πότε ακριβώς, αλλά προφανώς ήθελε να το βγάλει στην παραγωγή όσο το δυνατόν συντομότερα. Είμαι σίγουρος ότι ήταν μετά το 1974». «Αλλά δεν ξέρεις στην πραγματικότητα». Ο Κέβιν είπε, «Μπορείς να το βρεις αυτό από τον Τζέιμισον, το φωτογράφο' θα ξέρει». 228

PHILIP Κ. DICK

«Κι αν έγινε τον ίδιο καιρό; Το Μάρτιο του 1974;» «Ιδέα δεν έχω», είπε ο Κέβιν. «Δεν πιστεύεις ότι είναι ένας δορυφόρος πληροφοριών;» είπα. «Που πυροβόλησε μια ακτίνα στον Φατ;» « Ό χ ι ' αυτό είναι ένα τέχνασμα μιας ταινίας sci-fi, ένας τρόπος sci-fi για να το εξηγήσεις». Ο Κέβιν το συλλογίστηκε. «Νομίζω. Αλλά υπήρχαν χρονικές δυσλειτουργίες στην ταινία' ο Γκουζ αντιλαμβανόταν ότι κατά κάποιον τρόπο έχει σχέση και ο χρόνος. Αυτός είναι πράγματι ο μόνος τρόπος για να καταλάβεις την ταινία... η γυναίκα που γεμίζει την κανάτα. Πού το βρήκε εκείνο το βάζο ο Φατ; Του το έδωσε καμιά γκόμενα;» «Ναι, το έπλασε, το έψησε και του το έδωσε γύρω στο 1971, μετά απ' όταν τον άφησε η γυναίκα του». « Ό χ ι η Μπεθ». « Ό χ ι , μια προηγούμενη γυναίκα». «Μετά το θάνατο της Γκλόριας». «Ναι. Ο Φατ λέει ότι ο Θεός κοιμόταν στο βάζο και βγήκε το Μάρτιο του 1974 — η θεοφάνεια». «Ξέρω πολλούς ανθρώπους που νομίζουν ότι ο Θεός κοιμάται σε βάζα». «Φτηνό». «Οπότε η ξυπόλητη γυναίκα ήταν παλιά, στους ρωμαϊκούς καιρούς. Είδα απόψε στο Valis κάτι που δεν είχα δει πιο πριν, που δεν το ανέφερα* δεν ήθελα να πάθει υστερία ο Φατ εκεί στο καθιστικό. Στο φόντο όταν η γυναίκα ήταν πλάι στο ποταμάκι μπορούσες να δεις ασαφή σχήματα. Μάλλον το έκανε αυτό ο φίλος σου ο φωτογράφος ο Τζέιμισον. Σχήματα κτιρίων. Αρχαίων κτιρίων από, ας πούμε, περίπου τη ρωμαϊκή 1. Η λέξη pot, εκτός από «βάζο, αγγείο, κεραμεικό» κ.λπ, σημαίνει ιδιωματικά και «μαριχουάνα». Σ.τ.Μ.

229

VALIS

εποχή. Έμοιαζαν με σύννεφα αλλά — υπάρχουν σύννεφα και σύννεφα. Την πρώτη φορά είδα σύννεφα και τη δεύτερη φορά — σήμερα — είδα κτίρια. Αλλάζει κάθε φορά που τη βλέπεις αυτή η γαμημένη ταινία; Γαμώτο μου, τι σκέψη! Μια διαφορετική ταινία κάθε φορά. Όχι, αυτό είναι αδύνατο». Είπα, «Αδύνατη είναι και μια ακτίνα ροζ φωτός που μεταφέρει ιατρικές πληροφορίες στο μυαλό σου για το εκ γενετής ελάττωμα του γιου σου». «Κι αν σου έλεγα ότι μπορεί να υπήρχε μια χρονική δυσλειτουργία το 1974 και ο κόσμος της αρχαίας Ρώμης εισέβαλε στον κόσμο μας;» «Εννοείς σαν θέμα της ταινίας». «Όχι, εννοώ στην πραγματικότητα». «Στον αληθινό κόσμο;» «Μμμ». «Αυτό θα εξηγούσε τον "Θωμά"». Ο Κέβιν ένευσε. «Εισέβαλε», είπα, «και μετά χωρίστηκε ξανά». «Αφήνοντας τον Ρίτσαρντ Νίξον να περπατάει μόνος του σε μια παραλία της Καλιφόρνιας με κοστούμι και γραβάτα και να απορεί τι έγινε». «Οπότε ήταν σκόπιμες». «Οι δυσλειτουργίες; Σίγουρα». «Τότε δε μιλάμε για δυσλειτουργία, μιλάμε για κάποιον ή κάτι που εσκεμμένα μεταχειρίζεται το χρόνο». «Το 'πιασες», είπε ο Κέβιν. Είπα, «Σίγουρα έχεις κάνει στροφή 180 μοιρών από τη θεωρία σου ότι " Ο Φατ είναι τρελός"». «Ε, ο Νίξον ακόμη περπατάει σε μια ακτή στην Καλιφόρνια και αναρωτιέται τι έγινε. Ο πρώτος Πρό230

PHILIP Κ. DICK

εδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει, το αξίωμα του. Ο πιο ισχυρός άνδρας στον κόσμο. Πράγμα που τον έκανε τον πιο ισχυρό άνδρα που έζησε ποτέ. Ξέρεις γιατί ο Πρόεδρος στο Valis λεγόταν Φέρις Φ. Φρημάουντ; Το κατάλαβα. Το F είναι το έκτο γράμμα του αγγλικού αλφαβήτου. Έτσι το F ίσον έξι. Έτσι FFF, τα αρχικά του Φέρις Φ.Φρημάουντ, είναι αριθμητικά 666. Να γιατί τον αποκάλεσε έτσι ο Γκουζ». ((Ω Θεέ μου», είπα. «Ακριβώς». «Κι έτσι αυτές τώρα είναι οι Μέρες της Κρίσεως». «Ο Φατ λοιπόν είναι πεπεισμένος ότι ο Σωτήρας επιστρέφει ή έχει ήδη επιστρέψει. Η εσωτερική φωνή που ακούει, την οποία ταυτίζει με τη Ζέβρα ή το Θεό — του το είπε αυτό με διάφορους τρόπους. Η Αγία Sophia — που είναι ο Χριστός — και ο Βούδας και ο Απόλλωνας. Και του είπε κάτι σαν " Ο καιρός που περίμενες — " » « Έ χ ε ι φτάσει», συμπλήρωσα. «Βαριά πράματα», είπε ο Κέβιν. «Έχουμε τον Ηλία να κόβει βόλτες, έναν άλλο Ιωάννη Βαπτιστή να λέει «Ετοιμάσατε τήν όδόν του Κυρίου». Καμιά λεωφόρο μάλλον». Γέλασε. Ξαφνικά θυμήθηκα κάτι που είχα δει στο Valis' μου ήρθε στο νου οπτικά: ένα κοντινό πλάνο του αυτοκινήτου από το οποίο ο Φρημάουντ στο τέλος της ταινίας, ο Φρημάουντ επανεκλεγείς αλλά στην πραγματικότητα τώρα Νίκολας Μπρέηντυ, είχε βγει για να απευθυνθεί στο πλήθος. «Θάντερμπερντ», είπα. «Κρασί;» «Αυτοκίνητο. Αυτοκίνητο της Φορντ. Φορντ». «Σκατά», είπε ο Κέβιν. «Έχεις δίκιο. Βγήκε από 231

VALIS

ένα Φορντ Θάντερμπερντ και ήταν ο Μπρέηντυ. Ο Τζέρυ Φορντ», «Μπορεί να ήταν σύμπτωση». «Στο Valis τίποτα δεν ήταν σύμπτωση. Και ζουμάρισαν στο αυτοκίνητο εκεί όπου το μεταλλικό πράγμα έγραφε Φορντ. Πόσα άλλα υπάρχουν στο Valis που δεν πιάσαμε; Δεν πιάσαμε συνειδητά. Ποιος ξέρει τι κάνει στο ασυνείδητο μυαλό μας" αυτή η γαμημένη ταινία μπορεί να — » Ο Κέβιν έκανε έναν μορφασμό. «Μας πυροβολεί όλων των ειδών τις πληροφορίες, οπτικά και ακουστικά. Πρέπει την άλλη φορά να κάνω μια κασέτα με το σάουντρακ αυτής της ταινίας' πρέπει να φέρω κασετόφωνο την άλλη φορά που θα ξανάρθω. Η οποία θα είναι σε λίγες μέρες». «Τι είδους μουσική υπάρχει στους δίκους του Μίνι;» ρώτησα. « Ή χ ο ι που θυμίζουν τα τραγούδια της μεγαλύτερης φάλαινας». Τον κοίταξα χωρίς να είμαι σίγουρος αν ήταν σοβα-

ρός· «Αλήθεια», είπε. «Και μάλιστα έκανα μια ταινία που πηγαίνει από τους ήχους των φαλαινών στη Συγχρονική Μουσική και ξανά πίσω. Υπάρχει μια αιθέρια συνέχεια* θέλω να π ω , μπορείς να καταλάβεις τη διαφορά, αλλά — » « Π ώ ς σε επηρεάζει η Συγχρονική Μουσική; Τι είδους διάθεση σου επιβάλλει;» Ο Κέβιν είπε: ((Βαθιά κατάσταση θήτα, βαθύ ύπνο. Αλλά εγώ προσωπικά είδα οράματα». «Τι οράματα; Τρίφθαλμους ανθρώπους;» « Ό χ ι » , είπε ο Κέβιν. «Μια αρχαία κελτική ιερή τελετουργία. Ένα κριάρι που το ψήνουν και το θυσιάζουν για να κάνουν το χειμώνα να φύγει και την άνοιξη 232

PHILIP Κ. DICK

να ξαναγυρίσει». Κοιτώντας με είπε, ((Φυλετικά είμαι Κέλτης». ((Ήξερες (χπό πριν αυτούς τους μύθους;» ((Όχι. Ήμουν ένας από τους συμμετέχοντες στη θυσία' έκοψα το λαιμό του κριαριού. Θυμήθηκα ότι ήμουν εκεί». Ο Κέβιν, ακούγοντας τη Συγχρονική Μουσική του Μίνι, είχε ξαναγυρίσει πίσω, στο χρόνο της καταγωγής του.

233

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

10

ΟΤΤΕ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ, ούτε στις Ινδίες, ούτε και στην Τασμανία θα έβρισκε τον πέμπτο Σωτήρα ο Χορσλάβερ Φατ. Το Valis μάς είχε δείξει πού να ψάξουμε! ένα κουτάκι μπίρας που το πατάει ένα ταξί. Από κει πήγαζαν οι πληροφορίες και η βοήθεια. Αυτό ήταν το VALIS, Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης, όπως είχε επιλέξει να το ονομάσει ο Μάδερ Γκουζ. Μόλις είχαμε γλιτώσει τον Φατ από πολλά έξοδα συν πολύ χαμένο χρόνο και κόπο, όπως και την αγγαρεία των εμβολιασμών και του διαβατηρίου. Μερικές μέρες αργότερα οι τρεις μας πήγαμε στη λεωφόρο Τάστιν και ξανάδαμε την ταινία Valis. Παρακολουθώντας την με προσοχή αντιλήφθηκα ότι επιφανειακώς η ταινία δεν είχε απολύτως κανένα νόημα. Αν δεν ξετρύπωνες όλα τα στοιχεία που βρίσκονταν στο περιθώριο και κάτω από το κατώφλι της αντίληψης για να τα συναρμολογήσεις, δεν σου έμενε τίποτα. Αλλά αυτά τα ίχνη σού πυροβολούνταν στο κεφάλι είτε τα σκεφτόσουν συνειδητά, αυτά και το νόημά τους, είτε όχι' δεν είχες άλλη επιλογή. Το κοινό είχε την ίδια σχέση με την ταινία Valis που είχε και ο 234

PHILIP Κ. DICK

Φατ με αυτό που καλούσε Ζέβρα! ήταν μορφοτροπέας και αποδέκτης συναισθημάτων τελείως παθητικής φύσεως. Και πάλι βρήκαμε ότι το κοινό αποτελούνταν κυρίως από εφήβους. Έδειχναν να απολαμβάνουν αυτό που έβλεπαν. Αναρωτήθηκα πόσοι από αυτούς έφευγαν από την αίθουσα αναλογιζόμενοι τα ανεξιχνίαστα μυστήρια της ταινίας όπως εμείς. Ί σ ω ς κανείς τους. Είχα την αίσθηση ότι δεν είχε καμία σημασία. Μπορούσαμε να προσδιορίσουμε το θάνατο της Γκλόριας σαν αίτιο της υποτιθέμενης συνάντησης του Φατ με το Θεό αλλά δεν μπορούσαμε να τον θεωρήσουμε αίτιο της ταινίας Valis. Ο Κέβιν όταν πρωτοείδε την ταινία το κατάλαβε αμέσως. Δεν είχε σημασία ποια ήταν η εξήγηση' αυτό που καταδείξαμε ήταν το πραγματικό της εμπειρίας του Φατ το Μάρτιο του 1974. Εντάξει' η εξήγηση ήταν σημαντική. Αλλά τουλάχιστον είχε αποδειχθεί ένα πράγμα: ο Φατ μπορεί να ήταν ιατρικά τρελός, αλλά πατούσε στην πραγματικότητα — κάποια πραγματικότητα, αν και σίγουρα όχι τη φυσιολογική. Η αρχαία Ρ ώ μ η — αποστολική εποχή και πρώτοι χριστιανοί — που εισβάλλουν στον σύγχρονο κόσμο. Και εισβάλλουν με έναν στόχο. Να εκθρονίσουν τον Φέρις Φ. Φρημάουντ, ο οποίος ήταν ο Ρίτσαρντ Νίξον. Είχαν πετύχει το στόχο τους και είχαν ξαναγυρίσει στο σπίτι τους. Ί σ ω ς τελικά η Αυτοκρατορία να είχε τελειώσει. Έχοντας πεισθεί και ο ίδιος πια, ο Κέβιν άρχισε να χτενίζει τα δύο αποκαλυπτικά βιβλία της Βίβλου για να βρει ίχνη. Βρήκε ένα απόσπασμα στο Δανιήλ που πίστεψε ότι περιέγραφε τον Νίξον: «Και εν τοις εσχάτοις καίροΐς της βασιλείας αυτών, 235

VALIS

οταν αί άνομίαι φθάσωσιν εις τό πλήρες, θέλει εγερθή βασιλεύς σκληροπρόσωπος και συνετός εις πανουργίας. Και ή δύναμις αύτοϋ θέλει είσθαι ισχυρά, ουχί ομως εξ ιδίας αυτού δυνάμεως' και θέλει αφανίζει εξαισίως και θέλει εύοδοϋσθαι και κατορθώνει και θέλει αφανίζει τούς ισχυρούς και τόν λαόν τόν άγιον. Καίδιά της πανουργίας αύτοϋ θέλει κάμει νά εύοδοϋται ή απάτη εν τη χειρί αύτοϋ' και θέλει μεγαλυνή εν τη καρδία αύτοϋ και εν ειρήνη θέλει αφανίσει πολλούς' και θέλει σηκωθή κατά τοϋ Άρχοντος των αρχόντων πλην θέλει συντριφθεΐ άνευ χειρός». Τώρα πια ο Κέβιν είχε γίνει μελετητής της Βίβλου, προς ευθυμία του Φατ" ο κυνικός είχε γίνει πιστός καίτοι για έναν συγκεκριμένο σκοπό. Αλλά βαθύτερα μέσα του ο Φατ ένιωθε φόβο με την τροπή των γεγονότων. Ίσως πάντα τον καθησύχαζε η σκέψη ότι η συνάντησή του με το Θεό το Μάρτιο του 1974 ήταν απλώς αποτέλεσμα παραφροσύνης" κοιτώντας το από αυτή την άποψη δεν χρειαζόταν να το πάρει για αληθινό. Τώρα όμως αυτό έκανε. Όλοι μας. Στον Φατ είχε συμβεί κάτι που δεν επιδεχόταν εξήγηση, μια εμπειρία που υποδείκνυε κατάρρευση του ίδιου του υλικού κόσμου και των οντολογικών κατηγοριών που τον καθόριζαν: χώρο και χρόνο. «Σκατά, Φιλ», μου είπε εκείνο το βράδυ. «Αν ο κόσμος δεν υπάρχει; Αν δεν υπάρχει, τότε τι υπάρχει;» «Δεν ξέρω», είπα και πρόσθεσα, «Εσύ είσαι η αυθεντία». Ο Φατ με αγριοκοίταξε. «Δεν είναι αστείο. Κάποια δύναμη ή οντότητα έλιωσε την πραγματικότητα γύρω μου λες και όλα ήταν ολόγραμμα! Μια παρεμβολή 236

PHILIP Κ. DICK

παρασίτων στο ολόγραμμα μας!» «Αλλά στην πραγματεία σου», είπα, ααυτό ακριβώς θεωρείς πως είναι η ανθρωπότητα: ένα ολόγραμμα δύο πηγών». «Αλλά άλλο είναι να το σκέφτεσαι διανοητικά», είπε ο Φατ, «και άλλο να βρίσκεις ότι είναι αληθινό!» «Δεν χρειάζεται να χολώνεσαι μαζί μου», είπα. Ο Ντέηβιντ, ο καθολικός φίλος μας, και η μικρή ανήλικη κοπελιά του η Τζαν πήγαν να δουν το Valis κατόπιν συστάσεών μας. Ο Ντέηβιντ βγήκε ευχαριστημένος. Είδε το χέρι του Θεού να στύβει τον κόσμο σαν να ήταν πορτοκάλι. «Ναι, εμείς είμαστε στο χυμό», είπε ο Φατ. «Αλλά έτσι πρέπει να είναι», είπε ο Ντέηβιντ. «Εγκαταλείπεις λοιπόν την άποψη ότι ο κόσμος είναι κάτι το αληθινό», είπε ο Φατ. «Αληθινό είναι οτιδήποτε πιστεύει ο Θεός», είπε ο Ντέηβιντ. Ο Κέβιν εκνευρισμένος είπε, ((Μπορεί να δημιουργήσει ένα άτομο τόσο εύπιστο που θα πιστέψει ότι τίποτα δεν υπάρχει; Επειδή αν δεν υπάρχει τίποτα τι σημαίνει η λέξη "τίποτα"; Πώς είναι το ένα " τ ί π ο τ α " το οποίο υπάρχει σε σύγκριση με ένα άλλο " τ ί π ο τ α " το οποίο δεν υπάρχει;» Ως συνήθως είχαμε μπλεχτεί στα διασταυρούμενα πυρά μεταξύ του Κέβιν και του Ντέηβιντ αλλά υπό διαφορετικές συνθήκες. «Αυτό που υπάρχει», είπε ο Ντέηβιντ, «είναι ο Θεός και η Θέληση του Θεού». «Ελπίζω να είμαι στη διαθήκη του», είπε ο Κέβιν. «Ελπίζω να μη μου άφησε μόνο κάνα δολλάριο». 1. Η λέξη will σημαίνει «θέληση» αλλά και «διαθήκη». (Σ.τ.μ.)

237

VALIS

«Όλα τα πλάσματα είναι,)), είπε ο Ντέηβιντ χωρίς να χάνει την ψυχραιμία του" δεν παρασυρόταν από τον Κέβιν. Η μικρή παρέα μας είχε κυριευτεί από μια ανησυχία που λίγο λίγο δυνάμωνε. Δεν ήμασταν πια φίλοι που παρηγορούν και στηρίζουν ένα προβληματικό μέλος· ήμασταν, συλλογικά, χάλια. Είχε συμβεί στην πραγματικότητα μια πλήρης αντιστροφή: αντί να ηρεμούμε τον Φατ, τώρα έπρεπε να στραφούμε σε αυτόν για συμβουλές. Ο Φατ ήταν ο σύνδεσμός μας με εκείνη την οντότητα, το VALIS ή Ζέβρα, που έμοιαζε να μας εξουσιάζει, αν γινόταν πιστευτή η ταινία του Μάδερ Γκουζ. «Όχι μόνο μας πυροβολεί ενέργεια αλλά και όταν θέλει μπορεί να αναλάβει τον έλεγχο. Μπορεί να κυριαρχήσει πάνω μας». Αυτή ήταν η ορθότερη περιγραφή. Μπορεί ανά πάσα στιγμή μια αχτίδα ροζ φωτός να μας χτυπούσε, να μας τύφλωνε και όταν ανακτούσαμε την όρασή μας (αν την ανακτούσαμε ποτέ) να γνωρίζαμε τα πάντα ή τίποτα και να ήμασταν στη Βραζιλία πριν από τέσσερις χιλιάδες χρόνια' ο χώρος και ο χρόνος για το VALIS δε σήμαιναν τίποτα. Μας ένωνε όλους μια κοινή αγωνία, ο φόβος ότι ξέραμε ή είχαμε καταλάβει πολλά. Ξέραμε ότι αποστολικοί χριστιανοί οπλισμένοι με θαυμαστά πολύπλοκη τεχνολογία είχαν σπάσει το χωροχρονικό σύνορο και είχαν εισβάλει στον κόσμο μας και με τη βοήθεια ενός αχανούς εργαλείου επεξεργασίας πληροφοριών είχαν μεταβάλει ριζικά την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Το βιολογικό είδος των πλασμάτων που ανακαλύπτει κατά λάθος αυτή τη γνώση μπορεί να μην έχει καλή θέση στα διαγράμματα αναμενόμενης διάρκειας ζωής. 238

PHILIP Κ. DICK

To πιο δυσοίωνο απ' όλα ήταν ότι ξέραμε — ή υποψιαζόμασταν — ότι οι αρχικοί αποστολικοί χριστιανοί που είχαν γνωρίσει τον Χριστό, που ήταν ζωντανοί τότε και είχαν μάθει τις διδαχές του από τα χείλη του πριν σβήσουν αυτές τις διδαχές οι Ρωμαίοι, ήταν αθάνατοι. Είχαν αποκτήσει αθανασία μέσω του πλασμάτιου το οποίο είχε αναφέρει ο Φατ στην πραγματεία του. Αν και οι αρχικοί αποστολικοί χριστιανοί είχαν δολοφονηθεί, το πλασμάτιο είχε κρυφτεί στο Ναγκ Χαμμάντι και τώρα πάλι κυκλοφορούσε ελεύθερο στον κόσμο μας, θέλοντας να γαμήσει τους κερατάδες που του την έφεραν, αν μου συγχωρήσετε την έκφραση. Διψούσε για εκδίκηση. Και προφανώς είχε αρχίσει να εκδικείται τη σύγχρονη σημερινή εκδήλωση της Αυτοκρατορίας, την αυτοκρατορική Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήλπιζα το πλασμάτιο να μας θεωρεί φίλους. Ή λ π ι ζα να μη μας περνούσε για καρφιά. «Πού μπορείς να κρυφτείς», είπε ο Κέβιν, «όταν σε ψάχνει ένα αθάνατο πλασμάτιο που ξέρει τα πάντα και καταβροχθίζει τον κόσμο με τη μετουσίωση;» «Καλά που δεν είναι ζωντανή η Σέρι να τα ακούσει αυτά», είπε ο Φατ ξαφνιάζοντάς μας. «Θέλω να πω, θα ήταν δοκιμασία για την πίστη της». Όλοι γελάσαμε. Πίστη κλονισμένη από την ανακάλυψη ότι η οντότητα στην οποία πίστευε υπήρχε πράγματι — το παράδοξο της ευλάβειας. Οι θεολογικές απόψεις της Σέρι ήταν παγιωμένες" δεν θα υπήρχε περιθώριο εκεί για την ανάπτυξη, την επέκταση και την εξέλιξη που θα ήταν αναγκαίες για να ενστερνιστεί τις αποκαλύψεις μας. Δεν ήταν παράξενο που αυτή και ο Φατ δεν είχαν σταθεί ικανοί να ζήσουν μαζί. Το ερώτημα ήταν: Πώς να έρθουμε σε επαφή με τον 239

VALIS

Έρικ Λάμπτον και τη Λίντα Λάμπτον και τον συνθέτη της Συγχρονικής Μουσικής, τον Μίνι; Προφανώς το μέσο θα ήμουν εγώ και η φιλία μου — αν ήταν φιλία — με τον Τζέιμισον. «Από σένα εξαρτάται, Φιλ», είπε ο Κέβιν. «Κούνα τον κώλο σου. Φώναξε τον Τζέιμισον και πες του — ό,τι να 'ναι. Το 'χεις μέσα σου' κάτι θα σκεφτείς. Πες ότι έχεις γράψει ένα σενάριο που είναι καυτό και θέλεις να το διαβάσει ο Λάμπτον». «Πες το Ζέβρα)), είπε ο Φατ. «Εντάξει», είπα. «Θα το π ω Ζέβρα, Κώλο Αλόγου, ό,τι θέλετε. Καταλαβαίνετε φυσικά ότι αυτό θα υπονομεύσει την επαγγελματική μου ακεραιότητα». «Ποια ακεραιότητα;» είπε χαρακτηριστικά ο Φατ. «Π ακεραιότητά σου είναι σαν του Φατ. Ποτέ δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα». «Λυτό που πρέπει να κάνεις», είπε ο Φατ, «είναι να δείξεις γνώση της gnosis που μου αποκαλύφθηκε από τη Ζέβρα πέραν, υπεράνω δηλαδή, αυτών που φαίνονται στο Valis. Αυτό θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον. Θα γράψω μερικές φράσεις που έλαβα απευθείας από τη Ζέβρα». Σε λίγο μου είχε έτοιμη μια λίστα. #18.0 αληθινός χρόνος σταμάτησε το 70 ΚΕ με την πτώση του ναού στην Ιερουσαλήμ. Ξανάρχισε το 1974 ΚΕ. Η περίοδος που μεσολάβησε ήταν μια τέλεια, πλαστή παρεμβολή που μιμούνταν τυφλά τη δημιουργία του Νου. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε», αλλά το 1974 στάλθηκε ένα κρυπτογράφημα σαν σημείο ότι η Εποχή του Σιδήρου είχε τελειώσει· το κρυπτογράφημα αποτελούνταν από 240

PHILIP Κ. DICK

δυο λέξεις: ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΕΑΙΞ, το οποίο αναφέρεται στον Ευτυχισμένο (ή Δικαιωματικό) Βασιλιά. #\9.Το σήμα του κρυπτογραφήματος των δύο λέξεων ΒΑΣΙΑΙΑΣΦΕΑΙΞ δεν απευθυνόταν σε ανθρώπινα όντα αλλά στους απογόνους του Ίχνατον, την τρίφθαλμη φυλή η οποία μυστικά υπάρχει με μας. Είπα διαβάζοντας αυτές τις καταχωρίσεις, «Θέλεις να διαβάσω αυτό το πράγμα στον Ρόμπιν Τζέιμισον;» «Πες ότι είναι από το σενάριό σου ΖέβροίΏ, είπε ο Κέβιν. «Είναι αληθινό το κρυπτογράφημα;» ρώτησα τον Φατ. Μια καλυμ;»4νη έκφραση φάνηκε στο πρόσωπό του. «Ίσως». «Πράγματι στάλθηκε αυτό το μυστικό μήνυμα δύο λέξεων;» είπε ο Ντέηβιντ. «Το 1974», είπε ο Φατ. «Τον Φεβρουάριο. Οι κρυπτογράφοι του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών το μελέτησαν αλλά δεν μπόρεσαν να αποκαλύψουν για ποιον προοριζόταν ή τι σήμαινε». « Π ώ ς το ξέρεις αυτό;» είπα. «Του το είπε η Ζέβρα», είπε ο Κέβιν. «Όχι», είπε ο Φατ αλλά δεν διευκρίνισε. Σε αυτή τη βιομηχανία πάντα μιλάς σε ατζέντηδες, όχι σε κάποιους παραπάνω. Μια φορά ήμουν μαστουρωμένος και προσπάθησα να βρω την Κέυ Λενζ που ήμουν τσιμπημένος μαζί της έχοντας δει το Breezy. Ο ατζέντης της μου έκοψε τη φόρα. Το ίδιο πράγμα έγινε όταν προσπάθησα να βρω τη Βικτόρια Πρίνσιπαλ, που και η ίδια τώρα είναι ατζέντης· και πάλι ήμουν τσιμπημένος μαζί της και πάλι με σταμάτησαν όταν άρχισα 241

VALIS

να τηλεφωνώ στα στούντιο της Γιουνιβέρσαλ. Αλλά έχοντας το τηλέφωνο και τη διεύθυνση του Ρόμπιν Τζέιμισον στο Λονδίνο θα ήταν αλλιώς. «Ναι, σε θυμάμαι», είπε ευδιάθετα ο Τζέιμισον όταν τηλεφώνησα στο Λονδίνο. «Ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας με τη νύφη παιδί όπως την περιέγραψε ο κύριος Πέρσερ στο άρθρο του». Του είπα για το σενάριο δυναμίτη που είχα, το Ζέβρα, και ότι είχα δει την εξαίσια ταινία τους Valis και νόμιζα ακόμη ότι ο Μάδερ Γκουζ ήταν τέλειος για το ρόλο του πρωταγωνιστή' ακόμη πιο πολύ και από τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ τον οποίο επίσης υπολογίζαμε και ο οποίος ενδιαφερόταν. «Λυτό που μπορώ να κάνω», είπε ο Τζέιμισον, «είναι να επικοινωνήσω με τον κύριο Λάμπτον και να του δώσω το νούμερό σου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Λν ενδιαφέρεται, τότε αυτός ή ο ατζέντης του θα έρθουν σε επικοινωνία με σένα ή με τον ατζέντη σου». Είχα κάνει ό,τι μπορούσα. Λυτό ήταν. Μετά από λίγες κουβέντες έκλεισα, νιώθοντας ματαιότητα. Είχα επίσης μερικές σουβλιές ενοχής για το ύπουλο φέρσιμό μου αλλά ήξερα ότι θα καταλάγιαζαν. Ήταν ο Έρικ Λάμπτον ο πέμπτος Σωτήρας τον οποίο αναζητούσε ο Φατ; Παράξενο πράγμα η σχέση ανάμεσα στην πραγματικότητα και το ιδεατό. Ο Φατ ήταν έτοιμος να σκαρφαλώσει στο ψηλότερο βουνό του Θιβέτ, να φτάσει σε ένα γέρο μοναχό διακοσίων ετών που θα έλεγε, «Το νόημα των πάντων, γιε μου, είναι — »· σκέφτηκα: Εδώ, γιέ μου, ο χρόνος γίνεται χώρος. Λλλά δεν είπα τίποτα' τα κυκλώματα του Φατ ήταν ήδη παραφορτωμένα από πληροφορίες. Το τελευταίο που χρειαζόταν 242

PHILIP Κ. DICK

ήταν κι άλλες πληροφορίες· αυτό που χρειαζόταν ο Φατ ήταν κάποιος να πάρει τις πληροφορίες. «Ο Γκουζ είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες;» είπε ο Κέβιν. «Ναι», είπα, «σύμφωνα με τον Τζέιμισον». «Δεν του είπες το κρυπτογράφημα», είπε ο Φατ. Όλοι τον κοιτάξαμε περιφρονητικά. «Το κρυπτογράφημα είναι για τον Γκουζ», είπε ο Κέβιν. «Όταν τηλεφωνήσει». «Όταν», έκανα σαν ηχώ. «Αν χρειαστεί μπορείς να βάλεις τον ατζέντη σου να επικοινωνήσει με τον ατζέντη του Γκουζ», είπε ο Κέβιν. Αυτή την υπόθεση την κυνηγούσε πιο πολύ και από τον ίδιο τον Φατ. Στο κάτω κάτω ο Κέβιν ήταν αυτός που είχε ανακαλύψει το Valis και επομένως είχε ξεκινήσει όλη αυτή την ιστορία. «Μια τέτοια ταινία», είπε ο Ντέηβιντ, «θα τραβήξει όλους τους μουρλούς. Ο Μάδερ Γκουζ μάλλον είναι πολύ προσεκτικός». «Ευχαριστώ», είπε ο Κέβιν. «Δεν εννοώ εμάς», είπε ο Ντέηβιντ. « Έ χ ε ι δίκιο», είπα, ξαναφέρνοντας στο νου μου μερικά γράμματα που δημιουργούν τα δικά μου κείμενα. «Ο Γκουζ μάλλον θα προτιμήσει να επικοινωνήσει με τον ατζέντη μου». Σκέφτηκα, Αν επικοινωνήσει καθόλου μαζί μας. Ο δικός του ατζέντης στο δικό μου ατζέντη. Ισορροπημένα μυαλά. «Αν σου τηλεφωνήσει ο Γκουζ», μου είπε ο Φατ με ήσυχη, χαμηλή, γεμάτη ένταση φωνή, ασυνήθιστη γι' αυτόν, «θα του δώσεις το κρυπτογράφημα των δύο λέξεων, Β Α Σ Ι Λ Ι Α Σ Φ Ε Α Ι Ξ . Κόλλα το στην κουβέντα, φυσικά" δεν είναι κατασκοπικό αυτό. Πες ότι είναι ένας εναλλακτικός τίτλος για το σενάριο». 243

VALIS

Είπα ενοχλημένος, «Μπορώ να τα καταφέρω». Η πιθανότητα ήταν ότι τίποτα δεν θα χρειαζόταν να καταφέρω. Μια βδομάδα μετά έλαβα ένα γράμμα από τον ίδιο τον Μάδερ Γκουζ, τον Έρικ Λάμπτον. Περιείχε μία λέξη. Β Α Σ Ι Λ Ι Α Σ * Και μετά τη λέξη ένα ερωτηματικό και ένα βέλος που έδειχνε δεξιά από το ΒΑΣΙΛΙΑΣ.

Χέστηκα από το φόβο* μ' έπιασε τρεμούλα. Και έγραψα τη λέξη Φ Ε Λ Ι Ξ . Και ταχυδρόμησα πάλι το γράμμα πίσω στον Μάδερ Γκουζ. Είχε βάλει μέσα και φάκελο με γραμματόσημο και τη διεύθυνσή του. Δεν υττηρχε καμία αμφιβολία: είχαμε συνδεθεί. Το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το κρυπτογράφημα των δύο λέξεων Β Α Σ Ι Λ Ι Α Σ Φ Ε Λ Ι Ξ είναι ο πέμπτος Σωτήρας που, όπως είχε πει η Ζέβρα — ή το VALIS — είτε είχε ήδη γεννηθεί είτε θα γεννιόταν σύντομα. Αυτό ήταν πολύ τρομακτικό για μένα, το γράμμα του Μάδερ Γκουζ που έλαβα. Αναρωτήθηκα πώς θα ένιωθε ο Γκουζ — πώς θα ένιωθαν ο Έρικ Αάμπτον και η γυναίκα του Λίντα - όταν έπαιρναν πίσω το γράμμα με ορθά συμπληρωμένο το Φ Ε Λ Ι Ξ . Ορθά' ναι, αυτό ήταν. Μόνο μια λέξη από τις εκατοντάδες χιλιάδες των αγγλικών λέξεων θα ταίριαζε' όχι, όχι αγγλικά: λατινικά. Είναι όνομα στα αγγλικά αλλά λέξη στα λατινικά. Ευημερών, ευτυχισμένος, ευδοκιμών... η λατινική λέξη Φέλιξ απαντάται σε τέτοιες εντολές όπως είναι οι εντολές του ίδιου του Θεού, ο οποίος στη Γένεση στο Α' 21 λέει σ' όλα τα πλάσματα του κόσμου «Αύξάνεσθε καί πληθύνεσθε και γεμίσατε τά ύδατα έν ταϊς θαλάσσαις· καί τά πετεινά άς πληθύνωνται επί της γης». 244

PHILIP Κ. DICK

Αυτή είναι η ουσία του νοήματος της λέξης felix, αυτής της εντολής του Θεού, αυτής της εντολής της αγάπης, αυτής της εκδήλωσης της επιθυμίας του όχι μόνο να ζήσουμε αλλά να ζήσουμε στην ευτυχία και την ευδαιμονία. FELIX. Καρπερός, καρποφόρος, εύφορος, παραγωγικός. Όλα τα ευγενή δέντρα των οποίων οι καρποί προσφέρονται στις ανώτερες θεότητες. Αυτός που φέρνει καλή τύχη, ευοίωνος, αίσιος, ελπιδοφόρος, ευνοϊκός, ευημερών, ευτυχής. Τυχερός, χαρούμενος, καλότυχος. Τελειωμένος, πλήρης. Ευτυχέστερος, πιο επιτυχημένος σε. Η τελευταία έννοια μου κινεί το ενδιαφέρον. «Πιο επιτυχημένος σε». Ο Βασιλιάς που είναι πιο επιτυχημένος σε... σε τι; Ί σ ω ς στην ανατροπή της τυραννικής κυριαρχίας του βασιλιά των δακρύων, και την αντικατάσταση εκείνου του πικρού και θλιμμένου βασιλιά με τη δική του νόμιμη επικράτηση της ευτυχίας.' το τέλος της εποχής της Μαύρης Σιδερένιας Φυλακής και η αρχή της εποχής του Κήπου των Φοινικόδενδρων στο ζεστό ήλιο της Αραβίας (το felix αναφέρεται επίσης στο εύφορο τμήμα της Αραβίας). Η ολομέλεια της μικρής μας ομάδας, μόλις πήρα την επιστολή του Μάδερ Γκουζ, συνεδρίασε για να λάβει αποφάσεις. «Ο Φατ κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα», είπε ο Κέβιν λακωνικά, αλλά τα μάτια του έλαμπαν από αναστάτωση και χαρά, μια χαρά κοινή σε όλους μας. «Κι εσύ κάθεσαι πλάι μου», είπε ο Φατ. Είχαμε πάρει ρεφενέ ένα μπουκάλι κονιάκ Courvoisier Napoleon' καθίσαμε στο καθιστικό του Φατ και ζεστάναμε τα ποτήρια μας τρίβοντας τα κολονάκια τους σαν σπιρτόξυλα και αισθανόμασταν ωραίοι. 245

VALIS

Ο Κέβιν είπε υπόκωφα με ανέκφραστη φωνή χωρίς να απευθύνεται σε κάποιον συγκεκριμένα· ((Θα ήταν ενδιαφέρον αν μερικοί άνδρες με γυαλιστερές κολλητές μαύρες στολές έρχόταν και μας σκ()τωναν όλους τώρα. Εξαιτίας του τηλεφωνήματος του Φιλ». ((Τα 'χει αυτά η ζωή», είπα αντιμετωπίζοντας εύκολα το χιούμορ του Κέβιν. ((Ας σπρώξουμε τον Κέβιν στο διάδρομο με το κοντάρι της σκούπας να δούμε άμα του ρίξει κανείς». ((Αυτό δεν αποδεικνύει τίποτα», είπε ο Ντέηβιντ. ((Η μισή Σάντα Αννα έχει βαρεθεί τον Κέβιν». Τρία βράδια μετά, στις δύο το πρωί, χτύπησε το τηλέφωνο. Όταν το σήκωσα — ήμουν ακόμα ξύπνιος, τελείωνα την εισαγωγή για ένα βιβλίο με διηγήματα που είχαν επιλεχθεί από τα είκοσι πέντε χρόνια της καριέρας μου — μια ανδρική φωνή με κάποιο ίχνος βρετανικής προφοράς είπε, ((Πόσοι είστε;» Είπα μπερδεμένος, ((Ποιος είναι;» ((Ο Γκουζ». Ω Χριστέ μου, σκέφτηκα και πάλι ένιωσα ρίγος. ((Τέσσερις», είπα και η φωνή μου έτρεμε. ((Είναι στιγμή χαράς», είπε ο Έρικ Αάμπτον. ((Ευδαιμονίας», είπα. Ο Αάμπτον γέλασε. (('Οχι, ο Βασιλιάς δεν είναι οικονομικά ευκατάστατος». ((Ο — » δε μπόρεσα να συνεχίσω. Ο Αάμπτον είπε ((Vivit. Νομίζω. Vivet; Ζει, τέλος πάντων, θα χαρείτε να μάθετε. Τα λατινικά μου δεν είναι πολύ καλά». ((Πού;» είπα. ((Πού είστε; Έ χ ω εδώ ταχυδρομικό κώδικα 714». ((Σάντα Αννα. Στην κομητεία Όραντζ». 1. The Golden man, επιμέλεια ανθολογίας Mark Hust.

246

PHILIP Κ. DICK

«Με τον Φέρις», είπε ο Λάμπτον. «Είστε λίγο βόρεί,α από το παραθαλάσσιο μέγαρο του Φέρις». «Σωστά», είπα. «Θα βρεθούμε;» «Σίγουρα», είπα, και. στο κεφάλι μου μια φωνή είπε, Αυτό είναι αληθινό. «Μπορείτε εσείς οι τέσσερις να έρθετε αεροπορικώς εδώ; Στη Σονόμα;» «Ω ναι», είπα. «Θα πετάξετε στο αεροδρόμιο του Ώκλαντ' είναι καλύτερο από το αεροδρόμιο του Σαν Φρανσίσκο. Είδατε το Valis',^} «Αρκετές φορές». Η φωνή μου έτρεμε ακόμη. «Κύριε Αάμπτον, υπάρχει χρονική δυσλειτουργία;» Ο Έρικ Αάμπτον είπε « Π ώ ς μπορεί να υπάρχει δυσλειτουργία σε κάτι που δεν υπάρχει;» Σταμάτησε. «Δεν το σκεφτήκατε αυτό». «Όχι», παραδέχτηκα. «Μπορώ να σας π ω ότι πιστεύουμε πως το Valis είναι μία από τις καλύτερες ταινίες που έχουμε δει ποτέ;» «Ελπίζω κάποτε να βγάλουμε την κανονική βερσιόν, που δεν έχει περικοπές. Θα κοιτάξω να της ρίξετε καμιά ματιά εδώ. Δεν θέλαμε να κόψουμε αλλά, ξέρετε, πρακτικά προβλήματα... είστε συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας; Γνωρίζετε τον Τόμας Ντις;» «Ναι», είπα. «Είναι πολύ καλός». «Ναι», είπα, ευχαριστημένος που ο Αάμπτον ήξερε τα γραπτά του Ντις. Ή τ α ν καλό σημάδι. «Κατά κάποιον τρόπο το Valis ήταν σκατά», είπε ο Αάμπτον. «Έπρεπε να το κάνουμε μ' αυτόν τον τρόπο, για να πείσουμε τους διανομείς να το αναλάβουν. Για 247

VALIS

το κοινό που τρώει ποπ-κορν στα ντράιβ-ιν». Τπήρχε ευθυμία στη φωνή του, μια μουσική λάμψη. «Περίμεναν να τραγουδήσω, ξέρετε. " Ε, Κύριε Αστράνθρωπε, Πότε Θα Περάσεις Από Δ ω ; " Νομίζω ότι ήταν κάπως απογοητευμένοι, βλέπετε». «Ναι», είπα μπερδεμένος. «Θα σας δούμε λοιπόν εδώ. Έχετε τη διεύθυνση, σωστά; Δεν θα είμαι στη Σονόμα τον άλλο μήνα, οπότε πρέπει να γίνει αυτό το μήνα ή πιο μετά φέτος. Θα ξαναπάω στην Αγγλία για να κάνω μια τηλεταινία για τους ανθρώπους της Grenada. Και έχω υποχρεώσεις συναυλιακές... έχω ηχογράφηση στο Μπέρμπανκ' θα μτΐορούσα να σας συναντήσω εκεί — πώς το λέτε; Η "Νοτιοχώρα;" «Θα έρθουμε στη Σονόμα», είπα. «Υπάρχουν άλλοι;» είπα. «Ποιοι έχουν επικοινωνήσει μαζί σας;» «Ανθρωποι του " Ευτυχούς Βασιλέως;" Θα μιλήσουμε γι' αυτό όταν βρεθούμε, η παρέα σας και η Λίντα και ο Μίνι' ξέρατε ότι ο Μίνι έκανε τη μουσική;» «Ναι», είπα. «Συγχρονική Μουσική». «Είναι πολύ καλός», είπε ο Αάμπτον. «Πολλά από αυτά που περνάμε στο κοινό βρίσκονται στη μουσική του. Δεν γράφει τραγούδια, το καθίκι. Μακάρι να έγραφε. Θα έκανε υπέροχα τραγούδια. Τα τραγούδια μου δεν είναι άσχημα αλλά δεν είμαι ο Πωλ». Σταμάτησε. «Ο Πωλ Σάιμον, εννοώ». «Μπορώ να σας ρωτήσω», είπα, «πού είναι αυτός;» «Ω Αοιπόν, ναι* μπορείτε να ρωτήσετε. Αλλά κανείς δεν θα σας πει μέχρι να μιλήσουμε. Ένα μήνυμα δύο λέξεων δε μου λέει πολλά για σας, έτσι δεν είναι; Αν και έψαξα να βρω στοιχεία για σας. Παίρνατε ναρκωτικά για ένα διάστημα και μετά αλλάξατε παράταξη. Συναντήσατε τον Τιμ Αήρυ — » 248

PHILIP Κ. DICK

«Μόνο στο τηλέφωνο», διόρθωσα. «Του μίλησα μια φορά στο τηλέφωνο* ήταν στον Καναδά με τον Τζων Λέννον και τον Πωλ Γουίλλιαμς — όχι τον τραγουδιστή, αλλά τον συγγραφέα». «Δεν έχετε συλληφθεί. Για κατοχή;» «Ποτέ», είπα. «Είχατε το ρόλο του γκουρού της πρέζας για τους εφήβους στο — πού ήταν; — α ναι* στην κομητεία Μάριν. Κάποιος σας πυροβόλησε». «Δεν είναι ακριβώς έτσι», είπα. «Γράφετε πολύ παράξενα βιβλία. Αλλά είστε σίγουρος ότι δεν έχετε ποινικό μητρώο; Δεν σας θέλουμε αν έχετε». «Δεν έχω», είπα. Ο Λάμπτον είπε ήρεμα, με ευχάριστο ύφος, «Είχατε αναμειχθεί με μαύρους τρομοκράτες για ένα διάστημα». Δεν είπα τίποτα. «Πόσο περιπετειώδης ήταν η ζωή σας», είπε ο Λάμπτον. «Ναι», συμφώνησα. Αυτό ήταν αλήθεια. «Δεν παίρνετε ναρκωτικά τώρα;» γέλασε ο Αάμπτον. «Αποσύρω αυτή την ερώτηση. Ξέρουμε ότι τώρα είστε στον ίσιο δρόμο. Εντάξει, Φίλιπ" θα χαρώ να σε συναντήσω εσένα και τους φίλους σου προσωπικά. Σ ' εσένα — για να δούμε. Ειπώθηκαν πράγματα». «Οι πληροφορίες πυροβολήθηκαν στον φίλο μου τον Χορσλάβερ Φατ». «Αλλά αυτός είσαι εσύ. " Φ ί λ ι π " , φίλιππος στα ελληνικά σημαίνει "Χορσλάβερ". " Φ α τ " είναι η γερμανική μετάφραση του "Ντικ", χοντρός. Οπότε έχεις μεταφράσει το όνομά σου». Δεν είπα τίποτα. 249

VALIS «Θα έπρεπε να σε αποκαλώ "Χορσλάβερ Φατ"; NtώθεLς καλύτερα έτσι;» «Το πρέπον», είπα μουδιασμένα. «Μια έκφραση από τη δεκαετία του εξήντα». Ο Λάμπτον γέλασε. «Εντάξει, Φίλιπ, Νομίζω ότι έχουμε αρκετές πληροφορίες για σένα. Μιλήσαμε στον ατζέντη σου, τον κύριο Γκάλεν φαινόταν οξυδερκής και ευθύς». «Είναι εντάξει», είπα. «Σίγουρα πάντως καταλαβαίνει πού είναι το μυαλό σου, όπως λένε εδώ. Εκδότης σου είναι ο οίκος Doubleday, σωστά;» «Ο Bantam», είπα. «Πότε θα έρθει η παρέα σου;» Είπα, «Τι λες γι' αυτό το σαββατοκύριακο;» «Πολύ καλά», είπε ο Λάμπτον. «Θα το απολαύσεις αυτό, ξέρεις. Το μαρτύριο που πέρασες τελείωσε. Το συνειδητοποιείς αυτό, Φίλιπ;» Δεν αστεϊζόταν πια. «Τελείωσε. Πραγματικά τελείωσε». «Ωραία», είπα και η καρδιά μου βροντούσε. «Μη φοβάσαι, Φίλιπ», είπε ήσυχα ο Λάμπτον. «Εντάξει», είπα. «Πέρασες πολλά. Το πεθαμένο κορίτσι... ας το αφήσουμε αυτό' έφυγε. Βλέπεις;» «Ναι», είπα. «Καταλαβαίνο^». Και καταλάβαινα. Ήλπιζα ότι καταλάβαινα. Προσπαθούσα. Ήθελα. «Δεν καταλαβαίνεις. Είναι εδώ. Οι πληροφορίες είναι σωστές. " Ο Βούδας είναι στο άλσος". Καταλαβαίνεις;» «Όχι», είπα. «Ο Γκαουτάμα γεννήθηκε σε ένα άλσος που λεγόταν Λουμπίνι. Είναι μια ιστορία όπως αυτή του Ιησού στη Βηθλεέμ. Λν η πληροφορία ήταν " ο Ιησούς είναι στη 250

PHILIP Κ. DICK

Βηθλεέμ", θα καταλάβαινες τι σήμαινε αυτό, σωστά;» Ένευσα, ξεχνώντας ότι ήμουν στο τηλέφωνο. «Κοιμήθηκε σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια», είπε ο Λάμπτον. «Πολύ καιρό. Κάτω από όλα όσα συνέβησαν. Αλλά — λοιπόν, νομίζω ότι είπα αρκετά. Είναι ξύπνιος τώρα" αυτό είναι το θέμα. Η Λίντα κι εγώ θα σας δούμε το βράδυ της Παρασκευής ή νωρίς το Σάββατο, τότε;» «Σωστά», είπα. «Ωραία. Μάλλον το βράδυ της Παρασκευής». «Μόνο θυμήσου», είπε ο Λάμπτον. «Ο Βούδας είναι στο άλσος». Και προσπάθησε να είσαι χαρούμενος». Είπα, «Είναι αυτός που ξαναήρθε; Ή άλλος;» Σιωπή. «Εννοώ — » είπα. «Ναι, ξέρω τι εννοείς. Λλλά, βλέπεις, ο χρόνος δεν είναι πραγματικός. Είναι πάλι αυτός, αλλά δεν είναι αυτός. Αλλος. Υπάρχουν πολλοί Βούδες αλλά μόνο ένας. Το κλειδί για να το καταλάβεις είναι ο χρόνος... όταν παίζεις έναν δίσκο δεύτερη φορά, οι μουσικοί ξαναπαίζουν τη μουσική δεύτερη φορά; Αν παίξεις το δίσκο πενήντα φορές, οι μουσικοί ξαναπαίζουν τη μουσική πενήντα φορές;» «Μια φορά», είπα. «Σ' ευχαριστώ», είπε ο Λάμπτον και το τηλέφωνο έκανε κλικ. Κατέβασα το ακουστικό. Δεν το βλέπεις αυτό κάθε μέρα, είπα. Αυτό που είπε ο Γκουζ. Ξαφνιάστηκα όταν κατάλαβα ότι δεν έτρεμα πια. Ή τ α ν λες και έτρεμα όλη τη ζωή μου, από ένα χρόνιο υπόγειο ρεύμα φόβου. Έτρεμα, έτρεχα, είχα μπελάδες, έχανα τους ανθρώπους που αγαπούσα. Συ251

VALIS νειδητοποίησα ότι ήμουν σαν χαρακτήρας σε καρτούν αντί για πραγματικό πρόσωπο. Μια γλυκανάλατη ανιμασιόν από τις αρχές της δεκαετίας του τριάντα. Στη ρίζα όλων όσα είχα κάνει βρισκόταν ο φόβος που με κινούσε. Τώρα ο φόβος είχε πεθάνει, κατευνασμένος από τα νέα που είχα ακούσει. Τα νέα, κατάλαβα ξαφνικά, που περίμενα από την αρχή να ακούσω' είχα δημιουργηθεί για να είμαι παρών όταν θα ερχόντουσαν τα νέα, και για κανέναν άλλο λόγο. Μπορούσα να ξεχάσω το νεκρό κορίτσι. Το ίδιο το σύμπαν, στη μακροκοσμική του κλίμακα, θα έπαυε πια να θρηνεί. Η πληγή είχε γιατρευτεί. Επειδή ήταν αργά, δεν μπορούσα να ειδοποιήσω τους άλλους για το τηλεφώνημα του Λάμπτον. Ούτε μπορούσα να τηλεφωνήσω στην Αιρ Καλιφόρνια και να κρατήσω θέσεις στο αεροπλάνο. Όμως νωρίς το πρωί πήρα στο τηλέφωνο τον Ντέηβιντ και μετά τον Κέβιν και μετά τον Φατ. Με έβαλαν να αναλάβω τις προετοιμασίες του ταξιδιού. Αργά το βράδυ της Παρασκευής τούς φαινόταν καλά. Ανταμώσαμε εκείνο το απόγευμα και αποφασίσαμε ότι η παρέα μας χρειαζόταν όνομα. Μετά από λογομαχίες αφήσαμε τον Φατ να αποφασίσει. Δεδομένης της έμφασης που είχε δώσει ο Αάμπτον στο Βούδα αποφασίσαμε να ονομασθούμε Κοινωνία του Σιντάρτα. «Τότε μη με λογαριάζετε εμένα», είπε ο Ντέηβιντ. «Λυπάμαι, αλλά δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτό αν δεν υπάρχει κάποια νύξη περί χριστιανισμού. Δεν θέλω να φανώ φανατικός αλλά — » «Φαίνεσαι φανατικός», του είπε ο Κέβιν. Πάλι λογομαχήσαμε. Τελικά βρήκαμε ένα όνομα αρκετά δυσνόητο για να ικανοποιήσει τον Φατ, αρκε252

PHILIP Κ. DICK

τά απόκρυφο για να ικανοποιήσει τον Κέβιν και αρκετά χριστιανικό για να ικανοποιήσει τον Ντέηβιντ* για μένα το ζήτημα δεν ήταν σημαντικό. Ο Φατ μας είπε ένα όνειρο που είχε δει πρόσφατα, στο οποίο ο ίδιος ήταν ένα μεγάλο ψάρι. Αντί για χέρι περπατούσε με πτερύγια σαν πανιά ή βεντάλια* με ένα πτερύγιο προσπάθησε να πιάσει ένα τουφέκι Μ-16 αλλά το όπλο γλίστρησε στο έδαφος και εκεί πάνω μια φωνή είχε πει: «Τα ψάρια δε μπορούν να κουβαλήσουν όπλα». Εφόσον η ελληνική λέξη γι' αυτό το είδος της βεντάλιας ήταν rhipidos — όπως είναι στα ερπετά Rhiptoglossa — καταλήξαμε τελικά στην Κοινωνία του Ριπιδίου, όνομα που αναφέρεται πλαγίως στον χριστιανικό ιχθύ. Αυτό ευχαρίστησε τον Φατ εφόσον υπαινισσόταν το λαό Ντογκόν και το σύμβολο του ιχθύος τους για την αγαθή θεότητα. Έτσι τώρα μπορούσαμε να πλησιάσουμε τον Έρικ Λάμπτον — και τη Αίντα Αάμπτον — με τη μορφή μιας επίσημης οργάνωσης. Αν και ήμασταν λίγοι. Νομίζω ότι ήμασταν φοβισμένοι σ' αυτό το σημείο* εκφοβισμένοι ίσως είναι καλύτερη λέξη. Ο Φατ με πήρε παράμερα και είπε με χαμηλή φωνή: «Ο Έρικ Αάμπτον είπε στ' αλήθεια ότι δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε πια τον θάνατο;» Έβαλα το χέρι μου στον ώμο του Φατ. «Τελείωσε», είπα. «Μου το είπε αυτό. Η εποχή της καταπίεσης τελείωσε τον Αύγουστο του 1974' τώρα είναι η αρχή του τέλους της εποχής της θλίψης. Εντάξει;» ((Εντάξει», είπε ο Φατ με ένα αχνό χαμόγελο σαν να μην πίστευε αυτά που άκουγε μα ήθελε να τα πιστέψει. «Δεν είσαι τρελός, ξέρεις», είπα στον Φατ. «Θυμήσου το αυτό. Δεν μπορείς να το χρησιμοποιήσεις αυτό σαν δικαιολογία». 253

VALIS ((KaL είναι ζωντανός; Κιόλας; Είναι αλήθεια ζωντανός;» «Έτσι λέει ο Λάμπτον». «Τότε είναι αλήθεια». Είπα, «Μάλλον είναι αλήθεια». «Το πιστεύεις». «Νομίζω», είπα. «Θα το δούμε». «Θα είναι γέρος; Ή παιδί; Νομίζω ότι θα είναι ακόμη παιδί. Φιλ —» Ο Φατ με κοίταξε κεραυνόπληκτος. «Αν δεν είναι ανθρώπινος;» «Τότε», είπα, «θα ασχοληθούμε με αυτό το πρόβλημα εάν και όταν προκύψει». Μέσα μου σκέφτηκα: Μάλλον ήρθε εδώ από το μέλλον αυτό είναι το πιθανότερο. Δεν θα είναι ανθρώπινος σε μερικά ζητήματα, αλλά θα είναι σε άλλα. Το αθάνατο παιδί μας... η μορφή ζωής ενός εκατομμυρίου ετών ίσως στο μέλλον. Η Ζέβρα, σκέφτηκα. Τώρα θα σε δω. Όλοι θα σε δούμε. Βασιλιάς και κριτής, σκέφτηκα. Ό π ω ς μας είχαν υποσχεθεί. Ώς πίσω στον Ζωροάστρη. Ώ ς πίσω στον Οσιρι, μάλιστα. Και από την Αίγυπτο στο λαό των Ντογκόν και από κει στα άστρα. «Μια δόση κονιάκ», είπε ο Κέβιν φέρνοντας το μπουκάλι στο καθιστικό. «Σαν πρόποση». «Να πάρει και να σηκώσει, Κέβιν», διαμαρτυρήθηκε ο Ντέηβιντ. «Δεν μπορείς να κάνεις πρόποση για τον Σωτήρα με κονιάκ». «Ένα δαχτυλάκι;» είπε ο Κέβιν. Πήραμε όλοι από ένα ποτήρι κονιάκ Courvoisier Napoleon, ακόμα και ο Ντέηβιντ. «Στην Κοινωνία του Ριπιδίου», είπε ο Φατ. Αγγίξαμε τα ποτήρια μας. 254

PHILIP Κ. DICK

Είπα, «Και στο σύνθημα μας». «Έχουμε σύνθημα;» είπε ο Κέβιν. «Τα ψάρια δεν μπορούν να κουβαλήσουν όπλα) είπα. Ήπιαμε σ' αυτό.

255

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο

11

Ε Ι Χ Α Χ Ρ Ο Ν Ι Α Ν Α Ε Π Ι Σ Κ Ε Φ Θ Ω τη Σονόμα της Καλιφόρνιοίς που βρίσκεται στην καρδιά της χώρας του κρασιού, και από τρεις μεριές την κλείνουν υπέροχοι λόφοι. Το πιο ελκυστικό θέαμα είναι το πάρκο της πόλης που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο, με το παλιό πέτρινο δικαστήριο, τη λιμνούλα με τις πάπιες, τα αρχαία κανόνια που ξέμειναν από τελειωμένους πολέμους. Γύρω από το τετράγωνο πάρκο βρίσκονταν πολλά μαγαζάκια που εξυπηρετούσαν κυρίως τους τουρίστες του Σαββατοκύριακου αρμέγοντας τούς απρόσεκτους και φορτώνοντάς τους με πολλά πράγματα τελείως άχρηστα· υπήρχαν ακόμη μερικά κτίρια που ήταν πράγματι ιστορικά, από τότε που κυριαρχούσαν οι Μεξικανοί, βαμμένα, με επιγραφές που διατυμπάνιζαν τους αρχαίους ρόλους τους. Ο αέρας μύριζε ωραία — ειδικά αν είσαι από τη Νοτιοχώρα — και, παρόλο που ήταν βράδυ, κάναμε μια βολτίτσα γύρω πριν μπούμε σε ένα μπαρ που λεγόταν αΤου Τζίνο» για να τηλεφωνήσουμε στους Λάμπτον. Σε ένα λευκό VW Ράμπιτ ο Έρικ και η Λίντα Λάμπτον μας πήραν μαζί" μας αντάμωσαν στου «Τζίνο» όπου καθόμασταν οι τέσσερίς μας σε ένα τραπέζι και πίναμε Σεπαραίητορ, τη σπεσιαλιτέ του μαγαζιού. 256

PHILIP Κ. DICK

«Λυπάμαι που δεν μπορούσαμε να σας πάρουμε από το αεροδρόμιο», είπε ο Έρικ Λάμπτον καθώς ερχόταν μαζί με τη σύζυγό του στο τραπέζι μας* προφανώς με αναγνώρισε από τις δημοσιευμένες φωτογραφίες μου. Ο Έρικ Λάμπτον είναι λιγνός, με μακριά ξανθά μαλλιά' φορούσε κόκκινο παντελόνι καμπάνα και ένα μπλουζάκι που έγραφε Σ Ω Σ Τ Ε Τ Ι Σ Φ Α Λ Α Ι Ν Ε Σ . Ο Κέβιν φυσικά τον αναγνώρισε αμέσως, όπως και πολλοί άλλοι στο μπαρ' φωνές, κραυγές και καλωσορίσματα χαιρέτησαν τους Λάμπτον που χαμογελούσαν σε αυτούς που απ' ό,τι φαινόταν ήταν φίλοι τους. Πλάι στον Έρικ η Λίντα βάδιζε γρήγορα, λιγνή κι αυτή, με δόντια σαν της Εμμυλού Χάρις. Σαν τον άντρα της είναι λιγνή, αλλά τα μαλλιά της είναι μελαχρινά και απαλά και μακριά. Φορούσε κομμένο τζιν, ξεθωριασμένο από το πλύσιμο, και ένα καρό πουκάμισο με ένα φουλάρι γύρω από το λαιμό της. Και οι δύο φορούσαν μπότες: ο Έρικ κοντές και η Λίντα μακριές. Σε λίγο στριμωχτήκαμε στο Ράμπιτ και κατηφορίσαμε τους δρόμους της πόλης που περνούσαν πλάι από σχετικώς μοντέρνα σπίτια με μεγάλες μπροστινές αυλές με γκαζόν. «Είμαστε η Κοινωνία του Ριπιδίου», είπε ο Φατ. Ο Έρικ Λάμπτον είπε, «Είμαστε οι Φίλοι του Θεού». Ο Κέβιν έκπληκτος αντέδρασε βίαια' έριξε μια έντονη ματιά στον Έρικ Λάμπτον. Οι υπόλοιποι αναρωτηθήκαμε γιατί. «Ξέρεις λοιπόν το όνομα», είπε ο Έρικ. ((Gottesfreunde», είπε ο Κέβιν. ((Οι ρίζες σας βρίσκονται στον δέκατο τέταρτο αιώνα!» «Σωστά», είπε η Λίντα Λάμπτον. «Οι Φίλοι του Θεού στην αρχή σχηματίστηκαν στην Μπάζελ. Τελι257

VALIS κά μπήκαμε στη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες. Ξέρεις τότε τον Μάστερ Έκχαρτ», Ο Κέβιν είπε, «Ήταν το πρώτο πρόσωπο που συνέλαβε την έννοια της θεότητος ως κάτι ξέχωρο του Θεού. Ο μεγαλύτερος χριστιανός μυστικιστής. Δίδαξε ότι ένα άτομο μπορεί να επιτύχει την ένωση με τη θεότητα — είχε την ιδέα ότι ο Θεός υπάρχει μέσα στην ανθρώπινη ψυχή!» Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε ακούσει τον Κέβιν τόσο αναστατωμένο. « Η ψυχή μπορεί να γνωρίσει το Θεό όπως αυτός είναι! Κανείς σήμερα δεν το διδάσκει αυτό! Και, και — », ο Κέβιν άρχισε να τραυλίζει. Ποτέ δε τον είχαμε ακούσει να τραυλίζει. «Ο Σανκάρα στην Ινδία, στον ένατο αιώνα" δίδασκε τα ίδια πράγματα που δίδαξε ο Έ κ χ α ρ τ . Είναι ένας διαχριστιανικός μυστικισμός στον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει πέρα από το Θεό, ή να ενωθεί με το Θεό, σαν ή με κάποια σπίθα που δεν έχει δημουργηθεί ακόμη. Βράχμα" να γιατί η Ζέβρα — » «VALIS», είπε ο Λάμπτον. «Ό,τι αν είναι», είπε ο Κέβιν γυρνώντας σε μένα είπε με έξαψη «αυτό θα εξηγούσε τις αποκαλύψεις για τον Βούδα και για την Αγία Sophia ή Χριστό. Αυτό δεν περιορίζεται σε μία συγκεκριμένη χώρα ή πολιτισμό ή θρησκεία. Λυπάμαι, Ντέηβιντ». Ο Ντέηβιντ ένευσε φιλικά αλλά έδειχνε ταραγμένος. Ήξερε ότι αυτό δεν ήταν ορθόδοξο. Ο Έρικ είπε, «Σανκάρα και Έκχαρτ, το ίδιο άτομο" που ζει σε δύο μέρη σε δύο χρόνους». Ο Φατ είπε, σχεδόν στον εαυτό του: «Κάνει τα πράγματα να φαίνονται διαφορετικά για να φαίνεται ότι έχει παρέλθει χρόνος». «Χρόνος και χώρος μαζί», είπε η Αίντα. «Τι είναι το VALIS;» ρώτησα. 258

PHILIP Κ. DICK

«Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης». «Αυτό είναι περιγραφή», είπα. «Αυτό έχουμε», είπε ο Έρικ. «Τι άλλο υπάρχει εκτός από αυτό; Θέλετε ένα όνομα, όπως ο Θεός είχε βάλει τον Αδάμ να ονομάσει όλα τα ζώα; VALIS είναι το όνομα· καλείτε το έτσι και να είστε ικανοποιημένοι». «Είναι το VALIS άνθρωπος;» είπα. « Ή Θεός; Ή κάτι άλλο;». Τόσο ο Έρικ όσο και η Αίντα χαμογέλασαν. «Έρχεται από τα άστρα;» είπα. «Αυτό το μέρος όπου είμαστε», είπε ο Έρικ, «είναι ένα από τα άστρα* ο ήλιος μας είναι ένα άστρο». «Αινίγματα», είπα. Ο Φατ είπε «Είναι το VALIS ο Σωτήρας;» Για μια στιγμή τόσο ο Έρικ όσο και η Αίντα έμειναν σιωπηλοί και μετά η Αίντα είπε, «Είμαστε οι Φίλοι του Θεού». Πέρα από αυτό δεν πρόσθεσε τίποτα άλλο. Ο Ντέηβιντ με κοίταξε επιφυλακτικά, έπιασε το βλέμμα μου και έκανε μιά ερωτηματική χειρονομία! είναι σωστοί αυτοί ο άνβρωποί\ «Είναι μια πολύ παλιά ομάδα», απάντησα, «που νόμιζα ότι είχε σβήσει πριν από αιώνες». Ο Έρικ είπε, «Δε σβήσαμε και είμαστε πολύ παλιότεροι απ'όσο νομίζεις. Απ'όσο σου έχουν πει. Απ'όσο ακόμη κι εμείς θα σου πούμε αν ρωτήσεις». «Είστε πιο παλιοί από τον Έ κ χ α ρ τ τότε», είπε διεισδυτικά ο Κέβιν. Η Αίντα είπε «Ναι». «Αιώνες;» ρώτησε ο Κέβιν. Καμία απάντηση. «Χιλιάδες χρόνια;» ρώτησα τελικά. «Τά ορη τά ύψηλά είναι διά τάς δορκάδας», είπε η Αίντα «αί πέτραι καταφυγή εις τούς δασύποδας». 259

VALIS «Τι σημαίνει αυτό;» είπα* το ίδιο και ο Κέβιν μιλήσαμε εν χορώ. ((Ξέρω τι σημαίνει αυτό», είπε ο Ντέηβιντ. ((Δεν μπορεί», είπε ο Φατ* προφανώς είχε αναγνωρίσει αυχό που είχε παραθέσει η Λίντα. ((Αί πεΰκαι είναι ή κατοικία του πελαργού», είπε μετά από λίγο ο Έρικ. Ο Φατ είπε σε μένα ((Είναι η φυλή του Ίχνατον. Αυτό είναι ο Ψαλμός 104, που βασίζεται στον ύμνο του Ί χ ν α τ ο ν μττήκε στη Βίβλο μας— είναι παλιότερος από τη Βίβλο μας». Η Λίντα Λάμπτον είπε, ((Είμαστε οι άσχημοι κατασκευαστές με τα χέρια δαγκάνες. Που κρυβόμαστε από ντροτυή. Μαζί με τον Ήφαιστο χτίσαμε μεγάλα τείχη και τα σπίτια των ίδιων των Θεών». ((Ναι», είπε ο Κέβιν. ((Κι ο Ήφαιστος ήταν άσχημος. Ο Θεός κατασκευαστής. Σκοτώσατε τον Ασκληπιό». ((Είναι Κύκλωπες», είπε ο Φατ αχνά. ((Το όνομα σημαίνει στρογγυλομάτης», είπε ο Κέβιν. ((Αλλά έχουμε τρία μάτια», είπε ο Ερικ. Έτσι έγινε ένα λάθος στις ιστορικές καταγραφές». ((Εσκεμμένα;» είπε ο Κέβιν. Η Λίντα είπε, ((Ναι». ((Είστε πολύ παλιοί», είπε ο Φατ. ((Ναι, είμαστε», είπε ο Έρικ, και η Λίντα ένευσε. ((Πολύ παλιοί. Αλλά ο χρόνος δεν είναι πραγματικός. Για μας πάντως όχι». ((Θεέ μου», είπε ο Φατ σαν κεραυνοβολημένος. ((Αυτοί είναι οι αρχικοί κατασκευαστές». ((Ποτέ δεν σταματήσαμε», είπε ο Έρικ. ((Ακόμη χτίζουμε. Χτίζουμε αυτόν τον κόσμο, αυτή τη χωροχρονική μήτρα». 260

PHILIPΚ.DICK «Είστε ol δημιουργοί μας», είπε ο Φατ. Οι Λάμπτον ένευσαν. «Είστε πράγματι οι Φίλοι του Θεού», είπε ο Κέβιν. «Είστε, κυριολεκτικά». «Μη φοβάστε», είπε ο Έ ρ ι κ . «Ξέρετε πως ο Σίβα υψώνει ένα χέρι για να δείξει ότι δεν υπάρχει τίποτα να φοβηθείτε». «Μα υπάρχει», είπε ο Φατ. «Ο Σίβα είναι ο καταστροφέας· το τρίτο μάτι του καταστρέφει». «Είναι επίσης ο θεραπευτής», είπε η Λίντα. Ο Ντέηβιντ ψιθύρισε στο αυτί μου γέρνοντας πάνω μου, «Είναι τρελοί;» Είναι θεοί, σκέφτηκα* είναι ο Σίβα που καταστρέφει και προστατεύει. Κρίνουν. Ί σ ω ς έπρεπε να νιώσω φόβο. Αλλά όχι. Είχαν ήδη καταστρέψει — είχαν ρίξει τον Φέρις Φ. Φρημάουντ, όπως έδειχνε η ταινία Valis. Άρχιζε η περίοδος του Σίβα του Θεραπευτή. Η ανόρθωση, σκέφτηκα, όλων όσα έχουμε χάσει. Των δύο νεκρών κοριτσιών. Ό π ω ς στην ταινία Valis, η Λίντα Λάμπτον μπορούσε να γυρίσει το χρόνο πίσω, αν ήταν αναγκαίο' και να επαναφέρει τα πάντα στη ζωή. Άρχιζα να κατανοώ την ταινία. Κατάλαβα ότι η Κοινωνία του Ριπιδίου, αν και ήταν ψάρι, ήταν έξω από τα νερά της.

***

Μια επιδρομή του συλλογικού ασυνειδήτου, δίδασκε ο Γιουνγκ, μπορεί να σβήσει το εύθραυστο ατομικό εγώ. Σ τ α βάθη του συλλογικού τα αρχέτυπα μισοκοιμούνταΐ" αν ξυπνήσουν, μπορούν να γιατρέψουν ή να καταστρέψουν. Λυτός είναι ο κίνδυνος των αρχέτυ261

VALIS π ω ν οι αντίθετες ιδιότητες δεν είναι διαχωρισμένες. Δεν υπάρχει διπολισμός στα ζεύγη των αντιθέτων ώσπου να υπάρξει συνείδηση. Έ τ σ ι , με τους θεούς, η ζωή και ο θάνατος — προστασία και καταστροφή — είναι ένα. Αυτή η μυστική συνεργασία υπάρχει πέρα από το χώρο και το χρόνο. Μπορεί να σε φοβίσει, να σε φοβίσει πολύ, και υπάρχει λόγος. Στο κάτω κάτω διακυβεύεται η ύπαρξή σου. Ο αληθινός κίνδυνος, ο απόλυτος τρόμος, είναι όταν π ρ ώ τ α έρχεται η δημιουργία και η προστασία, η καταφυγή — και έπειτα η καταστροφή. Επειδή αν με αυτή τη σειρά έρθουν, όλα όσα κατασκευάστηκαν καταλήγουν στο θάνατο. Ο θάνατος κρύβεται σε κάθε θρησκεία. Και μπορεί να εφορμήσει ανά πάσα στιγμή — όχι με ίαση στις πτέρυγές του αλλά με δηλητήριο, με αυτό που πληγώνει. Αλλά, πληγωμένοι, ξεκινήσαμε. Και το VALIS μας είχε πυροβολήσει θεραπευτικές πληροφορίες, ιατρικές πληροφορίες. Το VALIS μας πλησίασε με τη μορφή του γιατρού, και η εποχή της πληγής, η Εποχή του Σιδήρου, της τοξικής σιδερένιας σκλήθρας, είχε γκρεμιστεί. Και όμως... ο κίνδυνος, εν δυνάμει, είναι πάντα εκεί. Είναι ένα είδος τρομερού παιχνιδιού. Που μπορεί να έχει οποιαδήποτε κατάληξη. Libera me, Domine, σκέφτηκα. In die ilia. Γλίτωσε με, προστάτευσέ με. Κύριε, σήμερα, τη μέρα της οργής. Υπάρχει μια φλέβα παραλόγου στο σύμπαν και εμείς, η μικρή, όλο ελπίδες και εμπιστοσύνη Κοινωνία του Ριπιδίου, μπορεί να παρασυρθήκαμε εκεί στο χαμό μας. Ό π ω ς πολλοί χάθηκαν κι άλλοτε. 262

PHILIP Κ. DICK

Θυμάμαι κάτι. που ανακάλυψε ο μεγάλος γιατρός της Αναγέννησης. Τα δηλητήρια, σε μικρές δόσεις, είναι φάρμακα. Ο Παράκελσος ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε μέταλλα όπως τον υδράργυρο για φαρμακευτική αγωγή. Γι' αυτή την ανακάλυψη — τη μετρημένη χρήση των δηλητηριωδών μετάλλων φαρμάκων — ο Παράκελσος μπήκε στα βιβλία της ιστορίας. Όμως η ζωή του άξιου γιατρού είχε άτυχο τέλος. Πέθανε από δηλητηρίαση μετάλλων. Για να το θέσουμε με άλλον τρόπο, λοιπόν, τα φάρμακα μπορεί να είναι δηλητηριώδη, μπορούν να σκοτώσουν. Και μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. «Αιών παις έστί παίζων, πεσσεύων παιδός ή βασιλίη». Όπως είχε γράψει ο Ηράκλειτος πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Μια σκέψη τρομερή, από πολλές πλευρές. Η τρομερότερη. Ένα παιδί που παίζει ένα παιχνίδι... με την κάθε ζωή, παντού. Θα προτιμούσα μια εναλλακτική λύση. Έβλεπα τώρα την επιτακτική σημασία του συνθήματός μας, του συνθήματος της μικρής μας Κοινωνίας, δεσμευτικού παντοτινά ως ουσίας του χριστιανισμού από το οποίο δεν μπορούσαμε να λοξοδρομήσουμε ποτέ: ΤΑ ΨΑΡΙΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ Κ Ο Τ Β Α Α Η Σ Ο Τ Ν ΟΠΑΑ!

Αν το εγκαταλείπαμε αυτό θα καταλήγαμε σε παράδοξα και τελικά στο θάνατο. Όσο κι αν ακουγόταν χαζό το σύνθημά μας, είχαμε κατασκευάσει μέσα του την αποκάλυψη που χρειαζόμασταν. Δεν χρειαζόταν άλλη γνώση. 263

VALIS Μέσα από το αφελές όνειρο του Φατ, που είχε δει ότι πετούσε το Μ16, μας είχε μιλήσει το θείο. Nihil Obstat. Μπήκαμε στην αγάπη και βρήκαμε μια χώρα. Αλλά το θείο και το τρομερό είναι τόσο κοντινά. Ο Νόμο και η Γιουρούγκου είναι σύντροφοι" απαραίτητοι και οι δύο. Ο Όσιρις και ο Σεθ επίσης. Στο Ιώβ ο Θεός και ο Σατανάς συνεργάζονται. Για να ζήσουμε εμείς όμως, αυτοί οι συνεργάτες πρέπει να είναι αντιτιθέμενοι. Η παρασκηνιακή συνεργασία πρέπει να τελειώσει μόλις δημιουργηθούν ο χρόνος και ο χώρος και όλα τα πλάσματα. Αυτό που πρέπει να κυριαρχήσει δεν είναι ο Θεός ή οι θεοί· αυτό που πρέπει να κυριαρχήσει είναι η σοφία, η Αγία Σοφία. Ήλπιζα ότι αυτό θα ήταν ο πέμπτος Σωτήρας: θα χώριζε τους διπολισμούς και θα έβγαινε στο φως ως ένα ενιστικό ον. Ό χ ι τρία πρόσωπα ή δύο αλλά ένα. Ό χ ι ο Βράχμα ο δημιουργός, ο Βισνού ο διατηρητής, και ο Σίβα ο καταστροφέας, αλλά αυτό που ο Ζωροάστρης καλούσε ο Σοφός Νους. Ο Θεός μπορεί να είναι καλός και τρομερός — όχι εναλλάξ — αλλά ταυτόχρονα. Να γιατί αναζητούμε ένα μεσολαβητή ανάμεσα σε μας και σε αυτόν τον πλησιάζουμε με τον μεσολαβητή ιερέα και τον εξασθενούμε και τον κλείνουμε στα μυστήρια. Αυτό για δική μας ασφάλεια: για να τον παγιδεύσουμε με περιορισμούς που θα τον καταστήσουν ασφαλή για μας. Αλλά τώρα, όπως είχε δει ο Φατ, ο Θεός είχε δραπετεύσει από τους περιορισμούς και μετουσίωνε τον κόσμο" ο Θεός είχε απελευθερωθεί. Η γλυκιά μελωδία της χορωδίας που ψέλνει «Αμήν, αμήν» δεν έχει στόχο να γαληνέψει το εκκλησίασμα αλλά να κατευνάσει τον Θεό. Όταν το καταλάβετε αυτό τότε θα έχετε διεισδύσει 264

PHILIP Κ. DICK στον εσώτερο πυρήνα της θρησκείας. Και το χειρότερο είναι ότι ο Θεός μπορεί να ξεχυθεί στο εκκλησίασμα και να γίνει το εκκλησίασμα. Λατρεύεις έναν Θεό και μετά σ' το ξεπληρώνει καταλαμβάνοντας σε. Αυτό λέγεται «enthousiasmos» στα ελληνικά, στην κυριολεξία: «να έχεις καταληφθεί από τον Θεό». Α π ' όλους τους Έλληνες θεούς εκείνος που συχνότερα το έκανε ήταν ο Διόνυσος. Και δυστυχώς ο Διόνυσος ήταν παράφρων. Αν το θέσουμε αλλιώς — αν το πούμε ανάποδα — αν ο Θεός σε καταλάβει, είναι πιθανόν ότι οποιοδήποτε όνομα και αν χρησιμοποιεί είναι μια μορφή του τρελού θεού Διόνυσου. Ήταν επίσης ο θεός της μέθης, της intoxication, που μπορεί να σημαίνει κυριολεκτικά ότι έχεις πάρει τοξίνες· δηλαδή, έχεις πάρει δηλητήριο. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Αν το νιώσεις αυτό, θα προσπαθήσεις να τρέξεις για να ξεφύγεις. Αλλά αν τρέξεις τότε πάλι σε έχει στο χέρι γιατί ο ημίθεος Παν είναι η πηγή του πανικού που είναι η ανεξέλεγκτη παρόρμηση για φυγή, και ο Παν είναι μια κατώτερη μορφή του Διόνυσου. Έτσι προσπαθώντας να διαφύγεις από τον Διόνυσο, ούτως ή άλλως καταλαμβάνεσαι. Το γράφω αυτό με βαριά καρδιά στην κυριολεξία* είμαι τόσο εξαντλημένος που πέφτω από την καρέκλα μου. Αυτό που έγινε στο Τζοουνστάουν ήταν η μαζική φυγή του πανικού με αίτιο τον τρελό θεό — του πανικού που οδηγεί στο θάνατο, τη λογική έκβαση της ανάμειξης του τρελού θεού. Γι' αυτούς άλλος τρόπος δεν υττήρχε. Πρέπει να σε καταλάβει ο τρελός θεός για να το καταλάβεις αυτό, ότι από τη στιγμή που θα συμβεί δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγεις, επειδή ο τρελός θεός είναι παντού. 265

VALIS Δεν είναι λογικό εννιακόσιοι άνθρωποι να συνεργήσουν στο θάνατό τους και το θάνατο μικρών παιδιών αλλά ο τρελός θεός δεν είναι λογικός, τουλάχιστον όπως εμείς αντιλαμβανόμαστε τη λέξη. Όταν φτάσαμε στο σπίτι των Λάμπτον είδαμε ότι ήταν ένα επιβλητικό παλιό μέγαρο, χτισμένο μέσα στους αμπελώνες* στο κάτω κάτω εδώ είναι οινοπαραγωγική περιοχή. Ο Διόνυσος είναι ο θεός του κρασιού, σκέφτηκα. «Ο αέρας έχει ωραία μυρωδιά εδώ», είπε ο Κέβιν καθώς βγαίναμε από το VW Ράμπιτ. «Μερικές φορές μας έρχεται ατμοσφαιρική ρύπανση», είπε ο Έ ρ ι κ . «Ακόμη κι εδώ». Μπαίνοντας στο σπίτι το βρήκαμε ζεστό και όμορφο' τεράστιες αφίσες του Έ ρ ι κ και της Λίντας σε κορνίζες με μη αντανακλαστικό γυαλί κάλυπταν όλους τους τοίχους. Αυτό έδινε στο παλιό ξύλινο σπίτι μια μοντέρνα εμφάνιση που μας έφερε στο νου τη Νοτιοχώρα. Η Αίντα είπε χαμογελώντας, «Κάνουμε δικό μας κρασί εδώ. Από τα δικά μας σταφύλια». Το φαντάστηκα, σκέφτηκα. Ένα τεράστιο στερεοφωνικό σύστημα υψωνόταν σε έναν τοίχο σαν το φρούριο στο Valis no\j ήταν ο μεικτής του Νίκολας Μπρέηντυ. Κατάλαβα από πού προερχόταν η ιδέα για την εικόνα. «Θα βάλω μια ταινία που κάναμε», είπε ο Έρικ πηγαίνοντας στο ηχητικό φρούριο και ανοίγοντας διακόπτες. « Η μουσική είναι του Μίνι αλλά οι στίχοι δικοί μου. Τραγουδώ αλλά δεν θα το κυκλοφορήσω* είναι μόνο ένα πείραμα». Καθώς καθόμασταν τα εκκωφαντικά ντεσιμπέλ της 266

PHILIP Κ. DICK

μουσικής γέμισαν το καθιστικό, δυναμωμένα από την αντήχηση των τοίχων. «Θέλω να σε δω, δικέ μου Όσο mo γρήγορα γίνεται Δώσε μου να κρατήσω το χέρι σον /ίεν έχω χέρι να το κρατήσω Και είμαι γέρος· πολύ γέρος Γιατί δεν με κοιτάς; Φοβάσαι αυτό πον βλέπεις; Ό,τι και να γίνει θα σε βρω Τώρα ή μετά' τώρα ή μετά». Χριστέ μου, σκέφτηκα ακούγοντας τους στίχους. Ήρθαμε στο σωστό μέρος, λοιπόν. Καμία αμφιβολία γι' αυτό. Το θέλαμε και το βρήκαμε. Ο Κέβιν ας διασκέδαζε ερμηνεύοντας τα λόγια του τραγουδιού που δεν χρειαζόταν ερμηνεία. Ας έστρεφε την προσοχή του στους ηλεκτρονικούς ήχους του Μίνι. Η Λίντα έσκυψε και ακούμπησε τα χείλη της στα αυτιά μου και φώναξε πάνω από τη μουσική, «Αυτές οι δονήσεις ανοίγουν τα ανώτερα τσάκρας». Ένευσα. Όταν το τραγούδι τελείωσε είπαμε όλοι πόσο υπέροχο ήταν, μαζί και ο Ντέηβιντ. Ο Ντέηβιντ είχε περάσει σε κατάσταση υπνώσεως* τα μάτια του γυάλιζαν. Ο Ντέηβιντ το έκανε αυτό όταν αντιμετώπιζε κάτι που δεν άντεχε* η εκκλησία τού είχε διδάξει πώς να βγαίνει νοητικά από την πραγματικότητα για ένα διάστημα μέχρι να περάσει η αγχωτική κατάσταση. ((Θα θέλατε να συναντήσετε τον Μίνι;» είπε η Αίντα Αάμπτον. 267

VALIS «Ναι!» είπε ο Κέβιν. «Μάλλον είναι πάνω και κοιμάται», είπε ο Έρικ Λάμπτον. Είπε βγαίνοντας από το καθιστικό, «Λίντα, βγάλε λίγο καμπερνέ σωβινιόν, του 1972, από το κελάρι». «Εντάξει», είπε αυτή και βγήκε από την άλλη μεριά του καθιστικού. Βγαίνοντας μας είπε πάνω απ' τον ώμο της «Βολευτείτε, έρχομαι αμέσως». Κοντά στο στέρεο ο Κέβιν ατένιζε το π ά τ ω μ α εκστατικά. Ο Ντέηβιντ με πλησίασε, με τα χέρια χωμένα βαθιά στις τσέπες και με μια μπερδεμένη έκφραση στο πρόσωπό του. «Είναι — » «Είναι τρελοί», είπα. «Αλλά στο αυτοκίνητο φαινόσουν — » «Τρελός», είπα. «Τρελός με την καλή έννοια;» είπε ο Ντέηβιντ" στάθηκε κοντά μου σαν να ήθελε να με προστατεύσει. « Ή — το άλλο;» «Δεν ξέρω», είπα με ειλικρίνεια. Ο Φατ στάθηκε τώρα μαζί μας' άκουγε αλλά δεν μιλούσε. Φαινόταν τόσο σοβαρός. Στο μεταξύ ο Κέβιν μόνος του ανέλυε το ηχοσύστημα. «Νομίζω ότι θα έπρεπε να — » άρχισε να λέει ο Ντέηβιντ, αλλά εκείνη τη στιγμή η Λίντα Λάμπτον επέστρεψε από το κελάρι με έναν ασημένιο δίσκο όπου βρίσκονταν έξι ποτήρια κρασιού και ένα μπουκάλι με το φελλό του. «Θα ανοίξει κάποιος το κρασί;» είπε η Λίντα. «Πάντα μού πέφτει μέσα φελλός· δεν ξέρω γιατί». Χωρίς τον Έ ρ ι κ φαινόταν ντροπαλή μαζί μας και τελείως διαφορετική από τη γυναίκα που είχε παίξει στο Valis. 268

PHILIP Κ. DICK

Ο Κέβιν ξύττνησε και της πήρε το μπουκάλι. ((Το ανοιχτήρι είναι κάπου στην κουζίνα», είπε η Λίντα. Από πάνω μας ακούστηκαν χτυττηματα και ξυσίματα, σαν κάποιος να τραβούσε κάτι πολύ βαρύ στο πάτωμα του πάνω ορόφου. Η Λίντα είπε: ((Ο Μίνι — θα έπρεπε να σας το πω — έχει πολλαπλό μυέλωμα. Πονάει πολύ' είναι σε ανα7α)ρική πολυθρόνα». Ο Κέβιν είπε φρικιώντας, ((Το μυέλωμα των κυττάρων του πλάσματος είναι πάντα θανατηφόρο». ((Δύο χρόνια είναι η διάρκεια ζωής», είπε η Λίντα. ((Μόλις το διέγνωσαν. Θα νοσηλευθεί την άλλη βδομάδα. Λυπάμαι». Ο Φατ είπε, ((Δεν μπορεί το VALIS να τον γιατρέψει;» ((Λυτό που θα γιατρευτεί θα γιατρευτεί», είπε η Λίντα Λάμπτον. ((Λυτό που θα καταστραφεί θα καταστραφεί. Λλλά ο χρόνος δεν είναι πραγματικός· τίποτα δεν καταστρέφεται. Είναι μια ψευδαίσθηση». Ο Ντέηβιντ κι εγώ κοιταχτήκαμε. Ντουπ ντουπ. Στη σκάλα σύρθηκε κάτι δυσκίνητο και πελώριο. Έπειτα, όπως στεκόμασταν ασάλευτοι, μπήκε στο καθιστικό μια αναττηρική πολυθρόνα. Εκεί μέσα ένα τσακισμένο κουφάρι μάς χαμογελούσε ευδιάθετα, με αγάπη, χαρούμενο που μας γνώριζε. Λπό τα αυτιά έβγαιναν καλώδια: δύο ακουστικά. Ο Μίνι, ο συνθέτης της Συγχρονικής Μουσικής, ήταν εν μέρει κουφός. Πλησιάσαμε ένας ένας τον Μίνι και σφίξαμε το τρεμάμενο χέρι του και είπαμε ποιοι ήμασταν, όχι σαν κοινωνία αλλά σαν πρόσωπα. 269

VALIS

«Η μουσική σου είναι, πολύ σημαντική», είπε ο Κέβιν. ((Ναι, είναι», είπε ο Μίνι. Βλέπαμε τον πόνο του και βλέπαμε ότι δεν θα ζούσε πολύ ακόμη. Αλλά παρά το μαρτύριό του δεν κρατούσε κακία στον κόσμο" δεν έμοιαζε με τη Σέρι. Κοίταξα τον Φατ και είδα ότι θυμόταν τη Σέρι τώρα, καθώς κοιτούσε τον σακατεμένο άνθρωπο στην αναπηρική καρέκλα. Να 'χεις κάνει τόσο δρόμο, σκέφτηκα, και να ξαναβρείς αυτό — αυτό από το οποίο είχε ξεφύγει ο Φατ. Όπως είπα και πριν, όποια κατεύθυνση και να πάρεις όταν τρέχεις, ο Θεός τρέχει μαζί σου επειδή είναι παντού, μέσα σου και έξω. ((Ο VALIS ήρθε σε επαφή μαζί σας;» είπε ο Μίνι. ((Τους τέσσερίς σας; Γι' αυτό είστε εδώ;» ((Με μένα», είπε ο Φατ. ((Οι άλλοι είναι φίλοι μου». ((Πες μου τι είδες», είπε ο Μίνι. ((Σαν τη φωτιά του Αγίου Έλμο», είπε ο Φατ. ((Και πληροφορίες — » ((Πάντα υπάρχουν πληροφορίες όταν είναι παρών ο VALIS», είπε ο Μίνι νεύοντας και χαμογελώντας. ((Είναι πληροφορία. Ζωντανή πληροφορία». ((Θεράπευσε το γιο μου», είπε ο Φατ. ((Δηλαδή πυροβόλησε σε μένα τις ιατρικές πληροφορίες που ήταν αναγκαίες για τη θεραπεία του. Και το VALIS μου είπε ότι η Αγία Sophia και ο Βούδας και ο Απόλλων θα ξαναγεννηθούν σύντομα και ότι ο — » ((— ο καιρός που περιμένατε», μουρμούρισε ο Μίνι. ((Ναι», είπε ο Φατ. ((Πώς ξέρατε το κρυπτογράφημα;» ρώτησε ο Έρικ Αάμπτον τον Φατ. ((Είδα μια πόρτα, αντικείμενο στο φόντο», είπε ο Φατ. 270

PHILIP Κ. DICK

«Το είδε», είπε γοργά η Λίντα. «Ποιος ήταν ο λόγος των πλευρών της πόρτας;» Ο Φατ είπε, «Η σταθερά του Φιμπονάτσι.». «Αυτός είναι ο άλλος κώδικας μας», είπε η Λίντα. «Έχουμε αγγελίες σ' ολόκληρο τον κόσμο. Ένα προς μηδέν κόμμα έξι ένα οκτώ μηδέν τρία τέσσερα. Λέμε "Συμπληρώστε αυτή την ακολουθία! ένα προς μηδέν κόμμα έξι". Λν αναγνωρίσουν ότι είναι η σταθερά του Φιμπονάτσι τότε μπορούν να συμπληρώσουν τη σειρά». « Ή χρησιμοποιούμε αριθμούς Φιμπονάτσι», είπε ο Έρικ. «1,2,3,5,8,13καιταλοιπά. Η πόρτα αυτή βγάζει στο Διαφορετικό Βασίλειο». «Υψηλότερο;» ρώτησε ο Φατ. «Εμείς το καλούμε απλώς Διαφορετικό», είπε ο Έρικ. «Μέσα από την πόρτα είδα γραφή που φωτοβολούσε», είπε ο Φατ. « Ό χ ι , δεν είδες», είπε χαμογελώντας ο Μίνι. «Μέσα από την πόρτα είναι η Κρήτη». Μετά από λίγο ο Φατ είπε, «Η Λήμνος». «Μερικές φορές η Λήμνος. Μερικές φορές η Κρήτη. Λυτή η περιοχή γενικά». Με ένα σπασμό πόνου ο Μίνι ανακάθισε στην καρέκλα του. «Είδα εβραϊκά γράμματα στον τοίχο», είπε ο Φατ. «Ναι», είπε ο Μίνι χαμογελώντας. «Η Καβάλα. Και τα εβραϊκά γράμματα μεταλλάσονταν ώσπου έγιναν λέξεις που μπορούσες να διαβάσεις». ((Έγιναν ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΕΑΙΞ», είπε ο Φατ. «Γιατί είπες ψέματα για την πόρτα;» είπε η Λίντα χωρίς εχθρότητα' απλώς φαινόταν περίεργη. Ο Φατ είπε, «Νόμιζα ότι δε θα με πιστέψετε». «Τότε δεν ξέρεις την Καβάλα», είπε η Μίνι. «Είναι 271

VALIS

το κωδικοποι,ητικό σύστημα που χρησιμοποιεί το VALIS' οι λεκτικές πληροφορίες του αποθηκεύονται σαν Καβάλα, επειδή αυτός είναι ο πιο οικονομικός τρόπος, επειδή τα φωνήεντα σημειώνονται με σημεία φωνηέντων. Σου έχει δοθεί ένας επιλεκτικός αποκωδικοποιητής, βλέπεις. Συνήθως δεν ξεχωρίζουμε το αντικείμενο από το φόντο· το VALIS πρέπει να μας πυροβολήσει τον αποκωδικοποιητή. Είναι ένα πλέγμα. Είδες το αντικείμενο σαν χρώμα, φυσικά». «Ναι», είπε ο Φατ νεύοντας. «Και το φόντο μαύρο και άσπρο». «Έτσι μπορούσες να δεις τα ψευδή έργα». «Συγνώμη;» είπε ο Φατ. «Τα ψευδή έργα που έχουν ανακατευτεί με τον πραγματικό κόσμο». ((Α», είπε ο Φατ. ((Ναι, καταλαβαίνω. Φάνηκε σαν να είχαν αφαιρεθεί μερικά πράγματα — » «Και είχαν προστεθεί άλλα», είπε ο Μίνι. Ο Φατ ένευσε. ((Έχεις τώρα μια φωνή μέσα στο κεφάλι σου;» είπε ο Μίνι. «Τη φωνή ΤΝ;» Μετά από μια μεγάλη σιωπή και μια ματιά προς εμένα και τον Κέβιν και τον Ντέηβιντ ο Φατ είπε, «Είναι μια ουδέτερη φωνή. Ούτε αρσενική ούτε θηλυκή. Ναι, μοιάζει σαν να είναι τεχνητή νοημοσύνη». ((Αυτό είναι το εσωτερικό δίκτυο επικοινωνιών του συστήματος», είπε ο Μίνι. «Απλώνεται από το ένα άστρο στο άλλο και συνδέει όλα τα αστρικά συστήματα με το Άλμπεμαουθ». Ο Φατ είπε κοιτώντας τον: «Άλμπεμαουθ; Είναι αστερί;» ((Ακουσες τη λέξη αλλά — » «Την είδα σε γραπτή μορφή», είπε ο Φατ, «αλλά δεν 272

PHILIP Κ. DICK

ήξερα τι σήμαινε. Το συσχέτισα με την αλχημεία, εξαιτίας του αλ». «Το πρόθεμα αΑ», είπε ο Μίνι, «είναι αραβικό. Σημαίνει απλώς " τ ο " . Είναι συχνό πρόθεμα στα άστρα. Αυτό ήταν το ίχνος σου. Τέλος πάντων, είδες γραμμένες σελίδες λοιπόν». «Ναι», είπε ο Φατ. «Πολλές. Μου είπαν τι θα μου συνέβαινε. Ό π ω ς — » Δίστασε. «Την απόπειρα αυτοκτονίας που θα έκανα αργότερα. Μου έδωσε την ελληνική λέξη ananke, την οποία δεν ήξερα. Και είπε, "ένα βαθμιαίο σκοτείνιασμα του κόσμου* ένα αρρώστημα". Αργότερα κατάλαβα τι σήμαινε" κάτι κακό, μια αρρώστια, μια πράξη που έπρεπε να κάνω. Αλλά επέζησα». «Η αρρώστια μου», είπε ο Μίνι, «είναι από την εγγύτητα στο VALIS, στην ενέργειά του. Είναι ατυχές αλλά όπως ξέρεις είμαστε αθάνατοι, αν και όχι σωματικά. Θα ξαναγεννηθούμε και θα θυμηθούμε». «Τα ζώα μου πέθαναν από καρκίνο», είπε ο Φατ. «Ναι», είπε ο Μίνι. «Τα επίπεδα ραδιενέργειας μπορεί μερικές φορές να είναι τεράστια. Υπερβολικά για μας». Σκέφτηκα, Τότε να γιατί πεθαίνετε. Ο Θεός σας σας σκότωσε και όμως είσαστε ευτυχισμένοι. Σκέφτηκα, Πρέπει να φνγονμε από δω. Αυτοί οι άνθρωποι παίζουν με το θάνατο. «Τι είναι το VALIS;» ρώτησε ο Κέβιν τον Μίνι. «Ποια θεότητα ή δημιουργός είναι; Ο Σίβα; Ο Όσιρις; Ο Ώρος; Διάβασα το The Cosmic Trigger και ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον λέει — » «Το VALIS είναι ένα κατασκεύασμα», είπε ο Μίνι. ((Είναι τεχνητό. Είναι αγκυροβολημένο στη Γη, στην κυριολεξία αγκυροβολημένο. Αλλά εφόσον γι' αυτό ο χώρος και ο χρόνος δεν υπάρχουν, το VALIS μπορεί να 273

VALIS

είναι, οπουδήποτε και σε οποιονδήποτε χρόνο επιθυμεί. Είναι κάτι που κατασκεύασαν για να μας προγραμματίζει από τη γέννησή μας' συνήθως πυροβολεί σύντομες ριπές πληροφοριών στα μωρά, αποτυπώνοντάς τους εντολές που θα διασπείρονται με το αίμα από το δεξί τους ημισφαίριο σε κανονικά χρονικά διαστήματα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους, στα πλαίσια δεδομένων καταστάσεων». «Έχει ανταγωνιστή;» είπε ο Κέβιν. «Μόνο τις νοσογόνες συνθήκες του πλανήτη», είπε ο Έρικ. «Λόγω της ατμόσφαιρας. Δεν μπορούμε εύκολα να ανασάνουμε αυτή την ατμόσφαιρα εδώ" για τη φυλή μας είναι δηλητηριώδης». «Τη φυλή μας;» είπα. «Όλους μας», είπε η Λίντα. «Είμαστε όλοι από τον 'Λλμπεμαουθ. Λυτή η ατμόσφαιρα μάς δηλητηριάζει και μάς σπρώχνει στην παραφροσύνη. Οπότε αυτοί που έμειναν πίσω στο σύστημα του Λλμπεμαουθ κατασκεύασαν το VALIS και το έστειλαν εδώ για να μας πυροβολεί λογικές οδηγίες, για να αντιμετωπίσει τα παθολογικά φαινόμενα που προξενεί η τοξικότητα της ατμόσφαιρας». «Οπότε το VALIS είναι λογικό», είπα. «Το μόνο στοιχείο λογικής που διαθέτουμε», είπε η Λίντα. «Και όταν ενεργούμε λογικά βρισκόμαστε υπό την αρμοδιότητά του», είπε ο Μίνι. «Δεν εννοώ εμάς σε αυτό το δωμάτιο" εννοώ τους πάντες. Όχι μόνο όποιον ζει αλλά όποιον είναι λογικός». «Τότε στην ουσία», είπα, «το VALIS αποτοξινώνει τους ανθρώπους». «Λυτό ακριβώς», είπε ο Μίνι. «Είναι μια πληροφο274

PHILIP Κ. DICK

ριακή αντιτοξίνη. Αλλά η έκθεση στο VALIS μπορεί να προξενήσει — ασθένειες, όπως αυτή που έχω». Το πολύ φάρμακο, σκέφτηκα καθώς μου ήρθε στο νου ο Παράκελσος, είναι δηλητήριο. Αυτός ο άνθρωπος γιατρεύτηκε μέχρι θανάτου. «Ήθελα να γνωρίσω το VALIS όσο γινόταν πιο πολύ», είπε ο Μίνι βλέποντας την έκφραση στο πρόσωπό μου. «Το ικέτευσα να ξαναγυρίσει και να επικοινωνήσει κι άλλο μαζί μου. Αυτό δεν ήθελε* ήξερε πώς θα επιδρούσε πάνω μου η ακτινοβολία του αν επέστρεφε. Αλλά έκανε αυτό που του ζήτησα. Δεν λυπάμαι. Αξιζε, να βιώσω το VALIS ξανά». Στον Φατ είπε, «Ξέρεις τι εννοώ. Ο ήχος από τις καμπάνες...». «Ναι», είπε ο Φατ. «Τις πασχαλιάτικες καμπάνες». «Μιλάτε για τον Χριστό;» είπε ο Ντέηβιντ. «Ο Χριστός είναι ένα τεχνητό κατασκεύασμα με σκοπό να μας πυροβολεί με πληροφορίες που ενεργούν κάτω από το κατώφλι της αντίληψης;» «Από τη στιγμή που γεννιόμαστε», είπε ο Μίνι. «Είμαστε οι τυχεροί. Αυτοί τους οποίους διαλέγει. Το ποίμνιό του. Πριν πεθάνω το VALIS θα επιστρέψει" έχω την υπόσχεσή του. Το VALIS θα έρθει και θα με πάρει μαζί του' θα είμαι κομμάτι του παντοτινά». Τα μάτια του βούρκωσαν. Αργότερα καθίσαμε και μιλήσαμε πιο γαλήνια. Το Μάτι του Σίβα ήταν φυσικά ο τρόπος που παρίσταναν οι αρχαίοι το VALIS να πυροβολεί πληροφορίες. Ήξεραν ότι είχε τη δύναμη να καταστρέψει* είναι το στοιχείο της επιβλαβούς ακτινοβολίας που είναι αναγκαία ως φέρον σήμα των πληροφοριών. Ο Μίνι μάς είπε ότι το VALIS δεν είναι κοντά όταν πυροβολεί' 275

VALIS

μπορεί να είναι εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά. Έτσι, στην ταινία Valis το παρέστησαν με έναν δορυφόρο, έναν πολύ παλιό δορυφόρο, που δεν τον τοποθέτησαν στην τροχιά αυτή άνθρωποι. ((Ώστε δεν έχουμε να κάνουμε με θρησκεία λοιπόν», είπα, ((αλλά με μια πολύ προοδευμένη τεχνολογία». ((Λέξεις», είπε ο Μίνι. ((Τι είναι ο Σωτήρας;» είπε ο Ντέηβιντ. Ο Μίνι είπε, ((Θα τον δείτε. Σύντομα. Αύριο, αν επιθυμείτε* την Κυριακή το απόγευμα. Κοιμάται τώρα. Ακόμη κοιμάται πολύ* τις πιο πολλές ώρες της μέρας. Στο κάτω κάτω χιλιάδες χρόνια κοιμόταν βαθιά». ((Στο Ναγκ Χαμμάντι;» είπε ο Φατ. ((Θα προτιμούσα να μην πω», είπε ο Μίνι. ((Γιατί πρέπει να το κρατήσουμε αυτό μυστικό;» είπα. Ο Έρικ είπε, ((Δεν το κρατάμε μυστικό" κάναμε την ταινία, και κάνουμε δίσκους με πληροφορίες στους στίχους. Υποσυνείδητες πληροφορίες κυρίως. Ο Μίνι το κάνει με τη μουσική του». ((Μερικές φορές ο Βράχμα κοιμάται», είπε ο Κέβιν, ((και μερικές φορές ο Βράχμα χορεύει. Μιλάμε για τον Βράχμα; Ή για τον Σιντάρτα τον Βούδα; Ή τον Χριστό; Ή είναι όλοι αυτοί μαζί;» Είπα στον Κέβιν ((Ο μεγάλος — » Σκόπευα να πω ((Ο μεγάλος Πούντα», αλλά αποφάσισα να μην το πω* δεν θα ήταν σοφό. ((Δεν είναι ο Διόνυσος, έτσι;» ρώτησα τον Μίνι. ((Ο Απόλλων», είπε η Λίντα. Το αντίθετο του Διόνυσου, το άλλο μέλος της δυάδας». Αυτό με γέμισε ανακούφιση. Την πίστεψα* ταίριαζε με αυτά που είχαν αποκαλυφθεί στον Χορσλάβερ Φατ. 276

PHILIP Κ. DICK

((Εδώ πέρα βρισκόμαστε σε λαβύρινθο», είπε ο Μίνι, ((τον οποίο κατασκευάσαμε και μετά πέσαμε μέσα του και δεν μπορούμε να βγούμε έξω. Στην ουσία το VALIS επιλεκτικά μας πυροβολεί πληροφορίες οι οποίες μας βοηθούν να δραπετεύσουμε (χ,πό το λαβύρινθο, να βρούμε την έξοδο. Ξεκίνησε δύο χιλιάδες χρόνια προ Χριστού στη Μυκηναϊκή εποχή ή ίσως στην πρώιμη Ελλαδική. Να γιατί οι μύθοι τοποθετούν το λαβύρινθο στο Μίνωα, στην Κρήτη. Να γιατί είδες την αρχαία Κρήτη μέσα από την πόρτα του 1/0.618034' ήμασταν μεγάλοι κατασκευαστές, αλλά μια μέρα αποφασίσαμε να παίξουμε ένα παιχνίδι. Το κάναμε εθελοντικά' άραγε ήμασταν τόσο καλοί κατασκευαστές που μπορούσαμε να κατασκευάσουμε ένα λαβύρινθο με έξοδο αλλά που άλλαζε συνεχώς και έτσι, παρά την έξοδο, τελικά δεν υπήρχε έξοδος επειδή ο λαβύρινθος — αυτός ο κόσμος — ήταν ζωντανός; Για να μετατρέψουμε το παιχνίδι σε κάτι αληθινό, κάτι παραπάνω από μια πνευματική άσκηση, επιλέξαμε να χάσουμε τις ανώτερες διανοητικές δυνάμεις μας, να πέσουμε ένα ολόκληρο επίπεδο πιο χαμηλά. Αυτό δυστυχώς συμπεριελάμβανε την απώλεια της μνήμης — απώλεια της γνώσης της αληθινής προέλευσής μας. Αλλά υπήρχε κάτι χειρότερο από αυτό — και να πώς, κατά μία έννοια, καταφέραμε να νικήσουμε τους εαυτούς μας, να δώσουμε τη νίκη στον υττηρέτη μας, στο λαβύρινθο που είχαμε κατασκευάσει — » ((Το τρίτο μάτι έκλεισε», είπε ο Φατ. ((Ναι», είπε ο Μίνι. ((Αποποιηθήκαμε το τρίτο μάτι, το κορυφαίο εξελικτικό χαρακτηριστικό μας. Το VALIS ξανανοίγει το τρίτο μάτι». ((Τότε αυτό που μας ξαναβγάζει από το λαβύρινθο είναι το τρίτο μάτι», είπε ο Φατ. ((Να γιατί το τρίτο 277

VALIS

μάτι ταυτίζεται με θεϊκές δυνάμεις ή με τη φώτιση στην Αίγυπτο και την Ινδία». «Τα οποία είναι το ίδιο πράγμα», είπε ο Μίνι. «Θεϊκό, φώτιση». «Αλήθεια;» είπα. «Ναι», είπε ο Μίνι. «Είναι ο άνθρωπος όπως στ' αλήθεια είναι: η αληθινή του κατάσταση». Ο Φατ είπε, «Έτσι δίχως μνήμη, και δίχως το τρίτο μάτι, δεν είχαμε καμία πιθανότητα να νικήσουμε το λαβύρινθο. Ήταν απέλπιδο». Σκέφτηκα, άλλη μια κινέζικη δακτυλοπαγίδα. Και κατασκευασμένη από εμάς τους ίδιους. Για να παγιδεύσουμε τους εαυτούς μας. Τι μυαλά κατασκευάζουν κινέζικη δακτυλοπαγίδα για τα ίδια; Παιχνίδι κι αυτό, σκέφτηκα. Δεν είναι λοιπόν απλώς διανοητικό. «Το τρίτο μάτι πρέπει να ξανανοίξει αν είναι να βγούμε από αυτό το λαβύρινθο», είπε ο Μίνι, «αλλά εφόσον δεν θυμόμασταν πια ότι είχαμε αυτή τη δύναμη του ajna, το μάτι που διακρίνει, δεν μπορούσαμε να αναζητήσουμε τεχνικές για να το ξανανοίξουμε. Έπρεπε να μπει κάτι απ' έξω, κάτι το οποίο εμείς δεν μπορούσαμε να κατασκευάσουμε». «Αρα δεν πέσαμε όλοι στο λαβύρινθο», είπε ο Φατ. «Όχι», είπε ο Μίνι. «Και αυτοί που έμειναν έξω, σε άλλα αστρικά συστήματα, έστειλαν στο Αλμπεμαουθ το μήνυμα ότι το είχαμε κάνει αυτό στους εαυτούς μας... έτσι το VALIS κατασκευάστηκε για να μας σώσει. Αυτός ο κόσμος είναι αναληθινός. Το καταλαβαίνετε αυτό, είμαι σίγουρος. Το VALIS σας έκανε να το καταλάβετε. Δεν είμαστε σε κόσμο, είμαστε σε έναν ζωντανό λαβύρινθο». Επικράτησε σιωπή καθώς το σκεφτόμασταν αυτό. 278

PHILIP Κ. DICK

((Και τι συμβαίνει όταν βγούμε έξω από το λαβύρινθο;» είπε ο Κέβιν. ((Απελευθερωνόμαστε από το χώρο και το χρόνο», είπε ο Μίνι. ((Ο χώρος και ο χρόνος είναι οι δεσμευτικές, κυρίαρχες συνθήκες του λαβυρίνθου — η ισχύς του». Ο Φατ κι εγώ κοιταχτήκαμε. Συμφωνούσε με τις δικές μας εικασίες — τις εικασίες που είχε ξεκινήσει το VALIS. ((Και μετά δεν πεθαίνουμε ποτέ;» ρώτησε ο Ντέηβιντ. ((Ορθό», είπε ο Μίνι. ((Οπότε η σωτηρία — » ((Σωτηρία», είπε ο Μίνι, ((είναι μια λέξη που σημαίνει: ((Να σε οδηγούν έξω από το λαβύρινθο, στον οποίο ο υπηρέτης έχει γίνει ο αφέντης». ((Μπορώ να κάνω μια ερώτηση;» είπα. ((Ποιος είναι ο στόχος του πέμπτου Σωτήρα;» ((Δεν είναι πέμπτος», είπε ο Μίνι. ((Υπάρχει μόνο ένας, πάλι και πάλι, σε διαφορετικούς χρόνους, σε διαφορετικά μέρη, με διαφορετικά ονόματα. Ο Σωτήρας είναι το VALIS ενσαρκωμένο σαν ανθρώπινο ον». ((Συνδεδεμένο;» είπε ο Φατ. ((Όχι». Ο Μίνι κούνησε το κεφάλι του με έμφαση. ((Δεν υπάρχει ανθρώπινο στοιχείο στον Σωτήρα». ((Μια στιγμή», είπε ο Ντέηβιντ. ((Ξέρω τι διδαχθήκατε», είπε ο Μίνι. ((Κατά μία έννοια είναι αληθινό. Αλλά ο Σωτήρας είναι το VALIS και αυτό είναι όλο. Γεννήθηκε όμως από ανθρώπινη γυναίκα. Δεν δημιουργεί απλώς ένα σώμαφάντασμα». Ακούγοντάς το αυτό, ο Ντέηβιντ ένευσε· αυτό μπορούσε να το δεχτεί. 279

VALIS

«Και γεννήθηκε;» ρώτησα. ((NaD), είπε ο Μίνια Η κόρη μου», είπε η Λίντα Λάμπτον. «Όχι του Έρικ όμως. Μόνο δική μου και του VALIS». αΚόρη\ϊ) είπαμε αρκετοί εν χορώ. «Αυτή τη φορά», είπε ο Μίνι, «για πρώτη φορά, ο Σωτήρας παίρνει θηλυκή μορφή». Ο Έρικ Λάμπτον είπε: «Είναι πολύ όμορφη. Θα σας αρέσει. Μιλάει χωρίς σταματημό όμως· θα σας πάρει τ' αυτιά». «Η Σοφία είναι δύο χρονών», είπε η Λίντα. «Γεννήθηκε το 1976. Καταγράφουμε αυτά που λέει». «Όλα είναι καταγραμμένα», είπε ο Μίνι. «Η Σοφία περιβάλλεται από εξοπλισμό ακουστικής και οπτικής εγγραφής που αυτόματα την παρακολουθεί συνέχεια. Ό χ ι για δική της προστασία φυσικά' το VALIS την προστατεύει — το VALIS, ο πατέρας της». «Και μπορούμε να μιλήσουμε μαζί της;» είπα. «Μπορεί να διαλέγεται μαζί σας ώρες ολόκληρες», είπε η Λίντα και μετά πρόσθεσε, «σε κάθε γλώσσα που υπάρχει ή υττήρξε ποτέ».

280

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

12

Ε ι Χ Ε Γ Ε Ν Ν Η Θ Η ΣΟΦΙΑ, όχι θεότητα: μια θεότητα που έσφαζε με το ένα χέρι ενώ θεράπευε με το άλλο... αυτή η θεότητα δεν ήταν ο Σωτήρας και, σκέφτηκα, δόξα τω Θεώ. Μας πήγαν το άλλο πρωί σε ένα μέρος που θύμιζε μικρό αγρόκτημα, γεμάτο ζώα. Δεν είδα ίχνη εξοπλισμού ακουστικής ή οπτικής εγγραφής, αλλά είδα — όλοι είδαμε — ένα μελαχρινό κοριτσάκι που καθόταν με κατσίκες και κότες και, σε ένα ξύλινο κλουβί πλάι της, κουνέλια. Περίμενα τη γαλήνη, την ειρήνη του Θεού που υπερβαίνει την κατανόηση. Ό μ ω ς το κοριτσάκι μόλις μας είδε σηκώθηκε όρθιο και ήρθε κατά πάνω μας με πρόσωπο κατακόκκινο από αγανάκτηση· τα μάτια του, τεράστια, διεσταλμένα από το θυμό, καρφώθηκαν διεισδυτικά πάνω μου — σήκωσε το δεξί του χέρι και έδειξε εμένα. ((Η απόπειρα αυτοκτονίας σου ήταν μια βίαιη και άσπλαχνη πράξη εναντίον του εαυτού σου», είπε με καθαρή φωνή. Και όμως, όπως είχε πει η Λίντα, δεν ήταν παραπάνω από δύο χρονών: ένα μωρό στην πραγματικότητα, και όμως με τα μάτια ενός προσώπου πανάρχαιου. ((Ο Χορσλάβερ Φατ ήταν», είπα.

281

VALIS

Η Σοφία είπε, «Φιλ, Κέβιν και Ντέηβιντ. Είστε τρεις. Δεν υπάρχουν άλλοι». Γύρισα να μιλήσω στον Φατ — δεν είδα κανέναν. Είδα μόνο τον Έρικ Λάμπτον και τη γυναίκα του, τον άνδρα που πέθαινε στην αναπηρική καρέκλα, τον Κέβιν και τον Ντέηβιντ. Ο Φατ είχε χαθεί' τίποτα δεν έμενε από αυτόν, Ο Χορσλάβερ Φατ είχε χαθεί για πάντα. Σαν να μην είχε υπάρξει ποτέ. «Δεν καταλαβαίνω», είπα. «Τον σκότωσες». «Ναι», είπε το κοριτσάκι. Είπα, «Γιατί;» «Για να σε κάνω ολόκληρο». «Τότε είναι μέσα μου; Ζωντανός μέσα μου;» «Ναι», είπε η Σοφία. Ο θυμός έσβησε λίγο λίγο από το πρόσωπό της. Τα μεγάλα μαύρα μάτια σταμάτησαν να σιγοκαίνε. «Όλο αυτό το διάστημα ήταν μέσα μου», είπα. «Σωστό», είπε η Σοφία. «Καθίστε κάτω», είπε ο Έρικ Λάμπτον. «Προτιμάει να καθόμαστε· έτσι δεν χρειάζεται να της μιλάμε αφ' υψηλού. Είμαστε τόσο ψηλότεροι από αυτήν». Καθίσαμε υπάκουα στο τραχύ, ξερό καφετί χώμα — και κατάλαβα τώρα ότι ήταν η πρώτη σκηνή στην ταινία Valis' ένα μέρος του το είχαν γυρίσει εκεί. Η Σοφία είπε « Σ ' ευχαριστώ». «Είσαι ο Χριστός;» είπε ο Ντέηβιντ, τραβώντας τα γόνατά του στο σαγόνι του, με τα χέρια του τυλιγμένα γύρω τους· κι αυτός επίσης έμοιαζε με παιδί: ένα παιδί που απευθύνεται σε ένα άλλο σε μια συνομιλία ίσων. «Είμαι αυτό που είμαι», είπε η Σοφία. «Χαίρομαι που — » δεν μπορούσα να σκεφτώ τι να πω. 282

PHILIP Κ. DICK

((Είσαι καταδικασμένος», μου είπε η Σοφία, ((.εχτός αν το παρελθόν σου σβήσει. Το ξέρεις αυτό;» ((Ναι», είπα. Η Σοφία είπε, ((Το μέλλον σου πρέπει να διαφέρει από το παρελθόν σου. Το μέλλον πρέπει πάντα να διαφέρει από το παρελθόν». Ο Ντέηβιντ είπε, ((Είσαι ο Θεός;» ((Είμαι αυτό που είμαι», είπε η Σοφία. Είπα, ((Τότε ο Χορσλάβερ Φατ ήταν ένα μέρος μου που προβαλλόταν προς τα έξω για να μη χρειαστεί να αντιμετωπίσω το θάνατο της Γκλόριας». Η Σοφία είπε, ((Αυτό είναι». Είπα, ((Πού είναι τώρα η Γκλόρια;» Η Σοφία είπε, ((Κείτεται στον τάφο». Είπα, ((Θα επιστρέψει;» Η Σοφία είπε, ((Ποτέ». Είπα, ((Νόμιζα ότι υπήρχε αθανασία». H Σοφία δεν απάντησε. ((Μπορείς να με βοηθήσεις;» είπα. H Σοφία είπε, (('Ηδη σε βοήθησα. Σε βοήθησα το 1974 και σε βοήθησα όταν προσπάθησες να αυτοκτονήσεις. Σε βοηθώ από τότε που γεννήθηκες». ((Είσαι το VALIS» είπα. Π Σοφία είπε, ((Είμαι αυτό που είμαι». Γυρνώντας στον Έρικ και τη Λίντα είπα, ((Δεν απαντά πάντα». ((Μερικές ερωτήσεις δεν έχουν νόημα», είπε η Λίντα. ((Γιατί δεν γιατρεύεις τον Μίνι;» είπε ο Κέβιν. Μ Σοφία είπε, ((Κάνω αυτό που κάνω* είμαι αυτό που είμαι». Ι'^ίπα, ((Τότε δεν μπορούμε να σε καταλάβουμε». 11 Σοφία είπε, ((Το κατάλαβες αυτό». 283

VALIS

Ο Ντέηβιντ είπε, «Είσαι αιώνια, σωστά;» «Ναι», είπε η Σοφία. «Και ξέρεις τα πάντα;» είπε ο Ντέηβιντ. «Ναι», είπε η Σοφία». Είπα, «Ήσουν ο Σιντάρτα;» «Ναι», είπε η Σοφία. «Είσαι αυτός που σφάζει και αυτός που σφάζεται;» είπα. «Όχι», είπε η Σοφία. «Αυτός που σφάζει;» είπα. «Όχι». «Αυτός που σφάζεται, τότε». «Είμαι ο πληγωμένος και ο σφαχθείς», είπε η Σοφία. «Αλλά δεν είμαι ο σφαγέας. Είμαι ο θεραπευτής και ο θεραπευθείς». «Αλλά το VALIS σκότωσε τον Μίνι», είπα. Η Σοφία δεν απάντησε. «Είσαι ο κρίνων τον κόσμο;» είπε ο Ντέηβιντ. «Ναι», είπε η Σοφία. «Πότε αρχίζει η κρίση;» είπε ο Κέβιν. Η Σοφία είπε, «Έχετε κριθεί όλοι ήδη εξαρχής». Είπα, «Πώς με έκρινες;» Η Σοφία δεν απάντησε. «Δεν θα το βρούμε;» είπε ο Κέβιν. «Ναι», είπε η Σοφία. «Πότε;» είπε ο Κέβιν. Η Σοφία δεν απάντησε. Η Αίντα είπε, «Νομίζω ότι αυτό φτάνει τώρα. Μπορείτε να της ξαναμιλήσετε αργότερα. Της αρέσει να κάθεται με τα ζώα' αγαπά τα ζώα». Με άγγιξε στον ώμο. «Πάμε». Καθώς απομακρυνόμασταν από το κοριτσάκι είπα, « Π φωνή της είναι η ουδέτερη φωνή ΤΝ που ακούω στο κεφάλι μου από το 1974». 284

PHILIP Κ. DICK

Ο Κέβιν είπε βραχνά, «Είναι ένας υπολογιστής. Να γιατί απαντάει μόνο σε ορισμένες ερωτήσεις». Ο Έρικ και η Λίντα χαμογέλασαν ο Κέβιν κι εγώ τον κοιτάξαμε* στην ανα7α]ρική του πολυθρόνα ο Μίνι κυλούσε πλάι μας με την πολυθρόνα του σαν να ήταν ναρκωμένος. «Ένα σύστημα ΤΝ», είπε ο Ερικ. «Μια τεχνητή νοημοσύνη». «Ένα τερματικό του VALIS», είπε ο Κέβιν. «Ένα τερματικό εισόδου- εξόδου του κυρίαρχου συστήματος VALIS». «Αυτό είναι σωστό», είπε ο Μίνι. ((Δεν είναι κοριτσάκι», είπε ο Κέβιν. «Την γέννησα», είπε η Λίντα. «Ίσως μόνο να νόμισες ότι τη γέννησες», είπε ο Κέβιν. Η Λίντα είπε χαμογελώντας, ((Μια τεχνητή νοημοσύνη σε ανθρώπινο κορμί. Το σώμα της είναι ζωντανό, αλλά η ψυχή της όχι. Είναι έλλογη* ξέρει τα πάντα. Αλλά το μυαλό της δεν είναι ζωντανό με την έννοια που εμείς είμαστε ζωντανοί. Δεν δημιουργήθηκε. Πάντα υπήρχε». «Διαβάστε τη Βίβλο», είπε ο Μίνι. « Ή τ α ν με τον Δημιουργό πριν υπάρξει η δημιουργία" ήταν η αγάττη του και η χαρά του, ο μεγαλύτερος θησαυρός του». ((Καταλαβαίνω γιατί», είπα. ((Θα ήταν τόσο εύκολο να την αγαττήσεις», είπε ο Μίνι. «Πολλοί άνθρωποι την αγάττησαν... όπως λέει στο Βιβλίο της Σοφίας. Και έτσι εισήλθε μέσα τους και τους καθοδήγησε και μπήκε στη φυλακή μαζί τους· ποτέ δεν εγκατέλειψε αυτούς που την αγάπησαν ή που την αγαπούν τώρα». « Η φωνή της αντηχεί στις καρδιές των ανθρώπων», μουρμούρισε ο Ντέηβιντ. 285

VALIS

«Και σκότωσε τον τύραννο;» είπε ο Κέβιν. «Ναι», είπε ο Μίνι. «Όπως τον αποκαλούσαμε στην ταινία, τον Φέρις Φ. Φρημάουντ. Αλλά ξέρετε ποιον ανέτρεψε και κατέστρεψε». «Ναι», είπε ο Κέβιν. Φαινόταν συλλογισμένος. Ή ξερα ότι σκεφτόταν έναν άνδρα που φορώντας κοστούμι και γραβάτα περιπλανιόταν σε μια παραλία στη Νότια Καλιφόρνια, έναν άνδρα δίχως σκοπούς που αναρωτιόταν τι είχε πάει στραβά, έναν άνδρα που ακόμη σχεδίαζε πανουργίες. «Καιεν τοις εσχάτοις καιροΐς της βασιλείας αυτών, όταν αίάνομίαι φθάσωσιν εις τό πλήρες, θελει εγερθή βασιλεύς σκληροπρόσωπος και συνετός εις πανουργίας..». Ο βασιλιάς των δακρύων που στο τέλος τούς είχε κάνει όλους να δακρύσουν κάτι είχε αναλάβει δράση εναντίον του, κι αυτός μέσα στην περιχαράκωση του δεν μπορούσε να διακρίνει τι ήταν. Μόλις τώρα είχαμε μιλήσει σε αυτό το πρόσωπο, αυτό το παιδί. Το παιδί που ανέκαθεν υττήρχε. ***

Ενώ δειπνούσαμε εκείνο το βράδυ — σε ένα μεξικανικό εστιατόριο λίγο πιο πέρα από το πάρκο στο κέντρο της Σονόμα — συνειδητοποίησα ότι ποτέ πια δεν θα ξανάβλεπα τον φίλο μου τον Χορσλάβερ Φατ και ένιωσα μέσα μου θλίψη, τη θλίψη της απώλειας. Ήξερα λογικά ότι τον είχα επανενσωματώσει, αντιστρέφοντας την αρχική διαδικασία της προβολής. Αλλά κι έτσι ακόμη μου προξενούσε λύπη. Είχα απο286

PHILIP Κ. DICK λαύσει την παρέα του, τις ιστορίες που μας έλεγε δίχως σταματημό, την αφήγηση της διανοητικής και πνευματικής και συναισθηματικής αναζήτησης. Μια αναζήτηση— όχι για το Γκράαλ — αλλά για να θεραπεύσει την πληγή του, το βαθύ τραύμα που του είχε κάνει η Γκλόρια χρησιμοποιώντας το παιχνίδι του θανάτου. Ένιωθα τόσο παράξενα που δεν είχα πια τον Φατ για να του τηλεφωνήσω ή να τον επισκεφθώ. Ή τ α ν ένα τόσο καθημερινό κομμάτι στη ζωή μου και στις ζωές των κοινών φίλων μας. Αναρωτήθηκα τι θα σκεφτόταν η Μπεθ όταν σταματούσαν να φτάνουν οι επιταγές. Ε, σκέφτηκα, μπορούσα να αναλάβω το οικονομικό βάρος* θα μπορούσα να φροντίσω τον Κρίστοφερ. Είχα τους πόρους για να το κάνω, και αγαπούσα τον Κρίστοφερ όσο και ο πατέρας του. «Νιώθεις άσχημα, Φιλ;» μου είπε ο Κέβιν. Μπορούσαμε τώρα να μιλήσουμε ελεύθερα εφόσον οι τρεις μας ήμασταν μόνοι" οι Λάμπτον μας είχαν πετάξει ώς το εστιατόριο λέγοντάς μας να τους τηλεφωνήσουμε όταν τελειώναμε το φαγητό και ήμασταν έτοιμοι να γυρίσουμε στο μεγάλο σπίτι τους. «Όχι», είπα. Και μετά είπα, «Σκέφτομαι τον Χορσλάβερ Φατ». Ο Κέβιν είπε μετά από λίγο, «Ξυττνάς, τότε». «Ναι». Ένευσα. «Θα τα πας μια χαρά», είπε άβολα ο Ντέηβιντ. Ο Ντέηβιντ πάντα δυσκολευόταν να εκφράσει τα συναισθήματά του. «Ναι», είπα. Ο Κέβιν είπε, «Πιστεύεις ότι οι Λάμπτον είναι ψώνια;» «Ναι», είπα. 287

VALIS «Και το κοριτσάκι.;» είπε ο Κέβιν. Είπα, «Δεν είναι ψώνιο. Δεν είναι τόσο ψώνιο όσο αυτοί. Είναι ένα παράδοξο' δύο θεοπάλαβοι — τρεις άμα μετρήσεις και τον Μίνι — δημιούργησαν ένα τέκνο απολύτως λογικό». «Αν πω — » άρχισε να λέει ο Ντέηβιντ. ((Μην πεις ότι ο Θεός φέρνει το καλό από το κακό», είπα. «Εντάξει; Θα μας κάνεις αυτή τη χάρη;» Ο Κέβιν είπε, πιο πολύ στον εαυτό του! «Είναι το ομορφότερο παιδί που είδα ποτέ. Αλλά αυτή η ιστορία ότι είναι ένας τερματικός υπολογιστής — » Έκανε μια χειρονομία. «Εσύ το είπες», είπα. ((Εκείνη τη στιγμή», είπε ο Κέβιν, ((φαινόταν λογικό. Αλλά τώρα που το ξανασκέφτομαι, όχι. Τώρα που το βλέπω από απόσταση». «Ξέρεις τι νομίζω;» είπε ο Ντέηβιντ. «Νομίζω ότι πρέπει να ξανανεβούμε στο αεροπλάνο της Αιρ Καλ και να ξαναγυρίσουμε στη Σάντα Αννα. Το συντομότερο δυνατόν». Είπα, «Οι Αάμπτον δεν θα μας βλάψουν». Ήμουν τώρα σίγουρος γι' αυτό. Παράξενο που ο άρρωστος, ο άνθρωπος που πέθαινε, ο Μίνι, μου είχε ξαναδώσει εμπιστοσύνη στη δύναμη της ζωής. Αογικά θα έπρεπε να καταλήξει αλλιώς, μάλλον. Τον είχα συμπαθήσει πολύ. Αλλά, όπως είναι γνωστό, έχω την τάση να βοηθώ αρρώστους ή τραυματισμένους* έλκομαι από αυτούς. Ό π ω ς μου είχε πει πριν από χρόνια ο ψυχίατρός μου πρέπει να το κόψω αυτό. Αυτό και ένα άλλο πράγμα. Ο Κέβιν είπε, «Δεν καταλαβαίνω». «Ξέρω», συμφώνησα. Είδαμε πράγματι τον Σωτήρα; Ή μήπως είδαμε απλώς ένα πανέξυπνο κοριτσάκι 288

PHILIP Κ. DICK που πιθανόν να το είχαν δασκαλέψει. γί.α να δίνει υπεροπτικές απαντήσεις τρεις πανέξυπνοι επαγγελματίες που είχαν στήσει ένα τρομερό κόλπο που είχε σχέση με την ταινία και τη μουσική τους; «Παράξενη η μορφή που πήρε», είπε ο Κέβιν. «Σαν κορίτσι. Έτσι θα συναντήσει αντίσταση. Ο Χριστός σαν θηλυκό' ο Ντέηβιντ τσαντίστηκε μ' αυτό». «Δεν είπε ότι είναι ο Χριστός», είπε ο Ντέηβιντ. Είπα, «Μα είναι». Ο Κέβιν και ο Ντέηβιντ σταμάτησαν να τρώνε και με κάρφωσαν με το βλέμμα τους. «Είναι η Αγία Sophia», είπα, «και η Αγία Sophia είναι μια υπόσταση του Χριστού. Είτε το παραδέχτηκε είτε όχι. Είναι προσεκτική. Στο κάτω κάτω ξέρει τα πάντα· ξέρει τι θα δεχτούν οι άνθρωποι και τι όχι». «Εσύ βασίζεσαι σε κείνα τα μυστήρια πράγματα που έζησες το Μάρτιο του 1974», είπε ο Κέβιν. «Αυτό κάτι αποδεικνύει' αποδεικνύει ότι είναι αληθινό. Το VALIS υπάρχει. Αυτό το ήξερες από πριν. Το συνάντησες». «Μάλλον», είπα. «Και αυτά που ήξερε ο Μίνι και είπε συμφωνούσαν με αυτά που γνώριζες», είπε ο Ντέηβιντ. «Ναι», είπα. Ο Κέβιν είπε, «Αλλά δεν είσαι βέβαιος». «Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια πολύπλοκη τεχνολογία υψηλού επιπέδου», είπα. «Που μπορεί να είναι δουλειά του Μίνι». «Εννοείς εκπομπές μικροκυμάτων και λοιπά», είπε ο Κέβιν. «Ναι», είπα. «Ένα καθαρά τεχνολογικό φαινόμενο», είπε ο Κέβιν. «Ένα τεχνολογικό άλμα». 289

VALIS «Που χρησιμοποιεί το ανθρώπινο μυαλό σαν μορφοτροπέα», είπα. «Χωρίς ηλεκτρονική σύνδεση». «Γίνεται», παραδέχτηκε ο Κέβιν. «Η ταινία το έδειξε αυτό. Δεν υπάρχει τρόπος να μάθουμε τί σκαρώνουν». «Ξέρετε», είπε ο Ντέηβιντ, «αν έχουν διαθέσιμη ενέργεια υψηλής απόδοσης και μπορούν να τη στείλουν μέσω ακτίνων σε μεγάλες αποστάσεις, με ακτίνες λέιζερ — » «Μπορούν να μας σκοτώσουν», είπε ο Κέβιν. «Σωστά», είπα. «Αν», είπε ο Κέβιν, «το ξεφουρνίσουμε ότι δεν τους πιστεύουμε». «Μπορούμε να πούμε ότι πρέπει να γυρίσουμε στη Σάντα Άννα», είπε ο Ντέηβιντ. « Ή μπορούμε να φύγουμε από δω», είπα. «Από αυτό το εστιατόριο». «Τα πράγματά μας — τα ρούχα, ό,τι φέραμε — είναι εκεί στο σπίτι τους», είπε ο Κέβιν. «Δε γαμιούνται τα ρούχα», είπα. «Φοβάσαι;» είπε ο Κέβιν, «μήπως συμβεί κάτι;» Το σκέφτηκα. «Όχι», είπα τελικά. Εμπιστευόμουν το παιδί. Και εμπιστευόμουν τον Μίνι. Πάντα σε αυτό βασίζεσαι, στην ενστικτώδη εμπιστοσύνη σου — ή στην έλλειψη εμπιστοσύνης. Σε τελική ανάλυση, δεν έχεις να βασιστείς σε τίποτε άλλο». «Θα ήθελα να ξαναμιλήσω στη Σοφία», είπε ο Κέβιν. «Το ίδιο κι εγώ», είπα. «Η απάντηση είναι εκεί». Ο Κέβιν ακούμπησε το χέρι του στον ώμο μου. «Αυπάμαι που το λέω έτσι, Φιλ, αλλά έχουμε ήδη ένα σημαντικό στοιχείο. Μέσα σε μια στιγμή το παιδί 290

PHILIP Κ. DICK καθάρισε το μυαλό σου. Σταμάτησες να πιστεύεις ότι είσαι δύο άνθρωποι. Σταμάτησες να πιστεύεις στον Χορσλάβερ Φατ σαν ξεχωριστό άτομο. Και κανένας γιατρός, καμιά θεραπεία τόσα χρόνια από το θάνατο της Γκλόριας δεν το πέτυχε ποτέ αυτό». « Έ χ ε ι δίκιο», είπε ο Ντέηβιντ με απαλή φωνή. ((Όλο ελπίζαμε, αλλά φαινόταν ότι — ξέρεις. Ό τ ι δεν θα θεραπευόσουν ποτέ». ((Δεν θα θεραπευόμουν», είπα. ((Αυτή με γιάτρεψε. Ό χ ι τον Χορσλάβερ Φατ αλλά εμένα». Είχαν δίκιο, είχε συμβεί το θαύμα της θεραπείας και όλοι ξέραμε τι έδειχνε" και οι τρεις μας καταλαβαίναμε. Είπα, ((Οχτώ χρόνια». ((Σωστά», είπε ο Κέβιν. ((Πριν ακόμη σε γνωρίσουμε. Οκτώ ατέλειωτα χρόνια, γαμημένα χρόνια, όλο περιχαράκωση και πόνο και αναζήτηση κοςι περιπλάνηση». Κούνησα το κεφάλι. Στο μυαλό μου μια φωνή είπε, Τι άλλο θες να μάθεις; Ή τ α ν οι ίδιες μου οι σκέψεις, η λογική κατάληξη αυτού που κάποτε ήταν ο Χορσλάβερ Φατ, ο οποίος είχε ξανάρθει σε μένα. ((Καταλαβαίνεις», είπε ο Κέβιν, ((ότι ο Φέρις Φ. Φρημάουντ θα προσπαθήσει να επιστρέψει. Τον έριξε το παιδί — ή εκείνο που το παιδί αντιπροσωπεύει — αλλά ξαναγυρνά' δεν πρόκειται να τα παρατήσει. Η μάχη κερδήθηκε αλλά ο αγώνας συνεχίζεται». Ο Ντέηβιντ είπε, ((Χωρίς εκείνο το παιδί — » ((Θα χάσουμε», είπα. ((Σωστά», είπε ο Κέβιν. ((Ας μείνουμε άλλη μια μέρα», είπα, ((και ας προσπαθήσουμε να μιλήσουμε ξανά με τη Σοφία. Αλλη μια φορά». 291

VALIS «Αυτό είναι σχέδιο», είπε ευχαριστημένος ο Κέβιν. Η παρέα, η Κοινωνία του Ριπιδίου, είχε καταλήξει σε μια συμφωνία. Και τα τρία μέλη της. Την επόμενη μέρα, την Κυριακή, οι τρεις μας πήραμε άδεια να καθίσουμε με το παιδί, τη Σοφία, μόνοι μας, χωρίς να είναι παρών κανείς άλλος, αν και ο Έρικ και η Λίντα ζήτησαν να μαγνητοφωνήσουν τη συνάντησή μας. Δεχτήκαμε πρόθυμα μην έχοντας άλλη επιλογή. Η ζεστή λιακάδα φώτιζε τη γη εκείνη τη μέρα, και καθώς τα ζώα είχαν μαζευτεί γύρω μας δίναμε την εικόνα θρησκευτικής συγκέντρωσης· είχα την εντύπωση ότι τα ζώα άκουγαν και καταλάβαιναν. «Θέλω να σου μιλήσω για τον Έρικ και τη Λίντα Λάμπτον», είπα στο κοριτσάκι που καθόταν με ένα βιβλίο ανοιχτό μπροστά του. «Δεν θα με ανακρίνετε», είπε αυτό. «Δεν μπορώ να σε ρωτήσω γι' αυτούς;» είπα. «Είναι άρρωστοι», είπε η Σοφία. «Λλλά δεν μπορούν να βλάψουν κανέναν επειδή δεν τους αφήνω». Σήκωσε το κεφάλι και με κοίταξε με τα μεγάλα μαύρα μάτια της. «Καθίστε». Καθίσαμε υπάκουα μπροστά του. «Σας έδωσα το σύνθημά σας», είπε. «Για την κοινωνία σας· σας έδωσα το όνομά της. Τώρα σας δίνω την αποστολή σας. Θα βγείτε στον κόσμο και θα πείτε το kerygma με το οποίο σας επιφορτίζω. Λκούστε με· αληθώς σας λέγω ότι οι μέρες του κακού θα τελειώσουν και ο υιός του ανθρώπου θα καθίσει και θα κρίνει. Αυτό είναι τόσο βέβαιο όσο και ότι ο ήλιος ανατέλλει' ο σκληροπρόσωπος βασιλεύς θα πολεμήσει και θα χάσει, παρά την πονηριά του· χάνει· έχασε* πάντα θα χάνει, και αυτοί μαζί του θα πάνε στο λάκκο του σκοταδιού και εκεί θα μείνουν παντοτινά. 292

PHILIP Κ. DICK »Αυτό που διδάσκετε είναι ο λόγος του ανθρώπου. Ο άνθρωπος είναι ιερός, και ο αληθινός Θεός, ο ζων Θεός, είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Δεν θα έχετε άλλους θεούς πέρα από τους εαυτούς σας* οι μέρες που πιστεύατε σε άλλους θεούς τελειώνουν τώρα, τελειώνουν για πάντα. ))Φτάσατε στο στόχο της ζωής σας. Είμαι εδώ για να σας το πω. Μη φοβάστε* θα σας προστατεύσω. Θα ακολουθήσετε έναν κανόνα! θα αγαπάτε αλλήλους όπως αγαπάτε εμένα και όπως σας αγαπώ, γιατί αυτή η αγάπη πηγάζει από τον αληθινό Θεό, που είναι ο εαυτός σας. ))Καιρός κρίσης και ψευδαίσθησης και θρήνου απλώνεται μπροστά, επειδή ο σκληροπρόσωπος βασιλιάς, ο βασιλιάς των δακρύων, δεν θα παραδώσει την εξουσία του. Αλλά θα του πάρετε αυτή την εξουσία* σας παραχωρώ αυτή την εξουσία εν ονόματί μου, όπως ακριβώς σας την παραχώρησα άλλη μια φορά πριν, όταν εκείνος ο σκληροπρόσωπος βασιλιάς κυριαρχούσε και κατέστρεφε και προκαλούσε τους ταπεινούς ανθρώπους του κόσμου. ))Η μάχη που δώσατε πριν δεν τελείωσε, αν και έφτασε η μέρα του ήλιου που θεραπεύει. Το κακό δεν πεθαίνει από μόνο του, επειδή φαντάζεται ότι μιλάει για το Θεό. Πολλοί υποστηρίζουν ότι μιλούν για το Θεό αλλά μόνο ένας Θεός υπάρχει και αυτός ο Θεός είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. «Επομένως μόνο οι αρχηγοί που προστατεύουν και δίνουν καταφύγιο θα ζήσουν οι άλλοι θα πεθάνουν. Η καταπίεση έσβησε τέσσερα χρόνια πριν, και θα επιστρέψει για λίγο. Να είστε υπομονετικοί αυτό τον καιρό* θα είναι καιρός δοκιμασίας για σας, αλλά θα είμαι μαζί σας και όταν τελειώσει ο καιρός της δοκιμασίας θα καθίσω στη θέση της κρίσεως και μερικοί θα πέσουν και μερικοί δεν θα πέσουν, σύμφωνα με τη 293

VALIS θέληση μου, τη θέληση μου που μου έρχεται, από τον πατέρα μου, στον οποίο όλοι επιστρέφουν, όλοι μας μαζί. ))Δεν είμαι Θεός* είμαι άνθρωπος. Είμαι ένα παιδί, το παιδί του πατέρα μου που ο ίδιος είναι η Σοφία. Έ χ ε τ ε μέσα σας τώρα τη φωνή και την εξουσία της Σοφίας· είστε, επομένως. Σοφία, ακόμη και αν το ξεχνάτε. Δεν θα το ξεχνάτε για πολύ. Θα είμαι εκεί και θα σας το θυμίζω. ))Η μέρα της Σοφίας και η κυριαρχία της Σοφίας έχουν φτάσει. Η μέρα της δύναμης, που είναι εχθρός της Σοφίας, τελειώνει. Η Δύναμη και η Σοφία είναι οι δύο αρχές του κόσμου. Η Δύναμη είχε επικρατήσει και τώρα πηγαίνει στο σκοτάδι απ'όπου ήρθε, και η Σοφία μόνη της κυριαρχεί. ))Αυτοί που υπακούουν στη Δύναμη θα υποκύψουν όπως υποκύπτει η Δύναμη. ))Αυτοί που αγαπούν τη Σοφία και την ακολουθούν θα ευδοκιμήσουν υπό τον ήλιο. Να θυμάστε, θα είμαι μαζί σας. Από δω και πέρα θα είμαι σε όλους σας. Θα σας συνοδεύσω στη φυλακή αν χρειαστεί' θα μιλήσω στα δικαστήρια για να σας υπερασπιστώ' η φωνή μου θα ακουστεί στη χώρα, παρά την καταπίεση. ))Μη φοβάστε' μιλήστε ξεκάθαρα και η Σοφία θα σας οδηγήσει. Σιωπήστε από φόβο και η Σοφία θα σας εγκαταλείψει. Αλλά δεν θα νιώσετε φόβο επειδή η ίδια η Σοφία είναι μέσα σας, και εσείς κι αυτή είστε ένα. «Προηγουμένως ήσασταν μοναχοί μέσα στους εαυτούς σας· προηγουμένως ήσασταν μοναχικοί άνθρωποι. Τώρα έχετε έναν σύντροφο που δεν αρρωσταίνει, ούτε αποτυχαίνει ούτε πεθαίνει· είστε συνδεδεμένοι με το αιώνιο και θα λάμψετε σαν και τον ίδιο τον ήλιο που θεραπεύει. 294

PHILIP Κ. DICK ))Όταν επιστρέψετε στον κόσμο θα σας καθοδηγώ κάθε μέρα. Kat όταν πεθάνετε θα το καταλάβω και θα έρθω να σας πάρω" θα σας πάρω στην αγκαλιά μου και θα σας πάω στο σπίτι σας, εκεί απ' όπου ήρθατε και επιστρέφετε. »Είσαστε ξένοι εδώ, αλλά για μένα δεν είστε καθόλου ξένοι· από την αρχή σάς ήξερα. Αυτός δεν ήταν ο κόσμος σας, αλλά θα τον κάνω κόσμο δικό σας* θα τον αλλάξω για σας. Μη φοβάστε. Αυτό που σας βασανίζει θα θανατωθεί, και εσείς θα ευδοκιμήσετε. )) Αυτά τα πράγματα θα γίνουν, επειδή μιλάω με την εξουσία που μου δόθηκε από τον πατέρα μου. «Είσαστε ο αληθινός θεός και θα επικρατήσετε». ))Σιωπή έπειτα. Η Σοφία είχε σταματήσει να μας μιλάει. «Τι διαβάζεις;» ρώτησε ο Κέβιν δείχνοντας το βιβλίο. Το κορίτσι είπε «ΣΕΦΕΡ ΓΙΕΖΙΡΑ. Θα σας διαβάσω. Ακούστε». Ακούμπησε κάτω το βιβλίο, κλείνοντάς το. ((Ο Θεός επίσης έβαλε τον ένα εναντίον του άλλου' το καλό εναντίον του κακού, και το κακό εναντίον του καλού· το καλό πηγάζει από το καλό, και το κακό από το κακό· το καλό εξαγνίζει το κακό, και το κακό το καλό· το καλό προορίζεται για τους καλούς, και το κακό για τους κακούς». Η Σοφία σταμάτησε μια στιγμή και μετά είπε, «Αυτό σημαίνει ότι το καλό θα κάνει το κακό να γίνει αυτό που το κακό δεν θέλει να γίνει' αλλά το κακό δεν θα μπορέσει να κάνει το καλό να γίνει αυτό που το καλό δεν θέλει να γίνει. Το κακό υττηρετεί το καλό, παρά την πονηριά του». Έ π ε ι τ α δεν είπε τίποτα' κάθισε σιωπηλή, με τα ζώα της και με μας. «Μπορείς να μας πεις για τους γονείς σου;» είπα. «Εννοώ, αν είναι να ξέρουμε τι να κάνουμε — » 295

VALIS Η Σοφία είπε, «Πάτε όπου σας στέλνω και θα ξέρετε τι να κάνετε. Δεν υπάρχει μέρος που να μην είμαι. Όταν φύγετε από δω δεν θα με βλέπετε, αλλά αργότερα θα με δείτε πάλι. Δεν θα με βλέπετε, αλλά εγώ θα σας βλέπω πάντα* σας νοιάζομαι συνεχώς. Έ τ σ ι είμαι μαζί σας είτε το ξέρετε είτε όχι' αλλά σας λέω, μάθετε ότι σας συνοδεύω, ακόμη και στη φυλακή, αν ο τύραννος σάς ρίξει εκεί. Δεν υπάρχουν άλλα. Επιστρέψτε στο σπίτι σας, και θα σας δώσω εντολές όταν έρθει ο καιρός». Μας χαμογέλασε. «Πόσων χρονών είσαι;» είπα. «Είμαι δύο ετών». «Και διαβάζεις αυτό το βιβλίο;» είπε ο Κέβιν. Η Σοφία είπε, «Αληθινά σας λέω, κανείς σας δεν θα με ξεχάσει. Και σας λέω ότι όλοι σας θα με δείτε πάλι. Δεν με διαλέξατε" εγώ σας διάλεξα. Σας κάλεσα εδώ. Έστειλα να σας φέρουν πριν από τέσσερα χρόνια». «Εντάξει», είπα. Αυτό σήμαινε ότι το κάλεσμά της είχε γίνει το 1974. «Αν οι Αάμπτον σας ρωτήσουν τι είπα, πείτε ότι μιλήσαμε για το κοινόβιο που θα γίνει», είπε η Σοφία. «Μην τους πείτε ότι σας έστειλα μακριά τους. Αλλά πρέπει να φύγετε μακριά τους' αυτή είναι η απάντησή σας: δεν θα έχετε πια σχέση με αυτούς». Ο Κέβιν έδειξε το μαγνητόφωνο, που οι άξονές του γυρνούσαν. «Αυτό που θα ακούσουν εκεί», είπε η Σοφία, «όταν το παίξουν, θα είναι μόνο το ΣΕΦΕΡ ΓΙΕΖΙΡΑ, τίποτα άλλο». Κοίτα να δεις, σκέφτηκα. Την πίστευα. «Δεν θα σας εγκαταλείψω», επανέλαβε η Σοφία, χαμογελώντας στους τρεις μας. 296

PHILIP Κ. DICK To πίστεψα XL αυτό. Καθώς οι τρεις μας περπατούσαμε προς το σπίτι ο Κέβιν είπε, «Όλα αυτά ήταν μόνο χωρία της Βίβλου;» «Όχι», είπα. «Όχι», συμφώνησε ο Ντέηβιντ. «Τττήρχε κάτι καινούριο' εκείνο το μέρος που λέει ότι εμείς είμαστε οι θεοί μας τώρα. Ότι είχε έρθει ο καιρός που δεν θα χρειαζόταν πια να πιστέψουμε σε άλλη θεότητα πέρα από τον εαυτό μας». «Τι όμορφο κοριτσάκι», είπα και σκεφτόμουν πόσο μου θύμιζε το δικό μου γιο τον Κρίστοφερ. «Είμαστε πολύ τυχεροί», είπε βραχνά ο Ντέηβιντ. ((Που τη συναντήσαμε». Γύρισε σε μένα και είπε, «Θα είναι μαζί μας' το είπε. Το πιστεύω. Θα είναι μέσα μας· δεν θα είμαστε μόνοι μας. Δεν το είχα καταλάβει πριν, αλλά είμαστε μόνοι μας. Όλοι είναι μόνοι τους — ήταν μόνοι τους, εννοώ. Μέχρι τώρα. Θα εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο, έτσι; Σε όλους, τελικά. Αρχίζοντας με μας». «Η Κοινωνία του Ριπιδίου», είπα, «έχει τέσσερα μέλη. Τη Σοφία και τους τρεις μας». «Και πάλι δεν είναι πολλά», είπε ο Κέβιν. «Ο κόκκος σινάπεως», είπα. «Που μεγαλώνει και γίνεται δέντρο τόσο μεγάλο που φωλιάζουν πουλιά». «Ξεκόλλα», είπε ο Κέβιν. «Τι έγινε;» είπα. Ο Κέβιν είπε, «Πρέπει να συνενοηθούμε και να φύγουμε από δω" το είπε. Οι Λάμπτον είναι εντελώς παλαβοί, τρελαμένα φρικιά. Μπορεί να μας τη φέρουν οποιαδήποτε ώρα». «Η Σοφία θα μας προστατέψει», είπε ο Ντέηβιντ. « Έ ν α δίχρονο παιδί;» είπε ο Κέβιν. 297

VALIS Τον κοιτάξαμε. «Εντάξει, ένα παιδί δύο χιλιάδων χρόνων», είπε ο Κέβιν. «Το μόνο άτομο που μπορεί να αστειεύεται με τον Σωτήρα», είπε ο Ντέηβιντ. «Παραξενεύομαι που δεν τη ρώτησες για το νεκρό γάτο σου». Ο Κέβιν σταμάτησε" στο πρόσωπό του φάνηκε μια έκφραση πραγματικού θυμού και σαστισμάρας' προφανώς το είχε ξεχάσει: είχε χάσει την ευκαιρία. «Πάω πίσω», είπε. Ο Ντέηβιντ κι εγώ τον τραβήξαμε μαζί μας. «Δεν κάνω πλάκα», είπε με οργή. «Τι έγινε;» είπα* σταματήσαμε. «Θέλω να της μιλήσω λίγο ακόμη. Δεν θα φύγω από δω" να πάρει ο διάολος, πάω πίσω — αφήστε με, γαμώτο!» «Άκου», είπα. «Μας είπε να φύγουμε». «Και θα είναι μέσα μας και θα μας μιλάει», είπε ο Ντέηβιντ. «Θα ακούμε αυτό που λέω φωνή ΤΝ», είπα. Ο Κέβιν είπε άγρια, «Και θα υπάρχουν πηγές με λεμονάδα και δέντρα με μαστίχες. Πάω πίσω». Μπροστά μας ο Έρικ και η Λίντα Λάμπτον βγήκαν από το σπίτι και άρχισαν να περπατούν προς το μέρος μας. «Ώρα να τους αντιμετωπίσουμε», είπα. «Σκατά», είπε ο Κέβιν με απόγνωση. «Εγώ πάντως πάω πίσω». Τραβήχτηκε μακριά μας και έφυγε βιαστικά προς την κατεύθυνση απ' όπου είχαμε έρθει. «Όλα εντάξει;» είπε η Λίντα Λάμπτον όταν αυτή και ο άντρας της έφτασαν τον Ντέηβιντ και μένα. «Εντάξει», είπα. «Τι συζητήσατε;» είπε ο Έρικ. 298

PHILIP Κ. DICK Είπα, «Για το κοινόβιο». ((Πολύ καλά», είπε η Λίντα. ((Γιατί ξαναπάει πίσω ο Κέβιν; Τι θα πεί στη Σοφία;» Ο Ντέηβιντ είπε, ((Κάτι για τον ψόφιο γάτο του». ((Πες του να έρθει εδώ», είπε ο Έρικ. ((Γιατί;» είπα. ((Θα συζητήσουμε τη σχέση σας με το κοινόβιο», είπε ο Έρικ. ((Η Κοινωνία του Ριπιδίου θα έπρεπε κατά τη γνώμη μας να είναι τμήμα του κεντρικού κοινόβιου. Ο Μπρεντ Μίνι το πρότεινε αυτό· πρέπει να μιλήσουμε γι' αυτό. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι είστε αποδεκτοί». ((Θα φέρω τον Κέβιν», είπε ο Ντέηβιντ. ((Έρικ», είπα, ((επιστρέφουμε στη Σάντα Άννα». ((Υπάρχει χρόνος να συζητήσουμε την ανάμιξή σας με το κοινόβιο», είπε η Λίντα. ((Η πτήση της Αιρ Καλ είναι στις οκτώ απόψε, έτσι; Μπορείτε να δειπνήσετε μαζί μας». Ο Έρικ Λάμπτον είπε, ((Το VALIS σας κάλεσε εδώ. Θα φύγετε όταν το VALIS νιώσει ότι είστε έτοιμοι να φύγετε». ((Το VALIS νιώθει ότι είμαστε έτοιμοι να φύγουμε», είπα. ((Θα φέρω τον Κέβιν», είπε ο Ντέηβιντ. Ο Έρικ είπε, ((Θα τον φέρω εγώ». Προσπέρασε τον Ντέηβιντ κι εμένα, προς την κατεύθυνση του Κέβιν και του κοριτσιού. Η Λίντα είπε σταυρώνοντας τα χέρια της, ((Δεν μπορείτε να γυρίσετε στα δυτικά από τώρα. Ο Μίνι θέλει να συζητήσει μαζί σας μερικά ζητήματα. Να έχετε κατά νου ότι οι ώρες του είναι λίγες· εξασθενεί γοργά. Ο Κέβιν στ' αλήθεια ρωτάει τη Σοφία για τον ψόφιο γάτο του; Τι είναι τόσο σημαντικό σε έναν ψόφιο γάτο;» 299

VALIS «Για τον Κέβιν ο γάτος είναι πολύ σημαντικός», είπα. «Σωστά», συμφώνησε ο Ντέηβιντ. «Για τον Κέβιν ο θάνατος του γάτου αντιπροσωπεύει όλα όσα είναι στραβά στο σύμπαν πιστεύει ότι η Σοφία μπορεί να του το εξηγήσει, και με αυτό εννοώ όλα όσα είναι στραβά στο σύμπαν — τα άδικα βάσανα και όσα χάνουμε». Η Λίντα είπε, «Δεν πιστεύω ότι μιλάει για τον ψόφιο γάτο του». «Στ' αλήθεια γι' αυτό μιλάει», είπα. «Δεν ξέρεις τον Κέβιν», είπε ο Ντέηβιντ. «Μπορεί να μιλάει για άλλα πράγματα επειδή είναι η ευκαιρία του να μιλήσει τελικά στον Σωτήρα, αλλά ο νεκρός γάτος του είναι το κεντρικό θέμα των λεγομένων του». «Νομίζω ότι πρέπει να πάμε στον Κέβιν», είπε η Λίντα, «και να του πούμε ότι αρκετά μίλησε στη Σοφία. Τι εννοείς ότι το VALIS νιώθει πως είστε έτοιμοι να φύγετε; Το είπε αυτό η Σοφία; Μια φωνή μίλησε στο κεφάλι μου. Πες ότι σε ενοχλεί η ραδιενέργεια. Ηταν η φωνή ΤΝ που άκουγε ο Φατ από το Μάρτη του 1974' την αναγνώρισα. «Η ραδιενέργεια», είπα. «Με — » Δίστασα* κατανόησα τη λιτή πρόταση. «Είμαι μισότυφλος», είπα. «Με χτύπησε μια ακτίνα ροζ φωτός· πρέπει να ήταν ο ήλιος. Έπειτα κατάλαβα ότι θα πρέπει να επιστρέψουμε». «Το VALIS σου πυροβόλησε πληροφορίες απ' ευθείας», είπε αμέσως η Λίντα κοιτώντας τον με τεταμένη την προσοχή της. Δεν ξέρεις. «Δεν ξέρω», είπα. «Αλλά μετά ένιωθα διαφορετικά. Σαν να είχα να κάνω κάτι σημαντικό κάτω στο νότο 300

PHILIP Κ. DICK στη Σάντα Άννα. Ξέρουμε άλλους ανθρώπους... υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που θα μπορούσαν να μπουν στην Κοινωνία του Ριπιδίου. Θα έπρεπε να έρθουν και στο κοινόβιο. Το VALIS τους έκανε να βλέπουν οράματα" έρχονται σε μας για να βρουν εξηγήσεις. Τους είπαμε για την ταινία που είδαμε την ταινία που έκανε ο Μάδερ Γκουζ· τη βλέπουν όλοι και παίρνουν πολλά από αυτήν. Στείλαμε να δουν την ταινία περισσότεροι άνθρωποι απ' όσους νόμιζα ότι ήξερα' πρέπει να το λένε στους φίλους τους. Οι επαφές μου στο Χόλυγουντ — οι παραγωγοί και οι ηθοποιοί που ξέρω και ειδικά οι τύποι που έχουν τα λεφτά — ενδιαφέρθηκαν πολύ γι' αυτά που τους έδειξα. Τπάρχει συγκεκριμένα ένας παραγωγός της MGM που ίσως να θελήσει να χρηματοδοτήσει τον Μάδερ Γκουζ σε μια άλλη ταινία, μια ταινία με μεγάλο προϋπολογισμό" λέει ότι ήδη έχει την υποστήριξη». Ο ρυθμός της ομιλίας μου με κατέπληξε" έμοιαζε να έρχεται από το πουθενά. Ή τ α ν σαν να μη μιλούσα εγώ αλλά κάποιος άλλος" κάποιος που ήξερε ακριβώς τι να πει στη Λίντα Λάμπτον. «Ποιο είναι το όνομα του παραγωγού;» είπε η Λίντα. ((Αρτ Ρόκογουαιη», είπα και το όνομα ήρθε στο μυαλό μου σαν να είχα ακούσει την ατάκα μου. «Τι ταινίες έχει κάνει;» είπε η Λίντα. «Εκείνη για τα πυρηνικά απόβλητα που μόλυναν σχεδόν ολόκληρη την κεντρική Γιούτα», είπα. «Για κείνη την καταστροφή οι εφημερίδες είχαν κάνει αναφορά πριν δυό χρόνια, αλλά οι τηλεοπτικοί σταθμοί φοβήθηκαν να μιλήσουν γι' αυτό" η κυβέρνηση τους πίεσε. Που πέθαναν όλα τα πρόβατα. Για να το καλύψουν είπαν ότι ήταν αέριο νεύρων. Ο Ρόκογουαιη έκανε 301

VALIS μια σκληρή ταινία στην οποία αποκαλύφθηκε η αληθινή ιστορία της σκόπιμης αδιαφορίας των αρχών». ({Ποιος πρωταγωνιστούσε;» είπε η Λίντα. «Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ», είπα. «Θα μας ενδιέφερε», είπε η Λίντα. «Πρέπει λοιπόν να γυρίσουμε στη νότιο Καλιφόρνια», είπα. «Πρέπει να μιλήσουμε με μερικούς ανθρώπους στο Χόλυγουντ». «Έρικ!» φώναξε η Λίντα' προχώρησε προς τον άντρα της που στεκόταν με τον Κέβιν τώρα κρατούσε τον Κέβιν από το μπράτσο. Ο Ντέηβιντ μου έριξε μια ματιά και έκανε νόημα ότι θα ήταν καλύτερα να την ακολουθήσουμε* μαζί οι τρεις μας πλησιάσαμε τον Κέβιν και τον Έρικ. Η Σοφία που δεν ήταν πολύ μακριά μάς αγνόησε* συνέχισε να διαβάζει το βιβλίο της. Με τύφλωσε μια αστραττή ροζ φωτός. «Ω Θεέ μου», είπα. Δεν μπορούσα να δω* ακούμπησα τα χέρια στο μέτωπό μου που πονούσε και τρεμούλιαζε σαν να ήταν έτοιμο να σπάσει. «Ποιο είναι το πρόβλημα;» είπε ο Ντέηβιντ. Λκουγα ένα αδύναμο βούισμα, σαν ηλεκτρική σκούπα. Λ νοιξα τα μάτια αλλά τίποτα άλλο παρά ροζ φως που κολυμπούσε γύρω μου. «Φιλ, είσαι καλά;» είπε ο Κέβιν. Το ροζ φως αποτραβήχτηκε. Ήμασταν σε τρεις θέσεις πάνω στο τζετ. Κι όμως ταυτόχρονα διπλοεκτεθειμένα πάνω στις θέσεις του τζετ, το τοίχωμα, τους άλλους επιβάτες, ήταν το καφετί ξεροχώραφο, η Λίντα Λάμπτον, το σπίτι λίγο παραπέρα. Δύο μέρη, δύο χρόνοι. 302

PHILIP Κ. DICK «Κέβιν», είπα. «Τι ώρα είναι;» Το μόνο που έβλεπα έξω από το παράθυρο του τζετ ήταν το σκοτάδι' τα εσωτερικά φώτα πάνω από τους επιβάτες ήταν τα περισσότερα αναμμένα. Ή τ α ν νύχτα. Κι όμως το λαμπρό φως του ήλιου έλουζε το καφέ χωράφι, τους Λάμπτον και τον Κέβιν και τον Ντέηβιντ. Οι μηχανές του τζετ βούιζαν ένιωσα να λικνίζομαι κάπως: το αεροπλάνο είχε γυρίσει. Τώρα είδα πολλά μακρινά φώτα πέρα από το παράθυρο. Κατάλαβα ότι ήμασταν πάνω από το Λος Άντζελες. Και ακόμη μ'έλουζε η ζεστή λιακάδα. «Προσγειωνόμαστε σε πέντε λεπτά», είπε ο Κέβιν. Χρονική δυσλειτουργία, σκέφτηκα. Το καφέ χωράφι αποτραβήχτηκε. Ο Έρικ και η Λίντα Λάμπτον αποτραβήχτηκαν. Η λιακάδα αποτραβήχτηκε. Γύρω μου το αεροπλάνο έγινε αληθινό. Ο Ντέηβιντ διάβαζε Τ.Σ. Έλιοτ σε μια έκδοση τσέπης. Ο Κέβιν φαινόταν ταραγμένος. «Κοντεύουμε», είπα. «Λεροδρόμιο Κομητείας Όραντζ». Ο Κέβιν δεν είπε τίποτα" είχε καμπουριάσει, μελαγχολικός. «Μας άφησαν να φύγουμε;» είπα. «Τι;» Με κοίταξε ενοχλημένα. «Μόλις ήμουν εκεί», είπα. Τώρα η μνήμη των ενδιάμεσων γεγονότων έσταξε στο νου μου. Οι διαμαρτυρίες των Λάμπτον και του Μπρεντ Μίνι — αυτουνού πιο πολύ" μας είχαν ικετεύσει να μη φύγουμε, αλλά είχαμε ξεφύγει. Εδώ ήμασταν στην πτήση της επιστροφής με την Λιρ Καλ. Ήμασταν ασφαλείς. Ο Μίνι και οι Λάμπτον χρησιμοποίησαν δύο μέσα. «Δε θα πείτε στους έξω για τη Σοφία;» είπε με 303

VALIS αγωνία η Λίντα. «Μπορούμε να σας ορκίσουμε στη σιωπή;» Φυσικά είχαν συμφωνήσει. Αυτή η αγωνία ήταν το ένα μέσο, το αρνητικό. Το άλλο ήταν θετικό, ένα δέλεαρ. «Δείτε το κι έτσι», είχε πει ο Έρικ με την υποστήριξη του Μίνι, ο οποίος ήταν πράγματι κατάπληκτος που η Κοινωνία του Ριπιδίου, αν και ήταν μικρή, είχε αποφασίσει να αναχωρήσει. «Αυτό είναι το σημαντικότερο γεγονός στην ιστορία του ανθρώπου* δεν θέλετε να μείνετε απ' έξω, έτσι δεν είναι; Στο κάτω κάτω το VALIS σας διάλεξε. Παίρνουμε στην κυριολεξία χιλιάδες γράμματα για την ταινία και μόνο με λίγα άτομα εδώ κι εκεί φαίνεται να επικοινώνησε το VALIS, όπως εσάς. Είμαστε μια προνομιούχος ομάδων. «Είναι το Κάλεσμα», είχε πει ο Μίνι, σχεδόν ικετευτικά, στους τρεις μας. «Ναι», είχαν κάνει σαν ηχώ η Αίντα και ο Έ ρ ι κ . «Αυτό είναι το Κάλεσμα που περίμενε η ανθρωπότητα αιώνες. Διαβάστε την Αποκάλυψη' διαβάστε τι λέει για τους Εκλεκτούς. Είμαστε οι Εκλεκτοί του Θεού!» «Μάλλον», είχα πει καθώς μας άφηναν στο αυτοκίνητο που είχαμε νοικιάσει' είχαμε παρκάρει κοντά στου Τζίνο, σε ένα δρομάκι της Σονόμα, που επιτρεπόταν να παρκάρεις όση ώρα ήθελες. Η Αίντα Αάμπτον, πλησιάζοντάς με, είχε βάλει τα χέρια της στους ώμους μου και με είχε φιλήσει στο στόμα — με συγκίνηση και αρκετή, πολλή μάλλον, ερωτική θέρμη. «Ξαναγύρνα σε μας», μου είχε ψιθυρίσει στο αυτί. «Το υπόσχεσαι; Αυτό είναι το μέλλον μας· ανήκει σε πολύ λίγους, σε ελάχιστους». Με αυτό σκέφτηκα: Ουδέν ψευδέστερον τούτου, γλυκιά μου' αυτό ανήκει σε όλους. Τώρα λοιπόν είχαμε φτάσει σχεδόν στο σπίτι. Με 304

PHILIP Κ. DICK την πολύτιμη βοήθεια του VALIS. Ή , όπως προτιμούσα να το αποκαλώ, της Αγίας Sophia. Θέτοντας το έτσι εστίαζα την προσοχή μου στην εικόνα της Σοφίας που είχα στο μυαλό μου, του κοριτσιού που καθόταν με τα ζώα της και το βιβλίο της. Καθώς στεκόμασταν στο Αεροδρόμιο Κομητείας 'Οραντζ, περιμένοντας τις αποσκευές μας, είπα, ((Δεν ήταν τελείως τίμιοι μαζί μας. Για παράδειγμα, μας είπαν πως ό,τι έκανε η Σοφία καταγραφόταν ακουστικά και οπτικά. Δεν είναι έτσι». ((Μπορεί να κάνεις λάθος σε αυτό», είπε ο Κέβιν. ((Υπάρχουν εξελιγμένα συστήματα καταγραφής που λειτουργούν από μακριά. Το κοριτσάκι μπορεί να ήταν μέσα στην ακτίνα δράσης τους ακόμη και αν δεν μπορούσαμε να τα εντοπίσουμε. Ο Μίνι είναι πράγματι αυτός που λέει ότι είναι: μάστορας στις ηλεκτρονικές συσκευές». Σκέφτηκα: Ο Μίνι, που ήταν πρόθυμος να πεθάνει για να βιώσει το VALIS άλλη μια φορά. Εγώ ήμουν; Το 1974 το είχα βιώσει μια φορά' από τότε πεινούσα για την επιστροφή του — πονούσα σωματικά* το σώμα μου το ένιωθε όσο και το μυαλό μου, ίσως και παραπάνω. Αλλά το VALIS είχε δίκιο να είναι επιφυλακτικό. Έδειχνε πόσο νοιαζόταν για την ανθρώπινη ζωή αυτή η απροθυμία του να εκδηλωθεί πάλι σε μένα. Η αρχική συνάντηση στο κάτω κάτω παραλίγο να με σκοτώσει. Θα ξανάβλεπα το VALIS αλλά, όπως είχε γίνει με τον Μίνι, θα με έσφαζε. Και δεν το ήθελα αυτό" είχα να κάνω τόσα και τόσα. Τι ακριβώς είχα να κάνω; Δεν ήξερα. Κανείς μας δεν ήξερε. Είχα ακούσει ήδη τη φωνή ΤΝ στο κεφάλι μου, και θα άκουγαν κι άλλοι αυτή τη φωνή, ολοένα και περισσότεροι. Το VALIS, ως ζωντανή πληροφορία, 305

VALIS θα διείσδυε στον κόσμο, θα αναπαραγόταν σε ανθρώπινα μυαλά, συνδεόμενο μαζί τους και βοηθώντας τους, καθοδηγώντας τους κάτω από το κατώφλι της αντίληψης, σαν να λέμε αόρατα. Κανένας άνθρωπος δεν θα ήταν σίγουρος αν είχε συνδεθεί μέχρι να φτάσει η συμβίωση στην ωρίμανση. Όταν μαζευόταν μαζί με άλλους ανθρώπους κανένα πρόσωπο δεν θα μπορούσε να ξέρει πότε αντιμετώπιζε ένα άλλο ομοπλασμάτιο και πότε όχι. Ί σ ω ς να ξαναγυρνούσαν τα αρχαία σημεία της μυστικής αναγνώρισης· το πιο πιθανό ήταν να είχαν ήδη επιστρέψει. Κατά τη διάρκεια της χειραψίας μια κίνηση με το δάχτυλο, δύο τεμνόμενα τόξα: μια βιαστική έκφραση του συμβόλου του ιχθύος, το οποίο κανείς πέρα από τα δύο άτομα δεν θα μπορούσε να ξεχωρίσει. Θυμήθηκα ένα περιστατικό — κάτι παραπάνω από περιστατικό — που είχε σχέση με το γιο μου τον Κρίστοφερ. Το Μάρτιο του 1974 όταν βρισκόμουν υπό την κυριαρχία το VALIS, όταν είχε τον έλεγχο του μυαλού μου, είχα εισαγάγει τον Κρίστοφερ με μια ορθή και πολύπλοκη μυσταγωγία στις τάξεις των αθανάτων. Οι ιατρικές γνώσεις του VALIS είχαν σώσει σωματικά τον Κρίστοφερ, αλλά το VALIS δεν είχε σταματήσει εκεί. Για μένα η εμπειρία αυτή ήταν πολύτιμη. Είχε γίνει με άκρα μυστικότητα, κρυφά ακόμη και από τη μητέρα του γιου μου. Πρώτα είχα ετοιμάσει ένα φλυτζάνι ζεστή σοκολάτα. Έπειτα είχα κάνει σάντουιτς με λουκάνικο και τη συνηθισμένη γαρνιτούρα' ο Κρίστοφερ, μικρός όπως ήταν, τρελαινόταν για σάντουιτς με λουκάνικο και ζεστή σοκολάτα. 306

PHILIP Κ. DICK Ό π ω ς καθόμουν στο πάτωμα του δωματίου του Κρίστοφερ μαζί του, είχα παίξει — ή μάλλον το VALIS, μέσα σε μένα είχε παίξει — ένα παιχνίδι. 11 ρώτα, στ' αστεία, είχα υψώσει το φλυτζάνι με τη σοκολάτα πάνω από το κεφάλι του γιου μου" έπειτα, δήθεν κατά λάθος, είχα ρίξει ζεστή σοκολάτα στο κεφάλι του, στα μαλλιά του. Ο Κρίστοφερ χαχανίζοντας είχε προσπαθήσει να σκουπίσει το υγρό" φυσικά τον βοήθησα. Σκύβοντας πάνω του, ψιθύρισα: «Εν ονόματι του Πατρός και του Υιού και του Αγίου 11 νεύματος». Κανείς δε με άκουσε εκτός από τον Κρίστοφερ. Έπειτα, όπως σκούπιζα τη ζεστή σοκολάτα από τα μαλλιά του, έκανα το σημείο του σταυρού στο μέτωπό του. Τον είχα βαφτίσει και τώρα το επισημοποιούσα' το έκανα αυτό όχι με την εξουσία οποιασδήποτε εκκλησίας, αλλά με την εξουσία του ζωντανού πλασμάτιου μέσα μου: του ίδιου του VALIS. Μετά είπα στο γιο μου, ((Το μυστικό σου όνομα, το χριστιανικό σου όνομα, είναι — )) Και του είπα ποιο ήταν. Οι μόνοι που θα το ξέρουν είναι αυτός κι εγώ" αυτός κι εγώ και το VALIS. Έ π ε ι τ α , πήρα ένα ψίχουλο από το ψωμάκι και το κράτησα μπροστά του* ο γιος μου — μωρό ακόμη στην πραγματικότητα — άνοιξε το στόμα του σαν πουλάκι και έβαλα το ψίχουλο μέσα. Φαινόταν ότι τρώγαμε μαζί* ένα συνηθισμένο, απλό, καθημερινό γεύμα. Για κάποιον λόγο φαινόταν σημαντικό — ουσιώδες — να μη δαγκώσει το λουκάνικο. Δεν μπορούσε να φάει χοιρινό υπό αυτές τις συνθήκες. Το VALIS μου είχε δώσει αυτή την επείγουσα γνώση. Καθώς ο Κρίστοφερ έκανε να κλείσει το στόμα του για να μασήσει το ψίχουλο, του έδωσα το φλυτζάνι με 307

VALIS τη ζεστή σοκολάτα. Προς μεγάλη μ,ου έκπληξη — αφού ήταν τόσο μικρός που ακόμη κανονικά έπινε από το μπιμπερόν, ποτέ από φλυτζάνι — άπλωσε πρόθυμα τα χέρια του για να πάρει το φλυτζάνι" καθώς το έπαιρνε, σηκώνοντάς το στα χείλη του και πίνοντας από κει, είπα: «Αυτό είναι το αίμα μου και αυτό είναι το σώμα μου». Ο μικρός μου γιος ήπιε και πήρα το φλυτζάνι. Τα μεγαλύτερα μυστήρια είχαν τελεσθεί. Η Βάπτιση, έπειτα η επιβεβαίωση, έπειτα το ιερότερο απ'όλα τα μυστήρια, η Θεία Ευχαριστία: το μυστήριο του Δείπνου του Κυρίου. «Το Αίμα του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού, που χύθηκε για σένα, ας φυλάει το σώμα σου και την ψυχή σου στην αιώνια ζωή. Πιες το σε ανάμνηση του Αίματος του Χριστού που χύθηκε για σένα, και να είσαι ευγνώμων». Αυτή η στιγμή είναι η σημαντικότερη. Ο ιερέας έχει γίνει ο Χριστός· ο Χριστός είναι που προσφέρει το σώμα και το αίμα του στους πιστούς, δια θείου θαύματος. Οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι στο θαύμα της μετουσίωσης ο οίνος (ή η ζεστή σοκολάτα) γίνεται το Άγιο Αίμα, και η όστια (ή ένα ψίχουλο από το σάντουιτς) γίνεται το 'Αγιο Σώμα, αλλά λίγοι άνθρωποι, ακόμα και στις εκκλησίες, συνειδητοποιούν ότι η μορφή που στέκεται μπροστά τους κρατώντας το ποτήριο είναι ο Κύριός τους που ζει τώρα. Ο χρόνος εχει υπερνικηθεί. Είμαστε δύο χιλιάδες χρόνια πίσω' δεν είμαστε στη Σάντα Αννα της Καλιφόρνιας των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά στην Ιερουσαλήμ περίπου το 35 ΚΕ. 308

PHILIP Κ. DICK Αυτό που είχα αντιληφθεί το Μάρτιο του 1974 όταν είχα δει τη διπλοέκθεση της αρχαίας Ρώμης και της σύγχρονης Καλιφόρνιας ήταν μια πραγματική μαρτυρία αυτού που συνήθως φαίνεται μονάχα με τα εσώτερα μάτια της πίστης. Η εμπειρία αυτής της διπλοέκθεσης είχε επιβεβαιώσει την κυριολεκτική — όχι απλώς μεταφορική — αλήθεια του θαύματος της Θείας Λειτουργίας. Καθώς είπα, ο ειδικός όρος γι' αυτό είναι ανάμνηση: η απώλεια της λησμονιάς· δηλαδή, η ενθύμηση του Κυρίου και του Μυστικού Δείπνου. Ήμουν παρών εκείνη τη μέρα, την τελευταία φορά που οι μαθητές κάθισαν στο τραπέζι. Ί σ ω ς με πιστέψετε' ίσως όχι. Sed per spiritum sanctum dico; haec Veritas est. Mihi crede et mecum in aeternitate vivebis. Τα λατινικά μου ίσως να είναι λάθος, αλλά αυτό που προσπαθώ να π ω κομπιάζοντας είναι: «Μα μιλώ δια Πνεύματος Αγίου* έτσι είναι. Πιστέψτε με και θα ζήσετε μαζί μου στην αιωνιότητα». Οι αποσκευές μας ήρθαν δώσαμε τις αποδείξεις στον αστυνομικό με τη στολή και μετά από δέκα λεπτά ήμασταν στο αυτοκίνητο και πηγαίναμε βόρεια στον αυτοκινητόδρομο προς τη Σάντα Αννα και το σπίτι.

309

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

13

Κ Α Θ Ώ ς Ο Δ Η Γ Ο Τ Σ Ε Ο Κ Ε Β Ι Ν είπε: «Είμαι ψόφιος. Σ τ ' αλήθεια ψόφιος. Γαμημένη κυκλοφορία! Ποιοι είναι όλοι αυτοί στον 55; Από πού έρχονται; Πού πάνε;» Αναρωτήθηκα, Πού πάμε εμείς οι τρεις; Είχαμε δει τον Σωτήρα, και, μετά από οκτώ χρόνια, είχα γιατρευτεί. Αοιπόν, σκέφτηκα, μέσα σε ένα μονάχα σαββατοκύριακο, είναι επίτευγμα... για να μην αναφέρουμε το ότι είχαμε ξεφύγει σώοι και αβλαβείς από τους τρεις πιο παλαβούς ανθρώπους στον πλανήτη. Το εκπληκτικό είναι ότι όταν κάποιος άλλος λέει τις βλακείες που κι εσύ ο ίδιος πιστεύεις, μπορείς εύκολα να τις αντιληφθείς ως βλακείες. Στο VW Ράμπιτ καθώς άκουγα τη Αίντα και τον Έρικ να μιλάνε για τρίφθαλμους ανθρώπους από άλλον πλανήτη κατάλαβα ότι ήταν παλαβοί. Αυτό σήμαινε ότι κι εγώ ήμουν παλαβός. Αυτή η γνώση με τρόμαξε: η γνώση γι' αυτούς και για τον εαυτό μου. Ξεκίνησα τρελός και επέστρεψα με σώας τας φρένας, όμως πίστευα ότι είχα συναντήσει τον Σωτήρα... με τη μορφή ενός μικρού μελαχρινού κοριτσιού με μαύρα μάτια που έλαμπαν, που είχε μιλήσει μαζί μας με σοφία μεγαλύτερη από κάθε ενήλικα. Και, όταν μας παρεμπόδισαν στην απόπειρά μας να φύγου310

PHILIP Κ. DICK με, το κοριτσάκι — ή το VALIS — είχε μεσολαβήσει. «Έχουμε μια αποστολή», είπε ο Ντέηβιντ. «Να πορευθούμε και — » «Και τι;» είπε ο Κέβιν. «Θα μας πει στο δρόμο», είπε ο Ντέηβιντ. «Πετάει ο γάιδαρος», είπε ο Κέβιν. «Κοίτα», είπε ζωηρά ο Ντέηβιντ. «Ο Φιλ είναι εντάξει τώρα, για πρώτη φορά..,». Δίστασε. «Από τότε που με γνώρισες», συμπλήρωσα. Ο Ντέηβιντ είπε, «Αυτή τον γιάτρεψε. Οι θεραπευτικές δυνάμεις είναι η πιο σίγουρη ένδειξη της υλικής παρουσίας του Μεσσία. Το ξέρεις αυτό, Κέβιν». «Τότε το Νοσοκομείο Σαιν Τζόζεφ είναι η καλύτερη εκκλησία της πόλης», είπε ο Κέβιν. Είπα στον Κέβιν, «Κατάφερες να ρωτήσεις τη Σοφία για το νεκρό γάτο σου;» Η ερώτησή μου ήταν σαρκαστική αλλά προς έκπληξή μου ο Κέβιν γύρισε το κεφάλι του και είπε σοβαρά, «Ναι». «Τι είπε;». Ο Κέβιν ανάσανε βαθιά και σφίγγοντας το τιμόνι με δύναμη απάντησε: «Είπε ότι ο Ν Ε Κ Ρ Ο Σ Γ Α Τ Ο Σ MOT...». Σταμάτησε, υψώνοντας τη φωνή του. « Ο Ν Ε Κ Ρ Ο Σ Γ Α Τ Ο Σ Μ Ο Υ ΗΤΑΝ ΒΑΑΚΑΣ».

Δεν μπορούσα να μη γελάσω. Ομοίως και ο Ντέηβιντ. Κανείς δεν είχε σκεφτεί πιο πριν να του δώσει αυτή την απάντηση. Ο γάτος είδε το αυτοκίνητο και έτρεξε πάνω του, όχι το αντίθετο' είχε ορμήξει κατευθείαν στον μπροστινό δεξιό τροχό του αυτοκινήτου, σαν μπάλα του μπόουλινγκ. «Είπε», συνέχισε ο Κέβιν, ((ότι το σύμπαν έχει πολύ αυστηρούς κανόνες και ότι αυτό το είδος του γάτου που τρέχει να πέσει μπροστά σε αυτοκίνητα που κινούνται δεν βρίσκεται πια». 311

VALIS «Λοιπόν», είπα, «από πρακτικής πλευράς έχει δίκιο». Είχε ενδιαφέρον η αντιπαραβολή της εξήγησης της Σοφίας με την εξήγηση της αείμνηστης Σέρι' είχε πει ευλαβικά στον Κέβιν ότι ο Θεός τόσο πολύ αγάπησε τον γάτο του — πραγματικά — που ο Θεός είχε κρίνει σκόπιμο να πάρει το γάτο του Κέβιν για να είναι μαζί του, με το Θεό, αντί να είναι με τον Κέβιν. Αυτή δεν είναι εξήγηση που δίνεις σε έναν εικοσιεννιάχρονο άντρα' αυτή είναι μια εξήγηση που δίνεις σε παιδιά. Μικρά παιδιά. Και ακόμα και τα μικρά παιδιά συνήθως καταλαβαίνουν ότι είναι μπούρδα. «Αλλά», συνέχισε ο Κέβιν, «της είπα: Γιατί ο Θεός δεν έκανε το γάτο μου έξυττνο;» «Στ' αλήθεια έγινε αυτή η συνομιλία;» ρώτησα. Ο Ντέηβιντ είπε καρτερικά, «Κατά πάσα πιθανότητα». «Ο γάτος μου ήταν Β Λ Α Κ Α Σ » , συνέχισε ο Κέβιν, «επειδή Ο Θ Ε Ο Σ Τ Ο Ν Ε Κ Α Ν Ε Β Λ Α Κ Α . Έτσι ήταν λάθος του Θ Ε Ο Υ , όχι του γάτου μου». «Και της το είπες αυτό», είπα. «Ναι», είπε ο Κέβιν. Ένιωσα θυμό. «Ρε κυνικέ, ρε μαλάκα — συναντάς τον Σωτήρα και ανοίγεις το στόμα σου μόνο για να πεις για το μαλακισμένο το γάτο σου. Χαίρομαι που ψόφησε ο γάτος σου' όλοι χαίρονται που ψόφησε ο γάτος σου. Αντε βούλωσ' το». Έτρεμα από την οργή μου. «Ήρεμα», μουρμούρισε ο Ντέηβιντ. «Περάσαμε πολλά». Σε μένα ο Κέβιν είπε, «Δεν είναι ο Σωτήρας. Είμαστε όλοι τρελοί σαν και σένα, Φιλ. Είναι τρελοί εκεί πάνω' είμαστε τρελοί εδώ κάτω». Ο Ντέηβιντ είπε, «Τότε πώς μπορεί ένα δίχρονο κοριτσάκι να λέει τέτοια — » 312

PHILIP Κ. DICK «Είχαν ένα καλώδιο που έφτανε στο κεφάλι της», ούρλιαξε ο Κέβιν, «και ένα μικρόφωνο στην άλλη άκρη του καλωδίου, και ένα μεγάφωνο μέσα στο κεφάλι της. Αυτός που μιλούσε ήταν κάποιος άλλος». «Θέλω να πιω ένα ποτό», είπα. «Ας σταματήσουμε στο Σομπρέρο Στρητ». ((Σε συμπαθούσα πιο πολύ όταν πίστευες ότι ήσουν ο Χορσλάβερ Φατ», ούρλιαξε ο Κέβιν. «Εκείνον τον συμπαθούσα. Είσαι βλάκας σαν το γάτο μου. Αν η βλακεία σκοτώνει, τότε πώς και ζεις ακόμα;» «Θέλεις να το κανονίσεις;» είπα. «Προφανώς η βλακεία είναι επιβιωτικό χαρακτηριστικό», είπε ο Κέβιν, αλλά χαμήλωσε τη φωνή του και μόλις που ακουγόταν. «Δεν ξέρω», μουρμούρισε. «Ο Σωτήρας». Πώς γίνεται αυτό; Το λάθος είναι δικό μου· σας πήγα να δείτε το Valis. Σας έμπλεξα με τον Μάδερ Γκουζ. Είναι λογικό ο Μάδερ Γκουζ να γεννήσει τον Σωτήρα; Βγάζουν νόημα όλα αυτά;» «Σταμάτα στο Σομπρέρο Στρητ», είπε ο Ντέηβιντ. «Οι συνελεύσεις της Κοινωνίας του Ριπιδίου γίνονται στα μπαρ», είπε ο Κέβιν. «Αυτή είναι η αποστολή μας· να καθόμαστε σε μπαρ και να πίνουμε. Αυτό να δεις πώς θα σώσει τον κόσμο. Και γιατί δηλαδή να τον σώσουμε;» Συνεχίσαμε τη διαδρομή σιωπηλά, αλλά καταλήξαμε στο Σομπρέρο Στρητ* η πλειοψηφία της Κοινωνίας του Ριπιδίου είχε ψηφίσει υπέρ της πρότασης. Σίγουρα είναι πολύ άσχημο αν οι άνθρωποι που συμφωνούν μαζί σου είναι θεόμουρλοι. Η ίδια η Σοφία (και αυτό είναι σημαντικό) είχε πει ότι ο Έρικ και η Αίντα Αάμπτον ήταν άρρωστοι. Πέρα από αυτό, η Σοφία ή το VALIS μου είχαν δώσει τα λόγια για να βγούμε από κει όταν οι Αάμπτον έπεσαν πάνω μας και 313

VALIS μας πίεζαν — είχαν δώσει, τα λόγια και είχαν μαστορέψει το χρόνο με δεξιοτεχνία. Καταλάβαινα τη διαφορά ανάμεσα στο όμορφο κοριτσάκι και τους άσχημους Λάμπτον. Δεν τους έβαζα στο ίδιο τσουβάλι. Σημαντικό ήταν ότι το δίχρονο κοριτσάκι φαινόταν να μιλάει με σοφία... καθώς καθόμουν στο μπαρ με ένα μπουκάλι μεξικάνικη μπίρα στο χέρι αναρωτήθηκα: Ποια είναι τα κριτήρια της ορθολογικότητας με τα οποία κρίνουμε αν η σοφία είναι παρούσα; Η σοφία πρέπει να είναι, απ' την ίδια τη φύση της, λογική' είναι το τελικό στάδιο αυτών που σχετίζονται με το πραγματικό. Υπάρχει μια στενή σχέση μεταξύ αυτού που είναι σοφό και αυτού που υπάρχει, αν και αυτή η σχέση δεν είναι πρόδηλη. Τι μας είχε πει το κοριτσάκι; Ότι τα ανθρώπινα όντα πρέπει να εγκαταλείψουν τη λατρεία όλων των θεοτήτων εκτός της ίδιας της ανθρωπότητας. Είτε είχε ειπωθεί από παιδί, είτε προερχόταν από την Μπριτάνικα, πάλι σωστό μου φαινόταν. Για ένα διάστημα είχα την εντύπωση ότι η Ζέβρα — όπως είχα ονομάσει την οντότητα που μου είχε εκδηλωθεί το Μάρτιο του 1974 — ήταν στην ουσία η συγχωνευμένη ολότητα όλων των εαυτών μου κατά μήκος του γραμμικού χρονικού άξονα' η Ζέβρα — ή το VALIS — ήταν η υπερ-χρονική έκφραση ενός συγκεκριμένου ανθρώπινου όντος και όχι ο Θεός... εκτός εάν η υπερ-χρονική έκφραση ενός συγκεκριμένου ανθρώπινου όντος είναι αυτό που στην πραγματικότητα εννοούμε με τον όρο «Θεός», αυτό που λατρεύουμε χωρίς να το συνειδητοποιούμε όταν λατρεύουμε το «Θεό». Δεν πάει στο διάβολο, σκέφτηκα κουρασμένος. Τα παράτησα. 314

PHILIP Κ. DICK Ο Κέβιν με ττήγε σπίτι' έπεσα αμέσως στο κρεβάτι, εξαντλημένος και αόριστα αποκαρδιωμένος. Νομίζω ότι αυτό που με αποθάρρυνε στην όλη κατάσταση ήταν η αβεβαιότητα της αποστολής στην οποία μας έστειλε η Σοφία. Είχαμε μια εντολή, αλλά για τι; Και κάτι πιο σημαντικό, τι σκόπευε να κάνει η Σοφία όταν έφτανε σε ώριμη ηλικία; Θα έμενε με τους Λάμπτον; Θα δραπέτευε, θα άλλαζε το όνομά της, θα ττήγαινε στην Ιαπωνία και θα άρχιζε καινούρια ζωή; Πού θα επανεμφανιζόταν; Πώς θα μαθαίναμε νέα της καθώς θα περνούσαν τα χρόνια; Θα έπρεπε να περιμένουμε για να ενηλικιωθεί; Μπορεί να χρειαζόταν δεκαοκτώ χρόνια. Σε δεκαοκτώ χρόνια ο Φέρις Φ. Φρημάουντ — για να χρησιμοποιήσω το όνομα από την ταινία — μπορεί να είχε κυριαρχήσει στον κόσμο ξανά. Χρειαζόμασταν βοήθεια τώρα. Αλλά μετά σκέφτηκα, Πάντα χρειάζεσαι τον Σ ω τήρα τώρα. Αργότερα είναι πάντα πολύ αργά. Όταν αποκοιμήθηκα εκείνο το βράδυ είδα ένα όνειρο. Στο όνειρο οδηγούσα τη Χόντα του Κέβιν, αλλά αντί να οδηγεί ο Κέβιν, στο τιμόνι καθόταν η Αίντα Ρόνσταντ και το αυτοκίνητο ήταν ανοιχτό, σαν όχημα από αρχαίους καιρούς, σαν άρμα. Η Ρόνσταντ μου χαμογελούσε και τραγουδούσε, και τραγουδούσε πιο όμορφα από κάθε άλλη φορά που την είχα ακούσει να τραγουδά. Τραγούδησε: ((Για να βαδίσεις προς την αυγή πρεπει να φορέσεις τις παντόφλες σον)). Αυτό, μέσα στο όνειρο, με μάγεψε* έμοιαζε να είναι ένα μήνυμα τρομερά σημαντικό. Όταν ξύπνησα το άλλο πρωί ακόμη έβλεπα το υπέροχο πρόσωπό της, 315

VALIS τα μαύρα μάτια που έλαμπαν! τόσο μεγάλα μάτια, τόσο γεμάτα φως, ένα παράξενο μαύρο φως σαν το φως των άστρων. Ο τρόπος που με κοίταζε έδειχνε φλογερή αγάπη, αλλά όχι σεξουαλική αγάπη* ήταν αυτό που η Βίβλος αποκαλεί στοργή και καλοσύνη. Πού με πήγαινε; Την επόμενη μέρα προσπάθησα να καταλάβω πού αναφέρονταν οι δυσνόητες λέξεις. Παντόφλες. Αυγή. Τι συνέδεα συνειρμικά με την αυγή; Μελετώντας τα βιβλία μου (κάποτε θα έλεγα ((Ο Χορσλάβερ Φατ, μελετώντας τα βιβλία του»), βρήκα ένα στοιχείο. Aurora είναι η λατινική λέξη για την προσωποποίηση της αυγής. Και αυτό σε πάει στο Aurora Borealis, το Βόρειο Σέλας — που μοιάζει με τη φωτιά του Αγίου Έλμο" με αυτό έμοιαζε η Ζέβρα ή VALIS. Η Μπριτάνικα λέει για το Βόρειο Σέλας! «Το Βόρειο Σέλας ιστορικά εμφανίζεται στη μυθολογία των Εσκιμώων, των Ιρλανδών, των Αγγλων, των Σκανδιναβών και άλλων πιστευόταν ότι ήταν μια εκδήλωση του υπερφυσικού... οι βορειογερμανικές φυλές έβλεπαν σ' αυτό το μεγαλείο των ασπίδων των Βαλκυριών (των πολεμιστριών)». Αραγε αυτό σήμαινε — μου έλεγε το VALIS — ότι η μικρή Σοφία θα χιμούσε στον κόσμο ως πολεμίστρια; Ίσως έτσι. Και με τις παντόφλες; Μπορούσα να σκεφτώ έναν συνειρμό, έναν ενδιαφέροντα συνειρμό. Ο Εμπεδοκλής, ο μαθητής του Πυθαγόρα που είχε κάνει δημοσίως γνωστό ότι θυμόταν τις περασμένες ζωές του και που κατ' ιδίαν έλεγε στους φίλους του ότι ήταν ο 316

PHILIP Κ. DICK Απόλλωνας, δεν είχε πεθάνει με τη φυσιολογική έννοια' αντί γι' αυτό, τα χρυσά σανδάλια του είχαν βρεθεί κοντά στην κορυφή του ηφαιστείου στο όρος Αίτνα. Ή ο Εμπεδοκλής είχε αναληφθεί σωματικά στον ουρανό σαν τον Ηλία, ή είχε πηδήξει στο ηφαίστειο. Το όρος Αίτνα είναι στο ανατολικό τμήμα της Σικελίας. Στη ρωμαϊκή εποχή η λέξη aurora σήμαινε στην κυριολεξία «ανατολή». Τι υπαινισσόταν το VALIS, ταυτοχρόνως τον εαυτό του και την αναγέννηση, την αιώνια ζωή; Ήμουν — Το τηλέφωνο κουδούνισε. Το σήκωσα και είπα, «Παρακαλώ;» Ακουσα τη φωνή του Έρικ Αάμπτον, Ακουγόταν τσακισμένη, σαν γερασμένος κορμός δέντρου, ένας κορμός που πέθαινε. «Έχουμε να σου πούμε κάτι. Θα αφήσω να σου το πει η Αίντα. Περίμενε». Ένας βαθύς φόβος μ' έσφιξε καθώς στεκόμουν κρατώντας το σιωπηλό τηλέφωνο. Έπειτα στο αυτί μου ακούστηκε η φωνή της Αίντας Αάμπτον, άτονη και ανέκφραστη. Κατάλαβα ότι το όνειρο είχε να κάνει με αυτήν. Αίντα Ρόνσταντ. Αίντα Αάμπτον. «Τι είναι;» είπα, μη μπορώντας να καταλάβω τι έλεγε η Αίντα Αάμπτον. «Το κοριτσάκι είναι νεκρό», είπε η Αίντα Αάμπτον. «Η Σοφία», «Πώς;» είπα. «Τη σκότωσε ο Μίνι. Κατά λάθος. Η αστυνομία είναι εδώ. Με ένα λέιζερ. Προσπαθούσε να — » Έκλεισα. Το τηλέφωνο ξαναχτύπησε σχεδόν αμέσως. Το σήκωσα και είπα, «Παρακαλώ;» Η Αίντα Αάμπτον είπε, «Ο Μίνι προσπαθούσε να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες — » 317

VALIS «Ευχαριστώ που μου το είπατε», είπα. Έτσι τρελά ένιωθα πίκρα και θυμό, όχι θλίψη. «Προσπαθούσε να μεταβιβάσει πληροφορίες μέσω των λέιζερ», έλεγε η Λίντα. ((Τους τηλεφωνούμε όλους. Δεν το καταλαβαίνουμε' αν η Σοφία ήταν ο Σωτήρας, πώς γίνεται να πέθανε;» Νεκρή στα δύο της, συνειδητοποίησα. Αδύνατον. Έκλεισα το τηλέφωνο και κάθισα κάτω. Μετά από λίγη ώρα κατάλαβα ότι η γυναίκα στο όνειρο που οδηγούσε το αυτοκίνητο και τραγουδούσε ήταν η Σοφία, αλλά ενήλικη, όπως θα γινόταν κάποτε. Τα μαύρα μάτια γεμάτα φως και ζωή και φωτιά. Το όνειρο ήταν ο τρόπος της να πει αντίο.

318

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

14

ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ έκαναν ρεπορ-

τάζ για το θάνατο της κόρης του Μάδερ Γκουζ. Φυσικά, μια και ο Έρικ Λάμπτον ήταν αστέρι του ροκ, υπήρχαν υπαινιγμοί ότι ήταν έργο μοχθηρών δυνάμεων, μάλλον κάτι με αμέλεια ή ναρκωτικά ή γενικώς μυστηριώδη πράγματα. Έδειξαν το πρόσωπο του Μίνι, και έπειτα μερικά αποσπάσματα από την ταινία Valis στα οποία εμφανιζόταν ο μείκτης που έμοιαζε με φρούριο. Δυο τρεις μέρες μετά όλοι το είχαν ξεχάσει. Την οθόνη της τηλεόρασης την κατέλαβαν άλλες φρίκες. Άλλες τραγωδίες συνέβησαν. Όπως πάντα. Ληστεία σε μια κάβα στο Δυτικό Λ.Λ., ο πωλητής πυροβολήθηκε. Ένας γέρος πέθανε σε ένα άθλιο γηροκομείο. Τρία αυτοκίνητα στον αυτοκινητόδρομο Σαν Ντιέγκο συγκρούστηκαν με ένα φορτηγό που μετέφερε ξυλεία και είχε κόψει ταχύτητα επειδή είχε πάρει φωτιά. Ο κόσμος ακολούθησε το δρόμο του όπως πάντα. Αρχισα να σκέφτομαι το θάνατο. Όχι το θάνατο της Σοφίας Λάμπτον αλλά το θάνατο εν γένει και μετά σταδιακά το δικό μου θάνατο. Δεν το σκέφτηκα εγώ ακριβώς. Το σκέφτηκε ο Χορσλάβερ Φατ. Ένα βράδυ, όπως καθόταν στο καθιστικό μου στη βολική πολυθρόνα μου με ένα ποτήρι κονιάκ στο χέρι, 319

VALIS είπε στοχαστικά: «Το μόνο που απέδειξε ήταν αυτό που ξέραμε από πριν ο θάνατός της εννοώ». «Και τι ξέραμε;» «Ότι ήταν ψώνια». Είπα, «Οι γονείς ήταν ψώνια. Αλλά όχι η Σοφία». «Αν η Σοφία ήταν η Ζέβρα», είπε ο Φατ, «θα είχε προβλέψει τη μαλακία του Μίνι με τον εξοπλισμό του λέιζερ. Θα μπορούσε να το αποτρέψει». «Σίγουρα», είπα. «Είναι αλήθεια», είπε ο Φατ. «Θα είχε τη γνώση εκ των προτέρων και εκτός αυτού — » Έδειξε εμένα. Στη φωνή του υττήρχε θρίαμβος' τόλμη και θρίαμβος. «Θα είχε τη δύναμη να το αποτρέψει. Σωστά; Αν μπορούσε να ανατρέψει τον Φέρις Φ. Φρημάουντ — » «Ασ' το», είπα. «Απ' την αρχή, το μόνο που υπήρχε», είπε ήσυχα ο Φατ, ((ήταν μια εξελιγμένη τεχνολογία λέιζερ. Ο Μίνι βρήκε τρόπο να μεταδίδει πληροφορίες μέσω ακτίνας λέιζερ, χρησιμοποιώντας ανθρώπινα μυαλά σαν μορφοτροπείς χωρίς ανάγκη ηλεκτρονικής σύνδεσης. Οι Ρώσοι μπορούν να κάνουν το ίδιο πράγμα. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν και μικροκύματα. Το Μάρτιο του 1974 πρέπει κατά λάθος να είχα ανακόψει την πορεία μιας εκπομπής του Μίνι" με ακτινοβόλησε. Να γιατί είχε ανέβει τόσο η πίεσή μου και γιατί τα ζώα πέθαναν από καρκίνο. Να τι σκοτώνει τον Μίνι* η ραδιενέργεια που προκαλείται από τα ίδια του τα πειράματα με τα λέιζερ». Δεν είπα τίποτα. Δεν υπήρχε τίποτα να πω. Ο Φατ είπε, «Αυπάμαι. Θα είσαι εντάξει;» «Βέβαια», είπα. «Τελικά», είπε ο Φατ, «δεν είχα την ευκαιρία να της μιλήσω όσο της μιλήσατε εσείς* δεν ήμουν εκεί τη 320

PHILIP Κ. DICK δεύτερη φορά, όταν μας έδωσε — στην Κοινωνία — την αποστολή μας». Και τώρα, αναρωτήθηκα, τι γίνεται με την αποστολή μας; «Φατ», είπα, «δεν πιστεύω να ξαναπροσπαθήσεις να αυτοκτονήσεις, έτσι δεν είναι; Εξαιτίας του θανάτου της;» «Όχι», είπε ο Φατ. Δεν τον πίστευα. Καταλάβαινα' τον ήξερα καλύτερα απ' ό,τι ήξερε τον εαυτό του. Ο θάνατος της Γκλόριας, η Μπεθ που τον εγκατέλειψε, η Σέρι που πέθανε — το μόνο που τον έσωσε όταν πέθανε η Σέρι ήταν η απόφασή του να αναζητήσει τον «πέμπτο Σωτήρα» και τώρα αυτή η ελπίδα είχε χαθεί. Τι του είχε απομείνει; Ο Φατ τα είχε δοκιμάσει όλα και όλα είχαν αποτύΧε^. «Ίσως θα πρέπει να ξαναπάς στον Μωρίς», είπα. «Θα πει "Και το εννοώ". Γελάσαμε και οι δύο. "Θέλω να γράψεις τα δέκα πράγματα που θέλεις να κάνεις πιο πολύ από καθετί άλλο* θέλω να τα σκεφτείς και να κάνεις μια λίστα, και το εννοώ!"» Είπα, «Τι θέλεις να κάνεις;» Και το εννοούσα. «Να τη βρω», είπε ο Φατ. «Ποια;» είπα. «Δεν ξέρω», είπε ο Φατ. «Εκείνη που πέθανε. Εκείνη που δεν θα ξαναδώ ποτέ». Υπάρχουν πολλές σε αυτή την κατηγορία, σκέφτηκα. Λυπάμαι, Φατ' η απάντησή σου είναι υπερβολικά ασαφής. «Θα έπρεπε να πάω στο Παγκόσμιο Γραφείο Ταξιδιών», είπε ο Φατ, πιο πολύ στον εαυτό του, «και να μιλήσω λίγο ακόμη στην κυρία. Για την Ινδία. Έ χ ω ένα προαίσθημα ότι η Ινδία είναι το μέρος». «Το μέρος για ποιο πράγμα;» «Που θα είναι αυτός», είπε ο Φατ. 321

VALIS Δεν απάντησα" δεν υπήρχε λόγος. Η τρέλα του Φατ είχε επtστpέψεL. «Κάπου είναι», είπε ο Φατ. «Ξέρω ότι είναι, αυτή τη στιγμή' κάπου στον κόσμο. Μου το είπε η Ζέβρα. Η Αγία Sophia θα ξαναγεννηθεί* δεν — » «Θέλεις να σου πω την αλήθεια;» τον διέκοψα. Ο Φατ ανοιγόκλεισε τα μάτια του. «Βέβαια, Φιλ». Είπα με τραχιά φωνή «Δεν υπάρχει Σωτήρας. Η Αγία Sophia δεν θα ξαναγεννηθεί, ο Βούδας δεν είναι στο Άλσος, ο Απόλλων δεν επιστρέφει. Τό πιασες;» Σιωπή. «Ο πέμπτος Σωτήρας — » άρχισε να λέει ο Φατ πτοη μένος. «Ξέχνα το», είπα. «Είσαι ψυχωτικός, Φατ. Είσαι τρελός σαν τον Έρικ και τη Αίντα Αάμπτον. Είσαι τρελός σαν τον Μπρεντ Μίνι. Ήσουνα οκτώ χρόνια τρελός, από τότε που η Γκλόρια βούτηξε από το Κτίριο Σύνανον και έγινε κιμάς. Παράτα τα και ξέχνα. Εντάξει; Θα μου κάνεις αυτή τη χάρη; Θα μας κάνεις όλους μας αυτή τη χάρη;» Ο Φατ είπε τελικά με αδύνατη φωνή, «Τότε συμφωνείς με τον Κέβιν». «Ναι», είπα. «Συμφωνώ με τον Κέβιν». «Τότε γιατί να συνεχίσω;» είπε ήρεμα ο Φατ. «Δεν ξέρω», είπα. «Και ειλικρινά δεν με νοιάζει. Δική σου είναι η ζωή, δική σου και η υπόθεση, όχι δικές μου». «Η Ζέβρα δεν θα μου 'λεγε ψέματα», είπε ο Φατ. ((Δεν υπάρχει Ζέβρα», είπα. «Είναι εσύ. Δεν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου; Είσαι εσύ και μόνο εσύ, που προβάλλεις τις αναπάντητες ευχές προς τα έξω, τους ανεκπλήρωτους πόθους που έμειναν όταν αυτοκτόνησε η Γκλόρια. Δεν μπορούσες να γεμίσεις το κενό με την 322

PHILIP Κ. DICK πραγματικότητα, xt ετσι το γεμισες με φαντασία* ήταν ψυχολογικό αντιστάθμισμα για μια άκαρπη, σπαταλημένη, άδεια, γεμάτη πόνο ζωή και δεν καταλαβαίνω γιατί τώρα, γαμώ το, δεν τα παρατάς· είσαι σαν το γάτο του Κέβιν: είσαι βλάκας. Αυτό είναι, τελεία. Εντάξει;» «Μου κλέβεις την ελπίδα». «Δεν σου κλέβω τίποτα επειδή δεν υπάρχει τίποτα». «Έτσι είναι; Το πιστεύεις; Ειλικρινά;» Είπα, «Το ξέρω». «Δεν πιστεύεις ότι έπρεπε να τον ψάξω;» «Πού διάολο θα ψάξεις; Δεν έχεις ιδέα, την παραμικρή ιδέα, πού θα μπορούσε να είναι. Μπορεί να είναι στην Ιρλανδία. Μπορεί να είναι στο Μέξικο Σίτυ. Μπορεί να είναι στο Αναχάιμ στην Ντίσνεϋλαντ* ναι, μπορεί να είναι στη Ντίσνεϋλαντ και να σκουπίζει τους δρόμους. Πώς θα τον αναγνωρίσεις; Όλοι νομίζαμε ότι η Σοφία ήταν ο Σωτήρας· το πιστεύαμε ώς τη μέρα που πέθανε. Μιλούσε σαν Σωτήρας. Είχαμε όλες τις αποδείξεις. Όλα τα σημάδια. Είχαμε την ταινία Valis. Είχαμε το κρυπτογράφημα των δύο λέξεων. Είχαμε τους Λάμπτον και τον Μίνι. Η ιστορία τους κολλούσε με τη δική σου ιστορία· όλα ταίριαζαν. Και τώρα υπάρχει άλλο ένα νεκρό κορίτσι σε άλλο ένα φέρετρο στο χώμα — αυτό μας κάνει τρεις συνολικά. Τρεις ανθρώπους που πέθαναν τζάμπα. Το πίστεψες, το πίστεψα, ο Ντέηβιντ το πίστεψε, ο Κέβιν το πίστεψε, οι Λάμπτον το πίστεψαν ο Μίνι ειδικότερα το πίστεψε, τόσο που την σκότωσε τυχαία. Κι έτσι τώρα τελειώνει. Ποτέ δεν έπρεπε να αρχίσει — πανάθεμα τον Κέβιν που είδε εκείνη την ταινία! Φύγε και αυτοκτόνησε. Στο διάβολο να πάνε όλα». 323

VALIS «Ακόμη κι έτσι, ίσως — » «Τίποτα ίσως», είπα. «Δεν θα τον βρεις. Το ξέρω. Άσε με να το θέσω απλά για να μπορέσεις να το βάλεις στο μυαλό σου. Νόμιζες ότι ο Σωτήρας θα έφερνε την Γκλόρια πίσω — σωστά; Ο Σωτήρας δεν την έφερε* τώρα είναι κι αυτή πεθαμένη. Αντί να — » τα παράτησα. • «Τότε το πραγματικό όνομα της θρησκείας», είπε ο Φατ, «είναι θάνατος». «Το μυστικό όνομα», συμφώνησα. «Το 'πιασες, Ο Ιησούς πέθανε* ο Ασκληπιός πέθανε — σκότωσαν τον Μάνι με χειρότερο τρόπο από τον Ιησού, αλλά κανείς δεν νοιάζεται* κανείς δεν θυμάται καν. Σκότωσαν δεκάδες χιλιάδες Καθαρούς στη Νότια Γαλλία. Στον Τριακονταετή Πόλεμο εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν. Προτεστάντες και Καθολικοί — αμοιβαία σφαγή. Ο θάνατος είναι το αληθινό όνομα γι' αυτό* όχι Θεός, ούτε Σωτήρας, ούτε αγάπη — θάνατος. Ο Κέβιν έχει δίκιο για το γάτο του. Ο Μεγάλος Κριτής δεν μπορεί να απαντήσει στον Κέβιν: "Γιατί πέθανε ο γάτος μου;" Απάντηση! " Ανάθεμά με αν ξέρω". Δεν υπάρχει απάντηση* υπάρχει μόνο ένα νεκρό ζώο που το μόνο που ήθελε ήταν να διασχίσει το δρόμο. Είμαστε όλοι ζώα που θέλουν να διασχίσουν το δρόμο, αλλά κάτι που δεν είδαμε μας θερίζει στα μισά του δρόμου. Πάνε ρώτα τον Κέβιν. " Ο γάτος σου ήταν βλάκας". Ποιος έκανε το γάτο; Γιατί τον έκανε βλάκα; Έμαθε ο γάτος επειδή σκοτώθηκε, και αν ναι, τι έμαθε; Έ μ α θ ε τίποτα η Σέρι πεθαίνοντας από καρκίνο; Έμαθε τίποτα η Γκλόρια — » «Εντάξει, φτάνει», είπε ο Φατ. «Ο Κέβιν έχει δίκιο», είπα. «Βγες έξω και κοίτα να πηδήξεις». 324

PHILIP Κ. DICK

«Ποια; Όλες πέθαναν». Είπα, «Υπάρχουν κι άλλες. Ακόμη ζωντανές. Πήδα μια από αυτές πριν πεθάνει ή πριν πεθάνεις εσύ ή πριν πεθάνει κάποιος, κάποιος άνθρωπος ή κάποιο ζώο. Το είπες κι από μόνος σου: το σύμπαν είναι παράλογο επειδή ο νους πίσω του είναι παράλογος. Είσαι παράλογος και το ξέρεις. Κι εγώ είμαι. Είμαστε όλοι παράλογοι και το ξέρουμε, κάπου βαθιά. Θα έγραφα ένα βιβλίο γι' αυτό, αλλά κανείς δεν θα πιστέψει ότι μπορεί μια ομάδα ανθρώπων να είναι τόσο παράλογη όσο εμείς, με τον τρόπο που φερθήκαμε». «Τώρα θα το καταλάβουν», είπε ο Φατ, «μετά τον Τζιμ Τζόουνς και τους εννιακόσιους στο Τζόουνσταουν». «Φύγε, Φατ)), είπα. «Πήγαινε στη Νότιο Αμερική. Πήγαινε πίσω στη Σονόμα και κάνε αίτηση να κατοικήσεις στο κοινόβιο των Αάμπτον, εκτός αν τα παρατήσουν, πράγμα για το οποίο αμφιβάλλω. Η τρέλα έχει τη δική της δυναμική' συνεχίζει το δρόμο της». Σηκώθηκα όρθιος και τον πλησίασα και ακούμπησα το χέρι μου στο στήθος του. «Το κορίτσι είναι νεκρό, η Γκλόρια είναι νεκρή· τίποτα δεν θα τη φέρει πίσω». «Μερικές φορές ονειρεύομαι—» «Αυτό θα το γράψω στην ταφόπλακά σου». Ο Φατ όταν πήρε το διαβατήριό του έφυγε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και πέταξε με την Αοσλάντικ Αιρλάινς στο Λουξεμβούργο, που είναι ο πιο φτηνός τρόπος. Πήραμε μια κάρτα του που την είχε ταχυδρομήσει στη στάση στην Ισλανδία και μετά, ένα μήνα αργότερα, ένα γράμμα από το Μετς στη Γαλλία. Το Μετς βρίσκεται στα σύνορα με το Αουξεμβούργο' το έψαξα στο χάρτη. 325

VALIS Στο Μετς — που του άρεσε, είχε όμορφα τοπία — γνώρισε ένα κορίτσι και πέρασε πολύ ωραία ώσπου του πήρε τα μισά λεφτά που είχε φέρει μαζί του. Μας έστειλε μια φωτογραφία της' είναι όμορφη, μου θυμίζει λίγο τη Λίντα Ρόνσταντ, με ίδιο σχήμα προσώπου και ίδια κόμμωση. Ήταν η τελευταία φωτογραφία που μας έστειλε, επειδή το κορίτσι έκλεψε και τη φωτογραφική μηχανή του. Δούλευε σε ένα βιβλιοπωλείο. Ο Φατ ποτέ δεν μας είπε αν κοιμήθηκε μαζί της ή όχι. Από το Μετς πέρασε στη Δυτική Γερμανία όπου το αμερικανικό δολάριο δεν αξίζει τίποτα. Ήξερε να μιλάει και να διαβάζει λίγα γερμανικά και έτσι πέρασε σχετικά εύκολα εκεί. Αλλά τα γράμματά του αραίωσαν και τελικά σταμάτησαν. ((Αν το είχε κάνει με τη Γαλλίδα», είπε ο Κέβιν, ((θα είχε γιατρευτεί». ((Μπορεί και να το έκανε», είπε ο Ντέηβιντ. Ο Κέβιν είπε, ((Αν το είχε κάνει μαζί της θα γυρνούσε εδώ λογικός. Δεν γύρισε, άρα δεν το έκανε». Πέρασε ένας χρόνος. Μια μέρα ττήρα ένα τηλεγράφημά του' ο Φατ είχε γυρίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Νέα Τόρκη. Ξέρει κόσμο εκεί. Θα έφτανε στην Καλιφόρνια, έλεγε, όταν ανέρρωνε από την αρρώστια του· στην Ευρώπη είχε κολλήσει γρίπη. ((Αλλά βρήκε το Σωτήρα;» είπε ο Κέβιν. Το τηλεγράφημα δεν έλεγε. ((Θα το έλεγε αν τον είχε βρει», είπε ο Κέβιν. ((Είναι όπως και με τη Γαλλίδα' θα το μαθαίναμε». ((Τουλάχιστον δεν είναι νεκρός», είπε ο Ντέηβιντ. Ο Κέβιν είπε, ((Εξαρτάται από το τι ορισμό δίνεις 4C / στο νεκρός ». Στο μεταξύ εγώ τα πήγαινα μια χαρά' τα βιβλία μου πουλούσαν καλά τώρα — είχα βάλει στην άκρη τόσα 326

PHILIP Κ. DICK

λεφτά που δεν ήξερα χι να τα κάνω. Στην πραγματικότητα όλοι ήμασταν μια χαρά. Ο Ντέηβιντ είχε ένα καπνοπωλείο σε ένα εμπορικό κέντρο στην πόλη, ένα από τα πιο κομψά κέντρα στη κομητεία Όραντζ* η καινούρια κοπέλα του Κέβιν του φερόταν, όπως και μας, με τρυφερότητα και τακτ, και ανεχόταν το μακάβριο χιούμορ μας, ειδικά του Κέβιν. Της είπαμε για τον Φατ και την αναζήτησή του — και τη Γαλλίδα που τον έγδυσε, που του πήρε μέχρι και τη φωτογραφική μηχανή Πένταξ του. Ανυπομονούσε να τον γνωρίσει και εμείς προσμέναμε το γυρισμό του: ιστορίες και εικόνες και ίσως δώρα! σκεφτήκαμε. Και μετά πήραμε δεύτερο τηλεγράφημα. Αυτή τη φορά από το Πόρτλαντ του Όρεγκον. Έλεγε: ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΕΑΙΞ Τίποτε άλλο. Μόνο αυτές οι δύο λέξεις που μας ξάφνιασαν. Ε; σκέφτηκα. Τον βρήκε; αυτό μας λέει; Θα συνεδριάσει επιτέλους η ολομέλεια της Κοινωνίας του Ριπιδίου, μετά από τόσον καιρό; Δεν μας πολυένοιαζε. Συλλογικά και ατομικά, ελάχιστα θυμόμασταν. Ή τ α ν ένα κομμάτι της ζωής μας που προτιμούσαμε να ξεχάσουμε. Πολύς πόνος* πολλές μάταιες ελπίδες. Όταν ο Φατ έφτασε στο LAX, που σημαίνει Αεροδρόμιο του Αος Αντζελες, τον ανταμώσαμε εμείς οι τέσσερις: εγώ, ο Κέβιν, ο Ντέηβιντ και το κορίτσι του Κέβιν η Τζίντζερ, μια ψηλή ξανθιά, με κοτσιδάκια και κομμάτια κόκκινης κορδέλας στα κοτσιδάκια, μια κοπέλα γεμάτη ζωντάνια που της άρεσε να οδηγάει ολόκληρα χιλιόμετρα τα βράδια για να πιει ιρλανδέζικο καφέ σε κάποιο απόμερο ιρλανδέζικο μπαρ. 327

VALIS Με το πλήθος των υπόλοιπων ανθρώπων εκεί γυρνούσαμε και μιλούσαμε και ξαφνικά αναπάντεχα φάνηκε ο Χορσλάβερ Φατ που ερχόταν με μεγάλες δρασκελιές προς το μέρος μας ανάμεσα στους άλλους επιβάτες. Χαμογελούσε πλατιά και κουβαλούσε μια τσάντα-χαρτοφύλακα' ο φίλος μας είχε γυρίσει στο σπίτι. Φορούσε κοστούμι και γραβάτα, ένα ωραίο κοστούμι τύπου ανατολικής ακτής, της μόδας σε σημείο υπερβολής. Μας σοκάρισε που τον είδαμε τόσο καλοντυμένο· περιμέναμε, μάλλον, κάποιο κάτισχνο απομεινάρι με βαθουλωμένα μάτια που με το ζόρι θα κατάφερνε να παραπατήσει στο διάδρομο. Όταν τον χαϊδέψαμε και τον συστήσαμε στη Τζίντζερ τον ρωτήσαμε πώς ήταν. «Καθόλου άσχημα», είπε. Φάγαμε στο εστιατόριο ενός κοντινού ξενοδοχείου υπερπολυτελείας· για κάποιον λόγο μιλήσαμε ελάχιστα. Ο Φατ έμοιαζε απόμακρος, αλλά δεν φαινόταν να έχει τις μαύρες του. Κουρασμένος είναι, σκέφτηκα. Είχε ταξιδέψει τόσο δρόμο· ήταν γραμμένο στο πρόσωπό του. Αυτά τα πράγματα φαίνονται* αφήνουν τα σημάδια τους. ((Τι είναι στο χαρτοφύλακα;» είπα όταν ήρθε ο καφές. Ο Φατ έσπρωξε στο πλάι τα πιάτα που ήταν μπροστά του και ακούμπησε το χαρτοφύλακα και τον άνοιξε* δεν ήταν κλειδωμένος. Μέσα είχε κίτρινους φακέλους, κι από αυτούς τράβηξε έναν αφού τους έψαξε* είχαν νούμερα. Τον εξέτασε μια τελευταία φορά για να βεβαιωθεί ότι ήταν ο σωστός και μετά μου τον έδωσε. ((Κοίτα μέσα», είπε μ' ένα χαμογελάκι, όπως κάνεις όταν έχεις δώσει σε κάποιον ένα δώρο που ξέρεις ότι θα τον ευχαριστήσει και το ξετυλίγει μπροστά στα μάτια σου. 328

PHILIP Κ. DICK

Τον άνοι,ξα. Στο φάκελο βρήκα τέσσερις φωτογραφίες σε γυαλιστερό χαρτί 20x25, που προφανώς είχαν γίνει από επαγγελματία" έμοιαζαν με κείνες που βγάζουν τα τμήματα δημοσίων σχέσεων των κινηματογραφικών στούντιο. Οι φωτογραφίες έδειχναν ένα ελληνικό βάζο, και πάνω του τη ζωγραφιά μιας αρσενικής μορφής, αναγνωρίσαμε τον Ερμή. Μπροστά μας ήταν η διπλή έλικα, τυλιγμένη ολόγυρα στο βάζο, σε κόκκινο σμάλτο με μαύρο φόντο. Το μόριο του DNA. Δεν υπήρχε περίπτωση να κάνουμε λάθος. «Πριν από δύο χιλιάδες τριακόσια ή δύο χιλιάδες τετρακόσια χρόνια», είπε ο Φατ. «Όχι η φωτογραφία, αλλά ο κρατήρας, το κεραμικό». «Ένα αγγείο», είπα. «Το είδα σε ένα μουσείο στην Αθήνα. Είναι αυθεντικό. Αυτό δεν είναι θέμα δικής μου γνώμης· δεν έχω τα προσόντα να κρίνω τέτοια πράγματα" η αυθεντικότητά του έχει κριθεί από τις αρχές του μουσείου. Μίλησα με έναν που ανήκε στις αρχές αυτές. Δεν είχε συνειδητοποιήσει τι δείχνει το σχέδιο" έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον όταν το συζήτησα μαζί του. Αυτή η μορφή βάζου, αυτός ο κρατήρας, είχε το σχήμα που χρησιμοποιήθηκε αργότερα για την κολυμβήθρα στις βαφτίσεις. Αυτή ήταν μία από τις ελληνικές λέξεις που ήρθαν στο κεφάλι μου το Μάρτιο του 1974, η λέξη ((krater». Την άκουσα να συνδέεται με μια άλλη ελληνική λέξη: «poros». Οι λέξεις «poros krater» στην ουσία σημαίνουν «κολυμβήθρα από ασβεστόλιθο». Δεν χωρούσε αμφιβολία" το σχέδιο, που ήταν παλαιότερο από τη χριστιανοσύνη, ήταν το μοντέλο της διπλής έλικας των Κρικ και Γουάτσον στο οποίο είχαν καταλήξει μετά από τόσες λανθασμένες εικασίες, τό329

VALIS σες δοκιμές και λάθη. Εδώ ήταν, πιστή αναπαραγωγή. «Λοιπόν;» είπα. «Τα λεγόμενα περιπλεγμένα φίδια του κηρύκειου. Στην αρχή το κηρύκειο, που είναι το σύμβολο της ιατρικής, ήταν το ραβδί — όχι του Ερμή — αλλά — » Ο Φατ σταμάτησε, τα μάτια του έλαμπαν. «Του Ασκληπιού. Έχει ένα συγκεκριμένο νόημα, πέραν αυτού της σοφίας, στην οποία παραπέμπουν τα φίδια" δείχνει ότι ο κάτοχός του είναι άτομο ιερό και δεν πρέπει να τον πειράξει κανείς... είναι ο λόγος που το έφερε ο Ερμής, ο αγγελιοφόρος των θεών». Μείναμε σιωπηλοί για λίγο. Ο Κέβιν άρχισε να μουρμουρίζει κάτι σαρκαστικό, κάτι με τον στεγνό, πνευματώδη τρόπο του, αλλά δεν το τελείωσε" κάθισε έτσι δίχως να μιλάει. Η Τζίντζερ, εξετάζοντας τις γυαλιστερές φωτογραφίες, τις 20x25, είπε, «Πόσο όμορφο!» «Ο μεγαλύτερος γιατρός σ' ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία», της είπε ο Φατ. «Ο Ασκληπιός, ο ιδρυτής της ελληνικής ιατρικής. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Ιουλιανός — γνωστός σε μας ως Ιουλιανός ο Αποστάτης επειδή απαρνήθηκε το Χριστιανισμό — πίστευε τον Ασκληπιό Θεό ή θεό" ο Ιουλιανός τον λάτρευε. Αν είχε συνεχιστεί αυτή η λατρεία, ολόκληρη η ιστορία του δυτικού κόσμου θα ήταν ριζικά διαφορετική». «Δεν θα τα παρατήσεις», είπα στον Φατ. «Όχι», συμφώνησε ο Φατ. «Ποτέ δεν θα τα παρατήσω. Θα ξαναπάω — τελείωσαν τα λεφτά μου. Όταν βρω τα χρήματα θα ξαναπάω. Ξέρω τώρα πού να ψάξω. Στα ελληνικά νησιά. Στη Αήμνο, στη Αέσβο, στην Κρήτη. Ειδικά στην Κρήτη. Ονειρεύτηκα ότι κατέβαινα με ένα ασανσέρ — είδα μάλιστα δύο φορές αυτό το όνειρο — και ο χειριστής του ασανσέρ απήγ330

PHILIP Κ. DICK

γειλλε στίχους και υπήρχε ένα τεράστιο πιάτο μακαρόνια και εκεί ήταν καρφωμένο ένα πιρούνι με τρία δόντια, μια τρίαινα... αυτό πρέπει να ήταν ο μίτος της Αριάδνης με τον οποίο είχε οδηγήσει το Θησέα έξω από το λαβύρινθο της Κνωσσού όταν έσφαξε το Μινώταυρο. Ο Μινώταυρος, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός θηρίο, είναι ένα τέρας που αντιπροσωπεύει την παράφρονη θεότητα Σαμαήλ, κατά τη γνώμη μου, τον ψευδή δημιουργό του συστήματος των Γνωστικών». «Το τηλεγράφημα με τις δύο λέξεις», είπα. «ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΕΛΙΞ». Ο Φατ είπε, «Δε τον βρήκα». «Καταλαβαίνω», είπα. «Αλλά κάπου βρίσκεται», είπε ο Φατ. «Το ξέρω. Ποτέ δεν θα τα παρατήσω». Έ β α λ ε τις φωτογραφίες στον κίτρινο φάκελό τους, τον ξανατοποθέτησε στην τσάντα και την έκλεισε. Σήμερα είναι στην Τουρκία. Μας έστειλε μια καρτποστάλ η οποία δείχνει το τζαμί που κάποτε ήταν ο λαμπρός χριστιανικός ναός που λεγόταν Αγία Sophia ή Hagia Sophia, ένα από τα θαύματα του κόσμου, αν και η στέγη του κατέρρευσε το Μεσαίωνα και χρειάστηκε να ξαναχτιστεί. Θα βρείτε σχεδιαγράμματα της μοναδικής του κατασκευής στα περισσότερα συγγράμματα αρχιτεκτονικής. Το κεντρικό τμήμα του ναού φαίνεται να αιωρείται, σαν να υψώνεται στον ουρανό" αυτό ήταν ιδέα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Ιουστινιανού όταν τον κατασκεύαζε. Είχε επιβλέψει ο ίδιος προσωπικά την κατασκευή και τον είχε ονομάσει ο ίδιος, με ένα κωδικό όνομα για το Χριστό. Θα ξανακούσουμε νέα του Χορσλάβερ Φατ. Ο Κέβιν έτσι λέει και εμπιστεύομαι την κρίση του. Ο Κέβιν 331

VALIS sLvai σε θέση να ξέρει. Α π ' όλους μας ο Κέβιν είναι αυτός που έχει τον λιγότερο παραλογισμό και, πράγμα σημαντικότερο, την περισσότερη πίστη. Χρειάστηκε πολύς καιρός για να το καταλάβω αυτό για τον Κέβιν. Η πίστη είναι παράξενη. Έ χ ε ι να κάνει, εξ' ορισμού, με πράγματα που δεν μπορείς να αποδείξεις. Για παράδειγμα, την περασμένη Κυριακή το πρωί είχα ανοιχτή την τηλεόραση" δεν την παρακολουθούσα, εφόσον τα πρωινά της Κυριακής έχει μόνο παιδικές εκπομπές και πάντως δεν βλέπω τηλεόραση τη μέρα" βρίσκω ότι μερικές φορές λιγοστεύει τη μοναξιά μου και έτσι την ανοίγω μόνο για να παίζει. Τέλος πάντων, την περασμένη Κυριακή είχαν τα συνηθισμένα διαφημιστικά και, αόριστα, κάτι μου τράβηξε τη συνειδητή προσοχή. Σταμάτησα αυτό που έκανα και κοίταξα βρισκόμενος σε εγρήγορση. Ο τηλεοπτικός σταθμός έδειχνε τη διαφήμιση μιας αλυσίδας σουπερμάρκετ' στην οθόνη φάνηκαν οι λέξεις ΦΑΓΗΤΟΒΑΣΙΛΙΑΣ — και μετά άλλαξαν αμέσως, αφού έβαλαν το άλλο φιλμάκι όσο πιο γρήγορα μπορούσαν για να στριμώξουν όσο το δυνατόν περισσότερες διαφημίσεις· αυτό που ακολούθησε ήταν ένα καρτούν του Φέλιξ του Γάτου, μια παλιά σειρά κινουμένων σχεδίων. Τη μια στιγμή φαινόταν το ΦΑΓΗΤΟΒΑΣΙΛΙΑΣ στην οθόνη, και έπειτα σχεδόν την ίδια στιγμή οι λέξεις — επίσης με τεράστια γράμματα — ΦΕΑΙΞ Ο ΓΑΤΟΣ. Εκεί ήταν παραθεμένο το κρυπτογράφημα, και με σωστή σειρά: ΒΑΣΙΑΙΑΣ ΦΕΑΙΞ Αλλά θα το καταλάβαινες μόνο υποσυνείδητα. Και 332

PHILIP Κ. DICK

ποιος θα έπιανε αυτή την τυχαία, καθαρά τυχαία αντιπαραβολή; Μόνο παιδιά, τα παιδάκια της Νοτιοχώρας. Δεν θα σήμαινε τίποτα γι' αυτά" δεν θα αντιλαμβανόταν το κρυπτογράφημα των δύο λέξεων, και ακόμη και αν το αντιλαμβανόταν δεν θα καταλάβαιναν τι σήμαινε, ούτε σε ποιον αναφερόταν. Αλλά εγώ το είχα δει και ήξερα σε ποιον αναφερόταν. Θα πρέπει να ήταν απλώς σύμπτωση, όπως την αναφέρει ο Γιουνγκ, σκέφτηκα. Σύμπτωση δίχως πρόθεση. Ή μήπως το σήμα είχε σταλεί; Στα ραδιοκύματα από έναν από τους μεγαλύτερους τηλεοπτικούς σταθμούς στον κόσμο, το παράρτημα του NBC στο Λος Άντζελες, που φτάνει σε χιλιάδες παιδιά με αυτή την πληροφορία σε κλάσματα του δευτερολέπτου και την οποία θα την επεξεργαζόταν το δεξί ημισφαίριο του μυαλού τους: θα την λάμβανε και θα την αποθήκευε και ίσως να την αποκωδικοποιούσε, κάτω από το κατώφλι της συνείδησης όπου πολλά πράγματα μισοκοιμούνται, αποθηκευμένα. Και ο Έρικ και η Λίντα Λάμπτον δεν είχαν καμία σχέση με αυτό. Μόνο κάποιος στο συμβούλιο, κάποιος τεχνικός του NBC με μια σειρά διαφημίσεις για να τις βάλει με οποιαδήποτε σειρά θέλει. Θα έπρεπε να είναι υπεύθυνο το ίδιο το VALIS, αν κάτι είχε κανονίσει σκοπίμως αυτή την αντιπαραβολή, το ΥΑΟΒπου το ίδιο ήταν πληροφορία. Ίσως είχα δει το VALIS μόλις τώρα, πάνω σε ένα διαφημιστικό και μετά σ' ένα παιδικό καρτούν. Το μήνυμα στάλθηκε πάλι, σκέφτηκα. Δυο μέρες μετά μου τηλεφώνησε η Λίντα Λ ά μ π τ ο ν από τον καιρό της μεγάλης τραγωδίας είχα να ακούσω νέα από τους Λάμπτον. Η Λίντα ακουγόταν συγκινημένη και χαρούμενη. 333

VALIS «Είμαι, έγκυος», είπε. «Υπέροχα», είπα. «Σε ποί,ο μήνα;» «Στον όγδοο». «Γι,α δες», είπα ενώ σκεφτόμουν. Δε θ' αργήσει. «Δεν αργεί», είπε η Λίντα. «Ελπίζεις να κάνεις αγόρι αυτή τη φορά;» είπα. Η Λίντα είπε: «Το VALIS λέει ότι θα είναι πάλι κορίτσι». «Ο Μίνι — » «Πέθανε* λυπάμαι. Με αυτό που είχε δεν υπήρχε καμία ελπίδα. Δεν είναι υπέροχο; Αλλο ένα παιδί;» «Έχεις διαλέξει όνομα;» είπα. « Ό χ ι ακόμη», είπε η Λίντα. Στην τηλεόραση εκείνο το βράδυ έτυχε να δω μια διαφήμιση για σκυλοτροφή. Σκυλοτροφή! Στο τέλος, μετά από έναν κατάλογο διαφόρων ειδών ζώων για τα οποία κάνει τροφές η εταιρεία — ξεχνάω το όνομα της εταιρείας — αναφέρεται ένα τελευταίο ζευγάρι! «ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΝΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΙΜΕΝΑ» Στα αριστερά φάνηκε ένα τσοπανόσκυλο και στα δεξιά ένα μεγάλο πρόβατο· αμέσως ο σταθμός το έκοψε και έδειξε ένα άλλο διαφημιστικό που ξεκινούσε με ένα ιστιοφόρο που περνούσε σιωπηλά κατά μήκος της οθόνης. Στο λευκό πανί είδα ένα μαύρο σήμα. Χωρίς να κοιτάξω καλύτερα ήξερα τι ήταν. Στο πανί οι κατασκευαστές του πλοίου είχαν τοποθετήσει το σημείο του ιχθύος. Ο αμνός και ο ποιμένας και μετά ο ιχθύς, σε αντιπαραβολή όπως είχε γίνει και με το ΒΑΣΙΑΙΑΣ ΦΕΑΙΞ. Δεν ξέρω. Μου λείπει η πίστη του Κέβιν και η τρέλα του Φατ. Άραγε όμως είδα συνειδητά δύο γρήγορες εικόνες του VALIS σε γοργή αλληλοδιαδοχή, που είχαν 334

PHILIP Κ. DICK

σκοπό να μας υποβάλουν υποσυνείδητα ένα μόνο μήνυμα, λέγοντας μας ότι είχε έρθει ο καιρός; Δεν ξέρω τι να σκεφτώ. Ίσως δεν απαιτείται να σκεφτώ τίποτα, ούτε να έχω πίστη, ούτε να έχω τρέλα" ίσως το μόνο που χρειάζεται να κάνω — το μόνο που μου ζητείται — είναι να περιμένω. Να περιμένω και να μείνω ξύπνιος. Περίμενα, και μια μέρα μου τηλεφώνησε ο Χορσλάβερ Φατ: ένα τηλεφώνημα από το Τόκιο. Μου φάνηκε υγιής, κεφάτος και γεμάτος ζωντάνια, και το βρήκε αστείο που ξαφνιάστηκα ακούγοντάς τον. «Μικρονησία», είπε. «Τι;» είπα και σκέφτηκα ότι είχε ξαναγυρίσει στην koine ελληνική του. Και μετά κατάλαβα ότι αναφερόταν στην ομάδα των μικρών νησιών στον Ειρηνικό. «Α», είπα. «Ήσουν εκεί. Στις Καρολίνες και τα νησιά Μάρσαλ». Ο Φατ είπε, «Πηγαίνω εκεί' δεν είμαι ακόμη. Η φωνή ΤΝ, η φωνή που ακούω — μου είπε να ψάξω στα νησάκια της Μικρονησίας». «Δεν είναι μικρά;» είπα. «Γι' αυτό τα λένε έτσι». Γέλασε. «Πόσα νησιά είναι;» ρώτησα και νόμιζα δέκα ή είκοσι. «Πάνω από δύο χιλιάδες». «Δύο χιλιάδες!» Ένιωσα απελπισία. «Μπορεί να ψάχνεις για πάντα. Δεν μπορεί η φωνή ΤΝ να το κάνει λίγο πιο συγκεκριμένο;» «Ελπίζω να το κάνει. Ίσως στο Γκουάμ· πετάω ώς το Γκουάμ και ξεκινώ από κει. Όταν τελειώσω θα έχω δει πού έλαβε χώρα ένα μεγάλο μέρος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου». Είπα, «Είναι ενδιαφέρον το ότι η φωνήΤΝ επέστρεψε στη χρήση των ελληνικών λέξεων». 335

VALIS «Mikros σημαίνει, μικρός», είπε ο Φατ, «και nesoi σημαίνει, νησιά. Ίσως να έχεις δίκιο. Ίσως να είναι μόνο η τάση του προς τα ελληνικά. Αλλά αξίζει μια προσπάθεια». «Ξέρεις τι θα 'λεγε ο Κέβιν», είπα. «Για τα απλά, αμόλυντα κορίτσια των ιθαγενών στα δύο χιλιάδες νησιά». «Εγώ θα το κρίνω», είπε ο Φατ. Έκλεισε και έκλεισα κι εγώ το τηλέφωνο νιώθοντας' καλύτερα* χάρηκα που τον άκουσα, που τον βρήκα να έχει τόση ζωντάνια. Αυτό τον καιρό έχω την αίσθηση ότι οι άνθρωποι είναι καλοί. Δεν ξέρω από πού ήρθε αυτή η αίσθηση — εκτός αν προήλθε από το τηλεφώνημα του Φατ — αλλά αυτό νιώθω. Τώρα είναι πάλι Μάρτιος. Αναρωτήθηκα: Άραγε ο Φατ ζει άλλη μια εμπειρία; Του πυροβολεί η ροζ ακτίνα καινούριες και περισσότερες πληροφορίες; Του περιορίζει το εύρος της έρευνας; Η αρχική εμπειρία του είχε συμβεί το Μάρτιο, τη μέρα μετά την εαρινή ισημερία. «Ισημερία» σημαίνει το χρόνο κατά τον οποίο το κέντρο του ήλιου διασχίζει τον ισημερινό και η μέρα και η νύχτα έχουν παντού την ίδια διάρκεια. Ο Χορσλάβερ Φατ λοιπόν συνάντησε το Θεό ή τη Ζέβρα ή το VALIS ή τον δικό του αθάνατο εαυτό την πρώτη μέρα του έτους που το φως διαρκεί περισσότερο από το σκοτάδι. Επίσης, σύμφωνα με μερικούς μελετητές, είναι η πραγματική μέρα της γέννησης του Χριστού. Κάθισα στην τηλεόρασή μου και παρακολουθούσα και περίμενα άλλο ένα μήνυμα, εγώ, ένα από τα μέλη της μικρής Κοινωνίας του Ριπιδίου η οποία στο μυαλό μου υπήρχε ακόμη. Όπως και ο δορυφόρος -μινιατούρα στην ταινία Valis, η μικρομορφή του που την πατάει 336

PHILIP Κ. DICK

το ταξί σαν να ήταν άδειο τενεκεδάκι μπίρας στον υπόνομο, τα σύμβολα του θεϊκού εμφανίζονται αρχικά στον κόσμο μας στο υπόστρωμα των σκουπιδιών. Τουλάχιστον αυτό σκέφτηκα. Ο Κέβιν είχε εκφράσει αυτή τη σκέψη. Το θεϊκό χώνεται εκεί που δεν το περιμένεις. «Κοίτα εκεί που δεν περιμένεις να το βρεις», είχε πει κάποτε ο Κέβιν στον Φατ. Πώς το κάνεις αυτό; Είναι αντίφαση. Ένα βράδυ ονειρεύτηκα ότι είχα ένα σπιτάκι ακριβώς πάνω στο νερό, σε έναν ωκεανό αυτή τη φορά' το νερό απλωνόταν ατέλειωτα. Και αυτό το σπιτάκι δεν έμοιαζε ακριβώς με σπιτάκι" θύμιζε περισσότερο καλύβα, όπως εκείνες που έχω δει σε ταινίες για το νότιο Ειρηνικό. Και καθώς ξυπνούσα, μια συγκεκριμένη σκέψη γεννήθηκε στο μυαλό μου! Γιρλάντες λουλουδιών, τραγούδι και χορός και η διήγηση μύθων, ιστοριών και ποίησης. Αργότερα θυμήθηκα πού τα είχα διαβάσει αυτά. Στο άρθρο για τους μικρονησιακούς πολιτισμούς στην Μπριτάνικα. Η φωνή μού είχε μιλήσει, θυμίζοντάς μου το μέρος στο οποίο είχε πάει ο Φατ. Για την έρευνά του. Η έρευνά μου με κράτησε σπίτι" κάθισα μπροστά στην τηλεόραση στο καθιστικό μου. Κάθισα" περίμενα" κοιτούσα" δεν κοιμήθηκα. Όπως μας είχαν πει να κάνουμε τότε, πολύ παλιά" ακολούθησα την αποστολή μου. ΤΕΛΟΣ 337

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Tractates Cryptica Scriptura

1. Ένας Νους υπάρχει.· μα από κάτω του δύο νόμοι αντιμάχονται. 2. Ο Νους αφήνει να μπει το φως, έπειτα το σκοτάδι" από την αλληλεπίδραση τους γεννιέται ο χρόνος. Στο τέλος ο Νους απονέμει τη νίκη στο φως* ο χρόνος παύει και ο Νους είναι ολοκληρωμένος. 3. Κάνει τα πράγματα να δείχνουν διαφορετικά για να φαίνεται ότι έχει περάσει χρόνος. 4. Η ύλη είναι πλαστική ενώπιον του νου. 5. Έναν έναν μας βγάζει έξω από τον κόσμο. 6. Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε. 7. Ο Απόλλων επιστρέφει. Η Αγία Sophia θα ξαναγεννηθεί" πριν δεν ήταν αποδεκτή. Ο Βούδας είναι στο άλσος. Ο Σιντάρτα κοιμάται (μα θα ξυπνήσει). Ο καιρός που περιμένατε ήρθε. 338

PHILIP Κ. DICK

8. To ανώτερο βασίλειο έχει απεριόριστη εξουσία.^ 9. Έζησε πριν από πολύ καιρό αλλά είναι ακόμη ζωντανός. 10. Ο Απολλώνιος ο Τυανεύς, γράφοντας σαν Ερμής Τρισμέγιστος, είπε: «Αυτό που είναι από πάνω είναι αυτό που είναι από κάτω».Με αυτό ήθελε να μας πει ότι το σύμπαν μας είναι ένα ολόγραμμα, αλλά δεν είχε τον όρο. 11. Το μεγάλο μυστικό που ήταν γνωστό στον Απολλώνιο τον Τυανέα, στον Παύλο της Ταρσού, στον Σίμωνα τον Μάγο, στον Ασκληπιό, στον Παράκελσο και στον Μπρούνο είναι ότι! κινούμαστε προς τα πίσω στο χρόνο. Το σύμπαν συστέλλεται και γίνεται μια ενιαία οντότητα που αυτοολοκληρώνεται. Την παρακμή και την αταξία τις βλέπουμε αντιστρόφως, σαν αυξανόμενες. Αυτοί οι θεραπευτές έμαθαν να κινούνται μπροστά στο χρόνο, το οποίο για μας είναι οπισθοδρόμηση. 12. Ο Αθάνατος ήταν γνωστός στους Έλληνες σαν Διόνυσος* στους Εβραίους σαν Ηλίας" στους χριστιανούς σαν Ιησούς. Φεύγει όταν πεθάνει ο άνθρωπος ξενιστής του, και έτσι ποτέ δεν σκοτώνεται, ποτέ δεν πιάνεται. Έτσι ο Ιησούς στο σταυρό είπε, «Ηλί, ηλί, λαμά σαβαχθανί», το οποίο μερικοί από τους παρόντες ορθώς ερμήνευσαν ως, «Ο άνθρωπος καλεί τον Ηλία». Ο Ηλίας τον είχε εγκαταλείψει και πέθανε μόνος. 1. Έχει εξουσιοδοτηθεί. 339

VALIS 13. Ο Πασκάλ είπε, «Όλη η (.στόρια είναι ένας αθάνατος άνθρωπος που συνεχώς μαθαίνει». Αυτός είναι ο Αθάνατος τον οποίο λατρεύουμε δίχως να γνωρίζουμε το όνομά του. «Έζησε πριν από πολύ καιρό μα είναι ακόμη ζωντανός», και «Ο Απόλλων επιστρέφει». Το όνομα αλλάζει. 14. Το σύμπαν είναι πληροφορία τικοί μέσα του, όχι τρισδιάστατοι, στο χρόνο. Δίνουμε υπόσταση στις μας τροφοδοτούνται κάνοντάς τες κόσμο.

και είμαστε σταούτε στο χώρο ή πληροφορίες που τον φαινομενικό

15. Η Σίβυλλα η Κυμαία προστάτευσε τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και προειδοποίησε εγκαίρως. Τον πρώτο αιώνα ΚΕ προείδε τους φόνους των δύο αδερφών Κέννεντυ, του δόκτορα Κινγκ και του επισκόπου Πάικ. Είδε τους δύο κοινούς παρονομαστές στους τέσσερις δολοφονημένους ανθρώπους· πρώτον, υπερασπιζόταν τις ελευθερίες της δημοκρατικής χώρας* και δεύτερον, ήταν όλοι τους θρησκευτικοί ηγέτες. Γι' αυτό δολοφονήθηκαν. Η Δημοκρατία είχε γίνει άλλη μια φορά αυτοκρατορία με καίσαρα. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». 16. Η Σίβυλλα είπε το Μάρτιο του 1974: «Οι συνωμότες έχουν ιδωθεί και θα λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη». Τους είδε με το τρίτο μάτι, το μάτι ajna, το Μάτι του Σίβα που δίνει την ικανότητα να βλέπεις εσωτερικά, αλλά όταν στραφεί προς τα έξω καταστρέφει με θερμότητα που αποξηραίνει. Τον Αύγουστο του 1974 η δικαιοσύνη που υποσχέθηκε η Σίβυλλα κατέφθασε. 340

PHILIP Κ. DICK

17. Ot, Γνωστικοί πίστευαν ότι. υττήρχαν δύο χρονικές περίοδοι: η πρώτη, ή παρόν κακό' και η δεύτερη, ή μέλλον αγαθό. Η πρώτη εποχή ήταν η Εποχή του Σιδήρου. Παρασταίνεται με μια Μαύρη Σιδερένια Φυλακή. Τελείωσε τον Αύγουστο του 1974 και τη θέση της πήρε η Εποχή του Χρυσού, που παρασταίνεται με έναν Κήπο με Φοινικόδεντρα. 18.0 αληθινός χρόνος σταμάτησε το 70 ΚΕ με την πτώση του ναού στην Ιερουσαλήμ. Ξανάρχισε το 1974 ΚΕ. Η περίοδος που μεσολάβησε ήταν μιά τέλεια, πλαστή παρεμβολή που μιμούνταν τυφλά τη δημιουργία του Νου. α Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε», αλλά το 1974 στάλθηκε ένα κρυπτογράφημα σαν σήμα ότι η Εποχή του Σιδήρου είχε τελειώσει* το κρυπτογράφημα αποτελούνταν από δύο λέξεις: ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΕΛΙΞ, το οποίο αναφέρεται στον Ευτυχισμένο (ή Δικαιωματικό) Βασιλιά. 19.Το σήμα του κρυπτογραφήματος των δύο λέξεων ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΦΕΛΙΞ δεν απευθυνόταν σε ανθρώπινα όντα αλλά στους απογόνους του Ίχνατον, την τρίφθαλμη φυλή η οποία μυστικά υπάρχει με μας. 20. Οι Ερμητικοί αλχημιστές γνώριζαν την κρυφή φυλή των τρίφθαλμων εισβολέων, αλλά παρά τις προσπάθειές τους δεν μπόρεσαν να επικοινωνήσουν μαζί τους. Γι' αυτό απέτυχαν οι προσπάθειές τους να υποστηρίξουν τον Φρειδερίκο τον Πέμπτο, Εκλέκτορα Παλατίνο, Βασιλιά της Βοημίας. 21. Η Αδερφότητα του Ροδόσταυρου έγραψε «Εχ Deo nascimur, in Jesu mortimur, per spiritum sanctum 341

VALIS reviviscimus)), δηλαδή, ((Γεννιόμαστε από το Θεό, πεθαίνουμε στο όνομα του Χριστού, ξαναζούμε με το Άγιο Πνεύμα». Αυτό σημαίνει ότι είχαν ανακαλύψει πάλι τη χαμένη φόρμουλα της αθανασίας την οποία είχε καταστρέψει η Αυτοκρατορία. ((Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». 22. Τον Αθάνατο τον ονομάζω πλασμάτιο, επειδή είναι μια μορφή ενέργειας· είναι ζωντανή πληροφορία. Αναπαράγεται — όχι μέσω της πληροφορίας ή στην πληροφορία — αλλά ως πληροφορία. 23. Το πλασμάτιο μπορεί να συνδεθεί με ένα ανθρώπινο ον, δημιουργώντας αυτό που αποκαλώ ομοπλασμάτιο. Ο θνητός άνθρωπος προσαρτάται μονίμως στο πλασμάτιο. Αυτό το ξέρουμε σαν ((γέννηση άνωθεν» ή ((γέννηση εκ Πνεύματος». Το άρχισε ο Χριστός, αλλά η Αυτοκρατορία σκότωσε όλα τα ομοπλασμάτια πριν μπορέσουν να αναπαραχθούν. 24. Σε αδρανή μορφή σπόρου, ως ζωντανή πληροφορία, το πλασμάτιο μισοκοιμόταν στη θαμμένη βιβλιοθήκη των κωδίκων στο Ξενοβόσκιον ως το 1945 ΚΕ. Αυτό εννοούσε ο Ιησούς όταν μίλησε παραβολικά για τον ((κόκκον σινάπεως» που, όπως είπε, γίνεται ((δένδρον ώστε έρχονται τά πετεινά του ούρανοΰ καί κατασκηνοΰσιν έν τοις κλάδοις αύτοΰ». Πρόβλεψε όχι μόνο το θάνατό του αλλά και το θάνατο όλων των ομοπλασμάτιων. Πρόβλεψε ότι οι κώδικες θα ξεθάβονταν, θα διαβάζονταν και το το πλασμάτιο θα έψαχνε καινούριους ανθρώπινους ξενιστές για να συνδεθεί μαζί τους· αλλά πρόβλεψε ότι το πλασμάτιο θα απουσίαζε επί δύο χιλιάδες χρόνια. 342

PHILIP Κ. DICK

25. Ως ζωντανή πληροφορία το πλασμάτιο ταξιδεύει στο οπτικό νεύρο του ανθρώπου και φτάνει στην επίφυση. Χρησιμοποιεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο σαν θηλυκό ξενιστή κι εκεί αναπτύσσεται και παίρνει την ενεργό μορφή του. Οι Ερμητικοί αλχημιστές το ήξεραν αυτό, στη θεωρία, από αρχαία κείμενα, αλλά δεν μπορούσαν να το αναπαραγάγουν εφόσον δεν μπορούσαν να εντοπίσουν το αδρανές θαμμένο πλασμάτιο. Ο Μπρούνο υποψιαζόταν ότι η Αυτοκρατορία είχε σκοτώσει το πλασμάτιο' επειδή το υπαινίχθηκε αυτό, τον έκαψαν. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». 26. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι, όταν όλα τα ομοπλασμάτια σκοτώθηκαν το 70 ΚΕ, ο πραγματικός χρόνος σταμάτησε' και, κάτι πολύ σημαντικότερο, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το πλασμάτιο τώρα έχει επιστρέψει και δημιουργεί καινούρια ομοπλασμάτια, με τα οποία γκρέμισε την Αυτοκρατορία και έβαλε μπρος το χρόνο. Καλούμε το πλασμάτιο «Αγιο Πνεύμα», κι αυτός είναι ο λόγος που η Ροδοσταυρική Αδερφότητα έγραψε «Per spiritum sanctum reviviscimus)). 27. Αν αφαιρέσουμε τους αιώνες του πλαστού χρόνου, η αληθινή ημερομηνία δεν είναι 1978 ΚΕ αλλά 103 ΚΕ. Γι' αυτό η Καινή Διαθήκη λέει ότι η Βασιλεία του Πνεύματος θα έρθει «πριν πεθάνουν μερικοί από αυτούς που ζούνε τώρα». Ζούμε επομένως σε αποστολικούς καιρούς. 28. Dico per spiritum sanctum: sum homoplasmate. Haec Veritas est. Mihi crede et mecum in aeternitate vivebis. 343

VALIS 29. Δεν εκπέσαμε εξαί,τίας ενός ηθικού σφάλματος' εκπέσαμε εξαιτίας ενός διανοητικού σφάλματος: πήραμε τον κόσμο των φαινομένων για αληθινό. Οπότε ηθικά είμαστε αθώοι. Αυτό που μας λέει πως αμαρτήσαμε είναι η Αυτοκρατορία με τις διάφορες μασκαρεμένες πολυμορφές της. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». 30. Ο φαινομενικός κόσμος δεν υπάρχει" είναι η υπόσταση των πληροφοριών τις οποίες επεξεργάζεται ο Νους. 31. Δίνουμε στις πληροφορίες υπόσταση αντικειμένων. Η ανατακτοποίηση των αντικειμένων είναι αλλαγή στο περιεχόμενο των πληροφοριών το μήνυμα έχει αλλάξει. Είναι μια γλώσσα που χάσαμε την ικανότητα να τη διαβάζουμε. Κι εμείς οι ίδιοι είμαστε μέρος αυτής της γλώσσας* οι αλλαγές σε μας είναι αλλαγές στο περιεχόμενο των πληροφοριών. Είμαστε γεμάτοι πληροφορίες· οι πληροφορίες εισέρχονται σε μας, υφίστανται επεξεργασία και μετά προβάλλονται πάλι έξω, τώρα με αλλαγμένη μορφή. Δεν έχουμε συνείδηση αυτού που κάνουμε, ότι αυτό είναι το μόνο που κάνουμε. "· 32. Η μεταβαλλόμενη πληροφορία την οποία βιώνουμε σαν κόσμο είναι μια αφήγηση. Λεει για το θάνατο μιας γυναίκας. Αυτή η γυναίκα, που πέθανε πριν από πολύ καιρό, ήταν ένα από τα αρχέγονα δίδυμα. Ή τ α ν το μισό της θείας συζυγίας. Ο σκοπός της αφήγησης είναι η ενθύμηση αυτής και του θανάτου της. Ο Νους δεν επιθυμεί να την ξεχάσει. Οι συλλογισμοί του Μυαλού αποτελούν μια μόνιμη καταγραφή 344

PHILIP Κ. DICK

της ύπαρξης της και, αν διαβαστεί, θα κατανοηθεί με αυτό τον τρόπο. Όλες ol πληροφορίες που επεξεργάζεται το Μυαλό — και τις βιώνουμε ως τακτοποίηση και ανατακτοποίηση φυσικών αντικειμένων — είναι η προσπάθεια να διατηρηθεί αυτή η γυναίκα" οι πέτρες και τα βράχια και τα κλαριά και οι αμοιβάδες είναι τα ίχνη της. Ο Νους που υποφέρει τώρα που είναι μόνος κάνει τάξη, στο απλούστερο επίπεδο της πραγματικότητας, την καταγραφή της ύπαρξης και της αποδήμησής της. 33. Αυτή τη μοναξιά, αυτή την αγωνία του Νου που πενθεί, τη νιώθει κάθε συστατικό του σύμπαντος. Όλα τα συστατικά του είναι ζωντανά. Έ τ σ ι οι αρχαίοι Ελληνες στοχαστές ήταν υλοζωιστές. 34. Οι αρχαίοι Ελληνες στοχαστές καταλάβαιναν τη φύση αυτού του πανψυχισμού, αλλά δεν μπορούσαν να διαβάσουν τι έλεγε. Χάσαμε την ικανότητα να διαβάζουμε τη γλώσσα του Νου σε αρχέγονες εποχές' οι θρύλοι αυτής της πτώσης έχουν φτάσει σε μας με μια προσεκτικά διορθωμένη μορφή. Με τη λέξη «διορθωμένη» εννοώ παραποιημένη. Το πένθος και την εμπειρία του Νου την υποφέρουμε λανθασμένως ως ενοχή. 35. Ο Νους δεν μιλάει σε μας, αλλά μέσω ημών. Η αφήγησή του μας διαπερνά και η θλίψη της μας διαποτίζει παράλογα. Ό π ω ς είχε διακρίνει και ο Πλάτωνας, υπάρχει μια φλέβα παραλόγου στην ψυχή του Κόσμου. 36. Θα έπρεπε να έχουμε την ικανότητα να ακού345

VALIS σουμε αυτή την πληροφορία, ή μάλλον την αφήγηση, σαν μLα ουδέτερη φωνή μέσα μας. Αλλά κάτι έχει πάει, στραβά. Όλη η δημιουργία είναι μια γλώσσα και τίποτ' άλλο εκτός από γλώσσα, την οποία για κάποιον ανεξήγητο λόγο δεν μπορούμε να διαβάσουμε απ' έξω και δεν μπορούμε να ακούσουμε από μέσα. Λέω, λοιπόν, ότι έχουμε γίνει ιδιώτες. Κάτι συνέβη στη νοημοσύνη μας. Να ο συλλογισμός μου.' η τακτοποίηση των τμημάτων του Μυαλού είναι μια γλώσσα. Είμαστε τμήματα του Μυαλού' επομένως, είμαστε γλώσσα. Γιατί, τότε, δεν το γνωρίζουμε αυτό; Δεν ξέρουμε καν τι είμαστε, πόσο μάλλον τι είναι η εξωτερική πραγματικότητα της οποίας είμαστε μέρος. Όλοι μας έχουμε γίνει ιδιώτες και δε συμμετέχουμε πια στην κοινή σκέψη του Μυαλού, παρά μόνο σε κάποιο επίπεδο κάτω από τα αντιληπτικά όρια των αισθήσεών μας. Έτσι η αληθινή ζωή μας και ο σκοπός μας κυλούν κάτω από το κατώφλι της συνείδησής μας. 37. Συνοπτικώς: βιώνουμε τις σκέψεις του Μυαλού σαν τακτοποιήσεις και ανατακτοποιήσεις — αλλαγή — σε ένα υλικό σύμπαν αλλά αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν πραγματικό είναι οι πληροφορίες και η επεξεργασία των πληροφοριών. Δεν βλέπουμε τις σκέψεις του απλώς σαν αντικείμενα αλλά μάλλον σαν κίνηση, ή ακριβέστερα, τοποθέτηση, των αντικειμένων: τον τρόπο σύνδεσης του ενός με το άλλο. Αλλά δεν μπορούμε να διαβάσουμε τα σχήματα της σύνθεσης" δεν μπορούμε να αντλήσουμε τις πληροφορίες που υπάρχουν μέσα του — π.χ. να το αντιληφθούμε ως πληροφορία, όπως όντως είναι. Η σύνδεση και η επανασύνδεση των αντικειμένων που κάνει το Μυαλό είναι μια γλώσσα, αλλά όχι γλώσσα σαν τη δική μας (εφό346

PHILIP Κ. DICK

σον απευθύνεται στον εαυτό της και όχι σε κάποιον ή κάτι έξω από αυτήν). 38. Από την απώλεια και τη θλίψη ο Νους έχει κλονισθεί. Οπότε εμείς, ως μέρη του σύμπαντος, το Μυαλό, είμαστε εν μέρει διαταραγμένοι. 39. Εκ του εαυτού του το Μυαλό έχει κατασκευάσει έναν γιατρό για να το θεραπεύσει. Αυτή η υπομορφή του Μακρο-Μυαλού δεν είναι διαταραγμένη· κινείται μέσα στο Μυαλό, όπως ένα φαγοκύτταρο κινείται μέσα στο καρδιαγγειακό σύστημα ενός ζώου, θεραπεύοντας τη διαταραχή του Μυαλού κατά τμήματα. Γνωρίζουμε την άφιξή του εδώ' το ξέρουμε σαν Ασκληπιό για τους Έλληνες, και σαν Εσσηνούς για τους Εβραίους· σαν Therapeutae για τους Αιγύπτιους· σαν Ιησού για τους Χριστιανούς. 40. Να «ξαναγεννηθείς», ή να «γεννηθείς άνωθεν», ή να «γεννηθείς εκ Πνεύματος» σημαίνει να θεραπευθείς· δηλαδή, να ξαναγίνεις λογικός. Έτσι έχει γραφεί στην Καινή Διαθήκη ότι ο Ιησούς έδιωχνε τα δαιμόνια. Μας ξαναδίνει τις χαμένες ικανότητες. Για την τωρινή παρακμιακή κατάστασή μας ο Καλβίνος είπε.' «(ο Ανθρωπος) ταυτοχρόνως στερήθηκε εκείνα τα υπερφυσικά χαρίσματα που του είχαν δοθεί για την ελπίδα της σωτηρίας στην αιωνιότητα. Έπεται λοιπόν ότι έχει εξορισθεί από το Βασίλειο του Θεού με τέτοιο τρόπο ώστε όλα τα συναισθήματα μέσα του που αναφέρονταν στην ευτυχισμένη ζωή του πνεύματος έσβησαν, ωσότου να τα ανακτήσει με τη χάρη του Θεού... Όλα αυτά, που τα επαναφέρει ο Χριστός, θεωρούνται τυχαία και αφύσικα" επομένως, συμπεραίνουμε ότι 347

VALIS είχαν χαθεί. Πάλι,: η λογική και. η χρηστοήθεια επίσης καταστράφηκαν και αυτή είναι η φθορά των φυσικών ταλάντων. Διότι, αν και διατηρούμε κάποια ίχνη νόησης και κρίσης μαζί με τη θέλησή μας, παρ' όλ' αυτά δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι το μυαλό μας είναι τέλειο και λογικό. Η ικανότητα της λογικής... αφού ήταν ένα φυσικό ταλέντο, δεν μπορούσε να καταστραφεί πλήρως, αλλά είναι εξασθενημένη....» 41. Η Αυτοκρατορία είναι ο θεσμός, η κωδικοποίηση, της διαταραχής* είναι παράφρονη και επιβάλλει την παραφροσύνη της σε μας δια της βίας, εφόσον η φύση της είναι βίαια. 42. Το να πολεμήσεις την Αυτοκρατορία σημαίνει να μολυνθείς από τη διαταραχή της. Αυτό είναι ένα παράδοξο* όποιος νικά ένα τμήμα της Αυτοκρατορίας γίνεται η Αυτοκρατορία* εξαπλώνεται σαν ιός, επιβάλλοντας τη μορφή της στους εχθρούς της. Έτσι μεταβάλλεται στους εχθρούς της. 43. Στην Αυτοκρατορία αντιπαρατίθεται η ζωντανή πληροφορία, το πλασμάτιο ή γιατρός, το οποίο γνωρίζουμε ως Αγιο Πνεύμα ή ασώματο Χριστό. Αυτές είναι οι δύο αρχές, το σκότος (η Αυτοκρατορία) και το φως (το πλασμάτιο). Στο τέλος ο Νους θα δώσει τη νίκη στο δεύτερο. Όλοι θα πεθάνουμε ή θα επιζήσουμε ανάλογα με την πλευρά που διαλέξαμε και τον κόπο που κάναμε γι' αυτήν. Όλοι μας περιέχουμε ένα στοιχείο από το καθένα. Στο τέλος το ένα στοιχείο ή το άλλο θα θριαμβεύσει σε κάθε άνθρωπο. Ο Ζωροάστρης το ήξερε αυτό επειδή ο Σοφός Νους τού το πληροφόρησε. Ή τ α ν ο πρώτος Σωτήρας. Τέσσερις υπήρξαν 348

PHILIP Κ. DICK

συνολικά. Ένας πέμπτος γεννιέται,, που θα διαφέρει από τους άλλους* θα κυριαρχήσει και θα μας κρίνει. 44. Εφόσον το σύμπαν αποτελείται από πληροφορίες, μπορούμε να πούμε ότι οι πληροφορίες θα μας σώσουν. Αυτό είναι η σωτήρια gnosis που έψαχναν οι Γνωστικοί. Δεν υπάρχει άλλη οδός για τη σωτηρία. Όμως, αυτές οι πληροφορίες — ή, ακριβέστερα, η ικανότητα να διαβάζεις και να καταλαβαίνεις αυτές τις πληροφορίες, το σύμπαν ως πληροφορία — μπορούν να γίνουν διαθέσιμες για μας μόνο δια του Αγίου Πνεύματος. Δεν μπορούμε να τις βρούμε από μόνοι μας. Έτσι λέγεται ότι σωζόμαστε με τη χάρη του Θεού και όχι από τις καλές μας πράξεις, ότι η σωτηρία ανήκει στον Ιησού, που, όπως λέω, είναι γιατρός. 45. Βλέποντας το Χριστό σε ένα όραμα, του είπα ορθώς: «Χρειαζόμαστε ιατρική περίθαλψη». Στο όραμα υττήρχε ένας παράφρων δημιουργός που κατέστρεφε αυτό που δημιουργούσε, χωρίς σκοπό" δηλαδή, παράλογα. Αυτή είναι η διαταραγμένη φλέβα του Νου' ο Χριστός είναι η μόνη ελπίδα μας, εφόσον δεν μπορούμε τώρα να καλέσουμε τον Ασκληπιό. Ο Ασκληπιός ήρθε πριν από το Χριστό και έφερε έναν άνθρωπο πίσω από τους νεκρούς' γιά την πράξη αυτή ο Ζεύς έβαλε έναν Κύκλωπα να τον σκοτώσει με έναν κεραυνό. Κι ο Χριστός επίσης σκοτώθηκε γι' αυτά που είχε κάνει: που είχε φέρει έναν άνθρωπο πίσω από τους νεκρούς. Ο Ηλίας ξανάφερε ένα αγόρι στη ζωή και εξαφανίστηκε μετά από λίγο σε έναν ανεμοστρόβιλο. ((Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». 46. Ο γιατρός ήρθε σε μας αρκετές φορές με αρκετά 349

VALIS ονόματα. Αλλά δεν γιατρευτήκαμε ακόμη. Η Αυτοκρατορία τον αναγνώρισε και τον απέρριψε. Αυτή τη φορά θα σκοτώσει την Αυτοκρατορία με φαγοκύτωση. 47. Το Ένα ήταν και δεν-ήταν, σε συνδυασμό, και επιθυμούσε να διαχωρίσει το δεν-ήταν από το ήταν. Έτσι έφτιαξε έναν διπλοειδή σάκο που περιείχε σαν τσόφλι αυγού ένα ζευγάρι διδύμων, το καθένα τους ανδρόγυνο, που περιστρεφόταν προς αντίστροφες κατευθύνσεις (το Γιν και το Γιανγκ του Ταοϊσμού, όπου το Ένα είναι το Ταό). Το σχέδιο του Ενός ήταν να αποκτήσουν ύπαρξη (την κατάσταση του ήταν) ταυτοχρόνως και τα δύο δίδυμα* όμως, με κίνητρο την επιθυμία να είναι (την επιθυμία που είχε εμφυτεύσει το Ένα στα δίδυμα), το αριστερόστροφο δίδυμο έσπασε το σάκο και διαχωρίστηκε πρόωρα* δηλαδή, πριν ολοκληρωθεί η κύηση. Αυτό ήταν το σκοτεινό δίδυμο ή δίδυμο Γιν. Επομένως ήταν ελαττωματικό. Όταν ολοκληρώθηκε η κύηση, βγήκε το σοφότερο δίδυμο. Κάθε δίδυμο σχημάτισε μιά ενιαία εντελέχεια, έναν μοναδικό ζωντανό οργανισμό αποτελούμενο από psyche και soma· κάθε οργανισμός περιστρεφόταν ακόμη προς αντίθετες κατευθύνσεις σε σχέση με τον άλλο. Το δίδυμο που προήλθε από την πλήρη κύηση, το αποκαλούμενο Μορφή I από τον Επιμενίδη, προόδευσε σωστά στα στάδια της ανάπτυξής του, αλλά το πρόωρα γεννημένο δίδυμο, αποκαλούμενο Μορφή II, ασθένησε. Το επόμενο βήμα στο σχέδιο του Ενός ήταν τα Δύο να γίνουν Πολλά, μέσω της διαλεκτικής αλληλεπίδρασής τους. Από αυτά ως υπερσύμπαντα προβαλλόταν ένας κοινός διαχωριστικός χώρος σαν ολόγραμμα, ο οποίος είναι το πολυμορφικό σύμπαν όπου κατοικούμε εμείς τα πλάσματα. Οι δύο πηγές έπρεπε να αναμι350

PHILIP Κ. DICK

χθούν εξίσου στη διατήρηση του σύμπαντος μας, αλλά η Μορφή II εξασθενούσε συνεχώς, ολισθαίνοντας στην αρρώστια, την τρέλα και την αταξία. Αυτά τα χαρακτηριστικά πρόβαλλε στο σύμπαν μας. Ο σκοπός του Ενός ήταν να χρησιμοποιηθεί το ολογραμμικό μας σύμπαν σαν εργαλείο εκμάθησης μέσω του οποίου μια αφθονία νέων μορφών θα προόδευαν, ώσπου τελικά να γίνουν ισόμορφες με το Ένα. Όμως η κατάσταση παρακμής της II, του υπερσύμπαντος II, εισήγαγε παράγοντες αστάθειας οι οποίοι κλόνισαν το ολογραμμικό σύμπαν μας. Από κει πηγάζουν η εντροπία, ο άδικος πόνος, το χάος και ο θάνατος, όπως και η Αυτοκρατορία, η Μαύρη Σιδερένια Φυλακή' στην ουσία, οι φραγμοί στη σωστή υγεία και την ανάπτυξη των μορφών ζωής μέσα στο ολογραμμικό σύμπαν. Κι επίσης επηρεάστηκε δυσμενώς η διδακτική λειτουργία, εφόσον μόνο το σήμα από το υπερσύμπαν I περιείχε πληροφορίες· το σήμα του υπερσύμπαντος II είχε γίνει θόρυβος. Η ψυχή του I έστειλε μια μικρομορφή του εαυτού του στη II γιά να προσπαθήσει να τη θεραπεύσει. Στο ολογραμμικό μας σύμπαν η μικρομορφή εμφανίστηκε ως Ιησούς Χριστός. Όμως το υπερσύμπαν II, η θηλυκή δίδυμη, όντας διαταραγμένη, αμέσως βασάνισε, ταπείνωσε, απέρριψε και τελικά σκότωσε τη μικρομορφή της θεραπευτικής psyche του υγιούς διδύμου της. Έπειτα η II εξακολούθησε τον κατήφορο προς τυφλές, μηχανικές, δίχως νόημα αιτιακές διεργασίες. Το καθήκον του Χριστού τότε (σωστότερα, του Αγίου Πνεύματος) ήταν, είτε να σώσει τις μορφές ζωής που περιείχε το ολογραμμικό σύμπαν ή να καταργήσει όλες τις επιρροές που πήγαζαν από τη II. Ξεκίνησε να εκπληρώσει το καθήκον του με προσοχή· ετοιμάστη351

VALIS κε να σκοτώσει την κλονισμένη δίδυμη, αφού αυτή δεν μπορούσε να θεραπευτεί* δηλαδή, δεν θα επέτρεπε να γιατρευτεί επειδή δεν καταλαβαίνει ότι είναι άρρωστη. Αυτή η αρρώστια και η τρέλα μάς διαποτίζουν και μας κάνουν ιδιώτες που ζουν σε ιδιωτικούς, μη πραγματικούς κόσμους. Το αρχικό σχέδιο του Ενός μπορεί τώρα να εφαρμοστεί αν το υπερσύμπαν I διαχωριστεί σε δύο υγιή υπερσύμπαντα τα οποία θα μεταμορφώσουν το ολογραμμικό σύμπαν σε μιά αποδοτική εκπαιδευτική μηχανή, όπως είχε σχεδιαστεί να γίνει. Αυτό θα το ζήσουμε ως ((Βασιλεία του Θεού)). Μέσα στο χρόνο το υπερσύμπαν II, η μορφή II, παραμένει ζωντανή: ((Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». Αλλά στην αιωνιότητα, εκεί όπου υπάρχουν τα υπερσύμπαντα, ο υγιής δίδυμος ή υπερσύμπαν I, που είναι ο υπέρμαχός μας, έχει σκοτώσει — εξ' αναγκαιότητος — τη θηλυκή δίδυμη. Το Ένα θρηνεί γι' αυτό το θάνατο, αφού το Ένα αγαπούσε καί τα δύο δίδυμα" οπότε οι πληροφορίες του Νου έγκεινται στην τραγική ιστορία του θανάτου μιας γυναίκας και αντικατοπτρίζονται σε όλα τα πλάσματα του ολογραμμικού σύμπαντος, γεννώντας τους αγωνία και οδύνη δίχως αυτά να ξέρουν το γιατί. Η θλίψη θα χαθεί με τη μίτωση του υγιούς διδύμου και τον ερχομό της ((Βασιλείας του Θεού)). Ο μηχανισμός αυτής της μεταμόρφωσης — της μετάβασης μέσα στο χρόνο από την Εποχή του Σιδήρου στην Εποχή του Χρυσού — αυτή τη στιγμή επιτελεί το έργο του" στην αιωνιότητα αυτό έχει ήδη επιτευχθεί. 48. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΜΑΣ. Είναι ορθό να πούμε! απ' ό,τι φαίνεται είμαστε σπείρες μνήμης (φορείς DNA ικανοί να αποκτούν εμπειρία) σε ένα σκεπτόμε352

PHILIP Κ. DICK

vo σύστημα όμοιο με κομπιούτερ, στο οποίο (αν και έχουμε καταγράψει και αποθηκεύσει με ακρίβεια χιλιάδες χρόνια εμπειριακών πληροφοριών και ο καθένας από μας έχει κάπως διαφορετικές καταθέσεις απ' ό,τι οι άλλες μορφές ζωής) υπάρχει μια δυσλειτουργία — μια αστοχία — στην ανάκτηση της μνήμης. Εκεί βρίσκεται το πρόβλημα του συγκεκριμένου υποκυκλώματός μας. Η «λύτρωση» δια της gnosis — πιο ορθά, της ανάμνησης (η απώλεια της αμνησίας) —, αν και είναι σε προσωπικό επίπεδο σημαντική γιά όλους μας — μια αλματώδης αύξηση της αντίληψης, της ταυτότητας, της νόησης, της κατανόησης, της εμπειρίας του κόσμου και του εαυτού, συμπεριλαμβανομένης και της αθανασίας —, έχει μεγαλύτερη και ευρύτερη σημασία γιά το σύστημα ως όλον, εφόσον αυτές οι αναμνήσεις είναι δεδομένα που του χρειάζονται και του είναι πολύτιμα, για τη συνολική λειτουργία του. Επομένως, είναι στη διαδικασία της αυτεπιδιόρθωσης η οποία περιλαμβάνει την ανακατασκευή του υποκυκλώματός μας μέσω γραμμικών και ορθογωνικών χρονικών αλλαγών, καθώς και συνεχή σήματα προς εμάς για να διεγερθούν οι μπλοκαρισμένες τράπεζες μνήμης μέσα μας ώστε να πυροδοτήσουν και να ανακτηθούν έτσι αυτά που είναι εκεί. Η εξωτερική πληροφορία ή gnosis, λοιπόν, αποτελείται από εντολές αποαναστολής με το περιεχόμενο του πυρήνα να είναι έμφυτο μέσα μας — να είναι δηλαδή ήδη εκεί (κάτι που πρώτος παρατήρησε ο Πλάτωνας, ήτοι: η μάθηση είναι μια μορφή θύμησης). Οι αρχαίοι κατείχαν τεχνικές (μυστήρια και τελετουργίες) που χρησιμοποιούνταν κυρίως στις ελληνορωμαϊκές μυστηριακές θρησκείες, συμπεριλαμβανομένου του αρχικού χριστιανισμού, για να επιτύχουν 353

VALIS αυτή την πυροδότηση και την ανάκτηση, κυρίως με την αίσθηση της ανακτησιακής του αξίας στο άτομο' ol Γνωστικοί, όμως, είδαν σωστά την οντολογική αξία που είχε γι' αυτό που καλούσαν Υπέρτατο Ον, την πλήρη οντότητα. 49. Δύο βασίλεια υπάρχουν, το ανώτερο και το κατώτερο. Το ανώτερο, που προέρχεται από το υπερσύμπαν I ή Γιάνγκ, Μορφή I του Παρμενίδη, διαθέτει νόηση και βούληση. Το κατώτερο βασίλειο ή Γιν, Μορφή II του Παρμενίδη, είναι μηχανιστικό, καθοδηγούμενο από τυφλή αιτιότητα, ντετερμινιστικό και δίχως νοημοσύνη, εφόσον εκπηγάζει από μια νεκρή πηγή. Τα αρχαία χρόνια ο όρος ήταν «αστρικός ντετερμινισμός». Είμαστε εν προκειμένω παγιδευμένοι στο κατώτερο βασίλειο, αλλά με τα μυστήρια, δια του πλασμάτιου, απελευθερωνόμαστε. Μέχρι να σπάσουν τα δεσμά του αστρικού ντετερμινισμού δεν το αντιλαμβανόμαστε καν, τόσο περιχαρακωμένοι είμαστε. «Η Αυτοκρατορία ποτέ δεν τελείωσε». 50. Το όνομα του υγιούς διδύμου, του υπερσύμπαντος I, είναι Νόμμο, Το όνομα της άρρωστης διδύμου, του υπερσύμπαντος II, είναι Γιουρούγκου. Αυτά τα ονόματα τα γνώριζε ο λαός των Ντογκόν του Δυτικού Σουδάν στην Αφρική. 51. Η αρχέγονη πηγή όλων των θρησκειών βρίσκεται στους προγόνους της φυλής των Ντογκόν, που πήραν την κοσμογονία και την κοσμολογία τους απευθείας από τους τρίφθαλμους εισβολείς που μας επισκέ1. Ο Νόμμ,ο παρασταίνεται με τη μορφή του ψαριού, τον παλιό χριστιανικό ιχθύ.

354

PHILIP Κ. DICK

φθηκαν πριν από πολύ καφό. Οι τρίφθαλμοι εισβολείς ήταν μουγκοί και βουβοί και τηλεπαθητικοί, δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν την ατμόσφαιρα μας, είχαν το επίμηκες παραμορφωμένο κρανίο του Ίχνατον και κατάγονταν από έναν πλανήτη του αστρικού συστήματος του Σείριου. Αν και δεν είχαν χέρια αλλά αντί γι' αυτά δαγκάνες όπως οι αστακοί, ήταν μεγάλοι κατασκευαστές. Εττηρρεάζουν κρυφά την ιστορία μας και την κατευθύνουν προς ένα αίσιο τέλος. 52. Ο Ίχνατον έγραψε: « Όταν ο νεοσσός στο αβγό τιτιβίζεί μέσα στο αυγό Τον δίνεις εκείθε πνοή, για να διατηρήσεις τη ζωή τον Όταν πια τον έχεις μεγαλώσει Εκείπον είναι έτοιμος να ξεχυθεί από το αβγό, Ορμάει από το αβγό Για να τιτιβίσει μ'όλη τη δνναμή τον Ξεκινά πάνω στα δυο του πόδια Όταν έρχεται από παραπέρα Η πολλαπλότητα των έργων σου! Μας αποκρύπτονται από το βλέμμα μας, Ω μοναδικέ Θεέ, που κανείς δεν έχει τις δυνάμεις σου. Δημιούργησες τη γη με το θέλημα της καρδιάς σου Όταν ήσουν μόνος σου: Ανθρώπους, κτήνη μεγάλα και μικρά Όλα όσα πηγαίνουν με τα πόδια τους Όλα όσα είναι εκεί ψηλά Που πετάνε με τα φτερά τους' 355

VALIS Είσαι στην καρδιά μου, Δεν υπάρχει άλλος που να σε γνωρίζει Παρά μονάχα ο γιος σου ο Ίχνατον. Τον έκανες σοφό Με το σχέδιο σου και τη δύναμη σου Ο κόσμος βρίσκεται στα χέρια σου...» 53. Ο κόσμος μας ακόμη κυβερνάται μυστικά από την κρυμμένη φυλή που κατάγεται από τον Ίχνατον και η γνώση του είναι οι πληροφορίες του ίδιου του Μακρο-Νού. «Όλα τα κτήνη αναπαύονται στα λιβάδια τους, Τα δένδρα και τα φυτά ανθούν, Τα πτηνά πεταρίζουν στους βάλτους τους. Υψώνουν τα φτερά τους από τη λατρεία τους γιά σένα. Ολα τα πρόβατα χορεύουν στα πόδια τους. Ολα τα φτερωτά πετούν. Ζουν όταν τους ρίχνεις τη λάμψη σου». Από τον Ίχνατον αυτή η γνώση πέρασε στον Μωυσή και από τον Μωυσή στον Ηλία, τον Αθάνατο Ανθρωπο, που έγινε ο Ιησούς. Αλλά κάτω από όλα τα ονόματα υπάρχει μόνο ένας Αθάνατος Ανθρωπος· και εμείς είμαστε αυτός ο άνθρωπος.

356

VALIS (αρκτικόλεξο που σημαίνει Vast Active Living Intelligence System, Αχανές Ενεργό Ζωντανό Σύστημα Νοημοσύνης): Μια δ ι α τ α ρ α χ ή στο πεδίο της πραγματικότητας, στο οποίο σχηματίζεται ένας αυτογενής αυτοκαταγραφικός στρόβιλος που τείνει σταδιακά να εντάξει και να ενσωματώσει το περιβάλλον του σε τακτοποιήσεις πληροφοριών. Τα χαρακτηριστικά του είναι ημι-συνείδηση, σκοπός, νοημοσύνη, ανάπτυξη, και κρικωτή συνοχή.