§lcnia 0 ludziach i bogach z polllOC<\ swiadectw j~l'J kowych oraz znajomo~i syslClllow spolecznych i milologic:tnych ludow juz wpelni widocznych na sccnicdzicjow. DUlIlczil nicslro~, G.
Dumczil . My/III! f'1 Jpo/Xie .... I. I, s. 63: hif'1I qll<' If'.~ ''''i.~fimcliollS cor-
/'e" lxmdl!lIl U lroi.~ 1!<.i.~(1in., qUI! IUliI gmllpe 1111111<1ill dOil.Wlis/uire I!/Jllr ne 1X1~' {JeriI'. il n y /I q/ll! j01l1 (ll!1I de {'Jl'IIp/e.' qlli. t./(' cf'lIe Mr"C/IlI'i.' n(/llIrdlf'. 0111 lire "'1<1 iJeo{uj{iee'plid/<'lIlClIl implicite.
53
ni - rLCCzjasna - od wykrywania cech j~zyko"'Ych wsp6lnych nazwom sakramym Jndoeuropcjezykow. Juz od zarania j~zykoznaw stwa przyrownywano lachlskie stowo paler - ,.,ojcicc", do sallskryckicgo pi/a, nicmieekicgo Valer lub angicJskiegofa/her dla rckonstnlkcj i protoindoeuropcjskiego poprzcdnikll tyeh wyrarow. Stir. droit. rdigion. Paris 1969. 'III G. DumC'Lil. Hellr elllWfhellr (III J!ucrr;er. AS(J<-'ds mY1hi9lK?J ,/e la/ol1<: firm glle n1im: em,;: /es h1(I,,-EurupCell<, Paris 1%9. 'I(>
~7
54
giczno-rcJigijnyeh. \V rztrdzie bOstw pomoeniczych Mitrypojawili sift 8haga i Arjamanw. Glownym bogicm drugiej funkcji by! Indra, ideal wojownika. otoezony innymi piastunami sily zbrojncj, moey i sprawnosci ciclesnej, walcz~cy wraz z l1imi prLceiw potworom. TrLeci~ funkcjft sprawowaly busk.ic uliinit,:la Aswinowic (Nasatjowic), maj&.c w swej picczy zwierZ(:ta domowc i plony zb6;}., a lakZ.c slrLCg&.c zdrowia. dlllgowiecznoSci, spokojll i radosci zycia ludzkiego. 0bok nich wyst~powala bogini Saraswati i rqj duchow pomnicjszych. Konecpcja ta prLcszta i do nast.ftpncgo stadium rozwojowego z tr6jcl\ TrimCuti (Brahma. Visl)l,l, Siwa)I!](l. W Jakim stopniu uklad tcn mozna wykryc takZc w innyeh mitologiach curopejskich? Udalo si~ to wykazac na wielu przykladach. Najstarszym datowanym wypadkicm okazlIj&. si~ po..ekazy hctyckic z Anatolii. z:lpisy na tabliczkach eCrdmicznych z roku okolo 1380 p.n.c .. gdzic czytamy imiona Mitry. Warlll1Y. Indry omz bliiniak6w Nasalja (mi-i/-m. lI-nt-II(I-II(1. in-dar. Illr,i:a-(lI-fi-ia). co nic dziwi w zwi'lzku z indocllfo~jskil1l pochodzcniem hetyck icj arystokracji wojskowcj. kt6ra dokonala podboju Azji Mniejszej, Jcj .. Illislr~owic p3mi~ci" w w
\31
II .
55
Mygl! wy~aj
. PoSr6d ~tw rzyrnskich powiodlo si~ uprawclopodobnic odbi~Ie ,,":spommanego systemu w lrojcy zlO"'LOncj z Jupitera, Marsa
l KWlry~. ~um.~zil w tym kontck.~ie odczytat sens rcligijny legel1~ame~ "h ISt~~1I Rzymu krolewskiego, ktora w jcgo oczach za-
sutplla mCIstlllcJ
ro~ud~wal1~ rytuat ~~ralny sranowil drug. W wielu wt~n~ch ~I~iach rozbudowal nasuwaj'lCe silt porownania i VOWnama mdYJskle, iran.<;kic, gcnnanskie i celtyckic.
po~".a~~ lez trwutose jcszcze Slarszego pokladu tradycji indo~uropeJ.skleJ z Salumem z jego dwoma polllocnikami (lm'cnlas I Te~mIllUS). kt6ny na Kapitolu poprLCdzili 11Ippilern OptinlUsa Maxlll~llsa., takjak gdzic indziej Waruna poprLCdzil Milll( w towarzyshNIC Argamana i Bhagil
/..astanych przeznich kullur SrOdziemnomorskich, archaiC'"Lnej grcckiej, kretcnskiej, maloazjatyckiej i syryjsko-palestyilskicj, sprawil, , )i! odwr6ci li si~ od przyniesionego ze sohit dziedzictwa (l5. S
IO!! A. Yoshida. 1.0 .~(rud "rr! lie 1'i1l1l.~lrt.'(1n Trijttm',imwlhm. J IES.3. ICf1S. ". 173- 194 ; D. Evulls.ARUmemrKJ/I and "k' IIIr.!O· EllrfI{I'(.vn 7hn'l.'jiJ/d D<'1I1h I'allern. HR. \9. 1979. z. 2. s. 153- 166; B. Serge nl. U/ 1"l'{lrtr,"<'IIJ
1977. s. l'l.I -1Jb: Il!n~. IA·.r Im/.f Jilllt·I/lJm·Ik.'.• II~Iu-E;", "J1Ct!IU .kilL> lu Cr<.YX aneiellll<'. hilm' ,·!"il'qu.:• ••Annule!> ESC", 34. 1979. s. II S5-1186; tente. 1'(JIl1IlOOns lIillile.•. . s. I J 1 n. 106 V.V. I ~!lnov. V.N. Toporov. J.uleJ<JI'lInij mi'o/(>j!iI 1;I<-'lV.dieJ oJ Tory/II do kmic:u XJJI »: . WurszaWll IlIln, C7_ 2: Wick XIV iXI'. Wm"S1.awu 1896; C. C lemcn. f"im!<'.Y hi-
or
sillri/le r/!Ii~i
mill/LY IUJI
,m G . IJumClil. w RdiRiul/ mmuine•.• ; tente Apollon St»lfJrC 1m D. I:Jriqud. Jupiter. StJ/UI"I1C' 1." II.' Ct1(1{((J/~ Es..'W1 de CfJHl;;"olSt»l inJo-('urope~lIl1e, RHR. 198. 1981. 5. 13 1-/62. 104 D. DUbuisson. L ·~/IIpt!lI/elll ... , s. IS3 n.
56
loglap,/.•Au ... ; 1007.('. S'(lnq1lJlJ UI»"lJ. Ludy; 1H.,.;i. &kk-c hi,'"'OtJ".nt' I mildnpcztlt'.O/S"ltyn 19N Lwyd. 1 Wal"$7.3wa 1904]: W.CO Ja5kiewic7~ A SI",Jy in LiIhllaniun M}1IJu/0ftJ'_ J.u.fid"i".' .'iutnogi!ulI GIIJS, ..sludi Baltiei". 9. 19S2.
J,,,,
s. 65- 106; W. Mannh
57
wolno uwaiac za wysocc prawdopodobny, nalomiast rM:nc jcgo zastosowania za nicr6wnc w swcj silc prLckonyv.'ania. Nic dajc ono odpowicdzi tak g lobalncj jak [ Iiade co do genczy rdzennych slrukIUT mitologicznych i ieh po:ekszlaiccli. bo lez hotduje innej, funkcjonalncj inlerprelaeji religi i, poszukuj'lc jcj 7..alcZnoSci ad prLemian hislorycznych. Nielllnicj w szcrokim zakrcsic dzicj6w wSpOlnoty in7.ary. Ludnose pm\oindoeumpcjskq ccchowaly wojenna nlchliwoSC. prl' liflht." I/do-E11IY'f"'ml r",,"'leni, JIE..",. I, 1973. s. 2 1-65. wrllZ z biblioplllil\ p.....wmiotu: P. Bosch-Gimpt:ffi. nil: Mi}!rtJli,m RIIIlle
S8
Il/aj l.aj~ gospodarczych, cgalitaryLm czlonk6w wsp6lnoly pr~~ wytldr~bnian iu si~ kaplanDw i wojownik6w, z kl6rych pochodzl lt J..mluwic. MOZna lez za pomoq dallych jc;;zykowych podcjmowac Ilrilhy odlworL.Cnia ieh s\\iadomoSci zbiorowcj. Elnocenlryczna, ~ J..lIpiona \. . .ok61 lego, co ,,swoje" (·.m'e Z kontynuacjo zorienlowana 11:1 nicbo, stance. gwiazdy i plancty, na :tjawiska atmosfcryczm; jak (llurun, blyskawica, deszcz i wiatrlO'J . Oboj~tn a wobec S7IUki, wie!hila sprawnoSC jc:i..dica i wojownika . Wykszlalcila rozbudowan~ rl' Iigi~ 7 b6stwami uosobionymi i mitologiC\. \\ icrtcnia uport~dko " anc w tr6jdziclnym systcmic funkcjonalnym, l~wiad C7..onym prLCZ rozlcgk w czasic i prLCslrzcni rclikty. Wolnn pr.t.yj~ , zc pr.l.ekonania Ie uksztaltowaly si\! we wczcsncj dohic ckspansji . I. nicznancj hliicj kolebki stepowcj, gclzid na skraj u Emopy Wschodn iej i A;rji Srodkowcj. moic jui w polowie V lysi'I.,Clecia p.n.c., wyszly pierwsze l'alc migracyjnc, nawar:-.lwiaj4.c s ilt po drod.l.c na nalxllykanc kliltul)' i prLyswajaj'lc niektt'Ir'C ieh zdobycze, a le :tachowllj'lc wicrnosc S\vcj idcologii i j~ zy kowi . Picrws:t..a Ilila. datowana w pr.t.yblizcniu na lala 4400-4200 p.n.c. o~i~la w Enropic :-.\rC r~ polnocno-nadczamornorsk
109.,Am i\nfllngstdn den 7~un": J. Trit'r. 1941. cyIO..... llu) pr~ I:..C. f'OOnt!. l"do-E.IIY'I1(.'I/I1 ( ·//llIIn'. ....illI .<;'I(H', JIES. 5. 1977, s. 277-339; tal .. Ofd E,m'f'" i lllh..! Fijth Mifle""illlll D. C. Tilt! EUrtl{l<-'fIllSilll
1VfX'lm.". JIES. 10. 1982.s. 1-60.
S9
ologicznych ulcgJ przerwaniu. Na sl~powaJa dczinlcgracja tej "naj· starszcj Europy".Druga fala inwazji (ok. 3400·3200 p.n.e.) objr.:-Ia obszar a2: P07.a Laber. do Nicmna i calc Wlochy; trzccia (3000·2800 p.n.e.) dotarla do Rcnu, obj£la kraje skandynawskie i baltyckie ili . Fale Ie przcprowadzity najdawniejsZcjskicj sic;:gnc;:la Illo~e przcz Balkany do Analolii, sk |
lIluje prteSilenie kulturov.'e. II nie kalastror" niesiolUl po.ez ludy indocuropejski e na oi>s7.ar £::u ropy.
60
przyklad dla Indow, Hellenow. C'clt6w i Siowian, wpfywu zastant.'go przcz Indocuropcjczykow subslralu micjscowego na ich wyubraienia sakralne. Wlajcmne oddziarywania wydzielonychjuzjc;:zykowo lud6w in-docuropcjskich obejmowaly w nastlJRlych stlllC(:iaeh rlri'..ne dziedzi· ny tycia SpoIec7..nego, takZe wier.f..cnia. Posl\,-powalo zr6-.i..nioowanie, e-=ego dowodcm S
IU Por. D. Dubuisson. My/lit,. 1~'Ill}t· '"' "k:" /
6\
Altcmatywa wysuwuna w polemice z Dumczilem i jego szkol&. 10 poslaw!l krytYCjf.JlO-POZytywistyczna nakazlU4Ca badanie rcligii lud6w indoeuropejskich ka,...dej z osobna jako system6w nicpowi<\7..anych lub wykazuj,tcych tylko najog61niejsze analogic. Allernatyw&jest lak;i..c akceplacja milczcnia lekst6w. a slkich w pr/ekonan iu 0 ieh genctycznym zwiq.zku. Sprowadzil posilki 7.acjferpni~tc z p61 bogatszych na rLCCZ obs7..ar6w ubozszych, pr6blU'lC do swych r.unicrzen wykorL)'stac wiele nauk o czlowieku. Stawia sobie cdc \\'Y.iasni~i 'l.cc. nie konlcnluj
IIH
62
G. I)umt:"..dl. Apollrm .wm"...: .... s . 2 11.
2. Siowianszczyzna w nowcj mitologii porownawczcj Nadzieje pokladane w odnowioncj mClod7je por6wnawc"/'cj pouziela sporn dz:i~ grupa badaczy rw..nych miloiogii incIOMlm]YJskich, ndnosUlCych swoje wyniki regionalnc do innych krnj6w i epok z pomoc'lDlullc"/'jlowskiego zestawu pyta'; . W lej gmpie n ie Illoglo zabrnkt"Utc slawistow. choe nie jest ich wielu. Vilclav Machek juz w 1947 roku pokusil si~ 0 pogl~b icnie systemowc pamlcli sI0\\,1aIlskicj i indoirailskicj"q. Od 1950 roku Roman Jakobsen wprowaw..al do swego bardzo szerokiego pola oh5envacj i slowianoznawczych s\... iadectwaj~zyk owe w dziedzinic mitologii i religi i':"'ll. Proby Ie podejmowano w dobic picrwszych propozycji Dumczila. Vja. ceslu\' V. Ivanov j VladimirN. Toporov rozporLOld7.l\lijuz doswiadc7..cnicm z kilku dziesiIr'!o!.;{' .~/Ul'C. IU:'s, 23. 1947. s. 48-65; podoOOic zajcdllokii\ b'CIICIYC".lIli~ V. I'i~ni. n:fi,!irmi dd Celli e lki 1Ju11r>·,sII,,....'V. w: S}~,,"'>I,1r! in l"mof1'm Z V TrtKa,.. Islanbul 1950-1955. s. 468-479. IlCl POf. V.N. lv300v, V.I. Toporov. "k/",I R.o. J"k,>Iwot/(J 1' .,·/mj'.l~k;"i ;ndofi"rOpt'j.
u:
121 V.N. Toporov. F"r(l~m<:nI ../lIIj(lf1l"lw; miji'foxii. KSIS. 30. 1 96 1 ,~. 14-32; V.V, IVlIOOv. V.N. Toporov. Slu,jun.~kie jl1z ..k"I"},'· /J/(.Jclim;lI.iC:;., .<(,Jllin/jCe.yki,· .
63
ISlb i *voldyka (POT. pol. wloSC i w1odyko, TOS. VOJOSlb i vJadyko, a takZe po\. wlasny, wlascicief) , wnioskLyuj<\.ce zestawienie por6wnawcze sZeSciu system6w milologicznych opracowanych dot |
I'Y'ICrn)' rlloi;cj<:
,
rz:!'n,,t,i
I.nl>r)i""i
IVI' PITI,R I 'VVI '
cc h }'c ~ ,
g,.. m"""'~1
" W)jsIJ
.k,,,,jafuJ;j
h"VS
()lm-lN
M ITRA VIIRIINA
S'IKlHr)(ib
",ad",
~i magic"," MAKS
,
, MA It'I1 ;
TA II.ANIS
, ii,
1"11 1011.11.
1,,'n KA
I I' EKIINI'
NJ,SII I'YA
I
Ii")',,,,"'"
i "<jsI;"""
'"
I
(jVI III NIiS I VOI'IONE
l 'I ' VI" " h"
I ' ~U'II
VOI .IN,
ph ..... kOOC
Strona porownawcza wymaga kOlllCntaiLa. Sprowadza sil.;: on dla naszych polrzeb do o~iaS nie ni a, Zc umhryjskie mlzwy tri:ldy b6stw zachowaly si~ tylko w celowniku liczhy pojedynczej. :I nie j(."St many ich mianownik, oraz:i..c w !o\wietle hadall celtologicznych na miejsce Teutatcsa wpisac hy nalezalo mczej niemane z nazwy celtyckiej bli:zni((ta, dobrLe poswiadczone w galijskiej rLezhie sakralnej'22. Nadlo zauwazyc nalciy, z£ dalszy postyp pmc komparatystycznych sladcm DUl1lczi la prLyni6s1 zr6znicowanic fllnkcji pierwszej; mi~ innymi w systemic genmu'lskim sprawuj
PrLyjrL)'jmy si~ tablicy TOpoTOva dokladniej tam, gdzie po Taz pieTWszy klasyfikuje bOstwa slowianskie w obr~bie ukladu mitologii ogolnoindoeuropejskiej. Widzimy, i:e pieT\vSUl funkcj~ prqpisai on w panteonie slowian~kim Sirihogowi. Elymologia tej nazwy mitologicznej, ''0'suni~ta prLez Marka Veya' B, sklonila Toporovadotakiej wlasnieatrybucji. Wedlug tego wywodu nazwa Stribog mialaby pochodzie z przypuszczalncj postaci *plri-bhagos, a to przez przejscie *ptrize "'std, analogiczne do prLeksztalcenia tenn inu pokrewienstwa uzywanego do dzis w j~Z)'ku poJskim naoznaczenie "brara ojca": stryj;.- *pslryj, a to z *palruyos znanego w lacinie jako palmus (",stryj "). Istota tej hipotezy lezy w drugiej c~!ic i wyrazu Stribog, mianowicie w bog ("bOg"), kto ry zust&jlil w j~zykach slowianskich. podobnic jak *bhaga UIraIlczykow, lennin indoeuropejsk i *diclis naoznaezenie "boga swietiistego nieml". St<\.d lylko krok do zr6wnania: Siribog = *palerdiiill.\·, lenz£co Dyaus pili wedxiski, Zeus pater greek; i lupiter rLymski 124. Oddaj<\.c, eo nale:iJ1e, pomyslowosci obu j~zykoznawe6w, trudno ~dzie, jak to jeszcze zobaczymy, Stribogowi utrzymae to miejsce, ito z paru powod6w. Posr6d nich nieOSlatn; to ten, ze blyskotliwa etymologia Veya moze bye l'.ast'lPiona inn<\. JepSZ4 w sensie wi~k szej jej zgodnosci z okruchami wiadomoSci 0 kompclcncjach tego bOstwa, kt6n..'l11u daleko do miejsca boga zwierzchniego. Funkcja druga, wojskowa. pr/.ypadla w tablicy Toporova b6stwu znacznie Icph.;i zmmcmu od Striboga, mianowicie Pcnmowi. Istotnie, wlasciwosci w~ie nnc Peruna znajdllj
• Gwiazd ka oznacza fonnr: hipoteryC'tnie oolwal"'F.aJlfl jako piClwolnn. W wymzacll z obcyc hj,.,zyk6w zaslOSOWal10 Irnns lilemcj,., je::ili uchodzi ln pol!"'.f.eba 7..api~u j~koznawczego; w inn )'(:h wypadlulc h - zapis fonetycmy.
122 J. de Vries, La religiun ...
64
ja".7, 1958. z. J. s. 96-99. 124 M. Vey. K elimo{o}!ii.... s. 96 n.; V. Machek, Name lind lIerkwift des Go/les 1001'''. AO. 12. 1942. s. 147-1 54; poprt.edni wyw6d 1. Pokorny, Indogerllwnisches ety'/ulloRI:fche.~ W6rlerhuch. l3e01-Mii nchen 1958-59. s. 1037 n. ze s{ru-. rdzcn zachowany Iy lko u Cclt6w i Siowiall. ly le co •.sWI)·...
65
W funkl.:ji tr/£ciej, gwarancji dobrobytu i plodnoSci, dostrzegamy Welt:Sa-WoIosa ze :tnanegojliZ nam dowodzenia I taetymologia ("wlose, mienie spole::czne") rue rna "'Y14czooSci, choe najdawniejs7.11 kronika ruska nazywa Welesa ..b6stwem bydla". Mowa - jak 7..obaczymy, 7..ebraWSZY wszystko. co wiemy 0 Welesie - jcgo nazw~. jej kontekst litcracki i tolklorystYC7.llY rozumiee inoc7..cj. a pr7..ez to gdzic indziej szukac miejsca dla niego w system ic mit~ logie7.llym Siowian. ZaslllM. Toporova pozoslanic picrwS7..e por6wnanie 7.asobu b6stw slowi3liskich z moddcm indocuropejskim. piern'S7..3 prUba rozwiklania chaosu, W kt6rym one sit; poruszaly. Nie sp0s6b j ednak na t~ pr~ silt 7.god7jC. Za'-Lutem najlatwiejszym jf..'St ta sarna uwaga krytyc7Jla, kt6f<')b - tylko prq Welesie, nicwykonany pr"ly Perunie. niepoparty 7..aS jakimkolwiek arg umentclll poza j"zykowym pny Stribogu l2fo • Gdy na mocnicjszy rcllcks idei Irojfunkl.:jonali"lfllu w badaniach wier7..en slowiariskich tm.:ba bylo jeszc7..e cukac J21, pojawily si~
°
Itl 126
ZIluwa' yl to c.s. l.iulcton, 111;! M:II' ( 'I>IIIINJru/il'C MJ·I""f,,~ .... s. 173 . A. GicysztOl'. TIll': Slul"ic Panlll;!(I/! ...
121 Nicsmialy rcncks jUl w sy nll;;:.:ie M. Gimbulas. Tile S/mw, New York 197 1,s. 15 1 n.
66
w~r6d badaczy zgrupowanych w osrodku komparatystyki religio/Jlawczej wydaj4cym ,,Journal oflndo-European Studics" zainleresowania materialem z tej C7~sc i Europy. Materiaha slowitl11skiego. podobnie zresztqjak ce1tyckiego, nie llzieJi silt latwo i wcatoSci mi¢Zy szunady systernu tl7..t:ch funkcj i. We wszystkich rubrykach uktadu domaga s ilt zastosowania wskaz6wJ.;a, ktill1\. sam autor systemu poczynil Z raeji komplikacji 7..3ehodz4cych w tr.l..eciej funkeji panteonu rzymskiego: wyst~puje lam rozbicie na liczne dzielnice 0 ptynnyeh gmnicach. Tr7..eba let ponownit,;OSII7..t:C, Ze c~ slowianskiego :rllsobu wiel7..en mo,".,e nie naleZeC do sukcesji indoeuropejskiej, pochod'l4.c - jak to spr6bujemy jeszcu pokazac - takZe z innych inspiraeji religijnych. Zamiast wiltc rozstnygac sprawlt w S7.tywnych prLed7.iaiach prLyj\!tego z gory syslemu, godzi si~ pastawic j4 inoc7..cj. Tm:ba kaZd
Rozdzial IV Ludy slowianskie w staroiytnosci
_ rolnikach nad Dnieprem. zapcwne w jego g6m ym dOI7.eczu. w kt6rym wiclu uczonych widzi Pmslowian' .l\). Zasluguje na uwag~ zawartosc idC()wa nazwy Slowian, j eSli stanie si(( na gruncie pr/..ewaZaj'lcego dzis jej ohja~nienia ctyrnologicznego jako pochodnej od ·SIOI1O, ,,sIOWO"lll. Pojmujc si~ j
·n.
Odpowicdz na pytanie. gdzic kS2lahowal silt 1t7..Qn praslowial'lski, stl.lnowi pooorniot o:iywioncj wym ian}' pogl
bli:iej j~zykowo slxl"rcwnicni Gahowie. Wytwor7.A:nic
s i~ j ~zy ka
wi~c
na zachodnim i p<')lnocnym lIkrain.~ki1l1 l..apil.'CZU obS7. arow nadczamornursk ich '!9. Do polowy I tysi
111 T . tchr-S plilwiliski. () I""'hodxllilf ; pmojl-=yZni<' SI"wi"". 1'0;(lIall 1946; J. KOSIr-a:wski.I...·., O/·iXlI/e.• Jc: Iv dl'iIi~(lIifJII ".,Imllohulo;I";mw.\ 1'>65; K. JaZd7.cwski .ll'ruh/<·II1 -f.kr.;k,y J1rt1rr./illI CY'J .'i.'/'J-f"/':r.~k,'.i pruN,,/im: SJV1'il/tl. Minsk 1%3: L l..cciejcwlc7~ S/lIl1'iuimcr),:!no :!//(:h".. iniu, Wmelaw-Wal"S7.JlWll-Kruk6w-Codansk 1916. I!'I K. Godlowsld, ZI.,xfJlini('nk ciIL!{/IJ.id kIlItN.... Wr'j i k"n!.I·l1Illl< ji t!I;udn;<711j na ~;f!l>/it.JCh (IfJ/.kh·h .,. 1II/,,,lI-::Yn! "An's;1! I'r;:l!dr;:ym.,·kim. oAI"I'u,"" n ym.,likh ; w\:drt;w,:k fud,llt.'• .,A rchcologia Pols ki ". 2 1, 1916, 'I.. 2, s. 318-401 ; II. Birnhilulll. Thl! Ori1!,inu} H()me/und...
68
1)0 K. Tymi"'"fIia:ki. Zit'mk' /,,>l~/de It' ,.'ul"/I!YI'''~'''1 1.ltdy i k ill/ lily l JUjdtlll'niejs:e. Prrl'J1311 19<; I: M. GimbtllilS. 711l.' SI",,, ... III A. Mci l1L1, I'fN."ti/lIIluirl! .dfll't'I!/Io.' nJC:ahu/oire illf/,I-irlll/ielt. RES. 6. 1926. s. IbN prf.}j mowal a na log.i.. mic;dl.)' 11W. .~/flV" ..~/lImh . .,slowo" 0 ZII3C/.efl iu rcligijnym. gdy zwykle ..slowo~ 10 VUt't.i. In G. OUlncziI. A".JI<m!;lInure .... 13 n" 10' 11.; let.: lcn:re. MtJri(lJ,.'C-' intl"..:,,roptkns .mil'i.J.: '/!lin::e ,,".....Iioll.t mlllll;""'.' . 1'1Iri~ 1979. s. 29 n. Il) G. Schmnllll, NtH·il" ."'/i...·".' SI,limf'. N"",,'nl",i/l1ftl1!,i.'lChe z"gunge ZlIr Friih:l!iI ,",,-'11' 1!1 | | 