Buyuk Turkce Sozluk

Büyük Türkçe Sözlük Sürüm No: 1.0 Açı klama

Farabi

(veya ağ zı nı n içine) bakmak * ne söyleyeceğini beklemek. * onun sözüne göre davranmak. ... (bir) hâl almak * bir duruma gelmek. ... canlı sı * düş künü. ... damgası nı vurmak * (biri için) kötü bir yargı ya varmak. ... -e kuvvet * herhangi bir ş eye ağ ı rlı k verildiğ inde kullanı lı r. ... fı rı n ekmek yemesi lâzı m * bir duruma eriş mek için pek çok emek vermesi, çalı ş ması gerekir. ... gözüyle bakmak * yerine koymak. ... ile beraber * ile birlikte. ... kim ... kim * yakı ş tı rı lan ş eyin uygunsuzluğ unu belirtmeye yarar. ... olsun, ... olsun, * sözü geçen her ş ey. ... süsü vermek * gerçeğ e aykı rı olarak, kendisinde veya herhangi bir ş eyde üstün bir nitelik veya değer varmı şgibi göstermek. ... ziyafeti çekmek * herhangi bir ş eyi en iyi biçimde baş armak, herhangi bir yönüyle doyurmak. ...-a veya ...-e gelince * sı ra gelince anlamı na gelerek bir konu bittikten sonra sözü baş ka bir konuya geçirmeye yarar. * ayrı calı k gösteren bir düş ünceye geçildiğ ini anlatı r. ...-a, ...-ya getirmek * birini bir duruma getirerek istediği gibi davranmak. ...-den eylemek * yoksun bı rakmak. ...-ı nda / ...-inde değil * bir ş eyin söylenen niteliğ ine önem vermeyi anlatı r. ...i tutmak * bir iş i yapacağ ıve göreceği o zamana rastlamak. ...ikinci plâna düş mek * bir kimsenin veya topluluğun gözünde eski önemini, değ erini yitirmek.

...ile beraber * -dı ğ ı/ -diği anda. * -dan / -den baş ka. * -dı ğ ı/ -diği hâlde. ...-ması yla, ...-mesi bir olmak * aynıanda, çabucacı k, birden. ...maya veya ...meye görsün (veya gör) * söz konusu fiilin doğ uracağ ısonuca kesinlik kazandı rmak için kullanı lı r. ...nı n resmidir... * bir durumun olacağ ıkesin ve bellidir. 19 Mayı s 30 Ağ ustos * Zafer Bayramı . a

* Seslenme bildirir.

a * (a:) Şaş ma, hatı rlama, sevinme, acı ma, üzülme, kı zma gibi duygularıgüçlendirir, cümlenin baş ı nda veya sonunda kullanı lı r. a/e * Çekimli fiilin sonuna gelerek anlamıpekiş tirir. -a- / -e-a / -e

*İ simden fiil türeten ek. * Yönelme durumu eki: dağa, eve, yola, öne. Ünlü ile biten isimlerden sonra araya y sesi girer.

-a / -e

* Fiilden zarf türeten ek: yaza yaza, gide gide, koş a koş a, düş e kalka, güle oynaya. Ünlü ile biten fiillerden sonra araya y sesi girer: yaş aya yaş aya, bekleye bekleye, okuya okuya, yürüye yürüye. Bu ek göre, kala, geçe, sapa örneklerinde kalı plaş mı ş tı r. a, A

ab aba

* Türk alfabesinin birinci harfi, ses bilimi bakı mı ndan kalı n ünlülerin düz ve genişolanı nıgösterir. * Nota iş aretlerini harflerle gösterme yönteminde lâ sesini bildirir. * Su. * Yünden, dövülerek yapı lan kalı n ve kaba kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şyakası z ve uzun üstlük. * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Eskiden derviş lerin giydiği abadan yapı lmı ş , önü açı k hı rka. * Abla. * Anne.

aba altı ndan değ nek (sopa) göstermek * yumuş ak görünmekle birlikte yine de gözünü korkutmak. aba gibi

* (kumaşiçin) kaba ve kalı n.

aba güreş i * Aba giyilerek ve bele kuş ak bağlanarak yapı lan bir tür güreş . aba vakti yaba, yaba vakti aba * kiş i, ihtiyaçları nıvaktinden önce ve ucuz olduğ u zaman karş ı lamalı dı r. abacı * Aba yapan veya satan kimse. * Abadan giyecek yapan veya satan kimse. * Bedavacı , asalak. abacıkebeci, ara yerde sen neci? * "anlamadı ğı n bu iş e ne karı ş ı yorsun?" anlamı nda kullanı lan bir söz. abacı lı k * Aba yapma veya satma iş i. * Abadan giyecek yapma veya satma iş i. abadî * Kalı nca ve açı k saman renginde, yarı mat bir yazıkâğ ı dı türü. abajur

abajurcu

* Iş ı ğ ıbir yere toplamak, doğrudan doğ ruya gözlere vurması nıönlemek için kullanı lan lâmba siperi. * Genellikle üzeri siperli masa lâmbasıveya ayaklılâmba. * Abajur yapan veya satan kimse.

abajurculuk * Abajurcunun iş i veya mesleğ i. abajurlu

* Abajuru olan.

abaküs * Sayı boncuğ u, çörkü. abalı

* Abasıolan, aba giymişolan.

abandı rma * Abandı rmak iş i. abandı rmak * Bir kimsenin bir yere abanması nısağlamak. * Bir hayvanıyere çöktürmek. abandone * Dövüş emeyecek duruma gelen (boksör). abandone etmek * dövüş emeyecek duruma getirmek. abandone olmak * dövüş emeyecek duruma gelmek. abanî

abanma

* Sarı mtı rak dallınakı ş larla iş lenmişbir tür beyaz, ipek kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . * Abanmak iş i.

abanmak

abanoz

* Eğ ilerek bir ş eyin, bir kimsenin üzerine kapanmak. * Bir yere veya bir kimseye yaslanmak, dayanmak. * Bir ş eyin veya bir kimsenin üzerine çöküp çullanmak. * Birine yük olarak onun sı rtı ndan geçinmeye bakmak. * Abanozgillerin ağ ı r, sert ve siyah renkli tahtası .

abanoz gibi * çok sert. abanoz kesilmek * sertleş erek dayanı klı lı ğ ıartmak. * kirden matlaş mak, rengini kaybetmek. abanozgiller *İ ki çeneklilerden, sı cak ülkelerde yetiş en ve kerestesine abanoz denilen bir bitki familyası . abanozlaş ma * Abanozlaş mak durumu alma. abanozlaş mak * Ağaç ve benzeri maddeler uzun süre suda kalarak kararmak. * (insan) uzun süre güneş te kalarak kararmak, yanmak. abartı

* Abartma, mübalâğa.

abartı cı * Bir ş eyi olduğ undan büyük veya çok gösterme huyunda olan (kimse), abartmacı , mübalâğacı . abartı cı lı k * Abartı cıolma durumu, abartmacı lı k, mübalâğ acı lı k. abartı lı

* Olduğundan fazla gösterilen, mübalâğalı .

abartı lma * Abartı lmak iş i. abartı lmak * Abartmak iş ine konu olmak, mübalâğ a edilmek. abartı sı z abartı ş abartma

* Olduğundan fazla gösterilmeyen, mübalâğası z. * Abartmak iş i veya biçimi. * Abartmak iş i, mübalâğ a.

abartmacı * Abartı cı , mübalâğacı . abartmacı lı k * Abartı cı lı k, mübalâğacı lı k. abartmak

* Bir ş eyi olduğ undan büyük veya çok göstererek anlatmak, mübalâğa etmek.

abartmalı * Abartı lmı ş , mübalâğ alı . abartması z * Abartı lmamı ş , abartmadan, mübalâğ ası z. abası z

* Abasıolmayan, aba giymemişolan.

abaş o * Alt, alttaki, aş ağ ı . * Gemiyi baş tan veya kı çtan halatla karaya bağlama. abat * Bayı ndı r, mamur. * Şen, rahat. abat etmek * mamur etmek, rahata kavuş turmak, zenginleş tirmek, gönendirmek. abat eylemek * abat etmek. abat olmak * mutlu olmak, rahata kavuş mak, gönenmek. abayısermek * bir yere teklifsizce yerleş mek. abayıyakmak * gönül vermek, tutulmak, âş ı k olmak. Abaza Abazaca abazan

* KuzeybatıKafkasya'da yaş ayan bir halk ve bu halka mensup olan kimse. * Abazalar tarafı ndan kullanı lan dil. * Karnıaç olan (kimse). * Uzun süre kadı nsı z kalan (erkek).

abazan kalmak * uzun süre cinsel iliş kide bulunmamak, kadı nsı z kalmak. abazanlı k * Abazan olma durumu. Abbas yolcu * yola çı kacak kimse. Abbasî

* Abbas bin Abdülmuttalib soyundan gelen, Bağ dat merkez olmak üzere Ön Asya ve Kuzey Afrika'da 7501258 tarihleri arası nda hüküm süren sülâle. abd

Abdal

* Kul. * Köle. * Safevîler devrinde İ ran'da yaş ayan Türk oymakları ndan biri.

* Anadolu'da yaş ayan birtakı m oymaklara verilen ad. abdal * Eskiden bazıgezgin derviş lere verilen ad. * Dilenci kı lı klı , üstü baş ıperiş an kimse. * Bkz. aptal. abdala malûm olur * bir ş eyin olacağı nıönceden sezen kimseler için ş aka yollu söylenir. abdallı k * Abdal olma durumu. abdest

* Müslümanları n, bazı ibadetleri yapabilmek için el, ağı z, burun, yüz, kol, ayak yı kama ve baş a, enseye ı slak el gezdirme, kulağıtemizleme biçiminde yaptı klarıarı nma. *İ drar yapma ve kalı n bağı rsağ ıboş altma. abdest almak * abdest yoluyla arı nmak. * namaz kı lmak için gerekli yı kama kuralları nı yerine getirmek. abdest bozmak * ayak yoluna gitmek. abdest bozulmak * yeniden abdest alma gereği ortaya çı kmak. abdest tazelemek * yeniden abdest almak. abdestbozan * Şeritgillerden, vücudu yassı , birbirine kenetlenmişboğ umlarıbulunan ve bazı sımetrelerce boyda olan bir bağı rsak asalağ ı , tenya, ş erit. abdestbozan otu * Gülgillerden, siyah ve yeş il boya çı karı lan bir bitki (Poterium spinosum). abdesthane * Abdest bozacak yer, ayak yolu, tuvalet. abdesti gelmek (veya olmak) * abdest bozmaya ihtiyaç duymak. abdesti kaçmak * abdest bozma ihtiyacı varken yok olmak. abdestinde namazı nda * dindar. abdestinden ş üphesi olmamak * yaptı ğ ıiş te kusuru olmadı ğı nıkesin olarak bilmek. abdestini vermek * azarlamak. abdestli abdestlik

* Abdest almı şbulunan veya abdesti bozulmamı şolan. * Abdest alı nacak yer. * Abdest alı nı rken giyilen ve kolsuz hı rkaya benzeyen bir tür giyecek.

* Abdest almaya yarayan. abdestsiz * Abdest almamı şveya abdesti bozulmuşolan. abdestsiz yere basmamak * din buyrukları na titizlikle uymak. abdiâciz

* Alçak gönüllülük bildirmek üzere "ben" yerine kullanı lı r.

abdülleziz * Akdeniz bölgesinde ve Afrika'da yetiş en çok yı llı k ve otsu bir bitki (Cyperus esculentus). * Bu bitkinin yemişgibi yenilen, tatlı ve yağlıürünü. abece

* Bkz. alfabe.

abece sı rası * Bkz. alfabe sı rası . abecesel

* Bkz. alfabetik.

aberasyon * Sapı nç. abes

* Akla ve gerçeğ e aykı rı . * Gereksiz, lüzumsuz, yersiz, boş .

abes bulmak * gereksiz, saçma saymak. abes kaçmak * uygunsuz düş mek. abesle uğraş mak (veya abesle iş tigal etmek) * yersiz, yararsı zş eylerle vakit öldürmek. abeslik abı hayat

* Abes olma durumu. * Efsanelere göre içen kimseye ölümsüzlük sağ layan bir su, bengi su.

abı hayat içmiş * yaş ıçok ilerlemişolduğ u hâlde genç görünen (kimse). abı kevser * Cennette bulunduğ una inanı lan Kevser ı rmağı nı n adı . abı ru

abide

* Yüz suyu. * Irz, namus, ş eref, haysiyet. * Anı t.

abideleş me * Anı tlaş ma.

abideleş mek * Anı tlaş mak. abideleş tirme * Anı tlaş tı rmak iş i. abideleş tirmek * Anı tlaş tı rmak. abidemsi abidevî abis

* Anı t benzeri. * Anı tla ilgili, anı tsal, anı ta benzer, anı t gibi. * Okyanusları n çok derin yeri ve daha özel olarak, güneşı ş ı ğı nı n eriş emediğ i kesim.

abiye * Bayanları n özel gecelerde giydiğ iş ı k giysi veya tuvalet. abla

* Bir kimsenin kendinden büyük olan kı z kardeş i. * Büyük kı z kardeşgibi saygıve sevgi gösterilen kı z veya kadı n. * Genel ev veya randevu evi iş letmecisi kadı n, çaça, mama.

ablak * Yayvan ve dolgun yüz veya yüzü böyle olan (kimse). ablakça ablaklı k ablalı k

* Ablak gibi, ablak tarzı nda. * Ablak olma durumu. * Abla olma durumu.

ablalı k etmek * abla gibi yakı n ve koruyucu davranı ş ta bulunmak. ablâtif ablatya abli

* Çı kma durumu. * Uzunluğ u 150, geniş liğ i 4-10 kulaç olan bir balı k ağ ı . * Yarı m serenleri sağ a, sola veya ortaya çevirmek için bunları n ucuna bağ lıbulunan donanı m.

abliyi kaçı rmak (veya bı rakmak) *ş aş ı rmak, soğuk kanlı lı ğ ı nıyitirmek, ipin ucunu kaçı rmak. abluka

* Bir ülkenin veya bir yerin dı şdünya ile olan her türlü bağ lantı sı nıkuvvet kullanarak kesme, kuş atma, ihata.

abluka altı nda tutmak * ablukayıdevam ettirmek. abluka etmek * genellikle denizden kuş atmak. * etrafı nı çevirmek, bulunduğu yerden ayı rmak.

ablukaya almak * Bkz. abluka etmek. ablukayı kaldı rmak * abluka kararı ndan ve uygulaması ndan vazgeçmek. ablukayı yarmak * abluka bölgesini zor kullanarak yarı p geçmek. abone * Önceden ödemede bulunarak süreli yayı nlara alı cıolma iş i. * Peş in para ile bir ş eye belli bir süre için alı cı olan kimse. * Bir yere gitmeyi alı ş kanlı k hâline getirmek. abone etmek * peş in para ile belli bir süre için bir ş eyi sürekli olarak almayı sağ lamak. abone olmak * peş in para ile belli bir süre için bir ş eyi sürekli olarak almayı önceden üstlenmek. abone yapmak * abone olmayısağlamak.. abonelik

* Abone veya aboneler için kullanı labilecek kadar olan.

abonman * Bir satı cıveya kamu kuruluş u ile alı cı lar arası nda yapı lan anlaş ma. aborda * Bir deniz teknesinin baş ka bir tekneye, bir iskeleye veya bir rı htı ma yanı nıvererek yanaş ması . aborda etmek * (gemi için) yanlaması na yanaş mak. abra

* Bozuk teraziyi dengelemek için hafif gelen kefeye konulan taş , demir, çivi gibi ağ ı rlı k, dara. * Bir değ iştokuş ta üste verilen ş ey.

abrakadabra * Eski çağlarda bazı hastalı klara iyi geldiğine inanı lan büyülü söz. * Sihirbazları n sı kça kullandı ğıbüyülü söz. abrama abramak

* Abramak iş i, idare. * (deniz taş ı tlarıiçin) Yönetmek, idare etmek.

abraş * Alaca benekli. * (bitki yaprakları nda) Klorofil azlı ğ ı ndan dolayıaçı k renkte lekeleri olan. * Çilli, çopur yüzlü, açı k renk gözlü, çapar. * Deseni ve atkı sıbozuk halı . * Çarpı k, eğri, düzgün olmayan. * Ters, kaba, görgüsüz. abril * Nisan, april. abstraksiyonizm

* Bkz. soyutçuluk. abstre * Soyut, somut karş ı tı , mücerret. abstre sayı * Bkz. soyut sayı . absürt

* Saçma.

absürt tiyatro * Bkz. saçma tiyatro. abu * Şaş ma ve korku bildirir. abuhava

*İ klim.

abuk sabuk * Akla, mantı ğ a uymayan, düş ünmeden söylenen, saçma sapan (söz). abuk sabuk konuş mak * saçma sapan söz söylemek. abuk sabukluk * Ciddiyetsizlik, saçmalı k. abuli abullabut

*İ stenç yitimi, irade kaybı . * Hantal, kaba ve anlayı ş sı z (kimse). * Biçimsiz ve kötü giyinen, giyimine özen göstermeyen (kimse).

abullabutluk * Abullabut gibi davranma, abullabut olma durumu. abur cubur * Sı rası , tadı , yararı gözetilmeksizin rastgele yenilen ş eyler. *İ ş e yaramayan, boş . abus

Ac acaba

* Ası k suratlı , somurtkan (kimse). * Somurtkan, çatı k, ası k (yüz). * Niteliğ i bilinmeyen, garip, acayip. * Aktinyum'un kı saltması . * Merak, kararsı zlı k veya kuş ku anlatı r.

-acak / -ecek * Fiil çekim eki (gelecek zaman eki). * Fiilden isim ve sı fat yapma eki. Acar * GüneybatıKafkasya'nı n Türkiye sı nı rı na yakı n bölgesinde yaş ayan bir halk. acar

* Atı lgan, gözü pek, yiğit, kabadayı , yı lmaz, kabı na sı ğmaz. * Güçlü ve becerikli, çevik, enerjik. * Yeni. Acara

* Bkz. Acar.

acarlaş ma * Acarlaş mak iş i. acarlaş mak * Acar duruma gelmek. acarlı k

* Acar olma durumu.

acayibine gitmek * yadı rgamak, tuhafı na gitmek. acayip

* Sağduyuya, göreneğe, olağ ana aykı rı ,ş aş ı lacak, ş aş maya değer, garip, tuhaf, yadı rganan, yabansı . * Şaş ma anlatı r.

acayip olmak * yadı rganacak bir duruma girmek. acayipleş me * Acayipleş mek durumu. acayipleş mek * Baş kalaş mak, yadı rganacak bir duruma girmek. acayipleş tirme * Acayipleş tirmek iş i. acayipleş tirmek * Acayip, yadı rganacak bir duruma getirmek. acayiplik * Acayip olma durumu, yabansı lı k, gariplik, tuhaflı k. accelerando * Parçanı n çalı nı rken gittikçe hı zlanacağ ı nıanlatı r. acele

* Çabuk davranma zorunluluğ u, ivedi, ivecenlik. * Vakit geçirmeden, tez olarak.

acele acele * Çabuk çabuk, hı zlı olarak, büyük bir çabuklukla. acele etmek * çabuk davranmak, ivmek. * telâşetmek, sabı rsı zlanmak. acele iş eş eytan karı ş ı r * düş ünüp taş ı nmadan, ivedi olarak yapı lan iş ten iyi sonuç beklenmemesi gerektiğ ini anlatı r. aceleci * Tez işgören, çabuk davranan, telâş lı , ivecen. acelecilik

* Aceleci olma durumu, ivecenlik. aceleleş tirme * Aceleleş tirmek iş i. aceleleş tirmek * Çabuklaş tı rmak. aceleye gelmek * çabuk yapı ldı ğı için gereken özen gösterilmemişolmak. aceleye getirmek * zaman darlı ğı ndan yararlanarak birini aldatmak veya bir iş i üstünkörü yapmak. Acem *İ ranlı . *İ ran'a özgü. *İ ran ülkesi. acem

* Türk müziğinde mi notası na yakı n bir perde.

Acem halayı * Güney Anadolu yöresinde oynanan bir halk oyunu. Acem kı lı cıgibi * hem birinden yana, hem ona karş ıolabilen. Acem lâlesi * Taş kı rangillerden, turuncu ve sarırenkte çiçekli, yı llı k ve çok yı llı k türleri olan, tohumla saksı da ve tarlada üretilebilen bir süs bitkisi, güneştopu. Acem pilâvı * Safran ve zencefil ile yapı lan İ ran usulü bir pilâv çeş idi. acemaş iran * Klâsik Türk müziğ inde kullanı lan ş et makamları ndan biri. acemborusu * Canlıkı rmı zı çiçekler açan bir süs bitkisi (Bigonia radicams). acembuselik * Klâsik Türk müziğ inde kullanı lan birleş ik bir makam. Acemce acemi

* Farsça. * Bir iş in yabancı sıolan, eli iş e alı ş mamı ş , bir iş i beceremeyen. *İ ş inde, mesleğ inde ilerlememiş . * Bir yerin, bir ş eyin yabancı sı . * Saraya yeni alı nmı şcariyelere verilen ad.

acemi ağası * Hareme yeni alı nan cariyelerin ağ ası . acemi çaylak * Tecrübesiz, toy, beceriksiz. acemi er

* Askere yeni alı nan ve eğ itim dönemini henüz tamamlamamı şer.

acemi ocağ ı * Osmanlıordusuna kapıkulu eri yetiş tirmek için kurulan okul. acemi oğlanı * Yeniçeri ocağı nda yetiş tirilmek üzere tutsaklardan veya devş irme yoluyla Hristiyanlardan toplanan çocuk. acemice * Toyca, beceriksizce. acemileş me * Acemileş mek durumu. acemileş mek * Beceriksizlik göstermek, bocalamak. acemilik

* Acemi olma durumu, aceminin çekingenliği ve ürkekliği, acemice davranı ş , toyluk.

acemilik çekmek * henüz alı ş madı ğ ıbir iş te zorluk çekmek, bocalamak. acemilik etmek * düş üncesizce hareket etmek, acemice davranmak. acemkürdi * Klâsik Türk müziğ inde birleş ik bir makam. acemleş me * Acemleş mek durumuna gelmek. acemleş mek * Kültür ve medeniyet bakı mı ndan İ ran'ıveya İ ran halkı nıörnek almak. * Kendini İ ranlı gibi hissetmek veya İ ranlıgibi davranmak. acemleş tirme * Acemleş tirmek iş i. acemleş tirmek * Kültür veya medeniyet bakı mı ndan İ ran'ıveya İ ran halkı nı örnek aldı rmak, Acem kültürünü yaygı nlaş tı rmak. acente

* Bir kuruluş un malî veya ticarî iş lerini kazanç karş ı lı ğı nda yürüten ticarethane. * Vapur ortaklı ğ ıveya banka ş ubesi. * Bir kurumun veya ş ubelerinin baş ı nda bulunan kimse. * Bir kuruluş a bağlıolmaksı zı n sözleş meye dayanarak belirli bir yer ve bölge içinde sürekli olarak ticarethane veya iş letmeyi ilgilendiren iş lerde aracı lı k eden, bunlarıo iş letme adı na yapan kimse. acentelik

acep aceze

* Acentenin yaptı ğıiş . * Acente kuruluş u. * Acaba. * Acizler, güçsüzler, eli ermezler, düş künler.

acı * Tat alma organı nda bazımaddelerin bı raktı ğıyakı cıdurum, tatlıkarş ı tı . * Tadı bu nitelikte olan. * Keskin, hoş a gitmeyen, ş iddetli.

* Renk için, koyu. * Ağ rı , sancı . * Dı ş arı dan gelen bir etki ile dı şorganlarda birdenbire oluş an ve o etkilerin kalkmasıile duyulan rahatsı zlı k, ı stı rap.

acı acı

* Kı rı cı , üzücü, incitici, dokunaklı , korkunç. * Ölüm, yangı n, deprem gibi olayları n yarattı ğıüzüntü, keder, elem. * Acıolarak, acı vererek, acıduyurarak, üzüntü içinde. * Dokunaklı , kı rı cı , üzücü olarak, üzüntü içinde.

acı ağaç

* Sedef otugillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, kabuğ u ve odunu hekimlikte kullanı lan küçük bir ağaç, kavasya (Quassia amara). acı badem * Gülgillerden bir meyve ağ acı(Amygdalus amara). * Bu ağacı n acı mtı rak, keskin kokulu meyvesi. acı badem kurabiyesi *İ rmik ve ş ekerle yoğrularak üzerine acıbadem konduktan sonra fı rı nda piş irilen bir çeş it kurabiye. acı bakla * Baklagillerden, acıolan taneleri suda tatlı laş tı rı larak yenilen otsu bir bitki, Yahudi baklası(Lupinus termis). acı bal acı balı k amarus). acı ceviz

* Deli bal. * Sazangillerden, Avrupa'da ve ülkemiz göllerinde yaş ayan, 8-10 cm uzunluğ unda bir balı k, gördek (Rhodeus

* Genellikle Kuzey Amerika'da yetiş en, güzel görünüş lü bir ceviz türü.

acı çekmek (veya duymak) * ağ rı , sı zıduymak. * üzülmek, üzüntü içinde kalmak. acı çiğ dem * Zambakgillerden, 10-30 cm boyunda, ş erit yapraklıve açı k renk çiçekli, tohumları romatizma tedavisinde kullanı lan zehirli bir çiğ dem türü, güz çiğ demi (Colchicum autumnale). acı elma

* Bkz. ebucehil karpuzu.

acı gelmek * dokunaklı , kı rı cı , üzücü gelmek. acı görmüş * kötü günler yaş amı ş . acı hı yar

* Bkz. ebucehil karpuzu.

acı karpuz * Bkz. ebucehil karpuzu. acı kavak * Dağkavağ ıveya titrek kavak (Populus tremula). acı kavun

* Bkz. eş ek hı yarı . acı kök * Loğusa otu köklerinin kurutularak dövülmesiyle elde edilen acıbir toz. acı kuvvet * Sert, etkili, zorlu kuvvet. acı marul

* Birleş ikgillerden, tadıacı , diş li yapraklı , sürgününden çı kan sütü uyuş turucu ve yatı ş tı rı cıolarak kullanı lan iki yı llı k bir bitki (Lactuca virosa). acı meyan * Bkz. dikenli meyan. acı ot

* Kuzey Anadolu dağ ları nı n ormanları nda yetiş en, toprak altı nda bilek kalı nlı ğı nda kökü bulunan çok yı llı k ve otsu bir bitki (Tamus communis). acı patlı canıkı rağıçalmaz * kötü durumda olan bir kimseyi yeni kötü durumlar etkilemez. acı sakı z * Çam sakı zı . acı söylemek * olumsuz bir davranı ş a karş ıgerçeğ i olduğu gibi söylemek. acı söz acı su

* Kiş inin onuruna dokunan gönlünü inciten söz. *İ çindeki minerallerin etkisiyle tadısert olan kuyu veya pı nar suyu.

acı tatlı *İ yi kötü. acı vermek * üzüntüye sebep olmak, incitmek. acı yavş an * Tüylü dalak otu. acı yitimi

* Sinir bozukluğ u, çok ilâç alma, donma gibi sebeplerle acıduyumunun birazı nı n veya tamamı nı n yok olması , analjezi. acı yonca

* Kı zı l kantarongillerden, bataklı k yerlerde yetiş en, kötü kokulu ve çok acıolan yapraklarıhekimlikte kullanı lan bir bitki (Menyanthes trifoliata). acı ca

* Oldukça acı .

acı kı lma * Acı kı lmak iş i veya durumu. acı kı lmak * Acı kmak iş ine konu olmak. acı klı

* Acı ndı racak, acıverecek nitelikte olan, dokunaklı , koygun.

* Acıgörmüş , yaslı , kederli. acı klıkomedi * Eğlendirici olmayıamaçlamayan, dramatik yönü ağı r basan, duygusal bir oyun türü, trajikomik. acı kma acı kmak

* Acı kmak iş i. * Açlı k duymak, yemek yeme ihtiyacı duymak. * Uzun süre bir ş eyin yokluğunu çeken kimse, o ş eyden ne kadar çok elde etse, yine kendisine yetmeyeceğ ini

düş ünür. acı ktı rma * Acı ktı rmak iş i. acı ktı rmak * Açlı k duyması na sebep olmak. * Aç bı rakmak, yeterince doyurmamak. acı lanma

* Acı lanmak iş i.

acı lanmak * Tadı acıolmak, acı laş mak. * Acı lıdurumda olmak, üzüntüye kapı lmak, üzülmek. acı laş ma

* Acı laş mak iş i.

acı laş mak * Tadı bozulmak, acıolmak. * Dokunaklıduruma gelmek. * (konuş ma) Kı rı cı , sert bir durum almak. * Yemlerde genellikle yağasitlerinin oksidasyonu ve hidroliz sonucu uygun olmayan koku ve tat meydana gelmek. acı laş tı rma * Acı laş tı rmak iş i. acı laş tı rmak * Acıbir duruma getirmek. acı lı

acı lı k

acı lı lı k

* Acıkatı lmı şolan. * Acı sıolan, kederli. * Acıolma durumu. * Dokunaklı lı k, kederlilik, yaslı lı k. * Acı lıolma durumu.

acı ma * Acı mak iş i. * Baş ka bir kimsenin veya canlı nı n mutsuzluğuna karş ıduyulan üzüntü, merhamet. acı mak * Tadı acıduruma gelmek, acı laş mak. * Acı lı , ağ rı lıolmak. * Baş kası nı n acı sı na ortak olmak veya durumundan üzüntü duymak.

* Baş kası nı n uğ radı ğ ıveya uğ rayacağıkötü bir duruma üzülmek, merhamet etmek. * Bir ş eyi vermeye kı yamamak veya verdiğ ine, elden çı kardı ğı na üzülmek. acı ması z

* Acı maz, katıyürekli, merhametsiz.

acı ması zca * Acı ması z olarak, acı ması z bir biçimde, zalimce, zalimane. acı ması zlı k * Acı maz olma durumu, merhametsizlik, zulüm. acı mı k acı msı

* Buğday tarlaları nda yetiş en, tohumu zehirli, yabanî bir bitki, belemir. * Acı ya yakı n tadıolan, tadıaz acıolan, acı mtı rak. * Dokunaklı .

acı mtı rak * Acı msı . acı nacak * Üzüntü duyulacak, merhamet edilecek. acı ndan ölmek * açlı ktan ölmek. * çok acı kmak. acı ndı rma * Acı ndı rmak iş i. acı ndı rmak * Bir kimsenin acı ması na yol açmak, merhamete getirmek. acı nı lacak * Üzüntü duyulacak, merhamet edilecek durumda bulunan. acı nı lma * Acı nı lmak iş i. acı nı lmak * Acı nmak iş ine konu olmak. acı nma acı nmak

acı rak

* Acı nmak iş i. * Acı mak iş ine konu olmak. * Baş kası nı n hesabı na üzülmek, yazı klanmak, yerinmek, eseflenmek, esef etmek, teessüf etmek. * Az acı , acı mtı rak.

acı rga * Yaban turpu. acı sıçı kmak * olumsuz, kötü sonucu ortaya çı kmak. acı sıiçine (veya yüreğ ine) çökmek (veya iş lemek) * bir ş eyin acı sı nıpek çok duymak.

* olmadan olacağ ıdüş ünerek çok üzülmek. acı sı na dayanamamak * bir kimse bir yakı nı nı n ölümünden büyük üzüntü duymak. acı sı nıalmak * acı lı ğ ı nıgidermek. * sı zı yıdindirmek. * kederini azaltmak. acı sı nıbağ rı na basmak *ş ikâyet etmeden üzüntüye katlanmak. acı sı nıçekmek * yapı lan yanlı şbir iş in kötü sonucunu görmek. acı sı nıçı karmak * (tat için) acı lı ğı nıyok etmek. * uğradı ğ ımaddî veya manevî zararı karş ı layacak bir işyapmak. * öç almak, intikam almak. acı sı nıgörmek * bir yakı nı nı n ölümünü görmek. acı sı z

acı tı ş acı tma acı tmak

acı yı cı

* Tadı acıolmayan. * Ağrı , sı zıduyulmayan. * Üzüntü, sı kı ntıolmayan, kedersiz. * Acı tmak iş i veya biçimi. * Acı tmak iş i. * Acı lı k vermek. * Ağrıve sı zıduyması na sebep olmak. * Acı ma duygusu olan (kimse).

acı yı ş * Acı mak iş i veya biçimi. acibe acil

* Hiç görülmemiş , alı ş ı lmamı ş ,ş aş ı lacak veya yadı rganacak ş ey. *İ vedi, ivedili.

acil servis * (hastanelerde) Vakit yitirilmeden bakı lmasıgereken hastaları n ilk tedavilerinin yapı ldı ğ ıyer. acil ş ifalar dilemek * hastanı n kı sa sürede iyileş mesi dileğinde bulunmak. acilen aciyo

* Hemen, hiç zaman yitirmeden, tez elden, gecikmeden, ivedilikle. * Bkz. acyo.

aciz

* Gücü bir iş e yetmez olanı n durumu, güçsüzlük. * Beceriksizlik. * Birinin borcunu vaktinde ödeyememesi durumu.

âciz * Gücü bir iş e yetmez olan, güçsüz. * Beceriksiz. âciz kalmak * çok uğ raş maya rağmen o iş i yapamamak. âcizane

* Söz söyleyen kimsenin kendi yaptı kları nıabartmamak için kullandı ğ ı"acizlere yakı ş acak biçimde" anlamı nda bir nezaket sözü. âcizleri âcizlik acube

* Alçak gönüllülük göstermek için "ben" zamiri yerine kullanı lan bir söz. * Beceriksizlik, güçsüzlük. * Tuhaf kimse.

acul * Tez canlı , içi tez, ivecen. * Hı zlı , çabuk. acun * Dünya. acur

* Bkz. ajur.

acur

* Kabakgillerden, kabuğu çizgili ve tüylü, sarı mtı rak, yeş il veya sarı , üzeri yeş il lekeli, irice bir çeş it hı yar (Cucumis flexuosus). acurlu acuze

* Bkz. ajurlu. * Huysuz, çirkin, yaş lıkadı n, cadıkarı .

acyo * Herhangi bir paranı n gerçek değ eriyle sürüm değeri arası nda veya bir ticaret senedinin üzerinde yazı lı miktar ile indirimden sonraki tutarı arası nda doğ an fark. * Bir ticaret senedinin yenilenmesinde alı nan komisyon. * Senetli kredi iş lemlerinde bankaları n yaptı klarıtahsilât. acyocu

* Borsa veya piyasada tahvil için çeş itli hileler uygulayan, dolaplar çeviren kimse.

acz içinde olmak * gücü yetmemek, becerememek. acze düş mek * çaresiz kalmak, elinden birş ey gelmemek. aç

* Yemek yeme ihtiyacıolan veya yemesi gereken, tok karş ı tı . * Yiyecek bulamayan, yoksul kimse. * Gözü doymaz, haris. * Çok istekli, çok hevesli. * Karnıdoymamı şolarak. -aç / -eç *İ simden isim ve sı fat yapma eki: bakr-aç, top-aç, kı r-aç vb. * Fiilden sı fat yapma eki: gül-eç vb. * Fiilden isim yapma eki: tı ka-ç, say-aç, sür-eç vb. aç acı na

* aç olarak, bir ş ey yemeden.

aç açı k kalmak * yoksulluk içinde, evsiz barksı z kalmak. aç ayıoynamaz * kendisinden işbeklenilen kimseden emeğinin karş ı lı ğ ıesirgenmemelidir. aç bı rakmak * yiyecek vermemek veya karnı nıdoyurması na engel olmak. aç bîilâç

* Sürekli olarak aç ve bakı msı z. * Sürekli olarak aç ve bakı msı z.

aç doymam, tok acı kmam sanı r * aç insan elde ettiğinden çoğunu ister, varlı klı insan ise var olanla yetinir gibi görünür. aç doyurmak * yoksullarıbeslemek. aç gezmektense tok ölmek yeğ dir * yoksulluk ölümden de beterdir. aç göz aç gözlü

* Gözü aç, doymaz, tamahkâr, haris. * Mala veya yiyecek içecek ş eylere doymak bilmeyen, gözü aç, doymaz, tamahkâr, haris, camgöz.

aç gözlü * karş ı tı . aç gözlülük * Aç gözlü olma durumu veya aç gözlüye yakı ş acak davranı ş , doymazlı k, tamahkârlı k, tamah. aç gözlülük * karş ı tı . aç gözlülük etmek * bir ş eye karş ıaş ı rıistek duymak, doyumsuzca davranmak, tamahkârlı k etmek. aç gözünü, açarlar gözünü * "uğraş ı larda uyanı k bulunmak gerekir, yoksa umulmadı k bir anda büyük zararlarla yüz yüze gelirsin" anlamı nda kullanı lı r. aç kalmak * karnı nıdoyuramamak. * yoksulluğa düş mek.

aç karnı na * mide boş ken henüz birş ey yiyip içmemiş ken. aç kurt gibi (yemek, üş üş mek veya saldı rmak) * büyük bir istekle. aç susuz kalmak * yoksulluktan yaş ayamayacak bir duruma gelmek, yoksul bir duruma düş mek. aç tavuk kendini arpa ambarı nda sanı r * insanlar, yokluğunu, yoksulluğunu çektikleri ş eyler için olmayacak hayaller, düş ler kurar. açacak

açalya açan

açar

açelya

* Açmaya yarayan araç. * Anahtar. * Kokusuz, güzel renkli çiçekler açan bir bitki, açelya, azelya. * Açmak iş ini yapan. * Oynak kemiklerin arası ndaki açı larıgeniş letmeye yarayan kasları n genel adı , büken karş ı tı . * Anahtar. *İ ş tah açmak için yemekten önce içilen alkollü içki, aperitif. * Bkz. açalya.

açı zaviye.

* Birbirini kesen iki yüzeyin veya iki doğrunun oluş turduğ u çı kı ntı . * Birbirini kesen iki yüzey veya aynınoktadan çı kan iki yarı m doğrunun oluş turduğ u geometrik biçim, * Görüş , bakı m, yön.

açı ölçüm * Açıölçmede söz konusu olan yöntem ve teknik. açı cı

* Açmak iş ini yapan.

açı ğ a alı nmak * görevine son verilmek. açı ğ a alma * bir görevliyi geçici bir süre iş ten alma. açı ğ a almak * görevine son vermek. açı ğ a çı karmak * iş inden çı karmak. açı ğ a çı kmak * belli olmak, anlaş ı lmak. * iş inden çı karı lmak. açı ğ a vurmak * belli etmek, ortaya çı karmak. * gizli bir durumu ortaya çı karmak.

açı ğ ıçı kmak * saklamakla görevli bulunduğ u paranı n veya malı n eksik olduğ u anlaş ı lmak. açı ğ ı nı kapatmak * eksiğini tamamlamak. açı k * Açı lmı ş , kapalıolmayan, kapalıkarş ı tı . * Engelsiz. * Örtüsüz, çı plak. * Boş . * Görevlisi olmayan, boş(iş , görev), münhal. * Aralı ğı çok. *İ ş ler durumda olan. * Kolay anlaş ı lı r, vazı h. * Gizliliğ i olmayan, olduğ u gibi görünen. * Her türlü düş ünceyi hoş görüyle karş ı layabilen, etkisinde kalabilen. * (renk için) Koyu olmayan. * (kitap, resim, film için) Seviş me sahnelerini bütün çı plaklı ğ ı yla anlatan. * Kapalıolmayan (hava, işyeri). * Belli bir yerin biraz uzağ ı . * Denizin kı yı dan uzakça olan yeri. * Doğru olarak, açı kça. * Bir ihtiyacı n karş ı lanamamasıdurumu. açı k açı k

* Saklamaksı zı n, gizli yer bı rakmaksı zı n, içtenlikle.

açı k ağı l * Koyunları n ve keçilerin barı ndı rı ldı klarıüstü açı k, etrafıtaşduvar veya ölü çitlerle çevrili basit barı nak. açı k ağı zlı * Aptal, sersem, ahmak. açı k alı nla * baş arı ve övünç ile. açı k artı rma * Bir malı n satı ş ı nda alı cı lar arası nda fiyat artı rma yarı ş ı na dayanan satı ş . açı k bilet

* Yolculuklarda dönüştarihi kararlaş tı rı lmamı ş , belirli bir dönem için geçerli, gidişdönüşbileti.

açı k bono * Para hanesi boşbı rakı larak imza edilen bono. açı k bono vermek * sı nı rsı z yetki tanı mak. açı k bölge * Gümrük sı nı rlamaları nı n olmadı ğ ıbölge, serbest bölge, serbest mı ntı ka. açı k celse * Açı k duruş ma. açı k ciro

* Senet veya çek arkası na kime ödeneceği belirtilmeden imzalanma yoluyla yapı lan ciro.

açı k çek * Üzerine para miktarıyazı lmamı ş , çek. açı k deniz

* Denizin, kara suları nı n dı ş ı nda kalan bölümü. * Yakı n karalarla çevrili olmayan deniz, engin. açı k devre *İ çinden sürekli akı m geçmeyecek bir yalı tkanla kesilmişelektrik devresi. açı k dolaş ı m sistemi * Genellikle bütün eklem bacaklı larda ve birçok yumuş akçada bulunan atardamar ve kan boş luğundan oluş muşaçı k bir dolaş ı m sistemi. açı k duruş ma * Mahkemede herkesin duruş mayıdinleyebileceği oturum. açı k düş me * Yağ lıgüreş te pehlivanı n kı ç üstü düş erek yenilmişsayı lması . açı k eksiltme * Yaptı rı lacak bir iş in veya satı n alı nacak bir malı n ucuza sağ lanmasıiçin iş i yapacak veya malı satacak kiş iler arası nda fiyat düş ürme yarı ş ı na dayanan iş lem. açı k elli

* Cömert.

açı k ellilik * Cömertlik. açı k fikirli * Olayları ve özellikle yenilikleri iyi anlayı p gereği gibi karş ı layabilen, düş ündüğ ünü olduğ u gibi söyleyebilen (kimse). açı k fikirlilik * Açı k fikirli olma durumu. açı k hava * Bulutsuz hava. * Bahçe, park gibi yapıdı ş ıolan yer. açı k hava sineması * Yazı n veya iklimi elveriş li yerlerde sürekli olarak çalı ş an, üstü açı k, yanları kapalı sinema. açı k hava tiyatrosu * Yazı n veya iklimi elveriş li yerlerde sürekli olarak çalı ş an, üstü açı k, yanları kapalı tiyatro. açı k hece

* Ünlü ile biten hece.

açı k hesap * Peş in para veya bono vermeden yapı lan alı şveriş . açı k imza * Üzeri boşbı rakı lan bir kâğı dı n altı na, dolduracak olana güvenilerek atı lan imza. açı k iş letme * Maden yatağ ı nıörten verimsiz topraklar kaldı rı ldı ktan sonra açı k havada yapı lan iş letme. açı k kahverengi * Kahverenginin bir veya birkaç ton açı ğı . açı k kalp ameliyatı * Kalbin içi açı lmadan önce dolaş ı m sun'î kalp denilen bir aygı ta devredildikten sonra yapı lan kalp ameliyatı . açı k kalpli

* Bkz. açı k yürekli. açı k kalplilik * Bkz. açı k yüreklilik. açı k kapamak * (bütçe) gider fazlası nıpara sağlayarak gidermek. açı k kapıbı rakmak * gereğ inde, bir konuya yeniden dönebilme imkânıbı rakmak, kesip atmamak. açı k kapıpolitikası * Yabancımallarıbir ülkeye serbestçe sokma politikası . açı k kapısiyaseti * Açı k kapı politikası . açı k konuş mak * gerçeğ i çekinmeden söylemek. açı k kredi * Bankaları n güvendikleri müş terilere rehin, ipotek veya kefil istemeksizin verdikleri borç para. açı k liman * Bütün gemilerin formalite yönünden kolayca girip çı ktı kları liman. * Hava ş artları ndan kolayca etkilenen liman. açı k maaş ı * Görevinden alı nan birine yasaca tanı nan, belirli bir süre içinde ödenen aylı k. açı k mavi * Mavinin bir ton açı ğı . açı k mektup * Zarfı yapı ş tı rı lmamı şmektup. * Yazı ldı ğı kimseye gönderilmeyip bası n yoluyla açı klanan mektup. açı k olmak * (o yerde) kendisi her zaman iyi karş ı lanmak. açı k ordugâh * Kı rda kurulan ordugâh. açı k oturum * Güncel, siyasî, sosyal ve bilimsel konuları n veya sorunları n herkesin izleyebileceğ i bir biçimde açı k olarak tartı ş ı ldı ğıtoplantı . açı k oy

* Verenin adı nıgösteren ve konuş ulan sorun üzerindeki düş üncesini belli edecek yolda verilen oy.

açı k öğretim * Ders konularıradyo ve televizyon gibi araçlarla yayı mlanan veya posta ile ilgililere ulaş tı rı lan öğ retim yöntemi. açı k önerme *İ çerisinde değ iş ken bulunan ve bu değ iş kenin alacağ ıdeğerle doğruluğ u veya yanlı ş lı ğ ıkesinleş en önerme. açı k pazar * Gümrük kaydıolmayan, her devletin malı nı serbestçe satabileceği ş ehir veya ülke. açı k pembe * Pembenin bir ton açı ğ ı .

açı k poliçe * Eksik bilgileri sonradan tamamlanmak üzere düzenlenen poliçe. açı k rejim * Parlâmenter rejim. açı k saçı k * Göreneğ e aykı rıderecede çı plak veya örtüsüz. açı k saçı k konuş mak * cinsî konularla ilgili sözler söylemek. açı k sarı * Sarı nı n bir ton açı ğı . açı k sayı m * Bir seçim sonunda verilen oyları n açı k olarak sayı lması , aleni tadat. açı k seçik * Çok açı k, çok belirgin. açı k senet * Bkz. açı k bono. açı k söylemek * anlaş ı lmamı şyönünü bı rakmadan anlatmak veya çekinmeden söylemek. açı k sözlü * Her ş eyi olduğu gibi söyleyen, sözünü esirgemeyen. açı k sözlülük * Açı k sözlü olma durumu. açı kş ehir * Düş man saldı rı sı na karş ısavunma önlemleri alı nmamı ş , içinde herhangi bir askerî hedef bulunmayan ve bu durumu önceden ilân edilmişolan ş ehir. açı k taş ı t * Üstü örtülmemiştaş ı t (araba, otomobil vb.). açı k teş ekkür * Herhangi birine bası n yoluyla edilen teş ekkür. açı k tohumlular * Tohumlarıkozalak pulları üzerinde açı k olarak bulunan çiçekli bitkilerin ayrı ldı ğ ıiki büyük daldan biri. açı k tribün * Açı k havadaki spor müsabakaları nda seyircilerin oturduğ u ve üstü kapalıolmayan bölüm. açı k tutmak * bir işyerinin çalı ş ı r durumunu sürdürmek. açı k vermek * gelir, gideri karş ı lamamak. * gizlenmek istenen bir olayı , bir düş ünceyi veya durumu elde olmayarak ortaya koymak, açı klamak. açı k yara açı k yeş il

* Kapanmamı ş , sürekli iş leyen yara. * Yeş ilin bir ton açı ğ ı .

açı k yürekle * özü sözü bir olarak, hiçbir ş ey saklamaksı zı n. açı k yürekli * Düş ündüğ ünü olduğ u gibi söyleyen, içi temiz, gizli yönü olmayan (kimse), samimî, açı k kalpli. açı k yüreklilik * Açı k yürekli olma durumu, samimiyet, açı k kalplilik. açı k zaman * Tutkalı n yüzeye sürüldüğ ü an ile pres edilip, sı kı lması gereken an arası nda geçen süre. açı kağ ı z açı kça

* Turpgillerden bir bitki (Hesperis acris). * Gizli bir yönü kalmaksı zı n, kolay anlaş ı lı r bir biçimde.

açı kçası * Doğrusu, açı k olanı , anlaş ı lı r biçimi, gizli kapaklıolmayan yanı . * Açı k olarak. açı kçı

* Borsada fiyat dalgalanmaları ndan yararlanarak açı ktan para kazanan (kimse).

açı kgöz * Uyanı k davranarak çı karı nısağ layan, imkânlardan kurnazca yararlanması nıbilen. açı kgözlük * Açı kgözlülük. açı kgözlülük * Açı kgöz olanı n durumu, açı kgöze yakı ş acak davranı ş . açı klama

* Açı klamak iş i, izah.

açı klama cümlesi * Bir önceki cümleyle bağlantıkuran yani, demek ki, öyle ki gibi bağlayı cı larla baş layan, söz konusu duygu veya düş ünceyi bütünleyen cümle. açı klama yapmak * herhangi bir konuyu aydı nlı ğa kavuş turmak amacı yla konuş mak veya yazmak. açı klamak * Bir konuyla ilgili olarak gerekli bilgileri vermek, izah etmek. * Bir sorunla ilgili olarak aydı nlatı cı bilgi vermek, tavzih etmek. * Bir sözün, bir yazı nı n ne anlatmak istediğ ini belirtmek, yorumlamak. * Açı kça söylemek, ifş a etmek. * Belirtmek, göstermek, açı ğa vurmak, izhar etmek. açı klamalı * Birtakı m açı klamalarla anlaş ı lması , öğ renilmesi kolaylaş tı rı lmı ş , izahlı . açı klanan * Açı klamalar sonunda ortaya çı kmasıbeklenen kavram. açı klanma * Açı klanmak iş i. açı klanmak

* Açı klamak iş i yapı lmak, izah edilmek, ifş a edilmek. açı klar livası *İ ş i gücü olmayan, boş ta kalan kimse. açı klar livası * iş i gücü olmayan, boş ta kalan kimse. açı klar livasıolmak * işbulamayarak iş siz ve kazançsı z kalmak. açı klaş ma * Açı klaş mak durumu almak. açı klaş mak * Açı k duruma gelmek. * Rengi açı lmak. açı klaş tı rma * Açı klaş tı rmak iş i. açı klaş tı rmak * Açı k duruma getirmek. * Rengini açtı rmak. açı klatma * Açı klatmak iş i. açı klatmak * Açı klaması nısağ lamak. açı klayan

* Açı klamalar sonucunda elde edilen kavram.

açı klayı cı * Bir sorunu gerekli açı klı ğ a kavuş turan. * Kendinden önce gelen kelimeyi belirten, açı klayan (kelime veya kelimeler): "Atatürk yeni Türkiye'nin kurucusu, daima saygı ile anı lacaktı r" cümlesindeki 'yeni Türkiye'nin kurucusu' sözü Atatürk adı nı n açı klayı cı sı dı r. açı klayı ş * Açı klamak iş i veya biçimi. açı klı ğa kavuş turmak * (bir konu veya sorunu) aydı nlatmak, kapalı lı ktan kurtarmak, anlaş ı lı r duruma getirmek. açı klı k

* Açı k olma durumu. * Uzaklı k, mesafe. * Örtüsüz, çı plak yer. * Boşve genişyer. * Bir yerin uzaklara kadar bakı labilecek ve bakanı n içinde ferahlı k doğuracak durumda olması . * Gerçeği olduğ u gibi yansı tma durumu. * Bir söz veya yazı da maksadı n açı k olmasıözelliğ i, vuzuh. * Dürbün, fotoğ raf makinesi gibi optik araçlarda ağ ı z çapı ,ı ş ı ğ ı n girebildiği delik.

açı klı k getirmek (veya kazandı rmak) * (bir konu veya sorunu) anlaş ı lı r duruma getirmek. açı klı kölçer * Bir mikroskobun açı klı ğ ı nı ölçmeye yarayan alet. açı kta bı rakmak

* işve görev vermemek, yersiz yurtsuz bı rakmak veya birkaç kiş iye birlikte sağ lanan bir iyilikten birini yararlandı rmamak. açı kta kalmak (veya olmak) * işve görev bulamamak, yersiz yurtsuz kalmak veya birkaç kiş inin birlikte eriş tiğ i bir iyilikten yararlanamamak. açı ktan

* Bir yerin uzağ ı ndan. * Sı ra ve aş ama gözetilmeden, dı ş arı dan atayarak. * Emek ve para harcamadan.

açı ktan (para) kazanmak * emek ve sermaye olmadan para kazanmak. açı ktan açı ğ a * Belirgin olarak, göz göre göre. açı ktan kazanmak * emek ve sermaye koymadan kazanç sağ lamak. açı ktan para almak * bir işveya mal için, kararlaş tı rı lmı şücret veya değer dı ş ı nda para almak. açı ktan tayin * Derece ve belli bir sı ra gözetilmeksizin yapı lan atama. açı lama

*İ leride, içlerinde en uygununun seçilebilmesi için, güç bir sahnenin çeş itli açı lardan çekiminin yapı lması .

açı lı m ölçülür.

* Açı lma. * Bir yı ldı zla gök ekvatoru arası ndaki uzaklı k; kuzeye doğ ru olanı artı , güneye doğru olanıda eksi iş aretiyle

açı lı p saçı lmak * (kadı n için) çok açı k saçı k giyinmeye baş lamak. * (kadı n için) eskisine göre ölçüsüz davranı ş larda bulunmaya ba ş lamak. açı lı ş

* Açı lmak iş i veya biçimi. * Yeni bir yapı nı n, yerin veya yeni bir kuruluş un çalı ş maya baş laması , küş at.

açı lı şkonuş ması * Herhangi bir toplantı nı n açı lmasısı rası nda yapı lan ilk konuş ma. açı lı ştöreni * Bir açı lı ş ıkutlamak için yapı lan toplantı , resmiküş at. açı lma

açı lmak

* Açı lmak iş i. * Bir film çekiminde karanlı kta baş layı p gittikçe aydı nlanarak görüntülerin belirmesine dayanan noktalama. * Bir grupta, sı raları n jimnastik alı ş tı rmalarıiçin dağı nı k düzene girmesi. * Çatlama. * Açmak iş i yapı lmak veya açmak iş ine konu olmak. * (renk için) Koyuluğunu yitirmek. * Kendine gelmek, biraz iyileş mek, ferahlamak. * (gemi) Gitmek, uzaklaş mak. * Sı kı lması , çekinmesi, tutukluğ u kalmamak. * (kuruluş lar için) İ lk kez veya yeniden iş e baş lamak.

*İ ş ini gereğ inden veya götürebileceğinden geniştutmak. * Geniş lemek, bollaş mak. * Delinmek, yı rtı lmak. * (sis, karanlı k, duman için) Dağı lmak, yoğ unluğunu yitirmek. * Gereken güce ulaş mak. * Sı rrı nı , üzüntüsünü, sorunları nıbirine söylemek. * (pencere, kapı , yol için) Geçit vermek. * Ayrı ntı ya girmek. * (yüzerken) Kı yı dan uzaklaş mak. açı m * Açma, açı lı ş , küş at. açı mlama * Açı mlamak iş i, teş rih, ş erh. açı mlamak * Bir sorunu veya konuyu ele alı p en ince noktaları na kadar gözden geçirerek anlatmak, ş erh etmek, teş rih etmek. açı mlanma * Açı mlanmak iş i. açı mlanmak * Açı mlamak iş ine konu olmak. açı ndı rma * Açı ndı rmak iş i. açı ndı rmak * Açı nması nısağlamak. * Bir cismin yüzeyini açarak bir düzlem üzerine yaymak. açı nı m

açı nma açı nmak

açı nsama

* Açı nmak iş i, inkiş af. * Bir cismin yüzeylerinin açı lı p bir düzlem üzerine yayı lması . * Açı nmak iş i. * Geliş mek. * (tohum, hastalı k için) İ çindeki yetenekler uyanarak amacı na varmak, geliş mek, inkiş af etmek. * Açı nsamak iş i, istikş af.

açı nsamak * Bir yerin özelliklerini ortaya çı karmak için araş tı rma ve inceleme yapmak, istikş af etmek. açı ortay * Bir açı sal bölgeyi, ölçüleri birbirine eş it olan iki açı sal bölgeye ayı ran doğ ru. açı ortay düzlemi *İ ki düzlemli bir açı yıiki komş u ve eş it açı ya bölen düzlem. açı ölçer açı sal

* Bkz. iletki. * Açıile ilgili.

açı sal bölge * Açıile iç bölgesinin birleş iminden oluş an düzlem parçası . açı sal çap * Ay ve Güneşgibi gök cisimlerinin iki doğ rusu arası ndaki açı . açı sal hı z * Hareket eden bir cismi duran bir noktaya birleş tiren doğ ru parçası nı n birim zamanda taradı ğıaçı . açı sal ivme * Açı sal hı zı n birim zamanda değ iş en niceliği. açı sal sapma * Belli bir açı düzeyinde gerçekleş en sapma. açı sal uzaklı k * Gök cisimlerinin (yı ldı z veya gezegen) birbirlerinin karş ı laş ma düzlemine göre uzaklı ğı . açı sal yol * Hareket eden cismin birim zamanda gözlemciye göre aldı ğı yol. açı ş

* Açmak iş i veya biçimi. * Bir kuruluş u çalı ş maya baş latma.

açı şkonuş ması * Herhangi bir toplantı yıbaş latmak için yapı lan ilk konuş ma. açı t açkı

açkı cı

açkı lama

* Bir duvarda açı k bı rakı lmı şbulunan kapı , pencere, kemerleme benzeri açı klı k. * Bir cismin yüzeyi üzerinde sert bir madde veya bir araç sürterek onu düzleş tirip parlatma, perdah. * Demircilikte delik büyütmekte kullanı lan araç. * Anahtar ve her türlü açma aracı . * Açkıyapan (kimse), perdahçı . * Anahtarcı . * Açkı lamak iş i.

açkı lamak * Açkıile parlatmak. açkı lanma * Açkı lanmak iş i. açkı lanmak * Açkıyapı lmak, perdahlanmak. açkı latma * Açkı latmak iş i. açkı latmak * Açkıiş i yaptı rmak, perdahlatmak. açkı lı * Açkıyapı lmı ş , perdahlanmı ş , perdahlı . açkı sı z

* Açkıyapı lmamı ş , perdahlanmamı ş , perdahsı z. açlı ğı öldürmek * açlı k hissini geçiş tirmek, yatı ş tı rmak. açlı k

* Aç olma durumu. * Kı tlı k. * Yoksulluk. * Aş ı rıistek içinde bulunmak.

açlı k çekmek * yoksulluk içinde bulunmak. açlı k grevi * Kendisine veya baş kaları na yapı lan bir haksı zlı ğıprotesto için bir kimsenin aç durarak gösterdiği tepki. açlı ktan gözü (veya gözleri) kararmak (veya dönmek) * çok acı kmak. açlı ktan imanıgevremek * çok acı kmak. açlı ktan nefesi kokmak * yoksulluk içinde bulunmak. açlı ktan ölmek * dayanı lmaz derecede acı kmak, çok acı kmak. açlı ktan ölmeyecek kadar * (yiyecek, içecek için) pek az (yemek, içmek). * gereğ inden az. açma

* Açmak iş i. * Orman içinde ağ aç kesme veya yakma yoluyla tarı ma elveriş li bir duruma getirilen arazi. * Bir çeş it susamsı z, kalı nca yağ lısimit.

açmacı * Açma yapan veya satan kimse. açmak

* Bir ş eyi kapalı durumdan kurtarmak. * Bir ş eyin kapağı nıveya örtüsünü kaldı rmak. * Engeli kaldı rmak. * Sarı lmı ş , katlanmı ş , örtülmüşveya iliklenmişolan ş eyleri bu durumdan kurtarmak. * Oyarak veya kazarak çukur, delik oluş turmak. * Tı kalıbir ş eyi, bu durumdan kurtarmak. * Çevresini geniş letmek. * Birbirinden uzaklaş tı rmak. * Yarmak. * Düğ ümü veya dolaş mı şbir ş eyi çözmek. * Bir kuruluş u, bir işyerini, bir yeri iş ler veya ilk defa kullanı lı r duruma getirmek. * Bir aygı tı , bir düzeni vb.lerini çalı ş ı r duruma getirmek. * Alı şveriş i baş latmak. * Rengin koyuluğunu azaltmak. * Yakı ş mak, güzel göstermek. * Ferahlı k vermek. * Bir konu ile ilgili konuş mak. * Savaş la almak, fethetmek. * Avunmak veya danı ş mak için söylemek. * Yapmak, düzenlemek.

* Ayı rmak, tahsis etmek. * Sı kı lganlı ğ ı nı , utangaçlı ğı nıgidermek. * Görünür duruma getirmek. * (hava için) Bulutları n dağ ı lması yla gök yüzü aydı nlanmak. * Geçit vermek. *İ çini dökmek. açmalı k

* Kiri çı karmak veya eş yayıiyice temizlemek için kullanı lan her türlü madde.

açmaz * Satranç oyununda ş ahıkoruyan taş lardan birinin yerinden oynatı lmaması durumu. *İ çinden zor çı kı lı r durum. * (tulûatta) Karş ı sı ndakine bir nükte veya tekerleme söyleme kolaylı ğı nıveren söz. açmaz halatı * Gemilerin limana bağlanmasıve sahilden esecek rüzgârla rı htı mdan uzaklaş mamasıiçin kı yı ya dikine bağlanan halat. açmaza düş mek * içinden çı kı lmasıgüç durumda kalmak. açmaza getirmek (veya düş ürmek) * düzen, hile yapmak, bir kimseyi oyuna getirmek, zor duruma sokmak. açmazlı k * Açmaz olma durumu. * Ağzıpek sı kıolma durumu, ketumiyet. açtıağzı nı , yumdu gözünü * öfkelenerek veya kı zarak ağ ı r sözler söyledi. açtı rma

* Açtı rmak iş i.

açtı rma kutuyu, söyletme kötüyü * kötü konuş abilecek birine, bildiklerini açı klama fı rsatıverilmemesi gerektiğini öğ ütler. açtı rmak * Açmak iş ini yaptı rmak. ad

* Bir kimseyi, bir ş eyi anlatmaya, tanı mlamaya, açı klamaya, bildirmeye yarayan söz, isim: Çocuk, kedi, ağaç, düş ünce, iyilik, Ahmet, Ertuğ rul birer addı r. * Herkesçe tanı nmı şveya iş itilmişolma durumu, ün, nam, ş öhret. * Anı lacak değ er, önem. *İ sim. ad ad almak

* Sayma, sayı lma. * kendisine ad verilmek. * ün kazanma.

ad bilimi

* Özel adlar üzerinde duran ve özel adlarıköken bilgisi, tarihî geliş me, dil ve kültür sorunları açı sı ndan inceleyen bilim dalı . ad cümlesi * Bkz. isim cümlesi.

ad çekilmek * ad çekmek iş i yapı lmak. ad çekilmek * ad çekmek iş i yapı lmak. ad çekimi * Bkz. isim çekimi. ad çekme * Ad çekmek iş i, kur'a. ad çekmek * raslantı ya ve talihe bağ lıbir ayı rma yapmak için, her birinde birer ad yazı lmı şkâğ ı tlardan birini çekmek, kur'a çekmek. ad çekmeye girmek * kur'aya tâbi olmak. * oyunun baş langı cı nda, oyuncular arası nda alan seçimi, baş lama atı ş ıveya karş ı lama hakkıiçin öncelik sağ layan iş . ad çektirmek * ad çekmek iş ini yaptı rmak. ad değiş imi * Bkz. mecazimürsel. ad durumu * Bkz. isim hâli. ad gövdesi * Bkz. isim gövdesi. ad koymak * çağ ı rmak veya anmak için bir canlı ya, bir yere, bir ş eye ad vermek, adlandı rmak, isim koymak, tesmiye etmek. ad kökü

* Bkz. isim kökü.

ad takmak * adlandı rmak, ad koymak. ad tamlaması * Bkz. isim tamlaması . ad vermek * ad koymak, adlandı rmak, tesmiye etmek. * bir iş i kimin yaptı ğ ı nısöylemek. ad yapmak * isim yapmak. ada

* Her yanısu ile çevrilmişkara parçası . * Trafiğ e açı k bir yol üzerinde sola dönüş leri sağ layan, sağtarafta veya yol ortası nda yer alan kaldı rı m taş ı yla ayrı lmı şalan. * Çevresi yollarla belirlenmişolan arsa ve böyle bir arsayı kaplayan yapı lar topluluğ u. ada balı ğ ı * Bkz. amber balı ğ ı .

ada çayı * Ballıbabagillerden, yurdumuzda çok yetiş en tüylü ve beyazı mtı rak yapraklarıolan ı tı rlıbir bitki (Salvia oflicinalis). * Bu bitkiden yapı lan sı cak içecek. ada gibi gemi * pek büyük (gemi). ada soğ anı * Zambakgillerden, soğanı ndan ilâç olarak yararlanı lan birtakı m maddeler elde edilen çok yı llı k bir bitki (Urginea maritima). ada tavş anı * Evcil cinsleri de olan tavş ana yakı n bir kemirici memeli (Oryetolagus cuniculus). adabı muaş eret * Terbiyeli, ince davranmak için tutulmasıgereken yollar, davranı ştöresi, davranı şbilgisi, topluluk töresi, görgü. adacı k

* Küçük ada.

adacı lı k * Kavramları n gerçek varlı klar olduğ unu kabul eden, kavram gerekliğ ine karş ı t olarak, tümel kavramları n yalnı zca nesnelerin adlarıolduğ unu ileri süren görüş , nominalizm. adagio * Yavaş , ağı r olarak. * Bu biçimde çalı nan beste. adak * Adamak iş i veya adanı lan ş ey, nezir. adak adamak * bir dileğin gerçekleş mesi amacı yla kurban kesip yoksullara dağ ı tmak veya kutsal bir güce yönelik bir niyette bulunmak. adaklama

* Adaklamak durumu.

adaklamak * Küçük çocuk yürümeye baş lamak. adaklanma * Adaklanmak iş i veya durumu. adaklanmak * Niş anlı duruma gelmek, niş anlanmak. adaklı

adaklı k

adaksı z

adale

* Adağıolan, adak adamı şolan. * Niş anlı , yavuklu, sözlü. * Adak olarak ayrı lmı ş(hayvan). * Adak adanan yer. * Adağıolmayan, adak adamamı şolan. * Niş anlı olmayan.

* Kas. adaleli * Kaslı , kaslarısı kı , geliş miş . adalesiz adalet

* Kassı z. * Hak ve hukuka uygunluk, hakkıgözetme, doğ ruluk, türe. * Bu iş i uygulayan, yerine getiren devlet kuruluş ları . * Herkese kendine uygun düş eni, kendi hakkıolanıverme.

adalet dağ ı tmak * kanunları n saydı ğı haklarısahiplerine vermek, tanı nmak. adalet divanı * Devletler arası ndaki birtakı m hukuk anlaş mazlı kları na bakan ve merkezi La Haye'de bulunan uluslar arası mahkeme. adalet kapı sı * Hak ve hukukun aranmasıiçin baş vurulan merci, mahkeme. adalet mahkemesi * Bkz. adliye mahkemesi. adalet örgütü * Adliye teş kilâtı . adalet sarayı * Mahkemelerin bulunduğ u büyük yapı . adalete teslim etmek * sanı ğ ı , adalet iş leriyle uğraş an kuruluş a götürmek. adalete teslim olmak * sanı k, adalet iş leriyle uğraş an kuruluş a gidip hakkı nda gerekli iş lemin yapı lması nıistemek. adaletine sı ğ ı nmak * (birinden) anlayı ş , hoş görü, yakı nlı k beklemek. adaletli

* Adalete uygun düş en veya adaletli olan, adil.

adaletlilik * Adaletli olma durumu. adaletsiz

* Adalete aykı rıdüş en veya adaleti olmayan.

adaletsizlik * Adalete aykı rıdavranı ş . adalı adalî

adam

* Ada halkı ndan olan (kimse). * Kas niteliğ inde olan; kasla ilgili olan, kası l. * Kaslarıiyi geliş miş , adaleli, kaslı . *İ nsan.

* Erkek kiş i. *İ yi yetiş miş , değ erli kimse. * Birinin yanı nda ve iş inde bulunan kimse. * Birinin yararlandı ğı , kullandı ğıkimse. * Birinin sözünü dinleyen, nazı nı çeken kimse, kayı rı cı . *İ yi huylu, güvenilir kimse. * (belirsizlik zamiri yerine), Herkes, kim olursa olsun. * Görevli kimse. * (isim tamlamaları nda) Bir alanda derin bilgisi olan veya bir alanıbenimseyen. * Eş , koca. adam adama (savunma) * futbolda, basketbolda karş ıtakı m oyuncusunu kollama, rahat hareket etmesini, sayıyapması nıengelleme. adam akı llı * Bkz. adamakı llı . adam almamak * son derece kalabalı k olmak. adam azmanı * Çok iri yapı lıkimse. adam baş ı na * her kiş iye, her birine. adam beğ enmemek * herkesi değ ersiz görmek. adam boyu * Yaklaş ı k olarak normal bir adam boyunda. *İ nsan boyunca. adam değ ilim * herhangi bir durumun gerçekleş memesi hâlinde, kendisinin insan sayı lamayacağ ıanlamı nda kullanı lan ant, göz dağ ısözü. adam etmek * eğ itmek, yetiş tirmek, topluma yararlı duruma getirmek. * bir yeri düzene sokmak veya bir ş eyi iş e yarar duruma getirmek. adam evlâdı *İ yi bir ailenin iyi yetiş mişçocuğ u. adam gibi * terbiyeli, akı llıuslu. * adamlı ğ a, insanlı ğ a yaraş ı r yolda. * iyice. adam hesabı na koymak * birine değer vermek, saygıgöstermek. adam içine çı kmak * topluluğ a karı ş mak, değerli insanları n bulunduğu yerlere gitmek, eş e dosta gitmek. adam içine karı ş mak * değ erli bir topluluğa girmek, kendisine değ er verilir olmak. adam kı tlı ğı nda (veya yokluğunda) * iş e yarar kimselerin bulunmadı ğ ıdurumda. adam kullanmak

* iyi çalı ş tı rması nıbilmek. adam olmak * geliş mek, büyümek, ş iş manlamak. * iyi yetiş mek, iyi bir duruma gelmek. adam sarrafı *İ nsanları n karakterini çabuk anlayacak duruma gelmişkimse, insan sarrafı . adam sen de! (veya yalnı z adam) * bir iş in önemsenmediğ ini anlatmak için söylenir. adam sı rası na geçmek (veya girmek) * daha önce toplumda önemli bir yeri veya özel bir değeri yokken artı k kendisine önem ve değ er verilmek. adam yerine koymak * adamdan saymak, varlı ğ ı nıkabul etmek. adama * Adamak iş i. adama dönmek (veya benzemek) * düzelmek. adamak

* Bir dileğ in gerçekleş mesi amacı yla kurban kesip yoksullara dağ ı tmak veya kutsal bir güce yönelik bir niyette bulunmak, nezretmek. * Kutsal saydı ğıbir ş ey uğruna kendini feda etmek, ant niteliğ inde söz vermek. * Ayı rmak. adamakı llı * Gereğ inden çok, iyice. adamakla mal tükenmez * büyük vaatlerde bulunanlar için alay yollu söylenir. adamca

*İ nsana yaraş ı r biçimde. *İ nsan sayı sıolarak.

adamcağı z * Kendisine karş ısevgi veya acı ma duyulan adam. adamcası na * Adamca. adamcı k * Yerilen, küçümsenen; acı nan (kimse). adamcı l

*İ nsandan ürkmeyen, insana alı ş mı şolan, insana sokulan, sı cakkanlı , munis.

adamcı llı k * Adamcı l olma durumu. adamdan saymak * bir kimseye değeri olmadı ğıhâlde değer vermek, saygıduymak. adamı * (bir iş i) ustalı kla yapan. adamı n adıçı kacağı na canıçı ksı n

* Bkz. insanı n adıçı kacağ ı na canıçı ksı n. adamı n alacasıiçinde, hayvanı n alacasıdı ş ı nda * Bkz. insanı n alacası içinde, hayvanı n alacasıdı ş ı nda. adamı n iyisi alı şveriş te (veya işbaş ı nda) belli olur * bir kiş iyi iyi bir insan olarak değ erlendirebilmek için alı şveriş te veya işbaş ı nda ahlâk dı ş ıdavranı ş larda bulunmamasıgerekir. adamı na çatmak * Bkz. tam adamı na çatmak. adamı na düş mek * (yapı lacak bir iş ) güzel bir rastlantısonunda anlayanı na, uzmanı na verilmişolmak. adamı na göre * kiş iler arası nda ayrı calı k gözeterek. * herkesin yeteneğine uygun olarak. adamı nı bulmak * Bkz. tam adamı nı bulmak (veya adamı na düş mek). adamkökü * Bkz. adamotu. adamlı k

*İ nsana yakı ş acak durum, tutum ve davranı ş . * Yabanlı k.

adamlı k sende kalsı n * iyilik bilmese de sen yine iyilik et. * bu iş i nası l olsa sana yaptı racaklar, bari kendiliğ inden yap da onurunu koru. adamotu adamsı z

* Patlı cangillerden, genişyapraklı , kötü kokulu bir bitki, kankurutan, adamkökü (Mandragora autumnalis). * Yardı mcı sı z, hizmetçisiz. * Erkeksiz, kocası z.

adamsı zlı k * Adamsı z olma durumu. a'dan z'ye kadar * baş tan aş ağ ı , bütünüyle. Adana kebabı * Kı yması na bolca acıbiber katı larak hazı rlanan ş işköfte. adanma adanmak adap

* Adanmak iş i. * Adamak iş ine konu olmak. * Töre. * Yol yordam, yol yöntem.

adap erkân * Yol yöntem.

adaptasyon * Uyarlama. * Bir eseri çevrildiği dilin, konuş ulduğ u toplumun yaş ayı ş ı na, inançları na uyarlama. * Uyma. adapte

* Uyarlanmı ş .

adapte etmek * uyarlamak. adapte olmak * uymak. adaptör * Bir âletin çaplarıbirbirinden farklıolan parçaları ndan birini ötekine geçirebilmek için yararlanı lan bağ layı cı . adaş adaş lı k

* Adlarıaynıolanlardan her biri. * Adaşolma, aynı adı taş ı ma durumu.

adatepe

* Genellikle tropikal bölgelerde görülen ve çevresindeki alçak alanlar üzerinde dik yamaçlarla bir ada gibi yükselen, aş ı nı mdan dolayıortaya çı kmı ştepe. adatma

* Adatmak iş ini yaptı rmak.

adatmak * Adamak iş ini yaptı rmak. adavet aday

* Düş manlı k, yağ ı lı k. * Bir görev, bir işiçin kendini ileri süren veya baş kalarıtarafı ndan ileri sürülen kimse. * Bir işiçin yetiş tirilmekte olan kimse, namzet.

aday adayı * Herhangi bir iş i yapmak, bir görevi yüklenmek için adaylı k aş aması nı kazanmak amacı yla baş vuran kimse. * Milletvekili ve senatör seçimlerinde, partinin adayıolmak için, partisinde yapı lan ön seçimlere adaylı ğ ı nı koyan kimse. aday göstermek * bir işveya bir görev için birini aday olarak belirlemek: Anayasa. aday olmak * herhangi bir iş e alı nmak veya seçilmek için istekli olmak. adayavrusu *İ ki veya üç çifte kürekli küçük balı kçıteknesi. adaylı ğı nıkoymak * bir işveya göreve seçilmek için kendini ileri sürmek. adaylı k

adcı

* Herhangi bir iş , bir görev için kendini ileri sürme veya baş kalarıtarafı ndan ileri sürülme, namzetlik. * Bir görevde yetiş tirilme.

* Adcı lı k öğretisiyle ilgili olan. * Bu öğ retiye bağlıkimse. adcı lı k

* Kavramları n gerçek varlı klar olduğ unu kabul eden, kavram gerçekliğ ine karş ı t olarak, tümel kavramları n yalnı zca nesnelerin adlarıolduğ unu ileri süren görüş , isimcilik, nominalizm. addan türeme fiil * Bkz. isimden türeme fiil. addedilme * Addedilmek iş i. addedilmek * Sayı lmak. addetme

* Addetmek iş i.

addetmek * Saymak. addolunma * Addolunmak iş i veya durumu. addolunmak * Sayı lmak. adedî adem

Âdem

* Adetçe, sayı ca. * Yokluk, hiçlik, ölüm. * Osmanlı ca sözlerle birleş erek "-siz, -lik" anlamı nda kullanı lı r. * Dinî inançlara göre ilk yaratı lan insan ve ilk peygamber. *İ nsan, insanoğ lu, adam. *İ nsanda bulunmasıgereken olumlu özelliklere sahip olan.

Âdem baba *İ nsanlı ğı n babası , Hz. Âdem. * Hapishanede çevresindeki mahkûmlarıharaca bağ layan kimse. * Afyonkeş . Âdem elması * Gı rtlak çı kı ntı sı . Âdem evlâdı * Bkz. âdemoğlu. Âdemci

* Âdemcilik yanlı sıolan kimse.

Âdemcilik * XX. yüzyı lı n baş ı nda simgeciliğe karş ıbir tepki olarak Rusya'da ortaya çı kan bir edebiyat akı mı . ademimerkeziyet * Yerinden yönetim. ademimerkeziyetçi * Yerinden yönetimci.

ademimerkeziyetçilik * Yerinden yönetimcilik. ademiyet âdemiyet

* Yokluk. *İ nsanlı k. * Doğru dürüst insana yakı ş ı r durum, adamlı k.

âdemoğlu *İ nsan denilen yaratı kları n hepsi. âdemotu * Bkz. adamotu. adenit adese

adet

âdet

* Lenf düğümleri iltihabı . * Mercek. * Kovucuk. * Görüşderecesi, inceliğ i. * Sayı . * Herhangi bir sayı da olan (ş ey), tane. * Bir kimsenin yapmaya alı ş mı şolduğ uş ey, alı ş kı . * Topluluk içinde eskiden beri uyulan kural, töre. * Ay baş ı .

âdet edinmek * bir ş eyi alı ş kanlı k ve huy durumuna getirmek. âdet görmek * (kadı n) ay baş ıolmak. âdet olmak * öteden beri yapı lı r olmak. * bir ş ey gelenek durumuna gelmişolmak. âdet yerini bulsun diye * gerekli görüldüğü için değ il, yalnı z alı ş ı lmı şolduğ u için. âdeta

adetçe

* Bayağ ı , basbayağ ı , hemen hemen, sanki. * Bayağ ıyürüyüş le. * Sayı bakı mı ndan, sayı ca.

adetimürettep * Bkz. tam sayı . adezyon kuvveti * Yan yana duran veya sürtünen iki cismin molekülleri arası ndaki çekişkuvveti. adı(veya ismi) gibi bilmek * çok iyi bilmek.

adıbatası(veya adıbatası ca) * "yok olası " anlamı nda bir ilenme. adıbatmak * (sevilmeyen bir ş ey veya kimse için) unutulmak, adıanı lmaz olmak, artı k sözü edilmemek. adıbelirsiz * ünü olmayan, tanı nmayan, kim ve ne olduğ u bilinmeyen. adıbile okunmamak * birine hiç önem verilmemek. adıçı kmak * kötü bir ün kazanmak. * hakkıolmayan bir ün kazanma. adıçı kmı şdokuza, inmez sekize * birinin bir kere adı çı ktı ktan sonra onun hakkı ndaki yaygı n inanç artı k kolay kolay düzelemez. adıdeliye çı kmak * deli olmadı ğı hâlde deli olarak tanı nmak. adıduyulmak * tanı nmak, ünlenmek. adıgeçmek * anı lmak, söz konusu olmak, ismi geçmek. * adı yazı lmak. adıkaldı rı lmak * anı lmaz olmak, silinip gitmek. adıkalmak * bir kimse veya bir ş ey ortadan çekildikten, öldükten sonra dillerde yalnı z adıdolaş mak. adıkarı ş mak * (kötü) bir iş le birinin ilgisi bulunduğ u söylenilmek. adıkötüye çı kmak * ünü kötü olarak yayı lmak. adıolmak * gereksiz, yersiz ünü olmak. adısanı * bir kimsenin kimliği. adıüstünde * adı ndan belli olduğu gibi. adıvar

* yaş amayan, yalnı zca hayalde var olan.

adıverilmek * ad takı lmak. adı l adı m

* Zamir. * Yürümek için yapı lan ayak atı ş ları nı n her biri.

* Bir adı mda alı nan yol (bu uzunluk 75 cm sayı lı r). * Giriş im, hamle. * Bir gösterge ucunun eşolarak ayrı lmı şyaylardan biri boyunca aldı ğ ıyol. * Ayakta temel duruş tan, bir ayağı n türlü yönlerde iki ayak boyu kadar ara ile yer değ iş tirmesi. * Teknolojide iki diş li arası ndaki aralı k. adı m adı m * Ağı r ağ ı r, yavaşyavaş . adı m adı m gezmek * her yerini dolaş ı p görmek. adı m adı m izlemek * arkası ndan izlemek. * gizlice takip etmek. adı m atmak * yürümek için ayağ ı nıöne doğru uzatı p basmak. * bir iş e ilk kez giriş mek. adı m atmamak * gitmemek, uğramamak, aramamak. adı m baş ı * Birbirine yakı n yerlerde, sı k sı k. adı mı nıattı rmamak * bir yere girmesine engel olmak. adı mı nıgeri almak * baş ladı ğ ıbir iş ten geri dönmek. adı mlama * Adı mlamak iş i. adı mlamak * Adı mla ölçmek. * Bir yerde ileriye geriye doğ ru giderek dolaş mak. adı mları nıaçmak * yürürken hı zlanmak. adı mları nıseyrekleş tirmek * hı zlıyürürken adı mları nıyavaş latmak. adı mları nısı klaş tı rmak * daha küçük ve çabuk adı mlar atarak hı zlı yurümek, ivmek, acele etmek. adı mlı k

* Adı m uzunluğunda olan. * Bir yerin çok uzak olmadı ğ ı nıbelirtmek için kullanı lı r.

adı msayar * Yürüme sı rası nda gerçek sonuçlara varabilmek için geçilen yerin uzunluğunu anlayabilmek amacı yla ayağ a takı lan alet, pedometre. adı na

*oş eyin veya o kimsenin yerinde olarak, namı na, onun hesabı na.

adı nıağ zı na almamak * dargı nlı k, kı rgı nlı k, kı zgı nlı k gibi bir sebeple bir kimseden hiç söz etmemek.

adı nıalmak * ad takı lmak, ad verilmek. adı nıanmak (veya anmamak) * birinden söz etmek (veya etmemek). adı nıbağ ı ş lamak * bir baş kası ndan adı nısöylemesini istemek. adı nıbozmak * andı na uymamak, andı na aykı rıdavranmak. adı nıkirletmek (veya lekelemek) * adı nı n kötüye çı kması na yol açmak. adı nıkoymak * karş ı lı ğ ı nıveya fiyatı nıkararlaş tı rmak. adı nıtaş ı mak * birinin adı yla anı lmak, sahip olduğ u adı n sorumluluğ unu yüklenmişolmak. adı nıvermek * birinin adı nıbildirmek. * biri tarafı ndan salı k verildiğini söylemek. adı yla sanı yla * bilinen ün ve niteliğiyle. adî

adî adı m

* Sı radan, hiçbir özelliğ i olmayan. * Aş ağ ı lı k, bayağ ı , alçak. * Adı mda uygunluk, beraberlik gerektirmeyen ve grup olarak yapı lan bir tür yürüyüş .

adî defter * Bir iş letmenin veya ticarethanenin yaptı ğıiş lemlerinin muhasebe kayı tları nı n geçirildiğ i ticarî defter. adî kesir * Bayağ ıkesir. adî suçlu adil

adilâne adîleş me

* Basit suçlarıiş leyen kimse. * Adaletle işgören, adaletten, haktan ayrı lmayan, hakkıyerine getiren, adaletli. * Hakka uygun, haklı . * Adalete uygun olarak, hakça. * Adîleş mek durumu.

adîleş mek * Adî bir duruma girmek, bayağı laş mak. adîleş tirme * Adîleş tirmek iş i. adîleş tirmek * Adîleş mesine yol açmak.

adîlik adisyon

* Bayağ ı lı k, düş üklük, aş ağ ı lı k. * (lokanta, otel gibi yerlerde) Hesap.

adlandı rı lma * Adlandı rı lmak iş i. adlandı rı lmak * Ad vermek iş i yapı lmak. adlandı rma * Adlandı rmak iş i. adlandı rmak * Bir kimseyi veya bir ş eyi kullanarak belli etmek, ad vermek, ad koymak, tesmiye etmek. * Ad koyma, ad vermeyi sağ lamak, tesmiye etmek. adlanma

* Adlanmak iş i.

adlanmak * Kendisine ad verilmek. * Kötü ün kazanmak. adlaş ma

* Adlaş mak durumu.

adlaş mak * Ad durumuna gelmek. adlaş tı rma * Adlaş tı rmak iş i. adlaş tı rmak * Ad durumuna getirmek. adlı

* Adıolan. * Ünlü.

adlıadı yla * herkesin bilip tanı dı ğ ıbiçimde. adlısanlı * Ünlü. adlî

* Adaletle ilgili.

adlî makam * Adalet iş lerinin görüldüğü ve sonuca bağ landı ğı kamuya ait yönetim yeri. adlî merci * Adaletle ilgili sorunları n çözümü için baş vurulan resmî daireler. adlî polis * Adliye içerisinde güvenliğ i sağlayı p adlî iş lere yardı mcıolan kolluk gücü. adlî sicil

* Bir kimsenin mahkûmiyetinin olup olmadı ğ ı nı n anlaş ı lmasıiçin konulmuşolan kayı t yöntemi. adlî tabip * Adlî tı pta görevli doktor. adlî tatil

* Her yı l 20 Temmuz ile 5 Eylül tarihleri arası nda, kanunda yazı lı durumları n dı ş ı nda, hiçbir adlî iş lemin yapı lmadı ğısüre. adlî tı p adlî yı l

* Tı bbı n adalete yardı m eden kolu; adaletin bu iş le uğraş an kuruluş u. * Mahkemelerin bir yı l içindeki çalı ş ma süresi.

adlî zabı ta * Bir suç sonrasısanı ğ ıve suç delillerini adlî yetkililere sunan kolluk kuvveti. adliye * Hukuk ve adalet iş lerini gören devlet kuruluş ları . * Hukuk ve âdalet iş lerinin görüldüğü resmî yapı . adliye encümeni * Adalet komisyonu. adliye mahkemesi * Anayasa mahkemesi, genel mahkemeler, askerî ve idarî mahkemeler dı ş ı nda kalan ve denetim mahkemesi olan Yargı tay ile hüküm mahkemeleri. adliye nezareti * Osmanlıİ mparatorluğunda adliye teş kilâtı nı n bağlıolduğ u en üst makam. adliye teş kilâtı * Yargıorganlarıve bu organları n birbirleriyle olan iliş kilerini, derecelerini, görev ve yetkilerini düzenleyen ve yürüten mekanizmanı n bütünü. adliye vekâleti * Adalet bakanlı ğ ı . adliyeci

* Adliye kuruluş unda meslek görevlisi.

adrenalin * Böbrek üstü bezlerinin etkili bir maddesi; hekimlikte damarları daraltma, bronş larıaçma, kanamalarıkesme gibi amaçlarla kullanı lı r. adres * Bir kimsenin arandı ğ ı nda bulunabileceğ i yer, oturduğ u yer. * Gönderilen ş eyin üzerine, alı cı nı n adı nıve bulunduğ u yeri bildirmek için yazı lan yazı . adres bı rakmak (göstermek veya vermek) * arandı ğı nda bulunabileceği, oturduğ u yeri bildirmek. adres defteri * Kiş ilerin kendilerine lâzı m olan adresleri topladı klarıdefter. adres kartı * Adres defteri. adres kitabı * Genellikle belli bir işveya meslekte olanları n işve ev adreslerini toplu olarak gösteren kitap.

adres makinesi * Posta gönderilerinin üzerine kâğı t, plâstik veya madenden, adres basan alet. adres rehberi * Adres defteri. adsı z * Adıolmayan, isimsiz. * Türklerde, ailesinden ayrı ldı ğı için artı k onun adı nıtaş ı mak, onun adıile anı lmak hakkı nıyitirmişolan ve ancak bir yararlı k gösterince ad kazanabilen delikanlı . adsı z parmak * Orta parmak ve serçe parmak arası ndaki parmak, yüzük parmağ ı . aerobik * Hı zlımüzik temposu eş liğinde yapı lan, vücudun çevikliğ ine ve hareketliliğ ine dayanan bir tür jimnastik. aerobik solunum * Hücrede yalnı z moleküler oksijenin kullanı ldı ğ ıbir solunum ş ekli. aerodinamik * Hareket hâlinde olan bir cisim üzerinde havanı n yarattı ğ ıetkiyi inceleyen bilim. * Aerodinamik bilim alanı yla ilgili. * Fizik biliminin gazları n hareketini inceleyen dalı . af

* Bir suçu, bir kusuru veya bir hatayıbağı ş lama. * Mazur görme veya görülme. * (görevden) çı karı lma.

af buyurun! * "affedersiniz" veya "affı nı zırica ederim" anlamı nda bir söz. af çı karı lmak * bir suçun bağı ş lanmasıiçin Türkiye Büyük Millet Meclisinden kanun çı karmak. af dilemek * bağ ı ş lanması nıistemek. af kapsamı na alı nmak * af kanununa girmek. afacan * Zeki ve yaramaz (çocuk). afacanlaş ma * Afacanlaş mak iş i. afacanlaş mak * Yaramazlaş mak, yaramaz, ele avuca sı ğ maz duruma gelmek. afacanlı k * Afacan olma durumu, yaramazlı k. afak * Ufuklar, dört bir taraf. afakan afakî

* Bkz. hafakan. * Belli bir konu üzerine olmayan (konuş ma), dereden tepeden.

* Nesnel, objektif. afakîlik * Bkz. objektiflik. afal afal afallama

* Şaş kı n bir biçimde. * Afallamak iş i.

afallamak * Şaş kı nlı ktan sersemleş mek. afallaş ma * Afallaş mak iş i. afallaş mak * Şaş kı nlı k içinde kalmak, ş aş ı rı p bir ş ey yapamaz olmak. afallaş tı rma * Afallaş tı rmak iş i. afallaş tı rmak * Şaş kı nlı k içinde bı rakmak, birini ş aş ı rı p bir ş ey yapamaz duruma sokmak. afallatma * Afallatmak iş i. afallatmak * Şaş kı nlı ğ a düş ürerek sersemleş tirmek. afat afazi

* Afetler, belâlar, kı ranlar. * Bkz. söz yitimi.

aferin * Okş ama, alkı ş lama, beğenme gibi duygularıbelirtmek için söylenir, bravo. * Eskiden öğrencilere verilen beğenme ve takdir kâğ ı dı . aferin almak * değ erli görülüp beğ enilmek. aferist afet

afetzede

* Vurguncu, dalavereci, çı karı nı bilen, çı karcı . * Doğanı n sebep olduğ u yı kı m. * Kı ran. * Çok kötü. * Güzelliği ile insanış aş kı na çeviren, aklı nıbaş ı ndan alan kadı n. * Hastalı kları n dokularda yaptı ğı bozukluk. * Afete uğramı ş , afet görmüş .

affa uğramak * bağ ı ş lanmak, affedilmek. affedersin veya affedersiniz

* özür dilemek için söylenir. * karş ıçı kmak için söylenir. affedilme * Bağ ı ş lanma. affedilmek * Bağ ı ş lanmak. affetme affetmek

* Bağ ı ş lama. * Bağ ı ş lamak. * Hoş görü ile karş ı lamak, mazur görmek. * Görev veya iş ten çı karmak.

affetmemek * bağ ı ş lamamak, hoşgörmemek. affetmiş sin * "hiç de öyle değ il", yanı lı yorsun" anlamı nda kullanı lı r. affettirme * Affettirmek iş i. affettirmek * Bağ ı ş lanması nısağ lamak. affettuoso * Bir parçanı n yumuş ak ve duygulu bir biçimde çalı nacağı nıanlatı r. affeyleme * Affeylemek iş i. affeylemek * Affetmek. affı nıdilemek (veya istemek) * bir işveya görevi yerine getiremeyeceğini nezaketle bildirmek. affı nı za sı ğı narak * "bağ ı ş layacağ ı nı za güvenerek" anlamı nda bir nezaket sözü. affolunma * Affolunmak iş i. affolunmak * Bağ ı ş lanmak, affedilmek. Afgan * Afganistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Afganistan'a ve Afganistan halkı na özgü olan. Afganlı * Afgan. afi

* Gösteriş , çalı m, caka.

afi kesmek (satmak veya yapmak) * birine karş ıgösterişyapmak, kabadayı lı k etmek.

afif afife afili

*İ ffetli. * Namuslu, iffetli, saygı değer (kadı n). * Gösteriş li, çalı mlı .

afis * Gümüşbalı ğ ı nı n küçüğ ü. afiş

* Bir ş eyi duyurmak, tanı tmak için hazı rlanan, çoğ u resimli duvar ilânı .

afişasmak * duvarlara ilân yapı ş tı rmak. afişyutmak * yalana dolana kanmak. afiş çi * Afişyapan sanatçı . afiş çilik afiş e

* Afişyapma sanatı . * Açı ğ a çı kmı ş , duyulmuş .

afiş e etmek * açı ğ a vurmak, belirtmek, duyurmak, dile düş ürmek, reklâm etmek. afiş e olmak * (bir kimse) bilinmeyen bir yönüyle tanı nmak. afiş leme

* Afişasma iş i, afiş lemek iş i.

afiş lemek * Afişası p duyurmak. * Nitelemek, göstermek. afiş te kalmak * (oyun için) ilgi görerek günlerce oynanmak. afiyet

* Hasta olmama durumu, sağ lı k, esenlik.

afiyet bulmak * iyileş mek, sağlı ğı nıkazanmak. afiyet olsun * bir ş ey yiyip içenlere "yarası n" anlamı nda söylenen iyi dilek sözü. afiyet ş eker olsun * "yarası n, ağ ı z tadı yla yensin'" anlamı nda söylenir. afiyet üzere olmak * sağlı klı , rahat yaş amak.

afiyetle afoni

* ağ ı z tadı yla, keyifle. * Bkz. Ses yitimi.

aforizm * Özlü söz, özdeyiş . aforoz

* Hristiyanlı kta kilise tarafı ndan verilen "cemaatten kovma" cezası .

aforoz etmek * kilise birliğ inden çı karmak. * darı lı p biriyle konuş mamak, yakı nıolmaktan çı karmak, ilgiyi kesip uzaklaş tı rmak, adı nıduymak bile istememek. aforozlama * Aforozlamak iş i. aforozlamak * Aforoz etmek, kovmak. aforozlu

* Aforoz edilmiş , kovulmuş , uzaklaş tı rı lmı ş .

afra tafra * Çalı m. * Çalı mlı . afralıtafralı * Çalı mlı . Afrika çekirgesi * Değiş ik boyda ve renkte genellikle kuzey Afrika'da ekilmemişarazilerde rastlanan zararsı z bir çekirge (Locusta migratona). Afrika domuzu * Çift parmaklı lardan, kalı n derili, Afrika'da yaş ayan ve yaban domuzuna benzer bir hayvan (Phacochoerus aethiopicus). Afrika menekş esi *İ ki çeneklilerden, tüylü yapraklı , mor, pembe, beyaz renkli çiçekleri olan, evlerde saksı da yetiş tirilen çok yı llı k bir süs bitkisi (Saintpaulia ionantha). Afrikalı * Afrika kökenli olan kimse. * Afrikalıoyuncu. Afrikalı lı k * Afrikalıolma. afsun afsuncu

* Büyü, füsun. * Büyücü, üfürükçü.

afsunculuk * Afsuncunun yaptı ğıiş . afsunlama

* Afsunlamak iş i. afsunlamak * Büyülemek. afsunlanma * Afsunlanmak iş i. afsunlanmak * Büyülenmek. afsunlu

* Büyülü, sihirli, füsunkâr.

Afş ar * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. aft aftos

* Pamukçuk. * Oynaş , metres.

afur tafur * Çalı m. afur tafura gelmemek * çalı m satmadan hoş lanmamak; böyle bir davranı ş a karş ıtepki göstermek. afyon

* Olgunlaş mamı şhaş haşkapsüllerine yapı lan çizintilerden sı zan, sonradan katı laş an süt; içinde morfin ve kodein gibi çok uyuş turucu maddeler bulunan, güçlü bir zehir olmakla birlikte, hekimlikte kullanı lan değ erli bir ilâç. afyon çekmek * keyif için afyon yutmak. afyon ruhu * Yatı ş tı rı cıolarak kullanı lan afyon tentürü. afyonkeş * Keyif için afyon yutan veya çeken (kimse), afyon tiryakisi. afyonkeş lik * Afyon çekmeye düş künlük. afyonlama * Afyonlamak iş i. afyonlamak * Afyon vererek uyuş turmak, uyutmak. * Telkin yoluyla doğru düş ünmeyi önleyerek zararlıbir yola sürüklemek. afyonlanma * Afyonlanmak iş i. afyonlanmak * Afyonlamak iş i yapı lmak. afyonlu *İ çinde afyon bulunan. * Afyon yutmuş . * Dalgı n, uyuş muş , uyuş uk (kimse).

afyonu baş ı na vurmak * aş ı rıdavranı ş larda bulunacak kadar öfkelenmek, ne yaptı ğ ı nı bilememek. afyonunu patlatmak * kendi keyfine dalmı şolan birini öfkelendirmek. Ag

* Gümüş 'ün kı saltması .

aga * Ağa. agâh

* Bilir, bilgili, haberli, uyanı k.

agâh olmak * bilgi edinmişolmak. agami

* Güney Amerika'da yaş ayan, mavi ve yeş il metalik yansı malıbir kuş .

aganta emir.

* Yı sa veya lâçka edilmekte olan bir halatı n ve zincirin kı sa bir süre elde tutulup bı rakı lmamasıiçin verilen

agaragar * Deniz yosunları ndan çı karı lan, beslenme endüstrisinde, hekimlikte ve bakteriyolojide kullanı lan bir tür jelâtin, jeloz. agel * Arap erkeklerinin kefiyelerinin üzerine bağ ladı kları , yünden örülmüşkalı n çember bağ . agitato

* Bir parçanı n canlıve coş kulu çalı nacağ ı nıanlatı r.

aglütinasyon * Kümeleş im. aglütinin

* Serumda meydana gelen antikor.

agnosi * Tanı sı zlı k. agnostik

* Bilinemezci. * Bilinemezcilikle ilgili.

agnostisizm * Bilinemezcilik. agnozi

* Duyularda herhangi bir bozukluk olmaması na rağmen sı nav sisteminin belirli bir yerindeki doku bozukluğ undan ileri gelen algıkaybıveya yokluğ u. Agop'un kazıgibi bakmak * aptal aptal bakmak. agora

* Yunan klâsik devrinde, sitenin yönetim, politika ve ticaret iş lerini konuş mak için halkı n toplandı ğ ıalan, halk meydanı .

agorafobi * Bkz. alan korkusu. agraf agrafi

* Kanca, kopça. * Bkz. yazma yitimi.

agrandisman * Büyültme. agrandisör * (fotoğ rafçı lı kta) Büyülteç. agreje agreman

* (yabancıülkelerde) Doçent olmak için sı nav vermişkimse, doçent. * Bir elçinin bir ülkeye atanması ndan önce o ülkeden istenen uygun görme yazı sı .

agu * Süt çocukları nı n neş elendikleri zaman çı kardı klarıses. agu bebek * Büyüdüğ ü hâlde bebekliğe özenen çocuklara alay yollu söylenir. agucuk

agulama

* Süt çocuğ u. * Süt çocuğ unu sevmek için söylenir. * Agulamak iş i. * Yeni doğmuşbebeklerin çı kardı ğı ses.

agulamak * (bebek) Agu agu diye ses çı karmak. aguş

* Kucak.

ağ *İ plik, sicim, tel gibi ince ş eylerden kafes biçiminde yapı lmı şörgü. * Örümcek gibi birtakı m hayvanları n salgı ları yla oluş turduklarıörgü. * Ülke yüzeyine yaygı nlaş tı rı lmı şörgü, ş ebeke. * Tuzak. * Oyun alanı nıortadan ikiye bölen iple yapı lmı şörgü. * Çaprazlama örgü ile yapı lan ve kale direkleri arkası na gerilen örgü, file. ağ * Donun veya pantolonun apı şarası na gelen yeri, apı ş lı k. ağatmak (veya bı rakmak) * balı k avlamak için denize ağsalmak. ağbenek

* Açı klı koyulu kahverengi ağgörünüş ünde olan, arpa yaprakları na yerleş erek oldukça önemli zararlara yol açan asklımantar. * Bu mantarı n ortaya çı kardı ğı ekin hastalı ğı . ağçekmek

* yakalanan balı kları toplamak için ağısudan çı karmak. ağiğ nesi * Ağı n örülmesinde kullanı lan iğbiçiminde tahtadan veya plâstikten yapı lmı şalet. ağipliği

* Keten, kenevir, naylon gibi maddelerden ağyapı mı nda kullanı lan iplik.

ağkayı ğ ı * Balı k ağları nıtaş ı yan kayı k. ağkepçe

* Balı kçı lı kta kullanı lan, ağ dan örülerek yapı lan uzun saplısepet.

ağkurdu * En çok elma ve erik gibi yemişağaçları na zarar veren bir kurt. ağkurş unu * Balı k ağları nısuda tutmaya yarayan zeytin çekirdeğ i biçiminde delikli kurş un madde. ağmantarlar *İ nsan ve hayvanlarda hastalı ğ a yol açan ve birçok türü içine alan ilkel bitkiler topluluğu. ağtabaka

* Göz yuvarları nı n iç yüzeyinde görme sinirinin yayı lmasıile beliren, ı ş ı ğ a duyarlı , ağ ı msıbölüm, retina.

ağtonos * Gotik mimaride kullanı lmı ş , ağbiçiminde parçalı tonos. ağtorba

* 25 cm geniş liğ inde ve 50 cm uzunluğunda ağ dan yapı lmı şkı rmı zıyosunları n suya dalı narak avlamada kullanı lan, bir ip ve kayı ktaki makara yardı mıile suyun yüzeyine çı kı p inebilen bir torba. ağyatak ağa

* Hamak. * Kı rlı k kesimde geniştopraklarıolan, sözü geçen, varlı klıkimse. * Halk arası nda sayı lan ve sözü geçen erkeklere verilen san. * Büyük kardeş , ağ abey. * Okur yazar olmayan yaş lı ca kiş ilerin adları yla birlikte kullanı lan san. * Osmanlıİ mparatorluğunda bazı kuruluş ları n baş ı nda bulunanlara verilen resmî san.

ağa borç eder, uş ak harç * ağ a para sı kı ntı sıiçinde olup borç etse de, uş ak, hâlden anlamaz ve bol harcamayı sürdürür. ağa kapı sı * Yeniçeri ağası nı n dairesi. ağa yamağı * Yeniçeri ağası na bağlıemir çavuş u. ağababa

ağabey

ağabeylik

* Dede, ata. * Sanı"ağa" olan babaya çocuğ unun sesleniş i. * Bir yerde, bir topluluk içinde etkili olan, sözü geçen, ileri gelen (kimse). * Bir kimsenin kendinden yaş ça büyük olan erkek kardeş i. * Kardeşolmayanlar arası nda da genellikle yaş ça büyük olanlara bir saygı sesleniş i olarak kullanı lı r.

* Ağabey olma durumu. ağabeylik etmek (veya yapmak) * Birini ağabey gibi korumak, gözetmek. ağaca çı kan keçinin dala bakan oğlağ ıolur * çocuklar ana ve babaları ndan öğ rendiklerini yapmaya özenirler. ağaca çı ksa pabucu yerde kalmaz * davranı ş ları na engel olacak hiçbir takı ntı sıyok. ağaca dayanma kurur, adama (insana) dayanma ölür * insan yapacağ ıiş te baş kaları na değil, kendine güvenmelidir. ağacıkurt, insanıdert yer * kurt ağ acı nası l içten içe kemirirse dert de insanıiçten içe yer bitirir. ağaç

* Gövdesi odun veya kereste olmaya elveriş li bulunan ve uzun yı llar yaş ayabilen bitki. * Bu gibi bitkilerin gövdesinden ve dalları ndan yapı lan. * Direk.

ağaç arı sı * Düzgün kanatlı , kuyruğunda yumurtlama hortumu olan, 3-4 cm boyunda ağaç zararlı sı . ağaç balı * Erik, kayı sıgibi ağaçlardan sı zan zamk. ağaç biti

* Yarı m kanatlı lardan, bitkiler üzerinde yaş ayan, sı çrayı cıbir böcek türü (Psylla).

ağaç çileğ i * Ahududu. ağaç ebegümeci * Ebegümecigillerden, boyu yüksek bir ot (Fr. lavatere). ağaç kaplama * Konut duvarları nıyalı tma ve güzelleş tirme amacı yla ağaç veya ağ aç ürünlerinden yararlanı larak yapı lan kaplama. ağaç kavunu * Turunçgillerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en, taç yaprakları mavimsi pembe, küçük bir ağaç (Citrus medica). * Bu ağacı n iri bir limon görünüş ündeki buruş uk kabuklu yemiş i. ağaç kurbağ ası * Kurbağagillerden, boyu 3-5 cm olan, sı rtıyaprak yeş ili, ağaçlara tı rmanan bir kurbağ a türü (Hyla arborea). ağaç kurdu * Ağaçları kemirerek beslenen birtakı m sinek kurtçukları na verilen ad. ağaç küpesi * Hatmi. ağaç mantarı * Ağaçta biten bazitli mantarlara verilen ad. ağaç minesi * Mine çiçeğ igillerden, bahçelerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen, kı rmı zı , mor çiçekli bir ağaççı k (Lantana). ağaç mobilya

* Oturma, yemek yeme, çalı ş ma, yatma vb. iş lerin yapı lması nda kolaylı k ve rahatlı k sağlayan, parçaları nı n büyük çoğ unluğu masif, lifli, yangalıve tabakalıağaç malzemeden yapı lan, taş ı nabilir veya sabit olarak kullanı lan eş ya. ağaç nemi * Ağaçta bulunan su miktarı nı n, aynıağacı n mutlak kuru ağı rlı ğ ı na oranı . ağaç olmak * bir yerde ve ayakta çok beklemek. ağaç oyma * Oyma baskısanatları ndan düz bir baskıtekniğ i. ağaç sakı zı * Reçine. ağaç sansarı * Sansargillerden, sı rtıkoyu esmer, karnıdaha açı k, iyi tı rmanan, postu değ erli bir memeli türü (Martes martes). ağaç yaşiken eğ ilir * çocuklar küçük yaş ta kolay eğ itilir, büyük insan kolay kolay eğitilemez. ağaççı k * Taflan gibi, dallarıdibinden baş layarak çatallanan küçük ağ aç. ağaççı lı k

* Ağaç yetiş tirme iş i.

ağaçdelen * Yuva yapmak için ağ açlarıoyan böcek. ağaçkakan * Serçegillerden, ağaç kurtlarıile geçinen bir kuş(Picus). ağaçkesen * Zar kanatlı lardan, kurtçuklarıen çok gül fidanları üzerinde yaş ayarak yapraklara zarar veren, kara renkli bir böcek (Hylotoma). ağaçlama * Ağaçlamak iş i. ağaçlamak * Ağaçlandı rmak. ağaçlandı rı lma * Ağaçlandı rı lmak iş i. ağaçlandı rı lmak * Ağaçlıduruma getirilmek. ağaçlandı rma * Ağaçlandı rmak iş i. ağaçlandı rmak * Bir yeri ağaçlıduruma getirmek. ağaçlanma * Ağaçlanmak iş i. ağaçlanmak * Ağaçlıduruma gelmek.

ağaçlaş ma * Ağaçlaş mak durumu. * Bitki ş ekilleri gösteren ve akiklerde olduğu gibi maden filizlerinin gerek yüzeyinde gerek içlerinde rastlanan tabiî desen. ağaçlaş mak * Ağaç durumuna gelmek. ağaçlı ağaçlı k

* Ağacıolan. * Ağaç öbeğ i. * Ağacıbol olan (yer).

ağaçlı klı * Ağaçları bol olan (yer). ağaçsı * Ağaca benzeyen, ağacıandı ran. ağaçsı z

* Ağacıolmayan.

ağalanma * Ağalanmak iş i. ağalanmak * Ağa tavrıtakı narak çalı m yapmak. ağalı k * Ağa olma durumu. * Kibar ve cömertçe davranı ş . -ağ an / -eğen * Fiilden sı fat ve isim yapma eki: yat-ağ an, gez-eğen, ol-ağ an, dur-ağan, piş -eğ en vb. ağanı n alnıterlemezse ı rgadı n burnu kanamaz * işveren iş çisi ile birlikte çalı ş mazsa iş çi iş e var gücüyle sarı lmaz. ağanı n eli tutulmaz * cömertliği, elinin açı klı ğı , tartı ş ı lmaz. ağarı k

* Aklaş mı ş , rengi solmuş .

ağarma * Ağarmak iş i. * Tan atma, ş afak sökme. ağarmak * Ak olmak, ak duruma gelmek, beyazlanmak, solmak. * Aydı nlanmak. ağartı * Uzaktan ancak seçilebilen, belli belirsiz bir aklı k. * Süt, yoğ urt, peynir, ayran gibi yiyecek ve içecekler. ağartı lma * Ağartı lmak iş i. ağartı lmak

* Temizlenmek, beyazlatı lmak. ağartma * Ağartmak iş i. * Kuyumculukta gümüş ü temizleme iş i. ağartmak * Ak duruma getirmek, beyazlatmak. ağbeneklilik * Arpa bitkisinde görülen mantar hastalı ğı (Pyrenophora). ağcı ağcı k

* Ağile balı k tutarak geçinen kimse. * Palmiyelerde çiçeklerin dibinin çevresindeki telli kı n.

ağcı lı k * Ağile balı k tutma. ağda

* Kaynatı larak çok koyu ve yapı ş kan bir macun durumuna getirilen pekmez veya limonlu ş eker eriyiğ i.

ağda yapmak * vücuttaki fazla tüyleri ağ da ile almak, temizlemek. ağdacı

* Şeker, tatlıve helva yapı mı nda ağ da hazı rlayan iş çi. * Ağda ile vücuttaki fazla tüyleri veya kı llarıtemizlemeyi meslek edinmişkimse.

ağdalanma * Ağdalanmak iş i. ağdalanmak * Ağda durumuna gelmek, ağ dalaş maya baş lamak. * Ağda bulaş mak. ağdalaş ma * Ağdalaş mak durumu. ağdalaş mak * Ağda durumuna gelmek, ağ dalanmak. * (sohbet) Tam tadı na varı lı r durum almak, koyulaş mak. ağdalaş tı rma * Ağdalaş tı rmak iş i. ağdalaş tı rmak * Ağda durumuna getirmek. ağdalı

ağdalı k ağdı rma

* Ağdalanmı ş . * (deyişiçin) Bilinmeyen kelimelerle, anlaş ı lması güç, dolambaçlı cümlelerden oluş an. * Karmaş ı k. * Pekmez yapmaktan baş ka iş e yaramayan üzüm. * Ağdı rmak iş i.

ağdı rmak

* Ağması na sebep olmak. * Aş ağ ıinmek, yük veya terazide denge bozularak bir yanı ağ ı r gelmek.

ağı

* Organizmaya girince kimyasal etkisiyle fizyolojik görevleri bozan ve miktarı na göre canlı yıöldürebilen madde, zehir. ağıağ acı * Zakkum. ağıçiçeğ i * Zakkum. ağıgibi * acıveren, çok etkileyen. * çok sert, keskin. ağıotu * Baldı ran. ağı l

* Koyun ve keçi sürülerinin gecelediğ i, çit veya duvarla çevrili yer. * Bazıyı ldı zları n, özellikle ayı n çevresinde görülen genişve aydı nlı k teker, ayla, hale. * Bazıgörüntülerdeki çok ı ş ı klıcisimleri çevreleyen ı ş ı klıteker.

ağı lama * Ağı verme, zehirleme. ağı lamak

* Ağı vermek, zehirlemek. * (bir ş eye), Ağı katmak.

ağı landı rma * Ağı landı rmak iş i. ağı landı rmak * Ağı lıduruma getirmek. ağı lanma

* Ağı lanmak iş i.

ağı lanmak * Bilmeden veya farkı nda olmadan zehirli bir ş ey yemek veya içmekle zehirlenmek. ağı laş ma

* Ağı laş mak durumu.

ağı laş mak * Ağı lıduruma gelmek. ağı lda oğlak doğsa ovada otu biter * Tanrıher yarattı ğ ı nı n rı zkı nıverir. ağı lı *İ çinde ağıbulunan, zehirli. ağı lıböcek * Kı n kanatlı lardan, baş ka böcekleri yemesi bakı mı ndan yararlıbir böcek. (Carabus). ağı llanma * Ağı llanmak durumu.

ağı llanmak * Toplanı p bir arada durmak. * Çevresinde ağ ı l denen hale oluş mak, halelenmek. ağı m ağı mlı

* Ayağı n üstündeki tümsek yer. * Üstü aş ı rıtümsek olan (ayak).

ağı na düş ürmek * tuzağ ı na düş ürmek. ağı nma * Ağı nmak iş i. ağı nmak ağı r

ağı r ağı r

* (hayvan) Yere yatı p yuvarlanmak. * Tartı da çok çeken, hafif karş ı tı . * Davranı ş larıyavaşolan. * Değeri çok olan, gösteriş li. * Çapı , boyutlarıbüyük. * Çetin, güç. * Tehlikeli, korkulu, vahim. * Sı kı nt ı veren, bunaltı cı . * Dokunaklı , insanı n gücüne giden, kı rı cı . * Yavaş . * Ağı rbaş lı , ciddî. * (koku için) Keskin, boğ ucu. * (yiyecek için) Sindirimi güç. * Yoğun. * (uyku için) Uyanı lmasıgüç, derin. * Kı sı k, alçak. * Güç iş iten, sağ ı r. * Ağı r siklet. * Acele etmeden. * Fazlası yla.

ağı r aksak yürümek (veya gitmek) * pek yavaşolarak. ağı r almak * bir iş te yavaşdavranmak. ağı r araç ağı r ayak

* Ağı r vası ta. * Doğurmasıyakı n (gebe kadı n).

ağı r basmak * ağ ı rlı ğı fazla gelmek. * bir iş te gücü ve etkisi üstün gelmek. ağı r basmak * gücü, etkisi veya özelliğ i daha üstün ve belirgin olmak. * bir iş te gücü ve etkisi üstün gelmek.

ağı r basmak * bir kimse kâbusa uğ ramak. ağı r canlı * Çok yavaşişyapan, çevik olmayan. * Varlı ğı sı kı ntıveren sevimsiz. * Tembel. * Gebe (kadı n). ağı r canlı lı k * Hareketlerin yavaşolması , hı mbı llı k, tembelce davranı şbiçimi. ağı r ceza

* Ağı r hapis ve beşyı ldan yukarıolan hapis cezaları .

ağı r çekmek * tartı da ağ ı r gelmek. ağı r durmak * ciddî, ağ ı rbaş lı , oturaklı , soğukkanlıhareket etmek. ağı r elli * Bkz. eli ağ ı r. ağı r ellilik * Eli ağı r olma durumu. ağı r ezgi

* Çok ağı r, yavaşyavaş , ahenkli.

ağı r gelmek * gücüne gitmek, onuruna dokunmak. * yapı lması güç gelmek. ağı r hapis cezası * 2-24 yı l veya ömür boyu hapis cezası . ağı r hastalı k * Ölümle sona erebilecek gibi olan hastalı k. ağı r hidrojen * Döteryum. ağı r iş

* Büyük tehlikeler yaratan ve fazla güç isteyen her türlü iş .

ağı r iş itmek (veya duymak) * kulaklarıiyi iş itmemek, kulakları az iş itmek. ağı r kaçmak * gücendirici olmak. ağı r kayba uğ ramak * maddî ve manevî büyük zarar görmek. ağı r kayı p * (savaş , deprem, sel gibi doğ al afetlerde) Büyük kayı p. * Maddî zarar. ağı r küre

* Yer yuvarlağ ı nı n, yoğ unluğu ve katı lı ğı çok olan bölümü, barisfer.

ağı r ol!

* ciddî, ağ ı rbaş lı , soğ ukkanlı , sabı rlıol!. * acele etme, yavaşol!.

ağı r oturmak * uslu durmak. ağı r para cezası * Bazısuçlara göre takdir edilen para cezası . ağı r sanayi * Üretim araçlarıyapan sanayi. ağı r satmak * nazlanmak, gönülsüz davranmak. ağı r sı klet * Bazıspor dalları nda yarı ş macı ları n ağ ı rlı ğıile sı nı rlandı rı lan kategori, baş ağ ı rlı k. ağı r söylemek * acı , dokunaklı , sözler söylemek. ağı r söz

* Kiş inin onuruna dokunan, dayanı lmasıgüç söz.

ağı r su * Bazınükleer reaktör tiplerinde nötron yavaş latı cı sıolarak kullanı lan, içinde hidrojen atomlarıyerine döteryum izotoplarıbulunmasısonucu oluş an su (DO). ağı r top * Güçlü, ünlü, tanı nmı şkimse. ağı r uyku

* Uyanı lmasıgüç, derin uyku.

ağı r vası ta * Motoru, ağ ı r yük veya birden fazla römork taş ı mak amacı yla güçlendirilmişkamyon ve benzeri araç. ağı r vası ta ehliyeti * Ağı r vası ta sürücülerine verilen kullanma belgesi. ağı r yağ * Kalı n yağ. ağı rbaş lı * Davranı ş larıölçülü, olgun (kimse), vakur, ciddî. ağı rbaş lı lı k * Ağı rbaş lıolma durumu, vakar, ciddiyet. ağı rca

* Oldukça ağ ı r.

ağı rdan * Ağı r olarak. ağı rdan almak * bir iş i gereken süre içinde bitirmemek. * bir iş i gönülsüz, isteksiz yapmak, geciktirmek. ağı rkanlı

* Hippokrates'in ortaya attı ğıağ ı r canlı lı k, soğukluk, kolayca duygulanmayı şgibi nitelikleri kendinde toplayan kiş ilik tipi. * Bkz. ağı r canlı . ağı rkanlı lı k * Ağı rkanlıolma durumu. ağı rlama

* Ağı rlamak iş i, ikram, izaz. * Gelin veya güvey karş ı lanı rken çalı nan kı vrak bir hava.

ağı rlamak * Konuğ a saygıgöstererek onun her türlü rahatı nı , ihtiyacı nısağ lamak, ikram etmek, izaz etmek. ağı rlanma * Ağı rlanmak iş i. ağı rlanmak * Ağı rlamak iş ine konu olmak. ağı rlaş ma

* Ağı rlaş mak durumu.

ağı rlaş mak * (hava) Sı kı cıve bunaltı cıbir durum almak, bozulmak. * (hasta için) Tehlikeli duruma gelmek, fenalaş mak. * Yavaş lamak. * (gebe kadı n için) Doğ urmasıyaklaş mak. * Ağı rbaş lıolmak. * (yiyecek) Bozulmaya yüz tutmak. * Güçleş mek, zorlaş mak. * (organ için) Görevini yapamaz duruma gelmek. ağı rlaş tı rma * Ağı rlaş tı rmak iş i. ağı rlaş tı rmak * Bir ş eyin ağ ı rlaş ması na yol açmak. ağı rlatma

* Ağı rlatmak iş i.

ağı rlatmak * Ağı rlamak iş ini yaptı rmak. ağı rlı ğ ı nca altı n değ mek * çok değerli olmak. ağı rlı ğ ı nı(ortaya) koymak * kimliğ ini ve kiş iliğini kabul ettirmek. ağı rlı k

* Ağı r olma durumu. * Değerli olma durumu. * Ağı rbaş lı lı k. * Tehlikeli olma durumu. * Sı kı nt ı lı , bunaltı cıdurum. * Orduda bir birliğ in cephane, yiyecek ve eş ya yükleri. * Çeyizini düzmek için güveyin geline verdiği para, kalı n. * Uyuş ukluk ve gevş eklik durumu. * Uykuda iken gelen ve insana boğ ulur gibi bir duygu veren durum. * Yer çekiminin, bir cismin molekülleri üzerindeki etkisinin oluş turduğ u bileş ke.

* Takı . * Yük, külfet. * Sorumluluk. * Etki, yetki, baskı , güçlük. * Dikkati ve önemi bir ş ey üzerinde yoğ unlaş tı rmak. * Terazilerde tartma iş i yapı lı rken bir kefeye konulan nesne. * Değerlendirmelerde herhangi bir konu veya evreye, olağ anı n üzerinde ve belli oranda, fazladan bir değ er tanı nması . ağı rlı k basmak (veya çökmek) * gevş eklik ve uyku gelmek. * (uykuda) sı kı ntı lıduruma girmek. * Ağı r bir hava kaplamak, sessizlik oluş mak. ağı rlı k merkezi * Bir cismin bütün noktaları na ayrıayrıetki yapan yer çekimi kuvvetlerinden oluş muştek kuvvet durumundaki bileş kenin uygulama noktası . * Bir iş in en önemli bölümü. ağı rlı k olmak * birine yük olmak, kendi masrafı nıbaş kası na çektirmek, sı kı ntıvermek. ağı rlı klı (değer).

* Değerlendirmelerde, herhangi bir konu veya evreye olağ anı n üzerinde ve belli bir oranda, fazladan tanı nan

ağı rsama * Ağı rsamak hareketi. ağı rsamak * Birine karş ısoğ uk davranarak sı kı ntıverdiğini anlatmak. * Bir iş i yavaşyapmak, önemsememek, ilgilenmemek. * Bir iş i ağı r bulmak, yük saymak, yüksünmek. ağı rş ak * Yün, iplik eğ irilen iğ i ağı rlaş tı rmak için alt ucuna geçirilen yarı m küre biçiminde, ortası delik ağ aç veya kemik parça. * Teker biçiminde yassı nesne, kurs. ağı rş aklanma * Ağı rş aklanmak iş i veya durumu. ağı rş aklanmak * Çı banda veya (ergenlik sı rası nda) memede ağ ı rş ak biçiminde bir tümsek oluş mak. ağı ş

* Ağmak iş i veya biçimi. * (su buharı nı n ve baş ka gazları n) Yerden havaya doğru çı kı ş ı , yağı şkarş ı tı .

ağı t

* Ölen bir kimsenin gençliğini, güzelliğ ini, iyiliklerini, değerlerini, arkada bı raktı kları nı n acı ları nıveya büyük felâketlerin acı lıetkilerini dile getiren söz veya okunan ezgi, yazı lan yazı , sağ u, mersiye. * Ağlama, gelin olan bir kı zı n arkası ndan meziyetlerini sayı p dökerek ağ lama. ağı t yakmak (veya tutturmak) * ağ ı t söylemek, ağı t düzmek. ağı tçı ağı tçı lı k

* Ölüye ağı t söylemek için para ile getirilen kimse, sağ ucu. * Ağı tçı nı n iş i veya mesleğ i.

ağı tlama ağı z boş luk.

* Ölmüş leri anmak için düzenlenen törende okunan övgü. * Yüzde, avurtlarla iki çene arası nda, ses çı karmaya, soluk alı p vermeye ve besinleri içine almaya yarayan * Bu boş luğ un dudaklarıçevrelediğ i bölümü. * Kapları n veya içi boşş eylerin açı k yanı . * Bir akarsuyun denize veya göle döküldüğ ü yer, munsap. * Koy, körfez, liman, yol gibi yerlerin açı k yanı . * Birkaç yolun birbirine kavuş tuğu yer, kavş ak. * Kesici aletlerin keskin yanı . * Bir dilin sı nı rları içinde, bölgelere ve sı nı flara göre değ iş en söyleyişözelliğ i. * Birini yanı ltmak, kandı rmak amacı yla dolambaçlıbirtakı m sözler söyleme özelliği. * Bir bölge ezgilerinde görülen özelliklerin tümü. * Bazen "kez" anlamı na gelir. * Üslûp, ifade özelliğ i. * (tehlikeli ş eyler için) Pek yakı n yer.

ağı z

* Yeni doğurmuşmemelilerin ilk sütü.

ağı z açmak * söz söylemek, konuş mak. * azarlamak, paylamak. ağı z açmamak * tek bir söz olsun söylememek, susup kalmak. ağı z açtı rmamak * çok konuş arak baş kaları nı n söz söylemesine, konuş ması na engel olmak. ağı z ağ ı za * ağ zı na kadar, tamamen. ağı z ağ ı za vermek (veya konuş mak) * iki kiş i birbirine pek yakı n durarak baş kaları iş itmeyecek biçimde konuş mak. ağı z alı ş kanlı ğ ı * Çok söylendiğ i için bir sözü sı k sı k kullanma durumu. ağı z aramak (veya yoklamak) * öğrenmek istenilen ş eyi söyletecek yolda dil kullanmak. ağı z birliği * Bir konuda anlaş arak aynıbiçimde konuş ma, söz birliğ i. ağı z birliği etmek * bir konuda anlaş arak aynış ekilde konuş mak, söz birliğ i etmek. ağı z birliği etmek * bir konuda anlaş arak aynıbiçimde konuş mak, söz birliğ i etmek. ağı z burun birbirine karı ş mak * dayak yeme sonunda yüzü, yara bere içinde kalmak. * yüzde aş ı rıöfke, üzüntü, yorgunluk gibi durumları n izleri görünmek. ağı z dalaş ı * Ağı z kavgası , karş ı lı klıatı ş ma, bağrı ş ma, dil dalaş ı . ağı z değiş ikliğ i

* Yemeğ in çeş idinde değ iş iklik. ağı z değiş tirmek * önce söylediğini baş ka türlü anlatmak. ağı z dil vermemek * hiç konuş mamak, susmak. ağı z dolusu * Ağzı n alabileceğ i kadar. * (küfür için) Birbiri ardı nca, birçok. ağı z kâhyası * Birinin söyleyeceğ i sözlere karı ş an kimse. ağı z kalabalı ğ ı * Birbirini tutmayan gereksiz sözler. ağı z kalabalı ğ ı na getirmek * birini gereksiz sözler söylemek yolu ile ş aş ı rtmak. * söz söyleme becerisine sahip olma. ağı z kavafı * Karş ı sı ndakini kandı rmak için gerekli gereksiz çok söz söyleyen. ağı z kavgası * Karş ı lı klıağ ı r sözler söyleyerek yapı lan çekiş me, atı ş ma, dil kavgası . ağı z kokusu * Bir kimsenin çekilmez davranı ş ları , istekleri, sözleri. ağı z kullanmak * duruma, ortama göre söz söylemek, sözünü amacı na göre değ iş tirmek. ağı z niş anı * Yalnı z sözle yapı lan niş anlanma. ağı z satmak * yüksekten atarak kendini övmek. ağı zş akası * Sözle yapı lan ş aka. ağı z tadı * (ailede veya toplumda) Dirlik düzenlik, iyi geçinme veya rahatlı k. ağı z tadı yla * huzurla, rahatlı k içinde, içine sine sine, lezzetini duyarak. ağı z tamburası çalmak * sözle avutmaya, oyalamaya çalı ş mak. ağı z tatsı zlı ğ ı * Bir topluluk içindeki geçimsizlik, huzursuzluk. ağı z tı kamak * konuş ma imkânıvermemek. ağı z tüfeği * Mermileri ş iddetle üflenerek fı rlatı lan bir çeş it tüfek taslağ ı . ağı z tütünü

* Keyif için ağ ı zda çiğ nenen bir tür tütün. ağı z ünlüsü * Geniz yoluna kaymadan çı kan ünlü, ağ ı zsı l ünlü. ağı z yapmak * birini kandı rma, yanı ltma amacı yla duyguları nı , düş üncelerini olduğundan baş ka türlü gösterecek biçimde konuş mak. ağı z yaymak * açı k ve dürüst konuş maktan kaçı nmak. ağı z yer, yüz utanı r * armağ an alan, armağanıverenin isteğ ini yerine getirmeye çalı ş ı r. ağı z yoklamak * Bkz. ağı z aramak. ağı zda dağı lmak * (genellikle hamur iş i için) iyi piş mişve lezzetli olmak. ağı zda sakı z gibi çiğnemek * bir söz veya düş ünceyi sı k sı k tekrarlayı p durmak. ağı zdan

* Yazı lıolmayarak, sözle, sözlü, ş ifahî.

ağı zdan ağı za * Herkes birbirine söyleyerek. ağı zdan ağza dolaş mak (veya geçmek) * herkes birbirine söylemek. ağı zdan burun yakı n, kardeş ten karı n yakı n * "insanı n kendi yararıher ş eyden önemlidir" anlamı nda kullanı lı r. ağı zdan dolma * (top veya tüfek için) Namlusu ağzı ndan doldurulan. ağı zdan kapmak * baş kaları ndan dinlemek yolu ile yarı m yamalak birtakı m bilgiler edinmek. ağı zlama * Ağı zlamak iş i. ağı zlamak * Bir iş i kolaylamak. * Bir parçayı yuvası na geçirmek için önce yuvanı n ağ zı nı ayarlamak. * Bir boğ azı n veya bir limanı n ağ zı nıortalamak. ağı zlara sakı z olmak * herkesin diline düş mek. ağı zlaş ma * Ağ ı zlaş mak iş i veya durumu. ağı zlaş mak *İ ki kan damarı , birbiri içine açı lmak. ağı zlı

* Ağzıherhangi bir biçimde olan.

ağı zlı k

* Bir ucuna sigara takı lan, öbür ucundan nefes çekilen çubuk biçimindeki araç. * Nefesli çalgı larda ağza gelen yer. * Yemişküfelerinin üzerine yapraklıdallarla yapı lan kapak. * Kuyu bileziğ i. * Su tesisatı nda su alı p vermeye yarayan vanalıuç. * Hayvanı nı sı rması na, zararlıbir ş ey yemesine engel olmak için ağzı na takı lan tel, deri gibi kafes. * (dokumacı lı kta) Çözgünün açı lı p kapandı ğ ıve içinde mekiğ in geçtiğ i yer. * Telefon ve benzeri cihazlarda ağ za yaklaş tı rı lan bölüm. * Bir ş eyin baş ladı ğı yer. * Huni.

ağı zlı kçı * Ağı zlı k yapan veya satan kimse. ağı zotu

* Toplarıateş lemek için falyaya konulan ve barutun patlaması na sebep olan madde.

ağı zsı l * Ağı zla ilgili. ağı zsı l ünlü * Bkz. ağı z ünlüsü. ağı zsı z

* Ağzıolmayan. * Yumuş ak huylu, sessiz.

ağladıağlayacak * ağ lamak üzere olan. ağlama

* Ağlamak iş i.

ağlamak * Üzüntü, acı , sevinç, piş manlı k aldanma vb.nin etkisiyle göz yaş ıdökmek. * Ağaç budandı ğ ı nda kesilen yerlerden besi suyu veya öz su akmak. * Sı zlanmak, yakı nmak. * Bir duruma karş ıüzüntü duymak. ağlamak para etmez * üzülmenin yararıolmaz. ağlamaklı * Ağlar gibi olan, üzüntülü. ağlamaklıolmak * ağ layacak duruma gelmek. ağlamalı * Ağlar gibi olan, ağ layacak gibi. * Acı ma duygusu uyandı racak hâlde, sı zlamalı . ağlamayan çocuğa meme vermezler * hakkı nıaraması nıbilmeyen kimsenin iş i görülmez. ağlamsı ağlanma

* Ağlayacak gibi, ağ lamalı . * Ağ lanmak iş i.

ağlanmak * Ağlamak iş i yapı lmak. ağlantı

* Hafif hafif ağ lama.

ağlar gözden, sahte sözden kendini sakı n * "kendini acı ndı ranlardan kork" anlamı nda kullanı lı r. ağlaş ma ağlaş mak

* Ağlaş mak iş i. * Birlikte ağlamak. * Sı zlanmak.

ağlata ağ lata * Sürekli ağ latarak, devamlıeziyet ederek, üzerek. ağlatı

* Trajedi.

ağlatı cı * Ağlamaya yol açan. ağlatı ş ağlatma ağlatmak

* Ağlatmak iş i veya biçimi. * Ağlatmak iş i. * Ağlaması na yol açmak.

ağlaya ağlaya * Ağlayarak. ağlayanı n malıgülene hayretmez * birinden haksı z olarak alı nan malı n onu alana yararıolmaz. ağlayı cı ağlayı ş

* Ölünün ardı ndan ağ lamak için para ile tutulan kimse, ağ ı tçı , yasçı . * Ağlamak iş i veya biçimi.

ağlı * Ağıbulunan. ağma

ağmak

ağnam ağnama

* Ağmak iş i. * Akan yı ldı z, ş ahap. * Sarkmak, aş ağı ya inmek, eğ ilmek, meyletmek. * Yükselmek, yukarıçı kmak. * Koyun ve keçi baş ı na alı nan vergi, sayı m vergisi. * Ağ namak iş i.

ağnamak

* (hayvan) Yere yatı p yuvarlanmak.

ağnamcı * Ağnam vergisi toplayan kimse. ağraz

* Kötü niyet ve düş manlı klar.

ağrı * Vücudun herhangi bir yerinde duyulan sürekli ve ş iddetli acı . ağrıkesici * Acı yı , sı zı yıdindirici (ilâç). ağrıkesimi * Ağrıduyusunun kendiliğ inden veya tedavi sonucu yok olması , analjezi. ağrısı zı * Rahatsı zlı k veren acı , sancı . ağrı kesen * Ağrıduyusunu ortadan kaldı ran, dindiren (ilâç vb.), analjezik. ağrı larda göz ağrı sı , her kiş inin öz ağ rı sı * herkesi en çok ilgilendiren ş ey kendi derdidir. ağrı lı ağrı ma

* Ağrı yan, ağrı sıolan. * Ağrı mak iş i. * Memeli hayvanlarda görülen ara konakçıkenelerin bulaş tı rdı ğıağ rı ma asalakları ndan ileri gelen hastalı k.

ağrı ma asalakları * Omurgalı lardan alyuvar asalağ ıolarak yaş ayan türlü biçimlerdeki sporlular topluluğ u. ağrı mak * (vücudun bir yeri) Ağ rı lıolmak. ağrı na gitmek * onuruna dokunmak veya gücüne gitmek. ağrı sıtutmak * (gebe kadı n için) doğ um sancı larıbaş lamak. * (hasta bir organ) ağrı maya baş lamak. ağrı sı z

* Ağrı sıolmayan. * Ağrıvermeden. * Dertsiz, tasası z.

ağrı sı z baş ı na kaş bastıbağ lamak * kendine gereksiz yere işçı karmak. ağrı tma ağrı tmak

* Ağrı tmak iş i. * Ağrı ması na yol açmak.

ağsı ağu

* Ağgörünüş ünde olan, ağgibi örülmüşolan. * Ağı .

ağulamak * Ağulamak. ağustos

* Yı lı n 31 gün süren sekizinci ayı .

ağustos böceğ i * Eşkanatlı lardan, erkeği yazı n karnı nı n altı ndaki özel bir organdan kesik ve sürekli ses çı karan bir böcek, orak böceği (Cicada plebeja). ağustos böcekleri * Genç sürgünlerden öz su emerek tarı m ve orman bitkilerine zarar veren birçok türün bulunduğu eş kanatlı lar familyası . ağyar

* Baş kaları , yabancı lar, eller.

ağza alı nmaz (veya ağ za alı nmayacak) * söylenmesi ayı p, çirkin (söz, küfür). ağza almamak * anmamak, sözünü etmemek. ağza düş mek * dedikodu konusu olmak. ağza koyacak bir ş ey * yiyecek bir ş ey. ağza tat, boğaza feryat * (yiyecek için) miktarıçok az olan. ağzıaçı k * Şaş kı n, alı k, bön. * Hayranlı kla, büyülenmişolarak. ağzıaçı k (veya ağzıbir karı şaçı k) kalmak * çok ş aş ı rmak, ş aş akalmak. ağzıaçı k ayran delisi (veya budalası ) * yeni gördüğü her ş eye ş aş kı nlı kla bakan, ş aş ı ran. * saf, bön. ağzıbir

* Söz birliği etmiş .

ağzıbozuk * Sövmeyi alı ş kanlı k edinmişolan, küfürbaz. ağzıburnu yerinde * oldukça güzel, yakı ş ı klı . ağzıçirişçanağı na dönmek * ağ zıkuruyup acı laş mak. ağzıdili bağlanmak

* herhangi bir sebeple konuş amaz olmak. ağzıdili kurumak * herhangi bir sebeple tükürük az olmak. ağzıdili tutulmak * beklenmedik bir durum karş ı sı nda heyecanlanmak, hayranlı k duymak. ağzıdolu dolu konuş mak * heyecanlı söz söylemek. ağzıgevş ek * Sı r saklamaz, sı r tutmaz. ağzıhavada * çevresindekilerden habersiz, alı k, ş aş kı n. ağzıkalabalı k * Birbirini tutmayan sözler söyleyen, yerli yersiz çok konuş an, boş boğaz. ağzıkara

* Kara haber vermekten hoş lanan, ş om ağ ı zlı . * Bir yerde konuş ulanıveya yapı lanıduyup görmesi istenilmeyen (kimse).

ağzıkenetli * Sı r tutan, sı r saklayan (kimse). ağzıkilitli * Dudakları beyaz (at). * Sı r saklayan. ağzıkulakları na varmak * çok sevinmek. ağzıkulakları nda * çok sevinçli, mutlu. ağzıkurumak * bir konuyu çok söylemek sebebiyle, ondan bı kmak. * içecek ihtiyacı duymak. ağzıkurusun * felâket dileğinde bulunanlara karş ıkullanı lan bir ilenme. ağzılâf (veya lâkı rdı ) yapmak * kolay konuş ma yeteneğ i olmak. * inandı rı cısöz söyleme yeteneğ i olmak. ağzıoynamak * bir ş eyler yemek. * konuş mak. ağzıpek ağzıpis

* Sı r vermeyen, ketum. * Sövmeyi huy edinmişolan.

ağzısı kı * Bkz. ağzıpek. ağzısulanmak

* imrenmek. ağzısüt kokmak * çok genç ve toy olmak. ağzıteneke kaplı (olmak) * çok sı cak veya çok acı ş eyleri kolaylı kla içebilen veya yiyebilenler için ş aka yollu söylenir. ağzıtorba değil ki büzesin * herkesin dedikodu yapması nı n önüne geçilemeyeceğini anlatı r. ağzıvar, dili yok * pek sessiz, kendi hâlinde. * konuş mayan, derdini anlatamayan. ağzıvarmamak * söylemeye, açı klamaya gönlü elvermemek. ağzıyanmak *oş eyden büyük zarar görmek. ağzı na (veya diline) kira istemek * söylemesi beklenen ş eyi söylemekte nazlıdavranmak. ağzı na (veya diline) sağ lı k * bir sözü yerinde söyleyen kiş ilere söylenir. ağzı na (veya önüne) bir kemik atmak * birini küçük bir çı kar göstererek susturmak. ağzı na abdestle almak * o kiş iyi anarken çok saygı lıdavranmak. ağzı na almak * söylemek. ağzı na almamak * adı nıağ zı na almamak. ağzı na almamak * söz konusu etmemek, anmamak, söylememek. ağzı na atmak * yemek için ağza koymak. ağzı na bakakalmak * sözlerine hayran olmak. ağzı na baktı rmak * kendini zevk ile dinletmek. ağzı na bir parmak bal çalmak * birini tatlısözlerle veya çeş itli hediyelerle bir süre için kandı rmak, oyalamak. ağzı na bir ş ey (veya bir çöp) koymamak * hiçbir ş ey yememek. ağzı na bir zeytin verir, altı na (veya ardı na) tulum tutar. * yaptı ğ ıküçük iyiliklere karş ı lı k büyük çı kar bekler. ağzı na burnuna bulaş tı rmak * bir iş i beceremeyip berbat etmek, bozmak.

ağzı na düş mek * çok yaygı n olarak bilinip konuş ulmak. ağzı na etmek * haddini bildirmek. ağzı na geldiği gibi * önünü sonunu düş ünmeden. ağzı na geleni söylemek * nezaket dı ş ı na çı karak ağı r ve kı rı cısözler söylemek. * çok ve düş üncesizce konuş mak. ağzı na gem vurmak * susturmak, söyletmemek. ağzı na kadar * boşyeri kalmayacak biçimde. ağzı na kilit takmak (veya vurmak) * susturmak. ağzı na koymamak * yememek veya içmemek. ağzı na lâyı k * bir yiyeceğ in tadıanlatı lı rken "sen de yesen, beğenirsin" anlamı ile söylenir. ağzı na sakı z olmak * dedikodusuna konu olmak. ağzı na sürmemek * bir ş eyden hiç yememek. ağzı na taşalmı ş * söze karı ş mayı p susanlar için kullanı lı r. ağzı na tı kamak * susturmak, fazla konuş ması na engel olmak. ağzı na tükürmek * birini küçültmek üzere küfür olarak kullanı lan uygunsuz sözler sarf etmek. * birine benzemek. ağzı na verilmesini beklemek (veya istemek) * çalı ş mayı p, iş lerinin baş kalarıtarafı ndan yapı lması nıbeklemek. ağzı na vur, lokması nı al * yumuş ak huylu kimseye her istenileni kolaylı kla yaptı rabilme anlamı nda bir atasözüdür. ağzı na yakı ş mamak * söylemesi ayı p kaçmak, uygun düş memek, yakı ş ı k almamak. ağzı nda bakla ı slanmamak * hiç sı r saklamamak. ağzı nda bı rakmak * Bkz. lâf ağzı nda kalmak. ağzı nda büyümek * sevmediğinden veya içi almadı ğı ndan yutamamak.

ağzı nda gevelemek * açı kça söylememek. ağzı nda yaşkalmamak * bir düş üncesini bir kimseye birçok kez söylemişolmak. ağzı ndan

* birisinden dinleyerek. * adı na.

ağzı ndan baklayı çı karmak * Bkz. baklayı ağzı ndan çı karmak. ağzı ndan bal akmak * çok tatlıkonuş mak. ağzı ndan çı kanı(veya çı kan sözü) kulağ ıduymamak (iş itmemek) * sözlerini tartmadan söylemek. ağzı ndan çı kmak * bir sözü istemeden, farkı na varmadan söylemek, söylemişbulunmak. ağzı ndan çı t çı kmamak * hiçbir ş ey söylememek. ağzı ndan dirhemle çı kmak * çok az konuş mak. ağzı ndan dökülmek * açı kça söylemekten çekindiğ iş ey, konuş ması ndan belli olmak. ağzı ndan düş memek (veya düş ürmemek) * her zaman sözünü etmek. ağzı ndan girip burnundan çı kmak * türlü yollara baş vurarak birini bir ş eye razıetmek, kandı rmak. ağzı ndan hayı r çı kmazsa bari ş er söyleme * "lehte konuş muyorsun, bari aleyhte de konuş ma" anlamı nda kullanı lı r. ağzı ndan kaçı rmak * istemediğ i hâlde boşbulunup söyleyivermek. ağzı ndan kapmak * birinin bildiği ş eyleri, ustalı klıkonuş malarla ona sezdirmeden öğrenmek. * birinin konuş ması nı keserek kendi söze ba ş lamak. ağzı ndan lâkı rdı(veya lâf) almak (veya çekmek) * karş ı sı ndakini konuş turarak birtakı m gizli ş eyleri öğrenmek. ağzı ndan lokması nıalmak * birinin hakkıolan ş eyi ondan almak. ağzı ndan yel alsı n * ağ zı nı hayra aç. ağzı nı(veya çenesini) tutmak * boş boğazlı k etmemek. * kötü söz söylememe. * bir konuda arzu edilmeyen düş üncelerin açı ğ a çı kması nıbir ş ekilde önlemek.

ağzı nıaçacağ ı na gözünü aç * dikkatsiz kiş ileri uyarmak için "dikkatli ol uyanı k ol!" anlamı nda kullanı lı r. ağzı nıaçı p gözünü yummak * öfke ile, sonunu düş ünmeden ağzı na gelen bütün ağ ı r sözleri söylemek. ağzı nıaçmak * konuş maya baş lamak. * ağ ı r sözler söylemeye baş lamak. * alı k alı k bakmak. ağzı nıaçmamak * hiçbir söz söylememek, ses çı karmamak. ağzı nıaramak (veya yoklamak) * Bkz. ağı z aramak. ağzı nıbı çak açmamak * üzüntüsünden söz söyleyecek durumda olmamak. ağzı nıbozmak * kaba sözler söylemek, küfretmek. ağzı nıburnunu çarş amba çanağı na (veya pazarı na) çevirmek * kı rı p parçalamak, dövmek. ağzı nıburnunu dağı tmak * birinin yüzüne ş iddetle tokat, yumruk indirmek. ağzı nıdilini bağlamak * birini konuş amaz duruma getirmek. ağzı nıhavaya (veya poyraza) açmak * umduğ unu elde edememek. ağzı nıhayra aç! * kötü ihtimaller söz konusu edildiğ inde gerçekleş memesi dileğ i ile söylenir. ağzı nıhayra açmak * Bkz. ağzı nıhayra aç!. ağzı nıkapamak * kendisine çı kar sağlayarak bir kimseyi susturmak. ağzı nıkapamak (veya kilitlemek) * susmak, bir ş ey söylemek istememek. ağzı nıkiraya vermek * kendini de ilgilendiren bir konuda düş üncesini söylememek. ağzı nıkoklamak * niyetini ve durumunu öğ renmek. ağzı nıkullanmak (veya satmak) * birinin söylediklerini kendi düş üncesi gibi göstermeye çalı ş mak. ağzı nımühürlemek * konuş mamak, susmak. ağzı nıöpeyim (veya seveyim) * sevindirici bir söz söyleyene "ne güzel söyledin" anlamı nda kullanı lı r.

ağzı nısı kı(veya pek) tutmak * sı r vermemek. ağzı nıtı kamak * sözünü kesmek susturmak. ağzı nıtoplamak * söylemekte olduğu kötü söz veya küfürleri kesmek. ağzı nıyoklamak * birinin bir ş ey hakkı nda bildiğ ini kendisine sezdirmeden söyletmeye çalı ş mak. ağzı nı n içi yangı n yerine dönmek * ağ zı nı n tadı bozulmak, tat alma duyusunu yitirmek. ağzı nı n içine baktı rmak * sözlerini seve seve ve dikkatli dinletmek. ağzı nı n içine girmek * çok yanaş mak, iyice sokulmak. * hayranlı kla, büyük bir zevkle seyredip dinlemek. ağzı nı n kaş ı ğı (kalı bı veya lokması ) olmamak * bir ş ey bir kimsenin uğ raş abileceğ i konulardan olmamak. * bir ş ey, bir kimsenin sözünü edemeyeceğ i kadar değ erli olmak. ağzı nı n kokusunu çekmek * bir kimsenin çekilmez davranı ş ları na katlanmak. ağzı nı n mührü ile * oruçlu olarak. ağzı nı n payı nı(veya ölçüsünü) vermek * verilen karş ı lı kla bir kimseyi söylediğ ine veya yaptı ğı na piş man etmek. ağzı nı n perhizi yok * ağ zı na geleni söyler. ağzı nı n suyu akmak * çok beğenip istemek, imrenmek. ağzı nı n tadıbozulmak (veya kaçmak) * bir kimsenin kurulu düzeni dirliği bozulmak. ağzı nı n tadı nı almak *oş eyin acıtecrübesini geçirmişbulunmak. ağzı nı n tadı nıbilmek * güzel yemeklerden anlamak. * her ş eyin güzelini, iyisini bilmek, anlamak. ağzı nı n tadı nıbilmek * güzel yemeklerden anlamak. * her ş eyin güzelini, iyisini bilmek, anlamak. ağzı nı n tadı nı kaçı rmak * bir kimsenin kurulu düzenini bozmak; neş esini, keyfini bozmak. ağzı yla kuştutsa... * ne yapsa, ne kadar çaba ve ustalı k gösterse. ah

* Sesin tonuna göre piş manlı k, öfke, özlem, beğenme, sevgi gibi duygular anlatı r. * (a:h) Ağ rı , acıduyulduğ unda söylenir. * (â:h) İ lenme, beddua. ah alan onmaz * "kötülük ettiğ i için beddua alan iflâh olmaz" anlamı nda kullanı lı r. ah almak

* birinin ilenmesini üstüne çekmek.

ah çekmek * derin bir keder veya özlemle içten gelerek ah demek. ah etmek

* acıile içini çekmek. * ilenmek.

ah vah etmek * piş manlı ğı nı , üzüntüsünü dile getirmek. ah yerde kalmaz * "kötülük cezası z kalmaz" anlamı nda kullanı lı r. aha

*İ ş te burada.

ahacı k * Dikkati çok yakı n bir noktaya çekmek için kullanı lı r. ahali

* Araları nda aynı yerde bulunmaktan baş ka hiçbir ortak nitelik düş ünülmeksizin bir ülkede, ş ehirde veya semtte oturanları n tamamı . * Bir yerde toplanan kalabalı k, halk. ahar * Hattatları n kâğı t cilâlamak için kullandı klarıniş asta ve yumurta akı ndan yapı lan özel bir karı ş ı m. aharlama

* Aharlamak iş i.

aharlamak * Ahar sürmek. aharlı

* Aharıolan, üzerine ahar sürülmüşolan.

ahbap * Kendisiyle yakı n iliş ki kurulup sevilen, sayı lan kimse. * Seslenme sözü olarak da kullanı lı r. ahbap çavuş lar * her vakit birlikte görülen ve birbirine çok bağ lıolan arkadaş lar için söylenir. ahbap çı kmak * önceden tanı ş mı şolmak. ahbap kusuruna bakan ahbapsı z kalı r * "dostları n ufak tefek kusurları na bakmamak gerekir" anlamı nda kullanı lı r. ahbap olmak * arkadaşolmak, dostluk kurmak, yakı nlı k kurmak.

ahbapça

* Dostça, içten, teklifsizce.

ahbaplı ğa dökmek * yerli yersiz yakı nlı k göstermek. ahbaplı k * Ahbap olma durumu, ünsiyet. ahbaplı k etmek * arkadaş lı k etmek, arkadaş ça konuş mak. ahcar ahçı

* Taş lar. * Aş çı .

ahçı baş ı * Aş çı baş ı . ahçı lı k

* Aş çı lı k.

ahde vefa (etmek) * (devletler hukukunda) devletlerin, katı ldı klarımilletler arası antlaş malara uyma zorunluluğ unda oldukları nı belirten kural. * sözünde durma. ahdetme

* Ahdetmek iş i.

ahdetmek * Bir ş eyi yapmak için kendi kendine söz vermek. * Yemin etmek. ahdî Ahdiatik

* Antlaş maya göre olan, antlaş ma gereği olan. * (Hristiyanlara göre İ branilerde) İ sa'dan önceki kutsal kitaplar.

Ahdicedit * (Hristiyanlara göre İ branilerde) İ sa'dan sonraki kutsal kitaplar. ahengi bozulmak * dirliğ i, düzeni bozulmak. ahenk

* Uyum. * Uyuş ma, anlaş ma. * Çalgı lıeğlence.

ahenk almak * uyumlu hâle gelmek. ahenk kaidesi * Bkz. ünlü uyumu. ahenk kurmak * uyuş ma sağ lamak, anla ş ma sağlamak.

ahenk sağ lamak * düzene sokmak, birliği sağlamak. ahenk tahtası * Telli çalgı lardan üzerine teller gerilmişbulunan kapak tahtası . ahenk vermek * düzeni, uyumu sağlamak. ahenk yapmak * çalgı lıeğ lence düzenlemek. ahenkleş tirme * Ahenkleş tirmek iş i. ahenkleş tirmek * Ahenk sağlamak. ahenkli * Uyumlu, düzenli. * Eğ lenceli. ahenklilik * Ahenkli olma durumu, uyumluluk. ahenksiz

* Uyumsuz, düzensiz. * Eğ lencesiz.

ahenksizlik * Uyumsuzluk, düzensizlik. ahenktar aheste

* Ahenkli. * Yavaş , ağı r.

aheste aheste * Yavaşyavaş , ağı r ağ ı r, usul usul. aheste beste * Yavaşyavaş , ağı r ağ ı r. ahfat

* Torunlar, soy.

Ahfeş 'in keçisi gibi baş ı nısallamak * söylenen sözü anlamadan kafa sallayarak onaylamak. ahıçı kmak * yaptı ğ ıilenme etkisini göstermek. ahıtutmak * birinin ilenmeleri gerçekleş mek. ahıyerde kalmamak * yaptı ğ ıilenme er geç etkisini göstermek. ahı mş ahı m * Beğ enilecek, değer verilecek bir ş ey değil.

ahı mş ahı m bir ş ey değil * beğ enilecek, değer verilecek bir ş ey değil. ahı r

* Evcil büyük başhayvanları n barı ndı ğ ıkapalıyer, hayvan damı .

ahı ra çekmek * bir sürüyü ahı ra kapamak, bir hayvanıahı ra bağlamak. ahı ra çevirmek * bir yeri pis, bakı msı z, dağ ı nı k, harap duruma getirmek. ahı rlama

* Ahı rlamak i ş i.

ahı rlamak * (hayvan) Ahı rda uzun süre kalı p hamlaş mak. Ahı ska Türkleri * Gürcistan'ı n Türkiye sı nı rları na yakı n bölgelerinde yaş amı şolan, ancak 2. Dünya Savaş ısonları nda Sovyetler Birliğ inin değ iş ik bölgelerine sürülen Türkler. Ahi * Ahilik ocağ ı ndan olan kimse. ahi

* Cömert, eli açı k.

Ahilik

* Kökü eski Türk töresinde olan ve Anadolu'da yüksek bir geliş im gösteren esnaf, zanaatçı , çiftçi gibi bütün çalı ş ma kolları nıiçine alan ocak. ahilik ahir

ahir vakit

* Eli açı k olma durumu, cömertlik. * Son, sonraki, ahı r. * Sonra, en sonra, sonunda. *İ nsan ömrünün son yı lları .

ahir zaman * Son zaman. * (halk inanı ş ı na göre) Dünyanı n son günleri, kı yametin kopmak üzere bulunduğ u günler veya yı llar. ahir zaman peygamberi * Müslümanlarca son peygamber olduğuna inanı lan Hz. Muhammed. ahiren ahiret ahiretlik

* Son zamanlarda, son günlerde, son olarak, yakı nlarda. * Bkz. ahret. * Bkz. ahretlik.

ahit * Kendi kendine söz vererek bir iş i üzerine alma, ant. * Antlaş ma. * Devir, zaman.

ahitleş me * Ahitleş mek iş i. ahitleş mek * Antlaş mak. ahitname

* Antlaş ma belgesi, antlaş ma, anlaş ma.

ahiz * Alma. * Kabul etme. ahize * Bir elektrik akı mı nıalı p baş ka bir kuvvete çeviren âlet, alı cı , reseptör. ahkâm

* Yargı lar, hükümler.

ahkâm çı karmak * kendi düş üncelerine dayanarak birtakı m yargı lara varmak. ahkâm kesmek * çekinmeden kesin yargı larda bulunmak, bilir bilmez konuş mak. ahkâm yürütmek * (bir sözden) kendi anlayı ş ı na göre sonuçlar çı karmak. ahlâf ahlâk bilim.

* Birinin yerine geçenler, halefler, kuş aklar, eslâf karş ı tı . * Bir toplum içinde kiş ilerin benimsedikleri, uymak zorunda bulunduklarıdavranı şbiçimleri ve kuralları . * Belli bir toplumun belli bir döneminde bireysel ve toplumsal davranı şkuralları nıtespit eden ve inceleyen *İ yi nitelikler, güzel huylar.

ahlâk bilimi * Yarar, iyi, kötü gibi sorunlarıinceleyen, törelere dayanan bir davranı şyasasıgeliş tiren, neyin uğ runda savaş ı lmaya değ er, neyin hayata anlam kazandı rdı ğı , hangi davranı ş ı n iyi ve hangisinin kötü olduğu gibi sorunları kendine konu edinen bilim, etik. ahlâk dı ş ı * Töre dı ş ı . ahlâk dı ş ı cı lı k * Ahlâk bilimine aykı rıdavranma. ahlâk yasası * Ahlâk iş lerini belirleyen, kendine uyulmasıahlâk açı sı ndan gerekli olan genel ve geçer kural. ahlâk zabı tası * Büyük ş ehir halkı nı n sosyal ve sağ lı k durumunu koruyan, ş ehir düzeni için çalı ş an teş kilât. ahlâkça ahlâkçı

* Ahlâk anlayı ş ı na göre, ahlâk değerlerine bağlı lı kla. * Ahlâk konuları nıinceleyen filozof veya bu konularla uğ raş an kimse. * Her ş eyi ahlâk açı sı ndan değ erlendiren kimse.

ahlâkçı lı k * Ahlâkıbir araç değ il, bir amaç sayan öğ reti, törecilik, moralizm. ahlâken ahlâkı yat

* Ahlâka uygunlukla. * Ahlâk bilimi.

ahlâkî * Ahlâka uygun, ahlâkla ilgili. ahlâkî vazife * Kanunun zorlamasıolmaksı zı n, doğ ru bilindiğ i için yapı lmasıgereken iş ler. ahlâklı

* Ahlâk kuralları na bağ lı , bunlara uygun davranan (kimse).

ahlâklı lı k * Bir insanı n veya bir insan grubunun iyi ve kötü açı sı ndan davranı şbiçimi ve ahlâkî düş ünüş ü. * Ahlâk kuralları , yasalarıile uyum içinde olma. ahlâksı z

* Ahlâk kuralları na uymayan. * Dürüst davranmayan, kötü huylu, terbiyesiz.

ahlâksı zca * Ahlâksı z biçimde veya tarzda. ahlâksı zlı k * Ahlâksı z olma durumu. * Ahlâk kuralları na uymama, ahlâksı zca davranı ş . ahlâksı zlı k etmek * ahlâksı zca davranmak. ahlama ahlamak ahlat

ahlât

* Ahlamak iş i. *İ ç çekmek, ah etmek, ah çeker gibi ses çı karmak. * Gülgillerden, kendi kendine yetiş en, üzerine armut aş ı lanan ağaç, yaban armudu (Pirus piraster). * Bu ağacı n, armuda benzeyen ve ancak iyice olgunlaş tı ktan sonra yenilebilen yemiş i. * Kaba adam, yol iz bilmez kimse. * Bir karı ş ı m içindeki parçalar, ögeler. * Beden yapı sı nı n temelini oluş turan ögeler.

ahlâtı erbaa * Bedende bulunduğ u var sayı lan dört öge. ahlatı n (veya armudun) iyisini (dağda) ayı lar yer * kendilerine yakı ş mayan güzel bir ş eyi eline geçirenler için kullanı lı r. ahmağa yüz, abdala söz vermeye gelmez * ahmağa gereğ inden çok ilgi gösterirseniz sizi sı k sı k uğ raş tı rı r. ahmak

* Aklı nı gereğ i gibi kullanamayan, bön, budala, aptal. ahmak yerine koymak * bir kimseye aptalmı ş , anlamazmı şgibi davranmak. ahmakça

* Biraz ahmak. * (ahmak'ça) Ahmağ a yakı ş ı r nitelikte, aptalca.

ahmakı slatan * Yavaşyavaşve ince ince yağan yağ mur, çisenti. ahmaklaş ma * Ahmaklaş mak durumu. ahmaklaş mak * Ahmak duruma gelmek, aptallaş mak. * Bir an için ş aş alayı p bocalamak. ahmaklaş tı rma * Ahmaklaş tı rmak iş i. ahmaklaş tı rmak * Ahmaklaş ması na sebep olmak, aptallaş tı rmak. ahmaklı k * Zekâsıaz geliş mişolma durumu, budalalı k, anlayı ş sı zlı k, akı lsı zlı k. ahraz ahret dünya.

* Dilsiz, sağı r ve dilsiz. * Dinî inanı ş a göre, insanı n öldükten sonra dirilip sonsuza dek kalacağ ıve Tanrı 'ya hesap vereceği yer, öbür

ahret adamı * Dünya iş lerinden el çekip sürekli ibadetle uğraş an kimse. ahret kardeş i *İ nanç ve ibadette birbirinden ayrı lmayan ve bu iliş kiyi ahrette de sürdüreceklerini düş ünen kadı nlara verilen ad. ahret suali * Gereksiz ve usandı rı cısoru. ahret yolculuğu * Ölüm. ahreti (veya öbür dünyayı ) boylamak * ölmek. ahretini yapmak (veya zenginleş tirmek) * hayı r iş leri yaparak sevap kazanmak. ahretlik * Besleme kı z. * Ahret kardeş i olan kadı nlardan her biri. ahrette on parmağıyakası nda olmak * kendisine karş ısorumlu olan kimseden ahrette davacıolmak. ahş a

*İ nsanı n veya hayvanı n göğ sü ve karnıiçindeki organlar, bağ ı rsak, ciğ er gibi ş eyler. ahş ap * Ağaçtan, tahtadan yapı lmı ş . ahtapot

* Kafadan bacaklı lardan, dokunaçlıbir mürekkep balı ğıtürü (Octopus). * Genellikle burun zarı üzerinde çı kan bir çeş it ur, polip.

ahtapot gibi * sı rnaş ı k, yapı ş kan kimse. * sömürmek amacı yla birçok iş e, konuya el atan, yayı lan. ahu

ahu gibi

* Ceylan, karaca. * Güzel, ince, zarif kadı n. * çok güzel, çekici.

ahu gözlü * Güzel gözleri olan. ahu parçası * Çok güzel, çekici. ahududu * Gülgillerden, dikenli bir bitki (Rubus idaeus). * Bu bitkinin duta benzeyen, kı rmı zırenkli, sulu ve kokulu yemiş i, ağaç çileği. ahval * Durumlar, hâller, vaziyetler. * Davranı ş lar. * Olaylar. ahzetme

* Ahzetmek iş i.

ahzetmek * Almak, kabul etmek. ahzüita

* Alı şveriş , alı m satı m, aksata.

ahzükabz * Kendine mal etme. aidat

aidiyet

* Ödenti. * Kesenek. * Ait olma durumu, iliş kinlik.

aile * Evlilik ve kan bağ ı na dayanan, karı , koca, çocuklar, kardeş ler arası ndaki iliş kilerin oluş turduğu toplum içindeki en küçük birlik. * Karı , koca ve çocuklardan oluş an topluluk. * Aynısoydan gelen kimseler zinciri. * Araları nda kandaş lı k veya hı sı mlı k bulunan kimselerin tümü. * Birlikte oturan hı sı m ve yakı nları n tümü. * Eş , karı .

* Aynıgaye üzerinde anlaş an ve birlikte çalı ş an kimselerin bütünü. * Temel niteliği bir olan dil, hayvan veya bitki topluluğ u. aile adı

* Soyadı .

aile bahçesi * Ailelerin rahatlı kla gidebileceği, genellikle içkisiz yer. aile bütçesi * Kı sa bir süre içinde bir iş çinin veya iş çi ailesinin hayat seviyesinde meydana gelen değ iş meleri belirlemek amacı yla yapı lan istatistik çalı ş ması . aile dostu * Ailece tanı ş ı lan ve evlerine gidilip gelinen ahbap, yakı n. aile gazinosu * Sadece evlilerin girebildiği ve birlikte eğ lendikleri yer. aile hayatı * Aile bireylerinin bütün iş lerini düzenli olarak ev içinde yapma durumu. aile hukuku * Aileyi oluş turan kiş ilerin karş ı lı klıhak ve görevlerini düzenleyen hukuk dalı . aile meclisi * Aile makamı nı n görevini yerine getiren kan veya soy hı sı mları ndan en az üç kiş iden oluş an heyet. aile ocağ ı * Ailenin kurduğ u, yerleş tiğ i, geliş tirdiğ i ev. aile plânlaması * Ailede çocuk edinmeyi sı nı rlama, doğum kontrolu. aile reisi * Kanunlara göre aile yükümlülüğ ünü taş ı yan kimse. aile saadeti * Genellikle karı , koca bazen de büyükler ve çocuklar arası ndaki uyum, anlaş ma, sevgi ve hoş görü. ailece ailecek

* Bütün aile birlikte. * Ailece.

ailelik * Aile sayı sı nı n bütünü. ailesiz ailevî ait

* Ailesi olmayan. * Aile ile ilgili. *İ lgilendiren, iliş kin, iliş ik, ilgili, için, -e düş en.

ait olmak * ilgilendirmek, birinin olmak, birine düş mek. ajan

* Bir devlet veya kuruluş un gizli amaçlarıiçin çalı ş an kimse, casus. * Bir kimsenin, bir ortaklı ğı n veya bir devletin bazıiş lerini gören kimse, işgörevlisi, temsilci. ajanda

* Unutulmamasıiçin gerekli notları yazmaya yarayan takvimli defter, andaç.

ajanlı k * Ajan olma durumu. * Ajanı n görevi. ajans * Haber toplama ve yayma iş iyle uğraş an kuruluş . * Bir ticarî kuruluş u tanı tan, onunla ilgili bilgi aktaran ve bu yolla kazanç sağlayan işkolu. * Bu işkolları nı n çalı ş tı ğı büro. ajitasyon

* Ruhsal gerginliğ in dı ş a vurması .

ajur * Delikli örgü, gözenek. ajurlu ak

-ak / -ek -ak / -ek

* Ajuru olan veya her yanıajur biçiminde iş lenmişbulunan, gözenekli. * Kar, süt gibi ş eylerin rengi, beyaz, kara ve siyah karş ı tı . * Bu renkte olan. * Temiz namuslu. * Sı kı nt ı sı z, rahat. * Beyaz leke. * Bazış eylerde beyaz bölüm. *İ simden isim türeten ek (küçültme eki): baş -ak, ben-ek vb. * Fiilden yer isimleri türeten ek: dur-ak, yat-ak vb.

-ak / -ek * Fiilden alet isimleri türeten ek: or-ak, bı ç-ak, tara-k, ele-k, küre-k vb. ak ağ a

* Saraylarda hizmet gören hadı m ağ aları nı n beyaz ı rktan olanı .

ak Arap

* Arap sözcüğü "zenci" anlamı na da geldiğ inden ası l Arapları n söz konusu olduğ u anlatı lmak istenirken kullanı lı r. ak basma

* Ak su, perde, katarakt.

ak basmak * Göze beyaz leke inerek görme yetisini yitirmek. ak benek benek.

* Gözün saydam tabakası nda bir yara veya çı ban sonucunda oluş muş , görmeyi derece derece azaltan beyaz

ak demir * Dövme demir. ak don kara don geçitte belli olur

* Bkz. akıkarası geçitte belli olur. ak düş mek * (saç ve sakal) tek tük ağ armaya baş lamak. ak gözlü

* Gözlerinin rengi pek açı k olan ve nazarı nı n hemen değdiğ ine inanı lan (kimse).

ak gün ağ artı r, kara gün karartı r * mutlu bir yaş ayı şkiş iyi dinç kı lar, mutsuz bir yaş ayı şise yı pratı r. ak kan

* Lenf.

ak kan yangı sı * Adenit. ak koyunun kara kuzusu da olur * iyi bir aileden kötü bir çocuk da çı kabilir. ak köpek kara köpek geçit baş ı nda belli olur * kimin ne olduğu deney veya sı nav sonunda anlaş ı lı r. ak madde * Demet durumundaki sinir liflerinden oluş an beynin iç, omuriliğin dı ştabakası . ak mıkara mıönüne düş ünce görürsün *ş imdiden boş una düş ünme, sonuç belli olduğ u zaman anlarsı n. ak pak

ak pak

* tertemiz. * saçısakalıağ armı ş . * Bembeyaz, temiz, parlak.

ak pas

* Lâhana, turp, ş algam, karnabahar gibi bitkilerin kök dı ş ı ndaki bütün bölgelerine yerleş ebilen, özellikle semiz otugillerde karş ı laş ı lan yosunumsu mantar (Albugo candida). ak sakaldan yok sakala gelmek * çok yaş lanı p iyice kuvvetten düş mek. ak sülümen * Cı va ile klorun birleş imi olan, çok zehirli, beyaz bir toz, süblime, sülümen. ak yazı lı * Bahtlı ,ş anslı . ak yel ak yem ak yı ldı z

* Güneyden esen rüzgâr, lodos. *İ zmarit, istavrit, uskumru gibi balı kları n beyaz etinden yapı lan ve oltada kullanı lan yem. * Çoban yı ldı zı .

aka * Büyük kardeş , ağ abey. akabe

* Tehlikeli, sarp ve zor geçit. akabinde * Arkası ndan, hemen arkadan, ardı ndan, hemen ardı ndan. akacak kan damarda durmaz * herhangi bir zarar karş ı sı nda bunun kaçı nı lmaz olduğunu anlatarak avundurmak için söylenir. akaç

* Bir yerde birikip kalan sı vı ları , bir iş lem sonunda geriye kalan artı kları , gereksiz nesneleri dı ş arı ya akı tmak için kullanı lan boru, oluk veya baş ka araç. * Kanal, ark, su yolu. * Yer altısu oluğu. akaçlama * Akaçlamak iş i, tefcir, drenaj. * Yer altısuları nı toplayan tesisat. akaçlamak * Bir yerde birikmişsularıakı tmak. * Bataklı klarıakaç yoluyla kurutmak. akaçlatma * Akaçlatmak iş i. akaçlatmak * Akaçlama iş ini yaptı rmak. akademi

* Bilginler, yazarlar, sanatçı lar kurulu. * Yüksek okul. * Çı plak modelden yapı lmı şinsan resmi.

akademici * Kurallara bağ lı resim ve heykel çalı ş masıyapan kiş i veya sanatçı . akademicilik * Resim veya heykel çalı ş ması nda kurallara bağlı lı k. akademik * Akademi ile ilgili. * Bilimsel niteliğ i olan. akademisyen * Akademi üyesi. akağaç * Gürgengillerin, kerestesinden yararlanı lan beyaz kabuklu bir türü (Betula alba). akait akaju

akak

* Bir dinin öğrenilmesi gereken inançları nı n ve tapı nma kuralları nı n tümü veya bunlarıtoplayan kitap. * Maun. * Maundan yapı lmı ş . * Akarsu yatağ ı , yatak, mecra. * Irmak, dere, çay, küçük akarsu. * (su için) İ vinti yeri. * Eğ imi, iniş i fazla olan yer.

akala

* Amerikan tohumundan yurdumuzda üretilen bir pamuk türü.

akamber

* Özellikle amber balı ğ ı nı n bağ ı rsakları ndan çı karı lan, kül renginde, yapı ş kan, bükülgen ve misk gibi kokulu olan bir taş . * Sı cak üİ kelerde yetiş en bir ağ açtan (Hymenea) elde edilen katı , güzel kokulu reçine. akamet

* Kı sı rlı k, verimsizlik. * Baş arı sı zlı k, sonuçsuzluk.

akamete uğ ramak * baş arı sı z, sonuçsuz kalmak. akan sular durmak * itiraza, söyleyeceğ i söze yer kalmamak. akan yı ldı z * Güneşsistemine bağ lı , kesin yörüngesi bulunmayan ve bu sebeple atmosferin üst katmanları na girince ateş külçesi durumuna dönüş en küçük gök cismi, ağma, ş ahap, meteor. akar * Kiraya verilerek gelir getiren ev, dükkân, tarla, bağgibi mülk. akar amber * Asya ve Amerika'da yetiş en, odunu ceviz ağacı nı nkine benzeyen, güzel kokulu öz suyu olan büyük bir ağ aç (Liquidambar orientalis). akarca

akaret

* Kemik veremi. * Sürekli iş leyen çı ban, fistül. * Küçük akarsu. * Kaplı ca. * Kiraya verilerek gelir getiren ev, dükkân gibi mülk.

akarlar * Tı knaz yapı lı , gövdeleri halkası z, baş larıgöğüsle birleş ik, ağ ı z yapı larıı sı rı cı , sokucu veya emici örümceğ imsiler takı mı . akarsu * Yeryüzünde ve yer altı nda belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan su. * Tek sı ra elmastan veya inciden gerdanlı k. * Kesintisi olmayan, aralı ksı z. akaryakı t * Benzin, gaz yağ ı , mazot gibi sı vıdurumunda olan yakacak. akaryakı t istasyonu * Benzin, gaz, motorin gibi yakı tları n satı ldı ğ ıyer. akasma

* Düğ ün çiçeğ igillerden, beyaz çiçek veren, bahçelerde süs çiçeği olarak yetiş tirilen sarı lı cıbir bitki; yaban asması , Meryem ana asması (Clematis vitalba). akasya

* Baklagillerden, sı cak iklimlerde birçok çeş itleri yetiş en ve tanen, zamk, boya gibi maddelerinden yararlanı lan bir ağaç (Acacia). * Baklagillerden, yurdumuzda yetiş en bir süs ve gölge ağ acı , salkı m ağ acı(Robinia pseudoacacia).

akbaba

* Akbabagillerden, baş ıve boynu çı plak olan, dağlı k yerlerde yaş ayan, leş le beslenen, çok yüksekten uçarak keskin gözleriyle çok uzaklarıgörebilen, iri ve yı rtı cıbir kuş(Vultur monachus). * İ htiyar. akbabagiller * Gündüz yı rtı cı larıalt takı mı nı n, kanatlarıgenişve büyük olan, iyi uçan büyük kuş larıiçine alan bir familyası . akbakla akbalı k

* Kuru fasulye. * Sazangillerden, eti kı lçı klı , yumurtasıile tarama yapı lan bir balı k (Leuciscus). * Akya balı ğı .

akbalı kçı l * Leyleksilerden, bataklı k, ı rmak ve göl kı yı ları nda yaş ayan, oldukça büyük, ak renkli bir kuştürü (Egretta alba). akbaş

* Yazı n kutup bölgelerinde yaş ayan, kı ş ı nı lı k kı yı lara göçen, kı sa ve ince gagalı , siyah bacaklıyabanî bir tür kuş , deniz kazı(Bemicla). akbuğ day * Kurak iklime dayanı klı , beyaz kabuklu, ekmeklik buğ day. akburçak

* Baklagillerden, burçağa yakı n bir bitki cinsi (Lathyrus sativus).

akciğ er organ.

* Göğüs kafesinin büyük bir bölümünü dolduran ve solunum organı nı n temeli olan, sağ lısollu iki parçalı

akciğ er göbeğ i * Akciğerin, iç yan yüzünün hemen arkası nda bronş , sinir ve damarları n girip çı ktı ğı yer. akciğ er kesecikleri * Akciğer lopçuğunun parçaları ; bronş çukları n son bölümü. akciğ er lopçuğ u * Birçok akciğ er keseciğ inin birleş erek oluş turduğu parça. akciğ er peteği * Akciğerlerde solunumda gaz alı şveriş ini sağlayan, hava borucukları nı n sonunu oluş turan kesecik. akciğ er zarı * Göğüs boş luğ unun içini ve bu boş luğun içinde bulunan akciğ erin dı ş ı nıkaplayan ince zar, plevra. akciğ erliler * Karı ndan bacaklı yumuş akçaları n tek ciğerle soluk alan bir takı mı . akça akça

* Oldukça beyaz, beyazca. * Bkz. akçe.

akça armudu *İ nce kabuklu, sarı , etli ve sulu bir tür armut. akça pakça

* Beyaz tenli, güzel (kadı n). akça yel * Güneydoğ udan esen yel, keş iş leme. akçaağaç

* Akçaağaçgillerden süs ağacıolarak da dikilen tahtasıhafif ve sağ lam bir ağ aç, isfendan (Acer).

akçaağaçgiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i akçaağaç olan bir bitki familyası . akçakavak * Akkavak. akçalı * Paraya bağ lı , parayla ilgili, malî. akçe

akçı l

* Küçük gümüşpara. * Her tür madenî para. * Rengini atmı ş , ağ armı ş , içinde ak renk bulunan.

akçı llanma * Akçı llanmak iş i. akçı llanmak * Akçı l duruma gelmek, rengini atmak veya atmı şgibi olmak. akçı llaş ma * Akçı llaş mak iş i veya durumu. akçı llaş mak * Akçı l duruma gelmişolmak. akçı llı k

* Akçı l olanı n durumu.

akçöpleme * Zambakgillerden, yaprakları nı n uzun, genişolması , çiçeklerinin güzelliğ i dolayı sı yla bahçe çiçekleri arası na giren zehirli bir bitki cinsi (Veratrum album). akdarı

* Buğdaygillerden, bir yı llı k veya daha uzun yaş ayabilen otsu bir bitki türü (Panicum miliaceum).

akdedilme * Akdedilmek durumu. akdedilmek * Akdetmek iş i yapı lmak. Akdeniz humması * Malta humması . Akdeniz mavisi * Parlak ve canlıgörünümde mavi rengin bir türü. akdetme * Akdetmek iş i. akdetmek

* (mukavele, muahede, ittifak gibi karş ı lı klı bağ lanma anlamıtaş ı yan Arapça sözlerle) Yapmak. akdiken * Hünnapgillerden, hekimlikte ve boyacı lı kta kullanı lan bir bitki cinsi, güvem eriğ i, geyik dikeni (Rhamnus cathartica). akdoğan * Kartalgillerden bir doğan türü, aksungur. akdut akemi akgünlük

* Beyaz renkte olan dut. *İ ki elemanlımermer yapı ş tı rı cı sı . * Tütsü olarak yakı lan bir tür ağ aç sakı zı .

akhardal * Hekimlikte iç sürdürücü olarak kullanı lan hardal türlerinden biri (Sinapis alba). akı

* Herhangi bir kuvvet alanı nda, belli bir düzlemin belli bir bölümünden geçtiği var sayı lan güç çizgileri,

seyelân. akıak karasıkara * beyaz tenli, kara gözlü, kara saçlı . akıkarası geçitte belli olur * bir iddiadaki doğ ruluğ un ancak deney veya sı nav sonunda belli olacağı nıanlatmak için söylenir. akı bet

* (bir işveya durum için) Son, sonuç. * Sonunda, eninde sonunda.

akı betine uğramak * birinin içinde bulunduğu kötü duruma düş mek. akı cı * Akma özelliğ i olan. * Kolay söylenebilen, okunabilen, anlamca açı k (anlatı m), selis. akı cı ünsüz * Ciğerlerden gelen havanı n, ağı z boş luğundaki yarıkapalı bir engele çarpması yla oluş an bol sesli ünsüz (r, l, ğ, y). akı cı lı k * Akı cıolma durumu. * Söz, yazıve anlatı mı n akı cıolma özelliği, selâset. akı cı lı k ölçeği * Bir sı vı nı n belli sı caklı ktaki akı cı lı ğ ı nıölçmekte kullanı lan alet. akı l

* Düş ünme, anlama ve kavrama gücü, us. * Hafı za, bellek. * Öğüt, salı k verilen yol. * Düş ünce, kanı .

akı l akı l, gel çengele takı l * bir sorunun nası l çözümleneceğini düş ünememe durumu.

akı l akı ldan üstündür * bir kimsenin aklı na gelmeyen bir çare, herhangi birinin aklı na gelebilir. akı l almak * danı ş mak, görüşalmak. akı l almamak * inanı lacak gibi olmamak, akla uygun gelmemek. akı l almaz * inanı lacak gibi olmayan, inanı lmaz. akı l danı ş mak * bir konuda birinin görüş ünü sormak. akı l defteri * Hatı rlanı p yapı lmasıgereken ş eylerin yazı ldı ğ ıküçük defter, not defteri, muhtı ra defteri, ajanda. akı l dı ş ı * Akla, gerçeğe, uygun olmayan. * Us dı ş ı , gayriaklî, irrasyonel. akı l dı ş ı cı lı k * Akı l dı ş ıdavranma yanlı sıgörüş , us dı ş ı cı lı k, irrasyonalizm. akı l diş i

* Yirmi yaşsı raları nda altlıüstlü ve sağlısollu, en içeride çı kan azıdiş i, yirmi yaşdiş i.

akı l doktoru * Psikiyatrist. akı l durdurmak * bir ş ey çok ş aş ı rtı cınitelikte olmak, insanış aş ı rtmak. akı l erdirememek (veya ermemek) * ne olduğunu anlayamamak, sı rrı nıçözememek. akı l erdirmek * anlamak, sı rrı nı çözmek. akı l etmek * herhangi bir önlem veya çareyi zamanı nda düş ünmek, vaktinde hatı rlamak. akı l hastahanesi * Akı l hastaları nı n yatı rı ldı ğıhastahane. akı l hastası * Ruh hastası , deli. akı l havsala almamak * akla mantı ğ a sı ğmamak. akı l hocası * Birine yol gösterip akı l öğ reten kimse. * Herkese akı l öğ retmeye meraklıkimse. akı l için yol (veya tarik) birdir * iyi düş ünülünce ayrıayrıkimselerce varı lacak sonuç hep aynı dı r. akı l iş i değil * akla uygun değil, doğru değ il.

akı l kârıolmamak * akı llıbir kiş inin yapacağ ıişolmamak. akı l kethüdası * Herkese akı l öğ retme merakı nda olan kimse. akı l kumkuması * Çok bilmişkimse. akı l kutusu * Çok akı llı , zeki kimse. akı l öğretmek * nası l davranacağ ı nıgöstermek, yol göstermek, akı l vermek. akı l sı r ermemek * bir iş in niteliğ ini, gizli yönlerini anlayamamak. akı l terelelli * pek deliş men, kendisinden ciddî bir düş ünce, davranı şbeklenmeyen (kimse). akı l var, yakı n var (veya akı l var, izan var) * kafa yormaya gerek yok. akı l vermek * bir konuda yol göstermek, akı l öğ retmek. akı l yaş ta değ il, baş tadı r * akı llıolma ile yaş lıolma arası nda ilgi yoktur; bazıküçükler büyüklerden daha akı llı olabilir. akı l yormak * hatı rlamaya çalı ş mak, zihnini zorlamak. akı l yürütmek * herhangi bir konuda fikir vermek. akı l zayı flı ğ ı * Deliliğe kadar varmayan akı l bozukluğ u. akı lcı

* Akı lcı lı kla ilgili. * Akı lcı lı ktan yana olan kimse, usçu, rasyonalist.

akı lcı lı k

* Akla dayanan, doğ ruluğ un ölçütünü duyularda değil, düş ünmede ve tümden gelimli çı karmalarda bulan öğretilerin genel adı , usçuluk, akliye, rasyonalizm. * Akla ve akı l yolu ile varı lan yargı ya inanma, akla aykı rıveya akı l dı ş ıhiçbir ş eyi tanı mama davranı ş ıve tutumu, akliye, rasyonalizm. * Bilginin evrensellik ve zorunluluğ unun deneyden ve deneye dayanan genellemeden değil, yalnı zca akı ldan çı kartı labileceğ ini savunan öğreti, rasyonalizm. akı lda kalmak * akı lda yer etmek, unutulmamak. akı lda tutmak * unutmamak. akı ldan çı karmak * düş ünmemek, unutmak, umudunu kesmek. akı ldan çı kmak * unutulmak.

akı ldan çı kmak * unutmak. akı ldan çı kmamak * unutamamak. akı ldan geçirmek * bir ş ey yapmayıdüş ünmek, tasarlamak. akı llandı rma * Akı llandı rmak iş i, durumu. akı llandı rmak * Aklı nı kullanması nısağ lamak, aklı nıbaş ı na getirmek. akı llanma * Akı llanmak iş i. akı llanmak * Karş ı laş ı lan olayları n sonuçları ndan yararlanarak davranmak. * Uslanmak. akı llara durgunluk vermek * çok ş aş ı lacak bir sey olmak. akı llarıpazara çı karmı ş lar, herkes yine kendi akı lı nıalmı ş(veya akı llar gelin olmuş , herkes kendininkini beğenmiş ) * "insan kendi aklı nıbaş kası nı nkinden üstün görür" anlamı nda kullanı lı r. akı llı

* Gerçeği iyi gören ve ona göre davranan. * Karş ı sı ndakinin düş üncesizliğ ini belirtmek için söylenilen uyarma sözü. * (alay yollu) Düş üncesiz, aptal.

akı llıdüş ününceye kadar deli çocuğ unu (veya oğlunu) everir * kendini akı llısananlar çok kez akı lsı z diye tanı nanlardan daha az baş arıgösterir. akı llıgeçinmek * kendini çok akı llı sanmak. akı llıköprü arayı ncaya dek deli suyu geçer * atak kiş i tehlikeyi göze alarak iş e giriş ir ve çabuk sonuç alı r. akı llıolmak * gerçeklere uygun davranmak. akı llıuslu * Akı llıolarak, yaramazlı k etmeyerek, dengeli. akı llı ca

akı llı lı k

* Akla yakı n, doğ ru olarak. * Akla yakı n, doğ ru, makul. * Akı llıolma durumu; uyanı klı k.

akı llı lı k etmek * yerinde ve uygun davranmak. akı lsal

* Düş ünceyi ve gerçeğ i somut değ erlerle birbirine bağlayan hakikati içine alan ş ey.

akı lsallaş tı rma * Akı lsallaş tı rmak durumu. * Bilinç dı ş ıolayları n mantı k ve akla dayalıolarak açı klanması . akı lsallaş tı rmak * Bir ş eyi akı lsa duruma getirmek. akı lsı z

* Aklı , gerçeğ i görüp ona göre davranmaya elveriş li olmayan, anlayı ş ı kı t.

akı lsı z baş ı n cezası nı ayak çeker (veya akı lsı z iti veya köpeği yol kocatı r) * düş üncesizlik veya tedbirsizlik yüzünden, gereksiz yere gidip gelme zahmetine katlanı lı r. akı lsı zlı k

* Akı lsı z olma durumu. * Akı lsı zca yapı lan işveya davranı ş .

akı lsı zlı k etmek * düş üncesiz ve yersiz davranmak. akı m

* Akmak iş i. * Hava, su gibi akı ş kan maddelerin veya elektrik yüklerinin belli bir yönde akı ş ı , yer değiş tirmesi, cereyan. * Sanatta, siyasette, düş ünce hayatı nda ortaya çı kan yeni bir görüş , yöntem, hareket, cereyan tarz. * Debi.

akı m derken bokum demek * sözünü yolunca söyleyememek, düzensiz ş eyler söylemek. akı m ölçümü * Bir akarsuyun veya kanalı n su yolunda bir saniyede akan su hacmini ölçme. akı mcı

* Belli bir akı ma bağ lı kiş i.

akı mölçer * Bir elektrik akı mı nı nş iddetini ölçmeye yarayan araç, amperölçer. akı mtoplar * Akü, akümülâtör. akı n

* Kalabalı k bir ş eyin arkasıkesilmeyen bir gelişdurumunda olması . * Düş man toprakları na tedirgin etme, yı ldı rma, çapul gibi amaçlarla toplu olarak yapı lan baskı n. * Futbolda sayıyapmak amacı yla karş ıtakı m kalesine doğ ru genellikle topluca giriş ilen saldı rı , hücum.

akı n * Kazak-Kı rgı z Türklerinin saz ş airlerine verdiğ i ad. akı n akı n * Arkasıkesilmeyen kalabalı k öbekler durumunda. akı n etmek * toplu olarak gitmek, üş üş mek. * düş man ülkesine saldı rmak, baskı n yapmak. akı ncı

akı ncı lı k

* Düş man ülkesine akı n yapan savaş çı . * Görevi karş ıtarafa top sürmek ve sayıyapmak olan ön sı radaki oyuncu, forvet. * Akı ncıolma durumu.

akı ncı lı k etmek * düş man ülkesinde karş ıgüçleri yı ldı rmak, tedirgin etmek. akı ndı rı k * Reçine, çam sakı zı , akma. akı nkayası * Kaya balı ğı giller familyası ndan derin ve uzaklarda yaş ayan ince, uzun bir balı k türü. akı ntı * Akmak iş i. * Havanı n veya suyun herhangi bir yöne doğru yer değ iş tirmesi, akı m, cereyan. * Hastalı k sebebiyle vücudun bir yerinden sulu madde akması . * Eğ iklik, eğ im, meyil. * Çam türü ağ açlarda bulunan reçinenin eriyerek akmasıolayı . * Sı vıyapı ş tı rı cı ları n ağaç yüzeylerine gereğinden çok sürülmesi ile oluş an durum. akı ntıbilimi * Deniz akı ntı ları nıinceleme konusu edinen bilim dalı . akı ntıçağanozu * Akı ntı ya kapı lmı şyengeç. * Vücudunda göze çarpacak bir çarpı klı k bulunan kimseler için kullanı lı r. akı ntı lı

* Akı ntı sıolan, eğik, meyilli.

akı ntı ölçer * Bir akarsuyun ve kanalı n akı ntı hı zı nıve düzeyini ölçmeye yarayan alet. akı ntı ya kapı lmak * bir akı ntı nı n etki alanı na girmek, akı ntıile birlikte sürüklenmek. * etki altı nda kalarak bir topluluğ un davranı ş ı na katı lmak. akı ntı ya kürek çekmek * olmayacak bir işuğ runda boş una çabalamak. akı p gitmek * (zaman için) çabuk geçmek. akı ş

* Akmak iş i veya biçimi. * Geçip gitme, sürüp gitme. * Akı n.

akı ş kan * Kendilerine özgü bir biçimleri olmayı p içinde bulunduklarıkabı n biçimini alan ve yı ğı n oluş turmayan (sı vı veya gaz), seyyal. akı ş kanlaş ma * Akı ş kan duruma gelme. akı ş kanlaş mak * Akı ş kan duruma gelmek. akı ş kanlaş tı rı cı * Akı ş kan duruma getirme özelliğ i olan. akı ş kanlaş tı rı cı lı k * Akı ş kan duruma getirme özelliğ i olma.

akı ş kanlaş tı rma * Akı ş kanlaş tı rmak iş i. * Akı ş kanları n niteliğini düzeltmek için yoğunlaş an akı mıiçinde parçacı kları n ası ltı sı nısağ layan yöntem. akı ş kanlaş tı rmak * Akı ş kan duruma getirmek. akı ş kanlı k * Akı ş kan olma durumu. akı ş ma * Kulağ a hoşgelen veya kolayca söylenen seslerin özelliğ i. akı ş malı * Akı ş ma özelliğ i olan. akı ş maz

* Dı şetkenlerin tesiriyle akı ş mazlı ğıdeğ iş meyen, durağ an.

akı ş mazlı k * Akı ş maz veya durağan maddenin durumu. akı tma * Akı tmak iş i. * Hayvanları n, özellikle atları n alı nları nda bulunan ve burunları na doğru uzanan beyaz leke. * Un, süt, yağ , yumurta, ş eker veya pekmezle yoğ rularak cı vı k bir duruma getirilen hamurun kı zgı n saç üzerinde piş irilmesiyle yapı lan bir çeş it tatlı . * Enli bilezik. akı tmak

* Akması nı sağlamak, akması na yol açmak, dökmek.

akı tmalı * Alnı nda akı tmasıolan (hayvan). akide

* Bir ş eye inanarak bağ lanı ş , inanç, din inancı .

akide * Şekerin kaynatı larak ağ da durumuna getirilmesi yolu ile yapı lmı şrenkli ve kokulu, ağ ı zda güç eriyen ş eker; daha çok akide ş ekeri yerine kullanı lı r. akide ş ekeri * Bkz. akide. akidesi bozuk *İ nancızayı f olan (kimse). akideyi bozmak * doğ ru bilinen bir inanı şveya gidiş ten ayrı lmak. akik

* Yüzük taş ı , mühür gibi ş eyler yapmakta kullanı lan, türlü renklerde, yarısaydam, parlak ve değerli bir taş ; kalseduan kuvarsı nı n bir türüdür. akil

* Akı llı .

akil baliğ * Döl verebilecek duruma gelmişolan, erin. akil baliğolmak

* döl verebilecek eriş kin duruma gelmişolmak. * rüş tünü ispat etme yaş ı na gelmişolmak. akilâne

* Akı llı ca.

akim * Kı sı r, verimsiz, döl veremeyen. * Sonuçsuz, baş arı sı z. akim kalmak * sonuca ulaş amamak, baş arısağ layamamak. akis

* Iş ı k veya ses dalgaları nı n yansı tı cıbir yüzeye çarparak geri dönmesi, yansı ma, yankı . * Bir cismin, parlak bir yüzeyde görünmesi. * Bir ş eyin baş ka bir ş ey üzerinde yarattı ğ ıetki. * Evirme, evirtim.

akis uyandı rmak * bir konunun üzerinde düş ünülmesine, tartı ş ı lması na yol açmak, ilgi veya tepki yaratmak. akit * Hukukî sonuç doğ urmak amacıile iki veya daha çok kimsenin veya kuruluş un karş ı lı klı ve birbirine uygun irade beyanlarıile gerçekleş en iş lem, sözleş me, mukavele, kontrat. * Nikâh. âkit

* Bir iş i karş ı lı klıolarak kararlaş tı rı p üstlerine alan taraflardan her biri, sözleş me veya mukavele yapan.

akit vaadi * Ön sözleş me. akkaraman * Vücudu beyaz, ağı z, burun, göz etrafı , kulak ve ayaklarda siyah lekeler bulunabilen, kaba karı ş ı k yapağı lı , Orta Anadolu ve Doğ u Anadolu'nun batıkesimlerinde yaygı n olarak yetiş tirlen yerli bir tür koyun. akkarı nca * Düz kanatlı lardan, sı cak veya ı lı man ülkelerde yaş ayan, bitkilere çok zarar veren bir böcek cinsi, termit (Termes). akkarı ncalar * Ağı z parçalarıiyi geliş miş , iri baş lı ,ı sı rı cıböcekler topluluğ u, termitler. akkavak akkefal

* Söğütgillerden, yaprakları nı n altıbeyaz olan bir kavak türü, akçakavak, Hollanda kavağı(Populus alba). * Sazangillerden bir cins tatlısu balı ğ ı(Alburnus).

akkelebek * Hemen bütün meyve ağ açları nda tomurcuk düş manısayı lan, iri ak kanatlarıkalı n, kara damarlıbir kelebek (Aporia crataegi). akkirpani * Ak, fakat kirli. akkor akkorluk

* Iş ı k saçacak beyazlı ğ a varı ncaya değ in ı sı tı lmı şolan. * Akkor olma durumu.

akkuş akkuyruk

* Atmaca, yı rtı cıbir kuş . * Tadı nıartı rmak için çay harmanı na katı lan beyaz bir çay türü.

-akla / -ekle * Bazıfiillerin sı klı k çatı ları nıtüreten ek: tart-akla- , it-ekle- vb. akla fenalı k vermek * çok ş aş ı rmak, çı ldı racak gibi olmak, zı vanadan çı kmak. akla gelmedik * düş ünülemeyen. akla gelmeyen baş a gelir * insan ummadı ğ ı , düş ünmediğ iş eylerle daima karş ı laş abilir. akla gelmez * hatı rlanamaz, düş ünülemez. akla hayale gelmez * inanı lmaz. akla karayıseçmek * (bir iş i baş arı ncaya değin) çok sı kı ntı çekmek, güçlüklerle karş ı laş mak. akla sı ğ ar gibi * aklı n kabul edebileceği biçimde, makul. akla sı ğ mak (veya sı ğ mamak) * inanı lacak gibi olmamak. akla yakı n * aklı n benimseyebileceği, aklı n kabul edebileceğ i. akla yatkı n * uygun, akı llı ca, makul. akla zarar (veya ziyan) * çok ş aş ı lacak, ş aş kı nlı ğ a uğratacak (ş ey). aklama

* Aklamak iş i, ibra.

aklama belgesi * Alacak verecek kalmadı ğı nıgösteren belge, ibraname. aklamak

aklan

aklanma

* Suçsuz veya borçsuz olduğ u yargı sı na vararak birini temize çı karmak, tebriye etmek, ibra etmek. * Baş arı lıgösterilmek, değerli olarak nitelendirilmek. * Suları nıbir denize veya göle gönderen bölge, maile. * Bir dağsı rası nı n yamaçları ndan her biri. * Aklanmak iş i.

aklanmak * Ak olmak, temizlenmek.

* Bir dava sonunda temiz ve iliş iksiz çı kmak, temize çı kmak, beraat etmek. aklaş ma * Aklaş mak iş i. aklaş mak

* Ak duruma gelmek, ağarmak, beyazlaş mak.

aklaş tı rma * Aklaş tı rmak iş i. aklaş tı rmak * Aklaş ması nısağlamak, beyazlaş tı rmak. aklen * Akı l icabı , akı l gereğ ince. aklevrek aklı

* Tatlısu levreği. * Akıbulunan, ak renkli.

aklıalmamak * anlayamamak, kavrayamamak. * bir ş eyin olabileceğine inanmamak. * uygun bulmamak. aklıbaş ı na gelmek * davranı ş ları nı n yanlı ş lı ğ ı nı sezerek doğ ru yolu bulmak. * ayı lmak, kendine gelmek. aklıbaş ı nda * sürekli akı llıdavranan. * doğ ru dürüst, kusursuz. aklıbaş ı nda olmamak * iyi düş ünebilir durumda olmamak. aklıbaş ı ndan bir karı şyukarı(veya yukarı da) * düş ünmeden aklı na geleni yapan. aklıbaş ı ndan gitmek * çok sevinçten veya çok korkudan ne yapacağ ı nış aş ı rmak. aklıbaş ka yerde olmak * baş ka ş eyler düş ünmek. aklıbir yerde olmak * düş ünülmesi gerekenden baş ka bir ş ey düş ünmek. aklıbokuna karı ş mak * korkudan ş aş ı rı p ne yapacağı nıbilememek. aklıçı kmak * titizlikle üzerinde durmak, çok korku geçirmek, çok korkmak. aklıdağı lmak * düş ünceyi belli bir konu, sorun üzerinde toplayamamak. aklıdurmak * düş ünemez bir duruma gelmek, ş aş ı rmak.

aklıermek * anlayabilmek. * akı lca olgunlaş mak. aklıevvel * Akı llı geçinen. aklıfikri bir ş eyde olmak * bütün düş ündüğü bir konuda yoğ unlaş mak. aklıgitmek *ş aş ı rmak, korkmak. * çok beğenmek, bayı lmak. aklıkalmak * beğ enilen bir ş eyi düş ünmekten kendini alamamak. aklıkaralı * Akıve karasıolan, beyazlısiyahlı . aklıkarı ş mak * ne yapacağ ı nı bilememek, ş aş ı rmak, bocalamak. aklıkesmek * bir ş eyin olabileceğine inanmak. aklıkesmemek * sonucu tahmin edememek, ilerisini görememek. aklısı ra * aklı nca, sandı ğ ı na göre, düş ünüş üne göre, umduğuna göre. aklısı ra

* Aklı nca.

aklısonradan gelmek * verdiğ i kararı n yanlı şolduğ unu anlayı p vazgeçmek. aklıtakı lmak * zihni bir ş eyle uğraş mak. aklıtam ayar * aklıyerinde. aklıyatmak * anlamaya baş lamak, olacağ ı na inanmak, tatmin olmak. aklızı vanadan çı kmak * delirmek, aklı nıoynatmak. aklı evvel

aklı k

* Densiz, münasebetsiz, sağ duyu sahibi olmayan. * Kendisini en akı llı sanan. * Ak olma durumu. * Kadı nları n makyaj için yüzlerine sürdükleri beyaz bir sı vı , düzgün.

aklı ma gelen baş ı ma geldi * olması ndan korktuğ um ş ey oldu.

aklı mda! söz.

* lâdes oyununa katı lanlardan biri ötekine bir ş ey verirken karş ı dakinin "unutmadı m" anlamı nda söylediği

aklı na birş ey gelmek *ş üphelenmek. aklı na düş mek * hatı rlamak. * kafası nda bir düş ünce doğ mak. aklı na esmek * daha önce düş ünmemişolduğu ş eyi birden yapmaya karar vermek. aklı na geleni söylemek * rastgele konuş mak. aklı na geleni yapmak * her istediğ ini düş ünmeden yapmak istemek. aklı na gelmek * hatı rlamak, anı msamak. * bir ş eyi yapmayıdüş ünmek, tasarlamak. aklı na getirmek * hatı rlatmak. * düş ünmek. aklı na koymak * bir ş ey yapmaya kesin olarak karar vermek. * kararlaş tı rmak, çok istemek. aklı na koymak * bir kimse birine, bir ş ey telkin etmek. aklı na sı ğdı rmak * bir ş eyin olabileceğine inanmak, aklı almak. aklı na sı ğmamak * anlayamamak, kavrayamamak. * olabileceğine inanmamak. aklı na ş aş ayı m (veya ş aş arı m) * adı geçen kimsenin akı lsı zca bir davranı ş ta bulunduğ unu anlatı r. aklı na takmak (veya aklı nıtakmak) * sürekli olarak bir ş eyi düş ünmek, bir düş ünceye saplanı p kalmak. aklı na turp sı kayı m * birinin düş üncesini ve yaptı ğ ı nıbeğ enmemek. aklı na tükürmek * birinin düş üncesini beğenmemek, kı namak. aklı na uymak * birinin uygun olmayan görüş üne göre işyapmak, davranmak. aklı na vurmak * birden düş ünüvermek. aklı na yelken etmek * düş üncesizce davranmak veya aklı na geleni hemen yapmak.

aklı nca

* (küçümseme yollu) Düş üncesine göre, aklısı ra.

aklı nda kalmak * unutmamak. * hatı rlamak. aklı nda olsun! * unutma!. aklı nda tutmak * öğrenmek, bellemek. * unutmamak. aklı ndan çı karmamak * devamlıhatı rlamak, hiç unutmamak. aklı ndan çı kmak * unutmak. aklı ndan geçirmek * bir ş ey yapmayıdüş ünmek, tasarlamak. aklı ndan geçmek * düş ünmek. aklı ndan tutmak * bir ş ey düş ünmek. aklı ndan zoru olmak * arada bir durum ve ş artları n gerektirdiğ i gibi davranmamak. aklı nı (bir ş eyle) bozmak * bir ş ey üzerine düş erek hep onunla uğraş ı p durmak. aklı nı baş ı na almak (veya toplamak, devş irmek) * akı lsı zca davranı ş larda bulunmaktan kendini kurtarmak. aklı nı baş ı ndan almak * düş ünemeyecek bir duruma getirmek, çok ş aş ı rtmak. aklı nı baş ka yere vermek * konuş ulan konudan baş ka bir ş ey düş ünür olmak. aklı nı çalmak * ilgisini aş ı rıderecede çekmek. aklı nı çelmek * niyetinden, kararı ndan caydı rmak. * ayartmak, baş tan çı karmak. aklı nı kaçı rmak * delirmek. * gereksiz, yersiz işyapmak. aklı nı oynatmak * çı ldı rmak. * akı l dı ş ıiş ler yapmak. aklı nı peynir ekmekle yemek *ş aş kı nca ve akı lsı zca iş ler yapmak.

aklı nı ş aş ı rmak * yerinde olmayan bir işyapmak, yersiz düş ünmek. aklı nı takmak * sürekli olarak aklıbir ş eyle uğraş mak. aklı nı n köş esinden geçmemek * hiçbir zaman düş ünmemek. aklı nı n terazisi bozulmak * akı llı ca olmayan davranı ş larda bulunacak bir duruma düş mek. aklı nla bin yaş a * akla yakı n görülmeyen bir düş ünce ileri sürene söylenir. aklı selim aklî

* Sağduyu. * Akı lla ilgili, akla dayanan.

akliyat * Akı l yolu ile kazanı lan bilgiler. akliye

* Akı l hastalı kları ile ilgili hekimlik kolu. * Akı l hastalı kları ile ilgili hastahane bölümü. * Akı lcı lı k, usçuluk, rasyonalizm.

akliyeci * Akı l hastalı kları uzmanı . akma

* Akmak iş i. * Reçine, çam sakı zı , akı ndı rı k.

akma hançer * Ortasıoluklu hançer. akma sı nı rı * Malzemenin belirli bir gerilme uygulanması yla sı nı rlıve kalı cıdeformasyona uğ ramasıveya belirlenen toplam uzamaya maruz kalmasıdurumundaki mukavemeti. akmak

akmantar

* (sı vımaddeler veya çok ince taneli katımaddeler için) Bir yerden baş ka bir yere doğru gitmek. * (bu gibi maddeler) Aş ağı ya, yere düş mek. * (sı vıbir madde için) Bir yerden çı kmak. * (bir kap veya bir yer) İ çindeki veya üstündeki sı vı yısı zdı rmak. * Çabucak savuş mak; ortadan kaybolmak. * Art arda ve toplu olarak gitmek. * (kumaşiçin) Yı pranı p iplikleri erimeye baş lamak. * (zaman için) Çabuk geçmek. * (boya için) Birbirine karı ş mak. * Karı ş mak, katı lmak. * Sürüp gitmek. * Tadı güzel ve besleyici bir tür mantar, keçi mantarı(Agaricus campestris).

akmasa da damlar * çok değilse bile, az çok bir gelir veya kazanç sağ lar.

akmaz

* Durgun su, gölet.

akompanyatör * Bir parça çalı ndı ğı zaman ses veya bir âletle ona katı lan kimse, eş lik eden. akonitin

* Boğ an otundan çı karı lan ve hekimlikte kullanı lan zehirli bir madde.

akont * Bir borca karş ı lı k, hesabıdaha sonra görülmek üzere yapı lan kı smî ödeme. akordeon * Üstündeki düğ melere veya tuş lara basarak, metal dilcikleri titretme yolu ile çalı nan körüklü, elde taş ı nabilir bir çalgı . * Kumaş larda makine ile yapı lmı şkı rma. akordeoncu * Akordeon çalan kimse. akordiyon * Bkz. akordeon. akordiyoncu * Bkz. akordeoncu. akordu bozuk * Birbirini tutmayan, uyumsuz, akortsuz. akort * Bir çalgı yıdoğru ses vermesi için ayarlama. * Armoniyi sağlayan seslerin birleş mesi. akort etmek * çalgı ları n seslerini ayarlamak, düzenlemek. akort yapmak * çalgı ları n tellerini, ses veren araçları nı ayarlamak. akortçu

* Piyano ve org gibi müzik aletlerini ayarlamayı meslek edinmişkimse.

akortlama * Akortlamak iş i. akortlanma * Akortlanmak iş i. akortlanmak * Akortlanmak iş i yapı lmak. akortlatma * Akortlatmak iş i. akortlatmak * Akortlamak iş ini yaptı rmak. akortlu * Akordu olan, akort edilmiş . akortsuz

* Akordu olmayan, akort edilmemiş . * Birbirini tutmayan, uyumsuz. akortsuzlaş tı rmak * Radyoda bir ayar frekansı nda sapma meydana getirmek. akortsuzluk * Ses düzensizliğ i veya ayarsı zlı ğı . * Radyoda gerçek ayar frekansıile doğ ru değeri arası ndaki sapma. akraba * Kan veya evlilik yoluyla birbirine bağlıolan kimseler, hı sı m. * Oluş ma yönünden aynıkaynağ a dayanan ş eyler. * Biri, diğerinin sonucu olan ş eyler. akraba çı kmak * önceden tanı ş madan veya bilmeden konuş arak akraba oldukları nıanlamak. akraba diller * Aynıana dilden gelen diller. akraba olmak * evlilik yoluyla yakı nlı k kurmak. akrabalı k * Akraba olma durumu. akran

* Yaş ça denk, yaş ı t, boydaş , öğ ür.

akranlı k * Akran olma durumu, yaş ı tlı k. akreditif

* Belirli bir nicelikteki para için, bir bankanı n yükümlülüğü altı nda, üçüncü bir kiş i yararı na bir baş ka bankada veya aracı sı nda açtı rı lan kredi. * Kredi mektubu. Akrep * Zodyak üzerinde Terazi ile Yay burçlarıarası nda yer alan burç. Zodyak. akrep

* Akreplerden, sı cak ve nemli yerlerde yaş ayan, kı vrı k ve kalkı k kuyruğunda zehirli bir iğ nesi olan böcek (Scorpio). * Saatin iki ibresinden küçüğü. akrep gibi * her fı rsatta sözleriyle baş kaları nıincitme veya onlara kötülük etme durumunda olan. akrepler akrobasi akrobat

* Örümceğ imsilerin, örneği akrep olan takı mı . * Cambazlı k, akrobatlı k. * Cambaz.

akrobatlı k * Cambazlı k. akromatik

* Beyaz ı ş ı ğ ıçözümlemeden geçiren, renksemez. * Hücrede boyayıkabul etmeyen (bölüm). akromatik iğiplik * Mitozun ilk evresi sonunda bütün hücrelerde beliren ve hücre boyaları yla pek boyanamayan iğbiçimindeki oluş um. akromatin * Hücre çekirdeğ i içindeki ince iplikçiklerden yapı lmı ş , kromatin ile boyanmamı şolan kromozomları oluş turan bölüm. akromatopsi * Bkz. renk körlüğü. akromegali * Genel geliş me bittikten sonra el, çene, burun gibi vücudun sivri kı sı mları ndaki kemiklerin kalı nlaş ması , büyümesi veya uzaması . akropol * Eski Yunan ş ehirlerinde, en önemli yapı ları n ve tapı nakları n bulunduğ u iç kale. akrostiş

* Her dizenin ilk harfi yukarı dan aş ağ ı ya doğ ru okununca ortaya bir söz çı kacak biçimde düzenlenmiş manzume, muvaş ş ah, tevş ih. aks aksak

* Dingil. * Aksayan, hafifçe topallayan. *İ yi gitmeyen, iyi iş lemeyen. * Türk müziğinde oldukça kı vrak bir usul. * Eski Yunan ve Lâtin ş iir ölçüsünde, sondan bir önceki hecesi kı sa olacak yerde uzun olan dize.

aksak eş ekle yüksek dağ a çı kı lmaz * eksik araçlarla sağlı klıişyapı lmaz. aksakal

aksaklı k aksam aksama

* Köyün veya mahallenin ihtiyar heyetinde olan kimse. * Ermiş , evliya. * Aksak olma durumu. * Kı sı mlar. * Aksamak iş i.

aksamak * Hafif topallamak. * (bir iş ) Gereği gibi yürümemek, geri kalmak. aksan * Bir ülkenin insanları na veya bir çevreye özgü söyleyişözelliği. * Vurgu, kelime vurgusu, grup vurgusu. aksanıbozuk * Bir dildeki kelimeleri doğru söyleyemeyen. aksata

* "alma ve verme" Alı şveriş . aksatı ş * Aksatmak iş i veya biçimi. aksatma aksatmak aksayı ş

* Aksatmak iş i. * Aksaması na yol açmak, bir iş i gereğ i gibi yürütmemek. * Aksamak iş i veya biçimi.

akse * Hastalı k nöbeti, kriz. aksedir

* Kaplamasımobilyacı lı kta kullanı lan, açı k kahve rengi öz odunlu olan bir ağaç (Thuya occidentalist).

akselerograf *İ vmeyazar. akselerometre *İ vmeölçer. akseptans * Yabancıülkelerde okuyacak öğrenciler için gönderilen kabul belgesi. * Poliçelerin üzerine "kabulümdür" biçiminde yazı larak altıimzalanan açı klama. aksesuar nesne.

* Bir aletin, bir makinenin iş levine katı lmayan, ancak kendine özgü ayrıbir yararıbulunan alet, araç veya

* Konunun gerektirdiği ölçüde kullanı lan, bir sahne içinde yer alan veya oyuncunun dekor gereğ i kullandı ğı çeş itli eş ya. * Kadı n giyiminde giysiyi bütünleyen ayakkabı , çanta, kemer, ş apka, eldiven, mücevher gibi eş ya. aksesuarcı * Aksesuarı hazı rlayan kimse. * Aksesuar kullanması nıseven. aksetme aksetmek

* Aksetmek iş i. * (ses) Bir yere çarpı p geri dönmek, yankı lanmak, yankıvermek. * (ı ş ı k) Bir yere vurmak. * (bir ı ş ı k veya bir ş ekil) Düz ve parlak bir yüzeye çarpı p orada aynen görünmek, yansı lanmak. * Ulaş mak, yayı lmak, duyulmak. * Evirmek, tersine çevirmek.

aksettirme * Aksettirme iş i. aksettirmek * (sesi) Yankı lamak. * (ı ş ı ğ ı ) Yansı tmak. * Haberi, durumu, ulaş tı rmak, yaymak, duyurmak. aksı rı k

* Herhangi bir sebeple burun zarı nı n gı cı klanmasısonucu solunum kasları nı n birdenbire kası lması yla ağ ı z ve burundan hı zlı , gürültülü soluk boş almasıolayı , aksı rma, hapş ı rma, hapş ı rı k.

aksı rı klı * Aksı rı ğa tutulmuş , aksı rı ğ ıolan, sı k sı k aksı ran, hapş ı rı klı . aksı rı klı tı ksı rı klı * Yaş lı , hastalı klı . aksı rı ş

* Aksı rma, aksı rma biçimi.

aksı rma * Aksı rmak iş i. aksı rmak

* Burun zarları nı n gı cı klanmasıile solunum kasları nı n birdenbire kası lmasıüzerine, ağ ı z ve burundan hı zlı , gürültülü soluk boş altmak, hapş ı rmak. aksı rtma

* Aksı rtmak iş i.

aksı rtmak * Birinin aksı rması na sebep olmak, hapş ı rtmak. aksi

aksi aksi aksi gibi

* Ters, zı t, karş ı t, olumsuz, menfi. * Uygun olmayan. *İ natçı , hı rçı n, huysuz. * Olumsuz bir biçimde, ters ve kı zgı n olarak. * istenmediğ i hâlde, aksilik olarak.

aksi hâlde * yoksa, öyle olmazsa. aksi ş eytan * iş ler yolunda gitmediğ i zaman "ne kadar ilgisiz, münasebetsiz" anlamı nda kullanı lı r. aksi takdirde * yoksa, aksi hâlde. aksi tesadüf * "ş anssı zlı ğ a bak" anlamı nda kullanı lı r. aksilenme * Aksilenmek iş i. aksilenmek * Aksileş mek, huysuzlanmak. aksileş me * Aksileş mek iş i. aksileş mek * Huysuzlanmak, huysuzluk etmek, ters davranmak, inatçı lı k etmek. aksiliğ i tutmak * güçlük çı karmak, inadı nda direnmek. aksiliğ i üstünde

* olumsuz davranı ş lı . aksilik * Terslik, inatçı lı k, huysuzluk. * Bir iş in yolunda gitmemesi durumu, uygunsuzluk, elveriş sizlik. aksilik çı kmak * engel ortaya çı kmak. aksilik etmek * güçlük çı karmak, uyuş maya yanaş mamak, huysuzluk etmek, inatçı lı k etmek, ters davranmak. aksine aksiseda

* Tersine. * Yankı .

aksiyom * Kendiliğ inden apaçı k olan ve böyle olduğu için öteki önermelerin ön dayanağ ıolan temel önerme, belit, mütearife. aksiyon * Bir kuvvetin, maddî bir etkenin, bir düş üncenin ortaya çı kması . *İ nsan etkinliğinin veya iradesinin açı ğ a çı kması . * Hareket, iş . * Bir oyuncunun sahne üzerindeki hareketi, bu hareketten ortaya çı kan geliş im. * Oyunun teması nıgeliş tiren baş lı ca olay, hikâye, geliş im. * Sermayenin belirli bir bölümü. * Hisse senedi, pay senedi. aksoğ an

* Ada soğanı .

akson * Sinir uyarmaları nısinir hücresinden ileriye uzatmaya yarayan, sinir hücrelerinin uzantı ları ndan en belirli ve uzun olanı . aksona * Vurgun hastalı ğ ı na karş ıuygulanan emniyet durakları . aksöğ üt aksu aksungur

* Söğütgillerden, kabukları eczacı lı kta kullanı lan bir söğ üt türü (Salix alba). * Gözdeki billûr cismin saydamlı ğ ı nı yitirerek ağarması ndan ileri gelen körlük, ak basma, perde, katarakt. * Akdoğ an.

aksülâmel * Tepki, reaksiyon. akş am

* Gündüzün son ve gecenin ilk saatleri. * Gece. * Akş am vakti kı lı nan namaz.

akş am ahı ra sabah çayı ra * hayatta yiyip içip yatmaktan baş ka kaygı sı olmayanlar için söylenir. akş am akş am

* Akş amı n olduğ uş u dar zamanda. akş am azadı * Ders çı kı ş ı , ders paydosu. akş am ezanı * Günün dördüncü namaz vaktini bildiren ezan; güneş in battı ğ ısı ralar. akş am gazetesi * Baskı sıöğ leden sonra, özellikle akş ama doğru yapı lan gazete. akş am güneş i * Etkisi azalmı şgün ı ş ı ğı . * Yaş lı lı k dönemi. akş am karanlı ğ ı * Alaca karanlı k. akş am namazı *İ kindi ile yatsınamazıarası nda kı lı nan namaz. akş am pazarı * Pazarlarda, iş portalarda akş ama doğ ru tezgâhta kalmı şmalları n ucuz fiyatla satı lı ş ı . akş am piyasası * Akş am üzerleri belli bir yerde yapı lan gezinti. akş am saati * Akş am vakti, akş amleyin. akş am simidi *İ kindi üzeri çı karı lan sı cak, susamlısimit. akş am yeli * Akş amlarıesen serin rüzgâr. Akş am Yı ldı zı * Venüs, Çulpan. akş ama doğru * Gündüzün akş ama yakı n bir zamanı nda. akş ama kadar * bütün gün, ara vermeden. akş ama kalmak * (iş ) gecikmek, bitmemek. akş ama sabaha * Neredeyse, pek yakı nda, kı sa bir zaman içinde. akş amcı * Akş amlarıiçki içme alı ş kanlı ğı nda olan kimse. * Çalı ş masıakş ama rastlayan. * Çalı ş maları nıdaha yoğ un olarak akş am saatlerinde yapan. akş amcı lı k * Akş amcıolma durumu. akş amcı lı k etmek * akş amcı lar içki içmek amacı yla bir araya gelmek.

akş amdan * akş am olmak üzere iken, akş ama doğ ru. akş amdan akş ama * Her akş am üst üste. akş amdan kalmı ş(veya kalma) * geceki sarhoş luğ un mahmurluğ unu taş ı yan. akş amdan kavur, sabaha savur * kazandı ğ ı nıgünü gününe harcayan tutumsuz kimselerin durumunu anlatmak için kullanı lı r. akş amdan sonra merhaba (veya sabahlar hayrolsun) * işiş ten geçtikten, olan olduktan sonra gösterilen ilgi için söylenir. akş amıbulmak (veya akş amıetmek) * akş amlamak, günü bitirmek. akş amı n iş ini sabaha (veya yarı na) bı rakma * bu gün yapı lmasıgereken bir iş i ertesi güne bı rakmak sakı ncalı dı r. akş amki

* Akş am olan, akş am yapı lan.

akş amlama * Akş amlamak durumu, iş i. akş amlamak * Bütün günü bir yerde veya bir iş te geçirerek akş ama eriş mek, akş amı bulmak. * Akş amıbir yerde geçirmek. * (ay) Dolun ay durumundan sonra geç doğ mak. akş amlar (veya akş am ş erifler) hayrolsun! * akş am vakti kullanı lan esenleme sözü, iyi akş amlar!. akş amları * Akş am vakti. * Her akş am. akş amlatma * Akş amlatmak iş i. akş amlatmak * Akş amıyaptı rmak, akş amıbuldurmak veya ettirmek. akş amleyin * Akş am saatlerinde, akş am olduğ unda, akş am vakti. akş amlısabahlı * Her akş am ve her sabah. akş amlı k * Akş ama özgü olan, akş am için. akş amlı k sabahlı k * Nerede ise, kaçı nı lmaz sonuç pek yakı n. akş amsefası * Gecesefası . akş amüstü * Güneş in battı ğı sı ralarda, akş ama doğru, akş am yaklaş ı rken.

akş amüzeri * Bkz. akş amüstü. akş ı n

* Kı lları nda ve gözlerinde, bazen de derisinde doğ uş tan boya maddesi bulunmadı ğı için her yanıak olan (hayvan veya insan) çapar, albino. akş ı nlı k aktar

aktarı cı

* Akş ı n olma durumu. * Baharat, ev ilâçları , gereçleri satan kimse veya dükkân. * Anadolu'da iğne, iplik, baharat, zarf, kâğ ı t, tütün vb. satan kimse veya dükkân. * Dam kiremitlerini aktarı p kı rı klarıyenileyen kimse. * Voleybolda öbür oyuncuları n vurmasıiçin topu, ağı n üzerine yükselten oyuncu. * Görüntüyü bir bölgeden baş ka bir bölgeye ileten araç.

aktarı lma * Aktarı lmak iş i. aktarı lmak * Aktarmak iş ine konu olmak. aktarı m * Aktarma iş i, nakil. aktarı ş aktariye aktarlı k

* Aktarmak iş i veya biçimi. * Aktarı n sattı ğ ış eyler. * Aktarı n yaptı ğ ıiş .

aktarma * Aktarmak iş i. * Bir taş ı ttan baş ka bir taş ı ta geçme. * Sürülmemiştarlayı ilk veya ikinci kez sürme. * Alı ntı , iktibas. * Bir oyuncunun topu kendi takı mı ndan bir baş ka oyuncuya göndermesi. * Arı ları bir kovandan ötekine geçirme. * Bir hesaptan baş ka bir hesaba para havale etme, virman. aktarma etmek * aktarmak. aktarma yapmak * bir taş ı ttan ötekine geçmek. * bütçede bir bölümden baş ka bir bölüme ödenek geçirmek. aktarmacı * Aktarma iş ini yapan kimse. aktarmacı lı k * Aktarma iş i, aktarma iş iyle uğ raş ma. aktarmak

* Bir yerden, bir kaptan baş ka bir yere veya kaba geçirmek.

* Bir ş eyin yolunu, yönünü değ iş tirmek. * Bir kitaptan veya bir yazı dan bir bölümü almak, iktibas etmek. * Bir dilden baş ka bir dile çevirmek, tercüme etmek. * Çatıkiremitlerini gözden geçirerek kı rı k ve bozuk olanları nı n yerlerine sağ lamları nıkoymak. * Sürülmemiştarlayı ilk ve ikinci kez sürmek. *İ letmek; bildirmek. * Bir tekniğ e göre biçimlendirmek, uyarlamak. * Bir kitabı , daha çok Kur'an'ıbaş ı ndan sonuna kadar okumak. aktarmalı * (taş ı tlar için) Belli bir süre sonra inilip baş ka bir taş ı ta binilmesini gerektiren. aktarması z * (taş ı tlar için) Belli bir süre sonra inilip baş ka bir taş ı ta binilmesini gerektirmeyen. aktartma

* Aktartmak iş i yaptı rmak.

aktartmak * Aktarmak iş i yaptı rtmak. aktavş an aktif

* Bir cins iri çöl sı çanı(Jaculus). * Etkin, canlı , hareketli, çalı ş kan. * Etkili, etken. * Bir ticarethanenin, ortaklı ğ ı n para ile değ erlendirilebilen mal ve hakları nı n tümü. * Etken.

aktif fiil * Etken fiil. aktif metot * Öğrencilerin, kiş isel çalı ş maları nı ve işyapma yeteneklerini geliş tirmeyi sağ layan bilimsel yöntem. aktif rol oynamak * etkili olmak. aktif taş ı ma * Bir maddenin hücre zarı ndan enerji harcanarak hücre içine veya dı ş ı na taş ı nması . aktifleş me * Aktif duruma gelme. aktifleş mek * Canlıhareketli, etkili olmak, aktif duruma gelmek. aktifleş tirme * Aktifleş tirmek iş i. aktifleş tirmek * Aktifleş mesini sağ lamak, aktif duruma getirmek. aktiflik * Etkinlik. aktinit

* Aktinyum, toryum, protaktinyum, tulyum, plûtonyum, amerikyum, küryum ve berkelyum radyoaktif elementlerinin ortak adı . aktinoloji

* Güneşı ş ı nları nı n hem insan hem de bütün canlı lar üzerinde etkisini inceleyen bilim dalı . aktinyum * Atom numarası89, atom ağı rlı ğı227 olan, radyoaktif bir element.Kı saltmasıAc. aktinyumlu * Özünde aktinyum bulunduran. aktivite aktivizm

* Etkinlik. * Etkincilik.

aktör * Erkek oyuncu. * Olduğundan baş ka türlü görünen kimse. aktöre * Ahlâk. aktörlük

aktris aktüalite

* Aktörün görevi, aktörün yaptı ğ ıiş . * Olduğundan baş ka türlü görünme, kendini baş ka türlü gösterme. * Kadı n oyuncu. * Güncellik. * Günün olayıveya konusu.

aktüalitesini kaybetmek * güncelliğini yitirmek. aktüalizm * Geçmişjeolojik olayları n bugünkülere bakarak açı klanabileceğ ini ileri süren öğ reti, edimselcilik. * Kuvveden fiile geçmişolan hâl (Aristo felsefesi). aktüel

akur

* Güncel, ş imdiki. * Edimsel. * Azgı n, kı zgı n (hayvan).

akustik * Fizik biliminin konusu ses olan kolu, yankı bilimi. * Kapalıbir yerde seslerin dağı lı m biçimi, ses dağ ı lı mı , yankı lanı m. akut *İ lerlemiş ,ş iddetli, acil (hastalı k). akuzatif akü

* Yükleme durumu. * Akümülâtörün kı saltı lmı şadı .

akümülâtör * Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden, istenildiğinde bunu elektrik enerjisi olarak veren cihaz, akı mtoplar.

aküpunktür * Vücudun belirli noktaları na genellikle altı n iğne batı rarak yapı lan Çin'de yayı lmı şolan tedavi. akva

akvam akvarel

* Kuvvetli, sağlam. * Bir tür sı rmalı ve köstekli bı çak. * Kavimler. * Sulu boya resim.

akvaryum * Tatlıveya tuzlu su hayvanları nı n, su bitkilerinin yapay bir ortamda beslendiğ i cam su kabı . akvaryumcu * Akvaryum iş iyle uğ raş an kimse. akvaryumculuk * Akvaryumcunun mesleği. * Süs balı ğ ıbeslemeciliğ i. akya balı ğ ı * Uskumrugillerden, ufak pullu, 10-15 bazen de 50-60 kg gelen bir balı k, akbalı k (Lichia amia). akyuvar

* Kan ve lenf gibi vücut sı vı ları nda bulunan çekirdekli, yuvarlak hücre, lökosit.

akzambak * Zambakgillerden, süs bitkisi olarak yetiş tirilen, çiçeğ i dişve yüz ş iş lerinin tedavisinde kullanı lan bir bitki (Lilium candidum). Al * Alüminyum'un kı saltması . al al

* Aldatma, düzen, tuzak, hile. * Kanı n rengi, kı zı l, kı rmı zı . * Bu renkte olan. * (at donu için) Dorunun açı ğ ı , kı zı la çalan. * Yüze sürülen pembe düzgün, allı k.

al (veya alı n) * iş te. al (veya kanlı ) gömlek gizlenemez * gizli tutulmasıelde olmayan ş eyler için söylenir. -al- / -el*İ simden fiil türeten ek. -al / -el

*İ simden sı fat türeten ek: gen-el, gövel (< gök-el), güz-el (
al basmak * loğ usa albastıhastalı ğ ı na tutulmak. al bayrak (veya sancak)

* Türk bayrağ ı . al benden de o kadar * ben de aynıdurumdayı m veya ben de aynıdüş üncedeyim. al birini, vur ötekine (veya birine) * hiçbiri iş e yaramaz, hepsi bir ayarda. al elmaya taşatan çok olur * değ erli kimselere sataş an çok olur. al giymedim ki alı nayı m * "bu iş le hiçbir ilgim olmadı ğ ıiçin söylenen sözleri kendi üzerime almadı m" anlamı nda kullanı lı r. al gülüm ver gülüm * iki sevgilinin birbirine sevgi gösterisinde bulunmaları . * bir kimseye yapı lan hizmetin hemen karş ı lı ğı nıbekleme durumu. al kan * Doymuşalifatik hidrokarbonları n genel adı , parajin. al kanlara boyanmak * yaralanmak, vurularak ölmek; ş ehit olmak. al karı sı * Loğusalara musallat olarak onlarıboğ duğu sanı lan görüntü. al kiraz üstüne kar yağmı ş * düş ünülmeyen, beklenilmeyen ş eylerin de olabileceğini anlatı r. al sana bir daha * yeni bir aksilik olunca bezginlik bildirmek için "iş te" anlamı nda söylenir. al takke ver külâh * uzun bir çekiş meden sonra, çekiş e çekiş e. * araları ndaki senli benli iliş kiyi sürdürerek. ala

âlâ

* Karı ş ı k renkli, çok renkli, alaca. * Açı k kestane renginde olan, elâ (göz). * Kekliğin boynundaki siyah halka. * Alabalı ğı n kı saltı lmı şadı . *İ yi, pek iyi.

-ala- / -ele* Fiilden sı klı k (tekerrür) çatı sıtüreten ek: çalk-ala-, ş aş -ala-, silk-ele-, it-ele-, kak-ala-, kov-ala- vb. ala ala

* Toplu olarak yapı lan iş lerde bağ rı ş arak söylenen ala ala hey! ünleminde geçer.

ala alaya kalkmak * bağ rı ş arak gürültü etmeye kalkmak. ala gün

* Yazı n güneşbulut arkası nda kaldı ğ ı nda oluş an gölgeli durum.

ala sulu * Yeni olgunlaş maya baş lamı ş(meyve). *İ yi piş memiş , suluca (yemek).

ala tav

* Az tavlı , yarı yaşyarıkuru olan (toprak).

ala tavlı * Bitkinin çimlenmesi için yeterli tavı bulmamı ş(toprak). *İ yice piş memiş(yemek). Ala Yuntlu * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. alabacak * Ayağısekili (at). * Ara bozucu, dönek, uğ ursuz (kimse). alabalı k * Ala balı kgillerden, soğuk ve duru sularda yaş ayan, eti turuncu ve lezzetli, 250 gr dan 2 kg a kadar gelen bir tatlısu balı ğ ı(Trutta faris). alabalı kgiller * Omurgalıhayvanlardan, kemikli balı kları n bir familyası . alabanda

* Deniz teknelerinin iç yanları , borda karş ı tı .

alabanda ateş * Geminin bir yanı nda bulunan toplarla birden ateşedilmesi komutu. alabanda etmek * dümeni sağ a veya sola, sonuna kadar çevirmek. alabanda iskele * Dümeni sol yana doğru sonuna kadar çevirme komutu. alabanda sancak * Dümeni sağyana doğ ru, sonuna kadar çevirme komutu. alabanda vermek * azarlamak, paylamak, haş lamak. alabandayıyemek * adamakı llıazarlanmak. alabaş * Turpgillerden, ş algama benzeyen bir bitki. alabildiğ ine * Sı nı rsı z, uçsuz bucaksı z. * Aş ı rıderecede, gereğinden çok. * Olanca hı zıile. alabora * Geminin devrilecek kadar yan yatması . * Bir serenin yatay durumdan düş ey duruma getirilmesi. * Selâmlamak için filika küreklerinin yukarı ya kaldı rı lması . * Balı ğı toplamak için dalyan ağ ı nı n yukarı ya alı nması . alabora olmak * tekne, sandal vb. deniz araçlarıdevrilip ters dönmek. * iş ler alt üst olmak. alabros

* Fı rça gibi dik kesilmiş(erkek saçı ).

alaca

* Birkaç rengin karı ş ı mı ndan oluş an renk. *İ ki veya daha çok renkli. * Birkaç renkli iplikten yapı lmı şdokuma. * Ağaçta ilk olgunlaş an meyve. * Keklik, bı ldı rcı n gibi kuş ları avlamak için kullanı lan iki renkli bez. * Meyvelere, daha çok üzüme düş en ben. * Kötü huy.

alaca aş * Aş ure. alaca bulaca * Çok karı ş ı k renkli. alaca düş mek * (meyve) olgunlaş maya baş lamak. alaca karanlı k * Güneşdoğmadan önce veya battı ktan hemen sonraki aydı nlı k, yarıkaranlı k. alacabalı kçı l * Balı kçı lgiller familyası ndan, uzunluğ u 50 cm, kül rengi, akla kara karı ş ı k, sazlı klarda yaş ayan bir kuştürü (Ardeola ralloides). alacağ ıolmak * birinden alı nacak parasıolmak. * vakit darlı ğ ı ndan bir öneriyi kibarca geri çevirmek. alacağ ıolsun! * "günün birinde ondan öcümü alı rı m" anlamı nda göz korkutma sözü. alacağ ı m olsun da ala kargada olsun * alacaklıolmak iyi bir ş eydir. alacağ ı na ş ahin, vereceğine karga (veya kuzgun) * alı rken kolaylı k gösteren, verirken de güçlük çı karan kimse. alacağ ı na tutmak * bir ş eyi vereceğe veya borca karş ı lı k saymak. alacak * Bir hesap gereğ ince daha alı nmamı şolan para, mal veya baş ka ş ey, matlûp. * Para verilerek alı nacak ş ey. alacak verecek * alı şverişiliş kisi. alacakarga * Saksağ an. alacaklı

* Birinden alacağ ıolan, borçlu karş ı tı . * Birinden alacağ ıolan kimse.

alacaklıçı kmak * alacağı vereceğinden çok olmak. alacaklıolmak * birinden alacağ ıbir ş ey bulunmak.

alacalama * Alacalamak iş i. alacalamak * Renk renk, benek benek boyamak. alacalandı rma * Alacalandı rmak iş i. alacalandı rmak * Alaca duruma getirmek. alacalanma * Alacalanmak iş i. alacalanmak * Alaca bir duruma gelmek. * Eriyen karlar arası ndan yer yer toprak görünmek. * Herhangi bir heyecan dolayı sı yla benzi kı zarı p bozarmak, renkten renge girmek. alacalı

* Alaca, rengârenk.

alacalıbulacalı * Çok karı ş ı k ve çiğrenkli, alaca bulaca. alacalı k * Alacalıolma durumu. * Renkli ve renksiz kı lları n bütün vücutta düzenli ş ekilde dağ ı lmayarak büyük ve küçük parçalar hâlinde birleş mesiyle meydana gelen bir at donu. alacamenekş e * Hercaî menekş e. alacasansar * Benekli sansar türü. alaçam alaçı k

alafranga

* Rengi kı zı la yakı n bir çam türü (Picea excelsa). * Üzeri dal ve hası rla örtülmüşkulübe, çardak. * Keçeden yapı lan çadı r. * Frenklerin töre, âdet ve hayatı na uygun, Frenklerle ilgili, alaturka karş ı tı . * Avrupa uygarlı ğı nıbenimsemiş , Avrupa eğ itimiyle yetiş miş(kimse). * Alafranga saat.

alafranga müzik * Batı tarzı nda ve ölçülerinde yapı lmı şmüzik. alafranga saat * Günü 24 saat sayarak, günün baş layı ş ı nıgece yarı sı01 olarak kabul eden saat sistemi. alafranga tuvalet * Batı tarzı nda kapaklı , üzerine oturulabilen klozetli tuvalet. alafrangacı * Alafranga hayatı benimsemişolan. alafrangacı lı k

* Alafrangacıolma durumu. alafrangalaş ma * Alafranga usulleri benimseme, alafranga olma. alafrangalaş mak * Alafranga olmak, alafranga davranmak. alafrangalaş tı rma * Alafrangalaş tı rmak iş i. alafrangalaş tı rmak * Alafrangalaş ması na sebep olmak. alafrangalı k * Alafranga olma durumu. alâgarson * Kı sa kesilmişsaç. * Oğlan saçı biçiminde kesilmiş(kadı n saçı ). alageyik

* Geyikgillerden, postu benekli, erkeklerinin boynuzlarıuca doğ ru kürek biçiminde geniş leyen, Güney Avrupa ve Kuzey Afrika'da yaş ayan bir cins geyik, sı ğı n (Dama dama). alâimisema * Gök kuş ağ ı . -alak / -elek * Fiilden sı fat türeten ek: yat-alak, as-alak, çök-elek vb. alâka

*İ lgi. * Gönül bağı .

alâka çekmek (toplamak veya uyandı rmak) * ilgi çekmek. alâka duymak * ilgi duymak. alâkabahş *İ lgilendirici, ilgi çeken, ilginç. alâkadar

*İ lgili, ilgili bulunulan.

alâkadar etmek * ilgilendirmek. alâkadar olmak * ilgilenmek. alâkalandı rma * Alâkalandı rmak iş i. alâkalandı rmak *İ lgilendirmek. alâkalanma * Alâkalanmak iş i.

alâkalanmak *İ lgilenmek. * Gönül bağlamak, yakı nlı k duymak. * Bir ş ey çekici gelmek; zevk almak. alâkalı alakarga

alâkart

alâkası z

*İ lgili. * Kargagillerden, iri gövdeli, ötücü, tüyleri alacalıbir kuştürü, kestane kargası(Garrulus glandarius). * Saksağ an. * Yemek listesinden seçilen, fiyatlarıayrıayrıhesaplanan (yemek), tabldot karş ı tı . * Yemek listesinden yemek seçerek. *İ lgisiz, ilgisi olmayan.

alâkası zlı k *İ lgisizlik. alâkayı(veya alâkası nı ) kesmek * ilgiyi, ilgisini kesmek, iliş kisi kalmamak, ayrı lmak. alâkok alalama alalamak etmek. alamana

* Rafadan. * Alalamak iş i, kamuflâj. * Beneklerle, çizgilerle veya renklerle bezeyerek bir ş eyi bulunduğu çevreye uydurmak, maskelemek, kamufle

* Balı k avlamakta veya yük taş ı makta kullanı lan büyük kayı k.

alamana ağı * Kı yı lardan uzak sularda avlanmak için iki alamana kayı ğıtarafı ndan kullanı lan, uzunluğu 200 ile 250, geniş liğ i 7 ile 25 kulaç olan büyük ağ. alâmet * Belirti, iş aret, iz, niş an. * Büyüklük, irilik bakı mı ndan ş aş ı lacak durumda olan ş ey. alâmetifarika * Bazıticaret eş yasıüzerine konulan, o eş yayıüreten veya satanıtanı tan resim, harf gibi özel iş aret, marka. * Ayı rı cınitelik, ayı rı cıözellik. alâmetifarikalı * Alâmetifarikasıolan. alâminüt

* Çarçabuk, anı nda, hemen, ş ipş ak.

alâminüt yemek * Kolayca hazı rlanı p tüketilebilen yemek. alan

* Düz, açı k ve genişyer, meydan, saha. * Orman içinde düz ve ağ açsı z yer, düzlük, kayran.

* Bir konu veya çalı ş ma çevresi. * Yüz ölçümü. *İ çinde birtakı m kuvvet çizgilerinin yayı lmı şbulunduğ u var sayı lan uzay parçası . * Eski Roma'da açı k hava gösterisi yapı lan genişyer. * Bir alı cı merceğ inin net bir görüntü sağlayabildiği derinlik ve geniş liğ in bütünü. * Yarı ş maları n, karş ı laş maları n ve oyunları n yapı ldı ğ ıyer, saha. alan hı zı * Hareket eden bir cismi, duran bir noktaya birleş tiren doğ ru parçası nı n birim zamanda taradı ğıalan. alan korkusu * Bazıkiş ilerin alan, park, sokak gibi yerlerde duyduklarıürkeklik hastalı ğ ı , agorafobi. alan talan * Karmakarı ş ı k, allak bullak, darmadağ ı nı k. alan talan etmek * allak bullak etmek, dağ ı tmak, alt üst etmek, yağ ma etmek. alan talan olmak * her biri bir yana dağı lmak. alan topu * Tenis. alarga

* Açı ktan geç, yaklaş ma. * Açı k deniz, engin. * Uzaktan, açı ktan.

alarga durmak * uzak durmak, karı ş mak istememek, ilgisiz davranmak. alarga etmek * açı k denize çı kmak, engine açı lmak. * geri çekilmek, uzaklaş mak. alargada durmak * uzakta durmak. alargadan seyretmek * Uzaktan bakmak. alârm

* Bir tehlike olduğunda bunu herkesin haber alması için verilen iş aret.

alârma geçmek * beliren tehlikeye karş ı direnebilecek, dayanabilecek duruma gelmek. alaş ağıetmek * birini, yetkilerini elinden alı p yerinden uzaklaş tı rmak, atmak, kovmak. * kapı p yere vurmak. alaş ağıvur yukarı * çekiş e çekiş e (pazarlı k). alaş ı m

*İ ki veya daha çok metalden, bazıdurumlarda metallerle, C, P, Te gibi elementlerden oluş an metal görünümünde katıveya sı vıkarı ş ı m. alaş ı mlama * Alaş ı mlamak iş i.

alaş ı mlamak * Çözen metale, alaş ı m elementlerini eriterek katmak. alaten alaturka

* Cüzamlı , abraş . * Eski Türk gelenek, görenek, töre ve hayatı na uygun, alafranga karş ı tı . * Bu töre ve hayatı benimsemiş(kimse). * Alaturka saat. * Düzensiz, yöntemsiz.

alaturka müzik * Türk müziği. alaturka saat * Güneş in batı ş ı nda 12'yi gösterecek biçimde ayarlanmı şsaat, ezanî saat. alaturka tuvalet * Tuvalet ihtiyacı nıgidermek amacı yla çömelme usulüne göre yapı lan tuvalet. alaturkacı * Alaturka bilen, alaturka eser veren kimse. * Türk müziğinden yana olan. * Bu tür müziğ i seslendiren veya çalan, söyleyen. alaturkacı lı k * Alaturkacı olma durumu. alaturkalaş ma * Alaturkalaş mak durumu. alaturkalaş mak * Alaturka olmak. alaturkalaş tı rma * Alaturkalaş tı rmak iş i. alaturkalaş tı rmak * Alaturkalaş ması nısağ lamak. alaturkalı k * Alaturka olma durumu. alavandalı * Bkz. andavallı . alavere

* Bir ş eyin elden ele geçmesi. * Bir ş eyi elden ele vererek aktarma. * Vapurlarda bu biçimde taş ı ma iş i için bordalarda kurulan basamaklıiskele. * Kargaş alı k.

alavere dalavere yapmak (veya çevirmek) * hileli, düzenli bir işyapmak, yalanla dolanla işgörmek. alavere tulumbası * Emme basma tulumbası . alavereci

* Piyasada fiyatı düş ünce yükselir umuduyla mal alan ve fiyat yükselince malısatan toptancı , vurguncu, spekülâtör. alay

* Herhangi bir törende veya gösteride yer alan topluluk. * Çok kalabalı k. * Bütünü, hepsi. * Genel olarak üç tabur (süvarilerde dört veya beşbölük) ve bunlara bağlıbirliklerden oluş an asker topluluğ u. * Çok miktarda, fazla sayı da. alay

* Ses tonu, söz, davranı şgibi yollarla biriyle, bir ş eyle eğlenme; onu küçümseme.

alay alay * Kalabalı k olarak, pek çok. alay beyi

* Albay rütbesinde jandarma alay komutanı .

alay etmek * bir kimsenin, bir ş eyin, bir durumun, gülünç, kusurlu, eksik vb. yönlerini küçümseyerek eğ lence konusu yapmak. alay geçmek * alay etmek. alay gibi gelmek * inanı lacak gibi olmamak. alay malay * hep birden, birlikte. alaya almak * alay etmek, eğlenmek. alaya bozmak * alay niteliğ i vermek. alaya çı kmak * askerî bir okulda baş arıgösteremeyerek kı taya gönderilmek. alaybozan * Bir çeş it fitilli tüfek. alaycı

alaycı lı k

* Alay etme huyu olan, müstehzi. * Alay eden, küçümseyen, küçümseyerek eğlenen. * Alay etmeyi huy edinmişolma durumu.

alayı nda olmak * iş i önem vermeyerek yapmak, iş iş aka konusu yapmak. âlâyı vâlâ ile * bütün gösteriş i ile. alâyiş * Gösteriş , göz kamaş tı rma. alâyiş li

* Gösteriş li. alaylı * Erlikten yetiş mişsubay. * Gerekli okul eğitimini görmeden kendini yetiş tirmişolan (kimse), mektepli karş ı tı . * Gösteriş li, görkemli, debdebeli. alaylı

* Alay edici, küçümseyici, müstehzi.

alaysı * Alaya benzer, ciddî olmayan. alaz alaz alaz alaza

* Alev, yalaz. * Alev alev. * Dökülen tohumlarla ertesi yı l kendiliğinden çı kan tahı l, soğ an vb.

alazlama * Alazlamak iş i. * Vücutta kı zı llı k veya kı zı l lekeler belirmesi durumu. alazlamak * Bir ş eyin yüzünü alevden geçirmek, aleve tutmak. * Sı zlatmak, yakmak, acı vermek. alazlanma * Alazlanmak iş i. alazlanmak * Alazlamak iş ine konu olmak. *İ nsan derisi için, üstünde kı zı llı k veya kı zı l lekeler belirmek. albasma

* Albastı .

albastı

* Doğum sı rası nda temizliğ e dikkat edilmemesi yüzünden loğusanı n tutulduğu ateş li hastalı k, loğusa humması , albasma. albatr albatros exulans). albay

* Kaymak taş ı , su mermeri. * Fı rtı na kuş ugillerden, 1 m uzunluğunda, Atlantik Okyanusu'nda yaş ayan iri bir kuştürü (Diomedea

* Rütbesi yarbay ile tuğ general arası nda bulunan ve ası l görevi alay komutanlı ğ ıolan üstsubay, miralay.

albaylı k * Albay rütbesi veya albayı n görevi. albeni

* Alı m, çekicilik, cazibe.

albeni vermek * çekiciliğ ini artı rmak, ilgi toplamak, hoşve güzel göstermek.

albenili

* Alı mlı , çekici, cazibeli.

albenisi olmak * çekiciliğ i bulunmak. albinos

* Akş ı n.

albüm * Resim, fotoğ raf, pul gibi ş eyleri dizip saklamaya yarayan bir tür defter. * Herhangi bir konu ile ilgili kı sa açı klamalar verilerek resimler bası lmı şolan kitap. * Bir sanatçı nı n eserlerinin bir bölümünün yer aldı ğı kaset, uzunçalar, tekerçalar. albümin

* Bitkilerin, hayvanları n doku ve sı vı ları nda bulunan, birleş imi karbon, oksijen, azot, hidrojen ve kükürt olan, suda eriyen, beyaza yakı n renkte, yapı ş kan madde. albümin iş eme * Birçok hastalı klarda, özellikle böbrek hastalı kları nda idrarda albümin bulunmasıdurumu, ak tutma. albüminli *İ çinde albümin bulunan. alçacı k

* Çok alçak.

alçacı k dağ larıben yarattı m demek * çok kurumlu olmak, kendini çok beğenmek. alçak

* Yerden uzaklı ğ ıaz olan, yüksek karş ı tı . * Aş ağ ı , yüksek olmayan (yer). * (boy için) Kı sa. * Bile bile en kötü, en ahlâksı zca davranı ş larda bulunan, aş ağ ı lı k, soysuz, namert, rezil hain.

alçak bası nç * Barometrede 760 mm altı nda bulunan, kötü havaya iş aret olan hava durumu. alçak gerilim * Düş ük voltajlıelektrik hattı . * Değeri ve gücü az olan elektrik potansiyeli. alçak gönüllü * (makam, para vb. durumlarda) Aş ağıolanlarıkendisiyle eş it tutan veya kendi değerini olduğ undan aş ağ ı gösteren (kimse), mütevazı . alçak gönüllülük * Alçak gönüllü olma durumu. alçak kabartma * Heykel sanatı nda, yüzeyden çı kı ntı sıaz olan kabartma. alçak kavuş um * Kavuş umda gezegenin güneş le yer arası nda bulunması . alçak ses

* Hafif ses. * Kalı n ses.

alçak yaylak

* Devamlıoturma bölgesinde, normal tahı l ziraatı yapı lan alanları n bitiş iğ inde genellikle deniz seviyesinden 900-1200 metre yükseklikteki yaylak. alçakça

* Oldukça alçak. * Alçak, aş ağ ı lı k kimselere yaraş ı rcası na.

alçaklaş ma * Bayağ ı laş mak durumu. alçaklaş mak * Bayağ ı laş mak. alçaklaş tı rma * Alçaklaş tı rmak durumu. alçaklaş tı rmak * Alçaklaş ması na sebep olmak. alçaklı k

alçalı ş

* Alçak olma durumu. * Alçakça davranı ş ,ş enaat. * Aş ağ ı laş ma, bayağ ı laş ma, mezellet.

alçalma * Alçalmak iş i, inme. * Toprağı n çöküp oturması . * Kabarma alçalma olayı nda suları n indiği dönem, cezir. * Düş künlük, zül. alçalmak

alçaltı

* Alçak duruma gelmek, yüksekten aş ağı doğru inmek. * (insan için) Değeri azalmak. * Küçük düş ürme, hor görme, zillet.

alçaltı cı * Küçük düş ürücü. alçaltı ş * Alçaltmak iş i veya biçimi. alçaltma

* Alçaltmak iş i.

alçaltmak * Alçak duruma getirmek. * Değerini azaltmak. alçarak alçı

* Az alçak. * Alçı taş ı nı n piş irilip toz durumuna getirilmesinden elde edilen madde.

alçıkalı p * Bir ş eyin üzerine alçıdökülerek alı nan kalı p. alçıtaş ı

* Toprak içinde katman olarak bulunan ve piş irilip toz durumuna getirilerek alçıyapmaya yarayan hidratlı kalsiyum sülfat, jips. alçı cı

alçı lama

* Alçı taş ı nıçı karan kimse. * Tavan ve duvarları n alçı ile kaplanması nda çalı ş an iş çi. * Alçı lamak iş i.

alçı lamak * Alçı ile sı vamak. * Alçı karı ş tı rmak. alçı lanma * Alçı lanmak iş i. alçı lanmak * Alçı lamak iş ine konu olmak. alçı latma

* Alçı latmak iş i.

alçı latmak * Alçı ile kapattı rmak, sı vatmak. alçı lı *İ çinde alçıbulunan. * Alçı ile sarı lmı şolan. alçı pan * Tavan süslemelerinde kullanı lan ve çeş itli desenleri olan alçı dan yapı lmı şkalı p. alçı ya almak (veya koymak) * kı rı lan bir kemiği gereğ i gibi kaynamasıiçin alçı ya batı rı lmı şsargı ile sarmak. aldanç aldangı ç

* Çabuk ve kolay aldatı lan kimse. * Üzeri ot veya kumla örtülmüşçukur, tuzak.

aldanı ş * Aldanmak iş i veya biçimi, kanma. aldanma

* Aldanmak iş i.

aldanmak * Görünüş e kapı larak yanlı şbir yargı ya varmak, yanı lmak. * Bir hileye, bir yalana kanmak. * Düşkı rı klı ğ ı na uğramak. * Avunmak, oyalanmak. * (bitkiler için) Havanı n birden ı sı nması yla zamansı z açan çiçek, soğ uk sebebiyle donmak. aldatı cı

* Aldatma niteliğ i olan, yanı ltı cı , kandı rı cı .

aldatı lma * Aldatı lmak iş i. aldatı lmak

* Aldatmak iş ine konu olmak. aldatı ş * Aldatma iş i veya biçimi. aldatma

* Aldatmak iş i.

aldatmaca * Aldatmaya dayanan davranı ş , aldatı cıoyun. aldatmak

* Beklenmedik bir davranı ş la yanı ltmak. * Karş ı sı ndakinin dikkatsizliğ inden, ilgisizliğ inden, gereğ i gibi uyanı k olmayı ş ı ndan yararlanarak onun zararı na kazanç sağ lamak. * Birine verilen sözü tutmamak, yalan söylemek. * Bir ş eyin görünürdeki durumu, o ş eyin niteliği bakı mı ndan yanlı şbir kanıvermek. * Ayartmak, kötü yola sürüklemek, baş tan çı karmak, iğ fal etmek. * (karıveya koca) Eş ine sadakatsizlik etmek, ihanet etmek. * Oyalamak, avutmak. aldehit aldı

* Alkolleri oksitlendirme veya asitleri indirgeme yolu ile elde edilen uçucu bir sı vı . * (halk edebiyatı nda) söylemeye baş ladı .

aldı ğ ıabdest ürküttüğü kurbağaya değ memek * sağladı ğı yarar, verdiğ i zararıkarş ı lamamak. aldı rı ş * Aldı rmak iş i veya biçimi. aldı rı şetmemek * önem vermemek, aldı rmamak, ilgi göstermemek, ilgilenmemek, ilgisiz kalmak, umursamamak. aldı rı ş sı z * Aldı rmaz, umursamayan. aldı rma

* Aldı rmak iş i.

aldı rmak * Almak iş ini yaptı rmak. * Getirtmek. * Vücuttan herhangi bir parçayıveya organısağ lı k sebebiyle operasyonla çı kartmak. * Önem vermek, değer vermek (bu fiil, bu anlamıile ancak olumsuz, soru veya ş art biçimlerinde kullanı lı r). * Elindekini baş kası na kaptı rmak. * Sı ğ dı rmak. aldı rmaz * Bir ş eye önem vermeyen; umursamayan, kayı tsı z, lâkayt. aldı rmazlı k * Aldı rmaz olma durumu, tasası zlı k, kayı tsı zlı k, lâkaydî. aldı rtma

* Aldı rtmak iş i.

aldı rtmak * Aldı rmak iş ini baş kası na yaptı rmak.

alegori

* Bir görüntü, bir yaş antıveya bir davranı ş ı n daha iyi kavranması nısağlamak için göz önünde canlandı rı p dile getirme. alegorik aleksi

* Alegori ile ilgili. * Okuma yitimi.

alelâcayip * Acayip üstü çok acayip, tuhaf, garip, bambaş ka. alelâcele alelâde

alelâdelik alelhesap

* Çok acele ederek, çarçabuk, ivedilikle. * Her zaman görülen, olağan. * Bayağ ı , sı radan. * Alelâde olma durumu. * Hesaba sayarak.

alelhusus * Hele, özellikle, en çok. alelı tlak

* Genel olarak.

alelumum * Genel olarak, genellikle. alelusul

* (yöntem gereği, yöntem üzere) Yol yordam gereğince, kurala uygun bir biçimde.

alem * Bayrak. * Minare, kubbe, sancak direği gibi yüksek ş eylerin tepesinde bulunan, madenden yapı lmı şay yı ldı z veya lâle biçiminde süs. âlem

* Yeryüzü ve gökyüzündeki nesnelerin oluş turduğ u bütün, evren. * Dünya, cihan. * Aynıkonu ile ilgili kimseler veya bu kimselerin uğraş ları nı n bütünü. * Hayvan veya bitkilerin bütünü. * Durum ve ş artlar. * Herkes, baş kaları . * Ortam, çevre. * Eğ lence. * Kendine özgü birçok niteliğ i bulunan ş ey veya farklı davranı şiçinde bulunan kimse. * Duygu, düş ünce, düşgücü.

alem olmak * sembol olmak. âlem yapmak * sazlısözlü eğlenmek. alemci

* Camilerin kubbelerine, minarelerine alem yapan veya takan kimse. alemdar * Bayrağıveya sancağı taş ı yan, bayraktar, sancaktar. * Önder. âleme dalmak * çevre ile ilgisini kesip iç dünyası na kapanmak. * eğ lenceye, zevkusefaya kapı lmak. âlemi var mı ? * yakı ş ı k alı r mı , uygun olur mu?. âlemin ağzıtorba değil ki büzesin * Bkz. elin ağ zıtorba değil ki büzesin. âlemş ümul * Dünya ölçüsünde, evrensel, üniversel. alenen

* Açı ktan açı ğa, herkesin gözü önünde, herkesin içinde, gizlemeden, açı kça.

alengirli * Gösteriş li, yakı ş ı klı . alenî

* Açı k, ortada, meydanda, herkesin içinde yapı lan.

alenîleş me * Alenîleş mek iş i veya durumu. alenîleş mek * Herkesçe bilinir duruma gelmek. aleniyet * Açı k olma durumu, açı klı k. alerji

* Bazıcanlı ları n birtakı m yiyeceklere, ilâçlara, toz, koku gibi nesnelere karş ıhastalı k derecesinde gösterdikleri aş ı rı tepki. * Bir kimseye veya bir ş eye karş ıolumsuz yönde duyulan aş ı rıduyarlı k. alerjik * Alerji ile ilgili olan. * Herhangi bir maddeye veya kimseye karş ıolumsuz duygularıolan, alerjisi bulunan. alessabah * Sabah erkenden. alesta

* Harekete hazı r, tetikte.

alesta beklemek * hazı r durumda beklemek. alesta durmak * tetikte beklemek. alesta tutmak * hemen kullanı labilecek durumda bulundurmak. alet

* Bir el iş ini veya mekanik bir iş i gerçekleş tirmek için özel olarak yapı lmı şnesne. * Bir sanatıyapmaya, uygulamaya yarayan özel araç, aygı t. * Bir makineyi oluş turan ve iş lemesine yardı m eden parçalardan her biri. * Hoşgörülmeyen bir iş e yardı mcıveya aracıolmayıkabul eden kimse, maş a. alet edevat * Bu el iş ini veya mekanik bir iş i gerçekleş tirmek için kullanı lan araçlar. alet etmek * bir iş te birini uygun olmayan bir biçimde kullanmak. alet olmak * bilerek bir çı kar karş ı lı ğ ıveya bilmeyerek kötü bir iş te aracı lı k etmek, vası ta olmak. aletli * Aleti olan veya aletle yapı lan. aletli jimnastik * Birtakı m aletler kullanı larak yapı lan jimnastik. alev

* Yanan maddelerin veya gazları n türlü biçimlerde uzanan ı ş ı klıdili, yalı m, yalaz, alaz. * Ateş , sı caklı k, kı vı lcı m. * Aş k ateş i. * Mı zrak uçları na takı lan küçük bayrak, flâma.

alev alev * Alevli olarak. * Vücut ı sı sıherhangi bir sebeple artmı şve bu sebeple kı zarmı şolarak. alev almak * tutuş mak, yanmaya baş lamak. * coş mak, heyecanlanmak, heyecana gelmek, telâş lanmak, öfkelenmek. alev bacayı (veya saçağ ı ) sarmak * ateşbacayısarmak. alev gibi parlamak * canlı ,ı ş ı lı ş ı l olmak. alev kı rmı zı sı * Alev rengi. alev lâmbası * Gaz veya benzinle çalı ş an, ucundan bir alev püskürterek yanan ve kurş un boru iş lerinde kullanı lan bir araç. alev makinesi * Düş man üzerine alevli sı vı lar püskürten taş ı nabilir alet. alev saçağ ısarmak * bir olay, önüne geçilemez, tehlikeli bir duruma gelmek, ateşbacayısarmak. Alevî Alevîlik

* Alevîliğe bağ lı(kimse). * Halife Ali yanlı sıolma durumu.

alevlendirme * Alevlendirmek iş i. alevlendirmek

* Alevlenmesini sağlamak, tutuş turmak. * Etkisini, ş iddetini artı rmak, çoğaltmak. alevlenme * Alevlenmek iş i. alevlenmek * Alev çı karmaya baş lamak. * Zorlu, öfkeli veya heyecanlıbir durum almak. * Parlamak. alevli

aleyh

* Alevi olan, alevlenmiş . * Şiddetli, hararetli. * Karş ı , karş ı t, zı t.

aleyhe dönmek * karş ıdurum almak, karş ı duruma geçmek. aleyhinde (veya aleyhine) söylemek (veya bulunmak) * çekiş tirmek, yermek. aleyhinde olmak * birine karş ıolumsuz duygu ve davranı şiçinde bulunmak. aleyhine dönmek * destek vermekten vazgeçip karş ıduruma geçmek. aleyhine olmak * bir iş , birinin zararı na olmak, onun için iyi olmamak. aleyhtar

* Karş ıolan, karş ı tçı .

aleyhtarlı k * Bir iş e, harekete veya düş ünceye karş ıolma, karş ı tçı lı k. aleyhte olmak * karş ıdurum almak. aleykümselâm * Arapça selâmünaleyküm selâmlama sözüne verilen "esenlik, selâmet üzerinize olsun" anlamı nda karş ı lı k. alfa alfa

* Yunan alfabesinin birinci harfi. * Kuzey Afrika'da ve İ spanya'da yetiş en ve kâğ ı t, ip, halıyapı mı nda kullanı lan bir bitki.

alfa ı ş ı nları * Radyoaktif maddelerin yaydı kları üç ı ş ı ndan biri. alfabe * Bir dilin seslerini gösteren, belirli bir sı raya göre dizilmişbelli sayı da harflerin bütününe verilen ad. * Bir dilin harflerini tanı tarak okuma öğ renmeyi sağ layan kitap. * Bir iş in baş langı cı . alfabe dı ş ı * Bir milletin alfabesinde bulunmayan harf, Türk alfabesinde bulunmayan x, w, q harfleri gibi.

alfabe sı rası * Harflerin alfabedeki belirli düzene göre diziliş i. * Eş itlik ilkesini sağ lamak için uyulan düzen. alfabetik

* Alfabe sı rası na göre dizilmiş .

alfabetik katalog * Eserleri yazarları n soy adları na veya adları na göre sı raya sokan katalog. alfabetik sı ralama * Bkz. alfabe sı rası . alfaterapi alfenit alg

* Alfa ı ş ı nları nı n tedavide kullanı lması na verilen ad. *İ çinde bakı r, çinko, nikel bulunan ve çatal bı çak takı mıyapmakta kullanı lan gümüş lü bir alaş ı m. * Su yosunu.

algarina * Ağı r bir ş eyi denizden çı karmak veya denize indirmek iş inde kullanı lan büyük vinçli deniz teknesi. * Bazıgemilerin başveya kı ç tarafı ndan eğik olarak uzatı lmı şbulunan makaralı , kı sa ve kalı n dikme. algı * Kazanç, alacak. * Rüş vet. * Vergi. algı

* Haş haşsütünü toplamakta kullanı lan kaş ı k.

algı * Bir ş eye dikkati yönelterek, o ş eyin bilincine varma, idrak. algıbı çağ ı * Haş haşkozası nıçizmeye yarayan alet. algı lama algı lamak

* Algı lamak iş i, idrak etme. * Bir olayıveya bir nesnenin varlı ğ ı nı duyum yolu ile yalı n bir biçimde bilinç alanı na almak, idrak etmek.

algı lanma * Algı lanmak iş i veya durumu. algı lanmak * Algı lamak iş ine konu olmak, idrak edilmek. algı latma

* Algı latmak iş i veya durumu.

algı latmak * Algı lamak iş ini birine yaptı rmak, idrak ettirmek. algı layı cı * Algıyetkisi olan. algı n

* Cı lı z, zayı f, hastalı klı . * Birine gönül vermiş , tutkun, vurgun. algler

* Su yosunları .

algoritma * IX. yüzyı lı n baş ı nda yaş amı şolan Türk matematikçilerinden Musaoğ lu Harezmli Mehmed'e Arapları n unvan olarak verdiği Elharezmî adı ndan batı da yapı lan bir terim. Orta Çağ da ondalı k sayısistemine göre yapı lan ve son zamanlarda belirli herhangi bir kurala bağ lı bulunan her türlü hesap iş lemine verilen ad, Harezmli yolu. -alı/ -eli

* "...-den beri" anlamı nda zarf-fiil eki: al-alı , gid-eli, görme-y-eli vb.

alı al, moru mor * telâşveya yorgunluktan yüzü kı pkı rmı zı kesilmiş(olarak). * sağlı klı , canlıkanlı . alı cı * Satı n almak isteyen kimse, müş teri. * Kendisine bir ş ey gönderilen kimse. * Bir elektrik akı mı nıalı p baş ka bir kuvvete çeviren cihaz. * Ahize, almaç. * Azrail. * Görüntüleri alan cihaz, kamera. alı cıbulmak * müş teri bulmak. alı cıçı kmak * müş teri bulunmak. * istemek, talip olmak. alı cıgözüyle bakmak * inceden inceye gözden geçirmek. alı cıkı lı ğı na girmek * müş teri gibi davranmak. alı cıkuş * Atmaca. alı cıverici * Bağ ı ş ladı ğ ı nı geri alan. alı cıyönetmeni * Alı cı yıdoğrudan doğ ruya çalı ş tı ran ve yöneten, alı cı hareketlerini gerçekleş tiren, görüntülerin filme alı nması nısağlayan kimse, kameraman. * Televizyon alı cı sı nıdoğrudan çalı ş tı ran kimse, kameraman. alı ç * Gülgillerden, kı rlarda yetiş en yabanî bir ağaç (Crataegus). * Bu ağacı n mayhoşyemiş i. alı k * Akı lsı z, sersem, budala, ebleh. alı k

alı k alı k

* Hayvan çulu. * Eskimişgiyecek.

* Aptalca, ş aş kı nş aş kı n. alı k alı k bakmak * aptalca, ş aş kı nş aş kı n. alı k salı k

alı klaş ma

* Aptal. * Aptalca. * Alı klaş mak iş i.

alı klaş mak * Alı k duruma gelmek, bir ş ey karş ı sı nda aptallaş ı pş aş ı rmak, ş aş kı nlaş mak, aptallaş mak. alı klaş tı rma * Alı klaş tı rmak iş i. alı klaş tı rmak * Alı k duruma getirmek. alı klı k

* Alı k olma durumu veya alı kça bir iş .

alı konulma * Alı konulmak iş i. alı konulmak * Alı koymak iş ine konu olmak, menedilmek, tatil edilmek. alı koyma * Alı koymak iş i. alı koymak * Bir süre için bir yerde tutmak. * Birini, yapmakta olduğu veya yapmak istediği iş ten geri tutmak. * Ayı rı p saklamak. * Mahrum etmek. * Mani olmak, engel olmak. alı m

* Almak iş i. * Gözü, gönlü çeken durum, cazibe. * Kurum, çalı m, gurur.

-alı m / -elim *İ stek kipinin çokluk 1. kiş i eki: al-alı m, gid-elim, baş la-y-alı m, bekle-y-elim vb. alı m çalı m * Gösteriş , çekici hareket. alı m satı m * Satı n alma ve satma iş i, alı şveriş . alı m satı m bürosu * Alı şverişiş lerinin yapı ldı ğ ıveya düzenlendiğ iş ube, yer. alı m satı m ofisi * Alı m satı m bürosu. alı mcı

* Baş kası nı n hesabı na alacak toplayan veya kabul eden kimse.

alı mlı

* Alı mıolan, çekici, cazibeli. * Kurumlu, çalı mlı , gururlu.

alı mlıçalı mlı * Gösteriş li, güzel. alı mlı lı k alı msı z

* Alı mlıolma durumu. * Alı mıolmayan, cazibesiz.

alı msı zlı k * Alı msı z olma durumu. alı n

* Yüzün, kaş larla saçlar arası ndaki bölümü. * Bir ocakta her türlü ayak, galeri, baca, kuyu ve yolun ilerletilmekte olan yüzeyi. * (bazış eylerde) Ön, ön yüz. * Karş ı .

alı n çatı sı *İ ki kaş ı n arası , alnı n ortası . alı n damarıçatlamak * Bkz. ar damarıçatlamı ş . alı n teri

* Emek.

alı n teri dökmek * çok emek vermek, zahmetli bir işgörmek. alı n teri ile kazanmak * hak ederek, çalı ş arak, emek vererek kazanmak. alı n yazı sı * Yazgı , talih, kader, mukadderat. alı ndı

* Para veya baş ka bir ş eyin teslim alı ndı ğı nıgösteren belge, makbuz.

alı ndı lı

* Yerine gitmesini sağ lamak için gönderenin ek bir ücret ödeyerek postaya alı ndıkarş ı lı ğ ı nda verilen (mektup, paket vb.). alı ngan

* Aş ı rıduygulu, çabuk gücenen, kı rı lan.

alı nganlı k * Alı ngan olma durumu. alı nlı k * Kadı nları n alı nları na taktı kları altı n veya gümüş ten süs eş yası . * Yapı larda cephe süsü. alı nma * Alı nmak iş i. alı nmak

* Almak iş i yapı lmak. * Bir sözün, bir davranı ş ı n kendisine karş ıolduğ unu sanarak incinmek, kı rı lmak veya öfkelenmek. * Elde edilmek. * Uyarlanmak, adapte olunmak. alı ntı

* Bir yazı ya baş ka bir yazarı n yazı sı ndan alı nmı şparça, aktarma, iktibas. * Baş ka bir dilden alı nmı şkelime.

alı ntı lama * Alı ntı lamak iş i. alı ntı lamak * Bir yazı ya baş ka bir yazarı n yazı sı ndan cümle veya cümleler almak, alı ntıyapmak, aktarmak, iktibas etmek. alı p satmaz görünmek * ilgisiz görünmek veya davranmak. alı p sattı ğıolmamak * hiç ilgisi bulunmamak. alı p vereceği olmamak * bir kimseyle hiçbir ilgisi olmamak. alı p verememek * anlaş amamak, çekememek, geçinememek. alı p vermek * yürek çarpı ntı sıgeçirmek. alı p yürümek * az zamanda çok ilerlemek, yayı lmak, çoğ almak, artmak. alı r almaz * hemen, derhal. alı rlı k alı ş

* Duygusal uyarı mlarıalabilme yeteneği, idrak kabiliyeti. * Almak iş i veya biçimi.

alı şfiyatı * Bir mal için alı m karş ı lı ğı ödenen para ve üretim gereçleri fiyatı . alı şveriş * Alı m satı m iş i. *İ liş ki, münasebet. alı şverişyapmak * alı m satı m iş ini gerçekleş tirmek. alı şveriş e çı kmak * alı m satı m iş i için çarş ı ya gitmek. alı şveriş i kesmek * biriyle ilgisi kalmamak. alı ş ı k * Herhangi bir duruma alı ş mı şolan. alı ş ı k olmak

* alı ş kanlı k durumuna gelmek. alı ş ı klı k * Alı ş ı k olma durumu. alı ş ı lma alı ş ı lmak

* Alı ş ı lmak iş i. * Bir ş eye alı ş mı şduruma gelinmek.

alı ş ı lmamı ş * Nadir, bilinmeyen, az rastlanan. alı ş ı lmı ş * Her zamanki, mutat. alı ş kan

* Alı ş kı n.

alı ş kanlı ğ ı nda olmak * iyice alı ş ı k bulunmak, huy hâline getirmek. alı ş kanlı k * Bir ş eye alı ş mı şolma durumu, itiyat, huy. * Yakı nlı k, arkadaş lı k, ünsiyet. *İ ç ve dı şetkilerle davranı ş ları n tekrarlanması , hep aynı biçimde gerçekleş mesi sonucu beliren, ş artlanmı ş davranı ş . alı ş kanlı k edinmek * bir ş eyi sürekli yapar olmak, itiyat edinmek. alı ş kanlı ktan kopamamak * belli bir huydan vazgeçememek, alı ş ı klı ğı bı rakamamak. alı ş kı

* Yapı lmaya alı ş ı lmı şdavranı ş .

alı ş kı n * Bir ş eye veya bir ş ey yapmaya alı ş mı şolan. alı ş kı n olmak * iyice alı ş mak, hiç yabancı lı k çekmemek. alı ş kı nlı k * Alı ş kı n olma durumu, alı ş kanlı k. alı ş ma

* Alı ş mak iş i.

alı ş mak * Bir iş i tekrarlayarak kolaylı kla yapabilmek. * Yadı rgamaz duruma gelmek. * Uyar duruma gelmek, uygun gelmek, intibak etmek. * Sürekli ister olmak. * Bağ lanmak, ı sı nmak. * Etkisini yitirmek. * Evcilleş mek, ehlîleş mek. * Tutuş mak, yanmaya baş lamak. alı ş mı şkudurmuş tan beterdir * alı ş ı lan bir ş eyden kolayca vazgeçilmez.

alı ş tı rma

* Alı ş tı rmak iş i. * Bir beceriyi, bilgiyi kazanmak için yapı lan tekrar, temrin, egzersiz. * Vücudun biyolojik yönden geliş imini sağlayan çalı ş ma, idman.

alı ş tı rmak * Alı ş ması na yol açmak. * Uyar duruma getirmek. Ali * Kiş i adı olarak aş ağı daki deyimlerde geçer. âli

* Yüce, yüksek.

Ali Cengiz oyunu * "kurnazca ve haince düzen" anlamı nda kullanı lı r. Ali kı ran başkesen * çok zorba. Ali kı ran başkesen * zorba. âlicenap

* Cömert. * Onurlu, ş erefli.

âlicenaplı k * Âlicenap olma durumu. alifatik alil

* Açı k zincirli (organik madde). * Hastalı klı , sakat.

alim * Bilen, bilici. âlim alimallah âlimane

* Bilgin. * Allah "Allah bilir" anlamı na gelen bu söz, söylenen bir sözün doğ ruluğ una inandı rmak için kullanı lı r. * Âlime yakı ş an, âlimin yaptı ğ ıgibi.

âlimlik * Bilginlik. alinazik

* Közlenmişpatlı can, sarı msaklıyoğurt ve kı yma ile yapı lan bir çeş it yemek.

Ali'nin külâhı nıVeli'ye, Veli'nin külâhı nı Ali'ye giydirmek * (bir kimse) birinden aldı ğı nıötekine, ötekinden aldı ğı n bir baş kası na vererek iş ini yürütmek. Ali'nin külâhı nıVeli'ye, Veli'nin külâhı nı Ali'ye giydirmek * birinden aldı ğ ı nıöbürüne, bir baş kası ndan aldı ğı nıda ona vererek iş ini yürütmek.

aliterasyon * Şiir ve nesirde uyum sağlamak için söz baş ları nda ve ortaları nda aynıünsüzün veya aynıhecelerin tekrarlanması . alivre

* Ürün daha tarladayken, yetiş tiğ i zaman teslim edilmek üzere, önceden pey verilerek yapı lan (satı ş ). * Dağı tı m, dağ ı tma.

alivre satı ş * Vadeli satı ş . aliyyülâlâ

* En güzel, en iyi, mükemmel.

alizarin * Kök boyası , kök kı rmı zı sı . alize Alka Evli

* Tropikal bölgelerdeki denizlerde bütün yı l süresince düzenli esen birtakı m rüzgârlar. * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

alkali

* Alkali metallerin hidroksitleriyle amonyum hidroksitin genel adı . Bu maddelerde, asitlerin kı rmı zı ya çevirmişolduğu bitkisel mavi rengi eski durumuna döndürme özelliği vardı r. alkali metaller * Oksitlenmelerini sodyum, lityum, potasyum, rubidyum, sezyum elementlerinin sağladı ğımetaller. alkalik * Alkali ile ilgili olan veya içinde alkali bulunan, kalevî, antiasit. alkalimetre * Bkz. alkalölçer. alkaloit

* Özellikleri ile alkalileri andı ran organik madde.

alkalölçer * Alkalilerin saflı k derecesini belirtmeye yarayan cihaz, alkalimetre. alkarna *İ stiridye, midye, tarak gibi kabuklu hayvanlarıavlamak için deniz dibini taramakta kullanı lan, ağı z kı smı demirden bir ağ . alkı m * Gök kuş ağ ı . alkı ş

* Bir ş eyin beğ enildiğini, onaylandı ğ ı nıanlatmak için el çı rpma, alkı ş lama.

alkı şağ ası * Padiş ahıalkı ş lamakla görevli kimse. alkı şalmak * çok beğenilmek. alkı şkopmak * birdenbire güçlü bir biçimde el çı rpı lmak. alkı ştoplamak

* çok alkı ş lanmak. alkı ştufanıkopmak * sürekli ve coş kun alkı şbaş lamak. alkı ştutmak * el çı rparak veya topluca, yüksek sesle "yaş a", "var ol" gibi sözler ile birini alkı ş lamak. * taraftar olmak belli bir görüş ten yana olmak. alkı ş çı

alkı ş çı lı k alkı ş lama

* Alkı ş layan (kimse). * Şakş akçı , dalkavuk, yüze gülücü, yağcı . * Alkı ş çıolma durumu. * Alkı ş lamak iş i.

alkı ş lamak * Bir ş eyin beğ enildiğini, onaylandı ğ ı nıanlatmak için el çı rpmak. * Beğ enmek, takdir etmek. alkı ş lanma * Alkı ş lanmak iş i. alkı ş lanmak * Alkı ş lamak iş ine konu olmak. alkil

* Alkol kökü.

alkol

* Bira, ş arap gibi sı vı ları n veya pancar, patates niş astası nı nş ekere dönüş türülmesi sonucu ortaya çı kan glikoz çözeltilerin mayalaş mı şözlerinin damı tı lması yla elde edilen, kokulu, uçucu, yanı cı , renksiz sı vı , C2H5OH, ispirto, etanol, etil alkol. * Her türlü alkollü içki. alkolik * Alkollü içkilere aş ı rı derecede düş kün olan (kimse). alkolizm alkollü

* Alkollü içkilere hastalı k derecesinde düş kün olma durumu. * Alkolden yapı lmı şveya içinde alkol bulunan. *İ çkili.

alkolölçer * Sı vı lardaki alkol oranı nı ölçmeye yarayan cihaz. Allah

* Kâinatta var olan her ş eyin yaratı cı sı , koruyucusu olduğ una ve tek olduğ una inanı lan yüce ve üstün varlı k, Yaradan, Tanrı , Rab, Mevlâ. * Allah adıbazıisim tamlamaları nda tamlanan kelimeyi güçlendirir. * En büyük, en usta. Allah Allah! *ş aş ma veya can sı kı ntı sıanlatan bir ünlem. * Türk askerinin hücum narası . Allah (bin bir) bereket versin

* bir kazanç karş ı sı nda durumundan hoş nut olmayıbelirtir. Allah (seni) inandı rsı n * inanı lmasıpek kolay olmayan bir ş ey anlatı lı rken yemin yerine söylenir. Allah (veya Allahı m) * bir ş ey karş ı sı nda hayranlı k veya yakarma bildirir. Allah acı sı nıunutturması n * Tanrıbu acı yıunutturacak daha büyük bir acıgöstermesin. Allah akı l fikir versin (veya Allah akı llar versin) * akı lsı zca bir davranı ş ta bulunanlar için kullanı lı r. Allah aratması n * yakı nı lacak bir durumda "Tanrıdaha kötüsünü göstermesin" anlamı nda kullanı lı r. Allah artı rsı n * (gerçek veya alay anlamı nda) Tanrıdaha çoğ unu versin. Allah aş kı na * birlikte söylendiğ i sözün anlamı na göre ant vermek veya yalvarmak için "Allah'ı nıseversen" anlamı nda, ş aş ma, usanç bildirir. Allah bağı ş lası n * (çocuğ unu, sevdiğini) Tanrıkazadan, belâdan korusun, esirgesin. Allah bahtı ndan güldürsün * (evlenecek kı z için) mutluluk dileğini belirtir. Allah bana, ben de sana *ş imdi sana borcumu ödeyecek param yok, kazanı rsam öderim. Allah belâsı nıversin * ilenme sözü. Allah beterinden saklası n (veya esirgesin) * Tanrıdaha kötü duruma düş ürmesin. Allah bilir * belli değil. * bana öyle geliyor ki. Allah bir

* yemin yerine kullanı lı r.

Allah bir dediğ inden baş ka sözüne inanı lmaz * birinin çok yalancıolduğ unu anlatmak için söylenir. Allah bir yastı kta kocatsı n * yeni evlenenlere "bir arada yaş lanı n" anlamı nda söylenen bir iyi dilek sözü. Allah büyüktür * günün birinde hakkı nıalacağ ı na, kendine yapı lmı şolan haksı zlı kları n düzeleceğine inanmak gerektiğ ini anlatı r. Allah canı nıalsı n * ilenme sözü. Allah cezası nıvermesin (veya Allah cezası nı versin) * yarış aka, yarı ş aş ma yollu, bazen de gerçek öfke ile söylenen ilenme sözü.

Allah dağı na göre kar verir * Tanrıherkese dayanabileceği ölçüde sı kı ntı verir. Allah derim * pek bozuk bir işiçin sorulan "ne dersin?" sorusuna karş ı"söyleyecek baş ka söz bulamı yorum" anlamı nda kullanı lı r. Allah dirlik düzenlik versin * Tanrıaile huzuru versin. Allah dokuzda verdiğini sekizde almaz * alı n yazı sıne ise o olur. Allah dört gözden ayı rması n * "Tanrı , çocuğu yetim veya öksüz bı rakması n" anlamı nda bir iyi dilek sözü. Allah düş manı ma vermesin * anlatı lan bir kötülüğün büyüklüğünü belirtmek için söylenir. Allah ecir sabı r versin * başsağlı ğıdileğ i olarak söylenir. Allah eksik etmesin * Tanrıyokluğ unu göstermesin. * birinin yaptı ğ ıbir hizmet anı lı rken onun için teş ekkür yollu söylenir. Allah eksikliğini göstermesin * pek gerekli olan bir ş eyin kusuru anlatı lı rken, böyle de olsa onun varlı ğı na ş ükredildiğini anlatı r. Allah emeklerini eline vermesin * Tanrıemeklerini boş a çı karması n. Allah esirgesin (veya saklası n) * Tanrıkorusun! Tanrıkötü durumla karş ı laş tı rması n!. Allah etmesin * olmasıistenilmeyen bir durumdan veya bir olaydan söz edilirken söylenir. Allah gecinden versin * "çok yaş ayası n"' anlamı nda kullanı lan bir iyi dilek sözü. Allah göstermesin * Tanrıkötü bir durumla karş ı laş maktan korusun. Allah hakkıiçin * ant içmek veya ant vermek için kullanı lı r. Allah Halil İ brahim bereketi versin * Tanrıçok versin, bereket versin. Allah hayı rlıetsin * genellikle bir olay baş langı cı nda "Tanrıuğ urlu etsin" anlamı nda söylenir. Allah herkesin gönlüne göre versin * Tanrıherkesin dileğ ini yerine getirsin. Allah hoş nut olsun * bir kimsenin, kendisine iyiliğ i dokunan biri için kullandı ğ ıbir iyi dilek sözü. Allah için * gerçekten, doğrusu.

Allah iki iyilikten birisini versin * (ağı r hasta için) ya ölsün kurtulsun, ya iyi olsun. Allah iyiliğ ini (veya lâyı ğ ı nı ) versin * hoş a gitmeyen bir davranı şkarş ı sı nda hoş görü ile söylenir. Allah kabul etsin * sevap sayı lan bir işyapı ldı ğ ı nda söylenir. Allah kahretsin * "Tanrıcezası nı versin" anlamı nda bir ilenme sözü. Allah kavuş tursun * birinin yakı nı , bulunduğ u yerden ayrı lı nca kalanlara kavuş ma dileğinde bulunmak için söylenen söz. Allah kazadan belâdan saklası n * Tanrı 'nı n insanıtürlü kötülüklerden korumasıdileğiyle söylenen bir iyi dilek sözü. Allah kerim * Tanrıbüyüktür, Tanrı 'ya güvenmeli. Allah kı smet ederse * Tanrıizin verirse. Allah korusun (veya saklası n) * Tanrıtehlikeye, kötü duruma düş ürmesin!. Allah kuru iftiradan saklası n * bir suçlama karş ı sı nda bunun sı rf iftira olduğunu anlatmak için söylenir. Allah manda ş ifalı ğ ıversin * çok veya ağ ı r yemek yiyenler için ş aka yollu söylenir. Allah mübarek etsin * kutlu olsun. * onaylanmayan bir durumda alay yollu kullanı lı r. Allah müstahakı nıversin * (gerçek veya alay anlamı nda) çı kı ş ma anlatan bir söz. Allah ne verdiyse * yemek olarak evde ne varsa. Allah ömürler versin * saygıgösterilen bir kimseye selâm veya teş ekkür olarak söylenir. Allah övmüşde yaratmı ş * çok güzel olanlar için söylenir. Allah rahatlı k versin * genellikle yatmaya gidilirken söylenen bir iyi dilek sözü. Allah rahmet eylesin * ölüleri hayı rla anmak için söylenir. Allah rı zasıiçin * dilencilerin para isterken söyledikleri yalvarma sözü. * ne olursun. * karş ı lı k beklemeksizin. Allah sağgözü (veya eli) sol göze (veya ele) muhtaç etmesin * Tanrıkimseyi kimseye, en yakı nları na bile muhtaç etmesin.

Allah selâmet versin * yola çı kanlara "Tanrıkazadan belâdan korusun" anlamı nda söylenen bir uğ urlama sözü. * yolda güçlük içinde bulunanlara iyi dilek sözü olarak kullanı lı r. * uzaktaki tanı dı klar anı lı rken kullanı lı r. * birinden pek yana olmayan bir söz söyleneceği zaman onun adı ndan önce getirilen girişsözü. * "keyfin bilir, gidersen git" anlamı nda kullanı lı r. Allah senden razı olsun * yapı lan bir iyilik karş ı sı nda "Tanrıseninle birlik olsun, iyiliğ ini senden esirgemesin" anlamı nda teş ekkür olarak kullanı lı r. Allah seni (veya sizi) inandı rsı n * doğ ru söylüyorum, Tanrıtanı ktı r. Allah son gürlüğü versin * Tanrı , yaş lı lı kta sı kı ntıgöstermesin. Allah sonunu hayı r etsin * bir iş in sonucu için kaygı duyulduğ unda söylenen bir iyi dilek sözü. Allah taksimi * eş itlik gözetilmeden yapı lan paylaş tı rma, kul taksimi karş ı tı . Allah taksimi * Eş itlik gözetilmeden yapı lan paylaş tı rma kul taksimi karş ı tı . Allah taksiratı nı affetsin * (ölüler için) Tanrıkusurları nıbağı ş lası n. Allah tamamı na eriş tirsin * herhangi bir işveya olayı n iyi sonuçlanmasıdileğ iyle söylenir. Allah tekrarı na erdirsin * tekrar bu günleri görün. Allah utandı rması n * bir iş e giriş enlere söylenen baş arı dileği. Allah var (veya Allah'ı var) * doğ rusunu söylemek gerekirse. Allah vere de * iyi dilek anlatı r. Allah vergisi * Tanrıvergisi, yaradı lı ş tan olan yetenek veya özellik. Allah vermesin * bir ş eyin olmamasıdileğ ini anlatı r. Allah versin * iyi bir ş ey ele geçirenlere memnunluk bildirmek için, bazen de takı lma ve ş aka için söylenir. * dilenciyi savmak için söylenir. Allah yapı sı *İ nsanlar tarafı ndan değ il de tabiatta olduğu gibi. Allah yarattıdememek * kı yası ya dövmek, çok hı rpalamak. Allah yazdıise bozsun

* gerçekleş mesi istenmeyen bir olay veya durum için kullanı lı r. Allah yürü ya kulum demiş * az zamanda çok para kazananlar veya iş inde çok ilerleyenler için söylenir. Allah ziyade etsin * (kahve ve yemekten sonra) "Tanrıartı rsı n" anlamı nda kullanı lan bir iyi dilek sözü. Allah'a (bin) ş ükür * "hamdolsun", "bereket versin" gibi durumdan memnun olunduğ unu anlatı r. Allah'a bir can borcu var * Allah'a vereceği canı ndan baş ka hiç kimseye bir borcu yok. Allah'a emanet * "Tanrıesirgesin" anlamı nda birini överken söylenir. Allah'a emanet olun * ayrı lanı n kalana söylediği bir esenleme sözü. Allaha ı smarladı k * Ayrı lanı n kalan veya kalanlara söylediğ i bir iyi dilek sözü. Allah'a yalvar * kendi kusuru yüzünden güç bir duruma düş üp yakı nan kimseye "ben sana yardı m edemem, benden bir ş ey umma" anlamı nda söylenir. Allah'ı (veya Allah'ı nı ) seversen * "Allah aş kı na" gibi, yerine göre ant verme, yalvarma için kullanı lmakla birlikte, ş aş ma veya usanç gibi duygular da anlatı r. Allah'ı çok, insanıaz bir yer * pek ı ssı z ve kuytu bir yer. Allah'ı m! *ş iddetli bir duygulanma anlatan ünlem. Allah'ı n (veya Tanrı 'nı n) günü * (bı kkı nlı k duygusu ile) hemen hemen her gün. Allah'ı n adamı * garip, saf, zavallı (kimse). Allah'ı n belâsı * varlı ğı üzüntü veren. Allah'ı n binası nıyı kmak * kendini veya baş kası nıöldürmek. Allah'ı n cezası * pek yaramaz, ş irret. Allah'ı n emri * kader. Allah'ı n evi * cami, mescit. * insan gönlü. Allah'ı n gazabı * çok sı kı ntıveren ş ey.

Allah'ı n hikmeti * beklenmeyen, sebebi anlaş ı lmayan veya ş aş ı lan ş eyler için kullanı lı r. Allah'ı n iş ine bak * (bir iş in, bir olayı n) beklenmedik, ş aş ı lacak bir durum alması nda kullanı lı r. Allah'ı n kulu * insan, kimse, kiş i. Allah'ı ndan bulsun * ben kendisine bir ş ey yapmayacağ ı m, yaptı ğı kötülüğün cezası nıTanrıversin. Allah'ı nıseversen * istek, dilek ve yalvarma amacı yla kullanı lı r. allahlı k

* Kendisinden hiçbir iş te yararlı k umulmayan saf ve zararsı z (kimse).

allahsı z * Tanrı 'yıtanı mayan, Tanrı 'nı n varlı ğ ı na inanmayan, Tanrı sı z. * Acı ması z, insafsı z, vicdansı z. allahsı zlı k * Tanrı sı zlı k. Allah'tan

* iyi ki. * yaradı lı ş tan.

Allah'tan kork! * "yapma, utan, yazı ktı r!". Allah'tan korkmaz * can yakı cı , insafsı z, acı ması z. Allah'tan umut kesilmez * daha çok ağ ı r hastalar için söylenilen "iyileş ebilir" anlamı nda bir iyi dilek sözü. Allahüâlem * Tanrıdaha iyisini bilir anlamı nda kullanı lı r. Allahütealâ * Yüce Tanrı , ulu Allah. allak

* Sözünde durmaz, dönek, aldatı cı . * Kendisine güvenilmesi doğru olmayan (kimse).

allak bullak * Alt üst, karmakarı ş ı k. allak bullak etmek * karmakarı ş ı k bir duruma getirmek, düzeni bozmak. * (aklı nı , zihnini) düş ünemez duruma getirmek. allak bullak olmak * çok karı ş ı k duruma gelmek, altıüstüne gelmek, karmakarı ş ı k olmak, düzeni bozulmak. * (akı l, zihin) ş aş kı na dönmek, karı ş mak, ş aş ı rmak. allama

* Allamak iş i.

allamak allâme

* "Süslemek, donatmak" anlamı na gelen allamak pullamak deyiminde geçer. * Derin ve çok bilgisi olan, çok bilgili.

allâme kesilmek * her ş eyi bilir görünmek. allâmelik

* Allâme olma durumu.

allâmelik taslamak * bilgisiz olduğ u hâlde her ş eyi bilir görünmek. allanma

* Allanmak iş i.

allanmak * Süslenmek. allaş ma allaş mak allegretto

* Allaş mak iş i veya durumu. * Al duruma gelmek. * Bir parçanı n allegrodan biraz daha ağı r çalı nacağı nıanlatı r.

allegro * Bir parçanı n canlı , neş eli ve hı zlıçalı nacağ ı nıanlatı r. allem

* Bir iş i istediğ i duruma getirmek için "her türlü kurnazca çareye baş vurmak" anlamı yla allem etmek kallem etmek deyiminde geçer. allı allıpullu allı k

alma

almaç

* Üzerinde al renk bulunan. * Göz alı cırenkler ve ş eylerle süslenmiş . * Al olma durumu. * Kadı nları n süs için yanakları na sürdükleri al boya. * Almak iş i. * Alı ntı , iktibas. * Bir elektrik akı mı nıalı p baş ka bir kuvvete çeviren cihaz, alı cı , ahize, reseptör.

almak * Bir ş eyi veya kimseyi bulunduğ u yerden ayı rmak. * Bir ş eyi elle veya baş ka bir araçla tutarak bulunduğ u yerden ayı rmak, kaldı rmak. * Yanı nda bulundurmak. * Birlikte götürmek. * Satı n almak. * Ele geçirmek, fethetmek. *İ çine sı ğmak.

* Kabul etmek. * Kendine ulaş tı rmak, iletilmek. *İ çeri sı zmak, içine çekmek. * (erkek, kadı n için) ... ile evlenmek. * Sürükleyip götürmek. * Kazanmak, elde etmek. * Zararlı , tehlikeli bir ş eye uğ ramak. * Bürümek, sarmak, kaplamak. * Kı saltmak, eksiltmek. * Yolmak, koparmak. * Yerini değ iş tirmek, çekmek. * Temizlemek. * (duş , banyo için) Yapmak; yı kanmak. * (içeri) Götürmek. * Bir yeri savaş la ele geçirmek. * (tat veya koku için) Duymak. * Örtmek, koymak. * (süre için) Değ iş tirmek. * ... gibi anlamak. * Baş lamak. * Davranı şveya makam değiş tirmek. * (içecek veya sigara için) İ çmek. * Yutmak; kullanmak. * (yol için) Gitmek, (mesafe) katetmek. * Çalmak. * Göreve, iş e baş latmak. * Görevden, iş ten çekmek. * Kazanç sağ lamak. * (ölüm sebebiyle) Ayrı lmak. * Gidermek, yok etmek. * Soldurmak. * Vücuttaki hasta bir organıameliyatla çı karmak. * (motor) Çalı ş masıiçin gerekli olan elektrik veya yakı ttan yararlanı r duruma gelmek. almamazlı k * Kabul etmeme durumu. Alman

* Cermen soyundan olan halk ve bu halktan olan kimse. * Alman halkı na, Almanya'ya özgü olan ş ey.

Alman gümüş ü * Çinko, bakı r ve nikelden yapı lan, gümüş ü andı rı r bir alaş ı m, mayş or. Alman papatyası * Orta Avrupa'da yetiş en bir papatya türü (Anfhemis mobilis). Alman usulü * Bir topluluk için yapı lan harcamada giderlerin herkese eş it olarak bölüş türülmesi yöntemi. almanak * Yı lı n gün, hafta, ay gibi bölümlerinden baş ka, bayram, yı l dönümü gibi belli günleri ve birtakı m astronomi, meteoroloji, istatistik bilgilerini gösteren kitap biçiminde takvim. Almanca dil.

* Hint-Avrupa dillerinin Cermence kolundan, Almanya, Avusturya ile İ sviçre'nin bir bölümünde kullanı lan * Almanları n kullandı ğ ıdil. * Bu dile özgü olan.

Almancı * Almanya yanlı sı olan (kimse).

* Almanya'da çalı ş an Türk iş çisi. Almancı lı k * Almancı gibi davranma. Almanlaş ma * Almanlaş mak iş i veya durumu. Almanlaş mak * Alman yaş ayı ştarzı nıbenimsemek. Almanlaş tı rma * Almanlaş tı rmak iş i. Almanlaş tı rmak * Almanlara özgü yaş ayı ştarzıkazandı rmak. almaş

*İ ki veya daha çok ş eyin sı ra ile değiş tirilerek kullanı lmasıveya kendiliğinden değiş erek çalı ş ması , keş ikleme, münavebe. * Birinin doğ ru olması ötekinin yanlı ş lı ğ ı nı gerektiren iki önermenin oluş turduğ u sistem. almaş ı k *İ ki veya daha çok ş eyin sı ralanmaları nda değ iş iklik olan. * Almaş lıolarak iş leyen, mütenavip, alternatif. almaş ı k yapraklar * Sapı n iki yanı nda karş ı lı klıdeğ il de aralı klıolarak bir sağ da, bir solda bitmişyapraklar. almaş ı klı k * Dönüş ümlü ve düzenli sı ralanma. almaş lı alnaç

* Almaşniteliği olan. * Bir ş eyin ön tarafı , ön yüzü.

alnıaçı k yüzü ak * çekinecek hiçbir durumu veya ayı bıolmayan. alnı na kara sürmek * bir kimsenin haksı z yere kötü tanı nması na yol açmak. alnı nda yazı lmı şolmak * bir olayı n, kiş inin baş ı na gelmesini Allah'ı n buyurmuşolduğuna inanmak. alnı ndan öpmek * beğ enmek, takdir etmek. alnı nıkarı ş lamak * küçümseyerek meydan okumak. alnı nı n akıile * ayı planacak bir duruma düş meden, tertemiz, ş erefiyle, baş arıgöstermişolarak. alnı nı n kara yazı sı * kötü kaderi, kötü talihi. alo

* Telefon konuş ması nda kullanı lan seslenme sözü.

alogami alotropi

* Bir çiçek tepeciğ inin baş ka bir çiçek tozu ile tozlanması . * Karbon, fosfor gibi maddelerin, fiziksel bakı mdan ayrıözellikler gösterebilmesi durumu.

alp * Yiğit, kahraman. Alp eren

* Derviş . * Mücahit.

Alp yı ldı zı * Dağları n çok yüksek yamaçları nda yetiş en bir çiçek (Paradisia liliastrum). alpaka

* Çifte parmaklı lar takı mı nı n devegiller sı nı fı ndan, Güney Amerika'da yaş ayan, uzun tüylü, memeli bir hayvan (Lama glama pacos). * Bu hayvanı n yünü veya bu yünden dokunan kumaş . alpaks alpinist alpinizm

* Kolayca bükülebilen alüminyum ve silisyum karı ş ı mı . * Dağcı . * Dağcı lı k.

alplı k * Alp olma durumu, yiğ itlik, kahramanlı k. alş imi alş imist

* Elementleri altı na çevirmek isteyen bir işalanı , simya. * Alş imi ile uğraş an kimse, simyacı .

alt

* Bir ş eyin yere bakan yanı , üst karş ı tı . * Bir nesnenin tabanı . * Oturulurken uyluk kemiklerinin yere gelen bölümü. * Bir ş eyin yere yakı n bölümü. * Birkaç ş eyin içinden bize göre uzak olanı . * (birkaç ş eyden) Yere yakı n olan. * Alt kelimesi "... altı nda" biçiminde kullanı ldı ğ ı nda "bir ş eyin etkisinde" anlamı nıverir. * Alt bir isimle tamlama kelime oluş turduğunda a) önceki ismin kavramı na etki veya yer anlamıkatar: Ayak altı . b) (sı nı flamalarda) ikinci derecede olan. * (kaynatma veya piş irmede) Yanan ocak, ocak alevi. alt alta

* Birbirinin altı nda olarak.

alt alta üst üste * birbirleriyle itiş ir kalkı ş ı r durumda. alt bölüm * Yazı larda bölümlerin ayrı ldı ğı parçalardan her biri, ayrı m. alt cins

* Bir cins içinden ayrı lan ikinci derecede bir cins.

alt çene

*İ nsan ve hayvanlarda yiyecekleri çiğnemeye yarayan, oynayabilen çene.

alt çene oynamak * yemek, içmek. alt damak * Damaklardan altta olanı . alt deri * Üst derinin altı nda bulunan ikinci tabaka, hipoderm. * Bazıgövde ve yaprakları n üst derilerinin altı nda bulunan, çoğu kez hücre zarları kalı nlaş mı şözel doku, hipoderm. alt diş

* Alt çene üzerinde sı ralanmı şdiş lerin biri.

alt dudak * Dudaklardan altta bulunanı . * Böceklerin ağı z sisteminde bulunan alt parça. alt etmek * üstünlük sağ lamak, yenmek, sı rtı nıyere getirmek. alt familya * Bir familyanı n içinden ayrı lan ikinci derecede bir familya. alt geçit

* Trafik akı mı nıkesmemek için bir yolun altı ndan geçirilen yol.

alt güverte * Gemilerde güvertelerden altta bulunanı . alt hava yuvarı * Dünyamı zı kuş atan atmosferin 10 km kalı nlı ğı nda olan alt katmanı . alt ı rk

* Aynıı rk içinde yetiş tirme amacı na ve çevreye bağ lıkalı narak değ iş me uğratı lmı şve bu yolla ı rk içinde özellikle fizyolojik nitelikleri bakı mı ndan kalı tsal sapma gösteren hayvan topluluğu. alt karş ı t * Konusu ile yüklemi aynıolan, biri tikel olumlu, öbürü tikel olumsuz, karş ıkarş ı ya konmuşiki önermeden her biri: Bazıinsanlar bilgindirler" ile "Bazıinsanlar bilgin değildirler" gibi. alt kat alt kurul alt olmak

* Bir yapı nı n veya aracı n katları ndan altta bulunan bölümü. * Belli bir konuyu ele almak amacı yla bir kurul içinden birkaç kiş i seçilerek oluş turulan kurul. * yenilmek.

alt sı nı f * Bir sı nı f içinden ayrı lan ikinci derecedeki sı nı f. alt ş ube

* Bir ş ube içinde kurulan ikinci derecedeki ş ube.

alt tabaka * Tabakalardan altta bulunan.

alt takı m

* Bir takı m içinde kurulan ikinci derecedeki takı m.

alt tarafı(veya yanı ) * geriye kalanı . * iş in daha sonrası . * değ eri, olup olacağı . alt tür alt üst

* Bir tür içinde ayrı lan ikinci derecedeki tür. * Çok karı ş ı k ve dağ ı nı k.

alt üst böreğ i * Önce bir yüzü, sonra çevrilerek öbür yüzü kı zartı larak piş irilen börek. alt üst etmek * alt yüzünü üst yüzüne getirmek. * çok karı ş ı k duruma getirmek, düzenini bozmak. * zarar vermek, yı kmak. * huzursuz etmek, rahatsı zlı k vermek. alt üst olmak * çok karı ş ı k duruma gelmek. * heyecanlanmak, üzülmek, tedirgin olmak, yı kı lmak. * rahatsı zlanmak. alt yanıçı kmaz sokak * sonu gelmeyen, sonuç alı namayan iş ler için söylenir. alt yapı

* Bir yapıiçin gerekli olan yol, kanalizasyon, su, elektrik gibi tesisatları n hepsi. * Toplumun ekonomik yapı sı nıoluş turan ve insan bilincinden bağı msı z olarak biçimlenen üretim iliş kilerinin hepsi, üst yapıkarş ı tı . alt yazı

* Gazete, dergi gibi yayı nlarda çı kan resim ve fotoğraflarıaçı klayan yazı . * Yabancıdildeki bir filmin konuş maları nıçeviri olarak görüntünün altı nda veren yazı .

alt yazı lama * Alt yazı lmak iş i. alt yazı lamak * Alt yazı larıhazı rlamak ve gerçekleş tirmek. alt yazı layı cı * Alt yazı lamak iş ini yapan (kimse). alt yazı lı * Alt yazı sıbulunan (film, görüntü). Altayca

Altayist Altayistik

* Altay Türkçesi. * Türk, Moğ ol, Mançu-Tunguz, Kore ve Japon dillerinin kendisinden türediğ i varsayı lan ana dil. * Altayistik ile uğraş an kimse.

* Altay grubuna giren Türk, Moğ ol, Mançu-Tunguz, Japon ve Korelilerin dil, edebiyat, kültür ve tarihleriyle uğraş an bilim dalı . alternatif

* Seçilebilecek bir baş ka yol, yöntem; seçenek. * Almaş ı k. * Dalgalı(akı m).

alternatör * Dalgalıelektrik akı mıveren üreteç. altes

altı

* Prens ve prenseslere verilen ş eref unvanı . * Bu unvanıtaş ı yan kimse. * Beş ten sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 6, Vl. * Beş ten bir artı k.

altı alay üstü kalay * içi dı ş ı gibi özenilmişolmayan ş eyler için söylenir. AltıKardeş * Kuzey kutup yönünde, Büyük Ayı 'nı n karş ı sı nda bulunan takı m yı ldı z. altı karı şbeberuhi * kı sa boylu olanlar için alay yollu söylenir. altı kaval üstü ş iş hane * Bkz. altıkaval üstü ş iş hane. altı kaval, üstü ş iş hane * (giyim için) altı , üstüne uymaz. altı okka etmek * birini kolları ndan ve bacakları ndan tutup yukarıkaldı rarak sallamak veya götürmek. altı yaşolmak * iş e birtakı m oyunlar karı ş mak, böyle bir iş e giriş mekte sakı ncalar bulunduğu anlaş ı lmak. altı yol

* Altıyolun birleş tiği yer.

altı dan yemek * hastahanelerde hiç perhizi olmayan hastalara verilen tam yemek. altı gen * Altıkenarlıçokgen, müseddes. altı k

* Konusu ile yüklemi aynıolan, biri tümel olumlu, biri tikel olumlu; biri tümel olumsuz, biri tikel olumsuz iki önerme arası ndaki bağ lantıdurumu, mütedahil: "Kimi insanlar fanidir" önermesi "Bütün insanlar fanidir" önermesinin altı ğıolur. altı lı * Altıparçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden altıtane bulunan. *İ skambil, domino gibi oyunlarda üzerinde altı iş areti bulunan kâğı t veya pul. * Divan edebiyatı nda her bendi altımı sradan oluş an nazı m biçimi. altı lı k

* Altı sıbir arada, altıtaneden oluş muş , altıtane alabilen.

altı n

* Atom sayı sı79, atom ağı rlı ğı196,9 olan, 10640 C de eriyen, kolay iş lenen, yüksek değ erli, paslanmaz element, kı saltmasıAu. * Altı ndan yapı lmı ş . * Altı ndan yapı lmı şsikke. * Niteliğ i iyi olan, üstün nitelikte olan, değ erli. altı n adı pul oldu, kı z adıdul oldu * uygunsuz davranı ş larıyüzünden temiz tanı nan kiş iliği lekelendi. altı n adı nıbakı r etmek * kötü iş ler yaparak temiz ve parlak ününü karartmak. altı n anahtar her kapı yıaçar * para olunca her güçlük yenilebilir. altı n babası * Çok zengin, parasıçok olan kimse. altı n beş ik * Bir elleriyle kendi bileklerini kavrayan iki kiş inin, öteki elleriyle karş ı lı klıolarak birbirlerinin bileklerini tutmaları . altı n bilezik * Altı ndan yapı lmı şkola takı lan ve pek çok türü olan süs eş yası . * Para getiren sanat veya meslek. altı n çağ * En parlak ve mutlu çağ . altı n eli bı çak kesmez * varlı klıveya değ erli kiş ilerin elini kimse bükemez. altı n gibi

* altı na benzeyen, sarı .

altı n kaplama * Herhangi bir metal altı n suyuna batı rı larak ince bir altı n tabaka ile sarı larak altı na benzetilmek. altı n keseği * Yerden temiz külçe durumunda çı kan altı n. altı n kesmek * çok para kazanı r olmak. altı n kökü * Güney Amerika'da yetiş en, kusturucu niteliği olan bir kök, ipeka (Cephaelis ipeca cuanha). altı n küpü * Altı n para biriktiren; parasıçok olan. altı n leğ ene kan kusmak * varlı k içinde hastalı k veya sı kı ntıçekerek yaş amak. altı n saat *İ zlenme oranı nı n en çok olduğ u vakit, prime time. altı n sarı sı * Altı n rengini andı ran. altı n suyu

* Bir kı sı m konsantre nitrik asit ile üç veya dört kı sı m konsantre hidroklorik asitten oluş muş , özellikle plâtin ve altı n gibi metalleri çözmekte kullanı lan bir karı ş ı m. altı n topu * güzel ve tombul olan kucak çocuklarıiçin bir benzetme sözü olarak kullanı lı r. altı n tutsa, toprak olur (veya altı na yapı ş sa elinde bakı r kesilir) * giriş tiğ i iş lerde büyük talihsizliklere uğrayan kimsenin durumunu anlatı r. altı n yağ murcun * Bir tür kuş , yağ mur kuş u. altı n yı l

* Eş lerin birlikte ulaş tı kları50. evlilik yı lı .

altı n yumurtlayan tavuk * mesleği, sanatı , parasıolan, gelirli kimse. * turist. altı n yürekli olmak * çok iyi niyetli olmak, yumuş ak huylu görünmek. altı na etmek (veya kaçı rmak) * yatağ ı na veya donuna abdest etmek. altı nbaş altı ncı

* Daha çok Ege bölgesinde yetiş en, yuvarlak, kalı nca kabuklu güzel bir kavun türü. * Altısayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada beş inciden sonra gelen.

altı ncıduygu * Ön sezi. altı ncıhis * Bkz. altı ncıduygu. altı nda kalmak * ezilmek. altı nda kalmamak * karş ı lı ğ ı nıvermek, gördüğ ü iyilik veya kötülüğ ü karş ı lı ksı z bı rakmamak. altı ndan Çapanoğlu çı kmak * giriş ilen iş te baş a dert olacak bir durumla karş ı laş mak. altı ndan çapanoğlu çı kmak * bir iş te baş a dert olacak bir durumla, bir sorunla karş ı laş mak. altı ndan girip üstünden çı kmak * malı , parayıdüş üncesizce harcayı p tüketmek. altı ndan kalkamamak * bir iş i baş aramamak, becerememek, üstesinden gelememek. * kendini savunamamak. altı ndan kalkmak * bir güçlüğü yenmek, baş armak. altı nıçizmek * (bir sözün) önemini belirtmek, üzerine dikkati çekmek; vurgulamak.

altı nıı slatmak * yatağ ı na veya donuna küçük abdestini etmek. altı nıüstüne getirmek * söz veya tutumuyla çevreyi birbirine düş ürmek, karmakarı ş ı k etmek. * bir ş ey bulmak için aramadı k yer bı rakmamak. altı nlaş ma * Altı nlaş mak iş i veya durumu. altı nlaş mak * Altı n durumu veya görünümü almak. altı noluk

*İ ş lemeli kadı nş alvarı . * Altı n sı rma veya kı laptanla iş lenmişçizgili ipek kumaşve bu cins kumaş ları n üstünde bulunan sı rma iş lemeli yollar. * Sarı kları n üstüne sarı lan sı rma ş erit. altı ntop

altı ntop

* Turunçgillerden, sı cak bölgelerde yetiş en bir meyve ağacı , greyfrut (Citrus decumana). * Bu ağacı n kanarya sarı sı renginde, tadıacı msımeyvesi, kı z memesi, greyfrut. *İ ki çeneklilerden, uzun, dikenli ve kürecikler hâlinde saplarıolan bir kaktüs türü (Trollius ranunculoides).

altı parmak * Ellerinde veya ayakları nda altı ş ar parmağ ıolan (kimse). *İ ri bir tür palamut balı ğı . * Ayrırenkte altı yolu olan kumaş . * Bu kumaş tan yapı lan gelin giysisi. altı patlar altı ş ar

* Altıtane fiş ek alan toplu tabanca, revolver. * Altısayı sı nı n üleş tirme biçimi; her birine altı , her seferinde altı sıbir arada olan.

altı z * Bir doğ umda dünyaya gelen altı(kardeş ). altimetre altlama altlamak

* Yükseklikölçer. * Altlamak iş i. * Özel diye alı nan bir ş eye, genel bir kavramı n altı nda yer vermek.

altlı * Altıolan. altlıüstlü

altlı k

* Altıve üstü birlikte. * Alt ve üst katta olmak üzere, birlikte. * Tabak veya bardak altı . * Hayvanları n altı na yayı lan ot veya saman. * Arabaya koş ulan atları n yolları kirletmemesi için kuyruğ unun altı na yerleş tirilen torba.

altmı ş

* Elli dokuzdan sonra gelen sayı nı n adı ve bu sayı yıgösteren rakam, 60, LX. * Altıkere on, elli dokuzdan bir artı k.

altmı şaltı * Altmı şaltısayıalmakla kazanı lan bir çeş it iskambil oyunu. altmı şaltı ya bağlamak * temelli olmayan bir çözümle durumu kurtarmı şgörünmek. altmı şdörtlük * Bir notanı n altmı şdörtte biri değerinde olan nota. altmı ş ar

* Altmı şsı fatı nı n üleş tirme biçimi, her birine altmı ş , her defası nda altmı ş ıbir arada olan.

altmı ş ı ncı * Altmı şsı fatı nı n sı ra bildiren biçimi, sı rada elli dokuzuncudan sonra gelen. altmı ş lı k

alto

*İ çinde altmı ştane bulunan. * Altmı şyaş ı nda olan veya görünen. * Kemanla viyolonsel arasıbüyük keman, viyola. * Kontralto.

altta kalanı n canıçı ksı n * "herkes baş ı nı n çaresine baksı n, gücü yetmeyen ne olursa olsun" anlamı nda kullanı lı r. altta kalmak * herhangi bir çatı ş mada, çekiş mede yenilmek. altta yok üstte yok * yoksul, fakir. alttan (veya aş ağı dan) almak * sert konuş an birine karş ı yumuş ak, olumlu davranmak. alttan alta * gizlice, el altı ndan. alttan güreş mek * gizli gizli yenme yolları nıkollamak. altunî alüfte alüftelik

* Altı n renginde olan. *İ ffetsiz, oynak, cilveli (kadı n). * Alüfte olma durumu.

alümin * Suda çözünmeyen, 20500 C de eriyen, beyaz bir toz olan alüminyum oksit (Al2O3). alümina

* Bkz. alümin.

alüminyum

* Atom numarası13, atom ağı rlı ğı 26,98 olan, gümüşparlaklı ğı nda, beyaz, 6600 C de eriyen hafif bir element. Kı saltmasıAl. * Alüminyumdan yapı lmı ş . alüminyum taş ı * Boksit. alüvyon lı ğ . alveol

* Akarsuları n taş ı yı p yı ğ dı klarıbalçı k, kil gibi çok ince taneli ş eylerin kum ve çakı lla karı ş ması yla oluş an yı ğı n,

* Torba biçiminde küçük boş luk veya geniş lemişkı sı m.

alvere tulumbası * Emme basma tulumba. alyans alyon alyuvar

* Niş an yüzüğ ü. * Para babası . * Kana al rengini veren, çekirdeksiz, yuvarlak, küçük hücre, eritrosit.

Am * Amerikyum'un kı saltması . am

* Diş ilik organı , ferç.

-am / -em * Fiilden isim türeten ek: tut-am, dön-em vb. ama

* Çeliş kili ve tutarsı z iki cümleyi birbirine bağlamaya yarar, amma. * Uyarma veya ş artlıbir ifade niteliğ inde olan bir cümleyi, baş ka bir cümleye bağlamaya yarar. * Beklenmeyen bir sonucu anlatan iki cümleyi onun sebebi durumunda olan cümleye bağ lar. * Bir yargı yıveya bir buyruğu pekiş tirmek için de kullanı lı r. * Bazen dikkati çekmek için cümlenin sonuna getirilir.

âmâ * Görmez, kör. ama ne

amabile amaç

* ne hoş . *ş aş ı lacak niteliğ i olan. * Bir parçanı n sevimli ve cana yakı n çalı nacağı nıanlatı r. * Eriş ilmek istenilen sonuç, maksat. * Gaye. * Hedef.

amaç dı ş ı * Gaye dı ş ı , hedeflenen amacı n dı ş ı nda. amaç edinmek * bir amaca ulaş ma isteğinde bulunmak.

amaç gütmek * bir amacı gerçekleş tirmeye çalı ş mak. amaçlama * Amaçlamak iş i, hedef alma, istihdaf. amaçlamak * Bir amaca ulaş mayıistemek, istihdaf etmek. amaçlanma * Amaçlanmak iş i. amaçlanmak * Amaçlamak iş ine konu olmak. amaçlı

* Amacıolan, gayeli. * Bir amaca yönelik.

amaçlı lı k * Amaçlıolma durumu. amaçsı z

* Amacıolmayan, gayesiz.

amaçsı zlı k * Amaçsı z olma durumu. amade -amak amal

* (bir iş i) Yapmaya hazı r. * Fiilden isim türeten ek: bas-amak, tutamak, kaç-amak vb. *İ ş ler, iş lemler.

âmâlı k * Âmâ olma durumu. amalierbaa * Matematikte dört iş lem terimine verilen ad. aman

* Yardı m istendiğini anlatı r. * Bir suçun bağ ı ş lanması nı n istenildiğ ini anlatı r. * Rica anlatı r. * Usanç ve öfke anlatı r. * Dikkat uyandı rmak için kullanı lı r. * Çok beğenmeyi anlatı r: Aman ne güzel ş ey! Bu anlamda kullanı ldı ğı nda buna da edatıda getirilebilir. * Şaş ma anlatı r.

aman Allah (Allahı m) *ş aş ma, beğ enme veya beğ enmeme, korku gibi duygularıbelirtmek için kullanı lı r. aman bulmak * kurtulmak. aman dedirtmek (veya amana getirmek) * karş ıkoyan birini boyun eğ mek zorunda bı rakmak, zor durumda bı rakmak.

aman derim! * sakı n ha, böyle bir işyapayı m deme. aman dilemek * önce direnirken zor karş ı sı nda boyun eğip canı nı n bağı ş lanması nıdilemek. aman vermek * canı nıbağı ş lamak, öldürmemek. aman vermemek * rahat bı rakmamak, göz açtı rmamak. * acı mayı p öldürmek. aman zaman * Karş ı sı ndakini yumuş atmak için söylenen sözleri anlatı r. amana gelmek * önce direnirken zor karş ı sı nda boyun eğmek. amanı n

* Korkma ve ş aş ma sözü.

amanname *İ slâm devletlerinde düş mana güvenlik içinde olduğunu bildirmek üzere verilen belge. amansı z

* Aman vermez, hiç acı mayan, cana kı yı cı .

amansı z hastalı k * Kanser. amansı zca * Öldürücü bir durumda, acı ması z olarak. * Hoş görüsüz olarak. amasımaması yok! * hiçbir özrün geçerli olamayacağ ı nıanlatı r. amasıvar * herkesin bilmediği sakı ncasıveya kusurlarıvar. Amasya'nı n bardağı , biri olmazsa biri daha * ele geçirilmeyen veya kaçan bir ş eye üzülmek boş tur, çünkü her zaman benzeri sağlanabilir. amatör

* Bir iş i para kazanmak için değil, yalnı z zevki için yapan kimse, hevesli, profesyonel karş ı tı .

amatörlük * Amatör olma durumu. amazon * (eski çağ ları n Amazonları na benzetilerek) Erkek gibi, savaşsafları nda yer alan kadı n. * Ata binen kadı n. ambalâj * Eş yayısarmaya yarayan mukavva, kâğı t, tahta, plâstik madde gibi malzeme. ambalâj yapmak * (bir ş eyi) bu gibi maddelerle paketlemek, sandı klamak. ambalâjcı * Ambalâj yapan kimse.

ambalâjcı lı k * Ambalâjcıolma durumu veya iş i. ambalâjlama * Ambalâjlamak iş i. ambalâjlamak * Ambalâj yapmak. ambale etmek * Birini düş ünemez duruma getirmek, çok yormak. * Otomobili fazla gaz vermekten çalı ş maz hâle sokmak. ambale olmak * Çok yorulup işgöremez, düş ünemez duruma gelmek. ambar

* Genellikle tahı l saklanan yer. * Yiyecek ve bazıeş yanı n saklandı ğ ıyer. * Geminin yük koymaya ayrı lmı şyeri. * Eş ya taş ı ma iş leri yapan kurum veya ortaklı k. * Kum, çakı l gibi yapımalzemesini ölçmekte kullanı lan ve her yanıçoğunlukla 75 cm olan küp ölçek. * Genellikle tahı lı n çok üretildiği yer, bölge.

ambarcı * Ambara bakan görevli, ambar memuru. ambarcı lı k * Ambarcı nı n gördüğ ü iş . ambarda kurutma * Kapalıbir yerde, güçlü bir vantilâtör kullanı larak sağ lanan hava akı mıile yeş il ve sulu yemlerin kurutulması . ambargo * Bir devletin, gemilerin kendi limanları ndan ayrı lması nıyasaklama buyruğ u. * Bir malı n serbest sürümünü engellemek için konulan yasak. ambargo koymak * gemilerin limanlardan hareketini yasaklamak. * bir malı n serbest sürümünü engellemek. * bir mala el koymak, müsadere etmek. * siyasî, ekonomik, sosyal alanlarda caydı rma amacı yla yaptı rı m uygulamak. ambargoyu kaldı rmak * ambargo ile ilgili yasaklamayıkaldı rmak. ambarlama * Ambar durumuna gelmek. ambarlamak * Ambar iş i yapmak. amber

* Amber balı ğ ı ndan ç ı karı lan güzel kokulu, kül renginde bir madde. * Güzel kokulu bazımaddelerin ortak adı .

amber ağacı * Baklagillerden bir cins mimoza (Geum urbonum). amber balı ğ ı

* Balinagillerden, boyu 25 m'ye kadar çı kan, baş ı büyük, diş li, çok yı rtı cıbir balı k, ada balı ğı (Catodon macrocephalus). amber çiçeği * Amber ağacı nı n toparlak, fı ndı k büyüklüğünde, altı n sarı sırenginde güzel kokulu çiçeği. amberbaris * Sarı çalı . amberbu amblem amboli

* Hindistan'da, İ ran'da yetiş en, piş ince güzel bir koku veren, iri ve uzun taneli bir tür pirinç. * Soyut bir ş eyin, bir kavramı n sembolü olan varlı k veya eş ya, belirtke. * Atardamarda kanı n pı htı laş masıveya yağparçacı kları nı n oluş masısonucunda meydana gelen tı kanma.

ambülâns * Hasta arabası , cankurtaran (arabası ), cankurtaran. amca

amcalı k

* Babanı n erkek kardeş i. * Yaş lıerkeklere saygıiçin kullanı lan seslenme. * Amca olma durumu.

amcalı k etmek * birine amca gibi yakı nlı k göstermek. amcamla dayı m, hepsinden aldı m payı m * yakı nları ndan beklediği ilgi ve yardı mıgörmeyen bir kimsenin artı k yeni bir dilekte bulunmaya niyetli olmadı ğ ı nıanlatmak için söylenir. amcazade * Amcanı n oğlu veya kı zı . amel * Yapı lan iş , edim, fiil. * Bir kimsenin dinin buyrukları nı yerine getirmek için yaptı kları . * Sürgün, ötürük, ishal. amele

*İ ş çi, emekçi.

amele taburu * Genellikle yol yapı m iş lerinde görevli amelelerden oluş an birlik. amelelik amelî

* Amele olma durumu. *İ ş e dayanan, işüstünde, tatbikî, pratik. *İ şbakı mı ndan, iş çe. * Elveriş li, kolay, uygun, kestirme. * Hareketle ilgili olan, yalnı z düş ünce alanı nda kalmayı p iş e dönüş en uygulamalı , tatbikî.

amelimanda *İ şyapamaz durumda olan. ameliyat

* Operatörün, hasta üzerinde kesme ve dikme yoluyla yaptı ğ ımüdahale, operasyon. * ç. İ ş ler, faaliyetler. ameliyat geçirmek * ameliyat edilmişolmak. ameliyat masası * Üzerinde ameliyat yapı lan özel donanı mlımasa. ameliyathane * Hastaları n ameliyat edildiğ i yer. ameliyatlı * Ameliyat edilmiş . ameliye

* Yapı lan iş , iş lem.

amenajman * Devlete ve kiş ilere ait ormanları n, önceden hazı rlanı p kabul edilmişesaslara uygun olarak iş letilmesi. * Tabiî kaynakları n iş letilmesi. amenna *İ nandı k anlamıile "öyledir", "doğru", "diyecek yok" gibi tasdik etme anlatı r. Amentü

* Kur'an surelerinden birinin adı .

Amerika armudu * Defnegillerden, Amerika'da yetiş en bir ağaç (Persea gratissima). * Bu ağacı n armuda benzer yemiş i. Amerika bademi * Aselbent ve zamk gibi maddeler veren bir sı cak iklim ağ acı(Styrax americana). Amerika elması * Antep fı stı ğı gillerden, Amerika'da yetiş en bir a ğ aç, bilader ağ acı (Anacardium occidentale). * Bu ağacı n badem biçiminde çekirdekli, armuda benzer yemiş i. Amerika tavş anı * Kemiricilerden, arka ayaklarıçok uzun, küçük bir memeli kürk hayvanı(Eriomys chincilla). Amerika üzümü * Şekerci boyası . Amerikalı * Amerika Birleş ik Devletleri halkı ndan olan kimse. Amerikalı laş ma * Amerikalı laş mak iş i veya durumu. Amerikalı laş mak * Amerikalı ları n yaş ayı ştarzı nıbenimsemek. Amerikan * Amerika Birleş ik Devletleri halkı ndan olan kimse. * Amerika'ya özgü, Amerika ile ilgili olan. amerikan * Pamuktan düz dokuma, kaput bezi. Amerikan bezi biçiminde de kullanı lı r. Amerikan bar

* Lokanta, otel veya evlerde içki için ayrı lmı şköş e. Amerikan bezi * Bkz. amerikan. Amerikan salatası * Rus salatası . Amerikanca * Amerika Birliş ik Devletlerinde kullanı lan İ ngilizce. Amerikanist * Amerikan tarihi ve kültürü ile uğ raş an bilimci. Amerikanvarî * Amerikalı ya yakı ş an biçimde, Amerikalıgibi. amerikyum * Atom numarası95, yapay olarak elde edilen aktinitlerden bir element. Kı saltmasıAm. ametal ametist

* Metal olmayan elementler. * Süs taş ıolarak kullanı lan mor renkte bir tür kuvars.

amfi * Amfiteatr kelimesinin kı saltı lmı ş ı . amfibi

*İ ki yaş ayı ş lı . * Hem karada hem de suda hareket eden (taş ı t), yüzergezer.

amfibi harekât * Kara ve deniz araçları yla yapı lan manevra. amfibol

* Piroksenlere yakı n siyah, esmer, yeş il renkli bir silikat grubu.

amfibyumlar * Kurbağa ve semenderleri içine alan iki yaş ayı ş lıomurgalı lar sı nı fı . amfiteatr * Dinleyicilerin oturduğ u, sı ralarıarkaya doğ ru basamaklıolarak yükselen salon. * Yunan ve Roma'da açı k hava tiyatrosu. * Toprak parçası . amfizem

* Vücut organları ndan bir bölümünün hava ile ş iş mesi.

amfor *İ ki kulplu, dibi sivri, dar boyunlu, karnıgeniştesti. amfora amigo amigoluk

* Bkz. amfor. * Çoğ unlukla spor yarı ş maları nda seyircileri coş turan kimse. * Amigonun yaptı ğ ıiş .

amil amilâz

* Yapan, etken, etmen, sebep, faktör. * Niş astayıparçalayarak ş ekere çeviren bir enzim.

amin * Amonyaktaki hidrojen yerine, tek değ erli hidrokarbonlu köklerin geçmesiyle oluş an ürünlerin genel adı . âmin

* "Allah kabul etsin" anlamı nda, duaları n arası nda ve sonunda kullanı lı r.

aminoasit * Bir amino grubu ile bir karboksil grubu taş ı yan, proteinlerin temel taş ıolan organik bileş ik. amip

* Amipler takı mı ndan, vücudunun biçim değ iş tirmesiyle oluş an geçici kollar veya ayaklar üzerinde sürünerek yer değ iş tiren, tatlı ve tuzlu sularda yaş ayan bir hücreli canlı(Amoibe). amipler

* Bir hücreli hayvanları n kök bacaklı lar sı nı fı na giren bir takı mı .

amipli *İ çinde amip bulunan. * Amiplerin yol açtı ğı . amir * Buyuran, emreden, üst. * Bir iş te emir verme yetkisi olan kimse. amiral * Deniz kuvvetlerinde, ordudaki general rütbesine eş it rütbedeki subay. amirallik

amirane amirce amiriita

* Amiral olma durumu. * Amiralin makamı . * Amir gibi, amire yakı ş an biçimde. * Amire yakı ş ı r biçimde, amir gibi. * Bkz. ita amiri.

amirlik * Amir olma durumu. amit amitoz amiyane

* Amonyağı n hidrojeni yerine bir asit kökünün geçmesiyle oluş an birleş iklerin sı nı f adı . * Amip, akyuvar ve bazıbakterilerde hücre bölünmesi yoluyla olan çoğ alma. * Kibarca olmayan, bayağ ı . * Sı radan.

amiyane tabiriyle * halk ağzıile, halk deyiş iyle.

amma

* Bkz. Ama. * Yanı na getirildiği kelimenin anlamı na aş ı rı lı k katarak ş aş ma veya hayranlı k anlatı r.

amma velâkin * Ancak, bununla beraber. ammada yaptı n ha! * söylenen bir söze pek inanı lmadı ğı nıve ş aş ı ldı ğı nıanlatı r. amme * Halkı n bütünü, kamu. amme davası * Kamu davası . amme efkârı * Kamuoyu. amme hukuku * Kamu hukuku. amme idaresi * Kamu yönetimi. amme menfaati * Kamu yararı . amnezi amnios

* Hafı za kaybı , bellek yitimi. * Döl kesesi.

amnios suyu * Döl kesesini dolduran ve cenini içinde bulunduran sı vı , çağnak. amonyak

* Azot ve hidrojen birleş imi olan, keskin kokulu bir gaz (NH3). *İ çinde bu gazı n eritilmişbulunduğu su, nı ş adı r ruhu.

amonyaklama * Amonyaklamak iş i. amonyaklamak * Bazıyemlerin amonyak veya bir amonyum bileş iğ i ile karı ş tı rmak veya doyurmak. amonyum * Amonyaklıtuzlarda maden rolü oynayan bir birleş im kökü (NH4). amonyum karbonat * Hamur kabartmada maya olarak kullanı lan karbonik asidin amonyum tuzu, nı ş adı r kaymağ ı . amonyum sülfat * Sanayide sentez yolu ile elde edilen amonyum nötr sülfat, azotlu gübrelerin en çok kullanı lanı dı r. amor

* Bir çeş it kumaş .

amoralizm * Ahlâk dı ş ı cı lı k, töre dı ş ı cı lı k.

amorf amorti

* Biçimsiz. * Birden ödenerek faizinin iş lemesine son verilen tahvil. * Piyangoda ödenen para kadar ödenen karş ı lı k.

amorti etmek * bir giriş imde yatı rı lan parayızamanla yeniden kazanmak. amortisman * Taş ı nmaz malları n aş ı nmaları na karş ı lı k olarak, yı llı k kârdan ayrı lan belirli pay. * Faizin iş lemesine son vermek için bir tahvilin birden ödenmesi. amortisör * Motorlu araçlarda sarsı ntı , sallantıgibi hareketleri en aza indiren, yayları n gereksiz hareketlerini gidermeye yarayan düzen. * Bu düzeni kuran öge, cihaz, yumuş atmalı k. amper

* Elektrik akı mı nda ş iddet birimi. Kı saltmasıA.

amper saat * Bir amper ş iddetinde akı m geçiren bir iletkenden bir saat içinde geçen elektrik miktarı . ampermetre * Amperölçer. amperölçer * Bir elektrik akı mı nı nş iddetini ölçmeye yarayan aygı t, akı mölçer. ampir

* Napoleon döneminde Fransa'da ve Avrupa'da yayı lmı şolan yapı , mobilya, giyim vb. üslûbu.

ampirik * Bir kurama değil de yalnı zca deneye, gözleme dayanan. ampirist

* Deneyci.

ampirizm * Deneycilik. amplifikatör * Alçak veya yüksek frekanslıakı mları n gerilimini, ş iddetini veya gücünü artı rmaya yarayan araç, yükselteç. ampul ş iş e.

*İ çinde, elektrik akı mıile akkor durumuna gelerek ı ş ı k verebilen bir iletkeni bulunan, havasıboş altı lmı şcam *İ çinde çoğu kez zerk edilecek, sı vıdurumda ilâç bulunan küçük veya büyük cam tüp.

ampütasyon * Bir organı kesip çı karma. * Herhangi bir bütünden bir parça kesme veya koparma. amuda kalkmak * iki eli üstüne dayanarak bacakları nıhavada dikey tutmak. amudî * Dikey, dikine, dik. amudufı karî

* Omurga kemiği, bel kemiği. amut * Dikme, dik durumda. amyant an an

* Kolayca bükülen ve ateş e dayanan liflerden oluş muş , bir tür ak asbest. * Zamanı n bölünemeyecek kadar kı sa bir parçası , lâhza. *İ ki tarla arası ndaki sı nı r.

an * Zihin. -an / -en -an / -en

*İ simden isim türeten ek: oğul-an > oğlan, kı z-an, kök-en vb. * Fiilden sı fat türeten ek.

ana

* Çocuğ u olan kadı n, anne. * Yavrusu olan diş i hayvan. * Dince aziz tanı nan bazıkadı nlara verilen saygı unvanı . * Yaş lıkadı nlara saygı lıbir seslenme sözü olarak kullanı lı r. * Velinimet. * Alacağ ı n veya borcun, faizin dı ş ı nda olan bölümü. * Temel, ası l, esas. * Çizgilerden herhangi birini anlatan kelimeye sı fat olarak geldiğ inde, o çizginin, belirli bir kural altı nda hareket ederek bir yüzey oluş turmaya yaradı ğı nıanlatı r. ana arı * Arı beyi. ana avrat düz (veya dümdüz) gitmek * sövmek, küfretmek. ana baba

* Ana ile babanı n oluş turduğ u birlik.

ana baba bir * aynıana ve babadan olan (kardeş ler). ana baba eline bakmak * ana ve babanı n verdiği para ile geçinmek. ana baba günü * Çok kalabalı k. * Sı kı nt ı lıkalabalı k, telâş lı , tehlikeli zaman, yer veya durum. ana baba yavrusu * nazlıbüyütülmüşçocuk. ana bilim dalı * Üniversite veya fakültelerde bölümlerin alt bilim veya uzmanlı k dalları . ana bir, baba ayrı * analarıbir, babaları ayrıolan (kardeş ler).

ana cadde * Şehirde ara sokakları n açı ldı ğ ıgenişyol. ana çizgi

* Belli bir kurala göre yürütülerek bir biçimin oluş ması na yarayan çizgi.

ana dal * Ağaç, ağ aççı k veya çalı larda gövdeden ilk çı kan ve bitkinin çatı sı nıoluş turan dal. ana defter * Ticarî bir kuruluş un, aylı k ve bilânço hesapları nıgösteren defter, büyük defter, defterikebir. ana deniz * Kı talarıbirbirinden ayı ran engin deniz, okyanus, umman. ana deniz bilimi * Oş inografi. ana dil * Baş ka diller veya lehçeler türetmişolan dil. ana dili ana direk

*İ nsanı n çocukken anası ndan, evindekilerden ve soyca bağ lıolduğu topluluktan öğ rendiği dil. * Gemilerde, ekleme direklerde dipteki temel parça.

ana doğrusu * Dönen silindirin yan yüzünü oluş turan dikdörtgenin bir kenarı . * Dönen koninin yan yüzünü oluş turan dik üçgenin hipotenüsüne verilen ad. ana duvar * Bir yapı nı n, dört bir yönünü çevreleyen kalı n dı şduvar. ana düş ünce * Temel fikir. ana fikir

* Belirli bir konuda bir yazı nı n temeli olan düş ünce.

ana gibi yâr olmaz, Bağ dad gibi diyar olmaz * insanlar içinde bize ana kadar candan bağlıdost yoktur. ana kadı n * Bir ailede veya bir toplulukta en çok sayı lan kadı n. ana kapı * Bir yapı nı n süslü, büyük ön kapı sı . ana kara

* Yeryüzündeki beşbüyük kara parçası ndan her biri, kı ta.

ana kent

* Bir ülkenin veya bir bölgenin çevresindeki yerleş im yerlerine ekonomik ve toplumsal yönlerden egemen olan ve genellikle ülkenin baş ka ülkelerle olan her türlü iliş kilerinin sağlandı ğ ıen önemli kenti, metropol, büyük ş ehir. * Bir ülkede büyük kentlerden herhangi biri, metropol, büyük ş ehir. ana kı zı na taht kurar, kı z bahtı kocadan arar (veya ana kı zı na taht kurmuş , baht kuramamı ş ) * kocasıiyi olmayan bir kadı n, kendi ne kadar zengin olursa olsun, mutlu olamaz. ana kitap

* Bir bilim alanı nda yazı lmı ştemel kitap.

ana kök

* Tohumun çimlenmesinden sonra kökçüğ ün toprağa dalarak geliş mesi sonucu oluş an ilk kök.

ana kraliçe * Kralı n annesi. * Arı beyi. ana kubbe * Camilerde ayaklar veya ana duvar üzerindeki kasnağ a oturtulmuşkubbe. ana kucağ ı * Ananı n sevgi ve sevecenlikle dolu çevresi. ana kuyu * bir ocakta ana çı kı şve havalandı rmada kullanı lan kuyu. ana kuzusu * Pek küçük kucak çocuğ u. * Sı kı nt ı ya, güç iş lere alı ş mamı ş , nazlıbüyütülmüşçocuk veya genç. ana mektebi * Bkz. anaokulu. ana motif * Bir sanat eserinde sı k sı k tekrarlanarak ona özellik kazandı ran motif, laytmotif. ana muhalefet *İ ktidarı n dı ş ı nda sayı ca en üstün olan parti. ana ortaklı k * Birçok ortaklı ğı n pay senetlerini elinde bulundurarak onlarıdenetimi altı nda tutan sermaye yatı rı m ortaklı ğ ı , holding. ana rahmine düş mek * döl yatağ ı nda cenin oluş mak. ana saat

* Bir gözlem evi veya kurumda, saatler içinde en doğru giden ve öbür saatlerin ayarlanması nda kullanı lan

saat. ana sanlı * Soyadı nıana yönünden alan. ana sav

*İ leri sürülerek savunulan düş üncelerin en belli baş lıolanı .

ana sayaç

* Belirli bir yerleş im birimine veya bir ş ehre verilen toplam gazı n ölçülmesi amacı yla, ana dağ ı tı m boru hattı baş langı cı na tesis edilen sayaç sistemi. ana sı nı fı * Genellikle beşyaş ı nıbitirmişçocuklarıilkokul öğ renimine hazı rlayan sı nı f. ana sözleş me * Taraflar arası düzenlenen ilk ve temel sözleş me. ana ş ehir

* Ana kent.

ana toplardamar * Kirli kanıkalbin sağkulakçı ğ ı na boş altan iki büyük toplardamardan her biri.

ana vatan * Ana yurt. * Bir ş eyin ilk kez yetiş tigi, göründüğ ü yer. ana yapı * Bir yapıbütünü içinde yükseklik ve biçim bakı mı ndan göze çarpan, önemli bölüm. ana yarı sı * Teyze. ana yol

ana yön

* Küçük yolları n kendisine açı ldı ğı büyük yol. * Cadde. * Kuzey, güney, doğ u ve batıyönlerinden her biri.

ana yurt *İ lk yurt edinilen yer, ana vatan. ana yüreğ i * Annelik duygusu, ana sevecenliği. anabolizma * Özümleme. anaca

* Ana olarak.

anacı k * Küçük anne. * Sevimli, sempatik anne. anacı l * Anası na düş kün (çocuk). anaç

* Yavru yetiş tirecek duruma gelmişolan hayvan veya yemişverecek durumdaki ağ aç. *İ ri, kart. * Kurnaz, deneyli, bilgili, baş ı na buyruk.

anaçlaş ma * Anaçlaş mak iş i. anaçlaş mak * Anaç duruma gelmek. anaçlı k

* Anaç olma durumu.

anadan (yeni) doğmuş a dönmek (veya anadan yeni doğ muşgibi olmak) * dertsiz, tasası z, sağ lı klıbir duruma gelmek. anadan doğma * çı rı lçı plak. * doğ uş tan olan. anadan görme * annesinde gördüğü gibi. * geleneksel.

Anadolu

* Ön Asya'nı n bir parçasıolarak Türkiye'nin Asya kı tası nda bulunan toprağı na verilen ad.

Anadolulu * Anadolu halkı ndan olan (kimse). anadut * Ekin veya ot demetlerini arabaya yüklemeye veya harmanıaktarmaya yarayan, uzun saplı araç, dirgen, yaba. anaerki

* Soyda temel olarak anayıalan ve ailede çocuklarıana klânı na mal eden ilkel bir toplum düzeni, maderş ahîlik. anaerkil

* Anaerki temeline dayanan, maderş ahî, matriarkal.

anaerkillik * Kadı nı n üstünlüğ üne dayalı toplumsal örgütlenme düzeni. * Ananı n egemen olduğ u aile hayatı . anaerobik * Oksijensiz yerde yaş ayabilen, yetiş ebilen. anafor

* Bir engelle karş ı laş an su veya hava akı ntı sı nı n dönerek ve çukurlaş arak yaptı ğ ıçevrinti, ters akı ntı ları n oluş turduğu dönme, eğ rim, çevri, burgaç, girdap. * Karmakarı ş ı k, sinirli, güç durum. * Yolsuz veya emeksiz elde edilen ş ey. anafora kaptı rmak * emeksiz, karş ı lı ksı z olarak baş kası nı n yararlanması na imkân vermek. anaforcu

* Yolsuz veya emeksiz kazanç peş inde olan (kimse).

anaforculuk * Anaforcu olma durumu. anafordan * yolsuz veya emeksiz olarak. anaforlama * Anaforlamak iş i. anaforlamak * Yolsuz veya emeksiz olarak kazanç elde etmek. anaforlu

* Akı ntı lı , cereyanlı .

anagram * Bir kelimedeki harflerin yerini değiş tirerek elde edilen kelime. anahtar

* Bir kilidi açı p kapamak için kullanı lan araç, açar, açkı . * Bir ş eyin zembereğ ini kurmak için kullanı lan araç, kurgu. * Şifre yazmak ve çözmek için kararlaş tı rı lmı şolan yol. *İ stenilen yere veya aygı ta, isteğ e göre elektrik akı mı nı n geçmesini sağ lamak için kullanı lan düzen, komütatör. * Somunlarıveya vidalarıçevirerek sı kı ş tı rı p gevş etmek için kullanı lan çelik saplıaraç. * Notaları n müzik merdivenindeki yükseklik derecelerini göstermek ve buna göre okunması nısağlamak için portenin baş ı na konulan iş aret.

* Konserve kutuları nı n kapağ ı nıkeserek açmaya yarayan alet, açacak. * Vesile, araç, vası ta. anahtar ağı zlı ğı * Mobilya kapakları nı n ve çekmecelerin yüzlerine açı lan anahtar deliklerinin üzerine çivilenen paslanmaz çelik veya dökümden yapı lmı şortasıanahtara uygun, delikli metal ve plâstik gereç. anahtar bitkiler * Mera üzerinde çok bulunan ve bunları n doğru bir ş ekilde otlatı lmaları ile tüm meranı n doğ ru bir ş ekilde otlanmı şolacağ ıkabul edilen bitki türleri. anahtar kelime * Bir kompozisyonda kullanı lan temanı n ifade edildiği baş lı ca kelimelerden biri. anahtar taş ı * (yapı cı lı kta) Kemerlerin en üstündeki taş , kilit taş ı . anahtar uydurmak * bir kilidi açmak için kendi anahtarı ndan baş ka bir anahtar kullanmak. anahtar vermek * (tulûat tiyatrosunda) komiğ e nükte yapma kolaylı ğıvermek. anahtarcı * Anahtar yapan, satan veya onaran kimse. * Kapı , kasa gibi yerlere anahtar uydurarak hı rsı zlı k yapan kimse. anahtarcı lı k * Anahtarcı nı n yaptı ğ ıiş . anahtarıbeline takmak * evde yönetimi ele almak. anahtarlı k * Anahtarları n kaybolması nı önlemek, kolayca kullanı lması nısağ lamak için takı ldı ğı maden, deri ve benzerinden yapı lan halka veya kı lı f. -anak / -enek * Fiil köklerinden isim türeten ek. anakonda * Boğ agillerden tropikal Güney Amerika'da yaş ayan, avı nısararak ve sı karak öldüren yı lan (Eunectes murinus). anakronik * Çağ ıgeçmiş , çağa uymaz, eskimiş . anakronizm * Tarihe aykı rı lı k. * Çağ a uymama. analaş tı rma * Analaş tı rmak iş i. analaş tı rmak * Annedeki özellikleri kazandı rmak. analı

* Anasıolan.

analıkuzu kı nalıkuzu * Bkz. analı .

analıkuzu, kı nalıkuzu * annesi sağolan çocukları n mutluluğ unu anlatı r. analı k

* Ana olanı n durumu. * Ana duygusu. * Ana yerini tutan veya ana kadar yakı nlı k gösteren kadı n. * Üvey ana. * Anaca davranı ş .

analı k etmek * analı k görevini yapmak veya ana gibi yakı nlı k göstermek. analı kı zlı * Salça, tuz, su, bulgur ve kı ymanı n yoğ rularak küçük köfteler hâline getirilmesi ve bu malzemenin et suyu ve nohut ile piş irilmesiyle hazı rlanan yemek. analist * Tahlil, analiz yapan kimse, çözümleyici. analitik analiz

* Çözümlemeli. * Çözümleme, tahlil.

analiz etmek * Çözümlemek, tahlil etmek. analizci * Analizle uğraş an veya analiz yapan kimse. analizör analjezi analjezik

* Analiz yapan cihaz, aygı t veya organ. * Ağrı yıdindirme, acıduyumunu yok etme, acıyitimi. * Bkz. ağrı kesen.

analoji * Benzeş im, benzeş me. * Andı rı ş , andı rı ş ma. * Örnekseme. analojik

* Analoji ile ilgili, benzeş meye dayanan.

anam avradı m olsun * birini kesin olarak inandı rmak için söylenen çok kaba bir ant. anam babam * teklifsiz bir seslenme. anam!

anamal

* Kadı n erkek, büyük küçük herkese karş ıkullanı lan teklifsiz bir seslenmek. * Sese verilen tona göre ş aş ma, beğ enme, acı , üzüntü gibi duygular anlatı r. * Sermaye, kapital.

sermaye.

* Bir ticaret iş inin kurulması , yürütülmesi için gereken anapara ve paraya çevrilebilir malları n bütünü,

anamal birikimi * Anamalcı nı n elde ettiği artı k değ erin bir bölümünü kendi kullanı rken büyük bölümünü anamalı na ekleyerek onu büyütmesi. anamalcı * Üretim araçları nıözel mülkiyetinde bulunduran, anamal sahibi, sermayedar, kapitalist. * Anamalcı lı k düzenini benimsemiş . anamalcı lı k * Anamala dayanan ve kâr amacıgüden üretim düzeni, kapitalizm. anan yahş i, baban yahş i * birini, bir iş e razıetmek için gereğ inden çok överek yumuş atmak amacı güdüldüğ ünü baş kası na anlatı rken kullanı lı r. ananas * Ananasgillerden, sı cak ülkelerde yetiş en bir ağaç (Ananas sativus). * Bu ağacı n tadı , kokusu çok beğ enilen meyvesi. ananasgiller * Bir çeneklilerden, sı cak ülkelerde yetiş en ve örneği ananas olan bitki familyası . an'ane an'aneci

* Gelenek. * Ananeye bağ lıolan, gelenekçi.

an'anecilik * Gelenekçilik. an'anesiz * Geleneğ e sahip bulunmayan. ananet an'anevi

* Erkekte cinsel güçsüzlük, puluçluk. * Geleneğ e dayanan, geleneksel.

ananı n ak sütü gibi (helâl olsun) * anamı n sütü bana nası l helâl ise, bu da sana öyle helâl olsun. ananı n örekesi * saçma bir söze karş ıverilen karş ı lı k. anaokulu

* Öğrenim çağ ı na henüz gelmemişiki ile altıyaşarası ndaki çocuklarıokul düzenine hazı rlayan eğ itim kuruluş u. anapara anarş i

anarş ik

*İ ş letilen paranı n faiz katı lmamı şbütünü. * Siyasî ve idarî kurumlardaki çözülme sonucu olarak devlet denetiminin kalmamasıdurumu, baş sı zlı k. * Kargaş a, baş ı boş luk. * Anarş i niteliğinde olan.

anarş ist

* Anarş i ile ilgili olan. * Anarş izm yanlı sı olan kimse.

anarş istleş me * Anarş istleş mek iş i veya durumu. anarş istleş mek * Anarş ist özelliği taş ı mak. anarş istlik * Anarş ist olma durumu, iş i. anarş izm * Tarihî ş artlar ne olursa olsun devletin ortadan kaldı rı lması na çalı ş an öğreti. anartri

* Dil tutukluğ u.

anasıağ lamak * çok sı kı ntıçekmek, eziyet çekmek, bitkin duruma gelmek. anasıdanası * soyu sopu, bütün aile. anasıkı lı klı * görüş , davranı ş , huy vb. bakı mı ndan anası na benzeyen. anasıturp (veya sarı msak), babasış algam (veya soğ an) * ne olduğu belirsiz kimselerin çocuğ u. anasıyerinde * bir gencin anasıkadar yaş lı(kadı n). anası l

* Kökten, ası l olarak, esaslıbir biçimde.

anası na avradı na sövmek * birinin anası nı ve karı sı nıamaçlayarak çirkin söz söylemek. anası na bak, kı zı nıal, kenarı na bak, bezini al * bir kı zı n karakterini öğrenmek isteyenler, anası nı n hâlini göz önüne alı rlarsa aldanmamı şolurlar. anası ndan doğduğ una piş man * çok tembel, üş engeç. * canı ndan bezmiş . anası ndan doğduğ una piş man etmek * çok eziyet etmek, çok üzmek, bezdirmek. anası ndan emdiği süt burnundan (fitil fitil) gelmek * bir iş i yaparken çok sı kı ntıçekmek. anası ndan emdiği sütü burnundan getirmek anası nıağlatmak * bir kimseye çok eziyet etmek, çok sı kı ntı çektirmek. anası nıbellemek * bir kimseye en büyük kötülüğ ü yapmak.

anası nıeş ek kovalası n! * sözü edilen kimse veya işiçin bı kkı nlı k, dikkate almama ve umursamama anlatı r. anası nısat! (veya satayı m) * önem verme, aldı rma, umursama, bunun için gam yeme (yemem)!. anası nı n gözü * çok kurnaz, çok açı k göz, dalavereci, hinoğluhin. anası nı n ipini satmı ş(veya pazara çı karmı ş ) * ipsiz, kendisinden her türlü soysuzluk beklenebilen (kimse). anası nı n kı zı * anası nı n huyları kendisinde de görülen kı z. anası nı n körpe kuzusu * pek küçük kucak çocuğu. anası nı n nikâhı nıistemek * bir ş eye değ erinden çok para istemek. anası r anası z anası zlı k

* Unsurlar, ögeler. * Anasıolmayan. * Anası z olma durumu.

anason * Maydanozgillerden, kokulu tohumu hamur iş lerinde ve rakı yapı mı nda kullanı lan, yurdumuzda ekimi yapı lan bitki (Pimpinella anisum). anatomi *İ nsan, hayvan ve bitkilerin yapı sı nıve organları nı n birbiriyle olan ilgilerini inceleyen bilim, teş rih. * Beden yapı sı , gövde yapı sı . * Bir ş eyin oluş umunda göze çarpan özel yapı . anatomici * Anatomi uzmanı . * Anatomi dersi veren öğ retim üyesi. anatomik

* Anatomi ile ilgili. *İ nsan vücudunun anatomisi ile ilgili.

anatomist * Anatomiyle uğraş an bilimci. anavaş ya * Göçücü balı kları n Akdeniz'den Karadeniz'e çı kması , katavaş ya. anayasa

* Bir devletin yönetim biçimini belirten, yasama, yürütme, yargı lama güçlerinin nası l kullanı lacağ ı nıgösteren, yurttaş ları n kamu hakları nı bildiren temel yasa, kanunuesasî, teş kilâtı esasiye kanunu. anayasacı * Anayasayısavunan, anayasadan yana olan. * Anayasa konusunda yetkili olan, anayasa okutan (kimse). anayasal

* Anayasa ile ilgili. anbean * Dakikadan dakikaya, her an, gittikçe. anca

* Ancak.

anca beraber, kanca beraber * bir iş te iki veya daha çok kimsenin, o işkötü de gitse, birbirinden ayrı lmamaları gerektiğini anlatı r. ancak

ançüez andaç

andante

* "Yalnı z, sadece" gibi sı nı rlama anlatı r. * "Olsa olsa", "en çok", "daha çok", "güçlükle" gibi, bir ş eyin daha çoğunun, ilerisinin olmadı ğ ı nıgösterir. * "Lâkin", "ama", "yalnı z" gibi bir düş ünceye karş ı t ikinci bir düş ünceyi anlatı r. * En erken. * Genellikle hamsi, bazen de çaça, sardalye veya tirsi balı kları ndan yapı lan tuzlu ve yağ lıezme. * Ajanda. * (çoğ ul durumunda) Anı lar, hatı rat. * Anı , yadigâr. * Yarıyavaş , adagio ile andantino arası .

andantino * Andante'den daha canlı , daha hı zlı . andaval

* Ahmak, aptal, beceriksiz, saş kı n, bön.

andavallı * Bön ve görgüsüz, beceriksiz (kimse). andemi andemik andezit

* Belli bir bölgede sı k sı k görülen hastalı k. * Belli bir bölgede sı k sı k görülen. * Plâjiyoklâzlıbir yanardağkültesi.

andı k * Sı rtlan. andı rı ş

* Andı rmak iş i veya biçimi, analoji. *İ ki ş ey arası nda bazınoktalardaki uygunluk, benzerlik durumu, temsil.

andı rı ş ma * Andı rı ş mak iş i, analoji. *İ ltibas. andı rı ş mak * (bir ş ey) Baş ka bir ş eyi andı rmak. andı rma

* Andı rmak iş i.

andı rmak * Anmak iş ini yaptı rmak. * Benzer yanlarıbulunmak, çağ rı ş tı rmak. andı z

* Yapraklarıdikenli olan bir çeş it ardı ç. * Servi ağacı . * Kı rlarda yetiş en yabanî bir otun kökü.

andı z otu * Birleş ikgillerden, nemli yerlerde yetiş en, sarı çiçekli, acıve kokulu bir ot (İ nula). andoskop * Bkz. endoskop. andoskopi * Bkz. endoskopi. andropoz * Erkeklerde yaşdönümü. anekdot * Kı sa veya özlü anlatı mıolan güldürücü hikâye, fı kra. anele anemi anemik

* Gemilerde türlü iş lerde kullanı lan bir tür demir halka. * Kansı zlı k. * Kansı z.

anemometre * Yelölçer. anemon aneroit anestezi

* Dağlâlesi. * Cı va yerine bir maden kutu kullanmak temeline dayanan kadranlıbarometre. * Uyuş turucu bir ilâçla vücudun bütününde veya belirli bir bölgesinde duyuları n yok olması , duyum yitimi.

anestezist * Anestezi uzmanı . anesteziyoloji * Duyum yitimi bilimi. anevrizma * Bir atardamarı n bir noktası nda oluş an ur biçimindeki gevş eme ş iş kinliğ i. angaje

* Sözle veya yazı lıolarak bağlanan.

angaje etmek * birini söz veya yazıile bağlamak, taahhüt etmek. angaje olmak

* sözle veya yazı lıolarak bir ş eye bağ lanmak. angajman * Yüklenme, üstlenme, bağlantı , taahhüt. angajmanlı * Bağ lantı sı , taahhüdü olan. angajmansı z * Bağ lantı sı , taahhüdü olmayan. angajmansı zlı k * Angajmanıolmama durumu. angarya * Bir kimseye veya bir topluluğa zorla, ücret vermeden yaptı rı lan iş . * Kölelik düzeninde köylünün derebeyine yaptı ğızorunlu ücretsiz hizmeti. * Savaşdurumundaki bir devletin, kendi suları ndaki yabancı bir devletin ticaret gemilerine el koyarak bunlardan yararlanması . * Olağ anüstü durumlarda veya sı kı yönetimde devletin vatandaş lara ait ta ş ı tlara el koyması . * Usandı rı cı , bı ktı rı cı , zorla yapı lan iş . angarya çekmek * bir iş i isteksizce, hatı r için yapmaya mecbur olmak. angaryacı * Baş kası na ücretsiz işyaptı ran kimse. angaryaya koş mak * birini zorunlu olmadı ğıhâlde bir iş te çalı ş maya zorlamak. angı ç

* Harman zamanıfazla sap yüklemek için öküz ve at arabaları nı n iki tarafı na takı lan parmaklı k.

angı n * Ünlü, anı lmı ş , meş hur. Anglikan

*İ ngiliz kilisesine bağlıolan (kimse).

Anglikanizm *İ ngiliz kilisesinin tuttuğ u inanç yolu. Anglofil

*İ ngiliz yanlı sı .

Anglosakson * V. ve VI. yüzyı lda Büyük Britanya'yıele geçiren Cermen ı rkı ndan oymaklara verilen ad. * Ana dili İ ngilizce olan kimse. *İ ngilizlere has olan. Angolalı * Angola'da yaş ayan (kimse). angström * Metrenin on milyarda biri değerine eş it olan ı ş ı k dalgaları nıölçme birimi. Kı saltmasıA. angudî angut

* Angut kuş unun renginde. * Ördekgillerden, tüyleri kiremit renginde, evcilleş tirilebilen bir yaban kuş u (Casarca ferruginea).

* Ahmak, kaba saba. anha minha * Aş ağ ıyukarı . anhidrit anı

anı k anı klama

* Genellikle kaya tuzu ve alçıtaş ı yla birlikte bulunan doğal, susuz kalsiyum sülfat. * Hatı ra. * Yaş anmı şolayları n anlatı ldı ğ ıyazıtürü, hatı ra. * Hazı r. * Anı klamak iş i.

anı klamak * Hazı rlamak. anı klaş ma * Anı klaş mak iş i. anı klaş mak * Hazı r olma durumu. anı klı k

* Hazı rlı k.

anı laş ma * Anı laş mak iş i, anı durumuna girme. anı laş mak * Anıniteliği kazanmak. anı lma anı lmak

* Anı lmak iş i. * Anmak iş ine konu olmak, hatı rlamak.

anı msama * Hatı rlama. anı msamak * Hatı rlamak. anı msanma * Hatı rlanma. anı msanmak * Hatı rlanmak. anı msatma * Hatı rlatma. anı msatmak * Hatı rlatmak. anı rı ş

* Anı rma iş i veya biçimi.

anı rma anı rmak anı rtı

* Anı rmak iş i. * (eş ek) Bağ ı rmak. * Eş eğ in anı rı rken çı kardı ğ ıses.

anı rtma * Anı rtmak iş i. anı rtmak anı ş tı rma

* Anı rması nısağlamak. * Anı ş tı rmak iş i. * Bir yazı da veya ş iirde bilinen bir olayı , bir atasözünü anlatma veya çağ rı ş tı rma sanatı , telmih.

anı ş tı rmak * Bir ş eyi açı kça söylemeyip üstü kapalıanlatmak, dolaylıanlatmak, ima etmek ihsas etmek. anı t

* Önemli bir olayıveya büyük bir kiş inin gelecek kuş aklarca tarih boyunca anı lmasıiçin yapı lan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapı , abide. * Önemi ve değ eri çok olan eser. anı t mezar * Görkemli, anı tsal mezar. Anı tkabir * Atatürk'ün mezarı . * (küçük a ile) Tarih değ eri olan kiş ilerin mezarıolarak yapı lan anı t değ erindeki yapı . anı tlaş ma * Anı tlaş mak iş i. anı tlaş mak * Anı t durumuna gelmek, anı t değ eri kazanmak. * Saygıve sevgi ile anı lı r duruma gelmek, abideleş mek. anı tlaş tı rı lma * Anı tlaş tı rı lmak durumu. anı tlaş tı rı lmak * Anı tlaş tı rmak durumuna getirmek. anı tlaş tı rma * Anı tlaş tı rmak iş i. anı tlaş tı rmak * Anı t durumuna getirmek, abideleş tirmek. anı tsal * Anı t niteliğinde olan, anı ta benzeyen, abidevî. * Büyüklüğü, görünüş ü ve güzelliğiyle görenleri etkileyen, görkemli. anı tsı * Anı ta benzer. anı z

* Ekin biçildikten sonra tarlada kalan köklü sap. * Ekin biçildikten sonra sürülmemiştarla. anı z biçmek * anı zıve tarla kenarı ndaki otlarıbiçmek. anı z bozmak * anı zıalt üst etmek için toprağ ıyüzden sürmek. anı zlı k anî

anî akı n anî hı z

* Anı zısökülmemiştarla. * Bir anda oluveren, apansı z. * Ansı zı n, birdenbire. * Bir anda gerçekleş tirilen hücum. * Bir andaki hı z.

anîde * Hemencecik, bir anda, birden. anîden anif anilin

* Ansı zı n, birdenbire. * Sert, kaba. * Benzenden türeyen bir amin.

anilin boyalar * Taşkömürü eterinden elde edilen, fotoğ rafçı lı kta, bası m iş lerinde, boya sanayiinde kullanı lan organik boya cevheri. animasyon * Canlandı rma. animato animizm anjin

* Bir parçanı n canlıçalı nacağ ı nıanlatı r. * Canlı cı lı k. * Boğ az mukozası nı nş iş mesi, boğ ak, yutak iltihabı , hunnak, farenjit.

anjiyo * Anjiyografinin kı saltması . anjiyo olmak * anjiyografi çektirmek veya yaptı rmak. anjiyografi * Damar içine x ı ş ı nları nıgeçirmeyen bir madde ş ı rı nga edildikten sonra damarları n filminin alı nması . anjiyoloji

* Dolaş ı m organları nıinceleyen anatomi bölümü.

Anka

* Masallarda adıgeçen ve gerçekte var olmayan büyük bir kuş , Zümrüdüanka.

Ankara keçisi * Uzun, kı vı rcı k ve ipek gibi yumuş ak kı lları olan ve Ankara yöresinde yetiş tirilen evcil keçi türü, tiftik keçisi. Ankara kedisi * Uzun tüylü ve Ankara yöresinde yetiş en kedi ı rkı . ankastre

* Bir oyuğ a, yuvaya yerleş tirilmiş(tesisat).

ankesörlü telefon * Kutulu telefon. anket

* Soruş turma, sormaca.

anket yapmak * bir konuda soruş turma, araş tı rma yapmak. anketçi

* Soruş turmacı .

anketçilik * Soruş turmacı lı k. anketör

* Anket yapan uzman.

ankiloz * Oynar eklemlerde oynaklı ğ ı n kalmaması yla eklemin iş lemez duruma gelmesi, eklem kaynaş ması . anladı msa arap olayı m * hiçbir ş ey anlamadı m. anlak anlaklı

* Zekâ. * Zeki.

anlam * Bir kelimeden, bir sözden, bir davranı şveya olgudan anlaş ı lan ş ey; bunları n hatı rlattı ğ ıdüş ünce veya nesne, mana, fehva. * Bir önermenin, bir tasarı nı n, bir düş üncenin veya eserin anlatmak istediğ iş ey. anlam aykı rı lı ğı * Karş ı t anlamlıkelimelerin, sözlerin bir araya gelmesi. anlam bayağı laş ması * Anlam kötüleş mesi. anlam bilimi * Dili anlam açı sı ndan inceleyen bilim dalı , semantik. anlam bilimsel * Anlam bilimi ile ilgili, semantik. anlam çı karmak * bir cümlede veya bir metinden yeni ve değiş ik bir anlam yakalamak veya bulup çı karmak.

* yersiz ve gereksiz bir yargı ya varmak, yanlı şdeğ erlendirmek; bir söze, söyleyenin aklı ndan geçmeyen bir anlam vermek. anlam daralması * Genişkavramlarıolan bir kelimenin, bu kavramlar içinden tek bir anlam bildirmesi durumu, genel bir anlamdan özel bir anlama geçiş . anlam değiş mesi * Anlamı n daralması , geniş lemesi, kaymasıveya bayağı laş ması . anlam geniş lemesi * Dar bir anlamda kullanı lan bazıkelimelerdeki anlamı n ilgili kavramlara yayı lması . anlam iyileş mesi * Kötü ve olumsuz bir anlamıolan bir kelimenin zamanla iyi bir anlam kazanması . * Bkz. isimden türeme fiil. anlam kayması * Yeni bir anlam vermek üzere kelimelerin gerçek anlamları ndan kayarak kalı plaş maları . anlam kötüleş mesi * Anlamıiyi ve olumlu olan bir kelimenin zamanla kötü veya kötüye doğru giden bir anlam kazanması . anlam vermek * kendince bir yargı ya varmak, yorumlamak. anlama * Anlamak iş i, vukuf. * Bir olay veya önermenin daha önce bilinen bir kanunun veya formülün sonucu olduğunu görme. anlamak * Bir ş eyin ne demek olduğ unu, neye iş aret ettiğini kavramak; yeni bilgileri eskileriyle bir araya getirerek sonuç niteliğ inde baş ka bir bilgi edinmek. * Sorup öğrenmek. * Doğru ve yerinde bulmak. * Birinin duyguları nı , isteklerini, düş üncelerini sezebilmek. * Bir ş ey üzerinde bilgisi bulunmak. * (olumsuz veya soru biçiminde) İ yilik görmek, yararlanmak. * Sahip olmayı istemek, dileğinin yerine getirilmesini istemek. anlamamak * hoş lanmamak, ilgilenmemek. anlamamazlı k * Anlamazlı k. anlamazlı k * Bir ş eyi anlamamı ş , kavrayamamı şgibi davranmak. anlamazlı ktan gelmek * bir ş eyi anladı ğı hâlde anlamamı ş , farkı na varmamı şgibi davranmak. anlamdaş * Eşanlamlı , müradif, müteradif, sinonim. anlamdaş lı k * Eşanlamlı lı k. anlamı na gelmek (veya manaya gelmek) * (bir anlam) bildirmek. anlamlandı rma

* Anlamlandı rmak iş i. anlamlandı rmak * Anlamı nı açı klamak; anlam vermek, anlam kazandı rmak. anlamlı

* Anlamıolan, bir ş ey demek isteyen, düş ündürücü, manalı , manidar.

anlamlıanlamlı * Anlamlı olarak. anlamlı lı k * Anlamlı olma durumu. anlamsal * Anlamla ilgili, semantik. anlamsı z * Anlamıolmayan, önemli bir ş ey anlatmayan, manası z. anlamsı zlaş ma * Anlamsı zlaş mak durumu. anlamsı zlaş mak * Anlamsı z duruma gelmek. anlamsı zlaş tı rma * Anlamsı zlaş tı rmak durumu. anlamsı zlaş tı rmak * Anlamsı z duruma getirmek. anlamsı zlı k * Anlamsı z olma durumu, manası zlı k. anlarsı n ya! * açı klanmamasıgereken bir olayı dolaylıyoldan anlatmak için kullanı lı r. anlaş ı k * Araları nda anlaş ma bulunan taraflardan, kimselerden biri. anlaş ı lan

* anlaş ı ldı ğı na göre, galiba.

anlaş ı ldıVehbi'nin kerrakesi * iş in iç yüzü, gerçeğ i öğ renildi. anlaş ı ldıVehbi'nin kerrakesi * Bkz. anlaş ı ldıVehbi'nin kerrakesi. anlaş ı lma * Anlaş ı lmak iş i. anlaş ı lmak * Anlamak iş ine konu olmak, belli olmak, ortaya çı kmak. anlaş ı lmaz * Anlaş ı lmasıgüç olan, bir anlam verilemeyen, karı ş ı k, muğ lâk. anlaş ma

* Anlaş mak iş i, uyuş ma, itilâf.

* Devletler arasısiyasî, ekonomik, kültürel vb. alanlarda yapı lan uzlaş ma ve bu uzlaş manı n tespit edildiğ i belge, uyuş ma, itilâf, antant. anlaş ma yapmak * anlaş ma belgesi düzenleyip imzalamak. anlaş mak * Düş ünce, duygu, amaç bakı mı ndan birleş mek. anlaş malı * Anlaş maya dayanan. anlaş maya varmak * bir konuda birisiyle anlaş mak. anlaş mazlı k *İ ki veya daha çok tarafı n karş ı laş an düş ünce ve amaçlarıarası nda ayrı lı k, uyuş mazlı k, ihtilâf. anlaş mazlı k çı kmak * bir konuda uyuş mazlı k söz konusu olmak. anlaş tı rma * Anlaş tı rmak iş i. anlaş tı rmak * Anlaş mayı , uzlaş mayı , uyuş mayısağlamak. anlata anlata bitirememek * bir ş eyden çok söz etmek, övmek. anlatı * Hikâye etme, tahkiye. anlatı cı anlatı lma

* Hikâye, fı kra gibi ş eyleri anlatan kimse. * Anlatı lmak iş i.

anlatı lmak * Anlatmak iş ine konu olmak. anlatı m * Anlatmak iş i. * Bir duyguyu, bir düş ünceyi, bir konuyu söz veya yazıile bildirme, ifade. anlatı m bilimi * Üslûp yöntemlerini inceleyen edebî araş tı rma, inceleme, stilistik. anlatı m tonu * Anlatı mda mantı k ve düş ünce özelliğ ine göre oluş an ton. anlatı mcı * Yalnı zca hikâye etmeye ağ ı rlı k veren (eser). * Eserlerinde hikâye etmeye, tahkiyeye ağı rlı k veren (yazar). anlatı mcı lı k * Bkz. ekspresyonizm. anlatı mlı * Düş ünce ve duyguyu güçlü ve canlıbir biçimde anlatan.

anlatı ş anlatma

* Anlatmak iş i veya biçimi, takrir. * Anlatmak iş i.

anlatmak * Bir konu üzerinde açı klamada bulunmak, bilgi vermek, izah etmek. *İ nandı rmak, belirtmek. * Söylemek, nakletmek. anlattı rma * Anlattı rmak iş i. anlattı rmak * Bir konu üzerinde bilgisini ölçmek, açı klama yaptı rmak. anlayana sivri sinek saz, anlamayana davul zurna az * anlayı ş lıkimseleri en küçük bir söz bile etkiler, oysa anlayı ş sı z kimselere ne söylense yararsı zdı r. anlayı p dinlemek * (bir olayla ilgili olarak) iyice anlamak. anlayı ş

* Anlamak iş i veya biçimi, telâkki, zihniyet. * Anlama yeteneğ i, feraset, izan, zekâ. * Hoşgörme, hâlden anlama. * Ayı rı cıbir nitelik olmak bakı mı ndan görüş , zihniyet.

anlayı şgöstermek * istenilen veya söylenilen bir ş eyi hoş görüyle karş ı lamak. anlayı ş lı * Anlayı ş ıolan, ferasetli, izanlı , zeki. * Hoş görülü. anlayı ş lı lı k * Anlayı ş lıolma durumu. anlayı ş sı z * Anlayı ş ıkı t olan, kafası z, kavrayı ş sı z, vurdumduymaz, kalı n kafalı , izansı z, ferasetsiz, gabi. * Hoş görüsüz. anlayı ş sı zlı k * Anlayı şkı tlı ğ ı , kafası zlı k, kalı n kafalı lı k, vurdumduymazlı k, izansı zlı k, gabavet. * Hoş görüsüzlük. anlış anlı * Güzel, gösteriş li, ünlü. anlı k entelekt.

* Kı sa süren, bir an içinde olan. * Duyu ve iradeden ayrıolarak düş ünülen bilme melekesi, anlama gücü; usa vurma, yargı lama, müdrike,

anlı kçı lı k * Duyu ve irade karş ı sı nda anlı ğ ı n üstünlüğ ünü ileri süren doktrin, zihniye, entelektüalizm. anma * Birini veya bir ş eyi akla getirerek sözünü etme. * Ölmüşbir insanıhatı rlamak için yapı lan tören, ihtifal.

anma töreni * Bir kiş iyi veya bir olayıhatı rlamak için yapı lan tören. anmak

anmalı k anne

* Birini veya bir ş eyi akla getirerek sözünü etmek veya onu düş ünmek, zikretmek, hatı rlamak. * Bir sözü ağzı na almak. * Bir armağ anla gönlünü almak. * Adlandı rmak. * Anı lmak için verilen ş ey, hatı ra, yadigâr, bergüzar. * Çocuğ unu dünyaya getiren kadı n.

anne olmak * (kadı n) çocuk sahibi olmak. anneanne * Annenin annesi. annelik

* Anne olma niteliğ i veya durumu.

annelik etmek * annelik görevini yapmak veya anne gibi ilgi ve yakı nlı k göstermek. anofel

* Sı tma mikrobunu aş ı layan bir tür sivrisinek (Anopheles maculipennis).

anomali * Sapaklı k, aykı rı lı k. anonim

* Adısanıbilinmeyen. * Yaratı cı sı nı n adıbilinmeyen (eser).

anonim ortaklı k * Sermayesi paylara bölünmüşolan ve her ortağ ı n sorumluluğu sermayedeki payı yla sı nı rlıbulunan ortaklı k, anonim ş irket. anonim ş irket * En az beşkiş inin kurduğ u, sermayesi hisselere bölünmüşve her ortağ ı n sorumluluğu sermayedeki hissesi ile sı nı rlıortaklı k, anonim ortaklı k. anons

* Duyuru, duyurma.

anons etmek * sözle veya yazı yla bir durumu, bir haberi halka bildirmek. anonsör

* Bkz. sunucu.

anorak * Baş lı klı , su geçirmeyen spor ceket. anorganik *İ norganik. anormal

* Genel olan örneğe, alı ş ı lmı ş a ve kurala aykı rıolan; düzgün olmayan, gayritabiî.

* Dengesi bozuk, deli. anormalleş me * Anormalleş mek iş i. anormalleş mek * Anormal duruma gelmek. anormallik * Anormal olma durumu. anot

* Bir elektrolitte elektrik akı mı nı n gelip bağlandı ğ ıve içeri girdiğ i uç, artıuç.

ansefal * Kafatasıiçindeki beyin ve yardı mcı organları n hepsi. ansefalit ansı ma ansı mak

* Beynin irinsiz iltihaplıhastalı ğı . * Bkz. anı msama. * Bkz. anı msamak.

ansı z * Anlayı ş sı z, akı lsı z. * Birdenbire, habersiz. ansı zı n * Hiç hatı ra gelmedik bir sı rada, birdenbire, anî olarak, anîden. ansiklopedi * Bütün bilim, sanat dalları nıtek veya bir arada belli bir yönteme göre inceleyen eser, bilgilik. ansiklopedici * Ansiklopedi hazı rlayan veya satan (kimse). ansiklopedicilik * Ansiklopedicinin yaptı ğ ıiş . * Değiş ik alanlardaki bilgileri sistemli bir yöntemle bir araya getirme veya toplama iş i. ansiklopedik * Ansiklopedi ile ilgili. * Her konuda biraz bilgi sahibi olan. ansiklopedik sözlük * Alfabetik sı raya göre kelimelerin karş ı lı kları nıgenişbir biçimde veren, özel adlarıda içine alan sözlük türü. ant * Tanrı 'yıveya kutsal bilinen bir kiş iyi, bir ş eyi tanı k göstererek bir olayıdoğ rulama, yemin. * Kendi kendine söz verme. ant içmek (veya etmek) * bir ş eyi yapmaya veya yapmamaya ant ile söz vermek, yemin etmek. ant kardeş i * Bkz. kan kardeş i. ant verdirmek * bir ş eyi yapmasıiçin bir kimseye ant içirmek.

ant vermek * "Allah aş kı na, "çocukları nı n baş ıiçin" gibi sözlerle karş ı sı ndakini bir ş eye zorlamak. antagonizma * Tezat. antant

* Anlaş ma, uyuş ma, mutabakat, itilâf.

antant kalmak * anlaş mak, uzlaş mak. antarktik

* Güney kutupla ilgili, güney kutup yakı nı nda olan.

antarktik kara * Güney kutuptaki kara bölgesi. anten

* Boş lukta yayı lan elektromanyetik dalgalarıtoplayarak bu dalgaları n transmisyon hatları içerisinde yayı lması nısağ layan cihaz. * Duyarga. * Olta ş amandı rası nı n alt ve üst kı smı nda bulunan ince uçlar. anten yükselteci * Anten ile alı cıarası nda yer alarak elektromanyetik dalgaları n genliğini yükselten cihaz. antenli

* Anteni olan.

antenli balı k * Göğüs yüzgeçleri saplı , iskeleti kemikleş miş , sı rt yüzgeçleri uzamı şkemikli balı k türü. Antep baklavası * Antep yöresinde yapı lan özel bir tatlıtürü. Antep fı stı ğı * Antep fı stı ğı gillerin örnek bitkisi, yurdumuzda Gazi Antep ve Siirt bölgelerinde yetiş en, yanlı şolarak Ş am fı stı ğ ıda denilen bir ağaç (Pistacia vera). * Bu ağacı n, ince ve sert kabuklu, yağ lıyemiş i. Antep fı stı ğı giller * Ayrıtaç yapraklı lardan, tipik örneği Antep fı stı ğıağ acıolan bir familya. Antep iş i * Gazi Antep yöresine özgü, iplikleri çı karı lmı şve kafes ş eklini almı şkumaşüzerine aynırenk iplikle verevine sarı larak yapı lan bir çeş it el iş lemesi. anterit

*İ nce bağı rsak iltihabı .

anterograf * Bağ ı rsak kası lmaları nıölçmeye yarayan alet. anterosel

*İ nce bağı rsak fı tı ğ ı .

anterostomi * Bağ ı rsak düğ ümlenmesinin kesilip alı nması . antet

* Kâğ ı t veya zarf üstüne bası lmı şad ve adres, baş lı k. antetli * Baş lı klı . antetsiz

* Baş lı ksı z.

antialerjik * Alerjilerin önlenmesinde veya tedavisinde kullanı lan ilâçları n özelliği. antiasit

* Alkalik, kalevî.

antibiyotik * Bitkilerde, özellikle küf mantarları nda bulunan veya sentezle elde edilen, birçok mikroba karş ıkullanı lan, penisilin, streptomisin gibi maddelerin ortak adı . antibiyotik tedavisi * Bir veya birçok antibiyotiğ in durdurucu veya öldürücü etkisinden faydalanı larak yapı lan tedavi. antidemokratik * Demokrasiye aykı rı olan. antidot

* Bkz. panzehir.

antiemperyalist * Emperyalizme karş ıolan. antiemperyalizm * Emperyalizme karş ıtutum, davranı şveya öğ reti. antifriz

* Bir sı vı ya katı ldı ğ ı nda o sı vı nı n donma derecesini düş ürerek donması nıönleyen madde.

antihijyenik * Sağlı k kuralları na aykı rıolma. antijen

*İ çerisine girdiğ i organizma aracı lı ğ ı yla antikor oluş umunu sağlayan bakteri, virüs, parazit gibi protein yapı sı nda madde. antik

*İ lk Çağ daki uygarlı klarla, özellikle eski Yunan ve Roma uygarlı klarıile ilgili olan.

antik çağ * Eski Yunan ve Roma uygarlı kları nı n geliş ip yayı ldı ğ ıçağ. * Bu çağa özgü olan. antika * Eski çağlardan kalma eser veya tarihî değ eri olan eski eş ya. * Genele, olağana, geleneğ e aykı rı , acayip, tuhaf. * Mendil, örtü, yatak çarş afıgibi bezlerin kenarları na paralel ipliklerden bir bölümü çekilip dikey olanları n ikisi, üçü bir arada tire ile sarı larak yapı lan dişdişsüs, sı çan diş i, ajur. * Antik. antika mobilya * En az yüz sene evvel imal edilmişolan, ana hatlarda herhangi bir değiş iklik yapı lmamı şve belli bir ekole göre isimlendirilen mobilya. antikacı

* Antika eş ya veya eser satan veya toplayan kimse. antikacı lı k * Antika eş ya veya eserlerle uğ raş ma iş i. antikalı k

* Antika olma durumu. * Tuhaflı k.

antikapitalist * Kapitalist rejime karş ıolan kimse. antikapitalizm * Kapitalizme karş ıolma. antikası nıbilmek * en iyisini bilmek. antikatot yaprak.

* Bası ncıazaltı lmı şbir elektrik boş alma tüpünde, katot ı ş ı nları nıalan elektronik lâmbadaki genellikle metal

antikite * Tarihte İ lk Çağ, antik devir. antikomünist * Komünizme karş ı . antikomünizm * Komünizm aleyhtarlı ğ ı . antikor

* Hastalı k etkenlerini zararsı z duruma getirmek için vücudun çı kardı ğımadde.

antilop * Antiloplardan, sı cak ülkelerde yaş ayan, çok hı zlı koş an, boynuzlu bir hayvan (Anthilopus). * Bu hayvanı n derisinden yapı lmı ş . antiloplar * Gevişgetiren memeli hayvanları n bir familyası . antimon

* Atom numarası51, atom ağı rlı ğı 121,76 olan, 6300 C de eriyen, haddede veya çekiç altı nda iş lenemeyen, çoğ unlukla bası m harfleri alaş ı mı nda kullanı lan, mavimtı rak beyaz renkte bir element. Kı saltmasıSb. antinomi antipati

antipatik

* Çatı ş kı . * Sevimsizlik, soğ ukluk. * Karş ı t duygu. * Antipati uyandı ran, sevimsiz, soğuk.

antipatik bulmak * sevimsiz bulmak, kanıkaynamamak. antipropaganda * Karş ıpropaganda. antisemit

* Yahudilik aleyhtarlı ğ ı . antisemitist * Yahudilere karş ı düş manca duygular besleyen ve Yahudilere karş ıayı rt edici tedbirler alı nması nıisteyen görüş e bağ lıolan (kimse). antisemitizm * Yahudilere karş ı düş manca duygular besleyen ve Yahudilere karş ıayı rt edici tedbirler alı nması nı isteyenlerin görüş ü veya tutumu. antisepsi * Mikroplarıilâçla öldürme yolları . antiseptik * Antisepsi yapmak için kullanı lan veya antisepsi özelliğ i olan (madde). antisiklon * Yüksek bası nçlıatmosfer kütlesi; havanı n sarmal biçimli hareketi için kullanı lı r. antitez

* Karş ısav.

antitoksik * Antitoksin. antitoksin *İ çine giren toksinleri zararsı z hâle getirmek için vücudun çı kardı ğ ımadde. antlaş ma

*İ ki veya daha çok devletin saldı rmazlı k, savaş ta ittifak gibi konularda üstlenmelerini belirttikleri belge ve belgede belirtilen durum, muahede, pakt. antlaş mak * Antlaş ma yapmak, ahitleş mek. antlı

* Ant içmişveya ant içirilmiş .

antoloji * Şairlerin, yazarları n, bestecilerin eserlerinden alı nmı şseçme parçalardan oluş an kitap, seçki, güldeste. antrakt antrasit antre

* Ara. * Güçlükle tutuş an, koku, duman çı karmadan, büyük bir ı sıvererek yanan bir tür taşkömürü. * Bir yapı da girip geçilen yer, methal. * Baş langı ç yemeği.

antrenman * Bir spor dalı nda yapı lan alı ş tı rma veya hazı rlı k çalı ş ması , idman, egzersiz. antrenman yapmak * spor amacı yla çalı ş mak, alı ş tı rma yapmak. antrenmanlı *İ dmanlı . antrenmansı z * Antrenmanıolmayan, idmansı z.

antrenör

* Bir spor dalı nda sporcuyu eğ iten, yetiş tiren ve çalı ş tı ran kiş i, çalı ş tı rı cı .

antrenörlük * Antrenörün iş i veya mesleği, çalı ş tı rı cı lı k. antrepo

* Gümrüklere gelmişticarî eş yanı n konulduğ u, korunduğ u yer, ardiye.

antrepocu * Antrepo iş leten kimse. * Antrepoya bakan kimse. antrepoculuk * Antrepocunun yaptı ğı iş . antrkot

* Sı ğ ı rı n iki kürek arası ndan ve pirzolalı k yerinden çı kartı lan kemiğ inden sı yrı lmı şet dilimi.

antrok

* Triyas devri katmanları nda bulunan, derisi dikenlilerden, deniz lâlelerinin sapları nı oluş turan kalsiyum karbonat birleş imli fosil. antropoit

* Bkz. insansı .

antropoitler * Bkz. insansı lar. antropolog *İ nsan bilimi uzmanı . antropoloji *İ nsanı n kökenini, evrimini, biyolojik özelliklerini, toplumsal ve kültürel yönlerini inceleyen bilim, insan bilimi. antropolojik *İ nsan bilimiyle ilgili, insan bilimsel. antropomorfizm *İ nsan biçimcilik. antroponim * Kiş i adları nıinceleyen bilim dalı . antroposantrizm *İ nsanıtabiatı n merkezi sayan, bütün öbür yaratı kları n insan için yaratı lmı şoldukları nı söyleyen dinî nitelikli öğreti, insaniçincilik. antropozoik *İ nsanı n belirmesi ve yayı lması nıniteleyen antropozoik devir teriminde geçer. antropozoik devir * Antropozoik. antrparantez * Söz arası nda, sı rasıgelmiş ken, istitrat. anut

*İ natçı , ayak direyici.

anüri anüs

*İ drarı nıyapamama ş eklinde ağı r bir böbrek rahatsı zlı ğıbelirtisi. * Sindirim kanalı nı n doğru bağ ı rsak denilen son bölümündeki çı kı şdeliğ i, makat, ş erç.

anüs yüzgeci * Balı klarda anüs bölgesinde tek olarak bulunan yüzgeç. anyon anzarot

aort apacı apaçı k

* Negatif elektrikle yüklü iyon, eksin. * Sı cak ülkelerde yetiş en bodur bir ağ aç (Sarcocolla). * Bu ağacı n yara tedavisinde kullanı lan reçinesi. * Rakı . * Kalbin sol karı ncı ğ ı ndan çı kan ve vücuda kı rmı zıkan dağı tan büyük atardamar. * Çok acı . * Çok açı k, çok belirgin.

apaçı klı k * Apaçı k olma durumu. * Bir ş eyin, hiçbir kuş kuya yer bı rakmaksı zı n aydı nlı k, açı k bir biçimde görünmesi. apak * Çok ak. apala apalak apandis

* Abla. * (bebekler ve küçük çocuklar için) Tombul, gürbüz, iri. * Kör bağ ı rsağ ı n ince bir parmak gibi olan son bölümü.

apandisit * Apandisin iltihaplanması . apansı z

* Hiç beklenmedik bir sı rada, pek ansı zı n.

apansı zı n * Birdenbire, çok anî olarak. apar topar * Telâşve acele ile, yaka paça. aparey * Çeş itli parçalardan meydana gelen alet, cihaz. aparkat aparma

* Boksta bükük kolla aş ağ ı dan yukarı ya doğ ru atı lan yumruk. * Aparmak iş i.

aparmak

* Almak, alı p götürmek. * Gizlice almak, alı p kaçmak, çalmak.

apart otel * Müş terilerin kendi yeme ve içme ihtiyacı nıkarş ı layabilmek için gerekli malzemeler ile donatı lmı şbağı msı z apartman veya villâ tipinde inş a edilmişancak otel gibi iş letilen konaklama tesisi. apartman * Birkaç katlı ve her katı nda bir veya birkaç daire bulunan yapı . apaş apatit

* Külhan beyi, kabadayı , hayta. * Doğada, kemik dokusunda bulunan, içinde flüor veya klor olan doğal kalsiyum fosfat.

apaydı n * Çok aydı nlı k. apaydı nlı k * Apaydı n olma durumu. apayrı apaz

apaz

* Büsbütün ayrı , bambaş ka. * Avuç. * Bir avuç dolusu. * Çok az.

apazlama * Apazlamak iş i. * Pupa ile orsa arası nda geminin omurgası na 450 açıile esen (rüzgâr). * Böyle esen bir rüzgârla. apazlamak * Avuçlamak. * Yelken rüzgârla dolup ş iş mek. * (gemi) Apazlama rüzgârla gitmek. apel aperitif

* Anonim ortaklı klarda sermaye artı rı mıiçin yapı lan ödeme çağ rı sı . *İ ş tahı açmak için yemekten önce içilen içki, açar.

apı ş * Butları n iç tarafı , iki bacak arası . apı şarası *İ ki bacağ ı n arası nda kalan yer. apı ş ak

apı ş ı k

* Bacakları nı açarak yürüyen, ayrı k bacaklı . * Bacaklarıaça aça yürüme. * Yorgun, güçsüz, ş aş kı n.

* Kuyruğunu apı şarası na alarak yı lgı n yı lgı n giden (hayvan). apı ş ı p kalmak *ş aş ı rmak. apı ş lı k apı ş ma apı ş mak

apı ş tı rma

* Ağ. * Apı ş mak iş i. * Hayvan yorgunluktan bacakları nıbirbirinden ayı rarak çöküvermek. * Oturmak, bacaklarıayı rarak çömelmek. * Ne yapacağ ı nıkestirememek, ş aş ı rmak. * Apı ş tı rmak iş i.

apı ş tı rmak * Hayvanıçok yorarak yürüyecek gücünü bı rakmamak. * Çifte demir atarak döndükçe geminin bir alan içinde kalması nısağ lamak. apiko

aplik

* Geminin, zinciri toplayı p demirini kaldı rmaya hazı r bulunması . * Hazı r, tetik. * Derli toplu, süslü, ş ı k. * Duvar ş amdanı , duvar lâmbası .

aplikasyon * Uygulama. * Bir kumaşüzerine baş ka bir kumaşparçası nı veya bir danteli dikme yolu ile uygulayarak yapı lan süs. * Eldeki haritaya göre arazi üzerinde bir parseli kazı klarla belirtme. aplike

* Düz veya desenli bir kumaş tan kesilmişmotiflerin bir baş ka kumaş a iş lenmişdurumu.

apokaliptik * Anlaş ı lmaz, kapalı , karanlı k (söz veya yazı ). apokrif * Doğruluğuna güvenilmez söz veya yazı . apolet

* Subaylarda rütbeyi göstermek için üniformaları n omuzları na takı lan iş aretli parça, omuzluk. * Giysilerin omuzları na süs olarak takı lan parça.

apoletleri sökülmek * bir suç sebebiyle rütbesi indirilmek veya askerlikten atı lmak. aport

* Avı n veya kendisine gösterilen ş eyin üzerine atı lı p getirmesi için köpeğe verilen buyruk.

aposteriori * Deney sonucu ortaya çı kan (bilgi), sonsal. apoş i * Çember biçiminde, telden yapı lma, torbaya benzer, büyük gözlü ağ . apotr

* Yardı mcı , koruyucu, havari. appassionato * Bir parçanı n coş kunca çalı nacağ ı nıanlatı r. apraksi apre

apreci apreleme

* Bkz. iş lev yitimi. * Kumaşveya derinin cilâlanması , perdahlanması . * Dokumacı lı kta, boyacı lı kta cilâ olarak kullanı lan madde. * Apre yapan kimse. * Aprelemek iş i.

aprelemek * Kumaşveya deriyi cilâlamak, perdahlamak. apreli apresiz april

* Apresi olan. * Apresi yapı lmamı ş , perdahlanmamı şveya cilâlanmamı ş . * Nisan ayı , abril.

apriori * Hiçbir denemeye dayanmayan ve akı l yordamı yla bulunup ortaya konan, önsel. apse

*İ rin birikimi, çı ban.

apse yapmak * bir doku içinde iltihap oluş mak. apseleş me * Apseleş mek durumu. apseleş mek * Yara irin bağ lamak, apse yapmak. apsent apsis

aptal

* Pelinle kokulandı rı lmı şsert bir içki. * Yönlü bir eksen üzerinde bir noktanı n, baş langı ç noktası na olan uzaklı ğ ı nı n cebirsel değ eri. * Bir noktanı n uzaydaki yerini bulmaya yarayan ana çizgilerden yatay olanı , koordinat. * Zekâsıpek geliş memiş , zekâ yoksunu, alı k, ahmak. * Küçümseme belirten seslenme; azarlama.

aptal aptal * Aptal gibi, aptalca, aval aval. aptal olmak * aptal durumda bulunmak.

aptal yerine koymak (veya koyulmak) * anlamaz, bilmez sanmak (sanı lmak). aptalca

* Biraz aptal. * (apta'lca) Aptala yaraş ı r nitelikte, aptal gibi, ahmakça.

aptalcası na * Aptala yakı ş ı r biçimde, aptal gibi. aptallaş ma * Aptallaş mak iş i veya durumu. aptallaş mak * Zekâsı nıiş letemez olmak, alı klaş mak, ahmaklaş mak. aptallaş tı rma * Aptallaş tı rmak iş i veya durumu. aptallaş tı rmak * Aptallaş ması na sebep olmak, aptal duruma getirmek, ahmaklaş tı rmak. aptallı ğa vurmak * bir ş eyi bilmez, anlamaz gibi görünmek. aptallı k

* Aptal olma durumu veya aptalca iş .

aptallı k etmek * aptalca davranmak veya aptalca işgörmek. apteriks

* Bkz. kivi.

aptes * Bkz. abdest. aptesbozan * Bkz. abdestbozan. aptesbozan otu * Bkz. abdestbozan otu. apteshane * Bkz. abdesthane. aptesli * Bkz. abdestli. apteslik aptessiz apukurya

* Bkz. abdestlik. * Bkz. abdestsiz. * Et kesimi yortusu.

apul apul * Tombul çocukları n bacakları nıaçarak salı na salı na yürüyüş lerini anlatı r. Ar

* Argon'un kı saltması . ar * Tarı m alanları için yüz metre kare değ erinde yüzey ölçü birimi. ar

* Utanma, utanç duyma.

-ar- / -er* Belirli fiillere gelen genişzaman eki: aç-ar, biç-er, geç-er, bat-ar, çı k-ar, yat-ar, kalk-ar, ölç-er vb. Bu ekle yapı lmı şisimler de vardı r: keser, açar "anahtar", çı kar "menfaat" vb. -ar- / -er*İ simden geçiş siz fiil türeten ek. -ar- / -er*İ simden geçiş li fiil türeten ek: baş -ar-mak, suv-ar-mak vb. -ar- / -er* Fiilden ettirgen çatı türeten ek: çı k-ar-mak, gid-er-mek vb. ar belâsı * namus ve onuru için baş kasısöz eder korkusu. ar damarı çatlamı ş * utanç duyulacak ş eyleri hiç sı kı lmadan yapan, utanmaz. ar etmek

* utanmak.

ar namus tertemiz * utanmasıolmayan. ar ve hayâ perdesi yı rtı lmak * utanmamak, utanç duymamak, yüzsüzlük etmek. ar yı lıdeğil, kâr yı lı * birinin sı kı lmayı bir yana bı rakarak yalnı z çı karı na baktı ğ ıanlatı lı rken söylenir. ara

*İ ki ş eyi birbirinden ayı ran uzaklı k, açı klı k, aralı k, boş luk, mesafe. *İ ki olguyu, iki olayıbirbirinden ayı ran zaman, fası la. * Kiş ilerin veya toplulukları n birbirine karş ıolan durumu veya ilgisi. * Toplu bulunan nesnelerin veya kimselerin içi. * Bir oyunda, bir filmde dinlenme süresi, antrakt. * Toplu jimnastik dizilmelerinde, sı radakilerin birbirlerinden yanlaması na olan uzaklı kları . * Aralı k. * Futbol oyununun kı rk beş er dakikalı k iki devresi arası nda oyunculara verilen on beşdakikalı k dinlenme süresi, haftayı m. * (basketbol ve voleybol için) Takı mları n oyun sı rası nda aldı klarıbirer dakikalı k dinlenme ve talimat alma süresi, mola. ara açmak * dostluğu bozmak, anlaş mazlı ğ a yol açmak. ara baş lı k * Esas bölümün alt baş lı kları nıanlatmak için kullanı lı r. ara bono * Arada ödenen olağ an dı ş ıbono. ara bozucu

* Ara bozan (kimse), fesatçı , fitçi, münafı k, müfsit. ara bozuculuk * Ara bozucu olma durumu, fitçilik, münafı klı k, fesat. ara bulma * Anlaş mazlı k durumunda bulunan kimseleri uzlaş tı rma iş i. ara bulmak * anlaş amayanlarıuzlaş tı rmak. ara bulucu * Uzlaş tı ran kimse, uzlaş tı rı cı . ara buluculuk * Uzlaş tı rı cı lı k. ara buluculuk etmek * ara bulmada yardı mcıolmak. ara cümle * Birleş ik veya yalı n cümlelerde anlamı biraz daha açı klamak için araya giren iki virgül veya iki kı sa çizgi içinde verilen cümle. ara deniz

* Okyanuslardan dar ve az derin boğ azlarla ayrı lan, karaları n arası na sokulmuşdeniz.

ara kapı *İ ki yapıveya oda arası nda, kolayca geçmek için açı lan kapı . ara kararı * Bir davanı n bakı lması nıkolaylaş tı rmak için yargı dan önce, arada önlem niteliğ inde verilen karar. ara kazanç * Malıbütünüyle devretmeden arada elde edilen kazanç. ara kesit

* Çizgilerin, yüzeylerin, katıcisimlerin birbirlerine rastladı klarıve kesiş tikleri yer.

ara konakçı * Asalağı n, geliş me evreleri sı rası nda beslenip barı ndı ğıkonakçı lardan her biri. ara mal * Üretimde gerekli malı elde etmek için kullanı lan yarıiş lenmişmal. ara nağme * Şarkı , türkü, köçekçe gibi küçük güfteli bestelerde, güftenin iki kı tasıarası na, baş ı na, sonuna da gelebilen, sözsüz çalı nan parça. * Sı k sı k söylenen söz veya açı lan sorun. ara nağmesi * Bkz. ara nağme. ara seçim * Genel seçimler dı ş ı nda yapı lan ara dönem seçimleri. ara sı cak

* Soğuk ve sı cak yemek servisi arası nda ikram edilen hafif sı cak yiyecekler.

ara sı navı * Üniversite ve yüksek okullarda yarı yı l içinde yapı lan sı nav.

ara sı ra

* Seyrek olarak, zaman zaman.

ara sokak * Ana yola açı lan ikinci derecedeki yol. ara söz * Doğrudan doğ ruya konuş ulan veya yazı lan konuyu ilgilendirmeyen dolaylısöz, istitrat. ara tümce * Bkz. ara cümle. ara vermek * yeniden baş lamak için, bir iş i bir süre bı rakmak, durmak. ara yerde

* arası nda, arada.

ara yön * Dört ana yönden ikisi arası nda olan yönlerden her biri. araba

* Tekerlekli, motorlu veya motorsuz her türlü kara taş ı tı . * Araba ile taş ı nmı şveya taş ı nacak miktar.

araba araba * Arabalar dolusu, birçok arabalarla. araba devrilince yol gösteren çok olur * işiş ten geçtikten sonra verilen öğüdün değeri yoktur. araba falakası * Çift atlıarabalarda, okun dibinde ve iki yanı nda bulunan uçları na koş um kayı ş larıbağ lanan ağaç bölüm. araba kullanmak * araba sürmek. araba mezarlı ğ ı * Kullanı lmaz hâle gelmişveya eski arabaları n bı rakı ldı ğı yer. araba vapuru * Arabalıvapur. arabacı

* Arabayısüren kimse. * Araba yapan veya satan kimse.

arabacı lı k * Araba sürme iş i. * Araba yapma veya satma iş i. arabalı

* Arabasıolan. * Araba vapuru.

arabalıvapur * Arabaya taş ı yan vapur, vapur, araba vapuru. arabalı k * Araba konulan yer, garaj. * Araba dolduracak miktar.

araban

* Klâsik Türk müziğ inde bir makam.

arabanı n ön tekerleği nereden geçerse art tekerleği de oradan geçer * çocuklar, büyüklerin yaş ayı ş ı na uyarlar. arabanı n tekerine taşkoymak * güçlük çı karmak. arabankürdî * Klâsik Türk müziğ inde az kullanı lmı şbirleş ik bir makam. arabası nıdüze çı karmak * karş ı laş tı ğ ıgüçlükleri yenip iş ini kolay yürür hâle getirmek. arabaş ı

* Piş mişve dondurulmuşhamur yanı nda yenen tavuklu veya hindili çorba.

arabesk * Arap üslûbunda olan (ş ey). * Giriş ik bezeme. arabeskçi * Arabesk müzik sanatçı sı . arabeskleş me * Arabesk durumuna gelme. arabeskleş mek * Arabesk özelliği kazanmak veya arabesk durumuna gelmek. Arabî

Arabist

* Araplarla ilgili, Araplara özgü olan. * Arapça. * Arap dili ve edebiyatı yla uğraş an kimse.

Arabistan defnesi * Dulaptal otugillerden, Asya ve Afrika'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en, kabuklarıhekimlikte kullanı lan bir ağaççı k (Daphne gnidium). Arabistik * Arap dili ve kültürü araş tı rmaları . arabizasyon * Araplaş tı rma. arabozan

*İ ki kiş inin arası ndaki dostluğu veya geçimi bozan (kimse), fesatçı , münafı k, müzevir.

arabozanlı k *İ ki kiş inin arası ndaki dostluk veya geçimi bozma iş i, münafı klı k, müzevirlik. aracı * Uzlaş tı ran, anlaş ma sağlayan kimse. * Üretici ile tüketici arası nda alı m satı m konusunda bağ lantıkuran ve bundan kazanç sağlayan kimse, mutavassı t. aracıkoymak * bir kimseyi, uzlaş ma sağlamak için görevlendirmek.

aracı lı ğ ı yla * Aracıolarak, bağ lantıkurarak, vası tası yla, yoluyla. aracı lı k

* Aracı nı n gördüğ ü iş , tavassut, vası ta.

aracı lı k etmek * bir iş in çözümünde araya girerek yardı m etmek, tavassut etmek. araç

* Bir işyapmakta veya sonuçlandı rmakta, gücünden yararlanı lan nesne. * Kiş iler veya nesneler arası nda bağ lantısağ layan ş ey, vası ta. * Bir ş eye ulaş mak, bir ş eyi elde etmek için yararlanı lan kimse veya ş ey. * Taş ı t. * Bir sonuca ulaş mak için kullanı lan ş ey.

araççı lı k

* Düş ünme biçimlerinin, kuramları n, mantı k ve ahlâk biçimlerinin yalnı zca hayatı n değ iş ik ş artları na uyma araçlarıolduğ unu savunan dünya görüş ü, enstrümantalizm. araçlı

* Araçla yapı lan veya olan, vası talı , bilvası ta.

araçlıjimnastik * Bkz. aletli jimnastik. araçsı z * Araç kullanı lmadan, doğ rudan doğruya yapı lan veya olan, vası tası z, bilâvası ta. araçsı zlı k * Araçsı z olma durumu. arada bir

* seyrek olarak.

arada çı karmak * baş ka iş ler arası nda bir iş i de yapı vermek. arada kalmak * iki tarafıuzlaş tı rmak üzere araya girme dolayı sı yla güç duruma düş mek. arada kaynamak * karı ş ı k bir durumda gereken ilgiyi görmemek. aradan

* o zamandan bu zamana dek.

aradan çekilmek * iliş iğini kesmek. aradan çı karmak * birçok iş ten birini yapı p bitirivermek. aradan kaldı rmak * işyapma imkânı nı yok etmek. Araf Arafat

* Cennet ile cehennem arası nda bir yer. * Mekke'nin doğusunda, hacı ları n, kurban bayramı nı n arife günü toplandı kları tepe.

Arafatta soyulmuşhacı ya dönmek * her ş eyini kaybedip çı rı lçı plak kalmak, çaresiz kalmak. aragonit

* Beyaz, yeş il, mavimsi gri renkte billûrlaş mı şbir tür kalsiyum karbonat.

arak * Ter. * Pirinç ve ş eker kamı ş ı ndan elde edilen bir tür rakı . -arak / -erek * Fiillerden zarf yapan ek. araka arakçı arakçı lı k

*İ ri taneli bezelye. * Araklayan, çalan, hı rsı z. * Hı rsı zlı k.

arakı ye * Derviş lerin giydikleri, tiftikten yapı lmı şince külâh. * Bir tür küçük zurna. araklama * Araklamak iş i, çalma, aş ı rma. araklamak * Çalmak, aş ı rmak. aralama aralamak

aralanma

* Aralamak iş i. *İ ki ş ey arası nda açı klı k oluş turmak, yarıaçmak. * Aralı klıduruma getirmek, seyrekleş tirmek. * Bitkilerin fazla dal ve çubukları nıkesmek, seyrekleş tirmek. * Aralanmak iş i.

aralanmak * Biraz açı lmak, aralı k olmak. * Gitmek, uzaklaş mak, yanı ndan ayrı lmak. * Seyrelmek. araları iyi

* dostlukları düzenli.

araları nda dağ lar kadar fark olmak * araları nda her yönden büyük ayrı lı klar bulunmak, benzer nitelikler çok az olmak. araları ndan kara kedi geçmek (veya araları na kara kedi girmek) * iki dost birbirine gücenmek, iki dostun arası na soğ ukluk girmek. araları ndan su sı zmamak * birbirleriyle çok yakı n, sı kıfı kıarkadaş lı k kurmak. araları nıaçmak * iki kiş i arası ndaki dostluğu, iliş kiyi bozmak.

araları nıbozmak * iki kiş i arası ndaki iliş kiyi bozmak. araları nıbulmak * birbirleriyle anlaş amayan iki kiş iyi uzlaş tı rmak, barı ş tı rmak. aralatma

* Aralatmak iş i.

aralatmak * Aralı k duruma getirtmek, biraz açtı rmak. aralı k

*İ ki ş ey arası ndaki açı klı k, mesafe. * Sı ra, vakit. * Uygun, elveriş li durum, fı rsat. * Evin iki bölümü veya iki oda arası ndaki dar geçit, geçenek, koridor. * Yı lı n 31 gün süren son ayı , ilk kânun. * Ayakyolu. * Yarıaçı k, tam kapanmamı ş . * Bir sesi bir baş ka sesten, kalı na veya inceye doğ ru ayı ran uzaklı k. * Toplu beden eğ itiminde art arda dizilenleri ayı ran açı klı k. * Portenin paralel çizgileri arası ndaki boş luk. * (bası mcı lı kta) Harfler veya satı rlar arası ndaki açı klı k, espas. * Borsada hisse senetlerinin alı m satı m emirlerinin verildiği süre.

aralı k etmek * aralamak, yarıaçmak. aralı k oyunu * Tiyatroda iki perde arası nda yapı lan koro, bale, monolog gibi eğlendirici oyun. aralı k vermek * yeniden baş lamak için bir iş i kı sa süre ile bı rakmak. * harfler arası nda veya satı rlar arası nda boş luk bı rakmak. aralı klı

* Birbirine bitiş ik olmayan, araları nda açı klı k bulunan. * Dizgide kelimeler, harfler veya satı rlar arası nda açı klı ğ ıolan, espaslı . * Kesik kesik.

aralı ksı z * Birbirine bitiş ik olan, araları nda açı klı k bulunmayan. * Sürekli, aralı k vermeden. aralı kta * Öbür ş eyler arası nda. arama

* Aramak iş i, taharri. * Saklanan sanı ğı n ve suç belgelerinin elde edilmesi için bir kimsenin ev, işyeri gibi yerlerde, üzerinde ve eş yası nda yapı lan araş tı rma iş lemi. arama emri * Yapı lacak araş tı rma iş lemi için yetkili organdan alı nan buyruk. arama kararı * Arama yapı labilmesi için hâkim tarafı ndan verilmişkarar. arama tarama * Polisin kuş kulu gördüğ ü kimseler üzerinde bı çak, silâh, esrar gibi yasak ş eyler araması .

* Denizdeki mayı nları toplama veya yok etme iş lemi. arama yapmak * birini veya bir ş eyi bulmaya çalı ş mak, taharri etmek. aramak

* Birini veya bir ş eyi bulmaya çalı ş mak. * Bir yöntem bulmaya çalı ş mak. * Araş tı rmak, yoklamak. * Ziyarete, hatı r sormaya gitmek. * Bir ş eyin yokluğ unu duyarak geri gelmesini istemek, özlemek. * Önem verip istemek. * Şart koş ulmak.

aramak taramak (veya arayı p taramak) * dikkatle aramak, çok aramak. aramakla bulunmaz * çok değerli, ancak rastlantıile ele geçer. Aramca Aramîce

* Bkz. Aramîce. * Samî dillerinin batı lehçelerini içine alan ve milâttan önceki dönemlerde kullanı lmı şbulunan ölü bir dil.

aranı lma * Aranı lmak iş i veya durumu. aranı lmak * Aramak iş ine konu olmak. * Söz konusu olmak. aranje aranjman aranjör

* Bu söz "düzenlemek" anlamı nda "aranje etmek" biçiminde kullanı lı r. * Düzenleme. * Düzenleyici.

aranma * Aranmak iş i. aranmak

arantı Arap

* Aramak iş ine konu olmak. *İ steklisi bulunmak. * Eksikliğ i duyulmak. * Kendi üstünü aramak veya ortalı kta kendi kendine bir ş eyler aramak. * Şart koş ulmak. * Olumsuz, kötü davranı ş larda bulunarak cezayıgerektirmek. * Aranı lan çözüm. * Orta Doğ u ile Kuzey Afrika'nı n büyük bir bölümünde yaş ayan halk ve bu halkı n soyundan olan (kimse). * Arap halkı na özgü olan ş ey. * (küçük a ile) Zenci, fellâh. * Koyu esmer veya kara.

arap

* Negatif fotoğraf.

Arap gibi olmak * simsiyah olmak, kararmak. Arap olayı m * (ş aka yollu) söylenen bir ş eyin doğ ruluğ una inandı rmak için kullanı lı r. Arap rakamları * Bugün kullandı ğı mı z sayı ları gösteren rakamlar. Arap sabunu * Potasla yapı lan, yumuş ak, esmer bir sabun. arap saçıgibi * karmakarı ş ı k. arap saçı na dönmek * iş ler çok karı ş ı p çözümlenmesi güç bir duruma gelmek. Arap tavş anı * Kemirgen memelilerden bir hayvan (Daculus daculus). Arap uyandı(veya Arabı n gözü açı ldı ) * geçen bir olaydan ders alı ndı ğı nıanlatı r. Arap zamkı * Akasyadan elde edilen bir zamk, zamkı arabî. Arapça * Samî dilleri ailesine giren ve Arap ülkelerinde kullanı lan dil. * Bu dile özgü olan. Arapçalaş tı rma * Arapçalaş tı rmak iş i. Arapçalaş tı rmak * Arapçaya çevirmek. * Arap dili özelliğ i kazandı rmak. Araplaş ma * Araplaş mak durumu. Araplaş mak * Arap olmak, Araplı ğ ıbenimsemek. Araplaş tı rma * Araplaş tı rmak iş i. Araplaş tı rmak * Arap kimliğini kazandı rmak. Araplı k

* Arap olma durumu.

Arapsaçı * Çözümlenemeyecek kadar karı ş ı k durum. Arapsaçı * Küçük, yuvarlak ve çok sı k yeş il yapraklarıolan uzadı kça aş ağ ıdoğ ru sarkan bir tür süs bitkisi.

ararot

* Sı cak iklimlerde yetiş en maranta adlıkamı ş tan ve baş ka bitkilerin kökünden çı karı lan, çocuk maması yapmaya yarayan un. ararot kamı ş ı * Maranta. Arasat

* Müslüman inanı ş ı na göre, kı yamet günü bütün ölülerin toplanacaklarıyer.

arası(veya araları ) açı lmak (açı k olmak veya bozulmak) * arkadaş lı klarısarsı lmak, arkadaş lı k bağlarıkopmak, birbirine darı lmak. arasıgeçmeden * vakit geçmeden, sı cağısı cağ ı na. arasıhoş(veya iyi) olmamak *oş eyden hoş lanmamak, araları nda gerginlik, geçimsizlik olmak. arasıolmamak * geçinememek. arasısoğ umak * aradan zaman geçerek önemini yitirmek. arası na (veya araları na) karı ş mak * büyüyüp yetiş mek. arası z arasta

* Sürekli olarak, arkasıkesilmeden, ara vermeden, müstemirren, vira. * Çarş ı larda veya alı şverişbölgelerinde aynıiş i yapan esnafı n bir arada bulunduğ u bölüm.

araş it * Yer fı stı ğı . araş tı rı

* Araş tı rma.

araş tı rı cı * Araş tı ran, inceleyen, araş tı rman, araş tı rmacı(kimse). * Meraklı , mütecessis. araş tı rı cı lı k * Araş tı rı cı nı n yaptı ğı iş . araş tı rı lma * Araş tı rı lmak iş i. araş tı rı lmak * Araş tı rma yapı lmak, gözden, geçirilmek. araş tı rma * Araş tı rmak iş i, taharri. * Bilim ve sanatla ilgili olarak yapı lan yöntemli çalı ş ma. araş tı rma filmi * Herhangi bir bilimsel araş tı rmada alı cı nı n salt bir kayı t aracı olarak kullanı lması yla elde edilen film. araş tı rma görevlisi

* Yüksek öğ retim kurumları nda yapı lan araş tı rma, inceleme ve deneylerde yardı mcıolan ve yetkili organlarca verilen görevleri yapan öğretim yardı mcı sı , asistan. araş tı rmacı * Bilim ve sanat alanları nda araş tı rma yapan kimse, araş tı rman. araş tı rmacı lı k * Araş tı rmacı olma durumu. araş tı rmak * Birini veya bir ş eyi bulmak için bir yeri gözden geçirmek. * Bir gerçeği ortaya çı karmak için aramalarda bulunmak, sormak, soruş turmak. * Bilimde ve sanatta yöntemli çalı ş malar yapmak. araş tı rman * Araş tı rı cı . aratı ş aratma aratmak

* Aratmak iş i veya biçimi. * Aratmak iş i. * Aramak iş ini bir baş kası na yaptı rmak. * Arzu ettirmek, istetmek.

aratmamak * yenisi, eskisinin yerini doldurabilmek, yokluğunu duyurmamak. araya almak * bir çevreye kabul etmek. araya girmek * iki kiş inin arası ndaki bir iş e karı ş mak. * iki kiş iyi uzlaş tı rmaya çalı ş mak. * bir işyapı lı rken ona engel olacak baş ka bir ş ey çı kmak. araya gitmek * harcanmak, kaybolmak, karı ş ı klı ğ a kurban olmak. araya koymak * bir iş te sözü geçer bir kimsenin aracı lı ğ ı na baş vurmak. araya soğukluk girmek * dostluk bağ ıgevş emek. araya vermek * yararsı z bir iş e harcamak. arayıaçmak * aradaki uzaklı k artmak. arayısoğutmak * zaman geçmek, eski yakı nlı k, dostluk kalmamak. arayıyapmak * araları açı lmı şiki kiş iyi barı ş tı rmak. * arası açı lmı şkimse ile barı ş mak. arayı cı

* Bir ş eyi aramayıişedinen kimse.

* Arama iş iyle görevlendirilmişkimse. *İ stenilen yı ldı zıteleskop içine getirebilmek için büyük teleskoplara paralel olarak bağlı , görüşalanı geniş olan küçük teleskop. arayı cı fiş eğ i * Bir tür donanma fiş eği. arayı p da bulamamak * beklenmedik iyi bir durumla karş ı laş mak. arayı p soranıbulunmamak (veya olmamak) * kimsesi olmamak. arayı p sormak * biri hakkı nda haber sormak veya birinin ziyaretine giderek ona karş ı ilgi göstermek. arayı ş araz

arazbar

* Aramak iş i veya biçimi. * Belirtiler. * Hastalı k belirtileri, semptom. *İ linek. * Türk müziğinde bir birleş ik makam.

arazbarbuselik * Türk müziğinde bir birleş ik makam. arazi * Yer yüzü parçası , yerey, yer, toprak. arazi açma * fundalı k, koruluk, sazlı k yerleri temizleyerek tarı ma elveriş li duruma getirme. araziye uymak * ortama, çevreye uymak, görünmemeye çalı ş mak. arbalet

* Kundaklı , tetikli yay.

arbede * Gürültülü kavga, patı rtı . arbitraj

* Hisse senedi, tahvil, yabancıpara gibi değ erli kâğ ı tlarıdaha kârlıgörülen baş ka kâğı tlarla değ iş tirme iş i.

arboretum * Botanik bahçesinde ağ aç ve benzeri bitkilerin dikimine ayrı lmı şbölüm. arda

ardak

*İ ş aret olarak yere dikilen çubuk. * Maden üzerine kazı ma yapmak ve çı krı kta çevrilen ş eyleri yontmak için kullanı lan çelik kalem. * Ardı l. *İ çten çürümeye yüz tutmuşağaç.

ardaklanma * Ardaklanma iş i, durumu.

ardaklanmak * (ağaçlarda) Mantarları n sebep olduğ u çürümeye uğ ramak. ardıarasıkesilmemek * aralı ksı z olarak gelmek. ardıardı na * Birbirlerini kovalayarak, ara vermeden, aralı ksı z. ardıkesilmek * arkasıgelmemek, tükenmek. ardısı ra

* Peş inden, arkası ndan.

ardı ç

* Servigillerden, güzel kokulu yaprakları nı kı ş ı n da dökmeyen, yuvarlak kara yemiş leri ilâç olarak kullanı lan bir ağ aççı k (Juniperus). ardı ç kuş u * Kara tavukgillerden, Avrupa ve Asya ormanları nda yaş ayan, sı rtıkahverengi, karnı ak, kuyruğ u kara bir kuş türü (Turdus pilaris). ardı ç otu

* Ardı ç ağ acı nı n küçük bitkisi.

ardı ç rakı sı * Cin. ardı l

* Birinin ardı ndan gelip onun yerine geçen kimse, öncel karş ı tı , halef. * Bir çı karı mda varı lan sonuç.

ardı l görüntü * Bir duyunun kaybolması ndan sonra geriye kalan görüntü. ardı lma ardı lmak

* Ardı lma iş i. * Birisinin sı rtı na ası lmak. * Musallat olmak, ası lmak, takı lmak. * Sataş mak, çatmak.

ardı n ardı n * Geri geri, ardısı ra. ardı na (veya arkası na) düş mek * arkası ndan gitmek, peş ini bı rakmamak. ardı na kadar açı k * (kapı , pencere için) sonuna kadar açı k. ardı nca

* Hemen arkası ndan, hemen ardı ndan, arkasısı ra, ardısı ra.

ardı nda yüz köpek havlamayan kurt, kurt sayı lmaz * önemli kimseleri çekemeyip onlara dil uzatanları n çok olduğ unu anlatı r. ardı ndan (veya arkası ndan) atlıkovalamak * bir iş i gereksiz bir telâş la yapanlar için söylenir.

ardı ndan sapan taş ıyetiş mez * bir kimsenin çok hı zlı gittiğini anlatmak için kullanı lı r. ardı nıalmak (veya getirmek) * bitirmek, tamamlamak. ardı nıbı rakmamak * Bkz. peş ini bı rakmamak. ardı nıkesmek * arkasıgelmemek, önlemek, son vermek, durdurmak. ardı ş ı k

* Birbiri ardı ndan gelen, mütevali.

ardı ş ı k görüntü * Bir duyunun kaybolması ndan sonra da devam eden görüntü. ardı ş ı k olgular * Bir hastalı ktan sonra görülebilen fakat hastalı ğ ı n kesin sonucu olmayan olgular. ardı ş ı k sayı lar * Bir, iki, üç gibi birbiri ardı ndan gelen sayı lar. ardı ş ı klı k * Ardı ş ı k olma durumu. ardiye

ardiyeci

arduaz

* Genellikle ticaret eş yası nısaklamaya yarar yer, depo, antrepo. * Böyle bir yerde saklanı lan eş ya için ödenen ücret. * Ardiye iş leten kimse. * Ardiyeye bakan kimse. * Kayağan taş , kayrak.

arefe * Bkz. arife. arefe günü * Bkz. arife günü. arena

* Amfiteatrı n ortası nda, boğa güreş i, yarı ş , oyun gibi türlü gösteriler yapı lan alan. * Siyasî çekiş melerin geçtiğ i yer.

areometre * Sı vı ölçer. argaç

* Dokuma tezgâhları nda enine atı lan iplik, atkı .

argaçlama * Argaçlamak iş i. argaçlamak * Dokumada argaç atmak. argali

* Boynuzlugillerden, Kuzeydoğu Asya'da yaş ayan, büyük boynuzları olan yaban koyunu (Ovis ammon).

argı n

argı nlı k argı t

* Yorgun, zayı f, bitkin. * Beceriksiz. * Argı n olma durumu. * Geçit, boğ az, dağboğazı , derbent. * Keklik tutmakta kullanı lan, tahtadan kapanları n yan tarafları na bağ lanan ağaç parça.

argo

* Kullanı lan ortak dilden ayrıolarak aynı meslek veya topluluktaki insanları n kullandı ğ ıözel dil veya söz dağarcı ğ ı . * Serserilerin, külhan beylerinin kullandı ğ ısöz veya deyim. argolaş ma * Argolaş mak özelliği gösterme. argolaş mak * Karş ı lı klıargo konuş mak. * Söz argo durumuna gelmek. argon

* Atom numarası18, atom ağı rlı ğı 39,9 olan, havada %1 oranı nda bulunan, rengi, kokusu ve tadıolmayan bir element. Kı saltmasıAr. argonot

* Kafadan bacaklı lardan, salyangoz kabuğu biçiminde kabuğ u olan ve ahtapota benzeyen bir hayvan (Argonauta argo). argüman arı

arı

* Bir çı kı şkümesinin değ iş kenine verilen ad. * Temiz, münezzeh. * Yabancış eylerden arı nmı ş , katı ş ı ksı z, saf, halis. * Günahsı z. * Zar kanatlı lardan, bal ve bal mumu yapan, iğnesiyle sokan böcek (Apis mellifica).

arıbal alacak çiçeği bilir * iş ini bilen kimse nereye baş vuracağ ı nı bilir. arıbeyi * Her kovanda bir tane bulunan ana arı . arıbiti

* Kör, kanatsı z, kı zı lca renkli küçük sinek (Braula caeca).

arıdalağ ı * Bal peteğ i. arıgibi

* çok çalı ş kan.

arıgibi sokmak * iğ nelemek, acısöz söylemek. arıkil

* Porselen yapmakta kullanı lan bir çeş it ak ve gevrek kil, kaolin. ArıKovanı * Yengeç takı m yı ldı zıyöresinde bir yı ldı z kümesi. arıkovanı * Arı ları n içinde bal yaptı klarıçeş itli maddelerden yapı lmı şyuva. arıkovanıgibi iş lemek * (bir yerin) gireni çı kanı çok olmak. arıkuş u

* Arı kuş ugillerden, sı rtısarı , karnımavimsi yeş il, Güney Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Asya'da az ağ açlı klı , açı k yerlerde yaş ayan bir kuş(Merops apiaster). arıkuş ugiller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı na giren bir familya. arısili * Tertemiz. arısütü arı cı arı cı lı k

* Genç iş çi arı nı n baş ı ndaki bezlerden salgı ladı ğ ıazotu çok madde. * Bal almak için arı yetiş tiren kimse. * Bal almak için arı yetiş tirme iş i.

arı k * Ark. * Fide veya fidan dikilen yer. arı k * Eti, yağı erimişzayı f, cı lı z, kuru, sı ska. arı k çekmek * tı kanan, bozulan arkları temizleyip açmak. arı k emek *İ ş çinin, ek süre içinde harcadı ğ ıve sonucunda artı k değ er yarattı ğ ı , karş ı lı ğı ödenmeyen emek. arı kçı

* Su yolu yapan kimse.

arı klama * Arı klamak iş i. arı klamak * Arı k (II) duruma gelmek. arı klaş ma * Arı klaş mak iş i. arı klaş mak * Arı k (II) olmak. arı klatma * Arı klatmak durumu. arı klatmak

* Arı k (II) duruma getirmek. arı klı k * Zayı flı k, sı skalı k. arı lama arı lamak arı lanma

* Arı lamak iş i, tenzih. * Bir ş eyde herhangi bir ayı p veya kusur bulunmadı ğ ı nı bildirmek, tenzih etmek. * Arı lanmak durumu, arı laş ma.

arı lanmak * Arı laş mak. arı lar

* Tek tek veya bir topluluk düzeni içinde yaş ayan, vücutları , özellikle karı nlarıve arka ayaklarıkı llarla örtülü zar kanatlı lar familyası . arı laş ma

* Arı laş mak durumu, arı duruma gelme, özleş me.

arı laş mak * Arı duruma gelmek, saflaş mak, özleş mek. arı laş tı rma * Arı laş tı rmak iş i, özleş tirme. arı laş tı rmak * Arı duruma getirmek, özleş tirmek. arı lı k

* Temizlik. * Katı ş ı ksı zlı k. * Günahsı zlı k.

arı lı k * Kovanları n konulduğu yer, kovanlı k. arı na dokunmak * utanç duymak. arı ndı rma * Arı ndı rmak iş i. arı ndı rmak * Arı nması nısağlamak. arı nı n yuvası na kazı k (veya çöp) dürtmek * tehlikeli kiş iyi kı ş kı rtmak. arı nı ş arı nma

arı nmak

* Arı nmak iş i veya biçimi. * Temizlenme. * Ruhun tutkulardan temizlenmesi. * Sanat yoluyla duyguları n arı nması .

* Temizlenmek. * Katı ş ı ksı z, arıduruma gelmek. * Rahatlamak. arı ş arı ş

* Kolun dirsekten parmaklara kadar olan bölümü. * Çözgü.

arı ş * Araba oku. arı tı cı

arı tı cı lı k arı tı m

* Arı tma özelliği olan. * Deterjan. * Arı tma iş i. * (petrol, yağvb. için) Arı tma iş i, rafinaj.

arı tı m evi * Şeker, petrol gibi maddelerin arı tı ldı ğ ıyer, tasfiyehane, rafineri. arı tı ş * Arı tmak iş i veya biçimi. arı tma

* Arı tmak iş i.

arı tma ünitesi * Doğal gaz üretim kuyuları ndan toplama hatları yla gelen gazı n içerisindeki hidrojen sülfür, karbondioksit ve su buharo gibi hidrokarbon bileş iğ i olmayan gazlarla, hidrokarbon kondanstları nı n tabiî gazdan ayrı ldı ğ ıbirim. arı tmak

arı z

* Temizlemek. * Katı ş ı ksı z duruma getirmek, tasfiye etmek. * Sonradan ortaya çı kan. * Bulaş mı ş , musallat olmuş .

arı z olmak * bulaş mak, sürekli görünür durumda olmak. * sonradan ortaya çı kmak. arı za

* Engebe. * Aksama, aksaklı k. * Bir notanı n sesini yarı m ton yükseltmek, alçaltmak veya eski durumuna getirmek için notanı n soluna konulan diyez, bemol ve bekâr iş aretlerinin ortak adı . arı za yapmak * Bozulmak, iş lemez duruma gelmek. arı zalanma * Arı zalanmak iş i. arı zalanmak * Arı za, aksaklı k göstermek.

arı zalı

* Engebeli. * (Araç vb. için) Aksayan, iş lemeyen, bozulmuş . * Yarı m yamalak, idare edecek biçimde.

arı zası z * Engebesiz, düz. * Aksamayan, bozulmadan iş leyen. * Huzurlu, rahat, mutlu. arı zî

Ari

arî

Ari dil

* Sonradan olan, dı ş tan gelen. * Geçici, eğreti. *İ ran'dan geçerek Kuzey Hindistan'a yerleş en halk veya bu halktan olan kimse. * Bu halkla ilgili, bu halka özgü. * Çı plak. * Özgür, hür. * Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İ ran grubuna verilen ad.

aria * Operalarda solistlerden birinin orkestra eş liğ inde söylediğ iş arkı , arya. arif

* Çok anlayı ş lıve sezgili (kimse), varı ş lı .

arif olan anlası n (veya anlar) * herkesin anlayacağ ıkadar açı k söylenmeyen bir sözün gerçek anlamı nıkavrayanlar için söylenir. arifane

* Arif olana yakı ş acak yolda, biçimde. * Yiyeceğ i ortaklaş a sağ lanan (toplantı ).

arifane ile * ortaklaş a. arife * Belirli bir günün, olayı n bir önceki günü veya ona yakı n günler, ön gün. arife günü * Dinî bayramlardan önceki gün. arioso Aristocu

* Dramatik ve lirik bakı mdan yüksek bir anlatı m gücü olan ağ ı r baş lı hava. * Aristotelesçi.

Aristoculuk * Aristotelesçilik. aristokrasi * Ekonomik, toplumsal ve siyasî gücün soylular sı nı fı nı n elinde bulunduğ u tarihî yönetim biçimi. * Soylular sı nı fı . aristokrat

* Aristokrasi yanlı sı . * Soylu. aristokratik * Aristokratlı kla ilgili. aristokratlı k * Aristokrat olma durumu. Aristotelesçi * Aristotelesçilik yanlı sıolan kimse. Aristotelesçilik * Yunan filozofları ndan Aristoteles'in felsefesi, gezimcilik. * Bu felsefeyi benimsemişolma durumu. aritmetik

* Matematiğ in, konusu sayı lar, bunları n özellikleri ve iş lemler olan kolu. * Bu bilimle ilgili.

aritmetik dizi * Ardı ş ı k terimleri arası ndaki ayrı m değiş meyen dizi: 1,3,5,7,9... dizisi aritmetik bir dizi olup ortak çarpan denilen değiş mez oranı2 sayı sı dı r. aritmetik iş lem * Aritmetik yoluyla yapı lan çözüm. aritmetik orta * Bir diziyi oluş turan sayı ları n toplamı nı n, dizinin terim sayı sı na bölünmesiyle elde edilen sayı . aritmetiksel * Aritmetik ile ilgili. aritmi aritmik ariya

* Kalp atı ş ları ndaki düzensizlik ve eş itsizlik. * Ritimli olmayan, düzensiz. * Sancağ ı , yelkeni veya sereni direkten aş ağıalma.

ariyet * Eğ reti, ödünç. * Belli bir taş ı nı r malı n kullanı lması nı n geri verilmek ş artı yla bedelsiz olarak bir kimseye bı rakı lması . ariyeten * Eğ reti olarak, ödünç olarak. ariz amik ariza arjantin

* Enine boyuna, her yönü ile. * Yüksek bir makama sunulan mektup veya dilekçe. * Büyük bira bardağ ı .

Arjantinli * Arjantin halkı ndan olan. ark

*İ çinden su akı tmak için toprağı kazarak yapı lan açı k oluk, arı k, hark, cetvel, kanal. arka * Bir ş eyin temel tutulan yüzünün tam ters yanı . * Bir ş eyin sı rt durumunda olan yüzeyi. * Geri kalan bölüm. * Art, peş . * Otururken sı rtı n dayandı ğ ıyer. * (insan için) Vücut, beden. * Arkada olan, arkada bulunan. * Koruyucu, kayı rı cı , iltimasçı , piston. * Geçmiş , geride kalmı şzaman. arka (veya sı rt) çevirmek * eski ilgiyi göstermez olmak, yabancı gibi davranmak. arka arka

* Geriye doğ ru.

arka arkaya * Hemen birbirinin arkası ndan, art arda. arka arkaya vermek * birbirini korumak için birleş mek, destek olmak, dayanı ş mak. arka ayak

* Hayvanlarda vücudun gerisinde bulunan ayaklardan biri.

arka bulmak * bir koruyucu, kayı rı cı bulmak. arka çı kmak * bir kimseyi baş kaları na karş ıkorumak, kayı rmak. arka kapı dan çı kmak * okuldan baş arı sı zlı kla ayrı lmak. arka müziği * Bir oyunda hareket ve sözlerin yanısı ra etkiyi artı rmak için hafifçe çalı nan müzik. arka olmak * maddî, manevî yönden destek olmak. arka plânda * Geride. * Önemsiz. arka sokak * Ana yola açı lan ikinci derecedeki sokak. arka teker * Araçları n arka düzeninde yer alan tekerlek. arka vermek * desteklemek, dayamak. arka yüz arkaç

* Bir ş eyin arkada kalan yüzü. * Ağı l. * Dağsı rtları nda davarları n yatı rı ldı ğıdüz, rüzgâr almayan kuytu yer.

arkada bı rakmak * birinden daha ileri gitmek. arkada bı rakmak * bir ş eyden epey uzaklaş mı şbulunmak. * zaman bakı mı ndan geçmiş te bı rakmak. * (ölen kimseye göre) dünyada bı rakmak. arkada kalanlar (veya arkadakiler) * bir kimsenin öldüğünde veya bir yere gittiğ inde geride bı raktı ğ ıyakı nları . arkada kalmak * geriden gelmek, geride kalmak. * değ erce ileride olanları n arkası nda kalmak, ileri gidememek, geride kalmak. arkadan arkaya * Gizli gizli, el altı ndan, gizlice, belli etmeden. arkadan söylemek * kendisi bulunmadı ğıbir yerde kimseyi çekiş tirmek, dedikodusunu yapmak. arkadan vurmak * bir kimse kendisine güvenen ve inanan birine gizlice kötülük etmek. arkadaş

* Bir iş te birlikte bulunanlardan her biri, hempa, refik, yâren. * Birbirlerine karş ısevgi ve anlayı şgösteren kimselerden her biri.

arkadaşcanlı sı * arkadaş lı ğ a değer veren, arkadaş ları na çok düş kün olan kimse. arkadaşdeğ il, arka taş ı * zarar veren arkadaş lar için söylenir. arkadaşolmak * bir kimseyle dostluk kurmak, içten olmak. arkadaş ça * Arkadaşolarak; içtenlikle, dostça. arkadaş lı k * Arkadaşolma durumu, arkadaş a yakı ş ı r davranı ş , omuzdaş lı k, ünsiyet. arkadaş lı k etmek * bir iş te birlikte bulunmak; huyu ve düş ünceleri birbirine uymak. * bir süre beraber bulunmak, birlikte gitmek, eş lik etmek, refakat etmek. arkaik

arkaizm

arkalama

* Arkaizmle ilgili, eskimiş(söz veya eser). * Güzel sanatlarda klâsik çağöncesinden kalan. * Konuş ulan ve yazı lan dilde, kullanı mdan düş müşolan eski söz ve deyim. * Kullanı ldı ğıçağ dan daha eski bir çağ dan kalma bir biçimin, bir yapı nı n özelliğ i. * Arkalamak iş i, yardı m, müzaheret.

arkalamak * Arkası na almak, yüklenmek. * Bir kimseye güven vererek yardı m etmek, destek olmak, korumak, müzaheret etmek.

arkalanma * Arkalanmak iş i. arkalanmak * Kendisine yardı m edilmek, destek olunmak. arkalı

* Koruyanı , koruyucusu, dayanağıolan.

arkalı ç * Arkalı k. arkalı k

* Ev içinde giyilen kolsuz, kalı nca bir tür kı sa hı rka. * Sı rt dayamaya yarar yer. * Sı rtı nda yük taş ı yan hamalları n, yük taş ı rken kullandı kları arka yastı ğı , semer, arkalı k.

arkalı klı * Arkalı ğ ı , sı rt dayayacak yeri olan. arkalı ksı z * Arkalı ğ ı , sı rt dayayacak yeri olmayan. arkası(veya sı rtı ) yere gelmemek * sarsı lmamak, yerinden düş ürülememek, güçlü olmak. arkasıalı nmak * sona erdirilmek, bitirilmek, bir yerde durdurulmak. arkasıgelmek * devamlıolmak, sürekli olmak. arkasıkesilmek * tükenmek, son bulmak. arkasıolmamak * kayı racak kimsesi olmamak. arkasıpek * Güçlü birine veya sağ lam bir ş eye güvenen. arkasısı ra * arkası ndan. arkasısı ra * Ardı ndan, peş inden. arkasıyufka * Sevilen bir yemeğ in arkası ndan baş ka bir yemeğ in bulunmadı ğı nıanlatmak için söylenir. * Soğuğ a karş ıgereği gibi giyinmemişolma durumu. arkası na almak * sı rtı na yüklemek, taş ı mak. * desteğini sağ lamak. arkası na bakmadan gitmek * arkada kalanlarla hiç ilgilenmeden bir yerden ayrı lmak. arkası na düş mek (veya takı lmak) * bir iş i sona erdirmek için sı kıçalı ş mak. * (birini) gözden ayı rmayarak arkası ndan gitmek.

arkası nda (veya sı rtı nda) yumurta küfesi yok ya! * eski düş üncesini değ iş tirmekte, sözünden caymakta sakı nca görmeyenler için kullanı lı r. arkası nda dolaş mak (veya gezmek) * bir iş i yaptı rmak için ilgili veya yetkili bir kimsenin uğradı ğ ıyerlere giderek görüş me fı rsatıaramak. arkası ndan * birinin orada hazı r bulunmaması durumunda. arkası ndan koş mak * işyaptı rmak için birinin arzusunu kollamak, görüş me fı rsatı aramak. * birine çok ilgi duymak. arkası ndan sürüklemek * arkası ndan gelmesini sağ lamak. arkası nı(bir ş eye) vermek * dönmek. arkası nı(birine) vermek * birinin koruyuculuğ una güvenmek. arkası nı(veya peş ini) bı rakmak * vazgeçmek. arkası nıalmak * bir iş i tamamlamak. arkası nıdayamak * birinin koruyuculuğ una güvenmek. arkası nıgetirememek * baş ladı ğ ıbir iş i sürdürüp sona erdirememek. arkası nısı vamak * okş amak, övmek, iltifat etmek. arkası z * Arkalı ğ ıolmayan. * Koruyanı olmayan, koruyucusu, dayanağıolmayan. arkaüstü * Arkasıyere gelecek biçimde. arkaya bı rakmak (veya koymak) * sonraya, baş ka zamana veya iş in sonuna bı rakmak; ertelemek. arkaya kalmak * geride kalmak, sonraya kalmak, geriden gelmek. arke

*İ lk ana madde.

arkebüz * XV. yüzyı lda Fransa'da kullanı lmaya baş lanan, taş ı nabilir ateş li silâh. arkeen arkegon

* Kambriyumlardan önce oluş an en eski yer katı .

organı . arkeolog

* Eğ relti otları nda, bazısu yosunları nda, bütün kara yosunları nda ve bazıaçı k tohumlularda görülen diş ilik

* Kazıbilimci, arkeoloji uzmanıveya bilgini.

arkeoloji * Tarih öncesi ve eski çağ lardan kalma eserleri tarih ve sanat bakı mı ndan inceleyen bilim, kazıbilimi. arkeolojik * Arkeoloji ile ilgili. arkeopteriks * Hem kuşhem sürüngen özellikleri gösteren bir hayvan fosili. arkı t

* Köy evlerinde kapı ları n arkası na konulan kalı n kuş ak.

arkoz * Birleş iminde feldspat bulunan, kum taş ıtüründen bir tortul kayaç. arktik arlanma arlanmak

* Kuzey kutupla ilgili, kuzey kutup yakı nı nda olan. * Arlanmak iş i. * (olumsuz olarak veya olumsuz anlamlıcümlelerde kullanı lı r) Utanmak.

arlanmaz * Utanmaz, sı kı lmaz. arlı

* Namuslu, utangaç, sı kı lgan.

arlıarı ndan, huysuz huyundan vazgeçmez * herkes kendi karakterine göre davranı ş ta bulunur. arma

* Bir devletin, bir hanedanı n veya bir ş ehrin sembolü olarak kabul edilmişresim, harf veya ş ekil, ongun. * Geminin yürümesine hizmet eden direk, seren, ip, halat ve yelken takı mı .

arma donatmak * armayıyerli yerine koymak. arma soymak * hareketli olan armayı , limanda kı ş lamak, yağ mur ve kardan korumak amacı yla bir süre için sökmek. arma uçurmak (veya arma budatmak) * armayırüzgâra kaptı rmak. armada armador

* Donanma. * Geminin direk, seren, yelken ve ip gibi donanı mı nıdüzenleyen usta.

armadura * Gemide direklere takı lıhalatlarıbağ lamak için küpeş tenin iç tarafı nda bulunan delikli ve çubuklu levha. armağ an

* Birini sevindirmek, mutlu etmek için verilen ş ey, hediye. * Ödül. * Bir bilim adamı nı n emek verdiğ i dalda onu anmak için hazı rlanan bilimsel eser. * Bağ ı ş , ihsan. armağ an etmek * birine bir ş eyi armağan olarak vermek, hediye etmek. armalı armatör

* Armasıbulunan. * Ticaret gemisi sahibi.

armatörlük * Armatör olma durumu. * Gemi iş letme iş i, gemi iş letmeciliğ i. armatür * Bir aletin ana bölümünü oluş turan kı sı m. * Bir mı knatı sı n iki kutbu arası nda, kuvvet akı mı nıtoplu bir duruma getirmek için bu kutuplar arası na yerleş tirilen demir parçası . * Bir kondansatördeki iki iletken yüzeyden her biri. armoni

* Türlü sesler arası nda sağlanan uyum.

armoni orkestrası * Yalnı z üflemeli çalgı lardan oluş an orkestra. armonik * Armoni ile ilgili olan. * Armonika. armonika * Yan yana sı ralanmı şdeliklerden her biri üflenince, ayrınotada sesler çı karan küçük ağı z çalgı sı , mı zı ka. * Akordeon. armoniler * Frekansı , ana sesin frekansı ndan tam katıolan sesler. armonize

* Tamamlayı cısesler eklenmiş(müzik parçası ).

armonyum * Taş ı nabilir küçük org. armudî

* Armut biçiminde olan.

armudiye * Armut biçiminde nazarlı k olarak takı lan altı n. armudun iyisini (dağda) ayı lar yer * Bkz. Ahlatı n iyisini (dağ da) ayı lar yer. armut

* Gülgillerden, çiçekleri beyaz, yurdumuzun her yerinde yetiş en, bir ağ aç (Pirus communis). * Bu ağacı n rengi sarı dan yeş ile kadar değ iş ebilen tatlı , sulu, yumuş ak, ufak çekirdekli meyvesi. * Fazla bön.

armut gibi

* çok anlayı ş sı z, bön. armut kabağ ı * Ürünü, armut biçiminde olan bir süs kabağı . armut kurusu * Daha sonraki mevsimlerde yenmek üzere kurutulmuşarmut. armut pişağzı ma düş ! * bir iş e hiç emek harcamaksı zı n onun kendiliğinden olması nıbekleyenlerin durumunu anlatı r. armut top * Boksörün çalı ş maları nda kullandı ğıiçi havalı , dı ş ıderi, armut biçiminde top. armutun sapıvar, üzümün (veya kirazı n) çöpü var demek * her ş eye kusur bulmak, hiçbir ş eyi beğ enmemek. armuz Arnavut

* Gemilerde güverte ve borda kaplama tahtaları nı n yan yana gelmeleri sonucu araları nda oluş turduklarıçizgi. * Arnavutluk ve çevresinde yaş ayan bir halk. * Bu halka özgü olan (ş ey).

Arnavut bacası * Çatıpenceresi. Arnavut biberi * Acıkı rmı zıbiber. Arnavut ciğ eri * Ciğer tavası . Arnavut kaldı rı mı * Yollarda irili ufaklıtaş larla geliş igüzel yapı lan kaldı rı m. Arnavutça * Hint-Avrupa dilleri ailesine giren, Arnavutları n kullandı ğ ıdil. Arnavutlaş ma * Arnavutlaş mak. Arnavutlaş mak * Arnavut dilini ve kültürünü benimsemek. Arnavutlaş tı rma * Arnavutlaş tı rmak durumu. Arnavutlaş tı rmak * Arnavut kimliğ ini kazandı rmak. Arnavutluk * Arnavut olma durumu. * Arnavut halkı nı n bütünü. arnika

* Öküz gözü, sı ğ ı r gözü, mastıçiçeği.

aroma * Bitki özlerinden veya yağları ndan elde edilen hoşkoku. aromatik

* Hoşkokulu, aromalı . arozöz * Kamyon, araba gibi bir taş ı t aracı na, doldurma ve boş altma düzeni olan, bir su deposu eklenmesiyle oluş turulan, sulamaya yarar araç. arp * Bkz. harp (II). arpa

* Buğdaygillerden, taneleri ekmek ve bira yapı mı nda kullanı lan, hayvanlara yem olarak verilen, yurdumuzda çok yetiş tirilen bir bitki (Hordeum vulgare). * Bu bitkinin taneleri. arpa boyu kadar gitmek (veya yol almak) * pek az ilerlemek. arpa ektim, darıçı ktı * ters sonuç veren iş ler için söylenir. arpa güvesi * Tahı llara dadanan bir güve türü. arpa suyu * Bira. arpa ş ehriye * Arpa biçiminde dökülmüşş ehriye. arpacı

* Arpa alan ve satan kimse.

arpacıkumrusu gibi düş ünmek * ne yapacağ ı nı bilmeyerek derin derin düş ünmek. arpacı k

* Göz kapağ ı nı n kenarı nda çı kan küçük çı ban, it dirseği. * Tüfek, tabanca gibi ateş li silâhlarda namlunun en ileri bölümünde bulunan ve niş an alı rken gezle birlikte göz ile hedef arası nda aynı çizgi üzerine getirilen küçük çı kı ntı . * Arpa biçiminde ş ehriye. arpacı k soğanı * Tohumdan yetiş tirilen ve tohumluk olarak kullanı lan küçük soğ an. arpacı lı k arpağ an

* Arpa yetiş tirme veya alı p satma iş i. * Yabanî arpa.

arpalama * Atları n ayakları nda görülen ve rahat yürümelerini önleyen bir hastalı k. * Çok arpa yemekten ileri gelen bir hayvan hastalı ğ ı . arpalı k * Arpa ekilen yer, arpa tarlası . * Arpa konulan yer. * Hayvanı n diş inde bulunan ve hayvan yaş landı kça silindiğ i için yaş ı nıbelli eden bir niş an. * Müftü ve kazasker gibi din görevlilerine aylı k yerine verilen giyecek, yiyecek gibi ş eyler veya para. * Baş maklı k. * Karş ı lı ksı z yarar sağlanı lan yer veya kimse.

arpalı k etmek * arpalı k yapmak. arpalı k yapmak * bir kaynaktan sürekli olarak çı kar sağ lamak. arpasıçok gelmek * coş mak, azmak, kudurmak. arpçı arpej arsa

* Arp çalan kimse. * Bir akort oluş turan seslerin birbiri arkası ndan çalı nması . * Üzerine yapı yapı lmak için ayrı lmı şyer.

arsenik * Atom numarası33, atom ağı rlı ğı 74,91, yoğunluğ u 5,7 olan, atmosfer bası ncıaltı nda 4500 C de süblimleş en, maden filizlerinde çok yaygı n bulunan, metal görünümünde basit element, sı çan otu, zı rnı k. Kı saltması As. arsı ulusal * Uluslar arası . arsı z * Utanması , sı kı lması olmayan, yı lı ş ı k, yüzsüz (kimse). * Aç gözlü davranan (kimse). * Kolayca üreyebilen (bitki). arsı z arsı z * Utanmaz bir biçimde, yı lı ş arak, sı rnaş arak. arsı zca * Arsı z gibi, arsı za yakı ş an biçimde. arsı zlanma * Arsı zlanmak iş i. arsı zlanmak * Arsı zlı k etmek. arsı zlaş ma * Arsı zlaş mak iş i. arsı zlaş mak * Arsı z duruma gelmek. arsı zlı k

* Arsı z olanı n durumu veya arsı za yakı ş acak davranı ş , yı lı ş ı klı k, sı rnaş ı klı k.

arsı zlı k etmek * utanmadan, sı kı lmadan, yüzsüzce davranmak; aç gözlü davranmak. arslan

* Aslan.

arslanı n adıçı kmı ş , çakallar başkeser * haksı zlı ğı veya kötülüğ ü esas yapanı n yerine bu konuda adıön plâna çı kan kiş iler anlamı nda kullanı lı r. arslanlı

* Osmanlıdevletinde kullanı lan arslan baskı lıgümüşsikke. arş *İ slâm dinî inanı ş ı na göre göğ ün en yüksek katı . arş

* Askerlikte "yürü" komutu.

arş e

* Keman yayı . * Tren, troleybüs, tramvay gibi elektrikle iş leyen taş ı tlarda telden elektrik akı mıalmaya yarayan, yukarı ya doğru uzanmı şdemir yay. arş etip arş ı âlâ arş ı n

*İ lk örnek. * Dokuzuncu kat gök. * Yaklaş ı k olarak 68 cm ye eş it olan uzunluk ölçüsü.

arş ı nlama * Arş ı nlamak iş i. arş ı nlamak * Arş ı nla ölçmek. * Amaçsı z, genişadı mlarla dolaş mak. arş ı nlı k arş idük arş idüş es

arş iv

* Arş ı n ölçüsünde, arş ı n kadar. * Avusturya'da imparator ailesi prenslerine verilen unvan. * Arş idükün karı sı veya kı zı . * Avusturya hanedanı nda prenses. * Belgelik.

arş ivci * Belgelik görevlisi veya uzmanı . arş ivcilik

* Arş ivcinin yaptı ğı işveya görevi.

arş ivleme * Arş ivlemek iş i. arş ivlemek * Arş ive kaldı rmak, arş ivde saklamak. art * Arka, geri. * Bir ş eyin öbür yüzü. art arda * Birbirinin arkası ndan. art avurt

* Avurdun arka bölümü. art avurt ünsüzü * Dil ucunun art damağa çarpması ndan oluş an ve dilin yanları ndan akan ses. art bölge

* Deniz kı yı sı nda bulunan bir yerin gerisindeki bölge, hinterland.

art damak * Damağ ı n arka bölümü. art damak ünsüzü * Ciğerlerden gelen havanı n dil sı rtı yardı mı yla art damağ ı n çeş itli noktaları nda bazen patlayarak, bazen de sı zarak oluş turduğu ünsüz: k, g, ğ. art düş ünce * Bir düş üncenin arkası nda gizli tutulan ası l düş ünce. art elden * birini oyalayı p, ondan gizli olarak. art eteğinde namaz kı l * çok temiz huylu kimseler için söylenir. art niyet art oda

* Art düş ünce. * Gözde iris ile billûr cismin arası ndaki boş luk.

art teker *İ tici gücü sağ layarak bisikleti yürüten teker. art zamanlı * Evrim açı sı ndan ele alı nan süre içinde birbirini izleyen, diyakronik. art zamanlı dil bilimi * Dil olayları nıdeğ iş ik zaman ve evrim açı sı ndan ele alan dil bilimi. art zamanlı lı k * Değiş ik zaman ve evrim açı sı ndan incelenen dil olayları nı n özelliği, diyakroni. artağ an * Alı ş ı landan veya beklenilenden artı k verimi olan, bereketli. * Çoğ alan, fazlalaş an, artı mlı . artağ anlı k * Alı ş ı landan veya beklenilenden artı k ürün verme durumu, bereket. artakalma * Artakalmak iş i veya durumu. artakalmak * Artmak, geriye kalmak, fazla bulunmak. artçı

* Yürüyüşdurumunda bulunan bir askerî birliğ in güvenliğini sağ lamak için arkadan gelmek üzere bı rakı lan kı ta, dümdar. * Geçmişbir sanat veya edebiyat çı ğ ı rı nısürdüren (sanatçı , hareket). artçı lı k

* Artçı nı n görevi.

arter

arterit artezyen

* Atardamar. * Trafiğ i yoğ un olan ana yol. * Atardamar bozukluğu. * Toprağı burgu ile delinerek açı lan ve suyu yükseğe fı ş kı ran kuyu.

artezyen kuyusu * Artezyen. artı * Toplama iş leminde + iş aretinin adı , zait. * Sı fı rdan büyük, önünde artı iş areti bulunan (sayı ), eksi karş ı tı , pozitif. artı sayı * Kendisinden önce + iş areti bulunan, sı fı rdan büyük sayı , pozitif sayı . artı uç artı k

* Elektrikli çözümlemede, sı vı ya batı rı lı p akı mı n geçmesini ağ layan, metal uçlardan artıyüklü olanı , anot. *İ çildikten, yenildikten veya kullanı ldı ktan sonra geriye kalan. * Kalan veya artan bölüm. * Bir ş ey harcandı ktan sonra onun artan bölümü. * Daha çok, daha fazla. * Bundan böyle, sonra, daha, yeter.

artı k değer *İ ş çinin, işgücünün karş ı lı ğıolarak, ödenen değerin üzerinde ürettiği ve işverenin, karş ı lı ğı nıödemeksizin sahip olduğu ek değ er. artı k emek *İ ş çinin, ek süre içinde harcadı ğ ıve sonucunda artı k değ er yarattı ğ ı , karş ı lı ğı ödenmeyen emek. artı k gün * Artı k yı llarda ş ubat ayı na eklenen, dört yı lda bir gelen 29. gün. artı k yı l artı klama

* Dört yı lda bir gelen 366 günlük yı l, seneikebire. * Artı klamak iş i.

artı klamak * Yemekte artı k bı rakmak. artı m * Artma, artı ş , çoğalma. artı mlı artı n artı rı lma

* Piş ince ş iş tiğ i için miktarı artmı şgibi görünen, artağ an. * Katyon. * Artı rı lmak iş i.

artı rı lmak * Artı rmak iş ine konu olmak, çoğaltı lmak, tezyit edilmek. artı rı m

* Bir ş eyi idareli harcayarak onun bir bölümünü artı rma iş i, tasarruf. * Müzayedede artı rma.

artı rma

* Artı rmak iş i. * Alı cı lar arası ndaki yarı ş maya dayanan ve en yüksek fiyatısürene malı n verilmesiyle biten yöntem, müzayede. artı rmak

* Artması nısağ lamak, çoğ altmak. * Bir malıbaş ka alı cı ları n verdiğ i fiyattan daha yüksek bir fiyatla almak istemek. * Tutumlu davranı p biriktirmek, tasarruf etmek. * Herhangi bir davranı ş ta ileri gitmek.

artı ş * Artmak iş i veya biçimi, artma, artı m, çoğalı ş . artist

artist gibi artistçe artistik

* Güzel sanatlardan birini meslek edinen kimse, sanatçı , sanatkâr. * Eğ lence yerlerinde gösteri yapan kimse. * boylu poslu, güzel ve alı mlı(kimse). * Artiste benzer biçimde, artist gibi. * Güzel sanatları n gerektirdiği niteliğ e uygun, sanatlı .

artistlik * Artistin görevi. * Artist olma durumu. artma * Artmak iş i. artmak artmak

artrit artroz arttı rma

* Büyük heybe. * Eskisinden daha çok çoğ almak. * Gereğ ince harcandı ktan sonra bir miktar geri kalmak. * Değeri yükselmek, fazlalaş mak. * Eklem romatizması . * Genellikle ş ekil bozucu, iltihapsı z, süreğ en eklem hastalı ğ ı . * Arttı rmak iş i.

arttı rmak * Artı rmak iş i yapı lmak. * Yükseltmek.

aruz

* Hecelerin uzunluk ve kı salı k, kapalı lı k veya açı klı k değ erlerine göre türlü ses kalı pları ndan oluş an Divan Edebiyatı nazı m ölçüsü. arya

* Operalarda solistlerden birinin orkestra eş liğ inde söylediğ i, genellikle kendi içinde bütünlüğü olan parça.

Aryanizm * IV. yüzyı lda Arius adlıbir papazı n kurduğu ve Hristiyan inanı ş ı nı n tersine olarak İ sa'nı n tanrı lı ğ ı nıinkâr eden mezhep. arz

arz

* Sunma. * (büyük bir makama) Anlatma, bildirme. * En, geniş lik.

arz * Yer, yeryüzü. arz dairesi * Bkz. enlem dairesi. arz derecesi * Bkz. enlem. arz etmek * sunmak. * saygıile bildirmek. arz odası * Mevkii olan insanları n, halkla görüş tüğ ü oda. arz talep kanunu * Belirli bir piyasada sunu ve talep dengesini düzenli tutma sistemi. arz ve talep * Üreticinin piyasaya mal çı karmasıve tüketicinin piyasadan mal çekmesi olayları , sunu ve istem. arzanî arziyat

* Enine olan. * Yer bilimi, jeoloji.

arzu *İ stek, dilek. * Heves. arzu duymak * birine veya bir ş eye karş ıistek duymak. arzu etmek * yürekten istemek. arzuhâl

* Dilekçe, istida.

arzuhâl gibi (veya kadar) * bir mektubun çok uzun olduğunu anlatmak için söylenir.

arzuhâlci

* Para ile dilekçe, mektup vb. yazan kimse.

arzuhâlcilik * Arzuhâl yazma iş i. arzulama * Arzulamak iş i. arzulamak *İ stek duymak, özlemek, istemek. arzulu

*İ stekli, hevesli.

arzusu kalmak * isteği yerine gelmemek, hevesini alamamak. As * Arsenik'in kı saltması . as as

asas kat

* Kakı m. *İ skambil kâğ ı tları nda birli. * Bir iş te baş ta gelen (kimse veya ş ey). * Ast sı fatı nı n kı saltı lmı ş ı ; eklendiğ i kelimenin daha aş ağ ıderecelisini anlatan yeni kelimeler türetmeye yarar. * Herhangi bir ölçü biriminin bölündüğ ü eş it parçalardan her biri.

as yön * Ara yön. asa

* Bazıülkelerde, hükümdarları n, mareş allerin, din adamları nı n güç sembolü olarak, törenlerde taş ı dı klarıbir tür ağaç veya metalden değ nek. * Eskiden ihtiyarları n baston yerine kullandı klarıuzun sopa. asabî * Sinirli. * Sinirle ilgili, sinirsel. asabîleş me * Asabîleş mek iş i. asabîleş mek * Kı zmak, öfkelenmek, sinirlilik belirtileri göstermek, sinirlenmek. asabîlik asabiye

asabiyeci

* Asabî olma durumu. * Sinir hastalı klarıile ilgili hekimlik kolu. * Sinir hastalı klarıile ilgili hastahane bölümü. * Sinir hastalı klarıuzmanı .

asabiyet asal

* Sinirlilik, asabî yapı lıolma. * Baş lı ca, temel niteliğ inde olan, esasî.

asal gazlar * Atomları nı n dı şelektron halkaları tamamı yla veya geçici olarak elektrona doymuşolan gazlar (helyum, neon, argon, kripton, ksenon), soy gazlar. asal sayı (lar) * Bölenlerinin kümesi iki elemanlıolan elemanlardan biri 1, öbürü sayı nı n kendisi olan doğal sayı (lar). asalak parazit.

* Bir canlı nı n içinde veya üzerinde sürekli veya geçici olarak, onun zararı na yaş ayan baş ka canlı , tufeyli, * Baş kaları nı n sı rtı ndan geçinen (kimse), ekti.

asalak bilimi * Asalakları n yapı sı nı , yaş ayı ş ı nı , konakçı yla iliş kisini ve yaptı ğ ıhastalı klarla bu hastalı klara karş ıgiriş ilecek savaş ıkonu alan bilim dalı , parazitoloji. asalaklaş ma * Asalaklaş mak durumu. asalaklaş mak * Asalak duruma gelmek. asalaklı k asalet

asaleten

* Asalak olanı n durumu. * Soyluluk. * Bir görevi yüklenmişolan, o görevin sahibi olan kimse, asillik, vekillik karş ı tı . * Yazı da veya sözde bayağ ısöz ve deyim bulunmamasıdurumu. * Bir görevde temelli olarak, ası l olarak, vekâleten karş ı tı . * Kendi adı na hareket ederek.

asaleten atama * Sürekli görev yapmak üzere bir göreve atama. asamble

* Kurul.

asansör araç.

*İ nsanları veya yükleri bir yapı nı n bir katı ndan ötekine veya yüksek yerlere çı karı p indiren elektrikle iş ler

asansör boş luğ u * Binalarda asansörün iş lemesi için bı rakı lan boş luk. asansörcü * Asansörün bakı m ve onarı mı nıyapan kimse. * Otel ve hastahane gibi büyük kuruluş larda asansörün düzenli çalı ş ması nısağ layan kimse. asap asar

* Sinirler. * Yapı lar, eserler.

asarı atika asayiş

* Eski yapı lar, eski eserler. * Bir yerin düzen ve güvenlik içinde bulunmasıdurumu, düzenlilik, güvenlik.

asayişberkemal * Güvenliğ in yerinde olduğ unu anlatı r. asbaş kan *İ kinci baş kan. asbest

* Tremolitin bozulması ndan oluş an lifli, kı rı lmadan bükülebilen ve ateş te niteliğ i değiş meyen bir mineral, taş pamuğ u, kaya lifi. asbest yünü * Asbestin iş lenerek yün biçimine sokulmuş u. aselbent

asenkron asepsi

* Hekimlikte ve koku yapı mı nda kullanı lan, aselbent ağacı nı n kabuklarıçizilerek elde edilen bir reçine. * Bu reçinenin elde edildiğ i ağ aç (Styrax officinalis). * Eşzamanlı olmayan, baş lama ve bitme anlarıbaş ka olan (olaylar); senkron, eşzaman karş ı tı , yadı n kurun. *İ lâç kullanmadan, yalnı zı sıyardı mıile aygı t ve pansuman gereçleri gibi ş eyleri mikropsuzlaş tı rma iş i.

aseptik * Her türlü mikroptan arı nmı ş . ases

* Gece bekçisi. * Osmanlıİ mparatorluğunda yeniçeri ocağ ı nı n kaldı rı lması ndan önceki güvenlik görevlisi.

asesbaş ı * Yeniçeri ocağı ndaki askerî görevinin yanısı ra, baş ş ehrin düzenini korumakla da yükümlü olan 28. ortanı n çorbacı baş ı sı na verilen ad. asetat asetatlı asetik

* Asetik asidin tuzu veya esteri, saydam. * Birleş imine asetat karı ş tı rı lmı ş . * Sirkeyle ilgili, sirkeyle aynıözellikleri taş ı yan.

asetik asit * Sirkeye tadı nıve özelliklerinden birçoğ unu veren asit. asetilen aseton asfalt

* Renksiz, sarı msak kokulu, güçlü ve beyaz bir ı ş ı k vererek yanan hidrokarbonlu bir gaz. * Birçok organik maddeyi eritmekte kullanı lan uçucu, kolayca alev alı r, eter kokusunda bir sı vı . * Siyah renkte ş ekilsiz bir cins bitüm. * Ana maddesi katran olan ve yolları n kaplanması nda kullanı lan karı ş ı m.

* Asfaltlanmı ş . asfaltit * Petrolün ayrı ş masıile oluş an ve çoklukta tortul kayaçları n gözeneklerinde bulunan doğal bitüm. asfaltlama * Asfaltlamak iş i. asfaltlamak * Asfaltla kaplamak. asfaltlanma * Asfaltlanmak iş i. asfaltlanmak * Asfalt dökülmek, asfaltla kaplanmak. asgarı müş terek * Herkes tarafı ndan kabul edilen nokta, üzerinde anlaş maya varı lan husus, uyuş ulan konu, ortak payda. asgarî

* En az, en aş ağı , en azı ndan, en düş ük. * Minimum.

asgarî ücret *İ ş çilere bir çalı ş ma günü karş ı lı ğ ıolarak ödenen ve iş çinin gı da, konut giyim, sağlı k, ulaş ı m ve kültür gibi ihtiyaçları nıgünün fiyatları üzerinden en az düzeyde karş ı lamaya yetecek ücret. ashap

ası

* Sahipler. * Hz. Muhammed'in meclislerinde ve konuş maları nda bulunanlar, sahabeler. * Asmak iş i.

-ası/ -esi * Fiilden sı fat yapan ek. ası da olmak (veya ası da kalmak) * bir iş e son verilmeyip öylece bı rakı lmı şolmak veya kalmak. ası k

* Somurtkan. * Ası lı .

ası k suratlı * Hoş nutsuzluğ unu, kı zgı nlı ğı nıyüzüne sert bir anlam vererek belirten" öfkeli görünüş lü yüzü olan. ası l

* Bir ş eyin kendisi, örnek, kopya karş ı tı . * Kök, köken, kaynak. * Gerçeklik, esas, hakikat. * Soy, nesep. * Gerçek. * Bir ş eyin temelini oluş turan, ana. * Aranı lan nitelikleri en çok kendinde toplamı şolan. * (a'sı l) Baş lı ca, baş ta gelen, gerçek olarak.

ası l nüsha * Bir yazma eserin veya belgenin kopyaları nı n dayandı ğıözgün biçimi. ası l sayı lar

* Sı ra veya üleş tirme eki almamı şyalı n sayı lar. ası l vurgu * Kelimenin aslı ndaki vurgu. ası lanma

* Ası lanmak iş i, intifa.

ası lanmak * Bir ş eyden yarar sağ lamak, intifa etmek. ası lı

* Ası lmı şolan.

ası lı ş * Ası lmak iş i veya biçimi. ası llı ası lma ası lmak

* Bir kökene dayanan, kökenli. * Ası lmak iş i. * Asmak iş i yapı lmak veya asmak iş ine konu olmak. * Bir yere tutunup sarkmak. * Tutup çekmek. * Bir ş ey isterken karş ı sı ndakini tedirgin edecek derecede ileri gitmek üstelemek, ı srar etmek. * Hı zla eline almak. * Boynuna ip geçirip sallandı rı larak öldürülmek, idam edilmek. * Karş ıcinsin ilgisini çekmek için çarpı cı davranı ş larda bulunmak. * Israrla üzerine gitmek, sonuna kadar mücadele etmek.

ası lmı ş adam * Salepgillerden, çiçekleri ası lmı şbir insana benzeyen ve köklerinden salep çı karı lan bir bitki. ası lsı z ası ltı

ası m

* Doğru olmayan, temelsiz, dayanaksı z, köksüz (haber). * Çözünemeyen madde parçacı kları nı n dibe çökmeden bir sı vıortamda kalmı şdurumu, süspansiyon. * Böyle bir sı vı karı ş ı mı , süspansiyon. * Asma iş i.

ası m takı m * Kadı nları n takı ndı kları süs eş yası . ası ntı

* Bir iş i hemen yapmayı p bekleterek geri bı rakma, tehir, tavik. * Birini tedirgin edecek kadar üzerine düş me. * Sı rnaş an, tebelleşolan kimse.

ası ntıolmak * tebelleşolmak, sı rnaş mak. ası p kesmek * (genellikle işbaş ı nda bulunan bir kimse için) yasayıçiğneyerek sert davranmak. ası r

* Yüzyı l.

* Çağ . ası rlarca * Yüzlerce yı l. ası rlı k asi

aside

* Yüzyı llı k. * Başkaldı ran, isyan eden. * Hayı rsı z, dik baş lı . * Un, et ve bamya ile yapı lan bir Arap yemeğ i.

asidimetre * Asitölçer. asil * Soylu. * Yüksek duygu ile yapı lan. * Bir görevde temelli olan, vekil karş ı tı . asileş me

* Asileş mek iş i.

asileş mek * Karş ıgelmek, başkaldı rmak, isyan etmek. asilik

* Asi olma durumu, isyan etme, isyankârlı k.

asilik etmek * karş ıgelmek, başkaldı rmak. asillik

asilzade

* Asil olma durumu, asalet. * Soylu olma durumu, soyluluk. * Soylu.

asilzadelik * Soyluluk. asimetri asimetrik

* Simetrisi olmayan, bakı ş ı msı zlı k. * Simetrik olmayan, bakı ş ı msı z.

asimilâsyon * Benzer hâle getirme, kendine benzetme, kendine uydurma, özümleme. * Benzeş me. asimile

* Bu söz "benzeş mek", "kendine uydurmak" anlamı nda "asimile etmek" biçiminde kullanı lı r.

asimptot * Bir eğ riye giderek yaklaş an, ama sonuna kadar uzatı lsa bile yaklaş tı ğ ıhâlde eğ riyi kesmeyen doğ ru; sonuş maz.

asistan

* Yardı mcı . * Araş tı rma görevlisi.

asistanlı k * Asistan, araş tı rma görevlisi olma durumu asistanı n görevi. asit

* Turnusolün mavi rengini kı rmı zı ya çevirmek özelliğ inde olan ve birleş imindeki hidrojenin yerine maden alarak tuz oluş turan hidrojenli birleş ik, hamı z. asit alkol

* Aynızamanda asit ve alkol grupları nı içeren birleş iklere verilen ad.

asit borik * Bkz. borik asit. asit fenik asitölçer ask

* Bkz. fenol. * Bir asidin özelliğ ini, konsantrasyon derecesini ölçmeye yarayan cihaz, asidimetre. * Bkz. asklı .

askarit * Bağ ı rsak solucanı . asker

* Erden mareş ale kadar orduda görevli bulunan herkes. * Askerlik görevi veya ödevi. * Ordunun yalnı z er rütbesinde olan bölümü. * Topluluk düzenine saygı sıolan, disiplinli. * Yurdun korunmasıyolunda iyi dövüş mesini baş aran.

asker çı karmak * (bir devlet) belli kanunlara bağlıolarak asker toplamak. * kı yı lara ve en çok düş man kı yı ları na asker indirme. asker gibi * disiplinli, düzgün. asker kaçağ ı * Askerlik ödevini yapmamak için asker ocağı ndan ayrı lan veya oraya gitmekten kaçan kimse. asker ocağı * Askerlik ödevinin yapı ldı ğı kı ş la, ordugâh, tahkimli bölge, gemi, tersane gibi hizmet yerlerine verilen ad. asker olmak * askerlik ödevine baş lamak. asker tayı nı * Erlere verilen azı k. askerce

* Askere yakı ş ı r biçimde.

askerci * Asker yanlı sı . askercilik

* Askerci olma durumu. * Bir tür çocuk oyunu. askere alı nmak * askerlik ödevini yapmak için er eğitim merkezine gönderilmek. askere çağrı lmak * askerlik ödevini yapmak için ş ubece istenmek. askere gitmek * askerlik ödevini yapmak için orduya katı lmak. askerî

* Askerlikle ilgili, askere özgü.

askerî ambargo * Bir ülkeyi cezalandı rmak amacı yla askerî alanda yaptı rı m uygulama. askerî ataş e * Bir ulusun yabancı ülkelerdeki elçiliklerinde görevli askerî uzman. askerî inzibat * Askerî birlikler arası nda düzeni, disiplini, kanunlarıyürütmekle görevli sı nı f ve bu sı nı ftan olan asker. askerî kaput * Askerlerin giydiğ i kalı n kumaş tan üstlük. askerî rüş tiye * Askerî ortaokul. askerîleş me * Askerîleş mek iş i. askerîleş mek * Bir yer askerlikle iliş kili duruma gelmek, askerlik niteliğ i kazanmak. askerîleş tirme * Askerîleş tirmek iş i. askerîleş tirmek * Asker yönetimine geçirmek; (bir ş eye) askerlik niteliği kazandı rmak. askeriye * Askerlik. askerlik

* Asker olma durumu; askerlik ödevi ordu hizmeti.

askerlik dairesi * Yurttaş larıaskere alma iş leriyle görevli olan askerlik ş ubelerinin bağlıbulunduklarıbölge dairesi. askerlik etmek * askerlik yapmak. askerlik hizmeti * Orduda belirli bir sürede yapı lan yurt ödevi. askerlik yapmak * kanunlara göre yurttaş ları n yükümlü olduklarıordu ödevinde bulunmak. askerlik yoklaması * Askerlik ş ubelerine kayı tlıkimselerin belirli zamanlarda yapı lan durum yoklaması .

askı

* Üzerine herhangi bir ş ey asmaya yarar nesne. * Pantolon veya giysilerin düş mesini önlemek için omuzdan aş ı rı lan bağ . * Artı rma, eksiltme gibi resmî işilânları nı n ilgili daire duvarı nda belli bir zaman süresince ası lıdurması . * Hastahanelerde kı rı k kol veya bacakları n ası larak tutturulduğu araç. * Çay, kahve taş ı maya yarar kahveci tepsisi, fener. * Saklanmak için tavana ası lmı şdizi veya hevenk. * Yeni yapı lan yapı ları n çatı sı na, ev sahibi tarafı ndan usta için veya düğün arabaları na düğün sahibi tarafı ndan arabacıiçin armağan olarak ası lan kumaş . * Gelinin oturacağıyerin üstüne ası lan süsler. * Kadı nları n kullandı ğıaltı n dizisi veya zincirli mücevherat. * Düğ ünlerde geline yakı nlarıtarafı ndan takı lan hediye. *İ pek böceğ inin kozası nısarmasıiçin yanı na konulan çalıçı rpı . * Saz ş airleri arası nda yapı lan deyişyarı ş ı nda üstün gelene verilmek için duvara ası lan kumaş , tabanca gibi ödül. askı da bı rakmak * sonuca vardı rmamak. askı da kalmak * (bir iş ) bir engel dolayı sı yla sonuca varamamak. askı lı

* Askı sıolan.

askı lı k * Avcı ları n sı rtları na taktı klarıaskıtakı mı . * Ası lı p saklanacak sebze, meyve. * Vestiyer. askı ntı

* Baş kaları nı n sı rtı ndan geçinen. * Karş ıcinsi rahatsı z eden kimse.

askı ya almak * altı boş alı p desteğ i kalmayan yapı yıdikmelerle boş lukta tutarak yı kı lmaktan kurtarmak. * oturmuşveya batmı şbir gemiyi yüzdürmek için baş ka teknelere asarak kaldı rmak. * bir iş i zamanı nda yapmayı p belirsiz bir zamana bı rakmak, savsaklamak. askı ya çı karmak (veya çı karı lmak) * evlenecek kimselerin durumunu nüfus kayı tları nı n bulunduğu yerde askıyoluyla ilân etmek. askı ya çı kmak * ipek böceğ i koza sarmak üzere dallara çı kmak. asklı * Sporlarıask denen torbalar içinde oluş an (mantar). askospor asla Aslan

* Asklımantarları n sporuna verilen ad. * Hiçbir zaman, hiçbir biçimde. * Zodyak üzerinde, Yengeç ile Baş ak burçlarıarası nda yer alan burcun adı , Zodyak.

aslan * Kedigillerden, erkekleri yeleli, yı rtı cı , Afrika'da yaş ayan, uzunluğ u 160 cm, kuyruğu 70 cm ve ucu püsküllü, çok koyu sarırenkli güçlü bir memeli türü, arslan. * Gürbüz ve yiğ it adam.

aslan ağ zı * Havuz kenarları na konulan ve ağ zı ndan su akan aslan biçiminde süs taş ı . aslan gibi

* boylu boslu, güçlü ve yakı ş ı klı . * sağlı ğı yerinde.

aslan kesilmek * aslan gibi güçlü ve cesur duruma gelmek. aslan payı * Hak edilenden daha çok alı nan pay. aslan sütü * Rakı . aslan yatağı ndan belli olur * bir kimsenin oturduğu yerin durumu, onun kiş iliğini belli eder, uygun bir durumda olması gerekir. aslan yürekli * Çok yiğ it, hiçbir ş eyden korkmayan. aslanağzı * Sı raca otugillerden, türlü renkte, güzel, kokusuz çiçekleri olan bir bitki. aslanca * Aslana yakı ş ı r yolda, aslan gibi, yiğitçe. aslangiller * Kedi cinsinden olan bütün et oburlarıiçine alan hayvan familyası . aslanı m!

* gençler, delikanlı lar için kullanı lan bir seslenme sözü.

aslanı n ağzı nda * elde edilmesi çok güç. aslankulağı * Bir sap üzerinde dizili sarıveya kı rmı zıçiçekli otsu bir bitki. aslankuyruğu * Ballı babagillerden, eskiden hekimlikte terletici olarak kullanı lan bir bitki, yer pı rasası(Leonurus). aslanlı k

* Yiğitlik, cesaretlilik.

aslanpençesi * Gülgillerden, sarı , beyaz çiçekli bir yabanî bitki (Alchemilla). * Şirpençe. aslen

* Kök veya soy bakı mı ndan.

aslıastarı * iç yüzü, gerçek ş ekli. aslıastarı * Esası , doğruluğu, geçerliliğ i. aslıastarı(veya aslıaslı ) olmamak * yalan, ası lsı z olmak.

aslıçı kmak * gerçek olduğu anlaş ı lmak, gerçek olduğ u ortaya çı kmak. aslıfaslıyok * yalan, uydurma. aslınesli

* Soyu sopu.

aslı k * Kı sı r olan (kadı n veya diş i hayvan). aslî

* Temel olarak alı nan, esas olan.

aslî düş ünce * Ana fikir. aslî maaş * Devlet dairelerinde çalı ş an memurlara verilen aylı ğı n, yükselmeye temel olan her aş aması . aslî nüsha * Bir yazı nı n çoğ altı lması na örneklik eden ilk nüsha. asliye asma

asma

* Temel, esas. * Asmak iş i. * Ası lmı ş , ası lı . * Asmagillerden, dalları çardak üzerine yayı lan bitkilere genel olarak verilen ad. * Belirli bir tür üzüm veren bitki (Vitis).

asma bahçe * Ayak ve kemerler üzerine kurulan teraslardan yapı lmı şbahçe. asma bı yı ğı * Asma dalları nı n çevresine tutunması na yarayan yeş il uzantı lar, sülük. asma biti * Eşkanatlı lardan, asmalara zarar veren, sarı msırenkte bir böcek, filoksera (Phylloxera vestatrix). asma kabağı * Kabakgillerden sürüngen veya sarı lgan, mevsimlik bir kabak türü (Lageneria vulgaris). * Bu türün ince uzun, sebze olarak kullanı lan ürünü. asma kat

* Yapı larda genellikle tabanla birinci kat arası na yapı lan, bası k tavanlı , altıboşkat.

asma kilit * Kilitlenecek ş eyin üstündeki halkalara geçirilip kapatı lacak biçimde yapı lmı şkilit. asma köprü *İ ki baş ı ndaki ayaklardan baş ka dayanağı olmayan, çoğ unlukla uzun ve yüksek köprü. asma merdiven * Yukarıucundan bir yere ası larak kullanı lan ip merdiven. asma yaprağ ı

* Zeytinyağ lı ve etli dolma yapmakta kullanı lan körpe asma yaprağ ı . asmagiller *İ ki çeneklilerden, belli baş lıtürü asma olan bitki familyası . asmak

asmalı

* Bir ş eyi aş ağı ya sarkacak biçimde bir yere iliş tirip sarkı tmak. * Üzerine takı nmak, kuş anmak. * Bir kimseyi boğazı ndan ip geçirip sarkı tarak öldürmek, idam etmek. * Gitmek zorunda olunan bir yere özürsüz gitmemek veya görevi olan bir iş i özürsüz yapmamak. * Asmasıolan.

asmalı k * Asma için ayrı lmı şyer veya toprak. asmolen

* Piş miştoprak, cüruf ve beton karı ş ı mı ndan yapı lan kiriş , putrel nervürler arası na konulan delikli tuğla.

asonans

* Yarı m kafiye, her dizenin sonunda gelen, aynıaksanıveren ünlünün ondan sonra veya önce gelen ünsüzü hiç dikkate almadan tekrarlama ş eklinde uyak. asorti asortik

* (daha çok giyimde) Birbirine uygun, birbirini tutar renk ve yapı da olan. * (daha çok giyimde) Birbirine uygun, birbirini tutar renk ve yapı da olan.

asosyal * Sosyal olmayan. asparagas * Uydurma, gerçek olmayan, gerçekmişgibi gösteren haber. aspidistra * Zambakgillerden, genellikle saksı da yetiş tirilen, yapraklarıdoğ rudan doğruya topraktan çı kan bir süs bitkisi. aspiratör

* Havadaki duman, toz vb. yabancımaddeleri emerek dı ş arıatan cihaz, emmeç.

aspirin * Ağrıkesici ve ateşdüş ürücü olarak kullanı lan beyaz renkli, ekş imtı rak ilâç. aspur

* Yalancı safran.

asrı saadet * Hz. Muhammed'in yaş adı ğ ızaman. asrî

* Modern, çağcı l.

asrîleş me * Çağ cı llaş ma, çağ daş laş ma. asrîleş mek * Çağ cı llaş mak, çağdaş laş mak. asrîlik

* Çağ cı llı k.

assai assolist ast

astar

* Birlikte kullanı ldı ğıterimin anlamı na aş ı rı lı k kazandı rı r: Adagio assai çok yavaş , çok ağı r. * Bir müzik programı nda daha çok en son olarak sahneye çı kan, alanı nda tanı nmı şve çok ünlü olan sanatçı . * Alt. * Birinin buyruğ u altı nda olan görevli, madun. * (birine göre) Rütbe veya kı demce küçük olan asker. * Giyecek, perde, çanta, ayakkabıgibi ş eylerde, kumaş ı n veya derinin iç tarafı na geçirilen ince kat. * Sı va veya boyadan önce vurulan kat. * Gemicilikte bir ş eyi sağlamlaş tı rmak için kullanı lan bez, halat, ağ aç vb.

astar boyası * Boyacı lı kta ası l boyadan önce sürülen, kiri kapatmak ve sürülecek boyanı n dayanı klı lı ğ ı nıartı rmak için kullanı lan boya. * Üzerine resim yapı lacak bezin veya duvarı n yağ lıboyayıemmesi için, resim yapı lmadan önce sürülen boya. astar kaplama * Kontratablalarda kör ağ acı n biçim değ iş tirmesini önlemek amacı yla iki yüzüne yapı ş tı rı lan kaplama katı . astar sürmek (veya vurmak, çekmek) * astar boyasıile boyamak. astarıyüzünden pahalıolmak * bir iş in ayrı ntı ları na harcanı lan para veya emek, elde edilen sonucun değ erini aş mak, masraflıolmak. astarlama * Astarlamak iş i. astarlamak * Astar geçirmek. * Boyacı lı kta, astar vurmak, astar sürmek. astarlanma * Astarlanmak iş i. astarlanmak * Astar geçirilmek. astarlatma * Astarlatmak iş i. astarlatmak * Astar yaptı rmak veya geçirtmek. astarlı * Astar geçirilmiş , astarlanmı ş . astarlı zarf *İ ç yüzüne ince bir kâğ ı t geçirilmişzarf. astarlı k astarya

* Astar olmaya elveriş li (kumaşvb.). * Bir gemiye yükleme veya boş altma için tanı nan süre.

astası m

* Öncüllerinden biri önceki tası mı n vargı sıdurumunda olan bir ek tası m.

astat

* Atom numarası85 olan, bizmutun alfa ı ş ı nları yla bombardı manısonucu elde edilen yapay element. Kı saltmasıAt. astatin

* Astat.

asteğmen * Orduda en küçük rütbeli subay. asteğmenlik * Asteğ men rütbesi veya asteğmenin görevi. astı ğı astı k, kestiği kestik * acı ması z, çok sert veya istediğ i gibi davranan kimseler için kullanı lı r. astı m

* Bronş ları n daralması ndan ileri gelen nefes darlı ğ ı .

astı mlı * Astı mıolan, astı m hastalı ğı na tutulmuşolan. astı rma astı rmak astigmat

* Astı rmak iş i. * Asmak iş ini yaptı rmak. * Net görmeyen, astigmatizme tutulmuş(göz).

astigmatizm * Gözün saydam tabakası nda meridyenlerin eş itsizliği yüzünden net görememe durumu. astragan

astrofizik astrolog astroloji

* Karakul kuzusunun kı vı rcı k ve parlak postu. * Bu posttan yapı lmı şolan. * Gök fiziği. * Yı ldı z falı yla uğ raş an kimse, müneccim. * Yı ldı z falcı lı ğı , müneccimlik.

astronom * Astronomi bilgini, gök bilimci. astronomi * Gök bilimi, felekiyat. astronomik * Gök bilimiyle ilgili olan. * Aş ı rıçok yüksek. astronomik fiyat * Çok yüksek fiyat.

astronomik rakam *İ nsana ş aş kı nlı k verecek derecede büyük rakam. astronot

* Uzay adamı .

astronotluk * Uzay adamıolma durumu veya uzay adamı nı n görevi. astropikal * Tropikal bölgelere yakı n, fakat daha yüksek bir enlemde olan. astsubay

* SilâhlıKuvvetler yasası na göre astsubay okulları nda yetiş erek SilâhlıKuvvetlere katı lan astsubay çavuş tan astsubay kı demli baş çavuş a kadar rütbesi olan asker. astsubay baş çavuş * Astsubaylı ğı n beş inci basamağ ı . astsubay çavuş * Astsubaylı ğı n ilk basamağ ı . astsubay kı demli baş çavuş * Astsubaylı ğı n altı ncıve son basamağ ı . astsubay kı demli çavuş * Astsubaylı ğı n ikinci basamağ ı . astsubay kı demli üstçavuş * Astsubaylı ğı n dördüncü basamağı . astsubay üstçavuş * Astsubaylı ğı n üçüncü basamağ ı . astsubaylı k * Astsubay olma durumu veya astsubayı n görevi. asude * Sessiz, rahat, sakin. asudelik asuman Asurca

* Huzur içinde olma, mutluluk. * Gök, gökyüzü. * Samî dilleri ailesine giren ve Milâttan önceki dönemlerde Ön Asya'da kullanı lmı şolan ölü bir dil.

Asyalı * Asya'da yaş ayan kimse. * Asya'ya özgü olan, Asya ile ilgili (olan). Asyalı lı k * Asyalıolma durumu. aş

* Piş irilerek hazı rlanan yemek.

aşdamı * Bazıbölgelerde yemek piş irilen yer, mutfak.

aşerme aşermek aşevi

yer.

* Aşermek durumu. * hamilelikte bazıyiyeceklere karş ıaş ı rıdüş künlük göstermek, çok arzulamak veya nefret etmek, tiksinmek. * Para ile yemek yenilen yer, aş çı , lokanta. * Yoksullara parası z yemek yedirilen veya dağ ı tı lan yer, aş hane. * Düğ ün ve benzeri toplantı larda, verilecek yemekleri hazı rlamak için geçici olarak mutfak gibi kullanı lan * Tekkelerde yemek piş irilen yer.

aşocağ ı * Yemek piş irilip yoksullara dağ ı tı lan yer. aştaş ı nca kepçeye paha olmaz * sı kı ş ı k zamanlarda önemsiz ş eylerin değ eri çoktur. aşyermek * Bkz. aşermek. aş ağı

* Bir ş eyin alt bölümü. * Bir yere göre daha alçak yerde bulunan. * Eğ imli bir yerin daha alçak olan yeri. * Niteliğ i düş ük, kötü, adî. * Bayağ ı , adî. * Daha küçük, daha az; değ er yönünden daha az. * Aş ağ ı ya, yere doğru.

aş ağı (falan) yukarı * bir kimsenin adı nı n dilden düş ürmediğ ini, onun pek gözde olduğ unu anlatı r. * bir hizmette çok kullanı lan kiş ice, yakı nma olarak kullanı lı r. aş ağı almak * devirmek, yı kmak. aş ağı bitkiler * Su yosunları , mantarlar ve kara yosunlarıgibi su dı ş ı nda fazla boy atmayan damarsı z bitkiler. aş ağı düş mek * düzeyi, miktarı , niteliğ i alçalmak. aş ağı görmek * küçük görmek, beğ enmemek, hor görmek. aş ağı kalı r yeri (veya yanı ) yok * nitelikleri bakı mı ndan baş kaları yla karş ı laş tı rı ldı ğ ı nda eksiğ i olmayan, denk olan. aş ağı kalmamak * herhangi bir nitelik bakı mı ndan ondan geri olmamak. aş ağı kurtarmaz * bundan daha ucuza olmaz. * daha aş ağ ıbir durumu kendine lâyı k görmez. aş ağı mahalle * Yüksek bir yerleş im bölgesine göre alçakta kalan yer, yerleş im bölgesi. * Genel ev.

aş ağı tükürsem sakalı m, yukarı tükürsem bı yı ğ ı m * iki karş ı t ve aynıderecede sakı ncalıdurum karş ı sı nda karar verme zorluğunu anlatı r. aş ağı yukarı * Tama yakı n, yaklaş ı k olarak. aş ağı yukarı (yürümek) * bir baş tan bir baş a (yürümek). aş ağı dan almak * sert konuş an bir kimseye yumuş ak bir dil kullanmak, alttan almak. aş ağı lama * Aş ağ ı lamak iş i. aş ağı lamak * Değerinden düş ük göstermek. * Küçültücü davranı ş larda bulunmak, hor görmek. aş ağı lanma * Aş ağ ı lanmak durumu. aş ağı lanmak * Aş ağ ıduruma düş ürülmek. aş ağı laş ma * Aş ağ ıduruma düş me, mezellet. aş ağı laş mak * Aş ağ ı lı k duruma düş mek. aş ağı latma * Aş ağ ı latmak iş i. aş ağı latmak * Aş ağ ı lamak iş ine uğ ratmak, tenzil etmek. aş ağı lıyukarı lı * Aş ağ ı sıve yukarı sı olan; aş ağı sıyukarı sıbirlikte. aş ağı lı k

* Aş ağ ıolma durumu, adilik. * Niteliğ i düş ük, adî.

aş ağı lı k duygusu * Kiş inin gerçeklere uyan veya uymayan sebeplerle, benliğ ini yetersiz ve küçük görmesi. aş ağı lı k kompleksi * Kendini olduğ undan yetersiz, yeteneksiz ve güçsüz görme duygusu. aş ağı sama * Aş ağ ı samak iş i. aş ağı samak * Bir kimseyi veya bir ş eyi aş ağ ı lı k ve değ ersiz göstermek, hafife almak, hafifsemek, tezyif etmek. aş ağı sı aş ama

* Aş ağ ıtaraftaki. * Önem veya değ er bakı mı ndan gitgide yükselen bir sı ra basamakları n her biri, rütbe, mertebe, paye. * Varı lması istenen bir amaca doğru geçilmesi gerekli dönemlerden her biri, evre, basamak, merhale.

aş ama sı rası * Önem ve değer bakı mı ndan gitgide yükselen basamaklar dizisi, hiyerarş i. * Otoritenin en genişölçüde en üst mertebede olarak değiş ik önem sı ralarıarası nda katıve kesin bir biçimde dağı ldı ğ ıtoplumsal teş kilâtlanı şbiçimi, hiyerarş i. aş amalı * Aş amasıolan, kademeli. aş ar

aş arî aş çı

* Ondalı k. * Tarı m ürünlerinden alı nan onda bir nisbetindeki vergiler. * Ondalı k. * Yemek piş iren kimse, ahçı . * Yemek piş irip satan kimse. * Yemek yenilen dükkân, aşevi, lokanta.

aş çıbaltası * Kemikli et kesmeye yarar küçük balta. aş çı baş ı * Birkaç aş çı nı n birlikte çalı ş tı ğ ıyerde bulunanları n baş ı . * Bir lokanta veya evde yemek piş irmekle görevli kimse. aş çı baş ı lı k * Aş çı baş ıolma durumu, aş çı baş ı nı n görevi. aş çı lı k

aş erat

* Aş çıolma durumu veya aş çı nı n görevi. * Yemek piş irme zanaatı veya bilgisi. * Onluklar.

aş hane * Aşevi. * Mutfak. aş ı * Organizmada belli birtakı m hastalı klara karş ıbağ ı ş ı klı k sağ lamak için vücuda verilen, o hastalı ğ ı n mikrobuyla hazı rlanmı şeriyik. * Bir ağ acı n dalıveya gövdesi üzerine, aynıfamilyanı n daha iyi bir türünden alı nan dal, göz, tomurcuk gibi parçalarıkaynaş tı rma iş i veya böylece eklenen parça. * Bu eriyiğin uygulanması . * Aş ı lı(kimse veya bitki). aş ıboyalı * Aş ıboyası renginde boyanmı ş . aş ıboyası *İ çine karı ş an demir hidroksit miktarı na göre pas sarı sı , kı zı l veya koyu esmer renk almı şgevrek kil. * Koyuca kı rmı zı , kiremit rengi. aş ıkâğ ı dı * Aş ıolanlara verilen resmî belge. aş ıolmak * aş ıyapı lmak.

aş ıtaş ı

* Taşdurumundaki aş ıboyası .

aş ıvurmak * bağ ı ş ı klı k veya tedavi amacı yla vücuda aş ıvermek, aş ıyapmak. aş ı cı

* Aş ıyapan kimse.

aş ı cı lı k * Aş ı cı nı n yaptı ğı iş . âş ı ğa Bağ dad sorulmaz * bir ş eye çok istekli olan kimsenin, o ş eyi elde etmedeki zorluklarıhiçe saydı ğ ı nıanlatı r. aş ı ğıcuk oturmak * iş i çok olumlu bir biçim almak. âş ı ğıkesilmek * tutku hâline getirmek. âş ı ğı n gözü kördür * kendisini aş ka kaptı ran kimse, sevgilisinin kusurları nıgörmediğ i gibi, çevresinde olup bitenlerle de ilgilenmez. aş ı k * Baldı r kemiğ i ile eklemleş erek bileğin belli baş lıoynak merkezini oluş turan, ayak bileğinde bulunan küçük kemiklerden biri. * Yapıçatı ları nda, uzun mertek, aş ı rma. âş ı k

* Bir kimseye veya bir ş eye karş ıaş ı rısevgi ve bağlı lı k duyan, vurgun, tutkun (kimse). * Halk içinde yetiş en, deyiş lerini sazla söyleyen, sözlü ş iir geleneğine bağ lıhalk ş airi. * Seviş en bir çiftten kadı na oranla genellikle erkeğe verilen ad. * Dalgı n, kalender (kimse). * Ahbap, arkadaşgibi bir seslenme.

aş ı k atmak * yarı şetmek, yarı ş mak. aş ı k atmak (veya aş ı k oynamak) * aş ı k kemiğiyle oyun oynamak. aş ı k kemiği * Aş ı k. âş ı k olmak * sevmek, tutulmak. âş ı kane * Âş ı ğa yaraş ı r biçimde (olan). âş ı klı k âş ı klı sı âş ı ktaş

* Âş ı k olanı n durumu. * çok seveni, düş künü. * Birbirleriyle seviş en erkek ve kadı ndan her biri.

âş ı ktaş lı k * Karş ı lı klıseviş me, muaş aka. âş ı ktaş lı k etmek * karş ı lı klıseviş mek. aş ı lama * Aş ı lamak iş i. * Yeni aş ı lanmı şağ aç. * Soğuğ a sı cak, sı cağa soğuk su katma. * Bu yolla elde edilmiş . * Bitkilerin aş ıyoluyla üretilmesi, ilkah. * Aş ı lanmı ş(ağ aç). aş ı lamak * Organizmada bağı ş ı klı k yaratmak veya yerleş mişbir hastalı ğ a karş ıkoyabilmek için hazı rlanmı şbir aş ı yı vücuda vermek, aş ıyapmak. * Elde edilmesi istenilen herhangi bir ağ acı n bir parçası nıanaç üzerine kaynaş tı rarak üretmek. * Baş kası na hastalı k geçirmek. * Birtakı m düş ünce veya duyguları baş kası na benimsetmek, telkin etmek, etkilemek. * Soğuğ a sı cak, sı cağa soğuk su katmak. aş ı lanma * Aş ı lanmak iş i. aş ı lanmak * Aş ı lamak iş ine konu olmak. aş ı latma aş ı latmak

* Aş ı latmak iş i. * Aş ı lamak iş ini yaptı rmak.

aş ı lı * Herhangi bir hastalı ğ a karş ıaş ı lanmı şolan (kimse). * Kendisine aş ıyapı lmı ş(bitki). aş ı lma * Aş ı lmak durumu. aş ı lmak aş ı m

* Aş mak iş ine konu olmak. * Erkek hayvanı n diş isiyle çiftleş mesi.

aş ı ndı rma * Aş ı ndı rmak iş i. aş ı ndı rmak * Aş ı nmak iş ine uğratmak. * Dokunduğ u cisimleri eriterek aş ı nması na yol açmak. * (bir yere) Pek çok gidip gelmek. aş ı nı m

aş ı nma

* Aş ı nmak iş i. * Erozyon. * Aş ı nmak iş i.

* Yer kabuğ unu oluş turan kayaçları n, baş ta akarsular olmak üzere türlü dı şetmenlerle yı pratı lı p, yerinden koparı lmaları veya eritilmeleri, itikal, erozyon. aş ı nmak

aş ı ntı aş ı r

* Birbirine sürtünerek incelmek. * Eskimek, yı pranmak. * Çı kı ntı larısilinmek, düzleş mek. * Aş ı nmı şyer. * On sayı sı . * Bir dinî tören sı rası nda veya cemaatle namaz kı lı ndı ktan sonra Kur'an'dan okunan on ayetlik bölüm.

aş ı ramento * Çalma, aş ı rma. aş ı rı * Alı ş ı lan veya dayanı labilen dereceden çok daha fazla, taş kı n. * Bir ş eye gereğ inden çok fazla bağlanan, önem veren, müfrit. * Bir ş eyin gereğ inden çok olanı . * Ötede, ötesinde. * Gereğ inden fazla, çok. aş ı rı bellem * Belleme yetisinin olağ anüstü bir durumda geliş mişolması . aş ı rı besi

* Olağ anüstü nicelikte yemek yeme veya yedirme.

aş ı rı doyma * Belli sı caklı ktaki bir sı vı içinde, eriyebildiği kadar eriyen bir maddenin, sı caklı ğ ı n düş mesine karş ı n bir sı nı ra kadar erimişolarak kalmasıdurumu. aş ı rı duyu * Herhangi bir duyu organı yla ve özellikle dokunma duyusuyla sağ lanan her tür uyarana karş ıolağ an dı ş ı bir duyarlı k gösterme durumu. aş ı rı erime * Erime noktası ndan daha aş ağ ıbir ı sıderecesine düş mesine rağ men birtakı mş artlar altı nda bir sı vı nı n katı laş mamasıdurumu. aş ı rı gitmek * ölçüyü kaçı rmak, usandı rmak. aş ı rı taş ı rı * Çok aş ı rı , fazla miktarda. aş ı rı uç aş ı rı cı lı k aş ı rı lı k

* Politika alanı nda sağveya sol görüş lerin en ateş li ve yı kı cıkanadı . * Beklenenin üstünde aş ı rı davranma eğilimi. * Aş ı rıolma durumu.

aş ı rı lma * Aş ı rı lmak iş i. aş ı rı lmak

* Aş ı rmak iş ine konu olmak. aş ı rı ntı * Aş ı rı lmı şolan (ş ey). aş ı rma

* Aş ı rmak iş i. * Baş kaları nı n yazı ları ndan bölümler, mı sralar alı p kendininmişgibi gösterme veya baş kaları nı n konuları nı benimseyip değ iş ik biçimde anlatma, intihal. * Aş ı rı lmı ş . * Yapıçatı ları nda uzun mertek, aş ı k. * Küçük kazan, kova, bakraç. aş ı rma kayı ş * Bir çarkıdöndürmek için kasnaktan kasnağ a geçirilen kuş ak biçimindeki kayı şçember. aş ı rmacı lı k * Baş kası na ait olan bir ş eyi izinsiz alma. * Bir yazarı n baş ka bir yazarı n eserinden konu veya biçim alması . aş ı rmak

* Yüksek veya geçilmesi güç bir yerin üstünden öte yanı na geçirmek. * Çalı p götürmek. * Tehlike içinde bulunan bir ş eyi acele kaçı rmak. * Baş kası nı n eserinden parçalar alı p kendininmişgibi göstermek.

aş ı rmasyon * Çalma, aş ı rma. aş ı rtı aş ı rtma aş ı rtmak

aş ı sı z

aş ı t

aş ikâr

* Aş ı rma iş i. * Aş ı rtmak iş i. * Aş ı rmak iş ini yaptı rmak. * Aş ı rmak. * Herhangi bir hastalı ğ a karş ıaş ı lanmamı şolan (kimse). * Kendisine aş ıyapı lmamı ş(bitki). * Siper, kuytu yer. * Aş ı lacak yer. * Dağgeçidi. * Açı k, apaçı k, belli, meydanda olan.

aş ikâr etmek * açı klamak, belli etmek. aş ikâr olmak * belli olmak, ortaya çı kmak, belirginleş mek. aş ikâre aş ina

* Açı kça, belli ederek, saklamadan. * Bildik, dost, arkadaş , tanı dı k.

* Bilinen, tanı dı k olan. aş inalı k * Birbirini bilme, tanı ma, tanı ş ı klı k. * Tanı ş ı klı ğı gösterir davranı ş . aş inalı k göstermek * ilgilenmek, tanı dı ğı nıbelli etmek. aş iret aş iyan

aş k

* Oymak. * Kuşyuvası . * Ev, oturulan yer, mesken. * Aş ı rısevgi ve bağ lı lı k duygusu, sevi.

aş k etmek * hı zla vurmak. aş k olmayı nca meş k olmaz * güçlü bir istek olmayı nca hiçbir ş ey elde edilemez. aş k olsun * "Aferin" sözünden daha güçlü olarak bir davranı ş ı n, bir tutumun çok beğ enildiğ ini bildirir. * Beğ enilmeyecek bir davranı ş , bir tutum karş ı sı nda kı nama, sitem bildirir. * Derviş ler arası nda selâm sözü olarak kullanı lı r. aş k yapmak * cinsel iliş kide bulunmak, seviş mek. aş ka düş mek * âş ı k olmak. aş ka gelmek * bir ş eyi yapmak için büyük bir istek duymak, coş mak, coş kunluk göstermek. aş kı n

* Belli bir süreyi aş mı ş , ötesine geçmiş . * Benzerlerinden üstün. * Çok, fazla.

aş kı ncı lı k * Birey ve evrenseli birleş tirmeye çalı ş an ahlâkî nitelikli Amerikan felsefesi. aş lama

* Bkz. Aş ı lama.

aş lamak * Bkz. Aş ı lamak. aş lı k

* Aşyapmak için hazı rlanan ve saklanan ş eyler. * Dövüldükten sonra savrularak temizlenen ve kurutulan buğday. * Sı rası gelince kullanı lmak için saklanan yemeklik ş eyler, zahire.

aş ma * Aş mak iş i. aş mak

* Yüksek, uzak veya geçilmesi güç bir yerin öte yanı na geçmek. * (süre) Geçmek, bitmek, sona ermek. * (erkek hayvan) Diş isiyle çiftleş mek. * Görünmeden kaçmak. aş na

* Aş ina.

aş na fiş ne * Gizli dost. * Gizli dostluk. aş oz

* Ahş ap gemilerin omurgaları nı n uzunluğ unca ve iki yanı nda borda kaplamaları nı n en dar yüzünü yerleş tirmek için açı lan keskin, sivri köş eli yuva. aş tı rma aş tı rmak

* Aş tı rmak iş i. * Aş mak iş ini yaptı rmak.

aş ure * Buğday, nohut gibi taneleri, kuru yemiş leri ş ekerle kaynatarak yapı lan bir tür tatlı . aş ure ayı * Muharrem ayı . aş ure günü * Aş urenin piş irildiğ i Muharrem ayı nı n onuncu günü. aş urelik

aş üfte

* Aş ure yapmada kullanı lan. * Aş ure dağ ı tmaya yarayan süslü kap. * Oynak, açı k saçı k kadı n, kokot.

aş üftelik * Aş üfte olma durumu. At at

-at

* Astatin'in kı saltması . * Atgillerden, binme, yük çekme veya taş ı ma gibi hizmetlerde kullanı lan memeli hayvan. * Satrançta, her yönde siyahtan beyaza ve beyazdan siyaha bir hane atlayarak L biçiminde hareket eden taş . *İ simden isim türeten ek (Arapça çokluk eki): gidiş -at, gelir-at vb.

at anası * Bkz. atlar anası . at baş ı (beraber) gitmek * eş it durumda olmak. at binenin (veya işbilenin), kı lı ç kuş ananı n * her ş ey, onu gereğ i gibi kullanması nıbilene yakı ş ı r. at binicisine göre kiş ner * insanları n, baş ları nda bulunan kiş inin etkisi altı nda kalarak, onun tutumuna göre davrandı kları nıanlatı r.

at cambazı * At alı p satan kimse. * Sirklerde veya eğ lence yerlerinde, at üstünde hünerlerini gösteren kimse. at çalı ndı ktan sonra ahı rı n kapı sı nıkapamak * işiş ten geçtikten sonra önlem almaya kalkı ş mak. at çevirmek * geri döndürmek. at donu

* Atı n tüyünün rengi.

at gibi * vücudu iri yarı olan (kadı n). at gözlüğ ü * Atları n koş um takı mı nda, göz hizası nda bulunan korumalı k. * Çevresinde olup bitenleri iyi algı layamama, değerlendirememe, sabit fikirlilik. at hı rsı zı gibi * kı lı k kı yafeti ve tutumu güven vermeyen (adam). at izi it izine karı ş mak * iyiyi kötüden ayı ramayacak kadar bir karı ş ı klı k ortaya çı kmak. at kestanesi * At kestanesigillerden, 15 ile 30 m yükseklikte, genişyapraklı , çiçekleri kokulu bir ağaç (Aesculus hippocastanum). * Bu ağacı n kestaneye benzeyen yemiş i. at kestanesigiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i at kestanesi olan bir bitki familyası . at koş turacak kadar * pek geniş . at koş turmak * çok geniş , alabildiğ ine rahat hareket edilebilecek yer ve ortam yaratmak, veya bulmak. at meydanı * at koş uları nı n yapı ldı ğımeydan. at meydanı * At veya at arabalarıkoş uları nı n yapı ldı ğıyer. at nalıkadar * (niş an, madalya, elmas, plâka gibi göğ se takı lan ş eyler için) pek büyük. at olur, meydan olmaz (bulunmaz), meydan olur (bulunur), at olmaz (bulunmaz) * gerekli ş artlar her zaman bir arada bulunmaz. at oynatmak * atla hüner göstermek. * yarı ş mak. * bildiği ve istediği gibi davranmak. at pazarı nda eş ek osurtmuyoruz! * söyleneni dinlemeyene söylenen bir uyarma sözü. at sineğ i

* Çift kanatlı lardan, uzunluğ u 8 mm kadar olan, kanatlarıbüyük ve küt, at, sı ğ ı r ve domuzları n bacak ve kuyruk araları nda yaş ayan, eklem bacaklıbir sinek türü (Hippobosca equina). at var, meydan yok * yapacak güç var, ama kullanma imkânıyok. ata * Baba. * Dedelerden ve büyük babalardan her biri. ata et, ite ot vermek * bir iş i ters yapmak. atabek

* Bkz. atabey.

atabey

* Eski Türk devletlerinde, özellikle Selçuklularda ş ehzadelerin eğ itimi veya bağ ı msı z olarak bir eyaletin yönetimi ile görevli vezir. atacı lı k

* Uzaklarda bulunan ve birçok kuş aktan beri görünmeyen birtakı m özelliklerin yeni bir kuş akta birden ortaya çı kması , ataya çekme, atavizm. atadan babadan görmek * gelenek hâlinde eskiden beri bilmek, yapmak, uygulamak. ataerki

* Soyda temel olarak babayıalan ve ailede çocuklarıbaba soyuna mal eden topluluk düzeni, pederş ahîlik.

ataerkil * Ataerki temeline dayanan, pederş ahî, patriarkal. atak

atak

* Düş üncesizce her iş e atı lan, cür'etkâr. * Geveze, yalancı . * Atı lı m, akı n. * Saldı rı , saldı rı ş , hücum, hamle.

atak yapmak * akı n yapmak, atı lı m yapmak. ataklı k atalet

atalı k

* Atak olanı n durumu veya atakça iş , davranı ş , cür'et. * Tembellik. *İ ş sizlik, iş siz kalma, iş lemezlik. * Ataya yakı ş ı r davranı ş , babalı k.

atama * Atamak iş i, tayin. atamak ataman

* Birini bir göreve getirmek, tayin etmek. * Eskiden Rus Kazakları n baş buğ una verilen unvan.

atanma

* Bir göreve getirilme, tayin edilme.

atanma yapmak * tayin etmek. atanmak

* Bir göreve getirilmek, tayin edilmek.

ataraksiya * Hiçbir heyecan veya zihin etkisiyle uyarı lmayan ruh dinginliğ i, acı ya olduğ u kadar kı vanca karş ı da ilgisizlik. atardamar * Kalbin sağkarı ncı ğ ı ndan akciğ erlere, sol karı ncı ğ ı ndan vücudun diğ er bölümlerine kan taş ı yan damar, ş iryan. atari atarkanal

* Bilgisayarlarda basit programlarla düzenlenmişbir oyun türü. * Spermayıidrar yoluna salan iki kanal.

atasözü

* Uzun deneme ve gözlemlere dayanı larak söylenmişve halka mal olmuşsöz, darbı mesel: Ayağı nıyorganı na göre uzat. Atsan atı lmaz, satsan satı lmaz vb. ataş

* Tutacak.

ataş e * Bir elçiliğe bağ lıuzman, elçilik uzmanı . ataş elik

* Ataş e olma durumu veya makamı . * Ataş enin görev yaptı ğ ıyer.

Atatürkçü * Atatürkçülük yanlı sıolan (kimse), Kemalist. Atatürkçülük * Atatürk'ün düş ünce ve uygulamaları ndan kaynaklanan; Türk Devleti'nin bağı msı zlı k ve bütünlüğünü, millî egemenliğ i, kiş i özgürlüğ ünü, çağdaşolmayıamaçlayan; akla, bilime ve gerçeğe dayanan, evrensel ağ ı rlı klı , geleceğ e yönelik, birbiri ile uyumlu amaçlar, uygulamalar ve ilkeler bütünü. * Bu ilkeye bağlı lı k. atavik * Atacı lı kla ilgili. atavizm atbalı ğ ı atçı

* Atacı lı k. * Su aygı rı . * Soy at yetiş tiricisi.

atçı lı k * Soy at yetiş tiriciliğinde yapı lan at koş uları , at sergileri gibi çalı ş malar. ate

* Ateist. atefleksiyon * Döl yatağı nı n biçiminin bozulması . ateh

* Bunama, bunaklı k, ihtiyarlı k yüzünden alı k duruma gelme.

ateh getirmek * bunamak. ateist

* Tanrı tanı maz.

ateizm * Tanrı tanı mazlı k. atelye aterina ateş

* Bkz. atölye. * Gümüşbalı ğ ı . * Yanı cı cisimlerin tutuş ması yla beliren ı sıve ı ş ı k, od. * Tutuş muşolan cisim. * Isı tma veya piş irme için kullanı lan yer veya araç. * Patlayı cısilâhları n atı lması . * Vücut ı sı sı . * Coş kunluk. * Tehlike, felâket. * Büyük üzüntü, acı . * Kı rmı zı , alev renginde olan. * Öfke, hı rs, hı nç.

ateşaçmak * ateş li silâhla mermi atmaya baş lamak. ateşalmak * yanmak, tutuş mak. * (ateş li silâh) patlamak. * telâş lanmak, öfkelenmek, heyecanlanmak, coş mak, acele davranmak, acele etmek. ateşalmaya mıgeldin? * uğradı ğ ıyerden hemen gitmeye kalkan kimseye sitem olarak söylenir. ateşbacayı(veya saçağ ı ) sarmak * bir olay, önüne geçilemez, tehlikeli bir durum almak. ateşbalı ğı * Sardalye. ateşbasmak * kı zarmak, sı kı lı p baş ı na kan yürümek. ateşböceği * Kı n kanatlı lardan, karanlı kta ı ş ı ldama özelliğ i olan böcek (Lampyris noctiluca). ateşböcekleri * Kı n kanatlı lardan, örneği ateşböceği olan böcekler takı mı . ateşçı kmak

* Bkz. yangı n çı kmak. ateşçiçeği * Ballıbabagillerden, ateşkı rmı zı sırenginde çiçekler açan bir süs bitkisi (Salvia splendens). ateşdüş tüğ ü yeri yakar * bir acı yıonu çekenden baş kasıtam anlayamaz veya aynıölçüde üzülemez. ateşetmek * ateş li silâhlarla mermi atmak. ateşgecesi * Hristiyanlarda 24 Hazirana rastlayan Yahya yortusunun, meydanlarda ateşyakmak, bu ateş in üstünden atlamak ve çevresinde oynamak yolu ile kutlanan bir önceki gecesi. ateşgemisi * Eski çağlarda düş man gemilerini yakmak için özel bir biçimde yapı lmı ş , içi yakı cı maddelerle dolu gemi. ateşgibi * çok sı cak. * zeki, çalı ş kan ve becerikli. * kı pkı rmı zı . ateşgibi yanmak * ateş i yükselmek. ateşhattı * Savaş ta en ilerideki birliklerin ellerindeki silâhlarla ateşaçabilecekleri hat. ateşkayı ğ ı * Ateşbalı ğı avlamak için kullanı lan ve içinde ate şyakı lan kayı k. * Yangı n söndürmede kullanı lan tulumbayıtaş ı mak için kullanı lan büyük ve genişkayı k. ateşkesilmek * çok kı zgı n davranı ş larda bulunmak, ateşpüskürmek. * (sonradan) çok çalı ş kan, hareketli ve becerikli olmak. ateşkesmek * ateş li silâhlarla yapı lan atı ş a son vermek. ateşkı rmı zı sı * Yanan ateş in rengi. ateşolmayan yerden duman çı kmaz * küçük de olsa birtakı m belirtilerin önemli olaylara iş aret olduğ unu anlatı r. ateşolsa cirmi kadar yer yakar * hasmı n pek önemsenmediğini anlatı r. ateşpahası * Çok pahalı . ateşparçası * Ateş in bir bölümü. * Çok canlı , hareketli, becerikli, çalı ş kan. * Çok yaramaz (çocuk). ateşpüskürmek *ş iddetli, öfkeli konuş mak. * çok öfkeli olmak. ateşsaçmak

* çok kı zmak, çok öfkelenmek. ateştuğlası * Ocak, soba gibi yerlerde kullanı lan, ateş e dayanı klıtuğla. ateşvermek * tutuş turmak. ateşyağ dı rmak * ateş li silâhlarla aralı ksı z mermi atmak. * çevresindekilere ağ ı r sözler söylemek. ateş ! ateş baz

ateş çi kimse. ateş çilik

* ateşetmek için verilen komut. * Osmanlı larda ş enlikler için donanma fiş eklerini hazı rlayan kimse. * Ateş le hüner gösteren oyuncu. * Fabrika, vapur, lokomotif gibi ateş le iş leyen yerlerde ocaklara kömür atı p ateş in sürekli yanması nısağlayan

* Ateş çinin iş i.

ateş e atmak * bile bile çok tehlikeli bir iş e giriş mek. ateş e dayanı klı * aş ı rıı sı dan zarar görmeyen. ateş e tutmak * az ı sı tmak. * üzerine ateş li silâhla mermi atmak. ateş e vermek * ateşiçine sokmak. * bir yeri kasten yakmak, kundak sokmak. * aş ı rıtelâş a ve sı kı ntı ya düş ürmek. * bir ülkeyi savaş a sokarak veya kargaş a ve karı ş ı klı k yaratarak sı kı ntıve yı kı ma uğ ratmak. ateş e vurmak * bir yemeğ i piş mek üzere ocağ a koymak. ateş e vursa duman vermez * pek cimri olanlar için söylenir. ateş i baş ı na vurmak * çok öfkelenmek, sinirlenmek, coş mak. ateş i çı kmak (veya yükselmek) * (hasta için) vücut ı sı sıolağ andan çok artmak. ateş i düş mek * (hasta için) ateş i geçmek veya azalmak. ateş i uyandı rmak * sönmek üzere olan ateş i canlandı rmak. ateş in

* Ateş li, coş kun.

ateş ine (veya nârı na) yanmak * bir kimse yüzünden zarara uğramak. ateş ini almak * yüksek vücut ı sı sı nıdüş ürmek. * derece ile ateş i ölçmek. * acı yı , yanmayıazaltmak. ateş kes

* Savaş an iki kuvvetin karş ı lı klıolarak savaş ı durdurması , bı rakı ş ma, mütareke.

ateş le barut bir yerde durmaz * biri kı z, biri erkek iki gencin bir yerde yalnı z baş ları na kalmaları nı n sakı ncalıolduğunu anlatmak için söylenir. ateş le oynamak * pek tehlikeli bir iş le uğ raş mak. ateş leme

* Ateş lemek iş i.

ateş lemek * Tutuş turmak, yakmak. * Top, tüfek gibi patlayı cı maddeleri patlatmak. * Kı ş kı rtmak, heveslendirmek. ateş lendirme * Ateş lendirmek iş i. ateş lendirmek * Coş turmak, kı ş kı rtmak, ş iddetlendirmek. ateş lenme * Ateş lenmek iş i. ateş lenmek * Ateş lemek iş ine konu olmak. * Vücut ı sı sıartmak. * Coş mak, kı zı ş mak, ş iddetlenmek. ateş ler içinde * (hasta) çok ateş li bir durumda. ateş letme * Ateş letmek iş i. ateş letmek * Ateş lemek iş ini yaptı rmak. ateş leyici * Ateş leme niteliğ i olan. * Patlayı cımaddeleri ateş lemekte kullanı lan cihaz. ateş li * Ateş i olan. * Coş kun, coş turucu, coş kulu. * Cinsel istekleri güçlü olan. ateş li ateş li * Yoğun ve heyecanlı bir biçimde, hararetli hararetli.

ateş li silâh * Patlayı cımadde aracıile mermi atan top, tüfek gibi silâh. ateş lik

* Ateşyakı lan veya konulan yer.

ateş lilik * Ateş li olma durumu. ateş perest * Ateş e tapan. ateş ten gömlek * acı , üzüntü veren, dayanı lmaz, sı kı ntı lıdurum. atfen

* Mal ederek, yükleyerek.

atfetme * Atfetmek iş i, isnat. atfetmek

atgiller

* Bir iş i veya bir sözü bir kimseye mal etmek, yüklemek, isnat etmek. * Yöneltmek, çevirmek. * Atları , eş ekleri ve zebralarıiçine alan, tek parmaklımemeliler familyası .

atıalan Üsküdar'ı geçti * fı rsatı n kaçı rı lı p artı k yapı lacak bir ş ey kalmadı ğ ı nı anlatı r. atı cı

atı cı lı k

atı f

atı fet

atı k atı k

*İ yi niş an alan, attı ğ ı nıvuran kimse. * Yalancı , ası lsı zş eyler uydurup söyleyen. * Atı cı olma durumu. * Bazıateş li silâhlar kullanarak yapı lan spor. * Yalancı lı k, uydurmacı lı k. * Yöneltme, çevirme. *İ liş kili bulma. *İ yilik, bağ ı ş , kayra, lütuf, ihsan, inayet. * Karş ı lı k beklemeden gösterilen sevgi. * Süt veya yoğurt çalkamaya yarar küçük yayı k. * Atı lmı ş , atı lan.

atı k kâğ ı t * Kâğ ı t, iş leme sürecinden veya kullanı mdan sonra arta kalan ve kâğ ı t veya karton üretiminde ve kâğı t hamuru yapı mı nda tekrar kullanı lan kâğı t veya karton parçaları . atı k su * Evlerde, işyerlerinde kullanı mdan dolayıkirlenen ve bina dı ş ı na sevkedilen pis su. atı l

* Tembel. *İ ş siz, aylak. * Etkisiz, iş e yaramaz. * Bkz. süreduran. atı lgan

* Çekinip korkmadan kendini tehlike veya güçlüklere atan. * Giriş ken.

atı lganlı k * Atı lgan olma durumu. atı lı m

*İ leri atı lma, atı lma iş i. * Hı zla ilerleme, hamle, savlet. * Herhangi bir konuda ilerleme çabası , hamle. * Sayı kazanmak amacı yla yapı lan atı lı ş , hücum.

atı lı mcı * Durumunu geliş tirme gücü gösteren, atı lı m yapan, hamleci. atı lı ş atı lma atı lmak

* Atı lmak iş i veya biçimi, atı lma. * Atı lmak iş i. * Atmak iş ine konu olmak. * Saldı rmak, hücum etmek. * Bir ş eye doğ ru birden gitmek, birden bir davranı ş ta bulunmak. * Bir iş e giriş mek, baş lamak. * Patlamak.

atı m * Atmak iş i. * Atı lan bir ş eyin gidebildiği uzaklı k. atı mcı * Pamuğ u, yünü yay veya tokmak gibi bir araçla kabartma, ditme iş ini yapan kimse, hallaç. atı mcı lı k atı mlı k

* Atı mcı nı n iş i, hallaçlı k. * Silâhıdoldurmaya yetecek veya en az bir atı m yapabilecek barut miktarı . * Konuş acak, yazacak söz veya bilgi.

atı n ölümü arpadan olsun * çok sevilen bir ş ey yapı lı rken veya sevilen bir yiyecek yenilirken sonuç kötü de olsa katlanı lacağı nıanlatı r. atı nı sağlam kazı ğa bağ lamak * eş eğini sağ lam kazı ğa bağlamak. atı p (veya atmak) tutmak * bir kimse veya bir ş ey için kötü konuş mak. * abartmalıkonuş mak. atı ş * Atmak iş i veya biçimi. * Bir silâhı n mermisini amaca ulaş tı rmak için gereken işve bilgi. * (kalp, nabı z için) Vuruş , çarpı ş .

atı şyeri atı ş ma

atı ş mak

atı ş tı rma

* Silâh atma alı ş tı rmalarıyapı lan yer, poligon. * Atı ş mak iş i. * Saz ş airlerinin deyiş le tartı ş maları . * Ağı z kavgasıetmek. * Kendisine dargı n olan bir kimseye barı ş ı kmı şgibi söz söylemek. * Saz ş airleri, belli bir ayak üzerine birbirlerini küçük düş ürmek amacı yla karş ı lı klıdeyişsöylemek. * Atı ş tı rmak iş i.

atı ş tı rma yeri * Ayaküstü yemek yenilen yer. atı ş tı rmak * Acele olarak yemek veya içmek. * (yağ mur veya kar) Serpiş tirmek. atı ş tı rmalı k * Atı ş tı rmaya yarayan. ati * Gelecek. atik atik atik tetik

* Çabuk davranan, çevik. * Eski, eski zamanla ilgili. * Çabuk hareket edebilen, çevik.

atiklik * Çabukluk, çeviklik. atkı

atkıiplik atkı lama

* Soğuğ a karş ıomuzlara, baş a, sı rta veya boyna alı nan örtü. * Bazıkadı n ayakkabı ları nda ve çocuk patiklerinde ayağı n üstünden geçen, yandan iliklenen ince uzun parça. * Büyük yaba. * Kapıve pencerelerin yapı mı nda üst tarafa konan ağaç, taşveya beton destek, üst eş ik. * Dokuma tezgâhları nda mekikle enine atı lan iplik, argaç. * Dokumacı lı kta mekikle enine atı lan iplik kumaş ı n en ipliğ i. * Atkı lamak iş i.

atkı lamak * Dokuma tezgâhları nda mekikle atkıatmak, argaçlamak. atkı lı

* Atkı sıolan.

atkuyruğu

* Atkuyruğugillerden, kök sapıömürlü olan, daha çok nemli yerlerde yetiş en ve ilâç olarak kullanı lan bir bitki (Equisetum arvense). * Genç kı zları n saçları nıbaş ları nı n arkası na toplayarak uç bölümünü kaldı rı p serbest bı raktı klarısaç biçimi. atkuyruğugiller * Eğ relti otugillerden, örneği atkuyruğ u olan bir bitki familyası . atla arpayıdövüş türmek (veya dalaş tı rmak) * fesat karı ş tı rmak, ara bozanlı k etmek. atladı geçti Genç Osman! * bir iş in bittiğ ini veya tehlikenin atlatı ldı ğ ı nıanlatı r. atlama

* Atlamak iş i. * Belirli bir yerden gerilip hı z alarak yapı lan sı çrama ile vücudu yerden kesip daha uzak bir yere kondurma veya belli bir yükseklikten aş ı rma. * Bu biçimde en uzağa atlamak veya en yükseğ i aş mak amacı yla yarı ş ı lan atletizm dalı . atlama beygiri * Yüksekliğ i 1.70'e ayarlanabilen ve atlamalar için kullanı lan beden eğitimi aracı . atlama tahtası * Daha iyi bir duruma geçmek için araç olarak kullanı lan yer veya kimse. atlama taş ı * Suyu geçerken üzerine bası p atlamak için konulan büyük taş , atlangı ç. atlama taş ıyapmak * daha iyi bir yere geçmek için bir durumu veya bir kimseyi araç olarak kullanmak. atlamak

atlambaç

* Bir engeli sı çrayarak veya fı rlayarak aş mak. * Yüksek bir yerden alçak bir yere, ayaküstü gelecek biçimde kendini bı rakmak. * Binmek. * (bası nda) Haberi zamanı nda verememek veya diğ er gazetelerden öğ renmek. * Okuma, yazıyazma, sayısayma gibi iş lerde bazıbölümleri bı rakı p geçmek. * Sı nı fıokumadan geçmek. * Yanı lmak, aldanmak. * Çı kmak, inmek. * Çocukları n atlama oyunu.

atlandı rma * Atlandı rmak iş i. atlandı rmak * Ata bindirmek veya binecek at vermek. atlangı ç * Suyu geçerken üzerine bası p atlamak için konulan büyük taş , atlama taş ı . atlanı lma

* Atlanı lmak iş i.

atlanı lmak * Atlanmak. atlanma

* Atlanmak iş i.

atlanmak atlanmak

* Ata binmek veya at edinmek. * Atlamak iş i yapı lmak.

atlar anası *İ ri yarı , erkeksi kadı n. atlar nallanı rken kurbağalar ayak uzatmaz * küçükler büyüklerin yanı nda hadlerini bilmelidir. atlar tepiş ir, arada eş ekler ezilir * büyüklerin çatı ş ması ndan küçükler zarar görür. atlas

* Yüzü parlak, sı k dokunmuşbir tür ipekli kumaş .

atlas * Dünyanı n, bir ülkenin, bir bölgenin fiziksel ve siyasî coğ rafyasıile ekonomi, tarih gibi konularda toplu bilgi vermek için bir araya getirilmişcoğ rafya haritalarıderlemesi. * Bir konuyu açı klamak için hazı rlanmı şresim veya levhalardan oluş muşkitap. atlas çiçeğ i * Uzun ve sarkı k yapraklı , parlak kı rmı zıçiçekler açan kaktüs. atlas çiçeğ igiller * Kaktüsgiller. atlas kemiğ i * Boyun omurları nı n üstten birincisi. atlatı lma

* Atlatı lmak iş i.

atlatı lmak * Atlatmak iş i yapı lmak veya bu iş e konu olmak. atlatma * Atlatmak iş i. atlatmak

* Atlamak iş ini yaptı rmak. * Kötü bir durumu geçiş tirmek. * Savmak. * Savsaklamak. * Aldatmak. * (bası nda) Baş ka ilgililerden önce bir haberin yayı mlanması nısağ lamak.

atlaya zı playa * atlayarak. * istekle, isteyerek. atlet

* Atletizmle uğ raş an kimse.

atlet fanilâsı * Kolsuz erkek fanilâsı . atletik

* Atletleri ilgilendiren. * Vücudu geliş miş , biçimli, atlet gibi.

atletizm

* Beden gücünü, çevikliği, yetenekleri geliş tirmeye yarayan koş u, atlama, ağı rlı k kaldı rma ve atma gibi, tek baş ı na yapı lan vücut çalı ş maları . atlı

* Atıolan. * Ata binmişkimse, süvari. * Binek atıkullanan asker veya asker sı nı fı .

atlı karı nca *İ ri bir karı nca türü (Ponera grandis). atlı kovalarcası na * gereksiz yere acele ederek. atlı spor

* At üzerinde yapı lan bütün sporları n genel adı .

atlı karı nca * Yere dikilmişbir eksen çerçevesinde döndürülen askı lara takı lı oyuncak atlar, uçaklar vb.den oluş an bir eğ lence aracı . atma

* Atmak iş i.

atma Recep, din kardeş iyiz * söylediklerin hep yalan (veya abartma), farkı ndayı z. atmaca

atmak

* Kartalgillerden, ava alı ş tı rı labilen küçük bir yı rtı cıkuş(Accipiter nisus). * Sapan. * Bir cismi bir yöne doğ ru fı rlatmak. * Bir ş eyi yere doğru bı rakmak. * (bir kimseyi) Uzaklaş tı rmak, göndermek, ilgisini kesmek. * Koymak. * Yerleş tirmek, bir kenara koymak. * Uzatmak. * Bir yerden baş ka bir yere taş ı mak. * (sille, tokat, kı lı ç) Vurmak. * (top, tüfek gibi silâhlar için) Patlatmak. * (kurş un, gülle, ok gibi ş eyleri) Hedefe iletmek. * (zaman bildiren tümleçlerle) Geri bı rakmak. * Örtmek. * (yapı lmı şkötü bir iş i birine) Yüklemek. * Sözle sataş mak. * Kovmak, dı ş arı ya çı karmak, ilgisini kesip uzaklaş tı rmak. *İ stenilmeyen bir ş eyi kendi malıolmaktan çı karmak. * Kullanı lmasıgelenek hâline gelmişbir ş eyi kullanmaktan vazgeçmek. * Çı karmak, dı ş arı ya vermek. * Patlayı cımaddelerle havaya uçurup yı kmak. * Yay ve tokmakla ditmek, kabartmak. *İ çki içmek. * Bilmeden, kestirerek söylemek. * Yalan veya abartmalısöz söylemek. * Çatlamak, yı rtı lmak veya yapı ş ı k olduğu yerden ayrı lmak. * (kalp, nabı z gibi kan dolaş ı mıile ilgili organlar için) Vurmak, çarpmak. * (sı kı ntıdolayı sı yla) Giyilen bir ş eyi çı karmak. * Yazı lıveya banda alı nmı şbir metinden bazı bölümleri çı karmak. * Değerini eksiltmek.

* (renk için) Solmak. * Söylemek. * Göndermek, yollamak. * Haykı rmak, bağ ı rmak. * Etkisi kaybolmak, alı ş mak, bı rakmak. * Götürmek, sahiplenmek. atmasyon * Uydurma, palavra. atmasyoncu * Uydurmacı , palavracı(kimse). atmasyonculuk * Atmasyoncu olma durumu. atmı k

* Erkeklerin cinsel organı ndan salgı lanan madde, er suyu, bel, meni, sperma.

atmosfer

* Yeri veya herhangi bir gök cismini saran gaz tabakası , gaz yuvarı . * Hava yuvarı . *İ çinde yaş anı lan ve etkisinde kalı nan ortam, hava. * Bası nç birimi olarak kullanı lan, 150 C de deniz yüzeyinde, 76 cm uzunluğ unda ve tabanıl cm 2 olan cı va sütununun ağı rlı ğ ı(l kg 33 gr). atmosfer bası ncı * Atmosferin yeryüzünde bulunan her cisim üzerine yaptı ğ ıbası nç. atmosferik * Atmosferle ilgili, cevvî. atol atom parçacı k.

* Mercanları n bir araya toplanması ile oluş muş , halka biçiminde adacı k, mercan ada. * Birkaç türü birleş ince çeş itli kimyasal birleş ikleri (molekülleri), bir tek türü ise bir kimyasal ögeyi oluş turan * (eski Yunan filozofları na göre) Gerçeğin son, artı k bölünemez, bozulamaz diye tasarlanan temel ögeleri.

atom ağ ı rlı ğı * Herhangi bir atomun 16 sayı sıile gösterilen oksijen atomuna göre ağı rlı ğ ı . atom bombası * Atom çekirdeklerinin parçalanması sonucu enerji oluş masıtemeline dayanan bomba. atom çağ ı * Atom enerjisinin insanlı ğı n hizmetine girdiğ i çağ. atom çekirdeği * Atomun çekim kuvvetinin etkisiyle, çevresinde elektronlar dolaş an, proton ve nötronlardan oluş an pozitif elektron yüklü merkez bölümü. atom enerjisi * Atom çekirdeklerinin parçalanması ndan veya hafif atomları n kaynaş ması ndan oluş an büyük enerji. atom numarası * Bir atom çekirdeğ inin içinde bulunan protonları n sayı sı . atom reaktörü * Nükleer parçalanma sonucu oluş an enerjiyi kontrol etmekte kullanı lan düzen.

atom santrali * Atomdan yararlanarak enerji elde eden fabrika. atom sayı sı * Bir atom çekirdeğ inin içerisinde bulunan protonları n sayı sı . atomal * Atomlarla ilgili olan. atomcu

* Atomculuk yanlı sı(kimse). * Atomla ilgili.

atomculuk * Evrenin, bölünmez parçaları n kümelenmesinden oluş tuğunu ileri süren öğ reti. atomik atonal

* Atomla ilgili olan. * Yeni bir bestecilik çı ğ ı rı na göre, ton ve makam temeline bağ lıkalmadan oluş turulan (beste).

atölye * Zanaatçı ları n veya resim, heykel sanatları yla uğ raş anları n çalı ş tı ğıyer, iş lik. atölye resmi * Bir iş in ayrı ntı ları nıgösteren ve atölyede yapı m sı rası nda kullanı lan 1/1 ölçüdeki teknik resim. atraksiyon * Gazino gibi yerlerde yapı lan, müş terileri oyalayı cı , eğlendirici, ilgi çekici gösteri. atropin

* Güzelavrat otundan çı karı lı p hekimlikte kullanı lan zehirli bir ilâç.

atsan atı lmaz, satsan satı lmaz * iş e yaramadı ğ ıveya sı kı ntı verdiğ i hâlde vazgeçilemeyen ş eyler ve kimseler için söylenir. attan inip eş eğe binmek * bulunduğ u önemli görevden daha aş ağ ıbir göreve alı nmak. attar

* Bkz. aktar.

attı ğıtı rnak kadar olamamak * bir kimsenin sözü edilenden daha değersiz olduğunu anlatmak için kullanı lı r. attı rma * Attı rmak iş i. attı rmak Au aut geçmesi. av

* Atmak iş ini yaptı rmak. * Altı n'ı n kı saltması . * Top oyunları nda topun karş ı takı m oyuncuları nı n vuruş uyla oyun alanı nı n veya kale çizgisinin arkası na

* Karada, denizde, gölde veya akarsularda evcil olmayan hayvanlarıvurma veya yakalama iş i. * Bir hayvanı n bir baş ka hayvanıyemek için yakalaması .

* Bu yollarla yakalanan hayvan. * Tuzağ a düş ürülen, kendisinden yararlanı lan kimse. -av / -ev

* Fiilden isim türeten ek: sı na-v, gör-ev, öd-ev, iş le-v, türe-v vb.

av avlanmı ş , tav tavlanmı ş * olan olmuş , işiş ten geçmiş , artı k yapacak bir ş ey yok. av dönemi * Av hayvanları nı n avlanmasıveya bu amaçla kullanı lan av araçları nı n kullanı lması nı n serbest olduğ u yı lı n belirli bölümü. av köpeğ i * Tazı , kopoy, zağ ar gibi ava yardı mcı lı k etmeye alı ş tı rı lmı şköpek. av kuş u

* Avlanı lan kuş .

av mevsimi * Av dönemi. av yasağ ı * Yı lı n av dönemi dı ş ı nda kalan zamanda konulan yasak. ava çı kmak * avlanmak için gitmek. avadancı * Eski Osmanlısarayı nda bir sı nı f hademe. avadanlı k * Bir iş i yapmak, bir aracıonarmak için kullanı lan alet takı mı . aval * Ticarî senetlerde, ödemeden sorumlu olanları n ödememesi hâlinde üçüncü bir kiş inin alacaklı lara senet bedelini ödeyeceğine iliş kin verdiği güvence. aval * Saflı ğı sersemlik derecesine varan (kimse). aval aval avam

avanak avanakça

* Aptal bir biçimde, aptal aptal. * Halkı n aş ağ ıtabakası . * Halk. * Kolaylı kla kandı rı labilen veya aldatı labilen, aptal, bön. * Avanak gibi, avanağa uygun düş en biçimde.

avanaklı k * Avanak olma durumu, avanakça davranı ş . avanaklı k etmek * aptallı k etmek, avanak gibi davranmak. avangart

* Öncü.

avans

* Alacağ ı na sayı lmak üzere önceden yapı lan ödeme, öndelik, peş inat.

avans almak * öndelik almak. avans çekmek * öndelik çekmek. avans vermek * öndelik vermek. avanta

* Bir kimsenin, emek vermeden sağladı ğıkazanç.

avantacı * Çı karcı , beleş çi, bedavacı . avantacı lı k * Çı karcı lı k, beleş çilik, bedavacı lı k. avantadan * bedavadan, beleş ten. avantaj

* Üstünlük sağlayan ş ey, yarar, kâr.

avantajlı * Yarar sağ layan, yararlı(durum veya ş ey). avantajsı z * Yarar sağ lamayan, yararsı z. avantür * Serüven, macera. avantüriyer * Serüvene atı lan, maceracı . Avar

avara

avara

* Kuzeydoğu Kafkasya'da Dağ ı stan Federe Cumhuriyeti'nde yaş ayan halk. * III. - VI. yüzyı llar arası nda Moğolistan'da VI. - IX. yüzyı llar arası nda Orta Avrupa'da yaş amı şhalk. * Bir geminin baş ka bir gemiden veya kı yı dan açı lması . * Kı yı ya dayanı larak sandalı n açı lmasıiçin kürekçilere verilen komut. *İ ş e yaramaz, kötü. * Üzerinde döndüğü ve kendisini taş ı yan milden bağ ı msı z olarak çalı ş an mekanizma.

avara kasnak iş lemek (veya dönmek) * hiçbir iş e yaramadan boş una. avaraya almak * o bölümün çalı ş ması nıdurdurmak. Avarca * Avarları n kullandı ğıdil. avare

*İ ş siz, iş siz güçsüz, baş ı boş , baş ı boş luk, aylak. avare dolaş mak * iş siz, iş siz güçsüz, baş ı boş , aylak dolaş mak. avare etmek * bir kimseyi iş inden alı koymak. avare olmak * iş siz güçsüz dolaş mak. avareleş me * Avareleş mek durumu. avareleş mek * Aylaklı k etmek. avarelik avarı z

avarya

avaz

*İ ş sizlik, baş ı boş luk, aylaklı k. * Kazalar, belâlar. * Engebeler, engeller, tümsekler, yüzey biçimleri. * Osmanlı larda önceleri yalnı z olağ anüstü durumlarda, sonralarıise sürekli olarak halktan toplanan vergi. * Bir deniz yolculuğ unda geminin veya yükünün gördüğü zarar. * Çeş itli sebeplerle dayanı klı lı ğı nıve esnekliğ ini kaybetmişyapağ ıve yün. * Yüksek ses, nara.

avaz avaz (bağı rmak) * var gücüyle bağ ı rmak. avazıçı ktı ğıkadar * çok yüksek sesle. avcı * Avlanmayıseven veya avıkendine işedinen kimse. * Avcı lara özgü olan. * Baş ka hayvanlarıyakalamakta usta olan (hayvan). * Bir ş eyi büyük bir istekle izleyen ve bulup ortaya çı karan, tanı tan kimse. avcıeri

* Piyade mangası nda her ere verilen ad.

avcıhattı * Savaş ta düş mana doğru dağ ı larak ön safta ilerleyen asker topluluğ u. avcıotu * Düğ ün çiçeğ igillerden, kokusuz, parlak zehirli bir bitki (Adonis). avcıuçağı * Düş man uçakları nıdüş ürmek için kullanı lan uçak. avcı lı k

* Avcıolma durumu veya iş i.

avcı lı k etmek * avlanma ile uğraş mak.

avcu kaş ı nmak * halk inanı ş ı na göre eline bir yerden para geçeceğ i anlaş ı lmak. avcuna saymak * peş in olarak ödemek. avcunu yalamak * umduğ unu ele geçirememek. avcunun içi gibi bilmek * (bir yeri, bir ş eyi) çok iyi ve ayrı ntı lı olarak bilmek. avcunun içinde tutmak * ona istediğ ini yaptı racak güçte olmak. avcunun içine almak * bir kimseyi baskı ve etkisi altı na almak. avdet * Dönüş , geri gelme. avdet etmek * dönmek, geri gelmek. avdetî avene

* (genellikle Musevîler için) İ slâm dinine dönmüşolan. * Yardakçı lar.

averaj * Ortalama. * Sayı farkı . avgı n * Duvarda suyun geçmesi için bı rakı lan delik veya üstü kapalısu yolu. avisto avize

* Ödenmesi gereken poliçelere yazı lan ve "görüldüğünde" anlamı na gelen bir terim. * Tavana ası lan, ş amdanlı , lâmbalı , billûr, cam veya metal süslü aydı nlatma aracı .

avize ağacı * Zambakgillerden, Amerika'dan dünyanı n her yanı na yayı lmı şolan, avize biçiminde sarkı k, iri ve beyaz çiçekli bir süs ağ acı (Yucca glosiosa). avlak

* Avıçok olan yer, av yeri.

avlama * Avlamak iş i. * Voleybolda karş ıoyuncuları n boşbı raktı ğıve yetiş emeyeceği yere topu yavaş ça indirip sayıalma. avlamak * Bir avıdiri veya ölü olarak ele geçirmek. * Tuzağ a düş ürmek, kurnazlı kla kandı rmak. avlanma * Avlanmak iş i. avlanmak

* Avlamak iş ine konu olmak. * Ava gitmek, ava çı kmak, av için dolaş mak. avlatma

* Avlatmak iş ini yaptı rma.

avlatmak * Avlanmak iş ini yaptı rmak. avlu avokado avrat

* Bir yapı nı n veya yapıgrubunun ortası nda kalan üstü açı k, duvarla çevrili alan. * Amerikan armudu (Persea americana). * Kadı n. * Karı , eş .

avrat pazarı * Cariyelerin satı ldı ğ ıpazar. * Kadı nları n öteberi sattı kları pazar yeri. avret

* Ut yeri.

Avrupa kayı nı * Avrupa'da yetiş en bir kayı n türü. Avrupaî

* Avrupalı lara vergi, Avrupalı lara benzer, Avrupalı lar gibi.

Avrupalı * Avrupa'da yaş ayan, Avrupa halkı ndan olan kimse. * Avrupa'ya özgü olan, Avrupa ile ilgili (olan). Avrupalı laş ma * Avrupalı laş mak. Avrupalı laş mak * Avrupalı ları n düş ünce, davranı şve yaş antı ları nıbenimsemek. Avrupalı lı k * Çağ daşolma, düş ünce ve davranı ş ta batıölçülerinde bulunma. Avş ar avuç

* Bkz. Afş ar. * Elin iç tarafı . * Elin yarıyumulmuşdurumu. * Yarıyumulmuşelin alacağ ımiktar.

avuç (veya el) açmak * dilenmek, para istemek, yardı m istemek. avuç avuç * Her defası nda bir avuç. * (para için) Bol bol, pek çok. * Avuçlayarak. avuç dolusu

* (para için) Pek çok. avuç içi * Elin parmak dipleri ile bilek arası ndaki iç bölümü. avuç içi kadar * pek küçük, dar (yer). avuçlama

* Avuçlamak iş i.

avuçlamak * Avuçla kavramak, avuçla almak. avukat * Hak ve yasa iş lerinde isteyenlere yol göstermeyi, mahkemelerde, devlet dairelerinde baş kaları nı n hakkı nı aramayı , korumayımeslek edinen ve bunun için yasanı n gerektirdiğ iş artlarıtaş ı yan kimse. * Gerekmediğ i hâlde baş kası nı n savunması nıüstlenen kimse. avukat tutmak * adlî iş lemleri gereğ ince yerine getirmek için bir avukata vekâletname verip onu görevli kı lmak. avukatlı k * Avukat mesleğ i. * Avukatı n yaptı ğ ıiş . * Gereksiz, boşsavunma. avunç

* Acı nı n hafiflemesi veya unutulması , avuntu, teselli.

avundurma * Avundurmak iş i. avundurmak * Oyalanması nısağlamak. * Acı sı nı hafifletmek, acı sı nı unutturmak, teselli etmek. avunma avunmak

avuntu

* Avunmak iş i, teselli. * Bir ş eyle uğ raş arak acı sı nıunutmak, sı kı ntı lardan uzaklaş mak, teselli bulmak, müteselli olmak. * Oyalanmak; yetinmek. * (hayvan) Gebe kalmak. *İ nsanıavutan ş ey, teselli.

avurdu avurduna geçmek * çok zayı flamak. avurt

* Yanağı n ağ ı z boş luğu hizası na gelen bölümü.

avurt satmak (veya avurt zavurt etmek) * beceremeyeceği ş eyleri becerebilecekmişgibi konuş mak. * korkutucu büyük sözler söylemek. avurt ş iş irmek * yanağ ı n iç tarafı ndaki boş luğ u su veya havayla doldurup ş iş kin duruma getirmek. avurt ünsüzü

* Dil ucunun ön damağa veya art damağ a çarpması ndan oluş an ve dilin yanları ndan akan ses: Dil, bel, el, dal, bal, al kelimelerindeki l ünsüzü gibi. avurtlama * Avurtlamak iş i. avurtlamak * Büyülenmek. * Çalı m satmak, yüksekten atmak. avurtlarıçökmek (veya avurtlarıbirbirine geçmek) * çok zayı fladı ğ ıyüzünden belli olmak. avurtlu

* Çalı m satan, yüksekten atan.

Avustralya kara tavuğ u * Serçegillerden, erkeğinin kuyruğ u lir biçiminde ve çok süslü bir Avustralya kuş u (Maenura superba). Avustralyalı * Avustralya kökenli olan (kimse). Avusturyalı * Avusturya kökenli olan (kimse). avutma avutmak

avutucu avutulma

* Avutmak iş i, teselli. * (bir kimsenin acı sı nı veya sı kı ntı sı nı ) Yatı ş tı rmak, teselli etmek. * Oyalamak. * Avutan, teselli eden. * Avutulmak iş i.

avutulmak * Avutmak iş ine konu olmak. Ay

* Yer yuvarlağ ı nı n uydusu olan gök cismi, kamer. * Yı lı n on iki bölümünden her biri. * Art arda gelen iki yeni ay arası nda geçen süre. * Bir ayı n herhangi bir gününden ertesi ayı n aynıgününe kadar geçen veya yaklaş ı k 30 gün olarak kabul edilen süre. ay -ay / -ey

* Birdenbire duyulan acı , ağrıveya ş aş ı rma, ürkme veya sevinç anlatı r. *İ simden isim türeten ek: kol-ay, düz-ey, gün-ey, yüz-ey vb.

-ay / -ey, y * Fiilden isim ve sı fat türeten ek: ol-ay, dene-y, yapa-y vb. ay ağı lı

* Ayı n aylası , hale.

ay aydı n, hesap belli * anlaş ı lmayacak bir ş ey yok, hesap ortada, açı k.

ay balı ğ ı * Ay balı ğ ı gillerden, 3 m boyunda, görünüş ü balı k baş ı na benzeyen, kuyruk yüzgeci hilâl biçiminde olan, Akdeniz'de yaş ayan bir balı k türü, pervane balı ğı , kemer balı ğı (Mola mola). ay balı ğ ı giller * Kemikli balı klar takı mı nı n çengel çeneliler alt takı mı na giren bir familya. ay balta

* Ağzıyarı m daire biçiminde olan balta, teber.

ay çekirdeğ i * Ay çiçeğ inin tohumu. * Genellikle vakit geçirmek için içi yenen kuru yemişçeş idi. ay dede

* (çocuk dilinde) Ay.

ay dedeye misafir olmak * gece açı kta yatmak, geceyi açı kta geçirmek. ay dönümü * Aybaş ı . ay evi ay gibi

* Ayla. * Bkz. ay parçası .

ay harmanlanmak * ayı n çevresinde ayla oluş mak. ay ı ş ı ğı

* Ayı n yeryüzüne verdiğ iı ş ı k. * Ayı n dolunay durumundaki parlak durumu, mehtap.

ay karanlı ğ ı * Bulutlar arkası nda kalan ayı n yaydı ğı hafif aydı nlı k. ay modülü * Gözlem araçları nıiçinde taş ı yan, ay araş tı rmalarıiçin kullanı lan ve ay yüzüne yumuş ak inişyapan araç. ay örümceğ i * Ay modülü. ay parçası(gibi) * (kadı n veya kı z için) çok güzel. ay takvimi * Ayı n gökyüzündeki görünen hareketine ve evrelerine göre düzenlenen takvim, kamer takvimi. Ay tutulması * Yer yuvarlağ ı nı n Güneşile Ay arası na girmesiyle, Ay'ı n yer yuvarlağ ıgölgesinde kalması , husuf. ay yı ldı z

* Türk bayrağ ı ndaki ayça ve beşı ş ı nlıyı ldı zdan oluş muşsimge.

ay yı lı * Ayı n on iki kez yeni aydan yeni aya gelmesi için geçen süre (354 gün 8 saat). aya

* Elin parmak dipleriyle bilek arası ndaki iç bölümü, avuç içi; ayak tabanı . * Yaprakları n düz ve parlak bölümü. ayağ a düş mek * iş e ilgisiz ve yetkisiz kimseler karı ş mak. ayağ a fı rlamak * hı zla ayağa kalkmak. ayağ a kaldı rmak * telâşve heyecana düş ürmek. ayağ a kalkmak * ayaklarıüzerinde durmak, dikilmek. * telâş lanmak, telâş a kapı lmak, heyecanlanmak. * (hasta) iyi olmak, iyileş mek. * saygıgöstermek için oturma durumundan ayak üzeri durumuna geçmek. ayağ ı(veya ayakları ) dolaş mak * yürürken telâş tan ayaklarıbirbirine takı lmak. ayağ ı(veya ayakları ) suya ermek * bir gerçeğ i anlayarak aklıbaş ı na gelmek. ayağ ıalı ş mak (veya alı ş mamak) * bir yere sürekli gitmek (veya gitmemek). ayağ ıdüş mek * Bkz. yolu düş mek. ayağ ıdüze basmak * güçlükleri yenerek ilerisinden korkmayacak bir duruma girmek. ayağ ıile (veya kendi ayağ ıile) gelmek * kendi isteğiyle gelmek veya emek çekilmeden elde edilmek. ayağ ıuğ urlu * geldiğ i yere uğur getirdiğ ine inanı lan (kiş i). ayağ ıüzengide * hemen yola çı kmak üzere olan. ayağ ıyerden kesilmek * ayağ ıyere değ mez olmak. * bir taş ı ta binip yaya yürümekten kurtulmak. ayağ ıyürüten baş tı r * halkı n düzen içinde çalı ş ması nıbaş takiler sağ lar. ayağ ı na (veya ayakları na) kapanmak * alçalı rcası na yalvarmak. * bağ ı ş lanmak için yalvarmak. ayağ ı na (veya bacağ ı na) geçirmek * aceleyle bir ş eyi giymek. ayağ ı na bağolmak * (biri) bulunduğ u yerden ayrı lması na veya yaptı ğ ıiş i sürdürmesine engel olmak. ayağ ı na bağvurmak * önüne bir engel çı karmak.

ayağ ı na çabuk * bir yere alı ş ı landan daha kı sa sürede gidip gelen. ayağ ı na çağı rmak * yanı na gelmesini istemek. ayağ ı na çelme takmak * biri yürürken ayaklarıarası na ayak uzatı p düş ürmek. * (birinin) iş inde yükselmesine engel olmak. ayağ ı na dolanmak (veya dolaş mak) * baş kası na yapmayıtasarladı ğıkötülük kendi baş ı na gelmek. * işyapmakta olan birine engel olmak, yürümesine engel olmak. ayağ ı na düş mek * çok yalvarmak. ayağ ı na gelmek * alçak gönüllülük göstererek birinin yanı na gelmek. * emek çekilmeden elde edilmek. ayağ ı na getirmek * sı ra, saygıgözetmeksizin birinin yanı na gelmesini sağ lamak. ayağ ı na gitmek * alçak gönüllülük ederek veya saygı göstererek birinin yanı na varmak. ayağ ı na ip takmak * bir kimseyi çekiş tirmek. ayağ ı na kira istemek * gelmeye nazlanmak, gitmeye üş enmek. ayağ ı na sı cak su mu, soğuk su mu dökelim? * ender gelen bir konuğa yarısitem, yarısevinçle söylenen söz. ayağ ı na üş enmemek * hamarat olmak, ayak iş lerini bı kmadan, yorulmadan yapmak. ayağ ı nda donu yok, fesleğ en ister (veya takar) baş ı na * yoksulluğuna bakmayarak süs ve gösterişyapmak ister. ayağ ı nı(veya ayakları nı ) altı na almak * tek bacağı nı(veya bacakları nı ) kı vı rı p üzerine oturmak. ayağ ı nı(veya ayakları nı ) öpeyim * yalvarı rı m. ayağ ı nıalamamak * ağ rıveya uyuş ma dolayı sı yla ayağ ı nı oynatamamak. * alı ş ı lan bir yere gitmekten kendini alamamak. ayağ ı nıbağlamak * engel olmak. ayağ ı nıçekmek * sı k sı k gittiğ i bir yere artı k uğramaz olmak, ilgiyi kesmek. ayağ ı nıdenk almak * baş kaları nı n kendisine yapmasıihtimali bulunan kötülüklere karş ı uyanı k davranmak. * dikkat.

ayağ ı nıdenk basmak * dikkatli ve uyanı k davranmak. ayağ ı nıgiymek * ayakkabı sı nı giymek. ayağ ı nıkaydı rmak * bir yolunu bulup birini iş inden veya görevinden uzaklaş tı rmak. ayağ ı nıkesmek * bir yere gitmez olmak, uğ ramamak. * baş kası nıbir yere artı k uğramaz duruma getirmek. ayağ ı nısürümek * verilen bir iş i ağ ı rdan almak. * bir yerden uzaklaş mak üzere bulunmak. * halk inanı ş ı na göre bir kimsenin gelmesi, ardı ndan baş kaları nı n da gelmesine yol açmak. * ölmek üzere olmak. ayağ ı nıtek almak * bir iş te iyi düş ünüp dikkatli davranmak. ayağ ı nıvurmak * ayakkabıayağı nıyara etmek. ayağ ı nıyorganı na göre uzatmak * giderini gelirine uydurmak. ayağ ı nı n (veya ayaklar) altı nda * (yüksek bir yerden) genişbir alanı görür durumda. ayağ ı nı n (veya ayakları nı n) altı nıöpeyim * "pek çok yalvarı rı m" anlamı nda kullanı lı r. ayağ ı nı n altı na almak * tekme ile dövmek. ayağ ı nı n altı na karpuz kabuğu koymak * bir yolunu bulup bir kimseyi düzenle iş inden uzaklaş tı rmak. ayağ ı nı n bağı nıçözmek * karı sı nıboş amak. * serbest davranması nıengelleyen iliş kilere son vermek. ayağ ı nı n bastı ğıyerde ot bitmez * uğradı ğ ıyere bereketsizlik, uğ ursuzluk getirir. ayağ ı nı n pabucu olamamak * değ erce ondan çok aş ağ ıolmak. ayağ ı nı n pabucunu baş ı na giymek * dengi olmayan bir kimseyle evlenmek. * değ ersiz bir kimseyi üstün bir yere geçirmek. ayağ ı nı n tozu ile * yoldan gelir gelmez, henüz dinlenmeden. ayağ ı nı n tozunu silmeden * henüz yoldan gelmiş ken. ayağ ı nı n türabı olmak * bir kimse baş ka bir kimseye kul gibi bağlanı p onun her emrini yerine getirmek.

ayak

* Bacakları n bilekten aş ağı da bulunan ve yere basan bölümü. * Bacak. * Birtakı mş eylerin yerden yüksekçe durması nı sağlayan dayak, destek veya bunlardan her biri. * Vücudun belden aş ağ ıbölümü. * Büyük bir ı rmağa karı ş an ikinci derecedeki akarsuları n her biri. * Göl ayağı . * Yürüyüş ün ağı rlı k veya çabukluk derecesi. * Basamak. * Halk edebiyatı nda uyak. * Halk edebiyatı nda koş uklarda kı sa yedekli dizelere verilen ad. * Yarı m arş ı n veya 30,5 cm uzunluğ undaki ölçü birimi, kadem. * 30,4 cm değ erinde İ ngiliz uzunluk ölçüsü birimi, fut. * (buzdolabıölçülerinde) İ ngiliz ölçüsü fut'un kübü alı narak hesaplanan değ er. * Bir doğ runun baş ka bir doğruyu veya bir düzlemi kestiği nokta. * Aş ağ ıdüzeyde, sı radan, bayağı .

ayak atmak * girmek. * ilk kez gitmek. ayak atmamak * bir yere hiç gitmemek, uğ ramamak. ayak ayak üstüne atmak * otururken bir bacağ ı nıötekinin üstüne almak. ayak bağ ı * Bir yere veya bir iş e gidilmesine engel olan ş ey. ayak basmak * bir yere varmak, ulaş mak. * girmek, gelmek, uğ ramak. * (bir yere veya mesleğ e) girmek, bağ lanmak. ayak basmamak * bir yere hiç uğramamak. ayak bileğ i * Baldı r kemikleriyle tarak kemikleri arası nda bulunan ve yedi kemikten oluş an ayağı n arka bölümü. ayak çekmek * kandı rmaya çalı ş mak, avutmak. ayak değiş tirmek * talim yürüyüş ünde kı sa bir adı m atmak yolu ile adı mları nıbaş kaları nı nkine uydurmak. ayak diremek * bir düş ünceyi, bir davranı ş ısonuna kadar sürdürmek, kendi tutumundan ş aş mamak. ayak divanı * Olağ anüstü durumlarda o anda bulunulan yerde padiş ahı n katı lması yla bir konuyu görüş mek ve karara bağlamak için yapı lan toplantı , ayakta toplanan meclis. * Ayakta yapı lan sohbet. ayak iş i ayak izi

* Birtakı m getir götür iş leri. * Herhangi bir zemin üzerinde ayağı n bı raktı ğıiz.

ayak keseri * Ayakta durarak ağ aç yontmaya elveriş li uzun saplıkeser. ayak kirası * Bir haber veya eş ya getirene emeğine karş ı lı k verilen para, ayak teri. ayak makinesi * Ayak yardı mıile iş letilen makine. ayak oyunu * Hile. ayak satı cı sı * Gezgin satı cı . ayak sürümek * verilen bir iş i ağ ı rdan almak. * gönderilen yere isteği ile gitmemek. ayak takı mı * Görgüsüzlükleri veya bilgisizlikleri dolayı sı yla toplum içinde aş ağ ıdurumda olan kiş iler. ayak tarağı * Bkz. tarak. ayak tedavisi * Ayakta oluş an bir hastalı ğ ı n veya rahatsı zlı ğ ı n tedavisi. * Ayakta tedavi. ayak teri

* Ayak parmaklarıarası ndan çı kan pis kokulu salgı . * Hizmet için bir yere gönderilen kimseye verilen ücret, ayak kirası .

ayak topu * Futbol. ayak tutmak * mani yarı ş maları nda karş ı sı ndakine uymasıgereken uyağı vermek. ayak ucu

* Yatanı n veya yatı lan bir yerin ayak uzatı lan yönü, yeri. * Ayak parmak uçları nı n oluş turduğu dar dayanak yüzeyi.

ayak uydurmak * yürüyüş te adı m atı ş ı nıbaş kaları nı nkine uydurmak. * kendi gidişve davranı ş ı nıbaş kası nı nkine benzetmek. ayak vermek * âş ı k atı ş maları nda dinleyicilerden biri uyak belirtmek. ayak yalı n * Yalı n ayak. ayak yapmak * birini aldatmak, kandı rmak için dalavere çevirmek. ayakaltı * Gelip geçenlerin çok olduğ u yer. ayakaltı na almak * hakir görülmek, gözden çı karı lmak.

ayakaltı nda bı rakmak * ezilmesine, yok olması na göz yummak, korumamak. ayakaltı nda dolaş mak * bir iş e yaramadı ğ ıhâlde herkesin iş ine engel olacak biçimde ortalı kta dolaş mak. ayakbastı * Bir yere dı ş arı dan gelen insan ve eş yadan alı nan vergi, toprakbastı . ayakçak

* Merdiven, merdiven basamağ ı . * Dokuma tezgâhıayaklı ğı . * Çocukları n, cambazları n ayakları na takı p yürüdükleri çifte sı rı k.

ayakçı * Ayak iş lerinde kullanı lan kimse. * Bir işsüresince tutulan hizmetçi. * Gezici satı cı , çerçi. ayakçı n

* Dokuma tezgâhları nda atkıipliklerini hareket ettirmek için ayakla bası lan tahta ayaklı k.

ayakkabı * Özellikle sokakta ayağı korumak için giyilen ve altıkösele, lâstik gibi dayanı klımaddelerden yapı lan ayak giyeceğ i, pabuç. ayakkabıvurmak * (ayakkabı ) ayağı zedelemek, ayağı rahatsı z etmek. ayakkabı cı * Ayakkabıyapan veya satan kimse, pabuççu. * Ayakkabısatı lan yer. ayakkabı cı lı k * Ayakkabı cı nı n iş i, pabuççuluk. ayakkabı ları nıçevirmek * konuk ayakkabı ları nı gidişyönüne doğ ru düzgün biçimde sı ralamak. * bazıdavranı ş larla konuğu gitmeye zorlamak. ayakkabı lı k * Ayakkabıkonulan yer, ayakkabıdolabı . * Ayakkabıyapmaya elveriş li olan (deri, kösele gibi ş eyler). ayaklama

* Ayaklamak iş i.

ayaklamak * Ayakla ölçmek. ayaklandı rma * Ayaklandı rmak iş i. ayaklandı rmak * Ayaklanmak iş ini yaptı rmak. ayaklanma * Ayaklanmak iş i. * Birçok kimsenin cebir ve ş iddet kullanarak devlet güçlerine karş ıgelmesi, başkaldı rma, isyan, kı yam. ayaklanmak * (çocuk için) Yürümeye baş lamak.

* (hasta için) Yürüyebilir duruma gelmek. * Ayağa kalkı p gitmeye davranmak. * (birçok kimse) Cebir ve ş iddet kullanarak devlet güçlerine karş ıgelmek, başkaldı rmak, isyan etmek. * Uyanmak, uyanı p kalkmak. ayaklar altı na almak * önem verilmesi gereken ş eyleri hiçe saymak, çiğ nemek. ayaklar baş , baş lar ayak olmak * değ ersiz kimseler baş a geçip, değ erli kimseler ise en geride bı rakı lmak. ayaklarıdolaş mak * yürürken ayaklarıbirbirine takı lmak. ayaklarıgeri geri gitmek * bir yere gönülsüz, istemeye istemeye gitmek. ayaklarıyere değmemek * çok sevinmek. ayakları na (veya ayağ ı na) kara su (veya sular) inmek * uzun süre ayakta kalmak veya yürümekten çok yorulmak. ayakları nısürümek * güçlükle yürümek, ayağ ı nı sürümek. ayakları nıyerden kesmek * bir taş ı ta binerek yürümekten kurtulmak. ayakları nı n (veya ayağı nı n) ucuna basmak * çok yavaş , sessiz, gürültü yapmamaya özen göstererek yürümek. ayaklı

* Ayağıolan. * Bir destekle yere dayanan. * Ayakla iş letilen.

ayaklı canavar * Çok hareketli, yaramaz, cin gibi çocuk. ayaklı koş ma * Halk ş iirinde müstezat tarzı nda söylenen deyiş . ayaklı kütüphane * Pek çok konuda bilgisi olan, çok ş ey okumuşve öğrenmişolan, sorulan her soruya cevap verebilen kimse. ayaklı mani * Cinaslıayaklarla söylenen bir mani türü. ayaklı k

ayaksı z

* Ayakla iş letilen makinelerde ayağı n bastı ğ ıyer, pedal. * Ayak basacak yer. * Ayakçak. * Taban. * Ayağıolmayan.

ayaksı zlar * Omurgalıhayvanlarda amfibyumlar sı nı fı nı n en ilkel yapı lıtürlerini içine alan bir takı m. ayakta

* Ayağa kalkmı şdurumda. * Telâş lı , heyecanlı . ayakta kalmak * oturacak yer bulamamak. * yı kı lmamak, çökmemek. * değ erini yitirmemek, önemini korumak. ayakta tedavi * hastanı n yatağa yatı rı lmasıgerekli görülmeyerek kendisine ayakta yapı lan tedavi. ayakta tutmak * oturtmak gerekirken oturtmamak. * bozulması na, yı kı lması na, çökmesine engel olmak. * bir kuruluş un yaş aması nı sağ lamak. ayakta tutmak *oş eyin sürekliliğ ini sağlamak. ayakta uyumak * aş ı rıdalgı n, ş aş kı n veya yorgun olmak. ayaktan * (kesim hayvanlarıiçin) canlıolarak. ayaktaş ayakucu ayaküstü

* Arkadaş , yoldaş ; hempa. * Yeryüzünde bir noktada çekülün gösterdiğ i doğrultudaki alt yön. * Oturmadan, ayakta durarak; kı sa sürede. * Acele olarak. * Hazı r yemek, festfut.

ayaküzeri * Ayaküstü. ayakyolu

*İ nsanı n besin artı kları yla idrarı nıboş alttı ğıyer, abdesthane, helâ, kademhane, memiş hane, kenef, tuvalet.

ayal * Karı , eş . ayan âyan

* Belli, açı k. *İ leri gelenler. * Senato üyeleri.

ayan beyan * Besbelli, apaçı k, açı k seçik. ayan olmak * belli olmak, bilinir olmak. ayandon * 18 Ocak'ta baş layan bir fı rtı na. ayar

* Bir aygı tı n gereken iş i yapabilmesi durumu. * Saatler için belli bir yere göre kabul edilmişolan ölçü. * Altı n, gümüşgibi madenlerden yapı lmı şş eylerin saflı k derecesi. * Bir işveya bir davranı ş ta gereken ölçü. * Değer derecesi. ayar etmek * (bir aygı tı n) çalı ş ması nıdüzeltmek, düzenli iş ler duruma getirmek. ayarcı

* Esnafı n kullandı ğ ıölçü aletlerini denetleyen görevli.

ayarıbozuk * Belli bir ayarıolmayan. * Ahlâk, karakter veya aklı yerinde olmayan. ayarlama

* Ayarlamak iş i.

ayarlamak * Bir ölçünün doğ ruluğ unu belli bir örneğe göre düzeltmek, doğ rulamak. * Bir aygı tı belli bir işyapabilecek duruma getirmek. *İ ş leri birbiriyle çatı ş mayacak veya zamanı nda bitirecek biçimde düzenlemek. * Kandı rmak. ayarlanma * Ayarlanmak iş i. ayarlanmak * Ayar edilmek, birbirine uygun duruma getirilmek. ayarlatma * Ayarlatmak iş i. ayarlatmak * Ayar ettirmek. ayarlı

* (saat ve makine için) Ayarlanmı ş , doğ ru çalı ş masısağ lanmı ş , düzeltilmiş , düzenli, doğ ru. * (altı n ve gümüşiçin) Belirli bir ayarı olan.

ayarlıpense * Vida, cı vata ve musluk aksamı nı sı kı ş tı rmak amacı yla kullanı lan, ağı z açı klı ğ ıayarlanabilen özel alet. ayarsı z

* Ayarıyapı lmamı ş , ayarıbozuk, düzensiz. * Davranı ş larıölçüsüz. * (altı n ve gümüşiçin) Belli bir ayarıolmayan.

ayarsı zlı k * Ayarsı z olma durumu. * Ölçüsüzlük, düzensizlik. ayartı ayartı cı

* Baş tan çı karma. * Baş tan çı karan, doğru yoldan saptı ran, ayartan.

ayartı cı lı k * Ayartı cı nı n yaptı ğ ıiş .

ayartı lma

* Ayartı lmak iş i.

ayartı lmak * Ayartmak iş ine konu olmak. ayartma * Ayartmak iş i. ayartmak

* Baş tan çı karmak, doğ ru yoldan saptı rmak. * Kandı rmak. * Birini, çalı ş tı ğı yerden ayı rı p baş kası nı n yanı nda çalı ş maya kandı rmak.

ayaz * Duru, sakin havada çı kan kuru soğ uk. * (hava ve gece için) Soğ uk. ayaz kesmek * uzun süre soğukta kalı p üş ümek. ayaz paş a kol geziyor * dı ş arı da çok soğ uk var. ayaz vurmak * (sebze ve meyveler için) donmak. ayaza çekmek * kı ş ı n kuru soğ uk artmak. ayazda kalmak * soğukta kalmak. * boşyere beklemek, eline bir ş ey geçmemek. ayazlama * Ayazlamak iş i. ayazlamak * (hava) Ayaza çevirmek. * Ayazda kalı p üş ümek. * Boşyere beklemek, eline bir ş ey geçmemek. ayazlandı rı lma * Ayazlandı rı lmak durumu. ayazlandı rı lmak * Ayazlanması sağlanmak. ayazlandı rı lmı şrakı * Halk inanı ş ı na göre sı tma tedavisinde kullanı lmak üzere rakı nı n açı larak balkonda veya dı ş arı da bekletilmiş hâli. ayazlandı rma * Ayazlandı rmak durumu. ayazlandı rmak * Ayazlanması nısağlamak. ayazlanma * Ayazlanmak iş i. ayazlanmak

* Ayazda bı rakı lı p soğ umak. ayazlatma * Ayazlatmak iş i. ayazlatmak * Soğukta bekletmek. * Ayazda soğ utmak. ayazlı k ayazma aybaş ı

* Evlerde serinlemek için kullanı lan önü açı k yer, tahtaboş , balkon, taraça. * Rumları n kutsal saydı kları kaynak veya pı nar. * Ayı n ilk günü, ay dönümü. * Ayı n ilk günü.

aybaş ıolmak * (kadı nı n) ayda bir döl yatağ ı ndan kan gelmek, âdet görmek. aybeay * Aydan aya, ay ay olarak. ayça

* Ayı n ilk günlerinde aldı ğı yay biçimi, hilâl. * Bayrak ve sancak direklerinin tepesindeki pirinçten yapı lmı şay yı ldı zlısüs, alem.

ayçiçeği

* Birleş ikgillerden, sarırenkli çiçeği çok iri olan, yurdumuzda çok yetiş tirilen bir bitki, gün çiçeğ i, günebakan; gündöndü (Helianthus annuus). * Bu bitkinin yağçı karı lan tohumu. ayçiçeği yağ ı * Ay çiçeğ inden çı karı lan yağ. ayçöreği

*İ çine tarçı n, ceviz konularak ay biçiminde yapı lmı şçörek.

ayda yı lda bir * çok seyrek olarak. aydemir

* Yüzü yay biçiminde bir çeş it keser.

aydı n * Iş ı k alan, ı ş ı kl ı , aydı nlı k. * Kültürlü, okumuş , görgülü, ileri düş ünceli (kimse), münevver. * Kolayca anlaş ı lacak kadar açı k (söz veya yazı ), vazı h. aydı nger

* Parlak yüzeyli, saydam, mimarlı kta çizim için kullanı lan özel bir kâğ ı t.

aydı nlanma * Aydı nlanmak iş i. * Bir sorun üzerine gereği kadar bilgi edinme, tenevvür. * Bir yüzeyin, karş ı sı na konulan eş it ı ş ı k kaynakları nı n sayı sıile orantı lıolarak aydı nlı k görünmesi. aydı nlanmak * Aydı nlı k olmak. * Bir sorun üzerine gereği kadar bilgi edinmek, tenevvür etmek.

aydı nlatı cı * Aydı nlı k verici. * Bir sorunla ilgili gerekli bilgileri veren. aydı nlatı lma * Aydı nlatı lmak iş i. aydı nlatı lmak * Aydı nlatmak iş ine konu olmak. aydı nlatma * Aydı nlatmak iş i. * Sahnelerin ı ş ı klandı rı lmasıiş i. aydı nlatmak * Karanlı ğ ıgiderip görünür duruma getirmek. * Bir sorun üzerine bilgi vermek. aydı nlı k

boş luk.

* Bir yeri aydı nlatan güç, ı ş ı k. * Iş ı k alan. * Kolay anlaş ı lacak derecede açı k olan, vazı h. * Kötülükten uzak, temiz, saf. * Bir yapı nı n ortası na gelen oda ve öbür bölümlerin ı ş ı k almasıiçin, damı n ortası ndan zemine kadar açı lan

aydı nlı kölçer * Aydı nlı kları ölçmeye yarayan aygı t, lüksmetre. ayet * Kur'an surelerini oluş turan cümlelerden her biri. aygı n

* Bitkin.

aygı n baygı n * Güçsüz, çok yorgun, bitkin. * Duyguda ölçüyü kaçı rmı ş . * Kendinden geçercesine âş ı k, vurgun. aygı r

* Damı zlı k erkek at.

aygı r deposu * Aygı rları n bakı ldı ğ ıbüyük ahı r. aygı r gibi

* iri yarı cüsseli, güçlü (kimse).

aygı t * Birçok parçadan yapı lmı şalet, cihaz. * Vücutta belirli bir görevin sağlanması na yarayan organları n hepsi, cihaz. * Birkaç aletin uygun biçimde eklenmesinden oluş turulan ve bazıbelli deneylerin yapı lması na yarayan takı m. ay-gün takvimi * Güneş in görünen hareketlerine göre düzenlenen takvim. ay-gün yı lı * Hem ay evreleri değiş imi hem de güneş in gökyüzündeki görünen hareketi göz önüne alı narak düzenlenmiş olan takvim yı lı .

ayı

* Memelilerin et obur takı mı ndan, beşparmaklı , tabanları na basarak yürüyen, yurdumuzda boz türü bulunan, iri gövdeli hayvan (Ursus arctos). * Kaba saba. ayı balı ğı * Fok. ayı gibi

* iri yarı . * kaba, anlayı ş sı z (kimse).

ayı gördüm, yı ldı za itibarı m (veya minnetim) yok * bir ş eyin en iyisine alı ş tı ktan sonra ondan aş ağ ıolanlar beni doyuramaz. ayı görmeden bayram etme * bir işgerçekleş meden ona oldu gözüyle bakı lı p sevinilmemelidir. ayı gülü *İ ki çenekliler sı nı fı nı n düğün çiçeğigiller familyası ndan bir ş akayı k türü (Peconia corollina). ayı üzümü * Fundagillerden, küçük taneli yemiş ler veren, tüylü bir bitki (Arbutus uva ursi). ayı yavrusu ile oynuyor * iri ve yetiş kin birinin ufak tefek birine, bir çocuğ a el ş akası yapmasıveya gücünü onda denemesi karş ı sı nda ayı plama yollu söylenir. ayı yürüyüş ü * Gergin kol ve bacaklarla dört ayak yürüme. ayı bacağı * Çift yan yelkenlerden birini sağdan, birini soldan kullanma biçimi. ayı bı nıyüzüne vurmak * birinin kusurunu yüzüne söylemek. ayı boğ an ayı cı

ayı cı lı k ayı giller

*İ ri yarı , kaba ve anlayı ş sı z (kimse). * Ayıoynatmayıişedinen kimse. * Sert, kaba ve hoyrat (kimse). * Ayı cı nı n iş i, mesleğ i. * Memeli et oburlardan, ayı ları içine alan bir familya.

ayı k * Sarhoş luğ u veya baygı nlı ğ ıgeçmişolan. * Sarhoş luğ u geçmişbir biçimde. * Anlayı ş lı , uyanı k. ayı kla pirincin taş ı nı ! * bir iş in pek karı ş ı k ve içinden çı kı lmaz durumda olduğ unu anlatmak için kullanı lı r. ayı klama * Ayı klamak iş i. ayı klamak

* Bir ş eyin içinden, iş e yaramayan, gereksiz veya istenmeyen taneleri veya maddeleri ayı rı p çı karmak, temizlemek. * Bir görevde gereksiz görülenleri iş inden ayı rmak. ayı klanma * Ayı klanmak iş i. * Yaş ayan varlı klarda ortamı nş artları na en iyi uyan türlerin veya bireylerin üreyip kalması , uyamayanları n yok olması ,ı stı fa. ayı klanmak * Ayı klamak iş ine konu olmak. ayı klatma * Ayı klatmak iş i. ayı klatmak * Ayı klamak iş ini yaptı rmak. ayı klı k * Ayı k olma durumu. ayı kmak

* Ayı lmak, kendine gelmek, uyanmak, aklıbaş ı na gelmek.

ayı kulağ ı * Çuha çiçeğinin bir türü (Primula auricula). ayı lı k

* Kabalı k, kaba davranı ş .

ayı lı k etmek * kaba davranmak. ayı lı p bayı lmak * birini kendinden geçercesine sevmek. * aş ı rıölçüde sinir bunalı mlarıgeçirmek. ayı lma ayı lmak

ayı ltı ayı ltma

* Ayı lmak iş i. * Sarhoş luk, baygı nlı k gibi bir durumdan kurtulmak, kendine gelmek. * Aklıbaş ı na gelip gerçeğ i görmek. *İ çki içmişbir kimsenin duyduğ u başağrı sıve sersemlik, mahmurluk. * Ayı ltmak iş i.

ayı ltmak * Ayı lması nısağlamak. -ayı m / -eyim *İ stek kipi tekil 1. kiş i eki: yaz-ayı m, çiz-eyim, oku-y-ayı m, bekle-y-eyim vb. ayı n

* Arap alfabesinde on sekizinci, Osmanlı alfabesinde yirmi birinci harf.

ayı n on dördü * Dolunay.

ayı n on dördü gibi * yüzü çok güzel (kadı n veya kı z). ayı nga

* Kaçak tütün, tütün.

ayı ngacı * Tütün kaçakçı sı . ayı ngacı lı k * Tütün kaçakçı lı ğ ı . ayı nı n kı rk türküsü var, kı rkıda Ahlat üstüne * bir kimsenin hep aynış eyi veya hikâyeyi anlatmasıkarş ı sı nda söylenir. ayı nları çatlatmak * bu harfin gösterdiğ i Arapçaya özgü sesi gı rtlakta boğumlamaya çalı ş mak. ayı p * Toplumun ahlâk kuralları na aykı rıolan, utanı lacak durum veya davranı ş . * Kusur, eksiklik. * Utanç veren. ayı p etmek (veya yapmak) * yakı ş ı ksı zca davranmak. ayı p yerler * vücutta örtülü tutulması gereken yerler. ayı plama

* Ayı plamak iş i, takbih.

ayı plamak * Kı namak, takbih etmek. ayı planma * Ayı planmak iş i. ayı planmak * Ayı plamak iş ine konu olmak. ayı plı ayı psı z

* Ayı bı , kusuru olan. * Ayı bı , kusuru olmayan.

ayı ptı r söylemesi * "bunu söylemek size karş ısaygı sı zlı k olacak, ama söylemek zorundayı m" anlamı nda özür dilemek için kullanı lı r. * övünmek gibi olması n ama. ayı raç ayı ran

* Cisimleri, birleş ime veya ayrı ş ı ma uğ ratarak niteliklerini belirtmede kullanı lan madde, miyar. * Iş ı ğ ıyalı n ögelerine ayı rma özelliğ i olan.

ayı rı cı * Ayı rma özelliğ i veya gücü olan. ayı rı m

* Ayı rmak iş i. ayı rı m yapmak * eş it davranı ş ta bulunmamak, fark gözetmek. ayı rı m yaratmak * farklı lı k çı karmak, ikilik ortaya atmak. ayı rı mlama * Ayı rı m yapmak iş i. ayı rı mlamak * Ayı rı m yapmak. ayı rma * Ayı rmak iş i. ayı rmaç ayı rmak

* Bir ş eyi benzerlerinden ayı rt etmeye yarayan durum veya öge, farika. * Bölmek. * Bir bütünden bir parçayı herhangi bir amaçla bir tarafa koymak, saklamak. * Bir yeri bir engelle bölmek. * Birbirinden uzaklaş tı rmak. * Nitelik değiş ikliğini anlamak. * Seçmek. *İ ki veya daha çok kimse arası ndaki anlaş mayı , uzlaş mayıbozmak. * Farklıdavranmak, fark gözetmek. * (bir ş ey veya yeri) Bir ş ey veya kimse için kullanmayıbelirlemek, tahsis etmek.

ayı rt edilmek * Ayı rt etmek iş ine konu olmak. ayı rt etmek * Birkaç ş eyi birbirinden ayı ran niteliğ i anlamak, tefrik etmek, temyiz etmek. ayı rtı ayı rtma ayı rtmak

* Aynıcinsten olan ş eyler arası ndaki ince fark, nüans. * Ayı rtmak iş i. * Ayı rmak iş ini yaptı rmak.

ayı rtman * Sı navlarda, soruları n hazı rlanması ndan notları n verilmesine kadar bütün değ erlendirme çalı ş maları na katı lan görevli, mümeyyiz. ayı rtmanlı k * Ayı rtmanı n görevi, mümeyyizlik. ayı t

* Mine çiçeğ igillerden, Akdeniz çevresinde yetiş en, mavi, beyaz veya menekş e renginde çiçekler açan, 1-2 m boyunda bir ağaççı k, hayı t (Vitex agnus-castus). ayı ya kaval çalmak * anlayı ş sı z bir kimseye bir ş ey anlatmaya çalı ş mak. ayı yıvurmadan postunu satmak * henüz ele geçmemişbir ş ey üzerinde hesap yapmak.

ayin

ayinicem aykı rı

* Dinî tören, ibadet. * Mevlevî tekkelerinde okunan ağ ı r bestelerin biçimi. * Mevlevî ve Bektaş î tekkelerinde kadı n ve erkeğin birlikte katı ldı ğ ı , dinî müzikli sohbet töreni. * Alı ş ı lmı ş a, doğ ru diye bellenmiş e uygun olmayan, karş ı t, ters, mugayir. * Gidilen yol üzerinde olmayı p gidişyönüne ters düş en. * Çapraz, ters. * Bütün noktalarıaynı düzlemde bulunmayan.

aykı rıdoğ rular * Aynıdüzlemde bulunmayan doğrular. aykı rıdüş mek * uygun gelmemek, ters gelmek, ters düş mek. aykı rıkatmanlaş ma * Katmanlarıdüzenli bir biçimde olmayan katmanlaş ma. aykı rıolmak * ters olmak, zı t olmak. aykı rı lama * Aykı rı lamak iş i. aykı rı lamak * Dikey olarak gelmek; kestirmeden gitmek, düz yoldan ayrı lmak. aykı rı laş ma * Aykı rı laş mak iş i. aykı rı laş mak * Aykı rı duruma gelmek. aykı rı lı k * Aykı rı olma durumu, mugayeret, muhalefet. ayla

aylak

* Ayı n ve bazıyı ldı zları n dolayı ndaki ı ş ı k çevresi, ay ağ ı lı , hale. * Bazıkutsal kiş ilerin baş ıetrafı nda gösterilen ı ş ı k çevresi. *İ ş siz, boşgezen, avare. *İ ş siz, bir ş ey yapmayarak.

aylak olmak * boş ta olmak, yapacak bir iş i olmamak, boşoturmak. aylakçı

* Temelli iş i olmayan iş çi.

aylakçı lı k * Temelli işsahibi olmama durumu. *İ ş sizlik, avarelik. aylaklı k

* Aylak olma durumu, iş sizlik, avarelik.

aylaklı k etmek * boşdurmak, boşoturmak, iş siz güçsüz dolaş mak, çalı ş mamak. aylama

* Aylamak iş i.

aylamak * Beklemek. * Sürmek, devam etmek. * Ayıdolduran bir süre geçirmek, aylarca kalmak. aylandı z

* Sedef otugillerden, Avrupa'ya Çin'den getirilmiş , kı sa zamanda yetiş ip boy attı ğ ıiçin bir gölge ağ acı olarak dikilen, kötü kokan bir ağaç, kokar ağaç (Ailanthus glandulosa). aylanma

* Aylanmak iş i.

aylanmak * Bir yerin çevresinde dolanmak. aylı

* Üzerinde ay biçimi bulunan. * Ay ı ş ı ğ ıolan, mehtaplı .

aylı ğa geçmek * çalı ş masıkarş ı lı ğ ıolarak her ay belirli bir para alı nacak bir iş e baş lamak. * gündelikten veya ücretten kadroya geçmek. aylı k

* Birine, görevi karş ı lı ğ ıolarak veya geçimi için her ay ödenen para, maaş . * Bir ay içinde olan veya bir ay süren. * Ayda bir kez yapı lan veya çı kan. * ... aydan beri var olan. * Ay olarak, bir ay için.

aylı k almak * bir aylı k çalı ş ma karş ı lı ğ ı nda para almak. aylı k bağlamak * emekli olan veya baş ka sebeplerle çalı ş mayanlara her ay için belirli bir parayıödemeyi üstlenmek. aylı k vermek * aylı k olarak üstlenilen parayı ödemek. aylı kçı

aylı klı

ayma aymak

aymaz

* Aylı kla çalı ş an kimse. * Baş ka geliri olmayı p yalnı z aldı ğ ıaylı kla geçinen kimse. * Aylı k alan (kimse), maaş lı . * Karş ı lı ğ ıaylı kla ödenen. * Aymak iş i. * Kendine gelmek, aklıbaş ı na gelmek, ayı lmak. * Gerçeği anlamak. * Çevresinde olup bitenlerin farkı na varmayan, gafil.

aymazlı k * Çevresinde olup bitenlerin farkı na varamama durumu, aymaza yakı ş acak durum, gaflet. ayn ayna

* Göz. * Iş ı ğ ıyansı tan, varlı kları n görüntüsünü veren, cilâlıve sı rlıcam. * Gemilerde iş aretçi erlerin kullandı ğ ıdürbün. * Akı ntıve anaforun birleş tiğ i yerde oluş an su burgacı . * Doğramacı lı k ve yapı cı lı kta çerçeve içine geçirilen tahta veya taşlevha. * Küreğin yassıuç bölümü. * (atlarda) Diz kapağı . *İ yi bir durumda, yolunda. * (Karagöz oyununda) Perde. * Bir olayı , bir durumu yansı tan, göz önünde canlandı ran olay, durum, ş ey.

ayna gibi * dümdüz ve parlak. * (deniz için) kı mı ltı sı z, durgun. ayna taş ı * Yapı , anı t ve çeş me gibi yerlere konan yazı lıveya yazı sı z süslü taşlevha. ayna tı rnağ ı * Aynayı duvara tutturmak için kullanı lan nikel veya kromla kaplanmı şmetal parçası . aynabakar * Büyük, yumurtamsı , kı rmı zı msı mavi renkli bir erik türü. aynacı

aynacı lı k

* Ayna yapan veya satan kimse. * Hileci, iş ine hile karı ş tı ran. * Aynacı nı n yaptı ğ ıişveya aynacıolma durumu.

aynalı * Aynasıolan. * Parlak yüzlü, yakı ş ı klı , güzel. aynalısazan * Üzerinde az sayı da büyük pullar bulunan bir tür sazan balı ğ ı . aynalı k

* Geminin ve bağ lı bulunduğ u limanı n adıyazı lan, düz veya az yuvarlak kı ç bölüm.

aynalı k tahtası * Sandalları n kı ç tarafları nda oturanı n sı rtı nıdayaması na yarayan tahta. aynası z

* Aynasıolmayan. * Hoş a gitmeyen, kötü, yakı ş ı ksı z, çirkin, ters, biçimsiz. * Polis.

aynası zlı k * Aynası z olma durumu. aynaz

* Bataklı k.

aynaz aynen

* Köy oyunları nıyöneten kimse. * Olduğu gibi, değiş tirmeden, aynı yla.

aynı * Baş kası değ il, yine o. * Ayı rt edilemeyecek kadar benzeri özdeş i, tı pkı sı . * Değiş meyen, araları nda ayrı m olmayan. aynı ağ zıkullanmak * aynış eyi söylemek, aynıdüş ünceyi ileri sürmek. aynı kapı ya çı kmak * sonuç bakı mı ndan fark etmemek, aynısonuca varmak. aynı potada erimek * benzer konuları ve sorunlarıbirlikte düş ünmek veya değerlendirmek. aynı telden çalmak * aynış eyi söylemek. aynı yolun yolcusu * kötü sonlarıbirbirine eşolan. aynı zamanda * Hem de, bununla birlikte. aynı lı k aynı sefa aynı yla

* Aynıolma durumu, özdeş lik, ayniyet. * Birleş ikgillerden, çiçekleri sarırenkli bir kı r bitkisi (Calendula arvensis). * Hiçbir değ iş iklik olmadan, olduğu gibi.

aynî * Gözle ilgili. aynî aynî hak haklar. ayniyat ayniyet

* Para olarak değil, madde olarak verilen. * Taş ı nı r veya taş ı nmaz üzerinde doğ rudan doğruya egemenlik yetkisi veren ve herkese karş ıileri sürülebilen

* Kullanı lmaya veya harcamaya elveriş li, taş ı nması kolay eş ya. * Aynı lı k, özdeş lik.

aynş tayniyum * Bkz. einsteiniyum. ayol ayraç

* Daha çok kadı nları n kullandı ğ ıbir seslenme sözü. * Yay ayraç.

ayraç açmak * söz veya yazıiçine, ası l konu ile ilgisi az olan bir bölüm sı kı ş tı rmak. ayran

* Süt veya yoğurt yayı kta çalkalanarak yağı alı ndı ktan sonra kalan sulu bölüm. * Yoğurdu sulandı rarak yapı lan içecek.

ayran ağ ı zlı * Aptal, budala, sersem. ayran budalası * Aptal, sersem. ayran delisi * Bön, safdil. ayran gönüllü * Çabuk âş ı k olan. ayrancı

* Ayran yapan veya satan kimse.

ayrancı lı k * Ayran yapı p satma iş i. ayranıkabarmak * öfkelenmek, coş mak. * aş ı rıbir cinsel arzu duymak. ayranıyok içmeye, atla (veya tahtı revanla) gider sı çmaya * yoksulluğuna bakmadan gösterişyapmaya kalkanları n gülünçlüğünü anlatmak için kullanı lı r. ayranı m budur, yarı sısudur * yapı lan bir iş in yarı m yamalak olduğ u bildirilmek için kullanı lı r. ayranlaş ma * Ayranlaş mak özelliği veya durumu. ayranlaş mak * Ayran durumuna gelmek. ayrı * Yerleri bir olmayan. * Baş ka, baş ka türlü. * Yalnı z, tek baş ı na olan. ayrıayrı * Birbirinden ayrıolan, değ iş ik. * Her biri için. * (her biri) Ayrıolarak. ayrıbası m * Genellikle bir dergide yayı mlanmı şbilimsel bir yazı nı n ayrıbir broş ür olarak bası mı . ayrıbaşçekmek * topluluktan ayrı lı p kendi baş ı na işyapmak. ayrıcinsten * Farklıyapı da olan, heterojen. ayrıçanak yapraklı lar

* Çanak yapraklarıbirbirine bitiş mişolmayan bitkiler. ayrıdüş mek * birbirinden uzakta kalmak. * uyuş mamak. ayrıgayrıbilmemek (veya ayrı sıgayrı sıolmamak) * birbirinden hiçbir ş ey esirgemeyecek durumda olmak. ayrıseçi yapmak * birkaç ş ey arası nda fark gözetmek. ayrıtaç yapraklı lar * Taç yaprakları birbirine bitiş ik olmayı p yan yana yer almı şbulunan bitkiler. ayrıtutmak * farklıdavranmak. ayrı ca * Ayrıolarak. * Ayrıbir önem verilerek. * Bundan baş ka. ayrı calı

* Baş kaları na benzemeyen, ayrıtutulan, müstesna.

ayrı calı k * Baş kaları ndan ayrıve üstün tutulma durumu, imtiyaz. ayrı calı k tanı nmak (veya göstermek) * baş kaları ndan ayrıve üstün tutmak. ayrı calı klı * Ayrı calı ğ ıolan, ayrı calı k tanı nan, imtiyazlı . ayrı calı ksı z * Ayrı calı ğ ıolmayan, ayrı calı k tanı nmayan, imtiyazsı z. ayrı cası z * Ayrıtutulmadan, istisnası z. ayrı ç ayrı k

* Yol kavş ağ ı , iki yolun ayrı ldı ğ ıyer. * Ayrı lmı ş . * Ayrıtutulan, baş kaları na benzemeyen, ayrı calı , müstesna. * Kur'a dı ş ı , müstesna. * Ayrı k otu. * Düzgün ve uygun olmayan, çarpı k.

ayrı k küme * Ortak elemanlarıolmayan küme. ayrı k otu * Buğdaygillerden, kökü hekimlikte idrar söktürücu olarak kullanı lan yabanî bir bitki (Agropyrum repens). ayrı klı ayrı klı k

* Ayrıtutulmuş , benzerlerine uymayan, kural dı ş ıolan, istisnaî. * Ayrı klıolma durumu, ayrı tutma, ayrıtutulma, istisna.

* Bir konik (elips, daire, parabol, hiperbol) üzerinde hareket eden bir cismi, odağa veya merkeze birleş tiren doğrunun büyük eksen ile yaptı ğ ıaçı . * Önermelerin birbirine bağ lanmasıiş leminde ya ... ya ve ya da ile gösterilen iliş ki. * Kaplamlarıbirbirinden ayrıolmakla birlikte aynıyakı n cinsin kaplamı na giren kavramlar arası ndaki bağlantı . ayrı ksı * Alı ş ı lagelmiştöre ve davranı ş lara aykı rı olan, eksantrik. ayrı ksı ay

* Ayı n yörüngesindeki en beri noktası ndan art arda iki geçiş i arası ndaki süre farkı .

ayrı ksı yı l * Yerin kendi yörüngesindeki günberi noktası ndan art arda iki geçiş i arası ndaki süre farkı . ayrı ksı lı k * Ayrı ksıolma durumu. ayrı ksı z * Hiçbir ayrı ğ ıolmadan veya hiçbirini ayrı k tutmaksı zı n, istisnası z, bilâistisna. ayrı lanma * Ayrı lanmak durumu. ayrı lanmak * Ayrıduruma gelmek. ayrı laş ma

* Ayrı laş mak iş i, teferrüt.

ayrı laş mak * Benzerleri arası nda ayrıbir yeri ve önemi olmak, teferrüt etmek. ayrı lı ayrı lı k

* Ayrı lmı şolan, ayrıduran, munfası l. * Ayrıolma durumu. * Birinden uzak düş me. * Düş ünce, görüşveya duygu arası ndaki uymazlı k, mubayenet. * Evlilik birliğinin yargı ç kararı ile geçici bir süre için kaldı rı lması .

ayrı lı ş * Ayrı lmak iş i veya biçimi. ayrı lı ş ma

* Ayrı lı ş mak iş i veya durumu.

ayrı lı ş mak * Birbirinden ayrı lmak. ayrı lma

ayrı lmak

* Ayrı lmak iş i. * Bir biçmeden geçen beyaz ı ş ı ğ ı n türlü renklerde görünmesi. * Ayı rmak iş ine konu olmak. * Bir yerden, bir kimseden, bir ş eyden uzaklaş mak. * (karıve koca için) Evlilik birliğini bozmak.

ayrı lmazlı k * Özelliklerin, kendilerini taş ı yan nesnelerle; ilineklerin tözle bağlantı sı , kalı cı lı k karş ı tı .

ayrı m

* Ayı rmak iş i, tefrik. * Bir kimse veya nesnenin bir baş kası yla karı ş tı rı lmaması nısağlayan ayrı lı k; benzer ş eyleri birbirinden ayı ran özellik, baş kalı k, fark. * Alt bölüm. * Cinsleri ve türleri birbirinden ayı ran ana karakter, fark. * Ayrı lma noktası . * Bir veya daha çok sahne içinde geliş tirilip, olayı n tamamlanmı şbir parçası nıveren film bölüğü. ayrı mlama * Senaryonun hazı rlanması nda geliş tirim ile çevrim senaryosu arası nda yer alan, senaryonun sahne ve ayrı mları nı n belirlendiğ i, baş lı ca karakterlerin ayrı ntı ları yla çizildiği, konuş maları n son biçimini aldı ğı aş ama. ayrı mlaş ma * Ayrı mlaş mak iş i, farklı laş ma. * Hücrelerin veya canlı organizmaları n iş levlerine veya yaş ayı ştürlerine iliş kin yapı sal nitelik kazanması , farklı laş ma. * Bir iç kayanı n katı laş masısürecinde yer ve zamana göre ayrı mları n ortaya çı kması , farklı laş ma. ayrı mlaş mak * Ayrı mlıduruma gelmek, farklı laş mak. ayrı mlı

* Ayrı mı olan, araları nda ayrı m bulunan, değiş ik, farklı .

ayrı mlı lı k * Ayrı mlıolma durumu, farklı lı k. ayrı msama * Ayrı msamak iş i veya durumu. ayrı msamak * Bir ş eyi anlamak, bir ş eyi görmek, fark etmek. ayrı msı z

* Ayrı mlıolmayan, aynı , farksı z.

ayrı msı zlı k * Ayrı msı z olma durumu, farksı zlı k. ayrı ntı

* Bir bütünün önemce ikinci derecede olan ögelerinden her biri, detay. * Edebiyat veya sanat eserlerinde bir bütünün ögelerinden her biri, teferruat, tafsilât. * Bir tiyatro eserinde ana düş ünceye yardı mcıolan kelime, cümle veya eş ya.

ayrı ntı lara inmek * bir konuyu en küçük noktası na kadar inceleyip araş tı rmak. ayrı ntı lı * Ayrı ntı sıolan, teferruatlı , tafsilâtlı , detaylı , mufassal. ayrı ş ı k

* Ayrı ş mı şolan. * Ayrıtürden, çeş it çeş it, muhtelif.

ayrı ş ı klı k * Ayrı ş ı k olma durumu. ayrı ş ı m

* Ayrı ş mak iş i.

ayrı ş ma

ayrı ş mak

* Ayrı ş mak iş i. * Moleküllerin, türlü etkenlerle geçici olarak daha yalı n atom ve moleküllere bölünmesi, tahallül. * Birbirinden ayrı lmak, birliğ i bozmak. * Moleküller, türlü etkenler sebebiyle geçici olarak daha yalı n atom veya moleküllere bölünmek.

ayrı ş tı rma * Ayrı ş tı rmak iş i. ayrı ş tı rmak * Bütünün bozulması na sebep olmak. * Ayrı ş ması nısağ lamak. ayrı t

*İ ki düzlemin ara kesiti.

aysar * Ayı n etkisiyle huyunun değiş tiğ i sanı lan (kimse). * Değiş ken huylu, kararsı z (kimse). aysberg * Buz dağı . aysfild aysı z

* Buzla, bankiz. * Ay ı ş ı ğ ıolmayan (gökyüzü, gece).

ayş ekadı n * Kı lçı ksı z, lezzetli bir tür taze fasulye. aytı ş ma * Aytı ş mak iş i. aytı ş mak

ayva

* Atı ş mak, tartı ş mak, münakaş a etmek. * Halk ş airleri belli bir ayak çerçevesinde karş ı lı klıatı ş mak. * Gülgillerden, çiçekleri iri ve pembe, yaprakları nı n altıtüylü, orta yükseklikte bir ağ aç (Cydonia vulgaris). * Bu ağacı n büyük, sarırenkte, tüylü, mayhoş , dokusu sertçe, ufak çekirdekli meyvesi.

ayva göbekli * göbeği çukur olan (kimse). ayva hoş afı * Ayvadan yapı lan hoş af. ayva kompostosu * Ayvadan yapı lan komposto. ayva marmelâdı * Ayva ve ş ekerden yapı lan ezme. ayva reçeli * Ayva ve ş ekerden yapı lan kokulu reçel. ayva tüyü * Vücuttaki ince, sarıtüyler.

ayvadana ayvalı k ayvan

* Yüksekliğ i 15-70 cm , sı k tüylü, soluk sarı çiçekli, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Achillea nobilis). * Ayva ağ açları nı n çok bulunduğ u yer. * Teras, sundurma. * Bir tarafıdı ş arı ya açı k olan oda.

ayvayı yemek * kötü duruma düş mek, iş i bozulmak. ayvaz * Büyük konaklarda mutfak ve yemek hizmetlerinde çalı ş tı rı lan uş ak. * Koca, erkek, eş . ayvaz kasap hep bir hesap * ha öyle ha böyle, ikisi de bir. ayvazlı k ayyar ayyarlı k

* Ayvazı n görevi. * Dolandı rı cı , hilekâr. * Dolandı rı cı lı k.

ayyaş *İ çkiye düş kün, içkici, içken, bekri. ayyaş lı k ayyuk

* Ayyaşolma durumu. * Göğün en yüksek yeri. * Göğün kuzey yarı m küresinde bulunan bir takı m yı ldı zı n en parlak yı ldı zı .

ayyuka çı kmak * (ses için) yükselmek. * (dedikodu için) herkesçe duyulmak, yayı lmak. Az az

az az

az buçuk

* Azot'un kı saltı lması . Bu gaz N kı saltmasıile de gösterilir. * Alı ş ı lmı şolandan, umulandan veya gerekenden eksik, çok karş ı tı . * Nicelik, güç, nitelik, süre bakı mı ndan eksiklik bildirir. * Uzun süreli, yavaşyavaş . * Küçük ölçülerle. * Bir parça, biraz.

az bulmak * yeterli görmemek, az saymak, azı msamak. az buz olmamak

* (bir ş ey) azı msanacak kadar olmak. az çok * Bir parça, oldukça. az daha az değil!

* az kalsı n, neredeyse. * birinin herhangi bir karakter bakı mı ndan göründüğü gibi olmadı ğı nıanlatmak için söylenir.

az geliş miş * geliş mesi gecikmişolan. * eğ itim düzeyi düş ük kalmı ş , üretimi daha çok ilkel tarı ma dayanan, doğ al kaynakları nıgereğ ince değ erlendiremeyen (ülke). az gelmek * yetmemek, daha çok istemek. az görmek * umduğ undan eksik bulmak. * azı msamak. az günün adamıolmamak * çok yaş amı ş , çok görmüşbulunmak. az kaldı(veya az kalsı n) * bir iş in olması , gerçekleş mesi, bitmesi çok yakı nken olmadı ğı nıanlatı r. az tamah çok ziyan getirir * hı rslıve pinti insan her zaman zararlıçı kar. aza

* Organlar, vücut parçaları . * Üye. * Vücut parçası , organ.

aza çoğa bakmamak * olanla yetinmek. aza sormuş lar: "nereye?" "çoğ un yanı na" demiş * küçük kazançları n bile hep varlı klıkimselere düş tüğü inancı nıbelirtir. azade

* Baş ı boş , erkin, serbest. * Baş ı boş , erkin, serbest olarak gürültüden azade yaş amak.

azade azade * bir ş eyden kurtulmuş , uzak. azadelik * Azade olma durumu, serbestlik. azalma azalmak

azaltma

* Azalmak iş i, eksilme, tenakus. * Az denecek bir miktara inmek veya eskisinden az bir duruma gelmek. * Etkisini yitirmek, hafiflemek. * Azaltmak iş i.

azaltmak

azamet

* Az denecek bir miktara indirmek veya eskisinden az bir duruma getirmek, kı rmak. * Etkisini yitirmesine sebep olmak, hafifletmek. * Ululuk, büyüklük. * Gurur. * Görkem, heybet. * Debdebe. * Çalı m, kurum, tekebbür.

azamet satmak * büyüklük taslamak, çalı m satmak, böbürlenmek. azametli

* Ulu, çok büyük. * Gururlu. * Görkemli, heybetli. * Debdebeli. * Çalı mlı , kurumlu.

azamî * En büyük, en yüksek, en çok, maksimum. azap

azap

* (Müslümanlı kta) Dünyada günah iş lemişolanlara ahrette verilecek ceza. * Organik veya ruhî büyük sı kı ntı , ezinç. * (Anadolu'nun birçok bölgesinde) Çiftlik uş ağı . * Anadolu beyliklerinde donanmadaki görevlerde kullanı lan asker.

azap çekmek * ahrette ceza görmek. * çok büyük sı kı ntı ya uğ ramak. azap vermek * acıçektirmek, üzmek. azar azar azar

* Paylama. * Süreyi uzatarak, yavaşyavaş , az az. * Küçük ölçülerle.

azar iş itmek * azarlanmak. azarlama * Azarlamak iş i, paylama. azarlamak * Paylamak, tekdir etmek. azarlanma * Azarlanmak iş i, paylanma. azarlanmak * Azarlamak iş ine konu olmak, paylanmak, kötü sözle karş ı laş mak.

azarlatma * Azarlatmak iş i. azarlatmak * Azarlamak iş ini yaptı rmak veya azarlanması na yol açmak. azat * Serbest bı rakma. * Okullarda paydos. * Serbest bı rakı lmı şolan. azat etmek * serbest bı rakmak, salı vermek. * (köle ve cariyeler için) özgürlüğünü geri vermek. azat eylemek * azat etmek. azatlı * Azat edilmiş(cariye veya köle). azatlı k

azatsı z azca

* Azat olma durumu, serbestlik. * Azat edilme vakti gelmişolan (cariye, köle). * Azat edilemez. * Oldukça az.

azdı rı lma * Azdı rı lmak iş i. azdı rı lmak * Azması na yol açmak. azdı rma azdı rmak

* Azdı rmak iş i. * Azması na sebep olmak. * Azgı n duruma getirmek. * Şı martmak. * Kötü davranı şveya alı ş kanlı klara sürüklemek, yoldan çı karmak.

azelya * Açalya. Azerbaycanlı * Azerbaycan halkı ndan olan kimse. Azerî

* Azerbaycan Cumhuriye'tinde ve güney Azerbaycan'da (İ ran'da) yaş ayan Türk soylu halk veya bu halktan olan kimse. * Azerî halkı na özgü olan, Azerî halkıile ilgili (olan). Azerîce azgı n

* Azerbaycan Türkçesi. * Azmı şolan.

* (ten için) Çabuk iltihaplanan, yarası hemen kapanmayan. * (çocuk için) Çok yaramaz. * Cinsel istekleri aş ı rıolan. azgı nlaş ma * Azgı nlaş mak iş i. azgı nlaş mak * Azgı n duruma gelmek. * Cinsel istekleri aş ı rı laş mak. azgı nlı k

* Azgı n olma durumu.

azı * Köpek diş lerinden sonra içeriye doğru, alt ve üst çenenin iki yanı nda beş er tane bulunan ve yiyecekleri öğütmeye yarayan diş lerin ortak adı , azıdiş i, öğütücü diş . * Öküz arabaları nda ön ve arka yastı klarıdingile bağlayan ağ aç çivi. azı çoğ a saymak (veya tutmak) * verilen küçük bir armağanıçok ve değ erli kabul etmek. azı diş i * Azı . azı cı k

* Çok az, biraz. * (süre ve miktar için) Az olarak, biraz.

azı cı k aş ı m kaygı sı z baş ı m * derdim olması n da baş ka bir ş ey istemem. azı k azı klı

azı klı k

azı lı

* Yiyecek, besin, gı da. * Azı ğ ıolan. * Yoksullarıdoyuran. * Azı k olarak ayrı lan veya hazı rlanan yiyecekler. * Azı k koymaya yarayan kap veya torba. * Hemen yemek üzere, harman zamanı ndan önce biçilip savrulan ekin. * Gözü bir ş eyden yı lmayan, azgı n. * Şiddetli, korkunç, çok etkili.

azı msama * Azı msamak iş i. azı msamak * Bir ş eyin umulduğundan az olduğ u yargı sı na varmak, daha fazlası nıistemek, az görmek, az bulmak. azı nlı k karş ı tı .

* Bir toplulukta herhangi bir nitelik bakı mı ndan ayrıve ötekilerden sayı ca az olanlar, ekalliyet, çoğ unluk * Bir ülkede egemen ulusa göre ayrısoydan ve sayı ca az olan topluluk, ekalliyet.

azı nlı k hükûmeti * Mecliste çoğunluğ u olmayan bir partinin kurduğ u hükûmet.

azı nlı kta kalmak * bir toplulukta belli bir sorun üzerine oy verenler, karş ıdüş ünceye oy verenlerden daha az olmak. azı ş ma

* Azı ş mak iş i.

azı ş mak * Gittikçe kı zı ş mak, ş iddetlenmek. azı ş tı rma

* Azı ş tı rmak iş i.

azı ş tı rmak * Azı ş ması na yol açmak. azı tma

* Azı tmak iş i.

azı tmak * Azgı n duruma getirmek. * Çı ğı rı ndan çı karmak. azil * Görevden alma. azim azimet

* Bir iş teki engelleri yenme kararı . * Gidiş .

azimet etmek * gitmek, yola çı kmak. azimkârane * Kararlı . * Kararlı lı kla, kararlıolarak. azimli * Kararı nda, tutumunda direnen, kararlı . azit aziz

azize aziziye

* Azothidrik asit HN3 deki hidrojenin yerine bir kökün geçmesi ile türeyen birleş iklere verilen ad. * Sevgide üstün tutulan, muazzez. * Ermiş , eren. * Ermişkadı n. * Sultan Abdülaziz'in ve devlet adamları nı n giydiğ i fes.

azizlik * Aziz olma durumu. * Muziplik. azizlik etmek * muziplik etmek. azledilme

* Azledilmek iş i. azledilmek * Görevden alı nmak. azletme azletmek azlı k

* Azletmek iş i. * Bir görevliyi iş inden ayı rı p açı kta bı rakmak, görevden almak, çı karmak. * Az olma durumu. * Azı nlı k.

azlolunma * Azlolunmak iş i. azlolunmak * Görevinden alı nmak, görevinden çı karı lmak. azma

azmak

azmak

azman

* Azmak iş i. *İ ki ayrıı rkı n karı ş ması ndan doğ an, kı rma, melez, metis. * Küçük su birikintisi, gölcük. * Bataklı k. * Taş kı nlı kta ileri gitmek, kötülüğ ünü artı rmak. * (deniz, ı rmak vb. için) Kabarmak, taş mak. * (yara, hastalı k vb. için) Etkili, tehlikeli duruma gelmek. * Cinsel duygularıartmak. * (çamaş ı r) Artı k ağ artı lamaz duruma gelmek. * (hayvanlar için) İ ki ayrı ı rktan doğmak. * Çok geliş miş . * Azma. * Kerestelik tomruk.

azman kaya * Kaya balı ğı nı n bir çeş idi. azmanlaş ma * Azmanlaş mak iş i. azmanlaş mak *İ rileş mek, kocaman duruma gelmek. azmetme

* Azmetmek iş i.

azmetmek * Bir iş teki engelleri yenmeye karar vermişolmak. azmettirme * Azmettirmek iş i. azmettirmek * Bir suçu veya herhangi bir iş i kesinlikle yapması na karar verdirmek.

azmı şkudurmuş tan beterdir * "coş kun ve heyecana kapı lmı şkimseyi zaptetmek zordur" anlamı nda kullanı lı r. aznavur

* Gürcüce, iri "yarı " "kı rı cı " sinirli, ası k yüzlü, sert kimse.

aznavur gibi * zalimce davranan. aznif * Bir tür domino oyunu. azoik

azol azonal

*İ çinde fosil bulunmayan (toprak). * En eski jeolojik (sistem). * Heterosiklik birleş iklerin önemli bir sı nı fı na verilen ad. * Yeryüzünün herhangi bir noktası nda enleme bağlıolmaksı zı n meydana gelen olay.

azot

* Atom numarası7, atom ağ ı rlı ğı14,008 olan, havada beş te dört oranı nda bulunan, rengi, kokusu, tadı olmayan element. Kı saltmasıN. azotlama

* Azotlamak iş i. * Azotlu besin almayan bitki veya hayvanları n dokuları ndaki serbest azotu tespit etme iş i.

azotlamak * Azotla karı ş tı rmak veya birleş tirmek. azotlanmı ş * Azotlama iş lemi yapı lmı ş . azotlu

*İ çinde azot bulunan.

azotometre * Bir organik maddede bulunan azotun gaz hacmini ayarlamaya yarayan aygı t. azotölçer

* Azotometre.

Azrail * Tanrıbuyruğu ile insanları n canı nıalmakla görevli olduğuna inanı lan melek. Azrail'e bir can borcu olmak (veya kalmak) * nası l olsa öleceğ ini kabul etmek. * hiç kimseye borcu kalmamak, bütün borçları ndan kurtulmak. Azrail'in elinden kurtulmak * ölümden kurtulmak. Azrail'le burun buruna gelmek * ölümle karş ıkarş ı ya gelmek. azvay

* Sarı sabı r.

B

b, B gösterir.

* Bor'un kı saltması . * Basso kı saltması . * Türk alfabesinin ikinci harfi. Be adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümlü, çift dudak patlayı cı sı nı

* Nota iş aretlerini harflerle gösterme yönteminde İ ngilizler b harfiyle "si" yi, Almanlar ise "si bemol"ü gösterirler. Ba * Baryum'un kı saltması . baba

* Çocuğ un dünyaya gelmesinde etken olan erkek. * Çocuğ u olmuşerkek. * Tarikatları n bazı sı nda tekke büyüğü. * Bu gibi kimselere verilen unvan. * Silâh kaçakçı lı ğı ,kara para aklama ve uyuş turucu madde ticareti gibi kirli ve gizli iş ler yapan çetenin baş ı . * Yaratı cı , kurucu kimse. * Gemi veya iskelede halatı n takı ldı ğı yuvarlak baş lı , iri demir, ağ aç veya beton dikme. * Kazı larda çı karı lan toprağ ı n miktarı nı hesaplayabilmek için yer yer bı rakı lan toprak dikme. * Çatımerteğ i. * Koruyucu, babalı k duygularıile dolu kimse; bir ülkeye veya bir topluluğ a yararlıolmuşkimse. * Ata.

baba baba adam * Yaş lı , ağ ı rbaş lı , iyi yürekli, olgun adam. baba bucağı * \343 baba ocağ ı . baba değil, tı rabzan babası * babalı k görevlerini yapmayan babalar için söylenir. baba evi

* Babadan, dededen kalma ev, toprak, yurt.

baba hindi *İ ri ve iyi beslenmişerkek hindi. baba koruk (veya erik) yer, oğlunun diş i kamaş ı r * babanı n yaptı ğıkötü iş in sı kı ntı sı nıçocuğ u çeker. baba mirası * Babanı n yaş adı ğ ıdönemden kalan değerli mal veya dost. baba nasihati * Bir babanı n verdiğ i öğ üt. baba ocağı * Babadan, dededen kalma mülk veya bir kimsenin içinde doğup büyüdüğü, yaş adı ğ ıev, toprak ya da yurt, baba evi, baba bucağ ı , baba yurdu. baba oğluna bir bağbağ ı ş lamı ş ; oğul babaya bir salkı m üzüm vermemiş * babalar çocukları için büyük fedakârlı klara katlanı rlar, ama çocuklar babalarıiçin fedakârlı kta bulunmazlar. baba olmak * (erkek için) çocuk sahibi olmak.

baba tatlı sı * Bir çeş it hamur tatlı sı ,ş ambaba. baba yadigârı * Babadan kalan, baba döneminde yapı lmı ş , babanı n hatı rası nıtaş ı yan. baba yurdu * Baba evi, baba ocağı . babaanne * (çocuğ a göre) Babanı n annesi. babaca babacan

* Baba gibi, babaya yakı n. * Cana yakı n, olgun, hoş görülü, iyi kalpli, güvenilir (erkek).

babacanca * Sevgi ve sevecenlikle, cana yakı n olarak. babacanlaş ma * Babacanlaş mak iş i veya durumu. babacanlaş mak * Babacan duruma gelmek. babacanlı k * Babacan olma durumu, cana yakı nlı k. babacı k * Küçük baba. * Sevimli, hoş , sempatik baba. babacı l * Babası nıçok seven, babası na çok düş kün olan. babacı lı k * Devletin türlü sı nı flar üzerinde babalı k ederek bu sı nı flar arası nda denge kurmaya çalı ş masıiş lemi, paternalizm. babaç babaçko

* Erkek kümes hayvanları nı n en iri ve yaş lıolanı . * (kadı n için) Güçlü ve gösteriş li, iri yarı .

babadan babaya * dedelere doğru zincirleme. babadan oğula * torunlara doğru zincirleme. * ataları ndan beri. babafingo * Yelkenli gemilerde direklerin ve gabyanı n üstünde bulunan en yüksek bölüm. Babaî Babaîlik

* Babaîlik mezhebinden olan kimse. * XIII. yüzyı lda Baba İ shak'ı n kurduğ u mezhep.

babaköş * Ayaksı z olduğu için yı lan sanı lan, solucanla beslenen bir tür kertenkele (Anguis fragilis). babalanma * Babalanmak iş i. babalanmak * Babalarıtutmak, öfkelenmek. * Diklenmek, kabadayı ca davranmak. babaları mı z * bizden, bizim kuş aktan öncekiler. babalı * Babasıolan. babalı babalı k

* Zaman zaman sinir nöbeti geçiren. * Baba olma durumu. * Üvey baba. * Kayı n baba, kayı n peder. * Yaş lıveya küçümsenen adamlara seslenme olarak kullanı lı r.

babalı k etmek * baba gibi davranmak. babalı k fı rı n has iş ler * babası nı n parasıile geçinenlere sitem olarak kullanı lı r. babam!

* teklifsiz bir seslenme sözü. * tekrarlanan iki emir kipi arası na getirilerek iş in sürekliliğini anlatmaya yarar.

babamı n (veya ustamı n) adıHı dı r, elimden gelen budur * gücüm ancak bu kadarı nıyapmaya yeter. babana rahmet * yapı lan bir iş , bir davranı şkarş ı sı nda "Allah senden razıolsun." anlamı nda kullanı lan bir söz. babasıtutmak (veya babalarıüstünde olmak) * gibi deyimlerde "çok öfkelenmek, öfkesi her hâliyle belli olmak" anlamı nda geçer. babası na çekmek * her yönü ile tamamen babaya benzemek. babası na rahmet okumak * hakkı nda iyilik düş ünmemek. babası nı n (veya babaları nı n) çiftliğ i * bir malı veya kuruluş u yalnı zca kendi çı karları na araç yapmak. babası nı n hayrı na * hiçbir çı kar gözetmeksizin. babası nı n oğ lu * her yönüyle babası na benzeyen erkek çocuk. babası z

* Babasıölmüşçocuk, yetim.

babayani

* Gösteriş i ve özentisi olmayan.

babayanilik * Babayani olma durumu. babayiğ it

* Güçlü kuvvetli. * Mert, korkusuz adam, kabadayı . * Bir giriş imde kendine güvenebilecek durumda olan.

babayiğ itlik * Babayiğit olma durumu, babayiğitçe davranı ş , kabadayı lı k. Babı âli

* Osmanlıimparatorluğ u döneminde İ stanbul'da sadaret (Baş bakanlı k), dahiliye ve hariciye nezaretleri (İ ç iş leri ve Dı şiş leri bakanlı kları ) ile ŞûrayıDevlet (Danı ş tay) dairelerinin bulunduğ u yapı . *İ stanbul'da bu çevredeki bası n. * Osmanlıhükûmeti. babı nda

* Konusunda.

babı ndan * Bkz. babı nda. Babî

* "Bâb'a ait" Babîlik yanlı sı .

Babîlik * XIX. yüzyı lda, İ ran'da Ali Muhammed Bab'ı n kurduğ u dinî öğreti. baca

* Dumanıocaktan çekip havaya vermeye yarayan maden veya kâgir yol. * Su yolu, lâğı m, maden ocağı gibi yer altı yapı ları nı n hava deliği.

baca baş ı * Ocağ ı n üstündeki taşraf. baca kulağı * Ocağ ı n iki yanı nda taş tan yapı lmı şufak raf. baca tomruğu * Bacanı n damdan yukarı bölümü. bacak * Vücudun kası ktan tabana kadar olan bölümü. * Hayvanlarda yürümeye veya atlamaya yarayan organ. * Bazış eylerin yerden yüksekçe durması nısağlayan dayak, destek veya bunlardan her biri, ayak. * Oyun kâğ ı tları nda, oğlan, vale. bacak bacak üstüne atmak * otururken bir bacağ ı nıötekinin üstüne koyarak oturmak. bacak kadar * ufacı k. bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var * daha küçük, ama değ iş ik, herkesten farklıalı ş kanlı klar, huylar edinmiş . bacak kalemi

* Kaval kemiği. bacakkı ran * Nemli bölgelerde yetiş en yeş ilimsi sarı çiçekli bir bitki (Narthecium). bacaklarıkopmak * çok yorulmak. bacaklarıtutmamak * ayakları nı n üzerine bası p yürüyemeyecek duruma gelmek. bacaklı

* Bacağ ıolan. * Bacaklarıuzun olan, uzun boylu. * Felemenk altı nı na verilen ad.

bacaklı yazı *İ ri ve okunaklıyazı . bacaklı k

* Özellikle hokey oyuncuları nı n giydikleri deriden yapı lmı şkoruyucu.

bacaksı z * Bacağ ıolmayan. * Bacaklarıkı sa olan, kı sa boylu, bodur. * Yaş ı ndan büyük iş lere kalkı ş an çocuklar için söylenir. bacanak

* Karı larıkardeşolan erkeklerden her biri. * Dost, arkadaş .

bacanaklı k * Bacanak olma durumu. bacasıtütmek * (aile için) yaş amasısürüp gitmek. bacasıtütmez olmak * (aile için) dağ ı lmak veya iş i bozulmak. bacı

* Büyük kı z kardeş , abla. * Kı z kardeş . * Bir evde uzun zaman çalı ş mı şyaş lıkadı nlara (daha çok yaş lızenci kadı nlara) verilen unvan. * Tarikat ş eyhlerinin karı sı .

baç * Osmanlıİ mparatorluğunda gümrük vergisi. * Zorla alı nan para, haraç. -baç * Fiilden isim türeten -maç/-meç ekinin türü. baççı baççı lı k bad

* Baç alan kimse. * Baç alma iş i veya görevi. * Yel, rüzgâr.

badana

* Duvarlarıboyamak için kullanı lan sulandı rı lmı şkireç veya boya.

badana etmek (veya vurmak) * badanalamak, badana yapmak. badanacı * Geçimini badana yapmakla kazanan kimse. badanacı lı k * Badanacı nı n yaptı ğ ıiş . badanalama * Badanalamak iş i. badanalamak * Duvarlarıboyamak için sulandı rı lmı şkireç veya plâstik boya sürmek. badanalanma * Badanalanmak iş i. badanalanmak * Badana yapı lmak. badanalatma * Badanalatmak iş i. badanalatmak * Badanalamak iş ini yaptı rmak. badanalı * Badana edilmişolan. * Yüzüne çok pudra ve boya sürmüşolan (kadı n). badanası z * Badana edilmemiş . * Badanasıbozulmuş . badas * Harman kaldı rı ldı ktan sonra yerde kalan toprak, çöp ve samanla karı ş ı k tahı l taneleri, harman döküntüsü. badat bade badehu

* Birleş ikgillerden, ş ekeri çok, bir tür yer elması . * Şarap, içki. * Ondan sonra.

badeli * Aş k badesi içmişkimse. badeli âş ı k * Düş ünde bir pirin elinden aş k badesi içerek saz çalı p söyleyen halk ş airi. badem

* Gülgillerden, yurdumuzun her yerinde yetiş en ağ aç (Amygdalus communis). * Bu ağacı n yaşveya kuru yenilen yemiş i.

badem ağ acı

* Gülgillerden ilkbaharda beyaz ve pembe renkli çiçekler açan yüksekçe bir bitki, badem (Amygdalus communis ve Prunus amygdalus). badem bı yı k * Badem içi biçiminde üst dudağ ı n her iki yanı nda yer alan bı yı k. badem ezmesi * Ezilmişbademle yapı lan ş ekerleme. badem gibi * (salatalı k için) taze ve gevrek. badem gözlü * Badem içi biçiminde iri göz. badem içi * Bademin dı şkabuğ u alı ndı ktan sonra kalan içi. badem kürk * Tilki postunun yalnı z bacak kesiminden yapı lan kürk. badem parmak * Baş parmak. badem ş ekeri *İ nce bir ş eker tabakası yla kaplanmı şiç badem. badem tı rnak * Badem biçiminde uzunca tı rnak. badem yağı * Bademden çı karı lan ve deri, kösele gibi ş eyleri yumuş atmak için kullanı lan yağ . badema bademci

* Bundan sonra, bundan böyle. * Badem satan kimse.

bademcik * Boğ azı n iki yanı nda birer tane bulunan, badem biçimindeki organ. bademli *İ çinde badem bulunan yiyecek. bademlik bademsi baderna

* Badem ağaçları çok olan yer, badem bahçesi. * Badem biçiminde olan. * Halatı n aş ı nabilecek yerine sarı lan bez, halat sargı sı .

badı ç * Bakla, fasulye, bezelye gibi taze sebzelerde, içinde tohumları n sı ralanmı şbulunduğ u kabuk. badı saba badi

* Sabah vakti esen ve ruhu okş ayan, gönle ferahlı k veren hafif rüzgâr. * Ördek.

badi badi yürümek (veya gitmek, koş mak) * ördek gibi iki yana sallanarak yürümek (gitmek). badik

* Ördek; palaz. * Kı sa boylu.

badikleme * Badiklemek iş i. badiklemek * Ördek gibi iki yana sallana sallana yürümek. badikleş me * Badikleş mek durumu. badikleş mek * Ördek gibi sağa sol yalpa vurarak yürüme eğ ilimi göstermek. badire badiye

* Birdenbire ortaya çı kan tehlikeli durum. * Çöl.

badminton * Tenise benzeyen ve bir tür tüylü topla oynanan oyun. badya bagaj

* Ağzıgeniş , yayvan, büyükçe su kabı . * Yolcu yükü. * Tren, vapur gibi taş ı tlarda yolcuları n yüklerinin konulduğu yer. * Otomobillerin yük konulabilen, genellikle arkada olan bölümleri.

bagaj kapağ ı * Otomobillerde içine yük konulabilen bagajlarıkapatmaya veya kilitlemeye yarayan bölüm. bagaj kilidi * Bagaj kapağ ı nıkilitlemeye yarayan alet. bagaj memuru * Toplu taş ı m yerlerinde ve araçları nda bagaj iş lerini yürütmekle görevli kimse. baget *İ nce, kı sa değ nek. * Tı raş lanmı ş , dikdörtgen biçiminde değerli taş . * Düş ük gramajlıküçük boy ekmek. bagetli

* Bageti olan.

bağ * Bir ş eyi baş ka bir ş eye veya birçok ş eyi topluca birbirine tutturmak için kullanı lan ip, sicim, ş erit, tel gibi düğümlenebilir nesne. * Sargı . * Bağ lam, deste, demet. *İ lgi, iliş ki, rabı ta. * Kemikleri birbirine bağ lamaya, iç organlarıyerinde tutmaya yarayan lif demeti.

bağ

* Üzüm kütüklerinin dikili bulunduğ u toprak parçası . * Meyve bahçesi.

bağbahçe * Bahçe gibi taş ı nmaz mal. bağbı çağ ı * Bağve bahçelerde yetiş en meyve fidanları nı , bitki ve özellikle üzüm kütüklerini budamaya yarayan kesici alet. bağbozmak * bağ ı n üzümlerini toplamak. bağbozumu * Bağ da ürünün toplanması . * Bu iş in yapı ldı ğ ımevsim, güz, sonbahar. bağbudamak * bağ daki üzüm kütüklerini budamak. bağçubuğu * Asma fidesi. bağdoku

* Hücre sayı sıaz, hücre arasımaddesi çok ve genel olarak diğer dokularıbirbirine bağlayarak destek görevi yapan doku. bağfiil bağa

* Fiillerin zarf olarak kullanı lan ş ekilleri, ulaç, zarf fiil: gül-e gül-e, koş -arak, otur-up vb. * Kaplumbağ a. * Deniz kaplumbağası nı n kabuğ u. * Kaplumbağ a kabuğ u. * Kaplumbağ a kabuğ undan yapı lmı şveya bu kabuğ u andı rı r biçimde olan. * Ur.

bağa bak, üzüm olsun, yemeye yüzün olsun * kiş i, karş ı lı k beklediğ i iş ten istediğ ini alabilmek için gereken harcamalarıyapmalı dı r. bağan

* Vakti gelmeden ölü doğan yavru, düş ük. * Ölü doğ an kuzunun derisi.

bağboğan * Küsküt, ş eytansaçı . bağcı

bağcı k

* Bağyetiş tirip ürününü satan kimse. * Bağ layan veya soğ uk haddehaneden çı kan metal ş erit bobinlere bant yapı ş tı ran (kimse). * Bağ lama iş inde kullanı lan ş erit biçiminde bağ .

bağcı klı * Bağ ıolan, bulunan. bağcı ksı z * Bağ ıolmayan, bağsı z. bağcı lı k

* Bağyetiş tirme ve ürününü satma iş i. Bağ dad'ıtamir etmek * karnı nıdoyurmak. bağdadî

* Ağaç direkler üzerine çakı lmı şçı talara sı va vurularak yapı lan (duvar veya tavan). * Yapı larda kullanı lan çı ta.

bağdalama * Bağ dalamak iş i. bağdalamak * Düş ürmek için ayağ ı nıbirinin ayakları na takmak, çelme atmak. bağdama

* Bağ damak iş i.

bağdamak * Birkaç ş eyi birbirine geçirerek bağlamak. *İ çinden çı kı lmayacak bir duruma getirmek, kör düğüm etmek. bağdaş * Sağayağ ısol uyluğ un, sol ayağ ısağuyluğ un altı na alarak oturma biçimi. bağdaşkurmak * bu biçimde oturmak. bağdaş ı k * Her yeri aynıözelliğ i gösteren, mütecanis, homojen. bağdaş ı klaş ma * Bağ daş ı klaş mak durumu. bağdaş ı klaş mak * Aynıözelliğ i göstermek, homojen duruma gelmek. bağdaş ı klaş tı rma * Bağ daş ı klaş tı rmak iş i. bağdaş ı klaş tı rmak * Bağ daş ı k duruma getirmek, homojenleş tirmek. bağdaş ı klı k * Bağ daş ı k olma durumu, homojenlik. bağdaş ı lma * Bağ daş ı lmak iş i. bağdaş ı lmak * Bağ daş mak iş ine konu olmak. bağdaş ı m * Tutarlı k, tutarlı lı k, insicam. bağdaş ma * Bağ daş mak iş i, imtizaç. bağdaş mak * Anlaş mak, uzlaş mak, uymak, imtizaç etmek. * Çocuk oyunları nda arkadaşolmak. * Bağ daşkurup oturmak.

bağdaş maz * Uyuş maz, tutarsı z. bağdaş mazlı k * Uyuş mazlı k, geçimsizlik. bağdaş tı rı cı * Bağ daş ma sağ layan. bağdaş tı rma * Bağ daş tı rmak iş i. bağdaş tı rmacı * Bağ daş tı rmacı lı k yanlı sıkimse. bağdaş tı rmacı lı k * Pek çok değiş ik öğ retiyi birleş tirmeyi amaçlayan felsefî veya dinî öğ reti. * Farklıkökenlere sahip değiş ik kültür özelliklerini birleş tirme veya kaynaş tı rma iş i. bağdaş tı rmak * Bağ daş ması nı sağlamak. bağı

* Büyü, sihir.

bağı cı * Büyücü. * Baş tan çı karı cı . bağı l * Görece, izafî. * Baş ka bir cisme uyarak sürüklenen, aynızamanda kendine özgü bir kı mı ldanı ş ı da bulunan bir cismin görünürdeki bu kı mı ldanı ş ı nı n niteliği, izafî. bağı l değer * Bir aritmetik sayı sı nı n, önüne + ve - iş aretleri yazı ldı ktan sonraki değeri. * Bir sayı nı n rakamları ndan her birinin bulunduğ u basamağa göre aldı ğ ıdeğer, izafî değ er. bağı l nem * Bir metre küp hava içinde bulunan su buharıağ ı rlı ğ ı nı n, aynış artlardaki havanı n doymuşsu buharı nı n ağı rlı ğ ı na oranı . bağı ldak

bağı llı k

* Beş ikteki çocuğun düş memesi için beş iğe sarı lı p bağlanan, kumaş tan yapı lmı şenli bağ. * Kadı nları n âdet zamanı nda bağ ladı klarıbez. * Görece olma durumu, izafiyet, rölâtivite.

bağı m * Bir ş eyin veya bir kimsenin gücü ve etkisi altı nda bulunma durumu, tâbiiyet. bağı mlama * Bağ ı mlamak iş i. bağı mlamak * Bir ş eyi bağ ı m altı na sokmak, etkisi altı nda tutmak. bağı mlaş ma * Bağ ı mla ş mak iş i.

bağı mlaş mak * Bir ş eye veya bir kimseye tamamen bağ ı mlı olmak. bağı mlı

* Baş ka bir ş eyin istemine, gücüne veya yardı mı na bağlıolan, özgürlüğü, özerkliği olmayan, tâbi.

bağı mlısı ralı cümle * Anlam bakı mı ndan birbirine bağ lıolan ve özneleri, tümleçleri veya yüklemleri ortak olan cümle. bağı mlı lı k * Bağ ı mlıolma durumu, tâbiiyet. bağı msı z * Davranı ş ları nı , tutumunu, giriş imlerini herhangi bir gücün etkisinde kalmadan düzenleyebilen, hür, özgür, müstakil. * Herhangi bir kuruluş a, partiye bağlıolmayan kimse. bağı msı z milletvekili * Herhangi bir partinin adayıolmadan seçilen veya herhangi bir partiye bağ lıolmayan milletvekili, bağı msı z. bağı msı z sı ralıcümle * Anlam bakı mı ndan birbirine bağ lıolduğu hâlde özneleri, tümleçleri, yüklemleri ayrıolan cümle. bağı msı zlaş ma * Bağ ı msı zlaş mak iş i. bağı msı zlaş mak * Bağ ı msı z duruma gelmek. bağı msı zlaş tı rma * Bağ ı msı zlaş tı rmak iş i. bağı msı zlaş tı rmak * Bağ ı msı z duruma getirmek. bağı msı zlı k * Bağ ı msı z olma durumu veya niteliği, istiklâl. bağı n *İ nş aatta veya kazısı rası nda toprağı n çökmesini önlemek için yerleş tirilen parça veya dayak. bağı n vurmak * kazıduvarları nı n çökmemesi için bağ ı nlarla desteklemek. bağı ntı

* Bir nesneyi baş ka bir nesne ile uyarlıkı lan bağ . * Eş yayı , kavramlarıveya tasarı mlarıbirlik, bağ lı lı k, birliktelik gibi durumlarda toplayan görünüşveya nitelik, görelik, bağı llı k, izafet, rölâtivite. *İ ki veya daha çok nitelik arası nda matematik iş lemleri yardı mıile kurulan bağ lı lı k veya eş itlik. bağı ntı cı * Bağ ı ntı cı lı k yanlı sıolan kimse, göreci, rölâtivist. bağı ntı cı lı k * Bağ ı ntı lı lı k öğretisi; özellikle bilginin bağ ı ntı lıolduğunu ileri süren her türlü felsefe öğretisi; görecilik, izafiye, rölâtivizm. bağı ntı lı * Varlı ğı baş ka bir ş eyin varlı ğı na bağ lı bulunan, mutlak olmayan, göreli, izafî, nispî, rölâtif. bağı ntı lı lı k

* Var olabilmek veya belirlenebilmek için, bağı ntıyolu ile baş ka bir ş eye bağlıbulunma durumu, görelilik, izafiyet, rölâtivite. bağı r

* Göğüs. * (ok yayıve dağiçin) Orta bölüm. * Ciğer, bağ ı rsak gibi vücut boş lukları nda bulunan organları n ortak adı , ahş a.

bağı r yeleğ i * Eskiden zı rh altı na giyilen, köseleden yapı lmı şyelek. bağı rdak

* Bağ ı ldak.

bağı rgan * Bağ ı rı p çağ ı ran, tepkisini hemen ve sert bir ş ekilde dı ş a vuran kimse. bağı rı yanmak * üzüntü çekmek, çok acıduymak. * çok susamı şolmak. bağı rı p çağ ı rmak * öfkeyle bağ ı rmak. bağı rı ş

* Bağ ı rmak iş i veya biçimi.

bağı rı şçağı rı ş * Gürültü, ş amata. * Gürültüyle, ş amata ederek. bağı rı ş ma * Bkz. bağrı ş ma. bağı rı ş mak * Bkz. bağrı ş mak. bağı rma bağı rmak

bağı rsak

* Bağ ı rmak iş i. * (insan) Yüksek ve gür ses çı karmak. * Kendini belli etmek. * Yüksek sesle azarlamak. * Sindirim organı nı n mideden anüse kadar olan, ince bağ ı rsak ve kalı n bağı rsaktan oluş an bölümü.

bağı rsak askı sı *İ nce bağı rsağ ıkarnı n arka bölümüne bağ layan ve karı n zarı nı n bir bölümünden oluş an askı . bağı rsak iltihabı * Sindirim organı nda oluş an iltihabî durum ve buna bağ lıhastalı k. bağı rsak ingini * Çoğ unlukla sürgün ve karı n ağrı sıile beliren bağı rsak iltihabı . bağı rsak kazı ntı sı * Kalı n bağı rsak hastalı kları nda çı karı lan sümüksü madde. bağı rsak kurdu * Omurgalı ları n ve de özellikle insanları n bağ ı rsağ ı nda yaş ayan asalak solucan.

bağı rsak otu * Farekulağ ı . bağı rsak solucanı * Ortalama 25 cm boyunda, insanları n, özellikle çocukları n bağı rsakları nda asalak olarak yaş ayan yuvarlak solucan, askarit. bağı rsakları nıdeş erim * "canı na kı yarı m, öldürürüm" anlamı nda korkutmak, gözdağ ıvermek üzere kullanı lı r. bağı rtı

* Bağ ı rma sesi.

bağı rtkan * Çok bağı rı p çağı rmak huyunda olan (kimse). bağı rtlak bağı rtma

* Orta büyüklükte, eti sevilen bir cins göçebe ördek (Querquedula). * Bağ ı rtmak iş i.

bağı rtmak * Bağ ı rması na yol açmak. * Bir haberi, bir isteğ i, birinin aracı lı ğ ı yla duyurmak. bağı ş

bağı ş çı

* Bağ ı ş lamak iş i veya biçimi. * Bağ ı ş lanan ş ey, hibe, teberru. * Bağ ı şyapan kimse.

bağı ş ı k * Herhangi bir ödevin veya yükümlülüğ ün dı ş ı nda kalan, muaf. * Bazımikroplara karş ıaş ıveya doğ al yolla direnç kazanmı şolan. bağı ş ı klı k * Bir ödevin veya yükümlülüğ ün dı ş ı nda kalma durumu, muafiyet. * Bazımikroplara karş ıaş ıveya doğ al yolla kazanı lmı şdirenç durumu. bağı ş ı klı k bilimi * Bağ ı ş ı klı k olayları nı n ortaya çı kma ş artları nı , geliş imini, alı nabilecek önlemleri ve yapı labilecek tedaviyi inceleyen tı p dalı , immünoloji. bağı ş lama * Bağ ı ş lamak iş i, affetme, af. * Hibe etme. bağı ş lamak * Bir mal veya hakkıkarş ı lı k beklemeden birine vermek, teberru etmek. * Herhangi bir kötü davranı şiçin ceza vermekten vazgeçmek, affetmek. * Görevden çekmek, almak. * Deyimlerde "Tanrıesirgesin, ayı rması n" gibi anlamlarda kullanı lı r. bağı ş lamamak * karş ı sı ndakinin yanlı ş ı ndan, kusurundan doğ acak fı rsatlarıkaçı rmamak, acı madan değerlendirmek. bağı ş lanma * Bağ ı ş lanmak iş i, affedilme.

bağı ş lanmak * Bağ ı ş lamak iş ine konu olmak, affa uğramak, affedilmek, affolunmak. bağı ş latma * Bağ ı ş latmak iş i. bağı ş latmak * Bağ ı ş lamak iş ini yaptı rmak. bağı ş layı cı * Bağ ı ş layan. bağı t bağı tçı

* Sözleş me, akit, mukavele, kontrat. * Bağ ı t yapanlardan her biri, âkit.

bağı tlanma * Bağ ı tlanmak iş i veya durumu. bağı tlanmak * Bağ ı t ile sonuçlanmak. bağı tlaş ma * Bağ ı tlaş mak iş i veya durumu. bağı tlaş mak * Araları nda bağı t yapmak. bağı tlı * Bağ ı tla, sözleş me ile bağlanmı şolan. bağkesen

* Makaslıböcek.

bağlaç

* Eşgörevli kelimeleri veya önermeleri birbirine bağlayan kelime türü, rabı t: Ve, ya, veya, ya da birer bağlaçtı r. bağlaç grubu * Bağ laç öbeği. bağlaç öbeği * Bağ laçla veya bağlaçsı z birbirine bağ lanmı şolan, aynınitelikte iki veya daha çok kelimeden oluş an öbek. bağlaçlı * Bağ lacı olan. bağlaçlıtamlama *İ simleri, sı fatlarıarası na bağlaç alan isim veya sı fat tamlaması . bağlaçlıyan cümle * Birleş ik cümlelerde ki bağlacı yla temel cümleye bağ lanan yan cümle. bağladı ğ ıyerde otlamak * Bkz. bı raktı ğ ı m (bı raktı ğı ) bağ ladı ğı m (bağ ladı ğı ) yerde (çayı rda) otluyorsun (otluyor). bağlam * Cinsleri aynı veya birbirine yakı n olan ş eylerin bir arada bağ lanmı ş ı , demet, deste. * Bir ş iirdeki dörtlüklerin her biri, bent. * (herhangi bir olguda) Olaylar, durumlar, iliş kiler örgüsü veya bağlantı sı , kontekst.

* Bir dil birimini çevreleyen, ondan önce veya sonra gelen, birçok durumda söz konusu birimi etkileyen, onun anlamı nı , değ erini belirleyen birim veya birimler bütünü, kontekst. bağlama

* Bağ lamak iş i. * Üç çift telli olan ve mı zrapla çalı nan bir saz. * Yapı larda duvarları birbirine bağ layan kiriş , putrel vb.

bağlama zarf fiili * Ve bağ lacıgörevinde kullanı larak, kendinden sonraki çekimli fiile veya fiilimsiye zaman ve kiş i bakı mları ndan uyan -ı p ekini almı şfiil: Gelip gitti (Geldi ve gitti) Gülüp geçti (Güldü ve geçti) gibi. bağlamacı * Bağ lama yapan veya satan kimse. * Bağ lama çalan kimse. bağlamacı lı k * Bağ lamacı nı n iş i veya mesleğ i. bağlamak * Bağveya baş ka bir araçla tutturmak. * Düğ ümlemek. * (yara için) İ lâç koyup bezle sarmak. * Denk yapmak, paket yapmak. * Oluş mak, tutmak, meydana gelmek. * Bir işveya kimse için ayı rmak, tahsis etmek. * (bir işiçin) Anlaş ma yapmak. * Birinde bir ş eye karş ıilgi, istek uyandı rarak o ş eye ilgi, yakı nlı k duyması nısağlamak. * Uyulmasızorunlu olmak. * Baş ka bir iş le uğ raş amaz durumda olmak. * Sona erdirmek, bitirmek, tamamlamak. * Gönlünü kazanmak. * Bütün ilgisini bir yerde yoğ unlaş tı rmak. * Geçiş i engellemek. bağlamalı k * Bağ lama yapmaya yarayan. bağlamsal * Bağ lam ile ilgili. bağlamsal anlam * Bir sözün kullanı lan veya amaçlanan bağ lama göre anlam kazanması . bağlanak bağlanı m

* Bağ lanı lacak ş ey, bağlantı , irtibat. * Bağ lanmak iş i veya biçimi. * (siyasî veya sosyal konularda) Yan tutma.

bağlanı ş * Bağ lanmak iş i veya biçimi. bağlanma * Bağ lanmak iş i. bağlanmak * Bağ lamak iş ine konu olmak. * Sevmek, içten bağ lıolmak. * Beklenen ş ey elde edilmez olmak. * Yalnı zca belli bir iş le uğraş mak.

* Bir ş ey bir kimseye ayrı lmak, tahsis edilmek. bağlantı *İ ki veya daha çok ş eyin birbiriyle bağlı , iliş ik veya ilgili bulunması , irtibat. *İ ki ş ey arası nda iliş ki sağ layan bağ . bağlantıborusu * Katlardaki pis ve kirli suları toplayan, kolona ileten boru. bağlantıkurmak * irtibat sağ lamak. * haberleş me sağlamak. bağlantıünlüsü * Bkz. bağlayı cıünlü. bağlantıünsüzü * Bkz. bağlayı cıünsüz. bağlantıyapmak * iliş ki kurmak; anlaş ma, sözleş me yapmak. bağlantı lı * Araları nda bağlantıbulunan, irtibatlı , rabı talı . bağlantı sı z * Araları nda bağlantıbulunmayan. * Askerî, siyasî yönden hiçbir bloka bağlıolmayan (ülke), bloksuz. bağlantı sı z ülkeler * Bağ lantı sı zlı k siyaseti izleyen ülkeler, bloksuz ülkeler. bağlantı sı zlı k * Bağ lantı sı z olma durumu. bağlantı sı zlı k politikası * Askerî, siyasî yönden hiçbir bloka girmeme siyaseti. bağlantı sı zlı k siyaseti * Bağ lantı sı z ülkelerin izlediğ i siyaset. bağlaş ı k

* Araları nda anlaş ma veya sözleş me sağlanmı şolan (kimse veya topluluk), müttefik. * Sonuç, sebep gibi birbiriyle sı kısı kı ya bağ lıve karş ı lı klıbağı mlıolan (nesne, terim).

bağlaş ı klı k * Bağ laş ı k olma durumu. bağlaş ı m

* Eş leme. * Araları nda ortak çı kar bulunan devletler iliş kisi.

bağlaş ı mlı * Araları nda karş ı lı klıdestek ve bağı mlı lı k bulunan. bağlaş ma

* Bağ laş mak iş i, ittifak.

bağlaş mak * Bir ş ey yapmak için birbirine antlaş ma veya sözleş me ile bağlanmak, ittifak etmek. bağlatma

* Bağ latmak iş i. bağlatmak * Bağ lamak iş ini yaptı rmak. bağlayı cı * Bağ lama niteliğ i olan. * Bağ lamaya ve birleş tirmeye yarayan: "Ve" bağ layı cıbir edattı r. * Uyulmasızorunlu. bağlayı cıünlü * Ünsüzle biten kelime kök ve gövdelerine ünsüz ile baş layan eklerin getirilmesi sı rası nda ve kök ile eki birbirine bağ layan ünlü: al-ı -r, aç-ı -l-mak, gec-i-k-mek vb. bağlayı cıünsüz * Ünlü ile biten kelime kök ve gövdelerine ünlü ile baş layan bir ek eklendiğinde araya giren y ünsüzü, koruyucu ünsüz: okul-da-y-ı m, eski-y-ince vb. bağlı * Bir bağile tutturulmuşolan. * Gerçekleş mesi bir ş artıgerektiren, tâbi, vabeste. * Bir kimseye, bir düş ünceye, bir hatı raya saygıveya aş k gibi duygularla bağ lanan, tutkun. * Sı nı rlanmı ş , sı nı rlı . * Kapatı lmı şolan, kapalı . * Bir kuruluş un yetkisi altı nda bulunan. * Bir halk inanı ş ı na göre, büyü etkisiyle cinsel güçten yoksun edilmiş(erkek). * Sadı k. bağlıkalmak * uymak, tâbi olmak. bağlıkredi * Kredi açan ülkeden mal veya hizmet satı n alı nması ş artıile sağlanan kredi. bağlıolmak * tâbi bulunmak. bağlısu bağlı k

* Ağaçta hücre zarı nı n emdiğ i ve taş ı dı ğ ısu. * Bağyeri, üzüm bağ larıçok olan (yer).

bağlı k bahçelik,-ğ i * Bağ ı , bahçesi zengin ve bol olan (yer). bağlı laş ı k * Biri ötekine bağlıolarak var olan; biri olmadan öteki düş ünülemeyen iki ş eyin, bu iliş ki yönünden durumu. bağlı laş ı m *İ ki veya daha fazla değiş ken arası ndaki bağı ntı . * Organizmanı n değ iş ik yapı , özellik ve olayları nda görülen karş ı lı klı ilgi, korelâsyon. bağlı laş ma * Bağ lı laş mak iş i. bağlı laş mak *İ ki ş ey arası nda karş ı lı klı bağ ı ntıolmak veya bağlı lı k kurmak. bağlı lı k

* Bağ lıolma durumu, merbutiyet. * Birine karş ı , sevgi, saygıile yakı nlı k duyma ve gösterme, sadakat.

* Bkz. Bağlı laş ı m. bağnaz * Bir düş ünceye, bir inanı ş a aş ı rıölçüde bağlanı p ondan baş ka bir düş ünce ve inanı ş ıkabul etmeyen, mutaassı p. bağnazlaş ma * Bağ nazlaş mak durumu. bağnazlaş mak * Bağ naz duruma gelmek. bağnazlı k * Bağ naz olma durumu, bağnazca davranı ş , taassup. * Bir düş ünceye, bir inanı ş a aş ı rıölçüde bağlanı p ondan baş kası nı düş ünmeme durumu, taassup. bağrıyanı k * Çok dert, acı , sı kı ntıçekmiş . bağrıyufka * Yufka yürekli, merhametli. bağrı kara *İ skete kuş unun bir türü (Saxicola torquata). bağrı na basmak * kucaklamak. * biriyle ilgilenerek onu koruyup kayı rmak, yetiş tirmek. bağrı na taşbasmak * sesini çı karmaksı zı n her türlü acı ya katlanmak. bağrı nı delmek * çok dokunmak, içine iş lemek. bağrı nı ezmek * üzülmek, dertlenmek. bağrı ş * Bağ ı rmak iş i veya biçimi. bağrı şçağ rı ş * Gürültü, ş amata. * Gürültüyle, ş amata ederek. bağrı ş a çağ rı ş a * Büyük gürültü ederek, bağı rarak çağı rarak. bağrı ş ma

* Bağ rı ş mak iş i, birlikte bağ ı rma.

bağrı ş mak * Birlikte veya karş ı lı klıbağı rmak. bağrı ş tı rma * Bağ rı ş tı rmak iş i veya durumu. bağrı ş tı rmak * Bağ ı rması na yol açmak, hep birden bağı rtmak. bağsı z

* Bağ ıbulunmayan.

baha

* Paha.

baha biçmek * değ erini belirlemek. bahadı r

* Savaş larda, çarpı ş malarda gücü ve yı lmazlı ğı yla üstünlük kazanan veya yiğ itlik gösteren (kimse).

bahadı rlı k * Bahadı r olma özelliğ i, durumu. Bahaî Bahaîlik bahane

* Bahaîlik yanlı sıkimse. * XIX. yüzyı lda Babîlikten doğ muşolan, İ ran'dan baş ka Avrupa ve Amerika'da da yayı lmı şbir din. * Bir ş eyin gerçek sebebi gizlenerek ileri sürülen sözde sebep.

bahane aramak * bir iş i yapmamak için sebep aramak. bahane bulmak * bir iş i yapmak veya yapmamak için sözde sebep göstermek. bahane etmek * herhangi bir ş eyi sebep olarak ileri sürmek. bahaneli

* Bahanesi olan.

bahanesiz * Bahanesi olmayan. bahar

* Kuzey yarı m küre için, 21 Martta gündüz gece eş itliğiyle baş layarak 22 Haziranda gün dönümü ile biten, kı şve yaz arası ndaki mevsim; ilkyaz, ilkbahar. * Bu mevsimde ağ açlarda açan çiçekler ve yapraklar. * Gençlik çağ ı . bahar

* Yiyecek ve içeceklere hoşkoku ve tat vermek için kullanı lan tarçı n, karanfil, zencefil, karabiber gibi maddeler. bahar bayramı * Genellikle mayı s ayı nı n ilk günlerinde kutlanan bayram. bahar dönemi * Yı lı n kı ş tan sonra gelen ilk ayları . bahar nezlesi * Bkz. saman nezlesi. bahar noktası *İ lkbaharda gündüz gece eş itliğ i anı nda güneş in gök ekvatoru çizgisi üzerinde bulunduğu nokta. baharat

* Tarçı n, karanfil, zencefil, karabiber gibi maddelerin toplu adı .

baharatçı * Baharat satan kimse. baharatçı lı k * Baharat satma iş i. baharatlandı rmak * Baharat ile süslemek, lezzetlendirmek veya baharat ekmek. baharatlı * Baharatıolan. baharatsı z * Baharatıolmayan. baharcı

* Baharat alı m satı mı yla uğraş an (kimse).

baharıbaş ı na vurmak * (alay yollu) gençliğ in verdiğ i coş kuyla gereksiz veya aş ı rıdavranı ş ta bulunmak. bahariye baharlı bahçe

* Divan edebiyatı nda, bahar tasviri ile baş layan kaside. *İ çinde karabiber, karanfil, tarçı n gibi bahar bulunan. * Sebze yetiş tirilen yer, bostan. * Çiçek ve ağaç yetiş tirilen yer.

bahçe domatesi * Tarla ve bahçelerde sun'î gübre kullanmadan, doğ al olarak yetiş tirilen domates türü. bahçe kekiği * Bahçelerde özel yöntemlerle yetiş tirilen kekik. bahçe makası * Çeş itli ot ve bitkileri düzgün kesmek ve budamak amacı yla yapı lan bir makas türü. bahçe nanesi * Bahçelerde yetiş tirilen bir nane türü. bahçeci

* Çiçek, ağ aç ve sebze yetiş tirme iş iyle uğ raş an kimse.

bahçecilik * Bahçecinin iş i. * Bahçe yapma iş i. bahçeli * Bahçesi olan. bahçelik

* Bağ ları , bahçeleri olan (yer).

bahçemsi * Bahçeye benzeyen, bahçe gibi düzenlenmişyer. bahçesiz

* Bahçesi olmayan.

bahçı van

* Geçimini bahçe ürünlerini yetiş tirip satmakla sağlayan kimse. * Bir bahçenin düzenlenmesi ve bakı mı yla görevli kimse.

bahçı vanlı * Bahçı vanıbulunan. bahçı vanlı k * Bahçı vanı n yaptı ğ ıiş . bahir * Deniz. * Aruzdaki vezin takı mları ndan her biri. * Mevlid'in bölümlerinden her biri. bahis

* Konuş ulan ş ey, konu. * Görüş ünde veya iddiası nda haklıçı kacak tarafa bir ş ey verilmesini kabul eden sözlü anlaş ma. * Söz. * Bir kitabı n bölümlerinden her biri.

bahis açmak (veya açı lmak) * belli bir konuda konuş maya baş lamak (baş lanı lmak). bahis konusu * Söz konusu. bahis mevzuu olmak * üzerinde konuş ulmak, söz konusu olmak. bahis tutuş mak * karş ı lı klıbahse girmek. bahisçi

* Oyunlarda veya at yarı ş ları nda yarı ş ı n sonuçları nıtahmin ederek bahis oynayan veya oynatan kimse, müş terek bahisçi. bahname bahrî bahrî

*İ çinde cinsel konularla ilgili açı k saçı k yazı ları n, resimlerin bulunduğ u eser. * Denizle ilgili. * Yalı çapkı nı .

bahriye * Bir devletin deniz güçlerinin ve kuruluş ları nı n bütünü. bahriye çifte tellisi * Hareketli bir halk oyunu ve ezgisi. bahriyeli

* Deniz Kuvvetlerine bağlıasker. * Deniz Harp Okulu öğrencisi.

bahse girmek * görüş ünde veya iddiası nda haklı çı kacak tarafa bir ş ey verilmesini kabul eden sözlü anlaş ma yapmak. bahsetme * Bahsetmek iş i.

bahsetmek * Bir konu üzerinde söz söylemek, konuş mak, sözünü etmek. bahsi geçmek * bir konu üzerinde konuş ulmuşolmak. bahsi kapamak * bir konu üzerindeki konuş mayıkesmek. bahsi kaybetmek * ileri sürülen, savunulan görüş ün yanlı şolduğ u ortaya çı kmak. bahsi kazanmak * ileri sürülen, savunulan görüş ün doğ ru olduğu belli olmak. bahsi tazelemek * konuş mayıaynıkonu üzerine getirmek. bahş etme * Bahş etmek iş i. bahş etmek * Bağ ı ş lamak, sunmak. bahş iş

* Bir hizmet görene hakkı ndan ayrıolarak verilen para.

bahş iş(veya beleş ) atı n diş ine bakı lmaz * para verilmeden sağ lanan bir ş eyin ufak tefek kusurları nıhoşgörmelidir. baht * Olacakları n, kaçı nı lmaz olduğunu belirleyen ilâhî iradenin insan için veya bir toplum için çizdiğ i hayat tarzı , kader, talih. * Şans, mutluluk. baht iş i

* Talihe bı rakı lmı ş , talihe bağ lı iş .

bahtıaçı k * Talihli. bahtıaçı k olmak * bir konuda ş ansıyaver gitmek, talih yüzüne gülmek. bahtıaçı lmak * talihi dönüp uygun duruma veya arzulanan sonuca gelmek. bahtıbağlıolmak * talihi kapalıolmak. * (kı zlar için) evlenecek istekli çı kmamak. bahtıkapanmak * talihsizliğ e uğ ramak, istenen sonuca ulaş mamak. bahtıkara * Mutsuz, talihsiz. bahtıkara olmak * sürekli olarak talihi yaver gitmemek, mutsuz olmak. bahtı na küsmek * talihsizliğ inden yakı nmak.

bahtiyar

* Bahtı olan, bahtlı , talihli, mutlu.

bahtiyarlı k * Bahtlıolma durumu, mutluluk. bahtlı

* Bahtı iyi olan, mutlu, talihli.

bahtsı z * Bahtı kötü olan, mutsuz, talihsiz. bahtsı zlı k * Bahtsı z olma durumu, mutsuzluk. bahusus bak bak!

* Hele, özellikle, üstelik. *ş aş ma bildirir.

bak! * iş te. *ş aş ma anlatı r. * küçümseme bildirir. bakaç

* Dürbün.

bakakalma * Bakakalmak iş i veya durumu. bakakalmak * Şaş kı nlı ğ a uğ rayı p ne yapacağ ı nı bilmez durumda kalmak. bakalı m (veya bakayı m) * içinde yer aldı ğ ıcümlenin güvensizlik, kuş ku, merak, uyarma gibi anlamları nı pekiş tirir. bakalit

* Formaldehit ile bir fenolün yoğ unlaş ması sonucu elde edilen yapay reçine.

bakalitli * Bakalit bulunduran, bakalit kaplamalı . bakalorya * (eskiden üniversite ve yüksek okullara girebilmek için lise öğ reniminden sonra verilen) Olgunluk sı navı . bakam

* Baklagillerden, odunundan kı rmı zıboya çı karı lan bir ağ aç, bakkam (Haematoxylon campechianum).

bakan

* Bakmak iş ini yapan (kimse). * Hükûmet iş lerinden birini yönetmek için, genellikle milletvekilleri arası ndan, baş bakan tarafı ndan seçilerek cumhurbaş kanı nca onaylandı ktan sonra işbaş ı na getirilen yetkili, vekil, nazı r. bakanak

* Gevişgetiren hayvanları n ayakları nı n arkası ndaki körelmiştı rnak, kemik çı kı ntı sı .

bakanlar kurulu * Baş bakan ve bakanlardan oluş an kurul, hükûmet.

bakanlı k

bakar

* Bakan olanı n durumu ve görevi, vekillik. * Bakanı n yönetimi altı ndaki kuruluş ları n bütünü veya bu kuruluş ları n bulunduğ u yer, nezaret, vekâlet. * Öküz, sı ğ ı r.

bakar kör * Gözleri sağ lam göründüğ ü hâlde göremeyen. * Çok dikkatsiz (kimse). bakar mı sı nı z? * seslenme ünlemi. bakara *İ skambil kâğ ı dıile oynanan bir kumar. bakarak bakarsı n

* göre. * olur ki.

bakaya

* Kalı ntı lar. * Askerlik çağ ı na girenlerden son yoklamada bulunarak askere alı nmı şolduklarıhâlde çağ rı ldı kları nda gelmeyen veya gelip de kı taları na gitmeden toplandı klarıyerlerden veya yollardan savuş anlar. * Ait olduğu yı l içinde toplanamayı p ertesi yı la kalan vergiler. bakı

* Özellikle dağlı k yörelerde bir yamacı n güneşı ş ı nları na, güneye veya kuzeye karş ıkonumunu belirleyen, bunun sonucu olarak da doğ al ş artları nıtespit eden durumu. * Fal. bakı cı * Bakmak iş iyle görevlendirilen kimse. * Bir ş eyi satı n almayıdüş ünmeden yalnı zca bakarak ilgilenen (kimse). * Falcı . bakı cı lı k

bakı lma

* Bakmak iş i. * Falcı lı k. * Bakı lmak iş i.

bakı lmak * Bakmak iş ine konu olmak veya bakmak iş i yapı lmak. bakı m

* Bir ş eyin iyi geliş mesi, iyi bir durumda kalması için verilen emek veya emek verme biçimi.

bakı m evi * Bakı ma ihtiyacıolan kimselerin bakı ldı kları , barı ndı kları kuruluş . * Kademe. * Kurum ve kuruluş larda motorlu araçları n onarı ldı ğ ıve korunduğ u yer veya birim. bakı m yapmak * araç ve gereçlerin düzenli çalı ş masıiçin onarı mı nıyapmak. bakı m yurdu * Yoksul veya kimsesiz yaş lıve sakatları n barı ndı rı lı p bakı ldı klarıyurt, darülâceze.

bakı mcı * Bakı m iş ini yapan kimse. bakı mı ndan * Bakı şveya görüşaçı sı , yönü, değ erlendirme açı sı , -e göre. bakı mlı

*İ yi bakı lmı ş , üzerinde iyi çalı ş ı lmı ş .

bakı mlı k * Filmin kartpostal büyüklüğ ünde cam bir perde üzerinde görünmesini sağ layan cihaz. bakı mlı lı k * Bakı mlı olma durumu. bakı msı z * Özen gösterilmemiş , bakı lmamı ş . bakı msı zlı k * Bakı msı z olma, terk edilme, yüzüstü bı rakı lma durumu. bakı ncak * Tüfeklerde hedefin uzaklı ğı na, yakı nlı ğ ı na göre ayar edilecek biçimde yapı lmı şiner kalkar gez, niş angâh. bakı ndı bakı nma

* Bak hele, olacak ş ey mi? gibi ş aş ma anlatı r. * Bakı nmak iş i.

bakı nmak * Bakmak iş i yapı lmak, çevreye göz gezdirmek, araş tı rmak. * Muayene olmak. bakı r

* Atom numarası29, yoğunluğu 8.95 olan, 10840 C ye doğru eriyen, doğ ada serbest veya birleş ik olarak bulunan, ı sıve elektriği iyi ileten, kolay dövülür ve iş lenir olduğundan eski çağ lardan beri türlü iş lerde kullanı lan, kı zı l renkli element. Kı saltmasıCu. * Bakı rdan yapı lmı şkap. * Bakı rdan yapı lmı ş . bakı r alaş ı mı * %1'in üzerinde çözünmüşelementlerin oluş turduğu bakı r alaş ı mları nı n genel adı . bakı r çalı ğı * Bakı r tuzlarıile zehirli duruma gelmiş . * Yeş ile çalar mavi renk. bakı r çalmak * (bakı r kaptaki yemek) bakı r tuzları ile zehirli duruma gelmek. bakı r kaplama * Demir benzeri madenlerin yüzeyinde bakı r katman oluş turma iş lemi. bakı r oksit * Kimyasal formülü CuO veya Cu2O olan bakı rı n oksit biçimi. bakı r pası * Bakı r üzerinde nemli havalarda oluş an bakı r hidrokarbonat. bakı r rengi

* Kı zı la yakı n kahverengi. * Bu renkte olan. bakı r sülfat * Göz taş ı . bakı r taş ı * Malakit. bakı r tuzu * Bakı r sülfat, göz taş ı . bakı rcı

* Bakı r iş leyen veya bakı r kap kacak satan kimse.

bakı rcı lı k * Bakı r kap yapma veya satma iş i. bakı rlaş ma * Bakı rlaş mak durumu. bakı rlaş mak * Bakı r rengini almak, (rengi) bakı rı n rengine benzemek. bakı rlı bakı ş

* Bakı r içeren maddeler. * Bakmak iş i veya biçimi.

bakı şaçı sı * Bir olayda, konuyu, düş ünceyi belirli bir yönden inceleme, görüşaçı sı . bakı şatmak * kı sa bir sürede bakı p geçmek. bakı ş ı k

* Bkz. bakı ş ı mlı .

bakı ş ı ksı z * Bkz. bakı ş ı msı z. bakı ş ı m *İ ki veya daha çok ş ey arası nda konum, biçim ve belirli bir eksene göre ölçü uygunluğ u. * Eksen olarak alı nan bir doğ rudan, benzer noktaları karş ı lı klıolarak aynıuzaklı kta bulunan iki benzer parçanı n birbirine göre olan durumu, tenazur, simetri. bakı ş ı mlı * Bakı ş ı mıbulunan, simetrik, mütenazı r. bakı ş ı msı z * Araları nda bakı ş ı m bulunmayan (iki ş ey) veya iki yanıarası nda bakı ş ı m olmayan (bir ş ey), asimetrik. bakı ş ı msı zlı k * Bakı ş ı msı z olma durumu, asimetri. bakı ş ma

* Bakı ş mak iş i.

bakı ş mak *İ ki veya daha çok kimse birbirine bakmak. * Kaçamak ve gizli olarak birbirine bakmak.

baki

* Sürekli, kalı cı , daimî. * Bir ş eyden artan (miktar).

baki kalmak * sürekli, kalı mlıolmak. * bir ş eyden artmak. * artakalan, geride kalan, öteki. bakir * Cinsel iliş kide bulunmamı ş(erkek). * El değ memiş , kullanı lmamı ş . * (toprak için) İ ş lenmemiş . * Eskimemiş , yı pranmamı ş , yeni. bakire bakirelik

* Cinsel iliş kide bulunmamı şdiş i; kı z, kı z oğ lan kı z. * Bakire olma durumu, erdenlik.

bakirlik * Bakir olma durumu; el değ memiş lik, bozulmamı ş lı k. bakiye

bakkal

* Artı k, artan, kalan, geri kalan. * Kalı ntı . * Yiyecek, içecek ve baş ka ihtiyaç maddelerini perakende olarak satan kimse. * Bu gibi ş eylerin satı ldı ğ ıdükkân.

bakkal çakkal * Bakkal ve benzeri iş lerle uğ raş an esnaf için küçümseme sözü. bakkal defteri * Karı ş ı k, düzensiz yazı larla dolu defter. bakkal kâğı dı * Kalı n ve kaba kâğ ı t. bakkala bı rakma! * bir iş i "bakalı m!" diyerek savsaklamak isteyenlere söylenir. bakkaliye

* Bakkal dükkânı nda satı lan ş eyler. * Büyük bakkal dükkânı .

bakkallı k * Bakkalı n iş i. bakkam bakla

* Bkz. bakam. * Baklagillerden, yurdumuzun her yerinde yetiş tirilen, taneleri badı ç içinde bulunan bir bitki (Vicia faba). * Bu bitkinin yeş il ürünü veya kuru tanesi. * Bir zinciri oluş turan halka veya parçalardan her biri.

bakla çiçeğ i * Sarı mtı rak eflâtuna çalan beyaz renkte olan bitki.

* Bu renkte olan. bakla dökmek (veya atmak) * bakla ile fala bakmak. bakla falı * Bakla taneleri ile bakı lan bir fal türü. bakla ı slanmamak * Bkz. ağzı nda bakla ı slanmamak. bakla kadar * (bit, pire gibi küçük böcekler için) çok iri. bakla kı rı * Beyazıçoğalmı ş , beyazlamaya yüz tutmuşrenk. * At donları ndan koyu ve iri lekeli kı r. bakla oda nohut sofa * Bkz. nohut oda. baklagiller * Bakla, fasulye, akasya, keçiboynuzu gibi, badı çlıpek çok sebze ve ağaçları içine alan, iki çenekli ayrıtaç yapraklı lardan büyük bir bitki familyası , bakliye. baklalı baklalı k

* Baklasıolan. * Bakla tarlası .

baklamsı * Bakla biçiminde olan. baklamsımeyve * Bkz. badı ç. baklan baklava

* Anguta benzeyen kı rmı zırenkli bir çeş it yaban kazı(Otis tarda). * Çok ince yufkadan yapı larak arası na kaymak, fı stı k, ceviz, badem gibi ş eyler konulan tatlı . * Eş kenar dörtgen biçiminde olan nesne.

baklava açmak * baklava yapmak için gerekli olan ince yufkaları hazı rlamak. baklava börek * (bir baş ka ş eyle karş ı laş tı rı ldı ğı nda) çok kolay ve zevkli (iş ). * çok tokluk durumunda "baklava börek olsa yemem" biçiminde kullanı lı r. baklava dilimi * Eş kenar dörtgen biçiminde olan. baklavacı * Baklava yapan veya satan kimse. baklavacı lı k * Baklava yapma veya satma iş i. baklavalı *İ çinde baklava bulunan.

*İ çinde baklava desenleri olan. baklavalı k * Baklava yapı mı nda kullanı lan veya baklava yapmaya elveriş li olan. baklayı ağ zı ndan çı karmak * sabrı tükenip o zamana kadar söylemediğ iş eyleri söylemeye baş lamak. * açı k söylemekten kaçı ndı ğıbir sorunu sonunda açı klamak. bakliyat bakliye bakma

* Baklagillerden elde edilen ürün. * Bkz. baklagiller. * Bakmak iş i.

bakmak * Bakı ş ıbir ş ey üzerine çevirmek. * Aramak. * (yer için) Yüzü bir yöne doğru olmak. * Bir ş eyin geliş mesi veya iyi bir durumda kalmasıiçin emek vermek. * Beslemek, geçindirmek. * (bir iş ) Birinden beklenmek. * (hasta için) Muayene etmek, tedavi etmek. * Yoklamak, incelemek, denemek. * Bir iş i yapmak, bir iş i yapmakla görevli olmak. * Yapı labilmesi bir ş eye bağ lı bulunmak. * Gözetmek, ilgilenmek. * Renklerde, Benzemek, andı rmak. * Önem vermek, önem vererek üzerinde durmak. * Anlamak, farkı na varmak. * Baş ka bir ş eyle ilgilenmeyip elindeki veya önündeki iş le uğraş ı r olmak. bakraç

* Çoğ unlukla bakı rdan yapı lan küçük kova. * Bir bakracı n alabildiği miktar.

baksana! baksanı za! * seslenme için kullanı lı r. * dikkat çekmek sözü. bakteri

* Toprakta, suda, canlı larda bulunan, çürüme, mayalanma veya hastalı klara yol açan, küresel, silindirimsi, kı vrı k biçimde olan, bölünerek çoğ alan, klorofilsiz, tek hücre canlı . bakteridi

* Şarbon hücresi gibi hareketsiz bakteri.

bakterigiller * Bakterilere verilen ad, bakterileri içine alan canlı lar. bakterisit

* Canlı ları n vücudunda veya laboratuar deneylerinde bakterileri fiziksel, kimyasal etkiyle öldüren (etken).

bakteriyel * Bakterilerle ilgili. bakteriyolog * Bakterilerle ilgili, bakteriyoloji alanı nda çalı ş an kimse.

bakteriyoloji * Bakterilerin ve genel olarak mikropları n biçimlerini, niteliklerini inceleyen bilim. bakteriyolojik * Bakteri bilimi ile ilgili. bakteriyoskopi * Bakterilerin mikroskopla incelenmesi iş lemi. baktı kça alı r * güzelliği birdenbire göze çarpmayan. baktı rma

* Baktı rmak iş i.

baktı rmak * Bakması na yol açmak, bakması nısağlamak. bal * Özellikle bal arı ları nı n bitki ve çiçeklerden topladı klarıbal özünden yapı p, kovanları ndaki petek gözlerine doldurdukları , rengi beyazdan esmere kadar değiş en tatlı , koyu, sı vımadde. * Olgunlaş mı şincirin, dı ş ı na sı zan tatlı sı . * Ağaçları n kabuğundan sı zarak pı htı laş an besi suyu. bal alacak çiçeğ i bilmek (veya bulmak) * çı kar sağlanabilecek yeri veya ş eyi bilmek veya bulmak. bal arı sı * Zar kanatlı lardan, bal yapan eklem bacaklıtürü (Apis mellifica). bal bal demekle ağ ı z tatlı lanmaz * sözde kalan dilek ve tasarı ları n işbitirmede hiçbir etkisi olmaz. bal baş ı * En temiz bal. bal çiçeği * Almaş ı k yapraklı , kı rmı zı veya kı rmı zı ya çalar sarırenkli çiçekli ağ aççı k. bal dök de yala * bir yerin çok temiz olduğ unu anlatı r. bal dudak * Bkz. bal dudaklı . bal dudaklı * Tatlıdilli. bal gibi

* pek tatlı . *ş üpheye yer bı rakmadan, çok iyi, adamakı llı .

bal kabağı *İ çi turuncu, iri ve tatlıbir kabak çeş idi (Cucurbita moschata). * Aptal, beyinsiz kimse. bal kelebeğ i * Bal kovanları na çok zarar veren bir böcek (Galleria mellonella). bal mumu * Arı ları n peteklerini yapmak için karı n halkalarıarası ndan salgı ladı klarıyumuş ak ve sarı msımadde. * Bu maddenin sanayide kullanı lmak için yapay olarak hazı rlanmı ş ı .

bal mumu gibi erimek * çok zayı flamak. bal mumu macunu * Mobilyadaki kusurları n onarı mı nda kullanı lan, toprak boya ile renklendirilmişbal mumu. bal mumu yapı ş tı rmak * unutulmaması için iş aret edip dikkati çekmek. bal özlü * Bal özü bulunduran. bal özü

* Bazıçiçeklerin içinde bulunan, arı ları n bal yapmak için emdikleri tatlısı vı , nektar.

bal özü bezi * Bitkilerin yaprak, yumurtalı k ve erkek organları nı n dibinde bulunan ve bal özü çı karan bez. bal özülük * Çiçeklerde bal özünü çı karan bezlerin bulunduğ u organ. bal peteğ i * Arı ları n içine bal doldurduğu bal mumu levha. bal rengi

* Kahverengine çalan sarırenk. * Bu renkte olan.

bal sağ mak * kovandan bal ürünü almak. bal tutan parmağ ı nı yalar * imkânlarıgenişbir iş in baş ı nda bulunan kimse bu imkânlardan az da olsa yararlanı r. bala

* Yavru, çocuk.

balaban *İ ri, büyük. * Şiş man, gürbüz (kimse, çocuk). balaban * Atmaca veya doğan gibi yı rtı cıbir kuş . balaban kuş u * Bataklı klarda yaş ayan, balı kçı la benzer, eti yağ lıve ağ ı r, iri bir kuş(Botaurus). balabanlaş ma * Balabanlaş mak durumu. balabanlaş mak * Balaban duruma gelmek, irileş mek. balabanlı k * Balaban olma durumu. balak balalayka

* Bkz. malak. * Üç köş eli, üç telli Rus halk sazı .

balama

balans

* Orta oyununda Rum tipi. * Karagöz, matiz ve külhan beyi tipleri tarafı ndan yabancıülkelerin tiplerine hitap ederken kullanı lan söz. * Denge, muvazene.

balans ayarı * Otomobilin sarsı lması nı önlemek için, tekerleklere gereğ i kadar balans pensi denen kurş un parçasıtakarak denge sağlama iş i. balans pensi * Arabaları n tekerleklerindeki dengeli dönmeyi sağlamak için cant ile lâstik kenarı na sı kı ş tı rı lan kurş un parçası . balar balast

* Çatıkiriş i olarak kullanı lan ve kiremitlerin altı na döş enen ince tahta, pedavra. * Demir yolları nda traverslerin altı na, ş oselerde düzeltilmiştoprak üzerine döş enen taşkı rı kları . * Safra.

balast direnç * Gerilimin büyük değ iş imlerinde, devredeki akı mısabit tutmak için konulan direnç. balast gemi * Ambarları nda yük bulunmayan gemi. balast yem * Çok büyük miktarda ham selüloz ihtiva eden ve dolayı sı yla yoğ un yemlerden çok daha düş ük sindirilebilir besin maddeleri ihtiva eden ve hayvanlara tokluk hissi vermek amacı yla kullanı lan yem. balat

* Orta Çağ da, üç bentten oluş an bir Batış iiri türü. * Batı da, belirli danslara eş lik eden bir tür ş arkı . * Serbest biçimli, romantik, müzik araçları yla çalı nan veya ş arkıolarak okunan eser.

balata * Soğuk ve sı cakta büyük bir sürtünme kat sayı sı na sahip olan suya ve yağ a dayanı klı , yavaşaş ı nan madde. * Motorlu araçlarda fren yapmayısağ layan, tekerlek mili üzerine yerleş tirilmişyarı m ay biçimindeki alet. balayı * Evlilik hayatı nı n ilk ayı veya ilk günleri. balbal balcı balcı lı k

* Eski Türklerde kiş inin anı lması için mezarı nı n veya bazı kurganları n etrafı na dikilen taş . * Arı yetiş tirip bal alan veya satan kimse. * Arı yetiş tirme veya bal alı p satma iş i.

balçak * Kabza. * Kabzanı n demir siperi. balçı k *İ çinde çeş itli organik maddeler bulunan, daha çok killi, koyu, yapı ş kan çamur, mil. * Güçlük çı kartan. *İ çindeki kil oranıyüksek, yağlı , su geçirmez, koyu toprak.

balçı k hurması * Sandı klara bası larak kurutulan hurma (veya kuru incir). balçı k inciri * Kurutulmuşincir, balçı k hurması . balçı klı

* Balçı ğıolan.

baldı r * Bacağ ı n dizden ayak bileğ ine kadar olan bölümü, incik. * Bu bölümün yumuş ak ve ş iş kin olan arka tarafı . baldı r bacak * Açı k saçı k görülen kadı n bacağı . baldı r kemiğ i * Baldı rda bulunan iki kemikten ince olanı . baldı rak

baldı ran

* Don ve pantolon gibi giysilerin dizden aş ağ ıolan bölümü. * Kı lı ç kayı ş ı nı n aş ağıuzanan parçası . * Maydanozgillerden, nemli yerlerde yetiş en zehirli bitkilerin ortak adı , ağ u otu. (Conium maculatum). * Bu bitkiden çı karı lan zehir.

baldı ran ş erbeti * Acıçekerek, yüz suyu dökerek elde edilen kazanç. baldı ranlı k * Çok baldı ran yetiş en yer. baldı rgan * Baldı ran. * Şeytan otu, ş eytan tersi otu (Ferula assa-foetida). baldı rıçı plak * Ayak takı mı ndan, iş siz, serseri. baldı rı kara * Nemli yerlerde yetiş en birçok eğ relti otu türünün ortak adı , karabaldı r. baldı rpatlatan * Güreş te hasmı n bir ayağ ı nıtutarak diz kapağ ı na kadar büküp üzerine yüklenme oyunu. baldı rsokan * Çift kanatlı ları n, sinekgiller familyası ndan, karasineğe çok benzeyen, kan emen, hastalı k bulaş tı ran, hayvan sağ lı ğ ıyönünden zararlıbir sinek türü (Stomaxys calcitrans). baldı z

* Erkeğe göre karı sı nı n kı z kardeş i.

baldo *İ ri ve dolgun taneli, pilâvlı k pirinç. bale

balerin

* Belli hafif figürlere, adı m atı ş lara, çoğ unlukla sahne düzenine ve müziğe dayalıgösteri türü. * Bu tür gösteri yapan sanatçıtopluluğu.

* Bale yapan kı z veya kadı n sanatçı . balerinlik * Ası l mesleğ i balerin olan kimse. balet balgam

* Bale yapan erkek sanatçı . * Solunum organları nı n salgı ladı ğı , ağ ı zdan dı ş arı atı lan sümüksü madde.

balgam atmak * yapı lmakta olan bir işveya bir konu üzerine kuş ku uyandı racak bir söz söylemek. balgam taş ı * Damarlı ve yarısaydam bir tür Kadı köy taş ı , Hacı bektaştaş ı , mühresenk. balgamlı * Balgamıolan. balgümeci * Bal peteğ ini andı ran bir tür dikişbüzgüsü. balhane

* Bal süzme ve paketleme iş lemlerinin yapı ldı ğı yer.

balı ğ a çı kmak * balı k avlamaya gitmek. balı k balı k

* Omurgalı lardan, suda yaş ayan, solungaçla nefes alan ve yumurtadan üreyen hayvanları n genel adı . * Zodyak üzerinde, Kova ile Koç burçlarıarası nda yer alan burcun adı . Zodyak.

balı k adam * Deniz dibine inilebilecek donanı mla su altı nda çalı ş mayıişedinen kimse, dalgı ç, kurbağ a adam. balı k baş tan kokar * bir iş te aksaklı ğ ı n baş ta olanlardan baş ladı ğ ı nıanlatı r. balı k bilimci * Balı klar sı nı fı nıinceleyen bilim adamı . balı k bilimi * Su ürünleri araş tı rmaları nda özellikle balı klar sı nı fı nıinceleyen bilim. balı k çorbası * Beyaz etli balı klardan yapı lan bir tür çorba. * Suda piş irilip kı lçı klarıayı klanmı ş , incecik kı yı lmı şbalı k ile soğ an, yağ, havuç, patetes ve domatesten hazı rlanan bir çorba türü. balı k eti

* Omurgalı lardan, suda yaş ayan hayvanları n yumuş ak ve açı k renkli eti.

balı k etinde * Ne ş iş man, ne zayı f olan, biçimli tombul. balı k istifi * Çok sı kı ş ı k olarak bir yere dolmuş(insanlar). balı k kartalı

* Kartallardan, su kı yı ları nda yaş ayan, balı kla beslenen, beyaz, kahverengi çizgili, yı rtı cıkuş(Pandion haliaetus). balı k kavağ a çı kı nca * hiçbir zaman olmayacak iş ler için söylenir. balı k otu * Cava ve Malabar'da yetiş en, zehirli meyvesiyle balı kları sersemleterek avlamaya yarayan bir bitki (Anamirta). balı k pazarı * Balı kçı ları n avladı ğıbalı kları n günlük ve taze olarak satı ş a sunulduğ u yer, ticarî merkez. balı k sütü * Yumurtlama sı rası nda erkek balı kları n çı kardı ğ ıbeyaz madde. balı k tabağı * Balı k koymaya yarayan kap. * Yayvan servis tabağ ı . balı k tutkalı * Balı k endüstrisi artı kları ndan üretilen, yavaşkuruyan, fakat bağ lama gücü yüksek yapı ş tı rı cı . balı k tutmak * balı ğı avlamak. balı k unu * Kurutulmuşbalı ktan özel iş lemlerle elde edilen un. balı k yağı *İ ri balı k ve deniz hayvanları nı n sanayide kullanı lan yağ ı . * Morina balı ğ ı nı n karaciğerinden çı karı lan ve hekimlikte zayı flı ğa karş ıkullanı lan iyotlu, vitaminli yağ . balı k yemi * Balı k avlamada oltanı n ucuna takı lan genellikle yiyecek türü madde. balı k yumurtası * Balı kları n daha çok sı ğyerlere bı raktı kları , üremelerini sağ layan yumurta. * Çoğ unlukla mersin balı ğ ı nı n, eritilmişbal mumuna batı rı larak hazı rlanan yumurtası , havyar. balı kçı

* Balı k tutan veya satan kimse. * Balı kçı lara özgü.

balı kçıdüğ ümü *İ ş leme baş langı cı nda yapı lan ve sonra kolayca çözülerek iş in tersine de tutturulan düğüm ş ekli. balı kçıkazağ ı * Balı kçı ları n soğ uk ve nemli havalarda giydiği boğ azlı ve yünlü kalı n kazak. balı kçıyaka * Kazaklarda boynu saran ve katlanabilen yaka, boğ azlı k. balı kçı l

* Balı kla beslenen, balı k yiyen. * Uzun bacaklı lardan, boynu ve gagasıuzun, su kı yı ları nda yaş ayan, balı k yiyerek beslenen büyük bir kuş (Ardea cinerea). balı kçı lgiller * Leyleksiler takı mı nı n balı kçı llar alt takı mı na giren bir familya. balı kçı lı k

* Balı k tutma, avlama iş i. * Balı k üretme, balı ktan yararlanma ve satma iş i. balı kçı llar * Çoğ unlukla uzun bacaklı , uzun gagalıbalı kçı l cinsinden kuş lar familyası . balı kçı n * Perde ayaklı lardan, uzunca gagalı , uzun ve çatal kuyruklu, deniz kı yı ları nda yaş ayan bir kuşcinsi, deniz kı rlangı cı(Sterna hirundo). balı kgözü * Ayakkabı ları n bağgeçirilen deliklerine ve kemer deliklerine takı lan maden, kemik gibi ş eylerden yapı lmı ş halka. balı kgözü objektif * Normal objektiflerden çok daha genişaçı yı alan ve görüntüyü dı şbükey ayna görüntüsü biçiminde veren objektif türü. balı khane * Balı kları n toptan satı ş a çı karı ldı ğ ı , soğ uk hava deposu olan yer. balı klama * (suya dalmada, atlamada) Balı k gibi gergin, düz ve başaş ağıbir biçimde. * Bir iş e, bir duruma, bir harekete sonucunun ne olacağ ı nıdüş ünmeden giriş erek. balı klamak * Balı klama tarzısuya atlamak. balı klandı rma * Balı klandı rmak iş i. balı klandı rmak * Balı k ile doldurmak, süslemek. balı klava * Deniz, göl ve ı rmaklarda balı k yatağ ıolan yer. balı klı

* Balı ğı olan.

balı knefesi * Balinagillerin baş ı ndan çı karı lan ve kozmetik maddeler ve süslü mumlar yapı mı nda kullanı lan bir yağ . balı ksı rtı * Balı k kı lçı ğı biçiminde birbirine paralel ve çapraz çizgili kumaşdeseni. * Yollarda suları n ortada toplanmayarak iki yana akmasıiçin yapı lan ş iş kinlik. balı ksı z

* Balı ğı olmayan.

baliğ * Döl verme çağ ı na eren, buluğçağı na ermişolan. baliğolmak * bulmak, eriş mek. * erinlik çağı na ermek, erinleş mek, buluğ a ermek, akı l baliğolmak. balina

* Balinalardan, uzunluğu 20 m, ağ ı rlı ğı 200 ton olan, yağı ve çubuklarıiçin avlanan memeli hayvan, kadı rga balı ğ ı , falyanos (Balaena mistycetus). * Giysilerin dik ve düzgün durmasıiçin bazıyerlerine özellikle yakaları na konulan sert, esnek, yassı , dar, uzun çubuk.

balina çubuğ u * Balinanı n ağzı na aldı ğ ısuyu dı ş arı ya süzüp içindeki deniz hayvanları nıtutması na yarayan ve üst çenesinin iki yanı nda tarak diş leri gibi sı ralanmı ş , boynuz dokusunda, esnek kemiksi bölümlerin adı . balina yağ ı *İ spermeçet balinası nı n kafa sinüslerinde bulunan yağ . balinalar balinalı

* Örnek hayvanıbalina olan, kutup denizlerinde yaş ayan memeli hayvanlar familyası . * Balina takı lmı şolan, balina geçirilmişolan (giysi).

balistik * Ateş li silâhlarda barut gazı nı n bası ncıile fı rlayı p hedefe varı ncaya kadar merminin havadaki hareketini inceleyen bilim. balkan * Sarp ve ormanlı k sı ra dağ lar. Balkanlar

* Hı rvatistan, Sı rbistan, Karadağ, Kosova, Slovenya, Arnavutluk, Makedonya, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan ve Trakya'yı içine alan bölge. Balkanlı * Balkan devletlerinden olan, Balkanlarla ilgili. Balkanlı lı k * Balkanlıolma durumu. Balkanolog * Balkanoloji uzmanı . Balkanoloji * Balkan ulusları nı n dili, tarihi ve kültürü ile uğraş an bilim dalı . Balkar Balkarca balkı

balkı ma

* Bkz. Malkar. * Bkz. Malkarca. * Güzel süslü, parlak. * Ağrı , sancı . * Balkı mak iş i.

balkı mak * Parlamak, parı ldamak. * Şimş ek çakmak. * Su halkalanmak, dalgalanmak. * Kesik kesik ağrı mak, sancı mak. balkı r

balkon

* Parı ltı . * Şimş ek. * Bir yapı nı n genellikle üst katları nda dı ş arı ya doğ ru çı kmı ş , çevresi duvar veya parmaklı kla çevrili bölümü.

* Tiyatro ve sinema gibi büyük salonlarda asma kat. balkonumsu * Balkona benzer. balköpüğ ü * Açı k sarırenk. ballandı ra ballandı ra * Ballandı rarak. ballandı rma * Ballandı rmak iş i. ballandı rmak *İ mrendirecek biçimde övmek. ballanma

* Ballanmak iş i.

ballanmak * Bal bulaş mak, bal sürülmek. * Tatlı laş mak, tatlanmak, olgunlaş mak. ballı

*İ çinde bal bulunan.

ballıbörek * Çok lezzetli. ballıbörekli olmak * çok iyi anlaş mak. ballıpasta * Bal ile yapı lmı şveya içine bal konmuşpasta. ballı baba

* Ballı babagillerden, beyaz çiçekli ve çok yı llı k otsu bir bitki (Lamiumalbum).

ballı babagiller * Nane, lâvanta çiçeğ i, kekik gibi kokulu bitkileri içine alan ve iki çenekli bitiş ik taç yapraklı lardan oluş an bir familya. ballı darı *İ ncir. ballı k * Bal konulan kap. * Bağ larda görülen külleme hastalı ğı . * Ballı baba. ballı klı

* Ballı k hastalı ğ ıolan.

balo * Danslıve resmî giyimli gece toplantı sı . balo vermek * baloyu hazı rlamak, düzenlemek. balon

* Isı tı lmı şhava veya havadan daha hafif bir gazla doldurulan, atmosferde uçabilen, küre biçiminde araç.

* Hava veya gazla doldurulmuş , kauçuktan yapı lan çocuk oyuncağ ı . * Karnıyuvarlak ve ş iş kin, boynu dar cam kap. balon lâstik * Bisikletlerde kullanı lan bir lâstik türü. balon uçurmak * ilgililerin ne diyeceklerini ve nası l davranacakları nıanlamak amacı yla aslı olmayan bir haber yaymak. baloncu baloncuk

* Balon satan kimse. * Küçük balon.

balonculuk * Balon yapmak veya satmak iş i. balonvari * Balona benzer, balon gibi. balotaj baloz balsam

* Bir seçimde adaylardan hiçbirinin, gerekli oyu sağlayamamasıdolayı sı yla seçimin sonuçsuz kalması . * Gemici, iş çi gibi kimselerin eğlenmek için gittikleri içkili, danslıyer. * Bazıağ açlardan elde edilen, parfüm ve ilâçları n yapı mı nda kullanı lan reçine, belsem.

balsamlı * Balsam içeren, antiseptik ve besleyici özelliğ i olan (ilâç, merhem vb.). balsı ra

balta

* Yaprakları n üzerinde oluş an bir tür küf. * Bir tür kudret helvası . * Kesmek, yarmak, yontmak gibi iş lerde kullanı lan ağ aç saplı , demir araç.

balta değmemiş(girmemişveya görmemiş ) * içinden hiç ağaç kesilmemiş , sı k ve gür (orman, koru). balta olmak * direnerek bir ş ey istemek, vakitli vakitsiz tedirgin etmek, ası lmak, musallat olmak. balta vurmak * balta ile kesmek, parçalamak. baltabaş * Başbodoslamasıomurga hattı na dikey olarak çelik lâmadan yapı lmı ş(gemi). baltacı

* Balta yapan veya satan kimse. * Odun kı rı cı . * Yangı n söndürme kuruluş ları nda balta kullanan er. * Önceleri sefer sı rası nda çalı lı k ve ormanlı k yerleri temizlemek, yol açmak, çadı rlarıkurup kaldı rmak, yükleri bindirip indirmekle; sonralarıkı zlar ağ ası na bağ lıolarak sarayıkorumak ve sarayı n dı şhizmetlerini yapmakla görevli kimse. baltacı k

* Küçük el baltası .

* Değirmen taş ı nı n ortası nda bulunan haç biçimindeki alet. baltadan kurtulmak * kesilmemek. baltalama * Baltalamak iş i, sabotaj. * Bilinçli ve kası tlıolarak, bir iş i veya bir durumu bozarak zarara yol açan harekette bulunma, sabote etme. baltalamak * Balta ile kesmek. * Bir iş i, bilinçli ve kası tlıolarak bozacak veya yı kacak davranı ş ta bulunmak, sabote etmek. baltalayı cı * Baltalama hareketini yapan kimse. baltalayı cı lı k * Baltalama iş ini yapan kimse. baltalı

baltalı k

* Baltasıolan. * Yollarıaçma ve düzenlemede balta ile donatı lmı şasker sı nı fı . * Sı k sı k kesimi yapı lan orman. * Bir köyün odun ihtiyacı nısağ laması na izin verilen koruluk veya orman bölgesi.

baltasıkütükten çı kmak * bir engelden, bir sı kı ntı dan kurtulmak. baltayıtaş a vurmak * farkı nda olmayarak birine dokunacak sözler söylemek, pot kı rmak. Baltı k

* Baltı k denizine kı yı sıolan ülkeler ve bu ülkelerin halkı .

Baltı k dilleri * Baltı k ülkelerinde konuş ulan Hint-Avrupa dil grubu. baltrap

* Atı cı lı kta hedef vazifesi gören plâkaları havaya fı rlatan yaylı alet.

balya * Çember ve demir tellerle bağlanmı şticaret eş yası . balya makinesi * Değiş ik tarı m ürünlerini ip ya da çember ile balyalama veya denkleme iş ini yapan alet. balya yapmak * balyalamak. balyalama * Balyalamak iş i. balyalamak * Balya yapmak, denk yapmak. balyalanma * Balyalanmak iş i. balyalanmak * Balyalamak iş i yapı lmak.

balyemez balyos balyoz

* Eskiden kara ve deniz savaş ları nda kullanı lan, orta çapta, uzun menzilli tunçtan top. * Osmanlıİ mparatorluğu döneminde Frenk ve özellikle Venedik elçilerine verilen ad. * Taş larıkı rmak, kazı k çakmak gibi iş lerde kullanı lan, çok iri ve ağ ı r çekiç, varyos.

balyoz gibi * çok ağ ı r, ezici (kol veya yumruk). balyozlama * Balyozlamak iş i. balyozlamak * Balyozla vurmak, balyozla dövmek. balyozlanma * Balyozlanmak iş i veya durumu. balyozlanmak * Balyoz ile dövülmek. bam teli

* Bazısazlarda kalı n ses veren tel veya kiriş . * Sakalı n, alt dudağı n hemen altı ndaki bölümü.

bam teline basmak (veya dokunmak) * en çok kı zacağı ş eyi yapmak veya sözü söylemek. bambaş ka * Büsbütün baş ka, apayrı , değ iş ik, farklı . bambaş kalı k * Bambaş ka olma durumu. bambu * Buğdaygillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, boyu 25 m kadar olabilen, mobilya, merdiven, baston gibi birçok eş yanı n yapı mı nda kullanı lan bir tür kamı ş , Hint kamı ş ı , hezaren (Bambusa vulgaris). * Bu kamı ş tan yapı lmı şolan. bambul

* Kurtçuk evresinde ekinlerin kökünü, ergin evrede baş aklarıkemiren, kahverengi, kı n kanatlıböcek (Anisoplia austriaca). bambul otu * Sı cak ve ı lı man bölgelerde yetiş en otsu veya çalıtürü bir bitki (Heliotropium). bamya * Ebegümecigillerden bir bitki (Hibiscus esculentus). * Bu bitkinin hem taze, hem kurutularak yenilen ürünü. bamya tarlası * Mezarlı k. ban

* Osmanlıİ mparatorluğu döneminde Macaristan ve Hı rvatistan'da sancak beylerine ve küçük prenslere verilen unvan. ban ağacı

* Asya'nı n tropik bölgelerinde ve Afrika'nı n kuzeyinde yetiş en, yapraklarıtelek damarlı , çiçekleri salkı m durumunda, meyvesinden kokusuz bir yağelde edilen ağ aç (Moringa oleifera). * Sepetçi söğüdü, sorgun. ban otu

* Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en zehirli ve otsu bir bitki (Hyoscyamus).

ban yağı * Hint yağı . bana * Ben zamirinin yönelme hâli ekli biçimi. bana bak! * "beni dinle" anlamı nda teklifsiz bir seslenme ve gözdağısözü. bana da ... demesinler * bir iş in kesinlikle yapı lacağ ı nıbelirtmek için söylenir. bana dokunmayan (veya beni sokmayan) yı lan bin yaş ası n * birçok kimseler, kendilerine kötülüğü dokunmayan kiş iye dokunmak istemezler. bana mı sı n dememek * hiçbir ş ey etkili olmamak, aldı rı şetmemek. banak banal

banallik banço aleti.

* Ekmek parçası , lokma. * Herkesin kullandı ğı , herkesin anladı ğ ı . * Bayağ ı , sı radan. * Banal olma durumu. * Amerika zencilerinin çaldı ğ ıgitar biçiminde, madenî gövdesi olan beşveya daha çok teli olan bir müzik

bançolaş ma * Bançolaş mak durumu. bançolaş mak * Banço durumuna gelmek. banda almak * bir sesi, ses cihazıile bant üzerine kaydetmek. bandaj

* Sargıile sarma. * Bağ , sargı .

bandajlama * Bandajlamak iş i. bandajlamak * Sargıile sarmak. bandajlatma * Bandajlatmak iş i. bandajlatmak

* Sargıile sardı rmak, bandaj yaptı rmak. bandı ra * Geminin hangi devlete ait olduğ unu gösteren bayrak. * Yabancıdevlet bayrağ ı . bandı ralı * Bandı rasıolan. bandı rma * Bandı rmak iş i. *İ pe dizilmişceviz, badem ve benzerlerinin, niş asta ile kaynatı lmı şüzüm suyuna veya baş ka bir tatlı ya batı rı lması yla yapı lan sucuk. * Kurutulacak üzümün güneş e serilmeden önce içine batı rı ldı ğıpotaslı suyun konulduğ u kap. bandı rmak * Banmak. * Çabuk kurumasıve renginin parlak sarıolmasıiçin üzüm salkı mları nı veya inciri küllü veya potaslıı lı k suya daldı rı p çı karmak. bando

* Türlü üfleme ve vurgulu çalgı lardan oluş an ve daha çok geçit törenlerinde kullanı lan mı zı kacı lar topluluğ u veya takı mı , mı zı ka. bandocu

* Bandoda görevi olan kimse, mı zı kacı .

bandoculuk * Bandocu olma iş i veya durumu. bandrol * Paket veya ş iş elerin ağ ı zları na konulan ş erit veya etiket. * Devletçe verginin kesildiğini gösteren etiket. * Bayrak direğinin tepesine süs olarak konulan uzun, kumaşş erit. bandrollü * Bandrolü bulunan. bangı r bangı r * Yüksek sesle, gürültüyle. bangı r bangı r ağ lamak * yüksek sesle, hı çrı karak ağlamak. bangı r bangı r bağı rmak * yüksek sesle, avazıçı ktı ğ ıkadar bağı rmak. bangı rdama * Bangı rdamak iş i. bangı rdamak * Öfkelenerek yüksek sesle bağı rı p çağı rmak, bangı r bangı r bağı rmak. Bangladeş li * Bangladeşhalkı ndan olan kimse. bani

bank

* Kurucu. * Yapan, kuran. * Etibank, Sümerbank gibi belirtme grupları nda banka sözünün yerine kullanı lı r.

bank

* Çoğ unlukla bahçelerde, parklarda oturulacak sı ra.

banka

* Faizle para alı p veren, kredi,iskonto, kambiyo iş lemleri yapan, kasaları nda para, değ erli belge, eş ya saklayan ve daha baş ka ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluş . * Bankacı lı k iş leminin yapı ldı ğıyer. banka cüzdanı * Banka hesabıolanları n sahip olduklarıküçük defter, banka cüzdanı . banka defteri * Bkz. banka cüzdanı . banka gibi * çok zengin (kimse). banka kartı * Banka iş lemleri için otomatik makinede kullanı lan özel ş ifreli kart. bankacı * Bankacı lı k iş lemleri ile uğ raş an veya bankada görevli kimse. bankacı lı k * Banka iş lemleri yapma iş i. * Bankacı nı n mesleğ i. bankadan çekmek (veya almak) * bankadaki hesabı ndan para almak. bankamatik * Bankaları n para iş lemlerini günün her saatinde otomatik olarak yapan makine. bankaya yatı rmak * bankadaki hesabı na para koymak, biriktirmek. banker

bankerlik

* Banka sahibi. * Bankacı . * Para, altı n gibi taş ı nı r değerlerin ticaretiyle uğraş an kimse. * Çok zengin (kimse). * Banker olma durumu. * Bankerin yaptı ğıiş .

bankerzede * Banker ile olan işiliş kilerinde zarara uğrayan kimse. banket * Şehirler arası yolları n iki tarafı nda yayaları n yürümesine ve taş ı tları n trafiği aksatmadan durabilmesine yarayan çakı l veya toprak yol. bankiz * Buzla. banknot banko

* Devlet bankası tarafı ndan piyasaya çı karı lan kâğ ı t para. *İ şyerlerinde üzerine eş ya koymaya elveriş li, iştakibi için gelenle görevli arası na konulmuştezgâh.

* Talih oyunları nda, oyunu yönetenin ortaya koyduğu para. * Talih oyunları nda oyunu yöneten kimse. * Talih oyunları nda ortada toplanan paranı n hepsine oynandı ğı nıanlatı r. * Su altıtepeliğ i. banko at

* Yarı ş larda dereceye gireceği kesin olarak tahmin edilen at.

banko geçme * Banko geçmek durumu. banko geçmek * Yarı ş larda veya toto, loto gibi oyunlarda, bir atı n veya sayı nı n kesin olarak tutturulacağ ı nı tahmin edip iş aretlemek. banko sayı * Sayı sal loto oyununda, garanti olarak çı kacağ ıtahmin edilen sayı . banlama * Banlamak iş i. banlamak * Horoz ötmek. * Bağ ı rmak. banliyö

* Genellikle oturma alanıniteliğ inde olan, ş ehir merkezinden uzakta veya sı nı rları na yakı n yerlerde bulunan ş ehir yöresi, çevre, dolay. banliyö treni * Şehirle banliyö arası nda iş leyen tren. banma banmak

* Banmak iş i. * Katıbir ş eyi sulu veya tuz, biber gibi toz durumundaki maddelerin içine batı rı p çı karmak.

bant * Düz, ensiz, yassı bağ ,ş erit. * Yara üzerine yapı ş tı rı lan özel olarak hazı rlanmı şilâçlıküçük ş erit. * Ses alma cihazları nda seslerin kaydıiçin kullanı lan manyetik oksitli plâstik veya selüloz ş erit. bant çözmek * manyetik bir bant üzerine alı nmı şsesleri yazı ya aktarmak, deş ifre etmek. bant doldurmak * bir bandıses kaydederek kullanmak. bant zı mpara * Çekmeye dayanı klı , uzun kâğı t veya bezden üretilmiş , genellikle zı mparalama makinelerinde kullanı lan aş ı ndı rma gereci. bantlama

* Bantlamak iş i.

bantlamak * Bantla iki ş eyi birbirine tutturmak, bant yapı ş tı rmak. bantlayı cı * Bant yapan kimse. * Bantlama makinesi.

banttan vermek * genellikle radyo ve televizyonda banttan yararlanarak daha önceden alı nmı şbir sesi veya görüntüyü yayı nlamak. banyo

* Yapı larda, içinde yı kanı lan bölüm, hamam. * Banyo küvetinde yı kanma. * Tedavi amacıile hazı rlanan ilâçlısu. * Vücudun bir bölümünü veya bütününü, fiziksel veya kimyasal bir etki altı nda bir süre bulundurma iş lemi. * Duyarlıyüzeylerin iş lenmesinde belirli bir iş lemin gerektirdiği maddeyi erimişolarak içinde bulunduran

sı vı . banyo bataryası * Sı cak ve soğ uk su ile duşbağlantı sı nı n bir arada bulunduğu musluk takı mı . banyo almak * banyo yapmak. banyo dolabı * Banyo için gereken bütün malzemenin içinde bulundurulduğ u dolap. banyo havlusu * Banyo sonrasıkullanı lan ve özel olarak yapı lan havlu. banyo kabini * Duşkabini. banyo kazanı * Banyoyu ve suyu ı sı tmak için yapı lan özel kazan veya ı sı tma aleti. banyo küveti * Genellikle içine su doldurulup yı kanmaya elveriş li tekne. banyo sabunu * Banyo yaparken vücudu yı kamak için kullanı lan sabun. banyo takı mı * Banyo odaları nda ı slak zemine serilen altıplâstik, üstü havlu benzeri dokuma olan paspas. banyo yapmak * yı kanmak. banyolu

*İ çinde banyo bölümü olan. * Banyodan henüz çı kmı şbir kimsenin durumu.

banyosuz * Banyosu olmayan. baobap * Ebegümecigillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, çok yüksek olmamakla birlikte, gövdesinin çevresi 20 m yi aş abilen bir ağ aç (Adansonia digitata). bap * Kapı . * (kitaplarda) Bölüm, baş lı k. * Konu, husus. * Arap gramerinde mastar çeş itlerinden her biri. bar

* Anadolu'nun doğu ve kuzey bölgesinde, en çok Artvin ve Erzurum yörelerinde el ele tutuş ularak oynanan, ağı r ritmli bir halk oyunu. bar

bar bar

* Danslı , içkili eğ lence yeri. * Ayaküstü içki içilen meyhane. * Bir salonda içki içmek için hazı rlanmı şköş e. * Hava bası ncıbirimi. * Cam kaplarda oluş an pas.

bar * Halterde kaldı rı lmasıgereken alet. bar ateş i

* Yoğun yaylı m ateş i.

bar bağlamak * kir bağlamak, paslanmak. bar bar

* Bağ ı rmak fiili ile kullanı larak bağ ı rı ş ı n öfkeli ve yüksek sesle olduğ unu anlatı r. * Apaçı k görünmek, ortada olmak.

bar havası * Bar oyunları nda tek veya toplu olarak söylenen ezgi. bar tutmak * bar oynamak için hazı rlanmak ve oyuna baş lamak. baraj

* Suyu toplamak, gücünden yararlanmak amacı yla akarsu üzerinde yapı lan bent, büğ et. * Herhangi bir alanda baş arı yıtespit etmek için gerekli olan ş art. * Futbol veya hentbolda serbest atı ş ıyapacak oyuncunun önünde karş ıtakı m oyuncuları nı n yanyana dizilip oluş turdukları duvar. baraj ateş i * Yoğun yaylı m ateş i. baraj mesafesi * Serbest atı şsı rası nda, atı şnoktası ndan kaleye doğ ru ve oluş turulan baraja kadar belirlenen nizamî ara açı klı ğı . baraj yapmak (veya kurmak) * (futbol veya hentbolda kaleye yapı lan vuruş larıönlemek için) oyuncular kale önünü kapatacak biçimde sı ralanmak, duvar yapmak. barajıaş mak * herhangi bir sebeple konulmuşolan ş artı yerine getirip baş arı sağlamak. barak

baraka

* Tüylü, kı llıçuha, kebe. * Bir cins tüylü av köpeği. * Tahta, çinko gibi hafif ş eylerden yapı lmı ş , temelsiz eğreti yapı .

barakacı k * Küçük baraka.

baran

* Yağmur.

barata

* Osmanlısarayı nda genel olarak bostancı ları n, baltacı ve kapı cı ları n giydikleri, kı rmı zıçuhadan yapı lmı ş , ucu kı vrı k, uzunca baş lı k. * Bilim doktorları nı n ve kardinallerin giydikleri dört köş e külâh veya baş lı k. baratarya barba barbakan

* Kaptanı n, tayfaları n, gemi sahibine, armatöre veya sigorta ortaklı ğ ı na bilerek verdikleri zarar. *İ htiyar Rum meyhanecilerine seslenmek için kullanı lı r. * Kale duvarları nda düş mana ok atmak için açı lmı şdelik.

barbar * Uygarlaş mamı ş . * Uygarlaş mamı şkavim, topluluk. * Kaba ve kı rı cı . * Kaba saba, ilkel. barbarca

* Barbara yakı ş an bir biçimde. * Kaba ve kı rı cı bir davranı ş la.

barbarizm * Bir sözün fonetik veya morfolojik yapı sı nda yapı lan büyük yanlı ş lı k. barbarlaş ma * Barbarlaş mak iş i. barbarlaş mak * Barbar gibi davranmak. barbarlı k * Barbar olma durumu. barbaş ı

* Bar oyunları nda sı ranı n sağbaş ı nda yer alan ve oyunun düzenini sağ layan kimse.

barbata

* Kalelerde mazgal ve mazgal siperlerinin oluş turduğ u girintili çı kı ntı lıdı şduvarları n üst bölümü, kale korkuluğu. barbekü

* Özellikle balkonlarda ı zgara et piş irmekte kullanı lan ve duvar içerisine gömülmüşocak.

barbunya * Barbunyagillerden, kı rmı zı pullu, beyaz etli, kemikli bir balı k (Mullus barbahı s). * Taneleri yuvarlak, oval veya yassı , kı rmı zı benekli, bir tür fasulye. barbunyagiller * Dikenli yüzgeçliler alt takı mı na giren, vücutlarıiri pullarla kaplı , barbunya ve tekir türleri iyi bilinen bir familya. barbut * Zarla oynanan bir çeş it kumar. barcı

* Bar iş leten kimse. barcı lı k * Barcıolma durumu. * Barcı nı n iş i veya mesleğ i. barça * Orta Çağ da kullanı lan kürekli ve yelkenli taş ı ma gemisi. * Kalyon türünden küçük savaşgemisi. barçak * Kı lı ç kabzası nı n siperi. barda

bardacı k

* Dam ustaları nı n kullandı ğı , baş ı nı n bir ucu çember parçasıbiçiminde eğ ri, öbür ucu keskin çekiç. * Fı çı cıkeseri. * Bir tür küçük ve tatlıyaşincir.

bardacı k eriği * Bardak eriği. bardağ ıtaş ı ran damla * sabı r tüketen aş ı rıdavranı şveya durum. bardağ ıtaş ı rmak * sabrı nıtüketmek. bardak

* Su ve benzeri ş eyleri içmek için kullanı lan, genellikle camdan yapı lan kap. * Bir bardağı n alacağımiktar. * (bazıbölgelerde) Toprak testi.

bardak eriğ i *İ ri ve tatlı bir tür erik. bardakaltı * Bardağı n konulduğu yeri kirletmemesi için kullanı lan, genellikle örgü, kâğı t veya plâstik örtü. * Yemek öncesi yenilen bardak altıbüyüklüğ ünde bir tür lâhmacun. bardakçı * Bardak veya çömlek yapan veya satan kimse. bardaktan boş anı rcası na yağ mak * (yağ mur) çok ş iddetli yağmak. bardan

* Çok beyaz.

bardan * Yük taş ı mak için kullanı lan çanta veya çuval. bardan bardan * Beyaz beyaz. bardo barem

* Aygı r ile diş i eş ek çiftleş mesinden üretilen her yaş taki hayvan. * Devlet memurları nı n maaş ları nı n derece ve tutarları nıdüzenleyen sistem ve çizelge.

baret baret

barfiks

*İ ş çilerin baş ları na giydikleri, metal veya plâstikten yapı lmı şş apka. * Küçük takke, papaz takkesi. * Bir tür süs iğnesi. * Çeş itli beden hareketleri yapmaya elveriş li yükseklikte, iki ayak üzerine tutturulmuşçubuklu jimnastik aracı .

bargâh *İ çine izinle girilen yer, otağ , yüksek divan. bargam barhana

barı barı nak

* Levreğ e benzer bir balı k. * Kafile, küçük kervan, göç. * Göç eş yası , ev eş yası . * Bahçe duvarı , çit. * Barı nı lacak yer, melce.

barı ndı rma * Barı ndı rmak iş i. barı ndı rmak * Barı nması nısağ lamak. barı nma

* Barı nmak iş i.

barı nmak * Doğa etkilerinden korunmak için kapalıbir yere sı ğı nmak. * Yerleş mek, yaş amak için uygun ş artlar bularak oturmak. * Çevresiyle uyumlu, dirlik içinde yaş amak. * (soyut kavramlar için) Bir yerde etkili olmak, geliş ecek ortamı bulmak. barı ş

* Barı ş mak iş i. * Savaş ı n bittiğinin bir antlaş mayla belirtilmesinden sonraki durum, sulh. * Böyle bir antlaş madan sonra insanlı k tarihindeki süreç. * Uyum, karş ı lı klı anlayı şve hoş görü ile oluş turulan ortam.

barı şgörüşolmak * her türlü dargı nlı ğı unutarak barı ş mak. barı şyapmak * barı şantlaş ması nıimzalamak. barı ş çı

barı ş çı l

* Barı ş ıseven, barı ş sever, sulhçu, sulhsever, sulhperver. * Barı ş ıamaçlayan, barı ş ıöngören. * Bkz. barı ş çı .

barı ş çı lı k * Barı ş çıolma durumu, kavga etmeme eğ ilimi.

barı ş ı k

* Baş kası ile barı şdurumunda bulunan, dargı n veya düş man olmayan, sevecen, hoş görülü.

barı ş ı k olmak * sevecen ve hoş görülü davranmak. barı ş ı klı k * Barı ş ı k olma durumu. barı ş ma * Barı ş mak durumu, uzlaş ma, anlaş ma. barı ş mak

*İ ki taraf, araları ndaki dargı nlı ğ ıkaldı rmak, uzlaş mak, anlaş mak. * Sevmek, zevk almak.

barı ş sever * Barı ş çı , barı ş çı l, sulhçu, sulhsever, sulhperver. barı ş severlik * Barı ş sever olma durumu. barı ş tı rma * Barı ş tı rmak iş i. barı ş tı rmak * Barı ş maları nısağlamak, ara bulmak. bari

barikat

* Hiç olmazsa, hiç değilse, o hâlde, öyle ise. * Keş ke. * Bir yolu veya geçidi kapamak için her türlü araçtan yararlanı larak yapı lan engel.

barikat kurmak * engel oluş turmak. barikat yapmak * çeş itli araçlarla bir engel oluş turmak. barikatlama * Barikatlamak iş i. barikatlamak * Barikat ile çevirmek, barikat yapmak. barisfer barit

* Bkz. ağı r küre. * Baryum oksit (BaO) veya baryum hidroksit Ba(OH)2.

baritin * Doğal baryum sülfat (BaSO4). baritli

*İ çinde barit bulunduran.

baritli yı kama * Kalı nbağ ı rsağ ı n ve rektumun radyolojik iş lemde baryum sülfatla doldurulmasıve yı kanması .

bariton

bariyer

bariz

* Tenor ve bas arası ndaki erkek sesi. * Basso ile alto arası nda ses veren, pistonlu bir tür ağ ı z çalgı sı . * Hemzemin geçitlerde kara yolu güvenliğ ini sağlamak için kullanı lan açı lı r kapanı r engel. * Kara yolları nı n kenarları na yapı lan korkuluk, engel. * Herhangi bir yolu kapamak için yapı lan engel. * Engelli at yarı ş ları nda üzerinden atlanmasıgereken yapay engel. * Açı k, göze çarpan, belirgin.

barizleş me * Barizleş mek iş i. barizleş mek * Bariz duruma gelmek. bark barka

* Bkz. ev bark. * Büyük sandal.

barkarol * Venedik gondolcülerinin söz ve müziği önceden yazı lmadan, içlerinden geldiği gibi söyledikleri ş arkı . * Ritmi üç zamanlımüzik eseri. barklanma * Barklanmak iş i veya durumu. barklanmak * Ev sahibi olmak; evlenmek. barkot barlam

* Çizgi im. * Bkz. barlam.

barmen * Bar tezgâhtarı . barmenlik * Bar tezgâhtarlı ğı . baro

* Bir ş ehir veya bir bölge avukatları nı n bağ lıolduklarımeslek kuruluş u.

baro baş kanı * Baro genel kurulunca en az on beşyı llı k kı demi olan avukatlar arası ndan seçilen ve baroyu temsil eden baro üyesi. barograf

* Bir hava taş ı tı nı n uçarken izlediğ i yolun yüksekliklerini çizgi hâlinde göstermeye veya iş aretlemeye yarayan alet, yükseklikölçer. barok

* M.S 1600 ile 1750 yı llarıarası ndaki klâsik sanatıizleyen resim, mimarlı k üslûbu.

* Batı edebiyatları nda dengeden çok harekete, düş ünceden çok duyuma, biçimlerin serbestçe yaratı lması ndan duyulan coş kuya önem veren, abartmalı , etkileyici, çeliş kiden çekinmeyen edebiyat akı mı . barok müzik * Çalgı lar arası nda veya çalgı larla sesler arası nda karş ı tlı klar kuran XVl-XVlll. yüzyı llar arası ndaki müzik reformunu oluş turan müzik. barokçu

* Barokçuluk yanlı sıolan kimse.

barokçuluk * Barok sanat ve edebiyat görüşve ilkelerini benimseyen akı m. barometre * Bası nçölçer. * Gösterge. baron baronluk

* Batı ülkelerinde vikont ile ş övalye arası nda soyluluk unvanı . * Baron olma durumu veya baronun görevi.

baroskop * Havanı n içinde bulunduğ u cisimlerin ağı rlı ğ ıüzerine yaptı ğ ıhafifletici etkiyi gösteren ve havası boş altı labilen bir fanus içinde terazisi bulunan fizik cihazı . barparalel * Düş ey direkler üzerine paralel olarak tutturulmuşiki tahta çubuktan oluş muşjimnastik aracı . barsak * Bağ ı rsak. barsam barsama barudî

* Yüzgeçleri dikenli ve zehirli bir çeş it çarpan balı ğ ı(Trachinus vipera). * Güzel kokulu yapraklarıyemeklere konulan, nane ve yaban kekiğ inin ortak adı . * Koyu gri renkte olan.

barut * Ateş li silâhla bir merminin atı lması na veya herhangi bir aracı n fı rlatı lması na yarayan, patlayı cı , katı madde. barut esmeri * Koyu esmer renkte olan (kimse). barut fı çı sı * Barut koymaya, doldurmaya ve muhafaza etmeye yarayan kutu, fı çı . barut fı çı sıgibi * çok kı zgı n, sinirli ve kinle dolu kimse. * her an olay çı kacak yer veya kavgaya yol açacak durum. barut gibi * öfkeli, huysuz, sert, aksi (kimse). * pek ekş i veya acı . barut hakkı * Mermiyi istenilen uzaklı ğa atabilmek için gerekli barut gazıbası ncı nısağ lamaya yetecek miktarda barut.

barut kesilmek (veya olmak) * çok öfkelenmek. barut kokusu gelmek * savaştehlikesi sezilmek. barut rengi * Koyu giri. barutçu

* Barut yapan kimse.

barutçuluk * Barut yapma veya alı p satma iş i. baruthane * Barut yapı lan veya saklanan yer. barutla oynamak * tehlikeli iş lerle uğ raş mak. barutluk

* Barut saklanan kap veya yer.

baryum

* Atom sayı sı56, yoğunluğ u 3.78 olan, doğ ada en çok baryum sülfat ve baryum karbonat olarak bulunan, havada çabuk oksitlenen, gümüşrenginde, katıve basit bir element. Kı saltması Ba. baryum karbonat * Karbondioksidin, barit üzerine etkisiyle elde edilen beyaz bir katı . baryum sülfat * Baritin. bas * En kalı n erkek sesi. * Sesi böyle olan sanatçı . * En kalı n sesli orkestra çalgı sı . bas (veya bas git) * çekil, yürü, git, defol!. bas bariton * Bası n çı kamadı ğ ıince tonlara çı kabilen, buna rağmen bası n indiğ i kalı n ve tok tonlara inemeyen sesi olan sanatçı . bas bas * Bağ ı rmak fiili ile kullanı larak bağ ı rı ş ı n yüksek sesle olduğ unu anlatı r. bas tutmak * ince sesli çalgı lara tek perdeden eş lik etmek. basak basaklı

* Merdiven. * Merdiveni olan.

basaksı z * Merdiveni olmayan. basamak

* Bir yere çı karken veya bir yerden inerken bası lan ve art arda gelen, birbirinden belirli aralı klarla yükselen düz yüzeylerden her biri. * Derece, aş ama, kerte. * Bir amaca ulaş mak için yararlanı lan kiş i, durum veya yer. * (aritmetikte) On kuralı na göre yazı lmı şbir sayı nı n, her rakamı nı n bulunduğ u sı ra, hane. * (cebirde) Bir tam denklemde bulunan bilinmeyenin en yüksek kuvveti. basamak basamak * Yavaşyavaş(yükselme veya inme). * Derece derece. basamak yapmak * bir durumu daha yükseğine eriş mek için araç olarak kullanmak. basamaklı * Basamağı olan, basamak basamak olan. basar

basar basarî basarna

* Göz. *İ leriyi görme, algı lama yetisi. * Merdivenin ayakla bası lan yüzeyi. * Görme ile ilgili. * Bir cismin bir yanı nıkaldı raçla yükseltme iş i. * Dalyanı n kapak yeri.

basbayağı * Alı ş ı landan, bilinenden hiçbir değiş ikliği olmayan. basen * Omurganı n bel ile kalça arası ndaki bölümü. * Kı tasal uzantı dan okyanus ortasısı rtları na kadar devam eden ve 4000-5000 m derinliğ i olan deniz dibi. bası * Resim kliş esi, dökme harf, taşkalı p kullanarak makine yardı mıile kâğı da ve bez gibi ş eylere yazı , resim çı karmak iş i, tabı . bası cı * Kitap, dergi gibi ş eyleri basan kimse, tâbi. bası cı lı k bası k

* Bası cıolma durumu veya bası cı nı n iş i. * Bası lmı ş , yassı laş mı ş . * Çok yüksek olmayan, alçak. * Kı sı k.

bası klaş tı rma * Bası klaş tı rmak iş i. bası klaş tı rmak * Bası k durumuna getirmek. bası klı k

* Bası k olma durumu. * Bir elipsin büyük ve küçük eksenleri arası ndaki farkı n büyük eksene oranı .

bası la

* Bası mcı lı kta, provalarda "bası nı z, bası lsı n" anlamları nda kullanı lan terim.

bası la vermek * prova hâlindeki bir kitabı n veya herhangi bir yazı nı n bası ma uygun olduğunu bildirmek. bası lı

bası lı ş

* Bası larak yerleş tirilmiş . * Bası m evinde bası lmı ş , matbu. * Bası lmak iş i veya durumu.

bası lma * Bası lmak iş i. bası lma dayanı mı * Dokusunu basarak ezmeye çalı ş an dı şetkilere ağ acı n gösterdiği direnç. bası lmak bası m

* Basmak iş ine konu olmak veya basmak iş i yapı lmak. * Basısanatı , tabaat. * Basıiş i, tabı , tipografya.

bası m evi * Basıiş i yapı lan yer, matbaa. bası mcı * Bası m evi iş leten kimse, matbaacı . bası mcı lı k * Bası m evi iş letme iş i, kitap basma iş i, matbaacı lı k. bası n

* Gazete, dergi gibi belirli zamanlarda çı kan yayı nları n bütünü, matbuat.

bası n ataş esi * Resmî veya özel kurum ve kuruluş larda, yabancıtemsilciliklerde bası n ile ilgili konularıdüzenleyen yetkili ve sorumlu kimse. bası n bildirisi * Bası n yayı n organları na bilgi vermek amacı yla yetkili kurum veya kiş iler tarafı ndan hazı rlanmı şyazı lı açı klama. bası n dünyası * Görsel ve yazı lı bası n organlarıile burada görevlilerin tümü. bası n kartı * Mesleğ i bası n iş leri olan kimselerin taş ı dı ğ ıkimlik belgesi. bası n özgürlüğü * Görüşve düş ünceleri bası n ve yayı n yoluyla açı klayabilme ve yayabilme hakkı . bası n toplantı sı * Yetkili veya ilgili bir kimsenin, bir konu veya çeş itli konular üzerinde açı klamada bulunmak için gazetecilerle yaptı ğı toplantı . bası n yasağ ı * Bası n yayı n organları nı n bir konu hakkı nda yayı n yapması nıkı sı tlayı p engelleme.

bası nç

* Bir yüzey üzerine etkide bulunan gücün yüz ölçümü birimine düş en miktarı , tazyik.

bası nçlama * Bası nçlamak iş i. bası nçlamak * Hava taş ı t araçları nda, insan organizmasıiçin yeterli bası nç düzeyini sağlamak veya ayarlamak. bası nçlı * Bası nç yüklenmişolan. bası nçlısu * Bası nç yüklenerek fı ş kı rtı lma düzeyine getirilmişsu, tazyikli su. bası nçölçer * Hava bası ncı nıölçerek yer yükseltilerini ve hava değ iş imlerini tespit etmek için kullanı lan alet, barometre. bası nçölçüm * Hava bası ncıölçümlerini inceleyen birim. bası ölçer * Buharı n veya herhangi bir gazı n bulunduğ u kabı n yüzeyine yaptı ğ ıbası ncıbelirleyen alet. * Akı ş kanları n bası ncı nıölçen araç. bası p geçmek * önde gideni geçmek. * önem vermeyerek uğramamak. bası p gitmek * birdenbire gitmek, aklı na koyduğ uş eyi yapmak üzere bulunduğu yerden uzaklaş mak, çekip gitmek. bası rgama * Bası rgamak iş i. bası rgamak * Ağı rlı k çökmek veya basmak. * Kâbus çökmek. bası rganma * Bası rganmak durumu. bası rganmak * Üzerine ağı rlı k basmak, kâbus çökmek. bası ş * Basmak iş i. basil basiret

* Bakterilerin çomak biçiminde ince uzun olan türü. * Doğru görüş , uzağ ıgörüş , seziş , uyanı klı k, anlayı ş , kavrayı ş , dikkat, sağgörü.

basireti bağ lanmak * iyi düş ünemez, gerçeğ i göremez bir duruma düş mek. basiretli * Gerçeği görebilen, uzağı görebilen, basireti olan, sağgörülü. basiretsiz

* Gerçekleri görebilmekten uzak, ileri ve uzak görüş lü olmayan, sağ görüsüz. basiretsizlik * Gerçekleri, ileriyi ve uzağıgörememe, sağ görüden yoksun olma. basit

* Yapı lmasıveya anlaş ı lması kolay olan, karı ş ı k olmayan, bayağ ı . * Süssüz, gösteriş siz. * Bilgi ve görgüsü sı nı rlıolan, bayağ ı , görgüsüz. * Her zaman rastlanan, özelliği olmayan, olağan. * Kolay.

basit cisim * Maddesi tek elementten oluş muşcisim. basit cümle * Tek yargıbildiren cümle. basit faiz * Faizleri üzerine eklenmemişana paraya belli bir dönem sonunda verilen faiz. basit kelime * Anlamlı olarak daha küçük parçaya bölünemeyen, kök durumundaki kelime, yalı n kelime. basit kesir * Payıpaydası ndan küçük olan kesir. basit renk * Biçmeden geçen beyaz ı ş ı ğ ı n ayrı ldı ğ ırenklerden her biri. basitçe * Basit olarak, kolay tarafı ndan. basite indirgemek * basitleş tirmek, sade bir biçime döndürmek,basite irca etmek. basitleş me * Basitleş mek iş i. basitleş mek * Basit duruma gelmek. basitleş tirme * Basitleş tirmek iş i. basitleş tirmek * Gereksiz ayrı ntı lardan arı tarak sade duruma getirmek. basitlik Baskça

* Basit olma durumu. *İ spanya'nı n Bask bölgesinde kullanı lan dil.

basket * Basketbolda kazanı lan sayı . basket yapmak * basketbolda sayıkazanmak. basketbol

* Beş er kiş ilik iki takı m arası nda topu 3 m yükseklikteki karş ı lı klı duran ağgeçirilmişiki sepetten birine sokup sayıkazanmak esası na dayanan bir oyun. basketbolcu * Basketbol oyuncusu. basketbolculuk * Basketbol oynama veya oynatmak iş i. basketçi

* Basketbol oyuncusu, basketbolcu.

baskı

* Bir eserin bası lı şbiçimi veya durumu. * Basısayı sı . * Bir eserin bası larak tekrarlanan her bir kezi. * Giysinin içine kı vrı lı p dikilen kenarı . * Hak ve özgürlükleri kı sı tlayarak zor altı nda bulundurma durumu, tazyik. * Bir maddeyi sı kı p ezen alet, pres. * Belirli ruhî etkinlik ve süreçleri, kiş inin isteği dı ş ı nda bilinçaltı na itmesi veya bu itilenlerin bilince çı kması nı önleme durumu. * Karş ıtakı m oyuncusunun hareketini ve sonuç alması nıengellemek amacı yla uygulanan yakı n savunma durumu. baskıaltı nda tutmak * özgürlüğ ünü engellemek, kı sı tlamak. baskıgrubu * Bir iş in yapı lması nda, gerçekleş tirilmesinde veya tamamlanması nda baskıoluş turan güç. baskıkalı bı * Kitap kapları na süslemeler basmak için kullanı lan kalı p. baskıresim * Gravür tekniği ile yapı lan resim, kazı ma resim. baskıyapmak * bir kimseyi bir iş i yapmaya zorlamak, zor kullanmak. baskı cı

*İ ş lenecek kumaş lar üzerine kalı plara resim basan kimse. * Matbaacı lı kta baskı iş lerini yapan kimse. * Kı sı tlayı cı .

baskı cı lı k * Baskı cı nı n iş i. baskı da kalmak * yağ mur yağ dı ktan sonra toprağı n üst kı smısertleş erek tohumlar fidelenip toprak üstüne çı kmak. baskı lı * Baskı sıolan. baskı lı k baskı n

* Bir masadaki kâğ ı tları n uçmamasıiçin üzerlerine konulan özel biçimdeki ağı rlı k. * Suç iş lediğ i veya suçluları n bulunduğu sanı lan bir yere ansı zı n girme. * Kı sa süreli, beklenmedik saldı rı . * (sertlik, zorluk bakı mı ndan) Üstün.

baskı n basanı ndı r

* düş manıgafil avlayı p saldı ran taraf savaş ıkazanı r. baskı n çı kmak (veya gelmek) * (karş ı laş tı rma konusu olan kimseyi) geçmek, üstünlüğünü göstermek. baskı n vermek * anî ve habersiz girmek, saldı rı da bulunmak. baskı n yapmak * suç iş lendiği veya suçluları n bulunduğu sanı lan bir yere ansı zı n girmek. * düş mana ansı zı n saldı rmak. * ansı zı n konuk gelmek. baskı na uğ ramak * düş manı n beklenmedik bir saldı rı sı yla karş ı laş mak. * bir yerde suç üstü yakalanmak. * beklenmedik bir zamanda konuklar gelmek. baskı ncı * Baskı n yapan kimse. baskı sı z

* Hak ve özgürlükleri kı sı tlanmamı ş . * Disiplinsiz. * Terbiyesiz, ahlâksı z.

baskı sı z büyümek * serbest bir eğitimle yetiş mek. basklârnet * Kalı n sesli klârnet. baskül

* Çoğ unlukla bir kütleyi çok daha küçük bir kütle yardı mı yla tartmaya yarayan alet. *İ ki kolu sı ra ile kalkı p inebilen, ortası ndan veya uçları ndan birine az çok yakı n değ iş mez bir noktaya dayanan kaldı raç. basma

* Basmak iş i. * Üzerinde basıile yapı lmı şrenkli biçimler bulunan pamuklu kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Gazete, dergi, kitap gibi basıile hazı rlanmı şyazı lış eyler, matbua. * Bası lmı ş , matbu. *İ skambil kâğ ı dıile oynanan bir oyun. * Gübre, tezek.

basma kalı bı * Kitap, kumaşgibi ş eylerin baskı sıiçin hazı rlanan kalı p. basmacı * Basma yapan veya satan kimse. * Pamuklu, tülbent vb. üzerine kalı pla desen basan kimse. * Bohça ile köylerde eş ya satan kadı n, bohçacı . basmacı lı k * Basma alı m satı mı . * Pamuklu, tülbent vb. üzerine kalı pla desen basma iş i. * Matbaacı lı k. basmahane * Basma yapı lan işyeri.

basmak

* Vücudun ağ ı rlı ğı nıverecek biçimde ayak tabanı nıbir yere veya bir ş eyin üzerine koymak. * (küçük çocuklar için) Ayakta durabilmek. * Bir ş eyi, üzerine kuvvet vererek itmek. * Sı kı ş tı rarak yerleş tirmek. * Basıiş i yapmak, tabetmek. * Örtmek, bürümek, kaplamak. * Bir ş ey üzerinde kalı p, mühür gibi bir araçla iz yapmak. * Baskı n yapmak. * Bazıisimlerle birlikte sertlik, aş ı rı lı k anlamları nda yardı mcıfiil olarak kullanı lı r. * Bir kimse bir yaş a girmek. * Çevreyi kaplamak, çökmek. * Bası nç yaparak sı vıve gazları itmek. * Kümes hayvanları kuluçkaya yatmak. * Bir ş eyin etkisinde kalı p eziklik, üzüntü ve ağ ı rlı k duymak.

basmakalı p * Özgünlüğü olmayan, değiş iklik göstermeyen, bilineni tekrarlayan, harcı âlem, kliş e. basmakalı plaş mak * Basmakalı p durumuna gelmek. basmalı * Basma özelliğ i olan. basmalı k * Üzerine bası lacak ş ey. basso

* En kalı n erkek sesi. * En kalı n sesli orkestra çalgı sı .

bastana salatası * Domates, taze soğ an, yeş ilbiber, maydanoz, nane ve limon suyu kullanı larak yapı lan bir salata türü. bastarda

* Bkz. baş tarda.

bastı * Kı yma ile piş irilmişsebze. * Bastı rma. bastı bacak * Bacaklarıkı sa veya çarpı k (kimse). * (çocuk için) Yaramaz. bastı ğıyerde ot bitmez * gittiği yere uğ ursuzluk götürür, gittiği yerin bereketini kurutur. bastı ğıyeri bilmemek * çok sevinmek. *ş aş kı nlı ktan nerede olduğ unu seçememek, durumunu kontrol edememek. bastı k bastı rak bastı rı k

* Pestil. * Yol yapı mı nda çakı l, kum, curuf gibi maddeleri ezmeye ve sı kı ş tı rmaya yarayan alet. * Kapı yıarkadan bastı rmak için kullanı lan ağaç dayak. * Ağı rlı k, baskı , yük.

bastı rı lma * Bastı rı lmak iş i. bastı rı lmak * Bastı rmak iş ine konu olmak. bastı rı m

* Ruh dünyası nda oluş an tepkimelerin bilinç dı ş ı na yansı ması .

bastı rma * Bastı rmak iş i. * Bastı . bastı rmak * Basmak iş ini yaptı rmak. * Zararlıbir olayı önlemek. * Üstünlüğünü göstermek. * Bir kumaş ı n kenarı nıkı vı rı p dikmek. * Gidermek. * (cevap için) Hemen yetiş tirmek. * Ansı zı n birinin yanı na gitmek. * Birdenbire ve pek çok etkisini göstermek. * Kümes hayvanları nıkuluçkaya yatı rmak. * Baskıyapmak, üzerine iyice düş mek. bastika * Bir yelken serenine veya herhangi bir ağaca açı lan delik. baston

* Yürürken dayanmaya yarayan ağaç veya metalden yapı lan araç. * Geminin baştarafı ndaki yatı k direğ in (cı vadranı n) dı ş arı ya doğ ru uzanan parçası .

baston francala *İ nce, uzun ekmek. baston gibi (veya baston yutmuşgibi) * dimdik duran veya yürüyen (kimse). bastoncu

* Baston yapan veya satan kimse.

bastonculuk * Baston yapma veya satma iş i. bastonlu

* Bastonu olan.

bastonsuz * Bastonu olmayan. basur

* Kalı n bağı rsağı n alt bölümünde ve anüste toplardamarları n geniş lemesiyle oluş an varis, hemoroit.

basur memesi * Anüste geniş leyip meme gibi uzamı şdamar yı ğı nı . basur otu * Düğ ün çiçeğ igillerden, nemli ormanlarda biten, köklerinde basur memelerine iyi gelen bir madde bulunan, sarıçiçek açan küçük bir bitki (Ranunculus ficaria). basurlu

* Basuru olan, hemoroitli. basübadelmevt * Ölümden sonra dirilme. basya

* Sapotgillerden, tohumları ndan sabunculukta kullanı lan bir yağelde edilen, Asya'da yetiş en bir ağaç (Basia).

baş

*İ nsan ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun, ağ ı z gibi organları kapsayan, vücudun üst veya önünde bulunan bölüm, kafa, ser. * Bir topluluğu yöneten kimse. * Baş langı ç. * Temel, esas. * Arazide en yüksek nokta. * Bir ş eyin genellikle toparlakça ucu. * Bir ş eyin uçları ndan biri. * Kasaplı k hayvanlarda ve bazıyiyeceklerde tane. * Para değiş tirirken verilen veya alı nan üstelik, sarrafiye. * Bir ş eyin yakı nıveya çevresi. * "Baş " kelimesi birçok deyimde "öz varlı k, kendisi" anlamı nıtaş ı yan bir zamir niteliğindedir. * Önem veya yönetim bakı mı ndan ileride olan, en önemli, en üstün anlamı nda birleş ik kelimeler yapar. * Güreş te pehlivanları n ayrı ldı klarıbeşderecenin en yükseğ i. * "... baş ı na" adlardan sonra ve nicelik anlatan kelimeden önce gelerek üleş tirme anlamı verir. * Deniz teknelerinde ön taraf. * En uç, yüksek nokta veya en ön. baş

* Çı ban.

başağ ı rlı k * Ağı r sı klet. başağ rı sı * Baş ı n ağrı ması , baş ta oluş an rahatsı zlı k. * Sürekli sı kı ntıyaratan durum veya kimse. başağ rı sıolmak * sı kı ntıvermek, uğ raş tı rmak. başağ rı tmak * tedirgin etmek, bı kkı nlı k vermek, can sı kmak. başalamamak * çok uğ raş tı ran bir konu yüzünden vakit ve fı rsat bulamamak. başalmak * fı rsat bulmak. başaş ağı * Baş ıaş ağ ıgelmek üzere. başaş ağıdüş mek * kiş iliğ inden kaybederek toplum içindeki durumu sarsı lmak. başaş ağıetmek * tersine çevirmek. başaş ağıgelmek * tepesi üstü düş mek. başaş ağıgitmek

* sürekli zarar görmek veya kötüleş mek. başaş ağıgitmek * iş leri ters gitmek, sürekli zarar etmek. başbağ lamak * baş ı na bir örtü örtmek. * baş ak vermek. * birine veya bir ş eye bağ lanmak, intisap etmek. başbaş * çocukları n "Allaha ı smarladı k" anlamı nda ellerini baş ları na götürmelerini sağlamak için söylenir. başbaş a

* Birlikte, beraberce.

başbaş a (veya kafa kafaya) vermek * iki veya daha çok kimse bir kenara çekilip konuş mak. * dayanı ş mak. başbaş a bı rakmak * birinin, bir ş eyle veya bir kimseyle yalnı z kalması nısağlamak. başbaş a kalmak * biriyle veya bir ş eyle yalnı z kalmak. başbaş a olmak * birlikte bulunmak, beraber yaş amak. başbelâsı * Sı kı nt ı , üzüntü veren. başbezi

* Mendil.

başbı çağı * Ustura. başbiti * Bkz. bit. başbulmak * (alı şveriş te) kazanç bı rakmak. başçanağ ı * Kafa tası . başçekmek * ön ayak olmak. başçevirtmek * baş ıarkaya doğ ru döndürtmek. * birinin arkası ndan hayranlı kla bakmak. başdöndürmek * baş arı dan, gururdan, sevinçten çok mutlu duruma getirmek, aş ı rıheyecanlandı rmak. başdöndürücü * (çabuklukta) olağ anüstü, aş ı rı . * baygı nlı k verici. başdöndürücü

* Şaş kı na, serseme çevirici. başdönmesi * Göz kararı p düş ecek gibi olma. başedebilmek * bir kimseyi yola getirmeye veya bir ş eyi yapmaya gücü yetmek. başeğ mek * saygıgöstermek için başeğerek selâmlamak. * direnmekten vazgeçip buyruk altı na girmek, inkı yat etmek. başelde iken * ölmeden, yaş arken sağiken. başetmek (veya edememek) * gücü yetmek (yetmemek), baş arıkazanmak (kazanmamak). başgelmek * yenmek, gücü yetmek. başgöstermek * belirmek, ortaya çı kmak, zuhur etmek, vuku bulmak. başgöz etmek * evlendirmek. başgöz olmak * evlenmek. başkaldı rma * başkaldı rmak iş i, isyan. başkaldı rmak * ayaklanmak, yönetime karş ıgelmek, isyan etmek. * iyice coş mak, kabarmak. başkaldı rmamak * Bkz. baş ı nıkaldı rmamak. başkesmek * selâm için başeğ mek. başkı ç vurmak * baş tan gelen dalgalarla gemi, baş ıve kı çıüzerinde inip kalkmak. başkı rı lı r fes içinde, kol kı rı lı r yen içinde * aile içindeki, arkadaş lar arası ndaki uyuş mazlı klar yabancı lara duyurulmamalı dı r. başkomak (koymak) * bir ş ey uğruna ölümü göze almak. başkoş mak * bir iş i baş armak için çalı ş mak. başnereye giderse, ayak da oraya gider * küçükler büyüklerin izinde gider, her iş te onları örnek tutarlar. başol da, istersen soğ an baş ı ol * küçük bir iş te de olsa, baş ta olmak önemlidir. başolan boşolmaz

* bir yerde başolan kimse taş ı dı ğ ıdeğer dolayı sı yla o yere gelmiş tir. * işbaş ı ndaki kiş inin iş i çoktur. başörtüsü * Bkz. baş örtü. başsağlı ğı * Ölen bir kimsenin yakı nları na söylenen ilgi ve yakı nlı k anlatan söz. başsağlı ğıdilemek * ölen bir kimsenin yakı nları na ilgi ve yakı nlı k anlatan söz söylemek. başsallamak * karş ı sı ndakinin her sözünü uygun bulur görünmek. baştacı * Çok sevilen, çok yüksek tutulan (kimse veya ş ey). baştacıetmek baştacıetmek * çok sevmek ve saymak, el üstünde tutmak. baştutamamak * rüzgâr, fı rtı na yüzünden, yapı lı ş ı ndaki veya yükseliş indeki bir bozukluk sebebiyle gemi dümene uymamak, rotadan çı kmak. baştutmak * elebaş ıolmak. başucu * Yatı lan bir yerin başkonulan yönü veya yakı nı . başucu kitabı * Sı k sı k yararlanı lan, ana bilgileri veren, değ erini hiç yitirmeyen eser. başüstünde tutmak * çok iyi ağı rlamak. başüstünde yeri var * büyük bir saygıve ilgi ile karş ı lanı r veya ağ ı rlanı r. başüstüne * bir dileğin yerine getirileceğ ini içtenlikle belirtmek için "peki" anlamı nda kullanı lan söz. başvermek * (çı ban) olgunlaş mak. * (buğday vb. bitkiler) baş ak bağ lamaya baş lamak, baş ak oluş mak. * (gemi, kayı k) döndürmek, çevirmek. başyakmak * kötü duruma düş ürmek. başyapmak * (kuaför) saç bakı m ve tuvaleti yapmak. başyarı lı r (kı rı lı r) börk (fes) içinde, kol kı rı lı r kürk (yen) içinde * aile içindeki kiş ilerin anlaş mazlı klarıaile içinde kalmalı dı r. başyarma * Vida yapı mı nda kullanı lacak olan perçinlerin baş ları na tornavida yerleri açmak iş i.

başyastı ğ ı * Yatakta baş ı n altı na konulan yastı k. başyemek (baş ı nıyemek) * birinin ölümüne veya yok olması na sebep olmak. * birinin güç duruma düş mesine yol açmak. baş a baş * birinden üstün olmadan. baş a baş * Eş it durumda, dengeli olarak. baş a başgelmek * eş it olmak, denk olmak. baş a başnoktası * bir yabancıparanı n veya değ erli kâğ ı dı n piyasa değeri ile üstünde yazı lı değ erin aynıolmasıdurumu. baş a çı kmak * güçlükler çı karan biriyle olan iş ini, kendi istediğ i yolda sonuçlandı rabilmek. baş a çı kmak * bir ş eye gücü yetmek. baş a geçmek * en üstün yeri almak. baş a gelen çekilir * çaresiz durumlara düş üldüğ ünde insanı n kendini üzüntüye kaptı rmayı p bu durumlara katlanması nı n olağ an ve doğ ru bulunduğunu anlatı r. baş a gelmek * (kötü bir duruma) uğ ramak. baş a güreş mek * yağ lıgüreş te, en usta pehlivanlar baş pehlivanlı k için yarı ş mak. * en üstün sonucu elde etmek için mücadele vermek. baş a vermek * değ iştokuşyaparken üste bazış eyler vermek. baş ağaç * Boyuna dikey yönden kesilmişolan ve yı l halkalarıçember biçiminde görüntü veren ağ aç. Baş ak baş ak

* Zodyak üzerinde Aslan ile Terazi burçlarıarası nda bulunan burcun adı , Zodyak. * Arpa, buğday, yulaf gibi ekinlerin taneleri taş ı yan kı lçı klıbaş ı . * Tarlalarda, bağ larda dökülmüşveya tek tük kalmı şolan ürün.

baş ak bağlamak (veya tutmak) * arpa, buğ day, yulaf gibi ekinlerde baş ak oluş mak. baş ak toplamak * tarlalarda kalmı şbaş aklarıveya bağlarda dökülmüşmeyveleri toplamak. baş akçı * Tarlalarda kalmı şbaş aklarıveya bağ larda dökülmüşmeyveleri toplayan kimse. baş akçı k

* Çiçeklerde baş ağ ıoluş turan çiçek demeti veya topluluğu. baş aklama * Baş aklamak iş i. baş aklamak * Tarlalarda, bağ larda kalmı şdöküntüleri toplamak. baş aklanma * Baş aklanmak durumu. baş aklanmak * Baş ak bağ lamak, tutmak. baş aklı * Baş ağıolan (ekin). * Arka ucu baş ka biçimde olan (ok). baş aktör * Bir filmde veya bir tiyatro eserinde en önemli erkek oyuncu. baş aktörlük * Baş aktörün iş i veya mesleği. baş aktris

* Bir filmde veya bir tiyatro eserinde en önemli kadı n oyuncu.

baş aktrislik * Baş aktrisin iş i veya mesleği. baş altı * Yağ lıgüreş te pehlivanları n ayrı ldı ğ ıbeşderecenin ikincisi. * Gemilerde tayfa ve erlerin baştaraftaki koğuş ları . baş arı * Baş armak iş i veya baş arı lan iş , muvaffakı yet. baş arıgöstermek (veya kazanmak) * baş armak. baş arı lı

* Baş arı gösteren, muvaffakı yetli. * Baş arı lmı ş , üstesinden gelinmiş . * Baş arı lıbir biçimde, baş arıgöstererek.

baş arı lma * Baş arı lmak iş i. baş arı lmak * Baş arı ile sona ermek. baş arı m

baş arı sı z

* Elde edilen bir baş arı . * Bir sporcunun yapabileceği en iyi derece, takat sı nı rı , performans. * Baş arı göstermeyen, muvaffakı yetsiz. * Baş arı lamayan, muvaffakı yetsiz. * Baş arı göstermeyerek.

baş arı sı z olmak * baş arı sağlayamamak, baş arıgösterememek.

baş arı sı zlı ğ a uğramak * baş arı sı z olmak. baş arı sı zlı k * Baş arı sı z olma durumu, muvaffakı yetsizlik. baş arma

* Baş armak iş i.

baş armak * Bir iş i istenilen biçimde bitirmek, muvaffak olmak. baş asistan * En üst derecedeki asistan. baş asistanlı k * Baş asistan olma durumu. * Baş asistanı n görevi. baş at

* Benzerleri arası nda güç ve önem bakı mı ndan baş ta gelen, hâkim, dominant.

baş at karakter * Bir melezde her zaman ortaya çı kan karakter. baş atlı k * Baş at olma durumu, hâkimiyet. baş atlı k yasası * Irk karı ş ması nda güçlü öz yapı nı n sonraki soylardan üstün geldiğ ini kanı tlayan yasa. baş bakan * Hükûmet baş kanı ; bakanlar kurulunun baş ı , kabinenin baş ı , baş vekil. baş bakanlı k * Baş bakan olma durumu ve baş bakanı n görevi. * Baş bakanı n makamı . * Baş bakan ve görevlilerinin çalı ş tı ğı daire. baş bayi

* Bir dağ ı tı m iş inde bütün bayilerin bağ lı bulunduğ u ana bayi.

baş buğ

* Eski Türklerde baş , baş kan, komutan. * Osmanlıİ mparatorluğunda savaşzamanıbaş ka birliklerden ayrı lı p bir araya getirilerek oluş turulan birliğ in veya milis güçlerinin komutanı . baş çavuş * Astsubay baş çavuş . * Yeniçeri ocağı nı n çavuş u. baş çavuş luk * Astsubay baş çavuşrütbesi. baş çı

baş çı k

*İ ş çi baş ı . * Çiğveya piş mişkoyun, kuzu, sı ğ ı r baş ısatan kimse. * Çiçeklerin erkek organları nda çiçek tozunu taş ı yan torbacı k, haş efe.

baş danı ş man * Danı ş manları n baş ı . baş danı ş manlı k * Baş danı ş manı n iş i veya görevi. baş dekorcu * Dekorcuları n baş ı , dekor hazı rlamada en üst sorumlu. baş dekorculuk * Baş dekorcunun iş i veya mesleğ i. baş dizgici * Bir bası m evindeki dizgicilerin baş ı , baş mürettip, sermürettip. baş dizgicilik * Dizgicilerin baş ı . baş dümenci * Dümencilerin baş ı . baş dümeni * Gemi veya teknelerin baş ı na yerleş tirilen ve iyi bir manevra sağ layan dümen. baş efendi * Devlet dairelerinde kı demli memur, baş kâtip. baş eksper * Eksperlerin baş ı . baş eser * Kendi türünde en mükemmel eser, baş yapı t, ş aheser. baş eski

baş fiyat

* En kı demli kimse. * Yeniçeri bölüklerinin en kı demsiz subayıve erlerinin en kı demlisi. * En iyi ürün için tespit edilen fiyat.

baş gardiyan * Gardiyanları n baş ı . baş garson * Garsonları n baş ı , metrdotel. baş garsonluk * Baş garson olma durumu. * Baş garsonun iş i, metrdotellik. baş gedikli * En yüksek rütbeli astsubay. baş hakem * Yarı ş mayıveya oyunu yöneten hakemlerin baş ı . baş hekim * Bir hastahaneyi yönetmekle görevlendirilen hekim, baş tabip, sertabip. baş hekimlik * Baş hekimin görevi. * Baş hekimin makamı .

baş hemş ire * Bir klinik veya hastahanede hemş ireleri yönetmekle görevlendirilmişhemş ire. baş hemş irelik * Baş hemş ire olma durumu. baş hostes * Hava yolları nda hosteslerin en deneyimlisi ve yapı lan sefer boyunca hizmetten sorumlu kimse. baş ıaçı k * Örtü veya ş apka ile baş ı örtülmemiş . baş ıağ rı mak * bir iş ten dolayısorumlu duruma düş mek. baş ıbağ lanmak * biri evlendirilmek. * birini yandaşolarak kazanmak, kendi yanı nda tutmak. baş ıbağ lı * Serbest olmayan. * Evli. baş ıbelâda * çözülmesi güç, sı kı ntı lıbir durumda. baş ıbelâya girmek (veya uğ ramak) * sı kı cı , üzücü bir durumla karş ı laş mak. baş ıbütün * eş i hayatta olan (karıveya koca). baş ıçatlamak * baş ıçok ağrı mak. baş ıçekmek * herhangi bir konuda önde gitmek, ön ayak olmak. baş ıdara düş mek * sı kı ntı ya girmek. baş ıdaralmak * (para yönünden) sı kı ntı ya, darlı ğ a düş mek. baş ıdarda kalmak * parası zlı ktan dolayısı kı ntı da olmak. baş ıderde girmek * sı kı ntı lıbir duruma düş mek. baş ıdertte * çözülmesi güç, sı kı ntı lıdurumda. baş ıdevletli * Talihli, bahtıaçı k. baş ıdimdik * Onurlu, gururlu. baş ıdinç

* Kaygı sı z ve tasasıolmayan.

baş ıdönmek * insana, eş yanı n dönmesi, ayağı nı n altı ndan yerin çekilmesi gibi bir duygu gelmek. * sı kı ntıyaratan bir durum karş ı sı nda bunalmak. * görkemli bir ş ey karş ı sı nda ş aş ı rmak. * para veya mevki sebebiyle ş aş ı rı pş ı marmak. baş ıdumanlı * Doruğunu sis bürümüş(dağ). * Sevdadan veya içkiden sarhoş . baş ıgöğe ermek (veya değ mek) * beklenmeyen bir mutluluğ a ermek. baş ıhavada * sevinçli. baş ıhoşolmamak * bir ş eyden hoş lanmamak. baş ıiçin

* "çocuğ umuzun baş ıiçin", "annenizin baş ı için" gibi sözlerde değerli bir kiş i ortaya konarak kullanı lan ant veya yalvarma sözü. baş ıkalabalı k * yanı nda bir iş i konuş amayacak kadar çok kimse var. baş ıkazan gibi olmak * baş ı nda çok ağrıve uğultulu bir sersemlik olmak. baş ınâra yanmak * baş kası uğruna büyük bir zarara uğ ramak. baş ıönünde * uslu, çevrede gözü olmayan. baş ısı kı lmak (veya sı kı ş mak) * herhangi bir güçlük karş ı sı nda kalmak, bunalmak. baş ısı kı ya gelmek * herhangi bir güçlük karş ı sı nda bunalmak, zor durumda kalmak. baş ıtaş a değmek * ağ ı r bir durum kendisine ders olmak. baş ıtutmak * gürültüden veya üzüntüden baş ıağ rı mak. baş ıüstünde yeri olmak * her zaman iyi karş ı lanmak, ağı rlanmak. * bir düş ünce veya davranı ş ıuygun bulmak. baş ıyastı ğ a düş mek * yorgunluktan veya güçsüzlükten uykuya dalmak. baş ıyastı k yüzü görmemek * yatağ a yatı p uyumamı şolmak. baş ıyerde * utançla, kı rgı nlı kla, üzüntüyle. baş ıyerine gelmek

* zihin yorgunluğu geçmişolmak. baş ıyukarda * onurlu, kibirli, kendini beğenmiş . baş ıyumuş ak * Uysal, söz dinler (kimse). baş ızapt olunmamak * binicisini alı p götürmek. baş ı boş

* Bir ş eye veya kimseye bağ lıolmayan. * Bağ lanmamı ş , serbest bı rakı lmı ş . * Yönetimsiz, baskı sı z, denetimsiz.

baş ı boşbı rakmak * üstünde hiçbir baskıveya denetim bulundurmamak, kendi havası na bı rakmak. baş ı boşkalmak * baskıaltı nda bulunmamak, karı ş anı , görüş eni olmamak. baş ı boş luk * Baş ı boşolma durumu. baş ı bozuk * Askerlerin arası na katı lmı şsivil savaş çı . * Düzensiz topluluk. * Kargaş alı , karı ş ı k, içinden çı kı lamayan. baş ı bozukluk * Baş ı bozuk olma durumu. * Düzensiz davranı ş , düzensizlik, disiplinsizlik. baş ı kabak * Saçı dökülmüşveya dibinden kesilmiş . * Baş ı nı örtmeden. baş ı m gözüm üstüne * belirtilen istekleri içtenlikle yapmayıkabul etmeyi anlatı r. baş ı mla beraber * memnunlukla, seve seve. baş ı n sağolsun * yakı nları ndan birini toprağ a vermişbir kimseye söylenen ilgi ve yakı nlı k anlatan söz. baş ı na balta kesilmek (veya olmak) * sürekli istemek, ı srar etmek, inat etmek. baş ı na belâ açmak * kötü bir olay dolayı sı yla dert sahibi olmak. baş ı na belâ almak * bir sorunla karş ı laş mak, kötü bir duruma düş mek. baş ı na belâ olmak (veya kesilmek) * sı kı ntıvermek, tedirgin etmek, musallat olmak. baş ı na bir hâl gelmek * kötü bir duruma uğramak. * ölüm ihtimalini bildirmek için kullanı lı r.

baş ı na buyruk * kimseden izin almaksı zı n dilediği gibi davranan. baş ı na çalmak * bir ş eyi öfkeyle, nefretle geri vermek. baş ı na çalsı n * birine verilmek istenilen bir ş eyin öfke ve nefretle geri çevrildiğ ini anlatmak için söylenir. baş ı na çı karmak *ş ı martmak, çok yüz vermek. baş ı na çı kmak * birinden yüz bulup ona karş ıpek ş ı marı kça davranmak. baş ı na çorap örmek * birine, haberi olmadan kötü duruma düş ürücü davranı ş ta bulunmak. baş ı na dert etmek (veya açmak) * bir ş eyi üzüntü konusu yapmak. baş ı na devlet kuş u konmak * beklemediğ i büyük bir nimeti ele geçirmek. baş ı na dikmek * birini veya bir ş eyi korumak için bir kimseyi görevlendirmek. * bir içeceğ i kabıyukarıkaldı rarak sonuna dek içmek. baş ı na dolamak * musallat etmek. baş ı na dünyanı n belâsı nısarmak * büyük felâket getirmek. baş ı na ekş imek * ağ ı r yük olmak. * üstüne kalmak. baş ı na geçirmek * baş ı na giymek. * bir ş eyi öfke ile birisinin baş ı na vurmak. baş ı na geçmek * görevi altı nda bulundurmak. * bir iş in yönetimini ele almak. * bir iş i yapmaya baş lamak. baş ı na gelmek * bir görevin baş ı na gelmek. * kötü bir durumla karş ı laş mak. * beklenmedik, ş aş ı rtı cıbir olay veya durumla karş ı laş mak. baş ı na güneşgeçmek * güneşçarpmak. baş ı na işaçmak * uğraş tı rı cıve üzücü bir iş in çı kması na yol açmak. baş ı na işçı karmak * istenilmeyen veya uğ raş tı rı cıbir iş e yol açmak.

baş ı na işçı kmak * boş a gitmeyen ve beklenmedik bir işveya olayla karş ı laş mak. baş ı na kakı nç etmek * yapı lan bir iyiliğ i sürekli olarak söyleyerek bı ktı rmak. baş ı na kakmak * yapı lan bir iyiliğ i yüzüne vurarak birini üzmek. baş ı na kalmak * istemediğ i hâlde bir iş i yapmak veya bir kimseye bakmak zorunluğ u ile karş ı laş mak. baş ı na kan çı kmak * öfkelenmek, hiddete kapı lmak, kontrolünü yitirmek. baş ı na karalar bağ lamak * çok kederlenmek. baş ı na oturmak * Bir iş i yapmaya baş lamak, iş e koyulmak. baş ı na sarmak * birine musallat etmek. baş ı na taç etmek * çok değer vermek, ilgi göstermek. baş ı na taşdüş mek (veya yağ mak) * felâkete uğ ramak. baş ı na vur, ağ zı ndan lokması nıal * uysal ve sessiz kimseler için kullanı lı r. baş ı na vurmak * (içtiğ i içki) ne yaptı ğı nıbilemez bir duruma düş ürmek. * (gaz veya sı caktan) baş ıağrı mak. baş ı na yı kmak * harap etmek, zor durumda bı rakmak. baş ı nda

* (bir ş eyin) sı rada önde olanı , önde geleni.

baş ı nda beklemek (veya durmak) * yanı nda durup gözetlemek. baş ı nda değirmen çevirmek * gürültü ile tedirgin etmek. baş ı nda kavak yeli esmek * (genç için) sorumluluk duygusundan uzak, zevk, eğlence peş inde koş mak. * gerçekleş meyecek ş eyler düş ünerek vakit geçirme. baş ı nda olmak * aynısı kı ntı lıdurumda bulunmak. baş ı nda olmak * yöneticisi olmak. baş ı nda paralansı n * yapı lan bir iyilik çok söylendiğ inde o iyiliğin artı k istenmediğ ini belirten bir söz.

baş ı nda torbasıeksik * eş ek gibi bir adam. baş ı ndan almak * kurtulmak, sorumluluğ u atmak. baş ı ndan aş ağ ıkaynar sular dökülmek * üzüntülü veya kötü bir olay karş ı sı nda birdenbire büyük bir sı kı ntıduymak. baş ı ndan aş kı n olmak * iş i pek çok olmak. baş ı ndan atmak * yapı lması güç bir iş i yapmaktan kendini kurtarmak. * sürdürülmesi gereksiz görülen bir bağ lı lı ğa, bir iliş kiye son vermek. baş ı ndan büyük iş lere giriş mek (veya kalkı ş mak) * gücünün üstünde olan iş lere kalkı ş mak. baş ı ndan geçmek * daha önce aynı duruma uğ ramı şolmak. baş ı ndan kesmek * yapı lması istenmeyen bir iş i baş tan engellemek. baş ı ndan korkmak * hayatı ndan kaygıduymak, cezalandı rı lmaktan korkmak. baş ı ndan savmak * bir istekte bulunanısözde bir sebeple uzaklaş tı rmak. baş ı nıağrı tmak * gereksiz sözlerle birini bunaltmak. * bir işiçin birini tedirgin etmek, uğ raş tı rmak. baş ı nıağrı tmamak (veya baş ı nı zıağrı tmayayı m) * uzun uzun anlatı lan bir sorunu sonuca bağ larken sözün uzadı ğ ı nıanlatmak için söylenir. baş ı nıalamamak * bir ş eyden kurtulamamak. baş ı nıalı p gitmek * izin almadan ve gideceği yeri bildirmeden gitmek, savuş mak. baş ı nıateş lere yakmak * baş ı na büyük bir dert almak. baş ı nıbağlamak * birini niş anlamak veya evlendirmek. baş ı nıbeklemek * gözetlemek. baş ı nıbelâya sokmak * birini, kötü sonuçlar verecek bir duruma itmek. baş ı nıbir yere bağlamak * birini bir iş e yerleş tirmek, iş sizlikten, baş ı boş luktan kurtarmak. baş ı nıboşbı rakmak * yalnı z veya serbest bı rakmak.

baş ı nıçatmak * başağ rı sı nıönlemek için alnı n üstünden arkaya doğru eş arp ve benzeri ş eyleri çepeçevre bağlamak. baş ı nıçı karmak * (bitki için) filizlenmeye baş lamak. baş ı nıderde sokmak * sı kı ntı lıbir duruma girmek veya getirilmek. baş ı nıdik tutmak * onurunu korumak. baş ı nıdinlemek * sessiz, sakin kalmak. baş ı nıdöndürmek * mutluluktan yarısarhoşduruma getirmek. * kendine hayran bı rakmak. baş ı nıduman almak * sis kaplamak, sis bürümek. baş ı nıezmek * bir daha kötülük edemeyecek duruma getirmek. baş ı nıgözünü yarmak * bir iş i kötü yapmak, bir iş i istenildiğ i gibi yapmamak. baş ı nıistemek * öldürülmesini istemek. baş ı nıkaldı rmamak (veya kaldı ramamak) * bir iş i aralı ksı z sürdürmek. * iyileş ememek, yataktan çı kamamak. baş ı nıkaş ı maya vakti olmamak (veya baş ı nıkaş ı yacak vakti olmamak) * arada en ufak baş ka bir işyapamayacak kadar sı kı ş ı k durumda bulunmak. baş ı nıkoltuğunun altı na almak * ölümü göze alarak bir iş e giriş mek. baş ı nıkurtarmak * canı nıkorumak. * geçimini sağlayacak bir duruma gelmek. baş ı nınâra yakmak * birini ağı r bir zarara uğ ratmak. baş ı nıortaya koymak * bir iş e giriş irken ölümü göze almak. baş ı nısokmak * barı nacak bir yer bulmak. baş ı nıtaş tan taş a vurmak * çaresiz kalarak çok piş man olmak. baş ı nıtoplamak * (kadı n) saçı nıtoplayı p baş ı na bir çeki düzen vermek. baş ı nıuçurmak * Bkz. kellesini uçurmak.

baş ı nıvermek * kendini feda etmek. baş ı nıyakmak * güç bir duruma sokmak. baş ı nıyemek * yok olması na sebep olmak. baş ı nı n altı nda * yastı ğı nı n altı nda. baş ı nı n altı ndan çı kmak * birinin hilesiyle yapı lmak. baş ı nı n çaresine bakmak * kimseden yardı m görmeden kendi iş ini kendi yapmak. baş ı nı n derdine düş mek * baş ka bir ş eyle ilgilenmeyecek kadar sı kı ntı lıdurumda bulunmak. baş ı nı n dikine gitmek * kendi düş ünce ve görüş ünün en iyi olduğuna inanarak kimsenin öğ üdünü, uyarı sı nıdinlememek. baş ı nı n etini yemek * karş ı sı ndakini bezdirinceye, bı ktı rı ncaya kadar sürekli konuş mak veya söylemek. baş ı nı n gözünün sadakası * baş a gelecek bir belâyısavmak veya önlemek için yapı lan bağı ş , özveri. baş imam

* Birden çok imam bulunan camilerde yönetici durumundaki imam.

baş ka * Bilinenden ayrı , değiş ik, farklı , özge. * Nitelik yönünden alı ş ı lmı ş ı n dı ş ı nda bir üstünlüğ ü olan. * Konu edilen, bilinenden ayrınesne ve kimse için teklik veya çokluk olarak baş kası , baş kalarıbiçiminde kullanı lı r. * "Ayrı ca üstelik bir yana" anlamları nda -dan / -den baş ka biçiminde kullanı lı r. baş ka biri * diğ er bir kimse. baş ka iş i yok mu? * Bu iş e ne diye karı ş ı yor? Bu işonu ilgilendirmez. baş ka olmak * farklıolmak, değ iş ik görünmek. baş kaca * Ayrı ca. baş kafiye

* Dize baş ları nda aynıkelime olmamak kaydı yla aynı sesleri veren kelimelerden oluş an kafiye.

baş kahraman * Bir eserde baş rolü oynayan kiş i, baş kiş i. baş kalaş ı m * Bir kütlenin fizikçe ve kimyaca değ iş mesi, istihale, metamorfizm.

baş kalaş ma * Baş kalaş mak iş i. * Embriyon evresinden ergin olana değ in bir hayvanı n geçirdiği biçim ve yapıdeğiş imleri, istihale, metamorfoz. baş kalaş mak * Baş ka bir varlı ğa, niteliğ e dönüş mek, değiş mek, farklı lı k kazanmak. * Biçim değ iş tirmek, istihale etmek. * Kötüleş mek, bozulmak. baş kalaş tı rma * Baş kalaş tı rmak iş i. baş kalaş tı rmak * Baş ka bir duruma getirmek. baş kaldı rı * Ayaklanma, isyan. baş kalı k

* Alı ş ı lana benzememe, değiş ik olma durumu, değiş iklik.

baş kan * Bir topluluğun, bir toplantı nı n veya bir derneğin baş ı nda bulunan kimse, reis. * Bazıülkelerde devletin ve hükûmetin baş ı . baş kan vekili * Baş kanı n iş ini görmesi için yerine bı raktı ğı veya yetki verdiği kimse. baş kan yardı mcı sı * Baş kana yardı m eden sorumlu ve yetkili kimse. baş kanlı k * Baş kan olma durumu. * Baş kanı n görevi veya makamı , reislik, riyaset. baş kanlı k etmek * bir toplantıveya topluluğ u, baş kan olarak yönetmek. baş kanlı k makamı * Baş kanı n odası nı n bulunduğu veya oturduğu yer. baş kanlı k sistemi * Devlet yönetiminde tek bir kiş inin baş kanlı ğ ı nda hükûmet etme ve devleti yönetme esası na bağ lısiyasî sistem. baş karakter * Oyunun önde gelen aslî karakteri , aslî tipi. baş kası baş kâtip

* Diğer bir ş ahı s, herhangi bir kimse, diğeri, ötekisi. * Bir resmî dairede veya kuruluş ta çalı ş an kâtiplerin baş ı , baş yazman.

baş kâtiplik * Bir resmî dairede veya kuruluş ta çalı ş an kâtiplerin baş ı , baş yazman. baş kent * Baş ş ehir. baş kentlik

* Baş kent olma durumu. baş kesit * Ağacı n boyuna dikey yönde kesilmesi sonunda yı l halkaları nı n çember biçiminde görüntü verdiği yüzey. baş kilise baş kiş i

* Piskoposluk makamıolan büyük kilise, katedral. * Bir eserin veya bir oyunun en önemli kiş isi, baş kahraman.

baş komutan * Savaş ta bir devletin bütün kara, deniz ve hava kuvvetlerine komuta eden en büyük komutan, baş kumandan, serdar. baş komutanlı k * Baş komutanı n görevi. * Baş komutanı n makamı . baş konakçı * Asalağı n en iyi geliş tiğ i, dolayı sı yla en çok yararlandı ğı ve yaş amaktan hoş landı ğı konakçı . baş konsolos * En yüksek derecedeki konsolos. baş konsolosluk * Baş konsolosun görevi. * Baş konsolosun makamı . baş köş e

* Bir yerde en saygı n kiş inin veya büyüklerin oturması için ayrı lan yer.

baş köş eye kurulmak * saygı n kiş ilere ayrı lan yere oturmak. baş kumandan * Baş komutan. baş kumandanlı k * Baş komutanlı k. Baş kurt

* Rusya'daki Baş kurdistan Federe Cumhuriyeti'nde yaş ayan Türk halkıveya bu halkı n soyundan olan kimse. * Bu halka özgü olan, bu halkla ilgili.

Baş kurtça * Baş kurt Türkçesi. baş lâhana * Yapraklarısı kı , yuvarlak baş lılâhana (Brassica oleracea). baş lama

* Baş lamak iş i.

baş lama meridyeni * Boylamları n hesabı nda baş langı ç olarak kabul edilen meridyen. baş lama vuruş u * Futbolda oyuna ilk baş lamada veya her golden sonra topu santrada yeniden oyuna sokmada yapı lan vuruş . baş lama!

* (hoşolmayan bir söz veya davranı ş la ilgili olarak) "tekrarlama" anlamı nda emir.

baş lamak

* Bir iş e giriş mek, harekete geçmek. * Çalı ş ı r, iş ler, yürür duruma girmek. * Olmak, oluş mak, ortaya çı kmak, doğmak. * Görünmek. * Etkisini gösterme. * Hoşolmayan bir davranı ş a koyulmak.

baş langı ç * Bir iş in, bir dönemin, bir hayatı n vb.nin ilk bölümü. * Ön söz veya giriş , mukaddime. baş langı ç noktası * Bir iş in veya ş eyin baş ladı ğıyer. * Sı fı r sayı sı nı n, sayıdoğ rusundaki yeri. * Parametrelenmişbir yayı n uçları ndan biri. baş langı ç tutmak * bir iş i, bir dönemin, baş ladı ğınokta veya tarih olarak kabul etmek, belirtmek. baş lanı lma * Baş lanı lmak iş i. baş lanı lmak * Baş lanmak. baş lanma * Baş lanmak iş i. baş lanmak * Baş lamak iş ine konu olmak. * Başoluş mak. baş latı lma * Baş latı lmak iş i. baş latı lmak * Baş latmak iş i yapı lmak. baş latma

* Baş latmak iş i.

baş latmak * Baş laması na yol açmak. * (birinin) Kötü konuş ması na yol açmak. baş layı cı * Bir ş ey öğrenmeye yeni baş layan (kimse), müptedi. baş layı ş * Baş lamak iş i veya biçimi. baş lı

* Baş ıolan.

baş lıbaş ı na * Baş ka ş eylerden ayrıolarak kendi baş ı na, tek baş ı na. baş lı ca

* En önemli, baş ta gelen.

baş lı k

* Genellikle baş ıkorumak için giyilen nesne, takke, külâh, serpuş . * Hayvan koş umunun baş a geçirilen bölümü. * Bir sütunun, bir direğ in tepeliği. * Bir yazı nı n, bir kitabı n bölümlerinin baş ı na konulan ve konuyu kı saca tanı tan yazı , serlevha, antet. * Bazıbölgelerde, evlenirken, damadı n kaynatası na ödemesi görenek olan para. * Tablaları n veya işparçaları nı n düzgün kalması nısağ lamak amacıile baştarafları na takı lan parça. * Tekerlek parmakları nı n çakı lıolduğu kı sı m, top.

baş lı k atmak (veya koymak) * bir yazı ya baş lı k olarak ad bulmak. baş lı k vermek * bazıbölgelerde, evlenirken damat kaynatası na para veya mal vermek. baş lı kçı

* Baş lı k yapan veya satan (kimse).

baş lı klı * Baş lı ğ ıolan. * Antetli, anteti olan. baş lı ksı z * Baş lı ğ ıolmayan. baş mabeyinci * Osmanlısarayı nda mabeyincilerin baş ı . baş mak

* Ayakkabı , paş mak.

baş makale * Baş yazı . baş makçı * Ayakkabıyapan, satan kimse, paş makçı . * Camilerde, girişbölümünde, çı karı lan ayakkabı lara bekçilik eden kimse. baş makçı lı k * Baş makçı nı n iş i. baş maklı k * Padiş ahı n anne, kı z kardeş , kı z ve hasekilerine bağ lanan ödenek, has, arpalı k. * (camide) Ayakkabı konulan yer. baş mal

* Anamal, sermaye, kapital.

baş misafir * En değ erli konuk. baş muallim * Baş öğretmen. baş muallimlik * Baş öğretmenlik. baş mubassı r * Gözetmenlerin baş ıolan kimse. baş muharrir * Baş yazar, sermuharrir.

baş muharrirlik * Baş yazar olma durumu. baş murakı p * En üst düzeydeki denetçi. baş murakı plı k * Baş murakı bı n yaptı ğ ıiş . baş müdür * En üst düzeydeki müdür. baş müdürlük * Baş müdürle yönetilen kuruluş . * Baş müdürün çalı ş tı ğı daire. baş müfettiş * En üst düzeydeki müfettiş . baş müfettiş lik * Baş müfettişolma durumu. baş mühendis * En üst düzeydeki mühendis. baş mühendislik * Baş mühendisin yaptı ğ ıişveya görev. baş mürettip * Baş dizgici, sermürettip. baş mürettiplik * Baş mürettibin yaptı ğ ıiş . baş müsevvit * Yazımüsveddeleri hazı rlayan ve adı na müsevvit denen memurları n baş kanı . baş nokta * Baş langı ç noktası . baş oda

* Geleneksel Türk evinde özellikle konukları n ağ ı rlandı ğ ıbüyük ve özenli döş enmişoda.

baş oyuncu * Bir filmde veya tiyatro eserinde baş rolü canlandı ran oyuncu. baş oyunculuk * Baş oyuncu olma durumu. baş öğretmen * (ilkokullarda) Yönetimden sorumlu olan öğ retmen, müdür. baş öğretmenlik * Baş öğretmen olma durumu. baş örtü

* Kadı nları n saçları nıörtmek için kullandı klarıörtü, eş arp.

baş örtülü * Baş ı nı baş örtü ile örtmüşolan (kadı n).

baş papaz

* Bazıkiliselerin papazları na, öteki papazlara göre bir üstünlük veren unvan.

baş papazlı k * Baş papazı n görevi ve makamı . * Baş papazı n sorumluluğ unda olan bölge. baş parmak * El ve ayakta bulunan en kalı n parmak. baş pehlivan * Birçok pehlivanıyenerek gücünü kabul ettirmişpehlivan. baş pehlivanlı k * Baş pehlivan olma durumu. baş piskopos * Katoliklerde piskoposları n baş ı olan din adamı . baş piskoposluk * Baş piskoposun görevi ve makamı . baş rahip * Manastı rlarda en kı demli ve yönetimden sorumlu rahip. baş rahiplik * Baş rahibin görevi. baş rejisör * Baş yönetmen. baş rejisörlük * Baş yönetmenlik. baş rol * Baş oyuncunun rolü. * Bir filmin veya bir tiyatro eserinin baş kiş isini canlandı rma iş i. baş savcı * En üst düzeydeki savcı . baş savcı lı k * Baş savcıolma durumu. * Baş savcı nı n görevi veya makamı . baş sı z

baş sı zlı k

baş ş ehir

* Baş ıolmayan. * Yöneticisi, baş kanıolmayan. * Baş ıveya baş kanıbulunmama durumu. * Yasasıve hükûmeti olmayan topluluk, erksizlik, anarş i. * Bir devletin yönetim merkezi olan ş ehir, devlet merkezi, baş kent.

baş ta (veya baş ı nda) bulunmak * bir iş in yöneticisi olmak. baş ta gelmek * önde olmak, üstün durumda olmak.

baş ta gitmek * en ileri durumda bulunmak. baş ta taş ı mak * çok saygıgöstermek. baş taban * Yunan ve Roma mimarlı kları nda, sütunları n üstüne oturan ve iki sütun arası ndaki uzaklı ğı n üstünü örten büyük, uzun taşkiriş lerin oluş turduğ u bölüm. baş tabip * Baş hekim. baş tabiplik * Baş hekimlik. baş tan

* baş ı ndan alarak, bir kez daha, yeniden.

baş tan aş ağı * Hepsi, bütünü, bir uçtan öbür uca kadar. baş tan aş mak * pek çok olmak, pek çoğ almak. baş tan baş a * Tamamen, bütünüyle, hepsi bir arada. * Baş ı ndan sonuna kadar. baş tan çı karmak * ayartmak, kötü yola sürüklemek, doğ ru yoldan saptı rmak. baş tan çı kmak * ahlâkı bozulmak. baş tan kalmı ş(veya kalma) * baş kası tarafı ndan kullanı lmı ş . baş tan kara etmek * batma tehlikesi karş ı sı nda, gemi baş ı nıkaraya vurup oturmak. baş tan kara gitmek (veya etmek) * sonunu düş ünmeyerek hesapsı z, batarcası na yaş amak. baş tan savma * üstünkörü, özen göstermeden. baş tan savmacı * Bir iş i yapmamak veya savsaklamak için bahane bulma, baş ı ndan savma veya atma. baş tan savmacı lı k * Bir iş i yapmamak için bahane bulma iş i. baş tan sona * Daima, her zaman. baş tanı maz * Asi, isyancı , düzen bozucu. baş tanı mazlı k * Anarş izm.

baş tankara * Ötücü kuş lar takı mı nı n, baş tankaragiller familyası ndan, Kuzey Afrika, Avrupa ve Asya'da yaş ayan, çesitli renklerde olabilen bir kuştürü (Parus maior). baş tankaragiller * Omurgalıhayvanları n, ötücü kuş lar takı mı ndan yüz kadar kuştürünü içine alan genişbir familya. baş tarda

* Osmanlıdonanması nda yer alan kadı rga cinsinden bir tür savaşgemisi.

baş teknisyen * En yüksek düzeyde bulunan teknisyen. baş teknisyenlik * Baş teknisyenin görevi. baş ucu

* Bir yerin düş eyinin gök küreyi kestiğ i nokta.

baş ucu noktası * Yeryüzündeki bir gözlem noktası ndan geçen düş ey doğ rultusunun gökyüzünü deldiğ i iki noktadan, ufkun üstünde olanı , semtürreis. baş ucu uzaklı ğ ı * Gökyüzünde verilen bir nokta veya yı ldı zı n baş ucu noktası ndan açı sal uzaklı ğ ı . baş uzman * En yüksek düzeyde bulunan uzman. baş uzmanlı k * Baş uzman olma durumu. * Baş uzmanı n görevi. baş ülke baş üstü

* Sömürge imparatorlukları nda sömürgelere egemen olan ülke. * Geminin ön bölümünde çapanı n bulunduğu yer.

baş vekâlet * Baş bakanlı k. baş vekil * Baş bakan. baş vekillik * Baş vekil olma durumu. baş vurdurma * Baş vurdurmak iş i veya durumu. baş vurdurmak * Baş vuru iş i yaptı rmak, müracaat etmesini sağ lamak, müracaat ettirmek. baş vurma * Baş vurmak iş i, müracaat. baş vurmak * Bir iş in yapı lmasıiçin bir kimsenin aracı lı ğı nıistemek veya bir iş te bir ş eyden yararlanmak amacı yla ona el atmak, müracaat etmek. * Bilgi sahibi olmak için bir kaynağıkullanmak.

baş vuru

* Baş vurmak iş i, müracaat. * Bilgi sahibi olmak için bir kaynağıkullanma, bilgiye ulaş ma, referans.

baş vurucu * Bir işiçin baş vuran kimse, müracaatçı . baş vurulma * Baş vurulmak durumu. baş vurulmak * Baş vuru yapı lmak, müracaat edilmek. baş yapı t

* Şaheser.

baş yardı mcı * Bir kurum veya kuruluş ta görevli amirin yardı mcı ları ndan en üst düzeyde olanı . baş yargı cı * Oyunu yöneten yargı cı lardan, anlaş mazlı k durumunda, kararda yetki üstünlüğü olanı , baş hakem. baş yaver * Yaverlerin baş ıolan kimse. baş yaverlik * Baş yaver olma durumu. * Baş yaverin görevi veya makamı . baş yazar

* Bir gazete veya derginin baş yazı ları nıyazan kimse, baş muharrir, sermuharrir.

baş yazarlı k * Baş yazar olma durumu. * Baş yazarı n görevi. baş yazı

* Gazete ve dergilerde ilk sütuna veya birinci sayfaya konulan önemli yazı , baş makale.

baş yazman * Bir dairedeki yazmanları n baş ı , baş kâtip. baş yazmanlı k * Baş yazman olma durumu, baş kâtiplik. * Baş yazmanı n görevi veya makamı . baş yemek * Geleneksel Türk mutfağ ı nda çorbadan sonra gelen en önemli yemek. baş yı ldı z * Çift yı ldı zlarda büyük olan yı ldı z. baş yönetmen * Bir filmde veya tiyatro oyununda en üst düzeyde yönetmenlik yapan kimse, baş rejisör. baş yönetmenlik * Baş yönetmenin iş i veya mesleğ i. baş yukarı * Bir yer altıkuyusunun üst kı smı na geçmeyi sağlayan geçit. bat

* Kurş un boruları n ağzı nıaçmakta kullanı lan, ş imş irden yapı lmı ş , ucu sivri bir çeş it takoz. bata çı ka * Güçlükle zorlukla. batağa saplanmak * içinden çı kı lmasıgüç bir durumda olmak. batak

* Üzerine bası nca çöken çamurlaş mı ştoprak. * Hayı r gelmez, yarar sağlamaz, batmı ş . * Kötü durum, içinden çı kı lmaz iş .

batak çulluğu * Çullukgillerden, bataklı klarda yaş ayan, rengi kahverengiye çalan siyah, 30 cm uzunluğ unda bir çulluk türü (Gallinago gallinago). batakçı

batakçı l

* Borcunu ödememeyi alı ş kanlı k hâline getirmişolan (kimse). * Eline geçen parayıbatı ran. * Bataklı klarıseven, bataklı klarda yaş ayan (bitki, hayvan).

batakçı lı k * Batakçıolma durumu. batakhane * Gidenlerin dolandı rı ldı ğıveya kötü bir durumda bı rakı ldı ğıyer. *İ ş lerin zamanı nda ve gereğince yapı lmadı ğ ıyer. bataklı

* Bataklı ğ ıolan (yer).

bataklı k * Çok derin olmayan sularla örtülü batak bölge. * Uygunsuz ve kötü, ahlâk dı ş ıdurum. bataklı k ardı cı * Bataklı k ve sı k bitki örtülü yerlerde yaş ayan küçük ve ötücü kuş(Acrocephahus palustris). bataklı k baykuş u * Baykuş giller familyası ndan, sı rt tüyleri pas rengi olan, bataklı klarda yaş ayan bir kuştürü, ishak kuş u (Asio flammeus). bataklı k gazı * Metan. bataklı k keteni * Papirüs familyası ndan, bataklı klarda yetiş en bir bitki, pamuk otu (Eriophorum). bataklı k kı rlangı cı * Kı sa gagalı , uzun kanatlı , uçarken deniz kı rlangı cı nıandı ran bir tür kuş(Glareda). bataklı k kuş ları * Omurgalıhayvanlardan hem tavuksulardan, hem yağ mur kuş ları nıiçine alan kuş lar sı nı fı . bataklı k nergisi * Avrupa ve Kuzey Amerika'da güneş li su kı yı ları nda yetiş en çok yı llı k bir bitki (Caltha palustris). batar

* Zatürree.

batarya

* En küçük topçu birliği. * Savaşgemilerinde borda toplarıve bunları n bulunduğ u güverte parçası . * Birkaç aygı tı n bir araya getirilerek belirli biçimde eklenmesinden oluş an takı m.

batarya ateş i * Bir bataryada bulunan topları n hep birden ateşdüzenine geçmesi. batarya kutusu * Bataryanı n bütün olarak taş ı nması nısağ layan sandı k. bataryalı * Batarya ile güçlendirilmişveya desteklenmiş . * Batarya ile çalı ş an (radyo, telefon vb.). bateri baterist

* Orkestrada vurma çalgı lar takı mı , davul. * Bateri çalan kimse, davulcu.

batı * Yeryüzündeki baş lı ca dört yönden güneş in battı ğ ıyön, gün indi, garp. * Bu yönde olan, bu yönle ilgili, garbî. * Bulunulan yere göre güneş in battı ğ ıyönde olan bölge, garp. * (siyasî anlamda) Avrupa ve Kuzey Amerika. * Güneş in 22 Martta ve 23 Eylülde battı ğınokta. batıbloku * Batı Avrupa ülkeleri ile Kuzey Amerika ülkelerinin oluş turduğ u blok. BatıTürkçesi * Hazar Denizinin batı sı ndaki Türk dünyası nda XIII. yüzyı ldan beri kullanı lan ve Oğ uzcaya dayanan Türk dili. batı cı batı cı lı k

* Batı yanlı sıolan kimse, garpçı . * Batı yanlı sıolma durumu, garpçı lı k.

batı k * (gemi için) Batmı ş . batı l

* Doğru ve haklıolmayan. * Çürük, temelsiz.

batı l inanç * Doğa üstü olaylara, gizli ve akı l dı ş ı güçlere, kehanetlere aş ı rı derecede bağlıboşinanç, batı l itikat. batı l itikat * Boşinanç. batı lı

* Batı ülkeleri veya batıbölgesi halkı ndan olan (kimse), garplı . * Batı uygarlı ğ ı nıbenimsemişbulunan (kimse).

batı lı laş ma * Batı lı laş mak iş i, garplı laş ma.

batı lı laş mak * Özellikle Avrupa ülkelerinin düş üncede, çalı ş mada, görüşve anlayı ş ta izledikleri temel ilkeleri benimsemiş olmak, garplı laş mak. batı lı laş tı rma * Batı lı laş tı rmak iş i, garplı laş tı rma. batı lı laş tı rmak * Batı lı laş ması nısağ lamak, garplı laş tı rmak. batı lı lı k * Batı lıolma durumu. * Batı uygarlı ğ ı nıbenimseme, garplı lı k. batı n * Karı n. * Göbek, kuş ak. Batı nî * Batı niye mezhebinden olan kimse. *İ çrek. Batı nîye * Görünürdeki olayları n ardı nda gizli gerçeklerin bulunduğ unu kabul eden tarikatlara verilen ad. batı rı k

* Köftelik bulgur, dövülmemişceviz içi, soğ an, domates, nane, maydanoz, tahin ve limon suyu kullanı larak yapı lan, taze asma yaprağ ıveya lahanaya sarı larak tüketilen bir salata tütü. batı rı lma

* Batı rı lmak iş i.

batı rı lmak * Batı rmak iş ine konu olmak. * Yok edilmek. batı rma batı rmak

* Batı rmak iş i. * Sı vı nı n veya yumuş ak bir maddenin içine gömülmesine yol açmak, batması nısağlamak. * Bir iş te sermayeyi yitirmek. * Bir kimseyi çekiş tirip iyice kötülemek. * Kirletmek. * Mahvetmek.

batı ş * Batmak iş i veya biçimi. bati batik

batisfer batiskaf

* Yavaş , ağı r. * Kumaş , deri veya kâğ ı t süslemede kullanı lan bir yöntem. * Bu yöntemle hazı rlanmı şkumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan (giysi). * Su üstü araçları na çelik kablo ile bağlanmı ş , negatif yüzebilirliğ i bulunan dalı şküresi. * Deniz diplerinde inceleme yapmak için kullanı lan araç.

batkı batkı n

* Batkı nlı k, iflâs. * Borçları nıödeyemez duruma düş en, iflâs etmiş(kimse), müflis.

batkı nlı k * Borçları nıödeyemediğ i mahkeme kararıile tespit ve ilân olunan tüccarı n durumu, iflâs. batma * Batmak iş i. * Yı kı lma, çökme; yok olma, inkı raz. * Bir gök cisminin (Ay, Güneş , Yı ldı z vb.) ufkun altı na inmesi. batmak

batman

* Bir sı vı nı n üstünde iken içine gömülmek. * (Güneş , Ay, yı ldı z için) Dünyanı n dönüş ü dolayı sı yla ufkun altı na inmek. *İ flâs etmek. * Kirlenmek. * Saplanmak. * Dokunmak, incitmek. * (tedirgin etmemesi gereken ş eyler için) Tedirgin etmek. * Hoş a gitmeyen bir duruma uğramak. * Yok olmak. * Daha kötü bir duruma uğramak. * Çökmek. * Yı kı lmak egemenliğ i sona ermek. * Miktarıbölgelere ve tartı lacak ş eylere göre değiş en eski bir ağı rlı k ölçüsü.

batonsale * Tuzlu hamurdan yapı lan ince uzun çubuk, tuzlu çubuk. batöz

* Harman makinesi, harman dövme makinesi.

batsat * Ara sı ra, seyrek olarak tek tük. battal

*İ ş e yaramaz, kullanı lmaz. * Alı ş ı lmı şolandan büyük.

battal edilmek * kullanı lamaz duruma getirilmek, bozulmak. battal etmek * kullanı lamaz bir duruma getirmek. battal olmak * kullanı lamaz, iş e yaramaz duruma gelmek. battaniye * Yorgan yerine veya yorgan üstünde kullanı lan, çoğ u yünden dokunmuşkalı nca örtü. battaniyeli * Battaniyesi olan. battıbalı k yan gider * iş ler kötü gittiğ ine göre artı k istenildiğ i gibi davranı labilir.

batur batyal bav

* Bahadı r. * 200 ile 2000 m arası nda derinliği olan (deniz). * Hayvanıavcı lı ğ a alı ş tı rma iş i.

bavcı * Şahin ve köpek gibi hayvanları avcı lı ğa alı ş tı ran kimse. bavlı

bavlı ma bavlı mak bavul

* Ava alı ş tı rı lmı ş(hayvan). * Avcı ları n, köpeklerini ava alı ş tı rmak için kullandı klarıyapay kuşvb. * Bavlı mak iş i. * Şahin ve köpeğ i ava alı ş tı rmak. * Yolculukta, içine eş ya konulan büyük çanta.

bavul ticareti * Gümrüksüz ve vergisiz ithaline izin verilen eş yayıyabancıülkelerden satı n alı p, bavul veya çantalarla yolcu beraberinde sı nı rdan geçirerek iç piyasada değerlendirmek iş i. bavulcu * Bavul yapan veya satan kimse. bavullu

* Bavulu olan.

Bavyeralı * Bavyera halkı ndan olan (kimse). bay

* Parası , malıçok olan, zengin (kimse).

bay * Bey yerine kullanı lan bir unvan. * Erkek özel adları yerine kullanı lı r. bayağ ı * Aş ağ ı lı k, pespaye. * Kibar olmayan, basit adî, sı radan, amiyane, banal. * Her zamanki gibi olan, hiçbir özelliğ i bulunmayan. * Hemen hemen, âdeta. * Gerçekten, çok, oldukça, epey. * Çok iyi, pekâlâ. bayağ ıkaçmak * (söz, davranı ş , giyinişiçin) yakı ş mamak, uygunsuz olmak. bayağ ıkesir * Ondalı k olmayan kesir. bayağ ı laş ma * Bayağ ı laş mak durumu.

bayağ ı laş mak * Bayağ ıbir durum almak, bayağ ıbir duruma girmek. bayağ ı laş tı rma * Bayağ ı laş tı rmak iş i. bayağ ı laş tı rmak * Bayağ ı laş ması na sebep olmak. bayağ ı lı k * Bayağ ıolma durumu veya bayağı ca davranı ş . bayan

* Hanı m yerine kullanı lan bir unvan. * Kadı n özel adlarıyerine kullanı lı r. * Eş , karı .

bayat * Taze olmayan. * Güncelliğini, önemini, özelliğ ini yitirmiş , çok söylenmiş . Bayat * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. bayatı bayatî

* Azerî ve Türkmen halk ş iirinde mani türüne verilen ad. * Klâsik Türk müziğ inde uş ş ak dörtlüsüne buselik beş lisi katı lması yla yapı lmı şeski bir makam.

bayatîaraban * Araban ve bayatî makamları ndan oluş turulan bir birleş ik makam. bayatîbuselik * Bayatî makamı nı n buselik beş lisi veya dörtlüsü ile sona ermesinden oluş an bir birleş ik makam. bayatlama * Bayatlamak durumu. bayatlamak * Bayat duruma gelmek, tazeliğ ini yitirmek. bayatlatma * Bayatlatmak iş i. bayatlatmak * Tazeyken kullanmayı p bayatlamasıiçin bekletmek. bayatlı k bayatsı

* Bayat olma durumu. * Bayatlamaya baş lamı ş .

bayatsı mak * Bayatlamaya yüz tutmak. baygı n * Bayı lmı ş , kendinden geçmiş . * Süzgün. * Gönül vermiş .

*İ nsanıkendinden geçirir gibi olan. * Yı ğı lmı ş , dökülmüş . baygı n baygı n bakmak * kendinden geçmişbir ş ekilde, çevreye göz gezdirmek. * hayranlı kla seyretmek. baygı n düş mek * çok yorulmak. baygı nlaş ma * Baygı nlaş mak iş i. baygı nlaş mak * Baygı n duruma gelmek. * (göz için) Süzülmek. baygı nlı k * Baygı n olma durumu. * Duyumları n durması , kan dolaş ı mı nı n ve solunum görevlerinin duraklaması , vücudun kı mı ldanamaması gibi fizyolojik aksamalarla beliren kendinden geçme durumu. baygı nlı k geçirmek * bayı lmak. * çok heyecanlanmak, telâş lanmak. baygı ntı * Baygı nlı k. *İ pek böceklerinin sindirim organları nda görülen ve yemden kesilmelerine yol açan bir hastalı k; bu sebeple koza yapamama durumu. bayı la bayı la *İ steyerek, istekle, çok isteyerek, severek. bayı lma * Baygı n duruma girme, kendinden geçme. bayı lmak

* Baygı n duruma girmek, uyur gibi olmak, kendinden geçmek, kendini kaybetmek. * Çok hoş lanmak, çok sevmek. * Sı cak, açlı k, susuzluk, yorgunluk gibi etkenlerle dayanma gücünü yitirmek. * Vermek, ödemek.

bayı ltı cı * Bayı ltan. * Bayı ltacak gibi etkide bulunan. bayı ltma

* Bayı ltmak iş i.

bayı ltmak * Bayı lması nısağ lamak, bayı lması na yol açmak. bayı lttı rma * Bayı lttı rmak iş i veya durumu. bayı lttı rmak * Bayı lması na yol açmak, bayı lması nısağlamak. bayı ndı r mamur.

* (yer için) Geliş ip güzelleş mesi, hayat ş artları nı n uygun duruma getirilmesi için üzerinde çalı ş ı lmı şolan,

Bayı ndı r * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. bayı ndı rcı * Bayı ndı r duruma getirici. bayı ndı rlaş ma * Bayı ndı rlaş mak durumu. bayı ndı rlaş mak * Bayı ndı r duruma gelmek. bayı ndı rlaş tı rma * Bayı ndı rlaş tı rmak iş i, imar etme. bayı ndı rlaş tı rmak * Bir yeri bayı ndı r duruma getirmek, imar etmek. bayı ndı rlı k * Bayı ndı r olma durumu, ümran. * Bayı ndı r duruma getirme iş i, imar. Bayı ndur

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

bayı r * Küçük yokuş . bayı r aş ağ ı * Tepeden düze doğ ru. bayı r kuş u * Çalıbülbülü. bayı r turpu *İ ri bir turp türü (Cochlearia armoracia). * Kaba, terbiyesiz erkek. bayı r yukarı * Tepeye doğ ru, yokuşbaş ı na yönelerek. bayı rlaş ma * Bayı rlaş mak durumu. bayı rlaş mak * (yer ve yol için) Dikleş mek. bayi bayilik

baykuş

* Bazımaddeleri satma izni olan kimse, dükkân veya kuruluş . * Bir maddeyi sürekli satma iş i. * Bu iş in yapı ldı ğ ıyer. * Baş ı nda, kulak yerinde iki sorgucu bulunan, yı rtı cıgece kuş ları nı n genel adı .

baykuşgibi * uğursuzluk getirdiğ ine inanı lan kimseler için söylenir. baykuş giller

* Büyüklükleri çeş itli olan kukumav, puhu gibi yı rtı cı kuş larıiçine alan kuş lar familyası . baylan * Nazlı ,ş ı marı k (biçimde). baylanlı k * Zenginlik. * Şı marı klı k, naz, iş ve. baylanma * Baylanmak iş i. baylanmak * Nazlanmak, ş ı marmak. bayma

* Baymak iş i.

baymak * (yiyecek) Baygı nlı k vermek, mideyi bulandı rmak, midede ezinti yapmak. * Aldatmak, kandı rmak, etki altı nda bı rakmak. baypas * Damar aktarma. * Devre dı ş ıbı rakma. baypas ameliyatı * Kalpte tı kanmı şbir damarı n beslediği bölgeye kan akı ş ı nı artı rmak için o bölgeye eklemek için yapı lan damar ameliyatı . bayrağı yarı ya indirmek * millî yas ilân etmek için bayrağ ıdireğ in yarı sı na kadar indirmek. bayrak

* Bir milletin, belli bir topluluğ un veya bir kuruluş un simgesi olarak kullanı lan, renk ve biçimle özelleş tirilmiş , genellikle dik dörtgen biçiminde kumaş . * Öncü. * Simge, sembol. * Baklagil çiçeklerinde diğ erlerinden daha üstte bulunan, daha büyük olan ve çoğunlukla baş ka bir renkte ve yuvarlakça olan taç yaprağ ı . * Gerektiğ inde indirilip kaldı rı lan, açı lı p kapatı lan kol. bayrak açmak * gönüllü asker toplamaya giriş mek. * bir ülkü yolunda toplanmaya çağ ı rmak. bayrak çekmek (veya asmak) * bayrağı bir direğ e veya ipe takmak. bayrak dikmek * bayraklıbir sopayıbir yere saplamak. bayrak direği * Bayrak asmak için hazı rlanmı şuzun direk. * Gemilerde güvertenin en yüksek direğ i. bayrak gibi * kendini belli edecek bir biçimde. bayrak merasimi * Bkz. bayrak töreni.

bayrak töreni * Bayrak karş ı sı ndaki saygıduruş u. bayrak yarı ş ı * Atletizmde dört sporcudan oluş an ekibin araları nda paylaş tı klarımesafelere baş larken elden ele geçirmek yoluyla bir sopayı , bayrağ ıdüş ürmeden yaptı klarıkoş u. bayrakaltı * Ordu hizmeti, askerlik. bayrakçı * Bayrak çeken kimse. * Bayrak yapan, diken veya satan kimse. bayraklarıaçmak * bağ ı rı p çağ ı rarak, hı rçı nlı k etmek. bayraklaş ma * Bayraklaş mak iş i veya durumu. bayraklaş mak * Bayrak değ eri kazanmak. bayraklı * Bayrağıolan, üzerine bayrak çekilmişbulunan (yer). * Bkz. eli bayraklı . bayraklı k * Bayrak olmaya uygun kumaş . * Bayrak asmaya uygun direk. bayraktar

* Bayrağıtaş ı yan kimse.

bayraktarlı ğ ı nıyapmak * bir akı mı n, bir görüş ün yayı lması nda öncü olarak çalı ş mak. bayraktarlı k * Bayraktarı n görevi. bayraktarlı k etmek * öncülük etmek, yol göstermek. bayram

* Millî veya dinî bakı mdan önemi olan ve kutlanan gün veya günler. * Sevinç, neş e. * Özel olarak kutlanan gün.

bayram alayı * Bayram günlerinde padiş ahları n camiye gidişve gelişsı rası nda yapı lan tören. bayram ayı * (Hicrî takvime göre) Ramazandan sonra gelen ay, ş evval. bayram çocuğ u * Bayram dolayı sı yla süslenmiş , donatı lmı ş , sevinçli çocuk. * Bayram günü doğmuşçocuk. bayram değ il, seyran değil, eniş tem beni niye öptü * gösterilen bu ilginin, bu yakı nlı ğ ı n bir sebebi olacak. bayram etmek (veya yapmak)

* çok sevinmek. bayram günü * Bayrama rastlayan, bayramı n kutlandı ğ ıgün. bayram haftası nı mangal tahtasıanlamak * sözü, konu ile hiçbir ilgisi olmayacak biçimde ters anlamak. bayram havası * Neş eli, sevinçli bir ortam. bayram hediyesi * Bayram günleri karş ı lı klıveya tek yanlıverilen armağ an. bayram koçu gibi * gösteriş li ve zevksiz bir biçimde süslenmişolan. bayram namazı * Dinî bayramları n ilk gününde sabah namazı ndan sonra kı lı nan özel namaz. bayram ş ekeri * Özellikle dinî bayramlarda konuklara ikram edilen ş eker veya çikolata. bayram tebriğ i * Bayramıkutlamak için yazı lı p gönderilen kart veya birine yapı lan ziyaret. bayram topu * Dinî bayramları n baş ladı ğ ı nı duyurmak için atı lan top. bayram yeri * Bayram günlerinde çocuklar için kurulan açı k eğlence yeri. bayram ziyareti * Dinî bayram günlerinde, bayramıkutlamak için yapı lan kı sa ziyaret. bayramda seyranda * seyrek olarak, arada sı rada. bayramdan bayrama * çok seyrek olarak, nadir olarak, nadiren. Bayramî

* HacıBayram Veli'nin tarikatı na girmişolan kimse.

Bayramîlik * Bayramî tarikatı . * Bayramî tarikatı ndan olma durumu. bayramlaş ma * Bayramlaş mak iş i. bayramlaş mak * Birbirinin bayramı nıkutlamak. bayramlı k * Bayramda kullanı lan, bayrama özgü olan. * Bayramlarda verilen armağan. bayramlı k ad * Birisi tarafı ndan hakaret yollu kullanı lan sözün kendisine ait olduğ unu bildirmek için kullanı lı r. bayramlı k ağ ı z

* küfür. bayramlı k ağ zı nı açmak * kaba konuş mak, küfretmek. bayramüstü * Bayrama yakı n. bayramüzeri * Bkz. Bayramüstü. bayrı

* Çok eski zamanda var olmuşveya eskiden beri var olan, kadim.

bayrı lı k * Bayrıolma durumu, kı dem. baysal baysallı k

* Huzur ve refah içinde olan. * Huzur ve refah içinde bulunma durumu.

baysungur * Şahin cinsinden, yı rtı cıbir kuş . baytar * Hayvan hastalı klarıhekimi, veteriner. baytarlı k baz

* Baytarı n mesleğ i. * Temel, esas. * Bir asitle birleş ince bir tuz oluş turan madde, esas. * Taban.

baz losyon * Cildin esnek ve sağ lı klı görünmesini sağ lamak ve özellikle yağlıciltlerin parlak görüntüsünü gidermek için kullanı lan bir tür losyon. baza

bazal bazalt bazar

bazen

* Mobilyanı n uzunluğunca konulan dar ayak. * Dolap gövdesinin zemine düzgün oturması na yarayan çerçeve ş eklindeki kaide. * Bazıçok olan (tuz) veya bazı n özelliklerini taş ı yan (madde), esasî. * Koyu renkli, sert, bir çeş it yanardağkültesi. * Çarş ı , pazar. * Pazarlı k, alı şveriş . * Ara sı ra, arada bir, kimi vakit.

bazı * Birtakı m, kimi. * Ara sı ra, arada bir, kimi vakit.

bazı bazı * Ara sı ra, arada bir. bazı dingil döner bazıteker * karş ı lı klıiliş kilerde her iki tarafa da zaman zaman söz söyleme hakkı doğ ar anlamı nda kullanı lı r. bazı ları (veya bazı sı ) * birtakı mı , kimisi. baziçe

* Oyun.

bazidiyospor * Bazitli mantarları n sporları na verilen ad. bazik (tuz).

* Baz niteliği gösteren. * Birleş iminde asit ve baz ağı rlı ğ ıoranı normal tuza göre az, fakat baz oranınormal tuza göre yüksek olan

bazik oksitler * Çoğ u oksijen bakı mı ndan zayı f olan, su ile birleş ince baz etkisi gösteren, asitlerle birleş ince tuzlarıveren oksitler. bazilika

* Kral sarayı . * Dikdörtgen biçiminde, uç kı smı nda yarı m çembere benzeyen bir çı kı ntı sıolan Roma mahkemesi. * Ortadaki yüksek, yanlardakiler daha alçak olmak üzere içi, iki sı ra sütunla, üç salona ayrı lmı ş , dikdörtgen biçiminde kilise. bazit * Bazit mantarları n üreme organı . bazitli mantarlar * Sporlarıbazitlerin içinde bulunan mantarlar grubu. bazlama

bazlamaç bazlaş ma

* Sacda piş irilmişyuvarlak pide. * Tatlı sıbol, kalı n gözleme. * Bazlama. * Bir maddenin baz durumuna gelmesi.

bazuka * Roketatar. Be be be

* Berilyum'un kı saltması . * Türk alfabesinin ikinci harfinin adı . * (teklifsiz konuş mada) Ey, hey, yahu.

bebe * Bebek, küçük çocuk. bebe aspirini

* Küçük çocuklara içirilmek üzere, ilâcı özel olarak yapı lmı şaspirin. bebecik * Küçük veya acı nacak durumda olan bebek. * Yaş ı na yakı ş mayacak davranı ş larda bulunan kimse. bebek * Meme veya kucak çocuğu. * Plâstik, tahta, bez vb.den yapı lan insan biçiminde oyuncak. * Sevgi sesleniş i olarak kullanı lı r. * Göz bebeği. bebek beklemek * (kadı n) gebe durumda bulunmak. bebek gibi * çok güzel (kadı n). * bebeğ e yakı ş ı r biçimde. bebek ölümü * Çeş itli hastalı klardan, 0-2 yaşgrubunda bulunanları n ölümü. bebekçe * Bebek gibi, bebeğ e yakı ş ı r biçimde. bebekleş me * Bebekleş mek iş i. bebekleş mek * Şı marı kça davranı ş larda bulunmak. bebeklik

* Bebek olma durumu. * Yeni doğan yavrunun yetiş kinlerin bakı mı na sürekli olarak bağ ı mlı olduğ u dönem. * Bebek gibi davranı ş larda bulunma.

bebeklik etmek * bebek gibi davranı ş larda bulunmak. Beberuhi

becayiş

* Karagöz oyunundaki kambur cücenin adı . * (küçük b ile) Sevimsiz, budala, bücür erkek. * Yer değiş me, karş ı lı klı yer değ iş tirme.

becayişetmek * değ iş ik yerdeki görevliler, karş ı lı klıyer değ iş tirmek. becelleş me * Becelleş mek iş i. becelleş mek * Cebelleş mek. beceri

* Elinden işgelme durumu, ustalı k, maharet. * Kiş inin yatkı nlı k ve öğ renime bağlıolarak bir iş i baş arma ve bir iş lemi amaca uygun olarak sonuçlandı rma yeteneğ i, maharet. * Vücudun, yapı lmasıgüç alı ş tı rmalara yatkı n olmasıdurumu. becerikli

* Becerisi olan, elinden işgelen, usta, maharetli, mahir. beceriklilik * Becerikli olma durumu, ustalı k, maharet. beceriksiz * Becerisi olmayan, usta olmayan. beceriksizlik * Beceriksiz olma durumu. becerme

* Becermek iş i.

becermek * Güç görünen bir işveya duruma çözüm bulmak, üstesinden gelmek. * Bir ş eyi kullanı lmaz duruma getirmek, bozmak, kirletmek. * Irzı na geçmek, kirletmek. * Birini öldürmek. becet becit

* Serçegillerden, küçük bir kuş(Passer). * Gerekli, lüzumlu. *İ vedi, acele.

Beç tavuğ u * Tavukgillerden, baş ıküçük ve çı plak, tüyü mavimtı rak kül renginde, tavuk büyüklüğ ünde, evcil bir hayvan (Numida meleagris). Beçene

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

bedahet * Besbelli, apaçı k olma durumu. * Bir konuda hazı rlı ksı z konuş abilme yeteneği. bedaheten * Birdenbire, ansı zı n, düş ünmeksizin. bedava

* Karş ı lı ksı z, parası z, emeksiz.

bedava sirke baldan tatlı dı r * masrafsı z veya emeksiz elde edilen ş eylere herkes istek gösterir. bedavacı * Her ş eyi bedavadan sağlamaya çalı ş an (kimse). bedavacı lı k * Bedavacıolma durumu. bedavadan * Bedava olarak. bedavadan ucuz * çok ucuz. bedavalaş ma * Bedavalaş mak durumu.

bedavalaş mak * Bedava duruma gelmek. bedavası na * Bkz. bedavadan. bedavaya * Çok ucuza. bedayi bedbaht

* Estetik yönü ağ ı r basan güzellikler. * Mutsuz, bahtsı z, talihsiz.

bedbaht etmek * üzmek. bedbaht olmak * üzülmek. bedbahtlı k * Mutsuzluk, bahtsı zlı k. bedbin

* Kötümser, karamsar, pesimist.

bedbin etmek * üzmek, karamsarlı ğa sokmak, ümitsizliğ e düş ürmek. bedbin olmak * ümitsizliğ e düş mek, kötümserliğe kapı lmak. bedbinleş me * Bedbinleş mek iş i. bedbinleş mek * Kötümserleş mek, kötümser olmak, karamsar olmak. bedbinleş tirme * Bedbinleş tirmek iş i. bedbinleş tirmek * Kötümser, karamsar duruma getirmek. bedbinlik bedçehre

beddua

* Kötümserlik, karamsarlı k, pesimizm. * Kötü yüzlü. * Ası k suratlı , lânetlenmiş , suratsı z. *İ lenme, ilenç.

beddua etmek * ilenmek, intizar etmek. beddua sinmek * ilencin tutmasıyüzünden, birinin iş i sürekli ters gitmek. bedduasıtutmak

* ilenci yerine gelmek. bedduası nı almak * biri tarafı ndan kendisine ilenilmek. bedel

* Değer, fiyat, kı ymet. * Bir ş eyin yerini tutabilen karş ı lı k. * Eş it, denk. * Askerlik yapmamak veya yapı lacak süreyi kı saltmak isteyenlerin devlete ödedikleri para. * Baş kası nı n adı na ve onun parasıile hacca giden kimse. * Uş ak, hizmetçi, çoban.

bedel tutmak * kendi yerine askerlik yapmasıiçin birini para ile tutmak. bedel vermek * askerlik yapmamak veya kı sa süre yapmak için devlete para ödemek. bedelci

* Bedel verdiği için kı sa süre hizmet gören asker.

bedelli * Bedeli olan, bedel ödenilen. * Bedelci. bedelli askerlik * Askerlik çağ ı na gelmişgençlerin belirlenen miktardaki parayıödeyerek yaptı klarıkı sa süreli vatanî görev. bedelsiz

* Bedeli olmayan, bedel ödenilmeyen. * Çok değerli, bedeli belirlenemeyen.

bedelsiz ithalât * Yurt dı ş ı ndaki iş çilerin veya geçici görevle yurt dı ş ı na giden kamu görevlilerinin dönüş lerinde kendi mesleklerinin icrasıveya kiş isel kullanı m için getirdikleri mallar için yapı lan düzenleme. beden

* Canlıvarlı kları n maddî bölümü, vücut. * Vücudun, baş , kol ve bacak dı ş ı nda kalan bölümü, gövde. * Kale duvarı .

beden cezası *İ nsan vücudu üzerine uygulanan ceza. beden eğ itimi * Vücudu güçlendirmek ve sağ lı ğıkorumak amacı yla araçlıveya araçsı z hareketler yapma. beden terbiyesi * Spor iş lerinden sorumlu makam. * Bkz. beden eğitimi. bedence bedenci

* Beden bakı mı ndan. * Beden eğ itimi öğretmeni.

bedenen * Bedeniyle, vücuduyla, fiilen. bedenî

* Bedenle ilgili, bedensel. bedenli * Bedeni olan. bedensel bedesten bedevî

bedevîlik

bedhah bedihî

* Bedenle ilgili, bedenî. *İ çinde değerli eş ya alı nı p satı lan kapalı çarş ı . * Çölde, çadı rda yaş ayan göçebe. * Böyle bir hayat sürdüren kimse. * (büyük b ile) Bedevîlik tarikatı ndan olan derviş . * Bedevî olma durumu. * (büyük b ile) XIII. yüzyı lda kurulan bir Sünnî tarikatı . * Kötülük isteyen, kötü yürekli. * Besbelli, apaçı k.

bediî * Güzellik ölçülerine uyan, gözü gönlü okş ayan, beğenilen. * Estetik. bediîleş me * Bediîleş mek iş i. bediîleş mek * Bediî duruma gelmek. bediiyat bedik

* Estetik bilimi, güzel sanatlar. * Kazak Türklerinde bir hastalı ğ ı n iyileş mesi için yapı lan tören.

bedir * Dolunay, ayı n on dördü. bedirik

* Temizlenip taranmı şve eğ rilmeye hazı r duruma getirilmişyün veya pamuk topağ ı , yumağı .

bedirlenme * Bedirlenmek durumu. bedirlenmek * Dolunay biçimini almak. * Parlak ve sağlı klıgörünmek. bedirleş me * Bedirleş mek durumu. bedirleş mek * Ay bedir durumunu almak, bedirlenmek. bednam

* Kötü ün kazanan, kötülüğ ü ile dillere düş en. bedük * Çam sakı zı , reçine. begayet Begdili begonvil

* Son derece, pek çok, aş ı rı . * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Akdeniz bölgesinde yaygı n bir çiçek.

begonya * Begonyagillerden, dekoratif yapraklarıve renkli çiçekleri olan, pek çok çeş itleri bulunan sı cak ülke bitkisi (Begonia). begonyagiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i begonya olan bir bitki familyası . begüm beğ beğ ence

* Hint prenseslerine verilen unvan. * Bey. * Övücü tanı tma yazı sı , takriz.

beğ endi * Bkz. hünkârbeğ endi. beğ endirme * Beğ endirmek iş i. beğ endirmek * Beğ enilmesini, hoşgörünmesini sağ lamak. beğ eni

beğ enilir

* Güzel veya çirkin yargı sı nı verdiren duygu, zevk. * Güzeli çirkinden ayı rma yetisi, zevk, gusto. * Beğ enme duygusu veren, beğ enilen.

beğ enilme * Beğ enilmek iş i veya durumu. beğ enilmek *İ yi ve güzel bulunmak. * Sevilmek, hoş a gitmek. beğ enirlik * Beğ enme durumu, beğ enilir olma durumu. beğ eniş beğ enme

* Beğ enme. * Beğ enmek iş i.

beğ enmek *İ yi veya güzel bulmak. * Benzerleri arası ndan birini seçip ayı rma. * Onaylamak, kabul etmek, tasvip etmek. beğ enmemek *İ yi veya güzel bulmamak. * Kuş ku duymak, kuş ku ile karş ı lamak. * Küçümsemek, hor görmek. * Onaylamamak. beğ enmeyen kı zı nı (veya küçük kı zı nı ) vermesin * bir durumun beğenilmemesi karş ı sı nda, beğ enmeyenin umursanmadı ğ ı nıanlatı r. beğ enmezlik * Beğ enmeme, iyi veya güzel bulmama. beğ lik

* Beylik.

behavyorizm * Davranı ş çı lı k. behemehal * Her hâlde, ne olursa olsun, ne yapı p yapı p, mutlaka. beher * Her bir. behey behime behimî

* Çı kı ş ma bildirmek için kullanı lan bir ünlem. * Dört ayaklıhayvan. * (duygular için) Hayvanca, hayvana yakı ş ı r biçimde olan.

behimîlik * Behimî olma durumu. behiş t behre behresiz

* Cennet, uçmak. * Pay, nasip, hisse. * Payı , nasibi, hissesi olmayan; bîbehre.

beis * Engel, uymazlı k. * Kötülük, zarar. beis görmemek * sakı nca, zarar görmemek. beis yok bej

* zararı yok, önemi yok. * Sarı ya çalan açı k kahverengi.

* Bu renkte olan. bek * Sert, katı ; sağ lam. bek bek beka

* Savunucu. * Hava gazılâmbası nı n ucu. * Kalı cı lı k, ölmezlik.

beka bulmak * ölmezlik erdemine ulaş mak, ölümsüzleş mek. bekar bekâr

* Diyezli veya bemollü bir sesin eski durumuna getirilmesini gösteren nota iş areti. * Evlenmemişkimse. * Evli olduğu hâlde ailesinden ayrı , yalnı z yaş ayan kimse.

bekâr kalmak (veya yaş amak) * evlenmemek, evlenmemişolmak. * ölüm veya boş anma dolayı sı yla eş ini yitirmek. bekâr odası * Bekârları n, taş radan gelmişiş çilerin kalacağ ıoda. bekâra karıboş amasıkolaydı r * bilgi ve tecrübesi olmayan bir kimsenin iş i hafife alması , önemsememesi, gereğince değerlendirememesi tâbiîdir. bekâret

* Kı z oğ lan kı z olma durumu, kı zlı k, erdenlik. * Saflı k, temizlik, masumluk. * Sanat ve düş üncede özgünlük, yenilik. * Doğallı k, tazelik.

bekârhane * Bekârları n kalmasıiçin ayrı lmı şveya düzenlenmişoda. * Bekârları n yaş adı ğ ımüstakil ev. bekârlı k

* Bekâr olma durumu.

bekârlı k sultanlı k * evlenmeden tek baş ı na yaş amanı n daha iyi olduğunu anlatı r. bekas

* Çulluk.

bekçi * Bir ş eyi veya bir yeri bekleyip korumakla görevli kimse. bekçi kalmak * koruyucu, gözcü, denetleyici olarak beklemek. bekçilik

* Bekçinin yaptı ğıiş .

bekçilik etmek * (bir ş eyi) bekleyip korumak. bekinme

* Bekinmek iş i.

bekinmek *İ nat etmek, direnmek. * Kapanmak, tı kanmak. bekitme

* Bekitmek iş i.

bekitmek * Kapamak, tı kamak. bekle yârin köş esini! * yakı nda gerçekleş eceği sanı lmayan umutlar karş ı sı nda söylenir. bekleme

* Beklemek iş i. * Vakit öldürme.

bekleme odası * Bir kimseyi veya bir taş ı tıbeklemek için gelenlerin oturduklarıyer. bekleme salonu * Doktor, avukat vb. ile görüş me öncesinde oturulan yer. bekleme yeri * Bir kimseyi veya taş ı tı beklemek için ayrı lan bölme, bekleme odası , bekleme salonu. beklemek * Bir işoluncaya, biri gelinceye değ in bir yerde kalmak, durmak. * Süre tanı mak, acele etmemek. * Bir ş eyi, bir kimseyi gözetmek, korumak, muhafaza etmek. * Ummak. * Karş ı laş ı lmasıihtimali bulunmak. * Aramak, istemek. beklemeli * Sı nı fta kalı p derslere devam etmeyen (öğrenci). beklenilme * Beklenilmek iş i veya durumu. beklenilmek * Beklenmek. beklenme * Beklenmek durumu. beklenmedik * Birdenbire, ansı zı n. beklenmek * Beklemek iş ine konu olmak. beklenmez * Beklenmeyecek durumda olan.

beklenmezlik * Beklenmeme durumu. beklenmezlik fiili * -acağ ı /-eceği biçimindeki sı fat-fiil ekine tutmak fiili getirilerek yapı lan ve iş in istenmeden, beklenmeden olduğ unu anlatan birleş ik fiil. beklenti

bekleş me

* Bir olgunun sonunda gerçekleş mesi beklenen ş ey. * Bireyin belli ş art ve durumları n alacağı biçimler veya kendisinden beklenenler konusundaki ön görüş ü. * Bekleş mek iş i veya durumu.

bekleş mek * Birlikte veya karş ı lı klıbeklemek. bekletilme * Bekletilmek iş i veya durumu. bekletilmek * Bekletmek iş ine konu olmak veya bekletmek iş i yapı lmak. bekletme

* Bekletmek iş i.

bekletmek * Beklemek iş ini birine yaptı rmak. bekleyiş * Beklemek iş i veya biçimi. bekri bekrilik

*İ çkiye düş kün, içkici, ayyaş . *İ çkiye düş künlük, ayyaş lı k.

Bektaş î * HacıBektaşVeli'nin tarikatı na girmişolan kimse. Bektaş î babası * Bektaş î tarikatı ndan olan derviş . Bektaş î dedesi * Bektaş î tarikatı nda daha üst makamlarda bulunan ve yönetimde sorumluluk taş ı yan derviş . Bektaş î sı rrı * Çok gizli tutulan sı r. Bektaş î üzümü * Taş kı rangillerden bir çalı(Ribes grossularia). * Bu çalı nı n mayhoş , nohut büyüklüğ ünde, ak veya kara yemiş i. bektaş îkavuğu * Büyük ve güzel çiçekler veren, ı lı k iklimlerde yetiş en bir kaktüs (Echinocactus). Bektaş îlik * Bektaş î tarikatı . * Bektaş î tarikatı ndan olma durumu. bel

*İ ş aret. bel *İ nsan bedeninde göğ üsle karı n arası nda daralmı şbölüm. * Bu bölümün, sı rtı n altı na rastlayan bölgesi. * Hayvanlarda omuz baş ı ile sa ğ rıarası . * Dağsı rtları nda geçit veren çukur yer. * Geminin orta bölümü. bel

* Atmı k, meni, sperm.

bel

* Toprağı kazmaya veya kirizma yapmaya yarayan, uzun saplı , ayakla bası lacak yeri tahta, ucu sivri kürek veya çatal biçiminde bir tarı m aracı . bel

* Ses ş iddetiyle ilgili birim.

bel ağrı sı * Bel çevresinde oluş an ve duyulan ağ rı . bel bağı * Bel kemeri. bel bağlamak * birisinin kendisine yardı mcıolacağ ı na inanmak, güvenmek. bel bel

* Durgun, anlamsı z bakmayıanlatan bel bel bakmak deyiminde geçer.

bel bellemek * toprağ ıbelle kazmak. bel etmek * iş aret koymak, iş aret vermek. bel evlâdı * (bir kimsenin) Öz çocuğ ı . bel fı tı ğ ı * Bel bölgesinde fı tı k. bel gevş ekliğ i * Cinsel gücü yitirme. bel kemeri * Elbise üzerinden bele dolayarak bir toka ile tutturulan, deri, kumaşveya metalden yapı lan özel bağ . bel kemiği * Omurga. * Bir ş eyin varlı ğı ile ilgili en önemli bölümü, temel, esas. bel kı ra kı ra * kı rı ta kı rı ta, salı na salı na. bel kı rmak * gövdeyi, belden sağ a sola bükmek. bel kündesi * (güreş te) Ellerin arkadan gelip hasmı n göbeğ i üzerinde kilitlenmesi yolundaki kündeleme.

bel soğ ukluğu * Üreme organları nı n akı nt ı lıve bulaş ı cı bir hastalı ğ ı . bel soğ ukluğuna uğratmak * bir iş e veya bir söze gereksiz yere karı ş arak onun akı ş ı nısektirmek. bel vermek * (duvar gibi dik ş eyler) dı ş arı ya veya (tavan gibi yatay ş eyler) aş ağ ı ya doğ ru kamburlaş mak. * destek olmak. belâ *İ çinden çı kı lmasıgüç, sakı ncalıdurum. * Büyük zarar ve sı kı ntı ya yol açan olay veya kimse. * Hak edilen ceza. * (istenmedik bir davranı ş a zorlayan) Etki. belâ aramak * kavga çı karmak için fı rsat aramak. belâ çı karmak * kavga çı karmak. belâ kesilmek * birisine sı kı ntıve eziyet vermek, musallat olmak. belâ okumak * birine beddua etmek. belâgat

*İ yi konuş ma, sözle inandı rma yeteneği. * Söz sanatları nıinceleyen bilgi dalı , retorik. * Konuyu bütün yönleriyle kavrayarak, hiçbir yanlı şve eksik anlayı ş a yer bı rakmayan, yorum gerektirmeyen, yapmacı ktan uzak, düzgün anlatma sanatı . * Bir ş eyde gizli olan derin anlam. belâgatli

* Belâgati olan.

belâgatsiz * Belâgati olmayan. belâhat

* Alı klı k.

belâlar mübareği * istenilmeyen, kaçı nı lan bir durumun gerçekleş tiğ i bildirilirken alay yollu söylenir. belâlı

belâsı

* Yorucu, üzücü, can sı kı cı . * Kavgacı ,ş irret. * Yolsuz kadı nları n zorba dostu. * -den dolayı , -den sebebiyle.

belâsı nıbulmak * hak ettiği cezayıgörmek. belâya çatmak (girmek veya uğramak) * beklenmedik bir belâ ile karş ı laş mak. belâya uğ ramak

* çok kötü bir durumla karş ı laş mak. belâyısatı n almak * göz göre göre belâyıüstüne çekmek. belce

*İ ki kaşarası .

Belçikalı * Belçika halkı ndan olan (kimse). belde

* Şehir. * Mekân, yer, çevre.

beldeitayyibe * Medine ş ehri. beledî * Şehirle ilgili. * Yerleş ik. * Bir tür pamuklu, kalı n kumaş . belediye

*İ l, ilçe, bucak gibi yerleş im merkezlerinde temizlik, aydı nlatma, su ve esnafı n denetimi gibi kamu hizmetlerine bakan, üyeleri halk tarafı ndan seçilen, tüzel kiş iliği olan teş kilât. * Bu teş kilâtı n bulunduğ u bina. belediye baş kanı * Belediye teş kilâtı nı yöneten kimse. belediye çavuş u * Zabı ta iş lerinde üst görevli. belediye encümeni * Belediye kanununda belirtilmişgörevleri yerine getiren, özel kanunlarla belediye meclisince verilen görevleri, belediye meclisi toplu bulunmadı ğ ızaman, tetkik eden ve karara bağ layan organ. belediye meclisi * Belediye tüzel kiş iliğ ine tanı nan yetkileri kendinde toplayan organ. belediye nikâhı * Medenî kanuna göre kı yı lan resmî nikâh. belediye polisi * Zabı ta görevlisi. belediye reisi * Belediye baş kanı . belediye sarayı * Belediyeye ait bütün iş lerin yapı ldı ğ ıve büroları n bir arada bulunduğ u büyük yapı . belediye suçları * Belediye buyrukları na ve yasakları na aykı rıdavranı ş lar. belediye teş kilâtı * Nüfusu iki binden fazla olan yerleş im yerlerinde hükûmet kararı yla kurulan, belediye baş kanı , belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye memurları ndan oluş an kuruluş . belediyeci * Belediye iş leri görevlisi.

belediyecilik * Belediye iş leri. belediyelik * Belediyeyle ilgili. belediyelik olmak * belediye ile ilgili bir iş i olmak. belek * Kundak, çocuk bezi. * Beş iğ e konulan yatak. beleme * Belemek iş i. belemek

* (çocuğ u) Kundaklamak. * Beş iğ e yatı rı p bağ lamak. * Bulamak, bulaş tı rmak.

belemir * Orta Anadolu'da tarlalarda yetiş en, çiçekleri mavimsi renkte bir yı llı k bir bitki, peygamber çiçeği, mavi kantaron (Cephalaria syriaca). belen * Bel. * Tepe, yüksek yer; bayı r. * Dağüzerindeki yüksek geçit, dik dağyolu. belenme

* Belenmek iş i.

belenmek * Kundaklanmak. * Bulanmak, bulaş mak, örtülmek. belerme * Belermek iş i. belermek belertme

* (göz için) Akıiyice belirecek biçimde açı lmak. * Belertmek iş i.

belertmek * Gözlerini, akıçok görünecek biçimde açmak. beleş * Karş ı lı ksı z, emeksiz, parası z elde edilen. beleş(veya bahş iş ) atı n diş ine (veya yaş ı na) bakı lmaz * bedava gelen ş eyde kusur aranmaz. beleş çi beleş çilik

* Parası z geçinmeyi seven, lüpçü, bedavacı . * Beleş çi olma durumu.

beleş e konmak * emek, para vermeden elde etmek. beleş ten

* Emek vermeden, karş ı lı ksı z.

beletme * Beletmek iş i. beletmek belge

* Kundaklatmak. * Bir gerçeğe tanı klı k eden yazı , fotoğ raf, resim, film vb. vesika, doküman.

belge almak * (iki yı l aynı sı nı fta üst üste kalan öğrenci) okuldan uzaklaş tı rı lmak, okuldan çı karı lmak. belgeci * Belgesel filmler yapan, yöneten sinemacı . belgegeçer * Yazı lı , bilgi ve belgelerin telefon sistemi vası tası yla bir yerden bir yere iletilmesini anı nda sağlayan araç, faks. belgeleme * Belgelemek iş i, tevsik. belgelemek * Bir olgunun doğru olduğ unu belge ile göstermek, ortaya çı karmak, tevsik etmek. belgelendirme * Belgelendirmek iş i. belgelendirmek * Belge göstererek belirtmek. belgelenme * Belgelenmek iş i. belgelenmek * Belgelemek iş ine konu olmak. *İ ki yı l üst üste aynısı nı fta kalan öğ renci okuldan çı karı lmak. belgeli

belgelik belgesel

* Belgesi olan. *İ ki yı l üst üste sı nı fta kaldı ğı için okula devam etme hakkı nıyitirerek belge alan. * Belge ve yazı ları n saklandı ğ ıyer, arş iv. * Belge niteliği bulunan (ş ey), dokümanter. * Belge niteliği taş ı yan film veya televizyon programı .

belgesel film * Hayattan alı nan herhangi bir olguyu, kendi tabiî çevresi ve akı ş ıiçinde veya gerçeğe en yakı n biçimde hazı rlanmı şyapay bir yerde iş leyen, belirli bir amacı yansı tan film. belgeselci * Belgesel, film çeken veya bunun üzerinde çalı ş an (kimse). * Belgesel niteliğindeki eserleri seven veya bunlarla ilgilenen (kimse).

belgeselcilik * Belgeselcinin yaptı ğ ıiş . belgi

* Bir ş eyi benzerlerinden ayı ran özellik, ş iar, alâmet, niş an. * Duyuş , düş ünüşve inanı ş taki ayı rı cıözellik, ş iar.

belgileme * Belgilemek iş i. belgilemek * Belgi ile göstermek. belgili * Belgiye dayanan, belirli olan. belgin belginlik belgisiz

* Tam ve kesin olarak belirlenmişolan, sarih. * Belgin olma durumu, sarahat. * Belirli olmayan, iş aret edilemeyen, gayrimuayyen.

belgisiz sı fat * Bkz. belirsizlik sı fatı . belgisiz zamir * Bkz. belirsizlik zamiri. belgisizlik * Belgisiz olma durumu. belgit burhan. beli

* Senet. * Bir önermeyi tanı tlamak için gösterilen ve daha önce doğru diye kabul edilen baş ka önerme, hüccet,

* Evet.

beli açı lmak * küçük aptesini tutamaz olmak. beli bükük * Beli bükülmüş , güçsüz, zavallı . beli bükülmek * yaş lı lı k yüzünden güçsüz kalmak, bir işyapamayacak duruma düş mek. beli çökmek * kamburlaş mak. beli gelmek * cinsel birleş me sı rası nda salgıboş almak. beliğ * Belâgati olan, belâgatli. belik

* Saç örgüsü. belik belik * Örgü örgü, örgü hâlinde. belikleme * Beliklemek iş i. beliklemek * Saçlarıörmek. belinden gelmek * birinin dölü olmak. belini bükmek * çaresizlik içinde bı rakmak. belini doğ rultmak (veya doğ rultamamak) * yeniden durumunu düzeltmek. belini kı rmak * birini bir ş eyi yapamaz duruma getirmek. belini vermek * dayamak,yaslanmak. belinleme * Belinlemek iş i. belinlemek * Birden uyanarak çevresine korku ile ş aş kı nş aş kı n bakmak, irkilmek. belirgin

* Belirmişdurumda olan, besbelli, açı k, bariz, sarih.

belirginleş me * Belirgin duruma gelme. belirginleş mek * Belirgin duruma gelmek. belirginleş tirme * Belirgin duruma getirme. belirginleş tirmek * Belirgin duruma getirmek. belirginlik * Belirgin olma durumu. belirleme * Belirlemek iş i, tayin. belirlemek * Belirli duruma getirmek, belirli kı lmak, tayin etmek. * Yeni bir kavramı , özünü oluş turan ögeleri açı klayarak tanı mlamak, sı nı rlamak. * Bir kavramı , ayı rı cı bir öge ekleyerek sı nı rlamak, kapsam bakı mı ndan daraltmak, genellemek karş ı tı . belirlenim * Belirli duruma gelme iş i. * Bir kavramı n anlamı nı n, içeriğinin, yapı sı nı n veya sı nı rları nı n tam olarak belirlenmesi iş i, gerektirim, determinasyon.

belirlenimci * Belirlenimcilik yanlı sıolan (kimse), gerekirci, determinist. belirlenimcilik * Her olayı n baş ka olayları n gerekli ve kaçı nı lmaz bir sonucu olduğunu ileri süren öğ reti, gerekircilik, determinizm. belirlenme * Belirlenmek iş i. belirlenmek * Belirli duruma getirilmek. belirlenmezci * Belirlenmezcilik yanlı sıolan (kimse), indeterminist. belirlenmezcilik * Nedensellik yasası na bağlıolmayan, bir sebebe bağlanmayan olay ve durumları n da bulunduğunu öne süren görüş , indeterminizm. *İ nsan iradesinin hiçbir ş arta bağ lıolmadı ğ ı nı , içinde bulunduğu ş artlarla belirlenmediğ ini, insanı n özgür iradesinin nedensellik yasası na bağlıolmadı ğı nısavunan görüş , indeterminizm. belirleş me * Belirleş mek iş i veya durumu. belirleş mek * Belirgin duruma girmek. belirli

* Açı k ve kesin olarak sı nı rlanmı şveya kararlaş tı rı lmı şolan, muayyen.

belirli belirsiz * Yarıbelirgin durumda, az çok belli olan. belirli geçmiş * Fiilin belirttiği kavramı n, içinde bulunan zamandan önce olup bittiğ ini kesinlikle bildiren kip, -di'li geçmiş , görülen geçmiş . Bu zaman Türkçede -dı(-di) / -tı(-ti) ekiyle karş ı lanı r.Aldı , biçti, uçtu vb. belirli nesne * Belirtme durumu ekini almı ş , geçiş li fiil durumunda olan yüklemle ilgili kelime veya kelime grubu. belirlilik * Belirli olma durumu. belirme belirmek

belirsiz

* Belirmek iş i, tebellür etme. * (önce belli veya görünür olmayan bir ş ey için) Ortaya çı kmak, tezahür etmek. * Bir düş ünce veya durum için, kesin bir biçim almak, tebellür etmek. *İ yice görünür ve anlaş ı lı r bir durum almak, tebarüz etmek. * Belirli olmayan, gayrimuayyen. * Niteliğ i hakkı nda tam bir bilgi edinilemeyen, müphem. * Bilinmeyen, meçhul.

belirsiz geçmiş * Fiilin belirttiği kavramı n, içinde bulunulan zamandan önce olup bittiğ ini baş kası ndan duyarak veya belirsiz olarak bildiren kip, -miş 'li geçmiş , görülmeyen geçmiş . Türkçede bu zaman -mı ş/ -mişekiyle kurulur: Gelmiş , gülmüş , ağ lamı şgibi.

belirsizlik * Belirsiz olma durumu, müphemiyet. belirsizlik sı fatı *İ simleri yaklaş ı k, kabataslak belirten sı fat: bazı , birkaç, her, birtakı m, filan vb. belirsizlik zamiri *İ smin yerini belirsiz, kabataslak tutan zamir: bazı sı , birkaçı , birçoğu, azı , herkes, biri vb. belirteç * Zarf. belirten belirti belirtik

* Tamlayan. * Bir olayı n veya durumun anlaş ı lması na yardı m eden ş ey, alâmet, niş an, niş ane. * Açı k, belli, sarih.

belirtilen * Tamlanan. belirtili

* Belirtisi olan. * Belirtilmişolan, belirli kı lı nan.

belirtili nesne * Belirtme durumundaki nesne, sarih meful. belirtili tamlama * Tamlayanı-in (-nin) takı sı , tamlananı üçüncü kiş i iyelik eki alan ve belirli bir kavram taş ı yan tamlama: Doğ an'ı n kalemi, çiçeğin kokusu gibi. belirtilme * Belirtilmek iş i. belirtilmek * Belirtmek iş ine konu olmak. belirtisiz * Belirtisi olmayan. * Belirtilmemişolan. belirtisiz nesne * Yalı n durumdaki nesne. belirtisiz tamlama * Tamlayanıyalı n durumda olan, tamlananıgenellikle üçüncü kiş i iyelik eki alan ve çoğu kez tür kavramı veren isim tamlaması : Ankara kedisi. Tuz Gölü gibi. belirtken

* Bir özlü sözle birlikte kullanı lan iş aret. * Soyut bir ş eyin, bir kavramı n sembolü olan varlı k veya eş ya, amblem. * Gösterge.

belirtme * Belirli kı lma, görüşbildirme, tasrih. belirtme durumu

* Yüklemi geçiş li bir fiil olan cümlede fiilin doğrudan etkilediğ i -i (-ı , -u, -ü) ekini almı şisim, yükleme durumu, i hâli, akuzatif. Evi gördüm. Yazı yı okudum. belirtme grubu * Tamlamalardan daha genişkelime dizisi: Kalı n bir kitabı n süslü cilt kapağ ıbir belirtme grubudur. belirtme sı fatı * Bir ismi gösterme, soru, sayıveya belirsizlik bakı mları ndan belirten sı fat: Bu kapı . Birinci dönem. Kaç öğrenci? Hangi ev? Üç çocuk gibi. belirtmek * Açı klamak, tebarüz ettirmek. belit

* Kendiliğ inden apaçı k ve bundan dolayıöteki önermelerin ön dayanağı sayı lan temel önerme, mütearife, aksiyom: "Tüm, parçaları n her birinden büyüktür" sözü bir belittir. belitken belitleme

* Belitler sistemi. * Belitlemek iş i. * Tümden geliş imci bir bilime esas olacak belit sistemi.

belitlemek * Belgeye dayanarak ortaya koymak. * Belitleme kuramı nıortaya koymak. belitlenebilirlik * Belitlenebilen kuram. beliye

* Felâket, keder, tasa.

belki * Muhtemel olarak, olabilir ki. * Olsa olsa, ya ... ya, ihtimal. belki de *ş u da olabilir. belkili

* Olası lı , muhtemel. * Doğru olabileceği gibi, yanlı şda olabilen, belli ve kesin olmayan, olası lı , ihtimalî.

belladonna * Güzelavrat otu. belleğini yitirmek * bellek kaybı na uğramak. bellek

* Yaş ananları , öğ renilen konuları , bunları n geçmiş le iliş kisini bilinçli olarak zihinde saklama gücü, akı l, hafı za, dağ arcı k. * Bir bilgisayarda, programıdeğiş meyen verileri, yapı lacak işiçin gerekli olan ara sonuçlarıtoplayan bölüm. bellek karı ş ı klı ğ ı * Kelimelerin doğru anlamı nıhatı rlayamamak veya ilk olarak görülen bir ş eyi önce gördüğ ünü sanma duygusuna kapı lmak biçiminde beliren bir ruh hastalı ğı . bellek kaybı * Bellek yitimi.

bellek yitimi * Büyük sarsı ntı veya humma yüzünden belleğin bozulmasıveya kaybolmasıbiçiminde beliren ruh hastalı ğı . * Belleğ in kı sa bir süre durup iş lememesi. bellem belleme belleme

* Bellemek yetisi. * Bellemek iş i. * At ve benzeri hayvanları n sı rtı na vurulan keçe, meş in veya kalı n kumaşparçası , yapı k, haş a.

bellemek * Öğrenip akı lda tutmak. * Sanmak. bellemek * Bel denilen araçla toprağı iş lemek. bellenmek * Bellenmek (I) iş ine konu olmak, öğrenilmek. bellenmek * Bellenmek (II) iş ine konu olmak. belleten

* Bilim kurumları nı n çalı ş malarıile ilgili yazıve haberlerin yayı mlandı ğ ıdergi.

belletici * Çalı ş tı rı cı , öğretici, müzakereci. belletme

* Belletmek iş i.

belletmek * Bellemesini sağ lamak, öğ retmek. belletmen * Orta öğretimde etütleri denetleyen kimse, belletici. belli * Beli olan. belli

* Bilinmedik bir yanıolmayan, malûm. * Gizli olmayan, ortada olan, anlaş ı lan, bedihî, zahir, aş ikâr. * Belirli, muayyen.

belli baş lı * Belirli, muayyen. * Önemli. belli belirsiz * Zorlukla seçilebilen, yarıbelli, yarıbellisiz, duyulabilen, çok az belli olan. belli etmek * açı klamak, iyice görünür anlaş ı lı r duruma getirmek. * sezdirmek, hissettirmek. belli olmak

* anlaş ı lmak, açı klanmak. bellik *İ ş aret, marka. bellilik bellisiz belsem

* Belli olma durumu, bedahet, muayyeniyet. * Belli olmayan, bilinemeyen. * Bkz. balsam.

bembeyaz * Çok beyaz veya her yanıbeyaz, apak. * Pı rı l pı rı l, apaçı k. bemol * Bir sesin yarı m ton kalı nlaş tı rı lacağ ı nıgösteren nota iş areti. * Böylece kalı nlaş tı rı lmı ş(ses). ben * Çoğ u doğ uş tan, tende bulunan ufak, koyu renkli leke veya kabartı . * En çok üzümde görülen olgunlaş ma belirtisi. * Saçta, sakalda beliren beyazlı k. ben

ben

* Olta veya tuzağ a konulan yem. * Kuş un yavrusuna taş ı dı ğıyem. * Tekil birinci kiş iyi gösteren zamir. * Kiş iyi öbür varlı klardan ayı ran bilinç. * Bir kimsenin kiş iliğ ini oluş turan temel öge, ego.

ben bu iş te yokum * ben bu iş e karı ş mam. ben hancı , sen yolcu oldukça * özel iliş kilerimiz sürüp gittikçe (senin bana iş in düş er). ben ş ahı mı(veya ş eyhimi) bu kadar severim * ben bundan daha çok özveride bulunamam. benbenci

* Kendini çok öven, hep kendinden söz eden, kibirli, gururlu.

benbencilik * Benbenci olma durumu. bence

* Bana göre, düş ündüğ üm gibi.

benci * Kendini beğ enen, kendini her konuda üstün gören, hodpesent, megaloman. bencil

* Yalnı z kendini düş ünen, kendi çı karları nı herkesinkinden üstün tutan, hodbin, hodkâm, egoist. * Bencillik öğretisine inanan.

bencil olmak

* bencilce davranı ş ta bulunmak. bencilce * Bencile yakı ş ı r biçimde. bencileyin * Benim gibi. bencilik

* Benci olma durumu, hodpesentlik, egoizm. *İ nsanı n bütün eylemlerinin ben sevgisiyle belirlenmişolduğunu, buna göre ahlâklı lı ğ ı n da yalnı zca kendini koruma içgüdüsünün bir biçimi olduğunu ileri süren öğ reti. * Kendi benini ve çı karı nı hayatı n mutlak ilkesi yapan anlayı ş . bencilleş me * Bencilleş mek iş i. bencilleş mek * Bencil duruma gelmek. bencillik

* Bencil olma durumu, hodbinlik, egoistlik, egoizm.

bencillik etmek * bencil davranmak. bende * Kul, köle. bendegân * Kullar, köleler. bendegî

* Kulluk, kölelik. * Köle ile ilgili, köleye ait.

bendehane * Bendenin, kölenin evi. benden de al o kadar * Bkz. al benden de o kadar. benden günah gitti * Bkz. benden söylemesi. benden söylemesi * ben üzerime borç saydı ğı mş eyi söyledim, kendimi suçlu saymam. bendeniz

* alçak gönüllülükle ben yerine ve "köleniz'" anlamı nda kullanı lı r.

bendeniz cennet kuş u * kendini tanı tı rken kullanı lan bir deyim. bendezade * Bendenin oğlu. bendir benefş e

* Alaturka çalgıaleti. * Menekş e.

benek

* Herhangi bir ş ey üzerindeki ufak leke, nokta, puan. * Güneşlekeleri yöresinde görülen, parlak taneciklerden ve parlak damarlardan oluş muşbölüm, fekül.

beneklenme * Beneklenmek iş i. beneklenmek * Benek oluş mak. benekleş me * Benekleş mek iş i veya durumu. benekleş mek * Benek benek durum almak. benekli

* Ufak lekeleri bulunan.

benekli köpek balı ğ ı * Kara benekli, küçük boyda bir cins köpek balı ğ ı(Scylliorhinus canicula). bengi

* Sonu olmayan, hep kalacak olan, ölümsüz, ebedî.

bengi * Ege ve Güney Marmara bölgesinin halk oyunları ndan biri. bengi su

*İ çene sonsuz hayat verdiğ ine inanı lan ve efsanelerde geçen su, abı hayat.

bengileme * Bengilemek iş i. bengilemek * Bengi kı lmak, sonsuz yaş ama niteliğ i kazandı rmak, ölümsüzleş tirmek, ebedîleş tirmek. bengileş me * Bengileş mek iş i. bengileş mek * Sonsuz yaş ama niteliğ i kazanmak, ölümsüzleş mek, ebedîleş mek. bengilik

* Zamanla ilgisi, baş langı cıve sonu olmayan varlı k. * Ölmezlik, ebedîlik. * Sonsuz ve ölçülmez zaman.

beni sokmayan yı lan bin (yı l) yaş ası n * zararlıolduğ u bilinen, ama kimseye kötülüğü dokunmayan kiş iyle uğ raş mamalı dı r. beniâdem * Âdemoğulları , insanlar. benibeş er *İ nsan. beniçinci * Kiş inin benliğ ini merkez sayma görüş ü, benmerkezci. beniçincilik

* Dünyada kiş inin benliğ ini merkez sayan felsefe görüş ü, benmerkezcilik, egosantrizm. benildeme * Benildemek iş i. benildemek * Belinlemek. benim diyen * kendine güvenen, güçlü olduğuna inanan. benim oğlum bina okur, döner döner yine okur * "çok çalı ş ması na karş ı lı k verimli ve yararlı olmuyor" anlamı nda kı nama veya eleş tiri belirtmek için kullanı lı r. benimseme * Benimsemek iş i, sahip çı kma, tesahup. benimsemek * Bir ş eyi kendine mal etmek, sahip çı kmak, kabullenmek, tesahup etmek. * Bir ş eye, birine bağlanmak, ı sı nmak. benimsenme * Benimsenmek iş i. benimsenmek * Benimsenmek iş ine konu olmak. benimsetme * Benimsetmek iş i. benimsetmek * Birinin benimsemesini sağ lamak. benimseyiş * Benimsemek iş i veya durumu. beniz

* Yüz rengi.

beniz geçmek * benzi solmak. benizli

* Benzi bulunan, benze sahip olan.

benlenme * Benlenmek iş i. benlenmek * Ben oluş mak. benli benli

* Teninde ben bulunan. * Bkz. senli benli.

benliği yoğ urmak * kiş iliğ i oluş turmak. benliğinden çı kmak

* kendine benzemez olmak. benlik * Bir kimsenin öz varlı ğ ı , kiş iliğ i, onu kendisi yapan ş ey, kendilik, ş ahsiyet. * Kendi kiş iliğine önem verme, kiş iliğ ini üstün görme, kibir, gurur. benlik çatı ş ması * Benliğin ön plâna çı kmasıile baş gösteren çatı ş ması . benlik davası * Her ş eyi kendi düş üncesine uydurmak ve her ş eyde söz sahibi olmak çabası . benlik ikileş mesi * Öznenin kiş iliğini iki veya daha çok bilinç merkezine bölen ve tek kiş ide çeş itli kiş ilikler durumunda beliren bir ruh hastalı ğ ı . benlik yitimi * Kiş ilik duygusunun ve benlik bilincinin yitirilmesi ile beliren ruh hastalı ğ ı . benlikçi

* Her konuda hep kendini ileri süren, hep kendinden söz eden (kimse). * Benlikçilik yanlı sıolan (kimse).

benlikçilik * Her konuda hep kendini ileri sürme, hep kendinden söz etme durumu. * Kendi benliğ inin geliş imini, bütün davranı ş ları nı n ilkesi yapan kiş inin niteliği, egotizm. benmari

* Bir kabı kaynar suya oturtmak yolu ile içindekini ı sı tmak veya eritmek yöntemi.

benmerkezci * Beniçinci. benmerkezcilik * Beniçincilik. bent

* Bağ , rabı t. * Kanun maddesi; kitaplarda kendi içinde bütünlük oluş turan bölüm. * Suyu biriktirmek için önüne yapı lan set, büğet. * Gazete yazı sı . * Bağ lam.

bent etmek * kendine bağ lamak. bent olmak * bağ lanmak, tutulmak. benzeme

* Benzemek iş i.

benzemek *İ ki kiş i veya nesne arası nda birbirini andı racak kadar ortak nitelikler bulunmak, andı rmak. * Sanı sı nı uyandı rmak, gibi görünmek. benzemeklik * Benzer olma durumu. benzemez *İ skambil veya okey oyununda farklıkâğ ı tları n veya taş ları n bir araya gelmesi.

benzen

* Maden kömürü katranı ndan çı karı lan C6H6 formülündeki hidrokarbonun bilimsel adı .

benzer

* Nitelik, görünüşve yapıbakı mı ndan bir baş kası na benzeyen veya ona eşolan (ş ey), müş abih, mümasil. * Bkz. benzeş im. * Bazıönemsiz veya tehlikeli sahnelerde ası l oyuncunun yerine çı kan, yapıve yüz bakı mı ndan bu oyuncuyu andı ran kimse, dublör. benzer ş ekiller * Kenarları nı n uzunluklarıarası ndaki oran değiş memekle birlikte karş ı lı klıaçı larıeş it olan ş ekiller. benzeri benzerlik durum.

* Benzerlik gösteren, benzer. * Benzer olma durumu. *İ ki üçgende köş elerinin eş lenmesine göre karş ı lı klı açı ları n eşve karş ı lı klıkenarları n orantı sı ndan doğan

benzersiz * Benzeri olmayan, eş siz. benzersizlik * Benzersiz olma durumu. benzeş * Birbirine benzeyen, araları nda benzerlik bulunan, müş abih, nazir. benzeş en * Ünlü veya ünsüz benzeş melerinde etki altı nda kalan ünsüz veya ünlü: Sütçü (süt-çü), ekmekten (ekmekten), odalardan (oda-lar-dan) kelimelerinde bulunan -çü, -ten, -dan eklerindeki ünsüz veya ünlüler gibi. benzeş ik

* Benzeş me özelliğ i gösteren.

benzeş im * Bazıortak yönleri olan iki ş ey arası ndaki benzeş me. *İ ki ş eklin kenarları nı n uzunluklarıarası ndaki oran değiş memekle birlikte, karş ı lı klıaçı ları nı n eş it bulunması durumu. benzeş im oranı *İ ki ş eklin kenarları nı n arası ndaki oran. benzeş lik * Benzeşolma durumu, müş abehet. benzeş me * Benzeş mek iş i. * Bir kelimede bir sesin baş ka bir sesi kendisine benzetme etkisi: yurt-daş> yurttaş , çarş anba > çarş amba, o + bir < öbür gibi. benzeş mek * Birbirine benzemek, müş abih olmak. benzeş mezlik * Bir kelimede bulunan aynıveya benzeri seslerden birinin değ iş ikliğe uğraması , disimilâsyon: Kı nnap > kı rnap, attar > aktar, kehribar > kehlibar gibi. benzeti

* Benzetme, aslı ndan kopya edilmiş , teş bih.

benzeti ressamı * Büyük sanatçı ları n yaptı kları nı , orijinaline bakarak yapan ve benzeti olduğunu belirten ressam. benzetici

* Benzeterek yapan, sahteci, kopyacı .

benzetici ressam * Büyük sanatçı ları n üslûbunda çalı ş arak, yaptı ğ ıiş leri orijinal eser diye satan sahteci ressam. benzetilme * Benzetilmek iş i. benzetilmek * Benzetmek iş ine konu olmak. benzetiş * Bir ş eyi baş ka bir ş eye benzetmek iş i veya biçimi. benzetme * Benzetmek iş i. * Bir ş eyin neteliğini anlatmak için, o niteliğ i eksiksiz taş ı yan bir ş eyi örnek olarak gösterme iş i, teş bih. benzetmek * Benzer duruma getirmek. * Bir ş eyde baş ka ş eye benzeyen yönler bulmak. * Kötü bir duruma getirmek, bozmak. * Dövmek. benzetmek gibi olması n * kötü bir sona uğramı şbirinden veya bir ş eyden söz ederken, ona benzetilen kimse veya ş ey için kötü bir duygu beslenilmediğini anlatı r. benzeyiş * Bir ş eyin baş ka bir ş eye benzemesi durumu. benzeyiş sizlik * Benzeş memek durumu. benzi atmak (veya uçmak) * ansı zı n yüzünün rengi sararmak, solmak. benzi kül gibi olmak * yüzünden kan çekilmek, yüzü sararmak. benzi sararmak * yüzünün rengi solmak. benzi uçmak * yüzü sararmak. benzin * Petrolün damı tı lmasıile elde edilen, özgül ağ ı rlı ğıyaklaş ı k 0,65 olan, renksiz, uçucu, kendine özgü kokusu bulunan bir sı vı . * Benzen. benzin istasyonu * Araçları n benzin, yağgibi ihtiyaçları nıkarş ı layan, yolculara dinlenme ve alı şverişimkânıveren tesis, benzinlik. benzin pompası * Benzinlikte araç depoları na benzin koyma ve verilen benzin tutarı nıgösterme aracı .

benzinci

* Benzin satı lan yer veya benzin satan kimse.

benzincilik * Benzincinin iş i veya mesleği. benzinde kan kalmamak * kansı zlı k sebebiyle yüzü sararmak. benzine kan gelmek (veya benzi kanlanmak) * sağlı klıduruma gelmek, canlanmak. benzinleme * Benzinlemek iş i veya durumu. benzinlemek * Benzin dökerek yakmak. * Bir nesneyi benzine bulamak. benzinli

* Benzinle çalı ş an (motor, makine vb.).

benzinlik * Benzin satı lan yer, benzin istasyonu. benzol beraat

* Benzin ve tolüen karı ş ı mıbir akaryakı t. * Aklanma.

beraat etmek * aklanmak, temize çı kmak. beraatı zimmet * Borcu, vereceğ i olmama durumu, borçsuzluk. beraatı zimmet ası kdı r * tersi ispatlanmadı kça insanları n suçsuz sayı lmalarıilkesini anlatı r. beraber

* Birlikte, bir arada. * Aynıdüzeyde. * -e rağ men, -e karş ı n.

beraberce * Birlikte, beraber olarak. berabere bitmek * (oyun, yarı ş ma) takı mları n aynı sayı yıalması yla sonuçlanmak. berabere kalmak * (oyun, yarı ş ma için) takı mlar aynı sayı yıalmak veya denk gelmek, baş a başkalmak, baş a başgelmek. beraberinde * yanı nda. beraberlik * Birlikte olma durumu. * Başbaş a kalma durumu. beraberlik müziği

* Orkestra, koro veya oda müziğinde olduğu gibi birçok sesin oluş turduğu müzik. berat * Bir buluş tan, bir haktan yararlanmak için devletçe verilen belge, patent. * Osmanlıİ mparatorluğunda bir göreve atanan, aylı k bağlanan, san, niş an veya ayrı calı k verilen kimseler için çı karı lan padiş ah buyruğu. Berat Gecesi * Hz. Muhammed'e peygamberliğin Cebrail aracı lı ğı yla bildirildiği ş aban ayı nı n 15. gecesine rastlayan kandil gecesi. Berat Kandili * Bkz. Berat Gecesi. berbat * Kötü. * Bozuk. * Çirkin, beğenilmeyen. * Darmadağı n, bakı msı z, periş an, viran. berbat etmek (veya eylemek) * kötü duruma getirmek. * bozmak. berbat olmak * kötü duruma gelmek; kirlenmek. * bozulmak. berber

* Saç ve sakalı n kesilmesi, taranmasıve yapı lmasıiş iyle uğ raş an veya bunu meslek edinen kimse. * Bu iş in yapı ldı ğ ıdükkân.

berber balı ğ ı * Hanigillerden, kuyruğunun çatalıçok uzun olan, Akdeniz'de yaş ayan, eti yenilen bir balı k (Serranus anthias). berber bataryası * Berber dükkânları nda lâvaboya su akması nısağlayan deve boynu biçimindeki musluk takı mı . berber çı rağ ı * Berber ustası nı n yanı nda yetiş tirilmek üzere çalı ş an çocuk. berber dükkânı * Berber. berber koltuğ u * Berberler için yapı lan hareketli, oynar baş lı klıözel koltuk. berber salonu * Büyük berber dükkânı . Berberî

* Kuzey Afrika'daki Cezayir bölgesinde Berberistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse.

berberlik * Berberin yaptı ğı iş . berceste

* Sağlam ve lâtif. * Seçilmiş , seçme. * Sanat değeri yüksek anlamlar taş ı yan dize.

berdelacuz * Halk tahminine göre, 9-18 Mart arası nda görülen kocakarısoğ uğu. berdevam * Sürmekte olan, sürüp giden. berduş * Baş ı boş , serseri. * Pis, bozuk, bakı msı z. bere * Vurma ve incitme sonucu vücudun herhangi bir yerinde oluş an çürük. * Herhangi bir ş eyde görülen çizik, ezik. bere * Yuvarlak, yassıve sipersiz baş lı k. bereket

* Bolluk, gürlük, ongunluk, feyz, feyezan. *İ yi ki, neyse ki, iyi bir rastlantıolarak. * Yağmur.

bereket ki (veya bereket versin ki) * iyi ki, Tanrı 'ya ş ükür ki. bereket versin * para alan kimsenin söylediğ i iyi dilek sözü. * bir kimsenin bir durumdan hoş nutluğ unu anlatması , teselli bulması . bereketlenme * Bereketlenmek iş i veya durumu. bereketlenmek * Çoğ almak, artmak. bereketli

* Bol, verimli.

bereketli ola! (veya olsun!) * yemek yemekte olanlara veya ürünlerini devş irenlere söylenen iyi dilek sözü. bereketlilik * Bereketli olma durumu. bereketsiz * Kendinden beklenen yararlı ğı sağ layamayan (ş ey). bereketsizlik * Bereketsiz olma durumu. bereleme * Berelemek iş i. berelemek * Bereli duruma getirmek. berelenme * Berelenmek iş i veya durumu. berelenmek * Bereli duruma gelmek.

bereli bereli

* Beresi olan. * Beresi olan.

berenarı * Şöyle böyle, az çok, biraz, oldukça. bergamodî * Sarı msıpembe renginde olan. bergamot * Turunçgillerden bir ağ aç (Citrus bergamia). * Bu ağacı n, kabukları ndan reçel yapı lan ve esans çı karı lan meyvesi. bergüzar berhane

* Anmak için verilen hatı ra, armağ an, yadigâr. * Büyük, harap, kullanı ş sı z ev.

berhane gibi * gereğ inden çok büyük (ev). berhava

* Havaya verilmiş , uçurulmuş . * Yararsı z, boş .

berhava etmek * havaya uçurmak. * bitirmek, yok etmek. berhava olmak * patlama yolu ile havaya uçmak. * boş a gitmek. berhayat berhudar

* Hayatta olan, canlı , yaş ayan. * Mutlu.

berhudar ol! * "iyi günler göresin" anlamı nda dilek olarak kullanı lı r. beri * Konuş anı n önündeki iki uzaklı ktan kendisine daha yakı n olanı . * Bu uzaklı kta bulunan. * Çı kma durumundaki kelimelerden sonra getirilerek bir iş in baş langı cı nıgösterir. beribenzer * Sı radan bayağ ı , alelâde. beriberi * Genellikle Uzak Doğu ülkelerinde B vitamini eksikliğ inden ileri gelen bir hastalı k. beriki

beril

* Beride olan. * Beride olan ş ey veya kimse.

* Doğada altı gen billûrlar durumunda bulunan, saydam, çoğ u yeş il renkli berilyum ve aliminyum silikat. berilyum * Atom numarası4, yoğ unluğu 1,84, atom ağı rlı ğı 9,013 olan, zümrüt gibi bazıtaş ları n birleş iminde bulunan, 29700C de eriyen, havanı n etkisine karş ı ince bir oksit tabakası yla kaplıelement. Kı saltmasıBe. berjer * Arkasıkabarı k ve yüksek oturacak yeri genişkoltuk. berk

* Sert, katı . * Sağlam.

berkelyum * Atom numarası97, atom ağı rlı ğı 294 olan, amerikyum veya küryumdan elde edilen yapay element. Kı saltmasıBk. berkemal berkime

* Mükemmel, pek iyi. * Berkimek iş i.

berkimek * Sağlamlaş mak, güç kazanmak, pekiş mek. berkinme * Berkinmek iş i veya durumu. berkinmek * Berkimek. * Pekiş tirilmek. berkitme

* Sağlamlaş tı rma, tahkim, takviye.

berkitmek * Sağlamlaş tı rmak, tahkim etmek, takviye etmek. berklik

* Sağlamlı k. * Sertlik, katı lı k.

berlam

*İ nce pullu, sı rtıaçı k kahverengi, yanları ve karnıbeyaz, ortalama 30-40 cm boyunda, Marmara ve Ege deniziyle Akdeniz'de bol bulunan bir balı k türü (Merluccius merluccius). bermuda

* Dizlere kadar inen dar ve kı sa pantolon.

bermutat * Alı ş ı lagelen biçimde, her zaman olduğu gibi. berrak

* Duru, temiz, aydı nlı k, açı k.

berraklaş ma * Berraklaş mak iş i veya durumu. berraklaş mak * Berrak duruma gelmek, durulaş mak.

berraklaş tı rma * Berraklaş tı rmak iş i. berraklaş tı rmak * Berrak duruma getirmek, durulaş tı rmak. * Açı k, net ve kolay anlaş ı lı r duruma getirmek. berraklı k * Berrak olma durumu, duruluk. berri * Kara ile (toprakla) ilgili, karasal. bertafsil bertaraf

* Açı klamalı , uzun uzadı ya, açı k olarak. * Bir yana, ş öyle dursun.

bertaraf etmek * ortadan kaldı rmak, gidermek. bertaraf olmak * ortadan kalkmak, yok edilmek. bertik

* Yara, bere. *İ ncinmiş , burkulmuş . * Deride mor leke, çürük.

bertilme * Bertilmek iş i veya durumu. bertilmek *İ ncinmek, burkulmak. * Berelenmek yaralanmak. * Morarmak, çürümek. bertme * Bertmek iş i. bertmek berzah besalet

* Bertilmek. * Kı stak, dar dil. * Yiğitlik, yararlı lı k.

besbedava * Pek ucuz. besbelli

besbeter

* Açı k, apaçı k, çok belli. * Anlaş ı ldı ğı na göre, anlaş ı lı yor ki. * Çok kötü.

beselemek * Bkz. eselemek beselemek.

beserek

* Tüylü ve damı zlı k erkek deve.

besermek * Bkz. esermek besermek. besi

* Yaş atmak ve geliş tirmek için gereken besinleri yedirip içirmek iş i. * Bir ş eyi istenilen durumda tutmak ve oturtmak için kullanı lan takoz gibi ş eyler.

besi doku * Tohumları n içinde embriyonu çevreleyen bölüm. * Yumurta akımaddesi. besi dokulu * Besi dokusu olan. besi dokusu * Besi doku. besi dokusuz * Besi dokusu olmayan. besi hayvanı * Beslenmek amacı yla yavru iken alı nan veya besiye çekilen hayvan. besi merası * Besleme değeri oldukça yüksek mera bitkileri ile kaplıolan ve gerektiğ inde ilâve yemler de verilerek özellikle kesime gönderilecek hayvanları n fazla canlıağ ı rlı k kazanmalarıiçin otlatı ldı klarıdoğ al veya sun'î verimli mera. besi örü

* Tohum çimlenirken yeni çı kan bitkiyi beslemeye yarayan ve embriyonun çevresine yayı lmı şbulunan besleyici maddelerin bütünü. besi suyu besici

* Bitkilerin damarları nda dolaş an besleyici su. * Sı ğ ı r, davar gibi hayvanlarıbesleyerek semirten, satan kimse.

besicilik * Besicinin yaptı ğ ıiş . besihane besili besin

besinli

* Besi yapı lan yer. * Semiz, semirtilmiş . * Yenilebilir, beslenmeye elveriş li her tür madde, azı k, gı da. * Yaş amak, varlı ğ ı nısürdürmek için gerekli ş ey. * Besini olan, gı dalı .

besinsiz * Besini olmayan, yeterli besin almayan, gı dası z. besinsizlik

* Besinsiz olma durumu, gı dası zlı k. besiye çekmek * hayvanı semirtmek için çalı ş tı rmadan beslemek. besle kargayı , oysun gözünü * nankörlük edenler için söylenir. beslek besleme

* Besleme, hizmetçi, ahretlik. * Beslemek iş i. * Evlâtlı k olarak alı nan, ev iş lerinde çalı ş tı rı lan kı z. * Herhangi bir kuruluş u, onun maddî yardı mlarıdolayı sı yla körü körüne destekleyen.

besleme bası n * Çı kar uğ runa, herhangi bir kuruluş un veya iktidardaki güçlerin görüş lerini savunan bası n. besleme gibi * giydiğ ini kendine yakı ş tı ramayan (kı z). besleme kı z * Besleme. beslemek

* Yiyecek ve içeceğ ini sağ lamak. * Yedirmek. * Semirtmek. * Eklenmek, katı lmak, çoğaltmak. * Bir ş eyi korumak veya sağ lamca durması nısağ lamak için, çevresini veya altı nıdesteklemek, doldurmak, pekiş tirmek. * Yetiş tirmek. * Bir duyguyu gönülde yaş atmak. * Maddî yardı m yapmak, desteklemek. beslemelik * Besleme. * Besleme olarak. beslenen beslengi

* Sönümsüz. * Hizmetçi, evlâtlı k, besleme.

beslenilme * Beslenilmek iş i veya durumu. beslenilmek * Beslenmek iş ine konu olmak. beslenme * Beslenmek iş i. * Vücut için gerekli besin maddelerinin alı mı . beslenme bozukluğu * Bazıorgan ve dokularda veya organizmanı n bütününde ş ekil veya çalı ş ma düzensizliği meydana getiren, bir veya birkaç beslenme görevinin bozulması . beslenme çantası * Anaokulu ve ilköğretim okulları nı n öğ rencilerinin beslenme saatinde yiyeceklerini içinde bulunduran çanta.

beslenme eğitimcisi * Beslenme eğitimi ile uğraş an uzman. beslenme eğitimi * Besin maddelerinin özellikleri, insan vücudunun geliş mesinde yiyeceklerin etkisi ve görevi, yiyecek seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar, iyi beslenmenin sağ lı k yönünden önemi, ucuz ve dengeli beslenmenin yolları gibi konularıiş leyen bilim dalı . beslenme odası * Anaokulu, ilköğretim okulu gibi eğ itim kurumları nda yemek yenilen yer. beslenme saati * Anaokulu, ilköğretim okulu gibi eğ itim kurumları nda yemek yeme zamanı . beslenme uzmanı * Beslenmenin genel özelliklerini kitle çapı nda ele alan, inceleyen yetkili. beslenmek * Kendini beslemek. * Beslemek iş ine konu olmak. besletme

* Besletmek iş i veya durumu.

besletmek * Beslemek iş ini baş kası na yaptı rmak. besleyici

besli

* Besleyen, beslemeye yarayan, besin değ eri yüksek, mugaddi. * Yüz ve boyunda güneşlekelerini azaltı p ölü hücreleri atan krem türü. * Bkz. besili.

besmele

* "Acı yan ve esirgeyen Tanrı 'nı n adıile" anlamı na gelen ve bir iş e baş larken söylenilen Arapça bismillahirrahmanirrahim sözünün kı saltması . besmele çekmek * bismillahirrahmanirrahim sözünü söylemek. besmelesiz * Çocuklar için "piç" anlamı nda kullanı lan bir sövgü. * Besmele çekmeden. beste

* Bir müzik eserini oluş turan ezgilerin bütünü.

beste bağ lamak * bestelemek. beste yapmak * bir müzik eseri yaratmak. besteci bestekâr

* Beste yapan kimse, bestekâr, kompozitör. * Besteci.

besteleme * Bestelemek iş i. bestelemek * Beste yapmak. bestelenme * Bestelemek iş i. bestelenmek * Bestelemek iş ine konu olmak, bestesi yapı lmak. besteli bestelik

* Bestesi olan, bestelenmiş . * Beste olma durumu.

bestenigâr * Klâsik Türk müziğ inde en eski birleş ik makamlardan biri. bestesiz bestseller beş

beşaltı

* Bestesi olmayan. * Çoksatar. * Dörtten sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 5, V. * Dörtten bir fazla. * Beşsı nı flıilkokul. * Biraz, bir parça, birkaç.

beşaş ağıbeşyukarı * Bkz. üç aş ağ ı , beşyukarı . beşbeter * Besbeter. beşbinlik * Beşbin liralı k bütün kâğ ı t para. beşbir beşdört

* Bkz. pencüyek. * Oyunda, atı lan zarlardan birinin beş , öbürünün dört benekli yüzünün üste gelmesi.

beşduyu * Dokunma, görme, iş itme, koklama, tat alma duyuları . beşiki

* Bkz. pencüdü.

beşkardeş * Şamar, tokat. beşmilyonluk * Beşmilyon liralı k bütün kâğ ı t para.

beşon

* Az sayı da, biraz. * Beşve on santim ölçülerinde biçilmişkereste.

beşpara almamak * hiç para almamak. beşpara etmez * hiçbir değeri yok, iş e yaramaz. beşparalı k * Değersiz, aş ağ ı lı k, bayağı . beşparalı k etmek * Bkz. on paralı k etmek. beşparalı k olmak * alçalmak, kusurları açı ğ a çı kmak. beşparası z * parası z, yoksul. beşparmak bir olmaz * ana ve babaları bir olduğ u hâlde kardeş ler arası nda çeş itli farklı lı klar bulunur. beşüç beşvakit

* Bkz. pencüse. * Günün belirli beşvaktinde kı lı nan namaz.

beşyüzlü * Beşyüzü olan cisim. beşyüzlük * Beşyüz liralı k bütün kâğ ı t para. *İ çinde beşyüz tane bulunan. beş aret *İ yi haber, müjde, muş tu, erim. beş bı yı k beş er beş er

*İ ri muş mula. *İ nsanoğ lu, insan. * Beşsayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine beş , her defası nda beş i bir arada.

beş er ş aş ar * insan her zaman yanı labilir. beş erî

*İ nsanoğ lu ile ilgili. * Bedensel, bedenle ilgili.

beş erî coğ rafya *İ nsanları n yerleş ik bulunduğ u yöre ile ilgisini ve o yörenin veya yerin türlü olayları nıinceleyen coğ rafya kolu. beş eriyet

*İ nsanlı k, insanoğulları . beş eriyetçi * Beş eriyet yanlı sı(kimse), hümanist, insancı l. beş eriyetçilik * Beş eriyetçi olma iş i veya durumu, hümanizm, insancı llı k. beş erli beş gen

* Beş er beş er sı ralanmı ş . * Beşkenarlı çokgen.

beş ibirlik * Kadı nları n süs için takı ndı kları , beşaltı n lira değ erinde olan altı n. beş ibiryerde * Bkz. beş ibirlik. beş iğini sallamak * çocukluğ undan veya çok eskiden tanı mak, büyümesine hizmet etmek. beş ik

* Süt çocukları nı yatı rmaya ve sallayarak uyutmaya yarayan, tahta veya demirden yapı lmı şsallanı r bir çeş it küçük karyola. * Bir ş eyin doğ up geliş tiğ i yer. * Yüz üstü yatı ş ta, geriye bükülü ayak bileklerini ellerle kavrayarak karı n üzerinde başve ayak yönünde sallanma. * Ambalâjlanacak malı n biçimine uygun olarak alta konulan parça veya parçaları n tümü. beş ik kertiğ i * Daha beş ikte iken anasıbabasıtarafı ndan niş anlanmı şkimse. beş ik kertme * Daha beş ikte iken anasıbabasıtarafı ndan niş anlanma. beş ik salı ncak * Bayram yerinde kurulan bir tür salı ncak. beş ikçi beş iklik

* Beş ik yapan veya satan kimse. * Beş ik olmaya uygun.

beş iklik etmek * beş ik vazifesini, fonksiyonunu yapmak. beş ikörtüsü *İ ki yana akı ntı sıolan çatı . beş ikten mezara kadar * bütün hayatıboyunca, ölünceye kadar. beş inci

* Beşsayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada dördüncüden sonra gelen.

beş inci kol * Bir ülkede gizli olarak, düş man için çalı ş an örgüt. beş iz

* Beş i bir arada doğ an (kardeş ler). beş izli * Beştanesi bir arada olan. beş leme

* Beş lemek iş i. * Tahmis.

beş lemek * Bir iş i beşkez yapmak. * Bir ş eyin sayı sı nıbeş e çı karmak. beş li

* Beşparçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden beştane bulunan. *İ skambil, domino gibi oyunlarda üzerinde beşiş areti bulunan kâğ ı t veya pul. * Divan edebiyatı nda beşdizeli bölümlerden oluş muşmanzume, muhammes. * Beşses veya beşmüzik aracıiçin yazı lan müzik eseri, kentet. * Beşmüzisyenin çaldı ğ ıcaz orkestrası . * Halk edebiyatı nda üçlemeli bir bende, konu ile ilgili aynı ölçüde bir çift dizenin bağ lanması yla oluş an manzume. beş lik * Beşpara, beşkuruşveya beşlira değerinde olan akçe. * Beş i bir arada olan, beştane alabilen. beş lik simit gibi kurulmak * kendine değ er vererek bir yere yayı lı p oturmak. beş me

beş me

* Her çubuğu ayrı ayrıbeşrenkte olan, yollu bir çeş it kumaş . * Çı krı kçıtezgâhı nı n kütüğ ü. * Tabaklanmamı şham deri.

beş parmak * Derisi dikenlilerden, beşı ş ı nlıyı ldı z biçiminde bir deniz hayvanı , beş pençe (Uraster). * Beşrenkte dokunmuşçubuklu kumaş . beş parmak otu * Gülgillerden, yol kı yı ları nda ve çayı rlarda yetiş en, sürgüne karş ıkullanı lan bir bitki, kurt pençesi (Potentilla reptans). beş pençe beş taş

* Bkz. beş parmak. * Beştaş la oynanan bir tür çocuk oyunu.

beş uş * Güler yüzlü, güleç, gülümser. bet

* Beti benzi atmak, beti benzi uçmak, beti benzi sararmak gibi deyimlerde beniz kelimesi ile birlikte, "çehre" anlamı nda ikileme oluş turur. * Bet bereket kalmamak, beti bereketi gelmek, beti bereketi kaçmak gibi deyimlerde bereket kelimesi ile birlikte "bolluk" anlamı nda ikileme oluş turur. bet

* Kötü, çirkin, tuhaf.

bet beniz kalmamak * yüzü sararı p solmak. bet bet bakmak * kötü kötü bakmak, bir kötülük yapacakmı şgibi durmak. bet suratlı * Yüreğinin kötülüğ ü yüzünden belli olan. beta

* Yunan alfabesinin ikinci harfi -B.

beta ı ş ı nları * Radyoaktif cisimlerin yaydı kları üç ı ş ı ndan biri. betatron

* Elektronlarıhı zlandı ran elektromanyetik bir araç.

betelemek * Bkz. etelemek betelemek. betelenmek * Karş ıgelmek, dikleş mek, kafa tutmak. beter

*İ yice kötü.

beter etmek * daha kötü duruma getirmek. beterin beteri var * çok kötü bir duruma düş en kimse, bundan daha kötü durumları n da bulunduğ unu düş ünerek teselli bulmalı dı r. beterleş me * Beterleş mek iş i veya durumu. beterleş mek * Beter duruma girmek veya o durumda bulunmak. beti

* Resim ve heykel sanatları nda varlı kları n biçimi.

beti benzi kireç kesilmek (beti benzi atmak, solmak veya beti benzi uçmak) * herhangi bir sebeple kanıçekilip yüzü solmak, korkmak. beti bereketi kalmamak (veya kaçmak) * azalmak, kı tlaş mak, çabuk tükenmek. betik betili

* Yazı lıolan ş ey, kitap, mektup, tezkere, pusula. *İ çinde insan, hayvan ve doğa ögeleri bulunan (resim veya heykel), figüratif.

betili sanat * Doğanı n görünen biçimlerini iş leyen sanat, figüratif sanat. betim * Betimlemek iş i, betimleme. * Bir ş eyi, bir kimseyi, bir olay veya duyguyu betimleyen söz veya yazı , tasvir.

betimleme * Betimlemek iş i, tasvir. betimlemeci * Betimlemeye ağ ı rlı k veren, tasvirci. betimlemek * Bir nesnenin, kendine özgü belirtilerini tam ve açı k biçimde söz veya yazıile anlatmak, tasvir etmek. betimlenme * Betimlenmek durumu. betimlenmek * Betimlemek iş i yapı lmak. betimleyici * Betimleme yanlı sı . betimsel * Betimle ilgili, tasvirî. betimsel dil bilgisi * Bir dilin belirli çağ ı nıinceleyen dil bilgisi, betimlemeli dil bilgisi, tasvirî dil bilgisi. betine gitmek * gücüne gitmek, kendine yedirememek. betisiz

*İ çinde insan, hayvan ve doğa ögeleri bulunmayan (resim veya heykel), nonfigüratif.

betisiz sanat * Beti kullanmayan nonfigüratif sanat. beton

* Çimentonun su yardı mı yla kum, çakı l gibi maddelerle karı ş masısonucu oluş an sert, dayanı kl ı , bağ layı cı yapay yı ğ ı ş ı m. beton gibi * çok sağ lam, dayanı klı , sert. * güçlü. betonarme * Yapı da gücü, esnekliğ i artı rmak için metal ve çimentodan yararlanma yöntemi, demirli beton. betoncu

* Yapı larda beton dökme iş leriyle uğ raş an usta veya iş çi.

betoniyer * Beton karma makinesi. betonkarar * Beton karma makinesi. betonlaş ma * Betonlaş mak durumu. betonlaş mak * Beton duruma gelmek. bevliye

*İ drar yolları hastalı kları , üroloji.

bevliyeci

*İ drar yolu hastalı klarıhekimi, ürolog.

bevliyecilik * Bevliyecinin iş i veya mesleği. bevvap * Kapı cı . * Mahalle okulları nda hademe. bey * Günümüzde erkek adları ndan sonra kullanı lan saygı sözü. * Erkek özel adları yerine kullanı lı r. * Eş , koca. * Zengin, ileri gelen kimse, bay. *İ skambil kâğ ı tları nda birli, as. * Boy gibi küçük bir toplumun veya küçük bir devletin baş kanı . * Komutan. * Erkek sı fatları nı n hemen arkası na eklenir. bey (veya paş a) gibi yaş amak * bolluk içinde yaş amak. bey armudu *İ ri, kokulu ve tatlıbir armut türü. bey erki * Zengin erki, plutokrasi. bey kardeş * erkekler için seslenme sözü. bey mi yaman, el mi yaman * Bkz. el mi yaman, bey mi yaman. beyaban

* Çöl.

beyan * Söyleme, bildirme. * Bir eserde, düş üncelerin, duyguları n, hayallerin doğuşve değerlerini, bunları n anlatı mı nda tutulacak yolları konu edinen bir edebiyat bilgisi dalı . beyan etmek * bildirmek, söylemek, ileri sürmek, anlatmak. beyanat * Demeç, bildiri. beyanat vermek (veya beyanatta bulunmak) * demeç vermek. beyanname * Bildirge. beyaz

* Ak, kara karş ı tı . * Bu renkte olan. * Beyaz ı rktan olan kimse. * (baskı da) Normal karalı kta görünen harf çeş idi.

beyaz adam

* Beyaz ı rka mensup olan kiş i. * Avrupalı . beyaz baston * Görme özürlülerin yürürken kullandı kları madenî çubuk. beyaz cam * Televizyon ekranı . beyaz dizi * Genellikle sevgi konuları nıbasit bir biçimde iş leyen romanlardan oluş an dizi. beyaz eş ya * Buzdolabı , çamaş ı r makinesi, bulaş ı k makinesi gibi ev aletlerine toplu olarak verilen ad. beyaz et

* Tavuk, balı k vb. etlere verilen genel ad.

beyaz etmek (veya beyaza çekmek) * yazı yıtemize çekmek. beyaz ı rk

* Avrupa, Kuzey Amerika, Güney ve BatıAsya ile Kuzey Afrika'da yaş ayan ve teninin rengi açı k olan ı rk.

beyaz iş * Beyaz pamuklu veya keten kumaş lar üzerine beyaz veya renkli ipliklerle yapı lan sarma iş . beyaz kitap * Bir sorunu aydı nlatmak ve savunmak için bir kurum veya hükûmetçe yayı mlanan kitap. beyaz kömür * Akarsulardan elde edilen elektrik gücü. beyaz oy

* Onaylayı cı oy.

beyaz perde * Göstericiden çı kan görüntülerin üzerinde yansı dı ğı , sinema filminin oynatı ldı ğıyüzey. * Sinema. beyaz peynir * Beyaz renkli bir tür peynir. Beyaz Rus * Ekim ihtilâlinde komünist kı zı l yönetimden kaçan Rusyalıkimse. * Beyaz Rusya halkı ndan olan kimse. beyaz sabun * Beyaz renkli bir tür sabun. beyaz ş arap * Sadece beyaz üzüm ş ı rası ndan yapı lan ş arap. beyaz zehir * Eroin, kokain gibi sı vıolmayan uyuş turucu madde. beyazı msı * Beyaza çalan. beyazı mtı rak * Beyaza çalar renk.

beyazı n adı , esmerin tadı * esmerleri övmek için söylenir. beyazlanma * Beyaz duruma gelme, ağ arma. beyazlanmak * Beyaz duruma gelmek, ağ armak. beyazlaş ma * Beyazlaş mak iş i veya durumu. beyazlaş mak * Beyaz duruma getirmek. beyazlatı cı * Daha beyaz duruma getiren kimyasal madde. * Dokunan kumaş ları n renk tonları nıaçan veya beyazlatan ve kumaş lar üzerindeki lekeleri gideren (kimse). beyazlatı lmak * Beyaz duruma getirilmek, ağartı lmak. beyazlatma * Beyazlatmak iş i, ağartma. * (kâğı tçı lı kta) Parlaklı ğ ı n iyileş tirilmesi için hamur bileş enlerinin renginin az veya çok oranda değ iş tirilmesi veya giderilmesi. beyazlatmak * Beyaz duruma getirmek, ağ artmak. beyazlı * Beyazıbulunan. beyazlı k

* Beyaz olma durumu. * Ağartı .

beyazsinek * Özellikle pamukları n üzerinde üreyerek bitkinin öz suyunu emen ve kuruması na sebep olan bir sinek türü. beyaztilki * Tilkinin kı ş lı k tüyünden yapı lan kürk. beybaba

* Yaş lıerkeklere teklifsizce seslenişbiçimi. * Çocukları n babalarıiçin kullandı ğ ısaygı sözü.

beyefendi * Saygıbelirtmek için erkek adları nı n sonuna getirilen veya bu adları n yerine kullanı lan san. beygir * At. * Yük taş ı yan, araba çeken, üstüne binilen at. * Atlama beygiri. beygir gücü * Saniyede 75 kilogrammetrelik işyapan bir motorun gücü. beygirci * Beygir besleyen veya kiraya veren kimse. beygirli

* Beygiri olan. beygirlik * Beygire ait, beygir için. * Beygir gücünde. beygirsiz * Beygiri olmayan. beyhude

* Boş una. * Yararsı z, anlamsı z.

beyhude yere * boşyere, boş u boş una, gereği yokken. beyhudelik * Beyhude olma durumu. beyin

* Kafatası nı n üst bölümünde beyin zarıile örtülü, iki yarı m yuvar biçiminde sinir kütlesinden oluş an, duyum ve bilinç merkezlerinin bulunduğu organ, dimağ . * Muhakeme, usa vurma. * Bir ş eyi yönetmede önemli görevi olan kimse. * Bilgisi, eğ itimi, düş üncesi yüksek düzeyde olan kimse. beyin cerrahı * Beyin konusunda uzmanlı k yapmı şcerrah. beyin cerrahîsi * Hastahanelerde beyin konusunda ameliyat yapabilen bölüm. beyin göçü *İ leri düzeydeki meslek ve bilim adamlarıile uzmanları n bir baş ka geliş mişülkede yerleş ip çalı ş mak amacı ile kendi ülkelerinden ayrı lması . beyin gücü * Bir ülkede ileri düzeyde iyi yetiş mişolan meslek ve bilim adamlarıile uzmanları n fikir gücü. beyin jimnastiğ i * Bkz. zihin jimnastiği. beyin kanaması * Beyni besleyen damarlardan bir veya birkaçı ndan dı ş arı kan sı zmasısonucu, beslenen bölgenin çalı ş maz duruma gelmesi. beyin karı ncı kları *İ çinde beyin-omurilik sı vı sıbulunan, kafa içinin, dört boş luğundan her biri. beyin omurilik sı vı sı * Örümceksi zarla ince zar arası ndaki boş lukta bulunan beyinle omuriliği çepeçevre saran sı vı . beyin orağı * Beynin iki lopu arası ndaki zar. beyin takı mı * Bir kurum veya kuruluş un yönetiminde etkin rol oynayan kimseler. beyin üçgeni * Beynin alt tarafı ndaki üç kı vrı mlıyuvarlak çı kı ntı . beyin yı kamak

* insanı , kendine özgü düş ünce ve dünya görüş üne yabancı laş tı rmak, baş ka yönde düş ünür ve davranı r duruma getirmek amacı yla çeş itli yollarla etkilemek. beyin zarı * Beyni üst üste saran zar, korteks. beyin zarları * Beyni üst üste saran üç zar. beyincik beyinli

beyinsel beyinsi

* Kafatası nı n art bölümünde ve beynin altı nda, hareket dengesi merkezi olan organ, dimağçe. * Beyni olan. * Akı llı , düş ünceli. * Beyinle ilgili. * Beyne benzeyen.

beyinsiz * Beyni olmayan. * Akı lsı z, düş üncesiz. beyit * Ev. * Anlam bakı mı ndan birbirine bağ lıiki dizeden oluş muşş iir parçası . beyitli * Beyti bulunan, içinde beyit olan. beyiye

* Bkz. satı mlı k.

beylerbeyi * Sancak beylerinin baş ı . beylik

* Bey olma durumu. * Devletle ilgili, devlete özgü olan, devlet malıolan, mirî. * Herkesin kullandı ğı , çok bilinen, herkesin bildiği, basmakalı p. * Rahat yaş ama. * Merkeze tam bağlıolmayarak bir beyin yönetimi altı ndaki ülke, emirlik, emaret. * Hükûmet. * Bir çeş it küçük ve ince asker battaniyesi.

beylik fı rı n has çı karı r * devlet görevlisi olmanı n insana birçok kazançlar sağladı ğı nış aka yollu anlatmak için söylenir. beylik söz * Herkesin kullandı ğı , etkisi kalmamı şsöz. beylikçi * Divanıkaleminin baş ı . beynamaz * Namazsı z, namaz kı lmayan, pis (kimse). beynelmilel * Milletler arası , uluslar arası , enternasyonal.

beynelmilelci * Bkz. uluslar arası cı . beynelmilelcilik * Milletlerin sosyal sı nı flarıarası nda uygunluk olması ve birlikte davranı lması gerektiğ ini savunan görüş , milletler arası cı lı k, uluslar arası cı lı k, enternasyonalizm. beyni atmak * Bkz. tepesi atmak. beyni bulanmak * sersemlemek, düş ünemez olmak. * kötü bir ş ey sezinlemek. beyni karı ncalanmak * zihin yorgunluğundan düş ünemez olmak. beyni kaynamak * aş ı rısı caktan sersemlemek, bunalmak. beyni sı çramak * aklıbaş ı ndan gitmek. beyni sulanmak * düzgün düş ünemez olmak, bunamak. beyninde

* Arası nda.

beyninde ş imş ekler çakmak * çok üzülmek, sarsı lmak. * zihninde birden bir düş ünce doğ mak. beyninden vurulmuş a dönmek * beklenmedik bir durum karş ı sı nda olağ anüstü bir üzüntü ve ş aş kı nlı ğa uğramak. beynine girmek * herhangi bir konuda birisini yönlendirmek, ikna etmek. beynine vurmak * (içki etkisiyle) ne yaptı ğ ı nıbilemez duruma gelmek. beynini kemirmek * rahatsı zlı k vermek, huzurunu kaçı rmak. beysbol * Dokuzar kiş ilik iki takı m arası nda bir top ve sopayla oynanan, Amerika Birleş ik Devletlerinde yaygı n bir çeş it oyun. beysbolcu * Beysbol oynayan ve oynatan (kimse). beytülmal * Devlet hazinesi. beyyine

beyzade

* Bir olayı n doğruluğunu ortaya koyabilen yöntem. * Duruş ma sı rası nda bir düş ünceyi gerçekleş tirmek için baş vurulan belge, kanı t, tutamak, delil. * Bey oğ lu.

* Soylu kimse. * Özenle büyütülmüş , nazlı kimse. beyzadelik * Soyluluk. beyzî * Yumurta biçiminde, söbe, oval. bez

bez

* Pamuk veya keten ipliğ inden yapı lan dokuma. * Pamuktan, düz dokuma. * Herhangi bir cins kumaş . * Herhangi bir işiçin kullanı lan dokuma. * Geliş igüzel kumaşparçası , çaput. * Bezden yapı lmı ş . *İ çinden geçen kandan veya öz sudan bazımaddeler ayı rarak salgı oluş turan organ, gudde.

bez bağlamak * bebeklere altları nıkirletmesinler diye bez koymak. bez tüyler * Bitkilerde salgı çı karan tüyler. bezci * Bez yapan veya alı p satan (kimse). bezcilik bezdirici

* Bezcinin iş i veya mesleğ i. * Usanç veren.

bezdirilme * Bezdirilmek iş i veya durumu. bezdirilmek * Bezmesine sebep olmak, bezmesine yol açmak. bezdirme

* Bezdirmek iş i.

bezdirmek * Bı ktı rmak, usandı rmak, bı kkı nlı k vermek. beze

beze

* Yara veya çı ban sebebiyle vücudun herhangi bir yerinde oluş an ş iş kinlik. * Bez (I). * Hamur topağ ı , pazı .

beze * Yumurta akıve pudra ş ekeri ile yapı lan bir çeş it kuru pasta. bezek

bezekçi

* Süs, ziynet. * Bir eseri süslemeye yarayan motiflerin her biri.

* Duvar ve tavanları boyayı p birtakı m resim veya ş ekillerle süsleyen kimse, nakkaş . * Gelinleri süsleyen kadı n. bezekleme * Bezeklemek iş i. bezeklemek * Süslemek, bezemek. bezekli bezeleme

* Bezeği olan, süslü, süslenmiş . * Bezelemek iş i.

bezelemek * Hamur topağ ıyapmak. bezeli * Bezeği olan, bezekli. bezelye

bezeme

* Baklagillerden, yurdumuzun her yanı nda yetiş tirilen, tı rmanı cıbir bitki (Pisum sativum). * Bu bitkinin yuvarlak tanesi. * Süsleme, tezyin. * Süs, süsleyen ş ey.

bezemeci * Bezeme yapan oymacıveya nakkaş . bezemecilik * Bezemecinin yaptı ğ ıiş . bezemek

* Süslemek, donatmak, tezyin etmek.

bezemeli * Süslü, dekoratif. bezen bezeniş bezenme

* Bezek, süs. * Bezenme iş i veya biçimi. * Bezenmek iş i veya durumu.

bezenmek * Bezemek iş ine konu olmak, süslenmek. * Kendini bezemek, süslenmek. bezetme * Bezetmek iş i. bezetmek * Bezeme yaptı rmak, süsletmek. bezeyici

* Bezekleme yapan ressam, dekoratör.

bezeyiş bezgi bezgin

* Bezeme iş i veya biçimi. * Süs, bezek. * Yaş ama veya işgörme isteğini yitirmiş .

bezginleş me * Bezginleş mek iş i. bezginleş mek * Bezgin duruma gelmek. bezginlik

* Bezgin olma durumu, usanç, yorgunluk.

bezi herkesin arş ı nı na göre vermezler * genel kurallar kiş ilerin isteklerine göre bozulmaz. bezik *İ ki, üç veya dört kiş i arası nda 96 kâğ ı tla oynanan bir çeş it iskambil kâğ ı dıoyunu. bezilme bezilmek bezir

* Bezilmek iş i. * Bezmek iş ine konu olmak, bezmek durumuna gelinmek. * Keten tohumu. * Bkz. bezir yağı .

bezir yağı * Keten tohumundan çı karı lan ve yağ lıboya yapmak için içine renkli maddeler katı lan, çabuk kurur bir yağ. bezirgân * Tüccar. * Alı şveriş te çok kâr amacı nıgüden kimse. * Mesleğ ini sadece kazanç için kullanan kimse. * Yahudilere verilen ad. bezirgânbaş ı * Padiş ahı n kullanacağ ıçuha, bez, tülbent gibi eş yalarısağ lamak ve bunlarıkorumakla görevli kimse. * Bir çocuk oyunu. bezirgânlı k * Bezirgâna yakı ş ı r davranı ş . bezirleme * Bezirlemek iş i. bezirlemek * Bezir yağıile yağlamak, bezir yağı sürmek. bezleme

* Bezlemek iş i.

bezlemek * Bez veya kumaşile örtmek veya kaplamak.

* Çocuğ un altı na bez koymak, çocuğ u belemek. bezm *İ çki meclisi, dost toplantı sı . bezme bezmek bezsi

* Bezmek iş i. * Bezgin duruma gelmek, bezginlik getirmek, bı kı p usanmak. * Bez dokusunda olan, bezi andı ran.

bezzaz * Kumaşalı p satan kimse,manifaturacı . bezzazlı k * Kumaşsatma iş i, manifaturacı lı k. bı cıbı cı * (çocuk dilinde) Yı kanma. * Genellikle benzinliklerde bulunan otomobil yı kama aleti ve yeri. bı cıbı cıyapmak * yı kanmak. bı cı l

bı cı lgan

* Aş ı k kemiğinin altı nda bulunan küçük bir kemik. * Bu kemikle oynanan bir oyun. * Bkz. bı çı lgan.

bı cı r bı cı r * Sürekli ve çok konuş ma için kullanı lı r. bı cı rgan bı çak

* Boru biçimindeki maden parçaları n içini düzleş tirip parlatmakta kullanı lan alet. * Bir sap ve çelik bölümden oluş an kesici araç. * Çeş itli kesme iş lerinde kullanı lan keskin ağı zlı araç. * Jilet.

bı çak altı na yatmak * (insan için) ameliyat olmak. bı çak atmak * bir hedefe bı çak fı rlatmak. * bı çaklamak. * ameliyat etmek. bı çak bı çağ a gelmek * bı çakla birbirine saldı racak kadar zorlu kavga etmek. bı çak çekmek * üzerindeki bı çağ ıbirden ele alarak birine saplamaya hazı rlanmak. bı çak gibi * ince, keskin.

bı çak gibi kesilmek * (söz, konuş ma, sohbet) birden bitmek, duruvermek. bı çak gibi kesmek * çok keskin olmak. * birdenbire ve tamamen ortadan kaldı rmak. bı çak gibi saplanmak * (sancı , ağrı ) birden ve güçlü olarak gelmek. bı çak kemiğ e dayanmak * çekilen sı kı ntıartı k katlanı lamayacak bir duruma gelmek. bı çak kı nı nıkesmez * kötüler yararlandı kları kimselere kötülük etmekten çekinirler. bı çak sı rtı * Bı çağı n keskin olmayan ters yanı . * Çok az (fark), çok yakı n (aralı k). bı çak silmek * bir iş i bitirmek. bı çak vurmak * bı çakla kesmek. * bı çaklamak. bı çak yarasıonulur, dil yarasıonulmaz * hakaret, ağ ı r söz gibi gönül kı rı cı davranı ş ları n hiçbir zaman unutulmayacağ ı nı anlatı r. bı çak yemek * bı çaklanmak. bı çakçı

* Bı çak ve daha baş ka kesici araçlar yapan veya satan kimse.

bı çakçı lı k * Bı çak ve benzeri ş eyleri yapma veya satma iş i. bı çaklama * Bı çaklamak iş i. bı çaklamak * Bı çakla kesmek. * Bı çakla yaralamak. bı çaklanma * Bı çaklanmak iş i. bı çaklanmak * Bı çaklamak iş ine konu olmak. bı çaklatma * Bı çaklatmak iş i. bı çaklatmak * Bı çakla saldı rı yıtahrik etmek, bı çakla saldı rtmak ve yaralatmak. bı çaklı * Bı çağı olan. bı çaklı k

* Bı çak koyacak yer. * Bı çak yapmaya elveriş li (maden). bı çı k

* Sel veya dere yatağı .

bı çı lgan * Azmı ş , yayı lmı ş(yara). * Hayvanları n tı rnak kökünde oluş an yara. bı çkı * Tahta veya ağ aç biçmekte kullanı lan, karş ı lı klıiki sapıolan ve iki kiş i tarafı ndan kullanı lan büyük testere. * Motorla çalı ş an bir çeş it güçlü testere. * Saraç bı çağı . * Bağbudamaya yarayan diş li bı çak. bı çkı evi

* Tomruklardan kalas, kalaslardan daha ince tahtalar kesen, boyları nıve kenarları nıdüzgün ve eş it olarak düzelten işyeri. bı çkı tozu * Doğramacı lı kta bı çkı dan çı kan ve çoklukla yakacak olarak kullanı lan toz ve talaş . bı çkı cı

* Bı çkıile ağ aç ve tahta kesen kimse. * Bı çkıyapı p satan kimse.

bı çkı hane * Bı çkıevi. bı çkı n * Külhanbeyi, kabadayı . * Korkusuz, gözü pek, yürekli, cesur. bı çkı nlaş ma * Bı çkı nlaş mak iş i. bı çkı nlaş mak * Kabadayı lı k taslamak. bı çkı nlı k bı dı k

* Bı çkı n olma durumu. * Kı sa ve tı knaz.

bı kı lma * Bı kı lmak iş i. bı kı lmak

* Usanı lmak.

bı kı p usanmak * çok bezmek. bı kı ş

* Bı kma iş i veya biçimi.

bı kı ş ma * Bı kı ş mak iş i. bı kı ş mak

* Karş ı lı klıolarak birbirinden bı kmak. bı kkı n * Çok bı kmı ş , usanmı ş , bezmiş . bı kkı nlı k * Çok bı kmı şolma durumu. bı kkı nlı k gelmek * bı kmak, usanmak, bunalmak. bı kkı nlı k vermek * bir ş eyi sürekli tekrarlayarak karş ı sı ndakini usandı rmak. bı kkı ntı * Bı kma duygusu. bı kma

* Bı kmak iş i.

bı kmak

* Tekrarlanması , sürüp gitmesi yüzünden bir ş eyden doygunluk veya yorgunluk duyarak onu istemez duruma gelmek, usanmak. * Dayanamaz duruma gelmek. bı ktı rı cı * Bı kkı nlı k verici. bı ktı rma

* Bı ktı rmak iş i.

bı ktı rmak * Bı kması na yol açmak, bı kkı nlı k vermek, usandı rmak. bı ldı r * Geçen yı l, bir yı l önce. bı ldı rcı n

* Tavukgillerden, boz renkli, benekli, yurdumuzda en çok güzün, eti için avlanan göçebe kuş(Coturnix).

bı ldı rcı n eti * Bı ldı rcı n kuş unun saka ve avcı larca beğ enilen kı rmı zıeti. bı ldı rcı n gibi * kı sa boylu, dolgunca, alı mlı(kadı n). bı lkı ma * Bı lkı mak iş i veya durumu. bı lkı mak

* Bozulmak, yumuş amak, zedelenmek, erimek.

bı llı k bı llı k * Çok tombul, etli butlu. bı ngı l bı ngı l * Dolgun ve pelte gibi titrek. bı ngı ldak * Kafatasıkemikleş meden önce kemiklerin birleş me yerlerinde bulunan kı kı rdak bölümü. bı ngı ldama

* Bı ngı ldamak iş i. bı ngı ldamak * (et ve sı vıiçin) Yumuş aklı k veya ş iş manlı k sebebiyle oynamak, titremek. bı rak Allah'ı nıseversen * bir kimse veya nesnenin değ ersizliğini belirtmek için kullanı lı r. bı rak ki

* saymasak, hesaba katmasak da.

bı rakı lma * Bı rakı lmak iş i veya durumu. bı rakı lmak * Bı rakmak iş ine konu olmak, terk edilmek. bı rakı m bı rakı ş

* Bı rakmak iş i. * Bı rakma iş i veya biçimi.

bı rakı ş ma * Karş ı lı klıbı rakmak iş i, ateş kes, mütareke. bı rakı ş mak * Savaş ma, çarpı ş ma gibi durumlarıkarş ı lı klı bı rakmak, ateş kes yapmak, mütareke yapmak. bı rakı t bı rakma

* Tereke. * Bı rakmak iş i. * Salı verme, terk.

bı rakmak * Elde bulunan bir ş eyi tutmaz olmak. * Koymak. * Bir iş i baş ka bir zamana ertelemek. * Unutmak. * Eski bulunduğu yerini veya durumunu değiş tirmemek. * Saklamak, artı rmak. * Bir iş in sorumluluğ unu, yükümlülüğünü baş kası na vermek, görevlendirmek. * Engel olmamak. * Sarkı tmak. * (ölen, ayrı lan birinden iş , kiş i, nesne vb.) Kalmak. * Bir alı ş kanlı ktan veya bir iş ten vazgeçmek. * Uğ raş maz olmak, artı k uğ raş mamak. * (bı yı k veya sakal) Uzatmak. * Özgürlük vermek, hürriyetine kavuş ması nısağ lamak. * Boş amak. * Kötü bir durumda terk etmek. * Ayrı lmak; terk etmek. * Sı nı f geçirmemek, döndürmek. * Bir pazarlı kta, belli bir fiyata vermeyi kabul etmek. * Bakı lmak, korunmak için vermek. * Yanı na almamak, yanı nda götürmemek. * Sahiplik hakkı nıbaş kası na vermek. * Yapı ş ı k olan bir ş ey yapı ş ı klı ktan kurtulmak. * (bulunduğ u veya dokunduğ u yerde) Oluş turmak, meydana getirmek.

bı raktı ğ ı m (bı raktı ğ ı ), bağladı ğı m (bağladı ğı ) yerde (çayı rda) otluyorsun (otluyor) * uzun süredir hiçbir ilerleme ve değ iş iklik göstermiyor (veya göstermiyorsun). bı raktı rma * Bı raktı rmak iş i. bı raktı rmak * Bı rakması nısağlamak, bı rakması na yol açmak. bı tı rak

* Kı rlarda yetiş en yabanî bir otun dı ş ı dikenli tohumu.

bı yı ğı terlemek * bı yı ğı yeni yeni çı kmaya baş lamak. bı yı ğı nıbalta kesmez olmak * kimseden korkusu olmamak. bı yı ğı nısilmek * bir iş i olmuşbitmişsayarak onunla uğraş maktan vazgeçmek. bı yı k

* Üst dudak üzerinde çı kan kı llar. * Balı klarda deri uzantı sı . * Asma gibi bitkilerde, sarı lı p tutunmaya yarayan sürgün.

bı yı k altı ndan gülmek * birinin durumuna belli etmemeye çalı ş arak gülümsemek. bı yı k bı rakmak * bı yı k uzatmak. bı yı k burmak (veya bükmek) * çalı m yapmak amacı yla bı yı kları nı kı vı rmak. bı yı klanma * Bı yı klanmak iş i. bı yı klanmak * Bı yı ğıçı kmak, bı yı klıduruma gelmek. bı yı kları ele almak * delikanlı lı k çağ ı na girmek. bı yı klı

* Bı yı ğıolan, bı yı ğ ı nıtı raşetmemişolan.

bı yı klıbalı k * Sazangillerden, büyüklerinin boyu 2 m yi bulan, eti sevilen bir balı k (Barbus fluviatilis). bı yı ksı z * Bı yı ğıolmayan, bı yı ğ ı nıtı raşetmişolan. bı zbı z bı zdı k bı zı r

* Davula sol elle vurulan ince değ nek. * Ufak çocuk. * Kadı nlı k organı nı n üst yanı nda cinsel zevk duyumu noktası olan bölüm, klitoris.

Bi bîaman

* Bizmut'un kı saltması . * Hoş görüsüz, amansı z, gaddar, zalim.

biat * Bir kimsenin egemenliğ ini tanı ma. * Osmanlıİ mparatorluğunda padiş ah ölünce tahta geçecek oğlunun devlet yönetimindeki etkili gruplarca kabul ve tasdik edilmesi. biat edilmek * birinin egemenliğ i tanı nmak. biat etmek * birinin egemenliğ ini tanı mak, kabul etmek. bîbaht bîbehre biber

* Bahtsı z, kadersiz, kötü talihli. * Payıolmayan, pay almamı ş . * Patlı cangillerden, yurdumuzda çok yetiş en bir bitki (Capsicum annuum). * Bu bitkinin, tazeyken sebze olarak yenilen veya kurutulup baharat olarak yararlanı lan ürünü.

biber atmak * içine biber koymak. biber gibi * çok acı . biber gibi yanmak * (deri, göz vb.) çok acı mak. biber salçası * Kı rmı zı biberden yapı lmı şsalça. biber turş usu * Yalnı zca uzun yeş il biberden yapı lmı şturş u. biberiye * Ballı babagillerden, Akdeniz çevresinde çok yetiş en, güzel kokulu yaprakları nıdökmeyen, çiçekleri soluk mavi renkli, çok yı llı k bir bitki (Rosmarinus officinalis). biberleme * Biberlemek iş i. biberlemek * Biber serpmek, biber katmak. biberli

biberlik

biberon

*İ çine biber katı lmı ş . * Acı . * Biber konulan küçük kap. * Biber yetiş tirilen yer. * Genellikle süt çocukları na süt ve sulu yiyecekleri içirmekte kullanı lan emzikli ş iş e.

bibersiz

bibi bibliyofil

*İ çine biber katı lmamı ş . * Acı sı z. * Babanı n kı z kardeş i, hala. * Kitapsever.

bibliyograf * Bibliyografya uzmanı , kaynaklarıbilen uzman. bibliyografi * Bibliyografya. bibliyografik * Kaynakla ilgili. bibliyografya * Kaynaklar, kaynakça. bibliyoman * Bibliyomanisi olan (kimse). bibliyomani * Hastalı k derecesine varan kitap sevgisi, kitap düş künlüğü. bibliyotek * Kitaplı k, kütüphane. bibliyotekçi * Kütüphaneci. biblo

* Çeş itli maddelerden yapı lan heykel, vazo gibi zarif küçük süs eş yası .

biblo gibi * ufak tefek, zarif (kı z). bici bicik bicili

* Bkz. cici bici. * Meme, meme baş ı . * Bkz. cicili bicili.

bîçare * Çaresiz, zavallı(kimse). bîçare olmak * çaresiz kalmak. bîçarelik biçem

* Biçare olma durumu, zavallı lı k, çaresizlik. * Üslûp.

biçenek

* Her yı l belirli bir süre otlatı ldı ktan sonra yeniden geliş en bitkilerin biçilerek değ erlendirildiğ i tabiî çayı r.

biçerbağ lar * Ekini hem biçen, hem de bağdurumuna getiren makine. biçerdöver * Ekin biçen, döven, taneleri ayı ran, samanıbağ lam veya balya durumuna getiren makine. biçici biçicilik biçilme

* Biçmek iş ini yapan (kimse). * Biçicinin iş i veya mesleği. * Biçilmek iş i.

biçilmek * Biçmek iş ine konu olmak. biçilmişkaftan * bütünü ile uygun, elveriş li (iş ). biçim

biçim

* Dı şgörünüş ,ş ekil. * Yakı ş ı k alan ş ekil, uygun ş ekil. * Herhangi bir ş eyin benzeri. * Sanat ve edebiyat eserlerinde dı şgörünüş , form. * Tarz. * Manzumelerin kuruluşve uyak düzenlerine göre olan dı şgörünüş ü, ş ekil. * Biçmek iş i.

biçim almak * biçimlenmek, belli bir biçime girmek, ş ekillenmek. biçim bilimi * Yapıbilimi, morfoloji. biçim birimi * Kelimelere gramer bakı mı ndan biçim veren, çoğ u ek durumunda olan öge, morfem. biçimci

* Biçimcilik yanlı sıolan (kimse). * Alı ş ı lmı şkural, tutum, davranı şveya belli biçimin dı ş ı na çı kmayan (kimse), ş ekilci, formaliteci, formalist.

biçimcilik * Biçime sı kısı kı ya bağ lı lı k. * Özü, içeriği yeterince önemsemeden, yalnı z biçim üzerinde duran, biçime ağı rlı k veren görüş . biçime sokmak (veya biçim vermek) * bir ş eyi biçimlendirmek. biçimine getirmek * sı rası nı , fı rsatı nı bulmak, punduna getirmek, en uygun durumunu yakalamak. biçimleme * Çeş itli maddelerin biçimsel imkânlarıile birbirleri arası ndaki düzen iliş kilerini araş tı rma iş i. biçimlendirilme

* Biçimlendirilmek iş i. biçimlendirilmek * Bir ş eye biçim verilmek. biçimlendirme * Biçimlendirmek iş i, ş ekillendirme. biçimlendirmek * Bir ş eye belirli bir biçim vermek, ş ekillendirmek. biçimlenme * Biçimlenmek iş i, ş ekillenme. biçimlenmek * Bir ş ey belli bir biçim kazanmak, ş ekillenmek. biçimli

biçimsel

* Biçimi güzel olan, mevzun. * Ortamı na uygun düş en, yakı ş ı k alan. * Biçime dayanan, biçimle ilgili, ş ekle ait, ş eklî, formel.

biçimselleş tirme * Biçimselleş tirmek iş i. biçimselleş tirmek * Biçimsel duruma getirmek. * Bir kuramıbiçimsel bir kurama dönüş türmek. biçimsellik * Biçime uygun olma durumu. biçimsiz * Kendine özgü bir biçimi olmayan, biçimi bozuk, ş ekilsiz. * Kötü, hoşolmayan, yakı ş ı ksı z. * Kendine özgü billûrlaş mı şbir biçimi olmayan (madde), amorf. biçimsizleş me * Biçimsizleş mek iş i. biçimsizleş mek * Biçimsiz duruma gelmek, biçimi bozulmak. biçimsizlik * Biçimsiz olma durumu. * Çirkinlik, yakı ş ı ksı zlı k. biçiş biçki

* Biçmek iş i veya biçimi. * Dikilecek kumaş ıbelli bir modele ve ölçüye göre kesme sanatı .

biçki dikişkursu * Terzilik mesleğini öğretmek amacı yla verilen kurs. biçki dikişyurdu * Halka açı k terzilik mesleğ ini öğ retme ve uygulama yeri. biçki yapmak

* dikilecek kumaş ıbelli bir modele ve ölçüye göre kesmek. biçki yurdu * Biçki ve dikişokulu. biçkici

* Kumaş ıbelli bir modele göre biçen (kimse).

biçme

* Biçmek iş i. * Alt ve üst tabanlarıbirbirine paralel ve eş it iki çokgenden, yanal ayrı tı ları da eş it ve paralel doğ rulardan oluş an çok düzlemli cisim, menş ur, prizma. * Yontulmuşyapıtaş ı . biçmek * Belli bir biçim vererek kesmek. * Dikilecek kumaş ıbelli bir ölçüye ve modele uygun olarak makasla kesmek. * Ekini, otu orakla, tı rpanla, makine ile kesmek. * Yaylı m ateş iyle öldürmek. * (değ er, paha, fiyat) Koymak. biçtirme

* Biçtirmek iş i.

biçtirmek * Biçmek iş ini yaptı rmak. bîdar

* Uyanı k, uyumayan.

bid'at *İ slâm dininde Hz. Muhammed zamanı ndan sonra ortaya çı kan değ iş ik yargı lar ve ilkeler. * Sonradan türeyen ş ey. bidayet * Baş lama, baş langı ç. bide bidon bidoncu

* Bedenin belden aş ağ ıbölümlerini yı kamakta kullanı lan tuvalet aracı . *İ çine sı vımaddeler konulan, sac, plâstik veya çinkodan yapı lmı ş , çoğ unlukla silindir biçiminde kap. * Bidon satan kimse.

bienal * Yı l aş ı rı , iki yı lda bir olan. biftek bîgâne

bîgânelik bigudi

* Izgara veya tavada piş irilen dana eti dilimi. * Yabancı . *İ lgisiz. * Bîgâne olma durumu. * Kadı nları n saçları nıkı vı rmak için kullandı kları , metal veya plâstikten, boru biçiminde küçük araç.

bîgünah bîhaber

* Suçsuz, günahsı z. * Habersiz, bilgisiz.

bihakkı n * Hakkıile, hakkıolarak, gerçekten. bîhuş bîilâç

* Şaş kı n, sersem, aklıbaş ı nda olmayan, deli. *İ lâçsı z, çaresiz, umutsuz.

bijon anahtarı * Araba tekerleklerinin somunları nısökmek için kullanı lan alet. bijuteri * Kuyumcunun yaptı ğ ıdeğerli takı ları n tamamı . * Değerli olmayan maden veya taş lardan yapı lmı ştakı , süs eş yası . bîkarar * Kararsı z, tereddütlü. bikarbonat * Hidrojen karbonatları n genel adı . bîkes bîkeslik

* Kimsesiz. * Bîkes olma durumu.

bikini *İ ki parçalıkadı n mayosu. bikir

* Kı zlı k, erdenlik.

bilâder ağacı * Amerika elması . bilâhare

* Sonra, sonradan, daha sonra, sonraları .

bilâistisna *İ stisnası z, ayrı ksı z, ayrı m yapı lmadan. bilâkaydüş art * Kayı tsı z ve ş artsı z olarak, herhangi bir kı sı tlama olmaksı zı n. bilâkis

* Tersine olarak, tam tersine, tersine, aksine.

bilânço

* Bir kuruluş un veya bir ticarethanenin belirli bir dönem sonundaki veya belirli bir gündeki taş ı nı r ve taş ı nmaz varlı klarıile bunları sağlamak için kullanı lan öz ve yabancıkaynaklarıdengeli olarak gösteren çizelge. * Giriş ilen herhangi bir iş te, belirli bir süre sonunda elde edilen iyi ve kötü sonuçları n karş ı lı klıdurumu. bilâr

* Katranlı kı ldan yapı lan ve kalafat iş lerinde kullanı lan bir tür macun.

bilârdo

* Yeş il çuha kaplıbir masa üzerinde, fil diş i toplarla ve isteka ile oynanan bir oyun.

bilârdocu * Bilârdo oynayan veya oynatan kimse. bilârdoculuk * Bilârdo salonunu iş letme veya oynama iş i. bilâvası ta * Vası tası z, araçsı z, aracı sı z, dolaysı z, doğ rudan doğ ruya. bilcümle

* Bütün, hep ...-in hepsi.

bildiğinden ş aş mamak (veya kalmamak) * hiçbir etkiye aldı rı şetmeyerek doğ ru bildiğ i davranı ş ısürdürmek. bildiğini okumak * herkes ne derse desin bildiği, istediği gibi davranmak. bildiğini yapmak * verilen öğ ütleri dinlemeyerek tutumunu sürdürmek. bildiğini yedi mahalle bilmez * bir kimsenin çok kurnaz, çok bilmişolduğunu anlatı r. bildik

* Tanı dı k.

bildik çı kmak * birbirlerini eskiden bildiklerini veya ailece tanı ş tı kları nıanlamak. bildim bileli (veya bildik bileli) * öteden beri, eskiden beri. bildirge

* Bir kimsenin resmî bir kuruluş a herhangi bir durumu bildirmek için verdiği çizelge, beyanname. * Vergi yükümlülerinin belli zamanlarda, bağlıolduklarıvergi dairelerine verdikleri gelir bildirme belgesi, beyanname. bildiri * Resmî bir makam, kurum veya bir topluluk tarafı ndan herhangi bir durumu ilgililere duyurmak için yazı lan yazı , tebliğ, tebligat. * Bilimsel bir konu üzerine yazı lan açı klama, tebliğ . bildirilme * Bildirilmek iş i veya durumu. bildirilmek * Bildirmek iş ine konu olmak, duyurulmak, haber verilmek. bildirim

* Yazı lıolarak yapı lan açı klama, tebliğ. * Bu açı klamanı n yapı ldı ğıkâğ ı t, ihbarname.

bildirim ödencesi * Süresi belli olmayan sürekli işsözleş melerinin daha önce bildirim yapı lmaksı zı n yürürlükten kaldı rı lması sebebiyle yükümlü olanlarca karş ı tarafa verilmesi zorunlu olan ödence, ihbar tazminatı . bildiriş

* Bildirmek iş i veya biçimi. bildiriş im *İ letiş im, haberleş me, komünikasyon. bildiriş me * Bildiriş mek iş i veya durumu. bildiriş mek * Bir duygu veya düş ünceyi iş aretle veya sesler dizgesiyle bildirerek anlaş mak. bildirme

* Bildirmek iş i, beyan.

bildirme cümlesi * Yüklemi bildirme kiplerinden biriyle kurulan cümle. bildirme kipleri * Belli zaman kavramıveren, belirli geçmiş , belirsiz geçmiş ,ş imdiki zaman, genişzaman, gelecek zaman kipleri: Gel-di, gelmiş , gel-iyor, gel-ir, gel-ecek gibi. bildirmek * Herhangi bir ş eyi haber vermek. * Herhangi bir konuda bilgi vermek. * Anlatmak, ifade etmek. bile * Birlikte. * Aynızamanda, da, de, dahi. * Üstelik. bile bile

* Bilerek, isteyerek, önceden tasarlayarak, düş ünülerek, kasten.

bile bile lâdes * Kötü bir durumu öyle gerektiği için kabullenmişgörünme, bilerek aldanmı şgörünme. bilecen

* Her ş eyi bilen, her ş eyden anlayan. * Bilgiçlik taslayan, ukalâ.

bilecenlik * Bilecen olma durumu. bileği

* Kesici araçlarıbilemek için kullanı lan alet.

bileği taş ı * Bı çak, çakı , makas gibi kesici araçlarıbilemekte kullanı lan ince taneli sarış ist. bileğinde altı n bileziği olmak * Bkz. kolunda altı n bileziği olmak. bileğine güvenmek * gücüne veya hünerine güvenmek. bileğine kadar (veya bileklerine kadar) * (çamur, kar için) ayaklarıiçine gömülecek biçimde. * (giysi eteğ i için) yalnı z ayaklar görünecek kadar (uzun). bileğinin hakkıile * kendi gücü ve kendi çalı ş masıile.

bilek

* Elle kolun, ayakla bacağı n birleş tiğ i bölüm. * Güç, kuvvet.

bilek damarı * Nabı z. bilek gibi

* (saç veya akarsu için) gür, kalı n.

bilek gücü * Kol kuvveti. bilek güreş i * Karş ı lı klıiki kiş i dirseklerini dayayarak birbirlerinin bileğini bükmek. bilek kuvveti * Beden kuvveti, kol kuvveti. bilek saati * Bileğe takı lan küçük saat. bileklik

* Oyunlarda bileğ in incinmesini önlemek için bileğ e takı lan meş in sargı .

bileme * Bilemek iş i. bilemedin (veya bilemediniz) * en çok, en fazla. bilemek

bilenme bilenmek

bilerek bileş en

* Kesici aletleri zı mpara veya bileğ i taş ı nda keskinleş tirmek, keskin duruma getirmek, keskinleş tirmek. * Güçlendirmek, etkisini artı rmak. * Bilenmek iş i. * Bilemek iş ine konu olmak, keskin duruma getirilmek. * Bir iş e yoğ un bir biçimde hazı rlanmak, konsantre olmak. * Hı rslanmak, aş ı rıderecede istemek. * isteyerek, kasten. * Bir bileş ke oluş turan kuvvetlerin her biri.

bileş ik * Birleş erek oluş muş , basit olmayan, mürekkep. * Kimyasal tepkimeler sonucu iki veya daha çok elementten oluş an ve bunlardan bağı msı z fiziksel, kimyasal nitelikler gösteren (madde). * Ses ve görüntünün birlikte yer aldı ğ ıfilm parçası . bileş ik faiz * Süre tarihine dek birikmişfaizlerin ana paraya eklenmesiyle elde edilen toplam üstünden ödenen faiz, mürekkep faiz. bileş ik kap * Birleş ik kap.

bileş ik kaplar * Birleş ik kaplar. bileş ik kesir * Payıpaydası na eş it veya payı paydası ndan büyük olan kesir. bileş ik önerme * En az iki önermeden oluş an yeni önerme. bileş ikgiller * Bitiş ik yapraklıiki çeneklilerden, çiçekleri kömeç durumunda toplu olarak bulunan, bazıcinsleri uçucu yağ veya süt taş ı yan bir familya. bileş im *İ ki veya daha çok öge bir araya gelerek yeni bir öge oluş turma, terkip. * Bir maddenin hangi kimyasal türlerden oluş tuğunu belirleyen verilerin tamamı . * Bileş me sonucu oluş an cisim. * Bileş mek iş i veya durumu. bileş ke bileş me

* Bir cisme uygulanan birkaç kuvvetin toplam etkisine eş it olan tek kuvvet, muhassala. * Bileş mek iş i, terekküp.

bileş mek *İ ki veya daha çok öge bir araya gelerek yeni bir öge oluş turmak, terekküp etmek. bileş tirici

* Bileş tirmek iş ini yöneten kimse.

bileş tirme * Bileş tirmek iş i. bileş tirmek * Bileş mesini sağlamak. *İ ki veya daha çok vektörün, paralel kenar kuralı na uygun olarak geometrik toplamı nı almak, geometrik toplam. bilet

* Para ile alı nan, konser, sinema, tiyatro gibi eğlence yerlerine girme, ulaş ı m araçları na binme veya bir talih oyununa katı lma imkânı nıveren belge. bilet kesmek * bileti koparı p alı cı ya vermek, bilet satmak. biletçi

* Bilet satan görevli.

biletçilik * Bilet satma iş i. biletli biletme biletmek

* Bileti olan. * Biletmek iş i. * Bilemek iş ini yaptı rmak.

biletsiz bileyici

* Bileti olmayan. * Kesici aletleri bilemeyi işedinmişolan kimse, zağcı .

bileyicilik * Bileyicinin yaptı ğ ıiş , zağ cı lı k. bilezik

* Bileğe süs için takı lan halka. *İ ki borunun ucunu birleş tirmeye yarayan halkaya benzer parça. * Motor pistonları na, yağ lama, soğ utma, özellikle sı zı ntı yıönleme gibi amaçlarla yerleş tirilmiş , genel olarak dökme demirden yapı lmı ş , uçlarıaçı k ve esnek halka. * Kelepçe. * Mobilyaları n ayak altları na takı lan kare, dikdörtgen, silindir, kesik koni ve benzeri ş ekilli, pirinç veya nikel kaplıdemirden yapı lmı ş , iki ucu delik gereç. bilezikli * Bileziğ i olan. * Bilezik takmı şolan. bilfarz * Tutalı m ki, sayalı m ki, söz geliş i, diyelim ki. bilfiil bilge bilgece

*İ şolarak, işedinerek, gerçekten. * Bilgili, iyi ahlâklı , olgun ve örnek (kimse), hakim. * Bilgeye yaraş ı r (biçimde), hâkimane.

bilgelik * Bilge olma durumu ve niteliğ i. * Bilgi, hikmet. * (İ lk Çağfelsefesinde) Kendini tanı manı n bilgisi, vukuf. bilgi

*İ nsan aklı nı n erebileceğ i olgu, gerçek ve ilkelerin bütününe verilen ad, malûmat. * Öğrenme, araş tı rma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek, malûmat, vukuf. *İ nsan zekâsı nı n çalı ş masısonucu ortaya çı kan düş ünce ürünü, malûmat, vukuf. * Genel olarak ve ilk sezi durumunda zihnin kavradı ğ ıtemel düş ünceler, malûmat. * Bilim. * (biliş imde) Kurallardan yararlanarak kiş inin veriye yönelttiği anlam.

bilgi edinmek * öğrenmek, bilgi almak. * Bir durumu öğrenmek. bilgi iş lem * Özellikle bilgisayar vb. makinelerle yapı lan iş lemlerin düzenli biçimde yürütülmesi. bilgi kuramı * Bilginin temelini, bilim alanı nda uygulanan yöntemleri, sı nı r ve güvenilirlik bakı mı ndan inceleyip araş tı ran felsefe dalı , epistemoloji. bilgi ş öleni * Belli bir konunun tartı ş ı ldı ğ ıbilimsel toplantı , sempozyum. bilgi toplamak

* değ iş ik yer ve kaynaklardan sağ lanan bilgileri bir araya getirmek. bilgici * Sofist. bilgicilik

bilgiç

* Antik Yunan felsefesinde eleş tiri akı mı , sofizm. * Baş kası nıyanı ltmak için doğru olmadı ğ ıbilinerek yapı lan uslamlama ve çı karsama, safsatacı lı k. * Bilgili kimse. * Bilgisiz olduğ u hâlde bilgili görünmek isteyen, bilgili geçinen kimse.

bilgiç bilgiç * Bilgisi olduğ unu göstererek, bildirerek. bilgiçlik

* Bilgiç olma durumu.

bilgiçlik satmak (veya taslamak) * bilmediği hâlde bilir görünmek, bilgin geçinmek. bilgilendirme * Bilgilendirmek iş i veya durumu. bilgilendirmek * Bir konuda bilgi sahibi olması nısağ lamak, haberdar etmek. bilgilenme * Bilgilenmek iş i veya durumu. bilgilenmek * Bilgi sahibi olmak, öğ renmek. bilgili * Bilgi sahibi olan, malûmatlı , haberli. * Bilerek. bilgilik * Ansiklopedi. bilgin bilgince bilginlik

* Bilimsel bir konuda çok bilgisi olan (kimse), âlim. * Bilgine yakı ş ı r, bilgin tavrı nda, bilgin gibi. * Bilgin olma durumu.

bilgisayar * Çok sayı da aritmetiksel veya mantı ksal iş lemlerden oluş an bir iş i, önceden verilmişbir programa göre yapı p sonuçlandı ran elektronik araç, elektronik beyin, kompüter. bilgisayarcı * Bilgisayar alı m satı mcı sı . * Bilgisayar programcı sı , yapı mcı sıveya mühendisi. bilgisayarcı lı k * Bilgisayar ticareti veya uzmanlı ğ ı . bilgisayarlamak

* Bilgisayara geçirmek. bilgisayarlaş mak * Bilgisayar düzeniyle donatı lmak. bilgisiz bilgisizlik

* Bilgi sahibi olmayan, malûmatsı z, cahil. * Bilgisiz olma veya bilgi yokluğ u durumu, cehalet.

bilgiyazar * Elektronik sistemle dizgi yapan alet. bilhassa * Hele, her ş eyden önce, baş ta, özellikle, en çok, mahsus. bili bili bili bilici

* Bilgi, malûmat. * Tavuk gibi kümes hayvanları nıçağı rmak için çı karı lan ses. * Bilen.

bililtizam * Bile bile, bilerek ve isteyerek. bilim

* Evrenin veya olayları n bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak yasalar çı karmaya çalı ş an düzenli bilgi, ilim. * Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi. * Belli bir konuyu bilme isteğ inden yola çı kan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araş tı rma süreci. bilim adamı * Bilimsel çalı ş malarla uğ raş an kimse, bilgin, âlim. bilim dı ş ı * Bilime aykı rı , bilime uymaz, gayriilmî. bilim kadı nı * Bkz. bilim adamı . bilim kuramı * Bilimlerin koyduklarıdüş ünsel sorunlarıinceleyen ve tek tek bilimlerin yöntemlerini, ilkelerini, varsayı mları nıaraş tı ran felsefe dalı . bilim kurgu * Çağ daşbilim verileriyle düşgücünden oluş an film, roman vb. bilim kurgusal * Biyoloji ve elektrikle ilgili olan, biyonik. bilimci

* Bilgin.

bilimcilik * Bilginin, temeli olarak yalnı z bilim yöntemine önem verme, ilimcilik. bilimsel

* Bilimle ilgili, bilime dayanan, ilmî. bilimsel deneycilik * Her bilginin deneyle veya gözlemle doğ rulanabileceğini, sı nanabileceğini savunan felsefe akı mı . bilimsel düş ünce * Bilim temeline dayanan özgür eleş tirici, araş tı rı cıve bağı msı z düş ünce. bilimsel sosyalizim *İ htilâlci sosyalizm, Marxçı lı k. bilimsel toplantı * Uzmanları n katı lı mıile gündemi bilimsel konuları n oluş turduğu toplantı . bilimselleş tirme * Bilimselleş tirmek iş i. bilimselleş tirmek * Bilimin metotları na uygun duruma getirmek. bilimsellik * Bilimsel olma durumu. bilimsiz

* Bilime, bilim yöntemlerine uygun olmayan gayriilmî.

bilimsizlik * Bilimsiz olma durumu bilimsizce iş . bilincine varmak * anlamak, kavramak. bilincini yitirmek * bilincini herhangi bir sebeple yitirmek. bilinç

*İ nsanı n kendisini ve çevresini tanı ma yeteneğ i, ş uur. * Algıve bilgilerin zihinde duru ve aydı nlı k olarak izlenme süreci, ş uur. * Temel bilgi, temel görüş . * Bir toplumdaki ruhî etkinliklerin veya ruhî durumları n bütünü. * Dimağ.

bilinç akı ş ı * Düş üncelerin arka arkaya birbirini izlemesi. * Kiş inin aklı ndan geçenlerin birinci kiş i ağ zı ndan yansı tı lması . bilinç dı ş ı * Bilinçsizce yapı lan işve etkinliklerin bütünü gayriş uur. *İ nsan ruhunun, baskıaltı nda tutulan isteklerle bunlara bağlıdüş üncelerden oluş an ve bilince ulaş amayan bölümü. bilinç kaybı * Hafı za yitimi. bilinçaltı * Bilinç dı ş ıolmakla birlikte, dilendiğ i zaman kapsamı ndakilerin bilince çağrı labildiğ i zihin bölgesi, ş uuraltı tahteş ş uur. bilinçlendirme * Bilinçlendirmek iş i. bilinçlendirmek

* Bilinçli duruma getirmek. bilinçlenme * Bilinçlenmek iş i. bilinçlenmek * Bilinçli duruma gelmek, ş uurlanmak. bilinçli

bilinçlilik

bilinçsiz

* Bilinci olan, bilinçle yapı lan, ş uurlu. * Eleş tirmeli bir biçimde, kendi etkinliğ inin farkı nda olan, ş uurlu. * Bilinçli olma durumu ş uurluluk. * Nesne, olay ve edimlere uyanı k bulunma durumu, ş uurluluk. * Bilinci olmayan, bilinçle yapı lmayan, ş uursuz. * Kendi etkinliğ ini eleş tirmeli bir biçimde sezmeyen, ş uursuz.

bilinçsizlik * Biliçsiz olma durumu, ş uursuzluk. * Nesne, olay ve iş lere karş ı uyanı k bulunmama durumu, ş uursuzluk. bilindik

* Bilinen.

bilinemez *İ nsan aklı yla bilinemeyen ş ey. bilinemezci * Bilginin bağı ntı lıolduğ una inanan (kimse). * Tanrı 'nı n ve evrenin nereden türediğinin bilinmediğ ini ve bilinemeyeceğ ini ileri süren öğretiyi benimseyen (kimse), lâedri, agnostik. bilinemezcilik * Bilginin bağı ntı lıolduğ una ve bundan dolayısalt olmadı ğ ı na inanan öğ reti. * Tanrı 'nı n ve evrenin nereden türediğinin bilinmediğ ini ve bilinemeyeceğ ini ileri süren öğreti, lâedriye, agnostisizm. bilinen bilinme

* Değeri belli olan nicelik, bilindik, malûm. * Bilinmek iş i.

bilinmedik * Bilinmeyen. bilinmek

* Bilmek iş ine konu olmak, anlaş ı lmak, öğ renilmek.

bilinmeyen * Değeri belli olmayan, bilinmeyen (nicelik), bilinmedik, meçhul. bilinmez

* Anlamıgizli ve anlaş ı lmasıgüç olan, muğ lâk. * Belli olmaz, kuş kulu, meçhul.

bilinmezlik * Bilinmez olma durumu.

bilir

* "Anlar", "sayar", "yapar" anlamlarıile isimlerle birleş erek birleş ik sı fat kurar.

bilir bilmez * yarı m bilgi ile, bilip bilmediğini göz önüne almadan. bilirkiş i * Belirli bir konudan iyi anlayan ve bir anlaş mazlı ğıçözümlemek için kendisine baş vurulan kimse, uzman, ehlihibre, ehlivukuf, eksper. * Çözümlenmesi özel veya bilimsel bilgiye dayanan konularda oyuna veya düş üncesine baş vurulan kimse, ehlihibre, ehlivukuf. bilirkiş i raporu * Bilirkiş inin hazı rlamı şolduğ u rapor. bilirkiş ilik * Bilirkiş inin yaptı ğı iş . bilisiz * Öğrenim görmemiş , cahil. bilisizlik

* Bilisiz olma durumu, cahillik.

bilistifade * Yararlanarak. biliş

* Canlı nı n, bir nesne veya olayı n varlı ğı na iliş kin bilgili ve bilinçli duruma gelmesi, vukuf. * Bildik, tanı dı k, dost.

bilişçı kmak * tanı mak, önceden tanı şolmak. biliş im * Teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletiş imde kullanı lan ve özellikle elektronik aletler aracı lı ğ ıile düzenli bir biçimde iş lenmeyi ön gören bilim, informatik, sibernitik. biliş im ağı * Teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletiş im sistemi. biliş im teknolojisi * Biliş imde kullanı lan bütün araç ve gereçlerin oluş turduğu sistem. biliş imci biliş me

* Biliş im alanı nda uzman kiş i. * Biliş mek iş i.

biliş mek * Karş ı lı klıolarak birbirini tanı mak, muarefesi olmak. * Öğrenmek. billâhi * Tanrı 'ya ant içerim" anlamı nda bir ant. * "İ nan olsun" anlamı nda kullanı lı r. billûr * Bazıcisimlerin aldı kları geometrik biçim. * Duru ve temiz kesme cam, kristal. * Billûrdan yapı lmı ş .

* Koç yumurtası . billûr cisim * Gözde, irisin arkası nda, mercek görevini yapan, mercimek biçim ve büyüklüğ ündeki saydam cisim. billûr gibi * çok duru, çok temiz (su). * çok beyaz ve pürüzsüz (kol, gerdan, göğüs). * (ses için) pürüzsüz. billûrî * Billûra benzer, billûr gibi. billûriye

* Billûrdan yapı lmı şveya billûrla ilgili. * Genellikle billûrdan yapı lmı şeş ya satan dükkân.

billûrlaş ma * Billûr durumuna gelme. * Herhangi bir cisim moleküllerinin bazıfizik ve kimya değ iş meleriyle geometrik biçim alması , kristalleş me. billûrlaş mak * Billûr durumuna gelmek, billûr durumunda yoğunlaş mak, kristalleş mek. * Belirgin duruma gelmek, netlik kazanmak. billûrlaş tı rma * Billûrlaş tı rmak iş i. billûrlaş tı rmak * Billûr durumuna getirmek. billûrlu

billûrsu

bilme

*İ çinde billûr bulunan. * Bol ı ş ı klı , pı rı l pı rı l parlayan (yer). * Billûra benzeyen, billûru andı ran, kristaloit. * Diyalize uğrayarak çözümlenen madde, koloit karş ı tı . * Bilmek iş i. * Bir ş eyin ne olduğ unun bilincine varma. * Bilgi edinmenin gaye ve sonucu.

bilmece

* Bir ş eyin adı nıanmadan, niteliklerini üstü kapalısöyleyerek o ş eyin ne olduğunu bulmayıdinleyene veya okuyana bı rakan oyun, muamma. * Bilinmeyen ş ey, muamma. bilmece çözmek * bilmecenin cevabı nıbulmak. bilmece gibi konuş mak * açı k, anlaş ı lı r biçimde konuş mamak. bilmeden

* bilmeyerek. * sonucun ne olacağı nıkestiremeden.

bilmediği beşvakit namaz * her ş eyi pek iyi bilir, anlamı nda bir söz.

bilmek

* Bir ş eyi anlamı şveya öğ renmişbulunmak. * Bir bilim veya sanat dalı nda yeterli olmak. * Bir işyapmaya alı ş mı şolmak, elinden gelmek. * Tanı mak, hatı rlamak. * Sanmak, var saymak, farz etmek. * Anlamak. * Sorumlu tutmak. *İ nanmak. * Bazen "iş ine gelmek", "uygun bulmak" anlamı nda da kullanı lı r. * -a/-e ekli fiillerle yeterlik bildiren birleş ik fiiller oluş turur. * Saymak. * Genişzamanı n olumsuz birinci tekil kiş isi olarak bilmem biçiminde kullanı lı nca duraksama, ş aş ma, tereddüt anlamı nıverir. bilmem hangi (veya bilmem kaç, kim, nası l, ne) * önemli veya anlatı lması gerekli görülmeyen ş eyler için kullanı lı r. bilmemek * birlikte kullanı ldı ğı fiilin bir türlü gerçekleş emediğ ini anlatı r. bilmemezlik * Bilememe durumu, bilmezlik. bilmez

* Anlamaz, kavramaz, hatı rbilmez, kadirbilmez gibi sözlerle "yapamaz", "edemez" anlamları nda kullanı lı r.

bilmezleme * Bilmezlemek iş i, teçhil. bilmezlemek * Bir kimseyi, bir ş ey bilmez göstermek, teçhil etmek. bilmezlenme * Bilmezlenmek iş i. bilmezlenmek * Bilmiyor gibi görünmek, bilmezlikten gelmek, tecahül etmek. bilmezlik

* Bilmez olma durumu, cehalet.

bilmezlikten gelme * yazarı n, bildiği belli olan bir ş eyi bilmez veya baş ka türlü bilir görünecek yolda bir anlatı şsanatı , tecahülüarifane. bilmezlikten gelmek * bilmiyor görünmek. bilmiş

* Her ş eyi bilir geçinen, bilgiçlik taslayan. * Bkz. çok bilmiş .

bilmukabele * Karş ı lı klıolarak, karş ı lı k olarak. * (davranı ştöresinde) Ben de, size de, sizlere de. bilmünasebe * Sı rası gelince, sı rası düş ünce. bilsat

* Kuruluş lar, ş irketler arası nda bilgi satma, bilgileş im, bencmarking.

bilumum bilvası ta

* Bütün, hep, kamu, ... -in hepsi. * (birinin) Aracı lı ğıile, araçla; doğ rudan doğruya olmayarak, dolaylı .

bilye

* Taş , maden, toprak, cam gibi ş eylerden yapı lmı şküçük yuvarlak, misket. * Motorlu taş ı tlarda dönme veya sürtünme etkilerini azaltmak, aş ı nmayıve enerji yitimini önlemek için, göbeklerdeki yataklara yerleş tirilen, çoğunlukla çelikten, küçük yuvarlak. bilyeli

* Bilyesi olan.

bilyeli yatak * Bisiklet, otomobil gibi taş ı tları n tekerleklerinde sürtünmeyi azaltmak amacı yla içine çelik bilye yerleş tirilmiş bölüm. bilyon

* Milyar.

bin * On kere yüz, dokuz yüz doksan dokuzdan bir artı k. * Bu sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 1000, M. * Bir isimden önce geldiğ inde aş ı rı lı k ve çokluk bildirir. bin bilsen de bir bilene danı ş * bir insan bir ş eyi ne kadar iyi bilirse bilsin, gene de onu kendisinden daha iyi bilen bulunabilir. bin bir * Pek çok, çok sayı da. bin bir ayak bir ayak üstüne * herkesin ayakta olduğu kalabalı k. bin can ile * çok isteyerek, gönülden. bin dallı * Çoğ unlukla mor kadife üzerine sı rma ile kabartma dal, yaprak ve çiçek iş lenmişgiysi veya örtü. bin derde deva * pek çok iş e yarayan; her sı kı ntı yıgideren. bin dereden su getirmek * birini kandı rmak için birçok sebep ileri sürmek, dil dökmek. bin iş çi, bir baş çı * her iş e, başolacak bir kimse gerekir. bin kalı ba girmek * birbirine benzeyen birçok işyapmak, sürekli olarak düş ünce değiş tirmek. bin kat * Pek çok, kı yaslanmayacak ölçüde. bin nasihatten bir musibet yeğ dir * yaş anmı şolaylar, öğ ütlerden çok daha etkilidir. bin piş man olmak * çok piş man olmak.

bin tarakta bezi olmak * birçok iş le uğraş mak. bin türlü bin yaş a!

* Birbirinden çok farklı , çok değ iş ik. * (memnunluk bildirmek için kullanı lan söz) çok yaş a!.

bin zahmetle * çok zor, büyük zorlukla. bina

* Yapı . * Arapça fiil çatı sı nıkonu edinen bilim ve kitap. * Çatı .

bina etmek * yapmak, kurmak, inş a etmek. * (bir düş ünce sistemine göre) kurmak, dayamak, yapmak. binaen * -den dolayı , -den ötürü, -diği için. * Dayanarak. binaenaleyh * Bundan dolayı , bundan ötürü, bunun için, bunun üzerine. bînamaz binbaş ı

* Bkz. beynamaz. * Rütbesi yüzbaş ıile yarbay arası nda bulunan ve ası l görevi tabur komutanlı ğıolan subay.

binbaş ı lı k * Binbaş ırütbesi veya binbaş ı nı n görevi. binde bir * çok seyrek olarak. bindi

* Destek, hamil.

bindiğ i dalı kesmek * (kendisine gerekli ve yararlıolan ş eyi) farkı nda olmadan yararsı z duruma getirmek, kendi eliyle yok etmek. bindirilme * Bindirilmek iş i veya durumu. bindirilmek * Bindirmek iş i yapı lmak. bindirilmişkuvvetler * Motorlu taş ı tlara bindirilmişasker birlikleri. bindirim

* Fiyat artı rma, zam.

bindirimli * Fiyatı artı rı lmı ş , zamlı .

bindirme

* Bindirmek iş i. * Birbiri üzerine gelerek eklenen levha, kiremit, ahş ap parçaları nı n durumu. * Çı karma harekâtı na katı lacak birliklerin, çı karma yerine gitmek için kendilerine ayrı lan deniz araçları na binmeleri. bindirme kilit * Gövdesi kutu biçiminde olan, kapak veya kapı nı n arkası na doğrudan vidalanan, basit mekanizmalı kilit. bindirmek * Bir kimseyi bir ş eyin üzerine çı kartmak, oturtmak veya içine yerleş tirmek, binmesini sağlamak. * (taş ı t) Baştarafı ndan baş ka bir taş ı ta çarpmak veya bir yere vurmak. * Eklemek, katmak. binek * Binmeye ayrı lmı şş ey ve daha çok at. * Üzerine binilen, binmeye yarayan. binek atı * Sadece binmek, gezmek veya binicilik sporu için yetiş tirilen at. binek taş ı * At veya arabaya binmek için üstüne çı kı lan yüksekçe taş . biner bingi her biri. bini çı ta.

* Bin sayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine bin, her defası nda bini bir arada olarak. * Kemerler üzerine oturtulmuşkubbe ile kemerlerin arası nıkapatan üçgen biçimindeki kubbe parçaları ndan

* Binme iş i. * Kapı , dolap gibi ş eylerin, kanatlarıkapanı nca kalan aralı ğ ıörtebilmek için bu kanatları n kenarı na çakı lan

bini aş mak * çok fazla olmak. bini bir paraya * pek çok ve ucuz. * pek çok yapı lan, pek çok olan. binici

binicilik

binilme

* Binen. * Ata iyi binen kimse. * Ata binme ustalı ğ ı . * Ata binilerek yapı lan spor. * Binilmek iş i.

binilmek * Binmek iş i yapı lmak. binin yarı sıbeşyüz (o da bizde yok) * çok düş ünceli görünen birine ş aka yollu "aldı rma!" anlamı nda söylenir. bininci

* Bin sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada dokuz yüz doksan dokuzuncudan sonra gelen.

biniş

biniş me biniş mek

binit binit

* Binmek iş i veya biçimi. * Atlıalay. * Atlıalayda giyilen giysi. * Yüksek aş amalıbilginlerin ve yeniçeri subayları nı n giydikleri cübbe. * Üniversite öğ retim üyelerinin giydikleri cübbe. * Biniş mek durumu. *İ ki parçadan biri, öbürünün üstünde olmak. * Kas kiriş leri birbiri üstüne binmek. * Kı rı k bir kemiğ in iki parçası birbiri üstüne gelmek. * Üstüne binilen hayvan, binek atı . * Hamur durumundaki ekmeklerin, fı rı na atı lmadan önce, içine konulduğ u oyuk gözlü tahta.

binlerce * Birçok bin; pek çok. binlik

* Bin liralı k kâğ ı t para. * Yaklaş ı k olarak üç litrelik büyük ş iş e. * Bin tanesi bir arada olan.

binme * Binmek iş i. binmek

* Yüksek bir ş eyin veya bir hayvanı n üstüne çı kı p ayakları nısallandı rarak oturmak. * Bir yere gitmek için tren, vapur, uçak, otomobil gibi bir taş ı tta yer almak. * (bisiklet motosiklet, binek hayvanıiçin) Kullanmak. *İ şistenilmeyen veya beklenilmeyen bir biçim almak. * Bir ş ey sı kı ş arak yanı ndakinin üstüne çı kmak. * Fiyat artmak. * Eklenmek, katı lmak.

binnetice * Sonuç olarak, nihayet. binyı l biokütle

* Bin yı lıiçine alan zaman dilimi. * Belirli zamanda sı nı rlarıbelirli bir biyotopta bulunan canlıorganizmaları n toplam kütlesi.

biomedikal * Hem biyoloji hem de tı pla ilgili olan. biomekanik * Biyoloji, fizyoloji ve tı p konuları nımekanik kanunlar yöntemiyle irdeleme. biomikroskop * Kendine özgü bir ı ş ı k ile kullanı lan çift göz mercekli mikroskop. bîperva

* Çekinmez, sakı nmaz, korkusuz, gözü pek.

* Çekinmeden, korkmadan. bir * Sayı ları n ilki. * Bu sayı yıgösteren rakam 1, I. * Bu sayıkadar olan. * Herhangi bir varlı ğ ıbelirsiz olarak gösterir. * Tek. * Birleş ik. * Eş , aynı , bir boyda. * Ortaklaş a olan, müş terek. * Değer, önem bakı mları ndan birbirinden farksı z, birbirine eş it, birbirine benzer. * Sı fat veya zarf durumunda baş ı na geldiğ i kelimelere kuvvet, istek veya kesin olmayan anlamlar katar. * (tekrarlanarak) Bir kez. * Sadece. * Ancak, yalnı z. bir (veya sağ ) elinin verdiğ ini öbür (veya sol) elin duyması n * yapı lan bir iyilik gizli tutulmalı , onunla övünülmemelidir. bir (veya tek baş ı na) * yalnı z olarak, yanı nda kimse bulunmadan. * baş ka birinin yardı mıolmaksı zı n. bir ..., bir (veya bir de) * hem .... hem. bir abam var atarı m, nerede olsam yatarı m * tek baş ı na bulunan kimsenin istediği yerde barı nı p rahat edebileceğini anlatı r. bir acıkahvenin kı rk yı l hatı rı vardı r * Bkz. bir fincan kahvenin kı rk yı l hatı rıvardı r. bir ağ ı zdan * hep birlikte, beraberce, hep birden. bir ağ ı zdan çı kı p bin dile yayı lı r * ortaya atı lan bir söz çok çabuk yayı lı r. bir alay

* Birçok, bir sürü, pek çok.

bir âlem * Kendine özgü bir niteliğ i olan. bir an

* Çok kı sa bir süre için kullanı lı r.

bir an önce * Bir ara, olabildiği kadar tez. bir ara

bir araba

bir arada

* Kı sa bir süre. * Geçmiş te bir zaman. * Odun, kömür gibi bazış eylerin ölçü birimi. * Pek çok, fazla. * Toplu bir durumda, birlikte, toplu olarak.

bir aralı k * Bir ara. bir araya gelmek * bir yerde toplanmak, buluş mak. bir araya getirmek * toplamak. bir arpa boyu (gitmek veya yol almak) * çok az. bir aş ağıbir yukarı * amaçsı z olarak gidip gelmeyi anlatı r. bir atı mlı k barutu olmak (veya kalmak) * bir konuda yapabileceğ i çok az ş eyi bulunmak. bir avuç * Bir avuç dolduracak kadar. * Az, çok az. bir ayağ ıçukurda olmak * yaş ayacak çok az zamanıkalmı şolmak; çok yaş lanmı şolmak. bir ayak önce (evvel) * bir an önce. bir ayak üstünde bin yalan söylemek (veya bir ayak üstünde kı rk yalanı n belini bükmek) * çok kı sa sürede pek çok yalan söylemek. bir baba dokuz evlâdıbesler, dokuz evlât bir babayıbeslemez * çok çocuğu olan baba, her çocuk babası na bakı lması nıötekinden beklediğ i için sı kı ntı da kalı r. bir bakı ma * Baş ka bir görüş le, baş ka bir düş ünüş le. bir baltaya sap olmak * belirli bir işsahibi olmak. bir bardak suda fı rtı na koparmak * önemsiz, küçük bir sorunu büyütmek. bir baş ı na * Tek baş ı na. bir baş tan (veya uçtan) bir baş a (veya uca) * bir yerin bir sı nı rdan öbür sı nı rı na kadar. bir ben, bir de Allah bilir * sı kı ntı lıdurumlarda söylenilen bir deyim. bir biçimine getirmek * çözüm yolu bulmak. bir bir

* Bkz. hepyek.

bir bir * Birer birer, ayrıayrı . * Olduğu gibi, tam tamı na, eksiksiz.

bir boy

* Bir kez. * Hele.

bir boyda * Boyları eş it. bir boydan bir boya * Bir yerin bir ucundan öbür ucuna kadar, baş tan baş a. bir bu eksikti * sı kı ntı lıbir durum varken bir yenisinin çı kmasıüzerine söylenir. bir çatı altı nda (olmak veya bulunmak) * aynıyapıiçinde. bir çekirdek geri kalmamak * bütünüyle denk olmak. bir çenekliler * Oğulcuğ u bir çenekten oluş muş , kapalıtohumlulardan bir bitki sı nı fı . bir çenetli * Kapsüllü yemiş lerin tek parçalıolanları . bir çı rpı da * bir ele alı ş ta, ele alı r almaz, çabucak. bir çiçekle bahar (veya yaz) olmaz * küçük, güzel bir belirti ile doyurucu sonuca ulaş ı lmaz. * çapkı n kimseler için kullanı lı r. bir çift

* Bir takı m. * Biraz, bir iki.

bir çift söz * Bir iki söz. bir çift sözü olmak * söyleyecek bir ş eyleri bulunmak. bir çokları * çok sayı da olan (kimse veya ş ey). bir çöplükte iki horoz ötmez * bir yerde iki kiş i başolmaz. bir çuval inciri berbat etmek * düzelmekte olan bir durumu yersiz, yanlı şdavranı ş larla bozmak. bir daha

* bir kez daha. * hiçbir zaman.

bir daha yüzüne bakmamak * darı lı p ilgiyi kesmek. bir dalda durmamak * sı k sı k işveya düş ünce değiş tirmek. bir damla

* Çok az. * (çocuk için) Çok küçük. bir de

* ve olana katarak, fazladan. * umulanı n veya beklenilenin dı ş ı nda bir durumu anlatan cümlelerin baş ı na gelir.

bir dediği bir dediğini tutmamak * söyledikleri birbirine uymamak, tutarsı z konuş mak. bir dediği iki olmamak * her istediğ i yapı lmak. bir dediğini iki etmemek * her istediğ ini hemen yapmak. bir defa

* Olup bitti anlatan cümlelere katı lı r. * "ilk önce", "hele" anlamı nda da kullanı lı r.

bir defada * ara vermeksizin. bir defalı k * Bir kere yapmaya yetecek kadar. * Bir kereye özgü olan, bir kereye özgü olarak. bir deli kuyuya bir taşatar, kı rk akı llıçı karamazmı ş * bazen bir kimsenin yaptı ğ ıyersiz bir iş , birçok kimse tarafı ndan düzeltilemez. bir derece (veya bir dereceye kadar) * biraz. bir deri bir kemik (kalmak) * çok zayı flamak. bir dikili ağ acı olmamak * evi veya mülkü olmamak. bir dirhem * Çok az, birazcı k. bir dirhem bal için bir çeki keçiboynuzu çiğ nemek * verimi az, zahmeti çok olan bir iş le uğraş mak. bir dirhem et bin ayı p örter * biraz kilo almak bazen insanı güzelleş tirir. bir dokun bin ah iş it (dinle) kaseifağfurdan * insanlarıkonuş turmak için biraz dertlerini deş mek yeter. bir dolu

* Birçok.

bir don bir gömlek * yarıçı plak. bir dostluk kaldı ! * az bir mal kalı nca satı cı ları n kullandı ğ ıbir özendirme deyimi. bir dudağ ıyerde bir dudağıgökte * masallardaki dev gibi korkunç ve çirkin.

bir düziye * Sürekli olarak. bir el

* (ateş li silâh için) bir kez atı m.

bir el bir eli yı kar, iki el bir yüzü yı kar * bazıdurumlarda yardı mcı sı z işyapı lmayacağı nıanlatı r. bir elden * aynıkimse tarafı ndan. * bir merkezden. bir eli yağda bir eli balda (olmak) * varlı k ve bolluk içinde olmak. bir elin sesi çı kmaz * bir davanı n bir kiş i tarafı ndan savunulmasıetkili ve yeterli değildir. * yardı mlaş arak iş ler daha kolay baş arı lı r. bir elini bı rakı p ötekini öpmek * aş ı rısaygıgöstermek. bir elle verdiğ ini öbür elle almak * yapar göründüğü bir iyiliğ i, sağladı ğı bir çı karla ödetmek. bir elmanı n yarı sıo, yarı sıbu * birbirlerine çok benzeyen kimseler için kullanı lı r. bir evcikli * Mı sı r, ceviz, fı ndı k gibi erkek ve diş i organlarıayrıçiçeklerde, ancak aynıkök üzerinde bulunan (bitki). bir fende kazı k kakmak * bir bilgi veya bilim dalı nda saplanmı şkalmak. bir fincan (veya bir acı ) kahvenin kı rk yı l hatı rıvardı r * iyilik küçük de olsa unutulmaz. bir gecelik * Bir gece için, bir gece içinde olup biten, bir geceye ait. bir gömlek aş ağı * bir derece daha düş ük (birinden). bir gömlek fazla eskitmişolmak * birinden daha yaş lıve daha görmüşgeçirmişolmak. bir göz ağ larken öbür göz gülmez * keder veya sı kı ntıvarken dostlar, akrabalar eğlenmemelidir. bir göz gülmek * hem gülüp hem ağ lamak. bir gözeli * Yapı sıtek bir hücreden oluş an (hayvan veya bitki), tek hücreli. bir gözeliler * Yapı sıtek bir hücreden oluş an hayvanlar veya bitkiler. bir gün evvel * olabildiğ i kadar çabuk.

bir günden bir güne * hiç, hiçbir zaman. bir günlük beylik beyliktir * hoş a giden bir durum, kı sa da sürse çekici ve güzeldir. bir güzel

* Çok iyi, iyice.

bir hâl olmak * bir ş eyin çok tekrarlanmasıyüzünden bitkin duruma gelmek, usanmak, bezmek, fenalı k gelmek. * huyu değiş mek. * kazaya uğramak, ölmek. bir hamlede * Çabucak, bir atı lı ş ta. bir hayli * Epey, çok. bir hoş

* Tuhaf bir ş ekilde, garip.

bir hoşeylemek * hüzünlendirmek. bir hoşolmak *ş aş ı rmak. * hüzünlenmek. bir hoş luğ u olmak * bir rahatsı zlı ğ ı , bir neş esizliği olmak. bir hücreli * Bkz. bir gözeli. bir içim su (gibi) * (kadı n için) çok güzel. bir iğ ne bir iplik olmak * Bkz. iğ ne ipliğ e dönmek. bir iki

* Birtakı m, bazı , bir parça, biraz, çok az sayı da, birkaç kez.

bir iki demeden (demeye kalmadan) (veya bir iki derken) * duraksamadan, karş ı sı ndakine vakit bı rakmadan, duraksamadan. bir iş aretine bakmak * bir iş i yapmak için hazı r beklemek. bir iş tir oldu * istenmeyen, kötü bir durum karş ı sı nda söylenir. bir kafada * aynıdüş üncede. bir kalem * Bir an için. * Aynı , benzer, tek tür.

bir kalem geçmek * boşvermek, bir an için göz ardıetmek. bir kalemde * birden ve toptan. bir kapı ya çı kmak * aynısonuca varmak. bir karar

* Aynıdurumunu koruyarak, belli durumunu değ iş tirmeden.

bir kararda bir Allah * insan talihinin her an değiş ebileceğ ini ve bunun olağ an karş ı lanması nıöğütler. bir karı ş * Çok kı sa. * Çok az. bir karı şbeberuhi * çok kı sa boylu kimse. bir karı yla bir koca, dı rdı r eder her gece * sı kı ntıveya yalnı zlı k yüzünden iki dost (bile) birbiriyle dalaş ı r, anlamsı z konuş ur. bir kaş ı k suda boğ mak * bir kimseye çok kı zmak veya çok öfkelenmek. bir kazanda kaynamak * anlaş mak, uyuş mak, bağ daş mak. bir kenarda durmak * gerektiği zaman kullanmak üzere hazı rda tutmak. bir kere * Aslı nda. * Bir kez, bir defa. bir kerecik * Bir defaya mahsus olarak. bir kı yamettir gitmek (veya kopmak) * çok fazla gürültü, patı rtı , telâşolmak. bir kı zı bin kiş i ister, bir kiş i alı r * güzel ş eyi herkes ister, ama o, ancak bir kiş iye kı smet olur. bir kol çengi (olmak) *ş en sözler ve davranı ş larla çevresine neş e saçanlar için söylenir. bir koltuğa iki karpuz sı ğ maz * aynızamanda birden çok iş le ilgilenmek baş arıiçin sakı ncalı dı r. bir koş u

* Koş arak, koş a koş a, çabucak.

bir koyundan iki post çı kmaz * birinden, gücünün yetmediğ i bir özveriyi beklememek gerekir. bir Köroğlu, bir Ayvaz * bir karıkocanı n çocukları nı n, yakı nları nı n yanları nda bulunmadı ğı nıveya hiç çocuklarıolmadı ğ ı nıanlatı r.

bir köş eye atmak * gerektiğinde kullanı lmak için bir yere koymak. bir köş eye koymak * saklamak, biriktirmek. bir kulağı ndan girip öbür kulağ ı ndan çı kmak * söylenen söze önem vermemek. bir kurş un atı mı * kurş unun gidebileceğ i uzaklı k. bir lokma bir hı rka * hayatta azla yetinmeyi, derviş çe geçinmeyi anlatı r. bir mum al da derdine yan * baş kaları yla uğ raş acağ ı na kendi durumunu düş ün. bir nebze * Çok az, bir parça. bir nefeste * (söz ve içecekler için) Ara vermeden. bir nice

* Bir hayli, birçok.

bir numara * Tek, birinci. bir numaralı * Birinci, baş ta gelen. bir o kadar * Ne kadar varsa o kadar daha, bir katı , bir misli. bir o yana, bir bu yana * rastgele, birçok yerlere, çeş itli yönlere. bir olmak * bir araya gelmek, işbirliğ i yapmak. bir ölçüde * Biraz, belli oranda. bir örnek

* Aynıbiçimde olan, yeknesak.

bir papel etmemek * hiç bir iş e yaramamak, değeri olmamak. bir paralı k etmek * çok utanacak, iş e yaramaz bir duruma düş ürmek. bir parça * Biraz, azı cı k, çok az. bir parmak * Parmak ucuyla alı nan miktar veya parmak ucuyla alarak. * Çok küçük (çocuk). bir postum var atarı m, nerede olsa yatarı m

* istediğ im yere gider, istediğim biçimde davranı rı m. bir pul etmemek * hiç değ eri olmamak. bir pula satmak * bir kimseyi bir çı kar uğruna harcamak. bir sı çrarsı n çekirge, iki sı çrarsı n çekirge, sonunda yakalanı rsı n çekirge (veya üçüncüsünde avucuma düş ersin çekirge) * birkaç kez saklanabilen bir suç günün birinde ortaya çı karak yapanıkötü bir duruma düş ürür, suçlu cezası z kalmaz. bir sı kı mlı k canıolmak * çok cı lı z ve güçsüz olmak. bir sı ra

* Üst üste, ardıardı na.

bir solukta * Çabucak, çarçabuk, çok kı sa bir sürede, hemen. bir söyle on dinle * az konuş up çok dinlemek yaralı olur. bir söyledi pir söyledi * uzatmadan, gereği gibi söyledi. bir sözünü iki etmemek * birinin her istediğ ini hemen yerine getirmek. bir sürü * Çok sayı da, pek çok. bir ş ey sanmak * (bir kimseyi, bir ş eyi, bir yeri) gerçeğinden, olduğundan baş ka türlü düş ünerek hayal kı rı klı ğ ı na uğramak, değ erlendirmede yanı lmak. bir ş ey söylemek * konuş mak. * belirtmek, anlatmak, ifade etmek. bir ş eye benzememek * iş e yarar durumda olmamak. bir ş eyin ş uyuu vukuundan beterdir * söylenti veya dedikodu olayı n gerçekleş mesinden daha kötüdür. bir ş eyler (veya bir ş ey) olmak * huyu, durumu, tutumu değ iş mek, yeni huylar edinmek. * bayı lı r gibi olmak, birden fenalı k gelmek. * ölmek. bir ş eyler, bir ş eyler * daha fazla açı klamamak, kı sa kesmek gerektiğ inde söylenir. bir tahtada * bir defada, yekten. bir tahtasıeksik * akı lca eksik, yarı m akı llı . bir tane

* Biricik, yegâne. bir tanem * Sevgi sözü. bir tarafa bı rakmak (veya koymak) * önemsememek, benimsememek, ertelemek. bir taş la iki kuşvurmak * bir davranı ş la birden çok yararlısonuca ulaş mak. bir tek atmak * bir kadeh içki içmek. bir temiz * Adamakı llı . bir terimli * Araları nda yalnı z çarpma, bölme, kuvvete yükseltme, kök alma iş lemleri yapı lacak olan (nicelikleri gösteren terim). bir torba kemik * çok zayı f. bir tuhaflı ğıolmak * kendini iyi hissetmemek. bir tutmak (veya bir görmek) * eş it saymak, eş it görmek. bir türlü * (tekrarlıkullanı ldı ğı nda) iş in yapı lması nı n da, yapı lmaması nı n da aynıderecede kötü olduğ unu belirtir. * hiçbir biçimde, hiçbir yolla. bir vakitler * Geçmişzamanda, eskiden, vaktiyle. bir varmı şbir yokmuş * bir masala baş larken, "eskiden" anlamı nda söylenen bir tekerleme. * masal gibi geçip gitmiş , artı k hayal olmuş . bir yakadan başçı karmak * bir çatıaltı nda dirlik düzenlik içinde yaş amak. bir yana

* -den baş ka, sayı lmazsa, hariç tutulursa.

bir yana dünya bir yana * bir varlı ğa çok değ er verildiğ ini anlatmak için kullanı r. bir yandan (yanda) * bir taraftan (tarafta), hem ... hem. bir yastı ğ a başkoymak * (karıkoca) evli bulunmak. bir yastı kta kocamak * (karıkoca birlikte) uzun bir ömür sürmek. bir yaş ı na daha girmek *ş imdiye değin görmediğ iş aş ı lacak yeni bir ş eyle karş ı laş mak.

bir yı ğ ı n

* birçok, pek çok, bir sürü.

bir yiyip bin ş ükretmek * kötü durumda olanlara bakarak kendi durumunun değ erini bilmek. bir yol * Bir kez. bir yol tutturmak * bir davranı ş , bir tutum biçimi belirlemek. bir yolunu bulmak * bir iş i sonuçlandı rmak için çare bulmak. bir zaman * Geçmişzamanda, eskiden, vaktiyle. * Belirli bir süre, biraz. bir zamanlar * Zamanı nda, vaktiyle, eskiden. bira * Arpa ile ş erbetçi otunu mayalandı rarak yapı lan bir içki, arpa suyu. bira bardağı * Bira içmek için yapı lmı şözel bardak. bira mayası * Mayalanmı şdurumdaki biranı n yüzünden alı nan bir tür mantar. biracı

biracı lı k

* Bira yapı p satan kimse. * Çok bira içen (kimse). * Bira yapma ve satma iş i.

birader * Erkek kardeş . * "Yahu, dost, arkadaş " anlamı nda seslenme olarak kullanı lı r. * Masonları n birbirlerine verdikleri ad. birahane

* Genel olarak sadece bira içilen, aynı zamanda da çabuk hazı rlanan bazısı cak veya soğuk yemeklerin yenildiğ i yer. birahaneci * Birahane iş leten kimse. biralı k * Bira yapmakta kullanı lan. biraz

* Kı sa bir süre için. * Yeterince değ il, yeter ölçüde değil. * Az miktarda, çok değil.

birazcı k * Pek az, çok az. birazdan

* Az sonra. birazı * Bir parça. birbiri

* Karş ı lı klıolarak biri ötekini, öteki de onu. * Biri diğerinin yanısı ra.

birbiri için yaratı lmı şolmak * birbiriyle çok iyi anlaş mak. birbiri üstüne gelmek * arkasıarkası na, ara vermeden. birbirine düş mek * araları açı lmak, araları nda anlaş mazlı k çı kmak. birbirine girmek * kavga etmek, dövüş mek. * karı ş mak. * (iplik vb. için) dolaş mak, çözülmeyecek duruma gelmek. birbirine katmak * araları nıaçmak, araları nıbozmak, olay çı karmak. birbirini tutmaz * birbiriyle ilgisi olmayan, tutarsı z. birbirini yemek * iki veya daha çok kimse birbiriyle uğ raş mak, birbirine kötülük etmek. birbirinin ağzı na girmek * birbirine çok düş kün olmak. birbirinin ağzı na tükürmek * bir sorunda, bir olayda sözleş mişgibi, ağı z birliğ i yapmak. birbirinin gözünü çı karmak * kı yası ya dövüş mek. birbirinin gözünü oymak * araları nda aş ı rıgeçimsizlik olmak. birci bircilik

* Tekçi, monist. * Tekçilik, monizm.

birçoğu * Çok sayı da olan kimse veya ş ey. birçok birden

* Oldukça çok, sayı sıbelirsiz, bir hayli, müteaddit. * Bir defada, hepsi bir arada. * Ansı zı n, hemencecik. * Birlikte, beraberce.

birdenbire

* Ansı zı n, hemencecik, beklenmedik bir sı rada. birdirbir * Oyuncuları n birbirinin üstünden atlayarak oynadı klarıbir oyun. bire ... vermek * (buğday, arpa, nohut, fasulye gibi ürünler için) toprak, kullanı lan tohumun belli bir katıkadar ürün vermek. bire beşkatmak * eklemek, abartmak, bire bin katmak. bire bin katmak * çok abartmak. bire bir * Verilen ölçüdeki karş ı lı k, miktar. bire bir eş leme *İ ki kümenin elemanlarıarası nda, bir elemana karş ı , bir eleman alı narak yapı lan eş leme. birebir

* Etkisi kesin olan. *İ stenildiğ i gibi, uygun.

birebir gelmek * etkisini hemen ve kesin olarak göstermek. birer

* Bir sayı sı nı n üleş tirme sayı sı fatı , her birine bir.

birer birer * Her biri ayrıolarak. birer ikiş er * Tek veya birkaçıbirlikte olarak. bireş im

* Parçaları n veya ögelerin bir araya getirilip bir bütün olarak birleş tirilmesi. * Bu biçimde oluş an bütün. * Element veya baş ka maddeleri bir araya getirerek, sun'î olarak bileş ik cisimler oluş turma, sentez. * Yalı ndan karmaş ı k olana, küllîden cüz'îye, zorunludan olası ya, ilkeden onun uygulanması na, genel yasadan bireysel duruma, nedenden etkiye, öncülden varı lan sonuca giden düş ünme biçimi, terkip, sentez. bireş imli

* Bireş im yolu ile elde edilen, sentetik.

birey * Kendine özgü nitelikleri yitirmeden bölünemeyen tek varlı k, fert. * Bir türün kapsamı içine giren somut varlı k. * Doğa bilgisinde türü oluş turan tek varlı klardan her biri. * Toplumlarıoluş turan ve düş ünsel, duygusal, iradeyle ilgili nitelikleri toplum içinde belirlenen insanları n her biri, fert.

*İ nsan toplulukları nı oluş turan, insanları n benzer yanları nıkendinde taş ı makla birlikte, kendine özgü ayı rı cı özellikleri de bulunan tek can, fert. birey oluş * Yumurtanı n döllenmesinden bireyin yetkin duruma gelmesine kadar geçirdiğ i geliş im evrelerinin bütünü, ontogenez, soy oluşkarş ı tı . birey üstü * Tek bir bireyi aş an. * Genellikle fertlerin çevresini aş an, bireylerin bilincinden bağ ı msı z olan.

bireyci

* Kiş i hakları nısavunan. * Bireycilikten yana olan, ferdiyetçi.

bireycilik

* Bireylerin yararları nıtoplumsal yararlardan daha üstün veya daha önemli sayan öğ reti, tutum veya politikaları n genel adı , ferdiyetçilik, individüalizm. * Bütüne, genele değil de, bireye, tek olana üstünlük tanı yan görüş , ferdiyetçilik, individüalizm. bireyleş me * Türle ilgili bir örneğin bireyde gerçekleş mesi. * Bağ ı msı z kiş iliğe varan geliş me süreci. bireyleş tirme * Bireye özgü kı lma. bireyleş tirmek * Bireye özgü kı lmak, baş kaları ndan ayı rmak. bireylik

bireysel

* Bir kimseyi dı şgözlemciler gözünde benzersiz, tek kı lan özellikler veya bunları n tek biçimi, ferdiyet. * Bireyi benzerlerinden ayı ran niteliklerin bütünü. * Bireyle ilgili olan, bireye özgü olan, ferdî.

bireyselleş tirme * Bireysel duruma getirme. * Ancak ortaklaş a ve genel olarak var olan ş eyi bireylere uygulama ve yayma. *İ nsanları n doğ al, toplumsal ve tarihî geliş mesinden; kendine özgü olan ş eylerin, özelliklerin, bireysel olanı n çekilip çı karı lması . bireyselleş tirmek * Bir ş eyi ayrıolarak, bireysel olarak göz önüne almak. bireysellik * Birey olma olgusu. * Bir kiş iyi benzerlerinden ayı ran özelliklerin bütünü, ferdiyet. biri

anlatı r.

* Bir tanesi. * Bilinmeyen bir kimse. * Tamlanan olarak kullanı lan bazı isim tamlamaları nda tamlayanı n küçümsendiğ ini, hor görüldüğ ünü anlatı r. * Yüklem durumunda olan bir isim takı mı nı n belirtileni olarak kullanı ldı ğı nda, belirtenin hor görüldüğünü

biri çok olmak * haddini aş arak karş ı sı ndakini usandı rmak. biri eş ikte biri beş ikte * ufak cocuğu çok olan kimseler için söylenir. biri yer biri bakar, kı yamet ondan kopar * bir ş eyden yalnı z bir veya birkaç kiş i yararlanı r da baş kaları na yararlanma imkânıverilmezse bundan büyük sorunlar çı kar. birice biricik

* En fazla, tek. * Eş i, benzeri, ikincisi olmayan ve çok sevilen, tek, yegâne.

birikim

birikinti

* Birikme, bir yerde toplanı p yı ğı lma. * Gözlemler, deneyler sonucu elde edilmişş eylerin bütünü. * Toplumları n kültürel varlı kları nı n geliş ip geniş lemesi ve uygarlı k düzeyinin yükselmesi süreci. * Mal ve paranı n toplanı p çoğalma süreci. * Herhangi bir aş ı nma sürecinde veya taş ı ma iş i yapı lı rken alüvyonlu maddelerin bı rakı lması . * Bir yerde kendi kendine birikmişolan ş ey.

birikinti konisi * Dağlı k bölgelerden veya yamaçlardan suları n getirdiğ i kum veya taşparçaları nı n bir düzlükte oluş turduğu yelpaze biçimindeki yı ğ ı n. birikiş

* Birikme iş i veya biçimi.

birikiş me * Birikiş mek iş i. birikiş mek * Bir yere toplanmak, bir araya gelmek. birikme

* Toplanı p yı ğ ı lma.

birikme havzası * Kar ve yağmur suları nı n biriktiğ i bölge. birikmek * Toplanı p yı ğ ı lmak. * Birbirine eklenip çoğ almak. biriktirim * Biriktirme. biriktirme * Biriktirmek iş i, tasarruf. biriktirmek * Toplayı p yı ğ mak. * Bir ş eyi, parayıölçülü kullanarak artı rmak, tasarruf etmek. * Öğrenme, yarar sağlama gibi sebeplerle bazınesneleri bir araya getirmek, koleksiyon yapmak. birileri

* Bazıkimseler.

birim

* Bir kümenin her elemanıveya bir çokluğu oluş turan varlı kları n her biri, ünite. * Bir niceliğ i ölçmek için kendi cinsinden örnek seçilen değ iş mez parça, vahit. * Herhangi bir kuruluş taki alt bölümlerden her biri. * Dilin, oluş turduğ u yapıiçinde, belli bir düzlemde yer alan öbür ögelerle kurduğ u bağ ı ntı larla tanı mlanan ayrınitelikli öge, ünite. birimci ekonomi * Birime bağ lıekonomi. birimler bölüğ ü * Birden dokuz yüz doksan dokuza kadar olan sayı lar bölüğü. birincası f

* Birleş ikgillerden hekimlikte kullanı lan bir bitki. birinci * Bir sayı sı nı n sı ra sı fatı . * Zaman, yer, sı ra bakı mı ndan baş kaları ndan önce gelen. * Sı rada, önem sı rası nda en üstün olan kimse. * (ulaş ı m araçları nda) Mevki, sı nı f, orun. birinci çağ * Yeryüzünün yaklaş ı k üç yüz milyon yı llı k çağı , paleozoik. birinci gelmek (veya çı kmak) * birçoklarıarası nda en iyi olarak seçilmek. birinci olmak * baş ta gelmek, önde gelmek. birinci orun * (tren, vapur, uçak vb.) Birinci mevki. birinci zar * Yemiş lerin derisi, dı şkabuk, meyve dı ş ı . birincil

* Sı rada, önemde ilk yeri alan, ana, temel, esas.

birincil grup *İ çten, samimî, yüz yüze iliş kilere dayanan iki veya daha çok insandan meydana gelen topluluk. birincilik

* Birinci olma durumu. * (çoğ ul durumda) Şampiyonluk için yapı lan yarı ş malar.

birincivası f * Birleş ikgillerden, hekimlikte kullanı lan bir bitki. birinden) buz gibi soğumak * birinden tiksinmek. birinin baş ı na dikilmek * birinin yanı ndan uzaklaş mamak, onu denetim altı nda bulundurmak. * bir iş i yaptı rmak için yanı nda ayakta durmak. * bir ş eyin yanı nda ve ayakta beklemek. birinin çanı na ot tı kmak (tı kamak veya tı kanmak) * sesini çı karamayacak, kötülük edemeyecek bir duruma getirmek (getirilmek), susturmak. birisi

* Bilinmeyen bir kimse.

birisinden biri * içlerinden biri, birkaç kiş iden herhangi biri. birkaç birkaçı birleme

* Çok olmayan, az sayı da, az. * Az sayı da olan kimse veya ş ey. * Bir etme, tek duruma getirme. * Tanrı 'nı n birliğini dile getirme, tevhit.

birlemek

birler birleş en birleş ik

* Bir etmek, tek duruma getirmek. * Tanrı 'nı n birliğini dile getirmek, zikretmek. * Ondalı k sayısistemine göre yazı lan bir tam sayı da sağ dan sola doğru ilk sayı nı n bulunduğ u basamak. * Birbirini kesen, bir noktada kesiş en (doğru, yay). * Bir araya gelmiş , birleş mişolan, müttehit.

birleş ik cümle * Birkaç yan cümle veya ara cümle ile bir temel cümleden kurulan cümle. birleş ik fiil *İ sim soyundan bir kelime ile biçim veya anlam bakı mı ndan kaynaş ı p bütünleş en fiil: Reddetmek, hissetmek, kaybolmak, bakakalmak, hasta olmak, tedavi etmek gibi. birleş ik isim * Birleş ik kelime biçiminde belirli kurallar içinde kalı plaş mı şisim: Aslanağ zı , baş ş ehir, kaptı kaçtı , gecekondu gibi. birleş ik kap * Alt tarafı ndan birleş tirilmişkaplardan her biri. birleş ik kaplar * Alt tarafları ndan değiş ik boyut ve kesitlerde borularla birleş tirilmişsistem. birleş ik kelime * Ses düş mesi, ses türemesi, kelime türünün değiş mesi, üzerindeki ekin görevini kaybetmesi veya anlam kayması dolayı sı yla araları na ek girmeyerek kalı plaş mı şiki veya daha çok sözden oluş an kelime: pazartesi (< pazar ertesi), hissetmek (< hiss etmek), ayakkabı (< ayak kabı ), delikanlı (<deli kanlı ), kaptı kaçtı(< kaptıkaçtı) gibi. birleş ik oturum * Bir arada yapı lan oturum. birleş ik oy pusulası * Seçime katı lan bütün partilerin adayları nıayrıayrıgösteren oy pusulası . birleş ik zaman * Yalı n zamanlıve çekimli bir fiilin -di (i-di), -miş(i-miş ,), -se (i-se) gibi ek fiil eklerinden birini alarak bildirdiğ i zaman: Sevdiydi (sevdi-y-di <sevdi+i-di), sevecekmiş(sev-ecek-miş< sev-ecek + i-miş ) sev-er-se (sev-erse < sev-er + ise) gibi. birleş ilme * Birleş ilmek iş i veya durumu. birleş ilmek * Birleş mek iş i yapı lmak, bir araya gelinmek, buluş ulmak. birleş im

* Birleş mek iş i. * Bir meclisin bir gün içindeki toplanmaları , inikat. * Döllenmek için erkekle diş i hayvanı n bir araya gelmesi.

birleş me * Birleş mek iş i. birleş me değ eri

* Basit bir cismin bir atomu ile birleş ebilecek olan hidrojen atomları nı n en yüksek miktarı . birleş mek * Ayrıiken tek bir bütün durumuna gelmek. * Buluş mak, bir araya gelmek. * Uyuş mak, aynı görüş te olmak. * Aynıamaç çevresinde toplanmak. * Kaynaş mak. * Cinsel iliş kide bulunmak. birleş tirici * Birliğ i sağ layan. * Uzlaş mayısağlayan. *İ ki veya daha çok nesnenin birleş mesini sağ layan. birleş tirme * Birleş tirmek iş i veya durumu. birleş tirmek * Bir araya getirmek. birli birlik

*İ skambil, domino gibi oyunlarda bir iş aretini taş ı yan kâğ ı t veya pul, as. * Tek, bir olma durumu, vahdaniyet. * Bir taneden oluş muş , bir tane alabilen. * Birleş miş , bir arada olma durumu, vahdet. * Bağ lı lı k, benzerlik, bağ lantı , vahdet. * Belli bir topluluğ un yararları nıkorumak için kurulmuşdernek. * Askerlikte bölük, tabur, alay gibi bir bütün sayı lan topluluk. * Konunun bir ana düş ünce çevresinde toplanması . * Bölünmezliğ i içeren yalı n bütün. * En büyük değerdeki nota, dört dörtlük.

birlik olmak * bir iş i yapmak için anlaş mak. birlikte * Bir arada, beraberce. * Yanı nda, beraberinde. birliktelik * Birlikte olma durumu. birlikten kuvvet doğ ar * toplu veya beraber davranmak daha büyük güç sağ lar. birsam birtakı m

* Sanrı , halüsinasyon. * Belirsiz olarak çokluğ u anlatı r (nitelediği isim çokluk biçimde olur), kimi, bazı .

birun * Osmanlısarayı nda Harem dairesinin ve Enderun'un dı ş ı nda kalan bölüm. biryan

* Tandı rda susuz piş irilen kebap.

biryan pilâvı * Biryan yağıile piş irilen pilâv.

biryan yağı * Tandı rda susuz piş irilerek yapı lan kebaptan çı kan yağ. biryancı * Biryan yapan veya satan kimse. bisiklet

* Tekerleğin ayakla çevrilmesiyle hareket eden iki tekerlekli taş ı t, çiftteker.

bisiklet yolu * Trafikte bisikletlerin geçmesine ayrı lmı şdar yol. bisikletçi

* Bisikletle spor yapan kimse, çifttekerci.

bisikletçilik * Bisikletle yapı lan spor, çifttekercilik. * Bisiklet satma, onarma iş i. bisikletli

* Bisikleti olan.

bisikletsiz * Bisikleti olmayan. bisküvi * Un, süt, ş eker veya tuzla yapı lan ince, gevrek kuru pasta türü. bismillâh

* "Allah'ı n adıile" anlamı nda, bir iş e baş larken söylenen veya ş aş ı rma, korku gibi duygularıbelirten söz.

bismillah demek * bir iş e uğurlu olmasıdileğ i ile baş lamak. bistro

*İ çkili kahve, küçük lokanta.

bisturi * Neş ter. bisülfat bisülfür biş ek

* Hidrojenli sülfatlara verilen ad. * Molekülünde iki kükürt atomu bulunduran birleş ik. * Yayı k dövmede kullanı lan araç.

biş i * Çörek, tatlıbir ekmek türü. bit

* Yarı m kanatlı lar alt takı mı na giren, insan ve memeli hayvanları n vücudunda asalak olarak yaş ayan böcek, kehle (Pediculus). bit kadar bit otu

* en küçük, en ufak, çok küçük. * Sı racagillerden, birçok çeş itleri bulunan ve kuzey yarı m kürede yetiş en bir bitki.

* Bitlere karş ıkullanı lan bir madde. bit yeniğ i * Bir iş in gizli kalmı şkötü ve aksak yanı , kuş kulu bir nokta. bîtap

* Bitkin, yorgun.

bîtap düş mek * çok yorulmak, yorgun düş mek. bîtaraf

* Yansı z, tarafsı z.

bîtaraflı k * Yansı z olma durumu, yansı zca davranı ş . bitek bitelge bitevi

* Bol ve iyi bitki yetiş tiren, verimli (toprak), mümbit. * Toprağı n bitki yetiş tirme gücü. * Bkz. biteviye.

biteviye * Aynıbiçimde, sürekli olarak. biteviyelik * Aynıbiçimde sürüp gitme durumu. bitey

* Bitki örtüsü, flora.

biti kanlanmak * sı kı ntıiçinde yaş ayan bir kiş i para ve varlı k yönünden güçlenmek. bitik * Yorgunluk veya hastalı ktan gücü kalmamı ş . * Durumu kötü, fena. * Yapı ş ı k, dolaş ı k,ekli. bitiklik

* Bitik olma durumu.

bitim * Bitmek iş i. * Son, nihayet, münteha. bitimli * Sonu olan, sonlu. bitimsiz bitirilme

* Sonu olmayan, sı nı rlandı rı lı p belirlenmeyen, namütenahi. * Bitirilmek durumu.

bitirilmek * Bitirmek iş ine konu olmak.

bitirim

* Çok hoş a giden (kimse, yer). * Barbut oynatı lan yer, kahve, kumarhane. * Yaman, zeki, çok beğenilen.

bitirim yeri * Kumarhane. bitirimci

* Barbut kahvesi iş leten, barbut oynatan kimse.

bitirimhane * Kumar oynanan yer, kumarhane. bitirişyemi * Et üretimi için beslenen hayvanlara belirli bir devreden itibaren besi sonuna kadar yedirilen ve enerji değ eri daha yüksek olan karma yem. bitirme * Bitirmek iş i, itmam, mezuniyet. bitirme fiili * Etmişbiçimindeki sı fat-fiille ve olmak yardı mcı sı yla yapı lan ve fiilin, yardı mcı fiilin iş aret ettiğ i zamandan önce olup bittiğ ini anlatan birleş ik fiil. bitirmek

* Bitmesini sağlamak,sona erdirmek, tüketmek, tamamlamak, sonuçlandı rmak. * Güçsüz düş ürmek, bitkin duruma getirmek, yormak. * Onulmaz duruma getirmek, mahvetmek.

bitirmiş * Bir bilim dalı nda veya baş ka bir alanda bilginin doruğ una ulaş mı ş(kimse). * Bilgili, açı kgöz. bitiş * Bitmek iş i veya biçimi, bitme, sona erme. bitiş ik

* Birbirine dokunacak kadar yakı nlaş mı şveya yan yana olan. * Yandaki ev, komş u. * Yan, yandaki.

bitiş ik çanak yapraklı lar * Çanak yapraklarıbirbirine bitiş mişbulunan bitkiler. bitiş ik taç yapraklı lar * Taç yaprakları birbirleriyle yandan bitiş ik olan bitkiler. bitiş iklik bitiş imli

* Bitiş ik olma durumu. * Bitiş ken.

bitiş ken * Kelime üretim ve çekiminde ekler getirilirken kökü veya gövdesi değ iş ikliğ e uğ ramayan (dil), iltisakî. bitiş ken dil * Kelime kökleri değiş meyen, eklerle türetilen dil. bitiş kenlik * Bitiş ken olma durumu.

* Yeni bir kelime türetmek için köklere ek getirme özelliğ i. bitiş me * Bitiş mek iş i, ittisal. bitiş mek

* Birbirine dokunacak kadar yanaş mak.

bitiş tirme * Bitiş tirmek iş i. bitiş tirmek * Bitiş mesini sağlamak. bitki * Bulunduğ u yere kökleriyle tutunup geliş en, döl veren ve hayatı nıtamamladı ktan sonra kuruyarak varlı ğ ı sona eren, yosun, ot, ağaç gibi canlı ları n genel adı , nebat. bitki bilimci * Bitki bilimiyle uğraş an, bitki bilimi uzmanı , botanikçi. bitki bilimi * Bitkileri inceleyen bilim kolu, botanik. bitki bitleri * Bitkiler üzerinde yaş ayan, kı rmı z böceği, ağ aç biti, çiçek veya fidan biti gibi böceklerin ortak adı . bitki coğrafyası * Yeryüzünün bitki örtüsünü ve bu örtünün çevreyle ilgisini inceleyen coğrafya bilimi. bitki örtüsü * Bir bölgede yetiş en bitkilerin topu, bitey, flora. bitki patalojisi * Bitki hastalı kları nıinceleyen bilim dalı . bitki sütü

* Süt görünüş ünde bitki öz suyu.

bitki topluluğu * Benzer doğal olaylara ve yaş ama koş ulları na uymuş , belirli bir görünüşalmı şbitkilerin bir araya gelmiş durumu. bitkici

* Bitki yetiş tiren kimse.

bitkicilik * Bitki yetiş tirme iş i. bitkileş me * Bitkileş mek iş i veya durumu. bitkileş mek * Bitki durumuna gelmek. bitkimsi

* Bitkiye benzer, bitkiyi andı rı r.

bitkimsi hayvanlar * Mercan, sünger gibi bitki görünümünde olan hayvanlar. bitkin

* Gücü tükenmişolan, çok yorgun. bitkinlik * Bitkin olma durumu. bitkisel

* Bitki ile ilgili, bitki cinsinden olan; bitkiden elde edilen, nebatî.

bitkisel hayat * Hastalı k veya kaza sebebiyle bilinçsiz ve hareketsiz duruma gelen kiş inin hayatı . bitkisel kazein * Küspe ve sı vıyağartı kları ndan elde edilen azotlu madde. bitkisel yağ * Bitkilerden değ iş ik yöntemler kullanı larak elde edilen yağ. bitleme bitlemek bitlenme

* Bitlemek iş i. * Birinin bitlerini ayı klamak. * Bitlenmek iş i.

bitlenmek * Üzerinde bit üremek. * Kendi bitlerini ayı klamak. bitler * Kanatlı lar alt sı nı fı na giren, ağı z yapı larısokup emmeye elveriş li, memelilerde yaş ayan ve kanla beslenen bir böcek takı mı . bitli * Üstünde bit bulunan. * Cimri. bitli (veya kurtlu) baklanı n da kör alı cı sıolur * iş e yaramaz da olsa, her ş eyin isteklisi bulunduğ unu anlatı r. bitli kokuş * üstü baş ıkirli, vücut temizliğine bakmayan (kadı n). Bitlis köftesi * Yağsı z kı yma, köftelik bulgur, pirinç, yağ , nar, yumurta ve baharat kullanı larak hazı rlanan ceviz büyüklüğünde bir yemek. bitme bitmek

bitmek

* Bitmek iş i. * Tükenmek. * Sona ermek. * Çok yorulmak, güçsüz kalmak, çok zayı flamak. * Çok sevmek, bayı lmak, beğenmek. * Bitki, tüy, saç gibi ş eyler için, çı kı p yetiş mek. * Beklenmedik zamanda ortaya çı kmak.

bitmek tükenmek bilmemek

* bir türlü sonu gelmemek, eksilmemek. bitmez tükenmez (veya bitip tükenmez) * hiç bitmeyen, sonu gelmeyen, uçsuz bucaksı z. bitmiş i

* pazarlı kta bir ş eyin son fiyatı .

bitnik

* Genel davranı ş larıve hı rpanî giysileri ile toplum hayatı ndan kopma eğ ilimi gösteren ve toplum dı ş ı nda bir yaş antı sıolan genç. bitpazarı * Eski eş yanı n alı nı p satı ldı ğıpazar. bittabi

* Doğal olarak, tabiatıile, tabiî, elbette.

bitter * Bir çeş it acı bira. * Bir çeş it ardı ç rakı sı . * Acıçikolata. bitüm

* Keskin bir koku, alev ve koyu duman çı kararak yanan, karbon ve hidrojen bakı mı ndan çok zengin tabiî yakı t maddelerinin genel adı , yer sakı zı . * Yol kaplaması nda, kâğı t ve çatı ları n su geçirmez duruma getirilmesinde, kömür tozundan briket yapı mı nda vb. kullanı lan, tabiî ı sı da katı , yoğunluğ u bire yakı n, koyu kestane renginde madde. bitümleme * Bitümlemek iş i. bitümlemek * Belirli bir kalı nlı kta bitüm ile örtmek. bitümlü

*İ çinde bitüm bulunan veya bitümün bütün özelliklerini gösteren.

bîvefa * Sevgisine bağ lıolmayan, vefası z. biyaprak biye biyel

* Yapraklarıhalka diziliş li, daha çok akvaryumlarda bulundurulan su bitkisi. * Genellikle giysinin yaka, kol, etek çevresine kendi kumaş ı ndan veya baş ka kumaş tan geçirilen ince ş erit. * Makinelerde, bir ucu pistona, öbür ucu volanıçeviren kaldı raca geçirilmişbulunan hareketli çubuk.

biyelcik * Küçük biyel, küçük hareketli çubuk. biyeli biyesiz

* Biye geçirilmiş , biyesi olan. * Biyesi olmayan, biye geçirilmemişolan.

biyoelektrik * Canlıvarlı kları n ürettiği elektrik.

biyoelektronik * Moleküler biyolojinin hücrelerin yapı sı na giren moleküller arası nda geçerli elektrostatik güçlerini inceleyen bölümü. biyoenerji * Biyokütlenin kimyasal dönüş ümüyle elde edilen enerji. biyofizik

* Fizyolojide geçen fiziksel olayları n bilimi, biyolojik fizik.

biyogaz * Ahı r gübresinden elde edilen yanı cıgaz, gübre gazı . biyograf biyografi

* Hayat hikâyesi yazarı . * Hayat hikâyesi, tercüme-i hâl, hâl tercümesi.

biyografik * Biyografi ile ilgili. biyojeografi * Bitki ve hayvanları n yeryüzü üzerindeki dağ ı lı mı nıve bunun sebeplerini inceleyen bilim, biyoloji coğ rafyası . biyokatalizör * Canlıdokuları n hepsinde çok az bulunan ve hayat için gerekli kimyasal tepkimeleri uyandı ran veya kolaylaş tı ran madde. biyokimya * Hücreden en geliş mişorgana kadar canlıdokularıinceleyen ve bunlarıoluş turan maddeleri araş tı ran bilim dalı . biyolog * Biyoloji ile uğ raş an kimse, biyoloji uzmanı . biyoloji biyolojici biyolojik

* Bitki ve hayvanları n doğma, geliş me, üreme gibi yaş ayı şevrelerini inceleyen bilim, dirim bilimi. * Okulda biyoloji dersini veren öğretmen. * Biyoloji ile ilgili, dirimsel, dirim bilimsel.

biyometeoroloji * Canlı lar üzerinde hava olayları nı n etkisini inceleyen bilim. biyonik

biyopsi

* Biyoloji ve elektronikle ilgili olan. * Dirim kurgu. * Mikroskopta yapı sı nıincelemek amacı yla canlı dan bir doku parçasıalma.

biyopsi yapmak * parça almak. biyosfer

* Üzerinde hayat olan yeryüzü bölgesi.

biyoş imi biyotit

* Organ dokuları ndaki kimyasal olaylarıinceleyen kimya kolu. * Bir çeş it kara renkli mika.

biz * Çoğ ul birinci kiş i zamiri. * Resmî konuş mada, bazen teklik birinci kiş i zamiri ben yerine kullanı lı r. * (bazıyazarlar için) Ben zamirinin yerine kullanı lı r. biz araç, tı ğ .

* Katıbir ş eyi dikerken iğ ne geçirecek yeri delmek için kullanı lan, çelikten yapı lmı ş , sivri uçlu ve ağ aç saplı

* Maraşiş inde kalı n karton parçaları nı n iğ neyi kı rmaması nı sağlamak ve delik delmek iş leminde kullanı lmak üzere hazı rlanmı ştahta saplı , ince sivri uçlu bir tür çuvaldı z. biz

* Ülkemiz suları nda yaş ayan bir mersin balı ğ ıtürü, ş ip (Acipenser nudiventris).

biz attı k kemik diye, el kaptıilik diye * bizim iş e yaramaz diye vazgeçtiğ imizi baş kaları değ erli buldu. biz bize

* Yalnı z biz, aramı zda yabancıbir kimse olmaksı zı n.

biz bize benzeriz * aramı zda fark yok, özelliklerimiz veya tutum ve davranı ş ları mı z aynı dı r. biz kı rk kiş iyiz, birbirimizi biliriz * birbirimizi çok yakı ndan tanı rı z; onun öyle bir üstün durumu olmadı ğı nıbiliriz. bîzar

* Tedirgin, bezmiş , usanmı ş , bezginlik getirmiş .

bizar etmek * tedirgin etmek, usandı rmak. bizar olmak * usanmak, bı kmak. bizatihi bizce

* Kendiliğ inden, kendinden, özünden, kendisi. * Bize göre.

bizcileyin * Bizim gibi. bizden * Bizim tarafı mı zda olan (kimse). bizdenlik

* Bizden olma durumu.

bize de mi lolo? * iş in içinde bir işolduğ unu bilmez miyiz sanı yorsunuz?. bizim gelin bizden kaçar, tutar ellere baş ı nıaçar * bize yabancıduran yakı nı mı z, dostumuz, akrabamı z baş kaları na rahatça içtenlikle, yardı m eder.

bizimki

bizleme bizlemek bizlengiç

* Bizim olan, bizimle ilgili olan. * Kadı nları n kocaları ndan, kocaları n karı ları ndan söz ederken kullandı klarısöz. * Yakı n çevremizde olan bir kimseden söz ederken kullanı lı r. * Bizlemek iş i. * Ucu çivili değ nekle hayvanıdürtmek. * Ucu çivili değ nek.

bizmut * Atom sayı sı83, atom ağı rlı ğı209 olan, 271,3° C de eriyen, yoğunluğ u 9,8 olan, kı zı lı msı beyaz renkli, kı rı lgan ve katıbir element. Kı saltması Bi. *İ lâç olarak kullanı lan ve ası l maddesi bizmut olan karı ş ı m. bizon

* Amerika'da yaş ayan bir cins hörgüçlü yaban öküzü.

bizzat * Kendi, kendisi, ş ahsen. blâstulâ blender

* Yumurta hücresi embriyon olurken morulânı n geliş erek içi boşyuvarlak biçime girmesi durumu, morulâ. * Piş irmeden önce malzemeyi kesip karı ş tı ran elektrikli alet.

blok

* Kocaman ve ağ ı r kitle. * Birden çok bölümü bir araya getirilmişolan, bir bütün oluş turan. * Politik çı karlarısebebiyle birlik kuran devletler topluluğ u. *İ çine resim veya yazıkâğ ı tlarıkonulan karton kap. * Birbirine bitiş ik büyük yapı lar. * Voleybolda, file üstünde karş ı oyuncunun topu sert vururken, önünde iki veya üç kiş inin elleri ile oluş turdukları perde. blok inş aat * Birbirine bitiş ik yapı lan yapı lar. blokaj

bloke

* Bloke etmek iş i. * Hareketine engel olma, hareketini durdurma. * Sivri taş ları n toprak zemine dikine çakı larak, üzerine beton dökülmesiyle yapı lan dolgu. * Bankacı lı kta bir varlı ğ ı n yetkili otoritelerin izni olmadan sahibi tarafı ndan kullanı lamamasıdurumu. * Kullanı lmasıönlenmiş , el konulmuş .

bloke çek * Keş ideci tarafı ndan anlaş mazlı ğ ı n çözümüne kadar ödemenin durdurulduğu çek türü. bloke etmek * kullanı lması nıönlemek amacı yla el koymak. * savaşdurumundaki bir ülkenin dı şülkelerle iliş kisini engellemek. * kapatmak, durdurmak. * (futbolda kaleci) topu yakalamak. bloklaş ma

* Bloklaş mak iş i. bloklaş mak * Blok durumuna gelmek. bloknot bloksuz

* Yapraklarıkolayca çı kartı labilecek biçimde yapı lmı şnot defteri. * Hiçbir bloka girmemişolan; bağlantı sı z.

bloksuzluk * Bloksuz davranma, bağ lantı sı zlı k. blöf *İ skambil oyunları nda elindeki kâğı tlarıolduğ undan baş ka gösterme davranı ş ı . * Karş ı sı ndakini yanı ltarak veya yı ldı rarak bir iş ten caydı rmak için söylenen ası lsı z söz veya takı nı lan aldatı cı tavı r, kuru sı kı . blöf yapmak * karş ı sı ndakini yanı ltarak veya yı ldı rarak bir iş ten caydı rmak için aslıolmayan söz söylemek veya aldatı cı tavı r takı nmak. blöfçü

* Blöf yapan (kimse).

blûcin * Giysi yapı lan bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş . * Bu kumaş tan yapı lan (giysi). blûm * Bir tür iskambil oyunu. blûz boa

* Vücudun üst bölümüne giyilen, genellikle ince kumaş tan yapı lan veya iplikten örülen kadı n giysisi. * Boagillerden, yalnı z Güney Amerika'da yaş ayan, zehirsiz, çok iri, güçlü bir yı lan (Boa constrictor). * Kadı nları n boyunları na aldı klarıyı lan biçiminde dar ve uzun kürk, boyun kürkü.

boagiller

* Avları nıyutmadan önce uzun gövdeleriyle sarı p sı karak boğ an ve ezen sarı lgan yı lanlarıkapsayan zehirsiz yı lanlar familyası . boalar

* Sürüngenler sı nı fı nı n, yı lanlar takı mı nı n bir bölümü.

bobin

* Makara. * Fotoğraf filmi rulosu. * (kâğı t ve karton için) Tampon silindiri veya mihver boru etrafı na sarı lmı şkâğ ı t veya kartonun sürekli uzunluğ u. *İ çinden elektrik akı mıgeçebilen yalı tı lmı ştel ile bu telin, makara tiresi gibi sarı lıbulunduğ u silindirden oluş an aygı t. bobin kı rı cı * Dağı nı k iplik bobinlerini düzelten ve boyamaya elveriş li biçime getiren makinede çalı ş an (kimse). bobinaj * Bir filmi veya mı knatı slı kuş ağ ıbir makaradan baş ka bir makaraya sarma. boca

* Geminin rüzgâr almayan yanı , rüzgâr üstü, orsa veya rüzgâr üstü karş ı tı , poca. boca alabanda * Boca etme komutu. boca etmek * geminin baş ı nıbocaya rüzgâr almayan tarafa çevirmek. * (birden çevirip) boş altmak, dökmek. bocalama * Bocalamak iş i. bocalamak * (gemi) Rüzgâra karş ıgidemeyerek sürüklenmek. * Bir iş te tutulması gereken yolu kestirememek, ne yapacağ ı nıbilememek, kararsı z olmak. bocalatma * Bocalatmak iş i. bocalatmak * Bocalaması na yol açmak. boci * Ağı r yük taş ı maya yarayan, iki kalı n ve küçük tekerleğ i olan el arabası . bocuk

* (Ortodokslarca kutlanan) İ sa'nı n doğ um yortusu. * Domuz.

bocuk domuzuna dönmek * çok semiz ve besili olmak. bocurgat

* Ağı r yükleri çekmek için manivelâ ile döndürülen ve döndürüldükçe, çekilecek ş eyin bağlıbulunduğ u urganıkendi üzerine saran çı krı k. bodoslama * Gemi omurgası nı n başve kı ç tarafı ndan yukarı ya uzanan ağ aç veya demir direklerden her biri. bodoslama * Bodoslamak iş i. bodoslamadan * Ön taraftan, baştaraftan. bodoslamak * Açı klamak, belirtmek, ileri sürmek. bodrum

* Bir yapı nı n yol düzeyinden aş ağ ı da kalan bölümü.

bodrum gibi * bası k tavanlı , genellikle güneşgörmeyen (oda). bodrum katı * Bir yapı nı n zemin katı nı n altı nda olan ve oturulabilen en alt katı . boduç bodur

* Ağaç veya topraktan yapı lmı şküçük testi. * Enine göre boyu kı sa ve tı knaz.

bodur kalmak * boyu uzamamak. * geliş memek. bodur pas * Arpa yaprakları na yerleş en ve seyrek olarak yurdumuzda da görülen ilkel mantar (Puccinia hordei). * Bu mantarı n yol açtı ğ ıhastalı k. bodur tavuk her gün (veya her dem) piliç * kı sa boylular oldukları ndan daha genç görünürler. bodurlaş ma * Bodurlaş mak iş i veya durumu. bodurlaş mak * Bodur duruma gelmek. bodurluk * Bodur olma durumu. Boğa boğa boğa gibi

* Zodyak üzerinde, Koç ile İ kizler burçlarıarası nda yer alan burcun adı , \343 Zodyak. * Damı zlı k erkek sı ğ ı r. * çok güçlü görünen, vücudu iyi geliş miş(delikanlı ).

boğa güreş i * Daha çok İ spanya ve Meksika'da, özel olarak yetiş tirilmişboğayıyenmek amacı yla yapı lan gösteri. boğada

boğak boğalı k

* Küllü veya sodalısu ile çamaş ı r yı kama. * Yı kanmak üzere hazı rlanmı şçamaş ı rı n üzerine sı cak kül suyu süzme iş i. * Anjin. * Boğ a olarak kullanı lmak için ayrı lan bir yaş ı ndan yukarıerkek sı ğı r.

boğan otu * Düğ ün çiçeğ igillerden, özellikle kökünde akonitin adı nda bir zehir bulunan bitki, kurtboğan otu (Acunitum napellus). boğanak

* Sağanak, bora.

boğasak * Boğ aya gelmişveya boğ a isteyen inek. boğasama * (inek) Boğasamak iş i veya durumu. boğasamak * (inek) Boğa istemek veya boğaya gelmek. boğası

*İ nce bez, astar.

boğaya çekmek * (inek) boğa ile cinsel iliş kide bulundurmak, keleye çekmek. boğaz

* Boynun ön bölümü ve bu bölümü oluş turan organlar, imik. * Şiş e, güğüm gibi kaplarda ağ za yakı n dar bölüm. *İ ki dağarası nda dar geçit, derbent. *İ ki kara arası ndaki dar deniz. * Yiyeceğ i içeceği sağlanan kimse. * Yeme içme. * Yedirip içirme yükümü, iaş e.

boğaz açmak * ağ açları n dibini kazarak toprağ ıkabartmak. boğaz boğ aza (veya gı rtlak gı rtlağ a) gelmek * zorlu kavga etmek. boğaz derdi * geçim için uğ raş ma. * yemek piş irme, hazı rlama sı kı ntı ları . boğaz dokuz boğumdur * bir söz iyice düş ünmeden söylenmemelidir. boğaz durmaz * yeme içme ihtiyacı nı n baş ka ihtiyaçlar gibi geri bı rakı lamayacağı nıanlatı r. boğaz içinde kavga var * aş ı rıbir biçimde açlı ğ ı nıgidermeye çalı ş anlar için söylenir. boğaz kavgası * Geçim için yapı lan didinme. boğaz meselesi * Geçim derdi. boğaz ola * "afiyet olsun, yarası n, bereketli olsun" anlamı na, yemek yiyenlere söylenir. boğaz olmak * boğ azıağrı mak. * imrenmekten boğ azış iş mek. boğaz tokluğ una * ayrı ca ücret verilmeden yalnı z karnı nı doyurarak. boğazıaçı lmak * iş tahıartmak. boğazıdüğ ümlenmek * üzüntüden boğazıtı kanmak. boğazıinmek * bademcikleri ş iş mek, iltihaplanmak. boğazıiş lemek * durmadan bir ş eyler yemek. boğazıkurumak * çok susamak.

boğazı na bir yumruk tı kanmak (veya gelip oturmak) * konuş amaz olmak, sesi çı kmamak. boğazı na dikkat etmek * yiyeceğ ine, içeceğine özen göstermek. boğazı na dizilmek * (üzüntü, kaygıgibi sebeplerle) isteksiz yemek, iş tahı kesilmek. boğazı na durmak * yediği ş eyi yutamamak. boğazı na düş kün * yiyip içmeyi çok seven (kimse). boğazı na indirmek * fazla ve geliş igüzel yemek. boğazı na kadar * pek çok, lüzumundan fazla, aş ı rıölçüde. boğazı na sarı lmak * üstüne yürümek. boğazı nda düğümlenmek * söylemek istediğini heyecan veya üzüntü yüzünden diyememek. boğazı nda kalmak * ağ zı ndaki lokmayıüzüntü dolayı sı yla yutamaz duruma gelmek. boğazı ndan artı rmak * yiyeceğ inden kı sı p parası nıartı rmak. boğazı ndan geçmemek * sevdiği bir kimsenin yokluğu veya yoksulluğ u dolayı sı yla bir yiyeceği yalnı z baş ı na yemekten üzüntü duymak. boğazı ndan kesmek * yiyip içmede çok tutumlu davranmak. boğazı nı doyurmak * karnı nıdoyurmak. boğazı nı sevmek * yiyip içmeye düş kün olmak. boğazı nı sı kmak * bunaltmak, sı kı ntıvermek. boğazı nı yı rtmak * olanca gücüyle bağı rmak. boğazkesen * Bir boğ azısavunmak için deniz kı yı sı nda yapı lan hisar. boğazlama * Boğ azlamak iş i. boğazlamak * Hayvan veya insanıboğazı ndan keserek öldürmek. * Gaddarca, kan dökerek öldürmek.

boğazlanma * Boğ azlanmak iş i. boğazlanmak * Boğ azlamak iş ine konu olmak veya boğazlamak iş i yapı lmak. boğazlaş ma * Boğ azlaş mak iş i. boğazlaş mak * Birbirini boğazlamak veya kı yası ya dövüş mek. boğazlatma * Boğ azlatmak iş i. boğazlatmak * Boğ azlamak iş ini yaptı rmak. boğazlı * Boğ azıolan. * Çok yemek yiyen, yemek isteğ i çok olan, iş tahlı . boğazsı z * Boğ azıolmayan. * Çok az yemek yiyen, iş tahsı z. boğdurma * Boğ durmak iş i. boğdurmak * Boğ mak iş ini yaptı rmak. boğdurtma * Boğ durtmak iş i. boğdurtmak * Boğ durmak iş ini birine yaptı rmak. boğdurulma * Boğ durulmak iş i. boğdurulmak * Boğ durmak iş i yapı lmak. boğma

* Boğ mak iş i. *İ ncir, dut, kuru üzümün mayalandı ktan sonra ilkel araçlarla damı tı lması yla elde edilen, alkol derecesi düş ük bir tür rakı . boğmaca

* Çoğ unlukla çocuklarda nöbet nöbet öksürüklerle görülen bulaş ı cı bir hastalı k.

boğmacalı * Boğ macaya tutulmuşolan (kimse). boğmak

* Bir canlı yı , soluk alması na engel olarak öldürmek. * El, ip veya benzeri ile bir ş eyi çepeçevre sı kmak. * Silik bir duruma getirmek, bastı rmak. * Tamamı yla kaplamak, sarmak. * Peş peş e yapmak, bir kimseyi bir ş eyin fazlası na eriş tirmek veya uğ ratmak. * (motorlu taş ı tlarda) Fazla yakı t, motoru çalı ş maz duruma getirmek.

* Bir durumu baş ka bir durum yaratarak örtmeye çalı ş mak. * Geliş mesine engel olmak. * (renkler için) Uygun düş memek. * Bunaltmak. boğmak

* Boğ um yeri.

boğmak boğmak * boğ um boğum. boğmaklı * Boğ maklarıolan. boğmaklı kuş * Toygar kuş unun bir türü. boğucu

* Boğ ma özelliğ i olan. * Solunumu güçleş tiren. * Çok sı cak, sı kı ntı veren.

boğuk * Kı sı lmı ş(ses). boğuk boğuk * Boğ uk bir biçimde, kı sı k kı sı k. boğuklaş ma * Boğ uklaş mak iş i. boğuklaş mak * (Ses) Boğ uk duruma gelmek, kı sı klaş mak. boğula boğ ula * Boğ ulacakmı şgibi, boğ uk bir biçimde. boğulma

* Boğ ulmak iş i.

boğulmak * Boğ mak iş ine konu olmak. * Havası zlı ktan ölmek. * Bunalmak. boğum

* Boğ ulmuş , sı kı lmı şyer. * Parmak veya kamı ş , saz gibi bitkilerin ş iş kince bölümü. *İ nce damarları n veya sinirlerin yumak gibi toplandı ğı yer.

boğum boğum * Çok boğumlu. boğumlama * Boğ ulmak iş i. boğumlamak * Boğ um durumuna getirmek. boğumlanma * Boğ umlanmak iş i.

* Ciğerlerden gelen havanı n, ağı z ve burundaki çeş itli nokta ve bölgelerde engellemeye uğrayarak ses olarak çı kması , telâffuz. boğumlanma bölgesi * Ağı z boş luğ unda seslerin oluş tuğ u çeş itli bölgelerden her biri. boğumlanma noktası * Ağı z boş luğ unda seslerin oluş tuğ u noktaları n her biri, çı kak, mahreç. boğumlanmak * Boğ um oluş mak, boğ um boğum olmak. * Bir ses çı karmak için ses yolunun herhangi bir yerinde daralma veya kapanma olmak. boğumlu boğuntu

* Boğ umu olan. * Zor soluk alma. * Sı kı nt ı . * Bir ş eyi değ erinden çok yükseğ e satma iş i, vurgunculuk, ihtikar.

boğuntuya getirmek * birini bunaltı pş aş ı rtmak yolu ile kendisinden, bir işveya mal karş ı lı ğıolarak çok miktarda para çekmek. boğunuk

boğuş ma

* Kı sı k, boğ uk. * Sı kı nt ı lı , kapalı , donuk. * Boğ uş mak iş i.

boğuş mak * Birbirinin boğazı na sarı lmak, dövüş mek. *İ tiş ip kakı ş mak. boğuş ulma * Boğ uş ulmak iş i veya durumu. boğuş ulmak * Boğ uş mak iş i yapı lmak. bohça

*İ çine çamaş ı r, elbise gibi ş eyler koyup sarmaya yarayan dört köş e kumaş . * Ufak ve seçme tütün dengi.

bohça böreğ i * Bohça biçiminde sarı lan bir çeş it börek. bohçacı * Bohça içinde dokuma eş ya gezdirip satan kadı n. bohçacı lı k * Bohçacı nı n iş i. bohçalama * Bohçalamak iş i. bohçalamak * Bir ş eyi bohça içine koyup sarmak. * Güreş te rakibin kol ve ayakları nıüst üste getirerek kı mı ldayamaz hâlde alttan kavrayı p kucaklamak. bohçası nıkoltuğuna almak

* kendi isteğiyle ayrı lmak. bohçası nıkoltuğuna vermek * kovmak, iş ine son vermek. bohçası nıtoplamak * eş yası nıtoplamak. bohem

* Yarı nı nıdüş ünmeden günü gününe tasası z, derbeder bir yaş ayı ş ıolan edebiyat ve sanat çevresinden (kimse veya topluluk). bohem hayatı * Baş ı boşyaş ayı ş . bok

* Dı ş kı . * (kaba konuş mada) Hor görülen, tiksinilen. * Güç durum.

bok atmak * (birine) leke sürmek, kara çalmak. bok böceği * Kı n kanatlı lardan, genellikle otçul memeli hayvanları n gübrelerinde yaş ayan ve bokla beslenen böcek (Geotrupes stercorarius). bok canı na olsun * bı kı lan, kötülüğ ü görülen ş eylere karş ıbir sövgü sözü olarak söylenir. bok etmek * (bir iş i, bir ş eyi) bozmak, berbat etmek. bok karı ş tı rmak * bir iş i bozacak biçimde davranmak. bok püsür * hoş a gitmeyen, can sı kan ş ey ve onun ayrı ntıve pürüzleri. bok üstün bok * çok kötü, çok berbat. bok yedi baş ı * burnunu her iş e sokan, her iş e karı ş an. bok yemek * yakı ş ı ksı z bir işyapmak. bok yemek düş mek * birinin bir iş e karı ş maması , burnunu sokmamasıgerekir. bok yemenin Arapçası * yakı ş ı ksı zlı ğ ı n büyüğü. bok yoluna gitmek * yararsı z, gereksiz bir ş ey uğ runa yok olmak. boka nispetle tezek amberdir * çok kötü bir ş eyin yanı nda, ondan daha az kötü olanı güzel görünür. boklama

* Boklamak iş i.

boklamak * (bir yeri veya bir iş i) Kötü bir duruma getirmek. boklanma * Boklanmak durumu. boklanmak * Kötü bir duruma gelmek, pislenmek. boklaş ma * Boklaş mak durumu. boklaş mak * Kötü bir duruma girmek. boklu bokluk

boks

* Boku olan; pis. * Pislik. * Kötü durum. * Belirli kurallara uyularak yapı lan yumruk dövüş ü, yumruk oyunu.

boksit * Korindon. boksör

* Boks oynayan kimse, yumruk oyuncusu.

boksörlük * Boksörün iş i veya mesleği. boktan

* temelsiz, derme çatma, yararsı z.

boku bokuna * boş u boş una, yok yere. boku çı kmak * bir işveya durum tatsı zlaş mak. bokun soyu (veya bok soyu) * kı zı lan veya tiksinilen bir ş eye karş ısövgü olarak söylenir. bokunda boncuk bulmak * birine hak etmediğ i hâlde çok değ er vermek. bokunu çı karmak * bok etmek. bokuyla kavga etmek * çok sinirli ve geçimsiz olmak, her ş eye öfkelenir olmak. bol

bol

*İ çine girecek ş eyin boyutları ndan daha büyük veya genişolan, dar karş ı tı . * (nicelik bakı mı ndan) Olağ andan veya alı ş ı landan çok, kı t karş ı tı . * Özel bir cam içinde likör, ş arap, meyve ve maden suyu karı ş tı rı larak hazı rlanan içki.

bol bol

* Fazla, büyük miktarda, sı kı ntı ya düş meden.

bol bolamat * Refah, zenginlik, bolluk. bol bulamaç * Bol bol, pek çok. bol doğramak * (parası nı ) saçı p savurmak. bol kepçe * Servis sı rası nda yiyeceğ i bol bol dağı tma. * Cömert, eli açı k, zengin gönüllü. bol keseden * bol bol, ölçüsüz, çok. bol paça

bolalma bolalmak

* Genişpaçalı . * Dökük, saçı ,ş apş al. * Bolalmak iş i veya durumu. * Bollaş mak.

bolarma * Bolarmak iş i veya durumu. bolarmak * Bol duruma gelmek. bolca

bolero

boliçe

* Oldukça çok, çokça. * Oldukça geniş . * Kı sa ve kolsuz kadı n ceketi. * Ağı r ritmli bir İ spanyol dansı . * Bu dansı n müziğ i. * Yahudi kadı nı .

Bolivyalı * Bolivya halkı ndan olan. bollanma

* Bol duruma gelme.

bollanmak * Bol duruma gelmek, geniş lemek. bollaş ma

* Bollaş mak iş i veya durumu.

bollaş mak * Bol durumda olmak.

bollaş tı rma * Bollaş tı rmak iş i veya durumu. bollaş tı rmak * Bol duruma getirmek. bollatma

* Bol duruma getirme.

bollatmak * Bol duruma getirmek, geniş letmek. bolluk

* Bol olma durumu. * Her ş eyin bol olduğu zaman. * Her ş eyin bol olduğu (yer). * Fazlalı k.

bolometre * Iş ı nı mölçer. Bolş evik * Bolş eviklik yanlı sı kimse. * Bolş eviklikle ilgili olan. Bolş eviklik * Rusya'da XX. yüzyı l baş ları nda doğ an ve Lenin tarafı ndan geliş tirilen komünist hareket. Bolş evizm * Bolş eviklik, komünistlik. bom

* Bir çeş it kumar.

bomba

* Canlıveya cansı z hedeflere atı lan, içi yakı cıve yı kı cımaddelerle doldurulmuş , türlü büyüklükte patlayı cı , ateş li silâh. * Büyük fı çı veya varil. * Bomba biçiminde, kalı n demirden kap. bomba

* Yan yelkenlerin alt yakası nı gerip açmak için kullanı lan yatay seren.

bomba gibi * iyi, sağ lam, göz alı cı , gösteriş li. * iyi hazı rlanmı ş , çok çalı ş mı ş(öğ renci). bomba gibi patlamak * öfkelenerek, birdenbire ve yüksek sesle bağı rı p çağ ı rmak. * bir olay birdenbire ortaya çı karak herkesi ş aş ı rtmak. bombacı * Bomba kullanan veya yapan kimse. bombacı lı k * Bombacı nı n iş i veya mesleği. bombalama * Bombalamak iş i. bombalamak

* Belli bir hedefe, çoğunlukla havadan, bomba atmak. bombalanma * Bombalanmak iş i. bombalanmak * Bombalanmak iş ine konu olmak. bombalatma * Bombalatmak iş i. bombalatmak * Bombalamak iş ini yaptı rmak. bombardı man * Topa tutma. * Bombalama. bombardı man etmek * top ateş i veya bomba ile bir yere saldı rmak. * bir kimseyi ağı r sözlerle paylamak. bombardı man uçağ ı * Bombalama iş inde kullanı lan uçak. bombardon * Bandoda en kalı n sesi veren, pistonlu, nefesli çalgı . bombe

* Şiş kin, kabarı k, tümsekli. * Şiş kinlik, kabarı klı k.

bombe bezi * Ayakkabısayaları nı n burun bölümlerine içten dikilen bir kumaştürü. bombeli

* Şiş kinliğ i, kabarı klı ğı olan.

bombesiz * Bombesi olmayan. bombok

* Çok kötü, çok berbat.

bomboş * Büsbütün, tamamen boş . bomboz

* Çok boz.

bon otu niger).

* Patlı cangillerden, hekimlikte kullanı lan, uyuş turucu ve zehirli, bir veya iki yı llı k otsu bir bitki (Hyoscyamus

bonbon * Şeker ş erbeti içinde kaynatı lı p üzeri ş ekerle kaplanmı şmeyve. bonbon ş ekeri * Bkz. bonbon. bonboncu * Bonbon yapan veya satan kimse.

bonbonculuk * Bonbon yapma veya satma iş i. boncuk

* Cam, taş , sedef, tahta, plâstik gibi maddelerden yapı lan, ortasıdelik, çoğ u yuvarlak ve renkli süs tanesi.

boncuk boncuk * boncuk gibi yuvarlak taneler durumunda. boncuk fasulye * Bir tür iri taneli fasulye. boncuk gibi * küçücük (göz). boncuk mavisi * Yeş ile çalan bir mavi. boncuk tutkalı * Boncuk biçiminde glüten tutkalı . boncukçu * Boncuk yapan veya satan kimse. boncukçuluk * Boncukçunun iş i veya mesleğ i. boncuklanı ş * Boncuklanmak iş i veya durumu. boncuklanma * Boncuklanmak iş i. boncuklanmak * Gözyaş ı , çiy, ter boncuk biçiminde yuvarlak taneler oluş mak. boncuklaş ma * Boncuklaş mak iş i. boncuklaş mak * Boncuk biçimini almak. boncuklu * Boncuğ u olan, boncukla süslenmiş . boncukluk * Boncuk olmaya elveriş li (nesne). boncuksuz * Boncuğ u olmayan. bone

* Düz veya kı vrı mlı her çeş it yumuş ak kumaşvb. maddeden yapı lan baş lı k.

bonfile

* Kasaplı k hayvanlarda karnı n içinde, bel kemiğ inin iki yanı ndan aş ağı ya doğ ru uzanan ve yumuş aklı ğı dolayı sı yla beğenilen et bölümü. bonfilelik * Bonfile yapmaya elveriş li (et).

bonjur

bonkör

* Günaydı n. * Uzun siyah ceketle, çizgili pantolondan oluş an erkek giysisi. *İ yi yürekli. * Eli açı k, cömert.

bonkörlük *İ yi yüreklilik, eli açı klı k, cömertlik. bonmarş e *İ çinde her türlü giyim, süs eş yasıoyuncak vb. satı lan büyük mağaza. bono * Belirli bir sürenin sonunda, belirli bir paranı n, belirli bir kimseye ödeneceğ ini belirten senet. bono kı rdı rmak * bir bonoyu, süresi dolmadan, eksiğine paraya çevirmek. bono vermek * borç alı ndı ğ ı nıgösteren vadeli senedi imzalayı p teslim etmek. bonservis * Çalı ş tı ğıyerden ayrı lı rken görevini iyi yaptı ğ ı nıbelirtmek amacı yla birine verilen belge, temiz işkâğı dı . bop * Poker oyununda, oyuna girmek için ortaya konması gereken en az miktar. bopluk bopstil

bor

* Bop tutarı nda olma. * Züppece giyinişbiçimi. * Bu biçimde giyinen kimse. *İ ş lenmemiş , taş lı k, sert, ekilmemiş(toprak).

bor

* Atom sayı sı5, atom ağ ı rlı ğı10,8 olan, tabiatta bor asidi veya boratlar durumunda bulunan, yoğ unluğu 2.45 olan basit element. Kı saltmasıB. bora

* Genellikle arkası ndan yağmur getiren sert ve geçici yel.

bora gibi * çok sert, öfkeli, ş iddetli. borak boraks boralı

* Bor (I). * Yoğunlaş mı şbir borik asitten türeyen sodyum tuzu. * Yağmurlu, sert rüzgârlı ve soğuk havalı .

boran * Rüzgâr ş imş ek ve gök gürültüsü ile ortaya çı kan sağ nak yağ ı ş lı hava olayı . borani

* Pirinçli, yumurtalıve yoğurtlu ı spanak veya benzeri sebze yemeğ i. borasit * Sert billûr veya yumuş ak beyaz kütle durumunda bulunan magnezyum boratı . borat borazan

* Bor asidi ile bir oksidin birleş mesinden oluş an tuz. * Üfleyerek çalı nan, perdesiz çalgı , boru. * Bu boruyu çalan kimse.

borazancı * Borazan çalan kimse. borazancı baş ı * Birçok borazancı nı n baş ıolan borazancı . borazancı lı k * Borazancı nı n iş i. borca almak * veresiye almak. borca batmak * çok borçlu olmak. borca girmek * borçlanmak, borç para almak. borcunu bilmek * borcunu zamanı nda öder olmak. borcunu bilmek (veya saymak) * bir ş ey yapmayıyerine getirilmesi gereken bir işolarak değ erlendirmek. borcunu kapatmak (veya borçtan kurtulmak) * borcunu ödeyip bitirmek. borç

borç

* Ödenmesi gerekli para veya baş ka bir ş ey. * Birine karş ıbir ş eyi yerine getirme, gerekliğ i, yükümlülük, vecibe. * Pancar, lâhana ve et veya krema konularak yapı lan sebze çorbası .

borç almak * daha sonra ödemek üzere birinden para veya bir ş ey almak. borç altı na girmek * borç para almak. borç bini aş mak * (borç) pek çok olmak, altı ndan kalkı lamayacak duruma gelmek. borç etmek * borçlandı rmak. borç gı rtlağ ı na çı kmak * Bkz. borca batmak. borç harç

* Borçlanarak veya benzeri yollara baş vurarak. borç ödemekle (veya vermekle), yol yürümekle tükenir * birden ödenmeyen bir borç azar azar verilerek ödenebilir. borç yapmak * borç olarak almak. borç yemek * borçla geçinmek. borç yiğ idin kamçı sı dı r * borç, kiş iyi daha çok çalı ş maya zorlar. borç yiyen kesesinden yer * borçla alı şverişyapan, aldı kları nı n parası nıhemen vermez, ama aldı kları nı n karş ı lı ğı kesesinden çı kacaktı r. borçlandı rı lma * Borçlandı rı lmak iş i veya durumu. borçlandı rı lmak * Borçlanması na yol açı lmak. borçlandı rma * Borçlandı rmak iş i. borçlandı rmak * Borçlanması na yol açmak, borçlu duruma getirmek. borçlanı lma * Borçlanı lmak iş i veya durumu. borçlanı lmak * Borca girilmek, borç edilmek. borçlanma * Borçlanmak iş i, istikraz. borçlanmak * Karş ı lı ğ ı nı sonra vermek ş artı yla birinden para veya bir ş ey almak. * Manevî bir yükümlülük altı na girmek. borçlu * Borcu olan, borç almı şolan, verecekli, medyun. * Bir yüküm altı nda bulunan. * Bir ş eyi birinin yardı mı yla elde etmişolan. borçlu bulunmak (veya olmak) * borçlu duruma düş mek. borçlu çı kmak * görülen hesapta vereceğ i kalmak. borçlu ölmez, benzi sararı r * borç kiş iyi öldürmez, ancak hasta edecek kadar üzer. borçluluk * Borçlu olma durumu. borçluluk dengesi * Bir ülkenin belli bir tarihe kadar birikmişdı şborç ve alacakları nıgösteren durum veya belge.

borçsuz

* Borcu olmayan.

borçsuz harçsı z * Hiç borç yapmadan. borçsuzluk * Borçsuz olma durumu. borda

* Geminin veya kayı ğı n yanı .

borda bordaya * yan yana. borda etmek * yandan yanaş mak. borda fenerleri * Gemilerde biri (solda) kı rmı zı , biri (sağda) yeş il olarak iki yanda yakı lan fenerler. borda hattı * Donanma gemilerinin bir sı rada ve paralel olarak gitmek için aldı klarıdurum. bordalama * Bordalamak iş i. bordalamak * Gemiyle bir baş ka gemiye borda bordaya gelmek veya kazayla ona çarpmak. bordo * Mora çalan kı rmı zı renk, ş arap tortusu rengi. * Bu renkte olan. bordro * Bir hesabı n ayrı ntı ları nıgösteren çizelge. bordür

borik

* Kaldı rı mları n kenarları nda bulunan taş lar. * (genellikle giyim kuş am malzemesindeki) Kenar süsü. * Cilt kapağ ı ndaki kalı n çizgiler. * Banyo, tuvalet ve mutfak gibi ı slak zeminlerde duvar döş emeleri arası na konan motifli bir tür fayans. * Bordan türeyen bir asit ve anhidrite verilen ad.

borik asit * Etkisi az, beyaz, sedef görünümde bir madde, asit borik. borikli borina

*İ çinde borik asit bulunan. * Dört köş e yelkenlerin yan yakaları na, alt tarafa doğru bağlanan halat.

Bornova misketi * Bir çeş it üzüm. bornoz * Banyodan çı karken kurulanmak için kullanı lan, önden açı k, havludan yapı lmı şgiyecek. * Kuzey Afrika'da Berberîlerin giydikleri baş lı klı , geniş , kı sa kollu bir üstlük.

borsa

* Bazıtüccarları n ve özellikle sarraflarla değ erli kâğ ı t ve tahvil alı şveriş iyle uğraş anları n alı m satı m ve değ iş im amacı yla devlet denetimi altı nda işyaptı klarıyer. borsa acentesi * Müş teriden aldı klarıalı şve satı şemirlerini borsada yerine getirip karş ı lı ğ ı nda komisyon alan kimse. borsa cetveli * Borsada belirlenen fiyatlarıgösteren günlük bülten. borsa değeri * Borsada arz ve talebe göre oluş an fiyat. borsa kâğ ı dı * Borsada kayı tlı , alı nı p satı lan hisse senedi. borsa oyunu * Borsada oynanan hava oyunu. borsa simsarı * Müş teri ile borsa acenteleri arası nda aracı lı k yapan kimse. borsa tahtası * Borsada alı m satı m fiyatları nı n ilân edildiği pano. borsacı

* Değerli kâğı t, para ve tahvil üzerine borsa oyunu yapan kimse.

borsacı lı k * Borsacı nı n iş i veya mesleğ i. borş

* Borç (II).

boru * Bir yerden baş ka bir yere sı vı veya gaz aktarmaya yarayan, içi boş , uçlarıaçı k, uzun ve dar silindir. * Nefesle çalı nan perdesiz madenî çalgı , borazan. boru ağı * Tesisatıoluş turan boruları n bütünü. boru askı sı * Her tür borunun ası lması nda kullanı lan, lâma demiri veya çelik çemberlerden yapı lan askı . boru bileziğ i * Soba boruları nı n ek yerine geçirilen süslü çember. boru çalmak * borazan öttürmek. boru çiçeği * Çan çiçeği. * Tatula. boru çiçeğigiller * Çan çiçeğigiller. boru değil (veya boru mu bu?) * azı msanacak, küçümsenecek, önem verilmeyecek ş ey değil. boru hattı

* Doğal gaz arı tma ünitesinden alı nan gazı n, bir veya daha fazla dağı tı m merkezlerine veya tüketim merkezlerine doğ al gaz taş ı nması amacı yla tesis edilen boru ş ebekesi. boru kabağı * Boğ umsuz, boru gibi uzun su kabağ ı . boru kelepçesi * Boruyu duvara tespit etmekte kullanı lan gereç. boru mengenesi * Kesme, dişaçma gibi iş lemler için borunun sı kı ca bağlandı ğ ıalet. boru yolu * Petrolü, çı ktı ğ ıyerden baş ka yere akı tan boru tesisatı , payplayn. borucu

boruk

* Boru yapı p satan kimse. * Boru montajı nda çalı ş an kimse. * Dağlarda yetiş en, kokulu, süpürge ve yakacak olarak kullanı lan bir ot türü.

borulu * Borusu olan. borumsu

* Boru biçiminde olan.

borusu ötmek * sözü geçmek, yetkisi olmak. borusu tutmak (veya üstünde) * (zenciler için) ağ zı köpürerek kriz geçirmek, çok öfkelenerek etrafa saldı rmak. borusunu çalmak * çı kar sağladı ğıkimsenin davası nıgütmek. bos boslu bostan

* Bkz. boy bos. * Bkz. boylu boslu. * Sebze bahçesi. * Kavun, karpuz tarlası . * Kavun ve karpuza verilen ortak ad.

bostan bekçisi * Bostanıkoruyan ve kollayan kimse. bostan bozuntusu * Korkak, yüreksiz, iş e yaramaz adam. bostan dolabı * Sebze bahçesini sulamak için bir at bağ lanarak diklemesine dönen kovalarla kuyudan su çı karmaya yarayan dolap. bostan kebabı * Patlı can ve yeş illikler ile kuğ u inceliğ inin toprak tencerede piş irilmesiyle yapı lan kebap. bostan korkuluğ u

* Kuş larıürkütüp yaklaş tı rmamak için tarlaya dikilen kukla. * Kendisinden beklenilen görevi yapmayan veya kendisinden çekinilmeyen güçsüz kimse. bostan patlı canı * Az çekirdekli, iri ve yuvarlak bir patlı can türü. bostancı * Bostan iş leriyle uğraş an kimse. * Osmanlıtarihinde sarayı n korunması na ve ş ehrin güvenliğ ine bakmakla görevli olan erlerden her biri. bostancıocağı * Bostancı ları n bağ lıolduklarıocak. bostancı lı k * Bostan iş leriyle uğraş ma. * Bostancı nı n görevi. bostanlı k * Bostan olmaya elveriş li yer. boş

*İ çinde, üstünde hiç kimse veya hiçbir ş ey bulunmayan. *İ ş siz. * Bir iş e yaramayan. * Bilgisiz. * Görevlisi olmayan (iş , görev), münhal. * Yapı lacak iş i olmayan. * Verimsiz. * Anlamsı z.

boş(veya boş ta) gezmek veya gezinmek * iş siz güçsüz dolaş mak. boşatı p dolu tutmak (vurmak) * umutsuz olarak giriş ilen bir iş , iyi sonuç vermek. boşbaş ak dik durur * bilgisiz olan üstün görünmek için kası lı r. boşbı rakmak * bir yerde kimse oturmamak, boşkalmak. boşbı rakmamak * (para, yiyecek gibi ş eylerle) yardı m etmek. * iş siz bı rakmamak. boşboşbakmak * amaçsı z, anlamsı z ve bilinçsizce bakmak. boşböğ ür * Bkz. böğür. boşbulunmak * dikkatsiz ve dalgı n bulunmak. * söylenmesi sakı ncalı olan bir ş eyi söyleyivermek. boşçı kmak * umduğ u gerçekleş memek, sonuç vermemek. boşçı kmamak * bir iş ten az da olsa, bir kazançla çı kmak.

boşdönmek * hiçbir ş ey elde edemeden geri gelmek. boşdurmak * iş siz kalmak, çalı ş mamak. boşdurmamak * her zaman bir iş le uğraş mak. * birinin yaptı ğ ı na karş ı lı k olarak bir harekette bulunmak. boşdüş mek * (kadı n) ş eriat hükümlerine göre kocası ndan ayrı lmak. boşgezenin boşkalfası * iş siz güçsüz dolaş an kimse. boşgezmekten bedava çalı ş mak yeğdir * çalı ş mak insanıtembellikten kurtarı r. boşgözlerle bakmak * anlamsı z bakmak. boşinanç * Kaynakları bilimsel ve dinî temele dayanmayan, dar, biçimci inanma, batı l itikat. boşkafalı * akı lsı z veya bilgisiz. boşkâğı dı * Eski ş eriat hükümlerine göre, ayrı lmak isteyen kocanı n, karı sı na gönderdiğ i boş anma kâğ ı dı . boşkalmak * kimse oturmamak. * iş siz kalmak. boşkile dipsiz ambar * Bkz. dipsiz kile boşambar. boşkonuş mamak * gerçekleri söylemek, bilgisine dayanarak anlatmak. boşkoymak * yoksun bı rakmak, mahrum etmek. boşküme * Hiçbir ögesi olmayan küme. boşlâf

* Gereksiz, verimsiz, iş e yaramayan ş ekilde konuş ma.

boşol (veya olsun) * erkeğ in karı sı nıboş amak için söylediği söz. boşolmak * evlilik birliğ i sona ermek, boş anmak. boşoturmak * hiçbir iş i, uğ raş ı olmamak. boşsöz

* Bir düş ünce anlatmayan, lâf olsun diye söylenmişsöz.

boştorba ile at tutulmaz * çı kar veya karş ı lı k gösterilmeden bir kimse bir yere bağ lanmaz. boşvermek * aldı rmamak. boşyere * Boş una. boşyerine vurmak * böğ ürlerine vurmak. boşzaman * Çalı ş arak geçirilen saatler dı ş ı nda kalan süre. boş a almak * askı ya almak. * (motorlu araçlarda) vites kolunu vitesten kurtarmak, rölântiye almak. boş a çı karmak * olumlu bir sonuç alı nması nıengellemek. boş a çı kmak * (umut, düş ünce gibi ş eyler) sonuç vermemek, gerçekleş memek. boş a gitmek * (harcanan emek, para) hiçbir iş e yaramamak, olumlu bir sonuca ulaş amamak. boş a koysan dolmaz, doluya koysan almaz * içinden çı kı lamayan güç bir durum karş ı sı nda kalı ndı ğı nda söylenir. boş a vermek * boşgeçirmek. boş alı m * Boş almak iş i, deş arj. boş alma

* Boş almak iş i, inhilâl. * Derdini birine açarak ferahlama, rahatlama. * Elektrik yükünün baş ka bir iletkene geçiş i veya sı fı ra düş mesi.

boş almak * Boşduruma gelmek, içinde bir ş ey kalmamak, inhilâl etmek. * Dı ş arı ya akmak, dökülmek. * Gevş emek, açı lmak. * Derdini, sı kı ntı sı nıbirine anlatarak ferahlamak, deş arj olmak. * (hayvan) Bağı ndan kurtulmak. boş altaç boş altı

* Bir kabı n içindeki havayıboş altmaya yarayan araç, hava boş altma makinesi. * Boş altı m.

boş altı lma * Boş altı lmak iş i veya durumu. boş altı lmak * Boş altmak iş ine konu olmak. boş altı m

* Boş altmak iş i. * Sistemlerin çalı ş abilmesi için sürekli olarak gereken boş altma iş lemleri. * Sindirimden sonra bağ ı rsaklarda kalan posanı n, idrar torbası ndaki idrarı n ve ter, tükürük, sümük gibi salgı ları n vücuttan dı ş arıatı lması , ifrağ . boş altı m organı * Vücuttan dı ş arıatı lmasıgereken maddeleri toplayı p boş altan organ. boş altma

* Boş altmak iş i.

boş altma havzası * Suları nıı rmağa veya göle veren yerlerin bütünü. boş altmak * Boşduruma getirmek. * Dökmek, boca etmek. * Bir silâhta ne kadar mermi varsa hepsini arka arkaya patlatmak. * Derdini dökmek. * Kusmak. * Gevş etmek, açmak. boş ama * Boş amak iş i. boş amak

* Kanunlara göre iki eş , aile iliş kisini kesmek. * Karı sıile arası ndaki nikâh bağı nıbozmak.

boş andı rma * Boş andı rmak iş i veya durumu. boş andı rmak * Boş anması nısağ lamak. * (karıile kocayı )İ stekleri üzerine kanunlara uyarak ayı rmak. boş anma

* Boş anmak iş i. * Eş lerden birinin boş anma ilâmıalması yla evlilik birliğinin son bulması .

boş anma davası * Eş lerden birinin evlilik birliğ ine son verecek kararıelde etmek için açtı ğ ıdava. boş anma ilâmı * Mahkemenin boş anmayı kesin hükme bağ ladı ğı nıbelirterek verdiği resmî belge. boş anmak * (karıve koca) Mahkeme kararıile birbirinden ayrı lmak. * (hayvan) Baş lı ğı ndan, koş um takı mı ndan veya bağı ndan kurtulmak. * Birdenbire ve bol bol akmak. * (baskıaltı nda gergin duran bir ş ey) Birden ve hı zla kurtulmak. * (kapalıbir yerde bulunan insanlar) Birden dı ş arıçı kmak. * Dertlerini, yakı nmaları nıanlatmak. * Çok ağlamak. * Sı yrı lmak kurtulmak. boş atma

* Boş atmak iş i.

boş atmak * Boş amak iş ini yaptı rmak.

boş attı rma * Boş atma iş ini yaptı rtma. boş attı rmak * Boş atma iş ini yaptı rtmak. boş boğaz * Saklanmasıgereken ş eyleri söyleyiveren, sı r saklayamayan, geveze. * Yerli yersiz konuş an (kimse). boş boğazlı k * Boş boğ az olma durumu. boş boğazlı k etmek * gereksiz, yersiz, düş üncesiz konuş mak. boş lama

* Boş lamak iş i, ihmal.

boş lamak * Bı rakmak. *İ lgi göstermemek, ihmal etmek. boş luk

* Oyuk, çukur, kapanmamı şyer. * Kesinti, kopukluk. * Boşgeçen süre. * Eksiklik, yoksunluk duygusu. * Yetersizlik. *İ çinde hiçbir cisim bulunmayan uzay, vakum.

boş luk tulumbası * Bkz. boş altaç. boş luklu serpme * Zı mpara üretiminde tanecikler arası nda %50 boş luk kalacak biçimde düzenlenen tane yapı ş tı rma iş lemi. Boş nak

* Bosna halkı ndan veya bu halk ı n soyundan olan kimse. * Boş naklara özgü olan, Boş naklarla ilgili olan.

Boş nak güzeli * Sarı saçlı , al yanaklı , ablak yüzlü güzel. Boş nakça * Çoğ unlukla Bosna-Hersek Cumhuriyet'inde yaş ayan Bosna Müslümanları nı n kullandı ğ ıdil. Boş naklı k * Boş nak olma durumu. boş ta gezmek * iş siz olmak. boş ta kalmak * iş siz kalmak. boş u boş una * Gereksiz yere, boş una. boş una

* gereksiz, yararsı z yere, boşyere, beyhude, nafile.

boş una bot

bot

* Boşyere, yararsı z yere, gereksiz, beyhude, nafile, tevekkeli. * Küçük gemi. * Ağaç, plâstik veya kauçuktan yapı lmı şküçük sandal. * Uzun konçlu, kapalıayakkabı .

botanik * Bitki bilimi, nebatat. botanik bahçesi * Otsu veya çalıtürü bitkilerin yetiş tirildiği ve incelemelerinin yapı ldı ğı halka açı k bahçe. botanik parkı * Otsu ve çalıtürü bitkiler ve değ iş ik ağaç türleri ile düzenlenmiş , dinlenme ve gezme amacı yla halka açı k genişalan. botanikçi boy

* Bitki bilimci. * Bir ş eyin tabanıile en yüksek noktasıarası ndaki uzaklı k. * Bir yüzeyde, en sayı lan iki kenar arası ndaki uzaklı k, en karş ı tı . * Uzunluk. * Yol, ı rmak, deniz kı yı sı . * Kumaşiçin ölçü. * Süre. * Uzaklı k. * Destan.

boy

* Ortak bir atadan türediklerine, birbirleriyle kan akrabalı ğ ıbulunduğuna inanarak evlenmeyen, toplumsal ve ekonomik iliş kilerini anaerkil, ataerkil anlayı ş ıuygulayan geleneksel topluluk, kabile, klân. boy abdesti *İ slâm dininin gerekli bulduğ u durumlarda ve biçimde yı kanı p abdest alma, gusül. boy almak (veya sürmek) * boyu uzamak, boylanmak. boy atmak * boyu uzamak, boylanmak, geliş mek. boy aynası *İ nsanıbütünüyle gösteren büyük ayna. boy beyi boy bos

* Boyun en saygı n ve lider kimliğ ine sahip kiş isi. * Vücudun yapı sıbakı mı ndan biçimi. * Geçerlilik, değ er.

boy bos yerinde * uzun ve biçimli. boy boy

* Çeş itli büyüklük ve nitelikte.

boy göstermek * görünmek. * gösterişyapmak. boy menteş e * Düz yaprak menteş e benzeri 1,75-3,50 cm uzunluğ unda menteş e. boy otu

* Baklagillerden, çiçekleri mavi, sarıveya beyaz renkli, kurutulan tohumlarıçemen yapı mı nda kullanı lan bir bitki (Trigonella faenum-graecum). boy ölçüş mek * yarı ş mak. boy pos * Bkz. boy bos. boy vermek * (su) insan boyunu aş acak kadar derin olmak. * suya dalarak boyu ile suyun derinliğini ölçmek. * büyümek. boy vermemek * sı ğolmak, (su) insan boyunu geçmemek. boya

* Renk vermek, dı şetkilerden korumak için eş yanı n üzerine sürülen veya içine katı lan renkli madde. * Renk. * Yazmak için kullanı lan mürekkep. * Aldatı cıgörünüş .

boya çekmek * boyuna büyümek, uzamak. boya fı rçası * Boya sürmek veya resim yapmak için kullanı lan değ iş ik tür ve ölçülerde fı rça. boya kalemi * Resim yapmak için kullanı lan değ iş ik renkli kalem. boya kökü * Bitki köklerinden elde edilen tabiî boya. boya kullanmak * boyanmak, makyaj yapmak. boya kutusu *İ çine çeş itli renkli kalemleri ve fı rçalarıkoymaya yarayan kutu. boya tabakası * Şablonları n sulu kenar kapatı cı sıile kaplanması . boya tabancası * Sı vıboyayı püskürtmek için kullanı lan alet. boya tutmak * (boyanan nesne) iyi boyanı r olmak. boya vurmak (veya çekmek, sürmek) * boyamak. boyacı

* Boya satan kimse. * Boyama iş ini, boyacı lı ğ ımeslek edinen kimse. * Boya satı lan dükkân. boyacıküpü * Bir iş in kolayca ve çabucak yapı lamayacağ ı nı anlatmak için boyacıküpü mü bu? boyacı küpü değ il ki (hemen daldı rı p çı karası n) gibi deyimlerde kullanı lı r. boyacıküpüne girmişgibi * çok boyalı kadı n. boyacısandı ğ ı * Ayakkabıboyacı ları nı n boya, fı rça, cilâ gibi gereçlerini koyduklarıve müş terinin ayağı nıbası p ayakkabı sı nı boyattı ğ ı , omuza ası larak taş ı nabilir bir çeş it küçük sandı k. boyacı lı k * Boya yapma veya satma iş i. * Boyacı nı n yaptı ğ ıiş . boyahane * Boya iş leri yapı lan yer. boyalama * Boyalamak iş i. boyalamak * Geliş igüzel boya sürmek. boyalanma * Boyalanmak durumu. boyalanmak * Boya sürülmek. boyalı * Boya sürülmüş , boyanmı şveya boyaya batı rı lmı ş . * Renkli. * (kadı n için) Yüzünü çok boyamı şolan, makyajlı . boyalıbası n * Okuyucunun ilgisini çekmek için renkli fotoğ rafa yazıve haberden çok yer veren, kupon veya çekiliş lerle armağ an dağ ı tan bası n. boyama

* Boyamak iş i. * Renkli yazma veya mendil. * Rengi boya ile sonradan verilmişolan.

boyama kazanı * Örgü yünlerinin veya ipliklerin boyanma iş leminin yapı ldı ğ ıbüyük tekne. boyama kitabı * Küçükleri eğitici nitelikte içinde boyanacak resimler bulunan kitap. boyamak * Boya sürerek veya boyaya batı rarak renk vermek. * Ağı r söz söylemek, aş ağ ı lamak. boyana * Boyna. boyanma

* Boyanmak iş i. boyanmak * Boyamak iş i yapı lmak. * Kendi kendini boyamak, yüzüne boya sürmek, makyaj yapmak. * Boya veya renkli bir ş ey sürülmek. boyar

* Tuna bölgesinde, Transilvanya'da, Rusya'da soylulara verilen unvan.

boyar * Boyama özelliğ i olan madde, boyar madde. boyar madde * Bazıortamlarda çözünerek ortama belli renk veren doğ al veya yapay renkli madde. * Hücre öz suyu içinde eriyik durumunda bulunan renkli madde. boyasıatmak * boyası solmak. boyası z

* Boya sürülmemiş . * Renksiz. * (kadı n için) Yüzünü boyamamı şolan, makyajsı z.

boyası zlı k * Boyası z olma durumu. boyatı lma * Boyatı lma iş i. boyatı lmak * Boyamak iş i yaptı rı lmak, boya sürdürülmek. boyatma * Boyatmak iş i. boyatmak * Boyamak iş ini yaptı rmak, boya sürdürmek. boyayı cı * Boyama özelliğ i olan. boyca

* Boy bakı mı ndan.

boydak * Yükü olmayan yaya. * Bekâr, yalnı z, serbest. boydan boya * Bir uçtan öbür uca kadar. boydaş

* Aynıboyda olan. * Akran.

boydaş lı k * Boydaşolma durumu. boykot

* Bir iş i, bir davranı ş ıyapmama kararıalma.

* Bir kimse, bir topluluk veya bir ülkeyle amaca ulaş mak için her türlü iliş kiyi kesme. boykot etmek * bir iş i, bir davranı ş ıyapmama kararıalmak. boykotaj

* Boykot etmek iş i.

boykotçu * Boykot yapan veya boykota katı lan kimse. boykotçuluk * Boykot yapma iş i. boylam * Yeryüzündeki herhangi bir noktanı n meridyen dairesiyle baş langı ç olarak alı nan Greenwich gözlem evinin meridyen dairesi arası ndaki açıdeğeri, tul. boylama * Boylamak iş i. boylamak *İ stemeyerek bir yere gitme durumunda kalmak. * Batmak. * Düş mek. * Yükselmek, çı kmak. * Destan söylemek, anlatmak. boylaması na * Boyu doğrultusunda. boylanı ş * Boylanmak iş i veya biçimi. boylanma * Boylanmak iş i. boylanmak * Boyu uzamak. boyler boylu

* Kalorifer kazanı nı n sı caklı ğ ı ndan yararlanarak, içindeki suyun ı sı tı lmasısağlanan depo. * Boyu olan. * Boyu benzerlerinden uzun olan.

boylu boslu * Uzun boylu, yakı ş ı klı , gösteriş li. boylu boyunca * Boyu uzanabildiğ i kadar, boyu uzunluğ unca. boylu poslu * Bkz. boylu boslu. boyluca boyna

* Uzun boylu gibi olan. * Sandalıkı çtan yürüten kı sa kürek.

boyna etmek * sandalı kı çtan tek kürekle yürütmek. boynu altı nda kalsı n! * ölsün, gebersin. boynu armut sapı na dönmek * çok zayı flamak. boynu bükük * Üzgün, kı rı lmı ş , kimsesiz, acı nacak ve yardı m bekler durumda, zavallı . boynu eğri * Asmaları n yeni sürgünlerini yiyen veya kemiren bağzararlı sı . boynu eğri * herhangi bir sebeple birine karş ı direnecek veya söz söyleyecek durumda olmayan. boynu kı ldan ince olmak * haksı z olduğu anlaş ı ldı ğı nda verilecek her cezaya razıolmak. boynuna

* üstüne.

boynuna almak * bir ş eyi borç veya ödev olarak üzerine almak. boynuna geçirmek * bir ş eyi kendine mal etmek, zimmetine geçirmek. boynunda kalmak * bir sözü iletmediğ i veya birine ödenecek parayı ödemediğ i için üzerinde borç kalmak. boynunu bükmek * acı ndı rı cı , çaresiz bir durumda kalmak. * bir durumu, bir iş i ister istemez kabul etmek. * (bitki için) canlı lı ğ ı nıyitirmek. boynunu kı rmak * çekip gitmek. boynunu uzatmak * her ş eye, her cezaya razı olmak. boynunu vurmak * baş ı nı keserek öldürmek. boynuz

* Bazıhayvanları n baş ı nda bulunan, tı rnaksıbir maddeden, uzun, kı vrı k veya çatallıkorunma organı . * Bu organdan yapı lmı ş . * Kurş un borudan kol alma iş leminde kullanı lan demirden yapı lmı şalet.

boynuz çekmek * boynuz kullanarak kan çekmek, hacamat etmek. boynuz dikmek * (kadı n) baş ka erkekle iliş ki kurarak kocası nı aldatmak. boynuz eğ mek * istemeyerek uymak, karş ıtarafı n gücünü kabul etmek. boynuz isterken kulaktan olmak

olmak.

* daha iyisini, mükemmelini ararken mevcut olanıyitirmek, Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan

boynuz kulağıgeçmek * bir konuda daha sonra yetiş enler yetenek bakı mı ndan eskileri geçmek. boynuz takmak (veya takı nmak, taktı rmak) * (koca) karı sıbaş ka bir erkekle iliş ki kurarak aldatı lmak. boynuzlama * Boynuzlamak iş i. boynuzlamak * (hayvan) Boynuzu ile vurmak, süsmek. * (kadı n için) Kocası nıbaş ka bir erkekle aldatmak. boynuzlanma * Boynuzlanmak iş i veya biçimi. boynuzlanmak * Boynuzu çı kmak. * Boynuz batı rı lmak, boynuz yarası almak. * (erkek için) Karı sıveya bir kadı n yakı nıtarafı ndan aldatı lmak. boynuzlaş ma * Boynuzlaş mak iş i veya durumu. boynuzlaş mak * Boynuz durumuna girmek. boynuzlatma * Boynuzlatmak iş i. boynuzlatmak * Erkek, karı sı veya bir kadı n yakı nıtarafı ndan aldatı lmak. boynuzlu

* Boynuzu olan (hayvan). * Karı sı nı n veya kadı n yakı nları ndan birinin iffetsizliğine göz yuman (erkek). * Troleybüs.

boynuzlugiller * Keçi, koyun, sı ğ ı r ve antiloplarıiçine alan, içi boşolan boynuzlarısürekli kalan ve dallıolmayan, omurgalı ları n memeliler sı nı fı . boynuzluteke * Kı n kanatlı lardan, kurtçuğ u meş e ağ açları nda yaş ayan bir böcek (Carambyx). boynuzsu * Boynuza benzer, boynuz gibi. boynuzsuz * Boynuzu olmayan. boysuz * Boyu benzerleri arası nda kı sa olan. boyu

* (bir isim tamlaması nda tamlanan olduğ unda) süresince, boyunca.

boyu (bosu) devrilsin (veya devrilesi) * "ölsün" anlamı nda ilenç sözü.

boyu (veya boyuna, boyunca) beraber * kendi boyu kadar. boyu bacadan mıaş tı ? * daha evlenecek yaş ta değ il. boyu boyuna, huyu huyuna * karı koca veya arkadaş lar arası nda her bakı mdan uygunluk olmasıgerekir. boyun * Gövdenin baş la omuz arası nda kalan bölgesi. * Şiş e, güğüm gibi kapları n veya vida, cı vata gibi araçları n dar olan üst bölümü. * Sorumluluk. * Dağsı rtları nda geçmeye elveriş li alçak yer. boyun bağı * Gömlek yakası nı n altı ndan geçirilip süs olarak bağ lanan uzun, enlice kumaşparçası , kravat. boyun bir karı şuzadı * gereğ i olmayan o iş i yapmakla sanki yükseldin anlamı nda söylenir. boyun borcu * Yapı lmasıgereken ödev, vecibe. boyun bükmek * Bkz. boynunu bükmek. boyun eğmek * isteyerek veya istemeyerek uymak, katlanmak. boyun kesmek * baş ı nı eğ mek. boyun kı rmak * saygıduyulan bir kimse karş ı sı nda, ayakta iken baş ı öne bükmek. boyun olmak * kefil olmak. boyun vermek * buyruk altı na girmek. boyuna

* Ene dik olarak, boyunca, uzunlaması na, tulânî. * (bo'yuna) Ara vermeden, durmaksı zı n.

boyuna bosuna bakmadan * fizik yapı sı nı n gereğince geliş memişolması nıgöz önünde bulundurmadan. boyunca * Boyu veya uzunluğu kadar. * Sürdüğü zaman kadar, süresince. boyunca çocuğ u olmak * yetiş kin çocuğu olmak. boyunduruğ a atmak (veya almak) * (güreş te) hasmı n baş ı nıkoltuk altı na alı p boynuna kol dolamak. boyunduruğ a vurmak * baskıaltı na almak.

boyunduruk * Çift süren veya arabaya koş ulan hayvanları n birlikte yürümelerini sağ lamak için boyunları na geçirilen bir tür ağaç çember. * Zulüm ve zorbalı k baskı sı , esaret. * Güreş te hasmı n baş ı nıkoltuk altı na alı p boynuna kol dolama oyunu. * Kapıveya pencere gibi açı klı kları n üzerine konulan ağaç, taşveya beton kiriş , lento. * Mengenenin üst yanı ndaki kemer biçimli bölüm. boyunduruk altı na girmek * baş kası nı n baskı sıaltı nda kalmak. boyunduruk parası * Bir mahalleden veya köyden baş ka yere gelin götürülürken, kaynatanı n, gelinin ayrı ldı ğ ıyerin delikanlı ları na verdiğ i bahş iş . boyunlandı rmak * Kapsam kazandı rmak. boyunlu

* Boynu olan.

boyunluk * Boyuna sarı lan ş ey, boyun sargı sı . boyunun ölçüsünü almak * kendi yetersizliğ ini, beceriksizliğini anlamak; beklediği yakı nlı ğ ıgörememek. boyut

* Bir cismin herhangi bir yöndeki uzanı mı . * Nitelik, geniş lik, kapsam. * Durum. * Doğruları n, yüzeylerin veya cisimlerin ölçülmesinde ele alı nan üç doğ rultudan uzunluk, geniş lik ve derinlikten her biri, buut. boyut katmak * baş ka veya yeni bir görüşaçı sıvermek, geniş lik, kapsam ve içerik kazandı rmak. boyut kazanmak * yeni bir durum, içerik, geniş lik, kapsam kazanmak. boyutlandı rma * Boyutlandı rmak iş i. boyutlu boyutsuz

* Boyutu olan. * Boyutu olamayan.

boz * Açı k toprak rengi. * Bu renkte olan. * Açı lmamı ş , sürülmemiş(toprak). boz bulanı k * Çok bulanı k. boz madde * Sinir hücrelerinden oluş an, beyinde dı ş , omurilikte iç tabaka. boz yel

* Lodos. boza * Arpa, darı , mı sı r, buğ day gibi tahı lları n hamurunun ekş itilmesiyle yapı lan koyuca, tatlıveya mayhoşiçecek. boza gibi

* (sı vı lar için) koyu ve bulanı k.

boza olmak * utanmak, bozum olmak. bozacı

* Boza yapan veya satan kimse.

bozacı lı k * Boza yapma veya satma iş i. bozahane * Boza yapı lan yer. bozarı k bozarma

* Bozarmı şolan. * Bozarmak iş i veya durumu.

bozarmak * Rengi boz olmak, renk değ iş tirmek, rengini atmak. bozayı

* Tehlikeli bir cins ayı .

bozbakkal * Karatavukgillerden, boz renkli ardı ç kuş u (Turdus pil ris). bozca

* Rengi boza çalan. *İ ş lenmemiş , çalı lı k toprak, ham tarla.

bozdoğ an * Bir doğ an türü (Falco aesalon). * Yeniçeriler tarafı ndan kullanı lan ve atları n eyerlerinde ası lıduran altıtoplu gürz. bozdur bozdur harca * çok az olan ş eyler için alay olarak kullanı lı r. bozdurma * Bozdurmak iş i. bozdurmak * Bozmak iş ini yaptı rmak. bozdurtma * Bozdurtmak iş i veya durumu. bozdurtmak * Bozdurmak. bozdurulma * Bozdurulmak iş i veya durumu. bozdurulmak

* Bozmak iş i yaptı rı lmak. bozgeven * Yurdumuzda Erciyes dağ ı nda yetiş en bir geven türü (Astragalus microcephalus). bozgun

* Bir toplulukta karş ı lı klıgüvenin bozulmasıile beliren karı ş ı klı k. * Yenilen bir ordunun, düzen bağı nıyitirerek asker onurunun gerektirdiğ i bütün bağları bozması , hezimet. * Bu durumda bulunan. * Morali bozulmuş , çökmüş , yı lgı n.

bozguna uğ ramak (veya vermek) * yenilip periş an olmak, dağı lmak, hezimete uğ ramak. bozguncu * Bozgunluk yaratan (kimse, güç vb.). bozgunculuk * Bozguncuya yakı ş ı r davranı ş . bozgunluk * Bozgun. * Bozgun olanı n durumu. bozkı r

* Kurakçı l otsu bitkilerden oluş an, sı cak ve ı lı man iklimlerde genişalanlara yayı lan, ağaçsı z doğ al bölge, step.

bozkı r kedisi * Genellikle bozkı rlarda yaş ayan yabanî kedi (Otocolobus manul). bozkı r koyunu * Asya koyunu (Ovis vignei). bozkı r tavuğu * Bağ ı rtlak. bozkı rlaş ma * Bozkı rlaş mak iş i veya durumu. bozkı rlaş mak * Bozkı r durumuna gelmek. bozkurt * Birçok Türk destanı nda yer alan kutsal hayvan. bozlak

bozlama

* Orta ve Güney Anadolu'nun birçok bölgelerinde bir türkü ezgisi. * Bu ezgiyle söylenen, konusu acı klıtürküler. * Bozlamak eylemi.

bozlamak * (deve) Bağ ı rmak. * Çı ğlı k koparmak. bozma

* Bozmak iş i. * Biçimi ve kullanı lı ş ıdeğiş tirilmiş .

bozmacı * Eski ş eyleri alı p bozarak parça parça satan kimse.

bozmak

* Bir ş eyi kendisinden beklenilen iş i yapamayacak duruma getirmek. * Bir yerin, bir ş eyin düzenini karı ş tı rmak. * Dokunmak, zarar vermek. * Kötü duruma getirmek. * Geçersiz bir duruma getirmek. * Büyük parayı ufak birimlere ayı rmak. * Bir kimseyi beklemediğ i bir davranı şkarş ı sı nda bı rakarak veya sözünü yalana çı kararak küçük düş ürmek. * Bozguna uğ ratmak, yenmek, mağlûp etmek. * Altı nıparaya çevirmek, bozdurmak. * Bağveya bostanı n son ürününü toplamak. * Kı zlı ğ ı na zarar vermek. * Aklı nı yitirecek derecede bir ş eye düş kün olmak. * Biçimini ve kullanı lı ş ı nıdeğ iş tirmek. * Bı rakmak, dağı tmak.

bozördek * Tatlısularda bulunan bir tür ördek. bozrak bozuk

* Rengi boza çalan. * Bozulmuşolan. * (bir organ) Görevini yapamaz duruma gelmiş . * Kı zgı n, sı kı ntı lı . * Madenî, küçük değerli para. * Kötümser, gergin, huzursuz, karı ş ı k.

bozuk * Türk halk müziğ inde, bağ lamadan biraz büyük ve meydan sazı ndan küçük dokuz telli bir saz. bozuk çalmak * canısı kı lmı ş , yüzü ası lmı şolmak. bozuk düzen * Düzensiz, düzeni bozuk olan. bozuk para * Ufak birimlere ayrı lmı şpara, ufaklı k, bozuk. bozuk para gibi harcamak * değ erini düş ürecek biçimde bir kimseden yararlanmaya kalkı ş mak. bozukça bozukluk

bozulma

* Biraz, bozuk, bozuk gibi. * Bozuk olma durumu. * Bir paranı n ufak birimlere ayrı lmı şdurumu, ufaklı k, bozuk para. * Bozulmak iş i.

bozulmak * Bozmak iş ine konu olmak. * (yiyecek için) Kokmak, yenilemeyecek duruma gelmek, ekş imek. *İ yi ve değ erli niteliğ ini yitirmek. * Bir ş eye kı zmak, içerlemek. * Sağlı ğı nıyitirip zayı flamak. * Dağı lmak, bozguna uğ ramak.

bozuluş * Bozulmak iş i veya biçimi. bozum

* Bozulmak iş i, utangaçlı k, mahçupluk.

bozum etmek * utandı rmak, mahcup etmek. bozum havası * Utangaçlı k, mahcupluk, yenilmiş lik. bozum olmak * utanmak, utanacak duruma düş mek, mahcup olmak. bozumca bozuntu

* Kurş un renginde iri bir kertenkele. * Bozulmuşbir ş eyin kalan bölümleri, döküntü. * Kendinde bulunmasıgereken nitelikleri taş ı mayan kimse veya ş ey. * Şaş kı nlı ğ a düş me.

bozuntuya uğramak *ş aş kı nlı ğa kapı lmak. bozuntuya vermemek * bir kimsenin hoş a gitmeyen bir durumunda fark etmemişgibi davranmak. bozuş ma * Bozuş mak iş i. bozuş mak * Aralarıaçı lmak. bozuş uk

* Aralarıaçı lmı ş , bozulmuşolan.

bozuş ukluk * Bozuk durumda, karş ı lı klıbozulma içinde. bozyürük * Üstü hafif benekli, baş ıküçük, kuyruğu kalı n ve kı sa, zehirsiz ve zararsı z bir yı lan (Eryx). böbrek

* Kandaki zararlımaddeleri süzen, idrar salan, omurganı n sağve sol yanı nda bulunan çift organlardan her

biri. böbrek taş ı * Böbreklerde oluş an taş . böbrek üstü bezi * Böbreklerin üstünde bulunan, hormon niteliğ inde salgı sıolan bez (II). böbrek yağ ı * Kasaplı k hayvanları n böbreklerinin çevresinde oluş an yağ . böbreksi * Böbrek biçiminde olan. böbür

* Memelilerden, sı cak ülkelerde yaş ayan, derisi benekli, yı rtı cıhayvan (Hyrax syriensis). * Böbürlenme, kibir. böbürlenme * Böbürlenmek iş i. böbürlenmek * Övünerek kabarmak, kurulmak. böbürlenmek * çok böbürlenmek. böbürtü böce

* Böbürlenme. * Böcü.

böcek * Eklem bacaklı ları n, altıbacaklı , çoğu kanatlıve vücutlarıbaş , göğ üs, karı n olarak eklemlerden oluş muş hayvan sı nı fı , haş ere. * Kelebek, kurt ve tı rtı lı n dı ş ı nda kalan küçük hayvancı klara verilen ad. *İ stakoza benzer, uzunluğu 30-40 cm kadar olan, sarırenkli, kı sa kı skaçlı , yenilen bir deniz hayvanı . böcek bilimci * Böcek bilimi uzmanı , entomolojist. böcek bilimi * Böceklerin yapı sı nı , yaş ayı ş ı nıve hastalı k yapı cıniteliklerini inceleyen bilim dalı , entomoloji. böcek çı karmak * ipek böceğ i yetiş tirmek. böcek gibi * ufak tefek ve esmer (çocuk). böcek kabuğ u * Mor ile yeş il arası nda ve metal parlaklı ğı nda olan renk. * Bu renkte olan. böcekbaş ı * Osmanlıİ mparatorluğunda zabı ta görevlisi. böcekçil

* Böcek yiyen, böcekle beslenen (hayvan veya bitki).

böcekçiller * Omurgalıhayvanlardan memeliler sı nı fı na giren, böcek yiyen, karada yaş ayan hayvanlar takı mı . böcekhane * Böceklik. böcekkapan * Örnek bitkisi drosera olan ve bazıorganlarıböcek yakalamaya, sindirmeye elveriş li olan bitkilerin ortak adı . böceklenme * Böceklenmek iş i. böceklenmek *İ çinde veya üstünde böcek üremek.

böcekler

* Vücutlarıbaş , göğ üs ve karı n olarak üç bölgeye ayrı lan, duyargalarıbirer, kanatlarıikiş er, ayakları yla ağı z parçalarıüçer çift olan eklem bacaklı lar sı nı fı . böcekli böceklik

*İ çinde veya üstünde böcek bulunan, böceklenmiş . *İ pek böceğ i yetiş tirilen yer, böcekhane.

böceksavar * Evdeki zararlı böcekleri savı p öldürmekte kullanı lan ve ilâç püskürten sprey. böceksiz

*İ çinde böcek bulunmayan.

böcelenme * Böcelenmek iş i veya durumu. böcelenmek * (tahı l) Böceklenmek. böcü * Kurt. * Böcek. * Çocuklarıkorkutmak için söylenen ve hayalet, hortlak vb. gibi hayalî bir varlı ğ a verilen ad. böcül böcül * Gözlerini iki yana oynatarak (bakmak). böğ * Eklem bacaklı lardan, soluk sarırenkli, zehirli bir örümcek türü. böğür

*İ nsan ve hayvan vücudunun kaburga ile kalça arası ndaki bölümü, boşböğ ür. * Yan taraf.

böğüre böğ üre * Bağ ı rarak. böğürme

* Böğ ürmek iş i.

böğürmek * (öküz, manda, deve) Bağı rmak. * (insan) Anlaş ı lmaz bir biçimde yüksek sesle bağ ı rmak. böğürtlen * Gülgillerden, bahçe çitlerinde, yol kenarları nda kendiliğ inden yetiş en dikenli ve çok yı llı k bir çalı , diken dutu (Rubus caesus). * Bu bitkinin önce kı rmı zıiken olgunlaş ı nca kararan mayhoşyemiş i. böğürtlenlik * Böğ ürtlen çalı ları nı n çok olduğ u yer. böğürtme * Böğ ürtmek iş i. böğürtmek * Böğ ürtmek iş ini yaptı rmak. böğürtü

* Böğ ürme sesi. böğürüş * Böğ ürmek iş i veya biçimi. böke

bökelik

* Kahraman, güçlü kimse. * Ulusal veya uluslar arasıbir yarı ş mada ilk dereceyi alan, birinci olan (kimse), ş ampiyon. * Böke olma durumu, ş ampiyonluk, ş ampiyona.

böldürme * Böldürmek iş i. böldürmek * Bölmek iş i yaptı rı lmak. bölen * Bir bölme iş leminde bölünen sayı nı n kaç eş it parçaya ayrı ldı ğı nıgösteren sayı . bölge

* Sı nı rlarıidarî veya ekonomik birliğe, toprak, iklim ve bitki özelliklerinin benzerliğ ine veya üzerinde yaş ayan insanları n aynısoydan gelmişolmaları na göre belirlenen toprak parçası , mı ntı ka. * Vücut yüzeyinde sı nı rları belli herhangi bir bölüm, nahiye. bölgeci * Belli bir bölgenin çı karlarıiçin çalı ş an (kimse). bölgecilik * Belli bir bölgenin çı karlarıiçin çalı ş ma durumu. bölgesel

* Bölge ile ilgili veya bir bölgeye özgü olan.

bölme

* Bölmek iş i, ayı rma, parçalama, taksim. * Salon, oda veya sofa gibi büyük bir yerden ayrı lmı şdaha küçük yer. * Büyük bir yeri, alanıküçük oda veya kı sı mlara ayı ran ince duvar veya tahta perde. * Bölmek iş lemi, taksim. * Cins kavramları nıtür, alt tür kavramları na ayı rmak iş i. * Gemilerin içinde, su baskı nı , yangı n gibi durumlarda, ara kapı lar kapanı nca arı zanı n veya hasarı n yayı lması nıönlemek için kullanı lan birbirlerinden ayrı lmı şyerler. * Kalı n ağaç gövdesinden odun veya tekne yapmak için ayrı lan tomruk. bölme iş areti * Bölme iş leminin yapı lacağ ı nıifade eden bölü "/" iş areti. bölmeç bölmek

bölmeli bölü

* Ambalâj içinde bulunan malları birbirinden ayı rmaya yarayan koruyucu parça. * Bir bütünü iki veya daha çok parçaya ayı rmak, taksim etmek. * Birliğ in bozulması na yol açmak, parçalamak. * Bir niceliğ i iki veya daha çok eş it parçaya ayı rmak. * Bölme ile ayrı lmı şolan. * Bölme iş lemini gösteren iş aretin "/" okunuş u, taksim; "a/b" anlatı mı , "a bölü b" diye okunur.

* Bir bayağı kesrin gösteriliş inde pay ile payda arası na konulan yatay çizginin okunuş u; "a/b" kesri "a bölü b" diye okunur. bölücü

* Bölme iş ini yapan, bölen. * Bir topluluğu, birliğ i parçalama, bölme amacı nda olan, fesatçı , münafı k. * Bir siyasî partinin birliğini parçalamayı , bozmayıamaç edinen kimse.

bölücülük * Bölücünün yaptı ğ ıiş , ara bozuculuk. bölük

takı mı .

* Bir bütünden ayrı lmı şolan parça, kı sı m. * Saç örgüsü. * Hizip. * Takı mlardan oluş an, üçü veya dördü bir tabur oluş turan ve öbür birliklerin temeli sayı lan birlik. * On kuralı na göre yazı lan bir tam sayı nı n, sağdan sola doğru üçer üçer ayrı lan basamakları ndan her bir üçlü

bölük bölük * Parçalara ayrı lmı ş , kı sı m kı sı m. bölük pörçük * Bütünlüğ ü sağlanamamı şdurumda, parça parça. bölükbaş ı * Yeniçeri ordusunda üst rütbeli bir görevli. bölüm

* Bir bütünü oluş turan parçaları n her biri, kı sı m. * Bir kuruluş un yönetim birimlerinden her biri, departman, seksiyon. * Bir okul veya üniversitenin herhangi bir bilim ve uzmanlı k dalı nda eğ itim sağlayan birimlerinden her biri, departman. * Çağ , devir. * Bölme iş lemi sonunda elde edilen sayı . * Canlı ları n bölümlenmesinde filumları n bir araya gelmesiyle oluş an birlik. bölümleme * Bölümlemek iş i, sı nı flama, tasnif. bölümlemek * Birçok ş ey arası nda, birbirine eş it veya benzer olanlarıkümelere ayı rmak, sı nı flamak, tasnif etmek. bölümlendirme * Bölümlendirmek iş i, sı nı flandı rma. bölümlendirmek * Bir ş eyi bölümlere ayı rmak, sı nı flandı rmak. bölümleniş * Bölümlenmek iş i veya biçimi. bölümlenme * Bölümlenmek iş i veya durumu. bölümlenmek * Bölümlemek iş ine konu olmak, sı nı flanmak. bölümsel * Bölünme ile ilgili, kı smî. bölünebilme

* Kalansı z bölünür olma durumu. bölünen * Bölme iş lemine uğratı lan sayı ; eş it bölümlere ayrı lmasıgereken miktar veya sayı . bölüngü bölünme

* Fraksiyon. * Bölünmek iş i. * Hücrelerin, belli bir büyüklüğe varı nca eş it bölümlere ayrı lı p çoğalması . * Yarı ş ta toplu olarak koş arken birbirinden ayrı lma.

bölünmek * Bir bütün, belirli bölümlere, parçalara ayrı lmak. bölünmez * Parçalanamaz, ayrı lamaz. bölünmezlik * Bölünmez olma durumu. bölüntü * Bölünmüşparça. * Fraksiyon. bölüntüler * Bir bütünün ayrı lmı şolduğ u bölümler, taksimat. bölünüş * Bölünmek iş i veya biçimi. bölüş bölüş me

* Bölmek iş i veya biçimi. * Bölüş mek iş i.

bölüş mek *İ ki veya daha çok kimse araları nda herhangi bir ş eyi paylaş mak, üleş mek, payı nıalmak, taksim etmek. bölüş türme * Bölüş türmek iş i. bölüş türmek * Bölüş mek iş ini yaptı rmak. bölüş üm

* Bölüş me, paylaş ma.

bölüt * Eklem bacaklı ları n vücudunu oluş turan yan yana dizili parçaları n her biri, halka. * Zigotun bölünmesinden sonra embriyonda ortaya çı kan ve az çok birbirine benzeyen parçaları n her biri. bölütlenme * Döllenmişyumurtanı n blâstulayıoluş turuncaya dek art arda bölünmesi. bölütlü bön

* Bölütlere, halkalara ayrı lmı şolan. * Budala, saf.

bön bön

* Budala ve safca bakarak.

bön bön bakmak * anlamayarak, safça, ş aş kı nş aş kı n bakmak. bönce

* Budala, saf (bir biçimde).

bönleş me * Bönleş mek iş i. bönleş mek * Bön duruma gelmek, aptallaş mak. bönlük

* Bön olma durumu, budalalı k, aptallı k, sersemlik, saflı k.

börek

* Açı lmı şhamurun veya yufkanı n arası na, peynir, kı yma, ı spanak gibi ş eyler konularak piş irilen çeş itli biçimlerde hamur iş i. börek açmak * börek yapmak için hamurdan ince yufkalar hazı rlamak. börekçi * Börek yapan veya satan kimse. börekçilik * Börek yapma veya satma iş i. böreklik börk

* Börek yapmaya elveriş li olan, börek için ayrı lmı şolan. * Genellikle hayvan postundan yapı lan baş lı k.

börkenek * Gevişgetiren hayvanları n midelerinin ikinci bölümü. * Yağmurdan veya soğ uktan korunmak için giyilen ucu sivri boş luk, külâh. börtme * Börtmek iş i. börtmek

* Az piş irmek, haş lamak.

börttürme * Börttürme iş i. börttürmek * Börtmek iş i yaptı rı lmak. börtü böcek * Çeş itli böcekler. börtük börtülme

* Haş lanarak veya ateş te biraz kı zartı larak piş mişolan (ş ey). * Börtülmek iş i.

börtülmek * Börtmek iş ine konu olmak. börülce

bösme bösmek

* Fasulyeye benzer bir bitki ve bunun göbeğ i koyu benekli tohumu (Vigna sinensis). * Bu bitkinin sebze olarak yararlanı lan yeş il ürünü. * Bösmek iş i. * Bir madde birdenbire gaz durumuna gelerek patlamak, infilâk etmek.

böyle * Bunun gibi, buna benzer. * Bu yolda, bu biçimde. * Bu derece. *İ çinde "ne", "nası l" gibi sorular bulunan cümlelerin sonuna geldiğ inde, o cümlede anlatı lan ş eyin hoş karş ı lanmadı ğ ı nı veya ona ş aş ı ldı ğı nıanlatı r. böyle baş a, böyle tı raş * kiş ilere yaraş an iş lemler uygulanı r. böyle böyle * Böylelikle. böyle gelmişböyle gider * her zaman böyle olmuş , gene de böyle olacak. böylece * Tam böyle, bu biçimde. * Sonunda, böylelikle. böylecene * Böylece, böylelikle. böylelikle * Bu yolda yürüyerek, sonunda. böylemesine * Bu biçimde, bu yolda. böylesi

* Bunun gibisi, bu biçimde olanı .

böylesine * Aş ı rıbir biçimde. Br brahma Brahman

* Brom elementinin kı saltması . *İ ri yapı lı , bacaklarıtüylü, paçalıbir tavuk ı rkı . * Hint kastları nda ilk kast. * Bu kasttan olan kimse.

Brahmanizm * Brahmanlı k.

Brahmanlı k * Kalı tı m yoluyla geçen bir kast bölünmesine dayalıtoplumsal bir kuruluş u içeren Hint dini, Brahmanizm. braket

* Dikiş ten çı kan kitapları n sı rtı na makine ile bez geçirme.

brakisefal * Kafatası nı n ön alt eksenine göre kı sa olan (kimse), kı sa kafalı . branda

* Gemilerde tayfa ve erlerin yattı ğ ıdikdörtgen biçiminde, astarlanmı şbezden yapı lan, halatlarla bir yere tutturulan ası lıyatak. branda bezi * Keten ve pamuk ipliğ inden sı k ve sağ lam dokunmuşbez. branş bravo

* (bilim için) Dal, kol. * Aferin, yaş a!.

bre * "Ey, hey" anlamı nda kullanı lı r. * "Be" yerine kullanı lı r. * "Vay" gibi ş aş ma anlatı r. * Tekrarlanan iki emir kipi arası na getirilerek iş in sürekliliğini anlatı r. * Şaş kı nlı k, coş ku anlatı r. Brehmen breş

brezil brı çka

* Bkz. Brahman. * Doğal çimento ile lâvlı , kavkı lı , kabuklu, kemikli kı rı ntı ları n kaynaş ması yla oluş muşkütle. * Bir tür yapay mermer. * Baklagillerden bazı ağ açları n kı rmı zıboya çı karı lan odunu. * Üstü kapalı , kı ş ı n kı zak olarak kullanı lan tek atlı , yaylı hafif araba.

briç * Dört kiş i arası nda oynanan bir iskambil oyunu. brifing brik

* Bir konuda özet olarak verilen bilgi veya açı klama. *İ ki direkli, seren yelkenli, birkaç top taş ı yan gemi.

brik

* Önde çok yüksek bir oturma yeri, arkada da boylaması na yerleş tirilmişoturacak yerleri bulunan dört tekerlekli, yaylıat arabası . briket

briketçi

* Linyit ve kömür tozundan bası nçla elde edilen yakı t. * Linyit, kömür tozu ve katran tortusundan bası nçla elde edilen, tuğ la biçimli yapımalzemesi. * Briket yapan veya satan kimse.

briketçilik * Briketçinin iş i veya mesleğ i. briketleme * Briketlemek iş i. briketlemek * Briket hâline getirmek. briyantin

* Saçı parlatmak ve yatı rmak için kullanı lan güzel kokulu bir madde.

briyantinli * Briyantinle süslenmiş , briyantin sürünmüş . brizbiz

* Pencerelerin çerçevesine, içeriden tutturulan ince perde.

brokar * Sı rma veya gümüşiş lemeli bir tür ipekli kumaş . brokkoli

* Küçük, yeş il yumrular hâlinde olan, haş lanarak yemeği hazı rlanan bir tür sebze.

brom

* Atom numarası35, atom ağı rlı ğı 79,909 olan, deniz suları nda az, bazıgöllerde çok miktarda bulunan, yoğ unluğu 2,97 olan kı rmı zırenkli, pis kokulu, zehirli sı vıbir element. Kı saltmasıBr. bromhidrik * Bromun hidrojenle birleş mesinden oluş an. bromhidrik asit * Bromun hidrojenle birleş mesinden oluş an HBr aside verilen ad. bromür * Bromhidrik asidin tuzu veya eteri. bromürlü * Yapı sı nda bromür bulunan. bronş

* Soluk borusunun akciğerlere giden iki kolundan her biri ve bunları n dalları .

bronş çuk * Bronş ları n uç dalları ndan her biri. bronş it * Bronşve bronş çukları n iltihaplanması . bronz

* Tunç.

bronz gibi * tunca benzeyen, tunç renginde olan. bronzlaş ma * Bronzlaş mak iş i. bronzlaş mak * Bronz rengini almak. broş

* Kadı nları n takı ndı kları süs iğnesi. broş ür * Sayfa sayı sıaz, küçük kitap, risale. brovning bröve

* 7.65 mm lik otomatik tabanca. * Diploma, ş ahadetname.

Bruxelles lâhanası * Bkz. Brüksel lâhanası . Brüksel lâhanası * Ceviz büyüklüğ ünde bir lâhana türü, Frenk lâhanası (Brassica oleracea gemmifera). brülör brüt

* Sı vıyakı tıkolayca yanabilecek taneciklere ayı rarak püskürten araç, yakmaç. * Kesintisi yapı lmamı ş , kesintisiz (para). * Kabıile darasıçı karı lmadan tartı lan (ağ ı rlı k).

bu

* Yerde, zamanda veya söz zincirinde en yakı n olanıgösterir. * En yakı nda bulunan bir varlı ğıveya biraz önce anı lan bir ş eyi iş aret yolu ile belirtmek için kullanı lı r (Çekim sı rası nda bunu, buna, bunda, bundan, biçimlerine girer. Çokluk biçimi bunlar). bu (veya ş u) kadar * bir sayı dan sonra gelerek o sayı dan artı k miktarıbildirir. bu abdestle daha çok namaz kı lı nı r * bir tutum veya davranı ş ı n etkisinin sürekli olacağ ı nıanlatı r. bu arada

* Bu süre içinde. * Birlikte, beraber.

bu cümleden * bunlar arası nda, bunlar gibi. bu gidiş le * bu biçimde, bu tarzda. bu gözle

* bu anlayı ş la.

bu günlerde * içinde bulunduğumuz zamanda, bu birkaç gün içinde. bu haysiyetle * bu bakı mdan. bu kabil * bu gibi, bu türlü. bu kabilden * gibi, çeş idinden. bu kadar

* bu denli.

bu kadar kusur kadıkı zı nda da bulunur * üzerinde durulmaya değmeyecek kadar küçük bir kusurdur. bu meyanda * Bkz. bu arada. bu meyanda * Bu arada. bu ne perhiz bu ne lâhana turş usu! * sözleri ve davranı ş larıbirbirini tutmuyor, çeliş iyor. bu sefer

* Bu defa, bu kez.

bu sı cağ a kar mıdayanı r? * aş ı rıharcamalarla eldeki imkânları n tükeneceğini anlatı r. bu türlü

* böyle, bu biçimde.

bu yüzden * bundan dolayı , bunun için. buat

* Elektrik akı mı devrelerinde birleş tirme yapmak veya akı mıbir veya daha fazla kollara ayı rmak için kullanı lan araç, kutu. bubi bucak

* Küçük bir dokunma ile patlayan, kamufle edilmişbombadan oluş an bubi tuzağ ıteriminde geçer. * Kenar, köş e, yer. *İ lçelerin, bir müdürle yönetilen bölümlerinden her biri, nahiye.

bucak bucak * Her yerde, her yanda, her tarafta. bucak bucak aramak * her yerde aramak. bucak bucak kaçmak * bir olay, bir durum veya bir kimseyle karş ı laş mamaya çalı ş mak. buçuk buçuklu budak

* (sayıve üleş tirme sı fatları ndan sonra gelir, tek baş ı na kullanı lmaz) ... ve yarı m. * Kesirli. * Ağacı n dal olacak sürgünü. * Dal. * Dalı n gövde içindeki baş langı ç yeri olan ve tahtalarda görülen yuvarlak koyuca renkte sert bölüm.

budak deliği * Tahtalardaki budak yerinin çı karı lması ndan sonra açı lan boş luk. budak özü * Taze sürgün.

budaklanma * Budaklanmak iş i. budaklanmak * Budak sürmek, dallanmak. budaklı * Budağ ıolan. budala

* Zekâca geri. * Bir ş eye aş ı rıölçüde düş kün. * Zekâca geri olan kimse.

budala budala * budala gibi, budalaca. budalaca

* Budalaya yakı ş ı r (biçimde).

budalacası na budalalaş ma * Budalalaş mak iş i. budalalaş mak * Budala duruma gelmek, budala gibi davranmak. budalalı k * Budala olma durumu. * Budalaca yapı lan iş . budalalı k etmek * akı lsı zca davranmak. budama

* Budamak iş i.

budamak * Daha çok ürün almak veya düzgün bir biçim vermek amacı yla ağaç, asma gibi bitkilerin dalları nıkesmek, dalları nıkı saltmak. * Yeni filiz sürmesi için bir bitkinin dalları nıkesmek. * (güreş te) Rakibinin ayakları nıbir ayak oyunu veya vuruş u ile yerden kesmek. * Bir ş eyi eksiltmek, azaltmak. budanı ş * Budanmak iş i veya biçimi. budanma

* Budanmak iş i.

budanmak * Budamak iş ine konu olmak. budatma * Budatmak iş i. budatmak * Budamak iş ini yaptı rmak. Buddhist

* Buddhizm dininden olan kimse.

Buddhizm * Tabiatüstü kiş ileş mişbir tanrı düş üncesi yerine, salt varlı ğ ıkoyarak onun insanda arzu biçiminde belirdiğ ini, bundan da ı stı rabı n doğ duğ unu, ı stı raptan kurtulmak için var olmaktan vazgeçmek gerektiğ ini ileri süren, Hindistan ve Çin'de yaygı n olan, Buddha'nı n ileri sürdüğü mistik dünya görüş ü ve din. Budist * Bkz. Buddhist. budun kavim.

* Araları nda töre, dil ve kültür ortaklı ğı bulunan, boy ve soy bakı mı ndan da birbirine bağlıinsan topluluğu, * Ulus, millet.

budun betimci * Etnograf. budun betimi * Etnografya, kavmiyat. budun bilimci * Budun bilimi uzmanı , etnolog. budun bilimi * Etnoloji, ı rkiyat. budun bilimsel * Etnolojik. budunsal bugün

* Kavmî, etnik. *İ çinde bulunduğumuz gün. *İ çinde bulunduğumuz çağ, zaman. *İ çinde bulunduğumuz günde.

bugün bana ise yarı n sana * bugün birinin baş ı na gelen kötü bir durumun, daha sonra baş kası nı n da baş ı na gelebileceğini hatı rlatmak için söylenir. bugün yarı n * çok yakı nda, nerede ise. bugünden tezi yok * hemen ş imdi, derhal. bugünden yarı na * az zaman sonra. * bugün yaş ayanlardan gelecek kuş aklara. bugüne bugün * "unutma ki", "ş unu iyi bil ki" anlamı nda kullanı lı r. * bugüne değ in. bugünkü

* Bugüne özgü, bugün olan, bugün yapı lan.

bugünkü günde *ş imdi, içinde bulunduğ umuz zamanda, ş imdiki ş artlarda. bugünkü tavuk yarı nki kazdan iyidir

* sağlanmı şbir kazancı n umulan daha büyük bir kazanca feda edilmemesini öğ ütler. bugünlük * Bugün için. bugünlük yarı nlı k * çok yakı nda olmasıbeklenen ş eyler için söylenir. buğday

* Buğdaygillerin örnek bitkisi (Triticum). * Bu bitkinin baş aktan ayrı lmı ştanesi.

buğday baş ak verince orak pahaya çı kar * ihtiyaç duyulan ş ey değ er kazanı r. buğday benizli * Açı k esmer. buğday biti * Yarı m kanatlı lardan, vücudu yeş il, baş ısiyah, ekinlere zararlıbir böcek, ekin biti (Sitophilus granarius). buğday güvesi * Tahı la zarar veren küçük bir kelebek (Tinea granella). buğday pası * Pas mantarı gillerden asalak bir mantar (Puccinia graminisi). * Bu mantarı n buğ day ve benzeri bitkilerin yaprakları nda oluş turduğ u hastalı k. buğday rengi * (ten için) Açı k esmer. buğday sürmesi * Buğday baş akları ndan oluş an ilkel mantar (Tilletia tritici). * Bu mantarı n yol açtı ğ ıhastalı k. buğday unu * Yabancımaddelerinden temizlenmişve tavlanmı şbuğ dayları n tekniğine uygun olarak öğ ütülmesiyle elde edilen bir ürün. buğdaycı l * Bataklı k yerlerde, patates, pancar tarlaları nda yaş ayan göçücü bir kuş(Luscinia svecica cyanecula). buğdaygiller * Bir çeneklilerden, örneğ i buğday, yulaf, arpa, pirinç, çavdar, mı sı r, ayrı k ve çayı r otları , kamı ş , bambu olan, çiçekleri baş ak durumunda büyük bir bitki familyası . buğdaysı * Buğdayıandı ran. buğdaysı meyve * Çok ince olan kabuğu, zarı ndan ayrı lmayacak derecede kaynaş mı şolan tohum izlenimi veren bir kuru meyve. buğdaysı tane * Bkz. buğdaysı meyve. buğdaysı tohum * Bkz. buğdaysı meyve. buğra

* Erkek deve, iki hörgüçlü deve.

buğu

buğu evi

* Isı etkisiyle gaz durumuna geçen sı vı . * Soğuk bir cisim üzerinde ince bir tabaka durumunda yoğ unlaş mı şsı vı . * Hastalı k dolayı sı yla mikroplu sayı lan eş yanı n sı cak buğ u ile temizlendiğ i yer, tephirhane.

buğu kebabı * Et, arpacı k soğanı , domates, sarı msak, kekik ve baharat kullanı larak hiç su konmadan hazı rlanan bir et yemeğ i. buğul buğul * Buğu çı kararak. buğulama * Buğulamak iş i. * Buğuda piş miş(yemek). buğulamak * Buğudan geçirmek, buğuya tutmak. * Bazıyemekleri buğu ile piş irmek. buğulandı rma * Buğulandı rmak iş i. buğulandı rmak * Buğulanması na yol açmak. buğulanı ş * Buğulanmak iş i veya biçimi. buğulanma * Buğulanmak iş i. buğulanmak * Üzerinde buğu oluş mak, buğu ile kaplanmak. buğulaş ma * Buğulaş mak iş i, buharlaş ma. buğulaş mak * Buğu durumuna gelmek, buharlaş mak. buğulaş tı rı cı * Suyu buğ u durumuna getirmek için kullanı lan (araç). buğulu * Üzerinde buğu bulunan, buğulanmı ş . * Süzgün, dalgı n bakı ş lıolan (göz). buğulu buğulu * Nemli, dolu dolu, yaş lı . buğur

* Buğra.

buğusu üstünde * sı cak sı cak, sı caklı ğ ıazalmamı şdurumda. buhar

* Isı etkisiyle sı vı ları n ve bazıkatı ları n dönüş tükleri gaz durumu.

buhar kazanı * Buhar elde etmekte kullanı lan kazan. buhar kurutucusu * Buhar içerisindeki su damlacı kları nıayı ran ve kuru buhar elde edilmesini sağlayan araç. buhar makinesi * Buhar bası ncı yla iş leyen makine. buhar olmak * yok olmak, kaybolmak. buhar valfı * Buharlıı sı nma sisteminde, kalorifer dairelerinde buhar akı ş ı nıkesmeye ve dengelemeye yarayan alet. buharlaş ma * Buharlaş mak iş i, buğ ulaş ma, tebahhur. buharlaş ma noktası * Bir sı vı nı n kaynatı lma sonucunda buhar durumuna geçme derecesi. buharlaş mak * Buhar durumuna dönüş mek, buğ ulaş mak, tebahhur etmek. * Dalgı nlaş mak, hayaller içinde kalmak. buharlaş tı rı cı * Buharlaş ma iş lemini gerçekleş tiren alet. buharlaş tı rma * Buharlaş tı rmak iş i. buharlaş tı rmak * Bir sı vı yıkaynatarak buhar durumuna getirmek. * Bir sı vı yıince damlacı klar durumunda damı tmak. buharlayı cı * Buhar hâline getiren (makine vb.). buharlı * Buharıolan. * Buhar gücü ile çalı ş an. buharlıgemi * Buhar gücüyle çalı ş an gemi. buharlıı sı tma * Buharı n taş ı dı ğı ı sı dan yararlanarak yapı lan ı sı tma. buharlımakine * Buharla çalı ş an makine. buharlıtren * Buhar gücüyle çalı ş an tren. buharlıütü * Çı kardı ğ ıbuharla kuru çamaş ı rlarıütülemeye hazı r duruma getiren ütü. buhran

* Bunalı m, bunluk, kriz.

buhran geçirmek * bunalı m geçirmek.

buhrana tutulmak * buhran geçirmek. buhranlı * Bunalı mlı . buhur

* Dinî törenlerde yakı lan kokulu ağ aç vb. maddeler, tütsü.

buhurdan * Buhurluk. buhurdanlı k * Buhur yapmak için kullanı lan araç. buhurluk

*İ çinde tütsü için kullanı lan maddeler yakı lan kap.

buhurumeryem * Tavş ankulağı , siklâmen. buji * Patlamalımotorlarda gazıtutuş turmaya yarayan elektrikli araç. bukağ ı

* Ağı r cezalı ları n ayakları na takı lı p ucuna pranga bağ lanan demir halka. * Kaçmamasıiçin hayvanları n ayağ ı na takı lan zincir, demir köstek.

bukağ ıvurmak * bukağı takmak. bukağ ı lama * Bukağı lamak iş i. bukağ ı lamak * (hayvan için) Ayağa bukağ ıtakmak. bukağ ı lı * Ayağı nda bukağ ıbulunan. * Bilekleri beyaz olan (hayvan). bukağ ı lı k * Hayvanları n ayağ ı na bukağı takı lacak yer, bilek. bukalemun * Bukalemungillerden, 20-30 cm boyunda, renk değiş tirmesiyle ünlü sürüngen türü, kaya keleri (Chamaeleo chamaeleon). * Çı karı na göre davranı ş ı nı , görüş ünü değiş tiren kimse. bukalemun gibi renkten renge girmek * sürekli düş ünce değ iş tirmek. bukalemungiller * Sürüngenler sı nı fı nı n renklerini bulunduklarıyerin rengine uyduran, hareketleri yavaş , bukalemun türlerini içine alan bir familyası . bukanak buke

* Ayak. * Güzel koku, rayiha.

buket bukle

* Çiçek demeti. * Küçük lüle durumunda, kı vrı mlısaç.

bukle bukle * Kı vrı m kı vrı m, bukleli (saç). bukleli * Kı vrı mlarıolan (saç). buklesiz buklet

bukran bul

* Kı vrı mlarıolmayan (saç). * Bükülmüşiplik. * Bu iplikten dokunmuş(giyecek). * Saraçları n kullandı ğı yün kı rpı ntı sı . * Yalnı z iki genişyüzü testere ile düzeltilmiştahta.

bula * Yenge, amca veya dayıkarı sı . bula bula bunu (onu, bir ş eyi, bir kimseyi) bulmak * var olanları n en değersizini seçmek. * kötü bir raslantı yı anlatmak için kullanı lı r. bulada bulak bulama

bulamaç

* Büyük piliç. * Kaynak, pı nar. * Bulamak iş i. * Genellikle üzüm ş ı rası nı n kaynatı lması ile yapı lan koyu pekmez. * Sulu, cı vı k hamur. * Bu koyulukta yapı lan çeş itli hamur yemekleri. * Karı ş ı k, oradan buradan toplanmı ş .

bulamak

* Bir nesnenin her yanı nı bir ş eye değ direrek üstünü onunla kaplamak, bir nesneyi baş ka bir maddeye batı rmak. * Kirletmek. bulandı rı cı * Bulantıveren. * Tiksindirici, nefret uyandı ran. bulandı rı lmak * Bulandı rmak iş i yapı lmak. bulandı rmak * Bulanması na yol açmak, bulanması nısağlamak.

*İ ki veya daha çok ş eyi birbirlerinden fark edilmeyecek biçimde karı ş tı rmak. bulanı k * Bulanmı şolan, duru olmayan. * Bulutlu, kapalı . * Açı k seçik görünmeyen, net olmayan. * (bakı ş ) için, Donuk, anlamsı z; fersiz. * Niteliğ i tam anlaş ı lmayan. bulanı kça * Biraz bulanı k olan, çok duru olmayan. bulanı klaş ma * Bulanı klaş mak iş i veya durumu. bulanı klaş mak * Bulanı k olmak. bulanı klaş tı rmak * Bulanı k duruma getirmek. bulanı klı k * Bulanı k olma durumu. bulanı ş bulanma

* Bulanmak iş i veya biçimi. * Bulanmak iş i.

bulanmak * Bulamak iş ine konu olmak, her yanıbir ş eyle kaplanmak. * Duruluğ unu yitirmek. * Parlaklı ğı nıve açı klı ğ ı nıyitirmek. * (iç, mide içi) Bulantı sı olmak. * Karı ş mak. bulantı

* Midede duyulan ve insana kusacak gibi bir duygu veren durum.

bulantı vermek * (içini, midesini) bulandı rmak. bulaş ı cı * Birinden baş kası na geçen, bulaş an, sri. bulaş ı cıhastalı k * Mikrop yolu ile yayı lan hastalı k. bulaş ı k

* Yiyecek veya içecekte kullanı lan yı kanmamı şmutfak eş yası veya kap kacak. * Bulaş mı şolan. * Yapı ş kan, sulu. *İ z, etki, kalı ntı .

bulaş ı k adam * Yolsuz, uygunsuz iş ler yapan, sataş ma alı ş kanlı ğıolan kimse. bulaş ı k bezi * Bulaş ı klarıyı kamak için kullanı lan bez. bulaş ı k deniz

* Mayı n tehlikesi olan deniz. bulaş ı k deterjanı * Bulaş ı k tozu. bulaş ı k eldiveni * Bulaş ı k yı karken kullanı lan plâstikten yapı lmı şgeçirimsiz eldiven. bulaş ı k gemi * Tayfaları nda veya içindeki yolcular arası nda bulaş ı cıhastalı k bulunan gemi. bulaş ı k iş * Yolsuz, uygunsuz, kirli iş . bulaş ı k makinesi * Bulaş ı k yı kamaya yarayan alet. bulaş ı k makinesi tuzu * Bulaş ı k makinelerinde suyun içinde veya yı kananları n üzerinde kireç kalı ntı ları nıyok eden kimyasal bileş im. bulaş ı k suyu * Bulaş ı k yı karken kullanı lan su. bulaş ı k suyu gibi * (sulu yiyecek ve içecekler için) kötü hazı rlanmı ş , tadıtuzu olmayan. bulaş ı k tozu * Bulaş ı klarıyı karken kullanı lan, temizleme ve arı tma özelliğ i bulunan toz. bulaş ı kçı *İ ş i kirli kaplarıyı kamak olan kimse. bulaş ı kçı lı k * Bulaş ı kçı nı n iş i. bulaş ı khane * Kı ş la, okul, otel gibi yerlerde bulaş ı k yı kamaya ayrı lan özel bölüm. bulaş ı klı k * Bulaş ı k olma durumu. bulaş ı lma * Bulaş ı lmak iş i veya durumu. bulaş ı lmak * Bulaş mak iş ine konu olmak. bulaş kan

* Bulaş tı ğ ıyerden kolay temizlenemeyen, yapı ş kan. * Sataş ma, kavga etme alı ş kanlı ğı olan.

bulaş kanlı k * Bulaş kan olma durumu. bulaş ma

* Bulaş mak iş i.

bulaş mak * Bir nesne, üzerine sürülen bir ş ey yüzünden kirlenmek. *İ stenilmeyen bir madde bir ş eye sürülmek. * (hastalı k) Geçmek, sirayet etmek.

* Çatmak, sataş mak, tedirgin etmek. *İ stemeden veya rastlantısonucu bir iş e karı ş mak. bulaş tı rı lma * Bulaş tı rı lmak iş i veya durumu. bulaş tı rı lmak * Bulaş tı rmak iş ine konu olmak. bulaş tı rma * Bulaş tı rmak iş i veya durumu. bulaş tı rmak * Bulaş ması na yol açmak. bulatmak

* Bulaş tı rmak.

buldok * Köpekgillerden, burnu bası k, alt çenesi üsttekinden uzun, iri ve güçlü bir köpek türü (Canis familiaris molosus hibernicus). buldozer * Önündeki genişbı çakla toprağ ısı yı rı p engebeleri kaldı ran, tekerlekli veya tı rtı llı bir yol makinesi. buldukça bunar (veya bulmuşda bunuyor) * bulduğ uyla yetinmiyor da daha çoğunu istiyor. buldumcuk * Sonradan görme. buldumcuk olmak * bir ş eye sonradan ulaş ı nca ş ı marmak. buldurma * Buldurmak iş i. buldurmak * Bulmak iş ini yaptı rmak. buldurtma * Buldurtmak iş i. buldurtmak * Bulması nı veya buldurması nısağ lamak. Bulgar * Slâvları n güney kolundan olan bir halk veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Bulgaristan'a özgü olan, Bulgaristanla ilgili olan. Bulgarca * Bulgar dili. bulgari

* Dört telli bağ lama.

Bulgaristanlı * Bulgaristan halkı ndan olan ( kimse). bulgu

* Var olduğu hâlde bilinmeyeni bulup ortaya çı karma iş i ve bu iş in sonunda elde edilen ş ey. * Araş tı rma verilerinin çözümlenmesinden çı karı lan bilimsel sonuç, netice.

* Vücuttaki iş levsel bir bozukluğ un, hastalı ğı n belirlenmesine yarayan olgu veya olay, araz, semptom. bulgulama * Bulgulamak iş i. * Yeni olaylarıve bilgileri bulma yöntemi ve öğretisi. bulgulamak * Yeni olaylarıve bilgileri bulmak. bulgur

* Kaynatı lı p kurutulduktan ve kabuğ u çı karı ldı ktan sonra kı rı lan buğ day. * Sert ve ufak taneler durumunda yağan kar, ebe bulguru.

bulgur bulgur * Bulgur tanesi gibi. bulgur çorbası * Domates, bulgur, taze biber, soğ an, tereyağ ıve salça kullanı larak hazı rlanan bir çorba türü. bulgurcu

* Bulgur yapan ve satan kimse.

bulgurcuk * Güneşyüzeyinde teleskopla seçilebilen küçük, dairesel görünüş lü parçacı klardan her biri. bulgurculuk * Bulgurcunun iş i veya mesleği. bulgurlama * Bulgurlamak iş i. bulgurlamak * Bulgur tanaleri gibi küçük parçalara ayı rmak. bulgurlanma * Bulgur taneleri gibi küçük parçalara ayrı lma. * Güneşyüzeyinde bulgurcuk denilen taneciklerin kaynaş masıolayı . bulgurlu köfte *İ nce bulgurla yoğ rulmuşköfte. bulgurlu pilâv * Bulgurla piş irilen pilâv. bulgurluk * Bulgur yapmaya elveriş li. Bulgurlu'ya gelin mi gidecek? * gereğ i yokken ivedi ve sürekli olarak dikiş , nakı şgibi iş lerle uğ raş anlara ş aka yollu söylenir. bulgusal * Bulguyla ilgili, bulguya ait. bulgusal yöntem * Öğretilmek istenen ş eyi, öğ rencilerin kendilerinin bulması nısağ layan öğ retim yöntemi. bullak bulma

* Bkz. allak bullak. * Bulmak iş i.

bulmaca bulmak

* Çeş itli biçimlerde düzenlenen ve düş ündürerek, aratarak buldurmayıamaç edinen oyun. * Arayarak veya aramadan, bir ş eyle, bir kimse ile karş ı laş mak; bir ş eyi elde etmek. * Kaybedilen bir ş eyi yeniden ele geçirmek. * Varlı ğı bilinmeyen bir ş eyi ortaya çı karmak, keş fetmek. *İ lk kez yeni bir ş ey yaratmak, icat etmek. *İ stenilen ş eye kavuş mak, nail olmak. * Bir yer, bir noktaya eriş mek, ulaş mak. * Herhangi bir görüş e, bir yargı ya varmak. * Seçmek, uygun saymak. * Sağlamak, temin etmek. * (kabahat, suç, kusur için) Yüklemek. * Eriş mek. * Cezaya uğ ramak. * Hatı rlamak.

bulucu * Bir ş eyi bulan, bir buluşyapan kimse, kâş if. * Gazları , mayı nları , radyoaktif mineralleri, manyetik dalgalarıbulmaya yarayan araç, detektör. bulûğ * Erin olma, baliğolma, erinlik. bulûğçağ ı * Ergenlik çağı . bulûğa ermek * erinleş mek. bulundurma * Bulundurmak iş i. bulundurmak * Var olması nı , hazı r bulunması nısağlamak. * Eksik etmemek. bulunma * Bulunmak iş i. bulunmak * Bulmak iş ine konu olmak. * Herhangi bir durumda olmak. * (bir yerde) Olmak. * Bulunmaz, eş siz, benzersiz, güç bulunan. bulunmaz Hint kumaş ı * çok az bulunduğ u ve çok değ erli olduğu sanı lan ş ey. buluntu * Kazıveya araş tı rmalarla ortaya çı karı lmı şolan, bazen de rast gelinerek bulunan eski çağlardan kalma eş ya. * Sokakta bulunup alı nan çocuk. bulup buluş turmak * çaba göstererek sağ lamak, yaratmak. buluş

* Bulmak iş i veya biçimi. *İ lk defa yeni bir ş ey yaratma, icat. * Bilinen bilgilerden yararlanarak daha önce bilinmeyen yeni bir bulguya ulaş ma veya yöntem geliş tirme, icat. * Konu, duygu, düş ünce ve hayalde baş kaları nı n etkisinden sı yrı larak, bunları n iş leniş inde yeni bir yol tutma.

buluşhakkı * Bir buluş un veya o buluş u uygulama alanı nda kullanma hakkı nı n bir kimseye ait olduğunu gösteren belgeye karş ı lı k kazanı lan hak. buluş ma

* Buluş mak iş i.

buluş ma yeri * Buluş ulacak yer. buluş mak * Bir araya gelmek; karş ı laş mak. * Önceden belirlenmişbir yer ve zamanda bir araya gelmek. * Kavuş mak. buluş turma * Buluş turmak iş i. buluş turmak * Bir araya gelmelerini sağlamak, bir araya getirmek. buluş ulma * Buluş ulmak iş i. buluş ulmak * Buluş mak iş i yapı lmak. bulut

* Atmosferdeki su damlacı klarıve buz taneciklerinin görülebilir yoğ unluk kazanması yla oluş an, biçimleri, yükseklikleri ve yol açtı klarıhava olayları yla birbirinden ayrı lan yı ğı nlar. * Herhangi bir ş eyden oluş an yoğ un yı ğı n. * Keder, endiş e. bulut gibi * çok sarhoş . bulutçuk

* Küçük bulut.

bulutlanma * Bulutlanmak iş i. bulutlanmak * Bulutlarla kaplanmak. * Kederlenmek, hüzünlenmek. bulutlu

bulutsu bulutsuz

* Bulutlarla kaplanmı ş , bulutlanmı ş . * Üzerinde bulut varmı şgibi bulanı k görünen. * (bellek için) Karı ş ı k, net olmayan. * Uzayda ekseni çevresinde yavaş ça dönen, kı zgı n gaz ve tozlardan oluş muşgök varlı ğ ı , nebülöz. * Bulutu bulunmayan, açı k, berrak.

buluttan nem kapmak * en küçük bir ş eyden alı nmak, çok alı ngan olmak. bulvar

* Şehir içinde ağaçlı , genişcadde. bumbar * Büyükbaşve küçükbaşhayvanları n kalı n bağı rsağı . * Bu bağı rsağ a ciğer, kı yma, pirinç veya bulgur doldurularak yapı lan yemek. * Soğuğ un girmesini önlemek için kapıve pencere aralı kları na takı lan, içi pamuk dolu, uzun bez kı lı f. bumburuş uk * Çok, iyice buruş muşolan. bumbuz * Çok soğ uk. bumerang * Kı vrı k bir sopaya benzeyen ve fı rlatı ldı ğ ı nda geri dönen, ağ açtan yapı lma bir av aracı . bumlama

* Bumlamak iş i.

bumlamak * Lâstik tı rnakları nı n janta iyi oturmaması ndan dolayıjantı n iç lâstik üzerine basmasısonucu lâstik patlamak. bun * Sı kı nt ı . buna

* Bu zamirinin yönelme eki almı şdurumu.

buna değdi (idi) buna değmedi (idi) diyerek * birçok ş ey arası ndan, iyilerini seçmeye baş lamı ş ken önce beğenmeyip bı raktı kları nıda sonradan, yeniden seçip alarak. bunak bunakça

bunaklı k

* Bunamı şolan (kimse), ateh getirmişolan (kimse), matuh. * Bunağ a benzer, biraz bunak. * Bunağ a yakı ş ı r (bir biçimde), bunak gibi. * Bunak olma durumu.

bunalı m * Doğal bir süreçte birdenbire oluş an aykı rı lı k, bunluk, buhran, kriz. * Tehlikeli sonuç doğ urabilecek gerginlik, buhran. * Bir hastalı kta iyileş me veya ölümle sonuçlanan, birdenbire olan fizyolojik değ iş iklik, kriz. * Çoğ unluğ a iliş kin satı n alma gücünün durması , satı şdeğ erlerinin düş mesi, çalı ş ma gücünün azalmasıgibi sebeplerle ortaya çı kan iktisadî durum, kriz. * Ruhî yönden sonucu tehlikeli olabilecek durum. bunalı m geçirmek * herhangi sebeple oluş an bunalı mıyaş amak. bunalı ma düş mek * ruhî bakı mdan gerginlik veya sı kı ntıiçine girmek. bunalı mlı * Gerginlik, sı kı ntıveren, gerginliğ i olan. bunalı ş

* Bunalmak iş i veya biçimi.

bunalma

* Bunalmak iş i.

bunalmak * Soluk almasıgüçleş mek. * Çok sı kı lmak, çok tedirgin olmak. bunaltı

* Sı kı nt ı , iç sı kı ntı sı .

bunaltı cı * Boğ ucu, sı kı cı , sı kı ntıveren. bunaltı lma * Bunaltı lmak iş i veya durumu. bunaltı lmak * Bunalması na yol açı lmak. bunaltma

* Bunaltmak iş i.

bunaltmak * Bunalması na yol açmak. bunama

* Frengi, alkolizm gibi dı şsebeplerden veya yaş lı lı k, damar tı kanmasıgibi iç sebeplerden ileri gelen, zihnî bağı ntı nı n kopması , ateh. bunamak

* Frengi, alkolizm gibi dı şsebeplerden veya yaş lı lı k, damar tı kanmasıgibi iç sebeplerle zihnî bağı ntıkopmak, ateh getirmek. bunayı ş bunca

* Bunamak iş i veya biçimi. * Epey, çok. * Bu kadar, bu denli.

buncağ ı z * Bunun gibi. bunda

* Bu zamirinin kalma durumu.

bunda bir işvar * olayı n bir iç yüzü, durumun gizli bir yönü var. bundan

* Bu zamirinin çı kma eki almı şdurumu.

bundan böyle * bundan sonra. bundan iyisi can sağ lı ğ ı * bu en iyisidir, daha iyisi olamaz. bungalov * Hindistan'da tek katlı , genellikle tahtadan yapı lmı ş , veranda ile çevrili ev. * Genellikle tahtadan yapı lmı ş , tek katlıev.

bungun

* Sı kı nt ı lı .

bungunlaş tı rmak * Bungun hâle getirmek. bunlar * Bu zamirinin çoğul eki almı şdurumu. bunlu bunluk bunmak

* Sı kı nt ı lı . * Bunalı m, sı kı ntı . * Beğ enmemek, azı msamak, küçümsemek.

bunu * Bu zamirinin belirtme eki almı şdurumu. bunun

* Bu zamirinin tamlayan durumu.

bunun burası * dikkati çekmek için "burası " anlamı nda kullanı lı r. bununla birlikte * Buna ek olarak. * Bunun böyle olduğ una bakmayarak. bura

buracı kta

* (bu ve ara kelimelerinden) Bu yer. * Kalma ve çı kma durumları nda orta hecenin düş tüğ ü ve burda, burdan biçimlerinin kullanı ldı ğ ıda görülür. * Çok yakı n ve belirli bir yeri gösterir.

burada * Bu yerde. buradan

* Buradan.

buradayı m diye bağ ı rmak * göze çarpacak bir yerde bulunmak. burağ an

* Güçlü esen rüzgâr.

buralar * bu yerler. buralı

* Bu memleketli, bu yerin halkı ndan.

buram buram * (duman, koku gibi havada yayı lan ş eyler için) Pek çok. burası

* Bu yer, bura.

burcu

* Güzel koku, ı tı r.

burcu burcu * (koku için) Güzel güzel, pek güzel. burcumak * Güzel koku yaymak. burç

burç burçak

* Kale duvarları ndan daha yüksek, yuvarlak, dört köş e veya çok köş eli kale çı kı ntı sı . * Zodyak üzerinde yer alan on iki takı m yı ldı za verilen ortak ad. * Ökse otu. * Baklagillerden, taneleri hayvan yemi olarak kullanı lan yı llı k bir yem bitkisi (Vicia ervilia). * Bu bitkinin mercimeğ e benzeyen tanesi.

burçlar kuş ağı * Gök küresinde tutulma çemberinin geçtiği ve üzerinde on iki burçun (Koç, Boğ a, İ kizler, Yengeç, Aslan, Baş ak, Terazi, Akrep, Yay, Oğ lak, Kova, Balı k) eş it aralı klarla dağ ı tı ldı ğ ıkuş ak. \343 Zodyak. burdurma * Burdurmak iş i. burdurmak * Burmak iş ini yaptı rmak. burgacı k * Bkz. kargacı k burgacı k. burgaç burgata burgu

* Anafor, girdap. * Tel ve bitkisel halatları n pus (2.54 cm) olarak çevresini belirten birim. * Tahtada belirli delik açmaya yarayan delgiye takı lısarma, yivli, keskin, çelik alet. * Tı pa çekmeye yarayan, ucu sivri ve helis biçiminde demir alet, tirbuş on. * Yerin orta ve derin katmanları na inebilmeyi sağ layan delici alet. * Telli sazlarda, telleri germeye yarayan mandal.

burgu makarna * Burgu biçiminde dökülmüşve fı rı nlanmı şmakarna. burgulama * Burgulamak iş i. burgulamak * Burgu ile delmek, delik açmak. burgulanma * Burgulanmak iş i. burgulanmak * Burgulamak iş ine konu olmak, burgu ile delinmek. burgulu

* Burgusu olan.

* Burgulanmı şolan. burgusuz * Burgusu olmayan. * Burgulanmamı şolan. burhan * Kanı t. * Belgit. burjuva * Şehirlerde yaş ayan, özel imtiyazlardan yararlanan ş ehirli. * Orta sı nı ftan olan kimse, kent soylu. burjuva edebiyatı * Orta sı nı f halk kesimine hitap eden edebiyat. burjuvaca * Burjuva gibi, burjuvaya yakı ş an biçimde. burjuvalı k * Burjuva olma durumu. burjuvazi

* Burjuva sı nı fı , kent soyluluk.

burkma * Burkmak iş i. burkmak

* Burarak çevirmek. * Burkulmak. * Acıvermek, üzmek.

burkucu * Burkma iş ini yapan. * Üzücü. burkulma * Burkulmak iş i. burkulmak * Burkmak iş ine konu olmak. * Vücuttaki organlardan biri birdenbire kendi eklemi üzerinde dönmek. * Üzüntü duymak. burlesk * Sanat alanı nda ve özellikle edebiyatta rastlanan, komikliğe dayanan bir tür. burma

burmak

* Burmak iş i. * Sarı ğ ı burma tatlı sı nı n bir adı . * Burularak yapı lmı şbilezik. * Burulmuş , burularak yapı lmı ş , kı vrı lmı ş . * Hadı m etme, iğ dişetme. * Musluk. * Eğ rilmek için bükülmüşyün. * Yaşiken burularak kurutulan ot. * Kuru incir. * Bir ş eyi iki ucundan tutup ekseni çevresinde çevirerek bükmek.

* Hadı m etmek, iğdişetmek. * Ağza kekre tat vermek. * (mide, bağı rsak) Sancı mak. * Üzmek, sı kı ntıvermek. burnaz

*İ ri ve uzun burunlu.

burnu bile kanamamak * tehlikeli bir durumdan yara bere almadan kurtulmak. burnu büyük * kibirli. burnu büyümek * kibirlenmek, büyüklenmek. burnu havada * kendini çok beğenmiş(olmak). burnu havada (veya kaf dağ ı nda) (olmak) * çok kibirli (olmak). burnu kı rı lmak * büyüklenemez duruma gelmek. burnu sürtülmek (veya burnu sürtmek) * sı kı ntıçektikten sonra daha önce beğ enmediği bir durumu kabul etmek, gururundan vazgeçmek. burnu yere düş se almaz * kendini beğ enmiş , kibirli. burnuna girmek * birine çok sokulmak. burnunda (veya gözünde) tütmek * çok özlemek. burnundan (fitil fitil) gelmek * elde ettiğ i güzel ş ey, sonradan gelen üzüntüler üzerine kendisine zehir olmak. burnundan ayrı lmamak * yanı ndan gitmemek, uzaklaş mamak. burnundan düş en bin parça olmak * çok ası k suratlıolmak. burnundan kı l aldı rmamak * kendisine hiç söz söyletmemek, çok huysuz olmak. burnundan solumak * çok öfkelenmişolmak. burnundan yakalamak * birini yönetimi altı na almak, kaçamak bulamayacağ ıduruma getirmek. burnunu çekmek * sümüğ ünü çekmek. * umduğ unu bulamamak, amacı na ulaş amamak. burnunu kı rmak * birini güç durumda bı rakarak büyüklenmesini veya direniş ini yok etmek.

burnunu sı ksan canıçı kacak * çok zayı f ve güçsüz kimseler için kullanı lı r. burnunu sokmak * gerekmediğ i hâlde her iş e karı ş mak. burnunun dibi * çok yakı nı . burnunun dibine sokulmak * çok yaklaş mak, iyice yaklaş mak. burnunun dikine (veya doğ rusuna) gitmek * öğüt dinlemeyerek kendi bildiğ i gibi davranmak. burnunun direğ i kı rı lmak * çok pis bir koku duyarak tedirgin olmak. burnunun direğ i sı zlamak * (maddî veya manevî) çok acıduymak, çok üzülmek. burnunun ucundan ötesini (veya ilerisini) görmemek * kı t düş ünceli olmak. burnunun ucunu görmemek * çok sarhoşolmak. burnunun yeli harman savurmak * büyüklenmek, kibirlenmek. * çok öfkelenmek. burs

* Bir öğ rencinin öğrenimini yapmasıveya bir kimsenin bilgi ve görgüsünü artı rması için belli bir süre devlet veya özel kuruluş larca, ödenen aylı k para. * Bu amaçla vakfedilmişparanı n veya malı n geliri. burslu burssuz burtlak

* Burs alan, bursu olan. * Burs almayan, bursu olmayan. * Taş lı k, çalı lı k yer.

buru * Sancı , buruntu. buruk

* Burulmuşolan. * Tadı kekre olan. * Alı narak küskünlük gösteren, gücenmiş(kimse). * Uygun olmayan ş artlar sonucu dönerek büyüyen ağacı n kerestesi.

buruk buruk * Buruk bir biçimde. burukça * Tadı biraz buruk olan. buruklaş ma

* Buruklaş mak iş i veya durumu. buruklaş mak * Buruk durum almak. burukluk

buruksu burulma

* Buruk olma durumu, kekrelik. * Küskünlük, gücenmiş lik. * Buruğ a benzer, buruk gibi. * Burulmak iş i.

burulma dayanı mı * Elyafı nıbükerek kı rmaya çalı ş an kuvvete karş ıağ acı n gösterdiği direnç. burulmak * Ekseni çevresinde döndürülmek. * Sancı mak, ağ rı mak. * Alı narak küskünlük göstermek, gücenmek. burum burum * Burulmak fiili ile birlikte "çok fazla burulmak" anlamı nda kullanı lı r. burun * Alı nla üst dudak arası nda bulunan, çı kı ntı lı , iki delikli koklama ve solunum organı . * Bazış eylerin ön ve sivri bölümü. * Karanı n, özellikle yüksek ve dağ lı k kı yı larda, türlü biçimlerde denize uzanmı şbölümü. * Kibir, büyüklenme. burun boş lukları * Burun deliklerinden yukarıdoğ ru açı lan, mukozayla kaplıboş luklar. burun buruna * Birbirine çok yakı n ve yüz yüze. burun buruna gelmek * beklenmedik bir anda karş ı laş mak, birbirlerine çok yaklaş mak. * karş ı sı nda hissetmek. burun bükmek * beğ enmemek, önem vermemek. burun deliğ i * Burnun iki boş luğundan her biri. burun kanadı * Burun deliğinin yan tarafı ndaki kabarı k bölüm. burun kı vı rmak * önem vermemek, küçümsemek, beğenmemek. burun otu * Burna çekilen tütün, enfiye. burun perdesi * Burun boş luğunu ikiye ayı ran bölme. burun ş iş irmek * kibirlenmek.

burun yapmak * üstünlük taslamak. Burundili * Burindi halkı ndan olan (kimse). burunduruk * Hayvanlarınallarken ı sı rmamasıiçin dudakları nıkı stı rmaya yarayan kı skaç, yavaş a. burunlamak * Dı ş lamak, aş ağı lamak. burunlu

* Herhangi bir biçimde burnu olan. * Çı kı ntı sıolan. * Kendini beğ enmiş , onurlu, kibirli.

burunluk * Burunsak. burunsak

* Hayvan yavrusunun anası ndan süt emmesini önlemek için burnuna geçirilen baş lı k. * Hayvanları n burunları na geçirilen ip.

burunsalı k * Burunsak. buruntu

* Buru, sancı , bağ ı rsak bozukluğ u.

buruşburuş * Çok buruş muş . buruş ma * Buruş mak iş i. buruş mak * Düzgünlüğ ü bozulmak, üzerinde kı rı ş ı k ve katlamalar olmak. * (ağı zda) Kekrelik duymak. * Tiksinmek, hoş lanmamak. buruş turma * Buruş turmak iş i. buruş turmak * Buruş uk duruma getirmek. buruş uk

* Gerginliği, düzgünlüğü kalmamı şburuş muşolan.

buruş ukça * Biraz buruş uk olan, pek düzgün olmayan. buruş ukluk * Buruş uk olma durumu. * Ciltte oluş muşkı rı ş ı k. buruş uksuz * Buruş uğu olmayan. busbulanı k

* Çok bulanı k. buse * Öpücük, öpme, öpüş . buselik

* Klâsik Türk müziğ inde on üç basit makamdan biri.

buselikaş iran * Klâsik Türk müziğ inde birleş ik bir makam. busines klas *İ ş lik orun. but * Vücudun kalça ile diz arası ndaki bölümü. * Hayvanları n, bacakları nı n gövdeye bitiş ik olan dolgun, etli bölümü. butafor * Oyun için gerekli sahne eş yası . butaforcu * Oyun için gerekli sahne eş yası nıyapan uzman. butik butikçi

* Giyim ve süs eş yasısatı lan dükkân. * Butik iş leten kimse.

butikçilik * Butik iş letme iş i. butlan

* Batı l olma durumu. * Geçersizlik, hükümsüzlük. * Yanlı ş lı k, haksı zlı k.

buton * Çalı ş tı rmaya yarayan düğ me. buut

* Boyut. * Uzunluk.

buydurmak * Dondurmak, çok üş ütmek. buyma buymak

buyot

* Buymak iş i. * Soğuktan donarak ölmek. * Çok üş ümek. * Yatakta ı sı nmak için kullanı lan sı cak su torbası .

buyruğ u altı na girmek * bir kimse baş ka bir kimsenin isteklerini ister istemez yerine getirmek zorunda olmak. buyruk

* Belirli bir davranı ş ta bulunmaya zorlayı cısöz, emir, ferman. * Egemenlik. buyruk kulu * Emir kulu. buyrukçu * Buyuran, emreden (kimse). buyrulma * Buyrulmak iş i. buyrulmak * Buyurmak iş i yapı lmak. buyrultu

buyur

* Sadrazam, vezir, beylerbeyi gibi yüksek devlet görevlilerince yazı lan buyruk. *İ rade. * Buyurun anlamı nda bir hitap sözü.

buyur etmek * "buyurun" diyerek konuğ u saygıile içeri almak veya sofraya çağ ı rmak. buyur?

* anlamadı m, sözünüzü tekrarlar mı sı nı z?. * söyleyiniz, emrediniz.

buyurgan * Sı k sı k buyruk veren, buyruk verir gibi konuş an. buyurganlı k * Buyurgan olma durumu. buyurma

* Buyurmak iş i.

buyurmak * Bir ş eyin yapı lması nıveya yapı lmaması nıkesin olarak söylemek, emretmek. * Söylemek, demek, düş üncesini bildirmek. * Gelmek, gitmek, geçmek, girmek. * Almak. * 'Etmek, eylemek' anlamı nda yardı mcı fiil olarak kullanı lı r. buyuru

* Buyruk, emir.

buyurucu * Buyruk, emir veren. buyurun cenaze namazı na! * hiç beklenmedik kötü bir durum karş ı sı nda, ş aka yollu üzüntü anlatı r. buz * Donarak katı duruma gelmişsu. * Çok soğ uk bir etki uyandı ran ş ey veya kimseleri anlatmak için kullanı lı r. buz alanı * Buzla. buz bağlamak

* (sı vı lar için) yüzeyi donmak. buz dağı * Kutup bölgelerinde buzullardan koparak akı ntı larla yer değ iş tiren büyük buz parçası , aysberg. buz duvarı * Samimî olmamaktan ortaya çı kan, arzu edilmeyen, arada soğ ukluk yaratan durum. buz gibi

* çok soğ uk. * (kötü nitelikler için) kesin bir gerçeğ i belirtir. * (et için) temiz ve yağ lı .

buz kalı bı * Suyun belli biçimlerde donması nısağ layan özel kap. buz kesilmek * buz gibi soğ umak; buz durumuna gelmek. * çok üş ümek, donmak. *ş aş ı lacak, üzülecek bir durum karş ı sı nda donakalmak. buz kesmek * çok üş ümek. buz torbası * Tedavi amacı yla kullanı lan ve içinde buz parçalarıbulunan plâstik bir torba. buz tutmak * (sı vıiçin) üstünde buz oluş mak, buzla kaplanmak. buz üstüne yazı yazmak * süresi, etkisi çok az olacak bir işyapmak. * bir kimseye etki yapmayan sözler söylemek. buz yalağ ı * Yüksek dağ larda kalı cıkar ve buzulun birlikte oluş turduğu, arkasıve yanlarıdik, önü açı k, çember biçimli çukurluk. buzağ ı * Sütten kesilmemişsı ğ ı r yavrusu. buzağ ı lama * Buzağ ı lamak iş i. buzağ ı lamak * (sı ğı r için) Yavrulamak. buzağ ı laş ma * Buzağ ı laş mak iş i. buzağ ı laş mak * Buzağ ıdurumuna gelmek. buzağ ı lı * Buzağ ı sıolan. buzağ ı sı z * Buzağ ı sıolmayan. buzcu

* Buz satan kimse.

buzculuk buzçözer

* Buzcunun iş i veya mesleğ i. * Buzu çözen, donmayıönleyen alet, defroster.

buzdolabı * Yiyecek ve içecek gibi ş eyleri soğ uk olarak saklamaya yarayan, motorla çalı ş an dolap. buzhane

* Buz yapı lan yer. * Soğuk hava deposu.

buzkı ran

* Donmuşdeniz, göl veya ı rmaklarda ulaş ı mıöteki gemilere kolaylaş tı rmakta kullanı lan, buzlarıkı rarak yol açmak için yapı lmı şgemi. buzla

* Deniz suyunun donması yla kutup bölgelerinde oluş an buz alanı , bankiz, aysfild.

buzlanma * Buzlanmak iş i. buzlanmak * Buzla kaplanmak, buz tutmak. buzlar çözülmek * buzlar erimeye ve kı rı lmaya baş lamak. * aradaki soğukluk, dargı nlı k, gerginlik ortadan kalkmak. buzlaş ma * Buzlaş mak iş i. buzlaş mak * Buz durumuna gelmek. buzlu

* Buz tutmuş , buz bağ lamı şolan. * Buz içinde tutularak, içine buz katı larak soğutulmuş . * Buğulanmı şgibi olan, saydam olmayan.

buzlu cam * Saydamlı ğ ıgiderilmişcam. * Televizyon ekranı . buzluğ an buzluk

buzuki

* Üzerinde buz eksik olmayan yüksek dağtepesi. * Yiyecek ve içecekleri soğ utarak saklamak için kullanı lan, buzla soğ utulan kap veya dolap. * Buzdolabı nı n içinde buz yapan bölme. * Bağ lamaya benzer, bozuk düzen çalı nan bir Yunan çalgı sı .

buzul

* Kutup bölgelerinde veya dağbaş ları nda aş ağ ı ya doğ ru ağ ı r ağ ı r yer değ iş tiren büyük kar ve buz kütlesi, cumudiye. buzul bilimci * Buzul bilimi uzmanı , glâsyolojist.

buzul bilimi * Fizikî coğ rafyanı n buzullarıve yeryüzündeki iş levlerini konu alan bölümü, glâsyoloji. buzul çağı * Dördüncü zamanı n, yeryüzünün bugünkünden daha büyük bölgelerinin buzullarla örtülü bulunduğu dönemi, pleistosen. buzul dönemi * Buzulları n yayı ldı ğ ıdördüncü zaman. buzul kar * Bir buzulun oluş ması nda temel olan katı laş mı şkar kümesi. buzul kaynağı * Buzulun eriyerek toprağ ı n altı na inen suyunu dı ş arı ya veren kaynak. buzul masası * Çevresindeki buzlar erirken, altı na rastlayan bölümü erimekten koruyan ve böylece buzdan bir ayak üzerinde kalan kütle. buzul seli * Buzulun erimesiyle oluş an sel. buzul taş * Buzulları n taş ı yı p biriktirdikleri, üzerleri çok kez parı ltı lıveya çizikli taş lar, moren. buzullaş ma * Buzul durumuna gelme. * Geçmişçağ larda ve ş imdi genişveya dar bir bölgenin buzullarla örtülmesi olayı . buzullaş mak * Buzul durumuna gelmek. buzullu buzulsuz bücür

* Buzulu olan. * Buzulu olmayan. * Ufak tefek ve kı sa boylu, bodur (kimse).

bücürleş me * Bücürleş mek iş i. bücürleş mek * Bücür duruma gelmek. bücürlük Büdü

* Bücür olma durumu. * Bkz. Edi ile Büdü.

büfe *İ çine sofra takı mları nı n konduğ u dolap. * Toplantı larda yiyecek ve içeceklerin konulduğ u masa. *İ çki, yiyecek türü ş eylerin satı lı p tüketildiğ i yer. büfeci

* Büfe iş leten kimse.

büfecilik Bügdüz

* Büfe iş letme iş i. * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

büğe * Büve. büğelek büğeme büğemek

* Büve. * Büğemek iş i. * Suyu önüne bent yaparak toplamak.

büğet * Su birikintisi, gölcük. büğlü

* Küçük büğ lü, soprano büğlü, alto büğ lü, bariton büğlü olarak dört türü bulunan, bakı rdan, perdeli veya pistonlu müzik araçları nı n adı . büğrü bühtan

* Bkz. eğri büğ rü. * Kara çalma, iftira.

bühtan etmek * kara çalmak, iftira etmek. bük * Ovada veya dere kı yı sı nda çalıve diken topluluğu. * Böğ ürtlen. * Akarsu kı yı ları ndaki verimli tarlalar. * Dönemeç. büken büklük

* Oynak kemikleri arası ndaki açı larıdaraltan kasları n genel adı , açan karş ı tı . * Akarsu kı yı ları ndaki verimli tarlalar, bük.

büklüm * Bükülmüş , kı vrı lmı şş eylerin oluş turduğ u kat. * Dönemeç, viraj. büklüm büklüm * Çok büklümlü, kı vrı m kı vrı m. bükme

* Bükmek iş i. * Bükülmüşkaytan veya iplik. * Vücudun bir bölümünü yanı ndaki bölüm üzerine kı vı rma.

bükmek * Sertçe çevirmek, kı vı rmak. * Birkaç tel ipliği burarak sarmak. * Eğ mek.

* Katlamak. * Döndürmek. büktürme * Büktürmek iş i. büktürmek * Bükmek iş ini yaptı rmak, kı vı rtmak. bükücü

* Ağaç veya kontraplâklarıkalı pla veya elle bükerek ş ekil veren kimse.

bükücülük * Bükücünün iş i veya mesleğ i. bükük

* Bükülmüş , eğilmişolan.

bükülgen * Kolay eğilip bükülen. * Bükünlü. bükülgenlik * Bükülgen olma durumu. bükülme

* Bükülmek iş i.

bükülmek * Bükmek iş ine konu olmak, katlanmak. * (iplik için) Eğrilmek. * Eğ ilmek. * Yönelmek. bükülü * Bükülmüşolan. bükülüş * Bükülmek iş i veya biçimi. büküm

bükümlü

* Bükmek iş i. * Bir ş eyin bükülmüşyeri, kat, kı vrı m. * (iplik, yün vb. için) Bir defada eğ rilmişip miktarı . * Bükülmüşolan, bükümü olan.

bükümsüz * Bükülmemişolan, bükümü olmayan. bükün

* Gramer görevleri ve yapıbakı mı ndan, kelime köklerinin baş ı nda, içinde veya sonunda türlü değiş ikliklerin olması , insiraf. bükünlü

* Türetmede ve çekimde kelime kökleri değ iş ikliğe uğ rayan (dil), insirafî.

bükünlü dil * Gramer görevleri ve yapıbakı mı ndan kelime köklerini değiş tiren dil: Arapça fail, fiil; ş air, ş iir gibi. bükünme

* Bükünmek iş i. bükünmek * Kı vrı lmak, bükülmek. * Ağrı dan, sancı dan kı vranmak. büküntü * Bükme sonucu oluş an biçim veya iz. * Bağ ı rsakta olan ağ rı . * Dönemeç, viraj. büküş

* Bükmek iş i veya biçimi.

bülbül * Karatavukgillerden, sesinin güzelliğ i ile tanı nmı şolan ötücü kuş(Luscinia megarhynchos). * Sesi çok güzel olan kimse. bülbül çanağ ı * Çok ufak (kâse). bülbül gibi bilmek * çok iyi öğrenmişolmak. bülbül gibi konuş mak (veya okumak) * kolaylı kla konuş mak, okumak. bülbül gibi konuş turmak (veya söyletmek) * itiraf ettirmek. bülbül gibi söylemek * hiçbir ş ey saklamadan bildiklerini söylemek, itiraf etmek. bülbül gibi ş akı mak * güzel sesle, neş eyle konuş mak. bülbül kesilmek * bir etki veya baskıaltı nda çokça konuş mak. bülbülkonağ ı * Bir tür hamur tatlı sı . bülbülleş me * Bülbülleş mek iş i. bülbülleş mek * Bülbül gibi ötmek veya ş akı mak. bülbülü altı n kafese koymuş lar, "ah vatanı m" demiş * kiş i, yurdu dı ş ı nda ne kadar zengin olursa olsun, yine de yurdunu özler. bülbülün çektiğ i dili belâsı * ilerisi düş ünülmeden söylenen söz insanı n baş ı na dert açabilir. bülbülyuvası * Daire biçiminde, ortasıçukur ve bu çukur yere piş tikten sonra dövülmüşAntep fı stı ğıkonulan bir tür hamur tatlı sı . bülten * Özel veya resmî kurum ve kuruluş lar veya yetkili kiş ilerce herhangi bir durumla ilgili olarak süreli veya süresiz yayı mlanan duyuru. * Dergi.

bünye

bünyece bürgü

* Vücut yapı sı . * Yapı , kuruluş . * Bünye olarak, bünye bakı mı ndan. * Başörtüsü. * Çarş af. * Atkı . *İ nce perde.

bürgülü * Bürgüsü olan. büro

* Çalı ş ma odası , yazı hane. * Danı ş ma ve yazıiş lerinin yürütüldüğ ü işyeri. * Bölüm, ş ube. * Yazımasası .

bürokrasi * Kı rtasiyecilik. * Kamu yönetimi. bürokrat

* Devlet dairesinde çalı ş an görevli. * Kı rtasiyeci.

bürokratik * Kı rtasiyecilikle ilgili. * Kamu yönetimi ile ilgili. bürudet

* Soğukluk.

bürük * Duvak. bürülü bürüm

* Bürünmüş . * Bürülmüş , dürülmüş , katlanmı şolan ş ey.

bürümcek * Koza gibi yumaklanmı şş ey. bürümcük * Ham ipekten dokunmuşgiysi kumaş ı . * Ham ipekten dokunan bir tür iç çamaş ı rıkumaş ı . bürüme * Bürümek iş i. bürümek

bürünme

* Sarmak, kaplamak, örtmek, basmak, istilâ etmek. * Çok, güçlü etkilemek.

* Bürünmek iş i. bürünmek * Bürümek iş ine konu olmak. * Sarı nmak, örtünmek. * Bir görünüş e girmek. büryan

* Bkz. biryan.

büryan pilâvı * Kemiksiz koyun eti, pirinç, soğ an, domates, baharat ve yağkarı ş ı mı yla fı rı nda piş irilen bir pilâv türü. büryancı * Bkz. biryancı . büsbütün *İ yiden iyiye, iyice, tamamen, tamamı yla, temelli. büst

* Vücudun, omuzlarla birlikte göğ üsten yukarı bölümü. * Heykeltı raş lı kta baş ı , göğ sü, bazen de omuzlarıiçine alan sanat ürünü.

bütan

* Metal bidonlar içinde az bir bası nç altı nda sı vı laş an, yakı t olarak yararlanı lan HC formülündeki hidrokarbür gazı . bütçe

* Devletin, bir kuruluş un, bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli bir süre için tasarladı ğ ıgelir ve giderlerini tür ve ayrı ntı ları yla gösteren çizelge. * Devlet ve öteki kuruluşveya toplulukları n belirli bir dönem içindeki gelir ve giderlerinin oranlama niceliklerini önceden belirleyen, onaylayan ve bu iş lemlerin yapı lması na izin veren kanun veya karar. bütçe açı ğ ı * Bütçede belirlenen giderlerin gelirlerden çok olmasıdurumu. bütçe yı lı * Bir bütçenin uygulanmaya baş ladı ğ ıgünden ertesi yı l aynıgüne kadar geçen süre. bütçeleme * Bütçelemek iş i. bütçelemek * Bütçe yapmak veya hazı rlamak. büten bütün

* Olefin grubundan C4H8 formülünde iki hidrokarbonun adı . * Eksiksiz, tam. * Parçalanmamı ş . * Çok sayı daki varlı k ve nesnelerin hepsi, bütünü. * Ufaklı k, bozukluk olmayan (para). * Birlik, tamlı k.

bütün bütün * Büsbütün. bütün bütüne * Bütün olarak, tamamı yla. bütüncü ekonomi

* Ekonominin bütün alanları nıkapsayan yapıve oluş um, makro ekonomi. bütüncül * Totaliter. bütüncüllük * Bütüncül olma durumu. bütünleme * Bütünlemek iş i, bütün, tek parça durumuna getirme, tamamlama, ikmal. * Bütünleme sı navı . bütünleme sı navı *İ lk ve orta dereceli okullarla üniversite ve yüksek okullarda bütünlemeye kalan öğ renciler için genellikle yaz tatili veya dönem sonunda açı lan sı nav, ikmal imtihanı . bütünlemek * Eksiksiz duruma getirmek, tamamlamak. * Ufak, bozuk paralarıbüyük para durumuna getirmek. bütünlemeli * Bütünleme sı navı na girmesi gereken (öğrenci). bütünlemeye kalmak * bir öğ renci yarıyı l veya öğretim yı lısonunda bir veya birden çok dersten bir kez daha sı nava girmek üzere baş arı sı zlı ğ a uğramak, ikmale kalmak. bütünlenme * Bütünlenmek iş i veya durumu. bütünlenmek * Bütünlemek iş ine konu olmak, ikmal edilmek, tamamlanmak. bütünler

* Bütün durumuna getiren veya bütün durumuna getirmek için eklenen, mütemmim.

bütünler açı * Ölçülerinin toplamı nı180° ye çı karan açı lardan her biri. bütünleş me * Bütünleş mek iş i. bütünleş mek * Bütün duruma gelmek. bütünletme * Bütünletmek iş i. bütünletmek * Bütün durumuna getirmek, tamamlatmak. bütünleyen * Bütün durumuna getiren, mütemmim. bütünleyici * Bütünleme iş ini yapan. bütünlük bütünsel

* Bütün olma durumu. * Bütün niteliğ inde olan, bütünle ilgili, total.

bütünsellik * Bütün olma durumu. büve bovis). büvelek büvet

* Daha çok sı ğı rlara saldı ran, onları n kanı nıemen, vı zı ltı ları yla tedirginlik yaratan sokucu sinek (Hypoderma

* Büve. * Bkz. Büğet.

büvet * (istasyon, tiyatro, sinema gibi yerlerde) Yiyecek ve içecek satı lan küçük büfe. büyü

* Tabiat kanunları na aykı rı sonuçlar elde etmek iddiası nda olanları n baş vurduklarıgizli iş lem ve davranı ş lara verilen genel ad, afsun, sihir, füsun, bağ ı . * Karş ıdurulmaz güçlü etki. büyü bozmak * yapı lmı şbir büyüyü etkisiz duruma getirmek. büyü bozulmak * yapı lmı şbir büyü etkisiz duruma getirilmek. büyü yapmak * büyü yolu ile etki altı na almaya veya aldı rmaya çalı ş mak. büyücek

* Biraz büyük, büyüğ e yakı n.

büyücü * Büyü yapan kimse, sihirbaz. * Çevresindekileri çabuk ve güçlü olarak etkileyen kimse. büyücülük * Büyücünün yaptı ğ ıiş , sihirbazlı k. büyüğümsü * Büyüğ e yakı ş ı r, büyük gibi, büyüklere özgü. büyük

* (somut nesneler için) Boyutları , benzerlerinden daha fazla olan, küçük karş ı tı . * (soyut kavramlar için) Çok, ortalamayıaş an. * Niceliği çok olan. * Üstün niteliğ i olan. * Yetiş kin, belli bir yaş a gelmiş . * Önemli.

büyük (söz) söylemek * yapacağı bir ş ey hakkı nda kesin konuş arak övünmek. büyük abdest * Dı ş kı , kaka. büyük abdesti gelmek * göden bağ ı rsağ ı nı boş altma gerekliğini duymak. büyük aile

* Büyük baba, büyük anne ile bunları n evli oğ ulları ndan, gelinlerinden ve çocukları ndan oluş an aile. büyük amiral * Bazıülkelerde kara ordusunda mareş ale denk sayı lan donanma subayları nı n en yüksek aş aması ndaki amiral. büyük ana * Büyük anne. büyük anne * Annenin veya babanı n annesi, nine. büyük atardamar * Kalbin kası lması ile karı ncı klardaki kanıbütün vücuda taş ı yan ana atardamar. büyük baba * Annenin veya babanı n babası , dede. büyük balı k küçük balı ğı yutar * güçlüler, güçsüzleri ezer. büyük baş ı n derdi büyük olur * büyük iş lerin baş ı nda bulunanları n karş ı laş acağ ıgüçlükler de çoktur. büyük boy * Normal ölçülerden daha büyük. büyük çember * Bir kürenin merkezinden geçen bir düzlemde ara kesiti olan çember. büyük dalga * (radyo yayı nıiçin) Uzun dalga. büyük defter * Ticarî bir kuruluş un aylı k ve bilânço hesapları nı gösteren defter. büyük elçi * Üstün aş amalıelçi. büyük elçilik * Büyük elçi olma durumu. * Büyük elçinin makamı . büyük görmek (bilmek veya tutmak) * kendini veya baş kası nıolduğ undan üstün saymak, yüceltmek. büyük hanı m * Yaş lıkadı n. büyük harf * Özel adlarla cümle baş larıgibi yerlerde kullanı lan ve büyük yazı lan, özel biçimli harf, majüskül. büyük kalori * 1 atmosfer bası nç altı nda 1 kg suyun sı caklı ğ ı nı 14.50 C den 15.50 C ye çı karmak için gereken ı sımiktarı , kilokalori. büyük kan dolaş ı mı * Kalbin sürekli kası lı p gevş emesiyle kan ve lenfin vücudun büyük bölümünü dolaş ması . büyük lâf etmek * Bkz. büyük söz söylemek.

büyük lokma ye büyük söyleme * baş aramayacağ ı n, sonuçlandı ramayacağ ı n bir konuda kesin sözler söyleme. büyük mağaza * Her türlü tüketim maddesinin bol miktarda satı ş a sunulduğu yer. büyük mevlit ayı * Ay takviminin üçüncü ayı , rebiyülevvel. büyük oynamak * çok para koyarak kumar oynamak. * büyük bir tehlikeyi göze alarak bir iş e giriş mek. büyük önerme * Tası mı n öncüllerinden büyük olanı , majör. büyük para * Çok para. büyük peder * Büyük baba, dede. büyük sesli uyumu * Kelimede kalı n ünlülerden (a, ı , o, u) sonra kalı n, ince ünlülerden (e, i, ö, ü) sonra ince ünlülerin gelmesi kuralı , büyük ünlü uyumu. büyük sözüme tövbe! * bir konuda çok kesin konuş ulduğ unda, tersi bir durumun baş a gelmemesi dileğini belirtir. büyük ş ehir * Ana kent. büyük tansiyon * Kan bası ncı nı n yüksek olması . büyük terim * Kapsamıdaha genişolan son uç önermesinin yüklemi görevini taş ı yan terim. büyük tövbe ayı * Ay takvimin beş inci ayı , cemaziyülevvel. büyük ünlü uyumu * Türkçe bir kelimenin ilk hecesinde kalı n bir ünlü varsa, ondan sonra gelen bütün hecelerin kalı n ünlülerle, ince bir ünlü varsa sonraki hecelerin de ince ünlülerle sürüp gitmesi kuralı : Çocuklaş mak, denizcilik gibi. büyük yemin etmek * bir ş eyi yapmamak konusunda en kutsal ş eyler üzerine ant içmek. Büyükayı * Kuzey yarı m kürede yedi yı ldı zdan oluş muştakı m yı ldı z, Yedigir, Dübbüekber. büyükbaş * Sı ğ ı r, manda gibi hayvanları n niteliğini belirtmek için kullanı lı r. büyükçe * Biraz büyük. * Oldukça önemli. büyükle büyük, küçükle küçük olmak * her yaşve durumdaki kiş ilere karş ıdostça, arkadaş ça davranmak. büyüklenme

* Kendini büyük gösterme, kibir. büyüklenmek * Kendini büyük göstermek, büyüklük taslamak, kibirlenmek. büyüklerin ellerinden, küçüklerin gözlerinden öpmek * sevgi ve saygıgöstermek. büyüklü küçüklü * Büyük küçük hepsi bir arada. büyüklük

* Büyük olma durumu, ululuk. * Büyüklere yaraş ı r bağı ş layı cı davranı ş .

büyüklük göstermek * gönül ululuğu göstermek. büyüklük hastalı ğ ı * Kendini olduğ undan daha büyük ve önemli görme, gösterme hastalı ğ ı , megalomani. büyüklük satmak * gururlanı p üstünlük taslamak. büyüklük taslamak * kendini üstün görmeye çalı ş mak, böbürlenmek. büyükseme * Büyüksemek iş i. büyüksemek * Büyük olduğunu kabul etmek. büyüksü

* Büyük gibi, büyümüş e benzer.

büyükten büyüğ e * mirası n önce büyüğe, o ölünce kalanları n en büyüğüne geçmesi kuralı , ekber evlât hakkı . büyüleme * Büyülemek iş i. büyülemek * Büyü ile etki altı na almak. * Etkisi altı na almak, birini kendine bağlamak, teshir etmek. büyüleniş * Büyülenmek iş i veya biçimi. büyülenme * Büyülenmek iş i. büyülenmek * Büyülemek iş ine konu olmak. büyüleyici * Etkileyen, çekici niteliğ i olan. büyüleyici özellik * Sürekli büyüleyici ve etkileyici olma. büyüleyiş

* Büyülemek iş i veya biçimi. büyülteç * Fotoğraf ve resim büyültmeye, büyültüp basmaya yarayan aygı t, agrandisor. büyültme * Büyültmek iş i. * Fotoğraf ve resimlere boyut kazandı rma iş lemi, agrandisman. büyültmek * Bir ş eyi büyük duruma getirmek, büyütmek. * (resim, harita gibi ş eyler için) Daha büyük örneğ ini yapmak. * Abartmak. büyülü * Kendisine büyü yapı lmı ş(kimse). * Büyü gücü olan, sihirli. büyüme * Büyümek iş i. * Organizmanı n bütününde veya bu bütünün bir bölümünde boyutları n artması . büyümek * Organizmanı n bütününde veya bu bütünün bir bölümünde, boyutlar artmak, irileş mek, eskisinden büyük duruma gelmek. * Yetiş mek. * Yaş ı artmak, yaş lanmak. * Artmak, güçlenmek, ş iddeti artmak. * Sayı ca artmak. * Geniş lemek. * Önem ve değer kazanmak. büyümüşde küçülmüş * (çocuk için) konuş masıve davranı ş larıyaş ı na uymayan, büyüklerinki gibi olan. büyüsel

* Büyü ile ilgili olan.

büyüteç * Odak boyutu birkaç santimetre olan yaklaş tı rı cımercek, pertavsı z. büyütken doku * Sürgen doku. büyütme

* Büyütmek iş i. * Birisi tarafı ndan yetiş tirilmişkimse. * Uzakta duran cisimlere dürbün veya benzeri bir araçla bakı ldı ğı nda cismi gören açı nı n çı plak gözle bakı ldı ğ ızamanki açı ya oranı . büyütmek * Büyük duruma getirmek, geniş letmek. * Yetiş tirmek, bakmak. * Abartmak, mübalâğ a etmek. büyütülme * Büyütülmek iş i. büyütülmek * Büyütmek iş i yapı lmak. büyütürlük

* Aş ı rı laş tı rma. büyütüş * Büyütmek iş i veya biçimi. büyüye kapı lmak (veya tutulmak) * yapı lan büyünün etkisinde kalmak, bir ş eyin o kimsenin çekiciliğinden kurtulamamak. büyüyüş * Büyümek iş i veya biçimi. büz

* Künk.

büzdürme * Büzdürmek iş i. büzdürmek * Büzmek. * Büzmek iş ini birine yaptı rmak. büzgen

* Kası larak vücuttaki herhangi bir deliğ i açan veya kapayan çember biçimindeki kasları n genel adı .

büzgü

* Dikiş te kumaş ı n bir ucundan istenilen yere kadar geçirilen bir ipliğ in çekilmesi ile oluş an, kumaş ı n bolluğ unu azaltan sı k, küçük kı vrı m. büzgüleme * Büzgülemek iş ini yapmak. büzgülemek * Büzgü ş eklini vermek. büzgülü * Büzgüsü olan, büzülerek dikilmişolan. büzgüsüz * Büzgüsü olmayan. büzme

büzmek

büzük

* Büzmek iş i. * Ağzıbüzülerek kapatı lan (kese, torba vb.). * Buruş turarak, sı kı ş tı rarak veya kı vrı m yaparak bir ş eyin alanı nıve hacmini küçültmek. * Kapatmak, dedikodu yapı lması na engel olmak. * Toplanarak büzülmüş . * Kalı n bağı rsağı n sona erdiğ i yer, anüs. * Yüreklilik, cesaret.

büzüktaş * Kafa dengi arkadaş , kafadar. büzülme

* Büzülmek iş i.

büzülmek * Büzmek iş i yapı lmak. * Korku, ş aş kı nlı k, soğ uk gibi etkenlerle bir kenara sinmek, bir kenara çekilmek.

büzülüp oturmak (kalmak) * bir kenarda çekingen bir tavı rla oturmak. büzülüş * Büzülmek iş i veya biçimi. büzüş me

* Büzüş mek iş i.

büzüş mek * Büzülerek alan hacmini küçültmek, kı rı ş mak. büzüş ük by-pass C

* Büzülerek yüzey veya hacmi küçülmüşolan, büzüş müş ; kı rı ş ı k. * Bkz. baypas. * Karbon'un kı saltması . * Elektrik kapasitesinin kı saltı lması .

c, C

* Türk alfabesinin üçüncü harfi. Ce adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümlü katı ş ı k diş- dişeti ünsüzünü gösterir. * Nota iş aretlerini harflerle gösterme yönteminde do sesini gösterir. * Romen rakamları nda 100 sayı sı nıgösterir. Ca

* Kalsiyum'un kı saltması .

-ca / -ce, -ça / -çe * Vurgusuz zarf eki: Kı sa-ca, iyi-ce, açı k-ça, mert-çe vb.; dil adları türetir: Alman-ca, İ ngiliz-ce, Rus-ça, Türkçe vb. "bakı mı ndan" anlamı na zarf türetir: Para-ca, yaş -ca vb. "-a göre" anlamı na zarf türetir: Onlar-ca, biz-ce, ben-ce, sen-ce vb. "tarafı ndan" anlamı na zarf türetir: Bakanlı k-ça, hükümet-çe vb. "kadar" anlamı na zarf türetir: Bun-ca, onca vb. sayı ca eş itlik bildiren zarflar türetir: Yüzyı llar-ca, aylar-ca, günler-ce, binler-ce vb. topluluk beraberlik anlatan zarflar türetir: Aile-ce, ev-ce, köy-ce vb. -ca / -ce, -ça / -çe * Sı fatlardan küçültme sı fatlarıtüreten ek: Sarı ş ı n-ca, esmer-ce, soluk-ça, sert-çe vb. caba * Bir ş ey ödemeden, para vermeden alı nan ş ey, bedava. * Fazla olarak, üstelik. cabadan * Bedava olarak, karş ı lı ksı z, fazladan. cacı k cacı k

* Yoğurt, ayran içine hı yar veya marul doğranarak yapı lan, çoğ u kez sarı msaklı , iş tah açı cıyiyecek. * Bir tür ot.

-cacı k / -cecik * Zarf türeten ek (vurgusuz): hemen-cecik, yavaş -çacı k, usul-cacı k vb. cadaloz * Çok konuş an, huysuz ve ş irret (kadı n, kocakarı ). cadalozlaş ma

* Cadalozlaş mak iş i. cadalozlaş mak * Cadaloz gibi davranmak. cadalozluk * Cadaloz olma durumu. cadde

* Şehir içinde ana yol.

caddeyi tutmak * herhangi bir sebeple bir yoldan geçiş i engellemek, kapamak. * (korkulu bir durumda) baş ı nıalı p gitmek, uzaklaş mak. cadı

cadı gibi

* Geceleri dolaş arak insanlara kötülük ettiğ ine inanı lan hortlak. * Huysuz, çirkin, ihtiyar kadı n. * Çok güzel göz. * saçıbaş ıdağ ı nı k, tı rnaklarıuzun ve pis kadı nlar için kullanı lı r. * çok becerikli.

cadı kazanı * dedikodunun, fesadı n çok olduğu yer. cadı laş ma * Cadı laş mak iş i. cadı laş mak * (kadı n) Çirkinleş ip huysuzlaş mak. * Bitki bakı msı zlı ktan yabanîleş mek. cadı lı k * Cadı ya yakı ş ı r davranı ş , huysuzluk. cadı lı k etmek * huysuzluk etmek, cadıgibi davranmak. cadı süpürgesi * Emeçleri özellikle dal uçları ndaki kabuk altı nda sı kıbir ağörerek çekirdekli yemişağ açları nı n çiçeklenmesine, dolayı sı yla meyve verimine engel olan asklımantar (Taphrina cerasi). * Bu mantarı n yol açtı ğ ıbitki hastalı ğ ı . cafcaf

cafcaflı

Caferî cağ cağ

* Gösteriş ,ş atafat. * Ağı z kalabalı ğ ıile bir ş eyi elde eden, ş irret. * Gösteriş li, fazla ş ı k, ş atafatlı . * Karı ş ı k, gürültülü patı rtı lı , tehlikeli. * Şiîliğin bir kolu ve bu koldan olan kimse. * Parmaklı k, korkuluk. * Büyük bez veya deri torba, cav.

cağ

cağ lı k sehpa. cahil

* Lavabo, banyo. * Hamam, duş , banyo vb. yerlerde atı k suyun akması nısağ layan zemindeki delik. * Dokumacı lı kta, çözgü makinesinde çözgü ipliğ i bobinlerinin desen ve renk sı rası na göre yerleş tirildiği

* Öğrenim görmemiş , okumamı ş , bilgisiz. * Belli bir konuda yeterli bilgisi olmayan. * Deneysiz, genç, toy (delikanlıveya kı z).

cahil kalmak * bilgi edinememek, bilgisi olmamak. cahilâne cahilce

* Cahilce, cahile yakı ş ı r (biçimde). * Cahil gibi, cahile yakı ş ı r (biçimde).

cahiliye * Araplarda Müslümanlı ktan önceki çağ. cahiliyet cahillik

* Cahillik, bilgisizlik. * Cahil olma durumu, bilgisizlik. * Gençlik, toyluk, deneysizlik ve bu yüzden iş lenen kusur.

cahillik etmek * bilgisizliğ ini göstermek. * gençlik, toyluk, deneysizlik yüzünden kusur iş leme. caiz

* Din, yasa, töre veya baş ka bakı mdan iş lenmesinde, yapı lması nda sakı nca olmayan, yapı lı p iş lenmesine izin verilen, uygun, yerinde sayı lan, yakı ş ı k olan. caize

* Şairlerin kasidelerle övdükleri büyükler tarafı ndan kendilerine verilen bahş iş . * Yazı da bir sözün olduğu gibi tekrarlandı ğı nıgöstermek için alt hizası na konulan tı rnak biçimindeki noktalama iş areti. * Yol yiyeceği, azı k. -cak / -cek, -çak / -çek * Küçültme isimleri türeten ek: Yavru-cak, kuzu-cak vb. caka

* Gösteriş , çalı m, kabadayı lı k, fiyaka.

caka satmak * gösterişyapmak, çalı m satmak. caka yapmak * gösteriş li davranmak, fiyakalıdurumda olmak. cakacı * Caka yapmayıseven. cakacı lı k

* Cakacıolma durumu veya cakalıdavranı ş . cakalanma * Caka satma. cakalanmak * Caka satmak. cakalı cakası z

* Cakasıolan, caka ile yapı lan, gösteriş li. * Cakasıolmayan.

calî * Yapmacı klı , düzme, sahte. calip Calvinci

* Celp eden, çeken, çekici. * Bkz. Kalvenci.

Calvincilik * Bkz. Kalvencilik. cam * Soda veya potas katı lmı şsilisli kumun ateş te eritilmesiyle yapı lan sert, saydam ve çabuk kı rı lı r cisim. * Tümü veya bir bölümü bu maddeden yapı lmı ş , sı rça. * Pencere. * Kadeh, içki. cam çivisi * Yaklaş ı k çapları1 mm, boyları1,5-2,5 cm arası nda değ iş en ince ve baş sı z tel çivi. cam evi

cam gibi

cam göz

* Cam takma iş leri yapı lan dükkân, camcı . * Çerçevelerde camı n yerleş tirilmesi için açı lan yiv. * arkasıgörünen, saydam, ş effaf. * (göz için) donuk, cansı z. * Gözü takma olan. * Aç gözlü, tamahkâr.

cam kanatlı lar * Kurtçukları , elma, kayı n, kavak, meş e ve gürgen ağ açları na zarar veren, kanatlarıcamsı , hortumları körelmişkelebekler familyası . cam macunu * Camı yuvası na tutturmak ve yalı tkanlı k sağ lamak amacıile kullanı lan bezir yağıve üstübeç karı ş ı mı . cam mozaik * Renkli taşparçalarıyerine cam parçaları ndan yapı lan mozaik. cam resim * Renkli camları n kesilip birbirlerine kurş un çubuklarla bağlanması ile yapı lan süs veya resim. cam suyu

sı vı .

* Potas veya sodanı n kuvars ile eritilmesinden elde edilen, ağ acı n böceklere ve ateş e direncini artı ran renksiz

cam yuvası * Cam evi. cam yünü * Çok ince, bükülebilir cam liflerinin oluş turduğ uı sıve ses yalı tı mı nda kullanı lan madde. camadan

* Çapraz düğ meli, ipek veya sı rma iş lemeli bir tür kı sa yelek. * Dört köş e yelkenleri boğarak yüzeylerini küçültme iş i.

camadan vurmak * fazla rüzgâra karş ı yelkeni kasmak. camadanı fora etmek * bağ larıkoyuverip kı sı lmı şyelkeni açmak. camadanlı * Camadan giymişolan. cambaz akrobat.

* Yerde ve tel, at, bisiklet vb. üzerinde dengeye dayanan, tehlikeli, heyecan verici gösterileri yapan kimse, * At alı p satan veya yetiş tiren kimse. * Usta, becerikli kimse. * Kurnaz, hileci. * OsmanlıDevletinde atlıolan ve savaş larda padiş ahı n önünde düş mana karş ıilk saldı rı ya geçen birlik.

cambazhane * Cambazları n oyunları nıgösterdikleri yer. cambazlı k * Cambazı n iş i veya mesleği, akrobatlı k, akrobasi. * At alı p satma veya yetiş tirme iş i. * Kurnazlı k, hilecilik. cambul cumbul * (yemek için) Çok sulu, suyu bol. camcı

* Cam ticaretini veya cam takmayımeslek edinmişkimse. * Evin içini pencereden gözetleyen kimse.

camcıelması * Ucundaki küçük, dönebilen elmas parçasıile camıçizerek kesmeye yarayan araç. camcımacunu * Cam ile çerçeve arası ndaki aralı klarıkapatmakta kullanı lan ve kaba üstübeçle bezir yağ ı ndan yapı lan hamur. camcı lı k

camekân

* Cam alı p satma veya takma iş i. * Evin içini pencereden gözetleme. * Göstermelik, satı lı kş eylerin sergilendiği camlıbölme veya yer, sergen, vitrin. * Bir yeri, bir veya daha çok bölüme ayı ran cam bölme, camlı k. * Ser (II). * Hamamlarda soyunulan camlıyer. * Gözlük.

camekânlı * Camekanı olan (yer). camekânlı kutu * Televizyon. camekânsı z * Camekânı olmayan. camgöbeğ i * Yeş ile çalar mavi renk. * Bu renkte olan. camgöz canis).

* Deniz kı yı sı na yakı n yaş ayan, boyu bir buçuk metre kadar olan, eti lezzetli bir tür köpek balı ğı (Galeius

camgüzeli * Evlerde süs olarak yetiş tirilen, pembe, kı rmı zı çiçekler açan bir tür kı na çiçeğ i (Impatiens sultanı ). camıçerçeveyi indirmek * etrafıkı rı p dökmek, her ş eyi parçalayı p dağı tmak. camı z cami

* Manda, su sı ğ ı rı , kömüş . * Müslümanları n hep birlikte namaz kı lmak için toplandı klarıyer.

cami * Toplayan, bir araya getiren. *İ çine alan, içinde bulunduran. cami yı kı lmı ş , ama mihrabıyerinde * yaş landı ğ ıhâlde güzelliği bozulmamı ş(kadı n). camia camit

camlama

* Topluluk, zümre. * Cansı z. * Donmuş . * Camlamak iş i.

camlamak * Cam geçirmek, cam takmak. camlanma * Camlanmak iş i. camlanmak * Cam takı lmak. camlaş ma * Camlaş mak iş i. camlaş mak * Cama benzer duruma gelmek.

camlatma * Camlatmak iş i. camlatmak * Cam taktı rmak. camlı * Cam takı lmı ş , cam geçirilmiş , camıolan. camlı köş k * Saraylarda veya bahçelerde soğ uktan korunmak için camla örtülmüşoda, salon. camlı k

* Camlıçerçeve ile bölünmüşyer. * Çiçek, sebze gibi bitkileri dı şetkenlerden korumak için yapı lmı şküçük limonluk, camekân.

camsı

* Cam gibi saydam, cama benzer. * Yerin içinden yüze çı kan erimişsı cak maddelerin, soğ uma sı rası nda billûrlaş mayı p biçimsiz olarak katı laş mı şdurumu. camsı z can

* Camı olmayan. *İ nsan ve hayvanlarda yaş amayısağ ladı ğ ı na ve ölümle vücuttan ayrı ldı ğı na inanı lan madde dı ş ıvarlı k. * Yaş ama, hayat. * Güç, dirlik. * Kiş i, birey. *İ nsanı n kendi varlı ğı , özü. * Gönül. * Bektaş îlik ve Mevlevîlikte tarikat kardeş i. * Yakı nlı k duygusu belirten bir seslenme sözü. * Çok içten, sevimli, sevilen, ş irin.

can acı sı * Vücudun herhangi bir yerinde duyulan ş iddetli acı . can alacak nokta (veya yer) * bir ş eyin en önemli yeri. can alı cı * En önemli, en çarpı cı . * Azrail. can alı p can vermek * ölüm sı kı ntı sıve acı sıiçinde bunalmak. can arkadaş ı * Bkz. can dostu. can atmak can başüstüne * istenilen ş eyin büyük bir memnunlukla yapı lacağ ı nı anlatı r. can baş ı na sı çramak * çok korkmak. can bayı lmak * iç geçmek, takatsizlik göstermek.

can beraber * Çok sevgili. can beslemek * kaygı sı zca yiyip içip rahatı na bakmak. * baş kası nı n yiyeceğini, içeceğ ini sağlamak. can boğazdan gelir (veya geçer) * insan yiyeceğine önem vererek güçlenebilir veya yemeden yaş amak mümkün değ ildir. can borcunu ödemek * ölmek. can bunaltı sı * Aş ı rıüzüntü sebebiyle canı n sı kı lma, bunalma hâli. can cana, başbaş a * herkesin kendi canı nı n, kendi baş ı nı n kaygı sı na düş tüğü bir tehlike anı nıanlatı r. * birbirini seven iki kiş i bir arada yalnı z olarak. can ciğ er

* Çok yakı n, sı kı fı kı , pek içten (arkadaş ).

can ciğ er kuzu sarması * içli dı ş lı , candan, pek içten. can ciğ er olmak * birbiriyle çok yakı n arkadaşolmak. can cümleden aziz * insanı n kendisi herkesten önce gelir. can çabası * varlı ğı nıkanı tlama amacı yla aş ı rıgayret. can çekiş mek * ölmek üzere bulunmak. * sona ermek, tükenmek, bitmek. can çekiş mektense ölmek yeğ dir * bir iş te çeş itli sı kı ntıve üzüntülerle karş ı laş ı p olağ anüstü gayret harcamaktansa o iş ten vazgeçmek daha iyidir. can çı kmayı nca (veya çı kmadan) huy çı kmaz * insanı alı ş kanlı kları ndan, huyları ndan vazgeçirmek mümkün değ ildir. can damarı * En önemli veya hassas nokta, bir ş eyin yaş amasıiçin en önemli araç. can damarı na basmak * bir iş in en önemli yönü üzerinde durmak. can dayanmamak * bir ş ey karş ı sı nda insanı n dayanı klı lı ğıelden gitmek. can derdinde olmak * zor bir durumdan kurtulmaya çalı ş mak. can derdine düş mek * ölüm korkusuna kapı lmak. can direğ i

* Kemanı n içinde, alt ve üst kapaklarıarası nda dikili duran çubuk. can dostu * Pek içten dost. can düş manı * Aş ı rıdüş manlı k güden kimse, öldürmeyi bile düş ünen düş man. can eriğ i can evi

* Genellikle yeş ilken yenen sert, sulu bir tür erik. * Yüreğin altı ndaki bölge. * En duyarlıyer, yürek.

can evinden vurmak * en etkileyici yönünden saldı rmak. can feda * Çok imrenilen iyi veya güzel ş eyler, davranı ş lar karş ı sı nda söylenir, can kurban. can gelmek * canlanmak, güçlenmek. can gözdesi * Sevgili. can havli

* ölüm korkusu.

can havli ile... * ölüm korkusundan doğ an güçlü bir tepki ile. can kalmamak * bitkin bir duruma gelmek, gücü tükenmek. can kaygı sı na düş mek * her ş eyden vazgeçip sadece kendi hayatı nıkoruma veya kurtarma çabası nda olmak. can korkusu * Bkz. can havli. can korkusu * Ölüm korkusu. can kulağı * çok yakı n dost, sı rdaş . can kulağı ile dinlemek * büyük bir dikkatle dinlemek. can kurban * Can feda. can kuş u * Ruh. can noktası * En önemli husus, vurgulanmasıgereken yer. can olmak * sevimli, hoşgörünmek.

can pahası na * canı nıvererek veya tehlikeye koyarak. can pazarı * Herkesin kendi canı nı n kaygı sı na düş tüğ ü ve kendini kurtarmaya çalı ş tı ğ ıbir durum. can sağ lı ğ ı *İ nsanı n sağve sağlı klı olması . can sevecek bir ş ey * hoş a gidecek bir ş ey. can sı kı cı * Üzüntü yaratan, üzücü. can sı kı ntı sı * yapı lacak bir işolmamaktan ve hiçbir ş eyle oyalanma imkânıbulunamadı ğ ıiçin duyulan tedirginlik, bunalı m. can sı kmak * bı kkı nlı k vermek. can sohbeti *İ çtenlikle konuş an çok yakı n dostlar bir arada söyleş ip dertleş me. can tahtası * Göğüs kemiğ i. can vermek * ölmek. * ruha güç vermek. * canlanması na yol açmak. * bir ş eyi çok istemek. can yakmak * zulmetmek, eziyet etmek. * bir kimseyi büyük zarar ve ziyana sokmak. * üzmek, acıvermek. can yeleğ i * Bkz. cankurtaran yeleği. can yoldaş ı * Yalnı zlı ktan kurtulmak için birlikte yaş anı lan (kimse vb.). cana * Sevgiliye hitap sözü. cana can katmak * yaş ama gücünü artı rmak. cana kı ymak * öldürmek. cana minnet saymak (veya bilmek) * bir lütuf olarak kabul etmek. cana yakı n * Sevimli. cana yakı nlı k

* Cana yakı n olma durumu. canan * Gönülden sevilen, gönül verilmişolan kadı n, sevgili. * (tasavvufta) Tanrı . canavar * Masallarda sözü geçen yabanî, yı rtı cıhayvan. * Kurt, domuz gibi cana kı yan yaban hayvanı . * Haş arı , yaramaz çocuk. * Acı ması z, kötü ruhlu, zalim (kimse). * Köpek balı ğı . canavar düdüğü * Taş ı tlarda bulunan, tiz ses çı karan alet. * Acıacıses çı karan ve uzaklara kadar tehlike iş areti vermek için kullanı lan düdük. canavar gibi * iri yarı , saldı rgan. * çok fazla. canavar kesilmek * hı rçı nlaş mak, canavar gibi olmak. canavar otu * Canavar otugiller familyası nı n örnek türlerinden olan ve kenevirle tütün köklerinin asalakları ndan biri sayı lan çiçekli bitki (Orobanche ramosa). canavar otugiller * Bitiş ik taç yapraklı iki çeneklilerden, tarı m bitkilerine zarar veren asalak bir bitki familyası . canavarca * Canavar gibi, canavara uygun düş en biçimde. canavarlaş ma * Canavarlaş mak iş i. canavarlaş mak * Canavar gibi davranmak. * Korkunç, ürkütücü bir durum almak. canavarlı k * Canavar gibi davranma. cancağ ı z candan

* Cancağı zı m sözünde sevgi ve teklifsizlik; cancağ ı zıisterse deyiminde ise önemsemezlik anlatı r. *İ çten, yürekten, gönülden, samimî. *İ çtenlikle, istekle, ilgiyle.

candan candan *İ çtenlikli bir biçimde. candan geçmek * ölmek. candan yürekten * içtenlikle. candanlı k * Candan olma durumu.

candarma * Jandarma. canfes

* Üzerinde desen bulunmayan, ince dokunmuş , parlak, tok, ipekli kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş .

canfes gibi yaprak * (asma ve dut yapraklarıiçin) ince, taze ve sinirsiz yaprak. canfeza

* Türk müziğinde çok az kullanı lmı şbir birleş ik makam.

cangı l * Bkz. cengel. * Karı ş ı klı k, kargaş a. cangı l cungul * Hayvanlara takı lan çanları n veya baş ka maden eş yanı n çı kardı ğıkaba sesleri anlatı r. * Bu biçimdeki gürültü. canhı raş * Yürek paralayan, kulak tı rmalayan, acı , tüyler ürpertici. canı acı mak * çarpma, vurma vb. sonucu acıduymak. * üzülmek, rahatsı z olmak. canı ağ zı na (veya boğ azı na) gelmek * büyük bir tehlike karş ı sı nda ölecekmişgibi bir korkuya kapı lmak. * aş ı rıduygulanmak, çok heyecanlanmak. canı burnuna (veya burnundan) gelmek * bir ş ey yaparken çok zorluk çekmek. canı burnunda olmak * çok yorgun ve bezgin olmak. canı cana ölçmek * baş kası na yapı lacak ş eyi kendine yapı lacak gibi düş ünmek. canı canı na (veya içine) sı ğ mamak * sabı rs ı zlı k göstermek, tahammül etmemek. canı cebinde * zayı f ahlâklıkimse. canı cehenneme * sevilmeyen bir kimse için duyulan öfke ve nefreti bildirir. canı çekilmek * (vücudun herhangi bir organıiçin) canlı lı ğıazalı r gibi olmak. * içi ezilmek. canı çekmek * bir ş eyi istemek, istek duymak, arzulamak. canı çı kası ca! * "büyük zarara veya kötülüğ e uğ rası n, periş an olsun, ölsün" anlamları nda kullanı lan bir ilenme sözü. canı çı kmak

* çok yorulmak veya çok zorluk çekmek. * ölmek. * çok yı pranmak. canı çı ksı n! * "ölsün, gebersin" anlamı nda bir ilenme sözü. canı gelip gitmek * ayı lı p bayı lmak. * ümit ve ümitsizlik arası nda kalı p heyecanlanmak. canı gelmek * yeniden canlanmak, canıyerine gelmek. canı gibi sevmek * çok güçlü bir sevgiyle bağ lanmak. canı gitmek * özen gösterilen, çok sevilen bir ş eye zarar gelecek diye kaygı lanmak. canı gönülden (veya canıyürekten) * içtenlikle, çok isteyerek. canı ile oynamak * tehlikeli iş lerle uğ raş mak. canı ile uğ raş mak * ağ ı r hasta olmak, ölüm döş eğinde can çekiş mek. * büyük sı kı ntı ya düş mek. canı istemek * heves duymak. canı isterse * (olumsuz bir cevap karş ı sı nda) "kabul etmezse etmesin!" anlamı nda kullanı lı r. canı pek

* Acı ya, sı kı ntı ya karş ıdayanı klı .

canı sağolsun! * üzülmeye gerek olmadı ğı nıkarş ıtarafa bildirmek için kullanı lı r. canı sı kı lmak * içi sı kı lmak, yapacak bir iş i olmamaktan tedirginlik duymak. * keyfi kaçmak. * yarıüzülmek, yarıöfkelenmek. canı sı kkı n * keyfi kaçmı ş . canı tatlı * Sı kı nt ı ya ve acı ya katlanmak istemeyen. canı tez

* Beklemeye dayanamayan, sabı rsı z.

canı yanan eş ek attan yüğrük olur * zarara veya kötülüğ e uğ rayan kimse acı sı nı çı karmak için aş ı rıçaba harcar. canı yanmak * çok acıduymak. * acıbir deneme geçirmek; bir iş te zarar görmek.

canı yerine gelmek * yorgunluğ u geçmek; sağlı ğı nı , gücünü kazanmak. canı yok mu? * birinin katlandı ğ ısı kı ntı yıbaş kaları na örnek göstermek için söylenir. canı yürekten * Bkz. canı gönülden. canı m ciğ erim * içten bir sevgi sesleniş i. canı m dese, canı m çı ksı n diyor sanmak * birinin en gönül okş ayı cısözleri bile kendisine dokunmak, batmak. canı m!

* hoş nutsuzluk anlatı r. * sevgi sesleniş i olarak kullanı lı r. * (ca:nı m) çok güzel, çok değer verilen.

canı mı sokakta bulmadı m * tehlikeye veya herhangi bir sı kı ntı ya katlanmaya hiç niyetim yok. canı mı n içi *ş efkat veya sevgi sesleniş i. canı n isterse! * "dilediğ in gibi olsun, sen bilirsin, bana göre hava hoş " anlamı nda kullanı lı r. canı na acı mamak * kendini düş ünmeden, kendine bakmadan yaş amak. canı na değ mek * çok hoş lanmak. * ruhu ş ad olmak. canı na düş kün * kendine iyi bakan, kendini koruyan. canı na ezan okumak * bir kimsenin hakkı ndan gelmek, öldürmek. canı na geçmek, canı na iş lemek (veya canı na kâr etmek) * çok etkilemek. canı na kasdetmek * intihara kalkı ş mak. * birini öldürmeye hazı rlanmak. canı na kı ymak * acı madan öldürmek. * kendini öldürmek. * gücünden fazla işgörerek aş ı rıderecede kendini yormak. canı na minnet * beklenilmeyen iyi bir durumla karş ı laş ı nca duyulan memnunluğ u anlatmak için söylenir. canı na okumak * berbat ve periş an etmek. canı na rahmet

* "Alllah rahmetini esirgemesin" anlamı nda kullanı lı r. canı na susamak * ölmek istemek. * birini öldürmeyi istemek. canı na tak demek (veya etmek) * dayanamaz duruma gelmek, sabrıkalmamak. canı na tükürdüğümün (veya üfürdüğ ümün) * kı zgı nlı k ve öfke belirtir. canı na yandı ğı m (veya yandı ğı mı n) * sevgi, hayranlı k veya öfke gibi türlü duygular anlatı r. canı na yetmek * katlanamayacak duruma gelmek, bezmek, bı kmak. canı ndan bezmek (veya bı kmak, usanmak) * ölümü göze alacak kadar sı kı ntıiçinde olmak. canı ndan geçmek * ölmek için hazı r olmak. canı nı(bir yere) dar atmak * bir tehlikeden güçlükle kurtularak bir yere sı ğ ı nmak. canı nıacı tmak * birine acıvermek. canı nıalmak * (Tanrı ) öldürmek. * canı nıverdirecek kadar memnun etmek. * sı kı ntı ya sokmak. canı nıbağ ı ş lamak * öldürülmesi gerekirken vazgeçmek. canı nıburnundan getirmek * çok yormak, fazla çalı ş tı rmak. canı nıcehenneme göndermek (veya yollamak) * öldürmek. canı nıçı karmak * hı rpalamak, çok yormak, yı prandı rmak. canı nıdiş ine almak (veya takmak) * her tehlikeyi göze alarak iş e giriş mek. canı nısı kmak * keyfini bozmak, neş esini kaçı rmak. canı nısokakta bulmak * sağlı ğı korumak gerektiğini anlatan bir söz. canı nıvermek * kendini feda etmek. * hiçbir ş ey esirgememek. * bir ş eye çok düş kün olmak, çok sevmek. canı nıyakmak

* acıverecek biçimde cezalandı rmak. * bir kimseyi, çok sı kı ntı ve zarara sokmak. canı nı n derdine düş mek * canı ndan baş ka bir ş ey düş ünemeyecek kadar sı kı ntı da olmak. canı nı n içine sokacağı gelmek * çok hoş lanmak, çok sevmek. cani canice canilik

* Cinayet iş lemişolan kimse, kı yacı . * Cani gibi, caniye yakı ş ı r (biçimde). * Cani olma durumu.

canip * Yan, taraf. caniyane

* Cani gibi, canice.

cankurtaran * Hastahane veya kliniklere hasta veya yaralıtaş ı maya özgü araç, ambülâns. * Havuz veya plâjda yüzme bilmeyenleri uyaran, tehlikeden koruyan ve onları kurtaran kimse. cankurtaran çanı * Tipili veya sisli havalarda sı ğ ı nacak veya yönelecek yeri yolculara, gemilere belli etmek için kullanı lan çan (veya düdük). cankurtaran düdüğü * Cankurtaran çanı . cankurtaran gemisi * Karaya oturan, yanan veya batma tehlikesi ile karş ıkarş ı ya kalan gemileri kurtarmaya yarayan gemi. cankurtaran kulübesi * Dağgeçitlerinde tipiden veya soğ uktan korunmak icin sı ğ ı nak olarak yapı lmı şkulübe. cankurtaran salı * Deniz kazaları nda kullanı lmak üzere gemilerde bulundurulan sal. cankurtaran sandalı * Deniz kazaları nda veya gemi batmak üzere iken insanlarıkurtarmaya yarayan motorlu, kürekli sandal, filika. cankurtaran simidi * Suda boğ ulma tehlikesine karş ıkullanı lan ve sudan hafif maddelerden, büyük simit veya yelek biçiminde yapı lmı şaraç. cankurtaran ş amandı rası * Denize düş enlerin kolayca belirlenip kurtarı lmaları için denize bı rakı lan ve kazaya uğrayanları n bulup kendilerini göstermeleri için kullanı lan, parlak renkli, fosforlu ş amandı ra. cankurtaran yeleği * Yelek biçiminde yapı lmı şcankurtaran aracı . cankurtaran yok mu! * ölüm tehlikesi karş ı sı nda yardı m isteme sözü.

cankurtaranlı k * Cankurtaran olma durumu. canla baş la * Seve seve her türlü yorgunluğu göze alarak, var gücüyle. canlandı rı cı * Canlı lı k veren, canlı lı k kazandı ran. * Bir canlıresim veya ş ema filmi için hareketliliğ i sağ layan tek tek resimleri yapan sanatçı . canlandı rı cı lı k * Canlandı rı cıolma durumu. canlandı rı lma * Canlandı rı lmak iş i. canlandı rı lmak * Canlandı rmak iş ine konu olmak. canlandı rı m * Ortada kalan kalı ntı ları na göre bir eserin ana tasarı sı na uygun olarak yeniden çizimi. canlandı rma * Canlandı rmak iş i. * Tek tek resimleri veya hareketsiz cisimleri gösterim sı rası nda hareket duygusu verebilecek biçimde düzenleme ve filme aktarma iş i. * Kiş ileş tirme. * Geçmişbir olayı n geliş mesini ve sonucunu aynıbiçimde yansı tarak sunma. canlandı rmak * Canlanması nısağ lamak, canlanması na yol açmak. * Yaş atmak, (birinin) kı lı ğı na girmek. * Yoğunluk, etkinlik kazandı rmak. * Canlı lı k, tazelik, dirilik getirmek. canlanma * Canlanmak iş i. canlanmak * Gücü artmak, diri duruma gelmek. * Etkinliğ i artmak, hareketlilik kazanmak. * Depreş mek. * Geçmiş te yaş anan bir olay veya durum yeniden hatı rlanmak. canlı

* Canıolan, diri, yaş ayan. * Güçlü, etkili, hareketli, hayat dolu. * Yaş ayı p yer değiş tirebilen yaratı k, hayvan.

canlıcanlı * Diri diri, henüz ölmemiş . * Heyecanla. canlıcenaze * Çok zayı f, bir deri bir kemik kalmı şkimse. canlımodel * Figürlerle süslü veya heykeltı raş lı kta yararlanı lan kadı n veya erkek. canlımüzik * Gazino, lokal vb. yerlerde yemek sı rası nda bir veya birkaç müzisyenin çalgı ve sesleri ile parçaları seslendirmesi.

canlıözdekçilik * Evrenin temeli olarak düş ünülen maddenin canlıolduğunu savunan doktrin, hilozoizm. canlıresim * Bir hareketi parçaları na ayı rı p bunları n elle yapı lan resimlerinin alı cı yla tek tek çevrilmesine dayanan ve gösterimde sürekli bir hareketi ortaya koyan film tekniğ i. canlıyayı n * (televizyon ve radyo için) Daha önceden herhangi bir gereç üzerine tespit edilmemiş , alı cı yla tespit edildiğ i anda yapı lan yayı n. canlı cı lı k * Olup bitenin ruhlar alanı nı n gizli güçlerince yönetildiğ ine inanan ilkel anlayı ş , animizm. * Bağ ı msı z bir ruhî varlı ğ ı n insanda ve doğ a nesnelerinde yerleş ik olduğuna inanan ilkel dinî görüş . * Tek ve aynı ruhun fikrî ve organik hayatı n ilkesi olduğ unu ileri süren öğreti. * Çocukta bir düş ünce biçimi olarak bütün cisimlerin canlıolduğ una inanma. canlı lı k * Canlıolma durumu. * Neş elilik, hareketlilik. cansı z * Canı nıyitirmiş , ölmüş . * Güçsüz, mecalsiz. *İ lgi uyandı rmayan, sönük. * Durgun. * Canlıolmayan (varlı k), camit. cansı z cansı z * Cansı z olarak, cansı z gibi. cansı z düş mek * hastalı k veya yorgunluk yüzünden bitkin bir duruma gelmek. cansı z hedef *İ nsan ve hayvan dı ş ı nda kalan hedef. cansı zlaş ma * Cansı zlaş mak iş i. cansı zlaş mak * Cansı z duruma gelmek. cansı zlaş tı rma * Cansı zlaş tı rmak iş i. cansı zlaş tı rmak * Cansı z duruma getirmek. * Bir diş in canlıdokusunu yok etmek. cansı zlı k

* Cansı z olma durumu. * Hareketsizlik.

cansiparane * Canı nıverircesine, özveriyle. cantiyane * Kantiyane. capcanlı

* Çok canlı (bir biçimde). car * Çağ rı , tellâl ile duyurma; ilân. * Tehlike durumu, imdat, yardı m. car * Bazıyerlerde kadı nları n kolları na örttükleri veya boydan boya örtündükleri çarş af, zar. car car

* Çok ve yüksek sesle, gürültülü bir biçimde (konuş ma).

car etmek * nara atmak, haykı rmak; ilân etmek. carcar

* Geveze, yaygaracı .

carcur * Bkz. ş arjör. carcur carcur cari

* "Geliş igüzel konuş mak" anlamı na gelen carcur etmek deyiminde geçer. * Fermuar. * Akan. * Olagelen, geçen, yürürlükte olan.

cari hesap *İ ki taraf arası nda sürüp giden alacak verecek iş lemlerinin tutulan hesabı . cari masraf * Belirli bir dönemde yapı lan harcamalar. cari para cari ücret

* Geçerli olan, yürürlükte bulunan para. *İ şgücü piyasası nda işgücünün, arz ve talebe göre belirlenen fiyatı .

cariye

* Yabancıülkelerden kaçı rı lı p özgürlükten yoksun edilen, alı nı p satı labilen, her konuda efendisinin isteklerine bağ lıbulunan genç kadı n, halayı k. cariyelik

* Cariye olma durumu.

cariyelik etmek * cariye gibi hizmet etmek. cariyeniz (veya cariyeleri) * eskiden, söz söylenen kimseye aş ı rı bir saygıgöstermişolmak için kadı nlar tarafı ndan "ben" zamiri yerine kullanı lı rdı . * aynımaksatla genç kadı nlardan söz edilirken onları anlatan kelimelere bir unvan gibi getirilirdi. carlama * Carlamak iş i. carlamak

* Bağ ı rarak konuş mak; çok söylemek. *İ lân etmek, duyurmak; nara atmak, haykı rmak. carlı

* Carı(II) olan.

carsı z * Carı(II) olmayan. cart

* Sert bir ş ey yı rtı lı rken çı kan ses.

cart cart ötmek * kendini beğ enmişbir davranı ş la ve buyururcası na söz söylemek. cart curt

* Gerekli gereksiz yerde söylenen, abartı lısöz.

cart curt etmek * göz korkutmak veya övünmek amacı yla abartı lıkonuş mak. cart kaba kâğ ı t * yüksekten atana veya çalı mlı bir tavı r takı nana karş ısöylenen hafifseme ünlemi. carta cartadak

* Yellenme. * Birdenbire ve gürültü ile.

cartadan * Cartadak. cartayıçekmek * ölmek. cascavlak

* (başiçin) Çok saçsı z, çok tüysüz, hiç tüyü olmayan. * Çı rı lçı plak, örtüsüz.

cascavlak kalmak * bütün imkânlarıelinden alı nmı şolarak ortada kalmak. casus

* Bir devletin veya bir kimsenin sı rları nıbaş kası nı n hesabı na öğ renmeyi üstüne alan kimse, çaş ı t.

casusluk * Casus olma durumu, çaş ı tlı k. casusluk etmek * casus olarak çalı ş mak. cav

* Bkz. çağ(II).

cavalacoz * Değersiz, önemsiz, derme çatma. cavlağ ıçekmek * ölmek. cavlak

* Çı plak, tüysüz. cavlaklı k * Cavlak olma durumu, çı plaklı k. cavlama cavlamak cavlamak

* Cavlamak iş i. * Kavlamak, tüyünü dökmek, çı plak kalmak. * Ölmek.

caydı rı cı * Kararı ndan, sözünden döndürücü. caydı rı cı lı k * Caydı rı cıolma durumu. caydı rı lmak * Caymasısağ lanmak, kararı ndan döndürülmek, vazgeçirilmek. caydı rı ş

* Caydı rmak iş i veya biçimi.

caydı rma * Caydı rmak iş i. caydı rmak * Cayması nısağlamak, kararı ndan döndürmek, vazgeçirmek. caygı n

* Vazgeçip iş in ardı nıbı rakan, dönek.

cayı r cayı r * Bir cismin çabuk ve ş iddetle yandı ğ ı nı , yı rtı ldı ğı nıanlatmak için kullanı lı r. * Şiddetli, etkili olarak. cayı rdama * Cayı rdamak iş i. cayı rdamak * (nesneler için) Ses çı kararak yanmak veya yı rtı lmak. cayı rdatma * Cayı rdatmak iş i. cayı rdatmak * (nesneler için) Sert, uzun, gürültülü ses çı kartmak. cayı rtı

* Şiddetli yanma, yı rtı lma sesi, gürültü.

cayı rtıvermek * gürültü ile gözdağ ıvermek. cayı rtı yıbasmak (veya cayı rtıkoparmak) * birdenbire bağ ı rı p çağı rmaya baş lamak. cayı ş

* Caymak iş i veya biçimi.

cayma caymak caz

* Caymak iş i. * Sözünden, kararı ndan dönmek, vazgeçmek. * Baş langı çta Kuzey Amerika zencilerinin müziği iken sonralarıbütün dünyada benimsenen bir müzik türü. * Caz müziğ i çalan orkestra.

caz takı mı * Caz müziğ i çalan orkestranı n bütün çalgı ları . cazbant * Caz müziğ i çalan orkestra. cazcı cazcı lı k cazgı r

cazgı rlı k

* Caz müziğ i çalan veya besteleyen kimse. * Cazcı nı n iş i veya mesleğ i. * Güreş ecek olan pehlivanlarıyüksek sesle izleyicilere tanı tan ve duaları nıokuyarak onlarıalana süren kimse. * Fitneci. * Cazgı r olma durumu.

cazı r cazı r * (bir cismin kaynama ve yanması nıbelirtirken) Güçlü ve sesli olarak. cazı rdama * Cazı rdamak iş i. cazı rdamak * Caz diye ses çı karmak. cazı rdatma * Cazı rdatmak iş i. cazı rdatmak * Cazı rdaması na yol açmak. cazı rtı cazibe

* Cazı rdama sesi. * Alı m, alı mlı lı k, çekicilik, albeni. * Çekim.

cazibe kanunu * Yer çekimini belirten kurallar bütünü. cazibedar * Çekiciliğ i olma, alı mlı . cazibeleş me * Cazibeleş mek durumu. cazibeleş mek

* Çekici, alı mlıduruma gelmek. cazibeleş tirmek * Çekici, alı mlıduruma getirmek. cazibeli

cazibesiz cazip

* Çekici, alı mlı , albenili. * Önemli, ağı rlı ğı olan. * Çekici olmayan, alı msı z. *İ lgi uyandı ran, çekici, elveriş li.

cazipleş me * Cazipleş mek durumu. cazipleş mek * Cazip duruma gelmek. cazipleş tirme * Cazipleş tirmek durumu. cazipleş tirmek * Cazip duruma getirmek. cazipli

* Çekici, alı mlı , albenili.

caziplik * Cazip olma durumu. cazlı cazsı z

* Cazıolan. * Cazıolmayan.

cazur cazur * Bkz. cazı r cazı r. Cb * Kolombiyum'un kı saltması . cc Cd CD

* Kemanı n sı rt ve göğüs tahtası nıiki yanı ndan C harfi biçiminde çenten oyuklar. * Kadmiyum'un kı saltması . * Yabancıdevlet elçiliklerine ait arabaları n plâkaları nda kullanı lan kı saltma.

Ce * Seryum'un kı saltması . ce ce

* Türk alfabesinin üçüncü harfinin adı . * Kucak çocukları nı , bebekleri eğlendirmek için çı karı lan ses.

-ce -ce

* Bkz. -ca / -ce (I). * Bkz. -ca / -ce (II).

ce demeye mi geldin? * "Bu kadar az oturmaya mıgeldin?" anlamı nda kullanı lı r. cebbar * Zorlayı cı , zorba. * Kudret sahibi, Tanrı . * Gökyüzünün güneyinde bulunan bir yı ldı z kümesi. * Becerikli, açı k göz (kadı n). cebe

* Zı rh. * Silâh.

cebeci

* Yeniçeri ordusunda silâh yapan, onaran ve bakı mıile görevli bulunan; savaş ta ordunun silâh ve cephanesini ulaş tı ran yaya kapı kulu ocakları ndan bir sı nı f asker. cebel

* Dağ. * Sahipsiz, boştoprak. * Ekilmemiştarla, ekime elveriş li olmayan yer.

cebeli

* Osmanlıİ mparatorluğu döneminde, savaşsı rası nda tı mar, zeamet sahiplerinin dirlikleri oranı na göre yanları nda götürmekle yükümlü bulunduklarıatlıasker. * Aynıdönemde illerdeki atlıinzibat kuvveti. cebelleş me * Cebelleş mek iş i. cebelleş mek * Uğ raş mak, çekiş mek; tartı ş mak, münakaş a etmek. cebellezi

* Hakkıolmayan bir ş eyi kendisine mal edip cebine koyma, cebine indirme.

cebellezi etmek * cebine indirmek. ceberut * Tanrı 'nı n her ş eyin üstünde olan kudreti. * (tasavvufta) Allah'a varmanı n üçüncü basamağ ı . * ("büyük kudret" anlamı ndan kayarak) Merhametsizlik, zorbalı k. * Acı ması z, merhametsiz, zorba. cebi delik * Tutumlu olmayan (kimse), savurgan. cebi delik (kimse) * para tutmayan, züğürt, parası z. cebi para görmek * parası yokken para kazanmaya baş lamak. cebin

* Korkak. * Alı n, yüz. cebinden çı karmak * ondan çok üstün olmak. cebine indirmek (veya atmak) * (para için) hakkıolmadı ğıhâlde kendine mal etmek. cebini doldurmak * karş ı laş tı ğ ıelveriş li durumlardan yararlanarak bol para kazanmak. cebir

* Zor, zorlayı ş .

cebir

* Artıve eksi gerçek sayı larla, bunları n yerini tutan harfler yardı mı yla nicelikler arası nda genel bağlantı lar kuran matematik kolu. cebir kullanmak * bir iş i yaptı rmak için zora baş vurmak. cebire * Kı rı k kemikleri yerinde tutmak için kullanı lan tahta, mukavva veya tenekeden yapı lmı ş , üzeri bezle kaplanan levha, süyek, koaptör. cebirsel * Cebirle ilgili. cebirsel deyim * Bilinen veya bilinmeyen büyüklük ölçüleri üzerinde, bunlara bağlıbir büyüklük ölçüsünü çı karmak için gerekli iş lemleri gösteren ve birbirine cebirsel iş aretlerle bağlanan harf ve sayı lar bütünü. cebirsel formül * Cebirsel deyim. cebirsel ifade * Cebirsel deyim. cebren

* Zorla, zor kullanarak, zoraki.

cebretme * Cebretmek iş i. cebretmek * Zorlamak. cebrî

* Zorla yapı lan; zor kullanı larak yaptı rı lan.

cebrî yürüyüş * Bir yere kuvvet yetiş tirmek veya düş mandan önce varmak için yapı lan sı kı yürüyüş . cebrinefs * Kendini zorlama, kendini tutma. cebriye

* Yazgı cı lı k, kadercilik, fatalizm.

ceddine lânet (veya yedi ceddine lânet!) * "soyun sopunla birlikte Tanrıcezanı zıversin!" anlamı nda ilenme bildiren söz.

ceddine rahmet! * "aferin, bravo" veya "Tanrı senden razı olsun" anlamı nda kullanı lı r. Cedî cedit

* Oğlak burcu. * Yeni.

cedre * Guatr, guş a. cefa

* Büyük sı kı ntı , üzgü, eziyet.

cefa çekmek (veya görmek) * üzüntü, sı kı ntıçekmek. cefa etmek * üzmek, eziyet etmek. cefakâr * Cefalı . cefakeş cefalı

* Cefa çeken, cefalı , sı kı ntı ya katlanan. * Sı kı nt ı ya, eziyete katlanmı şveya katlanan.

cefaya katlanmak * sı kı ntıveya üzüntüyü sabı rla karş ı layı p tahammül etmek. ceffelkalem * Hiç düş ünüp taş ı nmadan, bir çı rpı da. cehalet

* Bilgisizlik, bilmezlik.

cehdetme * Cehdetmek iş i. cehdetmek * Çalı ş ı p çabalamak. cehennem * Dinî inanı ş lara göre, kötülük yapanları n öldükten sonra ceza görecekleri yer, tamu. * Çok sı kı ntı lı yer. cehennem azabı * Cehennemde uğ ranı lacağ ı na inanı lan ceza. * Çok büyük sı kı ntı , eziyet. cehennem gibi * çok sı cak. cehennem hayatı * Büyük sı kı ntı ve üzüntülerle dolu yaş ayı ş . cehennem kütüğ ü * Cehennemde yanmaya yaraş ı r kimse.

cehennem ol * defol!. cehennem olmak * defolmak. cehennem taş ı * Gümüş ün nitrik asitte ergitilmesiyle elde edilen, havaya dayanı klı ,ı ş ı kta bozulmayan beyaz kristal. cehennem zebanisi * Zalim, acı ması z kimse. cehenneme kadar yolu var * "defolsun, istediğ i yere kadar gitsin, korkum yoktur" anlamı nda sövme. cehennemî * Cehennemle ilgili. * Üzücü, yakı cı , cehennem gibi. cehennemi boylamak * (sevilmeyen kimse için) ölmek. cehennemin bucağı (veya dibi) * çok uzak yer. cehennemin dibine gitmek * (kı zı lan kimse için) defolup gitmek. cehennemleş me * Cehennemleş mek durumu. cehennemleş mek * Cehenneme dönmek. * Aş ı rıüzüntü ve sı kı ntıçekilen yer hâlini almak. cehennemlik * Öldükten sonra yerinin cehennem olacağısanı lan, cehenneme lâyı k (kimse). * Hamamı n ocağ ı , külhan. * Modern ekmek fı rı nları nda ateş in bulunduğ u en sı cak bölüm. cehil cehre

* Bilgisizlik, bilmezlik. * Pamuk, yün, ipek gibi ş eyleri eğirip iplik durumuna getirmeye yarar araç, iğ .

cehri

* Kök boyası gillerden, meyve, kabuk veya odunundan güzel kı rmı zırenk elde edilen bir kök (Rhamnus infectorius). ceht

* Çaba, çabalama.

-cek * Bkz. -cak / -cek. ceket ceketatay

* Erkeklerin ve kadı nları n giydiğ i, genellikle önden düğ meli, kalçayıörten, kollu giysi. * Bkz. Jaketatay.

celâdet celâl

* Yiğitlik, kahramanlı k. * Büyüklük, ululuk. * Öfke, kı zgı nlı k.

Celâlî

*İ lk olarak Yavuz Sultan Selim döneminde ortaya çı kı p devlete isyan eden Bozoklu DervişCelâl'in adamları na ve ondan yana olanlara, sonralarıda türeyen bütün eş kı yaya verilen ad. Celâlîlik

* Celâlî olma durumu.

celâllenme * Celâllenmek iş i. celâllenmek * Öfkelenmek, kı zmak. celâlli

celâllice celbe

* Sert ve öfkeli (kimse). * Hı rçı n, coş kun. * Celâlli gibi, celâlliye benzer. * Avcıçantası .

celep

* Koyun, keçi, sı ğ ı r gibi kesilecek hayvanları n ticaretini yapan kimse. * Topkapı , Galata, İ brahim Paş a ve Edirne sarayları na alı nı p türlü devlet hizmetleri için aday olarak yetiş tirilen genç. celeplik celî

* Koyun, keçi, sı ğ ı r gibi kesilecek hayvanları n ticaretini yapma iş i. * Açı k, aş ikâr. * Parlak, cilâlı .

celî yazı * (Arap harfleriyle) Uzaktan okunacak biçimde istif edilmişiri sülüs levha yazı sı . celil * Çok büyük, ulu. * Tanrı 'nı n sı fatları ndan biri. cellât * Ölüm cezası na çarptı rı lanları öldürmekle görevli olan kimse. * Acı ması z, katıyürekli, kolaylı kla suç iş leyen, zalim. cellât gibi * acı ması z. cellâtlı k

celp

* Cellâdı n görevi. * Katıyüreklilik, zalimlik.

* Getirtme, kendi üzerine çekme. * Mahkeme tarafı ndan dava edene, edilene veya tanı klara gönderilen çağ rı belgesi. * Askerlik ödevini yapmaya çağı rma. celp etmek * kendine çekmek. * getirmek. celp kâğı dı * Çağ rı kâğı dı , çağrıbelgesi, celpname. celpname * Celp kâğ ı dı , çağ rıbelgesi. celse * Oturum. celseyi açmak * oturumu açmak. celseyi tatil etmek * oturuma ara vermek. cemaat

* Bir imama uyup namaz kı lan kiş iler. *İ nsan kalabalı ğı . * Bir dinden veya bir soydan olanları n topluluğ u.

cemaat ne kadar çok olsa (veya cami ne kadar büyük olsa) imam gene bildiğini okur * bir yetkili kimse, çevresindekilerin düş üncesi ne olursa olsun kendi istediğini yapmaya çalı ş ı r. cemaate uymak * içinde bulunulan bir topluluğ a uyarak davranmak. cemaatimüslimin * Müslüman halk. cemaatle namaz kı lmak * imama uyarak namaz kı lmak. cemaatleş me * Cemaatleş mek iş i veya durumu. cemaatleş mek * Cemaat hâline gelmek. cemaatli * Cemaati olan. cemaatsiz * Cemaati olmayan. cemaatsizlik * Cemaatsiz olma durumu. cemadat

* Cansı zlar, cansı z varlı klar.

cemal * Yüz güzelliği. cem'an

* Toplayarak, toplam olarak, hepsi. cem'an yekûn * Toplam olarak, hepsinin tamamı . cemaziyülâhı r * Ay takviminin altı ncıayı , küçük tövbe ayı . cemaziyülevvel * Ay takviminin beş inci ayı , büyük tövbe ayı . cemaziyülevvelini bilmek * bir kimsenin herkesçe bilinmeyen, geçmiş teki kötü bir yönünü veya kötü durumunu bilmek. cembiye * Bir çeş it eğ ri kama, hançer. cembiyeli * Cembiyesi olan. cembiyesiz * Cembiyesi olmayan. cemetme

* Cemetmek iş i.

cemetmek * Toplamak, bir araya getirmek. cemi

cemil

cemile

* Bütün, hep, (bir ş eyin) hepsi, (bir ş eyin) tümü. * Toplama. * Toplama. * Çoğ ul, çokluk. * (erkek için) Güzel. * Tanrı 'nı n sı fatları ndan biri. * (kadı n için) Güzel. * Gönül alı cıdavranı ş .

cemilendirme * Çoğ ullandı rma iş i. cemilendirmek * Çoğ ullandı rmak, çokluk hâline getirmek. cemilenme * Çoğ ullanma iş i. cemilenmek * Çoğ ullanmak. cemiyet

* Dernek. * Topluluk, toplum. * Düğ ün. * Birbirine uygun veya zı t anlamlıkelimeleri tenasüp veya tezat sanatlarıyoluyla bir araya getirme. * Bir olayıveya kiş iyi kutlama amacı yla bir araya gelen topluluk.

cemiyetli cemre yükseliş i.

* Cemiyet içinde geçen, derli toplu, dağ ı nı k olmayan. * Şubat ayı nda birer hafta aralı klarla önce havada, sonra suda ve en sonra toprakta oluş tuğ u sanı lan sı caklı k

cemre düş mek * sı caklı k yükseliş i o hafta içindeki günde baş lamak. cenabet * Cünüp. * Pis, kötü, hoş lanı lmayan kimse veya ş ey. Cenabı hak * Allah, Tanrı . cenah

cenap

* Kuşkanadı . * Kol, pazı . * Yan, taraf. * Savaşdüzenindeki ordunun iki yanı ndan her biri. * Saygı , onur ve büyüklük anlamı yla kullanı lı r.

cenaze * Kefenlenip tabuta konmuş , gömülmeye hazı rlanmı şinsan ölüsü. * Cenaze töreni. cenaze alayı * Ölüyü kaldı rma töreni veya bu törende yer alan veya cenazeyi izleyen topluluk. cenaze duası * Cenaze defnedilirken okunan dua. cenaze gibi * benzi sararmı ş . cenaze levazı matı * Ölünün kefenlenmesi sı rası nda gerekli olan malzemeler. cenaze merasimi * Cenaze töreni. cenaze namazı * Cenaze gömülmeden önce musalla taş ı nı n üstüne konan tabutun önünde kı lı nan namaz. cenaze töreni * Cenaze namazı ndan mezara kadar yapı lan dinî tören. cenazeyi kaldı rmak * ölüyü gömmek üzere götürmek; gömmek. cenbiye * Ağzıeğ ri bir tür Arap bı çağ ı . cendere

* Bir ş eyi sı kmak, ezmek gibi iş lerde kullanı lan mekanizma, pres. * Manevî baskı .

cendereleş me

* Cendereleş mek iş i. cendereleş mek * Manevî baskıaltı nda mücadele etmek. cendereye sokmak * manevî baskıaltı na almak. Cenevizli * Ceneviz (bugünkü Cenova ş ehri) Cumhuriyeti halkı ndan olan kimse. cengâver

* Savaş çı . *İ yi dövüş en, dövüş çü, savaş kan, vuruş kan.

cengâverce * Cengâvere yakı ş ı r biçimde. cengâverlik * Savaş çı lı k, savaş kanlı k, dövüş çülük. cengel cenin

* Otlarla ve sı k ağaçlarla örtülü genişHindistan ormanları na verilen ad. * Ana rahminde doğma zamanı nı tamamlayamamı şveya vaktinden önce düş müşçocuk.

ceninisakı t * Düş ük. cenk * Savaş , kavga. * Büyük çaba, uğ raş , kavga; çekiş me. cenk etmek * savaş mak, mücadele etmek. cenkçi cenkçilik

* Savaş çı , kavgacı . * Cenkçi olma durumu.

cenkleş me * Cenkleş mek iş i. cenkleş mek * Savaş mak. * Atı ş mak, çekiş mek, münakaş a etmek. cennet * Dinî inanı ş lara göre, iyilik yapanları n, günahsı zları n, öldükten sonra sonsuz bir mutluluğ a kavuş acakları yer; uçmak (II). * Çok güzel, huzur veren yer. cennet balı ğı * Cennet balı ğı gillerden, mavi yeş il zemin üzerine bakı r rengi çizgili tropikal balı k (Macropodus viridiauratus). cennet balı ğı giller * Kemikli balı kla r takı mı nı n kefallar alt takı mı na giren bir familya.

cennet biberi * Zencefilgillerden karabiber tadı nda bir bitki. cennet gibi * güzel, bakı mlı(yer). cennet kuş u * Cennet kuş ugillerden, tüyleri güzel renkli bir kuş(Paradisea apoda). * Güzel, alı mlıkadı n. * Henüz pek küçükken ölen bebek. cennet kuş ugiller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı nı n bir familyası . cennet öküzü * Yüreği temiz ama budala denecek kadar saf kimse. cennet taamı * Tadı çok güzel olan yemek veya yiyecek. cennete çevirmek * temiz, bakı mlı , güzel bir yer durumuna getirmek. cennete dönmek * güzel, rahat yaş anı lı r, bakı mlıbir yer durumuna gelmek. cennetleş me * Cennetleş mek durumu. cennetleş mek * Cennet durumuna girmek. * Cennetin güzellikleriyle donanmak. cennetlik

* Öldükten sonra yerinin cennet olacağı na inanı lan (kimse). * (ölmüşkimse için) Yeri cennet olan, cennetmekân.

cennetmekân * Cennetlik. centilmen *İ yi arkadaş lı k eden, saygı lı , görgülü, kibar (erkek). centilmence * Centilmene yakı ş ı r (bir biçimde). centilmenlik * Centilmen olma durumu. * Centilmene yakı ş ı r davranı ş . centilmenlik antlaş ması * Hukukî ve resmî olmayan, ancak tarafları n karş ı lı klı güvenlerine dayanan sözlü antlaş ma. cenubî cenup cenuplu

* Güneyle ilgili, güneye özgü olan, güney. * Güney. * Güneyli.

cep

* Genellikle bir ş ey koymaya yarar, giysinin belli bir yeri açı larak içine yerleş tirilen astardan yapı lmı ştorba veya giysinin üzerine konulan parça ile yapı lmı şyer. * Belirtisiz isim tamlamasıyapı sı nda, tamlayan görevinde "cebe sı ğ abilecek boyda" anlamı nıverir. * Savaşalanı nı n bir yerinde düş manı n geriletilmesiyle ortaya çı kan taktik durum, çökertme. * Trafiğ i kolaylaş tı rmak için yaya kaldı rı mları nda veya yollarda yapı lan cep biçimindeki taş ı t yanaş ma yeri. * Kablosuz telefon. cep defteri * Cebe sı ğ abilecek büyüklükteki defter. cep feneri * Pille çalı ş an ve cepte taş ı nan küçük fener. cep harçlı ğ ı * Bir kimseye ufak tefek gündelik harcamalarıkarş ı lamasıiçin verilen para. cep harçlı ğ ı nıçı karmak * günlük masrafı nıkarş ı layacak kadar kazanç sahibi olmak. cep kitabı * Cepte taş ı nacak, cebe girecek biçimde küçük kitap. cep saati

* Cepte taş ı nan saat.

cep sözlüğü * Cepte taş ı nabilecek ve günlük ihtiyaca hemen cevap verebilecek küçük sözlük. cep takvimi * Cepte taş ı nabilecek küçük boy takvim. cep telefonu * Cebe sı ğ abilecek küçüklükte olan, taş ı nabilir, kablosuz telefon. cep televizyonu * Çok küçük boyutlarıolan veya cebe sı ğabilecek küçüklükteki televizyon. cepçi * Yankesici. cepçilik cephane

* Yankesicilik. * Ateş li silâhlarla atı lmak için hazı rlanan her türlü patlayı cımadde.

cephaneci * Kara, deniz ve hava birliklerinde cephanelik görevlisi veya sorumlusu olan kimse. cephanelik * Cephanenin saklanması na yarar kapalıve korunmuşyer. cephe

* (yapı larda) Yüz, alnaç. * Üzerinde savaş ı n sürdüğü bölge. * Yan, yön, taraf. * Belli bir düş ünce, istek çevresinde sağlanan beraberlik.

cephe açmak * savaşolmayan bir bölgede, savaş a hazı rlanmak ve baş lamak.

cephe almak * hası m durumu takı nmak, bir düş ünceye karş ıolmak, direnmek. cephe gerisi * Savaşalanı nı n gerisinde kalan bölge. cepheden cepheye koş mak * durmadan, değ iş ik cephelerde savaş mak, yı lmak bilmemek. cepheden hücuma geçmek * dolaş ı k yollara sapmadan, doğrudan doğ ruya konuyu ele alarak birine karş ıçı kmak veya mücadeleyi açı ktan açı ğ a yapmak. cephelenme * Cephelenmek iş i. cephelenmek * Cephe oluş turmak. cepheleş me * Cepheleş mek iş i. cepheleş mek * Bir düş ünce, bir istek çevresinde birlik oluş turmak. cepheli cepken cepleme

* Yönlü, taraflı . * Kollarıyı rtmaçlı ve uzun, harçla iş lenmişbir tür kı sa, yakası z üst giysisi. * Ceplemek iş i.

ceplemek * Kazanmak, cebine indirmek. cepten aramak * bir kimseyi cep telefonundan aramak. cepten vermek * kendi kesesinden, kendi malı ndan ödemek. cer

* Çekme, sürükleyerek götürme.

cer hocası * Taş rada imamlı k yaparak para ve erzak toplayan genç medrese öğ rencisi. cerahat

*İ rin. * Yara.

cerahatlenme * Cerahatlenmek iş i. cerahatlenmek * (yara) İ rin toplamak. cerahatli

*İ rin toplamı ş , irinli.

cerahatsiz *İ rin toplamamı ş , irinsiz. cerbeze

cerbezeli cereme

* Güzel konuş ma. * Beceriklilik, girginlik. * Kurnazlı k, hilekârlı k. * Girgin, kolaylı kla ve inandı rı cısöz söyleyen, dilli. * Baş kası tarafı ndan yapı lan veya kaza sonucu ortaya çı kan zararıödeme.

ceremesini çekmek * baş kası nı n yol açtı ğızararıödemek. ceren cereyan

* Ceylan. * Bir yöne doğ ru akma, akı ş , akı ntı . * Akı m. * Bir ş eyin geliş me, olma durumu. * Aynıeğilimde olan, aynı görüş ü paylaş an kimselerin oluş turduğ u hareket.

cereyan çarpmak * elektrik akı mı na tutulup etkisinde kalmak. cereyan etmek * geçmek, olmak, yapı lmak. cereyana kapı lmak * elektrik akı mı yla çarpı lmak. * suyun akı ş ıiçinde kalı p sürüklenmek. * bir eğ ilim, bir görüşhareketi içinde yer almak. cereyanda kalmak * kapalı bir yerde, karş ı lı klıaçı k pencere veya kapı arası nda meydana gelen hava akı ntı sı nda kalı p üş ütmek. cereyanlı * Akı ntı lı . * Akı mlı . cerh

* Yaralama. * (bir düş ünce, inanç, veya iddia için) Çürütme.

cerh etmek * yaralamak. * çürütmek. ceride

ceriha cerime

* Gazete. * Tutanak, kayı t defteri. * Süvari kolu. * Yara. * Cereme.

Cermen

* Bugünkü Almanya'yı , Bohemya ve Polonya'nı n batı bölümünü kapsayan Cermanya'da M.Ö. 3. yüzyı ldan 9. yüzyı la kadar oturan halk veya bu halktan olan kimse. Cermen dilleri * Kuzey Avrupa'da konuş ulan ve Hint-Avrupa dil ailesi içinde yer alan diller. cermen menteş e * Bina kapı larıile pencerelere takı lan ve yaprakları menteş e uzunluğ unun yarı sıkadar olan, sactan kı vrı larak yapı lmı şmenteş e. Cermence * Cermen dili. cerrah

cerrahî

* Operatör. * Önemsiz yaralarıiyileş tiren kimse. * Cerrahlı kla ilgili. * Hekimliğin, ameliyatla tedavi yapan dalı .

cerrahî müdahale * Ameliyat. cerrahlı k * Cerrah olma durumu veya cerrahı n mesleğ i. cerrar

* Çekici, sürükleyici. * Zorla para alan (kimse). * Savaşaraçları yla donatı lmı şkalabalı k ordu. * Dilenci.

cerre çı kmak * (medreselerde okuyan softalar) para ve erzak toplamak için belli aylarda köylere dağ ı lı p imamlı k veya müezzinlik yapmak. cesamet

* Büyüklük, irilik.

cesametli * Kocaman, iri. cesaret pekliğ i.

* Güç veya tehlikeli bir iş e giriş irken kiş inin kendinde bulduğu güven; yüreklilik, yiğitlik, yürek ve göz * Çekinmezlik, atı lganlı k.

cesaret almak (veya bulmak) * herhangi bir durumdan, davranı ş tan güç almak. cesaret etmek * korkulmasıgereken bir iş e korkmadan giriş mek, göze almak. cesaret gelmek * yı lgı nlı ğ ıgitmek, yüreklenmek. cesaret göstermek * yürekli davranmak.

cesaret vermek * birinin yı lgı nlı ğ ı nıgidermek, birini yüreklendirmek. cesarete gelmek * yı lgı nlı ğ ıgitmek, yüreklenmek. cesaretini kı rmak * yürekliliğ ini gidermek, korkutmak. cesaretini toplamak * kendine güven duygusunu, yürekliliğini ve atı lganlı ğı nıbir araya getirmek. cesaretlendirilme * Cesaretlendirilmek iş i, yüreklendirilme. cesaretlendirilmek * Yüreklendirilmek. cesaretlendirme * Cesaretlendirmek iş i, yüreklendirme, yiğ itlendirme. cesaretlendirmek * Yüreklendirmek, yiğ itlendirmek, cesaret vermek. cesaretlenme * Cesaretlenmek iş i, yüreklenme, yiğ itlenme. cesaretlenmek * Yı lgı nlı ğ ıgitmek, yüreklenmek, yiğ itlenmek. cesaretli * Hiçbir ş eyden korkusu olmayan, yürekli, yiğit. cesaretlilik * Cesaretli olma durumu, yüreklilik. cesaretsiz * Yüreksiz. * Çekingen. cesaretsizlik * Cesaretsiz olma durumu, yüreksizlik. ceset

* Ölü vücut, naaş .

cesim * Büyük, iri, kocaman. ceste

* "Azar azar", "kı sı m kı sı m" anlamı ndaki ceste ceste ikilemesinde geçer.

ceste ceste * Azar azar. cesur

* Yürekli, cesaretli.

cesurane * Cesaretle, yüreklice, yiğ itçesine. cesurca

* Cesura yakı ş an biçimde, cesur gibi. cesurluk * Yüreklilik, gözü pek olma durumu. * Atı lganlı k. cet * Dede, büyük baba, ata. cetbecet cetvel çizgilik.

* Atalardan beri, soyca. * Doğru çizgileri çizmeye yarayan, dereceli veya derecesiz, tahtadan, plâstikten veya madenden yapı lmı şaraç, * Liste, çizelge. * Ark, su kanalı .

cevaben * Cevap olarak, karş ı lı k olarak. cevabı dikmek (veya dayamak, yapı ş tı rmak) * kesin, ters ve karş ı sı ndakinin beklemediğ i bir karş ı lı k vermek. cevabî cevahir

* Cevap niteliğinde olan. * Elmas, yakut gibi değerli taş lar, mücevher.

cevahir yumurtlamak * cevher yumurtlamak. cevahirci cevap

* Mücevher alı p satan kimse, mücevherci. * Bir soruya, bir isteğ e, bir söz veya yazı ya verilen karş ı lı k, yanı t.

cevap anahtarı * Sı navlarda sorulan soruları n çözülmüşbiçimi. cevap hakkı * Bir kimsenin ş ahsı yla ilgili bası n yayı n organları nda çı kan haberlere karş ı lı k olarak ya düzeltme ya da cevap verme hakkı . cevap kâğ ı dı * Sı navlarda sorulan soruları n cevapları nı n bulunduğu kâğı t. cevap vermek * karş ı lı k olarak bildirmek veya söylemek. * ihtiyacıkarş ı lamak. * iyi sonuç vermek, iyi sonuç alı nmak. cevaplama * Cevaplamak iş i. cevaplamak * Bir soruya, bir isteğ e, bir söz veya yazı ya karş ı lı k vermek, yanı tlamak. cevaplandı rı lma * Cevaplandı rı lmak iş i, yanı tlandı rı lma.

cevaplandı rı lmak * Bir ş eyin cevabı , karş ı lı ğıverilmek, yanı tlandı rı lmak. cevaplandı rma * Cevaplandı rmak iş i, yanı tlandı rma. cevaplandı rmak * Bir ş eyin cevabı nı , karş ı lı ğ ı nı vermek, yanı tlandı rmak. cevaplı *İ çinde cevap bulunan, yanı tlı . cevaplıtelgraf * Cevabı nı n ücreti bir ş ey sorup cevap almak için telgraf gönderen kimse tarafı ndan önceden ödenmişolan telgraf türü. cevapsı z

* Cevabıverilmemiş , karş ı lı ksı z, yanı tsı z.

cevapsı z bı rakmak * karş ı lı ğ ı nda herhangi bir cevap vermemek, bir tepki göstermemek. cevaz

*İ zin, müsaade.

cevaz vermek * hoşgörmek, uygun bulmak. cevelân cevher

* Dolaş ma, dolanma, gezinme, gezinti. * Bir ş eyin özü, maya, gevher. * Değerli süs taş ı , mücevher. *İ yi yetenek. * Töz.

cevher yumurtlamak * değ erli sözler söylediğ ini sanarak saçmalayanlar için alay yollu söylenir. cevherli cevhersiz cevir

* Cevheri olan. * Cevheri olmayan. * Eziyet, cefa, üzgü.

ceviz * Cevizgillerin örnek bitkisi olan, uzun ömürlü, gövdesi kalı n, kerestesi değerli, yurdumuzda çok yetiş en ağ aç (Juglans regia). * Bu ağacı n yağ lı , niş astalı yemiş i, koz. * Ceviz ağ acı nı n kerestesinden yapı lmı ş . ceviz içi

* Cevizin kabuğ u kı rı ldı ktan sonra kalan iç.

ceviz kı rmak * yanlı ştutum veya davranı ş ta bulunmak, hata yapmak.

cevizgiller * Örneğ i ceviz olan, taçsı z iki çeneklilerden bir bitki familyası . cevizî

* Cevizden yapı lmı şveya cevizi andı ran.

cevizli * Cevizi olan, ceviz katı lmı ş . cevizlik cevretme

* Ceviz ağ acı nı n çok olduğu yer. * Cevretmek iş i.

cevretmek * Eziyet etmek. cevval * Davranı ş larıçabuk ve kesin olan. cevvaliyet * Çabukluk, hareketlilik. cevvî Cevza

* Atmosfer ile ilgili, atmosferik. *İ kizler burcu.

ceylân * Çift parmaklı lardan, boynuzlugiller familyası ndan, çöllerde yaş ayan, çok hı zlıkoş an, gözlerinin güzelliğ i ile tanı nan, ince bacaklı , zarif, memeli hayvan, gazal (Gazella dorcas). ceylân bakı ş lı * Süzgün ve tatlıbakı ş lı . ceylân gibi * yapı sı ince ve uyumlu. ceylânca ceza

* Ceylân gibi, ceylâna uygun biçimde. * Uygun görülmeyen tepki ve davranı ş ları önlemek için üzüntü, sı kı ntı , acıveren uygulama. * Suç iş leyen bir kimsenin yaş antı sı na, özgürlüğüne, malları na, onuruna karş ıdevletin koyduğ u sı nı rlama.

ceza alanı * (futbol, hentbol vb. de) Bir oyuncunun bilerek yaptı ğı kural dı ş ıdavranı ş ı n penaltı ile cezalandı rı ldı ğıveya kalecinin topu elle tutması na izin verilen alan. ceza almak * öğrenci cezalandı rı lmak. * (görevli, suçluya) para cezasıverdirmek. ceza atı ş ı * Ceza vuruş u. ceza çekmek * hapiste yatmak. * manevî bakı mdan iş lenen suçun ağ ı rlı ğ ı nıçekip sı kı ntıve üzüntü içinde kalmak.

ceza evi

* Hükümlülerin içinde tutulduklarıyapı , hapishane, mahpushane.

ceza görmek * kendisine ceza verilmek, cezalandı rı lmak. ceza hukuku * Suç kapsamıiçine giren eylemler ile bunlara uygulanacak cezalarıinceleyen hukuk dalı . ceza kesmek * (görevli) para cezasıyazmak. ceza reisi

* Ağı r ceza mahkemesi baş kanı .

ceza sahası * Bkz. ceza alanı . ceza vermek * cezalandı rmak. * para cezasıödemek. ceza vuruş u * Özellikle futbolda, bir oyuncunun oyun alanı nda yanlı şdavranı ş ı nı cezalandı rmak için, karş ıtarafı n yapmaya hak kazandı ğ ıserbest vuruş . ceza yazmak * Bkz. ceza kesmek. ceza yemek * cezalandı rı lmak. cezaî

* Ceza ile ilgili, cezaya iliş kin, cezaya dayanan.

cezalandı rı lma * Cezalandı rı lmak iş i. cezalandı rı lmak * Cezaya çarptı rı lmak, ceza verilmek, tecziye edilmek. cezalandı rma * Cezalandı rmak iş i. cezalandı rmak * Bir kimseye veya varlı ğa ceza vermek. cezalanma * Cezalanmak iş i. cezalanmak * Cezaya çarpı lmak. cezalı

* Cezalandı rı lmı ş(kimse).

cezası nıbulmak * hak ettiği kötü sona uğ ramak. cezası nıçekmek * yaptı ğ ıbir kusur veya tedbirsizliğ in zararı na uğ ramak. * hükmedilen cezayıbitirmek.

cezası z

* Cezaya çarptı rı lmamı ş , cezalandı rı lmamı ş .

cezaya çarptı rmak * cezalandı rmak. Cezayir menekş esi * Zakkumgillerden, bahçelerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen, kendine özgü mavi, açı k mor renkli çiçekleri ve ortasıçukur taç yaprakları olan bir bitki (Vinca). Cezayirli

* Cezayir halkı ndan olan (kimse).

cezbe * Bir duygu veya bir inanı ş ı n etkisiyle aş ı rıölçüde coş up kendinden geçme durumu. cezbelenme * Cezbelenmek durumu. cezbelenmek * Cezbeye tutulmak, kendinden geçmek, kendini kaybetmek. cezbeli

* Cezbesi olan.

cezbesiz * Cezbesi olmayan. cezbetme * Cezbetmek durumu. cezbetmek * Kendine çekmek, bağ lamak. cezbeye tutulmak (veya kapı lmak) * bir duygu veya bir inanı ş ı n etkisiyle aş ı rıölçüde coş up kendinden geçmek. cezerye * Ezilmişhavuç içine fı ndı k, ş eker vb. eklenerek yapı lan bir tatlıtürü. cezir

cezire cezp

cezrî cezve

* Kök. * Alçalma. * (denizde) Ada. * Kendine çekme. * Etkileyerek kendine bağ lama. * Köklü, kökten, temelden, radikal. * Kahve piş irmeye yarayan, saplı , silindire benzer küçük kap.

cezve sürmek * kahveyi piş irmek için cezveyi ateş e doğru itmek. Cf

* Kaliforniyum'un kı saltması . CGS * Santim, gram, saniye kelimelerinin kı saltı lması ndan oluş an uluslar arasıfizik birimleri sistemi. charter check up

* Bkz. çartı r. * Bkz. çekap.

-cı / -ci, -cu / -cü *İ simden isim ve sı fat türeten ek: kapı -cı , köfte-ci, su-cu, türkü-cü, balı k-çı , simit-çi, yoğurt-çu, kürk-çü vb. cı bı l * Çı plak. * Yoksul, parası z, geçim darlı ğı çeken. cı cı ğıçı kmak (veya cı cı ğı nıçı kartmak) * çok yorulmak, hı rpalanmak. cı cı k

cı da

* Güzel. * Süs. * Derisi soyulmuşet. *İ ç organlar. * Mı zrak.

cı dağ ı * Atı n iki omzunun arası . * Derin, iş leyen yara, büyük çı ban. cı dak * Mı zrak. cı gara cı k

* Bkz. sigara. * "Yok olmaz" anlamı nda kullanı lı r.

-cı k / -cik, -cuk / -cük *İ simden küçültme ve okş ama isimleri türeten ek: baba-cı k, anne-cik, yavru-cuk, öpü-cük vb. * Önüne bir ünlü getirilerek sı fat ve zarf türetir: az-ı cı k, dara-cı k, bir-i-cik vb. * -ca ekli zarflardan pekiş tirme zarflarıtüretir: Yavaş ca-cı k,usulca-cı k vb. -cı l / -cil cı lı z

*İ simden "seven" anlamı na sı fat türetir: adam-cı l, insan-cı l, balı k-çı l, ev-cil vb. * Çok zayı f ve güçsüz, eneze, nahif. * (ı ş ı k için) Güçsüz, sönük.

cı lı zlaş ma * Cı lı zlaş mak iş i. cı lı zlaş mak * Zayı f ve güçsüz düş mek, zayı flamak. * Gücünü, değ erini yitirmek.

cı lı zlı k cı lk

* Cı lı z olma durumu. * Bozularak kokmuş . * Cı vı k. *İ rinlenmiş . * Sözünün eri olmayan.

cı lk çı kmak * kusurlu, boşveya bozuk çı kmak. cı lk etmek * bozmak, çürütmek. cı lkava

* Kurdun veya tilkinin ense postundan yapı lan kürk.

cı lkıçı kmak * bozulmak, doğru ve uygun yolundan ayrı lmak. cı lklaş ma

* Cı lklaş mak iş i.

cı lklaş mak * Cı lk duruma gelmek. cı lklı k

* Cı lk olma durumu.

cı mbar * Çı mbar. * Filiz, sürgün. cı mbarlama * Cı mbarlamak iş i. cı mbarlamak * Dokunmakta olan halı nı n veya bezin kenarı nıcı mbarla geriye almak. cı mbı z

* Kı l gibi ince ş eyleri tutmak veya çekmek için kullanı lan küçük maş a. * Özellikle dokumacı lı kta kumaşyüzlerindeki düğ üm, çöp gibi maddeleri temizlemekte kullanı lan el aracı .

cı mbı zcı * Dokumacı lı kta cı mbı zlamak iş ini yapan (kimse). cı mbı zlama * Cı mbı zlamak iş i. cı mbı zlamak * Cı mbı zla yolmak. * Dokumacı lı kta kumaşyüzlerindeki düğüm, çöp gibi maddeleri cı mbı zla temizlemek. cı ncı k * Bardak, kadeh, tabak gibi sı rçadan veya porselenden yapı lan ş eyler, züccaciye. cı ncı k boncuk * Yalancı taş lardan yapı lmı şküpe, kolye gibi ş eyler. cı ngı l

* Küçük üzüm salkı mı .

* Boncuk, gümüşveya altı n para ile yapı lmı ş , baş lı ğa veya giysiye takı lan süs, cingil. cı r cı r * Durup dinlenmeden ince ve usandı rı cıses çı kararak. cı r cı r ötmek * gereksiz, yerli yersiz konuş mak. cı rboğa

cı rcı r

* Bir tür çöl sı çanı (Dipus Caegyptius). * Cı lı z, zayı f, çelimsiz çocuk. * Kaynana zı rı ltı sı . * Geveze. * Pamuk kozaları nı n pamuğ unu ve çekirdeğ ini birbirinden ayı ran çı krı k. * Ağustos böceğ i.

cı rcı r böceğ i * Düz kanatlı lardan ocaklarda, fı rı nlarda, kı rlarda yaş ayan böcek, cı rlak.(Grillus domesticus, G. campestris). cı rcı r delgi * Dönme hareketini yivli gövdesi üzerindeki parçanı n ileri geri itilmesinden alan ve küçük delikler açmak için kullanı lan araç. cı rcı r kolu * Lokma vidalarısökmeye yarayan alet. cı rdaval cı rı ldama

* Meş e dalı ndan yapı lan ucu demirli, uzun cirit değ neğ i. * Cı rı ldamak iş i.

cı rı ldamak * Cı r cı r diye ses çı karmak. cı rı ltı cı rlak

* Cı r cı r diye çı kan ses. * (ses için) Hoş a gitmeyen, keskin ve çiğ, tiz. * Cı rcı r böceği.

cı rlak cı rlak * Çok tiz ve ince bir sesle. cı rlama

* Cı rlamak iş i.

cı rlamak *İ nce ve usandı rı cıses çı karmak. cı rlatma

* Cı rlatmak iş i.

cı rlatmak * Cı rlaması na yol açmak. cı rlayı k

* Örümcek kuş ugillerden, ormanlı k, çalı lı k yerlerde yaş ayan, güzel öten bir kuş(Lanius). * Ağustos böceğ i.

cı rmalama * Cı rmalamak iş i. cı rmalamak * Tı rmalamak. cı rmı k

* Tı rnak izi.

cı rnak * Yı rtı cıhayvan tı rnağı . cı rnaklama * Cı rnaklamak iş i. cı rnaklamak * Tı rmalamak. cı rnı k

* Set duvarları nda su akacak delik.

cı rt * Kâğ ı t, kumaşgibi ş eyler yı rtı lı rken çı kan ses. cı rtlak

cı rtlama

* Cı rlak. * Olgunluktan ezilebilecek duruma gelmiş(meyve, sebze). * Cı rtlamak iş i.

cı rtlamak * Cı rt diye ses çı karmak. cı s

* Çocuklarıateş e ve tehlikeli ş eylere karş ıuyarı rken söylenir.

cı va * Atom sayı sı80, atom ağı rlı ğı200.5 olan, donma noktası-38, 80 C olduğundan, bayağ ısı caklı kta sı vıolarak bulunan, yoğ unluğu 13, 59 olan, gümüşrenginde bir element. Kı saltmasıHg. cı va gibi * yerinde durmaz, ele avuca sı ğ maz, çok hareketli. cı vadra cı valı

* Geminin baştarafı ndan havaya doğru biraz kalkı k olarak uzatı lmı şbulunan direk. * Cı vasıolan.

cı vata

* Birbirine bağlanmak istenen ağ aç veya demir parçaları n hazı rlanmı şolan deliklerden geçirilerek, ucuna somun takı lı p sı kı ş tı rı lan iri baş lıvida. cı vatalama * Cı vatalamak iş i. cı vatalamak * Cı vata ile tutturmak. cı vı k

* Fazla suyla karı ş tı ğ ıiçin biçimini koruyamayacak kadar sulanmı ş . * Soğuk ve can sı kı cış akalar yapan (kimse). cı vı k cı vı k * Soğuk ve can sı kı cıolarak. cı vı k mantarlar * Bakterilerle ortak yaş ayan, ilkel ve hayvanı msıyapı lı , peltemsi mantarlar. cı vı klanma * Cı vı klanmak durumu. cı vı klanmak * Cı vı k duruma gelmek. cı vı klaş ma * Cı vı klaş mak durumu. cı vı klaş mak * Cı vı k duruma gelmek. cı vı klaş tı rma * Cı vı klaş tı rmak iş i. cı vı klaş tı rmak * Cı vı k duruma getirmek. cı vı klı k

* Cı vı k olma durumu.

cı vı l cı vı l * (kuş lar) Cı vı ltı ile ötüş erek. * Canlı , hareketli olarak. * Canlı , ne ş eli. * Hareketli, kalabalı k. cı vı ldama * Cı vı ldamak iş i. cı vı ldamak * Cı vı l cı vı l ötmek. cı vı ldaş ma * Cı vı ldaş mak iş i. cı vı ldaş mak * Hep birden cı vı ldamak. cı vı ltı

cı vı ltı lı cı vı ltı sı z

* Kuş ları n ötüş ürken çı kardı kları ses. * (ses için) Canlı lı k, ateş lilik. * Cı vı ltı sıolan. * Cı vı ltı sıolmayan.

cı vı ma * Cı vı mak iş i. cı vı mak

* Cı vı k duruma gelmek. * (bir iş ) Çı ğ ı rı ndan çı kmak. * Saygı sı zca davranı ş ta bulunmak. cı vı tı lma

* Cı vı tı lmak iş i.

cı vı tı lmak * Cı vı k duruma getirilmek. cı vı tma * Cı vı tmak iş i. cı vı tmak

cı vma cı vmak

* Cı vı k duruma getirmek. * Bir iş i yakı ş ı k almayacak bir duruma getirmek. * Cı vmak iş i. * Sekmek, değ ip geçmek, vurup sapmak.

cı yak cı yak * Bağ ı rmak fiili ile birlikte kullanı larak ince, acıve yüksek sesle durmadan bağ ı rmayıanlatı r. cı yaklama * Cı yaklamak iş i. cı yaklamak *İ nce, acıve yüksek sesle bağ ı rmak. cı yaklatma * Cı yaklatmak iş i. cı yaklatmak * Cı yaklaması na sebep olmak. cı yı rdama * Cı yı rdamak iş i. cı yı rdamak * Yı rtı lı rken cı yı rtıçı karmak. cı yı rdatma * Cı yı rdatmak iş i. cı yı rdatmak * Cayı rdaması na sebep olmak. cı yı rtı * Bez veya kâğ ı t gibi ş eylerin yı rtı lı rken çı kardı klarıses. cı z

* (çocuk dilinde) Ateş . * Kı zgı n yağ ı n içine bir ş ey atı lı nca ç ı kan ses.

cı z etmek * cı z diye ses çı karmak. * acıduymak. cı z sineğ i

* Bir tür büvelek. cı zbı z * Izgarada piş irilmiş(et). cı zgara cı zı k

* Toplu hâlde Türk müziği icra edilirken kullanı lan bir yaylıçalgıtürü. * Çizgi. *İ z.

cı zı ktı rma * Cı zı ktı rmak iş i. cı zı ktı rmak * Yazmak, karalamak. cı zı ldama * Cı zı ldamak iş i. cı zı ldamak * Cı zı rdamak. cı zı ltı cı zı ltı lı

* Cı zı rtı . * Cı zı rtı sıolan.

cı zı r cı zı r * Piş mekte olan kebabı n, yağ da kı zartı lan yiyeceğ in, kesilen camı n veya yazıyazarken kamı şkalemin çı kardı ğı sesi anlatı r. cı zı rdama * Cı zı rdamak iş i. cı zı rdamak * Cı zı r cı zı r ses çı karmak. * Boğ azı ndaki gı cı ktan dolayı kesik ve ince ses çı karmak. cı zı rdatma * Cı zı rdatmak iş i. cı zı rdatmak * Cı zı rdaması na yol açmak. * Kâğ ı t üzerinde ustaca kalem oynatmak veya beceriyle yazıyazmak. cı zı rtı cı zı rtı lı

* Cı zı rdama sesi. * Cı zı rdayan, cı zı rtı sıolan.

cı zlam * Kaçma, savuş ma. cı zlama cı zlamak

* Cı zlamak durumu. * Cı z diye ses çı karmak.

* Cı z etmek. cı zlamıçekmek (veya cı zlam etmek) * kaçmak, savuş up gitmek. -ci cibilliyet

* Bkz. -cı / - ci. * (huy ve ahlâk bakı mı ndan) Yaradı lı ş , maya.

cibilliyetsiz * Soysuz, sütü bozuk. cibilliyetsizlik * Cibilliyetsiz olma durumu. cibinlik cibre cici

* Sivrisinekten ve baş ka böceklerden korunmak için yatağı n üstüne ve yanları na gerilen çadı r biçiminde tül. * Sı kı lı p suyu alı nan üzüm ve baş ka meyvelerin posası . * Sevimli, cana yakı n, hoş , güzel, hoş a giden.

cici anne * Bazıçocukları n, büyük annelerine veya o yaş taki kadı n yakı nları na verdikleri ad. * Üvey ana, üvey anne. cici bici * Süslü giysi veya süs eş yası . cici mama * Kadı nlarla düş üp kalkmaya baş layan toy bir erkekten söz edilirken onun bu iliş kilerine verilen ad. cicik

*İ nsan veya hayvan memesi.

cicili bicili * Göze çarpan süslerle bezenmiş . cicim * Ensiz olarak dokunmuşparçaları n yan yana eklenmesiyle oluş an, perde veya örtü olarak kullanı lan nakı ş lı ince kilim. cicim ayı * Balayı , yeni evlilerin ilk haftalarda dillerinden düş ürmedikleri sevgi sözü. cicim!

cicoz

* bir sevgi sözü. * alay yollu seslenme sözü. * Cam veya toprak bilyelerle oynanan bir çocuk oyunu. * Bu oyundaki bilyelerin her biri. * Hiç yok.

cicozlama * Cicozlamak durumu. cicozlamak

* Kaçmak, uzaklaş mak. cicozluk * Cicoz olma durumu. cidal

cidalci cidar

cidden ciddî

* Savaş ma, cenk. * Ağı z kavgası , çekiş me. * Savaş çı . * Duvar. * Çeper. * Şakası z olarak, gerçekten. * Şaka olmayan, gerçek. * Ağı rbaş lı . * Titizlik gösterilen, önem verilen. * Tehlikeli, endiş e veren, ağ ı r, vahim. * Eğ lendirme amacıgütmeyen. * Gülmeyen. * Güvenilir, sağ lam. * Önemli. * Önem vererek, gerçek olarak.

ciddî ciddî * Ciddî bir biçimde, ciddî olarak. ciddîleş me * Ciddîleş mek iş i. ciddîleş mek * Ciddî bir durum almak. ciddîlik

* Ciddî davranı ş . * Ciddî durum.

ciddiye almak * inanmak, gerçek sanmak, önem vermek. ciddiyet * Ciddîlik, ağı rbaş lı lı k. ciddiyetsiz * Ciddiyeti olmayan, lâubali. ciddiyetsizlik * Ciddiyetsiz olma durumu. cif

* Bir malı n fiyatı na sigorta ve navlun ücretinin de katı lmı şolduğ unu gösteren İ ngilizce bir terimin baş harflerinden oluş turulmuşbir kı saltma. cife

* Leş . *İ ğ renç ş ey.

cigara ciğ er

* Bkz. sigara. * Akciğerlerle karaciğ erin ortak adı . * (kasaplı kta) Akci ğ er, yürek ve karaciğ erin oluş turduğ u takı m. * Yürek, iç.

ciğ er acı sı * Evlât acı sı . ciğ er kebapçı sı * Ciğer kavurup satan kimse. ciğ er otları * Yapraklarıkara yosunları ndan bir bitki sı nı fı . ciğ er otu * Düğ ün çiçeğ igillerden, çok yı llı k otsu bir bitki (Hepatica). ciğ er sarma *İ nce kı yı lmı şak ve karaciğ er, pirinç, yağ , çam fı stı ğ ı , kuşüzümü, yeş il soğan, yumurta ve baharat karı ş ı mı yla fı rı nda piş irilen bir kebap türü. ciğ er sotesi * Sote. ciğ er yarası * Ciğer acı sı . ciğ er, kebap olmak * büyük bir acı ya uğramak, yüreğ i yanmak. ciğ erci * Kesilen hayvanları n ciğer, baş , ayak, iş kembe gibi parçaları nısatan kimse, sakatatçı . * Ciğer piş irip satan kimse. ciğ erdeldi * Kumaşüzerine küçük delikler açı larak yapı lan iş leme. * Bu delikleri açmakta kullanı lan ucu sivri küçük araç. ciğ eri (veya yüreğ i) sı zlamak * çok acı mak, derin bir acı ma duygusuyla üzülmek. ciğ eri beşpara etmez * değ ersiz, aş ağı lı k (kimse). ciğ eri parçalanmak * Bkz. yüreğ i parçalanmak. ciğ eri yanmak * çok acıve sı kı ntıçekmek, büyük bir acı ya uğramak. ciğ erimin köş esi * çok sevdiğ im. * çok sevgili evlâdı m. ciğ erine iş lemek * çok dokunmak, (söz, kötü davranı ş ) etkilemek. ciğ erini delmek

* acı klıbir durum, kiş iye dayanı lmaz bir üzüntü vermek. ciğ erini okumak * onun aklı ndan geçenleri, gizli düş üncelerini bilmek. ciğ erini sökmek * bir kimseyi çok büyük zararlara uğratmak. ciğ erini yakmak * bir kimseye büyük bir acıçektirmek. ciğ erinin içini bilmek * çok yakı ndan tanı mak, her türlü düş üncesini bilmek. ciğ erleri bayram etmek * her zamankinden daha iyi cins sigara içen veya temiz havaya çı kan kiş ilerin söylediği söz. ciğ erpare cihan

cihangir

* Çok sevilen (kimse). * Evren, âlem. * Dünya. * Dünyanı n büyük bir bölümünü eline geçiren.

cihangirane * Ülkeler fetheden cesur kahraman. cihangirlik * Cihangir olma durumu. cihanıtutmak * dünyayıtutmak. cihannüma * Her yanıgörmeye elveriş li, camlıçatıkatıveya taraça, kule. * Dünya haritası . cihanş inas * Dünyayı tanı mı ş , herş eyi yerli yerinde bilen kimse. cihanş ümul * Evrensel, üniversal. cihar * (tavla oyununda zarlar için) Dört. ciharı dü ciharı se ciharı yek

* Oyunda zarlardan birinin dörtlü, öbürünün ikili düş mesi. * Oyunda zarlardan birinin dörtlü, öbürünün üçlü düş mesi. * Oyunda zarlardan birinin dörtlü, öbürünün birli düş mesi.

cihat * Din uğ runa yapı lan savaş . cihat açmak

* savaşiçin çağ rıyapmak. cihaz * Aygı t, alet, takı m. * Çeyiz. cihazlanma * Donanı ma sahip olma, teknolojik geliş melerin en son ürünleriyle donatı lma. cihazlanmak * Teknolojik geliş melerin en son ürünleriyle donatı lmak. cihet cihetiyle

* Yön, yan, taraf. * -den dolayı , -den ötürü, sebebiyle.

-cik * -cı k / -cik. -cil cilâ

cilâ topu

* -cı l / -cil. * Bir ş eyi parlatmak için kullanı lan kimyasal birleş ik. * Parlaklı k. * Gereksiz süs, gösteriş . * Cilâ eriyiğini yüzeye sürtmede kullanı lan, dı ş ıdokuma bezden, içi yı kanmı şyün veya pamuktan hazı rlanan

topaç. cilâ vermek * aydı nlatmak. cilâ yağ ı * Cilâ topunun, cilâlanacak yüzeyde kolayca kayması nı sağlayan, asitsiz, renksiz ve reçinesiz ince yağ . cilâcı

* Cilâ yapan, eş yaya cilâ vuran kimse.

cilâcı lı k * Eş yaya cilâ vurma iş i. cilâlama cilâlamak

cilâlanma

* Cilâlamak iş i. * Cilâ sürmek, cilâ vurmak. * Pürüzünü gidererek parlatmak. * Neş esini artı rmak. * Cilâlanmak iş i.

cilâlanmak * Cilâlamak iş ine konu olmak. cilâlatma

* Cilâlatmak iş i.

cilâlatmak * Cilâlamak iş ini yaptı rmak. cilâlı

* Cilâsıolan, cilâ sürülmüş , cilâ ile parlatı lmı ş , mücellâ.

Cilâlı TaşDevri * Tarihten önceki zamanları n ayrı ldı ğıüç devirden biri. cilâsı z cilâsun cilban

* Cilâ sürülmemişveya cilâsıkalmamı şolan. * Yiğit, eli çabuk, becerikli kimse. * Çok küçük taneli fasulye.

cilbent * Klâsör. cildiye cildiyeci

* Deri hastalı kları , dermatoloji. * Deri hastalı klarıuzmanı , dermatolog.

cildiyecilik * Cildiyeci olma durumu. cilt * Deri, ten. * Formalarıveya yaprakları birbirine dikilerek veya yapı ş tı rı larak bir kitaba geçirilen deri, bez veya kâğ ı tla kaplıkapak. * Bir eserin ayrı ayrıbası lan bölümlerinden her biri. cilt evi

* Cilt iş leri yapan dükkân, ciltçi.

cilt kapağı * Forma veya fasikül hâlinde yayı mlanan eserlerin bir örnek ciltlenip kullanı lması için hazı rlanan bez veya plâstik kaplanmı şkalı n karton. ciltçi

ciltçilik

* Kitaplarıciltleyen kimse, mücellit. * Cilt evi. * Ciltçinin iş i, mücellitlik.

ciltleme * Ciltlemek iş i. ciltlemek ciltlenme

* Kitaba cilt yapmak. * Ciltlenmek iş i.

ciltlenmek * Ciltlemek iş i yapı lmak.

ciltletme

* Ciltletmek iş i.

ciltletmek * Ciltlemek iş ini yaptı rmak. ciltli * Ciltlenmişolan. ciltlik

ciltsiz cilve

* Cilt yapmaya yarayan malzeme. * Ciltlerden oluş an takı m. * Ciltlenmemişolan. * Hoş a gitmek için yapı lan davranı ş , kı rı tma, naz. * Görünme, ortaya çı kma, tecelli.

cilve etmek (veya yapmak) * nazlanmak, kı rı tmak. cilvebaz

* Cilve yapan, cilveli davranan kimse.

cilvekâr * Cilveli. cilvelenme * Cilvelenmek iş i. cilvelenmek * Cilve yapmak. cilveleş me * Cilveleş mek iş i. cilveleş mek * Karş ı lı klıcilve yapmak. * Birbirine çok yakı n arkadaş mı şgibi takı lmak. cilveli * Cilvesi olan, cilve yapan, cilvekâr. cilvesiz cim

* Cilvesi olmayan. * Arap alfabesinde c sesini gösteren harfin adı .

cim karnı nda bir nokta * hiçbir bilgisi olmayan, cahil. * acemi, toy. cima

* (insanlarda) Çiftleş me, cinsel iliş ki.

cimbakuka * Çelimsiz ve biçimsiz (kimse). cimcime

* Küçük ve tatlı bir tür karpuz. * Küçük ve sevimli (çocuk, kadı n). cimdallı * Bir tür oyun. cimnastik * Bkz. jimnastik. cimnastikçi * Bkz. jimnastikçi. cimri cimrice

* Elindeki parayıharcamaya kı yamayan. * Cimri gibi, cimriye yakı n.

cimrileş me * Cimrileş mek iş i. cimrileş mek * Cimri gibi davranmaya baş lamak. cimrilik

* Cimri olma durumu, pintilik, nekeslik.

cimrilik etmek * cimrice davranmak, pintileş mek. * daha az vermek, esirgemek. cin

cin

* Masallara ve bazıinançlara göre, göze görünmeyen yaratı k. * Akı llı , zeki. * Buğday, arpa, yulaf gibi tanelerden çı karı lan ve ardı çla kokulandı rı lan bir tür alkollu içki.

cin * (Cenova ş ehrinin adı ndan) Pamuklu, kalı n kumaş tan giysi veya pantalon. cin cin bakmak * kurnazca bakmak. * uykusuz gözlerle bakmak. cin çalı ğı * çarpı k veya dı şgörünüş ü çirkin olan insanlar için kullanı lı r. cin çarpmak * (bir inanı ş a göre, cinlerin öfkesiyle) inme inmek. cin çarpmı ş a dönmek * neye uğ radı ğ ı nıbilemeyecek kadar kötü bir duruma düş mek. cin darı sı * Bkz. cin mı sı rı . cin fikirli cin gibi

* Çok anlayı ş lı , çok kurnaz, zeki. * anlayı ş lıve zeki.

cin ifrit olmak (veya kesilmek) * son derece kı zmak öfkelenmek. cin mı sı rı * Bir tür ufak taneli mı sı r, cin darı sı . cin saçı

* Küsküt.

cin tutmak * (bir inanı ş a göre cinlerin etkisiyle) delirmek. cinaî cinas

cinaslı cinayet

* Cinayetle ilgili veya konusu cinayet olan. * Çok anlamlı bir kelimeye, her defası nda baş ka bir anlam yükleyerek birbirine yakı n birkaç yerde kullanma. * Çok anlamıolan bir kelimenin iyi anlamı nıkullanı r görünerek kötüsünü öne çı karma. * Cinasıolan, cinas sanatıbulunan. * Adam öldürme. * Adam öldürme derecesinde ağı r suç.

cinayet iş lemek * adam öldürmek. cinci * Cin çağ ı rma ve onlarla konuş ma gibi bir iddia ile geçim sağlayan (kimse). cingil cingöz

* Bkz. cı ngı l. * Açı kgöz, hiç aldatı lmayan.

cini tutmak * çok sinirlenmek. cinlenme * Cinlenmek durumu. cinlenmek * Öfkelenmek. cinler cirit (veya top) oynamak * o yer ı ssı z olmak. cinleri ayağ a kalkmak * sinirlenmek. cinleri baş ı na toplanmak (veya üş üş mek) * öfkelenmek. cinleş me

* Cinleş mek iş i.

cinleş mek * Cin gibi davranmak.

cinli

cinnet

*İ çinde cinlerin olduğ una inanı lan. * Öfkeli, sinirli (kimse). * Delilik.

cinnet geçirmek * delirmek, aklı nıkaçı rmak. cins

* Tür, çeş it. * Araları nda ortak özellikler bulunan varlı klar topluluğu. * Soy, kök, ası l. * Garip, tuhaf. * Pek çok ortak özellikleri bulunan türler topluluğ u. * Yüksek nitelikte olan.

cins cibilliyet * Nitelik, ası l; soy sop. cins cins * Çeş itli, çeş it çeş it. * Türlerine göre. cins isim * Cins ismi. cins ismi cinsel

* Bir türden olan varlı kları n adı : Kedi, nehir, düş ünce, annelik gibi. * Bkz. cinsî.

cinsel taciz * Ahlâksı zca ve ulu orta veya gizlice söz ve davranı ş larla karş ı cinse eziyet etme, tedirginlik ve sı kı ntıverme. * Çalı ş ma hayatı nda ekonomik güç, üst makam veya baş ka etkili bir göreve sahip olanları n, genellikle karş ı cinsi ahlâk dı ş ıbirtakı m tutum ve davranı ş larla cinsel yönden sı kı ntı ya sokup rahatsı z etmesi. cinsellik cinsî

* Cinsel özelliklerin bütünü. * Cinsiyetle ilgili, cinsel, eş eysel.

cinsilâtif * Kadı n; güzel, alı mlı , hoş a giden kadı n. cinsiyet cinslik

* Bireye, üreme iş inde ayrıbir rol veren ve erkekle diş iyi ayı rt ettiren özel bir yaratı lı ş , eş ey, cinslik, seks. * Cinsiyet.

cinslik bilimi * Cinsiyetle ilgili sorunları inceleyen bilim, seksoloji. cinsliksiz * Cinsliği olmayan, erkek veya diş i olmayan, eş eysiz. cinyolu

* Tarlaları n arası nda görülen verimsiz topraklar. cip * Her türlü arazide kullanı labilen ufak, hafif, motorlu taş ı t. cips ciranta cirim

cirit

*İ nce, yuvarlak kesilerek kı zartı lmı şpatates. * Bir senedi ciro eden kimse. * Hacim, oylum. * Miktar, tutar, bölüm. * At koş turup birbirine değnek atarak topluca oynanan oyun. * Bu oyunda atı lan değnek.

cirit atma * Atletizmin ciridi fı rlatmaya dayanan dalı . cirit atmak * (bir yerde) çokça bulunmak, sı k dolaş mak ve serbestçe davranmak. cirit oynamak * istediğ i biçimde, keyfince davranmak. cirit oyunu * Cirit. cirit ucu

* Cirit sopası nı n ucundaki demir, temren.

ciritçi * Cirit oynayan kimse. ciro

* Bir ticaret senedinin, alacaklıtarafı ndan baş kası na çevrilmesi ve senedin arkası na gereken yazı nı n yazı lı p imza edilmesi. ciro etmek * bir ticaret senedinin veya çekin arkası na gereken yazı yıyazmak. cisim

cisimcik

* Maddenin biçim almı şdurumu. * Gövde, beden, vücut. * Küçük cisim. * Atom taneciği.

cisimlenme * Cisimlenmek iş i, tecessüm. cisimlenmek * (cismi olmayan bir ş ey için) Cisim durumuna gelmek, tecessüm etmek. cisimleş me * Cisimleş mek durumu. cisimleş mek

* Cisim hâline gelmek, tecessüm etmek. cismanî * Cisimle, bedenle ilgili. * Dinî bir inanı ş la ilgili düş üncelere bağlıolmayarak, yalnı z maddî temellere dayanan, ruhanî karş ı tı . cismanîlik * Maddîlik. cismen civan

civanı m!

* Cisim olarak, vücutça, bedence. * Yakı ş ı klıgenç erkek veya genç kadı n. * Genç ve yakı ş ı klı olan. * bir sevgi sesleniş i.

civankaş ı * Bir tür nakı şve iş leme. civanmert * Mert yaradı lı ş lı , yüce gönüllü, yiğit. civanmertlik * Civanmert olma durumu. civanperçemi * Birleş ikgillerden, birçok türleri olan bir kı r bitkisi, kandil çiçeğ i (Achillea millefolium). civar

* Yöre, yakı n yer, dolay.

civciv * Kümes hayvanları nı n yumurtadan yeni çı kmı şyavrusu. civcivli civcivlik civelek

civeleklik

* Gürültülü patı rtı lı , telâş lı . * Sekiz on haftalı k oluncaya kadar civcivlerin bakı mı na ayrı lan kümes. * Canlı , ne ş eli ve sokulgan. * Yeniçeri ocağı na yeni girmişdelikanlı . * Civelek olma durumu.

ciyak ciyak * Bkz. cı yak cı yak. ciyaklama * Cı yaklama. ciyaklamak * Cı yaklamak. cizvit

*İ sa Derneğ i denilen bir Hristiyan derneğ inin üyesi.

cizye Cl

* Müslüman devletlerde Müslüman olmayanlardan alı nan bir çeş it vergi. * Klor`un kı saltması .

Co * Kobalt`ı n kı saltması . coğ rafî

* Coğ rafya ile ilgili.

coğ rafî durum * Bir yerin çevresi ile ilgisinin tespiti veya görünümü. coğ rafik

* Coğ rafî.

coğ rafya * Yeryüzünü fizikî, ekonomik, beş erî, siyasî, yönlerden inceleyen bilim. * Bir yeryüzü parçası nı , bir bölgeyi, bir ülkeyi belirleyen, niteleyen, fizikî, ekonomik, beş erî, siyasî gerçekliklerin tümü. coğ rafyacı * Coğ rafya araş tı rmalarıyapan kimse. * Coğ rafya öğ retmeni. coğ rafyacı lı k * Coğ rafyacıolma durumu veya coğ rafyacı nı n mesleğ i. cokey * Yarı şatları na binen, yetenekleri bu amaca göre geliş tirilmişkimse. cokeylik

* Cokeyin yaptı ğıiş .

conta

* Geçirmezliğ i sağ lamak için, sı kı ş tı rı lmı şiki yüzey arası na yerleş tirilmiş , genellikle kauçuk ve kurş undan yapı lan ince parça. contalama * Contalamak iş i. contalamak * Conta koymak veya yerleş tirmek. cop * Kalı n kı sa değnek. * Polislerin kullandı ğ ıaraç veya lâstik sopa. coplama * Coplamak iş i. coplamak * Copla vurmak, copla dövmek. coplanma * Coplanmak iş i. coplanmak * Copla dövülmek.

coplatma

* Coplatmak iş i.

coplatmak * Coplamak iş ini yaptı rmak. corum * Balı k akı nı . * Uskumruları n büyük balı klardan korkarak kı yı ya sı ğ ı nmasıdurumu. coş ku * Genellikle büyük bir istekle ortaya çı kan geçici hayranlı k veya heyecan durumu. * Sevinç gösterileriyle beliren güçlü heyecan. * Salgıbezleri ve dinamik etkinliklerle kendine özgü iliş kileri bulunan iç veya dı şuyaranları n kamçı ladı ğı güçlü duygu durumu. * Bir düş ünceyle, bir duyguyla dolarak yücelme; ruhun kendini aş ı p yücelmesi, heyecan. coş kulanma * Coş kulanmak iş i. coş kulanmak * Coş kulu duruma gelmek. coş kulu

* Coş kusu olan.

coş kun * Coş muşolan. coş kunca

* Coş kun (bir biçimde).

coş kunlaş ma * Coş kunlaş mak iş i. coş kunlaş mak * Coş kun bir duruma gelmek. coş kunluk * Coş kun olma durumu veya coş kunca yapı lan iş . coş ma coş mak

coş turma

* Coş mak iş i, galeyan. * Duygu ve düş ünceleri güçlü bir tepki ile dı ş arı vurmak, galeyan etmek. * (doğa olayları ndan herhangi biri) Birdenbire çoğalı p hı zlanmak. * Coş turmak iş i.

coş turmak * Coş ması nısağ lamak, coş ması na yol açmak. coş turucu * Coş turan. coş turuculuk * Coş turucu olma durumu. coş turulma * Coş turulmak iş ine konu olmak.

coş turulmak * Coş mak iş i yaptı rı lmak. coş untu cömert

* Coş ku, heyecanlıdavranı ş . * Para ve malı nıesirgemeden veren, eli açı k, selek, semih. * Verimli.

cömert davranmak * sakı nmadan, esirgemeden bol bol vermek. cömertçe * Cömert bir biçimde, sakı nmadan, bol bol. cömertleş me * Cömertleş mek iş i. cömertleş mek * Cömertçe davranmak. cömertlik * El açı klı ğ ı , verimlilik, semahat, mürüvvet. cönk * Büyük yelkenli gemi. * Saz ş airlerinin, kendilerinin veya baş kaları nı nş iirlerini derledikleri, uzunlaması na açı lan, deri kaplıdefter. Cr * Krom'un kı saltması . crescendo * Çalgı lar giderek daha yüksek ses verecek biçimde çalı nma durumu. Cs Cu

* Sezyum'un kı saltması . * Bakı r'ı n kı saltması .

-cu * Bkz. -cı / -ci. cudam cuk -cuk

* Beceriksiz, güçsüz, görgüsüz kimse. * Bkz. aş ağ ıcuk oturmak. * Bkz. -cı k / -cik.

cukka * Hayvan ve insan memesi. cukkayıyutmak * oyunda ütülmek. -cul

* Bkz. cı l /-cı l.

cuma

* Haftanı n altı ncıgünü, perş embe ile cumartesi arası ndaki gün. * Cuma namazı .

cuma gecesi * Perş embeyi cumaya bağlayan gece. cuma namazı * Cuma günü öğ len ibadetinde cemaatle kı lı nan namaz. cumartesi * Haftanı n yedinci günü, cuma ile pazar arası ndaki gün. cumartesi kibarıgibi süslenmek * özentili fakat zevksiz süslenmek. cumba

* Yapı ları n üst katları nda, ana duvarları n dı ş ı na, sokağa doğ ru çı kı ntıyapmı şbalkon. * Eski evlerde pencere hizası ndan sokağ a doğru çı kı ntı sıolan kafesli bölüm.

cumbadak * Suya düş en bir cismin çı kardı ğ ısesi anlatmak için düş mek fiiliyle birlikte kullanı lı r. cumbalak * Takla. cumbalama * Cumbalamak iş i. cumbalamak * Bir parçanı n dar kenarı ndaki testere izi veya benzeri girinti ve çı kı ntı larıdüzeltmek. cumbalatma * Cumbalatmak iş i. cumbalatmak * Cumbalamak iş ini yaptı rmak. cumbalı * Cumbasıolan (yapı ). cumbası z * Cumbasıolmayan (yapı ). cumbul cumbul * Aş ı rıölçüde içilmişiçkinin veya yenmişsulu yemeğ in vücutta çı kardı ğı sesi anlatı r. cumbuldama * Cumbuldamak iş i. cumbuldamak * Bir kabı n içinde çalkalanı p ses çı karmak. cumbuldatma * Cumbuldatmak iş i. cumbuldatmak * (bir sı vıiçin) Bir kabı n içinde çalkalamak. cumburdama * Cumburdamak durumu.

cumburdamak * Cumburtu sesi çı karmak. cumburlop * Ağı r bir cismin suya düş tüğü zaman çı kardı ğ ısesi anlatmak için kullanı lı r. cumburtu * Suya düş en ağı r bir cismin veya çalkalanan suyun çı kardı ğ ıses. cumhur * Halk. * Topluluk. cumhur cemaat * Cümbür cemaat. cumhura muhalefet kuvveihatadandı r * halkı n tuttuğ u bir davaya karş ıçı kı lmaz. cumhurbaş kanı * Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde devlet baş kanı , reisicumhur. cumhurbaş kanlı ğ ı * Cumhurbaş kanıolma durumu. * Cumhurbaş kanı nı n makamı . cumhurca * Toplu olarak, hep birlikte. cumhuriyet * Milletin, egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği millet vekilleri aracı lı ğ ıile kullandı ğ ıdevlet biçimi. Cumhuriyet Bayramı * 29 Ekim 1923'te kurulan Cumhuriyeti kutlamak üzere yasayla kabul edilmişolan resmî bayram. cumhuriyetçi * Cumhuriyet yanlı sıolan kimse. cumhuriyetçilik * Cumhuriyet yanlı sıolma durumu. cumhuriyetperver * Cumhuriyetçi, cumhuriyet yanlı sı . cumhurreisi * Bkz. cumhurbaş kanı . cunda cunta cuntacı

* Yatay serenlerin her iki baş ı . * Bir ülkede yönetime el koyan kimselerden oluş an kurul. * Cunta üyesi.

cup * Suya düş en bir ş eyin çı kardı ğı sesi anlatmak için kullanı lı r. cuppadak

* Cumbadak. cura * Tezene ile çalı nan iki veya üç telli halk sazı . * Bir çeş it küçük atmaca. * Ufak tefek, geliş memiş . cura zurna * Bir çeş it küçük zurna. curacı * Cura yapan veya çalan kimse. curcuna

* Gürültülü, karı ş ı k durum. * Alaturka müzikte hı zlıbir usul.

curcunalı * Curcuna içinde olan (yer, ses, hava). curcunaya çevirmek, döndürmek (veya curcunaya vermek) * ortalı ğıkarı ş ı k, gürültülü duruma sokmak. curnal

* Bkz. jurnal.

curnata * Bı ldı rcı n sökünü. cuş iş -cü

* Coş kunluk, coş ma. * Bkz. -cı / -ci.

cübbe

* Hukukçuları n, üniversitede belli bir aş amaya ulaş mı şbilim adamları nı n elbise üstüne giydikleri uzun, yanlarıgeniş , düğmesiz giysi. cübbe gibi * çok genişve uzun (giysi). cübbeci * Cübbe yapan ve satan kimse. cübbeli cüce

* Cübbe giymişolan. * Boyu, normalden çok daha kı sa olan (kimse). * Geliş memiş .

cüceleş me * Cüceleş mek durumu. cüceleş mek * Cüce durumuna gelmek. cücelik * Cüce olma durumu. cücük

* Filiz, tomurcuk. * Kümes hayvanları nı n yavrusu, civciv. * Kuşyavrusu. * Soğan, marul gibi katmerli bitkilerin en iç bölümü. * Bir ş eyin küçüğü veya onu andı ran bir parçası . cücüklenme * Cücüklenmek iş i. cücüklenmek * Filizlenmek. cücükleş me * Cücükleş mek durumu. cücükleş mek * Filizlenme durumu almak. cüda * (yurt, baba ocağ ıgibi çok sevilen ş eylerden) Ayrı lmı şolan, uzak kalmı şolan. cüda etmek * ayı rmak. cühelâ -cük

* Bilgisizler, cahiller. * Bkz. -cı k /-cik.

-cül * Bkz. -cı l /-cil. cülûs cülûsiye

* Hükûmdarlı k tahtı na çı kma, tahta oturma. * Hükümdarları n cülûs törenlerinde dağı ttı ğ ıbahş iş . * Şairlerin tahta çı kan padiş ah için yazdı ğ ış iir.

cümbür cemaat * Toplu olarak, hepsi birden, cumhur cemaat. cümbüş * Eğ lenti. * Maden gövdeli, tambura benzer bir saz. * Canlı lı k, coş ku. cümbüşyapmak * toplu hâlde eğ lenmek. cümbüş çü * Cümbüşçalan (kimse). cümbüş lü * Eğ lentili, hareketli. cümle

* Dizge, sistem. * Bir yargıbildirmek için tek baş ı na çekimli bir fiil veya çekimli bir fiille kullanı lan kelimeler dizisi, tümce. * Bütün, hep, herkes.

cümle âlem * Herkes. cümle bilgisi * Bir cümleyi oluş turan kelime ve kelime gruplarıarası ndaki iliş kiyi inceleyen ve sı nı flamalar yapan, dil bilgisinin ana bölümlerinden biri, tümce bilgisi, söz dizimi. cümle kapı sı * Yapı larda ana kapı . cümlecik * Önerme. * Küçük cümle. cümlenin ögeleri * cümlenin kuruluş unda baş lı ca görevleri yüklenmişolan kelimeler, özne, tümleç, yüklem. cümlesi cümleten

* Hepsi. * Hep birden.

cümudiye * Buzul. cünha * Cürüm derecesindeki suç, kabahatten ağ ı r ve cinayetten hafif olan suç. cünun cünüp cünüplük

* Delilik. * Cinsel iliş kiden sonra, dinin buyurduğ u biçimde henüz yı kanmadı ğı için temiz sayı lmayan (kimse), cenabet. * Cünüp olma durumu.

cüppe * Bkz. cübbe. cür'et

* Yüreklilik, ataklı k, cesaret. * Düş üncesizce, saygı yıaş an davranı ş .

cür'et etmek * ataklı k etmek, yüreklilikle davranmak. cür'etkâr

* Atak, cür'etli.

cür'etkârlı k * Cür'etkâr olma durumu. cür'etlenme * Cür'etlenmek durumu. cür'etlenmek * Cür'etli davranmak. cür'etli

* Cür'eti olan.

cür'etsiz

* Cür'eti olmayan.

cürmümeş hut * Suçüstü. cürmümeş hut hâlinde * suçu iş lerken, suç üstü yakalanmak. cüruf * Maden posası , demir boku, dı ş kı . * Kaloriferlerden çı kan yanmı şkömür artı ğı . cürüm * Suç. * Yanlı ş lı k, kusur veya hatadan doğ an durum. cüsse *İ nsan gövdesi. cüsseli cüssesiz cüz

cüzam

*İ ri yapı lı , iri gövdeli, iri yarı(insan). *İ nce yapı lı , ufak tefek, güçsüz. * Bir bütünü oluş turan bölümlerden her biri. * Kur'an`ı n bölünmüşolduğ u otuz parçadan her biri. * Bası lıeserlerin ayrıbir kapak içinde satı ş a çı karı lan bir veya birkaç formalı k bölümü, fasikül. * Hansen basilinin sebep olduğu deri hastalı ğ ı .

cüzamlı * Cüzam hastalı ğ ı na tutulmuşolan. cüzdan * Cebe girecek büyüklükte, para ve kâğı t koymaya yarar küçük çanta. * Bir kimsenin kimliğini bildirmek için resmî bir yerden kendisine verilen, cep defteri biçimindeki belge. cüz'î * Az, azı cı k, pek az. * Tikel. -ç * Küçültme eki. çÇ

* Türk alfabesinin dördüncü harfi. Çe adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz, katı ş ı k, diş- diş eti ünsüzünü gösterir. çç -ça / -çe -ça / -çe

* Türk alfabesinin dördüncü harfi. * Bkz. -ca / -ce (I). * Bkz. -ca / -ce (II).

çaba

* Herhangi bir iş i yapmak için ortaya konan güç, zorlu, sürekli çalı ş ma, ceht.

çaba göstermek * bir iş i baş armak için çalı ş mak, uğraş mak. çaba harcamak * bir iş i yapabilmek için elden gelen bütün gücü kullanmak. çabalama

* Çabalamak iş i.

çabalama kaptan ben gidemem * bu iş i yapacak güçte değ ilim, zorlamanı n yararıyok. çabalamak * Güç bir durumdan kurtulmaya uğ raş mak. * Bir iş i baş armak için uğ raş mak. çabalanma * Çabalanmak iş i. çabalanmak * Çabalamak iş i yapı lmak. çabalayı ş * Çabalamak iş i veya biçimi. çabucacı k * Çabucak, sür'atle. çabucak

çabuk

* Çok çabuk, vakit geçirmeden, çabucacı k, hı zla, sür'atle. * Kı sa sürede ve kolaylı kla. * Alı ş ı landan veya gösterilenden daha kı sa bir zamanda, tez, yavaşkarş ı tı . * Hı zlı . * Acele et, oyalanma" anlamı nda.

çabuk çabuk * Çabuk olarak, ivedilikle. çabuk ol (veya çabuk) * çabuk davran, çabuk işgör, oyalanma!. çabuk parlayan çabuk söner * olağ an sayı lmayacak kadar kı sa bir zamanda olan bir geliş menin sürekli olamayacağı nıanlatı r. çabukça

* Çabucacı k, oldukça çabuk.

çabuklaş ma * Çabuklaş mak iş i. çabuklaş mak * Çabukluk kazanmak, hı zlanmak. çabuklaş tı rı lma * Çabuklaş tı rı lmak iş i. çabuklaş tı rı lmak

* Çabuklaş mak iş i yaptı rı lmak. çabuklaş tı rma * Çabuklaş tı rmak iş i, tacil. çabuklaş tı rmak * Bir iş e çabukluk vermek, tesri etmek. çabukluk çaça

* Çabuk olma durumu hı z, sür'at. * (ticaret gemilerinde) Eski ve usta gemici. * Genel ev iş leten kadı n, mama.

çaça balı ğı * Hamsigillerden küçük bir balı k (Clupea sprattus). çaçaça * Meksika'dan yayı lmı ş , hareketli, modern bir dans. çaçaron

* Karş ı sı ndakini susturacak biçimde ve çok konuş an, çenesi kuvvetli, geveze.

çaçaronca * Çaçarona yakı ş ı r (bir biçimde). çaçaronluk * Çaçaron olma durumu veya çaçaronca davranı ş . çadı r * Keçe, deri, kı l dokuma veya sı k dokunmuşkalı n bezden yapı larak direklerle tutturulan, taş ı nabilir barı nak, çerge, oba, otağ. * Gölgelik olarak kullanı lan tente veya ş emsiye. çadı r ağ ı rş ağ ı * Çadı rı n direk baş lı ğ ı . çadı r bezi * Pamuk veya ketenden dokunmuşkalı n, sı k bir tür bez. çadı r çanağı * Çadı r direğ inin ucunda, çadı r bezini tutmaya yarayan oyuk ağ aç. çadı r çatı * Orta noktadan baş layarak dört tarafa bakan yüzeyi bulunan ve kare piramit biçimindeki çatı . çadı r çiçeğ i * Nilüfergillerden, Çin ve Amerika ı rmakları nda yetiş en, büyük yapraklı , pembe ve beyaz çiçekli bir bitki (Euryaleferox). çadı r devlet * Göçebe boy ve aş iretlerden oluş an devlet. çadı r direğ i * Çadı rı n düzgün ve gergin kurularak çökmemesini sağlayan orta direk. çadı r kurmak * çadı rıiçinde oturulabilecek bir duruma getirmek. çadı r tiyatrosu * Oyunları nıve diğ er gösterilerini çok büyük bir çadı r içinde halka sunan gezici tiyatro veya gösteri grubu.

çadı r uş ağı * Maydanozgillerden, öz suyu hekimlikte kullanı lan bir bitki (Dorema ammoniacum). çadı r yı kmak * kurulu olan çadı rları söküp toplamak. çadı rcı

* Çadı r yapan veya satan kimse.

çadı rcı lı k * Çadı r yapma veya satma iş i. çadı rlı

* Çadı rı olan. * Çadı ra yerleş mişolan.

çadı rlı ordugâh * Çadı rlarda barı ndı rı lan askerî güç. çağ

* Zaman parçası , vakit. * Hayatı n çocukluk, gençlik gibi türlü dönemlerinden her biri, yaş . * Kendine özgü bir özellik taş ı yan zaman parçası , dönem, devir. * Tarihin ayrı ldı ğ ıdört büyük bölümden her biri, kurun. * Bir ş eyin uygun, elveriş li zamanı . * Bir katmanı n oluş tuğ u süre.

çağaçmak * herhangi bir bakı mdan öncekilerden farklıolan yeni bir evrensel gidiş e yol açmak. çağdı ş ı

* Çağ ı n gerektirdiğ iş artları n gerisinde kalmı ş , köhne. * Askerliğ e alı nma çağı dı ş ı nda.

çağdı ş ıolmak (veya kalmak) * yedek askerlik çağı nıdoldurmuşolmak. çağdı ş ı lı k * Çağdı ş ıolma durumu. çağ a çağ anak çağ anoz

* Çocuk, bebek. * Bkz. çalgıçağanak. * Kabukluları n ön ayaklı lar alt takı mı ndan, eti için avlanan, pavuryaya benzer küçük su hayvanı (Carcinus).

çağ anoz gibi * eğ ri büğrü (kimse). Çağ atayca * Adı nı Cengiz`in ikinci oğ lu Çağatay`dan alan, Doğ u Türkçesinin XV. yüzyı lda oluş an yazıdili. çağ cı l

* (insan için) Çağ ı n yeniliklerini benimseyen, ona göre davranan, asrî, modern. * Tekniğ in, bilimin yeniliklerinden yararlanan, modern.

çağ cı llaş ma * Çağ cı llaş mak iş i, asrîleş me, modernleş me.

çağ cı llaş mak * Çağ ı n yeniliklerine uygun duruma gelmek, asrîleş mek, modernleş mek. çağ cı llaş tı rma * Çağ cı llaş tı rmak iş i, modernleş tirmek. çağ cı llaş tı rmak * Çağ ı n gereklerine uydurmak, asrîleş tirmek, modernleş tirmek. çağ cı llı k * Çağ cı l olma durumu, asrîlik, modernlik. çağ daş

* Aynıçağda yaş ayan, muası r. * Bulunulan çağ ı n anlayı ş ı na, ş artları na uygun olan, modern, muası r.

çağ daş laş ma * Çağ daş laş mak iş i, muası rlaş ma. çağ daş laş mak * Çağ ı n tutumuna, anlayı ş ı na, gereklerine uymak, muası rlaş mak. çağ daş laş tı rma * Çağ daş laş tı rmak iş i. çağ daş laş tı rmak * Çağ daş laş ması na yol açmak. çağ daş lı k * Çağ daşolma durumu, modernlik. çağ ıgeçmek * eskimek, dönemi veya modasıgeçmek. çağ ı l çağı l * Çağ ı ldayarak akan suları n sesini yansı lar. çağ ı ldama * Çağ ı ldamak iş i. çağ ı ldamak * Sular akarken taş lara, kayalara çarparak ses çı karmak. çağ ı ldayı ş * Çağ ı ldamak iş i veya biçimi. çağ ı ltı

* Suyun, akarken taş lara, kayalara çarparak çı kardı ğı ses.

çağ ı ltı lı * Çağ ı ltı sıolan. çağ ı n gerisinde kalmak * geliş melere ve yeni düş üncelere uyum sağ layamamak, ayak uyduramamak. çağ ı nıaş mak * düş ünce, tutum ve davranı ş ları yla bulunduğ u çağ dan daha ileride olmak. çağ ı ra çağ ı ra * Sürekli çağ ı rarak.

çağ ı rı çağ ı rı cı

çağ ı rı lma

* Davetli. * Çağ ı rıiş ini yerine getiren kiş i, davetçi. * Sahnede oyuncularıtakdim eden kimse. * Çağ rı lma.

çağ ı rı lmak * Çağ rı lmak. çağ ı rı m

çağ ı rı ş çağ ı rma çağ ı rmak

çağ ı rtı çağ ı rtkan çağ ı rtma

* Çağ ı rma iş i. * Ruh çağı rma sı rası nda seans. * Çağ ı rmak iş i veya biçimi. * Çağ ı rmak iş i. * Birinin gelmesini kendisine yüksek sesle söylemek, seslenmek. * Herhangi birinin bir yere gelmesini istemek, davet etmek. * Binmek için bir araç istemek. * (yüksek sesle) Şarkı , türkü söylemek. * Çağ ı rma sesi. * Ötüş üyle kendi türünden olan kuş ları n çevresine toplanmasıiçin avcı ları n yararlandı ğı kuş , çı ğ ı rtkan. * Çağ ı rtmak iş i.

çağ ı rtmaç * Tellâl. çağ ı rtmak * Çağ ı rmak iş ini yaptı rmak. çağ la

çağ lama

* Olmamı ş , ham yemiş . * Badem, kayı sı , erik gibi tek çekirdekli yemiş lerin körpe iken yenilebilen ham ş ekli. * Çağ lamak iş i.

çağ lamadan çatlamak * gerekli olgunluğa eriş meden olgun davranı ş larda bulunmak, büyüklük taslamak. çağ lamak * (akarsu) Köpürerek ve ses çı kararak coş kun bir biçimde akmak. * Coş mak. çağ lar * Çağ layan. çağ layan

* Küçük bir akarsuyun, çok yüksek olmayan bir yerden dökülüp aktı ğ ıyer, küçük ş elâle. çağ layı k * Yerden ses çı kararak, gürültüyle kaynayarak çı kan genellikle sı cak su, kaynak. çağ layı ş çağ ma çağ mak

* Çağ lamak iş i veya biçimi. * Çağ mak iş i. * (güneşı ş ı ğı ) Vurmak.

çağ nak * Döl kesesini dolduran ve dölütü içinde bulunduran sı vı , amnios suyu. çağ rı

* Birinin bir yere gelmesini isteme, davet. * Çağ rı cihazı .

çağ rıcihazı * Telefon sistemi ve ağ ıdüzeninde belli bir numara verilerek taş ı yanı na kolayca ulaş ı lması nıveya ona haber bı rakı lması nısağ layan alet. çağ rınumarası * Çağ rı cihazı nı n numarası . çağ rı cı

* Çağ ı rmak iş ini yapan, çağı rmak için giden kimse, davetçi. * Bazıyerlere girmek isteyenleri sı rasıgelince çağı ran kimse, mübaş ir.

çağ rı cı lı k * Çağ rı cı nı n görevi. çağ rı lı

* Bir toplantı ya, bir yere veya birinin yanı na çağrı lmı şkimse, davetli.

çağ rı lı k * Davet için yazı lan kâğı t, davetiye, okuntu. çağ rı lı ş çağ rı lma

* Çağ rı lmak iş i veya biçimi. * Çağ rı lmak iş i.

çağ rı lmak * Çağ ı rmak iş i yapı lmak. çağ rı m * Yüksek bir sesin yetiş ebileceğ i kadar uzaklı k. çağ rı sı z

* Çağ rı lmamı şveya çağ rı lmayan kimse.

çağ rı ş ı m

* Bir düş üncenin veya görüntünün, bir baş kası nıhatı rlatması . * Davranı ş lar, düş ünceler ve kavramlar arası nda yer ve zaman birliğ inin etkisiyle kurulan bağlantı lar sonucu, bilinç alanı na bunlardan birisi girince ötekini de bilince çekmesi olayı , tedaî. çağ rı ş ı m yapmak

* çağ rı ş tı rmak. çağ rı ş ı mcı * Çağ rı ş ı mcı lı k doktrini taraftarıolan (kimse). çağ rı ş ı mcı lı k * Bütün bellek iş lemlerini, aklı n bütün ilkelerini, hatta bellek hayatı nı n hepsini, düş üncelerin çağ rı ş ı mıile açı klamak isteyen doktrin. çağ rı ş ı mlı * Çağ rı ş ı mı olan. çağ rı ş ı msal * Çağ rı ş ı mla ilgili. çağ rı ş ı msı z * Çağ rı ş ı mı olmayan. çağ rı ş ma * Çağ rı ş mak iş i. çağ rı ş mak * Birbirini çağı rmak. * Hep birden bağı rarak yaygara etmek. çağ rı ş tı rma * Çağ rı ş tı rmak iş i. çağ rı ş tı rmak * Bir çağ rı ş ı ma yol açmak. * Akla getirmek, hatı rlatmak, andı rmak. * Benzemek, andı rmak. -çak çâk

*İ simden isim yapma eki. * Yı rtı k, yarı k.

çâk çâk (olmak) * çok yı rtı k, lime lime, parça parça (olmak). çakal * Et oburlardan, sürü durumunda yaş ayan, kurttan küçük bir yaban hayvanı (Canis aureus). * Kurnaz, yalancı , düzenci, aş ağı lı k kimse. * Titiz, huysuz, görgüsüz. çakal armudu * Yabanî armut, ahlat. çakal eriğ i * Çok ekş i, sert, iri çekirdekli bir erik türü (Prunus spinosa). çakal yağmuru * Güneşvarken yağan yağ mur. çakalboğ an * Kı rlarda rastlanan bir bitki. çakaloz

* Mermi olarak çakı l taş ıatan bir tür top veya bu topu kullanan topçu.

çakar

* Denizde, açı ğa veya kı yı lara yerleş tirilen, belirli aralı klarla yanı p sönen küçük fener. * Uzunluğ u iki yüz elli - üç yüz, geniş liği on kulaç olan balı k ağı .

çakaralmaz * Basit, ilkel çakmak. *İ lkel bir biçimde üretilmiş . *İ ş e yaramayacak durumda olan, bozuk. * (kalitesiz) Tabanca. çaker * Kul, köle, cariye, yanaş ma. çakı

çakıgibi çakı cı çakı l

* Açı lı p kapanan bir veya birkaç ağ ı zlıküçük cep bı çağı . * Bkz. deniz çakı sı . * canlıve atik. * Bı çakçı . * Küçük veya orta boyda taşparçası , çakı l taş ı .

çakı l çukul * Karı ş ı k biçimde, ne dediği belli olmaksı zı n. çakı l kuş u * Yağmur kuş ugiller familyası ndan kuzey bölgelerde yaş ayan sı cak aylarda güneye geçen göçmen kuş (Crocethia alba). çakı l taş ı * Deniz kı yı ları nda veya derelerde suyun aş ı ndı rması ile sivrilikleri kaybolmuş , toparlak veya badem biçiminde ufak bir taştürü. çakı l yol

* Çakı l taş larıile döş enmişyol.

çakı ldak

* Bir çarkı n yalnı z bir yöne doğ ru iş lemesine yol verip tersine dönmesini önleyen veya değ irmen, su dolabı gibi birtakı m makinelerin iş leyiş ini çı kardı ğı sesle kontrole yarayan parça. * Elde çevrildikçe gürültülü ses çı karan, değ irmi biçiminde bir çocuk oyuncağı . * Koyunları n kuyruklarıaltı ndaki kı llara yapı ş ı p kuruyan pislik. çakı ldama * Çakı ldamak iş i. çakı ldamak * Sürtünen, yuvarlanan çakı l taş larıgibi ses çı karmak. çakı ldatma * Çakı ldatmak iş i. çakı ldatmak * Çakı ldamak iş ini yaptı rmak. çakı lı * Çivi, kazı k gibi bir ş eyle tutturulmuş . * Çakı lmı şbir ş eye bağlı . * Yeri değ iş mez, sabit.

çakı lıkalmak * bir yerde değiş meden durmak. çakı lı p kalmak * bir yerde uzun süre hareketsiz kalmak. çakı llı

* Çakı lıolan.

çakı llı k * Çakı l döş enmişveya birikmişyer. çakı lma çakı lmak

çakı ltı çakı m

çakı n çakı ntı

* Çakı lmak iş i. * Çakmak iş ine konu olmak. * Hı zla düş üp saplanmak. * Ortaya çı kmak, farkı na varı lmak, anlaş ı lmak. * Çakı l taş ları nı n ve onlara benzer ş eylerin kı mı ldatı lı nca çı kardı kları ses. * Şimş ek, çakı n. * Kı vı lcı m, ş erare. * Bkz. çakı m. * Şimş ek çakması , parlaması . * Anî buluş , düş ünce, beklenmeyen söz veya davranı ş .

çakı ntı lı * Çakı ntı sıolan. çakı ntı sı z * Çakı ntı sıolmayan. çakı r

çakı r

* (göz için) Açı k mavi, hareli elâ. * Çakı rdoğan. * Şarap.

çakı r ayaz * Açı k ama çok soğuk hava. çakı r çukur * Çak çuk diye ses çı kararak. * Girintili çı kı ntı lı , pürüzlü yüzey. çakı r pençe * Tuttuğunu koparan, giriş tiği veya ele aldı ğıher iş i baş aran, becerikli (kimse). çakı r pençelik * Tuttuğunu koparma, becerikli olma durumu. çakı rcı

* Kuşavı nda çakı rdoğanıtutan kimse. çakı rcı lı k * Çakı rcı nı n iş i ve mesleğ i. çakı rdiken * Maydanozgillerden, hekimlikte kullanı lan bir bitki, deve elması(Arctium tomentosum). çakı rdikenlik * Çakı r dikeni bol olan yer. çakı rdoğ an * Yı rtı cıkuş lardan bir doğ an çeş idi, toğ rul (Accipiter gentilis). çakı rkanat * Kanatları mavi hareli bir ördek çeş idi (Anas crecca). çakı rkeyf

* Yarısarhoş .

çakı rkeyif * Bkz. çakı rkeyf. çakı rlaş ma * Çakı rlaş mak durumu. çakı rlaş mak * Çakı rkeyf olmaya baş lamak. * Olgunlaş maya yüz tutmak. çakı sı z * Çakı sıolmayan. çakı ş çakı ş ı k çakı ş ma

* Çakmak iş i veya biçimi. * Çakı ş mı şolan. * Çakı ş mak iş i.

çakı ş mak * Birbirine geçip kenetlenmek; takı lmak. * Söz yarı ş ı etmek. * Doğru, açı , yüzey gibi geometrik biçimler üst üste konuldukları nda birbirini bütünüyle örterek eş it olmak. * Aynızaman dilimi içinde bulunmak. çakı ş malı * Birbirine eş it ş ekiller. çakı ş tı rma * Çakı ş tı rmak iş i. çakı ş tı rmak * Çakı ş mak iş ini yaptı rmak. *İ çki içip keyfetmek. çakma * Çakmak iş i. * Vurup çakarak yapı lmı şkuyumcu iş i, çukurlusuna diş i çakma, kabartmalı sı na da erkek çakma denir. * Bu iş te kullanı lan kuyumcu kalı bı .

* Deri hastalı ğ ı , yara, çı ban. çakma kapı * Genellikle iki kuş ak üzerine tahtaları n çivi ile tutturulmasıyöntemiyle yapı lan basit kapı . çakmacı * Çakma iş ini yapan kimse. çakmak

çakmak çakmak

* Taş a vurulup kı vı lcı m çı karı lan çelik parçası . * Çelik, taş , cam, plâstik vb. maddeden yapı lmı şgaz veya benzinle dolu tutuş turma aleti. * Tabanca veya tüfeklerde bulunan tetik düzeni. * Kuruyunca kalı n kabuk bağ layan kabarcı klarla beliren ve genellikle yüzde çı kan bir deri hastalı ğ ı . * Vurarak sokup yerleş tirmek. * Çivi ile tutturmak. * Kazı k çakı p hayvan bağlamak. * Kabul edilmeyecek bir ş eyi kurnazlı kla kabul ettirmek. * Vurmak. * Bir ş eyi baş ka bir ş eye sürtmek, vurmak veya çarpmak. * Sezinlemek, anlamak, farkı na varmak. *İ çki içmek. * Saplamak. * Anlamak, bilmek. * Parı ldamak, ı ş ı k vermek.

çakmak çakmak * ateşyakabilmek için çakmağıtutuş turmak. çakmak çakmak * (gözler için) Parlar durumda, alev alev. çakmak taş ı * Demir veya çeliğ e sürtüldüğ ünde kı vı lcı m çı kartan bir tür kuvars. * Düvenlerin altı na çakı lan küçük ve kesici taş . çakmakçı * Çakmak yapan veya satan kimse. * Tüfek ve tabanca çakmakları nıyapan ve onaran kimse. çakmakçı lı k * Çakmak yapı p satma iş i. çakmaklaş ma * Çakmaklaş mak durumu. çakmaklaş mak * (göz) Çakmak çakmak olmak, kı zarmak ve iyice açı lmak. çakmaklı * Çakmak taş ıve zemberekle ateşalan eski zaman tüfeği. çakmaklı k * Çakmakta kullanı lacak olan. *İ çine çakmak konulan koruyucu malzeme. çakmaksı z * Çakmağıolmayan. * Eski, kullanı lmaz tabanca veya tüfek.

* Kibrit. çakozlama * Çakozlamak durumu. çakozlamak * Uygunsuz bir durumu fark etmek. çakş ı r

çakş ı rlı

çakş ı rsı z

* Paça bölümü diz üstünde veya diz altı nda kalan bir tür erkek ş alvarı . * Kuş ları n ayağı nda bulunan ve süs gibi görünen tüy. * Çakş ı r giymiş . * Ayaklarıtüylü, paçalı(güvercin) veya baş ka (kuş ). * Çakş ı rıolmayan.

çaktı rı lma * Çaktı rı lmak iş i. çaktı rı lmak * Çaktı rmak iş i yapı lmak. çaktı rı ş çaktı rma

* Çaktı rmak iş i veya biçimi. * Çaktı rmak iş i veya durumu.

çaktı rmadan * Belli etmeden, gizlice, sezdirmeden. çaktı rmak * Çakmak iş ini yaptı rmak. * Birinin bir ş eyi sezmesini sağ lamak. çal * Taş lı k yer, çı plak tepe. çala

* Belli isimlerden önce gelerek fiile bağlanı r ve isimle ilgili bir çabukluk, süreklilik, dikkatsizlik anlamıkatar.

çala kalem * Geliş igüzel, durmadan yazarak. çala kamçı * Durmadan kamçı layarak. çala kaş ı k * Soluk almadan yiyerek. çala kı lı ç * Durmadan kı lı ç sallayarak. çala kürek * Sürekli kürek çekerek. çala paça

* Zorla yürüterek, sürükleye sürükleye.

çalacak çalâk

* Yoğurt mayası . * Eline ayağ ı na çabuk, atik, çevik.

Çalap * Tanrı . çalar çalar saat çalarma

* Farklı lı k veya anlam inceliği, nüans. * Ayarlanı ş ı na göre istenilen zamanda çalan saat. * Çalarmak iş i.

çalarmak * Ekinler veya meyveler olmağa yüz tutmak. çalçene

* Durup dinlenmeden konuş an, çenesi düş ük.

çalçenelik * Çalçene olma durumu. çaldı rı lma * Çaldı rı lmak iş i. çaldı rı lmak * Çalmak iş i yaptı rı lmak. * Hı rsı za kaptı rı lmak. çaldı rı ş * Çaldı rmak iş i veya biçimi. çaldı rma

* Çaldı rmak iş i.

çaldı rmak * Çalmak iş ini yaptı rmak. * Hı rsı za kaptı rmak. çalgı

çalgıaleti

* Müzik aleti, enstrüman. * Çalgı çalma, müzik. * Müzik topluluğ u. * Müzik yapmak için kullanı lan araç, enstrüman.

çalgıçağanak * Çalgı , neş e ve gürültü olduğ u hâlde. çalgıçalmak * bir müzik aletini seslendirmek. çalgıorağ ı * Tı rpan. çalgı cı

* Çalgı çalmayıkendine meslek edinmişkimse. çalgı cıböcek * Yaklaş ı k 5 mm boyunda, baş ısert bir kabukla örtülü, kahverengi veya siyah, zararlı böcek. çalgı cıotu * Turpgillerden, kurak yerlerde yetiş en bir bitki cinsi (Sisymbrium). çalgı cı lı k çalgı ç mı zrap.

* Çalgı cı nı n iş i. * Bazıçalgı ları n tellerine vurmaya yarar kuştüyü, kemik, boynuz gibi ş eylerden yapı lmı şçalma aracı , tezene, * Bahçe süpürgesi, çalkı .

çalgı hane * Müzik evi, çalgı lılokanta veya eğlence yeri. çalgı lı

*İ çinde çalgıçalı nan. * Çalgı çalı narak yapı lan.

çalgı lıçağ anaklı * Eğ lenceli, ş arkı lı , çalgı lı , gürültülü patı rtı lı , neş eli. çalgı n * Sı cak veya soğuktan geliş emeyerek cı lı z kalan ekin. * Uzun zaman bakı r kapta kalan tadıbozulmuşyemek, çalı k. * Kötürüm, inmeli, sakat. çalgı sı z

* Çalgı sıolmayan.

çalı * Böğ ürtlen, ahu dudu gibi ağaççı ktan küçük, dallarıçok çatallı ve saplarıodunsu bitki. çalıbülbülü * Serçegillerden, güzel öten, küçük bir kuş , ötleğ en (Sylvia communis). çalıçı rpı * Kolayca ateşyakmaya yarayan ince ve kuru ağaç dalı , kuru ot gibi ş eyler. çalıdikeni * Bkz. karaçalı . çalıfasulyesi * Kı lçı klıbir çeş it fasulye. çalıgibi

* sı k ve sert (saç, sakal).

çalıhorozu * Tavukgillerden, eti beğ enilen bir yaban kuş u (Tetraourogallus). çalıidi, çı rpıidi, evim idi ya, ayı idi uyu idi, kocam idi ya * her ne kadar evim derme çatma, kocam kaba saba idiyse de, bir düzen kurmuş , yaş ayı p gidiyordum. çalıkakı cı * Eş kı ya bozuntusu. çalıkuş u

* Serçegillerden, baş ıkoyu kı rmı zı , gövdesine doğ ru rengi açı lan, çalı lı k yerleri seven ötücü bir kuş (Troglodytes). çalıkuş ugiller * Çalıkuş u benzeri türleri içine alan kuş lar familyası . çalısüpürgesi * Kı rmı zı çiçekleri olan ve süpürge yapı mı nda kullanı lan bir bitki. çalı k

* Çarpı k. * Verev kesilmiş . * Tabiî olmaktan uzaklaş mı ş , kendi renginden olmayan. * Yan yan giden. * Adıdefterden silinmiş . * Yüzünde çı ban veya yara yeri olan. * Çı ban yeri. * Koyunlarda çiçek hastalı ğ ı . * Çalgı n.

çalı k kavak * Dallarısepetçilikte kullanı lan bir kavak türü, sepetçi kavağı . çalı landı rma * Çalı landı rmak iş i. çalı landı rmak * Çorak bir araziyi çalıekimi yöntemi ile yeş ertmek. çalı lı k çalı m

geçmesi.

* Çalı sıçokça olan yer. * Gösteriş , karş ı dakini etkileme amacı yla yapı lan davranı ş , kurum, caka. * Kı lı cı n keskin yanı . * Menzil, erim. * Biraz benzeme, andı rma. * Bir oyuncunun topu elinden veya ayağ ı ndan kaçı rmadan karş ı sı ndaki oyuncularıkı vrak hareketlerle aldatı p * Geminin su kesiminden aş ağ ıbölümünün başve kı ç bodoslaması na doğ ru darlaş ması .

çalı m atmak (veya yapmak) * Bkz. çalı mlamak. çalı m satmak * kurulup büyüklük taslamak. çalı m yemek * futbolda çalı m ile geçilmek. çalı mcı * Çalı m yapan kimse. çalı mı na gelmek (veya getirmek) * uygun zaman veya durumu ele geçirmek. çalı mı ndan geçilmemek * çok kurumlu olmak, çok çalı mlıolmak. çalı mlama * Çalı mlamak iş i.

çalı mlamak * Oyunda topu karş ıtarafa kaptı rmamak için el, ayak veya vücutla ş aş ı rtı cı hareketlerde bulunmak. * Bir fı rsattan yararlanarak bir baş kası nı n hakkıolan bir ş eyi ele geçirmek. çalı mlanı ş * Çalı mlanmak iş i veya biçimi. çalı mlanma * Çalı mlamak iş i veya durumu. çalı mlanmak * Çalı mlıdavranmak. * Kendisine çalı m yapı lmak. çalı mlayı ş * Çalı mlamak iş i veya biçimi. çalı mlı

* Gösteriş li, kurumlu. * Baş ıyüksek, yapı sıdar (gemi).

çalı mlıçalı mlı * Çalı m göstererek, çalı m satarak. çalı mlı k

* Yoğurt veya maya çalmaya yetecek kadar.

çalı mlı lı k * Çalı mlıolma durumu. çalı msı z * Çalı mıolmayan, gösteriş siz. çalı msı zlı k * Çalı msı z olma durumu. çalı nma çalı nmak

çalı ntı

* Çalı nmak iş i. * Çalmak iş ine konu olmak. *İ nme inmek. * Çalı nmı şolan (ş ey).

çalı p çı rpmak * eline geçeni çalmak. çalı sı z çalı ş çalı ş ı lma

* Çalı sıolmayan. * Çalmak iş i veya biçimi. * Çalı ş ı lmak iş i.

çalı ş ı lmak * Çalı ş mak iş ine konu olmak. çalı ş ı p çabalamak

* çok gayret göstermek. çalı ş kan * Çok çalı ş kan, çalı ş mayıseven, faal. çalı ş kanlı k * Çalı ş kan olma durumu, faaliyet. çalı ş ma

* Çalı ş mak iş i, emek, say. * Bir yapıelemanı nı n yük altı nda biçim değiş tirmesi, az veya çok zorlanması . * Bünyesindeki suyun azalmasıveya çoğ almasısonucu ağacı n biçim ve boyutları nı n değiş mesi. *İ şsaati.

çalı ş ma barı ş ı *İ şhuzuru. çalı ş ma belgesi * Bir işyerinde veya alanı nda çalı ş ı labileceğini gösterir belge. çalı ş ma dolabı * Üst yüzeyinde çalı ş ma tablasıbulunan, ön yüzeyinde kapak ve çekmeceleri olan mobilya. çalı ş ma gezisi * Bir işbağlama veya ön anlaş ma yapmak üzere çı kı lan gezi. çalı ş ma günü * Tatil günleri dı ş ı nda kalan ve çalı ş ı labilen her gün, işgünü. çalı ş ma hayatı *İ şhayatı . çalı ş ma karnesi *İ ş veren tarafı ndan çalı ş ma hayatı na baş layan iş çiye verilen, onun iş çilik durumunu gösterir belge. çalı ş ma masası * Üzerinde işyapı lan masa. çalı ş ma odası *İ çinde işyapı lan oda. çalı ş ma saati *İ şsaati. çalı ş ma saatleri *İ ş in baş lama ve bitişanıarası ndaki saatler, işsaatleri. çalı ş ma yöntemi * Bir çalı ş ma veya işsüresinde izlenen bilimsel ve metodik yöntem. çalı ş macı * Sağlı k, yönetim bilimi gibi konularda çalı ş ma yapan kimse. çalı ş mak

* Bir ş eyi oluş turmak veya ortaya çı karmak için emek harcamak. *İ ş i veya görevi olmak. *İ şüzerinde bulunmak. * (makine veya âletler için) İ ş e yarar durumda olmak veya iş lemekte bulunmak. * Bir ş eyi yapmak için gereken çarelere baş vurmak, o ş eyi gerçekleş tirmek için kendini zorlamak, çaba harcamak. * Bir ş eyi öğ renmek veya yapmak için emek vermek.

çalı ş tı ran

*İ ş veren.

çalı ş tı rı cı * Bir spor dalı nda, sporcuyu eğ iten, yetiş tiren ve çalı ş tı ran kiş i, antrenör. çalı ş tı rı cı lı k * Çalı ş tı rı cı nı n iş i veya mesleğ i. çalı ş tı rı lma * Çalı ş tı rı lmak durumu. çalı ş tı rı lmak * Çalı ş ma yaptı rı lmak. çalı ş tı rı ş * Çalı ş tı rma iş i. çalı ş tı rma * Çalı ş tı rmak iş i veya biçimi. çalı ş tı rmak * Çalı ş ması nısağlamak. * Çalı ş mak iş ini yaptı rmak. çalkağ ı çalkak

* Çalkar. * Çalkar.

çalkalama * Çalkalamak iş i. çalkalamak *İ çinde bir ş ey bulunan bir nesneyi sarsarak sallamak. * Sulu bir ş eyi sarsarak veya çı rparak karı ş tı rmak. * Sudan sarsarak geçirmek veya içinden suyu çarparak geçirmek yolu ile bir ş eyi temizlemek. * Tahı lısarsarak kalburdan geçirmek, elemek. * Vücudun bir yerini sürekli oynatmak. * (kuluçka yumurtaları nı ) Çevirmek. * Sağlı ğı nı n bozulması na yol açmak. çalkalanı ş * Çalkalanmak iş i veya biçimi. çalkalanma * Çalkalanmak iş i. çalkalanmak * Çalkalanma iş ine konu olmak. * Dalgalanmak. çalkalatı ş * Çalkalatma iş i veya biçimi. çalkalatma * Çalkalatmak iş i. çalkalatmak * Çalkatmak.

çalkalayı ş * Çalkalama iş i veya biçimi. çalkama

çalkamak

* Çalkamak iş i. * Çalkalanarak yapı lan. * Tahı l elemek.

çalkanı ş * Çalkanmak iş i veya biçimi. çalkanma * Çalkanmak iş i. çalkanmak * Çalkamak iş ine konu olmak. * (deniz, göl için) Dalgalanmak. * Coş mak. * (haber, söylenti) Herkesin ağzı nda dolaş mak. * Coş kunluk, hareketlilik içinde bulunmak. çalkantı * (deniz) Dalgalanma. * Çalkanmı şş ey. * Kalbur yardı mı yla ayrı lan çer çöp. * Coş ku. * Kargaş a ve bunalı mı n yol açtı ğı düzensiz, karı ş ı k, sı kı ntı lıdurum. çalkantı lı * Çalkantı sıolan. çalkantı sı z * Çalkantı sıolmayan. çalkar

* Tahı l tanesini yabancı nesnelerden seçmeye veya tohumlukta kullanı lacak tahı lıayı rmaya yarayan döner kalburlu araç, çalkağı . çalkatma

* Çalkatmak iş i.

çalkatmak * Çalkalamak iş ini yaptı rmak. çalkayı ş * Çalkamak iş i veya biçimi. çalkı

çalma

* Çalgı ç. * Tı rpan. * Çalmak iş i. * Hı rsı zlı k, sirkat. * Baş a sarı lan sarı k. * Çalı nmı ş . * Kakmalı olmayan, kalemle iş lenmiş . * Kibrit.

çalmacı

* Maden üzerine çalma iş i yapan usta. çalmaç * Tahtadan yapı lmı şkap. çalmadan oynamak * çok keyifli ve sevinçli durumda bulunmak. * bir iş e çok hevesli görünmek. çalmak

çalpara

* Baş kası nı n malı nıgizlice almak, hı rsı zlı k etmek, aş ı rmak. * Vurarak veya sürterek ses çı kartmak. * Bir müziğ i dinlemeyi sağ layan aleti çalı ş tı rmak. * Ses çı karmak, ses vermek. * Atmak, çarpmak, vurmak. * Yoğurt yapmak için sütü mayalamak, katı p karı ş tı rmak. * Üzerine sürmek. * Bozmak, zarar vermek. * Kumaş ı n bir parçası nıkesmek. * (madeni) Oymak, kalemle iş lemek. * Süpürmek, temizlemek. * Benzemek, andı rmak. * (zaman için) Boş a harcatmak, ziyan etmek. * Parmaklara takı lı p çalı nan zil veya buna benzer ses çı karı cıaraç. * Açı klarda kumluk alanlarda yaş ayan ve ağları keserek balı kçı lara arar veren bir çeş it çağanoz (Portunus

puber). çaltı çaltı lı k çalyaka

* Diken, çalı . * Çaltı sıçok olan yer. * Birdenbire yakası na yapı ş arak.

çalyaka etmek * yakası na yapı ş ı p sı kı ca tutmak. çam

* Çamgillerin örnek bitkisi olan ve yurdumuzda birçok türü yetiş en bir orman ağ acı (Pinus).

çam balı * Arı ları n sarıçam üzerinde biten yaprak bitlerine salgı ladı klarıbal sı vı sı ndan oluş turduklarıbir tür bal. çam devirmek * karş ı sı ndakine dokunacak veya kötü bir sonuç doğ uracak söz söylemek. çam fı stı ğı * Fı stı k çamı nı n kozalak biçimindeki meyvesinden çı karı lan sert kabuklu, yağ lıve niş astalıtohum. çam sakı zı * Çam ağacı ndan çı karı lan reçine. çam sakı zı çoban armağ anı * verilen bir armağanı n sunulduğ u kimsenin değerine uygun olmadı ğ ı nı ve verenin gücünün ancak buna yettiğ ini özür yollu anlatmak için söylenir. çam sakı zı gibi * tedirginlik verecek kadar bir insanı n peş inden ayrı lmayan.

çam yarması(veya bölmesi) * iri gövdeli insan. çam yeş ili * Çam yaprakları na benzer yeş ilin bir tonu. çamaş ı r

*İ ç giysisi. * Yı kanmasıgerekli kirli. * Kirli eş yalarıyı kama iş i.

çamaş ı r değiş tirmek * iç giysilerini çı kartı p temizlerini giymek. çamaş ı r deterjanı * Çamaş ı rları n daha çabuk, daha iyi temizlenmesini sağlayan kimyasal birleş im. çamaş ı r dolabı * Çamaş ı r saklamada kullanı lan çekmeceli dolap. çamaş ı r ertesi olmak * çok çamaş ı r yı kamaktan aş ı rıyorulup hasta olmak. çamaş ı r ipeğ i * Nakı şyapmakta kullanı lan ipek iplik. çamaş ı r ipi * Kurutmak için üzerine çamaş ı r ası lan ip veya tel. çamaş ı r leğ eni * Çamaş ı rları n içinde yı kandı ğ ı , metal veya plâstikten yapı lmı ş , genişkap. çamaş ı r makinesi * Çamaş ı r yı kamaya yarayan araç. çamaş ı r mandalı * Kurutmak için ası lmı şçamaş ı rları ipe sı kı ca tutturmak amacı yla kullanı lan küçük, tahta veya plâstik kı skaç. çamaş ı r sabunu * Çamaş ı r yı kamak iş inde kullanı lan beyaz sabun. çamaş ı r sepeti * Kirli veya yı kanmı şçamaş ı rları n içinde toplandı ğ ısepet. çamaş ı r sodası * Beyaz çamaş ı rları n yoğ un veya asitli kirlerini eritmek için kullanı lan sodyum karbonat. çamaş ı r suyu * Çamaş ı rları n beyazlı ğ ı nı ve kolayca temizlenmesini sağlayan kimyasal birleş imli su. çamaş ı r takı mı * Fanilâ, don, gömlek, çorap, mendil gibi eş ya, bir arada bohçaya konulup verilen hediye. çamaş ı rcı * Para ile baş kaları nı n çamaş ı rı nıyı kayan kimse. çamaş ı rcı lı k * Çamaş ı rcı nı n iş i. çamaş ı rhane * Çamaş ı rlı k.

çamaş ı rlı k * Çamaş ı r yı kamak için kullanı lan yer, çamaş ı rhane. * Çamaş ı r yapı mı na yarayan. çamat çamça çamçak

* Avlanı lmı şbalı klarıelde taş ı maya yarar çengel askı . * Sazangillerden, pulları ndan yalancıinci yapı lan bir ı rmak balı ğ ı(Leuciscus rutilus). * Ağaçtan oyularak yapı lmı şkulplu su kabı , çapçak. * Köpüklenerek akma.

çamçak çamçak * Bolca, bol miktarda. çamgiller * Kozalaklı lardan, iğ ne gibi ince ve uzun yaprakları nıyaz kı şdökmeyen, tohumları çı plak olarak kozalak pullarıüzerinde bulunan, çam, köknar, lâdin gibi bitki türlerini içine alan reçineli ağaçlar familyası . çamlı k * Çam ağaçları çok olan yer. * Çam korusu. çamuka * Gümüşbalı ğ ı na benzer bir balı k. Çamukanı n büyüklerine tokmak başdenir (Atherina hepsetus). çamur

* Su ile karı ş ı p, bulaş ı r ve içine batı lı r duruma gelmiştoprak, balçı k. * Yapıiş lerinde kullanı lan çeş itli malzeme ile yapı lan harç. * Sataş kan, çevresine tedirginlik veren, sulu (kimse).

çamur atmak (veya sı çratmak) * birini kötü bir iş e karı ş mı şgöstermek, kara çalmak, iftira etmek. çamur banyosu * Tedavi gücü olan çamurla yapı lan banyo. çamur deryası * Her tarafıçamurla kaplanmı şolan. çamur gibi * (ekmek için) iyi piş memişve siyah unla yapı lmı ş . * herkese sataş ı p tedirginlik veren (kimse). çamur ı ğrı bı * Denizin sı ğve çamurlu yerlerinde kullanı lan 25-30 kulaç uzunluğunda bir balı k ağ ı . çamur kalemi * Heykeltı raş ları n çamura biçim verme sı rası nda kullandı kları ş imş ir araç. çamura bulaş mak (veya batmak) * kirli ve uygunsuz bir iş e karı ş mak. çamura taşatmak * \343 çirkefe taşatmak. çamura yatmak * borcunu ödememek, sözünü yerine getirmemek.

çamurcuk * Sazangillerden, sazandan küçük, eti tatsı z bir göl ve bataklı k balı ğı (Chrondrostoma nasus). çamurcun * Anadolu ve Kuzey Afrika'da yaş ayan bir tür ördek. çamurdan çekip çı karmak * birini kötü veya onurunu tehlikeye düş üren bir durumdan kurtarmak. çamurlama * Çamurlamak iş i. * Yanmaya elveriş li cevherin bir bölümünün eski üretim alanları nda bı rakı lmasısonucunda çı kması muhtemel yangı nı n önlenmesi iş i. çamurlamak * Çamur sürmek, çamurla sı vamak. * Kötülemek. çamurlanma * Çamurlanmak iş i. çamurlanmak * Üzerine çamur sürülmek. çamurlaş ma * Çamurlaş mak iş i. çamurlaş mak * Çamur durumuna gelmek. * Sataş maya koyulmak. çamurlatma * Çamurlatmak iş i veya biçimi. çamurlatmak * Çamur sürdürmek, çamurla sı vatmak. çamurlu

* Çamur bulaş mı ş , üstünde veya içinde çamur bulunan.

çamurluk * Çamuru çok olan yer. * Paçalarıçamurdan korumak için giyilen tozluk. * Taş ı tlarda tekerleklerin üst bölümünü örten parça. * Ayakkabı ları n çamurunu kazı mak için yapı larda girişkapı sı nı n önünde, yere çimento veya betonla tutturulan, demirden yapı lmı ştürlü biçimlerdeki ayakkabısileceğ i. çamurlukçu * Araçları n çamurlukları nı yapan veya onaran kimse veya işyeri. çamurlukçuluk * Çamurlukçunun iş i veya mesleğ i. çamursuz * Çamuru olmayan, üstünde çamur bulunmayan. çamuru karnı nda, çiçeği burnunda * Bkz. çiçeği burnunda, çamuru karnı nda. çan

*İ çinden sarkan tokmağı nı n kenarlara vurması yla ses çı karan madenden araç, kampana.

çan çalmak * herkese bildirmek. çan çan

* Çan sesine benzer ses çı kararak. * Sürekli ve yüksek sesle edilen gevezelik.

çan çan etmek (ötmek veya konuş mak) * yüksek sesle sürekli gevezelik etmek. çan çiçeğ i * Çan çiçeğigillerden, süs bitkisi olarak ekilen ve çiçekleri çan biçiminde olan bir bitki cinsi, Meryem ana eldiveni (Campanella). çan çiçeğ igiller * Bitiş ik taç yapraklı lardan, örneği çan çiçeği olan bir bitki familyası . çan kulesi *İ çinde çan bulunan uzun, yüksek yapı , kule. çanak

* Toprak, metal vb. den yapı lmı şyayvan, çukurca kap. * Çiçeğin en dı ş ı nda bulunan yeş il yaprakları n tümü. * Göz çukuru. * Çevresine göre alçakta bulunan ve genellikle geniştekne biçiminde yer.

çanak ağ ı zlı * Büyük ağ ı zlı . * Sı r saklamaz. çanak anten * Belirli frekanslarda uzaydaki aktarı cı dan yapı lan radyo ve televizyon yayı nları nıalmaya yarayan tepsi biçiminde anten. çanak çömlek * Topraktan yapı lmı ştürlü kaplar. çanak tutmak (veya açmak) * davranı ş larıveya sözleriyle kötü bir karş ı lı ğ a yol açmak. çanak üzengi * Bası lan yeri, tabanı n büyük bir bölümünü kaplayacak kadar genişüzengi. çanak yalamak * dalkavukluk etmek. çanak yalayı cı * Dalkavuk. çanak yalayı cı lı k * Dalkavukluk. çanak yalayı cı lı k etmek * dalkavukluk etmek. çanak yaprağ ı * Çanağ ıoluş turan yaprakları n her biri. çanakçı * Çanak yapan veya satan kimse. çanakçı lı k

* Çanak yapma veya satma iş i. çanaklı k * Gemi direklerindeki gözetleme yeri. çanaksı

* Çanağ a benzeyen, çanak gibi.

çanaksıhücreler * Salgıolacağ ıvakit ş iş en ve belirli bir hacme geldiklerinde içlerindeki sı vı salgı sı nıboş altan bez hücreleri. çancı

çancı lı k

* Çan yapan veya satan kimse. * Çan çalmakla görevli kimse. * Çancı nı n iş i veya mesleğ i.

çandı * Çivisiz, birbirine geçirilme yöntemine göre hazı r kesilmişkereste. * Tahta kapak veya tavan. çandı r * Karı ş ı k, melez. * Aş ı lanmamı ş , yaban. çangal * Ayakta güreş irken karş ıgüreş çinin koltuğ u altı ndan bir kolu sokarak bir ayakla o güreş çinin bir bacağ ı na çengel taktı ktan sonra onu öne doğ ru eğ ip baş ıüzerinden atma oyunu, çelme takma. çangal * Dallıbudaklı ağaç. * Fasulye sı rı ğı , sı rı k. çangı l çungul * Kulağ a hoşgelmeyen kaba ses çı karan. çangı r çungur * Düş me veya birbirine çarpma sı rası nda kaba ve zevksiz ses çı kararak. çangı rdama * Çangı rdamak iş i veya durumu. çangı rdamak * Düş erek veya birbirine çarparak gürültü çı karmak. çangı rtı * Çangı rdama sesi. çanı ltı

* Çan sesi.

çanta

* Kösele, meş in, kumaşgibi hafif malzemeden yapı lı p büyüklüğüne göre para, evrak, yiyecek koyup taş ı maya yarayan kap. çanta çiçeğ i *İ ki çeneklilerden, beyaz, erguvanî veya sarırenkli bir süs bitkisi. çantacı

* Çanta yapan veya satan (kimse).

çantacı lı k * Çanta yapma sanatıveya çanta satma iş i. çantada keklik * ele geçirilmesi o kadar kesin ki elde edilmişsayı lı r, torbada keklik. çantadan yetiş mek * bir mesleğ i eğ itim görmeden, tecrübelerle kazanmak. çantalı çantası z çap

çapa

çapa çapacı

* Çantasıolan. * Çantasıolmayan. * Genellikle cisimlerin geniş liği, kutur. * Büyüklük, ölçü. * Değer. * Yapı nı n veya arsanı n boyutları nıve sı nı rları nıgösteren harita. * Uç noktaları dairenin çevresi üzerinde bulunan ve çemberin merkezinden geçen doğ ru parçası . * Bilgi, tecrübe ve yeteneklerin tümü. * Bozuk, eğri, dolaş ı k, aykı rı . * Tarlalarda toprağı iş lemek için kullanı lan ağ aç saplıdemir kazıaracı . * Çapalamak iş i. * Çipo. * Çapa ile çalı ş an iş çi.

çapacı lı k * Çapacı nı n yaptı ğ ıiş . çapaçul

* Kı lı ğ ı nı n veya eş yası nı n düzgün ve temiz olması na özenmeyip düzensizlik içinde yaş ayan, pasaklı .

çapaçulcu * Serseri, baş ı boş(kimse). çapaçulculuk * Serserilik, baş ı boş luk. * Kı lı k kı yafete özen göstermeyiş i işedinme. çapaçullaş tı rma * Çapaçullaş tı rmak iş i veya durumu. çapaçullaş tı rmak * Çapaçul duruma getirmek. çapaçulluk * Çapaçul olma durumu, kı lı k kı yafete özen göstermeyiş . çapak

çapak

* Göz pı narı nda ve kirpiklerde birikerek pı htı laş an veya kuruyan akı ntı . * Madenler dövülürken sı çrayan ince, ufak parça. * Metal veya toprak eş ya kenarları nda bulunan pürüz.

* Sazan familyası ndan, vücudu yandan bası k, 50 cm uzunluğunda, 4-5 kg ağı rlı ğ ı nda, sarıpullu, eti tatsı z, kı lçı klıbir tatlısu balı ğ ı(Abramis brama). çapaklanı ş * Çapaklanma iş i veya biçimi. çapaklanma * Çapaklanmak iş i. çapaklanmak * Çapak oluş mak. çapaklı çapaksı z

* Çapağ ıolan. * Çapağ ıolmayan.

çapalama * Çapalamak iş i. çapalamak * Çapa ile kabartmak. çapalanı ş * Çapalanmak iş i veya biçimi. çapalanma * Çapalanmak iş i. çapalanmak * Bir yer çapa ile kabartı lmak. çapalatma * Çapalatmak iş i. çapalatmak * Çapalamak iş ini yaptı rmak. çapalı

* Çapalanmı ş(yer). * Çapası olan.

çapanoğ lu * Baş a dert olacak durum. çapanoğ lunun abdest suyu gibi * (içilecek ş eyler için) sulu, tatsı z ve kötü görünüş te olan. çapar

çapar

* Postacı , ulak. * (hayvan ve bitki için) Benekli, alacalı . * Derisi, kı llarıve gözleri, boya maddesi yokluğ undan renksiz olan (insan veya hayvan), akş ı n, albinos. * Çiçek bozuğ u yüz. * Takadan büyük, başve kı ç tarafıyukarı kalkı k bir çeş it Karadeniz kayı ğ ı .

çaparı z *İ çinden çı kı lamayacak kadar güç olan, karı ş ı k iş . çapari

* Çok iğneli; beden, köstek ve iğ ne bölümlerinden meydana gelen, her bir iğneye hindi, horoz, kaz, martı , tavuk, ördek gibi kuş ları n kanat, kuyruk tüyleri takı lan bir tür olta takı mı . çapası z

çapçak

* Çapalanmamı ş(yer). * Çapası olmayan. * Ağaçtan oyularak yapı lmı şsu kabı , çamçak. * Ağzıaçı k fı çı .

çapkı mak * Enini boyunu ölçmek, çaplamak. çapkı n * Geçici aş klar arkası nda koş an. * Cinsellik taş ı yan veya hatı rlatan. * Haylaz. * Okş ayı cıbir söz gibi de kullanı lı r. çapkı nca

* Çapkı n bir biçimde.

çapkı nlaş ma * Çapkı nlaş mak iş i. çapkı nlaş mak * Çapkı n duruma gelmek. çapkı nlı k * Çapkı n olma durumu veya çapkı nca davranı ş . çapla çaplama

* Maden kazı mak için kullanı lan çelik kalem. * Çaplamak iş i.

çaplamak * Bir ş eyin enini, boyunu ölçmek, çapkı mak. * Keresteleri dört köş e olarak kesip biçmek. çaplı * Çapıgenişolan. çapma çapmak

çaprak çapraş ı k

* Çapmak iş i. * Koş turmak. * Akı n etmek, koş mak. * Eyer örtüsü, ş aprak. * Karı ş ı k, dolaş ı k. * Anlaş ı lması , çözülmesi veya içinden çı kı lması güç, karı ş ı k, muğlâk.

çapraş ı klaş ma * Çapraş ı klaş mak iş i.

çapraş ı klaş mak * Çapraş ı k duruma gelmek. çapraş ı klı k * Çapraş ı k olma durumu. çapraş ma * Çapraş mak iş i. çapraş mak * Karı ş ı k, çapraş ı k, çözülmez duruma gelmek. *İ ki ş ey birbiriyle çapraz olarak kesiş mek. çapraz

* Eğ ik olarak birbiriyle kesiş en. * Güreş te hasmı nı n koltuk altı ndan kol geçirip sarma oyunu; bir veya iki kolla yapı ldı ğ ı na göre tek çapraz ve çift çapraz denir. * Kopça, düğ me. * Bir tür olta iğnesi. * Karş ı t yön. çapraz ateş * Karş ı lı klıyönlerden silâhla saldı rma. çapraz kafiye * Dörtlüklerde birinci ile üçüncü, ikinci ile dördüncü dizelerin birbiriyle kafiyelenmesi düzeni. çapraz kur *İ ki ülke parasıarası nda üçüncü bir ülkenin parası yla belirlenen kombiyo sürüm değ eri, üç ülke parası nı n birbirlerine oranı . çapraza almak * çaprazlama olarak davranmak. çapraza sarmak * bir işiçinden çı kı lmaz duruma gelmek, çaprazlaş mak. çaprazda sürmek * çapraza alı nan hasmıgeriye doğ ru hı zla sürmek. çaprazlama * Çapraz olarak, makaslama. * Testerenin keserken sı kı ş mamasıiçin diş lerini belli ölçülere göre sağa sola bükme. * Evirme. çaprazlamak * Çapraz duruma getirmek. çaprazlaş ma * Çaprazlamak iş i. çaprazlaş mak *İ çinden çı kı lmaz duruma gelmek, ne yapı lacağı bilinemez duruma gelmek. çaprazlı k * Çapraz olma durumu. çaprazölçer * Elde veya makinede çaprazlanan diş lerin eğimini denetlemede yararlanı lan yardı mcı alet. çaprazvari * Çapraz olarak.

çapsı z

* Çapıolmayan. * Değersiz.

çaptan düş mek * çalı ş ma gücü, verimi azalmı şveya tükenmişolan. çapul çapula

* Yağma, talan, plâçka. * Kaba deriden yapı lmı şucu sivri ve kı vrı k ayakkabı .

çapulacı * Çapula yapan veya satan kimse. çapulacı lı k * Çapulacı nı n iş i veya mesleğ i. çapulcu

* Çapul yolu ile baş kası nı n malı nıalan, talancı , yağ macı , plâçkacı .

çapulculuk * Çapulcunun yaptı ğıişveya davranı ş . çapullama * Çapullamak iş i. çapullamak * Çapul yolu ile bir malıalmak veya bir yeri soymak, yağ malamak. çaput

çar çarçabuk

çarçur

* Eski bez parçası , paçavra. * Bez. * Rus imparatorları na ve Bulgar kralları na verilen unvan. * Pek çabuk, çabucacı k, hemencecik, tez elden. * Kolaylı kla. * Gereksiz yere harcama.

çarçur etmek * gereksiz yerlere harcayı p tüketmek. çarçur olmak * gereksiz yere harcanmak, ziyan olmak. çardak

* Tarla, bahçe gibi yerlerde ağaç dalları ndan örülmüşbarı nak. * Asma gibi bitkilerin dalları nısardı rmak için direklerle yapı lmı şyer. * Kameriye.

çardaklı * Çardağıolan. çardaksı z * Çardağıolmayan.

çardaş çare

*İ ki veya dört zamanlıMacar halk dansı . * Bir sonuca varmak, ortadaki engelleri kaldı rmak için tutulması gereken yol, çı kar yol, çözüm yolu. * Bir ş eyi önleme, tedavi yolu, deva.

çaresine bakmak * gerekeni yapmak, çözüm yolu bulmak. çaresiz

* Çaresi bulunmayan, onulmaz. * Çare bulamayan (kimse), bîçare. *İ ster istemez.

çaresiz kalmak * çözüm yolu, çı kar yolu bulamamak. çaresizlik

* Çaresiz olma durumu.

çareviç * Çarı n oğlu. çargâh

çarı k

* Türk müziğinde "do" perdesinin adı . * Bu perdede karar kı lan makam. * Tabaklanmamı şsı ğ ı r derisinden yapı lan ve deliklerine geçirilen ş eritle sı kı ca bağlanan ayak giyeceğ i. * Araba yokuşaş ağı giderken tekerleğ i frenlemek için altı na sürülen demir levha. * Para cüzdanı .

çarı kçı * Çarı k yapan veya satan kimse. çarı kçı lı k * Çarı k yapma veya satma iş i. çarı klı

* Ayağı na çarı k giymiş .

çarı klıerkânı harp * Kurnaz veya uyanı k köylüler için ş aka yollu söylenir. çarı klı k * Çarı k yapmaya elveriş li. * Çarı k konulacak yer. çarı ksı z * Çarı ğ ıolmayan veya çarı k giymemiş . çariçe

* Çarı n karı sı na veya kadı n çara verilen unvan.

çark

* Bir eksenin döndürdüğ ü tekerlek biçimindeki makine parçası . * Herhangi bir kı t'anı n, biçimini ve düzenini bozmadan kanatları ndan biri çevresinde dönerek yön değ iş tirmesi. çark çevirmek

* aynıyol üzerinde dönerek gitmek. çark etmek * (bir doğ rultuda giden kimse veya ş ey) sağa veya sola doğ ru yön değ iş tirmek. * geri dönmek. çarka * Osmanlı larda öncü görevi. çarka vermek (veya çarka çektirmek) * (kesici araçlar için) bileğ i çarkı ile biletmek. çarkacı çarkçı

* Osmanlıordusunda öncü süvari birliğ inde görevli asker. * Vapurlarda makine bölümünü yöneten kimse. * Çarkla bı çak bileyen kimse, bileyici.

çarkçı baş ı * Vapurlarda birinci çarkçı . çarkçı lı k * Çarkçı nı n görevi. çarkı döndürmek * geçimini sağlamak. çarkı felek * Çarkı felekgillerden güzel, büyük, parlak kı rmı zıçiçekleri olan, duvar kenarları na ve kameriyeler çevresine ekilen tı rmanı cıbir süs bitkisi, fı rı ldak çiçeğ i (Passiflora caerulea). * Yakı lı nca dönerek kı vı lcı m saçan donanma fiş eğ i. * Talih, kader. çarkı felekgiller * Ayrıçanak yapraklıiki çeneklilerden, örneğ i çarkı felek olan bir bitki familyası . çarkı na etmek (veya okumak) * birine büyük kötülük yapmak veya iş ini bozarak zarar vermek. çarkı t çarklı

çarksı z

* Eski, bozuk, sakat. * Çarkıolan. * Her iki yanda birer çarkıbulunan vapur. * Çarkıolmayan.

çarktan çı kma * yepyeni, güzel. çarlı k

çarliston

* Çar olma durumu. * Çarı n yönetiminde bulunan devlet. * Birinci Dünya Savaş ı 'ndan sonra Avrupa'da yaygı nlaş an dans türü veya bu dansı n müziğ i. * Sivri uçlu, uzun ve kalı n, tatlı yeş ilimsi biber. *İ nce, uzun ve çarpı cı .

çarliston biber * Çarliston adıverilen bir biber türü. çarliston marka * Yeni icat, az bulunur, antika. çarliston marka kereste * Az bulunan kereste. * Haddini bilmez, terbiyesiz. çarmı h * Suçlunun öldürülmek amacı yla çivilendiğ i haç biçimindeki darağ acı . * Ana direkleri ve gabya çubukları nı yandan tutan halatlar. çarmı ha germek * haç biçimindeki darağacı na çivilemek. çarmı k çarnaçar çarpan

* Bkz. çarmı h. *İ ster istemez. * Bir çarpmada çarpı lan sayı veya cebirsel anlatı mlardan her biri.

çarpan balı ğı * Levrekgillerden, yüzgeçleri dikenli ve zehirli, eti sevilen bir balı k, trakunya (Trachinus draco). çarpanlara ayı rma * bir sayı yıveya cebirsel anlatı mıiki veya daha çok çarpanı n çarpı mıdurumuna getirme. çarpı

çarpı cı

* Kaba sı va, çarpma sı va. * Birbiriyle çarpı lan iki sayıarası na konulan iş aret: "a x b" veya "a . b" "a çarpıb" diye okunur. * Etkili.

çarpı cı lı k * Çarpı cıolma durumu. çarpı k * Düzgünlüğ ünü yitirerek eğ rilmiş . * Gerçek niteliğini yitirmiş . * Aksi, ters, huysuz. çarpı k çurpuk * Çok çarpı k, eğ ri büğrü. çarpı kça * Biraz çarpı k. çarpı klaş ma * Çarpı klaş mak iş i. çarpı klaş mak * Çarpı k duruma gelmek. çarpı klaş tı rma * Çarpı klaş tı rmak iş i.

çarpı klaş tı rmak * Çarpı k duruma getirmek. çarpı klı k

* Çarpı k olma durumu, eğrilik.

çarpı lan * Bir çarpma iş leminde tekrarlanan sayı . çarpı lı

çarpı lı ş çarpı lma

* Çarpıiş areti konmuş . * Bir tür olta iğnesi. * Çarpı lmak iş i veya biçimi. * Çarpı lmak iş i. * Çarpı k duruma gelme.

çarpı lmak * Çarpmak iş ine konu olmak. * Çarpı k duruma gelmek. * Alı nı p gücenmek. * Çekiciliğ ine kapı lmak. çarpı m * Çarpma iş leminin sonucu olan sayı . çarpı m cetveli * Bkz. çarpı m tablosu. çarpı m tablosu * Birbiriyle çarpı lan sayı ları n (çoğu 1'den 9'a kadar) çarpı mları nı gösteren çizelge, kerrat cetveli. çarpı nma

* Çarpı nmak iş i.

çarpı nmak * Çı rpı nmak. çarpı ntı * (kalp için) Hı zlı ve sı k vurma. çarpı ntı lı * Heyecanlı , telâş lı . çarpı ntı sıtutmak * heyecen, korku veya üzüntüden çarpı ntı nöbeti gelmek. çarpı ntı sı z * Çarpı ntı sıolmayan. çarpı ş

* Çarpmak iş i veya biçimi.

çarpı ş ı lma * Çarpı ş ı lmak iş i veya biçimi. çarpı ş ı lmak * Çarpı ş mak iş i yapı lmak.

çarpı ş ma

* Çarpı ş mak iş i, müsademe, sadme. * Öncülerin veya küçük birliklerin yaptı klarıküçük savaş ma.

çarpı ş mak * Birbirine çarpmak, tokuş mak. * Vuruş mak. * Birbirine üstün gelmeye çalı ş mak. çarpı ş tı rma * Çarpı ş tı rmak iş ini yapmak. çarpı ş tı rmak * Çarpı ş mak iş ini yaptı rmak. çarpı tı lma * Çarpı tı lmak iş i veya biçimi. çarpı tı lmak * Çarpı tmak iş i yapı lmak. çarpı tma

* Çarpı tmak iş i.

çarpı tmak * Çarpı k duruma getirmek. * Gerçek anlamdan saptı rmak. * Yanlı ş a ve kötü duruma götürmek. çarpma

* Çarpmak iş i. * Çarpmak iş lemi, darp, zarp. * Alaturka müzikte temel notaları n arası na sı kı ş tı rı lmı şve usulü bozmayan, tek perdelik küçük fazlalı k. * Kuyu çengeli biçiminde beşkollu büyük olta iğ nesi. * Çı rpı larak yapı lan (ş ey).

çarpma iş areti * Çarpmak iş leminin yapı lması nısağ layan x iş areti. çarpma kapı * Tek veya çift kanatlıolan, özel menteş esi yardı mıile içe ve dı ş a doğru açı labilen kapı türü. çarpmak * Hı zla değ mek, vurmak. * Etkisiyle birdenbire hasta etmek. * Varlı ğı na inanı lan bir gücün öfkesine uğramak. * El çabukluğ u ile çalmak. * Kurnazlı kla, zorla ele geçirmek. * Hı zlıatmak. * Hı zla bir yere vurmak. * Biri çarpı lan, öbürü çarpan denilen iki sayı verildiğinde, çarpanıçarpı landaki birim kadar çoğ altarak çarpı m adıverilen bir üçüncü sayı yıelde etmek, zarp etmek. * Çekiciliğ iyle etkilemek, ş aş ı rtmak. çarptı rı ş * Çarptı rmak iş i veya biçimi. çarptı rma * Çarptı rmak iş i. çarptı rmak * Çarpma iş ini yaptı rmak veya çarpması na yol açmak.

* Yankesiciye kaptı rmak. çarş af * Yatağı n üstüne serilen veya yorgan kaplanan bez örtü. * Eskiden kadı nları n kullandı ğ ıve baş tan örtülen, pelerinli, eteklikli sokak giysisi. çarş af çarş af * Olabildiğ ince uzun, uzun uzun. çarş af gibi * (deniz, göl, su için) dalgası z, dümdüz ve durgun. çarş af kadar * (eni boyu küçük olmasıgereken ş eyler için) pek büyük, çok geniş . çarş afa dolanmak * bir iş in içinden çı kamamak, kötü ve baş arı sı z duruma düş mek, zor durumda kalmak, çarş aflamak. çarş afa girmek * (eskiden, yeni yetiş en kı z için) çarş af giymeye baş lamak. çarş afçı * Çarş af yapan veya satan kimse. çarş afçı lı k * Çarş af yapma sanatıveya çarş af satma iş i. çarş aflama * Çarş aflamak iş i. çarş aflamak * Yorganıçarş afla kaplamak. * Kötü ve baş arı sı z duruma düş mek, çarş afa dolanmak. çarş aflanma * Çarş aflanmak iş i. çarş aflanmak * Çarş aflama iş ine konu olmak. * Çarş af giymek. çarş aflatma * Çarş aflatmak iş i. çarş aflatmak * Çarş aflamak iş ini yaptı rmak. çarş aflı

çarş aflı k

* Üzerinde çarş af olan. * Çarş af giymişolan (kimse). * Çarş af yapmaya elveriş li olan (kumaş ).

çarş afsı z * Üzerinde çarş af olmayan. * Çarş af giymemişolan. çarş afsı zlı k * Çarş afsı z olma durumu. çarş amba

* Haftanı n dördüncü günü, salıile perş embe arası nda bulunan gün. çarş amba karı sı * Saçı baş ıkarmakarı ş ı k, üstü baş ıözensiz kadı n. * Al karı sı . çarş amba pazarı * Herş ey karmakarı ş ı k ortada olan yer. çarş amba pazarı na çevirmek * özellikle yüze vurarak çok dayak atmak. çarş ı

* Dükkânları n bulunduğu alı şverişyeri.

çarş ı ağası * Çarş ı yıve esnafı düzen altı nda tutmakla görevli kimse. çarş ı ekmeği * Has undan çarş ı da yapı lan ve satı n alı nan ekmek türü. çarş ı ve pazar dolaş mak (veya gezmek) * alı şverişedinilen her yeri dolaş mak (gezmek). çarş ı lı çartı r

* Çarş ıesnafı . * Dolmuşuçak.

çasar * Viyana'da oturan Alman imparatoruna verilen unvan. çaş ı t

çaş ı tlama

* Casus. * Ara bozmak amacı yla söz taş ı yan kimse. * Çaş ı tlamak iş i veya durumu.

çaş ı tlamak * Casusluk yapmak. çaş ı tlı k

* Çaş ı t olma durumu, casusluk.

çat * Sert bir ş eyin kı rı lı rken çı kardı ğı ses. çat

*İ ki yolun veya iki derenin birleş tiğ i yer, kavş ak.

çat etmek * çat diye ses çı karmak. çat kapı * beklenmedik bir zamanda kapı yıçalarak. çat orada çat burada çat kapıarkası nda * çok yer değiş tiren bir ş eyin durumunu anlatı r. çat pat

* Biraz, yarı m yamalak. * Ara sı ra. * Uygunsuz zamanlarda, vakitli vakitsiz. çatak

*İ ki dağyamacı nı n kesiş mesi ile oluş muşdere yatağı . * Yapı ş ı k, ikiz (meyve). * Kavgacı .

çatak bayrak * Yeniçerilerin yarı sı sar ı , yarı sıkı rmı zırenkteki bayrağ ı . çatal

*İ ki veya daha çok kola ayrı lan değ nek. * Yol, ağaç gibi, kollara ayrı lan ş eylerin ayrı lma yeri. * Dallıolan ş eylerin her kolu. * Yemek yerken kullanı lan iki, üç veya dört uzun diş li çoğ unlukla metal araç. * Dirgen. * Ucu kollara ayrı lmı ş . *İ ki taraflı . *İ ki anlamlı , iki türlü anlaş ı labilir. * Bir tür olta iğnesi.

çatal ağı z * Bir ı rmağı n denize kavuş tuğ u yerde lı ğ ları n birikmesiyle oluş an üçgen biçimli ova, delta. çatal aş ı * Yeş il mercimek, kuru barbunya, dövme soğ an, tereyağ ıve baharat kullanı larak hazı rlanan bir çorba türü. çatal ayak * Ateş li bir silâhı n namlusuna destek olan, genellikle ters V biçiminde yere kurulan iki ayaklıparça. çatal bel

* Bahçeyi bellemeye yarayan ucu çatallı ve saplıalet.

çatal bı çak takı mı * Sofra için gerekli olan çatal, kaş ı k, bı çak ve diğ er servis araçları nı n tümü. çatal çivi * Elektrik ve telefon kabloları nısüpürgeliğ e, kapıveya pencere pervazıgibi ahş ap yüzeylere tutturmakta kullanı lan, iki ucu sivri, U biçiminde özel çivi. çatal don * Paçalarıkı sa, diz üstünde kalan don. çatal görmek * net görememek, bir ş eyi iki görmek. çatal matal kaç çatal üzerine atlanı p sı rtı na oturulacak gözleri kapalı kiş inin, üzerinde oturanı n tek veya çatal biçimde kaldı rı lmı şçift parmağı nı n kaç olduğ unu bilmesi temeline dayanan bir çeş it birdir bir oyunu. çatal iğ ne *İ ki veya üç çengeli olan olta iğ nesi. çatal kargı * Büyük balı klarızı pkı nlayarak avlamakta kullanı lan üç diş li, sivri uçlu araç. çatal kazı k * Sonuçta ne olacağıbelirsiz, karı ş ı k, karanlı k ve ş üpheli durum. çatal kundak * Açı ldı ğı zaman V biçiminde olan iki ayaklıtop kundağı .

çatal kuyruk * Uzun ve ince gövdeli, ı lı k denizlerde yaş ayan bir balı k türü (Lepidopus caudatus). çatal sakal * Sakalıortadan ikiye ayrı lmı ş(kimse). çatal ses *İ ki perdeden çı kar gibi olan ve kulağı tı rmalayan ses. çatal zı pkı n * Çatal kargı . çatallanma * Çatallanmak iş i. çatallanmak * Çatal gibi ikiye ayrı lmak. çatallaş ma * Çatallaş mak iş i. çatallaş mak *İ ki veya daha çok ihtimal ortaya çı karak anlaş ı lmasıgüç bir duruma gelmek. çatallaş tı rma * Çatallaş tı rmak iş i. çatallaş tı rmak * Çatallaş ması na yol açmak. çatallı * Çatalıolan veya çatal durumunda olan. *İ ki veya daha çok ihtimali olan. * (ses için) Pürüzlü. çatallı k

* Çatal konulan yer.

çatana * Filika büyüklüğünde, islimle iş leyen deniz teknesi, küçük vapur, istimbot. çatanacı * Çatana iş leten kimse. çatapat

* Ayakla çiğnenince veya bir yere sürtülünce çat pat diye patlayan bir eğ lence fiş eğ i.

çatı

* Bir yapı nı n, bir evin damı nı kuran parçaları n bütünü. * Birbirine çatı lmı şçakı lmı şş eylerin bütünü. * Yapı nı n tavanıile damıarası ndaki genellikle az kullanı lan yer. *İ nsan ve hayvanda iskeletin kuruluş u. * Barı nı lan, sı ğ ı nı lan yer. * Belli bir maksada yönelik kimselerin oluş turduğ u kuruluş . * Özne veya nesne durumları na göre, belirli çatıeklerinin fiil kök veya gövdelerine getirilen türev, bina: Sevinmek (sev-in-), sevdirmek (sev-dir-), sevindirmek (sev-in-dir-) gibi. * Bir yapı yı örten ve eğ ik yüzeyleri olan damı n tahtadan iç yapı sı . * Hikâye, roman, piyes gibi edebî türlerde olay kuruluş u, kurgu. çatıarası * Tavanla çatıörtüsü arası nda kalan boşbölüm, tavan arası .

çatıekleri * Fiil kök veya gövdelerinden dönüş lü, edilgen, iş teş , ettirgen çatı lar yapmaya yarayan ekler: (Sev-in-), (sev-il), (sev-iş -), (kapa-t-), (geç-ir-), (sev-dir-) gibi. çatıeteğ i * Çatı nı n, binanı n dı şduvarları nıaş an, yağ ı ş lara karş ıduvarı n en üst bölümünü koruyan dı ş a uzanmı şkı smı . çatıkaplayı cı *İ skele kurup ahş ap çatıkaplaması nıve duvarlarıkeçe veya özel kâğı tlar ile kaplayan usta. çatıkatı * Yapı larda çatıile son kat arası nda yapı lan küçük kat. çatıkiriş i * Bir ucu tavanı n üstüne bindirilen ve üzerine kiremit altıtahtaları nı n kaplandı ğı ana kiriş . çatıörtüsü * Çatı ları n üstüne kiremit, çinko ve oluklu sac vb. ile kaplanan, tavana su geçmesini önleyen yapıbölümü. çatıpenceresi * Tavan arası nıaydı nlatmaya yarayan pencere veya camlıkapak. çatı cı * Çatma iş ini yapan kimse. çatı k

* Çatı lmı şolan.

çatı k çehre * Çatı k yüz. çatı k kaş * Kaş larıbirbirine çok yakı n ve çatı k olan (kimse). çatı k surat * Çatı k yüz. çatı k yüz

* Öfkeli yüz (çehre, surat).

çatı klaş ma * Çatı klaş mak iş i. çatı klaş mak * Çatı k duruma gelmek. çatı klı k * Çatı k olma durumu. çatı ldama * Çatı ldamak durumu. çatı ldamak * Çatı k duruma gelmek. çatı lı

çatı lı ş

* Çatı sı olan (yapı ). * Çatı lmı şolan. * Baş ı na çatkıbağ lanmı şolan. * Çatı lmak iş i veya biçimi.

çatı lma çatı lmak çatı nma

* Çatı lmak iş i. * Çatmak iş ine konu olmak. * Çatı nmak iş i.

çatı nmak * Kaş ları nı çatı p surat asmak. çatı r çatı r * Sert bir ş ey kı rı lı rken, yanarken yerinden sökülürken veya sı kı ş tı rı lı nca çı kan ses. * Zor kullanarak, baskı yaparak. * Güçlük çekmeden. çatı r çatı r çatlamak * çok çatlamak. * çok kı skanmak. çatı r çatı r etmek * çatı r çatı r ses çı karmak. çatı r çatı r sökmek * bir ş eyi zorlayarak yerinden söküp çı karmak. çatı r çutur * Bir ş ey kı rı lı rken çı kan sesi anlatı r. çatı rdama * Çatı rdamak iş i. çatı rdamak * Çatı r diye ses çı karmak. * Çökmeye, yok olmaya yüz tutmak, tehlikeli duruma düş mek. çatı rdatma * Çatı rdatmak iş i. çatı rdatmak * Bir ş eyin çatı r diye sesini çı kartmak. çatı rtı çatı rtı lı

* Çatı rdama sesi. * Çatı rtı sıolan.

çatı sı z * Çatı sı olmayan, üstü açı k (ev, kulübe). çatı ş çatı ş ı k çatı ş ı lma

* Çatmak iş i veya biçimi. * Birbirini tutmayan, birbirini çelen, birbirine uymayan, çeliş ik, mütenakı z. * Çatı ş ı lmak iş i.

çatı ş ı lmak * Çatı ş mak iş i yapı lmak. çatı ş kı

* Yasaları n veya önermelerin kendi araları nda çeliş ikliği, antinomi.

çatı ş ma * Çatı ş mak iş i. * Silâhlıbüyük kavga, arbede. * Savaşmaksadı yla düş mana karş ıilerleyen bir birliğin keş if ve güvenlik kollarıarası nda ilk silâhlı vuruş ma. * Türlü yönlerden uzanan kı vrı mlıdağsı raları nı n, bir yerde dar bir açıile birbirine yaklaş ı p kaynaş masıveya düğümlenmesi. çatı ş mak

* Birbirine çatmak veya çatı lmak. * (söz, iddia veya davranı ş la) Birbirini tutmamak, birbirini çelmek, mütenakı z olmak. * Karş ı lı klıvuruş mak. * Kavga etmek. * (deve ve köpek için) Çiftleş mek. * Aynızamana rastlamak.

çatı ş tı rma * Çatı ş tı rmak iş i. çatı ş tı rmak * Birbirine çattı rmak, kavga ettirmek, birbirine düş ürmek. çatı yıalmak * çatı ya ulaş mak. çatkı * Uç uca, birbirine çatı lan ş eylerin bütünü. * Sehpa. * Alı ndan geçerek baş ı n çevresine çember gibi bağlanan bağ , kaş bastı . * Bir iş in bütününün veya parçaları nı n bir araya getirilmesinde uyulan yöntem. çatkı lı çatkı lı k

* Çatkı sıolan. * Çift öküzlerini birbirlerine bağlayan çifte boyunduruklu ağaç.

çatkı n * Çatı k. çatkı nlı k çatkı sı z

* Çatkı n olma durumu. * Çatkı sıolmayan.

çatladı n mı ? * aş ı rısabı rsı zlı k gösterenlere söylenen kaba bir uyarma. çatlak * Çatlamı şolan. * Çatlamı şyer. * Çatlama. * Deli. çatlak ses * Pürüzlü, bozuk ses.

çatlak zurna * Çirkin sesli, geveze, boş boğaz. çatlaklı k

çatlama

çatlamak

* Çatlak olma durumu. * Çatlamı şyer, çatlak. * Delilik. * Çatlamak iş i. * Tohumları n dağ ı lması için meyve kabuğ unun yarı lması , açı lma. * Dalgaları n sı ğkı yı ya geldikleri zaman dökülüp köpürmesi, çatlak. * Uygun olmayan kuruma sonucu ağacı n boyu yönündeki lif ayrı lması . * Parçaları ayrı lı p dağı lmayacak biçimde yarı lmak. * Bir yüzeyde kı rı ş ı klar, çizgiler oluş mak. * Aş ı rıyemekten, içmekten, yorgunluktan veya (bebek) ağ lamaktan ölecek duruma gelmek veya ölmek. * Sı kı nt ı , sevinç, yalnı zlı k, heyecan, sabı rsı zlı k, kı skançlı k gibi ruhî durumları aş ı rı derecede duymak.

çatlasa da (veya çatlasa da patlasa da) * elinden gelen her çareye baş vursa da. çatlatı ş çatlatma

* Çatlatmak iş i veya biçimi. * Çatlatmak iş i.

çatlatmak * Çatlak duruma getirmek. * Çatlaması na yol açmak. * Aklı nı kaçı rmak. çatlayı ş

* Çatlatmak iş i veya biçimi.

çatma * Çatmak iş i. * Provada geçici olarak bir giysiye iliş tirilmişolan parça. * Duvarlarıağ aç gövdesinden birbirine takı larak ve çivisiz olarak yapı lan yayla evi, yörük çadı rı . * Bir çeş it döş emelik kumaş . * Ahş ap yapı larda ağ aç iskeletin temel parçaları . * Semerin ağ aç kı smı . * Heykel yapı mı nda çamuru ayakta tutan tel iskelet. çatma kaş * Araları nda kı lsı z yer olmayı p birbirine kavuş muşolan kaş lar. çatmak * Değnek, kı lı ç, tüfek gibi uzun ş eylerden birkaç tanesini, tepelerinden birbirine çaprazlama dayayarak durdurmak. * (kereste vb. gereci) Birbirine tutturmak. * Bir ş eyi yapmak için gerekli parçaları bir araya getirmek. * (yükü hayvana) İ ki yanlıyüklemek. * (baş a yemeni, çatkı , yazma gibi ş eyleri) Bağ lamak. * (kaş , yüz için) Sertlik, öfke bildiren bir duruma sokmak. * Üzücü olaylarla karş ı laş mak. * Birine sert sözle söylemek veya yazı lar yazmak. * Rastlamak, karş ı laş mak. * Sı rası gelmek, zamanıgelmek.

çatpat

* Bkz. çatapat.

çatra patra * Bir dilin az çok ve yalan yanlı şolarak konuş ulduğ unu anlatı r. çattı rma

* Çattı rmak iş i.

çattı rmak * Çatmak iş ini yaptı rmak. çav çav çav

* Ses, ün, haber. * At, eş ek gibi hayvanları n erkeklik organı . * Hoş ça kal anlamı nda gençler arası nda kullanı lan bir söz.

çavalye * Balı kçı ları n tuttuklarıbalı klarıiçine attı kları sepet. çavdar

* Buğdaygillerden, unlu tane veren bir bitki (Secale cereale).

çavdar ekmeğ i * Çavdar ve buğ day unu karı ş ı mı ndan yapı lan ekmek. çavdarlı * Çavdar katı ş mı ş . çavdarmahmuzu * Buğdaygillerin ve en çok çavdarı n baş ağ ıüzerinde türeyip koyu mor renkte bir horoz mahmuzunu andı ran, 1-4 cm uzunlukta, 2-7 mm geniş likte, az çok kı vrı k, kolayca kı rı labilen, özel kokulu, silindir yapı lıçubuklar hâlinde olan ve hekimlikte kullanı lan askı lımantarlardan biri (Claviceps purpurea). çavdarsı z * Çavdar katı ş mamı şolan. çavelâ * Tutulan balı kları n içine konduğ u sepet, çavalye. çavlan

* Çağ layanı n büyüğ ü, ş elâle.

çavlanma * Çavlanmak iş i. çavlanmak * Gürültüsü çevreye yayı lmak. * Dillere düş mek, ş üyu bulmak. çavlı

* Henüz ava alı ş tı rı lmamı şdoğ an yavrusu.

çavmak * Güneşdoğmak. * Dağı lı p yayı lmak, saçı lmak. * Sapmak, yol değ iş tirmek, amaçtan ş aş mak.

çavş ı r Çavuldur çavun

* Maydanozgillerden bir bitki ve bunun eczacı lı kta kullanı lan reçinesi (Opopanax chironium). * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Hayvan derisinden veya çavdan yapı lmı şkı rbaç.

çavuş * Osmanlıdevleti teş kilâtı nda çeş itli hizmetler yapan görevli. * Osmanlıordusunda üst komutanları n buyrukları nıast komutanlara ulaş tı ran görevli. * Onbaş ı dan sonra gelen ve görevi manga komutanlı ğıolan er rütbesi. * Bir iş in veya iş çilerin baş ı nda bulunan ve onlarıyöneten sorumlu kimse. * Askerî okullarda sı nı f birincisi. çavuşkuş u * Çavuşkuş ugillerden, uzun yay biçimli gagalı , güvercinden küçük, baş ısorguçlu, kı sa kanatlıbir kuş , ibibik, hüthüt (Upopa epops). çavuşkuş ugiller * Örneğ i çavuşkuş u olan bir kuşfamilyası . çavuşüzümü * Kabuğ u ince, çekirdeği ufak, iri taneli bir tür beyaz üzüm. çavuş luk

çay

* Çavuşolma durumu veya görevi. * Çavuşrütbesi. * Çaygillerden bir ağ aççı k (Thea chinensis). * Bu ağaççı ğı n özel iş lemlerle kurutulan yaprağı . * Bu yaprakları n haş lanması ile elde edilen güzel kokulu ve sarı mtı rak kı rmı zırenkli içecek. * Konukları n çay, börek, pasta gibi içecek ve yiyeceklerle ağ ı rlandı ğıtoplantı . * Müzikli toplantı .

çay * Dereden büyük, ı rmaktan küçük akarsu. çay bahçesi * Çay, kahve ve alkolsüz içkilerin içildiğ i bahçe. çay bardağ ı * Çay içmekte kullanı lan, belli biçimde cam bardak. çay demlemek * Bkz. demlemek. çay evi * Çay gibi içeceklerin hazı rlandı ğıve bunları n içildiğ i yer, çayhane. çay fincanı * Genellikle porselenden yapı lan, çay içmeye yarayan, kulplu fincan. çay kaş ı ğ ı * Kahve yaparken veya çaya toz ş eker koyarken ölçek olarak kullanı lan ve ş ekeri karı ş tı rmaya yarayan küçük kaş ı k. çay kenarı nda kuyu kazmak * elde, maksada ulaş ı lacak bol araç varken emek harcayarak baş ka yollar aramak.

çay ocağ ı * Çay piş irilen veya çay içilen yer. çay saati

* Çay içmek için belirlenmişsaat.

çay servisi * Çay dağ ı tı mı . çay ş ekeri * Çayıtatlandı rmak için kullanı lan katış eker, küp ş ekeri. çay takı mı * Çaydanlı k, sütlük, ş ekerlik ve altı veya on iki çay fincanı ndan oluş an takı m. * Çay sunulurken kullanı lan örtü ve peçetelerin hepsi. çay vermek * konuklara çay ve börek, çörek, pasta gibi yiyecekler sunulan toplantı düzenlemek. çayan çaycı

çaycı lı k

* Akrep, yı lan, çı yan, kı rkayak vb. zehirli hayvan. * Çay yapı p satan kimse. * Çay yetiş tiricisi. * Çay içmeye düş kün, çay tiryakisi. * Çay yapma ve satma iş i. * Çay yetiş tirme iş i.

çayda çı ra * Elâzı ğve çevresinde kı na gecesi veya düğünlerde, ellerde yanan mum taş ı narak oynanan türkülü bir halk oyunu veya bu oyunun müziğ i. çaydan geçip derede boğ ulmak * büyük güçlükleri yenmiş ken önemsiz bir sebepten baş arı sı zlı ğa uğramak. çaydanlı k *İ çinde çay piş irilen kap. çaygiller *İ ki çeneklilerden, yaprakları ndan çay yapı lan bir bitki familyası . çayhane

* Çay evi.

çayhaneci * Çayhane iş leten kimse. çayhanecilik * Çayhanecinin iş i veya mesleği. çayıgörmeden paçalarısı vamak * Bkz. dereyi görmeden paçaları sı vamak. çayı r

* Üzerinde gür ot biten düz ve nemli yer. * Böyle yerde biten otlar.

çayı r güzeli

* Buğdaygillerden bir bitki çayı r otu (Erogrostis major). çayı r kuş u * Tarla kuş u. çayı r mantarı * Şapkası nı n alt yüzü ince dilimli, yenebilen ve zehirli de olabilen mantar türlerinin ortak adı . çayı r otu

* Çayı r oluş turan çeş itli bitkilerin genel adı . * Buğdaygillerden kuru ve kireçli yerlerde yetiş en küçük bir çayı r otu, fleol (Phleum pratense).

çayı r peyniri * Bir çeş it az tuzlu veya tuzsuz taze peynir. çayı r tavuğ u * Orman tavuğugillerden, sı rtıbeyaz çizgili siyah ve esmer, karnı siyah bir kuş(Tympanuchus cupido). çayı r teresi * Turpgillerden beyaz çiçekli, yabanî bir bitki (Cardemina pratensis). çayı r tirfili * Baklagillerden, hayvan yemi olarak yetiş tirilen bir bitki (Trifolium pratense). çayı r yulafı * Buğdaygillerden, yulafa benzeyen bir kı r bitkisi (Avenastrum). çayı rlama * Çayı rlamak iş i. çayı rlamak * Çayı rlanmak. * (hayvan) Yediğ i çayı rdan hastalanmak. çayı rlanma * Çayı rlanmak iş i. çayı rlanmak * (hayvan) Çayı rda otlamak. çayı rlaş ma * Çayı rlaş mak iş i. çayı rlaş mak * Çayı r durumuna gelmek. çayı rlatma * Çayı rlatmak iş i. çayı rlatmak * Çayı rlanması nısağlamak. çayı rlı çayı rlı k

* Çayı rıolan. * Çayı rıolan yer.

çayı rmelikesi * Erkeçsakalı , keçisakalı . çayı rsedefi

* Düğ ün çiçeğ igillerden, sulak yerlerde yetiş en, kökü iç sürdürücü olarak kullanı lan bir bitki (Thalictrum). çayı rsı z * Çayı rıolmayan. çaykara çaykı zı

* Çay kenarı nda çı kan göze, kaynak, pı nar. * Bir tür çiçek.

çaylak

* Yı rtı cı lardan, uzun kanatlı , çengel gagalı , küçük kuş ları ve fare gibi zararlıhayvanları avlayan, tavuk büyüklüğünde bir kuş(Milvus migrans). * Toy, tecrübesiz, acemi. çaylak fı rtı nası * Kı şbaş ları nda olan fı rtı na. çaylakça

* Çaylağa yakı ş ı r (biçimde).

çaylaklı k * Toyluk, tecrübesizlik, acemilik. çaylı çaylıkek çaylı k

çe

*İ çinde çay bulunan. *İ çine çay karı ş tı rı larak yapı lan kek. * Çay ağ aççı kları nı n yetiş tiğ i yer. * Çay için kullanı lan. * Çe adı verilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz, katı ş ı k, diş -dişeti ünsüzünü gösterir.

çe * Türk alfabesinin dördüncü harfinin adı . çebiç çecik çeç

çeçe

* Bir yaş ı nda keçi yavrusu. * Madenî kulp, halka, çivi. * Tahı l yı ğı nı . * Tahı l elenen kalbur. *İ ki kanatlı lardan, insana uyku hastalı ğ ıaş ı layan, sinekten büyük bir cins Güney Afrika böceği (Glossina).

Çeçen (kimse).

* Kafkasya'nı n kuzeydoğ usundaki Çeçen Cumhuriyeti'nde yaş ayan bir halk veya bu halkı n soyundan olan

Çeçence * Çeçen dili. çedene

* Bkz. çetene. çedik * Mesh üzerine giyilen sarıpabuç. * Terlik. çeğ mel * Yay veya çengel biçiminde bükülmüşolan. çeğ mellenme * Çeğ mellenmek iş i. çeğ mellenmek * Yay veya çengel biçimini almak veya girmek. çehre

* Yüz, sima. * Görünüş . * Somurtkanlı k.

çehre almak * tavı r takı nmak. çehre etmek * surat etmek. çehre züğ ürdü * Yüzü çirkin. çehrece çehreli

* Çehre bakı mı ndan. * Çehresi olan.

çehresi bozulmak * yüzü, tavı rlarıdüş mek. Çek * Slavları n batıkolundan olan bir ulus veya bu ulusun soyundan gelen kimse. * Çek halkı na özgü olan. çek * Bir kimsenin, bankadaki parası nı n dilediğ i kimseye ödenmesi için bankaya gönderdiği yazı lıbelge. çek arabanı (veya yalnı z çek!) * git buradan!. çek valf

* Depodaki suyun kaçması nıönlemek için kullanı lan araç. *İ çinden gaz akı ş ı nı n geçmesine bir yönde izin veren, ters yönde gaz akı ş ı nıotomatik olarak kapayan ve durduran vana. çek vana çekap çekberi

* Çek valf. * Tam bakı m. * Harman yerinde yı ğı nları çekmeye yarayan alet, gelberi.

Çekçe çekçek

* Çek dili. * Dört tekerlekli el arabası .

çekeceğ i olmak * baş ı na sı kı ntı lı çok işgelecek olmak. çekecek

* Ayakkabıile topuk arası na sokularak, ayağı n ayakkabı ya kolay girmesini sağ layan, maden, boynuz ve plâstik maddeden yapı lmı şalet. çekek çekel

çekeleme

* Kayı k, mavna ve küçük gemilerin karaya çekildikleri yer. * Küçük çapa. * Üvendirenin alt ucunda bulunan, pulluğa yapı ş an toprağ ıayı rmaya yarayan demir bölüm. * Çekelemek iş i veya durumu.

çekelemek * Tekrar tekrar çekmek. çekelez * Sincap. çekem

* Yeş il yapraklı , dikensi, ateş e atı ldı ğ ı nda çatı rdayarak yanan bir bitki.

çekememe * Çekememe iş i veya durumu. çekememek * Çekmek iş ini yapamamak. * Katlanamamak. * Kı skanarak hoşgörmemek. çekememezlik * Çekememe durumu veya çekememekten, kı skançlı ktan doğ an davranı ş . çekemez

* Kı skanç.

çekemezlik * Bkz. çekememezlik. çeker

çeki

* Bir tartma aletinin kaldı rabildiğ i ağ ı rlı k miktarı . * Çekici araç. * Tartı . *İ ki yüz elli kiloya eş it olan, odun, kireç gibi ağı r ve kaba ş eyleri tartmakta kullanı lan bir ağı rlı k ölçüsü. * Kadı nları n baş ları na bağladı klarıörtü. * Bkz. çeki düzen. * Üzüntü, sı kı ntı .

çeki düzen * Düzenlilik, özen, itina, intizam, ihtimam.

çeki düzen vermek * düzgün duruma getirmek, düzeltmek, düzenlemek. çeki taş ıgibi * ağ ı r ve kı mı ldamaz. çekici

çekicilik

çekiç araç.

* Çekme iş ini yapan. * Kendisi için eğilim uyandı ran, alı mlı , cazibeli, cazip. * Kurtarma aracı . * Çekici olma durumu, cazibe. * Çekme gücü. * Çivi çakmak, madenleri dövmek gibi iş lerde kullanı lan ve bir sapla dövecek bir maden bölümden yapı lmı ş * Yaklaş ı k 1.20 m uzunluğ undaki madenî tele bağ lıve ağ ı rlı ğı7.257 kg olan gülle.

çekiç atma * Çekicin en uzağ a atı lmasıtemeline dayanan atletizm dalı . çekiç kemiği * Orta kulaktaki dört küçük kemikten biri. çekiç makinesi * Ayakkabıimalâtı nda taban köş elerinin burun kı sı mları nıincelten ve köseleleri döverek düzelten bir makine. çekiçhane * Demir fabrikaları nda makine ile çalı ş an çok ağı r çekiçlerin bulunduğu yer. çekiçleme * Çekiçlemek iş i. çekiçlemek * Çekiçle dövmek. çekik

çekikçe çekiliş

* Yanlara doğ ru çekilerek gerilmişgibi olan. *İ çeriye doğ ru kaçmı ş , batı k. * Çekiğ e yakı n, biraz çekik. * Çekilme iş i.

çekilme * Çekilme iş i. * Bir görevden, bir iş ten kendi isteği ile ayrı lma, istifa. * Yerin yükselmesiyle bu yeri örten deniz suları nı n gerilemesi, basma karş ı tı . * Savaş ta, bir ordunun veya bir birliğ in düş mandan ayrı lmak için yaptı ğ ıdavranı ş , ricat. * Bir boksörün veya güreş çinin herhangi bir sebeple karş ı laş mayıbı rakması . çekilmek

* Çekme iş i yapı lmak. * Kendini geriye veya bir yana çekmek. * Bir iş ten bir görevden kendi isteğ iyle ayrı lmak, istifa etmek. * Azalmak veya yok olmak.

* Bir yere, bir duruma geçmek. * Bir yerden uzaklaş mak, bir yere uğ ramamak. * Gerilemek, geri gitmek, ricat etmek. * Katı lmamak, vazgeçmek. * Katlanmak, üstlenmek, tahammül etmek. çekim * Çekmek iş i. * Herhangi bir cismin, baş ka bir cismi kendine doğru çekme gücü, cazibe. * Fiillerin çeş itli zaman, kiş i ve kiplere, isimlerin de isim hallerine göre uğ radı klarıdeğiş iklikler, tasrif. * Alı cı nı n sürekli olarak bir kez çalı ş tı rı lması yla elde edilen film parçası , plân. çekim ekleri * Fiil, isim kök veya gövdelerine gelerek bağ lı olduklarıkelime grupları na göre kelimeler arası nda durum (hâl) iyelik, çokluk, zaman, ş ahı s iliş kisi kuran birimler: ev-e, ev-im, ev-ler, gel-di, gel-di-m, gel-di-ler gibi. çekimci

* Yapı mcı . * Kameraman.

çekimleme * Çekimlemek iş i. çekimlemek * (bir cismi) Genel çekim yasası na göre baş ka bir cismi çekmek. çekimli * Çekimi olan. * Çekim ekleri alabilen. çekimli fiil * Kip zaman ve kiş i eklerini almı şfiil. çekimölçer * Çekim kuvvetlerini ölçmeye yarayan araç. * Yer yer değ iş en yer çekiminin tam ve gerçek değerini dikey olarak belirlemeye yarayan araç, gravimetre. çekimsenme * Çekimsenmek iş i. çekimsenmek * Bir ş eyi yapmaktan geri durmak, kaçı nmak, el çekmek, istinkâf etmek. çekimser

* Oy vermekten, eğ ilim göstermekten veya bir ş ey yapmaktan kaçı nan, müstenkif.

çekimserlik * Çekimser davranma durumu. çekimsiz

* Çekimi olmayan. * Cins, sayı , kiş i belirtmeden bütün durumlarda değiş meyen kelimeler.

çekimsizlik * Çekimsiz olma durumu. çekince

* Herhangi bir konuda ileriyi düş ünerek çekinmeyi gerektiren sebep veya durum, rezerv, ihtiraz.

çekince koymak * çekindiğini, sakı ndı ğ ı nıbelirtmek.

çekine çekine * Çekinerek. çekingen

* Her ş eyden çekinme huyu olan, ürkek, sı kı lgan, muhteriz.

çekingen davranmak * ürkekçe davranı ş larda bulunmak. çekingence * Çekingene yakı ş ı r (biçimde), ürkekçe. çekingenleş me * Çekingenleş mek iş i. çekingenleş mek * Çekingen duruma gelmek. çekingenlik * Çekingen olma durumu. çekinik

* Birkaç kuş ak sonra ortaya çı kan ve o zamana kadar aradaki döllerde gizli kalan soya çekim nitelikleri için kullanı lı r, resesif. çekinilme * Çekinilmek iş i. çekinilmek * Çekinmek iş ine konu olmak. çekiniş

* Çekinmek iş i veya biçimi.

çekinme * Çekinmek iş i. çekinmek * Saygı , korku, utanma gibi duygularla bir ş eyi yapmak istememek, kaçı nmak. * Bir ş ey sürünmek. çekinti

* Duraksama, kararsı zlı k, tereddüt.

çekip almak * uzaklaş tı rmak, meş guliyetine son vermek, koparmak. çekip çevirmek * hâle yola koymak, yönetmek. çekip gitmek * bı rakı p gitmek, ayrı lmak, savuş mak. çekirdecik * Hücre çekirdeğ inin içinde tek veya birden çok bulunan yuvarlak cisim. çekirdek

* Etli meyvelerin içinde bir veya birden çok bulunan, çoğu sert bir kabukla kaplıtohum. * Yenmek için satı lan kabak veya ayçiçeği çekirdeği. * Bir hücrenin merkezini oluş turan cisimcik. * Atom çekirdeği. * Kuyumculukta kullanı lan ve beşsantigrama eş it olan ağ ı rlı k ölçüsü.

* Bir ş eyin temelini oluş turan öz, nüve. * Ağaçlarda soyulmayan bölüm. çekirdek aile * Anne, baba ve henüz evlenmemişçocuklardan oluş an aile. çekirdek kahve * Çekilmemişveya dövülmemişkahve. çekirdekçi * Çekirdek satan kimse. çekirdekçilik * Çekirdek satma iş i. çekirdeklenme * Çekirdeklenmek iş i. çekirdeklenmek * Çekirdek bağ lamak. çekirdekli * Çekirdeğ i olan, içinde çekirdeği bulunan. çekirdeksel * Atom çekirdeği ile ilgili, nükleer. çekirdeksiz * Çekirdeğ i olmayan, içinde çekirdeği bulunmayan. çekirdekten yetiş me * herhangi bir iş te, meslekte, küçük yaş tan baş layarak yetiş mişolan. çekirge

* Düz kanatlı lardan, uzun olan art bacakları na dayanarak uzağa sı çrayabilen, birçok türleri olan böcek (Acridium). çekirge kuş u * Sı ğ ı rcı k (Sturnus vulgaris). çekirge ötleğ eni * Orta Asya ve Avrupa içlerinde yaş ayan ötücü bir kuş . çekirge ş alvar * Paçalarıçok dar, bacak bölümü genişolarak dikilmişş alvar. çekiş * Çekmek iş i veya biçimi. * Bir motorun çekme gücü. * Ağı z kavgası . çekiş e çekiş e pazarlı k (etmek) * (alı cı ) bir malıucuz almak için titizce pazarlı k (etmek). çekiş ken * Çekiş meyi seven, kavgacı(kimse). çekiş li çekiş me

* Çekme gücünü ön tekerleklerden alan araç. * Çekiş mek iş i.

çekiş mek

çekiş meli

*İ ki yönünden karş ı lı klıçekmek. * Bir ş eyi birbirine karş ıçekmek. * (ad çekme, niyet, kâğ ı t için) Araları nda çekmek. * Ağı z kavgasıetmek. * Çaba, gayret harcamak. * Çekiş meye yol açan. * Sert, çetin, zorlu.

çekiş mesiz * Çekiş meye yol açmayan. çekiş te

* Tuzla terbiye edilmişyeş il zeytin.

çekiş tirici * Çekiş tirmek iş ini yapan (kimse). * Bir kimsenin kötü tarafları nıuzun uzadı ya sayı p döken (kimse). çekiş tiricilik * Çekiş tiricinin iş i. çekiş tirme * Çekiş tirmek iş i. çekiş tirmek * Uçları nda tutarak ayrıyönlere doğ ru çekmek. * Tekrar tekrar çekerek koparmak. * Bir kimsenin kötü tarafları nıuzun uzadı ya sayı p dökmek. çekiver kuyruğunu * artı k ondan hayı r bekleme. çekiye gelmek * düzene uymak. çekiye gelmez * ölçüsüz derecede çok veya büyük. * düzeltilemez, düzene sokulamaz. çekkin

* Elini eteğ ini çekmiş , ilgisiz.

çekme * Çekmek iş i. * Masa, dolap gibi ş eylerin dı ş arı ya çekilen gözü, çekmece. * Yüksekteki ince dallarıçekip kesmeye yarar, ay biçiminde, uzun saplı , ağ zıtı rtı klıbı çak. * Düzgün biçimli. * Çekilerek giyilen veya kullanı lan. * Parmak veya mı zrapla çalı nan çalgı . * Ağacı n yapı sı ndaki nem oranı nı n azalmasısonucu boyutları nı n küçülmesi. *İ şyaparken giyilen bir tür ş alvar. * Vücut bölümlerinin bükücü kas gücü ile bir direnci kendisine yaklaş tı rması . çekme demir * Haddeden geçirilmişdemir. çekme kat * Apartmanda veya evlerde dört yanıteras olarak bı rakı lan en üst kat.

çekmece

* Masa, dolap gibi ş eylerin dı ş arı ya çekilen gözü, çekme. *İ çinde mücevherat veya baş ka değ erli ş eyler saklanan küçük, süslü sandı k. * Gemilerin barı nabilecekleri koy.

çekmeceli * Çekmecesi olan. çekmecesiz * Çekmecesi olmayan. çekmek

* Bir ş eyi tutup kendine veya baş ka bir yöne doğ ru yürütmek. * (taş ı t için) Bı rakmak, koymak. * Germek. *İ çine almak. * Bir yerden baş ka bir yere taş ı mak. * Bir amaçla ortadan kaldı rmak. * Solukla içine almak. * Üzerinde bulunan bir silâhla saldı rmak için davranmak. * Atmak, vurmak. * (bir kimseyi veya bir ş eyi) Geri almak. * (güç durumlara) Uğ ramak, dayanmak, katlanmak. * Yüklenmek, üzerine almak, etkisi altı nda bulunmak. * (tartı da) Ağı rlı ğ ıolmak. * Döş emek. * Herhangi bir engel kurmak. * (ad çekme, niyet, piyango için) Şans denemek amacı yla hazı rlanmı şkâğı tlardan birini almak. *İ mbik yardı mıile elde etmek. * Çizgi durumunda uzatmak. * Tı pkı sı nıyazmak veya çizmek. * (ş iş e, vantuz, sülük vb. için) Tedavi amacı yla uygulamak. * Bir yerden bir ş eyi yukarı doğru almak. * Görüntüyü bir aletle özel bir nesne üzerinde tespit etmek. * Taş ı ma gücü olmak. * Öğütmek. * (protesto, poliçe, çek gibi ş eyler için) Düzenleyip yürürlüğe koymak. * (dikkat, ilgi vb. için) Üzerine toplamak. * Hoş a gitmek, sarmak. * Kaçan ilmeği örmek. * Masrafı nıkarş ı lamak. * Bir duyguyu içinde yaş atmak. *İ çki içmek. * Yürütmek, sürmek. * (bir kimse) Ailesinden birine herhangi bir bakı mdan benzemek. * (bir ş eyin iç yüzünü anlamak amacı yla) Sı kı ş tı rmak. * Herhangi bir anlama almak. * Örtmek, giymek. * Diş i hayvanıçiftleş mek için erkeğin yanı na götürmek. * (yol, ay için) Sürmek. * Daralı p kı salmak. * Söylemek. * Asmak. * (boya, badana vb.) Sürmek. * Yollamak. * (bir ş eyi) Emip dı ş arı ya çı karmak.

çekmeli * Çekmesi veya çekiş i olan. * Çekmecesi olan.

çekmelik

* Genellikle yemeni gibi giyeceklerde, ayağı n daha rahat girmesi için topuk üzerinde bulunan uzun çı kı ntı .

Çekoslovak * Çekoslovakya'da yaş ayan (kimse). Çekoslovakyalı * Çekoslovak halkı ndan olan kimse. çektiri çektirici çektiriş

* Yelkenleri olmakla birlikte kürekle de yol alan eski zaman gemisi, çektirme. * Tekstil imalâtı nda dokunmuşmalzemeyi istenilen boy ve ene göre çektiren aracıçalı ş tı ran iş çi. * Çektirmek iş i veya biçimi.

çektirme * Çektirmek iş i. * Çektiri. * Büyük yelken kayı ğı . * Sökülebilir elbise, yemek ve salon dolapları nı n tablaları nıbirbirine tutturmak için metal veya plâstikten yapı lmı şbağ lantıparçası . * Arabaları n göbek bilyaları nıçı karmak için kullanı lan araç. çektirme ağı * Yan yana ilerleyen iki tekne tarafı ndan çekilen genişağ ı zlıbüyük balı k ağı . çektirmek * Çekmek iş ini yaptı rmak. * Birinin sı kı ntıçekmesine, onulmaz duruma gelmesine yol açmak. çekül

* Ucuna küçük bir ağı rlı k bağlanmı şiple oluş turulan, yer çekiminin doğ rultusunu belirtmek için sarkı tı larak kullanı lan bir araç, ş akul. çekyat çelebi

* Gerektiğ inde açı lı p yatak hâline getirilebilen koltuk, kanepe. * Görgülü, terbiyeli, olgun (kimse). * Bay. * Bektaş î ve Mevlevî pirlerinin en büyüklerine verilen unvan. * Hristiyan tüccar.

çelebice * Çelebiye yakı ş ı r (biçimde), çelebi gibi. çelebilik çelek çelen

* Çelebi olma durumu veya çelebice davranı ş . * Boynuzu kı rı k veya eğri hayvan. * Ev saçağı .

çelenç * Sporda rekor kı ranlar arası nda elden ele geçen kupa ve bu kupayıkazanmak için yapı lan yarı ş ma. çelenk

* Çiçek, dal ve yapraklarla yapı lmı şhalka. * Kadı nları n baş ları na taktı kları mücevher veya madenden yapı lmı şsorguç. çelenk koymak * bir kimseyi anmak için mezarı na veya anı tı na çelenk bı rakmak. çelgi * Alna bağlanan yazma yemeni. çeliğe su vermek * çeliği hı zla soğ utarak özel bir ş ekilde daha çok sertleş mesini sağ lamak. çelik

* Su verilerek çok sert ve esnek bir duruma getirilebilen, birleş iminde az miktarda karbon bulunan demir ve karbon alaş ı mı , pulat. * Çelikten yapı lmı ş . çelik

* Kı sa kesilmişdal. * Kök salmak amacı yla yere dikilen dal. * Çocukları n çelik çomak oyununda ucuna çomakla vurarak havaya kaldı rdı kları , iki tarafı sivri, kı sa değ nek. * Gemilerde, üzerine halat veya ip geçirip tutturmaya yarayan ağaç veya metalden yapı lmı şkı sa değ nek. * Bir ağ acı aş ı lamak amacı yla hazı rlanmı şdal.

çelik baş lı k * Hafif piyade silâhları nı n, havan ve top mermi parçaları nı n etkilerine karş ıbaş ıkorumak için giyilen özel baş lı k. çelik çember * Balya, eş ya, yük vb. sarı lı p ambalâjlanması nda kullanı lan dar, çelik ş erit. çelik çomak * Çocukları n, çomakla çeliğ e vurarak oynadı klarıoyun. çelik gibi * zayı f, fakat güçlü (vücut). çelik halat * Çelikten yapı lan, asma köprü ayakları nıbirbirine bağ layan, tral ağ ı nı denizde çekmeye yarayan halat. çelik kalemi * Her türlü metal, tahta ve taş larıkesme, oyma ve yontma iş lerinde çekiçle vurarak kullanı lan, çelikten yapı lmı ş , keskin uçlu alet. çelik kapı * Ana çevresi çelikten, yüzeyi ahş aptan yapı lan dı şkapı . çelik kasa * Kı ymetli eş yayıve parayımuhafaza etmek için çelikten yapı lan kasa. çelik macunu * Yağ, vernik, dolgu ve renk gereçlerinden hazı rlanan boya astarı . çelik metre * Üzerinde ölçü birimleri iş aretlenmişküçük bir kutuya girebilen, ince çelik metalden yapı lmı şölçme aracı . çelik pamuğu * Verniklenmişyüzeyleri düzeltmeye veya matlaş tı rmaya yarayan uzun ve keskin kenarlı çelik tel tomarı . çelik yelek * Özel alaş ı m ve maddelerle kurş un geçirmeyecek biçimde yapı lmı şüst giysisi.

çelikhane çelikleme

* Çelik elde edilen fabrika. * Çelik dikerek ağ aç yetiş tirme.

çeliklemek * Çelik dikerek ağ aç yetiş tirmek. çelikleş me * Çelikleş mek iş i. çelikleş mek * Çelik durumuna gelmek. * Çelik gibi sağlam olmak. çelikleş tirme * Çelikleş tirmek iş i. çelikleş tirmek * Çelik durumuna getirmek. * Güçlendirmek, güç kazandı rmak. çelikli

* Çeliğ i olan, çelik içeren veya çelikle kaplı .

çeliksi * Çeliğ e benzeyen, çeliği andı ran. çelim çelimli çelimsiz

* Güç, kuvvet. * Güçlü. * Güçsüz, nahif.

çelimsizlik * Çelimsiz olma durumu. çeliş ik çeliş iklik

* Çeliş me durumunda olan, çeliş meli, mütenakı z. * Çeliş ik olma durumu.

çeliş iklik ilkesi *İ ki çeliş ik önermenin hem doğ ru hem yanlı şolamayacağı ilkesi. çeliş ken * Çeliş ik. çeliş ki çeliş kili çeliş kisiz

* Çeliş me, tenakuz. * Çeliş me durumunda olan, çeliş meli, mütenakı z. * Çeliş me durumunda olmayan, çeliş mesiz.

çeliş me

çeliş mek çeliş meli

* Birbirine ters olma, birbirini tutmama. * Önerme, yargı , kavram ve terimlerin birbirini tutmama durumu. * (düş ünce ve davranı ş ) Birbirini tutmamak, birbirlerine ters düş mek, mütenakı z olmak. * Çeliş ik, çeliş kili.

çeliş mesiz * Çeliş iği olmayan, çeliş kisiz. çeliş mezlik *İ çinde çeliş me yaratmayan kuram. çeliş mezlik ilkesi * Çeliş ik önermeleri özünde bulundurmayan ve yasaklayan kuram. çello

* Viyolonselin kı saltı lmı şadı .

çelme * Çelmek iş i. * Birini yere düş ürmek için ayağı nı n önüne ayak uzatmak. * Arkadan hafifçe bağ lanan başörtüsü. çelme atmak (veya takmak) * çelme ile yı kmaya çalı ş mak. * bir iş i veya bir kimseyi baltalamak, geliş mesini engellemek. çelmece

* Aklı nı karı ş tı racak biçimde.

çelmek * Düş ürmek. * Yolundan çevirmek, engel olmak, engellemek. * (örtü vb. bir ş ey) Örtünüp iki ucunu bağlamak. * Bir ş eyin kenarı nıverev veya çapraz kesmek, çalmak. * Dua okumak, zikretmek. * (düş ünce ve davranı şiçin) Birbirini tutmamak, birbirine ters düş mek. * Topa gidişyönünü değ iş tirecek biçimde vurmak. çelmeleme * Çelmelemek iş i. çelmelemek * Çelme takmak. çelmelenme * Çelmelenmek iş i. çelmelenmek * Çelme takı lmak. * (bir işveya kimse) Engellenmek, baltalanmak. çelmeleyiş * Çelmelemek iş i veya biçimi. çelmik

* Buğday ve baş akla karı ş ı k iri saman.

çeltek çeltik

* Çoban yamağ ı , yardı mcı , uş ak. * Kabuğ u ayı klanmamı şpirinç.

çeltik kargası * Bkz. kara leylek. çeltik tarlası * Pirinç yetiş tirilen sulak tarla. çeltikçi

* Çeltik yetiş tiricisi.

çeltikçilik * Çeltik yetiş tirme iş i. çeltikli *İ çinde çeltik olan. çeltiklik çem çembalo

* Çeltik ekmeye veya üretmeye elveriş li yer. * Yeş illiğ i bol olan yer. * Klâvsen.

çember * Merkez denilen sabit bir noktadan aynıuzaklı k ve düzlemdeki noktalar kümesinin oluş turduğu kapalıeğri. * Bu biçime getirilmişkatıcisimlerin çevresi. * Çocukları n oynamak için çevirip arkası ndan koş tuklarıtekerlek biçiminde oyuncak. * Sandı k, denk, fı çıvb. nin dağ ı lmamasıiçin üzerlerine geçirilen dayanı klıbir cisimden kuş ak. * Büyük yazma yemeni. * Aş ı lması , çözümü güç durum. * Basketbolda içinden topun geçmesiyle sayıkazanı lan ağlıdemir halka. çember çevirmek * (çocuk) çemberi döndürmek. çember geçirmek * çemberle kuş atmak. çember içine almak (veya çembere almak) * kuş atmak. çember kayı k * Arka tarafıyuvarlak kayı k. çember makası * Karyola ve somya imalâtı nda kullanı lacak olan çelik çemberleri kesmeye yarayan araç. çember sakal * Yuvarlak bir biçimde kesilmişsakal. çemberden dönmek * baş arı ya ulaş mak üzere iken olumsuz bir sonuçla karş ı laş mak. çemberi yarmak * kuş atmadan, bir veya birkaç noktayıgeçerek kurtulmak.

çemberleme * Çemberlemek iş i. çemberlemek * Çemberle kuş atmak. çemberlenme * Çemberlenmek iş i. çemberlenmek * Çemberle kuş atı lmak. * Çember durumuna gelmek. çemberletme * Çemberletmek iş i. çemberletmek * Çemberlenmesini sağlamak. çemberli

* Çemberi olan. * Çember geçirilmişolan.

çembersel bölge * Çember ve çemberin içindeki noktaları n meydana getirdiğ i düz yüzey. çembersiz * Çemberi olmayan. * Çember geçirilmemişolan. çemçe

* Çömçe.

çemen macun.

* Maydanozgillerden bir bitki ve bunun kokulu tohumu (Cuminum cyminum). * Bu tohumu un durumuna getirip sarı msak, kı rmı zıbiberle karı ş tı rarak yapı lan, pastı rma üzerine sürülen

çemenleme * Çemenlemek iş i. çemenlemek * Çemen sürmek. çemenli çemiç

* Çemeni olan veya çemen sürülmüşolan. * Dut veya üzüm kurusu.

çemkiriş * Çemkirmek iş i veya biçimi. çemkirme * Çemkirmek iş i. çemkirmek * (birine) Karş ıgelmek, sert cevap vermek. * Köpek kesik kesik havlamak. çemrek

* Kollarıve bacaklarısı vanmı ş(kimse). çemreme * Çemremek iş i. çemremek * Kolunu veya paçaları nısı vamak, eteğ ini toplamak. çemrenme * Çemrenmek iş i. çemrenmek * Kendi kol, etek veya paçaları nıçemremek. * Bir iş e giriş mek için hazı rlanmak, paçaları sı vamak. çençen

* Geveze.

çene * Omurgalı lardan kemik veya kı kı rdak ile desteklenen, altlıüstlü diş leri taş ı yan ve ağzı n açı lı p kapanması nı sağ layan parça. * Omurgası z hayvanlarda buna benzeyen yapı . * Mengene veya kerpeten gibi araçları n eş yayısı kı ş tı ran karş ı lı klıiki parçası ndan her biri. * Çok konuş ma huyu. * Köş e. çene çalmak * gevezelik etmek. çene çukuru * Alt çenenin ucundaki çukur. çene kavafı * Geveze. çene yarı ş ı * Durmadan karş ı lı klıkonuş mak. çene yarı ş tı rma * karş ı lı klıgevezelik etme, karş ı lı klıçene çalma. * Bkz. söz göstergesi. çene yarı ş tı rmak * karş ı lı klıgevezelik etmek, karş ı lı klıçene çalmak. çene yormak * boş una söyleyip durmak. çenebaz

* Çok konuş an, çenesi kuvvetli, çeneli.

çenebazlı k * Çenebaz olma durumu. çenek * Tohumda embriyonu kaplayan etli bölüm. * Kuş ları n gagası nıoluş turan alt ve üst bölümlerden her biri. * Böceklerde ağzı n iki yanı nda bulunan parçalayı cısert organ. çenekli

* Çeneği olan.

çeneksiz

* Çeneği olmayan ve çenekleri iyi görülemeyen.

çeneleş me * Çeneleş mek iş i. çeneleş mek * Karş ı lı klıolarak konuş mak. çeneli

* Çenesi olan. * Çok konuş an.

çenen tutulsun * (ş om ağı zlı lara) "söyleyemez ol! anlamı nda beddua olarak kullanı lı r. çenesi açı lmak * durmadan konuş mak, gevezelik etmek. çenesi atmak * (can çekiş irken) çenesi titremek. çenesi durmamak * gereksiz yere sürekli konuş mak. çenesi düş mek * yerli yersiz konuş up gevezelik etmek. çenesi düş ük * Çok gereksiz ş eyler konuş an, boş boğaz, geveze. çenesi kitlenmek * alt ve üst çene sı msı kıbir durumda bir araya gelmek. çenesi kuvvetli * Kolay ve etkili söz söylemekten yorulmayan. çenesi oynamak * bir ş ey yemekte bulunmak. çenesini açtı rmak * söz fı rsatıvermek. çenesini bağ lamak * ölen bir kimsenin çenesi altı ndan geçirilen tülbendi baş ı nı n üstünde düğ ümlemek. * bir kimsenin ölümünü istemek. çenesini bı çak açmamak * sı kı ntıve üzüntüden konuş mamak. çenesini dağ ı tmak * çok güçlü bir yumrukla çenesine vurmak. çenesini kapatmak * susturmak. çenesini tutmak * bildiğini, düş ündüğ ünü söylememek veya konuş maktan vazgeçmek. çenesinin bağ ıçözülmek * gevezelik etmek, yerli yersiz, durmadan konuş mak.

çenesiz

çenet

çenetli

* Çenesi olmayan. * Yerinde ve düzgün konuş ması nıbilmeyen. * Açı ldı ğı nda tohumları n ortaya çı ktı ğıkabuk. *İ stiridye gibi iki çeneli yumuş akçalarda, kolsu ayaklı larda kavkı nı n iki parçası ndan her biri. *İ ki veya daha çok çeneti bulunan.

çeneye kuvvet * konuş ma gücüyle, durmadan konuş up söyleyerek. çeng * Eski bir Türk sazı . çengel

* Bir yere takı lmaya, geçirilmeye yarayan eğri ve ucu sivri demir. * Basketbolda çembere yan durarak tek elle başüzerinden geçirilerek atı lan ş ut, çengel atı ş .

çengel atı ş * Çengel. çengel atmak * bir konuya taraftar toplama giriş iminde bulunmak, iliş ki kurmak. çengel çeneliler * Çeneleri gaga biçiminde uzamı şve tam kemikleş memişbalı klar takı mı , yapı ş ı k çeneliler. çengel iğnesi * Çengel biçiminde ilmiklerden oluş an bir tür iş leme. * Çengelli iğne. çengel sakı zı * Kengel sakı zı . çengel takmak * uğraş mak veya kötülük etmek için el atmak. çengelleme * Çengellemek iş i. çengellemek * Çengelini takmak. * Çengel atı şyapmak. çengellenmek * Çengel takı lmak, çengelle tutturulmak. çengelleyiş * Çengellemek iş i veya biçimi. çengelli

* Çengeli olan veya ucu çengel biçiminde olan.

çengelli iğ ne * Tutturulduğ u yerden kurtulmamasıiçin ucu özel yuvaya geçirilen iğ ne. çengelsi

* Çengeli andı ran, çengel biçimli.

çengi

* Çalgı eş liğ inde oynamayımeslek edinmişkadı n.

çengi kolu * Çengilerden oluş an topluluk. çengi takı mı * Çengi kolu. çengilik

* Çenginin yaptı ğıiş .

çengüçegane * Saz eğlentisi. çenileme

* Çenilemek iş i.

çenilemek * Canıyanan köpek ağ lar gibi acı acıses çı karmak. çenk

* Harpıandı ran, telli bir çalgı .

çentik

* Bir ş eyin kenarı ndan kesilerek veya kı rı larak açı lan küçük kertik, tı rtı k. * Kertikli. * Küçük oyuk. * Bası m sı rası nda bası m aletinin diyaframı nıbelirli bir açı klı ğa getirecek düzeni iş letmek için filmin kenarı na yapı lan çukurluk. çentik açmak * çentik oluş turmak. çentik atmak * çentiklemek. çentikleme * Çentiklemek iş i. çentiklemek * Bir ş eyde çentik açmak. * Bir ş eyi ince doğ ramak. çentiklenme * Çentiklenmek iş i. çentiklenmek * Çentikli duruma gelmek. çentikli * Üzerinde çentik bulunan. çentilme

* Çentilmek durumu.

çentilmek * Çentmek iş ine konu olmak. çentme

* Çentmek iş i.

çentmek

çepçevre

* Bir ş eyin kenarı nda kertik açmak. * Soğan, salatalı k gibi ş eyleri küçük ve ince parçalar durumunda doğ ramak. * Bkz. çepeçevre.

çepeçevre * Bütün yanları nıkuş atacak biçimde, fı rdolayı . çepel * Kir, bulaş ı k, çamur, pislik. * Ürüne karı ş mı şyabancımadde. * Çalıçı rpı . * Bozuk, kapalı , yağ murlu hava. çepelleme * Çepellemek iş i. çepellemek * Çepel duruma getirmek, karı ş tı rmak. çepellenme * Çepellenmek iş i. çepellenmek * Çepelli duruma gelmek. * Karı ş ı p bozulmak. çepelli çepellilik çeper

*İ çinde sap, taş , toprak gibi yabancımadde bulunan. * Çepelli olma durumu. * Çit. * Ahlâksı z, huysuz, geçimsiz kimse. * Bağçubuğ u, çalıçı rpı . * Sebze bahçesi. * Zar.

çeper çekmek * çitten duvar çevirmek. çeperli çepez çepiç

* Çeperi olan, çeperle çevrili bulunan. * Bozuk ipek kozası . * Çebiç.

çepin * Bahçelerde kullanı lan küçük çapa. Çepni çer

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * "Geliş igüzel ve dayanı ksı z yapı lmı ş " anlamı nda çer çöp veya çerden çöpten ikilemelerinde geçer.

çer çöp

* Çalıçı rpıkı rı ntı sı . * Döküntü, süprüntü. * Bazıçocuk oyunları nda dikkat anlamı nda kullanı lan uyarma sözü.

çerçeve kenarlı k.

* Resim, yazı , ayna gibi ş eyleri süslemek veya bir yere ası labilecek duruma getirmek için bunlara geçirilen * Kapı , pencere ile bunları n cam veya tablaları nı n yerleş tirilmişolduğu kenarlı k. * Bir düş ünce alanı nı n sı nı rlarıveya bu sı nı rlar içindeki alan. * Beden eğ itiminde ası lma ve tı rmanmalar için kullanı lan araç.

çerçeve anlaş ma * Hükûmet ile sendika ve iş verenler arası nda toplu sözleş me öncesinde varı lan ön anlaş ma. çerçeveci

* Çerçeve yapan kimse. * Resimlere, tablolara çerçeve takma iş iyle uğ raş an kimse.

çerçevecilik * Çerçeve yapma veya satma iş i. çerçeveleme * Çerçevelemek iş i. * Filmi çevrilecek baş lı ca cismin, gerek büyüklük gerek yer bakı mı ndan görüntü çerçevesine göre düzenlenmesi iş i. çerçevelemek * Bir ş eye çerçeve geçirmek veya bir ş eyi çerçeve içine alma. çerçevelenme * Çerçevelenmek iş i. çerçevelenmek * Çerçeve içine alı nmak. çerçeveletme * Çerçeveletmek iş i. çerçeveletmek * Çerçeve geçirtmek. çerçeveli

* Çerçeve geçirilmişveya çerçeve içine alı nmı şolan.

çerçevesiz * Çerçeve içinde olmayan. çerçi

çerçici çerçilik

* Köy, pazar ve benzeri yerlerde dolaş arak ufak tefek tuhafiye eş yasısatan gezginci esnaf. * (bazıbölgelerde) Tuhafiyeci. * Çerçi. * Çerçinin yaptı ğıiş .

çerden çöpten * Dayanı ksı z, çürük. * Zayı f, narin, çelimsiz.

çerez

çerezci çerezcilik

* Ası l yemekten sayı lmayan, peynir, zeytin gibi yiyecekler. * Yemek dı ş ı nda yenilen yaşveya kuru yemişgibi ş eyler. * Çerez satan kimse. * Çerez satma iş i.

çerezlenme * Çerezlenmek iş i. çerezlenmek * Çerez türünden bir ş eyler yemek. * Bir ş eyden biraz yararlanmak, çimlenmek. çerezlik * Çerez olabilecek ş eyler. * Çerez konulan kap. çerge * Derme çatma çadı r, göçebe çadı rı . * Çingene çadı rı . * Otağ. çergeci

* Padiş ah çadı rı nıbeklemekle görevli yeniçeri.

çergi * Bkz. çerge. çergici çeri

* Pazarlarda sergi açan gezginci esnaf. * Asker.

çeribaş ı * Alay beyi. * Çingene toplulukları nı n baş ı . çeribaş ı lı k * Çeribaş ıolma durumu. Çerkez * Kafkasya'da yaş ayan bir boy veya bu boydan olan kimse. * Çerkezlere özgü, Çerkezlerle ilgili. Çerkez peyniri * Peynir yapmak için mayalanan sütün ince dilimler hâlinde sı cak suya atı lması yla yapı lan, taze veya kuru olarak yenen tuzlu bir peynir türü. Çerkez tavuğu * Tavuk, hindi gibi kümes hayvanları nı n etinden yapı lan ve salçası na dövülmüşceviz, biber katı larak hazı rlanan bir yemek. Çerkezce * Çerkez dili. çerkezlik

* Çerkez gibi davranma eğilimi. çermik * Kaplı ca, ı lı ca. çerviş

çerviş li çeş it

* Kasaplı k hayvanlardan elde edilen çeş itli yağları n eritilmiş i. * Yemeğ in sulu kı smı . * Çerviş i olan. * Aynıtürden olan ş eylerin bazıözelliklerle ayrı lan öbeklerinden her biri, tür, nevi. * Canlı ları n bölümlenmesinde, bireylerden oluş an, türden daha küçük birlik. * Türlü.

çeş it çeş it * Çeş itli olan, türlü türlü. çeş itkenar * Kenarları ndan hiçbiri ötekine eş it olmayan (çokgen). çeş itkenar üçgen * Üç kenarı da ayrı uzunlukta olan üçgen. çeş itleme * Çeş itlemek iş i. * Belli bir temayıdeğiş ik armoni, melodi ve ritmle süsleyerek yeniden çalma, varyasyon. çeş itlemek * Bir ş eyin çeş idini artı rmak. çeş itlendirme * Çeş itlendirmek iş i. çeş itlendirmek * Çeş itlerini artı rmak. çeş itlenme * Çeş itlenmek iş i. çeş itlenmek * Çeş itli duruma gelmek. çeş itli çeş itlilik

* Çeş idi çok olan, türlü, mütenevvi. * Çeş idi çok olma durumu, tenevvü.

çeş me

* Çoğ unlukla herkesin yararlanmasıiçin yapı lan, borularla gelen suyun bir oluktan veya musluktan aktı ğ ı , yalaklısu hazinesi veya yapı sı . çeş meye gitse çeş me kuruyacak * çok talihsiz kimseler için söylenir. çeş mibülbül * Üzeri beyaz, sarmal süsler ve çiçek motifleri ile bezenmişcam iş lerine verilen ad. çeş ni

* (yiyecek, içecek için) Tat, tadı mlı k. * Hoş a giden bir özellik. çeş ni katmak * değ iş ik, özel ve hoşbir katkıyapmak. çeş ni tutmak * ekmekçilikte una karı ş tı rı lacak suyun oranı nıbelirtmek. çeş nici

* Saraylarda ve büyük konaklarda yemek ve sofra iş lerini yöneten kimse. * Sikkelerin ayarı nıdüzenleyen kimse. * Tütün veya içkilerin tat ve niteliğini belirleyen kimse.

çeş nicibaş ı * Baş çeş nici. * Sı k sı k eşdeğiş tiren erkek. çeş nicilik * Çeş nicinin iş i. çeş nileme * Çeş nilemek iş i. çeş nilemek * Çeş ni vermek. çeş nilenme * Çeş nilenmek iş i. çeş nilenmek * Tadı yerine gelmek. çeş nili çeş nilik

* Çeş nisi olan. * Yemeğ e çeş ni vermek için katı lan baharat vb.

çeş nisine bakmak * tadı na bakmak. çete * Ordu birliklerinden olmayan silâhlı küçük birlik. çete savaş ı * Küçük asker birlikleri veya çeteler tarafı ndan düş manıyı pratmak için her türlü yola baş vurarak yapı lan savaş . çeteci çetecilik çetele

* Çeteden olan kimse. * Çeteci olma durumu veya çetecinin yaptı ğ ıiş . * Çizilerek veya oyularak açı lan kertik. * Ekmekçi, sütçü gibi esnafı n, uzunlaması na ikiye bölüp üzerine kertikler çenterek hesap tuttuklarıağaç dalı .

çetele çekmek (veya tutmak) * hesap tutmak amacıile bir yere çizgiler çizmek.

çeteleş me * Çeteleş mek iş i veya durumu. çeteleş mek * Çete durumuna gelmek. çeteleş tirme * Çeteleş tirmek iş i veya durumu. çeteleş tirmek * Çete durumuna getirmek. çeteleye dönmek * (insanı n yüzü veya baş ka bir tarafıiçin) üzerinde birçok kesikler ve sı yrı klar olmak. çetene

* Kendir tohumu.

çetin * Amaçlanan duruma getirilmesi, elde edilmesi, çözümlenmesi, iş lenmesi güç veya engeli çok olan, müş kül. çetin ceviz * Yola getirilmesi güç olan kimse, yapı lması zor olan iş . çetince

* Çetin (bir biçimde).

çetinleş me * Çetinleş mek iş i. çetinleş mek * Çetin duruma gelmek. çetinleş tirme * Çetinleş tirmek iş i veya durumu. çetinleş tirmek * Çetin duruma getirilmek. çetinlik

* Çetin olma durumu, sertlik.

çetrefil * Karı ş ı klı ğ ıdolayı sı yla, anlaş ı lmasıveya sonuca bağlanması güç. * Yapıve ses kuralları na aykı rıkullanı lan (dil). * Sarp, engelli ve engebeli yer. çetrefilce

* Biraz çetrefil.

çetrefilleş me * Çetrefilleş mek iş i veya durumu. çetrefilleş mek * Çetrefil duruma gelmek. çetrefilli çetrefillik

* Karı ş ı k ve anlaş ı lmasıgüç olan. * Çetrefil olma durumu.

çetrefilsiz * Basit ve anlaş ı lmasıkolay olan. çevgen

çevik

* Değnek. * Atlara binilerek değ neklerle oynanan bir çeş it top oyunu, polo. * Kolaylı k ve çabuklukla davranan, tetik.

çevikçe * Çevik (bir biçimde). çevikleş me * Çevikleş mek iş i. çevikleş mek * Çevik duruma gelmek. çevikleş tirme * Çevikleş tirmek iş i. çevikleş tirmek * Çevik duruma getirmek. çeviklik

* Çevik olma durumu veya çevikçe davranı ş .

çevir kazı yanması n * karş ı sı ndakine dokunacak yersiz bir söz söylediğini fark eder etmez sözünü çevirmeye kalkı ş anlara alay veya ş aka yollu söylenir. çevir sesi

* Telefon numarası nı n aranmaya hazı r olduğunu belirten ince ve monoton ses, sinyal.

çevir sinyali * Çevir sesi. çeviren * Çeviri yapan kimse, çevirmen. çevirgeç çevirgi çeviri

çeviri dili

* Elektrik akı mı nıaçı p kapama veya değiş tirme iş ini yapan araç, ş alter, komütatör. * Çevrilebilen anahtar, tokmak vb. araçlar. * Dilden dile aktarma, çevirme, tercüme. * Bir dilden baş ka bir dile çevrilmişyazıveya kitap, tercüme. * Bir bilgisayarı n sembolik makine dili.

çevirici * Sözlü veya yazı lıçeviri yapan kimse, dilmaç, tercüman, mütercim. * Elektrik akı mı nı n yönünü değ iş tirmeye yarayan araç, komütatör. çevirici dili * Bilgisayarda makine dili komutları nı n sembollerle kaydedildiğ i alçak düzeyli proglamlama dili. çeviricilik

* Çeviri iş i yapma, dilmaçlı k, tercümanlı k. çevirim * Çevirme iş i. * Sinema filmi elde etmek üzere alı cı nı n çalı ş tı rı lması , duyar katı n üzerinde gizli görüntülerin belirmesi. çevirim senaryosu * Çekimlere bölünmüş , her çekimin sayı sıbelirtilmiş , çevirim için bütün teknik açı klamalarıve konuş maları içine alan senaryo. çeviriş * Çevirmek iş i veya biçimi. çevirme

* Çevirmek iş i, tedvir. * Kuzu, oğ lak gibi hayvanları nş iş te, kor üzerinde çevrilerek piş irilmiş i. * Uzaktan dolaş ı p düş manı n yan gerilerine düş erek onu istemediğ i bir durumda dövüş mek zorunda bı rakma, kuş atma, ihata. * Bir dilden baş ka dile çevrilmiş , tercüme. * Bir müzik parçası ndaki aralı ğı n veya bir cümle parçası nı n tiz sesini pese, pes sesini tize dönüş türmek iş i. çevirme ağ ı * Balı k sürülerinin önce çevrelerinin sarı lması , sonra ağ ı n altı nı n kapatı lmasıyoluyla kaçmaları nı önleyerek avlamayısağ layan bir ağtürü. çevirmek

* Bir ş eyin yönünü değ iş tirmek. * Öteki yüzünü görünür duruma getirmek. * Döndürerek hareket ettirmek. * Yönetmek, idare etmek. * Yolundan alı koymak, yoldan döndürmek. * Geri göndermek. * Bir giyeceği söküp iç yüzünü dı ş a getirmek. * Çevrilemek, tevil etmek. * Hile, dolap, dalavere gibi dürüst olmayan davranı ş lar için yapmak. * Kötü bir duruma getirmek. * Bir dilden baş ka bir dile aktarmak, tercüme etmek. * Bir yerin çevresini bir ş eyle sarmak, kuş atmak. * Bir durumdan baş ka duruma getirmek, dönüş türmek. * Bir durumdan baş ka duruma geçmek. * (kâğı t oyunu için) Oynamak.

çevirmen * Bir yazı yı veya konuş mayıbir dilden baş ka bir dile çeviren kimse, mütercim. çevirmenlik * Çevirmen olma durumu, mütercimlik. * Çevirmenin görevi. çevirtme

* Çevirtmek iş i.

çevirtmek * Çevirmek iş i yaptı rmak. çevre

* Bir ş eyin yakı nı , dolayı , etraf. * Bir kimse ile iliş kisi bulunanlar, muhit. * Aynıkonu ile ilgili bulunan kimselerin tümü, muhit. * Kiş inin içinde bulunduğ u toplumu oluş turan ortam. * Sı rma iş lemeli mendil. * Düzlem üzerindeki bir ş ekli sı nı rlayan çizgi.

konteks.

* Hayatı n geliş mesinde etkili olan doğ al, toplumsal, kültürel dı şfaktörlerin bütünlüğ ü. * Bir birimden önce veya sonra gelen aynı türden birimlerin tümü; bunları n oluş turduğ u küçük grup,

çevre açı * Geometride, bir çemberin iç bölgesinde, köş esi çember üzerinde bulunan açı . çevre bilimci * Çevre bilimi uzmanı , ekolojist. çevre bilimi * Canlı ları n araları ndaki bağlantı larıve ortamları yla olan iliş kilerini inceleyen biyoloji dalı , ekoloji. çevre bilimsel * Çevre bilimiyle ilgili, çevre bilimine dayanan, ekolojik. çevre kirliliğ i * Doğal kaynakları n aş ı rıve yanlı şkullanı lması , tahrip edilmesi sonucunda çevrede dengenin olumsuz yönde bozulmasıve birtakı m sorunları n ortaya çı kması . çevre sağlı ğı * Belli bir çevrede yaş ayan kiş ilerin sağ lı ğ ı nıetkileyen dı şfaktörler ve alı nan önlemler. çevre teker * Sap ve kökte, merkez bölümünün en dı şkuş ağı . çevre yolu * Şehir trafiğini aksatmamak amacı yla yerleş im yerinin dı ş ı ndan geçen ve ş ehir yolları na bağlanan ana yol. çevreci

* Çevre kirliliği sorunları yla uğraş an kimse veya topluluk.

çevrecilik * Çevrecinin yaptı ğı iş . çevreleme * Çevrelemek iş i, kuş atma, ihata. çevrelemek *İ çine almak, kuş atmak, sarmak, ihata etmek. * Bir konunun sı nı rları nıçizmek, tahdit etmek. çevreleniş * Çevrelenmek iş i veya biçimi. çevrelenme * Çevrelenmek iş i. çevrelenmek * Kuş atı lmak, sı nı r içine alı nmak, tahdit edilmek. çevreleyiş * Çevrelemek iş i veya biçimi. çevrelik * Marangozlukta, mimarlı kta ve dülgerlikte kullanı lan bütün kenar parçaları . çevren çevresel

* Ufuk, göz erimi. * Çevre ile ilgili.

çevri

çevrik

* Bir söz veya davranı ş ıgörünür anlamı ndan baş ka bir anlamda kabul etme, tevil. * Anafor, burgaç. * Çevrilmiş , dönük.

çevrileme * Çevrilemek iş i. çevrilemek * Çevriye uğratmak, tevil etmek. çevrili * Çevrilmiş , kuş atı lmı ş . * Dönük. çevriliş * Çevrilmek iş i veya biçimi. çevrilme

* Çevrilmek iş i.

çevrilmek * Çevirmek iş ine konu olmak. * Kendini çevirmek, birine dönmek. çevrim

çevrimli

* Devir. * Bir elektrik akı mı nı n iletken üzerinde aldı ğıyol, devre. * Elektrik enerjisinin bir baş ka enerjiye dönüş türülmesi. *İ ş i iyi yöneten, becerikli, idareli.

çevrimsel * Çevrimle ilgili veya çevrim biçiminde olan, devrî. çevrinme

* Çevrinmek iş i, tavaf.

çevrinmek * Bir ş eyin etrafı nda saygı ile dolanmak, tavaf etmek. çevrinti

* Bir ş eyin kendi ekseni çevresinde sürekli dönmesi. * Su ve hava çevrintisi. * Çeş itli tahı l karı ş ı ğı .

çevriyazı * Bir yazı yı bütün ses inceliklerini belirterek baş ka bir alfabeye çevirme yolu, yazı çevrimi, transkripsiyon. çeyiz

* Gelin için hazı rlanan her türlü eş ya.

çeyiz çemen * Eksiksiz, kusursuz çeyiz. çeyiz düzmek * çeyiz hazı rlamak.

çeyizci çeyizcilik

* Çeyiz hazı rlayan veya satan kimse. * Çeyiz hazı rlama veya satma iş i.

çeyizleme * Çeyizlemek iş i. çeyizlemek * Evlenecek kı zı n çeyizini hazı rlayı p vermek. çeyizlenme * Çeyizlenmek iş i. çeyizlenmek * Çeyizli duruma gelmek veya getirilmek. çeyizli * Çeyizi olan. çeyizlik

çeyizsiz çeyrek

* Çeyiz olarak hazı rlanan, çeyiz için ayrı lan. * Çeyiz eş yası . * Çeyizi olmayan. * Dörtte bir. * Gümüşmecidiyenin dörtte biri değerinde olan beşkuruş . * On beşdakikalı k zaman. * Alman markı .

çeyrek final * Bir yarı ş mada ikili eş lemelerle son sekiz takı mı n oluş turduğu grup veya aş ama. çeyrek finalist * Çeyrek final aş aması na yükselme baş arı sı nıgösteren ekip veya kiş i. çeyrek son * Koş ullarda yarıfinal yarı ş ı na katı lacak dört kiş iyi seçmek üzere sekiz kiş i veya dört takı mıayı rmak için sekiz takı m arası nda düzenlenen seçme yarı ş ı . çeyrekleme * Çeyreklemek iş i. çeyreklemek * Süt çocukları nı n kolları nı ve bacakları nıçaprazlayarak vücutları na idman yaptı rmak. çeyreklenme * Çeyreklenmek iş i. çeyreklenmek * Çeyreklemek iş i yapı lmak. -çı çı ban birikimi.

* Bkz. -cı / -ci. * Vücudun herhangi bir yerinde oluş an ve çoğ u, deride ş iş kinlik, kı zartı , ağ rı ve ateşile kendini gösteren irin

çı ban ağ ı rş ağı * Çı banı n patlamak üzere olan yeri. * Ağı r sonuçlar doğ urabilecek durum veya sorun. çı ban iş lemek * çı ban irin akı tmak. çı banbaş ı * Kurcalandı ğ ı , üzerine düş üldüğ ü takdirde ağ ı r veya kötü bir sonuca varacak olan tehlikeli sorun veya konu. çı banı n baş ı nıkoparmak * ağ ı r bir sorunun patlak vermesine yol açmak. çı banlaş ma * Çı banlaş mak durumu. çı banlaş mak * Çı ban durumuna gelmek. çı dam çı dama

* Sabı r. * Çı damak iş i.

çı damak * Sabretmek. Çı fı t

* Yahudi. * (küçük ç ile) Hileci, düzenbaz.

çı fı t çarş ı sı * Türlü ş eylerin karmakarı ş ı k bir durumda bulunduğu yer. Çı fı tlı k

* Yahudilik. * (küçük ç ile) Hilekârlı k, düzenbazlı k.

çı fı tlı k etmek * hile yapmak, düzenbazlı k etmek. çı ğ

* Dağı n bir noktası ndan kopup yuvarlanan ve yuvarlandı kça büyüyen kar kümesi. * Bölme veya paravana.

çı ğdüş mek * dağ da aş ağıçı ğyuvarlanmak. çı ğgibi büyümek * (bir olay için) birdenbire ve etkileyici bir ş ekilde büyümek. çı ğ a çı ğ a

* Mersin balı ğ ı nı n, yumurtası ndan havyar yapı lan türü (Acipenser ruthenus). * Horoz, cennet kuş u gibi birtakı m kuş ları n kuyruğ undaki tüylerden en uzun ve gösteriş li olanı .

çı ğ alanma * Çı ğalanmak iş i.

çı ğ alanmak * (atı n kuyruğu) Horoz kuyruğ u gibi dikilmek. çı ğ ı ltı

* Çı ğlı kla karı ş ı k ses.

çı ğ ı r * Çı ğı n kar üzerinde açtı ğı iz. * Hayvanları n gide gele açtı kları ince yol, keçi yolu, patika. *İ z. * (baş kaları nı n da uyabileceğ i) Yeni bir biçim, yöntem veya yol. * Büyük hattatları n sanat yolu. çı ğ ı r açmak * bir alanda yeni bir yol, yöntem baş latmak. çı ğ ı rı ndan çı kmak * doğ ru ve uygun yolundan ayrı lmak. çı ğ ı rı ş

* Çı ğı rmak iş i veya biçimi.

çı ğ ı rma * Çı ğı rmak iş i. çı ğ ı rmak

çı ğ ı rtı çı ğ ı rtkan

* Çağ ı rmak, seslenmek. * Türkü söylemek. * Çı ğrı ş ma sesleri. * Çağ ı rtkan. * Bir ş eyi yüksek sesle çevreye duyuran. * Çı karıolduğu için birini övüp koruyan kimse.

çı ğ ı rtkanlı k * Çı ğı rtkanı n yaptı ğıiş . çı ğ ı rtma

* Çı ğı rtmak iş i. * Basit, küçük, nefesli bir çalgı .

çı ğ ı rtmacı * Çı ğı rtma çalan kimse. çı ğ ı rtmak * Çağ ı rtmak. çı ğ lı k * Acıacıveya ince ve keskin bağ ı rma, feryat, figan. çı ğ lı k atmak (koparmak veya basmak) * kulak tı rmalayı cıkorkunç sesler çı kararak acı acıbağı rmak. çı ğ lı k çı ğlı ğa * Çı ğlı k atarak bağı rı p çağı rarak. çı ğ ralı k

* Karda kürekle, dallarla açı lan dar yol. * Bir tür çalı lı k.

çı ğ rı ş çı ğ rı ş ma

* Haykı rı ş . * Çı ğrı ş mak iş i.

çı ğ rı ş mak * Hep birden bağı rı p çağ ı rarak gürültü etmek. -çı k * Bkz. -cı k / -cik. çı kacak

* Hamamlarda dı ş arı ya çı kı p giyinme yerine giderken kurulanmak üzere verilen havlu. * Boy ölçüş ecek (kimse).

çı kagelme * Çı kagelmek iş i. çı kagelmek * Beklenmedik bir zamanda gelmek. çı kak

çı kan

* Çı kı lacak yer, çı kı t, mahreç. * Boğ umlanma noktası , mahreç. * Çı karma iş leminde bütünden alı nan sayı .

çı kar * Dolaylıbir biçimde elde edilen kazanç, menfaat. çı kar budak * Çevresi ile bağ lantı sızayı flayan ve bazıağaç türlerinde kendiliğinden düş ebilen budak türü. çı kar yol

* Güç durumlarda insanıbaş arı ya ulaş tı ran, kurtaran davranı ş , çözüm yolu, çare.

çı karayazmak * Çı karma iş i gerçekleş ecek olmak. çı karcı * Yalnı z kendi çı karı nıdüş ünen, çı karı nı kollayan kimse, menfaatçi, menfaatperest. çı karcı lı k * Yalnı z kendi çı karı nıdüş ünme durumu, menfaatçilik, menfaatperestlik. çı karı lı ş çı karı lma

* Çı karı lmak iş i veya biçimi. * Çı karı lmak iş i.

çı karı lmak * Çı karmak iş ine konu olmak. çı karı m

* Çı karmak iş i. * Belli önermelerin kabul edilen veya gerçek olan doğ rulukları ndan veya yanlı ş lı kları ndan, baş ka önermelerin kabul edilen veya gerçek olan doğ ruluk veya yanlı ş lı kları nıçı karma, istidlâl.

çı karı na bakmak * sadece kendini ve kendi durumunu gözeterek çı kar sağlamak. çı karı nıtepmek * kendisine yarar sağ layacak bir ş eyi veya bir durumu istememek, böyle bir ş eyden veya durumdan yararlanmamak. çı karı ş

* Çı karmak iş i veya biçimi.

çı karma * Çı karmak iş i. * Çı karmak iş lemi, tarh. * Kı yı lara ve en çok düş man kı yı ları na asker indirme, asker çı karma. çı karma birliği * Deniz kı yı sı nda çı karma harekâtı yapmak üzere eğitilmiş , özel yapı lmı şhafif ve küçük teknelerden kurulmuşaskerî birlik. çı karma gemisi * Çı karma yapı lacak kı yı ya asker, araç ve cephane taş ı maya yarayan, altıdüz küçük deniz aracı . çı karma harekâtı * Düş man iş galinde olan bir kı yı ya, güvenli bir köprü baş ı kurmak amacı yla düzenlenen ve çeş itli birliklerin görev aldı ğı askerî harekât. * Bir konuda kamuoyu oluş turmak veya yandaştoplamak için yoğun faaliyet göstermek. çı karma iş areti * Çı karma iş lemini anlatan iş aret. çı karmak * (birinin veya bir ş eyin) Çı kması nısağlamak, çı kması na sebep olmak. * (cümlede zaman anlatan bir sözle) Sonunu getirmek. * Anlamak, ne olduğ unu bilmek. * Bulmak, ortaya koymak. * Hatı rlamak. * Söylemek. * Döküntülü hastalı ğ a tutulmak. * (keyif, tat, zevk gibi ş eyler için) Çok hoş lanmak. * (öfke, hı rs, acı gibi ş eyler için) Zararı nıçektirmek. * Sağlamak, elde etmek. * Gibi göstermek, bir davranı şyüklemek. * Sindirim yolundan dı ş arıatmak. *İ lgisini keserek uzaklaş tı rmak. * Giysi, ayakkabıgibi ş eyleri vücuttan ayı rmak, soymak. * Yayı mlamak. * Gidermek. * Sebep olmak, yol açmak. * Yapmak, üretmek. * Sunmak. * Göstermek. * (bir ş eyi) Bir örneğe göre yapmak. * Üçüncü bir sayıelde etmek üzere belli bir sayı dan, daha az değerli baş ka bir sayı kadar birim eksiltmek, tarh etmek. * Yollamak, göndermek. * Yükü boş altmak. * Resim yapmak veya fotoğraf çektirmek. çı karsama * Bir önermeden, düş ünce yoluyla bir baş ka önermeye geçme iş i, intikal. çı kartı

* Boş altı m ile vücuttan dı ş arıçı kan madde, ı trah maddesi. çı kartı lma * Çı kartı lmak iş i. çı kartı lmak * Çı kartmak iş i yapı lmak. çı kartma

* Çı kartmak iş i. * Üzerindeki resim ı slatı larak yapı ş tı rı ldı ğı yere çı kartı lan, özel olarak hazı rlanmı şzamklı kâğı t. * Bu yolla çı karı lan resim.

çı kartmak * Çı karmak iş ini yaptı rmak. çı kı çı kı k

çı kı kçı

* Küçük bohça, çı kı n. * Yerinden çı kmı ş(kemik veya organ). * Çı kı ntı sıolan. * Bir kemik veya organı n yerinden çı kmı şolması . * Çı kı klarıdüzelten kimse, sı nı kçı , kı rı kçı .

çı kı kçı lı k * Çı kı kçı nı n mesleği. çı kı klı k * Çı kı k olma durumu. çı kı lama

* Çı kı lamak iş i.

çı kı lamak * Çı kıyapmak. çı kı lanma * Çı kı lanmak iş i. çı kı lanmak * Çı kı lamak iş i yapı lmak. çı kı latma

* Çı kı latmak iş i.

çı kı latmak * Çı kıyaptı rmak. çı kı lma

* Çı kı lmak iş i.

çı kı lmak * (dı ş arı veya yukarı ) Gidilmek. çı kı n

* Bir beze sarı larak düğümlenmişküçük bohça.

çı kı n etmek * çı kı na koyup bağlamak, çı kı na koymak, çı kı nlamak.

çı kı nlama * Çı kı nlamak iş i. çı kı nlamak * Çı kı na koyup bağlamak. çı kı ntı

çı kı ntı lı

* Bir yüzeyde ileri doğru çı kan bölüm. * Bir metni düzeltmek veya ona bir ş ey eklemek için satı r dı ş ı na yazı lan yazı , çı kma. * Kambur. * Çı kı ntı sıolan.

çı kı ntı sı z * Çı kı ntı sıolmayan. çı kı r çı kı r * Şı kı rş ı kı r. çı kı ş

* Çı kmak iş i veya biçimi. * Bir yerden çı kmak için kullanı lan yer. * Beklenilmeyen bir sı rada yapı lan sert konuş ma. * Yokuş . * Kuş atı lmı şbir bölgedeki birliklerin yaptı ğısaldı rı . * Güreş te cazgı rı n alana çı kardı ğı pehlivanları n izleyicilere doğru yürüyerek çalı m yapmaya baş laması . * Verilen bir iş aretle yarı ş a baş lama, depar. * Havacı lı kta uçak, filo bir görev için uçuş a baş lama. * Mezuniyet, okul bitirme.

çı kı şalmak * iş ten ayrı lmak. çı kı şbelgesi * Bir kimsenin bir okulu bitirdiğini göstermek için geçici olarak verilen belge. * Bir malı n ülke dı ş ı na çı karı lma iznini gösteren belge. çı kı şçizgisi * Yarı ş a baş langı ç olarak belirlenen beyaz çizgi. çı kı şhakemi * Yarı ş a baş lama iş aretini veren görevli. çı kı şkapı sı * Yapı larda dı ş arıçı kmayısağ layan kapı . çı kı şnoktası * Bir ş eye baş lanı lan yer. çı kı ştakozu * Kı sa mesafeli hı z koş uları nda, sporcuları n dizlerini yere dayadı ktan sonra ayakları nıbastı rı p itme gücü sağ lamak ve hı z kazanmak amacı yla kullandı klarıözel araç. çı kı şvermek * belge düzenleyip iş ine son vermek. çı kı şyapmak * bir tartı ş mada, karş ıdüş üncede olanları alt etmek için sert davranı ş ta bulunmak. * uçağ ı n herhangi bir görevle havalanması .

çı kı şyolu * Çözüm. çı kı ş amamak * boy ölçüş ememek, eş it derecede olmamak. çı kı ş lı * Belli bir okulu veya öğrenim derecesini bitirmişolan, mezun, neş etli. çı kı ş ma

çı kı ş mak

* Çı kı ş mak iş i. * Birine sert sözler söylemek. * Bir kimseye hoş a gitmeyen bir davranı ş ı ndan dolayısert sözler söylemek, azarlamak. * Yeter olmak, yetmek.

çı kı ş tı rma * Çı kı ş tı rmak iş i. çı kı ş tı rmak * Gereken miktara ulaş tı rmak. çı kı t

* Çı kak.

çı kma * Çı kmak iş i. * Bir yapı nı n üst katları ndan dı ş arı ya doğru uzanmı şbölüm, balkon. * Hamamdan çı karken kullanı lan havlu ve kurulanma takı mı , çı kacak. * Bir yazısayfası nı n kenarı na metinle ilgili olarak yazı lan ek, derkenar. * Çı kmı ş . * Çı kmak, neş et. * Eski, kullanı lmı ş . çı kma durumu *İ sim soyundan bir kelimenin kavramı nda çı kı ş ıgösteren durum, -den hâli, ablatif: Evden, sokaktan vb. çı kmak *İ çeriden dı ş arı ya varmak, gitmek. * Elde edilmek, sağ lanmak, istihsal edilmek. * Bir meslek veya bilim kurumunda okuyup sı navı nıvererek yetiş mişolmak, mezun olmak. * Ayrı lmak, ilgisini kesmek. * Süresi dolunca ayrı lmak. * Yapı lmak, yürümek. * Yetiş ecek ölçüde olmak. * Eksilmek. * Sonuca ulaş mak. * Sı yrı lmak, ayrı lmak. * Harcama zorunda kalmak. * Herhangi bir durumda olduğu anlaş ı lmak. * Bir durumla ilgili niteliklerini yitirmek, bir durumdan baş ka bir duruma geçmek. * Bir ş eyin yukarı sı na varmak veya yükselmek. * Bir inceleme, bir araş tı rma sonucu bulmak. *İ şiçin, yetkili birini makamı nda görmek. * Talihine veya payı na düş mek, isabet etmek, vurmak. * Gitmek, koyulmak. * Bir konu yetkililerce karara bağ lanmak. * Birdenbire görünmek. * Mal olmak. * Oyunda herhangi bir rolü oynamak. * (bir yere) Ulaş mak, varmak.

* Karaya ayak basmak. * Yayı lmak, duyulmak. * Olmak, bulunmak, var olmak. * Bir iddia ile ortalı kta görünmek. * Yayı lmak. * Karş ıgelebilmek, boy ölçüş mek. * Bulaş mak. * (yapı için) Yapmak. * Bulunduğ u yeri bı rakı p baş ka yere geçmek, taş ı nmak, ayrı lmak. * Bir sebeple bulunulan yerden ayrı lmak. * Niteliğ i sonradan anlaş ı lmak veya sonradan ortaya çı kmak. * Davranı ş ta herhangi bir niteliği bulunmak. * Yerinden oynamak. * Görünür veya belli bir durumda bulunmak. * Oluş mak, olmak. * Piyasaya sürülmek. * Bitmek, büyümek, sürmek. * Verilmek. * (ay veya mevsim) Geçmek. * Yeni yetiş ip satı ş a sunulmak. * Yükselmek, artmak. * Artı rmak, fiyatıyükseltmek. * Sesini yükseltmek. * Büyük abdest bozmak. * Giderilmek, yok olmak. * Unutmak. * (Ay, güneş ) Doğmak. * Vermeye katlanmak. * Yayı mlanmak. * Gelmek. * Gerçekleş mek. * Bulunduğ u yerden ayrı lmak; fı rlamak, kopmak. * (bir ş eyin) Düzeni bozulmak, eskisinden daha değ iş ik, kötü bir duruma girmek. * Flört etmek. * Eriş mek, görmek. çı kmaklı k * Çı kma durumunda olma. çı kmalı

* Çı kma durumunda olan.

çı kmalı tamlama * Tamlayanıçı kma durumunda olan ve tamlananıüçüncü kiş i iyelik eki alan tamlama: İ nsanlardan bazı ları . Öğrencilerden ikisi gibi. çı kmalı tümleç * Fiilin anlamı nıtamlayan ve çı kma durumunda bulunan dolaylıtümleç. çı kmaz

* Sonu kapalı , çı kı şyeri olmayan, hiçbir yere ulaş amayan (yol, sokak). * Çözüme ulaş mayan, çözüm yolu olmayan.

çı kmaz ayı n son çarş ambası * hiç yapı lmayacak bir iş in sözde yapı lma zamanıolarak söylenir. çı kmaz sokak * Herhangi bir yöne çı kı ş ıolmayan sokak. çı kmaza girmek * (bir iş ) çözümlenemeyecek, içinden çı kı lmayacak bir duruma düş mek.

çı kmaza sokmak * (bir iş i, bir durumu) çözümlenemez, güç bir duruma getirmek. çı kra

* Sı k çalı .

çı kralı k * Çı kra ile örtülü yer. çı krı k

silindir. çı krı kçı

* Kuyudan kovayıçekmeye yarayan ve el ile çevrilen araç. *İ plik bükmek, iplik sarmak gibi iş lerde kullanı lan, el veya ayakla çevrilen dolap. * Ağı r bir ş eyi çekecek ipin sarı lması na yarayan ve bir eksen üzerinde uzunca bir kolla çevrilerek dönen

* Çı krı k yapı p satan kimse. * Elyaf fitillerini incelterek iplik veya elyaf yünü hâline getiren ve boşmakaralara saran bir makine.

çı krı kçı lı k * Çı krı k yapma iş i veya satma. çı krı kçı n * Bir ördek türü. çı krı klı çı krı ksı z çı ktı

-çı l -çı l çı lan

* Çı krı ğıolan. * Çı krı ğıolmayan. * Üretim sonucu ortaya çı kan ürün, girdi karş ı tı . * Artı k. * Bilgisayarda yazı lan bir metni kâğı da dökme. * Mezuniyet belgesi. * Bkz. -cı l / -cil. * Küçültme sı fatlarıtüreten ek: ak-çı l, kı r-çı l vb. *İ ri bir çeş it çiğde.

çı lbı r * Yoğurtlu yumurta yemeği. çı lbı r

* Yulara takı lan ip veya zincir.

çı ldı r çı ldı r * Canlıcanlı . * Parlak parlak, parlayarak. çı ldı rası ya * Çı ldı racak gibi, pek çok. çı ldı rı ş

* Çı ldı rmak iş i veya biçimi.

çı ldı rma çı ldı rmak

* Çı ldı rmak iş i. * Delirmek, aklı nıoynatmak. * Israrla istemek, büyük arzu göstermek.

çı ldı rtı cı * Çı ldı rtmak iş ini yapan. çı ldı rtı cı lı k * Çı ldı rtı cıolma durumu. çı ldı rtma

* Çı ldı rtmak iş i.

çı ldı rtmak * Çı ldı rması na sebep olmak. çı lgı n

* Aş ı rıdavranı ş larda bulunan, deli, mecnun. * Çok büyük, aş ı rı , olağanüstü.

çı lgı na dönmek * sevniç, öfke, kı zgı nlı k vb. duygular sonucu aş ı rıölçüde heycanlamak, kendine hâkim olamamak. çı lgı nca * Deli gibi, delicesine. * Aş ı rıbir biçimde. çı lgı ncası na * Çı lgı n gibi, çı lgı na dönmüşolarak. çı lgı nlaş ma * Çı lgı nlaş mak iş i. çı lgı nlaş mak * Çı lgı nca davranı ş larda bulunmak. çı lgı nlı k

* Aş ı rıdavranı ş .

çı lkava * Bkz. cı lkava. çı ma

* Halat ucu.

çı ma vermek * halat uzatmak. çı macı

* Vapur iskelelerinde çı ma uzatan veya tutan iş çi.

çı macı lı k * Çı macı nı n iş i. çı mbar

* Dokuma tezgâhı ndaki kumaş ıgermeye yarayan iki tarafı diş li araç, çı mbar.

çı mkı rma * Çı mkı rmak iş i.

çı mkı rmak * (kuşiçin) Pislemek. çı n çı n çı n

* Doğru, gerçek. * Metal eş yaya vurulunca çı kan sese benzeyen bir ses çı kararak.

çı n çı n inletmek * gür ve keskin ses çı karmak. çı n çı n ötmek * sürekli olarak keskin ses çı karmak. çı n tutmak * doğ ru olduğ unu söylemek, doğ rulamak. çı nar

*İ ki çeneklilerden, 30 m' ye kadar uzayabilen, gövdesi kalı n, uzun ömürlü, genişyapraklıbir ağaç (Platanus).

çı nargiller * Örneğ i çı nar olan bitki familyası . çı narı msı * Çı nara benzeyen. çı narı msıisfendan * Çı nara benzer akça ağaç türü (Acer psüudoplatanus). çı narlı

* Çı narı olan.

çı narlı k * Çı nar ağaçları çok olan yer. çı nayaz

* Açı k, mehtaplı , çok soğ uk hava.

çı nçı nlatmak * (kadehleri) Birbirine tokuş turmak. çı ngar

* Kavga, gürültü.

çı ngar çı karmak * gürültü, kavga çı karmak. çı ngar kopmak * gürültü, kavga çı kmak. çı ngı

çı ngı l

* Kı vı lcı m. * Parça, zerre. * Ufak ve seyrek taneli üzüm salkı mı .

çı ngı r çı ngı r * (ses için) Çı ngı rak sesi gibi ses çı kararak.

çı ngı rağ ıçekmek * ölmek. çı ngı rak

* Küçük çan. *İ çindeki tanelerin hareketiyle ses çı karan metal yuvarlak nesne.

çı ngı rakçı * Çı ngı rak yapan veya satan kimse. çı ngı rakçı lı k * Çı ngı rak yapmak veya çı ngı rak satmak iş i. çı ngı raklı * Çı ngı rak taş ı yan, üzerinde çı ngı rak bulunan. * Neş eli ve yüksek sesle (gülme, kahkaha). çı ngı raklıyı lan * Çı ngı raklıyı langillerden, kuyruk ucundaki sert pullarıkı mı ldatarak kuru yaprak hı ş ı rtı sı na benzer bir ses çı kartan tehlikeli bir yı lan (Crotalus). çı ngı raklıyı langiller * Omurgalıhayvanlardan sürüngenler sı nı fı na giren bir familya. çı ngı rdak * Çı ngı rak. * Çocuk oyuncağ ıolarak kullanı lan saplı bir tür çı ngı rak. çı ngı rdama * Çangı rdamak iş i. çı ngı rdamak * Çı ngı rak sesi çı karmak. çı ngı rdatma * Çı ngı rdatmak iş i. çı ngı rdatmak * Çı ngı rak sesi çı karması nısağ lamak. çı ngı rtı çı nlak

* Çı ngı rağı n sesine benzer keskin ve kesik ses. * Çı nlaması , yankı sıçok olan (yer).

çı nlama * Çı nlamak iş i. çı nlamak

* Çı n diye ses çı karmak. * Yankıvermek.

çı nlamalı * Çı nlamasıolan. çı nlatı ş çı nlatma

* Çı nlatma iş i veya biçimi. * Çı nlatmak iş i veya biçimi.

çı nlatmak * Çı nlaması nısağ lamak. çı nlayı ş

* Çı nlamak iş i veya biçimi.

çı nsabah * Sabahleyin, çok erken. çı pıçı pı * (çocuk dilinde) Yı kanma. çı pı l çı pı l * Su ile oynayarak. çı pı ldak

* (küçük çocuklar için) Çı plak.

çı pı r * Yonga. çı pı r makinesi * Elyaflıplâka imalâtı nda kullanı lmak üzere odunlarıyonga hâline getiren makine. çı plak

* Üstünde bulunmasıgereken giysi, örtü vb. bulunmayan. * (başiçin) Saçsı z. * Üzerinde yeş illik bulunmayan. *İ çinde, gerekli eş ya bulunmayan. * Yalı n, süssüz. * Olduğu gibi, apaçı k. * Çı plak vücut resmi, nü. * Yoksul kimse.

çı plak alev * Isı tı lacak maddelere veya bunları n içinde bulunduğu kaplara doğrudan doğ ruya yöneltilen ateşveya alev. çı plak at

* Koş umlarıve gemi takı lmamı ş , eyerlenmemişat.

çı plak gözle (bakmak) * görmeye yardı mcıolacak hiçbir araç kullanmaksı zı n. çı plak maden * Tamamen saf durumda, içinde hiçbir yabancımadde bulunmayan maden. çı plak mülkiyet * Yararlanma hakkıbaş kası nı n olan bir mal üzerindeki sahiplik durumu, kuru mülkiyet. çı plak resim * Resim sanatı nda çı plak insanıkonu alan bir resim türü, nü. çı plak tohumlular * Açı k tohumlar. çı plak ücret * Vergiler, yan ödemeler veya primler dı ş ı nda kalan aslî ücret. çı plaklar kampı *İ çinde, insanları n giysisiz dolaş ı p yaş adı klarıdinlenme bölgesi. çı plaklaş ma

* Çı plaklaş mak iş i. çı plaklaş mak * Çı plak duruma gelmek. çı plaklaş tı rma * Çı plaklaş tı rmak iş i. çı plaklaş tı rmak * Çı plak duruma getirmek. çı plaklı ğı yla * hiçbir ş ey saklamaksı zı n, oldu ğ u gibi. çı plaklı k * Çı plak olma durumu. çı planma

* Çı planmak iş i.

çı planmak * Çı plak duruma gelmek. çı r çı r

* Çı rpı nmak fiili ile birlikte ne yapacağ ı nış aş ı rmı şbir durumda çok üzüntü ve telâşanlatı r.

çı ra * Çam gibi reçineli ağaçları n yağ lıve çabuk yanmaya elveriş li bölümü. * Lâmba. çı ra dibine ı ş ı k vermek * Bkz. mum dibine ı ş ı k vermek. çı rağ çı rak

* Mum, kandil, lâmba gibi ı ş ı k aracı ;ı ş ı k. * Zanaat öğ renmek için bir ustanı n yanı nda çalı ş an kimse. * Dükkânda ayak iş lerine bakan kimse. * Saray veya daire gibi büyük yerlerde yı llarca hizmet ettikten sonra geçimi sağlanarak izin verilen kimse.

çı rak çı karmak * bir kimsenin beklediğ inden az bir kazançla ortalı ktan uzaklaş tı rı ldı ğı nıanlatmak için kinayeli olarak kullanı lı r. * Cariye veya odalı kları n saray, konak veya köş k gibi büyük yerlerde yı llarca hizmet ettikten sonra evlenmesine veya geçimi sağlayacak o yerden ayrı lması na izin vermek. çı rak etmek * bir ustanı n yanı nda çalı ş tı ktan sonra geçimini sağ layabilecek düzeye eriş mişolan kiş iye bağ ı msı z çalı ş ması için izin vermek. çı raklı k

* Çı rak olma durumu, yamaklı k. * Çı rağ ı n yaptı ğıiş . * Çı rağ a verilen ücret. * Çı rakları n çalı ş tı ğıyer.

çı raklı k etmek * çı rak olarak çalı ş mak. çı rakma

* Üzerine kandil, mum veya herhangi bir ı ş ı k konulan yüksek tabla, ş amdan.

çı rakman

* Üzerinde meş 'ale yakı lan kule veya demir direk. * Balı kçı ları n balı klarıkı yı ya çekebilmek için geceleyin yaktı klarıateş . * Çı rakma.

çı ralı * Çı rasıolan veya çı ra gibi reçineli olan. çı ralı k çı ramoz çı rçı l zincir. çı rçı plak

* Çı ra olarak kullanı lmaya elveriş li. * Balı kçı ları n, ateşbalı ğı avlarken üzerinde çı ra ve funda yaktı klarıı zgara. * Gemilere yükleme sı rası nda, bir fı çı yıyukarıkaldı rabilmek için fı çı nı n iki baş ı na takı lan enli ve kancalı

* Bütünüyle çı plak, çı rı lçı plak.

çı rçı plaklı k * Çı rçı plak olma durumu. çı rçı r çı rçı r

* Pamuğ u çekirdeğ inden ayı rmaya yarayan âlet. * Küçük pı nar. * Cı rcı r böceği.

çı rçı rlama * Çı rçı lamak iş i veya durumu. çı rçı rlamak * Pamuk, keten ve kendir gibi bitkisel dokuma ham maddelerini çekirdek veya kabukları ndan temizlemek. çı rı lçı plak * Tamamen çı plak, çı rçı plak. * Çok açı k ve yalı n bir durumda. çı rı lçı plaklı k * Çı rı lçı plak olma durumu. çı rnı k

çı rpı

* Küçük boyda kayı k. * Üç flok yelkeni bulunan, iki yüz tona kadar olabilen, tek ve yekpare direkli yelkenli. * Dal, budak kı rpı ntı sı . * Boyalıve gergin bir sicimi yay gibi çekip bı rakmak yoluyla çizgi çizme.

çı rpı(gibi) * (kol ve bacak için) çok ince, çok zayı f. çı rpıipi

*İ ki nokta arası nda düzgünlüğ ü sağlamak için kullanı lan ip.

çı rpıvurmak * boyaya batı rı lmı şipin gerilip çabucak çı rpı lması yla yüzeylere çizgi çekmek.

çı rpı cı

çı rpı lma çı rpı lmak

* Çı rpmak iş ini yapan. * Yazma kumaşiş lerini, boyalarıtutsun diye deniz suyunda çı rpan kimse. * Çı rpı lmak iş i. * Çı rpma iş ine konu olmak.

çı rpı nı çı rpı nı * Çı rpı narak. çı rpı nı ş çı rpı nma

* Çı rpı nmak iş i veya biçimi. * Çı rpı nmak iş i.

çı rpı nmak * Acıile kı mı ldanmak. * Kaslar birdenbire kendiliğ inden ve düzensiz bir biçimde kı mı ldamak, ihtilâç etmek. * Ses çı kararak hafif dalgalanmak. * Ne yapacağ ı nış aş ı rmı şbir durumda üzüntü ve telâşgöstermek. * Çok istenilen bir ş eyi gerçekleş tirebilmek için aş ı rı derecede çaba harcamak. çı rpı ntı * Çı rpı nma. * Suları n ufak ve oynak dalgalarla kaynaş ması . çı rpı ntı lı * Ufak ve oynak dalgalı(deniz). çı rpı ş çı rpı ş ma

* Çı rpma. * Çı rpı ş mak iş i.

çı rpı ş mak * (kuş lar) Kanatları nıoynatmak. çı rpı ş tı rı lma * Çı rpı ş tı rı lmak iş i. çı rpı ş tı rı lmak * Çı rpı ş tı rmak iş i yaptı rı lmak. çı rpı ş tı rma * Çı rpı ş tı rmak iş i. * Çarçabuk, özensiz ve üstünkörü yapı lan (iş ). çı rpı ş tı rmak * Emek harcamadan, özensiz ve üstünkörü yapmak. çı rpı ya getirmek * bir sı ra veya çizgi üzerine getirmek. çı rpma * Çı rpmak iş i. * Kumaş ı n kenarı nıkı vı rı p dikmek için iğ ne, kenara göre çapraz tutularak ve çift kattan batı rı lı p tek kattan çı karı larak yapı lan dikişbiçimi.

çı rpmacı * Çı rpmak iş ini yapan kimse. çı rpmacı lı k * Çı rpmacı nı n iş i veya mesleğ i. çı rpmak

* Hı zla ve kesik kesik silkelemek. *İ ki ş eyi birbirine çarpmak. * Bir ş eyin ucundan bir parça kesmek. * Sulu yiyecekleri hı zla ve sürekli olarak çatal, kaş ı k gibi bir ş eyle karı ş tı rmak. * Güreş te rakibinin kolları nı beli hizası nda sı msı kıkavrayarak minderde kendi üzerinden sağ a ve sola sı rt üstü savurmak. * Çalmak, hı rsı zlı k etmek. çı rptı rma

* Çı rptı rmak iş i.

çı rptı rmak * Çı rpmak iş ini yaptı rmak. çı t * Küçük bir ş eyin kı rı lı rken çı kardı ğ ıhafif ve süreksiz ses. çı t çı karmamak * hiç ses çı karmamak. çı t çı kmamak * en hafif bir ses bile çı kmamak. çı t etmek * çı t sesi çı karmak. çı t yok * en hafif bir ses bile yok. çı ta çı tak

* Düzgün biçilmişuzun ve ensiz tahta. * Dağda yaş ayan ve geçimini odun satarak sağ layan. * Kaba, huysuz, kavgacı .

çı tçı t

* Üzerinde dikili bulunduklarış eyin iki kenarı nıüst üste getirerek birleş tirmeye yarayan iki parçadan yapı lmı ş metal tutturmalı k, fermejüp, kopça. * Mobilya kapakları nı , kapı larıkilitleme ve sürgülemenin dı ş ı nda kapalıtutmaya yarayan ve az bir kuvvetle açı lı p kapanması nısağlayan iki parçalımetal veya plâstik araç. çı tçı tlama * Çı tçı tlamak iş i. çı tçı tlamak * Çı tçı tla tutturmak. çı tı pı tı

* Ufak tefek ve sevimli.

çı tı r çı tı r * Kömür ve odun yanarken, ince tahta çubuklar vb. kı rı lı rken, gevrek bir ş ey yenilirken çı kan ses.

çı tı r çı tı r etmek * çı tı rdamak. çı tı r çı tı r konuş mak * düzgün ve uzunca konuş mak. çı tı r pı tı r * (çocuklar için) Kolaylı kla ve tatlıtatlı(konuş mak). * Çı tıpı tı . çı tı rdama * Çı tı rdamak iş i. çı tı rdamak * Çı tı r çı tı r ses çı karmak. çı tı rdata çı tı rdata * Çı tı rdatarak. çı tı rdatı ş * Çı tı rdatmak iş i veya biçimi. çı tı rdatma * Çı tı rdatmak iş i. çı tı rdatmak * Çı tı r çı tı r ses çı karması na yol açmak. çı tı rdayı ş * Çı tı rdamak iş i veya biçimi. çı tı rtı

* Çı tı rdama sesi.

çı tkı rı ldı m * Aş ı rıincelik, dayanı ksı zlı k ve çekingenlik gösteren (kimse). çı tkı rı ldı mlı k * Çı tkı rı ldı m olma durumu. çı tlama

çı tlamak çı tlatı lma

* Çı tlamak iş i. * Antep fı stı ğı nı n kabuğ unu aralama. * Çı t sesi çı karmak. * Çı tlatı lmak iş i.

çı tlatı lmak * Çı tlatmak iş i yapı lmak. çı tlatı ş çı tlatma

çı tlatmak

* Çı tlatmak iş i veya biçimi. * Çı tlatmak iş i. * Antep fı stı ğı nı n kabuğ unu aralama. * Bir ş eyden çı t sesi çı karmak.

* Bir kimseye, bilmediğ i bir ş eyden ancak sezdirecek kadar söz etmek. * Antep fı stı ğı nı n kabuğ unu aralamak. *İ şparçaları nı n bazıyerlerini oyup çı karmadan makasla kesmek. çı tlı k çı tpı t

* Çitlembik. * Ayak altı nda ezilerek çı tı r çı tı r ses çı karan bir tür patlangaç, çatapat.

çı vdı rma * Çı vdı rmak iş i. çı vdı rmak * Çı vmak iş ini yaptı rmak. çı vgar çı vgı n

çı vlama

* Çift sürmekte veya araba çekmekte olan hayvanlara yardı mcıolarak koş ulan hayvan. * Rüzgâr ve karla karı ş ı k yağan yağ mur. * Ağaç sürgünü, filiz. * Çı vlamak iş i.

çı vlamak * Fı ş kı rarak akmak. çı vma çı vmak

çı yan

* Çı vmak iş i. * Atlamak, sı çramak, zı plamak. * (hı zla giden bir ş ey) Bir yere çarpı p yön değiş tirmek, sekmek, çavmak, sapmak, inhiraf etmek. * Çok ayaklı lardan.sarı mtı rak renkte, zehirli böcek (Scolopendra).

çı yan gibi * hain bakı ş lısarı ş ı n kimse. çı yan gözlü * Mavi gözlü. çı yanlı k

* Hain olma durumu, hainlik.

çı yanlı k etmek * hainlik etmek. çı zı ktı rmak * Çiziktirmek. -çi * Bkz. -cı / -ci. çiçeğe kesmek * çiçek açmak. çiçeği burnunda (veya çiçeğ i burnunda, çamuru karnı nda) * yeni, çok taze, yeni koparı lmı ş .

çiçek

* Bir bitkinin, üreme organları nıtaş ı yan çoğ u güzel kokulu, renkli bölümü. * Çiçek açan kı r veya bahçe bitkisi. * Davranı ş larıhafif, toplum kuralları na uymayan kimse. *İ rinli kabarcı klar dökerek yüzde izler bı rakan ateş li, ağı r ve bulaş ı cı bir hastalı k. * Süblimleş me veya çiçeksime yoluyla elde edilen toz.

çiçek açmak (veya vermek) * çiçeklenmek. * yeniden ortaya çı kmak, görüntü vermek. çiçek aş ı sı * Çiçek hastalı ğ ı na karş ıbağ ı ş ı klı k sağ lamak amacı yla aş ıolarak yapı lan zayı flatı lmı şçiçek virüsü. çiçek bahçesi * Çiçek yetiş tirilen veya çiçeklerle kaplanmı şsüslü bahçe. çiçek biti böcek.

* Yarı m kanatlı lardan, küçük ve yumuş ak vücutlu olan, bitkilerin üzerinde sürü durumunda yaş ayan bir

çiçek boyası * Kı rmı z. çiçek bozuğ u * Çiçek hastalı ğ ı ndan yüzü delik deş ik olmuş , çopur. çiçek çı karmak * çiçek hastalı ğ ı na tutulmak. çiçek durumu * Çiçeklerin sap üzerindeki diziliş i. çiçek dürbünü * Bkz. kaleydoskop. çiçek evi

* Çiçek yetiş tirilen ve satı lan yer.

çiçek gibi * temiz, bakı mlı , güzel. çiçek olmak * yaş ı na, durumuna uymayan aş ı rıdavranı ş larda bulunmak. çiçek pazarı * Çiçeklerin alı nı p satı ldı ğ ıçarş ı . çiçek sapçı ğ ı * Çiçekleri sapa birleş tiren ince ve küçük sap. çiçek sapı * Çiçek durumunda bütün çiçeklerin, üzerinde toplandı ğıveya bitiş tiğ i sap. çiçek soğ anı * Lâle gibi çiçeklerin ekim zamanı köklerinde oluş an soğ an biçimindeki yumru filiz. çiçek suyu * Turunçgillerin çiçeklerinin imbikten geçirilmesiyle elde edilen güzel kokulu su. çiçek tacı

* Çiçeklerin üreme organları nı n çevresinde türlü renkte yaprakçı klardan oluş an ve böcekleri çeken organ. çiçek tozu * Baş çı ğ ı n içinde bulunan, çiçekte döllenmeyi sağlayan toz. çiçek yağ ı * Ayçiçeği yağ ı . çiçek yaprağı * Çiçek sapıüzerinde ve çiçeğe yakı n, özel biçimler gösteren yaprak. çiçekçi

* Çiçek yetiş tiren, satan veya yapma çiçek iş iyle uğraş an kimse. * Çiçek satı lan yer.

çiçekçi esnafı * Sebze ve meyve toptancı sı , komisyoncusu. çiçekçilik * Çiçek yetiş tirme, satma veya yapma, çiçek yapı p satma iş i. çiçekleme * Çiçeklemek iş i. çiçeklemek * Çiçek dikmek. * Çiçekle donatmak. çiçeklendirme * Çiçeklendirmek iş i. çiçeklendirmek * Çiçekli duruma getirmek. * Çiçekli bir durumdaymı şgibi görünmek. çiçekleniş * Çiçeklenmek iş i veya biçimi. çiçeklenme * Çiçek açma. * Çiçeğin açma zamanı . * Tuzları n billûrlaş ma suları nıyitirerek toz durumuna gelmesiyle oluş an tuzlar. çiçeklenmek * Çiçek açmak, çiçek vermek, çiçekli duruma gelmek. çiçekleş me * Çiçekleş mek iş i veya durumu. çiçekleş mek * Çiçek durumuna girmek, çiçek gibi olmak. çiçekli

* Çiçeği veya çiçek resimleri olan.

çiçekli bitkiler * Bkz. tohumlu bitkiler. çiçeklik * Koparı lmı şçiçekleri koymaya yarar kap. * Çiçek saksı ları nıkoymaya veya çiçek yetiş tirmeye ayrı lmı şyer. * Eski evlerde süs eş yasıkonulan raflıduvar oyuğ u.

* Çiçeğin üzerinde çanak, taç ve öteki organları nı n bulunduğu parça. çiçeksever * Çiçeğe düş kün kimse. çiçeksime * Çiçeksimek iş i veya sonucu. çiçeksimek * Çiçek gibi olmak, çiçeklenmek. * Kristal durumunda bulunan bir bileş ik, kristal suyunu yitirip beyazı msıbir toz durumunu almak. * Deride leke, sivilce, çiçek gibi döküntüler belirmek. çiçeksiz

* Çiçeği olmayan.

çiçeksiz bitkiler * Mantarlar ve eğrelti otlarıgibi, üreme organlarıgizli olan bitkiler sı nı fı . çift

* (nesneler için) Birbirini tamamlayan iki tekten oluş an. * Bir erkek ve bir diş iden oluş an iki eş . * Toprağı sürmek için birlikte koş ulan iki hayvan. * Küçük maş a veya cı mbı z.

çift atı ş

* Çı kı şhakeminin, çı kı ş ı n yanlı şolduğ unu koş uculara bildirmek ve yarı ş ı durdurmak için yaptı ğ ıiki el tabanca atı ş ı . çift ayaklı lar * Duyargalarısekiz eklemli, vücut halkaları nda ikiş er çift ayak bulunan, ı slak ve karanlı k yerleri seven çok ayaklı lar topluluğ u. çift camlı * Araları nda boş luk bı rakı larak takı lmı şiki camıbulunan (pencere). çift cinsellik * Kiş inin beyninde bir diş i bir de erkek gizil gücün bulunmasıdurumu. çift çubuk * Çiftçilik yapabilmek için gereken her türlü araç. * Mal mülk, para edebilecek bütün varlı klar. çift dalma * Ayakta güreş irken beklenmeyen bir atı lı mla karş ı sı ndakinin iki ayağ ı nıbirden kapma. çift desimetre * Üzerinde yirmi cm'lik bölüntüler bulunan ölçü cetveli. çift dikiş * Birbirlerinden geçen iki sı ra düz dikiş . * Bir sı nı fta iki yı l üst üste okuma. çift direkli *İ ki direkli küçük yelkenli. çift dirsek * Boruya 180° lik dönüşveren dirsek. çift diş liler * Omurgalı lardan, üst çenedeki bir çift kemirmeye yarayan kesici diş in arası nda bir çift daha küçük diş leri bulunan kemiriciler takı mı nı n bir alt takı mı .

çift görmek * sarhoşolmak. çift kanatlı lar * Sinekler gibi iki kanadıolan ve emici ağ ı zlarıbulunan böcekler takı mı , iki kanatlı lar. çift kapı * Üst üste kapanan veya birbirine vidalanarak kullanı lan, yalı tma özelliğ i çok, iki katlıkapı . çift kiş ilik *İ ki kiş iye ait, iki kiş ilik. çift kol

* Aynıyönde ilerleyen, duran veya yürüyen birliklerden ve araçlardan oluş an yan yana iki kol.

çift koş mak * hayvanlarısabana pulluğa koş mak. çift küme * Birbirine çok yakı n iki yı ldı z kümesi. çift motorlu *İ ki motorlu küçük uçak. çift parmaklı lar * Memelilerin öküz, koyun gibi parmakları çift olan takı mı . çift pencere * Yalı tkanlı ğ ıartı rmak amacı yla üst üste kapanan iki kanat biçiminde yapı lmı şpencere. çift sayı * 4, 6, 8 gibi 2'nin katıolan ve 2'ye bölünebilen tam sayı . çift sürmek * saban, pulluk kullanarak toprağıekilebilir duruma getirmek. çift vuruş * Kası tlıolmayan ama kurala da aykı rıolan bir davranı ş a uygulanan ve doğ rudan doğruya kaleye çekilemeyecek, iki vuruş lu bir ceza türü. çift yı ldı z * Birbirinin çekim etkisinde bulunan ve böylece ortak kütle merkezi çevresinde dolanan yakı n iki yı ldı z. çift zamanı * Tarla sürme zamanı . çiftçi

* Geçimini toprağı ekerek sağ layan kimse, rençber.

çiftçilik * Çiftçi olma durumu. * Çiftçinin gördüğü iş ler, tarı m, rençberlik, ziraat. çiftçilik etmek * tarı mla uğ raş mak, rençberlik yapmak. çifte

*İ kisi bir arada bulunan veya ikili. * (sandal, kayı k için) Çift kürekli. * At, eş ek ve katı rı n arka ayakları yla vuruş u, tekme. *İ ki namlulu av tüfeğ i.

çifte atmak * (at, eş ek) arka ayakları ile vurmak. * iki namlulu av tüfeğini patlatmak. çifte çubuğ a gitmek * ekim ve biçim iş leriyle uğraş mak. çifte dalmak * Bkz. çift dalma. çifte dikiş * Bkz. çift dikiş . çifte gitmek * tarla sürmeye gitmek. çifte kavrulmuş * Bir çeş it sert ve ufak kesilmişlokum. * Pek piş kin (kimse). * Çok çile çekmiş(kimse). çifte kı skaç *İ kili kı skaca alma durumu. çifte koş mak * baş ka bir iş te kullanı lan hayvanları sabana, pulluğ a koş mak. çifte kumrular * Çok seviş en ve birbirinden hiç ayrı lmayan kimseler. çifte nağ ra * Birbirine bağlıküçük iki dümbelekten oluş an çalgı . çifte standart * Çifte ölçü, ikili davranı şveya tutum. çifte vatandaş lı k *İ ki ayrımillet vatandaş lı ğı na sahip olma. çifte yemek * hayvanı n çiftesine maruz kalmak. çiftehane

* Kuşüretmeye yarar kafesli yer.

çifteleme * Çiftelemek iş i. çiftelemek * (hayvan) Arka ayakları yla tepmek. * (gemi) Havanı n sertleş mesi üzerine ikinci demirini de atmak. çiftelenme * Çiftelenmek iş i. çiftelenmek * Çifte yemek. çifteleş me * Çifteleş mek iş i veya biçimi.

çifteleş mek * Birbirini çiftelemek. çifteli

* Çiftesi bulunan. * Çifte atan veya alnı nda çift sakar bulunan. * Rahat durmayan, sataş kan. * Uğ ursuz.

çifter çifter * Her defası nda, her yapı lı ş ı nda çift olarak. çiftetelli

* Göğüs ve göbek titreterek, gerdan kı rarak oynanan bir oyun. * Bu oyunun müziğ i.

çifti bozmak * çiftçilik yapmaktan vazgeçmek. çiftleme

* Çiftlemek iş i.

çiftlemek * Çift duruma getirmek, ikilemek. * Diş i ile erkeğ i bir araya getirmek. çiftlenme * Çiftlenmek iş i. çiftlenmek *İ kili duruma getirilmek. çiftleş me

* Çiftleş mek iş i.

çiftleş mek * Bir ş ey tek iken bir tanesinin daha katı lması yla iki olmak. * Erkek ve diş i hayvan veya bitki hücreleri döllenmek için bir araya gelmek. çiftleş tiriş * Çiftleş tirmek iş i veya biçimi. çiftleş tirme * Çiftleş tirmek iş i. çiftleş tirmek * Çift yapmak. * Hayvanlarıçiftleş mek üzere bir araya getirmek. çiftlik

* Tarı m yapı lan, hayvan yetiş tirilen ve orada çalı ş anları n oturmasıiçin evleri bulunan geniştoprak parçası .

çiftlik kâhyası * Çiftlik iş lerini yöneten kimse. çiftteker

* Bisiklet.

çifttekerci * Bisikletçi. çifttekercilik

* Bisikletçi olma durumu. Çigan * Çingene. Çigan müziği * Macar folklorundan geliş mişözel yaylı sazla çalı nan hareketli halk müziğ i. çiğ

* Piş memişveya az piş mi ş . * Yersiz ve yakı ş ı ksı z. * Yaş ı nı n gerektirdiğ i görgüye ve olgunluğa eriş mişolmayan. * (renk, ı ş ı k için) Gözü rahatsı z eden, göze batan.

çiğbörek * Çiğkı yma, soğan ve baharat karı ş ı mı nıaçı lmı şolan yufkaya koyarak hazı rlanan ve yağda kı zartı larak yapı lan börek. çiğçiğyemek * parçalayı p öldürecek derecede birine kı zmak. çiğdüş mek * hoşkarş ı lanmamak, kaba ve yersiz bulunmak. çiğiplik

* Bükülmemişiplik.

çiğkaçmak (veya düş mek) * yersiz, yakı ş ı ksı z olmak. çiğköfte *İ yice dövülmüşçiğetle ince bulgura biber, soğ an, baharat, salça, maydanoz katı larak bulgur yumuş ayı ncaya kadar yoğrulup sı kı lan ve piş irilmeden yenen köfte. çiğrenkçi * Çiğrenkçilik anlayı ş ı nda resim yapan (sanatçı ). çiğrenkçilik * XX. yüzyı lı n baş langı cı nda ilk defa izlenimciliğin renklerini bı rakı p gereğinden çok saf renkler kullanarak abartı lmı ştabiat biçimlerini gösteren resim anlayı ş ı . çiğsüt emmiş * Bkz. insanoğ lu çiğsüt emmiş . çiğtoprak * Uzun zaman iş lenmemiş , güç sürülür toprak. çiğyemedim ki karnı m ağ rı sı n * suç iş lemedim ki korkayı m. çiğ de * Ayrıçanak yapraklıiki çeneklilerden bir ağaç, hünnap (Zizyphus sativa). * Bu ağacı n kı rmı zıkabuklu, sert çekirdekli, iri zeytin biçiminde ve büyüklüğ ünde, güzün olgunlaş an yemiş i. çiğ dem * Zambakgillerden, türlü renklerde çiçek açan, çok yı llı k, yumrulu bir kı r bitkisi, mahmur çiçeğ i (Colchicum). çiğ den vermek * yiyecek karş ı lı ğı nıpara olarak ödemek. çiğ e

* Ceviz veya badem içi.

Çiğ il çiğ in çiğ indirik

* Eski Türk boyları ndan biri. * Omuz. *İ ki ucuna su kabı , yoğurt tablasıgibi taş ı nacak ş eyler ası larak omuza alı nan ağ aç, omuzluk.

çiğ it * Çekirdek, özellikle pamuk çekirdeğ i. çiğ itli çiğ leş me

* Çiğit karı ş mı şolan. * Çiğleş mek iş i.

çiğ leş mek * Göze batmak. * Kaba davranı ş larda bulunmak. çiğ lik

* Çiğolma durumu. * Kaba, yersiz, yakı ş ı ksı z davranı ş .

çiğ lik etmek * ters veya yersiz bir davranı ş ta bulunmak. çiğ nek * Yolüstü. çiğ nem çiğ neme

* Ağı zda çiğnenecek miktar(da), bir parça, çiğ nemlik. * Çiğnemek iş i.

çiğ nemek * Ağı za alı nan bir ş eyi diş ler arası nda ezmek, öğütmek. * Ayak veya tekerlek altı na alarak ezmek. * Sayı lmasıgereken bir ş eyi saymamak, itibar etmemek, ayaklar altı na almak. * Egemenliği altı na almak, hükmetmek. çiğ nemik

* Ağı zda çiğnenip çı karı lan yemek.

çiğ nemlik * Ağı zda çiğnenecek miktarda olan. çiğ neniş * Çiğnenmek iş i veya biçimi. çiğ nenme * Çiğnenmek iş i. çiğ nenmek * Çiğnemek iş i yapı lmak. *İ ş gal altı na alı nmak. çiğ netme

* Çiğnetmek iş i. çiğ netmek * Çiğnemek iş ini yaptı rmak. çiğ neyiş * Çiğnemek iş i veya biçimi. çiklet çikletçi

* Şekerli ve kokulu çiğ neme sakı zı , jiklet. * Çiklet yapan veya satan kimse.

çikletçilik * Çikletçinin iş i ve mesleğ i. çikolata

* Kakaodan yapı lan ve bazen içine ş eker, süt, fı stı k, fı ndı k katı lan yiyecek.

çikolatacı * Çikolata yapan veya satan kimse. * Çok çikolata yiyen veya seven kimse. çikolatacı lı k * Çikolata yapmak veya satmak iş i. çikolatalı * Çikolatasıolan. çil * Orman tavuğugillerden, eti için avlanan, ormanlarda yaş ayan bir kuş , dağtavuğu (Tetrastes bonasia). çil

çil çil

* Çoğ unlukla yüzde oluş an kahverengi küçük benekler. * Aynada oluş an leke. * Köklerdeki kı l gibi ince uzantı lar. * Tüyünde küçük benekler bulunan (hayvan). * Yeni ve parlak. * Pı rı l pı rı l, parlak.

çil yavrusu gibi dağ ı lmak * toplu bir hâlde bulunan insanları n her biri bir yana dağı lmak. çile * Derviş lerin kı rk gün süre ile kendilerine uyguladı klarızahmetli ve perhizli dönem. * Zahmet, sı kı ntı . çile *İ pek, yün, pamuk gibi her türlü iplik kangalı . * Yay kiriş i. çile çekmek * çok sı kı ntıçekmek. çile çı karmak (veya doldurmak) * sı kı ntı lıbir iş in veya bir durumun sona ermesini beklemek. çilecilik

çekme.

* Dinî maksatlarla ve törelere bağ lıolarak tabiî eğilimleri ve beden isteklerini yenmek için isteyerek acı

çileden çı karmak * çok kı zdı rmak. çileden çı kmak * olup bitenler karş ı sı nda sabrıve dayanı klı ğı kalmayı p taş kı nlı k göstermek. * çile süresini bitirmek. çilehane * Derviş lerin çile doldurduklarıyer. çilek

* Gülgillerden, sapları sürüngen, çiçekleri beyaz bir bitki. * Bu bitkinin güzel kokulu, pembe, kı rmı zı renkli meyvesi.

çilek reçeli * Çilek ve ş ekerden yapı lan kokulu bir tür reçel. çilek suyu * Çilekten sı kı lan meyve suyu. çilek üzümü * Bir tür üzüm. çilekçi * Çilek yetiş tiren veya satan kimse. çilekçilik çilekeş çilekeş lik

* Çilek yetiş tirme veya satma iş i. * Birçok sı kı ntı lıve üzüntülü durumlara düş müşolan. * Çilekeşolma durumu.

çileli * Çilesi olan, çok sı kı ntı çekmişolan. * Çok üzüntülere yol açan. çilemek * Yağmur çiselemek. * Nemlenmek, ı slanmak. * (bülbül) Şakı mak. çilenti

* Hafif yağ mur, serpinti.

çilesi dolmak * dervişve tarikat ehlinin sadece dua ve ibadetle geçirmeleri gereken süreyi tamamlayarak çileden çı kması . * üzücü ve sı kı ntı lıbir durumdan kurtulmak. çileye girmek * derviş lerin kı rk gün süre ile kendilerine uyguladı klarızorlu ve perhizli döneme girmek. çilingir

* Kilit, anahtar gibi demirciliğ in ince iş lerini yapan usta.

çilingir sofrası * Üzerine meze ve içki konmuştepsi, küçük içki sofrası .

çilingirlik çillenme

* Çilingirin yaptı ğıiş . * Çillenmek iş i.

çillenmek * Çil (Il) oluş mak. çilli * Çili olan. çilsiz çim çim çim

* Çili olmayan. * Buğdaygillerden, bahçelerin yeş illendirilmesinde yararlanı lan çok yı llı k bitki (Lolium). *İ steksizce.

çimbali * Orkestralarda çalı nan iki yuvarlak yüzeyden oluş muşmetal vurmalı çalgı . çimçek çimdik

* Serçenin küçük bir türü. * Çimdiklemek iş i. * Başparmakla iş aret parmağ ı nı n ucu arası na alı nan miktar. * Gönül kı racak söz. * Tatar böreği.

çimdik atmak (veya basmak) * çimdiklemek. çimdikleme * Çimdiklemek iş i. çimdiklemek * Bir kimsenin etini iki parmak ucu arası nda kı stı rarak sı kı p acı tmak. * Bir bütünden küçük küçük parçalar koparmak. çimdiklenme * Çimdiklenmek iş i. çimdiklenmek * Çimdik atı lmak. çimdirme * Çimdirmek iş i veya durumu. çimdirmek * Çimmek iş ini yaptı rmak. çimek çimen

* Çimecek yer. * Kendiliğ inden yetiş mişçim. * Bkz. çemen.

çimenli çimenlik çimensiz

* Çimeni olan. * Çimeni olan (yer). * Çimeni olmayan.

çimento * Killi kalkerleri özel fı rı nlarda piş irip ezmekle elde edilen, çamuru çarçabuk katı laş ı p sertleş en ve yapı lara harç olarak kullanı lan kül renginde veya beyaz toz. çimentocu * Çemento üreten veya satan kimse. çimentoculuk * Çimento üretmek veya satmak. çimentolama * Çimentolamak iş i. çimentolamak * Çimento sürmek, çimento ile sı vamak. çimentolanma * Çimentolanmak iş i. çimentolanmak * Çimento sürülmek, çimento ile kaplanmak. çimentolatma * Çimentolatmak iş i. çimentolatmak * Çimento ile sı vatmak, çimento karı ş ı mı malzeme ile yaptı rmak. çimentolu * Çimentosu olan. çimentosuz * Çimentosu olmayan. çimleme

* Çimlemek iş i.

çimlemek * Çim ekmek. çimlendirme * Çimlendirmek iş i. çimlendirmek * Çimlenmesini sağ lamak. çimlenme * Çimlenmek iş i. çimlenmek * Çimle kaplanmak. * Üzerinde çim bitmek.

* Kendinin olmayan ş eylerden biraz yarar sağ lamak. * (yiyeceklerden) Azar azar alı p yemek. çimleyiş * Çimlemek iş i veya biçimi. çimmek * Suya bütün vücuduyla girip çı kmak. Çin anasonu * Manolyagillerden, sarırenkteki çiçekleri anason kokan bir ağaççı k (lllicium anisatum). Çin gülü

* Bkz. kamelya.

Çin lâhanası * Çin'de yetiş tirilen bir tür lâhana. Çin leylâğ ı * Tespih ağacı . çinakop Çince çinçilya laniger).

* Lüfer balı ğı nı n küçüğü (Temnodon altator). * Çin dili. * Çinçilyagillerden, postu için avlanan, yumuş ak ve gümüşrengi tüyleri olan kemirici hayvan (Chinchilla

çinçilyagiller * Örnek hayvanıçinçilya olan kemiriciler familyası . Çingen * Çingene. Çingene

* Hindistan'dan çı ktı kları söylenen, dünyanı n çeş itli yerlerinde göçebe olarak yaş ayan bir topluluk veya bu topluluktan olan kimse. * (Küçük ç ile) Cimri. Çingene borcu * Tutarıpek önemli olmamakla birlikte ufak ve dağı nı k borçları n bütünü. Çingene çergesi * Derme çatma ve pis bir yer. Çingene çergesinde musandı ra ne arar * yoksul bir kimseden ne beklenir?. Çingene düğünü * Gürültülü toplantı . Çingene kavgası * Önemsiz bir sorun üzerine baş layı p gittikçe kı zı ş an, yakasıaçı lmadı k küfürlere yol açan kavga. Çingene palamudu * Palamut balı ğı nı n yavrusu. Çingene parası * Bozuk para, ufaklı k.

Çingene pembesi * Göz alı cı , çiğpembe renk. * Bu renkte olan. Çingenece * Çingene dili. * (Küçük ç ile) Çingeneye yaraş ı r (biçiminde), çingene gibi. çingeneleş me * Çingeneleş mek iş i. çingeneleş mek * Cimrice davranı ş larda bulunmak. Çingenelik * Çingene olma durumu. * (Küçük ç ile) Arsı zca aç gözlülük, cimrilik. çini

* Duvarlarıkaplayı p süslemek için kullanı lan, bir yüzü sı rlıve genellikle çiçek resimleriyle bezeli, piş miş , balçı k levha, fayans. * Sı rlıve süslü, piş mişbalçı ktan yapı lmı şolan. çini döş emek * bir yeri çini ile kaplamak. çini mürekkebi * Simsiyah, ince ve solmaz bir is mürekkebi. çinici * Çini yapan veya satan kimse. çinicilik çinili çinisiz

* Çini yapma sanatı . * Çinisi olan, çinilerle bezenmişolan. * Çinisi olmayan.

çinke * Sağlam, sert taş . * En ufak parça. * Benek. çinko

çinko

* Atom numarası30, atom ağı rlı ğı 65,37, mavimsi beyaz renkte olan sert bir element, tutya. Kı saltmasıZn. * Bu elementten yapı lmı ş . * Tombala oyununda kartı n bir veya iki sı rası nıdoldurunca kazandı ğ ı nı bildiren ve açı kça söylenen söz. * Tombala oyununda kartı n bir veya iki sı rası nıdoldurana verilen ödül.

çinkograf * Çinkografi ustası . çinkografi * Çoğ altı lmak istenilen resim veya yazı ları n kalı bı nıçinko üzerine çı karma sanatı . Çinli

* Çin milletinden veya bu milletin soyundan olan (kimse). çintiyan *İ çi astarlı , uzun kadı n donu, kadı nş alvarı . çip

* Milimetrik yüzeyler üzerinde on binlerce devre elemanı ndan oluş an ve son derece karmaş ı k elektronik devrelerin yerleş tirildiğ i, genellikle silikon gibi yarıiletken bir malzemeden yapı lmı şince bir dilim. çipil

* (göz için) Ağ rı lıve kirpikleri dökülmüş .

çipilleş me * Çipilleş mek iş i. çipilleş mek * Gözleri çipil duruma gelmek. çipilti * Yağmur serpintisi. çipo

* Gemiyi istenilen bir yerde tutmak için bir zincirle denize atı lan, iki veya daha çok kolu bulunan gemi

demiri. çipura çir çirçirci

* Karagöz balı ğı na benzer, eti beyaz bir Akdeniz balı ğ ı(Aurata aurata). * Kayı sı , erik, zerdali gibi meyvelerin kurusu. * Çirçir yapan kimse.

çiriş * Çirişotunun kökünün öğütülmesiyle yapı lan ve su ile karı larak tutkal gibi kullanı lan esmer, sarıbir toz. çirişgibi çirişotu çiriş çi

* yapı ş kan ve acı . * Zambakgillerden, beyaz çiçekli bir bitki (Asphodelus). * Çirişyapan ve satan kimse.

çiriş çi çanağı * Çirişhazı rlamakta kullanı lan derin kap. * Acıve kurumuş , zehir gibi. çiriş çilik * Çiriş çinin iş i veya mesleği. çiriş leme

* Çiriş lemek iş i.

çiriş lemek * Çirişsürmek. çiriş lenme * Çiriş lenmek iş i veya durumu.

* Niş astanı n ve bazıinorganik tuzları n etkisi ile granürler yapı sı nı n bozulması , su alarak ş iş mesi, kristal özelliğ ini kaybetmesi ve viskozite ve enzimlere karş ıhassasiyetinin artması . çiriş lenmek * Çirişsürülmek. çiriş li * Çirişsürülmüş . *İ nceliğ i kola ile örtülmüş(bez, kumaş ). çirkef * Pis ve bulanı k su. *İ ğ renç ve bulaş kan (kimse veya ş ey). çirkefçe * Çirkefe yakı ş ı r bir biçimde (olan). çirkefe (çamura) taşatmak (veya çirkefi üzerine sı çratmak) * edepsiz bir kimsenin tepkisine yol açacak bir davranı ş ta bulunmak. çirkefleş me * Çirkefleş mek iş i. çirkefleş mek * Çirkef durumuna gelmek. çirkefli *İ ğ renç ve pis durumda bulunan. çirkeflik çirkin

* Çirkef olma durumu veya çirkefçe davranı ş . * Göze veya kulağ a hoşgelmeyen, güzel karş ı tı . * Yakı ş ı k almayan. * Karanlı k, dalavereli, ş üpheli.

çirkin kaçmak * hoşolmayan bir durum olmak. çirkince

* Çirkine yakı n, çirkin bir biçimde (olan).

çirkinleş me * Çirkinleş mek iş i. çirkinleş mek * Çirkin bir duruma gelmek. çirkinleş tirme * Çirkinleş tirmek iş i. çirkinleş tirmek * Çirkin bir duruma getirmek. çirkinlik

* Çirkin olma durumu. * Çirkin olanı n niteliği.

çirkinseme * Çirkinsemek iş i.

çirkinsemek * Bir ş eyi çirkin bulmak. çiroz

* Yumurtası nıatarak zayı flamı şuskumru balı ğı ve bunun kurutulmuş u. * Çok zayı f kimse.

çirozlaş ma * Çirozlaş mak iş i veya durumu. çirozlaş mak * (uskumru için) Yumurtası nı atarak zayı flamak. * Çok zayı flamak. çirozluk * Çiroz olmaya elveriş li. * Zayı flı k, kuruluk. çis helvası .

* Bazıbitkilerden sı zan ve katı laş arak sarı mtı rak bir cisim durumuna gelen bir çeş it ş ekerli öz su, kudret

çise *İ nce yağmur, çisenti. çiseleme

* Çiselemek iş i.

çiselemek * (yağ mur) İ nce ince yağmak. çiseme

* Çisemek iş i.

çisemek * Çiselemek. çisenti çiskin

çiş

* Toz gibi ince yağ an (yağ mur). * Çiseleyen yağ murdan hafifçe ı slanmı ş . * Çiseleyen yağ mur. * (çocuk dilinde) Sidik.

çişetmek * iş emek. çiş i gelmek * iş eyeceği gelmek. çiş ik çit çit

* Tavş an yavrusu. * Bağ , bahçe, bostan gibi yerlerin çevresine çalı , kamı ş , ağaç dalıgibi ş eylerden çekilen duvar. * Pamuktan dokunmuşbasma. * Başörtüsü, yazma, yemeni.

çit sarmaş ı ğ ı * Çit sarmaş ı ğı gillerin örnek bitkisi olan, daha çok tarla kenarları nda yetiş en, beyaz çiçekli, tüysüz ve uzun saplı , sarı lı cı , çok yı llı k ve otsu bir bitki (Convolvulus sepium). çit sarmaş ı ğ ı giller * Bitiş ik taç yapraklıiki çeneklilerden, çit sarmaş ı ğ ı , kahkaha çiçeğ i, mahmude, küsküt gibi bitkileri içine alan bir familya. çita çitar

* Etçil memeliler sı nı fı nı n etçiller takı mı nı n kedigiller familyası ndan bir hayvan. *İ pek ve pamukla dokunan bir tür kumaş .

çitari

*İ zmaritgillerden, üzerinde sarıçizgiler bulunan, en büyüğ ü yarı m kiloyu aş mayan, kı lçı klıbir balı k (Boxsalpa). * Bir tür ince dokunmuş , çizgili kumaş . çiten

çiti

* Saman taş ı mak için arabalara konulan ince dallardan örülmüşbüyük sepet veya çit. * Kuzu ağ ı lı . * Çitmek iş i.

çiti yapmak * saçları , çitilmiştarakla taramak. * çitilemek. çitileme

* Çitilemek iş i.

çitilemek * Kirini çı karmak için çamaş ı rı n iki yanı nıele alı p birbirine sürmek. çitilenme

* Çitilenmek iş i.

çitilenmek * Çitilemek iş ine konu olmak. çitili

* Çitilenmişolan.

çitilmek * Çitmek iş ine konu olmak. çitiş me çitiş mek çitlembik

* Çitiş mek iş i. * Birbirine geçip pekiş mek. * Kara ağ açgillerden, mercimekten az büyük, buruk lezzette meyvesi olan bir ağaç, melengiç (Celtis).

çitlembik gibi * ufak tefek, esmer ve sevimli. çitleme

* Çitlemek iş i. çitlemek * Kabak çekirdeği, fı stı k gibi ş eylerin kabukları nıçı kararak yemek. * Çitle çevirmek. çitme * Çitmek iş i. çitmek

çitmik

çivi

* Bir araya getirmek, birleş tirmek. * Kumaş taki deliği örerek kapamak. * Tarağı n diş lerini iplikle bağ layı p sı kı ş tı rmak. * Çitilemek. * Üzüm salkı mı nı n küçük dalı . *İ ki parmak ucu ile alı nan miktar, çimdik. *İ ki ş eyi birbirine tutturmak için çakı lan, ucu sivri, baş lı , metal veya ağaçtan yapı lmı şufak çubuk. * Kalkan balı ğı nı n üzerindeki düğ meye benzer kemiksi oluş um.

çivi çı kar, ama yeri kalı r * gönül yarasıkapansa da unutulmaz. çivi çiviyi söker * güçlü bir ş ey kendisi güçlü olan baş ka bir ş eyle veya durumla etkisiz bı rakı lı r. çivi gibi

* çok sağ lam ve çevik (insan). * çok soğ uk.

çivi gibi olmak * çok üş ümek, donmak. çivi kesmek * çok üş ümek. çivi kestirmek * çok üş ütmek. çivi kı rmak * ayakkabı ları n içinden çı kan çivi uçları nıbir âletle kesip raspa ile eğ eleyerek köselenin içine gömmek. çivi sokmak (veya sürmek) * bir iş in olması nda engel, güçlük çı karmak. çivi yazı sı * Eski Farsları n, Medlerin ve Asurluları n kullandı ğı yazı . çivi yukarı * Yağ lıgüreş te hasmıayakları ndan yakalayı p tepesi üstü diktikten sonra sı rtı nı yere getirerek yenme yolu. çivici * Çivi satan kimse. * Topu sert olarak karş ı alana dikine indiren oyuncu. çivicilik * Çivi yapı p satma iş i. çividî

* Çivit renginde olan. çivileme * Çivilemek iş i. * Dimdik ve ayaküstü bir durumda (denize atlama). * Topu karş ıalana dikine indirmeye yarayan sert vuruş . çivilemek * Bir ş eyi bir yere çivi ile tutturmak, mı hlamak. * Vurmak, öldürmek. * Olduğu yerde hareketsiz bı rakmak. * Aynınoktaya sürekli olarak bakmak. * Sabitleş tirmek, kesin olarak yerleş tirmek. çivilenme * Çivilenmek iş i. çivilenmek * Çivi ile tutturulmak, mı hlanmak. * Bir yerde hareketsiz kalmak. çiviletme

* Çiviletmek iş i.

çiviletmek * Çivi çaktı rmak. çivili

çivisiz

* Çivisi olan. * Çivi çakı larak yapı lmı ş . * Çivi ile bir yere tutturulmuş . * Çeş itli spor oyunları nda giyilen bir ayakkabıtürü. * Çivisi olmayan veya çivilenmemişolan.

çivisiz kalkan * Vücudunda çivi yerine benekleri bulunan, eti çok lezzetli kalkan balı ğ ıcinsi. çivit

* Eskiden çivit otundan, bugün yapay yollarla elde edilen, mavi renkli, sarı lı ğ ı nı gidermek için çamaş ı rı n son suyuna karı ş tı rı lan toz boya. çivit mavisi * Çivit rengindeki mavi. çivit otu * Baklagillerden, yaprakları ndan çivit çı karı lan bitki türü (İ ndigofera). * Turpgillerden, yaprakları ndan mavi boya çı karı lan bitki (İ salis tinctoria). çivit rengi * Bir tür koyu mavi renk. * Bu renkte olan. çivitleme * Çivitlemek iş i. çivitlemek * Çamaş ı rıçivitli suya sokup sarı lı ğı nıgidermek. çivitlenme * Çivitlenmek iş i.

çivitlenmek * Çivitlemek iş ine konu olmak. çivitli

çivitsiz

*İ çinde çivit bulunan. * Çivitli sudan geçirilmişolan (çamaş ı r). * Çividi olmayan veya çivitlenmemişolan.

çiy

* Havada buğu durumundayken akş amı n ve gecenin serinliğiyle yerde veya bitkilerde toplanan küçük su damlaları ,ş ebnem. çiyleme

* Hafif ve ince yağan yağ mur, çisenti.

çiylemek * Yağmur çiselemek. çizdirme

* Çizdirmek iş i.

çizdirmek * Çizmek iş ini yaptı rmak. çizecek

* Ağacıçizmeye yarayan, çember kesitli, ucu sivri ve ağ aç saplıel aracı .

çizelge * Çizgilerle bölümlere ayrı lmı şkâğ ı t, cetvel. çizge

* Bir olayı n çeş itli durumları nıgöstermeye veya birkaç ş ey arası nda karş ı laş tı rma yapmaya yarayan çizgilerden oluş muşbiçim, grafik. çizgi

* Çizilerek veya çeş itli yollarla oluş muşiz, çizi, hat. * Yüz ve vücut hatları nı n her biri. * Bir noktanı n yürütülmesiyle oluş an biçim. * Temel. * Bir durumdan baş ka bir duruma atlanan, geçilen yer, sı nı r.

çizgi çekmek * bir noktayı hat biçiminde çeş itli yönde uzatmak. * bitirmek, sona erdirmek. çizgi film filmi.

* Bir konuyla ilgili olarak kiş ilerinin hareketlerini belirtecek yolda art arda çizilmişresimlerden oluş an sinema

çizgi ölçek * Plân veya haritanı n alt köş esinde yatay bir çizgi ile gösterilen, harita üzerindeki uzunluğun gerçekte ne kadar uzunluğa karş ı lı k olduğunu belirten ve bunun çizgi üzerinde iş aretlenmesiyle elde edilen ölçek. çizgi resim * Yalnı z çizgilerle yapı lmı şresim. çizgi roman * Konuyu ve olaylar zincirini kesintisiz olarak resimleme yöntemiyle okuyucuya sunan anlatı m tarzı .

çizgileme

* Çizgilemek iş i.

çizgilemek * Çizgi çekmek, çizgi çizmek. çizgilenme * Çizgilenmek iş i veya durumu. çizgilenmek * Çizgi meydana gelmek. çizgileş me * Çizgileş mek iş i veya durumu. çizgileş mek * Çizgi durumuna gelmek. çizgili * Üzerinde çizgi bulunan. çizgilik çizginme

* Çizgi çizmeye yarar tahta, cetvel tahtası . * Çizginmek iş i veya durumu.

çizginmek * Bir ş eyin etrafı nda dönüp durmak. * Tereddüt etmek. çizgisel

* Çizgi ile gösterilmiş .

çizgisiz * Üzerinde çizgi olmayan. çizi

* Çizgi. * Saban demirinin toprakta bı raktı ğı iz. * Tutum, davranı ş .

çizici * Çizen. * Tarlada haş haşkozalakları nıafyon almak için çizen kimse. çizicilik * Çizicinin iş i. çizik

* Çizilmiş . * Çizgi.

çizik çizik * Çizikle dolu. çizikli

* Çizikleri olan.

çiziktirme * Çiziktirmek iş i.

çiziktirmek * Çabucak çizmek. * Baş tan savma yazmak. çizili çiziliş

* Çizilmişolan. * Çizilmek iş i veya biçimi.

çizilme * Çizilmek iş i. çizilmek çizim çizimci

* Çizmek iş ine konu olmak. * Belli bir kurala göre ve genellikle yalnı z cetvel ve pergel yardı mı yla bir ş eklin çizilmesi. * Çizim yapan kimse.

çizin çizin * Çizgi durumunda, sı rayla. çizinti

çiziş çizme çizme

* Ufak sı yrı k. * Bir yazı da üzeri çizilen yer. * Çizmek iş i veya biçimi. * Koncu diz kapakları na kadar çı kan bir çeş it ayakkabı . * Çizmek iş i.

çizmeci * Çizme yapan veya satan kimse. çizmecilik * Çizme yapma veya satma iş i. çizmeden yukarıçı kmak * bilmediği, aklı nı n ermediğ i, yetkisi dı ş ı ndaki bir iş e karı ş mak. çizmek

* Çizgi çekmek. * Resmini yapmak, resmetmek. * Çizgiler hâlinde belirtmek, desenini yapmak. * Çizgi hâlinde berelemek. * Geçersiz kı lmak için üzerine çizgi çekmek.

çizmeleri çekmek * bir iş e giriş mek. çizmeli çoban

* Çizmesi olan. * Davar, koyun, keçi, sı ğı r, manda sürülerini güdüp otlatan kimse.

* Bkz. Çulpan. çoban aldı bağ a gitti, kurt aldıdağ a gitti * malı nı , varlı ğ ı nıbaş kalarıkullandı , kendisine bir ş ey kalmadı . çoban böreğ i * Haş lanmı şpatateslerin sütle püre hâline getirilmesi, malzemenin doğ ranmı şsoğanla kavrulması , üzerine et suyu, kı yma ve nane eklenerek piş irilmesiyle hazı rlanan börek. çoban kebabı * Taşkebabı na benzeyen yoğ urtlu et yemeği. çoban köpeği * Sürüyü koruyan iri cins köpek. çoban kulübesinde padiş ah rüyasıgörmek * içinde bulunduğu duruma uygun düş meyen düş ler kurmak. çoban merhemi * Terementi ve mum yağıile yapı lmı şyara merhemi. çoban salatası * Domates, salatalı k ve biberler küçük küçük doğ ranarak yapı lan soğ anlı salata. Çoban Yı ldı zı * Venüs, Çulpan. çobanaldatan * Çobanaldatangillerden, kanatlarısivri, kuyruğ u uzun bir kuştürü, keçisağan, dağkı rlangı cı(Caprimulgus europeus). çobanaldatangiller * En iyi bilinen türü çobanaldatan olan, kuş lar sı nı fı nı n gök kuzgunumsular takı mı nı n bir familyası . çobançantası * Turpgillerden, yemiş leri torbayıandı ran bir yaban bitkisi (Capsella bursa pastoris). çobandağ arcı ğı * Turpgillerden yabanî bir bitki, kuşekmeğ i (Thlaspi). çobandeğ neğ i * Kara buğ daygillerden, beyaz veya pembe çiçekli, yürek biçimi yapraklı , otsu bir kı r bitkisi (Polygonum aviculare). çobandüdüğ ü *İ ki çeneklilerden, sap ve yaprakları nda keskin bir koku ve acı bir tat olan, nemli yerlerde yetiş en bir bitki, meyhaneci otu (Asarum europaeum). çobanı n gönlü olursa tekeden yağ(süt veya köremez) çı karı r * bir iş i bitirecek kiş i, isterse olmayacak gibi görünen iş lere çözüm yolu bulur. çobaniğnesi * Itı r çiçeğ i cinsinden kokulu bir bitki (Geranium). çobanlama * Kı r yaş antı sı nı n ve özellikle çobanları n aş k ve yaş ayı ş ları nıanlatan edebiyat türü, pastoral. çobanlı k

* Çoban olma durumu veya çobanı n gördüğü iş . * Çobana verilen ücret.

çobanlı k etmek

* çoban olarak çalı ş mak, hayvan gütmek. çobanpüskülü * Çobanpüskülügillerden, bir süs bitkisi (llex aquifolium). çobanpüskülügiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi çobanpüskülü olan bitki familyası . çobansüzgeci * Yoğurt otu. çobantarağı * Maydanozgillerden, tarlalarda çok rastlanı lan, beyaz çiçekli bir bitki (Scandix). çobantuzluğ u * Sarı çalı . çocuğ u olmak * çocuğ u doğ mak. çocuğ umsu * Çocuksu. çocuk

* Küçük yaş taki oğlan veya kı z. * Soy bakı mı ndan oğ ul veya kı z, evlât. * Bebeklik çağ ıile erginlik çağ ıarası ndaki geliş me döneminde bulunan insan. * Genç erkek. * Büyüklere yakı ş mayacak biçimde düş üncesizce davranan kimse. * (büyükler arası nda daha az yaş lı lar için) İ nsan. * (küçümseme yolu) Belli bir iş te yeteri kadar tecrübesi ve yeteneğ i olmayan kimse.

çocuk aldı rmak * (kadı n) karnı ndaki bebeğ i hekime ameliyatla aldı rmak. çocuk bahçesi * Çocukları n gezinmesi, oyun oynaması ve hava almasıiçin yapı lmı şbahçe. çocuk bakı cı * Bkz. çocuk bakı cı sı . çocuk bakı cı sı * Çocuk bakı mıile görevlendirilmişkı z veya kadı n. çocuk bezi * Bebeklerin altı na bağ lanan bez. çocuk bilimci * Çocuk bilimi uzmanı , pedolog. çocuk bilimi * Konu olarak çocuğ u alı p her bakı mdan inceleyerek özelliklerini belirten bilim, pedoloji. çocuk dili * Çocukları n belli birtakı m seslerden, basitleş tirilmişkurallardan, örneklemelerden yararlanarak kullandı kları dil. çocuk dünyaya getirmek * çocuk doğurmak. çocuk düş ürmek * (gebe kadı n) çocuğ unu vaktinden önce ve ölü olarak doğurmak, düş ük yapmak.

çocuk gibi * yetenekleri geliş memiş , çocuk kalmı ş . * kolay kanar, kolay inanı r. çocuk gibi sevinmek * çok sevinmek. çocuk iş i * Kolay veya önemsiz iş . çocuk kalmak * büyümüşolması na rağmen çocukça düş ünceler taş ı yı p çocuk gibi davranmak. çocuk olmak * çocuklaş mak. çocuk oyuncağı * Önem verilecek değ erde olmayan. * Kolay iş . çocuk oyuncağıhâline getirmek * yeteneksiz kimseler karı ş arak bir iş i değerinden düş ürmek. çocuk oyunu * Çocukları n oynadı ğ ıoyun. * Basit ve sı radan bir olay veya durumun olmadı ğı nıifade etmek için söylenir. çocuk peydahlamak * (evli olmayan kadı n) gebe kalmak. çocuk ruhlu * Çocuklara benzeyen bir iç dünyası olan, çocuksu davranı ş ları olan. çocuk yapmak * (isteyerek) çocuğ u olmak. çocuk yetiş tirmek * çocuğ u topluma yararlı bir duruma getirmek. çocuk yuvası * Genellikle çalı ş an kadı nları n küçük çocukları nısabah bı rakı p akş am aldı klarıbakı m evi, kreş . çocukcağ ı z * Kendisine karş ış efkat ve acı ma duyulan kı z. çocukça * Çocuğ a yakı ş ı r (biçimde), çocuk gibi. çocukçu

* Çocuk sağ lı ğ ıve hastalı klarıdoktoru.

çocukla çocuk, büyükle büyük olmak * içinde bulunulan yere veya çevredeki insanlara uymak. çocuklar!

* arkadaş lar!.

çocuklaş ma * Çocuklaş mak iş i. çocuklaş mak

* Çocuk gibi davranı ş larda bulunmak. çocuklaş tı rma * Çocuklaş tı rmak iş i. çocuklaş tı rmak * Çocuklaş ması na yol açmak. çocuklu

* Çocuğ u olan.

çocukluğ u tutmak * çocuksu davranı ş larda bulunmak. çocukluk * Çocuk olma durumu. *İ nsan hayatı nı n bebeklikle ergenlik arası ndaki dönemi. * Çocukça davranı ş . çocukluk etmek * çocukça davranı ş larda bulunmak. * gereğ i gibi düş ünmeden tecrübesizce davranmak. çocuksu

* Çocuk gibi, çocukça olan, çocuğa benzeyen.

çocuksuluk * Çocuksu olma durumu. çocuksuz

* Çocuğ u olmayan.

çocuksuzluk * Çocuksuz olma durumu. çocuktan al haberi * bir aile sorunu veya ailece gizli tutulan bir ş ey, çocukları n rastgele söyledikleri bir sözle anlaş ı ldı ğ ı nda söylenir. çoğ alı ş

* Çoğ almak iş i veya biçimi.

çoğ alma * Çok duruma gelme, artma. çoğ almak * Azken çok olmak, çok duruma gelmek. çoğ altı cı * Çoğ altma iş ini gerçekleş tiren düzenek. çoğ altı m

çoğ altı ş

* Çoğ altmak iş i. * Ası l kopya ile aynıözellikleri taş ı yan yeni bir kopyayıtek iş lemde elde etme. * Çoğ altmak iş i veya biçimi.

çoğ altma * Çoğ altmak iş i. * Çok duruma getirme, teksir.

çoğ altma makinesi * Özel bir kâğı t üzerine yazı lmı şyazı yı çoğ altmaya yarayan makine, teksir makinesi, müstensih. çoğ altmak * Miktarı nı , sayı sı nı , ölçüsünü artı rmak. * Çoğ altma makinesi kullanı larak sayı sı nıartı rmak, teksir etmek. çoğ u

* Çoğ u zaman, çok defa. * Bir ş eyin büyük bölümü. * Çok kimse.

çoğ u gitti, azıkaldı * yapı lmakta olan iş in en önemli, en güç bölümü bitti, az ve önemsiz bölümü kaldı . çoğ u kez

* Birçok kere, defalarca.

çoğ u zarar, azıkarar * "aş ı rı ya kaçmamalı " anlamı nda kullanı lı r. çoğ ul

* Kelimelerin belirli eklerle birden çok varlı ğ ıveya kiş iyi bildirme biçimi, çokluk: Ordular. Geldik. Evlerimiz

gibi. çoğ ul eki

* Çokluk eki.

çoğ ul ekleri * Çokluk ekleri. çoğ ulcu

* Çoğ ulculukla ilgili olan, plüralist: Çoğ ulcu görüş . * Çoğ ulculuk yanlı sıolan (kimse), plüralist.

çoğ ulculuk * Çeş itli eğ ilimlerin, düş üncelerin, yönetimde etkisini kabul eden siyasî yöntem, plüralizm. çoğ ullama * Çoğ ullamak iş i. çoğ ullamak * Çoğ ul duruma getirmek. çoğ ullaş tı rma * Çoğ ullaş tı rmak iş i. çoğ ullaş tı rmak * Bir kelimeyi çokluk ifade edecek biçime getirmek. çoğ ulluk * Çoğ ul olma durumu. çoğ umsama * Çoğ umsamak iş i. çoğ umsamak * Bir ş eyin düş ünülenden daha çok olduğ u yargı sı na varmak, çok görmek, çok bulmak. çoğ un

* Çok kez, sı k sı k, ekseriya.

çoğ unca çoğ unluk

* En çoğ u, ekseri. * Sayı üstünlüğ ü, ekseriyet.

çoğ unlukla * Çoğ unluğ a dayanı larak. * Çoğ u zaman,.çoğ u kez. çoğ urcuk * Sı ğ ı rcı k kuş unun baş ka bir adı , çekirge kuş u (Suturnus vulgaris). çok

* Sayı , nicelik, değer, güç, derece vb. bakı mı ndan büyük ve aş ı rıolan, az karş ı tı . * Sayı , güçlük, süre vb. bakı mı ndan aş ı rı lı k bildirir.

çok anlamlı * Çok anlamlı lı kla ilgili olan. çok anlamlı lı k * Bir kelimenin birçok anlamlar bildirme niteliği. çok ayaklı lar * Eklem bacaklıböceklerin, çı yan gibi, her ekleminde bir veya iki çift ayağ ıolan takı mı . çok çok * En çok, en son, olsa olsa. çok düzlemli * Birkaç düzlemin birbirini kesmesiyle oluş muş(açı ). çok eş li

* Aynızamanda birçok kadı nla evli olan (erkek) veya birçok erkekle evli olan (kadı n), poligram.

çok eş lilik * Karıveya kocadan herhangi birinin birden çok sayı da olması nı n toplumsal olarak onayladı ğ ıevlilik biçimi, poligami. çok fazlı * Birden çok fazıbulunan (akı m, sistem). çok geçmeden * kı sa bir süre sonra. çok gelmek * gereğ inden fazla olmak. * çekilmez ve katlanı lmaz olmak. çok görmek * esirgemek. * bir kimsenin bir davranı ş ı nıyadı rgamak. çok gözeli * Bkz. çok hücreli. çok hücreli * Yapı sı nda birden çok hücre bulunan (hayvan veya bitki). çok hücreliler * Yapı sı nda birden çok hücre bulunan bitki ve hayvanlar.

çok karı lı * Bkz. çok eş li. çok karı lı lı k * Bir erkeğin kanunî olarak aynızamanda iki veya daha çok sayı da kadı nla evli olabildiğ i evlilik biçimi, polijini. çok katlı otopark * Katları nda araç park yerlerinin bulunduğu bina. çok kı sa dalga * 2.9 m'den 3.4 m'ye kadar (104 megahertze kadar) olan radyo dalgaları . çok kocalı * Çok karı lı . çok kocalı lı k * Çok karı lı lı k. çok ortaklı * Birçok ortaktan oluş an (ş irket), anonim. çok partili * Birden fazla partinin katı lı mıile yaş anan siyasî hayat. çok seslendirilmiş * Çok sesli duruma getirilmiş . çok sesli

* Çok seslilikle ilgili, polifonik. * Dilde birçok sesi bildiren (harf), polifonik. * Birçok değ iş ik sesin bir araya gelmesiyle yapı lan (müzik), polifonik.

çok seslilik * Birçok sesi müziğ e uygun olarak yazma sanatı , polifoni. * Dilde bir harfin birden çok sesi karş ı lamasıniteliğ i, polifoni. çok söylemek * gevezelik etmek. çok sözlü * Tatlıdilli, konuş kan. çok ş ey!

*ş aş ma anlatı r.

çok ş ükür! * Tanrı 'nı n verdiğ i nimetlerden hoş nutluğu anlatı r. çok tanrı cı * Birden çok tanrı nı n varlı ğ ı nıbenimseme. çok tanrı cı lı k * Birçok tanrı nı n varlı ğ ıdüş üncesini benimseyen inanç, politeizm, paganizm. çok tası m * Birinin vargı sıötekine öncül olmaya yaramak yoluyla birbirine bağlıbulunmayan birçok tası mdan oluş muş kanı t. çok terimli * Araları nda artı (+) veya eksi (-) iş areti bulunan birçok terimden oluş an cebir ile ilgili anlatı m.

çok uluslu * (sanayi veya ticaret için) İ ki veya daha çok ulusla ilgili olan; çeş itli ulusları n katı ldı ğ ıortaklı k. çok yanlı(veya yönlü) * ikiden çok yanıolan. * birçok konuda bilgi ve çalı ş masıolan. çok yı llı k * Yı llarca toprak üstünde ve toprak altı nda canlı lı ğ ı nısürdürebilen bitki. * Çiçek açmadan önce birçok yı l yaş ayan (bitki). çok yüzlü * Bütün yüzleri birer çokgen olan ş ekil. çokal * Savaş larda giyilen zı rh. çokbilmiş * Her ş eye aklıeren, zeki, akı llı . * Çı karı nı bilen, kurnaz. çokbilmiş lik * Çok bilmişolma durumu. çokbilmiş lik taslamak * kendini çokbilmişgibi göstermek. çokça

çokçu

* Çok olarak. * Aş ı rı , fazla. * Çokçuluk öğretisini benimseyen (kimse), plüralist.

çokçuluk * Gerçekçiliğ in açı klanması nda birden çok ilkenin temelde bulunduğ u kabul eden öğretici, bircilik karş ı tı , plüralizim. çokgen * Açıoluş turacak biçimde dörtten çok kenardan oluş an kapalıdüzlem. çokları

* Birçoğu.

çokları nca * Birçok kimselerce, birçok kimse tarafı ndan. çokluk

* Sayı veya ölçü yönünden çok olma durumu, kesret, ekseriyet. * Çoğ unluk. * Sı k sı k, çokça, çok kez, çoğu.

çokluk eki * Getirildiğ i kelimenin birden çok olduğunu anlatan ek. çoklukla

* Genellikle.

çokrağ an * Gür kaynak. çokrama

* Çokramak iş i. çokramak * Fı kı r fı kı r kaynamak. çoksamak * Çok görmek. çoktan (veya çoktandı r) * çok zaman önce, çok zamandan beri, öteden beri, uzun süreden beri. çolak

* Eli veya kolu sakat olan.

çolaklı k * El veya kol sakatlı ğ ı . çolpa

çolpalı k Çolpan

* Ayağısakat olan. * Beceriksiz, eli iş e yakı ş mayan, acemi. * Çolpa olma durumu. * Bkz. Çulpan, Venüs.

çoluk çocuğa karı ş mak * evlenip çocuklarıdünyaya gelmek. çoluk çocuk * Çocuklarla birlikte aile topluluğ u. * Bir iş te gereken tecrübeyi kazanmamı şyaş ça küçük kimseler, gençler. çoluk çocuk elinde kalmak * tecrübesiz, çok genç kiş ilerin eline geçmek. çoluk çocuk sahibi olmak * (erkek) evlenip eş i ve çocuklarıolmak. çoluklu çocuklu * Çoluk çocuğ u olan. çomak

* Değnek.

çomak sokmak (veya koymak) * Bkz. tekerine çomak koymak. çomaklama * Çomaklamak iş i. çomaklamak * Çomakla vurmak. çomar

*İ ri köpek, çoban köpeğ i.

çopra * Balı k kı lçı ğı . * Sı k çalı lı k veya sazlı k.

çopra balı ğı * Kayalı klarda yaş ayan, iri bı yı klıbir tatlısu balı ğ ı(Cobitis). çopur

* Yüzü çiçek hastalı ğ ı ndan kalma küçük yara izleri taş ı yan, aş ı rıçiçek bozuğu olan (kimse).

çopurina *İ zmarite benzer bir balı k. çopurlaş ma * Çopurlaş mak iş i. çopurlaş mak * Çopur duruma gelmek. çopurlaş tı rma * Çopurlaş tı rmak iş i. çopurlaş tı rmak * Çopur duruma getirmek. çopurluk çor

* Çiçek bozuğ u olma durumu. * Hastalı k, dert. * Sı ğ ı r vebası .

çorak

* Bitkisi iyi olmayan veya hiç bitki vermeyen, verimli olmayan. * (su için) Acı . * Toprak damlara çekilen su geçirmeyen killi toprak. * Bazıtoprakları n yüzünde beyaz bir katman durumunda toplanan ve eskiden barut yapmakta kullanı lan potaslı , sutlu tuz. * Verimsiz, kı sı r, bakı msı z, yoksul. çoraklaş ma * Çoraklaş mak iş i. çoraklaş mak * Çorak duruma gelmek. çoraklaş tı rma * Çoraklaş tı rmak iş i. çoraklaş tı rmak * Çorak duruma getirmek. çoraklı k

çorap

* (toprak için) Verimli olmama durumu. * (su için) Acı lı k. * Çeş itli ipliklerden örülen, ayağ a giyilen giyecek.

çorap kaçmak * çorabı n bir teli kopup örgüsü uzunlaması na açı lmak. çorap örmek * Bkz. baş ı na çorap örmek. çorap söküğ ü gibi gitmek (veya gelmek)

* baş layan bir işveya birbirine bağlıbirçok işarka arkaya ve kolayca sürüp gitmek. çorapçı * Çorap ören veya satan kimse. çorapçı lı k * Çorap yapma iş i. * Çorap alı p satma iş i. çorba

* Sebzeyle veya etle hazı rlanan sı cak, sulu içecek.

çorba etmek * karı ş tı rmak. çorba gibi * pek sulu (yemek). çorba içmeye çağı rmak * yemek yemeye çağı rmak. çorba kaş ı ğı * Yemek yerken kullanı lan tatlıkaş ı ğ ı ndan büyük kaş ı k. çorba olmak * Bkz. çorbaya dönmek. çorba tabağ ı * Çorba konmak için yapı lan özel tabak. çorbacı * Çorba piş irip satan kimse. * Taş rada halkı n Hristiyan ileri gelenlerine verdiğ i unvan. * Yeniçerilerde bir birlik komutanı . * Tayfaları n gemi sahibine verdikleri ad. çorbacı lı k * Çorba piş irip satma iş i. çorbada tuzu (veya maydanozu) bulunmak * bir işveya görevde az da olsa emeği geçmişolmak. çorbalı k * Çorba piş irmeye yarar. çorbaya dönmek * karmakarı ş ı k duruma gelmek, içinden çı kı lmaz bir durum almak. çorbaya sinek düş mek * iş in tadıkaçmak, yeteri kadar iyi ve güzel olmadı ğ ıanlaş ı lmak. çorlu

* Hastalı klı , dertli.

çorman * Bkz. karman çorman. çotanak çotira

* Üzerinde birçok fı ndı k bulunan dal. * Çotiragillerden, dikenli, sert pullu, kı sa ve geniş , siyaha yakı n esmer bir balı k (Balistes capriscus).

çotiragiller * Örnek hayvanıçotira olan kemikli balı klar familyası . çotra çotuk

* Ağaçtan yapı lmı şküçük su kabı . * Dı ş arda kalmı şağaç kökü. * Kesilen ağacı n topraktan yukarı da kalan bölümü. * Asma kütüğ ü, tevek.

çöğ dürme * Çöğ dürmek iş i. çöğ dürmek *İ ş emek. *İ leri doğ ru fı ş kı rtmak. çöğ mek

* Alçalmak, aş ağ ı ya inmek.

çöğ üncek * Dayanma noktasıortada olan kaldı raç, tahterevalli. çöğ ünme

* Çöğ ünmek iş i.

çöğ ünmek * Bir yanıinerken öbür yanıkalkmak. çöğ ür

*İ ri gövdeli, kı sa saplıbir tür halk sazı .

çöğ ür * Maydanozgillerden bir çeş it dikenli yaban bitkisi. * Tohumdan yetiş mişküçük fidan. çöğ ürcü * Çöğ ür (I) çalan kimse. çökek

çökel

çökelek

çökelekli çökelge çökelme

* Çukur yer. * Bataklı k, sazlı k. * Taş an bir suyun çekildikten sonra bı raktı ğı tortu. * Çökelti, rüsup. * Yağ ıalı nmı şsüt veya yoğurdun kaynatı lması yla elde edilen bir çeş it peynir, kesik, ekş imik. * Tortu. *İ çinde çökelek bulunan, çökeleğ i olan. * Bataklı k, su kenarı , balçı k. * Çökelmek iş i.

çökelmek * (bir sı vı nı n içinde erimişolan katı bir madde) Bir ayı racı n yardı mı yla sı vıdibine çökmek, teressüp etmek. çökelti

* Bir çökelme sonunda bir sı vı nı n dibine çöken katımadde, rüsup.

çökeltme * Çökeltmek iş i. çökeltmek * Çökelmeye uğ ratmak, çökelmesini sağlamak. çökermek * Çökmesini sağ lamak. çökertme * Çökertmek iş i veya durumu. * Bir tür halk oyunu. * Bkz. cep. çökertme * Deniz dibine indirilerek üstüne balı klar geldiğinde köş elerinden çekilip kaldı rı lan ağ . çökertmek * Çöktürüp oturtmak. * Bulunduğ u yerde yere yı kmak. * Moral bozmak, dağ ı nı klı ğa yol açmak. çökkün

* Çökmüşolan. * Vücut, akı l ve ruhça gücü azalmı şolan.

çökkünleş me * Çökkünleş mek iş i. çökkünleş mek * Çökkün duruma gelmek. çökkünlük * Çökkün olma durumu. çökme

çökmek

* Çökmek iş i, inhitat. * Bir kı sı m yerin alttan yı kı larak alçalması . * Bulunduğ u düzeyden aş ağ ıinmek, çukurlaş mak. * Üzerinde bulunduğ u yere yı kı lmak. * Çömelmek. * Oturmak, birdenbire oturmak. * (deve, sı ğ ı r vb. için) Olduğu yere oturmak. * (ş akak, avurt vb. için) İ çeri doğ ru girmek, çukurlaş mak. *İ nerek kaplamak. * (tortu) Dibe inmek. * Sarsı lı p dinçliğ ini yitirmek. * Son bulmak, yı kı lı p dağı lmak. * (duygu, durum vb.) Basmak, yayı lmak. * Yoğun bir biçimde duymak.

çöktürme * Çöktürmek iş i.

çöktürme havuzu * Pis suyu temizleme döş emelerine, yabancımaddelerin çöktürüldüğü havuz. çöktürmek * Çökmesine yol açmak, çökmesine sebep olmak. çökük * Çökmüş , çukurlaş mı ş , içeri çekilmiş . çöküklük çöküm

* Çökük olma durumu. * Çökme biçimi, inhitat.

çöküntü

* Çökme. * Çöken ş eylerin kalı ntı sı , enkaz. * Suyun dibine çöken ş eyler. * Jeolojik bir olay sonunda oluş an toprak çöküklüğ ü. * Uyaranlara karş ıduyarlı ğı n, işyapabilme gücünün, kendine güvenin azalarak karamsarlı ğ ı n, umutsuzluğ un güçlenmesiyle ortaya çı kan aklî bozukluk, depresyon. * Gerileme, kriz. çöküntü hendeğ i * Yer kabuğ unun birbirine parelel olarak uzanan kı rı klarıveya basamaklıkı rı k dizileri arası ndaki çökmüş bölümü, yer çöküntüsü. çöküş

* Çökmek iş i veya biçimi, inhitat. * Yı kı lma. * Çömelip yere oturuş . * Son bulma, mahvolma, inhitat.

çöküş me * Çöküş mek iş i. çöküş mek * Bir ş eyin baş ı na çöküp toplanmak. çöl

* Kumluk, susuz ve ı ssı z genişarazi, sahra.

çöl tavuğ u çöl tavuğ ugiller * Omurgalı lardan çöllerde yaş ayan, uzun gövdeli, çarpı k bacaklı kuş lar takı mı(Ptero clidae). çöle dönmek * harap olmak, bozulmak. çölleş me

* Çölleş mek iş i.

çölleş mek * Özlü toprağ ıakı p çöl durumuna gelmek. * Verimsiz hâle gelmek. çölleş tirme * Çölleş tirmek iş i veya durumu. çölleş tirmek

* Çöl durumuna getirmek. çöllük * Çölü çok olan. * Çorak. çömçe * Tahta kepçe. çömeliş çömelme

* Çömelmek iş i veya biçimi. * Çömelmek iş i.

çömelmek * Dizlerini bükerek topukları üzerine oturmak. çömeltme * Çömeltmek iş i veya durumu. çömeltmek * Çömelmek iş ini yaptı rmak. çömez

çömezlik

çömlek

* Medreselerde müderrisin hizmetine bakan ve ondan ders alan öğ renci. * Birinin kendi iş ini öğreterek yetiş tirdiği kimse. * Müderrisin yanı nda öğ rencilik etme. * Birinin sözünden çı kmama, davranı ş ları na uyma durumu. * Toprak tencere.

çömlek hesabı * Basit ve güvenilmez hesap. çömlek kebabı * Çömlek içinde piş irilen et yemeğ i. çömlekçi

* Çanak, çömlek, testi yapan veya satan kimse.

çömlekçilik * Çanak, çömlek, testi gibi ş eyler yapma sanatı , seramikçilik. çömlekleme * Çömleklemek iş i. çömleklemek * Çömlek iş ine konu olmak. çömmek çöngül çöp

* Çömelmek. * Ufak bataklı k, çamurlu küçük göl. * Saman inceliğ inde herhangi bir sap, dal veya tahta parçası . * Yararsı z, pis veya zararlıolduğu için atı lan ufak tefek ş eylerin hepsi.

çöp arabası * Süprüntülerin, atı kları n taş ı ndı ğı araba. *İ ş e yaramaz, değ ersiz, kaba saba kimse. çöp atlamaz * gözünden hiçbir ş ey kaçmayacak kadar titiz ve dikkatli (olan), aldatı lamaz. çöp gibi

* çok ince, zayı f.

çöp kebabı * Kı sa ve ince ağaç ş iş lere geçirilerek piş irilen et kebabı . çöp kovası * Bkz. çöp torbası , çöp sepeti. çöp sepeti * Büro ve evlerde çöpleri, atı klarıkoymaya yarayan kap. çöp tenekesi * Çöplerin içinde toplandı ğ ıbüyük kap. * Çöplük. *İ ş e yaramayan, kötü, berbat (ş ey). çöp torbası * Evlerde içine çöplerin konduğ u kâğı t veya plâstik torba. çöpçatan

* Kimin kiminle evleneceğ ini önceden kararlaş tı rı p gerçekleş tirdiğ ine inanı lan manevî güç. * Evlenmelerde aracı lı k eden kimse.

çöpçatanlı k * Çöpçatanı n iş i. çöpçü

* Evlerden çöpleri toplayan veya sokaklarısüpüren temizlik iş çisi.

çöpçülük * Çöpçünün yaptı ğı iş . çöpe dönmek * çok zayı flamak. çöpleme

* Düğ ün çiçeğ igillerden, kökleri iç sürdürücü olarak kullanı lan, kara çöpleme, yeş il çöpleme ve sarı çöpleme gibi türleri olan bir bitki, marulcuk (Helleborus). çöplenme * Çöplenmek iş i. çöplenmek * Çeş itli yiyeceklerden azar azar yemek. * Kendine açı ktan ufak tefek çı karlar sa ğ lamak. çöplü

çöplüğ ü

* (üzüm vb. için) Sapıolan. * Çöple, süprüntüyle karı ş mı ş . * her türlü yetkinin sı nı rsı zca kullanı ldı ğıyer.

çöplüğ ü çöplük

* her türlü yetkinin sı nı rsı zca kullanı ldı ğıyer. * Çöplerin atı ldı ğ ıyer, süprüntülük, mezbele.

çöplük horozu * Güzeli, çirkini ayı rt etmeyen kadı n düş künü erkek. çöplükçü

* Çöplükleri satı n alarak iş e yarar madde ve malzemeleri yeniden değ erlendirme için hazı rlayan kimse.

çöplükçülük * Çöplükçünün iş i. çöpsüz

* Çöpü olmayan.

çöpsüz üzüm * Kusursuz ve uygun ş ey. * Birlikte yaş ayacak yakı nlarıolmayan eş . çöpten çelebi * çok zayı f, güçsüz kiş i. çör çöp çördek çöre otu

* Bkz. çer çöp. * Gabya mantileri üzerine bağ lanan palanga, flok ve yan yelkenleri kandilisası . * Bkz. çörek otu.

çörek * Az yağlı , bazen ş ekerli ve yumurtalı , gevrekçe bir hamur iş i. * Bir gök cisiminin tekerlek biçiminde görülen yüzü, kurs. çörek mantarı * Ormanlı k alanlarda yetiş en bir mantar. çörek otu * Düğ ün çiçeğ igillerden bir bitki ve bunun çöreklere çeş ni katmak için ekilen, susam iriliğindeki siyah tohumu (Nigella damascena). çörekçi

* Çörek yapan veya satan kimse.

çörekçilik * Çörek yapı p, satma iş i. çöreklenme * Çöreklenmek iş i. çöreklenmek * (yı lan için) Halka durumunda kı vrı lı p toplanmak. * Sürekli kalmak, yerleş mek. * Bir duyguyu güçlü ve sürekli olarak duymak. çöreklik

* Çörek yapmaya elveriş li olan, çörek için ayrı lmı şolan.

çörkü

* Sayı boncuğ u, abaküs.

çörten

* Dam çevresindeki yağ mur suları nıoluklardan alı p duvar temelinden uzağ a akı tan, saçak kenarları ndan dı ş arı doğ ru uzanmı şağaç oluk. çörten gibi * oluk gibi, çok gür bir biçimde. çörtü * Değirmende buğ day teknesi oluğu. çöven

* Kökü ve dalları , suyu sabun katı lmı şgibi köpürten, kir temizleyici bir bitki, sabun otu, helvacı kökü (Saponaria officinalis). * Çevgen. çöz * Bumbar, bağ ı rsak. * Bumbarı n yağ ı . çözdürme * Çözdürmek iş i. çözdürmek * Çözmek iş ini yaptı rmak. çözelti çözgü

* Çözülme sonucu ortaya çı kan madde. * Dokumacı lı kta atkı ları n geçirildiğ i uzunlaması na ipler, arı ş .

çözgün * Çözülmüş , dağı lmı ş . * (kar, buz için) Erimeye baş lamı ş , yumuş amı ş . çözgünlük * Çözgün olma durumu. çözme

çözmek

* Çözmek iş i. * El tezgâhları nda dokunan, genellikle yatak, yorgan çarş afıyapmakta kullanı lan ince bez. * Düğ ümlü, bağlıveya sarı lıbir ş eyi açmak. * Düğ meyi iliğinden açmak. * (saç için) Açmak. * Çözgü ipini tezgâha yerleş tirmek. * (bulmaca, sorun vb. için) Bilinmeyen, gizli noktası nıbulup onu açı klamak. * Bir problemde aranan sonucu, belli ögeler yardı mı yla ortaya çı karmak, halletmek. * Bir maddeyi bir çözücüde çözündürmek, onun çözeltisini yapmak.

çözücü * Çözmek iş ini yapan. * Baş ka bir maddeyi çözmek özelliğ i olan. çözük * Çözülmüşolan. çözülme

* Çözülmek iş i. * Savaş ta, gerideki savunma hattı na çekilmek isteyen birliğ in düş mandan sı yrı lması . * Bir sesin boğumlanması ndan sonra organları n eski duruma geçmesi. * Kiş ilik veya karakter gibi bir bütünde birliğ in bozulmasıdurumu. çözülmek * Çözmek iş ine konu olmak. * Gevş eyip yumuş amak, erimeye baş lamak. * Birliğ ini, beraberliğini yitirmek, dağ ı lmak, parçalanmak. * Gevş emek, güçsüz kalmak. * Dağı lmak, çökmek. çözülüm

çözülüş

* Çözülmek iş i, dağı lı m, bozgun. * Sinir merkezleri arası ndaki işbirliği ve uyumun bozulup kesilmesi. * Çözülmek iş i veya biçimi. * Eriyerek gevş eme. * Dağı lı ş . * Yı kı lı ş .

çözüm * Bir sorunun çözülmesinden alı nan sonuç, hal. * Bir denklemde bilinmeyenlerin yerine konulunca o denklemi gerçekleş tiren sayıveya sayı lar. * Bir problemi çözmek için verilenler üzerinde yapı lacak iş lemlerin gösterilmesi. çözüm yolu * Bir güçlüğü giderme çaresi. çözümcü * Çözüm getiren kimse. çözümleme * Çözümlemek iş i. * Herhangi bir konunun, bir nesnenin düş üncede veya gerçeklikte kurucu parçaları na ayrı lmak yoluyla yapı sı nı n, iş leyiş inin ve geliş im yasaları nı n ortaya konmasıiş lemi. * Bir cümledeki kelimelerin hangi kelime türünden oldukları nıveya özne, tümleç, yüklem görevlerinden hangisinde bulundukları nıbelirtme, tahlil. * Bir maddenin birleş imindeki yalı n cisimlerin niteliğ ini veya niceliğini anlamak için yapı lan iş lem, tahlil, analiz. * Bir sayı yıonluk ve birliklerine ayı rı p, yazmak. * Bir metni belirli yöntemlere bağ lıkalarak gözden geçirme, tahlil. çözümlemek * Çözümleme yoluyla bir ş eyi incelemek, tahlil etmek, analiz etmek. * Anlamıve niteliğ i anlaş ı lamayan bir konuyu açı kladı ktan sonra sonuca bağlamak, tahlil etmek, analiz etmek. çözümlemeli * Çözümlemeye dayanan, çözümle ilgili, tahlil, analitik. çözümleniş * Çözümlenmek iş i veya biçimi. çözümlenme * Çözümlenmek iş i. çözümlenmek * Çözümlenmek iş ine konu olmak. * Onluk sayma düzeninde, sayı lar basamak değ erlerine ayrı larak yazı lmak.

çözümleyici * Çözümlemek iş ini yapan kimse. çözümleyiş * Çözümlemek iş i veya biçimi. çözümsel * Çözümle ilgili, tahlilî, analitik. çözümsüz * Çözümü olmayan. çözümsüzlük * Çözümü olmama durumu. çözündürme * Çözündürmek iş i. çözündürmek * Çözünmesini sağ lamak. çözünme

* Çözünmek iş i. * Bir sı vıile karı ş an katı , sı vıveya gaz durumundaki bir maddenin bu sı vıiçinde homojen bir bütün oluş turacak biçimde karı ş ması . çözünmek * Çözülmek iş ine konu olmak, dağı lmak, erimek. çözüntü çözüş çözüş me

* Çözülme, dağ ı lma durumu. * Çözmek iş i veya biçimi. * Çözüş mek iş i.

çözüş mek * (bir ş eyi oluş turan ögeler) Birbirinden ayrı lmak. çözyağ ı

* Karı n boş luğundaki sindirim organlarıüzerinde bulunan ve onları n üzerinden sı yrı larak veya kesilerek alı nan yağ . -çu

* Bkz. -cı / -ci.

çubuğunu tüttürmek * üzüntüsüz, kaygı sı z yaş amak. çubuk

* Körpe dal. * Değnek biçiminde ince, uzun ve sert olan ş ey. * Tütün içmek için kullanı lan uzun ağ ı zlı k. * Kumaş ta düz çizgi. * Ana direkler üzerine sürülen ikinci ve üçüncü direk parçası .

çubuk ağ acı * Sütleğ engillerden, içi delik olan dallarıçubuk gibi kullanı lan bir ağaçcı k (Mabea). çubuk makarna

*İ nce, uzun, çubuk biçiminde dökülmüşve fı rı nlanmı şmakarna. çubuk odası * Bkz. çubukluk. çubukçu

* Çubuk yapı p satan kimse. * Saraylarda ve büyük konaklarda tütün çubukları nıhazı rlayan kimse.

çubuklama * Çubuklamak iş i. çubuklamak * Halı , kilim gibi örtülerin tozunu temizlemek veya ş ilte, pamuk gibi ş eyleri kabartı p düzeltmek için üzerlerine değnekle vurmak. çubuklu

çubukluk

* Çubuğ u olan. * (kumaş ta) Uzunlaması na çizgili. * Çubuk saklanan uzun dolap.

çubuksuz * Çubuğ u olmayan. çucu * Semerci. çuha

* Tüysüz ince, sı k dokunmuşyün kumaş .

çuha çiçeğ i *İ ki çeneklilerden, çok yı llı k, değiş ik renkli çiçekleri ve rozet yapraklarıolan, dere kenarları nda da yetiş en bir süs bitkisi. çuha çiçeğ igiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i çuha çiceğ i olan bir bitki familyası . çuhacı lı k * Çuha dokuma iş i. çuhadar * Bir dairenin dı ş ardaki ayak iş lerine bakan kimse. çuhadarlı k * Çuhadarı n iş i. çuhalı çuhçuh

çuka

* Çuhasıolan. * (çocuk dilinde) Tren. * Lokomotifin çalı ş ı rken çı kardı ğ ıses. * Akdeniz, Marmara ve Karadeniz'de yaş ayan tekirlerin irisi.

çukur * Çevresine göre aş ağı çökmüşolan (yer). * Çene ve yanaktaki gamze. * Sin, mezar.

çukur açmak * toprağ ıkazarak çukur yapmak. çukura düş mek * kötü ve uygunsuz bir duruma girmek. çukurlanma * Çukurlanmak iş i. çukurlanmak * Çukur durumuna girmek veya çukurlu olmak. çukurlaş ma * Çukurlaş mak iş i. çukurlaş mak * Çukur duruma gelmek. çukurlatma * Çukurlatmak iş i. çukurlatmak * Çukur durumuna getirmek veya çukurlu yapmak. çukurlu çukurluk

* Çukuru olan. * Çukur olma durumu. * Çukur yer.

çukurunu kazmak * birinin felâketine yol açacak bir düzen kurmak. çul

çul çaput

* Genellikle kı ldan yapı lmı şkaba dokuma. * Kı ldan veya yünden yapı lmı şhayvan örtüsü. * Giyim, giysi. * Dokunmuşeski eş ya veya eski giysi. * Her türlü dokunmuşkumaş .

çul tutmaz * giysi ve mal değ eri bilmeyen, derbeder, serseri, avare (kimse). çulcu

* Çul iş leriyle uğ raş an kimse.

çulha * El tezgâhı nda bez dokuyan kimse. çulha kuş u * Bir iskete türü (Parus pendulinus). çullama

çullamak

* Çullamak iş i. * Tavş an ve kuzu eti ile kı zartı lmı şhamur yemeği. * Hayvana çul örtmek.

* Fı rtı nalıdenizde dalgalar güverteye su atmak. çullandı rma * Çullandı rmak iş i veya durumu. çullandı rmak * Çullanması na sebep olmak. çullanı ş çullanma

* Çullanmak iş i veya biçimi. * Çullanmak iş i.

çullanmak * Alta almak için birinin üzerine abanmak. * Birini bezdirecek, bı ktı racak kadar tedirgin edici olmak. çulluk * Çullukgillerden, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'da yaş ayan, 32 cm uzunluğunda, tüyleri kahverengi ve kül rengi, göçebe, eti için avlanan, uzun gagalıbir kuş , bekas (Scolopax rusticola). çullukgiller * Yağmur kuş ları nı n örnek hayvanıçulluk ve batak çulluğu olan alt familyası . Çulpan çulsuz

çultar çultarı

* Venüs. * Çulu olmayan. * Varlı ksı z, parası z. * Eyerin veya palanı n üzerine örtülen kilim, halıgibi örtü. * Bkz. çultar.

çulu düzmek (veya düzeltmek) * giyimi kuş amıyenilemek. * maddî durumu iyileş mek. çupra * Bkz. çopra. çupra balı ğı * Çipura. çurçur

çurlatma

* Lâpina familyası ndan, eti pek sevilmeyen, küçük bir deniz balı ğ ı(Crenilabrus). * Önemsiz, değersiz. * Çurlatmak iş i veya durumu.

çurlatmak * Hı zla, hı zlandı rmak. çuş ka * Acıbiber, kı rmı zıbiber. çuval

* Pamuk, kenevir veya sentetik iplikten dokunmuşbüyük torba. * Bir çuvalı n alabileceği miktar. çuval gibi * kaba ve seyrek (kumaş ) veya bol ve ütüsüz (giysi). çuvalcı * Çuval yapan veya satan kimse. * Tarı m iş lerinde ürünü çuvallara dolduran kimse. çuvalcı lı k * Çuval yapı p satma iş i. * Ürünü çuvala doldurma iş i. çuvaldı z * Çuval gibi dokumalar dikmekte kullanı lan, ucu yassıve eğ ri, büyük iğne. çuvallama * Çuvallamak iş i veya durumu. çuvallamak * Çuvala doldurmak. * Baş aramamak. çuvallanma * Çuvallanmak iş i veya durumu. çuvallanmak * Çuvallamak iş ine konu olmak. çuvallatma * Çuvallatmak iş i veya durumu. çuvallatmak * Çuvallaması nısağlamak. çuvallı çuvalsı z

* Çuvallanmı şveya çuvalıolan. * Çuvalıolmayan veya çuvallanmamı ş .

Çuvaş *İ dil ı rmağıkı yı sı ndaki Çuvasistan Federe Cumhuriyeti'nde oturan, Türk soyundan bir halk veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Çuvaş lara özgü olan. Çuvaş ça

* ÇuvaşTürkçesi.

-çü * Bkz. -cı / -ci. çük

* Erkeklik organı .

çükündür * Pancar. çükür

* Bir yüzü balta, bir yüzü kazma olan araç.

çünkü

* Şundan dolayı ,ş u sebeple.

çürüğ e çı karmak * bir nesneyi iş e yaramayacak durumda olması ndan dolayıkullanmamak. çürük * Çürümüşolan. * Sağlam ve dayanı klıolmayan. * Sağlam bir temele veya kanı tlara dayanmayan. * Gereğ i gibi iş lemez, sakat. * Vurma veya sı kı ş tı rma yüzünden vücutta oluş an mor leke. çürük (veya çürüğ e) çı kmak * birinin sağlam olmadı ğ ıanlaş ı lmak. * sağlı k durumunun elveriş siz olmasıyüzünden askerlik ödevinden bağ ı ş lanmak. çürük boya * Doğal olmayan ve basit kimyasal yollarla elde edilen boya. çürük çarı k * Sağlam olmayan, iş e yaramaz. çürük gaz * Otomobil vb. taş ı t araçları nı n egzozundan çı kan yanmı şgaz. çürük iş * Bozuk, kötü, iş e yaramaz özellikleri olan durum veya iş . çürük para * Ayarıdüş ük on akçe, sağpara karş ı tı . çürük sakı z * Çok kullanı lan söz veya düş ünce. çürük tahtaya basmak * tedbirsizlik edip sonu tehlikeli olabilecek bir iş e giriş mek. çürükçül * Doğal olarak hayvan ve bitki kalı ntı ları nı n üzerinde yaş ayan ve onları n çürümesine yol açan (bitki ve organizmalar), saprofit. çürüklü * Çürüğ ü olan. çürüklük

* Çürük olma durumu. *İ ş e yaramayan maddelerin bı rakı ldı ğ ıyer. * Sakı ncalı ,ş üpheli, belirsiz durum.

çürüksüz * Çürüğ ü olmayan. çürüme çürümek

* Çürümek iş i.

* (bitki veya hayvan) Türlü etkilerle ve en çok mikropları n etkisiyle, kimyasal değ iş ikliğe uğ rayarak bozulup dağı lmak. * Sağlamlı ğı nı , dayanı klı lı ğ ı nı yitirmek. * Vurulma veya sı kı ş ma yüzünden vücutta lekeler oluş mak. * (insan için) Yı pranmak, çökmek.

* (dava için) Temelsiz ve kanı tsı z kalmak. çürütme * Çürütmek iş i. çürütmek * Çürümesine sebep olmak. * (eti) Bayatlatı p gevrek bir duruma getirmek. * Doğru olarak ileri sürülen bir düş üncenin, bir davanı n boş luğ unu, anlamsı zlı ğ ı nıortaya koymak. çürütülme * Çürütülmek iş i veya durumu. çürütülmek * Çürütmek iş ine konu olmak. * Doğru olarak ileri sürülen düş üncenin yanlı ş lı ğı nı , gerçeklere dayanmadı ğ ı nıortaya çı karmak. çürütüş

* Çürütmek iş i veya biçimi.

çürüyüş * Çürümek iş i veya biçimi. çüş

D

* Yürüyen eş eği durdurmak için söylenen söz. * Yakı ş ı ksı z bir davranı şkarş ı sı nda söylenen kaba bir söz. * Döteryum'un kı saltması .

dD * Türk alfabesinin beş inci harfi. De adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümlü, patlayı cıdişeti ünsüzünü gösterir. * Nota iş aretleri harfle tanı mlandı ğı nda re notası nıgösterir. * Romen rakamları nda beşyüz sayı sı nıgösterir. da / de

* (sonunda kalı n ünlülü hece bulunan kelimelerden sonra da, ince ünlülü hece bulunan kelimelerden sonra de, biçimlerinde yazı lı r; yazı da, ta / te biçimi kullanı lmaz.) Daha önce geçmişbir cümle veya eşgörevli öge ile sonraki arası nda "-den baş ka" anlamı yla iliş ki kurar. * Azarlama, yalvarma, küçümseme, yakı nma, övme anlamları nda iki cümleyi bağ lar. * Şart bildiren fiillerden sonra "bile, dahi" anlamı na gelerek ş artı n geçerli olmadı ğ ı nı anlatı r. * Karş ı t anlamlıcümleleri pekiş tirerek bağlar. * Bazıbirleş ik cümleleri "ama, fakat" anlamı yla birbirine bağlar. * Bazıedat, bağ laç ve zarflardan sonra gelerek anlamı güçlendirir. * Kendisinden önceki fiili zarf-fiil durumuna sokar. * -erek, -ip ekli zarf-fiillerden sonra kullanı lı rsa temel fiilin oluşbiçimini, önermenin nası l oluş tuğunu anlatı r. * Tekrarlanan iki isim, iki sı fat arası nda kullanı lı rsa anlam güçlendirilmişolur. * Bir isteğ e karş ı olan fiili bağlamaya yarar. * Tekrarlanan fiiller arası nda süreklilik bildirir. * Bir ş eyin yerine geçebilen iki cümlenin fiillerini birbirine bağlar. * Tekrarlanan kelimelerin arası na girerek kuvvetli istek, direnme bildirir: Çocuk satı cı yıgörünce ş eker de ş eker diye tutturdu ... cümlede da...da, de...de, da...de veya de...da biçimleriyle eşgörevli ögeleri, "hem ... hem" anlamı yla bağ lar. -da / -de /, -ta / -te * Bulunma hâli eki: oda-da, sokak-ta, ev-de, gök-te vb. Bazıörneklerde bu ek kalı plaş mı ş tı r: gözde, sözde, ondalı k. -da- / -de-, -ta- / -te* Yansı malardan geçiş siz fiil türeten ek: fı sı l-da-mak, çağı l-da-mak, gümbür-de-mek, fingir-de-mek vb.

Dadacı

* Dadacı lı k akı mı na bağlısanatçı , dadaist.

Dadacı lı k * Savaş a ve toplumsal düzensizliğe karş ıbaşkaldı rmadan doğ an bir sanat akı mı , Dadaizm. * 1916'da dil ve estetik kuralları nıtanı mayan, kelimelerin anlamları na değer vermeyen, anlatı mda baş ı boşve alabildiğ ine çağrı ş ı mlara dayanan bir yol izleyen, bile bile kapalı lı ğ a sapan bir çı ğ ı r, Dadaizm. Dadaist Dadaizm

* Dadacı . * Dadacı lı k.

dadandı rma * Dadandı rmak iş i. dadandı rmak * Dadanması na yol açmak. dadanma

* Dadanmak iş i.

dadanmak * Tadı nıaldı ğı , hoş landı ğ ıbir ş eyi sı k sı k istemek. * Yarar, çı kar amacı yla veya alı ş kanlı kla bir yere sı k sı k uğramak. dadaş

dadaş lı k dadı

* Erkek kardeş . * Delikanlı , yiğit kimse. * (doğu illerinde) Seslenme sözü olarak kullanı lı r. * Dadaşolma durumu. * Çocuk bakı mıile görevlendirilmişkadı n.

dadıolmak * çocuk bakı cı lı ğı görevini üstlenmek. dadı lı k

* Dadıolma durumu veya dadı nı n yaptı ğıiş .

dadı lı k etmek * bebek veya çocuk bakı cı lı ğıile uğ raş mak. * üzerine sorumluluk almak, göz kulak olmak, sahip çı kmak, sahiplenmek. dağ

* Yer kabuğ unun çı kı ntı lı , yüksek, eğ imli yamaçları yla çevresine hâkim ve oldukça genişbir alana yayı lan bölümlerine verilen ad. dağ

* Kı zgı n bir demirle vurulan damga, niş an. *İ yileş tirmek için vücudun hastalı klıbölümünde kı zgı n bir araçla yapı lan yanı k. * Büyük üzüntü, acı .

dağ(veya dağlar) gibi (kadar) * çok büyük, çok iri, çok güçlü. * pek çok. dağ(veya dağları ) devirmek

* çok zor iş leri baş armak. dağadamı * Kaba saba kimse. dağanası * Çok iri kadı n, dağlar anası . dağardı nda olsun da, yer altı nda olması n * yaş ası n da uzakta olsun. dağarmudu * Yabanî armut, ahlat. dağaslanı * Puma. dağayı sı * Dağlarda yaş ayan yabanî ve tehlikeli ayıcinsi. * Şehir yaş ayı ş ı na alı ş mamı şçok kaba kimse. dağbaş ı * Dağdoruğ u. * Şehir dı ş ı ;ı ssı z yer. dağbayı r *İ niş li çı kı ş lıyer, kı r. dağbirliğ i * Dağş artları na göre eğ itilmişaskerî birlik. dağçamı * Dağda yetiş en çam türü. dağçayı * Bkz. ada çayı . dağçayı rı * Dağlı k bölgelerde derin ve rutubetli toprağ a sahip alanlarda geliş en tabiî çayı r. dağçileği * Dağda yetiş en çilek, yaban çileği. dağdağüstüne olur, ev ev üstüne olmaz * aynıevde oturan iki aile arası nda er geç birtakı m anlaş mazlı klar çı kar. dağdağ a kavuş maz, insan insana kavuş ur * ne kadar uzak düş müşolurlarsa olsunlar, insanlar günün birinde birbirleriyle karş ı laş abilirler. dağdalak otu * 5-10 cm yükseklikte, yere yatı k ve çiçekleri soluk sarırenkli bir dalak otu türü (Teucrium montana). dağdoğura doğ ura bir fare doğ urmuş * büyük ş eyler beklenen bir iş ten önemsiz bir sonuç alı nı nca söylenir. dağelması * Yabanî elma. dağeriği * Yabanî erik. dağeteğ i

* Dağyamacı nı n alt bölümü. dağevi ev. dağgölü

* Dağlı k yerlerde kurulmuşev. * Şehirlerin kirli havası ndan uzaklaş mak, tabiat varlı kları ndan ve güzelliklerinden yararlanmak için yapı lmı ş

* Dağlar arası ndaki çukur alanlarda akan suları n birikimi ile oluş an göl.

dağhavası * Yüksek yerlerdeki serin ve temiz hava. dağiklimi * Sert, kuru ve soğ uk havanı n hâkim olduğ u iklim türü. dağispinozu * Sı rtıkara benekli, karnıbeyaz, erkeğ inin gerdanıportakal renginde, ağ açlı k yerlerde yaş ayan ispinozgillerden bir kuş . dağkeçisi * Boynuzlugiller familyası ndan, ufak sürüler hâlinde yaş ayan, çok çevik bir antilop türü, elik (Rupicapra tragus). dağkestanesi * Amerika'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en sert yapı lıağ aç ve bu ağ acı n meyvesi (Sloane berteriana). dağkı rlangı cı * Çobanaldatan, keçisağan. dağkolu * Sı radağlardan her iki yöne doğ ru uzanan dağsı rtı . dağkoyunu * Yabanî koyun. dağköyü dağlâlesi vulgaris).

* Dağlı k yerlerde kurulmuşyerleş im yeri. * Düğ ün çiçeğ igillerden, mor renkli, çan biçimi tüylü çiçekleri olan otsu bir bitki, anemon (Anemone

dağmerası * Dağlar arası nda kalan hayvan otlatmaya elveriş li bölge. dağnanesi * Yüksekliğ i 20-50 cm arası nda olan, sı k beyaz tüylü, kuvvetli nane kokulu, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Cyclotrichium niveum). dağoluş u * Yer kabuğ unun belli yerlerinde kı vrı lma, kı rı lma ve yükselme olaylarısonucu dağları n oluş unu inceleyen bilim kolu, orojeni. dağotlağ ı * Dağmerası . dağserçesi * Serçegillerden, orman ve bahçelerde yaş ayan sı rtıkahverengi, karnıkül rengi ve beyaz olan bir tür serçe (Passer montanus). dağsı çanı

* Kemiriciler takı mı nı n sincapgiller familyası ndan postu beğ enilen bir memeli türü (Marmota marmota). dağtaş * Şehir dı ş ı ndaki her yer. * Çok fazla. dağtavuğ u * Bkz. çil (I). dağtopu dağyolu

* Katı r sı rtı nda taş ı nan küçük top. * Dağeteklerinden geçen vası fsı z yol.

dağyürümezse, abdal yürür * büyüklük taslayan birinden bitecek bir iş imiz varsa, biz onun ayağı na gidip iş imizi görmeliyiz. dağa çı kmak * eş kiyalı k etmek veya hükûmete karş ıgelmek için dağlara çekilmek. dağa kaldı rmak * birini, herhangi bir amaçla, zorla dağ a veya ı ssı z bir yere götürüp orada tutmak. dağalası * Eti kı rmı zıbir çeş it küçük ala balı k (Salmo alpinus). dağar

* Ağzıyayvan, dibi dar toprak kap. * Dağarcı k.

dağarcı ğ ıyüklü * bilgisi çok olan, bilgili. dağarcı ğ ı na atmak * bir bilgiyi eski bilgilerine katmak, zihnine yerleş tirmek. dağarcı ğ ı ndakini çı karmak * hazı rladı ğı bir sözü söylemek. dağarcı k

* Meş in torba. * Bilginin biriktiğ i yer, bellek. * Repertuar.

dağarcı kta bir ş ey kalmamak * her ş eyi tüketmek, bitirmek. dağcı dağcı l

* Dağa tı rmanma sporu yapan kimse, alpinist. * Dağş artları na ve iklimine göre yetiş tirilen bitki.

dağcı lı k * Dağa tı rmanma sporu, alpinizm. dağda bağ ı n var, yüreğinde dağ ı n var * malımülkü veya evlâdıolanlar kaygıve tasadan uzak olamazlar. dağda büyümüş * kaba ve görgüsüz kimse.

dağdağ a

* Gürültü, patı rtı , telâş , karmakarı ş ı k durum, sı kı ntı .

dağdağ alı * Gürültülü patı rtı lı . dağdağ ası z * Gürültüsüz, patı rtı sı z, sessiz ve sakin (yer veya ortam). dağdan gelip bağdakini kovmak * sonradan geldiğ i bir yerde eskiden beri burada bulunan kiş inin yerini almaya çalı ş mak. dağdan inme * çok kaba saba kimse. dağı lı m

* Dağı larak birbirinden ayrı lma. * Bir toplumda veya kümede incelenen bir veya birçok özelliğin zamana, yere veya seçilen herhangi bir değ iş kene göre hesaplanan sayı sal ve oransal dağı lı ş ı . * Ulusal gelirin toplumun bireyleri veya kesimleri arası ndaki dağ ı lı ş ı . * Mal üretiminde, katkı da bulunanlara, üretilen mallardan herhangi bir ölçüde verilmesi, dağı tı lması . * Çağ rı ş ı m. * Bir ses biriminin, anlam biriminin veya dizimin değ iş ik kullanı m veya bağlamlardaki çevrelerinin tümü. * Birleş iminde kütle içinde tamamen eş it olarak dağı lmı şgerçek veya koloidal eriyik biçiminde baş ka bir madde bulunan katı , sı vıveya gaz durumundaki bütün cisimlere verilen ad. dağı lı ş

* Dağı lmak iş i veya biçimi, çözülme. * Yı kı lı ş , çöküş .

dağı lma

* Dağı lmak iş i. * Sı nı rlıbölgelere toplanmı şbirlik, gereç ve kuruluş ları n düş man saldı rı sı na karş ıdaha iyi korunmaları nı sağ lamak amacı yla birbirlerinden uzaklaş tı rı lmaları . * Aynısilâhla aynıhedefe atı lan mermilerin, barut hakları nı n ve baş ka ş artları n değiş mesi yüzünden ayrı ayrı noktalara vurması . dağı lmak * Toplu durumda iken ayrı lı p birbirinden uzakla ş mak. * Değer ve birimler belli etkenlerle, oranlıolarak bölünmek. * Parçalanarak yayı lmak, ufalanmak. * Karı ş ı k duruma gelmek, düzeni bozulmak. * Birliğ i beraberliğ i bozulmak. * Bir topluluğun, kuruluş un varlı ğı son bulmak, fesholunma k, münfesih olmak. * Etkisi, gücü azalmak. dağı nı k

* Genişbir alana yayı lmı şolan. * Bir arada olmayan, birbiriyle bağ lantı sı olmayan. * Düzeni bozuk, karı ş ı k. * Düzensiz, düzenli olmayan, tertipsiz. * Düş üncelerini toparlayamayan.

dağı nı k gözenek * Ağaç baş kesitindeki gözeneklerin dengeli düzende dağ ı lı m gösterme hâli. dağı nı kı ş ı k * Bir sahnenin aydı nlatı lması nda genel aydı nlanmayısağ layan veya sahnenin genel aydı nlanma derecesini artı rmakta kullanı lan ı ş ı k. dağı nı kça

* Biraz dağı lmı ş , dağ ı nı k gibi. dağı nı klı k * Dağı nı k olma durumu. dağı ntı

* Karı ş ı k, geliş igüzel atı lmı şöteberi.

Dağı stanlı * Kuzeydoğu Kafkasya'daki Dağ ı stan Federe Cumhuriyeti halkı ndan olan kimse. dağı tı cı

* Mektup, gazete vb. ş eyleri dolaş arak dağ ı tan kimse, müvezzi. * Motorlarda yüksek gerilimli akı mı çalı ş ma sı rası na göre bujilere yayı p gönderen aygı t, distribütör.

dağı tı cı lı k * Dağı tma iş i. dağı tı k * Kendinden geçmiş , sarhoş . dağı tı lma

* Dağı tı lmak iş i.

dağı tı lmak * Dağı tmak iş i yapı lmak, tevzi edilmek. dağı tı m

* Dağı tmak iş i, tevzi. * Bir merkezden çeş itli yerlere göndermek iş i.

dağı tı m bürosu * Dağı tı m iş inin yapı ldı ğ ıbüro. dağı tı m evi * Dağı tı m iş iyle uğ raş an kuruluşmerkezi. dağı tı mcı * Dağı tı m iş iyle uğ raş an kimse veya kuruluş . dağı tı mcı lı k * Dağı tı mcı nı n iş i. dağı tı ş

* Dağı tmak iş i veya biçimi.

dağı tma * Dağı tmak iş i, tevzi etme. dağı tmak

dağî

* Toplu durumda bulunan kimse veya ş eyleri birbirinden uzaklaş tı rmak veya ayı rmak. * Belli bir orana göre bölüş türmek, pay etmek, tevzi etmek. * Bir ş eyin veya bir yerin düzenini bozmak. * Güçlü bir vuruş la büyük bir zarara yol açmak. * Bir topluluğun varlı ğ ı na son vermek, feshetmek. * Kurulu bir düzeni bozmak. * Etkisini, gücünü azaltmak, gidermek. *İ letmek, ulaş tı rmak. * Dağlı k bölgelerde söylenen türkülerin makamı .

dağlağı dağlama

* Dağlama aracı . * Dağlamak iş i.

dağlama resim * Tahta üzerine kı zgı n demirle yapı lan bir tür resim, yakma resmi, pirogravür. dağlamak * Kı zgı n bir demirle hayvan derisine damga vurmak. * Akan kanıdindirmek veya hasta bölümleri ortadan kaldı rmak için vücudun bir yerini kı zdı rı lmı şbir metal araçla yakmak. * (çok sı cak, soğ uk veya acı bir ş ey) Yakmak. * Acı sıyüreğ ine iş lemek. dağlanı ş * Dağlanma iş i veya biçimi. dağlanma * Dağlanmak iş i. dağlanmak * Dağlamak iş ine konu olmak. dağlar anası * Çok iri kadı n, dağanası . dağlara düş mek * büyük bir üzüntü dolayı sı yla insanlardan kaçı pı ssı z yerlerde yaş amak. dağlara taş lara * kötü bir durumdan söz edilirken "hepimizden ı rak olsun" anlamı nda söylenir. dağları n misafir aldı ğı mevsim * yaz mevsimi. dağları nş enliğ i (veya dağ ları n gelin anası ) * ayı , kaba, anlayı ş sı z kimse. dağlatı ş dağlatma

* Dağlatmak iş i veya biçimi. * Dağlatmak iş i.

dağlatmak * Dağlamak iş ini yaptı rmak. dağlayı ş * Dağlamak iş i veya biçimi. dağlı

dağlı dağlı ç

* Dağlı k bölge halkı ndan olan. * Kaba saba, görgüsüz. * Dağa ait. * Dağlanmı şolan. * Kı vı rcı k koç ile Karaman koyununun birleş mesinden doğan melez koyun.

dağlı k dah

* Birçok dağ ı n bulunduğu, dağlarla kaplı (bölge). * Bkz. deh.

dah etmek * sürmek, yürütmek. daha * Şimdiye kadar, henüz. * Olana ek olarak, olana katarak. * Kendisinden sonra üçüncü kiş i iyelik eki alan bir sı fatla birlikte sözü edilen konuda en önemli durumu belirtmek için kullanı lı r. * Bundan baş ka, bunun dı ş ı nda. daha bir daha da

* Değiş ik, farklı . * karş ı laş tı rma derecesini vurgular.

daha daha * "Baş ka neler oldu?" anlamı nda kullanı lı r. daha iyisi can sağ lı ğ ı * "bulunabileceklerin en iyisi oldu" anlamı nda kullanı lı r. daha neler! * "hiç öyle ş ey olur mu!" anlamı nda kullanı lı r. dahası

* (bir ş eye) Fazlası , ilâvesi.

dahasıvar * bir konuda bilinmesi gereken baş ka ş eyler de olduğunu anlatmak için kullanı lı r. dahdah * (çocuk dilinde) At. dahi

dâhi dâhice dahil

* Da, de. * "Bile" anlamı nda ş art bildiren fiillerden sonra gelerek ş artı n geçerli olmadı ğ ı nıbildirir. * Olağ anüstü yeteneğ i ve yaratı cıgücü olan (kimse). * Dâhiye yakı ş ı r (biçimde). * Bir iş e karı ş mı şolma, karı ş ma.

dâhil *İ ç, içeri. *İ çinde olmak üzere, ile birlikte. dâhil etmek * içine almak, katmak. dâhil olmak

* katı lmak, girmek veya içinde olmak. dâhilen *İ çeriden, içten. * (ilâçlar için) İ çip, yutularak. dâhilî *İ çle ilgili. dâhilî deniz * Bkz. iç deniz. dâhilî harp * Bkz. iç savaş . dâhilî nizamname *İ ç tüzük. dâhilî talimatname *İ ç yönetmelik. dâhilik dâhiliye

* Dâhi olma durumu, deha. * (devlet yönetiminde) İ ç iş leri. * Vücudun iç hastalı kları yla ilgili hekimlik kolu. *İ ç hastalı kları yla ilgili hastahane bölümü.

dâhiliye mütehassı sı *İ ç hastalı klarıuzmanı . dâhiliye subayı * Askerî okul, hastahane gibi kuruluş larda iç yönetimde görevli subay. dâhiliyeci

*İ ç hastalı klarıuzmanı .

dâhiyane * Dâhiye yakı ş ı r (biçimde), dâhice. dahletme

* Dahletmek iş i.

dahletmek * Karı ş mak, burnunu sokmak; sataş mak. dahra

* Bkz. tahra.

daim * Sürekli, sonsuz. daim etmek (veya eylemek) * sürekli kı lmak. daim olmak * süre durmak, sürüp gitmek, devam etmek. daima

* Her vakit, sürekli olarak.

daimî dair

* Sürekli, kalı cı , temelli, gedikli. * Bir konu üzerine olan, üzerine, konusunda, ... ile ilgili, üstüne.

daire * Bir çemberin içinde kalan düzlem parçası . * Bir yapı nı n konut olarak kullanı lan bölümlerinden her biri, kat. * Belirli devlet iş lerini çevirmekle görevli kuruluş lardan her biri ve bunları n içinde çalı ş tı kları yapı . * Bir yapıveya gemide belli bir iş e ayrı lmı şbölüm. * (soyut kavramlar için) Belli sı nı r, ölçü. * Saz takı mı nda usul vurmaya yarayan tef. daire kesmesi * Bir dairenin iki yarıçapıile araları ndaki yayı n çevrelediğ i alan. daire parçası * Bir dairenin bir kiriş i ile o kiriş in yayıarası nda kalan parçası . daireli dairesel

* Dairesi olan. * Daire ile ilgili, daire biçiminde olan.

dairesiz * Dairesi olmayan. dairevî

* Dairesel.

-daki / -deki, -taki / -teki *İ simden sı fat yapma eki: dağ -daki ev, bahçe-deki ağ açlar, iç-teki masa, uzak-taki akrabamı z vb. dakik

dakika

dakikane

* Düzenli iş leyen. * Zamanıkullanmada çok dikkatli olan, her ş eyi zamanı nda yapmaya özen gösteren. * Bir saatlik zamanı n altmı ş ta biri. * Bir derecenin altmı ş ta biri. * An, zaman. * Tam zamanı nda, dakik olarak. * Sadı k bir biçimde.

dakikasıdakikası na * tam zamanı nda. dakikasıdakikası na uymaz * her an baş ka bir ruh durumu gösterir. dakikası nda * Hemen o anda, anı nda. daktilo

* Yazımakinesi. * Yazımakinesi ile yazmayımeslek edinen kimse.

daktilo etmek

* yazımakinesiyle yazmak. daktilo kâğ ı dı * Daktilo yazı larıiçin kullanı lan kâğı t. daktilo makinesi * Yazımakinesi. daktilo masası * Üzerinde daktilo ile yazıyazı lan özel masa. daktilo ş eridi * Daktilodaki harflerin beyaz kâğı t üzerinde daha iyi okunması nısağlayan karbonlu ş erit. daktilograf * Yazımakinesi ile yazıyazan kimse, daktilo. daktilografi * Yazımakinesi ile yazıyazma iş i. daktiloluk * Daktilo olma durumu. daktiloskopi * Parmak izine dayanarak kimlik belirleme yöntemi. daktilotekni * Suçlunun parmak izlerini belirleme, kimliğ ini araş tı rma ve bulmaya yarayan yöntemlerin bütünü. dal

* Ağacı n gövdesinden ayrı lan kollardan her biri. * Kol, bölüm. * Canlı ları n bölümlenmesinde, sı nı fları n bir araya gelmesiyle oluş an birlik, ş ube.

dal * Arka, sı rt. * Kol. * Boyun, ense; omuz. dal

* Çı plak, yalı n.

dal * Zaman belirten kelimelerin baş ı na getirildiğ inde kelimenin anlamı nıgüçlendirir. dal

* Arap alfabesinde de harfi.

dal budak salmak * karmaş ı k bir biçimde yayı lı p geniş lemek. * soy yönünden geniş leyip yayı lmak. dal gibi

* ince uzun yapı lı .

dal gibi kalmak * (vücudu) çok zayı flamak. dal vermek * dayanmak, yaslanmak. dal yarak

* Budalalı ğ ıyüzünden her zaman densizlik eden kimse. dala çı ka * büyük güçlüklerle. dalak

* Midenin arkası nda, diyaframı n altı nda, sol böbreğ in üstünde, yassı , uzunca, akyuvar üreten ve yı pranmı şal yuvarlarıtoplayan, damarlıgevş ek bir dokudan oluş muşorgan. * Omurgalıhayvanlarda lenf bezine benzeyen ve kan damarları çok olan bir organ. * Bal peteğ i. * Tekerlek biçimindeki kaş ar peyniri. dalak kestirmek * sı tmadan büyümüşdalağ ıeski bir usulle tedavi ettirmek. dalak otu

* Ballı babagillerden, Akdeniz çevresinde kuru yerlerde yetiş tirilen, yüz kadar türü bulunan, güçlendirici, uyarı cıve yara sağaltı cı olarak kullanı lan otsu veya odunsu bitki, duvar sedefi (Teucrium chamaedrys). dalâlet

* Sapı nç, sapkı nlı , doğ ru yoldan ayrı lmak.

dalâlete düş mek * doğ ru yoldan ayrı lmak, sapkı nlı k etmek. dalama

* Dalamak iş i.

dalamak

* (köpek, kurt gibi ı sı rı cıhayvanlar için) Diş lemek, ı sı rmak. * (zehirli böcek, ı sı rgan otu gibi yakı cımaddesi bulunan ş eyler veya sert kumaşiçin) Dokunarak teni acı tmak veya kaş ı ndı rmak. dalan

dalancı

* Lobi. * Biçim, ş ekil. * Lobici.

dalancı lı k * Dalancı nı n iş i veya mesleği. dalap olmak * (diş i hayvan, özellikle kı srak) Erkek istemek. dalaş * Kavga, gürültülü bağrı ş ı p çağrı ş ma. dalaş ma dalaş mak

dalavere

* Dalaş mak iş i veya durumu, dalaş . * (köpekler) Boğuş up birbirini ı sı rmak. * Ağı z kavgasıetmek. * Yalan dolanla gizlice görülen kötü iş , gizli oyun.

dalavere çevirmek (veya döndürmek) * yalan dolanla gizlice kötü işgörmek.

dalavereci * Çı karıiçin hileye baş vuran (kimse). dalaverecilik * Dalavereci olma durumu. dalbastı * Bir tür iri, aş ı lıkiraz. dalcı k daldalan

* Ana dalı n kolları ndan her biri, küçük dal. * Arka arkaya, peş i sı ra.

daldan dala * Oradan oraya, düzensiz, kararsı z. daldan dala konmak * sı k sı k iş , konu veya düş ünce değ iş tirmek. daldı rı lma * Daldı rı lmak iş i. daldı rı lmak * Daldı rmak iş ine konu olmak. daldı rı ş

* Daldı rma iş i veya biçimi.

daldı rma * Daldı rmak iş i. * Bir dalıgövdeden ayı rmadan toprağ a gömerek köklenmesini sağ lama yolu. * Bu yolla daldı rı lan dal. daldı rma

* Cam veya seramikten yapı lmı şbir çeş it kulplu kap.

daldı rmak * Dalmak iş ini yaptı rmak, dalması na sebep olmak. * Dalmak. daldı rtma * Daldı rtmak iş i. daldı rtmak * Daldı rması nısağlamak. daldı z

* Marangozları n kullandı ğıağ aç oymaya yarayan oluklu demir alet. * Ağaçtan oyulmuşarıkovanı . * Ağaçtan oyulmuşyayı k. * Petekten bal almak için kullanı lan demir kepçe, demir bı çak.

dalfes * Üstünde sarı k bulunmayan, sarı ksı z fes. dalfidan

* Taze ve yeni fidan.

dalfidan boylu *İ nce, uzun ve yeni dal gibi boyu olan.

dalga hareket.

* Deniz veya göl gibi genişsu yüzeylerinde genellikle rüzgârı n, depremin vb. nin etkisiyle oluş an kı vrı mlı * (sı cak, soğ uk, moda için) Belli bir süre etkili olan dönem. * Titreş imin bir ortam içinde yayı lma hareketi. * Bir yüzeydeki kı vrı m. * Saçları n kı vrı m geniş liğ i. * Gizli iş , dalavere. * Esrar, eroin vb. uyuş turucu maddelerin verdiği keyif durumu. * Dalgı nlı k. * Geçici sevgili. * Macera, meş ru olmayan kazanç veya aş k iliş kisi.

dalga bandı * Hem radyo hem de optik dalgalarıkapsayan bant. dalga boyu * Yan yana iki dalga sı rtıarası nda kalan ve uzunluğu yerine göre birkaç metreden birkaç yüz metreye kadar ulaş abilen yatay uzaklı k. * Devirli hareketlerde bir devir içindeki hareketin yayı ldı ğı uzaklı k. dalga çukuru * Biribiri ardı ndan gelen iki dalga arası nda oluş an çukur bölge. dalga dalga * (renk için) Açı klı koyulu. * Düzgün olmayan, alçaklı , yüksekli. * (saç için) Kı vrı mlı . dalga geçmek * üzerinde durulmasıgereken iş le ilgilenmeyerek, baş ka ş eyler düş ünmek. * eğ lenmek, alay etmek. * geçici sevgi iliş kisi kurmak, gönül eğ lendirmek. dalga genliğ i * Dalganı n en yüksek noktasıile sı fı r noktasıarası ndaki nicelik. dalga hı zı * Dalga boyunun dalga periyoduna oranı . dalga kuş ağ ı * Aynıfrekansıiçeren dalgalar bütünlüğü. dalga periyodu * Dalgaları n arka arkaya iki tepesinin belli bir noktadan geçişsüresi. dalga saymak * boşve aylak durmak. * yersiz ve gereksiz ş eylerle uğraş mak. dalga sı rtı * Dalganı n iki yanı ndaki çukurlar arası ndaki yüksek kesimi. dalga tepesi * Dalganı n en yüksek noktası . dalga uzunluğ u * Dalga boyu. dalga yüksekliğ i * Denizlerde dalga çukuru ile dalga tepesi arası ndaki düş ey mesafe.

dalgacı

*İ ş ine gereken önem ve dikkati göstermeyen.

dalgacıMahmut * yapı lması gerekli bir iş i benimsemeyen, kaytarı cı . dalgacı k

* Küçük dalga.

dalgacı lı k * Dalgacıolma durumu, kaytarı cı lı k. dalgakı ran * Kı yıkuruluş ları nı , tekneleri, dalgaları n yı pratı cıetkisinden korumak veya gemilerin yük alı p boş altması nı sağ lamak amacı yla liman ve iskele önlerine yapı lan uzun set. dalgalandı rı cı * Bir sı vı yıveya ortamıdalgalanmaya sürükleyici. dalgalandı rı ş * Dalgalandı rmak iş i veya biçimi. dalgalandı rma * Dalgalandı rmak iş i. dalgalandı rmak * Dalgalıduruma getirmek. dalgalanı ş * Dalgalanma iş i veya biçimi. dalgalanma * Dalgalanmak iş i. * Mal fiyatları nı n türlü sebeplerle iniş i veya çı kı ş ı . * Bir toplumda uyumsuzluktan doğan karı ş ı klı k. * Koş u duruş unda, dizlerin hafif bükülmesinden ve kolları n gevş ek olarak öne yukarıdoğru kaldı rı lması ndan sonra, dizlerin gerilerek gövdenin doğrulması yla vücudun diz, kalça, bel, sı rt, başve kollarda geliş tirdiği bir dalga hareketi. dalgalanmak * Dalga oluş mak. * Hareket durumunda olmak, kı pı rdamak. * (renk için) Ton değiş tirmek. dalgalanmaya bı rakmak * paranı n gerçek değ erini bulması için giriş imde bulunmadan beklemek. * bir konu için giriş imde bulunmadan beklemek. dalgalı

* Dalgasıolan. * Dalga dalga görünen. * (saç için) Kı vrı mlı . * (renk için) Açı klı koyulu. * Belli dalga boyları nıalabilen.

dalgalı akı m * Bir çevrimde akı şyönü sürekli değ iş en akı m, alternatif akı m. dalgalı akı m üreteci * Dalgalıelektrik akı mıveren üreteç, alternatör.

dalgaölçer * Oluş an dalgaları n yüksekliğ ini ve derinliğ ini, çukurunu ölçen alet. dalgası na taşatmak * iş ini bozmak, keyfini kaçı rmak. dalgası nıtaş lamak * (birinin) iş ini bozmak. dalgası z

* Dalgasıolmayan.

dalgaya düş mek (veya gelmek) * yanı lmak, dalgı nlı kla unutmak. dalgaya getirmek * birinin dalgı nlı ğı ndan yararlanarak onu kandı rmak. dalgayıbaş a almak * gemi veya sandalı n baş ı nıdalgaları n geldiğ i yöne çevirmek. dalgı dalgı ç

* Gaflet, aymazlı k. * Genellikle özel donanı mla su yüzeyi altı nda çalı ş mayımeslek edinen kimse, balı k adam, kurbağ a adam. * Birinden habersiz bir ş ey almak huyunda olan kimse.

dalgı ç böcekler * Sivrisinek kurtçukları na saldı rarak yok eden, durgun sularda yaş ayan kı n kanatlı lar familyası . dalgı ç elbisesi * Dalgı çları n su altı nda hareketlerini engellemeden vücutları nı çeş itli etkenlerden korumak için özel olarak yapı lmı şelbise. dalgı ç gözlüğ ü * Su altı nda görmeyi sağlayan ve içine su girmeyecek biçimde yapı lmı şgözlük. dalgı ç kuş ları * Gagalarıbir kı lı fla örtülü, kanatlarıve kuyruğ u kı sa, ayaklarıperdeli, iyi yüzen ve dalan bazıkuş larıiçine alan kuş lar takı mı . dalgı ç kuş u * Dalgı ç kuş ları ndan, Amerika ve Avrupa'nı n kuzeyinde yaş ayan bir hayvan (Colymbus glacialis). dalgı ç kuş ugiller * Kuş lar sı nı fı nı n dalgı ç kuş larıtakı mı na giren bir familya. dalgı ç tüpü * Dalgı çları n su altı nda uzun süre kalmalarıiçin solunum yapmaları nı sağ layan tüp. dalgı çlı k

* Dalgı cı n mesleği.

dalgı n * Çevresinde olup bitenleri fark edemeyecek kadar düş üncelere dalmı şolan veya dikkatini belirli bir konu üstünde toplayamayan, gafil. * Kendinden geçmiş . dalgı n dalgı n * Çevresiyle ilgilenmeden, düş ünceli olarak.

dalgı nca

* Dalgı n bir biçimde, dalgı n olarak.

dalgı nlaş ma * Dalgı nlaş mak iş i. dalgı nlaş mak * Dalgı n duruma gelmek. dalgı nlaş tı rma * Dalgı nlaş tı rmak iş i. dalgı nlaş tı rmak * Dalgı n duruma getirmek. dalgı nlı ğ ı na gelmek * dalgı nlı k dolayı sı yla fark edememek. dalgı nlı ğ ı na getirmek * birinin dalgı nlı ğı ndan yararlanı p kendi isteğ ini gerçekleş tirmek. dalgı nlı k

dalgı r

* Dalgı n olma durumu veya dalgı nca davranı ş . * Derin uyku durumu. * Bir yüzeyde renk dalgalanması sonucu görülen parlaklı k, meneviş , hare.

dalgündüz * Güpegündüz. dalı cı

* Su altı na dalan (kimse, hayvan).

-dalı k / -delik *İ simden isim ve sı fat üreten birleş ik ek: On-dalı k, gün-delik vb. dalı na basmak * hoş lanmadı ğ ış eyleri yaparak birini kı zdı rmak. dalı na binmek * bir kimseye bir işyaptı rmak için ası lmak, musallat olmak, sı kı ş tı rmak. dalı nç

* Güzel bir görünüş , bir düş ünce karş ı sı nda kendinden geçercesine sessiz bir coş kuya dalma, istiğ rak.

dalı p çı kmak * (deniz, göl gibi yerlerde) suyun içinde kaybolup yeniden görünmek. * (deniz, göl gibi yerlerde) az süre kalmak. * birçok yerlere girmek. dalı p gitmek * bir düş ünce veya hayal ile bulunduğu ortamdan uzaklaş mak. dalı ş * Dalmak iş i veya biçimi. * Topu yakalamak amacı yla savunmadaki bir oyuncunun yatay olarak sı çraması , plonjon. dalı z *İ ç kulaktaki kemik dolambacı n orta bölümü. dalkavuk

ş aklaban.

* Kendisine çı kar ve yarar sağ layacak olanlara aş ı rıbir saygıve hayranlı k göstererek yaranmak isteyen kimse, * Saraylarda devlet büyüklerini nükteli sözlerle eğlendiren kimse.

dalkavukça * Dalkavuk gibi, dalkavuğ a yakı ş ı r (biçimde). dalkavuklaş ma * Dalkavuklaş mak iş i. dalkavuklaş mak * Dalkavukça davranmaya baş lamak. dalkavukluk * Dalkavuk olma durumu veya dalkavukça davranı ş ,ş aklabanlı k. dalkavukluk etmek * dalkavuğa yaraş ı r biçimde davranmak. dalkı lı ç

dalkı ran

* Kı lı cı nıçekmişolan. * Kı lı cı nıçekmişolarak, yalı n kı lı ç. * Kabuk böcekleri familyası ndan, fı ndı k ağ açları nda yaş ayan kı n kanatlı böcek (Anisandrus dispar). * Zorlu esen rüzgâr.

dalkurutan * Kabuk altı ndaki odun katı nda oyuklar açarak diş budak sürgünlerini ve zeytin dalları nıkurutan kı n kanatlı böcek (Hylesinus oleiperda). dallama

* Dallamak iş i.

dallamak * Budamak. dallandı rma * Dallandı rmak iş i. dallandı rmak * Dallanması na yol açmak. * Bir iş i, bir sorunu büyütüp karı ş ı k duruma getirmek. dallanı p budaklanmak veya (bir iş i) dallandı rı p budaklandı rmak * bir iş , bir sorun büyüyerek karı ş ı k duruma gelmek (getirilmek). dallanı ş

* Dallanmak iş i veya biçimi.

dallanma * Dallanmak iş i. dallanmak * Dal vermek. * Yayı lmak, geniş lemek. * (bir iş , bir sorun) Karı ş ı k, güç bir duruma girmek. dallarıbasmak * ağ açta dallarıeğ ecek kadar çok meyve olmak. dallı

* Dallarıolan. * Üzerinde dalları , çiçekleri olan (kumaş ). dallıbudaklı * Karı ş ı k bir duruma girmişolan, çapraş ı k. dallıgüllü * Çok renkli, canlı . dalma

dalmak

dalöğ le dalsı

dalsı z daltaban

* Dalmak iş i. * Güreş çinin ayaktayken, birden eğilerek, rakibinin belden aş ağı herhangi bir yerini kapması . * Suyun içine bütünüyle ve hı zla girmek. * Bir yerin içine girmek. * Baş ka bir ş eyle uğ raş amayacak veya baş ka bir ş eyi düş ünemeyecek biçimde kendini bir ş eye kaptı rmak. * Kendini bilmez duruma gelmek, kendinden geçmek. * Uyumak. * Güreş te dalma oyununu yapmak. * Tam öğ le zamanı . * Dalıandı ran, dala benzeyen. * Görevi, biçimi ve durumu yaprağa benzeyen yassı(dal). * Dalıolmayan. * Yalı n ayak (kimse). * Aş ağ ı lı k, serseri.

daltonizm * Renk körlüğü. daluyku * Derin uyku. dalya dalya dalyan

* Bir ş ey sayı lı rken birim olarak alı nan sayı ya gelince söylenen uyarma sözü. * Yı ldı z çiçeğ i (Dahlia). * Deniz, göl ve ı rmaklarda kı yı lara yakı n yerlerde ağve kazı klarla oluş turulan, büyük balı k avlama yeri.

dalyan ağ ı * Huni biçiminde oldukça dar gözlü balı k ağ ı . dalyan çorbası * Çeş itli taze balı klardan yapı lan bol soğ anlıçorba. dalyan gibi * boylu boslu. dalyan köftesi *İ çine bezelye, havuç ve haş lanmı şyumurta konularak rulo biçiminde hazı rlanmı şbir tür köfte.

dalyan sepeti * Dalyanı n denizden yana olan dip tarafı ndaki açı klı ğ ıkapamak için kullanı lan büyük sepet. dalyan tarlası * Dalyanı n, deniz içinde kurulu bulunduğ u alan. dalyan yeri * Sabit veya yüzer dalyan kurmaya elveriş li avlanma yeri. dalyancı * Dalyan sahibi olan veya dalyanla balı k avlayan kimse. dalyasan dam

dam

* Sarı kları n omuz üzerine dökülen ucu. * Yapı larıdı şetkilerden korumak amacı yla üzerlerine yapı lan çoğ u kiremit kaplıbölüm. * Toprak damlıev, küçük ev, köy evi. * Ahı r. * Tutuk evi. * Dansta kavalyenin eş i. *İ skambil kâğ ı tları nda kı z.

dam aktarma * Damı n kiremitlerini elden geçirip kı rı kları nıdeğiş tirme. dam altı * Barı nı lacak, sı ğı nı lacak yer. dam koruğ u * Dam koruğugillerden, bir veya çok yı llı k türleri olan, ı lı k iklimlerde yetiş en otsu bir bitki (Sedum). dam koruğ ugiller *İ ki çeneklilerden örnek bitkisi dam koruğ u olan bir bitki familyası . dam üstünde saksağ an, vur beline kazmayı * yersiz ve saçma sözler karş ı sı nda hafifseme yollu söylenir. dam yandı , içindeki sı çan da (birlikte) yandı * "bu, büyük bir kayı p, ama eskiden yol açtı ğı rahatsı zlı k da sona erdi" anlamı nda kullanı lı r. dama

* Karelere ayrı lmı şzemin üzerinde on altıtaş la iki kiş i arası nda oynanan oyun.

dama çı kmak * cinsî istekleri artmak. dama demek * gücü kalmayarak bir iş i daha ileri götüremeyecek duruma gelmek. * tükenmek. dama tahtası * Üzerinde dama oynanan tahta. dama taş ı * Dama oynanan taş . * Sı k sı k bir yerden baş ka bir yere giden veya atanan. dama taş ıgibi oynatmak * sı k sı k bir yerden bir yere göndermek veya atamak.

damacana * Su veya baş ka sı vı larıtaş ı maya yarayan dar ağ ı zlış iş kin karı nlı genellikle hası r veya plâstik sepet içinde korunan büyük ş iş e. damacı damak

* Dama oyuncusu. * Ağı z boş luğ unun tavanı .

damak eteğ i * Damağ ı n kemiksiz ve yumuş ak olan arka bölümü. damak tadı * Tat alma duyusuna uygun yiyecek. damak ünsüzü * Dil sı rtıyardı mıile ön damakta veya art damakta oluş an ses: g, k, n. damaklı * Damağ ıolan. damaklıdiş * Damağ ıile beraber hazı rlanmı ştakma diş . damaksı * Boğ umlanma noktasıdamakta bulunan (ses). damaksı l * Damakla ilgili. damaksı llaş ma * Damaksı llaş mak iş i. damaksı llaş mak * Bir kelimede art damaktan çı kan bir ünsüz veya kalı n bir ünlü ön damağ a kayı p yumuş amak ve incelmek: Yana > yine, alma > elma gibi. damaksı llaş mı ş * Damaksı llaş an veya gerçekte damaksıolan ünsüze verilen ad. damaksı llaş tı rma * Damaksı llaş tı rmak iş i. damaksı llaş tı rmak * Bir fonemin boğumlanma noktası nısert damağa doğru kaydı rmak. damaksı z * Damağ ıolmayan. * Tat alma duyusu zayı flamı şolan veya bu duyuyu tamamen yitirmişolan (kimse). * Sivri uçlu balı kçıiğ nesi. damalı damar

* Üstünde kareler bulunan. * Canlıvarlı klarda kanı n veya besleyici sı vı ları n dolaş tı ğıkanal. * Mermerde, bazıtaş larda ve tahta kesitlerinde renk ayrı lı ğı gösteren dalgalıçizgi. * Baş ka türden katmanları n arası nda bulunan sı vı , maden veya mineral katmanı . * Soy, yaradı lı ş . * Huy, mizaç.

*İ çinde ongun besi suyunun dolaş tı ğ ıodunsu dokudan boru. * Böceklerde kanat zarı nı dik tutmaya yarayan organ. damar aktarma * Vücudun bir yerinden alı nan damarıtı kanmı şdamarı n yerine koymak suretiyle yapı lan tedavi, by-pass. damar damar * Çok damarlı . * Katmanlı . damar sertliğ i * Atardamar iç yüzeyinde yaş lanma, yı pranma, kireçlenme sebebiyle ortaya çı kan kan dolaş ı mıgüçlüğü ve kan bası ncı nı n artmasıhastalı ğı . damar tabaka *İ nce kan damarları ndan oluş an, göz küresinin içini döş eyen katman. damar tı kanı klı ğ ı * Atardamar kanı nı n pı htı laş ması veya yağparçacı kları nı n oluş masısonucunda meydana gelen tı kanma, amboli. damarcı k * Küçük damar. damardaraltan * Damarları n kas tabakası nıbüzerek kanı n dolaş ı mı nıçabuklaş tı ran veya düzenleyen (sinir, madde). damargeniş leten * Damarları n kas tabakası nı gevş eterek çapı nıbüyüten (sinir, madde). damarı (veya damarları ) kabarmak * (bir huy veya duygu) güçlü bir biçimde ortaya çı kmak. damarı bozuk * Huysuz, sinirli, aksi, geçimsiz kimse. damarı kurusun * birinin huysuzluğ una öfkelenildiğinde, ilenme olarak söylenir. damarı tutmak * kötü huyu, aksiliğ i depreş mek. damarı na (veya damarları na) iş lemek * kötü bir huy, vazgeçilmez bir biçimde yerleş mek. damarı na basmak * birini, duyarlıolduğu bir konuda kı zdı rmak. damarı na çekmek * soyunun özelliklerini taş ı mak. damarı na girmek * birinin hoş lanacağı ş eyler yaparak kendisini ona sevdirmek. damarı nıbulmak * hoş lanabileceğ i biçimde davranı p uysallı ğı nısağ lamak. damarlandı rma * Damarlarıyetersiz olan bir organa yeni damarlar eklemeyi amaçlayan ameliyat. damarlanma * Bir organı n, bir bölgenin damarları nı n durumu.

damarlanmak * Damar damar olmak, damar durumu almak. damarlarıayağa kalkmak * Bir duygu sonucu ş iddetle istemek. damarlı * Damarıolan, damarı gözle görülecek kadar kabarmı şolan. * Aksi, huysuz, sinirli, geçimsiz. damarsı z * Damarıolmayan. * Uysal, iyi huylu. damasko

* Çoğ unlukla döş emelik olarak kullanı lan, keten ve ipek karı ş ı mıbir tür kumaş .

damat * Güvey. * Padiş ah soyundan kı z almı şolan kimse. damat girmek * aileye güvey olarak katı lmak. damatlı k

* Güveylik.

damdan çardağ a atlamak * hiçbir mantı k bağ ıkurmadan konudan konuya geçmek. damdan düş er gibi (düş ercesine) * (söz için) birdenbire ve yersiz olarak. damdazlak * Hiç saçıolmayan. damga

* Bir ş eyin üzerine bir niş an, bir iş aret basmaya yarayan araç. * Bu araçla bası lan niş an, iş aret. * Bir kimsenin adı nı kötüye çı karan, yüz kı zartı cıdurum. * Bir ş eyin kime, hangi çağ a ait olduğunu gösteren belirgin iz, iş aret, nitelik.

damga harcı * Kamuya ait mal ve hizmetlere vatandaş ı n katkı payıolarak ödediği vergi. damga kanunu * Damga pulları nı n nası l ve ne miktarda yapı ş tı rı lacağı nıgösteren kanun. damga pulu * Resmî iş lemlerde belgelere yapı ş tı rı lan pul. damga vergisi * Kiş iler veya kuruluş lar arasıhukukî iş lemlerin geçerliliğini belgeleyen kâğı tlardan alı nan vergi. damga vurmak * damgalamak. * iz bı rakmak. damga yemek * (biri) kötü bir yargı ya veya nitelenmeye uğ ramak.

damgacı * Damga vurmakla görevli kimse. * Damga yapan veya satan kimse. damgacı lı k * Damgacı nı n iş i veya mesleği. damgalama * Damgalamak iş i. damgalamak * Bir ş eyin üzerine damga ile iş aret yapmak, damga vurmak. * Bir kimseye gerçeğe dayanmadan herhangi bir özellik veya nitelik yüklemek. * Birine yüz kı zartı cıbir suç yüklemek. damgalanma * Damgalanmak iş i. damgalanmak * Damgalamak iş ine konu olmak. damgalatma * Damgalatmak iş i. damgalatmak * Damgalamak iş ini yaptı rmak. damgalayı ş * Damgalama iş i veya biçimi. damgalı * Damgasıolan, damgalanmı şolan. * (kendisine) Yüz kı zartı cıbir suç yüklenmişolan. damgası z * Damgalanmamı ş , damgasıolmayan. damı tı cı * Damı tmaya yarayan, damı tma iş inde kullanı lan araç, imbik. * Endüstride damı tma ürünleri elde etmede türlü ham maddeleri damı tan kimse. damı tı k

* Damı tma yoluyla, damı tı larak elde edilmişolan.

damı tı lma * Damı tı lmak iş i. damı tı lmak * Damı tmak iş i yapı lmak veya damı tmak iş ine konu olmak. damı tma * Damı tmak iş i, taktir. damı tmak * Gaz ürünler elde etmek için, bazıkatınesneleri ı sı yoluyla temel ögelerine ayrı ş tı rmak, imbikten çekmek, taktir etmek. * Sı vıkarı ş ı mlarda, karmaş ı k, değ iş ken birleş imleri oluş turan ögeleri, özellikleri belirli ürünlere ayı rmak. damı zlı k * Yalnı z dölü alı nmak için yetiş tirilen yüksek nitelikli (hayvan veya bitki). * Maya.

damla

* Yuvarlak biçimde, çok küçük miktarda sı vı . * Damlalı kla kullanı lan ilâç. * Kalbe inen inme; felç. * Çok az. * Damla biçiminde olan (ziynet).

damla damla * Azar azar. damla hastalı ğı * Gut. damla inmek * felç olmak, damlaya uğramak, yüreğ ine inmek. damla sakı zı *İ ri taneli, parlak ve çok sevilen bir tür sakı z. damla taş * Tı raşedilmeyerek yuvarlak ve cilâlıbı rakı lmı ş , değ erli veya yarıdeğ erli taş . * Sarkı t. damla taş ı * Yapı larda süs unsuru olarak kullanı lan damla biçiminde taş . damlacı k * Küçük damla. damlalı k

* Bir sı vı yıdamla damla akı tmak için bir ucuna kauçuktan yapı lmı şbaş lı k geçirilmiş , öbür ucu sivri, cam veya plâstikten araç. * Bir yapı da çörtenleri ve dam olukları nıtaş ı yan yan duvar. * Bulaş ı k teknesinin yanı na konulan ve yı kanmı şkap kacağı n suları nıtekneye akı tan oluklu bölüm. damlama

* Damlamak iş i.

damlamak * Damla durumunda tane tane düş mek. *İ çindekini damla damla akı tmak. * Bir yere çağrı lmadan, birdenbire, çekinmeden girmek. damlatı lma * Damlatı lmak iş i. damlatı lmak * Damlatmak iş i yapı lmak. damlatma * Damlatmak iş i. damlatmak * Damla damla akı tmak. * Damlalı kla ilâç koymak. * Damı tmak. damlaya damlaya göl olur * azar azar olagelen bir ş eyi küçümsemenin doğru olmadı ğ ı nı , çünkü birikerek önemli bir niceliğe ulaş acağ ı nı anlatı r. damlı

* Damıolan. damper * Bir ş asinin üzerine takı lmı ş , inip kalkan kasasıolan, kendinden hareketli, yükü boş altan düzen. damperli damping

damsı z dan dan

* Damper düzeni olan. * Milletler arasıpazarlarıelde etmek veya elindeki malıelden çı karmak için düş ük fiyatla satma. * Ucuzluk. * Damıolmayan. * Kaba, kı rı cı .

dan dun * Karş ı lı klıatı lan silâh seslerini anlatı r. -dan, -den / -tan, -ten * Çı kma hâli eki: Tarladan, köy-den vb. *İ simlerden sı fat ve zarflar da türetir: toptan, candan, gerçekten vb. dana

*İ neğin, sütten kesilmesinden bir yaş ı na kadar olan erkek yavrusu.

dana derisi * Ölü buzağı ndan elde edilen ve tirş e yapı mı nda kullanı lan özel deri. dana eti

* Sütten yeni kesilmişdananı n eti.

dana humması *İ nekte buzağ ı yıdoğ urduktan sonra ortaya çı kan bir tür hastalı k. danaayağ ı * Yı lanyastı ğ ı gillerden, yaprakları lekeli bir bitki (Arum). danaburnu * Toprak içinde yaş ayı p bitkilere, köklerini keserek zarar veren bir böcek, kök kurdu (Gryllotalpa vulgaris). * Aslanağzıçiçeğ i. danacı danadili

* Dana çobanı . * Bir tür cönk.

danakı ran otu * Salepgillerden, bataklı k yerlerde yetiş en bir bitki (Epipactis). danalar gibi bağı rmak (veya böğürmek) * çok kuvvetle haykı rmak. dananı n kuyruğ u kopmak * beklenen veya korkulan sonuç gerçekleş mek. Danca

* Danimarka dili.

dandini

* Bebekleri uyuturken, oyalarken söylenen tekerlemelerde geçer. * Düzensiz, karı ş ı k, darmadağı nı k.

dandini bebek * Yaş ı na yakı ş mayacak davranı ş larda bulunanlar için söylenir. dane

* Kuşyemi.

dang * Baş ta, kaslarda, oynaklarda ağrı lar yapan, vücutta kı zı l lekeler gösteren, ateş li ve salgı n bir hastalı k. dangadak * Birdenbire, damdan düş er gibi. dangalak

* Akı lsı z, düş üncesiz.

dangalakça * Dangalağa yakı ş ı r (biçimde). dangalaklı k * Dangalak olma durumu veya dangalakça davranı ş . dangı l dungul * Kaba saba, yersiz ve lüzumsuz. dangı ldamak * Dangı rdamak. dangı rdama * Dangı rdamak iş i veya biçimi. dangı rdamak * Yüksek sesle, bağı ra bağı ra konuş mak. danı ş

* Önemli bir konuda birkaç kiş inin bir arada konuş ması , müş avere.

danı ş ı k

* Olmayan bir durumu varmı şgibi göstermek veya olduğundan baş ka anlatmak için önceden yapı lan anlaş ma, muvazaa. danı ş ı klı * Gerçekte olmadı ğ ıhâlde bir anlaş ma sonunda öyle gösterilen, muvazaalı . danı ş ı klı dövüş * Baş kaları nıaldatmak veya atlatmak için önceden yapı lmı şgizli anlaş maya dayanan davranı ş ,ş ike. danı ş ı klı k * Danı ş ı klıolma durumu, muvazaa. danı ş ı lma * Danı ş ı lmak iş i. danı ş ı lmak * Danı ş mak iş i yapı lmak. danı ş ma

* Danı ş mak iş i, müş avere, istiş are, müzakere, meş veret. * Danı ş ı lan yer, müracaat, enformasyon.

danı ş ma bürosu * Bazıkuruluş ları n iş leriyle ilgili olarak sorulacak sorularıcevaplamak için açı lmı şbüro. danı ş ma meclisi * 1982 Anayasası nı hazı rlayan ve Kurucu Meclisi oluş turan organlardan biri. danı ş mak * Bir işiçin bilgi veya yol sormak, görüşalmak, istiş are etmek, müracaat etmek, meş veret etmek. danı ş man * Bilgi ve düş üncesi alı nmak için kendisine danı ş ı lan görevli kimse, müş avir. danı ş manlı k * Danı ş manı n yaptı ğıgörev, müş avirlik. Danı ş tay

* Yönetim davaları na bakmak, bakanlar kurulunca gönderilen yasa ve tüzük tasarı larıile imtiyaz sözleş meleri üzerine düş üncelerini bildirmek gibi görevleri olan, üyeleri Anayasa Mahkemesince seçilen bağı msı z anayasa kuruluş u, Devlet Şurası . Danimarka kı rmı zı sı * Kı llarıkı rmı zı , ortalama 600 kg ağ ı rlı ğı nda iri yapı lı , sert ş artlara uyum sağ layan bir sütçü sı ğ ı rı rkı . Danimarkalı * Danimarka halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. daniska

* En iyi, katmerli.

daniş ment * Bilgili. * Tanzimattan önce, kadı ları n yanı nda yetiş mek üzere görevlendirilen kimse. * Sahn medreselerinde oda sahibi olabilen öğ renci. dank

* "Çoktan beri anlayamadı ğıbir ş eyi, bir olayı n ortaya çı kması yla birdenbire kavrayı vermek" anlamı na gelen kafası na dank demek veya kafası na dank etmek deyimlerinde geçer. dans

* Müzik temposuna uyularak yapı lan ve estetik değ er taş ı yan düzenli vücut hareketleri, raks.

dans etmek (veya yapmak) * müzik temposuna uyarak, estetik değer taş ı yan vücut hareketleri yapmak. dansçı

* Dans eden kiş i. * Dansımeslek edinen kiş i.

dansimetre * Yoğunlukölçer. dansing danslı

* Dans etmek için gidilen, halka açı k yer. * Dansıolan, dans edilen.

dansör * Dans etmeyi meslek edinen erkek. dansörlük

* Dansörün iş i veya mesleği. dansöz * Dans etmeyi meslek edinen kadı n. dansözlük * Dansözün iş i veya mesleği. danssı z dantel tentene.

* Dansıolmayan, dans edilmeyen. * Her türlü iplikle örülen veya bir kumaş ı n kenarı na iş lenen türlü biçimde ince ve ağgörünümünde örgü,

dantel ağacı * Dulaptal otugillerden, Antillerde yetiş en, sünger gibi kullanı lan, kabuk lifleri dantele benzeyen bir ağaç (Lâgetta). dantelâ

* Bkz. dantel.

dantelâlı * Dantelâsıolan. dantelli dapdar

* Danteli olan. * Çok dar.

dapdaracı k * Çok dar. dar *İ çine alacağ ış eye oranla ölçüleri yetersiz olan, genişve bol karş ı tı . * Geniş liğ i az veya yetersiz olan, ensiz. * (yaratı cıyetiler için) Yetersiz. * Az, elveriş siz, sı nı rlı . * Yeterli paranı n olmaması ndan doğan sı kı ntı . * Güçlükle, ucu ucuna, ancak. dar *İ dam mahkûmları nıasmak için dikilen direk. dar açı

* Ölçüsü 90° den küçük olan açı .

dar aralı k * Borsada hisse senetlerinin alı m satı m emirlerinin verilmesi sı rası nda geçen kı sa süre. dar atmak * güçlükle ve ivedi olarak bir yere sı ğ ı nmak; kaçmak. dar boğaz * Kı sı k. * Toplumun, çözümlenmesinde güçlüklerle karş ı laş tı ğı bunalı mlıdurum. dar darı na * güçlükle ve son anda; güç hâl ile, uç uca. dar gelirli

* Geliri normal bir geçim sağlamaya yetiş meyen; geçim sı kı ntı sıçeken. dar gelmek * sı kı ntıve huzursuzluk vermek. dar görüş lü * Yeni ve değ iş ik görüş leri benimsemeyen, anlayı şgöstermeyen. dar hat

* Dar demir yolu.

dar kaçmak * istemediğ i bir çevreden kendini dı ş arıatmak. dar kafalı * Kavrayı ş ıaz, anlayı ş ıkı t; yenilikleri benimseyecek yetenekten yoksun (kimse). dar ünlü dara

* Alt çenenin az açı lması yla oluş an ünlü: u, ü. * Kabı yla birlikte tartı lan bir nesnenin kabı nı n ağ ı rlı ğ ı . * Bu kabı n ağ ı rlı ğı na karş ı lı k olarak terazinin öbür kefesine konulan ağ ı rlı k. *İ çinde yük taş ı nan aracı n boşdurumdaki ağ ı rlı ğı .

dara boğmak * birinin güç durumundan yararlanmak. dara dar

* Güçlükle, ancak, uç uca, son dakikada.

dara düş mek * para sı kı ntı sı na düş mek. dara gelmek * aceleye gelmek. * mecbur olmak. dara getirmek * aceleye getirmek. daraban daracı k daraç

* (kalp için) Vurma, vuruş , atı ş . * Çok dar. * Dar.

darağ acı *İ dama mahkûm olanlarıasmak için kurulan sehpa. daralı ş daralma

daralmak

* Daralma iş i veya biçimi. * Daralmak iş i. * Genişünlülerin, yanları ndaki bazıünsüzlerin etkisiyle darlaş ması : geymek > giymek, yene > yine gibi. * Dar duruma gelmek, küçülmek; azalmak.

* Güçleş mek, zorlaş mak. * Sı kı ş mak, baş ıdara gelmek, bunalmak. * Zayı flamak. daraltı

* Dar gibi görünme veya olma.

daraltı cı * Boruları n çapları nıdaraltmakta kullanı lan bağ lantıparçası . daraltı lma * Daraltı lmak iş i. daraltı lmak * Daraltmak iş i yapı lmak. daraltma

* Daraltmak iş i.

daraltmak * Dar duruma getirmek. * Sayı ca azaltmak. darası nıalmak * içine bir ş ey konulacak kabı n ağı rlı ğ ı nı tartmak. darası nıdüş mek * tarttı ktan sonra kabı n ağ ı rlı ğı nıhesaptan düş mek. darası z daraş lı k

* Darasıalı nmadan. * Sı kı nt ı lıortam, durum, darlı k.

daraya atmak (veya çı karmak) * değ er vermemek. darbe * Vuruş , çarpı ş . * Bir ülkede baskıkurarak, zor kullanarak veya demokratik yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirmek veya rejimi değ iş tirecek biçimde yönetimi, devirmek iş i. * Birini kötü duruma düş üren, sarsan olay. darbe vurmak (veya indirmek) * iyi olan bir durumu kötüye dönüş türmek. darbe yemek * gücünü sarsı cı , yok edici bir durum almak. darbeci * Vuran, çarpan kimse. * Darbe yaparak yönetime el koyan kimse. darbecik * Küçük, hafif darbe. darbecilik * Darbecinin iş i. darbeleme * Darbelemek iş i.

darbelemek * Vurmak, çarpmak. * Yı kı ma uğratmak. * Bir iş i engellemek. darbı mesel * Atasözü, atalar sözü. darbuka

* Toprak veya madenden yapı lan, bir yanıaçı k, uzunca bir tür dümbelek.

darbukacı * Darbuka çalan kimse. darbukacı lı k * Darbukacı nı n iş i veya mesleği. darca * Biraz dar, pek genişolmayan, dar olarak. darda bulunmak * para sı kı ntı sıiçinde bulunmak. darda kalmak * paraca sı kı ntı içine girmek. * zor duruma düş mek. dardağ an

dargı n

* Palmiye cinsinden bir ağ aç (Milium effusum). * Bu ağacı n çitlembik büyüklüğ ünde, sert çekirdekli tatlıyemiş i. * Darı lmı şolan, küskün. * Soğuk, ilgisiz.

dargı n durmak * küskün durumda olmak. dargı nlaş ma * Dargı nlaş mak iş i. dargı nlaş mak * Dargı n bir durum almak. dargı nlı k * Dargı n olma durumu. darı

* Buğdaygillerden, tohumlarıgereğinde buğ day yerine besin olarak kullanı lan, kuraklı ğ a dayanı klıbir bitki, akdarı (Panicum). * (bazıbölgelerde) Mı sı r. darıdarı na * Güçlükle, uç uca. darıunundan baklava, incir ağ acı ndan oklava olmaz * kötü gereçle iyi işgörülemez. dârı dünya * Dünya, yeryüzü.

dârı fülfül

* Doğu Hint Adaları nda yabanî olarak yetiş en, tı rmanı cı , meyveleri 6 cm uzunluğ unda, 7 mm çapı nda, koni biçiminde, açı k esmer renkli, yakı cıve keskin lezzetli, iş tah açı cıbir bitki (Fructus Piperis longi). darı lgan

* Çabuk alı nı p darı lan (kimse).

darı lganlı k * Çabuk alı nı p darı lma durumu. darı lma * Darı lmak iş i. darı lmaca * "Darı lmak olmaz", "sakı n darı lma" anlamı nda kullanı lan darı lmaca yok deyiminde geçer. darı lmak

darı ltma

* Hoş a gitmeyen bir tutum, davranı şveya söz dolayı sı yla gücenip görüş mez olmak, ilgiyi kesmek. * Gücenmek, kı rı lmak, alı nmak, incinmek. * Azarlamak, paylamak. * Darı ltmak iş i.

darı ltmak * Darı lması na sebep olmak. darı sı baş ı na * bir baş arı , bir mutluluk baş kasıiçin istendiğ inde söylenir. darlaş ma * Darlaş mak iş i. darlaş mak * Daralmak. darlaş tı rma * Darlaş tı rmak iş i. darlaş tı rmak * Daraltmak. darlı k * Dar olma durumu. * Geçim zorluğ u. *İ ç sı kı ntı sı . darmadağ ı n * Çok dağı nı k ve karı ş ı k, tarumar. darmadağ ı n etmek * dağ ı tmak, karı ş tı rmak. * dayak atı p iyice dövmek. darmadağ ı nı k * Darmadağı n olmuş . darmaduman * Karmakarı ş ı k. darmaduman etmek * karmakarı ş ı k bir duruma getirmek.

darmaduman olmak * karmakarı ş ı k bir duruma gelmek. darp

* Vurma, dövme. * Çarpma. * Vuruş .

darp etmek * vurmak, çarpmak. * (para için) damga basmak. darphane

* Para bası lan yer.

darülâceze * Düş künler evi. darülbedayi * Güzel sanatlar evi, kuruluş u. darüleytam * Yetimler evi. darülfünun * Üniversite. darüş ş ifa

* Sağlı k yurdu.

Darvincilik * Darwin'ce geliş tirilen, canlıtürlerin doğ al ayı klanma sonucu, evrim yoluyla basit organizmalardan türediğ ini ileri süren görüş . dasdaracı k * Çok dar. dasit * Kuvarslı diyorit birleş iminde olan bir sı zı ntıkütlesi. dasitan dasitanî dastar

* Destan. * Destanî. * Başörtüsü.

-daş/ - taş *İ simden isim türeten ek: din-daş , arka-daş , meslek-taş , sı r-daş , yol-daşvb. datif daüssı la dav

* Yönelme durumu. * Yurt özlemi, yurtsama. * Postu, kaplan postu gibi çizgili bir tür Afrika zebrası(Hippotigris burchelli).

dava

* Hukukî korunmanı n bir hüküm ile sağ lanmasıiçin yargıorganları na baş vurma. *İ leri sürülerek savunulan düş ünce, çözümlenmesi gerekli olan konu, sav. * Sorun. * Ülkü. * Sevgili.

dava adamı * Bir ülkü uğ runda sürekli çalı ş an kimse. dava etmek (veya açmak) * hukukî korunmanı n bir hüküm ile sağlanması için yargıorganları na baş vurmak. dava görmek * açı lan davaları incelemek ve sonuca bağlamak. dava gütmek * sürekli olarak bir konuyu savunmak veya gündemde tutmak. dava vekili * Avukat sayı sıbeş ten az olan yerlerde avukat yetkisini taş ı yan meslek adamı . davacı * Dava eden kimse, müddei. davalaş ma * Davalaş mak durumu. davalaş mak * Birbiri aleyhinde mahkemeye baş vurmak. davalı

davalı k davar

* Kendisinden bir ş ey dava edilen kimse, müddeialeyh. * Dava konusu olan (ş ey). * Davası olan. * Davayıgerektiren. * Koyun ve keçiye verilen ortak ad. * Koyun veya keçi sürüsü.

davar gütmek * sürüyü otlatmak, korumak ve gerektiğ inde süt sağ mak. * iş e yaramayan, aptal veya acemi insanlarıkendi çı karları doğ rultusunda kullanmak. davaya bakmak * açı lan davayıincelemek, araş tı rmak ve sonuçlandı rmak, rüyet etmek. davet * Çağ rı , çağ ı rma. * Yemekli toplantı . davet etmek * çağ ı rmak. * yol açmak. * birinin bir ş eye uyması nıistemek. davetçi

* Çağ rı da bulunan kimse, çağ rı cı .

davete icabet etmek * çağ rı lıolduğu yere gitmek. davetiye

* Davet için yazı lan kâğı t.

davetkâr * (bakı ş , davranı şvb. için) Çağ ı ran, davet eden. * Çekici, cazibeli. davetli * Çağ rı lı . davetname * Yasal bir işiçin gönderilen çağrı lı k. davetsiz

* Çağ rı lmadan gelen.

davlumbaz * Dumanıtoplayı p bacaya vermeye yarayan çı kı ntı . * Yandan çarklıvapurları n çarkları nıörten yarı m daire biçimindeki kapak. davrandı rma * Davrandı rmak iş i. davrandı rmak * (birinin) Davranması nısağlamak. davranı ş * Davranmak iş i veya biçimi, tutum, muamele, hareket. * Dı ş tan gözlemlenebilecek tepkilerin toplamı . * Organizmanı n uyaranlar karş ı sı ndaki tepkilerinin bütünü. davranı şbilgisi * Görgü kuralları . davranı ş çı lı k * Psikolojinin inceleme konusunun davranı şolduğuna inanan, bilincin, psikolojinin araş tı rma alanı na girdiğ ini inkâr eden görüş , behavyorizm. davranma * Davranmak iş i. davranma! * kı mı ldama!. davranmak * Bir kimseye veya bir ş eye karş ıbelli tavı r takı nmak. * Bir ş eye el atmak, giriş mek. * Bir iş i yapmaya hazı r olmak, hazı rlanmak. davudî davul

* Kalı n, tok ve gür (ses). * Büyük ve enlice bir kasnağ ı n iki yanı na deri geçirilerek yapı lan, tokmak ve değnekle çalı nan çalgı .

davul (birinin) boynunda, tokmak (bir baş kası nı n) elinde * sorumluluğu taş ı yan biri olduğ u hâlde, sözü geçen bir baş kası dı r. davul çalmak

* bir ş eyi herkesin haber alabileceği biçimde ortalı ğ a yaymak. davul çalsan iş itmez * çok sağ ı r. * uykusu çok ağ ı r, derin uykuda. davul dengi dengine diye çalar * evlenecek kimselerin birbirlerine denk olmasıgerekir. davul dövmek * davul çalmak. davul gibi *ş işve gergin. davul tozu * Gerçekleş mesi imkânsı z olan durumlar için kullanı lı r. davulcu * Davul çalan kimse. davulculuk * Davulcunun iş i veya mesleğ i. davulu biz çaldı k, parsayıbaş kasıtopladı * biz çalı ş tı k, uğraş tı k, baş kasıyararlandı . davulun sesi uzaktan hoşgelir * iş in içinde olmayanlar o iş i kolay veya kârlısanı rlar. davya * Diş çi kerpeteni. dayağ a idmanlıolmak * dayak yemeye alı ş mı şolmak. dayak

* (bir insanı veya bir hayvanı ) Dövmek iş i, patak, kötek. * Bir ş eyin yı kı lmamasıiçin dayatı lan ağaç, destek, payanda. * Evlerin kapı sı nı n açı lmamasıiçin kapı nı n arkası na konulan kol, destek, sürgü.

dayak arsı zı * Dayaktan korkmaz olmuş , dayak yemeye alı ş mı ş . dayak atmak * dövmek, sopa ile dövmek. dayak cennetten çı kmı ş tı r * dayağ ı n yola getirici bir etkisi bulunduğ unu anlatı r. dayak düş künü * Dayağa lâyı k olan, dövülmeyi hak eden. dayak kaçkı nı * Dayak yemeye alı ş mı ş , dayaktan korkmaz kiş i. dayak yemek * dövülmek, sopa ile dövülmek. dayaklama * Dayaklamak iş i.

dayaklamak * Yı kı lmaması için bir ş eye destek koymak. * Kapı yıbir destekle arkası ndan kapamak, sürgülemek. dayaklanma * Dayaklanmak iş i veya durumu. dayaklanmak * Dayaklamak iş i yapı lmak. dayaklı * Dayağıolan. dayaklı k dayalı

* Destek olarak kullanı lan ş ey. * Dayanmı şolan. *İ lgili, dair, müstenit, mebni.

dayalıdöş eli * Döş emesi ve eş yasıeksiksiz. dayama

* Dayamak iş i.

dayamak * Bir ş eyi bir yere dokunur duruma getirmek ve bu durumda bı rakmak veya tutmak. * Bir yerden, bir kimseden yararlanmak, güç almak. * Hı zla, öfke ile veya korkutmak için yaklaş tı rmak, uzatmak. * Vakit geçirmeden, bekletmeden vermek. * (kapı , pencere için) Ardı na kadar açmak. * Kalitesiz, kötü veya çürük bir malı , gizlice iyi olanları n arası na katı p müş teriye satmak. * Varmak, ulaş mak. dayanak

* Dayanı lacak ş ey, istinatgâh, mesnet. * Bir iddiayı güçlendirmeye yarayan tanı t. * Güç verici, yardı mcı , destek. * Bir gerçekliğin onaylanmasıiçin olayları n arkası nda veya altı nda bulunan ş ey; kendisine bir ş ey yüklenilen, bir varlı ğa destek olan, altta bulunan temel. dayanak noktası * Yapı larda bir bölümün ağ ı rlı ğı nıtaş ı maya yarayan öge. * Dayanak. dayanaklı * Dayanağ ıolan. dayanaklı k * Dayanak, destek olma durumu. dayanaksı z * Dayanağ ıolmayan. dayanamamak * katlanamamak, sabredememek. dayanç * Sabı r. * Dayanak.

dayandı rma * Dayandı rmak iş i. dayandı rmak * Dayanması nısağ lamak, istinat ettirmek. dayanı klı * Dayanabilen, sağ lam, güçlü, mukavim, zorlu. * Metanetli, metin, mütehammil. dayanı klı lı k * Dayanı klıolma durumu, metanet. dayanı ksı z * Dayanmayan, sağlam olmayan, güçsüz, metanetsiz. dayanı ksı zlı k * Dayanı ksı z olma durumu, metanetsizlik. dayanı lma * Dayanı lmak iş i veya durumu. dayanı lmak * Dayanmak iş i yapı lmak. dayanı lmaz * (bir kimse veya ş ey için) Karş ıkonulamaz veya karş ıçı kı lamaz. * Tahammül edilemez, katlanı lamaz. dayanı m

* Bir varlı ğı n dı şetkilere karş ıdirenme özelliğ i, direnç.

dayanı m ömrü * Bkz. dayanma ömrü. dayanı rlı k * Direnç, mukavemet. dayanı ş * Dayanma iş i veya biçimi. dayanı ş ı k * Üyeleri arası nda dayanı ş ma bulunan (millet, topluluk, sı nı f vb.), mütesanit. dayanı ş ma * Dayanı ş mak iş i, tesanüt. * Bir topluluğu oluş turanları n duygu, düş ünce ve ortak çı karlarda birbirlerine karş ı lı klıbağ lanması , tesanüt. dayanı ş macı * Dayanı ş macı lı ktan yana olan, solidarist. dayanı ş macı lı k * Bir topluluğun bütün bireyleri arası nda bir dayanı ş ma bulunması nıtoplu durumda yaş amanı n gereklerinden sayan ve bireycilikle ortaklaş acı lı k arası nda yer alan bir öğ reti, solidarizm. dayanı ş mak * (bir topluluğ u oluş turan kiş iler) Bir ş eyi gerçekleş tirmek için duygu, düş ünce ve çı kar birliği göstermek, birbirini kollamak, mütesanit olmak. dayanı ş malı * Araları nda dayanı ş ma bulunan.

dayanma

* Dayanmak iş i.

dayanma ömrü * Bir malzemenin kopmaya, kı rı lmaya ve görevini yapamaz hâle gelmesine kadar göstermişolduğ u direnç. dayanmak * Bir yere yaslanmak, kendini dayamak. * Kullanı lı ş ıuzun sürmek, dayanı klıolmak. * Zarar görmemek, varlı ğ ı nıkorumak, hasar görmemek. * Birinden, bir ş eyden güç almak, güvenmek; istinat etmek. * Tutunmak, karş ıdurmak, karş ıkoymak, mukavemet etmek. * Bir ş eyin üzerinde kurulmuşolmak, istinat etmek. * Güç bir duruma katlanmak, çekmek, sabretmek, tahammül etmek. * Varmak, ulaş mak. * Bütün gücünü kullanarak bir iş i yapmak. * (tükenmeyen iş ler için) Sonunda birinin veya bir ş eyin üzerinde kalmak. * Hı z vermek. * Yetiş mek, yeter olmak. dayantı dayatı ş

* Dayanı klı k. * Dayatmak iş i veya biçimi.

dayatı ş ma * Kendi isteğ inde inatlaş ma. dayatı ş mak * Kendi istek ve arzularıdoğ rultusunda ı srar etmek, inatlaş mak. dayatma

* Dayatmak iş i, empoze etme.

dayatmacı *İ stediğ ini yaptı rmada baskıuygulayan, direten, empoze eden. dayatmak * Dayamak iş ini yaptı rmak, empoze etmek. * Kendi istediğini yaptı rmakta direnmek. * Baş kası nı n isteğ ine karş ıkoymak. * Empoze etmek. dayattı rma * Dayattı rmak iş i. dayattı rmak * Dayatmak iş ini yaptı rmak. dayayı p döş emek * (evi, odayı ) mobilya ve benzeri eş ya ile döş emek. dayayı ş daye dayı

* Dayamak iş i veya biçimi. * Çocuk bakı cı sı , süt nine, dadı . * Annenin erkek kardeş i. * Bir kimsenin kayı rı cı sıolan, sözü geçer kimse.

* Yaş lıerkeklere seslenme sözü olarak kullanı lı r. * Osmanlıİ mparatorluğu döneminde Tunus, Cezayir ve Trablusgarp'ta seçimle baş a getirilen yönetici. * Cesur, yiğ it. dayı lanma * Dayı lanmak iş i. dayı lanmak * Çalı m satmak, yüksekten atmak. dayı lı k * Dayıolma durumu. * Kayı rı cı lı k. * Kabadayı lı k, külhanbeylik. dayı oğ lu

* Dayı nı n oğ lu, dayı zade.

dayı zade * Dayı oğ lu veya dayı nı n kı zı . daylak

daz

* Diş i deve. * Deve yavrusu. * Saçı dökülmüş(baş ), dazlak. * Çı plak (toprak).

dazara dazar * Çok ivedi ve telâş lı . dazara dazı r * Dazara dazar. dazlak

* Tepesindeki saçı dökülmüşolan (kimse, baş ).

dazlaklaş ma * Dazlak duruma gelmek. dazlaklaş mak * (insan) Tepesindeki saçıdökülmüşolmak, dazlak duruma gelmek. * Saçları nı ustura ile kazı tmak. dazlaklı k * Dazlak olma durumu. dazlama

* Dazlamak iş i.

dazlamak * Güç beğ enmek, güç beğenir olmak. de * Türk alfabesinin beş inci harfinin adı . de -de

* Bkz. da / de. * Bkz. -da / -de, -ta / -te.

debagat debbağ debbe

* Tabaklı k, sepicilik. * Sepici, tabak (II). * Kulplu ve ağzıkapaklı bakı rdan su kabı , güğ üm.

debboy * Silâh, giysi gibi asker eş yasıambarı . debdebe

* Görkem, gösteriş ,ş atafat, ihtiş am.

debdebeli * Görkemli, gösteriş li. debeleniş * Debelenmek iş i veya biçimi. debelenme * Debelenmek iş i. debelenmek * Bir acı nı n etkisiyle veya bir baskı dan kurtulmak için çı rpı nmak. * Çı rpı nmak, tepinmek, kı mı ldamak. * Boş una uğ raş ı p durmak. debi * Bir akarsuyun herhangi bir kesiminden saniyede geçen suyun hacmi, akı m. debil debillik

* Zayı f yapı lı , güçsüz. * Genellikle yapıile ilgili aş ı rıve sürekli güçsüzlük.

debimetre * Bir borudan akan gaz veya sı vı nı n hacim ve kütle cinsinden debisini kontrol eden, düzenleyen ve ölçen araç. debriyaj

* Otomobillerde kavrama yöntemi ile kenetlenmişiki mili birbirinden ayı ran ve çekici mili hareket düzeninde tutarak çekilen milin durması nıve bu iş lem sonunda aracı n hareketini sağlayan sistem. debriyaj pedalı * Kavrama pedalı . Deccal * Dinî inanı ş lara göre kı yamete yakı n bir zamanda çı kacağ ı na inanı lan yalancı ve kötü yaradı lı ş lıkimse. deccal

* Yalancı , fesat, dedikoducu.

decrescendo * Bir parçanı n, sesi gittikçe kı sarak çalı nacağ ı nıanlatı r. dede

* (evlât için) Babanı n veya ananı n babası , büyük baba. * Büyük babadan baş layarak geriye doğ ru atalardan her biri.

* Mevlevî tarikatı nda çile doldurmuşolan derviş lere verilen unvan. * Çok yaş lıkimselere seslenme sözü olarak kullanı lı r. dede (dedesi) koruk yer, torununun diş i kamaş ı r * eskilerin yaptı ğıyanlı şiş lerden daha sonrakiler de zarar görür. dededen kalma * çok eski dönemlerden beri kullanı lan nesne. dedektif dedektör dedelik

* Bkz. detektif. * Bkz. detektör. * Dede olma durumu veya dedeye yakı ş an davranı ş .

dedi mi * (dedi'mi) tam vaktinde. dediğ i çı kmak * dediğ iş ey gerçekleş mek. dediğ i dedik * her istediğ ini yaptı rı r, söylediği sözden dönmez. dediğ im dedik, öttürdüğ üm (veya çaldı ğ ı m) düdük * bir insanı n sözünde direndiğ ini anlatmak için söylenen bir tekerleme. dediğ im dedikçi * Her isteğ ini yaptı ran, inatçı , iddiacı(kimse). dediğ in

* adı verilen, sayı lan, kabul edilen.

dediğ inden (dı ş arı ) çı kmak * sözünü dinlememek. dediğ ine gelmek * birinin düş üncesini önce kabul etmezken sonradan doğru bulup kabul etmek. dediğ ine kara demek * inatçı lı k ederek karş ı sı ndaki ile anlaş maya yanaş mamak. dedikodu * Konusu çekiş tirme veya kı nama olan konuş ma, kı lükal. dedikodu etmek (veya yapmak) * birini çekiş tirmek. dedikodu kumkuması *İ ş i gücü dedikodu olan kimse. dedikoducu * Çok dedikodu yapan. dedikoduculuk * Dedikodu yapma iş i. dedirme

* Dedirmek iş i.

dedirmek * Demek zorunda bı rakmak. * Denilmesini sağlamak. dedirtme

* Dedirtmek iş i.

dedirtmek * Demek zorunda bı raktı rmak. dedüksiyon * Tümden gelim. def * Bkz. tef. def defa defalarca

* Savma. * Kez, kere. * Sı k sı k, sürekli olarak.

defans * Savunma. def'aten defetme

* Birden, bir defada. * Defetmek iş i.

defetmek * Kovmak. * Savmak, savuş turmak. defibelâ kabilinden * bir belâyısavarcası na. defibratör * Yongalarıliflerine ayrı ş tı ran özel alet. defigam etmek * üzüntüyü, sı kı ntı yıatmak. defihacet etmek * büyük abdest bozmak. defile

* Giyecekleri tanı tmak amacı yla mankenlerin yaptı klarıgösteri, moda gösteri geçidi, giyim gösterisi.

defin * (ölüyü) Gömme. define defineci

* Toprak altı na gömülerek saklanmı ş , para veya değerli ş eyler, gömü. * Gömü bulmak umuduyla kazıyapan veya yaptı ran kimse.

definecilik * Defineci olma durumu. deflâsyon * Para darlı ğı , durgunluk. defleme

* Deflemek iş i.

deflemek * Defetmek. defne

* Defnegillerden, yapraklarıgüzel kokulu ve yaz kı şyeş il olan bir ağaç (Laurus nobilis).

defne yaprağı * Çeş itli yiyeceklere güzel koku versin diye katı lan yaprak. defnedilme * Defnedilmek iş i, gömülme. defnedilmek * (ölü) Gömülmek. defnegiller * Örnek bitkisi defne olan, iki çeneklilerin ayrıtaç yapraklı ları ndan, yaprakları kokulu birçok türü içine alan bir bitki familyası . defnetme * Defnetmek iş i, gömme. defnetmek * (ölüyü) Gömmek, toprağa vermek. defneyaprağ ı * Bir lüfer çeş idi. defnolunma * Defnolunmak iş i. defnolunmak * (ölü) Gömülmek. defo defol!

* Kusur, özür, bozukluk. * savuşgit, uzaklaş .

defolma * Defolmak iş i. defolmak * (hakaret sözü olarak) Savuş mak, çekilip gitmek. defolu

* Defosu olan, bozuk, özürlü, kusurlu (kumaş , giysi vb.).

deformasyon * Biçimi bozulma, biçimsizleş me.

deforme

* Biçimi, kalı bıbozulmuş .

deforme olmak * biçimi, kalı bıbozulmak. defosuz * Defosu olmayan, sağ lam. defroster defter

* Buzçözer. * Genellikle hafif bir kapak içerisinde, bir araya tutturulmuşkâğ ı t yaprakları .

defter açmak * para yardı mıveya gönüllü toplamaya giriş mek. defter emini * Tapu iş lerine bakan yüksek görevli. defter tutmak * iş lem veya hesaplarıdüzenli olarak bir deftere geçirmek. defterci

* Defter yapan veya satan kimse.

deftercilik * Defter yapmak veya satmak iş i. defterdar * Bir ilin maliye iş lerini yöneten yüksek görevli. * Osmanlı larda maliye iş lerinin en yüksek yetkilisi veya illerde maliye iş leriyle uğ raş an görevli. defterdarlı k * Defterdarı n makamı , görevi veya görevin yürütüldüğ ü yapı . defterden silmek * adı nıanmaz olmak, dost saymaz olmak. defterhane * Osmanlıülkelerindeki bütün toprak kayı tları nıiçine alan ana defterlerin bulunduğ u ve bunlara özgü iş lerin görüldüğü daire. defteri dürülmek * ölmek, öldürülmek. * görevine son verilerek bir yerden uzaklaş tı rı lmak. defteri kapamak * söz konusu iş i artı k yapmaz olmak; bir ş eyle ilgiyi kesmek. defterihakanî * Osmanlıİ mparatorluğunda Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğ ü. defterikebir * Ana defter. defterinde olmamak * sahip bulunmamak, tabiatı nda bulunmak. defterini dürmek * öldürmek.

degajman * Futbolda kalecinin topu sert bir ayak vuruş uyla uzağa atması . değ diriş * Değdirmek iş i veya biçimi. değ dirme * Değdirmek iş i. değ dirmek * Değmesini sağlamak, değmesine yol açmak. değ er

* Bir ş eyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçü, bir ş eyin değdiği karş ı lı k, kı ymet. * Bir ş eyin para ile ölçülebilen karş ı lı ğ ı , paha. * Yüksek ve yararlınitelik. * Üstün, yararlınitelikleri olan kimse. * Kiş inin isteyen, ihtiyaç duyan bir varlı k olarak nesne ile bağ lantı sı nda beliren ş ey. * Bir değ iş kenin veya bilinmeyenin sayıile anlatı mı .

değ er analizi * Bir ürünün her parçası nı n veya ekonomik iş lemin her basamağ ı nı n sistemli bir biçimde analiz edilip, katma değ erinin hesaplanması ve maliyetle iliş kisinin meydana çı karı lmasıiş i. değ er artı rma * Fiyatı nıyükseltme. değ er biçmek * bir ş eyin değ erini belirtmek, bir ş eye değer koymak. değ er düş ürme * Fiyatı nıindirme, değerini aş ağı ya çekme. değ er düş ürümü * Paranı n altı n veya yabancıbir paraya göre değerinin düş ürülmesi, satı n alma gücünün azalması , devalüasyon. değ er kuramı * Değerlerin önem sı raları nıve bu arada en yüksek değeri araş tı rarak bir değ er ölçüsü bildiren felsefe kuramı . değ er vermek * değ erli saymak, önem vermek. değ er yargı sı * Bir değ erlendirme getiren yargı . değ erbilir * Değeri olan ş eyleri, kimseleri sayan veya koruyan, iyilikbilir, kadirbilir, kadirş inas. değ erbilirlik * Değerbilir olma durumu, iyilikbilirlik, kadirbilirlik, kadirş inaslı k. değ erbilmez * Değeri olan ş eyleri, kimseleri saymayan veya korumayan, hatı rsı z. değ erbilmezlik * Değerbilmez olma durumu. değ erleme * Değerlemek iş i.

değ erlemek * Değer belirtmek. değ erlendirilme * Değerlendirilmek iş i, kı ymetlendirilme. değ erlendirilmek * Değerlendirmek iş i yapı lmak, kı ymetlendirilmek. değ erlendirme * Değerlendirmek iş i, kı ymetlendirme. değ erlendirmek * Bir ş eyi yerinde ve yararlıbir yolda kullanmak, kı ymetlendirmek. * Bir ş eyin özünü, önemini, nitelik ve niceliğ ini belirlemek. değ erlenme * Değerlenmek iş i, kı ymetlenme. değ erlenmek * Değer kazanmak, değeri artmak, değ er sağlamak, kı ymetlenmek. değ erli

* Değeri olan veya değ eri yüksek olan, kı ymetli.

değ erli kâğı t * Kapsadı ğ ıhak, senede bağ lıolan, senetsiz ileri sürülebilmesine imkân olmayan kâğ ı t. değ erlilik değ ersiz

* Değeri olma durumu, kı ymetlilik. * Değeri olmayan veya değ eri çok az olan, önemsiz, kı ymetsiz, naçiz.

değ ersizlik * Değersiz olma durumu. değ gin *İ liş kin, üstüne ait, dair, müteallik. değ il değ il a

*İ sim cümlesinde yükleme veya baş ka öğelere olumsuzluk anlamıveren kelime. * "ş öyle dursun" anlamı na.

değ il mi ki * madem, mademki. değ im * Bir kimsenin, kendisine işverilmeye hak kazandı ran durumu, liyakat. değ imli değ imsiz değ in

* Liyakatli. * Liyakati olmayan, liyakatsiz. * Kadar, dek gibi bir iş in bir durumun sona erdiğ i zamanıveya yeri gösterir.

değ in değ ini

* Sincap. * Değinme.

değ iniş * Değinmek iş i veya biçimi. değ inme

* Değinmek iş i, temas.

değ inmek * Bir konuyu ele alarak ondan kı saca söz etmek, dokunmak, temas etmek. değ inti

* Temas.

değ irme * Değirmek iş i. değ irmek * Duyurmak, bildirmek, ulaş tı rmak. * Değdirmek, dokundurmak. değ irmen * Öğüten araç veya alet. *İ çinde öğütme iş i yapı lan yer. değ irmen taş ı * Değirmende, dönerek taneleri ezen yuvarlak taş . * Değirmen taş ı yapmakta ve bazen de yapı larda kullanı lan çakmak taş ıtüründen sert bir taş . değ irmen taş ı nı n altı ndan diri çı kar * en ağı rş artlarda bütün güçlükleri yener. değ irmenci * Değirmen yapan veya iş leten kimse. değ irmencilik * Değirmen yapma iş i. * Değirmen iş letme iş i. değ irmenin suyu nereden geliyor? * bu iş in masrafı nıkarş ı layacak para nası l kazı nı lı yor?. değ irmenlik * Değirmende öğütülmek için ayrı lmı ş(tahı l). * Bir değ irmen taş ı nıiş letecek güçte (akarsu). değ irmi * Yuvarlak. * (kumaşiçin) Eni boyuna eş it olan. * Yemeni, yazma, başörtüsü, mendil. değ irmi sakal * Değirmi bir biçimde kesilmişsakal. değ irmileme * Değirmileme iş i. değ irmilemek

* Yuvarlak biçime koymak. değ irmileş me * Değirmileş mek iş i. değ irmileş mek * Değirmi hâle gelmek. değ irmilik * Değirmi olma durumu, yuvarlaklı k. değ iş

* Değmek iş i veya biçimi. * Bir ş ey verip yerine baş ka bir ş ey alma, mübadele, trampa.

değ işetmek * bir ş ey verip yerine baş ka bir ş ey almak. değ iştokuş * Değiş , alı şveriş , mübadele, trampa. değ iş ebilir * Değiş me özelliği taş ı yan, değ iş tirilebilen. değ iş ebilirlik * Değiş ebilir olma durumu. değ iş en yı ldı z * Parlaklı ğı zamana bağlıolarak değiş me gösteren yı ldı z. değ iş ici * Biçimden biçime giren, değiş ken. değ iş ik

* Değiş tirilmiş . * Alı ş ı lmı ş ı n dı ş ı nda bir özelliği bulunan. * Çeş itli, farklı . * Yedek (iç çamaş ı rı , giyecek).

değ iş iklik * Değiş ik olma durumu. * Bir bütünden bir bölümünün değ iş mesiyle ortaya çı kan yeni durum. * Amaca uygun biçime getirmek için yapı lan değiş tirme, tadil. değ iş iklik önergesi * Bazıkanun maddelerinin amaca daha uygun olmasıiçin Büyük Millet Meclisine yapı lan öneri. değ iş iklik teklifi * Değiş iklik önergesi. değ iş iklik yapmak * değ iş tirmek. değ iş im

* Bir zaman dilimi içindeki değ iş ikliklerin bütünü. * Yeni döllerin ataları na tı patı p benzememesini sağlayan özelliklerin tümü, varyasyon. * Üretilen malları n baş ka mallar veya para karş ı lı ğ ıdeğiş tirilmesi. * Bir niceliğ in birbirinden ayrı değ erler alması veya böyle iki değer arası ndaki ayrı m. * Rüzgârı n yön değ iş tirmesi.

değ iş im yönetimi

* Hı zla değ iş en bir ortamda ayakta kalabilmek ve rakiplerin önüne geçebilmek için, ş irketin kendini yenilemesi, değiş im fı rsatları nıanaliz edip ortaya çı kan potansiyeli değ erlendirmesi ve en uygun stratejinin belirlenip bunun uygulanmasıiçin yeniden örgütlenme ve yapı lanma iş i. değ iş imli

* Değiş me özelliği gösteren.

değ iş imli ünsüzler * Ünsüz uyumuna bağlıolarak ötümlülük ve ötümsüzlük bakı mı ndan birbirinin yerine geçen ünsüzler: p / b, ç / c, t / d, k / g, k / ğ . değ iş inim * Doğada ve toplumda nitelikle ilgili değ iş melerin yavaşyavaşdeğil, birdenbire olması , bir ş eyin ortam ve ş artları nıbulduğunda birdenbire nitelik değiş tirmesi, mutasyon. değ iş inimci * Değiş inimcilik yanlı sı , mutasyonist. değ iş inimcilik * Bir canlıvarlı ktaki soya çekimin (genlerin bazıözel durumları nı n yitirilmesi, yeniden oluş masıveya değ iş mesi yüzünden) anîden değ iş ebileceğini ve bu değiş men, türlerin oluş ması nda ana yol olduğunu ileri süren kuram, mutasyonizm. * Doğa ve toplumdaki değiş melerin değ iş inim biçiminde olduğ unu savunan düş ünce akı mı , mutasyonizm. değ iş iş değ iş ke

* Değiş mek iş i veya biçimi. * Her canlı da dı şetkilerle ortaya çı kabilen, kalı tı mla ilgili olmayan değ iş iklik, modifikasyon.

değ iş ken * Değiş me özelliği gösteren, çok değiş en, değ iş ebilir, kararsı z, değ iş ici, mütehavvil. * Değiş ik sayıdeğerleri alabilen nicelik. değ iş kenlik * Değiş ken olma durumu. değ iş kin

* Değiş ikliğe uğramı ş , değ iş ik, muaddel.

değ iş kinlik * Değiş kin olma durumu. değ iş me

* Değiş mek iş i. * Değiş im, mübadele.

değ iş mek * Baş ka bir biçim veya duruma girmek, tahavvül etmek. * Yerine baş ka ş ey veya kimse gelmek. * Karş ı lı klıalı p vermek, mübadele etmek. * Değiş tirmek. * (olumsuz biçimiyle) Çok değer vermek. değ iş mez * Aynen kalan, değiş ikliğe uğramayan. değ iş tirge * Bir değ iş iklik yapı lmasıiçin verilen önerge, tadil teklifi. değ iş tirgeç * Bir cismin veya bir gücün biçimini değiş tirmeye yarayan alet, konvertisör.

değ iş tirici * Değiş tirme özelliği olan. * Değiş tirme iş ini yapan nesne veya kimse. değ iş tiriliş * Değiş tirilmek iş i veya biçimi. değ iş tirilme * Değiş tirilmek iş i. değ iş tirilmek * Değiş tirmek iş i yapı lmak. değ iş tirim * Değiş tirmek iş i. değ iş tirme * Değiş tirmek iş i, tebdil, tahrif. değ iş tirmek * Baş ka bir biçime sokmak, değ iş ikliğ e uğ ratmak. * Bir ş ey veya kimseyi bulunduğ u yerden baş ka bir yere almak. * Bir ş ey verip yerine baş ka bir ş ey almak. * Birini bı rakı p baş kası nıedinmek veya kullanmak. * Baş ka bir duruma, baş ka bir görünüme getirmek. * Anlatı ma yeni bir içerik vermek. değ iş tirtme * Değiş tirtmek iş i. değ iş tirtmek * Değiş tirmek iş ini yaptı rmak. değ me * Değme iş i, temas. değ me

* Her, herhangi bir, geliş igüzel, rastgele. * Seçkin, seçme.

değ me gitsin * deme, karı ş ma gitsin. değ me keyfine * konuş ulan iş ten çok hoş lanı ldı ğı nıanlatmak için kullanı lı r. değ mek

değ mek

değ nek

* Aralı k kalmayı ncaya kadar birbirine yaklaş mak, dokunmak, temas etmek. * Ulaş mak, eriş mek. *İ stenilen yere düş mek, rast gelmek, isabet etmek. * Değerinde olmak. * Karş ı lı k olmak. * (zevk veren ş eyler için) Hoş a gitmek. * Herhangi bir nitelikte olmak. * Eşdeğerde olmak. * Elde taş ı nacak incelikte düzgün ağaç, sopa. * Değnekle atı lan dayak.

değ nek gibi * çok zayı f ve ince. değ nekçi

* Motorlu taş ı tları n çalı ş tı ğ ıyerlerde yolcuları n binişve sı ra düzenini sağ layan kimse, kâhya. * Şehir düzeni ile ilgili görevli.

değ nekçilik * Değnekçinin yaptı ğ ıiş . değ nekleme * Değneklemek iş i. değ neklemek * Değnekle vurmak. deh deha

dehalet dehdeh

* Binek veya koş um hayvanları nı yürütmek için söylenen bir söz. *İ nsan zekâsı nı n, insan kiş iliğ inin eriş ebileceği en yüksek kerte, dâhilik. * Dâhi. * Sı ğ ı nma, korunma. * Bkz. dahdah.

dehhaş * Aş ı rıkorku verici, dehş et saçı cı . dehleme

* Dehlemek iş i.

dehlemek * Hayvanıdeh diyerek yürütmek. * Kovmak. dehlenme * Dehlenmek iş i. dehlenmek * Dehlemek iş i yapı lmak. dehletmek * Aş ağ ı lamak, hor görmek. dehliz dehş et

* Üstü kapalı , dar ve uzun geçit, koridor. * Bir tehlike veya korkunç bir ş ey karş ı sı nda duyulan ürküntü, yı lgı . * Olağ anüstü. * Olağ anüstü ş eyler karş ı sı nda ş aş ma anlatı r.

dehş et saçmak * ortalı ğa korku vermek. dehş ete düş ürmek * dehş et içine sokmak.

dehş ete kapı lmak (veya düş mek) * çok korkmak. dehş etlenme * Dehş etlenmek iş i. dehş etlenmek * Dehş ete kapı lmak. dehş etli * Korku veya ürküntü veren. * Şaş ı rtı cı . * Çok fazla, son derece. deist

* Deizm yanlı sı .

deizm * Tanrı 'yıyalnı zca ilk sebep olarak kabul eden, Tanrıiçin baş ka herhangi bir güç ve nitelik tanı mayan, vahyi reddeden görüş . dejenere * Soysuz. * Yoz. dejenere etmek * soysuzlaş tı rmak, yozlaş tı rmak. dejenere olmak * soysuzlaş mak, yozlaş mak. dejenereleş me * Dejenereleş mek iş i. dejenereleş mek * Soysuzlaş mak. * Yozlaş mak. dejenerelik * Soysuz, yoz; soysuzluk, yozluk. dek * Kadar, gibi bir iş in sona erdiğ i noktayıveya zamanıanlatı r. dek

* Düzen, hile. * Tokuş ma, çatı ş ma. * Sağlam.

dek * Bkz. tek. dekadan

* XIX. yüzyı l sonları nda Fransa'da natüralistlere karş ıçı kan sembolizm akı mı na öncülük etmişolan sanatçı lara verilen ad. dekadanlı k * Dekadan olma durumu. dekagram * Bir kilonun yüzde biri, dag.

dekalitre

* On litrelik hacim ölçü birimi, dal.

dekametre * On metre uzunluğ unda bir ölçü birimi, dam. dekan

* Fakültenin yönetiminden sorumlu profesör.

dekanlı k * Dekanı n görevi. * Dekanı n makamı . dekar * On ar (1000 m²) değerinde yüzey ölçü birimi. Dekartçı * Descartes'in öğ retisi ile ilgili, kartezyen. * Descartes felsefesini benimseyen kimse. Dekartçı lı k * Descartes'in felsefesi. * Descartes'in öğ retisi, kartezyenizm. dekaster

* On metreküplük hacim ölçüsü birimi.

dekatlon

* 100 m koş usu, uzun atlama, gülle atma, yüksek atlama, 400 m koş usu, 110 m engelli koş u, disk atma, sı rı kla yüksek atlama, cirit atma, 1500 m koş uları nı içeren atletizm yarı ş ması . dekatloncu * Dekatlon yarı ş maları na katı lan atlet. deke düş mek * hileye, oyuna gelmek. deklânş ör * Bir devre kesicinin iş leyiş ini etkileyerek açı lması nıönleyen düzen. * Fotoğraf makinesinin resim çekilirken bası lan düğ mesi. deklârasyon * Bildirme, duyurma, ilân etme. * Bir konunun kamuoyuna duyurulmasıiçin yapı lan açı klama, bildiri. * Mal bildirimi. deklâre

* Bildirilmiş , ilân edilmiş .

deklâre etmek * bildirmek. * gümrüklerde vergi konusu olacak eş ya vb.yi resmî makama bildirmek. dekolte * Kolları nı n, göğ üs ve sı rtı nı n bir bölümü açı k kadı n giysisi. * Açı k. dekolte konuş mak * açı k saçı k konuş mak. dekont

* Ödenmişveya ödenecek olan hesapları n dökümü. * Kapatı lan bir hesaptan yapı lacak indirme. * Bütün indirmeler yapı ldı ktan sonra borçlu tarafı ndan ödenecek, alacaklıtarafı ndan alı nacak olan miktar. dekor

* Tiyatro, sinema ve televizyonda sahneye konulan eserin yazı ldı ğ ıyerin, çağı nı n özelliklerini belirleyen çeş itli ögelerin (perde, aksesuar vb.nin) bütünü. * Bir yere süsleme amacı yla verilen düzen. * Görünüş , manzara. dekorasyon * Dekor yapma iş i. * Bir yeri süsleme. dekoratif * Dekor olarak kullanı lan, süslemeye yarayan, süsleyici, tezyinî. * Göstermelik. dekoratör * Tiyatro, opera vb. dekorları nıtasarlayan sanatçı . *İ ç mimar. dekoratörlük * Dekoratör olma durumu. * Dekoratörün iş i ve mesleği. dekorcu * Mesleğ i dekor yapmak olan sanatçı . dekorculuk * Dekorcu olma durumu. * Dekorcunun iş i ve mesleği. dekore

* Süsleme amacı yla düzenlenmiş .

dekore etmek * (bir yere) süsleme amacı yla düzen vermek. dekovil

* Ray aralı ğ ı60 cm eninde veya daha az olan, arabalarıbuhar, hayvan veya insan gücüyle yürütülen, küçük demiryolu. dekstrin

* Niş astanı n bölünmesinden elde edilen zamklı bir madde (C6 H10 O5).

dekstroz * Niş asta ş ekeri. delâlet

* Kı lavuzluk, aracı lı k. *İ z, iş aret.

delâlet etmek * yol göstermek. * göstermek, anlatmak, demeye gelmek. * belirtmek. deldirme * Deldirmek iş i. deldirmek

* Delmek iş ini yaptı rmak. * Geçersiz hâle getirmek. delecek

* Zı mba.

delegasyon * Herhangi bir topluluğ u temsil etmekle görevli yetkili kurul. delege delegelik

* Kendisine yetki verilerek bir yere veya birinin katı na gönderilen kimse, elçi, murahhas. * Delegenin görevi, murahhaslı k.

delep delep * Parlayarak, parı l parı l. delepmek * Parlamak. delgeç delgi delgiç

* Mukavva, kâğı t, kayı ş , maden gibi ş eylerde delik açmaya yarayan araç, delecek, zı mba. * Maden, tahta, taşvb. üzerinde delik açmaya yarayan aygı t, matkap. * Ucu sivri demirli, ağ açtan tutacak yeri olan ve tütün dikmeye yarayan araç.

deli * Aklı nı yitirmişolan, aklî dengesi bozulmuşolan, mecnun. * Davranı ş larıaş ı rıve taş kı n olan (kimse), çı lgı n. * Aş ı rıderecede düş kün. * Coş kun, azgı n. deli alacası * Birbirini tutmayan parlak renklerden oluş an. deli bal

* Arı ları n zehirli çiçeklerden topladı klarıbal.

deli balta * Acı ması z, gaddar, zalim kimse. deli bayrağıaçmak *ş ı k olmak. deli bozuk * Günü gününe, sözü sözüne uymayan. deli bozukluk * Deli bozuk olma durumu. deli çı kmak * çı ldı rmak. * çok sinirlenmek. deli dana hastalı ğ ı *İ ngiltere'de büyük başhayvanlarda görülen eden bulaş ı cıve öldürücü bir hastalı k. deli dana(lar) gibi dönmek

* ne yapacağ ı nı bilemeyerek, ş aş kı nca davranmak. deli deli * Delice. deli divane * Çı lgı n, aş ı rıdeli. deli divane (âş ı k) olmak * aş ı rıderecede sevmek. deli divane olmak * mutlu olmak, bir kimseyi, bir ş eyi aş ı rıderecede sevmek. deli dolu *İ lerisini gerisini düş ünmeden davranan, rastgele konuş an, patavatsı z. deli etmek * çı lgı na çevirmek. deli fiş ek

* Deliş men ve atak.

deli fiş eklik * Deli fiş ek olma durumu. deli gibi * deliye yaraş ı r davranı ş ta, delicesine. deli gömleği * Tehlikeli ve saldı rgan delilere giydirilen kolsuz gömlek. deli güllâbicisi * Bkz. güllâbici. deli ı rmak * Akı ntı sıçok hı zlıolan ı rmak. deli kı zı n çeyizi gibi * bir arada sergilenen ve birbirine yakı ş mayan eş ya için söylenir. deli olmak * çok sevmek. * çok sinirlenmek. deli olmak iş ten değ il * güç durumlarda çaresizliği anlatı r. deli orman * Çok sı k ve gür orman. deli otu

* Turpgillerden, bahçelere süs olarak dikilen bir bitki, kuduz otu (Alyssum).

deli pösteki sayar gibi * çok karı ş ı k, çok ayrı ntı lı , sı kı cıbir iş le uğraş ma. deli Raziye gibi * delice davranı ş larda bulunan kı z veya kadı n. deli saçması * Anlamsı z, tutarsı z, delice söz.

deli saraylı(gibi) * acayip biçimde giyinenler, takı p takı ş tı ranlar için söylenir. delibaş

* Koyunlarda ve danalarda görülen tehlikeli bir hastalı k. * Huysuzluk yapan hayvan.

delice

* Davranı ş larıaş ı rı , deli gibi olan. * Delicesine. * Buğdaygillerden, genellikle buğ day tarlaları nda yetiş en, tohumu zehirli, yabanî bir bitki (Lolium temulentum). * Aş ı lanmamı şzeytin ağ acı , yabanî ağ aç. * Atmaca, ş ahin. delice doğ an * Kartallar takı mı nı n kartalgiller familyası ndan bir kuştürü (Falco subbuteo). delicesine * Aş ı rıbir biçimde. delicesine tutulmak * aş ı rıbir biçimde bağlanmak, çok sevmek. delici

* Delen, delmek iş ini yapan. * Çok etkili, etkileyici.

deliğe tı kmak * tutuklamak, hapsetmek. delik

* Dar, küçük açı klı k; dar, küçük çukur. * Delinmiş . * Ceza evi. * Küçük hayvan yuvası .

delik büyük, yama küçük * eldeki imkânlar gerekenden çok az. delik deş ik * Her yanıdeliklerle dolu. delik deş ik aramak * her yerde aramak. delik deş ik etmek * (bir canlı nı n vücudunda) bir araçla birçok yaralar, kesikler açmak. * bir ş eyin her yanı nda delikler açmak. delik deş ik olmak * (bir canlı nı n vücudunda) bir araçla birçok yaralar, kesikler oluş mak. * bir ş eyin her yanıdelinmek. delik eğ irmek * hapse girmek, tutuklanmak. delikanlı * Çocukluk çağı ndan çı kmı şgenç erkek. * Gençlere seslenme sözü olarak kullanı lı r. * Sözünün eri, dürüst, namuslu kimse.

delikanlı lı k * Delikanlıolma durumu. *İ nsanı n delikanlı olduğ u çağ . delikli

* Deliğ i veya delikleri olan. * Kevgir. * Deliklerle kaplıesnek doku ş eritlerine verilen ad. * Bir tür olta iğnesi.

delikli boncuk (veya taş ) yerde kalmaz * az çok iş e yarayan her ş eyin isteklisi bulunur. delikliler * Delikli ve sert bir kabukla kaplıbir hücreli hayvanlar takı mı . deliksiz

* Deliğ i olmayan.

deliksiz uyku * Arada hiç uyanmadan uyunulan uzun uyku. delil

*İ nsanıaradı ğıgerçeğe ulaş tı rabilecek iz, kanı t, emare. * Kanı t. * Kı lavuz, rehber.

delilenme * Delilenmek iş i veya durumu. delilenmek * Deli gibi davranmak. deliliğ e vurmak * kendini deli gibi göstermek. deliliğ i tutmak * delice davranmak. delilik

* Deli olma durumu veya delice davranı ş .

delimsirek * Çı lgı nca, delicesine. delinin eline değ nek vermek * kötülük yapabilecek bir kimsenin davranı ş ları nıkolaylaş tı rmak. delinme delinmek

deliriş delirme

* Delinmek iş i. * Delmek iş ine konu olmak. * Bir ş eyde delik oluş mak. * Çiğnemek, uymamak, aykı rı davranmak. * Delirmek iş i veya biçimi. * Delirmek iş i.

delirmek delirtme

* Deli olmak, aklı nıyitirmek, çı ldı rmak. * Delirtmek iş i.

delirtmek * Deli etmek, çı ldı rtmak. deliş men * Şı marı k ve delice tavı rlı , zı pı r. * Güçlü, hareketli, sağlam yapı lı . deliş mence * Deliş mene yakı ş ı r (biçimde) deliş men gibi. deliş menlik * Deliş men olma durumu, deliş mence davranı ş , zı pı rlı k. deliş menlik etmek * deliş mence davranmak. deliye dönmek * çok sevinmek. * çok üzülmek. deliye her gün bayram * her fı rsattan yararlanarak bayrammı şgibi davrananlara ve her ş eyi eğlenceli yönden alanlara alay yollu söylenir. delk

delme

delmek

delta

* Ovma, ovuş turma. * Sürtünme. * Delmek iş i. * Yelek. * Delinerek yapı lmı ş . * Delik açmak, delik duruma getirmek. *İ ncitmek, kı rmak. * Yunan alfabesinin dördücü harfi (D). * Bir ı rmağı n çatallanarak döküldüğu yer, çatal ağı z.

delta kası * Omuz baş ı nda bulunan üçgen biçimindeki kas. dem

dem

* Soluk, nefes. * Zaman, çağ . *İ çki. * Hazı rlanan çayı n renk ve koku bakı mı ndan istenilen durumu. * Koku. * Piş irilen yemeklerin yenecek kı vama gelmesi. * Kan.

-dem / -tem *İ simden isim türeten ek. dem çekmek * (kuş lar) uzun ve güzel ezgiler çı karmak. * içki içmek. dem dökmek * (kadı nlar) ay baş ı nda kan yitirmek. dem tutmak * bir çalgı ya baş ka bir çalgıveya sesle eş lik etmek. dem vurmak * bir ş eyden söz etmek, konu açmak. demagog

* Demagoji yapan kimse, halk avcı sı , halk dalkavuğ u.

demagogluk * Demagog olma durumu. demagoji * Bir kimsenin veya grubun duyguları nı kamçı layarak, gerçek dı ş ısözler söyleyerek onları kazanmaya çalı ş ma, halk avcı lı ğ ı . demagoji yapmak * bir kimsenin veya grubun duyguları nı kamçı layarak, gerçek dı ş ısözler söyleyerek onları kazanmaya çalı ş mak. demagojik * Demagojiye dayanan, demagoji ile ilgili. deme

* Demek iş i. * Anlam. * (halk edebiyatı nda) Ş iir. * Daha çok Alevî ş airlerin tarikatları yla ilgili konularıiş leyen ş iirlerine, kendilerince verilen ad. * Atasözü; ağ ı t.

deme (veya değ me) gitsin * anlatı lmasıgüç, anlatı lamaz. deme!

* (de'me) "gerçek mi", "yok canı m" gibi ş aş ma anlatı r.

demeç * Yetkili bir kimsenin bir konuda yayı n organları na yaptı ğ ıaçı klama, beyanat. demeç vermek * (yetkili bir kimse) bir konuda yayı n organları na açı klama yapmak, beyanat vermek. demediğ ini bı rakmamak (veya komamak) * birisi için kı rı cı , ağı r, ileri geri konuş mak. demek

* Söylemek, söz söylemek. * Ad vermek. * (bir dilde) Karş ı lı ğı olmak. * Anlamı na gelmek. * (herhangi bir) Ses çı karmak. * Herhangi bir yargı ya varmak.

* Demek kelimesi düş ünmek, oranlamak, ummak, istemek veya eriş mek gibi anlamlara da gelebilir. * (hareketin olumsuz biçimi, zı t anlamıkelimelerle kullanı ldı ğ ı nda) Şartlar ne olursa olsun bir iş i yapmak. * O hâlde, ş u hâlde. * Bir iş e kalkı ş mak, yeltenmek. demek istemek * bir düş ünceyi söylemek istemek; bir ş eyi anlatmak istemek. demek ki (demek oluyor ki) *ş u hâlde, öyle ise. demek olmak * anlamı na gelmek. demem o deme değ il * benim söylemek istediğ im o değ il. demem o deme değ il * Bkz. deme. demet

* Bağ lanarak oluş turulmuşdeste, bağlam. * Bitki veya çiçek bağlamı . * Üstün yapı lıbitkilerde öz suları n akması na yarayan, bitkiye desteklik eden damarlıveya lifli kordon. * Uzunlaması na birbirine bitiş ik olarak bir arada bulunan sinir ve kas telleri topluluğ u. * Bir atomun parçalanması ndan doğ an elektriklenmiştaneciklerin yörüngelerinden oluş an ı ş ı k topluluğ u.

demet demet * Birçok demetler durumunda bağ lanmı şolarak, deste deste, demetleme. demetçi * Demet yapan kimse. * Harman makinesini ekin demetleriyle dolduran kimse. demetçik * Demet parçası , küçük demet. demetleme * Demetlemek iş i. demetlemek * Demet yapmak, demet durumunda ayı rı p bağ lamak. demetlenme * Demetlenmek iş i. demetlenmek * Demet yapı lmak. demetletiş * Demet yaptı rmak iş i veya biçimi. demetletme * Demet yaptı rmak iş i. demetletmek * Demet yaptı rmak. demetleyiş * Demet yapmak iş i veya biçimi. demetli

* Demet biçiminde olan. demevî * Kanlı , kanıçok (insan). * Kanla ilgili. * Öfkeli, sinirli. demeye getirmek * doğ rudan doğ ruya söylemeyip dolayı sı yla anlatmak. demeye kalmamak * birden, hemen. demin

* Az önce.

demincek * Çok az önce. deminden * Demin, az önce. deminki * Biraz önceki. demir

* Atom sayı sı26 atom ağı rlı ğ ı55.847 olan, mavimtı rak esmer renkte 7,8 yoğ unluğ unda, 1510° C de eriyen, özellikle çelik, döküm ve alaş ı mlar durumunda sanayide kullanı lmaya en elveriş li element. Kı saltması Fe. * Bazınesnelerin demirden yapı lmı şparçası . * Ayakkabıtopuğ una veya ayakkabıburnuna aş ı nmayıönlemek için çakı lan, özel olarak yapı lmı şmadenden parça. * Gemilerin dalgalara, akı ntı lara kapı larak yer değ iş tirmemesi için suya atı lan, zincirle gemiye bağ lıbulunan, ucu çengelli ağı r demir araç, çapa. * Demirden yapı lmı ş . * Güçlü, kuvvetli, sert. demir ağacı *İ ki çeneklilerden, ana yurdu Avustralya olan bir evcikli veya iki evcikli bir ağaç (Casuarina). demir almak * gemi yola çı kmak için çapası nı denizden çekmek, gitmeye hazı rlanmak. * ölmek, çekip gitmek. demir atmak * (gemi) çapası nıdenize salmak. * bir kimse bir yerde uzun süre kalmak. demir bilek * Güçlü kuvvetli kimse. demir boku * Demir dı ş ı ğı , maden cürufu. demir dikeni * Toprak üzerinde yatı k olarak bulunan, çiçekleri küçük ve açı k sarırenkli, meyvesi 10 mm kadar çapı nda, boynuz ş eklinde sivri uçlara sahip bir bitki (Tribulus terrestris). demir gibi * çok sağ lam. * çok güçlü, çok kuvvetli. demir hat

* Demir yolu. demir kapı * Irmaklarda gemilerin geçmesine engel olan kayalı k yer. demir kı rı * Siyah, beyaz karı ş ı k griye yakı n renkte at donu. demir kuş * Uçak. demir oksit * Demirin hem tabiatta hem de sentetik yapı lmı şolarak görülen ve değ iş ik kimyasal değer ve renkte bulunabilen oksit biçimi. demir pası * Demirde oluş an pas. * Bu pası n renginde olan. demir perde * Sahne ile izleyicilerin bulunduğu salonu yangı n tehlikesinde birbirinden ayı ran, demirden yapı lmı şperde. demir resmi * Geminin bir limanda demirlemek için ödediğ i vergi. demir sülfat * Sülfirik asidin kimyasal formülü Fe2(SO4)3 olan demir tuzu ve bunun hidrolaş tı rı lmı şbiçimi. demir taramak * (gemi) rüzgâr veya akı ntıyüzünden çapası nısürümek. demir tavı nda dövülür * bir iş in yapı lmasıiçin uygun olan bir zaman, bir durum vardı r. demir üzerinde * demirini almı şve kalkmaya hazı r (gemi). demir yeri * Limanlarda gemilerin demir atması na ayrı lmı şyer. demir yolcu * Demir yolu görevlisi. demir yolculuk * Demir yolcunun görevi. * Demir yolu yapma ve iş letme iş i. demir yolu * Lokomotif, vagon gibi demir tekerlekli taş ı tları n yürüdüğ ü paralel iki ray döş enerek yapı lan bir tür yol, tren yolu. * Bu yolları n yönetimi. demir yumruk * Güçlü kuvvetli kimse. demirbaş * Bir yerde kullanı lan, bir yere kayı tlıolan, bir görevliden öbürüne teslim edilen dayanı klıeş ya. * Bu nitelikte olan. * Bir yerin eskisi, emektarıolan (kimse). demirbaş tan düş mek * demirbaşlistesinden çı karmak, kaydı nısilmek.

demirci

* Demir satan, demir eş ya yapan veya onaran kimse.

demirci mengenesi * Kı zgı n demiri tutmak için kullanı lan kı skaç. demircilik * Demir eş ya alı p satma veya onarma iş i. * Demircinin zanaatı . demire vurmak * birini demir zincirle bağ lamak. demirhindi * Baklagillerden, sı cak iklimlerde yetiş en bir ağ aç (Tamarindus indica). * Bu ağacı n meyvesi. * Bu meyveden yapı lan ş erbet. * Pinti, hasis. demirî

* Demir mavisi, gri.

demirkapan * Mı knatı s. Demirkazı k * Kutup Yı ldı zı . demirleblebi * Baş arı lması çok güç iş . * Baş a çı kı lmasıgüç kimse. demirleme * Demirlemek iş i. demirlemek * Kol demirini takmak, kapatmak. * (gemi) Demir atmak. * Demire vurmak. demirleş me * Demirleş mek iş i. demirleş mek * Demir durumuna gelmek. * Demir gibi sağ lam duruma gelmek. demirli

*İ çinde metal veya karı ş ı m durumunda demir bulunan. * Demir parmaklı k veya demir bir parça takı lmı şolan. * Demir atmı ş(gemi). * Bağ lanı p kalmı ş .

demirli beton * Yapı da gücü, esnekliğ i artı rmak için metal ve çimentodan yararlanma yöntemi, betonarme. Demirperde * II. Dünya Savaş ısonrası soğuk savaşdöneminde, batı lıülkelerin kendilerini doğu bloku ülkelerinden ayı ran sı nı ra ve bu ülkelere taktı kları ad. demirsiz

* Demiri bulunmayan, içinde demir olmayan. demirsizlik * Vücutta veya kanda beliren demir yetersizliğ i. demiurgos * Eflâtun felsefesinde evreni yaratan, yaratı cıtanrı . demkeş demleme

* (güvercin için) Dem çeken, güzel ses çı karan. * Demlemek iş i.

demlemek * (çayı ) Kaynar suyun içine attı ktan sonra renk ve koku vermesi için bekletmek. demlendirme * Demlendirmek iş i. demlendirme suyu * Suda veya baş ka bir sı vı da ı slatmak suretiyle yapı lan yaşekstraksiyon sı rası nda ele geçen ve suda çözünebilen maddeleri içeren sı vı . demlendirmek * Demlemek. demlenme * Demlenmek iş i. demlenmek * (çayı n) Rengi ve kokusu suya geçmek. * (pilâv için) Piş tikten sonra bir süre bekletilerek kı vama gelmek. *İ çki içmek. demli

* Demlenmiş , rengini, kokusunu, tadı nıbulmuş(çay).

demlik * Çayı n demlendiğ i kap. demode

* Modasıgeçmişolan.

demode olmak * modasıgeçmek, gözden düş mek, değ erini yitirmek. demograf * Nüfus bilimci. demografi * Nüfus bilimi. demografik * Nüfus bilimiyle ilgili. Demokles'in kı lı cı * her an gerçekleş ebilecek tehlike. demokrasi * Halkı n egemenliği temeline dayanan yönetim biçimi, el erki, demokratlı k.

demokrat * Demokrasi yanlı sı . demokratik * Demokrasiye uygun. demokratikleş me * Demokratikleş mek iş i. demokratikleş mek * Demokrasiye uygun biçime girmek. demokratikleş tirme * Demokratikleş tirmek iş i. demokratikleş tirmek * Demokrasiye uygun biçime getirmek. demokratlaş ma * Demokratlaş mak iş i. demokratlaş mak * Demokrasi ilkelerini uygulamak, demokrasiye uygun yapı yıkurmak; demokrat bir biçimde davranmak. demokratlı k * Demokrasi. demonstrasyon * Gösteri. -den bu yana * -den beri. -den yana * için. * -e kalı rsa. -den yana (olmak) * birinin tarafı nıtutmak. -den yana çı kmak * birinin yanlı sıolmak, birini tutmak. denaet

* Alçaklı k.

denden * Bir çizelgede alt alta gelen aynısöz veya söz grupları nı n birkaç kez yazı lması nı önleyerek kolaylı k sağ lamak için birinci satı rı n altı ndakiler yerine kullanı lan (") iş areti. denden iş areti * Bkz. denden. denek

* Üzerinde deney yapı lan kimse veya ş ey.

denek taş ı * Altı n, gümüşgibi madenlerin ayarı nıanlamak için, sürtüldükleri bir tür taş , mihenk. * Bir kimse veya nesnenin değ erini anlamaya yarayan ş ey. deneme

* Denemek iş i, sı nama, tecrübe.

* Son biçimi bulmamı ş , taslak durumunda olan eser. * Herhangi bir konuda yeni ve kiş isel görüş lerle bezenmişbir anlatı m içinde sunulan düz yazıtürü. deneme hayvanı * Meranı n verimi veya mera üzerinde uygulanan ı slah ve amenajman iş lemlerinin etkileri hakkı nda bilgiler edinmek amacı yla otlatı lan ve canlıağ ı rlı k artı ş ı veya süt verimi devamlış ekilde ölçülen hayvan. deneme tahtası * Üzerinde bilgisizce, tedavi, onarı m gibi iş ler yapı lan kimse veya ş ey. deneme yayı nı * Radyo, televizyon gibi haberleş me araçları nı n baş langı çta iş e alı ş mak ve daha verimli olmak üzere yaptı kları kı sa süreli yayı n. denemeci * Deneme yazarı . denemecilik * Deneme yazarlı ğı , deneme yazma iş i. denemek

* Değerini anlamak, gerekli niteliği taş ı yı p taş ı madı ğı nıbulmak için bir insanı , bir nesneyi veya bir düş ünceyi sı namak, tecrübe etmek. * Bir iş e, baş armak amacı yla baş lamak, giriş imde bulunmak, teş ebbüs etmek. denenme

* Denenmek iş i.

denenmek * Denemek iş ine konu olmak. denet

* Denetlemek iş i, teftiş . * Lâboratuvar iş lemi tamamlanmı şbir filmin herhangi bir eksiğ i olup olmadı ğ ı nıanlamak için dağı tı mcı ya verilmeden önce incelenmesi. denetçi

* Denetlemeyle görevli kimse, murakı p, kontrolör. * Gösterim odası nda filmi izleyerek görüntülerin, sesin, rengin kusursuz olup olmadı ğ ı nı , çizik vb. bulunup bulunmadı ğ ı nıinceleyen kimse. denetçilik * Denetçinin görevi. * Denetçi olma durumu, murakı plı k, kontrolörlük. denetici

* Bir iş lemin istenilen ölçülerde yürütülmesini denetim altı na alan cihaz. * Sı caklı k, bası nç veya nem değ iş melerini önleyerek bunlara iliş kin hareketin denetimini yapan alet. * Su altı ndaki bir aleti uzaktan yöneten makine.

denetilme * Denetmek iş ine konu olma. denetilmek * Denetmek iş ine konu olmak. denetim

* Denetlemek iş i, murakabe, kontrol.

denetim kurulu * Bkz. denetleme kurulu.

denetimci * Denetim iş ini yapan kimse. denetimli

* Denetlenmişolan.

denetimsiz * Denetlenmişolmayan. denetleme * Denetlemek iş i, murakabe, kontrol. denetleme kurulu * Devlet kuruluş ları nda denetim iş ini yapmakla görevli üyelerin oluş turduğu kurul, teftişkurulu. * Bir kuruluş un yasalara ve kendi amacı na uygun olarak çalı ş ı p çalı ş madı ğı nıdenetleyen kurul. denetleme raporu * Denetçi tarafı ndan hazı rlanan ve bir iş in doğ ru, usullere ve yönetime uygun olarak yapı lı p yapı lmadı ğ ı nı belirten yazı . denetleme yapmak * kontrol etmek. denetlemek * Bir iş in doğ ru ve yönetime uygun olarak yapı lı p yapı lmadı ğı nıincelemek, murakabe etmek, teftişetmek, kontrol etmek. denetlenme * Denetlenmek iş i. denetlenmek * Denetlemek iş ine konu olmak. denetleyici * Denetleyen (kimse). * Denetleyen alet. deney tecrübe.

* Bilimsel bir gerçeği göstermek, bir yasayıdoğ rulamak, bir var sayı mı kanı tlamak amacı yla yapı lan iş lem, * Deneyim, tecrübe.

deney kabı *İ çinde kimya deneyleri yapmaya yarayan özel kap. deney tüpü * Çoğ unlukla kimyasal deneylerde kullanı lan bir ucu kapalıcam boru. deneyci

* Deneycilik yanlı sıolan (kimse), ampirist.

deneycilik * Bilginin gözlem, deneme veya duyular ile elde edilebileceğ ini ileri süren geleneksel öğ reti, görgücülük, ampirizm, usçuluk karş ı tı . * Organizma ile durum veya çevre arası nda bir etkileş im olarak yaş antı ya önem veren, bilgiyi, simgelerle iletiş imi yapı lan denetimli ve yeniden düzenlenmişyaş antı biçiminde düş ünen çağ daşbir felsefe anlayı ş ı , görgücülük, ampirizm. deneyim * Tecrübe. deneyim kazanmak

* deneyimli duruma gelmek. deneyimci * Deneyimi ön plâna çı karan kimse. deneyimcilik * Deneyimcinin iş i. deneyimli * Deneyim kazanmı şolan, tecrübeli. deneyimsiz * Deneyimi olmayan, tecrübesiz. deneyimsizlik * Deneyimsiz olma durumu, tecrübesizlik. deneyiş

* Denemek iş i veya biçimi.

deneyleme * Deneylemek iş i. deneylemek * Deney yapmak. deneyli * Deneye baş vurularak yapı lan. deneysel

* Deneye dayanan, deney yoluyla olan, deneyle ilgili, tecrübî.

deneyselcilik * Gerçek bilginin ancak deney yoluyla elde edilebileceğini; bilgilerimizin varsayı ma dayanan bir nitelik taş ı dı ğı nı , gerçeğ in insan yaş antı sı nı n bir ürünü olarak düş ünülmesi gerektiğ ini; değ erler ile ahlâklı lı ğ ı n mutlak değil, toplumsal olduğ unu ileri süren öğ reti, eksperimantalizm. deneysellik * Deneyle ilgili olma durumu. deneysiz

* Deneye baş vurulmadan yapı lan.

deneyüstü * Deneyle kazanı lmasıimkânsı z, akı lla ilgili olan (bilgi). deneyüstücülük *İ nsan bilgisinin niteliğ ini ve ilkelerini akı l yoluyla çözmek amacı yla deney alanı nı n ötesine gitmeye çalı ş an anlayı ş , mütealiye, transandantalizm. * Ahlâkta belli bir gizemciliğ i savunan, Tanrı , doğ a ve insanıkaynaş tı rmaya çalı ş an Amerikan felsefe okulu, mütealiye, transandantalizm. denge

* Bir nesnenin veya bir insanı n devrilmeden durma hâli, muvazene. * Birbirini ortadan kaldı ran güçlerin sonucu olan durma hâli. * Zihinsel ve duygusal uyum, istikrar. * Bkz. toplumsal denge. * Siyasî güçlerin, yetkilerin birbirini sı nı rlayacak biçimde dağı tı lması . * Ekonomik hayatı n uyumlu düzeni. * Vücudun en küçük dayanak yüzey veya yüzeylerinde düş meden durması .

denge kalası

* Aletli jimnastik dalı nda kullanı lan ve 1.20 m yükseklikte, piramit biçiminde, iki ayak üzerinde duran 5 m uzunluğ unda, 10 cm yürüme yüzeyi olan düzgün kalastan yapı lmı şdenge aracı . denge taş ı * Omurgalı ları n özellikle de memelilerin iç kulak keseciğ inde bulunan kalsiyum tuzu. dengeci * Denge unsurunu ön plânda tutan. dengecilik * Dengeci olma durumu. dengeleme * Dengelemek iş i. dengelemek * Dengeli duruma getirmek. * Bir cismi güç katarak veya eksilterek denge durumuna getirmek. dengelenme * Dengelenmek iş i. dengelenmek * Dengesi sağlanmak. dengeleyici * Denge sağlayan, dengeleme özelliği olan. * Otomobillerde eğ ikliği veya yaylanma genliğ ini azaltmak için ş asi ve tekerleklere yerleş tirilen düzen, stabilizatör. * Bir evredeki iş lemin daha dengeli bir duruma gelmesini sağlayan alet. dengeli

* Dengesi olan, muvazeneli. * Tutum ve davranı ş ları nda uyum olan (kimse), istikrarlı . * Kurallara uygun, sı kı ntıyaratmayan.

dengeli beslenme * Sağlı k için gerekli olan besinleri belirli ölçülerde ve düzenli bir biçimde alma. dengeli kı lmak * huzura, düzene kavuş turmak. dengelik * Denge sağlayan alet. dengesi bozulmak * dik durumdan düş ecek duruma gelmek. * araları nda iliş ki bulunan ş eyler arası ndaki uyum bozulmak. dengesiz

* Dengesi olmayan, muvazenesiz. * Tutum ve davranı ş ları nda uyum olmayan (kimse), istikrarsı z.

dengesizleş tirme * Dengesizleş tirmek iş i. dengesizleş tirmek * Dengesiz duruma getirmek. dengesizlik * Bir ş eyde denge bulunmamasıdurumu. * Bir kimsenin, tutum ve davranı ş ları nda sı k sı k, beklenmedik değ iş meler olması , istikrarsı zlı k.

dengeş ik

* Dümen sisteminde yelpazenin itme merkezinin kenarı na değ il, yakı nı na konulan ek dümen.

dengi dengine * uygun olanı yla. dengine dengine * getirmek punduna getirmek. dengiyle karş ı lamak * kendisine yapı lan bir iş in karş ı lı ğ ı nıaynı değ erde işyaparak vermek. denî denilme denilmek

deniz

* Alçak, kötü, kiş iliksiz (kimse). * Denilmek iş i. * Ad verilmek. * Söylenmek, sözü edilmek. * Yer kabuğ unun çukur bölümlerini kaplayan, birbiriyle bağ lantı lı , tuzlu su kütlesi. * Bu su kütlesinin belirli bir parçası . * (denizde) Dalga olma durumu. * Genişalan. * Sı nı rsı z geniş lik, çokluk, yoğunluk. * Aydaki düzlükler.

deniz akı ntı sı * Deniz suyunun bazıetkilerle belirli bir yönde yer değ iş tirmesi. deniz altı * Deniz altı nda bulunan. * Deniz altı nda yapı lan. * Dalgalara karş ıaçı k. deniz ataş esi * Büyük elçiliklerde görev yapan deniz kuvvetlerine bağ lıaskerî üst düzey görevlisi. deniz aygı rı * Denizlerde yaş ayan bir tür vahş î hayvan. deniz aynası * Denizin dibini açı k ve seçik görebilmek için özel olarak yapı lmı şcam, alet. deniz basması * Çöken bir kara parçası na deniz suları nı n dolması . deniz bilimci * Deniz bilimi ile uğraş an kimse. deniz bilimi * Ana deniz bilimi, oş inografi. deniz bindirmek * denizde birden fı rtı na çı kmak. deniz buzu * Kutuplara yakı n yerlerde soğ uk havanı n etkisiyle denizlerin üstünde oluş an buz.

deniz çı kmak * denizde fı rtı na olmak. deniz çulluğu * Kı yıbölgelerinde yaş ayan bir tür çulluk. deniz depremi * Deprem merkezi denizin dibinde odaklaş an bir tür yer sarsı ntı sı . deniz durmak (veya düş mek) * denizdeki fı rtı na geçmek. deniz feneri * Kı yı ları n tehlikeli yerlerinde, bazıkaya ve adacı kları n üzerinde geceleri deniz taş ı tları na yol gösteren, tepesinde güçlü bir ı ş ı k kaynağıolan fener. deniz geçiş i * Gaz boru hattı nı n denize girmesi durumunda, kı yış eridinden belli bir derinlikteki kesimden öteye hattı n deniz altı nda kalan kı smı . deniz hamamı * Plâj. deniz haritası * Denizlerin oluş um ve konumları nı değ iş ik renk ve çizgilerle gösteren harita. deniz hukuku * Devletler hukukunda denizin türlü bölümlerinin durumunu düzenleyen ve devletlerin bu bölümler üzerindeki yetkilerini belirten antlaş ma, gelenek vb. niteliğ indeki kuralları n bütünü. deniz iklimi * Denizlerde, adalarda, yüksek enlemlerde görülen ve sı caklı k oynamaları az olan iklim. deniz kaplumbağ aları * Denizde yaş ayan, ayaklarıyüzgeç biçimindeki bütün kaplumbağ alara verilen ad. deniz kaplumbağ ası * Denizlerde yaş ayan ve ayakları nı yüzgeç gibi kullanan bir deniz hayvanı . deniz kazı * Akbaş . deniz kı rlangı cı * Balı kçı n. deniz kı zı * Denize yakı n kayalı klar üzerinde ş arkısöyleyen, baş ıve göğsü kadı n biçiminde, belden aş ağı sıbalı k kuyruklu doğ aüstü yaratı k. deniz kulağ ı * Açı k denizden bir kum setiyle ayrı lmı şveya kı yıdilinin geliş mesiyle göl biçimini almı ş , sı ğkoy veya körfez, lâgün. deniz kuvvetleri * Bir ülkeyi denizden gelecek saldı rı lara karş ıkorumak için kurulan askerî kuruluş lar. deniz marulu * Sı ğsularda bulunan, ince levhaya benzeyen yaprakları olan yeş il su yosunu (Ulva lactuca). deniz mavisi * Deniz renginde koyuca mavi.

deniz menekş esi * Çan çiçeğinin bir türü. deniz mili * 1852 m olan uzunluk ölçüsü birimi. deniz motoru * Deniz yolları nda yolcu taş ı maya yarayan pervaneli ve patenli motorlu gemi. deniz otobüsü * Tepkili motorlarısayesinde, özel hava yastı klarıüzerinde hı z kazanan ve suya temas etmeden hı zla seyreden, yolcuları nı kapalımekân içerisinde taş ı yan bir deniz taş ı tı . deniz ördeği * Fı rtı na kuş u. deniz örümceğ i * En büyük yengeç türü (Maja squinado). deniz pı rasası * Denizlerde yetiş en bir tür yosun. deniz piyadesi * Çı karma harekâtı nda kı yı ya ulaş acak tarzda eğ itilen deniz kuvvetlerine özgü sı nı f. deniz rezenesi * Maydanozgillerden, deniz kumsalları nda bol olarak yetiş en, ı tı rlıbir bitki (Crithmum maritimum). deniz sarmaş ı ğı * Çok yı llı k, sürünücü, beyaz sütlü ve otsu bir bitki (Convolvulus soldanella). deniz seviyesi * Kara ile denizlerin birleş tiğ i ve yüksekliğin 0 olarak kabul edildiği nokta. deniz suyu * Birleş iminde sudan baş ka değ iş ik tuzlar ve gazlar bulunan su. deniz tavş ancı lı * Balı k kartalı . deniz tutmak * deniz taş ı tları nda sallantı dan etkilenmek. deniz tutması * Gemide dalgaları n etkisiyle sallantı ları n yarattı ğırahatsı zlı k. deniz uçağ ı * Su üzerinden havalanabilecek ve uçuş tan sonra yine su üzerine inebilecek ş ekilde düzenlenmişhava taş ı tı . deniz üssü * Stratejik bölgelerde deniz kuvvetlerinin askerî harekâtlarıyönettiğ i ve birimlerini konuş landı rdı ğ ıaskerî merkez. deniz üzümü * 1-2 m yükseklikte, dik dallı , dallarıyeş il renkli, yapraklarıpulsu ve kı n hâlinde dallarısarmı ş , çalı görünüş ünde, meyvesi bezelye büyüklüğ ünde, kı rmı zı ve nadiren sarırenkli, çok yı llı k bir bitki (Ephedromajor). deniz yeli *İ mbat. deniz yı lanı

* Yı lanlar takı mı ndan çok zehirli, kürek biçiminde yassıkuyruklu, Hint ve Pasifik okyanusları nda yaş ayan bir hayvan (Hydrophis). deniz yolu * Deniz taş ı tları nı n izlemeye zorunlu olduklarıyol. deniz yolu ile * denizden, deniz taş ı tlarıile. deniz yolu ulaş ı mı * Liman ve iskeleler arası nda deniz taş ı tları yla yapı lan taş ı ma iş i. deniz yosunu * Denizlerde biten ve genellikle kı yı larda ve kayalı klarda yoğun olarak görülen bitki türü. denizalası * Kemikli balı klar takı mı nı n alabalı kgiller familyası ndan denizlerde yaş ayan bir balı k türü (Salmo trutta marina). denizaltı * Deniz yüzeyinin altı nda ve üstünde yol alabilen savaşgemisi, tahtelbahir. denizaltı cı * Denizaltı larda görevli kimse. denizaltı cı lı k * Denizaltı cı olma durumu. denizanası * Selenterelerden, yassıbir diske benzeyen, saydam, serbestçe yüzebilen deniz hayvanı , medüz. denizaslanı * Amerika'nı n kuzeybatıkı yı ları nda yaş ayan ve sı k renk değ iş tiren etçil bir memeli türü. denizaş ı rı * Denizlerin ötesinde bulunan. denizatı * Baş ıat baş ı na benzeyen, suda dik duran, kuyruk yüzgeci olmayan, 10-15 cm boyunda bir deniz hayvanı (Hippocampus hippocampus). denizayı sı * 1,5-2 m boyunda, uzun ve yumuş ak tüylü postu beğenilen, bitkiyle beslenen bir deniz memelisi (Arctocephalus ursinus). denizci

* Denizle ilgili iş lerde çalı ş an kimse. * Deniz askeri. * Deniz sporları yla uğ raş an kimse.

denizcilik * Denizlerde sefer yapma iş i. * Denizle, gemi iş letmesiyle ilgili meslek. * Deniz sporculuğ u. denizçakı sı * Yumuş akça. denizde kum, onda para * çok paralıkimse. denizdeki balı ğı n karada komisyonculuğ unu yapmak

* gerçekte bulunmayan bir konu üzerinde varmı şgibi savunuculuğ unu yapmak, hayalî konularda gereksiz söz söylemek. denizden (veya denizi) geçip çayda boğ ulmak * büyük güçlükleri yenmiş ken önemsiz bir sebeple baş arı sı zlı ğ a uğ ramak. denizden çı kmı şbalı ğ a dönmek * Bkz. sudan çı kmı şbalı ğa dönmek. denize açı lmak * kı yı dan çok uzaklaş mak. denize çı kmak * gezi veya av için kı yı dan ayrı lmak. denize dökmek * düş manıdenize kadar sürüp yok etmek. denize düş en yı lana sarı lı r * güç bir duruma düş enlerin bundan kurtulmak için her türlü çareye baş vurmaları olağ andı r. denize indirmek * denizde kullanı lacak, genellikle yeni yapı lan bir aracıkı zaklar yardı mı yla karadan suya salı vermek. denizgergedanı * Balinagillerden, 8-10 m boyunda, erkeğ inin üst çenesinde iki uzun dişbulunan bir deniz memelisi (Monodon monoceros). denizgülü * Mercanlar sı nı fı ndan dokunaçlarıkı sa bir tür hayvan (Actinia). denizgüzeli * Bkz. sarı ağ ı z. denizhı yarı * Deniz hı yarları ndan, boyu 25 cm kadar olabilen, yuvarlak ve yumuş ak vücutlu derisi dikenli bir hayvan (Holothurion). denizhı yarları * Örnek hayvanıdenizhı yarıolan derisi dikenliler sı nı fı (Holothurion). denizı sı rganları * Salgı ladı klarısı vı larla insan derisinde ı sı rgan etkisi uyandı ran, iri medüzleri içine alan selentereler sı nı fı . denizibiğ i * Bkz. deniz rezenesi. deniziğnesi * Yuvarlak somaklı , vücudu ince ve uzun bir deniz balı ğ ı(Syngnathus acus). denizineğ i * Amerika ve Afrika'nı n tropikal kı yısuları nda yaş ayan, 2-3 m boyunda deniz memelisi (Hydrodamalis gigas). denizkadayı fı * Esmer su yosunları ndan bir deniz bitkisi (Alaria esculenta). denizkedisi * Tüm baş lı lar takı mı ndan, vücudu ince uzun, büyük baş lı , derin ve büyük denizlerde yaş ayan bir balı k (Chimaera monstrosa). denizkestanesi

* Hareket edebilen dikenlerle örtülü, yuvarlak kalker kabuklu, derisi dikenlilerden bir yumuş akça (Echinus esculentus). denizkı zı * Solunumlarıhem akciğerlerle, hem solungaçlarla olan, arka üyeleri olmayan, otçul amfibyumlar sı nı fı ndan bir hayvan. denizkozalağ ı * Konik biçimli kabuğ unda bir yarı k bulunan karı ndan bacaklıyumuş akça (Conus). denizköpüğ ü * Lüle taş ı . denizkulağ ı * Yassıkabuklu, içi sedefli, 10 cm uzunluğ unda bir deniz yumuş akçası(Haliotis). denizkurdu * Deneyimli, eski denizci, usta denizci. denizlâleleri * Vücutlarıbir sapla deniz dibine bağlıveya serbest olabilen beşveya daha fazla kollu, toplu durumda yaş ayan derisi dikenlilerden bir sı nı f. denizlik

* Kayı klarda bordayıaş an dalgaları n içeriye girmesine engel olan eğik tahta. * Pencerelerin altı nda, içte ve dı ş ta yapı larak suları n duvar içine sı zması nı veya duvar yüzeyinde yayı lması nı önleyen eğ ik bölüm. * Denize girerken kullanı lan kadı n mayosu. denizmaymunu * Denizkedisi. denizpalamudu * Kı yıkayaları nı n üzerinde yapı ş ı k olarak yaş ayan, beyaz kalkerli plâkalarla çevrili, koni biçiminde, küçük, kabuklu bir böcek (Balanus). denizpelidi * Bir tür deniz böceği. denizş akayı ğ ı * Kayalı klara yapı ş ı k olarak yaş ayan, dokunaçlarıçok ve uzun, güzel renkli bir polip türü (Anemonia actinia). denizş akayı kları * Deniz ş akayı kları nıiçine alan selentereler alt sı nı fı . deniztarağı *İ ki çenetli kabuklu bir yumuş akça türü (Pecten). deniztavş anı * Ağı z dokunaçlarıgenişve etli, uzun, çı plak vücutlu deniz yumuş akçası (Cyclopterus lumpus). deniztilkisi * Saban balı ğ ı . denizyı ldı zı * Denizyı ldı zları ndan, yı ldı z biçiminde beşkolu olan, kayalı klar üzerinde yaş ayan derisi dikenli bir hayvan (Aster). denizyı ldı zları * Örnek hayvanıdenizyı ldı zıolan derisi dikenliler sı nı fı . denk

* Yük hayvanları nı n sağve soluna konulan iki yük parçası ndan her biri. * Yatak, yorgan, kumaşgibi eş yanı n sarı lı p bağlanması yla oluş an yük, balya. * Ağı rlı k bakı mı ndan eş it olan. * Uygun, nitelik yönünden eş it. * Destekleri paralel, yönleri aynı ,ş iddetleri eş it bulunan güçler. denk düş mek * uygun olmak, fı rsat olmak. denk gelmek * uygun düş mek, uygun gelmek. * rast gelmek, rastlamak. denk getirmek * uygun düş ürmek, rastlatmak. denk küme * Bire bir eş lenebilen, eleman sayı larıeş it küme. denk yapmak * denk durumuna getirmek. denkçi * Denk iş leri ile uğraş an veya denk yapan kimse. denkçilik-ği * Denkçi olma durumu. denklem

*İ çinde yer alan bazıniceliklere ancak uygun bir değer verildiğ i zaman sağlanabilen eş itlik, muadele. * Bir yanı nda olaya giren çeş itli maddelerin formülleri, öteki yanı nda da tepkime sonucu oluş an yeni maddelerin formülleri bulunan eş itlik. denkleme * Denklemek iş i. denklemek * Denk duruma getirmek. denklemler sistemi *İ ki veya daha çok denklemden oluş an ve hepsinin birlikte ortak çözümü istenen takı m. denklenmek * Denk yapı lmak. denkleş me * Denkleş mek durumu. denkleş mek * Birbirine denk olmak, denk duruma gelmek. denkleş tirici * Denkleş tirme iş lemini sağlayan. denkleş tirme * Denkleş tirmek iş i. denkleş tirmek * Denk duruma gelmesini sağlamak. * Gereken miktarısağ lamak. denklik

* Denk olma durumu, eş itlik, müsavat. denktaş * Denk, eş it, küfüv. denkteş denli denli

* Bkz. denktaş . * "Kadar" anlamı nda üstünlük derecesini belirtir. * Ağı r baş lı , sözleri ve davranı ş larıölçülü olan (kimse).

denli densiz söz söylemek * uygunsuz, yakı ş ı ksı z ve saygı sı z sözler söylemek. denlilik denme denmek

* Denli olma durumu. * Denmek, denilmek iş i. * Ad verilmek. * Söylenmek, sözü edilmek.

densimetre * Bitkilerin dı şkı sı mlarıile toprak üzerinde kapladı klarıalanıçeş itli büyüklüklerdeki halkalar yardı mıile ölçen bir alet. densiz

* Yakı ş ı ksı z ve saygı sı zca davranan.

densizlenme * Densizleş mek durumu. densizlenmek * Densizlik etmek. densizleş me * Densizleş mek iş i. densizleş mek * Yakı ş ı ksı z ve saygı sı zca davranı r duruma gelmek. densizlik * Densiz olma durumu, densizce davranı ş . densizlik etmek * densiz bir davranı ş ta bulunmak. denş irme

* Denş irmek iş i.

denş irmek * Bir ş eyin yapı sı nıveya niteliğ ini bozmak, tağ yir etmek. deontoloji * Ödev bilgisi. depar

* Çı kı ş . depara geçmek * koş uya veya yarı ş a hı zla baş lamak. depara kalkmak * koş u veya yarı şiçinde birdenbire hı z artı rmak. departman * Bir işyeri, okul veya üniversitenin herhangi bir bilim ve uzmanlı k dalı nda eğ itim sağlayan alt birimlerinden her biri, bölüm. depderin

* Çok derin.

deplâsman * Spor takı mları nı n kendi ş ehirleri dı ş ı nda maç yapmaya gitmesi. deplâsmana gitmek (veya çı kmak) * (spor takı mları ) kendi ş ehirleri dı ş ı nda maç yapmaya gitmek. depo

* Korunmak, saklanmak veya gerektiğ inde kullanı lmak için bir ş eyin konulduğ u yer. * Bir malı n toptan satı ldı ğ ıve çokça bulunduğu yer. * Ordu malları nı n saklandı ğı , bakı mları nı n yapı ldı ğ ıyer.

depo etmek * yı ğ mak, biriktirrnek. depocu

* Depoya bakan kimse.

depoculuk * Depocunun yaptı ğ ıiş . depolama * Depolamak iş i. * Bellek cihazı na verinin yerleş tirilmesi veya saklanması . depolamak * Depo etmek, biriktirmek. * Bir bellek cihazı na veriyi yerleş tirmek veya saklamak. depolanma * Depolanmak durumu. depolanmak * Depolamak iş i yapı lmak. depozit depozito deppoy

* Bir taahhüt sı rası nda yatı rı lan güvence veya bağlanma parası . * Bkz. depozit. * Bkz. debboy.

deprem * Yer kabuğ unun derin katmanları nı n kı rı lı p yer değ iş tirmesi veya yanardağ ları n püskürme durumuna geçmesi yüzünden oluş an sarsı ntı , yer sarsı ntı sı , hareket, zelzele.

deprem bilimci * Deprem bilimiyle uğraş an kimse. deprem bilimi * Depremleri, yer hareketlerini inceleyen bilim, sismoloji. deprem bölgesi * Depremlerin sı k sı k oluş tuğu, gevş ek ve kı rı k yer altı kuş ağ ı . deprem kuş ağ ı * Depremlerin oluş tuğ u aynıdüzlemde yer alan bölgeler. deprem merkezi * Depremin oluş tuğu odak nokta ve yayı ldı ğ ıyer. depremçizer * Depremleri yazan cihaz, sismograf. depremyazar * Depremlerin yerini, süresini, ş iddetini tespit eden çok duyarlıcihaz, sismograf. depremzede * Depremde zarar görmüşinsan. deprenme * Deprenmek iş i. deprenmek * Kı mı ldamak, hareket etmek, sarsı lmak. depresyon * Ruhî çöküntü. depreş me * Depreş mek durumu. depreş mek * Yeniden ortaya çı kmak, nüksetmek. depreş tirme * Depreş tirmek iş i. depreş tirmek * Depreş mesine sebep olmak. der demez * hemen, o sı rada. der oğlu der * bir ş eyin sürekli söylendiğini anlatı r. derakap

* Hemen arkası ndan, hemencecik, derhal.

derbeder * Yaş ayı ş ıve davranı ş ıdüzensiz (kimse). derbederlik * Derbeder olma durumu. derbent

*İ ki dağarası ndaki geçit yeri, boğ az.

* Sı nı rlarda bulunan küçük kale. derç * Alma, toplama. * Kaydetmek (almak, toplamak). derde derman olmak * soruna çözüm bulmak, sı kı ntı yı geçirmeye çare göstermek. derdest

* Yakalama, tutma, ele geçirme.

derdest etmek * yakalamak, tutmak, ele geçirmek. derdi baş ı ndan aş kı n olmak * aş ı rıderecede meş gul olmak birçok sorunu bulunmak. derdi günü * çok ilgilenilen, çok düş ünülen, uğraş ı lan (ş ey). derdi veren devası nı da verir * her sı kı ntı nı n, üzüntünün bir çaresi vardı r. derdine deva bulunmak * sı kı ntı yıhalletmek, atlatmak, çaresizliğ i yenmek. derdine düş mek * yapı lması gereken bir ş eyi gerçekleş tirmenin yolları nıaramak. derdine yanmak * kendi durumuna üzülmek. derdini çekmek * üzüntüsüne katlanmak. derdini deş mek (veya depreş tirmek) * derdini hatı rlatı p yeniden üzülmesine yol açmak. derdini dökmek * derdini, sı kı ntı ları nı ayrı ntı lıolarak anlatmak. derdini Marko Paş aya anlat * yakı nmanı dinleyecek kimse yok. derdini söylemeyen derman bulamaz * insan sı kı ntı sı nıbaş kası na açı klayarak giderebilir. dere

* Genellikle yazı n kuruyan küçük akarsu ve bunları n yatağı . *İ ki dağarası ndaki uzun çukur. * Damlarda yağ mur suları nıtoplayarak oluğa veren çinko veya kiremit yol.

dere gibi akmak * vücudun bir yerinden çok kan akmak veya bir savaş ta çok kiş i yaralanarak ölmek. dere tepe

*İ niş li çı kı ş lı(yer).

dere tepe düz gitmek * "engelleri aş arak gitmek" anlamı nda bir tekerleme.

derebeyi

* Toprakları nıderebeylik düzenine göre yöneten kimse. * Zorba.

derebeylik * Derebeyi olma durumu. * Özellikle BatıAvrupa'da toprağ ıve üzerinde yaş ayan köylüleri tek bir kimsenin malısayan Orta Çağsiyasî düzeni, feodalite. * Derebeyi yönetimindeki bölge. derece * Bir süreç içindeki durumlardan her biri, basamak, aş ama, rütbe, mertebe. * Ölçü aletlerinin ölçeğinde belirtilmişbulunan baş lı ca bölümlerden her biri. * Bir çözeltinin yoğunluğ unu ölçmede kullanı lan birim. * Bir çemberin 360'ta birine eş it olan açıbirimi. * Sı caklı kölçer, termometre. * Denli, kadar. * Sporda baş arıgösterme. derece almak * baş arı göstererek ödül kazanmak. derece derece * Azar azar, yavaşyavaş , tedricen. * Farklıfarklı , değiş ik. dereceleme * Derecelemek iş i. derecelemek * Derecelere ayı rmak. derecelendirilme * Derecelendirilmek iş i. derecelendirilmek * Derecelendirmek iş i yapı lmak. derecelendirme * Derecelendirmek iş i. derecelendirmek * Derecelemek iş i yapı lmak. dereceli

derecesiz

derecik

* Derecesi olan. * Derecelere ayrı lmı ş , kademeli. * Derecesi olmayan. * Çok fazla. * Küçük dere.

dereden tepeden konuş mak * geliş igüzel konuş mak, rastgele konular üzerinde konuş mak. dereke * Aş ağ ıderece. dereotu

* Maydanozgillerden, ince yapraklı , bazı yemeklere konulan güzel kokulu bir bitki (Anethum). dereyi görmeden paçaları sı vamak * gerektiğinden çok önce veya henüz ortada hiçbir ş ey yokken hazı rlanmaya kalkı ş mak. dergâh dergi dergicilik

* Tarikattan olanları n barı ndı kları , ibadet ve törenler yaptı klarıyer, tekke. * Siyaset, edebiyat, teknik gibi konularıinceleyen ve belirli aralı klarla çı kan süreli yayı n, mecmua. * Dergi yayı mlama iş i.

derhal * Hemen çabucak. deri

deri

*İ nsan ve hayvan vücudunu kaplayan tüy, kı l veya pulla kaplıörtü. *İ ş lenerek kullanı lı r duruma getirilmişhayvan derisi. * Bu deriden yapı lmı ş . * Soyulmadan yenen yemiş lerin ince kabuğ u veya soyulan yemiş lerde kabuk altı ndaki zar. * Toplantı , düğün. * Pazar veya panayı r kurulan gün, dernek.

deri altı * Derinin altı nda bulunan. derici * Dericilik yapan kimse. dericilik

derili derilme derilmek

* Belirli bir amaçla kullanmak için hayvan derisini iş leme. * Deri alı p satma iş i. * Derisi olan, deri ile kaplanmı şolan. * Derilmek iş i. * Dermek iş ine konu olmak.

derim evi * Kafes biçiminde tahtadan yapı lmı şportatif ev. * Keçeden yapı lmı şçadı r. derin * Dibi yüzeyinden veya ağ zı ndan uzak olan. * Yüzeyden içeri inen. * Kendi türünde çok geliş miş , en ileri durumda olan. * Yoğun. * Uzun süren. * Ayrı ntı ya önem verilerek hazı rlanan. * Çok içten gelen. * Dip. derin derin * Derin olarak.

derin derin düş ünmek * üzüntülü düş ünceye dalmak. * çok fazla düş ünmek. derin dondurucu * Buzdolabı nda besinleri bozulmadan uzun süre saklayacak bölüm. derin soğutma * Derin soğutucu üretimi tekniği. derin soğutucu * Buzdolabıdüzeni içinde çok yüksek soğ utucu özelliğ i olan bir tür buzdolabı . derin uyku * Uyanı lmasıgüç uyku, ağı r uyku. derince derinden

* Biraz derin. * En ince ayrı ntı sı na kadar, etraflı ca. * Pek belli olmayan uzak bir yerden. *İ çten.

derinden derine * Uzaklardan. * En iyi biçimde, en ince ayrı ntı ları na kadar. derinlemesine * Çok ayrı ntı lıolarak. derinleş me * Derinleş mek durumu. derinleş mek * Derin duruma gelmek. * Bir konuda köklü, sağlam bilgi edinmek, bilgisini geniş letmek. * Ses kaynağ ıuzaklaş arak az duyulur duruma gelmek. derinleş tirme * Derinleş tirmek durumu, tamik. derinleş tirmek * Derin duruma getirmek. * Ayrı ntı ları na kadar incelemek, derinliğ ine incelemek. derinletme * Derinletmek iş i. derinletmek * Derin duruma getirmek. derinliğ ine * Derin olarak, derinlemesine. derinlik

* Bir ş eyin dip tarafı nı n yüzeye, ağ ı za olan uzaklı ğı . * Bir cismin en ve boy dı ş ı ndaki üçüncü boyutu. * Bulunulan yere göre uzakta olan yer. * Özüne inerek ayrı ntı ları yla kavrama gücü. * Varlı ğı n içi, özü.

* Varlı ğı ortaya çı karı lamamı ş , kanı tlanamamı şş ey. * Yanaş ı k veya dağı nı k düzende bulunan bir birliğ in en ileride olan kı smı nı n baş ı ndan, en geride bulunan kı smı nı n sonuna kadar olan uzaklı k. * Borsada az sayı da hisse senedinin el değ iş tirmesi. derinlik kayaçları * Yer kabuğ unun derinlerinde, büyük kütleler biçiminde katı laş mı şmagma kayaçları . derinlik ölçümü * Deniz derinliğ inin veya yüksekliğinin özel bir aletle belirlenmesi iş lemi. derinlikölçer * Denizin derinliğini ölçmeye yarayan alet. derinti * Toplantı . * Geliş igüzel toplanmı şeş ya. *İ nsan kalabalı ğı , güruh. derisi dikenliler * Beş li bakı ş ı mlıdenizkestaneleri denizhı yarları , denizyı ldı zlarıdeniz yı lanları ve denizlâlelerini içine alan deniz hayvanlarıdalı . derisi kemiklerine yapı ş mak * çok zayı flamak. derisine sı ğ maz * çok kibirli. derisini yüzmek * derisini soymak, sı yı rmak. * birinin bütün varlı ğ ı nıelinden almak. * iş kence ederek öldürmek. deriş ik * Deriş mişolan, mütemerkiz, müteksif, konsantre, seyreltik karş ı tı . deriş iklik deriş me

deriş mek

* Deriş ik olma durumu. * Deriş mek durumu. * Bir cismin, birleş imindeki suyu yitirerek daha koyu kı vama gelmesi, konsantrasyon. * Bir nokta dolayı nda toplanmak, temerküz etmek. * Bir sı vı , içindeki su veya sı vımiktarıazalarak koyulaş mak, tekâsüf etmek.

derivasyon * Yatağı nıdeğ iş tirme. derk

* Anlama, kavrama.

derk etmek * anlamak, kavramak. derken

* dendiğ i hâlde. * tam o sı rada. * diye davranı rken. * diye düş ünürken.

derken derkenar

* Bkz. demek. * (yazı da) Sayfa kenarı na kaydedilen yazı , çı kma.

derkenar etmek * bir kitabı n sayfaları nı n veya yazı nı n kenarı na not düş mek. derlem * Koleksiyon. derlemci

* Koleksiyoncu.

derlemcilik * Koleksiyonculuk. derleme

derlemek

derlenme

* Derlemek iş i, tedvin. * Seçilip toplanmı ş . * Seçme yaparak toplamak, bir araya getirmek, tedvin etmek. * Düzgün bir biçimde toplamak. * Derlenmek iş i.

derlenmek * Derlemek iş i yapı lmak, toplanmak, düzene girmek. derleyici

* Derleme yapan kimse.

derleyicilik * Derleyicinin yaptı ğıiş . derleyip toplamak (veya toparlamak) * dağ ı nı k olan ş eyleri bir araya getirip düzenlemek, düzene sokmak. derli toplu * Düzenli, dağ ı nı k olmayan, düzen verilmiş . * Düzenli bir biçimde. derman * Güç, takat, mecal. *İ lâç. * Çı kar yol, çare. dermanıkesilmek (veya dermandan kesilmek) * yorgunluktan güçsüzleş mek. dermansı z * Gücü kalmamı ş , bitkin. dermansı zlaş ma * Dermansı zlaş mak iş i. dermansı zlaş mak * Gücü kalmamak, güçsüz duruma gelmek, güçsüzleş mek.

dermansı zlı k * Güçsüzlük, bitkinlik, zafiyet. dermatit

* Deride görülen her çeş it iltihaplı hastalı k.

dermatolog * Deri hastalı klarıuzmanı , cildiyeci. dermatoloji * Deri hastalı klarıile ilgili hekimlik dalı , cildiye. derme

* Dermek iş i. * Aynıtürden bir araya getirilmişş eylerin hepsi, koleksiyon.

derme çatma * Geliş igüzel toplanmı ş , araları nda uygunluk bulunmayan. * Değersiz gereçlerle özensiz olarak yapı lmı ş . * Önemsiz, değersiz. dermek * Derlemek, toplamak, devş irmek. dermeyan * Ortada, ortaya konmuş . dermeyan etmek * bir düş ünce ileri sürmek, ortaya koymak. dermit

* Bkz. dermatit.

dernek * Toplantı , düğün. * Pazar veya panayı r kurulan gün, deri. * Belirli ve ortak bir amacıgerçekleş tirmek için kurulan yasal topluluk, cemiyet. dernek kurmak * dernek oluş turmak. dernekçi * Dernek üyesi olan. * Bir derneğ e çok bağlıolan. dernekçilik * Bir dernekten yana olma, bir derneğ e çok bağlıolma. dernekleş me * Dernekleş mek iş i. dernekleş mek * Dernek kurmak. derneş ik

* Derli toplu, düzenli.

derpiş * Öngörme, göz önünde tutma, aklı ndan geçirme. derpişetmek

* öngörmek, göz önünde tutmak, aklı ndan geçirmek. derrace * Bisiklet. ders

* Bir konuda öğretmenin öğ renciye sı nı fta, belirli bir sürede verdiği bilgi. * Bu bilgi aktarı mıiçin ayrı lan süre. * Öğrencinin öğ renmek zorunda olduğ u bilgi. * Bir olayı n bellekte bı raktı ğı öğ retici iz, öğ üt, ibret.

ders almak * (bir konu üzerinde bir öğ renci) yetkili bir kimseden bilgi edinmek. * bir olaydan tecrübe kazanmak, ibret almak. ders çalı ş mak * ders yapmak. ders dı ş ı * Ders süresinin dı ş ı nda. ders görmek * Bkz. ders almak. ders içi

* Ders süresinde.

ders olmak * (bir olay), tecrübe kazandı rmak, öğ retici örnek olmak, ibret olmak. ders vermek * öğretmek, yetiş tirmek. * azarlamak, sert davranmak, sert bir karş ı lı kla yola getirmek. ders yapmak * Bkz. öğretim yapmak. dershane

* Öğrencilerin, bir öğ retmenin gözetimi altı nda, anlatma, araş tı rma, küme çalı ş masıgibi yollarla ve türlü eğ itim araç ve gereçlerinden de yararlanarak ders yaptı klarıyer, derslik, sı nı f. * Okul dı ş ı nda para ile ders veren kuruluş . dershaneci * Dershane iş leten kimse. dershanecilik * Dershane iş letmeciliği. dersiam

* Osmanlı lar döneminde müderrislerin camilerde verdikleri ders. * Osmanlı larda camilerde ders veren müderrislerin unvanı .

dersiz topsuz * Düzensiz, karmakarı ş ı k. derslik

* Sı nı f, dershane.

dert * Üzüntü. * Hastalı k; ağ rı . * Sorun, kaygı .

* Ur. dert anlatmak * derdini dökmek. dert babası * Herkesin derdini, rahatlı kla, çekinmeden veya bir çözüm yolu bulabilir ümidiyle açı klayı p anlattı ğ ıkimse. dert değ il * önemsemeye, üzülmeye değ mez!. dert dökmek * sı kı ntı ları nıbir bir anlatmak, dile getirmek. dert edinmek (veya etmek) * bir sorunu veya durumu üzüntü konusu yapmak. dert eğ irmek * içinden çı kı lmasıgüç bir sorunla uğraş mak zorunda kalmak. dert küpü * Sorunları , sı kı ntı larıçok olan kimse. dert olmak (veya kesilmek) * (bir kimse veya olay için) sı kı ntıvermek. dert ortağ ı * Aynıderdin sı kı ntı sıiçinde bulunanlardan her biri. * Bir kimsenin derdini anlattı ğ ı , derdini paylaş tı ğıdostu. dert sahibi * Üzüntüsü, sorunu olan. * Hastalı klı . dert yanmak * derdini sı zlanarak anlatmak. dertlenme * Dertlenmek durumu. dertlenmek * Üzüntüye kapı lmak, dertli duruma gelmek, kaygı lanmak. dertleş me * Dertleş mek durumu. dertleş mek * Karş ı lı klıdertlerini anlatmak. dertli dertlilik dertop

* Derdi olan. * Dertli olma durumu. * Bir araya getirilerek, büzülerek.

dertop etmek * bir araya getirmek, toparlamak. dertsiz

* Derdi olmayan. dertsiz baş ı nı derde sokmak * bir derdi yokken gereksiz yere üzüntü veren bir iş e giriş mek. dertsizlik deruhte

* Dertsiz olma durumu. * Üzerine alma, üstlenme.

deruhte etmek * üstlenmek. derun *İ ç, içeri, öz. * Gönül, yürek, ruh. derunî *İ çle ilgili, içten. derviş

* Bir tarikata girmiş , onun yasa ve törelerine bağ lıkimse, alp eren. * Alçak gönüllü ve her ş eyi hoşgören kimse. * Yoksulluğ u, çilekeş liğ i benimsemişkimse. * Kı rlangı ç balı ğ ı nı n pek küçüğ ü.

derviş ane * Dervişgibi, derviş e yakı ş an biçimde. derviş çe * Derviş e yakı ş ı r (biçimde), dervişgibi; hoş görülü. derviş in fikri ne ise zikri de odur * insan, önem verip düş ündüğü ş eyi konuş maktan kendini alamaz. derviş lik derya

* Dervişolma durumu. * Deniz. * Bilgili kimse. * Bir ş eyin bol olduğ u yer.

derya gibi * çok bilgili. * pek çok. deryadil derz

* Her ş eyi hoşgören, çok sabı rlı . * Duvar taş ları nı n veya tuğ laları nı n harçla doldurulup üzerinden mala çekilerek düzeltilen aralı ğı .

Descartes'çı * Bkz. Dekartçı . Descartes'çı lı k * Bkz. Dekartçı lı k. desen

* Tahta, çini, kumaş , kâğı t gibi yüzeylerin üzerinde varlı kları , nesneleri belirli çizgilerle gösterme, tasvir.

* Görsel bir etki yaratmak amacı yla yapı lmı şçizgi resimlerin hepsi. * Desen yapma sanatı . desenci

* Desen ile uğ raş an kimse.

desencilik * Desencinin iş i veya mesleğ i. desenleme * Desenlemek iş i. desenlemek * Desen yaparak çizmek. desenli

* Desenlerle süslü olan.

desenli kaplama * Ağacı n yı l halkaları nı n kaplama yüzeyinde güzel görünüş lü çizgiler oluş turması yla elde edilen bir kaplama türü. desensiz * Üzerinde desen bulunmayan. desibel desigram desikatör

*İ ş itme duyarlı ğı nıölçmekte kullanı lan bir âlet. * Bir gramı n onda biri, dg. * Kurutma kabı .

desilitre * Bir litrenin onda biri, dl. desimetre * Bir metrenin onda biri, dm. desinatör

* Mesleğ i desen yapmak olan kimse. * Endüstri, mimarlı k vb.de desen yapan kimse.

desinatörlük * Desinatörün yaptı ğ ıiş . desise

* Aldatma, oyun, düzen, hile, entrika.

desister * Bir sterin onda biri, dst. deskriptif * Tasvirî. despot

despotça

* Bir ülkeyi zora ve baskı ya dayanarak yöneten kimse, müstebit. * Ortodoks Rumları n din baş kanları na verilen ad. * Her istediğini ve dilediğini yaptı rmak isteyen kimse, tiran.

* Despota yakı ş an biçimde, despot gibi. despotik * Despotça. despotizm * Despotluk, istibdat. despotluk * Despot olma durumu, müstebitlik, istibdat, despotizm. * Bir ülkeyi zora, baskı ya ve keyfe bağlıyönetme. dessas

* Düzenci, entrikacı .

destan

* Tarih öncesi tanrı , tanrı ça, yarı tanrı ve kahramanlarla ilgili olağanüstü olaylarıkonu alan ş iir, epope. * Bir kahramanlı k hikâyesini veya bir olayıanlatan, koş ma biçiminde, ölçüsü on bir hece olan halk ş iiri. * Çağ daşTürk edebiyatı nda biçim ve içerik yönünden, geleneksel destanlardan ayrı lı k gösteren uzun kahramanlı kş iiri. destan düzmek * kahramanlı k hikâyesi veya herhangi bir olayıanlatan ş iir yazmak. destan gibi * uzun yazı lmı ş(mektup). destan yaratmak * olağ anüstü kahramanlı k göstermek, yararlı k göstermek. destancı * Destan yazan veya anlatan kimse. destanî

* Destan biçiminde yazı lmı şolan. * Destan kahramanları na yaraş ı r nitelikte olan. * Destana benzer, destan gibi.

destanlaş ma * Destanlaş mak durumu. destanlaş mak * Olağ anüstü kahramanlı k ve baş arı göstermek. destanlı * Destanıolan, içinde destan bulunan. destanlı k * Destan durumuna gelmeye yarayan (ş ey). destansal * Destanla ilgili destana özgü. * Destan kahramanı na benzer. destansı * Destan niteliğ inde olan, destana benzer, epik. destansı z * Destanıolmayan, içinde destan bulunmayan. destar

* Sarı k.

destarî

destarlı deste

* Sarı kla ilgili. * Sarı k yapan kimse. * Sarı ğ ıolan, sarı klı . * Cinsleri aynı veya birbirine yakı n olan ş eylerin bir arada bağ lanmı ş ı , demet, bağ lam. * Çok. * Kı lı ç, bı çak vb.nin elle tutulacak yeri, kabza. * Yağ lıgüreş te pehlivanları n ayrı ldı klarıbeşdereceden en küçüğü. * Aynıcinsten onluk bir küme.

deste deste * Demet demet. desteci * Desteleyici. destek

* Dayanak, dayak. * Üzerine bir ş ey oturtmaya, tutturmaya, koymaya yarar araç, hamil. * Yardı mcı . * Bir vektörü taş ı yan sonsuz doğ ru. * Bir birlik için sağlanan yardı m veya koruma.

destek doku * Vücuda destek görevi yaptı klarıiçin bağdokusunun kı kı rdak ve kemik dokuları na bir arada verilen ad. * Kalı n çeperli, güçlü hücrelerden oluş muş , bitkiye diklik, sertlik ve sağ lamlı k kazandı ran doku. destek görmek * yardı m etmek, müzaherette bulunmak. destek olmak * güç sağlamak, yardı mcıolmak. destekleme * Desteklemek iş i. * Devletçe yapı lan para yardı mı , sübvansiyon. destekleme alı mı * Bir ürünün değ erini belli bir düzeyden aş ağ ıdüş ürmemek için devletçe yapı lan satı n alma iş i. desteklemek * Destek koymak. * Bir kimse veya kuruluş a yardı m sağlamak, müzaheret etmek. * Arka olmak, arka çı kmak. desteklenme * Desteklenmek iş i. desteklenmek * Desteklemek iş ine konu olmak. * Desteklemek iş i yapı lmak. destekleş me * Destekleş mek iş i. destekleş mek * Destekleri karş ı lı klıolarak almak veya vermek.

destekleyiş * Destekleme iş i veya biçimi. destekli

* Desteklenmiş , destek konulmuş .

destekli bütçe * Dayanağ ıolan bütçe. desteksiz * Desteğ i olmayan, desteklenmemiş . desteksiz atmak * mübalâğ alıkonuş mak, yalan söylemek. desteleme * Destelemek iş i. destelemek * Deste durumuna getirmek, deste yapmak. destelenme * Destelenmek iş i. destelenmek * Destelemek iş i yapı lmak. desteleyici * Biçilmişekini deste yapan iş çi, desteci. desteleyicilik * Desteleyici olma durumu. destere * Bkz. testere. destroyer destur

* Orta tonajda, yüksek hı zlısavaşgemisi, muhrip. *İ zin, müsaade. * (destur) "Yol verin", "savulun","izin verin" anlamı nda kullanı lı r. * Karanlı k, ı ssı z yerlere pis veya atı k su dökerken cin çarpması n diye yüksek sesle söylenir.

destursuz *İ zinsiz, müsaadesiz. destursuz atmak * kolay yalan söyleyebilmek, palavra atmak. destursuz bağ a gireni sopa ile kovarlar * bir yere izinsiz girmek veya bir iş e izinsiz el atmak kötü karş ı lanı r. desturun *İ ğ renç veya ayı p bir söz söylemek zorunda kalı nı nca "affedersiniz" anlamı nda kullanı lı r. -deş/ -teş * Bkz. -daş/ -taş . deş arj

* Boş alma.

* Rahatlama. deş arj olmak * akü, pil gücünü yitirmek. * içini dökmek, boş almak, rahatlamak. deş eleme * Deş elemek iş i. deş elemek * Güçlü bir biçimde deş mek, karı ş tı rmak. * Araş tı rmak. deş ifre

* Çözülmüş , açı klanmı ş .

deş ifre etmek * bir ş ifreyi veya güç bir yazı yıçözmek, okuyup anlamak. deş ifre olmak * (gizli durum) açı ğa çı kmak. deş ik * Deş ilmişolan. * Deş ilmişyer. deş ilme * Deş ilmek iş i. deş ilmek deş me deş mek

detant

* Deş mek iş i yapı lmak. * Deş mek iş i. * Oymak, delmek, yazmak, yara açmak, içini açmak, karı ş tı rmak, kazmak. * Bir sorunun üzerinde yeniden durmak, hatı rlatmak, kurcalamak. * Yumuş ama, gerginlik azalma.

detay * Ayrı ntı . detaylandı rma * Detaylandı rmak iş i. detaylandı rmak * Detay duruma getirmek. detektif

* Gizli polis, polis hafiyesi. * Özel soruş turmayla görevlendirilmişkimse.

detektiflik * Detektif olma durumu. detektör * Gazları , mayı nları , radyoaktif mineralleri, manyetik dalgalarıvb.ni bulmaya yarayan cihaz, bulucu. deterjan

* Petrol türevlerinden elde edilen, temizleme, arı tma özelliğ i bulunan, toz, sı vıveya krem durumunda olabilen kimyasal madde, arı tı cı . deterjancı * Deterjan üreticisi. deterjancı lı k * Deterjancı nı n iş i veya mesleğ i. determinant * Birkaç bilinmeyenli birinci dereceden eş itlik sistemlerini çözmede kullanı lan yardı mcı cebirsel anlatı m. determinasyon * Belirlenme iş i. determinist * Belirlenimcilik felsefesine bağlıolan kimse, belirlenimci. determinizm * Belirlenimcilik. detone

* Yanlı ş , kusurlu.

detone olmak * yanlı şçalmak veya söylemek. dev

* Korkunç, çok iri ve olağanüstü güçlü masal yaratı ğ ı . * Olağ anüstü irilikte olan. * Çok büyük, çok önemli.

dev adı mları yla ilerlemek * çok çabuk ilerlemek, üst üste baş arı lar göstermek. dev anası * Masallarda geçen diş i dev. *İ ri yarıkadı n. dev aynası * Nesneleri olduğundan çok büyük gösteren ayna. dev aynası nda görmek * (gerçekten öyle olmadı ğ ıhâlde) kendini çok büyük ve önemli saymak. dev gibi

* iri ve korkunç.

dev köpek balı ğ ı giller * Omurgalıhayvanlardan balı klar sı nı fı nı n köpek balı klarıtakı mı nı n bir alt familyası . deva

*İ lâç, çare.

devaimisk * Güzel kokulu bir tür helva. devalüasyon * Değer düş ürümü. devam

* Sürme, sürüp gitme, kesilmeme, bitmeme.

* Bir yere belli bir amaçla, gereken zamanlarda gitme. * Ek, parça. * Kesme, sürdür, devam et!. devam etmek (veya ettirmek) * baş lanmı şbir iş i sürdürmek. * sürekli gitmek. devamlı * Sürekli, bitmeyen, kesintiye uğ ramayan. *İ ş ine düzgün giden. devamlıotlatma * Bir meranı n otlatma mevsimi içerisinde aralı ksı z bir ş ekilde, mera bitkilerine dinlenme imkânıverilmeden hayvanları n otlatı lması . devamlı lı k * Devamlıolma durumu, süreklilik. devamsı z * Devam etmeyen, süreksiz. *İ ş ine düzgün devam etmeyen. devamsı zlı k * Devam etmeme durumu, süreksizlik. devasa * Dev gibi, çok büyük. devası z

devce

*İ yileş tirilemeyen, ilâcı bulunamayan. * Çaresiz. * Dev gibi, deve benzer.

deve

* Gevişgetiren memelilerden, boynu uzun, sı rtı nda bir veya iki hörgücü olan, yük taş ı makta kullanı lan hayvan (Camelus). deve bir akçeye, deve bin akçeye * imkân olmadı ğı zaman bir ş ey ucuz da olsa alı namadı ğ ıhâlde imkân olunca pahalıda olsa alı nı r. deve dikeni * Birleş ikgillerden, yol ve tarla kenarları nda yetiş en, 30-100 cm yükseklikte 1-2 yı llı k ve otsu bir bitki (Silyum marianum). deve diş i * (nar, buğ day vb. için) İ ri taneli. deve diş i gibi * sı radan olmayan iri görünümde olan . * sı radan olmayan, tanı nmı ş , güçlü. deve döş lü * Karnıiçeriye çekik (at). deve elması * Çakı rdiken. deve gibi

* uzun boylu ve hantal.

deve kini

* Geçmeyen büyük kin, bitmek tükenmek bilmeyen kin.

deve kolu * Çöl nitelikli bölgelerde taş ı ma iş lerinde kullanı lmak için develerden kurulmuşaskerî ulaş tı rma birliklerine verilen ad. deve kuş u * Afrika ve Arabistan bozkı rları nda yaş ayan, kı sa kanatları uçmaya elveriş li olmayan fakat uzun bacakları yla çok hı zlı koş abilen tehlikeyi sezdiği an kafası nıkuma sokarak saklandı ğı nıve gerçeklerden uzak olduğ unu sanan iri bir kuş(Struthio camelus). deve kuş u gibi (yüke gelince kuş , uçmaya gelince deve) * uygun ş artlarda terslik çı karanlar için kullanı lı r. deve kuş u gibi baş ı nıkuma sokmak (veya gömmek) * bir tehlike, bir olay karş ı sı nda yararlıolmayacağ ıapaçı k ortada olan kaçamak bir yola sapmak. * kendini aldatarak baş kaları nıaldattı ğ ı nısanmak. deve kuş uluk * Deve kuş u gibi olmak veya davranmak iş i. deve kuş uluk etmek * deve kuş u gibi baş ı nıkuma sokup gerçeklerden uzak duracağ ı nısanmak. deve nalbanda bakar gibi * hiç görmediğ i, bilmediğ i bir ş eye bakar gibi. deve olmak * (para veya yiyecek) kaybolmak. deve tı marı * Özensiz, üstünkörü yapı lan. deve tüyü * Deve tüyünden yapı lmı ş . deve yapmak * (baş kası nı n malı nı ) kendine mal etmek. deve yükü * Bir devenin taş ı yabileceğ i yük miktarı . * Aş ı rıölçüde, çok fazla. deve yürekli * çok korkak. deveboynu * S veya U biçiminde boru. deveci

* Deve sahibi, deve kiralayan kimse. * Deve kervanı nıgüden kimse. * Çok sert ve kaba oynayan kimse.

deveci ile görüş en kapı sı nıyüksek açmalı * yüksek makam sahibi kimselerle ilgisi olanlar durumları nı n gerektirdiği özveriyi göze almalı dı rlar. devecilik

* Deve yetiş tirme veya deve ile yük taş ı ma iş i.

devede kulak * bir bütüne göre ufak bir parça. deveden büyük fil var * herhangi bir konuda söz sahibi olanlardan daha büyük, daha yetkilisinin bulunabileceğ ini anlatmak için kullanı lı r. develik

* Özellikle Güneydoğu Anadolu'da develerin korunduğ u veya bağlandı ğı , evlerin alt katı nda bir bölüm.

developman * Iş ı ğ a karş ı hassas fotoğrafik malzeme poz verildikten sonra kullanı lan kimyevî banyo maddesi. devenin baş ı(papucu veya nalı ) * Bkz. yok devenin baş ı . deveran

* Dolaş ı m, dönme.

deveranı dem * Kan dolaş ı mı . devetabanı * Birleş ikgillerden, genişyapraklıbir süs bitkisi (Phlodentron). devetüyü

* Devetüyü renginde olan, açı k kahverengi.

deveye hendek atlatmak * yapı lması çok zor, hemen hemen imkânsı z olan iş ler için kullanı lı r. deveyi düze çı karmak * güçlükleri giderip iş leri yoluna koymak. deveyi havuduyla yutmak * herkesin gözü önünde büyük hı rsı zlı k yapmak. deveyi yardan uçuran bir tutam ottur * küçük bir çı kar peş inde koş mak, bazen kiş inin büyük zararlara uğ raması na yol açabilir. devim

* Devinim.

devim bilimi * Dinamik. devimli * Devimi olan. devimsel dinamik.

* Devinim durumunda olan, harekî. * Devinimi yalnı zca fizik kanunları na bağ lıolmayan, aynızamanda etkin bir gücü, bir amacıda içeren,

devimselcilik * Beliren ve geliş en ş eylerin kendiliklerinden etkin oldukları nı , geliş melerini sağ layan gücün dı ş arı dan gelmeyip kendileriyle özdeşbulunduğunu ileri süren öğ reti, dinamizm, mekanikçilik karş ı tı . devimsellik * Devimsel olma durumu. devimsiz

* Devimi olmayan. devin duyumu * Devinmekten ve özellikle kasları n kası lması ndan canlı nı n edindiği duyum, kinestezi. devindirici * Devindirme özelliğ i olan. devindirme * Devindirmek iş i. devindirmek * Devinmesine yol açmak. devingen * Hareketli, müteharrik. devingenlik * Devingen olma durumu veya hareketlilik. devinim

devinme

* Devinmek iş i, hareket. * Durağan bir noktaya göre devinmekte olan bir nesnenin durumu, devim, hareket. * Bir ruh durumundan baş ka bir ruh durumuna geçiş ; bir düş ünce sürecinin baş laması , hareket. * Devinmek iş i, hareket.

devinme olayı * Yer'in dönme ekseninin tutulum düzleminin normali çevresinde bir koni çizecek biçimde çok yavaşolarak dönmesi. devinmek * Vücudu oynatmak veya kı pı rdatmak, kı mı ldanmak, hareket etmek. * Bir cismin, bir noktaya göre, yeri veya durumu değ iş mek, hareket etmek. devir

* Kendine özgü bir özellik taş ı yan zaman parçası , dönem, periyot.

devir

* Dönme, dönüş . * Dolaş ma. * Aktarı lma. * Bir malı n mülkiyetini veya bir mal üzerindeki hakkı bir baş kası na geçirme. * Bir görevin bir kimseden bir baş kası na geçmesi. * Sürekli ve düzenli değ iş me, çevrim. * Bir hareket, birbirinin aynıolan ve eş it zamanlarda yapı lan baş ka hareketlerden oluş tuğunda hareketlerin her biri veya bunları n yapı lmasıiçin geçen her zaman aralı ğ ı , periyot. devir açmak * tarihte özellik taş ı yan yeni bir çağbaş latmak. devirli devirme

* Eş it zaman aralı kları ile ardı ş ı k olarak tekrarlanan (hareket). * Devirmek iş i.

devirmek * Ayakta veya dik duran bir ş eyi düş ürmek, yatay duruma getirmek. * Bir yönetim organı nı n veya baş kanı nı n yönetim gücünü zorla elinden almak. * Bütünüyle içmek.

* Bir yana eğ mek. * Bir kitabıbaş ı ndan sonuna kadar okuyup bitirmek. devitken

* Herhangi bir hareketi sağlayan, muharrik.

devitme * Devitmek iş i. devitmek devleş me

* Hareket durumuna getirmek. * Çok büyüme, irileş me. * Aş ı rıgeliş me.

devleş mek * Çok büyümek, irileş mek. * Aş ı rıbir geliş me göstermek. devleş tirme * Devleş tirmek iş i. devleş tirmek * Dev duruma getirmek, aş ı rıölçüde geliş tirmek. devlet * Toprak bütünlüğüne bağ lıolarak siyasî bakı mdan teş kilâtlanmı şmillet veya milletler topluluğunun oluş turduğu tüzel varlı k. * Devletin yönetim organları . * Mutluluk; talih. * Büyüklük, mevki. devlet adamı * Devlet yönetiminde söz sahibi kiş i. devlet baba * Devlet. devlet bakanı * Bazıresmî kuruluş ları n yönetimi baş bakan adı na üstlenen hükûmet üyesi. devlet bankası * Bazıülkelerde devletten aldı ğ ısermaye ile kurulan, yönetimde devletin atadı ğ ıkiş iler bulunan veya devletin izniyle para bastı rı p piyasaya sürme hakkı bulunan banka. devlet baş kanı * Devletin baş ı nda bulunan kimse. devlet düş künü * Bolluk ve mutluluk içinde iken sonradan fakir düş müşkimse. devlet kapı sı * Devletin resmî daireleri. devlet kuş u * Umulmadı k bir talih. devletçi * Devletçilik yanlı sı . * Devletçiliğe uygun olan.

devletçilik * Bir milletin yönetimle ilgili ve ekonomik iş levlerinin devletçe birleş ik bir yönetim altı nda bütünleş tirilmesi siyaseti ve öğretisi. * Genellikle devleti töre, kültür, hukuk vb.nin kaynak ve taş ı yı cı sıolarak görme eğilimi. devlethane * Kendisine saygıgösterilen bir kimseyle konuş ulurken nezaket gereği olarak "eviniz" yerine söylenirdi. devletle!

* "güle güle'" yerine kullanı lan bir u ğ urlama sözü.

devletler arası * Birden çok devleti kapsayan veya birçok devletle ilgili olan. devletleş tirilme * Devletleş tirilmek iş i. devletleş tirilmek * Devletleş tirmek iş i yapı lmak. devletleş tirme * Devletleş tirmek iş i, kamulaş tı rma. devletleş tirmek * Kamu yararıiçin devlete mal etmek, devlet eliyle iş letmek, kamulaş tı rmak. devletli * Mutluluk ve refah içinde olan (kimse). * Osmanlıİ mparatorluğunda paş a, vezir gibi devlet adamları na verilen unvan. devletlû * Devletli. devoniyen * Birinci çağ ı n dördüncü dönemi ve bu dönemde oluş muşyer tabakaları . devralma

* Devralmak iş i.

devralmak * Bir ş eyi devir yoluyla almak, teslim almak. devran * Dünya. * Kader, talih. * Zaman. devran

* Devirler, çağlar.

devre * Dönem. * Elektrik devresi, çevrim. devre * Ters, yanlı ş . devre mülk * Özellikle tatil beldelerinde belli dönemlerde kullanı lmak üzere satı n alı nan ve değ iş ik kiş ilerce de kullanı labilen küçük daire. devredilebilir

* Baş kası na devredilebilen bir hak için söylenir veya kullanı lı r. devredilebilirlik * Bir hakkı n karş ı lı klı veya karş ı lı ksı z olarak baş kası na geçirilebilme durumu veya niteliğ i. devredilme * Devredilmek iş i. devredilmek * Devretmek iş i yapı lmak. devredilmezlik *İ nsan hakları nı n niteliklerinden birini belirtmek için kullanı lan terim. devren * Devir (II) yoluyla, devrederek. devretme * Devretmek iş i. devretmek * Dönmek, dolaş mak. * Bir malı n mülkiyetini, bir mal üzerindeki hakkıbaş kası na geçirmek. * Aktarmak. * Baş tan sona değ in okumak; bitirmek. devreye alı nmak * iş in içine girmesini sağlamak. devreye girmek * ilgilenmek, karı ş mak, araya girmek. devreye sokmak * iş in içine girdirmek, karı ş tı rmak. devrî

* Devirli. * Devirle ilgili.

devriâlem * Dünyayı dolaş ma. devridaim * Tam ve sürekli dönüşveya dolaş ı m. * Motorda suyun dönmesini sağ layan cihaz. devrihindî * Türk müziğinde bir küçük usul. devrik

* Katlanı p kendi üzerine bükülmüş . * Yatı rı lmı ş , yı kı lmı ş , dik durumunu yitirmiş . * (iktidarda olanlar için) Darbe ile makamı ndan indirilmiş .

devrik cümle * Yüklemi öteki kelimelerden daha önce gelen cümle. devrikebir * Türk müziğinde bir büyük usul. devriklik

* Devrik olma durumu.

devriliş devrilme

* Devrilmek iş i veya biçimi. * Devrilmek iş i.

devrilmek * Yok edilmek, ortadan kaldı rı lmak. devrim * Çevrilme, katlanma, bükülme. * (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) İ nkı lâp. * (son yı llarda) İ htilâl. devrimci

* (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) İ nkı lâpçı . * (daha sonraki yı llarda) Devrim yapan veya devrime bağ lı olan, ihtilâlci.

devrimcilik * (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) İ nkı lâpçı lı k. * (daha sonraki yı llarda) ihtilâlcilik. devrirevan * Türk müziğinde bir büyük usul. devrisaadet * Hazreti Muhammed'in yaş adı ğıdönem, saadet asrı . devrisi devriye

* (gün, hafta, ay, yı l için) Bir sonraki, ertesi. * Güvenliğ i sağ lamak amacı yla dolaş an polis, jandarma veya asker topluluğu, karakol. * Osmanlı larda ilmiye sı nı fı ndan olan kimselere verilen derece.

devriye gezmek * Bkz. karakol gezmek. devrolunma * Devrolunma iş i. devrolunmak * Devredilmek. devş irilme * Devş irilmek iş i. devş irilmek * Devş irmek iş i yapı lmak. devş irim

* Devş irmek iş i.

devş irimli * Düzenli olarak derlenmiş . devş irimsiz * Düzenli olarak derlenmemiş . devş irme

* Devş irmek iş i.

* Asker yetiş tirilmek üzere Yeniçeri Ocağı na alı nacak çocuklarıseçip toplama iş i. * Yeniçeri Ocağı na bu yolla alı nan çocuk. devş irmek * Bir araya getirmek, derlemek, toplamak. * Katlamak, düzgün duruma getirmek. deyi

deyim

* Dil, söz, iş aret, mimik gibi anlatı m araçları nı n bütünü. * Hristiyan felsefesinde Tanrı kelâmı nı insanlara ulaş tı ran oğul (İ sa), logos. * Genellikle gerçek anlamı ndan az çok ayrı , ilgi çekici bir anlam taş ı yan kalı plaş mı şanlatı m, tabir.

deyimleş me * Deyimleş mek iş i. deyimleş mek * Deyim özelliğini kazanmak. deyimleş tirme * Deyimleş tirmek iş i. deyimleş tirmek * Deyim durumuna getirmek, deyim özelliği kazandı rmak. deyip de geçmek * önemsememek. deyip de geçmemek * önemsemek. deyiş

deyyus

* Söyleme biçimi, anlatı m biçimi, üslûp. * Halk ş iiri, halk türküsü. * Bir kimsenin bir konuyla ilgili anlattı kları , ifade. * Karı sı nı n veya kendisine çok yakı n bir kadı nı n iffetsizliğine göz yuman kimse anlamı nda sövgü sözü.

dezavantaj * Engelleme, zarar verme durumu. dezenfektan * Mikrop kı rma özelliğ i olan (madde). dezenfektasyon * Mikroplardan temizlemek iş i. dezenfekte * Mikroplardan temizlenmiş . dezenfekte etmek * mikroplardan temizlemek, mikropsuzlaş tı rmak. -dı/ -di; -du / -dü; -tı / -ti; -tu / -tü * Belirli geçmişzaman eki: al-dı , gel-di, vur-du, gül-dü, at-tı , koş -tu, düş -tü vb. Bu ekle türemişisimler de vardı r: türedi, alı ndı , uydu, dedikodu, gecekondu vb. dı bı r dı bı r * Ses çı karan adı mlar atarken yapı lan yürüyüş ü anlatı r.

dı ğ an dı ğ dı ğı

* Yağtavası . * Konuş urken "r" leri "ğ " gibi söyleyen (kimse).

dı ğ dı k * Akrabalı ğı n uzak olduğunu anlatmak için dı ğdı ğ ı nı n dı ğ dı ğ ıdeyiminde geçer. \343 dı zdı k. -dı k / -dik; -duk / -dük; -tı k / -tik; -tuk / -tük * Geçmişzaman sı fat fiil eki: tanı -dı k adam, görül-me-dik olay vb. Bu ekle yapı lmı şisimler de vardı r: tanı dı ğ -a rastlamak, bil-diğ-ini söylemek vb. dı lak

* Bı zı r, klitoris.

dı mbı rdatma * Dı mbı rdatma iş i. dı mbı rdatmak * (saz, cura, tambur gibi çalgı lar için) Çalmak. dı mdı zlak * Çı rçı plak. * Elindeki her ş eyini, imkânları nı yitirmiş . * Tepesinde saçı dökülmüş(kimse). dı mdı zlak kalmak * elindeki her ş eyi, imkânları nıyitirmek. dı mı ş kî * Bir çeş it üzüm. -dı r / -dir; -dur / -dür; -tı r / -tir; -tur / -tür * Ek fiilin genişzamanı nı n tekil üçüncü kiş iş ekli: dalgı n-dı r, güzel-dir, yorgun-dur, süslü-dür, açı k-tı r, köpek-tir, çocuk-tur, çürük-tür vb. -dı r / -dir; -dur / -dür; -tı r / -tir; -tur / -tür * Ettirgen çatıeki: yaz-dı r-, çiz-dir-, vurdur-, öl-dür-, at-tı r-, biç-tir-, tut-tur-, tüttür- vb. dı r dı r

* Sürekli, bezdirecek biçimde (söylenme).

dı r dı r etmek * bezginlik verecek biçimde söylenip durmak. dı ramudana * Bir rüzgâr türü. dı rdı r dı rdı rcı

* Bezginlik verecek biçiminde söylenen söz. * Bezdirici söz etme alı ş kanlı ğ ıolan (kimse), geveze, yerli yersiz çok konuş an (kimse).

dı rdı rlanma * Dı rdı rlanmak iş i. dı rdı rlanmak * Dı r dı r etmek. dı rı ltı

* Bezdirici bir biçimde söylenme, dı rdı r. * Çekiş me, atı ş ma. dı rı ltıçı karmak * çekiş meye yol açmak. dı rlanma * Dı rlanmak i ş i. dı rlanmak * Herkesi tedirgin edecek, bezdirecek biçimde söylenmek. dı rlaş ma

* Dı rlaş mak iş i.

dı rlaş mak * Kavga etmek, ağ ı z kavgasıetmek, dilleş mek. -dı rt / -dirt; -durt / -dürt; -tı rt / -tirt; -turt / -türt * Ettirgen çatıeki: al-dı rt-, ger-dirt-, vur-durt-, öl-dürt-, aç-tı rt-, biç-tirt-, koş turt-, çök-türt- vb. dı ş

dı şaçı

* Herhangi bir cisim veya alanı n sı nı rlarıiçinde bulunmayan yer, hariç, iç karş ı tı . * Bir konunun kapsamı na girmeyen ş ey. * Görülen, içte bulunmayan yüzey. * (somut kavramlarda) İ ki veya ikiden çok ş eyde merkeze daha uzak olan. * Yabancıülkelerle ilgili. * Bir kimsenin görünüş ü, durum ve davranı ş ları . * Bireyin ötesinde bir varlı ğı olan. * Açı k havada geçen sahneleri içine alan çekim. *İ ki doğruyu kesen bir doğrunun bu doğruları n dı ş ı nda kalacak biçimde yaptı ğ ıaçı .

dı şâlem *İ nsanı n kendi çevresi dı ş ı ndaki yaş ayı ş , dünya. dı şalı m

*İ thalât.

dı şalı mcı *İ thalâtçı . dı şalı mcı lı k *İ thalâtçı lı k. dı şasalak * Konakçı nı n üzerinde yaş ayan ve çoğunlukla kan emen asalak. dı şbaş kalaş ı m * Magmanı n sokulması yla, komş u kayaçları n uğ radı ğı baş kalaş ma, egzomorfizm. dı şbellek * Bilgisayarı n yalnı zca girişçı kı şkanalları nıkullanarak eriş ebildiğ i bellek. dı şbeslenme * Besinin organik maddelerden sağlama, heterotrofi. dı şborç * Devlet bütçesine, kamu veya özel kesime dı şülkelerden kredi yoluyla sağlanan para. dı şçevre

* Canlı nı n dı ş ı nda olan ve kendisinin de bilinçli veya bilinçsiz olarak tepkide bulunduğ u uyaranları n hepsi. dı şçizgiler durumu * Ayrıayrıbirliklerin çevreden merkeze ulaş an yollarla düş man üzerinde birleş mesi. dı şçokgen * Kenarlarıbir dairenin çember çizgisi üzerine gelen çokgen. dı şderi

* Sinir sistemini ve duygu organları nıoluş turan, embriyonun dı şyüzünü örten tabaka, ektoderm.

dı şdünya * Ülke dı ş ı . * Bilinçten bağ ı msı z olan, bilincin dı ş ı nda var olanları n hepsi. dı şevlilik * Evlenecek kimsenin eş ini kendi boy veya soyunun dı ş ı ndan seçmesi kuralı na dayalıevlilik biçimi, dı ş arı dan evlenme, egzogami. dı şgebelik * Döllenmişbir yumurtanı n döl yatağ ıdı ş ı nda oluş masıve geliş mesi. dı şgezegen * Yörüngesi Yer yörüngesinin dı ş ı nda kalan gezegen. dı şgezi

* Bulunulan ülke sı nı rları dı ş ı na yapı lan gezi.

dı şgüçler * Ekonomi ve politika açı sı ndan güçlü devletler. * Mekanik parçalanma, kimyasal ayrı ş ma, yel, dalga, akarsu ve buzulları n etkileri gibi kökenleri Güneş enerjisine dayanan güçlerin veya etkenlerin bütünü. dı şhatlar

dı şiş leri

* Yurt dı ş ı ulaş ı mı nı sağlayan yol. * Yurt dı ş ı iletiş imi. * Bir devletin baş ka devletlerle ilgili iş leri, hariciye.

dı şkapı nı n dı şmandalı * çok uzak akraba. dı şkavuz * Buğdaygillerde baş akçı ğ ı n en altı nda bazıtürlerde çiçeğ in bütün organları nı içerisine alacak bir ş ekilde geliş mişolan kavuz. dı şkredi

* Ekonomik durumu iyi olan ülkelerden sağlanabilecek kredi.

dı şkulak * Kulağ ı n, kulak kepçesi ve dı şkulak yolundan oluş an bölümü. dı şkutsal * Kutsallı kla ilgisi bulunmayan, kutsallı ğ a ne uygun ne de karş ı t olan. dı şlâstik

* Bazıkara taş ı tları nda iç lâstiğ i koruyan kalı n lâstik.

dı şmerkezli * Dı şmerkezlikle ilgili olan.

dı şmerkezlik * Bir elips ve hiperbolde, odaklar arası ndaki uzaklı ğ ı n büyük eksen uzunluğu ile olan oranı . dı şodun

* Kabukla olgun ağ aç bölümleri arası nda bulunan, tam olgunlaş madı ğı için marangozlukta kullanı lması sakı ncalı olan odun bölümü. dı şpazar

* Bir ülkenin mal satabildiğ i yabancıülke.

dı şpazarlama * Baş ka ülkelere birtakı m ürünleri satma, bu yolla ticaret yapma. dı şpiyasa * Baş ka ülkelerde oluş an ve var olan alı şveriş e dayalıticaret imkânı . dı şplâzma * Bir hücre içerisindeki sitoplâzmanı n faklı laş mı şdı şkatı . dı şpolitika * Bir devletin sı nı rlarıötesindeki devletlere uyguladı ğ ısiyaset. dı şsatı m *İ hracat. dı şsatı mcı *İ hracatçı . dı şsatı mcı lı k *İ hracatçı lı k. dı şters açı *İ ki paralel doğruyu kesen üçüncü bir doğ runun iki yanı nda, paralellerin dı ş ı nda altlıüstlü oluş an dört açı dan her biri. dı şticaret * Bir devletin yabancıdevletlerle yaptı ğ ıalı şveriş , ithalât ve ihracatı n tamamı . dı şticaret açı ğ ı * Yabancıülkelerden alı nan malları n satı landan daha fazla olmasısonunda ortaya çı kan borç tutarı . dı şvurum * Bkz. dı ş a vurum. dı şvurumcu * Bkz. dı ş a vurumcu. dı şyarı çap * Düzgün bir çokgenin köş elerinden geçen dairelerin yarı çapı . dı şyüz * Bir ş eyin dı ş arı dan görünüş ü. dı şzar

* Aynıirilikte olmayan kütin durumuna gelmişçiçek tozu tanecikleri.

dı ş a dönük * Dı ş la iliş kisi olan. * Dı ş a dönüklük davranı ş larıgösteren (kimse). dı ş a dönüklük * Kiş inin ilgisinin kendi duygu ve düş ünceleri yerine, dı ş taki nesnel ve toplumsal çevreye yönelmesi durumu.

dı ş a vurmak * belli etmek. dı ş a vurum * Ruhî olayları n belli iş aret veya tasvirlerle yansı tı lması ; insan ruhunun algı lanabilecek biçimde kendini dı ş a yansı tması , ifade. dı ş a vurumcu * Dı ş a vurumculuk akı mı na bağlıolan sanatçı , ekspresyonist. dı ş a vurumculuk * Olayları n, varlı kları n gerçekten olduğu gibi değil de sanatçı nı n iç dünyası na göre anlatı lmasıanlayı ş ı na dayanan sanat akı mı , ekspresyonizm. dı ş arı

* Dı şçevre, dı şyer, hariç. * Kiş inin konutundan ayrıolan yer. * Yurt dı ş ı . * Dı ş a, dı şçevreye.

dı ş arı atmak * kovmak. dı ş arı çı kmak * büyük abdest yapmak. dı ş arı vurmak * belli etmek, açı klamak. dı ş arı dan evlenme * Bkz. dı şevlilik. dı ş arı lı dı ş arı sı dı ş arlı k

* Taş ralı , dı ş arlı klı . * Kapalı , sı nı rlıbir yerin ötesi. * Taş ra.

dı ş arlı klı * Taş ralı . dı ş beslenen * Besinini organik maddelerden sağ layan, heterotrof. dı ş bükey

* Yüzeyi tümsek, çı kı k ve ş iş kin olan, tümsekli, muhaddep, konveks.

dı ş bükeylik * Dı ş a doğ ru çukur, ş iş kin veya kabarı k olma durumu. dı ş ıeli yakar, içi beni yakar * görünüş e aldanmamalı . dı ş ıkalaylı , içi alaylı * dı ş ısüslü, güzel görünüş lü, ama içi berbat. dı ş ı k

* Erime durumundaki madenlerin yüzeyinde toplanan madde, cüruf.

dı ş ı na çı kmak * tanı nan hak ve yetkileri aş mak. dı ş ı nda

* ...-den baş ka, sayı lmazsa.

dı ş ı nda bı rakı lmak * hariç tutulmak. dı ş ı nda kalmak * karı ş mamak, ilgilenmemek. dı ş ı nlı

* Bir ş eyin, bir düş üncenin aslı nda ve gerçeğ inde olmayı p onun dı ş ı nda kalan, öze bağ lı olmayı p arı zî olan, öz dı ş ı , özünlü karş ı tı . dı ş kı

* Anüs yoluyla dı ş arı ya atı lan besin artı ğ ı , kazurat.

dı ş kı lama * Dı ş kı nı n ve dı şsalgı ları n dı ş arı atı lmasıiş lemi. dı ş kı lı k

* Bazıomurgalı larda, özellikle keseliler, sürüngenler ve kuş larda, bağı rsak ile sidik ve üreme kanalları nı n açı ldı ğıyer. dı ş kı sever * Dı ş kı larda yaş ayan hayvanlar. dı ş lama * Dı ş lamak iş i. dı ş lamak dı ş lanma

* Bir kimse veya bir toplum, bir kimseyi, bir durumu, bir düş ünce vb. yi yok saymak, ilgilenmemek. * Dı ş lanmak iş i veya durumu.

dı ş lanmak * Dı ş arı da tutulmak, bir yere veya topluluğa alı nmamak. dı ş laş tı rma * Dı ş laş tı rmak iş i. dı ş laş tı rmak * Dı ş a vurmak. dı ş rak dı ş sal

* Herkesin öğ renmesinde sakı nca görülmeyen, gizli kapalı olmayan (her türlü bilgi, öğ reti), içrek karş ı tı . * Dı ş la, ilgili, dı ş a iliş kin, haricî.

dı ş tan * Aslı nda olmayı p sonradan ve dı ş arı nı n etkisiyle ortaya çı kan (düş ünceler). dı ş tan evlilik * Bkz. dı şevlilik. dı zdı k

* Akrabalı ğı n uzak olduğunu anlatmak için yalnı z dı zdı ğı nı n dı zdı ğ ıdeyiminde kullanı lı r. \343 dı ğ dı k.

dı zdı zcı * Dı zdı zcı lı k eden kimse. dı zdı zcı lı k * Birkaç dolandı rı cı nı n, bir insanı n ilgisini belli bir konu üzerinde toplayı p parası nıçalmaları . dı zlak

* Dazlak.

dı zlama * Dı zlamak iş i. dı zlamak dı zman -di

* Dolandı rmak, çarpmak, soymak. *İ ri yapı lı , uzun boylu, ş iş man. * Bkz. -dı/ -di.

dialkol * Bkz. Glikol. diaspora diba dibace

* Kopuntu. * Altı n ve gümüşiş lemeli bir tür ipek kumaş . * Baş langı ç, giriş , ön söz.

dibek * Taş tan veya ağ açtan yapı lmı şbüyük havan. * Dibekte dövülmüşolan. dibek kafalı * Anlayı ş sı z, kaba, budala kimse. dibi görünmek * bir kabı n içindeki ş ey tükenmek. dibi kı rmı zımumla (veya bal mumuyla) mıçağı rdı m * "üzerinde önemle durarak çağ ı rmadı m" anlamı nda kullanı lı r. dibine darıekmek * bir ş eyi sonuna kadar tüketmek, bitirmek. dibini bulmak * içindekini tüketmek. dibini tutmak * (piş en yemekler için) tencerenin dibine yapı ş mak. didaktik

didar

* Öğretici. * Öğretim yöntemlerini ele alan bilim, öğretim bilgisi. * Yüz, çehre.

dide dideban

* Göz. * Gözcü, bekçi, nöbetçi, gözetleyici. * Gümrük kolcusu.

didik didik * Didiklenmişolan. * Didikleyerek. didik didik etmek (veya olmak) * didiklemek, (didiklenmek). didikleme * Didiklemek iş i. didiklemek * Çekiş tirerek veya ı sı rarak parçalamak, gagalamak. * Bir yerin veya bir ş eyin içindeki eş yayıkarı ş tı rarak aramak, araş tı rmak. * Kendi kendini harap etmek, üzmek. * Bir konuyu bütün ayrı ntı ları yla gözden geçirmek, iyice araş tı rmak. * Huzursuzluk vermek, sı kı ntı ya sokmak. didikleniş * Didiklenmek iş i veya biçimi. didiklenme * Didiklenmek iş i. didiklenmek * Didiklemek iş i yapı lmak. didiniş * Didinmek iş i veya biçimi. didinme

* Didinmek iş i.

didinmek * Çok güçlük çekerek sürekli çalı ş mak. didinti

* Güçlük çekerek ve sürekli olarak çalı ş ı p çabalama, didiş me.

didiş im * Konuş ma ve tartı ş mayıbir araç değ il, bir amaç sayan felsefe yöntemi, eristik. didiş ip durmak * sürekli olarak birbirini hı rpalamak. didiş ken didiş me

* Didiş mekten hoş lanan. * Didiş mek iş i.

didiş mek * El veya sözle birbirini hı rpalamak. * Geçimini sağlamak amacı yla güç ş artlarda çalı ş mak, uğraş mak.

didon

* Halkı nİ stanbul'daki yabancı lara, özellikle Fransı zlara verdiğ i ad.

didon sakallı * Yalnı z çenesinde sivri sakalıolan. didona * Bkz. Didon. didona sakallı * Didon sakallı . diesel difana

* Bkz. dizel. * Üç katlıbir balı k ağı .

difenbahya * Yaprakları nı n güzelliğ i nedeniyle sera ve salonlarda yetiş tirilen bir süs bitkisi. diferansiyel * Dönemeçlerde otomobilin iki arka tekerleğ inin ayrıhı zla dönmesini sağ layan bir diş li aygı t. * Özellikle fonksiyonları n değiş meleriyle ilgili matematik dalı . diferansiyel denklem *İ çinde bir değ iş kenin bilinmeyen bir fonksiyonu ve bu fonksiyonun değ iş kene göre çeş itli basamaklardan türevleri bulunan denklem. diferansiyel hesap * Değiş kenlerin sonsuz küçük farkları ndaki artma değerlerini bulmaya yarayan hesap. difraksiyon * Kı rı nı m. difteri

* Çoğ unlukla çocuklarda görülen burun, boğaz, yutak çeperine yerleş en mikropları n yol açtı ğ ıbulaş ı cı hastalı k, kuş palazı . difterili

* Difteriye yakalanmı şolan.

diftong *İ kili ünlü. diftonglaş ma * Diftong durumuna gelme iş i. diftonglaş mak * Diftong durumuna gelmek. difüzyon

* Moleküllerin kinetik enerjileri sebebiyle çok yoğ un bir bölgeden az yoğ un bir bölgeye hareketleri.

diğ er * Baş ka, özge, öteki, öbür. diğ eri diğ erkâm

* Ötekisi, baş kası . * Özgeci, özgecil.

diğ erkâmlı k * Özgecilik. dijital

dik

* Sayı sal. * Verilerin bir ekran üzerinde elektronik olarak gösterilmesi. * Yatay bir düzleme göre yer çekimi doğ rultusunda bulunan, eğ ik olmayan. * Eğ imi dike yakı n olan. * Yatı k durmayan, sert. * (ses için) Sert, kalı n, tok. * (bakı şiçin) Sert. * (söz için) Ters, aksi. * (davranı şiçin) Kaba, yersiz. * Birbirine dikey olan doğ rulardan oluş muş .

-dik * Bkz. -dı k / -dik. dik açı

* Birbirini kesen iki doğrunun oluş turduğ u açı lar eş it oldukları nda, bu açı ları n her biri.

dik âlâsı * Genellikle hoşkarş ı lanmayan bir durumun aş ı rı lı ğı nıanlatı r. dik baş lı *İ natçı , bildiğinden dönmeyen, büyüklerinin sözünü dinlemeyen, boyun eğmez. * Kurumlu. dik biçme * Ekseni tabanı na dikey olan biçme. dik dik bakmak * çok sert bir biçimde, sert sert; öfkeli öfkeli bakmak. dik kafalı * Dik baş lı . dik kuyruk * Bir tür ördek. dik rüzgâr * Geminin yoluna karş ıesen rüzgâr. dik silindir * Ekseni tabanı na dikey olan silindir. dik üçgen * Kenarları ndan ikisi birbirine dikey, bir açı sıdoksan derece olan üçgen. dik yamuk * Kenarları ndan biri tabanları na dik olan yamuk. dikçe

* Dik olarak, diklemesine. * Derinden.

dikdörtgen * Açı larıdik olan paralel kenar.

dikdörtgensel * Dikdörtgen benzeri, dikdörtgen gibi. dikdörtgensel bölge * Dikdörtgenin sı nı rladı ğıdüzlemsel bölge. dikeç * Bağçubuğ u dikmek için delik açmaya yarayan demir. * Kazı k, sı rı k, ağ aç çubuk. dikel * Bel (III). dikelme dikelmek

* Dikelmek durumu. * Dik duruma gelmek, dikleş mek. * Ayakta durmak. * Sert konuş mak, karş ıgelmek, birine kafa tutmak, dinelmek.

diken

* Bazıbitkilerin dal, yaprak, meyve kabuğu gibi bölümlerinde ve bazıhayvanları n derisinde bulunan sert, ucu sivri ve batı cıçı kı ntı lardan her biri. * Dikeni çok olan bitki. diken diken * Dikeni bol. * Dik duruma gelmiş , dikleş miş . diken dutu * Böğ ürtlen. diken üstünde oturmak (veya olmak) * bir yerde tedirginlik duymak. dikence dikencik

* Dikenli balı kgillerden, tatlısu balı kları nı n küçük bir türü (Gasterostsus pungitius). * Küçük diken.

dikencikli * Ucu sivri olan. * Küçük dikenleri olan. dikenleş me * Dikenleş mek iş i veya durumu. dikenleş mek * Diken durumu almak, diken gibi olmak. dikenli

* Dikenli olan. * Dikeni olan bitkilerin bulunduğu (yer). * Zor, çetin, sı kı ntıveya üzüntü veren.

dikenli balı k * Dikenli balı kgillerden, tatlısularda yaş ayan, göğ üs veya karı n yüzgeçleri dikenlerden oluş muşküçük bir balı k (G. aculeatus). dikenli balı kgiller

* Balı klar sı nı fı nı n kemikli balı klar takı mı na giren bir familya. dikenli meyan * Bir iki m yükseklikte, beyazı msımor çiçekli, tüysü yapraklıçok yı llı k bir bitki, acımeyan (Glycyrrhiza echinata). dikenli salyangoz * Karı ndan bacaklı lar sı nı fı ndan, ı lı k ve tropik denizlerde yaş ayan, kabuğu üzerinde birçok dikeni olan bir yumuş akça (Murex). dikenli tel * Üzerinde yer yer diken gibi sivri çı kı ntı larıolan ve bir yeri korumak, geçiş i güçleş tirmek için kullanı lan tel. dikenli yüzgeçliler * Balı klar sı nı fı nı n kemikli balı klar takı mı nı n bir alt takı mı . dikenlice dikenlik

* Dikenli olarak. * Dikenli bitkileri çok olan yer.

dikensi * Dikene benzer, dikeni andı ran. dikensi çı kı ntı * Omurları n, sı rt boyunca alt alta duran kemik çı kı ntı ları . dikensiz

* Dikeni olmayan. * Sı kı nt ı sı z, üzüntüsüz.

dikensiz gül olmaz * "iyi veya güzel olan her ş eyin az çok sı kı ntıveren bir yanı da bulunur" anlamı nda kullanı lı r. dikey

dikgen

* Dik olarak. * Baş ka bir doğ ru ile kesiş tiğ inde onunla birlikte dik açıoluş turan (doğru çizgi), amudî. * Birbiriyle veya kesim noktası ndaki teğ etleriyle dik açıyapacak biçimde kesiş en.

dikici * Tarı mla uğ raş an kimse, çiftçi. * Sökük ayakkabı larıonaran veya yeni yapı lan ayakkabı ları n dikişiş ini yapan kimse. * Dikiş çi. dikicilik

* Dikicinin yaptı ğıiş .

dikili * Dikilmişolan. dikili ağ acıolmamak * malımülkü olmamak, yoksul olmak. dikili taş * Önemli bir olayı n durumu veya bir zaferin anı sıiçin dikilmiştek parça yüksek taş , obelisk. dikilip durmak (veya kalmak) * bir yerde, bir süre ayak üstünde durmak.

dikiliş dikilme

* Dikilmek iş i veya biçimi. * Dikilmek iş i.

dikilmek * Dikmek (I) iş i yapı lmak. * Dik duruma gelmek. * Ayakta durmak. * (göz) Belli bir noktaya uzun süre bakmak. * Karş ıkoymak, engellemek. * (bazıüreme organlarıdokuları na kan dolması yla) Sert ve dik bir duruma gelmek. dikilmek * Dikmek (II) iş i yapı lmak. dikim

dikim evi

* Dikmek iş i veya biçimi. * Bitki dikmek iş i. * Giysi ve çamaş ı r dikilen işyeri.

dikimhane * Dikim evi. dikine

* Dikey olarak, diklemesine. *İ nadı na.

dikine gitmek * kimsenin sözünü dinlemeyerek kendi bildiğ ini yapmak. dikine tı raş * Karş ı sı ndakini sinirlendirecek biçimde söylenilen yalan, aş ı rıpalavra. dikiş

* Dikmek iş i. * Dikme biçimi. * Dikilen yer. * Giysi üzerinde gözle görülen dikilmişiplik yolu. * Dikilecek ş ey. * Giysi dikme iş i, terzilik. * Boş altmak üzere içmek amacı yla kaldı rı ş .

dikişatmak * yarı lan veya yı rtı lan deriyi dikiş le bir araya getirip tutturmak. dikişiğ nesi * Dikişdikmek için özel olarak yapı lmı şiğ ne. dikişkaldı * az kalsı n, nerede ise, az kaldı . dikişmakinesi * Dikişdikme iş lerinde kullanı lan, kol veya elektrik gücüyle çalı ş tı rı lan alet. dikişokuması * Çingene kavgaları nı n en uzun ve en ağza alı nmaz tekerlemesi. dikişpayı

* Kumaşbiçerken kumaş ı n kenarı ndan dikişyerine kadar bı rakı lan bölüm. dikiştutturamamak * bir iş te veya bir yerde herhangi bir sebeple uzun süre kalmamak. dikiş çi dikiş çilik

* Dikişdiken kimse, terzi. * Dikişdikme iş i.

dikiş ini almak * dikilmişyaranı n ipliklerini kesip çı karmak. dikiş li * Dikiş i olan, dikişyapı lmı ş . dikiş siz

* Dikiş i olmayan. * Yapı ş tı rma.

dikit

* Mağ araları n tabanı nda, yukarı dan damlayan kireçli suları n katı laş ması yla oluş an kolonlardan her biri, stalagmit. dikiz

* Bakma, gözetleme, erkete.

dikiz aynası * Taş ı tlara veya yol dönemeçlerine arka tarafıgörebilmek için konulan ayna. dikiz etmek (veya geçmek) * dikizlemek. dikizci * Dikizleyen kimse, gözcü, gözetleyici, erketeci. dikizcilik

* Dikizci olma durumu, gözcülük, gözetleyicilik, erketecilik.

dikize almak * gizlice gözetlemek. dikizleme * Dikizlemek iş i. dikizlemek * Sezdirmeden bakmak, gözetlemek, dikiz etmek. dikizlik dikkat

* Gözetleme deliği. * Duygularla düş ünceyi bir ş ey üzerinde toplama, uyanı klı k. *İ lgi, özen. * Dikkat ediniz!.

dikkat çekmek (veya dikkati çekmek) * ilgi toplamak. * uyarmak. dikkat etmek

* duygularla düş ünceyi bir ş ey üzerinde toplamak, uyanı k davranmak. * gözüne çarpmak veya ilgisini çekmek. dikkat kesilmek * bütün dikkatini bir ş ey üzerinde toplamak. dikkat toplaş ı mı * Dikkatin sürekli olarak bir nesne veya konunun belirli bir yönü üzerinde toplanması , konsantrasyon. dikkate almak * göz önünde bulundurmak, hesaba katmak, gereğ ini düş ünmek. dikkatli

dikkatsiz

* Dikkat eden, özen gösteren (kimse). * Titiz, araş tı rı cı , sorgulayı cı . *İ ş inde dikkatli davranmayan, dalgı n, savruk, özensiz.

dikkatsizlik * Dikkatsiz olma durumu, dalgı nlı k, savrukluk, özensizlik. dikkatsizlik etmek * dalgı nlı k etmek, savrukluk etmek. diklemesine * Dik olarak. diklenme

* Dik duruma gelme.

diklenmek * Dik bir duruma gelmek. * Birine karş ıters bir davranı ş ta bulunmak, karş ıgelmek, kafa tutmak. dikleş me

* Dikleş mek iş i.

dikleş mek * Dik duruma gelmek. * Birine karş ıters tutum içine girmek, karş ıdurmak. dikleş tirme * Dikleş tirmek iş i. dikleş tirmek * Dik duruma getirmek. * Sert duruma getirmek. diklik dikme

dikmek

* Dik olma durumu. * Dikmek iş i. * Dikey olan doğ ru veya düzlem, amut. * Fidan, yeni dikilmişfidan. * Bir evde aileyi sürdürecek olan tek çocuk. * Ağaç, direk. * Yük kaldı rmakta kullanı lan bir direkli maçuna. * Ahş ap yapı larda pencere ve kapıyanları na dikilen direklerden her biri.

* Bir cismi dik olarak durdurmak. * Yetiş tirmek için bir bitkiyi toprağ a yerleş tirmek. * (bardak, kadeh, testi gibi kaplar için) Başaş ağıederek içindekini içmek. * Beklemek için birini bir ş eyin baş ı na getirmek. * Top, taşgibi ş eyleri dikine havaya atmak. * (yapı ) Kurmak, inş a etmek. * Top vb. yi oyun alanı nda belirli bir yere koymak. dikmek dikmelik

* Biçilmişveya yı rtı lmı şkumaş , deri, yara vb. yi iğ neye geçirilmişiplikle tutturmak. * Fidan dikilen yer, fidanlı k.

dikmen * Koni biçiminde tepe. dikse diksiyon

dikta diktacı

* Ağaçsı z yerlerde, kuşyakalamak için üstüne ökse yerleş tirilen ağaç. * Seslerin, sözlerin, vurguları n, anlam ve heyecan durakları nı n hakkı nıvererek söyleme biçimi. * Konuş ulan dilin incelenmesi ve kullanı lması . * Duru, açı k vurgulama ve çı kaklara tam uyarak konuş ma. * Hiçbir ş art olmaksı zı n körü körüne uyulmasıgereken buyruk. * Yönetimde dikta yanlı sıolan (kimse).

diktacı lı k * Dikta yanlı sıolma durumu. diktafon * Bir tür ses alma cihazı . diktatör

* Bütün siyasî yetkileri kendinde toplamı şbulunan kimse. * Zorba.

diktatörce * Diktatör gibi, diktatör olarak. diktatörlük * Diktatör olma durumu. * Egemen ve mutlak siyasî bir gücün, bir veya birçok kiş inin oluş turduğ u bir yürütme organı nca, denetimsiz olarak yürütüldüğ ü siyasî düzen. * Bir diktatör tarafı ndan yönetilen ülke. diktatörlük etmek * diktatörce davranmak, zorbalı k etmek. dikte

* Baş kası tarafı ndan yazı lmak için söyleme, yazdı rma. * Bu biçimde yazdı rı lan ş ey.

dikte etmek * yazdı rmak için söylemek. * birine isteklerini zorla kabul ettirmek. diktirme

* Diktirmek iş i. diktirmek * Dikmek iş ini yaptı rmak. diktirtme

* Diktirtmek iş i.

diktirtmek * Diktirmesini sağlamak. dil organı .

* Ağı z boş luğ unda, tatmaya, yutkunmaya, sesleri boğumlamaya yarayan etli, uzun, hareketli organ; tat alma *İ nsanları n düş ündüklerini ve duydukları nıbildirmek için kelimelerle veya iş aretlerle yaptı klarıanlaş ma,

lisan.

* Bir çağ a, bir gruba, bir yazara özgü söz dağ arcı ğ ıve söz dizimi. * Belli durumlara, mesleklere, konulara özgü dil. * Düş ünce ve duygularıbildirmeye yarayan herhangi bir anlatı m aracı . * Bazıüflemeli çalgı larda titreş erek ses çı karan ince metal yaprak. * Birçok aletin uzun, yassıve çoğ u hareketli bölümleri. * Makaraları n ve bastikaları n içine yerleş tirilmişolan, üzerinden geçirilen halatıistenilen yöne çevirmeye yarayan, çevresi oluklu, küçük döner tekerlek. * Anahtar. * Denize uzanan dar ve alçak kara parçası , berzah. * Sorguya çekilmek için yakalanan tutsak. * Büyük başhayvanları n haş lanı p piş irildikten sonra yenebilen dili. * Ayakkabıbağ ları nı n ayağ ırahatsı z etmemesini sağ layan ve bağaltı na rastlayan saya parçası . dil

* Gönül, yürek.

dil (veya diller) dökmek * kandı rmak, inandı rmak veya yararlanmak için tatlı sözler söylemek. dil ağ ı z vermemek * Bkz. ağı z dil vermemek. dil akrabalı ğı * Bir ana dilden türeyen diller arası ndaki yakı nlı k. dil altı

* Kalp hastalı kları nda ilâcı n hı zlıve kesin etkisini sağlamak için dilin altı na konup emilen ilâç.

dil altı bezleri * Dilin altı nda bulunan tükürük bezleri. dil atlası * Dilleri, lehçeleri veya dil olayları nıyayı lı şbölgelerine göre gösteren atlas. dil avcı sı * Bkz. casus. dil balı ğı * Kemikli balı klar takı mı ndan, pullu, 50 cm büyüklüğ ünde, yassı bir balı k (Solea vulgaris). dil bilgisi

* Bir dilin ses, biçim ve cümle yapı sı nıinceleyip kuralları nıtespit eden bilim, gramer.

dil bilimci * Dil bilimiyle uğraş an kimse, dilci, lengüist.

dil bilimi

* Dillerin yapı sı nı , geliş mesini, dünyada yayı lması nıve araları ndaki iliş kileri ses, biçim, anlam ve cümle bilgisi bakı mı ndan genel veya karş ı laş tı rmalıolarak inceleyen bilim, lisaniyat, lengüistik. dil bilimsel * Dil bilimiyle ilgili. dil bir karı ş * saygı sı zca karş ı lı k verenler için kullanı lı r. dil birliğ i * Lehçe ve ağ ı z farkları nı gidererek aynıdili kullanan toplumlar arası nda ortak bir yazı dilinde ve alfabede birleş me. dil cambazı * Düş üncelerini çok iyi anlatan, güzel konuş an, hatip. dil coğ rafyası * Yeryüzünde dillerin yayı ldı ğı alanları inceleyen bilim dalı . dil çı karmak * alay etmek, eğlenmek. dil dalaş ı * Ağı z dalaş ı . dil ebesi * Lâf ebesi. dil felsefesi * Dilin özü, kökeni, anlamı , yapı sıüzerine araş tı rmalar yapan felsefe dalı . dil kavgası * Bkz. ağı z kavgası . dil lâboratuvarı * Teyp yardı mı yla yabancıdilleri öğretmek için düzenlenmişözel yer. dil oğlanı *İ stanbul'daki yabancıelçiliklerde Türkçe öğretilerek çevirmen olmak üzere yetiş tirilen genç. dil otu mu yedin? * çok konuş kan kimseler için söylenir. dil öğrenimi * Yabancıbir dilde öğ renim görme. dil öğretimi * Yabancıdille eğitim ve öğ retim yapma. dil pelesengi * Söz arası nda yerli yersiz söylenen ve tekrarlanan söz. dil peyniri * Koyun sütünden yapı lan, yağ lı , lezzetli, tuzsuz peynir. dil sürçmek * konuş ma sı rası nda kelimeleri yanlı şsöylemek. * istenmeyen bir konudan söz etmek. dil sürçmesi * Sözleri yerinde ve düzgün olarak söyleyememe.

dil ş akası * Bkz. ağı zş akası . dil tutmak * sorguya çekmek için düş man askeri yakalamak. dil tutukluğ u * Dilin iyi çalı ş maması ndan ileri gelen söyleme güçlüğ ü. * Herhangi bir sebeple konuş amama. dil uzatmak * bir kimse veya bir ş ey için kötü söylemek. dil yarası * Acısözün yarattı ğıkı rgı nlı k. * Gönül yarası . dilaltı * Tavuklarda görülen bir hastalı k. dilâtometre * Genleş meölçer. dilâver dilbasan

dilbaz

dilber

* Yiğit, delikanlı . * Hekimlerin boğ azı görebilmek için dili bastı rdı klarıaraç. * Ecza karı ş tı rmakta kullanı lan yassı araç. * Güzel söz söyleyen, konuş kan. * Konuş ması yla kandı ran. * Alı mlı , güzel (kadı n).

dilberdudağ ı * Dudak biçiminde hazı rlanan bir hamur tatlı sı . dilci

dilcik çı kı ntı .

dilcilik

* Dil bilimci. * Dille ilgili araş tı rmalar yapan kimse. * Buğdaygillerde, yaprak ayasıile yaprak kı nı nı n birbirinden ayrı ldı ğı yerde bulunan sivri uçlu, küçük, saydam * Böceklerin ağzı nda küçük dilin önünde bulunan bölüm. * Üflemeli çalgı larda veya org boruları nda kamı ş , tahta veya metalden yassıparça. * Dil konusunda araş tı rma yapma iş i.

dildaş * Aynıdili konuş anlardan her biri. dilden dile dolaş mak * çok konuş ulmak, uzun süre bahsedilmek. dile (dillere) düş mek * hakkı nda dedikodu yapı lmak.

dile (veya dillere) destan * çok tanı nmı ş , ünlü. dile gelmek * dile düş mek. * (konuş ma kudreti, yeteneğ i, olmayan varlı k) konuş mak, dillenmek, lisana gelmek. dile getirilmek * anlatı lmak. dile getirmek * konuş turmak. * belirtmek, anlatmak, açı klamak, ifade etmek. dile kolay * anlatı lmasıkolay ama yapı lmasıveya katlanı lması çok güç. dile vermek * gizli tutulmasıgereken bir ş eyi açı ğ a vurmak, duyurmak, yaymak. dilediğin(iz) gibi * kendi düş ünce, görüşve isteğ ine göre. dilediğini yapmak * kendi, düş ünce, görüşve isteğini yapmak. dilek

* Bir kimsenin dilediği ş ey, istek, talep, rica, murat.

dilek kipi * Dileme kavramıveren kip. Türkçede bu kip -se eki ile kurulur. dilekçe dileme dilemek

dilemma dilenci

* Bir dileğ i bildirmek için resmî makamlara sunulan, imzalıve adresli, pullu veya pulsuz yazı , istida, arzuhâl. * Dilemek iş i. * Birinden bir ş eyin yapı lması nıistemek, rica etmek, arzu etmek. * Biri için bir dilekte bulunmak. * Canıistemek. *İ kilem. * Geçimini dilenerek sağlayan (kimse). * Israrla ve arsı zca bir ş eyi isteyen (kimse).

dilenci çanağ ı *İ çinde her ş eyden biraz bulunan. dilenci vapuru * Bütün iskelelere uğ rayarak sefer yapan vapur. dilencilik

* Dilenci olma durumu. * Dilenciye yakı ş ı r davranı ş .

dilencilik etmek

* dilenmek. dilenciye hı yar vermiş ler de eğ ri diye beğ enmemiş * hem ihtiyaç duyduğ u konuda yardı m istiyor, hem yapı lan yardı mıküçümsüyor anlamı nda kullanı lı r. dilendirme * Dilendirmek iş i. dilendirmek * Dilenecek duruma getirmek. * Dilencilik yaptı rmak. dilenemez dilenci * yoksulluğa düş tüğ ü hâlde durumunu kimseye açmayan kimse. dileniş

* Dilenmek iş i veya biçimi.

dilenme * Dilenmek iş i. dilenmek

dileyici

* Sadaka istemek. * Kendisini acı ndı rarak bir kimseden birş ey istemek. * Dilekte bulunan, dileyen (kimse).

dili (baş ka bir dile) çalmak * bir kimsenin konuş masıbaş ka bir dile benzemek. dili açı lmak * herhangi bir sebeple konuş mayan kimse konuş maya baş lamak. dili ağ ı rlaş mak * hastalı k sebebiyle güçlükle söz söyleyebilmek, güçlükle konuş mak. dili alı ş mak * bir sözü çok kullanmaktan dolayı o söze alı ş mak. dili bir karı ş * Bkz. dili pabuç kadar. dili bir karı şdı ş arıçı kmak (veya sarkmak) * koş maktan, yürümekten ve yorulmaktan çok susamak. dili boğ azı na akmak * konuş amaz olmak, sesi soluğu çı kmamak. dili bozuk * Bir dili doğru ve düzgün konuş amayan. dili çözülmek * (konuş amayan veya susan kiş i) konuş maya baş lamak. dili damağ ı na yapı ş mak (veya dili damağ ıkurumak) * susuzluktan ağzıkurumak, çok susamak. dili dolaş mak * korku, heyecan, hastalı k, utangaçlı k, sarhoş luk gibi sebeplerle söyleyeceğ ini ş aş ı rarak karı ş tı rmak. dili döndüğ ü kadar

* söyleyebildiği kadar, anlatma gücünün elverdiğ i ölçüde. dili dönmemek (veya dönmek) * bir sözü doğru, düzgün söylemeyi becerememek (veya becermek). * amacı nıiyi anlatamamak (veya anlatmak). dili durmak * susmak. * dedikodu etmemek. dili durmamak * sürekli konuş mak. * söylenemeyecek ş eyleri de söylemek. dili ensesinden çekilsin! * bı ktı racak kadar çok konuş an veya kötü sözler söyleyenler için ilenme olarak kullanı lı r. -di'li geçmiş * Bkz. belirli geçmiş . dili kı lı çtan keskin * kı rı cıve ağ ı r konuş malar için kullanı lı r. dili kurusun! * "söz söyleyemez olsun" anlamı nda ilenme sözü. dili olsa da söylese (veya anlatsa) * "cansı z nesneler konuş abilseler, bazıolaylara tanı klı k da edebilirler" anlamı nda kullanı lı r. dili pabuç kadar * saygı sı zca ve gönül kı rı cıkarş ı lı kta bulunan. dili tutuk

* Serbestçe, kolaylı kla konuş amayan.

dili tutulmak * sevinç, korku, ş aş kı nlı k gibi sebeplerle birdenbire söz söyleyemez olmak. dili uzamak * haddini bilmeden konuş mak. dili uzun

*İ ncitici sözler söyleyen, küstah, saygı sı z kimse.

dili varmak (veya varmamak) * bir sözü söylemeye gönlü razıolmak (veya olmamak). dili yanmak * üzüntü ve eziyet çekmek, zarara uğ ramak. dili yanmak * bı kmak, nefret etmek. dili yatkı n * yabancıbir dili kolaylı kla öğ renme yeteneği olan. dili zifir dilim

* Gönül kı rı cısözler söyleyen. * Bir bütünden kesilmişveya ayrı lmı şince, yassıparça. * Radyatör parçaları ndan her biri.

dilim dilim * Parça parça. dilim dilim etmek * dilimlemek. dilimin ucunda * bir söz hatı rlanacak gibi olup da hatı rlanamadı ğı nda söylenir. dilimleme * Dilimlemek iş i. dilimlemek * Dilimlere ayı rmak, dilim dilim etmek. dilimleniş * Dilimlenmek iş i veya biçimi. dilimlenme * Dilimlenmek iş i. dilimlenmek * Dilimlere bölünmek veya ayrı lmak. dilimleyiş * Dilimlemek iş i veya biçimi. dilin kemiğ i yok * insan doğru veya yanlı şher ş eyi söyleyebilir. dilinde tüy bitmek * tekrar tekrar söylemekten usanmak, bı kmak. dilinden anlamak * bir canlı nı n çı kardı ğıseslerden veya onun davranı ş ları ndan ne anlatmak istediğini anlamak. * söz konusu olan ş eyin özelliğini bilmek. dilinden düş ürmemek * sürekli olarak aynı kiş iden veya ş eyden söz etmek; sı k sı k anmak. dilinden kurtulamamak * sürekli olarak, bir kimsenin sitem, eleş tiri ve sataş maları na uğramak. diline dolamak (virt etmek veya diline takmak) * aynış eyi durmadan ve her yerde tekrarlamak. * bir kimseyi her yerde kötülemek. diline pelesenk etmek * Bkz. diline dolamak. diline sağ lam olmak * saklanacak konularıaçı ğ a vurmamak. * kötü söz söylemekten kaçı nmak. dilini (veya dillerini) yutmak * sevinç, korku, heyecan gibi sebeplerle konuş amaz olmak. dilini bağlamak * bir kimseyi herhangi bir sebeple söz söyleyemez duruma getirmek, susmak zorunda bı rakmak. dilini değdirmemek

* hiç yememek. dilini eş ek arı sı soksun! * hoş a gitmeyen bir ş ey söyleyen kimseye ilenç olarak kullanı lı r. dilini kedi (fare) mi yedi? * neden konuş muyorsun?. dilini kesmek (veya kesip oturmak) * susmak. dilini tutamamak * sonunu düş ünmeden, geliş igüzel konuş mak. dilini tutmak * sonunu düş ünmeden, geliş igüzel konuş maktan sakı nmak. dilinim

* Dilinme.

dilinin altı nda bir ş ey olmak * bir kimsenin sözlerinden, açı kça söylemediğ i bir ş eyler anlaş ı lmak. dilinin altı ndaki baklayıçı karmak * gizli tutulmasıgereken bir ş eyi söylemek. dilinin cezası nı(veya belâsı nı ) çekmek (veya bulmak) * ölçüsüz, düş üncesiz konuş mak yüzünden zarar görmek. dilinin ucuna gelmek * söyleyecek duruma gelmiş ken vazgeçmek. dilinin ucunda * Bkz. dilimin ucunda. dilinin ucuyla * içten, yürekten olmayarak, lâf olsun diye. dilinme * Dilinmek iş i. * Kayaçları n, ince katlar biçiminde kolaylı kla ayrı labilme niteliğ i. dilinmek * Dilmek iş i yapı lmak. diliş

* Dilmek iş i veya biçimi.

diliyle sokmak * bir kimseye ağı r ve kı rı cısözler söylemek. diliyle tutulmak (veya yakalanmak) * suçunu, kendi konuş masıile açı ğ a vurmak. dillek * Dedikoducu, dedikodusever. dillendirme * Dillendirmek iş i. * Kiş ileş tirilen varlı klara, cansı z yaratı klara söz söyletme sanatı, intak. dillendirmek

* (biri) Hakkı nda dedikodu yapı lması na sebep olmak. dillenme * Dillenmek durumu. dillenmek * (çocuk) Konuş maya baş lamak. * Konuş ma yeteneğ i olmayan varlı k konuş mak, dile gelmek. * Onaylanmayan bazıdavranı ş lar sebebiyle hakkı nda dedikodu yapı lmak, dile düş mek. dillerde dolaş mak (veya gezmek) * her yerde kendisinden söz edilmek. dillere destan olmak * bir olay veya bir nitelik halk arası nda yayı lmak. dilleş me

* Dilleş mek iş i.

dilleş mek * Karş ı lı klıtatlı tatlı söyleş mek. * Dı rlaş mak. dilli

* Konuş kan, sürekli ve tatlıkonuş an. * Dedikoducu, ileri geri konuş an.

dilli düdük * Söğüt, kavak gibi ağ açları n ince dalları ndan veya kamı ş tan yapı lan bir çeş it düdük. * Çok konuş kan kimse. dilli düdük etmek * bir haberi herkese yaymak. dilmaç * Çevirici, tercüman. dilmaçlı k * Dilmacı n mesleğ i, çeviricilik, tercümanlı k. dilme

dilmek

dilsel dilsever

* Dilmek iş i. * Dört köş e kesilmişağaç. * Bir bütünü küçük ve yassıparçalara ayı rarak kesmek. * Yarmak. * Dille ilgili. * Dili seven (kimse).

dilsiz * Konuş ma merkezinin veya konuş ma organları nı n bozukluğ u sebebiyle konuş amayan (kimse), ahraz. * Ses çı karmayan, sessiz olan (kimse). dilsizlik * Dilsiz olma durumu. dilüviyum

* Bugünkü ı rmakları n dördüncü çağdan kalma en eski alüvyonları na verilen ad. dimağ * Beyin. * Bilinç, zihin. dimdik * Çok dik (olarak). * Sağlı klı , zinde. * Sı kı nt ı ları karş ı layacak durumda olan, başeğmeyen, metin. * (bakı şiçin) Dikkatli, ı srarlı . * Sağa sola sapmadan, dosdoğru. * Kaskatı , çok sertleş mişolarak. dimdik ayakta durmak * yı kı lmamak. dimdik durmak * tam dik durumda olmak. * tutumunu değiş tirmemek, yı lmamak. dimi

* Sı kıdokunmuşbir tür pamuklu kumaş .

diminuendo * Sesi gittikçe azaltarak. * Müzik parçası nı n baş ı nda ">" iş aretiyle gösterilen nota terimi. dimmer dimnit

* Elektrik akı mş iddetini el ile çevirerek ayarlayan anahtar, reosta. * Erken olgunlaş an ince kabuklu bir çeş it siyah üzüm.

dimyat * Seyrek ve yuvarlak taneli bir çeş it üzüm. * (büyük D ile) Aş ı rıhı rsla fazla malda gözü olan kimsenin elindekini avucundakini de kaybedebileceğ i anlamı nda "Dimyat'a pirince giderken, evdeki bulgurdan olmak" sözünde geçer. din kurum.

* Tanrı 'ya, doğaüstü güçlere, çeş itli kutsal varlı klara inanmayıve tapı nmayı sistemleş tiren toplumsal bir * Bu nitelikteki inançları kurallar, kurumlar, töreler ve semboller biçiminde toplayan, sağlayan düzen. *İ nanı lı p çok bağlanı lan düş ünce, inanç veya ülkü.

din

* C.G.S. sisteminde bir gramlı k bir kütlenin hı zı nı saniyede bir santimetre artı ran güç birimi: Bir nevton 105 din'e eş ittir. din din

* Bir ş eyin en yüksek ve sivri noktası . *İ lmek.

din adamı * Mesleğ i dinle ilgili iş ler olan görevli. din birliği * Aynıdin etrafı nda oluş turulan inanç gücü. din dı ş ı

* Dinle iliş iği olmayan, lâdini. din doruğ u * Dağı n en yüksek yeri. din erki

* Din ilkelerine dayanan egemenlik, din gücü.

din felsefesi * Dinin ilkelerinin özünü ve anlamı nıtemellendirmeyi amaçlayan felsefe dalı . dinamik

* Mekaniğin kuvvet, hareket, enerji arası ndaki iliş kilerini inceleyen dalı , devim bilimi. * Devimsel. * Canlı , etkin, hareketli.

dinamik analiz * Çözümleme konusu yapı lan veya modele dahil edilen değ iş kenlerin zaman içindeki değiş melerinin de dikkate alı ndı ğ ıyöntem. dinamikleş me * Dinamikleş mek durumu. dinamikleş mek * Dinamik duruma gelmek. dinamit * Nitrogliserin ile yapı lan patlayı cıbir madde. * Tutku, özlem, heyecan. * Şiddetli, korkunç, hı rslı . dinamit lokumu * Kömür tozu, kil gibi maddelere emdirilmişdinamit. dinamitçi * Dinamit üreten, satan veya patlatı lma iş inde çalı ş an kimse. dinamitçilik * Dinamitçinin iş i veya mesleği. dinamitleme * Dinamitlemek iş i. dinamitlemek * Dinamitle havaya uçurmak. * Bir giriş imi, bir kuruluş u engelleyici, yı kı cıdavranı ş ta bulunmak. dinamitlenme * Dinamitlenmek iş i. dinamitlenmek * Dinamitle havaya uçurulmak. * Engellenmek. dinamizm * Devimselcilik. * Davranı ş larıcanlıve hareketli olan canlı nı n özelliği. dinamo * Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüş türen alet. dinamometre

* Kuvvetölçer. dinar birimi. dince

* Yaklaş ı k olarak altı n liranı n dörtte biri değerinde olan eski bir para. * Bahreyn, Cezayir, İ ran, Irak, Kuveyt, Libya, Tunus, Ürdün, Yemen ve eski Yugoslavaya'da kullanı lan para

* Dine göre, din bakı mı ndan.

dincelmek * Dinçleş mek. dinci dinci erki dincilik

* Dinî görüş leri her alana yaymak isteyen kimse. * Bkz. Din erki. * Dincinin iş i.

dinç * Gücü ve sağ lı k durumu yerinde, canlı , zinde, tendürüst, tüvana. dinçlenmek * Dinç bir durum ve görünüm kazanmak. dinçleş me * Dinçleş mek iş i. dinçleş mek * Dinç duruma gelmek. dinçlik * Dinç olma durumu, zindelik, mecal. dindar

* Din inancıgüçlü, din kuralları na bağ lı (kimse), mütedeyyin.

dindarlı k * Dindar olma durumu. dindaş

* Aynıdinden olan kimse.

dindaşolmak * aynıdinden olmak. dinden imandan çı kmak * kendini kontrol edemeyecek kadar çok öfkelenmek, çok sinirlenmek. dinden imandan olmak * dinî inancı nı yitirmek. dindirme

* Dindirmek iş i.

dindirmek * Dinmesini sağ lamak. dine

* Konaklama yeri. dinek * Dinlenmek için durulan yer. dinelme dinelmek

dinen dineri

* Dinelmek iş i. * Ayakta durmak veya ayağ a kalkmak, dik durmak. * Karş ıkoymak, kafa tutmak. * Din bakı mı ndan. *İ skambil kâğ ı tları ndaki iş aretlerden karo.

dingi * Bir çifte kürekli küçük patalya. dingil dingildek

* Tekerleklerin merkezinden geçen ve taş ı tı n altı na enlemesine yerleş tirilmişmil, aks. * Tabanıüzerinde hareketsiz duramayı p sallanan, oynak; dengesi bozuk. * Yı pranmı ş . * Sözüne güvenilmez, kaypak.

dingildeklik * Dingildek olma durumu, dengesizlik. dingildeme * Dingildemek iş i. dingildemek * Sallanmak, oynamak. * Korkmak, kuş kulanmak. dingilli

* Dingili olan.

dingin * Hareket etmeyen, kı mı ldamayan, sakin. * Gücü tükenmiş , yorgun, mecalsiz. dingincilik * Tam bir gönül rahatlı ğ ı , tutkusuzluk içinde bütün arzulardan sı yrı lmı şolarak, direnç göstermeden kendini Tanrıibadetine vermeyi ve tanrı sal ruh dinginliğ i kazanmayıamaçlayan dünya görüş ü. dinginleş me * Dinginleş mek durumu. dinginleş mek * Dingin duruma gelmek. dinginleş tirme * Dinginleş tirmek iş i veya durumu. dinginleş tirmek * Dingin duruma gelmesini sağ lamak.

dinginlik

* Dingin olma durumu, durgunluk, sükûnet.

Dingo'nun ahı rı * girenin çı kanı n belli olmadı ğ ıyer. dinî * Dinle ilgili, din üzerine. dini bir uğ runa * Müslümanlı k davası yoluna. dini bütün * Dinine çok bağlı , inancısağlam olan, dinin buyrukları nıeksiksiz yerine getiren. dini gibi bilmek * çok iyi, kesinlikle bilmek. dini imanı para * tek düş üncesi para olan kimseler için kullanı lı r. dinim hakkı için (veya dinim aş kı na) * "dinimi tanı k tutarı m" anlamı nda bir ant. dinine yandı ğı m * öfke, kı zgı nlı k gibi duygularıbelirtmek için kullanı lan ilenme sözü. diniş

* Dinmek iş i veya biçimi.

dink * Pirinci kabuğ undan ayı rmak veya bulgur dövmek için kullanı lan dibek. * Şayak, aba gibi ş eyleri dövmek için kullanı lan araç. dinleme * Dinlemek iş i. dinleme salonu * Müzik, tiyatro eserlerini dinletmek, radyo televizyon yayı nları yapmak veya ses kaydetmek amacı yla akustiği sağ lanmı şsalon, oditoryum. dinlemek

dinlence

*İ ş itmek için kulak vermek. * Birinin sözünü, öğüdünü kabul edip gereğ ince davranmak. * Uymak, başeğmek, itaat etmek. * Kulakla veya dinleme aletiyle hastayımuayene etmek. * Tatil.

dinlendirici * Dinlendirme özelliği olan. dinlendirilmiş * Bir süre bekletilmiş . dinlendirme * Dinlendirmek iş i. dinlendirmek * Dinlenmesini sağlamak. * Durulmaya bı rakmak.

* (tarla için) Nadasa bı rakmak. * Yanan lâmba, ateşvb.yi söndürmek. dinlenme

* Dinlenmek iş i, istirahat.

dinlenme kampı * Kuruluş ları n tatil geçirmek için düzenledikleri kamp. dinlenme salonu *İ stirahat etmek, dinlenmek için ayrı lmı şsalon. dinlenme yapmak * istirahat etmek, dinlenmek, yorgunluk çı karmak. dinlenmek * Güç kazanmak için çalı ş maya ara vermek, yorgunluğ unu gidermek, istirahat etmek. * Önemsenmek, öğ üdü yerine getirilmek. * Bazıyiyecek ve içeceklerin tadı nıarttı rmak, kolay piş mesini sağlamak gibi sebeplerle bir süre bekletmek. dinleti dinletme

* Sanatçı nı n müzik eserlerini bir topluluğa çalmasıveya söylemesi, konser. * Dinletme iş i.

dinletmek * Dinlemesini sağlamak, söz geçirmek. dinleyici

* Söylenen veya çalı nan bir ş eyi dinleyen kimse. * Kayı tlıolmadı ğ ıhâlde derslere dı ş arı dan devam eden kimse.

dinleyicilik * Dinleyici olma durumu. dinleyiş dinme

* Dinlemek iş i veya biçimi. * Dinmek iş i.

dinmek * Sona ermek, bitmek, durmak. * (ses için) Susmak. * (kar, yağmur, rüzgâr için) Kesilmek, yağ masıveya esmesi durmak. dinmez

* Dinmeyen.

dinozor * Dinozorlar takı mı ndan, boyu 20 m kadar olabilen, ilk çağlarda yaş amı ş , günümüze fosilleri kalmı şbir sürüngen. * Geliş melere ayak uyduramamı ş , çağ ı n gerisinde kalmı şveya mevcut durumu korumak isteyen kimse. dinozorlar * Omurgalıhayvanlardan sürüngenler sı nı fı na giren, soyu tükenmişbir takı m. dinozorlaş ma * Dinozorlaş mak iş i. dinozorlaş mak

* Dinozor gibi davranmak. * Geliş melere ayak uyduramamak, çağ ı n gerisinde kalmak veya mevcut durum ve düzeni koruyup herhangi bir köklü değ iş iklik yapmamak. dinsel dinsiz

* Dinî. * Dinî inancı olmayan. * Acı ması z.

dinsizin hakkı ndan imansı z gelir * acı ması z olan kiş iyi, kendisinden daha acı ması z biri yola getirir. dinsizlik * Dinsiz olma durumu. dip

dip ağı

* Oyuk veya çukur bir ş eyin en alt bölümü. * Taban. * Dikili duran bir ş eyin yerle birleş tiği nokta ve çevresi veya bir ş eyin yanıbaş ı . * Kapalıbir yerin kapı ya göre en uzak bölümü. * Arka, kı ç. * Palamut vb. balı klarıavlamak için denizin dibine atı lan ağ .

dip balı kçı lı ğ ı * Dipte yaş ayan su ürünlerinin avlanı lması . dip dibe * yan yana sı kı ş mı şolarak. dip doruk * Baş tan aş ağ ı , dipten tepeye kadar, bütün. dip koçanı * Hesap çı karmaya, gerektiğ inde koparı lan parça ile karş ı laş tı rma yapmaya yarayan ve yaprakları , deftere bağlıolan bölüm. dipçik

* Tüfek vb. silâhları n namlu gerisinde bulunan, atı şsı rası nda silâhı n omuza dayanması nı veya tabancada elle kavranması nısağ layan taban bölümü. dipçikleme * Dipçiklemek iş i. dipçiklemek * Dipçikle vurmak. dipçiklenme * Dipçiklenmek iş i. dipçiklenmek * Dipçikle vurulmak. dipdam dipdinç

* Hapishane. * Çok sağ lı klı , çok canlı .

dipdiri dipfriz

* Çok diri. * Bozulabilecek yiyecekleri çok düş ük ı sı larda dondurarak uzun süre saklamak için kullanı lan buzdolabı .

diplârya * Pisi balı ğ ı nı n küçüğ ü. dipleme diplemek

dipli diploit

* Diplemek iş i. * (bitkiyi) Kökünden sökmek. * (içilecek bir ş eyi) Dibine kadar içmek. * Dibi olan. *İ ki kromozom takı mı taş ı yan hücre veya organizma.

diploma * Bir kimseye herhangi bir okulu veya öğ renim programı nı baş arı yla tamamladı ğı nı ; bir derece veya unvana hak kazandı ğ ı nı ; bir iş , sanat veya meslek dalı nda çalı ş abilme yetkisi elde ettiğ ini belirtmek için bir öğretim kurumunca düzenlenip verilen resmî belge, icazetname, ş ahadetname. diplomalı * Diplomasıolan. * Yetkisi diploma ile belgelenmiş . diploması z * Diplomasıolmayan. * Diplomasıolmasıgereken bir meslekte, diplomasıolmadan çalı ş an. diplomasi * Uluslar arası iliş kileri düzenleyen antlaş malar bütünü. * Yabancıbir ülkede ve uluslar arası toplantı larda ülkesini temsil etme iş i ve sanatı . * Bu iş te çalı ş an kimsenin görevi, mesleğ i. * Bu görevlilerin oluş turduğ u topluluk. * Güç bir görüş me sı rası nda gösterilen ustalı k ve beceriklilik. diplomat * Uluslar arası konularda ülkesini temsil etmekle görevlendirilen kimse. *İ liş kilerinde kurnaz, becerikli olan. * Teksir yapmak için kullanı lan bir mumlu kâğı t türü. diplomatça * Diplomata yakı ş ı r biçimde, diplomat gibi. * Kurnazlı kla, açı kgözlükle. diplomatik * Diplomasi ile ilgili. diplomatik dil * Diplomasi alanı nda kullanı lan dil. diplomatlı k * Diplomat olma durumu. * Diplomasi. dipnot

* Sayfa içinde geçen herhangi bir düş ünce veya bilgi ile ilgili olarak sayfa altı na konulan açı klama, haş iye. dipsiz * Dibi olmayan. dipsiz kile, boşambar * para, mal tutmayanı n durumunu veya bir işiçin boşyere uğ raş ı ldı ğ ı nı anlatı r. dipsiz testi * eline geçen para veya malıhesapsı zca, boşyere harcayan. -dir

* Bkz. -dı r / -dir.

dirayet * Yetenek, beceriklilik, zekâ. dirayetli

* Yetenekli, becerikli; zeki.

dirayetsiz * Yeteneksiz, beceriksiz. dirayetsizlik * Dirayetsiz olma durumu. direk * Ağaçtan veya demirden yapı lan uzun ve kalı n destek. * (bazıözel adlarda) Sütun. * En önemli kimse. direk direk bağı rmak * tedirgin edecek biçimde bağ ı rmak. direk gibi * sağlam yapı lı , iri yapı lı . direkçi direkli direklik

* Alamana kayı kları nda direğe çı karak gözcülük yapan kimse. * Direğ i olan. * Direk yapmaya elveriş li (ağ aç).

direksiyon * Motorlu araçlarda, araca istenilen yönü vermeye ve belirli bir doğrultuda götürmeye yarayan düzenek, yönelteç. direksiyon kı rmak * aracıistenilen yöne çevirebilmek için direksiyonu o yöne döndürmek. direksiyon sallamak * motorlu taş ı t kullanmak. direksiyona geçmek * aracıkullanmak üzere sürücü yerine oturmak. * bir iş in yönetimini üzerine almak. direkt

* Doğru olarak, hiçbir yerde durmadan, duraksı z, doğ ruca.

* Doğrudan doğ ruya, dolaysı z, aracı sı z. direktif * Yönerge, talimat. direktif almak * talimat almak, emredilmek. direktif vermek * talimat vermek. direktör

* Yönetmen, müdür.

direktörlük * Yönetmenlik, müdürlük. direme diremek

diren direnç

dirençli dirençsiz

* Diremek iş i. * Bir ş eyi dikine koymak, dayamak, durdurmak. * Direnmek, karş ıkoymak, inat etmek, ı srar etmek. * Dirgen. * Dayanma, karş ı koyma gücü, mukavemet. * Bir nesnenin elektrik akı mı na karş ıdurma özelliğ i, mukavemet, rezistans. * Bir çevrime istenilen değerde ek direnç katmak için kullanı lan düzen, mukavemet, rezistans. * Direnci olan. * Direnci olmayan.

direngen * Direnen, inatçı , anut, muannit. direngenlik * Direngen olma durumu, inatçı lı k. direnim

direniş direniş çi

* Direnmek iş i, inat, taannüt. * Borcun yerine getirilmesi, temerrüt. * Direnmek iş i veya biçimi, karş ıkoyma, dayanma, mukavemet. * Karş ıkoyan, dayanan (kimse).

direnleme * Direnlemek iş i. direnlemek * Dirgenle yaymak. direnme

* Direnmek iş i, karş ıkoyma, dayanma, inat etme, ı srar etme, mukavemet etme.

direnmek * Herhangi bir düş üncede, bir istekte veya bir durumda karş ı koymak, ayak diremek, inat etmek, ı srar etmek, taannüt etmek. direş ken direş me direş mek

* Bir iş i yı lmadan sonuna kadar götüren, sebatkâr. * Direş mek iş i, sebat. * Sözünden veya kararı ndan dönmemek, dayanmak, sebat etmek.

diretme * Diretmek iş i, inat. diretmek direy dirgen

* Direnmek, ayak diremek, inat etmek, ı srar etmek. * Fauna. * Harmanda saplarıyaymaya yarar uzun çatallıaraç.

dirgenleme * Dirgenlemek iş i. dirgenlemek * Dirgenle yaymak. dirhem

* Okkanı n 400'de 1'ine eş it olan, 3,148 gramlı k eski bir ağı rlı k ölçüsü; İ stanbul için bir dirhem 3,207 gr olarak tespit edilmiş tir. * Bir tür gümüşpara. dirhem dirhem * Azar azar, az az, çok az ölçüde. dirhem dirhem satmak * kendini dirhem dirhem satmak. dirhemle söylemek (veya konuş mak) * çok az veya yavaşkonuş mak. diri * Yaş amakta olan, yaş ayan, canlı , ölü karş ı tı . * Güçlü, zinde. * Solmamı şpörsümemiş . * Gereğ i kadar piş memiş . diri diri diri örtü

* Canlıolarak. * Ormanlı k bölgelerde ağaçları n altı nda yeş eren çalı , çı rpıveya odunsu bitkiler.

dirice * Biraz diri. diriğ

* Esirgeme. diriğetmek * esirgemek. diriksel

* Diri ile, canlı ile ilgili, canlı lar üzerinde olan, diril.

diriksel ı sı * Hayvanları n vücut ı sı sı . diril

* Diriksel.

diril * Şilte yüzü veya gömlek yapmaya yarar pamuklu bir kumaş . diril ı sı dirileş me

* Hayvanları n vücut ı sı sı , diriksel ı sı . * Dirileş mek iş i.

dirileş mek * Bitkin, pörsümüşveya solmuş ken yeniden diri duruma gelmek. dirilik * Diri olma durumu. diriliş

* Dirilmek iş i veya biçimi, dirilme, canlanma. * Yeni bir atı lı mla güç kazanma. * Dinî inanı ş lara göre ölümden sonra dirilme, basübadelmevt.

dirilme * Dirilmek iş i. dirilmek

diriltici diriltme

* Güçlenip canlanmak. * (bitki için) Solmuş , pörsümüşdurumdayken yeniden canlı lı k kazanmak, diri duruma gelmek. * (hasta için) Yeniden sağlı ğ ı nıkazanmak, iyileş mek. * Öldüğü sanı lan ş ey canlı lı k kazanmak. * Yeniden etkin olmak, geçerli duruma gelmek. * Canlı lı k verici niteliğ i bulunan. * Dirilmesini sağ lama, canlandı rma.

diriltmek * Dirilmesini sağ lamak. dirim

* Hayat, yaş am. * Yaş ama gücü.

dirim bilimci * Biyolog. dirim bilimcilik

* Gerçekliği tek yanlıolarak yalnı zca dirim bilimsel açı dan inceleyen, organik yaş amı n kavramları nıöteki gerçeklik alanları na da uygulayan görüş . dirim bilimi * Biyoloji. dirim bilimsel * Biyolojik. dirim konisi * Geliş me durumundaki fidan veya yaprakları n sürgen dokulu ucu. dirim kurgu * Canlı lar dünyası nıözellikle beynin çalı ş ması nıtaklit eden elektronik aletlerden yararlanmayı konu edinen bilim dalı , biyonik. dirim suyu * Abı hayat. dirimli

* Hayatıolan (canlı ).

dirimlik * Hayatla ilgili, dirimsel. * Hayat, yaş am, sağ lı k. * Mal mülk, gelir. dirimsel

* Hayatla ilgili veya hayata bağlıolan, hayatî, biyolojik.

dirimselcilik * Hayat olayları nıfiziksel kimyasal güçlerle değ il de, özel bir yaş ama ilkesi, yaş am gücü ile açı klayan öğ reti. dirlik

* Yaş ayı ş , hayat, sağlı k, varlı k, geçim. * Huzur, erinç. * Osmanlıİ mparatorluğunda bir hizmete karş ı lı k olmak üzere bir kimseye devletçe verilen aylı k veya bir yere bağlıgelir. dirlik düzenlik * Aile üyeleri veya bir arada çalı ş an kimseler arası nda iyi geçinme durumu. dirlik yüzü görmemek * rahata kavuş amamak. dirliksiz

* Dirliği olmayan. * Geçimsiz, huysuz (kimse).

dirliksizlik * Geçimsizlik. dirsek

* Kol ile ön kol arası ndaki eklemin arka yanı . * Köş e. * Giysi kolunda dirseğe rastlayan bölüm. * Boruları n doğ rultusunu değ iş tirmekte kullanı lan bağlantıparçası . * Bir direğ i veya baş ka bir ş eyi sağlamlaş tı rmak için yanı na eğ ik olarak yerleş tirilen ağ aç, makas.

dirsek çevirmek * daha önce işbirliğ i yaptı ğ ıkiş iyi uzaklaş tı racak davranı ş larda bulunmak.

dirsek çürütmek * okumak için yı llarca çalı ş mak. dirsek dirseğe * çok kalabalı kta sı kı ş ı k durumda. dirsek kemiğ i * Ön kolun iskeletini oluş turan iki uzun kemikten iç yanda olanı . dirsek teması *İ liş ki, bağ, bağlantı . dirsekleme * Dirseklemek iş i. dirseklemek * Dirsekle vurmak, dirsekle itmek. dirseklenme * Dirseklenmek iş i veya durumu. dirseklenmek * Dirsek biçiminde kı vrı lmak, dirsek oluş turmak. * Dirsekle itilmek. dirseklik

* Dirsek olarak kullanı lmaya uygun olan (ağaç, boru vb.). * Ceket kolunun dirsek bölümünü korumak veya yamamak için kullanı lan (kumaşvb.). * Koltuk, kanepe vb. de dirsekleri dayamaya elveriş li bölüm.

dirsizlik * Dirlik düzenlikten uzak durum. disimilâsyon * Benzeş mezlik, baş kalaş ma. disiplin

* Bir topluluğun, yasaları na ve düzenle ilgili yazı lıveya yazı sı z kuralları na titizlik ve özenle uymasıdurumu, sı kıdüzen, zapturapt. * Kiş ilerin içinde yaş adı klarıtopluluğun genel düş ünce ve davranı ş ları na uymaları nısağ lamak amacı yla alı nan önlemlerin bütünü. * Öğretim konusu olan veya olabilecek bilgilerin bütünü; bilim dalı . disiplin cezası * Disiplin suçları ndan birini iş leyen kimseye davranı ş ları nı n ağ ı rlı k derecesine göre verilen ceza. disiplin kurulu * Disiplin kuralları na aykı rıdavranan kimselerin suçları nıtespit ederek uygun cezaları vermekle görevli kurul. disiplin suçu * Bir kimsenin disiplin yönetmeliğ ine göre yapmamasıgereken davranı ş lardan birini yapması . disipline

* Etmek yardı mcıfiili ile "sı kıdüzen veya denetim altı na almak" anlamı nda kullanı lı r.

disipline edilmek * zapturapt altı na alı nmak, denetim altı nda tutulmak. disiplinli

* Disiplini olan.

disiplinsiz * Disiplini olmayan. disiplinsizlik * Disiplinsiz olma durumu. disk * Disk atmada kullanı lan, erkekler için 2, kadı nlar için 1 kg ağı rlı ğ ı nda, genellikle metal bir çember ile çevrelenmiştahta ağı rş ak. * Gramofon plâğ ı . * Omurlarıbirbirine birleş tiren ana madde. *İ nce ve çapı oldukça büyük teker ş eklinde parça. disk atma * Atletizmde disk fı rlatma yarı ş ması . disk zı mpara * Mermer ve metal maddeleri kesmeye veya temizleyip parlatmaya yarayan alet. diskalifiye * Etmek yardı mcıfiili ile "sporda yarı şdı ş ı bı rakmak", olmak yardı mcıfiili ile "sporda yarı şdı ş ı bı rakı lmak" anlamları nda kullanı lı r. diskçi

* Disk atan kimse.

diskçilik * Diskçinin iş i. disket diskjokey disko

* Bilgisayardaki iş lemlerin kaydedildiğ i bir koruyucu içinde bulunan manyetik ortam. * Radyo ve diskoteklerde müzik yayı nları nıplâk veya ses bantlarıaracı lı ğı yla yöneten kimse. * Diskotek.

diskotek * Plâk, ses bandıkoleksiyonu. * Çalı nan plâk, bant vb. eş liğ inde dans edilen klüp, disko. diskur * Söylev, nutuk. diskur geçmek (veya çekmek) * nutuk verir gibi konuş mak. dispanser * Hastalara ayakta parası z veya çok az para ile bakı lan ve ilâç verilen bakı m evi, sağ lı k evi. dispeç

* Bir ortak avaryada deniz kazası ndan sonra gemi, yük ve navlunla ilgili kimselerin uğ radı klarızararları n ve bunlar tarafı ndan yapı lmı şolan masrafları n nası l, kimler tarafı ndan ve ne oranda karş ı lanacağ ı nı belirlemek için yapı lan iş lem. * Deniz sigortasıdilinde, ilgili tarafları n ortak avaryada kendilerine düş en yükümlülükleri, payları nı n önemi ölçüsünde ayrı ntı lıolarak belirten belge. dispeççi * Dispeç iş iyle uğraş an uzman. dispersiyon eriyik

* Çok ince katıtaneciklerin su vb. sı vı larda erimeden dağı lması hâli. disponibilite * Bankalarda mevcut nakit ve derhal paraya çevrilebilecek kı ymet. disprosyum * Atom ağı rlı ğı 162.5, atom numarası66, yoğunluğ u 8,54 olan, 1500° C'de eriyen, açı k yeş il renkte çözeltiler veren, az bulunan bir element. Kı saltması Dy. distribütör * Dağı tı cı . distribütörlük * Distribütörün yaptı ğ ıiş , dağ ı tı cı lı k. diş

parçalar.

* Çene kemiklerinin üstüne dizili, ı sı rı p koparmaya ve çiğ nemeye yarayan sert, beyaz organlardan her biri. * Çark, testere, tarak gibi çentikli ş eylerdeki çı kı ntı ları n her biri. * (sarı msak dilimi ve karanfil gibi diş e benzetilen ş eyler için) Tane. * Omurgalıhayvanları n çenelerinde veya ilkel yapı lıomurgalı ları n gı rtlak ve ağı zları nda bulunan kemiksi sert * Bazıdantel ve iş lemelerin kenarları ndaki yuvarlak sivri bölüm.

dişağ rı sı * Dişbölgesinde oluş an hastalı ktan meydana gelen ağrı . dişbademi * Kabuğ u ince olduğu için diş le kı rı labilen bir badem türü. dişbilemek * kötülük yapmak için fı rsat beklemek, hı ncı nıgösterir durum almak. dişbuğ dayı * Çocuk ilk dişçı kardı ğı nda kaynatı lı p üzerine toz ş eker ve dövülmüşceviz gibi ş eyler ekilerek yakı nlara dağı tı lan bağday. * Bu sebeple yapı lan tören. dişçekimi * Dişçekme iş i. dişçı karmak * çene kemikleri içinde bulunan diş , dişetini deldikten sonra ağı z boş luğ una doğ ru sivrilmek. dişdamak ünsüzü * Bkz. dişeti damak ünsüzü. dişdiş * Çı kı ntı larıolan. * Çı kı ntı lı bir biçimde. dişdudak ünsüzü * Bkz. dişeti dudak ünsüzü. dişeti

* Dişköklerini kaplayan kalı n kı rmı zı mtı rak et.

dişeti damak ünsüzü * Dil ucunun, üst dişetleriyle ön damağa dokunması ndan oluş an ünsüz: c, ç, z, s, n, j, ş . dişeti dudak ünsüzü * Alt dudağ ı n üst diş lere dokunması yla oluş an dudak ünsüzü: f, v.

dişeti ünsüzü * Dil ucunun dişetine dokunması ndan oluş an ünsüz: j, ş . dişfı rçası * Diş leri temizlemede kullanı lan bir fı rça türü. dişgeçirememek * gücü yetmemek. dişgeçirmek * zorla veya inatla istediğini yaptı rmak. dişgı cı rdatmak * öfkesini davranı ş ları yla göstermek. dişgöstermek * güçlü olduğ unu, saldı rı ya geçebileceğ ini durumuyla belli etmek, tehdit etmek. dişhekimi * Diş çi. dişhekimliği * Diş çilik. dişkirası * Sarayda veya zengin konakları nda iftardan sonra konuklara verilen armağ an veya para. * Bir kimseye fazladan verilen para, armağ an vb. dişmacunu * Diş leri temizlemede kullanı lan macun. dişotu

* Dişotugillerden, kurak ve çorak yerlerde yetiş en, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Plumbago europea).

dişotugiller * Bitiş ik taç yapraklı iki çeneklilerden, örneği dişotu olan ve genellikle sı cak ve kurak yerlerde yetiş en bitkilerden oluş an familya. dişözü * Diş lerin, katı lgan doku, damar ve sinirlerden oluş muşiç bölümü. diştababeti * Diş çilik. diştabibi diştacı

* Diş çi. * Diş lerin dişetlerinin dı ş ı nda kalan bölümü.

diştaş ı * Dişköklerinde oluş an kireçsi taştabaka. * Diş lerin dişetlerinin dı ş ı nda kalan bölümü. dişünsüzü * Dil ucunun üst dişetlerine dokunması yla oluş an ünsüz: d, t, c, ç. diş budak

diş çi

* Zeytingillerden, kerestesi sert ve değerli bir ağ aç (Fraxinus excelsior). * Bu ağaçtan yapı lmı ş .

* Diş , ağ ı z bakı mı yla ve hastalı kları yla uğ raş an hekim, dişhekimi. diş çik * Çok küçük diş . diş çilik diş e diş

* Diş , ağ ı z bakı mı yla ve hastalı kları yla uğ raş an tı p dalı , dişhekimliği. * iyi, kötü birş eyin karş ı lı ğı nıistemek.

diş e dokunmak *İ ş e yarar olmak, önemli olmak yerinde ve anlamlıolmak. diş e dokunur * iş e yarar, belirtilmeye değer, önemli. diş eği

* Taş larıyontmak için kullanı lan diş li bir çeş it çekiç.

diş eğileme * Diş eğilemek iş i. diş eğilemek * Diş eği denilen çekiçle değ irmen taş ıüzerinde dişyapmak, değ irmen taş ı nı n diş lerini bilemek. diş eme * Diş emek iş i. diş emek diş i

* Dişçı karmak. * Yumurta oluş turan veya yavru doğuran (birey). * Hayvan ve bitkilerin, erkeğ i tarafı ndan döllenecek biçimde oluş muşcinsi. * Kadı n. * Kadı na özgü. * Girintili ve çı kı ntı lıolmak üzere bir çift oluş turan nesnelerin girintilisi. * (maden için) Yumuş ak, kolay iş lenen. * Şuh, iş veli, çekici.

diş i bakı r * Kolay iş lenebilen bakı r. diş i demir * Yumuş ak demir. diş i kliş e

* Yazı sıoyma olan kliş e.

diş i organ * Çiçeklerde yumurtalı ğı içine alan, döllenme sonucu meyve ve tohumlarıoluş turacak organ. diş il diş ileş me

* Bazıdillerde diş i sayı lan (kelime), müennes. * Diş ileş mek durumu.

diş ileş mek * Diş iye özgü davranı ş ta bulunmak.

diş ileş tirme * Diş ileş tirmek iş i. diş ileş tirmek * Diş i duruma getirmek. diş ilik * Diş i cinsten olma durumu. * Kadı na özgü olma durumu. diş illeş tirme * Diş illeş tirmek iş i. diş illeş tirmek * Bazıdillerde bir kelimeyi diş il duruma sokmak. diş illik

* Bazıdillerde kelimelerin diş il olma durumu.

diş inden tı rnağ ı ndan artı rmak * (para için) yiyecek, giyecek vb. ihtiyaçları ndan keserek biriktirmek. diş indirik *İ pe ilmik atarak hayvanı n ağzı na takı lan gem. diş ine göre * gücünün yeteceği bir durumda. diş ine vurmak * Isı rmak, diş lemek. * Değerini anlamak için kontrol etmek. diş ini sı kmak * darlı ğa, sı kı ntı ya dayanmak, katlanmak. diş ini sökmek * kötülük edemeyecek duruma getirmek. diş ini tı rnağı na takmak * çok büyük güçlüklere, sı kı ntı lara katlanmak; bütün gücünü kullanmak. diş inin kovuğ una bile gitmemek * (yiyecek için) çok az gelmek. diş isel

* Şuh.

diş iyle tı rnağı yla * Bkz. diş ini tı rnağ ı na takmak. diş lek * Diş leri dı ş arı ya doğru çı kı k olan (kimse). * Sözünü geçiren; istediğ ini yaptı rabilen (kimse). diş leme * Diş lemek iş i. * Dantel biçiminde süsleme. diş lemek * Bir ş eyin bir parçası nı ı sı rmak veya koparmak. diş lenme

* Diş lenmek iş i. diş lenmek * Diş lemek iş ine konu olmak, diş le ı sı rı lmak. * Tanelenmek, diştutmak. * Güçlenmek, dediğ ini yaptı rı r olmak. diş leri dökülmek * yaş lanmak, ihtiyarlamak. diş letme * Diş letmek iş i. diş letmek * Diş lemek iş ini yaptı rmak. * Bir ş eye dişaçtı rmak. diş li

* Diş leri olan. * Sözünü geçiren, istediğ ini yaptı rabilen güçlü (kimse). * Diş leri olan çark. * Kaya balı ğı . * Ayakkabı cı ları n sayayıkalı ba çekmek için kullandı klarıkerpeten gibi bir araç.

diş li tı rnaklı * saldı rı cı olan, sözünü geçiren. diş lik

* Boksta karş ı laş ma sı rası nda boksörlerin diş lerini ve dudakları nıkorumak için diş lerine geçirdikleri kauçuk koruyucu. diş siz

* Diş i olmayan.

diş sizlik * Diş siz olma durumu. diş ten artı rmak * yiyecek giderlerini kı sarak para biriktirmek. ditilmek ditiramp

ditme

* Ditmek iş i yapı lmak. * Eski Yunanlı ları n Dionysos ş erefine okuduklarıtören ş arkı sı . * Lirik ş iir. * Ditmek iş i.

ditmek * Yün, pamuk vb. ni tellere ayı rarak kabartmak. * Çok küçük parçalara ayı rmak. div * Bkz. dev. dival divan

* Altımukavva ile beslenmiş , üstü sı rmalı iş leme. * Yüksek düzeydeki devlet adamları nı n kurduğu büyük meclis.

* Divan edebiyatı ş airlerinin ş iirlerini topladı kları eser. * Sedir. * Meclis. divan durmak (veya el pençe divan durmak) * saygıgösterilen bir kimse karş ı sı nda el kavuş turup ayakta durmak. divan edebiyatı * XIII-XIX. yüzyı llar arası nda dil, konu, iş lenişbakı mı ndan Arap, Fars etkisi altı nda geliş mişedebiyat. divan kalemi * Sadrazam buyrukları nı n ve fermanları nı n yazı ldı ğ ıyer. divan sazı * Meydan sazı . divançe divane

* Küçük divan. * Deli, kaçı k, budala. * Bir ş eye çok düş kün olan.

divane olmak * Bkz. deli divane olmak. divaneleş me * Divaneleş mek iş i. divaneleş mek * Divane duruma gelmek. divanelik

* Kaçı klı k, delilik.

divanesi olmak * bir ş eye çok düş kün olmak. divaneye dönmek * çok üzülmek. divanhane * Genişsofa. * Kubbealtı . divanı âli

* Yüce divan.

divanı harp * Askerî mahkeme. Divanı hümayun * Osmanlı larda padiş ah, sadrazam ve bazıyüksek rütbeli devlet görevlilerinin oluş turduğu meclis ve meclisin çalı ş tı ğ ıyer. Divanı muhasebat * Sayı ş tay. divanî * Divan kaleminden çı kan ferman, berat gibi belgelerde kullanı lmı şolan (yazı ). divanî kı rması

* Divanî yazı nı n basitleş tirilmişbir türü. divik * Akkarı nca, termit. divit divitin divlek

* Genellikle kuş ak arası nda taş ı nı lan ve kalemliğ i ile hokkasıbir arada olan yazıtakı mı . * Bir yüzü havlu, pamuklu veya yünlü kumaş . * Kalı n kabuklu olgun kavun.

diyabaz * Feldspatlardan bir plâjiyoklâz ile ojitten oluş muşyeş il renkli bir kütle. diyabet

* Şeker hastalı ğı ,ş eker.

diyabet bilimi * Şeker hastalı ğı nıinceleyen bilim dalı . diyabet uzmanı * Şeker hastalı ğıalanı nda uzmanlaş mı şhekim. diyabetik * Şeker hastalı ğıile ilgili. diyabetolog * Diyabet uzmanı . diyabetoloji * Diyabet bilimi. diyafram

* Göğüs ve karı n boş lukları nıbirbirinden ayı ran ince ve genişkas. * Bir ı ş ı k demetinde uçtaki ı ş ı klarıtutmak ve optik cihazlarda daha net bir görüntü elde etmek için çapı ayarlanabilir ı ş ı k geçirmez levha. diyagonal * Kenarları na oranla eğ rilemesine dokunmuşkumaş . * Köş egen. diyagram

diyaklâz diyakoz

* Herhangi bir olayı n değ iş imini gösteren grafik. * Bir çiçeğ in bütün ayrı ntı ları nıgösteren taslak. * Yer altı ndaki bası nç ve gerilim dolayı sı yla, taşkütlelerinin yer değiş tirmeden çatlayı p yarı lması , çatlak. * Hristiyanlı kta papazı n yardı mcı sıolan din adamı .

diyakroni * Art zamanlı k. diyakronik * Art zamanlı . diyalâj

* Piroksen cinsinden, doğ al kalsiyum, magnezyum ve demir silikatı .

diyalekt

* Lehçe.

diyalektik * Gerçekliği ve onun çeliş melerini incelemeye yarayan ve bu çeliş meleri aş maya yarayan yollarıaramayı öngören akı l yürütme yöntemi. diyalektikçi * Diyalektik yöntemini uygulayan kiş i. diyalektolog * Diyalektoloji uzmanı . diyalektoloji * Lehçe bilimi. diyalel diyaliz diyalog

* Bir önermeyi baş ka bir önerme ile tanı tlamak yoluyla yapı lan sofizm, üstü örtülü bir tür kı sı r döngü. * Bazıcisimlerin gözenekli zarlardan geçebilmesi temeline dayanan bir çözümleme veya arı tma yöntemi. * Karş ı lı klıkonuş ma. * Oyun, roman, hikâye gibi eserlerde iki veya daha çok kimsenin konuş ması . * Konuş maya dayanı larak yazı lmı şeser. * Anlaş ma, uyum sağ lama veya bu yolda çalı ş ma.

diyalog kurmak * anlaş ma ve uyum sağlayacak yolda karş ı lı klıkonuş mak. diyanet

* Din kuralları na tam bağlıolma durumu. * Din.

diyanet iş leri * Dinle ilgili iş ler. diyapazon * Titreş tirilince ana seslerden birini veren, U biçiminde, küçük bir çelik araç. diyapozitif * Saydam bir yüzey üzerine alı nmı ş , projeksiyonda kullanı lmaya özgü, pozitif görüntü, slâyt. diyar

* Ülke. * Dünya.

diyarı gurbet *İ ş , eğ itim vb. sebeplerle göç edilen yabancı yer. diyastaz diyastol

* Niş astayıdekstrin ve glikoz durumuna getiren, tükürükte ve pankreası n salgı sı nda bulunan bir enzim. * Sistolden sonra karı ncı kları n geniş lemesi.

diyatome * Silisli sert kabuklarıolan ve fosilleri, kalı n yer katmanlarıoluş turan bir algler familyası . diye

*İ ki cümleyi sebep bildirerek birbirine bağlar. * Herhangi bir yargı ya vararak, niteleyerek, sanarak, diyerek. * Adlı . diye diye diyecek

* Söyleyerek. * Söylenecek söz.

diyecek yok * eleş tirilecek bir yanıyok, söz yok. diyet diyet

*İ slâm hukukunca öldürme ve yaralamalarda suçlunun ödemek zorunda olduğ u para veya mal. * Perhiz, rejim.

diyet peyniri * Tuzsuz ve yağ ıalı nmı şbir peynir türü. diyetetik * Kötü beslenmenin yol açtı ğı hastalı kları , yiyeceklerin besin değ erlerini inceleyen sağlı k bilgisi dalı . diyetisyen * Diyet uzmanı . diyez

diyoptri diyorit

* Bir sesin yarı m ton inceltileceğ ini gösteren nota iş areti. * Böylece inceltilmiş(ses). * Optik sistemlerin yakı nsaklı k birimi. * Özellikle plâjiyoklazdan oluş an, saydam, üstü tanecikli derinlik kayacı .

diz * Kaval, baldı r ve uyluk kemiğ inin birleş tiğ i yer. * Oturulduğ unda uyluğ un üst yanı . diz ağı rş ağı * Diz kapağı kemiği. diz bağı * Dizde çorabı n tutturulduğ u bağ. diz boyu

* Dize kadar.

diz çökmek * dizlerini yere koyarak oturmak. * Bkz. dize gelmek. diz dize

* Dizleri birbirine değ ecek biçimde birbirine yakı n (oturmak).

diz kapağı * Dizin diz kapağ ıkemiğ i ile kaplıbölümü. diz kapağı kemiği

* Dizin önünde bulunan, kapak biçiminde oynar kemik. diz üstü çökmek * dizleri yere gelecek biçimde eğ ilmek veya oturmak. diz(leri)ini dövmek * piş manlı k duymak. dizanteri

* Ağrı lı ve kanlıishalle beliren, bağı rsakta yaralara yol açan bulaş ı cı , salgı n hastalı k, kanlıbasur.

dizanterili * Dizanteriye yakalanmı şolan (kimse). dizayn * Çizim. dizayncı * Dizayn iş iyle uğ raş an kimse. dizdar dizdirme

* Kale muhafı zı , kale bekçisi. * Dizdirmek iş i.

dizdirmek * Dizmek iş ini yaptı rmak. dize

* Şiirin satı rları ndan her biri, mı sra.

dize gelmek * başeğ mek, boyun eğ mek. dize getirmek * kendisine karş ıgeleni yenerek buyruğ una uyacak duruma getirmek. dizel * Sı kı ş tı rı lmı şhava içine püskürtülen yakı tla çalı ş an motor. dizeleme

* Dizelemek iş i.

dizelemek * Dize durumuna getirmek. dizeleş tirme * Dizeleş tirmek iş i. dizeleş tirmek * Dize durumuna getirmek. dizem

* Bir dizede veya notada vurgu, uzunluk veya ses özelliklerinin, durakları n düzenli bir biçimde tekrarlanması ndan doğ an ses uygunluğ u, tartı m, ritm. dizemli dizemsiz

* Dizemli olan, tartı mlı , ritmli, ritmik. * Dizemi olmayan, tartı msı z, ritmsiz.

dizge

dizgeli dizgesel dizgesiz

* Bir bütün oluş turacak biçimde karş ı lı klı olarak birbirine bağlıögelerin bütünü, manzume, sistem. * Bir ilkeye veya dünya görüş üne göre düzenlenmişdüş ünceler, bilgiler, öğretiler bütünü, manzume, sistem. * Dizgesi olan, dizgesel, sistemli, sistematik. * Dizge ile ilgili, sistemli, sistematik. * Dizgesi olmayan, dizgeye bağlıolmayan, sistemsiz.

dizgi * Bası m için harfleri, kelimeleri, satı rları , sayfalar oluş turacak biçimde düzenleme, tertip. dizgi yeri dizgici dizgicilik

* Dizgi iş lerinin yapı ldı ğı yer, mürettiphane. * Bası m evinde dizgi iş iyle uğ raş an kimse, mürettip. * Dizgicinin iş i, mürettiplik.

dizgin * Gemin uçları na bağ lanarak hayvanı yöneltmeye yarayan kayı ş . dizgin vurmak * dizgin takmak. dizgine gelmek * düzelmek, belli bir disipline ve sisteme girmek. dizginini çekmek * birinin aş ı rıdavranı ş ları na engel olmak. dizginini kesmek * üzerindeki baskı yıartı rmak. dizginleme * Dizginlemek iş i. dizginlemek * Ata dizgin takmak veya atıyürütmek için dizginini oynatmak. * Birinin aş ı rıdavranı ş ları nıönlemek. dizginlenme * Dizginlenmek iş i. dizginlenmek * Dizginlemek iş i yapı lmak veya dizginlemek iş ine konu olmak. dizginleri (ele) vermek * baş kası nı n yönetimini kabullenmek. dizginleri ele almak * yönetimi eline geçirmek. dizginleri gevş etmek * birinin üzerindeki baskı yıazaltmak.

dizginleri koparmak * her türlü bağve baskı dan kurtulmak. dizginleri salı vermek * baş ı boşbı rakmak. dizginsiz

* Dizgini olmayan. * Aş ı rıolan, engel tanı mayan, ölçüsüz.

dizi

* Bir iplik veya tel üzerine dizilmişinci, boncuk gibi ş eylerin oluş turduğ u bütün, sı ra. * Herhangi bir bakı mdan bir bütün oluş turan ş eylerin tümü, seri. * Yan yana, art arda veya zaman sı rası na göre sı ralanmı şbirbiriyle iliş kili nesne veya olayları n oluş turduğu bütün sı ra. * Saf durumundaki bir kı tanı n, birbiri arkası nda duran erlerine verilen ad. * Değerleri artarak veya eksilerek art arda gelen terimler takı mı . * Aynısöz dizimsel bağlam içinde birbirinin yerini alabilecek olan ve güçlü bir karş ı tlı k bağ lantı sı kuran ögelerin oluş turduğ u bütün, paradigma. * Dizi film. * Bir oktavı n içinde sı ralanan sekiz sesin bütünü. dizi (veya dizinin dibi) * yanıbaş ı . dizi dizi * Dizilerek, dizim dizim, diziler durumunda. dizi film dizici

* Birbirini izleyen ve ayrıbölümlerden oluş an filmler. * Dizgici.

dizilemek * Dizi durumunda sı ralamak. dizili * Dizilmişolan, sı ralanmı ş , mürettep. diziliş dizilme dizilmek

dizim

* Dizilmek iş i veya biçimi. * Dizilmek iş i. * Dizi durumuna getirilmek, dizmek iş i yapı lmak. * Sı raya girmek. * Dizilmek iş i, dizme. * Söz zincirinde birbirini izleyen ve belli bir birim oluş turan ögeler birleş imi, sentagma.

dizim dizim * Dizilmişolarak, dizi dizi. dizin * Bir kitabı n veya derginin kiş i, konu, yer adıvb. bakı mı ndan içindekileri yer numarası yla belirten ve eserin arkası nda yer alan alfabetik liste, indeks, fihrist.

* Belli bir konuda çı kan kitap ve dergideki yazı larla iliş kiyi sağ layan ve ayrı bir kitap veya süreli yayı n biçiminde çı kan eser. * Kitaplı k, belge vb. için düzenlenen belli bir bilginin veya belgenin bulunduğ u yeri gösteren düzenli liste. dizini dövmek * çok piş man olmak. diziş

* Dizmek iş i veya biçimi.

dizleme * Dizlemek iş i. dizlemek

* Dize kadar batmak. * Dizini kullanarak bastı rmak.

dizleri kesilmek (veya tutmamak) * dizlerinde derman, güç kalmamak. dizlerine kapanmak * çok yalvarmak. dizlerine kara su inmek * beklemekten veya yorgunluktan güçsüz kalmak. dizlerinin bağı çözülmek * korkudan ayakta duramayacak duruma gelmek. dizlik

dizme dizmek

dizmen dizüstü dizyem

* Dize, korumak amacı yla geçirilen ş ey. * Dize kadar uzanan konçlu çorap. *İ ç donu. * Şalvar. *İ şönlüğü. * Dizmek iş i. * Bazınesneleri ipliğe, tele vb. ne geçirmek. * Yan yana veya üst üste sı ralamak. * (bası m evinde) Harfleri yan yana getirerek yazıdüzenlemek. * Düzenlemek, hazı rlamak. * (bası m evinde) Dizgici, mürettip. * Dizler üzerinde durabilen veya dizler üzerine konduğunda çalı ş tı rı labilen araç. * Sı cakölçerde santigradı n onda biri.

do * Gam (II) dizisinde "si" ile "re" arası ndaki ses. * Bu sesi gösteren nota iş areti. do anahtarı * Portenin üzerine çizilen ve o çizgideki notaya adı nıveren anahtar. dobra dobra

* Sakı nmadan, çekinmeden (söylemek, konuş mak). doçent * Üniversitelerde profesörden önceki basamakta bulunan öğretim üyesi. doçentlik

Dodurga dogma

* Doçent olma durumu. * Doçentin görevi. * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Doğruluğu sı nanmadan benimsenen, bir öğretinin veya ideolojinin temeli yapı lan sav, nas.

dogmacı * Dogmacı lı kla ilgili. * Dogmacı lı k yanlı sıolan kimse. dogmacı lı k * Öne sürülen öğ reti ve ilkeleri eleş tirmeden doğ ru olarak benimseyen ve benimsediğ i var sayı mlardan katı bir yöntemle önermeler türeten anlayı ş , dogmatizm. dogmalaş tı rma * Dogmalaş tı rmak iş i. dogmalaş tı rmak * Bir inancıdogma durumuna getirmek. dogmatik * Deney bilgisini, deneye dayanan kanı tlarıhiçe sayarak, kanı ları nı inanç öğ retilerinden çı karan (düş ünce biçimi). * Felsefe ve din dogmaları nı n bilimsel (mantı ksal) ve sı ralıbir yolla ortaya konuluş u. dogmatik felsefe * Eleş tirmeciliğ in ve kuş kuculuğun tersine olarak, her türlü inkâr ve kuş kunun üstünde tutulan birtakı m ilkeleri benimseyen felsefe. dogmatizm * Dogmacı lı k. doğa

* Tabiat. *İ nsan eliyle büyük değ iş ikliğ e uğ ramamı şdoğ al güzelliklerini koruyan, genellikle ş ehir dı ş ı kesim.

doğa bilgisi * Tabiat bilgisi. doğa bilimci * Tabiatı n çeş itli özellikleri üzerinde çalı ş an, araş tı rma yapan, tabiatçı . doğa bilimcilik * Doğa bilimcisinin iş i, uğraş ı sı . doğa bilimleri * Tabiat bilimleri, olaylarıve yasalarıolan fizik, kimya, gök bilimi gibi bilimler. doğa dı ş ı * Doğaya aykı rı , tabiata aykı rı , gayritabiî. doğa ötesi

* Duyuları mı zla algı layamadı ğ ı mı z varlı kları n sebeplerini ve temellerini araş tı ran felsefe, fizik ötesi, metafizik. * Akı l ve sezgiyle elde edilen ilk ilkeleri veya mutlak bilgiyi konu alan felsefe, fizik ötesi, metafizik. * Bu felsefeyle ilgili olan. doğa yasası * Doğa olayları nı n bağ lıolduğ u yasa. doğacak doğacı

* Gelecek. * Doğacı lı k yanlı sı olan, natürist.

doğacı lı k * Toplumsal kuruş ları n ve yaş ayı şbiçiminin doğaya dönük olması nıamaç edinen öğ reti, natürizm. doğaç

* Şiir veya sözü birdenbire, düş ünmeden, içine doğduğ u gibi söyleme, irtical.

doğaçlama * Doğaçlamak iş i. * O anda, birdenbire. doğaçlama tiyatro *İ çten geldiğ i gibi, irticalen gerçekleş tirilen oyun. doğaçlamak *İ çten gelerek söylemek, irticalen dile getirmek. * O anda ş iir söylemek, irticalen ş iir söylemek. doğaçtan

* Birdenbire, düş ünmeden, içine doğduğ u gibi (söylemek, konuş mak), irticalen.

doğal * Tabiî. * Tabiatı n düzenine ve gereklerine uygun, tabiî. * Kendiliğ inden, insan eliyle yapı lmamı ş . doğal ayı klanma * Darwin'e göre doğ ada ve toplumda canlı türlerin arası ndaki var olma savaş ı nıen güçlülerin, çevreye en iyi uyabilenlerin kazandı kları nı ; güçsüzlerin, çevreye uyamayanları n ise ortadan kalktı kları nısavunan öğ reti. doğal coğ rafya * Fizikî coğ rafya. doğal gaz * Yer kabuğ unun içinde bulunan, yakı t olarak önem sı ralaması nda ham petrolden sonra ikinci sı rayıalan ve petrolün bir cinsi olan yanı cıgaz. * Hidrokarbon rezervuarısahaları nda açı lan kuyulardan elde edilen, esas itibarı yla metan gazıile az miktarda propan, bütan gibi daha ağ ı r moleküllü hidrokarbon gazlarıve eser miktarda su buharı , hidrojen, karbondioksit ve azot karı ş ı mıgaz. * Konutlarda ve işyerlerinde ı sı nma, üretim ve enerji amacı yla belli bir merkezden kontrollü olarak bir ş ebeke sistemiyle dağ ı tı lan yanı cıgaz. doğal gaz enerjisi * Doğal gazdan elde edilen enerji. doğal sayı * 1, 2, 3, ... sayı ları ndan her biri. doğalcı

* Doğalcı lı k yanlı sıolan, natüralist. doğalcı lı k * Gerçeğin doğaya uygun biçimde yansı tı lması nıamaçlayan sanat akı mı , natüralizm. * Gerçeğin yalnı z doğa ile açı klanması , natüralizm. doğallaş ma * Doğallaş mak iş i. doğallaş mak * Doğal duruma gelmek, tabiîleş mek. doğallaş tı rma * Doğallaş tı rmak iş i. doğallaş tı rmak * Doğal duruma getirmek, tabiîleş tirmek. doğallı k * Doğal olma durumu, tabiîlik. doğan

* Kartalgillerden, küçük kuş , fare vb. ile beslenen ve alı ş tı rı larak kuşavı nda kullanı lan yı rtı cıbir kuş(Falco).

doğancı * Avcıdoğ an yetiş tiren veya doğanla avlanan kimse. doğancı lı k * Doğancı nı n iş i veya mesleğ i. doğasever * Doğanı n kirlenmesine ve tahrip edilmesine karş ıçı kan (kimse). doğaüstü

* Doğa yasaları na uymayan, doğ a yasaları yla açı klanamayan, tabiatüstü.

doğaüstücülük * Doğa yasaları yla açı klanamayan olayları n ve gerçeklerin varlı ğ ı na inanmak gerektiğini ileri süren öğ reti, sürnatüralizm, tabiatüstücülük. doğduğ una bin piş man * bezgin. * tembel. doğduğ una piş man etmek * Bkz. anası ndan doğduğ una piş man etmek. doğduğ una piş man olmak * aş ı rıüzülmek, olağ anüstü sı kı ntı da olmak, eziyete uğramak. doğdurma * Doğdurmak iş i. doğdurmak * (Güneş , Ay, yı ldı z için) Doğması nısağ lamak. * Doğuncaya kadar beklemek. doğma

* Doğmak durumu. * Doğmuş . * Dünyaya gelme.

doğma büyüme * Herhangi bir yerde doğ up yetiş miş . * Baş langı çtan beri. doğmaca doğmak

doğram

*İ çten geldiğ i gibi, irticalen, doğ açlama. * Dünyaya gelmek. * (Güneş , Ay, yı ldı z) Ufuktan yükselerek görünmek. * Ortaya çı kmak, sonucu olmak. * (düş ünce, hayal gibi ş eyler için) Zihinde birdenbire oluş mak. * Doğrama sonucu ortaya çı kan parça.

doğram doğ ram * Paramparça, darmadağı n. doğrama

* Doğramak iş i. * Bir yapı nı n kapı , pencere, dolap, raf gibi ağaç, metal veya plâstik bölmeleri.

doğramacı * Ahş ap doğ rama yapan kimse. doğramacı lı k * Doğramacıolma durumu veya doğ ramacı nı n sanatı . doğramak * Keserek parçalamak. doğranma * Doğranmak iş i. doğranmak * Kesilmek, parça parça edilmek. * Kesilir gibi ağ rı mak. doğratma * Doğratmak iş i. doğratmak * Doğramak iş ini yaptı rmak. doğrayı ş * Doğramak iş i veya biçimi. doğru

* Bir ucundan öbür ucuna kadar yönü değ iş meyen, eğri ve çarpı k karş ı tı . * Gerçek, yalan olmayan. * Akla, mantı ğ a uygun. * Yasa, yöntem ve ahlâka bağlı , dürüst, namuslu. * Gerçeğe veya kurala uygun. * Gerçek, hakikat. *İ ki nokta arası ndaki en kı sa çizgi. * Yanlı ş sı z, eksiksiz. * Hiçbir yöne sapmadan, dosdoğru, doğ ruca. * Karş ıyönünce. * (zaman anlatan kelimelerden sonra) Yakı n, yakı nları nda.

doğru açı

* 180 derecelik açı . doğru akı m *İ letken bir devre üzerinde yön değ iş tirmeyen sürekli elektrik akı mı . doğru bulmak * uygun görmek, onamak. doğru çı kmak * gerçek olduğu anlaş ı lmak. doğru doğ ru dosdoğ ru * en doğrusu ş udur ki. doğru durmak * dik durmak. * uslu durmak. doğru dürüst * Tam olarak, eksiksiz olarak, istenildiğ i gibi, kusursuz, yanlı ş sı z. doğru orantı lı * Birbirine bağlıolan ve biri artı nca öteki de artan iki büyüklük arası ndaki bağ ı ntı . doğru oturmak * uslu oturmak. doğru parçası * Doğru üzerinde iki nokta ile sı nı rlanmı şparça. doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar * doğ ru olmakla birlikte baş kaları nı n iş ine gelmeyen sözleri söyleyenlerin sevilmediğ ini anlatı r. doğru yol * Her türlü kötülükten uzak olan tutum. doğruca

doğrucu

* Doğruya yakı n. * Hiçbir yöne sapmadan; dolaylıolmayarak, dolaş mayarak. * Her ş eyin doğ rusunu söylemeyi huy edinmişolan (kimse).

doğrucu davut * her ş eyin doğrusunu yapmayıveya söylemeyi huy edinmişkimseler için kullanı lı r. doğruculuk * Doğrucu olma durumu. * Bir insanı n söz ve hareketleriyle kanaat ve inançları nı n, düş ünüş ünün uyuş ması . doğrudan * Aracı sı z. doğrudan doğ ruya * Dolaysı z, araçsı z, araya baş ka bir ş ey girmeden, resen. doğrulama * Doğrulamak iş i, teyit, tasdik. * Bir var sayı mı n doğruluğ unu denetlemek için, deney ve mantı kî tanı tlama yoluyla yapı lan iş lemlerin bütünü. doğrulamak

* Bir ş eyin doğ ru olduğunu ortaya koymak, desteklemek, teyit etmek, tasdik etmek. * Bir önermenin doğruluğunu veya yanlı ş lı ğ ı nı belirlemek amacı yla olaylarıinceleyip araş tı rmak. doğrulanma * Doğrulanmak iş i. doğrulanmak * Doğrulamak iş ine konu olmak veya doğ rulamak iş i yapı lmak. doğrulma * Doğrulmak iş i. doğrulmak * Eğ ik veya eğ ri bir ş ey, düz bir duruma gelmek. * (oturan veya yatan bir kimse için) Toparlanmak, dik bir duruma gelmek. * (para için) Sağlanmak, kazanı lmak. * Yönelmek. * Yeniden güçlenmek, kalkı nmak. doğrultma * Doğrultmak iş i. doğrultmaç *İ ki yönlü bir dalgalıakı mı , bir yönlü doğ ru akı ma çevirmeye yarayan aygı t, redresör. doğrultmak * Doğrulması nısağ lamak, doğ ru duruma getirmek. * Düzeltmek. * Yöneltmek. * Yön bulmak. * (para için) Sağlamak, kazanmak. doğrultman * Bir nokta veya bir çizginin hareketine az veya çok yön vererek bu hareketi yöneten ş ey. * Çizgi oluş turan noktanı n veya yüzey oluş turan çizginin yönelmesi gereken doğrultuyu gösteren çizgi veya düzlem. doğrultu

* Yön, istikamet. * Tutulan, izlenen yol. * Paralel olmayan iki sonsuz doğ ruyu birbirinden ayı rt ettiren durum veya belli bir sonsuz doğrunun belirttiğ i tek yol, istikamet. doğrulu

* Bir doğ ru boyunca, olan, müstakim.

doğruluk * Doğru olma durumu, doğ ru olana yakı ş ı r davranı ş , dürüstlük. * Düş üncenin gerçekle uyuş ması ; yargıve önermelerin gerçeğ e uygun olması . doğrulum * Yönelim, tropizm. doğrusal

doğrusu doğu

* Bir doğ ru ile ilgili olan; bir doğruyu izleyen. * (bir doğ runun denklemi birinci dereceden olduğu için) Birinci derece ifadelerine, genel olarak verilen sı fat. * Gerçeği söylemek gerekirse, gerçek ş u ki. * Güneş in doğ duğu ana yön, gün doğusu, ş ark, maş rı k.

* Bulunulan yere göre güneş in doğ duğu yönde kalan bölge. * Avrupa'ya göre Asya ve Kuzeydoğ u Afrika'nı n bir bölümü. * Bu yönle ilgili, bu yönde olan, ş arkî. * Güneş 'in 21 Mart ve 23 Eylülde doğ duğu yön. doğu bilimci * Doğu bilimi uzmanı ,ş arkiyatçı , müsteş rik, oryantalist. doğu bilimi * Avrupa'ya göre doğuda yer alan ulusları n dillerini, tarihlerini, kültür ve törelerini inceleyen bilim, ş arkiyat, oryantalizm. Doğ u Bloku * Doğu Avrupa ülkelerinin II. Dünya Savaş ı 'ndan sonra oluş turduğ u, 1990'lı yı llarda dağ ı lan siyasî blok. doğu kayı nı * Doğu bölgelerinde yetiş en bir tür kayı n ağ acı . doğu noktası * Güneşçemberi merkezinin 21 Mart ve 23 Eylülde ufkunda doğduğu nokta. Doğ u Türkçesi * Hazar Denizi'nin ve Türkmenistan'ı n doğusunda kalan Türklerin kullandı ğ ıdil. doğulu

* Doğu ülkelerinden olan veya doğ u uygarlı ğı nıbenimsemiş(kimse), ş arklı .

doğululaş ma * Doğululaş mak iş i. doğululaş mak * Doğu yaş ayı ş ı nı benimsemek. doğululuk * Doğulu olma durumu, ş arklı lı k. * Doğu ahlâk, görenek ve geleneklerine bağ lıolma durumu. doğum

* Doğmak fiili, tevellüt, velâdet. * Bir kimsenin doğduğ u yı l.

doğum evi * Doğum yapı lan sağlı k kuruluş u. doğum günü * Bir kimsenin doğduğ u gün. doğum ilmühaberi * Çocuk doğunca resmî görevlilerce hazı rlanan belge. doğum kontrolü * Doğumları n sı nı rlandı rı lması veya istemeyerek gebe kalmanı n önlenmesi için uygulanan yöntemlerin bütünü. doğum odası *İ çinde doğum yapı lan hastahane odası . doğum oranı * Bir ülkedeki doğ umları n sayı sal durumu. doğum sancı sı * Doğum yaparken duyulan sancı .

* Yeni bir duruma geçilirken çekilen zorluklar. doğum tarihi * Bir kimsenin doğduğ u tarih. doğum yapmak * doğ urmak. doğum yeri * Bir kimsenin doğduğ u köy, ilçe veya ş ehir. doğumhane * Doğum evi. doğumlu * Belirli bir yı lda doğmuş , tevellütlü. doğumsal * Doğumdan, soydan gelen. doğuranlar * Hayvanları n yavru doğurma yoluyla üreyen sı nı fı . doğurgan * Çok doğuran. * Çok eser veren, velût. doğurganlaş ma * Doğurganlaş mak iş i veya durumu. doğurganlaş mak * Doğurgan duruma gelmek. doğurganlaş tı rma * Doğurganlaş tı rmak iş i veya durumu. doğurganlaş tı rmak * Doğurgan duruma getirmek. doğurganlı k * Çok doğurma durumu, doğ urgan olma durumu. doğurgu * Ortaya çı kan sonuç. doğurma

* Doğurmak iş i.

doğurmak * Yavru dünyaya getirmek, doğ um yapmak. * Ortaya çı kması na yol açmak, sebep olmak. doğurtma * Doğurtmak iş i veya durumu. doğurtmak * Doğurması nısağlamak, doğurması na yardı m etmek. doğurucu * Doğurması nısağlayan. * Yeni düş ünceleri ortaya koyan (kimse).

doğuruş * Doğurmak iş i veya biçimi. doğuş

* Doğmak iş i veya biçimi.

doğuş tan * Doğumla beraber (gelen), yaradı lı ş tan, fı trî. * Kiş inin doğduğ u andan beri var olan, öğ renilmişş eylerin sonucu olmayarak, doğ uş la birlikte gelen, yaradı lı ş tan, fı trî. doğuş tancı lı k * Herhangi bir canlıtürünün yapı sal ve görevsel geliş iminde yaş antı , öğrenme gibi edinilmişfaktörlere değ il, kalı tı mla ilgili olanlara ağ ı rlı k ve öncelik veren görüş , fı triye, nativizm. dok

doksan

* Gemilerin yükünün boş altı ldı ğı veya onarı ldı ğ ı , üstü örtülü havuz. * Ticaret malları nısaklamak için rı htı mda yapı lan büyük depo. * Seksen dokuzdan sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 90, XC. * Dokuz kere on, seksen dokuzdan bir artı k olan.

doksan (veya kı rk, seksen) kapı nı n ipini çekmek * birçok yere uğ ramak. doksanar * Doksan sı fatı nı n üleş tirme biçimi, her birine doksan, her defası nda doksanıbir arada olan. doksanı ncı * Doksanı n sı ra sı fatı , sı rada seksen dokuzuncudan sonra gelen. doksanlı k *İ çinde doksan tane bulunan. * Doksan yaş ı nda olan. doktor

* Hekim. * Bir fakülteyi veya bir yüksek okulu bitirdikten sonra belli bir bilim dalı nda en yüksek öğrenim basamağı na vardı ğ ı nı , geçirdiği özel sı navla ve baş arı lı bir eserle gösterenlere verilen unvan. doktor doktor dolaş mak (veya gezmek) * tedavide çabuk ve kesin sonuç almak ümidiyle birçok doktora baş vurmak. doktora

* Doktor unvanı nıkazanmak için verilen sı nav. * Bir fakülte veya yüksek okulu bitirdikten sonra o bilim dalı nda sı nav ve bilimsel bir eserle eriş ilen derece,

basamak. doktoralı * Doktorasıolan. doktorası z * Doktorasıolmayan. doktorluk * Hekim olma durumu, hekimlik, tabiplik. * Doktor olma durumu. doktrin

* Öğreti.

doktrinci doku

* Doktrinle ilgili (kimse veya görüş ). * Bir vücudun veya bir organı n yapıögelerinden birini oluş turan hücreler bütünü, nesiç. * Bir bütünün yapı sıve özelliğ i.

doku bilimci * Doku bilimiyle uğraş an kimse, bilgin. doku bilimi * Canlı lardaki dokuları n oluş um, evrim ve birleş imini inceleyen bilim dalı , histoloji. doku bozukluğ u * Yara, darbe, iltihap, ur gibi sebeplerle bir organda ortaya çı kan bozukluk, yı pranma, lezyon. dokuma

* Dokumak iş i, mensucat, tekstil. * Kumaşolabilen, kumaşyapı labilen. * Tezgâhta dokunarak elde edilen (kumaş ). * Minder örtüsü, yatak kı lı fıgibi ş eyler için kullanı lan ve boyalı pamuk ipliğinden dokunan bez. * Yapı , oluş um.

dokuma tezgâhı * Dokuma iş inin yapı ldı ğ ımakine veya araç. dokumacı * Dokumacı lı k yapan kimse. dokumacı lı k * Kumaşdokuma iş i, sanatıveya dokuma ticareti, tekstil. * Dokuma sanayii. dokumahane * Dokuma tezgâhları nı n bulunduğu ve çalı ş tı ğıyer. dokumak * Tezgâhta ipliği, çözgü ve atkıdurumunda kullanarak kumaşyapmak. * En ince noktaları na kadar özen göstererek, emek vererek ortaya çı karmak. * Ağacı n yemiş lerini sı rı kla vurarak indirmek. dokumalı * Dokumasıolan. * Dokunmuş . dokunaç

* Birçok omurgası z hayvanı n baş ı nda bulunan, dokunmaya, tutmaya yarayan hareketli uzantı .

dokunaklı * Etkili, insanı n içine iş leyen, müessir. dokunaklı lı k * Dokunaklıolma durumu. dokunca * Kötülüğ e yol açan, sağ lı ğ ıbozan. * Zarar, yı kı m, tahrip. dokunca görmek * zarara uğ ramak, harap olmak. dokuncalı

* Dokuncasıolan, zararlı . dokuncası z * Dokuncasıolmayan, zararsı z. dokundurma * Dokundurmak iş i. dokundurmak * Dokunması nısağlamak. * Bir ş eyi üstü kapalı ve sitem yollu hatı rlatmak, tariz etmek. dokunma * Dokunmak (I) iş i, temas. dokunma * Dokunmak (II) iş i. dokunma duyusu * Deri üzerine yapı lan değ me, vurma, bastı rma, çekme gibi etkileri alan duyu. dokunmabana * Kanser. dokunmak * Nesnelerin sı caklı k, soğukluk, sertlik, yumuş aklı k gibi türlü niteliklerini derinin altı ndaki sinir uçları aracı lı ğ ı yla duymak, değmek, el sürmek, temas etmek. * Karı ş tı rmak. * Almak, kullanmak, el sürmek. * Sağlı ğı nıbozmak. * Tedirgin etmek, sataş mak. * (iyilik, kötülük gibi kavramlarda) Olmak. * (insan için) İ çine iş lemek, duygulandı rmak, etkilemek, koymak, batmak. *İ liş kin, ilgili olmak, değinmek. * Hafifçe değ mek. * Onur, anlayı şvb. ile uyuş maz bir durum ortaya çı kmak. dokunmak * Dokumak iş i yapı lmak. dokunmatik * Dokunma ile çalı ş an makine. dokunsal

* Dokunum ile ilgili olan.

dokunulma * Dokunulmak iş i. dokunulmak * Dokunmak iş ine konu olmak. dokunulmaz *İ liş ilmez, el sürülmez, taarruzdan korunmuş . * Hiçbir biçimde eleş tirilemez. dokunulmazlı ğ ı nı kaldı rmak * iliş ilmez olma durumunu, masuniyetini saymamak. dokunulmazlı k * Dokunulmaz, iliş ilmez, karı ş ı lmaz olma durumu, masuniyet. * Anayasa veya uluslar arası gelenekler gereğ ince, kiş ilere tanı nan iliş mez olma durumu veya ayrı calı k.

dokunum * Çevremizdeki nesnelerin sı caklı k, soğ ukluk, sertlik, yumuş aklı k gibi niteliklerini derimiz aracı lı ğı yla bildiren duyarlı k yeteneği, lâmise. dokunuş * Dokunmak (I) iş i veya biçimi, temas. dokunuş * Dokunmak (II) iş i veya biçimi. * Dokunma ipliklerinin çaprazlama biçimi. dokurcuk * Desenli veya yollu dokunmuşyün kumaş . dokurcun * Ot veya ekin yı ğ ı nı , tokurcun. * Dokuztaşoyunu. * Çizgili ş ayak kumaş . dokutma

* Dokutmak iş i.

dokutmak * Dokumak iş ini yaptı rmak. dokuyucu * Dokumacı . dokuyuş * Dokumak iş i veya biçimi. dokuz

* Sekizden sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 9, IX. * Sekizden bir artı k olan.

dokuz ayı n çarş ambası bir araya gelmek * birçok işbirden ortaya çı kı p sı kı ş ı k bir durum yaratmak. dokuz babalı * Babasıbelli olmayan birçok erkekle düş üp kalkan bir anadan doğ ma. dokuz canlı * Çok sağ lam, kolay kolay ölmeyen. dokuz doğ urmak * merakla, heyecanla, sabı rsı zlı kla beklemek. dokuz körün bir değ neğ i * birçok kimsenin tek yardı mcı sı , tek dayanağ ı . dokuz köyden kovulmuş * geçimsizliğ i veya baş ka davranı ş larıyüzünden birçok yerden atı lmı ş . dokuz yorgan eskitmek (veya paralamak) * çok uzun yaş amak. dokuzaltmı ş beş * Bkz. dokuzaltmı ş beş lik. dokuzaltmı ş beş lik * Bir tabanca türü.

dokuzar

* Dokuz sayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine dokuz, her defası nda dokuzu bir arada olan.

dokuzgen * Dokuz kenarıolan çokgen. dokuzlu

* Dokuz parçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden dokuz tane bulunan. * Üzerinde dokuz iş areti bulunan iskambil kâğı dı .

dokuztaş * Dokuz taş la oynanan ve taş ları n yerleri ile yürütme yollarıçizgilerle gösterilen oyun, dokurcun. dokuzuncu * Dokuz sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada sekizinciden sonra gelen. doküman * Belge, vesika. dokümantasyon * Belgeleme, bir çalı ş ma için gerekli belgeleri arama ve sağ lama, belgelere dayandı rma. dokümanter * Belgesel. dolaba girmek (veya gelmek) * aldatı lmak, oyuna gelmek. dolabıbozulmak * kurduğu işdüzeni bozulmak. dolak

dolaksı z dolam

dolama

* Tozluk yerine bacaklara ayak bileğ inden dize kadar dolanan ensiz ve uzun kumaşparçası . * Başörtüsü, yazma. * Boyun atkı sı . * Dolağ ıolmayan, büzgüsü bulunmayan. * Dolamak iş inin her defası . * Bir kez dolanacak miktar. * Dolamak iş i. * Tı rnak yöresindeki yumuş ak bölümlerin, bazen de kemiğin iltihaplanması ndan ileri gelen ağrı lış iş . * Giysilerin üstüne giyilen, önü açı k bir tür üstlük. * Baş a sarı lan bir çeş it örtü, poş u, sarı k. * Çeş itli eserlerdeki barok ve rokoko üslûbunda iç içe süsleme motifi.

dolama otu * Dolama otugillerden, çiçekleri küçük, yeş il veya beyaz bir bitki (Paronychia serpilifolia). dolama otugiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi dolama otu olan ve içine kası k otunu da alan karanfilgillerin alt familyası . dolamak

*İ plik, ş erit, tel gibi nesneleri bir ş eyin üzerine döndürerek sarmak. * Sarmak, kavuş turmak.

dolambaç

* Dolanarak giden, dönerek uzanan yolun kı vrı ntı sı . *İ ç kulak. * Baş lı k. dolambaçlı * Dolambacı olan. *İ çinden zor çı kı lı r, çapraş ı k. dolambaçsı z * Dolambacı olmayan. * Açı k, doğrudan doğ ruya olan. dolamı k dolan

* Bir tür ağ, bir tür avcıtuzağı . * \343 yalan dolan.

dolan taş ı * Mineralleri gözle görülebilen, benekli ve yeş ilimtı rak renkli gabro ile bazalt arasıpüskürük kütle. dolandı rı cı * Birini aldatarak mal veya parası nıalan (kimse). dolandı rı cı lı k * Dolandı rı cıolma durumu veya dolandı rı cı ya yakı ş ı r iş . dolandı rı lı ş * Dolandı rı lmak iş i veya biçimi. dolandı rı lma * Dolandı rmak iş ine konu olmak. dolandı rı lmak * Dolandı rmak iş ine konu olmak. dolandı rı ş * Dolandı rmak iş i veya biçimi. dolandı rma * Dolandı rmak iş i. dolandı rmak * Birini aldatarak parası nıveya malı nıelinden almak. * Dolaş tı rmak. dolanıdolanı * Dolanarak, gezerek. dolanı m dolanı ş

* Tedavül, sirkülâsyon. * Dolanmak iş i veya biçimi.

dolanlıiflâs * Hileli iflâs. dolanma * Dolanmak iş i. dolanmak

* Bir ş eyin çevresine sarı lmak. * Bir ş eyin çevresinde dönmek, gezmek. * Karı ş mak, dolaş mak. * Geliş igüzel gezmek. dolantı dolap

* Gezip dolaş ı lan yer, alan. * Genellikle tahtadan yapı lmı ş , bölme veya çekmelerine eş ya konulan, kapaklı mobilya. * Dönerek çalı ş an ve özellikle su çeken düzen. * Bkz. dönme dolap. * Düzen, hile, manevra. * (İ stanbul bedesteninde) Dükkân.

dolap beygiri * Kuyudan su çekip bahçe ve bostanları sulamaya yarayan çarklıdüzeni iş leten, döndüren at, eş ek veya katı r. dolap beygiri gibi dönüp durmak (veya dolaş mak) * dar bir çevrede hiç değiş meyen yorucu bir iş i yapmak. dolap çevirmek (veya döndürmek) * hile ve dalavere ile işyapmak. dolapçı

dolar dolaş dolaş ı k

* Dolap yapan veya satan kimse. * Dolap iş leten kimse. * Hileci, düzenci. * Amerika Birleş ik Devletleri ve Kanada gibi devletlerin para birimi. * Bkz. sarmaşdolaş . * (saç, ip vb. için) Karı ş ı k. * Dolaş arak giden (yol). * Kolay çözülmeyecek veya içinden çı kı lmayacak derecede karı ş ı k. * Amacıdoğ rudan doğruya değil de, dolayı sı yla sezdiren.

dolaş ı klı k * Dolaş ı k olma durumu. dolaş ı ksı z * Dolaş ı k olmayan. dolaş ı lma * Dolaş ı lmak iş i. dolaş ı lmak * Gezilmek. dolaş ı m deveran.

* Dolaş mak iş i. * Kalbin sürekli olarak kası lı p gevş emesiyle kan ve lenfin damarlar içinde durmadan yer değiş tirmesi,

dolaş ma * Dolaş mak iş i. dolaş mak

* Gezmek, gezinmek. * Doğru gitmeyip yolu uzatmak veya (yol) uzamak. * Dönüp baş ka bir yönden gelmek. * (kan için) Akmak. * Saç, iplik vb. ş eyler birbirine karı ş arak güç çözülür duruma gelmek. * Çok kimse tarafı ndan söylenmek. * Bir yeri belli bir amaçla gezmek. * Denetlemek amacı yla bir yeri gezmek. * (nefes, el için) Bir ş ey üzerinde hafifçe hareket etmek. * Gezinmek. * Belirmek. dolaş tı rı lma * Dolaş tı rı lmak iş i. dolaş tı rı lmak * Dolaş tı rmak iş ine konu olmak. dolaş tı rma * Dolaş tı rmak iş i. dolaş tı rmak * Dolaş mak iş ini yaptı rmak. dolay

* Bir yeri saran baş ka yerlerin bütünü, çevre, havali, etraf.

dolay kutupsal * Kutup yakı nı nda olan. * Herhangi bir yere göre 24 saat içinde çizdiğ i çember ufkun üstünde kalı p kendisi hiç batmayan (yı ldı z). dolayı

* Dolay, çevre. * Ötürü, yüzünden, sebebiyle.

dolayıdolayı * Dolaş arak, dönerek. dolayı sı yla * Bağ lıolarak doğrudan doğ ruya olmayarak. * Sebebiyle, yüzünden, ... -dan (-den) ötürü. dolaylama * Süslü, sanatlıedebî söz: Atatürk yerine Büyük Kurtarı cıveya Türkiye'nin kalbi Ankara demek gibi. dolaylı

* Doğrudan doğ ruya olmayan, dolayı sı yla olan, vası talı , bilvası ta.

dolaylıanlatmak * anı ş tı rmak, ima etmek. dolaylıözne * Bkz. sözde özne. dolaylıtümleç * Fiilin anlamı nıbütünleyen ve yönelme, kalma, çı kma durumları ndan birinde bulunan veya edat alan tümleç. dolaylıvergi * Yükümlüsü önceden bilinmeyen, malısatı n alanı yükümlendiren, tüketiciden alı nan vergi. dolaysı z

* Doğrudan doğ ruya olan, araya herhangi bir araç girmeden, vası tası z, bilâvası ta. dolaysı z vergi * Yükümlüsü önceden bilinenden doğ rudan doğruya alı nan vergi. doldurma * Doldurmak iş i. * Bkz. yükleme. * Gereksiz sözler ve benzetmelerle dolu anlatı m. doldurmak * Dolması nısağ lamak, dolu duruma getirmek. * (ateş li silâhlar için) İ çine mermi sürmek. * Bildirge, çizelge, fişgibi bası lıkâğ ı tları n boşyerlerini tamamlamak. * Yaş ı nı , yı lı nıbitirmek. * Birini baş kası için kötü düş ünecek bir duruma getirmek. * (ses, koku için) Yayı lı p kaplamak. * Belirli bir süreyi kaplamak, almak. * Canlandı rmak. doldurtma * Doldurtmak iş i. doldurtmak * Doldurmak iş ini yaptı rmak. doldurulma * Doldurulmak iş i. doldurulmak * Dolu bir duruma getirilmek. * (biri) Baş kasıiçin kötü düş ünecek bir duruma getirilmek. dolduruş * Doldurmak iş i veya biçimi. dolduruş a getirmek * (birini) önceden hazı rlamak, kötü düş ünecek hâle sokmak. dolgu

* Bir oyuğ un, bir kovuğ un içine doldurulan madde. * Cevher alı nması ndan sonra oluş an boş lukları n doldurulma iş leminde kullanı lan taş , toprak ve benzeri malzeme. * Toprak doldurma iş lemi; bu iş lemin sonucu. dolgu yapmak * doldurmak. * çürük diş leri temizleyip oyuğ u, uygun bir madde ile doldurmak. dolgulu dolgun

*İ çinde dolgu maddesi olan, doldurulmuş . * Dolarak biçimi yuvarlaklaş mı ş . * Şiş mana yakı n, balı k etinde. * (para için) Çok. * Öfke, kı zgı nlı k, kı rgı nlı k gibi duygularla dolu. * Birbirine uyan, uyum gösteren.

dolgun maaş * Dolgun ücret.

dolgun ücret * Yüksek ve tatmin edici ücret. dolgunca

* Biraz ş iş man. * Fazlaca, çokça, bol.

dolgunlaş ma * Dolgunlaş mak iş i. dolgunlaş mak * Dolgun duruma gelmek. dolgunluk * Dolgun olma durumu. dolikosefal * Uzun kafalı . dolma

* Dolmak iş i. * Bazısebze ve tavuk, kuzu gibi hayvanları n içine pirinç ve baş ka ş eyler doldurularak piş irilen yemek. * Doldurularak yapı lan. * Yalan, hile, dalavere.

dolma biber * Dolma yapmaya uygun, büyük biber türü. dolma kalem *İ çine mürekkep doldurularak kullanı lan yazıkalemi. dolma otu * Dolma otugillerden, çiçekleri küçük, yeş il veya beyaz bir bitki (Paronychia serpilifolia). dolma otugiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi dolma otu olan ve içine kası k otunu da alan karafilgillerin alt familyası . dolma yutmak * kanı p aldanmak. dolmak

* (bitkilerde) Olgunlaş mak, erginleş mek. * Bir yere iyice yayı lmak, kaplamak. * Bir yerde pek çok kimse toplanmak, kalabalı k duruma gelmek. * (süre, hesap) Tamamlanmak. * Sabrıtükenip öfkesi taş acak duruma gelmek.

dolmalı k * Dolma yapmaya yarar. dolmen mezarı .

*İ kisi dikili, üçüncüsü de bunları n üzerine kapak gibi yatı rı lmı şüç büyük taş tan oluş turulmuştaşdevri

dolmuş * Boşyeri kalmamı ş , meş bu. * Teker teker yolcu alı p dolunca yola çı kan kayı k, motor, otomobil gibi küçük taş ı t. dolmuşdurağ ı * Dolmuş ları n yolcu indirip bindirdiğ i yer. dolmuşuçak

* Belirli merkezler arası nda bir tarifeye bağ lı olmaksı zı n düzenlenen ucuz uçak seferi, çartı r. dolmuşyapmak * teker teker yolcu alı p dolunca yola çı kan taş ı tla yolcu taş ı mak. * birkaç kiş i ortaklaş a bir taş ı t tutmak. dolmuş çu * Dolmuşiş leten kimse. dolmuş çuluk * Dolmuş çunun iş i veya mesleğ i. dolomit

* Kalsiyum ve magnezyumlu karbonat birleş iminde bir mineral.

dolu

* Havada su buğusunun birden yoğ unlaş ı p katı laş ması ndan oluş an, türlü irilikte, yuvarlak veya düzensiz biçimli saydam buz parçalarıdurumunda yere hı zla düş en bir yağı ştürü. dolu

*İ çi boşolmayan, dolmuş , meş bu, boşkarş ı tı . * Bir yerde sayı ca çok. * Boşyeri yok, her yeri tutulmuş . * Boşvakit olmayan, meş gul. * (iş , uğ raş , olay vb. için) Çok olan. * (top, tüfek gibi ateş li silâhlar için) İ çinde atı lacak mermisi bulunan. *İ çki doldurulmuşbardak. * Bir duygunun güçlü etkisinde olan. * (tornacı lı kta) Delik açı lmamı ş , (gereç).

dolu dizgin * (süvari ve at arabasıiçin) Son hı zla. * Önüne geçilemeyecek biçimde; çok olarak. dolu dizgin gitmek * son hı zla koş mak. * önüne geçilemeyecek biçimde olmak. dolu serpme * Zı mpara üretiminde tanecikler arası nda belirli boş luklar kalmayacak biçimde düzenlenen tane yapı ş tı rma iş lemi. dolu yağmak * dolu yere düş mek. dolukma

* Dolukmak iş i.

dolukmak * Göz yaş armak, ağ layacak duruma gelmek. doluluk

* Dolu olma durumu.

dolum * Doldurma iş i. dolunay

* Ayı n tam bir daire olarak dolgun, parlak görüldüğ ü evre, bedir.

dolup taş mak * gereğ inden çok olmak, gereğinden çok kaplamak.

dolusu doluş doluş ma

* Doldurulacak miktar. * Dolmak iş i veya biçimi. * Doluş mak iş i.

doluş mak * Bir yerde toplanmak, bir araya gelmek. doluya koydum almadı , boş a koydum dolmadı * içinden çı kı lmayan güç bir durum karş ı sı nda söylenir. domalan

* Asklımantarlardan, toprak içinde yumru biçiminde yetiş en, yenilebilen bir bitki, yer mantarı , keme (Tuber melanosporum). domalı ş * Domalmak iş i veya biçimi. domalma

* Domalmak iş i veya durumu.

domalmak * Dizler bükük, başileride, çömelmişbir durum almak. domaltma * Domaltmak iş i veya durumu. domaltmak * Domalması nısağ lamak. domates

* Patlı cangillerden, yapraklarıtüylü, çiçekleri salkı m durumunda, vitamince zengin, kı rmı zıürünü için yetiş tirilen bir bitki (Lycopersion esculentum). * Bu bitkinin yenilen ürünü. domates çorbası * Ana maddesi domates suyu olan çorba. domates salçası * Yemeklere tat ve lezzet vermek için domatesten yapı lan salça. dombay * Manda, su sı ğ ı rı . domdom kurş unu * Vahş î hayvanları öldürmek için kullanı lan tüfek kurş unu, dumdum. domestik

* Evcil. *İ ç, ülke içi.

dominant * Hâkim, baş ta gelen, egemen, baş at. domino

* Üzerleri noktalarla iş aretli dikdörtgen biçiminde 28 taş la masa üzerinde oynanan bir oyun. * Maskeli balolarda giyilen kukuletalıuzun giysi.

dominyon *İ ngiliz uluslar topluluğ una üye olan bağ ı msı z ülkelere verilen ad. domur

* Kabarcı k. * Tomurcuk.

domur domur * Boncuk gibi iri taneler durumunda. * Kabarı k kabarı k. domuz

* Çift parmaklı lardan eti ve yağı için beslenen evcil hayvan (Susacrofa domestica). * Hain, aksi, ters, inatçı .

domuz arabası * Ağı r yükleri yakı n yerlere taş ı mak için kullanı lan, ufak tekerlekli, üstü düz, alçak araba. domuz ayrı k otu * Buğdaygillerden, tarı ma zararlıbir bitki (Cynodon dactylon). domuz balı ğ ı * Yunus balı ğ ı gillerden bir memeli türü (Phocaena communis). domuz damı * Maden kuyuları nda, çökme tehlikesi olan yerlerde her yanıdireklerle örülen boş luk. domuz dikeni * Yapraklarısapsı z ve dikenli, çiçekleri etli otsu bir bitki. domuz gibi * kötü huylu ve hain. * adamakı llı , iyice. domuz gibi yemek (veya tı kı nmak) * oburcası na çok yemek. domuz otu * Kumsallarda ve kayalı klarda yetiş en sarı çiçekli ot. domuz yağ ı * Domuzdan çı karı lan yağ . domuzayağ ı * Tüfek namlusundan sı kı yı çı karmaya yarar çengelli çubuk. domuzdan (bir) kı l çekmek (veya koparmak) * sevilmeyen veya eli sı kıolan birinden bir ş ey alabilmek. domuzgiller * Çift parmaklı lar takı mı nı n, gevişgetirmeyenler alt takı mı na giren bir familya. domuzlan * Kı n kanatlı lardan bir böcek (Brachynus crepitans). domuzlaş ma * Domuzlaş mak iş i. domuzlaş mak * Hainlik etmek, aksilik etmek.

domuzluk * Hainlik, haincesine inatçı lı k. * Su değ irmeninde çarkı n bulunduğu ve döndüğ ü yer. domuzluk etmek * hainlik etmek, haince davranmak, inatçı lı k etmek. domuztı rnağ ı * Palanganı n takı lmasıiçin kullanı lan, bir yanıçatal biçiminde çift tı rnaklı , öbür yanı halkalıdemir kanca. domuzuna *İ nat olsun diye, inadı na. *İ yiden iyiye, adamakı llı , çok. don * Giysi. * Vücudun belden aş ağ ı sı na giyilen uzun veya kı sa iç giysisi, külot. * At tüyünün rengi. don

* Hava sı caklı ğ ı nı n sı fı rdan aş ağ ıdüş mesiyle suları n buz tutması .

don çözülmek * hava ı sı narak buzlar erimeye baş lamak. don gömlek * Üzerinde sadece don ve gömlek var denilecek kadar soyunmuşdurumda. don kesmek * (bitki) soğ uktan bozulmak, donmak. don tutmak * buz tutmak, donmak. don yağı * Bayağ ısı caklı kta katıdurumda bulunan ve iç yağları nı n eritilmesiyle elde edilen hayvansal yağ. * Soğuk ve sevimsiz kimse. don yağı gibi * konuş mayan, hareketsiz kimseler için söylenir. dona çekmek * hava, sularıdonduracak kadar soğumak. donakalma * Donakalmak durumu. donakalmak * Şaş ı rı p bir süre ne yapacağ ı nı , ne diyeceğini bilememek. donam * Bir evin kapı , pencere, tavan, döş eme gibi bölümleri. * Gemi ve sandalları n donatı lması . donama * Süsleme, tezyin. donamak donanı m

* Süslemek, tezyin etmek. * Bir gemi direğ ine, bir yelkene veya baş ka bir parçaya bağlıbulunan halat ve makara gibi manevra araçları .

* Tesisat, döş em. * Bir bilgisayarda bulunan fiziksel birimler. donanı m kilidi * Bilgisayarda bazıprogramları n izinsiz kullanı lması nıengelleyen kilit. donanma * Donanmak iş i. * Bir devletin deniz kuvvetleri, savaşgemileri. * Belli bir amaçla kullanı lan gemilerin bütünü. * Bayramlarda, sevinçli günlerde bayrak, ı ş ı k kullanarak, fiş ek yakarak yapı lan ş enlik. donanmak * Giyinip kuş anmak, süslenmek. * Yayı lı p kaplanmak. * Iş ı klıduruma gelmek, ı ş ı klarla bezenmek. * Gerekli nesneler vb. bir araya getirilip süslenmek, gösteriş li duruma getirilmek. donatı * Donatmaya yarayan ş eyler, teçhizat. donatı lma * Donatı lmak iş i. donatı lmak * Donatmak iş ine konu olmak veya donatmak iş i yapı lmak. donatı m

* Donatma, teçhiz. * Bir fabrikayı , bir hava alanı nı , bir spor kuruluş unu veya bir askerî birliğ i etkinlik göstermesi için gerekli araç ve gereçlerle donatma. * Bir sanat eserinde ikinci derecede olan ayrı ntı lar, yardı mcıögeler. donatı mcı * Bir film veya tiyatro eseri için gerekli sahne donatı mıiş ini yöneten kimse. donatı ş donatma

* Donatmak iş i veya biçimi. * Donatmak iş i, teçhiz.

donatmak * Birinin giyimini sağlamak. * Göz alı cış eyler kullanarak gösteriş li bir duruma getirmek, süslemek. * Bir ş eyin işgörebilmesi için gereken nesneleri, gereçleri katmak, teçhiz etmek. * Sövmek veya azarlamak. donattı rma * Donattı rmak iş i veya durumu. donattı rmak * Donatmak iş ini yaptı rmak. donduraç * Derin dondurucu, dipfriz. dondurma * Dondurmak iş i. * Şekerli sütün veya meyve suları nı n dondurulması yla hazı rlanan soğuk yiyecek. dondurmacı

* Dondurma yapan veya satan kimse. * Dondurma satı lan yer. dondurmacı lı k * Dondurmacı olma durumu. * Dondurma yapma ve satma iş i. dondurmak * Donması nısağ lamak. * Bir ş eyi değ iş tirilemez durumda tutmak. dondurucu * Donmaya yol açan, donduran. * Çok soğ uk, çok üş üten. dondurulma * Dondurulmak iş i. dondurulmak * Dondurmak iş ine konu olmak veya dondurmak iş i yapı lmak. * Değiş mez duruma getirilmek. dondurulmuş * Buz durumuna getirilmiş . * Soğukta korunmuş , soğ uktan katı laş mı ş . done * Bkz. veri. donkiş otluk * Gereğ i yokken kahramanlı k göstermeye kalkı ş ma durumu. donlu donma

* Donu olan. * Donmak iş i.

donma derecesi * Bir maddenin akı ş kan durumdan katıduruma geçtiği (santigrat) derece. donma noktası * Suyun donmaya baş ladı ğ ıderece. * Eriyik hâlde bulunan bir metalin kendi özelliğ ine bağ lıolarak donmaya baş ladı ğıandaki ı sıderecesi. donmak

* Soğuğ un etkisiyle katıduruma gelmek, buz tutmak. * (canlı lar) Yaş amı nıyitirmek, soğ uktan ölmek. * Çok üş ümek. * (bitki için) Soğuktan zarar görmek; yararlanı lmaz duruma gelmek. * Kimyasal bir etki ile katı laş mak. * Eriyik hâlde bulunan bir metalin katıhâle geçmeye baş lamasıhâli. * Beklenmedik bir durum karş ı sı nda birden hareketsiz kalmak. * Geliş memek, yeniliklere açı k olmamak.

donmuşsebze * Daha sonra kullanı lmak üzere bir kap içinde dondurulmuştaze sebze. donra * Saç kepeği, kaşkonağı . * Kalı nlaş mı ş , tabaka durumuna gelmişkir.

donsuz

donuk

* Don giymemişolan. * Yoksul; serseri. * Parlaklı ğı olmayan, mat. * (göz için) Canlı lı ğ ıolmayan, fersiz. * Canlı lı ğı az olan, durgun, uyuş uk.

donuk donuk * Canlı lı ğı olmayarak. * Rengini ve parlaklı ğı nıyitirmiş , mat. donuklaş ma * Donuklaş mak durumu. donuklaş mak * Donuk duruma gelmek. donuklaş tı rma * Donuklaş tı rmak iş i. donuklaş tı rmak * Donuk duruma getirmek. donukluk * Donuk olma durumu. donuna etmek * donuna küçük veya büyük abdestini yapmak. donuna kaçı rmak * istemeyerek donuna küçük veya büyük abdestini yapmak. donuna yapmak (veya doldurmak) * (çocuk) küçük veya büyük abdestini donuna etmek. * çok korkmak. donup kalmak * Bkz. donakalmak. dopdolu doping

* Büsbütün dolu. * Bir spor yarı ş masısı rası nda vücuda üstün hareket ve enerji sağlamak için kullanı lan uyarı cıilâç.

doping yapmak * bazıbedensel özellikleri değ iş tiren veya çok artı ran bir uyarı cımaddeyi çok az miktarda vermek. * uyarı cıetkide bulunmak. dopingleme * Doping yapma. dopinglemek * Doping yapmak. doru

doruk

* Gövdesi kı zı l, ayaklarıve yelesi koyu renkli olan (at). * Bu renkte olan (at donu).

* Dağ, ulu ağ aç gibi yüksek ş eylerin tepesi, en yüksek yeri, zirve, ş ahika. * En üstün baş arıdüzeyi. doruk çizgisi * Yüksek dağ larda, doruk uçları nıbirbirine bağ layan ve bitiş ik iki aklanıayı ran sı nı r. doruk dal * Aş ı dan geliş en sürgünün dik uzamasıile oluş an ve ağ acı n gövdesini meydana getiren dal. doruk toplantı sı * Devlet katı ndaki en yetkili kiş ilerin bir araya gelerek yaptı klarıgörüş me. doruklama * Doruklamak iş i. * Tepeleme. doruklamak * Bir kabı tepeleme doldurmak. dorum

* Deve yavrusu.

dosdoğru * Çok doğru. * Sağa sola sapmadan. dost * Sevilen, güvenilen, yakı n arkadaş , gönüldaş , iyi görüş ülen (kimse), düş man karş ı tı . *İ yi geçinen, araları nda iyi iliş ki bulunan. * Erkek ve kadı nı n evlilik dı ş ıiliş ki kurduğ u kimse. * Bazıhayvanları n sahibine gösterdiğ i sevgi için kullanı lı r. * Bir ş eye düş kün olan, aş ı rı ilgi duyan kimse. dost ağlatı r, düş man güldürür (veya dost sözü acı dı r) * dost olan kimsenin söylediğ i söz, acıda olsa, insanı n iyiliğ i içindir. dost baş a, düş man ayağa bakar * temiz giyinip kuş anmanı n gerekliliğ ini anlatı r. dost düş man * Herkes (herkese). dost edinmek * dost kazanmak. dost kara günde belli olur * gerçek dostlar ancak üzüntülü, sı kı ntı lıgünlerde insanıyalnı z bı rakmamakla belli olur. dost kazı ğ ı * Dost bilinen kimseden gelen zarar veya kötülüğü anlatı rken kullanı lı r. dost olmak * yakı nlı k kurmak, ahbap olmak. dost tutmak * (erkek veya kadı n) evlilik dı ş ıiliş ki kurmak. dosta düş mana karş ı * dostalara üzüntü vermemek, düş manlarıda sevindirmemek için, ele güne karş ı . dostane

* Dostça.

dostça

* Dosta yakı ş ı r (biçimde). * Dost gibi.

dostlar alı şveriş te görsün (diye) * gösterişolsun, i şgörüyor densin (diye). dostlar baş ı na * iyi bir ş eyi dostalarıiçin de dilemek amacı yla kullanı lı r. dostlar baş ı ndan ı rak * kötü bir durumun ağı rlı ğ ı nı belirtmek için kullanı lı r. dostlar ş ehit, biz gazi * tehlikeli iş leri baş kaları na bı rakı p kendileri sonuçtan yararlanmak için bir kenara çekilenlerin bencilliğ ini alay yollu anlatı r. dostlaş ma * Dostlaş mak iş i veya durumu. dostlaş mak * Dost durumuna gelmek, dost olmak. dostluk

* Dost olma durumu; dostça davranı ş .

dostluk baş ka, alı şverişbaş ka * iki kiş i arası ndaki dostluk, alı şveriş te birinin ötekine özveri ile davranması nıgerektirmez. dostluk etmek * yakı nlı k kurmak, dost gibi candan davranmak. dostluk kantarla, alı şverişmiskalle * işiliş kilerine dostluk karı ş tı rı lmamalı dı r anlamı nda kullanı lı r. dostluk kurmak * yakı nlı k, ahbaplı k kurmak. dostluk okkayla, alı şverişdirhemle * "dostluğun tartı sıolmaz, alı şverişise ölçüye göre olur" anlamı nda kullanı lı r. dostsuz * Dostu olmayan. dostun attı ğ ıtaşbaşyarmaz * dostun acısözünden veya sert davranı ş ı ndan insana kötülük gelmez. dosya

* Aynıkonu, aynıkimse, aynıiş le ilgili belgeler bütünü. * Bu gibi belgelerin toplandı ğıkartondan kap.

dosya açmak (veya hazı rlamak) * bir kimse, konu veya iş le ilgili yeni bir dosya düzenlemek. dosyalama * Dosyalamak iş i. dosyalamak * (yazı ları ) Dosyaya koymak. dosyalanma

* Dosyalanmak iş i. dosyalanmak * Dosyalamak iş i yapı lmak veya dosyalamak iş ine konu olmak. doya doya * Doyuncaya kadar. doyası ya doygu

* Doyuncaya kadar, bol bol. * Yaş amayı sağlayacak besin, rı zk.

doygun * Her türlü ihtiyacı nıgidermişolan, tatmin olmuş , müstağ ni. doygunlaş mak *İ yice doymak veya doygun bir duruma gelmek. doygunluk * Doygun olma durumu veya gönül tokluğu, istiğna, tatmin. * Bir isteğ in yerine gelmesi, bir ş eyin elde edilmesi, varı lmak istenen bir hedefe ulaş ı lması ndan doğ an duygu, tatmin. doyma

* Doymak iş i. * a) bir gazı n, belli bir sı caklı kta o sı caklı ğ a özgü olan en büyük bası nç altı nda bulunması ; b) yeğinliğ i gittikçe artı rı lan bir manyetik alanı n içindeki bir çelik çubuğ un alabileceği en çok manyetizmayıalmı şolması . * Bir sı vı nı n içinde belli bir cisimden eriyebilecek en çok miktarı n erimişbulunması , iş ba. doymak

doymaz

*İ steğ i kalmayı ncaya kadar yemek, açlı ğıkalmamak. * Yeter bulmak, kanmak, tatmin olmak. * Bir ihtiyacı nıyeteri kadar karş ı lamak. * (olumsuz biçimde) Bı kmamak. * Doymak bilmeyen, aç gözlü.

doymazlı k * Doymaz olma durumu, aç gözlülük. doymuş * Bir ş ey yiyerek tok duruma gelmiş . *İ steğ i kalmamı ş , isteği giderilmiş , tatmin olmuş . * Doyma durumuna gelmiş(gaz, sı vıveya elektromı knatı s), meş bu. doyulma

* Doyulmak durumu.

doyulmak * Doymak. doyum * Eldekinden hoş nut olma durumu, yetinme; kanma, kanaat. * Bazıistekleri giderme, tatmin. doyum evi * Gösteriş siz, küçük lokanta. doyum olmamak

* tadı na doyulmamak, bir ş eyden bı kı lmamak. doyumlu * Doyumu bulunan. doyumluk * Doyulacak kadar (miktar). * Çapul, yağma. doyumsuz * Bir türlü tatmin olmayan, bı kı lmayan. doyumsuzluk * Doymama durumu. * Tatmin olamama, cinsel birleş mede orgazma ulaş amama. doyunma

* Doyunmak iş i veya durumu.

doyunmak * Yeteri kadar yemişolmak, doymak. doyuran * Bir sı vı nı n içinde eriyerek onu doyma durumuna getiren (madde). * Bir çelik çubuğ u doyma durumuna getiren indükleyici manyetik alan. doyuran buhar * Kendi sı vı sıile doyma durumunda olan buhar. doyurma

* Doyurmak iş i.

doyurmak * Açlı ğ ı nıgidermek. * Geçindirmek, yaş aması nısağ lamak. * Kandı rı cı , inandı rı cı , yeterli olmak, tatmin etmek. * Para yedirmek. * Bir maddenin içine alabileceğ i kadar baş ka bir madde katmak. * Doyma durumuna getirmek. doyurucu * Doyurma özelliği bulunan, tatminkâr. * Kandı rı cı , inandı rı cı , yeterli. doyurulma * Doyurulmak iş i. doyurulmak * Doyurmak iş ine konu olmak. doyuruş * Doyurmak iş i veya biçimi. doyuş doyuş ma

* Doymak iş i veya biçimi. * Doyuş mak iş i.

doyuş mak * Karş ı lı klıdoymak.

doz

dozaj

dozer

* Bir ilâcı n bir defada veya bir günde alı nmasıgereken miktarı . * Bir maddenin bir birleş iğ e, bir karı ş ı ma giren veya girmesi gereken belli miktarı , düze. * Genellikle bir davranı ş ta, bir konuş mada vb. nde yeterli görülen ölçü. * Dozu ayarlama. * Düzem. * Tı rtı llıveya lâstik tekerlekli yol yapı m makinesi, buldozer, yoldüzler.

dozunu kaçı rmak (veya dozu kaçmak) * ölçüyü aş mak, aş ı rı gitmek. Döger

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

döğen * Bkz. döven. döğme döğmeci döğmek

* Bkz. dövme. * Bkz. dövmeci. * Bkz. dövmek.

döğmelik * Bkz. dövmelik. döğünme * Bkz. dövünme. döğünmek * Bkz. dövünmek. döğüş

* Bkz. dövüş .

döğüş çü * Bkz. dövüş çü. döğüş çülük * Bkz. dövüş çülük. döğüş ken * Bkz. dövüş ken. döğüş mek * Bkz. dövüş mek. döke döke * Dökerek. döke saça * Dağı tarak. dökme

* Dökmek iş i.

* Bir yerden bir yere dökülen, aktarı lan. * Kapları n içinde olmayan, yı ğ ı n biçiminde ortaya dökülmüşolan. * Kalı ba dökülmek yoluyla yapı lmı ş . dökme (veya taş ı ma) su ile değ irmen dönmez * yetersiz ve geliş i güzel önlemlerle işgörülemez, yürütülemez. dökme demir *İ çinde % 2'den % 6'ya kadar karbon bulunan bir demir-karbon alaş ı mı , font, pik (l). dökmeci * Dökümcü. dökmecilik * Dökümcülük. dökmek

* Sı vıveya tane durumunda olan ş eyleri bulunduklarıyerden, kaptan baş ka bir yere boş altmak. * Belli bir yere boş altmak. * Akı tmak, düş ürmek. * Saçmak, serpmek. * Salmak, bı rakmak. * Üstünde bulunan bir ş eyi düş ürmek. * Teninde kı zamı k, kı zı l, su çiçeğ i hastalı kları nda olduğu gibi kı rmı zılekeler çı kmak. * Maden, mum eriyiğ i veya çimento, alçıgibi ş eyleri kalı ba akı tarak biçim vermek, döküm yapmak. * Sulu hamuru kı zgı n yağveya tepsinin içine akı tarak piş irmek. * Bir yere çokça bir ş ey yı ğ mak, taş ı mak. * Bol bol vermek, ödemek, sarf etmek. * Çok söylemek. * Bir ş eyi yok etmek için atmak. * Çok sayı da öğ renciyi sı navda veya bir üst sı nı fa geçirmede baş arı sı z saymak. * Bir iş te veya bir konuyu ele alı şbiçiminde değiş iklik yapmak. * Açı ğ a vurmak, söylemek, ortaya koymak. * Yakmak, tutuş turmak. * Kullanmak, harcamak, sarf etmek.

döktürme * Döktürmek iş i. döktürmek * Dökmek iş ini yaptı rmak. * Kolaylı kla ve güzel söylemek, yazmak veya oynamak. dökük

* Dökülmüş . * Çok eskimiş . * Dökümlü.

döküklük * Dökülmüşolma durumu. dökülgen

* Bir çeş it üzüm.

dökülme * Dökülmek iş i. dökülmek * Dökmek iş i yapı lmak veya dökmek iş ine konu olmak. * Kı r, sokak gibi yerlerde insanlar çokça birikmek. * Çok eskimişolmak, değ erini ve güzelliğ ini yitirmek. * (kumaşiçin) Dökümlü olmak.

* Çok yorgun, hasta olmak. * Bir iş i, bir konuyu ele alı şbiçiminde değiş iklik olmak. * (akarsular için) Göl veya denizde son bulmak. * Yerinden ayrı lmak, düş mek. * Çı kmak, ortaya konulmak. * Salı nmak, serbest bı rakı lmak. * Kaplamak, yayı lmak. dökülüp saçı lmak * soyunmak, çok açı lmak. * bir ş ey uğruna çok para harcamak. dökülüş * Dökülmek iş i veya biçimi. döküm

* Kalı ba dökme iş i ve bunun yapı lı şyöntemi. * Kalı ba dökme yoluyla yapı lmı ş(nesne). * Kumaş ı n dökümlü olma niteliğ i. * Bir ş eyi ayrı ntı lıolarak ortaya koyma. * Dökülme zamanı .

döküm evi * Fabrikalarda döküm yapı lan yer. dökümcü * Döküm iş leri yapan kimse, dökmeci. dökümcülük * Dökümcünün iş i ve zanaatı , dökmecilik. dökümhane * Döküm evi. dökümleme * Dökümlemek iş i. dökümlemek * Bir iş in dökümünü yapmak. dökümlü

* Niteliğ inden ötürü kolayca istenilen biçim verilebilen (kumaş ).

dökünme * Dökünmek iş i. dökünmek * Kendi üstüne dökmek. * Rahat bir kı yafet giymek. döküntü * Dökülmüş , saçı lmı şş eyler. * Bir topluluktan geri kalmı şkimseler. * Bazıhastalı klarda görülen çı ban, leke, uçuk gibi hastalı k belirtisi. * Deniz yüzüne yakı n, üzerinde dalgaları n çatladı ğ ıkaya kümesi. *İ ş e yaramayan, değ ersiz, kötü, berbat. * Değersiz, bayağ ı , ayak takı mı ndan olan. * Parçalanan taş ları n yamaç aş ağıkayması , yuvarlanması , etekte birikmesiyle oluş an yer. * (kâğı tçı lı kta) Üretimin herhangi bir safhası nda ı skartaya çı kan, genellikle tekrar hamur hâline getirilen, yaş ve kuru biçimleri olan kâğ ı t veya karton artı ğ ı . döküntülü

* Döküntüsü olan. * Deride döküntü ile görülen, döküntü ile beliren (hastalı k). döküntüsüz * Döküntüsü olmayan. döküp saçmak * dağ ı tmak, ziyan etmek. döl

* Canlı ları n üremesi sonucu ortaya çı kan yeni birey veya yeni bireylerin bütünü, zürriyet, nesil. * Yavru, çocuk.

döl almak * cins bir hayvandan yararlanarak iyi cins yavru almak. döl ayı döl döş

* Hayvanları n yavruladı klarıay. * Çocuklar ve torunlar, soy sop.

döl döşsahibi olmak * çocuk ve torunlarıbulunmak. döl eş i

* Etene, son, meş ime.

döl vermek * yavru vermek, üremek. * ürün vermek. döl yatağı * Memelilerde dölün ana karnı nda iken, içinde bulunduğu organ, rahim. döl yolu

* Döl yatağı nı n ağzı ndan dı ş arı ya doğru uzanan yol, vagina.

dölek * Ağı r baş lı , uslu, ağı r davranı ş lı . * Düz, engebesiz (toprak parçası ). dölleme * Döllemek iş i, ilkah. döllemek

* Erkek gamet bir yumurtacı ktaki diş i gametle kaynaş mayısağlayarak yumurtacı ğıtam bir hücre durumuna getirmek, ilkah etmek. dölleniş döllenme

* Döllenmek iş i veya biçimi. * Erkek gametle diş i gametin kaynaş ması yla yumurtacı ğ ı n embriyon durumuna gelmesi, aş ı lanma, ilkah. * Tozlaş ma.

döllenmek * Döllemek iş ine konu olmak, aş ı lanmak. döllenmesiz * Döllenmemişolan.

döllenmesiz üreme * Döllenmemişyumurtanı n geliş mesiyle oluş an üreme biçimi, partenogenez. döllü döş lü * Dölü döş ü olan. * Çocuk veya torun sahibi olarak. dölüt

* Embriyonun, bütün organları belirdikten sonra aldı ğ ıad, cenin.

dömifinal * Yarıfinal. dömivole * Futbolda topun yere vurup sektiğ i anda, ayakla yapı lan vuruş . dönbaba

* Turnagagası .

döndürme * Döndürmek iş i, irca, tahvil. döndürmek * Dönmesini sağ lamak. * Çevirmek. * Sı nı fta bı rakmak. * Düzene koymak, yönetmek. döndürülme * Döndürülmek iş i. döndürülmek * Döndürmek iş ine konu olmak. döndürüp dolaş tı rmak * dolaylıyoldan anlatmak. döndürüş * Döndürmek iş i veya biçimi. döne döne * Dönerek, çevrilerek. döneç

* Dalgalıakı mlıelektrik motor veya dinamoları nda hareketli bölüme verilen ad, rotor.

dönek *İ nanç ve düş üncesini sı k sı k değiş tiren, sözüne güvenilmeyen, kaypak. dönekçe döneklik

dönel

* Döneğ e yakı ş acak biçimde (olan). * Dönek olma durumu. * Döneğ e yakı ş acak biçimde davranı ş . * Kendi ekseni çevresinde dönerek oluş muş .

döneleme * Dönelemek iş i.

dönelemek * Dolaş mak, dolaş ı p durmak. dönelme

* Dönelmek iş i.

dönelmek * En yüksek noktaya çı ktı ktan sonra alçalmaya baş lamak. dönem

dönemeç

* Belli özellikleri olan zaman parçası , devre, devir, periyot. * Bir çağiçinde belli özellikleri olan sı nı rlısüresi. * Yasama meclisinin iki seçiliş i arası ndaki zaman süresi, devre. * Bir yı l içindeki iki ayrıöğ retim süresi. * Boksta üçer dakikalı k dövüş me sürelerinden her biri, raunt. * Bir yolun yön değ iş tirdiğ i yer, viraj. * Bir durumda, tutumda, davranı ş ta, düş üncedeki aş ama.

dönence

* Yer küresi üzerinde, güneşı ş ı nları nı n yı lda iki kez dik açıile geldiği, sı cak kuş ağı n kuzey ve güney sı nı rları nıoluş turan ve eş liğin 23° 27° kuzey ve güneyinden geçen çemberleri. dönence yı l * Güneş 'in ilkbahar noktası ndan art arda iki geçiş i arası ndaki süre (365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye). dönencel

* Dönence ile ilgili.

dönencel ay * Ay'ı n ilkbahar noktası ndan geçen saat dairesinden art arda iki geçiş i arası ndaki süre (27 gün 1 saat 43 dakika). dönenceli * Münavebeli. dönenme * Dönenmek iş i. dönenmek * Olduğu yerde veya bir ş eyin çevresinde dönmek. * Fı rsat kollayarak istediği bir ş eyin çevresinde dönmek. döner

* Dönmekte olan, dönen, dönecek biçimde düzenlenen. * Bir eksene geçirilmişetlerin döndürülerek piş irilmesiyle yapı lan kebap, döner kebap.

döner ayna * Arkalı önlü ayna, iki tarafıda aynalıcam. *İ ki yüzlü, riyakâr (kimse). döner kapı * Üç veya dört kanatlı , düş ey ekseni çevresinde dönerek geçişsağ layan kapı . döner kavş ak * Yol ortaları na inş a edilmişaksi yöne veya sola dönüş leri sağ layan ada. döner kebap * Bkz. döner. döner kule

* Kulelerin üzerine kurulmuşkendi ekseni etrafı nda yavaş ça dönen kule. döner sahne * Bir oyunun sergilenmesi sı rası nda kolayca dönüp seyircilerin önüne geçebilecek, kullanı ma hazı r sahne. döner sermaye * Kamu maliyesi alanı nda belirli ve sürekli bir amacı n elde edilmesi için genel veya katma bütçeden bir miktar paranı n, azaltı lmamak ş artıile kuruluş a veya bu kuruluş la ilgili iş letmelere verilmesi, mütedavil sermaye. dönerci

* Döner yapı p satan kimse.

dönercilik * Dönercinin iş i. döngel

* Muş mula.

döngel orucu * Sürekli olarak aç kalma. döngü dönme

* Bkz. kı sı r döngü. * Dönmek iş i. * Biçimi değ iş meyen bir ş eklin ekseni çevresindeki hareketi. * Baş ka bir dinde iken Müslüman olan, mühtedi.

dönme dolap * Eğ lence alanları nda, bir eksen çevresinde yukarı dan aş ağ ıdönen ve oturma yerleri olan eğ lence aracı . * Büyük konaklarda bir yerden bir yere yemek geçirmek için duvardaki bir açmaya yerleş tirilmişolan dönebilen dolap. dönme ekseni * Dönen bir cismin her noktası nı n çizdiği çemberlerin merkezlerinden geçen doğ ru. dönmek

dönmeli dönük

dönülme

* Kendi ekseni üzerinde veya baş ka bir ş eyin dolayı nda hareket etmek. * Geri gelmek, geri gitmek. * Yönelmek. * Sapmak. * Bir ş eyi andı racak duruma girmek, benzemek. * Sı nı fta kalmak. *İ nanç, din veya düş üncesini değ iş tirmek. * Durumdan duruma geçmek, değiş mek, olduğundan daha değiş ik bir durum almak. * Dolap, dalavere vb. kelimelerle "gizlice yapı lmak, çevrilmek" anlamı nda kullanı lı r. * Belirli bir yerde dolaş mak. * Kendini bir yandan bir yana çevirmek. * Yönetilmek, düzene konulmak, çekip çevrilmek. * Bı rakı lan bir konu veya iş e baş lamak; söz konusu etmek, hatı rlamak. * Benzemek. * Bir tür halımotifi. * Dönmüş , çevrilmiş . * Yönelmiş . * Dönülmek iş i veya durumu.

dönülmek * Dönmek iş i yapı lmak. dönüm

* 1000 m² lik bir alan ölçüsü. * Tekrarlanan belli bir olayı n tamamlanmasıve yenisinin baş laması . * Eni boyu kı rkar mimar arş ı nı olan alan ölçüsü. * Gidip gelme ile yapı lan bir iş in her seferi. * Dönmek iş i.

dönüm noktası * Bir olayı n yeni bir duruma geçme zamanı . dönümlük * Dönüm ölçüsünde. * Dönüme yetecek ölçüde olan. dönüp dolaş mak (veya döne dolaş a) * uzun süre gezmek. * arayı şiçinde olmak, her çareye baş vurmak. dönüş * Dönmek iş i veya biçimi. * Oyuncunun bir ayağ ı nıyerden kesmeden yaptı ğıdönme hareketi. dönüş lü * Dönüş ü olan. * Öznesi ile nesnesi bir olan fiil, mutavaat. dönüş lü çatı * Fiildeki kavramı n özneye döndüğ ünü bildiren çatı . Türkçede bu çatı çoğ u kez -n-, bazen de -I- veya -ş - çatı ekleriyle kurulur: Sevinmek (sev-in-mek), yorulmak (yor-ul-mak), alı ş mak (al-ı ş -mak) gibi. dönüş lü fiil * Kavramı n özneye dönüş mesini sağlamak için çoğ u kez -n- bazen de -I- veya -ş - çatıekleriyle kurulan fiil, mutavaat fiili: Öğ renciler sı nı fları nıgeçince çok sevinirler gibi. dönüş lü zamir * Kiş i kavramı nıpekiş tirerek belirten zamir. Türkçede bu kavram kendi kelimesiyle sağlanı r. dönüş lülük * Dönüş lü olma durumu. dönüş me

* Dönüş mek iş i, tahavvül. * Kelime içinde, yan yana düş en iki sesten birinci sesin ikincisinin etkisiyle değiş mesi, benzeş me.

dönüş mek * Bir biçimden veya bir durumdan baş ka bir biçim veya duruma girmek, tahavvül etmek. dönüş süz * Dönüş ü olmayan. dönüş türme * Dönüş türmek iş i, tahvil. dönüş türmek * Dönüş mesini sağlamak, tahvil etmek. * Bir ş ekli, belli bir kurala göre, baş ka bir ş ekle çevirmek. dönüş türücü

* Dönüş türen. * Aynıfrekansta fakat yoğ unluğu veya gerilimi genellikle farklıolan bir veya birçok değiş ik akı m dizgesini, değ iş ik bir akı m dizgesine dönüş türen elektromanyetik indükleçli duruk araç, muhavvile, transformatör. dönüş türülme * Dönüş türülmek iş i. dönüş türülmek * Dönüş türmek iş ine uğ ramak. dönüş türüm * Dönüş türmek iş i, tahvil. dönüş üm * Olduğundan baş ka bir biçime girme, baş ka bir durum alma, tahavvül, inkı lâp; transformasyon. * Görevinin değ iş ikliğ e uğ ramasıyüzünden bir organda ortaya çı kan değiş me. * Bilinçaltı na itilmişbir duygu veya isteğ in, karş ı tıgörünümünde veya baş ka bir biçimde bilince yükselmesi, transformasyon. dönüş ümcü * Dönüş ümcülükle ilgili olan. * Dönüş ümcülük yanlı sı(kimse). dönüş ümcülük * Yaş ayan türlerin yalı n biçimlerden karmaş ı k biçimlere doğru evrimle geliş erek ortaya çı ktı ğ ı nı öne süren öğreti, transformizm. dönüş ümlü * Değiş erek, sı ra ile. * Değiş en, sı ra ile olan. döpiyes

* Etek ceketten oluş an iki parçalı kadı n giysisi.

dörder * Dört sayı sı nı n üleş tirme sayısı fatı , her birine dört, her defası nda dördü bir arada olan. dördül

dördün

* Kenarlarıve açı ları birbirine eş it olan dörtgen, murabba, kare. * Rubaî. * Ay veya benzeri gök cisimleri çemberlerinin yarı sı nı n aydı nlı k olduğ u evre, yarı m ay, terbî.

dördüncü * Dört sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada üçüncüden sonra gelen. dördüncü çağ * Yeryüzünün yaklaş ı k iki veya üç milyon yı llı k çağ ı . dördüz * Dördü birlikte doğ muşolan veya bir arada bulunan. * Dördü bir batı nda doğmuşdört çocuk. dördüz yumrucuklar * Beyinle beyincik arası nda bulunan dört kabartı nı n adı . dördüzleme * (eski Yunan edebiyatı nda) Üçü trajedi, sonuncusu yerme dramıolan dört sahne eserinden oluş an bölüm. dört

* Dört sayı sı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 4, lV.

* Üçten bir artı k. * Dört sı fatıbazen "her, bütün" anlamı na gelir. dört ayak

* Dört ayaklıhayvan. * Elleri de ayak gibi kullanarak.

dört ayak üstüne düş mek * tehlikeli bir durumdan hiç zarar görmeden kurtulmak. dört ayaklı lar * Sürüngenleri ve memelileri içine alan bir sı nı f. dört baş ımamur * her bakı mdan istenildiğ i gibi olan, eksiksiz, kusursuz. dört bir

* Bkz. ciharı yek.

dört bir taraf (veya yan) * her yan, bütün çevre. dört bucak * Her taraf, her yer. dört çifte

* Kürek yarı ş ları nda sancak ve iskelesinde dörder küreğ i olan tekne.

dört dönmek * telâş la çare aramak. * bir işyapmak için telâş la sağa sola koş mak. dört dörtlük * Birlik. * Tam, kusursuz, mükemmel. dört duvar arası nda kalmak * evde, kapalıbir yerde kalmak zorunda olmak. dört elle sarı lmak (veya yapı ş mak) * bir iş e büyük bir özen ve önem vererek giriş mek. dört göz * Gözlüklü kimse. dört göz bir evlât için * "anne ve babanı n bütün emek ve didinmesi evlât içindir" anlamı nda kullanı lı r. dört gözle beklemek (veya bakmak) * çok isteyerek veya özleyerek beklemek. dört iş lem * Toplama, çı karma, çarpma ve bölmeden oluş an, matematiğ in dört temel iş lemi. dört kaş lı * Bı yı ğıyeni terleyen (delikanlı ). * Kalı n ve gür kaş lı . dört köş e * Kare biçiminde. dört köş e olmak

* çok keyiflenmek, çok zevk duymak. dört üstü, murat üstü * iş i her zaman yolunda olanlar için söylenir. dört yanıdeniz kesilmek * çaresiz ve umutsuz kalmak. dört yol

* Dört yolun birleş tiği yer.

dört yol ağzı * Dört yolun birleş tiği kavş ak. dört yüzlü * Dört yüzü olan çok yüzlü. * Tabanıüçgen olan piramit. dörtcihar * Oyunda, atı lan zarları n ikisinin de dört benekli olan yanları nı n üste gelmesi. dörtgen

* Dört kenarıolan çokgen, dört kenar.

dörtkenar * Dörtgen. dörtleme

* Dörtlemek iş i. * Bir gazelin her beytinin baş ı na iki dize katı larak yapı lan nazı m biçimi, terbî. * Tarlayı dört kez sürme.

dörtlemek * Bir ş eyin sayı sı nıdörde çı karmak. dörtlü

* Dört parçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden dört tane bulunan. *İ skambil, domino gibi oyunlarda üzerinde dört iş areti bulunan kâğ ı t veya pul. * Dört kiş iden oluş an müzik topluluğu, kuartet.

dörtlü final * Dört takı mı n katı lı mıile oynanan final maçları . dörtlük

dörtnal

dörtnala

* Dört taneden oluş muş , dört tane alabilen. * Birlik notanı n dörtte biri uzunluğ unda nota. * Dört dizelik bölümlerden oluş muşş iir veya ş iir parçası , kı ta. * Birbirine dik iki çap boyunca dörde bölünmüşdairenin her bir dilimi. * Atı n en hı zlı koş ma biçimi. * Bir iş i çok çabuk yapma, acele etme. * (at için) Dörtnal koş arak.

dörtnala kaldı rmak * dörtnal koş turmaya baş lamak. dörtnala kalkmak * dörtnal koş mak.

dörttek döş

* Kürek yarı ş ları nda sancak ve iskelesinde ikiş er tek küreğ i olan tekne. * Göğüs, bağı r. * Kaburga altı .

döş eğe düş mek * Bkz. yatağa düş mek. döş ek * Yatak. * Gemi gövdesinde, su bası ncı , çarpma, karaya oturma vb. durumlarda darbeleri karş ı layabilecek, yük ve makinelerin ağ ı rlı ğ ı na dayanabilecek dirençteki yapıgereci. * Dövülmek üzere harman yerine serilen ekin sapları . döş ekli

döş eli

döş em döş emci

* Döş eği olan. * Yalpasıaz olan yayvan gemi. * Döş enmişolan, mefruş . * Bkz. dayalıdöş eli. * Tesisat, donanı m. * Döş eyici, tesisatçı .

döş emcilik * Döş emcinin yaptı ğ ıiş , tesisatçı lı k. döş eme

* Döş emek iş i. * Yapı larda taban üzerine döş enen tahta vb. kaplama. * Bir yapı nı n döş enmesine yarayan her türlü eş ya, mefruş at. * Koltuk, kanepe, divan gibi eş yaları n kumaş , yay, pamuk vb. bölümleri. * Halk edebiyatı nda ve türkülerden önce söylenen, bazen tekerleme biçiminde olan uyaklı girişbölümü.

döş emeci * Döş eme yapan (kimse). * Perde, koltuk, kanepe gibi eş ya satan veya onaran (kimse). döş emeci çivisi * Özellikle mobilya döş emeciliğinde kullanı lan büyük baş lı , kore kesitli gövdeli, sivri uçlu ve siyah renkli çivi. döş emecilik * Döş eme yapma iş i. * Döş eme alı p satma iş i. döş emek

döş emeli

* Bir tabanı , tahta, karo, mermer gibi yapı gereçleriyle kaplamak. * Açı p yaymak; kumaş , halıgibi ş eyleri bir yeri iyice örtecek biçimde sermek. * Bir ev veya dairenin oturulabilir duruma gelmesi için gerekli eş yayıoraya yerleş tirmek. * Yerleş tirmek. * Döş emesi olan.

döş emelik * Yapı larda tabana döş emek için kullanı lan (gereç).

* Kanepe, koltuk gibi eş yanı n kaplanması na elveriş li (kumaş ). döş emesiz * Döş emesi olmayan. döş eniş döş enme

* Döş enmek iş i veya biçimi. * Döş enmek iş i.

döş enmek * Döş emek iş i yapı lmak. * Birine kı zarak kötü ve küçük düş ürücü sözler söylemek. * Uzun uzadı ya ve yererek yazmak. döş etilme * Döş etilmek iş i. döş etilmek * Döş etmek iş i yaptı rı lmak. döş etme * Döş etmek iş i. döş etmek * Döş emek iş ini yaptı rmak. döş eyici döş eyiş

* Tesisat iş ini yapan usta, tesisatçı . * Döş emek iş i veya biçimi.

döş gömü * Hayvanı n ön iki bacağ ıile göbek arası ndaki etten yapı lan pastı rma. döteryum * Çekirdeğ inde bir proton ve bir nötron bulunduran hidrojen atomunun bir izotopu, ağı r hidrojen. Kı saltmasıD. dövdürme * Dövdürmek iş i. dövdürmek * Dövmek iş ini yaptı rmak. dövdürtme * Dövdürtmek iş i. dövdürtmek * Birine dövdürmek iş ini yaptı rmak. * Dövme yaptı rmak. dövdürtülme * Dövdürtülmek iş i. dövdürtülmek * Birine dövdürülmek. dövdürülme * Dövdürülmek iş i.

dövdürülmek * Dövmek iş i yaptı rı lmak. döveç döven

* Ağaçtan yapı lmı şhavan. * Bkz. düven.

dövenci * Bkz. düvenci. döviz

* Ülkeler arasıödeme yapmakta kullanı labilecek para, çek ve poliçe gibi her türlü ödeme aracı . * Yabancıülke parası . * Propaganda veya tanı tma amacı yla üzeri yazı lmı şbez veya karton.

döviz kaçı rmak * yurt dı ş ı na izinsiz döviz çı karmak. dövizzede * Bankalara dövizle borçlanı p ev veya araba satı n alan, ancak dövizin aş ı rıartı ş ıdolayı sı yla aldı ğ ıkredileri geri ödeyemeyerek edindiği malıyok pahası na elinden çı karmak zorunda kalan kimse. dövme

* Dövmek iş i. * Dövülerek kabuğ u çı karı lmı şbuğ day ve bundan yapı lan yemek. * Vücut derisi üzerine iğ ne gibi sivri bir araçla çizilmek ve içine renk veren maddeler konulmak yoluyla yapı lan çı kmaz yazıveya resim. * Kı zgı n durumda iken dövülerek biçim verilmiş(metal eş ya). * Dövülerek yapı lan. dövme yapmak * vücuda dövme iş lemek. dövmeci

* Kullanı lmadan önce dövülmesi gereken maden filizlerini veya diğer maddeleri döven iş çi. * Vücuda dövme yapan kimse.

dövmecilik * Dövme yapma iş i. dövmek

dövmelik dövülgen

* Vurarak canı nıacı tmak. * Çamaş ı r, halıgibi ş eyleri tokaç, sopa gibi ş eylerle vurarak temizlemek. * Bir ş eyi toz durumuna getirmek için ezmek. * Ezmek veya çı rpmak. * Ateş te kı zdı rı larak yumuş atı lmı şbir madeni, vurarak istenilen biçime getirmek. * Topa tutmak. * Çarpmak, vurmak. * Mı sı r ve buğday dövmeye yarayan, yarma buğday yapan bir araç. * Dövülerek levha durumuna geçebilen (maden).

dövülgenlik * Madenin dövülgen olma niteliğ i. dövülme

* Dövülmek iş i. dövülmek * Dövmek iş ine konu olmak. dövülüş * Dövülmek iş i veya biçimi. dövünme * Dövünmek iş i. dövünmek * Aş ı rıüzüntü, çaresizlik, piş manlı k duyarak çı rpı nmak, kendi kendini dövmek. * Çok üzülmek. dövünüş * Dövünmek iş i veya biçimi. dövüş * Dövmek iş i veya biçimi. * Tokat, yumruk, tekme gibi saldı rı ş larla yapı lan kavga. dövüş çü * Dövüş en kimse. dövüş ken *İ yi dövüş en veya dövüş meyi seven. dövüş kenlik * Dövüş ken olma durumu. dövüş me

* Dövüş mek iş i.

dövüş mek * Karş ı lı klıbirbirini dövmek. * (iki silâhlıkuvvet) Çatı ş mak. * Boks yapmak. dövüş türme * Dövüş türmek iş i. dövüş türmek * Dövüş melerini sağ lamak. dragoman * Tercüman, dilmaç. dragon

drahmi drahoma

* Ejderha. * Batı orduları nda, atlıveya yaya olarak çarpı ş an asker sı nı fı . * Yunan para birimi. * Gelinin güveye verdiğ i para veya mal.

draje * Üstü ş ekerli, renkli ve parlak bir madde ile kaplanmı şhap. * Daha çok çikolata ile kaplanmı şkuru yemiş .

dram

* Sahnede oynanmak için yazı lmı şoyun. * Acı klı üzüntülü olayları , bazen güldürücü yönlerini de katarak konu alan sahne oyunu türü. * Tiyatro edebiyatı . * Acı klı olay.

drama * Dram. dramatik

* Sahne oyununa özgü olan. * Coş ku veren, duygularıkamçı layan. * Acı klı .

dramatikleş me * Dramatikleş mek durumu. dramatikleş mek * Dramatik bir durum almak. dramatize etme * Dramatize etmek iş i veya biçimi. dramatize etmek * (bir edebî eseri) Radyo, televizyon veya sahne oyunu biçimine getirmek. * Bir olayıolduğundan daha acı klı , abartı lıbir biçimde ortaya koymak. dramaturg * Oyun yazma ve yönetme kuralları nıbilen, bir oyun yazı lı r veya sahnelenirken bu bilgisinden yararlanı lan kimse, oyun yazarı , tiyatro yazarı . dren

* Hendek. * Ameliyat sonrasıvücut içinde kalan doku artı kları nıve sı vı ları dı ş arıatmak veya yara üzerindeki ihtihabı akı tmakta kullanı lan bükülgen tüp. drenaj

dretnot drezin

* Toprakta bitkilerin yetiş mesine zararlı olan fazla suları n akı tı lması , akaçlama. * Yarada biriken sı vı yı akaçla boş altma. * XX. yüzyı lı n baş ları nda kullanı lan bir zı rhlı tipi. * Yol kontrol ve bakı mıiçin demir yolları nda kullanı lan küçük araba.

dripling * Topu kı sa aralı klarla veya yavaşyavaşvurarak ileri götürmek. dripling yapmak * futbol, basketbol gibi oyunlarda topu kı sa aralı klıve denetimden çı karmayacak vuruş larla sürmek. drog

* Hayvan ve bitkilerden, kurutularak veya özel metotlarla toplanarak elde edilen, eczacı lı k ve kı smen sanayide kullanı lan ham veya yarıham madde. drosera

* Droseragillerden, topuz biçimindeki yaprakları nı n üst yüzeyi, böcekleri yakalayan yapı ş kan tüyler ile örtülü otsu bir bitki (Drosera rotundifolia). droseragiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi drosera olan bitki familyası .

-du dua

* Bkz. -dı/ -di vb. * Tanrı 'ya yalvarma, yakarı ş . *İ badet veya yakarma amacı yla okunan din değ eri olan metin.

dua etmek * Tanrı 'ya yalvarmak. duacı

* Biri için Tanrı 'ya yalvaran kimse.

duahan * Dua okuyucu. duasıtutmak * hayı r duası gerçekleş mek. duası nı(veya dua) almak * iyi yapı lan bir iş le birinin hoş nutluğunu kazanmak. duayen

duba

duba gibi

* Kordiplomatikte kı demlilik bakı mı ndan baş ta gelen diplomat. * Bir meslekte yaş ça ve kı demce ileri olan kimse. * Yük taş ı mak veya köprü kurmak için kullanı lan altıdüz bir tür deniz aracı . *İ çi boş , her yanıkapalı , suyun üstünde yüzen bir tür büyük ş amandı ra. * çok ş iş man.

dubar * Kefalgillerden, 30-40 cm uzunluğ unda, eti lezzetli bir balı k türü (Mugil cephalus). dubara

* Oyunda, atı lan zarlardan ikisinin de iki benekli yüzünün üste gelmesi. * Oyun, hile, aldatmaca, düzen.

dubaracı * Oyunla, hileyle, aldatmacayla, düzenle işgören (kimse), düzenci. dubaracı lı k * Dubaracı nı n yaptı ğ ıiş , hilekârlı k. dublâj

* Çekilmişbir filmi sonradan sözlendirme. * Yabancıdildeki filmlerin yerli veya baş ka bir dile çevrilmesi iş i.

dublâjcı * Sözlendirici, seslendirici. dublâjcı lı k * Sözlendiricilik, seslendiricilik. duble giyecek.

* Belirli miktarı n veya büyüklüğün iki katı . * Giysilerin iç bölümüne geçirilip kumaş la birlikte dikilen astar veya giysilerin içine ayrı olarak giyilen

duble etmek * astar geçirmek. dubleks

* Çift katlı .

dubleks daire * Kendi iç merdiveni ile bağ lanan iki ayrı kattan oluş an tek daire. dublör

* Bir oyuncunun yerine oynayabilecek baş ka oyuncu.

dublörlük * Dublör olma durumu, dublörün yaptı ğı iş . duçar

* Uğ ramı ş , yakalanmı ş , tutulmuş .

duçar olmak * uğramak, tutulmak. dudağı nı(veya dudakları nı )ı sı rmak * yakı ş ı ksı z bir durum karş ı sı nda ş aş mak. dudağı nıbükmek * ağ layacak gibi olmak. dudağı nı n ucuna gelmek * hemen söyleyecek durumda olmak. dudak * Ağzı n, diş leri örten ve dı ş arı ya doğ ru az veya çok kı vrı lan üst ve alt kenarları ndan her biri. * Ağı z. dudak benzeş mesi * Dudak ünsüzlerinin veya yuvarlak ünlülerin düz ünlüleri etkileyip yuvarlaklaş tı rması . dudak boyası * Dudakları boyamak için kullanı lan kokulu, renkli madde, ruj. dudak bükmek * bir ş eyi beğ enmediğ ini, küçümsediğ ini belli etmek, umursamamak, küçüksemek, pek aldı rı şetmemek. dudak çukuru * Üst dudağ ı n ortası ndaki oluk. dudak dudağ a gelmek (veya kalmak) * öpüş mek. dudak eş lemesi * Sözlendirmede, perdedeki görüntüde yer alan dudak hareketlerine uygun ses çı karma. dudak ı sı rtmak * hayran bı rakmak. * hayrete, ş aş kı nlı ğ a düş ürmek. dudak kalemi * Rujun daha kalı cı olması nı sağlayan ve dudak çizgilerini belirlemeye yarayan kalem. dudak payıbı rakmak * bardak veya fincan gibi kapları , ağ zı na kadar doldurmayı p dudağı n yanaş abileceğ i kadar boşbir yer bı rakmak.

dudak sarkı tmak * somurtmak. dudak tiryakisi *İ çtiği sigaranı n dumanı nı içine çekmeksizin dı ş arıüfleyen tiryaki. dudak ucuyla söylemek * belli belirsiz anlatmak, isteksizce söylemek. dudak ünsüzü * Ağı z boş luğ undan gelen havanı n dudaklara çarpı p patlaması yla veya dudakları n aralı ğı ndan sı zması yla oluş an ünsüz. dudak yarı ğı * Bkz. tavş an dudağı . dudaksı l * Boğ umlanma noktasıdudaklarda bulunan ses çeş idi. dudaksı llaş ma * Bazıkelimelerde çeş itli sebeplerle düz ünlülerin yuvarlaklaş masıveya ünsüzlerin dudak ünsüzlerine dönmesi: dîvâr > duvar, konş ı> komş u gibi. dudu

* Kadı nlara verilen bir unvan, hanı m. * Yaş lıErmeni kadı nı .

dudu dilli * Çok konuş an, tatlıdilli (kadı n). duetto

* Bir kadı n ve bir erkek sesin sözleri dönüş ümlü olarak okudukları hafif müzik parçası .

duhul * Girme, giriş . duhuliye

* Girişücreti.

duhuliye kartı * Girişbelgesi, girimlik. -duk

* Bkz. -dı k / -dik vb.

duka * Dük unvanı nı n eskiden kullanı lan biçimi. * Bir çeş it Venedik altı n akçesine verilen ad. dukalı k * Bir dukanı n yönetiminde bulunan ülke. dul

* Eş i ölmüşveya eş inden boş anmı ş(kadı n veya erkek).

dul kalmak * (kadı n veya erkek için) eş i ölmek. dulaptal otu * Dulaptal otugillerin örnek bitkisi olan, Kuzeydoğ u Anadolu dağ ları nda yetiş en çiçekleri güzel kokan, çalı görünüş ünde, çok yı llı k bir bitki (Daphne mezereum).

dulaptal otugiller * Örnek bitkisi dulaptal otu olan, taçsı z iki çeneklilerden bir familya. dulavrat otu * Birleş ikgillerden, hekimlikte kullanı lan bir bitki (Arctium tomentosum). dulda

* Yağmur, güneşve rüzgârı n etkileyemediğ i gizli, kuytu yer, siper. * Esirgeme, koruma, himaye.

dulda tutmak * üstüne çekmek, örtünmek, koruyacak biçimde sarı nmak. duldalama * Duldalamak iş i. duldalamak * Korumak, siper altı na almak. duldalanma * Duldalanmak iş i. duldalanmak * Korumak, siper altı na girmek. duldalı * Duldasıolan. duldası z dulluk duluk

Duma dumağ ı

* Duldasıolmayan. * Dul olma durumu. * Yüz. * Şakak. * Yüzün ş akakla çene arası ndaki yanı . * Çarlı k zamanı nda Rus parlâmentosuna verilen ad. * Nezle, ingin, zükâm, nevazil.

duman * Bir maddenin yanmasıile çı kan ve içinde katızerrelerle buğ u bulunan kara veya esmer renkli gaz. * Havalanan tozları n veya sisin havada oluş turduğu bulanı klı k. * Kötü, yaman. * Esrar. duman almak * sis kaplamak, sis bürümek. * sigara dumanı nıiçine çekme. duman altıolmak * esrar içilen bir yerin havası ndan etkilenmek. duman attı rmak * kötü duruma düş ürmek, geride bı rakmak, birini yı ldı rmak.

duman etmek * dağ ı tmak, bozmak, yok etmek. * yenmek, baş arısağ lamak. duman olmak * iş i, durumu berbat olmak. * (bir kimse veya bir ş ey) ortadan kaybolmak. duman rengi * Koyu kül rengi, füme. * Bu renkte olan. dumana boğ mak * bunaltmak, ş üphe içinde bı rakmak. dumanıdoğ ru çı ksı n * "iyi ve güzel olmasa bile yönteme uygun olsun yeter" anlamı nda kullanı lı r. dumanıüstünde * (sebze, meyve, yemek için) çok taze. * çok yeni, üzerinden çok zaman geçmemiş . dumanıvermek * ortalı ğıkarı ş tı rmak. dumanlama * Dumanlamak iş i. dumanlamak * Dumanlıduruma getirmek; dumana tutmak. dumanlanma * Dumanlanmak durumu. dumanlanmak * Dumanlıduruma gelmek. * Bulanmak, karı ş mak. dumanlı * Duman olan, duman çı karan. * Sisli, sisle örtülü. * Sı kı nt ı lı , bulanı k; esrik, sarhoş . dumansı z * Dumanıolmayan, duman çı karmayan. dumdum * Baştarafıhaç biçimi çentilmiş , çarptı ğ ıyerde tehlikeli yaralar açan bir tür tüfek kurş unu. dumur

* Körelme.

dumura uğ ramak * körelmek. dun

duo

* Alçak, aş ağ ı , aş ağı lı k. * Altta, aş ağ ı da. *İ ki ses veya iki müzik. * Karş ı lı klıiki kiş i tarafı ndan söylenen ş arkı .

dupduru -dur -dur-

* Çok duru. * -dı r / -dir vb. * Bkz. -dı r- / -dir- vb.

dur (veya durun!) * "biraz zaman geçsin" anlamı yla cümlelerin baş ı na gelir. dur durak (veya dur dinlen, dur otur) yok * durup dinlenmeden sürekli çalı ş mayıanlatı r. duraç duraç

* Turaç. * Heykel, sütun gibi ş eylerin üstüne konulduğ u parça, ayak, taban, kaide.

durağ an * Yerini değ iş tirmeyen, yerli, hareketsiz, sabit. * Etkin olmayan, geliş memiş . durağ an elektrik * Kimyasal olarak enerjinin depo edildiğ i akümülâtörün ürettiği elektrik. durağ anlaş ma * Durağanlaş mak iş i veya durumu. durağ anlaş mak * Durağan duruma gelmek. durağ anlı k * Durağan olma durumu. durak * Tren, tramvay, otobüs gibi genel taş ı tları n durmak zorunda olduğu veya durabileceği yer. * Cümle sonundaki nokta. * Hece ölçüsüyle yazı lmı şş iirlerde ölçü kalı pları içindeki durma yerleri. * Bir ölçü uzunluğ unda susma. * Konuş mada, anlamı n gerektirdiğ i biçimde kelimeler arası ndaki ses kesintisi. duraklama * Duraklamak durumu. *İ lerlemekte bulunan bir birliğ in, vakitsiz, yersiz ve düzensiz olarak yürüyüş ünü durdurması . duraklamak * (hareket durumundaki bir ş ey) Kı sa bir süre için durmak veya arada bir durmak. * Bir süre ses çı karmamak, bir ş ey söylememek, duraksamak, tereddüt etmek. duraklatma * Duraklatmak iş i. duraklatmak * Bir ş eyin duraklaması nı sağlamak. duraklayı ş * Duraklamak iş i veya biçimi.

duraklı

* Durağıolan. * Hep aynıyerde kalan, hep aynıyerde tekrarlanan.

duraklı dalga * Bütün noktalarıaynı anda, zı t ve aynıfazlı titreş imler yapan dalga, kararlıdalga. duraklı k

* Durak olma durumu. * Durgunluk.

duraksama * Duraksamak durumu, tereddüt. duraksamak * Ne yapmak veya ne demek gerektiğ ini kestiremeyerek duraklamak, tereddüt etmek. duraksamalı * Duraksayan, tereddütlü. duraksaması z * Duraksamasıolmayan, tereddütsüz. duraksayı ş * Duraksamak iş i veya biçimi. duraksı z * (otobüs için) Mola vermeden, duraklarda durmadan. dural duralama

* Hep bir durumda ve hiç değiş meden kalan. * Duralamak durumu.

duralamak * Duraklamak. duralayı ş * Duralamak iş i veya biçimi. durallı k

* Dural olma durumu.

durdu, durdu, turnayı gözünden vurdu * uzun süre bekledi, ama sonunda büyük bir kazanç elde etti. durduğ u yerde * hiçbir emek harcamadan. * gereğ i yokken. durdurma * Durdurmak iş i. durdurmak * Durması nısağ lamak. durdurtma * Durdurtmak iş i. durdurtmak * Durması nısağ lamak, durması na yol açmak.

durdurulma * Durdurulmak iş i. durdurulmak * Durdurmak iş i yapı lmak. durduruş * Durdurmak iş i veya biçimi. durendiş * Uzağ ıgörür, ileriyi düş ünür, ön görülü. durgu

durgun

* Olmakta olan bir ş eyin birdenbire durarak kesilmesi, sekte. * Bir müzik eserinde, bitişetkisi yapan armonik zincirlemeler bütünü. * Kı mı ldanı şve canlı lı k göstermeyen, dingin, sakin. * Neş esiz, keyifsiz, sessiz, canlıolmayan. * Canlıolmayan, sönük, hareketsiz.

durgun ş iş kinlik * Ekonomideki durgunluk ve enflâsyonun aynıanda yaş anması , stagflâsyon. durgunlaş ma * Durgunlaş mak durumu. durgunlaş mak * Durgun olma durumu. durgunlaş tı rma * Durgunlaş tı rmak iş i. durgunlaş tı rmak * Durgun duruma getirmek. durgunluk * Durgun olma durumu. durgunluk çökmek * sessiz, sakin duruma girmek. durma

* Durmak durumu. * Eğ leş me, eğlenme, tevakkuf.

durmadan * Ara vermeden, kesintisiz, sürekli. durmak * Hareketsiz kalmak, yürümez olmak. *İ ş lemez olmak, çalı ş mamak. * Bir yerde bir süre oyalanmak, eğ lenmek, eğleş mek, tevakkuf etmek. * Dinmek, kesilmek. * Varlı ğı nısürdürmek. * Var olmak. * Beklemek, dikilmek. * Yaş amak. * Birisinin malıolarak bulunmak veya o malla iliş kisi olmak. * Kalmak. * Hareketsiz durumda olmak.

* Bir yerde olmak veya bulunmak. * Belli bir durumda, bir görevde bulunmak. * (olumsuz biçimiyle) Ara vermeden, sürekli olarak. * Bir konuyla çok ilgilenmek, üstüne düş mek. * Kök veya gövdeleri sonuna -a (-e) eki almı şfiillere gelerek süreklilik bildiren birleş ik fiiller oluş turur: Çalı ş adurmak, bakadurmak, getiredurmak, yiyedurmak gibi. durmuşoturmuş * olgun, davranı ş larıtutarlı(kimse). * tutarlı , aş ı rı lı ğ a kaçmamı ş . durmuşoturmuş luk * olgunluk, tutarlı lı k. duromer plâstik * Sı kıağyapı lımoleküllerden oluş an sert ve katı plâstik türü. -durtduru

durucu duruk

* Bkz. -dı rt- / -dirt- vb. * Bulanı klı ğ ıolmayan, temiz, berrak. * (ten) Pürüzsüz. * (dil, üslûp için) Arı nmı ş , karı ş ı k olmayan. * Sürekli kalan, oturan. * Hareketi olmayan, belirli bir süre değ iş meyen, statik, dinamik karş ı tı . * Kuvvetlerin dengelenmesiyle ilgili. * Hareket etmeyen nesnelerin üzerindeki kuvvet dengeleri ile uğ raş an bilim dalı , statik. * Dalgalıakı mlıelektrik motor veya üreteçlerinde hareketsiz bölüm, stator.

-duruk *İ simden isim türeten ek: boyun-duruk, burun-duruk, oğul-duruk vb. durukluk

* Duruk olma durumu.

duruksun * Karar veremeyen, mütereddit. durulama * Durulamak iş i. durulamak * Yı kanmı şş eyleri duru sudan geçirmek. durulanma * Durulanmak iş i. durulanmak * (yı kanmı şş eyler) Duru sudan geçirilmek. * (insan) Yı kandı ktan sonra bir daha temiz su dökünmek. durulaş ma * Durulaş mak durumu. durulaş mak * Duru bir duruma gelmek.

durulma

* Durulmak (I, II) durumu.

durulmak * Duru duruma gelmek. * (gürültü, kı mı ldanı ş , karı ş ı klı k, yağı ş , yel için) Dinmek, sükûn bulmak. * Uslanmak, sakinleş mek. durulmak * Durmak iş i yapı lmak, kalı nmak. durultma

* Durultmak iş i.

durultmak * Duru duruma getirmek. duruluk

durum

* Duru olma durumu. * (dil, uslûp için) Karı ş ı k olmama durumu. * Bir zaman kesiti içinde bir ş eyi belirleyen ş artları n hepsi, vaziyet, hâl, keyfiyet, mevki, pozisyon. * Duruşbiçimi, konum. * Bireyin toplum içindeki iliş kileriyle belirlenen yeri. *İ sim soyundan kelimelerin birbirleriyle edatlarla ve fiillerle iliş kilerini belirleyen biçim, hâl.

durum almak * belli bir duruşbiçimine geçmek. * bir olay karş ı sı nda belli bir tavı r almak. durum eki *İ smin bir isimle veya fiille ilgisini kuran ek. durum ortacı * Bkz. sı fat-fiil. durum ulacı * Bkz. zarf-fiil. durum vaziyeti * Görünü ş . durumca

* Duruma göre, durum bakı mı ndan.

durumu bozulmak * maddî durumu kötüleş mek. durumu düzelmek * maddî durumu iyileş mek. durumuna düş mek *ş artlarıkötüleş mek. durumunda olmak (veya bulunmak) * zorunluğunda olmak. durup dinlenmeden * arası kesilmeksizin, arka arkaya, sürekli olarak. durup durup

* Durarak. * Ara sı ra, zaman zaman, bekleyerek. durup dururken * gereğ i veya sebebi yokken. * birdenbire, ansı zı n. duruş

* Durmak iş i veya biçimi.

duruş ma * Davacıile davalı nı n yargı ç karş ı sı nda hazı r bulunduklarıyargı lama evresi. duş

* Temizlik veya tedavi amacı yla yüksekten püskürtmek yoluyla su dökünme. * Bu biçimde su dökünmeye yarayan alet.

duşkabini * Duşveya banyo küvetinin etrafı na takı lan, suyun dı ş arı ya sı çraması nıönleyen, buharı n içeride kalması nı sağ layan, alüminyum veya plâstikten yapı lmı şçerçevelerine cam, mika ve benzeri plâstik malzeme geçirilmiş , ön panelleri bir ray üzerinde hareket edebilen bir tür banyo. duşteknesi * Duşyapmak amacı yla banyonun bir köş esine yerleş tirilmişderinliğ i fazla olmayan tekne. duş ak

* Hayvanı n iki ayağ ı nıiple bağlayarak yapı lan köstek.

duş aklama * Duş aklamak iş i. duş aklamak * Hayvanı n iki ayağ ı nıduş akla bağ lamak, kösteklemek. dut * Dutgillerden, kuzey yarı m kürenin genellikle ı lı man bölgelerinde yetiş en, yaprakları yla ipek böceği beslenen ağaç (Morus). * Bu ağacı n, ak, kara, pembe renkte ekş i veya tatlı , sulu meyvesi. dut gibi olmak * çok sarhoşolmak. * utanmak, mahcup olmak. dut kurusu * Dutun kurutulmasıile elde edilen kuru yemiş . dut pekmezi * Dut ezilmesi ve ş ı rası nı n kaynatı lmasısonunda elde edilen bir pekmez türü. dut yemişbülbüle dönmek * neş e ve konuş kanlı ğı nıyitirmek, susmak. dutçuluk dutgiller

* Dut ağ acıyetiş tirme. * Dut, incir ve benzeri cinsleri içine alan iki çeneklilerden bir bitki familyası .

dutluk * Dut ağ açları nı n çok olduğ u yer, dut bahçesi. duvağ ı na doymamak

* yeni gelinken ölmek veya kocası ndan ayrı lmak. duvak * Gelinin baş ı nı , bazen de yüzünü kapayan dantel veya tülden örtü. * Küp, tandı r, baca gibi ş eylerin taşveya topraktan yapı lmı şkapağ ı . * Bazıbebeklerin doğ duğu zaman baş ları nıçevreleyen zar. duvak düş künü * Yeni gelinken dul kalan. duvakçı * Duvak yapan veya satan kimse. duvakçı lı k * Duvak yapma veya satma iş i. duvaklama * Duvaklamak iş i. duvaklamak * Baş ı nı ve yüzünü duvakla örtmek. duvaklanma * Duvak örtünme. duvaklanmak * Duvak örtünmek. * Gelin olmak. duvaklı

* Baş ıve yüzü duvakla örtülü. * Doğduğ unda, baş ı nda zar olan (bebek), perdeli.

duvaksı z * Duvağ ıolmayan. duvar

* Bir yapı nı n yanları nı dı ş a karş ıkoruyan, iç bölümlerini birbirinden ayı ran taş , tuğ la vb. gereçlerden yapı lan veya örülen dikey düzlem. * Bir toprak parçası nısı nı rlayan taş , tuğ la, kerpiçten yapı lan engel. * Engel. * Sonuçsuz, sonuç vermeyen yer. * Voleybolda ağüzerinde karş ı takı m oyuncusunun vuruş una karş ı koyma. duvar ayağı * Yapı larda süs ögesinin dı ş ı nda görevi olmayan, duvara yapı ş ı k, üzerinde yukarı dan aş ağ ı ya yivler bulunan yarı m ayak. duvar çekmek * duvar örmek. * aradaki iliş kiye son vermek, görüş memek. duvar dayağı * Yı kı lmaması için duvara eğ ik olarak konulan destek ağaç. duvar diş i *İ leride eklenecek duvarı n iyice tutunmasıiçin duvarı n bir yerinde bı rakı lan tuğ la çı kı ntı ları , ekleme diş i. duvar gazetesi * Duvara ası lan, çoğ unlukla elle, yazımakinesi ile yazı lan okul veya dernek gazetesi. duvar gibi

* çok sağ ı r. duvar halı sı * Duvara asmak üzere dokunmuş , üzerinde genellikle resim iş lenmişolan ince halı . duvar kâğ ı dı * Duvarlarısüsleyip güzelleş tirmek için yüzeylerine yapı ş tı rı lan düz veya desenli kâğı t. duvar pası *İ ki oyuncunun rakip oyuncuya topu kaptı rmadan birbirlerine atmaları ve alan kazanmaları . duvar resmi * Duvar yüzeyi üzerinde mum boyası , sulu boya, yağlıboya, mozaik veya kazı ma gibi tekniklerle yapı lan resim. duvar saati * Duvara ası lısaat. duvar sarmaş ı ğ ı * Yaprak dökmeyen, gövde yapraklarısaplı , üst yüzü koyu, alt yüzü açı k yeş il renkli, sert ve derimsi, küçük çiçekli, meyvesi bezelye tanesi büyüklüğ ünde etli, sarıveya morumsu siyah renkli bir bitki (Hedera helix). duvar sedefi * Bkz. dalak otu. duvar takvimi * Duvara ası lan, günlük veya aylı k durumu ayrıkâğ ı tlarla gösteren takvim. duvar yapmak * Bkz. baraj yapmak. duvarcı * Duvar ören nitelikli iş çi. duvarcı lı k * Duvar örme iş i. duy duy priz duyar

duyar kat

* Elektrik ampulünün takı ldı ğ ıbakı r veya pirinçten yivli yer. * Ampul takmaya veya elektrik akı mıalmaya yarayan araç. * Duygulu, duygun, duyarlı , hassas. * Beden üzerinde uyarı ldı ğ ı nda hı zlıve güçlü tepkilere yol açan. * Film tabanıüzerinde yer alan, ı ş ı ğa karş ıduyarlı ğ ıolan gümüşbromürlü ecza tabakası .

duyarga * Eklem bacaklı lardan baş ı n ön bölümünde bulunan, eklemlerden oluş muşhareketli duyu alma organı , lâmise, anten. duyargalı lar * Bir çift duyargası bulunan, böceklerle çok ayaklı larıiçine alan eklem bacaklı lar topluluğu. duyarlı duyarlı k

* Dı şetkenlere karş ıduyarlı ğ ıolan, hassas. * Duyum ve duygularıalgı layabilme yeteneği, hassasiyet.

* Zayı f bir etkiye kar ş ı , tepki gösterebilme yeteneği. * Bir duyar katı nı ş ı ktan etkilenme yeteneği. duyarlı klı * Duyarlı ğı olan. duyarlı lı k * Duyarlıolma durumu. duyarsı z

* Duyarlıolmayan.

duyarsı zlaş ma * Duyarsı zlaş mak durumu. duyarsı zlaş mak * Duyarlıolma yeteneği kalmamak. duyarsı zlaş tı rma * Duyarsı zlaş tı rmak iş i. duyarsı zlaş tı rmak * Duyarsı zlı ğı nıortadan kaldı rmak, duyarsı z duruma getirmek. duyarsı zlı k * Duyarsı z olma durumu. duygan

* Aş ı rıduygulu.

duygu * Duyularla algı lama, his. * Belirli nesne, olay veya bireylerin insanı n iç dünyası nda uyandı rdı ğı izlenim. * Önsezi. * Ahlâkî, estetik vb. ş eyleri değ erlendirme, onlara bağlanma yeteneği. * Kendine özgü bir ruhî hareket ve hareketlilik. duygu uyandı rmak * bir duygu oluş turmak. duygu uyanmak * bir duygu oluş mak. duyguca

* Duygu bakı mı ndan.

duygudaş * Bir konuda duygularıbaş kasıile aynı olan. * Üyesi olmadı ğ ıhâlde bir partinin, bir kuruluş un görüş lerini benimseyen veya bir görüş ü, bir öğretiyi, bir akı mıtutan (kimse), sempatizan. duygudaş lı k * Aynıduygularıpaylaş ma. * Bir insanı n bir baş kası na karş ıdoğ rudan doğruya bir eğilim duyması , sempati. duygulandı rma * Duygulandı rmak iş i. duygulandı rmak * Duygulanması nısağlamak, duygulanması na sebep olmak. duygulanı m

* Etkilenme, duygulanma. *İ stenç ve anlı ktan ayrıgörülen, duygusal tepkiler gösterme durumu. * Duyarlı ğı n harekete geçiş i. * Dı şsebeplerle bir ruh durumunun değiş mesi. * Tutkudan daha düzenli, ama daha güçsüz olan seçkin bir eğilim. duygulanı ş * Duygulanmak iş i veya biçimi. duygulanma * Duygulanmak durumu, tahassüs. *İ ç salgıbezlerini de kapsayan türlü etkiler altı nda duygusal tepkiler gösterme. duygulanmak * Bir olay, bir görünüm karş ı sı nda birdenbire güçlü duyguları n etkisinde kalmak. duyguları açı ğ a vurmak * izlenimleri açı kça söylemek, belirtmek. duyguları yla davranmak * (bir kimse) aklı ndan çok duyguları nı n etkisinde kalmak. duygulu * Duygusu, duyarlı ğ ıçok olan, kolay duygulanan, içli, hassas. duygululuk * Tepkilerin öncelikle duygulara dayanmasıdurumu. * Çabuk, kolay heyecanlanma eğ ilimi. * Uyarı mlarıalmadaki incelik. duygun * Duygulu, duyar, hassas. duygunluk * Duygun olma durumu, hassasiyet. duygusal

* Duygularla ilgili, duygulara dayanan, hissî. * Duygunun ağı r bastı ğ ı , duygunun aş ı rı etkilediği (eser veya insan).

duygusal düş ünme * Bilgiye dayalıdüş ünmenin karş ı sı nda, duygusal yaş amdan çı kan ve onunla belirlenen düş ünme. duygusallı k * Duygusal olma durumu. * Duyumları n ve duyguları n ağ ı r basması , aş ı rıbir biçimde insanıetkilemesi durumu. duygusuz * Duygusu, duyarlı ğ ıolmayan, hissiz. * Katıyürekli, umursamaz, hissiz. duygusuzluk * Duygusuz olma durumu, hissizlik. * Duygusuzca davranı ş . duyma

* Duymak durumu.

duymak *İ ş itmek, ses almak. * Bilgi almak, öğ renmek, haber almak. * Sezmek, fark etmek, hissetmek.

* Dokunma, koklama vb. duyularla algı lamak, hissetmek. * Nesnelere dokunmakla onları n sı caklı k, soğukluk, sertlik, ağ ı rlı k, hareket gibi fizik durumları ndan bilgi edinmek, hissetmek. * Bir ruh durumu içine girmek. duymamazlı k * Duymazlı k. duymazlı k * Duymamı şgibi davranma durumu. duymazlı ktan gelmek * ilgilenmek istemediğ i için duymamı şgibi davranmak. duynak * Bkz. toynak. duysal

* Duyuyla alı nan.

duyu

*İ nsanları n ve hayvanları n, dı şdünyanı n uyaranları nıgörme, iş itme, koklama, dokunma ve tatma organları yla algı lama yeteneğ i, hasse. duyulma

* Duyulmak durumu.

duyulmak * Duymak durumuna konu olmak. duyulmamı ş * O güne kadar karş ı laş ı lmamı ş(ş ey), ş aş ı lacak (ş ey). duyulur

* Duyulan, duyularla algı lanabilen.

duyulur duyulmaz * çok alçak, ancak iş itilebilen (ses). * haber öğ renilir öğ renilmez. duyum

* Haber, istihbarat. * Duyu.

duyum eş iğ i * Bir uyarı mı n, duyabileceğ i en aş ağıderecesi. duyum ikiliği * Bir duyunun baş ka nitelikte bir duyum uyandı rması , bir sesin aynızamanda bir renk duygusu vermesi gibi, sinestezi. duyum yitimi * Bkz. anestezi. duyumculuk * Her bilginin temelinde duyumları n bulunduğu ileri sürülen öğ retilerin genel adı , sansüalizm. duyumlu

* Duyumu olan.

duyumölçer * Derinin duyarlı ğ ı nıölçmeye yarayan alet.

duyumsal * Duyu organlarıile ilgili. duyumsama * Duyumsamak durumu. duyumsamak * Duyular aracı lı ğ ı yla bir ş eyi algı lamak. duyumsamazlı k * Duygusuzluk; az ve yavaştepki gösteren, bunun sonucu duygulandı rı cısebeplere karş ı ilgisiz kalan insanı n niteliği. * Düzgülü olarak türlü durumları n harekete getirdiği ilgi ve duygulardan yoksun olma durumu. duyumsatma * Duyumsatmak iş i. duyumsatmak * Duyumsaması na sebep olmak. duyumsuz * Duyumu olmayan. duyumsuzluk * Duyumsuz olma durumu. duyurma

* Duyurmak iş i.

duyurmak * Duyması nısağ lamak. *İ lân etmek. * Sezdirmek. duyuru

* Herhangi bir olguyu, bir iş i, bir durumu duyurmak için yayı mlanan yazı lı veya sözlü haber, ilân, anons.

duyuru tahtası *İ lânı n üzerinde duyurulduğ u tahta. duyurucu * Duyurma özelliği olan. duyurulma * Duyurulmak iş i. duyurulmak * Duyulması nısağ lamak. *İ lân edilmek. duyurum

* Duyurma iş i.

duyusal * Duyu ile ilgili. duyuş

duyuüstü

* Duymak iş i veya biçimi. * Seziş .

* Duyularla verilmeyen. * Algı lama yoluyla değ il, düş ünme ile kavranan. -dü

* Bkz. -dı/ -di vb.

düalist *İ kici, ikicilik yanlı sı . *İ kiciliğ e iliş kin. düalizm *İ kicilik. Dübbüasgar * Küçük Ayı . Dübbüekber * Büyük Ayı . dübel

* Duvarlarda çivinin daha sağlam yerleş mesi için açı lan deliğ e önceden çakı lan plâstik yuva. * 4-20 mm çapları nda, uçlarıyarı k ve tı rtı llı , baştarafıuca doğ ru daralan delikli, orta sert veya sert plâstikten yapı lmı şözel kavelâ. dübeş düden

* Oyunda, atı lan zarlardan ikisinin de beşbenekli yüzünün üste gelmesi. * Kireçli bölgelerde kirecin erimesi veya yer altı ndaki karstlıbir çukur tavanı n çökmesiyle oluş an doğ al kuyu.

düdük *İ çinden hava veya buhar geçirilince keskin ses çı karan ve iş aret vermek için kullanı lan araç. * Akı lsı z, boşkafalı . * Taş ı tlarda karş ıtarafıuyaran korna. düdük gibi * (giysi için) çok dar, daracı k. düdük gibi kalmak * yapayalnı z kalmak. * zayı flamak. düdük makarnası *İ çi delik makarna. * Aptal, anlayı ş sı z. düdükçü * Düdük yapan veya satan kimse. düdükleme * Düdüklemek iş i veya durumu. düdüklemek * Cinsel iliş kide bulunmak. * Aldatmak, kandı rmak. * Değersiz bir ş eyi çok değ erliymişgibi birine satmak. düdüklü

* Düdüğ ü olan. * Düdüklü tencere.

düdüklü tencere

* Buhar bası ncı ndan yararlanarak yemeği çabuk ve sağlı klıolarak piş iren bir tür tencere. düello *İ ki kiş i arası nda, tanı klar önünde yapı lan silâhlıvuruş ma. *İ ki siyasî, ekonomik güç arası ndaki çatı ş ma. * Bkz. söz düellosu. düellocu

* Düello yapan kimse.

düet * Bkz. duo. dügâh

* Türk müziğinde bir birleş ik makam.

düğme

* Giyecek, yorgan vb.nin bazı yerlerine ilikleyici veya süs olarak dikilen kemik, metal, sedef gibi sert maddelerden yapı lmı şküçük tutturmalı k. * Çevrilmek veya üzerine bası lmak yoluyla bir elektrik akı mı nıaçan, kapayan herhangi bir makineyi iş leten veya durduran parça, komütatör. * Üst deri altı ndaki kı kı rdak ve yağdan oluş muşdüğ me biçimindeki çı kı ntı . düğmeci

* Düğ me, fermuar, boncuk gibi ş eyler yapan veya satan kimse.

düğmecilik * Düğ me yapma veya satma iş i. düğmek

* Düğ üm yapmak.

düğmeleme * Düğ melemek iş i. düğmelemek * Bir ş eyin düğ mesini iliğ ine geçirmek, iliklemek. düğmelenme * Düğ melenmek durumu. düğmelenmek * Düğ melenmek iş ine konu olmak veya düğmelemek iş i yapı lmak, iliklenmek. düğmeli

* Düğ mesi olan. * Düğ me ile tutturulan.

düğmesiz * Düğ mesi olmayan. * Düğ me ile tutturulamayan. düğü

düğüm

* Elendikten sonra geriye kalan en ince bulgur. * Pirinç.

*İ plik, ip, halat gibi bükülebilir ş eyleri kı vı rı p kendi üzerine veya birbirine dolayarak yapı lan boğ um. * Anlaş ı lamayan, çözülemeyen karı ş ı k durum. * Gelen ve yansı mı şdalgaları n giriş imiyle oluş an kararlıdalgalarda titreş im genliğinin sı fı r olduğ u noktalardan her biri. * Edebî eserlerde çapraş ı k olguları n çözülmeden önce toplandı ğıen büyük merak unsuru.

düğüm atmak * düğümlemek. düğüm düğ üm * Üzerinde düğümler olan. düğüm noktası * Bir ş eyin sonuçlanmasıiçin çözülmesi, açı klı ğa kavuş turulmasıgereken güç yanı . düğüm üstüne düğ üm vurmak (atmak) * parası nıpintilik ederek saklamak. düğüm vurmak * düğümlemek. * parası nıpintilik ederek saklamak, biriktirmek. düğümleme * Düğ ümlemek iş i. düğümlemek * Düğ üm yapmak. * Düğ üm yaparak bağ lamak. düğümlenme * Düğ ümlenmek durumu . düğümlenmek * Düğ ümle bağlanmak. * Sı kı ş mak. * Bütün sorunlar bir yerde toplanı p birleş mek. düğümlü

* Düğ ümlenmişolan. * Budaklı . * Sorunlu, karı ş ı k.

düğümsüz * Düğ ümü olmayan. düğümünü çözmek * anlaş ı lmaz bir ş eyi anlaş ı lı r duruma getirmek. düğün

* Evlenme dolayı sı yla yapı lan tören, eğ lence. * Sünnet düğ ünü.

düğün alayı * Düğ üne katı lanları n çalgıeş liğinde ve toplu hâlde yürümesiyle oluş an topluluk. düğün bayram etmek * çok sevinmek, çok sevinç duymak. düğün çiçeği * Düğ ün çiçeğ igillerin örnek bitkisi (Ranunculus). düğün çiçeğigiller *İ ki çeneklilerden, bazıtürleri süs bitkisi olarak kullanı lan bir familya. düğün çorbası * Et, un, yoğurt katı larak özellikle düğ ünlerde yapı lan ve üzerine kı zgı n yağdökülen çorba çeş idi.

düğün değil, bayram değil, eniş tem beni neyi öptü * gösterilen yakı nlı ğı n, iltifatı n gizli bir sebebi olacak. düğün dernek * Evlenme dolayı sı yla yapı lan kutlama töreni ve eğlence. düğün dernek, hep bir örnek * olayları n veya yapı lan iş lerin hep birbirine benzediğ ini anlatı r. düğün evi *İ çinde düğün yapı lan yer. düğün evi gibi * sevinçli ve telâş lıbir kalabalı k bulunan (yer). düğün hamamı * Düğ ünden bir gün önce gelin ve yakı nları nı n yiyecek, müzik, oyun ve gösterilerle hoşvakit geçirerek yı kanı p temizlenme. düğün pilâvı * Düğ ünlerde özel olarak piş irilen pilâv. düğün pilâvı yla dost ağı rlamak * baş kası nı n kesesinden veya elinden ikramda bulunmak. düğün salonu * Kiralanarak içinde eğlence ve toplantıyapı lan salon. düğün yahnisi * Hafifçe kavrulan bol soğ an içinde kemikli kuzu etinin ağ ı r ateş te piş irilmesiyle hazı rlanan, az sulu yemek türü. düğüncü

* Düğ ün sahibi, toycu. * Düğ ün çağrı cı sı . * Düğ üne katı lanlar.

düğüncübaş ı * Düğ ünü yöneten kimse. düğünsüz * Düğ ün olmadan, düğ ün yapmadan, düğ ünü olmayan. düğününde kalburla (elekle) su taş ı mak * bir yardı mı na karş ı lı k olarak bekâr bir kimseye çok büyük bir yardı mda bulunma sözü olarak kullanı lı r. düğürcük *İ nce bulgur. dük -dük dükkân

* Bazıdevletlerde prensten sonra gelen en yüksek soyluluk unvanı . * Bkz. -dı k / -dik vb. * Perakende satı şyapan esnafı n, küçük zanaat sahiplerinin satı şyaptı kları veya çalı ş tı klarıyer. * Görevli olarak çalı ş ı lan yer, işyeri. * Kumarhane.

dükkâncı * Dükkân iş leten kimse.

düklük

düldül

dülger

* Dük olma durumu. * Bir dükün yönetimindeki ülke. * Hz. Ali'ye Peygamber tarafı ndan armağan edilen katı rı n adı . * Kötü at. * Eski otomobil veya modasıgeçmişaraç. * Mekanik olarak çalı ş an oyuncak çocuk arabası . * Yapı ları n kaba ağaç iş lerini yapan kimse.

dülger balı ğ ı * Kemikli balı klar takı mı ndan, baş ıbüyük, ağzıgeniş , vücudu yassıve söbe, üstü dikenli pullarla kaplıbir balı k (Zeus faber). dülgerlik * Dülgerin zanaatı . dümbelek * Ağzı na deri gerilmiş , çanak biçiminde, darbukaya benzer bir çeş it çalgı . * Anlayı ş sı z, sersem. dümbelekçi * Dümbelek çalan veya dümbelek satan kimse. dümdar dümdüz

* Artçı . * Çok düz. * Kendi hâlinde, uysal (kimse), basit. * Bilgisi, görgüsü çok dar bir sı nı r içinde kalan (kimse).

dümen

* Hava ve deniz taş ı tları nda, taş ı ta istenilen yönü vermeye ve belirli bir doğrultuda götürmeye yarayan hareketli parça. * Dalavere, hile. * Yönetim, idare. dümen bedeni * Dümen boğ azı nıoluş turmak için boydan boya konulan tek parça. dümen boğ azı * Dümenin dümen yelpazesinden yukarı kalan bölümü. dümen çevirmek * hileye, düzene baş vurmak. dümen evi * Dümen boğ azı nı n geçmesi için kı ç bodoslaması nı n üst ucuna ve teknenin kümbet olan bölümüne açı lmı ş oval delik. dümen kı rmak * yön değiş tirmek. dümen kullanmak * bir iş i kurnazca yönetmek. dümen neferi

* En geride olan, sonuncu, en tembel. dümen suyu * Gemi giderken arkası nda bı raktı ğ ıköpüklü iz. dümen suyundan gitmek * birine bağı mlıolmak, her ş eyde ona uyarak davranmak. dümen tutmak * teknenin gideceğ i yolu gözleyerek dümeni yönetmek. dümen yapmak * dalavere, hile ile birini kandı rmak, aldatmaya çalı ş mak. dümenci * Gemilerde dümeni kullanan kimse. * En geride olan, sonuncu, en tembel. * Dalavereci, hileci, düzenbaz. dümencilik * Dümencinin iş i. * En geride olma durumu, sonuncu olma durumu. * Dalaverecilik, düzenbazlı k, hilecilik. dümeni eğri * Yan yan yürüyen. dümeni kı rmak * çekip gitmek, kaçmak, uzaklaş mak. dümenine bakmak *ş artlar ne olursa olsun çı karı nıgözetmek. dümensiz * Dümeni olmayan. dümtek

* Klâsik Türk müziğ inde tempo.

dümtek tutmak * tempo tutmak. dün * Bugünden bir önceki gün. * Geçmiş . * Bugünden bir önceki günde. * Kı sa bir süre önce. dün bir, bugün iki * (iş e baş ladı ğı ndan beri) çok az zaman geçtiği hâlde. dün cin olmuş , bugün adam çarpı yor * iş inde ustalaş madan hile yolları na baş vuruyor. dünden * Bugünden bir önceki günden. * Çoktan, seve seve. dünden bugüne * çabucak, az zamanda. dünden hazı r (veya razı )

* kendisine yapı lan bir öneriyi seve seve ve hemen kabul eden. dünden ölmüş * çalı ş ma hevesi kalmamı ş . dünit dünkü

* Temel maddesi olivin olan iri taneli kayaç. * Bugünden bir önceki günle ilgili. * Yakı n geçmiş teki. * Acemi, yeni, toy.

dünkü çocuk * Deneyimi az, toy, acemi. dünür

* Karıkocanı n baba ve anaları nı n her biri.

dünür düş mek * bir kı zıevlenmek üzere baş kası için istemek. dünür gezmek * evlenecek erkek için kı z aramaya çı kmak. dünür gitmek * evlenecek kimse için kı z istemeye gitmek. dünürcü

* Kı z görmeye giden kimse, görücü.

dünürcülük * Dünürcünün iş i. dünürleş me * Dünürleş mek iş i veya durumu. dünürleş mek * Kı z alı p verme yolu ile hı sı m olmak. dünürlük

dünya

* Dünür olma durumu. * Evlenme sonucu oluş an yakı nlı k, akrabalı k, sı hriyet. * Üstünde yaş adı ğı mı z gök cismi. * Dı ş , çevre, ortam. *İ nançlarıbir olan ülke veya insanlar topluluğu. * Duygu, düş ünce ve hayal âlemi. * El gün, herkes. * Meslek veya işbirliğ i içinde bulunma, camia.

dünya ahret kardeş im olsun * bir kiş iye kardeş lik duygusundan baş ka bir gözle bakı lmadı ğı nıanlatı r. dünya âlem * Herkes, bütün insanlar. dünya baş ı na dar olmak (veya gelmek) * çok sı kı lmak, büyük bir çaresizlik içinde kalmak. dünya baş ı na yı kı lmak

* çok sı kı lmak, umutları nı yitirmek. dünya bir araya gelse * dünyadaki bütün insanlar engel olmaya kalksa bile. dünya durdukça * sonsuzluğa dek, ebediyen. dünya durdukça durası n! * çok yaş a, Tanrısana sonsuz bir ömür versin!. dünya evi * Evlilik. dünya evine girmek * evlenmek. dünya görmüş * çok gezmiş , çok yer görmüş . dünya görüş lü * Evrenin ve hayatı n anlamı nı , amacı nı , değ erini insan varlı ğı nıve davranı ş ları nı bütünüyle kavramaya çalı ş an genel düş ünce, evrene toplu bir bakı ş . dünya görüş ü *İ çinde yaş anı lan çağ ıtanı ma, anlama yetisi. dünya gözü ile görmek * ölmeden önce, sağlı ğı nda. dünya gözüne zindan olmak (görünmek veya kesilmek) * büyük bir karamsarlı k ve umutsuzluk içinde olmak. dünya güzeli * Çok güzel (kadı n veya erkek). dünya kadar * pek çok. dünya kelâmı * Tanrısözlerinden baş ka söz. dünya kelâmıetmek * konuş mak. dünya malı * Varlı k, servet. *İ nsanı n hoş una gidecek, huzur verecek durum ve ş artları n bütünü. dünya nimeti *İ nsanları n dünyada yiyeceğ i, içeceğ i, kullanacağı imkânları n tümü. dünya penceresi * Göz. dünya varmı ş * sı kı ntı lıbir durumdan kurtulan kimsenin söylediği söz. dünya yı kı lsa umurunda değ il * hiçbir ş eyle ilgilenmez, sorumsuz, kaygı sı z. dünya yüzü görmemek

* kapalı bir yerde sürekli kalmak. dünyada * (olumsuz fillerle) Hiçbir zaman, hiçbir biçimde. dünyadan elini eteğini çekmek * bir kenara çekilip çevresiyle ilgisini kesmek, toplumun yaş ayı ş ı na karı ş mamak, dünya iş leriyle ilgilenmez olmak. dünyadan geçmek (veya el çekmek) * bir kenara çekilip toplum yaş amı na karı ş mamak. dünyadan haberi olmamak * çevresinde olup bitenleri bilmemek. dünyalar (biri) -in oldu * çok sevindi. dünyalı * Dünyaya ait olan. dünyalı ğı doğrultmak * yaş amısüresince yetecek parayı kazanmak. dünyalı k

* Mal, mülk, servet, para.

dünyanı n (birş ey) -i * pek çok..., hesapsı z. dünyanı n dört bucağ ı * dünyanı n her yanı , her yönü. dünyanı n kaç bucak (veya köş e) olduğunu göstermek (anlamak) * dünyada ne gibi güçlükler olduğ unu bildirmek (veya anlamak), insanı n baş ı na neler gelebileceğ ini öğretmek veya öğ renmek. dünyanı n öbür (veya bir) ucu * çok uzak yerler için söylenir. dünyanı n tadı nıçı karmak * bütün zevklerden yararlanmak, mutlu ve rahat yaş amak. dünyanı n ucu uzundur * yaş adı kça insanı n türlü durumlarla, çeş itli olaylarla karş ı laş abileceğini anlatı r. dünyanı n yedi harikası * Eski ulusları n olağ anüstü olarak niteledikleri yapı lar (Mı sı r piramitleri, Semiramis'in asma bahçeleri, Zeus'un heykeli, Artemis tapı nağı , Mausolos'un anı tkabri, İ skenderiye feneri, Rodos heykeli). dünyası ndan geçmek * her ş eye karş ıilgisiz duruma gelmek. dünyaya gelmek * (insan için) doğmak. dünyaya getirmek * doğ urmak. dünyaya gözlerini kapamak (veya yummak) * (insan) ölmek.

dünyaya kazı k çakmak (veya kakmak) * çok uzun ömürlü olmak, çok yaş amak. dünyayıanlamak * dünyada neler olduğunu öğrenmek, deneyimi artmak. dünyayıgözü görmemek * üzüntü, öfke, karamsarlı k ve çok mutlu olma gibi durumlarda baş ka bir ş ey düş ünememek, ölçülü davranamamak, yoğ un olarak bir işile uğ raş ma. dünyayıharam etmek * bir yeri yaş anı lmaz duruma getirmek. dünyayıtoz pembe görmek * üzücü durumlara bile iyimser gözle bakmak. dünyayıtutmak * çok yayı lmak, her yere dağ ı lmak. dünyayızindan (zehir) etmek (veya dünyayıbaş ı na dar etmek) * bir kimseyi çok sı kı ntı lıbir duruma sokmak. dünyevî * Dünya ile ilgili, dünya iş lerine iliş kin, uhrevî karş ı tı . düo düpedüz

-dür -dür-

* Bkz. duo. * Çok düz ve doğru bir biçimde, dümdüz olarak. * Baş ka bir amaç gütmeden, açı ktan açı ğ a, açı kçası , gerçekten. * Yalı n, basit, süssüz, sade. * Bkz. -dı r / -dir vb. * Bkz. -dı r- /-dir- vb.

dürbün

* Uzaktaki cisimlerin görüntülerini büyütmeye veya yaklaş tı rmaya yarayan, objektif ve oküler adlıiki mercekten oluş an optik alet. * Gözetleme deliği. dürbünlü

* Dürbünü olan.

dürbünün tersiyle bakmak *oş eyi küçümsemek, olduğ undan çok daha az önemli görmek. dürme * Dürmek iş i. * Lâhana. *İ çine peynir, kı yma gibi ş eyler konularak yenilen piş mişyufka; bir tür gözleme. dürmece

* Bağ larda, tomurcuk, yaprak ve salkı m yiyerek yaş ayan, sarı msı gece kelebeğ i (Sparganothis pilleriana).

dürmek * Bir ş eyi kı vı rı p silindir biçiminde kendi üzerine sarmak. * Bir ş eyi üst üste katlamak.

-dürtdürtme

* Bkz. -dı rt- / -dirt- vb. * Dürtmek iş i.

dürtmek * Ucu sivri bir ş eyle hafifçe itmek. *İ stenilen ş eyi yaptı rmak için birine kı ş kı rtı cısöz söylemek, tahrik etmek. * Uyarmak, ikaz etmek. * Değmek, dokunmak. dürtü

* Fizyolojik veya ruhî dengenin değ iş mesi sonucu ortaya çı kan ve canlı yıtürlü tepkilere sürükleyebilen içten gelen gerilim, muharrik. dürtükleme * Dürtüklemek, iş i. dürtüklemek * Üst üste birkaç kez dürtmek. * Birini uyarmak veya kı ş kı rtmak. dürtülme

* Dürtülmek iş i.

dürtülmek * Dürtmek iş ine konu olmak veya dürtmek iş i yapı lmak. dürtüş

* Dürtmek iş i veya biçimi.

dürtüş leme * Dürtüş lemek iş i. dürtüş lemek * Birkaç kez dürtmek. dürtüş me * Dürtüş mek iş i. dürtüş mek * Birbirini dürtmek. dürtüş türme * Dürtüş türmek iş i. dürtüş türmek * Kı sa aralı klarla sı k sı k dürtmek. dürü * Dürülmüşş ey. * Armağan, hediye. * Çeyiz. * Düğ üne çağrı lanlara düğün sahibince verilen armağan. dürü dürülme

* Bel denilen tarı m aracı . * Dürülmek iş i.

dürülmek * Dürmek iş ine konu olmak veya dürmek iş i yapı lmak, kı vrı lmak. * Bükülmek. * Toplanmak, sarı lmak, katlanmak. dürülü dürülüş dürüm

* Dürülmüş , kı vrı lmı ş . * Dürülmek iş i veya biçimi. * Dürme, silindir biçiminde kı vı rma. * Yufka ekmeğinin, içine türlü katı klar konulan sarı lmı şbiçimi.

dürüm dürüm * Kı vı rarak, silindir biçiminde sararak. * Sövgü sözü olarak kullanı lan dürzü sözcüğ ünün anlamı nı pekiş tirir. dürümleme * Dürümlemek iş i. dürümlemek * Dürüm biçiminde sarmak, kı vı rmak. dürüst

* Sözünde ve davranı ş ları nda doğ ruluktan ayrı lmayan, doğ ru, onurlu. * Doğru, yanlı ş sı z.

dürüst oyun * Kurallara ve karş ı lı klı hoş görüye bağlıkalarak oynanan oyun, fair-play. dürüstlük * Doğruluk. dürüş t

* Sert, gücendirici, kı rı cı .

Dürzî * Suriye'nin Havran bölgesinde yaş ayan ve kendilerine özgü mezhepleri olan bir Müslüman topluluğ u. dürzü düse düstur

düş

* Ağı r bir hakaret ve küfür sözü olarak kullanı lı r. * Oyunda, atı lan zarlardan ikisinin de üç benekli olan yanları nı n üste gelmesi. * Genel kural, kaide. * Yasalarıiçine alan kitap. * Uyurken zihinde beliren olayları n, düş üncelerin bütünü, rüya. * Gerçek olmayan ş ey, imge, hayal. * Gerçekleş mesi istenen ş ey, umut.

düşgörmek * rüya görmek. düşgücü

* Bir ş eyi zihinde canlandı rma, yaratma, düş ünme yeteneğ i, hayal gücü. * Muhayyile.

düşkı rı klı ğı * Çok istenilen veya umulan bir ş ey gerçekleş mediğ inde duyulan üzüntü, hayal kı rı klı ğ ı . düşkurmak * bir ş eyi zihinde düş ünüp canlandı rmak, hayal kurmak. düş çü

* Sürekli hayal kuran, hayalperest.

düş çülük * Düş çü olma durumu. * Bilincin zayı flaması yla ortaya çı kan bir ruh bozukluğ u durumu. düş e kalka * Güçlükle. * Biriyle yakı n iliş ki kurarak. düş es * Dükün karı sı . düş eslik düş eş

* Düş es olma durumu. * Oyunda, atı lan zarlardan ikisinin de altı benekli olan yanları nı n üste gelmesi. * Umulmayan iyi bir rastlama.

düş eşatmak * umulmadı k bir baş arıkazanmak. düş ey

* Yer çekimi doğ rultusunda olan, ş akulî.

düş ey çember * Bir yerin düş eyini sı nı rlayan çember (veya düzlem). düş ey düzlem *İ zdüş üm düzlemi. düş eyazma * Düş eyazmak iş i. düş eyazmak * Düş ecek gibi olmak. düş eylik * Düş ey olma durumu veya düş ey durumda bulunan bir cismin özelliğ i. düş kü düş kün

* Görev ve meslek çalı ş masıdı ş ı nda severek yapı lan, dinlendirici, oyalayı cı uğraş , hobi. * Bir ş eye kendini aş ı rıvermişolan çok bağ lı , meraklı , müptelâ. * Eski değer ve onurunu yitirmiş . * Büyük geçim sı kı ntı sı na düş müş . * Yoksulluk sebebiyle mutluluk ve refahı nıyitirmiş . * Yaş lı lı k, hastalı k gibi sebeplerle çalı ş ma gücünü yitirmiş .

düş kün olmak * çok önem, değ er vermek.

düş künler evi * Çalı ş ma gücünden yoksun, kazancıolmayan yoksul kimselerin barı ndı rı ldı ğ ıtoplumsal bir yardı m kuruluş u, darülâceze. düş künler yurdu * Bkz. düş künler evi. düş künleş me * Düş künleş mek durumu. düş künleş mek * Düş kün duruma gelmek. düş künlük * Düş kün olma durumu, iptilâ. * Çoğ u kez yapı ya bağ lı sürekli ve aş ı rıgüçsüzlük. * Rezillik, insana yakı ş mayan hayat. * (paraca) Sı kı ntı da olma, gözden düş me. düş künü

* tutkun, çok önem, değ er veren.

düş leme * Düş lemek iş i. düş lemek * Bir ş eyi, bir kimseyi, bir durumu istenilen biçimde tasarlamak, zihinde canlandı rmak. düş man

* Birinin kötülüğünü isteyen, ondan nefret eden, ona zarar vermeye çalı ş an (kimse), yağı , hası m. * Birbirleriyle savaş an devletler ve bu devletlerin asker, sivil bütün uyrukları . * Araları nda birbirleriyle çatı ş maya varacak ölçüde anlaş mazlı k olan tarafları n her biri. * Bir ş eyin yaş aması na, barı nması na engel olan (güç, tutum vb.). * Bir ş eyi büyük ölçüde kullanı p tüketen. * Bazış eylerden nefret eden, tiksinen kimse.

düş man ağzı * Düş manı n uydurduğ u söz, bir durumu kötü gösteren söz. düş man baş ı na * kötü bir durumun ağı rlı ğ ı nı göstermek için kullanı lı r. düş man çatlatmak * iyi durum ve baş arı larla düş manıkı skandı rmak veya kı zdı rmak. düş man düş mana gazel (veya yasin) okumaz * düş mandan ancak kötülük beklenir. düş man kesilmek * düş man olmak, düş man gibi görmek. düş man olmak * kin beslemeye baş lamak. düş manca * Düş man gibi, düş mana yakı ş ı r biçimde. düş manlaş ma * Düş manlaş mak iş i. düş manlaş mak * Düş man durumuna girmek.

düş manlı k * Düş man olma durumu. * Düş manca duygu veya davranı ş , yağ ı lı k, hası mlı k, husumet. düş me düş mek inmek.

* Düş mek iş i. * Yer çekiminin etkisiyle boş lukta, yukarı dan aş ağ ı ya inmek. * Durduğu, bulunduğ u, tutunduğu yerden ayrı larak veya dayanağı nı , dengesini yitirerek yukarı dan aş ağ ı ya * Yere devrilmek, yere serilmek. * Hava taş ı tlarıkaza sonucu hı zla yere inerek çarpmak. * Vücuda bol gelen giysi aş ağ ıkaymak. * Yağmak. * Vurmak, değ mek, rastlamak. * Vakti gelmeden (ölü) doğ mak. * Atlanmak, aradan çı kmak, eksik kalmak. * Çı karmak, eksiltmek. * Bir zorunluk sebebiyle bulunduğ u yerden ayrı lmak, gitmek. * Aş ı rıilgi veya sevgi göstermek. * Uğ ramak, kapı lmak. * Yakı ş mak, uygun gelmek. * Yakı ş ı k almak. * Ödevi veya yetkisi içinde bulunmak. * Bulunmak. * Biriyle yaş amak, çalı ş mak, birlikte olmak durumunda kalmak. * Bir bölüş me sonunda payı na ayrı lmak. * Kötü bir sebeple istenmeden bir yerde bulunmak. *İ şbaş ı ndan uzaklaş mak. * Hı zı , gücü, değ eri azalmak. * (ı sıve bası nç için) Eksilmek, azalmak. * Düş künleş mek. * Bir yere ansı zı n gelmek, damlamak, tesadüfen gelmek. * Belirli zamana rastlamak. * Fı rsat çı kmak. * Olmak, olumsuz bir duruma girmek. * Savaş ta savunulmaz duruma gelerek teslim olmak. * Bazıdeyimlerde "yürümek, birlikte gelmek" anlamları nda kullanı lı r. * Bayağ ı laş mak. * Alı ş mak, müptela olmak.

düş mez kalkmaz bir Allah * insanları n talihsizliklere uğ ramasıolağandı r. düş sel * Düşile ilgili, hayalî. düş süz düş ük

* Düş ü olmayan. * Aş ağ ıdoğru düş müş , aş ağ ısarkmı ş . * Az. * Değeri azalmı ş . *İ ktidardan düş müşveya düş ürülmüş . * Belli dil kuralları na uymayan. * Eski değer ve onurunu yitirmişolan. * Yaş ayabilecek duruma gelmeden doğ an yavru, ceninisakı t, sakı t, sı kı t (II).

düş ük yapmak

* çocuk düş ürmek. düş üklük * Düş ük olma durumu. * Adîlik, bayağ ı lı k, seviyesizlik. * Kurallara uymama durumu. düş ün

* Duyularla değ il, zihnî olarak tasarlanan, biçim verilen, canlandı rı lan nesne veya olay, fikir, ide.

düş ün düş ün, boktur iş in * kötü bir durumda çı kar yol bulunamadı ğ ı nda söylenir. düş ünce

* Düş ünme sonucu varı lan, düş ünmenin ürünü olan görüş , mütalâa, fikir, mülâhaza, ide. * Dı şdünyanı n insan zihnine yansı ması . * Tasa, kaygı , sı kı ntı . * Niyet, tasarı . *İ lke, yönetici sav.

düş ünce alı şveriş i * Karş ı lı klıgörüşbildirme, fikir teatisi. düş ünce özgürlüğ ü * Düş üncenin dı şbaskıve yasaklarla sı nı rlandı rı lmaması , bunları n etkisinden bağı msı z olması . düş üncedir almak * bir konuda kaygı lanarak çözüm yolu bulmaya çalı ş mak. düş üncel

* Gerçekte olmayı p, yalnı zca düş üncede, tasarı m içinde var olan. * Yalnı z düş ünce ile kavranabilen.

düş ünceli * Düş üncesi olan. * Kaygı lı , tasalı . * Düş ünerek davranan, anlayı ş lı . düş üncelilik * Düş ünceli olma durumu. düş üncellik * Düş üncel olma niteliği. * Nesnel gerçekliğ i olan varlı ğ ı n karş ı sı nda, salt düş ünce veya tasarı m olarak varlı k. düş üncesini açmak * görüş ünü bildirmek. düş üncesini okumak * bir kimsenin ne düş ündüğünü anlamak. düş üncesiz * Düş üncesi olmayan. * Tasası z, kaygı sı z. * Düş ünmeden davranan, anlayı ş sı z. düş üncesizlik * Düş üncesizce davranma durumu. düş üncesizlik etmek * düş üncesizce davranmak.

düş ünceye dalmak * derin derin düş ünmek. düş ünceye varmak * bir görüş e veya karara varmak, bir inanca ulaş mak. düş ündaş * Bkz. düş ündeş . düş ündeş * Aynıdüş üncede olan, aynıdüş ünceyi savunan, hemfikir. düş ündürme * Düş ündürmek iş i veya durumu. düş ündürmek * Düş ünmesine sebep olmak, düş ünmesine yol açmak. * Tasalandı rmak, kaygı landı rmak. * Akla getirmek, hatı rlatmak, önceden kestirmek. düş ündürmelik * Düş ündürmeye yol açan ş ey. düş ündürtme * Düş ündürtmek iş i veya durumu. düş ündürtmek * Düş ündürmesine sebep olmak. düş ündürücü * Düş ünmeye sebep olan, düş ünmeye yol açan. * Tasalandı ran, kaygı landı ran. düş ünme

* Düş ünmek durumu, tefekkür. * Duyum ve izlenimlerden, tasarı mlardan ayrı olarak, aklı n bağ ı msı z ve kendine özgü durumu; karş ı laş tı rmalar yapma, ayı rma, birleş tirme, bağ lantı larıve biçimleri kavrama yetisi. düş ünme yasaları * Doğru olmasıgereken bir düş ünmenin belli ş artlar altı nda nası l gerçekleş tiğ ini gösteren kurallar. düş ünmek * Bir sonuca varmak amacı yla bilgileri incelemek, karş ı laş tı rmak ve aradaki ilgilerden yararlanarak, düş ünce üretmek, zihnî yetiler oluş turmak, muhakeme etmek. * Aklı ndan geçirmek, göz önüne getirmek. * Zihniyle arayı p bulmak. * Bir ş eye karş ıilgili ve titiz davranmak. * Akı l etmek, ne olabileceğ ini önceden kestirmek. * Tasarlamak. * Tasalanmak, kaygı lanmak. * Farz etmek. düş ünsel

* Düş ünce ile ilgili, düş ünce sonucu ortaya çı kan, düş ünceye dayanan, fikrî.

düş üntülü * Kurgusal, spekülâtif. düş ünücü * Düş ünür. düş ünücülük

* Düş ünücünün iş i veya mesleğ i. düş ünülme * Düş ünülmek iş i. düş ünülmek * Düş ünmek iş ine konu olmak veya düş ünmek durumunda bulunulmak. düş ünüm * Düş ün, fikir, ide. düş ünüp taş ı nmak * konuyu bütün yönleriyle inceleyip ona göre davranmak, iyice düş ünmek. düş ünür * Genel sorunlar üzerine yeni ve kendine özgü düş ünceleri olan kimse, mütefekkir. düş ünürlük * Düş ünür olma durumu. düş ünüş * Düş ünmek iş i veya biçimi, mütalâa. *İ nsanı n, özellikle davranı ş ları na yön veren ahlâk tutumu ve düş ünme biçimi. düş üp kalkmak * (erkek kadı nla veya kadı n erkekle) yasa ve töre dı ş ıyakı n iliş ki kurmak. * biriyle çok yakı n arkadaş lı k etmek. düş ürme

* Düş ürmek iş i.

düş ürmek * Düş mesine yol açmak, düş mesine sebep olmak. * Değerini, fiyatı nıindirmek. * Azaltmak. * (taş , solucan için) Vücuttan atmak. *İ skat etmek. * Uğ ratmak. * Değerli bir ş eyi ucuz veya kolay ele geçirmek. * Zayı f bı rakmak, gücünü azaltmak. düş ürtme * Düş ürtmek iş i veya durumu. düş ürtmek * Düş ürmesini sağlamak. düş ürülme * Düş ürülmek iş i veya durumu. düş ürülmek * Düş ürmek iş ine konu olmak veya düş ürmek iş i yapı lmak. düş ürüm

* Düş ürmek iş i veya durumu.

düş ürüş * Düş ürmek iş i veya biçimi. düş üş

* Düş mek iş i veya biçimi.

düş üt düttürü

* Düş ük. * Kı lı ğ ıciddî olmayan, tuhaf ve hafif giyimli. * Dar ve kı sa giysi.

düttürü Leylâ * tuhaf, dar ve kı sa giyinmişkadı n. düve * Boğ aya gelmemiş , 1-2 yaş ı nda diş i sı ğ ı r. düvel

* Devletler.

düven

* Harmanda ekinlerin sapı ve tanelerini ayı rmak için kullanı lan, önüne koş ulan hayvanlarla çekilen, alt yüzünde keskin çakmak taş ları dikine çakı lıbulunan, kı zak biçiminde araç, döven. düven diş i * Düvenin altı na dikine çakı lan keskin taş . düven sürmek (veya dövmek) * düvenle ekinlerin tanelerini baş akları ndan çı karmak. düvenci * Harman zamanıdüven sürmek için tutulan çocuk. * Düven yapan veya satan kiş i. düver * Yapı larda kullanı lan kalı n ağaç, direk, mertek. düvesime * Düvesimek iş i veya durumu. düvesimek * Boğ a diş i istemek. düyek

* Türk müziğinde bir usul.

düyun * Borçlar. düz

düz -düz

* Yatay durumda olan, eğ ik ve dik olmayan. * Kı vrı mlıolmayan, doğ ru. * Yüzeyinde girinti çı kı ntıolmayan, müstevî. * Kı sa ökçeli, ökçesiz (ayakkabı ). * Yayvan, altıderin olmayan. * Kı vı rcı k veya dalgalıolmayan (saç). * Yalı n, sade, süssüz. * Çizgisiz, desensiz ve tek renkli. * Engebesiz olan yer, düzlük, ova. *İ çinde anason, sakı z gibi kokulu maddeler olmayan üzüm rakı sı , düziko. *İ simden zaman zarfıtüreten ek.

düz baskı * Kalı p izlerini önce kauçuğa, kauçuktan da kâğ ı da geçirmeye yarayan çift kopyalıbaskı yöntemi, ofset. düz duvara tı rmanmak * çok yaramaz çocuklar için kullanı lı r. düz kanatlı lar * Uzunluğ una katlanan alt kanatları , az çok sert olan üsttekiler tarafı ndan örtülen, dört kanatlıböcekler takı mı . düz rakı * Sakı z katı lan ve mastika denilen sakı z rakı sı ndan ayı rt edilmek için üzüm rakı sı na verilen ad, düziko. düz tümleç * Yalı n durumda bulunan tümleç. düz ünlü

* Dudakları n gerilip düzleş mesiyle oluş an ünlü: a, e, ı,i.

düz yazı * Şiir olmayan yazı , nesir, mensur. düzayak *İ çinde merdiven veya inilip çı kı lacak bölüm bulunmayan (ev, yol). * Basit, yavan, kuru, sathî. * Bir halk oyunu türü. düzce

* Oldukça düz.

düze * Bkz. doz. düze inmek * eş kı yalı ktan vazgeçmek. düzeç

* Bir yüzeyin eğiklik derecesini anlamaya yarayan araç, tesviye aleti. * Bkz. kabarcı klıdüzeç.

düzeçleme * Aynıdüzeye getirme, yüzey ayrı mları nıölçme, tesviye. * Bir yerin değ iş ik noktalardaki yükseltisini, belli bir yatay düzleme göre (deniz yüzeyi) belirlemek için yapı lan iş lemlerin bütünü. düzelme

* Düzelmek durumu.

düzelmek * Düz duruma gelmek, düzleş mek. * Kötü, bozulmuşbir durumda iken düzenli duruma gelmek. * (hava için) Soğ uk ve yağı şazalmak. * (hasta için) İ yi olmak. düzelti * Düzeltmek iş i, tashih. * Bası lmakta olan bir eserin provalarıüzerinde özel düzeltme iş aretleriyle yanlı ş larıgösterme. düzeltici * Düzeltme iş ini yapan. * Düzeltmen, musahhih.

düzeltici jimnastik * Yaş ama ve çalı ş ma ş artları nı n etkisiyle oluş an vücut bozukluk ve aksaklı kları nıönlemek veya gidermek için uygulanan özel beden eğitimi türü. düzelticilik * Düzeltici olma durumu, düzelticinin görevi, musahhihlik. düzeltilme * Düzeltilmek iş i. düzeltilmek * Düzeltmek iş ine konu olmak veya düzeltmek iş i yapı lmak. düzeltim düzeltme

* Düzeltme iş i. * Düzeltmek iş i, tashih. * Reform, iyileş tirme, ı slahat. * Düzelti.

düzeltme iş areti * Kalı n olup da ince okunan ünlülerle birlikte bulunan g, k, l ünsüzlerini ve önünde ünlüleri ince okutmak veya yabancı kelimelerde uzun okunmasıgereken ünlüleri belirtmek için kullanı lan iş aretinin adı ,ş apka: âdet, âlem, âş ı k; kâğı t, tezgâh; ilâç, telâş ; lâhana, lâmba, lâtin vb. düzeltmek * Düzgün duruma getirmek. * Bozukluğ unu gidermek, onarmak. * Yanlı ş tan kurtarmak, tashih etmek. düzeltmen * Dizilmekte olan bir eserin provaları nıdüzeltme ile görevli kimse, düzeltici, musahhih. düzem * Bir birleş iğ e veya bir karı ş ı ma girecek madde miktarları nı n belirtilmesi, dozaj. düzeme düzemek düzen

* Düzemek iş i. * Herhangi bir karı ş ı mıistenilen orana göre hazı rlamak, karı ş ı mı n dozunu belirlemek. * Belli yöntem, ilke veya yasalara göre kurulmuşolan durum, uyum, nizam, sistem. * Soyut ve somut nesnelerin bir sı raya, bir hedefe, bir amaca göre sı ralanması . * Yerleş tirme, tertip. * Bir devletin belli baş lı ilkeleri bakı mı ndan yönetimde tuttuğ u yol, yönetim biçimi, rejim. * Toplumsal bir yapıiçinde ögelerin bütüne, bütünün ögelere ve ögelerin biribirlerine göre iliş kileri. * Alet edevat takı mı . * Bez dokuma tezgâhı . * Müzik aletlerinde ses ayarı , akort. * Dolap, hile.

düzen açı klaması * Bir tiyatro eserinin metninde dekor, giysi vb. ile oyuncuları n görünüş leri, davranı ş ları üzerine yapı lan açı klama. düzen bağı * Disiplin, düzence. düzen kurmak

* iş ler duruma getirmek. * düzenlemek. * hileye baş vurmak. düzen teker * Makinelerde, hareketin hı zı nıdüzgün tutmaya, çalı ş mayıdüzenlemeye yarayan büyük çaplı çark, volan. düzen vermek (düzene koymak veya düzene sokmak) * düzenlemek, dağ ı nı klı ktan kurtarmak. * akort etmek. düzenbaz * Düzenci, hileci. düzenbazlı k * Düzenbaz olma durumu. düzence düzenci

* Sı kıdüzen, disiplin. * Düzen, hile yapan, hileci, oyunbaz, düzenbaz, dessas.

düzencilik * Düzenci olma durumu. düzenek * Mekanizma. düzenleme * Düzenlemek iş i. * Belirli sesler, çalgı lar veya topluluklar için yazı lmı şbir eserin, baş ka sesler, çalgı lar veya topluluklar tarafı ndan söylenip çalı nabilmesi için o eserde yapı lan değ iş iklik, aranjman. düzenlemeci * Düzenleme yapan kimse. düzenlemek * Düzenli, düzgün duruma getirmek, düzen vermek, tanzim etmek. * Yapmak, hazı rlamak. * Düzenleme yapmak. * Müzik aletlerini akort etmek. düzenlenme * Düzenlenmek iş i. düzenlenmek * Düzenli, düzgün duruma getirilmek. * Yapı lmak, tertip edilmek. düzenleş ik * Düzenleri birbirine uygun. * Bir sı nı flamada aynıdüzen ve aynısı rada bulunan. düzenleş im * Aynısı radaki nesne veya kavramları n birbirinin yanı nda oluş u. * Bir sı nı flamada aynısı rada bulunan iki veya daha çok kavramı n bağı ntı sı . düzenleyici * Herhangi bir iş i, kuruluş u gerçekleş tirip düzenli sonuç alı nması nıüstlenen kimse, organizatör. * Bir makinenin görevini istenilen ölçüde tutup ayarlayabilen araç, regülâtör.

düzenli

* Düzeni olan, yerli yerinde, kararlı , tertipli, muntazam. * Sistemli, nizamlı .

düzenli ordu * En küçük birimden en büyük birliğe kadar her türlü donanı ma sahip askerî güç. düzenlik

* Bkz. dirlik düzenlik.

düzenlilik * Düzenli olma durumu. düzensiz

* Düzeni olmayan veya düzeni bozuk, karı ş ı k, tertipsiz, intizamsı z, gayrimuntazam. * Sistemsiz.

düzensizlik * Düzensiz olma durumu, tertipsizlik, intizamsı zlı k, nizamsı zlı k. düzey

düzeyli düzeysiz

* Bir yüzeyin veya bir noktanı n nispî yüksekliğ i ve o yükseklikten geçtiği var sayı lan düzlem, seviye. * Bir nesnenin veya kimsenin baş ka nesnelere veya kimselere göre olan değ er ve yücelik derecesi, seviye. * Belli bir düzeyi olan, seviyeli (kimse). * Belli bir düzeyi olmayan, seviyesiz (kimse).

düzeysizlik * Belli bir düzeyi olmama durumu, seviyesizlik. düzgü düzgülü

* Yargı lama ve değerlendirmenin kendisine göre yapı ldı ğı ölçüt, uyulmasıgereken kural, norm. * Düzgüye uygun, normal.

düzgün

* Doğru ve pürüzsüz, muntazam. * Eksiksiz ve yerli yerinde, kusursuz, insicamlı , rabı talı , muntazam. * Kurala uygun olarak, kusursuz bir biçimde. * Kenar veya ayrı tlarıile açı larıbirbirine eş it olan (biçim). * Kadı nları n, teni pürüzsüz göstermesi, renk vermesi için yüzlerine sürdükleri yarı sı vıveya boyalıkrem, fondöten. düzgüncü * Düzgün yapan veya satan kimse. * Gelinin düzgününü süren ve onu süsleyen kadı n. düzgünlü

* Yüzüne düzgün sürmüşolan.

düzgünlük * Düzgün olma durumu. düzgüsel

* Kurallarla, yasalarla ilgili olan, kural, yasa koyan, normatif.

düzgüsüz * Düzgüye uymayan, düzgüsü olmayan, anormal.

düziko düzine

düzlem

* Rakı , düz (II). * Aynıcinsten olan nesnelerin on iki tanesinin bir arada olması . * Çok. * Üzerinde girinti ve çı kı ntıolmayan, düz, yassı . * Üzerine, kesiş en iki doğ runun her noktası nı n dokunmasıgereken yüzey, müstevî.

düzlem geometri * Bir düzlem içinde kalan, iki boyutlu olan ş ekli inceleyen geometri. düzlem küre * Yer yuvarlağ ıüzerindeki biçimleri bütünüyle bir düzlem üzerinde göstermek amacı yla çeş itli haritacı lı k yöntemlerine baş vurularak hazı rlanmı şharita. düzleme

* Düzlemek iş i, tesviye.

düzlemek * Düzlem durumuna getirmek, tesviye etmek. düzlemsel * Düzlem niteliğ inde olan. düzlenme * Düzlenmek durumu. düzlenmek * Düz, düzlem durumuna gelmek. düzleş me * Düzleş mek durumu. * Bazıkelimelerde, çeş itli sebeplerle, yuvarlak ünlülerin düz ünlülere dönmesi. düzleş mek * Düz duruma gelmek. düzletme

* Düzeltmek iş i.

düzletmek * Düz duruma getirmek. düzlük

düzme

düzmece

* Düz olma durumu. * Geniş , düz yer. * Düzmek iş i. * Gerçek olmayan, aslı na benzetilerek uydurulan, uydurma, sahte. * Gerçek olmayan, düzme, sahte.

düzmeci * Düzme ş eyler yapan, sahteci, sahtekâr. düzmecilik

* Düzmeci olma durumu, düzmecilik, sahtekârlı k. düzmek * Bir ihtiyacı karş ı lamak amacı yla birçok ş eyleri birbirini tamamlayacak biçimde bir araya getirmek. * Düzene sokmak, düzene koymak, sı ralamak, elveriş li, uygun bir duruma getirmek. * Yaratmak, oluş turmak, meydana getirmek. * Uydurmak. * Cinsel iliş kide bulunmak. düztaban

* Tabiî ayak kemerinin kaybolması ile oluş an yapı sal bozukluk. * Tabanıkemerli olmayan. * Dar tabanlıbir tür rende. * Uğ ursuz.

düztabanlı k * Düztaban olma durumu. düzülme * Düzülmek iş i veya durumu. düzülmek * Düzmek iş ine konu olmak veya düzmek iş i yapı lmak. düzüm düzüm * Dizim dizim. Dy

* Disprosyum'un kı saltması .

e * Sonuç niteliğ inde bulunan cümlenin baş ı na getirildiğ inde "öyle ise", "öyle olunca", "mademki öyle" sözleri gibi ş art niteliğinde olan bir cümle yerini tutar. * (e:) Baş ı na getirildiğ i cümledeki kavrama göre çeş itli tonlar alarak birtakı m duygular anlatı r. * (soru vurgusuyla) Ş aş ma ve merak anlatı r. -e -e

* Bkz. -a / -e (I). * Bkz. -a / -e (II).

-e * Bkz. -a / -e (III). -e hâli e mi? e, E

ebabil

* Bkz. verme durumu. * olur mu?. * Türk alfabesinin altı ncıharfi; ses bilimi bakı mı ndan ince ünlülerin düz ve genişolanı nıgösterir. * Nota iş aretlerini harflerle gösterme yönteminde mi sesini bildirir. * Dağkı rlangı cı , keçisağ an.

ebadı nda * boyutları nda, çapı nda, ölçüsünde, büyüklüğ ünde. ebat

* Boyutlar. ebcet * Arap alfabesinin her harfi bir rakamıkarş ı layan ve anlamsı z sekiz kelimeden oluş an değiş ik bir düzeni. Bu düzende baş taki elif harfinden baş lanarak, her harfe, birden ona kadar birer birer, ondan yüze kadar onar onar, yüzden bine kadar yüzer yüzer arttı rmak yoluyla bir değ er verilmiş tir. ebcet hesabı * Ebcet düzeninden yararlanarak bir kelimeyi rakama çevirmek veya kelimelerle ve genellikle eski ş airlerin yaptı ğ ıgibi, mı sralarla önemli bir olayı n tarihini gösterme yöntemi. ebe

* Doğum iş ini yaptı ran kadı n. * Büyük anne, nine. * Genellikle çocuk oyunları nda başolan, diğer çocuklara veya gruba karş ıcezası nıçekmek ve bundan kurtulmak için tek baş ı na bütün sorumluluğu üzerine alan çocuk. ebe olmak * oyun içinde ebelik yapmak. ebebulguru * Bulgur iriliğinde yağan kar. ebedî

* Sonsuz, ölümsüz.

ebedî uyku * Ölüm. ebedî uykuya dalmak * ölmek. ebedîleş me * Ebedîleş mek iş i. ebedîleş mek * Ebedî duruma gelmek, sonsuzlaş mak, ölümsüzleş mek. ebedîleş tirme * Ebedîleş tirmek iş i. ebedîleş tirmek * Ebedî duruma getirmek, sonsuzlaş tı rmak, ölümsüzleş tirmek. ebedîlik ebediyen

ebediyet

* Ebedî olma durumu, sonsuzluk. * Sonsuz olarak, sonsuzluğ a kadar. * (olumsuz cümlelerde) Hiçbir zaman. * Sonsuzluk.

ebegümeci * Ebegümecigillerden, çiçekleri ilâç, yaprakları sebze olarak kullanı lan, kendiliğ inden yetiş en çok yı llı k ve mor çiçekli bir bitki (Malva siylvestris). ebegümecigiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, örnek bitkisi ebegümeci olan bir bitki familyası . ebekuş ağ ı

* Gök kuş ağ ı , alkı m. ebeleme * Ebelemek iş i. * Mayalıhamuru bezelere ayı rarak, yufka haline getirip sac üzerinde piş irdikten sonra alt üst kı sı mları nı n yağ lanması yla yapı lan ekmek. ebelemek * Oyunda ebe yapmak. ebeleyiş * Ebelemek iş i veya biçimi. ebeli ebelik

* Ebesi olan. * Ebe olma durumu veya ebenin yaptı ğı iş . * Çocuk oyunları nda ebe olma durumu.

ebemkuş ağ ı * Ebekuş ağ ı . ebesiz

* Ebesi olmayan.

ebet * Sonu olmayan gelecek zaman, sonsuzluk. ebeveyn ebleh

* Ana ve baba. * Akı lsı z, budala, alı k.

eblehleş me * Eblehleş mek iş i veya durumu. eblehleş mek * Ebleh durumuna gelmek. eblehlik ebonit

* Ebleh olma durumu, eblehleş me. * 100 kı sı m kauçuğ un 32 kı sı m kükürtle iş lenmesinden elde edilen plâstik madde.

ebru

* Kâğ ı t süslemeciliğ inde kitre ve kola gibi yapı ş tı rı cı larla yoğunlaş tı rı lmı şsu üzerine, neft yağ ıile sulandı rı lmı şyağ lı boya damlatı larak yapı lan ve kâğı da geçirilen süs. ebrucu

* Renkleri karı ş tı rarak süs kâğ ı tlarıüzerine ebru yapan sanatçı .

ebruculuk * Ebru yapma sanatıveya ebru satma iş i ile uğraş ma. ebrulama

* Ebrulamak iş i.

ebrulamak * Ebru yaparak boyamak.

ebrulî ebrulu

* Üzerinde değ iş ik renkler bulunan. * Üzerine ebru yapı lmı ş(kâğı t, kumaş ).

ebucehil karpuzu * Kabakgillerden, elma büyüklüğündeki meyvesi çok acıve iç sürdürücü, ishal yapı cıbir bitki, acıhı yar, acı elma, it hı yarı(Citrullus colocynthis). Ebussuut Efendinin gelini gibi * eskiye bağlanı p pek kapalı giyinen kı z veya kadı n için alay yollu söylenir. Ebussuut Efendinin torunu * eskiye çok bağ lı , tutucu olanlar için kullanı lı r. ebülyoskop * Cisimlerin kaynama sı caklı ğı nıtespit etmeye yarayan cihaz. ecdat ece

* Dedeler, atalar. * Güzel kadı n, kraliçe.

-ecek * Bkz. -acak / -ecek. ecel

* Hayatı n sonu, ölüm zamanı .

ecel aman verirse * ömür yeterse, ölmezsem. ecel beş iğ i * Çok tehlikeli taş ı t veya geçit. ecel geldi cihana, başağrı sıbahane * ölümün herkes için kaçı nı lmaz bir olay olduğ unu anlatı r. ecel ş erbeti içmek * ölmek. ecel teri geçer.

* "Çok korkmak, çok sı kı lmak veya bunalı m geçirmek" anlamı nda ecel teri (veya terleri) dökmek deyiminde

ecel teri dökmek * aş ı rıkorkudan terlemek, ölüm duygusuna kapı lmak. ecele çare bulunmaz * çaresiz gibi görünen her güç iş in bir çı kar yolu vardı r. eceli gelen köpek cami duvarı na siyer * herkesin üzerine titrediği, kutsal saydı ğ ış eyi kötüleyen, bozan kimse kötü sonucuna katlanı r. eceli gelmek * ölümü veya yok olması kaçı nı lmaz duruma gelmek. eceline susamak * ölmek istermişgibi tehlikeli iş lere giriş mek.

eceliyle ölmek * olağ an sayı lan herhangi bir biçimde ölmek. -ecen ecinni

* Fiilden sı fat türeten ek: sevecen, evecen vb. * Cin.

ecinniler top oynuyor * bomboş , kimse yok, ı ssı z ve sessiz. ecir

* Sevap. * Ücret. * Ücretle çalı ş an kimse. *İ ş çi, amele.

ecir sabı r dilemek * başsağlı ğıdilemek. ecirlik * Ecir olma durumu. ecişbücüş * Hiçbir yeri düzgün olmayan, çirkin bir biçim almı şbulunan, çarpı k çurpuk, eğ ri büğ rü. ecnebi

ecnebilik ecu

* Baş ka devlet uyruğ unda olan (kimse), yabancı . * (sı fat tamlamaları nda) Baş ka devlet. * Yabancıolma durumu. * Bkz. ekü.

ecza adı .

* Kimyasal yollarla elde edilen, ilâç yapmaya yarayan veya sanayide türlü iş lerde kullanı lan maddelerin genel

ecza çantası * Acil durumlarda kullanı lmak üzere arabada veya evde bulundurulan ve pansuman için gerekli ilâç ile malzemenin konulduğ u çanta. ecza dolabı *İ çinde gerekli ilâçları n ve aletlerin bulunduğu özel olarak yaptı rı lan küçük dolap. ecza kutusu *İ lâç kutusu. eczacı

*İ lâç yapan veya hazı r ilâçları satan diplomalı kimse.

eczacıkalfası * Eczacı nı n yardı mcı sı . eczacı lı k *İ lâçları n hazı rlanması yla uğraş an uygulamalıbilim. * Eczacı nı n mesleğ i veya görevi.

eczahane eczalı

*İ lâçları n yapı ldı ğı ve satı ldı ğıyer. * Kimyasal madde ile kaplanmı ş , karı ş tı rı lmı ş , iş lem görmüş . *İ çi kimyasal madde ile doldurulmuşmermi atan ateş li silâh.

eczalıpamuk * Steril duruma getirilmişpamuk. eczane * Bkz. eczahane. eczası z -eç eçhel

* Eczasıolmayan. * Bkz. -aç / -eç. * Çok cahil, çok bilgisiz olan.

eda * Davranı ş , tavı r. * Naz, iş ve. * Anlatı şyolu. eda

* Verme, ödeme. * (namaz için) Kı lma yerine getirme.

eda etmek * borcunu ödemek. * namaz kı lmak. edalı

edat

* Herhangi bir biçim ve görünüş lü olan. * Tavı rları hoşolan; nazlı , iş veli. * Bir kelimeden sonra gelerek o kelime ile diğer ögeler arası nda ilgi kuran kelime, ilgeç.

edat grubu * Edat tümleci. edat tümleci * Genellikle bir zarf tümleci görevinde kullanı lan ve ismin edatla oluş turduğ u kelime grubu, edatlıtümleç. edatlı

* Edat bulunduran.

edatlıtümleç * Edatla kurulmuştümleç. ede * Büyük erkek kardeş , ağ abey. edebî

* Edebiyatla ilgili, edebiyata iliş kin.

edebî eser * Edebiyatta sanat değ eri taş ı yan değiş ik edebiyat türlerinde kaleme alı nmı şeserlerin her biri.

edebî sanat * Edebî sanatları n her biri. edebî sanatlar * Edebiyatta anlatı mı zenginleş tirmek, renklendirmek ve daha çarpı cı hâle getirmek için temelde benzetme esası na dayalısöz ve manaya bağ lı anlatı m inceliğ i ve özelliğ i. edebikelâm * Söylenmesi kaba, çirkin ve sakı ncalınesnelerin veya kavramları n değ iş ik sözlerle daha uygun ve edepli bir biçimde anlatı lması , örtmece. edebini takı nmak * edepli davranmaya baş lamak. edebiyat

* Olay, düş ünce, duygu ve imajları n dil aracı lı ğ ıile biçimlendirilmesi sanatı , yazı n, literatür. * Bir bilim kolunun türlü konularıüzerine yazı lmı şyazıve eserlerin hepsi, literatür. *İ çten olmayan, gereksiz, boşsözler.

edebiyat bilimi * Edebiyatı n içinde yer alan konularısosyoloji, psikoloji gibi bilim dalları nı n yöntemlerini de kullanarak araş tı ran, inceleyen, irdeleyen ve tahlil eden bilim dalı . edebiyat tarihi * Bütün edebî hareketleri, dönemleri, yazar ve ş airleri, dil ve üslûp özelliklerini açı klayan bilim dalıveya kitap. edebiyat yapmak * bir konu üzerinde gereksiz yere süslü sözler söylemek. edebiyatça * Edebiyata uygun, edebiyata benzer. edebiyatçı * Edebiyatla uğraş an kimse. * Edebiyat dersi okutan öğretmen. edebiyatçı lı k * Edebiyatla uğraş ma iş i. edebiyatsever * Edebiyata tutkun. edememe * Edememek durumu. edememek * Rahat olamamak; kendinde bir eksiklik duymak; geçinememek. edep * Toplum töresine uygun davranma, incelik. edep etmek * utanmak, sı kı lmak. edep yahu! * açı k saçı k söz söyleyenlere karş ı"utan!", "edebini takı n" anlamı nda kullanı lan söz. edep yeri

*İ nsanlarda üreme organları nı n bulunduğu yer, ut yeri.

edepleniş * Edeplenmek iş i veya biçimi. edeplenme * Edeplenmek iş i veya durumu. edeplenmek * Uslanmak, ince ve terbiyeli olmak. edepli

* Uslu, ince, terbiyeli, müeddep, uygun.

edepli edepli * Uslu olarak, uslu uslu. edepsiz

* Utanı lacak iş leri hiç sı kı lmadan yapan, utanmaz, sı kı lmaz, terbiyesiz. * Sakı nı lacak kötü (kimse), ş irret.

edepsiz edepsiz * Edepsize yakı ş ı r biçimde. edepsizce * Terbiyesizce, utanmadan. edepsizleş me * Edepsizleş mek iş i. edepsizleş mek * Edepsizce davranı ş larda bulunmak, terbiyesizleş mek. edepsizlik * Utanmazlı k, sı kı lmazlı k, terbiyesizlik, ş irretlik. edeptir söylemesi * affedersiniz, söylemesi ayı ptı r ama. eder edevat Edi

* Fiyat, paha. * Bir işiçin gerekli olan malzemelerin, parçaları n tümü. * Birbiriyle iyi anlaş an iki yaş lı nı n başbaş a kalı ş ı nıanlatan Edi ile Büdü, Şakire Dudu sözünde geçer.

edi *İ şyapma veya yapı lan iş . edibane

edik

edilgen

* Terbiyeli, nazik. * Edebiyatçı ya yakı ş ı r biçimde. * Yumuş ak ve renkli sahtiyandan yapı lmı şyarı m konçlu lâpçı n. * Kı sa çizme. * Sözde özneyle kullanı lan veya öznesi dolaylıyolla belirtilen fiil, meçhul, pasif, etken karş ı tı .

edilgen çatı * Çoğ u kez -(i)l- bazen de -(i)n- çatı ekleriyle kurulan fiil çatı sı .

edilgen fiil * Gerçek öznesi belli sayı lmayan fiil. Türkçede bu fiil -(i)l, bazen de -(i)n- edilgen çatıekleriyle kurulur: yazı lmak, oku-n-mak, tanı -n-mak vb. edilgenleş me * Edilgenleş mek durumu. edilgenleş mek * Edilgen duruma gelmek. edilgenleş tirme * Edilgenleş tirmek iş i. edilgenleş tirmek * Edilgen duruma getirmek. edilgenlik * Edilgen olma durumu. edilgenlik eki * Fiillerin gerçek öznesini gizleyen yapı m eki. edilgi

* Dı ş arı dan gelip bir ş eyde belli bir değiş iklik yapan işveya bu iş in sonucu, infial.

edilgin * Hareketi ve etkisi olmayan, pasif. * Etkileri alı cıdurumunda olan, munfail, pasif, etkin karş ı tı . * Olayları n gidiş ini etkilemek ve denetlemek için kiş inin hiçbir çaba göstermemesi durumu. edilginlik

* Edilgin olma durumu.

edilme * Edilmek iş i veya durumu. edilmek edim

* Etmek fiiline konu olmak, yapı lmak. * Yapı lmı ş , gerçekleş mişiş ,amel, fiil. *İ nsan bilinç ve faaliyetlerinin tek tek davranı ş ları . * Belirli bir işdurumuyla karş ı laş tı ğızaman kiş inin yapabildiğ i davranı ş . * Alacaklı nı n isteyebileceğ i ve borçlunun yapmak zorunda olduğ u davranı ş , ivaz.

edimli * Edimi olan. edimsel edinç edinilme

* Edim niteliğ inde olan, gerçek olarak var olan, fiilî, aktüel, gizli ve tasarı lı karş ı tı . * Edinilen ş ey veya ş eyler, müktesebat. * Edinilmek iş i.

edinilmek * Edinmek iş i yapı lmak. edinim

* Kazanma, iktisap. edinme * Edinmek iş i, kazanma, iktisap. edinmek edinti edip

* Kendini (bir ş eye) sahip kı lmak, kendine sağ lamak, iktisap etmek. * Edinilen, kazanı lan ş ey. * Edebiyatla uğraş an, edebî eser veren kimse, yazar.

edisyon * Bası m. editör editörlük edna

* Bası cı , yayı mcı , naş ir, tâbi. * Bası cı lı k, yayı mcı lı k. * Çok aş ağ ı , en alt düzeyde.

edvar * Çağ lar, devirler. * Alaturka müzik kuralları nı inceleyen eser. edvar musikisi * Alaturka klâsik müzik. efe

* Yiğit, özellikle BatıAnadolu köy yiğidi, zeybek. * Ağabey. * Kabadayı .

efece * Efe gibi, efeye yakı ş ı r (biçimde). efekt

* Radyo ve televizyon yayı nları nda, tiyatro oyunları nda veya film seslendirmelerinde, hareketleri izlemesi gereken seslerin tabiî kaynakları n dı ş ı nda, optik, mekanik, kimyasal yöntemlerle gerçekleş tirilmesi. efektif efelek efeleniş

* Banknot ve metal sikke. * Lâbada. * Efelenmek iş i veya biçimi.

efelenme * Efelenmek iş i. efelenmek * Diklenmek, kafa tutmak. efeleş me

* Efeleş mek iş i.

efeleş mek * Efe durumuna gelmek. efelik

* Efe olma durumu. * Kabadayı lı k.

efelik etmek (veya yapmak) * kabadayı lı k etmek. efemine

* Kadı nlara benzeyen veya kadı nsı davranı ş lar içinde görünen, davranı şve kı lı k kı yafet bakı mı ndan kadı na özenen (erkek). efendi

* Eğ itim görmüşkiş i için özel adlardan sonra kullanı lan unvan. * Günümüzde bey unvanı ndan farklıolarak özel adlardan sonra kullanı lan ikinci derecede bir unvan. * Buyruğ u yürüyen, sözü geçen kimse. * Koca. * Saygı değer, ince, çelebi. * (erkekler için) Seslenme sözü olarak kullanı lı r.

efendi efendi * Uslu uslu. efendi gibi yaş amak * sı kı ntı sı z, varlı k içinde yaş amak. efendibaba * Bazıailelerde çocukları n babaları , gelinlerin kayı npederleri için kullandı kları saygısözü. efendice

* Efendi gibi, efendiye yaraş ı r (biçimde).

efendiden bir adam * terbiyeli, kibar ve ağı rbaş lıkimse. efendilik * Efendi olma durumu, efendiye yakı ş ı r davranı ş . efendim

* Bir seslenişkarş ı sı nda "buradayı m" anlamı nda kullanı lı r. * Anlaş ı lmayan bir sözü tekrarlatmak veya karş ı sı ndakinin ne düş ündüğ ünü sormak için söylenir. * Nezaket veya saygıiçin söze katı lı r.

efendim nerede, ben nerede? * "Ben ne diyorum siz ne diyorsunuz" anlamı nda kullanı lı r. efendime söyleyeyim * söz söylerken gerekli kelimeyi bulamayan bir kimsenin kullandı ğ ıbir söz. efil efil

* Saç, giysi gibi hafif ş eylerin rüzgârda dalgalanması nıbelirtir, ifil ifil.

efil efil esmek * yazı n rüzgâr yavaşyavaş , serin serin esmek. efil efil etmek * rüzgârda dalgalanmak. efkâr

* Eski düş ünceler, fikirler. * Tasa, kaygı . * Kamuoyu, efkarı umumiye. efkâr basmak * tasalanmak, kaygı lanmak. efkâr dağ ı tmak * sı kı ntı yıgidermek, üzüntüden uzaklaş mak. efkâr etmek * efkârlanmak. efkârı umumiye * Kamuoyu. efkârlanı ş * Efkârlanmak iş i veya biçimi. efkârlanma * Efkârlanmak iş i. efkârlanmak * Tasalanmak, kaygı lanmak, üzülmek. efkârlı eflâk

* Tasalanmı ş , tasalı , kaygı lı . * Gökler.

eflâke ser çekmek * çok yüksek olmak. eflâtun * Açı k mor renk. * Bu renkte olan. eflâtunî * Eflâtun renginde olan. * Plâtonik. efor * Zihince ve bedence ortaya konan çaba, emek. efradı nı cami, ağyarı nımani * ne eksik ne fazla; eksiği artı ğıolmayan. efrat

efriz efsane

* Bireyler, fertler. * Erler, erat. * Bkz. friz. * Eski çağlardan beri söylenegelen, olağ anüstü varlı kları , olaylarıkonu edinen hayalî hikâye, söylence. * Gerçeğe dayanmayan, ası lsı z söz, hikâye vb.

efsaneleş me * Efsaneleş mek iş i.

efsaneleş mek * Efsane durumuna gelmek. efsaneleş tirilme * Efsaneleş tirilmek iş i. efsaneleş tirilmek * Efsane niteliğ i kazandı rı lmak. efsaneleş tirme * Efsaneleş tirmek iş i. efsaneleş tirmek * Efsane durumuna getirmek. efsaneli

* Efsanesi olan.

efsanevî * Efsanelerde geçen, kendisi için efsaneler düzülen veya efsaneyi andı rı r nitelikte olan (kimse, hayvan, yer). efsun efsunkâr

* Büyü, sihir. * Büyülü, sihirli.

efsunlama * Efsunlamak iş i. efsunlamak * Büyülemek, büyü yapmak. eften püften * Baş tan savma yapı lmı ş , dayanı ksı z, derme çatma, çürük, değ ersiz (ş ey). ege Egeli

* Bir çocuğu koruyan, iş lerine bakan ve her türlü davranı ş ı nda sorumlu kimse, veli, iye. * Türkiye'nin batı sı ndan, Ege bölgesinden olan (kimse).

egemen * Yönetimini hiçbir kı sı tlama veya denetime bağlıolmaksı zı n sürdüren, bağı mlıolmayan, hükümran, hâkim. * Sözünü geçiren, üstünlük kazanan. egemenlik * Egemen olma durumu. * Milletin ve onun tüzel kiş iliği olan devletin yetkilerinin hepsi, hükümranlı k, hâkimiyet. eglog * Kı sa kı r manzumesi, çoban türküsü. ego egoist egoistlik

* Ben. * Bencil, hodbin. * Bencil olma durumu.

egoizm

* Bencillik, hodbinlik.

egosantrik * Egosantrizm yanlı sı . egosantrizm * Dünyada bireyin benliğ ini merkez sayan felsefe görüş ü, beniçincilik. egotizm

* Benlikçilik.

egzama

* Birdenbire ortaya çı karak geliş en kı zartı , kaş ı nma, sulanma, kabuk bağ lama gibi doku bozuklukları yla belirginleş en bir deri hastalı ğ ı , mayası l. egzamalı * Egzamasıolan. egzamamsı * Egzamayıandı ran. egzersiz * Alı ş tı rma. *İ dman. egzersiz yapmak * alı ş tı rma yapmak. egzistansiyalist * Varoluş çu. egzistansiyalizm * Varoluş çuluk. egzogami * Dı şevlilik. egzomorfizm * Dı şbaş kalaş ı m. egzotik

* Uzak, yabancıülkelerle ilgili, bu ülkelerden getirilmiş , yabancı l.

egzotik çorba * Ana malzemesi; deniz kı rlangı cı , kaplumbağ a vb. deniz ürünleri olan bir çorba türü. egzotizm

* Bir eserde uzak, yabancıülkelerle ilgili olayları , kiş ileri, yöresel görüş leri yansı tma, yabancı llı k.

egzoz *İ çten yanmalımotorlarda yanan akaryakı t gazıve bu gazı n boş altı lması . * Bu gazı n atı lması nısağlayan düzen. * Susturucu. egzoz gazı * Egzozdan atı lan gaz. egzozcu *İ çten yanmalımotorlarda egzoz düzenini yapan veya onaran usta. eğ diriş

* Eğ dirmek iş i veya biçimi. eğ dirme * Eğ dirmek iş i. eğ dirmek * Eğ ik duruma getirmek. eğ e

* Göğüs kafesini oluş turan, arkadan omurgaya, önden de göğüs kemiğ ine eklenen uzun, yassıve eğri kemiklerden her biri, kaburga. eğ e araç. eğ eleme

* Madenleri, tahtayıvb. yi yontmak, düzeltmek, perdahlamak için kullanı lan, üzeri pürtüklü, sert, ensiz, çelik

* Eğ elemek iş i.

eğ elemek * Eğ e ile düzleş tirmek, aş ı ndı rmak. -eğ en * Bkz. -ağan / -eğen. eğ er eğ iç eğ ik

* Şart anlamı nı güçlendirmek için ş artlıcümlelerin baş ı na getirilir, ş ayet. * Yemişkoparı rken dallarıçekmeye veya kovandan bal almaya yarayan araç. * Yatay bir çizgi veya düzlemle açıoluş turacak biçimde olan, mail, meyil, ş ev. * Bükülmüş . * Dik veya paralel olmayan doğru.

eğ ik biçme * Ekseni tabanı na dikey olmayan biçme. eğ ik çizgi

* Düz olmayan çizgi.

eğ ik düzlem * Bir cismi yükseğ e çı karmak için gerekli gücü ayarlamada kullanı lan eğ ik, düz yüzey. eğ ik silindir * Ekseni tabanı na dikey olmayan silindir. eğ iklik

* Eğ ik olma durumu, eğim, yamukluk, meyil. * Bir düzlem üzerinde hareket eden bir gök cismine iliş kin yörünge düzleminin, tutuluma bakı şdoğrultusuna dik düzleme veya belirtilmişherhangi bir düzleme göre yaptı ğ ıaçı . eğ ilim

eğ ilimli eğ iliş

* Bir ş eyi sevmeye, istemeye veya yapmaya içten yönelme, meyil, temayül. * Para piyasaları nda zamanla oluş an değ iş im, alı m satı m iş lemleriyle ilgili inişçı kı şseyri. * Eğ ilimi olan, istekli, meyyal, mail. * Eğ ilmek iş i veya biçimi.

eğ ilme

* Eğ ilmek iş i. * Bir doğ runun, bir baş ka doğ ruya (veya düzleme) göre eğik olması . * Yerin manyetik alanı nda bulunan serbest mı knatı slıbir iğnenin doğ rultusu ile yatay düzlem arası ndaki açı .

eğ ilmek * Belirli bir yönle açı oluş turacak bir durum almak, bir yöne doğru çarpı lmak. * (insan) Bir iş i yapmak için belini eğ mek. * Baş kası nı n baskı sı nıveya egemenliğ ini benimsemek, kabul etmek. * (bir iş i) Önemseyip ele almak. eğ im

eğ imli

* Eğ ilmişolma durumu. * Bir yüzeyin yatay düzleme doğru eğ ilmesi, eğiklik, meyil. * Eğ imi olan. * Bir ş eyi yapmaya içten yönelmiş , meyyal.

eğ imölçer * Bir yüzey, düzlem, yol veya cihazı n yatay düzleme oranla eğimini ölçen araç, klinometre. eğ imsiz

* Eğ imi olmayan.

eğ in * Arka, sı rt. * Beden, vücut. * Boy bos, endam. eğ inik

eğ inme

* Eğ ilmişolan, mail. * Bir ş eyi sevmiş , istemişveya yapmaya içten yönelmişolan. * Eğ inmek durumu.

eğ inmek * Bir ş eyi sevmeye, istemeye veya yapmaya içten yönelmek, meyletmek. eğ inti eğ ir

* Eğ elenen bir ş eyden dökülen ince toz. * Arı ları n çı kardı ğıbir tür salgı .

eğ ir kökü * Dere ve durgun su kenarları nda yetiş en, 50-125 cm yüksekliğinde, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Acorus calamus). eğ ir mumu * Kı ş ı n arı ları n kovan deliklerine sı vadı klarımadde. eğ irme * Eğ irmek iş i. eğ irmek eğ irmen

* Yün, pamuk gibi ş eyleri iğile büküp iplik durumuna getirmek. *İ plik eğ irmeye yarar araç, kirmen.

eğ irtme eğ irtmek eğ iş

* Eğ irtmek iş i. * Eğ irmek iş i yaptı rmak. * Eğ mek iş i veya biçimi.

eğ itbilim * Bkz. eğitim bilimi. eğ itici

eğ iticilik eğ itilme eğ itilmek

* Eğ itimi sağlayan, eğitmeye elveriş li veya eğiten değ erleri bulunan. * Genellikle çocuk eğ itimi ile uğraş an kimse, mürebbi. * Eğ itici olma durumu veya eğ iticinin iş i. * Eğ itilmek iş i. * Eğ itmek iş ine konu olmak.

eğ itim * Belli bir bilim dalıveya sanat kolunda yetiş tirme, geliş tirme ve eğ itme iş i. * Çocukları n ve gençlerin toplum yaş ayı ş ı nda yerlerini almalarıiçin gerekli bilgi, beceri ve anlayı ş larıelde etmelerine, kiş iliklerini geliş tirmelerine yardı m etme, terbiye. * Eğ itim bilimi. eğ itim bilimi * Öğretim ve eğitimi kurallara bağlayan bilim kolu, pedagoji. * Öğretmenlik sanatı , uygulamasıveya mesleği için gerekli bilgi ve becerileri kazandı ran bilim dalı , pedagoji. eğ itim dönemi * Herhangi bir konuda bilgi ve becerileri geliş tirmek için ayrı lan süre. eğ itim enstitüsü * Orta dereceli okullara öğ retmen yetiş tirmek için kurulmuşyüksek okul. eğ itim fakültesi *İ lk ve orta öğ retim okulları na öğ retmen yetiş tirmek için kurulmuşdört yı llı k yüksek öğ renim kurumu. eğ itim programı * Eğ itimi düzenleyen ve yönlendiren sistem. eğ itimci

* Eğ itim iş iyle uğ raş an (kimse), terbiyeci, pedagog.

eğ itimcilik * Eğ itimci olma durumu eğ itme iş i veya eğitimcinin görevi. eğ itimli * Eğ itim görmüş , eğitilmiş . eğ itimsel eğ itimsiz

* Eğ itimle ilgili, terbiyevî. * Eğ itim görmemiş , eğ itilmemiş .

eğ itme

* Eğ itmek iş i, terbiye etme.

eğ itmek

* Birinin akla uygun, fiziksel ve moral geliş mesi üzerine etki yaparak çeş itli davranı şyatkı nlı kları , bilgi ve görgü aş ı layarak, önceden tespit edilmişamaçlara göre onun belirli bir yönde geliş mesini sağ lamak, terbiye etmek. * (hayvan için) İ stenilen davranı ş larıyapabilecek biçimde yetiş tirmek. eğ itmen

* Eğ itim iş iyle uğ raş an kimse. * Kurs görerek köyde öğ retmenlik yapan kimse, köy öğ retmeni.

eğ itmenlik * Eğ itmenin iş i. eğ itsel eğ itsellik

* Eğ itimle ilgili, terbiyevî. * Eğ itsel olma durumu.

eğ lek * Sürünün yazı n öğle sı cağ ı nda dinlendiğ i gölgelik. * Yolcuları n geceyi geçirdikleri yer, han, konak. eğ leme * Eğ lemek iş i. eğ lemek

eğ lence

* Oyalamak, durdurmak. * Avutmak. * Eğ lenmek iş i. * Neş eli ve hoş ça vakit geçirten ş ey. * Neş eli ve hoş ça vakit geçirilen toplantı .

eğ lenceli * Eğ lendiren, hoş a giden. eğ lencelik * Oyalanmak için yenilen ş ekerleme, kavrulmuşbadem, fı stı k kabak çekirdeği gibi ş eyler. eğ lencesiz * Eğ lencesi olmayan. eğ lendiri

* Gülmece, mizah.

eğ lendirici * Eğ lendirme niteliğ i olan, eğ lendiren. eğ lendiriş * Eğ lendirmek iş i veya biçimi. eğ lendirme * Eğ lendirmek iş i. eğ lendirmek * Eğ lenmesini sağlamak, eğ lenmesine yol açmak.

eğ lenilme * Eğ lenilmek iş i. eğ lenilmek * Eğ lenmek iş i yapı lmak. eğ leniş * Eğ lenmek iş i. eğ lenme

* Eğ lenmek iş i. * Neş eli, hoş ça vakit geçirme. * Alay etme. * Oyalanma.

eğ lenmek * Neş eli, hoş ça vakit geçirmek. * Bir kimsenin herhangi bir kusuru veya zayı f noktasıile alay etmek. * Bir yerde durmak, beklemek, tevakkuf etmek. * Oyalanmak. eğ lenti eğ leş me eğ leş mek

eğ me

* Neş eli ve hoş ça vakit geçirilen toplantı . * Eğ leş mek, oyalanmak iş i, tevakkuf. * Oyalanmak, eğlenmek, tevakkuf etmek. * Bir yerde oturmak, yaş amak, ikamet etmek. * Eğ mek iş i.

eğ meç * Kavis. eğ meçli eğ mek

Eğ mür eğ relti

* Eğ meci olan, kavisli, mukavves. * Düz olan bir ş eyi eğ ik duruma getirmek. * Sert bir cismi bükmek. * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Eğ relti otu.

eğ relti otu * Eğ relti otugillerden, kumlu yerlerde yetiş en, 150 cm kadar yükselebilen, tı pta bağı rsak kurtları nıdüş ürmek için kullanı lan çok yı llı k ve otsu bir bitki (Driopteris filix-mas). eğ relti otugiller * Damarlı çiçeksizlerden, örneği eğ relti otu olan bir bitki topluluğ u. eğ reti

* Belirli bir süre sonra kaldı rı lacak olan, geçici, iğ reti, muvakkat. * Takma. *İ yi yerleş memiş , yerini bulmamı ş , belli belirsiz. * Uyumsuz, yakı ş mamı ş .

* Üstünkörü, ciddiye almadan. eğ reti almak * ödünç almak. eğ reti ata binen tez iner * ödünç alı nmı şaraçlarla giriş ilen iş ler çok kez yürütülemez. eğ reti kuyruk tez kopar * temeli olmayan iş lere güvenilmez. eğ reti oturmak * bir yerde çok kı sa süre oturmak, iliş mek. eğ reti vermek * ödünç vermek. eğ retileme *İ stiare, iğretileme. eğ retilik

* Eğ reti olma durumu, iğritilik.

eğ retiye almak * bir yapı nı n alt bölümünü onarmak için üstünü destekler üzerinde durdurmak. eğ rez * Eğ irdir Gölünde yaş ayan bir balı k. eğ ri

* Doğru, düz olmayan, bir noktası nda yön değiş tiren, çarpı k, iğ ri. * Yay gibi kavislenmiş , eğ meçli, mukavves. * Yatay veya düş ey olmayan, bütünüyle bir yana eğilmişbulunan, eğ ik, mail. * Yanlı ş . * Bir olayı nş iddetindeki azalı şve çoğalı ş ları gösteren çizgi. * Doğru olmayan (çizgi, yüzey), münhani.

eğ ri bakmak (veya eğ ri gözle bakmak) * kötü düş ünce ile bakmak. eğ ri büğrü * Yer yer eğrilmişve bükülmüşolan, çarpı k çurpuk. eğ ri çehre * Ası k yüz. eğ ri gemi doğru sefer * kullanı lan araç yetersiz ama yapı lan işisteğ e uygun. eğ ri oturup doğ ru konuş alı m * birisine karş ıtutumumuz ne olursa olsun doğruyu söylemeliyiz. eğ ri söz eğ ri yüz

* Kötüleme sözü. * Aksi, sert (surat).

eğ rice * Az eğri olan. eğ rice

* Sı ğ ı r sineği, büvelek. eğ rice * Butları n topak etlerinden yapı lan pastı rma. eğ rili eğ rilik eğ riliş

* Eğ risi olan. * Eğ ri olma durumu. * Eğ rilmek iş i veya biçimi.

eğ rilme * Eğ rilmek iş i. eğ rilmek eğ riltme

* Eğ ri duruma gelmek, iğrilmek. * Eğ riltmek iş i.

eğ riltmek * Eğ ri duruma getirmek. eğ rim * Burgaç. * Eğ ri, dalgalı . eğ rim eğ rim * Eğ ri eğ ri, dalga dalga, eğ riler çizerek. eğ risi doğrusuna gelmek * olmayacak gibi görünen bir iş , bir giriş im, rastlantısonucu olumlu bitmek. eğ ritme eğ ritmek

* Eğ ritmek iş i. * Eğ riltmek, iğ ritmek.

eğ riye eğ ri doğruya doğ ru * gerçek neyse aynen belirtilmelidir. eğ si eh

ehem

* Ucu yanmı şodun, köseğ i. * Olur, peki veya fena değil anlamı nda kullanı lı r. * Bezginlik anlatı r. * Çok önemli.

ehemmiyet * Önem. ehemmiyet vermek * önem vermek. ehemmiyetli

* Önemli, mühim. ehemmiyetsiz * Önemsiz. ehil

* Topluluk, cemaat. * Bir iş te yetkili olan, bir iş i yapan, yeterli, erbap. * Karıkocadan her biri, eş . * Sahip.

ehil olmak * ustalaş mak, uzman olmak. ehlî * Evcil. ehlibeyt ehlidil ehlihibre

* Hz. Muhammed'in kı zı , damadıve torunları ndan oluş an ailesine verilen ad. * Gönül eri, kalender, rint. * Bilirkiş i.

ehlikeyf * Rahatı na düş kün, keyif sahibi. ehlîleş me

* Evcilleş me.

ehlîleş mek * Evcilleş mek. ehlîleş tirilme * Evcilleş tirilme. ehlîleş tirilmek * Evcilleş tirilmek. ehlîleş tirme * Evcilleş tirme. ehlîleş tirmek * Evcilleş tirmek. ehlisalip

* Haçlı lar.

ehlisünnet * Hz. Muhammed'in sünnetini yerine getirenler. ehlivukuf * Bilirkiş i. ehliyet

ehliyetli

* Üstat, uzluk. * Sürücü belgesi. * Yeterlikli, yeterli, kifayetli.

* Ehliyeti olan. ehliyetname * Ehliyet, yeterlik belgesi, sürücü belgesi. ehliyetsiz

* Yetersiz. * Ehliyeti olmayan.

ehliyetsizlik * Ehliyetsiz olma durumu, yetersizlik. ehlizevk ehram

ehven

* Güzel veya çirkin hükmünü verdiren duyguya sahip, zevki olan (kimse). * Mı sı r firavunları nı n piramit biçimindeki mezarları na verilen ad. * Piramit. * Daha az kötü, yeğ, zararsı z. * Bkz. ucuz.

ehven kurtulmak * ucuz kurtulmak. ehveniş er * Birkaç kötüden en az kötü olanı , kötünün iyisi. ehveniyet * Ehven olma durumu. einstenyum * Atom sayı sı99 olan, uranyumun sürekli ı sı nması yla veya termonükleer tepkimeler sı rası nda oluş an yapay element. Kı saltmasıE. ejder

* Türlü biçimlerde tasarlanan korkunç bir masal canavarı , ejderha, dragon. * Büyük yı lan.

ejder (ejderha) gibi * iri yapı lıve korkunç görünüş lü. ejderha

* Bkz. ejder.

ejektör * Fı ş kı rtı cı . ek

-ek

* Bir ş eyin eksiğini tamamlamak için ona katı lan parça. * Bir gazete veya derginin günlük yayı mı ndan ayrıve ücretsiz olarak verdiğ i parça, ilâve. * Sonradan katı lan, dikilen, yapı ş tı rı lan parçanı n belli olan yeri. *İ ki borunun birbirine birleş tirildiği yer. * Eklenmiş , katı lmı ş . * Kelime türetmek veya kelimenin görevini belirtmek için kullanı lan ş ekil verici ses veya sesler, lâhika. * Bkz. -ak / -ek.

ek bent olmak *ş aş ı rı p ne diyeceğini bilememek.

ek bileziğ i *İ ki boruyu birbirine eklemekte kullanı lan bağlantıparçası , manş on. ek bütçe ek ders

* Yı llı k bütçeye sonradan eklenen bütçe. * Haftalı k mecburî ders yükünün dı ş ı nda kalan ders.

ek eylem * Ek fiil. ek fiil

*İ sim, sı fat, zamir gibi isim soyundan kelimelerin yüklem görevinde kullanı lması nısağlayan yardı mcıfiil. Bu fiilin genişzamanı ,ş ahı s ekleriyle çekilir: çalı ş kan-ı m, çalı ş kan-sı n, çalı ş kan(-dı r) çalı ş kan-ı z, çalı ş kanlar(lar-dı r). Bu fiilin belirli, belirsiz geçmişzamanları yla ş artı nı n çekiminde ek fiil gerektiğinde kullanı labilir: güzeldi (
* Devlet dairelerinde bir kimsenin ası l iş iyle birlikte yürüttüğü ikinci iş .

ek kök * Sapı n yanları ndan çı kan ince kök. ek oylum

* Camilerde yarı m kubbelerin iki veya üç yanı nda küçük yarı m kubbelerle yapı lan oylum eklemleri.

ek ödenek * Aylı k ücretlere ek olarak verilen prim veya ikramiye. ek tahsisat * Ek ödenek. ekâbir * (makamca) Büyükler, devlet büyükleri, ileri gelenler. * Kendini beğ enmişkimseler için kullanı lı r. ekalliyet * Azı nlı k. ekarte eke

ekecek ekenek

* Saf dı ş ıetmek, konu dı ş ı nda tutmak anlamı ndaki ekarte etmek sözünde geçer. * Büyük, yetiş kin, yaş lı , kart. * Yaş ı küçük olduğ u hâlde sözleri ve davranı ş ları büyükmüşgibi olan çocuk. * Tohum. * Ekilen yer, mezraa.

ekici * Herhangi bir tarı m ürününü üreten, tarı mla uğraş an (çiftçi). ekili ekilme

* Ekilmişolan, mezru. * Ekilmek iş i.

ekilmek ekim

ekin

ekin biti ekin iti

* Ekmek iş i yapı lmak. * Ekmek iş i. * Yı lı n 31 gün süren 10. ayı , teş rinievvel. * Tahı lı n tarlaya atı ldı ğ ıandan harman oluncaya kadar aldı ğıduruma verilen ad. * Kültür, hars. * Bkz. buğday biti. * Baş ı nı dik tutup herkese yüksekten bakan kimse.

ekin kargası * Tüyleri parlak, kara ve erguvanî parı ltı lı bir tür karga (Corvus frugilefus). ekinci ekincilik

* Ekin ekip biçmekle uğraş an kimse, çiftçi. * Ekin ekip biçme iş i, tarı m.

ekini belli etmemek * eksik, bozuk, yanlı ş , kusurlu bir iş i sağlam, doğ ru ve doğal imişgibi gösterme becerisini kanı tlamak. ekinlik * Ekin ekilmişyer. ekinokok ekinoks ekinti

* Et oburları n geliş mişdönemlerinde bağ ı rsakları nda yaş ayan tenya türü. * Gün gece eş itliğ i. * Ekilen ş ey.

ekip * Takı m, grup, kol. *İ ş çilerin oluş turduğ u takı m. ekip biçmek * tarı m yapmak. ekipman -ekleeklektik

* Bir kuruluşveya iş letmeye gerekli olan eş ya. * Bkz. -akla- / -ekle-. * Seçmecilik yanlı sı , seçmeci.

eklektizm * Seçmecilik. eklem

* Vücut kemiklerinin uç uca veya kenar kenara gelip birleş tiğ i yer, mafsal. eklem bacaklı lar * Birbirine eklenmişhalkalardan oluş an böcekler, örümcekler, kabuklular ve çok ayaklı lar gibi bölümlere ayrı lan hayvan sı nı fı . ekleme * Eklemek iş i. * Eklenmiş . ekleme diş i * Bkz. duvar diş i. eklemek

eklemeli

* Bir ş eyi ekle tamamlamak, ulamak, ilâve etmek. * Bir ş eyi ek olarak kullanmak. * Bitiş ken.

eklemleme * Eklemlemek iş i. eklemlemek * Eklemle birleş tirmek. eklemlenme * Eklemlenmek iş i. eklemlenmek * Eklemle birleş mek. eklemli

* Eklemi olan.

eklemliler * Eklem bacaklı lar. eklemsiz * Eklemi olmayan. eklemsizler * Kolsu ayaklı lardan, kavkı çenetleri arası nda eklem olmayan bir sı nı f. eklenme

* Eklenmek iş i.

eklenmek * Eklemek iş i yapı lmak. * Ekle tamamlanmak. eklenti

* Bir ş eye eklenmişolan, ek durumunda bulunan parça, aksesuar.

eklentiler * Herhangi bir yapı ya göre ayrıbir iş levi bulunan bölümler veya yapı lar, müş temilât. ekler eklesil

*İ çi krema ile doldurulmuşbir pasta türü. * Üniversitelerde öğ rencilerin ders seçme veya bı rakma iş lemi.

ekleş me ekleş mek

* Ekleş mek iş i. * Ek durumuna gelmek.

ekleş tirme * Ekleş tirmek iş i. ekleş tirmek * Vurmak, aş k etmek. ekletme ekletmek ekli

* Ekletmek iş i. * Eklemek iş ini yaptı rmak. * Eklenmişolan, eki olan.

ekli püklü * Ekli, yamalıve düzensiz. ekme

* Ekmek iş i.

ekmeden biçilmez * emek vermeden beklenen bir sonuca eriş ilmez. ekmediği yerden biter * umulmayan ve istenilmeyen yerde karş ı laş ı lan kimseler için kullanı lı r. ekmeğinden etmek * iş inden çı karmak, iş inden atmak. ekmeğinden olmak * geçimini sağlayan iş inden mecburî olarak ayrı lmak. ekmeğine göz koymak (veya dikmek) * birinin geçimini sağlayan iş i elinden almaya çalı ş mak. ekmeğine yağsürmek * istenmediğ i hâlde birinin iş ine yarayacak biçimde davranmak. ekmeğini çı karmak * çalı ş tı ğ ıiş ten geçimini karş ı layacak kadar kazanç sağlamak. ekmeğini kana doğramak * büyük bir sı kı ntıve üzüntüye katlanmak. ekmeğini kazanmak * geçimini sağlamak. ekmeğini taş tan çı karmak * geçimini sağlamakta çok becerikli olmak. ekmeğini yemek * birisinin iş inde çalı ş arak kendi geçimini sağ lamak. * geçim yönünden birisinin yardı mı ndan yararlanmak.

ekmeğiyle oynamak * birinin geçim kaynağ ı nı tehlikeye düş ürmek. ekmek

ekmek

* Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak veya gömmek. * Toprağı ekip biçmek için kullanmak. * Serpmek. * Bir ş eyin baş laması na yol açacak sebepleri hazı rlamak. * Birini uydurma bir sebeple bı rakı p gitmek, savuş mak, atlatmak. * (para için) Boş una harcamak, ziyan etmek. * Yarı ş ta geçmek. * Çeş itli tahı l unundan yapı lmı şhamurun fı rı nda, saçta veya tandı rda piş irilmesiyle yapı lan yiyecek. *İ nsanıgeçindirecek iş , kazanç. * Yemek, aş .

ekmek ağacı * Dutgillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, meyvesi beyaz etli ve biraz unlu, besleyici bir bitki (Artocarpus incisa). ekmek aslanı n ağzı nda * geçim sağlayacak bir işbulmak ve para kazanmak kolay değildir. ekmek ayvası * Gevrek ve sulu bir tür ayva. ekmek çarpsı n * karş ı sı ndakini inandı rmak için edilen yemin. ekmek dolması * Soğan, maydanoz ve baharat karı ş ı mı nı n içi boş altı lmı şsomun ekmeğe doldurulmasıve piş irilmesi yoluyla hazı rlanan bir yemek türü. ekmek düş manı * Bir ailede geçimin sağ lanması na katı lmayan tüketici durumdaki kiş iler. ekmek elden, su gölden * kendisi çalı ş mayı p baş kası nı n kazancı yla geçinme durumu. ekmek kadayı fı * Yuvarlak küçük pide biçiminde yapı lı p kurutulduktan sonra yumurtaya bulanı p yağda kı zartı lan bir tür kadayı fa, ateşüzerinde koyu ş eker ş erbeti içirilerek hazı rlanan tatlı . ekmek kapı sı * Geçim sağ layan işyeri. ekmek kavgası * Geçim sağ lamak için çalı ş ı p uğraş ma, geçim savaş ı . ekmek kaygı sı * Geçim sağ lamak çabası . ekmek küfü * Doğal olarak ekmek, peynir ve benzeri besinler üzerinde geliş en asklımantar (Penicillium crustaceum). ekmek mayası * Ekmek yapı mı nda hamurun mayalanması nısağlayan madde. ekmek öpmek * yeminin gücünü artı rmak için ekmeğ i öpüp baş a götürmek.

ekmek parası * Geçimi sağ layan para veya kazanç. ekmek tahtası * Ekmeklik hamurun fı rı na sürülmek üzere hazı rlandı ğ ıve üzerine konulduğ u uzun tahta. ekmek tatlı sı * Ekmekten yapı lan tatlı . ekmek ufağ ı * Ekmek kı rı ntı sı . ekmekçi

* Ekmek yapan veya satan kimse. * Ekmek satı lan dükkân.

ekmekçilik * Ekmek yapma veya satma iş i. ekmeklik

ekmeksiz

ekol ekolâli ekoloji

* Ekmek yapmaya yarayan veya ayrı lan. *İ çine ekmek konulan kap. * Oyunda hep yenilerek kendisinden para kazanı lan kimse. * Ekmeği olmayan. * Yiyeceğ i olmayan. * Ekmek olmadan. * Okul. * Bkz. yankı ca. * Çevre bilimi.

ekolojik * Çevre bilimsel. ekolojik ortam * Canlı ları n araları ndaki bağlantı ları n, iliş kilerin kurulduğu yer, çevre. ekolojist

* Çevre bilimci.

ekonometri * Ekonomik olayları n açı klanması nda çok sayı da değ iş keni göz önüne alarak ve karş ı lı klıbağı ntı lar kurarak, teorik çalı ş maları n deneylerle doğ rulanması nısağ layan matematiksel yöntem. ekonomi

*İ nsanları n yaş ayabilmek için üretme ve ürettiklerini bölüş me biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğ an iliş kilerin bütünü, iktisat. * Bu iliş kileri inceleyen bilim dalı , iktisat. * Aş ı rıharcamalardan sakı nma, iktisat. ekonomi coğrafya * Ekonomik olayları n yeryüzünde, bir ülkede veya bir bölgede dağ ı lı ş ı nıinceleyen coğrafya kolu. ekonomi politik

*İ nsan toplumları nda maddî refahı n dağı tı mı nıve insanlar arası ndaki ekonomik iliş kilerin geliş imini konu alan bilim dalı . ekonomi yapmak * tutumlu davranmak. ekonomik * Ekonomi ile ilgili olan, iktisadî. * Az masraflı , kazançlı , hesaplı , iktisadî. ekonomik ambargo * Bir ülkeyi cezalandı rmak amacı yla ekonomik alanda yaptı rı m uygulama. ekonomik davranmak * tutumlu davranmak. ekonomist * Ekonomi uzmanı , iktisatçı . ekonomizm * Her ş eyin ekonomik sebeplerle belirlendiği ve iş çi sı nı fımücadelesinin yalnı zca ekonomik bir mücadele olduğ unu ileri süren düş ünce akı mı . ekopraksi * Baş kası nı n yaptı ğıhareket ve davranı ş larıanlamsı z olarak tekrarlama, yansı ca. ekose * Çeş itli renklerde kareli olan (kumaş ). ekran

* Üzerine bir cismin ı ş ı k yoluyla görüntüsü düş ürülen, saydam olmayan düz yüzey, görüntülük. * Beyaz perde, görüntülük. * Televizyon camı , görüntülük.

eksantrik * Dı şmerkezli, merkez dı ş ı(olan). * Ayrı ksı . eksantrik mili * Makine parçaları nı n çalı ş ması nı yöneten bir tür yuvarlak mil. ekselâns

* Bakan ve elçiden baş layarak cumhurbaş kanlı ğı na kadar yükselen, yüksek makam sahibi yabancı lara verilen ş eref unvanı . * Bu unvanıtaş ı yan kimse. eksen * Bir cismi iki eş it parçaya bölen çizgi, mihver. * Üzerinde bir pozitif yön var sayı lan sonsuz doğru. * Araba dingili. eksen oyuncu * Oyun kurucu. eksen ülke * (bir topluluğ u veya paktı ) Kurucu veya yönlendirici ülke. ekser ekseri

* Büyük çivi, enser. * En çok, en çoğu, çoğ u kez.

ekseriya ekseriyet

* Çoğ unlukla, çokluk, çoğ u kez. * Çoğ unluk, çokluk.

ekseriyetle * Genellikle, çoğunlukla, çoklukla. eksi * Çı karma iş leminde " - " iş aretinin adı , nakı s. * Sı fı rdan küçük, önünde eksi iş areti bulunan (sayı ), negatif, nakı s, artıkarş ı tı . eksi sayı * Sı fı rdan küçük sayı , negatif sayı . eksi uç

eksibe eksik

* Elektrikli ayrı ş tı rmada sı vı ya batı rı lı p akı mı n geçmesini sağ layan metal uçlardan eksi yüklü olanı , katot. * Elektrikle yapı lan temizleme, parlatma vb. iş lemlerde yer alan eksi yüklü elektrot. * Kum yı ğı nı , kumul. * Gerekli duyulan, ihtiyaç duyulan (ş ey), noksan. * Bir bölümü olmayan, natamam. * Mükemmel olmayan, kusurlu, muallel, sakat. * Az.

eksik artı k * Biraz eksik veya fazla olabilir anlamı nda kullanı lı r. eksik çı kmak * tartı veya ölçünün tam olmadı ğ ıgörülmek. eksik doğmak * vaktinden önce veya organlarıgeliş meden doğ mak. eksik etek * Kadı n. eksik etmemek * her zaman bulundurmak, sürdürmek. eksik gedik * Ufak tefek ihtiyaçlar. eksik gedik kapamak * gerekli olan ufak tefek ihtiyaçlarıkarş ı lamak. eksik gelmek * yetiş memek, yetmemek. eksik olma * "var ol, sağol" gibi hoş nutluk anlatı r. eksik olmamak * her vakit ve her fı rsatta bulunmak. eksik olması n * "sağolsun, var olsun" anlamı nda birine karş ıhoş nutluk bildirir.

eksik olsun * "gereğ i yok" anlamı nda kullanı lı r. * ölsün!. eksiklenme * Eksiklenmek iş i veya durumu. eksiklenmek * Eksiğ i bulunmak. eksikli

eksiklik

* Kendisine bir ş ey gerekli olan, muhtaç. * Kadı n. * Eksik olma durumu, eksik olan miktar, noksan, nakı sa, fı kdan.

eksiksiz * Eksiğ i olmayan, tam, tamam. *İ yi, namuslu, temiz. eksilen * Çı karma iş lemindeki ilk sayı . eksiliş eksilme eksilmek

* Eksilme iş i. * Eksilmek iş i, tenakus. * Azalmak, az duruma gelmek. * Bulunmak, var olmak, rastlanmak.

eksiltilme * Eksiltilmek iş i. eksiltilmek * Eksiltilmek iş ine veya durumuna konu olmak. eksiltme

* Eksiltmek iş i. * Bir iş in kimin tarafı ndan daha ucuz yapı lacağ ı nı n anlaş ı lmasıiçin istekliler arası nda açı lan fiyat kı rma iş i, münakaş a, ihale. eksiltmek * Eksik duruma getirmek, sayı sı nıazaltmak. eksiltmeye çı karı lmak * bir iş , istekliler arası nda en uygun olana bı rakı lmak için hazı rlanı p sunulmak, ihaleye çı karı lmak. eksin

* Anyon.

ekskavatör * Kazımakinesi kazaratar, kazmaç. eksper * Bilirkiş i, uzman. eksperimantalizm

* Deneyselcilik. eksperlik * Bilirkiş inin görevi, uzmanlı k. ekspertiz

* Eksperlerce yapı lan inceleme, keş if, muayene.

ekspertiz raporu * Eksperler tarafı ndan yapı lan inceleme sonunda hazı rlanan rapor. ekspoze

* Bir yere sunulan bildiri özeti.

ekspozisyon * Sergi. ekspres

* Yalnı z büyük duraklarda duran, büyük iskelelere uğ rayan ve çok hı zlıgiden tren, uçak veya gemi. *İ vedilikle, çabuk yapı lan (ş ey). * (posta ile yollanan, hı zla yerine gitmesi istenilen ş eyler için) Özel ulak.

ekspres yol * Taş ı tları n hı zları nıkesmeden gidebileceğ i geniş likte, gidişve gelişyönleri bölünmüşyol. ekspresyonist * Dı ş a vurumcu. ekspresyonizm * Dı ş a vurumculuk. ekstra

ekstrafor

* En iyi, üstün nitelikli (tür). * Fazladan, alı ş ı lan ve gerekenden baş ka. * Giysilerin etek, kol, yaka parçaları na, perdelerin ucuna geçirilen seyrek dokunmuşketen ş erit.

ekstrasistol * Kalp ve damarlarda normal iki kası lma arası nda oluş an fazladan kası lma. ekstre

ekstrem

ekş i

* Hesap özeti veya dökümü. * Öz, hülâsa. * En uç, en son. * Aş ı rı , müfrit. * Sirke veya limon tadı nda olan. * Bu tadıveren ş ey.

ekş i elma * Sert, sulu ve ş eker oranıdüş ük bir tür elma. ekş i kiraz * Viş ne. ekş i limon * Ekş iliği fazla olan ham limon.

ekş i maya * Bir önceki ekş i veya mayalıhamurdan alı nı p bir süre fermente edildikten sonra yeni yapı lmı şbir hamuru mayalamak amacı yla kullanı lan maya. ekş i surat * Küskünlük veya hoş nutsuzluk anlatan yüz. ekş i yonca * Ekş i yoncagillerden, çok yı llı k otsu bitki (Oxalis acetosella). ekş i yoncagiller *İ ki çeneklilerden yaprakları nda kuzukulağ ıasidi bulunan bir bitki familyası . ekş i yüz ekş ikulak ekş ili

* Ekş i surat. * Kuzukulağ ı . *İ çinde ekş isi bulunan.

ekş ili çorba * Nohut, dövme, kı rmı zımercimek, patlı can, sumak ekş isi, sarmı sak, yağve baharat kullanı larak hazı rlanan bir çorba türü. ekş ilik * Ekş i olma durumu veya ekş i tat. ekş ime ekş imek

ekş imik

* Ekş imek iş i. * Ekş i duruma gelmek. * Mayalanmak. * Utanmak, mahcup olmak. * Sı rnaş mak, ı srar etmek. * Surat asmak. * Yağ ıalı nmı şsütten yapı lan peynir, kesmik, çökelek.

ekş imsi * Tadı ekş iye çalan. * Buruk. ekş imtı rak * Az ekş i. ekş itilme

* Ekş itilmek iş i.

ekş itilmek * Ekş itmek iş i yapı lmak. ekş itme

* Ekş itmek iş i.

ekş itmek * Ekş imesine yol açmak. ekti

* Her yiyeceği canıçeken. * Baş kaları nı n sı rtı ndan geçinen, asalak, tufeylî. * Anasıölüp baş ka bir koyuna alı ş tı rı lan veya elle beslenen koyun. * Arsı z, yüzsüz, görgüsüz. * Cimri, pinti, görmemiş . * Anasıve babasıolmayan veya atı lmı ş , bı rakı lmı şçocuk. ekti püktüler * Bir eve dadanan asalak kimseler. ektilik * Ekti olma durumu. ektirme ektirmek

* Ektirmek iş i. * Ekmek iş ini yaptı rmak.

ektoderm * Bkz. dı şderi. ekü * Ortak pazar ülkelerince kabul edilen para birimi. ekvator

* Yer yuvarı nı n eksenine dik olarak geçtiğ i ve yer yuvarı nıiki eş it parçaya böldüğü var sayı lan en büyük çember, eş lek. ekvatoral

* Ekvatorla ilgili eş leksel. * Yı ldı zları n açı lı m ve yükselimini ölçmekte kullanı lan dürbün.

ekzotermik * Isı veren. el

* Kolun bilekten parmak uçları na kadar olan, tutmaya ve işyapmaya yarayan bölümü. * Aracı , vası ta. * (iyelik ekleriyle veya bazıdeyimlerde) Sahiplik, mülkiyet. * Kez, defa. *İ skambil oyunları nda kâğ ı t atma sı rası . * Yönetim, baskı , etki. * Bazınesne ve araçları n tutmaya yarayan bölümü. * Elle yapı lan.

el * Yabancı , yakı nları n dı ş ı nda kalan kimse. * Ülke, yurt, il. * Halk, ahali. * Oba, aş iret. -el el açmak

* Bkz. -al / -el. * dilenmek. * baş kası nı n yardı mı nıisteyecek durumda olmak. * Bkz. kâğ ı t açmak.

el adamı * Yabancıkimse.

el âlem

* Herkes, el gün, yabancı lar.

el alı ş kanlı ğ ı * Bir işveya hareketin birçok kez yapı lmasıile kazanı lan özellik, ustalı k, maharet. el almak

el altı nda

* tarikatlarda bir mürit, mürş idinden, baş kaları na yol gösterme iznini almak. * bir sanatıyapmak için ustanı n iznini almak. * kâğı t oyunları nda karş ıtarafı n oynadı ğı kâğı dı n daha önemlisini oynayarak üstünlük sağ lamak. * kolayca alı nabilecek yerde, hazı rda.

el altı ndan * gizlice. el arabası * Elle sürülen, taş , toprak gibi ş eyleri taş ı maya yarayan, tek tekerlekli ve iki kollu küçük araba. el arıdüş man gayreti * dosta düş mana karş ıküçük düş memek için. el atmak

* birisinin iş ine karı ş mak, müdahale etmek. * bir iş e giriş mek, teş ebbüs etmek.

el ayak (veya el etek) çekilmek * ortalı kta hiç kimse kalmamak, ı ssı zlaş ı p sessizleş mek. el ayası

* Elin, bilekle parmaklar arası ndaki iç bölümü.

el bağlamak * saygıiçin ellerini göbeğinin üstüne kavuş turup durmak. * namaza durmak. el basmak * kutsal bir ş ey üzerine el koyarak yemin etmek. el bebek gül bebek * nazlı ,ş ı marı k. el beğ enmezse yer beğensin * beğ enilmeyen bir kimse olmaktansa ölmek daha iyidir. el bende!

* tekrarlanan oyunda baş lama sı rasıveya hakkıbende.

el bezi * Kurulama ve temizleme iş lerinde kullanı lan bez. el birliğ i

* Bir işyapmak için birleş me, beraberlik, dayanı ş ma.

el birliğ i etmek * birlikte davranmak, dayanı ş mak. el bombası * Elde taş ı nabilen ve pimi çekilerek ateş lenen küçük tip bomba.

el çabukluğu * Bir iş i çabuklukla yapabilme ustalı ğ ı . * Hilesini kimseye sezdirmeden yapabilme. el çantası * Günlük iş lerde veya kı sa gezilerde kullanı lan, içinde özel eş ya bulunan kap. el çekmek * vazgeçmek. el çektirmek (veya çektirilmek) * görevinden uzaklaş tı rı lmak. el çı rpmak * alkı ş lamak, tempo tutmak. * birini çağ ı rmak için ellerini birbirine vurmak. el değ irmeni * El gücüyle çalı ş tı rı lan ve kahve, baharat gibi ş eyleri öğ ütmeye yarayan bir tür küçük değ irmen. el değ iş tirmek * kullanı mı veya mülkiyeti bir kimseden baş ka bir kimseye geçmek. el değ memiş * hiç kullanı lmamı ş , dokunulmamı ş . * saflı ğ ıbozulmamı ş . el dokunulmak (veya dokunulmamak) * daha önce kullanı lmak (veya kullanı lmamak), el değ mişolmak (veya olmamak). el duş u * Yı kanı rken elde tutup su püskürtmeye yarayan araç. el el üstünde oturmak * herhangi bir işyapmadan, boşoturmak. el elde başbaş ta * elde bulunan her ş eyin tükendiğ ini anlatı r. el elden üstündür (ta arş a kadar) * bir kimse, kendisinden üstün bir baş kası nı n da olabileceğ ini bilmelidir. el elden üstündür, taa arş a kadar * daha iyi, daha kaliteli, daha uzman kiş ilerin bulunabileceğini belirtir. el ele

* Birbirinin elini tutarak.

el ele vermek * birlikte davranmak, bir konuda birleş mek. el elin aynası dı r * insanı n her davranı ş ı nıçevresindekiler açı kça görür. el elin eş eğ ini türkü çağ ı rarak arar * baş kaları , insanı n kendi sı kı ntıve sorunları na gereken önemi vermez, gerektiğ i kadar ilgilenmez. el emeği

* Elde yapı lan iş . * Bu çalı ş manı n karş ı lı ğ ı .

el emeği göz nuru

* çok incelik isteyen uzun zaman içerisinde elle yapı lı p ortaya çı karı lan güzel eser veya iş lerin değ erini belirtmek için kullanı lı r. el ense çekmek (veya etmek) * güreş te, kolunu hasmı n boynuna getirip başparmağıgı rtlağ a, dört parmağıda enseye geçirerek hasmı yı kmak amacı yla çekmek. * Yenmek, mağlûp etmek. el erimi el erki

* Çok uzakta olmayan, elin ulaş abileceği uzaklı k. * Demokrasi.

el ermez, güç yetmez * bir işkarş ı sı ndaki güçsüzlüğü anlatmak için kullanı lı r. el etek çekilmek * Bkz. el ayak çekilmek. el etek öpmek * bir iş i yaptı rmak için çok yalvarmak. * yaltaklanmak. el etmek el falı

* bir kimseyi el iş aretiyle çağı rmak. * Avuç içindeki çizgilere göre bakı lan fal.

el feneri * Elektrik feneri. el freni

* Motorlu taş ı tlarda el ile çalı ş tı rı lan fren. * Duran bir taş ı tı , bulunduğu yerde sabitleş tirmek veya hareket imkânı nıengellemek için kullanı lan ve elle yönetilen fren. el frenini çekmek * çalı ş masıdurdurulmuşbir motorlu aracı n hareketini önlemek için el frenini uygun konuma getirmek. el gün

* Baş kaları , yabancı lar.

el havlusu * El ve yüzü yı kadı ktan sonra kurulanmak için kullanı lan havlu, yüz havlusu, küçük havlu. el için yanma nare, yak çubuğunu bak keyfine * baş kaları nı n derdini kendine sorun yapı p da kendi rahatı nı ve düzenini bozma. el ile (elle) tutulur * çok açı k ve belli. * somut. el ile gelen düğün bayram * bir topluluğun hep birlikte uğ radı ğ ıbir sı kı ntı ya yakı nması z katlanı lacağ ı nıanlatı r. el iş çiliği el iş i

* Eş yanı n makine kullanmadan yapı lan bölümlerine harcanmı şiş çi emeğ i. * Makine kullanmadan, el emeğ i ile yapı lan iş .

* Okullarda kâğı t, mukavva, tahta gibi ş eylerle yaptı rı lan çalı ş malar. el iş i kâğ ı dı * Kesip yapı ş tı rma iş lerinde kullanı lan bir yüzü parlak renkli kâğı t. el kadar

* küçük, küçücük.

el kaldı rmak * (biri) oy verdiğini veya söz istediğini elini kaldı rarak belirtmek. * (birine) vurmaya kalkı ş mak. el kantarı * Bkz. kantar. el kapı sı * Aile ocağ ı nı n dı ş ı nda muhtaç olunan, gelir, geçim sağlayan, baş kaları na ait olan yer. * Yabancıülke. el kapı sı na düş mek * yabancı lara muhtaç olmak. el katmak * bir iş e karı ş mak, müdahale etmek. * bir iş in yapı lması na yardı m etmek. el kazanı yla aşkaynatmak * baş kası nı n hazı rladı ğ ıimkânları kendi hesabı na kullanarak işçevirmek. el keseri

* Marangozluk iş lerinde kullanı lan küçük keser.

el kı lavuzu * Herhangi bir konuda basit konularıve bilgileri içeren kitapçı k. el kı zı

* Gelin, kadı n, eş .

el kiri * Kolayca vazgeçilir, atalı r (ş ey). el kitabı * Herkesin kolaylı kla yararlanmasıiçin herhangi bir konuda, pratik amaçlarla hazı rlanan kitap. el koymak * bir yolsuzluğu ortaya çı karmak, incelemek, vaziyet etmek. * yetkili organ bir malı veya bir kuruluş u kendi buyruğ una almak. * (iş ) üzerine almak, sorumluluğ u üstlenmek. el mi yaman bey mi yaman? el yaman! * baş taki ne kadar güçlü görünürse görünsün, ası l gücün halkta olduğ unu anlatı r. el oltası *İ zmarit balı ğ ıiçin kullanı lan olta. el öpenlerin çok olsun * eli öpülenin söylediğ i bir iyi dilek sözü. el öpmek * yaş lı veya saygıgösterilmesi gereken kimselerin sağelinin üstünü önce dudağa, sonra alna götürmek. el pençe divan durmak

* saygıgösterilen kimse karş ı sı nda el kavuş turup ayakta durmak. el sabunu * El ve yüzü yı kamak için üretilen salon. el sanatları * El tezgâhları nda bir yardı mcı araç kullanarak elle yapı lan iş lerin hepsi. el sı kmak * selâmlaş mak için birinin elini tutmak. el sözlüğü * Elde ve cepte taş ı nabilen küçük sözlük. el sürmemek * dokunmamak, değmemek. * bir iş i yapmak, ilgilenmemek. el ş akası * Elle yapı lan ş aka. el tası

* El, yüz yı kanı rken su dökünmek veya içinde sabunlu su hazı rlanı p el temizlemekte kullanı lan tas.

el tazelemek * bir iş te yorulan kimse yerine baş ka birini getirmek. el telefonu * Cep telefonu. el telsizi * Elde taş ı nabilen küçük menzilli telsiz. el topu

* Yedi veya on birer kiş ilik iki takı m arası nda yalnı zca elle oynan, topu karş ıtakı mı n kalesine atmaya dayanan oyun, hentbol. el tutmak * bir işuzun süre uğraş tı rmak, vakit kaybettirmek. el ulağ ı

* Yardı mcı , yamak.

el ulaklı ğ ı * Yamaklı k. el uzatmak * birinden bir hakkıalmaya kalkı ş mak. * yardı m etmek. el uzluğ u * Ustalı k, el alı ş kanlı ğ ı , maharet. el üstünde tutmak * bir kimseye çok saygıve sevgi göstermek. el vermek * yardı m etmek. * tarikatlarda mürş it, bir müride, baş kaları na yol gösterme izni vermek. * halk hekimliğ i gibi konularda yetki vermek. * kâğı t oyunları nda karş ıtarafa elde olan veya olmayan sebeple oyun üstünlüğünü tanı mak.

el vurmamak * bir iş i yapmaya yanaş mamak ve baş lamamak. el yatkı nlı ğ ı *İ ş e alı ş mı şolma durumu, mümarese. * El iş lerini yapmakta yetkinlik. el yazı sı * Elle yazı lan yazı . el yazması * Yazma kitap. * Yazma (ş ey). el yı kamak * o iş le olan ilgisini kesmek. el yordamı * Elin duyumu ve yardı mıile varlı klarıalgı lama. el yordamı yla * görmeden, elle yoklayarak. elâ

elaman

* Gözde sarı ya çalar kestane rengi. * Bu renkte olan. * Bezginlik ve sı zlanma anlatı r.

elaman çekmek * bezginlik gösterip yakı nmak. elaman demek * çok bezmek. elan elâstik

* Şimdi, ş u anda, hâlâ, henüz, daha. * Elastikî.

elâstikî * Esnek. elâstikiyet * Esneklik. elbasan tavası * Önceden haş lanarak hazı rlanmı şyağsı z etin üzerine yoğurt ve çı rpı lmı şyumurta karı ş ı mı nı n dökülüp fı rı nda piş irilmesiyle yapı lan bir yemek. elbet elbette

* Her hâlde, ş üphesiz, kuş kusuz. * Elbet.

elbise * Giysi. elbise dolabı

*İ çindeki askı lara giysi ası lan, genellikle tahtadan yapı lan ve özel bölmeleri olan mobilya. elbiseli * Elbisesi olan, giyinik. elbiselik elbisesiz elci

* Giysi yapı lmaya elveriş li (kumaş ). * Elbisesi olmayan, çı plak. * Bazıyörelerde mevsimlik tarı m iş çisi toplayı p iş çi ile iş veren arası nda aracı lı k yapan kimse.

elcik kaplama.

* Bisiklet ve motosiklette dümenin elle tutulan kı sı mları na geçirilen ve yumuş ak, sentetik maddeden yapı lan

elçek * Geline kı na yakı lması ndan sonra elinin içine girdiğ i, kumaş tan yapı lmı şbir tür eldiven. elçi

* Bir devleti baş ka bir devlet katı nda temsil eden kimse, sefir. * Bir uzlaş ma sağ lamak veya işbitirmek için birinin yanı na gönderilen kimse. * Yalvaç, peygamber, resul.

elçilik * Elçi olma durumu. * Elçinin görevi veya makamı , sefirlik, sefaret. * Elçinin görevini yaptı ğı yapı , sefaret, sefarethane. elçilik etmek (veya yapmak) * elçilik görevinde bulunmak. * iki taraf arası nda uzlaş tı rma görevini yapmak. elçilik uzmanı * Elçiliğin, belli bir kolundaki görevli uzmanı , ataş e. elçim * Bir kerede ele alı nabilecek kadar az olan nesne. * Tutam, bir demet, bir parça. elçiye zeval olmaz * bir kimseden baş ka bir kimseye bir öneri ulaş tı ran kimse bu aracı lı ğı ndan dolayı sorumlu tutulmaz. elde

* Çarpma ve toplama iş lemlerinde bir sonraki sı ranı n rakamları na katı lacak olan (ş ey).

elde avuçta (bir ş ey) kalmamak * mal ve parası nıharcayı p bitirmişolmak. elde avuçta (ne varsa) * (mal, para vb. için) ne varsa, hepsi. elde bir * Kesinlikle gerçekleş ecek ş ey. elde bulunan * sahip bulunulan, hazı rdaki. elde etmek * bir ş eye sahip olmak.

* bir kimseyi kendi hizmetine almak veya kendinden yana çekmek. elde kalmak * elinde kalmak. elde olmamak * elinde olmamak. elde tutmak * sahibi olsun olması n, bir malımülkiyeti altı na bulundurmak, zilyet olmak. eldeci

* Sahibi kendisi olsun olması n bir malıkullanmakta olan, elinde tutan kimse, zilyet.

eldeki * elde bulunan, hazı rdaki. eldeli elden

* Toplama veya çarpmalarda bir sonraki basamağa aktarı lan sayı . * Aracı sı z olarak, kendisi tarafı ndan. * Birinin aracı lı ğ ı yla.

elden ağ ı za yaş amak * günlük kazancı ancak ihtiyaçları nıkarş ı layacak kadar olmak. elden almak * bir malı pazara çı karı lmadan sahibinin elinden satı n almak. elden ayaktan düş mek (veya kesilmek) * yaş lı lı k sebebiyle veya sağ lı ğ ıbüsbütün bozularak çalı ş amaz duruma gelmek. elden bı rakmamak * bir ş eyle sürekli ilgilenmek, elden düş ürmeme k. elden çı karmak * bir ş eyin sahipliğini baş kası na geçirmek, satmak. elden çı kmak * malıolmaktan çı kmak, satı lmak. elden düş me * Az kullanı lmı şve sahibinin elinden ucuza alı nmı ş(eş ya). elden düş ürmemek * bazış eylerle bir süre çok ilgilenmek. elden ele

* Bir kiş iden ötekine.

elden ele dolaş mak * birçok sahip değiş tirmek veya birçok kimselerce ele alı nmak. elden ele geçmek * bir ş ey sahip değiş tirmek. elden geçirmek * eksiklik veya bozuklukları nıgidermek veya denetlemek için incelemek. elden gel! * ver!.

* kutlayalı m. elden geldiğ i kadar elden gelmemek * yapamamak, dayanamamak. elden gitmek * bir ş eyi yitirmek, o ş eyden yoksun kalmak. elden kaçı rmak * elde edilebilecek bir ş eyden türlü sebeplerle yararlanamamak. elden kaçmak * elde edememek. * fı rsatıkaçı rmak, değ erlendirememek. elden ne gelir? * çaresiz bir durumda yapı lacak bir ş ey olmadı ğı nıanlatı r. elden vefa, zehirden ş ifa * zehirden ş ifa beklenilmeyeceğ i gibi yabancı lardan da yardı m ve iyilik beklemek boş tur. eldesiz

* Toplama veya çarpmalarda toplam ve çarpı mı n dokuzdan büyük olmaması .

eldiven * Dı şetkilerden korumak için ele giyilen kumaş , deri veya kauçuktan yapı lan el giysisi. eldivenli

* Eldiveni olan.

eldivensiz * Eldiveni olmayan. -ele-

* Bkz. -ala- / -ele-.

ele alı nı r * oldukça iyi, iş e yarar. ele alı nmaz * çok kötü, çok berbat. ele almak * bir ş ey üzerinde çalı ş maya baş lamak, incelemek, araş tı rmak. ele avuca sı ğ mamak * söz dinlememek, baskıaltı na alı nmamak, zapt edilememek. *ş ı marı k davranmak. ele bakmak * avuç içindeki çizgilere bakı p kiş inin geleceğini okumak, el falı na bakmak. ele geçirmek * yakalamak. * sahibi olmak. ele geçmek * yakalanmak. * edinilmek.

ele gelmek * tutulabilmek. * (bebek) kucağ a alı nacak kadar büyümüşolmak. ele güne (veya ele güne karş ı ) * herkese, yabancı lara karş ı . ele güne karş ı * herkese, yabancı lara karş ı . ele verir talkı nı , kendi yutar salkı mı * baş kaları na, kendisinin inanmadı ğ ıve yapmadı ğ ıöğ ütleri kolayca verir. ele vermek * suçlu bir kimseyi haber verip yakalatmak. elebaş ı

* Oyunda arkadaş ları na başolan çocuk. * Kötü, olumsuz işveya hareketlerde önder olan kimse, sergerde.

elebaş ı lı k * Elebaş ıolma durumu, sergerdelik. eleğ imsağma * Gök kuş ağ ı , alâimisema. eleji * Ağı t, içli, acı klıyakarı ş ları , yakı nmalarıve melânkolik duyguları anlatan ş iir. elek

* Taneli veya un gibi toz durumunda olan ş eyleri yabancımaddelerden ayı klamak veya incesini kabası ndan ayı rmak için kullanı lan tahta bir kasnak ve tek tarafa gerilmiş , gözenekli tel, kı l, bez vb. ile yapı lan araç. -elek elekçi

elekçilik

* Bkz. -alak / -elek. * Elek yapan veya satan kimse. * Çingene. * Elek yapı p satma iş i.

eleklik

* Keçi kı lı ndan veya at yelesinden yapı lmı şiplikle dokunan ve sanayide bazısı vı larısüzmekte kullanı lan özel dokuma türü. elekten geçirmek * elemek. * ayı klamak. * araş tı rma sonunda doğ ruyu yanlı ş ı , iyiyi kötüyü ayı rmak. elektrifikasyon * Elektrik enerjisini endüstri, ulaş ı m ve gündelik hayata uygulama, elektriklendirme. elektriği kesmek * elektrik enerjisinin akı ş ı na engel olmak. elektriği yakmak * elektrik enerjisini bir yeri aydı nlatmak için açı p kullanmak. elektrik

* Maddenin elektron, pozitron, proton gibi parçacı kları nı n hareketleriyle ortaya çı kan enerji türü. * Bu enerjinin gündelik hayatta kullanı lan biçimi. * Bu enerjiden elde edilen aydı nlanma. * Fiziğ in, elektrik olayları nıinceleyen kolu. * Elektrikle çalı ş an. * Çarpı cı lı k, cazibe, canlı lı k. elektrik anahtarı * Elektrik gücünden ı ş ı k, ı sı , hareket olarak yararlanı rken akı mıkesme veya sürdürmek için kullanı lan araç. elektrik çarpması * Akı m geçen bir tele canlı nı n dokunmasısonunda ş iddetli sarsı lmasıveya ölmesi. elektrik dinamosu * Güçlü bir elektromı knatı sı n kutupları arası nda dönen sarı mlar biçiminde düzenlenmişbir iletkenden oluş an ve iletkenin döndürülmesiyle mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüş türen araç. elektrik direği * Elektrik enerji hatları nıtaş ı yan, ağ aç veya metal direk. elektrik düğmesi * Duvarda gömülü ve elektrik akı mı nıaçı p kesmeye yarayan düğ me. elektrik fabrikası * Elektrik enerjisi üreten ve bu enerjiyi nakil hatları yla dağı tan büyük işyeri. elektrik feneri * Pil ile çalı ş an fener, el feneri. elektrik fı rı nı * Elektrik enerjisi ile çalı ş an mutfak aleti. elektrik fincanı * Elektrik tellerinin sarı ldı ğı akı m geçirmeyen porselen. elektrik kaynağı * Elektrik enerjisi kullanı larak yapı lan kaynak iş lemi. elektrik ocağ ı * Elektrik enerjisi ile çalı ş an ve ı sı tma aracıolarak kullanı lan alet. elektrik saati * Kullanı lan elektrik enerjisinin miktarı nı n gösteren araç. elektrik santrali * Daha az donanı mlıküçük elektrik fabrikası . elektrik sayacı * Elektrik sarfiyatı nıölçen ve kaydeden alet. elektrik süpürgesi * Elektrik enerjisi ile çalı ş an süpürge. elektrik teli * Elektrik akı mı nıkolayca iletebilen ve özellikle bakı rdan yapı lan tel. elektrik üreteci * Jeneratör. elektrik vermek * bir yeri elektrikle donatmak. * iş kence amacı yla birinin çı plak bedenine doğru akı m vermek.

* elektrik enerjisini kullandı rmak. elektrik yayı * Biribirine değ meyen iki kömür çubuk arası nda elektrik akı mısı rası nda oluş an yay biçimindeki ı ş ı k. elektrik zili * Elektrik gücünden yararlanan titreş im sonucu ses veren araç. elektrikçi

* Elektrik iş leri yapan usta.

elektrikçilik * Elektrikçinin iş i. elektrikleme * Elektriklemek iş i. elektriklemek * Üzerinde elektrik gücü bulunmayan bir iletkene, elektrikli baş ka bir iletkeni yaklaş tı rmak veya değ dirmek yoluyla elektrik gücü vermek. elektriklendirme * Elektriklendirmek iş i. * Bir yeri elektrik gücüyle donatma. elektriklendirmek * Elektrik sağ lamak. * Sinirli ve gergin bir duruma yol açmak. elektriklenme * Elektriklenmek iş i. elektriklenmek * Elektrik enerjisiyle yüklü duruma gelmek. * Sinirli ve gergin bir duruma gelmek, gerginleş mek. elektrikli

* Elektriğ i olan, elektrik enerjisiyle yüklü olan, elektrikle iş leyen. * Sinirli ve gergin bir duruma gelmişolan.

elektrikli basaç * Elektrikle veya uzaktan kumanda edilen kapı , pencere ve elektrikli araçlarda kullanı lan sistem açı cı . elektrikli daktilo * Elektrik enerjisi ile çalı ş an yazı makinesi. elektrikli ı sı tı cı * Elektrik enerjisinin oluş turduğu ı sı yıçevreye yayan araç. elektrikli sandalye * Bazıülkelerde ölüm cezası nı n uygulanması nda kullanı lan idam aracı . elektrikli tren * Elektrik enerjisi ile çalı ş an tren. elektriksiz * Elektriğ i olmayan, elektrik enerjisiyle yüklü olmayan, elektrikle çalı ş mayan. elektro * Bkz. elektrokardiyografi. elektroansefalografi

* Beyin hücreleri arası nda var olan ve saçlıderinin topladı ğ ıgizil güç farkları nı n yazı lması . elektroansefalogram * Beyin hücrelerinin doğ urduğu gizil güç farkları nı n yazı lması yla elde edilen çizelge. elektrobiyoloji * Canlı larda görülen elektrik olayları nıinceleyen bilim. elektrodinamik * Elektrik akı mları nı n dinamik hareketini konu edinen fizik dalı . * Bu dalla ilgili olan. elektrodinamometre * Elektrik akı mı nı nş iddetini ölçen cihaz. elektrodiyaliz * Birtakı m koloitlerin ortamdaki öteki parçacı klara oranla gözenekli zarlardan daha kolay geçmesi özelli ğ ine dayanan kimyasal arı tma yönteminin elektrik enerjisiyle hı zlandı rı lmı ştürü. elektrofil

* Bir atom veya iyondan elektron alabilen veya onunla elektron paylaş abilen madde.

elektrofon * Fonograf kayı tları nıokumak ve elektrik akı mı nı n aracı lı ğ ı yla yükselterek sese çevirmek için gerekli araçları içinde toplayan cihaz. elektrogitar * Elektrikten yararlanı larak sesi yükseltilen gitar. elektrojen * Elektrik üreten (sistem). elektrokardiyograf * Bkz. kardiyograf. elektrokardiyografi * Bkz. kardiyografi. elektrokardiyogram * Bkz. kardiyogram. elektrokimya * Elektrik akı mı nı n etkisiyle ortaya çı kan kimyasal değ iş meleri ve kimya iş lemlerinde oluş an enerji elektrik üretiminde kullanmayıaraş tı ran bilim dalı . elektrolit elektroliz

* Elektroliz iş lemiyle çözülen madde. * Bir elektrik akı mı nı n etkisiyle ortaya çı kan kimyasal ayrı ş ma.

elektromanyetik * Elektromanyetiğ i bulunan veya bununla ilgisi olan. elektromanyetik dalgalar * Yayı lmak için herhangi bir ortama ihtiyaç duymayan, boş lukta yayı labilen, manyetik veya elektrik alanları ndan oluş an, yüklü parçacı kları n hı zlanması yla meydana gelen enerji dalgaları . elektromanyetik güç * Manyetik alan içindeki elektrik akı ş ı nıetkileyen güç. elektromanyetizma

* Elektriklenme ile mı knatı slanmanı n karş ı lı klıolarak etkilenmelerinden ortaya çı kan olayları n bütünü. * Elektrik akı mı yla mı knatı s elde etme. elektrometalürji * Metalurji ürünlerinin elde edilmesi ve arı tı lması nda termik elektriğin ı sıve elektroliz özelliklerinin kullanı lması . * Elektrikle ı sı tma olayları ndan yararlanı larak yapı lan ve madenlere uygulanan termik iş lemlerin hepsi. elektrometre * Elektrikte kullanı lan türlü ölçü cihazları . elektromı knatı s *İ çinde manyetik akı yıtoplayı p arttı rı cıbir yumuş ak demir bulunan, bobin veya bobinlere doğru akı m geçirilerek elde edilen mı knatı s. elektromobil * Elektrik enerjisiyle iş leyen otomobil. elektromotor * Mekanik veya kimyasal bir etki altı nda elektrik üreten. * Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren cihaz. elektron * Bütün atomlarda bulunan negatif yüke sahip temek parçacı k, pozitron karş ı tı . elektron akı ş ı * Serbest elektronları n yer değ iş tirmesi. elektron demeti * Aynıenerji kaynağı ndan çı kan ve biribirine yakı n yörüngede yayı lan elektronlar. elektron gazı * Boşveya gaz dolu bir ortamda, yahut bir iletkenin içinde dolaş an serbest elektronları n tümü. elektron lâmbası * Gaz geçirmeyen bir tür içindeki boş lukta veya bir gazlı ortamda elektron akı mıoluş turan elektronik araç. elektron mikroskobu * Normak ı ş ı k yerine bir elektron demeti ile çalı ş an ve bir milyon kere net büyütebilen özel mikroskop. elektronegatif * Elektrolizde artı(pozitif) kutupta toplanma niteliği olan (cisimler). elektronik * Elektron temeline dayanan. * Serbest elektronlarıkonu olarak alan bilim dalı . elektronik beyin * Bkz. bilgisayar. elektronik çalgı lar * Elektrikten yararlanarak ses gücü yükseltilen çalgı lar. elektronik müzik * Elektronik çalgıve cihazlarla yaratı lan müzik. elektronik saat * Elektrik enerjisi ile çalı ş an saat. elektronikçi * Elektronik iş i ile uğ raş an kimse.

elektropozitif * Elektrolizde eksi (negatif) kutupta toplanma niteliğ i olan (cisimler). elektroradyoloji * Hastalı kları n teş his ve tedavi edilmesinde elektrik ı ş ı nları nı n uygulanması nıöngören tı p dalı . elektrosaz * Bkz. elektronik çalgı . elektroskop * Bir cismin elektriklenmesini ve bu elektriklenmenin derecesini gösteren araç. elektrostatik * Elektrikle ilgili. * Elektriklenmişcisimler üzerinde elektriği denge durumunda inceleyen fizik dalı . elektrostatik serpme * Yüksek gerilimli bir elektrostatik alandan yararlanı larak zı mpara taneciklerinin kâğ ı t veya beze yapı ş tı rı lı rken düzenli dağı lı mısağ layan yöntem. elektroş ok * Ruh hastalı kları nda, beyinden çok kı sa süreli yüksek elektrik akı mıgeçirerek, hastayıiyileş tirmeye çalı ş ma yöntemi. elektrot

* Bir elektrolitin içine daldı rı lan iki iletken çubuktan her biri, bunları n artı sı na (pozitifine) anot, eksisine (negatifine) katot denir. elektroteknik * Elektrik tekniğ ine ait, elektrik tekniğ i ile ilgili. elem

* Acı , üzüntü, dert, keder.

eleman * Öge, unsur. * Bir toplulukta çalı ş an insanları n her biri. * Kümeye ait varlı klardan her biri. eleman sayı sı * Bir kümedeki varlı kları n sayı sı . eleme * Elemek iş i. * Elenmiş , seçilmişolan. * Çeyrek sona katı lacak sporcu ve takı mları ayı rmak için düzenlenen seçme yarı ş ı . eleme sı navı * Herhangi bir eğitim kurumuna baş vuran istekliler arası ndan belli düzeyde baş arıgösterenleri seçmek için düzenlenen iki aş amalı sı navdan ilki. elemek

* Elek yardı mı yla ayı klamak veya incesini kabası ndan ayı rmak, elekten geçirmek. * Gözden geçirmek, ayı klamak, iyisini kötüsünden ayı rmak. * Sı nav veya yarı ş ma yoluyla en iyileri seçmek. *İ pliğ i elemgeden geçirip yumak yapmak. * Bir yarı ş macı yı yarı ş ma dı ş ıbı rakmak.

element * Kimyasal çözümlemeyle ayrı ş tı rı lmayan veya bireş im yoluyla elde edilemeyen madde. elemge

* Çile durumundaki ipliği yumak yapmak veya masuraya sarmak için, üzerine geçirilen kafes dolap biçimindeki hafif ve bir eksen üzerinde dönen araç. elemli

* Üzüntülü, kederli.

elemsiz * Elemi, üzüntüsü, kederi olmayan. elenme

elenmek

elenti

* Elenmek iş i. * Yenilen oyuncu veya takı mı n yarı ş malardan çı karı lması . * Elemek iş ine konu olmak veya elemek iş i yapı lmak. * Sı navdan geçirilmek, seçilmek. * Turnuva dı ş ıkalmak, yarı ş madan çı karı lmak. * Süzülmek. * Arpa, buğday ve benzerlerinin kalburdan geçirilmişbölümü.

eleş tirel * Eleş tiri niteliğ i taş ı yan, tenkidî. eleş tiri kritik. eleş tirici

* Bir insanı , bir eseri, bir konuyu, doğru ve yanlı şyanları nıbulup göstermek maksadı yla inceleme iş i, tenkit. * Bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle sağ lamak ve değerlendirmek amacı yla yazı lan yazıtürü, tenkit, * Özellikle bilginin temellerini ve doğruluk durumunu inceleme, sı nama, yargı lama. * Eleş tirmeci, eleş tirmen. * Eleş tirme niteliğ i olan, tenkitçi.

eleş tiricilik * Eleş tiricinin iş i, eleş tirmenlik, tenkitçilik, münekkitlik. *İ nsan bilgisinin sı nı rıüzerine felsefe bilinci ve bu bilincin uyanı k tutulması , eleş tirimcilik, kritisizm. * Kant'ı n akı l ve bilginin sı nı rı nıve imkânları nıtespit etmek için, özellikle dogmacı lı ğ ı n ve ş üpheciliğin karş ı sı na koyduğ u felsefe yöntemi, kritisizm. eleş tirilme * Eleş tirilmek iş i. eleş tirilmek * Eleş tirmek iş i yapı lmak. eleş tirim

* Eleş tirmek iş i.

eleş tirimci * Eleş tirimcilikle ilgili olan. eleş tirimcilik * Eleş tiricilik. eleş tirme

* Eleş tirmek iş i, tenkit.

eleş tirmeci * Eleş tirme yapan kimse, eleş tirmen, tenkitçi, münekkit.

eleş tirmecilik * Eleş tirmecinin yaptı ğıiştenkitçilik, münekkitlik. eleş tirmek * Bir düş üncenin, bir eserin, bir yargı nı n doğ ruluk veya yanlı ş lı ğ ı nı ortaya çı karmak ve gerçek değerini belirtmek için onu incelemek, tenkit etmek. eleş tirmeli * Eleş tirme ile ilgili, eleş tirme üzerine olan, eleş tirel, tenkidî. eleş tirmen * Eleş tiri yazan kimse, eleş tirmeci, tenkitçi, münekkit. eleş tirmenlik * Eleş tirmenin iş i, eleş tiricilik, münekkitlik. elezer elezerlik

* Sadist. * Sadizm.

elgin * Yabancı , gurbette yaş ayan, garip. elhak

* Gerçekten, hiç ş üphesiz, doğrusu.

elhamdülillah * Allah'a ş ükür. elhası l

* Sözün kı sası , kı sacası , iş in sonu, velhası l.

eli açı k * Parası nı ve malı nıesirgemeyen, cömert, bonkör. eli ağ ı r

* Yavaşişgören. * Vurunca çok acı tan (kimse).

eli alı ş mak * bir iş te uzluk, ustalı k kazanmak. * herhangi bir davranı ş ıâdet edinmek. eli altı nda olmak * buyruğ unda olmak, istediğ i anda o ş eyden yararlanabilmek. eli armut devş irmek * birisinin bir işyaparken öbürünün de boşdurmayarak aynıiş i yapabileceğini anlatı r. eli ayağ ı(olmak) * yardı mcı sı(olmak), her iş ine yarar (olmak). eli ayağ ı(veya eli kolu) bağlı * çaresiz, istediğini yapamayacak bir durumda olan. eli ayağ ıbuz kesilmek (veya tutmamak) * güçsüz, dermansı z kalmak. eli ayağ ıdolaş mak *ş aş ı rmak, telâş lanmak.

eli ayağ ıdüzgün * bedence kusursuz, sakat değ il. eli ayağ ıtitremek * korku, sinir gibi sebeplerle heyecanlanmak. eli ayağ ıtutmak (veya tutmamak) * beden gücü yerinde olmak, (veya olmamak). eli aza varmamak * bir ş eyi bol bol alma veya bol bol verme alı ş kanlı ğ ı nda olmak. eli bayraklı * Şirret, edepsiz, kavgacı . eli boş

*İ ş i olmayan, boşgezen.

eli boşçı kmak * umduğ unu alamamak, baş arı sı zlı ğa uğramak. eli boşdönmek (çevrilmek veya geri gelmek) * umduğ unu alamadan dönmek. eli boşgelmek (veya gitmek) * armağ ansı z gelmek, gitmek. * umulan ş eyi getirmeden gelmek. eli böğ ründe * Ahş ap yapı larda çı kmaları n altı na eğik ve aralı klıolarak konulan ahş ap destek. * Halıve kilimlerde kullanı lan eski bir motif türü, eli belinde. eli böğ ründe (veya koynunda) kalmak * baş arı sı zlı ğ a uğ ramak, bir ş ey yapamaz duruma düş mek. eli çabuk

* Çabuk işgören, hamarat.

eli dar (veya eli darda) olmak * para sı kı ntı sıiçinde olmak. eli değ mek * bir ş ey yapmaya vakit ve fı rsat bulmak. eli dursa ayağıdurmaz * kı pı rdak, hareketli. eli ekmek tutmak * geçimini kendi emeğiyle sağ layacak duruma gelmek. eli ermek (veya ermemek) * yapabilmek, ulaş abilmek. eli ermez gücü yetmez * çaresiz, zavallı . eli geniş * Geçimi iyi olan, cömert. eli geniş lemek * bolca paraya kavuş mak.

eli gitmek * bir ş eyi kavramak, tutmak istemek. eli hafif

* (cerrah, diş çi, berber vb.) Acı tmadan, tedirgin etmeden işgören.

eli harama uzanmak * dince yasaklanmı şbir iş e yönelmek. eli iş e yatmak * becerikli, eli yatkı n olmak. eli kalem tutmak * yazıyazmayıbilmek. * düş ündüğ ünü güzel bir anlatı mla yazmak. eli kı rı lmak * eli, iş e yatkı n bir duruma gelmek. eli kolu bağlıkalmak (veya durmak, olmak) * bir engel dolayı sı yla hiçbir işyapamaz duruma gelmek. eli koynunda * boş , iş siz; çaresiz. eli koynunda kalmak * çaresiz kalmak. eli kulağ ı nda * nerede ise olacak, çok yakı nda olması beklenilen (ş ey). eli kurusun * "eli tutmaz olsun, eli bir işgöremez olsun" anlamı nda bir ilenme. eli maş alı * Kavgacı ,ş irret, daya atmayı seven. eli olmak * karı ş mı şolmak, gizli bir ilgisi bulunmak. eli para görmek * eline para geçmek. eli selek eli sı kı

* Eli açı k, cömert. * Çok tutumlu, cimri, pinti.

eli silâh tutan * silâh kullanabilen. eli sopalı * Zorba. eli ş akağ ı nda * düş ünceli, kaygı lı . eli uz

* Usta, belli bir iş te becerikli, mahir.

eli uzun

* Fı rsat buldukça öte beri aş ı ran, hı rsı z.

eli varmamak (veya gitmemek) * bir iş i yapmaya gönlü razıolmamak. eli yatkı n * eli o iş e alı ş ı k, becerikli. eli yatkı n * Elle yapı lan iş lerde becerikli (kimse). eli yatmak * eli alı ş mak. eli yordamlı * Eli iş e yakı ş ı r, yatkı n. eli yüzü düzgün * yüzüne bakı lı r, güzelce. elif elifba elifî

* Arap alfabesinin ilk harfinin adı . * Arapça, Farsça ve Osmanlı canı n alfabesi. * Bantlarla süslenmişbir tür kumaş .

elifi elifine * tam, tam olarak, noktasınoktası na. elifi mertek sanmak * çok cahil olmak. elik elîm

* Dağkeçisi, yaban keçisi. * Acı nacak, acı klı .

elimi sallasam ellisi, baş ı mısallasam tellisi * Bkz. elini sallasa ellisi, baş ı nısallasa tellisi. elin (veya âlemin) ağzıtorba değ il ki büzesin * baş kaları nı n söyleyeceklerine engel olamazsı nı z; halk elveriş li bir durum karş ı sı nda çeş itli yorumlar yapar. elinde

* bakı mı , gözetimi altı nda. * egemenliğ i altı nda, yetkisinde.

elinde avcunda nesi varsa * parası nı n, varlı ğ ı nı n hepsi. elinde bulunmak (veya olmak) *oş eye sahip bulunmak. elinde büyümek * büyütülmek, bakı lmak. * eğ itilmek, bilgi, görgü ve terbiye sahibi olmak, yetiş tirilmek.

elinde kalmak * birinin bakı mı nda, yönetiminde olmak. * bir ş ey satı lmayı p sahibinde kalmak. elinde olmak * isteyince o iş i yapabilmek. elinde olmamak * iradesi dı ş ı nda bulunmak. elinde tutmak * kendi tekelinde bulundurmak, baş kaları na kaptı rmamak. * bir malı satmayı p bekletmek. elinde... var * yapar, bilir, bulundurur. elinden

* yüzünden,... -den dolayı .

elinden bir iş(veya ş ey) gelmemek * çaresizlikten veya yeteneksizlikten bir işyapamamak. elinden bir kaza (veya sakatlı k) çı kmak * istemeyerek birini yaralamak veya öldürmek. elinden çı kmak * birisi tarafı ndan yapı lmak. * ustaca hazı rlanmak üretilmek. elinden geleni ardı na (arkası na) koymamak * yapabileceğ i bütün kötülükleri yapmak. elinden geleni yapmak * gücünün yettiğ ini yapmak. elinden gelmek * yapabilmek. elinden gelmemek * çaresizlikten, baş ka türlü yapamamak. elinden hiçbir ş ey kurtulmamak * her ş eyi becerebilmek. elinden işçı kmamak * çabuk işgörememek. elinden iyi işgelmek * becerikli, hünerli olmak. elinden kan çı kmak * cinayet iş lemek. elinden kurtulmak * birinden kaçmayıbaş armak. elinden tutmak * yardı m etmek; kayı rmak. eline (elinize veya ellerinize) sağ lı k * el emeğ i ile güzel bir ş ey yapana söylenen bir övgü sözü.

eline ağ ı r * elinden çabuk işçı kmayan. eline almak * bir iş in veya yerin yönetimini emri altı na almak. * bir iş i kendi yapmaya baş lamak. eline ayağı na kapanmak (sarı lmak veya düş mek) * birine çok yalvarmak. eline ayağı na üş enmemek * her türlü ayak hizmetlerini yüksünmeden yapmak, hamarat olmak. eline bakmak * bir kimsenin yardı mı yla geçinmek. * ne getirdi diye gözlemek. eline çabuk * Çabuk işgören. eline doğ mak * yaş lı bir kimse, birini, çocukluğundan beri çok yakı ndan tanı mak. eline düş mek * egemenliğ i, buyruğ u altı na girmek. * yakalanmak. * birine muhtaç olmak. * rastlamak, tesadüf etmek. eline erkek eli değ memişolmak * (kı z için) namuslu olmak. eline eteğine doğ ru * her türlü kötülükten uzak olan, dürüst. eline eteğine sarı lmak * çok yalvarmak. eline fı rsat geçmek * imkân bulmak. eline geçmek * kazanmak, edinmek, elde etmek. * rastlamak, bulmak. * yakalamak. eline kalmak * ondan baş ka yardı m edeni olmamak, yalnı z ona muhtaç olmak. eline su dökemez * değ erce ondan çok geride. eline tutuş turmak * karş ı sı ndakinin isteyip istemediğ ini düş ünmeksizin verivermek. eline yüzüne bulaş tı rmak * gerektiği gibi bir iş i yapamamak, baş arı sı z olmak, becerememek. elini ayağı nıkesmek (veya çekmek) * uğramaz olmak. * uğraş mamak, ilgilenmemek.

elini ayağı nıöpeyim * "çok yalvarı rı m" anlamı nda kullanı lı r. elini belli etmek (veya göstermek) * (kâğı t veya okey vb. oyunlarda) elindeki kâğ ı dı veya taş ı , oynayanlara belli edecek biçimde sözle veya iş aretle açı klayı p oynamak. elini çabuk tutmak * gerekli tedbiri zamanı nda almak . elini eteğini çekmek (veya kesmek) *oş eyle ilgisini kesmek. elini kalbine (veya vicdanı na) koyarak (söylemek, düş ünmek veya hüküm vermek) * doğ ru, yansı z, hakça. elini kana bulamak (veya bulaş tı rmak) * öldürmek. elini kolunu bağ lamak * bir ş ey yapamayacak duruma getirmek. elini kolunu sallaya sallaya gelmek * gelirken hiçbir armağan getirmemek veya bitirmeye gittiğ i iş ten sonuç almaksı zı n dönmek. elini kolunu sallaya sallaya gezmek * (ortada görünmemesi gereken kimse) pervası zca, kimseden çekinmeden dolaş mak. elini kulağ ı na atmak * gazel veya türkü söylemek için elini kulak kepçesinin arkası na koymak. elini oynatmak * parayıesirgememek. elini sallasa ellisi (baş ı nısallasa tellisi) * birinin karş ıcinsten birçok insanıkolaylı kla elde edebileceğini anlatı r. elini sı cak sudan soğuk suya sokmamak * evde hiçbir işyapmamak, çok nazlı olmak. elini sürmemek * eliyle dokunmamak. * bir iş i kendine yakı ş tı rmayarak, tenezzül etmemek. elini uzatmak * yardı m etmek. elini veren kolunu alamaz * kendisine iyilik yapı ldı ğı nda, devamı nıfazlası yla isteyen kimseler için kullanı lı r. elinin altı nda * her zaman kolayca alı nı p yararlanı labilecek yerde ve yakı nlı kta. elinin hamuruyla erkek iş ine karı ş mak * (kadı nlar için) beceremeyeceğ i iş leri yapmaya kalkı ş mak. elinin körü * bı ktı rı cı , usandı rı cıdurum karş ı sı nda azarlama yollu verilen karş ı lı k. * kötü, anlaş ı lmaz. elinle ver, ayağı nla ara

* ödünç aldı ğ ış eyi geri vermeyi geciktirenler için yakı nma olarak söylenir. elips * Bütün noktaları nı n odak denilen belirli iki ayrınoktaya olan uzaklı kları nı n toplamıbirbirine denk olan kapalıeğri. elipsoidal * Elipsoitle ilgili, elipsoit biçiminde olan. elipsoit

eliptik elit eliyle

* Elipse benzeyen. * Bir elipsin kendi ekseni etrafı nda döndürülmesiyle oluş an cismin biçimi. * Elips ile ilgili, elips biçiminde olan. * Seçkin. * aracı lı ğ ı yla, marifetiyle.

eliyle koymuşgibi (bulmak) * hiç aramadan, kolayca. elle tutulacak tarafı(yanı ) kalmamak * sağlam bir yanıkalmamak. * güvenilecek veya kayı rı lacak bir yönü olmamak; hiçbir değ erli yanıolmamak. elle tutulur gözle görülür (veya dille anlatı lı r) * çok belirgin, çok açı k. elleme

ellemek ellenme

* Ellemek iş i. * Seçilmiş , iyi. * Elle dokunmak, elle karı ş tı rmak. * Ellenmek iş i.

ellenmek * (bir ş eye) Elle dokunulmak. ellenmişdillenmiş * iffetsizliğ i yayı lmı ş(kadı n). eller yukarı ! * "ellerini kaldı rarak teslim ol" anlamı nda kullanı lı r. ellerde gezmek * elden ele dolaş mak, el üstünde tutulmak, saygı ve sevgi görmek. ellerim yanı ma gelsin * "Allah canı mıalsı n ki doğru söylüyorum" anlamı nda kullanı lı r. ellerin dert görmesin * "Allah senden razıolsun" anlamı nda iyi dilek sözü. elleş me

* Elleş mek iş i.

elleş mek

elli

elli

* Elle dokunmak. * Elle itiş erek ş akalaş mak. * Alı şveriş te, alanla satan birbirlerinin ellerini tutup sı karak uzlaş mak. * Birine dokunacak söz söylemek. * Birbirinin elini sı karak güç denemesi yapmak. * El sı karak selâmlaş mak. * Ağı r bir yükü kaldı rmak için birkaç kiş i birden tutmak. * Yardı mlaş mak. * Kı rk dokuzdan sonra gelen sayı nı n adı , 50, L. * Beşkere on; kı rk dokuzdan bir artı k. * Eli olan.

ellik * Eldiven. * Ekin biçerken sol elin parmakları na geçirilen, eldiven biçiminde, tahtadan yapı lan bir araç. * Yelken dikenlerin kullandı ğı , madenî yüksüğü olan meş in eldiven. ellilik

ellinci elliş er

*İ çinde elli tane bulunan. * Elli yaş ı nda olan. * Elli kuruşveya elli lira değerinde para. * Ellinin sı ra sı fatı ; sı rada kı rk dokuzuncudan sonra gelen. * Elli sı fatı nı n üleş tirme biçimi; her birine elli, her defası nda ellisi bir arada olan.

elma * Gülgillerden, çiçekleri pembe veya beyaz bir ağaç (Pirus malus). * Bu ağacı n kabuğu parlak, sert, kı rmı zı dan yeş ile kadar türlü renkte, kokusu hoş , tadıekş i veya tatlı , dokusu gevrek, ufak çekirdekli meyvesi. elma çayı * Elmalıçay. elma da, alma da demesini biliriz *ş artlara göre uygun davranmayı ifade eder. elma gibi

* kı rmı zı(yanak).

elma sirkesi * Elma suyundan elde edilen sirke. elma suyu * Elmadan çı karı lan meyve suyu. elma ş arabı * Elma ş ı rası nı n mayanması yla elde edilen ş arap. elma ş ekeri * Boya katı lmı şş eker pekmezine batı rı larak ş ekerlenen ve çubuğa takı larak satı lan elma. elma ş urubu * Elmanı nş ekerle kaynatı lması ndan elde edilen bir tür içecek.

elmabaş * Tepeli dalgı ç. elmacı elmacı k

* Elma yetiş tiren veya satan kimse. * Yüzün yanakla göz arası nda bulunan, az çok çı kı ntı lıbölümü.

elmacı k kemiği * Yüzün yanakla göz arası nda bulunan kemiğ i. elmacı lı k * Elmacı nı n yaptı ğ ıiş . elmalı k

* Elma bahçesi.

elmanı n yarı sıo, yarı sıbu * Bkz. bir elmanı n yarı sıo, yarı sıbu. elmas * Billûrlaş mı şarıkarbon. * Mücevher olarak kullanı lan, saydam, değerli taş . * Elmastı raş . * Elmas taş ları yla süslenmiş . elmas gibi * çok iyi, çok değ erli. elması m

* övgü ile seslenme.

elmasiye * Dondurulmuşmeyve suyundan yapı lan bir tür pelte. elmaslı

* Elmasla süslenmişolan.

elmastı raş * Üzeri elmas gibi yontulmuş(iyi tür cam, billûr). * Ucu elmaslı , kalem biçiminde cam keskisi. eloğ lu

elöpen elti

* El, yabancı . * Damat; koca. * Kertenkele. * Kardeşkarı ları ndan her birinin ötekine göre adı .

eltieltiyeküstü * Bir tür bitki. eltilik elvan

* Elti olma durumu. * Renkler.

* Türlü renklerden olan. elvan elvan * Çeş it çeş it. elveda

elverir ki elveriş li

* Bir daha kavuş ulmayacağ ıdüş ünülen bir ş eyden ayrı lı rken kullanı lı r. * Bir daha karş ı laş ı lmayacak biçimde ayrı lı rken "Allaha ı smarladı k, Allaha emanet olun" anlamı nda kullanı lı r. * yeter ki. * Uygun, iş e yarayan, müsait.

elveriş lilik * Uygun olma durumu. elveriş siz * Uygun olmayan, uygun gelmeyen. elveriş sizlik * Uygun olmama durumu. elverme elvermek

* Elvermek iş i veya durumu. * Yetmek, yetecek kadar olmak. * Uygun gelmek.

elvermemek * Uygun olmamak, uygun gelmemek, imkân bulunmamak. elyaf * Lifler, teller. elzem em -em

* Çok gerekli, vazgeçilmez. *İ lâç, merhem. * \343 -am / -em.

emanet * Korunmak için birine veya bir yere bı rakı lan eş ya, kimse vb., inan, vedia. * Bir kimse ile birine gönderilen ş ey. * Eş yanı n emanet olarak bı rakı ldı ğ ıyer. * Bazıdevlet dairelerine verilen ad. * Can. emanet bı rakmak (veya vermek) * bir eş yayıveya parayıkoruma iş ini yapan kimseye veya bir yere vermek. emanet dolabı * Emanetçinin aldı ğı para veya eş yayısakladı ğı mobilya. emanet etmek * bir ş eyi veya bir kimseyi birine veya bir yere korumak için bı rakmak.

emanetçi

* Ücret karş ı lı ğı eş yayıalı koyup koruyan kimse.

emanetçilik * Emanetçinin iş i. emanete hı yanet olmaz * emanet olarak bı rakı lan ş eyi titizlikle korumak gereklidir. emaneten * Emanet olarak. emanetullah * Sı ğ ı ntı , yetim ve öksüz (çocuk). emare

* Belirti, iz, ipucu.

emarecik * Küçük iz, ufak belirti. emaret

* Emirlik, beylik.

emay

* Bazımaddeleri korumak, belirli bir parlaklı k kazandı rmak veya boyamak için kullanı lan, saydam veya donuk cama benzeyen cilâ. emaye

* Üzeri emayla kaplanmı şolan. * (fotoğ rafçı lı kta) Iş ı ğa karş ıhassas malzeme.

emaylama * Emaylamak iş i. emaylamak * Emayla kaplamak. embriyolog * Embriyoloji uzmanı . embriyoloji * Dölüt durumuna gelinceye kadar oğ ulcuğun geçirdiği geliş im evrelerini inceleyen biyoloji kolu. embriyon * Oğulcuk, rüş eym. emcek

* Meme.

emcik * Meme. emdiğ i (helâl) süt haram olmak * doğ ruluktan ayrı lmak, kötü iş ler yapmak, anaya babaya saygı sı zca davranmak. emdirme

* Emmesini sağlamak, emdirmek iş i.

emdirmek * Emmesini sağlamak.

emdirtme * Emdirtmek iş i. emdirtmek * Emdirmesini sağ lamak. eme seme yaramamak * iş e yaradı ğı kabul edilmemek, makbule geçmemek, takdir edilmemek. eme yaramak * iş e yaramak, yararlıolmak. emeç -emeç

* Su ve kara yosunları nı n, kökü andı ran tutunma organı . * Bkz. -amaç / -emeç.

emeği çekilmiş * çok emek verilerek hazı rlanmı ş(yemek). emeği geçmek * bir ş eyin ortaya çı kmasıiçin çalı ş mı şolmak. emek

* Bir iş in yapı lmasıiçin harcanan beden ve kafa gücü. *İ nsanı n bilinçli olarak belli bir amaca ulaş mak için giriş tiğ i hem doğ al ve toplumsal çerçevesini hem de kendisini değ iş tiren çalı ş ma süreci, say. * Uzun ve yorucu, özenli çalı ş ma. -emek * Bkz. -amak / -emek. emek çekmek * bir iş te çok çalı ş arak yorulmak. emek harcamak * çaba göstermek. emek vermek * bir ş eyin meydana gelmesi için özenle ve çok çalı ş mak. emekçi * Emek karş ı lı ğ ıgeçimini sağ layan kimse. * Herhangi bir üretim aracı na sahip olmayan, geçimini emeğ i karş ı lı ğı nda sağ layan iş çi. emekçilik * Emekçi olma durumu. emekleme * Emeklemek iş i. emekleme çağı * Bir ş eyde henüz olgunluk, tecrübe kazanı lmamı şdönem. emekleme dönemi * Emekleme çağ ı . emeklemek * Dizler ve eller üzerinde yürümek. * Bir iş e yeni baş larken tecrübesizlikten ötürü acemilik geçirmek.

emekli

* Emek harcanarak elde edilen, zor, zahmetli. * Belirli bir süre çalı ş tı ktan sonra kanunlar gereği iş i ile ilgisi kesilerek kendisine aylı k bağlanmı şolan (kimse).

emekli maaş ı * Bkz. emekli aylı ğ ı . emekli aylı ğ ı * Emekli olduktan sonra ödenen aylı k. emekli ikramiyesi * Emekli olma sı rası nda yapı lan toplu ödeme. emekli olmak * belirli bir süre çalı ş tı ktan sonra kanun ile sağ lanan haklardan yararlanarak görevinden ayrı lmak, tekaüt olmak. emeklilik

* Emekli olma durumu, tekaütlük.

emeklilik çağ ı * Emekli olduktan sonraki dönem. emekliye ayı rmak (çı karmak veya çı kartmak) * kanuna göre aylı k bağ layarak bir görevliyi görevinden ayı rmak. emekliye ayrı lmak (veya çı kmak) * emekli olmak, tekaüde sevk olunmak. emeksiz

* Emek harcanmadan elde edilen, kolay, zahmetsiz.

emeksiz evlât * Üvey evlât. emektar

* Bir görevde uzun süre kalı p o iş e emeğ i geçmişolan (kimse). * Çok kullanı lmı ş , eski.

emektarlı k * Emektar olma durumu. emel * Gerçekleş tirilmesi zamana bağlıistek. emel beslemek * isteği, arzuyu sürekli düş ünmek veya güçlendirmek. emeline âlet etmek * birini veya bir ş eyi kendi istekleri doğrultusunda kullanmak. emen

* Çukur, bağçubuğ u, ağ aç veya sebze dikmek için açı lan çukur.

emici * Emme iş ini yapan. emici kı llar * Bitkilerin köklerinde bulunan ve topraktaki besin maddelerini emip beslenmelerine yarayan tek hücreli uzantı lar. emici tüyler

* Emici kı llar. emik * Emmekten çürüyen yer, emme izi. *İ nsan beyni. emik * Bkz. imik, ümük. emilme emilmek emin

* Emilmek iş i. * Emmek iş ine konu olmak. *İ nanı lı r, güvenilir. * Sakı ncası z, emniyetli, tehlikesiz. * Şüphesi olmayan. * Osmanlıimparatorluğ unda bazıdevlet görevlerindeki sorumlu kiş ilere verilen ad.

emin olmak * inanmak, güvenmek. emir

emir

* Buyruk, komut. * Bir makamdan öbürüne geçerken görevliye verilen belge. * Araplarda ve daha baş ka Müslüman ülkelerde bir kavim, ş ehir veya ülkenin baş ı .

emir almak * talimat almak. emir cümlesi * Yüklemi emir kavramıveren cümle. emir eri

* Subayları n kı t'a ve daire dı ş ı nda buyrukları nda bulunan er, emirber.

emir etmek * Bkz. emretmek. emir kipi

* Fiilin yapı lması nıdileyen veya emreden isteme kipi. Türkçede bu kip birinci teklik ve çokluk kiş iler için kullanı lmaz. İ kinci kiş iler için -in, -iniz, üçüncü kiş iler için, -sin, -sinler ekleri kullanı lı r. emir kulu * Bir iş i, aldı ğı buyruk gereğince yapmak yükümlülüğünde olan kimse. emir subayı * Yüksek rütbeli komutanları n emrine verilmişsubay. emir vermek * buyurmak, buyruk vermek. emirber

* Emir eri.

emirberlik * Emirber olma durumu, emirberin iş i.

emircik emirlik

* Yalı çapkı nı , iskele kuş u. * Emir (II) olma durumu. * Bir emirle yönetilen bölge.

emirname * Yazı lıbuyruk. emisyon * Devletçe para, senet ve tahvil çı karma, piyasaya sürme. emiş emiş me emiş mek

* Emmek iş i veya biçimi. * Emiş mek iş i veya durumu. * Karş ı lı klıolarak emmek. * Sağı lmadan önce koyunları n kuzular tarafı ndan gizlice emilmesi.

emiş tirme * Emiş tirmek iş i. emiş tirmek * Emiş melerini sağlamak. emlâk

* Ev, arsa, bahçe gibi taş ı namayan mal ve mülklerin ortak adı , taş ı nmazlar, gayrimenkul.

emlâk bürosu * Emlâk alı m satı mı , kiralanmasıile uğ raş an işyeri. emlâk vergisi * Her yı l belediyelere ödenen ev, dükkân, arsa vb. mülklerin vergisi. emlâkçi * Emlâk alı p satma iş iyle geçinen kimse. emlâkçilik * Emlâkçinin iş i. emleme emlemek

* Emlemek iş i veya durumu. *İ lâç sürmek, ilâç vermek.

emlik * Emme dönemindeki küçük çocuk . * Zamanı ndan daha geç doğan kuzu veya oğlak . emme * Emmek iş i. * Soğurma, massetme. * Boruda akan sı vı nı n oluş turduğ u çekiş . * Petrol ile ilgili iş lemlerde bir akı ş kanı n çekiliş i; bir deponun böyle bir çekilme ile doldurulmasıiş lemi. emme

* Amma, ama.

emme basma tulumba * Hem çeken hem de ileten tulumba. emmeç

* Kendisine bağlanan bir kabı n içindeki gazıseyreltmeye veya sı kı ş tı rmaya yarayan, içinden bir sı vı geçirilerek çalı ş tı rı lan araç, aspiratör. emmek

* Dudak, dil ve soluk yardı mı yla bir ş eyi içine çekmek, somurmak. * Tükürük yardı mı yla eriterek içine çekmek. * Soğurmak, massetmek. * Uzun süre yararlanmak.

emmi * Amca. emmi oğ lu * Amcanı n oğlu. * Dost, arkadaş , teklifsiz olunan kimse. emniyet

* Güvenlik. * Güven, inanma, itimat. * Polis iş leri. * Güvenlik iş lerinin yürütüldüğü yer. * Bir araçta güven sağlayı cıparça.

emniyet pimi * Ateş li silâhlarda güvenli kullanı mısağ layan pim. emniyet altı na almak * korumak. emniyet amiri *İ lçelerin genel güvenliğ inden kaymakama karş ısorumlu olan amir. emniyet durağ ı * Su altı na dalan kiş ilerin vurgun yememesi için su yüzüne çı kı şmesafesinde sağlı k yönünden güvenli bölge. emniyet düğmesi * Patlayı cıve yanı cıaletlerin güvenle kullanı lması na yardı mcıolan, kullanı ldı ğızaman açı k, kullanı lmadı ğı zaman da kapalıtutulan düğ me. emniyet etmek * güvenmek. emniyet kemeri * Uçaklarda, otomobillerde vb. de güvenlik bakı mı ndan bele takı lan kemer. emniyet kilidi * Kapıve kasalarda güvenliğ i sağ layan kilit. emniyet müdürü *İ lin genel güvenliğ inden valiye ve iç iş leri bakanı na karş ısorumlu olan müdür. emniyet supabı * Makinelerde güvenli kullanı mısağ layan alet. emniyet vermek * güven vermek.

emniyetli

*İ nanı lı r, güvenilir.

emniyetsiz *İ nanı lmaz, güvenilmez. emniyetsizlik * Güvensizlik. emoglobin * Bkz. hemoglobin. emoroit

* Basur.

empermeabl * Yağmurluk. emperyalist * Emperyalizm yanlı sıolan (kimse). emperyalizm * Bir milletin baş ka bir milleti siyasî ve ekonomik egemenliğ i altı na alarak yayı lması veya yay ı lmayıistemesi, yayı lmacı lı k. empirme empoze

* Emprime. * Zorla benimsetilmiş , kabul ettirilmişolan.

empoze etmek * bir ş eyi zorla benimsetmek, kabul ettirmek. empresyonist *İ zlenimci. empresyonizm *İ zlenimcilik. emprezaryo * Belli bir yüzde karş ı lı ğ ı nda, bir sanatçı nı n çalı ş ma programları nıve anlaş maları nıdüzenleyen kimse. emprime

emraz

* Değiş ik renkte boya kullanı larak, kumaşüzerine desen ve zemin basma iş lemi. * Bu iş leme uğ ratı lan (ipekli, yünlü vb. kumaş ). * Hastalı klar.

emre muharrer senet *İ çinde yazı lıolan paranı n gene onda yazı lıkimseye veya onun göstereceğ i birine ödenmesi gereken buyruğ a yazı lısenet. emretme * Emretmek iş i. emretmek * Buyurmak, emir vermek. emretti patrik efendi! * birinin yersiz bir buyruğ una karş ıalay yollu kullanı lı r.

emreyleme * Emreylemek iş i veya durumu. emreylemek * Buyurmak, emretmek. emrihak

* Ölüm.

emrihak vaki olmak * ölmek. emrine girmek * bir kimsenin buyruğ u altı nda bulunmayıkabul etmek. emrine vermek * görevlendirmek, atamak. * yararlanmasıiçin ayı rmak. emrivaki

* Oldu bitti, olup bitti.

emrivaki yapmak * Bkz. oldu bittiye getirmek. emsal * Benzerler. * Yaş ı t, eş , denk. * Örnek. * Kat sayı . emsalsiz

* Eş siz, eş i benzeri olmayan, bir benzeri daha bulunmayan.

emsalsizlik * Eş siz olma durumu, eş sizlik. emtia * Mallar, satı lacak ş eyler. emval emzik

* Mallar, para ile alı nan ş eyler. * Süt çocukları nı oyalamak için ağ ı zları na verilen kauçuk meme. * Beslemek için süt çocukları na meme yerine emdirilen ağ zı kauçuklu süt ş iş esi, biberon. *İ brik, çaydanlı k, testi gibi kapları n, suyu azar azar akı tmaya yarayan içi delik uzantı sı , ibik. * Sigara ağı zlı ğ ı .

emzik borusu * Doğrudan doğ ruya sobaya takı lan dirsek boru. emzikli

emziksiz

* Emziği olan. * Memede çocuğ u olan (kadı n). * Emziği olmayan.

emzirilme * Emzirilmek iş i.

emzirilmek * Çocuğ a meme verilmek. emziriş emzirme

* Emzirmek iş i veya biçimi. * Emzirmek iş i.

emzirmek * Kadı n veya diş i hayvan memesindeki sütü yavruya vermek. emzirtme * Emzirtmek iş i. emzirtmek * Emzirmek iş ini yaptı rmak. en

* Bir yüzeyde boy sayı lan iki kenar arası ndaki uzaklı k, geniş lik, boy karş ı tı .

en * Hayvanlara veya eş yaya vurulan damga, iş aret. en -en

* Baş ı na geldiğ i sı fatları n en üstün derecede olduğunu gösterir. * Bkz. -an / -en.

en azı ndan * en azıile, hiç olmazsa. en fenası * Bkz. en kötüsü. en iyisi

* en çok tercih edilen.

en kötüsü * hiç istenmeyen. enam

enayi

* Yaratı lmı şbütün canlı lar. * Halk. * Fazla bön, avanak, et kafalı , budala.

enayi dümbeleğ i * Çok enayi. enayice

* Enayi gibi.

enayicesine * Enayice davranarak, enayi gibi. enayileş me * Enayileş mek iş i veya durumu.

enayileş mek * Enayi durumuna düş mek. enayilik

* Enayi olma durumu, enayice davranı ş .

enayilik etmek * enayi gibi davranmak. enberi

* Çift yı ldı zlarda birleş enlerin kütle merkezine göre çizdikleri elips yörüngede, kütle merkezinin bulunduğu odağa en yakı n nokta. enbiya encam

encek encik

* Nebiler, peygamberler. * Son, iş in sonu. * Gelecek. * Enik. * Enik.

encikleme * Enciklemek iş i. enciklemek * Bkz. eniklemek. encümen endaht

endam

* Yarkurul, komisyon, komite. * Atma, atı ş , atı lma. * Silâh atma, boş altma. * Vücut, beden, boy bos.

endam aynası *İ nsanıboyunca gösteren ayna. endamlı * Boylu, boyu bosu yerinde. endamsı z * Boyu bosu yerinde olmayan, kı sa, çelimsiz. endaze

* 65 cm boyunda bir uzunluk ölçüsü. * Ölçü.

endazeleme * Endazelemek iş i. endazelemek * Endaze ile ölçmek. endazesiz

* Ölçüsüz. endazeyi kaçı rmak * fazla abartmak, ölçüyü kaçı rmak. endazeyi ş aş ı rmak * ne yapacağ ı na karar verememek, eli ayağıdolaş mak. endeks

*İ ndeks.

endeksleme * Endekslemek iş i. endekslemek * Endekse bağlamak. endekslenme * Endekslenmek iş i veya durumu. endekslenmek * Endekse bağlanmak. endeksli

* Endekse bağlanmı ş .

endemik * Sadece orada yetiş en. ender

enderun

* Çok az, çok seyrek. * Çok seyrek olarak, çok seyrek bir biçimde. * Saraylarda harem ve hazine dairelerinin bulunduğ u yer. * Büyük sarayları n iç bölümü. * Devlet görevlilerini yetiş tiren okul.

enderunlu * Enderunda eğitim görmüşolan. endirekt endiş e

* Doğrudan değ il, dolaylı . * Düş ünce. * Tasa, kaygı ; kuş ku, korku.

endiş e etmek * tasalanmak, kaygı lanmak. endiş elenme * Endiş elenmek iş i. endiş elenmek * Tasalanmak, kaygı lanmak. endiş eli endiş esiz

* Tasalı , kaygı lı ; kuş kulu, korkulu. * Tasası z, kaygı sı z, kuş kusu olmayan, korkusuz; düş üncesiz.

endiş esizlik * Endiş esiz olma durumu. endiş eye düş mek * tasaya kapı lmak, kaygı lanmak. endoderm *İ ç deri. endogami *İ ç evlilik. endokrin

*İ ç salgı .

endokrinoloji *İ ç salgıbilimi. Endonezyalı * Endonezya halkı ndan olan kimse. endoskop *İ nsan vücudunun herhangi bir boş luğ unu, muayeneyi kolaylaş tı rmak için aydı nlatı p görünür hâle getiren alet, andoskop. endoskopi *İ nsan vücudunda, organ veya kovuk içlerinin endoskopla muayenesi. endotermik * Isı alan. endüksiyon * Tüme varı m. endüstri

* Sanayi.

endüstrileş me * Endüstrileş mek iş i, sanayileş me. endüstrileş mek * Endüstri alanı nda geliş mek, sanayileş mek. endüstriyalizm * Sanayicilik. endüstriyel * Endüstri ile ilgili, sı naî. enek * Enenmiş , burulmuş , erkekliğ i giderilmiş . -enek eneme enemek

* Bkz. -anak / -enek. * Enemek iş i. * Erkeklik bezlerini burarak veya çı kararak erkekliğ ini gidermek, iğdişetmek, hadı m etmek.

enenme enenmek

* Enenmek iş i. * Enemek iş i yapı lmak, erkekliğ i giderilmek.

enerji * Maddede var olan ve ı sı ,ı ş ı k biçiminde ortaya çı kan güç, erke. * Organizmanı n etkin gücü. * Manevî güç. enerjik

enerjiklik enez

* Enerji ile ilgili. * Güçlü ve hareketli. * Davranı ş ları nda kararları nı kesinlikle uygulayan. * Enerjik olma durumu. * Cı lı z, zayı f, güçsüz.

eneze * Enez. enezeleş me * Enezeleş mek iş i. enezeleş mek * Eneze duruma gelmek. enfarktüs * Bir organda, bir atardamarı n, doku bozukluğ u sonucu kan pı htı sı ile tı kanması . enfeksiyon * Organizmada hastalı ğ a yol açan bir mikrobun genel veya yerel geliş mesi, yayı lması . enfes enfiye

* Çok güzel, en güzel. * Çürütülmüştütünden yapı lan ve burna çekilen keyif verici toz, burun otu. * Burna çekilmek için hazı rlanmı ştoz ilâç.

enflâsyon * Para ş iş kinliği. * Pahalı lı k. * Gereğ inden fazla artı ş ,ş iş kinlik. enflüanza * Grip, ingin, paçavra hastalı ğ ı . enformasyon * Danı ş ma, tanı tma. * Haber alma, haber verme, haberleş me. enfraruj

* Kı zı l ötesi.

enfrastrüktür * Alt yapı .

enfüsî

* Nesnelerin gerçeğine değ il, ferdin düş ünce ve duyguları na dayanan, öznel.

engebe

*İ ç ve dı şgüçlerin etkisiyle oluş an, yayla, ova, koyak, çukur gibi biçimlerin bütünü, yer biçimleri, yüzey ş ekilleri, arı za. engebeli

* Engebesi olan, engebesi çok olan, arı zalı .

engebelik * Engebeli olma durumu. * Yer biçimleri, yüzey biçimleri, arı za. engebesiz * Engebesi olmayan. engel

* Bir ş eyin gerçekleş mesini önleyen sebep, mâni, mahzur, müş kül, mânia. * Engelli koş ularda, her yarı ş çı nı n üzerinden atlamasıgereken, çerçeve ile tabandan kurulu tahta düzen.

engel balı ğ ı * Uskumru cinsinden küçük balı k. engel çı karmak * bir iş in yapı lması nızorlaş tı rmak. engel olmak * önlemek, geciktirmek. engel sı navı * Yönetmeliklerde belirtilen özürleri sebebiyle herhangi bir sı nava zamanı nda giremeyen öğrenciler için açı lan sı nav. engelleme * Engellemek iş i. *İ stek, ihtiyaç veya bir davranı ş ı n belli bir sonuca ulaş ması nı n önlenmesi. * (siyasî kuruluş lar vb. de) Tartı ş ma yöntemlerinin bütün imkânları ndan yararlanı larak kanunları n tartı ş ı lması nıve oylanması nıdüzenli bir biçimde önlemek, geciktirmek amacı yla yapı lan giriş imler, obstrüksiyon. engellemek * Bir ş eyin gerçekleş mesini önlemek. * Güreş te hasmıçaprazda sürerken düş ürmek için ayağı na basmak veya topuğ una ayak takmak. engellenme * Engellenmek iş i. engellenmek * Engel olunmak. engelleyiş * Engellemek iş i veya biçimi. engelli

* Engeli olan, mânialı .

engelli koş u * Belirli aralı klarla konmuş , değiş ik yükseklikteki on çitli engelin üzerinden aş ı larak sürdürülen koş u. engelsiz

* Engeli olmayan, mâniası z.

engerek

* Engerekgillerden, baş ıüç köş eli, rengi kara veya karaya yakı n, taş lı k ve güneş li yerlerde yaş ayan, zehirli bir yı lan (Vipera aspis). engerek otu * Hodangillerden, türleri süs bitkisi olarak yetiş tirilen, yapraklarısert tüylü bir ot (Echium vulgare). engerekgiller * Örneğ i engerek olan zehirli yı lanlar familyası . engin * Ucu bucağıgörünmeyecek kadar geniş , çok geniş , vâsi. * Denizin kı yı dan çok uzaklarda bulunan genişbölümü; açı k deniz. engin * Değer ve fiyatıdüş ük olan. * Yüksekte olmayan, alçak (yer). enginar * Birleş ikgillerden çok yı llı k dikenli bitki (Cynara scolymus). enginleş me * Enginleş mek iş i veya durumu. enginleş mek * Engin bir durum almak. enginlik

* Engin olma durumu. * Alabildiğ ine geniş lik.

engizisyon * Orta Çağ da, Katoliklerde katı din inançları na karş ıgelenleri cezalandı rmak için kurulan kilise mahkemelerinin adı . * Orta Çağ da, Katoliklerde katı din inançları na karş ıgelenleri cezalandı rma yöntemi. enik

enikleme

* Kedi, köpek gibi çok memeli hayvanları n yavrusu, encik. * Çocuk. * Eniklemek iş i.

eniklemek * (kedi, köpek gibi çok memeli hayvanlar için) Doğ urmak. enikonu *İ yiden iyiye, iyice. eninde sonunda * ne zaman olsa. * nihayetinde, en sonda. enine boyuna * gösteriş li, iri yarı . * eksiksizce, enikonu. enine boyuna * Çok ince ayrı ntı larıile. *İ ri yarı . enir

* Bir tür yaban mersini. eniş te * Bir kimsenin kı z kardeş inin veya kadı n hı sı mları ndan birinin kocası . enjeksiyon *İ ğ ne yapma, iğne vurma. enjeksiyoncu * Enjeksiyon yapan kimse. enjektör

* Bir sı vı yıherhangi bir yere bası nçla veren bir tür pompa, iğne, ş ı rı nga.

enkaz * Yı kı ntı , döküntü, çöküntü. enlem

* Yer yuvarıüzerinde herhangi bir noktadan geçen paralel ile ekvator arası ndaki yay parçası nı n açı sal değ eri, arz derecesi. enlem dairesi * Aynıenlemdeki noktaları n oluş turduğ u ekvatora paralel daire, arz dairesi. enlemesine * Eni boyuna göre daha fazla olarak. enli

* Eni büyük olan, geniş .

enlice * Eni biraz geniş . enlilik enöte ense

* Enli olma durumu. * Çift yı ldı zlarda, yoldaş ı n baş yı ldı za göre çizdiğ i bağlıyörüngenin, baş yı ldı za en yakı n noktası . * Boynun arkası .

ense çukuru * Ensede boyun hizası nda bulunan çukurluk. ense kökü * Ensenin gövde ile birleş tiği yer. ense kulak yerinde * (erkek için) iri yarı . * kelli felli. ense yapmak * hiç çalı ş madan rahatça yaş amak. enseleme

* Enselemek iş i.

enselemek * Yakalamak. enselenme

* Enselenmek iş i. enselenmek * Yakalanmak, ele geçirilmek. enser

* Büyük çivi, ekser.

ensesi kalı n * Güçlü, istediğini yapabilen, sözü geçer (kimse). ensesinde boza piş irmek *ı sı tmak, kı zgı n duruma getirmek. * birini çok üzmek, tedirgin etmek, sürekli çalı ş tı rmak. ensesine binmek * birine bir iş i yaptı rmak için sürekli baskı altı nda bulundurmak. ensesine yapı ş mak * yakalayı p sı kı ş tı rmak. ensiz ensizlik

* Eni küçük olan, dar. * Ensiz olma durumu.

enstantane * Iş ı klama süresi saniyenin 1/25'i veya daha kı sa olan hı zlıbir hareketi çekme yöntemi. * Bu yöntemle çekilen (fotoğ raf). * Bir anda olan. enstantane fotoğraf * Bkz. enstantane. enstitü

* Bir üniversiteye bağlıveya bağ ı msı z bir kuruluşolarak genelikle araş tı rma yapan ve bazıdurumlarda öğretime de yer veren eğ itim kurumu. enstrüman * Çalgı . enstrümantal * Yalnı z çalgı larla ilgili olan. enstrümantal müzik * Yalnı z çalgı lar için hazı rlanmı şmüzik. enstrümantalizm * Araççı lı k. ensülin

* Şeker hastalı ğı na karş ı kullanı lan bir hormon.

entari * Genellikle tek parçalıkadı n giyeceği. * Arap ülkelerinde erkeklerin giydiği uzun, düz üstlük. entarilik * Entari yapı lmaya uygun (kumaş ). entegrasyon

* Bütünleş me, birleş me. entegre * Bir bütünü, bir grubu oluş turan. entel

entelekt

* Entellektüel olmaya özenen ancak bunun için gerekli olan niteliği kazanmamı ş . * Sahte aydı n. * Akı l, zihin, idrak, anlı k.

entelektüalizm * Anlı kçı lı k, zihniye. entelektüel * Bilim, teknik ve kültürün, değiş ik dalları nda özel öğ renim görmüş(kimse), aydı n, münevver. * Fikir sorunları yla ilgili. entelektüellik * Entelektüel olma. entelekya * Aristo'ya göre, her varlı ğ ı n eriş meye yöneldiği olgunluk durumu. enteresan *İ lgi çekici, ilginç. enteresanlı k * Enteresan olma durumu, ilginçlik. enterkoneksiyon * \343 interkoneksiyon. enternasyonal * Uluslar arası , milletler arası , beynelmilel. enternasyonalci * Uluslar arası cı , beynelmilelci. enternasyonalcilik * Uluslar arası cı lı k. enternasyonalizm * Uluslar arası cı lı k, beynelmilelcilik. enterne * Göz altı nda (olan). enterne etmek * göz altı na almak. entertip entimem

* Bası mcı lı kta harfleri satı r olarak dizen ve döken dizgi makinesi. * Bir veya birden çok öncülü (önceden bilindiğ i var sayı larak) kaldı rı lmı şolan tası msal çı karı m.

entipüften * Hiç değeri olmayan, derme çatma, uydurma. entomoloji

* Böcek bilimi. entomolojist * Böcek bilimci. entrika

* Bir iş i sağlamak veya bozmak için giriş ilen gizli çalı ş ma, oyun, dolap, düzen, dalavere, dek, desise, hile.

entrika çevirmek * entrika ile amacı na ermeye çalı ş mak, dolap çevirmek. entrikacı * Entrika çeviren, düzenci, dessas. entrikacı lı k * Entrikacı olma durumu. entrikaya kurban gitmek * bir hileli, dalavereli işsonunda zarara uğramak. enva

* Türler, çeş itler.

envaiçeş it * Çeş it çeş it, türlü türlü. envaiçeş itli * Envaiçeş idi olan, türlü türlü. envaitürlü * Çok değiş ik türleri olan, çeş itli çeş itli, türlü türlü, envaiçeş itli. envanter

* Bir ticaret kuruluş unun para, mal ve diğ er varlı kları yla genel olarak borçlu ve alacaklı durumları nı , nicelikleri ve değ erleriyle ayrı ntı lıolarak gösterme. * Bu durumu gösteren çizelge. envestisman * Yatı rı m. enzim eosen

* Bir tepkimeye sebep olan ve onu hı zlandı ran eriyebilir organik madde, ferment. * Üçüncü çağ ı n, memelilerin oluş tuğ u dönemi.

epe * Eskrimde kullanı lan bir tür kı lı ç. * Bu kı lı ç kullanı larak oynanan bir tür kı lı ç oyunu. eper * Iş ı ğ a karş ı bakı ldı ğı nda kâğı t tabakası nı n yapı sal görünümü. epey epeyce epeyi

* Az denmeyecek kadar, oldukça, hayli. * Oldukça, bir hayli. * Bkz. epey.

epidemi

* Salgı n hastalı k.

epidemioloji * Salgı n hastalı kları inceleyen hekimlik dalı . epiderm * Üst deri. epifit epigenez epigrafi

* Üst bitken. * Sı ralıoluş . * Yazı t bilimi.

epigram * Her türlü konuda yapı lmı şkı sa manzume. epik epikerem

* Destana iliş kin, destana özgü, destanla ilgili, destansı (eser). * Önertilerinin biri veya her ikisi kanı tı yla birlikte ileri sürülen tası m.

Epikurosçu * Epikuros'un kurduğu felsefe akı mı nı benimseyen, Epikurosçuluk yanlı sıolan kimse. Epikurosçuluk * Epikuros'un düş üncelerinin yaş ama ilkesi yapı lması ; hazlara, sevinçlere yönelik bir hayatı n hedef edinilmesini ileri süren öğ reti. Epikürcü * Bkz. Epikurosçu. Epikürcülük * Bkz. Epikurosçuluk. epilog

* Bir eserin sonuç bölümü.

epistemoloji * Bkz. bilgi kuramı . epitel * Bkz. epitelyum. epitelyum * Tek veya çok hücreden oluş an, vücudun bütün dı şve iç yüzeylerini kaplayan doku. epizot

* Bir roman veya hikâyede ikinci derecede bir olay. * Değiş ik anlatı türü, masal, efsane, bilmece vb. bir metnin, bir eserin aslı ndan az çok ayrı lan değ iş ik biçimli

olanı . epope eprime

* Destan. * Eprimek iş i.

eprimek

* Bozulmak, ekş iyip çürümek. * (yemiş ) Dura dura olgunlaş mak, yumuş amak. * Erimek.

epsilon * Yunan alfabesinin beş inci harfi (e). Er er

er

* Erbiyum'un kı saltması . * Erkek. * Kahraman, yiğit. * Asker, nefer. *İ ş ini iyi bilen, yetenekli. * Koca. * Erken.

-er * Bkz. -ar / -er. er bezi er diş i

er diş ilik

* Erkeklik hormonunu oluş turan erkek cinsiyet bezi, husye, haya, testis. * Hem erkek hem diş i gametleri bulunan (birey), erselik, hünsa. * Çiçekliğ inde hem erkek hem diş i çiçeği bulunan (bitki). * Er diş i olma durumu, erseliklik.

er ekmeği * Sahur yemeği. er geç * Erken veya geç, her ne vakit olsa. er lokmasıer kursağı nda kalmaz * insan gördüğ ü iyiliği karş ı lı ksı z bı rakmaz. er meydanı * Güreşmeydanı . er suyu

* Atmı k, meni.

eradikasyon * Yok etme. erat

erbain erbap

* Erden baş gedikliye kadar askerlere verilen genel ad. * Erler. * Hicrî takvimde 22 Aralı ktan 31 Ocak gününe kadar süren kı rk günlük kı şdönemi. * Bir iş ten anlayan, bir iş i iyi yapan kimse.

erbaş erbaş lı k erbin

*İ htiyaçlarıdevletçe karş ı lanan onbaş ıve çavuşrütbesindeki asker. * Erbaşkademesi. * Erbiyum oksit (Er2O3) veya erbiyum hidroksit, Er(OH)2.

erbiyum * Tabiatta çok az olan, uygulama alanıbulunmayan, atom numarası 68, atom ağ ı rlı ğı167.2 olan bir element. Kı saltmasıEr. erce * Erken olarak, er gibi, ere benzer biçimde. ercecik ercik erdem

erdemli

* Erkenden. * Çiçek tozu üreten ve on tanesi çeş itli ş ekillerde birleş erek erkek organımeydana getiren çiçek kı smı . * Ahlâkı n övdüğ ü iyilikçilik, alçak gönüllülük, yiğitlik, doğ ruluk gibi niteliklerin genel adı , fazilet. *İ nsanı n ruhî olgunluğ u. * Erdemi olan, faziletli.

erdemlilik * Erdemli olma durumu, faziletlilik. erdemsiz

* Erdemi olmayan, faziletsiz.

erdemsizlik * Erdemsiz olma durumu, faziletsizlik. erden

* Bakir.

erdenlik * Bakirlik. erdiğine erer, ermediğine taşatar * sataş kan, edepsiz (kimse). erdirme erdirmek

* Erdirmek iş i. * Ermesini sağ lamak, ermesine yol açmak.

ere gitmek (veya varmak) * (kadı n, kı z) evlenmek. ere vermek * (kı z) evlendirmek. erek

* Gerçekleş tirmek için tasarlanan ve eriş mek istenilen ş ey, amaç, gaye, maksat, hedef.

erek bilimi * Evreni ereklerle araçlar arası nda bir iliş kiler dizgesi olarak gören öğ reti, teleoloji. * Yalnı zca insan hareketlerinin değil, tarih ve tabiat olayları nı n ve bütünün olduğ u gibi tek tek olayları n da ereklerle belirlenmişve yönetilmişolduğ unu kabul eden öğreti, teleoloji. erekçilik * Her ş eyin bir erekle belirlendiğ i, bir ereğ e yöneldiğini; her ş eyin bir ereklik yasası na göre olup bittiğ ini benimseyen görüş , finalizm. ereklilik * Bir erekle belirlenmişolma veya bir ereğe yönelmişolma durumu. ereksel

* Erek niteliğ inde olan.

ereksel neden * Temelde bulunan erek veya varı lmak istenen ereğe götüren sebep. eren

Erendiz

* Benliğinden sı yrı lmı ş , öz varlı ğı ndan geçmiş , kendini Tanrı 'ya adamı ş , ermiş , evliya, veli. * "Erenler" biçimi eskiden derviş ler arası nda bir seslenme sözü olarak kullanı lı rdı . * Olağ anüstü sezgileriyle birtakı m gerçekleri gördüğ üne inanı lan kimse. * Jüpiter, Müş teri.

erenlerin sağısolu olmaz * cana yakı n kiş ilerin bazıyersiz davranı ş ları , bilerek yapı lmadı ğ ıiçin hoşkarş ı lanmalı dı r anlamı nda kullanı lı r. erg * C. G. S. sisteminde, uygulama noktası nı , kuvvet yönünde 1 cm hareket ettiren 1 dinlik kuvvetin yaptı ğı iş e eş it olan işbirimi: Bir kilogram metre 981 x 105 erge eş ittir. erg * Büyük Sahra'da kumullarla örtülü bölge. erganun ergen

* Org. * Ergenlik çağı nda olan. * Henüz evlenmemiş , bekâr.

ergen olmak * evlenecek çağ a girmek. ergene

* Maden yeri.

ergene karıboş amak kolay * bir iş in içinde olmayanları n o iş teki güçlükleri küçümsediklerini anlatı r. ergenleş me * Ergenleş mek iş i veya durumu. ergenleş mek * Ergenlik çağı na ulaş mak. ergenleş tirme * Ergenleş tirmek iş i.

ergenleş tirmek * Ergenlik çağı na kavuş ması nısağ lamak. ergenlik

ergi

* Cinsî organları n fizyolojik geliş mesiyle baş layan, bulûğ a ermiş likle yetiş kinlik arası ndaki dönem. * Çocukluk çağı ndan yetiş kinlik çağı na geçen kimselerin yüzünde çı kan sivilceler. * (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) İ yi bir ş eye eriş me durumu, mazhariyet.

ergilik * Ergi durumu. ergime

* Ergimek iş i, zeveban.

ergime ı sı sı * Bir katı nı n sı vıdurumuna geçmesi için verilmesi gereken ı sı . ergime noktası * Bir katı nı n katıdurumdan sı vıduruma geçmeye baş ladı ğ ıve ergime sona erene kadar koruduğu sı caklı k. ergime yasası * Ergime kuralları nı n değ iş mez oluş umu. ergimek ergimiş

* (sı caklı ğ ıartı rı lmak yoluyla bir cisim) Katıdurumdan sı vıduruma geçmek, zeveban etmek. * Isı etkisiyle sı vıdurumuna gelmiş(katıcisim).

ergimişmaden * Sı vıduruma gelmişmaden. ergin * Olmuş , yetiş miş , kemale ermiş . * Hakları nıkendi kullanmak için yasanı n gösterdiğ i yaş a gelmişolan (kimse), reş it. erginleme * Erginlemek iş i. erginlemek * Birini bir konu üzerinde aydı nlatı p onu gerekli temel bilgi ve becerilerle donatarak ergin ve yetiş miş kı lmak. erginlenme * Erginlenmek iş i veya durumu. erginlenmek * Ergin duruma gelmek. erginleş me * Erginleş mek iş i. erginleş mek * Ergin bir duruma gelmek, reş it olmak. erginlik ergitme

* Ergin olma durumu, kemal, rüş t. * Ergitmek iş i.

ergitmek

* Ergimesini sağ lamak, ergimesine yol açmak.

ergonomi *İ nsanı n, makinenin ve çevrenin bir arada uyumlu ve verimli bir biçimde çalı ş ması nıinceleyen bilim dalı , iş bilimi. erguvan

* Baklagillerden, eflâtunla kı rmı zı arası renkte çiçek açan, güzel bir süs ağ acı (Cercis siliquastrum).

erguvangiller * Almaş ı k yapraklıağ aç familyası . erguvanî * Eflâtunla kı rmı zıarasırenk. * Bu renkte olan. ergürmek * Ulaş tı rmak, eriş tirmek. -eri erigen

* Bkz. -arı/ -eri. * Çabuk eriyip dağ ı lan.

erik

* Gülgillerden, beyaz çiçekli bir ağaç (Ğrunus domestica). * Bu ağacı n kabuğu ince, sarı dan kı rmı zı ya, mora kadar türlü renkte, mayhoşveya tatlı , eti sulu, tek ve sert çekirdekli yemiş i. erik hoş afı * Eriğ in ş ekerli suda kaynatı lmasıile hazı rlanan ve soğuk içilen hoş afı . erik kompostosu * Eriğ in ş ekerli suda kaynatı lmasıile hazı rlanan tatlı . erik marmelâdı * Şeker karı ş tı rı larak piş irilmişerik ezmesi. erik pestili * Eriğ in kaynatı lmasıve yufka biçiminde kurutulması ile hazı rlanan pestil. erik rakı sı * Erik suyunun damı tı lması yla elde edilen bir tür rakı . erik reçeli * Eriğ in ş eker ile kaynatı lması sonucu yapı lan reçeli. erika * Süpürge otu. eriklik eril erillik

* Erik ağ açlarıçok olan yer, erik bahçesi. * Bazıdillerde erkek cinsten sayı lan (kelime), müzekker. * Bazıdillerde, kelimelerin eril olmasıdurumu.

erim erim

* Bir ş eyin erebileceğ i uzaklı k, menzil. *İ yi bir ş eye iş aret olan durum, beş aret.

erim erim * Erimek iş inin anlamı nı pekiş tirir. erime erimek

erimez erin

* Erimek iş i. * Katıcisim sı vıiçine karı ş arak sı vıdurumuna geçmek. * Katıcisim ı sıetkisiyle sı vı duruma gelmek. * (dokumalar için) Aş ı nı p incelerek dağı lmak. * Çok zayı flamak. * Utancı ndan çok sı kı lmak. * Yok olmak, bitmek, tükenmek. * Erime özelliğini yitirmişolan ve bu özelliği olmayan. * Döl verme yetkinliğine eren, baliğ.

erincek * Tembel, üş enen. erinç erinçli erinçsiz

* Hiçbir eksiği, hiçbir üzüntüsü ve acı sıolmama durumu, dirlik, rahat, huzur. * Erinci olan, huzurlu, rahat. * Erinci olmayan, tasalı , huzursuz, rahatsı z.

erinlik * Erin olma durumu, bulûğ . erinme erinmek erinsiz

* Erinmek iş i veya durumu. * Üş enmek. * Erinci olmayan, huzursuz, rahatsı z.

erirlik * Eriyebilme niteliğ i veya derecesi. eristik eriş eriş ilme

* Didiş im. * Ermek iş i ve durumu. * Eriş ilmek iş i.

eriş ilmek eriş im

eriş kin

* Eriş mek iş i yapı lmak, ulaş mak, yetiş ilmek. * Eriş mek iş i. * Belli iki yer arası nda gidip gelebilme, ulaş ı m, muvasala. * Vücudunun geliş imi tamamlanmı şolan, kâhil.

eriş kinlik * Eriş kin olma durumu, olgunluk, kâhillik. eriş me eriş mek

* Eriş mek iş i. * Varı lması zamana, emeğe bağ lıolan veya uzakta bulunan bir amaca varmak, ulaş mak. * Bir yere ulaş mak, varmak. * Belirli bir olgunluk durumuna varmak. * (zaman için) Gelip çatmak.

eriş te * Kesilip kurutulmuşhamur, ev makarnası . * Deniz yosunu. eriş tirme * Eriş tirmek iş i. eriş tirmek * Eriş mesini sağ lamak. eriten eritici

eritilme

*İ çinde katıbir madde eriyebilen veya katıbir maddeyi eritebilen (sı vı ). * Eritme özelliği olan. * Bir baş ka maddeyi eriten, çözündüren cisim. * Eritilmek iş i.

eritilmek * Eritmek iş i yapı lmak. eritiş eritme

* Eritmek iş i veya biçimi. * Eritmek iş i. * Metallerde erimeyi sağlamak amacı yla dökümden önce yapı lan ı sı tma iş lemi.

eritme peynir * Sert peynirlerin eritilip, bazen baharat katı lması yla elde edilen bir tür peynir. eritmek

* Erimesini sağlamak, erimesine yol açmak. * Harcayı p tüketmek. * Çok üzmek. * Zayı flatmak. * Yok etmek.

eritrosit eriyik

* Alyuvar. *İ çindeki katıbir madde erimişbulunan sı vı , mahlûl.

eriyip bitmek * üzüntü ve sı kı ntı dan çok zayı flamak. eriyiş

* Erimek iş i veya biçimi.

erk

* Bir iş i yapabilme gücü, kudret, iktidar. * Sözü geçerlik, istediğ ini yaptı rabilme gücü, nüfuz. * Bir bireyin, bir toplumsal kümenin, bir toplumun, baş ka birey, küme veya toplumlarıegemenliği, baskı sıve denetimi altı na alma, hürriyetlerine karı ş ma ve onlarıbelli biçimlerde davranmaya zorlama yetkisi veya yeteneğ i,iktidar. erkân

* Bir topluluğun ileri gelenleri, büyükler, üstler. * General veya amiral aş aması ndaki askerler. * Yol, yöntem.

erkân kürkü * Padiş ah tarafı ndan vezirliğ e yükseltilenlere giydirilen kürk. erkânı harbiyeiumumiye * Genelkurmay. erkânı harp * Kurmay. erkânı harplik * Erkânı harp olma durumu. erke

erkeç

* Enerji. * (tabiî bilimlerde) İ şbaş arma gücü, bir direnmeyi yenme gücü. * Erkek keçi.

erkeçsakalı * Keçisakalı ; çayı r melikesi. erkek *İ nsan, hayvan ve bitkilerin diş iyi dölleyecek cinsten olanı . * Sperma oluş turan organizma. * Yetiş kin adam, kadı n karş ı tı . * Koca. * Sözüne güvenilir, mert. * Girintili ve çı kı ntı lıolmak üzere bir çift oluş turan nesnelerin çı kı ntı lı sı . * Sert, kolay bükülmez. erkek anahtar * Elektrikte veya makine alanı nda diş i yuvaya giren anahtar. erkek bakı r * Sert bakı r. erkek demir

* Sert demir. erkek erkeğe * Yalnı z erkekler arası nda. erkek fatma (veya ayş e) * erkek gibi davranı ş ları olan kadı nlar için kullanı lı r. erkek fiş * Prize sokulan bacaklıelektrik fiş i. erkek gibi * erkeğ e yakı ş ı r biçimde, erkeğ e benzer. erkek iş i * Sadece erkeğ in yapabileceğ i, daha çok güç, kuvvet isteyen zahmetli iş . erkek olmak * kadı nken cinsiyet değ iş tirmek. * erkeğ e yaraş ı r davranı ş larda bulunur duruma gelmek. erkek organ * Bitkilerde taç yaprakları n çevrelediği, döllenmeyi sağlayan tek veya birçoğ u bir arada bulunan organ. erkek terzisi * Erkek elbisesi diken terzi. erkekçe

* Erkek gibi, erkeğ e yakı ş ı r (biçimde), yiğitçe, mertçe.

erkekçil * Erkeğe düş kün. erkeklenme * Erkeklenmek iş i. erkeklenmek * Kabadayı lı k gösterisinde bulunmak. erkekler hamamı * Sadece erkeklerin içinde yı kandı ğı veya erkeklere ayrı lmı şhamam. erkekleş me * Erkekleş mek iş i. erkekleş mek * (erkek çocuk) Çocukluk çağı ndan çı kı p erkeklik çağ ı na girmek. * (kı z, kadı n için) Erkek gibi sert davranı ş lar kazanmak. erkekli

* Erkeği olan.

erkekli diş ili *İ ki cinsi bir arada bulunan. erkekli kadı nlı * Kadı n erkek hep bir arada olarak. erkeklik * Erkek olma durumu. * Erkekçe davranı ş , yiğitlik, mertlik. * Bir erkeğin fizyolojik görevini yerine getirme gücü.

erkeklik organı * Erkeğin çiftleş me organı , kamı ş , penis, fallus. erkeklik öldü mü? * haksı zlı ğ a karş ıkoymak, mertlik göstermek gerekiyor. erkeklik sende kalsı n! * karş ı sı ndakinin yakı ş ı ksı z davranı ş ı na uyup da tatsı zlı k çı karma, efendice davran!. erkeklik taslamak * erkekmişgibi kendini göstermek, erkekçe davranı ş ta bulunmak, kabadayı ca davranmak. erkeksi

* Erkeğe benzeyen, erkeğ i andı ran, erkeğ e yaraş an.

erkeksilik * Erkekliği andı ran. erkeksiz

* Erkeği bulunmayan.

erken * Zamanı n ilerlememişbir anı nda. * Alı ş ı lan zamandan önce. erken bunama * Birbirinden ayrıgörüntüleri bulunan ş izofreni türündeki hastalı klar. erkence

erkenci

* Erken olarak. * Oldukça erken. * Erken davranan. * Erken olgunlaş an veya yetiş en (meyve, sebze). * Sabahı n ilk saatlerinde harekete geçen.

erkenden * Erken olarak, çok erken. erkete erketeci

* Dikiz. * Dikizci, gözcü.

erketecilik * Erketecinin yaptı ğı iş , dikizcilik. erketecilik etmek (veya yapmak) * gözcülük, dikizcilik görevini üzerine almak. erketelik

* Dikizcilik, gözcülük.

erketelik yapmak * gözcülük etmek. erkin

* Hiçbir ş arta bağlıolmayan, istediğ i gibi davranabilen, serbest.

erkinci

* Liberal.

erkincilik

* Bireyin özgürlüğ ünü ve ekonomik güçler arası nda hür yarı ş mayı savunan, bireyler, sı nı flar ve milletler arası ndaki ekonomik iliş kilere devletin karı ş maması nıisteyen öğreti, liberalizm, devletçilik, toplumculuk karş ı tı . * Herkese vicdan, inanç, düş ünce özgürlüğ ü tanı nması nı n gerekli olduğunu savunan, hür düş ünüş e bağ lı dünya görüş ü, liberalizm. erkinlik erkli erklilik

* Erkin olma durumu, serbestlik, serbest. * Erki olan, nüfuzlu, muktedir, kadir. * Erkli olma durumu.

erksizlik * Baş sı zlı k, anarş i. erlik

erme ermek

* Erkeklik, yiğitlik. * Er olma durumu. * Ermek iş i. * Eriş mek, kavuş mak. * Yetiş ip dokunmak. * (bitkiler veya bunları n ürünleri için) Olgunlaş mak. * (kendini Tanrıyoluna vermişkimseler için) İ nsanüstü kutsal bir aş amaya eriş mek.

Ermeni * Ermenistan'da yaş ayan halk veya bu halktan olan kimse. * Bu soyla ilgili, bu soya özgü olan. ermeni gelini gibi kı rı tmak * ağ ı r veya yavaşhareket edenlere alay yollu söylenir. Ermenice * Hint-Avrupa dil ailesinden, Ermenilerin kullandı ğı dil, Ermeni dili. ermin ermiş

* Kakı m, as. * Dinî inançlara göre kendisinde olağanüstü manevî güç bulunan kiş i, evliya, veli.

ermiş lik * Ermişolma durumu, evliyalı k, velilik. eroin

* Morfinden kimyasal yolla elde edilen uyuş turucu bir madde.

eroin kullanmak * eroini sı vıveya toz hâlinde vücuda zerk yoluyla almak, sürekli kullanmak. eroinci

* Eroin yapı p satan kimse. * Eroin kullanan kimse, eroinman.

eroincilik

* Eroinci olma durumu.

eroinman * Eroin kullanma alı ş kanlı ğ ıolan (kimse), eroinci. eroinmanlı k * Eroinman olma durumu. eros * Ruhî çözümleme açı sı ndan cinsel eğilimler ve bundan doğ an isteklerin tümü. * (büyük E ile) Yunan mitolojisinde aş k tanrı sı nı n adı . erosal * Erosçu, erotik. erosçu

* Erosla ilgili. * Roman, hikâye, heykel, resim gibi sanat eserlerinde aş k konusuna ve cinsel iliş kilere genişyer veren.

erosçuluk * Cinsel duygu ve isteklerine çok düş kün olma durumu, erotizm. erotik

erotizm

erozyon

* Aş kla ilgili olan, aş kıanlatan, kösnül, erosal, ş ehevî, ş ehvanî. * Cinsel aş kla, cinsiyetle iliş kisi olan, kösnül, erosal. * Erosçuluk. * Kösnüllük, ş ehvaniyet. * Aş ı nma; itikâl.

erozyona uğ ramak * aş ı nmak veya aş ı nmak iş ine konu olmak. ersatz * Bkz. erzatz. erselik erseliklik erseme

* Er diş i. * Er diş ilik. * Ersemek iş i veya durumu.

ersemek * Erkek istemek. ersiz ersizlik erte

* Kocası z. * Kocası zlı k. * Bir günün veya olayı n arkası ndan gelen zaman.

erteleme

* Ertelemek iş i, tehir, tecil, talik.

ertelemek * Baş ka zamana bı rakmak, tehir etmek, tecil etmek, talik etmek. erteleniş * Ertelenmek iş i veya biçimi. ertelenme * Ertelenmek iş i. ertelenmek * Daha sonraki bir zamana bı rakı lmak. erteleyiş * Ertelenmek iş i veya biçimi. ertesi * Bir günün, bir haftanı n, bir ayı n, bir yı lı n ardı ndan gelen günü, haftayı , ayı , mevsimi veya yı lıgösterir. ervah

* Ruhlar.

ervahı na yuf olsun * "yazı klar olsun", Allah kahretsin anlamı nda sövme veya kı nama sözü olarak kullanı lı r. erzak

* Uzun süre saklanabilen yiyeceklerin genel adı .

erzatz * Baş kası nı n yerine kullanı labilen, baş ka bir malı n yerini alabilen, yedek. es

* Notada duraklama zamanı ve bunu gösteren iş aretin adı .

es geçmek * üzerinde durmamak, boşvermek, önemsememek. esami

* Adlar, isimler.

esamisi okunmamak * kendisine değ er verilmemek, adıanı lmamak. esans esaret

* Bitkilerden türlü yollarla çı karı lan veya kimyasal yöntemlerle yapı lan, kokulu ve uçucu sı vı . * Kölelik, tutsaklı k, esirlik. * Hakimiyet altı nda bulunma. * Boyunduruk.

esarette kalmak * uzun süre esir olarak bulunmak. esas

* Bir ş eyin özünü oluş turan ana öge, temel. * (bir işveya sözde) Doğru biçim. * Ana, temel olarak alı nan, baş lı ca, asal, esasî.

esas duruş

* Hazı r ol durumu. esas vaziyet * Dimdik kı mı ldamaksı zı n, hazı r ol durumu, esas duruş . esas vaziyete geçmek * hazı r ol durumunu almak. esasa bağ lamak * belirli bir kurala dayandı rmak. esasen

* Baş ı ndan, temelinden, kökeninden. * Doğrusu, doğrusunu isterseniz, zaten, zati. * Nası l olsa, gene.

esasıolmamak * gerçek olmamak, yalan olmak. esasî

* Esasla ilgili, ası l ve temel olanla ilgili, asal.

esaslandı rma * Esaslandı rmak iş i veya durumu. esaslandı rmak * Esaslı duruma getirmek, sağ lamlaş tı rmak. esaslanma * Esaslanmak iş i veya durumu. esaslanmak * Temeli sağlamlaş mak, temelleş mek. esaslı * Köklü, genişölçüde etkili, güzel, doğ ru. * Köklü, etkili, güzel bir biçimde, doğru olarak. esassı z * Sağlam bir temele dayanmayan, köksüz. * Doğru olmayan, yalan. esatir * Tarih öncesi tanrı ları nı n efsaneli serüvenlerini anlatan ve bir topluluğun duyguları nı , anlayı ş ı nı ve özlemlerini göstermesi bakı mı ndan değ eri olan hikâyeler, mitoloji. esatirî * Esatirle ilgili, esatire ait. esbabı mucibe * Gerekçe. esbak esbap

* Eski, geçmiş , önceki. * Sebepler.

esef * Acı nma, yerinme. esef etmek

* üzülmek, acı nmak. esefle * Üzülerek, acı narak. eseflenme * Eseflenmek iş i. eseflenmek * Acı nmak. esefli

* Esefi bulunan.

eselemek beselemek * Kandı rmak, allem etmek kallem etmek. eseme esen esenleme

* Bkz. mantı k. * Hiçbir hastalı ğ ı , vücutça hiçbir eksiği olmayan, sağ lı klı , sı hhatli, salim. * Esenlemek iş i, selâm.

esenlemek * Biriyle karş ı laş ı ldı ğ ı nda, birinin yanı na gidildiğ inde veya yanı ndan uzaklaş ı ldı ğı nda kendisine sözle veya iş aretle bir nezaket gösterisi yapmak, selâm vermek, selâmlamak. * Birine esenlik dileyerek ayrı lmak, veda etmek. esenleş me * Esenleş mek iş i, selâmlaş ma. esenleş mek * Birbirine selâm vermek, selâmlaş mak. * Vedalaş mak. esenlik * Esen olma durumu, sağlı k, afiyet, sı hhat, selâmet. esenlikli eser

* Esenliği olan. * Emek sonucu ortaya konan ürün, yapı t. *İ z, iş aret, im. * (soyut kavramlar için) Belirti.

eser kalmamak * hiçbir belirti, iz olmamak. esericedit * "Büyük boy yazıkâğ ı dı " anlamı nda kullanı lan esericedit kâğ ı dıdeyiminde geçer. esericedit kâğ ı dı * Eskiden kullanı lan bir tür kâğ ı t. eserme * Esermek iş i veya durumu. esermek

* Bakmak, beslemek, yetiş tirmek. esermek besermek * Emek vererek ortaya çı karmak. esham

-esi esik esim

* Paylar, hisseler. * Borç alı nan bir paranı n belirli zamanda ödeneceğ ini gösteren senetler. * Bkz. -ası/-esi. * Çukur yer. * Yelin esiş i.

esin * Etkilenme, çağrı ş ı m veya içe doğmayla akla gelen yaratı cıduygu, düş ünce, ilham. * Sabah yeli. esindirme * Esindirmek iş i. esindirmek * Birinde esin uyandı rmak, ilham etmek. esinleme

* Esinlemek iş i veya durumu.

esinlemek * (birine) Esin duyması nısağ lamak, ilham vermek. esinlenme * Esinlenmek iş i. esinlenmek * Bir ş eyden ilham almak, içine doğ mak, mülhem olmak. esinti esintili

* Belli belirsiz hissedilen hafif yel, nefha. * Esintisi olan.

esintisiz * Esintisi olmayan. esir

* Tutsak. * Köle. * Bir düş ünceye veya bir kimseye körü körüne bağlıolan kimse.

esir (cevher).

* Atomlar arası ndaki boş luğu ve bütün evreni doldurduğ u var sayı lan, ağ ı rlı ğıolmayan, ı sıve ı ş ı ğ ıileten töz * Hava.

esir almak * tutsak etmek.

esir düş mek * tutsak olmak. esir etmek * tutsak durumuna getirmek. esir olmak * tutsak olmak. esir yatmak * savaş ta düş man eline düş üp uzun süre tutsak kalmak, esarette kalmak. esirci esircilik

* Köle ve cariye alı şveriş i yapan kimse. * Köle ve cariye alı şveriş i yapma.

esire * Diş i tutsak. * Cariye, diş i köle. esirgeme * Esirgemek iş i, himaye, vikaye. esirgemek * Korumak, himaye etmek, vikaye etmek. * Bir ş eyi yapmaktan veya vermekten kaçı nmak. * (olumsuz biçimde) Feda etmekten çekinmek, diriğetmek. esirgemezlik * Özveride bulunma. esirgenme * Esirgenmek iş i. esirgenmek * Esirgemek iş i yapı lmak. esirgeyici

* Koruyan, koruyucu.

esirgeyiş * Esirgemek iş i veya biçimi. esirifiraş * Çok hasta olma, ayağ a kalkamayacak biçimde yatma. esirlik esirme

* Esir olma durumu veya süresi, tutsaklı k, kölelik. * Esirmek iş i.

esirmek * Sarhoşolmak; aklı nıyitirmek, delirmek; kendinden geçmek. * Çok kı zmak, sertleş mek. esiş * Esmek iş i veya biçimi. eskatologya

*İ nsanı n ve dünyanı n sonunu, öbür dünyayıanlatmaya çalı ş an tanrıbilimi kolu. eski * Çoktan beri var olan, üzerinden çok zaman geçmişbulunan. * Çok kullanmaktan yı pranmı ş , harap olmuş . * Bir önceki, sabı k. * Geçerli olmayan. * Herhangi bir meslekte uzun süreden beri çalı ş mı şolan. * Geçmişçağ lardaki. * (tamlanan olarak kullanı lı nca alaylıolarak) Herhangi bir görevden düş tüğ ü veya durumunu yitirdiğ i için bir kimsenin eski saygı nlı ğı nı n kalmadı ğı nıbildirir. * Mesleğ inde uzmanlaş mı ş , tecrübesi olan. * Geçmişdönemlerde yaş ayan (kimse). eski ağ ı za yeni taam * turfanda bir ş ey yenilirken söylenen söz. Eski Çağ * Yazı nı n bulunuş una kadar geçen süre. eski çamlar bardak oldu * devir değ iş ti, eski tutumları n değeri kalmadı . eski defterleri karı ş tı rmak (veya yoklamak) * eski olayları , bir yarar umarak veya baş ka bir amaçla yeniden ele almak. Eski Dünya * Avrupa, Asya ve Afrika'ya topluca verilen ad. eski eserler * Eski toplulukları n bilim, edebiyat, din ve güzel sanatı na iliş kin her türlü ürünü veya kalı ntı sı , asarı atika. eski göz ağ rı sı * eski sevgili, ilk göz ağrı sı . eski hamam eski tas * hiçbir ş eyi değiş memiş , eski durumunda kalmı ş . eski hayratıda berbat etmek * bir iş i daha iyi bir duruma sokmaya çalı ş ı rken büsbütün bozmak. eski kafalı * Günün düş ünce ve yaş ayı ş ı na ayak uyduramayan (kimse). eski kafalı lı k * Eski kafalıolma durumu. eski köye yeni âdet * yadı rganan bir yenilik yapmaya kalkı ş anlar için söylenir. eski kurt * Mesleğ inde uzmanlaş mı şolan kimse. * Bir iş in hileli yanları nıbilen ve kolay aldatı lmayan kimse. eski püskü * Çok eski; iyice eski (ş eyler). eski toprak * Yaş landı ğıhâlde dinç (kimse). eski tüfek * Herhangi bir iş te eski ve tecrübeli olan (kimse).

eski yazı * Türklerin İ slâmiyeti kabulünden sonra kullanmaya baş ladı ğ ıve 1928 yı lı nda Lâtin alfabesine dayalıyeni Türk harflerinin kabulüne kadar geçen dönemde yazıhayatı nda benimsenmişolan Arap alfabesini esas alan yazı sistemi. eskice * Biraz eski, çok yeni olmayan. eskici

eskicilik eskiden eskiler

* Her türlü eski eş ya alı m satı mı yla uğraş an kimse. * Eskimişayakkabı ları onaran kimse. * Eskicinin iş i. * Geçmişzamanlarda, geçmişçağ larda, geçmiş te, mukaddema. * eski çağinsanları , eski kuş aklar, bizden önce yaş ayanlar. * eski eş ya.

eskileş me * Eskileş mek iş i. eskileş mek * Eskimek. eskilik eskime eskimek

Eskimo

* Eski olma durumu. * Eskimek iş i. * Eski duruma gelmek. * Yı pranmı ş . * Yaş lanmak. * Kuzey Kutbu'nda yaş ayan toplulukları n adı . * Bu topluluktan olan kimse. * Bu topluluğa özgü, bu toplulukla ilgili (olan).

Eskimoca * Eskimo dili. eskimsi

* Biraz eski; eskiye benzer, eskiyi andı ran, eski gibi.

eskisi gibi * önceden olduğ u gibi. eskisi kadar (veya gibi) * eskiden olduğu gibi, eskiden olduğ u ölçüde. eskisi olmayanı n acarı olmaz * yeni bir ş ey edinince eskisini hemen elden çı karmamalı dı r. Eskiş ehir taş ı * Lüle taş ı .

eskitilme

* Eskitilmek iş i.

eskitilmek * Eskitilmek iş i yapı lmak, eski duruma getirilmek. eskitme

* Eskitmek iş i.

eskitmek * Çok kullanarak eskimişduruma getirmek, yı pratmak. * Yaş landı rmak. * Etkisini sürdürememek, yı pratmak. eskiyiş

* Eskimek iş i veya biçimi.

eskiz * Taslak. eskort eskrim eskrimci

* Koruma, muhafı z takı mı . * Dürtücü kı lı ç, kesici kı lı ç ve delici kı lı ç adı verilen silâhlarla yapı lan spor, kı lı ç oyunu. * Eskrim yapan kimse, kı lı ç oyuncusu.

eskülâbî * Kargacı k, burgacı k, özensiz. eslâf eslek esleme

* Bizden öncekiler, geçmiş ler, öncel, ahlâf karş ı tı . * Baş kası nı n buyruk ve dileklerini yerine getiren, söz tutan, yumuş ak baş lı , itaatli, muti. * Eslemek iş i veya durumu.

eslemek * Önem vermek, aldı rı şetmek. esma

* Adlar, isimler.

esmayıüstüne sı çratmak * davranı ş ları yla belâyıüstüne çekmek. esmayı hüsnâ * Allah'ı n adları . esmayı ş erife * Esmayı hüsnâ. esme esmek

* Esmek iş i. * (hava için) Hava bir yönden bir yöne akmak, rüzgâr olmak.

* Yapı lmasıönce düş ünülmüşolmayan veya beklenmeyen bir ş eyi yapmaya birdenbire karar vermek. esmer * Siyaha çalan buğ day rengi. * Teni ve saçları karaya çalan, koyu buğ day rengi olan (kimse), yağı z. * (hava) Kurş unî renk. esmer amber * Amber balı ğ ı nı n bağ ı rsakları ndan çı karı lan amber. esmer küf * Esmer küfler familyası nı n asalak hayata uyabilen örnek türü, özellikle arı larda öldürücü geliş meler doğ uran ilkel mantar (Mucor mucedo). esmer küfler * Asalak yaş ayı ş a uymuştürleri de bulunan yosunumsu mantarlar familyası . esmer su yosunları * Şeritleri bölmeli, renkleri esmer su yosunları . esmer ş eker * Kristal ş eker yapı mısı rası nda kristallerin santrifüjleme ile ayrı lması ndan sonra kalan ş urubun kristallendirilmesi sonucu elde edilen daha çok kraker ve bisküvilerde kullanı lan çok ince kristalli, koyu renkli, kokulu bir ş eker. esmerce

* Esmere yakı n, biraz esmer olan.

esmerimsi * Esmere çalan. esmerleş me * Esmerleş mek iş i. esmerleş mek * Esmer duruma gelmek. * Siyaha yakı n bir koyu renk almak. esmerleş tirme * Esmerleş tirmek iş i. esmerleş tirmek * Esmer duruma getirmek. esmerlik esna

* Esmer olma durumu. * Bir iş in yapı ldı ğ ıan, sı ra.

esnaf * Küçük sermaye ve sanat sahibi. * Kötü yola sapmı şolan kadı n. * Baş lı ca düş üncesi, mesleğ inin bütün inceliklerinden yararlanı p bunlarıkarş ı sı ndakinin zararı na kullanarak ve meslekte kötü örnek oluş turarak çok para kazanmak olan kimse. esnaf ağzı * Çarş ıve pazarda satı cı ları n müş teri çekmek için kullandı klarıdil. esnaf loncası * Herhangi bir meslek dalı nda esnafları n kurduğu dernek.

esnaflı k

* Esnaf olma durumu. * Esnafı n yaptı ğıiş .

esnası nda * Sı rası nda, olduğ u anda. esnek

* Bir dı şgücün etkisi altı nda uzamak, kı salmak, eğ rilmek gibi biçim değ iş ikliklerine uğradı ktan sonra, etkinin kalkması yla eski biçimini alabilme özelliğ inde olan, elâstikî. * Değiş ik yorumlara elveriş li. esnekleş me * Esnekleş mek iş i veya durumu. esnekleş mek * Esnek bir durum almak. esnekleş tirme * Esnekleş tirmek iş i. esnekleş tirmek * Esnek duruma getirmek. esneklik esneme

* Esnek olma durumu, elâstikiyet. * Esnemek iş i.

esnemek * Uykulu, sı kı ntı lı veya yorgunluk duyulan bir anda ağ zıgeniş çe açarak soluk alı p vermek. * Bir cisim bir etki ile biçim değ iş tirmek. * Bollaş ı p geniş lemek. esnetme

* Esnetmek iş i. * Türlü sebeplerle kı salan kaslarıaçmak ve uzatmak için bağlıbulunduklarıeklemlerde yapı lan esnek, yaylıve zorlu germe hareketi. esnetmek * Esnemesine sebep olmak. esneye esneye * Sürekli esneyerek. esneye gerine * Esneyerek. esneyiş espas

espaslı

* Esnemek iş i veya biçimi. * Bir kelimenin harflerini ayı rmak için kullanı lan harflerden daha kı sa ve küçük metal çubuk. * Aralı k. * (bası mcı lı kta) Espasıolan. * Aralı klı .

Esperanto

* Polonyalıdoktor L. Zamenhof tarafı ndan bütün milletlerce kullanı lmak için 1887'de hazı rlanmı ş , grameri on altıkurala dayanan, kolay bir yapma dil. Esperantocu * Esperanto yanlı sı . esperi * Ava alı ş tı rı lamayan bir tür doğ an. espiyon

* Birinin kusur veya suçları nıgizlice bildirmesi için o kimsenin üstleri tarafı ndan tutulmuşolan ve bundan çı kar sağlayan kiş i. espressivo * Duygulu, içten. espri

*İ nce anlamlı , düş ündürücü ve ş akalısöz, nükte. * Yazı da, resimde, sözde ve davranı ş ta ince, derin anlam, nükte.

espri patlatmak * konuş ma sı rası nda, beklenilmedik anda, ortama uygun hoş , nükteli veya ilginç söz söylemek. espri yapmak * nükteli, ş akalısöz söylemek. esprili * Esprisi olan. * Espiri yapma niteliğ ini taş ı yan (kimse). espritüel (kimse).

* Yerinde ve zamanı nda, güzel ve hoşkarş ı lanan, ince anlamlı , düş ündürücü söz söyleyen, nükte yapan

esrar * Gizler, sı rlar. esrar

* Hint kenevirinden çı karı lan ve kullanı lacak miktara göre uyarı cı , sarhoşedici veya uyuş turucu etkileri olan bir madde. esrar çekmek * esrar içmek. esrar kumkuması * Kim olduğ u ve neler yaptı ğ ıbilinmeyen kimse. esrar otu

* Hint keneviri.

esrar perdesi * Bir ş eyin anlaş ı lması nıgüçleş tiren engel. esrar tekkesi * Toplu ve gizli olarak esrar içilen yer. esrara dalmak * sı rlara gömülmek. esrarcı

* Esrar yapan, satan veya esrar çeken kimse.

esrarcı lı k * Esrarcı nı n iş i. esrarengiz * Gizlerle, sı rlarla örtülü, esrarlı . esrarengizlik * Esrarlıolma durumu. esrarkeş * Esrar (II) kullanmayı alı ş kanlı k durumuna getiren kimse. esrarkeş lik * Esrarkeşolma durumu. esrarlı

* Gizli yönleri bulunan, ne olduğ u anlaş ı lamayan, akı l erdirilemeyen, esrarengiz.

esrarlı *İ çinde esrar bulunan. esre esri esrik

* Arap yazı sı nda, bir ünsüzün dar, düz ve kı sa (ı ,i) okunacağ ı nıgösteren iş aret, kesre. * Esrik. * Esrimiş , sarhoş , mest, sermest.

esriklik * Sarhoşolma durumu. esrime esrimek

esritme esritmek essah

* Sarhoşolma iş i, gaş iy. * Herhangi bir sebeple kendinden geçmek, gaş yolmak. * Coş up kendinden geçmek, vecde gelmek. * Mest olmak, sarhoşolmak. * Esritmek iş i. * Sarhoşolması na yol açmak, sarhoşetmek. * Doğru, gerçek, sahi.

estağfurullah * Teş ekkür edilen veya övülen bir kimsenin söylediğ i bir incelik ve alçak gönüllülük sözü. estamp estampaj

* Metal, tahta vb.üzerine kazı ldı ktan sonra bası lan resim. * Metal, tahta vb.üzerine resim basma, çoğaltma yöntemi.

estek köstek * "Oyalamak, yersiz bahaneler bulmak, iş ten kaçı nmak" gibi anlamlara gelen estek köstek etmek veya estek etmek, köstek etmek biçimlerinde de kullanı lı r.

ester

* Oksijenli asitler ile alkollerin araları ndan bir su molekülü ayrı lmasısonucunda verdikleri madde.

esterleş me * Oksijenli asitlerle alkollerin birleş erek ester oluş turması . estet

* Güzeli en üstün, en yüce değer sayan kiş i.

estetik * Sanatsal yaratı nı n genel yasaları yla sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi, güzel duyu, bediiyat. * Güzellik duygusu ile ilgili olan veya güzellik duygusuna uygun olan. * Güzelliği ve güzelliğ in insan belleğ indeki ve duyguları ndaki etkilerini konu olarak ele alan felsefe kolu, güzel duyu. * Kusurlu bir organı düzeltmek veya güzelleş tirmek amacı yla uygulanan (yöntemler). estetikçi

* Estetikle uğraş an kimse.

estetikçilik * Gerçeklik ve yarar kaygı ları ndan sı yrı larak, bir sanat veya felsefe konusunu salt güzelliğ i için sevme kuramı , güzel duyuculuk. estetizm estirilme

* Estetikçilik, güzel duyuculuk. * Esritilmek iş i.

estirilmek * Estirmek iş i yapı lmak. estirme estirmek estomp deri. esvap

* Estirmek iş i. * Esmesini sağ lamak. * Kara kalem resimde çizgiyi veya pastel boyası nıyaymak için kullanı lan kendi üzerine sarı lmı şkâğı t veya

* Giysi, giyecek, elbise.

esvaplı k * Esvap yapmaya elveriş li (kumaş ). eş

* Birbirinin aynıolan veya birbirine çok benzeyen iki ş eyden her biri, benzer. * Karıkocadan her biri, hayat arkadaş ı , refik, refika. * Birlikte yaş ayan diş i ve erkek hayvandan her biri. * Kuma, ortak. * Arkadaş . * Etene, son, meş ime. *İ kiş er kiş ilik gruplarla oynanan oyunlarda, ortak oynayan iki kiş iden her birinin öbürüne göre durumu.

eşadlı * Bkz. eşsesli. eşadlı lı k

* Bkz. eşseslilik. eşanlam * Sözler arası nda anlam birliğ i olmasıdurumu. eşanlamlı * Anlamlarıaynıveya birbirine çok yakı n olan (kelimeler), anlamdaş , müteradif, sinonim. eşanlamlı lı k * Eşanlamlı olma durumu, anlamdaş lı k. eşbacaklı lar * Denizlerde, karalarda ve tatlı sularda, baş ka hayvanları n asalağı , asalakları n ara konakçı sıveya özgür olarak yaş ayan kabuklular takı mı . eşbası nç

* Hava bası nçlarıeş it olan yeryüzü noktaları nıbirleş tirdiğ i var sayı lan eğ ri, izobar eğrisi.

eşbası nçlı * Bası ncı n hep aynıkalması . eşbaş kan * Bir kurul, toplantıveya kongrenin baş kanlı ğı nıyapan baş kanlardan her biri. eşbiçim

* Baş ka bir ş eyin biçim veya yapı bakı mı ndan aynı sıolan ş ey, izomorf.

eşbiçimli * Biçim veya yapı bakı mı ndan birbirinin benzeri veya aynı sıolan, izomorfik. eşbiçimlilik * Benzer yapı da olan maddeler arası ndaki billûrlaş ma benzerliğ i, izomorfizm. *İ ki matematik kümesi arası nda benzerlik bağı ntı sı , izomorfizm. * Organizmada çeş itli soylardan ileri gelen benzerlik, izomorfizm. eşcinsel

* Kendi cinsinden kimselerle cinsel iliş kide bulunan kimse, homoseksüel.

eşcinsellik * Eşcinsel olma durumu, homoseksüellik. eşçekim eşdeğ er

* Bkz. tı pkıçekim. * Değer yönünden birbirine eş it olan (ş ey), muadil.

eşdeğ erli * Değerleri eş it olan. * Eşbiçimli olmadı kları hâlde yüz veya hacim ölçümleri eş it bulunan (biçim). * Cebirde karş ı lı klıolarak çözümleri aynıolan (denklem sistemleri). eşdeğ erlik * Eşdeğer olma durumu, muadelet. eşdeprem * Çeş itli yerlerde aynıhı zla duyulmuş(aynıdereceli) olan deprem. eşdost * Tanı dı klar. eşeksenli

* Motorlarda eksen ölçülerinin eş it olması . eşgüdüm * Belli bir amaca ulaş mak için türlü iş ler arası nda bağ lantı , iliş ki, düzen ve uyum sağ lama, koordinasyon. eşgüdümcü * Türlü iş ler arası nda düzen ve uyum sağlayan (kimse), koordinatör. eşgüdümlü * Araları nda eşgüdüm bulunan, koordine. eşkanatlı * Kabuklu bitler, yaprak bitleri ve ağustos böcekleri gibi bitki sağ lı ğ ıyönünden çok önemli familyalarıiçine alan, zarsıkanatlarıbir boyda, hortumlu böcekler takı mı nı n bir alt takı mı . eşkoş ma

* Tanrı 'nı n birden çok olduğuna inanma, Tanrı 'ya ortak koş ma, ş irk.

eşkoş mak * Tanrı 'ya ortak koş mak, Tanrı 'dan baş ka bir tanrıbulunduğuna inanmak, ş irk koş mak. eşmerkezli * Merkezleri aynıolan iki veya daha çok ş ekil. eşsesli

* Söyleniş leri aynı , anlam ve kökleri ayrıolan (kelimeler), eşadlı , sesteş , homonim.

eşseslilik * Eşsesli olma özelliğ i, eşadlı lı k. eşsı cak * Sı caklı ğ ıeş it olan (yeryüzü noktası ), izoterm. eşsı cak eğrisi * Sı caklı ğ ı n yeryüzünde veya bir bölgedeki dağ ı lı ş ı nıgöstermek amacı yla düzenlenen haritalarda, eş it sı caklı ktaki yerleri birleş tiren iç içe eğ rilerden her biri, izoterm eğ risi. eştutmak * talimde veya oyunda ikiş er olmak için arkadaşseçmek. eşyapı

* Bol yağ mur yağ an orman bölgelerinde büyüyen ağaçları n gövdelerindeki bölümler arası nda belirli yapı sal özellik farkları nı n bulunmamasıdurumu. eşyapı m

*İ ki tarafı n ortak olarak oluş turduğ u yapı m.

eşyükselti * Yükseklikleri birbirine eş it olan (yerler), izohips. eşyükselti eğrisi * Eşyükselti noktalarıarası nda çizilen çizgilerin oluş turduğu eğ ri, izohips eğ risi. eşzaman * Aynızaman içinde hareket eden, senkron. eşzamanlı * Baş lamaları yla bitmeleri arası nda geçen zaman eş it olan (olaylar), senkronik. * Aynızamanda oluş an. eşzamanlıdil bilimi

* Bir dilin zaman içindeki değ iş me ve geliş mesi sı rası nda, belirli bir dönemde ortaya çı kan olguları nı inceleyen dil bilimi. eşzamanlı lı k * Belli bir evrede görülen dil bilimi olguları nı n, olayları nı n özelliğ i, senkroni. eş antiyon * Basit örnek. * Bir malı n niteliğ ini belirtmek, özelliklerini göstermek amacı yla, o malı n parası z verilen veya gönderilen parçası . eş arp

* Başörtüsü.

eş eğe gücü yetmeyip semerini dövmek * güçlü birine kı zı p da ondan alamadı ğ ıhı ncı nıçevresindekilerden çı karmak. eş eği düğ üne çağ ı rmı ş lar, "ya su lâzı mdı r, ya odun" demiş * yersiz veya zamansı z yapı lan ikramlara her zaman bir karş ı lı k beklendiğ ini anlatı r. eş eğini (veya atı nı ) sağlam kazı ğ a bağ lamak * iş ini güven altı na almak. eş ek

* Atgillerden, uzun kulaklıbinek ve hizmet hayvam, merkep (Equus asinus). * Kaba, yeteneksiz, inatçı kimse. * Odun kesmek için kullanı lan üç veya dört ayaklı sehpa. * Duvar örmek, sı va yapmak gibi iş lerde kullanı lan dört ayaklı sehpa.

eş ek arı sı * Zar kanatlı lar takı mı ndan, ağı lı iğ nesi olan bir tür iri yaban arı sı (Vespa crabro). eş ek cenneti * Öbür dünya. eş ek davası * Bir dik üçgende hipotenüsün karesinin dik kenarları n kareleri toplamı na eş it olduğ unu kanı tlayan teorem. eş ek derisi gibi * derisi çok kalı n. * duygusu az, duygusuz. eş ek dikeni * Deve dikeni türünden bir bitki, kenger. eş ek gibi

* kaba, düş üncesiz.

eş ek hı yarı * Kabakgillerden yabanî tı rmanı cı , otsu bir bitki (Ecballı um elaterium). eş ek hoş aftan ne anlar (suyunu içer, tanesini bı rakı r) * beğ enilebilecek bir ş eyi değ erlendiremeyen, küçümseyen kimseler için kullanı lı r. eş ek inadı * Söylediğinden veya yaptı ğ ı ndan dönmeme, çok direnme. eş ek kadar * büyük, iri; aş ı rıderecede geliş miş . eş ek kafalı * Kalı n kafalı , anlayı ş sı z, kavrayı ş sı z (kimse).

eş ek kulağıkesilmekle küheylân olmaz * aslı nda niteliksiz olan bir ş eye ne yapı lsa değ iş mez. eş ek kuyruğ u gibi ne uzar, ne kı salı r * durumunda, çalı ş ması nda hiçbir geliş me görülmeyen kimseler için kullanı lı r. eş ek marulu * Bir tür yabanî marul. eş ek maydanozu * Maydanozgillerden iki yı llı k otsu bir bitki (Anthriscus silvestrisis). eş ek otu

* Evliya otu.

eş ek sı pası * Sövgü veya sevgi sözü olarak kullanı lı r. eş ek sı rtı * Beş ik örtüsü. eş ek sudan gelinceye kadar dövmek * adamakı llıdövmek. eş ek ş akası * Ağı r el ş akası . eş ekbaş ı * Yetkisi önemsenmeyen, gücünü gerektiğ i gibi göstermeyen kimse. eş ekçe

* Kaba (bir biçimde).

eş ekçi * Eş eklerle yük taş ı yan veya insan gezdiren kimse, merkepçi. eş ekçilik

* Eş ekçinin iş i.

eş ekkulağ ı * Karakafes. eş ekleş me * Eş ekleş mek iş i. eş ekleş mek * Çok anlayı ş sı z ve kaba davranı ş larda bulunmak. eş eklik

* Çok anlayı ş sı z ve kaba davranı ş .

eş ekten düş müşkarpuza dönmek * çok ş aş ı rmak, donup kalmak. * kötü bir duruma düş mek. eş elek eş eleme

* Elma, armut, ayva gibi meyvelerin yenmeyen iç bölümü. * Eş elemek iş i.

eş elemek

eş elenme

* Toprak, kül gibi toz durumunda bulunan ş eyleri hafifçe kazı p karı ş tı rmak. * Bir iş in, sorunun aslı nı anlamaya çalı ş mak; kurcalamak. * Dağı tı p karı ş tı rmak. * Eş elenmek iş i.

eş elenmek * Eş elemek iş i yapı lmak. * Bulunduğ u yeri kendi kendine eş elemek. eş elmobil * Üretilen mal değerlerinin inişçı kı ş ı na göre tespit edilen ücret ödeme ölçümü. eş ey

eş eyli

* Bireye, üreme iş inde ayrıbir görev veren ve erkekle diş iyi ayı rt ettiren özel yaradı lı ş , cinslik, cinsiyet. * Bir organizmanı n diş i veya erkek olarak sı nı flandı rı lması nısağ layan görev, yapıve karakter topluluğu. * Erkek veya diş i eş eyden birine sahip olan, diğ er eş ey olmadan üreyemeyen cinsliğ i olan.

eş eyli üreme *İ ki bireyin bir araya gelmesini gerekli kı lan ve gametlerin birbirleriyle döllenmesini sağ layan üreme biçimi. eş eylilik eş eysel eş eysiz

* Eş eyli canlı nı n durumu. * Cinsel, cinsî. * Eş eyi olmayan, cinsliksiz.

eş eysiz çoğalma * Eş ey hücreleri oluş turmaksı zı n, bölünme yoluyla çoğalma. eş gin eş has

* Bkz. eş kin. * Kiş iler, ş ahı slar. * Bir olayda veya edebî bir eserde yer alan kiş iler.

eş i manendi olmamak * benzeri olmamak. eş iğine yüz sürmek * bir dilekte bulunmak için bir kiş iye yalvarmaya gitmek. eş iğini aş ı ndı rmak * iş ini yaptı rmak için bir yere çok gidip gelmek. eş iğini atlamak * bir konuya veya bir soruna hakkı yla vakı f olmak . eş ik

* Kapıboş luğ unun alt yanı nda bulunan alçak basamak. * Kapıağ zı nda basamağı n konulabileceğ i yer. * Baş langı ç yeri, baş langı ç noktası , yakı nı . * Telli çalgı larda üzerine tellerin bindiği köprü.

* Karalar üzerinde veya deniz diplerinde birbirine komş u iki çukurluğu ayı ran tümsek biçiminde, üzeri çoğ u kez düz kabartı lar. * Bir tepkinin baş laması nda, ortaya çı kması nda etkili olan ruhî, fizyolojik nokta. eş ilme eş ilmek

* Eş ilmek iş i. * Eş mek iş ine konu olmak.

eş inme * Eş inmek iş i. eş inmek eş ir

* (hayvan) Ayağ ı yla yeri kazmak. * Küstah, saygı sı z kimse.

eş it

* Yapı , değer, boyut, nicelik ve nitelik bakı mı ndan birbirinden ne artı k ne eksik olmayan (iki veya daha çok ş eyler), müsavî. * Aynıhaklardan yararlanan, aynıdüzeyde olan. eş it çenetli *İ ki çenetli birbirine eş it yumuş akçalar. eş itçi

* Eş itçilik yanlı sı .

eş itçilik *İ nsanları n özellikle hukuk, siyaset ve ekonomi bakı mları ndan eş itliğini isteyen öğ retilerin genel adı , müsavatçı lı k. eş itleme * Eş itlemek iş i. eş itlemek * Eş it duruma getirmek. eş itlenme * Eş itlenmek iş i. eş itlenmek * Birbiriyle eş it duruma gelmek. eş itleş me * Eş itleş mek iş i veya durumu. eş itleş mek * Eş it duruma gelmek. eş itleş tirme * Eş itleş tirmek iş i. eş itleş tirmek * Eş it duruma getirmek. eş itlik *İ ki veya daha çok ş eyin eş it olmasıdurumu, denklik, müsavat, muadelet. * Kanunlar yönünden insanlar arası nda ayrı m bulunmamasıdurumu.

* Bedenî, ruhî, baş kalı klarıne olursa olsun, insanlar arası nda toplumsal ve siyasî haklar yönünden ayrı m bulunmaması durumu. eş itlik derecesi * Gibi veya kadar edatları ile kavramları n karş ı laş tı rı lı p eş it ölçüde gösterilmesi. eş itlik eki * Kelimeye "gibi, göre" anlamıkatan ek. Türkçede bu kavramları -ce, -si ekleri verir. eş itsiz eş itsizlik eş kâl

* Eş it olmayan, gayrimüsavi. *İ ki veya daha çok ş eyin eş it olmamasıdurumu, müsavatsı zlı k. * Biçimler, ş ekiller, kı lı k.

eş kenar * Kenarlarıeş it olan. eş kenar dörtgen * Dört kenarıda bir birine eş it olan dörtgen, main. eş kenar üçgen * Üç kenarı da birbirine eş it olan üçgen. eş kı ya

* Dağda, kı rda yol kesen hı rsı zlar, haydutlar. * Haydut, kı r hı rsı zı .

eş kı ya gibi * yüzü, bakı ş larıve kı lı ğıkorkunç olan. eş kı yalı k * Eş kı ya olma durumu veya eş kı yaca davranı ş . eş kin

* Atı n bir tür hı zlıyürüyüş ü. * Böyle yürüyen (at). * Böyle bir yürüyüşile.

eş kin * Sürgün, filiz. eş kinci eş kinli eş kinsiz

* Savaş a giden eyalet askeri. * Hı zlıve düzenli giden (at). * Hı zlıve düzenli gitmeyen (at).

eş lek * Ekvator. eş leksel eş lem

* Ekvatoral. * Kopya.

eş leme

eş lemek

eş lemeli

* Eş lemek iş i. * Görüntü ve ses kuş aklarıarası ndaki bağ , senkronizasyon. * Benzer iki ş eyi bir araya getirmek. * Ses ile görüntü arası nda gerekli bağı sağ lamak. * Eş lemesi yapı lmı ş(film).

eş lemesiz * Görüntü ve ses kuş aklarıveya ses kuş aklarıarası nda eş leme bulunmayan (film). * Eş lemesi bozulmuşolan (film). eş lenik eş lenme

* Herhangi bir biçimde birbiriyle oranlıbulunan (nokta, çizgi, sayı ). * Eş lenmek iş i.

eş lenmek * Eş lemek iş ine konu olmak. eş leş me eş leş mek

* Eş leş mek iş i. * Birbiriyle eşolmak, eştutmak. * Çiftleş mek.

eş leş tirme * Eş leş tirmek iş i. eş leş tirmek * Eş leş mesini sağlamak. eş li * Eş i olan, eş i ile birlikte. eş lik

* Eşolma durumu. * Belirli bir modeli ile armoni oluş turan ve bir veya birkaç partiye bölüş türülen sesler bütünü.

eş lik etmek * bir solist, bir çalgıveya orkestra ile birlikte müzik icra etmek, refakat etmek. * beraberinde gitmek, arkadaş lı k etmek, refakat etmek. * beraberinde bulunmak. eş me * Eş mek iş i. * Kaynak, pı nar. eş mek * Toprağı veya toprak gibi yumuş ak bir ş eyi biraz kazmak. * Araş tı rmak, incelemek. eş mek * (at için) Hı zlıgitmek. eş ofman

* Spor çalı ş maları nda giyilen, pamuklu veya sentetik kumaş tan, iki parçalıgiysi. eş ölçüm *İ zometri. eş raf eş raflı k eş ref

* Bir yerin zenginleri, sözü geçenler, ileri gelenler. * Eş raf olma durumu. * Çok onurlu, çok ş erefli.

eş ref saati * Bir iş in olumlu yola girmesi için en uygun zaman. *İ şgörecek kimsenin ters davranmayarak, güçlük çı karmayarak uysallı k gösterdiğ i zaman. eş ribegâh * Büfelerde içki ve benzeri ş eylerin ikram edildiğ i yer. eş siz

eş sizlik eş tirme eş tirmek

* Eş i benzeri olmayan veya eş i benzeri görülmemişolan. * Eşbulmamı ş , eş inden ayrı lmı şveya yanı nda eş i olmayan. * Eş siz olma durumu. * Eş tirmek iş i. * Eş mesini sağ lamak.

eş tirmek * Atıhı zlısürmek, koş turmak. eş ya eş yalı et

* Türlü amaçlarla kullanı lan, insan yapı sı , taş ı nabilir, cansı z varlı kları n bütünü. * Eş yası olan. *İ nsanlarda, hayvanlarda deri ile kemik arası ndaki kas ve yağ dan oluş an tabaka. * Kasaplı k hayvanlardan sağ lanan kaslardan oluş muşbesin maddesi. * Ten. * Meyvelerde çekirdekle deri arası ndaki bölüm.

et bağ lamak *ş iş manlamak. * yara kapanmak. et beni

* Deri dokusunun anormal büyüyüp yağ lanması yla oluş an kabarcı k.

et kafalı * Anlayı ş sı z, kaba; budala, enayi. et kesimi

* Hristiyanları n büyük perhize girmek üzere bulunduklarıgünler, apukurya.

et kı rı mı * Et kesimi. et lokması * Et yemeğ i. et obur * Etle beslenen, etçil. et oburlar * Etçiller. et sı ğ ı rı et sineğ i

* Eti için beslenen sı ğı r. * Bkz. kül rengi et sineği.

et sotesi * Sote. et suyu

*İ çinde et kaynatı lmı şsu.

et ş eftalisi * Eti çekirdeğ inden ayrı lmayan bir ş eftali türü (Prunus persica duracina). et tavuğu

* Eti için beslenen tavuk.

et tı rnak olmak * sı kıaile bağıkurmak. et tı rnaktan ayrı lmaz * yakı n hı sı mlar arası ndaki bağkolay kolay kopmaz. et toprak

* Yumuş ak, kı rmı zıve özlü toprak.

et tutmak *ş iş manlamak. et unu * Karada yaş ayan memeli hayvanları n deri, tı rnak, boynuz ve kemikleri ile mide, bağ ı rsak muhteviyatı ayrı ldı ktan sonra geriye kalan et ve diğ er yumuş ak dokuları nı n veya kansı z ve kemiksiz mezbaha artı kları nı n usulüne göre piş irilip pres edilerek yağ larıalı ndı ktan sonra öğ ütülmesi ile elde edilen bir ürün. etajer

* Raflarıolan, kapaksı z ve taş ı nı r dolap.

etalon * Ağı rlı k ve uzunluk ölçüleri için kabul edilmişkanunî ölçü modeli. etamin etanol etap

* Pamuk, keten veya ipekten, seyrek dokunmuşdelikli bir tür kumaş . * Bkz. alkol. * Bir yarı ş ı n belirli uzaklı ğ ıkapsayan bölümlerinden her biri, aş ama, merhale.

etçi etçik

* Kasap. * Küçük et parçası .

etçil * Genellikle etle beslenen, et obur. etçiller

* Diş leri et yiyecek biçimde geliş mişomurgalı memeli hayvanlardan bir takı m, et oburlar.

eteğ i ayağı na dolaş mak * eli ayağı dolaş mak. eteğ i belinde * kı vrak ve hamarat (kadı n). eteğ i düş ük * Pasaklıveya düş kün (kadı n). eteğ i kirlenmek * (kadı n için) namusuna dokunulmak. eteğ indeki taş ı dökmek * bütün bildiklerini açı klamak. eteğ ine düş mek (veya sarı lmak) * yalvarı p yakarmak. eteğ ine yapı ş mak (veya sı ğ ı nmak) * birinin koruyuculuğ u altı na girmek. etek

* Giysinin belden aş ağ ı da kalan bölümü. * Vücudun belden aş ağ ı sı na giyilen, değ iş ik biçimlerde, genellikle kadı n giysisi. * Giysinin alt kenarı . * Çadı r, kanepe örtüsü gibi kumaş tan olan ş eylerin yere sarkan bölümü. * Dağ, tepe, yı ğ ı n gibi yamaçlış eylerin alt bölümü. * Edep yeri. * Yağmur suları nı n, çatı nı n bazıyerlerinden içeri sı zması nıönlemek için yapı lan saç örtü.

etek bezi * Kundak çocukları nı n belden aş ağı sı na sarı lan bez. etek dolusu * Pek çok, bol bol, alabildiğ ince fazla. etek kiri

* Yolsuz iliş ki.

etek öpmek * yaltaklanmak, dalkavukluk etmek. etek silkmek * el etek çekmek. etekleme

* Eteklemek iş i.

eteklemek * Birinin eteğ ini saygıgöstermek amacı yla öpmek veya öper gibi yapmak.

* Yaranmaya çalı ş mak, dalkavukluk etmek. etekleri tutuş mak * çok telâş lanmak. etekleri zil çalmak * çok sevinmek. etekleyiş * Eteklemek iş i veya biçimi. eteklik

* Vücudun belden aş ağ ı sı nı örten, beli dar, altıgeniş , genellikle kadı n giysisi, etek. * Etek yapmaya elveriş li (kumaş ). * Bir ş eyin aş ağı ya doğ ru uzanan yüzü.

etelemek betelemek * Kötü davranmak. eten

etene

* Etene. * Yemiş lerin yenilen bölümü. * Memelilerde ana ile dölüt arası nda kan alı p verme iş ini sağ layan organ, son, eş , döl eş i, meş ime, plâsenta. * Meyve yaprağı nda yumurtacı kları n bağlıolduğu bölüm.

etenelenme * Embriyon veya eklentileriyle ana arası nda kimyasal değiştokuş u sağlamak amacı yla ilgi kurma. etenelenmek * Embriyon veya eklentileriyle ana arası nda ilgi kurmak. eteneli eteneliler etenesiz

* Etenesi olan. * Etenesi bulunan memeliler alt sı nı fı . * Etenesi olmayan.

etenesizler * Etenesi bulunmayan basit yapı lımemeli hayvanlar. eter

eterleme

* Oksijenli asitlerin alkollerle birleş mesinden oluş an sı vı lara verilen ad. * Hekimlikte kullanı lan, çok uçucu, renksiz ve kendine özgü kokusu olan bir sı vı , lokman ruhu. * Eterlemek iş i.

eterlemek * Eter buharıkoklatarak anestezi yapmak. eterleş me * Eterleş mek iş i. eterleş mek * Bir alkol veya bir asit eter durumuna dönüş mek. eterleş tirme

* Eterleş tirmek iş i. eterleş tirmek * Eter durumuna getirmek. etı bba Eti

* Doktorlar, hekimler. * Hitit.

eti budu yerinde (veya etine dolgun) *ş iş manca, tombul. eti kemiğ i * esası , ana özelliği, ası l ağı rlı ğ ı . eti ne budu ne? * yaş ıküçük. * imkânları , gücü sı nı rlı , parasıaz. eti senin, kemiğ i benim * çocuk velilerinin öğ retmene, ustaya vb. ye çocuğun eğitiminde kendisine tam yetki verdiğ ini anlatmak için söylenir. etik

* Töre bilimi, ahlâk bilimi. * Ahlâkî, ahlâkla ilgili.

etiket

* Bir malı n tür, miktar, fiyat vb. nitelikleri veya kitap, defter vb. ş eylerin kime ait olduğunu belirtmek, belli etmek için üzerlerine konulan küçük kâğ ı t. * Toplum içindeki davranı ş larda izlenecek yol, teş rifat. * Kimlik. etiketçi

* Etiket yapı ş tı ran kimse. * Etikete önem veren, etikete sı kısı kı ya bağlıolan.

etiketçilik * Etiketçinin iş i veya mesleğ i. * Etiketçi olma durumu. etiketleme * Etiketlemek iş i. etiketlemek * Satı ş a çı karı lan mal üzerine etiket koymak. etiketlenme * Etiketlenmek iş i. etiketlenmek * Satı ş a çı karı lan mal üzerine etiket konulmak. etiketli

etiketlik

* Etiketi olan. * Etikete bağ lı . * Etiket yapmaya yarayan veya etiket çubuğu.

etiketsiz etil

* Etiketi olmayan. * Organik birleş iklerin birleş imine giren karbon ve hidrojen atomlarıgrubu.

etilalkol * Bkz. alkol. etilen etimolog etimoloji

* Yanı cı , renksiz, az kokulu, 0,97 yoğ unluğ unda karbon ve hidrojen birleş imi. * Etimoloji uzmanı . * Köken bilimi. * Bir kelimenin kökeni.

etimolojik * Köken bilimi ile ilgili. etinden et koparmak (veya kesmek) * çok acıvermek. etine dolgun * Şiş man sayı lmayan, balı k etinde. etioloji

* Sebep bilimi.

Etiyopyalı * Etiyopya halkı ndan olan, Habeş , Habeş î. etken * Etki yapan (her ş ey), müessir, faktör. * Bir madde üzerinde belli bir değ iş iklik yapan, müessir. * Doğrudan doğ ruya öznenin yaptı ğıiş i anlatan fiil, edilgen karş ı tı , malûm. etken fiil

* Öznesi belli olan fiil: Ali kediyi çok sever. cümlesinde olduğu gibi.

etkenlik * Etken olma durumu. * Bir ı ş ı ğ ı n bir duyar katıetkileme özelliği. etki * Bir kimse veya nesnenin baş ka bir kiş i veya ş ey üzerindeki gücü, tesir. * Bir etken veya bir sebebin sonucu. * Bir kimse üzerinde bı rakı lan izlenim. etkileme

* Etkilemek iş i, tesir.

etkilemek * Etkiye uğ ratmak, tesir etmek. etkilenme * Etkilenmek iş i. etkilenmek * Etkiye uğ ramak, müteessir olmak.

etkileş im etkileş me

* Birbirini karş ı lı klı olarak etkileme iş i. * Etkileş mek iş i.

etkileş mek * Karş ı lı klıolarak birbirini etkilemek. etkileyici * Etkileyebilecek özellikte olan. etkili

* Etkisi olan, tesirli, müessir.

etkili olmak * etkisi duyulmak, etkisini göstermek, tesirli olmak. etkililik

* Etkili olma durumu, müessiriyet.

etkime * Etkimek iş i, tesir. etkimek etkin

* Etkide bulunmak, tesir etmek. * Hareketli, iş leyen, çalı ş an, faal, aktif. * Fiilde bulunan, etkinlik gösteren, edilgin karş ı tı . * Kimyasal tepkimelere katı lma yatkı nlı ğıgösteren (molekül, atom).

etkin okul * Eğ itim etkinliklerinin plânlanması , uygulanmasıve değ erlendirilmesi konuları nda öğrencilere genişçapta katı lma imkânı sağlayan okul. etkin öğ retim * Ele alı nan bir sorunun çözümünde, geleneksel öğ retim yöntemlerinden yararlanmak yerine, ilgili birkaç bilgi alanı nda araş tı rma, deneme ve inceleme yapmaya önem veren öğ retim. etkinci etkincilik

* Etkincilik taraftarı(kimse). * Bütün varlı ğ ı n etkinlik olduğunu, bu etkinliğ in bir taş ı yı cı yıgerektirmediğ ini ileri süren öğ reti, aktivizm.

etkinleş me * Etkinleş mek iş i. * Bir molekül, bir atom veya bir iyonun normal durumundan, enerji yönünden daha zengin ve olaya girmeye hazı r olduğu duruma geçmesi. etkinleş mek * Etkin özellik kazanmak. etkinleş tirme * Etkinleş tirmek iş i. etkinleş tirmek * Etkin duruma getirmek. etkinlik

* Etkin olma durumu, çalı ş ma, işyapma gücü, faaliyet. * Fiilde bulunanı n, etkin olanı n niteliği. etkisiz

* Etkisi olmayan, tesirsiz.

etkisizleş me * Etkisizleş mek iş i. etkisizleş mek * Etkisiz duruma gelmek. etkisizleş tirme * Etkisizleş tirmek iş i. etkisizleş tirmek * Etkisiz, etki yapamaz duruma getirmek. etkisizlik * Etkisiz olma durumu. etle tı rnak arası na girilmez * aile anlaş mazlı kları nda bir yanı tutmak doğ ru de ğ ildir. etle tı rnak gibi * birbirlerine candan bağ lı , sı kıiliş kili. etlenme

* Etlenmek iş i.

etlenmek * Şiş manlamak, semirmek. etli

etli bitki

*İ çinde et bulunan. * Eti çok olan. * Dolgun, kalı n. * (meyveler için) Yenecek kı smıçok olan. * Kurak ortamda yaş ayan ve dokuları içinde bol su depo eden, yapraklarıve sapları kalı n bitki.

etli butlu * Oldukça ş iş man. etli canlı * Dolgun vücutlu, sağ lı klı , güçlü. etli ekmek * Bkz. etli pide. etli meyve * Ortasıetli ve sulu olan yemiş . etli pide * Genellikle kı yma ve sebze ile hazı rlanan iç malzemesinin ince açı lmı şhamur üzerine yayı larak fı rı nda piş irilmesi ile yapı lan pide. etlik * Kı şiçin etinden kı yma, kavurma, pastı rma ve sucuk yapı lan semiz hayvan. * Buzdolabı nda et koymak için ayrı lmı şyer.

etliye sütlüye karı ş mamak * toplum içindeki çeş itli hareketlerden uzak durmak, hiçbir ş eyle ilgilenmemek. etme

* Etmek iş i.

etme (veya etme yahu) *ş aş ı lacak durumlarda "öyle mi, doğ ru mu, gerçek mi?" gibi anlamlar bildirir. etme bulma dünyası * kötülük eden kötülük bulur. etme eyleme * kötü bir davranı şkarş ı sı nda "yapma, affet" anlamı nda kullanı lı r. etmediğ ini bı rakmamak (veya komamak) * elinden gelen her türlü kötülüğ ü yapmak. etmek * Bir iş i yapmak. * Bir durumu ortaya çı karmak. * (iyi, kötü zarfları yla) Davranmak. * (olumsuz olarak) Bir ihtiyacıkarş ı lamak. * Bulmak, eriş mek. * Birini bir ş eyden yoksun bı rakmak. * Vermek. * Eş it değ er kazanmak. * Herhangi bir değ erde olmak. * (neler, çok, az gibi belgisiz sı fatlarla) Kötülükte bulunmak. * (tümleç olarak yatak, alt gibi kelimelerle) Küçük veya büyük aptesini yapmak. etmen

* Birlikte veya ayrıayrı etkisini gösteren ve belli bir sonuca götüren güçlerden, ş artlardan, ögelerden her biri, amil, faktör. etnik

* Kavimle ilgili, budunsal, kavmî.

etnograf * Etnografya uzmanı , budun betimci. etnografya * Kavimleri karş ı laş tı rarak inceleyen, kültür oluş umları nıaraş tı ran bilim, budun betimi, kavmiyat. etnolog

* Etnoloji uzmanı .

etnoloji

*İ nsanları nı rklara ayrı lı ş ı nı , bunları n nereden çı ktı ğı nı , oluş umunu, yeryüzüne yayı lı ş ı nı , araları ndaki niteliklerini inceleyip karş ı laş tı ran ve sı nı flayan bilim, budun bilimi, ı rkiyat. etnolojik

* Etnoloji ile ilgili.

etokrasi * Yalnı zca ahlâk üzerine kurulu yönetim biçimi. etol etraf

* Genellikle kürkten, gösteriş li kumaş lardan veya yün örgüden yapı lmı şuzun omuz atkı sı . * Yanlar, taraflar.

* Çevre. * Bir kimsenin sürekli iliş kide bulunduğu kimseler, yakı nlar, muhit. etrafı nda dört dönmek * isteğini elde etmek için birinin yanı ndan ayrı lmayı p gönlünü etmeye çalı ş mak. etrafı nıalmak * çevresinde toplanmak, ortaya almak, kuş atmak. etraflı etraflı ca etsiz

* Ayrı ntı lı , eksiksiz, kapsayı cı . * Derinlemesine, ayrı ntı lı olarak, etraflı . * Eti olmayan. * Kuru, sı ska, zayı f.

ettiğ i hayı r, ürküttüğ ü kurbağ aya değ memek * yol açtı ğ ızarar, yaptı ğ ıiyilikten büyük olmak. ettiğ i yanı na (kâr) kalmak * yaptı ğ ıkötülük karş ı lı ksı z kalmak, cezası nıgörememek. ettiğ ini bulmak ( veya çekmek) * yaptı ğ ıkötü davranı ş ı n karş ı lı ğı nıgörmek. ettiğ ini yanı na bı rakmamak * yapı lan kötü davranı ş a karş ı lı k vermek. ettiğ iyle kalmak * yapmak istediğ i kötülüğü baş arı ya ulaş tı ramayan kimse, baş arı sı zlı ğ ı n üzüntüsü ve utancı içinde kalmak. * yapmak istenilen kötülük amacı na ulaş amamak. ettirgen

* Fiil kök ve gövdesine bir ek getirilerek, fiilin gösterdiği iş in baş kası na yaptı rı ldı ğı nıgösteren (fiil): Kı rdı rmak, bildirmek gibi. ettirgen çatı * Taş ı dı ğ ıkavram bir nesneye aktarı labilen ve geçiş li veya geçiş siz fiil kök veya gövdesine -ir, -tir-, -teklerinden birinin veya ikisinin üst üste getirilmesi ile kurulan çatı : içirmek (iç-ir-), söylettirmek (söyle-t-tir-), güldürtmek (gül-dür-t-) gibi. ettirgen fiil * Taş ı dı ğ ıkavram bir nesneye aktarı labilen çatı lıfiil, faktitif. Geçiş li veya geçiş siz fiil kök veya gövdelerine ir-, -tir-, -t- eklerinden birinin veya ikisinin üst üste getirilmesiyle kurulur: İ lâcı zorla içirdik. Bu iş i baş kası na yaptı rtmak gerekir." cümlesinde olduğ u gibi. ettirgenlik * Ettirgen olma durumu. ettirme ettirmek

etüt

* Ettirmek iş i. * Baş kası nı n yapması nısağ lamak. * Sebep olmak. * Herhangi bir konuda yapı lan inceleme, araş tı rma. * Ön çalı ş ma.

* Belli bir konuyu inceleyen, araş tı ran eser veya yazı . * Öğrencilerin, bir öğ retim görevlisinin gözetimi, denetimi altı nda ders çalı ş maları na ayrı lan zaman, mütalâa, müzakere. etüt etmek * incelemek, araş tı rmak. etüv

etyaran etyemez

* Yiyecekleri, nesneleri yüksek ı sı yla sterilize ve dezenfekte etmekte kullanı lan kapalıaraç. * Türlü eş yalarıkurutmakta veya temizlemekte kullanı lan araç. * Mikropları n üretilmesinde uygun sı caklı ğ ısağ layan kapalı araç. * Daha çok parmaklarda olan, derinlere kadar iş leyen dolama, kurlağan. * Etyemezlikle ilgili. * Etyemezlik rejimini uygulayan kimse, vejetaryen.

etyemezlik * Her tür etin, et türevlerinin, hayvansal besinlerin yer almadı ğ ıbeslenme biçimi, vejetaryenlik. Eu * Evropiyum'un kı saltması . ev

* Yalnı z bir ailenin oturabileceği biçimde yapı lmı şyapı . * Bir kimsenin veya ailenin içinde yaş adı ğ ıyer, konut. * Evin iç düzeni, eş yası vb. *İ çinde bir işgörülen veya bazen belirli bir amaçla kullanı lan yer. * Herhangi bir yerde toplumsal, kültürel, ekonomik yönlerden tanı tma görevini üstlenen veya belli alanlarda olan kiş ilerin toplanı p toplumsal iliş kilerini sürdürmelerini sağlayan kuruluş . * Aile. * Soy, nesil. ev açmak * ayrıbir eve yerleş mek, ayrıbir eve geçmek. * evlenmek. ev adamı * Evine bağ lı erkek. ev alma, komş u al * komş uya verilen değeri anlatı r. ev altı ev bark

* Eski evlerde ambar, ahı r olarak kullanı lan zemin katı . * Ev, mülk. * Aile, çoluk çocuk.

ev bark yı kmak * karı kocayı birbirinden ayı rmak. ev bozmak * (karıkoca) ayrı lmak veya ayrı lması na sebep olmak. ev ekmeği * Mayalıhamurdan ev tipi fı rı nlarda veya tandı rlarda piş irilen çeş itli boyda ve kalı nlı kta ekmek. ev ekonomisi

* Evin bakı mı , geçimi ve yaş ayı ş ıile ilgili bilim dalı . ev eş yası * Evde kullanı lan değiş ik nitelikli eş yaları n bütünü. ev ev dolaş mak (veya gezmek) * her eve uğrayarak dolaş mak (gezmek). ev gailesi

* Evin maddî manevî yükü.

ev halkı * Bir evde yaş ayanları n hepsi. ev iş i * Evdekilerin ev içindeki ihtiyaçları nısağ layan iş ler. ev iş letmek * genel ev sahibi olmak. ev kadı nı * Ev iş leriyle uğraş an ve bu iş i iyi baş aran kadı n. * Dı ş arı da çalı ş mayı p evinin iş lerini yapan kadı n. ev kirası * Kiralanan ev için ödenen para. ev sahibi

* Evi veya konutu yasalara göre tasarrufu altı nda bulunduran, evin sahibi olan kimse, mülk sahibi.

ev sahibi mülk sahibi, hani bunun ilk sahibi * malımülkü yüzünden kendini üzüntüye kaptı rmamak veya malımülkü ile övünmemek gerektiğ ini anlatı r. ev sineğ i * Böcekler sı nı fı nı n, çift kanatlı lar takı mı ndan, kül renkli, dizanteri ve tifo mikroplarıtaş ı yan bir eklem bacaklı türü (Musca domestica). ev tutmak * ev kiralamak. ev yemeğ i * Evde yapı lan yemek. evaze

* (giysi için) Etek ucuna doğ ru geniş leyen.

evcara * Klâsik Türk müziğ inde bir makam. evce evcek evci

* Evcek. * Bütün ev halkıbirlikte. * Tatil günlerini evinde geçiren (yatı lıöğ renci, er vb.).

evci çı kmak * tatil günlerinde okuldan (kı ş ladan vb. den) eve gelmek. evcik

* Küçük, sevimli ev. evcil * Eve ve insana alı ş mı ş , kendisinden yararlanabilen (hayvan), ehlî, yabanî karş ı tı . evcil hayvan * Evde bakı labilen, insana alı ş mı şolan, evcilleş tirilmişhayvan. evcilik

* Genellikle kı z çocukları nı n ev iş lerini örnek alarak oynadı klarıoyun.

evcilleş me * Evcilleş mek iş i, ehlîleş me. evcilleş mek * Evcil bir duruma gelmek, ehlîleş mek. evcilleş tirilme * Evcilleş tirmek iş i. evcilleş tirilmek * Evcil duruma getirilmek, ehlîleş tirilmek. evcilleş tirme * Evcilleş tirmek iş i, ehlîleş tirme. evcilleş tirmek * Evcil bir duruma getirmek, ehlîleş tirmek. evcillik evcimen

evç

* Evcil olma durumu. * Evine, ailesine çok bağlı(kimse). * Ev iş lerini iyi bilen, becerikli (kadı n). * Aklıbaş ı nda, sakin. * En yüce yer. * Yer yuvarı na göre, Yer öte, (Güneş e göre) Gün öte. * Bkz. eviç.

evde kalmak * (kı z için) evlenme çağıgeçmişolmak. evdeci

* Çiftliklerde iş çilere yemek hazı rlayan aş çı .

evdeki pazar (veya hesap) çarş ı ya uymamak * önceden tasarlanan bir işumulduğu gibi sonuçlanmamak, düş ünüldüğ ü gibi olmamak. evdemonizm * Mutçuluk. evdeş * Aynıevde oturanlardan her biri. evecen evecenlik

* Aceleci, acul. * Acelecilik.

evegen

*İ vecen. *İ veğ en, çabuk ilerleyen, had, akut.

evelemek * "Bir sözü tam söylememe, ağzı nı n içinde mı rı ldanmak" anlamı nda evelemek develemek sözünde geçer. everme evermek

* Evermek iş i. * Evlendirmek.

evet * "Öyledir" anlamı nda doğrulama veya tasdik kelimesi. * Konuş ma arası nda cümlenin olumlu anlamı nıpekiş tirmek için de kullanı lı r. evet efendimci * Kendine özgü bir düş üncesi olmadı ğı ndan veya hoşgörünmek için karş ı sı ndakinin her sözüne "evet efendim" diyen (kimse). evetleme * Evetlemek iş i veya durumu. evetlemek * Evet demek, onaylamak. evgin evham

* Öncelikle yapı lmasıgereken, ivedili, müstacel. * Kuruntular, kuş kular, vehimler.

evhamlanma * Evhamlanmak iş i. evhamlanmak * Kuruntu duymak, kuruntuya kapı lmak, kuş kulanmak, vehmetmek. evhamlı * Kuruntulu, kuş kulu, vehimli, mütevehhim. evhamsı z * Evhamı olmayan. evi sı rtı nda * Evi yurdu olmadan herhangi bir yerde yaş ayan. eviç evin

* Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam, evc. * Bir ş eyin içindeki öz, lüp. * Buğday tanesinin olgunlaş mı şiçi, özü, habbe.

evin bağlamak * ürün tanelenmek, tane bağlamak, olgunlaş mak. evin direğ i * Ailenin en önemli kiş isi.

evinin kadı nı * Evine, kocası na bağ lıve bunlarla ilgili iş leri baş arı r nitelikte olan kadı n. evinlenme * Evinlenmek iş i. evinlenmek * (buğday, arpa vb.) Olgunlaş mak. evinli evinsiz

* Özlü ve dolgun (tohum). * Özsüz, boş , kof.

evire çevire *İ yice, istediğ i gibi, adamakı llı . evirgen *İ ş ini bilen, ölçülü ve hesaplıişgören. evirme

* Evirmek iş i. * Bir önermenin konusunu yüklem, yüklemini de konu durumuna getirerek, vargı sıdoğ ru olan yeni bir önerme çı karma, akis: "Hiçbir insan ölümsüz değildir" önermesinden evirme yoluyla "hiçbir ölümsüz insan değildir" önermesi çı karı labilir. evirmek

* Döndürmek, çevirmek. * Yapı sı nıdeğ iş tirmek, taklip etmek.

evirmek çevirmek * iyice, istediğ i gibi, adamakı llıgözden geçirmek. evirtik * Evirtime uğ ramı ş . evirtim evirtmek

eviye

* Evirtmek iş i, akis. * (sakarozu) Glikoz ve levüloza çevirmek. * Bakı ş ı mlı olarak ters çevirmek. * Mutfakta musluk altı nda bulaş ı k yı kamaya yarayan tekne.

eviye sifonu * Mutfaklarda bulaş ı k yı kamaya yarayan teknenin altı na konan ve pis sularıana atı k su kanalı na aktaran araç. evkaf * Vakı flar. * Vakı f malları nıyöneten kuruluş . evlâ * Daha iyi, yeğ . evlâdiyelik * Evlâttan evlâda eskimeden kalacak kadar dayanı klı(eş ya). evlâdüı yal * Çoluk çocuk, ev halkı .

evlât

* Bir kimsenin oğlu veya kı zı , çocuk. * Soy, döl. * Yaş lıkimselerin çocukları yaş ı ndakilere kullandı klarıbir seslenme.

evlât edinmek * yasayla belirtilmişş artlar içinde bir kimseyi evlât olarak nüfusuna geçirmek. evlât gibi (veya evlâdıgibi) * özenle, titizlikle. evlâtlı evlâtlı k

evlâtsı z evlek

* Evlâdıolan. * Evlât olma durumu. * Birinin yasayla evlât hakkı tanı dı ğı kimse. * Küçük yaş tan beri eve alı nı p yetiş tirilen kimse. * Evlâdıolmayan. * Tarlanı n, tohum ekmek için saban iziyle bölünen bölümlerinden her biri. * Dönümün dörtte biri kadar olan alan ölçüsü. * Tarlalarda suyun akmasıiçin açı lan su yolu. * On liralı k kâğı t para.

evlekleme * Evleklemek iş i. evleklemek * Sürülecek tarlayıeş it bölümlere ayı rmak. evlendirilme * Evlendirilmek iş i. evlendirilmek * Evlenmesi sağlanmak. evlendirme * Evlendirmek iş i. evlendirmek * Evlenmesini sağ lamak. evleniş

* Evlenmek iş i veya biçimi.

evlenme * Evlenmek iş i, izdivaç. evlenmek * Erkekle kadı n, aile kurmak için kanuna uygun olarak birleş mek, izdivaç etmek. evlenmek barklanmak * evlenerek bir aile kurmak. evlerden ı rak (veya uzak) * ölüm veya kötü bir durumdan söz edilirken dinleyenlerin aynıdurumla karş ı laş mamaları nıdilemek için söylenir.

evlere ş enlik * beğ enilmeyen, olumsuz karş ı lanan bir durum, bir davranı şkarş ı sı nda alay yollu söylenir. evleviyet

* Öncelik.

evleviyetle * Öncelikle, haydi haydi. evli * Evlenmişbulunan (kadı n veya erkek). * Herhangi bir sayı da ev bulunan (yer). * Evi olan. evli barklı * Evlenmiş , çocuklarıolan (kimse). evli evine, köylü köyüne * artı k dağı lalı m, herkes evine, iş ine gitsin. evlik evlilik

* Herhangi bir sayı da evi olan, hanelik. * Evli olma durumu.

evlilik birliğ i * Karıve kocadan oluş an topluluk. evlilik dı ş ı * Kanunî olmayan, kanuna uygun olmayan, gayrimeş ru. evliya

* Erenler, ermiş ler, veliler. * Yatı r.

evliya gibi * uysal, çok iyi ahlâklıkimse. evliya otu * Baklagillerden, hayvanlara yedirilmek için ekilen bir bitki, eş ek otu (Onobrychis). evliyalı k

* Ermiş lik.

evmek * Bkz. ivmek. evolüsyon * Değiş me, geliş me. evrak

* Kâğ ı t yaprakları , kitap sayfaları . * Yazı lmı şkitaplar, mektuplar veya yazı lar.

evrak çantası *İ çinde belge veya dosya bulunan ve taş ı nabilen, kösele, deri, kumaşvb. yapı lan özel kap. evrak dolabı * Dosyaları , diğer yazıve belgeleri saklamakta kullanı lan dolap.

evrat

* Müslümanlarca belirli zamanlarda okunmasıâdet olan dualar ve Kur'ân ayetleri.

evrat çekmek * okunması âdet olan dualarıve Kur'ân ayetlerini sürekli tekrarlamak. evre * Bir olayda birbiri ardı nca görülen, bir iş te birbiri ardı nca beliren, geliş en değiş ik durumları n her biri, aş ama, safha, merhale, faz. evren * Gök varlı kları nı n bütünü, kâinat, kozmos. * Düzenli ve uyumlu bir bütün olarak düş ünülen bütün varlı klar. * Kiş inin içinde yaş adı ğ ı , iliş kide bulunduğ u ortam. evren bilimi * Evreni yöneten genel yasalar bilimi, kozmoloji. * Evrenin oluş umunu, yapı sı nıinceleyen felsefe ve bilimsel öğ reti. evren bilimsel * Evren bilimiyle ilgili, kozmolojik. evren doğumu * Evrenin oluş umu, kökeni, doğuş u ve yaradı lı ş ıile ilgili kuram, kozmogoni. evren pulu * Mika. evrensel

* Evrenle ilgili. * Bütün insanlı ğ ıilgilendiren, âlemş ümul, cihanş ümul, üniversal. * Dünya ölçüsünde, dünya çapı nda.

evrenselleş me * Evrenselleş mek iş i. evrenselleş mek * Evrensel duruma gelmek. evrenselleş tirme * Evrenselleş tirmek iş i. evrenselleş tirmek * Evrensel duruma getirmek. evrensellik * Evrensel olma durumu. evrik

* (baş ka bir önermeye, teoreme veya probleme göre) Terimleri ters durumda olan (önerme, teorem veya problem). evrilir

* Konu ile yüklemin birbirinin yerine geçmesiyle doğ ruluğ u bozulmayan (önerme): "Her insan güler evrilir bir önerme sayı lı r, çünkü "her gülen insandı r" yargı sıyanlı şolmaz. * Alı cı da kullanı lı p kimyasal iş lemden geçtikten sonra doğrudan doğ ruya pozitife dönebilen (film). evrim

* Zaman içinde birdenbire olmayan, kesintisiz, niteliksel ve niceliksel geliş me süreci. * Bir canlı yıötekilerden ayı rt eden biçimsel ve yapı sal karakterlerin geliş mesi yolunda geçirilen bir dizi değ iş me olayı , tekâmül. *İ nkı lâp.

evrimci

* Evrimcilik yanlı sıolan (kimse). * Evrimcilikle ilgili.

evrimcilik * Evrimi temel alan doğ a bilimi ve felsefe öğretisi. evriş ik

* Evirme yoluyla elde edilen (önerme): "Her insan güler" önermesinin evriş iğ i, "her gülen insandı r" biçiminde olur. evropiyum * Atom numarası63, atom ağı rlı ğı 122 olan, yalnı z tuzları ve bir tek oksidi bulunan parlak gri renkte bir element.Kı saltmasıEu. evsaf evsel

* Nitelikler, vası flar. * Evle ilgili.

evsel atı k * Evde kullanı mdan düş müş , eskimiş , yı pranmı şveya çöp durumuna gelmişmaddeler. evseme evsemek evsin

* Evsemek iş i veya durumu. * Evini, yurdunu özlemek. * Avlanı rken avcı ları n hayvanlardan gizlendiğ i yer.

evsiz * Evi olmayan. evsiz barksı z *İ ş siz güçsüz, avare, baş ı boş . evvel

* Önce. *İ lk, önceki, geçmiş .

evvel Allah * "önce Tanrıyardı mı yla" anlamı nda bir pekiş tirme sözü. evvel bahar * ilk bahar. evvel ve ahir * baş ta da sonda da, eninde sonunda. evvel zaman * Çok önceden, çok eskiden, önceleri. evvelâ

* Önce, ilk önce, ilkin.

evvelâ can, sonra canan * önce can, sonra sevgili.

evvelce

evvelden

* Önce. * Önceleri, eskiden. * Önceden, eskiden, evvelce.

evvelemirde * Öncelikle, ilk önce, her ş eyden önce. evveli * Evvelki. * Eskiden. evveliyat * Bir iş in önceki evreleri, öncesi, önceleri. evvelki

evvelleri evvelsi

* Önce olan, önceki. *İ ki önceki. * eskiden, geçmiş te. * Bkz. evvelki.

ey

* Kendisine söz söylenilen kimse veya kimselerin dikkati çekilmek istendiğ inde adı n baş ı na getirilir ve uzatı labilir. * Kendisine seslenilen kimse, nesne vb.nin adı nı n baş ı na getirilerek anlamıgüçlendirir. * Usanç anlatı r. * (soru olarak) öyle ise, o hâlde?. -ey * Bkz. -ay / -ey. eyalet

eyer

* Çoğ unlukla valilerce yönetilen ve yönetim bakı mı ndan bir tür bağı msı zlı ğıolan büyük il. * Osmanlıimparatorluğ unda en büyük sivil ve asker yönetim bölgesi. * Binek hayvanları nı n sı rtı na konulan, oturmaya yarayan nesne.

eyer boş altmak * cirit oyununda hedef olmaktan kurtulmak için eyer üzerinde sağ a sola eğilmek. * saldı rı larıboş a çı karacak önlemler almak. eyer kaltağ ı * Eyerin tahtadan yapı lan kafes biçimindeki bölümü. eyer kapatmak (veya kapamak) * eyeri atı n sı rtı na koyup bağ lamak. eyer kaş ı * Eyerlerin ön ve arka tarafları ndaki çı kı ntı lıbölüm. eyer vurmak * eyeri hayvanı n sı rtı na koyup bağ lamak. eyerci

* Eyer yapı p satan kimse.

eyercilik

* Eyer yapma veya satma iş i.

eyere de gelir, semere de * her iş e yarar, incesine de, kabası na da. eyeri boşkalmak * binicisi ölmek. eyerleme * Eyerlemek iş i. eyerlemek * At üzerine eyeri koyup bağ lamak, eyer vurmak. eyerlenme * Eyerlenmek iş i. eyerlenmek * Eyer vurulmak. eyerli * Eyer vurulmuş , sı rtı na eyer konulmuş(hayvan). eyersiz eyitmek eylem

eylemci

* Sı rtı na eyer konulmamı ş(hayvan). * Demek. * Eylemek iş i, fiil, aksiyon. * Fiil. * Bir durumu değiş tirme ve daha ileriye götürme yönünde etkide bulunma çabası , amel. * Düş üncesini eylemi ile gerçekleş tirmeye çalı ş an (kimse).

eylemcilik * Eylemci olma durumu. *İ nsan hayatıve düş üncesinde baş lı ca gerçekliğin etki ve eylem olduğ unu öne süren öğreti ve dünya görüş ü, aktivizm. eylemde bulunmak * bir harekete kalkı ş mak. eyleme

* Eylemek iş i.

eyleme geçmek * tasarlanan bir iş i uygulamaya baş lamak. eylemek eylemli

eylemlik

* Etmek, yapmak. * Eylem durumunda olan, amelî, fiilî. * Kadrolu. * Mastar.

eylemsi eylemsiz

* Fiilimsi. * Eylemi olmayan.

eylemsizlik * Eylemsiz olma durumu. eylemsizlik ilkesi * (bir cisme bir kuvvet etki etmedikçe) Cismin durması veya düzgün doğrusal bir hareket yapması . eylül eymir eytam

* Yı lı n 30 gün süren dokuzuncu ayı . * \343 eğ mür. * Yetimler.

eytam maaş ı * Memur yetimlerine verilen aylı k. eytiş im

* Diyalektik.

eytiş imsel * Eyitiş imle ilgili. eyvah

* Beklenmedik, kötü, hoş a gitmeyen bir haber veya olay karş ı sı nda duyulan acı nmayıanlatı r.

eyvallah * "Teş ekkür ederim", "Allaha ı smarladı k" ve "evet, öyle olsun" anlamları nda kullanı lı r. eyvallah demek * hoşgörerek kabul etmek veya edilmek. eyvallah etmemek * birinden yardı m istememek, gönül borcu olmamak, boyun eğmemek. eyvallahıolmamak * gönül borcu olmamak. eyvan * Bkz. ayvan. eyyam

* Günler.

eyyam ağası * Her durum ve zamanda fı rsat kollayarak büyüklere yaranan kimse. eyyam efendisi * Eyyam azası . eyyam görmüş(veya sürmüş ) * iyi günler görmüş , mutlu zamanlar yaş amı ş . eyyam ola

* "havanı n iyi olması nıdilerim" anlamı nda bir söz. eyyamcı * Gününü dilediğ ince geçiren, gününü gün eden. eyyamcı lı k * Eyyamcıolma durumu. ez de suyunu iç * değ ersiz, faydası zş eyler için kullanı lı r. eza

* Üzme, sı kı ntıverme, üzgü.

eza cefa * Baskıve zulüm. ezan

* Müslümanlı kta namaz vaktini bildirmek için müezzinin yaptı ğıçağ rı .

ezan saati * Ezan okuma saati. ezan vakti * Ezan okunma zamanı . ezancı * Ezan okuyan kimse, müezzin. ezanî

* Ezanla ilgili.

ezanî saat * Güneş in batı ş ı nda 12'yi gösterecek biçimde ayarlanan saat. ezansı z

* Ezan okunmayan, ezanıolmayan.

ezber * Bir metni veya bir sözü eksiksiz tekrarlayabilecek biçimde akı lda tutma. * Ezberleme ve akı lda tutma yeteneğ i. * Ezber edilecek ders. ezber etmek * ezberleyerek akı lda tutmak. ezber okumak * herhangi bir yere bakmadan bellekte kalan biçimiyle söylemek veya konuş mak. ezberci

* Dersini veya herhangi bir konuyu anlayarak değil de, kelime kelime hafı zası nda tutan (kimse).

ezbercilik * Ezberci olma durumu. ezberden * Ezberlenmişbiçimde, ezbere. ezberden yapmak * bir yere bakmadan bellekte kalan biçimiyle okumak veya söylemek. ezbere

* Ezberleyerek, bir yerden okumayarak, bir yere bakmayarak. * Aslı nı , gerçeğ ini anlamadan, bilmeden, düş ünmeden, incelemeden. ezbere anlatmak * okunan bir ş eyi olduğu gibi, bozmadan anlatmak. ezbere bilmek * o yerin her yanı nıiyice bilmek. ezbere işgörmek * incelemeden geliş igüzel yapmak. ezbere konuş mak * bilmeden, aslı nıarayı p sormadan konuş mak. ezbere yapmak * ezberden yapmak. * model veya doğ a karş ı sı nda durmayarak fikirden tasavvur ve tahayyül suretiyle resim yapmak. ezberinde * Belleğ inde. ezberleme * Ezberlemek iş i. ezberlemek * Bir ş eyi olduğ u gibi akı lda tutmak, ezber etmek. ezberlenme * Ezberlenmek iş i. ezberlenmek * Ezberlemek iş i yapı lmak. ezberletme * Ezberletmek iş i. ezberletmek * Ezberlemesini sağ lamak. ezberleyiş * Ezberlemek iş i veya biçimi. ezcümle

ezdirme

* Baş lı ca, belli baş lıolarak, esas olarak. * Örnek olarak. * Ezdirmek iş i.

ezdirmek * Ezmek iş ini yaptı rmak. ezdirtme

* Ezdirtmek iş i.

ezdirtmek * Ezdirmek iş ini yaptı rmak. ezel

* Baş langı cı belli olmayan zaman, öncesizlik.

ezel ebet ezelî

* Ezelden ebede kadar, ebediyen. * Baş langı cı olmayan, öncesiz. * Eski.

ezelî ebedî * Önsüz, sonsuz. ezelî takdir * Yazgı . ezercesine * Ezer gibi, ezmeğe yakı n. ezgi

ezgiç

* Belli bir kurala göre çı karı lan ve kulakta haz uyandı ran ses dizisi, nağ me, melodi. * Bir müzik parçası nda baş tan sona kadar belirli yerlerde tekrarlanan ses dizisi. * Kulağ a hoşgelen ses veya söz dizisi. * Gidiş , yol, tarz, tempo. * Üzüntü, sı kı ntı . * Boyaları ezmeye yarayan demir veya porselen alet.

ezgilenme * Ezgilenmek durumu. ezgilenmek * Ezgi özelliğ ini kazanmak. ezgili ezgin

ezgince ezginlik

ezici

* Ezgisi olan, melodik. * Paraca durumu bozuk olan (kimse). * Çok cefa görmüş(kimse). * Çürük, ezik (meyve). * Üzüntü veren. * Ezgin bir biçimde. * Ezgin olma durumu. * Açlı k duygusunu andı ran bir tedirginlik. * Üzüntü, sı kı ntı . * Ezmek iş ini yapan. * Üstün, yok eden, ağı r basan. * Yı pratı cı , bunaltı cı , sı kı ntı lı .

ezik * Ezilmişveya yassı lmı ş . * Olaylar ve hayat ş artlarıkarş ı sı nda güçsüz ve sı kı ntı lıduruma düş müşolan, üzüntülü. * Bere, çürük. ezik büzük * Ezilmişve büzülmüş , eğ ri büğ rü.

eziklik

* Ezik olma durumu.

ezile büzüle * Utangaçlı kla, sı kı lganlı kla. ezilgen * Kolayca ezilip toz durumuna gelen. ezilip büzülmek * güç bir duruma düş üp davranı ş ları yla utandı ğ ı nıbelli etmek. eziliş ezilme

* Ezilmek iş i veya biçimi. * Ezilmek iş i.

ezilmek * Ezmek iş ine konu olmak. * (mide, yürek ve iç sözlerini özne olarak aldı ğı nda) Açlı k sı kı ntı sıduymak. ezilmiş * Ezik duruma gelmiş . * Kendisine baskı yapı lmı ş , haklarıelinden alı nmı ş . ezilmiş lik * Ezilmişolma durumu. ezim evi

* Tohumları n ezilip yağçı karı ldı ğ ıyer.

ezim ezim * Ezmek veya ezilmek fiillerine getirilerek onları n anlamları nı pekiş tirir. ezinç

* Organik veya ruhî büyük sı kı ntı , azap.

ezinti * Açlı k etkisiyle midede duyulan tedirginlik. * Korku veya heyecan sebebiyle duyulan eziklik, sı kı ntı . ezip büzmek * ezerek parçalayarak, tamamen değiş tirerek kullanı lmaz veya anlaş ı lmaz duruma getirmek. eziyet

* Aş ı rıgüçlük ve sı kı ntı , üzgü.

eziyet çekmek * zahmet ve sı kı ntı ya uğramak. eziyet etmek * zahmet ve sı kı ntıvermek, canı nıyakmak. eziyet vermek * zahmet çektirmek. eziyetli

eziyetsiz

* Eziyet çekerek yapı lan. * Eziyet veren, eziyet çektiren, üzgülü.

* Eziyet çekmeden yapı lan, sı kı ntı sı z, üzgüsüz. ezkaza * Kaza ile, yanlı ş lı kla, rastgele. ezme

* Ezmek iş i. * Sebze veya yemişezerek yapı lan yiyecek. * Bitkilerin etli ve yumuş ak kı sı mları nımacun kı vamı na getirmek üzere parçalamak, katı ve telsel kı sı mları nı süzerek ayı klamak iş lemi. ezme boya * Yağveya baş ka bir maddeyle ezilerek hamur hâline getirilmişboya. ezmek * Üstüne basarak veya bir ş ey arası na sı kı ş tı rarak yassı ltmak, biçimini değiş tirmek. * Ağı r bir ş ey, baş ka bir ş eyin üzerinden geçmek, çiğnemek. * Sı vıiçinde bastı rı p karı ş tı rarak eritmek. * Üzmek, sı kı ntı ya sokmak. * Baskıaltı nda tutmak. * Dayanı klı lı ğ ı nıaş acak derecede çalı ş tı rarak yormak. * Yenmek, sindirmek. * Harcamak. ezofori

*İ ki gözde görme bozukluğ u.

ezogelin çorbası * Kı rmı zı mercimek, et suyu, yağ , nane, karabiber, kı rmı zı biber karı ş ı mıpiş irilen ve Anadolu'da yaygı n olan bir tür çorba. ezoterik

* Belirli bir insan topluluğunun dı ş ı nda kimseye bildirilmeyen, yalnı zca sı nı rlı , dar bir çevreye aktarı lan (her türlü bilgi, öğreti), batı nî, içrek. Ezrail

* Bkz. Azrail.

F * Flüor'un kı saltması . f, F

* Türk alfabesinin yedinci harfi. Fe adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz, sürtünücü dişdudak ünsüzünü gösterir. * Nota iş aretleri harflerle gösterilirken fa sesini gösterir. * Bazıülkelerde ı sıbirimi olarak kullanı lan fahrenhayt derecesinin göstergesi. * Merceğ in odak uzaklı ğ ı nı n sembolü. F.K.B fa

* Fizik, kimya, biyoloji kı saltması . * Gam (II) dizisinde mi ile sol arası ndaki ses. * Bu sesi gösteren nota iş areti.

fa anahtarı * Portedeki notaları n fa yüksekliğ inde olacağ ı nı gösteren iş aret. faal * Çok çalı ş an, çalı ş kan, canlı , hareketli, aktif. *İ ş ler durumda olan. * Etkin.

faaliyet

* Çalı ş kanlı k, çalı ş ma, canlı lı k, hareket. *İ ş ler durumda olma, etkinlik.

faaliyet göstermek * çalı ş mak. * iş ler durumda olmak, etkinlik göstermek. faaliyete geçmek * çalı ş maya baş lamak, çalı ş ı r duruma geçmek, iş lemeye baş lamak. * iş ler duruma gelmek, etkin duruma gelmek. faaliyette bulunmak * çalı ş ma içine girmek. faaliyetten alı koymak * çalı ş masıdurdurulmak, çalı ş madan alı konulmak. fabl

* Çoğ unlukla manzum, sonuçta ahlâkî bir ders çı karı lan alegorik hikâye.

fabrika *İ ş lenmemişveya yarıiş lenmişmaddelerin makine, araç ve benzeri ile iş lenerek tüketime hazı r duruma getirildiği sanayi kuruluş u, üretim evi. fabrikacı * Fabrika sahibi veya fabrika iş leten kimse, fabrikatör. fabrikasyon * Fabrikada yapı larak tüketime hazı r duruma getirilen (madde). fabrikatör * Fabrikacı . fabrikatörlük * Fabrika sahipliğ i veya iş letmeciliğ i. facia * Çok üzüntü veren, acı klıolay, afet. * Trajedi, ağ latı . facialaş ma * Facialaş mak durumu. facialaş mak * Facia durumuna gelmek. facialı faça

* Faciasıolan, facia gibi karş ı lanan. *İ skambil destesinin en altı ndaki kâğ ı t. * Yüz, çehre, surat. * Giysi. * Yüklü geminin bordası ndaki su düzeyi ile boşgeminin bordası ndaki su düzeyi arası nda kalan bölüm.

faça etmek * serenleri baş a veya geriye doğ ru çevirerek yelkenleri sarmak. façalı

* Havalı , gösteriş li.

façası olmak * havalı , gösteriş li olmak. façası nıalmak (veya al aş ağı etmek) * birini mahçup etmek, bozmak. façeta

* Elması n yontulmuşyüzlerinden her biri, faseta.

façetalı * Üzerinde façetalarıbulunan. façuna

* Halatı n örselenecek yerine tel veya sicimle yapı lan sargı .

façuna etmek * sürtünme veya hava olayları ndan korumak amacı yla, halatıince iple sarmak. façunalı k * Façuna yapmakta kullanı lan tel veya sicim. fagosit * Yutar hücre. fagositoz fagot fağ fur

fağ furî

* Hücre yutarlı ğı . * Tahtadan parçalarıuç uca takı lı , uzun bir boru biçiminde, perdeli bir üflemeli çalgı . * Çin imparatorları na verilen unvan. * Çin'de yapı lmı şkâse, tabak, vazo gibi porselen eş ya. * Fağfurdan yapı lmı ş .

fahiş * Ölçüyü aş an, aş ı rı , çok fazla. * Ahlâka ve törelere uygun olmayan. fahiş e * Orospu. fahiş elik

* Orospuluk.

fahrenhayt * Erimekte olan buzun sı caklı ğı nı32° C, kaynar suyun buhar sı caklı ğı nı212° C de gösterebilecek biçimde derecelenmişbulunan bir tür termometre. fahrî

fahriye bölümü. fahte

* Saygıiçin verilen veya övünç için kabul edilen (baş kanlı k, üyelik, doktora gibi unvan), onursal. * Gönüllü, karş ı lı ksı z. * Divan edebiyatı nda ş airlerin kendi özelliklerinden övünerek söz ettikleri manzume veya manzumenin bir

* Klâsik Türk müziğ inde daha çok ilâhi, beste ve özellikle peş rev formları nda kullanı lan, yirmi zamanlı ve on iki vuruş lu bir büyük usul. fahur

* Çok övünen, çok böbürlenen.

faik * Üstün, yüksek. faikı yet fail

* Üstünlük, yükseklik. * Eden, yapan, iş leyen. * Hukukî sonuç doğ uran bir suç iş leyen kimse. * Özne.

failimeçhul * Kimin yaptı ğıbelli olmayan veya bilinmeyen. failimuhtar *İ stediğ ini yapmakta özgür, baş ı na buyruk. * Yaptı kları ndan sorumlu olacak durumda ve yaş ta olan (kimse). fainal four * Dörtlü final. fair-play

* Dürüst oyun.

faiz bedeli.

*İ ş letmek için bir yere ödünç verilen paraya karş ı lı k alı nan kâr, getiri, ürem, nema. * Kapitalist ekonomide, artı k değ erin değ iş ikliğ e uğ ramı şbiçimi olarak paranı n fiyatı , kiralanan paranı n kira

faiz fiyatı * Faize verilen 100 kuruşkarş ı lı ğ ı nda alı nan bir yı llı k faiz. faizci * Faizle ödünç para veren kimse, tefeci. faizcilik

* Faizcinin iş i, tefecilik.

faize vermek * (parayı ) faizle ödünç vermek. faizlendirme * Faizlendirmek iş i. faizlendirmek * Parayıfaize verip iş letmek, çoğ altmak, nemalandı rmak. faizli faizsiz fak

* (para için) Faizi olan, faizle iş lem gören. * (para için) Faizi olmayan. * Tuzak, kapan.

Fak Fuk Fonu * Sosyal yardı mlaş ma amacı yla 1990'lıyı llarda kurulan, halk arası nda bu kı saltmayla tanı nan fakir fukara fonu. faka basmak * aldatı lmak, tuzağ a düş mek. faka bastı rmak * aldatmak, tuzağ a düş ürmek. fakat * Yalnı z, ancak, ama, lâkin. fakfon fakı r fakih

* Bakı r, nikel ve çinkodan oluş an gümüşgörünüş ünde bir alaş ı m. * Yoksulluk, fukaralı k. * Fı kı h bilgini.

fakir * Geçimini güçlükle sağ layan, yoksul, fukara. * Zavallı . * (nesneler için) Olması gerekenden az. * Alçak gönüllülük için birinci kiş i zamiri görevinde kullanı lı rdı . * Hindistan'da yokluğ a eziyete kendini alı ş tı rmı şderviş . fakir cevher *İ çindeki madenin oranı d üş ük olan maden cevheri. fakir düş mek * yoksullaş mak. fakir fukara * Yoksullar, geçimini sağ lamakta güçlük çekenler. fakir tavuğ u tek tek yumurtlar * destekçisi olmayan, dayanağ ıolmayan kimsenin iş leri yavaşyürür. fakirane fakirce fakirhane

* Fakir gibi, fakire uygun düş en biçimde. * Fakire benzer durumda. * Düş künler yurdu. * Alçak gönüllülük göstermek için "evimiz" anlamı nda kullanı lı r.

fakirizm

* Hint felsefesinde insan vücudu bütün kötülüklerin kaynağ ısayı ldı ğ ı ndan, bedene eziyeti ruhun kurtuluş u ve mutluluğ u için gerekli gören çilekeş lik, Hint derviş liğ i. fakirleş me * Yoksullaş ma. fakirleş mek * Yoksullaş mak. fakirleş tirme

* Fakirleş tirmek iş i veya durumu. fakirleş tirmek * Yoksullaş tı rmak. fakirlik

* Yoksulluk. * Verimsizlik, kı sı rlı k. * Yetersizlik.

fakr * Bkz. fakı r. faks faksimile fakslama

* Belgegeçer. * Tı pkı bası m. * Fakslama, belgegeçerleme iş i.

fakslamak * Belgeçerlemek, belgeçer ile göndermek. faktitif faktör fakül

* Ettirgen fiil. * Etken, etmen. * Benek.

fakülte * Bir üniversitenin, öğrenim alanı veya uzmanlı k konusu bakı mı ndan ayrı lmı şkolları ndan her biri. fakülteli

* Fakülte öğ rencisi olan (kimse).

fal

* Geleceği öğrenmek, ş ans ve kı smeti anlamak amacı yla oyun kâğ ı dı , kahve telvesi, el ayasıgibi ş eylere bakarak anlam çı karma. fal açmak (veya bakmak) * bakla, su, iskambil vb. ne bakarak gelecekte olacak ş eyleri anlamaya çalı ş mak. fal taş ı

* Falcı ları n fala bakmak için kullandı klarıdeğ iş ik biçim ve renklerdeki taş .

falaka * Ceza olarak ayak tabanları na vurmakta kullanı lan, ayakları uygun bir durumda sı kı ş tı rı p tutan kalı nca bir sopa ile bunun iki ucuna bağ lıbir ipi olan iş kence aracı . * Bu araçla uygulanan dayak cezası . * Bazıkaldı raçlarda kullanı lan ucu iple bağlıağaç parçası . falakacı * Sadrazamı n, İ stanbul kadı sı nı n, yeniçeri ağası nı n veya sekbanbaş ı nı n denetlemeler sı rası nda yanı nda bulunan ve suçlu bulunanlarıfalakaya yatı ran görevli. falakalı

* Falakasıolan.

falakaya çekmek (yatı rmak, vurmak veya yı kmak) * falakaya bağ layarak dövmek. falan

* Söylenmesi istenmeyen veya gerekli görülmeyen bir özel adı n yerini tutar. * Tarih, yer, kiş i ve benzeri sözlerle sı fat tamlamalarıyapı ldı ğı nda, bu tamlamalar, tekrarlanmak istenmeyen ş eyleri genel olarak anlatmaya yarar. * Cümlede belirtilen nesne veya nesnelerden sonra gelerek "ve benzerleri" anlamı nda kullanı lı r. falan festekiz * Bkz. falan filân. falan feş mekân * Bkz. falan filân. falan fı stı k * Bkz. falan filân. falan filân * Önem verilmeyen, hafifsenen ş eyler için kullanı lı r. falanca * Falan. falanı ncı * Söylenmesi gerekli görülmeyen sı ra sayı sıyerine kullanı lı r, filânı ncı . falanj

falanjist falcı

* Eski Yunanlı larda, özellikle Makedonya yayaları nı n çekirdeğ ini oluş turan mı zraklıalay. * Bazıülkelerde yarıaskerî siyasî kuruluş lara verilen ad. *İ spanya'da falanj üyesi. * Fala bakmayıkendine geçim yolu yapan kimse.

falcı lı k * Falcı nı n iş i. falçata falçete falez

* Bkz. falçete. * Eğ ri kunduracıbı çağı . * Bkz. yalıyar.

falihayı r *İ yiye yorulur olgu. fallus falname falso

* Erkeklik organı . * Fala bakmanı n inceliklerini ve yorumlama özelliklerini anlatan kitap. * Bir parça çalı nı r veya söylenirken yapı lan nota yanlı ş lı ğ ı . * Yanlı şdavranı ş .

falso çı kmak * bozuk olmak, umduğunu bulamamak. falso vermek * bozulmaya yüz tutmak, açı k vermek. falso yapmak * yanlı şçalmak, söylemek. * yanlı şdavranı ş ta bulunmak. falsolu

* Yanlı ş , hatalı , kusurlu.

falsosuz * Hatası z, kusursuz. falya

falyanos familya

fan

fanatik fanatizm fanfan

* Toplarıateş lemek için ağ ı z otunun konulduğu delik. * Kapı p koyuverme, salı verme. * Yunus balı ğ ı nı n iri bir türü. * Aile. * Birçok ortak özellikleri sebebiyle bir araya getirilen cinslerin topluluğ u, fasile. * Karı , eş . * Havalandı rma aracı , pervane, pervane kanadı ; vantilâtör. * Sı cak veya soğuk havayıdengeli olarak savuran araç. * Bir kimseye veya bir ş eye aş ı rıdüş künlük ve tutkuyla bağlıolan (kimse), mutaassı p, bağ naz. * Bir kimseye veya bir ş eye aş ı rıdüş künlük ve tutkuyla bağlı lı k, taassup, bağnazlı k. * Konuş masıçok iyi anlaş ı lmayan (kimse).

fanfar * Üflemeli bakı r çalgı lardan oluş an orkestra. * Bu orkestranı n çaldı ğı tartı mlıve canlı parça. fanfin * "Anlaş ı lmayan yabancıbir dille konuş mak" anlamı nda kullanı lan fanfin etmek deyiminde geçer. fangri fani fâni

* Mercan türünden bir balı k. *İ nsan gözünün algı ladı ğıı ş ı kş iddeti. * Ölümlü, gelip geçici, kalı msı z.

fâni dünya * Ölümlü, kalı msı z dünya. fanilâ

* Genellikle ince pamuk ipliğinden dokunmuş , ten üzerine giyilen iç çamaş ı rı . * Yumuş ak yünden örülmüşveya dokunmuş , hafif ve gevş ek kumaş . fânilik

* Fâni olma durumu.

fanta * Mavimsi yeş il renkli bir tür baş tankara. fantasma fantastik

fantaziye fantazya

* Gerçekte olmadı ğ ıhâlde var gibi görünen hayal. * Gerçekte var olmayan, gerçek olmayan, hayalî. * XVIII. yüzyı ldan baş layarak Fransa'da geliş en bir edebî tür. * Bkz. fantezi. * Arap atlı ları nı n bayramlarda yaptı klarıgösteri, atlıgösteri.

fantazyalı * Fantazyasıolan. fantezi

fantezist

* Sonsuz, sı nı rsı z hayal. * Değiş ik heves, değ iş ik beğ eni, değ iş ik düş ünüş . * Süslü ve türü değ iş ik olan. * Serbest biçimli beste veya alaturkada serbest biçimli ş arkı . * Fantezi meraklı sı , fanteziye düş kün.

fanti *İ skambil oyunları nda oğlan, bacak, veya vale adları yla bilinen kâğ ı t. fantom

* Hayalet.

fanus

* Süslü, ayaklıfener. * Saat, mikroskop gibi araçlarıtozdan korumak için üzerlerine kapatı lan, yarı m küre biçiminde cam kap. * Genellikle silindir biçiminde olan mum, gaz lâmbasıgibi aydı nlatma araçları nı n çevresini kapatarak rüzgârdan koruyan cam mahfaza. fanuslu * Fanusu olan. fanya fanyol far

* Gözlü bir balı k ağı na iri gözlü ikinci bir ağeklendiğinde, bu ikinci ağ a verilen ad. * Bakı rdan yapı lmı şbariton veya tenor ses veren çalgı . * Taş ı tları n ön bölümünde bulunan, uzağ ıaydı nlatan güçlü ı ş ı k verici.

far * Kadı nları n süs için göz kapakları na sürdükleri çeş itli renkte boya, düzgün. farad

* Elektrik sı ğ a birimi. faraş * Toplanan süprüntüleri alı p atmak için kullanı lan kürek biçiminde teneke veya plâstikten, saplı kap. faraşgibi (veya faraşkadar) * çok büyük veya çok genişaçı lan (ağ ı z). faraza farazî

* Diyelim ki, sayalı m ki, söz geliş i, ola ki, tutalı m ki. * Bir varsayı ma dayanan, varsayı msal, hipotetik.

faraziye * Varsayı m, hipotez. farba farbala fare

* Fı rfı r, farbala. * Fı rfı r. * Sı çangillerden, küçük vücutlu, kemirgen, memeli hayvan (Mus). * Bazen sı çan yerine kullanı lı r.

fare çı ktı ğ ıdeliği bilir * bir kabahate, suça veya gizli iş e kalkı ş an kiş i, yakalanacağ ı nı anlayı nca nereye sı ğ ı nacağ ı nıbilir. fare deliğe sı ğmamı ş , bir de kuyruğ una (veya kı çı na) kabak bağ lamı ş * yapamayacağı kadar ağı r bir iş i varken baş ka bir işdaha yüklenmiş . * kendisi sı ğı ntıdurumunda iken yanı na bir kiş i daha almı ş . fare deliği * Gizlenecek yer. fare deliği bin altı n * herkesin kaçı p saklanacak bir yer aradı ğ ıdurumlarda, saklanı lacak bir yer bulmak çok güçtür. fare diş i

* Bir iğ ne veya boncuk oyasıtürü.

fare düş se, baş ıyarı lı r * bir yerin boşve yoksulluk içinde bulunduğ unu anlatı r. fare kuyruğ u * Tahta iş lemeciliğ inde veya ahş ap doğramada, kilit yeri açmakta kullanı lan ince, dar testere. fare otu

* Sütleğ engillerden, mavi çiçekli, tohumlarıfare zehiri olarak kullanı lan bir bitki.

farekulağı * Çuha çiçeğigillerden, tohumu kuşyemi olarak kullanı lan bitkilerin cins adı(Anagallis). * Yabanî mercanköş k. fareler cirit oynamak * bir yerde kimseler bulunmamak. farenjit

* Yutak iltihabı , hunnak, anjin.

farfara

* Ağzıkalabalı k, gürültücü. * Övüngen.

farfaracı * Gürültücü, ş amatacı(kimse). farfaracı lı k * Farfaracıolma durumu. farfaralı k * Farfara olma durumu, farfara davranı ş . farı ma farı mak

* Farı mak iş i. * Güçsüz düş mek, yorulmak. * Eskimek, yı pranmak. * Vazgeçmek, usanmak. * Kocamak, yaş lanmak, ihtiyarlamak.

fariğ * Vazgeçmiş , çekilmiş . * Sı kı nt ı sı z, rahat. * (bir mülkün) Kullanma hakkı nıbaş kası na bı rakan. fariğolmak * vazgeçmek, çekilmek, el çekmek. farika * Bir ş eyin benzerlerinden ayı rt etmeye yarayan durum veya öge, ayı rmaç. faril Farisî fariza

* Balı k ağları nı n alt ve üst yanları na geçirilen keçi kı lı ndan yapı lmı şip. * Farsça. * Tanrıbuyruğu. * Yapı lmasıgerekli ödev, görev. * Şeriata uygun bir biçimde mirasçı lara düş en pay.

fark

* Bir kimse veya nesnenin bir baş kası yla karı ş tı rı lmaması nısağlayan ayrı lı k; benzer ş eyleri birbirinden ayı ran özellik, baş kalı k, ayrı m. * Ayrı m. * Çı karma iş leminin sonucu. fark atmak * ileri gitmek, çok üstün gelmek. fark etmek * görmek, seçmek. * anlamak, sezmek. * değ iş mek, baş kalaş mak. * ayı rt etmek. fark etmez * önemi yok, etkisi olmaz, değ iş mez.

fark gözetmek * ayrıtutmak. fark olunmak * seçilip ayı rt edilmek. * anlaş ı lmak. * sezilmek. farkı na varmak * gözüne çarpmak, fark etmek, anlamak. farkı nda olmak * sezmek, anlamak. farkı nda olmamak * görülmesi veya bilinmesi gereken ş eylerden haberi bulunmamak, kavranmasıgereken bir ş eye dikkat etmemek. farklı * Farkıolan, araları nda fark bulunan, değiş ik, ayrı mlı . farklı ca

* Farklıgibi.

farklı laş ma * Farklı laş mak iş i, ayrı mlaş ma. * Ayrı mlaş ma. farklı laş mak * Farklıduruma gelmek, ayrı mlaş mak. farklı laş tı rma * Farklı laş tı rmak iş i. farklı laş tı rmak * Farklıduruma getirmek. farklı lı k

farksı z

* Farklıolma durumu, ayrı mlı lı k, baş kalı k. * Doğal, toplumsal ve bilince dayanan her olay ve olguyu bütün ötekilerden ayı ran özellik. * Farkıolmayan.

farksı zlaş ma * Farksı zlaş mak iş i. farksı zlaş mak * Farksı z duruma gelmek. farksı zlı k * Farksı z olma durumu, ayrı msı zlı k. farmakodinami * Hasta veya normal organizmalar üzerinde, ilâçları n etkisini deneysel olarak inceleyen veya araş tı ran bilim. farmakodinamik *İ lâçları n etki gücü. * Hasta veya normal organizmalar üzerinde ilâçları n etkisini inceleyen eczacı lı k dalı . farmakognozi *İ lâçları n doğada bulunduklarıdurumda incelenmesi.

farmakolog * Farmakoloji ile uğ raş an, farmakoloji uzmanı . farmakoloji *İ lâçları n etkisini ve kullanı lı ş ı nı inceleyen bilim dalı . farmason * Mason. * Dinsiz, imansı z. farmasonluk * Masonluk. Fars *İ ran'ı n güneybatı sı nda yaş ayan halk veya bu halkı n soyundan olan kimse. fars Farsça fart furt

*İ lkel, yalı n güldürme ögelerinden yararlanan, bazen inanı rlı ğ ı n sı nı rı nıaş an, güldürmeyi amaç edinen oyun. *İ ran devletinin resmî dili. * Anlamsı z, boşsözlerle böbürlenerek.

fart furt, farta furta etmek * anlamsı z, boşsözlerle böbürlenmek. farta furta * Bkz. fart furt. fartası furtasıolmamak * patavatsı zca konuş mak. farz

* Müslümanlı kta, özür olmadı kça yapı lması zorunlu, yapı lmamasıgünah sayı lan. * Yapmak zorunda kalı nan ş ey, boyun borcu.

farz etmek * öyle kabul etmek, var saymak. farz olunmak * var sayı lmak. farzı muhal * Olmayacak, gerçekleş meyecek bir ş eyi olacakmı ş , gerçekleş ecekmişgibi düş ünerek, sayarak, tutalı m ki, sayalı m ki. fasa fiso fasarya

faset

faseta

* Değer ve önemi olmayan, boş(ş ey veya söz). * Boş , anlamsı z (söz). *İ ş e yaramaz, yeteneksiz. * Baskıiş lerinde harf ve satı rlarıformada tutmak ve sı kmak için kullanı lan kama. * Diş in ön yüzüne estetik amaçla yapı lan kaplama. * Bkz. façeta.

fası l

* Bölüm, kı sı m, devre. * Orta oyununa baş lamadan önce saz takı mı nı n çaldı ğ ıköçek havasıve curcuna. * Peş rev, nakı ş ,ş arkı , saz semaisi gibi parçaları n belli bir sı raya göre çalı nı p söylenmesi. * Osmanlıve Arap tiyatrosunda oyunun perde bölümü. * Belli bir sürede yapı lan iş , karş ı laş ı lan durum veya olay.

fası l heyeti * Gerekli sazlarla tam olarak bir fası l yapabilecek durumdaki alaturka saz topluluğu. fası la

* Aralı k, ara, kesinti.

fası la vermek * ara vermek, kesmek. fası lalı fası lası z fasih

fasikül

* Aralı , aralı klı , kesintili. * Arası z, aralı ksı z, durmadan, ara vermeden, kesintisiz, biteviye. * (anlatı şiçin) Açı k ve düzgün. * Açı k ve düzgün konuş ma yeteneğ i olan. * Cüz.

fasile * Familya. fasit

* Kötü, bozuk. * Ara bozucu, fesat çı karan, müfsit.

fasit daire * Kı sı r döngü. fasit olmak * (namaz, oruç, aptes gibi ş eyler için) bozulmak. faska

* Kundak çocukları nı n beline, zı bı nı n üzerinden sarı lan genişsargı .

fasla fasla * Yer yer. fasletme

* Fasletmek iş i.

fasletmek * Ayı rmak, bölmek. * Çözmek, sonuçlandı rmak. Faslı fason

* Fas halkı ndan olan kimse. * Kesim.

fasone

fassal fassallı k

* Çözgü veya atkı nı n kumaşyüzeyi üzerinde, kendiliğinden bir desen oluş turduğ u her tür kumaş . * Bu tür kumaş larıoluş turan desen örneğ i. *İ ftira atan, gerçek olmayan isnatlarda bulunan (kimse). * Fassal olma durumu.

fast food * \343 festfut. fasulye

* Fasulyegillerden, barbunya, çalı , Ayş e kadı n, horoz gibi birçok türleri bulunan bitki (Phaseolus vulgaris). * Bu bitkinin sebze olarak yararlanı lan yeş il ürünü ve kuru tohumları .

fasulye gibi kendini nimetten saymak * kendine çok değer vermek. fasulye pilâkisi * Kuru fasulyenin piş irilmesi ile yapı lan pilâki. fasulye piyazı * Haş lanmı şkuru fasulye ile katı yumurta ve kuru soğan karı ş ı mıpiyaz. fasulye sı rı ğ ıgibi * zayı f, sı ska ve çok uzun boylu. fasulyegiller * Kapalıtohumlu, iki çenekli, ayrıtaç yapraklıçiçekli bitkiler familyası . faş

* Açı ğ a vurulmuş , ortaya dökülmüş .

faşetmek * (gizliyi) açı ğa vurmak, duyurmak, ortaya dökmek, dile vermek. faşolmak * belli olmak, açı klanmak, ortaya çı kmak. faş ı r faş ı r * Su veya baş ka sı vı ları n bol ve çok akması nıanlatı r. faş ing faş ist

* Hristiyanlarda büyük perhizden önce düzenlenen ş enlik ve eğlenceler, karnaval. * Faş izm yanlı sıolan (kimse, görüşvb.).

faş istleş me * Faş istleş mek durumu. faş istleş mek * Faş ist duruma gelmek. faş istleş tirme * Faş istleş tirmek iş i. faş istleş tirmek * Faş istleş mesini sağlamak.

faş istlik faş izan

* Faş izm. * Faş ist eğilimli.

faş izm *İ talya'da 1922-1943 yı llarıarası nda etkinliğ ini sürdüren, meslek kuruluş ları na dayanan, devlet sı nı rları nı geniş letmeyi amaçlayan, yetkinin, tek partinin elinde toplandı ğıdüzen. * Demokratik düzenin yerine aş ı rıbir ulusçuluk ve baskıdüzeni kurmayıamaçlayan öğ reti. fatalist

* Yazgı cı , kaderci.

fatalite * Alı n yazı sı , yazgı , kader. * Uğ ursuzluk. fatalizm * Yazgı cı lı k, kadercilik, cebriye. fatih

* Zafer kazanan, fetheden (kimse). *İ slâm devletlerinde bir ülkeyi veya bir ş ehri savaş arak alan hükümdar ve komutanlara verilen unvan. * Büyük ve önemli bir işbitiren kimse.

fatiha * Ölülere Tanrı 'nı n rahmetini dilemek için dua olarak okunan Kur'an'ı n ilk suresi. fatiha okumak *oş eyden umudunu kesmek. fatihane fatura

* Fatih gibi, fatihe benzercesine. * Satı lan bir malı n cinsini, miktarı nı ve fiyatı nıbildirmek için satı cı nı n alı cı ya verdiği hesap pusulası .

faturalama * Faturalamak iş i. faturalamak * Bir malı n faturası nıdüzenlemek. faturalı

* Faturasıolan.

faturalıyaş am * Yapı lan alı şveriş te fatura alma alı ş kanlı ğı . faturası nı(birine) çı karmak (veya ödetmek) * sorumluluğu birine yüklemek. faturası z faul faullü

* Faturasıolmayan. * Maç ve karş ı laş malarda bir sporcunun hareketini önlemek için yapı lan kural dı ş ıhareket. * Faulü olan, faul yapan.

faulsüz fauna

fava

* Faulü olmayan, faul yapmayan. * Belli bir bölgede yetiş en hayvanları n tümü, direy. * Bu hayvanları n tanı mı nıyapan eser. * Bakla tanelerinin kabuğu soyulduktan sonra yapı lan zeytin yağlıyemek.

favori * Herhangi bir işveya yarı ş mada üstünlük kazanacağı na inanı lan (kimse, takı m vb.). * Yarı ş ıkazanacağ ıdüş ünülen at. * Yüzün iki yanı nda bı rakı lan sakal demeti. * En çok beğenilen. * Bir maçta, yarı ş mada veya karş ı laş mada kazanmasıbeklenilen taraf. fay

* Kı rı k (III).

fayans

* Duvarlarıkaplayı p süslemek için kullanı lan, bir yüzü sı rlıve genellikle çiçek resimleriyle bezenmiş , piş miş balçı ktan levha. fayans döş emek * bir yeri fayansla kaplamak. fayansçı * Fayans döş eyen veya satan kimse. fayansçı lı k * Fayansçı nı n iş i veya mesleğ i. fayda

* Yarar, kâr.

fayda etmemek * etkisi olmamak, iş e yaramamak, yararlıolmamak. fayda vermemek * yararlıolmamak. faydacı * Faydasıolan, fayda sağ layan, fayda, yarar gözeten kimse. faydacı l

* Yararcı l.

faydacı lı k * Yararcı lı k. faydalanma * Yararlanma. faydalanmak * Yararlanmak, istifade etmek. faydalı

* Yararlı .

faydalıolmak * yararlıolmak, yarar sağlamak.

faydası dokunmak * yararlıolmak, kâr sağlamak. faydası olmak * yararlıolmak, olumlu etki yapmak. faydası nıgörmek * yarar sağ lamak. * kâr elde etmek. * iyileş tirmek. faydası z fayrap

* Yararsı z. * Bir istim kazanı nı n, istim oluş turacak biçimdeki yanar durumu. * Gemilerde ateş çiye ateş i harlandı rmak için verilen komut. * Herhangi bir ş eyi veya iş i hı zlandı rma. * (kapı , pencere, giysi için) Açma, çı karma.

fayrap etmek * ocağ ı n ateş ini harlandı rmak. * herhangi bir iş i veya ş eyi hı zlandı rmak. * açmak, çı karmak. fayton * Tek körüklü, dört tekerlekli, genellikle çift atlıbinek arabası , payton. * Perde ayaklı lardan, sı cak deniz kı yı ları nda yaş ayan, uzun kuyruklu bir kuş(Phaeton). faytoncu * Fayton süren kimse. * Fayton iş leten kimse. faytonculuk * Faytoncunun iş i. faz

* Evre, safha.

faz kalemi * Priz, dağ ı tma tablolarıgibi yerlerde gerilim bulunup bulunmadı ğ ı nıanlamaya yarayan araç. fazı l

* Faziletli, erdemli (kimse).

fazilet * Erdem. faziletkâr faziletli faziletsiz

* Fazilet sahibi, faziletli. * Erdemli. * Erdemsiz.

faziletsizlik * Faziletsiz olma durumu. fazla

* Gereğ inden, alı ş ı lmı ş tan çok, aş ı rı(olan), ziyade. * Daha çok, aş kı n. * Artmı şolan. * Gereksiz, yersiz. fazla gelmek (veya gitmek, kaçmak) * çekilmeyecek, bı ktı racak, tedirgin edecek bir durum almak. fazla kaçı rmak * alı ş ı lmı şolan ölçüde çok içmek (veya yemek, konuş mak). fazla mal göz çı karmaz * ne kadar ve ne türden mal olursa olsun elden çı karı lmamalı dı r. fazla olmak * dayanma gücünü aş acak davranı ş larda bulunmak, çok olmak. fazlaca fazladan

* Gereğ inden biraz daha çok olarak, bir hayli çok. * alı ş ı lana ek olarak, alı ş ı landan çok, bol bol, çok çok.

fazlalaş ma * Fazlalaş mak iş i, ziyadeleş me. fazlalaş mak * Çoğ almak, sayı sı artmak, ziyadeleş mek. fazlalı k

* Çokluk, gereğinden artı k olma durumu.

fazlalı k etmek * birinin varlı ğı , bulunduğ u yerde gereksiz olmak. Fe

* Demir'in kı saltması .

fe * Türk alfabesinin yedinci harfinin adı . fecaat feci fecir

* Çok acı klı , yürekler acı sıdurum. * Acı klı , çok acı klı , yürekler acı sı , trajik. * Tan vakti, gün ağ arması . * Tan kı zı llı ğ ı .

fecrikâzip * Tan yerinde gün doğ madan beliren, sonradan kaybolan geçici aydı nlı k, yalancı tan, geçici tan. fecrisadı k * Tan yerinde gün doğ uncaya kadar süren kesiksiz aydı nlı k, gerçek tan. feda

* Bir amaç uğrunda bir değ er veya varlı ktan vazgeçme, uğruna verme.

feda etmek * kı ymak, gözden çı karmak.

feda olsun * varsı n gitsin, uğrunda yok olsun!. fedaî

fedaîce fedaîlik

* Bir ülkü uğ runa tehlikeli iş lere giriş erek canı nıesirgemeyen kimse, serdengeçti. * Bir kimseyi veya bir yeri koruyan kimse. * Fedaî gibi, fedaî olarak. * Fedaice davranı ş , serdengeçtilik.

fedakâr * Özverili. fedakârca * Özverili (olarak). fedakârlı ğ a katlanmak * bir amaca, bir emele ulaş mak için birçok sı kı ntı ya, üzüntüye, güçlüğ e dayanmaya çalı ş mak. fedakârlı k * Özveri. fedakârlı k etmek * özverili davranmak. * azlı ğı na katlanmak, az oluş u ile yetinmek, vazgeçmek. fedakârlı k yapmak (veya göstermek) * özverisini ortaya koymak. federal federalist

* Federasyon durumunda birleş mişolan. * Federalizme bağlıolan. * Fedaralizm yanlı sı .

federalizm * Birçok devletin özel kanunlara ve bağ ı msı zlı ğ a sahip olarak tek bir devlet durumunda birleş meleri yöntemi. federalleş me * Federalleş mek durumu. federalleş mek * Federal duruma gelmek. federasyon * Küçük devletlerin tek bir devlet durumuna gelmek için yaptı klarıortaklı k, devletler birliğ i. * Birçok kuruluş lardan oluş an birlik. federatif federe

feding

* Federalizme bağlıveya uygun olan. * Bir federasyona bağlıolan. * Bir konfederasyonun üyesi. * Radyoda bir sesin gürlüğ ünün zaman zaman azalması veya büsbütün yok olmasıdurumu.

fehamet

* Büyüklük, ululuk. * Değer.

fehametlu * Büyüklük, ululuk gösteren (kimse). * Osmanlıimparatorluğ u zamanı nda sadrazamlara, Mı sı r hı divi ve yabancıprenslere, eyalet beylerine verilen unvan. fehva * Anlam. * Kavram; terim, deyim. fehvası nca * Uyarı nca, sözü gereğ ince. fek fekül fel

* Bozma, feshetme, kesme, ayı rma, koparma. * Patates gibi bazıbitkilerin yumruları nda bulunan niş asta. * Görüngü.

felâh * Kurtuluş , selâmet, onma. felâh bulmak * kurtulmak, onmak. felâket

felâketli

* Büyük zarar, üzüntü ve sı kı ntı lara yol açan olay veya durum, yı kı m, belâ. * Çok kötü. * Şaş kı nlı k, hayret, aş ı rı lı k bildirir. * Felâket getiren.

felâketzede * Felâkete uğ ramı ş . felce uğ ramak * bir işyarı m kalmak, yürümez duruma gelmek, tam olarak durmak. felce uğ ratmak * bir iş i yürüyemez duruma getirmek. felç

*İ nme, nüzul.

felç gelmek * inme inmek. felç olmak * inme inmek. felçli *İ nmeli, felç olmuş , meflûç. feldmareş al

* Alman, Avusturya, İ ngiliz, Rus ve İ sveç askerî hiyerarş isinde en yüksek rütbe. feldspat * Potasyumlu, sodyumlu ve kalsiyumlu olmak üzere üçe ayrı lan en önemli silikatlımineral grubu. feleğe küsmek * talihten yakı nmak, ş anstan ümidini kesmek. feleğin çemberinden geçmiş * hayatta acıtatlıbirçok günler görmüşgeçirmiş , olgunlaş mı ş , tecrübe kazanmı ş . feleğin sillesine uğ ramak (veya sillesini yemek) * büyük bir yı kı ma uğ ramak. feleğini ş aş ı rmak * ummadı ğı bir durumda kalmak, ş aş kı nlı k içine düş mek. felek

felek

* Gök, gökyüzü, sema. * Dünya, âlem. * Talih, baht, ş ans. * Askerî mı zı kada zilli bir müzik aracı . * Bkz. filenk.

felek yâr olursa * Tanrıyardı m eder, bir terslik çı kmazsa, ş artlar uygun giderse. felekiyat

* Gök bilimi, astronomi.

felekten bir gün (veya gece) çalmak * güzel bir gün (gece) geçirmek. felekten kâm almak * güzel bir vakit geçirmek, istediği gibi eğlenmek. Felemenk * Bugünkü Hollanda, Belçika ve Kuzeydoğ u Fransa'ya eskiden verilen ad. Felemenkçe * Felemenk dili. Felemenkli * Felemenk halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). felfelek

* Küçük bir kelebek türü. * Hurmagillerden, kestane büyüklüğündeki yemiş iş erit düş ürücü nitelik taş ı yan Asya bitkisi (Areca catechu).

felfelek sokmak * birini kuş kuya düş ürmek. felfelleme * Felfellemek iş i. felfellemek * Eski canlı lı ğ ı nıyitirmek. * Afallamak, ş aş ı rmak. * Dönen, hareket eden bir cisim, durmadan önce hı zı nıyitirmek.

feliks

* Palmiye yaprağı na benzeyen, park ve bahçelerde süs için kullanı lan iri gövdeli bir bitki (Phoenix canariersis). fellâh

* Çiftçi. * Mı sı r köylüsü. * Zenci, Arap.

fellek fellek * Telâş la, heyecanla, koş arak, koş uş turarak. fellik fellik * Telâş la, koş uş turmayla. felsefe

* Varlı ğı n ve bilginin bilimsel olarak araş tı rı lması . * Bir bilimin veya bilgi alanı nı n temelini oluş turan ilkeler bütünü. * Bir filozofun, bir felsefe okulunun, bir çağ ı n öğ retisi. * Dünya görüş ü. * Bir konuda soyut düş ünüş .

felsefe yapmak * olayları n sebep ve sonuçlarıüzerine kendince soyut birtakı m düş ünceler ileri sürmek. * bilgiçlik taslamak. felsefeci * Felsefe incelemeleri yapan kimse. * Felsefe öğretmeni. felsefî * Felsefe ile ilgili olan, felsefeye iliş kin. feminist

* Feminizm yanlı sı (kimse, görüş ).

feminizm * Toplumda kadı nı n kı sı tlıolduğ una inanı lan ve yararlanması gereken hakları çoğ altı p ve erkeğ inkiler düzeyine çı karmak, eş itlik sağ lamak amacı nıgüden düş ünce akı mı . fen

* Fizik, kimya, matematik ve biyolojiye verilen ad. * Fizik, kimya, matematik ve biyolojiden elde edilen verileri işve yapı m alanı nda uygulama, teknik. * Bilim, bilgi. * Hile, hilekârlı k.

fen bilimi * Fizik, kimya, biyoloji gibi bilimlerin ortak adı . fena

*İ yi nitelikte olmayan, kötü. * Üzücü. * Çok. * (kiş iler için) İ stenilen ve gereken nitelikte olmayan. * Hoş a gitmeyen, rahatsı z edici. * Davranı ş larıtoplumun ahlâk anlayı ş ı na uymayan. * Çok, fazla, aş ı rıbiçimde.

fena * Ölümlü olma durumu, ölümlülük. fena bulmak

* ölmek, yok olmak. fena değ il (veya fena sayı lmaz) * oldukça iyi. fena etmek * kötü davranmak. * kötü bir duruma düş ürmek. fena gözle bakmak * kötü niyetini anlatı r biçimde bakmak. fena hâlde * fazlaca. fena hâlde * Aş ı rıölçüde, son derece, pek çok, adamakı llı . fena kalpli * Herkesin kötülüğ ünü isteyen, baş kalarıiçin kötülük düş ünen. fena olmak * hasta gibi olmak, fenalaş mak. * çok üzülmek, bozulmak. fena yapmak * kötü duruma düş ürmek. fena yerine vurmak * tehlike yaratabilecek bir organa veya baş ka bir yere darbe indirmek. fenafillâh

* Allah yolunda yok olma.

fenalaş ma * Fenalaş mak iş i. fenalaş mak * Kötü bir duruma girmek. * (hasta) Ağı rlaş mak. * Ansı zı n bayı lacak gibi olmak. fenalaş tı rma * Fenalaş tı rmak iş i durumu. fenalaş tı rmak * Fenalaş ması na sebep olmak, fena duruma getirmek. fenalı k

* Kötülük, ş er. * Uygunsuz durum, rahatsı zlı k veren yapı .

fenalı k etmek * kötülük etmek, kötülükte bulunmak. fenalı k geçirmek (veya gelmek) * kendini bilmeyecek veya bayı lacak bir duruma gelmek. fenası na gitmek * üzülmek, gücenmek, kı rı lmak, sinirlenmek. fenaya çekmek

* (söze) kötü anlam vermek. fenaya sarmak * işveya durum kötüye gitmek. fenci

fener aracı .

* Fenle uğraş an kimse. * Fen konuları nda ders veren öğretmen. * Saydam bir maddeden yapı lmı şveya böyle bir madde ile donatı lmı ş , içinde ı ş ı k kaynağ ıbulunan aydı nlatma * Gemilere yol gösteren ı ş ı k kulesi, deniz feneri. * Tepesinden kulplu kahveci tepsisi, askı .

fener alayı * Bayram gecelerinde kalabalı k halk toplulukları nı n, ellerinde fener veya meş alelerle ş ehri dolaş arak yaptı kları gösteri. fener balı ğ ı * Fener balı ğı gillerden, vücudunda pek çok ı ş ı k verme organıbulunan, tropik denizlerde yaş ayan bir balı k (Lophius piscatorius). fener balı ğ ı giller * Kemikli balı klar takı mı nı n, vücutlarıbası k, derileri çı plak, ağ ı zları çok büyük olan, derin denizlerde yaş ayan balı klar familyası . fener çekmek * elinde fenerle önden gitmek. * bir kalabalı ğa önderlik etmek. fenerci

fenercilik

* Fener yapan veya satan kimse. * Deniz feneri bekçisi. * Sokak fenerlerini yakan kimse. * Fener yapmak veya satmak iş i.

feneri nerede söndürdün * geç kalanlara takı lmak için söylenen bir söz. fenerli * Feneri olan. fenerli burgu * Ahş ap bölümleri delmeye yarayan matkap. fenersiz

* Feneri olmayan.

fenersiz yakalanmak * beklenmedik bir zamanda istenmeyen bir durumla karş ı laş mak. fenik * Alman markı nı n yüzde biri. Fenike portakalı * Fenike ve yöresinde yetiş tirilen sulu ve kokulu bir tür portakal. Fenikeli

* Fenike halkı ndan olan (kimse).

fenlenme

* Fenlenmek iş i veya durumu.

fenlenmek * Yaş ı na göre bilmemesi gereken ş eyleri öğrenmişolmak. fennî

* Fenle ilgili. * Yöntemine göre işgören.

fennini almak (veya kapmak) * bir iş in inceliklerini, püf noktaları nıkavrayı p o alanda usta olduğunu göstermeye baş lamak. fenol * Boyacı lı kla, plâstik maddelerin ve bazı ilâçları n yapı mı nda kullanı lan, çoğunlukla maden kömürünün katranı ndan çı karı lan benzinin oksijenli türevi, asit fenik. fenomen * Olay, olgu. * Görüngü. fenomenal * Olguya iliş kin. fenomenizm * Görüngücülük. fenomenoloji * Görüngü bilimi. fent

* Düzen, hile.

fent çevirmek * düzen, hile yapmak. feodal feodalite

* Derebeylikle ilgili. * Derebeylik.

feodalizm * Derebeylik sistemi. feodallik * Derebeylik, derebeyi olma durumu. fer

fer ferace giysisi.

* Parlaklı k, aydı nlı k. * (gözde) Canlı lı k. * Pahalı lı k, ı ş ı k, nur, canlı lı k. * Kadı nları n sokakta giydikleri, mantoya benzer, arkasıbol, yakası z, çoğ u kez eteklere kadar uzayan üst * Derviş lerin giydiği bol bir tür hı rka.

feraceli

* Ferace giymişolan (kimse). feracelik * Ferace yapmaya elveriş li (kumaş ). feragat

* Hakkı ndan kendi isteğiyle vazgeçme.

feragat etmek * hakkı ndan vazgeçmek, el çekmek. feragat göstermek * hakkı ndan vazgeçmek. feragatli * Vazgeçebilen, özveride bulunabilen, özveri gösterebilen. ferağ

ferah

ferah

* (bir iş ten) Vazgeçme, çekilme, el çekme, terk etme. * (bir mülkü) Baş kası na bı rakma, baş kası nı n üstüne geçirme. * Bol, geniş . * Havadar, aydı nlı k, iç açı cı . * (kalp, gönül, iç vb. için) Sı kı nt ı sı z, tasası z, sevinçli olma durumu, sevinme, sevinç, iç rahatlı ğ ı , gönül

açı klı ğı . ferah fahur * Ferih fahur, kolaylı kla, rahatlı kla. ferah ferah * Bol bol, genişgeniş . *İ yiden iyiye, haydi haydi, rahatlı kla. * En aş ağı . ferah tut ferahfeza ferahî

* "iç rahatlı ğ ı nı , huzurunu koru" anlamı nda kullanı lı r. * Klâsik Türk müziğ inde, yegâh perdesinde karar kı lan makamlardan biri. * Bolluk, geniş lik. * Ucuzluk. * Polis ve inzibat görevlilerinin boyunları na taktı klarıayça biçiminde üstü yazı lımetal arma. * II. Mahmut devrinde feslerin tepesine püskülü tutturmak için takı lan metal tepelik.

ferahlama * Ferah duruma gelme. ferahlamak * Geniş lemek, açı lmak. * Sı kı nt ı sı , tasasıdağ ı lmak. ferahlandı rma * Ferahlandı rmak iş i veya durumu. ferahlandı rmak * Ferahlamasısağ lanmak.

ferahlanma * Ferahlanmak iş i veya durumu. ferahlanmak * Rahatlamak, üzüntü veya sı kı ntı sıkalmamak, açı lmak, geniş lemek. ferahlatı cı * Ferahlı k veren, ferahlı k sağ layan. ferahlatma * Ferahlatmak iş i. ferahlatmak * Ferah duruma getirmek, rahatlatmak. ferahlı k

* Ferah olma durumu, geniş lik, gönül açı klı ğ ı .

ferahlı k duymak * içinin açı klı ğ ı nı , rahatlı ğ ı nıhissetmek. ferahnâk

* Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam.

ferahnâkaş iran * Klâsik Türk müziğ inde bir makam. ferahnüma * Klâsik Türk müziğ inde bir makam. feraset * Anlayı ş , seziş , sezgi, zekâ. ferasetli ferasetsiz ferç

* Anlayı ş lı . * Anlayı ş sı z. * Diş i canlı larda üreme organı nı n dı şbölümü, vulva.

ferda * Erte, yarı n, yarı nki. * Gelecek zaman, yarı n. ferde * Küçük denk, top. ferdenferda * Tek tek. ferdî ferdiyet

* Bireysel, kiş isel, fertle ilgili. * Bireysellik.

ferdiyetçi * Bireyci. ferdiyetçilik

* Bireycilik. ferhane * Birden çok mağazasıbulunan eski hanları n tipinde, avlulu genişbina, büyük han veya kervansaray. feri

feribot ferih

* Ayrı ntı larla ilgili, ayrı ntıniteliğinde olan. *İ kinci dereceden. * Arabalarıveya vagonlarıbir kı yı dan öbür kı yı ya geçirmeye yarayan gemi, araba vapuru. * Çok sevinçli, neş eli.

ferih fahur * Bolluk içinde. * Genişve sı kı ntı sı z. * Bağ ı msı z, bağlantı sı z, canı nı n istediği gibi. ferik ferik

feriklik

* Tümgeneral veya korgeneral. * Kümes hayvanları nı n civcivlikten çı kmı şyavrusu, piliç. * Gevrek bir elma türü. * Tümgenerallik veya korgenerallik.

feriş tah * En iyisi, en güzeli, en üstünü. feriş te ferli ferma

* Melek. * Parlak (göz, ı ş ı k). * Av köpeğinin gizlendiğ i yerden avı gözetlemesi.

ferman * Buyruk, emir. * Osmanlıimparatorluğ unda padiş ahı n verdiğ i, uyulmasıgerekli hükümleri taş ı yan yazı lıbuyruk, yarlı k. ferman çı karmak * padiş ah tarafı ndan herhangi bir konuda emir verilmek. * yetkili bir kimse tarafı ndan buyruk verilmek. ferman dinlememek * yasa, kural, yol yöntem tanı mamak. ferman sizin * siz nası l isterseniz öyle olsun!. fermanlı * Hükûmete karş ıgelmek suçuyla aranan ve cezalandı rı lması için hakkı nda ferman çı kan (kimse). * Kimseden korkusu olmayı p dilediğ i gibi davranan. fermanlıdeli * Deli olduğ u herkesçe bilinen kiş i.

fermantasyon * Mayalanma, tahammür. fermejüp fermene

* Çı tçı t. * Türlü nakı ş larla iş lemeli, önü kavuş mayan, yeleğ e benzeyen bir giysi.

fermeneci * Fermene yapan veya satan kimse. fermeneli * Fermenesi olan. ferment

* Maya, enzim.

fermiyum * (fizikçi Fermi'nin adı ndan) Einstenyumla aynızamanda bulunan ve atom sayı sı100 olan yapay element. Kı saltmasıFm. fermuar

* Giysi, çanta vb. yerlerde kullanı lan, karş ı lı klıdiş ler ve bunları n üzerinde yürüyen kapatı cı dan oluş an mekanizma. fernez

* Sünger toplamak için kullanı lan makineli dalma aracı .

fersah * Yaklaş ı k beşkilometrelik bir uzaklı k ölçüsü. * (çok uzun) Uzaklı k. fersah fersah * Pek çok, bol bol. fersahlı k fersiz

* Arasıherhangi bir fersah olan. * Donuk, cansı z, (göz, ı ş ı k, yüz).

fersizleş me * Fersizleş mek iş i veya durumu. fersizleş mek * Fersiz duruma gelmek, donuklaş mak. fersizlik fersude fert

* Fersiz olma durumu. * Eskimiş , yı pranmı ş , aş ı nmı ş . * Birey.

fertik * Kaçma, uzaklaş ma, sı vı ş ma. fertik çekmek (veya fertiğ i kı rmak)

* kaçmak. feryadıbasmak * çı ğ lı k koparmak, yüksek sesle haykı rmaya baş lamak. feryat

* Haykı rı ş , çı ğ lı k.

feryat etmek * yüksek sesle haykı rmak. * büyük bir yokluk, zarar ve sı kı ntıiçinde bulunmak. feryat figan * Haykı rma, bağı rma, çı ğlı klarla ağ lama. feryat koparmak * yüksek sesle bağ ı rmak, haykı rmak. ferz * Satranç oyununda vezir. ferz çı karmak * acemi bir oyuncuya karş ıvezirsiz oynamak. ferz çı kmak * satrançta piyade, karş ı daki en son kareye kadar sürülüp vezir olmak. fes

* Şapka yerine kullanı lan, kı rmı zı , kalı n çuhadan yapı lmı ş , tepesinde püskülü olan, silindir biçiminde baş lı k.

fes rengi * Koyu kı rmı zırenk. * Bu renkte olan. fesahat * Anlatı ş ta düzgünlük ve açı klı kla birlikte amaca uygunluk. fesat

* Bozukluk. * Karı ş ı klı k, kargaş alı k, ara bozuculuk. * Herhangi bir konuda iyimser olmayan, kötü yorumlayan. * Karı ş tı rı cı , ara bozucu. * Hile.

fesat karı ş tı rmak (veya fesat çı karmak) * ara bozmak, ortalı ğ ıkarı ş tı rmaya çalı ş mak, insanlarıbirbirine düş ürecek iş ler yapmak. fesat kumkuması * Fesat kaynağı , ortaklı ğ ıkarı ş tı rmayıhuy edinmiş , kötülük peş inde koş an kimse. fesata vermek * fesat çı karmak. fesatçı

* Ara bozucu, karı ş ı klı k çı karan, ordubozan, müfsit.

fesatçı lı k * Karı ş tı rı cı lı k, ara bozuculuk, ordubozanlı k. fesatlı k

* Fesat olma durumu, fesatça davranma.

fesh etmek * Bkz. feshetmek. feshedilme * Feshedilmek iş i. feshedilmek * Kapatı lmak, dağ ı tı lmak, faaliyetten men edilmek. feshetme

* Feshetmek iş i.

feshetmek * (verilmişbir yargı yı ) Kaldı rmak, bozmak. * Kapatmak, dağı tmak. fesih

* (verilmişbir yargı yı ) Kaldı rma, bozma. * Dağı tma, dağı tı lma.

fesini havaya atmak * külâhı nıhavaya atarak sevinç gösterisinde bulunmak. fesleğ en

* Ballı babagillerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en, yaprakları güzel kokulu, beyaz veya pembe çiçekli, bir yı llı k ve otsu bir süs bitkisi, reyhan (Ocimum basilicum). festekiz

* Bkz. falan festekiz.

festfut * Ayaküstü atı ş tı rma, fast food. * Büyük mağ azalarda hazı r yemek bölümü. festival gösterisi.

* Dönemi, yapı ldı ğıçevre, katı lanları n sayı sı veya niteliği programla belirtilen ve özel önemi olan sanat

* Belli bir sanat dalı nda oyun ve filmlerin sunulması ve gösterilmesi sonunda ödül veya derece verilmesi biçiminde düzenlenen ulusal veya uluslar arasıgösteri dizisi, ş enlik. * Bir bölgenin en ünlü ürünü için yapı lan gösteri, ş enlik. * Düzensiz toplantı , curcuna. fesuphanallah * Şaş ma anlatı r. feş mekân * Bkz. falan feş mekân. fetha

fethetme

* Aralı k, ağ ı z, delik. * Üstün (II). * Fethetmek iş i.

fethetmek * Bir yeri veya ülkeyi savaş arak almak, ülke açmak. * Herkesin takdirini, övgüsünü kazanı p kendine hayran bı rakmak. fetih

* Bir ş ehir veya ülkeyi savaş arak alma.

fetihname * Bir yerin alı ndı ğı nımüjdelemek için hükümdarları n yabancıdevlet adamları na, ş ehzadelere, valilere vb. ne yazdı kları resmî mektup. fetiş

fetiş ist

*İ lkel toplumlarda doğaüstü bir güç ve etkisi olduğuna inanı lan canlı veya cansı z nesne, tapı nacak, put. * Tapı nı rcası na sevilen ş ey veya kimse. * Uğ urlu sayı lan ş ey. * Fetiş izmi uygulayan (kimse, görüş ). * Fetiş izme düş kün (kimse).

fetiş izm

*İ lkel toplumlarda doğaüstü bir güç ve etkisi olduğuna inanı lan canlı veya cansı z nesnelere tapı nma, tapı ncakçı lı k, putperestlik. * Karş ıcinsin giysi vb. ş eyleriyle cinsî coş ku ve doygunluk sağ lama. fetret *İ ki peygamber veya padiş ah arası nda peygambersiz veya padiş ahsı z geçen süre. *İ slâm dinine göre Hz. İ sa ile Hz. Muhammed arası nda geçen süre. *İ ki olay arası ndaki süre. * Hükûmet gücünün gevş ediği bir yerde düzenin yeniden kurulması na kadar geçen süre. fettan

fettanca fettane

* Fitneli, karı ş tı rı cı . * Gönül ayartı cı , cilveli. * Fettan gibi. * Cilveli, gönül alı cı (kadı n).

fettanlaş ma * Fettanlaş mak iş i. fettanlaş mak * Fettan bir duruma gelmek. fettanlı k

* Fettan olma durumu.

fetüs

* Embriyonun geliş imini büyük ölçüde tamamladı ğ ı , bütün organ taslakları nı n oluş tuğ u üçüncü aydan doğuma kadarki durumu. fetva

*İ slâm hukuku ile ilgili bir sorunun dinî hukuk kuralları na göre çözümünü açı klayan, ş eyhülislâm veya müftü tarafı ndan verilebilen belge. fetva vermek (veya çı karmak) * bir iş in yapı labilmesi için yargı da bulunmak. * gereksiz yere emir verir gibi konuş mak. fetvacı

* Gereksiz yerde ve haddi olmayan emirler veren.

fetvahane * Müftünün makamı . * Şeyhülislâm kapı sı .

fetvayiş erife * Şeyhülislâm fetvası . fetvayiş erife çı karmak * Şeyhülislâm fetvasıilân etmek. fevç *İ nsan kalabalı ğı . fevç fevç feveran

* Akı n akı n. * Fı ş kı rma, kaynama. * Birdenbire öfkelenme, köpürme, parlama.

feveran etmek * birdenbire öfkelenmek, köpürmek, parlamak. fevk

* Üst, yukarı .

fevkalâde * Alı ş ı lmı şolandan ayrı , olağanüstü, beklenmedik, görülmedik, iş itilmedik. * Aş ı rı , çok fazla. * Çok iyi, çok üstün, çok güzel. fevkalâde hâl * Olağ anüstü hâl. fevkalâdelik * Olağ anüstülük, olağ andan farklı olma durumu. fevkalbeş er *İ nsan üstü. * Üstün nitelikli insan. fevkanî fevrî fevrîlik

* Üstte, üstteki. * Birdenbire, düş ünmeden yapı lan. * Fevri olma durumu.

fevt * Elden çı kma (ç ı karma), kaçı rma, yitme. * Ölme. fevt etmek * yitirmek, elden kaçı rmak. fevt olmak * yitirmek. * ölmek. fevvare feyezan

* Fı skiye. * Taş ma, taş kı n, seylâp.

* Bereket. feyiz * Verimlilik, gürlük, ongunluk. *İ lerleme, kültürel geliş me, olgunluk. feyizlenme * Feyizlenmek iş i. feyizlenmek * Feyzalı p aydı nlanmak, istifade etmek. feyizli feylesof

* Çok ürün veren, verimli. * Filozof.

feylesofça * Filozofça. feylosofluk * Filozofluk. feyyaz

* Çok verimli, gür.

feyzalmak * Etkilenmek, olgunlaş mak, ders almak. feza * Uzay. fezleke

* Özet, hulâsa. * Bir kararı n kı saca yazı lması . * Tahkikat evrakı .

fı çı düz kap.

* Bir araya getirilerek çemberlerle tutturulmuşensiz tahtalardan yapı lan, yuvarlak, karnış iş kin ve altı üstü * Bir fı çı nı n alabildiği ölçü.

fı çıbalı ğ ı * Fı çı ya istif edilmişbalı k tuzlaması . fı çıgibi * bodur ve çok ş iş man. fı çı cı fı çı cı lı k fı çı lama

* Fı çı yapan veya satan kimse. * Fı çı yapı p satma iş i. * Fı çı ya koyma, fı çı ya doldurma.

fı çı lamak * Fı çı ya koymak. fı kara

* Bkz. fukara. fı kdan * Yokluk, bulunmama durumu, eksiklik. fı kı h bütünü.

* Bir ş eyi, gereğ i gibi, iyice anlayı p bilme. *İ slâm hukukunda din ve dünya iş leri ile ilgili ana kaynaklardan yararlanarak konulmuşolan kuralları n

fı kı r fı kı r * Suyun, ses çı kararak kaynarken aldı ğ ıdurumu veya herhangi bir sı vı nı n kaynayı ş ı nı anlatı r. * Cilveli, oynak. fı kı r fı kı r kaynamak * (bir ş eyden bir yerde) çok bulunmak. fı kı rdak

* Cilveli, oynak (kadı n).

fı kı rdaklı k * Fı kı rdak olma durumu. fı kı rdama * Fı kı rdamak iş i. fı kı rdamak * Fı kı r fı kı r kaynamak. * Cilvelenmek. fı kı rdaş ma * Fı kı rdaş mak iş i. fı kı rdaş mak * Oynakça davranı ş larda bulunmak. fı kı rdatma * Fı kı rdatmak iş i. fı kı rdatmak * Fı kı r fı kı r kaynatmak. * Cilve yapması na sebep olmak. fı kı rdayı ş * Fı kı rdamak iş i veya biçimi. fı kı rtı * Kaynayan suyun çı kardı ğı ses. * Cilveleş me. fı kra * Kı sa ve özlü anlatı mıolan, nükteli, güldürücü hikâye, anekdot. * Gazetelerin veya dergilerin belirli sütunları nda, genel baş lı k altı nda gündelik konularıbir görüşve düş ünceye bağlayarak yorumlayan ciddî veya eğlendirici yazı türü. * Kanun maddelerinin kendi içlerinde satı r baş ları yla ayrı ldı klarıufak bölümlerden her biri. * Paragraf. * Omur. fı kracı * Fı kra anlatan kimse. * Fı kra yazarı .

fı kracı lı k * Fı kra söyleme veya yazma iş i. fı krama

* Fı kramak iş i veya durumu.

fı kramak * Herhangi bir yiyecek mayalanarak ekş imek, fı ş lamak. fı ldı r

* Çabuk, hı zlı , telâş lı .

fı ldı r fı ldı r * Çabuk ve sürekli bir biçimde. fı ndı k

* Kayı ngillerden, kuzey yarı m kürenin ı lı k yerlerinde ve yurdumuzun daha çok Doğ u Karadeniz bölgesinde yetiş en bir a ğ aççı k (Corylus avellana). * Bu ağaççı ğı n sert bir kabuk içinde bulunan yağ lı , niş astalı ürünü. * Hileli zar. fı ndı k altı nı * Osmanlıİ mparatorluğunda kenar süsleri fı ndı ğ a benzediğ inden bu adla anı lan altı n sikke, fı ndı kî. * Küçük ve değ erli ş ey. fı ndı k ateş i * Nargilede tütünün üstüne ortalaması na konulan yuvarlak, küçük, yanar kömürler. fı ndı k biti * Kı n kanatlı lardan, fı ndı k kurdu dediğ imiz kurtçukları dolayı sı yla fı ndı k ürününün en büyük düş manıolan, uzun gagalıböcek (Balaninus nucum). fı ndı k faresi * Kemiricilerden, karnıbeyazı msı , sı rtıboz renkli, fı ndı klı larda çok zarara yol açan bir memeli türü (Muscardinus avellanarius). * Evlerde rastlanan küçük fare türü. fı ndı k kabuğu * Fı ndı ğ ı n kabuk rengini andı ran bir tür kahverengi. fı ndı k kabuğunu doldurmaz * çok önemsiz, değersiz. fı ndı k kı rmak * çapkı nlı k yapmak. fı ndı k kurdu * Fı ndı k bitinin fı ndı k içinde geliş erek onun dökülmesine, değerini yitirmesine yol açan kurtçuğ u. fı ndı k kurdu gibi * ufak tefek tombulca (kadı n). fı ndı k sı çanı * Bkz. fı ndı k faresi. fı ndı k yağ ı * Fı ndı ktan elde edilen yağ . fı ndı k yuvası * Tombul ellerin dı şyüzünde, parmak diplerinde görülen çukurluklar. fı ndı kçı

* Fı ndı k yetiş tiren veya satan kimse. * Cilveli, oynak kadı n. fı ndı kçı lı k * Fı ndı k yetiş tirme veya satma iş i. * Cilveli, oynak olma durumu. fı ndı kî

* Fı ndı k kabuğ unun rengi. * Fı ndı k altı nı .

fı ndı kkı ran * Fı ndı k ve buna benzer kabuklu yemiş lerin kabuğunu kı rmaya yarayan araç. *İ ş veli, ş uh, baş tan çı karı cı (kadı n). fı ndı klı k

* Fı ndı k ağ açlarıçok olan yer, fı ndı k korusu.

fı r * Fı rı l fı rı l. * Piç, fı rlama. fı r dönmek * bir kimseye yaranmak veya yardı m etmek için üstün çaba harcamak. fı r fı r

* Fı rı l fı rı l.

fı rça

* Bir ş eyin tozunu, kirini gidermekte veya bir ş eye boya, cilâ sürmekte kullanı lan, bir araya getirilerek bağlanmı şkı l veya kı la benzer baş ka tellerden yapı lan araç. * Resim yapma sanatıve biçimi. * Çökmeyi engelleyen bağları n oynaması nıveya kayması nı önlemek için aralara yerleş tirilen direk parçası . fı rça çekmek * kendinden alt düzeyde olan birini çok azarlamak, fı rçalamak. fı rça gibi fı rçacı fı rçacı lı k

* dik, sı k ve sert (saç, sakal). * Fı rça yapı p satan kimse. * Fı rça ve fı rçaya benzer araçları n yapı m ve satı mı .

fı rçalama * Fı rçalamak iş i. fı rçalamak * Temizlemek veya parlatmak için fı rça ile sürtmek. * (avcı lı kta) Sı k ve bataklı k ormandan geçmek. * Kendinden alt düzeyde olan birini çok azarlamak, fı rça çekmek. fı rçalanma * Fı rçalanmak iş i. fı rçalanmak * Fı rça ile ovulmak, düzgünleş tirilip parlatmak veya temizlenmek. * Çok azarlanmak. fı rçalatma

* Fı rçalatmak iş i. fı rçalatmak * Fı rçalamak iş ini yaptı rmak. fı rçalayı ş * Fı rçalamak iş i veya biçimi. fı rçalı fı rçalı k

* Fı rçası olan. *İ çine resim yapmada kullanı lan fı rçaları n konulduğ u süzgeçli kap.

fı rdolayı * Çepeçevre. fı rdöndü

* Biri döndüğünde ötekinin de dönmesini engellemek için uç uca getirilerek serbest bir eksenle bağlanmı ş çift halka. * Topaç gibi çevrilerek oynanan, tunçtan, altıköş eli bir kumar aracı . * Bir ipe bağ lıolarak birden fazla çipa atı ldı ğ ı nda çipaları n karı ş mamasıiçin tekne zinciri ile parçaları n bağlandı ğ ızincir arası na konulan metal araç. * Belirli bir görüşveya düş ünce sahibi olmayan. fı rfı r fı rfı rlı fı rı l fı rı l

* Giysi, perde gibi ş eylerin kenarları na dikilen kı rmalı veya büzgülü süs, farba, farbala. * Fı rfı rı olan. * Bir ş ey sürekli ve hı zla dönerek.

fı rı ldak * Rüzgârla dönen, çember biçiminde çocuk oyuncağ ı . * Havalandı rmak amacı yla oda veya mutfak pencerelerine takı lan kanatlı araç. * Ocak veya soba borusunun iyi çekmesini sağ lamak için tepesine takı lan ve rüzgârı n gittiğ i yöne dönebilecek biçimde yapı lan ş apka. * Dolap, düzen, hile. fı rı ldak çevirmek (veya döndürmek) * istediğ ini yapmak için hileli yollara baş vurmak. fı rı ldak çiçeğ i * Çarkı felek. fı rı ldak gibi * sürekli düş ünce değ iş tiren, sözünden dönen (kimse). fı rı ldakçı * Fı rı ldak yapan veya satan kimse. * Düzen çeviren, düzenci, dolap çeviren kimse. fı rı ldakçı lı k * Fı rı ldakçı nı n iş i veya mesleğ i. fı rı ldanma * Fı rı ldanmak iş i veya durumu. fı rı ldanmak * Fı rı l fı rı l dönmek.

fı rı ldatma * Fı rı ldatmak iş i. fı rı ldatmak * Fı rı l fı rı l çevirmek. fı rı n

* Her yandan aynıderecede ı sıalarak ekmek, pasta vb. piş irmeye yarayan, tavanıtonoz biçiminde, önünde tek açı klı k bulunan ocak. * Ekmek, pasta vb. nin piş irildiği ve satı ldı ğıdükkân. * Isı verici bir düzenekle çalı ş an, yiyecekleri piş irmeye veya ı sı tmaya yarayan alet. * Bir maddeyi fiziksel veya kimyasal değiş ikliğe uğratmak amacı yla ı sı tı lan alet. * Fı rı nda piş irilmiş . fı rı n gibi

* çok sı cak (yer).

fı rı n kebabı * Büyük tencerelere yerleş tirilerek fı rı nda piş irilen et yemeğ i, et kebabı . fı rı ncı fı rı ncı lı k

* Fı rı n iş leten kimse. * Fı rı n iş letme iş i.

fı rı nda makarna * Haş lanmı şmakarnaları n arası na özellikle kaş ar peyniri konularak üzerine süt dökülüp fı rı nda piş irilen makarna yemeği. fı rı nlama

* Fı rı nlamak iş i.

fı rı nlamak * Piş irmek için fı rı na koymak. * Fı rı nda kurutmak. fı rı nlanma * Fı rı nlanmak iş i. fı rı nlanmak * Fı rı na konulmak veya fı rı nda kurutulmak. fı rı nlatma * Fı rı nlatmak iş i. fı rı nlatmak * Fı rı nlamak iş ini yaptı rmak. fı rı nlı * Fı rı nlanmı ş . fı rı nlı k

fı rka

* Fı rı nda piş irilmeye hazı r yemek. * Bir fı rı nı n alacağıkadar. *İ nsan topluluğ u. * Tümen. * Siyasî parti.

fı rkacı

* Parti üyesi. * Bir partiye çok bağ lı olan, partici.

fı rkacı lı k * Particilik. fı rkata

* 10 - 15 çift kürekli, hı zlı , eski bir savaşgemisi.

fı rkate * Bkz. firkate. fı rlak fı rlama

fı rlamak

* Dı ş arıdoğru fı rlamı ş , çı kmı ş , çı kı k. * Fı rlamak iş i. * Arsı z, terbiyesiz çocuk. * Piç. * Hı zla, birdenbire bulunduğu yerden çı kmak, ayrı lmak. * Yerinden oynayı p ileriye doğ ru çı kı ntıyapmak. * Fiyatı birdenbire yükselmek.

fı rlatı lma * Fı rlatı lmak iş i. fı rlatı lmak * Fı rlatmak iş i yapı lmak. fı rlatı ş

* Fı rlatmak iş i veya biçimi.

fı rlatma

* Fı rlatma iş i. * Kol ve bacağ ı n vücudun orta çizgisinden türlü yönlere, son eklemine kadar hı zla ve gergin olarak uzaklaş tı rı lması(açı lması ). fı rlatmak fı rlayı ş

* Hı zla atmak, bulunduğ u yerden dı ş arıatmak. * Fı rlamak iş i veya biçimi.

fı rsat * Uygun zaman, uygun durum veya ş art, vesile. fı rsat beklemek (veya aramak) * en uygun ş artıkollamak. fı rsat bilmek * bir ş eyden belli bir amaçla hemen yararlanmak. fı rsat bu fı rsat * yararlanı lacak en uygun zaman. fı rsat bulmak * uygun, elveriş li zaman bulmak. fı rsat düş künü

* Kötülük yapmak için fı rsat kollayan (kimse). fı rsat düş mek (veya çı kmak) * bir imkâna kavuş mak. fı rsat kollamak (veya gözlemek) * yapmak istediğ i işiçin uygun bir zaman veya bir durum beklemek. fı rsat vermek * bir iş i yapmak için uygun, elveriş li ş artısağlamak. fı rsat yoksulu * Eline fı rsat geçmediği için zararsı z gibi görünen (kiş i). fı rsatçı * Fı rsatlarıiyi değerlendiren, fı rsat kollayan. fı rsatçı lı k * Fı rsatçıolma durumu. fı rsatıganimet bilmek * çı kan fı rsattan en iyi biçimde yararlanmak. fı rsatıkaçı rmamak * elveriş li durumdan yararlanmak. fı rsatı nıdüş ürmek * kolayı nıbulmak. fı rsattan istifade etmek * ele geçirilen imkân veya durumdan en iyi biçimde yararlanmak. fı rt fı rt fı rt

* Bir solukta veya bir yudumda içilebilecek miktarda sigara veya içki. * (yer değ iş tirme için) Sürekli olarak, ikide bir.

fı rtı na * Yağmur ve kası rga getiren çok güçlü rüzgâr. * Bu rüzgârı n denizde veya kum çöllerinde yarattı ğıdalgalanma. * Güç atlatı lan kötü durum. * Karş ı t düş ünce veya durumları n yarattı ğ ıkarı ş ı klı k; sı kı ntı . * Saatteki hı zı70 mil olan rüzgâr. fı rtı na çı kmak * sert rüzgâr esmeye baş lamak. fı rtı na gibi * hı zla, birdenbire. * telâş lı , aceleci. fı rtı na kopmak (veya patlamak) *ş iddetli fı rtı na çı kmak. * bir yerde kavga ve gürültü çı kmak. fı rtı na kuş u * Perde ayaklı lardan, kı vrı k gagalı , açı k denizlerde yaş ayan bir kuş , deniz ördeğ i (Thalassidroma pelagica). fı rtı na kuş ugiller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı na giren bir familya.

fı rtı na uğ rağ ı * Fı rtı nalıyer veya fı rtı nanı n çok olduğ u yer. fı rtı nalı

fı rttı rma

* Çok rüzgârlı . * Çok tartı ş malı , çekiş meli, gürültülü, karı ş ı k. * Fı rttı rmak iş i veya durumu.

fı rttı rmak * Aklı nı kaçı rmak, delirmek, aklı nıyitirmek, çı ldı rmak. fı s fı s fı sfı s

* Gizli ve yavaşkonuş ulurken çı kan sesi anlatı r. * Koku, ilâç vb. sı vı ları püskürtmek için kullanı lan araç.

fı sfı slama * Fı sfı slamak iş i. fı sfı slamak * Koku, ilâç vb. sı vı ları püskürtmek. fı sfı slanma * Fı sfı slanmak iş i veya durumu. fı sfı slanmak * Koku, ilâç vb. sı vı lar püskürtülmek. fı sı l fı sı l

* Fı sı ltıhâlinde, fı sı ldayarak, alçak sesle.

fı sı ldama * Fı sı ldamak iş i. fı sı ldamak * Baş kaları nı n duyamayacağ ıkadar alçak sesle konuş mak, fı slamak. fı sı ldanma * Fı sı ldanmak iş i. fı sı ldanmak * Fı sı ltıhâlinde söylenmek. fı sı ldaş ma * Fı sı ldaş mak iş i. fı sı ldaş mak * Birbirine fı sı ldamak. fı sı ltı

* Fı sı ldarken çı kan, güçlükle duyulan ses.

fı sı ltıgazetesi * Toplumu ilgilendiren bir konu ile ilgili dedikodu. fı sı r fı sı r *İ nce bir ş ey yanarken veya dar bir delikten su geçerken çı kan sesi anlatı r. * Gizli olarak, alçak bir sesle.

fı sı rtı fı skiye

* Fı sı ltı . * Havuzda suyu yukarı ya doğ ru, türlü biçimlerde fı ş kı rtan ağı zlı k, fı ş kı rı k.

fı slama * Fı slamak iş i. fı slamak

fı slanma

* Bkz. fı sı ldamak. * Gizlice haber vermek. * Fı slanmak iş i.

fı slanmak * Fı slamak iş i yapı lmak. fı stı k

* Antep fı stı ğı , çam fı stı ğ ıveya yer fı stı ğı denilen yemiş lerin genel adı . * Tombul, kı sa boylu, tı knaz (kimse).

fı stı k çamı * Bkz. çam fı stı ğ ı . fı stı k ezmesi * Fı stı kla yapı lan bir ş ekerleme. fı stı k gibi * dolgun, besili ve canlı . * çok güzel. fı stı kçı

* Fı stı k yetiş tiren veya satan kimse.

fı stı kçı lı k * Fı stı k yetiş tirme iş i. * Fı stı k alı p satma iş i. fı stı kî

* Sarı ya çalan açı k yeş il renk. * Bu renkte olan, açı k yeş il.

fı stı kî makam * Çok ağı r, ağ ı r ağ ı r, yavaşyavaş . fı stı klamak * Kı ş kı rtma amacı yla araya nifak sokmak. fı stı klı k * Fı stı k ağaçlarıdikilmişyer, fı stı k bahçesi. fı şfı ş fı ş ı ldama

* Fı ş ı r fı ş ı r. * Fı ş ı r fı ş ı r ses çı karma.

fı ş ı ldamak * Fı ş ı r fı ş ı r ses çı karmak.

fı ş ı ltı

* Fı ş ı rdama sesi.

fı ş ı r fı ş ı r *İ pek kumaşbir yere sürtünürken veya su hafif hafif akarken çı kan ses. fı ş ı rdama * Fı ş ı rdamak sesi. fı ş ı rdamak * Fı ş ı r fı ş ı r ses çı kartmak. fı ş ı rdatma * Fı ş ı rdatmak iş i. fı ş ı rdatmak * Fı ş ı r fı ş ı r ses çı kartmak. fı ş ı rtı * Fı ş ı rdama sesi. fı ş kı fı ş kı lama

* Atgillerin taze dı ş kı sı , tersi. * Fı ş kı lamak iş i.

fı ş kı lamak * Toprağı fı ş kıile gübrelemek. fı ş kı lı k * Fı ş kı nı n biriktirildiği yer. fı ş kı n

* Bir ağ acı n dibinden süren ince dal, sürgün, filiz, dal, piç. * Asma kütüğ ünde hereğ in üst yanı nda biten dal.

fı ş kı rdak

* Sı vı larıfı ş kı rtmaya yarayan araç. * Ağzı ndaki iki cam borudan biri üflenince ötekinden su fı ş kı ran, lâboratuvarlarda yı kama iş lerinde kullanı lan bir deney aracı . fı ş kı rı k * Su fı ş kı rtmaya yarayan araçları n genel adı , fı skiye. fı ş kı rı ş fı ş kı rma

fı ş kı rmak

fı ş kı rtı

* Fı ş kı rmak iş i veya biçimi. * Fı ş kı rmak iş i. * Güneşyüzeyinden uzaya sı cak gaz kütlelerinin fı rlaması . * Gaz veya sı vı lar bir yerden bası nç etkisiyle yukarı ya doğ ru birdenbire ve hı zla çı kmak. * (bitkiler için) Toplu hâlde, gür olarak yetiş mek. * Bir ş ey bir yerde bol bol görülmek. * Fı ş kı ran bir ş eyin çı kardı ğ ıses.

fı ş kı rtı cı * Belli hı zla hareket eden bir akı ş kan yardı mı yla, baş ka bir akı ş kanı n boş alması nısağlayan alet, ejektör.

fı ş kı rtı lma * Fı ş kı rtı lmak iş i. fı ş kı rtı lmak * Fı ş kı rmasısağlanmak. fı ş kı rtma

* Fı ş kı rtmak iş i.

fı ş kı rtmak * Fı ş kı rması nısağ lamak. fı ş lama fı ş lamak

* Fı ş lamak iş i. * Fı kramak.

fı tı k

*İ ç organlardan bir parçanı n, daha çok bağ ı rsak bölümünün karı n çeperlerini geçip deri altı nda ur gibi bir siş kinlik yapması , kavlı ç, yarı mlı k. fı tı k olmak * büyük sı kı ntı duymak, kahrolmak, çaresiz kalmak. fı tı klı * Fı tı ğ ıolan, kavlı ç. fı trat fı traten fı trî

* Yaradı lı ş , hilkat. * Doğuş tan, yaradı lı ş ıgereğince. * Yaradı lı ş la ilgili, yaradı lı ş tan, doğ uş tan (olan).

fı triye * Doğuş tancı lı k. fı ttı rmak fi

* Bkz. fı rttı rmak. * "-de, içinde" anlamları nda sözlerin baş ı nda kullanı lan edat.

fi tarihinde * oldukça eski bir zamanda. fiber * Sı kı ş tı rı lmı şbitki tellerinden yapı lmı şmukavva veya tahta. fiberglas fibrin

* Plâstik maddelerden, özellikle polyesterden parçalar yapı mı nda kullanı lan sağlamlaş tı rma maddesi. * Kan ve lenf serumunda bulunan albüminli bir madde.

fibrinojen * Pı htı laş ma sı rası nda fibrine dönüş en bir kan proteini.

fidan

fidan biti

* Ağaç ve ağ aççı kları n yeni yetiş eni. * Baş ka bir yere dikilmek için bulunduğu yerden çı karı lan taze ağaç, dikme. * Yaprak biti.

fidan boylu *İ nce uzun ve biçimli (kimse). fidan gibi * ince ve uzun boylu. fidancı k fidanlı k fide çiçek. fideci

* Küçük fidan. * Fidan yetiş tirilen yer, dikmelik. * Bahçı vanlı kta yastı klarda tohumdan yetiş tirilip baş ka yerlere dikilmek için hazı rlanan sebze veya körpe

* Fide yetiş tirip satan kimse.

fidecilik * Fide yetiş tirip satma iş i. fideizm fideleme

*İ nancı lı k, imaniye. * Fidelemek iş i.

fidelemek * Fidan dikmek. fidelik * Fide yetiş tirilen yer. * Fide olmaya uygun. fidye * Tutsak edilen veya rehin alı nan bir kimsenin serbest bı rakı lmasıiçin istenen para, kurtulmalı k. * Fidyeinecat. fidyeinecat * Kurtulma bedeli, kurtulmalı k. fifre figan

* Yanlaması na çalı nan, altıdeliği olan, tahtadan bir tür flüt. * Acıile bağ ı rma, inleme.

figan etmek * acıile bağ ı rmak, inlemek. figür * Resim ve heykel sanatları nda varlı kları n biçimi. * Bir dansıoluş turan ölçülü adı mlarla beliren zincirleme hareketlerden her biri. * Birbirini izleyerek melodik ve ritmik bakı mdan bir bütün oluş turan notalar grubu.

figüran

* Genellikle tiyatro ve sinemada, konuş masıolmayan veya konuş ması çok az olan rollere çı kan kimse. * Bir toplumda, bir toplulukta sönük, etkisiz olan kimse.

figüranlı k * Figüran olarak çalı ş ma. figüratif

* Figürlü, figürcü.

figüratif sanat *İ çinde insan, hayvan ve doğa ögeleri yer alan, figürcü sanat. figürlü * Figürü olan. fiğ fihrist

* Baklagillerden, hayvan yemi olarak yetiş tirilen bir bitki (Vicia sativa). *İ çindekiler. * Katalog. * Alfabetik sı ralamalar için kullanı lan, kenarı nda bütün harflerin yer aldı ğı not defteri.

fihristleme * Fihristlemek iş i. fihristlemek * Fihriste geçirmek. fiil

*İ ş , davranı ş . * Olumlu veya olumsuz olarak çekimli durumda zaman kavramı taş ı yan veya zaman kavramıile birlikte ş ahı s kavramıveren kelime. fiil cümlesi * Bildirme veya isteme kiplerinden biriyle kurulan ve olumsuzu ancak -ma/ -me eki ile yapı labilen cümle. fiil çekimi * Fiil isim kök veya gövdelerine zaman kavramıile birlikte ş ahı s kavramıda veren eklerin getirilmesi, fiil tasrifi. fiil gövdesi * Kökü bir baş ka yapı m eki almı şfiil. fiil kökü * Fiil soyundan bir kelimenin bölünmeyen anlamlıkı smı . fiil tabanı * Fiil kök ve gövdelerinin çekim eki almamı şhâli. fiile koymak * eyleme geçirmek. fiilen

* Gerçekten, gerçekten yaparak, çalı ş arak.

fiilî * Eylemli, edimsel, gerçekten yapı lan (iş ). fiili bozuk

* Ahlâkça düş ük (kimse). fiilî hizmet * Memur, iş çi gibi çalı ş anları n bağ lıolduklarısosyal güvenlik kurumunda tam kesenek vermek suretiyle geçirdikleri süre. fiilî hizmet zammı * Yı pratı cıiş lerde çalı ş anları n yaptı klarıağı r ve tehlikeli iş ten dolayıfiilî hizmet yı lları na eklenen süre. fiilimsi

* Olumsuzu yapı lan ve tümleç olabilen mastar, sı fat-fiil, zarf-fiil gibi türleri bulunan fiilden türemişş ekillere verilen ad, eylemsi. fiiliyat fikir

*İ şolarak yapı lanlar, edim, edimler, iş ler, gerçekleş tirilen iş ler. * Düş ünce, mülâhaza, mütalâa. * Düş ün, ide. * Kuruntu.

fikir (veya birinin fikrini) almak * (birinin) düş üncesinden yararlanmak. fikir adamı * Herhangi bir düş ünce alanı ndaki görüş lerine değ er verilen kimse. fikir danı ş mak * bilgi edinmek için bir yetkiliden bilgi almak. fikir edinmek * kanaat sahibi olmak. fikir hürriyeti * Düş ünce özgürlüğ ü. fikir iş çisi * Bilim ve fikir alanı nda çalı ş an kimse. fikir vermek * düş üncesini bildirmek. * bir konuda yol gösterici bilgi edinmek. fikir yazı sı * Düş ünce yönü ağı r basan yazıveya makale. fikir yormak * bir konuda çok düş ünmek. fikir yürütmek * bir konu üzerine düş üncesini söylemek. fikirli fikirsiz

* Herhangi bir konu üzerinde düş üncesi olan, akı llı , düş ünceli. * Herhangi bir konu üzerinde düş ünemeyen, görüş ü olmayan, düş üncesiz.

fikirsizlik * Fikirsiz olma durumu, düş üncesizlik. fikren

* Düş ünce yoluyla, düş ünerek, zihnen. fikrî * Düş ünce ile ilgili. fikrini çelmek * kandı rmak, düş üncesini değ iş tirtmek, ikna etmek. fikrisabit fikriyat

* Saplantı , idefiks. * Düş ünceler.

fiks mönü * Türü ve fiyatıönceden belirlenen yemek. fikstür fiktif

* Yarı ş maları n zamanı nıve sı rası nıbelirleyen çizelge. *İ tibarî.

fil

* Filgillerin hortumlular takı mı ndan, Afrika ve Asya'nı n sı cak bölgelerinde yaş ayan, çok iri, kalı n derili hayvan (Elephas). * Satrançta çapraz hareket ettirilen taş . fil diş i

* Filin silâh olarak kullandı ğ ıiki uzun ve eğri diş i. * Diştacı nda mine, köklerde ise seman denilen ve diş in sert bölümünü oluş turan doku. * Fil diş inden yapı lmı ş .

fil elması * Turunçgillerden, Hindistan'da yetiş en bir ağaç (Feronia elephantum). * Bu ağacı n yenilen meyvesi. fil faresi

* Memeliler sı nı fı ndan, burun bölümü hortum gibi uzun olan, uzun kuyruklu, kanguru gibi sı çrayabilen bir hayvan (Macroscelides proboscideus). fil gibi

* çok ş iş man, çok yemek yiyen kimse.

fil hastalı ğ ı * Çoğ unlukla bacakları nş iş ip fil ayağ ıbiçimini alması yla beliren bir hastalı k. fil yürüyüş ü * Ellerin ve ayakları n gergin kol ve bacaklarla birbirine çok yakı n basarak oluş turduğu bir yürüyüşbiçimi. filâman * Elektrik ampullerinden akı m geçtiğinde akkor duruma gelen ince iletken tel. filân

*İ stenmeyen durum veya söylenmesi sakı ncalı özel adları n yerine kullanı lı r. * Cümlede "ve benzerleri" anlamı nda kullanı lı r.

filân falan * Bkz. falan filân. filân festekiz * Bkz. falan filân.

filânca

* Falanca.

filânı ncı * Falanı ncı . filântrop

*İ nsansever, insanları n iyiliğ i için çalı ş an kimse.

filâriz * Keten dövmeye yarayan tokmak. filârizleme * Filârizlemek iş i. filârizlemek * Keteni döverek tel durumuna getirmek. filârmoni

* Güçlü müzik sevgisi. * Müzik konserleri derneğ i.

filârmonik * Müziği seven (kimse). * Müzik sevenlerin kurduklarıdernek veya konser dernekleri için kullanı lı r. filbahar

* Taş kı rangillerden, ilkbaharda beyaz ve güzel kokulu çiçekler açan, park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen ağaççı k, akasma, filbahri (Philadelphus). filbahri

* Bkz. filbahar.

fildekoz * Bir çeş it pamuk ipliği. *İ skoçya ipliği denilen ince ve sağ lam pamuk ipliğinden dokunmuş . fildiş i * Fil diş inin donuk beyaz rengi. fildiş i gibi * donuk, beyaz (ten). fildiş i karası * Fil diş i külünden yapı lan kara boya. fildiş i rengi * Fildiş i. file * Yün, pamuk vb. ipliklerden düğümlerle oluş muşağ . * Alı şveriş te kullanı lan ilmeklerden oluş muşağtorba. * Saçları n dağı lmamasıiçin kullanı lan ağbiçiminde örgü. filenk

* Ağı r cisimleri bir yerden bir yere kaydı rmak ve özellikle deniz teknelerini karaya çekmek için bunları n altı na sürülen yuvarlak ağaç, felek. filet

* Derinliğ i aynıolan sı ğsu alanı .

fileto filgiller

* Kasaplı k hayvanları n sı rtı nda, dikensi çı kı ntı boyunca iki yandaki et. * Memeliler sı nı fı nı n hortumlular takı mı nı n bir familyası .

filhakika * Gerçekten, doğ rusu, hakikaten. filibit filigran

* Bkz. flebit. * Bazıkâğı tları n dokusunda bulunan ve ancak aydı nlı ğ a tutulunca görülen çizgi, resim ve yazıgibi biçimler.

filigranlı * Filigranıolan. filika * Gemilerde bulundurulan sandal. filikacı filinta

* Filikalara bakmakla görevli kimse. * Namlusu kı sa, kurş un atan bir çeş it küçük tüfek. * Güzel, yakı ş ı klı .

filinta gibi * genç, ince uzun boylu, çevik, yakı ş ı klı(kimse). Filipinli

* Filipin adalarıhalkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse.

filiskin * Yerden 2-3 karı şyükseklikte, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Mentha pulegium). Filistinli filiz filiz

* Filistin halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Yeni sürmüşkörpe ve küçük dal veya yaprak, sürgün. * Ocaktan çı karı lan iş lenmemiş , baş ka maddelerle karı ş ı k hâlde bulunan, ham maden birleş iğ i.

filiz gibi * ince ve güzel vücutlu. filiz vermek * sürgün çı kmaya baş lamak. filizcik filizî

filizkı ran

* Küçük sürgün. * Asma filizinin rengi, açı k yeş il renk. * Bu renkte olan. * Mayı s ayı nda ağ açları n filizlendiği mevsimde esen bir fı rtı na.

filizleme

* Filizlemek iş i.

filizlemek * Bitkilerin gereğ inden çok olan filizlerini kı rmak. filizlenme * Filizlenmek iş i. * Yumruları n üzerinde ince uzun filizlerin belirmesi biçiminde görülen patates hastalı ğ ı . filizlenmek * (bitki) Filiz vermek. * Geliş meye, büyümeye baş lamak. filizli * Filizi olan. filkulağı * Yı lan yastı ğı gillerden ana yurdu tropikal Amerika olan, kökü yumrulu bir süs bitkisi (Caladium). * Pazarlarda satı lan bir tür sünger. film ş erit.

* Fotoğrafçı lı kta, radyografide ve sinemacı lı kta resim çekmek için kullanı lan, selülozdan, saydam, bükülebilir * Sinemacı lı kta, bir oyunun bütününü taş ı yan ş erit veya ş eritlerin bütünü. * Sinema makinesiyle gösterilen eser. * Camlara yapı ş tı rı larak içerinin görünmesini engelleyen bir tür ince yaprak.

film çekmek * bir sinema kamerası yla görüntüleri tespit etmek veya bir hareket ve görünüş ün sı ralıresmini çekmek. * vücudun röntgenini almak. film çevirmek * beyaz perdede oynatı lacak bir eseri filme almak veya bu eserin çekiliş i sı rası nda rol yapmak. * eğ lenmek, hoşvakit geçirmek. film müziği * Filmin görüntülerine eş lik etmek amacı yla özel olarak bestelenmişveya hazı rlanmı şmüzik. film oynamak * bir film, sinemada gösterilmekte olmak. film oynatmak * bir filmi sinemada göstermek. film yı ldı zı * Sinema dünyası nda çok ünlü olan oyuncu, star. filmci filmcilik

* Sinemacı . * Sinemacı lı k.

filmleş tirmek * Film durumuna getirmek, filmleş tirmek iş i. filo

* Bir arada ve bir komuta altı nda bulunan savaşgemilerinin veya uçakları nı n bütünü. * Aynıtür yük taş ı yan ticaret gemilerinin veya kara taş ı tları nı n bütünü. * Bit.

filojenez filoksera

filolog

* Soy oluş . * Asma biti. * Asma bitinin yol açtı ğı bağhastalı ğ ı . * Filoloji ile uğraş an bilgin.

filoloji * Dili ve yazı lıbelgeleri dil ve tarih açı sı ndan inceleme. * Dil yoluyla bir toplumun kültürünü inceleyen bilim, lisaniyat. filolojik * Filoloji ile ilgili. filotillâ filoz filozof

filozofça filozofik

* Torpidolardan oluş an filo. * Balı kçı ları n ağ larısu yüzünde tutmak için kullandı klarıkabak veya mantardan yapı lmı şağş amandı rası . * Felsefe ile uğ raş an ve felsefenin geliş mesine katkı da bulunan kimse, felsefeci, feylesof. * Felsefe yapmaya meraklıolan (kimse). * Sakin, kendi hâlinde yaş ayan. * Filozofa yaraş ı r biçimde (olan). * Felsefe ile ilgili, felsefeye dayanan.

filozoflaş ma * Filozoflaş mak iş i veya durumu. filozoflaş mak * Filozof özelliği kazanmak. filozofluk * Filozof olma durumu. filtre

filtreli

* Süzgeç. * Süzek. * Filtre takı lmı şolan.

filtresiz * Filtre takı lmamı şolan. filum filvaki

* Canlı ları n bölümlenmesinde, dalları n bir araya gelmesiyle oluş an birlik. * Gerçekte, gerçekten, vakı a.

filvaki ... ama * her ne kadar ise de.

Fin

* Finlandiya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Fin halkı na özgü olan.

Fin hamamı * Çok sı cak yerden ve sudan çok soğ uk yere ve suya girme gibi vücudu uyarı cı niteliği olan hamam, sauna. Fin Ugor

final

* Ural dillerinden bir dil öbeğ i. * Bu dil öbeği ile ilgili olan. * Sona eren, biten. * Elemeli yarı ş malarda sonucu belirten karş ı laş ma. * Bir müzik parçası nı n son bölümü, bitiş . * Dönem sonu sı navı .

finale kalmak * son yarı ş maya katı lma hakkı nıkazanmak. finalist finalizm

* Son yarı ş maya kalan sporcu veya takı m. * Bkz. erekçilik.

finanse geçer.

* "Bir giriş im için gereken parayı , krediyi sağlamak" anlamı nda kullanı lan finanse etmek birleş ik fiilinde

finansman * Bir giriş ime iş leyebilmesi, geliş ebilmesi için gereken para ve krediyi sağlamak iş i. fincan

* Çay, kahve gibi genellikle sı cak ş eyler içmekte kullanı lan küçük kap. * Elektrik tellerinin eklem noktaları na konulan porselenden yapı lmı şyalı tkan araç. * Bir fincanı n alabildiğ i ölçü.

fincan böreği * Tepsiye serildikten sonra fincan ağzıbiçiminde bir kalı pla yuvarlaklar kesilerek yapı lan bir çeş it börek. fincan fincan * Fincanıandı rarak, fincan biçiminde. fincan gibi * iri ve patlak (göz). fincan oyunu * Fincanları n altı na yüzük saklayarak oynanan bir oyun. fincancı * Porselen veya cam eş ya satan kimse. fincancıkatı rları nı ürkütmek * zararı dokunabilecek bir kimsenin hoş una gitmeyen bir davranı ş ta bulunmak. fincanlı k

Fince

* Miktarıherhangi bir fincan kadar olan. * Herhangi bir sayı da fincan alabilecek geniş likte olan. * Fin dili.

fingir fingir * Davranı şve sözlerdeki aş ı rı lı ğ ıanlatmak için fingirdemek fiiliyle birlikte kullanı lı r. fingirdek

* Aş ı rıderecede oynak ve kı rı tkan, cilveli (kadı n).

fingirdeme * Fingirdemek iş i. fingirdemek * Dikkati çekecek kadar kı rı tkan, oynak davranmak. fingirdeş me * Fingirdeş mek iş i. fingirdeş mek * Birbiriyle fingirdeş mek. finiş

* Bitme. * Bir yarı ş ı n son bulduğ u yer veya çizgi, varı ş .

finiş e kalkmak * uzun veya orta mesafe koş ularda varı ş a yaklaş ı rken hı zıartı rmak. fink * "Hiçbir ş eye aldı rmadan gönlünce gezip eğ lenmek" anlamı na gelen fink atmak deyiminde geçer. fino

firak firaklı firar

* Çok tüylü küçük bir köpek türü. * Esrar. * Ayrı lı ş , ayrı lı k. * Üzüntülü, dokunaklı , içe iş leyen. * Kaçma, kurtulma. * Bir sanı k, tutuklu veya hükümlünün gözcülerin elinden kurtulması .

firar etmek * kaçmak. firara kadem basmak * kaçmak. firarî firavun

* Kaçak, kaçkı n, kaçmı şolan (kimse). * Eski Mı sı r hükümdarları na verilen unvan. * Kibirli, suratsı z ve kötü yürekli kimse. *İ skambil kâğ ı tları yla oynanan bir çeş it oyun.

firavun faresi * Etçillerden, Afrika'da, özellikle Mı sı r'da yaygı n, kedi büyüklüğünde bir hayvan (Herpestes ichneumon). firavun inciri * Frenk inciri.

firavunlaş ma * Firavunlaş mak iş i. firavunlaş mak * Kötü, acı ması z bir insan olmak. firavunluk * Firavun olma durumu. * Firavunun görevi. fire

* Her tür ticarî malda kuruma, dökülme, bozulma gibi sebeplerle eksilme, ağ ı rlı k yitimi. * Bir işyapı lı rken çı kan artı k parça.

fire vermek * kuruma dolayı sı yla eksilmek. firez * Ekin. * Yeni çı kmaya baş lamı şekin. * Biçilmiştarlada kalan tahı l kökleri, anı z. firfiri

firik

* Parlak kı zı l renk. * Bu renkte olan. * Olgunlaş mak üzere olan tahı l. * Çerez olarak yenen tahı l kavurgası .

firiş tahıgelse * en güçlüsü, en yetkilisi, en üstünü olsa. firkat * Ayrı lı ş , ayrı lı k. firkate firkateyn firkete

* Bkz. fı rkata. * Üç direkli, bir tür yelkenli savaşgemisi. * Kadı nları n saçları nıtutturmak için kullandı klarıU biçimindeki naylon, tel veya bağ adan saç tokası .

firketeleme * Firketelemek iş i. firketelemek * Firkete ile tutturmak. firma

* Tüzel kiş iliği olsun olması n bir ekonomik etkinlik birimi.

firuze

* Küpe ve yüzük taş ıgibi bezek iş lerinde kullanı lan, mavi renkli, saydam olmayan hidratlı doğ al alüminyum ve fosfattan oluş an değerli bir mineral. fisebilillâh * Hiçbir karş ı lı k beklemeden.

fiske

* Parmaklardan birinin ucunu başparmağı n baş ı na iliş tirip birdenbire ileriye fı rlatarak yapı lan vuruş . *İ ki parmak ucu ile tutulabilen miktar. *İ nsan derisinde herhangi bir sebeple ortaya çı kan ufak ve içi su dolu kabartı .

fiske fiske kabarmak (veya olmak) * kabarcı klar oluş mak. fiske kondurmamak (veya dokundurmamak) * bir kimse veya nesneyi en küçük bir tehlikeden bile korumak, titizlikle savunmak. fiskeleme * Fiskelemek iş i. fiskelemek * Fiske vurmak. * Hafifçe sitem etmek. fiskos * Baş kaları nı n duyamayacağ ıbiçimde gizli ve alçak sesle konuş ma. fiskos etmek * baş kaları nı n bulunduğu yerde birkaç kiş i gizlice, alçak sesle konuş mak. fistan

fistanlı fistanlı k

* Giysi. * (İ skoç, Arnavut ve Yunanlı larda) Erkeklerin giydikleri kı sa, plili eteklik. * Fistan giymiş . * Fistan yapmaya elveriş li.

fistansı z * Fistan giymemiş . fisto

* Elde veya makinede iş lenmişsüslü ş erit. * Dantele benzer süsleri olan bir tür kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş .

fistolu * Üzerine fisto dikilmişolan. fistül

* Akarca.

fiş

* Prizden akı m almaya yarayan araç. * Bir eserin hazı rlanması nda kolaylı k sağ lamak veya bir iş e kı lavuzluk etmek için yazı lı p sı nı flandı rı lan küçük kâğı t yaprakları ndan her biri. * Kumarda, bazıalı şverişiş lerinde para yerine kullanı lan pul ve benzeri. * Bir iş i yaptı rmak veya gereken sı ranı n alı ndı ğ ı nıbelirtmek için bir koçandan koparı lmı şkâğ ı tlardan her biri, makbuz. fişaçmak * bir iş le ilgili konuda gereken bilgileri fişüzerine yazmaya baş lamak, fiş lemek. fiş e

* Bazımobilya kilitlerinin içinde bulunan, birbirinin benzeri fakat farklıölçüdeki uçları yaylıkilit elemanı .

fiş ek

* Tüfek, tabanca gibi hafif ateş li silâhları n içine, atı lmak için sürülen ve içinde barut bulunan bir kovan ile bu kovanı n ucuna yerleş tirilmişmermiden oluş an cephane, kurş un. * Donanma ve ş enliklerde kullanı lan çeş itli yanı cıveya patlayı cımaddeler. * Silindir biçiminde üst üste konarak kâğı da sarı lmı şmadenî para. * Fiş ek biçiminde yapı lmı şbaharat ambalâjı . fiş ek atmak * ortalı ğıkarı ş tı racak bir söz söylemek. * cinsel birleş mede bulunmak. fiş ek gibi

* hı zla.

fiş ek salı vermek * ara bozacak söz söylemek. fiş ekçi

* Fiş ek yapan veya satan kimse.

fiş ekhane * Fiş ek yapı lan yer. fiş ekli

*İ çinde fiş ek bulunan.

fiş eklik kargı lı k. fiş eklikli

* Üzerine tüfek, tabanca fiş ekleri geçirilip bele ası lan veya omuzdan bele doğru çapraz geçirilen kemer, * Kütüklük. * Fiş ekliği olan.

fiş ini tutmak * bir kimsenin davranı ş ları nıfişüzerinde belirlemek. fiş ka fiş leme fiş lemek

fiş lenme

* Çipo tı rnağı nıkaldı rı p asmak için geminin kenarı nda bulunan sabit veya hareketli demir askı . * Fiş lemek iş i. * Fişüzerine yazmak. * Bir iş le ilgili konuda fişaçmak. * Fiş lenmek iş i.

fiş lenmek * Fiş e geçirilmek, fiş e yazı lmak. * Güvenlik kuruluş ları nda dosyasıbulunmak. fiş li * Fiş e yazı lmı şolan. * Güvenlik kuruluş ları nda kaydıbulunan (kimse). fiş lik * Fişkoymaya yarar yer veya kutu. * Fişolmaya veya fişyapı lmaya uygun olan.

fit fit

* Birini baş kası na karş ıkı ş kı rtma. * Ödeş me, razıolma.

fit *İ ngiliz uzunluk ölçüsü birimi olan foot, ayak sözünün çokluk biçimi. fit olmak

* ödeş me, razı olmak.

fit vermek (veya fit sokmak) * birini baş kası na karş ıkı ş kı rtmak, arayıaçmak; kuş ku uyandı rmak. fitçi

* Kı ş kı rtı cı , ara bozucu, kovcu.

fitçilik * Kı ş kı rtı cı lı k, ara bozuculuk, kovculuk. fitil

* Lâmbada, kandilde ve mumda yağ ı n, çakmakta benzinin yanması nısağlayan, türlü biçimlerde bükülmüş veya dokunmuşpamuktan yapı lan genellikle yağçekici madde. * Derin yaraları n tedavisinde, yara içine salı nan steril gaz bezi ş eridi. * Anüse konulan donmuşyağkı vamı nda ve koni biçiminde ilâç. * Eskiden toplarıve ş imdi lâğı mlarıateş lemekte kullanı lan kaytan biçiminde tutuş turucu madde. * Kumaş ı n altı na kaytan biçiminde bükülmüşbir ş ey koyup üstten dikerek yapı lan kabartma yol. * Koltuk ve sandalye gibi oturulan eş yanı n yapı mı nda dikişveya çivileri gizlemekte kullanı lan ş erit. * Dokunuş unda yollarıolan kumaş . * Elli kâğı tla oynanan ve en az sayı sı olanı n kazanmasıkuralı na dayanan bir iskambil oyunu. fitil fitil burnundan gelmek * Bkz. burnundan gelmek. fitil gibi

* çok sarhoş .

fitil olmak * çok sarhoşolmak. fitil vermek * kı zdı rmak, azdı rmak, kı ş kı rtmak. fitilci

* Fitil yapan veya satan kimse. * Kargaş alı k çı karan (kimse).

fitili almak * birdenbire telâş lanmak, kaygı lanmak, öfkelenmek. fitilleme

* Fitillemek iş i.

fitillemek * Fiş ek, dinamit gibi patlayı cımaddelerin fitilini ateş lemek. * Birini kı zdı rmak veya kı ş kı rtmak, fitil vermek. fitillenme * Fitillenmek iş i. fitillenmek

* Fitil takı lmak. * Kı zdı rı lmak, kı ş kı rtı lmak. fitilli

fitilsiz

* Fitili olan veya fitille ateş lenen. * Üzerinde dokuma doğrultusunda fitiller olan kumaş . * Fitili olmayan.

fitin * Fitik asidin C6H6[OPO(OH)2]6, bir tuzu olan, fosforu tek mideliler tarafı ndan değerlendirilemeyen organik bir bileş ik. fitleme * Fitlemek iş i. fitlemek fitlenme

* Birini, baş kası na karş ıkı ş kı rtmak, fitnelemek. * Fitlenmek iş i.

fitlenmek * Biri baş kası na karş ıkı ş kı rtı lmak. fitne * Geçimsizlik, karı ş ı klı k, kargaş a. * Fitneci, ara bozucu. fitne fesat çı karmak * ara bozucu söz söylemek ya da davranı ş larda bulunmak. fitne fücur * Çok fitneci, ara bozucu, karı ş tı rı cı . fitne kumkuması * Ara bozucu kimse. fitne sokmak * ara bozmak, (insanları ) birbirine katmak. fitneci * Fitne çı karan, kar ı ş tı rı cı , ara bozucu. fitnecilik fitneleme

* Fitneci olma durumu. * Fitnelemek iş i.

fitnelemek * Çekiş tirmek, yermek, gammazlamak, kovlamak. fitnelik * Karı ş tı rma, çekiş tirme, ara bozma. fitopatoloji * Bitki hastalı kları nıinceleyen bilim dalı . fitre

* Ramazan ayı içinde verilmesi dince buyrulan, miktarıbelirli sadaka.

fitret fiyaka

* Bkz. fetret. * Gösteriş , çalı m, afi, caka.

fiyaka satmak * gösterişyapmak, caka yapmak, çalı m satmak. fiyakacı * Gösteriş çi, cakacı , fiyaka yapan (kimse). fiyakalı fiyasko

* Gösteriş li, cakalı , fiyakasıolan. * Bir giriş imde gülünç ve baş arı sı z sonuç.

fiyasko vermek * bir giriş im baş arı sı zlı kla sonuçlanmak. fiyat * Alı m veya satı mda bir ş eyin para karş ı lı ğ ı ndaki değeri, eder, paha. * Bir mal veya işgücü için uygun görülen para karş ı lı ğı . * Bir değ er ile para birimi arası ndaki iliş ki. fiyat (veya değer) biçmek * bir değ er için ödenecek para karş ı lı ğı nıbelirlemek. fiyat ayarlamak * para değ erindeki değ iş iklik ve baş ka ekonomik ş artlar dolayı sı yla fiyatlarıdüzenlemek. fiyat kı rmak * fiyatıdüş ürmek, fiyatı indirmek. fiyat vermek * isteyeceği veya ödeyeceği fiyatıbildirmek. fiyatlandı rma * Fiyatlandı rmak iş i. fiyatlandı rmak * Fiyatı nıbelirtmek, fiyat tespit etmek, fiyatlandı rmak. fiyatlanma * Fiyatlanmak iş i. fiyatlanmak * (bir ş eyin) Fiyatıyükselmek, pahalı laş mak. fiyatlarıdondurmak * fiyatları n yükselmesini önlemek, fiyatları n olduğ u gibi kalması nısağlamak. fiyatlı * Fiyatı olan, pahalı . fiyonk

* Kelebek biçiminde bağ lanmı şkurdele vb.

fiyonk makarna * Fiyonk biçiminde dökülmüşve satı ş a sunulmuşmakarna.

fiyort

* Norveç, İ skoçya ve Kuzey Amerika kı yı ları nda buzulları n oluş turduklarıdik yamaçlı , derin eski buzul koyakları nı n aş ağ ıkesimlerinin deniz altı nda kalması yla oluş an körfez. fizibilite

* Yapı labilirlik.

fizik

* (maddenin kimyasal yapı sı ndaki değiş iklikler dı ş ı nda) Genel veya geçici yasalara bağ lı , deneysel olarak araş tı rı labilen, ölçülebilen, matematiksel olarak tanı mlanabilen madde ve enerji olguları yla uğraş an bilim dalı . *İ nsanı n doğ al yapı sı . * Kiş inin dı şgörünüş ü. fizik gücü * Güçlü yapı sı , gücü kuvveti. fizik kondüsyonu * Fiziksel ve ruhsal bakı mdan bir sporcunun durumu. fizik ötesi * Doğa ötesi. fizik tedavisi * Hastalı klarısu, ı ş ı k, hava, elektrik gibi fiziksel ve mekanik yöntemlerle tedavi etme. fizik yapı sı * Bir insanı n vücut görünüş ü. fizikçi

* Fizik bilgini veya fizikle uğ raş an kimse. * Fizik öğretmeni. * Fizik tedavisiyle uğraş an doktor.

fizikî * Fiziksel. fizikî coğ rafya * Yeryüzünün dı ş ı nda insan ve öteki varlı klar üzerine etki yapan doğ al olayları n doğ uş unu, oluş umunu ve sonuçları nıinceleyen coğrafya bilimi. fizikî harita * Herhangi bir yerin dağ ları nı , ovaları nı , plâtoları nı , akarsuları nı , göllerini gösteren harita. fizikokimya * Kimyasal olaylarıfiziksel yöntemlerle çözümleyen, fizik ve kimya konuları nı kapsayan bilim. fiziksel

fizyokrat

* Fizikle ilgili olan. * Genel olarak doğaya, maddeye, nesnelere iliş kin olan. * Gerçek, gerçek olma durumu. * Fizyokratlı k yanlı sı .

fizyokratlı k * Tarı m emeğ inin üretici emek olduğunu ve yalnı zca bu emeğ in, değ eri yarattı ğı nıileri süren XVIII.yüzyı l ekonomi görüş ü. fizyolog

* Fizyolojist.

fizyoloji dalı . fizyolojik

* Canlı ları n hücre, doku ve organları nı n görevlerini ve bu görevlerin nası l yerine geldiklerini inceleyen bilim

* Fizyoloji ile ilgili, vücutla ilgili. * Normal, doğal olarak iş leyen.

fizyolojist * Fizyoloji bilgini, fizyolog. fizyonomi * Yüz çizgilerinin genel durumundan çı kan anlam. fizyoterapi * \343 fizik tedavisi. fizyoterapist * Fizyoterapi uzmanı , hastalarıfizyoterapi yoluyla tedavi eden kimse. flâm flâma

flâmacı Flâman

* Bkz. emniyet kilidi. *İ ş aret olarak veya çeş itli amaçlarla kullanı lan küçük bayrak. * Mühendislerin, haritacı ları n kullandı ğırenkli belirtme sı rı ğ ı . * Mı zrak ucuna takı lan küçük bayrak. *İ ki veya üç köş eli, küçük boyutlu bayrak. * Flâma kullanarak anlaş mayısağlayan kimse. * Flândra ülkesi halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Flâman halkı na özgü olan.

Flâman atı * Belçika kökenli iri koş um atı . Flâman kuş u * Bkz. flâmingo. Flâmanca * Hint-Avrupa dil ailesinden, Hollanda, Fransa ve Belçika'nı n bir bölümünde konuş ulan dil. flâmangiller * Kuş lar sı nı fı nı n leyleksiler takı mı na bağlıflâmanlar alt takı mı nı n bir familyası . flâmanlar * Kuş lar sı nı fı nı n, leyleksiler takı mı nı n bir alt takı mı . flâmingo

* Leyleksilerden, tüyleri beyaz, pembe, kanatları nı n ucu kara, eti yenir bir kuş(Phoenicopterus ruber).

flândra * Genellikle ince bezden yapı lmı ş , uçkurluk bölümü dar, kurdele biçiminde bayrak. flândra balı ğ ı * Bkz. kurdele balı ğı . flânel

* Keten ve yünden dokunan kumaş .

flâş parı ltı .

* Fotoğraf çekiminde ı ş ı k yeterli olmadı ğ ı nda bir görüntüyü net almak için kullanı lan çok kı sa süreli ve güçlü * Fotoğraf çekiminde güçlü parı ltı ya ihtiyaç duyulduğ unda kullanı lan lâmba. *İ letiş imde üstünlüğ ü, önceliğ i olan önemli haber. * Gösteriş e, ilgiye düş kün.

flâşconta * Su motorları nda motor ile su borusu arası na geçirmezliği sağ lamak için yerleş tirilen yuvarlak lâstik veya kauçuk madde. flâş ör flâvta

* Otomobillerde dört sinyal lâmbası nı n aynı anda yanı p sönmesini sağ layan düzen. * Flüt.

flebit * Toplardamarlarda iç zar iltihabı . flegmon fleol flibit

* Deri altı ndaki veya organlar arası ndaki katı lgan dokunun iltihaplanması . * Buğdaygillerden, küçük bir çayı r otu (Pheleum pratense). * Bkz. flebit.

flit * Sinek, sivrisinek gibi böcekleri öldürmek için püskürtülen ilâç. * Bu ilâcıhavaya püskürten araç. flitleme * Flitlemek iş i. flitlemek flok flor

* Flit vb. kullanarak bir yere ilâç püskürtmek. * Geminin cı vadrası na çekilen üçgen yelken. * Bkz. flüor.

flora * Bir bölgede yetiş en bitkilerin hepsi, bitki örtüsü, bitey. floresan floresans flori

* Bkz. flüoresan. * Bkz. flüoresans. * Altı n para.

florin * Hollanda para birimi, gulden. florya

* Bkz. flurya. floş * Selülozdan, yapay, parlak, bükümsüz iplik. floş flöre flört

* Poker oyununda aynırenkten ve aynı türden beşkâğı t. * Eskrimde kullanı lan, namlusu düz ve yuvarlak, ucu düğ meli kı lı ç. * Kadı nla erkek arası ndaki yakı n iliş ki, oynaş . * Flört edilen kimse. * Siyasal bir partiye, yabancıbir ülkeye vb. ne tam olarak bağlanmadan yaklaş ma.

flört etmek (veya yapmak) * karş ıcinsten biriyle yakı n iliş ki kurmak. flûrcun

* Bkz. kocabaş .

flûrya chloris).

*İ spinozgillerden, tüyleri yeş ilimsi, ağaçlı k ve fundalı klarda yaş ayan, güzel ötüş lü bir kuş , yelve (Chloris

flüor * Atom numarası9, atom ağ ı rlı ğı19, yoğ unluğ u 1,265, kokusu ozonu andı ran, yeş ilimtı rak sarı renkte, halojenler grubunun ilk elementi olan basit element. Kı saltmasıF. flüoresan * Flüorı ş ı l. flüoresan lâmba *İ çindeki seyreltilmişgazdan oluş an elektrik boş almasısonunda yayı lan ı ş ı nı mları n etkisiyle çeperleri flüorı ş ı l durumuna gelen cam tüp. flüoresans * Flüorı ş ı . flüorı ş ı flüorı ş ı l

* Bazıcisimlerin aldı kları ı ş ı ğ ı , boyu daha uzun ı ş ı kı ş ı nı mları na dönüş türmesi özelliği. * Flüorı ş ı özelliğ i gösteren, flüoresan.

flüorit * Kalsiyum flüorür birleş iminde, çeş itli renkleri olan bir mineral. flüorür flüt flütçü

* Flüorun baş ka bir elementle verdiğ i ikili birleş ik. * Yan tutularak çalı nan, orkestrada yer alan bir üflemeli çalgı . * Flüt çalan kimse.

fob * Alı cıile satı cıarası nda kararlaş tı rı lan bir fiyatı n, malı n satı cıtarafı ndan belli bir limanda gemi üzerinde teslimi ş artı yla biçilmişolduğ unu gösteren bir kı saltma.

fobi fodla

* Belirli nesneler veya durumlar karş ı sı nda duyulan olağ an dı ş ıgüçlü korku, yı lgı . * Çoğ unlukla imaretlerde yoksullara verilen kepekli undan yapı lmı şpideye benzer bir tür ekmek.

fodlacı * Evlere fodla dağı tan kimse. * Fodla ile geçinen kimse. fodlacı lı k * Fodlacıolma durumu. fodra fodul fodulca

* Düz ve dik durmasıiçin elbisenin bazı yerlerine kumaş la astar arası na konulan sert ve kolalıbez. * Üstünlük taslayan, kibirlenen. * Fodul gibi, fodula yaraş ı r (biçimde).

fodulluk * Üstünlük taslama durumu, fodulca davranı ş . fok

* Etçiller takı mı nı n fokgiller familyası ndan, 1-2 m boyunda, postu değ erli, memeli deniz hayvanı , ayıbalı ğ ı

(Phoca). fokgiller fokstrot

* Soğuk denizlerin kı yı ları nda yaş ayan, etçiller takı mı nı n yüzgeç ayaklı lar alt takı mı ndan bir familya. * Dört tempolu bir dans.

fokur fokur * Fokurdayarak. fokurdak * Fokurdama özelliğ i olan. fokurdama * Fokurdamak iş i. fokurdamak * Ses çı kararak kaynamak. fokurdatma * Fokurdatmak iş i. fokurdatmak * Fokurdaması nısağlamak. fokurtu fol

* Sı vı lar fokurdarken çı kan ses. * Tavuğun istenilen yere yumurtlaması için o yere konulan yumurta veya yumurtaya benzeyen ş ey.

fol yok yumurta yok * ortada bu konu ile ilgili hiçbir belirti olmadı ğ ıhâlde varmı şgibi bir kuş kuya düş mek.

folk

* Halk.

folk müziği * Halk müziğ i. * Özellikle II. Dünya Savaş ı ndan sonra Amerika'da baş layan halk ş arkı ları ndan esinlenen müzik. folk sanatçı sı * Halk müziğ i ile uğraş an veya söyleyen sanatçı . folklor * Halk bilimi. folklorcu

* Halk bilimci. * Halk oyunları nıöğ reten veya oynayan kimse.

folklorculuk * Folklorcunun iş i veya mesleğ i. * Halk bilimi ile uğraş mak iş i. * Halk oyunları nıöğ retmek veya öğrenmek iş i. folklorik * Halk bilimi ile ilgili. folklorist folluk

* Bkz. folklorcu. * Tavukları n yumurtlamasıiçin hazı rlanmı şyer.

folyo kâğı dı * Yiyecekleri korumak ve saklamak için kullanı lan, ince ş effaf kâğ ı t. fon görüntü.

* Belirli bir işiçin gerektikçe harcanmak üzere ayrı lı p iş letilen para. * Sinemada, tiyatroda oyuncuları n arkası ndaki resim, fotoğraf veya çeş itli plâstik ögelerden oluş an dekor, * (resimde) Bir tabloda, üzerinde konunun iş lendiğ i boya katı . *İ ç mimarîde üstüne baş ka ş eyler eklenen bölüm. * Bir kumaş ı n alt dokusu.

fon müziği * Bir sahne eseri oynanı rken çalı nan müzik. fonda fonda

* Geminin demir attı ğıyer. * Gemiler için demir atma komutu.

fonda etmek * demir atmak. fondan *İ çinde likör, tatlıveya hoşkokulu maddeler bulunan, ağı zda kolayca eriyen bir tür ş ekerleme. fondip

* Sonuna kadar, bir solukta bir dikiş te.

fondip yapmak * bir solukta, bir dikiş te içmek.

fondöten

* Kadı nları n, cildi pürüzsüz göstermesi, renk vermesi için yüzlerine sürdükleri yarısı vı veya boyalı krem,

düzgün. fonem fonetik

fonetikçi

* Ses birimi. * Ses bilgisi. * Sesleri bütün özellikleri, ayrı ntı ları yla gösteren, sesçil. * Ses bilgisi ile uğ raş an, ses bilgisi uzmanı .

fonksiyon *İ ş lev. * Görev. * Bir veya birçok değ iş ken (değ erleri değiş ebilen) niceliklere bağ lı olarak değ iş en nicelik. * Bir birleş ikteki herhangi bir madde grubunun kimyasal görevi, bu görevi nitelendiren özelliklerin tamamı . fonksiyonalizm *İ ş levcilik, görevcilik. fonksiyonel * Fonksiyonla ilgili; fonksiyonlarıinceleyen, iş levsel. * Bir kimyasal fonksiyon ile ilgili. fonograf fonografi yöntemi.

* Önceden özel bir madde üzerine tespit edilmişsesleri istendiğinde tekrarlayan cihaz, sesyazar, gramofon. * Seslerin gerektikçe tekrarlanması nısağlamak için, bunları n titreş imlerini, madde üzerine iz olarak geçirme

fonojenik * Sesi radyo veya fonografa uygun olan (kimse). fonolit * Sesli taş . fonolog fonoloji

* Ses bilimci. * Ses bilimi.

fonotelgraf * Telefonla iletilen telgraf. font * Dökme demir, pik (I). fora fora

* Yelkenleri açtı rmak için verilen komut. * Ayakkabıüstüyle pençesi arası na konulan parça.

fora etmek * açmak, çözmek. * çekip çı karmak.

* açmak, çı plak duruma getirmek. forint * Macar para birimi. form

* Biçim, ş ekil. * Bir ş eyin istenilen ve olmasıgereken durumu. *İ stenilen ş eylerin yazı lması , doldurulması için hazı rlanmı şbası lıbelge.

forma * Biçim, ş ekil. * Öğrencilerin, sporcuları n, bazımesleklerde çalı ş anları n giydikleri, bağlıbulunduklarıokul, spor klübü veya meslekleri belirten tek tip giysi. * Tek kâğ ı t tabaka üzerine bası lan 16 sayfalı k kı rı lmı şkitap parçası . forma baş lı k * Dalgı çları n eskiden kullandı ğı yuvarlak metal baş lı k. formaldehit * Doymuşaldehitlerin ilk üyesi olan H-CHO formülündeki aldehit. formalı k * Forma yapmak için ayrı lmı ş , forma yapmaya uygun. * Herhangi bir sayı da formasıolan. formalist * Biçimci, formaliteci, ş ekilci. formalite

* Yöntem veya yasaları n gerektirdiği iş lem. * Önem verilmediğ i hâlde bir zorunluluğa bağ lıolarak yapı lan biçimsel davranı ş . * Yerine getirilmesi kanunca zorunlu kı lı nan iş lem.

formaliteci * Özellikle resmî iş lerde yöntemlere, tüzüklere sı kısı kı ya bağlanı p iş lerin yürümesini güçleş tiren kimse. * Biçimci, ş ekilci, ş ekilperest, formalist. formalizm * Biçimcilik. formasyon * Biçimlenme. * Belirli bir düzeyde eğitim görme, yetiş me. format

* Film veya fotoğ rafta boyutlar.

formatlama * Formatlamak iş i. formatlamak * Bilgisayarda bir disketi zararlıögelerden temizlemek. formatlı * Bilgisayarda bir disketin zararlıögelerden temizlenmişdurumu. formda olmak * gerekli güç ve yeteneklere sahip olmak. formdan düş mek * güç ve yeteneğ i yitirmek.

formel formen

* Biçimsel. * Ustabaş ı . *İ ş çilerin düzenli ve verimli çalı ş ması nısağ layan ve iş çiler üzerinde otoritesi olan iş çi.

formik asit * Karı ncalarda ve bazıbitkilerde bulunan asit (HCOOH), karı nca asidi. formika

* Fenol formol reçinesine batı rı lmı şve yüzeyi yapay reçine ile kaplanmı şbirkaç kat kâğı ttan oluş an ve çoğ u marangozlukta kullanı lan bir çeş it madde. formol

* Formaldehidin %40' lı k değ iş ik sulu çözeltisine verilen ad.

formunu korumak * gerekli güç ve yeteneğ i bozmadan devam ettirmek. * diri ve canlıgörünmek. formül * Genel bir olguyu, bir kuralı veya ilkeyi açı klayan simgeler takı mı . * Bir belgenin yazı lacağıbiçimi ve ona özgü olan deyimi gösteren örnek. * Çı kar yol, tutulan yol, yöntem. * Kalı plaş mı ş , basmakalı p anlatı m. * Bir veya birçok niceliğ e bağlıbulunan bir niceliğin hesaplanması na yarayan cebirsel anlatı m. * Birleş ik bir cismin birleş imine giren maddeleri ve bunları n o birleş ik maddedeki oranları nıgösteren kı saltma takı mı . formül bulmak * bir iş i çözümleyecek çı kar yol bulmak, çözüm bulmak. formüle * "Bir düş ünceye bir anlatı m biçimi vermek" anlamı nda kullanı lan formüle etmek birleş ik fiilinde geçer. formüler

* Formül dergisi.

formülleş me * Formülleş mek iş i. formülleş mek * Formül durumuna gelmek, kı sa ve özlü duruma gelmek. formülleş tirme * Formülleş tirmek iş i. formülleş tirmek * Formül durumuna getirmek. foroz

* Bir ağatı lı ş ı nda çı karı lan balı k miktarı .

foroz kayı ğ ı * Dalyandan balı k çı karmak için kullanı lan kayı k. fors * Devlet baş kanı nı n bulunduğ u yerlere, amirallerin çalı ş tı klarıkuruluş lara veya gemilere, generallerin garnizonları na ve bu düzeydeki görevlilerin arabaları na çekilen üç veya dört köş eli bayrak. * Söz geçirirlik, saygı nlı k.

forsa forseps forslu

* Gemilerde kürek çeken tutsak veya hükümlü kimse. * Bazıgüç doğ umlarda çocuğ un baş ı nı tutup dı ş arıçekmeye yarayan araç. * Üzerine fors çekilmiş(gemi, otomobil). * Sözü geçer, güçlü.

forsmajör * Zorlayı cısebep. forsu olmak * bir konuda saygı nlı ğı , gücü, söz geçirirliği bulunmak. fort pense * Küçük baş lıvidaları sı kmakta kullanı lan özel bir alet. forte

* Parçanı n güçlü çalı nacağı nıgösterir.

fortepiano * F. P. harfleriyle gösterilen, parçanı n önce güçlü çalı nı p söyleneceğ ini, hemen sonra hafifletileceğ ini belirten terim. fortissimo * Bir müzik eserinde bazıbölümlerin çok güçlü çalı nmasıgerektiğini belirtir. forum * Eski Romalı lar zamanı nda, Roma'da ve diğ er ş ehirlerde kamu iş lerini konuş mak için halkı n toplandı ğıalan. * Dinleyici durumunda olanları n da söz alabildikleri belli bir konu üzerinde düzenlenmiştoplantı . * Bazısorunları n görüş ülerek karara bağlandı ğıgenel toplantı . * Tartı ş ma alanı . forvet fos

* Futbolda görevi karş ıtarafa top sürmek ve gol atmak olan ileri uçtaki oyuncu, akı ncı . * Çürük, temelsiz, boş , kof.

fos çı kmak * bir iş in sonu gelmemek, boşçı kmak. fosfat

* Fosforik asidin tuzu veya esteri.

fosfatlama * Fosfatlamak iş i. fosfatlamak * Ekilen topraklara fosfatlıgübre vermek. * Madensel bir parçanı n yüzeyinde koruyucu bir fosfat tabakası oluş turmak. fosfatlı

*İ çinde fosfat olan.

fosfor * Atom numarası15, atom ağı rlı ğı 30,97 olan, yarı saydam, bal mumu kı vamı nda, karanlı kta ı ş ı ldayan sarı msak kokulu, 1,83 yoğunluğunda, zehirli bir element. Kı saltmasıP.

fosforı ş ı * Bazıcisimlerin veya canlıvarlı kları n normal sı caklı ğ ı nda hissedilir bir artı şolmadan, karanlı kta ı ş ı k verme özelliğ i. fosforı ş ı l * Fosforı ş ıözelliğ i olan. fosforik

* Gübre, sabun, deterjan yapı mı nda ve eczacı lı kta kullanı lan, renksiz sı vıanlamı na gelen fosforik asit teriminde geçer. fosforik asit * Fosfor, hidrojen ve oksijenden oluş an, suda kolay çözünen, 42° C' de eriyen, kristal yapı lı , renksiz bir asit (H3PO4). fosforlu

* Birleş iminde fosfor olan. * Iş ı klı , parlak. * Gösteriş li, çok boyalı .

fosforsuz * Fosforu olmayan. fosgen

* Karbonmonoksit ile klordan meydana gelen boğ ucu bir gaz.

fosil * Yerin altı nda kalı p taş laş mı şhayvan ve bitki kalı ntı sı , taş ı l, müstehase. * Düş ünce, yaş ayı şbiçimi vb. bakı mlardan çağ ı n gerisinde kalmı şkimse. fosilleş me * Fosilleş mek durumu, taş ı llaş ma. fosilleş mek * Fosil durumuna gelmek, taş ı llaş mak. * Gerilemek, köhneleş mek. fosilli foslama foslamak

*İ çinde fosil bulunan. * Foslamak iş i. * Fos çı kmak.

foslatma * Foslatmak iş i. foslatmak * Yanlı ş ı nıveya hilesini ortaya çı kararak birini bozmak, utandı rmak. fosseptik

* Lâğı m çukuru.

fosur fosur * "Tütün, sigara vb.nin dumanı nı savurarak içmek" anlamı nda fosur fosur içmek deyiminde geçer. fosurdama * Fosurdamak iş i. fosurdamak

* Solurken ağı zdan ses çı karmak. fosurdatma * Fosurdatmak iş i. fosurdatmak * Tütün, sigara vb. ni duman çı kararak içmek. fosurtu foş a

* Sigarayı fosur fosur içerken ç ı kan ses. * Tombul fı ndı k grubunda standart bir fı ndı k çeş iti.

foş urdama * Foş urdamak iş i. foş urdamak * Foş ur foş ur ses çı karmak. foş urdata foş urdata * Foş urdayarak, foş urdatı r bir biçimde. foş urdatma * Foş urdatmak iş i. foş urdatmak * Suyun foş urdaması na yol açmak. fota fotin foto

*İ çinde ş arap yapı lan bir çeş it fı çı . * Bkz. potin. * Iş ı k.

foto * Fotoğraf sözünün kı saltı lmı ş ı . fotoakı m

* Fotoelektrik olayı ndan elde edilen akı m.

fotoelektrik * Iş ı ğ ı n etkisiyle elektrik üretme, yaratma. * Iş ı kı ş ı maları nı n etkisiyle olu ş an her tür elektrik olayıiçin kullanı lı r. fotofiniş * Bir yarı ş ta, yarı ş anları n varı şanı nıtespit eden araç. fotoğ raf

* Görüntüyü, ı ş ı ğa karş ıduyarlı klı(cam, kâğı t gibi) bir yüzey üzerinde özel makine ile tespit etme yöntemi. * Bu yöntemle tespit edilerek çoğaltı lan resim.

fotoğ raf çekmek * fotoğ raf makinesiyle görüntü tespit etmek. fotoğ raf makinesi * Fotoğraf çekerken görüntüyü duyarlı klıyüzey üzerinde tespit etmeye yarayan cihaz. fotoğ rafçı

* Fotoğraf çeken veya basan kimse. * Fotoğraf çekilen veya fotoğraf makinesi satı lan yer, fotoğ rafhane. fotoğ rafçı lı k * Fotoğraf çekme yöntemi. * Fotoğrafçı nı n mesleğ i. fotoğ rafhane * Fotoğrafçı nı n çalı ş tı ğıyer. fotoğ rafı nıalmak * fotoğ raf makinesiyle resmini çekmek. fotoğ raflama * Fotoğraflamak iş i. fotoğ raflamak * Fotoğrafla tespit etmek, fotoğrafı nıçekmek, görüntülemek. fotojen

* Iş ı k yaratan, doğ uran.

fotojenik * Iş ı ğ ı n bazı cisimler üzerine yaptı ğı kimyasal etki ile ilgili veya bu etkileri yaratma özelliği taş ı yan. * Fotoğraf kâğ ı dı nı çok etkileyen. * Fotoğrafta veya sinema filminde güzel bir etki bı rakan (yüz, duruş ). fotokimya * Iş ı k etkisiyle oluş an kimyasal tepkimeleri inceleyen bilim. fotokinezi * Bazıhayvanları karanlı kta ı ş ı k, çok aydı nlı kta karanlı k aramaya iteleyen dürtü. fotokopi

* Tı pkı çekim, eş çekim.

fotokopici * Fotokopi iş lerini yapan, fotokopi çeken kimse. fotokopicilik * Fotokopicinin iş i. fotolitografi * Taşveya maden üzerindeki örneklerin, ı ş ı ğ a duyarlıtabakalar üzerinde fotoğ raf veya kopya yoluyla çı karı lması nda kullanı lan baskıtekniğ i. fotomekanik * Fotoğraftan baskıkliş esi elde etmek için uygulanan her türlü yöntem. fotometre * lş ı kölçer. fotometri * Iş ı k ölçümü. fotomodel * Fotoğraf veya reklâm fotoğraflarıiçin modellik eden kimse. fotomontaj * Bir konu üzerindeki eksik bölümleri tamamlamak veya daha çok konuyu bir araya toplamak için birkaç fotoğ rafı n birleş tirilmesi.

fotomorfoz * Canlıvarlı kları n birey oluşsı rası ndaki geliş imi üzerinde ı ş ı ğı n yaptı ğıetki. fotoroman * Bir metinle bir dizi fotoğ raftan oluş an hikâye veya roman. fotosentez * Yeş il bitkilerin ı ş ı kta basit birleş iklerinden karmaş ı k yapı lıorganik moleküller yapması . fotosfer fotoskop fotoş imi

* Iş ı k yuvarı . * Merceklerin uyumundaki değ iş iklikleri, onları n yüzeylerindeki yansı malarla gözlemeye yarayan alet. * Fotokimya.

fototaksi * Bkz. fototaktizm. fototaktizm * Iş ı ğ a göçüm. fototek

* Fotoğraf belgeliğ i.

fototerapi * lş ı ğ ı n tedavi amacı yla kullanı lması . fototropizm * Iş ı ğ a doğ rulum. foya

* Parı ltı sı nıartı rmak için elmas taş ları nı n altları na konan ince metal yaprak.

foyasıçı kmak * bir olay dolayı sı yla bir kimsenin kötü niteliğ i ortaya çı kmak. foyası nıbelli etmek * göz boyacı lı ğı , suçu, kötü niteliği veya gizli niyeti ortaya çı kmak. fötr * Şapka, çanta, çiçek ve baş ka süs eş yası yapmak için kullanı lan ince ve yumuş ak keçe. Fr fragman frak takı mı . fraklı

* Fransiyum'un kı saltması . * Tanı tma filmi. * Resmî törenlerde giyilen uzun etekli, eteğ inin arkasıbeline kadar yı rtmaçlı , siyah, resmî erkek ceketi ve

* Frakıolan.

fraksiyon * Bir siyasî partinin politikası nıparlâmentoda, yerel yönetimlerde, çeş itli kuruluş larda yürütmek için teş kilâtlanmı şgrup, bölüntü, bölüngü.

* Bir siyasî partinin içinde, partinin izlemekte olduğ u ana siyasî çizgiye karş ıolan, ayrıbir teş kilât merkezi bulunan ve partinin çoğ unlukla aldı ğ ıkararlara karş ısavaş an parti içi grup. francala

*İ yi nitelikli undan yapı lan ince uzun ekmek.

francalacı * Francala yapan veya satan kimse. francalacı lı k * Francala yapma ve satma iş i. francalalı k * Francala yapmaya uygun olan (un). frank

* Fransı z para birimi.

franklı k * Frank değ erinde. Fransı z

* Fransa'da yaş ayan bir halk ve bu halkı n soyundan olan kimse. * Fransı z halkı na özgü olan, Fransa ile ilgili olan.

Fransı zca * Hint-Avrupa dillerinden, Fransa ve Fransı z uygarlı ğ ı nıbenimsemişülkelerde kullanı lan dil. * Bu dile özgü olan. Fransı zlaş ma * Fransı zlaş mak iş i. Fransı zlaş mak * Fransı z olmak, Fransı zlı ğ ıbenimsemek. Fransı zlaş tı rma * Fransı zlaş tı rmak iş i. Fransı zlaş tı rmak * Fransı z kimliğini kazandı rmak. Fransı zlı k * Fransı z olma durumu. fransiyum * Aktinyum'dan elde edilen, atom numarası87, atom ağ ı rlı ğı 223 olan radyoaktif element. Kı saltmasıFr. frapan

* Göz alı cı , göze çarpı cı , alı mlı .

frekans * (Ses, dalga vb. için) Birim zamandaki titreş im sayı sı , sı klı k. fren

* Bir makinenin, herhangi bir taş ı tı n hı zı nıkesmeye veya onu durdurmaya yarayan mekanizma.

fren mesafesi * Hareket hâlindeki aracı n frene bası ldı ğı durumda aldı ğ ıyol uzunluğ u. fren yapmak * bu mekanizmayıkullanarak taş ı tı n hı zı nı kesmek veya taş ı tıdurdurmak.

frenci

* Tren yolu dönemecinde yol boyundaki frenlere kumanda eden görevli.

frengi

* Genellikle cinsel birleş melerle bulaş an, tedavi edilmezse inme, körlük, delilik gibi sonuçlara kadar varan, döle de geçerek vücutça ve akı lca sakat bir soyun yetiş mesine yol açan hastalı k. frengi

* Gemi güvertelerinde, suları n dı ş arı ya akmasıiçin bordalara açı lan delik.

frengili * Frengi hastalı ğı na tutulmuşolan. Frenk

* Anglosakson, Cermen veya Lâtin ı rkları nı n birinden olan kimse. * Osmanlı ları n Avrupalı lara, özellikle Fransı zlara verdikleri ad.

Frenk asması * Asmagillerden, sonbaharda yaprakları güzel bir renk alan süs sarmaş ı ğı(Ampelopsis). Frenk çileğ i * Kokusuz, kı rmı zı iri meyve veren çilek türü. Frenk gömleği * Yakasıkravat takmaya uygun, çoğu uzun kollu, ceket veya yelek altı na giyilen erkek gömleğ i. Frenk inciri * Kaktüsgillerden, yapraklarıetli ve yayvan dikenli bir bitki, firavun inciri, Hint inciri (Opuntia ficus-indica). * Bu bitkinin kalı n, dikenli kabuğu olan tatlıyemiş i. Frenk lâhanası * Brüksel lâhanası . Frenk maydanozu * Maydanozgillerden, salata ve salçalarda kullanı lan bodur ve ı tı rlıbir bitki. Frenk menekş esi * Turpgillerden, çiçekleri güzel kokulu bir süs bitkisi türü (Hesperis). Frenk üzümü * Taş kı rangillerden bir çalı(Fibes nigrum). * Bu bitkinin daha çok ş urubu yapı lan, uzun salkı m biçiminde, taneleri ufak, kı rmı zıve mayhoşyemiş i. Frenkçe

* Frenk ve özellikle Fransı z dili. * Frenklerin biçiminde ve Frenklere özgü olan. * Avrupalı gibi.

Frenkleş me * Frenkleş mek iş i. Frenkleş mek * Frenge benzemek, Frenk gibi davranı ş larda bulunmak. Frenkleş tirmek * Frenklere özgü yaş ayı ştarzıkazandı rmak. Frenklik frenleme

* Frenk gibi davranma. * Frenlemek iş i.

frenlemek * Bir taş ı tı n, mekanizmanı n hareketini fren yardı mı yla yavaş latmak veya durdurmak. * Bir gidiş in, bir tutumun aş ı rı lı ğ ı nı engellemek, gemlemek. frenlenme * Frenlenmek iş i. frenlenmek * Frenlemek iş i yapı lmak. frenleyici

frenoloji

* Bazıorganları n çalı ş ması nı engelleyen. * Engelleyen, ilerlemeye, geliş meye engel olan. * Kafatası nı n biçimine bakarak insanı n karakterini ve zihnî yeteneğini inceleme.

frer * Erkek kardeşanlamı nda papazlar için kullanı lan bir söz. * Yabancı lara ait okullarda görevli papaz. fresk * Yaşduvar sı vasıüzerine kireç suyunda eritilmişmadenî boyalarla resim yapma yöntemi. * Bu yöntemle yapı lmı şduvar resmi. freze * Tornacı lı kta, bir deliğ in ağ zı nıgeniş letmeye yarayan çelik alet. * Frezeleme iş inde kullanı lan takı m tezgâhı . frezeci * Teknik resme veya modele uygun her çeş it parçayıfreze tezgâhı nda yapabilen iş çi. frezeleme * Frezelemek iş i. frezelemek * Bir parçayı freze tezgâhı nda iş lemek. fribord

* Bir geminin su yüzünden yukarıkalan bölümü.

frigo * Dondurulmuşkrema. * Sevimsiz, soğ uk (kimse). frigorifik * Soğutma özelliği olan, soğ utucu. frijider frijidite frikik

* Buz dolabı , soğ utucu. * Cinsel soğukluk. * Serbest vuruş . * Eteğin açı lması yla bacağı n görünmesi.

frikik yakalamak * açı k bacak görmek.

friksiyon frisa

* Ovma, ovuş turma. * Tütünleme suretiyle kurutulmuşringa balı ğ ı .

friş ka * Yelkeni dolduramayacak kadar hafif rüzgâr. fritöz

* Patases kı zartmaya yarayan özel kap.

friz

* Tavandan inerek sahnenin üst kı smı nı , sahne boyunca kaplayan kı sa, dar perde. * Eski Yunan ve Roma yapı ları nda taban kiriş i ile çatıarası nda kalan, üzeri boydan boya kabartmalarla süslü bölüm, efriz. frize kaplama * Ağacı n yı l halkaları nı n kaplama yüzeyinde paralel çizgiler hâlinde görülmesiyle elde edilen bir kaplama çeş idi. früktoz fuar fuarcı

* Levüloz, meyve ş ekeri. * Belli zamanlarda, belli yerlerde ticarî mal sergilemek amacı yla açı lan büyük sergi. * Fuar iş leriyle uğraş an kimse.

fuarcı lı k * Fuar düzenleme iş i. fuaye fuel oil

* Bir gösteri veya toplantıbinası nda, temsil veya toplantıaraları nda kullanı lan dinlenme yeri. * Ham petrolün damı tı lması sonunda elde edilen ve yakı t olarak kullanı lan ürün, yağyakı t.

fuhuş

*İ çinde bulunulan toplumun kuralları na uymayan cinsel iliş kide bulunma; bir veya birkaç kiş iyle para karş ı lı ğ ı nda cinsel iliş kide bulunma. * Taş kı nlı k, aş ı rı davranı ş . fujer fukara

* Eğ relti otu, aş k merdiveni. * Yoksul, fakir, fı kara. * Zavallı . * Derviş .

fukara babası * Yoksullara yardı m etmeyi seven kimse. fukaralı k * Yoksulluk, fakirlik. * Güçsüzlük. fukusgiller * Su yosunları ndan, gelgitli denizlerin kayalı klara yakı n yerlerinde yetiş en esmer bir yosun.

ful

ful

fular

fule full- time

* Taş kı rangillerden, birçok türleri bulunan ağ aççı k ve bunun güzel kokulu beyaz çiçeğ i (Casmin sambac). * Küçük taneli bir bakla türü. * Tam, bütün, eksiksiz. *İ skambil oyununda benzer kâğ ı tları n bir araya gelmesi. * Bir tür ince ipek kumaş . *İ pek eş arp. * Adı m aralı ğ ı . * Bkz. fultaym.

fultaym * Tam gün. fultaymcı * Tam gün çalı ş an (kimse). * Tam gün çalı ş mayıdestekleyen (kimse). fultaymlı * Tam gün çalı ş mayıkabul eden (kimse). fulya

* Nergisgillerden, soğ an köklü bir bitki ve bu bitkinin zerrin ve nergis adları yla da anı lan güzel kokulu çiçekleri (Narcissus jonquilla). fulya balı ğı * Fulya balı ğ ı gillerden, yan kanatlarıçok geniş , kuyruğu testere gibi diş li bir balı k türü (Myliobatis aquila). fulya balı ğı giller * Örnek hayvanıfulya balı ğ ıolan omurgalıhayvanlar sı nı fı . funda * Süpürge otu. funda sı çanı * Şili ve Peru'da yaş ayan kemiriciler takı mı ndan bir memeli türü (Ectadon degus). funda tavuğ u * Avustralya'da yaş ayan tavuksulardan bir kuştürü (Cathetfurus lathami). funda toprağ ı * Funda yaprakları nı n çürümesiyle oluş an ve gübre olarak yararlanı lan toprak. fundagiller * Fundalar takı mı ndan, bayağ ıfunda veya süpürge çalı sı , azelya, yaban mersini, koca yemişgibi çoğ u her zaman yeş il birçok çalı ve ağ aççı ğı içine alan bir bitki familyası . fundalar * Fundagillerle birlikte bunlara benzeyen daha baş ka familyalarıda içinde toplayan bir bitki takı mı . fundalı k

* Funda ile kaplanmı şyer.

fundamentalist * Fundamentalist yanlı sıolan kimse.

fundamentalizm * Birinci Dünya Savaş ıyı lları nda Amerika'da ortaya çı kan protestan kökenli dinî akı m. funya

furgon furta

* Top ateş lemeye yarar kapsül. * Topu ateş lemek için falya deliğ ine konulan araç. * Yolcu katarları na eklenen yük vagonu. * Bkz. farta furta.

furya * Olağ andan çok fazla bulunma durumu. fut futa futa

* 30,480 cm'ye eş it olan İ ngiliz uzunluk ölçü birimi, ayak, kadem. Çoğ ulu: fit. *İ pekli peş tamal. * Dar, uzun ve hafif bir yarı şkayı ğı , kik.

futbol * Topu, kafa veya ayak vuruş larıile karş ıkaleye sokma kuralı na dayanan ve on birer kiş ilik iki takı m arası nda oynanan top oyunu, ayak topu. futbolcu * Futbol oyuncusu. fuzulî fücceten

* Yersiz, gereksiz. * Birdenbire, ansı zı n (ölmek).

fücceten gitmek * ansı zı n ölmek. fücur * Bkz. fitne fücur. füg fülûs

* Çok sesli müzikte bir beste. * Bakı r para.

fülûsüahmere muhtaç * çok fakir, beşparasıyok, düş kün, zavallı . füme * Duman rengi. * Bu renkte olan. * Tütsü ile kurutulmuş(balı k, et). fümerol

* Etkin olmayan dönemlerde, yanardağları n ağzı ndan yayı lan gaz.

Fürs füru

* Eski Fars halkı ndan olan kimse. * Dallar, kollar, ayrı ntı lar. * Çocuklar, torunlar.

fürumaye * Sütü bozuk, mayasıbozuk, soysuz. füsun * Sihirli, büyülü, afsunlu. füsunkâr fütuhat

* Sihirli, büyülü, afsunlu. * Zaferler, fetihler.

fütuhatçı * Fütühat yapan. fütur * Bezginlik, umutsuzluk, usanç. fütur etmemek * umursamamak, önemsememek. fütur getirmek * bezginlik getirmek, bezmek. fütursuz

* Çekinmez, umursamaz.

fütursuzca * Önemsemeyerek, aldı rmayarak. fütürist

* Gelecekçi.

fütürizm

*İ talyan ş airi Marinetti'nin 1909 yı lı nda yayı mladı ğ ıbildiri ile ortaya çı kan, yeni hayatıövmek, geleneksel edebî kuralları yı kmak amacı nıgüden ve Dadacı lı k, gerçek üstücülük gibi akı mlara öncülük etmişolan edebiyat çı ğı rı , gelecekçilik. fütüroloji * Gelecek bilimi. fütüvvet füze

* Dinî ve meslekî birlik, esnaf teş kilâtı . *İ tişgücü, bir yanı cıve bir yakı cımaddenin sürekli olarak yanması ndan doğ an hareket ettirici öge.

füzeatar * II. Dünya Savaş ı ndan bu yana otomatik mermiler atan bazısilâhlara verilen ad. füzen

* Resim çizerken kullanı lan, taflan çubukları ndan yapı lan kalem, kömür kalem. * Kömür kalemle yapı lmı şresim.

füzesavar

* Saldı rınitelikli füzeleri etkisiz duruma getirmek amacı yla üretilen savunma sistemi. füzyometre * Erime ı sı sı nıölçmeye yarayan cihaz. füzyon

* Birleş me, kaynaş ma.

g, G

* Türk alfabesinin sekizinci harfi. Ge adı verilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ince ünlülerle ön damak, kalı n ünlülerle art damak patlayı cıünsüzlerinin ötümlülerini gösterir. * Nota iş aretlerini harflerle gösterme yönteminde sol sesini bildirir. Ga -ga / -ge gabardı ç

* Galyum'un kı saltması . * Fiilden isim türeten ek. * Yaş lıardı ç ağacı .

gabardin * Sı k dokunmuşbir tür ince yünlü veya pamuklu kumaş . * Su geçirmeyen kumaş tan yapı lmı şreglân pardösü. gabari ölçüler. gabavet gabi

* Bazıeş yaya verilmesi gereken boyutları , yan görüş ü çizmeye, hazı rlamaya veya denetlemeye yarayan örnek. * Motorlu veya motorsuz taş ı tları n köprü vb. altı ndan rahatça geçebilmeleri için en yüksek boyutlarıbelirten * Bir binanı n yöre imar dairesinin öngördüğü azamî yüksekliğ i. * Anlayı ş sı zlı k, kalı n kafalı lı k. * Anlayı ş sı z, ahmak, ebleh, kalı n kafalı .

gabilik * Anlayı ş sı zlı k, ahmaklı k, kalı n kafalı lı k. gabin

Gabonlu gabro gabya

* Alı şveriş te satı n alı nan mala ödenen karş ı lı ğ ı n, malı n değ erinden çok fazla olması , alı şveriş te hile yapma. * Edimler arası nda açı k oransı zlı k. * Afrika'daki Gabon halkı ndan olan kimse. * Renkli minerallerden (amfibol, piroksen ve olivin) oluş an bir tür iri taneli kaya. * Ana direklerin üzerine sürülen çubuklara ve ana direklerin üstlerinde bulunan serenlere verilen ad.

gabya yelkeni * Ana yelkenler üzerindeki yelkenler. gabyacı gabyar

* Yelkenli gemilerde yelken, arma, seren ve bütün bunlara ait her tür iş i yapan görevli, gabyar. * Bkz. gabyacı .

gacı

* Bkz. gaco.

gacı r gacı r * Gacı r gucur. gacı r gucur * Sert cisimlerin çarpı ş tı kları nda, birbirine sürtündüklerinde çı kan çirkin ve kulak tı rmalayı cısesi belirtmek için kullanı lı r. gacı r gucur etmek * gacı r gucur ses çı karmak. gacı rdama * Gacı rdamak iş i. gacı rdamak * Tedirginlik veren, kulak tı rmalayı cıve düzensiz ses çı karmak. gacı rdatma * Gacı rdatmak iş i. gacı rdatmak * Gacı rdaması na sebep olmak. gacı rtı * Gacı rdarken çı kan ses. gaco

* Kadı n, dost, sevgili, metres. * Torik yavrusu.

-gaç / -geç; -kaç / -keç * Fiillerden isim türeten ek: bur-gaç, süz-geç, kı s-kaç, yüz-geç vb. gaddar

* Acı masıolmayan, baş kaları na haksı zlı k eden, merhametsiz, katıyürekli, insafsı z davranan, kı yı cı .

gaddar gaddar * Acı ması z bir biçimde, gaddarca. gaddar olmak * acı ması z, haksı z, insafsı z davranmak. gaddarca

* Gaddara yakı ş ı r (biçimde), insafsı zca.

gaddarlı k * Gaddar olma durumu, kı yı cı lı k. gaddarlı k etmek * gaddarca, insafsı zca davranmak, kı yı cı lı k etmek. gadir * Haksı zlı k etme, zarar verme. * Acı ması zlı k, merhametsizlik, kı ygı . gadirlik * Kı ygı , gadir. gadolinyum

* Atom numarası64, atom ağı rlı ğı 156,9 olan, yüksek ı sı da eriyen, birtakı m tuzlarıbilinen, parlak gri renkte katıelement. Kı saltmasıGd. gadre uğ ramak * haksı z davranı ş larla karş ıkarş ı ya gelmek. gadretme * Gadretmek iş i. gadretmek * Haksı zlı k etmek. gadrolma

* Gadrolmak iş i veya durumu.

gadrolmak * Haksı zlı ğ a uğramak. gadrolunma * Gadrolunmak iş i veya durumu. gadrolunmak * Haksı zlı ğ a uğratı lmak. gaf

* Yersiz, beceriksiz, zamansı z söz veya davranı ş , patavatsı zlı k pot.

gaf yapmak * bilmeden, yersiz bir davranı ş ta bulunmak veya baş kası nı incitecek söz söylemek, pot kı rmak, çam devirmek. gaffar

* Kulları nı n günahları nı affeden, bağı ş layan, bağı ş layı cı anlamı nda Allah'ı n isimlerinden biri.

gafil * Çevresindeki gerçekleri görmeyen, sezmeyen, bilgisiz, dalgı n (kimse). gafil avlamak * umulmadı k, beklenmedik bir zamanda yakalamak, zor duruma düş ürmek. gafil avlanmak * beklenmedik bir sı rada yakalanmak, habersiz ve hazı rlı ksı z bir anda bir olayla karş ı laş mak, zor duruma düş ürülmek. gafilâne gafillik

* Dikkatsizlikle, gafletle yapı lan, gaflet içinde bulunan kimseye yakı ş an biçimde. * Gafil olma durumu, gaflet.

gafillik etmek * çevresindeki gerçekleri görmemek, sezmemek. gaflet

* Dalgı nlı k, dikkatsizlik, boşbulunma, aymazlı k, dalgı , ihtiyatsı zlı k.

gaflet basmak * dalgı n, dikkatsiz bir durumda bulunmak. * uykusu gelmek. gaflet uykusu * Dalgı nlı ktan ileri gelen uyuş ukluk.

gafur gag

* Çok bağı ş layı cı ve merhamet eden, sayan anlamı nda Allah'ı n sı fatları ndan biri. * Oyuna komiklik ve neş e katan beklenmedik söz veya hareket, gülüt.

gaga

* Genel olarak kuş larda ağ zı n bir uzantı sıdurumunda olan, biçim ve büyüklüğ ü değiş ik, boynuz yapı sı nda, katıve çı kı ntı lıorgan. * Ağı z. gaga burun * Burnu uzun ve aş ağı ya doğ ru kı vrı k olan (kimse). gagaburun * Başbodoslamasıgagayı andı rı r biçimde yapı lmı şticaret yelkenlisi. gagalama * Gagalamak iş i. gagalamak * (kuş ) Gagası yla yemi toplamak. * (kuş ) Gaga ile vurup ı sı rmak. * Azarlamak, hı rpalamak. gagalanma * Gagalanmak iş i. gagalanmak * Gagalamak iş i yapı lmak. * Azarlanmak, hı rpalanmak. gagalaş ma * Gagalaş mak iş i. gagalaş mak * (kuş lar için) Birbirini gagalamak. * Birbirini gagalayarak oynaş mak. gagalı

* Gagasıolan. * Gaga burun.

gagalı memeli * Tek deliklilerin gagalımemeliler familyası ndan, vücudu yumuş ak tüylerle kaplı , eti yenen, Avustralya ve Tasmanya ı rmakları nda yaş ayan bir memeli türü, ornitorenk (Ornithorhynchus anatinus). gagalı memeliler * Örnek türü gagalımemeli olan, tek delikliler takı mı nı n bir familyası . gagamsı * Gagayıandı ran, gagaya benzeyen. gagası ndan yakalamak * bir kimseyi karş ıkoyamayacak duruma getirmek. Gagavuz

* Büyük çoğ unluğ u Moldovo'da, az bir kı smıDeliorman, Dobruca, Beserabya ve Ukrayna'da oturan Ortodoks Türk halkıveya halktan olan kimse. Gagavuzca

* Gagavuz Türkçesi. gâh * Bkz. kâh. gâhî gâhîce gaile

* Bazen, ara sı ra. * Zaman zaman. * Sı kı nt ı , dert, keder, üzüntü. * Uğ raş tı rı cı , pürüzlü iş , yük. *İ stenmeyen durum, başbelâsı .

gaile açmak * sı kı ntıyaratmak, üzüntü vermek. gaileli

gailesiz

* Baş a dert olan, üzüntü veren, gaile çı karan. * Sı kı nt ı sıolan, dertli. * Gaile çı karmayan. * Gailesi olmayan, dertsiz, huzurlu, dinç.

gailesizlik * Gailesiz olma durumu, dertsizlik. gaip * Göz önünde olmayan, hazı r bulunmayan, nerede olduğ u bilinmeyen. * Üçüncü kiş i. * Görünmez âlem. gaiplik

* Gaip olma durumu. * Bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde kaybolmasıveya kendisinden uzun süre haber alı nmamasısonucu yargı ç kararıile kiş iliğine son verilmesi. gaipten haber vermek * (kendisinde manevî güç olduğuna inanı lan kimse) gelecekte neler olacağ ı ndan veya bilinmeyen âlemden haber vermek. gaita gak

*İ nsan dı ş kı sı . * Karganı n çı kardı ğ ıses.

gaklama * Gaklamak iş i. gaklamak gala

galaksi

* (karga) Gak diye ses çı karmak. * Resmî bir törenden sonra verilen büyük ve gösteriş li ş ölen. * Genellikle resmî giysilerle gidilen, bir temsilin ilk oynanı ş ıveya bir filmin ilk gösteriliş i. * Gök adası .

galalit galat galatı his

* Arı kazeinden oluş an ve birçok iş te kullanı lan plâstik bir madde. * Yanlı ş(kelime veya söz). * Duygu yanı lması , yanı lsama.

galatı meş hur * Yaygı n yanlı ş . gale galebe

*İ çerisinde kalı p yapı lan üç tarafıkaplı , bir tarafıaçı k tepsi ş eklinde dizgi aleti. * Yenme, yengi. * Üstünlük, çokluk.

galebe çalmak * yenmek. * üstün gelmek, baskı n çı kmak. galenit galeri

galerici galeta

*İ çinde doğal kurş un bulunan sülfür. * Bir yapı nı n birçok bölümlerini aynıkatta birbirine bağlayan içten veya dı ş tan yapı lmı şgenişgeçit. * Sanat eserlerinin veya herhangi bir malı n sergilendiğ i salon. * Maden ocakları nda açı lan yer altıyolu. * Galeri iş leten kimse. * Fı rı nda iyice piş irilerek kurutulan çeş itli biçimde peksimet.

galeta unu * Galetadan veya kı zarmı şekmek kabuğundan yapı lan un. galeyan

* Kaynama. * Coş ma.

galeyan etmek * kaynamak. * coş mak. galeyana gelmek * coş mak, hiddetlenmek. galeyana getirmek * coş turmak. galeyanlı * Galeyana gelmişolan. gali * Alçak ve altı düz gemi. * Gemilerin üst güvertelerinde ve palavraları nda bulunan mutfak.

galiba galibarda

* Görünüş e göre, sanı lı r ki, anlaş ı lan. * Mora çalan kı rmı zı .

galibiyet * Yenme, yengi. galip

* Bir yarı ş ma, karş ı laş ma, çatı ş ma vb. sonunda yenen, üstün gelen, baş arıkazanan.

galip gelmek * yenmek, üstün gelmek. galiz

* Kaba ve çirkin, iğ renç.

galon * Anglosaksonları n kullandı ğ ıyaklaş ı k 4,5 litrelik bir tür ölçü birimi. * Çoğ unlukla akaryakı t vb. sı vımaddeleri taş ı mada kullanı lan, silindir biçiminde, metalden büyük kap. * Boya sanayiinde kullanı lan beşlitrelik ambalâj. galoş

* Tabanıtahtadan yapı lmı şderi ayakkabı . * Sağlı k kurumları nda ve özellikle hastahanelerde özel bölümlere girerken ayağa geçirilen ince ve ş effaf korumalı k. galsame galvaniz geçer.

* Solungaç. * "Galvanizlenecek parçanı n batı rı ldı ğ ıerimişçinko banyosu" anlamı na gelen galvaniz banyosu teriminde * Üzeri değerli madenlerle kaplanacak bir bakı r levhanı n batı rı ldı ğ ıaltı n, gümüşveya plâtin banyosu.

galvaniz banyosu * Galvanizlenecek parçanı n batı rı ldı ğ ıerimişçinko banyosu. galvanizci * Madenî parçaları n sı cakta daldı rma yöntemiyle galvanizlenmesinde kullanı lan erimişçinko banyosunu hazı rlamak ve denetlemekle görevli iş çi. galvanize

* Paslanmaktan korumak için erimişçinkoya batı rı larak kaplanmı ş(nesne).

galvanizleme * Galvanizlemek iş i. galvanizlemek * Madenî bir parçayıpaslanmaktan korumak için galvaniz banyosunda erimişçinko ile kaplamak. galvanizlenme * Galvanizlenmek iş i. galvanizlenmek * Galvanizlemek iş i yapı lmak. galvanizletme * Galvanizletmek iş i. galvanizletmek

* Galvanizle kaplatmak. galvanizli * Galvanizlenmiş(madde). galvanizm * Canlıorganizmalarda doğ ru akı mı n etkisi olayı . galvano

* Elektroliz yoluyla yapı lmı şresim kliş esi.

galvanokoter * Elektrikle kı zdı rı lan dağ lağı . galvanometre * Mı knatı slıiğnede oluş an sapmaları gözlemek yoluyla elektrik akı mı nı nş iddetini ölçmeye yarayan cihaz. galvanoplâsti *İ çinde herhangi bir maden erimişbulunan bir sı vı ya, istenilen eş yayıdaldı rı p sı vı dan elektrik akı mı geçirmek yoluyla o eş yayıbir maden tabakası yla kaplama iş lemi. galvanoskop * Manyetik bir ibre yardı mı yla elektrik akı mı nı n varlı ğ ı nıveya yönünü gösteren cihaz. galvanotip * Galvanoplâsti yoluyla hazı rlanan ve tipo baskı da kullanı lan kabartma kliş e. galvanotipi * Tipografik kliş eleri çoğ altmada kullanı lan galvanoplâsti. galyot * Baş ıve kı çı çok yuvarlak gulet tipinde, altı düz bir gemi. galyum

* Çok seyrek bulunan, alüminyumu andı ran, yoğunluğ u 5,9, atom ağı rlı ğı 69,72 olan, 29,8 C° de eriyen element. Kı saltmasıGa. gam

* Tasa, kaygı , üzüntü.

gam

* Sekiz notanı n kalı n sesten inceye veya inceden kalı na gitmek üzere sı ralanmı şdizisi. Do, re, mi, fa, sol, lâ, si, do veya do, si, lâ, sol, fa, mi, re, do. gam çekmek * tasalanmak, kaygı lanmak, üzülmek. gam yapmak * gam biçiminde deneme ve alı ş tı rmayıçalgı veya sesle uygulamak. gam yememek * tasa etmemek, kaygı lanmamak, üzülmemek. gama

* Yunan alfabesinin üçüncü harfi (g).

gama ı ş ı nları * Radyoaktif cisimler tarafı ndan yayı lan ve x ı ş ı nları ndan daha kı sa dalgalıolan ı ş ı nlar. gamaglobülin * Kanda, lenfte, safrada vb. de bulunan bir protein türü.

gamalı gamba

* Bazıeski dinlerin ve Nazizmin sembolü olan, uçlarıYunancanı n gama harfi biçiminde kı rı lmı ş(haç). *İ yi toplanmamı şhalat veya zincirlerde ortaya çı kan dolaş ı klı k, burulma.

gambot * Birkaç topu olan bir çeş it küçük ve hafif savaşgemisi. gamet gametli

* Erkek veya diş i üreme hücresi. * Gameti olan, gamet oluş turan.

gamlanma * Gamlanmak iş i. gamlanmak * Tasalanmak, üzüntü duymak, kaygı lanmak. gamlı

gamlı lı k gamma gammaz

* Kaygı lı , tasalı . * Sı kı nt ı veya üzüntü veren. * Gamlıolma durumu. * Bkz. gama. * Söz getirip götüren, arkadan çekiş tiren, ara bozucu, fitneci, kovcu.

gammazlama * Gammazlamak iş i, kovlama. gammazlamak * Birinin yaptı ğ ıiş i, söylediğ i sözü yermek, kötülemek, birisini yerip çekiş tirmek, kovlamak. gammazlanma * Gammazlanmak iş i. gammazlanmak * Gammazlamak iş i yapı lmak, kovlanmak. gammazlı k * Gammazı n iş i, fitnecilik, kovculuk. gamsele gamsı z

* Geçirmez kauçuklu yağmurluk. * Üzüntüsü olmayan. * Olayları kendine dert etmeden geçiş tiren, aldı rı şetmeyen, tasası z.

gamsı zlı k * Gamsı z olma durumu, tasası zlı k. gamze çukur.

* Bazıinsanları n çenelerinde, yanakları nda doğ al olarak bulunan veya güldükleri zaman görülen küçük

* Yan bakı ş , göz süzme, sitemli bakma. -gan / -gen; -kan / -ken * Fiillerden sı fat türeten ek: sı kı l-gan, üş en-gen, çalı ş -kan, dövüş -ken vb. Ganalı gang

* Batı Afrika'daki Gana'da yaş ayan veya Gana halkı ndan olan kimse. * Bir maden cevherini, bir değ erli taş ısaran değ ersiz madde. * Maden cevher damarı nı n iş letilemeyen değersiz bölümü.

gangama teknesi * Dibi tarayarak sünger avcı lı ğ ı nda kullanı lan tekne türü. gangliyon * Sinirlerde ve lenf damarları nda yer yer ortaya çı kan yuvarlak ş iş lik. * Merkezî sinir sistemi dı ş ı nda bulunan hücre gövdelerinin oluş turduğu kitle. gangster

* Yasa dı ş ıiş ler yapan çete üyesi. * Herhangi bir çı kar için her türlü kötülüğü yapan kimse.

gangsterlik * Gangster olma durumu. gani * Zengin, varlı klı . * Bol. gani gani * Bol bol. gani gönüllü * Cömert, eli açı k. ganimet

ganyan

* Savaş ta düş mandan zorla ele geçirilen mal. * Bir rastlantısonucu ele geçen kazanç veya imkân. * Yağma sonrası nda elde kalan mal, çalı ntı . * At yarı ş ları nda birinciliğ i kazanan (at). * Bu at için alı nan bilet.

ganyan oynamak * bir at yarı ş ı nda resmî programda yer alan atı n numarası nıtaş ı yan bileti alarak onun birinci gelmesi tahmini üzerine para yatı rmak. gar garabet garaip

* Yolcu ve eş ya ulaş ı mı nısağ lamak için demir yolu ile ilgili birçok kuruluş un bulunduğ u yer. * Yadı rganacak yönü olma, gariplik, tuhaflı k. * Görülmemiş ,ş aş ı lacak ş eyler, iş itilmemişolaylar.

garaj * Otomobil, vagon gibi taş ı tları n konulduğu üstü örtülü yer. * Otomobillerin bakı m ve onarı mı nı n yapı ldı ğıyer. * Şehirler arası yolcu otobüslerine hareket ve varı şnoktasıolarak belediyelerce ayrı lan yer, otogar.

garajcı

* Otomobil, otobüs gibi taş ı tlarıbelli bir süre barı ndı racak kapalıyer sağlayan, gereğinde bakı m ve onarı mları nıyaptı ran iş letmeci. garamî garanti

* Düş ünceden çok, canlıduygulara ve aş ka dayanan (sanat eseri). * Güvence, inanca, teminat. * Kesinlikle, kesin olarak, ne olursa olsun.

garanti etmek *oş eyle ilgili olarak güvence vermek. * bir iş in gerçekleş mesi için gerekli önlemleri almak. garanti vermek * güvence altı na almak. garantileme * Garantilemek iş i. garantilemek * Bir iş in gerçekleş mesi için gereken önlemleri almak, sağ lama bağlamak. garantili

* Garantisi olan, güvenceli.

garantisiz * Garantisi olmayan, güvencesiz. garantör

* Güvence veren ve bunun gerçekleş mesini gözeten ve denetleyen kimse, kuruluşveya devlet.

garaz * Hedef, amaç, maksat. * Birine karş ıgüdülen kötülük etme isteğ i, kin, düş manlı k. garaz (veya garez) bağlamak * birine karş ıdüş manlı k beslemek. garazı(veya garezi) olmak * birine karş ıkötülük, kin beslemek. garazkâr

* Garaz bağlayan.

garazkârlı k * Garaz bağlama durumu. garazlı * Düş manlı k besleyen, kin güden, garazıolan. garazsı z

* Düş manlı k beslemeyen, garazıolmayan.

garazsı z ivazsı z * Hiçbir gizli maksat gütmeden. garbî

* Batı yönünde olan, batı ile ilgili, batı ya özgü olan; batı .

garç gurç

* Birbirine sürtünen nesnelerin çı kardı ğıses.

garç gurç etmek * garç gurç diye ses çı karmak. gard * Eskrim, boks gibi oyunlarda korunma için alı nan durum. gardenparti * Bir bahçede veya parkta yapı lan davet. gardenya

gardı fren gardı rop

* Kök boyası gillerden, sı cak bölgelerde yetiş en bir ağ aç veya ağ aççı k cinsi (Gardenia). * Bu ağaççı ğı n güzel kokulu çiçeği. * Trenlerde vagon frenlerini iş leten kimse. * Giysi dolabı veya yeri. * Bir kiş inin sahip olduğ u bütün giysileri, giysi takı mları .

gardı ropçu * Giydirici. gardiyan * Ceza evlerinde düzeni, tutukluları n yasalara uygun biçimde davranmaları nı sağ lamakla görevli kimse. gardiyanlı k * Gardiyan olma durumu veya gardiyanı n görevi. garez gargar

* Bkz. garaz. * Süzgeçli testi.

gargara * Yutmadan, su veya baş ka bir sı vıile ağzıveya boğazıçalkalama iş i. * Bu maksatla kullanı lan ilâçlı sı vı . gargara yapmak * bir sı vıile ağzıveya boğ azı çalkalamak. gargaraya getirmek * gürültüye, karı ş ı klı ğ a boğ arak bir sözün veya bir iş in etkisini azaltmak, dağı tmak, dikkatten kaçı rmak. gariban

* Kimsesiz, zavallı , garip.

garibanlı k * Gariban olma durumu. garibe * Şaş ı lacak ş ey, yadı rganacak ş ey. garibine gitmek * yadı rgamak, ş aş ı rmak. garip

* Kimsesiz, zavallı .

* Yabancı , gurbette yaş ayan, elgin. * Yadı rganan, anlaş ı lmamı ş , gizli yönleri olan, yabansı , tuhaf. * Dokunaklı , hüzün veren. * Şaş ı lacak bir ş ey karş ı sı nda söylenir. garip bulmak * yadı rgayarak karş ı lamak, tuhaf ve anlaş ı lmaz olarak nitelemek. garip garip * Zavallı ,ş aş kı n bir biçimde. garip kuş un yuvası nı Allah yapar * garip ve kimsesiz kiş iye Tanrıyardı m eder. garipleş me * Garipleş mek iş i. garipleş mek * Garip bir duruma gelmek. gariplik

* Garip olma durumu, garabet.

gariplik basmak * yalnı zlı k çökmek. garipseme * Garipsemek iş i. garipsemek * Kendini gurbette veya kimsesiz gibi düş ünerek içlenmek. * Bir ş eyi garip, tuhaf ve uygunsuz bulmak, alı ş amamak, yadı rgamak. gark

* (suya) Batma, batı rma; boğulma.

gark etmek * batı rmak, boğ mak. * birine bir ş eyi bol bol vermek. gark olmak * gömülmek, batmak. * bir ş eyden bol miktarda olmak. garni

* Herhangi bir yiyecek bölümü bulunmayan otel.

garnitür

* Herhangi bir ş eyi ona uygun nitelikte tamamlayan nesne. * Giyecekleri süslemek için eklenen ş ey, süs. * Et veya balı k gibi ası l yemeğ in yanı na süslemek veya tamamlamak için eklenen sebze, patates gibi yiyecekler. garnitürlü * Garnitürü olan. garnizon

garoz

* Bir ş ehri savunan veya yalnı z orada bulunan askerî birlikler. * Askerî birliklerin bulunduğ u yer. * Palamut ve toriğin iç organları .

garp garpçı garpçı lı k

* Batı . * Batı kültür ve medeniyetinden yana olan. * Batı yanlı sıolma durumu.

garpkârî * Batı örneklerine benzer, Batı yapı sı . garplı

* Batı lı .

garplı laş ma * Batı lı laş ma. garplı laş mak * Batı lı laş mak. garplı laş tı rma * Batı lı laş tı rma. garplı laş tı rmak * Batı lı laş tı rmak. garplı lı k garson

* Batı lıolma durumu, batı lı lı k. * Lokanta, otel, pastahane, kahvehane gibi yerlerde müş terilere hizmet eden kimse.

garsoniyer * Bazıerkeklerin, kendi konutları ndan ayrı olarak evlilik dı ş ıiliş kiler için tuttuklarıözel konut. garsonluk * Garson olma durumu. * Garsonun görevi. gaseyan

*İ ç bulantı sı . * Kusma.

gaseyan etmek * kusmak. gası p gasil

* Zorla alan. * Ölü yı kama.

gasletme * Gasletmek iş i. gasletmek * (ölüyü) Yı kamak. gasp

* Bir malısahibinin izni ve haberi olmadan zorla ve hile ile alma.

gaspetme * Gaspetmek iş i veya biçimi. gaspetmek * Zorla, izinsiz almak. gassal

* Ölü yı kayı cı sı .

gastrit * Mide iltihabı . gastroenterolog * Sindirim sistemi hastalı kları hekimi, sindirim bilimci. gastroentoroloji * Tı bbı n sindirim sistemi hastalı kları nıinceleyen dalı , sindirim bilimi. * Hastahanelerde sindirim organları hastalı kları nı n incelendiğ i, tedavi edildiği bölüm. gastronom * Damak zevki olan, ağzı nı n tadı nı bilen, iyi yemekten anlayan kimse. gastronomi *İ yi yemek merakı . * Sağlı ğa uygun, iyi düzenlenmiş , hoşve lezzetli mutfak; yemek düzeni ve sistemi. gastroskop * Yutma borusu, mide ve on iki parmak bağ ı rsağ ı nı n gözle görülmesini sağ layan, hastaya ağı z yolu ile uygulanan fiberoptik alet. gastroskopi * Gastroskopla yapı lan muayene. gastrulâ * Yumurta hücresi oğ ulcuk durumuna gelirken blâstulanı n bir noktası ndan çukurlaş arak iç içe geçmişiki hücre katmanıbiçimine girme evresi. gaş iy * Kendinden geçme, esrime. gaş yolma

* Gaş yolmak iş i veya durumu.

gaş yolmak * Kendinden geçmek, esrimek. gato

* Pasta, çörek.

gauss * Manyetik alanı nş iddet birimi. Kı saltmasıG. gavot gâvur

* Bir tür eski Fransı z halk dansı . * Müslüman olmayan kimse, Hristiyan. * Dinsiz kimse. * Merhametsiz, acı ması z, inatçı .

gâvur etmek

* boş una harcamak, yerinde harcamamı şolmak, iş e yaramaz duruma getirmek. gâvur eziyeti * Bile bile verilen zahmet, eziyetli iş . gâvur icadı * Batı yapı sı teknik eş yaya eskiden tutucu çevrelerin verdiği ad. gâvur inadı * Yumuş atı lamayan, yok edilemeyen inat. gâvur inadıtutmak * iyiden iyiye inatlaş maya baş lamak. gâvur olmak * Hristiyan olmak. * boş una harcanmak. gâvur orucu gibi uzamak * bir işgereğinden çok sürmek. gâvur ölüsü gibi * çok ağ ı r ve hantal. gâvura kı zı p oruç yemek (veya bozmak) * baş kası na kı zı p kendine zararlıolan bir işyapmak. gâvurca

* Batı lı ları n konuş tuğu yabancıdillerden herhangi biri. * Acı ması z, insafsı zca.

gâvurcası na * Hiç acı maksı zı n, insafsı zcası na. gâvurlaş ma * Gâvurlaş mak iş i. gâvurlaş mak * Gâvur olmak. * Acı ması z davranmaya baş lamak. gâvurluk

* Gâvur olma durumu, dinsizlik. * Acı ması zlı k, insafsı zlı k, gaddarlı k.

gâvurluk etmek * acı ması z, insafsı z davranı ş ta bulunmak, gaddarlı k etmek. gayakol gaybubet

* Peygamber ağ acı reçinesinden çı karı lan ve hekimlikte kullanı lan bir sı vı . * Bulunmayı ş , yokluk.

gaybubet etmek * ortada görülmez olmak. gaybubetinde * bulunmadı ğ ısı rada, yokluğunda. gayda

* Üfleme düdüğ ü olan tulumlu bir çalgı .

gaydacı gaye gayeli

* Gayda çalan veya yapı p satan kimse. * Amaç, hedef. * Amacıolan.

gayesiz * Amacıolmayan. gayet gayetle gayr

gayret

* Pek, çok, pek çok, güçlü bir biçimde, etkili olarak. * Aş ı rıderecede. * Baş ka kimse, baş kası . * (ga'yr) Arapça bazısözlerin baş ı na getirilerek "olmayan" anlamı nı verir. * Olağ anüstü çalı ş ma, çaba, çalı ş ma isteğ i. * Kutsal sayı lan ş eylere yabancı ları n saldı rması nı görmekten doğ an dayanamama duygusu. * Koruma, esirgeme, kayı rma duygusu.

gayret almak * yüreklenmek, cesaret almak. gayret dayı ya düş tü * iş , onu baş arabilecek olana kaldı . gayret etmek * emekle çalı ş mak, çabalamak, uğ raş mak. gayret göstermek * çaba harcamak, baş armak için çalı ş mak. gayret kuş ağı * Kuş ak bağ lama töreninde gelinin beline dolanan kuş ak, kı rmı zıkemer. gayret vermek * isteklendirmek, özendirmek, yüreklendirmek. gayrete gelmek * bir iş i yapmaya veya bitirmeye özenmek; canlanmak. gayretine dokunmak * bir iş i yapamayacağ ı nıileri sürenlere kı zarak veya kendisinin yapması beklenen iş i baş kası nı n yapması ndan utanç duyarak baş armaya çalı ş mak. gayretkeş * Çalı ş kan. * Yan tutan, kayı ran. gayretkeş lik * Gayretkeşolma durumu. gayretlenme * Gayretlenmek iş i.

gayretlenmek * Çalı ş ma isteği duymak veya çalı ş ma isteğ i artmak. gayretli

* Çalı ş kan, çaba gösteren.

gayretlilik * Gayretli olma durumu. gayretsiz * Çalı ş mayan, çaba göstermeyen. gayretsizlik * Gayretsiz olma durumu. gayrı gayri

* Artı k, bundan böyle. * Baş ka, diğ er. * Artı k, bundan sonra.

gayriahlâkî * Ahlâka aykı rı , ahlâksı zca. gayriaklî * Akı l dı ş ı , irrasyonel. gayriciddî * Ciddî olmayan, lâubalî, ciddiyetsiz. gayriihtiyarî *İ stemeksizin, düş ünmeden, elinde olmayarak. gayriilmî

* Bilime aykı rı , bilime uymaz, bilim dı ş ı .

gayriinsanî *İ nsanlı k dı ş ı . gayriiradî

*İ stençsiz, irade dı ş ı .

gayrikabil * Olamaz, olamayacak, çözümü olmayan. gayrikabiliitiraz * Karş ıçı kı lamayacak kadar kesin. gayrikabilikı yas * Karş ı laş tı rı lamaz, ölçülemez, bambaş ka. gayrikabiliş ifa *İ yi onmaz, onulmaz. gayrikabilitahmin * Kestirilemez. * Beklenmedik. gayrikabilitelâfi * Yerine konulamaz, onarı lamaz, eksikliği giderilemez.

gayrikâfi

* Yetersiz, yetmez.

gayrikanunî * Yasaya uygun olmayan, yasa dı ş ı . gayrikı yasî * Kuralsı z. gayrilâyı k * Yakı ş maz, yakı ş ı ksı z. gayrimahdut * Sı nı rsı z, sonsuz, uçsuz. gayrimahsus * Duyulmaz, sezilmez. gayrimakul * Akla aykı rı , saçma. gayrimalûm * Bilinmeyen, bilinmez, bilinmedik. gayrimemnun * Memnun olmayan, kı zgı n, hoş nutsuz, küskün, kı rgı n, sı zlanan. gayrimenkul * Taş ı nmaz. gayrimeskûn * Boş ,ı ssı z, ş enliksiz. gayrimesul * Sorumsuz. gayrimeş ru * Yolsuz, yasaya veya töreye aykı rı . * Evlilik dı ş ı . gayrimezru * Ekilmemiş , açı lmamı ş(toprak). gayrimuayyen * Belirsiz. gayrimuhtemel *İ htimali bulunmayan, olacağ ısanı lmayan. gayrimuntazam * Düzensiz, dağ ı nı k, geliş igüzel. gayrimutabı k * Uyuş mayan; uymayan, uygun gelmeyen. gayrimümbit * Çorak, verimsiz. gayrimümkün * Olmaz, imkânsı z.

gayrimünasip * Uygunsuz, yakı ş ı ksı z. gayrimüsavî * Eş itsiz, denk olmayan. gayrimüslim * Müslüman olmayan. gayrimüsmir * Yararsı z, verimsiz, sonuçsuz. gayrimütecanis * Ayrıcinsten, bağ daş maz. * Karı ş mamı ş , bağdaş mamı ş . gayrinizamî * Düzenli olmayan, düzensiz. gayrisafi

* Karı ş ı k, katı ş ı k.

gayrisafi hası lât * Net olmayan gelir. gayrisafi millî hâsı la * Bir ülkede bir yı l süresince üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiatları na göre hesaplanan değ eri. gayrisı hhî * Sağlı klıolmayan, sağ lı ksı z. gayriş ahsî * Kiş ilik dı ş ı . gayriş uurî * Bilinç dı ş ıolan veya bilinç dı ş ıolarak, yaptı ğ ı nı bilmeyerek. gayritabiî

* Doğa dı ş ı , doğaya aykı rı . * Olağ an dı ş ı . * Acayip.

gayrivaki * Olmamı ş , olmadı k. gayrivarit

* Hatı ra gelmez.

gayrivazı h * Anlaş ı lmaz, kapalı , örtülü. gayur

* Gayreti olan, gayretli, çok çalı ş kan.

Gayya * Cehennemde bulunduğu var sayı lan bir kuyunun veya derenin adı . gayya kuyusu * Karmaş ı k iş lerin döndüğ ü yer veya çok çapraş ı k durum. gayz

* Öfke, hı nç.

gayzer gayzerit gaz

* Volkan bölgelerinde, belli aralı klarla su ve buhar fı ş kı rtan sı cak kaynak, kaynaç. * Volkan bölgelerinde oluş an silisli çökelti, kaynaç taş ı . * Tül.

gaz * Normal bası nç ve sı caklı kta olduğu gibi kalan, içinde bulunduğ u kabı n her yanı na yayı lmak ve bu kabı n iç yüzeyinin her noktası na bası nç yapmak özelliğinde olan akı ş kan madde. * Gaz yağı , petrol. * Sindirim borusunda, ağ ı zdan yutulan hava ile mayalanma sonucu oluş an uçucu maddelerin karı ş ması . * Gaz lâmbası . * (motorlu araçlarda) Benzin. gaz bezi * Gaz bezi. gaz bombası *İ çinde canlı lar için tehlikeli gazlar bulunan bomba. gaz boyaması * En son iş lem olarak gaz yağı na sokularak boyalarısabitleş tirilmişolan baş lı k, başörtüsü. gaz detektörü * Boru hatları yla taş ı nan gazı n kontrol edilen ortamda bulunup bulunmadı ğı nıtespit edebilen ve konstrasyonu ölçebilen cihaz. gaz ibiği

* Gazı n yandı ğ ıağı z.

gaz lâmbası *İ çine konan gaz yağı nıbir fitil yardı mı yla yakan, ş iş eli, türlü biçimlerde lâmba. gaz maskesi * Zehirli gazlardan korunmak amacı yla özel olarak yapı lmı şgereç. gaz ocağ ı * Gaz yağı yla yanan ocak. gaz ölçümü * Gazları n hacim, yoğunluk vb.nin ölçülmesi. gaz sayacı *İ çinden geçen gazı n ne kadar olduğunu ölçen araç, hava gazısaati. gaz sobası *İ çine konan gaz yağı nı n yanması yla ı sı nan soba. gaz taş ı

* Bileme iş inde kullanı lan bir tür taş .

gaz yağ ı * Renksiz veya sarırenkte, ham petrolün 150-250 C° ler arası nda eritilmesinden elde edilen akaryakı t. gaz yuvarı * Yeri veya herhangi bir gök cismini saran gaz katmanı , atmosfer. gaza

*İ slâm dinini korumak veya yaymak amacı yla Müslüman olmayanlara karş ıyapı lan savaş , kutsal savaş . gaza basmak * harekete geçirmek veya hı zı nı artı rmak için motorlu taş ı tı n gaz pedalı na basmak. gaza getirmek * birini olmadı k bir ş ey veya hayalî bilgilerle coş turmak, ileri sürmek. gazaba gelmek * öfkelenmek, kı zmak. gazaba uğ ramak * güçlü bir kimsenin hı ş mı na uğ ramak. gazabı nı yenmek * öfkesini, ş iddetini göstermemek veya bastı rmak. gazal gazap

* Ceylân. * Öfke, kı zgı nlı k, hiddet.

gazaplandı rma * Gazaplandı rmak iş i. gazaplandı rmak * Öfkelendirmek, kı zdı rmak. gazaplanma * Gazaplanmak iş i. gazaplanmak * Öfkelenmek, kı zmak. gazaplı

* Öfkeli, kı zgı n, hiddetli.

gazeki * Cepken altı na giyilen kolsuz bir çeş it giysi. gazel

* Divan edebiyatı nda beşile on beşbeyit arası nda değ iş en, ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerinin ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı , en çok lirik konularda yazı lan nazı m biçimi. * Klâsik Türk müziğ inde belli bir kurala bağ lıolmadan bir kiş i tarafı ndan herhangi bir makamda gezinerek sesle yapı lan taksim. gazel

* Sonbaharda kuruyup dökülen ağ aç yaprağ ı .

gazel damarı * Şah damarı . gazel okumak * gazel söylemek. * oyalamak veya kandı rmak üzere boşsözler söylemek. gazel tutturmak * yüksek sesle ş arkıveya türkü söylemek. gazelhan

* Gazel okuyan, gazel söyleyen kimse.

gazelhanlı k * Gazel söylemeyi kendine meslek edinme. gazeliyat

* Bir ş airin divanı nda bulunan gazeller bölümü.

gazellenme * Gazellenmek iş i veya durumu. gazellenmek * (ağaç) Yaprakları nıdökmek. * (yaprak) Sararı p kurumak. gazete * Politika, ekonomi, kültür ve daha baş ka konularda haber ve bilgi vermek için, yorumlu veya yorumsuz, her gün veya belirli zaman aralı kları yla çı karı lan yayı n. * Gazetenin yönetildiğ i, hazı rlandı ğı , bası ldı ğıyer. gazeteci

* Gazete yayı mlayan kimse. * Gazeteye yazıyazmayı , haber toplayı p vermeyi veya gazetenin yazıiş lerinde çalı ş mayıişedinen kimse. * Gazete satan kimse.

gazetecilik * Gazetecinin yaptı ğ ıiş . gazetelik

gazhane

* Gazete koymaya yarar küçük çatkı . * Gazeteye haber diye yazı lacak nitelikte. * Hava gazıüretilen veya depolanan yer.

gazı ş ı * Termik etki olmaksı zı n kendiliğ inden görülen ı ş ı k. gazı ş ı l gazi unvanı .

* Gazı ş ıile ilgili, gazı ş ısaçabilen. * (İ slâmlı kta) Düş manla savaş an veya savaşyapmı ş(kimse). * Olağ anüstü yararlı klar göstererek düş manı yenen komutanlara veya ş ehirlere devlet tarafı ndan verilen onur * Savaş tan sağve zafer kazanmı şolarak dönen (kimse).

gazi olmak * savaş tan, ölmeden dönmek. gaziler helvası * Undan yapı lan bir tür helva. gazilik

gazino

gazinocu

* Gazi olma durumu. * Gazi unvanı . * Yiğitlik. * Yemek yenilen, gösteri izlenen, bazen oyun sergilenen eğlence yeri. * Büyük kahvehane ve birahane.

* Gazino iş leten kimse. gazinoculuk * Gazinocu olma durumu veya gazinocunun yaptı ğıiş . gazla! gazlama

* defol, git!. * Gazlamak iş i.

gazlamak

* Gaz yağı sürmek. * (motorlu araçlarda) Motora fazla benzin gitmesini ve aracı n hı zlanması nı sağlamak için gaz pedalı na kuvvetle basmak. * Kaçmak. gazlanma

* Gazlanmak iş i.

gazlanmak * Gaz yağı sürülmek. * Sindirim yolunda gaz olmak. gazlaş ma

* Gazlaş mak iş i veya durumu.

gazlaş mak * Gaz durumuna girmek. gazlaş tı rma * Gazlaş tı rmak iş i. gazlaş tı rmak * Bir maddeyi gaz durumuna dönüş türmek. gazlı gazlıbez

* Gazıolan veya gaz bulaş mı şolan. * Yaralara kapatı lan ince ve seyrek bez.

gazoil * Açı k sarırenkte, oldukça kı vamlı , yakı cı ve yanı cı olarak kullanı lan petrol ürünü. gazojen gazolin

* Sı vıveya katıyakı tıhava veya oksijen etkisiyle gazlaş tı rmaya yarayan araç. * Ham petrolün ilk damı tı lması nda ayrı lan çok uçucu, hafif akaryakı t.

gazometre * Gazları n toplanması , belirli bası nç altı nda dağı tı lmasıiçin kullanı lan depo. * Gazölçer. gazometri * Bkz. gaz ölçümü. gazoyl * \343 gazoil. gazoz

içecek.

* Meyve esansı ,ş eker ve karbon asidi ile yapı lan, bası nçlıhava ile ş iş elere doldurularak hazı rlanan alkolsüz

gazoz ağ acı * Bir sözün çok saçma olduğunu bildirmek için söylenir. gazozcu * Gazoz yapı p satan kimse. * Eğ lence yerlerinde dolaş arak gazoz satan kimse, gazoz satı cı sı . gazozculuk * Gazozcunun yaptı ğ ıiş . gazölçer gazsı z gazup

* Belirli bası nç altı nda gelen gazı n hacmini ölçmeye yarayan araç, gazometre. *İ çinde gaz olmayan veya gaz bulaş mamı şolan. * Öfkeli.

gazve * Arap aş iretleri arası nda yapı lan savaş . * Din uğ runa yapı lan savaş . Gd * Gadolinyum'un kı saltması . Ge ge -ge

* Germanyum'un kı saltması . * Türk alfabesinin sekizinci harfinin adı . * Bkz. -ga / -ge.

gebe * Karnı nda yavru bulunan (kadı n veya hayvan), yüklü, hamile, aylı . *İ çinde oğulcuk veya dölüt bulunan (döl yatağı ). * Bir birikim sonucu ortaya çı kmasıbeklenen (durum veya olaylar). gebe kalmak * (insan, hayvan için) karnı nda yavru oluş mak. gebe olmak * bir ş eyin olma ihtimali bulunmak. gebelik

* Gebe olma durumu, hamilelik. * Döllenme ile doğ um arası nda geçen süre.

gebelik testi * Gebe olup olmadı ğı nıanlamak için yapı lan test. geberik

* Ölü, ölmüş .

geberip gitmek * istenmedik bir biçimde ve zamanda ölmek.

geberme

* Gebermek iş i.

gebermek * Ölmek. gebertilme * Gebertilmek iş i. gebertilmek * Gebertmek iş i yapı lmak, öldürülmek. gebertme

* Gebertmek İ ş i.

gebertmek * Öldürmek. gebeş * Aptal, sersem. * Bodur ve ş iş man. * Karnış işolan. gebeş lik

* Gebeşolma durumu.

gebre * Atıtı mar etmekte kullanı lan kı ldan kese. gebre

* Gebre otunun yemiş i.

gebre otu * Sürekli yeş il kalan çalıgörünümünde bir bitki (Capparis). gebre otugiller * Gebre otu gibi bitkileri kapsayan familya. gebreleme * Gebrelemek iş i. gebrelemek * (hayvanı ) Gebre (I) ile tı mar etmek. gebrelenme * Gebrelenmek iş i. gebrelenmek * Gebrelemek iş ine konu olmak. gece * Güneşbattı ktan gün ağ armaya baş layı ncaya kadar geçen süre, tün. * Bu süre içindeki karanlı k. * Gece vaktinde, geceleyin. * Eğ lence, anma vb. amaçlarla geceleri düzenlenen toplantı . gece bekçisi * Bazıişyerlerini, kuruluş larıgece bekleyen kimse. gece gözü kör gözü * geceleyin iyi işyapı lamayacağ ı nıanlatı r.

gece gündüz * Her zaman, ara vermeden, aralı ksı z, geceli gündüzlü. gece gündüz dememek * vaktin uygun olup olmadı ğı na bakmamak, vakit seçmemek. * sürekli olarak, ara vermeksizin bir iş i yapmak. gece hayatı * Gece eğlencelerine düş künlük. gece iş çiliğ i * Geceleyin yapı lan hı rsı zlı k. gece iş i körler iş i * gece yapı lan iş in randı manlıolamayacağ ı nı anlatı r. gece kı yafeti * Gece giyilen elbise. gece kulübü * Geceleri açı k olan, dans etmek, müzik dinlemek ve gösteri izlemek için gidilen eğ lence yeri. gece kuş u * Gece gezmesini seven kimse. * Gece uyuyamayan. * Geceleri para karş ı lı ğ ıerkeklerle iliş ki kuran kadı n. * Yarasa. gece mavisi * Koyu mavi. gece silâhlıgündüz külâhlı * kimseye sezdirmeden kötü iş ler yapan kimse. gece uçuş u * Askerî amaçla uçakları n geceleyin yaptı ğı uçuş. * Geceleri para karş ı lı ğ ıerkeklerle iliş ki kurmak iş i. gece yanı ğı * Uçuk gibi birdenbire oluş an kabarcı klıderi döküntülerine verilen ad. gece yarı sı * Güneş in batmasıile doğmasıarası ndaki sürenin ortası . * Gecenin ilerlemişsaatleri, gecenin ortası . gece yatı sı * Geceyi bir yerde konuk olarak geçirme. gece yayı * Güneş in gök küresinde bir gün boyunca çizdiğ i çemberin ufuk altı nda kalan parçası . gececi

* Çalı ş ma sı rasıgeceye rastlayan görevli.

geceki * Gece olan, gece yapı lan. gecekondu * Yasa dı ş ı , gizlice yapı lan küçük konut. * Acele ile yapı lı vermiş , derme çatma yapı . gecekondu gibi

* derme çatma yapı lmı şolan (yapı ). gecekonducu * Gecekonduda oturan kimse. * Gecekondu yapı p satan kimse. gecekondulaş ma * Gecekondulaş mak iş i. gecekondulaş mak * Gecekondu sayı sıçoğ almak, gecekondularla dolmak. geceleme

* Gecelemek iş i.

gecelemek * Geceyi bir yerde geçirmek. geceler gebedir * her sabah uyandı ğı mı z zaman yeni yeni olaylarla karş ı laş ı rı z. geceleri

geceleyin geceli

* Gece vakti. * Her gece. * Gece vakti. * "Hem gece hem gündüz, sürekli, aralı ksı z" anlamı ndaki geceli gündüzlü deyiminde geçer.

geceli gündüzlü * Sürekli, durmaksı zı n. gecelik * Geceye özgü olan, gece kullanı lan. * Yatakta giyilen giysi, gömlek. * Bir gece için ödenen ücret. gecesefası *İ ki çeneklilerden, gece açan küçük kokulu çiçekleri olan, otsu bir bitki (Mirabilis jalapa). gecesefası giller * Örnek bitkisi gecesefasıolan bir bitki. geceyi gündüze katmak * aralı ksı z, gece gündüz çalı ş mak, büyük çaba göstermek. gecikilme * Gecikilmek durumu. gecikilmek * Gecikmek iş i yapı lmak. gecikiş * Gecikmek iş i veya biçimi. gecikme

* Gecikmek iş i, teehhür, rötar.

gecikmek * Geç kalmak, herhangi bir iş i kararlaş tı rı lan zamandan sonra yapmak.

gecikmeli * Gecikmesi olan, tehirli, rötarlı . gecikmesiz * Gecikmesi olmayan. geciktirilme * Geciktirilmek iş i veya durumu. geciktirilmek * Gecikmesine yol açı lmak. geciktirim *İ zleyiciye herhangi bir olayı n ortaya çı kacağ ı nısezdirmek, fakat sonucu durmaksı zı n geciktirerek onu sürekli bir bekleme, gerginlik, sı kı ntıiçinde bı rakmak biçimindeki anlatı m. geciktirme * Geciktirmek iş i, tehir. geciktirmek * Gecikmesine sebep olmak, tehir etmek. geç

-geç

* Kararlaş tı rı lan, beklenen veya alı ş ı lan zamandan sonra, erken karş ı tı . * Belirli zamandan sonra olan. * Bkz. -gaç / -geç.

geç (veya geç efendim!) * kulak asma, önem verme. geç kalmak * vaktinden sonra davranmak, gecikmek. geç olsun da güç olması n * çeş itli engellerle gerçekleş meyen iş lerde avunmak için söylenir. geççe

* Biraz geç olarak, geç saatlere yakı n.

geçe * (herhangi bir saat baş ı nı ) Geçerek, geçerken. geçe geçek

geçeli geçen

geçende

* Karş ı lı klıiki yandan her biri, yaka. * Çok geçilen yer, iş lek yol. * Küçük tahta köprü. * Geçesi (II) olan. * (hafta, ay, yaz, kı şgibi zaman anlatan sözlerle) Bir önceki. * Belirsiz bir süre önceki, birkaç gün önceki. * Ne kadar geçtiğ i belli olmayan yakı n bir zaman önce.

geçenek

* Bkz. koridor.

geçenlerde * Yakı n bir geçmiş te, yakı nda. geçer * Yürürlükte bulunan, geçerliğ i olan, kullanı lan. * Beğ enilen, makbul, mergup. * Sı nı f geçme durumu. geçer akçe * herkesçe, aranan, beğenilen, muteber. geçer akçe * Herkesçe, aranan, beğ enilen, muteber. geçerleme * Geçerlemek iş i. geçerlemek * Geçmesini sağ lamak. geçerletme * Geçerletmek iş i. geçerletmek * Geçer duruma getirtmek. geçerli

geçerlik

geçerlilik

geçersiz

* Yürürlükte olan, uygulanan, muteber. * Beğ enilen, tutulan, sürümü olan. * Yürürlükte olma, değ erini sürdürme durumu, revaç. * Sürümü olma durumu. * Geçerli olma durumu, geçerlik. * Bir kavramı n, bir yargı nı n, mantı k veya anlamıve değ eri bakı mı ndan onaylanabilir olması . * Yürürlükten çı karı lmı ş , hükümsüz.

geçersizleş me * Geçersiz duruma düş me. geçersizleş mek * Geçersiz duruma düş mek, geçerliğ ini yitirmek. geçersizleş tirmek * Geçersiz duruma getirmek. geçersizlik * Geçersiz olma durumu, hükümsüzlük. geçgeç

* Seyredilecek uygun bir program aramak amacı yla televizyon kanalları nıtarama, zaping.

geçgeç yapmak * geçgeçlemek.

geçgeçleme * Geçgeçlemek iş i veya durumu. geçgeçlemek * Televizyon kanalları nı aramak veya taramak, zaping yapmak. geçgin * Geçkin. geçici

* Çok sürmeyen. * Kı sa ve belli bir süre için olan, geçeğ en, muvakkat, palyatif. * Bulaş an, bulaş ı cı . * Yaya, yoldan veya karş ı dan karş ı ya geçen, yolcu.

geçici madde * Yasa, tüzük ve yönetmeliklerde belirli bir süre geçerli olan madde. geçicilik * Geçici olma durumu. geçiliş geçilme geçilmek

* Geçilmek iş i veya biçimi. * Geçilmek iş i. * Geçmek iş i yapı lmak. * Bı rakmak, terk etmek.

geçilmemek * bol veya çok, aş ı rıolmak. geçim * Geçinmek iş i, geçinme araçları , geçinme, maiş et. * Anlaş ma, uyuş ma. geçim derdi * Geçim sı kı ntı sı . geçim dünyası * Kiş inin kendi çı karları nıdüş ünmesi gerektiğini belirtmek için kullanı lı r. geçim kapı sı * Yaş amak için gereken kazancı n sağ landı ğ ıişyeri. geçim sı kı ntı sı * Geçinmede çekilen güçlük. geçim yolu * Yaş amak için gereken kazancısağ lama aracıveya çaresi. geçim zorluğu * Geçim sı kı ntı sı . geçimini doğrultmak * geçinmek için para kazanmak. geçimli

* Çevresindekilerle iyi geçinen.

geçimlik

* Yiyecek parası , nafaka.

geçimlilik * Geçimli olma durumu. geçimsiz * Çevresindekilerle iyi geçinemeyen, kavga çı karan, huysuz, ş irret. geçimsizleş me * Geçimsiz olma. geçimsizleş mek * Çevresindekilerle iyi geçinememek. geçimsizlik * Geçimsiz olma durumu. geçindirme * Geçindirmek iş i. geçindirmek * Geçinmesini sağlamak. geçinilme * Geçinilmek durumu. geçinilmek * Geçinmek iş i yapı lmak. geçinim * Geçinmek iş i. geçinip gitmek * çok iyi değilse de ş öyle böyle geçinmek. geçinme

* Geçinmek iş i.

geçinme endeksi * Belirli bir sosyal grubun ortalama yaş ama düzeyini sürdürebilmesi için yapmasıgereken giderleri izleyen fiyat indeksi. geçinmek * Yaş amak için gerekeni sağ lamak. * Uzlaş mak, anlaş mak. * Taslamak. * Kendi ihtiyaçları nıbaş kaları ndan sağ lamak. * Ölmek. geçinmeye gönlü olmamak * herhangi bir konuda isteksizliğ i belli etmek için kullanı lı r. geçirgen

*İ çinden gaz, sı vıgibi ş eyleri kolaylı kla geçiren. * Sı vı ları n geçmesine elveriş li (kayaç).

geçirgenlik * Bazıcisimlerin, içlerinden baş ka ş eyler (gaz, sı vı , akı m) geçirme özelliğ i. * Saydam cisimlerin ı ş ı ğ ıgeçirme derecesi. * Kayaçları n, sı vı ları n geçebilmesine karş ı elveriş liliği.

geçirici

geçirilme

* Geçirmek iş ini yapan (kimse). * Uğ urlamaya gelen. * Geçirilmek iş i.

geçirilmek * Geçirmek iş i yapı lmak. geçirim * Geçirmek iş i. geçirimli

* Geçirgen.

geçirimlilik * Geçirgenlik. geçirimsiz * Geçirgenliği olmayan. geçirimsizlik * Geçirimsiz olma durumu. geçiriş geçirme geçirmek

* Geçirmek iş i veya biçimi. * Geçirmek iş i. * Geçmek iş ini yaptı rmak, geçmesini sağ lamak. * Bir ş eyi bir yandan öbür yana götürmek. * Bir ş eyi bir yerden baş ka yere taş ı mak, nakletmek. * Tespit etmek, yazmak, kaydetmek. * Bir ş eyi kendisine ayrı lmı şolan yere yerleş tirmek; takmak. * Yola çı kan birini uğ urlamaya gitmek, selâmetlemek, teş yi etmek. * (bir süre) Yaş amak, oturmak, kalmak. * Giymek, giyinmek. * Bir iş i birden çok kiş i üzerinde uygulamak. * (herhangi bir durumu) Yaş amı şolmak, uğ ramak. * Etmek, yapmak. * Bulaş tı rmak. * Uğ raş mak. * Bir ihtiyacı eldeki imkânla karş ı lamak.

geçirtilme * Geçirtilmek durumu. geçirtilmek * Geçirmek iş i yapı lmak. geçirtme

* Geçirtmek iş i.

geçirtmek * Geçirmek iş ini yaptı rmak. geçiş

* Geçmek iş i veya biçimi. * Herhangi bir durumdaki değ iş me, intikal.

* Resimde iki ayrı rengi birbirine bağ layan ara ton. * Bir parça süresince bir tondan baş ka bir tona atlama. * Ses organları nı n bir durumdan ötekine geçmesi. * Akı ş , sürekli oluş . geçişhakkı * Geçişüstünlüğ ü. geçişüstünlüğü * Cankurtaran, itfaiye, güvenlik araçları na tanı nan, yolu öncelikle kullanma hakkı . geçiş im

* Geçiş mek iş i, geçiş me, tedahül. * Belirli bir iş i yapma yeterliliğinin iliş kili veya bağlantı lıbaş ka bir iş i yapma sonucunda artması , intikal.

geçiş li

* Nesne ile kullanı labilen (fiil): Sevmek (okuma-yısevmek), görmek (ev-i görmek), kı rmak (cam-ıkı rmak), dökmek (süt-ü dökmek) gibi. geçiş me

* Geçiş mek iş i. * Yarıgeçirgen bir zarla birbirinden ayrı lmı şiki sı vı nı n karş ı lı klıgeçerek birbirine karı ş ması . * Yarıgeçirgen bir çeperin iki yanı na yerleş tirilmiş , deriş ikliği farklıiki sı vı dan oluş an yer değiş tirme olayı ,

ozmos. geçiş mek geçiş siz

* Birbirinin içine geçip karı ş mak, tedahül etmek. * Nesne ile kullanı lmayan (fiil), lâzı m: Gülmek, ağ lamak, düş mek, gitmek, küsmek, barı ş mak gibi.

geçiş tirici * Tedavi edici etkisi olmayan, ağrıve sı zı ları geçici olarak azaltan, dindiren (ilâç vb.). geçiş tirilme * Geçiş tirilmek iş i. geçiş tirilmek * Geçiş tirmek iş i yapı lmak. geçiş tirme * Geçiş tirmek iş i. geçiş tirmek * Gereken önemi vermemek, üstünde durmadan baş ı ndan savmak. * Az bir zararla atlatmak, kurtulmak. geçit

* Geçmeye yarayan yer, geçecek yer. *İ ki dağarası nda dar ve uzun yol.

geçit hakkı * Bir taş ı nmaz mal üzerinden diğ er bir taş ı nmaz mal sahibinin geçmesi biçiminde doğan yararlanma hakkı . geçit resmi * Geçit töreni. geçit töreni * Bir topluluğun özel günlerde düzenli bir biçimde belli bir yerden geçmesi, geçit resmi. geçit vermek * geçilecek bir yeri olmak.

geçkin

*İ htiyarlamaya yüz tutmuş , geçmiş . * Geçmiş . * (bitkiler için) Gereğ inden çok olgun veya solmaya baş lamı ş .

geçkinlik * Geçkin olma durumu. geçme

* Geçmek iş i, mürur. * Birbirinin içine geçirilerek tutturulan iki ş eyden birinde bulunan çı kı ntı lı parça. * Çakı lmı ş , yapı ş tı rı lm ı şveya lehimlenmişolmayı p gereğinde sökülebilecek biçimde parçaları birbirine takı lı p kenetlenmişolan. geçme namert köprüsünden, ko aparsı n su seni * namerde karş ıminnet altı nda kalmaktansa sı kı ntı ya katlan. geçmek * Bir yerden baş ka bir yere gitmek. * Bir yandan girip öte yandan çı kmak. * Yol olarak kullanmak. * (bir duruma) Uğ ramak, konu olmak. * Bı rakmak, vazgeçmek. * Yaş amak. * Bir ş eyi bundan böyle yapma durumunda olmamak. * Olmak, vuku bulmak, cereyan etmek. * (hastalı k için) Bulaş mak, sirayet etmek. * Herhangi bir durum, soya çekim yoluyla birinde görünmek. * Bir yeri aş mak, öbür yana ulaş mak. * Yerini bı rakı p baş ka yer almak. * Bir konu üzerinde veya bir yerde çalı ş mı şolmak. * Etki yapmak, iş letmek. * Görev almak. * Kalmak, devrolmak. * Geride bı rakmak, aş mak. * Tükenmek, bitmek, sona ermek. * Üstünlük sağlamak. * Söylemeden veya bitirmeden atlamak. * (zaman için) Aş mak, geride bı rakmak, harcamak. * Bir müzik parçası nımeş k ederek öğ renmek, çalmak veya söylemek. * Birinden meş k etmek. * (haberi) Bir iletiş im aracıile bildirmek. * Sönmek. * Yazı lmak, girmek. * Sürümü olmak, satı lmak. * Konuş mada veya bası nda sözü edilmek. * Yürürlükte bulunmak, geçerli olmak. * Okulda, sı navda baş arıgöstermek. * Bir yere gidip oturmak. * (yol, araç veya akarsu için) Bir yerin yakı nı ndan veya içinden gitmek. * Çok bekletilmekten çürümeye yüz tutmak. * Sı yrı lmak, kurtulmak, iş in içinden çı kmak. * Çekiş tirmek, yermek. * Bazıkelimelerle birleş ik fiil yapar. geçmeli geçmelik

* Geçmesi olan. * Bazıyerlerden geçenlerin ödemek zorunda olduklarıpara, müruriye.

geçmez

* Sahte, değerini yitirmiş , kalp.

geçmez akçe * Değerini yitirmiş , kalp, sahte. geçmiş * Geçmek iş ini yapmı ş . * Zaman bakı mı ndan geride kalmı ş . * Çürümeye yüz tutmuş . * Bu güne göre geride kalmı şolan zaman, mazi. * Arkada kalan hayat, mazi. * Kiş inin ölmüşyakı nları . geçmişola * "o fı rsat bir daha ele geçmez" anlamı nda kullanı lı r. geçmişolsun * hastalı k, kaza geçirenlere beklenmedik büyük bir olumsuz durumdan kurtulanlara veya hapishaneye girenlere söylenen iyi dilek sözü. geçmişzaman * Fiilin belirttiği zaman kavramı nı n, içinde bulunduğ u zamandan önceye ait olması . Türkçede bu zaman belirli geçmişve belirsiz geçmişolarak iki türlüdür: Ali geldi, Ahmet bu havada İ stanbul 'a gidip gelmişgibi. geçmişzaman görünümü * -mı ş - geçmişzaman eki almı şfiille yardı mcı fiilin veya baş ka bir fiilin birlikte kullanı lması ndan ortaya çı kan ve olayı n tamamlanmı şolduğu kavramı nıveren görünüm: Gelmişolmak, gitmişolmak, vermişbulunmak gibi. geçmişzaman sı fat-fiili * Geçmişzaman kavramıveren ve isim, sı fat gibi kullanı lan sı fat-fiil. Türkçede bu sı fat-fiil -dik veya -miş ekleriyle kurulur. Bildiklerinizi anlatı n. Tanı dı k adam. Geçmiş i saygı yla anı yoruz cümlelerindeki bildik, tanı dı k, geçmiş birer geçmişzaman sı fat-fiilidir. geçmiş e mazi, yenmiş e kuzu derler * geçmiş te kalan olayları n üzerinde durulması ndan hiçbir yarar beklenmez. geçmiş i kandilli * Sövgü yerine söylenen bir söz. geçmiş i kı nalı * Sövgü sözü. geçmiş i olmak * araları nda eskiye dayanan dostluk, arkadaş lı k olmak. * araları nda kı rgı nlı ğa yol açacak bir durum geçmişbulunmak. * bir durumun, daha önce geçmişbir evresi bulunmak. geçmiş leri * birinin ölmüşanası , babasıve yakı nları . geçmiş lerini karı ş tı rmak * birinin ölmüş lerini yermek veya onlara sövmek. geçti Bor'un pazarı , sür eş eğ ini Niğ de'ye (veya geçti Bor'un pazarı ) * artı k işiş ten geçti. geçtiği yoldan geçmek * daha önce aynı olayları yaş amı şolmak, tecrübe sahibi olmak. geçtiği yoldan geçmek * daha önce aynı olayları yaş amı şolmak, tecrübe sahibi olmak.

geçtim olsun * vazgeçtim, kalsı n. geda

gedik

* Dilenci. * Yoksul, fakir. * Bir düzey üstündeki yı kı k, çatlak veya aralı k, rahne. * Dağgeçidi. * Boş luk, eksiklik. * Güçlük, güç durum. * Eksik diş li. * Yarma saldı rı sı nda düş man mevzilerinde açı lan yer. * Bir iş i yapmak, bir ş eyden yararlanmak yolunda verilen hak, imtiyaz.

gedik açı lmak * giderilmesi çok güç bir eksiklik veya açı k ortaya çı kmak. gedik açmak * düş man mevzilerindeki zayı f bir noktadan girişyeri açmak. gedik kapamak * küçük bir ihtiyacı nıkarş ı lamak. gedik kapmak * bir gelir kaynağ ıele geçirmek. gedikleri tı kamak * çı kan veya çı kacak olan zorluklarıönlemek. gedikli

gedilme gedilmek

gedme gedmek

* Gediğ i olan. * Bir yerle veya iş le olan ilgisini sürüp götüren (kimse), sürekli, daimî. * Astsubay. * Gedilmek durumu. * Gedik olmak, gedik açı lmak. * Bı çak, keser vb.nin ağ ı zlarıaş ı nmak. * Gedmek iş i. * Gedik açmak, çentmek, delmek.

geğ iriş * Geğirmek iş i veya biçimi. geğ irme geğ irmek geğ irti

* Geğirmek iş i. * Midede toplanan gazısesle ağı zdan çı karmak. * Geğirirken çı kan ses.

geğ rek

* Yumuş ak kaburga kemikleri. * Kaburganı n alt yanı nda bulunan boş luklardan her biri.

geğ rek batması * Geğrekte duyulan sancı . geh

* Bkz. gâh.

gehgeh * Bu söz nöbetli hastalı ğa yakalanmak anlamı nda kullanı lan gehgeh tutmak deyiminde geçer. gel gelelim * fakat, ama, ancak. gel keyfim gel * büyük bir memnunluk veya alay anlatı r. gel zaman git zaman * aradan oldukça uzun bir zaman geçtikten sonra. gelberi * Büyük ocaklardan ateş i dı ş arıçekmek için kullanı lan uzun saplıdemir araç. * Tı rmı k. * Harman döküntülerini toplamaya yarayan araç. * Ağaç dalları nıbudamak için kullanı lan eğ ri demir. gelberi etmek * aş ı rmak, çalmak, kendine mal etmek. gele

* Tavla oyununda elinde kı rı k taş ıbulunan oyuncunun attı ğ ıuygun olmayan zar.

geleceğ i varsa göreceğ i de var * kötülük yapmaya kalkı ş acak olursa, karş ı lı ğ ı nıelbette görür. geleceğ i varsa, göreceğ i de var * kötülük yapmaya kalkı ş acak olan, bunun karş ı lı ğ ı nı elbette görür. gelecek

* Zaman bakı mı ndan, ileride olması , gerçekleş mesi beklenen. * Daha gelmemiş , yaş anacak zaman, istikbal, ati.

gelecek bilimi * Fütüroloji. gelecek zaman * Fiilin belirttiği zaman kavramı nı n, içinde bulunduğ u zamandan sonraya ait olması . Türkçede bu zaman baş lı ca -e, -ecek, -esi, -se, -meli ekleriyle kurulur: Gele, gelecek, gelesi, gelse, gelmeli gibi. gelecek zaman görünümü * Gelecek zaman sı fat-fiiliyle yardı mcı fiilin birlikte kullanı lması ndan ortaya çı kan ve niyet kavramıveren görünüm. gelecek zaman kipi * Fiilin belirttiği zaman kavramı nı n, içinde bulunulan zamandan sonraya ait olduğ unu sı nı rlıbir biçimde gösteren kip. Türkçede bu kip -acak / -ecek ekiyle kurulur: Geleceğ im, geleceksin gibi. gelecek zaman sı fat-fiili *İ sim veya sı fat gibi kullanı lan ve gelecek zaman kavramıveren fiilimsi. Türkçede bu sı fat-fiili -ecek / -esi ekleriyle kurulur: Akacak kan damarda durmaz. Göresim geldi gibi.

gelecekçi

* Gelecekçilik yanlı sı , fütürist.

gelecekçilik * Fütürizm. geleğen

* Ana ı rmağa karı ş an (akarsu).

gelembe * Koyun yatağ ı . geleme gelen

*İ ki yı l sürülmeyen, boştarla. * Gelmek iş ini yapan (kimse veya nesne). * Bir ı ş ı k kaynağı ndan çı kı p bir aynanı n yüzüne veya saydam bir cismin yüzeyine düş en (ı ş ı n).

gelen ağam giden paş am * yönetim kimde olursa olsun benim için fark etmez. gelen geçen * Gelip geçenler, gelenler, uğ rayanlar. gelen giden * Gelenler, uğrayanlar, ziyaret edenler, gelip geçenler. gelen gideni aratı r * bir iş e veya göreve sonradan gelen orada daha önce çalı ş andan daha baş arı sı z ve geçimsiz olabilir. gelen gideni aratı r * bir iş e veya göreve sonradan gelenin, orada daha önce çalı ş andan daha baş arı sı z, kötü olabileceğ ini anlatı r. gelen paş am, giden ağ am * biri ötekinin yerine geçen büyüklerine hoşgörünmek yolunu tutanlar için söylenir. gelenek * Bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmı şolmalarıdolayı sı yla saygı n tutulup kuş aktan kuş ağa iletilen, yaptı rı m gücü olan kültürel kalı ntı lar, alı ş kanlı klar, bilgi, töre ve davranı ş lar, an'ane. gelenekçi * Geleneklere bağlı(kimse). gelenekçilik * Toplumsal kurumlarıve inançlarıdaha çok geçmiş ten süregeldikleri için benimseyen, saygı n tutan, destekleyen, yeni kültür ögelerine daha az değ er veren tutum veya öğreti. gelenekleş me * Gelenekleş mek iş i. gelenekleş mek * Gelenek durumuna gelmek, gelenek değ eri kazanmak. gelenekleş tirme * Gelenekleş tirmek iş i. gelenekleş tirmek * Bir ş eyi gelenek durumuna getirmek. gelenekli

* Geleneğ i olan, geleneklere dayanan. geleneksel * Geleneğ e dayanan, gelenekle ilgili olan, an'anevî. gelenekselleş me * Gelenekselleş mek durumu. gelenekselleş mek * Gelenek durumunu almak. geleni

* Tarla faresi, büyük fare.

gelgeç * Yerli, temelli olmayan, geçici. * Bir işüzerinde sürekli olarak durmayan, sebatsı z. gelgeççi * Gelip geçici, sebatkâr olmayan (kimse). gelgel

* Albeni, alı m, çekicilik. * Baş a takı lan elmas veya altı n iğne.

gelgelelim * Ancak, ne var ki, fakat. gelgelli

* Gelgeli olan, alı mlı .

gelgit

* Boş una gidip gelme. * Ay ve Güneş 'in yer yuvarıüzerindeki çekim güçleri sebebiyle deniz yüzünde, özellikle ana denizlerde su düzeyinin alçalması , kabarmasıolayı , meddücezir. gelin

* Evlenmek için hazı rlanmı ş , süslenmişkı z veya yeni evlenmişkadı n. * Bir kimsenin oğlunun karı sı . * Aileye evlenme yoluyla girmişolan kadı n.

gelin abla * Yenge. gelin alayı * Gelini damat evine götürmek için gidenlerin hepsi. gelin alı cı * Gelini götürmek için oğ lan evinden gelen kimse. gelin almak * erkeğ e bir eşbulmak. * gelini baba evinden özel bir törenle alı p güvey evine götürmek. gelin böceğ i * Hanı m böceği. gelin çiçeğ i * Zambakgillerden bir bitki (Fritillaria imperialis). gelin etmek * kı zı evlendirmek.

gelin gitmek * bir aileye, yere gelin olarak gitmek. gelin güvey olmak * ilgilinin nası l karş ı layacağı nıdüş ünmeden bir iş i olmuşbitmişsayarak sevinmek. gelin hamamı * Düğ ünden birkaç gün önce evlenecek kı z için hamamda yapı lan tören. * Düğ ünün ertesi günü, gerdekten sonra, oğ lan evinin kadı nları nı n gelini hamama götürüp topluca yaptı kları tören ve yı kanı p temizlenme. gelin havası * Gelin alayı nı n kı z evinden ayrı lı p oğlan evine gidinceye kadar, yol boyunca, davul ve zurnanı n çaldı ğ ıözel ezgi. * Denizin hafif dalgalı , çı rpı ntı lıolması . gelin kuş ağı * Gök kuş ağ ı . gelin kuş u * Tarla kuş ugillerden bir kuş(Otocoris pencillatus). gelin olmak * (kı z) evlenmek. gelin otu * Güveyfeneri. gelin teli

* Gelinlerin baş ları na takı lan, parlak, uzun, ince gümüştel.

gelin yazmak * gelinin yüzünü değ iş ik süs gereçleriyle bezemek. gelinboğ an * Bir ahlat türü. gelincik * Yazı n kı rlarda, özellikle ekin tarlaları nda yetiş en, kı rmı zıve otsu bitki (Papaver rhoeas). * Sansargillerden, ince uzun yapı lı , sivri çeneli, küçük bir hayvan, gelin kadı n (Mustela nivalis). * Mezgitgillerden, yı lan balı ğ ı na benzer, eti sevilen bir balı k (Mustela tricirrata). * Yı lancı k, arpacı k, çı ban vb. verilen ad. gelincikgiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, içine gelincik, haş haş , kı rlangı ç otu gibi bitkileri alan familya. gelinfeneri * Kuşkirazı . gelini ata bindirmiş ler "ya nasip" demiş * kesin sonuç alı nmadan hiçbir iş e oldu bitti gözüyle bakı lmaz. gelinlik

* Gelin olma durumu. * Gelin giysisi. * Gelin giysisi yapmaya uygun (kumaş ). * Gelin olma çağı na gelmiş(kı z). * Gelin için hazı rlanmı ş .

gelinlik çağ ı * Genç kı zları n evlenme dönemi.

gelinlik etmek (veya tutmak) * (gelin) kocası nı n yakı nlarıyanı nda bir süre baş ı nıörtmek. gelinlikçi gelinme

* Gelinlik diken veya satan kimse. * Gelinmek iş i.

gelinmek * Gelmek iş i yapı lmak. gelinparmağ ı * Uzun taneli bir üzüm türü. gelip çatmak (veya gelip dayanmak) * vakti gelmek, kaçı nı lmaz olmak. gelip geçici * Sürekli olmayan, kı sa süreli. gelip geçmek * bir yerden geçmek. * bir süre bir makam, bir yer vb.inde bulunmak. * kı sa bir süre etkin olmak. gelir

* Bir kimseye veya topluluğa belli zamanlarda, belli yerlerden gelen para, varidat. * Bir ekonomik birimin belli bir süre içinde kazandı ğı para (ücret, aylı k, kira vb.), varidat, irat.

gelir dağ ı lı mı * Bir ülkenin toplam gelirinin o ülkenin bireyleri arası ndaki dağ ı lı mı . gelir gider * Sağlanan ve harcanan paralar. gelir kaynağı * Para sağ lama yeri veya faaliyeti. gelir vergisi * Kiş ilerin gelirlerinden, bir oran ölçüsünde devlete ödedikleri dolaysı z vergi. geliş

* Gelmek iş i veya biçimi.

geliş igüzel * Herhangi bir, özensiz, itinası z, baş tan savma, rastgele, lâlettayin. geliş im

geliş kin geliş me bölüm.

* Geliş mek iş i, serpilip büyüme. *İ lerleme, inkiş af, tekâmül. * Geliş mi şolan, mütekâmil. * Geliş mek iş i, inkiş af, neş vünema, tekâmül. * Yazı larda girişbölümlerinden sonra konunun türlü yönlerden açı lı p geniş lediği, zenginleş tiğ i, olgunlaş tı ğı * Olan biten.

geliş mek

geliş tirici

* Büyüyüp boy atmak, yetiş mek, neş vünema bulmak. *İ lerlemek, olgunlaş mak, geniş lemek, inkiş af etmek. * Şiş manlamak. * Geliş tirme özelliğ i olan.

geliş tirilme * Geliş tirilmek iş i. geliş tirilmek * Geliş tirmek iş i yapı lmak. geliş tirim * Senaryonun hazı rlanması nda özet ile ayrı mlama arası nda yer alan aş ama. geliş tirme * Geliş tirmek iş i. geliş tirmek * Geliş mesini sağ lamak, geliş mesine yol açmak. gelme

gelmek

* Gelmek iş i. * Gelmişolan. * Yetiş me. * Bir ı ş ı nı n, kaynağı ndan çı karak bir ayna yüzüne veya saydam bir cismin yüzeyine eriş mesi. * Bir yere gitmek, varmak. * Geriye dönmek. * Oturmaya, ziyarete gitmek. *İ sabet etmek. * Varmak, ulaş mak. * Varlı ğı nısürdürmek, yaş amak, intikal etmek. * Ortaya çı kmak, doğ mak. * Belli bir süre dolmak veya belli bir zamana ulaş mak. * Kadar olmak. * Çı kmak, yönelmek. *İ zlemek, takip etmek. * Bir yerden alı nı p bir yere ulaş tı rı lmak. * Katı lmak, eklenmek, türemek. * Daha önce üzerinde durulmuşolan bir konuya yeniden dönmek. * Sonuç çı kmak. * Dayanmak, tahammül etmek. * Kendine yapı lan herhangi bir davranı şveya durumu iyi karş ı lamak. * Bir ş eye sonradan inanmak, doğruluğ una hak vermek, eğ ilim göstermek, kabul etmek. * Etkisini herhangi bir biçimde göstermek. * Kazanı lmak, sağ lanı lmak. * Uymak. * Olmak, -e uğramak. * Akmak. * Düş mek, rast gelmek. * Görünmek, sanı lmak. * Uygun düş mek. * Baş lamak, ortaya çı kmak. * Mal olmak. * Biriyle birlikte gitmek. * (zaman gösteren sözlerle birlikte) Baş lamak, ulaş mak. *İ htiyaç anlatan deyimler kurmaya yarar. * Sürerlik fiili yapmaya yarar.

* -mez, -mezlik ile birlikte yapmacı k anlatan deyimler yapar. * Yönelme durumundaki bazıkelimelere getirilerek birleş ik fiil yapar. * Gelmek fiilinin olumlu emir kipi, bazen öğüt, istek anlatı r. * Gel, gelsin biçiminde "elinde ise" anlamı nda da kullanı lı r. * dikçe...-eceğ i biçiminde kullanı lan sı fat-fiil eklerinden sonra geldiğinde önceki fiille ilgili olarak pekiş tirilmiş bir istek ve sürerlik bildirir. * (sı ralama gösteren kelimelerle ve sı ralama sayısı fatları ile) Herhangi bir sı rada bulunmak. gelmiç

*İ ri balı klarda kı lçı k durumunda olan kemik.

gelmişgeçmiş * Bugüne kadar gelmişolan. gelsin... (veya gelsin... gitsin...) * yaş antıveya durumun rahatlı ğı nıanlatı r. * sorumsuzca davranı p iş ine gereken önemi vermemeyi anlatı r. gem * Atıyönetmek için ağ zı na takı lan demir araç. gem almak * (at) alı ş ı p hizmete elveriş li duruma gelmek. gem almamak * söz dinlememek. gem vurmak * hayvanı n ağ zı na gem takmak. * birinin taş kı nlı ğ ı nı önlemek. gemi

* Su üstünde yüzen, insan ve yük taş ı maya yarayan büyük taş ı t, sefine.

gemi adamı * Bir işsözleş mesine dayanarak gemide çalı ş an kaptan, subay, tayfa vb. kimselere verilen ad. gemi aslanı * Gösteriş i yerinde olduğu hâlde hiçbir iş e yaramayan adam. gemi azı ya almak * at, gemi azı larıarası na alı p etkisiz bı rakarak süvarisinin yönetiminden çı kmak ve alabildiğ ine koş mak. * söz dinlemez olmak. gemi enkazı * Batmı şveya hasara uğramı şgemiden arta kalanlar. gemi ı zgarası * Üstünde gemi yapı lan büyük kı zak. gemi iskeleti * Geminin gövdesinin yapı lması ndan önceki ana yapı sı . gemi karaya oturmak * gemi, sı ğbir yere saplanı p kalmak. gemi leş i * Batmı şgemi teknesi. gemi yatağ ı * Gemileri korumaya elveriş li koy.

gemici gemicilik

gemilik

* Gemide çalı ş an veya gemi iş leten kimse. * Gemi kullanma veya iş letme iş i. * Gemi endüstrisi. * Gemi yapı lan yer, tersane.

gemini kı smak * bir kimsenin üzerindeki baskı yıarttı rmak. gemisi ş apa oturmak * iş , düzelemeyecek kadar bozulmak. gemisini kurtaran kaptan * güç bir duruma düş ünce ne yapı p yapı p kurtulanlara övgü olarak söylenir. gemisini yürütmek * (bir iş i) hiçbir engel tanı madan sürdürmek. gemleme * Gemlemek iş i. gemlemek * (hayvanı n) Ağzı na gem takmak. * Aş ı rıistek ve davranı ş lara engel olmak, frenlemek. gemlenme * Gemlenmek iş i. gemlenmek * Gemlemek iş i yapı lmak veya gemlemek iş ine konu olmak. gen

gen

* Geniş . * Üçgen, dörtgen gibi geometri terimlerinde "kenarlı " anlamı yla kullanı lmı ş tı r. * Bir süre sürülmeyerek boşbı rakı lmı ş(tarla).

gen *İ çinde bulunduğu hücre veya organizmada özel bir etkisi olan, kuş aktan kuş ağa ve hücreden hücreye geçen kalı tı msal öge. gencecik * Çok genç. gencelme * Gencelmek durumu. gencelmek * Gençleş mek. genç

* Yaş ı ilerlememişolan ihtiyar karş ı tı . * (bitki, hayvan için) Geliş mesini tamamlamamı şolan. * Gençlikteki özelliklerini koruyan, dinç. * Zihin bakı mı ndan yeterince geliş memiş , toy. * Yeni geliş mekte olan, kı sa bir geçmiş i olan.

genç irisi

* Yaş ı na göre çok serpilip büyümüş .

gençleş me * Gençleş mek iş i. gençleş mek * (bir kuruluş ) Genç üyelerle yenileş mek. * Genç görünmek. * Yeniden gençlik ve canlı lı k kazanmak. gençleş tirilme * Gençleş tirilmek iş i. gençleş tirilmek * Gençleş tirmek iş i yapı lmak. gençleş tirme * Gençleş tirmek iş i. gençleş tirmek * Yeniden gençliğ ine ve dinçliğ ine kavuş turmak. * (bir kuruluş u) Genç üyelerle canlandı rmak. * Genç göstermek. gençlik

gençten

* Genç olma durumu, ihtiyarlı k karş ı tı . *İ nsan hayatı nı n ergenlikle orta yaşarası ndaki dönemi. * Genç insanları n bütünü. * Genç bir kimsenin tutumu. * Genç sayı lan (kimse).

gene * Yeniden, bir daha, yine, tekrar. * Öyle de olsa; öyle olması na karş ı lı k. * Öylesi de. gene de

* öyle olduğ u hâlde, rağ men.

genel * Bir ş eye veya bir kimseye özgü olmayı p onun bütün benzerlerini içine alan, umum. * Ayrı ntı larıgöz önüne alı nmayarak bütünü bakı mı ndan ele alı nan. * Genişyetkileri olan bazıresmî görevlerin adı nda yer alı r. * Herkesin yararlanabileceğ i (yer, nesne). * Bir genelleme sonucunda elde edilen. genel af

* Kamu yararı na uygunluğ u anlaş ı ldı ğ ı nda belli bir veya birkaç suç çeş idi için yapı lan kovuş turmaları n durdurulması , verilmişcezaları n kaldı rı lmasıveya azaltı lması . genel baş kan * Bir kurum veya kuruluş un idaresinden bütünüyle sorumlu olan kimse. genel baş kanlı k * Genel baş kanı n iş i veya mesleği. genel bütçe * Yı llı k gelir ve gider kalemlerinin hepsini kapsayan bütçe.

genel coğrafya * Yeryüzünün her türlü coğ rafya olayları nıayrı ayrıolarak araş tı ran; doğuş unu, iş leyiş ini, yayı lı ş ı nıinceleyen coğ rafya bilimi. genel dil bilimi * Dilin yapı sı nı , geliş me ve değiş mesini karş ı laş tı rmalıolarak inceleyen bilim dalı . genel ev

* Genel kadı nları n erkek kabul ettikleri ev, kerhane, umumhane.

genel gider * Bir iş in üzerinde görülmeyen ama yapı mıiçin gerekli olan yardı mcıgiderler toplamı . genel görünüm * Bir yerin, bir olayı n dı ş tan görünümü. genel görünümlü * Dı ş tan görünüş lü. genel görüş lü * Görüş ü genişolan. genel görüş lülük * Genel görüş e sahip olma, görüş ü genişolma. genel görüş me * Toplumla veya devletin faaliyetleriyle ilgili konuları n Türkiye Büyük Millet Meclisi genel kurulunda görüş ülmesi. genel grev * Grevin bütün iş çi kesimince uygulanması . genel kadı n * Fuhş u meslek edinmişkadı n. genel kurul * Bir kuruluş ta bütün üyelerin katı lması yla yapı lan toplantı . genel kütüphane * Bütün alanlarda yazı lmı şve yayı mlanmı şkitapları , süreli yayı nları ve belgeleri bünyesinde toplayan kütüphane, umumî kütüphane. genel müdür * Bir kurum veya kuruluş ta idarenin en üst düzeydeki sorumlusu. genel müdürlük * Genel müdürün yetkisi ve makamı . genel ölçek * Fazla ayrı ntı ya girmeden yapı lan ölçüm. genel sekreter * Bazıkamu kuruluş ları nda veya büyük özel kuruluş larda yönetim iş lerini yürüten görevli. genel sekreterlik * Genel sekreterin yetkisi ve makamı . genel uygunluk bildirimi * Umum mutabakat beyannamesi. genel yazman * Genel sekreter.

genel yetenek * Ölçüleri yeteneklerin ortalamasısayı lan yetenek. genel zekâ * Bireyin belli, özel veya bağı msı z yeteneklerinden ayrıolarak, karş ı laş tı ğ ıgenel durumlara uymadan gösterdiği yetenek veya güç. * Zekâ testleriyle ölçülen değ iş ik yetenek ve güçlerin birleş imine verilen ad. geneleme * Bir düş üncenin baş ka baş ka sözlerle yeniden anlatı lması , tamim. genelge

* Yasa ve yönetmeliklerin uygulanması nda yol göstermek, herhangi bir konuda aydı nlatmak, dikkat çekmek üzere ilgililere gönderilen yazı , tamim, sirküler. genelkurmay * Yurdun savunması yla ilgili bütün ş art ve olaylarıgöz önünde tutarak, barı ş ta ordunun eğitim ve donatı mı nı , savaş ta yüksek yönetimini düzenleyen makam, erkânı harbiyeiumumiye. genelleme * Genellemek iş i. * Zihnin genel düş ünceler yapmasıiş lemi veya özelden genele geçiş , tamim. * Bir iş lemin sonucu olan genel kavram, yargı , bilim yasasıveya kuram. genellemek * Varlı klar veya olaylar arası ndaki benzerlik bağ ı ntı ları nı bir düş üncede toplamak, tamim etmek. genelleş me * Genelleş mek iş i, taammüm. genelleş mek * Genel duruma gelmek, genel bir durum almak, taammüm etmek. genelleş tirilme * Genelleş tirilmek iş i. genelleş tirilmek * Genelleş tirmek iş i yapı lmak. genelleş tirme * Genel duruma getirme. * Tek tek veya özel durumlardan genel bir yasanı n, önermenin çı karı lması , tamim. genelleş tirmek * Genel duruma getirmek. genellik

genellikle

* Genel olma durumu, yaygı nlı k, umumiyet. * Genel düş üncenin, yani kavramı n özelliği. * Genel olarak, büyük bir çoğunlukla, umumiyetle.

genelmek * Geniş lemek. general

* Kara ve hava orduları nda albaydan sonra gelen ve mareş alliğ e kadar olan yüksek rütbeli subaylara verilen

genel ad. generallik

* General rütbesi. * Generalin görevi veya makamı . genetik

* Bitki, hayvan ve insanlarda kalı tı m olayları nıinceleyen biyoloji dalı , kalı tı m bilimi.

geniş * Eni çok olan, enli, vasi, dar karş ı tı . *İ çine almasıgerekenden daha çoğ unu alabilen, dar karş ı tı . * Kapsamıbüyük, dar sı nı rlar içinde kalmayan, yaygı n. * Kolay kolay tasalanmayan, hoş görülü, rahat. * Çok. genişaçı * Bir dik açı dan daha büyük olan açı . genişbir nefes almak * sı kı ntı lıbir durumdan kurtulmak, ferahlı ğa kavuş mak. genişgönüllü * Her olayı hoşkarş ı layan. genişgörüş lü * Konuları çok yönlü değerlendiren (kimse). genişgörüş lülük * Konuları çok yönlü değerlendirmek iş i veya biçimi. genişkarş ı lamak * hoş görü ile değerlendirmek. genişmezhepli * Bkz. mezhebi geniş . genişufuklu * Görüş ü ve bakı şaçı sıgenişolan (kimse). genişünlü * Alt çenenin açı lması yla oluş an ünlü. genişyürekli * Hemen, çabucak telâşgöstermeyen, merak etmeyen, tasası z. genişzaman * Fiilin her zaman yapı ldı ğ ı nı , yapı lmakta olduğ unu veya yapı lacağ ı nıbelirten zaman. Türkçede bu kip -r, -ir veya -er ekiyle kurulur: Baş la-r, severim (sev-er-im), geliriz (gel-ir-iz) gibi. genişzaman görünümü * Genişzaman sı fat-fiiliyle yardı mcıfiilin birlikte kullanı lması ndan doğ an görünüm: Gelmez olmak. Görünmez olmak gibi. genişzaman sı fat-fiili * Fiilin her zaman yapı ldı ğ ı nı , yapı lmakta olduğ unu veya yapı lacağ ı nıbelirten sı fat-fiil. Türkçede bu biçim -ir, -er, -mez ekleriyle kurulur: Gelir (varidat), gider (masraf), güler yüz, bitmez iş , dinmez ağrı , görünmez kaza gibi. geniş çe

* Biraz geniş .

geniş çe konuş mak * uzun uzun, bol bol konuş mak, söyleş mek, sohbet etmek. geniş leme

* Geniş lemek iş i. geniş lemek * Genişduruma gelmek, büyümek. * Rahat bir duruma gelmek, açı lmak, ferahlamak. * Yaygı n duruma gelmek. geniş letilme * Geniş letilmek iş i. geniş letilmek * Geniş letmek iş i yapı lmak. geniş letme * Geniş letmek iş i. * Bir konuyu, ayrı ntı ları nıkatarak geliş tirme. geniş letmek * Genişduruma getirmek. geniş lik

genitif geniz

* Genişolma durumu. * En, boy karş ı tı . * Tamlayan durumu. * Ağı z ve burun boş luğ unun arka bölümü.

geniz ünlüsü * Geniz yoluyla çı kan ünlü. Türkçede bu ünlü n sesiyle birlikte kullanı lı r: Tanrı , sonra, deniz kelimelerindeki a, o, e ünlüleri gibi. geniz ünsüzü * Geniz yoluyla çı kan ünsüz: Türkçede bölge ağı zları nda rastlanan ñ ünsüzü gibi. genizden (konuş mak) (veya çı karmak) * burnu tı kalıgibi (konuş mak). genizsi

* Genzel.

genizsileş me * Dudak ünsüzünün, geniz ünsüzüne dönmesi. Türkçede ve Türk lehçelerinde b sesinin m sesine dönmesi gibi. genleş me

* Genleş mek iş i.

genleş me kat sayı sı * Birim nicelikte bir maddenin 10 C sı caklı k artı ş ı nda gösterdiğ i hacim geniş lemesi. genleş mek * (bir cisim birleş imi ve yapı sıdeğiş meden) Isıetkisiyle hacimce büyümek. genleş meölçer * Isı nan sı vı ları n görünür genleş me kat sayı ları nıbelirleyen araç, dilâtometre. genleş tirme * Genleş tirmek iş i.

genleş tirmek * Sı caklı ğ ı nıyükselterek bir cismin yapı sı nıve birleş imini bozmadan hacmini, boyunu artı rmak. genlik

genom genosit

* Geniş lik. * Bolluk, refah. * Dalga genliğ i. * Gametlerde bulunan kromozomları n hepsine verilen ad. * Jenosit.

gensoru * Türkiye Büyük Millet Meclisinde bir soru üzerine baş bakana veya bakanlardan birine, milletvekillerince açı lan ve sonunda soruş turma yapı lmasıistenebilen soru, istizah. gensoru önergesi * Gensoru teklifinde bulunma. genzek genzel

* Genizden konuş an. * Genizsi.

geoit

* Yerküresinin geometrik olmayan gerçek biçimine (üzerindeki engebeler düş ünülmeksizin) verilen ad. Bu yerküresi tam küre olmadı ğ ıgibi, elipsot biçiminden de ayrı dı r. geometri

* Nokta, çizgi, açı , yüzey ve cisimlerin birbirleriyle iliş kilerini, ölçümlerini, özelliklerini inceleyen matematik dalı , hendese. * Bu konu ile ilgili olan kitap veya ders. geometrik * Geometriyle ilgili veya geometriye uygun olan, hendesî. geometrik çizim * Cetvel, pergel vb. ile elde edilen çizgi. geometrik dizi * Ardı ş ı k terimleri arası ndaki oranı değ iş meyen dizi. geometrik toplamı * iki ardı ş ı k kenarı , belirli iki vektörle gösterilen bir paralelkenarda, bu vektörlerin ortak bulundukları noktadan çı kan köş egenin oluş turduğ u üçüncü vektör; iki kuvvetin bileş kesini belirtir. geometrik yer * Aynıözellikleri olan noktaları n oluş turduklarıçizgi veya yüzey. gepegencecik * Çok genç, körpe. gepegenç

* Gepgenç, pek genç.

gepgenç * Çok genç. * Çok genç olarak, çok gençken.

gerçeğ e aykı rı * Gerçeğe uymayan, hilâfı hakikat. gerçeğ e aykı rı lı k * Gerçeğe uymama durumu, aykı rıolma durumu. gerçeğ e uygunluk * Gerçeğe uyma durumu. gerçek hakikî.

* Bir durum, bir nesne veya bir nitelik olarak var olan, varlı ğ ıinkâr edilemeyen, olgu durumunda olan, * Aslı na uygun nitelikler taş ı yan, sahici. * Temel, baş lı ca, ası l. * Doğadaki gibi olan, doğayıolduğu gibi yansı tan. * Gerçek durum, gerçeklik, realite. * Yalan olmayan, doğru olan ş ey. * Düş ünülen, tasarı mlanan, imgelenen ş eylere karş ı t olarak var olan.

gerçek dı ş ı * Gerçeğin dı ş ı nda olan, gerçek olmayan. gerçek dı ş ı lı k * Gerçek dı ş ıolma durumu. gerçek kiş i * Hakikî ş ahı s. gerçek mantarlar * Bağ larda mildiyu hastalı ğ ı nıyapan emeçleri iyi geliş mişmantarlar (Peronospora viticola). gerçek sayı * Bir eksen üzerindeki bir noktanı n yerini belirlemeye yarayan sayı . gerçekçi * Gerçeği gören ve ona göre davranan veya gerçeğ e uygun olarak yapı lan, realist. * Gerçekçilik yanlı sıolan, realist. gerçekçilik * Gerçekçi tutum ve davranı ş , realizm. * Gerçekleri olduğ u gibi yansı tmaya çalı ş an sanat çı ğ ı rı , realizm. * Düş ünmenin temeli ve iş in ölçüsü olarak gerçekliğ e bağlanan görüşve tutum; bilinçten bağı msı z bir gerçekliğ in var olduğunu benimseyen görüş , realizm. gerçekleme * Gerçeklemek iş i, teyit. gerçeklemek * Bir ş eyin doğ ruluğ unu herhangi bir ş eyle ortaya koymak, teyit etmek. gerçekleş me * Gerçekleş mek iş i, tahakkuk. gerçekleş mek * Gerçek olmak, gerçek durumuna gelmek, tahakkuk etmek. gerçekleş tirilme * Gerçekleş tirilmek iş i. gerçekleş tirilmek * Gerçek duruma getirilmek.

gerçekleş tirme * Gerçekleş tirmek iş i. gerçekleş tirmek * Gerçek duruma getirmek, yapmak, ortaya koymak. gerçekli * Gerçeklenmiş , gerçek olduğu anlaş ı lmı ş , muhakkak. gerçeklik gerçekte

* Gerçek olan, var olan ş eylerin tümü, hakikat, realite. * Aslı nda, tam anlamı yla, hakikatte.

gerçekten * Gerçek olarak, hakikaten, sahi, sahiden, filhakika, filvaki. gerçeküstü * (gerçeküstücülere göre) Gerçeği aş an, gerçeğin üstündeki gerçek, sürrealite. gerçeküstücü * Gerçeküstücülükten yana olan (kimse). * Gerçeküstücülükle ilgili olan (görüş , eser vb.). gerçeküstücülük * Aklı n, geleneklerin, alı ş kanlı kları n denetiminden uzak bilinçaltı gerçeklerini yansı tan, yani bilinen gerçekle bağı nıkesip kendince bir gerçek yaratmak amacı nıgüden edebiyat ve sanat akı mı , sürrealizm. gerçi gerdan

* Her ne kadar, ise de, vakı a. * Vücudun omuzlarla başarası nda kalan ön bölümü. * Şiş manlarda çenenin altı ndaki tombulluk. * (kesilmişhayvanlarda) Boyun.

gerdan kı rmak * naz ile boynu baş la birlikte iki yana oynatarak kı rı tmak. * boynu, baş ıgeriye oynatarak büyüklük taslar bir durum almak. gerdaniye * Klâsik Türk müziğ inde ince sol notası nı andı ran perde ve bir makam adı . gerdaniyebuselik * Gerdaniye makamıile buselik beş lisinden oluş an bir birleş ik makam. gerdanlı k * Çoğ u değ erli taşve madenlerden veya altı n paradan yapı lmı ş , boyna takı lan takı , kolye. gerdeğ e girmek * (güvey) düğün gecesi gelinle bir araya gelmek. gerdek

gerdel

* Gelin ile güveyin düğ ün gecesi baş baş a kaldı klarıoda. * Zifaf. * Süt vb. ş eyler koymaya veya hayvanlara yem vermeye yarayan kova biçiminde tahta veya deriden kap. * Gemilerde temizlik iş lerinde kullanı lan, saç veya pirinç çemberli tahta kova.

gerdirilme

* Gerdirilmek iş i. gerdirilmek * Gerdirmek iş i yapı lmak. gerdirme

* Gerdirmek iş i.

gerdirmek * Germek iş ini yaptı rmak. gere gere

gereç

* Kendine güvenerek. * Güvenerek. * Bir ş ey yapmak için kullanı lmasıgereken maddeler, malzeme, materyal.

gereğ i düş ünülmek * bir sorunu sonuçlandı rmak için tutulacak yolu kararlaş tı rmak. gereğ i gibi * nası l olmasıgerekli ise öyle. gereğ ince * Gereğ i gibi, gereğine göre, gerektiği gibi, mucibince. gerek

bağlar.

* Bir ş eyin yapı labilmesinin veya olabilmesinin bağ lıolduğ u (ş ey), lâzı m. * Güçlü ihtimal belirtir. * Kelimeleri, kelime öbeklerini, görevdeşöğeleri birleş tirme, eş itlik, istenileni seçme gibi anlamlar katarak *İ cap.

gerek görmek * yapı lması nıistemek. gerekçe

* Gerektirici sebep, esbabı mucibe. * Bir önermenin kendiliğinden var kı ldı ğ ıgereklik. * Bir yasanı n önerilmesi ve hazı rlanması nda, yasa tasarı sı nı n hazı rlanı şve maddelerin düzenlenişsebepleri. * Mahkeme kararları nda, kararı n dayandı ğ ıyasal ve hukukî sebeplerin gösterilmesi.

gerekçe göstermek * gerektirici sebep ve doküman ileri sürmek. gerekçelendirme * Gerekçelendirmek iş i veya durumu. gerekçelendirmek * Gerekçeli duruma getirme. gerekçeli

* Gerekçeye dayanan, gerekçesi olan.

gerekçesiz * Gerekçeye dayanmayan, gerekçesi olmayan. gerekirci * Belirlenimci, determinist. gerekircilik

* Belirlenimcilik, determinizm. gerekli * Yapı lması , olmasıveya bulunmasıuygun olan, yerinde olan, lüzumlu, vacip. gerekli görmek * yapı lması icap etmek. gerekli kı lmak * icap ettirmek. gereklik

* Gerek olma durumu, lüzum, icap, iktiza.

gereklik kipi * Fiilin yapı lmasıgerektiğ ini belirten isteme kipi. Türkçede bu kip -malı/ -meli ekiyle kurulur: Gelmeliyim, gelmelisin, gelmeli, gelmeliyiz, gelmelisiniz, gelmeliler gibi. gereklilik * Gerekli olma durumu, lüzum. gerekme

* Gerekmek iş i, iktiza, istilzam.

gerekmek * Bir ş eyin yapı labilmesi veya gerçekleş mesi bazınesne, fiil vb. ye bağ lı olmak, gerek olmak, lâzı m olmak, icap etmek, iktiza etmek. gerekseme *İ htiyaç. gereksemek * Bir ş eyi kendisi için gerek saymak, ihtiyaç duymak, muhtaç olmak. gereksinim *İ htiyaç. gereksinme * Gereksinmek iş i veya durumu. gereksinmek *İ htiyaç duymak. gereksiz

* Gereğ i olmayan, yararsı z, lüzumsuz.

gereksizlik * Gereksiz olma durumu, lüzumsuzluk. gerektirim * Belirlenim. gerektirme * Gerektirmek iş i, istilzam. gerektirmek * Gerekli kı lmak, icap ettirmek, istilzam etmek. gerelti * Engel, perde. geren

* Kuruyunca çatlayan toprak, verimsiz, tuzlu, killi toprak. gergedan * Gergedangillerden, sı cak ülkelerde yaş ayan, burnunun üstünde bir veya iki boynuzu bulunan, kalı n derili, saldı rı cıbir hayvan (Rhinoceros inducus). gergedan böceği * 4 cm'ye yakı n boyda, erkeklerinde sert bir boynuz bulunan ve kurtçuk evresini, ağ aç kökü kemirerek geçiren kı n kanatlıböcek (Oryctes nasicornis). gergedangiller * Tek parmaklı lar takı mı na giren gergedanları içine alan bir familya. gergef

* Üzerine kumaşgerilerek nakı şiş lemeye yarar, çoğ u dikdörtgen biçiminde olan çerçeve.

gergef iş lemek * gergefle nakı şiş lemek. gergi

gergili

* Perde. *İ p, kayı ş , tel vb.yi gerginleş tirme iş inde kullanı lan araç. * Gergisi olan.

gergin * Gerilmişdurumda olan. * (cilt için) Buruş uğ u, kı rı ş ı ğıolmayan. * Bozulacak duruma gelmişolan (iliş ki). * Huzursuz, sinirli. gergince

* Biraz gergin.

gerginleş me * Gerginleş mek iş i. gerginleş mek * Gergin duruma gelmek. gerginleş tirme * Gerginleş tirmek iş i. gerginleş tirmek * Gergin duruma getirmek. gerginlik

* Gergin olma durumu.

geri * Arka, bir ş eyin sonra gelen bölümü; art, alt taraf, ileri karş ı tı . * Bundan baş kası . * Son, sonuç. * Bir ş eyin sona kalan bölümü. * Geçmiş , mazi. * (hayvan için) Boş altı m organı nı n dı ş ı . * Benzerlerine ayak uydurup ilerleyememiş , geliş ememiş . * (saat için) Eksik gösteren. * Aptal, anlayı ş sı z. * Geriye doğ ru. * Geri dön, geri git!.

geri

* Araba üzerine gerilerek kenarları arabanı n korkuluğ una tutturulan ve içine saman veya tahı l doldurulan büyük kı l çuval. geri almak * verdiğ ini geri istemek. * geriye doğ ru götürmek. * düş mandan kurtarmak. * arabayıgeri geri götürmek için vites kolunu geri durumuna geçirmek. geri basmak * geri geri gitmek. geri çekilme * savaş ıdaha elveriş li ş artlarda sürdürmek amacı yla bir askerî birliğ in düş mandan çözülerek baş ka bir mevzi veya bölgeye hareket etmesi, ricat. geri çekilmek * bulunduğ u yerden arkaya doğ ru gitmek; kaçmak. * karı ş tı ğ ıbir iş i sürdürmekten veya sürdürenler arası nda bulunmaktan vazgeçmek. geri çevirmek * geri vermek, geldiğ i yere göndermek, iade etmek. * kabul etmemek, reddetmek. geri dönmek * geldiğ i yere gitmek. geri durmak * (bir işyapmaktan) kaçı nmamak. geri geri (çekilmek) * arka arka (gitmek). geri gitmek * kötüleş mek. geri göndermek * geldiğ i yere göndermek, iade etmek. geri hizmet * Silâhlıkuvvetlerin stratejik ve taktik anlamı na girmeyen, her çeş it sağ lı k, veteriner, tahliye, ulaş tı rma ve diğ er çeş itli hizmetlerin bütünü, lojistik. * Ordunun türlü itiyaçları ile ilgili iş lerin bütünü. geri kafalı * Yenilikleri istemeyen, eskiye bağlı . geri kalmak * arkada kalmak. * gecikmek. * çağ daş ları nı n ve yaş ı tları nı n düzeyine gelememek veya düzeyinde olmamak. geri kalmamak * yapmaktan kaçı nmamak. * birinden daha az baş arı lı olmamak. geri kalmı ş * (ülke, toplum için) Az geliş miş . geri kalmı ş lı k

* Az geliş miş lik. geri komamak * yapmamazlı k etmemek. geri plân

* Bkz. arka plânda.

geri saymak * geriye doğ ru saymak. geri tepme * Merminin atı lı ş ısı rası nda, bir ateş li silâhı n namlusu içinde gazları n geriye doğru sı kı ş tı rması ndan ileri gelen hareket. geri vermek * aldı ğı yere veya kimseye vermek, iade etmek. geri vites * Otomobilin geri gitmesini sağlayan diş li düzeni. geri zekâlı * Zekâ düzeyi geliş memiş . geriatri

* Yaş lanma ile ilgili sağ lı k konuları üzerinde duran tı p dalı , yaş lı lı k bilimi.

gerici

* Toplumda yeniliklere değ er vermeyen, her yönüyle eskiyi özleyen veya eski düzeni getirmeye çalı ş an (kimse veya görüş ), mürteci. gerici

* Bir organıgermeye yarayan (kas).

gericilik * Gerici (I) olma durumu veya gerici davranı ş , irtica. geriden geriye * gizlice, sinsice; uzaktan, yakı n bir ilgi göstermeyerek. gerile gerile * Kendini önemli göstererek, kabara kabara, kası larak. gerilek

* Kendi üstüne geri dönen veya döner görünen.

gerileme * Gerilemek iş i. * Sonuçlardan ilkelere, etkilerden sebeplere ve birleş iklerden yalı nçlara doğru usa vurma iş lemi. * Bir dokunun, bir organı n bir evrim geçirmesi veya bir yapı nı n basitleş mesi. * Geri çekilme, ricat. * Kavrama yeteneğ inin giderek zayı flamasıdurumu. gerilemek * Geri çekilmek, geriye çekilmek. * Daha aş ağ ıbir dereceye düş mek. * (hastalı k) Geliş meksizin yok olmaya yüz tutmak. * Bir tepki karş ı sı nda katı sayı lan bir tutumdan vazgeçmek. geriletme

* Geriletmek iş i.

geriletmek * Gerilemesine yol açmak. gerileyici

* Geri giden, gerileyen.

gerileyici benzeş me * Kelimelerde sonraki sesin önceki sesi etkilemesi: Eczacı > ezzacı , çarş anba > çarş amba gibi. gerileyiş * Gerilemek iş i veya biçimi. gerili gerilik

gerilim

durum.

* Gerilmişolan. * Geri olma durumu. *İ drak etme yeteneğ inde veya okul baş arı ları nda yaş ı na göre geri kalma durumu. *İ ki ucundan ters yanlara çekilen bir telin her noktası nda, o iki güce karş ıkoyan güç, tevettür. * Bir iletkenin uçlarıarası ndaki gizil güç farkı , potansiyel farkı , voltaj. * Gerginlik, tansiyon. *İ htiyaçları n karş ı lanamadı ğ ıveya bir hedefe yönelmişdavranı ş lar engellendiğ inde ortaya çı kan coş kulu * Konuş mada bir sesin ortaya çı kmasıiçin ses kiriş lerinin gerginleş mesi, tansiyon. * Çeş itli yollara baş vurularak filmde yaratı lan sı kı ntı lı , gergin hava, tansiyon.

gerilim ölçümü * Sı vı lardaki yüzey gerilimlerini belirleme iş i, tansiyometri. * Mekanik gerilim niceliğ ini, birtakı m ölçü araçları ndan yararlanarak belirleme, tansiyometri. gerilimli

* Gerilimi olan.

gerilimölçer * Buhar, ayrı ş ma, yüzey vb. ye iliş kin gerilimleri ölçen alet, tansiyometre. gerilimsiz * Gerilimli olmayan. geriliş gerillâ

* Gerilmek iş i veya biçimi. * Düzensiz çete. * Özellikle bir örgütten güç alan, baltalama eylemlerine giriş en birlik. * Bu birlikten olan kimse.

gerillâ savaş ı * Düş man kuvvetlerinin eylemlerini engellemek, baltalamak veya geciktirmek amacı yla gerillâları n yaptı ğ ı savaş . gerillâcı * Gerillâ savaş ıyapan birliğe bağ lıolan kimse. gerillâcı lı k * Gerillâcıolma durumu. gerillâlaş mak * Gerillâ gibi faaliyet göstermek.

gerilme

gerilmek

* Gerilmek iş i. * Kasları n son uzama gücü ile vücudun bütün bölümlerinde oluş an gergin durum, gevş eme karş ı tı . * Germek iş i yapı lmak, gergin duruma gelmek, belirli bir uzama ile çekilmek. * Gergin bir biçimde açı lmak. * Kası lmak. * (sinir, iliş ki ve davranı şiçin) Kı zmak, öfkelenmek, sinirlenmek.

gerine gerine * Rahatlı k, mutluluk, övünç duyarak. geriniş gerinme gerinmek

* Gerinmek iş i veya biçimi. * Gerinmek iş i. * Kollarıaçarak, gövdeyi gergin bir duruma sokmak. * Rahatlı k, mutluluk, övünç duymak.

gerisingeri * Geldiğ i yere veya ters yöne doğ ru, geriye dönmek. * Yeniden, tekrar, bir daha. gerisingeriye * Gerisingeri. geriş * Dağları n ve tepelerin üst kı smı , sı rt. geriye bı rakmak * tehir etmek. geriye dönmek * yüzünü arkaya çevirip ters yöne gitmek. geriye yürütmek * makable ş amil olmak. geriz * Lâğı m, keriz. gerize taşatmak * edepsiz bir kimseye edepsizliğini göstermeye fı rsat vermek. Germanist * Cermen dilleri uzmanı . Germanistik * Cermen dillerini konu olan bilim dalı . Germanofil * Alman dostu, Alman yanlı sı , Almansever. germanyum * Atom numarası32, atom ağı rlı ğı 72,6 ve yoğ unluğu 5,46 olan, 937,4° C de eriyen, kalay ve silisyumu andı rı r, az rastlanı r bir element. Kı saltmasıGe. germe

* Germek iş i. * Bir yeri bölmek, sı nı rı belli etmek için yapı lan tahta perde. * Birbirine yaklaş ı k bükülü vücut bölümlerini, gerici kasları n çalı ş ması yla birbirinden iyice uzaklaş tı rma, bükme karş ı tı . germek

germen

* Bir ş eyin uçları ndan veya kenarları ndan çekerek gergin duruma getirmek. * Gergin bir ş eyle örtmek. * (kol, bacak için) Uzatmak. * (sinir, iliş ki, davranı şiçin) Gergin duruma getirmek, sinirlendirmek. * Kale, kermen.

germen * Canlıyaratı klarda gametlere dayanan ve gametlerle taş ı nan üreme ögelerinin tümü. gerundium * Zarf-fiil. gerze tavuğ u * Karadeniz bölgesinin genellikle siyah renkli ibikleri boynuz biçiminde çatallı , yerli bir tavuk ı rkı . gerzek

* Geri zekâlısözünün kı saltı lmı şbiçimi.

gestalt * Psikolojik olayları n bir bütün veya biçim olduğ unu savunan görüş . * Biçim, boy, durum, yapı . gestapo * Almanya'da Hitler döneminde kurulan gizli, siyasî polis örgütü. getiri getirilme

* Faiz. * Getirilmek iş i veya durumu.

getirilmek * Gelmesi sağ lanmak. getirim * Getirme iş i. getirimci getirimli getiriş

* Getirim sağ layan ş ey veya kimse. * Getirimi olan. * Getirmek iş i veya biçimi.

getirme * Getirmek iş i. getirmek

* Gelmesini sağ lamak. * Bir ş eyi yanı nda veya üstünde bulundurmak. * Eriş mek veya eriş tiğ ini sanmak. *İ leri sürmek.

* Sebep olmak, ortaya çı karmak. *İ letmek, bildirmek. * Gelir sağlamak. * Bir makama atamak veya seçme. * Bazıkelimelerle birleş ik fiil yapmaya yarar. getirtme * Getirtmek iş i. getirtmek * Getirmek iş ini yaptı rmak. getr

* Bacağ ı n alt bölümünü ve ayakkabı nı n üstünü örten kumaşveya köseleden yapı lmı şbir tür tozluk.

getto

* (eskiden Avrupa ülkelerinde) Yahudilerin gönüllü olarak veya zorlanarak yerleş tikleri ve her türlü ihtiyaçları nıbaş ka yere gitmeden karş ı layabildikleri mahalle, Yahudi mahallesi. * Bir ş ehrin herhangi bir azı nlı kça yerleş ilen bölümü. geveleme

* Gevelemek iş i.

gevelemek * Çiğnemeden ağ ı z içinde evirip çevirmek. * Bir sözü tam olarak ve açı kça söylememek. geveleyiş * Gevelemek iş i veya biçimi. geven * Baklagillerden, çok yı llı k, dikenli bir çalı ; bazıtürlerinden kitre denilen zamk çı karı lı r, keven (Astragalus). gevenlik geveze

* Geveni çok olan yer. * Çok konuş an, çenesi düş ük, lâfçı , lâfazan. * Sı r saklamayan, boş boğ az.

gevezelenme * Gevezelenmek iş i. gevezelenmek * Gevezelik etmek. gevezelik * Geveze olma durumu, lâfazanlı k. * Düzensiz, geliş igüzel konuş ma, yazma. gevezelik etmek * saçma sapan konuş mak. * yârenlik etmek. gevher * Cevher. geviş

* (hayvan için) Çiğ neme.

gevişgetirenler * Çift parmaklıhayvanları n, sindirim organları gevişgetirmeye uygun olan alt takı mı .

gevişgetirmek * yutmuşolduğu yiyeceğ i midesinden ağ zı na çı karı p yeniden çiğ nemek. gevişgetirmeyenler * Çift parmaklı lar takı mı na giren, mide yapı larıbasit olan bir alt takı m. gevme

* Gevmek iş i.

gevmek * Ağı zda katıbir ş ey çiğnemek, gevişgetirmek. gevrecik

gevrek

* Çok gevrek veya incecik. * Çok taze, yumuş acı k. * Kolayca kı rı lı p ufalanan. * (gülüşiçin) Şen, neş eli. * Ağzı n içinde kolayca parçalanı p dağ ı lacak biçimde hazı rlanmı şbir tür çörek.

gevrek gevrek gülmek * kendine güvendiğ ini veya kar ş ı sı ndakini hafifsediğini anlatı r. gevrekçi

* Gevrek yapan veya satan kimse.

gevrekçilik * Gevrekçinin iş i veya mesleğ i. gevreklik

* Gevrek olma durumu.

gevreme * Gevremek iş i. gevremek * Kolay kı rı lı r duruma gelmek. * Ekin olgunlaş mak. gevretilme * Gevretilmek iş i. gevretilmek * Gevremek iş i yapı lmak. gevretme

* Gevretmek iş i.

gevretmek * Bir ş eyin gevremesini sağ lamak. gevş ek

* Sı kıveya gergin olmayan, gevş emişolan. *İ lgisiz, kayı tsı z. * Cansı z, hareketsiz, iradesiz.

gevş ek ağ ı zlı * Geveze, boş boğaz. gevş ek vurgu

* Üzerinde vurgu olan bir ünlüden sonra, ünsüzle baş layan bir hecenin geliş iyle zayı flayan vurgu. gevş eklik * Gevş ek olma durumu. *İ lgisiz, kayı tsı z davranı ş . * Uyuş ukluk, kesiklik, rehavet. gevş eme

* Gevş emek iş i. *İ steğ in, çabanı n, ciddiyetin azalması . * Yüreğin atması nda kası lmadan sonra gelen dinlenme ve içine kan dolma dönemi. * Gerilen kasları n veya öfke, kaygı , korku gibi coş kularla artan ruhî gerilimin normal duruma gelmesi. * Gerilmişvücut bölümlerinin, direnci olmadan, kendi ağ ı rlı kları yla, bazıhareketlerle yeniden kendi durumuna gelmesi, gerilme karş ı tı . * Para piyasası nda değer yitimi. gevş emek * Sertlik ve gerginliği bozulmak. * Çözülmek. * Yumuş amak, yatı ş mak, sakinleş mek. * Para piyasası nda değer yitirmek. * Sevmek, hoş lanmak. gevş etilme * Gevş etilmek iş i. gevş etilmek * Bir ş eyin gevş emesini sağlamak, bir ş eyi gevş ek duruma getirmek. gevş etme

* Gevş etmek iş i.

gevş etmek * Sertlik ve gerginliğini bozmak. * Rahatlatmak, sakinleş tirmek. gevş eyiş * Gevş emek iş i veya biçimi. geyik

* Geyikgillerden, erkeklerinin baş ı nda uzun ve çatallıboynuzlarıolan memeli hayvan (Cervus elaphus). * Karı sı nı n veya bir kadı n yakı nı nı n ihanetine uğramı şerkek.

geyik böceği * Geyik boynuzunu andı ran sağlam çeneleriyle, orman ve tarı m ağaçları nıkemirerek beslenen, 20 ile 60 mm boyunda kı n kanatlıböcek (Lucanus cervus). geyik böcekleri * Geyik böceği ve benzerlerini içine alan kı n kanatlı lar familyası . geyik dikeni * Bkz. akdiken. geyik etine girmek * (genç kı z) erginlik çağ ı na ermek. geyik muhabbeti * Boşkonuş ma. geyik otu

* Sedef otugillerden, bahçelerde süs olarak yetiş tirilen ı tı rlıbir bitki (Dictamnus fraxinella).

geyikdili

* Eğ relti otugillerden, Kuzey ve Batı Anadolu'nun kı yıkesimlerinde yetiş en, yaprakları uzunca dil biçiminde çok yı llı k otsu bir bitki (Scolopendrium officinale). geyikgiller * Gevişgetirenlerden geyik, alageyik, karaca gibi hayvanlarıiçine alan bir familya. geyikler kı rkı mı nda * hiçbir zaman olmayacak iş ler için söylenir. geyş a * Dansçıve ş arkı cıJapon kadı nı . * Özel olarak konuk ağ ı rlamak için yetiş tirilmişJapon kadı nı . gez * Okun, kiriş e geçen ucundaki kertik. * Tüfek, tabanca gibi ateş li silâhlarda namlunun gerisinde bulunan ve niş an alı rken arpacı kla birlikte göz ile hedef arası nda aynıdoğ ru üzerine getirilen kertik. gez

* Yer ölçmeye yarar düğ ümlü ip. * Yapıiş lerinde kullanı lan çekül.

gez göz arpacı k * tüfekle yapı lan atı ş larda daha iyi niş an almak için kullanı lan bir söz grubu. gezdirilme * Gezdirilmek iş i. gezdirilmek * Gezdirmek iş i yapı lmak. gezdiriş gezdirme

* Gezdirmek iş i veya biçimi. * Gezdirmek iş i.

gezdirmek * Birinin gezmesini sağ lamak, dolaş tı rmak. * Tanı tmak amacı yla dolaş tı rmak. * Bir ş eyi baş ka bir ş eyin üzerinde dolaş tı rarak dökmek. * Sürterek, değ direrek hareket ettirmek. * Bir ş eyi herkesin almasıiçin dolaş tı rmak, sunmak. * Herhangi bir biçimde giydirmek. geze almak * tüfeğ i hedefe doğrultmak. gezegen

* Güneşçevresinde dolanan, ondan aldı klarıı ş ı ğ ıyansı tan gök cisimlerinin ortak adı , seyyare, plânet.

gezegenler arası * Güneşçevresinde dolanan cisimler arası ndaki boş luk. gezeğen

* Çok gezen (kimse).

gezeleme * Gezelemek iş i. * Düğ ünden sonra, gelin ve damadı n akrabaları na yaptı klarıziyaret.

gezelemek * Gezinmek. * Sı kı nt ı lıbir durumda dolaş mak, gezinmek. gezenti

* Vaktini gezmekle geçiren, gezmeyi çok seven, gezeğ en.

gezerçalar * Pille çalı ş an kulaklı k aracı lı ğ ıile müzik dinlemeye yarayan, insanı n üzerinde taş ı yabileceğ i teyp, walkman. gezgin * Gezmek, tanı mak, görmek, dinlenmek amacı yla geziye çı kan (kimse). gezginci

* Gezerek işgören, gezici, seyyar.

gezgincilik * Gezginci olma durumu. gezginlik

* Gezgin olma durumu, turistlik, seyyahlı k.

gezi * Ülkeler veya ş ehirler arası nda yapı lan uzun yolculuk, seyahat. * Gezilip hava alı nacak yer. * Gezinti yeri. gezi

* Pamuk ve ipekle karı ş ı k dokunmuşhareli kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan.

gezi yazı sı * Gezilip görülen yerleri, özelliklerini, oralardaki insanları n yaş antı ları nı , geleneklerini anlatan düz yazı . gezici * Gezerek işgören, gezginci, seyyar. * Halk toplulukları na eğ itim ve öğretim amacı yla götürülen (hizmet). gezici topluluk * Belli bir yeri olmayı p özel araçlarla dolaş arak oyunlar sergileyen topluluk. gezicilik geziliş gezilme

* Gezici olma durumu. * Gezilmek iş i veya biçimi. * Gezilmek iş i.

gezilmek * Gezmek iş i yapı lmak, dolaş ı lmak. gezimcilik * Derslerini öğrencileriyle birlikte gezinerek veren Aristoteles'in felsefesi, Aristotelesçilik, peripatetizm. geziniş gezinme

* Gezinmek iş i veya biçimi. * Gezinmek iş i, seyran.

gezinmek * Eğ lenmek, vakit geçirmek için gezmek, dolaş mak, seyran etmek. * Belirli bir çevre içinde gezip durmak. * Özellikle doğaçtan yapı lan müzikte, ezgiyi belli bir makam anlayı ş ıiçinde değ iş ik perdeler üzerinde çalmak, dolaş mak. gezinti * Uzak olmayan bir yere yapı lan gezi, tenezzüh. * Kale duvarları nı n iç tarafı nda kuleleri birbirine bağ layan dar yol. * Evlerde oda kapı ları nı n açı ldı ğı aralı k, koridor. * Sofa, balkon. * Bir çalgı yla belli bir parça çalmaksı zı n ezgiler çı karma iş i. gezinti yeri * Yürüyüşyapmak, dolaş mak ve hava almak amacı yla ayrı lmı şyol veya bölge, promönat. gezip tozmak * eğ lenmek amacı yla çokça gezmek. geziş

* Gezmek iş i veya biçimi.

geziye çı kmak * uzak yerleri dolaş mak. gezleme gezlemek

gezlik gezme gezmek

gezmen

* Gezlemek iş i. * Bir yeri ölçmek. * Bir hedefi vurmak için silâha gerekli doğrultuyu vermek, niş an almak. * Okun gezini kiriş e yerleş tirmek. * Eğ ri kı lı çları n ağ ı z bölümü. * Gezmek iş i, seyran. * Hava almak, hoşvakit geçirmek gibi bir amaçla bir yere gitmek, seyran etmek. * Bir yerde dolaş mak, yürümek. * Gitmek, baş vurmak. * Bulunmak. * Bir yeri görüp incelemek. * (hasta için) Ayağ a kalkmak. * Herhangi bir biçimde gezinmek. * Bir yerde gezi yapmak. * Gezgin.

-gı / -gi, -gu / -gü * Fiilden isim türeten ek: çal-gı , sil-gi, sor-gu, gör-gü; as-kı , tep-ki, coş -ku, küs-kü vb. gı cı k

* Boğ azda duyulup aksı rtan, öksürten yakı cıkaş ı ntı . * Sözleriyle, davranı ş ları yla karş ı sı ndakini kı zdı ran, sinirlendiren, sı kan (kimse). * Beyaz renkli, dağlı ç koyununa benzer vücut yapı sı nda, kuyruğ u son omurlara kadar yağkitlesi ile kaplıve bu sebeple alt kı smıyuvarlakça görünen, kaba, karı ş ı k yapağ ı lıbir koyun türü. gı cı k almak (kapmak veya olmak)

* bir davranı ş a veya bir kimseye sürekli sinirlenmek. gı cı k etmek * sinirlendirmek, öfkelendirmek, kı zdı rmak. gı cı k tutmak * bir süre boğaz gı cı klaması na yakalanmak. gı cı k vermek * boğ azıyakı p kaş ı ndı rarak öksürmeye yol açmak. gı cı kça

* Gı cı k bir biçimde (olan).

gı cı klama * Gı cı klamak iş i. gı cı klamak * Gı cı k oluş turmak, kaş ı ndı rmak. * Kuş kulandı rmak. * Cinsî istek uyandı rmak. gı cı klanma * Gı cı klanmak iş i. gı cı klanmak * Gı cı k duymak. * Kuş kulanmak, huylanmak. * Cinsî istek uyanmak. gı cı klayı ş * Gı cı klanmak iş i veya biçimi. gı cı r

* Sakı za kı vamı nıarttı rmak için katı lan, kauçuk cinsinden bir madde. * Yeni.

gı cı r gı cı r * Sert ş eylerin birbirine sürtünmesinden çı kan sesi anlatı r. * Tertemiz, yepyeni, pı rı l pı rı l (olarak). gı cı r gı cı r etmek * gı cı rtısesi çı karmak. gı cı rdama * Gı cı rdamak iş i. gı cı rdamak * Gı cı rtıçı karmak. gı cı rdatma * Gı cı rdatmak iş i. gı cı rdatmak * Gı cı rtıçı karması na yol açmak. gı cı rdayı ş * Gı cı rdamak iş i veya biçimi. gı cı rıbükme * hemen yetiş tirilen. * zoraki.

* zorla ve çabucak. gı cı rtı * Sert nesnelerin sürtünmesi sonucu çı kan ses, gı cı rdama sesi. *İ leri geri söylenme, tepki gösterme, protesto. gı cı rtı lı * Gı cı rtı sıolan. gı cı rtı sı z

* Gı cı rtı sıolmayan.

-gı ç / -giç, -guç / -güç * Fiilerden isim ve sı fat türeten ek: dal-gı ç, bil-giç; bas-kı ç, del-giç vb. gı da

* Besin.

gı da rejimi * Gı daya bağlırejim. gı daklama * Gı daklamak iş i. gı daklamak * (tavuk) Kesik kesik bağ ı rmak. gı daklayı ş * Gı daklamak iş i veya biçimi. gı dalı * Besini olan, besinli. gı dası z

* Besini olmayan, yeterli besin alamayan, besinsiz.

gı dası zlı k * Besinsizlik. gı dıgı dı * Çocuklarıgı dı klar veya güldürürken söylenen söz. gı dı k * Çene altı , gerdan. gı dı klama * Gı dı klamak iş i. gı dı klamak * Vücudun bazıyerlerine dokunarak birinde ürperme veya gülerek kaçı nma ile beliren bir sinir tepkisi uyandı rmak. * Eğ lendirici, hoş a giden sözler söylemek. gı dı klanma * Gı dı klanmak iş i. gı dı klanmak * Gı dı klamak iş i yapı lmak. gı dı klayı ş * Gı dı klamak iş i veya biçimi.

gı dı m

* Küçük parça, bir miktar.

gı dı m gı dı m * Azar azar, yavaşyavaş . gı gı * (çocuk dilinde) Çene altı . gı k

* Bazıdeyimlerde geçen yansı ma bir söz.

gı k dedirtmemek * ses çı karması na fı rsat vermemek. gı k demek * ses çı karmak; karş ıçı kmak, yakı nmak. gı k dememek (veya gı kıçı kmamak) * hiç sesini çı karmamak, karş ıçı kmamak, yakı nmamak. gı ldı r gı ldı r * Tok ve yüksek bir ses çı kararak. gı llı gı ş

* Bkz. gı llügiş .

gı llı gı ş lı * Bkz. gı llügiş li. gı llı gı ş sı z * Bkz. gı llügiş siz. gı llügiş gı llügiş li

* Kin, gizli ve kötü amaç. * Gizli amaçlı , kandı rı cı .

gı llügiş siz * Gizli amacıolmayan, inandı rı cı lı k ve kandı rı cı lı ktan uzak. -gı n/ -gin, -gun/ -gün * Fiilerden sı fat türeten ek. gı na

* Zenginlik, bolluk. * Bı kma, usanma.

gı na gelmek * usanmak, bı kmak. gı na getirmek * bı kmak, usanmak. gı pta

*İ mrenme, imrenti.

gı pta etmek * imrenmek. gı ptası nıçekmek

* gı ptayla bakmak, imrenmek, özenmek . gı r * Söz, lâkı rdı . * Yalan, uydurma. gı r atmak * konuş mak, lâf atmak. gı r geçmek * bol bol konuş mak; çene çalmak. * dikkat etmemek, aklıbaş ka yerde olmak. gı r gı r

* Sürekli ve usanç verecek biçimde ses çı karmayıanlatı r.

gı r gı r geçmek * alay etmek. gı r gı ra almak (veya getirmek) * alaya almak. gı r kaynatmak * (birkaç kiş i) iş lerini bı rakı p yârenlik etmek. gı rç gı rç gı rgı r

gı rgı rcı

* Gı rç sesi çı kararak. * Mekanik olarak çalı ş an süpürge. * Açı k denizlerde balı k avlamakta kullanı lan büyük ağ . * Mekanik düzenekli süpürme aracı nı n firma adıve bu türden bütün süpürgeler. * Usanç veren sürekli ve kaba bir sesle. * Komik, matrak, eğ lenceli. * Boşlâf etmeyi seven, alaycı , komik (kimse).

gı rgı rlama * Gı rgı rlamak iş i. gı rgı rlamak * Gı rgı rla süpürmek. gı rı l gı rı l * Sert ve gürültülü ses çı kararak. gı rla

* Alabildiğ ine, çok.

gı rla gitmek * uzun sürmek, sürüp gitmek. * bol bol ortaya dökülüp harcanmak. gı rnata * Klârnet. gı rnatacı * Klârnetçi. gı rt

* Sert veya kalı n bir ş ey kesilirken çı kan ses.

gı rt gı rt

* Gı rt sesi çı kararak.

gı rtlağ ı na basmak * birine bir ş ey yaptı rmak için dayatmak veya inat etmek. gı rtlağ ı na düş kün * çok yiyip içen. gı rtlağ ı na kadar * çok fazla, bol bol. gı rtlağ ı na sarı lmak * peş ini bı rakmamak, musallat olmak. gı rtlağ ı ndan kesmek * herhangi bir amaç için yiyeceğ inden kı sı ntıyapmak, boğ azı ndan kesmek, tasarruf etmek. gı rtlak

* Soluk borusunun üst bölümü, imik, hançere. * Yiyip içme. * Ses rengi, yapı sı .

gı rtlak gı rtlağa gelmek * kı yası ya dövüş mek. gı rtlak ünsüzü * Akciğerlerden gelen havanı n gı rtlaktaki yarı kapalı engellere çarpı p gevş emesi ile olu ş an sert ünsüz. gı rtlaklama * Gı rtlaklamak iş i. gı rtlaklamak * Birinin gı rtlağ ı nı sı kmak. gı rtlaklaş ma * Gı rtlaklaş mak iş i. gı rtlaklaş mak * Birbirinin gı rtlağ ı na sarı larak dövüş mek. gı rtlaklayı ş * Gı rtlaklamak iş i veya biçimi. gı rtlaksı * Gı rtlakta boğumlanan (ses), gı rtlak ünsüzü. gı rtlama

* Gı rtlamak iş i.

gı rtlamak * (çayı ) Şekerini ağ ı zda tutarak içmek. gı y gı y * Keman vb. çalgı ları n çı kardı ğ ısesleri anlatmak için kullanı lı r. gı yaben

* Kendi yokken, ortada olmaksı zı n. * Adı nı , sözünü baş kaları ndan duyarak, görmeden.

gı yabı nda

* Kendi yokken, arkası ndan. gı yabî * (bir kimse) Bulunmadı ğ ısı rada yapı lan, verilen. * Uzaktan, görüş meden (olan). gı yabî hüküm * Kendi yokken arkası ndan verilen hüküm. gı yabî tutuklama * Kendi yokken arkası ndan yapı lan tutuklama. gı yap

* Yokluk, bulunmama, yitiklik.

gı yap kararı * Duruş maya gelmemenin yaptı rı mı . gı ybet * Çekiş tirme, yerme, kötüleme, kov. gı ybet etmek * çekiş tirmek, yermek. gı ybetçi gı ygı y

* Çekiş tirici, kovcu. * Herhangi bir tür yaylıçalgı .

gı ygı ycı * Kemancı . * Beceriksiz. -gi * Bkz. -gı/ -gi, -gu / -gü. gibi

* ...-e benzer. * O anda, tam o sı rada, hemen arkası ndan. *İ miş çesine, benzer biçimde. * ...-e yakı ş ı r biçimde.

gibi gelmek * ... sanı sıvermek, ... sanı sıyaratmak. gibi olmak * bir duruma, bir duyguya yaklaş mak. gibi yapmak * imiş çesine davranmak. gibilerden * Ona benzer biçimde. gibisi

* Benzeri.

gibisinden * Bir ismin tamlananı durumunda olduğu zaman, "bir ş eye benzer durumda olandan" anlamı nda kullanı lı r. * Bir fiilden sonra geldiğ inde o fiilin benzeri bir durumu anlatı r.

gibisine gelmek * imişgibi gelmek, sanmak. gibisine getirmek * sanı sıuyandı rmak, sanı sıvermek. giciş me * Giciş mek iş i veya durumu. giciş mek -giç gide gide

* Kaş ı nmak, kaş ı ntıduymak, gidiş mek. * Bkz. - gı ç / -giç, -guç / -güç. * Gidip dolaş arak, gezip görerek.

gideğen * Göl ayağı . gider

* Bir işiçin harcanan paranı n bütünü, masraf. * Gelecekte sağlanacak değ erler karş ı lı ğ ıyapı lan harcamalar. * Binalarda ortak kullanı mla ilgili atı k suları n merkezî kanalizasyona iletilmesini sağlayan boru hattı .

giderayak * Gitme anı nda, gitmek üzere iken. giderek

* Yavaşyavaş , derece derece, gittikçe, tedrici olarak, tedricen.

gideren alan * Bir demiri mı knatı sladı ktan sonra bunun bir noktası ndan çı kan indükleme akı ş ı nısı fı ra indirmek için gereken ş iddetteki manyetik alan. giderici giderilme

* Yok eden; dindiren. * Giderilmek iş i.

giderilmek * Ortadan kaldı rı lmak, yok edilmek. giderme gidermek gidertme

* Gidermek iş i. * Ortadan kaldı rmak, yok etmek. * Gidertmek iş i.

gidertmek * Giderilmesine, ortadan kaldı rı lması na yol açmak. gidi

* Şaka yollu söylenen azarlama sözü. * Bir ş eye duyulan özlem ve isteğ i belirtmek için kullanı lı r. * Ahlâksı z, pezevenk.

gidici

gidiliş gidilme

* Gitme durumunda bulunan, gitmek üzere olan, kı sa süre için var olan, kalı cıkarş ı tı . * Ölmek üzere olan. * Gidilmek iş i veya biçimi. * Gidilmek iş i.

gidilmek * Gitmek iş i yapı lmak. gidimli

* Bir tasarı mdan ötekine geçerek, çı karı mlar yaparak, bir önermeden ötekine mantı kî bir yolla ilerleyerek, parçalardan bütünlüğü olan bir düş ünce kuran (düş ünce yolu). gidip gelme * Gidiş , dönüş . gidiş

* Gitmek iş i. * Gitme biçimi, tempo. * Tutum, durum, davranı ş . * Bir yere gitme.

gidişalayı * Padiş ahları n saray dı ş ı gezilere çı kmaları dolayı sı yla düzenlenen tören. gidişdönü ş * Gitme ve gelme (veya dönme). gidişgeliş * Trafik, seyrüsefer. gidişo gidiş * konuş maya konu olan kimsenin bir daha dönmediğ ini anlatı r. gidiş at * Olayları n durumu, iş lerin geliş me biçimi. * Tutum, durum, davranı ş . gidiş me * Gidiş mek iş i. gidiş mek gidon

-gil

gilaburu -gin

* Kaş ı ntıduymak, kaş ı nmak, giciş mek. * Yönelteç. * Komodorlara özgü çı masıçatal biçiminde kesilmişsancak, fors. * Bir adı n sonuna eklenerek "soy, aile" kavramıveren ve ünlü uyumuna girmeyen bir ek. * Çoğ ul eki -ler ile birlikte hayvan ve bitki familyaları nı bildiren isimler yapar: kedi-gil-ler, bakla-gil-ler vb. * Kuzey ve Orta Anadolu'da orman kenarları nda yetiş en, 2-4 m yükseklikte bir ağaççı k (Viburnum opulus). * Bkz. -gı n / -gin, -gun / -gün.

gine Gineli

* Gene, yine. * Gine halkı ndan olan kimse.

ginseng * Uzak Doğ u ülkelerinde (Çin, Japonya, Kore vb.) yetiş en, geleneksel tedavilerde kullanı lan, kazı k köklü, otsu ve çok yı llı k bir bitki (Panax ginseng). gipür *İ plikten veya ipekten olan, genişilmeklerden oluş an bir tür dantel. * Kumaş . giranbaha * Pahada ağ ı r, değ erli . giray girdap burgaç.

* Kı rı m hanları na ve han ailesinden olan prenslere verilen unvan. * Bir engelle karş ı laş an su veya hava akı ntı sı nı n dönerek yaptı ğıçevrinti, ters akı ntı ları n oluş turduğ u dönme, * Tehlikeli yer veya durum.

girdi

* Bir üretimde yararlanı lan para, gereç ve işgücü, çı ktı karş ı tı .

girdisi çı ktı sı * Yakı n iliş ki. * Bilinmeyen karı ş ı k yönler, ayrı ntı lar. * Bir üretimde yararlanı lan para, gereç ve işgücü. girecek delik aramak * saklanmak veya saklanmak istemek. giren

* Hafif bulutlu, sisli hava.

girenleme * Girenlemek iş i veya durumu. girenlemek * Hava bulutlanmak, serinlemek. girgin girginlik girift

giriftar

* Herkesle çabucak yakı nlı k kurarak iş ini yürütebilen, pı sı rı k karş ı tı . * Girgin olma durumu. * Birbirinin içine girip karı ş mı ş , giriş ik, çapraş ı k. * (eski güzel yazısanatı nda) Boşyer bı rakmayacak biçimde iç içe istif edilmiş(yazı ). * Klâsik Türk müziğ inde kullanı lmı şneye benzer bir çalgı . * Tutulmuş , yakalanmı ş .

giriftar olmak * yakalanmak, tutuklanmak.

giriftlik giriftzen

* Girift olma durumu . * Girift çalan kimse.

giriliş * Girilmek iş i veya biçimi. girilme girilmek girim

* Girilmek iş i. * Girmek iş i yapı lmak. * Girmek iş i, girme.

girimlik * Bir yere girmek hakkı nıgösteren kâğı t, girişkartı , duhuliye kartı . girinti girintili

* Düz bir yüzeyde bulunan içerlek bölüm. * Girintisi olan.

girintili çı kı ntı lı * Düz veya düzgün olmayı p girinti ve çı kı ntı larıolan. girintisiz * Girintisi olmayan. girintisiz çı kı ntı sı z * Düzgün, dümdüz. girip çı kmak * az kalmak üzere uğ ramak. * bir yere sı k sı k gelmek. giriş

* Girmek iş i veya biçimi. * Bir yapı da girip geçilen yer, methal, antre. * Bir eserin konusunu tanı tarak kolay kavranması nısağ layan, ön sözden sonra yer alan bölüm, methal. * Bir anlatı mda geliş me bölümüne hazı rlı k yapmayısağlayan bölüm, girizgâh. * Bir bilime hazı rlı k amacı yla yazı lan eser. * Bir müzik parçası nda baş taki bölüm, methal. * Bir yere girmek için ödenen para, girişücreti, duhuliye.

girişkapı sı * Yapı larda içeri girmek için kullanı lan kapı . girişkartı * Bir kuruluş a, bir toplantı ya veya bir spor karş ı laş ması na serbestçe girebilme olanağ ısağlayan belge. girişkatı * Bkz. yer katı , zemin katı . girişücreti * Bir gösteriyi görmek için ödenen ücret, duhuliye. giriş ik

* Birbirinin içine girmiş , karı ş mı şolan, girift. giriş ik bezeme * Kı vrı larak, birbirinin içine geçerek uzayı p giden, yapraklıdallarıandı ran geometrik görünüş te birtakı m biçimlerden oluş muşbezeme çizgileri, girift tezyinat, arabesk. giriş ik cümle * Bir temel cümle ile bir veya birkaç fiilimsiden kurulan cümle, mudil cümle: Koş arak geldi. Öğ renciler sabahleyin koş a koş a okula gidiyorlardıgibi. giriş ik tamlama *İ çinde tümleç, sı fat tamlamasıveya zarf bulunan tamlama: Ali'nin eve gelmesi gibi. giriş ilme

* Giriş ilmek iş i.

giriş ilmek * Giriş mek iş i yapı lmak. giriş im

* Bir iş e giriş me, teş ebbüs. *İ ki veya daha çok dalga hareketinin, aynınoktaya aynı anda gelmesiyle birbirini yok edebilmesi veya kuvvetlendirebilmesi olayı . giriş im ölçme *İ ki veya daha fazla dalga hareketini ölçme iş i. giriş imci

* Bir iş i yapmak için giriş imde bulunan kimse, müteş ebbis. * Ticaret, endüstri gibi alanlarda sermaye koyarak giriş imde bulunan kimse, müteş ebbis.

giriş imcilik * Giriş imci olma durumu. giriş imde bulunmak * davranmak, teş ebbüs etmek. giriş imölçer * Iş ı k giriş im saçakları nıuzaktan ölçmeye yarayan araç, interferometre. giriş ken

* Kendi kendine iş , uğraşyaratabilen, bir iş e hiç çekinmeden girebilen, baş kaları yla kolayca iliş ki kurabilen, müteş ebbis. giriş kenlik * Giriş ken olma durumu. giriş lik

* Bir baş ka söze yol açmak için söylenen söz, girizgâh.

giriş me * Giriş mek iş i, teş ebbüs. giriş mek

giriş mek

* Bir iş e, bir ş eye baş lamak için hazı rlı k yapmak, ele almak, teş ebbüs etmek. * Dövmeye baş lamak. * birbirine karı ş mak. * kavgaya tutuş mak.

Girit kekiği

* Girit adası nda yetiş en, beyaz tüylü, pembe çiçekli ve çok yı llı k bir bitki (Origanum dictamnus). Giritli * Girit adasıhalkı ndan olan kimse. girizgâh girme girmek

* Giriş lik, giriş . * Girmek iş i. * Dı ş arı dan içeriye geçmek. * Sı ğ mak. * Yer almak, katı lmak, iltihak etmek. * (ordu) Almak, fethetmek. *İ ncelemek, ayrı ntı lara inmek. * Giriş mek, baş lamak. * Bulaş mak. * (zaman anlamlıkavramlar için) Baş lamak. * (ağrı , sancı ) Baş lamak, saplanmak. * Yeni bir duruma geçmek, dönüş mek. * (soyut ş eyler için) İ yice anlamak, iyice bilmek. * Kavgaya tutuş mak. * Baş lamak. * Eriş mek, ulaş mak. * Bir ş eyin yapı mı nda, birleş iminde yer almak. * Yazı lmak, baş lamak. * Yemek yemek.

girmelik * Bir yere girmek için verilen para, girişücreti. girmesiyle çı kmasıbir olmak * iş i çabucak bitirip çı kmak. giş e

*İ stasyon, sinema, banka, mağaza ve bazı girişkapı ları nda bilet veya para alı p verilen, çoğ u küçük pencere biçiminde olan yer. gitar gitarcı

* Genellikle altıtelli, telleri iki parmak arası nda çekilerek çalı nan bir çalgı , kitara. * Gitar çalan kimse.

gitarcı lı k * Gitarcıolma durumu. gitarist gitgide gitme

* Gitarcı . * Zaman ilerledikçe, giderek, gittikçe, ileride. * Gitmek iş i.

gitmek * Bir yere doğru yönelmek. * Bir yerden veya bir iş ten ayrı lmak. * Çı kmak, ulaş mak.

* Belli bir amaçla bir yere devam etmek veya bir iş le uğ raş mak. * Bir duruma, bir sonuca ulaş mak, varmak. * Yakı ş mak, yaraş mak. * Tüketilmek, harcanmak. * Götürülmek, gönderilmek. * Yeter olmak, yetmek, yetiş mek. * Yürümek, yol almak. * Dayanmak. * Geçmek. * Herhangi bir durumda olmak. * Yok olmak, elden çı kmak. * Ölmek. * Baş vurmak, yapmak. * Bir ş ey zarar görmüşolmak. * (makine için) İ ş lemek, çalı ş mak. * (bir durum) Sürmek. * Satı lmak. * değ erlendirmek, saymak, karş ı lamak. gitsin!

* emir kiplerinden sonra gelerek buyurulan iş in yapı lması ndan sorunun kapanması istendiğ ini anlatı r.

gitti * geçmişzaman kipindeki fiillerden sonra gelerek, istenmeyen bir ş eyin yapı ldı ğ ı nı , yapı lacağ ı nı , istenen bir ş eyin olmadı ğ ı nıveya olmayacağ ı nıanlatı r. * aynıbiçimde, fiillerin sonuna gelerek yapı lmasıilk önce pek istenmeyen bir ş eyin kabul edildiğini anlatı r. gitti de geldi * yaş ayabileceğ inden umut kesilecek kadar ağ ı r hastalı k geçirip de iyi olanlar için söylenir. gitti gider (dahi gider) * söz konusu olan ş eyin bir daha gelmeyeceğini, ele geçmeyeceğ ini anlatı r. gittikçe

* Zaman ilerledikçe, gitgide, giderek.

giydiğ i yakı ş ı rken eller bakı ş ı rken * gençken, güzelken. giydirici

* Stüdyolarda başkadı n oyuncuları n giyimine yardı m eden kimse, gardı ropçu. * Oyuncuları n giysilerini giydiren kimse, gardı ropçu.

giydirilme * Giydirilmek iş i. giydirilmek * Giydirmek iş i yapı lmak. giydirip kuş atmak * temiz, yeni üst başyapmak. giydiriş giydirme

* Giydirmek iş i veya biçimi. * Giydirmek iş i.

giydirmek * Giymek iş ini yaptı rmak. * Ağı r sözler söylemek, hakaret etmek.

giyecek giyiliş

* Giymek için kullanı lan her ş ey, giyim, giysi. * Giyilmek iş i veya biçimi.

giyilme * Giyilmek iş i. giyilmek giyim

giyim evi

* Giymek iş i yapı lmak. * Giymek iş i. * Giyme biçimi. * Giyilen ş eylerin tümü, giysi, giyecek. * Her türlü giysi satan dükkân veya mağ aza, konfeksiyon mağ azası .

giyim kuş am * Üst baş . giyimi kuş amıyerinde * temiz ve özenli giyinmiş . giyimli * Giyinmiş , giyinik. giyimli kuş amlı * Temiz ve özenle giyinmiş(kimse). giyinik

* Giyinmişolan.

giyinip kuş anmak * özenle giyinmek. giyiniş * Giyinmek iş i veya biçimi. giyinme giyinmek

giyiş giyit giyme

* Giyinmek iş i. * Kendi üzerine giymek. * (giysiyi) Belli bir yerden almak veya belli bir yerde diktirmek. * (ağı r bir söze veya davranı ş a) Sesini çı karmadan içerlemek. * Giymek iş i veya biçimi. * Giysi. * Giymek iş i.

giymek * Örtünüp korunmak için bir ş eyi vücuduna geçirmek. * Ağı r söz veya hakareti, küçültücü davranı ş ı ses çı karmadan dinlemek.

giyotin giysi

* Fransa'da ölüm cezası na çarptı rı lanları n baş ı nıkesmek için kullanı lan araç. * Her türlü giyim eş yası , giyecek, elbise, libas, çamaş ı r.

giz * Sı r. giz gizem gizemci

* Yelken gemilerinde mizana direği denilen kı ç direkte eğik duran bayrak sereni. * Aklı n eriş emediğ i, açı klanmayan veya çözülemeyen ş ey, sı r. * Gizemcilik düş ünceleri taş ı yan (kimse), mistik.

gizemcilik * Aklı n yetmediğ i alanlarda ve özellikle Tanrıkavramı nda, gerçeğe gönül yoluyla veya bir irade zorlayı ş ı yla ulaş ı labileceğ ini kabul eden felsefe ve din öğ retisi, mistisizm. gizemli * Gizem niteliğinde olan veya içinde gizem bulunan, esrarengiz. gizemsel gizil

* Gizemle ilgili, gizeme iliş kin, mistik. * Gizli kalmı ş , henüz varlı ğ ıortaya çı kmamı şolan, potansiyel.

gizil güç

* Henüz yapı lmı şdeğil de güç olarak var olan, gerçekleş meyen ama gerçekleş ebilecek olan, imkân durumunda olan, saklı olan güç, potansiyel. * Bir iletkenin herhangi iki noktası arası nda bir elektrik akı mı nı n ortaya çı kması na yol açan güç. gizleme gizlemek

* Gizlemek iş i. * Saklamak, görünmeyecek, belli olmayacak bir yere veya bir duruma koymak. * Bilerek ve isteyerek bir olguyu haber vermemek.

gizlenilme * Gizlenilmek iş i. gizlenilmek * Gizlenmek iş i yapı lmak, saklanmak. * Gizli tutulmak. gizleniş * Gizlenmek iş i veya biçimi. gizlenme

* Gizlenmek iş i veya durumu.

gizlenmek * Kendi kendini gizlemek, saklanmak. * Gizlenilmek, gizli tutulmak. gizlenmiş * Saklanmı ş .

gizleyiş gizli

* Gizlemek iş i veya biçimi. * Görünmez, belli olmaz bir durumda olan. * Baş kaları ndan saklanan, duyurulmayan, saklıkalan, mahrem, mestur. * Niteliğ i anlaş ı lmayan, bilinmeyen. * Saklıolarak, saklayarak.

gizli celse *İ lgililerden baş kası nı n katı lması na ve dinlemesine izin verilmeyen duruş ma. gizli cemiyet * Gizli örgüt, illegal kurulmuşcemiyet. gizli dernek * Belli sayı da kiş ilerin illegal faaliyetleri sürdürmek amacı yla kurduklarıdernek. gizli dil dil. gizli din

* Bazıkiş ilerin baş kaları nı n anlamadı ğ ıve sadece kendilerinin özel anlamları nıbildiğ i kelimelerle konuş tuğ u

* Taş ı nan veya inanı lan din kuralları nı n hiç kimseye açı klanmadı ğı , sı r gibi saklanan din.

gizli din taş ı mak * din veya inancı nıkimseye bildirmemek. gizli duruş ma * Adliyede, sadece izinli veya görevli olanları n katı labildiği, kamuya kapalıduruş ma, gizli celse. gizli gizli

* Gizli olarak, saklayarak.

gizli kapaklı * Baş kaları na duyurulmayan, kimseye haber verilmeyerek yapı lan (iş ). * Açı k, anlaş ı lı r olmayan (söz, konuş ma). gizli oturum * Genellikle ilgililerden baş kası nı n katı lması na, dinlemesine izin verilmeyen toplantı . gizli oy * Bir iş lemin herhangi bir kurulun oyuna bağ lıolmasıdurumunda oy verecek olanları n oyları nıgizli olarak vermeleri yöntemi. gizli polis * Millî Emniyet Teş kilâtıgörevlisi. * Ajan, sivil güvenlik görevlisi. gizli sı tma * Kendini belli etmeyen sı tma. * Gizlice kötülük eden kimse. gizli ş eker * Henüz teş hisi konulmamı şveya yüksek düzeyde seyretmeyen ş eker hastalı ğı . gizli tutmak * baş kaları na duyurmamak, saklamak. gizli yama * Gözle görülemeyecek kadar özenle yapı lmı şyama.

gizlice

* Kimseye göstermeden, kimseye belli etmeksizin, gizli olarak.

gizlicilik

* Özellikle ruhlar dünyası yla ve evrenin bilinmeyen güçleriyle ilgili bilgi dünyası na dayalıçeş itli kuramlar, uygulamalar ve ayinler için kullanı lan genel ad. gizliden gizliye * Kimsenin haberi olmadan, kimseye haber vermeden, el altı ndan, kimseye duyurmadan, gizlice. gizlilik

* Gizli olma durumu.

glâdyatör * Eski Roma'da arenada birbirleriyle veya yı rtı cıhayvanlarla dövüş en kimse. glâse

glâsnost glâsyolog glâsyoloji

* Yumuş ak deri. * Üzerine saydam bir cilâ tabakası çekilmişolan (eş ya). * Açı klı k, ş effaflı k. * Buzul bilimi uzmanı , buzul bilimci. * Buzul bilimi.

glâyöl * Kuzgunkı lı cı . glikojen

* Karaciğ er ve kaslarda bulunan, hidrolizle ş eker veren karbonhidrat.

glikol

* Çok dayanı klıfilmlerin ve bazı sentetik kumaş ları n yapı mı nda kullanı lan, birleş iminde iki alkol grubu bulunan madde, dialkol (CH2 OH-CH2 OH). glikoz

* Özellikle üzüm suyunda bulunan karbon, hidrojen ve oksijenden oluş an ş eker, üzüm ş ekeri (CH2-OH(CHOH)4-CHO). glikozit glikozüri

* Birçok bitkilerde bulunan glikoz birleş iklerinin genel adı . *İ drarda ş ekerli bir maddenin, özellikle glikozun bulunmasıdurumu.

gliserin * Yağ lımaddelerden, sabunlaş tı rma yoluyla çı karı lan renksiz, tatlı ş urup kı vamı ndaki sı vı(CH2 OH-CHOHCH2 OH). global * Toptan, toplam. * Küresel. globalleş me * Küreselleş me. globalleş mek

* Küreselleş mek. globülin * Kanıoluş turan maddelerden biri olan iri moleküllü protein. glokom glokoni glüten

* Karasu (göz hastalı ğ ı ). * Koyu yeş il renkli, hidratlıdoğal demir ve potasyum silikat. * Katıcisimlerin parçaları nıbirbirine yapı ş tı ran madde. * Tahı l unları ndan niş asta çı karı ldı ktan sonra geri kalan albüminli madde.

glüten ekmeği * Şeker hastalı ğıolanlar için yapı lan niş astası z ekmek. glüten tutkalı * Hayvanları n deri, kemik, sinir vb. artı kları ndan elde edilen genellikle sı cak olarak kullanı lan bir yapı ş tı rı cı türü. gnays * Kuvars, mika ve feldspattan birleş mişkayaç. goblen

gocuk

gocuklu

* Kanaviçe veya telleri sayı labilecek türde kumaşüzerine renkli iplikle yapı lan özel bir iş leme. * Bu tür iş lenmiş(kumaş ). * Tek parça hayvan postundan yapı lan ceket. *İ çi kürk, pelüş , vb.den yapı lan kalı n ceket. * Gocuğu olan.

gocundurma * Gocundurmak iş i. gocundurmak * Gocunması na sebep olmak. gocunma * Gocunmak iş i. gocunmak * Bir ş eyden alı nmak, çekinmek, kaçı nmak. gofret gol

* Üzeri petek biçiminde, bisküviye benzer tatlı , hafif bir yiyecek. * Çift kale ile oynanan futbolda, voleybolda veya hentbolda topun kaleye sokulması yla kazanı lan sayı .

gol atmak * topun karş ıtakı mı n kalesine girmesini sağ lamak. gol kaçı rmak * uygun durumda olması na rağmen karş ıtakı mı n kalesine topu sokamamak. gol olmak * top kaleye girmek.

gol toto

* Futbol maçları ndaki en çok gollü sonuçlarıönceden kestirip para ödülü kazanmak temeline dayanan bir

oyun. gol yapmak * topu karş ı takı m kalesine sokarak sayı kazanmak. gol yemek * topun, kendi kalesine girmesine engel olamamak. golcü

* Çok gol atan oyuncu.

golf * Ufak bir topu özel sopalarla çelerek, değ iş ik engelleri aş arak, belli bir deliğe sokmak amacı yla geniş , çimenlerle kaplı bir alanda, açı k havada oynanan bir oyun. golf pantolon * Paçalarıbüzgülü bacak bölümü daha genişpantolon. golfçü

* Golf oynayan kimse.

golfstrim

* Atlas Okyanusunda, Meksika körfezinden baş layarak Britanya ve İ skandinavya kı yı ları na kadar ulaş ı p Avrupa Rusya'sı nı n kuzey kı yı ları na kadar gelen ve BatıAvrupa'nı n deniz iklimini yumuş atan sı cak su akı ntı sı . gollük gomalak

* Gol olmaya elveriş li, gol olabilecek. * Alkolde eriyen hayvanî reçine.

gonca * Henüz açı lmamı şveya açı lmak üzere olan çiçek, tomurcuk. gondol

* Genellikle Venedik'te kullanı lan, ayakta, kı ç tarafta tek kürekle yürütülen, 10 m uzunluğ unda, yassıve iki baş ıyukarı ya kı vrı k kayı k. gondolcü * Gondol çalı ş tı ran kimse. gonk

gonokok goril

goş ist

* Keçe veya bez kaplı bir tokmakla vurularak titreş mesi sağ lanan bir kurstan oluş an vurgulu çalgı . * Boksta her raundun baş langı ç ve bitimini bildiren ses verici araç. * Bel soğukluğ u mikrobu. * Afrika'nı n Ekvator bölgesinde ormanlarda yaş ayan, insanı msı ları n en iri ve en güçlüsü (Gorilla gorilla). * Koruyucu. * Goş izm yanlı sıolan (kimse veya tutum), aş ı rısolcu, ihtilâlci solcu.

goş izm * Aş ı rısolculuk, ihtilâlci solculuk. gotik

* Gotlarla ilgili. gotik harfler *İ lk bası m denemelerinde kullanı lmı şolan köş eli harfler. gotik sanat * Temel özelliğ i sivrilik olan, XII. yüzyı ldan sonra Rönesans'a kadar Avrupa'da geliş en sanat ve mimarlı k üslûbu. Gotlar

* Orta Çağ da Orta Avrupa'da yaş ayan bir ulus.

goygoycu * Arap takviminin Muharrem ayı nda kapıkapıdolaş arak ve ilâhîler okuyarak dilenen kimse. * Dilenci. * Boş u boş una, bilgisiz olarak, gereksiz yere çok konuş an (kimse). goygoyculuk * Goygoycunun yaptı ğıiş . göbeğ i biriyle bağ lı(veya beraber kesilmiş ) * her zaman birlikte bulunan, birbirinden ayrı lmayan kimseler için kullanı lı r. göbeğ i çatlamak * birçok güçlükleri yenmek için çok uğ raş mak. göbeğ i düş mek * göbek deliğinin kapanmaması ndan fı tı k oluş mak. göbeğ i sokakta kesilmiş * evde durmayı p hep sokaklarda gezen, sürtük. göbeğ ini kesmek * çocuğ un göbeğ iyle etene arası ndaki damar örgüsünü kesmek. * birini çok eskiden beri tanı mak, bilmek. göbek

ada.

*İ nsan ve memeli hayvanlarda göbek bağı nı n düş mesinden sonra karnı n ortası nda bulunan çukurluk. * Dölütte, yumurtanı n dölüt dı ş ı nda kalan bölümlerle iliş kisini sağlayan organları n çı ktı ğ ıyer. * Yağbağlamı şş iş man karı n. * (ş ehir, ülke vb. için) Orta kı sı m. * Bazısebze ve meyvelerin ortası . * Kuş ak, nesil, batı n. * Bahçe, halı , tavan, tepsi gibi süslü ş eylerin ortaları ndaki biçim. * Hı zı azaltarak trafiği yönetmek amacı yla bir kavş ağ ı n giriş ine yerleş tirilen çember veya üçgen biçimindeki * Ön ve arka tekerlerin ortası na oturtulmuşmil üzerinde dönen ve teker tellerinin takı lması na yarayan parça. * Kağ nıtekerleğ inin ortası , araba tekerleğ inin dingil geçen yeri. * Değirmen taş ı nı n ortası . * Kilitleme sistemlerinde, anahtar diş lerinin tam olarak birbirine oturduğ u pirinç yuva.

göbek adı * Yeni doğan çocuğ un göbeği kesilirken konulan ad. göbek atmak * karnı nıhareket ettirerek oynamak. * çok sevinmek. göbek bağı * Yeni doğan çocuğ un göbeği kesildikten sonra geri kalan damar örgüsüne (kan gelmemesi için) bağladı kları bağ. * Bir bitkide yumurtacı ğı yumurtalı ğ ı n etenesine bağ layan kordon.

göbek bağlamak (veya salı vermek) *ş iş manlayarak karnıbüyümek, göbeklenmek. göbek çalkamak (veya çalkalamak) * göbeğini sağ a sola hareket ettirerek oynamak. göbek dansı * Daha çok göbek ve kalça sallamak veya kı vı rmakla yapı lan dans. göbek havası * Sanat değeri olmayan, hafif, eğ lenmek amacı yla çalı nan veya söylenen oyun havaları . * Çok eğlenceli durum. göbek odunu * Ağaç gövdesinin diğer bölümlerine göre farklıözellik gösteren iç odun bölümü. göbek otu * Yapraklarıetli; otsu bir bitki (Umbilicus pendulinus). göbek taş ı * Hamamlarda, terlemek için üzerine uzanı lan ve alttan ı sı tı lan genişmermer seki. göbeklenme * Göbeklenmek iş i. göbeklenmek * Karnıyağlanı pş iş manlamak. * (marul, lâhana için) Yapraklarıbüyüyüp sı klaş mak. göbekli * Karnıyağlanı pş iş manlamı ş . * (marul, lâhana için) Yapraklarıbüyüyüp sı klaş mı ş . göbel * Babasıbelli olmayan çocuk, piç. * Kimsesiz, baş ı boşçocuk. * Çocuk. * Sı nı rlarıayı rmak için tarla kenarları nda yapı lan toprak tepecikler. göbelek göbelez

* Yenilen bir çeş it mantar. * Köpek yavrusu.

göce * Tarhana, bulgur yapmak için kullanı lan kabuğu soyulmuşve kı rı lmı şbuğ day. * Yarı lmı şve kı rı lmı şbulgurdan yapı lan çorba. göcen * Tavş an yavrusu. * Kedi, köpek yavrusu. * Domuz yavrusu. göç

* Ekonomik, toplumsal veya siyasî sebeplerle bireylerin veya toplulukları n bir ülkeden baş ka bir ülkeye, bir yerleş im yerinden baş ka bir yerleş im yerine gitme iş i, muhaceret. * (evden eve) Taş ı nma, nakil. * Göç sı rası nda taş ı nan ev eş yaları . * Kuş ları n, geyiklerin, yarasaları n, bazıbalı k ve böceklerin mevsim, iklim, besin miktarıvb.ye göre çevre değ iş tirmeleri.

göç etmek (veya eylemek) * oturduğ u yerden baş ka bir yere gidip yerleş mek, göçmek. * ölmek. göçebe

* Değiş ik ş artlara bağ lıolarak belli bir yöre içinde çadı r, hayvan ve öteki araçlarla yer değ iş tiren, yerleş ik olmayan (kimse veya topluluk), göçer. * (bazıhayvanlar için) Mevsimlere göre ülke veya yer değ iş tiren. göçebeleş me * Göçebeleş mek iş i veya durumu. göçebeleş mek * Göçebe durumuna gelmek. göçebelik * Göçebe olma durumu. * Bir toplumsal birliğ in, yaş amak için gerekli kaynaklarıelde edebilmek üzere düzenli aralı klarla yer değ iş tirme gelenek veya alı ş kanlı ğ ı nda olması . göçelge göçer

* Göçülen yer. * Göçebe.

göçer konar * Göçebe bir yaş am süren, sürekli bir yere yerleş emeyen, göçer. göçeri * Sürekli yer değ iş tiren, göç etmekten hoş lanan. göçerme

* Göçermek iş i. * Bitkileri yerinden çı karı p baş ka yere dikme.

göçermek * Bir kimseden diğer kimseye geçirmek, havale etmek, devretmek. * Bitkileri yerinden, çı karı p baş ka yere dikmek, değ iş tirmek, göçürmek. göçertme

* Göçertmek iş i.

göçertmek * Bir ş eyin çökmesine sebep olmak. göçken

* Bkz. göcen.

göçkün * Göçecek duruma gelmiş . * Göçebe. * Yaş ı ilerlemiş(kimse), çok yaş lı(kimse). göçme

* Göçmek iş i.

göçmek * Yerleş mek amacı yla mahalle, köy, ş ehir veya ülke değiş tirmek. * (bazıhayvanlar) Sı cak iklimli ülkelere gitmek. * Çökmek.

* Ölmek, yok olmak. * Oturmak. göçmen

* Kendi ülkesinden ayrı larak, yerleş mek için baş ka ülkeye giden (kimse, aile veya topluluk), muhacir. * Sı cak iklimli ülkelere giden (hayvan).

göçmenleş me * Göçmenleş mek iş i veya durumu. göçmenleş mek * Göçmen durumuna girmek. göçmenleş tirme * Göçmenleş tirmek iş i. göçmenleş tirmek * Göçmen durumuna getirmek. göçmenlik * Göçmen olma durumu, muhacirlik. göçü * Toprak kayması , kayş a, heyelân. göçücü göçük

* Mevsimine göre yer değiş tiren (hayvan). * Çökmüş , göçmüş(yer). * Çökmüş , kaymı ştoprak, çöküntü, yı kı ntı . * Kaya veya cevherin kendi kendine yer altı na doğru çökmesi.

göçüm

* Bazıkimyasal maddelerin veya ı ş ı k, ı sı , elektrik gibi güçlerin etkisiyle protoplâzmanı n yanaş ma veya uzaklaş ma biçiminde olan yer değ iş tirmesi, taksi (II). göçüp gitmek * ölmek. göçürme

* Göçürmek iş i.

göçürmek * Göçmesine sebep olmak. * Çökertmek. * (miktarıçok olan ş eyler için) Yiyip bitirmek. * Bitkileri yerinden çı karı p baş ka yere dikmek, göçermek. göçürtme * Göçürtmek iş i. göçürtmek * Göçmesine sebep olmak. göçürücü

* Seferde padiş ah tuğları nı n ikisini bir konak ileride taş ı yan dört kiş iden ikisine verilen unvan.

göçürülme * Göçürülmek iş i veya durumu. göçürülmek

* Göçürmek iş i yapı lmak. göçüş * Göçmek iş i veya biçimi. göçüş me

* Bir kelime içinde birbirini izleyen iki sesin yer değiş tirmesi, metatez: çömlek > çölmek, yalnı z > yanlı z, kibrit > kirbit vb. göden

* Kalı n bağı rsağı n son bölümü, rektum. * Karı n, iş kembe. * Mide.

göden bağ ı rsağ ı * Bkz. göden. gödeş göğ çek

* Semiz, etli. * Gökçek.

göğ e merdiven dayamı ş * çok uzun boylu. göğ em * Yeş ile çalar mor. göğ ermek * Bkz. gövermek. göğ erti

* Göverti. * Vurma ve çarpma sonucu vücutta oluş an çürük, morartı .

göğ sü daralmak (veya tı kanmak) * güçlükle nefes almak. * içi sı kı lmak. göğ sü kabarmak * övünç duymak, kı vanmak, iftihar etmek. göğ sünü gere gere * kendine güvenerek. * övünerek. göğ sünü kabartmak * bir olay dolayı sı yla kı vanç duygusunu ortaya koymak, övünmek. göğ sünü yı rtmak * coş kunluğunu ortaya koymak, coş mak, cı vı ldamak . göğ üs

* Vücudun boyunla karı n arası nda bulunan ve yürek, akciğ er gibi organlarıiçine alan bölümü, sine. * Bu vücut bölümünün ön tarafı , sı rt karş ı tı . * Bu bölümün içindeki organlar. * Meme.

göğ üs bağ ı r açı k (olmak) * özensiz bir kı lı kta.

göğ üs boş luğu * Akciğerlerle kalbi içine alan akciğ er zarı nı n çevrelediğ i boş luk, göğ üs kovuğ u. göğ üs cerrahisi * Cerrahînin göğ üs içi organları yla ilgili dalı . göğ üs çaprazı * (güreş te) Karş ı sı ndakini koltuk altları ndan çapraz yakalama. göğ üs çukuru * Bkz. göğ üs boş luğu. göğ üs darlı ğı * Solunumu güçleş tiren hastalı k. göğ üs eti

* Göğüs kı smı nda bulunan et.

göğ üs geçirmek * üzülerek derinden soluk almak, içini çekmek. göğ üs germek * bir güçlüğe karş ıkoymak, dayanmak. göğ üs göğ üse * Karş ıkarş ı ya, yüz yüze. göğ üs hastalı ğ ı * Göğüs bölgesi ile ilgili hastalı k. göğ üs ingini * Solunum yolları nı n iltihaplanması . göğ üs kafesi * Vücutta omurganı n, kaburgaları n ve göğ üs kemiğ iyle bunları saran kasları n oluş turduğu yürek ve akciğ erleri koruyan boş luk. göğ üs kemiği * Göğsün ön tarafı nda, üzerine kaburga kı kı rdaklarıile köprücük kemiklerinin eklendiğ i yassıkemik, iman tahtası . göğ üs kovuğ u * Bkz. göğ üs boş luğu. göğ üs sesi * Başveya boğ azdan gelmeyen gür ve açı k bir biçimde çı karı lan ses. göğ üs tahtası * Göğüs kemiğ i. * Mandolin, gitar, keman veya ut gibi telli çalgı larda tellerin gerili bulunduğ u gövde bölümü, çalgı nı n göğ sü. göğ üs vermek * eziyete, sı kı ntı ya katlanmak, tahammül etmek. göğ üsleme * Göğüslemek iş i. göğ üslemek * Göğüsle zorlamak. * Karş ıdurmak, engel olmak, direnmek. göğ üslü

* Göğsü olan. * Göğsü genişolan. *İ ri memeli (kadı n). göğ üslüce * Biraz iri göğ üslü. göğ üslük

gök

* Genellikle ilkokul öğ rencilerinin giydiğ i bir örnek üstlük, önlük. * Elbisenin kirlenmemesi için göğse takı lan önlük veya giyilen bir tür gömlek. *İ çinde gök cisimlerinin hareket ettiği sonsuz boş luk, uzay, feza. * Yeryüzü üzerine mavi bir kubbe gibi kapanan boş luk, sema. * Gökyüzünün, denizin rengi, mavi veya yeş ile çalan mavi. * Olgunlaş mamı ş .

gök ada

* Milyonlarca yı ldı zdan, yı ldı z kümelerinden, bulutsu ve gaz bulutları ndan oluş muş , saman yolu gibi bağı msı z uzay adası , galaksi. gök adası * Bkz. gök ada. gök atlası * Yı ldı zları n gök küresi üzerindeki yerlerini gösteren harita. gök bilimci * Gök bilimiyle uğraş an bilgin, astronom. gök bilimi * Gök cisimlerinin konumları nı , hareketlerini, birbirine olan uzaklı kları n ölçülmesini, bunları n fizik ve kimya bakı mı ndan yapı ları nıanlatan bilim, felekiyat, astronomi. gök bilimsel * Gök bilimle ilgili, astronomik. gök cismi * Gök yüzünde bulunan Güneş , Ay, gezegenler, kuyruklu yı ldı zlar, nebülözler gibi bütün cisimlere verilen ortak ad. gök delinmek * birdenbire çok ve hı zlı yağ mur yağ mak. gök doğan * Kuzey yarı m kürede yaş ayan bir tür göçmen kuş(Accipitridae). gök ekseni *İ ki ucu sonsuza uzatı lmı ş , olarak düş ünülen yer ekseni, günlük harekette yı ldı zları n çevresindeki eksen. gök eş leği * Gök eksenine yer merkezinde dik olan düzlemin gök küresiyle ara kesiti. gök evi

* Gök olayları nıyı ldı zları n, Güneş , Ay ve gezegenlerin konumları nı , hareketlerini küresel bir kubbe içinde, çeş itli araçlarla gösteren yapı , plânetaryum. gök fiziği * Yı ldı zları nı ş ı ğ ı nıinceleyen, fizik yapı ları nıaraş tı ran bilim kolu, astrofizik. gök gözlü * Gözleri mavi ile açı k yeş il arasıolan.

gök gürlemesi * Şimş ek çaktı ktan veya yı ldı rı m düş tükten önce veya sonra havada duyulan gürültü. gök gürültüsü * Gök gürlemesi. gök güvercin * Genellikle Avrupa ve yakı n doğ uda bahçelik yerlerde yaş ayan bir tür kuş(Columba oenas). gök kı r * At donları ndan maviye çalan kı r. gök kubbe * Kubbeye benzemesi bakı mı ndan gök. gök kumu * Gök taş ları nda görülen küresel tanecikler. gök kuş ağı * Düş mekte olan yağmur damlacı kları nda güneşı ş ı nları nı n kı rı lı p yansı ması yla gök yüzünde oluş an yedi renkli, kemer biçimindeki görüntü, alkı m, ebe kuş ağı , ebem kuş ağ ı , eleğ imsağ ma, hacı lar kuş ağı , yağ mur kuş ağ ı , alâimisema. gök kutbu * Gök ekseninin gök küresini deldiğ i iki noktadan her biri. gök küresi *İ ç yüzü gökyüzü olarak kabul edilen, yarıçapısonsuza uzanmı şyer merkezli küre. gök taş ı * Gezegenlerin arası nda hareket eden, tümüyle gaz durumuna geçmeden yer yüzüne ulaş an katıcisim, meteor taş ı , meteroit. gök yakut * Mavi renkli değ erli bir korindon türü, safir. gökçe

* Gökle ilgili, semavî. * Gök rengi, mavi. * Güzel.

gökçe yazı n * Edebiyat, yazı n. gökçek gökçül

gökdelen

* Güzel, sevimli (insan). * Maviye çalan renk, mavimsi. * Gökle ilgili, semavî. * Yirmi, otuz veya daha çok katlıyapı .

gökkandil * Kendini bilmeyecek kadar sarhoş . gökkuzgun * Gökkuzgunumsular takı mı nı n gökkuzgungiller familyası ndan, baş ı , kanatlarımavi, boyun ve karnıyeş il göçücü kuş(Coracias garrulus).

gökkuzgungiller * En iyi bilinen türü gökkuzgun olan gökkuzgunumsular takı mı nı n, gökkuzgunlar alt takı mı na giren bir familya. gökkuzgunlar * Kuş lar sı nı fı nı n, gökkuzgunumsular takı mı na giren bir alt takı mı . gökkuzgunumsular * Gökkuzgunları , ağ açkakanları , çobanaldatanları , sağanları içine alan kuş lar sı nı fı ndan bir takı m. göklere çı karmak * aş ı rıderecede övmek. göklere çı kmak * pek çok yükselmek. gökmen göknar

* Mavi gözlü (kimse). * Bkz. köknar.

göksel * Gökle ilgili, semavî. gökte ararken yerde bulmak * çok güçlükle ele geçirebileceğini sandı ğ ış eyi veya kimseyi birdenbire bulmak. gökten zembille mi indi * Tanrı 'nı n özel olarak gönderdiği, saygı nlı k görmesini istediğ i bir kiş i mi?. * uğraş madan, didinmeden, kendiliğ inden mi türedi?. göktı rmalayan * Gökdelen. göktı rmalayı cı * Gökdelen. Göktürk * VI.-VIII. yüzyı llarda Moğ olistan ve Orta Asya'da yaş amı şeski bir Türk ulusu ve bu ulustan olan kimse. Göktürkçe * Göktürk dili, Orhon Türkçesi. gökyolu gökyüzü

* Samanyolu, samanuğ rusu. * Göğün görünen yüzeyi, sema.

gökyüzü mavisi * Açı k mavi. göl

* Oluş masıgenellikle tektonik, volkanik vb.olaylara bağ lıolan, toprakla çevrili, derin ve geniş , tuzlu veya tuzsuz durgun su örtüsü. * Yapay su birikintisi. göl ayağ ı * Bir gölün artan suları nı denize, baş ka bir göle veya ı rmağ a taş ı yan akarsu, ayak. göl baş ı

* Göle akan çay. göl kestanesi * Suda yetiş en ve meyvesi kestane gibi yenilen bitki (Trapa natans). göl olmak * gereksiz olarak bir yerde su toplanmak, göllenmek. gölalası gölcük

* Avrupa ve Anadolu göllerinde yaş ayan bir tür alabalı k (Salmo lacus tris). * Küçük göl.

gölcül * Göllerde, göl kı yı ları nda yetiş en veya yaş ayan. gölek gölerme gölermek

gölet

gölge

* Küçük su birikintisi, gölcük. * Gölermek iş i veya durumu. * Göl durumuna gelmek. * Hayvanı n ipi ayağ ı na ve boynuna dolaş arak kalkamayacak biçimde yere yı kı lmak. * Gölek. *İ çinde ham deri ı slatı lan taşhavuz. * Saydam olmayan bir cisim tarafı ndan ı ş ı ğı n engellenmesiyle ı ş ı klıyerde oluş an karanlı k. * Güneşı ş ı nları ndan korunacak yer. * Ne olduğu anlaş ı lamayan karaltı , siluet. * Resimde bir ş ekli cisimlendirmek için, onun ı ş ı k almaması gereken yerlerine vurulan az çok koyu renk. * Birinin yanı ndan hiç ayrı lmayan kimse. * Koruma, kayı rma himaye.

gölge balı ğ ı * Alabalı kgillerden, uzunluğu 20-50 cm, sı rt yüzgeci büyük, tatlısu balı ğ ı(Thymallus thymallus). * Gölge balı ğı gillerden, büyük, eti lezzetli, Atlantik Okyanusu, Akdeniz ve Karadeniz'de yaş ayan bir balı k, taşlevreği, minakop (Umbrina cirhosa). gölge balı ğ ı giller * Örnek hayvanıgölge balı ğ ıolan kemikli balı klar takı mı . gölge düş mek * bir ş ey üzerine karaltıinmek, üzerine gölge gelmek. gölge düş ürmek * bir ş eyin değ erini veya ününü azaltacak iş ler yapmak. gölge etmek *ı ş ı ğ a engel olmak. * engel olmak. gölge gibi * varlı ğı nıbelli etmeyen, gizlice. gölge olay

olay.

* Bir olaya katı lan, fakat ona hiçbir etki yapmayan veya baş ka bir olay tarafı ndan var edilerek ona bağlıkalan

gölge olaycı lı k * Ruh etkinliğ inin bilinçli olmadan da var olabileceğ ini ileri sürerek bilinci, bir gölge olay sayan felsefe öğretisi. gölge oyunu * Geriden ı ş ı kla aydı nlatı lmı şbir perde arkası nda hareket ettirilen resimlerin gölgelerinden yararlanı larak oynatı lan oyun. gölge tiyatrosu * Saydam bir perde üzerinde, arkadan kuvvetli bir ı ş ı kla aydı nlatı lan oyuncuları n gölgeleriyle yaptı kları gösteri. gölgecil

* Gölgede yetiş en veya gölgeyi seven.

gölgede bı rakmak * ondan daha üstün bir düzeye yükselmek, ondan çok daha baş arı lıolmak. gölgede kalmak * adı sanıpek duyulmamak, ön plâna çı kamamak, daha az ünlü olmak. gölgeleme * Gölgelemek iş i. gölgelemek * Gölgeli duruma getirmek. * Resimde gölge oluş turmak. * Bir kimsenin veya bir ş eyin değerini azaltmak, sönüklük getirmek. gölgelendirme * Gölgelendirmek iş i. gölgelendirmek * Gölge etmek, gölgeli yapmak. * Bulandı rmak, bozmak. * Dinlendirmek. gölgelenme * Gölgelenmek iş i. gölgelenmek * Gölgeli duruma girmek. gölgeleyici * Gölge veren, gölgeleme iş ini yapan. gölgeleyiş * Gölgelemek iş i veya biçimi. gölgeli

* Gölge altı nda olan. * Nitelik ve ayrı ntı larıiyice bilinmeyen.

gölgeli resim * Gölge ile hacim etkisinin verildiğ i resim. gölgelik

* Gölge altı nda bulunan yer. * Gölgesinde oturulan tente, çardak gibi herhangi bir ş ey.

gölgesinden korkmak * çok korkak olmak, bir sakı nca söz konusu olmayan iş lere giriş mekten bile korkmak. gölgesine sı ğı nmak * birinin emri altı na girmek. gölgesiz

* Gölgesi olmayan.

gölgeye yatmak * daha önce elde edilen para, makam, ün vb. sı ğ ı narak zaman geçirmek veya bundan yararlanmak. gölleme göllemek göllenme

* Göllemek iş i. * Göl durumuna getirmek. * Göllenmek iş i.

göllenmek * Akarsu, çukurlarda birikmek, gölcük olmak. gölleş me

* Gölleş mek durumu.

gölleş mek * Göl hâline gelmek. göllük

* Gölü olan yer.

gölük * At, eş ek, beygir, katı r vb. yük taş ı yan ve binilen hayvan. gömeç gömgök

* Bkz. gümeç. * Her yanımavi, masmavi.

gömleğ inden (veya gömlekten) geçirmek * evlât olarak kabul etmek, evlât edinmek. gömlek * Vücudun üst kı smı na giyilen ince kollu veya yarı m kollu, yakalıgiysi. * Kadı nları n giydikleri ince kumaş tan yapı lmı şkolsuz, yakası z iç çamaş ı rı , kombinezon. * Vücudun üst kı smı na giyilen iç çamaş ı rı . * Kitap kapağ ı na geçirilen kap, kı lı f. * Göbek, batı n. * Beyaz ı ş ı k sağ lamak için lâmbanı n üzerine geçirilen amyanttan kı lı f. * Basamak, kat, derece. * Dosya kartonu. * Memeli hayvanlarda bağı rsaklarıdı ş tan saran yağ lı zar. gömlek değiş tirmek * (yı lan) üst derisini değiş tirmek. * huy veya düş ünce değiş tirmek. gömlek eskitmek

* hayat sürdürmüşolmak. gömlekçi * Gömlek diken veya satan kimse. gömlekçilik * Gömlekçinin yaptı ğı iş . gömlekli

* Gömleği olan.

gömleklik * Gömlek yapmaya elveriş li (kumaş ). gömlekliler * Vücutlarıtorba biçiminde ve yarısaydam, sert bir gömlekle örtülü, denizlerde yaş ayan bir hayvan sı nı fı . gömleksiz * Gömleği olmayan. gömme

* Gömmek iş i. * Defnetme, tedfin. * Mayalıveya mayası z, yağ lı veya yağsı z olarak yapı lan bir tür kül pidesi. * Güzün veya kı ş ı n ekilen ekin. * Üzerinde bulunduğ u yüzeyin içine gömülmüşolan.

gömme balkon * Dı şyüzeyden dı ş arıtaş mayan, evin kullanı m alanı içinde kalarak yapı lmı şbalkon. gömme banyo * Çini veya benzeri bir madde ile kaplanarak gömülü olarak yerleş tirilmişolan banyo teknesi. gömme dolap * Duvarı n içine yerleş tirilmişdolap. gömme kilit * Gövdesi kapak veya çekmecenin kenarı na açı lan yuvaya gömülerek takı lan kilit. gömmek

* Toprağı n içine koymak, toprakla örtmek. * Bir ölüyü toprağı n içine yerleş tirmek, defnetmek. * Birinin cenaze törenine katı lmak veya bir cenazeyi kaldı rmak. * Bir nesnenin içine yerleş tirmek, batı rmak. * Birinden daha çok yaş amak.

gömü * Toprak altı na gömülerek saklanmı şpara veya değ erli ş eyler, define. gömük

* Gömülmüşolan, gömülü.

gömüldürük * Boyunduruğ a geçirilen kı sa değnek. * Eyerin geriye kaymamasıiçin atları n boyunları ndan aş ı rı lı p kolanları na bağlanan kayı ş . gömülemek * Para veya değ erli ş eyleri toprak altı na gömerek saklamak. gömülme * Gömülmek iş i.

gömülmek * Gömmek iş i yapı lmak veya gömmek iş ine konu olmak. * Yerleş mek, oturtulmak, kendini gömmek. * Yok olmak, kaybolmak, görünmez olmak. * Bir ş eyin derinliğ ine inmek. gömültü * Avcı nı n avı nıbeklerken içine saklandı ğı çukur. gömülü

* Gömülmüşolan, toprak altı nda saklanmı şolan, metfun. * Batmı ş , kaybolmuşolan.

gömülüş * Gömülmek iş i veya biçimi. gömüş gömüt

* Gömmek iş i veya biçimi. * Mezar, metfen, kabir, makber, sin.

gömütlük * Mezarlı k, kabristan, sinlik. gön

* Tabaklanmı şderi. * Kösele. * Hayvan derisi.

göncü * Ham veya iş lenmişderi satan kimse. * Ayakkabıtamircisi. gönç * Zengin, varlı klı . gönçlük gönder

gönderi

gönderici

* Zengin olma durumu. * Bayrak çekilen direk. * Üvendire. * Kayı k ve yelkenli gemilere yön vermeye yarayan, ucunda metal olan ağaç sopa. * Bir yerden bir yere özellikle posta ile gönderilen paket, telgraf, mektup vb. * Yolcu etme, uğ urlama. * Posta ile paket, telgraf, mektup vb. gönderen kimse.

gönderiliş * Gönderilmek iş i veya biçimi. gönderilme * Gönderilmek iş i. gönderilmek * Gönderilmek iş i yapı lmak veya göndermek iş ine konu olmak. gönderiş

* Göndermek iş i veya biçimi. gönderli * Gönderi olan. gönderme * Göndermek iş i, irsal. * (sözlükçülükte) Bir madde baş ı nı iş lerken, ilgisi dolayı sı yla baş ka bir madde baş ı na yollama. * Atı f yapmak iş i. gönderme belgesi * Bir yere gönderilen eş yanı n listesi, irsaliye. göndermek * Bir yere doğru yola çı karmak, yollamak, ulaş ması nı , gitmesini sağlamak, irsal etmek. * Yetki vererek gitmesini sağ lamak. * Bir kaynaktan çı kı p gelmek, ulaş mak. * Yolcu etmek. göndertme * Göndertmek iş i. göndertmek * Göndermek iş ini yaptı rmak. gönen

* Ekilecek toprağı n sulandı rı lması . * Nem, rutubet. * Nemli (toprak).

gönenç * Bolluk, rahatlı k ve varlı k içinde iyi yaş ama, refah. gönençli

* Gönenci, iyi bir hayatıolan, müreffeh.

gönendirilme * Göndermek iş i. gönendirilmek * Mutluluğ a kavuş turulmak. gönendirme * Gönendirmek iş i. gönendirmek * Mutluluğ a, esenliğ e, huzura kavuş turmak, sevindirmek, abat etmek. gönendirtme * Gönendirtmek iş i. gönendirtmek * Mutluluğ a, huzura kavuş ması nısağ lamak. gönenme * Gönenmek iş i. gönenmek * Mutlu, mesut olmak, rahat bir hayat sürmek, sevinç duymak, sevinmek, abat olmak. gönlü akmak * birine karş ıgüçlü sevgi duymak.

gönlü bol * Yeterli imkânlardan yoksun olması na karş ı lı k cömert, eli açı k davranmak isteyen. gönlü bulanmak * kusacak gibi olmak. * kuş kulanmak. gönlü çekmek * imrenip istemek. gönlü çelinmek * güzel sözlere aldanmak, kapı lmak. gönlü çökmek * yaş ama gücü azalmak, ruhî dengesi bozulmak. gönlü gani * Cömert ve gözü tok, gani gönüllü. gönlü ile oynamak * birini sever görünüp eğlenmek. gönlü kalmak * isteyip de edinemediği bir ş eyi istemekten vazgeçmemek. * gücenmek. gönlü kanmak * bir iş le ilgili kaygı sıkalmamak, mutmain olmak, müsterih olmak. gönlü kara * Baş kaları nı n kötülüğ ünü isteyen. gönlü kararmak * dünya zevklerine karş ı isteği kalmamak. gönlü kaymak * sevmeye eğ imli olmak. gönlü kı rı lmak * üzülmek, incinmek, yerinmek. gönlü olmak * sevip istemek. gönlü olmak * razıolmak. gönlü razıolmamak * hiç istememek. gönlü takı lmak * bir ş eye karş ıilgi duymak. * aş k ile sevmeye baş lamak. gönlü tok * Zorunlu ihtiyaçlarıkarş ı lanı nca bununla yetinen, fazla mal ve para istemeyen, müstağni. gönlü varmamak * istek duymamak, istememek, çekinmek. gönlü yaralı

* âş ı k, tutkun, aş kıkarş ı lı k görmeyen. gönlü zengin *İ mkânlarıölçüsünde para ve malı nı esirgemeden veren. gönlünce

* Dileğ ine uygun.

gönlünde kalmak * çok istediği hâlde ulaş amamak, elde edememek. gönlünden geçirmek (veya geçmek) * bir ş eyin olması nıveya bir ş ey yapmayıistemek; düş ünmek. gönlünden kopmak * kendiliğinden birdenbire vermek. gönlüne doğ mak * içine doğ mak, sezmek, hissetmek. gönlüne dokunmak * üzülmek, rahatsı zlı k duymak. gönlüne göre * dileğine göre, isteğ ine uygun olarak. gönlünü çelmek * kandı rmak, yola getirmek, aş kı nıkazanmak. * kendi yanı na çekmek, sempatisini kazanmak. gönlünü düş ürmek * âş ı k olmak, sevdalanmak. gönlünü etmek (veya yapmak) * birini razıve hoş nut etmek. gönlünü hoşetmek * birinin dileğini yerine getirerek onu sevindirmek. gönlünü kaptı rmak * âş ı k olmak. gönlünü karartmak * yaş amaya karş ı sevgi ve isteğ ini azaltmak. gönlünü pazara çı karmak * sevmek için kendine yakı ş anıseçmeyip rastgele birini sevmek. gönlünü serin tutmak * sakin, soğ ukkanlıolmak, hemen heyecanlanmamak. gönlünü söndürmek * küstürmek, kı rmak, incitmek. gönlünü yaralamak * incitmek, kı rmak, üzmek. gönlünün dümeni bozuk * isteklerinde, özellikle gönül iş lerinde tutarlı lı k göstermeyen, sı k sı k istek değiş tiren. gönül

* Sevgi, istek, düş ünüş , anma ve hatı r gibi kalpte var sayı lan duygu kaynağ ı .

*İ stek, arzu. gönül (veya kalp) kı rmak (veya yı kmak) * birini çok üzecek bir davranı ş ta bulunmak, gücendirmek. gönül açmak * insanı n iç sı kı ntı sı nıgidermek, iç açmak. gönül akı tmak * âş ı k olmak, sevmek. gönül almak (veya gönlünü almak) * sevindirmek. * kı rı lan bir kimseyi güzel bir davranı ş la hoş nut etmek. gönül avcı sı * Geçici aş klar arkası nda koş an kimse, çapkı n. gönül avlamak * huyunu suyunu yakı ndan bilerek olumlu davranı ş ta bulunmak, tavlamak. gönül avutmak * hoş ça vakit geçirmek . gönül bağ ı * Sevgi bağı , duygusal iliş ki. gönül bağ lamak * severek bağ lanmak, içten sevmek. gönül belâsı * Aş kı n verdiğ i sı kı ntı , dert. gönül birliğ i * Duygusal anlaş ma. gönül borcu * Yapı lan iyiliğ e karş ı kendini borçlu sayma, minnet, minnettarlı k, ş ükran. gönül borçlusu * Yapı lan iyiliğ e karş ı kendini borçlu sayan, minnettar. gönül bulandı rmak * mide bulandı rmak. * kuş kulandı rmak. gönül çekmek * sevdalıolmak. gönül çöküş ü * Yaş ama gücünün yitmesi, ruhî dengenin bozulması . gönül darlı ğ ı *İ ç sı kı ntı sı . gönül dilencisi * Sevdiğinden ayrı lmamak için onun her davranı ş ı na katlanan kimse. gönül eğ lencisi *İ nsanıoyalayı p hoş ça vakit geçirten ş ey. gönül eğ lendirmek

* geçici bir ilgi ve sevgi göstererek hoş ça vakit geçirmek. gönül eri * Hoş görüsü geniş , açı k yürekli, güvenilir kimse, rint, ehlidil. gönül ferahlı ğ ı *İ ç rahatlı ğ ı , dertsizlik. gönül ferman dinlemez * gönül sevdiğ inden asla vazgeçmez. gönül gezdirmek * seçmek için aklı ndan birçok ş eyleri geçirmek. gönül hoş luğ u * Hiçbir baskı nı n etkisi altı nda olmaksı zı n, severek isteyerek. gönül indirmek * kendisine yakı ş tı ramadı ğ ıbir ş eye razıolmak. gönül kimi severse güzel odur * güzellik anlayı ş ı nı n kiş iden kiş iye değiş tiğ ini anlatı r. gönül kocamamak * ruhen dinç kalmak. gönül koymak * gücenmek, alı nmak, darı lmak. gönül maskarası * Sevda yüzünden gülünç durumlara düş müşkimse. gönül meselesi * Aş k yüzünden ortaya çı kan sorun, aş k derdi. gönül okş amak * birini hoşbir söz veya davranı ş la sevindirmek, iltifat etmek. gönül okş ayı cı * Hoş a giden. gönül rahatlı ğ ı *İ ç rahatlı ğ ıiç huzuru başdinçliği, huzur. gönül rı zası *İ steyerek, içinden gelerek. gönül tokluğu * Doygunluk, istiğ na. gönül uğrusu * Gönül almayıbilen kimse. gönül vermek (veya bağ lamak) * sevmek, âş ı k olmak. gönül yakmak * insanı aş ı rıderecede etkilemek, sarsmak, kendinden geçmesine yol açmak. * aş k dolayı sı yla iç yangı nı na tutulmak. gönül yarası * Bir kimseyi derin üzüntü içinde bı rakan acı ; gönül belâsı .

gönül yı kmak * birini çok üzecek bir davranı ş ta bulunmak, gücendirmek, gönül kı rmak. gönüldaş * Duygularıaynıolanlardan her biri, candan dost. gönülden çı karmak * sevmez veya anmaz olmak. gönülden çı karmamak * sevilen kimseyi hiç unutmamak. gönülden ı rak olmak * sevilmekten yoksun kalmak, sevilmemek. gönüllenme * Gönüllenmek iş i veya durumu. gönüllenmek * Gücenmek, darı lmak, alı nmak. gönüllü * Ağı r veya tehlikeli bir iş i yapmayıhiçbir yükümü yokken isteyerek üstlenen. * Çok istekli. * Seven kimse veya sevgili. gönüllü gönülsüz * Yarıistekli yarı isteksiz olarak. gönüllüce * Biraz gönüllü. gönüllülük * Gönüllü olma durumu. gönülsüz

* Gönlü olmayan, isteksiz, istemeyerek.

gönülsüzce *İ steksiz bir biçimde istemeyerek. gönülsüzlük * Bir iş i istemeyerek yapma, isteksizlik. gönye

* Dik açı larıölçmeye ve çizmeye yarayan dik üçgen biçiminde araç.

gönyeleme * Gönyelemek iş i. gönyelemek * Gönye ile ölçmek. gör (veya görürsün) * (tehdit yollu) anla, gör. gör bak gördek

* "görürsün, göreceksin" anlamı nda kullanı lı r. * Acıbalı k.

gördürme * Gördürmek iş i veya durumu. gördürmek * Görmek iş ini yaptı rmak. * Bir iş i baş kası na yaptı rmak. göre

göre

* (bir ş eye) Uygun olarak, bir ş ey uyarı nca, gereğince. * Bakı lı rsa, hesaba katı lı rsa, göz önünde tutulunca, nazaran. * Sorulursa. * uygun, elveriş li, için.

görece

* (bir ş eye) Göre olan, varlı ğ ıbaş ka bir ş eyin varlı ğ ı na bağ lıolan, kesin olmayı p kiş iden kiş iye, zamandan zamana, yerden yere değiş ebilen, bağı l, izaf. görececilik * Görecilik. göreceğ i gelmek (veya göresi gelmek) * görmek isteğini duymak, özlemle görmek istemek, özlemek. göreceli *İ zafî, bağ ı ntı lı , bağlı . görecelik görecilik göreli

* Görece olma durumu. * Bağ ı ntı cı lı k, izafiye, rölâtivizm. * Bağ ı ntı lı , izaf, nisp, rölâtif.

görelik * Bağ ı ntı , izafet. görelilik görenek

* Bağ ı ntı lı k, bağ lı lı k, izafiyet, rölâtivite. * Bir ş eyi eskiden beri görüldüğü gibi yapma alı ş kanlı ğı .

görenekçi * Göreneklere bağlı(kimse). görenekçilik * Göreneklere bağlı lı k. görenekli

* Göreneklerine bağ lıgöreneğ i olan.

göreneksel * Görenekle ilgili. göreneksiz * Göreneğ i olmayan.

göreneksizlik * Göreneksiz olma durumu. göresime

* Göresimek iş i.

göresimek * Göreceği gelmek, görmek isteğ i duymak, özlemek. görev

* Bir nesne veya bir kimsenin yaptı ğı iş ; işgörme yetisi, fonksiyon. * Resmî iş , vazife. * Bir organ veya hücrenin yaptı ğı iş . * Bir cümlede bir dil biriminin öbür birimlerle iliş kisi aracı lı ğ ı yla yerine getirdiğ i iş . * Bir değ erin baş ka değ erlerle olan iliş kisi.

görev almak * bir görevde bulunmak, bir görevi üstlenmek. görevcilik *İ ş levcilik. görevdaş * Birlikte görev yapan; aynıgörevi yapan. görevdaş lı k * Bir görevin yerine getirilmesi için birkaç organı n birlikte çalı ş masıdurumu, sinerji. görevden alı nmak * bulunduğ u görevden çı karı lmak, iş ine son verilmek, azlolunmak. * bulunduğ u makamdan daha az yetkisi olan bir baş ka makama atanmak. görevden almak * bir görevliyi iş inden ayı rı p açı kta bı rakmak, çı karmak, azletmek. görevden ayrı lmak * yapmakta olduğ u iş i bı rakmak. görevden uzaklaş tı rmak * yapmakta olduğ u görevi üzerinden almak. görevlendirilme * Görevlendirilmek iş i. görevlendirilmek * Görev verilmek, tavzif edilmek. görevlendirme * Görevlendirmek iş i. görevlendirmek * Birine bir görev vermek, vazifelendirmek, tavzif etmek. görevlenme * Görevlenmek iş i veya durumu. görevlenmek * Görev almak. görevli

* Görevi olan, vazifeli. * Resmî görevi olan kimse, memur.

görevlilik

görevsel

* Görevli olma durumu, memurluk. * Resmî iş . * Göreve iliş kin, görevle ilgili.

görevsel dil bilimi * Kelimeleri cümle içinde yüklendikleri görev bakı mı ndan inceleyen dil bilimi. görevselcilik *İ ş levcilik. görevsiz * Bir görevi bulunmayan. görevsizlik * Bir görevi bulunmama durumu. göreyim seni * senden baş arı lısonuçlar bekliyorum. * (tehdit yollu) sen bunu yaparsan karş ı lı ğ ı nıda görürsün!. görgü

* Bir toplum içinde var olan ve uyulmasıgereken saygıve incelik kuralları , terbiye. * Bir kimsenin, karş ı laş tı ğ ıve kiş iliğ i üzerinde olumlu etki yapan deneysel bilgi, deneyim. * Görmüşolma durumu.

görgü fukarası * Görgüsü az veya iyi olmayan (kimse). görgü kuralları * Bir toplumda veya toplulukta, davranı ş ları n dı şbiçimlerini denetlemeye yönelik olan kuralları n bütünü, adabı muaş eret. görgü tanı ğı * Tanı klı ğı , olay görmüşolması na dayanan tanı k. görgücülük * Deneycilik. görgülenme * Görgülenmek iş i veya durumu. görgülenmek * Görgülü duruma gelmek. görgülü

* Görgüsü olan.

görgülüce * Görgülü bir biçimde (olan). görgüsüz * Görgüsü olmayan. görgüsüzce * Görgüsüz bir biçimde (olan). görgüsüzlük * Görgüsüz olma durumu veya görgüsüzce davranı ş .

görk görkem görkemli

görklü

* Güzellik, gösteriş . * Göz alı cıve gösteriş li olma durumu, debdebe, ihtiş am, tantana, haş met. * Göz alı cıve gösteriş li, haş metli, muhteş em, anı tsal. *İ ri yapı lı , iyice serpilmiş . * Güzel, gösteriş li.

görme * Görmek iş i, rüyet. görme açı sı * Bir cismin iki ucundan gelen ı ş ı nları gözün görme merkezinde meydana getirdiğ i açı . görme gözesi * Petek gözü oluş turan çok sayı da hücreden her biri, ommatidyum. görme hücresi * Görme gözesi. görme iş itsel eğ itim * Bası lıeğ itim gereçlerinin yanı nda daha çok görme ve iş itme duyuları na yönelik gereçlerden yararlanı larak yapı lan eğ itim. görme! * aş ı rı lı k anlatı r. görmece

* Görmek ş artı yla.

görmediğe dönmek (veya görmemiş e dönmek) * tam bir sağlı ğ a kavuş mak. * baş ı ndan geçmemişgibi olmak. görmek

* Göz yardı mı yla bir ş eyin varlı ğ ı nıalgı lamak, seçmek. * Anlamak, kavramak, sezmek. * Yanı na gidip konuş mak. * Bir ş ey hakkı nda bir yargı ya varmak, değ erlendirmek. * Belirli bir zamanı n içinde bir olaya tanı k olmak, yaş amak; izlemek. * Yapmak, etmek. * Kendisine yapı lmak, bir davranı ş la karş ı laş mak, maruz kalmak. * Almak. * Bir ş eye eriş mek. * Çok değer vermek. * Bir iş leme uğramak. * (yer için) Yüzü bir yöne doğru olmak, bakmak. * Ziyaret etmek. * Karş ı laş mak, rastlaş mak. * Gözlerin görmediği durumlarda baş ka duyu organları yla algı lamak. * Sahne olmak, geçirmek. * (olumsuz) Bir iş in hiç yapı lmadı ğ ı nı belirtir. * Saymak, herhangi bir ş ey gibi görmek. * Gezmek. * Vermek. * Karş ıoyuncunun yapacağı vuruş u önceden kestirip ona göre durum almak.

görmemezliğ e gelmek * görmemişgibi davranmak. görmemezlik * Görmezlik. görmemezlikten gelmek * görmemişgibi davranmak, aldı rmamak. görmemiş * Birdenbire ulaş tı ğ ıiyi duruma uymayan, görgüsüzce davranan. görmemiş in oğ lu olmuş(çekmiş , çükünü koparmı ş ) * görgüsüz kimse ummadı ğ ıbir ş eye eriş ince ne yapacağı nış aş ı rı r. görmemiş lik * Görmemişolma durumu veya görmemiş çe davranı ş . görmez

* Görme yetisi olmayan (kimse), kör, âmâ.

görmezden gelmek * görmemişgibi yapmak, farkı nda değilmiş cesine davranmak. görmezlik * Görmemişgibi davranma. görmezlikten gelmek * görmemişgibi davranmak. görmüşgeçirmiş * görgülü, geçmiş te iyi günler yaş amı ş , gün görmüş , tecrübeli. görmüş lük * Bir ş eyi görmüşolma durumu. görmüş lük duygusu * Kiş inin, yeni bir yaş antı yıeskiden de yaş amı şolduğ u yolundaki duygusu. görsel

* Görme ile, görme duyusuyla ilgili, görmeye dayanan.

görsel etkileme * Görme yoluyla etkilenme yöntemi. görsel iş itsel * Görme ve iş itme duyuları yla ilgili olan, odyovizüel. görsel iş itsel çağ rı ş ı m * Görme ve iş itme duyuları na dayalıolarak oluş an çağ rı ş ı m. görsel iş itsel eğ itim * Bası lıeğ itim gereçlerinin yanı nda daha çok görme ve iş itme duyuları na yönelik gereçlerden yararlanı larak yapı lan eğ itim. görsel sanatlar * Resim, oymacı lı k, heykelcilik, mimarlı k gibi sanatlar, plâstik sanatlar. görü

* Görme yetisi. * Bir yerin çevreyi görme özelliği, nezaret.

* Dolaysı z kavrama, birden kavrama. görücü * Evlenmek isteyen erkek için kı z görmeye giden kimse, dünür. görücü gitmek * evlenecek erkek için kı z görmeye gitmek. görücülük * Görücünün yaptı ğ ıiş . görücüye çı kmak * (evlenmesi söz konusu olan kı z) görücüye görünmek. görülme * Görülmek iş i. görülmek * Göz yardı mı yla bir ş ey, bir varlı k algı lanmak, seçilmek. * Gereken işyapı lmı şolmak. * Bir ş eyin bulunduğ u anlaş ı lmak, karş ı laş ı lmak, rastlanmak. görülmemiş * O güne kadar karş ı laş ı lmamı ş ,ş aş ı lacak nitelikte olan. görüm görümce

* Görme yetisi. * Bir kadı na göre kocanı n kı z kardeş i.

görümcelik * Görümce olma durumu. görümcelik yapmak (veya etmek) * (görümce) geline kötü davranmak. görümlük * Yalnı z görülmek için konulan nesne. * Niş anlanan kı za, ilk kez görmeye gidildiğinde erkek tarafı ndan takı lan veya verilen armağ an. görümsetme * Sinema filmlerinden kesilmişbölüm. * Ekrandaki müzik programları nda arka zemin olarak hazı rlanmı şgörüntüler, klip. göründü Sivas'ı n bağ ları * umutla beklenen sonuç ters yönde geliş ti. görünen köy kı lavuz istemez * belli gerçekler karş ı sı nda duraksamak yersizdir. görüngü

* Duyularla algı lanabilen her ş ey, fenomen.

görüngü bilimi * Algı lanan görüngeler öğretisi, olay bilimi, fenomenoloji. görüngücülük * Gerçek olanı n yalnı zca görüngüler olduğunu öne süren görüş , olaycı lı k, fenomenizm. görünme

* Görünmek iş i.

görünmek * Görülür duruma gelmek, görülür olmak. *İ zlenim uyandı rmak. * Benzemek, görünüş ünde olmak. * Azarlamak. görünmez * Görünmeyen, beklenmeyen. görünmez kaza * Hiç umulmadı k zamanda, umulmadı k biçimde olan kaza. görünmez olmak * gözden kaybolmak. görüntü

* Gerçekte var olmadı ğıhâlde varmı şgibi görünen ş ey, hayalet. * Herhangi bir nesnenin mercek, ayna gibi araçlarla oluş turulan biçimi; herhangi bir nesnenin bazı ı ş ı k olayları sonucu elde edilen biçimi, hayal. * Bir film üzerinde sı ralanmı şresimlerin gösterici yardı mı yla görüntülüğ e art arda düş ürülmesi sonunda hareketin yeniden kurulması yla ortaya çı kan görünüş ; görüntülük üzerindeki hareketli resimler bütünü. * Sayı doğrusu üzerinde bir sayı ya karş ıgelen nokta. * Manzara. görüntüleme * Görüntülemek iş i. görüntülemek * Belirli bir konuyu buna en yakı n görüntüler içinde tasarlamak, yaratmak, gerçekleş tirmek. görüntüleyici * Görüntülemeyi sağlayan alet. görüntülük * Ekran. görüntüsel * Görüntüye dayanan. görünüm

* Bir ş eyin dı ş tan bakı lı nca görünen biçimi, görünme durumu, manzara. * Fiil kavramları nda oluşbiçimi: Atı ldıatı lacak, düş tü düş ecek, gelmişolmak, gidecek olmak gibi.

görünümlü * Görünümü olan. görünür

* Görünen, gözle görülebilen. * Belli, apaçı k göze çarpan.

görünürde * Dı ş tan bakı nca, görünüş e göre, ortada, meydanda. görünürlerde * Ortalı kta, meydanda. görünürlük * Görülebilen bir ş eyin niteliğ i. görünüş * Gözün ilk bakı ş ta veya zihnin dolaysı z olarak algı ladı ğış ey.

* Gerçeğe uymayan dı şgörüntü, zevahir. * Bulunulan bir yerden görülebilen alan, manzara. * Fiillerin belirttiğ i olu ş ları n süresi, geliş mesi ve bitmesiyle ilgili bütün biçimleri kapsayan gramer kategorisi. görünüşalmak * gibi, benzer görünmek. görünüş te * Dı ş tan göründüğ üne göre, görünene inanmak gerekirse, görünene bakı lı rsa. görünüş ü kurtarmak * Bkz. zevahiri kurtarmak. görüp göreceği rahmet bu * göreceğ i iyiliğin bütünü, göreceğ i tek iyilik. görüp gözetmek * korumak, yardı m etmek, mukayyet olmak. görüş

* Gözle bir ş eyi algı lama yetisi. * Bir olay, varlı k veya düş ünce üzerinde varı lan yargı , fikir. * (ceza evi, hastahane için) Ziyaret.

görüşaçı sı * Bir ş eyi görebilme alanı . * Bakı şaçı sı . görüşayrı lı ğ ı * Bir görüşveya düş üncede farklıdeğ erlendirmede bulunma, farklı düş ünme. görüşbildirmek * bir konuda elde edilen düş ünce ve tecrübeleri vermek. görüşbirliğ i * Aynıgörüşve düş üncede olma. görüşsahibi * Görüşveya düş ünce ileriye süren kimse. görüştarzı * Düş ünceleri açı klama biçimi. görüş me

* Görüş mek iş i, mülâkat, müzakere.

görüş me yapmak * tartı ş mak, müzakere etmek. görüş meci * Görüş meye giden kimse. görüş mek * Buluş up konuş mak, konuş up sohbet etmek. * Dostluk, ahbaplı k etmek. * Bir iş , bir konu üzerinde karş ı lı klıdüş ünceleri ileri sürmek, müzakere etmek. görüş türme * Görüş türmek iş i. görüş türmek * Görüş melerini sağ lamak.

görüş türülme * Görüş türülmek iş i veya durumu. görüş türülmek * Görüş meleri sağlanmak. görüş ülme * Görüş ülmek iş i veya biçimi. görüş ülmek * Görüş mek iş i yapı lmak, müzakere edilmek. * Herhangi biriyle görüş mek. göstere göstere * Açı k açı k, alenen. gösteren gösterge

* Gösterilenle birleş erek göstergeyi oluş turan ses veya sesler bütünü. * Bir ş eyi belirtmeye yarayan ş ey, belirti, im, iş aret. * Bir aracı n iş lemesiyle ilgili bazı ölçümlerin sonucunu kendiliğinden gösteren araç, indikatör. * Bir durum ile ilgili çeş itli aş amalarıgösteren liste. * Anlamla, biçimin, gösterenle gösterilenin kaynaş ması ndan oluş an dil birimi, belirtke.

gösterge bilimi *İ letiş im amacı yla kullanı lan her türlü gösterge dizgesinin yapı sı nı , iş leyiş ini inceleyen bilim, im bilimi, semiyoloji, semiyotik. * (matematiksel mantı kta) Göstergelerin dildeki kullanı mlarıveya dille uygulanması . gösteri

*İ lgi, dikkat çekmek için, bir topluluk önünde gösterilen beceri veya oyun. * Bir istek veya karş ıgörüş ün, halkı n ilgisini çekecek biçimde topluca ve açı kça yapı lması , nümayiş . * Sinema veya tiyatroda film, oyun gösterme iş i. * Birinin veya bir topluluğ un kendi duygusunu gösteren sözü veya davranı ş ı , tezahürat.

gösteri adamı * Gösterici. gösteri yürüyüş ü * Bir topluluğun duyguları nı dile getirmek için ana yollar ve alanlarda yürüyerek yapı lan gösteri. gösterici

* Gösterme özelliği bulunan. * Gösteri yapan, nümayiş çi. * Fotoğraf, film vb. ni bir yüzeye yansı tmaya yarayan araç, projektör.

gösterilen * Göstergenin kavram yönü, gösterenle birleş erek göstergeyi oluş turan içerik. gösteriliş * Gösterilmek iş i veya biçimi. gösterilme * Gösterilmek iş i. gösterilmek * Görülmesi sağ lanmak. gösterim

* Görüntülerin gösterici yardı mı yla bir yüzeye yansı tı lması iş i, projeksiyon.

* Sinema, tiyatro, konser gibi sanat dalları nda verilen gösterilerden her biri, seans. gösteriş * Gösterme iş i veya biçimi. * Baş kaları nıaldatmak, ş aş ı rtmak, korkutmak veya kendini beğ endirmek için birinin yaptı ğıyapay davranı ş . * Göze çarpı cınitelik, göz alı cı lı k. gösterişyapmak * baş kaları nıaldatmak, ş aş ı rtmak, korkutmak veya kendini beğ endirmek için yapay davranmak. gösteriş çi * Gösterişyapması nıseven, gösterişamacıgüden. gösteriş çilik * Gösteriş çi olma durumu. gösteriş e kaçmak * gösterişyapmaya baş lamak. gösteriş li

* Gösteriş i olan, göz alı cı , görkemli, saltanatlı .

gösteriş lice * Biraz gösteriş li, oldukça gösteriş li. gösteriş lilik * Gösteriş li olma durumu. gösteriş siz * Gösteriş i olmayan, mütevazı . * Gösterişyapmayan. gösteriş sizce * Biraz gösteriş siz. gösteriş sizlik * Gösteriş siz olma durumu, sadelik, tevazu. gösterme * Göstermek iş i. * Teş hir, sergileme. gösterme hakkı * Sinema, tiyatro, konser gibi görsel sanatlarda telif hakkı . gösterme parmağ ı * Elde başparmaktan sonraki parmak, iş aret parmağı ,ş ahadet parmağ ı . gösterme sı fatı * Bir cismi gösterme yoluyla belirten sı fat, iş aret sı fatı : Bu kitap, ş u adam, o çocuk gibi. gösterme zamiri * Varlı kları n yerini, iş aret yoluyla belirten zamir, iş aret zamiri. gösterme zarfı * Bir fiilin, bir ismin veya bir zarfı n anlamı nıgösterme yoluyla sı nı rlayan zarf: İ ş te geldik. Ta uzaklara gitti gibi. göstermeci * Cinsel organları nıgösteren ruh hastası , ut açı cı , teş hirci. göstermecilik

* Cinsel organları nıgösterme biçiminde görülen ruhî sapı klı k, ut açı cı lı k, teş hircilik. * Kendini üstün gösterme çabası. göstermek * Görülmesini sağlamak, görmesine yol açmak. * Birini veya bir ş eyi iş aretle belirtmek. * Belirtmek, anlatmak. * Bir ş eyin etkisi altı nda tutulmak. * Kanı tla inandı rmak. * Öğretmek, açı klamak. * Yapması nısöylemek, görevlendirmek. * Güzelliğini ortaya çı karmak, temsil etmek. * Herhangi bir biçimde değ erlendirmeye yol açmak. * Sert bir biçimde karş ı lı k vermek. * Görünmek, benzemek. * Etmek. göstermelik * Bir bütünün niteliğini anlatmak için bütünden ayrı lı p verilen parça, örnek, numune, mostralı k. * Gösteriş i olan. * Gösterişiçin yapı lan. göstertme * Göstertmek iş i. göstertmek * Göstermek iş ini yaptı rmak. göt

* Anüs. * Alt taraf, dip. * Kaba et, kı ç, popo. * Güç veya yüreklilik.

götten bacaklı * kı sa boylu. götün götün * Geri geri, kı çı n kı çı n. götürme

* Götürmek iş i.

götürmek * Taş ı mak, ulaş tı rmak veya koymak. * Bir kimseyi bir yere kadar yanı nda yürütmek. * Bir ş eyi yakı ndan uzağ a götürmek. * Yerinden ayı rı p uzağ a atmak veya yok etmek. * Öldürmek. * Dayanmak, katlanmak, tahammül etmek. * Birinin yanı nda yürüyüp ona bir yere kadar arkadaş lı k etmek. * Bir sonuca vardı rmak. * Güvenlik görevlileri tarafı ndan yakalanmak. * Kaybolması na, yok olması na yol açmak. * Yok olması na sebep olmak, ifna etmek. * Tümüyle sahip olmak. götürtme

* Götürtmek iş i.

götürtmek * Götürülmesini sağ lamak.

götürü

* Toptan, olduğ u gibi.

götürü iş * Toptan yapı lan iş . götürü pazarlı k * Bir iş in bütünü ile ilgili olarak fiyatıüzerinde anlaş ma. götürü tur * Fiyatı , ulaş ı m, otel, gezi vb. hizmetlerin tamamı nıveya büyük bir bölümünü kapsayan tur. götürücü

* Götüren, yönelten.

götürülme * Götürülmek iş i. götürülmek * Götürmek iş i yapı lmak veya götürmek iş ine konu olmak. götürüm * Dayanma, sabı r, tahammül. götürümlü * Götürümü çok olan, sabı rlı , mütehammil. götürümsüz * Götürümü az olan. götürüş

* Götürmek iş i veya biçimi.

gövde * Bir ş eyin ası l toplu bölümü. *İ nsan bedeni. * Hayvanlarda baş , ayak ve kuyruktan, ağaçlarda kök ve dallardan geri kalan bölüm. * (kasaplı kta) Kesilmişhayvanı n, sakatatlarıalı ndı ktan sonraki durumu. * Köklere yapı m eklerinin getirilmesiyle ortaya çı kan türev. gövde gösterisi * Aynıamaçta birleş enlerin güçlerini göstermek için büyük bir kalabalı kla yaptı klarıgösteri. gövdelenme * Gövdelenmek iş i. gövdelenmek * Gövde oluş mak. * (gövde için) Kalı nlaş mak, belirgin duruma gelmek. gövdeli

*İ ri yapı lı .

gövdesel * Gövde ile ilgili. gövdesiz

* Gövdesi olmayan. * Görünürde gövdesi olmayan.

gövdesizlik

* Gövdesi olmama durumu. gövdeye atmak (veya indirmek) * oburca yemek. gövek gövel gövem

* Cevizin yeş il kabuğ u. * Yeş il baş lı(ördek). * Sı ğ ı rlara dadanan zar kanatlıbir tür sinek.

gövem eriğ i * Bkz. akdiken. göveri göveriş göverme

* Yeş illik, göverti, sebze, zerzevat. * Gövermek iş i veya biçimi. * Gövermek iş i.

gövermek * Yeş ermek. * Morarmak. göverti * Göveri, sebze, zerzevat. göymek göynük

göynüme

* Yakmak. * Yanı k. * Orman yakı larak açı lan tarla. * Güneş te yanmı ş . *İ yice olmuş(yemiş ). * Acı sıolan, elemli. * Göynümek durumu.

göynümek * Dertlenmek, üzülmek, içlenmek. * Ham meyve olgunlaş mak. göyük * Yanı k, yanmı ş . * Hastalı k ateş i, humma. göyünme * Göyünmek iş i. göyünmek * Bkz. göynümek. göz

* Görme organı .

* (bazıdeyimlerde) Görme ve bakma. *İ yi veya kötü nitelikler, tutkular, duygular anlatan bakı ş . * Bakı ş , görüş . * Suyun topraktan kaynadı ğ ıyer, kaynak. * Delik, boş luk. *İ çine girilen, öteberi konulan, bölümleri olan bir ş eyin her bölmesi. * Çekme, çekmecelerin her biri. * Terazi kefesi. * Kı skançlı k veya hayranlı kla bakı ldı ğ ı nda bir ş eye kötülük verdiğ ine inanı lan uğ ursuzluk, nazar. * Sevgi, ilgi, gönül bağlantı sı . * Ağacı n tomurcuk veren yerlerinden her biri. * Bölüm, hane. * Bazıyaraları n uç bölümü. göz açamamak * yoğ un iş ler yüzünden bir ş eyle ilgilenme imkânıbulamamak. göz açı p kapayı ncaya kadar * çok kı sa bir zamanda. göz açtı rmamak * baş ka bir işyapması na vakit veya imkân vermemek. göz akı

* Göz yuvarı nı n dı ş ı nısaran, katı lgan dokudan oluş muş , dayanı klıbeyaz çeper.

göz alabildiğ ine * gözün görebileceği en uzak yerlere kadar. göz alı cı * Güzelliği ile ilgi çeken, alı mlı , göze çarpan. göz almak * güzelliği ile dikkati çekmek; göz kamaş tı rmak. göz altıkremi * Gözaltımorlukları nı , torbalanmaları nıgideren bir krem türü. göz ardıetmek * gereken önemi vermemek. göz aş ı sı * Dal üzerindeki gözelere yapı labilen ağ aç aş ı sı . göz aş inalı ğı * Uzaktan zaman zaman görmekten ileri gitmemiştanı ş ı klı k. göz atmak * kı saca bakı vermek. göz aydı na gelmek (gitmek) * birine kavuş tuğ u sevindirici bir durum dolayı sı yla "gözün aydı n" demeye gitmek. göz bağ cı * Göz bağı yapan kimse, illüzyonist. göz bağ cı lı k * Gözü aldatmak amacı yla özel olarak hazı rlanmı şaraçlarla göz bağı yapma sanatı , illüzyonizm. * El çabukluğ u ile göz boyama. göz bağ ı * El çabukluğ u ve ustalı kla gerçekte olmayan bir ş eyi oluyor gibi gösterme iş i.

* Aklıve duyguları yanı ltan sebep. göz bankası * Gerektikçe baş kaları na aktarı lmak için ölümlerinden hemen sonra gönüllülerin gözündeki saydam tabakanı n alı nı p saklandı ğ ıgöz kliniği. göz banyosu * Göz hastalı kları nı n iyileş tirilmesi için yapı lan banyo. * Hoş lanarak kadı nlara bakma. göz bebeği * Iş ı ğ ı n azlı ğı na veya çokluğuna göre büyüyüp küçülen, gözde irisin ortası ndaki yuvarlak delik. * Çok sevilen, önem verilen (kimse vb.). göz bilimi * Gözün yapı sı nı n, çalı ş ması nı n ve hastalı kları nı n incelendiğ i hekimlik dalı , oftalmoloji. göz boncuğ u * Nazar değ mesin diye takı lan göz biçimindeki boncuk nazar boncuğ u. göz boyamacı lı k * göz boyamak iş i. göz boyamak * kandı rmak, yanı ltmak; gösteriş le aldatmak. göz değ mek * uğursuzluk, kötülük getirdiğ ine inanı lan kı skanç veya hayran bakı ş lar dolayı sı yla kötü bir duruma düş mek. göz demiri * Gemilerin baştarafı nda bulunan, her zaman kullanı lan büyük çapa. göz dikeğ i * Pek çok istenerek üzerine düş ülen ş ey. göz dikmek * bir ş eyi ele geçirmek isteğine kapı lmak. göz diş i * Üst çenedeki köpek diş lerinden her biri. göz doldurmak * görünüş ü ile umulduğundan çok etkilemek. göz doyurmak * (bir ş ey) gözü, görünüş ü ile umulduğundan çok etkilemek. göz emeğ i * Gözü çok yoran ince iş . göz erimi * Ufuk. göz etçiği * Gözün iç açı sı ndaki kı rmı zı çı kı ntı . göz etmek * gözle iş aret etmek. göz evi

* Bkz. göz yuvası .

göz gezdirmek * derinlemesine incelemeden okumak. * bir yeri, bir ş eyi çabucak incelemek. göz göre göre * belli ve apaçı k olarak, herkesin gözü önünde. göz görmeyince gönül katlanı r * yakı nı mı zda bulunmayanları n özlemine, acı sı na daha kolay dayanabiliriz. göz göz * üzerinde birçok göz (delik) bulunan. * oda oda. göz göz olmak * üzerinde birçok göz (delik) oluş mak veya bulunmak. göz göze

* Bakı ş larıkarş ı laş arak.

göz göze gelmek * her iki tarafı n bakı ş larıkarş ı laş mak. göz gözü görmemek * yoğ un sis, duman, toz gibi sebeplerle hiçbir ş ey görülememek. göz hakkı * Görülüp de imrenilebilecek yiyeceklerden, görenlere çı karı lan pay. göz hapsi * Bir kimseye bulunduğu yerden ayrı lmamasıbiçiminde verilen ceza. göz hapsine almak * bakı ş ları nıüzerinden ayı rmamak, gözetlemek, hiçbir davranı ş ı nıgözden kaçı rmamak. göz kadehi * Göz banyosu için kullanı lan kadeh biçimindeki kap. göz kamaş tı rı cı * muhteş em, çok güzel, parlak, görkemli. göz kamaş tı rmak * kuvvetli ı ş ı k veya parlaklı k, kı sa bir zaman için görüş ü bulandı rmak. * bir niteliğ iyle hayran bı rakmak. göz kapağ ı * Göz yuvarları nı n önünde bulunan, birbirine yaklaş arak gözü örten, kenarları nda kirpikler bulunan koruyucu organ. göz kararı * Ölçü veya tartıile değil, gözle oranlanarak belirlenen miktar. göz kaşsüzmek * dikkatle ve hissettirmeden bakı ş larla kontrol altı nda tutmak. göz kesesi * Gözlerin hemen altı nda derinin ve kaslar ı n bozulmasısonucu oluş an ş iş kinlik. göz kesilmek * bütün dikkatiyle bakmak. göz kı rpmadan

* acı madan, merhamet etmeden. * hiç duraksamadan, hiç çekinmeden. göz kı rpmak * göz kapağ ı nı kapayı p açmak. * baş kası na söylediklerinin doğru olmadı ğ ı nı iş aretle anlatmak için, benimsediği kimseye bakarak gözünü kapayı p açmak. göz kı rpmamak * hiç uyumamak. göz koymak * bir kimseyi veya bir ş eyi ele geçirmeyi istemek. göz kulak olmak * gözetmek, korumak, bakmak. * görme, iş itme yoluyla bilgi edinmeye çalı ş mak. göz kuyruğ u * Gözün ş akak tarafı ndaki ucu. göz kuyruğ uyla bakmak * göz ucuyla bakmak. göz memesi * Göz etçiğ i. göz merceği * Gözün ön tarafı nda bulunan ve dı ş ardaki cisimlerin görüntüsünün ağtabaka üzerine düş mesini sağlayan mercek biçiminde saydam organ. göz nuru

* Görme yeteneğ i. * Değerli bir işortaya çı karmak için gözleri çok yoran.

göz nuru dökmek * göz emeğ i harcamak. göz nuru dökmek * fazla emek sarfetmek. göz önü

* Görülebilen, yakı n yer.

göz önünde * apaçı k, belirgin, aş ikâr olarak. göz önünde tutmak (veya bulundurmak) * herhangi bir durumun nası l bir sonuca yol açacağı nıhesaba katmak, dikkate almak. göz önüne almak * önceden düş ünmek, hesaplamak, dikkate almak. göz önüne getirmek * zihinde canlandı rmak, tasarlamak. göz pencere * Çatıkatları nda veya kapıüstlerinde yuvarlak veya oval biçimli, genellikle süslü küçük pencere. göz pı narı * Gözün burun tarafı ndaki ucu.

göz sevdası * Yalnı z bakmakla yetinilen aş k. göz süzmek * baygı n ve anlamlıbakmak. göz taş ı * Bazıgöz, deri, bitki hastalı kları nda ve bağ cı lı kta kullanı lan, koyu mavi renkte zehirli bir tuz, bakı r sülfat (Cu SO4). göz ucu * Yan göz. göz ucuyla bakmak * belli etmemeye çalı ş arak baş ı nıçevirmeden yandan bakmak. göz ucuyla bakmak * yan gözle bakmak, farkettirmeden gözlemek. göz ucuyla görmek * fark etmek. göz ucuyla süzmek * iyice tanı mak, bilmek veya dikkat çekmek amacı yla hafif kı sı k gözle incelemek, bakmak. göz var, izan var * bir ş eyin göz ve akı l yoluyla anlaş ı lacağ ı nıanlatı r. göz yı ldı rmak * gözünü korkutmak. göz yoklaması * Baş kaları nı n dikkati onun üzerinde olmak, kendisini izleyenlerin değ erlendirmesi dikkatlice görme, göz hapsinde tutma. göz yummak * kusurları görmemezlikten gelmek, hoşgörmek, bağı ş lamak. * umudunu kesmek,umutsuzluğ a düş mek. göz yummamak * hiç uyumamak. * hoşgörmemek, bağ ı ş lamamak. göz yuvarı * Kafatası nda bir çukur içine yerleş mişbulunan, gözün yuvarlak olan parçası . göz yuvası * Göz yuvarları nı n içinde bulunduklarıkemik oyuklardan her biri, göz evi. gözaltı

* Birinin, güvenlik kuvvetlerince belli bir yerde belli bir süre alı konulması , nezaret.

gözaltı na almak * birini güvenlik kuvvetlerince belli bir süre, belli bir yerde tutmak, nezarete almak. gözaydı n etmek * güzel bir olay için kutlamak, iyi dileklerde bulunmak. gözcü * Gözlemek veya gözetlemek iş ini yapan kimse. * Göz hekimi. * Sı navda, sı navı n kurallara uygun bir biçimde yapı lması nı sağ layan kimse.

gözcülük

* Gözcünün iş i. * Göz hekimliğ i.

gözcülük etmek * kollamak, sağ ısolu kolaçan etmek. gözdağı * Sonradan verilecek bir ceza ile korkutma, yı ldı rma, tehdit. gözdağı vermek * sonradan verilecek bir ceza ile korkutmak, yı ldı rmak, tehdit etmek, caydı rmaya çalı ş mak. gözde * Benzerleri arası nda nitelikleri sebebiyle üstün tutulan, beğenilen, önem verilen (kimse veya ş ey). * Önemli bir kimsenin beğendiği kadı n. gözden çı karmak * bir mal, para, değ er yargı sıvb. maddî veya manevî varlı ğ ı n elden çı karı lması nıkabul etmek. gözden düş mek (veya düş ürmek) * sevgi ve ilgiyi yitirmek (veya yitirtmek). gözden geçirmek * okumak. * niteliğ ini anlamak için bir ş eyin her yanı na bakmak, incelemek, muayene etmek. * (araç, motor vb. için) çalı ş ı p çalı ş madı ğ ı nıinceleme, deneme, denetleme iş i. gözden gönülden çı karmak * hiç önem vermemek, ilgisini kesmek. gözden ı rak olan gönülden de ı rak olur * ayrıdüş enlerin arası ndaki sevgi de zamanla azalı r. gözden kaçı rmak * dalgı nlı kla görmemek. gözden kaçmak (veya gözünden kaçmak) * görülmemek, farkı na varı lmamak. gözden kaybetmek * görünmemek, ortadan çekilip gitmek. gözden kaybolmak * ortadan çekilmek veya görünmez olmak. gözden nihan olmak * görünmez olmak, kaybolmak. gözden sürmeyi çalmak (veya çekmek) * hı rsı zlı kta çok becerikli, çok usta olmak. gözden uzak tutmak * önem vermemek, arka plâna itmek. gözden uzaklaş mak * ayrı lı p baş ka yere gitmek, görünmez olmak. göze

* Hücre. * Su kaynağ ı .

göze almak * gelebilecek her türlü zararıve tehlikeyi önceden kabul etmek. göze batmak * aş ı rıderecede görünür olmak. * tedirgin etmek, uygunsuz veya yakı ş ı ksı z görünmek. * çekememezliğe yol açmak. göze bilimi * Sitoloji, hücre bilimi. göze çarpmak * dikkati üzerine çekmek. göze diken olmak * herkesin kı skançlı ğ ıkendisine çevrilmek. göze girmek * davranı şve yetenekleriyle ilgi ve önem kazanmak. göze görünmek * belli, açı k olmak. göze görünmemek * ortaya çı kmamak, ortalı kta dolaş mamak, saklanmak. * kendisi var olduğ u hâlde göz onu görememek. göze göz

* Aynıbiçimde acı sı nıçı karma, misilleme.

göze yasak olmaz * bir kimseye veya nesneye bakı lması nıkimse önleyemez. göze yutarlı ğ ı * Vücuda giren mikropları n yutar hücreler tarafı ndan yutulup yok edilmesi, hücre yutarlı ğı , fagositoz. göze zarı * Hücre zarı . gözeler arası * Dokularda gözelerin arası nda yer alan, hücreler arası . gözeme

* Gözemek iş i.

gözemek * Kumaş taki deliği örerek kapatmak. * Dikilen bitkilerin seyrek yerlerini sı klaş tı rmak. gözene * Kovandan bal alı rken arı lardan korunmak için baş a giyilen, ön tarafı telden baş lı k. gözenek

* Delikli bir nesnenin deliklerinden her biri. * Bitkilerde solunum ve fotosentez için gerekli okjisen ve karbondioksit alı şveriş ine, suyun buhar olarak dı ş arı atı lması na yarayan, yaprakları n alt yüzeyinde çok sayı da bulunan, hücreler arası ndaki mikroskobik deliklerden her biri, mesame. * Canlıdokularda dı şderi üzerindeki küçük, basit açı klı k, mesame. * Güneşyüzeyinde görülen küçük yuvarlak, kara lekelerden her biri. * Bir malzemenin içinde irili ufaklıboş lukları n bulunması hâli süngerimsi görünüş . * Pencere.

* Bir iş lemede, örgüde, ipliklerin kesilmesi, ayrıtutulmasıyoluyla oluş turulan boş luk, ajur. gözenekli * Gözenekleri olan. gözeneklilik * Gözenekli bir cismin niteliğ i. gözeneksiz * Gözenekleri olmayan. gözeneksizlik * Gözeneksiz olma durumu. gözer * Buğday, toprak gibi ş eylerin elendiğ i iri gözlü kalbur. gözetici

* Gözetme yapan, koruyucu, bakı cı , kollayı cı . * Yarı ş çı larıaraları ndaki açı klı ğa göre derecelendiren yarı ş lı kş artları nda, elliş er metre aralı kla dönemeçlere dizilen en az dört gözlemciden her biri. gözetilme * Gözetilmek iş i. gözetilmek * Gözetmek iş i yapı lmak veya gözetmek iş ine konu olmak. gözetim

* Gözetme iş i, nezaret. * Himaye. * Gözaltı .

gözetime almak * Bkz. gözaltı na almak. gözetiş

* Gözetmek iş i veya biçimi.

gözetleme * Gözetlemek iş i. gözetleme deliğ i * Kapı nı n dı ş ı ndakileri görmeye yarayan ve kapıortası nda açı lmı şmercekli delik. gözetlemek * Birine veya bir ş eye gizlice bakmak. * Birinin yaptı kları nıbelli etmeden izlemek. gözetleniş * Gözetlenmek iş i veya biçimi. gözetlenme * Gözetlenmek iş i. gözetlenmek * Gözetlemek iş i yapı lmak. gözetletme * Gözetletmek iş i veya durumu. gözetletmek

* Gözetlemek iş ini birine yaptı rmak. gözetleyici * Gözetlemek iş ini yapan (kimse). gözetleyiş * Gözetlemek iş i veya biçimi. gözetme

* Gözetmek iş i.

gözetmek * Korumak, bakmak, özen göstermek, himaye etmek. * Önem vermek, göz önünde bulundurmak, ayrıtutmak. * Kollamak, kayı rmak, beklemek. * Bir sonuca giderken bütün ayrı ntıve etkenleri dikkate almak. gözetmen * Okullarda öğ renciler arası nda düzeni sağlamakla görevli kimse, mubassı r. * Film çalı ş maları nda yapı mcıadı na filmin sanat, teknik ve para yönünü düzenleyen kimse. gözetmenlik * Gözetmenin yaptı ğ ıiş . gözettirme * Gözettirmek iş i. gözettirmek * Gözetmek iş ini yaptı rmak, gözetmesini sağlamak. gözgü * Ayna. gözle görülür, elle tutulur hâle gelmek * çok açı k bir biçimde görülmek, herkes tarafı ndan bilinmek. gözle yemek * bir ş eye çok istekle ve dik dik bakmak. * göz değ dirmek. gözleğ i

* Gözetleme yeri. * Dağları n yüksek yerlerinde niş an almak için ağ aç veya taş tan yapı lan belli yer.

gözlem

* Bir nesnenin, olayı n veya bir gerçeğ in, niteliklerini bilmek amacı yla, dikkatli ve plânlıolarak ele alı nı p incelenmesi, müş ahede. *İ nceleme sonucu elde edilen değ er, müş ahede. * Çeş itli araç ve gereçlerin yardı mı yla olayları n sebeplerini bilmek için uygulanan bilimsel yöntem. * Bir yazıveya eseri yazmaya baş lamadan önce konusuyla ilgili gerekli bilgi, deney, inceleme ve araş tı rma yapma iş i. * Bir gök cismini veya olayı nıçı plak gözle veya bir araç yardı mı yla izleyerek, görülen değ erleri tespit etme iş lemi, rasat. gözlem evi * Gök gözlemleri yapan, gök cisimlerini ve olayları nıinceleyen yer, rasathane, observatuvar. gözlemci

* Dikkatle, eleş tirici bir gözle gözlem yapan kimse, müş ahit. * Bir konferans, kongre vb. ne katı lan, genellikle söz alma ve önerge verme hakkıolmayan, toplantı ları kendi veya baş kasıadı na izleyen kimse, müş ahit.

gözlemcilik * Gözlemcinin yaptı ğ ıiş . gözleme

gözleme

* Gözlemek iş i, tarassut. * Gök bilimi veya meteorolojide özel araçlarla inceleme. * Sacda veya yağ da kı zartı lan, tatlıveya tuzlu bir hamur iş i.

gözleme * Meralarda yağ ı ş ı n toprakla tutulmasıve yem üretiminin artı rı lması amacı yla, 40-50 cm aralı klarla 15-20 cm çapı nda ve 7-8 cm derinliğ inde çukurlar açı lması . gözlemeci * Gözleme yapan veya satan kimse. gözlemecilik * Gözlemecinin iş i veya mesleğ i. gözlemek * Bir ş eyin olması nı veya bir kimsenin gelmesini beklemek, intizar etmek. * Dikkatle bakmak, tarassut etmek. *İ ncelemek, araş tı rmak. * Gizlice bakmak, gözetlemek. gözlemleme * Gözlemlemek iş i. gözlemlemek * Gözlemek. * Dı şdünyadaki bir ş eyi iyi bilmek için dikkati onun üzerinde tutmak, müş ahede etmek. gözlenme * Gözlenmek iş i. gözlenmek * Gözlemek iş i yapı lmak veya gözlemek iş ine konu olmak. gözler önüne serilmek * görülmek, bütün çı plaklı ğı yla ortaya çı kmak. gözler önüne sermek * açı klamak, sergilemek, göstermek, tanı tmak. gözleri açı lmak * uyanmak. * Bkz. gözü açı lmak. gözleri bayı lmak * uyku, istek gibi herhangi bir durum gözlerinden belli olmak. gözleri berraklaş mak * bakı ş larıdaha canlıve parlak olmak. gözleri buğ ulanmak (veya bulutlanmak) * gözleri yaş ararak çevreyi bulanı k görmek. gözleri çakmak çakmak (olmak) * ateş li hastalı k veya öfkeden gözleri kı zarmı şve parlamı şolmak. gözleri çekik

* gözleri ş akaklara doğru gerilmişolan. gözleri çukura gitmek (veya kaçmak) * aş ı rıyorgunluktan göz çevresi kararmak veya çökmek. gözleri dolmak (veya dolu dolu olmak) * ağ layacak kadar duygulanmak. gözleri dönmek * (aş ı rı ateş ten veya can çekiş irken) gözlerin renkli bölümü kapakları n altı nda kalarak görünmemek. * öfkesinde ne yaptı ğ ı nıbilmemek. gözleri evinden (veya yuvaları ndan) uğ ramak (veya fı rlamak) * korku, öfke ve telâş ıgözlerinden belli olmak. gözleri fal taş ıgibi açı lmak * büyük bir ş aş kı nlı k veya öfkeden dolayıgözler doğal olmayan bir biçimde açı lmak. gözleri fı ldı r fı ldı r etmek *ş eytanca ve çapkı nca bakmak. gözleri ı ş ı k içinde (veya ı ş ı klı ) * güçlü ı ş ı k yüzünden bakamamak. * çok neş eli, mutlu, heyecanlı . gözleri kamaş mak * hayran olmak, büyülenmek. gözleri kan çanağı na dönmek (veya gözleri kanlanmak) * uykusuzluk, yorgunluk, ağlama gibi sebeplerle gözleri çok kı zarmak. * sinirden, öfkeden, hiddetten gözleri irileş mek ve kı zarmak. gözleri kapanmak * ölmek. * çok uykusu gelmek. gözleri kararmak * başdönmesi, açlı k, yorgunluk gibi sebeplerle iyi göremez olmak. gözleri parlamak * gözlerinde sevinç ve istek belirmek. gözleri sulanmak * gözlerine yaşgelmek. gözleri süzülmek * göz kapaklarıhafifçe kapanmaya baş lamak. gözleri takı lı p kalmak * (bir ş eyden) gözlerini ayı ramamak. gözleri velfecri okumak * kurnazlı ğıgözlerinden belli olmak. gözleri yaş armak * gözleri sulanmak. * duygulanmak. gözleri yollarda kalmak * birinin gelmesini, merak, istek veya özlemle beklemek. gözlerinde ş imş ek (veya ş imş ekler) çakmak

* çok kı zmak, öfkelenmek. * çok üzücü bir sebeple sarsı lmak. gözlerinden okumak * (birinin) içinden geçenleri bakı ş ları ndan sezmek. gözlerine inanamamak * hiç umulmayan, hiç beklenmeyen bir ş eyin görülmesi karş ı sı nda ş aş ı rmak. gözlerine uyku girmemek (veya gözlerini uyku tutmamak) * hiç uyuyamamak. gözlerini (veya gözünü) oymak * birine çok kötülük etmek. gözlerini açmak * uyanmak. * kendine gelmek, ayı lmak. gözlerini alamamak * bakı ş ları nıayı ramamak. gözlerini bayı ltmak * gözlerini yarıkapamak. gözlerini belertmek * gözlerini, akıçok görünecek biçimde açmak. gözlerini bitirmek * gözlerini aş ı rı yormak. gözlerini devirmek * öfke ile bakmak. gözlerini devirmek * öfke ile bakmak. gözlerini dikmek * dikkatle bakmak, gözünü ayı rmadan bir yere veya bir kimseye bakmak. gözlerini fal taş ıgibi açmak *ş aş kı nlı kla, hayretle bakmak. gözlerini kaçı rmak * biriyle göz göze gelmemek için gözlerini baş ka tarafa çevirmek. gözlerini kan bürümek * Bkz. gözünü kan bürümek. gözlerini kapamak * ölmek. gözlerinin içi gülmek * çok sevindiği yüzünden, gözlerinden belli olmak. gözlerinin içine kadar kı zarmak * utancı ndan yüzü çok kı zarmak. gözletme * Gözletmek iş i. gözletmek

* Gözlemek iş ini yaptı rmak. gözleyici * Gözlemci, müş ahit, rası t. gözleyiş * Gözlemek iş i veya biçimi. gözlü

* Herhangi bir biçimde veya renkte gözü olan. * Bölmesi veya gözleri olan. * Deliğ i olan.

gözlük

* Görme bozukluğu olan gözlerin daha iyi görmesine veya gözleri korumaya yarayan, bir çerçeveye yerleş tirilmişçift camdan oluş an araç. * Atları n çevreden ürkmemeleri için gözlerinin iki yanı na takı lan siper. * Gözene. gözlük takmak * gözlük kullanmak. * iyi görmek, dikkat etmek. gözlükçü

* Gözlük satan veya onaran kimse. * Gözlük satma ve onarma iş lerinin yapı ldı ğı dükkân.

gözlükçülük * Gözlük satma iş i. * Gözlüğ e cam takma, gözlük çerçevesi onarma iş i. gözlüklü

* Gözlük takmı şolan, gözlük kullanan.

gözlüklü yı lan * Kobra. gözlüksüz * Gözlüğ ü olmayan, gözlük takmamı şolan. gözsüz

* Gözü olmayan. * Görmez, âmâ, kör.

gözü (veya gözleri) kararmak * baş ıdönmek, hafif baygı nlı k geçirmek. * umutsuzluğ un veya aş ı rıbir isteğ in etkisi altı nda ne yaptı ğı nıbilmez duruma gelmek. gözü (veya gözleri) üstünde (kalmak) * kı skançlı k sebebiyle herkesin ilgisini çekmek. * herkesin dikkatini çekmek. gözü aç

* Doymak bilmeyen, aç gözlü.

gözü açı k * Uyanı k, becerikli. gözü açı k gitmek * gerçekleş mesini çok istediğ i bir dileğine eriş meden ölmek. gözü açı klı k

* fı rsattan yararlanma, kurnazca davranma. gözü açı lmak * iyiyi kötüyü veya kendisine yarayanıayı rt eder duruma gelmek. gözü akmak * gözü yaralanı p kör olmak. gözü alı ş mak * önceden iyi göremediği bir ş eyi sonradan görür olmak. * bir ş ey ilk etkisini yitirmek, yadı rganmaz olmak. gözü almamak * bir iş i becerebileceğ ine inanmamak, yadı rganmaz olmak. gözü arkada kalmak * bı rakı lan bir ş ey veya kimse ile ilgili tedirginliği sürmek. gözü bağ lı * Aymaz, gafil. * Sorup soruş turmaksı zı n, bakı p anlamadan. gözü bağ lıolmak * bağ lanmak, tutulmak. * büyülenmişbulunmak. gözü bir ş eyde (veya bir ş eyin üzerinde) olmak * dikkati bir yerde toplanmak. gözü bulanmak * bulanı k görmeye baş lamak. gözü büyükte olmak * büyük emeller beslemek. gözü çı kası ca * ilenç olarak söylenen söz. gözü çı kmak * gözün kör olsun. gözü dalmak * gözü bir noktaya dikili olarak dalgı n bakmak. gözü dı ş arda * Evine, eş ine bağ lıolmayı p baş kaları yla da iliş ki kuran. gözü doymak * çok istenen bir ş eyin yeterli miktarıelde edildikten sonra daha çoğ unu istememek. gözü dönesi * "geberesi" anlamı nda bir ilenç. gözü dönmek * aş ı rıbir isteğ in, öfkenin etkisiyle ne yaptı ğ ı nıbilmez duruma gelmek. gözü dumanlanmak * öfkeden gözü hiçbir ş ey görmez duruma gelmek. gözü dünyayıgörmemek * hiç kimseye, hiçbir ş eye önem, değ er vermemek.

gözü gibi sakı nmak (saklamak veya esirgemek) * bir ş eye aş ı rı ilgi göstermek, önemle bakı p korumak. gözü gibi sevmek * pek çok sevmek. gözü gitmek * bir ş eyi istemeden görmek, elinde olmayarak bakmak. gözü gönlü açı lmak * neş elenmek, ferahlamak. gözü gönlü tok * Bkz. gönlü tok. gözü görmemek * görmez olmak. * belli bir ş eyden baş ka bir ş eyle ilgilenmemek. * öfke sonucu en kötü ş eyleri yapacak duruma gelmek. gözü görmez olmak * artı k ona değer vermemek. gözü göz değil * iyi insan olmadı ğ ıyüzünden, bakı ş ı ndan belli oluyor. gözü hiçbir ş ey görmemek * heyecana kapı lı p baş ka hiçbir ş eyle uğraş amaz duruma gelmek. gözü ı sı rmak * bir kimseyi tanı yacak gibi olmak. gözü iliş mek * birdenbire veya istemeden görmek. gözü kalmak * elde edemediği bir ş eye karş ıisteğ i sürmek. * elde edemediği bir ş eyi kı skanmak. gözü kapalı * Düş ünmeden, duraksamadan. * Çevresinde olanlardan haberi olmayan. gözü kapalıolmak * çevresinde olup bitenin farkı na varmamak, ilgisiz kalmak. gözü kara * Korkusuz. gözü kaymak (veya kaçmak) * gözünde hafifçe ş aş ı lı k bulunmak. * istemeyerek bakı vermak. gözü keskin * Çok iyi gören. gözü kesmek * bir iş i yapabilme konusunda kendisine veya baş kaları na güvenmek. gözü kesmemek * bir iş i yaparken kendine veya baş kaları na güvenmemek. * beğ enip seçmemek.

gözü kı zmak * gözü hiçbir ş ey görmeyecek ölçüde öfkelenmek. gözü korkmak * daha önce geçirdiğ i kötü bir denemeden sonra birinden veya bir ş eyden zarar gelebileceğ i kanı sı na varmak. gözü kör olsun * bazızorunlu durumlarda zararıistemeyerek kabullenmeyi anlatı r. * ihtiyaç duyulan ş eyin yokluğ u karş ı sı nda söylenir. gözü olmak * bir ş eyi ele geçirmek isteği beslemek. gözü olmamak * bir ş eye sahip olmayıistememek. * heves beslememek, fazla önem vermemek. gözü önünde * yanı nda, mevcudiyetinde. gözü pek

* Korkusuz, yürekli, cesur.

gözü pek olmak * korkmamak, yı lgı nlı k göstermemek, çok cesur olmak. gözü sönmek * kör olmak. gözü su içmemek * güvenmemek. gözü sulu * Çok önemsiz olaylarda bile gözyaş ları nıtutamayan. gözü takı lmak * dikkati çeken bir ş eyden bakı ş ları nı ayı ramamak. gözü tok

* Paraya, mala düş künlük göstermeyen, aç gözlülük etmeyen.

gözü toprağ a bakmak * ölmek üzere olmak. gözü tutmak * güvenmek, beğenmek. gözü tutmamak * güvenmemek, beğenmemek. gözü uyku tutmamak * uyuyamamak. gözü yememek * bir iş i yapacak güç ve yeteneği kendinde bulamamak. gözü yı lmak * daha önceden denediği için o durumla karş ı laş maktan korkmak, o iş e giriş mekten çekinmek. gözü yolda (veya yollarda) kalmak * birinin gelmesini merak istek veya özlemle beklemek.

gözü yüksekte (veya yükseklerde) olmak * bulunduğ u durumdan çok üstün olan bir duruma ulaş ma amacı nıgütmek. gözükme

* Gözükmek iş i.

gözükmek * Görünmek. gözüm çı ksı n (veya kör olsun) * bir ş eyin doğ ruluğuna inandı rmak için edilen ant. gözüm görmesin * bana hiç görünmesin, yüzünü görmek istemem. gözüm! (veya gözümün nuru) * sevgi anlatan bir seslenme. gözün aydı n! * sevinçli bir olay dolayı sı yla kullanı lan bir kutlama sözü. gözünde * bir kimseye göre, nazarı nda, indinde. gözünde büyümek * bir ş ey bir kimseye olduğ undan güç veya önemli görünmek. gözünde büyütmek * bir kimseyi olayı veya ş eyi abartmak. gözünde olmamak * herhangi bir üzüntü veya zor durum dolayı sı yla o ş eye değ er verecek durumda bulunmamak. gözünde ş imş ek çakmak * sert ve ş iddetli darbe yüzünden göz önünde yı ldı zlar oluş mak. * çok sevindiğini belli etmek. gözünde tütmek * çok özlemek. gözünden kaçmak * görememek, dikkat edememek. gözünden kaçmamak * dikkatle izlemek. gözünden kı skanmak * üzerine titremek, kollayı p gözetmek. gözünden sürmeyi çalmak * Bkz. gözden sürmeyi çalmak. gözünden uyku akmak * çok uykulu olmak. gözüne bakmak * Bkz. gözünün içine bakmak. gözüne batmak * çok gelmek, tedirgin etmek.

gözüne çarpmak * görünür olmak, dikkati çekmek. gözüne dizine dursun * nankörlük eden kimseye söylenen bir ilenme. gözüne girmek * sevgi ve ilgisini kazanmak. gözüne hiçbir ş ey görünmemek * kendi derdi dolayı sı yla hiçbir ş eye değer vermemek. gözüne iliş mek * bir ş eyi birdenbire, istemeden görmek. gözüne karasu inmek * karasu hastalı ğ ıyüzünden gözü görmez olmak. * gelmesini çok istediğ i kimsenin uzun süre yolunu gözlemek. gözüne kestirmek * baş arabileceğ ini ummak. * zevkine uygun bulmak, hoş lanmak. * uygun bulmak, elveriş li görmek. gözüne sokmak * bir kimsenin görmediği veya bulamadı ğ ıbir ş eyi, ona sert bir tavı rla göstermek. gözüne uyku girmemek * hiç uyuyamamak, uykusuz kalmak. gözünü (bir ş eye) dikmek * Bkz. gözlerini dikmek. gözünü açmak * uyanı k, dikkatli bulunmak. gözünü açmak * görüş ünü değ iş tiren bilgi vermek, uyarmak. gözünü açmak * kadı n ilk cinsel iliş kiyi o erkekle kurmuşolmak. gözünü açmak * çevreyi tanı maya baş lamak. gözünü ağ artmak * Bkz. gözlerini belertmek. gözünü alamamak * bir ş eye, bir yere bakmakta iken, gözünü oradan baş ka bir yere çevirememek. gözünü ayı rmamak * bir ş eye sürekli olarak bakmaktan kendini alamamak. gözünü bağ lamak * düş ünce ve duyguları nıyanı ltmak. gözünü bürümek * ondan baş ka hiçbir ş eyi görmemek, tamamen ona bağlanmak. gözünü çı karmak * beceriksizce davranmak, zarara uğratmak.

* iyisi dururken en kötüsünü seçmek. gözünü daldan budaktan (veya çöpten) esirgememek (veya sakı nmamak) * tehlikeli iş lere atı lmaktan çekinmemek. gözünü doyurmak * bol bol vermek. gözünü dört açmak * aldanmamak için çok uyanı k bulunmak. gözünü gözüne dikmek * baş kası nı n gözüne sürekli olarak bakmak. gözünü hı rs bürümek * çok fazla istemek, aş ı rıistemek. * çok öfkelenmek. gözünü kan bürümek * adam öldürecek kadar öfkelenmek. gözünü kapamak * ölmek. * görmezden gelmek. gözünü kı rpmadan * çekinmeden, korkusuzca. gözünü kin bürümek * intikam alma duygusundan baş ka bir ş eye önem vermemek. gözünü korkutmak * yı ldı rmak. gözünü oymak * çok kötülük etmek. gözünü sevdiğim * okş amalı k olarak kullanı lı r. gözünü seveyim * rica veya sevgi sözü. gözünü toprak doyursun * kendinden olan veya kendisine verilen ş ey ne kadar çok olursa olsun, bununla yetinmeyenler için ilenme olarak söylenir. gözünü üstünden ayı rmamak * sürekli denetim altı nda bulundurmak. gözünü yı ldı rmak * Bkz. gözünü korkutmak. gözünü yummak * Bkz. gözünün kapamak. * ölmek. gözünü yummak * görmemezlikten gelmek. gözünün bebeği gibi sevmek * çok sevmek.

gözünün çapağ ı nısilmeden * sabahleyin uyanı r uyanmaz. gözünün içine baka baka * cesaret ve soğ uk kanlı lı kla. gözünün içine bakmak * bir kimsenin üstüne titremek. * buyruğ unu yerine getirmeye hazı r bulunmak. * bir arzunun gerçekleş mesi için gözleriyle birine yalvarmak. gözünün kuyruğ uyla (veya ucuyla) bakmak * belli etmemeye çalı ş arak, baş ı nıçevirmeden yandan bakmak. gözünün önünde olmak * sürekli denetimi altı nda olmak. * hiç unutmamak, olduğ u gibi hatı rlamak. gözünün önünden geçmek * hatı rlamak. gözünün önünden gitmemek * bir türlü unutamamak. gözünün önüne gelmek * bir ş eyi zihinde canlandı rmak tasarlamak, hatı rlamak. gözünün üstünde kaş ı n var dememek * birinin her davranı ş ı nıhoşgörmek. gözünün yaş ı na bakmamak * hiç acı mamak, hiç merhamet etmemek. gözüyle görmek * bir olaya tanı k olmak. gözüyle tartmak * kim ve ne olduğ unu anlamak için dikkatle bakmak. gözyaş ı

* Gözyaş ıbezlerinin salgı ladı ğı , bazıetkilerle akan duru sı vıdamlacı kları ndan her biri.

gözyaş ıbezeleri * Gözyaş ıbezleri. gözyaş ıbezleri * Gözyaş ıve göz kapağ ıbezlerine verilen ad. gözyaş ıetçiği gözyaş ımemesi * Gözün iç açı sı ndaki kı rmı zı çı kı ntı . graben * \343 çöküntü hendeği. grado

* Bir sı vı nı n içindeki alkol derecesi. * Derece.

gradosu düş mek

* itibarıazalmak; derecesi düş mek. grafik * Bir olayı n, niceliğ in çeş itli durumları nıgöstermeye veya birkaç ş ey arası nda karş ı laş tı rma yapmaya yarayan çizgilerden oluş muşş ekil, çizge. * Biçim, desen veya çizgilerle gösterme. grafit

* Kurş un kalemi ve bazı araç parçaları nı n yapı mı nda kullanı lan, yumuş ak, kolay toz durumuna gelebilen, gri siyah renkli, yapay olarak billûrlaş abilen bir çeş it doğal karbon. grafolog

* Yazıuzmanı .

grafoloji * Yazıbilgisi. grafometre * Plânları n yapı mı nda, arazi üzerindeki açı larıölçmekte kullanı lan araç. gram

* C. G. S (santimetre, gram, saniye) sisteminde kilogramı n binde biri değ erindeki kütle birimi. Kı saltması gr.

gramağ ı rlı k * Bkz. gramkuvvet. gramaj * Ağı rlı k ölçüsü, gram. gramatikal * Gramere, gramer kuralları na uygun. gramer

gramerci

* Dil bilgisi. * Dil bilgisi kitabı . * Dil bilgisi uzmanıolan (kimse).

gramkuvvet * Bir gram kütleye 45° enlemindeki deniz yüzeyinde Yer'in uyguladı ğ ıkuvvet, gramağı rlı k. gramofon * Sesyazar, fonograf. gramsantimetre * Bir gram ağ ı rlı ğ ı nda bir cismin bir santimetre yer değ iş tirmesini sağ layan enerji birimi, kilogram metrenin yüz binde biri. granat grandi grandük

granit

* Grena. * Geminin baş tan ikinci direğ i. * Büyük bir düklüğ ün egemenine verilen ad. * Çarlı k Rusyası nda prenslere verilen unvan. * Kuvars, feldspat, ortoklâz ve mika minerallerinden birleş miştürlü renkte, billûrsu, çok sert bir tür kayaç.

granit gibi * güçlü, dayanı klı , sert. granitleş me *İ ç kuvvetlerin etkisiyle yer yuvarlağı içindeki kayanı n granite dönüş mesi. granül * Bir maddenin en küçük tanesi. * Stoplâzmada bulunan küçük tanecikler. granülin * Opalin türü. granülit

* Kuvars, feldspat, granit, Moskof camıgibi maddelerden birleş mişbillûr kayağan taşkütlesi.

gravür

* Ağaç, metal veya taşbir yüzeye ayrıkatlar hâlinde değ iş ik renkli boyalar sürüldükten sonra üstteki katları yer yer kazı yarak alttaki renklerden yararlanma tekniği, kazı ma resim. * Bu teknikle yapı lmı şresim. gravürcü

* Gravür yapan sanatçı .

gravürcülük * Gravürcünün iş i veya mesleği. gravyer

*İ sviçre'de yapı lan bir çeş it sarı , yağ lıpeynir.

Grejuva * Rum ateş i. Grek

Grekçe

* Eski Yunanlı . * Eski Yunanlı larla ilgili, eski Yunanlı lara özgü olan ş ey. * Eski Yunan dili.

grekoromen * Belden aş ağ ı sı nıtutmamak ve ayaklarla oyun yapmamak gibi kurallarıolan güreştürü. gren

* Kâğ ı dı n yüzeyinin pürüzlülük derece ve tipinin bir izlenimi.

grena * Nar çiçeğ i renginde bir süs taş ı . * Alüminyum silikat ile kalsiyum, magnezyum, demir veya manganez gibi madenlerden birinin birleş mesinden oluş muşçeş itli renkteki mineral. gres

* Rafine edilmişbir yağlama yağ ıile bir sabunun, istenen kı vama göre değ iş en oranlarda iyice karı ş tı rı lması ndan elde edilen yarıkoyu yağ lama yağ ı , makine yağ ı . gres pompası * Makine aksamı nıgresle yağ lamak için kullanı lan pompa. gres yağ ı * Bkz. gres. grev

*İ şbı rakı mı . grev gözcüsü * Grevin seyrini kollayan kimse. grev kı rı cı * Grevi kı rma giriş iminde bulunan kimse. grev kı rı cı lı ğı * Grevin etkisini azaltmak veya tamamı yla yok etmek amacı yla greve uğrayan işverenin veya ona yardı mcı olan bir baş kası nı n yasal olarak yasaklanmı şhareketlerde bulunması . grev sözcüsü * Grev boyunca grevle ilgili beyanlarda bulunmakla görevli kimse. grev yapmak * iş i bı rakmak. grevci *İ şbı rakı mı yapan kimse, işbı rakı mcı . greyder greyderci greyfurt

gri

* Altı nda bulunan ve değ iş ik açı larda çalı ş abilen bı çağı ile toprağı kesen veya yayan yol makinesi. * Greyder kullanan, yapan veya satan kimse. * Turunçgillerden sı cak bölgelerde yetiş en bir meyve ağacı(Citrus decumana). * Bu ağacı n kanarya sarı sı renginde, tadıacı msımeyvesi, altı ntop. * Kül rengi, boz.

gril * Izgara. grip gripli

* Yorgunluk, kı rı klı k, kas ağ rı larıve ateş le beliren, bulaş ı cı , salgı n hastalı k, paçavra hastalı ğı , enflüanza. * Grip hastalı ğ ı na yakalanmı şkimse.

grizu

* Normal sı caklı k ve bası nçta kömür ocakları nda açı ğa çı kan ve büyük bölümü saf metandan oluş an, kolayca tutuş abilen gaz. grizumetre * Bkz. grizuölçer. grizuölçer * Maden ocakları nda havanı n grizu oranı nıölçmeye yarayan cihaz, grizumetre. grosa groston

* On iki düzine. * Bir geminin kullanı lan bölümünün ton birimi cinsinden karş ı lı ğ ı .

grostonluk * Herhangi bir groston ölçüsünde olan.

grotesk

* Eski ÇağRoma yapı ları nda bulunan tuhaf, gülünç figürlerden oluş muşsüsleme üslûbu. * Kaba gülünçlüklerden, tuhaf ve olmayacak ş akalaş malardan yararlanan, karş ı t görüntüleri, bağ daş maz durumlarış aş ı rtı cıbiçimde birleş tiren güldürü biçimi. grup

* Aynıyerde bulunan kimse ve nesneler bütünü, küme, öbek. * Görüş leri, çı karlarıbir olan kimseler bütünü. * Ortak özellikleri olan varlı klar, nesneler bütünü. * Çeş itli sı nı f veya birliklere bağlıelemanları n, belirli bir taktik görevi gerçekleş tirmek üzere, tek komutanı n emri altı nda birleş tirilmesinden oluş an kı ta topluluğ u. grup grup * Birden fazla kiş i veya nesnenin oluş turduğ u küme, öbek öbek, posta posta. grup mobilya * Benzer yapı ve görünüş teki elemanları n kendi araları nda üst üste veya yan yana konulması yla elde edilen bir sistem mobilya. gruplandı rma * Gruplandı rmak iş i. gruplandı rmak * Gruplara ayı rmak. * Dağı nı k olan ş eyleri toplayarak grup oluş turmak. gruplanma * Gruplanmak iş i veya durumu. gruplanmak * Grup grup olarak bulunmak. gruplaş ma * Gruplaş mak iş i. gruplaş mak * Grup oluş turmak, gruplara ayrı lmak. -gu * Bkz. -gi / -gi, -gu / -gü. guano

* Özellikle deniz kuş ları nı n pisliklerinin bir yerde uzun süreden beri birikip yı ğ ı lması yla oluş an, azot ve fosfat bakı mı ndan zengin, gübre olarak kullanı lan madde. guarani guaş

* Paraguay para birimi. * Bir çeş it zamklı , mat sulu boya. * Bu boya ile yapı lan resim.

Guatemalâlı * Guatemalâ halkı ndan olan kimse. guatr

* Boyundaki kalkan bezinin aş ı rıbüyümesiyle beliren hastalı k, guş a, cedre.

gudde * Bez, beze. gudubet

* Yüzüne bakı lmayacak kadar sevimsiz ve çirkin. gudubetlik * Gudubet olma durumu. gufran

* Yarlı gama.

gugu çiçeği * Bkz. hüsnüyusuf. guguk

* Gugukgillerden, genellikle Avrupa'da yaş ayan, diş ileri baş ka kuş ları n yuvası na yumurtlayarak yavruları nı n bakı m iş ini onlara gördüren, sı rtı gri, karnıkahverengi beyaz çizgili, 35 cm boyunda, böcekçil bir kuş(Cuculus canorus). * Birisiyle eğ lenmek ve onu kı zdı rmak için çocukları n bu biçimde çı kardı klarıses. guguk gibi kalmak (veya oturmak) * tek baş ı na kalmak veya oturmak. guguk yapmak * birine guguk diye haykı rmak. gugukgiller * Omurgalıhayvanları n, kuş lar sı nı fı nı n bir familyası . guguklu * Guguklu saatin kı sa söyleniş i. guguklu saat * Saat baş ları nı ve buçuklarıbir guguk kuş unun açı lan küçük kapı dan veya pencereden çı kmasıve ötmesiyle bildiren saat. gulaş gulden gulet

* Etli, salçalı bir Macar yemeği. * Florin. *İ ki direkli yelkenli bir savaşgemisi türü.

gulgule * Gürültü, ş amata. gulu gulu

* Hindinin çı kardı ğ ıses.

gulyabani * Karanlı k ve ı ssı z yerlerde, insanı n gördüğünü sandı ğıkorkunç hayalet. -gun

* Bkz. -gı n / -gin, -gun / -gün.

gurbet * Doğup yaş anı lm ı şolan yerden uzak yer. gurbet acı sı * doğ up yaş anı lan yerden uzak olmanı n verdiği üzüntü, sı kı ntı . gurbet çekmek * doğ up yaş adı ğ ıyerleri özlemek.

gurbet eli * Bir kimsenin doğup büyüdüğü yerden baş ka yer. gurbetçi

* Gurbete çı kan, geçimini gurbette kazanan kimse.

gurbetçilik * Gurbetçi olma durumu. gurbete (veya gurbet ellere) düş mek * aile ocağı ndan uzak bir yere gitmek. gurbete çı kmak * doğ up yaş anı lan yerden uzaklaş mak. gurbetlik

* Gurbet.

gurbetzede * Gurbete düş müş . gurk * Kuluçka. * Erkek hindi. gurk etmek * tavuk kuluçkuya yatmak isterken veya yavruları nıçağı rı rken gurk gurk diye ses çı karmak. gurk olmak * kuluçkaya yatmak üzere bulunmak. gurka yatmak * tavuk civciv çı karmak için yumurta üzerine oturmak. gurklamak * Kuluçka olmak. * Erkek hindi kabarmak. gurlama

* Gurlamak iş i.

gurlamak * Guruldamak. gurme

* Damak zevki olan ve yiyeceklerini titizlikle seçen kimse.

guruldama * Guruldamak iş i. guruldamak * (sindirim yolları ndan bir sı vı geçerken) Gur gur diye ses çı karmak. gurultu * Guruldama sesi. gurup

* Bir gök cisminin (Ay, Güneş , yı ldı z) ufkun altı na inmesi. * Özellikle Güneş 'in batması , batı ş .

gurup etmek

* (Güneşiçin) batmak. gurup rengi * Turuncuya çalan kı rmı zı . * Bu renkte olan. gurur * Kendini beğ enme, büyüklenme, kibir. * Övünme, kurum, çalı m. * Onur, ş eref. gurur duymak * gururlanmak. gurur gelmek * kurumlanmak. gururlanma * Gururlanmak iş i. gururlanmak * Övünmek, büyüklenmek, kurumlanmak. gururlu

* Kendi kiş iliğine önem veren, onurlu, mağ rur. * Kurumlu, çalı mlı .

gururluca * Gururlu bir biçimde (olan). gururuna ağ ı r gelmek * kiş iliğ ine zor gelmek, büyüklüğ ünün zedelendiğini düş ünmek. gururuna dokunmak * kiş iliğ i zedelenmek, onuru kı rı lmak. gururunu ayak altı na almak * her türlü fedakârlı ğ ıgöze alı p, taviz vermek, ilkelerden vazgeçmek. gururunu okş amak * yüzüne karş ıdeğerlerini belirterek bir kimseyi duygulandı rmak. gusletme * Gusletmek iş i veya biçimi. gusletmek * Gusül abdesti almak. gusto gusül

* Beğ eni, zevk. *İ slâm dininin gerekli gördüğ ü durumlarda ve biçimde yı kanı p abdest alma, boy abdesti.

gusülhane * Eski evlerde, içinde yı kanı labilir biçimde yapı lmı şçinko kaplıküçük bölme. guş a gut

* Guatr, cedre.

* Organizmadaki ürik asidin atı lmayarak vücudun bazıyerlerinde, özellikle ayak başparmağ ı nda, topuk ve eklem yerlerinde birikmesinden ileri gelen, ağ rıve ş iş lerle ortaya çı kan hastalı k, damla hastalı ğ ı , nı kris. guttasyon * Kök bası ncıile yapraktan damlalar hâlinde dı ş arısu atı lması . guvernör * Bir kamu kuruluş unu yöneten kimse. -gü gübre

* Bkz. -gı/ -gi, -gu / -gü. * Verimini artı rmak için toprağ a dökülen her türlü hayvan dı ş kı sı , kimyasal veya bitkisel madde, kemre.

gübre böceği * Kı n kanatlı lardan, gübre ile beslenen bir böcek cinsi (Onitis). gübre gazı * Gübreden elde edilen yanı cıgaz, biyogaz. gübreleme * Toprağa gübre dökme, gübre karı ş tı rma. gübrelemek * Verimini artı rmak için toprağ a gübre dökmek. gübrelenme * Gübre dökülme. * Geliş mesi, yetiş mesi için her türlü imkânı sağlama. gübrelenmek * Gübre dökülmek. gübreli * Gübrelenmişolan. gübrelik gübresiz

* Gübre konulan yer. * Gübrelenmemişolan.

güce sarmak * bir işgüç bir duruma gelmek, güçleş mek. gücendirici * Gücendiren, gönül kı ran, inciten (biçimde). gücendirme * Gücendirmek iş i. gücendirmek * Gücenmesine yol açmak, gönlünü kı rmak, incitmek. gücenik

* Gücenmiş , kı rı lmı ş , incinmiş , küskün.

güceniklik * Gücenik olma durumu. gücenilme

* Gücenilmek iş i veya durumu. gücenilmek * Gücenmek iş ine konu olmak, herhangi bir kimseye gücenmek. güceniş gücenme

* Gücenmek iş i veya biçimi. * Gücenmek iş i.

gücenmek * Birinin beklenilmeyen bir davranı ş ıveya sözü karş ı sı nda kı rgı nlı k duymak, üzülmek. gücü * Bez tezgâhı nda ipliği ayarlayan tezgâh tarağı . gücü gücüne * Zorla, zorlayarak, güçlükle. gücü gücüne yetmek (veya yetmemek) * zorlukla. * eldeki imkânlarla, ancak altı ndan kalkabilmek, üstesinden gelebilmek. gücü ipliği * Dokumada kullanı lan sağlam, kalı n iplik. gücük

gücük ay

* Kı sa, bodur, geliş memiş , güdük. * Kuyruksuz, kuyruğu kesik (hayvan). * Ağaç direklerin hazı rlanmasısı rası nda arta kalan kı sa parça. * Şubat ayı .

gücümseme * Gücümsemek iş i veya durumu. gücümsemek * Bir ş eyin yapı lması nıgüç görmek, bir iş i isteksiz yapmak. gücün

* Dara dar. * Güçlükle, ancak, zorla.

gücüne gitmek * gönlü kı rı lmak, onuruna dokunmak. gücüne koş mak * bir sorunun kolay çözümü varken onu güçleş tirmek. güç

güç

* Ağı r ve yorucu emekle yapı lan, müş kül. * Yapı lmasızor, çetin. * Zorlukla. * Fizik, düş ünce ve ahlâk yönünden bir etki yapabilme veya bir etkiye direnebilme yeteneğ i, kuvvet. * Bir olaya yol açan her türlü hareket, kuvvet, takat. * Sı nı rsı z, mutlak nitelik. * Büyük etkinliği ve önemi olan nitelik. * Birim zamanda yapı lan iş .

* Bir cihazı n, bir mekanizmanı n işyapabilme niteliğ i. * Siyasî, ekonomik, askerî vb. bakı mlardan etki ve önemi büyük olan devlet. * Bir ulusun, bir ordunun vb.nin ekonomik, endüstriyel ve askerî potansiyeli. * Yeterliğini ve güvenilirliğini kanı tlamı şkimse. * Bir akarsuyun aş ı ndı rma ve taş ı ma yeteneği. * Bir toprağı n verimlilik yeteneğ i. -güç

* Bkz. -gı ç/, -giç, -guç/ -güç.

güç beğ enir * her ş eyden hoş lanmayan, zorlukla karar veren, müş külpesent. güç belâ

* Zorlukla, güçlük çekerek.

güç birliğ i * Mevcut maddî ve manevî imkânlarıbir araya toplamak, güçleri birleş tirme. güç gelmek * bir ş eyin yapı lması nda zorluk ve sı kı ntıile karş ı laş mak. güç kaynağı * Enerji kaynağ ı . güç mevkide kalmak * içinden çı kı lmasızor bir durumda bulunmak. güçlendirici * Güç veren, güç katan. güçlendirilme * Güçlendirilemek iş i. güçlendirilmek * Güçlü duruma getirilmek, güç kazanmasısağlanı lmak. güçlendirme * Güçlendirmek iş i. güçlendirmek * Güçlü duruma getirmek, güç kazanması nısağlamak. güçleniş * Güçlenmek iş i veya biçimi. güçlenme * Güçlenmek iş i. güçlenmek * Güçlü duruma gelmek. güçleş me

* Güçleş mek iş i.

güçleş mek * Güç duruma gelmek, zorlaş mak. güçleş tirme * Güçleş tirmek iş i. güçleş tirmek

* Güç duruma getirmek. güçlü * Gücü olan. * Etkisi, önemi büyük olan, forslu. * Nitelikleri ile etki yaratan, etkili. * Şiddeti çok olan. güçlü kuvvetli * Sağlı ğı , gücü, kuvveti yerinde olan. * Maddî ve manevî bakı mlardan gücü, arkası , torpili olan. güçlüğü ( veya güçlükleri) yenmek * bir güçlüğü, zorluğu ortadan kaldı rmak. güçlük

* Güç olan bir ş eyin niteliğ i, zorluk. * Ağı r ve yorucu emek, zahmet, meş akkat. * Engel.

güçlük çekmek * bir iş i çok zor yapmak, zor bir durumla karş ı laş mak. güçlük çı karmak * bir ş eyin gerçekleş mesini engelleyici sebepler ileri sürmek. güçlükle * Güç, kolay olmayan bir biçimde. güçlülük

* Güçlü olma durumu.

güçsünme * Güçsünmek iş i veya durumu. güçsünmek * Bir ş eyi güç saymak. güçsüz * Gücü olmayan, âciz. güçsüz düş mek * gücü yetmemek. güçsüzce

* Güçsüz bir biçimde (olan).

güçsüzlük * Güçsüz olma durumu, güçsüze yakı ş acak davranı ş , kuvvetsizlik, aciz, iktidarsı zlı k. güdek * Amaçlanan sonuç, güdülen ş ey. güdeksiz

* Bir amaca dayanmayan, garazsı z.

güdeleme * Güdelemek iş i. güdelemek * Ardı na düş mek, kovalamak, sürmek.

güderi

güderici

* Genellikle geyik veya keçi derisinden yapı lmı şyumuş ak ve mat meş in. * Bu meş inden yapı lmı ş . * Güderi yapan veya satan kimse.

güdericilik * Güderi deri sanayii ve ticareti. güderihane * Güderinin yapı ldı ğ ıyer. güderileme * Güderilemek iş i. güderilemek * Güderi iş lemlerini yapmak. güdü saik.

* Bilinçli veya bilinçsiz olarak davranı ş ı doğuran, sürekliliğ ini sağlayan ve ona yön veren herhangi bir güç, * Kaynağı duygulanma değ il, akı l olan sebep, saik. * Bir etkinlik veya iş in gizli sebebi. * Bireyleri bilinçli ve amaçlıiş lerde bulunmaya yönelten dürtü veya dürtüler bileş kesi, saik.

güdücü * Gütmek iş ini yapan kimse. * Çoban, sı ğ ı rtmaç. güdük * Eksik yanıolan, tamamlanmamı ş , kı sa. * Kuyruğu kesik veya kopmuş . * Yetersiz, sonuç vermemiş . güdük kalmak * büyüyememek, küçük, bodur kalmak. * bitmemiş , sonuç vermemişdurumda olmak. güdükleş me * Güdükleş mek iş i. güdükleş mek * Güdük duruma gelmek. güdüklük

* Güdük olma durumu.

güdülenme * Bireyin, iş inin yönünü, gücünü ve öncelik sı rası nı belirleyen iç veya dı şdürtücünün etkisi ile iş e geçmesi, motivasyon. * Canlı da iş e veya öğrenmeye geçme isteği. güdülme

* Güdülmek iş i.

güdülmek * Gütmek iş i yapı lmak. * (bir kimse veya topluluk) Birinin düş ünce ve amacı doğ rultusunda yönetilmek. güdüm

* Yönetmek iş i, idare.

* Biliş imde, bir olaylar dizisini, bir süreci veya bir aracıyöneltme ve düzenlemeyle ilgili iş levlerin bütünü. güdüm bilimi * Canlı larda ve makinelerde kontrol, iletiş im ve iş leyiş i inceleyen bilim, kibernetik, sibernetik. güdümcü * Güdümcülükten yana olan kimse. güdümcülük * Bir ülkenin ekonomi, tarı m gibi iş lerinde tutulan güdümlü yol. güdümleme * Bir görüş , kanı veya inancıbenimsetme çabası . güdümlemek * Belli bir amaca veya inanca yönlendirmek. güdümlü

* Güdülebilen, yönetilebilir. * Belirli bir plân veya yönde yürütülen bir amacı , bir eğilimi yansı tan.

güdümlü sanat * Belli bir siyasî ve toplumsal ideoloji doğ rultusunda oluş turulan sanat. güdümlülük * Güdümlü olma durumu. güfte

* Müzik eserlerinin yazı lımetni, söz.

güfteci * Güfte yazan kimse, söz yazarı . güğ üm

* Yandan kulplu, boynu uzun, genellikle bakı rdan su kabı .

güherçile

* Tarı mda gübre, hekimlikte ilâç olarak kullanı lan, barut gibi patlayı cımaddeler yapı mı na yarayan, beyaz renkte ve ince billûrlar durumunda birleş ik bir madde, potasyum nitrat (KNO3). gül

gül gibi

* Gülgillerin örnek bitkisi (Rosa). * Bu bitkinin katmerli, genellikle kokulu olan çiçeğ i. * çok iyi, çok güzel.

gül gibi bakmak * geçimini para sı kı ntı sıolmadan sağ lamak. * iyi, temiz bakmak. gül gibi geçinmek (veya yaş amak) * çok iyi anlaş mak, geçinmek. * pek genişolmayan bir imkânla rahat, sı kı ntı sı z yaş amak. gül rengi

* Gül renginde olan.

gül suyu * Gül yağı elde edilmesi sı rası nda yan ürün olarak elde edilen kokulu ve renksiz sı vı . gül üstüne gül koklamamak

* bir sevgili üstüne bir ikincisini sevmemek. gül yağ cı * Gül yağı çı karan veya satan kimse. gül yağ cı lı k * Gül yağı çı karma veya satma iş i. gül yağ ı * Güllerin imbikten çekilmesiyle elde edilen gül suyunun üstünde toplanan kokulu yağ. gülabdan

* Gül suyu serpmek için kullanı lan, ağzıemzikli, armut biçiminde küçük kap.

gülbahar * Kı rmı zı boya elde etmede kullanı lan iyi bir cins toprak. * Bir tavla oyunu. gülbank * Hep bir ağ ı zdan ve makamla yapı lan dua veya ant. gülbeş eker * Gül çiçeğ i ve ş eker ile yapı lan macun kı vamı nda bir çeş it reçel. gülböceği * Altı n böcek. gülcü

* Gül üreten kimse.

gülcülük * Gül üretme iş i. güldeste

* Antoloji.

güldü gülecek * Gülmek üzere olan, gülmeye hazı r durumda, gülümser. güldür güldür * Çok gürültü ederek, yüksek ses çı kararak, hı zla. güldürme * Güldürmek iş i. güldürmek * Gülmesine sebep olmak. güldürü

* Güldürme özelliği olan. *İ nsanları n, olayları n, durumları n gülünç yönlerini belirten sahne eseri, komedi, fars.

güldürücü * Gülmeyi sağ layan, gülmeye yol açan, komik. güle güle

* Gülerek. * Mutlu, güzel günlerde uğ urlama için kullanı lan seslenme sözü. * "Üzüntüsüz bir hayat sürerek, gönül ferahlı ğ ıile (giy, otur, kullan, büyüt...)" anlamı nda bir iyi dilek sözü.

güle oynaya * sevinerek, neş e ile.

gülecen güleç güleçlik

* Sevimli ve cana yakı n tavı rlarıolan (kimse). * Her zaman gülümseyen, mütebessim. * Güleç olma durumu.

güleğen * Güler yüzlü, çok gülen (kimse). güler misin, ağ lar mı sı n! * hem gülünecek hem üzülünecek nitelikteki ş aş ı rtı cıolaylar karş ı sı nda söylenir. güler yüz

*İ çten ve yapmacı ksı z, yumuş ak, okş ayı cıdavranı ş .

güler yüzlü * Yakı nlı k gösteren, içten davranan. güler yüzlülük * Güler yüzlü olma durumu. gülerim! (veya güleyim bari!) * yersiz görülen bir düş ünceye karş ıhafifseme olarak söylenir. gülerken ı sı rı r * görünürdeki iyiliğ ine güvenilmemesi gereken (kimse). gülgiller

* Çilek, armut, elma, badem gibi türleri içine alan, ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, örneğ i gül olan bir bitki familyası . gülhatmi

* Ebe gümecigillerden, yapraklarıgenişve yuvarlak, çiçekleri büyük ve türlü renklerde olan, çok yı llı k otsu bir bitki (Althaea rosea). gülistan

* Gül bahçesi. * Huzurlu, rahat ve zenginlik dolu (yer).

gülkurusu * Kurutulmuşpembe gül rengi. * Bu renkte olan. güllâbi

* Akı l hastahanelerindeki hademelere verilen ad.

güllâbici * Bkz. güllâbi. güllâbicilik * Güllâbicinin yaptı ğı iş . güllâbicilik etmek * birinin taş kı n ve ş ı marı k davranı ş ları na katlanarak yüzüne gülmek. güllâç

* Niş astadan yapı lan, çok ince kuru yufka; bu yufkadan hazı rlanan tatlı .

* Tadı hoşolmayan toz durumundaki bazıilâçları n kolayca yutulabilmesi için bunları n içine konuldukları , niş astadan küçük kap. gülle

* Eskiden som taşveya demirden, yuvarlak bir biçimde yapı lı rken, günümüzde çelikten silindir biçiminde, bir ucu sivri olarak yapı lan top mermisi. * Atletizm yarı ş maları nda atı lan pirinç veya pirinçten daha sert bir maddeden yapı lan, erkekler için 7.257 kg, kadı nlar için 4 kg olan madenî küre. gülle atma * Tek elle taş ı nan gülleyi ileriye doğru fı rlatma. * Gülleyi en uzağ a atmak amacı yla yarı ş ı lan atletizm dalı . gülle gibi

gülleci

güllü güllük

* çok ağ ı r. * hâlsiz, yorgun argı n. * Top güllesi yapan kimse. * Gülle atma sporu yapan kimse. * Gülü olan. * Gül bahçesi veya gülü çok olan yer.

güllük gülistanlı k * Bolluk ve rahatlı k içinde olan (yer). gülme * Gülmek iş i. * Kahkaha. gülme komş una, gelir baş ı na * birinin baş ı na gelen kötü bir durum senin de baş ı na gelebilir. gülmece humor.

* Eğ lendirmek, güldürmek ve birine, bir davranı ş a incitmeden takı lmak amacı nıgüden ince alay, mizah, * Gerçeğin güldürücü yanları nıortaya koyan edebiyat türü, mizah.

gülmeceli *İ çinde gülmece nitelikleri bulunan (yazı , karikatür vb.), mizahî. gülmek

* (insan) Hoş una veya tuhafı na giden olaylar, durumlar karş ı sı nda, genellikle sesli bir biçimde duygusunu açı ğ a vurmak. * Mutlu, sevinçli zaman geçirmek, eğlenmek, hoş ça vakit geçirmek. * Biriyle alay etmek. * Dikkati çekecek derecede hoşve sı cak görünmek. gülmekten kı rı lmak (katı lmak) * aş ı rıderecede sarsı larak gülmek. gülü seven dikenine katlanı r * insan sevdiğ i kimse veya sevdiğ i işyüzünden gelecek sı kı ntı lara katlanı r. gülü tarife ne hacet, ne çiçektir biliriz * birinin uygunsuz durumlarısayı lı rken bunları n öteden beri bilindiğ ini anlatmak için söylenir. gülücük

* Çocuk gülümsemesi. * Gülümseme, tebessüm. gülük

* Hindi. * Sebze yetiş tirmek için açı lan ocak.

gülümseme * Hafifçe gülme, tebessüm. gülümsemek * Güler gibi olmak, hafifçe gülmek. gülümser

* Hafifçe gülümseyen, sevimli.

gülümseyiş * Gülümsemek iş i veya biçimi. gülünç

* Alayıüzerine çeken, eğlence konusu olan, güldürücü, tuhaf, komik.

gülünçleş me * Gülünçleş mek iş i, komikleş me. gülünçleş mek * Gülünç duruma gelmek, komikleş mek. gülünçleş tirme * Gülünçleş tirmek iş i. gülünçleş tirmek * Gülünç duruma getirmek. gülünçlü * Güldürücü, eğ lendirici özellikleri bulunan (oyun, hikâye, söz). gülünçlük * Gülünç olma durumu, komiklik. gülünme

* Gülünmek iş i.

gülünmek * Gülmek iş i yapı lmak. * Alay edilmek. gülüp geçmek * umursamamak, aldı rı şetmemek, üzerinde durmamak. gülüp oynamak (veya gülüp söylemek) * neş eli, sevinçli, keyifli, güzel vakit geçirmek. gülüş gülüş me

* Gülmek iş i veya biçimi. * Gülüş mek iş i.

gülüş mek * Karş ı lı klıveya birlikte gülmek, birlikte ş akalaş mak.

gülüş ülme * Gülüş ülmek iş i veya durumu. gülüş ülmek * Karş ı lı klıveya birlikte gülünmek. gülüt * Bir skece, revüye veya bir eğlence gösterisine eklenen gülünçlü sözler veya durumlar. gülütçü güm

* Bir skeçte, revüde veya eğ lence gösterisinde eklenen sözleri ve durumlarıhazı rlayan kimse. * Derinden ve patlayı cıyankı lı gürültü.

güm güm * Yankı lıgürültü sesinin tekrarlandı ğ ı nıanlatı r. güm güm atmak * heyecanla vurmak. güm güm etmek * derinden yankı lıses olmak, ses çı kmak. gümbedek * Gümbürdeyerek. * Beklenmedik bir zamanda, birdenbire. gümbür gümbür * Büyük bir gürültü ile. gümbürdeme * Gümbürdemek iş i. gümbürdemek * Gümbür diye ses çı karmak. * (insan için) Ölmek, gümleyip gitmek. gümbürdetme * Gümbürdetmek iş i. gümbürdetmek * Gümbürdemesine yol açmak. gümbürdeyiş * Gümbürdemek iş i veya biçimi. gümbürtü * Gümbürdeme sesi, gürültü. gümbürtülü * Gümbürtü sesi çı karan. güme

* Avcıkulübesi. * Bostanda yapı lan bekçi kulübesi.

güme gitmek * boş a gitmek, boşyere yok olmak. * (insan için) boş u boş una ölmek, hiç uğ runa ölmek. * değ eri anlaş ı lmadan yitip gitmek.

gümeç

* Bal peteğ ini oluş turan altıköş eli gözeneklerden her biri.

gümeç balı * Gümeciyle birlikte bulunan süzülmemişbal. gümele * Bkz. güme. gümleme

* Gümlemek iş i.

gümlemek * Güm diye ses çı karmak. * Sı nı fta kalmak. gümletme * Gümletmek iş i. gümletmek * Hı zla vurmak veya çarpmak. gümleyip gitmek * beklenmedik bir zamanda ansı zı n ölmek. gümrah

* (su, saç, ses gibi bir yerden çı kan ş eyler için) Bol, sı k, çok, gür.

gümrahlı k * Gümrah olma durumu, bolluk, sı klı k, gürlük. gümrük

* Bir ülkeye giren veya bir ülkeden çı kan mal ve eş ya üzerinden alı nan vergi. * Bir verginin alı nmasıiş lemiyle uğraş an devlet kuruluş u. * Bir ülkenin girişve çı kı ş ı nda gümrük denetim ve gözetiminin yapı ldı ğ ıyer.

gümrük kanunu * Gümrük iş lerini ve iş lemlerini yasal bir düzen içinde toplayan kanun. gümrük koymak * engel olmak, kı sı tlamak. gümrükçü * Gümrük görevlisi. * Baş kaları yla ilgili eş yayıbir ücret karş ı lı ğı nda gümrükten çı karma iş ini üzerine alan komisyoncu. gümrükçülük * Gümrük memurluğu. * Gümrükten eş ya çı karma komisyonculuğ u. gümrükleme * Gümrüklemek iş i. gümrüklemek * (bir malı n) Gümrükte girişiş lemini yapmak. gümrüklendirme * Gümrüklendirmek iş i. gümrüklendirmek * (bir malı n) Gümrük iş lemlerini yaptı rmak.

gümrüklenme * Gümrüklenmek iş i veya durumu. gümrüklenmek * Gümrüklemek iş lemi yapı lmak. gümrüklü * Gümrük vergisi ödenmesi gerekli olan. * Gümrük vergisi ödenmişolan. gümrüksüz * Gümrük vergisi ödenmesi gerekmeyen. * Gümrük vergisi ödenmemiş , kaçak. gümrükten mal kaçı rı r gibi * bir iş te gereksiz telâşve ivedilik göstererek; herkesten saklamaya çalı ş arak. gümül

* Susam ve ekin demeti veya yı ğ ı nı .

gümüş

* Atom sayı sı47, atom ağı rlı ğı107.88, yoğunluğu 10.5 olan, 9600 C ye doğ ru sı vı durumuna geçen, parlak beyaz renkte, kolay iş lenir ve tel durumuna gelebilen element. Kı saltmasıAg. * Bu elementten yapı lmı ş . gümüşbalı ğı * Gümüşbalı ğ ı gillerden, beyaza yakı n gümüşrenginde bir deniz balı ğ ı(Atherina presbyter). gümüşbalı ğı giller * Kemikli balı klar takı mı nı n, örnek hayvanı gümüşbalı ğıolan bir familyası . gümüşgrisi * Gümüşrenginde olan. gümüşrengi * Gümüşparlaklı ğ ı nda, gümüş ü andı ran renk, gümüş î. * Bu renkte olan. gümüşsağolsun, altı n gidekosun * eldeki ş ey, elde edilmesi güç olan daha değ erli bir ş eyden üstün tutulmalı . gümüşservi * Ayı n suya yansı ması yla oluş an parı ltı lıgörünüm. gümüşyağ murcun * Kuzey yarı m kürenin en uç noktaları nda yaş ayan yağ mur kuş u (Squatarola squatarola). gümüş çü

* Gümüş ü iş leyen sanatçıveya gümüş ten yapı lmı şeş ya satı cı sı .

gümüş çün * Püskül kuyruklulardan, eski kitap sayfaları nda, döş eme aralı kları nda, ş ekerli maddeler ve tahta kı rı ntı ları yiyerek yaş ayan, vücutlarıküçük pullarla örtülü, kanatsı z böcek (Lepisma saccharina). gümüş göz * Para canlı sı , açgözlü, cimri. gümüş î

* Gümüşrenginde olan.

gümüş îleş me * Gümüşrengini alma.

gümüş îleş mek * Gümüşrengini almak. gümüş leme * Gümüş lemek iş i. gümüş lemek * Gümüş le kaplamak veya süslemek. * Gümüş ün rengini andı ran bir renk vermek. gümüş lenme * Gümüş lenmek iş i. gümüş lenmek * Gümüş le kaplanmak. * Gümüşgibi parı ldamak. gümüş letme * Gümüş letmek iş i. gümüş letmek * Gümüş le kaplatmak veya süsletmek. gümüş lü gümüş sü

* Gümüş ü olan, gümüş le kaplanmı şveya süslenmişolan. * Gümüş e benzer.

gümüş süz * Gümüş ü olmayan. gümüş ü

* Bkz. gümüş î.

gümüş üleş mek * Bkz. gümüş îleş mek. gün

-gün

* Güneş . * Güneşı ş ı ğ ı . * Gündüz. * Yer yuvarlağ ı nı n kendi ekseni etrafı nda bir kez dönmesiyle geçen 24 saatlik süre. *İ çinde bulunulan zaman. * Zaman, sı ra. * Çağ , devir. *İ yi yaş anmı şzaman. * Bayram niteliğinde özel gün. * Çoğ unlukla ev hanı mları nı n ayı n belirli günlerinde konuk ağ ı rlamak için yaptı klarıtoplantı . * Tarih. * Bkz. -gı n / -gin, -gun / -gün.

gün ağarmak * tan yeri aydı nlanmak. gün almak * bir işgörmek için ilgili kiş iden bir gün ayı rması nıistemek, randevu almak. * yaş ı nı , günü gününe bitirmişolmak.

gün atmak * davayı ileri bir tarihe bı rakmak. * güneşdoğmak. gün balı * Güneş te bal koyuluğ una getirilmişüzüm ş ı rası . gün balı ğ ı * Lâpinagillerden, kı rmı zırenkli, siyah benekli bir balı k (Julis turcica). gün batı mı * Güneş in ufukta kaybolması , gurup. gün batı sı * Batı . gün batmak * Bkz. güneşbatmak. gün bugün * içinde bulunduğun günü iyi değerlendir; bugün ne yapabilirsen kazancı n odur. gün çiçeği * Ayçiçeği, günebakan, gündöndü. gün dikilmesi * tam öğ le vakti, zeval. gün dikilmesi * Tam öğ le vakti, zeval. gün doğmadan kimliğ i söylenmez * bir işiyice belli olmadan sonucu hakkı nda yargıyürütülemez. Yarı n ne gibi durumlar veya olaylar çı kacağ ı nı kimse bilmez. gün doğmadan neler doğ ar * beklenmedik bir sı rada umut verici durumlarla da karş ı laş ma imkânıvardı r. gün doğmak * sabah olmak. gün doğmak * isteklerini gerçekleş tirmek için iyi bir duruma eriş mek veya eline olağanüstü bir fı rsat geçmek. gün doğusu * Doğu. * Doğudan esen rüzgâr. gün dönümü * Gündüz ile gecenin eş it olduğ u gün. gün durumu * Güneş in açı lı mı nı n en çok olduğ u gün. gün geçmek * güneşçarpmak. gün gibi açı k * çok açı k, çok belli. gün görmek * esenlik, bolluk, mutluluk içinde yaş amak.

gün görmemek * sı kı ntıiçinde yaş amak. gün görmez * hiç güneşı ş ı ğıalmaz (yer). gün görmüş * iyi yaş amı ş . * birçok hayat tecrübesi bulunan (kimse). gün günden * günden güne, her gün biraz daha, giderek. gün güne uymaz * bir günün iş leri, durumları ,ş artları baş ka bir gününkine uymaz. gün ı ş ı ğı na çı kmak * açı klı ğa kavuş mak, aydı nlanmak. gün kavuş mak * güneşbatmak, akş am olmak. gün koymak * yapı lacak bir işiçin gün tespit etmek, belirlemek. gün merkezli * Güneş 'in merkezine bağlıolan, Güneş 'in merkezinden bakı ldı ğ ıvar sayı larak ölçülen (bir yı ldı zı n koordinatları ). gün meselesi * her an mümkün, sürekli gerçekleş ebilecek durumda. gün ola harman ola * bir gün onun da zamanıgelir. gün olur yı lıbesler, yı l olur günü beslemez * ticarette kazanç, günü gününe uymaz. gün ortası * Öğle, öğ le vakti. gün tutulması * Bkz. güneştutulması . gün yağ muru * Güneşçı kmı ş ken yağ an iri damlalıyağ mur. gün yapmak * (çoğ unlukla ev hanı mları ) ayı n belirli günlerinde konuk ağ ı rlamak. gün yayı * Güneş in gök küresinde bir gün boyunca çizdiğ i çemberin ufuk üstünde kalan parçası . gün yeli * Doğu rüzgârı . günah

* Dince suç sayı lan işveya davranı ş . * Acı maya yol açacak kötü davranı ş , yazı k. * (bazıdeyimlerde) Sorumluluk, vebal. * Kabahat, hafif suç.

günah benden gitti (veya gitsin) * "ben görevimi yaptı m, bundan sonrası için sorumluluk kabul etmem" anlamı nda kullanı lan söz. günah çı karmak * (Hristiyanlarda) Tanrı 'nı n bağ ı ş lamasıiçin papaza gidip iş lediğ i günahlarıanlatmak. * kötü davranı ş ları nı , suçları nı açı klamak, anlatmak. günah iş lemek * günah sayı lan davranı ş ta bulunmak. günah keçisi * Sürekli suçlanan, her gelenin öfkesini ondan çı kardı ğıkimse. günah olmak * yazı k olmak. günaha girmek * dince suç sayı lan bir işyapmak. günaha sokmak * günah iş lemesine yol açmak. günahı(veya vebali) boynuna * ben karı ş mam, sorumluluk sana (veya ona) düş er. günahıkadar sevmemek * hiç sevmemek, nefret etmek. günahı na girmek (veya günahı nı almak) * birisi için haksı z olarak kötü düş ünmek, kuş kulanmak; iftira etmek. günahı nıçekmek * birinin yaptı ğ ıveya birine karş ıyapı lan kötülüğün cezası nıgörmek. günahı nıvermez * çok cimri. günahkâr * Günah iş lemiş , günahlı . günahkârlı k * Günahkâr olma durumu. günahlı

* Günahıolan.

günahsı z * Günahıveya suçu olmayan. günahsı zlı k * Günahsı z olma durumu. günâş ı k

* Ayçiçeği.

günaş ı rı * Bir gün ara ile, iki günde bir. günaydı n * Daha çok sabahlarısöylenen esenleme sözü.

günbegün * Günden güne. günberi

* Yer'in, Güneş 'e en yakı n bulunduğu nokta.

günce * Günlük (I). güncek güncel güncelik

* Şemsiye. * Günün konusu olan, ş imdiki, bugünkü (haber, olay vb.), aktüel. * Günce yazı lan defter, muhtı ra.

güncelleme * Güncellemek durumu. güncellemek * Güncel duruma getirmek. güncelleş me * Güncelleş mek iş i. güncelleş mek * Güncel duruma gelmek. güncelleş tirme * Güncelleş tirme iş i. güncelleş tirmek * Güncel duruma getirmek. güncelliğ ini yitirmek * süre aş ı mı na uğ rayarak önem ve değ erini yitirmek. güncellik

* Güncel olma durumu, aktüalite.

gündaş * Bkz. gündeş . gündeliğ e gitmek * günlük iş ler yaparak gelir sağlamak. gündelik

* Her günkü, yevmî. * Her gün yayı mlanan, her gün çı kan. * Gün hesabı yla veya her gün ödenen para, yevmiye.

gündelikçi * Gündelikle çalı ş an (kimse). gündelikçi kadı n * Gündelikle ev iş lerinde çalı ş an hizmetçi kadı n. gündelikçilik * Gündelikçi olma durumu.

gündelikli * Gündelikle çalı ş an (kimse). gündem

* Meclis, kongre gibi toplantı larda görüş ülecek konuları n bütünü, ruzname.

gündem dı ş ı * Toplantıprogramı nı n dı ş ı nda (kalan). gündeme almak * bir kurul toplantı sı nda görüş ülecek konuları bir listeyle tespit etmek. gündeme getirmek * bir toplantı da bir konuyu tartı ş mak, görüş mek için önermek. * bir konuya güncellik kazandı rmak. günden güne * Gün geçtikçe, gittikçe. gündeş

* Aynıgünde olan.

gündöndü * Ayçiçeği. gündüz

* Günün sabahtan akş ama kadar süren aydı nlı k bölümü, gece karş ı tı . * Gündüz vaktinde.

gündüz feneri * Zenci, arap. gündüz gözüyle * Gündüzün, gündüz vakti, gün ı ş ı ğ ı nda, her ş eyin açı k seçik görüldüğ ü saatlerde. gündüz külâhlı , gece silâhlı * gerçekte iyi olmadı ğ ıhâlde iyi gibi görünen kimseler için kullanı lı r. gündüz yı rtı cı ları * Kuş lar sı nı fı ndan kartallar takı mı nı n, çengel gagalı , sivri ve kı vrı k tı rnaklı , iyi uçan kuş larıiçine alan bir alt takı mı . gündüzcü * Gündüz çalı ş an görevli. * Gündüz öğ renim gören öğrenci. * Gündüzleri içki kullanan kimse. gündüzleri * Gündüz vakti. * Her gün. gündüzlü

* Okula gündüz giden, yatı lıolmayan (öğrenci), neharî.

gündüzlük * Gündüze özgü. gündüzsefası * Kahkaha çiçeği. gündüzün * Gündüz vaktinde.

güne doğ rulum * Yönelim. günebakan * Ayçiçeği. güneç

* Çok güneşalan yer.

güneğ ik * Hindiba. güneş

* (büyük G ile) Gezegenlere ve yer yuvarlağ ı na ı ş ı k ve ı sı veren büyük gök cismi. * Bu gök cisminin yaydı ğ ıı ş ı k ve ı sı .

güneşaçmak * güneşbulutlardan sı yrı lı p görünmek. güneşalmak (veya güneşgörmek) * güneşı ş ı nları yla aydı nlanacak durumda olmak. güneşbalçı kla sı vanmaz * herkesin bildiği gerçek inkâr edilemez. güneşbanyosu * Vücudun her yanı nıveya bir bölümünü güneşı ş ı nları na tutma, güneş lenmek. güneşbatmak * gün sonunda, güneşufukta kaybolmak. güneşçarpmak * sı cak havada güneşaltı nda çok kalmaktan hasta olmak. güneşçavmak * güneşyayı lmak, güneşdoğmak. güneşdil teorisi * Dilin türeyiş i felsefesi, psikolojisi ve sosyolojisi alanı nda Atatürk döneminde ortaya atı lan bir kuram. güneşdoğmak * sabahleyin güneşufuktan yükselmek. güneşgözlüğ ü * Gözü güneşve çeş itli tabiat olayları ndan korumaya yarayan alet. güneşgünü * Güneş 'in, Yer'in bir noktası ndaki meridyen düzlemine arka arkaya iki kez girmesi için geçen zaman. güneşhayvancı kları * Kök bacaklı lardan, ı ş ı n biçimindeki yalancı bacakları yla hareket eden bir hücreli hayvanlar takı mı , günsüler. güneşkremi * Güneş lenme sı rası nda cildin kuruması nı , aş ı rıyanması nıve çatlaması nıönleyen bir tür özel krem. güneşlekeleri * Güneşyüzeyinde görülen siyah benekler. Güneşsaati * Bir düzlem ortası na dikilmişbir çubuğ un, bu düzlem üzerine ayrı ayrızamanlarda düş en gölgesine bakı larak saati gösteren bölümler çizilerek yapı lmı şaraç.

Güneşsistemi * Güneş le gezegenlerin oluş turduklarıdizge. güneşsütü * Güneş lenme sı rası nda cildin kuruması nıönleyen, koruyucu, beyaz renkli bir tür makyaj malzemesi. güneştacı * Güneşatmosferinin alevli bölümü. Güneştakvimi * Güneş in görünürdeki günlük ve yı llı k hareketine göre düzenlenen takvim. Güneştekeri * Güneş in gökyüzündeki iz düş ümü olan parlak daire. Güneştutulması * Ay'ı n, Yer ile Güneşarası na girmesi yüzünden Güne ş in yer yüzünden kararmı şgörünmesi, küsuf. güneşyağı * Güneş lenme sı rası nda cildin daha çabuk koyulaş masıiçin kullanı lan bir tür yağ lısı vı . güneşyanı ğ ı * Güneşı ş ı nları nı n insan teninde yaptı ğıesmerlik. Güneşyı lı * Güneş in görünürdeki yı llı k hareketine göre tanı mlanan yı l. güneş e karş ıiş emek * saygıgösterilmesi gereken ş eylere saygı sı zlı k göstermek. güneş i üzerine doğdurmamak * güneşdoğmadan önce yataktan kalkmak. güneş in alnı nda (veya güneş in altı nda) * güneş in yakı cıı ş ı nlarıaltı nda. güneş leme * Güneş lemek veya güneş lenmek iş i. güneş lemek * Güneşı ş ı nları ndan vücudun yararlanması nısağlamak. güneş lenme * Güneş lenmek iş i veya durumu. güneş lenmek * Güneşı ş ı nları ndan yararlanmak için kendini güneşaltı nda bulundurmak. güneş letme * Güneş letmek iş i. güneş letmek * (bir ş eyi) Güneşı ş ı ğı nı n etkisinde bı rakmak. güneş li

güneş lik

* Güneşı ş ı nları yla aydı nlanmı ş . * (hava için) Açı k, aydı nlı k. * Güneşı ş ı nları na engel olan perde veya buna benzer gereç. * Siperlik.

* Güneşı ş ı nları nıalan (yer). * Alı cımerceğini zararlıı ş ı nlardan korumak için mercek önüne takı lan ve merceğ in önünde gölgeli bir alan sağ layan yardı mcıdonatı m türü. güneş sel

güneş siz

* Güneş e iliş kin, Güneş le ilgili. * Güneş le birlikte doğ an, Güneş le birlikte batan (gök cismi). * Güneşı ş ı nları yla aydı nlanmayan, güneşı ş ı nları nıalmayan. * (hava için) Kapalı , bulutlu.

güneş sizlik * Güneş siz olma durumu. güneş topu * Bkz. Acem lâlesi. güney karş ı tı .

* Solunu doğ uya, sağı nıbatı ya veren kimsenin tam karş ı sı na düş en yön, dört ana yönden biri, cenup, kuzey * Bu yönde olan, bu yönle ilgili, cenubî. * Güneşgören yer. * Lodos.

güney karamanı * Siyahtan kül rengine kadar değ iş en renklerde, kuyruklarıdiğ er karamanlara göre daha küçük, kuzuları ndan bukleli post alı nabilen ve BatıToroslar bölgesinde yetiş tirilen bir tür koyun. güney noktası * Güney doğrultusunun ufuk üzerinde göğ ü deldiği nokta. Güneybalı ğ ı * Güney yarı m kürede bir takı m yı ldı zı n adı . güneybatı * Güneyle batıarasıyön. güneydoğu * Güneyle doğ u arası yön. güneyli

* Güney bölgelerinden olan (kimse veya topluluk), cenuplu. * Türkiye'nin güney illerinden olan (kimse).

güngörmez * Hiç güneşı ş ı ğ ıalmaz (yer). güngörmüş *İ yi yaş amı ş . * Birçok hayat tecrübesi bulunan (kimse). * Çok yaş lı . güngörmüş lük * Çok hayat tecrübesi olmak. günindi

günleme

* Gurup zamanı . * Batı . * Günlemek iş i.

günlemek * Günü belirlemek, tarihlendirmek. günlerce

* Birçok gün sürerek.

günlerden bir gün * geçmişzamanda bir gün, vaktiyle. günleri gece olmak * çok kederlenecek bir duruma uğramak. günleri sayı lıolmak * ölümü yakı n olmak. * bir yerde kalmak için ancak birkaç günü bulunmak. günlü

günlük

günlük

* Tarihli. * Belli bir zamanla sı nı rlı . * O günkü, o günle ilgili. * Üzerinden gün geçmişveya geçecek. * Her gün yapı lan, her gün yayı mlanan, her gün çı kan. * Günü gününe tutulan hatı ra, günce, muhtı ra. * Günü gününe tutulan anıyazı sı veya bu yazı larıiçine alan eser, günce. * Tütsü için kullanı lan bir çeş it ağaç sakı zı .

günlük ağacı * Asya'nı n sı cak bölgelerinde (Styrax) ve Afrika'da yetiş en (Boswelia) türlerinden günlük çı karı lan değiş ik cinste ağaçlara verilen ortak ad. günlük defter * Bir iş letmenin yaptı ğıiş leri günü gününe geçirdiğ i defter, yevmiye defteri. günlük güneş lik * sı cak, yağı ş sı z ve güzel hava. günlük güneş lik * Açı k ve bol ı ş ı klı(yer veya hava). günlük güneş lik görünmek * sı kı ntı sı z, sorunsuz, huzur ortamı nda bulunmak. günlükçü

* Günlük yazarı , günlük tutmuşve yayı mlamı şolan kimse.

günöte * Yer yörüngesinin Güneş 'e en uzak bulunduğu nokta, evç. günsüler

* Bkz. güneşhayvancı kları .

güntün eş itliğ i * Gece ile gündüzün eş it uzunlukta olması , ekinoks. günü

* Kı skançlı k, çekememezlik, haset. * Zamanı ndan önce doğan yavru .

günü birliğine * Günü birlik. günü birlik * Bütün bir gün boyunca, gece kalmadan, sabah gidip akş amdan önce dönmek üzere. günü dolmak * önceden belirlenmişbir süreyi tamamlamak. * ömrünü tamamlamak, eceli gelmek. * hamilelikte çocuğun olmasıgereken süreyi tamamlamak, doldurmak. günü geçmiş * eski tarihli. * son kullanma tarihi dolmuşolan yiyecek, bayat. günü gününe * Tam vaktinde, her gün, gününde, tam gününde. günü gününe uymaz * her zaman aynıdurumda bulunmaz, kararsı z. günü yetmek * ölüm zamanıgelmek. * (gebe için) doğum vakti gelmek. günücü * Kı skanç, hasetçi, hasut. günücülük * Kı skançlı k, hasetlik. günüleme * Günülemek iş i. günülemek * Kı skanmak, çekememek, haset etmek. günün adamı * O günlerde çok sözü edilen kiş i. * Zamanı n gereğ ine göre yön ve tutum değiş tiren kimse. * Kendisinde zamanı n gerektirdiğ i değerler bulunan kimse. günün birinde * belli olmayan bir günde. gününü (veya günlerini) saymak * (kurtulamayacak hasta) son günlerini yaş amak. gününü beklemek * Bkz. gününü (veya günlerini) saymak. gününü doldurmak * bir iş in sona ermesi için gereken süreyi tamamlamak. gününü görmek * kötü bir sonla karş ı laş mak, cezaya çarptı rı lmak. * çocukları nı n iyi, mutlu günlerini görmek. * ay baş ıgörmek. gününü göstermek * (tehdit yollu) cezalandı rmak.

gününü gün etmek * hiçbir ş eyi dert edinmeyip gününü hoşgeçirmek. güpegündüz * Ortalı k iyice aydı nlı kken, iyice gündüz iken. güpgüzel

* Çok güzel.

gür * Bol ve güçlü olarak çı kan veya fı ş kı ran. * Bol, verimli, feyyaz. gür gür * Bkz. gürül gürül. gürbüz

* Sağlam, güçlü ve iyi geliş miş , iri.

gürbüzleş me * Gürbüzleş mek iş i. gürbüzleş mek * Geliş mek, gürbüz duruma gelmek. gürbüzlük * Gürbüz olma durumu. Gürcü Gürcüce güre

gürecilik güreş

* Gürcistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Gürcü dili. * Çiftleş mek isteyen kı srak veya diş i eş ek. * Bir yaş ı ndan üç yaş ı na kadar olan tay. * Kuvvetli, dinç. * Çekingen, korkak, ürkek. * Bkz. devimselcilik. * Belli kurallar içinde, güç kullanarak, iki kiş inin türlü oyunlarla birbirinin sı rtı nıyere getirmeye çalı ş ması .

güreşetmek (veya tutmak) * güreş mek. güreşmayosu * Güreş irken, güreş çilerin giydiği özel mayo. güreşminderi * Kapalıspor salonları nda güreş çilerin üzerinde güreş tikleri, üstü yekpare kaplıolan kauçuk minder. güreş çi

* Güreşyapan, güreş en kimse, pehlivan.

güreş çi köprüsü * Vücudun, sı rt yere dönük, avuçlar ve tabanlarda yay biçiminde dayalıbulunduğu durum.

güreş çilik * Güreş le uğraş an spor dalı , pehlivanlı k. güreş ilme * Güreş ilmek iş i veya durumu. güreş ilmek * Güreşyapı lmak. güreş me

* Güreş mek iş i.

güreş mek * (iki kiş i) Türlü oyunlarla birbirinin sı rtı nı yere getirmeye çalı ş mak. güreş tirme * Güreş tirmek iş i. güreş tirmek * Güreşyaptı rmak. gürgen

* Gürgengillerden, Karadeniz kı yı ları ndaki ormanları mı zda çok yetiş en, kerestesi beğ enilen bir ağaç (Carpinus betulus). gürgengiller *İ ki çeneklilerden, çiçek durumları tı rtı lsı ; gürgen, huş , fı ndı k, kı zı lağ aç gibi kerestelik ağ açlarıiçine alan bir familya. gürlek gürleme gürlemek

gürleş me

* Çağ layan. * Gürlemek iş i. * Kalı n ve gür ses çı karmak. * Beklenmedik bir zamanda ansı zı n ölmek. * Gürleş mek iş i.

gürleş mek * Gür bir duruma gelmek. gürleyiş gürlük

güruh

* Gürlemek iş i veya biçimi. * Gür olma durumu. * Verimlilik, feyiz. * Değersiz, aş ağ ıgörülen, küçümsenen topluluk, derinti, sürü.

gürül gürül * Bol ve gür çı kan veya akan ş eylerin sesini anlatı r. gürüldeme * Gürüldemek iş i. gürüldemek

* Çok hı zlıve gürültülü ses çı karmak. gürültü * Araları nda uyum bulunmayan düzensiz seslerin bütünü, patı rtı ,ş amata. * Birçok kiş inin karı ş tı ğ ıkavga, karı ş ı klı k veya tartı ş ma. gürültü bastı rmak * gürültüden daha çok güçlü ses çı karı p onu etkisizleş tirmek. gürültü çı karmak (etmek, koparmak veya yapmak) * düzensiz ve rahatsı z edici sesler çı karmak. * kavga, karı ş ı klı k, tartı ş ma çı karmak. gürültü çı kmak * kavga, tartı ş ma karı ş ı klı k olmak. gürültü patı rtı * Kavga, gürültü. gürültücü * Gürültü yapan veya gürültü çı karan (kimse), velveleci. gürültülü * Gürültüsü olan. * Karı ş ı k olaylarla dolu. gürültülü patı rtı lı * Çok gürültülü ve karı ş ı k. gürültüsüz * Gürültüsü olmayan. * Kimseyi tedirgin etmeyen veya kimsenin dikkatini çekmeyen. gürültüsüzce * Gürültü yapmayarak, tedirginlik çı karmayarak. gürültüye (veya patı rtı ya pabuç bı rakmamak) * korkutmalara aldı rı şetmeyip dilediğ i gibi davranmak. gürültüye (veya patı rtı ya vermek) * gereksiz bir telâş a düş ürmek. gürültüye gelmek * (bir iş , bir düş ünce vb.) telâşve karı ş ı klı ğ a rastlayarak ilgi çekmemek, üzerinde durulmamak. gürültüye getirmek (veya boğ mak) * (bir iş i, bir düş ünceyi) telâşve karı ş ı klı k yüzünden ilgi çekmez duruma getirmek. * söz kalabalı ğ ı ndan, karı ş ı klı ktan yararlanarak istediğ ini elde etmek. gürültüye gitmek * telâşve karı ş ı klı ğ a rastlayarak değeri anlaş ı lmayı p unutulmak. gürz

* Silâh olarak kullanı lan ağı r topuz.

gütaperka * Sumatra'da ve çevresindeki adalarda yetiş en büyük bir cins ağ açtan elde edilen, kablo yapı mı nda kullanı lan, kauçuğa benzer, zamklıbir madde. gütme

* Gütmek iş i.

gütmek

* Hayvan veya hayvan sürüsünü önüne katı p otlatarak sürmek. * Bir düş ünceyi, bir duyguyu veya bir ilkeyi gerçekleş tirmeye çalı ş mak. * Bir kimseyi, bir topluluğ u kendi düş ünce ve amacı doğrultusunda yönetmek, sevk ve idare etmek.

güttüğüm domuzu bana öğretme * yı llardı r tanı dı ğ ı m bir kimsenin huyları nı da bilirim. güve güveç

güvelâ

* Kurtçuğ u deri, yapağ ı , yünlü kumaşve dokuma yiyen pul kanatlı lardan bir böcek (Tine pellionella). *İ çinde yemek piş irilen toprak kap. * Bu kapta piş irilen yemek. * Açı k yeş il, maviye çalar göz rengi.

güvelenme * Güvelenmek iş i. güvelenmek * Güve tarafı ndan yenilmek. güvem eriğ i * Bkz. akdiken. güven

* Korku, çekinme ve kuş ku duymadan inanma ve bağ lanma duygusu, itimat. * Yüreklilik, cesaret.

güven beslemek * güven duymak, inanmak, itimat etmek. güven duymak * güvenmek, inanmak. güven ı ş ı ğı * Karanlı k odada, çalı ş abilecek kadar ı ş ı k sağ layan, duyar katıetkilemeyen özel yapı da bir lâmbadan elde edilen ı ş ı k. güven kazanmak * kendisine inandı rmak. güven mektubu * Bir elçinin, gittiğ i yerin devlet baş kanı na sunulmasıiçin kendi baş kanı nca eline verilen belge, itimat mektubu, itimatname. güven oylaması * Göreve yeni baş lamı şveya görevini sürdüren hükûmetin tutumunu değerlendirmek için mecliste yapı lan oylama. güven vermek * güven duygusu uyandı rmak, itimat telkin etmek. güven yazı sı * Güven mektubu. güvence * Bir antlaş mada taraflardan birinin sorumluluğu üzerine alması , inanca, teminat, garanti. * Alı nan sorumluluğ a karş ıolarak ortaya konulan ş ey. * Birinin ş üphelerini dağı tmak için söylenen inandı rı cısöz, teminat.

güvence akçesi * Herhangi bir sorumluluk yerine getirilmediğinde karş ıtarafça el konulacak olan para. güvence vermek * bir anlaş mada taraflardan biriyle ilgili olarak sorumluluğ u yüklenmek, inanca vermek, teminat vermek, garanti vermek. * bir sorumluluk karş ı lı ğ ıolarak (para vb.) ortaya koymak, inanca vermek, teminat vermek, garanti vermek. güvenceli * Güvencesi olan, güvence sağ layan, garantili. güvencesiz * Güvencesi olmayan, güvence sağ lamayan, garantisiz. güvenceye bağ lamak * teminat altı na almak. güvenç * Güvenme duygusu, itimat. güvendiğ i dağlara kar yağ mak (veya güvendiği dal elinde kalmak) * yardı m veya yarar beklediği kimseden, yerden veya ş eyden iyilik gelmemek. güveni olmak * güvenmek, inanmak. güveni sarsı lmak * güveni kalmamak. güvenilir * Güven duygusu veren, güvenilen. güvenilirlik * Güvenilir olma durumu. güvenilme * Güven duyulma, güvenle bakı lma. güvenilmek * Güvenle bakı lmak, kendisine güven duyulmak. güvenirlik * Güvenilme durumu, güvenilir olma durumu. güveniş güvenli güvenlik emniyet.

* Güven duyma, güvenme. * Güven verici, emniyetli, emin. * Toplum yaş amı nda kanunî düzenin aksamadan yürütülmesi, kiş ilerin korkusuzca yaş ayabilmesi durumu,

güvenlik borusu * Buharlıtesisatta bası ncı n belirli bir değerin üstüne çı kması nıönleyen U biçimli boru. güvenlik görevlisi * Güvenliğ i sağ lamakla görevli kimse. güvenlik vanası

* Buharlıtesisatta bası nç belirli bir değ erin üstüne çı kı nca açı larak tesisatı n güvenliğ ini sağlayan vana, emniyet supabı . güvenme

* Güven duyma, güveni olma.

güvenme dostuna, saman doldurur postuna * "dost sandı ğ ı n birtakı m kimseler sana kolaylı kla kötülük edebilirler" anlamı nda kullanı lı r. güvenmek * Güven duymak, güveni olmak, itimat etmek. güvenoyu * Göreve yeni baş lamı şveya görevini sürdüren hükûmetin tutumunu değerlendirmek için meclisin verdiğ i oy; itimat reyi. güvenoyu almak * hükûmetin tutumu meclisçe onaylanmak. güvenoyu vermek * hükûmetin tutumu ile ilgili olumlu oyu meclisçe kullanmak. güvensiz * Baş kaları na güvenmeyen, itimatsı z. güvensizce * Güvensiz bir biçimde, güvensiz olarak. güvensizlik * Güvensiz olma durumu, itimatsı zlı k. güvensizlik duymak * güvenmemek. güvensizlik önergesi * Hükûmetin uygulamaları na karş ıgösterilen yazı lıveya sözlü itimatsı zlı k. güvercin

* Güvercingillerden, hı zlı ve uzun zaman uçabilen, kı sa vücutlu, sı k tüylü, birçok evcilleş miştürleri bulunan, yemle beslenen kuş(Columba). güvercinboynu * Yeş il, mavi ve pembe arası nda dalgalanı r gibi görünen renk. güvercingiller * Güvercin, kumru gibi kuş larıiçine alan genişbir familya. güvercingöğ sü * Yeş il ile mavi arası nda böcek kabuğ una benzer dalgalıve değiş ken renk. güvercinler * Güvercin, kumru gibi kuş larıiçine alan takı m. güvercinlik * Evcil güvercin yetiş tirmek için hazı rlanmı şyer. güverte

* Gemide ambar ve kamaraları n üstü.

güvey yemeğ i * Erkek evi tarafı ndan düğ ün akş amı akraba ve yakı nlara verilen yemek.

güvey,-i

* Evlenmekte olan bir erkeğe, evlenme töreni sı rası nda verilen ad. * Bir kı zı n ailesinden olan büyüklere göre kı zı n kocası , damat.

güveyfeneri * Patlı cangillerden, kı rmı zıve ekş imsi meyvesi idrar söktürücü olarak kullanı lan, çok yı llı k ve otsu bir bitki, gelin otu (Physalis alkekengi). güveyi girmek * erkek için, evlenmek. * iç güveyi olarak, gelinin ailesinin evinde oturmak. güveyi olmadı k, ama kapıdı ş ı nda bekledik * bir konuyu iyi bilmeyen ama yabancı sı da olmayan kimseler tarafı ndan kullanı lı r. güveylik

güvez güya

* Güvey olma durumu, damatlı k. * Güvey için alı nmı ş , yapı lmı şgiysi, armağ an. * Güvey iken kullanı lan veya yapı lan. * Mora çalan kı rmı zı . * Sözde, sanki.

güz * (kuzey yarı m küre için) Eylül, ekim ve kası m ayları nıiçine alan süre, sonbahar. * Eylül 22 ile Aralı k 21 arası ndaki mevsim. güz çiğ demi * Acıçiğ dem. güz dönemi * Güz ayları . * Eğ itim öğretimde ilk yarıyı l. güz noktası * Güzün, gün-tün eş itliğ i anı nda güneş in gök ekvatoru çizgisi üzerinde bulunduğu nokta. güzaf güzel

* Boş , anlamsı z, beyhude (söz). * Biçimindeki uyum ve ölçülerindeki denge ile hoş a giderek hayranlı k uyandı ran. *İ yi; hoş . * Beklenene uygun düş en ve baş arıdüş üncesi uyandı ran. * Soyluluk ve ahlâkî üstünlük düş üncesi uyandı ran. * Görgü kuralları na uygun olan. * (hava için) Sakin, hoş . * Okş ayı cı , aldatı cı , kandı rı cı . * Pek iyi, doğ ru. * Hoş a giden, beğenilen, iyi, doğru bir biçimde. * Güzel kı z veya kadı n. * Güzellik kraliçesi.

güzel duyu * Estetik, bediiyat. güzel duyuculuk * Estetikçilik, estetizm.

güzel duyusal * Estetik. güzel güzel * Olağ an bir durumda, herhangi bir sı kı ntı ya uğ ramadan. güzel olmak * güzelleş mek. güzel sanatlar * Edebiyat, müzik, resim, heykel, mimarlı k, tiyatro gibi insanda coş ku ve hayranlı k uyandı ran sanatlar. güzel yazısanatı * Harflere güzel biçimler vererek yazma sanatı , hüsnühat, kaligrafi. güzelavrat otu * Patlı cangillerden, 100-150 cm yükseklikte, atropin denilen zehirli ilâcı n çı karı ldı ğ ıpis kokulu, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Atropa belladonna). güzelce

* Güzele yakı n, güzel gibi. * (güze'lce) İ yice, adamakı llı .

güzelhatun çiçeğ i * Bkz. nergis zambağ ı . güzelim * değ er verilen, sevilen. * teklifsiz bir seslenme olarak kullanı lı r. güzelleme * Halk edebiyatı nda konusu aş k olan, lirik bir ş iir türü. * Şen, sevinçli duygularıanlatan türkülerde özel bir ezgi. güzelleş me * Güzelleş mek iş i. güzelleş mek * Güzel bir durum almak. güzelleş tirilme * Güzelleş tirilmek iş i. güzelleş tirilmek * Kendisine güzellik verilmek, güzel duruma getirilmek. güzelleş tirme * Güzelleş tirmek iş i. güzelleş tirmek * Güzellik vermek, güzellik kazandı rmak. güzellik

* Estetik bir zevk, coş ku, hoş lanma duygusu uyandı ran nitelik, hüsün. * Okş ayı cısöz veya davranı ş , iyilik, yumuş aklı k. * Ahlâk ve fikrî nitelikleriyle hayranlı k uyandı ran ş ey. * Güzel olan bir kimsenin niteliği.

güzellik enstitüsü * Kadı nları n yüz ve vücut bakı mları nı n yapı ldı ğı yer. güzellik kraliçesi

* Yüz ve vücut güzelliğ i göz önünde bulundurularak yapı lan yarı ş malarda birinciliğ i kazanan kı z. güzellik malzemesi * Makyaj malzemesi. güzellik müstahzarları * Makyaj malzemelerinin genel adı . güzellik salonu * Kuaför. güzellik yarı ş ması * Yalnı z yüz ve vücut güzelliğinin ölçü olarak kabul edildiğ i yarı ş ma. güzellikle * Okş ayı cısöz veya davranı ş la, iyilikle. güzergâh

* Yolüstü uğranı lacak, geçilecek yer. * Yol boyu. * Çok geçilen yer, geçek.

güzey * Az güneşalan, çok gölgeli kuzey yamaç. güzide

* Seçkin, seçilmiş , seçme. * Aydı n, okumuş , seçkin (kimse).

güzlek

* Güz yağ muru. * Güz mevsiminin geçirildiğ i yer. * Havaları n soğumasıüzerine yaylalardan dönen hayvanları n otlatı lması ve bir süre barı ndı rı lmasıiçin ayrı lmı ş , dağeteklerinde bulunan mera. güzleme

* Güzlemek iş i.

güzlemek * Güzü bir yerde geçirmek. güzlük

güzün

* Güzün yapı lan. * Güzün ekilen tahı l. * Güz mevsiminde.

ğ, Ğ

* Türk alfabesinin dokuzuncu harfi, ses bilimi bakı mı ndan, ince ünlülerle ön damak, kalı n ünlülerle art damak ünsüzlerinin ötümlü ve yumuş ağı . Yumuş ak ge adıverilen bu harf, Türkçede kelimelerin baş ı nda hiç geçmediği gibi, sonunda da genellikle tek hecelilerde bulunur. * Sı nı flama ve sı ralamalarda maddelerin sı rası harfle gösterildiğinde dokuzuncu maddenin baş ı na getirir. H * Hidrojen'in kı saltması . h, H

* Türk alfabesinin onuncu harfi. He adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz sı zı cı gı rtlak ünsüzünü gösterir. * Nota iş aretlerini harfle gösterme yönteminde si sesini gösterir.

ha

*İ stek uyandı rmak için kullanı lı r. * (ha:) Şaş ma anlatı r. * (ha:) Dikkati çekmek, uyarmak için kullanı lı r. * (ha:) Bir ş eyin birdenbire hatı rlandı ğ ı nıveya kavrandı ğı nıanlatı r. * (ha:) Soru bildirir. * Tekrarlanarak kullanı ldı ğ ı nda eş itlik anlamıverir. * "Evet" anlamı nda kullanı lı r. * Bazen tekrarlanan bir emir kipinin tekrarlarıarası nda yer alarak fiil ile anlatı lan iş in uzadı ğ ıve bundan bı kı ldı ğı bildirilir. * Neredeyse, hemen yakı nda. ha babam (veya ha babam ha) * karş ı sı ndakinin çabası nıartı rmak için kullanı lı r. * sürekli olarak, hiç durmadan. ha bire

* Durmadan, ara vermeden, arka arkaya, sürekli olarak.

ha bugün ha yarı n * neredeyse, kı sa bir sürede. ha deyince * istenilen anda. ha Hoca Ali, ha Ali Hoca * değ iş ik gibi gösterilen iki ş eyin, gerçekte hiçbir baş kalı ğıolmadı ğı nıanlatı r. ha ş öyle

* Bkz. hah.

ha ş unu bileydin * "bunu çoktan anlaman, bilmen gerekirdi" anlamı nda kullanı lı r. hab * Uyku. habanera

habaset habbe

* Çok kı vrak bir Küba dansı . * Bu dansı n müziğ i. * Kötülük, alçaklı k. * Tahı l tanesi, evin. * Su kabarcı ğı . * Karagöz, Matiz, Külhanbeyi tiplerinin "yemek yemek" anlamı nda kullandı ğ ısöz.

habbesi kalmadı(veya habbesi yok) * hiç kalmadı , hiç yok. habbeyi kubbe yapmak * önemsiz bir ş eyi abartmak. haber

* Bir olay, bir olgu üzerine edinilen bilgi, salı k. *İ letiş im veya yayı n organları yla verilen bilgi. * Bilgi. * Yüklem.

haber ajansı

* Yurt ve dünya olayları nıtoplayı p yayı mlayan kuruluş . haber almak * (kendisine) bildirilmek, öğrenmek, bilgi edinmek. haber atlamak * (gazetecilikte) bir haberi vaktinde yayı mlayamamak. haber bülteni * Radyonun, televizyonun ve çeş itli haber ajansları nı n yayı mladı ğ ı , günün iç ve dı şolaylarıkonusunda kamuoyunu aydı nlatı cı bilgiler veren kı sa metin. haber bürosu * Bağ lıbulunduklarıiletiş im organları na bölgesel haberleri iletmekle görevli birim. haber çı kmamak * (biri veya bir ş ey için) beklenen bilgi gelmemek. haber deyince * istenilen anda, çarçabuk. haber geçmek * teleks, telefon vb. ile bilgi iletimi yapmak. haber göndermek * herhangi bir araçla bildirmek. haber kaynağ ı * Haber alı nan kiş i ve yer. haber kipi * Bildirme kipi. haber merkezi * Bir yayı n organı nı n haberleri derleyip toparlamak ve değerlendirmekle sorumlu ve yükümlü haber birimi. haber salmak (veya yollamak) * haber göndermek. haber stüdyosu * Ses düzeni, ses geçirmezlik özelliğ i ile radyo ve TV gibi yayı n organları nda yalnı z haber okunmak için ayrı lmı şözel bölüm veya oda. haber uçurmak * gizlice veya hemen haber göndermek. haber vermek * bildirmek, haber ulaş tı rmak. * bir durumun, bir olayı n belirtisi olmak. haberci * Haber getiren kimse, ulak. * Bir durumun, bir olayı n belirtisi. * Muhbir, ihbar eden (kimse). habercilik * Bir haberi usulünce hazı rlama ve yayı n organları nda yayı mlama iş i. haberdar * Haberli, bilgili. haberdar etmek

* haber vermek, bildirmek. haberdar olmak * bilgi edinmek, haber almak. haberden haber ver * (bir kimse veya bir konuda) bilgi ver. haberi olmak * bilgisi olmak, bilmek. haberin olsun! * herhangi bir konuda birine uyarı da bulunmak için söylenir. haberleş me * Haberleş mek iş i, iletiş im, muhabere. * Yazı ş ma. haberleş mek * Karş ı lı klıolarak haber alı p vermek, iletiş mek, muhabere etmek. haberli

haberlik habersiz

* Bir olay veya durum üzerine bilgisi olan, haberi olan. * Haber vermişveya almı ş(olarak). * Haber durumunda olan. * Haberi olmayan, haber almamı ş , hiçbir bilgisi olmayan. * Haber vermeden, habersizce.

habersizce * Haber vermeden, haberi olmadan, habersiz, gizlice. habersizlik * Haber alamama durumu. Habeş * Etiyopya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse, Etiyopyalı . * (küçük h ile) Derisinin rengi çok koyu esmer olan (kimse). Habeş î * Habeş . habip

habis

habislik habitat

habitus

* Sevilen, sevgili. * Hz. Muhammet. * Kötü, alçak, soysuz (kimse). * (bazıhastalı klar veya urlar için) Kötücül. * Habis olma durumu. * Yerleş me, oturma. * Bitkinin doğ al olarak yetiş tiğ i yer, yurt.

* Bitkinin yerindeki durumu, dallanması , köklerinin toprak içerisindeki dağı lması nıbelirten morfolojik görünüş . hac edilmesi.

* Genellikle tek tanrı lıdinlerde kutsal olarak tanı nan yerlerin, o dinden olanlarca yı lı n belli ayları nda ziyaret *İ slâmı n beşş artı ndan biri olan, Müslümanlarca zilhicce ayı nda Mekke'de yapı lan Kâbe'yi ziyaret ve tavaf

töreni. hacamat

* Vücudun herhangi bir yerini hafifçe çizip, üzerine boynuz, bardak veya ş iş e oturtarak kan alma. * Hafif yaralama.

hacamat baltası * Hacamat için kullanı lan kesici küçük araç. hacamat etmek (veya yapmak) * hacamat yoluyla kan almak. * hafifçe yaralamak. hacamat ş iş esi * Hacamat yapmak için kullanı lan ağ zıdibinden dar ş iş e. hacamatçı * Hacamat yapan kimse. hacamatlama * Hacamatlamak iş i. hacamatlamak * Hacamat etmek, hacamat yapmak. * Hafifçe yaralamak. hacca gitmek * Müslümanlar hac amacı yla Mekke'ye gitmek. * Hristiyanlar kutsal sayı lan yerlere gitmek. haccetme * Haccetmek iş i. haccetmek * Müslümanlı kta hac zamanı nda Kâbe'yi ziyaret ve tavaf etmek. * Hristiyanlar kutsal sayı lan yerlere gitmek. hacet

* Herhangi bir ş ey için gerekli olma; gereklilik, lüzum. * Tanrı 'dan veya kutsal sayı lan kiş iden beklenen dilek. * Abdest (küçük veya büyük). *İ htiyaç duyulan ş ey, gerekli ş ey.

hacet dilemek * istekte bulunmak. hacet görmek * gerekli bulmak, gerekli saymak. * ayak yoluna gitmek. hacet kalmamak * gereğ i olmamak. hacet kapı sı * Dua etmek veya dilekte bulunmak için önünde durulan türbenin kapı sı(penceresi).

hacet penceresi * Bkz. hacet kapı sı . hacet tepesi * Üzerinde yapı lan duanı n kabul olunacağı na inanı lan tepe. hacet yeri * Ayak yolu, abdesthane. hacet yok * gerekliğ i yok, gerekli değ il, istemez. haceti olmak * ayak yoluna gitmesi gerekmek. hacetini yapmak * küçük veya büyük abdest etmek. hacı

* Din buyrukları nıyerine getirmek için hacca gitmişMüslüman. * Kudüs'ü, Efes'i veya baş ka kutsal bir yeri ziyaret etmişolan Hristiyan.

hacı bekler gibi beklemek * büyük bir sabı rsı zlı kla beklemek. hacı devesi * Tek hörgüçlü deve. hacı fı ş fı ş * Arap halkı ndan olanlar için kullanı lan alaylısöz. hacı olmak * hacca gidip, haccı n gereklerini yapmak. hacı yağ ı * Gül yağı ndan çı karı lan, hacı ları n süründüğ ü özel koku. hacı ağ a * Büyük ş ehirlerde gereksiz, yersiz çok para harcayan taş ralızengin. hacı ağ alı k * Hacı ağ a olma durumu. hacı ağ alı k etmek * gereksiz yere, gösterişiçin bol para harcamak. hacı bektaştaş ı * Balgam taş ı . hacı lar bayramı * Kurban bayramı . hacı lar kuş ağı * Gök kuş ağ ı . hacı laryolu * Samanyolu. hacı lı k

* Hacıolma durumu.

hacı sı hocası * kim varsa, herkes, hepsi. hacı yatmaz * Yere nası l bı rakı lı rsa bı rakı lsı n, dibinde bulunan ağı rlı k sebebiyle dik bir durum alan oyuncak. * Çı karlarıiçin, güç durumlarda kiş iliğ inden özveride bulunarak kendini çabucak toparlamayı beceren kimse. hacı yolu

* Bkz. hacı laryolu.

hacim * Bir cismin uzayda doldurduğu boş luk, oylum, cirim, sı ygı . hacimli

* Hacmi olan, oylumlu.

hacimlice * Biraz hacimli, oylumluca. hacimsiz

hacir

* Hacmi olmayan, oylumsuz. * Borsada gerçekleş tirilen yetersiz tutarda alı m satı m. * Kı sı t, kı sı tlı lı k.

hacir altı na almak * kı sı tlamak. * hastalı k, bunama vb. sebeplerden ötürü davranı ş ları nı n nası l sonuç vereceğ ini bilemeyen bir kiş iyi mahkeme aracı lı ğ ıile mal ve mülk yönetimi bakı mı ndan kı sı tlamak. * Medenî Kanuna göre çeş itli hakları nıkullanmaya yetkili olan kiş inin bu hakları nı n mahkeme kararıile elinden alı nması , hakları nıkullanma bakı mı ndan kı sı tlanması . Hacivat

* Karagöz oyununda kendini halktan üstün görme, bilgiçlik taslama, kitap dili kullanma gibi özentileri olan

kimse. haciz

* Bir alacağı n ödenmesi için borçlunun parası na, aylı ğı na veya malı na icra dairesince el konulması .

haciz koymak * borçlunun malı na el koymak. hacizli

* Haczedilmiş , mahcuz.

haczetme * Haczetmek iş i veya biçimi. haczetmek * Bir alacağı n ödenmesi için borçlunun geçim ve mesleğ inde gerekli olan ş eyler dı ş ı nda kalan para, aylı k veya malı na icra dairesince el konmak. haç

* Hristiyanlı ğı n sembolü sayı lan ve birbirini dikey olarak kesen iki çizgiden oluş an biçim, istavroz, salip.

haç çı karmak * Hristiyanlar sağellerini alı n, karı n, iki koltuk ve göğ üs hizası na götürerek haç biçiminde tapı nma iş aretini yapmak, istavroz çı karmak. haçı suya atma * Hristiyanları n bir din töreni olarak kı ş ı n suya haç atmaları .

haçlamak * Çarmı ha germek. haçlı

* Haçıolan.

Haçlı lar

* XI. yüzyı l ile XII. yüzyı l arası nda batı lı Hristiyanlarca kutsal yerleri Müslümanları n elinden almayı amaçlayan seferlere katı lanlara verilen ad, ehlisalip. haçvari

* Haç benzeri.

had * Sı nı r, uç. * Derece. * (insan için) Yetki ve değ er. * Terim. hâd

hadde

* Keskin; sivri. * (hastalı k için) Çabuk ilerleyen, iveğ en, akut. * Aş ı rı(bunalı m, geçimsizlik gibi kötü durumlar için) ş iddetli; gergin. * Madenleri tel durumuna getirmek için kullanı lan ve türlü çapta delikleri olan çelik araç.

hadde fabrikası * Som demire çubuk, köş ebent, levha, ray gibi biçimler verilen yapı m evi. haddeci

* Hadde iş iyle uğraş an kimse.

haddeden geçirmek * en küçük ayrı ntı sı na kadar incelemek, dikkatle araş tı rmak. haddehane * Ham demir madeninin eritildiği büyük ocak, fı rı n. haddeleme * Haddelemek iş i. haddelemek * Madenleri haddeden geçirerek, birtakı m iş lemler sonucu, istenilen biçime getirmek. haddi hesabıyok * pek çok, sı nı rı , ölçüsü yok. haddi mi (veya haddine mi düş müş ) * onun bunu yapmaya yetkisi veya yeteneğ i yoktur. haddi olmamak * (hakkıveya yetkisi) olmamak. haddikifayeyi bulmak * yeterince olmak. haddinden fazla * gereğ inden çok, aş ı rı . haddini aş mak

* ölçüyü kaçı rmak, aş ı rı gitmek. haddini bildirmek * sert bir karş ı lı kla uslandı rmak, yola getirmek, cezalandı rmak. haddini bilmek * kendi değer ve yeteneğ ini olduğ undan üstün görmemek. haddizatı nda * Aslı nda. hademe

*İ şyerlerinde temizlik ve getir götür iş lerine bakan görevli, odacı , müstahdem.

hademeihayrat * Din kuruluş ları nda temizlik ve ayak iş lerine bakan görevliler. hademelik * Hademe olma durumu veya hademenin görevi, odacı lı k. hadı m

* Kı sı rlaş tı rı lmı ş , enenmişerkek.

hadı m ağ ası * Harem ağ ası . hadı m etmek * kı sı rlaş tı rmak, enemek. hadı mlaş tı rma * Hadı mlaş tı rmak iş i. hadı mlaş tı rmak * Eneyerek kı sı rlaş tı rmak. hadı mlı k * Hadı m olma durumu. hadi * Bkz. Haydi. hadi hadi

hadim hadis

hâdis hâdisat

* "Kı sa kes", "iş i uzatma", "bizi aldatamazsı n" anlamı nda kullanı lı r. * Çabukluk, acele bildirir. * Hizmet eden, hizmet edici; yarayan, yarar. * Hz. Muhammed'in genel kural değerindeki söz ve davranı ş ları . * Bu söz ve davranı ş larıinceleyen bilim. * Sonradan ortaya çı kan. * Olaylar, hadiseler.

hadise * Olay. hadise çı karmak

* olay çı karmak. hadiseli * Olaylı . hadisene hâdisesiz

* Haydisene. * Olaysı z.

hadsiz hesapsı z * Sayı lamayacak derecede çok. haf * Futbolda kalecinin önünde bulunan iki bekin önündeki üç oyuncudan her biri. hafakan

* Sı kı nt ı , çarpı ntı .

hafakanlar boğ mak (veya basmak) * sı kı ntı dan bunalmak. hafazanallah * Kötü bir ihtimalden söz edilirken "Tanrıkorusun" anlamı nda söylenir. hafı z * Koruyan, saklayan. * Kur'an'ıbütünüyle ezbere bilen ve okuyabilen kimse. * Aptal, ahmak, bön. * Bir ş eyi anlamadan ezberleyen kimse. hafı za

* Bellek.

hafı za kaybı * Sinir sistemindeki bir arı za sebebiyle bilincin yitirilmesi. hafı zalı * Hafı zası olan. hafı zali

* Seyrek taneli, kalı n kabuklu, etli ve parlak altı n sarı sı renginde büyük taneli bir tür üzüm.

hafı zası z * Hafı zası olmayan. hafı zayıyoklamak * hatı rlamaya çalı ş mak. hafı zı kütüp * Kitaplı k görevlisi. hafı zlama * Hafı zlamak iş i. hafı zlamak * Çok çalı ş mak, ezberlemek, ineklemek. hafı zlı k

* Hafı z olma durumu veya hafı zı n görevi. * Aptallı k, ahmaklı k.

* Ezbercilik, bir ş eyi anlamadan öğrenme özelliği. hafi * Gizli, saklı . hafi celse hafif

* Bkz. gizli oturum. * Tartı da ağ ı rlı ğ ıaz gelen, yeğ ni, ağ ı r karş ı tı . * Güç veya yorucu olmayan, kolay. * Ağı r baş lıolmayan, ciddî olmayan, hoppa. * (yiyecek için) Miktarı az, sindirimi kolay. * Kalı nlı ğı veya yoğunluğ u az olan. * Etkisi az olan. * Zorlu olmayan. * Önemli olmayan. * (uyku için) Çabuk uyanı lan. * Çok dik olmayan (sı rt, yokuş ). * Gücü az olan, belli belirsiz. * Sı kı nt ı sı z, ferah. * Belli belirsiz.

hafif atlatmak * kötü bir durumdan çok az bir zararla kurtulmak. hafif gelmek * ağ ı rlı ğı fazla olmamak. * önemsiz görmek, değ er verilmemek. hafif giyinmek * az ve ince giyinmek. hafif hafif * Yavaşyavaş , ağı r ağ ı r. hafif hapis cezası * Ayrıhücreye kapatı lmaksı zı n çektirilen hapis cezası . hafif sanayi * Çeş itli tüketim mallarıüreten sanayi. hafif sı klet * Güreş te 68 kg, boks ve halterde 67,5 kg olarak tespit edilmişağı rlı k. hafif tertip * Şöyle böyle, biraz, aş ı rı lı ğ a kaçmadan. hafif uyku * Derin olmayan, kolayca uyanı labilen uyku. hafif yollu * Üstü kapalı , kı sa bir açı klamayla. * Davranı ş larıile içinde bulunduğ u toplumun ahlâk anlayı ş ı na ters düş en (kadı n), hafifmeş rep. hafifçe

* Hafif olarak, hafif bir biçimde, belli belirsiz.

hafife almak * küçümsemek, önemsememek. hafifleme

* Hafiflemek iş i. hafiflemek * Herhangi bir sebeple eski ağ ı rlı ğıazalmak. * Etkisi, gücü azalmak. * Bir sı kı ntı dan kurtulmak, rahatlamak. hafifleş me * Hafifleş mek iş i. hafifleş mek * Hafiflemek. * Ağı r baş lı lı ğ ı nı yitirmek. hafifleş tirme * Hafifleş tirmek iş i. hafifleş tirmek * Hafiflemesine yol açmak. hafifletici * Hafifletme özelliğ i olan. hafifletici sebep, -bi * Suçun hafiflemesine sebep olan durum veya olay. hafifletme * Hafifletmek iş i. hafifletmek * Hafiflemesine yol açmak, hafifleş tirmek. hafifleyiş * Hafiflemek iş i veya biçimi. hafiflik

* Hafif olma durumu. * Rahatlı k. * Davranı ş larıiçinde bulunduğu toplumun ahlâk anlayı ş ı na uymama durumu.

hafiflik etmek * yakı ş ı ksı z bir davranı ş ta bulunmak veya söz söylemek. hafifmeş rep * Davranı ş ları , içinde bulunduğ u toplumun ahlâk anlayı ş ı na uymayan (kadı n). hafifseme * Hafifsemek iş i, yeğ niseme, istihfaf. hafifsemek * Bir kimseyi veya bir ş eyi önemsememek, yeğnisemek, istihfaf etmek. hafifseyiş * Hafifsemek iş i veya biçimi. hafiften

* Hafifçe, belli belirsiz, yavaşyavaş .

hafiften almak * önemsiz bulup üzerine düş memek, yeterince ilgilenmemek. hafit

* Erkek torun. hafiye * Özel soruş turmalarla edindiği bilgileri ilgililere ileten kimse, detektif. hafiyelik

* Hafiye olma durumu veya hafiyenin görevi.

hafniyum * Atom numarası72, atom ağı rlı ğı 178,6 olan, az rastlanı r bir element. Kı saltmasıHf. hafriyat

* Kazı .

hafriyatçı * Hafriyat iş i ile uğ raş an kimse. hafriyatçı lı k * Hafriyatçı nı n iş i veya mesleğ i. hafta

* Birbiri ardı nca gelen yedi günlük dönem.

hafta arası * Hafta içi her gün. hafta arası nda (veya içinde) * iki pazar arası ndaki günlerde. hafta baş ı * Haftanı n ilk günü; genellikle pazartesi. hafta içi

* Haftanı n her günü.

hafta sekiz, gün dokuz * tedirgin edercesine sı k sı k. hafta sonu * Haftanı n son günleri, genellikle cumartesi ve pazar. haftalı k

* Haftada bir kez yapı lan veya yayı mlanan. * Herhangi bir hafta süren. * Haftada bir ödenen para.

haftalı kçı * Ücretini haftadan haftaya alan (kimse). haftalı klı * Ücretini haftadan haftaya alan (kimse). haftaym

hah

* Futbolda 45'er dakikalı k iki dönemin her biri, yarı . * Bu iki dönem arası nda kalan 15 dakikalı k dinlenme süresi, ara. * Olmasıistenen veya beklenen bir ş ey olur olmaz duyulan sevinci ve onama duygusunu anlatı r.

hah ş öyle * yapı lan bir iş in beğenildiğ ini anlatı r.

haham

* "hikmet" Yahudi din adamı .

hahambaş ı * Bir ülkedeki Yahudi topluluğunun dinî baş kanı . hahambaş ı lı k * Hahambaş ı nı n görevi veya hahambaş ı na yardı mcıolan teş kilât. hahamhane * Hahambaş ı nı n çalı ş tı ğ ıyer. hahamlı k * Hahamı n unvanıve görevi. hahha hahhah * Alaylıyapmacı klıgülüş . hahnyum * Atom numarası105 olan, kaliforniyum atomları nı n, azot çekirdekleriyle bombardı manı ndan elde edilmiş yapay element, nilsbohryum. Kı saltmasıHa. hail * Engel. haile

hain

hain hain

* Çok acı klı olay. * Manzum biçimde yazı lmı ştrajedi. * Hı yanet eden (kimse). * Zarar vermekten, üzmekten veya kötülük yapmaktan hoş lanan (kimse). * Bazen sitemli bir seslenme olarak kullanı lı r. * Kötü bir niyet taş ı yan. * Kötü bir biçimde.

haince * Hain bir anlam taş ı yan. * Hain bir biçimde. hainleş me * Hainleş mek iş i. hainleş mek * Haince davranı r olmak. hainlik

* Hain olma durumu veya haince davranı ş .

hainlik etmek * (birine) haince davranmak, kötülük etmek. haiz * Bir ş eyi olan, elinde bulunduran, taş ı yan. haiz olmak * elinde bulundurmak, uygun olmak, taş ı mak. haje

* Afrika'da yaygı n kobra türü (Naja haje).

Hak hak

hak

hâk Hak dini

* Tanrı 'nı n adları ndan biri. * Adalet. * Adaletin, hukukun gerektirdiği veya birine ayı rdı ğı ş ey, kazanç. * Dava veya iddiada gerçeğ e uygunluk, doğ ruluk. * Geçmişve harcanmı şemek. * Pay. * Emek karş ı lı ğ ıücret. * Doğru, gerçek. * Maden, ağ aç, taşüzerine elle yazıveya ş ekil oyma. * Kâğ ı ttaki yazı yıkazı ma. * Toprak. *İ slâmiyet.

hak ediş * Bir üretim veya yapı m sı rası nda hak edilmişdurum veya para. hak etmek * bir emek karş ı lı ğıhakkıolan ş eyi elde etmek, hak kazanmak. * lâyı k olduğ u (kötü) karş ı lı ğı almak. * bir baş arıdolayı sı yla ödüllendirilmek. hak getire * yoktur, bulunmaz, ne arar. hâk ile yeksan etmek (veya olmak) * (yapı ,ş ehir vb. için) temelinden yı kı p harap etmek (veya olmak), bütünüyle ortadan kaldı rmak (veya kalkmak). hak kazanmak * emeğ in karş ı lı ğı nıalabilecek duruma gelmek. hak kuş u

*İ shak kuş u.

hak vermek * birinin düş üncesini, davası nı , iddiası nıdoğ ru bulmak. hak yemek * baş kaları nı n hakkı nıvermemek. hak yerini bulur (veya hak yerde kalmaz) * haksı zlı k er geç ortaya çı kar. hak yolu hakan

hakanlı k

* Doğruluk, doğ ru yol. * Türk, Moğ ol ve Tatar hanlarıiçin "hükümdarlar hükümdarı " anlamı nda kullanı lan bir unvan. * Osmanlıpadiş ahları na verilen unvan. * Hakan olma durumu.

* Hakanı n egemenliğindeki ülke. * Hakanı n yönetimi. hakaret

* Onur kı rma, onura dokunma, küçültücü söz veya davranı ş .

hakaret etmek * bir ş eyi veya bir kimseyi aş ağ ı lı k ve değ ersiz gösterecek biçimde davranmak. hakaret görmek * ağ ı r veya küçültücü davranı şgörmek, aş ağ ı lanmak. hakaret saymak * bir sözü veya davranı ş ıhakaret olarak kabul etmek. hakaretamiz * Hakaret içeren, hakaret dolu. Hakas * Rusya'daki Hakas Cumhuriyeti'nde yaş ayan Türk halkı ve bu halktan olan kimse. Hakasça hakça hakçası

* Hakas Türkçesi. * Doğrulukla. * Doğrusu, doğru olanı .

hakem * Yargı cı . * Güreş , futbol gibi oyunlarda, oyunu yöneten sorumlu kiş i. hakem heyeti * Bazıülkelerde yurttaş lardan seçilmişve mahkemede yargıgörevini yapan geçici kurul, jüri. * Yarı ş ma, münazara vb. nde en doğ ru ve kesin sonucu belirlemekle görevli kurul, yargı cı lar kurulu. hakem kararı * Sporda (özellikle güreşve boksta) sonucun hakem veya hakemler tarafı ndan ilân edilmesi. * Mahkemeler tarafı ndan tayin edilen yeminli hakemlerin verdiğ i karar. hakemlik * Hakemin görevi, yargı cı lı k. hakeza hâkî

hakikat

* Bunun gibi, böyle. * Yeş ile çalar toprak rengi. * Bu renkte olan. * Bir iş in doğ rusu, gerçek, ası l, esas. * Gerçeklik. * Gerçekten; doğ rusu.

hakikat olmak * gerçek duruma gelmek, gerçekleş mek. hakikaten * Gerçekten, sahiden, doğ rusu da budur ki.

hakikatli

* Yakı nlı ğ ıve bağlı lı ğı sürekli olan, vefalı .

hakikatsiz * Yakı nlı ğ ıve bağlı lı ğı sürekli olmayan, vefası z. hakikatsiz çı kmak * yakı nlı ğıve bağ lı lı ğ ısürekli olmamak. hakikatsizlik * Hakikatsiz olma durumu, vefası zlı k. hakikî

hakim

hâkim

* Gerçek. * Niteliğ i de ğ iş memiş , aslı na uygun olan, gerçek olan. * Bilge. * Tanrı . * Egemenliğini yürüten, buyruğunu yürüten, sözünü geçiren egemen. * Yargı ç. * Baş ta gelen, baş ta olan, baskı n çı kan. * Duygu, davranı şvb. ni iradesiyle denetleyebilen (kimse). * Yüksekten bir yeri bütün olarak gören. * Benzerleri arası nda güç ve önem bakı mı ndan baş ta gelen, dominant, baş at.

hâkim olmak * buyruğ unu yürütmek, egemenliğ ini sürdürmek. * etkili olmak, hükmetmek. hakimane * Bilgece. hâkimane * Buyururcası na, hükmedercesine. hâkimiyet * Egemenlik. hâkimiyetimilliye * Ulusal egemenlik, millî egemenlik. hâkimlik

hakir

* Sözünü geçirme, buyruğunu yürütme durumu. * Yargı çlı k. * Aş ağ ıgörülen, değersiz, hor.

hakir görmek * önemsememek, değ er vermemek, küçümsemek, küçük görmek, hor görmek. Hakka erenler * (dinde) Tanrısı rrı na eriş ip manevî güç kazananlar. hakkâk * Hak (II) iş leri yapan sanatçı , oymacı . hakkaniyet

* Hak ve adalete uygunluk, doğruluk, nasfet. hakketme * Hakketmek iş i. hakketmek * Maden, ağ aç, taşüzerine elle yazıveya ş ekil oymak. * Yazıve ş ekilleri kazı yarak silmek. hakkıgeçmek * birinin payı ndan baş kasıalmı şolmak. * birinde veya bir ş eyde emeğ i olmak. hakkıiçin * kutsal ş eyleri anlatan kelimelerden sonra getirilerek ant içmek için söylenir. hakkıolmak * payı , alacağı , hissesi olmak. * sözünde, düş üncesinde, iddiası nda haklı olmak. hakkıödenmez * onun iyiliklerine, emeklerine karş ı lı k olarak ne yapı lsa azdı r. hakkıvar * doğ ru düş ünüyor, doğ ru söylüyor, doğru davranı yor. hakkı hı yar * Seçme hakkı , muhayyerlik. hakkı huzur * Bir toplantı da bulunma karş ı lı ğıalı nan para, oturum ücreti. Hakkı n rahmetine kavuş mak (veya Hakka kavuş mak, Hakka yürümek) * ölmek. hakkı nda

*İ lgili olarak, üzerine.

hakkı ndan gelmek * zor bir iş i baş arıile sona erdirmek. * yenmek, öç almak veya cezası nıvermek. hakkı nıaramak * hakkıolduğ una inandı ğ ış eyi elde etmeye çalı ş mak. hakkı nıhelâl etmek (veya etmemek) * hakkı nı , emeğini bağı ş lamak (bağı ş lamamak). hakkı nıvermek * gereğ ini bütün olarak yerine getirmek. * birinin çalı ş ması nı n karş ı lı ğı nıgereğince değerlendirmek. hakkı nıyemek * birinin hakkıolan ş eyi vermemek. hakkı sükût * Susmalı k, sus payı . hakkı yla * Gereğ i gibi, iyice. haklama

* Haklamak iş i. haklamak * Bozmak, periş an etmek, yenmek. * Kı rmak, bozmak. * Yiyip bitirmek. haklaş ma

* Haklaş mak biçimi veya durumu.

haklaş mak *İ ki taraf birbirine hakkı nıverip, alacak verecekleri kalmamak, ödeş mek. haklı

* Hakka uygun, doğru, yerinde. * Davası , iddiası , düş üncesi veya davranı ş ıdoğ ru ve adalete uygun olan (kimse).

haklıbulmak * davası nı , iddiası nı , düş üncesini, davranı ş ı nıdoğru bulmak, yerinde görmek. haklıçı kmak * davası nı n, iddiası nı n, düş üncesinin veya davranı ş ı nı n doğ ru olduğ u anlaş ı lmak. haklıolmak * davası , iddiası , davranı ş ı , düş üncesi adalete uygun olmak. haklı lı k * Haklıolma durumu. hakperest * Haksever. hakperestlik * Hakseverlik. haksever

* Doğru bildiği ş eyden ayrı lmayan (kimse), hakperest.

hakseverlik * Haksever olma durumu, hakperestlik. haksı z

* Hak ve adalete uygun olmayan. * Davası , iddiası , davranı ş ı , düş üncesi doğru ve yerinde olmayan (kimse).

haksı z bulmak * bir iddiayı , düş ünceyi, davranı ş ı doğ ru ve yerinde bulmamak. haksı z yere * Haksı z olarak, hak etmediği hâlde. haksı zca

* Hakka, adalete uymayan (biçimde).

haksı zlı k * Haksı z olma durumu. * Hak ve adalete aykı rı lı k. haksı zlı k etmek * adalete aykı rıdavranmak, gadretmek. hakş inas

* Haktanı r. hakş inaslı k * Haktanı rlı k. haktanı r

* Herkesin hakkı nıgözeten (kimse), hakş inas.

haktanı rlı k * Haktanı r olma durumu. hakuran

* Kumru.

hakuran kafesi gibi * birçok aralı kları , açı klı klarıbulunan (oda, yer). hal hal hal

* Çözme, çözülme; eritme; karı ş ı k bir sorunun içinden çı kma, sonuca varma. * Genellikle üstü kapalıpazar yeri. * Tahttan indirme.

hâl * Bir ş eyin içinde bulunduğu ş artlarıveya taş ı dı ğ ıniteliklerin bütünü, durum, vaziyet. * Davranı ş , tutum, tavı r. * Şimdiki zaman, içinde yaş anı lan zaman. * Güç, kuvvet, takat. * Kötü durum, sı kı ntı , dert. hal çaresi

* Çözüm yolu.

hâl değiş imi * Bir yı ldı zı n sı caklı ğı na, bası ncı na, yoğ unluğuna, aydı nlatma gücüne veya kütlesine iliş kin değ iş im. hâl hatı r sormak * bir kimseye "nası lsı nı z, ne durumdası nı z"anlamı nda nezaket sorusu yöneltmek. hâl olmak * kötü duruma düş mek, ölmek. hâl ulacı * Zarf-fiil. hala hâlâ

* Babanı n kı z kardeş i. * Şimdiye kadar veya o zamana kadar, henüz.

hâlâ o masal * hep aynı söz, aynıdüş ünce, davranı şveya sorun. Halaç Halaçça

*İ ran'ı n güneyinde yaş ayan bir Türk topluluğ u veya bu topluluktan olan kimse. * Halaç Türkçesi.

halaoğ lu halâs

* (birine göre) Halanı n oğ lu veya çocuğ u, halazade. * Bir yerden, bir ş eyden kurtulma, kurtuluş .

halâs olmak * kurtulmak. halâskâr * Kurtarı cı . halat

* Kenevirden yapı lmı şçok kalı n ip.

halat çekme * Bir halatıbirer ucundan tutan iki tarafı n birbirini çekmesiyle yapı lan yarı ş ma. halâvet

* Sevimlilik, ş irinlik, tatlı lı k.

halay * Anadolu'nun çeş itli bölgelerinde davul ve zurna eş liğ inde toplu olarak oynanan bir halk oyunu. halay çekmek (veya tepmek) * halay oyunu oynamak. halayı k

* Kadı n köle, cariye.

halayı klı * Halayı ğ ıolan. halayı klı k * Halayı k olma durumu. halaza halazade hâlbuki

* Ekinler biçilirken tarlaya dökülen tanelerden ertesi yı l kendiliğ inden yetiş en ekin. * Halaoğlu veya halakı zı . * Oysa, oysaki.

hâlden anlamak (veya bilmek) * bir kimsenin içinde bulunduğ u güç durumu anlayarak, sezerek, anlayı şgöstermek. haldı r haldı r * Hı zla ve ses çı kararak. hale

* Ayı n çevresinde görülen ı ş ı k halkası , ağ ı l, ayla. * Hristiyanlı kta aziz sayı lanları n resimlerinde baş larıçevresinde çizilen daire.

hâle yola koymak * iyi bir düzen vermek, tertiplemek. Halebî

* Halep halkı ndan olan kimse.

Halebî ordaysa arş ı n burada * bir iddiayı veya sözü abartı lmı şbularak kanı tı nıistemek için kullanı lı r. halef

* Birinin ardı ndan gelip onun yerine geçen kimse, ardı l, selef karş ı tı .

halef selef * Biri ötekinin yerini alma. halef selef olmak * biri ötekinin yerini almak, yerine geçmek. halel

* Bozma, bozukluk.

halel gelmek * bozulmak, zarara uğ ramak. halel getirmek (veya getirmemek) * zarar vermek, engel olmak, ket vurmak. halel vermek * bozmak, sarsmak. haleldar

* Bozukluğ u olan.

haleldar olmak * bozulmak, sarsı lmak. halelenme * Halelenmek iş i. halelenmek * (Ay) Çevresinde ı ş ı k halkasıoluş mak, ağı llanmak. haleli hâlen

* Halesi olan. * Şimdi, ş u anda, bugünkü günde.

Halep çı banı * Şark çı banı . halet

* Durum.

haletiruhiye * Ruhî durum, ruh durumu. hal'etme

* Hal' etmek iş i veya biçimi.

hal'etmek * Tahttan indirmek. halfa half-time

* Buğdaygillerden, lifleri ip, çuval ve kâğı t yapı mı nda kullanı lan bir bitki (Sitipa tenacissima). * Bkz. haftaym.

halhal

* Kadı nları n ayak bileklerine taktı klarıbilezik.

halı

* Yere veya mobilya üstüne serilmek, duvara gerilmek için, çoğu yünden dokunan, kı sa ve sı k tüylü, nakı ş lı , kalı n yaygı . halı cı halı cı lı k

hali

* Halıdokuyan veya satan kimse. * Halıdokuma sanatıveya sanayii. * Halıalı p satma iş i. * Boş ,ı ssı z, tenha.

hâli (veya hâlleri) duman olmak * kötü duruma düş mek. hâli harap olmak * bitkin, periş an olmak, kötü duruma düş mek. hâli kalmamak * gücü takatı , eski durumu olmamak. hâli tavrı yerinde * durumu, görünüş ü, davranı ş ıdüzgün. hâli üzere * olduğ u gibi. hâli vakti yerinde * paraca durumu iyi, zengince. haliç

* Koy, körfez. * Gelgit olayı nı n belirgin olduğ u yerlerde, bu olaydan doğ an akı ntı ları n etki yaptı ğ ıkı yı larda akarsu ağı zları nı n huni biçiminde geniş lemişdurumu. halife kimse.

halifelik

* Hz. Muhammed'in vekili olarak Müslümanları n imamlı ğı nıve ş eriatı n koruyuculuğunu yapmakla görevli * Hükümdar. * Osmanlıpadiş ahları nı n kullandı klarıunvanlardan biri. * Babı ali kalemlerinde kâtip. * Çok iyi yetiş miş , eğ itilmişkimse. * Halifenin görevi, hilâfet. * Halife niteliğ i ve makamı . * Halifenin egemenliği altı ndaki ülkeler.

hâlihazı r * Şimdiki durum, bugünkü durum. hâlihazı rda * Bu günlerde, son zamanlarda. * Şimdi, ş u anda. halik

* Yaratı cı , yaratan, yoktan var eden. * öz. (büyük H ile) Yaradan, Tanrı . Halil İ brahim bereketi *İ brahim Peygamber'i iş aretle bolluk, refah anlatı r. halile * Doğu Hindistan'da yetiş en bir bitki (Terminalia citrina). halim

* (insanlar için) Yumuş ak huylu.

halim selim * Yumuş ak ve doğ ru (kimse). hâlinde

* (görünümünde) olarak.

hâline bakmamak * kendisinin ne durumda olduğunu düş ünmeden gücünü aş an iş lere kalkı ş mak. hâline gelmek * gibi olmak. hâline köpekler gülüyor * çok kötü bir duruma düş enler için kullanı lı r. hâlini almak * herhangi bir duruma gelmek. halis * Katı ş ı k olmayan, katı ş ı ksı z, saf. halis muhlis * Katı ş ı ksı z, eksiksiz, öz. halisane

* Her türlü çı kar düş üncesinden uzak olarak, temiz yürekle, içtenlikle.

halisüddem * Katı ş ı ksı z, saf kan. halita * Alaş ı m. * Birden çok ögeden oluş muşkarmaş ı k bir bütün. haliyle * Olduğu gibi. * Olağ an bir sonuç olarak, ister istemez. halk * Aynıülkede yaş ayan, aynıuyrukta olan insan topluluğ u. * Aynısoydan gelen, ayrıülkelerin uyruğu olarak yaş ayan insan topluluğ u. * Bir ülke içerisinde yaş ayan değiş ik soylardan insan toplulukları nı n her biri. * Belli bir bölgede veya çevrede yaş ayanları n bütünü. * Yöneticilere göre bir ülkedeki yurttaş ları n bütünü. * Aydı nları n dı ş ı nda kalan topluluk. halk * Yaratma. halk adamı

*İ çinden çı ktı ğ ıhalk kesiminin bütün özelliklerini yakı ndan bilen, halk tarafı ndan sevilen kimse. halk ağ zı * Aynılehçe içinde daha küçük ayrı lı klar gösteren ve belli yerleş im bölgelerine özgü olan konuş ma dili. halk avcı lı ğ ı * Demagoji. halk avcı sı * Demagog. halk bilgisi * Halk biliminin, çevreyi oluş turan canlı , cansı z doğ al nesnelerle ilgili inanç ve uygulamalarıkonu alan dalı . halk bilimci * Halk bilimiyle ilgili araş tı rma, derleme, incelemeler yapan kimse, folklorcu. halk bilimi * Bir ülkede yaş ayan halkı n kültür ürünlerini, sözlü edebiyatı nı , geleneklerini, törelerini, inançları nı , mutfağı nı , müziğ ini, oyunları nı , halk hekimliğini vb. ni inceleyerek, bunları n birbirleriyle iliş kilerini belirten; kaynak, evrim, yayı lı m, değiş im, etkileş im gibi sorunları nıçözmeye, sonuç, kural, kuram ve yasalarıbulmaya çalı ş an bilim dalı , folklor, halkiyat. halk bilimsel * Halk bilimi ile ilgili, folklorik. halk dili * Halk ağ ı zları ndan ortak dile geçerek, ortak dildeki karş ı lı ğ ıile birlikte dile bir çeş ni katmak üzere yaygı n bir biçimde kullanı lan ağı z özelliklerinin bütünü. halk edebiyatı * Adıbelli olan veya olmayan kimselerin, halk ozanları nı n yarattı klarış iir, destan ve hikâye gibi edebiyat türlerine verilen ad. halk etmek * yaratmak. halk evi

* Halk evleri kuruluş unun görev yaptı ğ ıyapı .

halk evleri * Halkıeğ itip millî birliğe ve ülküye yöneltmek amacı yla kurulmuşolan kuruluş lar. halk matinesi * Tiyatro, sinema vb. eğlence yerlerinin düzenledikleri ucuz matine. halk müziği * Yazı lıhiçbir kurala dayanmadan, yalnı zca iş itme yoluyla kuş aktan kuş ağa aktarı lan, halkı n ortak malıolan geleneksel müzik türü. halk odası * Küçük yerleş im bölgelerinde toplu görüş me için yapı lmı şküçük yer, oda. halk okulu * Halk için gerekli olan bilgilerin verildiği okul. halk oylaması * Büyük bir topluluğun türlü siyasî ve toplumsal sorunlar karş ı sı nda olumlu veya olumsuz görüş ünü belirlemek için baş vurulan oylama, referandum. halk ozanı * Halk içinde yetiş en, deyiş lerini genellikle sazla söyleyen, sözlü ş iir geleneğ ine bağlıozan, âş ı k.

halk yardakçı lı ğı * Halkıkı ş kı rtma iş i, tahrikçilik. halk yardakçı sı * Halkıkı ş kı rtan, halkıkötü yola sevkeden kimse. halka

biçim.

* Çeş itli metallerden veya tahtadan yapı lmı şçember. * Çember biçiminde çeş itli nesnelerden yapı lmı ştutturma aracı . * Değerli metallerden yapı lan çember biçimindeki süs eş yası . * Su gibi sı vı ları n içine katıbir nesnenin düş mesiyle oluş an, gittikçe büyüyerek açı lan çembere benzeyen

* Çember biçiminde dizilmiştopluluk. * Uykusuzluk, yorgunluk, üzüntü gibi sebeplerle göz altı nda beliren koyuluk. * Bir tür ufak, yağlıve tuzlu simit. * Yerden yüksekliği ayarlanabilen aralı klara ası lıiki halatı n uçları na takı lan 18 cm çapı nda, 28 mm kalı nlı ğı nda tahta veya deri kaplıiki demir halkadan oluş an ası lma araçları ndan her biri. halka (veya âleme) verir talkı nı(telkini), kendi yutar salkı mı * verdiğ i öğüde kendi uymayan kimseler için kullanı lı r. halka diziliş li * Aynıeksen çevresinde dizilmiş . halka dönük * Halkı n yararı na olan. halka inmek * halkı n anlayı şve görüşdüzeyinde olmak. halka olmak * bir çember biçiminde dizilmek. halka oyunları * El ele tutuş up çember biçiminde dizilerek oynanan oyunlar. halka yay halkacı

* Boru anahtarı nı n iyi tutması nısağ layan ve çevreyle anahtar kolu arası na konulan sarmal yay. * Halka yapan veya satan kimse. * Lûnaparklarda ş iş e, sigara gibi nesnelere halka geçirmek yoluyla oyun oynatan kimse.

halkalama * Halkalamak iş i. halkalamak * Bir ş eyi kı vı rarak halka biçimine getirmek. * Bir yer veya ş eyin çevresini çember biçiminde kuş atmak. halkalanı ş * Halkalanmak iş i veya biçimi. halkalanma * Halkalanmak iş i. halkalanmak * Halka biçiminde oluş mak. halkalayı ş * Halkalamak iş i veya biçimi.

halkalı

* Halkasıolan. * Bir tür olta iğnesi.

halkalıdamar * Bitkilerin geliş mesine yarayan halka biçimindeki damar. halkalıgözler * Çevresindeki tenin rengi koyu olan gözler. halkalı lar

* Sülüklerle solucanlarıiçine alan sı nı f.

halkamsı * Halka biçiminde olan. halkavî halkçı

* Halka biçiminde olan. * Halkı n yararıiçin uğ raş an (kimse).

halkçı lı k

* Bireyler arası nda hiçbir hak ayrı lı ğ ıgörmemek, topluluk içinde hiçbir ayrı calı k kabul etmemek, halk adı verilen tek ve eş it bir varlı k tanı mak görüşve tutumu, popülizm. * XX. yüzyı lda Fransa'da ortaya çı kan, yoksul halkı n yaş ayı ş ıve duygularıüzerinde duran bir edebiyat çı ğı rı , popülizm. halkiyat

* Halk bilimi, folklor.

halkoyu

* Büyük bir topluluğun türlü siyasî ve toplumsal sorunlardaki görüş ünün alı nmasıve ona göre uygulamaya giriş ilmesi için yapı lan oylamada halkı n bildirdiğ i olumlu veya olumsuz oy. hallaç

* Yünü, pamuğu yay veya tokmak gibi bir araçla kabartma, ditme iş ini yapan kimse, atı mcı .

hallaç pamuğ u gibi atmak * toplu durumda bulunan kiş i veya nesneleri darmadağ ı n etmek. hallaçlı k * Hallacı n yaptı ğıiş , atı mcı lı k. hallenme

* Hallenmek iş i.

hallenmek * Yeni bir duruma girmek, değiş mek. * Kendinden geçmek, bayı lı r gibi olmak. * Bir ş eye karş ıistek duymak. hallenip küllenmek kendi imkânları yla iyi kötü geçinip gitmek, kendi yağ ı yla kavrulmak. halleş me * Halleş mek iş i. halleş mek * Karş ı lı klıdertlerini anlatmak, dertleş mek. * Bir ş eyle yakı ndan ilgilenmek. halletme

* Halletmek iş i. halletmek * Güç görünen bir olay veya duruma çözüm yolu bulmak. * Çözmek. * Yoluna koymak, olumlu sonuca bağlamak. * Bir cismi bir sı vıiçinde eritmek. * Bir yemeğ i yenecek duruma getirmek. * Cinsel iliş ki kurmak. hallice * Durumu benzerlerine göre biraz daha iyi olan. hallihamur *İ çinde bulunduğu ş artlara uymak anlamı na gelen hallihamur olmak deyiminde geçer. hallolma

* Hallolmak durumu.

hallolmak * Çözümlenmek, sonuçlanmak. * Bir sı vıiçinde erimek. hallolunma * Hallolunmak durumu. hallolunmak * Çözülmek, sonuca bağlanmak. halojen hâlsiz hâlsizce

* Madenlerle birleş ince tuz verebilen flor, klor, brom ve iyot elementlerine verilen ad. * Hâli, gücü olmayan, bitkin, dermansı z, takatsiz. * Hâlsiz bir biçimde (olan).

hâlsizleş me * Hâlsizleş mek durumu. hâlsizleş mek * Hâlsiz bir duruma gelmek. hâlsizlik halt

* Hâlsiz olma durumu, bitkinlik, dermansı zlı k, takatsizlik. * Bir ş eyi baş ka bir ş eyle karı ş tı rma. * Uygunsuz söz söyleme, uygunsuz işyapma. * Uygun olmayan, beğenilmeyen ş ey.

halt etmek * uygunsuz bir söz söylemek, uygunsuz davranmak. halt karı ş tı rmak * uygunsuz davranı ş ta bulunmak veya işyapmak. halt yemek * yakı ş ı ksı z ve kötü bir işyapmak. halter

* Birbirine metal sapla bağlanmı şiki gülle veya disklerden yapı lmı şaraç. * Bu aracıiki elle kaldı rmayıamaçlayan spor dalı . halterci

* Halter sporu yapan kimse.

haltercilik * Halterci olma durumu. halûk halvet

* Temiz huylu, iyi ahlâklı . * Issı z yerde yalnı z kalma. * Issı z ve kapalıyer. * Hamamlarda çok sı cak küçük yer.

halvet gibi * çok sı cak (yer, oda). halvet olmak * görüş mek için yalnı z kalı p içeriye kimseyi sokmamak. halvethane * Eski saraylarda girilmesi yasak olan oda. * Eski tekkelerde derviş lerin yalnı zca ibadet etmek ve çile doldurmak için kapandı kları oda. Halvetî

ham

*İ badetlerini tenhada yapan bir tarikat. * Bu tarikattan olan kimse. * (meyve için) Yenecek kadar olgun olmayan. *İ ş lenmemiş(madde). *İ dmansı z. * Gerçekleş me kolaylı ğı veya imkânıolmayan. * Kaba, toplum kuralları nı bilmeyen, incelmemiş .

ham besi suyu * Kökler tarafı ndan topraktan emilip yapraklara kadar çı kan besi suyu. ham ervah * Yersiz, yakı ş ı ksı z söz ve davranı ş ları olan kimse, çiğadam. ham gaz

*İ ş lenmemişgaz.

ham hayal * Gerçekleş meyecek düş ünce veya ümit. ham hum * "Belirsiz birtakı m sözler söylemek" anlamı na gelen ham hum etmek deyiminde geçer. * Önemsiz, boşsöz. ham hum ş aralop * düzenle veya el çabukluğ u ile yapı lan, kimsenin akı l erdiremediği iş . ham madde * Bir ürün veya mal oluş turmak için gerekli maddelerin iş lenmeden önceki doğ al durumu. ham payı * Zı vanalıgeçmeleri sağlamlaş tı rmak amacıile zı vanadan genellikle üçte biri oranı nda çı karı lan parça.

hamail

hamak hamakat hamal

* Omuzdan çapraz olarak bele inen bağ , hamaylı . * Muska. *İ ki ağaç veya direk arası na ası larak içine yatı lan ve sallanabilen, ağ dan veya bezden yapı lmı şyatak, ağyatak. * Ahmaklı k. * Ücretle yük taş ı yarak geçinen kimse, taş ı yı cı , yükçü.

hamal camal * Hamal ve benzeri kimseler. hamal semeri * Arkalı k. hamal sı rı ğ ı * Sı rı k hamalları nı n kullandı ğı ağ aç. hamala semeri yük olmaz * insana kendi iş i ağ ı r gelmez. hamalbaş ı * Hamallara baş kanlı k eden kimse. hamaliye

* Hamal ücreti, hamallı k.

hamallı ğ ı nıetmek (veya yapmak) * bir iş in önemsiz, fakat ağ ı r ve yorucu yükünü taş ı mak. hamallı k

* Hamalı n yaptı ğ ıiş . * Hamala verilen para, hamaliye. * Kaba ve ağ ı r iş . * Gereksiz yere yüklenme. * Zihni gereksiz bilgilerle doldurma.

hamam * Yı kanı lacak yer, yunak, ı sıdam. hamam anası * Kadı nlar hamamı nda natı rlarıyöneten kadı n. *İ ri yarı , güçlü ve ş iş man kadı n. hamam bohçası * Kadı nları n çarş ıhamamı na giderken çamaş ı rları nıveya eş yaları nıkoyduğ u bohça. hamam böceğ i * Hamam böceğ igillerden, temiz tutulmayan yerlerde üreyen zararlıbir böcek (Blatta orientalis). hamam böceğ igiller * Düz kanatlı lar takı mı na giren, örnek hayvanıhamam böceğ i olan bir familya. hamam gibi * pek sı cak. hamam kesesi

* Hamamda kiri çı karmak için kullanı lan kı ldan veya kenevirden örülmüşele geçebilen kese. hamam otu * Vücuttaki gereksiz kı llarıalmak için çamur kı vamı na getirilip sürülen toz. hamam takı mı * Hamamda kullanı lan havlu, kese, tas gibi gerekli araçlar. hamam tası * Banyo ve hamamlarda çeş meden veya kurnadan su alı p dökünmeye yarayan yayvan kap. hamam yapmak * yı kanmak. hamama giren terler * bir iş e giriş en kimse, o iş in güçlüklerini veya masrafları nıgöze almalı dı r. hamamcı * Hamam iş leten kimse. hamamcıolmak * gusül abdesti alması gerekmek. hamamcı lı k * Hamamcıolma durumu veya hamamcı nı n yaptı ğ ıiş . hamamı n namusunu kurtarmak * görünüş ünü kurtarmaya yönelen birtakı m yetersiz çarelere baş vurarak kötü bilinen bir yere onur kazandı rmaya çalı ş mak. hamamlı k * Bazıevlerde yı kanmak için ayrı lmı ş , çoğunlukla içi ve yanlarıçinko kaplı , dolaba benzer yer. hamarat

* Ev iş lerinde çok çalı ş an ve becerikli kadı n.

hamaratça * Hamarat bir biçimde, hamarat gibi. hamaratlaş ma * Hamaratlaş mak iş i. hamaratlaş mak * Hamarat duruma gelmek, hamarat olmak. hamaratlı k * Hamarat olma durumu. hamarattaze * Çalı ş kan, becerikli (olan). hamaset

* Yiğitlik, kahramanlı k, cesaret.

hamasî * Yiğitlerden ve yiğitliklerden söz eden (destan, ş iir). hamaylı * Bkz. hamail. Hambelî

* \343 Hanbelî.

hamburger * Bir tür köfteli ve yuvarlak ekmekli sandviç. hamburgerci * Hamburger yapan veya satan kimse. hamdetme * Hamdetmek iş i veya biçimi. hamdetmek * Tanrı 'ya ş ükretmek. hamdüsena * Tanrı 'ya olan ş ükran duyguları nı bildirme. Hamel hamhalat

hamı z

* Koç burcu. * Kaba saba, görgüsüz. * Verimsiz, çorak, kuru. * Asit.

hami * Gözeten, koruyan, koruyucu (kimse). * Kayı ran, kayı rı cı (kimse). hamil * Elinde bulunduran, üzerinde taş ı yan. * Destek, bindi. hamil olmak * üzerinde bulundurmak, taş ı mak. hamile hamilelik

hamilen

* Gebe, yüklü, aylı . * Gebelik. * Hamile elbisesi. * Üzerinde taş ı yarak.

hamilikart * Tavsiye edildiği yazı lı kartı , pusulayıtaş ı yan kimse. haminne * Yaş lıve saygı duyulan kadı nlara verilen unvan. hamisiz hamiş hamiyet

* Koruyucusu, kayı ranıolmayan. * Mektup kâğ ı dı nı n boşbir yerine yazı lan ek düş ünce, çı kma, not (post scriptum). * Bir insanı n yurdunu, ulusunu ve ailesini koruma çabası .

hamiyetli

* Hamiyeti olan.

hamiyetperver * Hamiyetli, hamiyet sahibi. hamiyetperverlik * Hamiyet sahibi olma. hamiyetsiz * Hamiyeti olmayan. hamiyetsizlik * Hamiyetsiz olma durumu. hamla

* Küreklerin bir kez suya daldı rı lı p çı karı lması . * Bu biçimde sandalı n aldı ğ ıyol. * Kı çtan birinci oturak.

hamlacı * Büyük sandal ve kayı klarda kı çtan birinci oturakta kürek çeken kimse. hamlaç

* Üfleç.

hamlama * Hamlamak. * Çini toprağı ndan yapı lmı şnesnelerin ilk piş iriliş i. * Bu piş irmenin yapı ldı ğ ıfı rı n bölümü. hamlamak * Uzun zaman idman yapmamak, hareket etmemek yüzünden gücünü veya çevikliğini yitirmek. hamlaş ma * Hamlaş mak durumu. hamlaş mak * Hamlamak durumu. hamle

*İ leri atı lma, atı lı m. * Saldı rı ş , savlet. * Satrançta ve damada taşsürme iş i. * Atak (II).

hamle etmek (veya yapmak) * atı lmak, saldı rmak. * önemli bir iş e giriş mek, bir iş te baş arısağlamak için çaba harcamak. hamleci * Atı lı mcı . hamletme * Hamletmek iş i. hamletmek * Bir sebebe yüklemek, yormak. hamlı k

* Ham olma durumu. *İ dmansı zlı k.

hamse

* Divan edebiyatı nda beşmesnevînin bir araya gelmesinden oluş an eser.

hamsi

* Hamsigillerden, Akdeniz, Karadeniz ve BatıAvrupa kı yı ları nda avlanan, 10-12 cm boyunda, ince uzun bir balı k (Engraulis encrasicholus). hamsi buğ ulama * Hamsinin fı rı nda piş irilen yemeğ i. hamsi çorbası * Hamsi ile yapı lan çorba. hamsigiller * Kemikli balı kları n hamsi, ringa, sardalye, tirsi balı kları nıiçine alan bir familyası . hamsikuş u * Baharat, un ve yumurtaya bulanarak yapı lan hamsi tavası . hamsili pilâv * Hazı rlanan iç pilâvı n üzerine ayı klanı p temizlenmişhamsilerin konulmasıve fı rı nda piş irilmesiyle yapı lan bir tür pilâv. hamsin hamt

* Erbainden sonra gelen, 31 ocakta baş layan elli günlük kı şdönemi. * Tanrı 'ya ş ükretme.

hamt etmek * Tanrı 'ya ş ükretmek. hamt olsun * "Tanrı 'ya ş ükürler olsun" anlamı nda hoş nutluk anlatı r. hamule

hamur

* Yük. * Kâğ ı t dolgu maddesi. * Unun su veya baş ka sı vı larla yoğ rulmuşdurumu. * (kâğı t için), Nitelik, tür. * (ekmek ve hamur iş leri için) İ yi piş memiş . * Öz, ası l, maya.

hamur açmak * yoğ rulmuşhamuru inceltip yufka durumuna getirmek. hamur boya * Ressamı n boya tablasıüzerinde, resmine sürmek için hazı rladı ğ ıhamur kı vamı ndaki yağlıboya. hamur çorbası * Hamur ile yapı lan çorba. hamur gibi * yorgunluktan eli ayağ ıtutmaz. * yiyeceklerin çok piş ip bulamaç durumuna gelmesi. hamur iş i * Hamurdan yapı lan yiyeceklerin genel adı .

hamur tahtası * Üzerinde hamur açı lan tekerlek biçiminde ve kı sa ayaklımasa, yastağ aç. hamur tatlı sı * Hamurla yapı lan tatlı ları n genel adı . hamur teknesi *İ çinde hamur yoğ urmaya yarayan özel kap. hamur tutmak * hamur hazı rlamak. hamurcu

* Fı rı nda hamur yoğ uran (iş çi), hamurkâr.

hamurculuk * Hamurcunun iş i veya mesleğ i. hamurkâr * Hamurcu. hamurlama * Hamurlamak iş i. hamurlamak * Hamur sürmek. * (kapalıtencerenin kenarı nıbuğ u çı kması n diye) Hamurla sı vamak. hamurlanma * Hamurlanmak iş i. hamurlanmak * Hamura bulanmak. hamurlaş ma * Hamurlaş mak iş i. hamurlaş mak * Hamur kı vamıalmak, gevş emek. hamursu

*İ yi piş memiş , hamur gibi, hamurumsu.

hamursuz * Yahudilerin, Hamursuz Bayramıdolayı sı yla yapı p yedikleri bir çeş it mayası z çörek. Hamursuz Bayramı * Yahudilerin Mı sı r'dan çı kı ş ları nı anmak amacı yla her yı l kutladı klarıbayram. hamurumsu * Hamur kı vamı nda olan, iyi piş memiş , hamursu. hamut han

han

* Araba koş umunda atları n boyunları na geçirilen ağaç veya üstüne meş in geçirilmişçember. * Osmanlıpadiş ahları nı n adları nı n sonuna getirilen unvan. * Doğu ülkelerinde yerli beyler ve Kı rı m giraylarıiçin kullanı lan unvan. * Yol üzerinde veya kasabalarda yolcuları n konaklamaları na yarayan yapı . * Büyük ş ehirlerde serbest mesleklerde çalı ş anları n oda veya daire tutup çalı ş tı klarıbirkaç katlıyapı .

han gibi

* gereğ inden çok genişolan yer.

han hamam sahibi * mülkü çok, varlı klı kimse. han kapı sı ndan teğ elti atmak * defetmek, kovmak. hanay *İ ki ve daha çok katlıev. * Sofa, hol. * Avlu. Hanbelî

hancı

*İ slâmlı kta sünnet ehli denilen dört mezhepten biri. * Bu mezhepten olan kimse. * Han iş leten kimse.

hancı sarhoşyolcu ş arhoş * kimin ne yaptı ğı , ne ettiğ i belli değ il. hancı lı k hançer

* Hancıolma durumu veya hancı nı n yaptı ğ ıiş . * Ucu eğri ve sivri, kamaya benzer, silâh olarak kullanı lan bir tür bı çak.

hançer çiçeğ i * Çiçekleri hançer sapı nıandı rdı ğı için Lâtin çiçeğine verilen bir ad. hançere * Gı rtlak. hançerleme * Hançerlemek iş i. hançerlemek * Hançerle yaralamak veya öldürmek. hançerlenme * Hançerlenmek iş i. hançerlenmek * Hançerle yaralanmak veya öldürülmek. handan hande

* Şen, neş eli. * Gülme, gülüş .

handikap

* At yarı ş ları nda binicilerle eyerin toplam ağı rlı ğ ı nı n, atları n koş uyu kazanma ş ansı nı etkileyecek biçimde ayarlanması . * Elveriş siz durum, engel. handiyse

* Yakı n zamanda, neredeyse, hemen hemen.

hane

* Ev, konut. * Ev halkı . * Bir bütünü oluş turan bölümlerden her biri, bölük, göz. * Ondalı k sayısisteminde bir sayı nı n sağdan sola doğru rakamları nı n derecelerine göre her birinin bulunduğu yer, basamak. * Klâsik Türk müziğ inde, peş rev gibi saz parçaları nı n bölümlerinden her biri. * Birleş ik kelimelerde ikinci kelime olarak bulunur, bina, yapı , yer, makam anlamları nıkarş ı lar. hanedan * Hükûmdar veya devlet büyüğ ü gibi bir kiş iye dayanan soy, büyük aile. * Belli ve büyük soydan gelen. * Eli açı k ve konuksever. hanedanlı k * Hanedandan olma durumu. Hanefî *İ slâmlı kta sünnet ehli denilen dört mezhepten biri. * Hanefî mezhebinden olan kimse. Hanefîlik * Hanefî mezhebi. hanek haneli

hanelik hanende

* Söz, konuş ma. * Herhangi bir sayı da evi olan. * Herhangi bir sayı da hanesi olan. * Herhangi bir sayı da evi olan, evlik. * Şarkısöylemeyi meslek edinmişkimse, ş arkı cı , okuyucu.

hanendelik * Hanende olma durumu, ş arkı cı lı k, okuyuculuk. hangar

* Uçak, araba, tarı m aracı , eş ya gibi nesneleri barı ndı rmaya yarar kapalı yer, sundurma.

hangar gibi * çok büyük ve genişyer. hangi

*İ ki veya daha çok ş eyden bir tanesini belirtecek bir cevap istemek için kullanı lan soru sı fatı . * Fiili dilek veya ş art birleş ik zamanı nda olan cümlelerde, nesnenin veya cümlenin belirteni durumunda olduğ unda nesnedeki kavramıgenelleş tirir. hangi akla hizmet ediyor? * ne gibi bir düş ünce ile böyle olmayacak, mantı ksı z bir işyapı yor?. hangi biri? * çok olanlardan hangisi. hangi dağ da kurt öldü? * kendisinden beklenmedik bir davranı şkarş ı sı nda ş aş ma ve sitem anlatı r. hangi peygambere kulluk edeceğ ini ş aş ı rmak

* kimin sözünü yerine getireceğ ini bilemeyerek ş aş kı nlı k içinde kalmak. hangi rüzgâr attı ? * bir yere uzun süre uğramamı ş ken beklenmedik bir zamanda gelenlere sitem yollu söylenir. hangi taşpekse (katı ysa), baş ı nıona vur * kendi kusuru yüzünden zor bir duruma düş en veya baş kaları ndan yardı m isteyen bir kimseye öfkelenildiğ inde söylenir. hangi taş ıkaldı rsan, altı ndan çı kar * her iş ten anlar veya anladı ğ ıiddiası nda bulunur. * her iş e karı ş ı r. hangisi hanı m

* Birkaç kiş i arası ndan kim veya birkaç ş ey arası ndan hangi ş ey. * Kı z ve kadı nlara verilen unvan, bayan. * Karı , eş . * Kadı nlı ğ ı n bütün iyi niteliklerini taş ı yan. * Toplumsal durumu, varlı ğıiyi olan, hizmetinde bulunulan kadı n.

hanı m böceğ i * Kı n kanatlı lardan, kara benekli, kı rmı zırenkte, kurtçukları yediğ i için yararlısayı lan bir böcek, gelin böceği (Coccinella). hanı m evlâdı * Nazlıbüyütülmüş , çı tkı rı ldı m kimse. * Piç. hanı m hanı mcı k * Evine, çocukları na, iş ine gereğ i gibi bakan, çevresiyle uyumlu (kadı n, kı z). * Böyle bir kadı na veya kı za yaraş ı r davranı ş ları olan. hanı manne * Kayı n valide. hanı mefendi * Üstün bir saygıgöstermişolmak için kadı n adları nı n sonuna getirilir veya adları n yerine kullanı lı r. hanı mefendilik * Hanı mefendi olma durumu ve özelliği. hanı meli

* Hanı meligillerden tı rmanı cı , korularda, çalı lı klarda yetiş en bir bitki (Lonicera caprifolium). * Bu bitkinin güzel kokulu çiçeğ i.

hanı meligiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i hanı meli olan bir bitki familyası . hanı mgöbeği * Bir çeş it hamur tatlı sı . hanı mlı k * Hanı m olma durumu ve özelliği. hanı mnine * Bkz. haminne. hanı mparmağ ı *İ nce uzun, parmak biçiminde bir çeş it hamur tatlı sı .

hani

hani cabrilla). hani ya

* Nerede, ne oldu, nerede kaldı . * Karş ı dakinin daha önceden bildiği bir ş ey kendisine hatı rlatı lmak istenildiğ inde kullanı lı r. * Verilen sözü hatı rlatan sözün baş ı na getirildiğ inde sitem anlatı r. * Bazen "bari" anlamı nda kullanı lı r. * "Doğrusunu söylemek gerekirse","kaldıki, üstelik" anlamları nda kullanı lı r. * Hanigillerden, Akdeniz'de yaş ayan, alaca kı rmı zırenkli, beyaz etli, orta büyüklükte bir balı k (Serranus

* hani.

hani yok mu * dikkati arkadan gelen söze çekmek için söylenir. hanidir hanigiller hanlı k

* ne vakittir, epey zamandı r, çoktan beri. *İ yi bilinen türleri hani ve yazı lıhani olan kemikli balı klar takı mı . * Han olma durumu. * Hanı n egemenliğindeki ülke. * Hanı n yönetimi.

hant hant * "Rahatsı z edecek biçimde bir ş eye aş ı rıistek duymak" anlamı nda hant hant ötmek deyiminde geçer. hantal

* Kocaman, iri, kaba. *İ ş i, davranı ş larıkaba ve yavaş .

hantallaş ma * Hantallaş mak iş i. hantallaş mak * Hantal bir duruma gelmek. hantallı k hanüman

* Hantal olma durumu. * Ev bark, ocak.

hanümanı nı yı kmak * ocağ ı nı yı kmak, evini barkı nıdağı tmak. Hanya * "Haddini bilmek" anlamı nda Hanya'yıKonya'yıbilmek (veya anlamak) bilmemek (veya anlamamak) deyiminde geçer. Hanya'yıKonya'yıanlamak * bir iş in gerçek yönünü anlayarak aklıbaş ı na gelmek, akı llanmak. Hanya'yıKonya'yıgöstermek (veya öğ retmek) * Bkz. dünyanı n kaç bucak olduğ unu göstermek. Hanya'yıKonya'yıöğ renmek * Bkz. anlamak.

hap

hap

* Kolayca yutulabilmesi için küçük toparlak durumuna getirilmişilâç. * Bir içimlik afyon. * (çocuk dilinde) Yutma sesi.

hap etmek * yemek, yutmak. hapaz

* Avuç.

hapazlama * Hapazlamak iş i. hapazlamak * Avuçlamak. hapçı hapçı lı k

* Afyon vb. uyuş turuculara alı ş mı şolan (kimse). * Uyuş turucu madde özelliğ i taş ı yan haplara düş kün olma durumu.

hapıyutmak * kötü bir duruma düş mek. hapı r hapı r, hapı r hupur *İ ş tahlıve gürültülü bir biçimde (yemek). hapis

* Bir yere kapatı p salı vermeme. * Yasalara göre suçu belirlenen bir kimseyi ceza evine koyma cezası . * Cezaya çarptı rı lmı şsuçluları n kapatı ldı kları yer, ceza evi, hapishane. * Ceza evine kapatı lmı şkimse, mahpus. * Pullarısalı vermemek, kapatmak temeline dayanan bir çeş it tavla oyunu.

hapis giymek * hapis cezası na çarptı rı lmak. hapis yatmak * hükümlü olduğ u süreyi hapishanede geçirmek. hapishane * Hapis cezası na çarptı rı lanları n kapatı ldı kları yer, dam, ceza evi, kodes. hapishane kaçkı nı * suçlu olup da henüz tutuklanmamı şkimse. * kötü, serseri, hoyrat kimse. hapislik haploit

* Hapiste bulunma durumu veya süresi. * Olgun bir üreme hücresinde bulunan kromozom takı mı .

haploloji * Bkz. Orta hece yutumu. hapsedilme

* Hapsedilmek iş i. hapsedilmek * Hapsetmek iş i yapı lmak. hapsetme * Hapsetmek iş i. hapsetmek * Bir suçluyu hapishaneye koymak. * Bir yere kapatı p salı vermemek. * Bir kimseyi veya bir ş eyi boş u boş una tutmak, alı koymak. hapsettirme * Hapsettirmek iş i. hapsettirmek * Hapsedilmesine yol açmak. hapş ı rı k

* Aksı rı k.

hapş ı rı klı * Aksı rı klı . hapş ı rma

* Hapş ı rmak iş i, aksı rma.

hapş ı rmak * Aksı rmak. hapş ı rtma * Hapş ı rtmak iş i. hapş ı rtmak * Aksı rtmak. hapş u

* Hapş ı rma sesi.

hapt

* "Bir tartı ş mada karş ı sı ndakini susturmak ve karş ı lı k veremez duruma getirmek" anlamı nda haptetmek birleş ik fiilinde geçer. haptetme

* Haptetmek iş i.

haptetmek * Karş ı sı ndakini susturmak, cevap veremez durumunda bı rakmak. har * Birtakı m ikileme ve deyimlerde çeş itli anlamlarla geçer. har har gür har gür

* Sı cak, kı zgı n, yakı cı . * tartı ş ı p çekiş me, tartı ş ı p çekiş erek. * Bkz. har.

har har har hur

* Gürültülü, bol ve sürekli olarak. * karı ş ı klı k ve anlaş mazlı k.

har hur * Bkz. har. har vurup harman savurmak * düş üncesizce ve hesapsı zca harcamak, bol bol harcayı p tüketmek. hara hara

* At üretilen çiftlik, aygı r deposu. * Hare.

harabat * Yı kı ntı lar, harabeler, viraneler. * (Divan edebiyatı nda) İ çkili eğlence yeri, meyhane. harabatî * Maddî ş eylere değer vermediği için üstüne baş ı na özenmeyen, dağı nı k, derbeder. * Vaktini meyhanelerde veya zevk ve sefada geçiren (kimse). harabatîlik * Harabatî olma durumu, dağ ı nı klı k, derbederlik. harabe

harabelik

* Eski çağlardan kalmı şş ehir veya yapı , ören, kalı ntı . * Yı kı lmı şveya yı kı lmaya yüz tutmuşyapı , yı kı . * Harap olmuşyer, ören.

haraca bağ lamak * bir kimseyi belli zamanlarda kendisine belli miktarda para vermeye zorlamak. haraca kesmek * zorbalı kla para koparmak veya çı kar sağlamak. haraç * OsmanlıTürklerinde genel olarak toprak sahiplerinden devletçe alı nan vergi. * OsmanlıTürklerinde Müslüman olmayanları n devlete ödemekle yükümlü olduklarıvergi. * Bir yerden, bir kimseden zorbalı kla alı nan para. haraç mezat satmak * açı k artı rma ile satmak. haraç yemek (veya almak) * baş kası nı n sı rtı ndan geçinmek. haraççı

* Haraç toplamakla görevli olan kimse. * Zor kullanarak bir yerden veya kimseden para sı zdı ran kimse.

haraççı lı k * Haraççı nı n görevi. * Zor kullanarak bir yerden veya kimseden para sı zdı ran kimsenin yaptı ğ ıiş . haraçlı

* Haraca bağlanmı ş , vergi ödeyen. harakiri * Japonlarda karnı nıbı çakla deş me yoluyla kendini öldürme. harala gürele * Telâşile. haram

* Din kuralları na aykı rı olan, dince yasak olan. * Yasak.

haram etmek *oş eyden umulan yarar ve rahatı tattı rmamak. haram olmak * bir ş eyden gereğ i gibi yararlanamamak. haram olsun! * "hayrı nı görme, görmesin!" anlamı nda kullanı lan bir söz. haram para * Yasa dı ş ıyollardan kazanı lan para. haram yemek * dinî inançlara aykı rıolarak, haksı z olarak bir ş eye el atmak, sahip olmak. harama uçkur çözmek * nikâhsı z olarak cinsel iliş kide bulunmak. harami * Hı rsı z, haydut. haramilik

* Hı rsı zlı k, haydutluk.

haramsı z * Haram olmayan, haram karı ş mamı ş . haramzade * Yasa dı ş ıbirleş melerden doğan çocuk, piç. haranı * Büyük tencere. harap

* Bayı ndı rlı ğıkalmamı ş , yı kı lacak duruma gelmiş , yı kkı n, viran. * Bitkin, yorgun, periş an. * Çok sarhoş .

harap etmek * harap duruma getirmek. harap olmak * harap duruma gelmek, haraplaş mak, periş an olmak. haraplaş ma * Haraplaş mak iş i. haraplaş mak * Harap duruma gelmek, viran olmak, periş an olmak.

haraplı k harar

* Harap olma durumu, yı kkı nlı k. * Çoğ u kı ldan dokunmuş , büyük çuval.

harar gibi * içine çok ş ey alabilen, geniş , büyük eş yalar için kullanı lı r. hararet

* Isı . * Sı caklı k. * Susama, susuzluk. * Coş kunluk, ateş lilik.

hararet basmak * çok susamak. * vücut ı sı sıartma. hararet kesmek (veya söndürmek) * susuzluğ u gidermek. hararet vermek * susatmak. hararetlendirme * Hararetlendirmek iş i. hararetlendirmek * Hararetlenmesine yol açmak. hararetlenme * Hararetlenmek iş i. hararetlenmek * Isı sı artmak. * Canlanmak, kı zı ş mak. hararetli * Isı sı , sı caklı ğ ıfazla olan. * Coş kun, ateş li, canlı . hararetli hararetli * Yoğun ve heyecanlı bir biçimde, ateş li ateş li. haraş o haraza

haraza harbe

harbi

* "iyi, güzel" Bir tür yün örgüsü. * Kavga, gürültü, karı ş ı klı k. * Öfke, sinir. * Sı ğ ı rı n öt kesesinden çı kan taş . * Kı sa mı zrak. * Harbi. * Ateş li silâhları n içini temizlemekte kullanı lan çubuk, harbe. * Doğru, hilesiz, temiz, mert.

harbî

* Savaş la ilgili. * OsmanlıDevletiyle henüz barı şdurumunda bulunmayan, bir antlaş ma yapmamı şdevletler ve bu devletlerin uyrukları . * Osmanlıülkelerinde ticaretle uğ raş an yabancıuyruklara verilen ad. harbi basmak * doğ ru, hı zlıyürümek. harbi konuş mak * dosdoğru, gerçeği gizlemeden konuş mak. harbilik

harbiye

* Doğruluk, temizlik, mertlik. * Ateş li silâhlarda harbinin yerleş tirildiğ i yer. * Savaşiş leri. * (büyük H ile) Subay yetiş tiren yüksek okul, harp okulu.

Harbiye Nezareti * Osmanlıİ mparatorluğunda Millî Savunma Bakanlı ğ ı na verilen ad. Harbiyeli harcama

* Harp okulu öğ rencisi. * Harcamak iş i, parayıelden çı karma, sarf. * Bir ş ey almak için elden çı karı lan para, gider.

harcama kalemi * Muhasebe iş lemleri içinde en fazla satı n alı nan maddelerin bütünü. harcamak * Bir işgörmek veya bir ş ey satı n almak için parayıelden çı karmak, sarf etmek. * Bir ş ey yapmak için kullanmak, tüketmek. * Birinin değ er ve onurunu kı rı cıbir durum yaratmak. * Manevî yönden kötü duruma düş ürmek, feda etmek. * Yok olması na, ölmesine sebep olmak. harcanabilir * Harcanma özelliği olan. harcanma * Harcanmak iş i. harcanmak * Harcamak iş i yapı lmak, harcamak iş ine konu olmak. harcayı ş * Harcamak iş i veya biçimi. harcı

* Ucuz, her keseye uygun.

harcıolmak * bir iş , birinin yapabileceğ i nitelikte olmak. harcı âlem * Herkesin alabileceğ i, herkesin kullanabileceğ i, herkesin iş ine yarayan, her keseye uygun. * Hiçbir özelliği olmayan, yeniliğ i olmayan, basmakalı p.

harcı rah

* Yolluk.

harç

* Harcanan para, masraf. * Resmî iş lerde devlet veznesine ödenen para. * Yapı da tuğ la veya taş ları n örgüsünü pekitmek, duvarlarısı vamak için kullanı lan, toprak, saman veya kum, kireç, çimento gibi ş eyleri su ile kararak yapı lan çamur, karı ş ı m. * Bir yemeğ in yapı lması nda kullanı lan ve tat veren maddelerin bütünü. * Giysiler dikilirken kullanı lan tamamlayı cı veya süsleyici ş eyler. * Bahçı vanlı kta değ iş ik nitelikteki toprak vb. maddelerin karı ş tı rı lması yla hazı rlanmı ştoprak. harçlı

* Yapı lmasıiçin harç ödenen. * Harç ile örülmüş . * Süslerle bezenmiş(giysi).

harçlı k * Ufak tefek ihtiyaçlar için ayrı lmı şpara. harçsı z

* Harcı olmayan.

hardal

* Turpgillerden 100-150 cm yükseklikte, sarıçiçekli, deriyi yakı cınitelikte olan ve tohumu hekimlikte kullanı lan, tadıacıve bir yı llı k bir bitki (Brassica nigra). * Bu tohumun toz durumuna getirilmişveya sirke ile karı ş tı rı larak yapı lmı şmacunu. hardal rengi * Kirli sarı renkte. hardaliye hardallı

*İ çine hardal katı larak yapı lan üzüm ş ı rası . * Hardalıolan.

hardallı k * Hardal yapı mı nda kullanı lan malzeme. * Hardal konulan kap. hardalsı * Uzun iki çenetli meyve. hardalsı z * Hardalıolmayan. hare

harekât

hareke

* Bazınesne, canlı , göz vb. nde dalgalanı r gibi görünen parlak çizgiler, meneviş , dalgı r. * Üzerinde dalgalı çizgiler bulunan kumaş . * Çok sert taş , mermer. * Davranı ş lar, iş ler. * Belli bir amaç gözetilerek bir askerî birliğe yaptı rı lan manevra, çarpı ş ma, çevirme, kovalama gibi iş ler. * Arap harfleriyle yazı lmı şmetinlerde kı sa ünlüleri göstermek için kullanı lan iş aret.

harekeleme * Harekelemek iş i.

harekelemek * Bir ünsüze hareke koymak. harekeli harekesiz

* Hareke konulmuş . * Hareke konulmamı ş .

hareket * Bir cismin durumunun ve yerinin değiş mesi, devinim. * Vücudu oynatma, kı pı rdatma veya kı mı ldanma. * Davranı ş . * Yola çı kma. * Belirli bir amaca varmak için birbiri ardı nca yapı lan ilerlemeler, akı m. * Yer sarsı ntı sı , deprem. * Devinim. * (demir yolları nda) Katarları n düzenlenmesi ve hangi saatlerde yola çı kı p hangi duraklarda karş ı laş acakları nı düzenleme iş leri. * Bir parçanı n yavaş lı k, çabukluk derecesi. * Kas ve eklemlerin, belli doğ al ş artlar içersinde iş lemeleri sonucu vücut bölümlerinde düzenli ve olumlu etkilerle oluş turdukları yer değ iş imi. * Devinim. hareket dairesi * Demir yolları nda hareket iş lerini düzenleyen, izleyen daire. hareket etmek * yola gitmek, yola çı kmak. * vücudu oynatmak, kı pı rdatmak veya kı mı ldamak, devinmek. * davranmak. * devinmek. hareket noktası * Bir iş in, bir yolculuğ un vb.nin baş ladı ğı yer. * Bir sorunun incelenmesinde baş langı ç olarak alı nan nokta. harekete geçirmek * bir iş in yapı lması na sebep olmak, kı mı ldatmak, canlandı rmak. harekete geçmek * bir iş i yapmaya baş lamak, bitirmek amacı ile bir iş e giriş mek. harekete getirmek * kı mı ldatmak, canlandı rmak. hareketlendirme * Hareketlendirmek iş i. hareketlendirmek * Hareketlenmesine yol açmak. hareketlenme * Hareketlenmek iş i. hareketlenmek * Hareket kazanmak, harekete geçmek. hareketli

* Hareketi olan, yer değ iş tirebilen, devingen, müteharrik. * Canlı lı k gösteren, canlı , kı pı rdak.

hareketlilik * Hareketli olma durumu, devingenlik. hareketsiz * Hareket etmeyen, yerinden kı mı ldamayan, durgun, durağ an. hareketsizlik * Hareketsiz olma durumu. harekî * Hareket durumunda, devinim durumunda olan. harelenme * Harelenmek iş i. harelenmek * Kı mı ldadı kça üzerinde parlak çizgiler görünmek, dalgalanmak. hareli

* Haresi olan.

harem * Saray ve konaklarda kadı nlara ayrı lan bölüm. * Bu bölümde oturan kadı nları n hepsi. * Karı , eş . harem ağası * Osmanlısarayları nda ve büyük konaklarda haremle selâmlı k arası nda hizmet gören hadı m, zenci köle, hadı m ağ ası . harem kâhyası * Haremin alı şveriş ine bakan erkek görevli. haremlik * Saray ve konaklarda kadı nlara ayrı lan bölüm, selâmlı k karş ı tı . * Karı lı k, eş lik. haremlik selâmlı k olmak * bir yerde kadı nlar ayrı , erkekler ayrıoturmak. Harezmî yolu * Bkz. algoritma. harf

* Dildeki bir sesi gösteren ve alfabeyi oluş turan iş aretlerden her biri.

harf atmak * söz atmak, tanı madı ğıbir kadı na uygunsuz sözler söyleyerek yaklaş maya çalı ş mak. harf çevirisi * Transliterasyon. harfendaz * Onur kı rı cısöz söyleyen. harfendazlı k * Harfendaz olma durumu. harfi harfine * Tastamam, uygun, gerçekte olduğ u gibi.

harfitarif harfiyen

* Arapçada addan önce gelen ve adı n belirli olduğ unu gösteren elif, lâm harfleri, tanı mlı k. * Harfi harfine, hiçbir değiş iklik yapmadan.

harharyas * Harharyasgillerden, boyu 2 m' yi bulan çok tehlikeli bir köpek balı ğ ıtürü (Carcharhinus lamia). harharyasgiller * Köpek balı klarıtakı mı na giren bir familya. harıbaş ı na vurmak * çok kı zmak; azmak, kendini tutamayacak duruma gelme. harıgeçmek * kı zgı nlı ğı , sı caklı ğ ı , hevesi, isteği veya öfkesi azalmak. harı l harı l * Aralı ksı z olarak, durmaksı zı n, bütün gücüyle. harı lanma * Harı lanmak durumu. harı lanmak * (hayvan) Huysuzlanmak, huysuzluk etmek. harı ldama * Harı ldamak durumu. harı ldamak * Gürültüyle ve sürekli olarak akmak; yanmak; çalı ş mak. harı ltı harı m

harı n

haricen haricî hariciye

* Harı ldarken çı kan ses. * Sebze ve meyve bahçesi. * Tarla ve bahçe çevresindeki çit. * Bir ş eyden huylanı p yürümeyen, geri geri giden (hayvan). * Hain, huysuz. * Obur. * Dı ş tan, dı ş arı dan. * Dı ş la ilgili, dı ş tan olan. * (devlet yönetiminde) Dı şiş leri. * Ameliyatıveya tedaviyi gerektiren hastalı klarla ilgilenen hekimlik kolu. * Hastahanelerde bu hastalı klarla ilgilenen bölüm.

hariciye nazı rı * Dı şiş leri bakanı . hariciyeci * Dı şsiyaset ile uğraş an meslek adamı . * Hariciye hastalı klarıuzman hekimi.

hariciyecilik * Hariciyeci olma durumu. hariç

* Dı ş , dı ş arı . * Yabancıülke, dı ş arı . * Dı ş ta kalmak üzere, dı ş ı nda sayı lmak üzere.

hariç olmak * o iş in içinde olmamak. hariçten gazel okumak (veya atmak) * bir konuyu iyice bilmeden, üzerinde görüşve düş ünce ileri sürmek. * bir konuş maya yersiz ve zamansı z katı lmak. harika

* Yaradı lı ş ı n ve imkânları n üstünde nitelikleriyle insanda hayranlı k uyandı ran (ş ey). * Çok büyük bir hayranlı k uyandı ran, eksiksiz, kusursuz, tam, mükemmel.

harikalar yaratmak * hayranlı k uyandı racak baş arı lar kazanmak. harikulâde * Eş i görülmemiş ,ş aş kı nlı k yaratı cı , olağanüstü. * Çok güzel. harikulâdelik * Harikulâde olma durumu veya özelliği, olağanüstülük. harim * Girilmesi yabancı ya yasak olan, kutsal tutulan, korunulan yer. harir haris

*İ pek. *İ stekli, aç gözlü, bir ş eyi çok fazla isteyen, hı rslı .

harita

* Coğ rafya, tarih, dil, nüfus vb. olgularla ilgili yeryüzünün veya bir parçası nı n, belli bir orana göre küçültülerek düzlem üzerine çizilen taslağ ı . haritacı

* Harita yapan kimse, kartograf.

haritacı lı k * Haritacıolma durumu. * Çeş itli amaçlara yönelik haritaları n yapı m yöntemi, kartografi. haritada olmak * göz önünde bulundurulmasıgerekmek. haritadan silinmek * bir ülke, baş ka devletin hâkimiyeti altı na girmek. * (bir köy, kasaba) savaşveya deprem gibi bir olay sonunda yok olmak. haritalı k hark

* Haritaları n saklandı ğıyer. * Bkz. ark.

harlak harlama harlamak

harlatma

* Harı ltıile akan su, çağ layan. * Harlamak iş i. * (ateşiçin) Kuvvetlenmek, harlıbir biçimde yanmak. * Birden öfkelenerek bağ ı rmak, birine çı kı ş mak. * Harlatmak iş i.

harlatmak * (ateş i) Kuvvetlendirmek, alevlendirmek. harlı

* Kuvvetli, harı l harı l yanan.

harman

* Tahı l demetlerinin üzerinden düven geçirilerek tanelerin baş akları ndan ayrı lmasıiş i. * Bu iş in yapı ldı ğ ıyer veya mevsim. * Birçok çeş itten birer parça alı p yeni birleş im oluş turma iş i. * (kâğı tçı lı kta) Selüloz açı lmasıaş aması ndan baş layı p kâğı t veya karton sayfası nı n meydana gelmesine kadar kullanı lan bir veya birkaç kâğ ı t hamuru ile diğ er malzemelerin meydana getirdiğ i sulu süspansiyon. harman çevirmek * harmanlamak. harman çorman * Bkz. karman çorman. harman dövmek * ekin tanelerini saptan ayı rmak iş ini yapmak. harman etmek (veya yapmak) * birçok çeş itten birer parça alı p yeni bir birleş im oluş turmak. harman savurmak * tahı lısamandan ayı rmak için dövülmüş ünü rüzgâra karş ı savurmak. harman sonu * Harmandan sonra kalan, toprakla karı ş mı ştahı l. * Büyük bir varlı k veya iş ten sonra kalan bölüm. harman sonu derviş lerin * bir iş in sonunda iyi pay alanlar için söylenir. harman yeri * Üzerinde harman dövülen, sı kı ş tı rı lmı şsert toprak alan. harmancı * Harman iş i ile uğ raş an kimse. harmancı lı k * Harmancıolma durumu. * Harmancı nı n yaptı ğıiş . harmandalı * (Ege bölgesinde) Bir çeş it zeybek oyunu.

harmani

* Bütün vücudu saran, kolsuz ve bazen kukuletalıbir çeş it üst giysisi, pelerin.

harmaniye * Bkz. harmani. harmanlama * Harmanlamak iş i. harmanlamak * Harman etmek. * Bir çember oluş turacak biçimde dolaş mak. * (gemi) Az bir dümen açı sı yla büyük bir eğ ri çizerek yürümek. harmanlanma * Harmanlanmak iş i. harmanlanmak * Tütün, çay, içki gibi ş eylerin birkaç çeş idi birbirine katı lı p karı ş tı rmak. * (Ay) Çevresinde ağ ı l oluş mak. harmanlatma * Harmanlatmak iş i. harmanlatmak * Harman yaptı rmak. harmanlı k * Harman için gerekli eş ya. * Harman yeri. harmoni

* Armoni.

harmonyum * Dı şgörünüş ü piyanoya benzeyen, körüğ ü ayakla iş letilen küçük org. harnup harp harp

* Keçiboynuzu. * Savaş . * Dik tutularak parmakla çalı nan, üç köş eli ve telli, büyük çalgı , arp.

harp açmak * Bkz. savaşaçmak. * Bir konuda güçlü biçimde mücadele etmek, bir konuyu ş iddetle savunmak. harp akademileri * Türk SilâhlıKuvvetlerine kumandan ve kurmay subay yetiş tiren okullar. harp dairesi * Millî Savunma Bakanlı ğ ı nda savaşgereçleri ile uğraş an daire. harp malûlü * Savaş ta sakat kalmı şasker. harp okulu * Türk SilâhlıKuvvetlerine subay yetiş tiren yüksek okul, harbiye.

harp zengini * Savaşsı rası nda yolsuz kazançlar sağlayarak kı sa sürede zengin olan kimse. Harput köftesi * Kı yma, ince bulgur ve fesleğen gibi değiş ik koku ve baharatla hazı rlanan sulu köfteli yemek. harrangürra * Gürültü ile ve özensiz olarak. harrup hars

hart hart hart

* Harnup. * Tarla sürme. * Kültür. * (ı sı rmak, yemek vb. için) Birden ve sert bir biçimde. * Sert ve kaba ses çı kararak.

hart hurt * Ağı z dolusu ı sı rarak ve ses çı kararak (yemek). harta hartadak hartadan

* "Sı rası z, saygı sı z davranı ş larda bulunmak" anlamı nda hartasıhurtasıolmamak deyiminde geçer. * Ansı zı n ve sertçe (ı sı rmak, kapmak). * Bkz. hartadak.

hartama * Kiremit yerine kullanı lan veya kiremit altı na konulan ince tahta. harttadak * Bkz. hartadak. hartuç has

* Merminin arkası ndan namluya sürülen bezden veya kartondan barut kesesi. * Özgü, mahsus. * Katı ş ı ksı z, en iyi cinsten; saf. *İ yi nitelikleri kendinde toplamı şolan (kiş i). * OsmanlıDevletinde yüz bin akçeyi aş an dirlik. * Hükümdara özgü olan.

has un * Kepeğinden bütünüyle ayrı lmı şbirinci sı nı f un. hasa

* Bkz. hasse.

Hasanpaş a köftesi * Fı rı nda kaş ar ve maydanoz, soğan karı ş ı mıile hazı rlanan sosla piş irilen köfte. hasar

* Herhangi bir olayı n yol açtı ğı , kı rı lma, dökülme, yı kı lma gibi zarar.

hasara uğ ramak * zarar görmek, yı kı lmak, harap olmak. hasarlı

* Hasara uğ ramı ş .

hasat * Ürün kaldı rma, ekin biçme iş i. * Bu biçimde toplanmı şürün. hasatçı * Ürün kaldı rma, toplama, ekin biçme iş i ile uğ raş an kimse. hasatçı lı k * Hasatçıolma durumu. * Hasatçı nı n iş i. hasbelkader * Rastlantı sonucu olarak, tesadüfen. hasbetenlillâh * Tanrıiçin, Tanrıuğ runa, Tanrırı zasıiçin, hiçbir karş ı lı k beklemeksizin. hasbı hâl

* Söyleş i, sohbet.

hasbı hâl etmek * söyleş mek, karş ı lı klıkonuş mak, sohbet etmek. hasbî

* Gönüllü ve karş ı lı ksı z yapı lan. * Sebepsiz.

hasbî geçmek * (bir ş eye) önem vermemek, ilgi göstermemek, kı sa kesmek. hasbîlik

* Gönüllü ve karş ı lı ksı z işyapma, gönüllülük.

hasebi nesebi * Soyu sopu. hasebiyle * Dolayı sı yla, ...-dan / -den ötürü. haseki

* OsmanlıDevletinde bir görevde eskimişolanlara verilen unvan. * Bostancı ocağ ı nı n küçük dereceli subayları . * Osmanlısarayı nda karavaş lar arası ndan seçilen padiş ah gözdesi.

haseki sultan * Padiş ahtan çocuğu olan karavaş . hasekiküpesi * Düğ ün çiçeğ igillerden bir süs bitkisi (Aquilegia). hasenat hasep

* Yararlı , iyi, güzel iş ler. * Kiş isel özellikler, nitelikler.

haset

* Kı skançlı k, çekememezlik, günü.

haset etmek * kı skanmak, çekememek, günülemek. hasetçi * Kı skanç, günücü. hasetlenme * Hasetlenmek iş i. hasetlenmek * Kı skanmak, çekememek. hasetli

* Haset dolu.

hasetlik * Haset olma durumu, hasetçi davranı ş , kı skançlı k, günücülük. hası l hâsı l

* Yeni baş ak tutmaya baş lamı şyeş il ekin. * Olan, ortaya çı kan; görünen.

hâsı l olmak * ortaya çı kmak, türemek. hâsı la * Bir iş ten elde edilen sonuç. hâsı lat

* Ürün. * Gelir, kazanç.

hâsı latlı * Gelir getiren; ürün veren. hâsı lı

* Sözün kı sası , kı sacası .

hâsı lı velkelâm * Sözün kı sası , kı sacası , özetlersek. hâsı lı kelâm * Bkz. hâsı lı velkelâm. hası m

hası mca hası mlı k

hası r

* Düş man, yağ ı . * Bir oyun, dava veya yarı ş ta karş ıtaraf. * Hası m gibi davranarak. * Hası m olma durumu. * Düş manlı k, yağ ı lı k. * Saz, kabuk, yaprak gibi bir bitki maddesiyle örülmüştaban veya tavan örtüsü.

* Tamamıveya bir bölümü böyle bir örgüden yapı lmı şolan. hası r * Ayı rma, (bir ş eyi) özgü kı lma. hası r otu

* Hası r otugillerden, bataklı klarda yetiş en düz, ince uzun ve dayanı klı olan yaprakları kı tı k yapmaya, hası r ve zembil örmeye yarayan bir saz, zembil otu, semerci sazı , su kamı ş ı , kofa, kiliz (Typha). hası r otugiller * Su kı yı ları nda yetiş en, örneğ i hası r otu olan bir bitki familyası . hası raltı * "Bir iş i isteyerek, bilerek ve haksı z olarak yürütmemek, örtbas etmek" anlamı nda hası raltıetmek deyiminde geçer. hası rcı

* Hası r ören veya satan kimse.

hası rcı lı k * Hası r örme zanaatıveya satma iş i. hası rlama * Hası rlamak iş i. hası rlamak * Hası rla döş emek, üstünü hası rla örtmek. hası rlanma * Hası rlanmak durumu. hası rlanmak * Hası rla döş enmek, üstü hası rla örtülmek. hası rlı * Hası rıolan, hası rla kaplanmı şolan. * Hası rla kaplanmı şş iş e. hasis * Cimri, pinti, kı smı k. * Bayağ ı , insanıküçülten, alçak. hasislik * Hasis olma durumu. * Hasis davranı ş . hasislik etmek * cimrice davranmak. hasiyet

hasiyetli haslet haspa

* Özgülük, hassa. * (yiyecek ve içecek için) Yarar, etki. * (yiyecek ve içecek için) Yararlı , etkili. *İ nsanı n yaradı lı ş ı ndan gelen özellik, huy. * Kı z veya kadı nlara ş aka veya alay yollu söylenen söz.

hasret

* Özlem.

hasret çekmek * özlem duymak. hasret gitmek * özlemini çektiği, sevdiğ i bir yere veya kimseye kavuş amadan ölmek. hasret kalmak * özlemek. hasretini çekmek * çok özlemek. * ihtiyaç duyduğ u hâlde o ş eyi elde edememenin üzüntüsü içinde bulunmak. hasretli hasretlik

* Hasreti olan, özlemli. * Sevilen bir ş ey veya kimseden ayrıkalma durumu, ayrı lı k.

hasretme * Hasretmek iş i. hasretmek * Bir ş eyin bütününü birine, bir ş eye ayı rmak, vermek. hasrolunma * Hasrolunmak durumu. hasrolunmak * Bir ş ey bütünüyle birine verilmek, ayrı lmak. hassa * Özgülük, özellik, hasiyet. hassa askeri * Hükümdarı korumakla görevli askerî sı nı f. hassas

(alet).

* Duyum ve duygularıalgı layan. * Çabuk duygulanan, duygun, duyar, duyarlı , içli, alı ngan. * Çabuk etkilenen. * Yapı mıve bakı mıözen isteyen, aksamadan çok doğ ru çalı ş an, kesin ölçüler gerektiren iş lerde kullanı lan

hassas olmak * duyarlıbulunmak, çabuk duygulanmak. hassasiyet * Hassaslı k, duygunluk, duyarlı k. hassaslı k * Hassas olma durumu, hassasiyet. hassaten hasse

* Ayrı ca, özellikle, bilhassa. * Bir çeş it pamuklu kumaş , patiska.

hasta

* Sağlı ğıbozuk olan, esenliğ i yerinde olmayan (kimse, hayvan). * Zihinsel yetenekleri bozulmuşolan. * Parası z, züğ ürt.

hasta bakı cı * Tedavi ile ilgili hekimin buyrukları nıyerine getirip hastaya bakan hemş irelere yardı m eden kimse. hasta bakı cı lı k * Hasta bakı cı olma durumu. * Hasta bakı cı nı n iş i. hasta etmek * hasta olması na yol açmak. hasta ol benim için, öleyim senin için * kiş i kendisi için bir fedakârlı kta bulunan kimseye karş ısı rasıgelince daha büyük fedakârlı kta bulunur. hasta olmak (veya düş mek) * hastalanmak. hastahane * Hastaları n yatı rı larak tedavi edildikleri sağlı k kurumu. hastahanelik * Hastahaneye kaldı rı lacak durumda olan. hastahanelik etmek * birini aş ı rı derecede dövmek. hastahanelik olmak * hastahaneye yatmayı gerektirecek kadar hastalanmak. * çok dayak yemek. hastahaneye kaldı rmak (veya yatı rmak) * tedavi amacı yla hastahaneye götürmek. hastalandı rma * Hastalandı rmak iş i veya biçimi. hastalandı rmak * Hasta etmek, hastalanması na sebep olmak. hastalanı ş * Hastalanmak iş i veya biçimi. hastalanma * Hastalanmak iş i. hastalanmak * Sağlı ğıbozulmak, esenliği yerinde olmamak, hasta olmak. hastalı k

* Organizmada birtakı m değiş ikliklerin ortaya çı kması yla fizyoloji görevlerinin bozulmasıdurumu, sayrı lı k, maraz, esenlik karş ı tı . * Ruh sağ lı ğ ı nı n bozulmasıdurumu. * Bitkilerin yapı ları nda görülen bozukluk. * Aş ı rıdüş künlük, tutku. hastalı k almak (hastalı k kapmak veya hastalı ğa tutulmak) * bulaş ı cıbir hastalı ğa yakalanmak.

hastalı k tablosu * Hastanı n yatağ ı nı n baş ı nda bulunan ve hastalı ğı n seyrini gösteren levha. hastalı klı * Vücut direnci az olan, çabuk hastalanan, mariz. hastasıolmak * bir ş eye çok düş kün olmak. hastel

* Daha ziyade gençlerin ve araş tı rmacı ları n konaklamasıiçin yapı lmı şve belirli kurallara göre yönetilen ekonomik tesisler. hasut haş a hâş â

* Kı skanç, günücü. * Belleme (II). * Bir durum veya davranı ş ı n kesinlikle kabul edilmediğini anlatı r. * Dine aykı rıgörülen bir ihtimalden söz edilirken, zorunlu olarak kullanı lı r.

hâş â huzurdan (veya huzurunuzdan) * uygunsuz bir ş ey söylemek zorunda kalı ndı ğ ı nda bağı ş lanma dileği anlatı r. hâş â sümme hâş â * "öyle olması na ihtimal yok, öyle değ ildir" anlamı nda kullanı lı r. haş arat

haş arı

haş arı ca

* Böcekler. * Değersiz ve zararlı kimseler. * Çok yaramaz, ele avuca sı ğ mayan (çocuk). * Huysuz, azgı n (hayvan). * Biraz haş arı . * Haş arı ya yakı ş ı r biçimde, haş arıgibi.

haş arı laş ma * Haş arı laş mak iş i. haş arı laş mak * Haş arıdavranı ş larda bulunmak. haş arı lı k

haş at

* Haş arıolma durumu. * Haş arı ca davranı ş . * Darmadağı nı k, iş e yaramaz, bozuk, kötü. * Yorgun, bitkin.

haş at etmek * bozmak, kullanı lmaz duruma getirmek. * (birini) dövmek, periş an etmek, aş ı rıölçüde hı rpalamak. haş at olmak * bozulmak, kullanı lamaz duruma gelmek. * yorulmak, periş an olmak.

haş atıçı kmak * bozulmak, iş e yaramaz duruma gelmek. * çok yorulmak, bitkinleş mek. haş efe haş ere

* Baş çı k. * Böcek.

haş haş

* Gelincikgillerden, kapsüllerinden afyon, tohumları ndan yağçı karı lan bir yı llı k ve otsu bir kültür bitkisi (Papaver somniferum). haş haşyağ ı * Haş haş tan çı karı lan ve yiyecek olarak kullanı lan yağ. haş haş hane * Haş haş ı n iş lendiği yer. haş ı l haş ı llama

* Dokumacı lı kta kullanı lan unlu veya çiriş li sı vı . * Haş ı llamak iş i.

haş ı llamak * Dokumayıunlu veya çiriş li sı vı ya batı rmak. haş ı m haş ı m * Haş lanmak fiili ile birlikte kullanı larak bu fiili pekiş tirir. haş ı r haş ı r * (sert ve kuru ş eyler için) Haş ı rdayarak, haş ı rtı lıses çı kararak. haş ı r huş ur * Haş ı rdayarak, haş ı rtı lıses çı kararak. haş ı rdama * Haş ı rdamak iş i. haş ı rdamak * Kâğ ı t, kolalı kumaşgibi sert ş eyler birbirine sürtünürken kalı n ve boğ uk ses çı karmak. haş ı rtı haş ı rtı lı haş in

* Haş ı rdarken çı kan ses. * Haş ı rtı sıolan, haş ı rdayan. * Sert, kı rı cı , gönül kı rı cıolan.

haş inleş me * Haş inleş mek iş i. haş inleş mek * Sertleş mek, gönül kı rı cıdavranı ş larda bulunmak. haş inlik

* Haş in olma durumu, haş in davranı ş .

haş ir

* Toplanma, bir araya gelme. * Kı yamet gününde ölüleri diriltip mahş ere çı karma.

haş ir neş ir * Kaynaş ma, bir arada olma. haş ir neş ir etmek * kaynaş tı rmak, bir arada bulundurmak. haş ir neş ir olmak * kaynaş mak, bir arada bulunup uğraş mak. haş iş * Hint kenevirinden çı karı lan esrar. * Kuru ot. haş iv * Doldurma. * Yazı yıveya konuş mayı gereksiz ayrı ntı larla uzatma. haş iye * Bir yazısayfası nı n altı na, metnin herhangi bir noktası yla ilgili olarak yazı lan açı klama, dipnot. haş lak haş lama

haş lamak

* Kı zgı n, kaynar, çok sı cak. * Haş lamak iş i. * Haş lanarak piş irilen. * Bir ş eyin üstüne kaynar su dökmek veya bir ş eyi kaynar suya daldı rmak. * Suda kaynatarak piş irmek. * (kaynar sı vıiçin) Yakmak. * (don, kı rağ ıiçin) Bitkilere zarar vermek. * Dalamak. * Sertçe paylamak, azarlamak.

haş lamlı lar * Bir hücrelilerden, vücutları nda hareketi sağ layan kirpiğimsi titrek tüyleri veya beslenme iş ini gören çekmeleri olan, çoğu sularda yaş ayan ve ancak mikroskopla görülebilen hayvanlar sı nı fı . haş lanı ş * Haş lanma biçimi. haş lanma * Haş lanmak iş i. haş lanmak * Haş lamak iş i yapı lmak. * Kaynar su vb. dökülmek, kaynar su vb. ile yanmak. haş latma * Haş latmak iş i. haş latmak * Haş lamak iş ini yaptı rmak. haş met

* Görkem.

haş metli

haş viyat haş yet hat

* Görkemli. * Hükümdarlara verilen unvan. * Sözde ve yazı da haş iv olan bölümler. * Korku, korkma. * Çizgi. * Yazı . * Ulaş ı m sağ layan bir taş ı tı n uğradı ğ ıyerlerin bütünü, yol, geçek. * Elektrik akı mı taş ı yan tel veya kablo sistemi. * Telefon, telgraf, televizyon gibi araçlarla iletiş im sağ layan yol, kanal. * Sı nı r. * Yüzü biçimlendiren çizgi veya kı rı ş ı klı k. * Vücut biçimi.

hat bekçisi * Demir yolunu, telefon, telgraf hatları nıgözetleyip koruyan görevli kimse. hat çekmek * telefon, telgraf tellerini döş emek veya direklere germek. hata

* Yanlı ş , yanlı ş lı k, yanı lgı . *İ stemeyerek ve bilmeyerek yapı lan yanlı ş , yanı lma, yanı lgı . * Suç, günah, kusur.

hata etmek (veya iş lemek) * yanlı ş lı k yapmak; yanı lgı ya düş mek. hata vuruş u * Ceza atı ş ı . hatalı * Hatasıolan, yanlı ş lı ğ ıbulunan. hatası z

* Hatasıolmayan, yanlı ş lı ğ ıbulunmayan.

hataya düş mek * yanı lmak. hatı l

* Duvarıberkitmek için taş ları n arası na yatay olarak yerleş tirilen direk.

hatı llama * Hatı llamak iş i. hatı llamak * Duvarıhatı lla güçlendirmek. hatı r

* Düş ünme, akı lda tutma, hafı za, zihin, akı l. * Gönül, kalp. * Birine karş ıduyulan saygı , sevgi. * Durum, keyif, hâl.

hatı r almak * Bkz. gönül almak. hatı r belâsı * Sevgi, saygıduyulan biri için katlanı lan sı kı ntı . hatı r gönül bilmemek (saymamak veya tanı mamak) * saygı , sevgi duyduğ u kimsenin gücenmesini bile göze alarak doğru bildiğ ini yapmak. * kı rı cıdavranmak. hatı r hatı r * Sert ş eyler kesilir, yenilir, koparı lı rken çı kan sesi anlatı r. hatı r hutur * Bkz. hatı r hatı r. hatı r için çiğtavuk yemek * bir kiş iyi gücendirmemek için yapı lması güç olan ş eyleri bile yapmak. hatı r senedi * Gerçek bir ticarî iş leme ve bir alacağa dayanmayan, gerçek duruma uymayan, yalnı z herhangi bir kiş iye para sağlanı lmasıamacı yla düzenlenerek imzalanan senet. hatı r sormak * Bkz. hâl hatı r sormak. hatı ra * Geçmiş te yaş anmı şçeş itli olaylardan belleğin saklandı ğ ıher türlü iz, anı . * Andaç, anmalı k, yadigâr. hatı ra (veya hatı r ve hayale) gelmemek * bir ş eyin gerçekleş eceğini, olacağ ı nı hiç düş ünmemek. hatı ra defteri *İ çine hatı raları n yazı ldı ğ ıdefter. hatı rat

* Anı lar, andaç.

hatı rıiçin * gönlü hoşolsun diye. hatı rıiçin * yüzünden, sebebiyle. hatı rıkalmak * gücenmek, kı rı lmak. hatı rısayı lı r * oldukça çok. * önemli, saygı n, saygı değ er. hatı rı na bir ş ey gelmesin * bir düş üncede, sözde veya davranı ş ta kötü bir amaç güdülmediğ ini anlatı r. hatı rı na gelmek * hatı rlamak, aklı na gelmek. hatı rı nda kalmak * unutmamak, hatı rlamak. hatı rı nda olmak

* unutmamı şolmak. hatı rı nda tutmak * unutmamak. hatı rı ndan (veya hatı r ve hayalinden) geçmemek * hiç aklı na gelmemek, hiç düş ünmemek. hatı rı ndan çı kmamak * sevdiği, saydı ğ ıbirinin isteğini reddetmeyip gönlünü kı rmaktan çekinmek. hatı rı nıhoşetmek * sevindirmek, memnun etmek. hatı rı nıkı rmak * üzmek, gücendirmek. hatı rı nısaymak * gerekli saygı yıgöstermek. hatı rı nısormak * hâl hatı r sormak. hatı rlama * Hatı rlamak durumuna konu olmak, anı msama. hatı rlamak * Bilinip unutulan bir ş eyi akla getirmek, anı msamak. hatı rlanma * Hatı rlanmak durumu, anı msanma. hatı rlanmak * Hatı rlamak durumuna konu olmak, anı msanmak. hatı rlatma * Hatı rlatmak durumu, anı msatma. hatı rlatmak * Birisinin unuttuğ u bir ş eyi aklı na getirmek, anı msatmak. * Birinin bir ş eyi unutmaması nısağlamak, uyarmak. hatı rlı * Hatı rı sayı lan, etkili, saygı n. hatı rsı z

* Hatı rı sayı lmayan, etkisiz, saygı n olmayan.

hatı rş inas * Saygı lı , hatı r sayan, hatı r kı rmayan. hatif

* Sesi iş itilen fakat kendisi görülmeyen. * Gaipten seslenir gibi haber veren melek.

hatiften gelmek * gaipten ses gelmek. hatim * Sona erdirme, bitirme. * Kur'an'ıbaş ı ndan sonuna kadar okumak.

hatim indirmek * Kur'an'ıbaş ı ndan sonuna kadar okuyup bitirmek, hatmetmek. hatim sürmek * bitirmek için Kur'an'ıokumaya devam etmek. hatime * Son, sonuç. * Bir eser veya yazı nı n sonu, son bölümü. hatime çekmek * son vermek. hatip

* Topluluk karş ı sı nda söz söyleyen kimse, konuş macı . * Bir topluluk karş ı sı nda etkili, açı k, düzgün konuş arak bir düş ünceyi anlatmada, bir duyguyu aş ı lamada yetenekli kimse. * Camilerde hutbe okuyan hoca. hatiplik

* Hatip olma durumu.

hatmetme * Hatmetmek iş i. hatmetmek * Sona erdirmek, bitirmek. * Kur'an'ıveya herhangi bir kitabı baş tan sona kadar okuyup bitirmek, sona erdirmek. hatmi

* Ebegümecigillerden, bazıcinslerinin kök ve çiçekleri hekimlikte kullanı lan çok yı llı k otsu bir süs bitkisi, ağaç küpesi (Althaea officinalis). hatta hattat

hattatlı k

* Bile, hem de, üstelik, ayrı ca. * El yazı sıçok güzel olan sanatçı . * Mesleğ i hattatlı k olan kimse. * Hattat olma durumu. * Hattat sanatı .

hattı hareket * Tutulan yol, tutulacak yol, davranı ş , tutum. hatun

hav hava

* Kadı n. * Bayan, hanı m. * Eş , zevce. * Yüksek makamdaki kadı nlara ve hakan eş lerine verilen unvan. * Kadife, çuha, yün vb. nin yüzeyindeki ince tüy. * Hava yuvarı nıoluş turan, bütün canlı ları n solunumuna yarayan, renksiz, kokusuz, akı ş kan gaz karı ş ı mı . * Meteorolojik olayları n bütünü. * Canlı lar üzerindeki etkisine göre hava yuvarı nı n durumu. * Gökyüzü. * Çevreyi kuş atan boş luk.

* Gökyüzü doğ rultusunda. * Esinti. * Müzik parçaları nda tür. * Müzik aletlerinden çı kan ses perdesi. * Keyif, âlem. * (görünüş , davranı ş , söz vb. için) Bir kimsenin durumunu belirten özellik. * Tarz, üslûp. * Durum, ortam, atmosfer. * Sonuçsuz, anlamsı z, boşdurum, davranı ş , söz vb. * Çekicilik, albeni, alı m, cazibe. hava açmak (veya açı lmak) * bulutlar dağ ı lmak. hava akı mı * Değiş ik sebeplerle atmosferde havanı n yer değiş tirmesi. hava alanı * Uçakları n kalkı p inmesi için yapı lmı şdüz, açı k ve asfaltlanmı şgenişyer, uçak alanı . hava almak * açı k havada gezmek. * umduğ unu bulamamak, hiçbir ş ey kazanmamak. * ferahlamak, açı lmak, hoşvakit geçirmek. hava almak * içine hava girmek. * ferahlamak, açı lmak, hoşvakit geçirmek. hava atı ş ı * Basketbol ve futbolda hakemin iki takı mdan birer oyuncunun arası nda topu havaya atarak, duran oyunu yeniden baş latması . hava bası ncı * Yer yuvarı nı çevreleyen havanı n yeryüzündeki bir alana uyguladı ğıkuvvet. hava basmak * Bkz. hava vermek. * büyüklenmek, gururlanmak. hava bilgisi * Meteoroloji. hava birliğ i * Hava kuvvetleri içinde yer alan askerî birlik. hava boş altma makinesi * Boş altaç. hava boş luğ u * Yeryüzündeki engebelerin havada doğ urduğ u yoğ unluk farkları . hava bozmak * havada yağmur veya fı rtı na belirtileri gözükmek. hava bulanmak * yağ mur yağ acak duruma gelmek. hava çalmak * her biri, birbiriyle çeliş en, birbirine uymayan davranı şve düş üncede bulunmak. hava çarpmak

* iklim ve rüzgâr olumsuz etkilemek. hava değ iş imi * Hastaları n daha çabuk iyileş mesi, yorgunlukları n giderilmesi gibi amaçlarla yapı lan çevre değ iş ikliği, tebdilihava. * Havanı n kapanması , açması ,ı sı nması , soğumasıgibi değ iş imlerin genel adı . hava değ iş tirmek * iklimi değ iş ik bir yere gidip bir süre oturmak. hava deliğ i * Bir ş eyin içindeki havanı n yenilenmesine yarayan delik. hava durumu * Metoroloji ile ilgili olayları n bütünü. hava düzenleyicisi * Kapalıyerlerde sı caklı k yönünden istenilen hava ş artları nısağlayan araç. hava gazı * Maden kömüründen çı karı lan, yakı larak ı ş ı k veya ı sısağ lanan gaz. * Boşlâf, önemsiz ş ey. hava gazıbeki * Hava gazıile çalı ş an lâmbanı n ucu. hava gazıfı rı nı * Hava gazıile çalı ş an fı rı n. hava gazısayacı * Hava gazısarfiyatı nıölçen alet, gaz sayacı . hava haritası * Hava durumları nı n iş lendiğ i özel yeryüzü haritası . hava hoş * "bir ş eyin olması yla olmamasıarası nda fark yok" anlamı nda kullanı lı r. hava hukuku * Havada ulaş ı mıdüzenlemek için konulmuşhukuk kuralları nı n bütünü. hava indirme * Hava kuvvetlerine ait birliklerin hava yoluyla gerçekleş tirdiğ i harekât. hava iyi (veya fena) esmek * ortamla ilgili her türlü ş art uygun (veya kötü) durumda olmak. hava kaçı rmak * (nesneler için) içindeki havayı tutamayı p dı ş arı ya vermek. hava kanalı * Havayıbir yerden baş ka bir yere iletmekte kullanı lan kanal (boru). hava kapağ ı * Bir kanaldan geçen havanı n niceliğini ayarlayan kapak. hava kapanmak * gökyüzü bulutlarla örtülmek. hava kararmak * güneş in batması yla ortalı k yarıkararmak. * gökyüzü iyice bulutlanmak.

hava kesesi * Balı kları n aş ağı ve yukarıinip çı kmaları nısağ layan, hava ile dolup boş alan kese. * Kuş larda vücudun çeş itli yerlerinde bulunan ve akciğere bağ lıolan boş luklar. * Birçok böceklerde trake borularıüzerinde yer almı şolan hava dolu ş iş kinlikler. hava köprüsü * Zorunlu durumlarda iki ş ehir veya ülke arası nda hava yoluyla sağ lanan sürekli ulaş ı m. hava kuvvetleri * Ülkenin havadan savunulması nı sağlamak için uçak, helikopter, balon gibi araçlardan ve bunlarla ilgili yer hizmetlerinden, kuruluş ları ndan oluş an teş kilât. hava küre * Hava yuvarı . hava limanı * Şehirler veya ülkeler arası hava yolu ulaş ı mıiçin gerekli teknik ve ticarî kuruluş ları n bütünü. * Bu alt yapı nı n yerleş tirilmesini, iş letilmesini ve geliş tirilmesini sağlayan kuruluş . hava meydanı * Hava limanı . hava musluğu * Radyatörlerde oluş an soğuk havanı n dı ş arıatı lması nısağ layan musluk. hava oyunu * Bir mal fiyatı nı n yükseleceğ i umuduyla o maldan, sözde ileride teslim alı nmak üzere, bir parti satı n almak ve vakit gelince bu malı n pahalanı p ucuzladı ğ ı na göre fiyat farkı nısatı cı dan almak veya ödemek ş eklinde giriş ilen bir çeş it talih oyunu. hava parası * Bir yeri kira ile tutabilmek için sahibine veya içindeki kiracı ya açı ktan verilen para. hava patlamak * fı rtı na çı kmak. hava raporu * Hava durumu. hava sahası * Bir devletin yalnı z kendisinin kullanma hakkıolduğ u, baş ka devletlerin ancak ilgili devletten izin alarak yararlanabileceği gökyüzü parçası . hava süzgeci * Otomobillerde motora ve hava kompresörüne giden havayısüzmeye yarayan alet. hava ş artları * Hava durumu. hava tahmini * Kı sa bir süre için havanı n nası l olacağ ı nıbulma. hava taş ı * Gök taş ı . hava tebdili * Hava değ iş imi. hava ulaş ı mı * Hava yolu ulaş ı mı .

hava üssü * Askerî havacı lı kla ilgili plân ve programlarıdüzenleyen merkez. hava vermek * tekerlek vb. cisimleri hava ile ş iş irmek; ş iş kinliğ ini artı rmak, hava basmak. * akciğ erlere bası nç altı nda hava veya oksijen doldurmak. hava yastı ğ ı * Taş ı tlarda kaza riskini azaltmaya yönelik hava bası nçlıyastı k. hava yastı klı * Hava yastı ğıolan. hava yolu * Hava taş ı tları nı n uçuşsı rası nda izlemeye zorunlu olduklarıyol. hava yolu ile * uçakla. hava yolu ulaş ı mı * Hava taş ı tları yla yolcu, yük vb. eş yalarıtaş ı ma iş i. hava yuvarı * Yer yuvarı nı kuş atan çeş itli gaz katmanları ndan oluş an örtü, atmosfer. havacı

* Hava taş ı tları nda görevli kimse. * Hava kuvvetlerine bağlıasker.

havacı lı k * Havacıolma durumu. * Havacı nı n yaptı ğ ıiş , havada uçma tekniğ i. * Hava seferlerini ve bu konu ile ilgili teknikleri inceleyen bilim dalı . havacı va * Sı ğ ı rdiligillerden, Akdeniz bölgesinde yetiş en ve köklerinden kı rmı zıboya elde edilen çok yı llı k otsu bir bitki (Alkanna tinctoria). * Değer ve önemi olmayan, boş . havada kalmak * yerden yüksekte bulunmak. * sonuca ulaş mamak. * bir iddia dayanaksı z olduğ undan kanı tlanmamak. havadan

* Emeksiz, açı ktan. * Boş , değersiz.

havadan sudan (konuş mak) * geliş igüzel, dereden tepeden (konuş mak). havadan sudan konuş mak * önemsiz konular üzerine konuş mak. havadar * Havasıbol, temiz olan (yer), yeleken, yeleç. havadis havaî

*İ lgi ile karş ı lanabilecek haber. * Hava ile ilgili, havada bulunan.

* Açı k mavi renginde olan. * Dilediği gibi davranan, uçarı , hoppa. * Değersiz, boş . havaî fiş ek * Törenlerde, geceleri yakı larak havaya uçurulan, renkli ı ş ı klar saçan fiş ek. * Geceleyin düş man bölgelerini aydı nlatmak amacı yla kullanı lan fiş ek. havaî mavi * Göğün rengi, açı k mavi. * Bu renkte olan. havaîlik havaiyat

* Havaî olma durumu, uçarı lı k, hoppalı k. * Boş , değersiz işve sözler.

havalandı rı cı * Kapalıbir yerin sürekli ve doğal olarak havalandı rı lması nısağ layan alet veya düzen. havalandı rı lma * Havalandı rı lmak iş i. havalandı rı lmak * Havalandı rmak iş i yapı lmak. havalandı rma * Kapalıbir yerin havası nıdeğ iş tirmek amacı yla dı ş arı dan temiz hava giriş ini veya çeş itli araçlarla hava akı mı nısağ lama iş lemi. * Herhangi bir ş eyi açı k havada bir süre bı rakma. havalandı rmacı * Havalandı rma iş ini yapan görevli kimse. havalandı rmak * Havalanması nısağ lamak. havalandı rmalı * Havalandı rmasıolan. havalanma * Havalanmak iş i. havalanmak * Temiz hava alması sağlanmak, havasıdeğ iş tirilmek. * Yerden ayrı lı p göğ e uçmak. * (bir ş ey) Hava akı mı yla yer değiş tirmek. * Yerinde oturamaz duruma gelmek. * Beğ enilmeyen davranı ş larda bulunmak. havalara uçmak * çok sevinmek. havale * Bir iş i bir baş kası nı n sorumluluğuna bı rakma, ı smarlama, devretme. * Banka, postahane vb.nin aracı lı ğı yla gönderilen para. * Postahane, banka vb. nin aracı lı ğı yla para gönderildiğinde, gönderenle alacak olanı n adları ve para miktarı yazı lıkâğ ı t, havale kâğ ı dı , havalename. * Gebelerde, küçük çocuklarda görülen bir çeş it çı rpı nmalı , bazen ateş li de olabilen hastalı k. * Bir arsayıçevirmek, kapamak için çekilen perde veya duvar. * Yüksek ve büyük bir görünüş ü olma.

havale etmek * bir ş eyin alı nması nı , yapı lması nıbir kimseye bı rakmak, ı smarlamak, devretmek. * yollamak, göndermek. havale gelmek * postahane veya banka yoluyla para gelmek. * gebe ve çocuklara çoğ u zaman bayı lma, yüksek ateş le beraber çı rpı nma krizleri gelmek. havale göndermek (veya yollamak) * postahane banka vb. aracı lı ğ ı yla birine para ödemesini sağ lamak. havaleli

* Havalesi olan. * Gereğ inden çok yüksek, yı kı lacak gibi olan.

havalename * Havale. havalı

* Herhangi bir nitelikte havasıolan. *İ yi, temiz hava alan, havadar. * Bir iş i gereğ ince benimsemeyen, önemsemeyen. * Göz alı cı , çekici, albenisi olan. * Sı kı ş tı rı lmı şhava ile çalı ş an (alet vb.).

havalıdireksiyon * Motorlu bir taş ı tı n direksiyon sisteminin hidrolik düzen ile kolayca hareket sağlayabilmesi özelliğ i veya durumu. havalıfren * Hava bası ncıile yönetilen pistonlu fren. havali havan

* Çevre, yöre, dolay. *İ çinde bir ş ey dövüp ufalamaya yarayan, tahta, taş , maden veya plâstikten yapı lan kap. * Tütün kı yma makinesi.

havan dövücünün hı nk deyicisi * baş kası na yardı m edecek veya yüreklendirecek gücü olmadı ğ ıhâlde öyle görünüp yardakçı lı k edenler için söylenir. havan topu * Üstün atı şgücüne sahip bir çeş it kı sa namlulu top. havanda su dövmek * boş una uğ raş mak. havaneli * Havanda bir ş eyi dövmeye yarayan tokmak. havanı n gözü yaş lı * nerede ise yağ mur yağacak. havarî

havarîlik

* Yardı mcı . * Hz. İ sa'nı n öğüt ve inançları nıyaymak iş iyle görevlendirdiğ i on iki yardı mcı sı ndan her birine verilen ad. * Bir öndere bağlı , onun düş ünce veya inançları nı yayan kimse.

* Havarînin iş i veya görevi. havas * Nitelikler, özellikler. * Kendilerini halktan ayrı ve üstün sayan, kendilerinde bir çeş it ayrı calı k gören (kimseler), avam karş ı tı . havâs * Duyumlar, duygular. havasıolmak * bir kimsenin albenisi veya cana yakı nlı ğı olmak. havasıolmak * o kimseye benzemek, o kimseyi hatı rlatmak. havası na uymak * bulunduğ u çevre ve ortamıbenimsemek veya birinin huyunu almak. havası nıbulmak * keyiflenmek, neş elenmek. havası z

* Havasıolmayan, hava almayan. * Havasıiyi veya yeterli olmayan. * Göz alı cı , çekici olmayan.

havası zlı k * Havası z olma durumu. havaya

* boş una, sonuçsuz olarak.

havaya gitmek * hiçbir ş eye yaramamak, boş a gitmek. havaya pala (veya kı lı ç) sallamak * boş una, gereksiz çaba harcamak. havaya savurmak * gereksiz yere harcamak. havaya uçmak * patlama dolayı sı yla zarar görmek. * havaya gitmek. havayıbozmak * bir topluluğun keyfini kaçı rmak. havhav havi

* (çocuk dilinde) Köpek. *İ çinde bulundururan, kapsayan.

havi olmak * içinde bulundurmak, içine almak, kapsamak, içermek. havil havlama

* "korku, korkma" anlamı nda can havliyle deyiminde geçer. \343 can. * Havlamak iş i.

havlamak * (köpek) Bağ ı rmak, ürümek. havlanma * Havlanmak durumu. havlanmak * Üzerinde hav oluş mak. havlatma * Havlatmak iş i. havlatmak * Havlaması na sebep olmak. havlayı ş * Havlamak iş i veya biçimi. havlı

havlı can

* Havıolan. * Havlu. * Zencefilgillerden, aynıadla anı lan kök saplarıbaharat olarak kullanı lan ı tı rlıbir bitki (Galanga officinalis).

havlu * Kurulanmaya yarar havlı bez. havlu atmak * (oyunda) pes etmek. havlucu

* Havlu dokuyan veya satan kimse.

havluculuk * Havlu dokuma veya satma iş i. havluluk * Havlu asmak için özel olarak yapı lmı şaraç, havlu asacağ ı . * Banyolarda havluları n konulduğ u küçük dolap. * Havlu yapmaya elveriş li olan, özel dokunuş lu pamuklu (kumaş ). havra

havsala

* Yahudi tapı nağı , sinagog. * Çok gürültülü yer. * Kuşkursağı . * Leğen. * Zihnin bir ş eyi anlama ve kavrama yetisi.

havsalasıalmamak * aklıkabul edememek. havsalasıgeniş * Hoş görüsü olan, hiçbir ş eye aldı rı şetmeyen. havsalası na sı ğ mamak * aklıalmamak, kavrayamamak. * kabul edememek.

havuç

* Maydanozgillerden, koni biçimindeki etli kökü için sebze olarak yetiş tirilen iki yı llı k otsu bir kültür bitkisi, yeregeçen, pürçüklü (Daucus carota). havuç suyu * Havuç meyvesinin sı kı lmasıile elde edilen meyve suyu. havuçlu kek *İ çinde havuç bulunan kek. havuduyla yutmak * Bkz. deveyi havuduyla yutmak. havut

* Deve semeri.

havuz

* Su biriktirmek, yüzmek veya çevreyi güzelleş tirmek gibi amaçlarla altıve yanlarımermer, beton ve benzeri ş eylerden yapı larak içine su doldurulan, genellikle üstü açı k yer. * Kum, asit vb. konulan çukur yer. * Büyük gemilerin onarı lmak için çekildikleri yer. havuzcu * Otelde havuzla ilgili iş lere bakan görevli. havuzcuk *İ drar boruları nı n böbrekle birleş tikleri yerde huni biçimindeki geniş lik. havuzlama * Havuzlamak iş i. havuzlamak * (gemiyi) Onarmak için havuza çekmek. havuzlanma * Havuzlanmak iş i. havuzlanmak * (gemi) Onarı lmak için havuza çekilmek. havuzlu havuzsuz

* Havuzu olan. * Havuzu olmayan.

havvaanaeli * Küçük beyaz çiçekli bir yı llı k bir bitki (Anastatica hierochuntia). havya

* Madenlerle yapı lan kaynak iş lerinde lehimi eritmek için ateş le veya elektrikle kı zdı rı larak kullanı lan, çoğ unlukla çekiç biçiminde ucu bakı r alet. havyar havza

hay

* Tuzla hazı rlanmı şyarıezme durumunda, genellikle mersin balı ğ ıyumurtası . * Dağveya tepelerle sı nı rlanmı ş , suları aynı denize, göle veya ı rmağ a akan bölge. * Maden bölgesi. * Tekne.

*İ yi dilek, azarlama, ş aş ma ve sevinç bildirmede kullanı lı r. hay Allah * iyi dilek. hay hayıgitmek vay vayıkalmak * sağlı ğı nı , gençliğ ini yitirerek sağ lı ğ ı ndan yakı nı r duruma gelmek. haya hayâ

* Er bezi. * Utanma duygusu, utanç, utanma, sı kı lma.

hayâ perdesi yı rtı lmak * utanç duymamak. hayal

* Zihinde tasarlanan, canlandı rı lan ve gerçekleş mesi özlenen ş ey, düş , imge, hulya. *İ mge. * Görüntü. * Belli belirsiz görülen ş ey, gölge. * Aydı nlatı lan bir perde arkası nda deri veya kartondan yapı lmı ş , hareket edebilen resimlere verilen ad ve bu resimlerle oynatı lan oyun. hayal gücü * Zihnin hayal yaratma yetisi, düşgücü, imgeleme, muhayyile. hayal bilim * Bilim kurgu. hayal düzeyi * Hayal edebilme gücü, seviyesi. hayal etmek * bir ş eyi zihinde tasarlayı p canlandı rmak. hayal gibi * ince, zarif. hayal kı rı klı ğı * Çok istenilen veya umulan bir ş eyin gerçekleş meyiş inden duyulan üzüntü, düşkı rı klı ğı . hayal kurmak * gerçekleş mesi istenen, özlenen ş eyi düş ünmek. hayal meyal * Belli belirsiz, açı k seçik olmayan (durumda). hayal olmak * gerçekleş tirilememek. * geçmiş te kalmak, hatı ra olmak. hayal oyunu * Karagöz oyunu. hayal seviyesi * Hayal düzeyi. hayalât

* Hayaller.

hayalbaz hayalci

hayalcilik

* Hayalci, hayalî. * Bir ş eyi gerçekleş mişgibi kabul edip zihninde tasarlayan kimse. * Karagöz oynatan kimse, hayalî. * Hayale kapı lan, hayal kuran, hayalperest. * Hayal ile uğraş an kimse.

hayale dalmak * dı şdünyadan uzaklaş arak gerçekleş mesi istenilen ş eyleri veya hatı ralarıdüş ünmek. hayale kapı lmak * hayallerin etkisi altı nda kalmak. hayalen hayalet

* Hayalî olarak. * Gerçekte var olmadı ğıhâlde bazen görüldüğ ü sanı lan cin, peri, hortlak gibi görüntüler. * Gerçekte var olmadı ğıhâlde varmı şgibi görünen ş ey, görüntü. * Belli belirsiz görülen ş ey, gölge.

hayalhane * Karagöz oynatı lan yer. * Hayal kurma yeteneği. hayâlı hayalî

* Utangaç, sı kı lgan. * Hayal niteliğinde veya hayal ürünü olan, sanal. * Karagöz oynatan kimse, hayalci, karagözcü.

hayalifener * Resimli camlarıolan ve bu resimleri duvara yansı tan fenere benzer araç. * Çok zayı f olanlar için ş aka yollu kullanı lı r. hayalifenere dönmek * çok zayı flamak. hayalinden geçirmek * olması nı istemek, düş ünmek. hayalli * Hayali olan. hayalperest * Sürekli hayal kuran, hep hayal peş inde koş an (kimse), düş çü. hayalperestlik * Hayalperest olma özelliğ i. hayâsı z

* Utanmasıolmayan, sı kı lmayan.

hayâsı zca * Hayâsı z (olarak), hayâsı z (davranarak). hayâsı zlı k

* Utanmazlı k, sı kı lmazlı k. hayat * Yaş am, dirim. * Doğumdan ölüme kadar geçen süre, ömür. * Hayat biçimi, içinde yaş anı lan ş artları n bütünü, yaş antı . * Meslek ve durum. * Geçim ş artları nı n bütünü. * Canlı lı ğı gösteren hareket, kaynaş ma. * Yazgı , kader. * Canlıvarlı k; yaş amayısağlayan ş artları n bütünü. * Bir kimsenin tarihî biyografisi, hayat öyküsü, hayat hikâyesi. hayat

* Genellikle köy ve kasaba evlerinde, üstü kapalı , bir veya birkaç yanıaçı k sofa. * Avlu. * Balkon. * Sundurma.

hayat adamı * Zamana kolayca uyan, her türlü güçlüğü yenmesini bilen kimse. hayat ağacı * Soy ağacı , soy kütüğ ü. * Beyinciğ in kesitinde dı ş taki boz madde bölümüne yayı larak dallanma gösteren ak maddenin oluş turduğ u ağaç biçimi. hayat arkadaş ı * Eş , karıkocadan her biri. hayat dolu * Yaş ama isteğ i çok olan, neş eli, canlı . hayat felsefesi * Hayatıanlama ve algı lama biçimi. hayat geçirmek * yaş amak, varlı ğı nısürdürmek. hayat hikâyesi * Bir kiş inin hayatıboyunca geçirdiğ i önemli olaylar ve evreler, özgeçmiş , biyografi. hayat kadı nı * Erkeklerin cinsel zevklerine para karş ı lı ğı hizmet eden ve bu iş i meslek edinen kadı n, fahiş e, orospu. hayat kavgası * Hayat mücadelesi. hayat memat * Bkz. ölüm kalı m. hayat memat meselesi * Bkz. ölüm kalı m meselesi. hayat mücadelesi * Yaş amak ve geçinmek için harcanan emeklerin bütünü. hayat okulu * Yaş anı lan çevre ve zamanda karş ı laş ı lan olayları n tümü. hayat pahalı lı ğı * Yiyecek, içecek, giyecek gibi geçim maddelerinin pahalıolması .

hayat seviyesi * Yaş ama ve geçinme düzeyi. hayat sigortası * Bir kimsenin, yaş lı lı k çağ ı nda toptan kendisine veya mirasçı ları na ödenmek ş artı yla yaptı ğ ısigorta anlaş ması , yaş am güvencesi. hayat standardı * Bir toplumda bireylerin mal ve hizmetlerden yararlanabilme, ihtiyaçları nıkarş ı layabilme düzeyi. hayat ş artları * Hayat boyunca karş ı laş ı labilecek her türlü sosyal ve ekonomik durumlar. hayat tarzı * Yaş ayı şbiçimi. hayat vermek * canlı lı k vermek, canlandı rmak. hayata atı lmak * geçim sağlamak üzere çalı ş maya baş lamak. hayata bağlamak * yaş amayısevdirmek, hayattan kopmamak. hayata gözlerini yummak (veya kapamak) * ölmek. hayata küsmek * bezgin, kötümser olmak, yaş ama isteğini yitirmek. hayatı kaymak * her iş i ters gitmek, mahvolmak. hayatı n baharı * gençlik çağı . hayatı na girmek * yaş amı nda yer almak. hayatı nı(birine) borçlu olmak * biri tarafı ndan ölümden kurtarı lmı şolmak. * birinin yaş amıbir baş kası nı n desteğ i ile sağ lanmı şolmak. hayatı nıkazanmak * geçimini sağlamak. hayatı nıyaş amak * her türlü baskı dan uzak, dilediğince, gönlünce yaş amak. hayatî

hayatiyet

* Hayatla ilgili. * Büyük önem taş ı yan, önemli. * Yaş ama gücü, canlı lı k.

hayatiyetli * Yaş ama gücüyle dolu, canlı . hayatta olmak

* yaş amak. haybe * Boş , iş e yaramaz, anlamsı z. haybeci

*İ ş siz güçsüz, bedavadan geçinen (kimse).

haybeden * Zahmet çekmeden, bedavadan. haybeye kürek çekmek * boşboş una uğraş mak. hayda * Hayvanlarıharekete geçirmek için kullanı lan söz. * Şaş kı nlı k belirten ünlem. haydalama * Haydalamak biçimi. haydalamak * Hayvanıhı zlandı rmak için hayda diye seslenmek. haydalanma * Haydalanmak durumu veya biçimi. haydalanmak * Defedilmek, dehlenmek. haydama * Haydamak iş i. haydamak * Çifte koş ulan hayvanısürmek, dehlemek. * Kovmak, defetmek. haydan gelen huya gider * kolay ve emeksiz kazanı lan ş eyler elden kolay çı kar. haydarî

* Derviş lerin giydiği, kolsuz, kı sa, aba hı rka.

haydarî yaka * Yelek, hı rka gibi giysilerin açı k V harfi biçimindeki yakası . haydi *İ steklendirmek, çabukluk belirtmek için kullanı lı r. * Kabul ve onama bildirir. *İ htimal belirtir. * Hafifseme, alay etme belirtir. * Hoşgörme anlamı nda kullanı lı r. haydi canı m sen de * "böyle ş ey olmaz, sana inanmam" anlamı nda kullanı lı r. haydi haydi * Bol bol, kolay kolay. * Olsa olsa, en çoğ u. haydi oradan * kovmak, azarlamak için kullanı lı r.

* Bkz. haydi canı m sende. haydin *İ steklendirme, davrandı rma için kullanı lı r; haydi ünleminin birden çok kiş iye seslenirken emir kipine göre aldı ğ ıbiçim. haydindi * "Çabuk ol, acele et" anlamı nda kullanı lı r. haydisene * Haydi ünleminin buyurma, dilek bildiren pekiş tirmeli biçimi. haydut

* Silâhlısoygun yapan kimse, eş kı ya, ş aki. * Yaramaz, sevimli çocuk.

haydut gibi * insana korku veren, iri yarı (kimse). * yaramaz ve sevimli çocuklar için kullanı lı r. haydutluk * Haydut olma durumu veya haydutça iş ,ş akilik, ş ekavet. haydutluk etmek * haydut gibi davranmak. hayfa * Eyvah, yazı k, heyhat!. hayhay hayhuy

hayı f

* "İ steyerek, seve seve, elbette" anlamları nda onama bildirir. * Herkesin aynıanda konuş ması ndan veya eğ lenmesinden oluş an gürültü. * Boşve sonuçsuz çaba. * Haksı zlı k, insafsı zlı k. * Acı nma, üzülme. * Vah! Heyhat! Yazı k!.

hayı flanma * Hayı flanmak iş i. hayı flanmak * Acı nmak, üzülmek, yerinmek, esef etmek. hayı n

* Hain.

hayı r *İ yilik, karş ı lı k beklenmeden yapı lan yardı m. *İ yi, hayı rlı , yararlı , faydalı . hayı r * Yok, öyle değ il, olmaz anlamı nda onamama, inkâr kelimesi. * Olumsuz cümlelerdeki olumsuz anlamı pekiş tirir. hayı r beklememek * iyilik ummamak, yararlıolacağı nısanmamak. hayı r dememek

* cevap vermemek, bir ş eyi geri çevirmemek. hayı r etmemek * yararı olmamak. * iyileş memek, düzelememek. hayı r gelmemek * yararlıolmamak. hayı r görmemek * (o ş ey) kendisine yararlı olmamak. hayı r iş lemek * dine ve insanlı ğ a uygun, iyi bir davranı ş ta bulunmak. hayı r kalmamak * iş e yarar durumu kalmamak, artı k iş e yaramaz olmak. hayı r sahibi *İ yiliksever. hayı r yok

* (o ş ey) yararlı değ il.

hayı rdı r inş allah * anlatı lan bir rüyayıiyiye yormak için kullanı lı r. *ş aş ma ve merak veren olgular karş ı sı nda söylenir. hayı rdua

*İ yi dua.

hayı rdua etmek * iyi dileklerde bulunmak. hayı rhah *İ yilik dileyen, iyilik isteyen, iyicil, hayı rsever. hayı rhahlı k *İ yilik isteme durumu. hayı rla anmak (veya yad etmek) * ölmüşbir kimsenin ardı ndan iyi konuş mak. hayı rlaş ma * Hayı rlaş mak biçimi veya durumu. hayı rlaş mak * Pazarlı kta anlaş tı ktan sonra birbirlerine hayı r dilemek. hayı rlı

* Yararı , hayrıolan. * Uğ urlu, iyi, güzel.

hayı rlı (veya hayı rlı sı ) olsun * iyisi, hayı rlıolanıolsun. hayı rlı sıile * hayı rlı olanıdilemek için söylenir. hayı rperver *İ yiliksever, yardı msever, hayı rsever.

hayı rsever * Yoksullara, düş künlere, yardı ma muhtaç olanlara iyilik ve yardı m etmesini seven, iyiliksever, yardı msever. hayı rseverlik * Hayı rsever olma durumu, iyilikseverlik, yardı mseverlik. hayı rsı z * Yararıolmayan, hayrıolmayan. * Sevgi ve bağ lı lı ğı nıyitiren, vefası z. hayı rsı zlı k * Hayı rsı z olma durumu. hayı t hayı z

* Bkz. ayı t. * Kadı nlarda aybaş ı .

hayı zdan nifazdan kesilmek * âdetten kesilmek, doğ urma özelliğini yitirmek, menopoza girmek. haykı rı * Bağ ı rma. haykı rı ş

* Haykı rmak iş i veya biçimi. * Haykı rma sesi.

haykı rı ş ma * Haykı rı ş mak durumu. haykı rı ş mak * Birlikte haykı rmak. haykı rma * Haykı rmak iş i. haykı rmak * Telâş ,ş ikâyet vb. sebeplerle yüksek sesle bağ ı rmak. * Çağ ı rmak, seslenmek. * (durum veya nitelik) Çok belirgin olarak görünmek. haykı rtı * Yüksek sesle acıacıbağı rma, haykı rma. haykı rtma * Haykı rtmak biçimi veya durumu. haykı rtmak * Haykı rması na sebep olmak. haylamak * At ve benzeri hayvanlarısürmek için seslenmek. haylaz

haylazca

* Hoş a gitmeyen davranı ş larda bulunan (kimse), hayta. * Çalı ş ma gücü varken çalı ş mayan, aylaklı k eden, tembel. * Haylaz gibi, haylaza yakı ş ı r biçimde.

haylazlaş ma * Haylazlaş mak durumu. haylazlaş mak * Haylaz bir duruma gelmek. haylazlı k * Haylaz olma durumu veya haylazca davranı ş . haylazlı k etmek * haylazca davranı ş larda bulunmak. hayli

haymana

* Epey, oldukça çok. * Oldukça. * Baş ı boşhayvanları n salı ndı ğıçayı rlı k. * Tembel.

haymana beygiri gibi dolaş mak * iş siz güçsüz dolaş mak. haymana mandası * Haymana öküzü. haymana öküzü *İ ri yarıve tembel, iş e yaramaz kimse. haymatlos * Vatansı z. hayra alâmet değ il * uğursuz sayı lacak bir olay için kullanı lı r. hayra karş ı(olmak) * iyilikle, hayı rlıolmasıdileğ iyle. hayra yormak * rüya veya olayıiyi bir durumun belirtisi saymak. hayran

* Çok beğenen, hayranlı k duyan. * Birini beğ enen, hayranlı k duyan kimse.

hayran etmek * (kendisini) beğ endirmek. hayran hayran * Hayran olarak, kendinden geçerek. hayran olmak (veya kalmak) * (bir ş ey veya kimsenin) iyi, güzel veya olağanüstü durum ve davranı ş larıkarş ı sı nda zevk ve saygıduymak. hayranlı k * Hayran olma durumu. * Tutku, aş ı rıistek. hayranlı k duymak * çok beğenmek, tutkuyla bağ lanmak. hayranlı kla

* çok beğenerek, hayran kalarak. hayrat * Sevap kazanmak için yapı lan iyilik. * Halkı n yararlanmasıiçin yapı lan okul, çeş me, han gibi yapı lara verilen ad. * Sevap kazanmak için yapı lmı şolan. hayret

* Beklenmedik, garip bir ş eyin sebep olduğu ş aş kı nlı k, ş aş ı rma. * Şaş ı lacak bir ş ey karş ı sı nda söylenir.

hayret etmek *ş aş mak, ş aş ı rmak, ş aş akalmak. hayrete (veya hayretlere) düş mek *ş aş akalmak, ş aş ı rmak. hayretle

*ş aş kı nlı kla, ş aş arak.

hayrette (veya hayretler içinde) kalmak *ş aş akalmak, ş aş ı rmak. hayrette bı rakmak *ş aş ması na sebep olmak. hayretten donakalmak * çok ş aş ı rmak, inanamamak. hayrıdokunmak * yararlıolmak. hayrıolmamak * iyiliğ i dokunmamak, yarar sağ lamamak. hayrı nıgör * yeni alı nan bir ş ey için "güle güle kullan" veya kı rgı nlı k, alay anlamı nda söylenir. hayrola * "Ne var", "ne oluyor" anlamı nda kullanı lı r. hayrülhalef * Hayı rlıçocuk, hayı rlıevlât. haysiyet

* Değer, saygı nlı k, itibar. * Onur, öz saygı sı ,ş eref.

haysiyet divanı * Onur kurulu. haysiyetine dokunmak * onuru incinmek. haysiyetiyle * Dolayı sı yla, sebebiyle. * Onuruyla. haysiyetli * Değeri, saygı nlı ğ ıolan. * Onurlu.

haysiyetsiz * Değeri, saygı nlı ğ ıolmayan. * Onursuz. haysiyetsizlik * Haysiyetsiz olma durumu, haysiyetsizce davranı ş . * Onursuzluk. hayta

haytalı k

* Osmanlı ları n ilk dönemlerinde eyalet askerlerinin uç boyları nda görevli sı nı fları ndan biri. * Serseri, külhanbeyi, kabadayı , holigan. * Hayta olma durumu, serserilik, baş ı boş luk, külhanbeyilik, kabadayı lı k.

haytalı k etmek * serserice davranı ş larda bulunmak. hayvan * Bitkilerden farklıolarak, duygu ve hareket yeteneğ i olan canlıyaratı k. *İ nsandan farklıolarak, dil ve akı ldan yoksun canlıyaratı k. * At, eş ek, katı r gibi türlü hizmetlerde kullanı lan yaratı k. * Akı lsı z, duygusuz, kaba, hoyrat (kimse). * Bir seslenme biçimi. hayvan bilimci * Hayvan bilimi uzmanı , zoolog. hayvan bilimi * Biyolojinin, hayvanları n yapı , görev, davranı şve sı nı flandı rmaları , yeryüzündeki dağ ı lı ş ları yla uğ raş an bilim dalı , hayvanlar bilimi, zooloji. hayvan gibi * akı lsı z, duygusuz, kaba. hayvan koklaş a koklaş a, insan konuş a konuş a * insanlar konuş arak daha iyi anlaş ı rlar. hayvan kömürü * Kan ve kemik gibi organik maddelerden yapı lı p hekimlikte kullanı lan kömür. hayvanat

* Hayvanlar. * Hayvan bilimi, zooloji.

hayvanat bahçesi * Genellikle her tür hayvanı n doğ al ş artlarda beslendiği, korunduğ u, sergilendiğ i büyük bahçe. hayvanca

* Çok kaba ve hoyrat (bir biçimde).

hayvancağ ı z * Kendisine karş ış efkat ve acı ma duyulan hayvan. hayvancı k * Ancak mikroskopla görülebilen çok küçük hayvan. * Hayvancağı z. hayvancı lı k * Evcil hayvanlara bakma ve yetiş tirme iş i. hayvanî

* Hayvanla ilgili, hayvansal. * Hayvanca. hayvaniyet * Hayvanlı k. hayvanlaş ma *İ nsanlı k erdemlerini yitirme, kabalaş ma. hayvanlaş mak *İ nsanlı k erdemlerini yitirmek, kabalaş mak. hayvanlaş tı rma * Hayvanlaş tı rmak durumu. hayvanlaş tı rmak * Hayvan durumuna getirmek. hayvanlı k * Hayvan olma durumu, hayvaniyet. * Hayvanca davranma. hayvanlı k etmek * hayvanca davranmak. hayvansal * Hayvanî. * Hayvandan elde edilen. haz

* Hoş a giden duygulanma, hoş lanma, zevk. * Bir ş eyden duyusal veya manevî sevinç duyma. * Sürdürülmesi istenen ı lı mlıve doygunluk veren coş ku.

haz almak * hoş lanmak, keyif almak. haz duymak * hoş lanmak. haz vermek * hoş lanması nı sağ lamak. haza

hazakat

* Bu, ş u, o. * Etkisiz, kusursuz. * (hekimler için) Ustalı k, uzluk.

hazakatli * Hazakat sahibi. hazan

* Güz, sonbahar.

hazandide * Görmüş , geçirmiş . * Solgun, sararmı ş , solmuş . Hazar

* VI.-X. yüzyı llar arası nda Hazar Denizi'nin ve Kafkasları n kuzeyinde yaş amı şbir Türk boyu veya bu boydan olan kimse. hazar

* Barı ş .

Hazarca * Hazar Türkçesi. hazarî hazcı

* Barı ş la ilgili. * Hazcı lı k ile ilgili olan. * Hazcı lı ğıbenimseyen ve savunan kimse, hedonist.

hazcı lı k

* Zevki, insan hayatı nı n tek değer ve amacısayan, haz veren her ş eyin iyi olduğunu kabul eden öğ reti, hedonizm. * Hazza, fiziksel zevke hastalı k derecesinde düş künlük, hedonizm. * Ekonomik etkinliğ in, hazzı n en yüksek derecesine varacak biçimde geliş tirilmesi öğ retisi, hedonizm. hazfetme * Hazfetmek durumu veya biçimi. hazfetmek * Gidermek, kaldı rmak, çı karmak, silmek. hazı k hazı m

hazı mlı

* (hekimler için) Usta, uz. * Sindirme, sindirim. * Benimsenme, kabul edilme. * Yersiz davranı ş lara, dokunaklısözlere aldı rmayan, içi geniş(kimse). * Benimseyen, katlanan, kabullenen.

hazı msı z * Yediklerini kolay sindiremeyen. * Yersiz davranı ş lara karş ısusmak elinden gelmeyen (kimse). * Benimseyemeyen, katlanamayan, kabullenemeyen. hazı msı zlı k * Sindirim sisteminin iyi çalı ş mamasıdurumu. * Benimseyememe, katlanamama, kabullenememe. hazı n hazı r

* Kı ş lı k yiyecek. * Bir işyapmak için gereken her ş eyi tamamlamı şolan, anı k, amade, müheyya. * Belli bir iş e yarayacak, kullanı lacak bir duruma getirilmiş . * Belirli bir biçimde yapı lmı şolarak satı lan, alı cıbekleyen, ı smarlama karş ı tı . * Baş ı na getirildiği fiilin bir fı rsat sayı ldı ğ ı nıanlatı r.

hazı r bulunmak (veya olmak) * bir yerde var olmak, kendi bulunmak. * bir ş eyi hemen yapabilecek durumda olmak. hazı r çorba

* Önceden hazı rlanmı şve paket hâlinde satı ş a sunulmuşçorba. hazı r değ er * Önceden belirlenmişdeğer. hazı r etmek * hemen kullanabilecek duruma getirmek. hazı r giyim * Standart ölçülere göre seri olarak hazı rlanmı şve satı ş a sunulmuşgiyim eş yası . hazı r kahve * Neskafe. hazı r kı ta * Gerektiğ i anda kullanı lmak ve görevlendirilmek üzere hazı r bulundurulan birlik. hazı r mezarı n ölüsü * her hizmeti baş kaları ndan bekleyen tembeller için söylenir. hazı r ol

* Askerlikte esas duruşdenilen, ayakta, başve vücut dik, gözler ileride, eller uyluklara yapı ş mı şbir duruş a geçilmesi için verilen komut. hazı r ol duruş u * Vücudun başdik, göğüs ileride, omurga ve bacaklar gergin, topuklar bitiş ik, kollar doğal yerinde, avuçlar uyluklarda olarak ayakta bulunduğu durum. hazı r olmak * hazı r durumda bulunmak. hazı r para * Nakit, elde mevcut para, likit. hazı r yemek * Kı sa sürede hazı rlanan ve genellikle ayaküstü yenilen hafif yiyecek. hazı r yiyici * Önceden kazanı lmı şvarlı ğ ıharcayan. hazı ra dağ lar dayanmaz * sürekli harcama, en büyük birikimleri bile eritir. hazı ra konmak * baş kası nı n emeğ iyle ortaya çı kmı şbir ş eyden yararlanmak. hazı rcevap * Gerektiğ inde çabuk, yerinde cevaplar bulup veren. hazı rcevaplı k * Hazı rcevap olma durumu. hazı rcı

* Emek harcamadan her ş eyi hazı r olarak elde etmek isteyen kimse. * Hazı r giysi satı lan yer veya satan kimse.

hazı rcı lı k * Her ş eyi hazı r bulmaya veya elde etmeye düş kün olma durumu. hazı rda

* yararlanı labilecek bir durumda, el altı nda.

hazı rdan yemek * yenisini kazanmaksı zı n elindekini harcamak. hazı rlama * Hazı rlamak iş i. hazı rlamak * Bir ş eyi kullanı lacak, yararlanı lacak duruma getirmek. * Bir ş eyi ortaya koymak, gerçekleş tirmek. * Önceden düzenlemek. * Gelecek için önlem almak, ihtiyaçlarıtespit etmek. * Sebep olmak, yol açmak. * Birini herhangi bir ş eyi yapabilecek veya bir ş eyi yüklenebilecek duruma getirmek. * Alı ş tı rmak. * Bir maddeyi elde etmek. hazı rlanı ş * Hazı rlanmak iş i veya biçimi. hazı rlanma * Hazı rlanmak iş i. hazı rlanmak * Hazı r olmak, kendini hazı rlamak. * Hazı r duruma getirilmek. hazı rlatma * Hazı rlatmak iş i. hazı rlatmak * Hazı r duruma getirmek. hazı rlayı ş * Hazı rlamak iş i veya biçimi. hazı rlı k

* Hazı rlanmak için gereken ş eyler veya durumlar.

hazı rlı k devresi * Hazı rlı k dönemi. hazı rlı k dönemi * Hazı rlanmak için geçen süre. hazı rlı k görmek * hazı r olmak için gereken ş eyleri toplamak veya durumları sağ lamak. hazı rlı k sı nı fı * Öğrencilere, belli bir öğretim programı nıizlemek veya belli bir okulda okumak için gerekli temel anlayı ş , bilgi ve becerileri kazandı rmak amacı yla bir okula, bir üniversiteye bağlıolarak açı lan sı nı f. hazı rlı klı * Bir ş ey için önceden hazı rlanmı şolan. hazı rlı klıolmak (veya bulunmak) * hazı rlanmı şolmak. hazı rlı ksı z * Bir ş ey için önceden hazı rlanmamı şolan. hazı rlı ksı z olmak (veya bulunmak) * hazı rlanmamı şolmak.

hazı rlop

hazin hazine

* Sarı sı katı laş acak derecede kaynatı lmı ş(yumurta). * Baş kası tarafı ndan hazı rlanmı ş , sağ lanmı ş , emeksiz, külfetsiz. * Acı klı , üzüntü veren, dokunaklı , hüzünlü. * Altı n, gümüş , mücevher gibi değ erli eş ya yı ğ ı nı , büyük servet. * Değerli ş eylerin saklandı ğı yer. * Gömülü veya saklıiken bulunan değ erli ş eylerin bütünü. * Devlet malı , parasıveya bunları n saklandı ğıyer. * Kaynak. * Büyük bağ lı lı k duyulan, değer verilen ş ey veya kimse. * Devletin altı n, döviz, bono ve nakit iş lemlerini maliye ile birlikte düzenleme görevini üstlenen makam.

hazinedar * Bir hazineyi bekleyen, yöneten kimse. hazinedarlı k * Hazineyi yönetme görevi. haziran

* Yı lı n 30 gün süren altı ncıayı .

haziran böceğ i * Mayı s böceklerinden, tarı m bitkilerine çok zarar veren kı n kanatlıbir böcek (Amphimallus solstitialis). hazire

* Etrafıçitle çevrili ve girilmesi yasak yer. * Cami, türbe, tekke gibi yerlerde çevresi parmaklı klarla çevrili mezar yeri.

hazletmek * Gidermek, kaldı rmak, çı karmak, silmek. hazmetme * Hazmetmek durumu. hazmetmek * Sindirmek. * Hoş a gitmeyen bir davranı ş ıkarş ı lı ksı z bı rakmak, içine atmak. * Katlanmak, dayanmak, sabretmek. hazne

hazret

* Hazine. * Bir ş eyin toplandı ğı , biriktirildiğ i yer, depo. * Döl yatağı . * Kutsal sayı lan kimselerin adları nı n baş ı na getirilen unvan. * Bir seslenme sözü. * Adısöylenmeyen bir kimseden söz edilirken kullanı lı r.

hazretleri * eskiden saygıduyulan kiş ilerin adları nıveya makamları nı gösteren söze baş ka unvanlarla birlikte getirilirdi. hazzetme * Hoş lanma. hazzetmek * Hoş lanmak.

hazzı nıçı karmak * zevkini çı karmak. He he

* Helyum'un kı saltması . * Türk alfabesinin onuncu harfinin adı .

he * Evet. he demek * onamak. heba

* Hiçbir iş e yaramadan yok olma, boş a gitme.

heba etmek * boş una harcamak, ziyan etmek. heba olmak * boş a gitmek, ziyan olmak. heba olup gitmek hebenneka * Zeki ve becerikli olmadı ğıhâlde kendini öyle sanan. heccav * Yergici. hece

* Bir solukta çı karı lan ses veya ses birliği, seslem.

hece ölçüsü * Hece vezni. hece taş ı * Mezar taş ı . hece vezni * Belirli sayı daki hece kümelerine dayanan nazı m ölçüsü, parmak hesabı . hece yutumu * Kelime içinde benzer hecelerden birinin düş mesi. hececi

hececilik heceleme

* Hece ölçüsüyle ş iir yazan (ş air). * Millî Edebiyat döneminde hece ölçüsüyle ş iirler yazan beşş airden her biri. * Hece vezni ile ş iir yazma yanlı sıolan kimse. * Hecelemek iş i.

hecelemek * Bir kelimenin hecelerini teker teker söylemek. *İ lk bakı ş ta okuyamayı p heceleri teker teker okumak.

heceletme * Heceletmek iş i veya biçimi. heceletmek * Hecelemesini sağlamak. heceli * Herhangi bir sayı da hecesi olan. hecelik

* Heceyi esas alan ses birimi.

hecin

* Çift parmaklı lar takı mı nı n, devegiller familyası ndan, uzunluğu 3, yüksekliği 2 m kadar olan, sı rtı nda besin depo etmeye yarayan tek hörgücü bulunan, hı zlıyürüyen bir memeli türü (Camellus dromedarius). hedef

* Niş an alı nacak yer. * Amaç, gaye, maksat.

hedef almak * Bkz. niş an almak. * ulaş ı lmak istenen amaca göre davranmak. * (bir kimseyi, bir yeri) yı pratmak, eleş tirmek amacı yla karş ı sı na almak. hedef kitle * Verilmek istenen mesajı n ulaş masıhedeflenen bir grup veya topluluk. hedef olmak * hoşolmayan herhangi bir davranı ş a uğ ramak. hedefleme * Hedeflemek iş i. hedeflemek * Hedef yapmak. hedeflenmek * Hedef durumuna gelmek. heder

* Karş ı lı ğ ı nı alamama, boş a gitme, ziyan olma.

heder etmek * boş una harcamak, ziyan etmek. heder olmak * boş a gitmek, boş una geçmek. hedik hediye

* Kaynatı lmı şbuğ day, bulgur, mı sı r vb. ş eyler. * Armağan. * (kutsal kitaplar için) Fiyat.

hediye etmek * armağ an olarak vermek. hediyelik

* Armağan olarak verilecek değerde olan. * Armağan olarak verilmek için hazı rlanmı şş ey.

hedonist

* Hazcı .

hedonizm * Hazcı lı k. hegemonya * Bir devletin baş ka bir devlet üzerindeki siyasî üstünlüğ ü ve baskı sı . hekim *İ nsanlardaki hastalı klarıteş his ve onlarıilâçlarla veya bazıaraçlarla tedavi eden kimse, doktor, tabip. hekimbaş ı * Osmanlıİ mparatorluğunda sarayda hekimlik görevini yürüten en kı demli, yetkili ve padiş ahı n özel doktoru olan kimse. hekimlik hektar

* Hekimin yaptı ğıiş . * Yüz ar (10.000m²) değ erinde yüzey ölçü birimi (ha).

hektogram * Yüz gramlı k ağı rlı k birimi, bir kilogramı n onda biri (hg). hektolitre * Yüz litrelik hacim ölçü birimi (hl). hektometre * Yüz metrelik uzunluk ölçü birimi, kilometrenin onda biri (hm). helâ helâk

* Ayak yolu, yüz numara, abdesthane, tuvalet. * Ölme, öldürme, yok etme, yok olma. * Bitkin bir duruma gelme veya getirme.

helâk etmek * öldürmek, ortadan kaldı rmak. * aş ı rıderecede yormak, bitkin duruma getirmek. helâk olmak * yok olmak, ölmek. * yorulmak, bitkin duruma gelmek. helâl

* Dinin kuralları na aykı rıolmayan, dince yasaklanmamı şolan, haram karş ı tı . * Nikâhlıeş . * Kurallara, geleneklere uygun (olarak).

helâl etmek * Tanrı 'yıtanı k tutarak (bir ş eyi) bağı ş lamak. helâl olsun * bir hizmet veya özverinin istenilerek yapı ldı ğ ı nı , bundan piş man olunmadı ğı nıgöstermek için kullanı lı r. helâl süt emmiş * doğ ruluktan ayrı lmayan. helâlî

* Ham ipekten dokunmuşbürümceğe pamuk ipliği katı larak elde edilen kumaş . helâlinden * Helâl edilerek gönül hoş luğu ile. helâlleş me * Helâlleş mek iş i. helâlleş mek * Alı şveriş te veya ayrı lma sı rası nda hakkı nıbirbirine bağ ı ş lamak. helâlli

* Nikâhlı(eş ).

helâlliğ e almak * biriyle evlenmek. helâllik

* Nikâhlıeş . * Helâl olan ş ey.

helâllik dilemek * birinden hakkı nıhelâl etmesini dileme. helâllik vermek * helâl etmek. helâlühoşolsun * yapı lmı şbir iyilikten, yardı mdan söz edilirken buna piş man olunmadı ğ ı nı anlatmak için söylenir. helâlzade * Nikâhlıbir ana ve babadan doğ muşkimse. * Doğruluktan ayrı lmayan, helâl süt emmişkimse. hele * "Özellikle", "hiç olmazsa", "her ş eyden önce" anlamı yla, bir sözün baş ı na veya sonuna getirilerek belirtilen ş eyin ayrı calı ğ ı nı anlatı r. * "Sonunda" anlamı yla geciken davranı ş larıbildirmek için kullanı lı r. * Uyarma, korkutma veya vaat anlatı r. hele bak hele bir

*ş aş kı nlı k veya dikkati çekmek için söylenir. * Bkz. hele.

hele de * üstelik. hele hele

* Karş ı sı ndakini söylemeye isteklendirmek için kullanı lı r. * Bir sözü pekiş tirmek için kullanı lı r.

hele ş ükür! * çok ş ükür. helecan

* Yürek çarpı ntı sı , çı rpı ntı .

helecanlanma * Helecanlanmak iş i.

helecanlanmak * Yürek çarpı ntı sı na tutulmak. Helen

* Grek.

Helenist * Grek kültürü, tarihi, dili ve edebiyatıkonuları nda uzman olan kimse. Helenistik * Büyük İ skender'den sonraki Yunan sanatı , tarihi, kültürü ile ilgili olan. Helenizm * Grek uygarlı ğı . * Grek olmayan ulusları n Grek düş üncesinin etkisiyle gerçekleş tirdiğ i uygarlı k. * Grekçe anlatı m. helezon helezonî

* Kı vrı mlı , yı lankavi biçim, helis. * Sarmal, yı lankavi, helisel.

helezonlaş ma * Helezonlaş mak biçimi veya durumu. helezonlaş mak * Sarmal, kı vrı mlı biçime gelmek. helezonlu * Helezonu olan, sarmal. helik helikoit

* Duvar örülürken büyük taş ları n arası na konulan ufak taş lar. * Helis biçiminde eğ ri yüzey.

helikon * Çalgı ağı zlı ğı ve pistonu olan, boyundan geçirilerek tutulan, çember biçimli, üflemeli bakı r çalgı . helikopter * Dik inişve çı kı şyapabildiğ i için dar yerlerde de kullanı labilen tepeden pervaneli uçan taş ı t. helis helisel

* Bir silindirin ana doğ ruları nısabit bir açıaltı nda kesen eğ ri. * Helis biçiminde olan, sarmal, helezonî.

helke * Bakraç, kova, herke. hellim helme

* Kı brı s'ta yapı lan bir çeş it beyaz peynir. * Fasulye, pirinç, buğ day gibi taneler kaynatı ldı ğı nda, niş astanı n çökelmesiyle oluş an koyu sı vı . * Bazıbitkilerin kök, çiçek ve tohumları nda bulunan koyu kı vamlı madde.

helme dökmek * (kaynatı lmı ştanelerin suyu için) koyulaş mak.

helme gibi * iyice piş miş . helmelenme * Helmelenmek iş i. helmelenmek * Helme dökmek, helmesi çı kmak. helmeli * Helme durumunda olan (yemek). helmintoloji * Kurt bilimi. helva helvacı

* Şeker, yağ , un veya irmikle yapı lan tatlı . * Helva yapan veya satan kimse.

helvacıkabağı * Kabakgillerden, tatlı sı yapı lan dı ş ıboz, içi sarırenkli iri bir kabak türü kestane kabağ ı(Cucurbita maxima). helvacıkökü * Bkz. çöven. helvacı lı k * Helva yapma veya satma iş i. helvahane * Genellikle helva piş irmekte kullanı lan genişve az derin tencere. * Sarayda mutfak içinde tatlı ları n yapı ldı ğı özel bölüm veya oda. helvalaş ma * Helvalaş mak durumu. helvalaş mak * Helva durumuna gelmek. helvalı k helyodor helyograf

* Helva yapı mıiçin kullanı lan malzeme. * Altı n sarı sırenginde, berilden oluş an, kuyumculukta kullanı lan bir taş . * Güneş ten yayı lan ı sımiktarı nıölçmeye yarayan alet. * Güneş in ı ş ı ldadı ğ ısaatlerin süresini tespit etmeye yarayan alet. * Güneşı ş ı nları ndan yararlanan optik telgraf aleti.

helyoterapi * Güneşı ş ı nları yla tedavi. helyum

* Atom numarası2, yoğ unluğu 0,13 olan, havada az miktarda bulunan bir soygaz. Kı saltmasıHe.

hem * Bir kimseyi uyarmak, bir ş eyi açı klamak veya anlamıgüçlendirmek için "özellikle", "zaten", "bir de", "ş urası da var ki" anlamları nda kullanı lı r. * Açı klayı cınitelikte olan ikinci cümleyi birinciye bağ lar.

* Hem ... hem ... biçiminde tekrarlanarak görevdeşsözleri, cümleleri eş itlik, pekiş tirme, birlikte olma veya karş ı tlı k anlamları yla bağlar. hem de

* anlamı güçlendirmek, bir veya daha çok ögeye bir baş kası nı n da eklendiğini belirtmek için kullanı lı r.

hem de nası l * pek çok, üstün derecede. * özene bezene, büyük bir dikkatle. hem İ sa'yıhem de Musa'yımemnun etmek * istekleri birbirine karş ı t olan iki kiş iyi birden hoş nut edecek bir davranı ş ta bulunmak. hem kaçar hem davul çalar * çekinir göründüğ ü iş i yapmaktan vazgeçemez. hem kel hem fodul * ortada olan eksiklik ve yeteneksizliğine bakmayarak üstünlük taslayanlar için kullanı lı r. hem nalı na hem mı hı na (vurmak) * karş ı t olan iki yanıdesteklemek. hem suçlu hem güçlü * gerçek suçlu kendi olduğ u halde baş kaları nısuçlamaya çalı ş anlar için söylenir. hem ziyaret hem ticaret * biriyle görüş meye giden kimsenin, bu gidiş ten yararlanarak baş ka bir iş i de yapmasıdurumunda söylenir. hemati hematit

* Kanı n hemoglobinle renklenmişal yuvar. * Kı rmı zı veya esmer renkte olan doğ al demir oksidinden oluş an bir mineral, kan taş ı .

hematolog * Kan bilimci. hematoloji * Kan bilimi. hemayar hemcins

* Denk, eş it. * Aynıcinsten olan, türdeş , soydaş .

hemdert * Dert ortağı . hemen

* Hiç vakit geçirmeden, gecikmeden, çabucak. * Aş ağ ıyukarı ; yalnı z, sadece.

hemen hemen * Nerede ise, az zaman sonra. * Tam değilse bile ona pek yakı n. hemencecik * Çarçabuk, anı nda. hemfikir

* Aynıdüş üncede, aynıgörüş te olan, oydaş .

hemhâl

* Aynıdurumda olan.

hemhâl olmak * bütünleş mek, birliktelik özelliği göstermek. hemhudut * Sı nı rdaş . hemodiyaliz * Geçirgen bir zardan süzerek, zehirli artı klarıayı klamak ve kanı temizlemek için kullanı lan tedavi yöntemi. hemofil hemofili

* Kanamasıdinmeyen, hemofili hastalı ğ ı na tutulan (kimse). * Kanı n pı htı laş ması ndaki bir bozukluğa bağ lıkanama hastalı ğ ı .

hemoglobin * Soluk alma aracı yla organizmanı n hücreleri arası nda oksijen ve karbon gazı nıiletmeyi sağlayan, birleş iminde demir, azot, oksijen, hidrojen, kömür ve kükürt bulunan alyuvarları n en önemli maddesi. hempa

* Kötü iş lerde aynıamaçla ve birlikte hareket eden kimse, ayaktaş , omuzdaş .

hemş ehri * Aynıilden olan kimse, memleketli. * Arkadaş , ahbap anlamı nda bir seslenme sözü olarak kullanı lı r. hemş ehrilik * Hemş ehri olma durumu. hemş ire

* Kı z kardeş , bacı . * Diplomalıhasta bakı cıkadı n.

hemş irelik * Kı z kardeş lik. * Hasta bakı cı lı k. hemş irezade * Kı z kardeş in çocuğ u. hemze

* Gı rtlakta, ses tellerinin birbirine yapı ş masısonucu havanı n akı ş ı nıbirdenbire engellemesiyle oluş an ve bir kesinti izlenimi veren ünsüz. hemzemin * Aynıdüzeyde olan. hemzemin geçit * Kara yoluyla aynı düzeyde olan tren yolu geçidi. hendek * Geçmeye engel olacak biçimde uzunlaması na kazı lmı şderin çukur. hendese hendesî

* Geometri. * Geometrik.

hengâm hengâme hentbol el topu.

* Hengâme. * Patı rtı , gürültü, kavga. * Yediş er kiş ilik iki takı mı n topu elden ele geçirerek veya sürerek gol atmalarıesası na dayanan bir spor türü,

hentbolcu * Hentbol oynayan kimse. henüz * (olumlu cümlelerde) Az önce, daha ş imdi, yeni. * (olumsuz cümlelerde) Daha, hâlâ. hep * Hiçbiri dı ş ta tutulmamak veya eksik olmamak üzere, bütün, tüm olarak. * Sürekli olarak, her zaman, daima. * (hepimiz, hepiniz, hepsi biçiminde iyelik ekleri alarak) Bir ş eyi oluş turan parçaları n bütününü anlatı r. hep beraber * Birlikte. hep bir ağı z olmak * söz birliği etmek, anlaş arak bir konuda aynı ş eyleri söylemek. hep bir ağı zdan * aynıanda pek çok kiş i aynış eyi (söyleyerek, konuş arak). hep birden * Toplu olarak. hepatit

* Sarı lı k.

hepatoloji * Karaciğ erin anotomisini, fizyolojisini ve hastalı kları nıinceleyen bilim dalı . hepçil hepimiz hepiniz

* Hem hayvansal, hem bitkisel besinlerle beslenen. * Bkz. hep. * Bkz. hep.

heple hiç ilkesi * tür, cins gibi evrensel bir konu üzerinde ileri sürülen olumlu, olumsuz bir yargı nı n, o tür veya cinsin bütün bireyleri için doğru olmasıilkesi. hepsi * Bütünü, tamamı , tümü, cümlesi, hep. hepsi hepsi * Tamamen, tam tamı na. hepten

* Tamamı yla, büsbütün.

hepyek her

* Tavla oyununda zarları n tek benekli yönlerinin üste gelmesi. * Tekil isimlere tamlayan görevinde getirilerek birer birer olarak, "...-in hepsi" anlamı nıverir.

her aş ı n kaş ı ğ ı * her ş eye karı ş an, her ş eye burnunu sokan. her biri * Ayrıayrıhepsi. her boyaya girip çı kmak * çeş itli iş lerde kı sa süre de olsa çalı ş mı şolmak. her boyayıboyadıbir fı stı kî yeş il (mi) kaldı ? * yapı lması gereken bir ş ey varken, önemsiz, zorunlu olmayan ş eylerle ilgilenildiğ inde söylenir. her daim

* Her zaman, daima.

her dem taze (olmak) * yaş lı olduğ u hâlde genç görünenler için söylenir. * yı l boyunca yeş il yapraklı olan (bitki). her derde deva * birçok ş eye çare olan. her firavunun bir Musa'sıçı kar * her zalimden insanıkurtaracak bir kurtarı cı çı kar. her gördüğü sakallı yı babasısanmak * görünüş e aldanmak. her gün

* Süreklice, sürekli olarak.

her gün papaz pilâv yemez * Bkz. papaz her gün pilâv yemez. her hâlde

* Büyük bir ihtimalle. * Her durumda, ne yapı p yapı p, kesinlikle, mutlaka.

her horoz kendi çöplüğünde öter * herkes ancak kendi çevresinde bir değer taş ı r ve sözünü orada geçirebilir. her ihtimale karş ı * her türlü olası lı ğıdüş ünerek. her iş in (her ş eyin) baş ısağlı k * insanı n yapacağı her ş ey vücut sağ lı ğ ı na bağlı dı r. her kafadan bir ses çı kmak * bir konu üzerinde herkes rastgele konuş mak. her koyun kendi bacağ ı ndan ası lı r * herkes kendi davranı ş ları ndan sorumludur, herkes kendi hatası nı n cezası nı kendi çeker. her kuş un eti yenmez * herkes zorbalı ğa boyun eğ mez, buna karş ıgelecekler de çı kar.

her nası lsa * beklenmeyen bir durumu belirtmek için kullanı lı r. her ne hâl ise * uzatmayalı m, geçelim. her ne ise (veya her neyse) * ne olursa olsun, ne kadar ise, tutarıne ise. * konuyu kapatalı m, olan olmuş , uzatmayalı m. her ne kadar * baş ı na getirildiği ş artlı cümledeki yargı nı n doğ ru veya doğ al görüldüğunü, fakat bunun yeterli olmadı ğı nı anlatı r. her ne pahası na olursa olsun * Bkz. ne pahası na olursa olsun. her nedense * sebebi bilinmez. her ş eyin yenisi, dostun eskisi * dostluk eskidikçe güç ve değ er kazanı r. her tarakta bezi olmak * Bkz. kı rk tarakta bezi olmak. her telden çalmak * her çeş it iş i yapabilir durumda olmak veya birçok konuda bilgisi olmak. her yerdelik * Tanrı 'nı n her yerde ve her zaman bulunduğ una inanan din ve fizik ötesi görüş . her yiğ idin bir yoğ urt yiyiş i vardı r * herkesin kendine özgü bir çalı ş ma yöntemi, bir işyapma biçimi vardı r. her yiğ idin gönlünde bir aslan yatar * herkesin kendine göre yüksek bir emeli vardı r. her yokuş un bir iniş i, her iniş in bir yokuş u vardı r * hayat boyunca yükselme ve düş me gibi durumlar kesin değildir, bunlar birbirinin ardı ndan gelebilir. her zaman * Ara vermeden, sürekli, daima, sı k sı k. hercaî

* Hiçbir ş eyde kararlıolmayan (kimse), yeltek, gelgeç. * Aş kta değiş ken, vefası z.

hercaî menekş e * Menekş egillerden, mor, sarı , beyaz renkte, menekş eye benzer çiçekleri olan yı llı k bir bitki, alaca menekş e (Viola tricolor). * Bu bitkinin çiçeği. hercaîce * Hercaî gibi, hercaîye yakı ş ı r (biçimde). hercaîlik

* Hercaî olma durumu veya hercaîce davranı ş .

hercümerç * Alt üst, karmakarı ş ı k, darmadağ ı nı k, allak bullak.

hercümerç etmek * alt üst etmek, karı ş tı rmak. herek

* Asma, fasulye gibi sarı lgan bitkilerin tutunmasıiçin yanları na dikilen sı rı k, ispalya.

herekleme * Hereklemek iş i. hereklemek * Asma ve fasulye gibi sarı lgan veya destek isteyen bitkileri hereğe bağ lamak veya bu bitkilerin yanı na herek dikmek. hergele * Bineğe veya yük taş ı maya alı ş tı rı lmamı şat veya eş ek sürüsü. * Terbiyesiz, görgüsüz kimseler için bir sövgü sözü olarak kullanı lı r. hergeleci * Yaban atları na bakan kimse, yabanî at çobanı . hergelelik * Hergele olma durumu. herhangi

* Belli olmayan, özellikleri iyice bilinmeyen, rastgele.

herhangi bir * Belli olmayan, rastgele bir (kimse veya ş ey). herhangi biri * Belli olmayan, rastgele biri. herif

* Güven vermeyen, aş ağıgörülen, bayağı kimse. * Adam.

herifçioğ lu * Kı zı lan veya beklenmeyen bir iş i yapan erkek. herik

* Beyaz renkli, yağ lıkuyruğu yukarı da geniş çe ve aş ağ ı ya doğru bir incelme gösteren, Karadeniz'in geçit bölgelerinde yetiş tirilen, kaba karı ş ı k yapağ ı lıbir tür koyun. herk

* Sürüldükten sonra bir yı l dinlendirilen, nadasa bı rakı lan tarla.

herk etmek * tarlayısürüp dinlenmeye bı rakmak. herke * Bakraç, kova. herkes

*İ nsanları n bütünü. * Olur olmaz kimseler, önüne gelen.

herkes gider Mersin'e, biz gideriz tersine * bir iş in bilerek ters yapı ldı ğ ı nı , yolunda yapı lmadı ğ ı nı anlatı r. herkes kaş ı k yapar, ama sapı nıortaya (veya doğru) getiremez * herkes bir işyapar, ama istenildiğ i kadar güzel ve kusursuz olmaz.

herkesin arş ı nı na göre bez vermezler * genel kurallar herkesin istek ve ihtiyacı na göre bozulamaz. herkesin geçtiği köprüden sen de geç * herkesin tuttuğ u yoldan sen de git. herkesin gönlünde bir aslan yatar * Bkz. her yiğ idin gönlünde bir aslan yatar. herkesin tenceresi kapalıkaynar * bir kimsenin durumu, içinde bulunduğu yaş ayı şş artlarıbaş kaları nca gereğ i gibi bilinemez. herkesin yorulduğ u yere han yapı lmaz * Bkz. herkesin arş ı nı na göre bez vermezler. herkeslik herrü

* Alelâdelik, sı radan olma durumu. * Bkz. ya herrü ya merrü.

hertz * Bir saniyede bir titreş im yapan devirli bir olayı n frekansı na eş it frekans birimi. Kı saltmasıHz. herze

* Saçma, saçma söz, zevzeklik.

herze yemek * yersiz söz söylemek veya gereksiz davranı ş ta bulunmak. herzevekil * Kendisini ilgilendirmeyen iş lere karı ş an (kimse). * Saçma sapan, gereksiz konuş an (kimse). hesaba almak (veya hesaba katmak) * göz önünde bulundurmak, iş ini yürütürken o ş eyi de düş ünmek. hesaba almamak (veya katmamak) * önem vermemek. hesaba çekmek * bir kiş iden, bir kuruldan yaptı ğı iş ler için açı klama ve savunma istemek. hesaba dökmek * sayı yla ilgili bir konuyu açı klı ğa kavuş turmak için kâğ ı t üzerinde hesaplamak. hesaba gelmez * sayı lamayacak kadar çok. * umulmadı k, beklenmedik. hesaba katı lmak (veya katı lmamak) * göz önüne alı nmak (veya alı nmamak). hesaba katmak * dikkate almak, göz önünde bulundurmak. hesabıkapamak * alacak verecek bı rakmamak. hesabıkesmek * alı şveriş i veya ilgiyi kesmek.

hesabıtemizlemek * borcunu ödemek. hesabıyok * sayı lamayacak kadar çok, sayı sı z. hesabı na

* yönünden, için, ... adı na, yararı na.

hesabı na gelmek * yararı na uygun, elveriş li olmak. hesabı nı(kitabı nı ) bilmek * tutumlu olmak. hesabı nıalmak * bir işsonunda hakkı nıalmak. hesabı nıgörmek * alacağı nıverip iliş iğ ini kesmek. * cezalandı rmak. hesabî

* Hesabı nıiyi bilen, eli sı kı , hesaplı .

hesap * Aritmetik. * Matematiksel iş lem. * Alacaklıveya borçlu olma durumu. * Ödenecek ücretin tutarı . * Oranlama, tahmin. * Bir giriş imin, bir iş in baş arı ya ulaş masıiçin alı nan önlemlerin bütünü. * (isim tamlamaları nda tamlanan olarak) "Tutum", "durum" veya "anlayı ş " anlamı na gelir. hesap açmak * (banka) gereğ inde çekilmek üzere yatı rı lan para için iş lem yapmak. * birine borçlanma imkânıtanı mak, kredi açmak. hesap cetveli * Sayı lar arası nda birçok iş lemlerin sonucunu kolayca bulmaya yarayan, iç içe yerleş tirilmişve biri diğ erinin üzerinde kayan iki parçadan oluş an cetvel. hesap cüzdanı * Bir bankada hesabıolanlara verilen, yatı rı lan ve çekilen paraları n yazı lması na yarayan defter. hesap çı karmak * alacakla vereceği kâğı t üzerinde karş ı laş tı rmak. hesap etmek * bir iş in kazancı yla giderini karş ı laş tı rarak bir sonuca varmak. * düş ünmek, tasarlamak. hesap etmek, kitap etmek * bütün ayrı ntı ları yla düş ünmek. hesap görmek * alacakla vereceği karş ı laş tı rı p ödeş mek. hesap günü * Kı yamet günü.

hesap iş i * Bir tür el iş lemesi. * Hesabı nıbilme, hesap kitabı nı iyi yapma. hesap kitap * Hesap sonunda, düş ünüp taş ı ndı ktan sonra. hesap kitap yapmak (veya etmek) * ayrı ntı ları yla hesap edip düş ünmek. hesap özeti * Hesap sahiplerinin hesabı na yatan ve söz konusu hesaptan çekilen miktarları n dökümünü gösteren cetvel. hesap sormak * bir konuda açı klama ve savunma istemek, sorumlu tutmak. * birini, birilerini yöntem veya yasa dı ş ıdavranı ş ları ndan dolayı sorguya çekmek. hesap tutmak * alı şveriş le ilgili sayı ları bir yere yazmak. hesap uzmanı * Vergi yükümlülerinin dosyaları nı incelemekle görevli Maliye Bakanlı ğı na bağ lıyetkili. hesap vermek (veya hesabı nıvermek) * bir iş in sorumluluğ unu yüklenmek. * herhangi bir davranı ş ı n sebebini açı klamak, anlatmak. hesapça

* Hesaba göre, hesaba uygun olarak, tahminî.

hesapçı * Hesabı nıiyi bilen, tutumlu. * Çı karı nı kollayan, davranı ş ları nıbuna göre düzenleyen (kimse). hesaplama * Hesaplamak iş i. hesaplamak * Hesap iş lemini yapmak, hesap etmek. * Bir ş eyi, bir durumu ayrı ntı lı bir biçimde düş ünmek, hesap etmek. hesaplamak kitaplamak * ayrı ntı ları yla hesap edip düş ünmek. hesaplanı ş * Hesaplanmak iş i veya biçimi. hesaplanma * Hesaplanmak iş i. hesaplanmak * Hesap edilmek. hesaplaş ma * Hesaplaş mak iş i. hesaplaş mak * Birbirindeki alacakla vereceğ in hesabı nı yapmak. * Karş ı lı klıolarak kozları nı paylaş mak. * Bir ş eyin olumlu veya olumsuz yönlerini düş ünürek, tartı ş arak bir yargı ya varmak. hesaplatma

* Hesaplatmak iş i. hesaplatmak * Hesap ettirmek. hesaplayı ş * Hesaplamak iş i veya biçimi. hesaplı

* Satı n alı nabilen, bütçeye uygun, ekonomik. * Parası nı ölçülü harcayan, tutumlu. * Ayrı ntı ları yla düş ünülüp tasarlanmı ş , plânlı , rasyonel. * Ölçülü davranan, ölçülü.

hesaplı hareket etmek * ölçülü davranmak. hesaplı orun * Ekonomik mevki. hesaplı ca hesapsı z

* Hesaplı(bir biçimde). * Hesabıtutulmayan. * Sayı lamayacak kadar çok olan. * Önceden iyi düş ünülmemiş , sonu belli olmayan. * Ölçüsüz, tutumsuz, savruk, müsrif.

hesapsı z kitapsı z * Deftere geçirmeden veya belgeye bağ lamadan. * Sorumsuz, ölçüsüz. hesapsı zca * Hesapsı z (bir biçimde). hesapsı zlı k * Hesapsı z olma durumu veya hesapsı zca davranı ş . hesapta olmamak * daha önce düş ünülen ş eylerin dı ş ı nda olmak. hesaptan düş mek * hesaptan, borçtan, alacaktan indirmek, çı karmak. heterogen * Bkz. heterojen. heterojen * Ayrıcinsten. heterotrof * Dı şbeslenen. heterotrofi * Dı şbeslenme. hevenk

* Bir ipe geçirilmişveya birbirine bağlanmı şyaşyemişveya sebze bağ ı .

hevenkleş me * Hevenkleş mek biçimi veya durumu.

hevenkleş mek * Hevenk durumuna gelmek. heves

*İ stek, eğilim, arzu, ş evk. * Gelip geçici istek.

heves etmek * bir ş eye karş ıistek duymak, eğ ilimli olmak. hevesi kalmamak *ş evki kı rı lmak, isteği kalmamak. hevesi kursağı nda (veya içinde) kalmak * istediğ i, imrendiği ş eyi elde edememek. hevesine düş mek * kuvvetle istemek. hevesini almak * istediğ i, imrendiği ş eyi elde ederek ona doymak. hevesini kı rmak * isteklerini, düş üncelerini engellemek. * zevki kaçmak, hevesi kalmamak, ş evki kı rı lmak. heveskâr

* Hevesli, amatör.

heveskârlı k * Hevesli olma durumu. hevesleniş * Heveslenmek iş i veya biçimi. heveslenme * Heveslenmek iş i. heveslenmek *İ steklenmek, heves etmek, çok istemek, eğ ilim duymak. hevesli * Bir ş eye veya bir iş e istek duyan veya merak sarmı şolan, istekli. * Bir sanatımeslek edinmeksizin yalnı z zevk için yapan kimse, özengen, amatör. heveslisi * çok isteklisi. hevessiz hey

* Hevesi olmayan, istek duymayan. * Seslenmek veya ilgi ve dikkat çekmek için söylenir. * Sitem, yakı nma, azar, beğenme gibi çeş itli duygular anlatan cümlelerde de kullanı lı r.

hey gidi (hey) * çeş itli duygularıpekiş tirir veya özlem ve acı nma bildirir. heyamola * Gemicilerin veya iş çilerin birlikte bir ş ey çekerken "haydi çek, gayret" anlamı nda bir ağ ı zdan yüksek sesle ve makamla söyledikleri söz.

heyamola ile * bir iş in ancak büyük güçlüklere katlanı larak ve birçok kiş inin yardı mı yla yapı labileceğini anlatı r. heybe

* Binek hayvanı nı n eyeri üzerine geçirilen veya omuzda taş ı nan, içine öteberi koymaya yarayan, kilim veya halı dan yapı lmı şiki gözlü torba. * Sapıomuza geçirilebilen tek gözlü bir tür çanta. heybeci heybet

heybetli

* Heybe yapan veya satan (kimse). * Korku ve saygıuyandı ran görünüş , mehabet. * Büyüklük, ululuk, azamet. * Görünüş ü korku ve saygıuyandı ran. * Büyük, ulu, azametli.

heybetlice * Oldukça heybetli. heyecan durumu.

* Sevinç, korku, kı zgı nlı k, üzüntü, kı skançlı k, sevgi gibi sebeplerle ortaya çı kan güçlü ve geçici duygu * Coş ku.

heyecan duymak * heyecanlanmak. heyecan vermek * heyecan duyması na sebep olmak. heyecana düş ürmek * heyecanlandı rmak. heyecana gelmek * heyecanlanmak, heyecan duymak. heyecana kapı lmak * aş ı rıderecede heyecan, coş ku duymak. heyecanlandı rma * Heyecanlandı rmak iş i. heyecanlandı rmak * Heyecan duyması na sebep olmak. heyecanlanı ş * Heyecanlanmak iş i. heyecanlanma * Heyecanlanmak iş i. heyecanlanmak * Herhangi bir sebeple güçlü, geçici bir duygulanı mdan etkilenmek. heyecanlı * Çabuk, kolay heyecanlanan (kimse), müteheyyiç. * Heyecan veren. * Heyecanla yapı lan.

heyecanlı lı k * Heyecanlıolma durumu. * Aş ı rıduyarlıolma. heyecansı z * Çabuk, kolay heyecanlanmayan. * Heyecan vermeyen. * Heyecanla yapı lmayan. heyecansı zlı k * Heyecan verici olmama durumu. heyelân heyet

heyetiyle heyhat heyhey

* Toprak kayması , kayş a, göçü. * Kurul. * Astronomi. * Biçim, kı lı k, dı şgörünüş . * Olduğu gibi, bütünüyle. * Yazı k, ne yazı k!. * Sinir bozukluğ u, sinirlilik.

heyheyler geçirmek * büyük heyecanlar geçirmek. heyheyleri tutmak (veya heyheyleri üstünde olmak) * çok sinirlenmek. heykel

* Taş , tunç, bakı r, kil, alçıgibi maddelerden yontularak, kalı ba dökülerek veya yoğrulup piş irilerek biçimlendirilen eser, yontu. heykel gibi * hareketsiz, duygusuz. * çok güzel (vücut). heykelci

* Heykel yapan sanatçı , heykeltı raş , yontucu.

heykelci kalemi * Heykelcilerin taş , kil, alçıgibi gereçleri biçimlendirmek için kullandı klarıkesici, düzeltici ve yontucu araç. heykelcilik * Heykel yapma sanatı , heykeltı raş lı k, yontuculuk. heykelleş tirme * Heykelleş tirmek iş i veya biçimi. heykelleş tirmek * Heykel durumuna getirmek. heykelli

* Heykeli olan.

heykeltı raş * Heykelci, yontucu. heykeltı raş lı k * Heykel yapma sanatı , yontuculuk. heyulâ * Korkunç hayal. heyulâ gibi * pek iri, iri yarı . hezaren hezaren

* Düğ ün çiçeğ igillerden, hekimlikte kullanı lan zehirli bir bitki (Delphinium). * Bambu. * Bambu sapları ndan yapı lmı ş .

hezaren örgü * Bambu kabukları ndan soyularak elde edilen liflerle veya sentetik malzemeyle yapı lan özel bir örgü. hezel * Şaka, alay, mizah. * Bir ş iiri veya ş iir parçası nış akalıbir anlatı ma çevirme. hezeyan * Saçmalama. * Sayı klama. * Sabuklama. hezeyan etmek * saçmalamak. hezimet * Bozgun, yenilgi. hezimete uğramak * bozguna veya büyük bir yenilgiye uğ ramak. hezliyat Hf

* Hezel türünde yazı lmı şş iirler. * Hafniyum'un kı saltması .

Hg * Cı va'nı n kı saltması . hı

* Evet.

hı çkı ra hı çkı ra * Hı çkı rarak, hı çkı rı klarla. hı çkı rı k

* Çok yemek yeme veya sinirsel bir sebeple ve istemsiz olarak diyafram kası nı n kası lması yla hava akciğ erlere geçerken boğazdan çı kan ve düzgün aralı klarla tekrarlanan ses. * Ağlarken çı kan ses. hı çkı rı k tutmak * sürekli olarak hı çkı rmak.

hı çkı rı ş hı çkı rma

* Hı çkı rmak iş i veya biçimi. * Hı çkı rmak iş i.

hı çkı rmak * Boğ azdan hı çkı rı k sesi çı karmak. *İ çini çekerek ağlamak. hı çkı rtma * Hı çkı rtmak iş i. hı çkı rtmak * Hı çkı rması na sebep olmak. hı div hı divlik

hı drellez

hı fz

* Osmanlıİ mparatorluğu döneminde KavalalıMehmet Ali Paş adan sonra Mı sı r valilerine verilen unvan. * Hı div yönetimi veya makamı . * Hı div yönetimindeki ülke. * Hı zı r ve İ lyas peygamberlerin her yı l buluş tukları na inanı lan 6 mayı s günü. * Her yı lı n 6 Mayı s gününde kutlanan geleneksel bayram. * Saklama. * Ezberleme, akı lda tutma.

hı fz etmek * saklamak. * aklı nda tutmak, bellemek. hı fza çalı ş mak * Kur'an'ıezberlemeye çalı ş mak. hı fzı ssı hha * Sağlı klıyaş amak için alı nmasıgerekli önlemlerin bütünü. * Sağlı k bilgisi, hijyen. hı k

* Hı çkı rı rken boğazdan çı kan ses.

hı k demiş(anası nı n, babası nı n) burnundan düş müş * her durumuyla (anası na, babası na) çok benziyor. hı k mı k

* Tereddüt gösterme, çekingen davranma.

hı k mı k etmek * bir iş ten kaçı nmak için bahaneler ileri sürmeye çalı ş mak. * sorulan bir soruya açı k bir anlamı olmayan, belirsiz cevaplar vermek. hı k tutmak * Bkz. hı çkı rı k tutmak. hı ltan

* Top durumundaki çiçekleri kuruduktan sonra saplarıkürdan olarak kullanı lan yabanî bir bitki.

hı ltar hı mbı l

* Davar ve sı ğı rları n, boyunları na takı lan ip veya kayı ş . * Uyuş uk, tembel.

hı mbı llaş ma * Hı mbı llaş mak durumu. hı mbı llaş mak * Hı mbı l gibi davranmak. hı mbı llı k * Hı mbı l olma durumu. hı mhı m

* Sesleri genizden çı kararak konuş an (kimse). * Sesleri genizden çı kararak.

hı mhı mlı k * Hı mhı m olma durumu. hı mı ş * Kerpiç veya tuğ layla örülmüşahş ap duvar. hı na

* Bkz. kı na.

hı ncahı nç * Ağzı na kadar, tı ka basa dolu (olarak), dopdolu. hı ncı nıçı karmak * öç (veya öcünü) almak. hı nç * Öç almayıgüden öfke, kin, gayz. hı nç (veya hı ncı nı ) almak * öç (veya öcünü) almak. hı nçlı hı nçsı z

* Hı ncı olan, öfkeli. * Hı ncı olmayan, öfkesiz.

hı nk * Bkz. kahve dövücüsünün hı nk deyicisi. hı nna hı nzı r

hı nzı rca

* Bkz. kı na. * Domuz. * Katıyürekli, kötü düş ünen, gaddar. * Genellikle hoş a giden bir davranı şve durum için ş aka yollu söylenir. * Hı nzı r (bir biçimde), kurnazca.

hı nzı rlaş ma * Hı nzı rlaş mak iş i.

hı nzı rlaş mak * Hı nzı r gibi davranmak. hı nzı rlı k

* Hı nzı r olma durumu. * Muziplik.

hı nzı rlı k etmek * zarar verici, sinirlendirici, ters davranı ş ta bulunmak. hı r

* Kavga, dalaş .

hı r çı karmak * kavga, gürültü çı karmak. hı ra

hı rbo

hı rboluk hı rçı n

* Zayı f, çelimsiz, cı lı z. * Çok yiyen, obur. *İ ri yarı(kimse). * Sersem, salak ve kaba saba. * Sersemlik, salaklı k. * Belirli bir sebebi olmadan sinirlenip huysuzluk eden (kimse). * (ses için) Tiz, öfkeli.

hı rçı nlaş ma * Hı rçı nlaş mak iş i. hı rçı nlaş mak * Hı rçı nlı k etmek, hı rçı n davranmak. hı rçı nlı k * Hı rçı n olma durumu veya hı rçı n davranı ş . hı rçı nlı k etmek (veya yapmak) * huysuzluk, terslik etmek. hı rdavat

* Kilit, reze, tel, çivi gibi metal eş ya. * Önemsiz, ufak tefek eş ya, gereksiz eş ya.

hı rdavatçı * Hı rdavat satan kimse, nalbur. hı rdavatçı lı k * Hı rdavatçı nı n iş i, nalburluk. hı rgür * Geçimsizlik, kavga. hı rgür çı karmak * kavga etmek, kavga çı karmak. hı rı l hı rı l * Hı rı ltı lıbir ses çı kararak.

hı rı ldama * Hı rı ldamak iş i. hı rı ldamak * Hı rı ltı lıbir ses çı karmak. hı rı ldaş ma * Hı rı ldaş mak biçimi veya durumu. hı rı ldaş mak * Hı rlaş mak. hı rı ldayı ş * Hı rı ldamak iş i veya biçimi. hı rı ltı

hı rı ltı cı hı rı ltı lı hı rı zma

hı rka

hı rkalı hı rkası z

* Boğ azdan herhangi bir sebeple boğ uk çı kan ses. * Gürültüyle çı kan ses. * Geçimsizlik, kavga. * Geçimsizlik çı karan, geçimsiz (kimse). * Hı rı ltıçı karan, hı rı ltı sıolan. * Ayı , boğ a gibi azgı n hayvanları n dudakları na veya burnuna geçirilen demir halka. * Burun kanadı na takı lan süslü, altı n veya gümüşhalka. * Küpe. * Önden açı k, kollu, genellikle yünden üst giysisi. * Daha çok soğ uktan korunmak için giyilen, kumaş tan, bazen içi pamukla beslenmiş , ceket biçiminde giysi. * Derviş lerin giydikleri üst giysisi. * Hı rkasıolan. * Hı rkasıolmayan.

hı rkayıbaş ı na çekmek * bir köş eye çekilip çevresiyle ilgisini kesmek. hı rlama * Hı rlamak iş i. hı rlamak

* Hı rı ltı yla ses çı karmak. * (köpek için) Saldı rmadan önce hı rı ltı yla ses çı karmak. * Kı zgı nlı kla ters konuş mak.

hı rlaş ma * Hı rlaş mak iş i. hı rlaş mak * Karş ı lı klıhı rlamak. * Ağı z kavgası na giriş mek. hı rlatma

* Hı rlatmak iş i. hı rlatmak * Hı rlaması na sebep olmak. hı rlayı ş hı rlı

* Hı rlamak iş i veya biçimi. *İ ş inde doğ ru, uslu, iyi (kimse). * Yaramaz, ş ı marı k, kötü (kimse).

hı rlımı dı r, hı rsı z mı dı r * bir kimsenin âhlakı , kiş iliğ i hakkı nda kuş ku duyulduğunda kullanı lı r. hı rpalama * Hı rpalamak iş i. hı rpalamak * Örselemek. * Dövmek. *İ tip kakmak, azarlamak veya yı pratmak. hı rpalanı ş * Hı rpalamak iş i veya biçimi. hı rpalanma * Hı rpalanmak iş i. hı rpalanmak * Hı rpalamak iş ine konu olmak veya hı rpalamak iş i yapı lmak. hı rpalatma * Hı rpalatmak iş i. hı rpalatmak * Hı rpalanması na sebep olmak. hı rpalayı ş * Hı rpalamak iş i veya biçimi. hı rpanî

* Periş an kı lı klı , derbeder.

hı rpanîlik * Hı rpanî olma durumu. hı rs

* Sonu gelmeyen istek, aş ı rıtutku. * Öfke, kı zgı nlı k.

hı rs bürümek * Bkz. gözünü hı rs bürümek. hı rsı nıalamamak * öfkesini yenememek. hı rsı nıyenmek * öfkelenmemek için kendini tutmak. hı rsı z

* Çalan (kimse), uğ ru.

* Bir tür olta iğnesi. hı rsı z adı m * Çok sessiz, yavaş . hı rsı z anahtarı * Maymuncuk. hı rsı z feneri * Karş ı sı ndakini gösterip, taş ı yanıgöstermeyecek biçimde yapı lmı şönü camlıfener. hı rsı z gibi * kimseye görünmeden, gizlice. hı rsı z kelepçe * Ana su borusuna kaçak su alabilmak amacı yla bağlanan boru parçası . hı rsı z yatağ ı * Hı rsı zları n gizlendiği yer. * Çalı nmı şş eylerin saklandı ğıyer. hı rsı za yol göstermek * birine bilmeyerek, anlamadan kötü bir iş te yardı mcı olmak. hı rsı zlama * Gizlice alı nan baş kası na ait (ş ey). * Gizlice, kimseye sezdirmeden. hı rsı zlı k

* Çalma. * Çalma suçu, sirkat.

hı rsı zlı k etmek (veya yapmak) * baş kaları nı n parası nı veya malı nıçalmak. hı rslandı rma * Hı rslandı rmak iş i. hı rslandı rmak * Öfkelendirmek, kı zdı rmak. hı rslanı ş * Hı rslanmak iş i veya biçimi. hı rslanma * Hı rslanmak iş i. hı rslanmak * Çok kı zmak, öfkelenmek. hı rslı * Doymak bilmeyen, aş ı rıistekli, tutkulu, haris. * Öfkeli, kı zgı n. hı rssı z * Hı rsıolmayan. hı rt hı rtapoz

* Sersem, budala, ahmak. * Sersem, aptal, ş aş kı n.

hı rtapozluk * Hı rtapoz olma durumu. hı rtıpı rtı * Eski püskü veya iş e yaramaz, değ ersiz eş ya. hı rtlamba * Periş an, derbeder kı lı klı . hı rtlamba gibi giyinmek * gereksiz yere üst üste ve geliş igüzel giyinmek. hı rtlambasıçı kmak * periş an bir biçimde giyinmişolmak. * (eş ya için) çok eskiyip dökülür durumda olmak. hı rtlı k Hı rvat

Hı rvatça hı sı m

* Sersemlik, budalalı k, ahmaklı k. * Hı rvatistan Cumhuriyeti'nde yaş ayan bir halk ve bu halkı n soyundan olan kimse. * Hı rvatlarla ilgili, Hı rvatlara özgü olan ş ey. * Hı rvatları n kullandı ğ ıSlav dili. * Soyca veya evlilik sonucu araları nda bağbulunanlardan her biri, akraba. * Dede ve nineleri bir olanlardan her biri.

hı sı m akraba * Yakı n ve uzak bütün akrabalar. hı sı mlı k * Hı sı m olma durumu, karabet. hı ş ı l hı ş ı l * Hı ş ı ltısesi çı kararak, hı ş ı ldayarak. hı ş ı ldama * Hı ş ı ldamak iş i. hı ş ı ldamak * Hı ş ı ltı lıses çı karmak. hı ş ı ldatma * Hı ş ı ldatmak iş i. hı ş ı ldatmak * Hı ş ı ldaması na sebep olmak. hı ş ı ltı hı ş ı ltı lı

* Sert ve sürekli çı kan ses. * (ses için) Hı ş ı ltı sıolan.

hı ş ı ltı sı z * Hı ş ı ltı sıolmayan. hı ş ı m

* Öfke, kı zgı nlı k. hı ş ı mı na uğramak * (birinden) zulüm görmek. hı ş ı mlanma * Hı ş ı mlanmak iş i. hı ş ı mlanmak * Öfkelenmek, kı zgı n duruma gelmek. hı ş ı mlı

* Öfkeli, kı zgı n, sinirli.

hı ş ı r * Olmamı şmeyve (daha çok kavun, karpuz için kullanı lı r.). * Coş kunluk gösteren, yaramaz (kimse). * Aptal, sersem. hı ş ı r hı ş ı r * Hı ş ı rtı çı kararak. hı ş ı rdama * Hı ş ı rdamak iş i. hı ş ı rdamak * Kâğ ı t, meş in, kumaşgibi nesneler birbirlerine sürtünürken, buruş turulurken ses çı karmak. hı ş ı rdatma * Hı ş ı rdatmak iş i. hı ş ı rdatmak * Hı ş ı rtı çı kartmak. hı ş ı rdayı ş * Hı ş ı rdamak iş i veya biçimi. hı ş ı rıçı kmak * (eş ya) çok hı rpalanı p örselenmek. * insan ağı r iş lerle uğraş ı p çok yorulmak. hı ş ı rlı k hı ş ı rtı hı ş ı rtı lı

* Hı ş ı r olma durumu. *İ nce cisimler hı ş ı rdarken çı kan ses, hı ş ı rdama sesi. * Hı ş ı rtı sıolan.

hı ş ı rtı sı z * Hı ş ı rtı sıolmayan. hı ş lama hı ş lamak hı yaban

* Hı ş lamak biçimi veya iş i. * Hı ş ı ldamak, hı ş ı ltısesi çı karmak. *İ ki tarafıdüzgün ağ açlıyol veya bulvar.

hı yanet

* Kutsal sayı lan ş eylere el uzatma, kötülük etme veya karş ıdavranma, hainlik, ihanet. * Güveni kötüye kullanma, aldatma, vefası zlı k. * Vefası z.

hı yanetlik * Hı yanet. hı yar

hı yar hı yarağa

* Kabakgillerden, uzun, iri meyveli, sürüngen, bir yı llı k otsu bir bitki (Cucumis sativus). * Bu bitkinin ürünü. * Kaba saba, görgüsüz, budala. * Bir ş eyi seçmekte veya yapı p yapmamakta özgürlük. * Görgüsüz, kaba saba, yontulmamı ş .

hı yarağalı k * Hı yarağ a gibi davranma. hı yarağası * Hı yarağ a. hı yarcı k hı yarcı l

* Kası k lenf bezlerinin iltihaplanması . * Bkz. hı yarcı k.

hı yarlaş ma * Hı yarlaş mak iş i. hı yarlaş mak * Kaba saba, budalaca davranı ş larda bulunmaya baş lamak. hı yarlı k

* Kaba saba, budalaca davranma durumu.

hı yarlı k etmek * hı yarlaş mak. hı yarş embe * Baklagillerden, siyah renkte olan meyvelerinin içinde çekirdeklerden baş ka, hekimlikte kullanı lan bir öz bulunan bitki, Hint hı yarı (Cassia fistula). hı z

* Çabukluk, sür'at. * Bir hareketten doğ an güç, ş iddet. * Çaba, güç, gayret, takat. * Alı nan yolun harcanan zamana oranı , sür'at.

hı z almak * atlamak için geri çekilip birdenbire fı rlamak. hı z vermek * hı zı nıartı rmak, hı zlandı rmak. * isteklendirmek. hı zar

* Tahta ve kereste biçmeye yarayan, elektrik ve su gücüyle çalı ş an büyük bı çkı .

hı zarcı

* Hı zar iş leten, hı zarla kereste biçen kimse.

hı zarcı lı k * Hı zarcı nı n iş i. hı zı nıalamamak * hı zla gidiş ini yavaş latamamak. * öfkesini yenememek, yatı ş amamak. hı zı nıalmak *ş iddetini yenmek, yatı ş mak. * yavaş lamak, hı zı nı yitirmek. hı zı nıkaybetmek (veya yitirmek) * etkisini, geçerliliğ ini yitirmek, hükmü kalmamak. Hı zı r * Halk inanı ş ları na göre ölümsüzlüğe kavuş muşolduğuna inanı lan ulu kimse. * (küçük h ile) Çabuk davranan kimse. Hı zı r gibi yetiş mek * birinin en sı kı ş ı k bir zamanı nda, beklemediğ i biri, yardı mı na yetiş mek. hı zla

* Çabucak, çabuk, sür'atle.

hı zlandı rı lma * Hı zlandı rı lmak iş i. hı zlandı rı lmak * Hı z verilmek, hı zı artı rı lmak. hı zlandı rma * Hı zlandı rmak iş i. hı zlandı rmak * Hı z verilmek, hı zı artı rı lmak. hı zlanı ş hı zlanma

* Hı zlanmak iş i veya biçimi. * Hı zlanmak iş i.

hı zlanmak * Hı z almak, hı zıartmak. hı zlı

* Çabuk, seri, sür'atli. * Güç kullanarak, ş iddetle. * Yüksek sesle. *İ vedi olarak, ivedilikle. * Uçarı , çapkı n, hovarda.

hı zlıakı n * Basketbolda karş ıtarafı n toparlanması na fı rsat vermeden, paslaş arak yapı lan hı zlı hücum, fast break. hı zlıhı zlı * Çabucak, ivedilikle.

hı zlıhücum * Hı zlıakı n. hı zlısağ anak tez geçer * büyük bir hı zla baş layan ş eyler az sürer. hı zlıyaş amak * eğ lenceye aş ı rıdüş kün olarak yaş amak. hı zlı lı k hı zölçer hibe

* Hı zlıolma durumu, sür'at. *İ vmeölçer. * Bağ ı ş lama, bağ ı ş .

hibe etmek * bağ ı ş lamak. hicap

* Utanma, utanç, sı kı lma.

hicap duymak (veya etmek) * utanmak. hicaz

hicazkâr

* Klâsik Türk müziğ inde dügâh perdesinde karar kı lan bir makam. * Klâsik Türk müziğ inde do diyez notası nıandı ran perde. * Klâsik Türk müziğ inde rast perdesinde karar kı lan bir makam.

hiciv * Yergi. hicran

hicret

* Bir yerden veya bir kimseden ayrı lma, ayrı lı k. * Ayrı lı ğ ı n sebep olduğ u onulmaz acı . * Göç. *İ slâm takviminde tarih baş ı sayı lan Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye göç etmesi.

hicret etmek * göç etmek. hicrî

* Tarih baş ı olarak hicreti kabul eden.

hicrî takvim * Hicreti baş langı ç olarak alan takvim. hicvetme * Hicvetmek iş i. hicvetmek * Alay yoluyla yermek. hicviye

* Yergi, taş lama.

hiç

hiç de

* Olumsuz yargı lıcümlelerde fiilin anlamı nıpekiş tirir. * Soru cümlelerinde belirsiz bir zamanıanlatı r. * Bir soruya açı k bir cevap verilmek istenmediğinde cevap cümlesinin baş ı na getirilir. * Boş , değersiz, önemsiz olan ş ey veya kimse. * kesinlikle, kat'iyen.

hiç değ il * asla, kesinlikle. hiç değ ilse (veya hiç olmazsa) * önemli olmasa bile, baş ka bir ş ey olmasa bile. * en az. * bari. hiç kimse * Ortalı kta görünmeyen, bulunmayan insan. hiç mi hiç * Kesinlikle, hiç. hiç yoktan * hiçbir sebep veya zorunluk yokken, sebepsiz olarak. hiçbir

* Bir isimden önce getirilerek o ismin bildirdiğ i varlı ktan bir tanesinin bile olmadı ğı nıanlatı r.

hiçbiri * Olumsuz cümlelerde "bir tanesi bile" anlamı nda kullanı lı r. hiççi

* Hiççilik yanlı sı , nihilist.

hiççilik

* Bütün gerçek ve değerleri inkâr eden, gerçeğ in, nesnel bir temeli olmadı ğı nıileri süren görüş ; her türlü gerçek varlı ğ ıinkâr eden aş ı rıbireycilik, yokçuluk, nihilizm. * Her türlü siyasî düzeni inkâr eden, toplumun birey üzerinde hiçbir baskı sı nıkabul etmeyen görüş , yokçuluk, nihilizm. hiçe saymak (veya hiçe indirgemek) * önemsememek, önem vermemek. hiçleme hiçlemek

* Hiçlemek durumu. * Önem vermemek, yok saymak.

hiçleş tirme * Kendini hiçleş tirmek iş i. hiçleş tirmek * Kendi benliğ inde hiçliğ i kabul etmek. hiçlik yokluk.

* Hiç olma durumu. *İ nkâr sonucu, gerçekteki özelliklerinin, durumları n ortadan kaldı rı lmasısonucu bir ş eyin var olmayı ş ı ,

hiçten

hidatit hidayet

* Çok değersiz, önemsiz. * Gereğ i, yararıyokken veya karş ı lı ksı z olarak, yok yere. * Birçok memelilerin ve insanı n karaciğ erinde geliş en ekinokok tenyası nı n lârvası . * Doğru yol, hak olan Müslümanlı k yolu.

hidayete ermek * Müslüman olmak, İ slâm dinini kabul etmek. * gerçeğ i görüp kabullenmek, aklıbaş ı na gelmek. hiddet * Öfke, kı zgı nlı k. hiddet etmek * öfkelenmek, kı zmak. hiddete kapı lmak * öfkelenmek, kı zmak. hiddetlendirme * Hiddetlendirmek iş i. hiddetlendirmek * Kı zdı rmak, öfkelendirmek. hiddetleniş * Hiddetlenmek iş i veya biçimi. hiddetlenme * Hiddetlenmek iş i. hiddetlenmek * Kı zmak, öfkelenmek. hiddetli * Kı zgı n, öfkeli. hiddetsiz

* Kı zgı nlı ğ ı , öfkesi olmayan.

hiddetten kudurmak * çok öfkelenmek, aş ı rıderecede kı zmak. hidr-, hidro* Birleş iminde hidrojen veya suyun bulunduğunu gösteren ön ek. hidra * Hidralar takı mı ndan, 1 cm uzunluğ undaki, vücudu torba biçiminde, ağ ı z çevresinde 6-10 dokunacıolan, tatlısu hayvanı(Hydra). hidralar * Örnek hayvanıhidra olan selentereler bölümü. hidrasit hidratı

* Hidrojen ile bir metalsinin oksijensiz birleş mesinden oluş an asit. * Su ile bir cismin verdiği birleş ik.

hidratlı

*İ çinde hidrat bulunan.

hidrobiyoloji * Sularda yaş ayan canlı ları n hayatı nıinceleyen bilim dalı . * Bu bilimle ilgili. hidrodinamik * Sı vı ya batı rı lmı şkatıcisimler üzerinde, onları n hareketiyle ilgili olarak sı vı ları n gösterdiğ i direnci ve sı vı ları n hareketini inceleyen bilim dalı . * Bu bilimle ilgili. hidroelektrik * Su elde edilen (elektrik), su gücüyle elde edilen enerji. hidroelektrik santral * Su gücüyle çalı ş an makinelerle elektrik üreten merkez. hidrofil

* Sucul, susever. * Su böceği.

hidrofobi * Bkz. Su korkusu. hidrofor * Suya yapı nı n üst katları na çı kacak bası ncıveren depo. hidrograf

* Hidrografi uzmanı .

hidrografi * Bir bölgedeki yer altıve yer üstü suları nı n durumunu inceleyen bilim. * Bir bölgenin akarsuları yla göllerinin bütünü. * Bir bölgedeki kı yı ları n, adaları n topografyası . hidrojen

* Oksijenle birleş erek suyu oluş turan, atom numarası1, rengi, kokusu ve tadıolmayan bir gaz. Kı saltmasıH.

hidrojen bombası * Ağı r hidrojen atomlarıçekirdeklerinin kaynaş arak helyum durumuna girmesiyle elde edilen enerji temeline dayanan bomba. hidrojenleme * Hidrojenlemek iş i. hidrojenlemek * Hidrojen ile birleş tirmek. hidrojeoloji * Yer altısuları nı n araş tı rı lması nı ve elde edilmesini inceleyen yer bilimi kolu. hidrokarbon * Karbon ve hidrojen birleş iği. hidrokarbonat * Hidratlıbazik karbonat. hidrokarbür * Hidrokarbon.

hidroklorik asit * Hidrojen ve klordan oluş an, renksiz, havada beyaz dumanlar saçan, suda kolayca eriyen ve hayvan kemiklerinden jelâtin, fosfor elde edilmesinde, çeliğin pası nıgidermede kullanı lan keskin kokulu bir gaz, tuz ruhu (HCl). hidroksil hidroksit hidrolik

* Bir madenle birleş tiğ i zaman hidroksit yapan atom grubu (OH). * Bir maden üzerine suyun etkisiyle, yani bir hidroksil grubu ile bir madenin kaynaş ması ndan oluş an birleş ik. * Su ile ilgili. * Su veya baş ka bir sı vıbası ncı yla iş leyen (makine, cendere vb.). * Suları n akı ş ı na uygulanan yasaları , suyun dağ ı tı lmasısı rası nda ortaya çı kan sorunlarıinceleyen bilim ve

teknik. hidroliz hidrolog hidroloji

* Bir molekülün su etkisiyle ikiye ayrı lması nı sağlayan tepkime. * Su bilimi uzmanı . * Su bilimi.

hidrometre * Suölçer. hidrosefal * Hidrosefali olan. hidrosefali * Beyin omurilik sı vı sı nı n çoğ alması yla, beyin karı ncı kları nı n büyümesine yol açan, bazen de kafatası nı n büyümesine sebep olan hastalı k. hidrosfer

* Su yuvarı .

hidrosiyanik * Siyanojen ile hidrojenin birleş mesinden oluş an asit (HCN). hidroskopi * Yer altı ndaki sularıarayı p bulma iş i. hidrostatik * Sı vı ları n dengesini ve kaplar üzerine yaptı klarıbası ncıinceleyen fizik dalı . * Sı vı ları n dengesiyle ilgili olan. hidroterapi * Bazıhastalı klarısu ile tedavi etme, su tedavisi. hidrozol hidrür

* Sı vıdurumundaki koloitlere verilen ad. * Bir element veya birleş ikle hidrojen birleş imi.

higrofil * Nemcil. higrometre

* Nemölçer. higrometrik * Nem ile ilgili, neme iliş kin. higroskop * Bir tür nemölçer. higroskopik * Nemçeker. higrostat

* Nem denetimi.

higrotropizm * Neme yönelim. hijyen hijyenik hikâye

* Sağlı k bilgisi; sağlı k koruma, hı fzı ssı hha. * Sağlı k koruma ile ilgili, sağlı k bilgisine uygun, sağ lı ğ a yararlı . * Bir olayı n sözlü veya yazı lı olarak anlatı lması . * Gerçek veya tasarlanmı şolaylarıanlatan düz yazıtürü, öykü. * Aslıolmayan söz, olay.

hikâye birleş ik zamanı * Yalı n zamanlıbir fiilin geçmiş te yapı ldı ğı nıanlatan kip. Türkçede bu birleş ik zaman idi > -di ekiyle kurulur. hikâye etmek * ayrı ntı ları yla anlatmak, söylemek. hikâyeci

* Hikâye yazan, öykücü.

hikâyecilik * Hikâye yazma veya anlatma sanatı , öykücülük. hikâyeleme * Anlatma, tahkiye. hikâyelemek * Anlatmak. hikâyeleş tirme * Hikâyeleş tirmek iş i. hikâyeleş tirmek * Hikâye durumuna getirmek. hikem hikemî hikmet

* Hikmetler. * Felsefe ile ilgili; felsefî söz veya düş ünce. * Bilgelik. * Felsefe.

* Sebep, gizli sebep. * Tanrı 'nı n insanlarca anlaş ı lamayan amacı . * Özlü söz, vecize. * Fizik. hikmetinden sual olunmaz * sonucunun sebebi sorulmaz, araş tı rı lmaz; Tanrı 'nı n yaratı cıgücü karş ı sı nda sebep aranmaz. hikmetli hilâf

* Bilgece. * Aykı rı , karş ı t, ters. * Yalan.

hilâf olması n * yanı lmı yorsam. hilâf yok * yalan değ il, yalan yok. hilâfet hilâfetçi

* Halifelik. * Halifeliğ in sürdürülmesinden yana olan kimse.

hilâfetçilik * Hilâfetçi olma durumu. hilâfı hakikat * Gerçek dı ş ı . hilâfsı z

* Yalansı z, inanı lmaz ama gerçek.

hilâl

* Ayça, yeni ay. * Çocukları n okuma öğrenmeye baş ladı kları nda satı r ve sözleri ş aş ı rmamak için söz üzerinde gezdirdikleri ucu sivri, uzunca bir gösterme aracı . hilâl gibi hilâlî

* ince ve düzgün (kaş ). * Hilâl biçiminde.

hilâllemek * Hilâl durumuna getirmek. hil'at kaftan.

* Padiş ahları n, gönül almak, ödüllendirmek için birine giydirdikleri değerli kumaşveya kürkten yapı lmı ş

hile * Birini aldatmak, yanı ltmak için yapı lan düzen, dolap, oyun, desise, entrika. * Çı kar sağlamak için bir ş eye değ ersiz bir ş ey katma. hile hurda bilmez * kimseyi aldatmaz, doğru. hile yapmak

* aldatmak. * çı kar sağlamak amacı yla bir ş eyin saflı ğ ı nıbozmak, değersiz bir ş ey karı ş tı rmak. hilebaz

* Hileci.

hileci * Hile yapan, hile karı ş tı ran, hilebaz, hilekâr. hilecilik

* Hileci olma durumu, hilekârlı k.

hileiş eriye * Çözümü güç bir hukukî sorunu hukuk kuralları nızedelemeden halletme. hilekâr

* Hileci.

hilekârlı k * Hilecilik, dolandı rı cı lı k. hileli

* Hilesi olan, içine hile karı ş mı ş , hile ile yapı lmı ş .

hileli iflâs * Alacaklı larızarara sokmak amacı yla hileli iş lemler yaparak gerçekleş tirilen iflâs yolu. hilesi, hurdasıyok * yalanı , dolanı yok. hilesiz * Hile yapmayan, düzen bilmeyen. * Hilesi olmayan, içine hile karı ş mamı ş . hilkat * Yaradı lı ş , fı trat. hilkaten

* Yaradı lı ş tan.

hilozoizm * Canlıözdekçilik. hilye

* Hz. Muhammed'in ş ekil ve ş emaili yazı lı levha.

himaye * Koruma, gözetme, esirgeme, koruyuculuk. * Kayı rma, elinden tutma. himaye etmek * korumak, kayı rmak, gözetmek. himaye görmek * (biri tarafı ndan) korunmak, kayrı lmak, gözetilmek. himayeci

* Korumacı .

himayecilik * Korumacı lı k.

himayesine almak * koruyucusu olmak, korumak. himayesiz * Koruması z. himen * Kı zlı k zarı . himmet

* Yardı m, kayı rma. * Çalı ş ma, emek, gayret. * Lütuf.

himmet etmek * yardı m etmek, emek vermek. himmetin var olsun * teş ekkür için söylenir. hin

* Kurnaz, cin fikirli (kimse). * Zaman, zamane.

hindi

* Tavukgillerden, XV. yüzyı lda evcilleş tirilerek Amerika'dan bütün dünyaya yayı lan kümes hayvanları nı n en büyüğü (Meleagris gallopavo). * Aptal, ş aş kı n. hindi gibi kabarmak * gururlanmak, kurumlanmak, büyüklük taslamak. hindiba endivia). hindici

* Birleş ikgillerden, yapraklarıhaş lanarak salata gibi yenebilen birkaç yı llı k otsu bir bitki, güneğ ik (Cichorium

* Hindi yetiş tiren ve satan kimse.

hindigiller * AnavatanıAmerika olan tavuksu kuş lar takı mı . Hindistan cevizi * Palmiyegillerden, tropikal bölgelerde yetiş en bir ağ aç (Cocos nucifera). * Bu ağacı n portakaldan büyük, çok sert kabuklu yemiş i. Hindolog * Hindoloji bilgini. Hindoloji * Hint dilini ve kültürünü konu alan bilim. Hindu

* Hindistan'ı n resmî dili. * Hindistan'ı n Mecusî halkı ndan olan kimse.

Hinduizm * Tarihsel olarak daha sonra ortaya çı kan, niteliğ i bakı mı ndan Brahmanizmden daha katıolan bir din. hinleş me

* Hinleş mek durumu.

hinleş mek * Hin olmak, kurnaz olmak. hinlik

* Hin, kurnaz olma durumu, kurnazlı k.

hinoğ lu * Kurnaz. hinoğ luhin * Çok kurnaz, her devrin ş artları na uyabilen kimse. Hint armudu * Mersingillerden, sı cak bölgelerde yetiş en, meyvesi yenen, tahtası sert bir ağaç (Psidium). Hint bademi * Kakao. Hint baklası * Hint yağı ağacı , kene otu. Hint bezelyesi * Baklagillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, tohumlarıfasulyeye benzeyen bir bitki. hint biberi * Kı rmı zı biber. Hint çiçeği * Hindistana özgü bir tür çiçek. Hint darı sı * Buğdaygillerden, doğu ülkelerinde ekilen, taneleri yenilen, darı ya benzeyen bir bitki (Sorghum vulgare). Hint domuzu * Büyük Okyanus adaları nda yaş ayan, köpek diş leri boynuz gibi yukarıdoğru kı vrı k, iri yapı lıbir domuz türü (Porcus babyrussa). * Kobay. Hint fı stı ğ ı * Kürkas. Hint fulü

* Beyaz renkli bir nilüfer türü, Mı sı r fulü (Nelubrium).

Hint gergedanı * Hindistan'da bulunan bir gergedan türü. Hint güreş i * Karş ı t yönde yan yana ve sı rt üstü yatan bir çiftin, iç yandaki bacakları nıkenetleyerek birbirlerini çevirme çabası . Hint hı yarı * Hı yarş embe. Hint horozu *İ spenç horozu. Hint hurması * Palmiyegillerden, taze filizleri Hindistan'da sebze gibi yenen, meyvesinden reçel yapı lan çok sert bir ağ aç (Borrassus). Hint inciri

* Frenk inciri. Hint ipeği * Hindistan'da üretilen çok kı ymetli bir tür ipek. Hint irmiği * Sagu. Hint kamı ş ı * Bambu. Hint keneviri * Yaprakları ndan esrar elde edilen bir tür kenevir (Cannabis sativa). Hint kertenkelesi *İ guana. Hint kestanesi * At kestanesi. Hint kirazı * Sumak familyası ndan, sı cak ülkelerde yetiş en, zeytin büyüklüğünde yenilir bir meyvesi olan büyük bir ağ aç, mango (Mangifera domestica). Hint kobrası * Gözlüklü yı lan. Hint kumaş ı * Hindistan'da dokunan ve batı ülkelerinde ender bulunan ipekli bir kumaştürü. Hint mandası * Çift parmaklı lardan, uzunluğu 2 m, yüksekliğ i 1-80 civarı nda, ehlileş tirilip çekim iş lerinde kullanı lan bir tür memeli. Hint pamuğu * Hindistan'a özgü bir pamuk türü. Hint pirinci * Buğdaygillerden, Hindistan ve Etiyopya'da yetiş tirilen, taneleri pirinç yerine kullanı lan bir bitki. Hint safranı * Zerdeçal. Hint sarı sı * Mango yapraklarıile beslenmişineklerin sidiğ inden elde edilen, kehribar sarı sı na yakı n, özellikle yağlıboya resimde kullanı lan bir boya. Hint tavuğu * Brahma ı rkı ndan gelen bir tür tavuk. Hint yağ ı * Kene otunun tohumları ndan çı karı lan, hekimlikte ve sanayide kullanı lan bir yağ . Hint yağ ıağacı *İ ki çeneklilerden, tropik bölgelerde, 8-10 m. yüksekliğ e ulaş abilen, çok yı llı k, tohumlarızehirli yağelde edilen bir bitki (Ricinus communa). Hint-Avrupa * Hint-Avrupa dil ailesinde yer alan diller. * Bu dilleri konuş an halk. Hintçe

* Hint dili. hinterlant * Bkz. iç bölge, art bölge. Hintli hiper hiperbol

* Hindistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). * Çok, aş ı rı , yüksek" anlamı nda kullanı lan ön ek. * Bir düzlemin odak denilen durağan iki noktaya uzaklı kları değ iş meyen noktaları n geometrik yeri olan eğ ri.

hiperbolik * Hiperbol biçiminde olan, hiperbol ile ilgili. hiperboloidal * Hiperboloit biçiminde olan. hiperboloit * Hiperbole benzeyen. * Hiperbolün iki ekseninden biri çevresinde döndürülmesiyle ortaya çı kan yüzey. hipermarket * Her türlü malı n satı ldı ğıgeniş , büyük satı şmerkezi. hipermetrop * Cisimlerin görüntüleri ağtabakanı n gerisinde kaldı ğ ıiçin, yakı nıiyi göremeyen (göz). * Gözleri böyle olan (kimse). hipertansiyon * Normalden yüksek olan atardamar bası ncı . hipnotizma *İ pnotizma. hipnoz

* Uyku, ipnos.

hipoderm * Alt deri. hipodrom * Yunan ve Roma'da at ve araba yarı ş ları nı n yapı ldı ğı yer. * At yarı ş larıyapı lan alan, koş u alanı . hipoglisemi * Aş ı rıhâlsizliğe, aş ı rıterlemeye, hafif baygı nlı ğ a yol açan, kanda normalden daha az ş eker bulunması hastalı ğ ı . hipopotam * Su aygı rı . hipopotamgiller * Su aygı rı giller. hipostaz

* Bazıfelsefe ve din kuramları nı n dayandı ğ ıtemellerden her biri, uknum.

hipotansiyon * Normalden düş ük olan atardamar bası ncı .

hipotenüs * Bir dik üçgende, dik açı nı n karş ı sı nda bulunan kenar. hipotetik hipotez

* Varsayı ma dayanan, varsayı mlı , farazî. *İ potez, varsayı m, faraziye.

hippi * Toplumsal düzene ve tüketime karş ıçı kan, derbederce yaş ayan, örgütlenmemişgençler topluluğ u. hippilik hirfet his

* Hippi olma durumu. * Kunduracı lı k, duvarcı lı k, demircilik, marangozculuk, dokumacı lı k vb. küçük el sanatları na verilen ad. * Duygu. * Duyu. * Sezgi, sezme.

hisar

* Bir ş ehrin veya önemli bir yerin korunmasıiçin taş tan yapı lmı şyüksek duvarlı ve kuleli, çevresinde hendekler bulunan küçük kale, kermen, germen. hisar

* Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. * Klâsik Türk müziğ inde rediyez notası .

hisarbuselik * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. hisleniş

* Hislenmek iş i veya biçimi.

hislenme * Hislenmek iş i. hislenmek * Duygulanmak. hislerine kapı lmak * duygusal davranmak. hisli

* Duygulu, içli.

hisse * Pay. * Bir olaydan çı karı lan ders. hisse almak * zarara uğ ramak. hisse çı karmak * kendisiyle ilgili bulmak, alı nmak. hisse kapmak * bir olaydan yararlıbir öğüt çı karmak.

hisse senedi * Ortaklı k sermayesinin belirli bir parçası nıdeğerlendiren belge, pay belgiti, aksiyon. * Anonim veya komandit ortaklı klarda, ortaklı k sermayesinin birbirine eş it bölümlere ayrı lmı şparçası ndan her birinin karş ı lı ğ ıolmak üzere, yasada gösterilen özelliklere uygun olarak düzenlenmişdeğ erli belge, pay belgiti, aksiyon. hissedar

* Hissesi olan, paydaş .

hissedilme * Hissedilmek iş i. hissedilmek * Hissetmek iş ine konu olmak. * Sezilmek. hisseiş ayia * Ortak mülkiyette ayrı lmamı şpay. hisseiş ayialı * Pay oranı na göre bölümlere ayrı lmamı şolan, bütünü birkaç kiş inin malıolan. hisseli

*İ çinde birkaç kiş inin payı olan, paydaş lı , paylı .

hisset * Cimrilik, pintilik. hissetme

* Hissetmek iş i.

hissetmek * Fiziksel bir uyarı yıduymak. * Bir ş eyden etkilenmek, duymak. * Sezmek, farkı na varmak, anlamak. hissettirme * Hissettirmek iş i. hissettirmek * Hissetmesine sebep olmak, duyurmak, sezdirmek. hissî

* Duygusal.

hissikablelvuku * Ön sezi. hissini vermek * gibi gelmek, ... izlenimini uyandı rmak. hissiselim * Sağduyu. hissiyat

* Duygular, seziş ler.

hissiz * Duygusuz. hissizlik

* Duygusuzluk. histerezis * Doğa olayları nı n geliş mesindeki gecikme. histeri histerik histoloji

* Bkz. isteri. * Bkz. isterik. * Doku bilimi.

hiş * "Hey, bana bak, sana söylüyorum" anlamı nda seslenme sözü. hiş t hit hitabe

* Hiş . * Liste baş ı . * Söylev.

hitaben * Sözü birine yönelterek, hitap yoluyla. hitabet hitam

* Etkili söz söyleme sanatı , söz sanatı . * Son, bitim.

hitam bulmak * sona ermek, bitmek. hitam vermek * bitirmek. hitan hitap

* Sünnet etme. * Sözü birine veya birilerine yöneltme, seslenme.

hitap etmek * seslenmek, ... -e karş ısöylemek, söz yöneltmek. Hitit * M. Ö. XX.-XII. yüzyı llar arası nda Anadolu'da, XII-VIII. yüzyı llar arası nda Hatay ve Kuzey Suriye'de devletler kurmuşolan eski bir ulus, Eti. Hititçe * Hitit (Eti) dili. Hititolog Hititoloji

* Hitit (Eti) dili, kültürü ve kalı ntı ları ile uğ raş an bilim adamı . * Hitit (Eti) dili ve eserlerini konu alan bilim dalı .

hiyerarş i * Makam sı rası , basamak, derece düzeni. hiyerarş ik * Hiyerarş iye özgü. hiyeroglif * Eski Mı sı rlı ları n kullandı ğ ı , bir resim ile bir kelimenin gösterildiğ i yazı , resim yazı . hiza * Doğru bir çizgi üzerinde bulunma durumu. hizalama

* Hizalamak iş i.

hizalamak * Hizaya gelmek, hizası nıbulmak. hizaya gelmek * düzgün sı ra olmak. * davranı ş ları nı düzeltmek yola gelmek. hizaya getirmek * birinin davranı ş ları nıdüzeltmek, yola getirmek. hizip * Bölük, kı sı m. * Bir topluluk, bir örgüt içinde inanç ve düş ünce bakı mı ndan ayrı lı k gösteren yan tutmaya yönelik küçük topluluk, klik. hizipçi

* Hizip oluş turan veya bir hizip içinde yer alan (kimse), klikçi.

hizipçilik * Örgütlenmişbir topluluğun içinde bütünlüğ ü bozacak biçimde yeni bir topluluk oluş turma. hizipleş me * Hizipleş mek iş i, klikleş me. hizipleş mek * Hiziplere ayrı lmak, klikleş mek. hizmet

* Birinin iş ini görme veya birine yarayan bir iş i yapma. * Görev, iş . * Bakı m, özen, ihtimam.

hizmet akdi *İ şsözleş mesi, işakdi. hizmet eri * Teğ men ve yukarı sıüst düzey subayları n hizmetinde bulunan er, emir eri. hizmet görmek (veya etmek) * işgörmek, çalı ş mak. hizmet içi eğ itim * Bkz. işbaş ı nda eğ itim. hizmetçi

* Hizmet gören kimse.

* Belli bir ücretle ev iş lerini yapmak için tutulan kadı n. hizmetçilik * Hizmetçinin yaptı ğıişveya hizmetçi olma durumu. hizmete girmek * çalı ş maya baş lamak. * görev almak. hizmeti dokunmak * görevde bulunmak, işyapmak. hizmetinde olmak * birinin yanı nda çalı ş mak, iş lerini yapmak. hizmetkâr * Ücretle işgören genellikle erkek iş çi, uş ak. hizmetkârlı k * Hizmetkârı n iş i, uş aklı k. hizmetli Ho hobi

* Kapı cı lı k, odacı lı k gibi iş lerde kullanı lan kimse, müstahdem. * Holmiyum'un kı saltması . * Düş kü, aş ı rıölçüde uğraş ıalanı .

hoca * Müslümanlı kta din görevlisi. * Öğretmen. * Medresede öğrenim gören sarı klı , cübbeli din adamı . * Akı l öğreten, öğ üt veren kimse. hocalı k

* Hoca olma durumu veya hocanı n yaptı ğıiş .

hocalı k etmek * öğretmenlik yapmak. * akı l öğretmek, öğ üt vermek. hodan

* Hodangillerden, çiçekleri hekimlikte kullanı lan ve kökü kavrularak yenilen, bir yı llı k ve otsu bir bitki, sı ğı rdili (Borago officinalis). hodangiller *İ ki çeneklilerden, üzeri sert dikenlerle kaplıotsu ve ağ açsıbitkiler familyası . hodbehot * Kendi kendine, kendi kafası yla, kendiliğ inden, kimseye danı ş madan. hodbin

* Bencil, egoist.

hodbinlik * Bencillik, egoizm. hodkâm

* Bencil, egoist.

hodkâmlı k * Bencillik, egoizm. hodpesent * Kendini beğ enmiş , bencil. hodri * "Kendine güvenen ortaya çı ksı n, iş te meydan" anlamı nda hodri meydan deyiminde geçer. hohlama

* Hohlamak iş i.

hohlamak * Ağzı nıyaklaş tı rı p soluğunu bir ş eyin üzerine hı zla vermek. hokey

* Bir ucu kı vrı k sopalarla çayı r veya buz üzerinde iki takı m arası nda oynanı lan top oyunu.

hokka * Metal, cam veya topraktan küçük kap. hokka gibi * ufak ve düzgün (ağı z). hokka gibi oturmak * (giysi için) vücuda iyice uymak. * her yandan açı kça görünmek. hokkabaz * El çabukluğ u ile birtakı mş aş ı rtı cıolaylar yapmayımeslek edinen kimse. * Baş kaları nıaldatarak yalan dolanla işgören. hokkabazlı k * Hokkabazı n yaptı ğıiş . * Yalan dolanla görülen iş . hol

* Sofa.

holding

* Birçok ortaklı ğı n pay senetlerini elinde bulundurarak onlarıdenetimi altı nda tutan sermaye yatı rı m ortaklı ğ ı , ana ortaklı k. holdingleş me * Holding durumuna gelme. holdingleş mek * Holding durumuna gelmek. holigan

* Özellikle futbolda aş ı rı fanatizmi besleyen ve çevreye zarar veren taraftar veya kimse, serseri, hayta.

holiganlı k * Holigan olma durumu veya holiganı n yaptı ğı iş . Hollândaca * Hollânda halkı nı n kullandı ğıdil. Hollândalı * Hollânda halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). holmiyum

* Atom numarası67, atom ağı rlı ğı 164,94, oksidi açı k sarırenkte, tuzları portakal sarı sırenginde olan, seyrek bulunan bir element. Kı saltmasıHo. holosen

* IV. çağ ı n en yeni dönemi.

holotüritler * Deniz hı yarları . homojen

* Bağ daş ı k, mütecanis. * Bütün terimleri aynıderecede olan (çok terimli).

homojenlik * Bağ daş ı k olma durumu. homolog

* Bir baş kası nı n tam olarak yerini tutan.

homolog kromozom * Biri anadan diğeri babadan gelen ve aynıgen çiftine sahip kromozom. homonim * Eşadlı , eşsesli. homoseksüel * Eşcinsel. homoseksüellik * Eşcinsellik. homoteti

* Merkez olarak alı nan bir noktaya göre birer noktası nı n geometrik yerleri karş ı lı klı olarak aynıolan iki nokta grubunun durumu. homotetik * Araları nda homoteti durumu bulunan. homur homur * Homurdanarak. homurdanı ş * Homurdanmak iş i veya biçimi. homurdanma * Homurdanmak iş i. homurdanmak * Öfke, kı zgı nlı k, can sı kı ntı sı yla anlaş ı lmaz sesler çı karmak. * (taş ı t, alet vb. için) Alı ş ı lmı ş ı n dı ş ı nda bozuk ses çı karmak. homurtu

* Homurdanma sesi. * Ayı nı n çı kardı ğ ıses.

homurtulu * Homurtusu olan. homurtusuz * Homurtusu olmayan. hona

* Erkek sı ğı r. Honduraslı * Honduras halkı ndan olan kimse. hop

hop hop

* Uyarma amacı yla kullanı lı r. * Birden ve hı zla yapı lan iş leri anlatı r. * Bir davranı ş ıengellemek veya uyarmak amacı yla söylenir.

hop oturup hop kalkmak * öfke, heyecan vb. duygular sebebiyle yerinde duramaz olmak. hoparlör

* Elektrik dalgaları nıses dalgası na çeviren ve gerektikçe sesi yükselten alet. * Radyo, pikap, teyp vb. araçlarda sesi iş itilebilecek duruma getiren alet.

hoparlörlü * Hoparlörü olan. hoparlörsüz * Hoparlörü olmayan. hoplama

* Hoplamak iş i.

hoplamak * Sevinçten, korkudan veya oyun için, bulunduğ u yerde havaya doğ ru fı rlamak. * Büyük bir istekle. hoplatı lma * Hoplatı lmak iş i. hoplatı lmak * Hoplatmak iş i yapı lmak. hoplatı ş * Hoplatmak iş i veya biçimi. hoplatma * Hoplatmak iş i. hoplatmak * Hoplaması nısağ lamak. * Çocuğ u koltukları ndan tutup hafifçe havaya fı rlatarak eğ lendirmek. hoplaya zı playa * Büyük bir sevinçle. hoplayı ş * Hoplamak iş i veya biçimi. hoppa * Yaş ı na uymayan hafiflikler yapan, deliş men, serbest, koket, ağı rbaş lıkarş ı tı . hoppaca

* Hoppaya yaraş ı r (biçimde), hoppa gibi.

hoppadak * Hemen.

hoppala

* Küçük çocuklar atlarken onlarıyüreklendirmek için söylenir. * Şaş ma ile birlikte kı nama anlatı r. * Bebeklerin içine konup zı playarak eğlenmelerini sağ layan yaylıaraç.

hoppala bebek * Çocukça davranı ş larıolan kimselere söylenir. hoppalı k * Hoppa olma durumu veya hoppaca davranı ş . hoppalı k etmek * hoppaca davranı ş larda bulunmak. hopurdatma * Höpürdetme. hopurdatmak * Höpürdetmek. hor

* Değersiz, önemi olmayan, aş ağ ı .

hor bakmak (veya görmek) * değ ersiz saymak, değ er vermemek. hor görmek * bir kimseye değersiz gözüyle bakmak. hor kullanmak * dikkat etmeyerek hoyratça kullanmak. hor tutmak * birine karş ıküçümseyici, incitici davranı ş larda bulunmak. hora

* Birçok kiş i tarafı ndan el ele tutuş arak oyun müziğ i eş liğinde oynanan bir halk oyunu.

hora geçmek * beğ enilmek, hoş a gitmek, makbule geçmek, kendisine verilen kimsenin çok iş ine yaramak. hora tepmek * hora oynamak. * ayakları nı vurarak gürültü etmek. horanta * Aile halkı . horasan horasanî

* Kiremit ve tuğla tozları nı n kireç ve su ile karı ş tı rı lması ndan elde edilen bir çeş it harç. * Üst bölümü sarı ktan taş acak biçimde yapı lmı şhoca kavuğu.

Horasanlı * Horasan halkı ndan olan kimse. horhor * Gür ve ses çı kararak akan su. horlama

* Horlamak iş i (I) (II). horlamak * Uyku sı rası nda soluk alı rken boğ az ve burundan gürültülü sesler çı karmak. horlamak * Birinin gönlünü incitircesine davranmak. horlanı ş * Horlanmak iş i veya biçimi. horlanma * Horlanmak iş i. horlanmak * Hor görülmek. horlayı ş * Horlamak iş i veya biçimi. hormon

*İ ç salgıbezlerinden kana geçen ve organları n iş lemesini düzenleyen adrenalin, insülin, tiroksin gibi uyarı cı maddelerin genel adı . * Hormon görevinde kullanı lan yapay madde. hornblent * Doğal alüminyum, kalsiyum, demir ve magnezyum silikatı ndan oluş muş , koyu yeş il veya kara renkte parlak bir amfibol türü. horon

* Karadeniz bölgesinde kemençe ile oynanan halk oyunu.

horon tepmek * horon oyununu oynamak. horoz

* Tavukgillerden, tavuğun erkeğ i olan kümes hayvanı . * Ateş li silâhlarda çakmak taş ı na veya merminin kapsülüne vurmaya yarayan metal parça. * Kapızembereğ inin mandalı . * Kabadayıerkek.

horoz ağ ı rlı k * Güreş , boks ve halterde 51-57 kg olarak tespit edilmişağı rlı k sı nı fı , horoz siklet. horoz akı llı * Akı lsı z. horoz dövüş ü * Özel olarak yetiş tirilmişiki horozun eğlence ve yarı ş ma amacı yla dövüş türülmesi. * Çömelik duruş ta karş ı lı klıiki kiş inin elleriyle itiş meleri. horoz evlenir, tavuk tellenir * yeri yokken baş kası nı n sevincine katı lanlar için söylenir. horoz fasulyesi * Bir tür fasulye. horoz gibi * kabadayı ca davranan erkekler için kullanı lı r. horoz ibiği * Horozun tepesinde bulunan etli kı rmı zıkı sı m.

* Bkz. horoz ibiği. * (renk) Koyu, pembe, kı rmı zı . horoz ibiği * Horoz ibiğ igillerden, kı rmı zıçiçekleri horoz ibiğini andı ran bir süs bitkisi (Amaranthus). horoz kafalı * Horoz akı llı . horoz karası * Bir çeş it üzüm. horoz mantarı * Yenilebilen bir cins mantar (Cantherellus cibarius). horoz ölür, gözü çöplükte kalı r * yaş anı lmı ş , alı ş ı lmı ş , eriş ilmişbir durum veya makam yitirildikten sonra, yine o durum veya makamda gözü kalan kimseler için söylenir. horoz siklet * Horoz ağı rlı k. horoz ş ekeri * Horoz biçiminde, çeş itli renklerde yapı lmı ş , ince tahta çubuğa takı lı p satı lan ş eker. horoz vakti * Sabahı n erken saati. horozayağı * Tüfekten boşkovanıçı karmaya yarayan burgu. horozbina * Horozbinagillerden, sı rt yüzgeci uzun ve geniş , küçük bir balı k (Blemnius). horozbinagiller * Örnek hayvanıhorozbina olan, kayalı k deniz kı yı ları nda yaş ayan kemikli balı klar familyası . horozcuk otu * Turpgillerden, eskiden kuduzun ilâcısanı lan, ı tı rlı bir dağbitkisi, yaban teresi (Lepidium campestre). horozdan kaçmak * (kadı n için) erkeklerden uzak durmak, onlardan kaçmak. horozgözü * Maydanozgillerden, beyaz veya pembe çiçekli bir bitki (Seseli tortuosum). horozibiğ igiller * Ispanaklar takı mı ndan, örneği horozibiği olan bitki familyası . horozlanı ş * Horozlanmak iş i veya biçimi. horozlanma * Horozlanmak iş i. horozlanmak * Kabadayıtavrıtakı nmak, çalı m satmak. horozlar ötmek * sabah olmak. horozlaş ma

* Horozlaş mak iş i. horozlaş mak * Kabadayı laş mak, kabadayıgibi davranmak. horozu çok olan köyde sabah geç olur * karı ş anı çok olan iş lerden güç sonuç alı nı r. horst hortlak

* Çöküntü hendeğinin yanı ndaki çı kı ntı lar. * Mezardan çı karak insanlarıkorkuttuğuna inanı lan yaratı k, hayalet.

hortlama * Hortlamak iş i. hortlamak * (yanlı şbir inanı ş a göre) Ölü mezardan çı kmak. * Herhangi bir sorun yeniden ortaya çı kmak. hortlatma * Hortlatmak iş i. hortlatmak * Hortlamak iş i yapı lmak. hortum

* Filde ve bazıböceklerde boru biçiminde uzamı şağı z veya burun bölümü. * Tulumba veya musluklara takı lan genellikle plâstikten uzun boru. * Hava veya suyun hı zla dönüp sütun biçiminde yükselmesiyle oluş an, alanıdar bir siklon çeş idi.

hortum gibi * çok uzun (burun). hortum sı kmak * (yangı na) su sı kmak. hortumlu * Hortumu olan. hortumlu böcekler * Eşkanatlı ları , yarı m kanatlı ları , tahta kuruları nıiçine alan, kan veya öz su emici birçok asalak türü bulunan böcekler topluluğu (Rhynchota). hortumlular * Pek çok türünün nesli tükenmişolan, günümüzde filleri içine alan memeli hayvanlar alt takı mı . horul horul * Horlama sesi çı kararak. horuldama * Horuldamak iş i. horuldamak * Horlamak (I). horuldayı ş * Horuldama biçimi. horultu

* Horuldama sesi.

hostes

hosteslik

hoş

* Taş ı tlarda ve özellikle uçaklarda yolcu ağ ı rlayan genç kadı n. * (bir toplulukta, kongrede vb. yerlerde) Katı lanlarıağı rlayan, onlara kı lavuzluk eden genç kadı n. * Hostes olma durumu. * Hostesin görevi. * Beğ enilen, duygularıokş ayan, zevk veren. * Bununla birlikte. * Beğ enilen, duygularıokş ayan bir biçimde.

hoşbulduk * "hoşgeldiniz" sözüne verilen karş ı lı k. hoşgeldiniz * gelene söylenen esenleme sözü. hoşgörmek (veya karş ı lamak) * gücenilecek veya karş ı lı k verilecek bir davranı ş ıhoş görü ile karş ı lamak, anlayı ş la karş ı lamak, kusur saymamak. hoştutmak * birine iyi ve sevecenlikle davranmak. hoş a gitmek * beğ enilmek, bir kiş iden veya bir ş eyden hoş lanmak. hoş af * Şeker ş urubunda, bütün veya dilimler durumunda kaynatı lmı şmeyve, komposto. hoş af gibi * çok yorgun. hoş afı n yağ ıkesilmek * söyleyecek söz, verecek karş ı lı k veya yapacak bir ş ey bulamayacak bir duruma düş mek. hoş afı na gitmek * hoş una gitmek. hoş aflı k * Hoş af yapmaya ayrı lmı şveya elveriş li. * Güçsüzlük, dermansı zlı k. hoş beş * Buluş anlar arası nda hatı r sormak amacı yla söylenen ilk sözler. hoş beşetmek * sohbet etmek. hoş ça

* Hoşbir biçimde olan. * Hoşolarak, iyice, güzelce.

hoş ça kal (veya kalı n) * ayrı lan kimsenin kalanlara söylediğ i bir iyi dilek sözü. hoş görü

* Her ş eyi anlayı ş la karş ı layarak olabildiğ i kadar hoşgörme durumu, müsamaha, tolerans. * Bir boksörün ağı rlı k sı nı fı ndaki ağ ı rlı ğı nı n kabul edilecek kadar azlı ğ ıveya çokluğ u.

hoş görücü * Hoş görülü, müsamahakâr, toleranslı . hoş görülü * Hoş görüsü olan, hoş görüyle davranan, müsamahalı , toleranslı . hoş görürlük * Hoş görü ile davranma durumu. hoş görüsüz * Hoş görüsü olmayan, hoş görü ile davranmayan, müsamahası z, toleranssı z. hoş görüsüzlük * Hoş görüsüz olma durumu, müsamahası zlı k, toleranssı zlı k. hoş hoş

* (çocuk dilinde) Köpek.

hoş kuran * Çiçekleri dallarıı spanak gibi piş irilen bir yı llı k otsu bir bitki, tilkikuyruğu (Amaranthus lividus). hoş lanı ş * Hoş lanmak iş i veya biçimi. hoş lanma * Hoş lanmak iş i. hoş lanmak * Hoş una gitmek, hoşbulmak, sevmek. hoş laş ma

* Hoş laş mak durumu.

hoş laş mak * Hoşduruma gelmek. *İ yilik hissetmek. * Birbirinden hoş lanmak. hoş laş tı rma * Hoş laş tı rmak iş i. hoş laş tı rmak * Hoş laş ması nı sağlamak. hoş luk

hoş nut

* Hoşolma durumu, letafet. * (bir sı fatı yla) Her zaman görülmeyen, iyiye yorulmaz durum. * Bir davranı ş , bir durum veya bir kimseden memnun olan, yakı nmasıolmayan.

hoş nut etmek * memnun etmek. hoş nut olmak * memnun olmak, yakı nmamak, ş ikâyetçi olmamak. hoş nutluk * Hoş nut olma durumu. hoş nutluk getirmek

* memnun olduğ unu göstermek. hoş nutsuz * Hoş nut olmayan. hoş nutsuzluk * Hoş nut olmama durumu. hoş nutsuzluk getirmek * memnuniyetsizlik göstermek. hoş sohbet * Güzel ve tatlıkonuş an (kimse). hoş t * Köpekleri ürkütüp kaçı rmak için çı karı lan ses. hoş t hoş t * Hoş t. hoş una gitmek * biri beğenmek. hoş ur

hot zot

* Değersiz, kaba, bayağı . * Şiş man, dolgun, güzel (kadı n). * "Sert ve kötü davranmak" anlamı nda hot zot etmek deyiminde geçer.

Hotanto * GüneybatıAfrika'da yaş ayan ilkel bir boy. hotoz

hotozlu hovarda

* Kadı nları n süs için saçları nı n üstüne taktı kları , çeş itli renk ve biçimde yapı lmı şküçük baş lı k. * Tavus kuş u, tavuk gibi kuş ları n baş ları nda bulunan tüyler. * Hotozu olan. * Zevki için para harcamaktan kaçı nmayan (kimse). * Çapkı n. * Uygunsuz kadı nı n paralıâş ı ğı .

hovardaca * Hovarda gibi, hovardaya yaraş ı r yolda, cömertçe, bol bol. hovardalaş ma * Hovardalaş mak iş i. hovardalaş mak * Hovarda gibi davranmaya baş lamak. hovardalı k * Hovarda olma durumu. * Hovardaca davranı ş . hovardalı k etmek * çapkı nca davranmak, çapkı nlı k etmek. * zevki için bol para harcamak.

hoyrat

hoyratça

* Kaba, kı rı cı ve hı rpalayı cı . * Güneydoğ u Anadolu'da ve Irak'taki Türkler arası nda tek baş ı na söylenen bir çeş it ezgili deyiş . * Kaba (bir biçimde).

hoyratlı k * Hoyrat olma durumu. * Hoyratça davranı ş . hoyratlı k etmek * hoyratça davranmak. hoyuk * Bostan korkuluğ u. hozalma

* Hozalmak iş i.

hozalmak * Kibirlenmek, burnu büyümek. hozan

* Dinlenmeye bı rakı lmı ş , birkaç yı l iş lenmemiştarla.

hödük * Görgüsüz, kaba, anlayı ş ı kı t (kimse). * Korkak, ürkek. hödükçe * Hödük gibi, görgüsüzce. hödükleş me * Hödükleş mek biçimi. hödükleş mek * Hödükçe davranmak. hödüklük * Hödük olma durumu. * Hödükçe davranı ş . hödüklük etmek * görgüsüzce ve kaba davranmak. höl * Yaş lı k, nem. höllük

* Bazıyerlerde kundak çocukları nı n altı na bez yerine konulan toprak.

höpürdetme * Höpürdetmek iş i, hopurdatma. höpürdetmek * Bir ş ey içerken ses çı karmak, hopurdatmak. höpürtü * Höpürdetmek biçimi ve tarzı . höpürtülü

* Höpürtü ile ses çı karma. hörgüç * Devenin sı rtı ndaki tümsek, çı kı ntı . * Hörgüce benzeyen tümsek, çı kı ntı . hörgüçlü * (deve için) Hörgücü olan. höst

* At, katı r, sı ğ ı r gibi hayvanları , özellikle öküzü durdurmak için çı karı lan ses. * Bir kimseyi uyarmak için kullanı lan kaba seslenme.

höş merim * Tuzsuz taze peynirden niş asta, pirinç unu konarak yapı lan bir helva. höt

* Korkutmak veya dikkati kendi üzerine çekmek için söylenir.

höt demek * göz dağ ıvermek, korkutmak. höykürme * Höykürmek iş i. höykürmek * Tarikattaki kimseler dua ederken kendilerinden geçerek hep bir ağ ı zdan yüksek sesle bağ rı ş mak. höyük

* Tarih boyunca türlü sebeplerle yı kı lan yerleş me bölgelerinde, yı kı ntı ları n üst üste birikmesiyle oluş an ve çoğ u kez içinde yapıkalı ntı ları nı n gömülü bulunduğu yayvan tepe. * Toprak yı ğ ı nı , küçük tepe. Hristiyan

*İ sa Peygamber'in dininden olan kimse, İ sevî, Nasranî. * Hristiyanlarla ilgili, Hristiyanlara özgü olan (ş ey).

Hristiyanlaş ma * Hristiyanlaş mak iş i. Hristiyanlaş mak * Hristiyan olmak, Hristiyanlı ğ ıkabul etmek. Hristiyanlaş tı rma * Hristiyanlaş tı rmak iş i. Hristiyanlaş tı rmak * Bir kimse veya topluluğ u Hristiyan dinine sokmak, Hristiyan yapmak. Hristiyanlı k * Hristiyan dini, İ sevîlik, Nasranîlik. * Hristiyan dünyası . * Hristiyan olma durumu. hristo * "Çaprazlama yapı lan teyel" anlamı na gelen hristo teyeli tamlaması nda geçer, kaz ayağ ı . hristo teyeli * Kaz ayağ ı . hu

* "Neredesin!, bana bak" anlamı nda daha çok kadı nlar tarafı ndan kullanı lan seslenme sözü.

* Derviş ler arası nda seslenme sözü. * (büyük H ile) Tanrı . hu çekmek (veya demek) * (tekkelerde, derviş ler arası nda) ayin sı rası nda sürekli olarak hu demek. hububat * Tahı l. Huda huda

* Tanrı . * Hile, düzen.

hudayinabit * Kendi biten, kendi kendine yetiş en (bitki). * Baş ı boşbüyümüş(kimse). * Eğ itim görmemiş , kendi kendini yetiş tirmişolan (kimse). hudut

* Sı nı r. * Uç, son.

hudut boyu * Sı nı r boyu. hudut dı ş ı * Sı nı r ötesi, sı nı r dı ş ı . hudut dı ş ı etmek * sı nı r dı ş ı etmek, ülkeden dı ş arıçı karmak. hudutlandı rma * Hudutlandı rmak iş i. hudutlandı rmak * Sı nı rlandı rmak, sı nı r çekmek. hudutlu

hudutsuz

* Sı nı rlı , sı nı rlanmı ş . * Sı nı rsı z, sonsuz. * Sı nı rsı z.

huğ * Çubuk veya kamı ş tan yapı lmı şbağve bahçe kulübesi. hukuk

hukukçu

* Toplumu düzenleyen ve devletin yaptı rı m gücünü belirleyen yasaları n bütünü, tüze. * Bu yasaları konu alan bilim. * Yasaları n ceza ile ilgili olmayı p alacak verecek gibi davalarıilgilendiren bölümü. * Haklar. * Ahbaplı k, dostluk. * Hukuku meslek edinen, hukukla uğraş an (kimse).

hukukçuluk * Hukukçu olma durumu.

hukuken hukukî

* Hukukî olarak. * Hukuk ile ilgili, tüzel.

hukukî metroloji * Metrolojinin, hukukî konuları n gerektirdiğ i durumlarda, ölçme metotları , ölçme birimleri ve ölçme aletleri ile ilgili olan kı smı . hukuklu * Hukuk fakültesi öğrencisi olan (kimse). hukuksal

* Hukukî.

hukuksuzluk * Hukuksuz olma durumu. hulâsa

* Özet, fezleke. * Öz. * Herhangi bir maddenin, alkol, eter gibi bir eritici ile ayrı lmı şveya baş ka bir yol ile elde edilmişetkili özü. * Kı sacası , sözün kı sası .

hulâsa etmek * özetlemek. hulâsaten * Özet olarak, kı saca. huligan

* Holigan.

hulliyat * Kadı n süs eş yası , ası m takı m, takı . hulûl

* Gelme, gelip çatma. * Girme, sinme. * Geçiş me, ozmos. * Tanrıruhunun herhangi bir bedene girdiğ ine inanmak.

hulûl etmek * girmek, dahil olmak. hulûs * Gönül temizliğ i. hulûs çakmak * dalkavukluk etmek, yaranmaya çalı ş mak. hulûskâr

* Temiz duygulu, içten. * Dalkavuk, ş akş akçı .

hulûskârlı k * Temiz duygululuk, içtenlik. * Dalkavukça davranı ş . hulya

* Kuruntu.

* Tatlıdüş , hayal. hulyalaş ma * Hulyalaş mak durumu. hulyalaş mak * Hulya durumuna gelmek. hulyalaş tı rma * Hulyalaş tı rmak biçimi. hulyalaş tı rmak * Hulya durumuna getirmek. hulyalı * Hayal kuran veya insanıhayal kurmaya sürükleyen. hulyaya dalmak * hayal kurmak. humar

*İ çki veya uyku sersemliğ i.

humbara

* Demir veya tunçtan dökülmüş , yuvarlak ve boşolan içine patlayı cı maddeler doldurulup havan topu veya el ile atı lan yuvarlak bir tür bomba, kumbara. humbara ocağı * Humbara yapan veya savaş ta humbara kullanan bölük. humbaracı * Humbara kullanan asker, kumbaracı . humbarahane * Humbara yapı lan fabrika, kumbarahane. * Humbaracıyetiş tirmek amacı yla 1739'da açı lan ilk Türk askerî okulları ndan biri. humma

* Ateş li hastalı k. * Sı tma.

hummalı * Hummasıolan. * Sürekli, sı kı , yoğun, hararetli. humus humus hun

* Bitkilerin çürümesiyle oluş an koyu renkte organik toprak. *İ yice ezilmişnohut, tahin ve baharatla hazı rlanan bir yemek. * Kan.

hunhar * Kana susamı ş , kan dökücü. hunharca

* Hunhara yakı ş ı r bir biçimde.

hunharlı k * Kan dökücülük, zalimlik.

huni

hunnak hunriz hura

* Bir sı vı yıağ zıdar bir kaba aktarmak için kullanı lan koni biçimindeki araç. * Ağı zlı k. * Boğ ak, anjin. * Kan dökücü, kanlı . * Bkz. hurra.

hurafe * Dine sonradan girmişboşinanç. hurç hurda

* Genellikle yelken bezinden veya meş inden yapı lmı şbüyük heybe. * Parçalanmı ş , döküntü durumuna gelmiş . *İ ş e yarayamayacak derecede bozulup sakatlanmı ş , zarar görmüş . * Eski maden parçası .

hurdacı * Hurda alı p satan kimse. hurdacı lı k * Hurdacı nı n yaptı ğıiş . hurdahaş * Onarı lamayacak biçimde kı rı lı p parçalanmı ş , paramparça. hurdahaşetmek * kı rı p dökmek, parçalamak. hurdahaşolmak * kı rı p dökülmek, paramparça olmak. * aş ı rıölçüde yorulmak. hurdalı k

* Hurda yı ğı nıveya hurdanı n atı ldı ğ ıyer.

hurdasıçı kmak * (eş ya için) kullanı lmayacak duruma gelmek, eskimek. hurdaya çevirmek * iş e yaramaz duruma getirmek. huri * Cennette yaş adı ğ ı na inanı lan kı zlara verilen ad. huri gibi hurma

* çok güzel (genç kadı n). * Hurma ağ acı nı n yemiş i.

hurma ağ acı * Palmiyegillerin eski çağ lardan beri Kuzey Afrika'da kültürü yapı lan örnek bitkisi (Phoenix dactylifera).

hurma tatlı sı * Hurma biçimi verilerek yapı lan bir çeş it hamur tatlı sı . hurmalı k * Hurma ağ acıçok olan yer. hurra * Batı lıulusları n "yaş a!" anlamı nda kullandı klarıünlem. huruç

* Çı kma, çı kı ş . * Göç.

hurufat

* Harfler. * Bası mda, baskı iş inde kullanı lan metal veya baş ka bir maddeden yapı lmı şharf, rakam veya baş ka iş aret kalı pları . * Dizgi iş inde kullanı lan harf türlerinin bütünü. Hurufî

* Hurufîliğe mensup olan kimse.

Hurufîlik * Kur'an'ı n harflerinden birtakı m anlam ve yargı lar çı karan bir mezhep. huruş an husuf husul

* Coş kun. * Ay tutulması . * Olma, oluş , oluş ma, meydana gelme.

husul bulmak * olmak, oluş mak, doğmak, çı kmak, meydana gelmek. husumet

* Hası m olma durumu, düş manlı k, yağı lı k, hası mlı k.

husumet beslemek * hası m olmak, düş man olmak. husumetkâr * Düş manlı k besleyen, kin güden (kimse). husus * Konu, madde. * Özellik, yön. hususî * Özel. * Özel olarak, özel bir biçimde. hususiyet * Özellik. *İ leri derecede tanı ş ı klı k, ahbaplı k, yakı nlı k. hususuyla * Özellikle, hele. husye

* Er bezi, testis. huş * Gürgengillerden, kerestelik bir ağaç cinsi (Betula). huş u

huş unet hutbe hutut

* Alçak gönüllülük. * Tanrı 'ya boyun eğ me, gönlü korku ve saygıile dolu olma. * Sertlik, kabalı k, kı rı cı lı k. * Cuma ve bayram namazları nda minberde okunan dua ve verilen öğüt. * Çizgiler.

huy *İ nsanı n yaradı lı şve ruh özelliklerinin bütünü, mizaç, tabiat. *İ çgüdü durumunu almı şalı ş kanlı k. huy canı n altı ndadı r * doğ uş tan gelen özellikler değiş tirilemez. huy edinmek * (bir ş eyi) alı ş kanlı k durumuna getirmek. huylandı rma * Huylandı rmak iş i. huylandı rmak * Huylanması na sebep olmak, huylanması na yol açmak. huylanı ş * Huylanma biçimi. huylanma * Huylanmak iş i. huylanmak * Kuş kulanmak, iş killenmek, pirelenmek, tedirgin olmak. * (hayvan) Ürküp sinirlenmek. huylu

huysuz huysuzca

* (herhangi bir nitelikte) Huyu olan. *İ ş killi, kuş kulu. * (binek hayvanlarıiçin) Ürkek, sinirli. * Huyu iyi olmayan, geçimsiz, ş irret. * Biraz huysuz; huysuz (bir biçimde).

huysuzlanı ş * Huysuzlanmak iş i veya biçimi. huysuzlanma * Huysuzlanmak iş i. huysuzlanmak

* Huysuzluk etmek, huysuzca davranmak. huysuzlaş ma * Huysuzlaş mak iş i. huysuzlaş mak * Huysuz bir duruma gelmek. huysuzlaş tı rma * Huysuzlaş tı rmak iş i. huysuzlaş tı rmak * Huysuz duruma getirmek. huysuzluk * Huysuz olma durumu. * Huysuzca davranı ş . huysuzluk etmek * huysuzca davranı ş larda bulunma. huyu huyuna suyu suyuna (uygun) * iki kiş inin her yönden birbirine uygunluğ unu anlatmak için kullanı lı r. huyuna suyuna gitmek * onu kı zdı rmayacak veya ürkütmeyecek biçimde uysalca davranmak, alı ş kanlı kları na, isteklerine uygun davranı ş larda bulunmak. huzme huzmeli

* Demet, ı ş ı n demeti. * Iş ı k saçan.

huzur * Dirlik, başdinçliği, gönül rahatlı ğ ı , rahatlı k. * (bazıdeyimlerde) Ön, yan, kat, makam. * (bir yerde) Bulunma. * Padiş ah katı . huzur evi * Yaş lanmı şkimselerin kaldı ğ ı , bakı ldı ğ ıve barı ndı ğ ıyer. huzur hakkı * Belli bir konuyu görüş mek için toplanan bir kurulun üyelerine ödenen para. huzur vermek * gönül rahatlı ğ ı , dirlik vermek, dinlendirmek. huzurlu huzursuz

* Huzuru olan, rahat. * Huzuru olmayan, tedirgin, rahatsı z.

huzursuzca * Biraz huzursuz (bir biçimde). huzursuzluk * Huzursuz olma durumu. * Huzursuzca davranı ş .

huzurunu kaçı rmak * tedirgin, rahatsı z etmek. hüccet

* Belgit. * Tanı t.

hücre

*İ nce bir zar içindeki protoplâzma ve çekirdekten oluş muş , bir organizmanı n yapıve görev bakı mları ndan en küçük birliği, göze. * Küçük oda. * Tutukluları n veya hükümlülerin yalnı z olarak kapatı ldı klarıküçük oda. * Siyasî bir inançla gizli olarak çalı ş an bir örgütün genellikle aynıyerde çalı ş anları nı n oluş turduğ u topluluk. hücre bilimi * Biyolojinin, hücrenin yapı , görev, çoğalma ve hayatı yla ilgili dalı , göze bilimi, sitoloji. hücre yutarlı ğ ı * Vücuda giren mikropları n yutar hücreler tarafı ndan yutulup yok edilmesi, göze yutarlı ğ ı , fagositoz. hücreler arası * Dokularda hücrelerin arası nda yer alan, gözeler arası . hücum

* Saldı rma, saldı rı , saldı rı ş . * Üş üş me, bir yere toplanma. * Sert eleş tiri. * Gol atmak veya sayı kazanmak amacı yla yapı lan akı n, hamle. *İ leri.

hücum etmek * saldı rmak. hücum oyuncusu *İ leri uçta oynayan oyuncu. hücuma kalkmak * (asker) siperden düş mana doğru fı rlamak. hücumbot * Bir tür küçük savaşgemisi. hücumcu * Hücum eden, saldı ran. hükme varmak * iyice düş ündükten sonra karar vermek. hükmen

* Hakem kararı yla.

hükmetme * Hükmetmek iş i. hükmetmek * Egemenliği altı nda bulundurmak. * Düş ünme veya yargı lama sonunda bir kanı ya varmak. * Aklı na esmek. hükmî

* Hükümle ilgili, tüzel.

hükmî ş ahsiyet * Tüzel kiş ilik. hükmolunma * Hükmolunmak durumu. hükmolunmak * Hüküm verilmek. hükmü geçmek (veya hüküm yürütmek) * gücü yetmek, sözü geçmek. * geçerli, etkili durumunu yitirmek. hükmü olmak (veya olmamak) * Önemi, geçerliliğ i, etkisi bulunmak veya bulunmamak. hükmü parası na geçmek * para ile dilediğ ini yapabilme gücünü kazanmak. hükmü var (veya yok) * geçerliliğ i, önemi olma veya olmama. hükmünde olmak * yerinde olmak, yerine geçmek, değ erinde olmak. hükûmet

* Devletin görevlerini yerine getirmesini sağlayan yetkili organ, bakanlar kurulu, kabine. * Bir ülkenin yönetim kuruluş ları . * Devlet yönetimi. * Hükûmet konağ ı .

hükûmet darbesi * Bir ülkenin yönetim düzeninde değ iş iklik yapmak için zora dayanarak yapı lan yasa dı ş ı iş . hükûmet erkânı *İ llerde ve daha küçük beldelerde baş ta vali veya kaymakam olmak üzere hükûmet iş lerini yürüten kimse veya kimseler. hükûmet etmek * bir ülkenin yönetimini elinde bulundurmak. hükûmet gibi * güçlü, her dediğ ini yaptı ran. hükûmet kapı sı * Devlet dairesi. hükûmet konağı *İ llerde ve daha küçük yerlerde, baş ta vali veya kaymakam olmak üzere, hükûmet görevlilerinin işgördüğ ü yapı . hükûmet kurmak * bakanlar kurulunu oluş turmak. hükûmet merkezi * Baş ş ehir, baş kent. hükûmet sürmek * ülke yönetiminin baş ı nda bulunmak. hükûmeti devirmek * zor kullanarak devlet yönetiminde değiş iklik yapmak.

hükûmeti kurmak * baş bakan, hükûmet iş lerinde görev alacak bakanlar kurulunu seçmek. hüküm

* Yargı . * Egemenlik, hâkimiyet. * Değer, aynıveya benzer nitelik. * Önem, geçerlilik. * Etki, hı z, ş iddet. * Karar.

hüküm giymek * mahkemece cezalandı rı lmak. hüküm sürmek * işbaş ı nda olmak. * yaygı n olmak. * (etki, hı z vb.) sürmek, devam etmek. hüküm vermek * iyice düş ündükten sonra bir karara varmak. * bir suçluyu mahkûm etme. hüküm yemek * mahkûm olmak. hükümdar * Padiş ah, kral, hakan gibi taht sahibi devlet baş kanı . hükümdarlı k * Hükümdar olma durumu. * Hükümdarla yönetilen ülke. hükümferma * Hüküm süren, hükümdar. hükümlü

* Ceza hükmü verilmişolan, mahkûm.

hükümlülük * Hükümlü olma durumu. hükümran * Egemen. hükümranlı k * Egemenlik, hâkimiyet. hükümsüz * Yürürlükten çı karı lmı ş , yürürlükten kaldı rı lmı ş , geçersiz, hükmü kalmamı ş . hükümsüz kı lmak * yürürlükten kaldı rmak, iptal etmek. hükümsüzlük * Hükümsüz olma durumu, geçersizlik. hülle * Medenî Kanunun kabulünden önce, kocası ndan üç kez boş anan kadı nı n, yine eski kocası yla evlenebilmesi için yabancıbir erkeğ e bir günlüğ üne nikâh edilmesi.

hülleci hümanist

* Hülle yoluyla evlenme iş ini gerçekleş tiren kimse. *İ nsancı l.

hümanistleş me * Hümanistleş mek durumu. hümanistleş mek *İ nsancı l davranı ş lar ve düş ünceler içinde olmak. hümanizm *İ nsancı lı k, insanlarısevme ülküsü. hümanizma * Hümanizm. hümayun * Kutlu, mutlu. * Padiş ahla ilgili. * Türk müziğinde dügâh perdesinde karar kı lan bir makam. hüner

* Beceri isteyen ustalı k, beceriklilik.

hüner göstermek * becerisini, ustalı ğ ı nı ortaya koymak. * herkesin yapamayacağı bir iş i yapmak. hünerli * Hüneri olan (kimse). * Hünerle yapı lan (ş ey). hünersiz * Hüneri olmayan (kimse). * Hünerle yapı lmayan, hüner istemeyen (ş ey). hüngür hüngür * Yüksek sesle ve hı çkı ra hı çkı ra. hüngürdeme * Hüngürdemek iş i. hüngürdemek * Yüksek sesle ve hı çkı rarak ağlamak. hüngürtü

* Hüngürderken çı kan ses.

hünkâr * Osmanlı larda yalnı z padiş ahlar için kullanı lan bir unvan. hünkârbeğ endi * Üzerine salçalıet konulan patlı can ezmesiyle hazı rlanan bir yemek. hünnap

* Hünnapgillerin örnek bitkisi, yenilen meyvesi için özellikle Batı ve Güney Anadolu'da yetiş tirilen dikenli bir ağ aç, çiğde (Zizyphus jujuba). * Bu bitkinin meyvesi. hünnapgiller

* Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, örneğ i hünnap olan ve sı cak ülkelerde yetiş en bir bitki familyası . hünsa * Er diş i. hür

* Özgür.

hür teş ebbüs * Özel giriş im. hürle

* Bir cins burçak.

hürlük * Hür, özgür olma durumu. hürmet

* Saygı .

hürmet etmek * saymak, saygıgöstermek. hürmeten * Hürmetli olarak, saygı lı ca. hürmetkâr * Hürmetli. hürmetli

* Saygı lı . * Oldukça büyük okkalı .

hürmetsiz * Saygı sı z. hürmetsizlik * Saygı sı zlı k. hürmette kusur etmek hürriyet

* Özgürlük.

hürriyetçi * Hürriyeti benimseyen kimse. hürriyetçilik * Hürriyet yanlı sıolan kimse. hürriyeti seçmek * baskı dan kurtulmak ve özgür yaş amak için davranı ş ta bulunmak. hürriyetperver * Hürriyetçi. hürriyetsiz * Hürriyetini yitirmiş . hürriyetsizlik * Hürriyetini yitirmişolma durumu.

hürya

* Hep birden, cümbür cemaat.

hürya etmek * bir yerden çı kmak veya bir yere girmek için hep birden atı lmak. hüryemez * Bir çeş it elma. hüseynî

* Klâsik Türk müziğ inde dügâh perdesinde karar kı lan bir makam. * Klâsik Türk müziğ inde mi notası .

hüsnü kabul göstermek * iyi karş ı lamak, güler yüz göstermek. hüsnühâl

* Bir kimsenin yaş ayı ş ı nda kötü bir ş ey bulunmama durumu, iyi hâl.

hüsnühâl kâğ ı dı * Bir kimsenin yaş amı nda kötü bir ş ey bulunmadı ğ ı nıgösteren resmî kuruluş larca verilen belge, iyi hâl belgesi. hüsnühat

* Güzel yazısanatı .

hüsnükabul *İ yi karş ı lama, güler yüz gösterme. hüsnükuruntu * Herhangi bir durumu safça kendinden yana iyiye yorma. hüsnüniyet * Herhangi bir kimse veya konuda hiçbir kötü düş ünce beslememe, temiz yüreklilik, iyi dilek, iyi niyet. hüsnüniyetle *İ yi niyetle. hüsnütelâkki *İ yi karş ı lama, iyiye yorma. hüsnüteveccüh * Sevgi ve saygı yla.yakı nlı k gösterme. hüsnüyusuf * Karanfilgillerden, bazıtürleri bahçelere süs olarak dikilen bir bitki, gugu çiçeği (Dianthus barbatus). hüsran

* Zarar, ziyan. * Beklenilen ş eyin elde edilememesi yüzünden duyulan acı .

hüsrana uğ ramak * beklenilen sonucun elde edilmemesi sebebiyle çok üzülmek, acıçekmek. hüsün * Güzellik. Hüt hüthüt

* "Çok ş iş mek, kabarmak" anlamı nda kullanı lan Hüt dağı gibi ş iş mek deyiminde geçer. * Çavuşkuş u, ibibik.

hüve

* "Tamamıtamamı na" anlamı nda hüvesi hüvesine sözünde geçer.

hüvelbaki * "Baki kalan o' (Allah) dur." anlamı nda ve genellikle mezar taş ları na yazı lan bir söz. hüveyda

* Besbelli, açı kça, meydanda, aş ikâr.

hüviyet * Kimlik. hüviyet cüzdanı * Kimlik belgesi. hüzün

*İ ç kapanı klı ğı , gönül üzgünlüğ ü.

hüzün çökmek (veya içine bir hüzün çökmek) * hüzünlenmek. hüzüne kapı lmak * hüzünlenmek. hüzünlendirme * Hüzünlendirmek iş i. hüzünlendirmek * Hüzünlü duruma getirmek. hüzünleniş * Hüzünlenmek iş i veya biçimi. hüzünlenme * Hüzünlenmek iş i. hüzünlenmek * Hüzünlü duruma gelmek, hüzün duymak. hüzünlü

* Gönüle üzgünlük veren, iç kapanı klı ğ ı na yol açan.

hüzünsüz * Hüznü olmayan, ş en (kimse). hüzünsüzlük * Hüzünsüz olma durumu. hüzzam

* Klâsik Türk müziğ inde segâh perdesinde bir makam.

hüzzam beş lisi * Klâsik Türk müziğ inde birleş ik makamları n beş lilerinden biri. -ı/ -i, -u / -ü * Fiillerden isim türeten ek: yaz-ı , diz-i, doğ -u, öl-ü vb. -ı/ -i, -u / -ü * Fiillerden sı klı k çatı sıtüreten ek: kaz-ı -mak, sür-ü-mek vb. -ı/ -i, -u / -ü

* Belirli nesne yapan yükleme (akuzatif) eki: kapı -y-ı , ev-i, kutu-y-u, kötü-y-ü vb. -ı/ -i, -u / -ü * Ünsüzle biten kelimelere eklenen 3. kiş i iyelik eki: kaş -ı , diş -i, kol-u, göz-ü vb. ı ,I gösterir.

* Türk alfabesinin on birinci harfi. I adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan kalı n, düz, dar ünlüyü * Majüskülü Romen rakamları nda 1 sayı sı nıgösterir.

-ı cı/ -ici, -ucu / -ücü * Fiilden "yapan, eden" anlamı nda sı fat türeten sı fat-fiil eki: yap-ı cı , gid-ici, uç-ucu, böl-ücü. Bu ekle yapı lmı ş isimler de vardı r: gör-ücü, sat-ı cıvb. ı cı ğı cı cı ğı *İ çi dı ş ı , hepsi. ı cı ğı nıcı cı ğ ı nıçı karmak * incelenmemiş , elden geçirilmemişhiçbir yerini bı rakmamak, didik didik etmek. * bir konuyu en küçük ayrı ntı ları na kadar incelemek, eleş tirmek. ı cı ğı nıcı cı ğ ı nısormak * (bir kimsenin) soyunu sopunu, huyunu suyunu iyice öğrenmek için araş tı rmak. ı ğ ı l ı ğ ı lı ğı l

* Belli olmayacak kadar yavaşakan su. * Ağı r ağ ı r, yavaşyavaş .

ı ğ rı p * Bir tür delikli balı k ağ ı ,ı rı p. * Yalan, düzen. ı ğ rı p çekmek * balı k yakalamak için atı lmı şı ğrı bıyukarıçı karmak. ı ğ rı p çevirmek * yalan dolanla bir ş eyden yararlanmak. ı ğ rı p kayı ğı * Beşçifte kürekli balı kçı kayı ğ ı . ı h

* Deveyi çöktürmek için çı karı lan ses.

ı hı *İ ş te. ı hlama ı hlamak ı hlamur

* Ihlamak iş i. * Hastalı ktan veya yorgunluktan inler gibi ı h sesi çı karmak. * Ihlamurgillerden, kerestesi beğenilen, büyük bir gölge ağ acı (Tilia). * Bu ağacı n kurutularak çay gibi içilen güzel kokulu çiçeği.

ı hlamurgiller *İ ki çeneklilerden, örneğ iı hlamur ağacıolan bir bitki familyası .

ı hma ı hmak

* Ihmak iş i. * (deve) Çöküp oturmak.

ı htı rı lma * (deve) Ihtı rı lmak iş i. ı htı rı lmak * (deve) Çöktürülerek oturtulmak. ı htı rma ı htı rmak

* (deveyi) Ihtı rmak iş i. * (deveyi) Çöktürüp oturtmak.

-ı k / -ik, -uk / -ük * Fiillerden sı fat türeten ek. ı kı lı kı l

* Boğ ulur gibi, sı kı ntıile soluyarak. * Güçlükle, zorla.

ı kı na sı kı na * Büyük güç harcayarak, kendini zorlayarak. * Çekinerek, sı kı larak. ı kı na tı kı na * Sı kı larak, zorluk çekerek. ı kı ndı rma * Ikı ndı rmak iş i. ı kı ndı rmak * Ikı nması na yol açmak. ı kı nı p sı kı nmak * bir işyapabilmek için kendini çok zorlamak. ı kı nma ı kı nmak

ı kı ntı

* Ikı nmak iş i. * Herhangi bir sebeple soluğunu içinde tutarak kendini zorlamak. * Peklikte veya doğ um sı rası nda kaslarızorlayarak soluğ unu tutmak. * Ikı nmak iş i.

-ı kla- / -ikle-, -ukla- / -ükle* Bazıfiillerden sı klı k çatı sıtüreten ek: say-ı kla -, did-ikle-, sür-ükle- vb. ı klama * Iklamak iş i. ı klamak

* Yük altı nda güçlükle solumak. * Ağlarken bunalı r ve soluğ u kesilir gibi iç çekmek.

ı klaya sı klaya

* büyük çaba harcayarak, kendini elden geldiğ i kadar zorlayarak. ı klı m tı klı m * Alabildiğ inden de çok, ağ zı na kadar dolu, çok kalabalı k. -ı l -ı l ı lgama

* Bkz. -I (I). * Bkz. -I- (II). * Ilgamak iş i veya durumu.

ı lgamak * Atıdört nala sürmek. ı lgar

* Dizginleri koyuverilmişatı n dört nala koş ması . * Atla ansı zı n yapı lan dolu dizgin saldı rı .

ı lgar etmek *ı lgarlamak. ı lgarcı ı lgarlama

* Ilgarla düş man toprağı na saldı ran kimse. * Ilgarlamak iş i.

ı lgarlamak * (bir ülkeye) Ilgarla saldı rmak. ı lgı m

* Çölde, uzaktan su gibi görünen ı ş ı k yanı ltmacı , yalgı n, pusarı k, serap.

ı lgı m salgı m * Belli belirsiz. ı lgı n

* Ilgı ngillerden, Akdeniz bölgesinde yetiş en bir ağ aç veya ağ aççı k cinsi (Tamarix).

ı lgı ncar * Kuşkirazı . ı lgı ngiller ı lgı tı lgı t

* Örnek bitkisi ı lgı n olan, ayrı taç yapraklıiki çenekli bitkiler familyası . * (esinti ve akı şiçin) Yavaşyavaş .

-ı lı/ -ili, -ulu / -ülü * Fillden sı fat türeten ek: sar-ı lı , ser-ili, kur-ulu, ört-ülü vb. ı lı ca * Suyu sı cak olarak yerden çı kan hamam, kaplı ca, çermik, kudret hamamı . ı lı cak ı lı k

* Az ı lı k, ı lı kça. * Soğukla sı cak arası , ne soğuk ne de sı cak.

ı lı kı lı k ı lı kça ı lı klaş ma

* Ilı k olarak. * Biraz ı lı k. * Ilı kla ş mak iş i.

ı lı klaş mak * Ilı k duruma gelmek. ı lı klaş tı rma * Ilı kla ş tı rmak iş i. ı lı klaş tı rmak * Ilı k duruma getirmek, ı lı tmak. ı lı klı k

* Ilı k olma durumu.

ı lı m *İ stek ve tutkularda ölçülü davranma erdemi, ölçülülük, itidal. ı lı ma ı lı mak ı lı man

* Ilı mak iş i veya durumu. * Ilı nmak. * Sı caklı ğ ıçok yüksek veya çok düş ük olmayan (yer), mutedil.

ı lı mlı * Aş ı rı lı ğa kaçmayan, ölçülü, mutedil. * Siyasette aş ı rıgörüş ler arası nda ortalama bir görüş ü savunan. ı lı mlı lı k * Ilı ml ı olma durumu, mutedillik. ı lı ndı rma

* Ilı ndı rmak iş i.

ı lı ndı rmak * Ilı k duruma getirmek. ı lı nma

* Ilı nmak durumu.

ı lı nmak * Ilı k duruma gelmek, ı lı mak. ı lı ş tı rma ı lı ş tı rmak ı lı tma

* Ilı ş tı rmak iş i. * Sı cak suya soğ uk veya soğ uğa sı cak su katarak ı lı k duruma getirmek. * Ilı tmak iş i.

ı lı tmak ı lkı

* Ilı k duruma getirmek. * Bkz. yı lkı .

ı ltar * Çoban köpeklerinin boğ azı na takı lan çivili demir. -ı m -ı m -ı m

* Bkz. -m (I). * Bkz. -m (II). * Bkz. -m (III).

ı mı zganma * Imı zganmak iş i. ı mı zganmak * Uyku ile uyanı klı k arasıbir durumda bulunmak, uyuklamak. * Kararı p söner gibi olmak. -ı mtı rak -ı n-

* Bkz. -mtı rak. * Bkz. -n-.

-ı n / -in, -un / -ün * Fiillerden isim ve sı fat türeten ek: yı ğ-ı n, ek-in, dol-un, sök-ün vb. -ı n / -in, -un / -ün * Belirtili isim tamlamasıkuran ek. -ı nca / -ince, -unca / -ünce * Fiillerden zarf-fiil türeten ek: yap-ı nca, gel-ince, ol-unca, gör-ünce vb. ı ncalı z

* Turş usu yapı lan bir tür küçük yaban soğanı .

-ı ncı/ -inci * Bkz. -ncı / -nci. -ı nç / -inç, -unç / -ünç * Bkz. -nç. -ı ntı

* Bkz. -ntı/ -nti, -ntu / -ntü.

-ı p / -ip, -up / -üp * Fiillerden bağ lama zarf-fiili türeten ek: yaz-ı p, gel-ip, otur-up, gül-üp, oy-na-yı p, bekle-yip vb. ı pı lı pı l

* Pı rı l pı rı l.

ı pı slak * Çok ı slak, her yanıı slak. ı pı ssı z

* Çok ı ssı z, ı ssı z. ı r * Bkz. yı r. -ı r / -ir, -ur / -ür * Ünsüzle biten birçok fiile eklenen genişzaman eki: al-ı r, ver-ir, ol-ur, gör-ür vb. ı ra ı rak

* Seciye, karakter. * Uzak.

ı rak * Klâsik Türk müziğ inde, aynıadla anı lan ve kalı n fa diyez notası nıandı ran perdedeki makamlardan biri. ı rakça

* Biraz uzak, uzak gibi.

ı rakgörür * Dürbün. * Teleskop. ı raklaş ma * Iraklaş mak iş i. Iraklaş mak * Uzaklaş mak. Iraklı * Irak halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. ı raklı k ı raksak

* Uzaklı k. * Birbirinden gittikçe uzaklaş an (ı ş ı nlar, çizgiler).

ı raksak mercek * Üzerine düş en birbirine paralel ı ş ı nlarıyanlara doğ ru kı rarak birbirinden uzaklaş tı ran mercek. ı raksama * Iraksamak iş i, istibat. * Iraksak olma durumu. ı raksamak * Bir ş eyin gerçekleş mesini uzak görmek, olacağ ı na pek inanmamak, istibat etmek. ı raksı nma * Iraksı nmak iş i veya durumu. ı raksı nmak * Uzak bulmak. ı ralama

* Iralamak iş i.

ı ralamak * Belirli bir ı ra ile belirtmek, karakterize etmek. ı rama

* Iramak iş i. ı ramak * Uzaklaş mak, uzamak, ara açı lmak. ı rgalama

* Irgalamak iş i.

ı rgalamak * Yerinden oynatı p, sallamak, sarsmak. *İ lgilendirmek. ı rgalanma * Irgalanmak iş i veya durumu. ı rgalanmak * Irgalamak iş i yapı lmak, sarsı lmak, sallanmak. ı rgama * Irgamak iş i. ı rgamak

ı rganma

* Çabuk olmak, davranmak. * Oynatmak, kı mı ldatmak. * Irganmak iş i veya durumu.

ı rganmak * Sallanmak, kı pı rdanmak. ı rgat

* Tarı m iş çisi, rençber. * Yapıiş çisi. * Gemilerde ve yapı larda yatay kollarla ve birkaç kiş i tarafı ndan çevrilen bocurgat.

ı rgat gibi çalı ş mak * çok ağ ı r bir iş te çalı ş mak. ı rgat pazarı na döndürmek * karı ş ı k ve dağı nı k bir duruma getirmek. ı rgatbaş ı * Irgatlardan sorumlu kimse. ı rgatlı k ı rı p ı rk

* Irgat olma durumu, rençberlik. * Bkz. ı ğ rı p. * Kalı tı msal olarak, ortak fiziksel ve fizyolojik özelliklere sahip insanlar topluluğ u. * Bir canlıtüründe aynıkarakteri taş ı yan canlı ları n oluş turduğu alt bölüm. * Soy.

ı rk ayrı mı * Bireylerin, toplumsal kümelerin veya toplumları nı rk özelliklerinden dolayıeş it olmayan iş lemler karş ı sı nda bı rakı lmaları , ayrıtutulmaları , dı ş lanmaları , sı nı rlandı rı lmalarıveya üstün tutulmaları . ı rk bilimi

* Etnoloji, ı rkiyat.

ı rk birliği * Irk esası na dayalı birlik. ı rkçı

* Irkçı lı k yanlı sıolan (kimse).

ı rkçı lı k

*İ nsanları n toplumsal özelliklerini biyolojik, ı rksal özelliklerine indirgeyerek bir ı rkı n baş ka ı rklara üstün olduğ unu öne süren öğ reti. ı rkî

* Irkla ilgili.

ı rkiyat * Etnoloji. ı rksal ı rktaş ı rlamak

* Bkz. ı rkî. * Aynıı rktan olan kimse. * Bkz. yı rlamak.

ı rmak * Çoğ unlukla denize dökülen, özellikle geniş liğ i ve taş ı dı ğ ısu niceliği bakı mı ndan en büyük akarsu, nehir. ı rmak roman * Bir olayı n, genişbir zaman diliminde geçtiği bir çağ ı , bir toplumun genişbir görünümünü veren çok uzun roman, nehir roman. ı rmaklaş ma * Irmaklaş mak iş i veya durumu. ı rmaklaş mak * Irmak durumuna gelmek, ı rmak gibi akmak. ı rz

* Bir kimsenin, baş kaları tarafı ndan dokunulmamasıve saygıgösterilmesi gereken iffeti.

ı rz düş manı * Cinsel zevki için her türlü yasa ve töreleri çiğnemekten çekinmeyen kimse. ı rz ehli

* Namuslu, iffetli, temiz kimse.

ı rzı na geçmek * zor kullanarak bir kimseyi cinsel zevkine alet etmek, tecavüz etmek. ı rzı nıbozmak *ı rzı na geçmek. ı sfahan * Klâsik Türk müziğ inde dügâh perdesindeki makamlardan biri. ı sı

* Bir cismin uzaması na, genleş mesine, buharlaş ması na, erimesine, sı caklı ğ ı nı n artması na, bir işyapması na sebep olan fiziksel enerji, hararet. * Doğal vücut sı caklı ğı , hararet: İ nsan vücudunun doğal ı sı sı 36,5° C dir. * Hastalı ğı n etkisiyle ortaya çı kan vücut sı caklı ğı .

* Sı caklı k. ı sıcam madde.

*İ ki cam plâkanı n çevresel olarak metal bir ara çı tasıyardı mı yla birbirine bağlanmasıtemeline dayanan bir

ı sıdam * Hamam. ı sıkuş ak

* Sı cak kuş ak.

ı sıölçümü * Çeş itli olaylar sı rası nda açı ğa çı kan, ı sımiktarı nı n ölçülmesini konu alan fizik dalı , kalorimetri. ı sıyayı mı * Hareket eden nesnelerle belli nicelikte ı sı nı n taş ı nması olayı , iletim, konveksiyon. ı sıyuvarı * Sı caklı ğ ı n gittikçe yükseldiğ i 100-300 km yükseklikler arası ndaki hava yuvarıkatmanı , termosfer. ı sı alan ı sı cak

ı sı denetir ı sı l

* Oluş umu sı rası nda ı sıalan (birleş me, tepkime), endotermik. * Sı cak. * Hamam. * Bir yer veya nesnenin ı sı sı nıkendiliğ inden düzenleyen, aynıderecede olması nısağ layan cihaz, termostat. * Isı ile ilgili, termik.

ı sı n * Bir kilogram suyun sı caklı ğ ı nı bir derece yükseltmek için gereken ı sımiktarı , kalori. ı sı ndı rma * Isı ndı rmak iş i. ı sı ndı rmak * Isı nması nısağlamak, sı caklı k kazandı rmak. * Birinin bir ş eye alı ş ması nı , ilgi duyması nısağ lamak. ı sı nı ş ı sı nma

* Isı nmak iş i veya biçimi. * Isı nmak iş i.

ı sı nma ı sı sı * Bir cismin bir gramı nı n sı caklı ğ ı nıbir santigrat derece yükselten ı sımiktarı . ı sı nma koş usu * Özellikle serin havalarda, vücut çalı ş maları na baş lamadan önce kaslarıı sı tmak, böylece kas kopmaları nı önlemek için yapı lan hazı rlayı cıhafif koş u. ı sı nmak

* Sı cak duruma gelmek. * Üş ümesini gidermek. * Yadı rgamaz olmak, hoş lanı r olmak, alı ş mak.

ı sı ot ı sı ölçer

* Bkz. isot. * Cisimlerin ı sı nma ı sı sı nıöİ çmeye yarayan âlet, kalorimetre.

ı sı racak it diş ini göstermez * kötülük edecek kimse önceden haber vermez. ı sı rgan

* Isı rgangillerden, her tarafısert tüylerle kaplı , tüyleri kı rı lı nca karı nca asidi denilen çok kaş ı ndı rı cıbir madde çı kartan bir ot (Urtica). ı sı rgangiller *İ ki çeneklilerden, örneğ iı sı rgan otu olan, yapı ş kan otu, rami gibi birtakı m türleri içine alan bitki familyası . ı sı rgı n ı sı rı cı

ı sı rı k

ı sı rı lma ı sı rı lmak

*İ silik. * Isı ran, diş lerini batı ran. * (kumaş , yün için) Dalayan, kaş ı ndı ran. * (rüzgâr için) Sert, soğuk. * Isı rı lan yerde kalan iz. * Bir kezde ı sı rı lan. * Isı rı lmak iş i. * Diş leri arası nda sı kı lmak veya koparı lmak.

ı sı rı mlı k * Bir kezde ı sı rı lacak miktar. ı sı rma ı sı rmak

* Isı rmak iş i. * Diş leri arası na alı p sı kmak. * Diş leriyle koparmak. * (rüzgâr, soğuk için) Sert esmek, keskin bir biçimde etkilemek. * (kumaşiçin) Dalamak, kaş ı ndı rmak.

ı sı rtma * Isı rtmak iş i. ı sı rtmak ı sı tı cı ı sı tı lma

* Isı rması na sebep olmak. * Bir nesnenin, daha çok bir akı ş kanı n sı caklı ğı nı , kullanmadan önce arttı rmaya yarayan alet. * Isı tı lmak iş i.

ı sı tı lmak * Isı tmak iş i yapı lmak. ı sı tı pı sı tı p önüne koymak

* daha önce geçmişbir olayı , bir iş i, ileri sürülmüşbir düş ünceyi sı k sı k tekrarlamak. ı sı tı ş * Isı tmak iş i veya biçimi. ı sı tma

ı sı tmak

ı sı veren ı sı yayar ı ska

* Isı tma iş i, teshin. * Sı tma. * Sı cak duruma getirmek. * Çekici, olumlu, hoşbir duruma getirmek. * Isı açı ğ a çı karan, çevresine ı sısalan (birleş me, tepkime), ekzotermik. * Bir akı ş kanda ı sı yıher tarafa eş it olarak yaymaya yarayan alet, konvektör. * Boş a çı karma, rast getirememe.

ı ska geçilmek * gözden kaçı rmak, atlamak, değerini ve önemini anlamamak. ı ska geçmek * hedefe rast getirememek. * üzerinde durmamak, önem vermemek, atlamak. ı skaça ı skala

* Yelkenli gemilerde direklerin alt uçları nı n içine oturtulduğu yuva. * Bir bestede kullanı labilecek aynıtürden sesler kümesi. * Genellikle ölçü aletlerinde gösterge çizelgesi. * Gam.

ı skala yapmak * çalgıperdelerine parmak alı ş tı rmak. ı skalama

* Iskalamak iş i.

ı skalamak * Hedefe rast getirememek. ı skara * Bkz. ı zgara. ı skaralı k ı skarça

ı skarmoz

ı skarmoz

* Bkz. ı zgaralı k. * Bir limanı n gemi kalabalı ğı içindeki durumu. * Bir ş eyi tı ka basa doldurma. * Gemilerin kaburgaları nıoluş turan eğri ağaçları n adı . * Kürek takmak için kayı k ve sandalı n yan kenarı na dikine yerleş tirilmişağaç çubuk. * Vücudu yuvarlak, uzunca, pullu, burnu sivri, küçük palamut boyunda bir balı k (Sphyraena sphyraena).

ı skarpelâ ı skarta

* Bkz. iskarpelâ. * Bazıiskambil oyunları nda kullanı lması gerekmediğinden bir yana bı rakı lan kâğ ı tlar. * Herhangi bir sebep dolayı sı yla değerini kaybetmiş(mal).

ı skartaya çı karmak (veya ayı rmak) * değ ersiz bularak bir yana atmak, iş e yaramadı ğ ıiçin ayı rı p bir yana koymak. ı skartaya çı kmak * değ ersiz sayı larak bir yana atı lmak. ı skat * Düş ürme, aş ağı atma. * Düş ürülme. * Ölenlerin kı lı nmamı şnamazlarıve tutulmamı şoruçlarıiçin verilen sadaka. ı skatçı

ı skonto

* Iskat verilen kimse. * Mezarlı k dilencisi. *İ ndirim, tenzilât. * Süresi dolmamı şbir senedin, faiz ve komisyonu düş ürülerek karş ı lı ğı ndan eksiğine alı nması , kı rdı rma. * Senedin saymaca değeri üzerinden yapı lan indirim. * (söz için) Bir bölümünü söylenmemişsayma.

ı skonto etmek * indirim yapmak. * (söz için) bir bölümünü söylenmemişsaymak. ı skontolu *İ ndirimli, tenzilâtlı . * Bir bölümü söylenmemişsayı lan. ı skontosuz *İ ndirimsiz, tenzilâtsı z. ı skota ı skuna

* Büyük yelkenleri yönetmek için kullanı lan ip. * Brikten küçük, iki direkli bir çeş it yelkenli gemi.

ı slah * Düzeltme, iyileş tirme. * Bir hayvan veya bitki türünden daha iyi verim alabilmek amacı yla yapı lan iş lem. ı slah etmek * iyi bir duruma getirmek, iyileş tirmek, düzeltmek. * yola getirmek. ı slah evi * Suç iş leyen çocuklarıı slah etmek ve eğitmek amacı yla ceza yasası na göre iş leyen kurum, ı slahhane. ı slah olmaz * düzelmez, iyileş mez. ı slahat

* Daha iyi duruma getirmek için yapı lan değ iş iklik, düzeltme veya iyileş tirme, reform.

ı slahatçı * Reformcu. ı slahatçı lı k * Reformculuk. ı slahhane * Islah evi. ı slak * Suya batı rı lmı şveya üzerine su dökülmüşolan. ı slak karga * Çok ı slanmı ş , sı rı lsı klam olmuş . * Çok korkan, çekingen, ürkek. ı slak sı çan * Islak karga. ı slak zemin *İ nş aat sektöründe mutfak, banyo, tuvalet gibi suyla temasıolan bölümlerin yüzeyi. ı slaklı k

* Islak olma durumu.

ı slama * Islamak iş i. ı slamak ı slanı ş ı slanma

* Islatmak. * Islanmak iş i veya biçimi. * Islanmak iş i veya durumu.

ı slanmak * Islak duruma gelmek. ı slatı cı ı slatı lma

* Yapı ş tı rmadan önce pulları , zarfları , etiketleri ı slatmaya yarayan araç. * Islatı lmak iş i.

ı slatı lmak * Islatmak iş i yapı lmak, ı slak duruma getirilmek. ı slatı ş * Islatmak iş i veya biçimi. ı slatma

* Islatmak iş i.

ı slatma suyu * Bazımaddelerin çeş itli amaçlarla iş lenmesinde kullanı ldı ktan sonra değ iş ik yöntemlerle ayrı lan ve çözünmüşbesin maddeleri içeren sı vı . ı slatmak

* Islak duruma getirmek.

* Dayak atmak veya ağı r hakarette bulunmak. * Mutlu bir olayıiçki ile kutlamak. ı slı k

* Dudakları n büzülerek veya parmağ ı n dil üzerine getirilmesiyle çı karı lan ince ve tiz ses. *İ nce ve tiz ses.

ı slı k çalmak *ı slı k sesi çı karmak. ı slı klama * Islı klamak iş i. ı slı klamak * Birine karş ıı slı k çalarak sevilmediğ ini, istenmediğini veya beğ enilmediğini belli etmek. ı slı klanı ş * Islı klanmak iş i veya biçimi. ı slı klanma * Islı klanmak iş i. ı slı klanmak * Islı klamak iş i yapı lmak veya ı slı klamak iş ine konu olmak. ı slı klı

* Islı k çı karan. * Islı k gibi çı kan.

ı slı klıünsüz * Dilin ön orta bölümünün bir tür oluk biçimini alması yla oluş an ünsüz: s, z, ş , j. ı smarlama * Ismarlamak iş i, sipariş . * Ismarlanarak yaptı rı lan. *İ çten olmayan, baş tan savma. ı smarlamak * Bir ş eyin yapı lması nıveya getirilmesini, bu iş lerle uğ raş an birine söylemek, siparişetmek. * Parası nı kendi ödeyerek baş kalarıiçin yiyecek veya içecek getirilmesini söylemek. * Kendi için bir ş ey alı nması nıbaş kası na söylemek. * Bir ş eyin, bir kimsenin bakı lması nı , korunması nı birine veya birinin gözetilmesine bı rakmak, emanet etmek. * Bir iş in yapı lması nı , bı rakı lması nıveya o iş ten vazgeçilmesini söylemek. ı smarlanma * Ismarlanmak iş i. ı smarlanmak * Bir ş eyin yapı lmasıveya getirilmesi birine söylenmek. ı smarlatma * Ismarlatmak iş i. ı smarlatmak * Ismarlamak iş ini yaptı rmak. ı spanak

* Ispanakgillerden, yaprakları ndan sebze olarak yararlanı lan bir bitki (Spinacia oleracea).

ı spanakgiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi ı spanak olan, pazı , pancar gibi baş ka türleri de içine alan bir familya.

ı spanaklar * Şekerci boyası giller, horoz ibiğ igiller, ı spanakgiller familyaları nıiçine alan iki çenekli bitki takı mı . ı spanaklı *İ çinde ı spanak bulunan (yiyecek). ı spanaklıbörek * Haş lanan ı spanağı n suyu süzüldükten sonra süzülmesi, yağ, soğan ve salçayla karı ş tı rı lı p hamurun içine konulması yla yapı lan ve piş irilen börek. ı spanaklıyumurta * Haş lanmı şve yağ da hafif kavrulmuşı spanağı n içine yumurta kı rı lmasıile hazı rlanan yemek. ı sparmaça * Deniz içinde birkaç zincirin birbirine dolaş ması . Isparta gülü * Isparta yöresinde yetiş en kendine özgü kokusu ve değiş ik renkleri ile tanı nan bir tür gül. Isparta halı sı * Isparta yöresinde el tezgâhları nda dokunan ve çok tutulan bir tür halı . ı spatula

* Cerrahîde, ev iş lerinde, duvarcı lı kta vb.de kullanı lan, bir maddeyi kazı maya, yaymaya yarayan küçük bir kürek veya ucu keskin olmayan bükülen bir bı çak biçiminde metal, ağ aç, kemik vb. maddelerden yapı lmı şaraç. ı spavli

* Gemilerde kullanı lan bir çeş it kalı n sicim.

ı spazmoz * Aş ı rıtitreme, kası lma. ı spazmoza tutulmak * aş ı rıderecede titremeye baş lamak. ı srar

* Direnme, ayak direme, üsteleme, üstünde durma.

ı srar etmek * bir konuda, bir düş üncede sürekli direnmek, ayak diremek. * çok istemek. ı srarla

*ı srarlıbir biçimde.

ı srarlı * Üstünde durulan, çok istenen. ı ssı z

* Kimse bulunmayan veya az kimse bulunan, tenha. * Yalnı z, kimsesi olmayan.

ı ssı z kalmak *ı ssı zlaş mak, tenhalaş mak. ı ssı zlaş ma * Issı zlaş mak iş i. ı ssı zlaş mak * Issı z duruma gelmek, tenhalaş mak.

ı ssı zlı k

* Issı z olma durumu, yalnı zlı k, tenhalı k.

ı ssı zlı k çökmek *ı ssı z, tenha duruma gelmek, tenhalaş mak. ı staka * Bkz. isteka. ı stakoz

* Istakozlardan, suda yaş ayan, birinci ayak çifti güçlü iki kı skaç durumunda geliş mişbulunan, sevilen beyaz eti için avlanan, iri bir böcek (Homarus vulgaris). ı stakoz ağ ı * Kabuklu deniz hayvanları nıavlamakta kullanı lan küçük ağ. ı stakoz gibi * çok kı rmı zı . ı stakozlar * On ayaklı lar takı mı na giren, örnek hayvanıı stakoz olan bir familya. ı stakozluk * Istakozlarısaklamak için deniz kı yı sı nda yapı lan özel bölüm veya havuz. ı stampa

* Ağaç, metal vb.üzerine oyulduktan sonra bir yere bası lan biçim. * Bu tür biçim veya resimleri basmaya yarayan kalı p, damga, mühür. *İ çinde, mühür veya damga gibi ş eyleri mürekkeplemeye yarayan mürekkepli çuha bulunan kutu.

ı stampa resim * Ağaç, bakı r gibi yüzeylere oyulan ve tuvale bası lan resim sanatı . ı stampacı * Istampa yapan veya satan kimse. ı stampacı lı k * Istampacı nı n iş i veya mesleği. ı stampalama * Istampalamak iş i. ı stampalamak * Ham madeni sı cakta veya soğ ukta istenilen kalı ba sokarak ş ekillendirmek. ı stanbulin * Bkz. istanbulin. ı star ı stavroz

* Halı , kilim dokunan tezgâh. * Bkz. istavroz.

ı stı fa * Ayı klanma. ı stı lah

* Terim. * Herkesin anlamadı ğ ıözel anlamda kullanı lan söz.

ı stı lah paralamak

* herkesin anlamadı ğ ıağdalıbir biçimde konuş mak. ı stı rap * Acı . * Üzüntü, sı kı ntı , keder. ı stı rap çekmek * ağ rıve acıiçinde kı vranmak, aş ı rıderecede üzülmek. ı stı raplı

* Istı rap veren, acı lı , sı kı ntı lı .

ı stı rapsı z * Istı rabıolmayan, acı veya üzüntü vermeyen. ı stı rar

* Çaresizlik, mecburiyet, zorunluk.

ı stı rarî * Mecburî, zorunlu. -ı ş/ -iş , -uş/ -üş * Fiillerden isim türeten ek: al-ı ş , gel-iş , bul-uş , gör-üş , anla-y-ı ş , bekle-y-iş , solu-y-uş , yürü-y-üşvb. -ı ş/ -iş , -uş/ -üş * Bkz. -ş -. ı ş ı ğa doğ rulum * Iş ı k etkisiyle bir bitkinin büyüme hareketi, fototropizm (Iş ı ğ a doğ rulum bazen ı ş ı ğa göçüm, fototaktizm yerine kullanı lı r). ı ş ı ğa göçüm * Bir hücrelilerde birdenbire aydı nlanma sonucu görülen tepkime, fototaktizm, fototaksi. ı ş ı ğıaltı nda * bir durum veya düş üncenin konuyu aydı nlatması ndan yararlanarak, onu göz önünde tutarak. ı ş ı k

* Cisimleri görmeyi, renkleri ayı rt etmeyi sağ layan fiziksel enerji, erke, ziya, nur, ş avk. * Yüksek derecede ı sı tı lan cisimlerin (akkorluk) veya çeş itli enerji biçimleriyle uyarı lan cisimlerin (gaz ı ş ı ) yaydı ğı gözle görülen ı ş ı ma. * Bir yeri aydı nlatmaya yarayan araç. * Mutluluk, sevinç veya zekâdan doğan, özellikle yüzde ve gözlerde beliren parı ltı . * Yol gösteren, aydı nlatan kimse, düş ünce, eser vb. * (resim sanatı nda) Iş ı klı , parlak yer. ı ş ı k akı sı * Birim yüzeyinden, birim zamanda geçen ı ş ı k enerjisi. ı ş ı k aylası * Herhangi bir gök cismini çevreleyen ı ş ı klıhalka. ı ş ı k aynası * (fotoğ rafçı lı kta) Iş ı ğıyansı tmak için ı ş ı k kaynağ ı nı n önüne konulan nesne. ı ş ı k bacası * Yapı ları n içine ı ş ı ğ ı n iyi girebilmesi için bı rakı lan baca. ı ş ı k çanağı * Sahneyi aydı nlatmak için değ iş ik açı lardan ı ş ı ğ ı n gelmesini sağ layan çukur madenî yansı tı cı . ı ş ı k eğ risi

* Değiş ken bir yı ldı zı n parlaklı ğ ı nı n görünmesini veren grafik. ı ş ı k göçüm * Bitkilerde protoplâzmanı nı ş ı ğ a gösterdiğ i tepki. ı ş ı k gölge * (resimde) Iş ı klı ve gölgeli bölümlerin birbirine göre dağı lı mı nı gösteren kı sı mlar. ı ş ı k hı zı * Iş ı ğ ı n bir saniyede aldı ğıyol. ı ş ı kı ş ı nı * Yayı lan ı ş ı ğ ı n izlediği doğ ru. ı ş ı k korkusu * Bazıcanlı ları nı ş ı ktan korkma duygusu. ı ş ı k küre

* Bkz. ı ş ı k yuvarı .

ı ş ı k ölçümü * Fiziğ in, ı ş ı k miktarı nı n ölçülmesini ve cisimlerin ı ş ı ğ ıiletme, yansı tma, dağı tma gibi özelliklerini inceleyen bölümü, fotometri. ı ş ı k tutmak * bir yeri ı ş ı kla aydı nlatmak. * düş üncesiyle kı lavuzluk etmek, konuyu aydı nlatı cıdüş ünceler söylemek, tutacağ ıyolu göstermek. ı ş ı k yı lı

* Iş ı ğ ı n bir yı lda aldı ğ ıyol.

ı ş ı k yuvarı * Güneş te, dı ş arı ya ı ş ı k veren katman, ı ş ı k küre, fotosfer. ı ş ı kçı * Sinema filmlerinin çekiminde veya tiyatro, opera, bale gibi gösteri sanatları nda sahnenin aydı nlatı lmasıiçin gerekli ı ş ı k ve elektrik iş lemini düzenleyip yapan kimse. ı ş ı kçı lı k * Iş ı kçı nı n iş i veya mesleği. ı ş ı kkesen

* Karanlı k odalara girip çı karken bu yerlere ı ş ı k sı zması nı önleyen düzen.

ı ş ı klama

* Çevirim sı rası nda, aydı nlatı lmı şolan konunun görüntüsünün duyar kat üzerine belirli bir süre düş erek etkilemesi. ı ş ı klandı rı lma * Iş ı klandı rı lmak iş i. ı ş ı klandı rı lmak * Iş ı klandı rı lmak iş i yapı lmak veya ı ş ı klanmasısağ lanmak. ı ş ı klandı rma * Iş ı klandı rmak iş i, aydı nlatma. ı ş ı klandı rmak * Iş ı klıduruma getirmek, aydı nlatmak. ı ş ı klanma

* Iş ı klanmak iş i.

ı ş ı klanmak * Iş ı klıduruma gelmek, aydı nlanmak, ı ş ı mak. ı ş ı klı

* Iş ı ğ ıolan, aydı nlı k, ı ş ı klandı rı lmı ş , nurlu, nuranî. * Neş e veren, sevinç yaratan, mutlu.

ı ş ı klı lı k

* Bir optik cihazda, cisme çı plak gözle veya cihazla bakı ldı ğı nda, ağtabakadaki birim yüzeyi etkileyen ı ş ı k miktarlarıarası ndaki oran. ı ş ı kölçer

ı ş ı ksı z ı ş ı ksı zlı k

* Iş ı kş iddetini veya enerjisini ölçen araç, fotometre. * Bir ı ş ı k kaynağı nı n, belli uzaklı kta oluş turduğu aydı nlı ğ ıölçme iş inde kullanı lan araç, fotometre. * Iş ı ğ ıolmayan, karanlı k. * Iş ı ksı z, ı ş ı ktan yoksun olma durumu.

ı ş ı l * Iş ı klı . ı ş ı lı ş ı l

* Titrek ve parlak bir ı ş ı k saçarak. * Parı ltı lı ,ı ş ı ltı lı .

ı ş ı lı ş ı l bakmak * sevinçten gözleri parı l parı l olmak. ı ş ı l küf

* Sı ğ ı r, domuz ve insanlarda ı ş ı l küflüce hastalı ğ ı na yol açan, ı ş ı l küflerin örnek türü olan asalak mantar (Actinomyces bovis). ı ş ı l küfler

* Çeş itli türleri, insan ve hayvanlarda asalak yaş ayan tallıbitkiler takı mı .

ı ş ı l küflüce * Evcil hayvanlarda, özellikle sı ğ ı rlarda, ı ş ı l küflerden ileri gelen ve insanlara da bulaş abilen ilkel mantar hastalı ğ ı . ı ş ı lak

* Parı ltı .

ı ş ı lama * Iş ı lamak durumu veya biçimi. ı ş ı lamak ı ş ı latma ı ş ı latmak

* Iş ı ldamak, parlamak. * Iş ı latmak iş i veya biçimi. * Parı ldatmak.

ı ş ı ldak * Karanlı kta bir hedefi aydı nlatmak için kullanı lan dar, uzun bir ı ş ı n demeti çı karan ı ş ı k kaynağ ı , projektör. * Parlayan, ı ş ı ltı lı .

ı ş ı ldama ı ş ı ldamak

* Iş ı ldamak iş i. * Titrek, parlak bir ı ş ı k saçmak, parı ldamak.

ı ş ı ldatma * Iş ı ldatmak iş i. ı ş ı ldatmak * Iş ı ldaması nısağ lamak, ı ş ı lı ş ı l parlatmak, parı ldatmak. ı ş ı ltı

ı ş ı ltı lı ı ş ı ma

ı ş ı mak

ı ş ı n

* Hafif ı ş ı k. * Bir ş eyin ı ş ı ldarken saçtı ğı ı ş ı k. * Iş ı ltı sıolan, ı ş ı ltıyapan. * Iş ı mak iş i, ı ş ı klanma, aydı nlanma. * Iş ı nı m. * Iş ı klanmak, aydı nlanmak. * Iş ı k saçmak. * Bir ı ş ı k kaynağı ndan çı karak her yöne yayı lı p giden ı ş ı k demeti, ş ua. * Iş ı n etkin özdeklerin saçtı klarıalfa, beta, gama ı ş ı nları ndan her biri. * Bir noktadan çı kı p sonsuza giden yarı m doğrulardan her biri.

ı ş ı n bilimci * Iş ı n bilimi uzmanı , radyolog. ı ş ı n bilimi * Iş ı k, elektrik ve ı sı ı ş ı nları nı n uygulama alanları nıinceleyen bilim dalı , radyoloji. ı ş ı n etkin * Iş ı n etkinliği olan, radyoaktif. ı ş ı n etkinlik * Alfa, beta veya gama ı ş ı nları nıyayma özelliğ i, radyoaktivite. ı ş ı nı m

* Iş ı n veya tanecik yayı mı , radyasyon. * Uzayda yayı lan bir dalgayı oluş turan öğelerin bütünü, radyasyon. * Bir enerjinin ı ş ı k demeti durumunda yayı lması , radyasyon. * Isı nı n, bir kaynaktan ı ş ı n ve dalga hareketi yoluyla yayı lması , radyasyon.

ı ş ı nı m akı sı * Birim düzeyden birim zamana geçen ı ş ı nı m. ı ş ı nı m alı cı sı * Iş ı nı ma karş ıhassas araç veya gereç. ı ş ı nı m bası ncı * Iş ı nı mı n birim düzeye birim zamanda yüklediğ i itme gücü. ı ş ı nı m dengesi * Bir yüzeyde oluş an ı ş ı nı mı n denkliği.

ı ş ı nı mölçer * Bir kaynağ ı n bütün dalga boyları ndaki toplam ı ş ı nı mı nıölçen araç, bolometre. ı ş ı nlama

* Iş ı nlamak iş i.

ı ş ı nlamak * Iş ı n (bilim kurguya göre) gücüyle bir varlı ğ ı , atomlara ayı rarak görünmez duruma getirmek veya atomları nı birleş tirerek bir varlı ğıyeniden yaratmak. * Virüslerden baş ka mikroorganizmaları n, özellikle mikropları n bulaş ması nıazaltmak amacı yla yiyecek maddelerini hafif iyonlaş tı rı cıı ş ı nlara tutmak. ı ş ı nlandı rma * Iş ı nlandı rmak iş i. ı ş ı nlandı rmak *İ nsan, hayvan veya herhangi bir materyalin röntgen, gamma veya nötron gibi ı ş ı nları nı n etkisinde kalmak. ı ş ı nlanma * Iş ı nlanmak iş i. ı ş ı nlanmak * Iş ı nlamak iş ine konu olmak veya ı ş ı nlamak iş i yapı lmak. ı ş ı nlayı cı * Yapı sı nda bir ı ş ı ma kaynağ ıbulunan ve bir maddeyi ı ş ı nlamaya yarayan (araç). ı ş ı nlı

* Iş ı n veren, ı ş ı n saçan.

ı ş ı nlı lar * Bir hücreli hayvanları n, kök bacaklı lar sı nı fı na giren, protoplazmaları ndan, hareket ve duyu organı olarak yalancıayak salan takı m. ı ş ı nölçer * Iş ı nları n enerjiye dönüş mesini gösteren araç, radyometre. ı ş ı ntı

* Iş ı klı ,ı ş ı ltı .

ı ş ı ntılâmbası * Iş ı k saçan lâmba. ı ş ı tı m

*İ çine yağkonularak ucundaki fitil sayesinde ı ş ı k elde edilen kandil.

ı ş ı tma * Iş ı tmak iş i. ı ş ı tmak ı ş kı ı ş kı n

* Iş ı k saçmak, ı ş ı klandı rmak. * Deri, tahta kazı makta kullanı lan, iki ucu saplıeğri bı çak. * Bir ravent türü.

ı ş kı rlak * Karagöz'ün baş lı ğ ı . ı ş tı r

* Ispanakgillerden, saplarıetli bir ot, yaban pazı sı(Blitum capitatum). -ı t* Bkz. -t- (III). -ı t / -it, -ut / -üt *İ simlerden sı fat türeten ek: yaş -ı t, eş -it vb. -ı t / -it, -ut / -üt * Fiillerden isim türeten ek: an-ı t, geç-it, um-ut, göm-üt vb. ı tı r

* Güzel koku. * Itı r çiçeğ i.

ı tı r çiçeğ i * Sardunyagillerden, yapraklarıgüzel kokulu, çiçekleri türlü renklerde bir süs bitkisi (Pelargonium radicula). ı tı r yaprağı * Süsleme sanatı nda ı tı r yaprağıbiçiminde oluş turulan ve kullanı lan motif. ı tı rlı ı tlak

* Güzel kokulu, muattar, ı trî. * Salı verme, koyuverme.

ı tlak olunmak * ad verilmek, adıolmak. ı tlak üzre * genel olarak. ı tnap ı trah

* Sözü boşyere uzatma. * Dı ş arıçı karma, dı ş arı atma.

ı trah etmek * vücuttan dı ş arıatmak. ı trı ş ahî * Sultanlara özgü güzel koku. ı trî ı triyat ı triyatçı

* Itı rlı , kokulu. * (sürünülecek) Güzel kokular. * Güzel kokular, makyaj malzemesi satan kimse veya yer.

ı triyatçı lı k * Itriyatçıolma durumu. ı ttı la ı ttı rat

* Bilgi edinme, öğ renme. * Birbirini izleme, birbiri arkası ndan gelme, düzenli sı ralanma.

ı vı r zı vı r * Küçük, önemsiz (ş ey). ı ydiye

-ı z -ı z

* Bayram kutlaması . * Bayramlarda din ve devlet büyüklerine sunulan kaside. * Bkz. -z (I). * Fiilden sı fat türeten ek: tı k-ı z vb.

-ı z / -iz, -uz / -üz *İ sim soyundan yüklemlere, fiillerin türlü kip ve zamanları na eklenen çokluk 1. kiş i eki: iyiy-iz, yorgun-uz, üzgünüz, al-ı r-ı z, bil-ir-iz, gid-iyor-uz, görür-üz, al-acağ -ı z, gör-eceğ-iz, çalı ş -malı -y-ı z vb. ı zbandut * Görünüş ü ve davranı ş ıile korku veren (iri yarıadam). * Rum korsanları na verilen ad. ı zbandut gibi * çok iri, cüsseli (erkek). ı zgara

* Metal çubukları n, ağaç dalları nı n aralı klısı ralanması yla yapı lan parmaklı k veya kafes biçiminde araç. * Et, balı k, köfte gibi yiyecekleri piş irmekte kullanı lan araç. * Bu araç üstünde piş miş . * Pisliklerin su yolları nı tı kaması nıönlemek veya havalandı rmak amacı yla su yolları nı n veya havalandı rma çı kı ş larıüzerine konulan kafesli veya parmaklı klıdemir. * Futbol ayakkabı sı altı nda bulunan iri baş lıkabara. ı zgara demiri * Kazan ı zgarası nımeydana getiren demir çubuklardan her biri. ı zgara köfte * Kı yma ve özel baharatları n karı ş tı rı larak ve yoğ urularak hazı rlanan, ı zgarada piş irilen bir tür köfte. ı zgara parmaklı ğ ı * Yüzen cisimleri ve yapraklarıtutmak için, bir barajda, yükleme odası nda bası nçlıboru ağ zı nı n önüne eğ ik olarak yerleş tirilen demir parmaklı k. ı zgara yatağ ı * Katıyakı tlımadenî bir ocağı n, içine ı zgaranı n yerleş tirildiğ i kı smı . ı zgaralı * Izgarasıolan. ı zgaralı k ı zgarası z ı zgı n

* Izgara yapmaya elveriş li (et). * Izgarasıolmayan. * Tohumları ndan yağçı karı lan bir bitki (Eruca cappadocica).

ı zrar * Zarar verme, zarara sokma. ı ztı rap

* Bkz. ı stı rap. ı ztı rar * Çaresizlik, ihtiyaç. i -i -i

*İ yot'un kı saltması . * Bkz. -ı/ -i (II). * Bkz. -ı/ -i (III).

-i * Bkz. -ı/ -i (IV). -i -i hâli i, İ

* \343 -ı / -i (I). * Bkz. belirtme durumu, yükleme durumu. * Türk alfabesinin on ikinci harfi. İadıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ince, düz, dar ünlüyü gösterir.

iade * Alı nmı şbir ş eyi geri verme. * Verilen bir ş eyi almayarak geri çevirme, reddetme. * Karş ı lı klıolarak yapma, mukabele etme. iade edilmek * geri verilmek, geri çevrilmek. iade etmek * geri vermek, geri çevirmek. * karş ı lı k olarak yapmak, mukabele etmek. iadeiziyaret * Daha önce yapı lan ziyaretin karş ı lı ğı nıverme. iadeli

* Kendisine ulaş tı rı lan kimseden, gönderene iletmek için imza alı nan. * Divan edebiyatı nda her beytin son sözünü sonraki beytin ilk sözü yapma biçiminde ortaya çı kan söz sanatı , buna iade de denilmiş tir. iadeli taahhütlü * Bkz. iadeli. iane

iare iaş e

* Yardı m. * Yardı m amacı yla toplanan para. * Eğ reti verme, ödünç verme. * Yedirip içirme, besleme, bakma.

iaş e etmek * yedirip içirmek, beslemek, bakmak.

iaş e ve ibate * Besleme, yedirip içirme ve barı ndı rma. ibadet

* Tanrıbuyrukları nıyerine getirme, Tanrı 'ya yönelen saygı davranı ş ı , tapı nma. * Âyin, kült.

ibadet de gizli, kabahat de * yapı lan iyiliklerin göstermelik olmaması , iş lenen suçları n, ayı pları nı n açı ğa vurulmamasıiçin kullanı lı r. ibadet etmek * Tanrıbuyrukları nıyerine getirmek, Tanrı 'ya yönelen saygıdavranı ş ları nda bulunmak, tapı nmak. ibadetgâh *İ badet yeri, ibadethane. ibadethane *İ badet edilen yer, tapı nak. ibadullah

ibare

* Tanrı 'nı n kulları . * Pek bol, pek çok. * Bir düş ünce anlatan bir veya birkaç cümlelik söz.

ibaret * Oluş an, meydana gelen. ibaret olmak (veya kalmak) * -dan /-den oluş mak, meydana gelmek. * ancak bu kadar olmak. ibate

* Barı ndı rma.

ibate etmek * barı ndı rmak. ibda

* Yaratma, yoktan var etme.

ibdaî * Orijinal. ibibik ibik

* Çavuşkuş u, hüthüt. * Horoz, hindi vb.nin tepesinde bulunan kı rmı zıderi uzantı sı . * Bazıkemiklerde bulunan ve kasları n tutunması na yarayan, çizgi durumunda pürtüklü çı kı ntı . * Emzik. * Köş e, kenar, uç.

ibikli *İ biği olan. ibiksi ibis

*İ biğe benzer. * Leyleksilerden, Afrika ve Batı Asya'nı n sulak yerlerinde yaş ayan bir kuş , Mı sı r turnası (İ bis aethiopica).

ibiş

ibişgibi iblâğ

* Orta oyununda çoğu kez aptal uş ak rolünü oynayan komik. * Şapş al, palyaço. * yüz ve davranı ş ları gülünç olan kimseler için söylenir. * Ulaş tı rma, eriş tirme. * Bir ş eyin miktarı nıartı rma.

iblâğetmek * ulaş tı rmak, eriş tirmek. * bir ş eyin miktarı nıartı rmak. iblis

iblisane iblisçe

* Şeytan. * Kötü, düzenci. *İ blis gibi. * Şeytanca, kötülük düş ünerek.

iblisçilik *İ blise bağlanma ve tapı nma. *İ blisçe davranma. iblisçilik etmek * iblisçe davranmak. ibne

ibnelik

ibra

* Eşcinsel iliş kide pasif erkek. * Kı rgı nlı kla hakaret yollu söylenen söz. *İ bne olma durumu. *İ bne gibi davranma durumu. * Aklama, temize çı karma.

ibra etmek * aklamak. ibraname

* Aklama belgesi.

İ branca *İ branîce. İ branî İ branîce ibraz

* Eski Yahudilere verilen ad. * Bugün İ srail'de kullanı lan Samî dili. * Ortaya koyma, gösterme, meydana çı karma.

ibraz etmek * ortaya koymak, göstermek, meydana çı karmak. ibre

ibret

* Ölçü aletlerinde sayıveya iş aret göstermeye yarayan hareketli iğne. * Çam, ardı ç, sedir gibi ağ açları n yaprağ ı . * Yanlı ş , kötü davranı ş lardan sakı nmayısağ layan olgu veya bu gibi olgulardan alı nmasıgereken sonuç, ders. * Çirkin, kötü, acayip.

ibret almak * ders almak. ibret olmak * ders olmak. ibretamiz *İ bret verici, ibret dolu. ibreten

*İ bret olsun diye.

ibretiâlem * Herkes, baş kaları . ibretiâlem için * baş kaları na örnek olsun diye. ibretin kudreti * çok acayip ve çirkin. ibretlik ibrik

* Ders alı nacak nitelikte olan. * Su ve sulu ş eyler koymaya yarayan kulplu, emzikli kap.

ibrikçi *İ brikle su taş ı yan, döken kimse. *İ brik yapan veya satan kimse. ibriktar * Sarayı n leğen, ibrik gibi eş yaları ndan sorumlu olan görevli. ibriktar usta * Sarayı n harem dairesinde leğ en ve ibriklere bakan ve padiş ahı n özel hizmetini gören kimse, karavaş . ibriş im

* Kalı nca bükülmüşipek iplik.

ibriş im kurdu *İ pek böceğ i. ibzal * Esirgemeden bol bol verme, yapma veya söyleme. ibzal etmek * esirgemeden bol bol vermek, yapmak veya söylemek. icabet

* Bir çağ rı yıyerine getirme, bir çağrı ya gitme.

* Bir buyruk veya isteğ e uyma, kabul etme, razıolma. icabet etmek * çağ rı üzerine gitmek. * bir buyruğa, bir isteğ e uygun olarak davranmak. icabı na bakmak * gereğ ini yerine getirmek. * bir kimseyi yok etmek, ortadan kaldı rmak. icabı nda * Gerekince, gerekirse. icap

* Gerek, gereklik, ister, lüzum. * Olumlama.

icap etmek * gerekmek. icap ettirmek * gerektirmek. icapçı

* Nöbeti hastahanede değil, evde tutan ve her an hastahaneden çağrı lacak vaziyette bekleyen doktor.

icar * Kira. icara vermek * kiraya vermek. icat

* Yeni bir ş ey yaratma, bulma. * Gerçekmişgibi gösterme çabası .

icat çı karmak * hoşgörülmeyen yeni bir huy, davranı şgöstermek veya yadı rganan bir yol tutmak. * ortaya gereğ i olmayan bir sorun atmak. icat etmek * ilk kez yeni bir ş ey yaratmak. * bir ş eyi gerçekmişgibi göstermek. icatçı icaz

*İ cat eden, bulan, kâş if, bulucu. * Az sözle çok ş ey anlatma.

icazet *İ zin, onay, onaylama. * Diploma. icazet almak * izin, onay almak. * diploma almak. icazetname *İ zin belgesi, onay belgesi. * Diploma.

icbar

* Zorlama, zorunda bı rakma.

icbar etmek * birine istemediği bir iş i zorla yaptı rmak, zorlamak, zorunda bı rakmak. -ici* Bkz. -ı cı . iciği ciciği * Bkz. ı cı ğ ıcı cı ğı . icmal

* Özet, kı saltma.

icmal etmek * özetlemek. icra * Yapma, yerine getirme, (bir iş i) yürütme. * Bir müzik eserini oluş turan notalarısese çevirme. * Borçlunun alacaklı ya karş ıyapmak veya ödemekle yükümlü bulunduğu bir ş eyi adlî bir kuruluşaracı lı ğ ı yla yerine getirme ve adliyenin bu iş le görevli dairesi. icra etmek * yapmak. * bir müzik eserini söylemek veya çalmak. İ cra ve İ flâs Hukuku * Alacaklı nı n devlet gücünün yard ı mı yla alacağ ı na nası l kavuş acağ ı nıdüzenleyen hukuk dalı . icra vekili * Bakan. icraat * Yapı lan iş ler, çalı ş malar, uygulamalar. icraata geçmek * uygulamaya veya çalı ş maya baş lamak. icraatçı icracı

* Uygulayan, çalı ş an, yapan kimse. * Bir buyruğu yerine getiren kimse. *İ cranı n verdiğ i kararları uygulayan görevli. * Bir konserde bir eseri çalan veya söyleyen kimse.

icraya vermek * alacağı n borçludan alı nabilmesi için icraya baş vurmak. iç

* Herhangi bir durumun, cismin veya alanı n sı nı rlarıarası nda bulunan bir yer, dahil, dı şkarş ı tı . * Oyuk olan veya oyuk sayı labilen ş eylerin boş luğu. * Cisimlerin yüzeyleri arası nda kalan her nokta. * (toplu bir durumda bulunan) Kimse veya nesnelerin arası nda bulunan kimse veya nesne. * Ten ile dı şgiysiler arası . * Kabuğ u olan veya dı ş ıkabuk durumunda bulunan yiyeceklerde kabuğun sardı ğ ıbölüm. * Pirinç, soğ an ve baharatla hazı rlanan, dolmalarda kullanı lan karı ş ı m. * Mide, bağ ı rsak, karı n. * Akı l, gönül, irade gibi insanı n manevî varlı ğ ı nıoluş turan ş eylerden herhangi biri. * Bir ülkede, ş ehirde, toplulukta vb.de olan veya yapı lan.

* (somut kavramlarda) İ ki veya ikiden çok ş eyde merkeze daha yakı n olan. *İ nsanı n manevî varlı ğ ı yla ilgili olan. * Muhteva. * Değiş ik yemeklerde kullanı lmak üzere et ile sebzelerin ince kı yı mı nı n karı ş tı rı lmasıve yoğrulması yla meydana getirilen karı ş ı m. iç açı cı * Gönlü ferahlatı cı . * Umut veren, iyi bir durumda olan. iç açmak * gönüle ferahlı k vermek, gönlü ferahlatmak. iç ağa iç asalak

* Vezirlerin gözde uş ağı . * Konakçı nı n içinde yaş ayan asalak.

iç bağlamak * Bkz. iç tutmak. iç bakla * Yaşbaklanı n tanesi. iç barı ş

* Ailede veya toplumda iç huzuru sağlama.

iç baş kalaş ı m * Püskürük magmaları n, soğurduklarıkültelerin etkisi altı nda, birleş imlerinden oluş an baş kalaş ı m. iç bellek

* Bilgisayarı n girişçı kı şkanallarıkullanı lmaksı zı n eriş ebildiğ i bellek.

iç bölge * Bir limanıithalât ve ihracat etkinlikleri bakı mı ndan besleyen, ona çeş itli ulaş ı m yolları yla bağ lı , dar veya genişbölge, hinterlant. iç bulantı sı * Mide bulantı sı . iç bükün

* Bazıyabancıdillerde Arapça ilim, muallim, âlim, talim sözlerinde olduğu gibi kelimenin içinde oluş an

büküm. iç cep iç cümle

* Palto, pardösü, ceket gibi giysilerin iki ön parçası na açı lan cep. * Bir cümle içinde tümleç gibi kullanı lan baş ka bir cümle.

iç çamaş ı rı * Fanilâ, kilot gibi tene, içe giyilen giysi. iç çekmek * üzüntüyle göğüs geçirmek; hı çkı rı kla ağlamak, ahlamak. iç çokgen * Bütün köş eleri aynıçember üzerinde olan çokgen. iç denge

* Ruhî durum, psikolojik yapı .

iç deniz

* Boğ azlarla ana denize bağlıolan deniz.

iç deri

* Bitkilerin kök, sap ve yaprakları nda kabuğun iç bölümü, endoderm. * Sindirim ve solunum kanalları nı n iç yüzlerini ve sindirim kanalı na bağ lıbezlerin (karaciğ er, pankreas) içini örten tabaka, endoderm. iç donu iç dünya iç ek

* Tene giyilen don. * Bireyin ruhî yaş amı nı n bütünü. * Bazıdillerde kelime kökünün içine giren ek.

iç etmek * eline geçen bir ş eyi sahibine bildirmeyerek kendine mal etmek. iç evlilik

* Evlenecek kimsenin eş ini, kendi boy veya soyu içinden seçmesi kuralı na dayalıevlilik biçimi, endogami.

iç geçirmek * derin soluk alarak üzüntüsünü belli etmek, içini çekmek. iç gezegen * Yörüngesi yer yörüngesinin içinde kalan gezegen (Merkür, Venüs). iç gı cı klamak * istek uyandı rmak. * huylandı rmak. iç göbek * Çiçeklerin diş i organı nda yumurtacı k ile kabuğu arası ndaki bağ. iç güvey iç güveyi

* Karı sı nı n ailesinin evinde oturan damat. * Bkz. iç güvey.

iç güveyi girmek * karı sı nı n ailesinin evinde oturmak üzere evlenmek. iç güveyinden hâllice * "nası lsı n" sorusuna ş aka yollu "oldukça iyiyim" anlamı nda verilen karş ı lı k. iç güveylik *İ ç güveyi olma durumu. iç güveysi * Bkz. iç güvey. iç harp

*İ ç savaş .

iç hastalı kları * Bkz. dahiliye. iç hastalı klarıuzmanı

* Bkz. dahiliyeci. iç hat * Yurt içi ulaş ı m yolu. * Yurt içi iletiş im. iç ı sı tı cı * Mutluluk veren, neş elendiren. iç içe

iç iş leri

iç kapak

* Birbirinin içinde, karı ş ı k bir durumda, birbirine çok yakı n. * Biri ötekinin içinde veya birine ötekinden geçilen. * Bir ülkede iç iş leri bakanlı ğ ı nı n sorumluluğundaki iş ler. * Bir kurum, kuruluşvb.nin yönetimiyle ilgili iş ler. * Kitabı n dı şkapaktan sonra gelen, adı nıve bazıözelliklerini içeren sayfa.

iç kavuz

* Buğdaygil çiçeğ inin erkek ve diş i organları nıiçerisinde tutan ve baş akçı k eksenine aş ağı dan ve dı ştaraftan bağlanmı şolan kavuz. iç kulak iç kuyu

* Kulağ ı n iş itme sinirlerinin bulunduğ u bölümü. * Yer altı nda, ocak katlarıarası nda bulunan ve ağ zıyer üstüne açı lmayan kuyu türü.

iç lâstik * Arabalarda dı ş taki koruyucu lâstiğin içinde bulunan ve hava ile doldurulan lâstik, ş ambriyel. iç merkez * Depremin baş ladı ğ ıyer olarak kabul edilen nokta. iç mimar

* Bir yapı nı n içini süsleyen, düzenleyen ve döş eyen sanatçı , dekoratör.

iç mimarî * Bir yapı nı n içini süsleme ve döş eme sanatı . iç mimarlı k * Bir yapı nı n içini süsleme ve döş eme sanatı , dekoratörlük. iç odun

* Ağaç gövdesinin kendi çevresinde bulunan, sertleş mişve odunlaş mı şhücrelerden oluş an, genellikle koyu renkli bölümü. iç oğlanı * Osmanlıİ mparatorluğunda, saraylarda türlü devlet hizmetleri için aday olarak yetiş tirilen gençlere verilen ad, celep. iç pazar

* Ülke içinde yapı lan satı ş .

iç pilâv

* Tavla zarıbüyüklüğ ünde doğ ranmı şkuzu ciğ eri, fı stı k, pirinç, kuşüzümü, yağve baharat kullanı larak piş irilen bir pilâv türü. iç plâzma * Bir hücreli canlı larda protoplâzmanı n merkez bölümüne verilen ad.

iç politika * Bir devletin kendi sı nı rlarıiçinde kamu iş lerinin örgütlenmesine ve yönetime iliş kin uyguladı ğ ısiyaset. iç salgı

* Vücuttaki salgıbezlerinin doğrudan doğruya kana karı ş acak yolda çı kardı klarısalgı , endokrin.

iç salgıbezi * Salgı sıbir boş altı m kanalıyerine doğ rudan doğ ruya kana karı ş an bez. iç salgıbilimi *İ ç salgıbezlerinin geliş melerini, iş levlerini, hastalı kları nı inceleyen biyoloji ve tı p dalı , endokrinoloji. iç savaş iç ses

* Bir ülke içinde çı kan savaş , dahilî harp. * Kelimenin ön ses ve son sesi arası nda kalan ses veya sesler.

iç ses düş mesi * Kelime içindeki bir ünsüzün kaybolması . iç su * Denizlerden uzak bölgelerde bulunan göl veya göletler. iç ters açı *İ ki paralel doğruyu kesen üçüncü bir doğ runun iki yanı nda ve paralellerin içinde altlıüstlü ortaya çı kan dört açı dan her biri. iç turizm

* Halkı n kendi ülkesinde yaptı ğı gezi.

iç tutmak (veya iç bağ lamak) * yemiş in içi oluş mak. iç tümce

*İ ç cümle.

iç türeme * Kelimenin aslı nda bulunmayan bir ünlünün veya ünsüzün iç seste belirmesi. iç tüzük

* Bir kuruluş , meclis, kurum vb.nin iç iş lerini düzenleyen tüzük.

iç yarı çap * Düzgün bir çokgenin içine çizilen dairenin yarı çapı . iç yüz künh. iç zar

* Herkesçe bilinmeyen, anlaş ı lmayan ve görünenden büsbütün baş ka olan sebep veya nitelik, mahiyet, zamir,

* Çiçek tozunu saran iki zardan içte olanı .

içbükey * Yüzeyi düzgün ve pürüzsüz çukur biçiminde olan, obruk, mukaar, konkav. içe bakı ş * Deneğ in bilincinde olanlarıizleyerek ruh süreçlerin özellik ve nitelikleri hakkı nda bilgi vermesi durumu. içe dönük * Gerginlik ve çatı ş ma durumları nda kendi içine kapanarak baş kaları ndan kaçan (kimse).

içe dönüklük * Kiş inin dikkat ve ilgisinin, dı şçevreden çok, öncelikle kendi duygu ve yaş antı larıüzerinde toplanması durumu. içe kapanı k * Dı şdünyaya karş ıilgi ve iliş kisi güçsüz, içine kapanı k (kimse). içe kapanı klı k *İ çe kapanı k olma durumu. içe yöneliklik * Gerçeklerden kaçı narak hayal olaylara bağ lı lı ğı geliş tirme ve düş ünceleri, daha çok dileklerin yönetmesine bı rakmak durumu, otizm. içecek

*İ çilen her ş ey, meş rubat. *İ çilmeye elveriş li.

içecek suyu olmak * o yere gitmesi kı smet olmak. içeri *İ ç yan, iç bölüm. * Belirtilen durumunda, iç, iç yüzey. *İ ç yüzeyde, iç bölümde olan. *İ ç yana, iç yana doğ ru. * Gönül, yürek. * Hapishane. içeri girmek * bir işveya alı şveriş te zarar etmek. * hapse girmek. içeride olmak * zarar etmişolmak, borçlanmı şolmak. * hapishanede olmak. içeriden evlenmek * Bkz. iç evlilik. içerik

içerikli

* Bir ş eyin içinde bulunan ögelerin bütünü, muhteva. * Bir anlatı mda verilmek istenen öz; düş ünce, duygu ve imgelerin bütünü. * Herhangi bir ruhî süreç veya düş ünsel iş levi oluş turan ögelerin bütünü. * Bir cümle veya yargı da açı kça söylenmemekle birlikte var olduğu anlaş ı labilen, zı mnî. * Herhangi bir nitelikte, konuda içeriğ i olan.

içerisi * Bkz. içeri. içeriye atmak (almak veya tı kamak) * hapsetmek. içeriye dalmak * kapalı bir yere hı zlı ca girmek. içeriye düş mek * hapse girmek.

içerlek

içerleme

* Yanı ndakilerden daha içeride, daha geride bulunan. *İ çine çökmüş , derinde olan. *İ çerlemek iş i.

içerlemek *İ çin için öfkelenmek; kı rı lmak. içerleyiş *İ çerlemek iş i veya biçimi. içerme içermek

*İ çermek iş i, tazammun, ihtiva. *İ çine almak, içinde bulundurmak, ihtiva etmek. * Bir ş ey, baş ka bir ş eyin varlı ğı nıgerektirmek, biri ötekini ister istemez düş ündürmek, tazammun etmek.

içgüdü

* Bir canlıtürünün bütün bireylerinde akı l ve düş ünceden bağı msı z olarak, doğ uş tan gelen bilinçsiz her türlü hareket ve davranı ş , insiyak, sevkı tabiî. * Organizmayıo türe özgü olan bir amaca ulaş maya sürükleyen davranı şeğilimi. içgüdülü içgüdüsel

*İ çgüdüsü olan, insiyakî. *İ çgüdü ile ilgili, insiyakî.

içi (veya midesi) kazı nmak (veya kı yı lmak) * açlı ktan midesinde eziklik duymak. içi açı lmak * güzel bir ş ey karş ı sı nda sı kı ntı sıdağı lmak, ferahlamak. içi alaylı , dı ş ıkalaylı * dı şgörünüş ü iyi, ancak içi bozuk (kimse). içi almamak * midesi kabul etmemek. * sakı ncalı gördüğünden veya beğ enmediğinden, bir iş i yapmak istememek. içi bayı lmak * çok acı kmak. * çok ş ekerli veya yağ lı yiyecek ağ ı r gelmek. içi beni yakar, dı ş ı eli (veya seni) yakar * dı şgörünüş ü ile baş kaları nı n hoş una giden bir ş ey veya durumun gerçekten kötü yönleri olduğunu belirtmek için kullanı lı r. içi bulanmak * kusacak gibi olmak. içi burkulmak (veya içi sı zlanmak) * bir ş eye çok üzülmek. içi cı z etmek * ansı zı n içi sı zlamak. içi çekmek

* istek duymak. içi çı fı t çarş ı sı * her iş te aklı ndan türlü kötülükler geçiren. içi dar

* Beklemeye dayanamayan, tez canlı , sabı rsı z.

içi daralmak * sı kı lmak, bunalmak. içi dayanmamak * Bkz. içi götürmemek. içi dı ş ı bir * düş ündüğ ünü açı kça söyleyen, gizli bir düş üncesi olmayan, iki yüzlü olmayan, özü sözü bir. içi dı ş ı na çı kmak * kusmaktan çok rahatsı z olmak. * bir taş ı tta, kötü yol sebebiyle çok sarsı lı p kusmak. içi erimek * kaygıduymak, çok üzülmek. içi ezilmek * üzülmek, yüreğ i burkulmak. * sı kı ntıve heyecan içine düş mek. içi geçmek * istemeden kı sa bir süre uyuyuvermek. * bir iş e yaramaz duruma gelmek. * yaş lı lı ktan, güçsüzlükten isteksiz olmak, hiçbir ş eye ilgi duymamak. * kavun, karpuz vb. yenmeyecek biçimde içi bozulmuşolmak. içi geniş * Sabı rlı , rahat, huzurlu, gamsı z, tasası z. içi gitmek * içi sürmek. * bir ş eyi yapmayıveya elde etmeyi çok istemek. içi götürmemek * (acı klıbir durum karş ı sı nda) dayanamamak. * kı skanmak, çekememek. * vicdanı na sı ğ dı ramamak. içi hop etmek * birdenbire heyecanlanmak. içi ı sı nmak * hoş lanmak, sevmek. içi içine geçmek * tedirgin olmak. içi içine sı ğ mamak * telâş , sabı rsı zlı k, coş kunluk göstermekten kendini alamamak. içi içini yemek * istediğ ini yapamamak yüzünden üzülmek; dert etmek. içi kabul etmemek

* (bir ş eyden) midesi bulanmak. içi kalkmak (veya kabarmak) * iğ renerek bulantıduymak. * taş kı n bir ağ lama duygusu içinde bulunmak. * duygulanmak, heyecanlanmak. içi kan ağ lamak * çok üzüntü duymak. içi kapanmak * sı kı lmak, bunalmak. içi kararmak * sı kı lmak, bunalmak; hiçbir ş eyden tat alamaz olmak. * umutsuzluğ a düş mek. içi paralanmak (veya parçalanmak) * birine acı yarak çok üzülmek. içi pı r pı r etmek * Bkz. içi vı k vı k etmek. içi rahat etmek * kaygıduyulacak bir konu bulamadı ğı nıöğrenerek ferahlamak. içi sı kı lmak * bunalmak. içi sı zlamak * bir ş ey veya kiş i için çok üzülmek. içi sürmek * ishal olmak. içi tez

* Aceleci, sabı rsı z, yavaşyapı lan iş ten sı kı lan.

içi titremek (veya titrememek) * özen göstermek. * çok üş ümek. * duygulanmak. içi vı k vı k (fı k fı k veya pı r pı r) etmek * sabı rs ı zca, tedirgin davranmak. içi yağbağ lamak * Bkz. yüreğ i yağbağ lamak. içi yanmak * çok susamak. * büyük bir acıvb. sebebiyle çok üzülmek. içici

içicilik içiliş

*İ çmek iş ini yapan (kimse). *İ çkici, ayyaş , akş amcı . *İ çmeyi alı ş kanlı k hâline getirmek iş i. *İ çilmek iş i veya biçimi.

içilme içilmek içim

içimli

içimlik için

için için

*İ çilmek iş i. *İ çmek iş i yapı lmak. *İ çmek iş i veya biçimi, içiş . * Bir yudumda içilecek miktar. * Bir ş ey içilirken alı nan tat. *İ çimi herhangi bir nitelikte olan. *İ çimi iyi, lezzetli. *İ çilecek miktarda olan. * Amacı yla, maksadı yla. * Sebep ve sonuç belirtir. * -dan / -den dolayı , ... -dan / -den ötürü. * Özgü, ayrı lmı ş . * Düş üncesince, kendince, göre. * Hakkı nda. * Oranla, göz önünde tutulursa. * Karş ı lı ğ ı nda, karş ı lı k olarak. * Uğ runa, yoluna. * Süre belirtir. * Ant deyimleri yapar. *İ çinden, açı ğ a vuramayarak, yavaşyavaş , gizli gizli.

için için gülmek (veya gülümsemek) * belli etmeden, gizli gizli gülmek. için için kaynamak * aş ı rıheyecan, gözü peklik ve hareket içindeyken bunu belli etmemek. için için yanmak * yanmasısürmek; (ateşiçin) farkı na varı lmadan yanmak. * dı ş a vurmadan çok üzülmek. içinde

* Süresince, zarfı nda. * Ortamı nda. * Kendisinden önceki söze "çok" anlamı verir.

içinde duymak * hissetmek, varlı ğı nıalgı lamak. içinde kaybolmak * göze çarpmak. * (giysi için) çok büyük gelmek. içinde yüzmek * olumlu veya olumsuz bir durumun aş ı rıderecesinde bulunmak. içindekiler

* Bir kitabı n veya derginin başveya son bölümüne konulan, kiş i, konu, yer adıvb. ni yer numarası yla belirten liste, fihrist. * Bir kitap, dergi, gazete, mektup vb.nin içinde bulunan konular veya kapsadı ğı ş eyler, münderecat. içinden bir ş eyler kopmak * ruhundaki güzellikler yitmek, iç acı sıduymak. içinden çı kmak * karı ş ı k bir iş in güçlüklerini yenebilmek, üstesinden gelmek. içinden geçirmek * bir ş eyi yapmayıdüş ünmek. içinden geçmek * düş ünmek, aklı ndan geçmek. içinden gelmek (veya gelmemek) * bir ş eyi yapmak için içten bir istek duymak (veya duymamak). içinden gülmek * sezdirmeden eğ lenmek. içinden kan gitmek * Bkz. içi kan ağ lamak. içinden konuş mak (veya demek) * kimsenin duymayacağıkadar yavaşsesle konuş mak. içinden okumak * ses çı karmadan okumak. * sessiz bir biçimde sövmek. içinden pazarlı klı(veya içten pazarlı klı ) * sinsi. içinden yanmak * çok istemek, sabı rsı zlı k göstermek. içine almak * kapsamak. içine ateşatmak * aş ı rıacı , sı kı ntı veya üzüntü verecek davranı ş ta bulunmak. içine ateşdüş mek * büyük bir acıve üzüntünün etkisi altı na girmek. içine atmak * sı kı ntı sı nı kimseye belli etmemek. * yapı lan bir kötülüğ e karş ısesini çı karmamakla birlikte, bunu unutmamak. içine baygı nlı klar çökmek * sı kı ntı , fenalı k basmak. içine çekilmek * Bkz. kabuğ una çekilmek. içine çekmek * soluk almak. * bilincine varmak, anlamak. içine dert olmak

* bir ş eyi yapmamaktan dolayıüzülmek. içine doğ mak * hiçbir belirtiye dayanmadan, bir iş in olacağı nıveya olduğ unu önceden sezinlemek, malûm olmak. içine dokunmak * dertlendirmek, üzmek. içine etmek * Bkz. içine sı çmak. içine hüzün çökmek * kederlenmek, hüzünlenmek. içine iş lemek * duygulanmak, etkilenmek, dokunmak. içine kapanmak (veya içine çekilmek) * çevresindeki kiş ilerle ilgi kurmamak, duyguları nı kimseye açmamak. içine kurt düş mek * kendisine zararı dokunacak bir durum meydana geleceğinden kuş kulanmak. içine oturmak * çok etkilemek, çok üzmek. içine sı çmak * bozup berbat etmek, içine etmek. içine sinmek (veya sinmemek) * isteğince olduğu için huzur ve mutluluk duymak (duymamak). * içi rahat etmek (etmemek). içine sokacağ ıgelmek * birini çok sevmek. içine tükürmek * bir ş eyi bozup berbat etmek. içini açmak * derdini anlatmak, içini dökmek. içini bayı ltmak (veya kı ymak) * (tatlı ) ağı r gelip artı k yiyememek. * çok konuş arak veya ağ ı r davranarak birini usandı rmak. * yoğ un olarak hissetmek. içini boş altmak * sı kı ntıve derdini söylemek; öfkesini açı ğa vurmak. içini çekmek (iç çekmek veya iç geçirmek) * üzüntüyle veya özlemle derin soluk almak. içini çürütmek * ruhunu karartmak, bezdirmek, yı ldı rmak. içini dökmek * derdini anlatmak, iç dünyası ndaki duygu ve düş üncelerini bir bir anlatmak. * ferahlamak, rahatlamak. içini ezmek * üzüntüsünü, sı kı ntı sı nıduymak.

içini karartmak * bunalı ma veya sı kı ntı ya sokmak, endiş eye düş ürmek. içini kemirmek * bir üzüntüden rahatsı zlı k duymak, tedirgin olmak. içini kurt yemek (veya kemirmek) * sürekli bir kaygıiçinde bulunmak. içini okumak * birinin gizli, saklıdüş üncelerini anlamak. içini parçalamak (veya parça parça etmek) * çok üzülmek, aş ı rıderecede sı kı lı p harap olmak. içini sarmak * sürekli düş ünmek, hep onunla meş gul olmak. içini sı kmak * sı kı ntıvermek. içini yakmak * çok üzülmek. içini yemek * çok üzülmek. içinin (veya yüreğinin) yağ ıerimek * telâşveya kaygıile üzülmek. içinin ateş i küllenmek * acı sı , hüznü, kederi son bulmamak, sürmek. içirik * Yatak doldurmaya yarayan yün, pamuk, kı tı k gibi ş eyler. içirilme içirilmek içiriş

*İ çirilmek iş i. *İ çmesi sağlanmak. *İ çirmek iş i veya biçimi.

içirme *İ çirmek iş i. içirmek içirtme içirtmek

*İ çmek iş ini yaptı rmak, içmesini sağlamak. *İ çirtmek iş i. *İ çmek iş ini yaptı rmak.

içiş *İ çmek iş i veya biçimi, içim. içit

*İ çilecek ş ey. içitim * Vücuda ş ı rı nga ile sı vıverme iş i, zerk. içitme içitmek içki

*İ çitmek iş i, zerk. * Sı vı yı ş ı rı nga vb. ile vücuda vermek, zerk etmek. *İ çinde alkol bulunan içecek. *İ çki içme iş i.

içki âlemi *İ çkili yemek eğ lentisi. içki masası *İ çki sofrası . içki psikozu * Alı ş kanlı k hâlinde ve aş ı rıderecede içki kullanmanı n yarattı ğıağ ı r bunalı m. içki sefası *İ çki âlemi. içki sofrası *İ çki içilen sofra. içkici *İ çki yapan veya satan kimse. *İ çkiye düş kün kimse, içici. içkicilik *İ çki yapma veya satma iş i. *İ çkiye düş kün olma durumu. içkili *İ çki içmişolan. *İ çki içilen. *İ çki içmişolarak. içkin

içkinlik içkisiz

* Varlı ğı n içinde bulunan, varlı ğ ı n yapı sı na karı ş mı şolan, mündemiç. * Yalnı zca bilinçten olan, yalnı zca bilinç içeriğ i olarak var olan (ş ey), mündemiç. * Deney içinde kalan, deneyi aş mayan (ş ey). * Dünya içinde, dünyada olan (ş ey). *İ çkin olma durumu. *İ çki içmemişolan. *İ çki içilmeyen. *İ çki içmemişolarak.

içkiyi bı rakmak * içki içmekten vazgeçmek. içlem

* Bir kavramı n çağrı ş tı rdı ğ ıkapsama giren niteliklerin veya taş ı dı ğı özelliklerin bütünü, tazammun.

* Bir nesnenin içeriğini oluş turan ş ey. içlendirme *İ çlendirmek iş i veya durumu. içlendirmek *İ çlenmek iş ini yaptı rmak. içlene içlene * Sürekli içine atarak. içleniş

*İ çlenmek iş i veya biçimi.

içlenme *İ çlenmek iş i. içlenmek

* Kimseye belli etmeden bir ş eyi kendine dert etmek, duygulanmak. * Tanelenmek, iç tutmak.

içler (veya yürekler) acı sı * (durum, olay vb.) çok acı klı , çok üzücü. içler acı sı * Çok acı klı , üzüntü veren, dramatik. içli

* (taneli sebze veya kuru yemiş ler için) İ çi dolu. * Kolay duygulanı p incinen, duygulu, hassas, hisli. * Duygulandı ran, etkili.

içli dı ş lı * Hiç gizli iş i olmayan, apaçı k, olduğu gibi, senli benli, aş ı rıteklifsiz. içli dı ş lıolmak * karş ı lı klıolarak candan ve içten davranmak, teklifsiz görüş mek. * kı z ve oğ ulları nıkarş ı lı klıolarak evlendirmek. * karş ı lı klıolarak resmî davranı ş lardan uzaklaş mak, candan ve içten davranmak. içli dı ş lı lı k *İ çli dı ş lıolma durumu. içli köfte

* Yağsı z kı yma ile ince bulgur iyice yoğ rulup içi oyularak yumurta biçiminde hazı rlanan ve içerisine kavrulmuşsoğ anlı kı yma konduktan sonra haş lanan veya kı zartı lan bir çeş it köfte. içlik

*İ çe giyilen çamaş ı r, iç gömleğ i.

içlilik * Duygulu olma durumu, duygululuk. içme

*İ çmek iş i. * Bkz. İ çmeler.

içme suyu *İ çilebilecek nitelikte olan su. içmece

*İ çmeler.

içmek

içmeler kaynak. içre

* Bir sı vı yıağ za alı p yutmak. * Sigara, nargile vb.nin dumanı nı içe çekmek. * (bir ş ey bir sı vı yı )İ çine çekmek, emmek. *İ çki kullanmak. *İ çinde birtakı m mineraller ve tuzlar bulunan, suyu ilâç olarak ve çoğunlukla iç sürdürmek için içilen

*İ çinde. * Arası nda, içinde.

içrek

* Belirli bir insan topluluğunun dı ş ı nda kimseye bildirilmeyen, yalnı zca sı nı rlı , dar bir çevreye aktarı lan (her türlü bilgi, öğreti), batı nî, d ı ş rak karş ı tı . içsel

*İ çle ilgili, içe iliş kin, dahilî.

içsiz * (taneli sebze veya kuru yemiş ler için) İ çi olmayan. * Muhtevasıolmayan, kuru, anlamsı z. *İ ç lâstiğ i olmayan, tubeless. içten

* Yürekten, candan, samimî. * En önemli, can alı cı noktası ndan.

içten evlilik * Bkz. iç evlilik. içten içe * Gizli gizli, belli etmeden. içten pazarlı klı * Gizli niyetini açı klamayan. içtenlik içtenlikle

*İ çten olma durumu, içten davranı ş , samimîlik, samimiyet. *İ çten bir biçimde, samimiyetle.

içtenlikli *İ çten, samimî. içtenliksiz *İ çten olmayan, samimiyetsiz. içtenliksizlik *İ çtenliksiz olma durumu, samimiyetsizlik. içtensiz

*İ çten olmayan, samimiyetsiz.

içtensizlik *İ çten olmama durumu, samimiyetsizlik. içtepi

* Bkz. tepi. içtihat * Görüş , özel görüş , anlayı ş , kavrayı ş . * Yasada veya örf ve âdet hukukunda uygulanacak kuralı n açı kça ve tereddütsüz olarak bulunmadı ğ ı konularda, yargı cı n veya hukukçunun düş üncelerinden doğan sonuç. içtikleri su ayrıgitmemek * sı kıfı kıdost, arkadaşolmak. içtima * Toplanma, toplantı . * Askerlerin silâhlıve donatı lmı şolarak toplanmaları . * Kavuş um. içtima etmek * toplanmak. içtimaî * Toplumla ilgili, toplumsal, sosyal. içtimaiyat * Toplum bilimi, sosyoloji. içtimaiyatçı * Toplum bilimci, sosyolog. içtinap

* Sakı nma, çekinme, kaçı nma.

içtinap etmek * sakı nmak, çekinmek, kaçı nmak. içyağı idadî idadiye

* Gevişgetiren hayvanları n karı n boş luğunda iç organları nısaran kalı n yağ, ş ahı m. * Eskiden lise derecesindeki okullara verilen ad. *İ dadî.

idam * Ölüm cezası . * Ölüm cezasıverilen kimseye uygulanan infaz iş lemi. idam cezası * Ölüm cezası . idam etmek * verilen ölüm cezasıhükmünü yerine getirmek. idam sehpası * Darağ acı . idame

* Sürdürme, devam ettirme.

idame etmek * sürdürmek, devam etmesini sağ lamak. idamlı k

* Ölüm cezasıile cezalandı rı lmı şolan (kimse). * Ölüm cezasıgerektiren. idare

* Yönetme, yönetim, çekip çevirme. * Ülke iş lerinin yürütülmesi, kamuya iliş kin hizmetlerin bütünü. * Bir kurum veya kuruluş un yönetildiğ i yer. * Bir kurumun iş lerini yürüten kurul. * Tutum. *İ dare kandili veya lâmbası . * Hoş görme, yetinme, göz yumma.

idare etmek * yönetmek, çekip çevirmek. * tutumlu kullanmak. * yetmek, yetiş mek. * (alı şveriş te) elvermek, yeterli olmak, kurtarmak. * göz yummak, hoşgörmek. * örtbas etmek. idare hukuku * Kamu yönetimi içinde yer alan kuruluş larıve bunları n iş leyiş lerini, kiş ilerle iliş kilerini ve sorumlulukları nı inceleyen, düzenleyen hukuk dalı . idare kandili * Az ı ş ı k veren küçük gaz lâmbası . idare lâmbası *İ dare kandili. idarece *İ dare yönünden, idare tarafı ndan. idareci

* Yönetici. *İ dare eden, hoş görülü. * Becerikli, tutumlu.

idarecilik *İ dareci olma durumu. *İ darecinin görevi, yöneticilik. idarehane * Gazete, dergi gibi yayı m kurumları nda yazıiş lerine bakı lan yer, yönetim yeri. * Bir iş i veya kuruluş u yönetenlerin bulunduklarıyer, büro. idareimaslahat * Bir iş i, gerektiğ i gibi değ il de günün ş artları na göre yapma; iş i oluruna bı rakmak. idareimaslahat etmek * bir iş i geliş igüzel yapmak. idareimaslahat politikası * Bir iş i oluruna bı rakma tutumu. idareimaslahatçı * Bir iş i sağlam bir temele oturtmadan o günün ş artları na göre yapan (kimse). idareli *İ dare etmesini bilen, iyi yöneten. * Tutumlu. * Tutuma elveriş li, ekonomik.

idaresini bilmek * yerine göre harcamak, tutumlu davranmak. idaresiz

*İ dare etmesini bilmeyen, gevş ek, beceriksiz (kimse). * Tutumsuz.

idaresizlik * Gevş eklik, beceriksizlik. * Tutumsuzluk. idareten idarî

*İ dare etmek üzere. * Yönetimle ilgili, yönetimsel.

iddia *İ leri sürülerek savunulan düş ünce, sav. * Kendinde olmayan bir yeteneği, bir durumu varmı şgibi gösterme. * Dediğ inde direnme, inat. iddia etmek * sözünde direnmek, bir iddia ileri sürmek. iddiacı * Dediğ inde, iddiası nda haksı z da olsa direnen, inatçı(kimse). iddiacı lı k *İ ddiacı olma durumu. iddialaş ma *İ ddialaş mak iş i. iddialaş mak * Karş ı lı klıiddiaya girmek. iddialı * Bir iddiasıolan. * Kendine çok güvenen. iddianame * Savcı lı ğ ı n soruş turma sonunda elde ettiği kanı tlarıve iddiaları nıiçinde topladı ğı , mahkemede okunan yazı . iddiası z

* Bir iddiasıolmayan; alçak gönüllü, mütevazı .

iddiası zlı k *İ ddiası z olma durumu. iddiaya tutuş mak * karş ı t iddialarda bahse giriş mek. ide * Bkz. idea. idea

* Uzay ve zamanı n ötesinde, öznenin dı ş ı nda, kendiliğ inden var olan, duyularla değ il, yalnı zca ruhen algı lanabilen ası l gerçeklik, düş ünce, fikir. ideal

* Ülkü, mefkûre. * Düş üncenin tasarlayabileceğ i bütün üstün nitelikleri kendinde toplayan. * Yalnı z düş ünce ile kavranabilen. idealist

idealistlik idealize

* Ülkücü. *İ dealizm öğretisine bağlıfilozof. *İ dealist olma durumu. *İ deal durum.

idealize etmek * ideal duruma getirmek. idealizm adı .

* Ülkücülük. * Bilgide temel olarak düş ünceyi alan ve varlı ğıinsan düş üncesinin kurduğ unu kabul eden öğretilerin genel

idealleş tirme *İ dealleş tirmek iş i. idealleş tirmek *İ deal duruma getirmek. idealsiz idefiks

*İ deali olmayan. * Saplantı , sabit fikir.

identik * Özdeş . ideolog

* Bir felsefî veya toplumsal öğretiye sistemli biçimde bağlanan kimse. * Bir ideolojinin akı l hocalı ğ ı nıyapan kimse.

ideologlar * Düş sel bir ideale bağlıolan kimseler. * Fransa'da fizik ötesini ortadan kaldı rarak manevî bilimleri antropolojiye ve psikolojiye dayandı rmayı amaçlayan, Condillac'a bağ lı felsefe okulunun taraftarları na verilen ad. ideoloji * Siyasî veya toplumsal bir öğ reti oluş turan, bir hükûmetin, bir partinin, bir grubun davranı ş ları na yön veren politik, hukukî, bilimsel, felsefî, dinî, moral, estetik düş ünceler bütünü. ideolojik *İ deoloji ile ilgili. idil idiopati idiş

* Kı r yaş amı içinde aş k konusunu iş leyen kı sa ş iir. * Kapan duygu. * Bkz. iğ diş .

idman

* Vücudun gücünü artı rmak için yapı lan alı ş tı rma, spor, jimnastik. * Herhangi bir duruma veya ş eye alı ş kanlı k kazanma.

idman yapmak * beden hareketleri yapmak. idmancı *İ dman yapan sporcu. idmanlı *İ dman yaparak çeviklik kazanmı şolan (kimse). * Herhangi bir ş eye alı ş mı şve onu yadı rgamaz duruma gelmişolan (kimse). idmansı z *İ dman yapmamı şolan, idmanıolmayan, çevikliğ i olmayan, ham. * Bir iş e, bir duruma henüz alı ş mamı şolan, acemi. idrak * Anlama yeteneğ i, anlayı ş , akı l erdirme. * Eriş me, ulaş ma. * Algı . idrak etmek * akı l erdirmek, anlamak, kavramak. * eriş mek, ulaş mak. idraksiz

* Anlayı ş sı z, ahmak.

idraksizlik *İ draksiz olma durumu, anlayı ş sı zlı k. idrar

* Böbreklerde kandan süzülerek idrar yolları yla dı ş arı ya atı lan sı vı , sidik.

idrar zoru *İ drar torbası nda biriken idrarıdı ş arıatmada zorluk çekme, sidik zoru. idris ağacı * Meyvesi hoşkokulu, kerestesi güzel bir kiraz türü, kokulu kiraz, mahlep (Prunus mahaleb). idris otu * Bir tür ayrı k otu. ifa

ifa etmek

ifade

* Bir iş i yapma, yerine getirme. * Ödeme. * yapmak, yerine getirmek. * ödemek. * Anlatı m. * Deyiş . * Bir duyguyu yüz aracı lı ğı yla anlatan belirtilerin bütünü. * Mahkemede tanı k ve sanı kları n olay hakkı nda sözlü açı klamaları . * Dı ş a vurum.

ifade etmek * anlatmak.

* önem taş ı mak. ifade vermek * bir olayla ilgili olarak gördüğünü, bildiğini yetkili veya ilgili kimseye söylemek. ifadelendirme *İ fadelendirmek iş i. ifadelendirmek * Anlamlandı rmak, bir ş ey anlatı r duruma getirmek. ifadesini almak * sorguya çekmek. * görgü tanı ğ ı nı n anlattı kları nıyazmak. * üstün gelmek; yenmek; tepelemek. iffet

iffetli iffetsiz

* Cinsî konularda ahlâk kuralları na bağlı lı k, sililik. * Namus. *İ ffettini koruyan, sili, afif. *İ ffetini korumayan, silisiz.

iffetsizlik *İ ffetsiz olma durumu, silisizlik. ifil ifil

ifildeme ifildemek iflâh

* (rüzgâr, kar için) Hafif, kesintili ve yavaşbir biçimde. * Efil efil. *İ fildemek iş i veya durumu. * Hafifçe titremek; ürpermek. * Kötü, güç bir durumdan kurtulma, iyi bir duruma gelme, onma.

iflâh etmek * kötü bir durum veya hastalı ktan kurtarmak. iflâh olmak * onmak, düzelmek. iflâh olmamak * onmamak. iflâhıkesilmek * çaresiz kalmak. iflâhı nı kesmek * gücünü tüketmek, bir daha düzelemeyecek bir duruma getirmek. iflâs

* Borçları nıödeyemediğ i mahkeme kararıile tespit ve ilân olunan tüccarı n durumu, batkı . * Yenilgiye uğramak, değ erini yitirme.

iflâs anlaş ması

*İ flâs ile ilgili alı nan karardan sonra borçları n ödenmesine iliş kin anlaş ma. iflâs bayrağı nıçekmek (veya borusunu çalmak) * (ticarette) batmak. * her ş eyini yitirmek. iflâs davası *İ flâs iş lerine bakan mahkemelerde açı lan dava. iflâs etmek * (bir kimse veya kuruluşiçin) mahkeme kararı yla anaparası nıyitirdiği açı klanmak, batmak. * (düş ünce, iddia, tez, kimse vb.) yenilgiye uğramak, değ eri düş mek. iflâs masası *İ flâs davası nı n açı ldı ğ ıanda borçları n birleş tirildiğ i durum. ifna

* Yok etme. * Tüketme.

ifna etmek * yok etmek. * tüketmek. ifrağ

ifrat

* Bir ş eyi baş ka bir biçime, çevirme. * Boş altı m. * Herhangi bir konuda çok ileri gitme, ölçüyü aş ma, aş ı rıdavranma, taş kı nlı k.

ifrat derecede * Aş ı rıölçüde. ifrat tefrit * Olumlu ve olumsuz anlamda en uç noktalar. ifrat tefritte kalmak (veya bulunmak) * en uç noktalarda bulunmak. ifrata kaçmak * çok ileri gitmek, aş ı rıdavranmak. ifrata vardı rmak * bir ş eyin ölçüsünü kaçı rmak. ifraz * Bir arazinin bölünmesi, parsellere ayrı lması . * Salgı . ifraz etmek * bir araziyi bölmek, parsellere ayı rmak. * salgı lamak. ifrazat * Vücuttan çı kan kan, irin, ter gibi ş eyler, salgı lar. ifrit

* Doğu masal ve efsanelerinde, kötü ve korkunç cin. * Öfkeli, ortalı ğ ıbirbirine katan kimse.

ifrit kesilmek (veya olmak)

* çok öfkelenmek, çok kı zmak. ifritleş me *İ fritleş mek iş i veya durumu. ifritleş mek *İ frit olmak. ifsat

ifş a

* Düzeni bozma, karı ş ı klı k çı karma. * Kargaş alı k. * Herhangi gizli bir ş eyi, açı ğ a çı karma, yayma.

ifş a etmek * gizli bir ş eyi ortaya dökmek, açı ğa vurmak, yaymak, ilân etmek, afiş e etmek, reklâm etmek. ifş aat * Gizli bir ş eyi ortaya çı karmak için yapı lan açı klamalar. ifta

* Herhangi bir iş lemin veya eylemin din kuralları na uygun olup olmadı ğıkonusunda ilmiye mensupları nı n fikir beyan etme yetkisi, fetva verme. iftar

* Oruç açma, oruç bozma. * Oruç açma zamanı . * Ramazanda akş am yemeği.

iftar etmek * oruç bozmak. iftar sofrası * Ramazanda akş am ezanıokununca oruç açmak için hazı rlanmı şsofra. iftar tabağ ı * Ramazanda genellikle lokantalarda yemek öncesi iftar açmak için geniş çe bir tabağ a dizilmişyiyecekler. iftar topu *İ ftar zamanı nı bildirmek amacı yla patlatı lan top. iftar vakti * Ramazanda oruç açma zamanı . iftar yemeğ i * Ramazanda oruç açmak için hazı rlanan yiyecek ve içeceklerin tümü, iftar sofrası . iftar zamanı *İ ftar zamanı . iftariye

*İ ftar için hazı rlanmı şçerez ve yiyecek.

iftariyelik * Ramazanda iftar açmak için ilk ağı zda yenilecek ve içileceklerin tümü. iftarlı k

iftihar

* Oruç açmak için hazı rlanan yiyecek. *İ ftarda yenmeye elveriş li.

* Övünme, kı vanma, kı vanç, övünç. iftihar etmek * kı vanç duymak, övünmek. iftihar listesi * Övünç çizelgesi. iftihara geçmek * okuldaki baş arı sıve iyi davranı ş larısebebiyle üstün öğ renci seçilmek, övünç çizelgesinde yer almak. iftira

* Kası tlıve ası lsı z suç yükleme, kara çalma, bühtan.

iftira etmek (veya atmak) * bir suçu birinin üzerine atmak, kara çalmak, kara sürmek. iftiracı

* Kara çalan, iftira eden (kimse), müfteri.

iftiracı lı k *İ ftiracıolma durumu. iftiraya uğramak * kası tlıve ası lsı z suç yüklenmek. iguana *İ guanagillerden, 1-2 m boyunda, Amerika'nı n tropikal bölgelerinde yaş ayan, sı rtı nda dikenli çı kı ntı lar bulunan, pullu, büyük sürüngen, Hint kertenkelesi (Iguana tuberculara). iguanagiller * Sürüngenler sı nı fı ndan, örnek hayvanıiguana olan bir familya. iğ

* Pamuk, yün gibi ş eyleri eğirmekte kullanı lan, ortasış iş kin, iki ucu sivri ve bunlardan biri çoğ u kez çengelli ağaç araç, eğirmen, kirmen. * Araba okunun ekseni. * Değirmen taş ı nı n ortası nda bulunan ve yukarı daki üst taş a geçen demir eksen. * Bkz. iğiplik. iğağ acı

* Ana yurdu Asya'nı n dağlı k bölgeleri olan, bazıtürlerinde yapraklarıkı ş ı n dökülen, odunu tornacı lı k ve kaplamacı lı kta kullanı lan, kömürü ile kara kalem resim yapı lan küçük bir ağaç (Evonymus). iğiplik iğyağ ı

* Mitoz bölünme sı rası nda oluş an iğbiçimindeki uzantı . * Yüksek hı zlıve az yüklü parçaları n yağ lanması nda kullanı lan, düş ük viskoziteli bir yağ .

iğ birar * Gücenme, güceniklik, kı rgı nlı k. iğ ci iğ de

iğ degiller

*İ ğkullanan, yapan veya satan (kimse). *İ ğ degillerin örnek bitkisi olan bir ağaç (Elaeagnus). * Bu ağacı n zeytin biçiminde, kabuğ u kı rmı zı ya çalan sarırenkte, beyaz unlu, tadımayhoşyemiş i. *İ ki çeneklilerden, örneğ i iğde olan bitki familyası .

iğ demir İ ğ dir

* Marangozlukta ağ aç delmek için kullanı lan çelik araç. * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

iğ diş

* Erkeklik bezleri çı karı larak veya burularak erkeklik görevini yapamayacak duruma getirilmişolan (hayvan ve özellikle at). iğ dişetmek * hayvanlarda erkeklik bezlerini çı karmak veya körletmek, burmak, enemek. iğ fal * Aldatma, ayartma, kandı rma, baş tan çı karma. * Bir kadı nıaldatma, baş tan çı karma. iğ fal etmek * aldatmak, kandı rmak, baş tan çı karmak. * bir kadı nıaldatmak, baş tan çı karmak. iğ lik *İ çinde herhangi bir sayı da iğbulunan. iğ mek iğ ne

* Bkz. eğmek. * Dikişdikmeye yarayan, ince, ucu sivri, bir ucunda iplik geçecek deliği bulunan çelik araç. *İ ki ş eyi birbirine tutturmaya yarar ince, uzun, ucu sivri, metal araç. * Toplu iğ nenin süs olarak kullanı lan türü. * Altı ndaki iğ ne ile tutturulan süs eş yası . * Bazıaraçları n ucu sivri parçaları . * Kaslar veya damar yoluyla vücuda sı vıbir ilâcıvermek için kullanı lan araç, enjektör, ş ı rı nga. * Zerk yolu ile vücuda verilen ilâç. * Vücuda bu yolla ilâç verme iş i. * Dokunaklısöz. * Bazıböceklerde bulunan savunma organı . * Oltanı n ucundaki küçük çengel. * Bitkilerde yumurtacı kla tepecik arası ndaki sapçı k.

iğ ne ardı *İ ğ neyi, çı kı şnoktası nı n gerisinden saplayı p daha ileriden çı kararak yapı lan aralı ksı z dikişveya nakı ştürü. iğ ne atsan yere düş mez * çok kalabalı k. iğ ne deliğ i *İ ğ nenin arkası nda iplik geçirilen delik. iğ ne deliğ i gibi * küçücük. iğ ne deliğ inden Hindistan'ıseyretmek * küçük bir olaydan büyük anlamlar çı karmak. iğ ne deliğ ine girmek * kimsenin bulamayacağ ıbir biçimde gizlenmek, saklanmak. iğ ne ile kuyu kazmak

çalı ş mak.

* yetersiz araçlarla, sürekli ve sabı rlıçalı ş malarla çok güç olan veya çok ağ ı r yürüyen bir iş i baş armaya

iğ ne ipliğ e dönmek * çok zayı flamak. iğ ne oyası *İ ğ neyle değiş ik biçimli veya düğümlü ilmekler oluş turularak ve bunlar birleş tirilerek yapı lan oya. iğ ne üstünde oturmak * Bkz. diken üstünde oturmak. iğ ne yapmak (veya vurmak) * iğ ne ile vücuda sı vıbir ilâç vermek. iğ ne yaprak * Çam türlerinde görülen, ince uzun, sivri uçlu yaprak. iğ ne yapraklı lar * Kozalaklı lar. iğ ne yastı ğ ı *İ ğ nelik. iğ ne yurdu *İ ğ ne gözü, iğ ne deliğ i. iğ ne yutmuşite (veya maymuna dönmek) * zayı f ve bitkin duruma gelmek. iğ neci *İ ğ ne yapan kimse. iğ necik

iğ necilik

* Bazıomurgası z hayvanlarda rastlanan silis veya kalkerden oluş muş , iğ ne biçiminde küçük çı kı ntı . * Deniz teknelerinde dümen menteş esi. *İ ğ necinin yaptı ğ ıiş .

iğ neden ipliğ e kadar * ne kadar eş ya varsa, her ş ey. iğ nedenlik *İ ğ nelik. iğ neleme *İ ğ nelemek iş i. iğ nelemek *İ ğ ne ile tutturmak. * Üstü kapalıolarak onur kı rı cı , üzüntü verici söz söylemek. iğ nelenme *İ ğ nelenmek iş i. iğ nelenmek *İ ğ nelemek iş i yapı lmak, veya iğ nelemek iş ine konu olmak. *İ ğ ne batar gibi acıduyulmak. iğ neleyici

* Kı rı cı , dokunaklı(söz veya davranı ş ).

* Kı rı cıbir biçimde. iğ neleyiş *İ ğ nelemek iş i veya biçimi. iğ neli

*İ ğ nesi olan. *İ ğ ne ile tutturulmuş , iğ nelenmiş . * Kı rı cı , gücendirici; dokunaklı , onur kı rı cı , kinayeli.

iğ neli fı çı * Çok sı kı ntıve üzüntü veren durum veya ş ey. iğ neli söz * Dokunaklı , kı rı cısöz. iğ nelik

* Üzerine iğ ne saplanan küçük yastı k, iğnedenlik, iğ ne yastı ğ ı .

iğ neyi kendine, çuvaldı zıbaş kası na batı rmak * hoş lanı lmayan bir davranı ş ıbaş kaları ndan önce kendinde denemek. iğ renç *İ ğ renme duygusu uyandı ran, tiksindiren, müstekreh. iğ rençlik

*İ ğ renç olma durumu.

iğ rendirme *İ ğ rendirmek iş i. iğ rendirmek *İ ğ renmesine yol açmak. iğ rengen * Her ş eyden iğrenme huyu olan. iğ rengenlik *İ ğ rengen olma durumu. iğ renilme

*İ ğ renilmek iş i veya durumu.

iğ renilmek *İ ğ renmek iş i yapı lmak. iğ reniş *İ ğ renmek iş i veya biçimi. iğ renme

*İ ğ renmek iş i.

iğ renmek * Bir ş eyi tiksindirici bulmak, istikrah etmek. * Aş ağ ı lı k, bayağ ıbulmak, tiksinmek. iğ renti iğ reti

*İ ğ renme. * Bkz. eğreti.

iğ retileme * Bkz. eğretileme. iğ retilik

* Bkz. eğretilik.

iğ ri * Bkz. eğri. iğ rilik iğ rilmek iğ ritmek

* Bkz. eğrilik. * Bkz. eğrilmek. * Bkz. eğritmek.

iğ tinam * Ganimet yoluyla alma, yağ ma. ihale

* Bir iş i veya bir malıbirçok istekli arası ndan en uygun ş artlarla kabul edene bı rakma, eksiltme veya artı rma.

ihale etmek * bir iş i en uygun görülene bı rakmak. ihaleye çı karı lmak * eksiltmeye (veya artı rmaya) çı karı lmak. iham sanatı . ihanet

* Kuruntuya düş ürme. *İ ki anlamı olan bir sözün akla en az gelen anlamı nı n amaçlanarak kullanı lmasıve anlamıgüçlendirmesi

* Hı yanet, hainlik. * Sevgide aldatma, sadakatsizlik. * Gerektiğ inde yardı mda bulunmama, bir kimsenin güvenini yok etme.

ihanet etmek * hainlik, kötülük etmek. * (karı , koca için) aldatmak. ihanete uğramak * aldatı lmak, sadakatsizlik görmek. ihata

* Kuş atma, sarma, çevirme, çevreleme. * Kavrayı ş , anlayı ş .

ihata etmek * çevirmek, çevrelemek, kuş atmak, sarmak. * kavramak, anlamak. ihatalı

ihbar

* Alanı geniş . * Kavrayı ş lı , anlayı ş lı . * Bildirme, bildirim, haber verme. * Suçlu saydı ğıbirini veya suç saydı ğıbir olayıyetkili makama gizlice bildirme, ele verme.

ihbar etmek * bildirmek, haber vermek. * bir suçu veya suçluyu yetkili makama gizlice bildirmek. ihbar tazminatı * Bildirim ödencesi. ihbarcı

* Haber veren, bildiren kimse. * Muhbir.

ihbarcı lı k * Muhbirlik. ihbariye

* Haber verme kâğ ı dı , bildirim, ihbarname. * Haber verme ücreti.

ihbarlama *İ hbarlamak iş i. ihbarlamak *İ hbar etmek. ihbarlı

* Önceden bildirilmiş , haber verilmiş .

ihbarname * Haber verme kâğ ı dı , bildirim, ihbariye. ihdas

* Ortaya çı karma, meydana getirme. * Kurma.

ihdas etmek * ortaya çı karmak, meydana getirmek. * kurmak. ihlâl

* Bozma, zarar verme.

ihlâl etmek * bozmak, zarara uğ ratmak. ihlâs

ihlâslı ihmal

* Temiz sevgi ve yürekten bağ lı lı k. * Saf ibadet. *İ hlâsıyerinde ve sağ lam olan (kimse). * Gereken ilgiyi göstermeme, boş lama, savsaklama, savsama, önem vermeme.

ihmal edilmek * unutulmak, yok sayı lmak, kaldı rı lmak. ihmal etmek * savsamak, savsaklamak, boş lamak, önem vermemek. ihmalci

* Savsak, ihmalkâr. ihmalcilik *İ hmalci olma durumu. ihmalkâr

* Savsak, ihmalci.

ihmalkârlı k * Savsaklama. ihnaklama * Sı kı ş tı rma. ihracat * Bir ülkenin ürettiği mallarıbaş ka bir ülkeye veya ülkelere satması , dı şsatı m. ihracatçı *İ hracat iş leriyle uğraş an, dı şsatı mcı lı k. ihracatçı lı k *İ hracat iş leriyle uğraş ma, dı şsatı mcı lı k. ihraç

* Çı karma, dı ş arı ya atma. * Üretim fazlası nıyurt dı ş ı na satma.

ihraç edilmek * iliş kisi kesilmek, çı karı lmak. ihraç etmek * çı karmak, dı ş arı atmak. * üretim fazlasımalı yurt dı ş ı na satmak. ihram giysi.

* Eskiden Yunanlı ları n, Romalı ları n, günümüzde de Berberîlerin büründükleri geniş , beyaz, yünlü çarş aftan * Kâbe'ye girerken hacı ları n örtündükleri dikiş siz bürgü. * Yün yaygı .

ihrama girmek * hac görevini yerine getirmek üzere ihram giymek. ihramdan çı kmak * hac görevini tamamladı ktan sonra giyilen ihramıçı karmak. ihraz * Kazanma, elde etme, eriş me. ihraz etmek (veya eylemek) * kazanmak, elde etmek, eriş mek. ihsan

*İ yilik etme, iyi davranma. * Bağ ı ş lama, bağ ı ş ta bulunma. * Bağ ı ş lanan ş ey, kayra, lütuf, inayet, atı fet. * Karş ı lı k beklemeden yapı lan yardı m, iyilik.

ihsan etmek (veya buyurmak) * bağ ı ş ta bulunmak, bağ ı ş lamak. ihsanı hümayun

* Padiş ah tarafı ndan yeteneği veya baş arı sıdolayı sı yla birine verilen görev, rütbe veya ödül. ihsas * Üstü kapalı anlatma, sezdirme, ima. * Duyum. ihsas etmek * sezdirmek, ima etmek. ihtar

* Uyarma, dikkat çekme, uyarı . * Bir ş eyi birine hatı rlatma.

ihtar etmek * hatı rlatmak, uyarmak, dikkatini çekmek. ihtarname * Resmî ihtar yazı sı , protesto. ihtida

* Baş ka bir dinden çı kı p Müslüman olma.

ihtifal * Anma töreni. ihtikâr ihtilâç

* Vurgunculuk, vurgun, spekülâsyon. * Çı rpı nma.

ihtilâç etmek * çı rpı nmak. ihtilâf * Ayrı lı k, anlaş mazlı k, aykı rı lı k, uyuş mazlı k. ihtilâfa düş mek * anlaş amamak, bozuş mak, uyuş amamak. ihtilâl

* Bir devletin siyasî, sosyal ve iktisadî yapı sı nı veya yönetim düzenini değ iş tirmek amacı yla hukuk kuralları na ve kanunlara uymaksı zı n cebir ve kuvvet kullanarak yapı lan genişhalk hareketi, devrim. * Kargaş alı k, düzensizlik, karı ş ı klı k. * Köklü değ iş im. ihtilâlci *İ htilâl yanlı sıve ihtilâl yapan kimse, devrimci. ihtilâlcilik *İ htilâlci olma durumu, devrimcilik. ihtilâm ihtilâs

* Düşazması . * Aş ı rma, özellikle para aş ı rma, aş ı rtı .

ihtilât * (hastalı k, baş ka bir hastalı kla) Karı ş ma. * Karş ı laş ı p görüş me.

ihtilât etmek (veya yapmak) * hastalı k baş ka bir hastalı ğ a dönmek. ihtimal

ihtimal ki

* Bir ş eyin olabilmesi durumu, olabilirlik, olası lı k. * Belki, ola ki. * olabilir ki, belki.

ihtimal vermemek * bir ş eyin gerçekleş eceğini, olabileceğ ini hiç düş ünmemek. ihtimalî

* Olabilen, olası lı , belkili. * Belkili.

ihtimaliyet hesabı * Bkz. ihtimaller hesabı . ihtimaller hesabı * Olası lı klar hesabı . ihtimam

* Özen, özenme, dikkatli davranma, itina. *İ yi, özenli bakı m.

ihtimam etmek (veya göstermek) * özen göstermek, dikkatle davranmak. ihtira * Yeni bir ş ey bulma, türetme. ihtira beratı * Bilinen araç, gereçlerle ve yaratı cıgüçle yeni bir ş ey bulana, bulduğ uş eyden bir süre yalnı z kendisinin yararlanmasıiçin devletçe verilen belge. ihtiram

* Saygı .

ihtiram birliğ i * Devlet büyüklerini, yüksek makamlardaki kumandanlarıkarş ı lamak ve uğ urlamakla görevli birlik, tören birliğ i. ihtiram duruş u * Saygıduruş u. ihtiram kı t'ası *İ htiram birliği. ihtiras * Aş ı rı , güçlü istek. * Tutku. ihtiraslı * Aş ı rıistekli. * Tutkulu. ihtiraz * Çekinme, sakı nma. ihtisap

* Belediye memurunun iş i ve dairesi. ihtisar * Sözü kı sa kesme, kı saltma. * Bir metinden gereksiz ayrı ntı larıçı karma. ihtisas * Duygu. * Duygulanma. ihtisas * Uzmanlı k, uzmanlaş ma. ihtisas yapmak * belli bir konuda özel eğitim görmek, uzmanlaş mak, ihtisaslaş mak. ihtisaslaş ma *İ htisaslaş mak iş i. ihtisaslaş mak * Herhangi bir konuda uzmanlaş mak. ihtiş am * Büyüklük, göz alı cı lı k, gösteriş lilik, görkem. ihtiş amlı *İ htiş amıolan. ihtiva

*İ çine alma, içinde bulundurma, içerme.

ihtiva etmek * içine almak, içinde bulundurmak, içermek, kapsamak. ihtiyaca cevap vermek * ihtiyacı nıkarş ı lamak. ihtiyacıolmak * gereksemek, gereksinmek. ihtiyaç

* Gerekseme, gereksinme. * Güçlü istek. *İ htiyaç duyulan ş ey. * Yoksulluk, yokluk.

ihtiyaç duymak * bir ş eyi kendisi için gerek saymak. ihtiyar

ihtiyar

* Yaş lı , kocamı şolan (kimse). * Baba veya anne. * Seçme.

ihtiyar etmek * yaş landı rmak, kocaltmak. ihtiyar etmek * seçmek, üstün tutmak. * katlanmak.

ihtiyar heyeti * Köy tüzel kiş iliğinde, muhtar baş kanlı ğ ı nda görev yapan kiş ilerden oluş an yetkili organ. ihtiyar meclisi * Bkz. ihtiyar heyeti. ihtiyar olmak * yaş lanmak. ihtiyarcı k * Yaş lı lara karş ıacı ma ifadesi olarak kullanı lı r. * Zavallı , yaş lı(kimse). ihtiyarî *İ steğ e bağ lı , seçmeli olan, seçimlik. ihtiyarlama *İ htiyarlamak iş i, yaş lanma. ihtiyarlamak * Yaş ı ilerlemek, yaş lanmak, kocamak. *İ htiyar görünüş ü almak, ihtiyar görünmek. ihtiyarlatma *İ htiyarlatmak iş i. ihtiyarlatmak *İ htiyar olma durumuna gelmesine sebep olmak. ihtiyarlayı ş *İ htiyarlamak iş i veya biçimi. ihtiyarlı k *İ htiyar olma durumu, yaş lı lı k. * Her bakı mdan güçsüzlük, yetersizlik, zayı flı k. ihtiyarlı k sigortası * Bkz. yaş lı lı k sigortası . ihtiyarsı z * Seçmesiz, irade dı ş ı . * Düş ünmeksizin, elde olmadan. ihtiyat

* Herhangi bir konuda ileriyi düş ünerek ölçülü davranma, sakı nma. * Gereğ inden fazla olup saklanan, yedek. * Savaşsı rası nda harekâtı n geliş mesine etkide bulunmak için her an savaş a girebilecek biçimde hazı r bulundurulan birliklere verilen ad. ihtiyat akçesi * Yedek akçe. ihtiyat kaydıile * doğ ruluğu ş üpheli görülerek. ihtiyaten ihtiyatî

* Her duruma, her ihtimale karş ı , ilerisini düş ünerek. *İ lerisi düş ünülerek yapı lan.

ihtiyatî tedbir *İ lerisi düş ünülerek alı nan önlem(ler). * Yargı lama öncesi yasal organlarca alı nan önlem(ler). ihtiyatkâr

* Sakı ngan, ihtiyatlı .

ihtiyatkârlı k *İ htiyatlı olma durumu. ihtiyatlı * Herhangi bir konuda ileriyi düş ünerek ölçülü davranan, önlem alan, sakı ngan, ihtiyatkâr. ihtiyatlıbulunmak * beklenmedik sonuçlara karş ıhazı rlı klı olmak. ihtiyatlıdavranmak * uyanı k olmak, düş ünerek davranmak. ihtiyatlıolmak * herhangi bir konuda ileriyi düş ünerek ölçülü davranmak. ihtiyatsı z *İ htiyatlı davranmayan. ihtiyatsı zlı k *İ htiyatsı z olma durumu. ihtiyatsı zlı k etmek * önlem almadan davranmak. ihtizaz

* Titreş me, titreş im.

ihvan * Yakı n dostlar, arkadaş lar. * Aynıokul veya tarikattan olan kimseler. ihya * (yeniden) Canlandı rma, diriltme. * Çok iyi duruma getirme, geliş tirme, güçlendirme. * Yeni bir güç, umut, erinç verme. ihya etmek * canlandı rmak. * mutluluğa kavuş turmak. * mamur bir duruma getirmek. ihya olmak * mutluluğa kavuş mak; daha iyi bir duruma gelmek. * mamur bir duruma getirilmek. ihzar ihzarî

* Hazı rlama, hazı r etme. * Hazı rlı k niteliğ inde olan, hazı rlayı cı .

-ik * Bkz. -ı k/ -ik. ika

* Yapma, etme. ika etmek * yapmak, iş lemek. ikame

* Yerine koyma, yerine kullanma. * Ayağa kaldı rma, ayakta durdurma. * (dava için) Açma. * Yerine konulan, yerine geçen (ş ey).

ikame etmek * yerine koymak. * ayakta durdurmak. * dava açmak. ikame mallar * Birbirlerinin yerine geçen, konulabilen mallar. ikamet

* Bir yerde oturma eğ leş me.

ikamet etmek * bir yerde oturmak, eğ leş mek. ikamete memur edilmek * sürgün cezası verilmek. ikametgâh *İ kamet edilen, oturulan yer, konut. ikametgâh ilmühaberi * Konut belgesi. ikametgâh kâğ ı dı * Bkz. ikametgâh ilmühaberi, konut belgesi. ikaz

* Uyarma, uyarı , dikkat çekme, ihtar, tembih. * Uyandı rma.

ikaz etmek * uyarmak, dikkat çekmek. ikbal

* Baht açı klı ğ ıveya yüksek bir makama, duruma eriş mişolma durumu. *İ stek, arzu. * Padiş aha veya ş ehzadeye eşolmaya aday, gözde cariye.

ikbal düş künlüğ ü * Önce iyi bir yaş antı sıvarken gözden düş erek yoksul olma durumu. ikbal düş künü * Önce iyi bir yaş antı sıvarken gözden düş erek yoksulluğ a mecbur kalan kimse. ikbali sönmek * daha önce iyi olan durum veya iş i bozulmak. ikdam * Gayretle çalı ş ma, sürekli uğraş ma. ikebana

* Belli kurallara göre yapı lan çiçek düzenlemesi. iken * Esnası nda, ...-dı ğ ı/ -diğ i hâlde, ...-dı ğı/ -diğ i zaman. iki

* Birden sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 2, II. * Birden bir artı k.

iki ahbap çavuş * her yerde hep birlikte görülen, birbirinden ayrı lmayan iki arkadaşiçin ş aka yollu söylenir. iki anlamlı *İ ki anlama gelen veya iki ş ekilde yorumlanabilen. * Bkz. ikircil. iki anlamlı lı k *İ ki anlama gelme veya yorumlanabilme durumu. *İ kircil. iki arada bir derede (kalmak) * sı kı ş ı k, zor ş artlar altı nda (kalmak). iki arada kalmak * birbirine karş ı t iki kiş i arası nda ne yapacağı nıbilemeyerek ş aş ı rmak. iki ateşarası nda (kalmak) * zor bir durumda karar verememek. iki ayağı nıbir pabuca sokmak * birini bir iş i hemen yapmasıiçin çok sı kı ş tı rmak. iki ayaklı *İ ki ayağ ıolan (hayvan veya eş ya). iki ayaklı lı k *İ ki ayaklıolma özelliğ i veya durumu. iki baş lı *İ ki baş lı olan. iki baş lı lı k *İ ki baş lı olma durumu. * Yönetimde birden fazla yetkiye sahip olma. * Yönetimde birden çok kiş inin müdahalesi sonunda iş lerin sarpa sarması . iki baş tan olmak * bir ş ey, her iki tarafı n aynış eyi istemesiyle, iyi niyetiyle gerçekleş tirilebilmek. iki bir

* Oyunda, zarlardan birinin bir, öbürünün iki benekli olan yüzünün üste gelmesi.

iki buçukluk * Çeyrek lira değ erinde para. * Maçlarda oyun sahası nı n dı ş ı na çı kan toplarıgetiren kimse, top toplayı cı . iki büklüm * Beli bükük, öne doğ ru eğik. iki büklüm olmak * (yorgunluk, hastalı k, yaş lı lı k gibi sebeplerle) beli bükülmek, öne doğ ru eğilmek. * (riyakârlı k, dalkavukluk, gerçek olmayan saygıgibi sebeplerle) iki kat olup öne eğilmek.

iki cambaz bir ipte oynamaz * kurnazlı kta eş it olan iki kimse birbirlerini aldatamaz. iki cami arası nda kalmı şbeynamaz (veya bînamaz) * iki yoldan hangisini tutacağı nış aş ı rmı şkimseler için kullanı lı r. iki canlı * Gebe, yüklü, hamile. iki canlı lı k *İ ki canlıolma durumu. iki cihan

* Dünya ve ahret, İ slâm inancı na göre bu dünya ve ebedî olan öteki dünya.

iki cihanda * Bu dünyada ve öteki dünyada. iki cinslikli * Bkz. iki eş eyli. iki çenekliler * (Jessieu'nün bitki sı nı flaması na göre) Tohumları nda iki çenek bulunan kapalı tohumlu bitkiler sı nı fı . iki çenetli * Çatladı ğı nda kabuğ u iki çenete ayrı lan (meyve). *İ ki parçalıkavkı sıbirbirine kaslarla bağ lıyassısolungaçlı lardan midye, istiridye gibi (hayvan). iki çenetliler *İ ki çenetli kabuklu yumuş akçalar sı nı fı . iki çı plak bir hamama yakı ş ı r * iki yoksul kimsenin birbiriyle evlenmesinin uygun olmayacağ ı nı anlatmak için kullanı lı r. iki çift lâf (lâkı rdıveya söz) etmek * birkaç söz söylemek. iki çifte * Kürek yarı ş ları nda sancak ve iskelesinde ikiş er küreği olan tekne. iki dilli iki dillilik

*İ ki ayrıdilde olan. *İ ki ayrıdile sahip olma veya iki ayrı dili okuyup yazma gücünde ve becerisinde olma. *İ ki dilin bir arada konuş ulduğ u bölge veya ülke.

iki dirhem bir çekirdek * çok güzel ve özenli giyinmiş . iki düzlemli *İ ki düzlemin kesiş mesinden oluş an (açı ). iki el bir başiçin * ancak kendi geçimini sağlayabilenler, baş kaları na yardı m edecek bir durumda değ ildir. iki eli (birinin) yakası nda olmak * kı yamette ondan davacıolmak. iki eli böğründe kalmak * çaresiz kalı p ne yapacağı nıbilememek.

iki eli kanda (veya kı zı l kanda) olsa * elindeki işne kadar önemli olursa olsun. iki eli ş akakları nda düş ünmek * derin derin düş ünmek. iki eli yanı na gelmek * ölerek Tanrıkatı na çı kacağı için yalan söylemek. iki eş eyli * Erkek ve diş i eş ey organlarıbir arada bulunan, iki cinslikli. iki evcikli * Erkek ve diş i çiçekleri ayrıayrı bitkilerde bulunan (bitki). iki fazlı gerilim). iki geçeli

* Araları nda devrenin dörtte biri kadar faz farkıolan (aynıfrekans ve genlikte iki alternatif akı m veya

* Karş ı lı klıiki sı ra olarak, iki yanlı .

iki gönül bir olunca samanlı k seyran olur * birbirini sevenler için zenginlik önemli değ ildir. iki gözü iki çeş me ağ lamak * sürekli veya çok ağlamak. iki gözüm (iki gözümün nuru) * okş ayı cı bir seslenişolarak kullanı lı r. iki hı rtı , bir pı rtı * aş ı rıyoksulluğu anlatı r. iki kanatlı lar * Çift kanatlı lar. iki kaptan bir gemiyi batı rı r * bir iş , iki taraftan gelen buyruklarla yürütülemez. iki karpuzu bir koltuğ a sı ğ dı rmak * aynıanda iki iş i veya görevi yapmak. iki kat olmak * iki büklüm olmak. iki katlı

* Üst üste iki katıolan.

iki kere iki dört eder * gerçekliğinden ş üphe edilmeyecek kadar açı k. iki kulak bir dil için * çok dinleyip az söylemeli. iki lâfı bir araya getirememek * düş ündüğ ünü doğ ru dürüst ifade edememek. iki lâkı rdıetmek * iki çift lâf etmek.

iki lâkı rdı yıbir araya getirmek * Bkz. iki lâfı bir araya getirememek. iki nokta

* Üst üste konmuşiki nokta biçimindeki noktalama iş areti (:).

iki paralı k * Değersiz, önemsiz. iki paralı k etmek * değ erini, onurunu düş ürmek. iki paralı k etmek * değ erini, onurunu düş ürmek. iki paralı k olmak * değ erini, onurunu yitirmek. iki paralı k olmak * değ erini, onurunu yitirmek. iki parmaklı *İ ki parmağ ıolan (hayvan). iki rahmetten (veya iyilikten) biri * (çok acıçeken ağ ı r hastalar için) iyileş me veya ölüm. iki satı r lâf etmek (veya konuş mak) * dostça biraz söyleş mek. iki seksen uzanmak * bir çarpma, vurma sonucu boylu boyunca serilmek. iki söz bir pazar * uzun boylu pazarlı k etmeden. iki sözü (veya lâkı rdı yı ) bir araya getirememek * düş ündüğ ünü düzgün bir biçimde anlatamamak, iki lâfıbir araya getirememek. iki ş ekilli

* Birbirinden farklıiki biçimde billûrlaş an.

iki ş ı ktan biri * iki seçenekten, iki çözüm yolundan biri. iki tek

* Kürek yarı ş ları nda sancak ve iskelesinde ayrıayrıoturaklarda ve sadece birer küreği olan tekne.

iki tek atmak * iki kadeh içki içmek. iki telli

*İ ki teli olan bir çeş it saz.

iki terimli * Toplama (+) veya çı karma (-) iş aretiyle birbirine bağ lanan iki terimden oluş an cebirsel anlatı m. iki terimli * Bkz. iki terimli. iki ucu boklu değnek * ne yönden bakı lı rsa bakı lsı n çözülmesi çok güç işveya durum.

iki ucunu bir araya getirememek * gelirle gideri denkleş tirememek, iş leri düzene koyamamak. iki yakasıbir araya gelmemek * geçim sı kı ntı sı ndan bir türlü kurtulamamak, borçtan kurtulamamak. iki yakası nıbir araya getirmek * maddî sı kı ntı dan kurtulup rahata ermek. iki yaş ayı ş lı * Hem suyun içinde, hem karada yaş ayabilen, amfibi. iki yüzlü ikici

*İ ki tarafıolan veya iki taraflıkullanı lan. *İ kicilik felsefesini kabul eden, düalist.

ikicilik

* Birbirinden ayrı , birbirinden bağ ı msı z, birbirine geri götürülemeyen, birbirinin yanı nda veya karş ı sı nda bulunan iki ilkenin varlı ğ ı nıkabul eden görüş , düalizm. ikide bir (veya ikide birde) * ara sı ra, sı k sı k. ikilem *İ ki önermesi bulunan ve her iki önermenin vargı sı olan tası m, kı yası mukassim, dilemma: Fatih'in, babası II. Murat'a yolladı ğı bir haber güzel bir ikilem örneğidir. *İ nsanıistenmeyen seçeneklerden birini, çoğ unlukla iki seçenekten birini izlemeye zorlayan tartı ş ma, sorun veya usa vurma durumu. ikileme

*İ kilemek iş i. * Anlamıgüçlendirmek için aynı kelimenin tekrarlanması , anlamlarıbirbirine yakı n, karş ı t olan veya sesleri birbirini andı ran kelimelerin yan yana kullanı lması : Yavaşyavaş , irili ufaklı , aş ağı yukarı gibi. ikilemek

* Bir ş eyin sayı sı nıikiye çı karmak. * Tekrarlamak, yinelemek. * Tarlayı iki kez sürmek.

ikilenme *İ kilenmek iş i. ikilenmek *İ kilemek iş i yapı lmak. ikileş me

*İ kileş mek iş i.

ikileş mek * Sayı sıikiye çı kmak. ikiletme *İ kiletmek iş i. ikiletmek ikili

*İ kilemek iş ini yaptı rmak. *İ ki parçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden iki tane bulunan.

*İ skambil, domino gibi oyunlarda iki iş areti bulunan (kâğ ı t veya pul). *İ ki yan arası nda yapı lmı ş . *İ ki çalgıveya iki ses için düzenlenmişmüzik parçası , duo. *İ ki kiş iden oluş muştopluluk. * At yarı ş ları nda aynıkoş unun birincisi ile ikincisini tahmin ederek oynanan veya alı nan bilet. ikili çatı *İ ki görevde de kullanı labilen çatı ; alı nmak, toplanmak, sanı lmak sözlerinin hem dönüş lü, hem de edilgen çatıolarak kullanı lması gibi. ikili kök * Hem isim kökü, hem fiil kökü gibi kullanı lan kök. ikili oynamak * karş ıolan yanlardan hem birini hem öbürünü destekler görünmek. * at yarı ş ları nda birinci ile ikinciyi tahmin edip para yatı rmak. ikili ünlü

* Hecede yan yana bulunan iki ünlü, diftong.

ikili yatak *İ ki kiş inin yatabileceğ i tek parça yatak. ikilik

*İ kisi bir arada, iki taneden oluş muş , iki tane alabilen. * Görüşveya düş ünce için, ikiye bölünmüşolma durumu. *İ ki değ iş ik kullanı mıveya uygulamasıolma durumu. * Birlik notanı n ikide biri uzunluğ unda nota. *İ ki kuruş luk gümüşakçe.

ikinci *İ ki sayı sı nı n sı ra sı fatı . * Sı rada önem bakı mı ndan birinciden sonra gelen. * Yeni, bir baş ka. * Birinciden sonra gelen kimse veya nesne. * Değer ve kalitece birinciden sonra gelen. ikinci çağ * Yeryüzünün yaklaş ı k yüz elli milyon yı llı k çağ ı , mezozoik. ikinci ferik * Tümgeneral. ikinci gelmek * bir yarı ş mada birinciden sonraki dereceyi almak. ikinci yarı * Futbolda iki dönemden son olanı . ikinci zaman *İ lk zaman olan paleozoyik ile üçüncü zaman arası ndaki jeoloji ile zaman birimi, mezozoyik. ikinci zar ikincil

* Bitkilerde tohumu örten zarları n dı ş tan ikincisi. * Sı rada önem bakı mı ndan ikinci derecede olan, tali, sekunder.

ikincil grup * Birbirleriyle iliş kileri ş ahsî olmayan, resmî iliş kilere dayanan etkileş melerle iliş ki içine giren ikiden fazla insanı n oluş turduğu topluluk.

ikincilik ikindi

*İ kinci olma durumu veya derecesi. * Öğle ile akş am arası ndaki süre. *İ kindi vakti kı lı nan namaz.

ikindi ezanı *İ kindi namazı na çağrıiçin okunan ezan. ikindi namazı *İ kindi süresi içinde kı lı nmasıgereken namaz, ikindi. ikindi vakti *İ kindi için belirlenen süre. ikindi zamanı * Bkz. ikindi vakti. ikindiden sonra dükkân açmak * bir iş e baş lamakta geç kalmak. ikindiüstü *İ kindiye doğru. ikindiüzeri * Bkz. ikindiüstü. ikindiyin ikircik

*İ kindi vaktinde. *İ ş kil. * Kararsı zlı k, tereddüt.

ikirciklenme *İ kirciklenmek iş i. ikirciklenmek *İ ş killenmek. * Kararsı z olmak. ikircikli *İ ş killi. * Kararsı z, mütereddit. ikirciklik *İ kircikli olma durumu, tereddüt. ikircil ikircim ikircimli

*İ ki anlama da gelen ve iki türlü yorumlanabilecek nitelikte olan. *İ kircik. *İ kircikli.

ikircimlik *İ kirciklik. ikisi bir kapı ya çı kmak

* aynısonuca varmak, aynı sonucu doğ urmak. ikisini bir kazana koysalar kaynamazlar * araları ndaki anlaş mazlı k o kadar büyüktür ki onları uzlaş tı rma çaresi bulunamaz. ikiş er

*İ ki sayı sı nı n üleş tirme sı fatı , her defası nda ikisi bir arada olan, her birine iki.

ikiş er ikiş er * Her defası nda ikisi bir arada olarak. ikiş er olmak * ikiş er ikiş er sı raya dizilmek. ikiyüzlü * Özü sözü bir olmayan, riyakâr, müraî. *İ ki yanıda kullanı labilen. ikiyüzlülük *İ kiyüzlü olma durumu, riyakârlı k, müraîlik. *İ ki yüzlü olma durumu. ikiz * Bir doğ umda dünyaya gelen iki (kardeş ). * Aynıçiçekte oluş muşbirbirine yapı ş ı k iki meyve. * Birbirine tamamen benzeyen, eş . ikiz anlam * Bir anlatı mı n, iki türlü anlam verecek biçimde kurulmuşolması . ikiz anlamlı *İ kiz anlamıolan. ikiz doğurmak * herhangi bir iş te çok sı kı ntı çekmek. ikiz ünlü

* Aynıünlünün yan yana bulunması : yok > yook.

ikiz ünsüz * Aynıünsüzün yan yana bulunması : hissî. ikizkenar *İ ki kenarıeş it olan. ikizkenar üçgen * Yalnı z iki kenarı birbirine eş it olan üçgen. ikizkenar yamuk * Paralel olmayan iki kenarıeş it yamuk. ikizler

* Zodyak üzerinde, Boğ a ile Yengeç burçlarıarası nda bulunan burç, Zodyak.

ikizleş me *İ ki dişarası ndaki bütün dokuları n bitiş mesiyle oluş an dişanomalisi. ikizli

*İ kizleri olan (ana). *İ ki kollu (araç). * Kendisinden iki anlam çı karı labilen, ikiz anlamlı(anlatı m).

ikizlilik

*İ kizli olma durumu.

iklim

* Yeryüzünün herhangi bir yerinde, hava yuvarıolayları nı n ortaklaş a gerçekleş tirdikleri etkilerin uzun yı lları n ortalaması na dayanan durumu. * Ülke, diyar. iklim bilimci *İ klim bilimi uzmanı , klimatolog. iklim bilimi *İ klimleri inceleyen bilim, klimatoloji. iklimleme * Yapı ları n sı caklı k, nem ve temizliğ ini sağ lamaya, gerekli hava akı mı nıgerçekleş tirmeye iliş kin iş lem. iklimleme cihazı *İ stenilen iklimleme ş artları nısağ layan alet, klima. ikmal

* Eksik bir ş eyi tamamlama, daha iyi duruma getirme, bütünleme. * Bitirme. * Cümlenin veya dizenin anlamı nısonra gelen cümle veya dize ile tamamlama.

ikmal etmek * bütünlemek, tamamlamak. * bitirmek. ikmal imtihanı * Bkz. bütünleme sı navı . ikmale bı rakmak * bütünlemeye kalması na sebep olmak. ikmale kalmak * okulda bütünlemeye kalmak. ikna * Bir konuda birinin inanması nısağ lama, inandı rma, kandı rma. ikna etmek * inandı rmak, kandı rmak. ikna olmak * inanmak, kanmak. ikon

* Ortodokslarda İ sa, Meryem veya ermiş lerin tahta üzerine mumlu ve yumurtalıboyalarla yapı lmı şdinî içerikli resimlerine verilen ad. ikona

* Bkz. ikon.

ikonografi *İ konları n tanı tı lması ve açı klanması . ikrah

* Tiksinme, iğrenme.

ikrah etmek * tiksinmek, iğ renmek.

ikrah getirmek * tiksinmeye, iğ renmeye baş lamak. ikrahlı k ikram

*İ krah etme durumu. * Konuğ u ağ ı rlama. * Bir ş eyi armağ an olarak verme, sunma. * Alı şveriş te satı cı nı n alı cı ya yaptı ğıindirim. * Sunulan ş ey.

ikram etmek * (konuğu) bir ş eyle ağı rlamak, (konuğ a) bir ş ey sunmak. * fiyatta indirim yapmak. ikram görmek * (konuk için) ağ ı rlanmak. ikramcı *İ kramda bulunmayı seven, mükrim. ikramiye

* Bir yerde çalı ş an kimselere genellikle kazançtan dağ ı tı lan veya iyi çalı ş tı klarıiçin verilen aylı k dı ş ıpara. * Piyangoda bir kimseye çı kan para veya nesne.

ikramiyeli *İ kramiyesi olan. ikrar * Saklamayarak söyleme, açı kça söyleme. * Bildirme. * Benimseme, onama, kabul, tasdik. ikrar etmek * açı kça söylemek, kabul etmek. ikrar vermek * söz vermek. ikraz

* Borç veya ödünç verme.

ikraz etmek * ödünç vermek. iksir

iktibas

* Eskiden hayatı ölümsüzleş tirmek, madenleri altı na çevirmek gibi olağ anüstü etkileri olduğuna inanı lan sı vı . *İ ç ferahlatı cıilâç veya içki. * Aş k ilham eden büyülü içki. * Ödünç alma. * Alı ntı .

iktibas etmek * ödünç almak. * alı ntı lamak. iktidar

* Bir iş i yapabilme gücü, erk, kudret.

* Bir iş i baş arabilme yetki ve yeteneğ i. * Devlet yönetimini elinde bulundurma ve devlet gücünü kullanma yetkisi; bu yetkiyi elinde bulunduran kiş i ve kuruluş lar. iktidardan düş mek * devlet yönetiminde yetkiyi baş ka bir partiye bı rakmak zorunda kalmak. iktidarsı z * Gücü, yeteneğ i olmayan, beceriksiz, yetersiz. * Cins gücü olmayan (erkek). iktidarsı zlaş ma *İ ktidarsı zlaş mak durumu. iktidarsı zlaş mak *İ ktidarsı z duruma gelmek. iktidarsı zlı k * Güçsüzlük, beceriksizlik, yetersizlik. * (erkek için) Cinsî gücü olmama durumu. iktifa

* Yetinme; kanma.

iktifa etmek * yetinmek; kanmak. iktiran

* Yaklaş ma. * (bir yere) Ulaş ma, eriş me.

iktiran etmek * ulaş mak, eriş mek. iktisaden * Ekonomik olarak, ekonomi bakı mı ndan. iktisadî

* Ekonomik.

iktisadiyat * Bir devletin ekonomik durumu. iktisap

* Kazanma, edinme, edinim.

iktisap etmek * kazanmak, edinmek. iktisat

* Ekonomi.

iktisat etmek (veya yapmak) * para artı rmak, tutumlu davranmak, tasarruf etmek. iktisatçı * Ekonomi uzmanı , ekonomist. iktisatçı lı k * Ekonomi uzmanlı ğı . iktisatlı

* Aş ı rıharcama yapmayan veya gerektirmeyen (kimse, ş ey), tutumlu. iktisatsı z * Aş ı rıharcama yapan veya gerektiren (kimse, ş ey), tutumsuz. iktiza

* Gerekli olma, gerekme.

iktiza etmek * gerekmek. il

* Merkezî yönetimin, coğ rafya durumuna, ekonomik ş artlara, kamu hizmetlerinin gereklerine göre, ülke üzerinde yayı lmı ş , bir vali yönetimindeki en önemli bölümü, vilâyet. -il

* Bkz. -ı l / -il.

-il* Bkz. -ı l- / -il. ilâ ilâç

* -den ...-e kadar. * Bir hastalı ğı iyi etmek veya önlemek için, türlü yollardan kullanı lan madde, em, deva. * Çare, önlem.

ilâç için ... yok ... * hiç yok. ilâç yapmak (veya hazı rlamak) * gerekli maddeleri kullanarak reçetede belirtilen dozda ilâcı ortaya koymak. ilâç yazmak * reçete yazmak. ilâçlama ilâçlamak

*İ lâçlamak iş i. *İ lâç sürmek. * Mikroplardan arı ndı rmak, zararlı böceklerden korunmak amacı yla ilâç püskürtmek veya sı kmak.

ilâçlanı ş *İ lâçlanmak iş i veya biçimi. ilaçlanma

*İ lâçlanmak iş i.

ilâçlanmak *İ lâçlamak iş i yapı lmak veya ilâçlamak iş ine konu olmak. ilâçlı

ilâçlı k ilâçsı z

*İ çinde ilâç bulunan. *İ lâçlanmı ş . *İ lâç, yapmak için ayrı lmı ş , ilâç yapmaya yarar. *İ lâcıolmayan.

*İ lâçlanmamı ş . ilâçsı zlı k *İ lâçsı z olma durumu. ilâh

ilâh gibi ilâhe ilâhi

* Tanrı . * Bir alanda yaratı cı lı ğ ıile hayranlı k uyandı ran, çok beğenilen, çok tutulan. * çok yakı ş ı klı(erkek). * Tanrı ça. * "Bu ne hâl", "ne tuhaf" gibi ş aş ma, sitem bildirir.

ilâhî * Tanrı 'ya özgü, tanrı sal. * Çok güzel, mükemmel. * Tanrı 'yıövmek, ona dua etmek için yazı lı p makamla okunan nazı m. ilâhiyat

* Allah'ı n varlı ğıve nitelikleriyle ilgili konularıele alan felsefenin bir kolu, Tanrıbilimi, teoloji.

ilâhiyatçı * Tanrıbilimci, teolog. ilâhlaş ma

*İ lâhlaş mak iş i.

ilâhlaş mak * Yücelmek; çok beğ enilmek, hayranlı k uyandı ran bir duruma gelmek. ilâhlaş tı rma *İ lâhlaş tı rmak durumu veya biçimi. ilâhlaş tı rmak *İ lâh durumuna veya biçimine getirmek. ilâm

* Bildirme, anlatma. * Bir davanı n mahkemece nası l bir hükme bağlandı ğ ı nıgösteren resmî belge.

ilâm almak * mahkeme kararı nıbildiren belgeyi almak. ilâm etmek * bildirmek. ilâmaş allah * Sonu gelmeyecek bir zamana kadar. * Sitem veya alay yollu "maş allah" yerine kullanı lı r. ilân

* Duyuru. * Açı kça bildirme, açı kça duyurma.

ilân etmek * bir durumu yayı m yoluyla duyurmak. * bir durumu yaymak.

* açı kça bildirmek. ilân tahtası * Duyuruları n üzerine yazı ldı ğı veya yapı ş tı rı ldı ğ ıdüz levha, pano. ilân vermek * çeş itli bas ı n yayı n organları yla bir durumu duyurmak, açı klamak. ilâncı lı k ilânen

* Ticarî bir amaçla geniştopluluklara tanı tı lmak istenen bir ş eyi bası n ve yayı m yoluyla duyurma iş i. * Duyuru yoluyla.

ilânı aş k * Karş ıcinse aş kı nıbildirmek iş i. ilânı aş k etmek * (bir erkek bir kadı na veya bir kadı n bir erkeğe) kendisini sevdiğini söylemek. ilânihaye ilârya

* Sonsuza kadar. * Gümüşbalı ğ ı nı n küçüğ ü.

ilâve * Katma, ekleme, ulama, ek. * Eklenmiş , katı lmı şparça. * Arttı rma, büyütme, abartma. * Ek. ilâve etmek * eklemek, katmak, ulamak. ilâveli

ilâveten

* Eki olan. * Abartı lmı ş , yalan katı lmı ş , mübalâğalı . * Ek olarak, ek yoluyla, ekleyerek.

ilbay * Vali. ilca

* Zorlama, zorunda bı rakma.

ilca etmek * zorlamak, zorunda bı rakmak. ilçe

* Yönetim bakı mı ndan yurt bölümlemesinde ilden sonra gelen bölüm, kaymakamlı k, kaza.

ilçebay * Kaymakam. ile

* Kelimenin sonuna geldiğinde birliktelik, iş teş lik, beraberlik, araç, sebep veya durum anlatan cümleler yapmaya yarar. * Bazısoyut isimlere getirilince durum bildiren zarflar oluş turur. * Cümle içinde aynıgörevde bulunan iki ögeyi birbirine bağ lamaya yarar.

ilelebet ilen ilenç

* Sonsuzluğa değ in, sürgit. *İ le. *İ lenmek amacı yla söylenen söz, ilenme, beddua.

ileniş *İ lenmek iş i veya biçimi. ilenme ilenmek

*İ lenmek iş i, beddua. * Bir kimse için kötü dilekte bulunmak, beddua etmek.

iler tutar yeri olmamak (veya kalmamak) * çok dağ ı nı k, kötü, bozuk veya berbat bir duruma gelmek. ilerde *İ leride. ileri

* Herhangi bir ş eye göre daha ötede olan yer, geri karş ı tı . * Bir ş eyin ulaş ı lacak yönü. * Henüz gelmemişzaman, gelecek, sonra. * Önde bulunan. * Doğrusundan daha çok gösteren (saat). * Önceki, evvelki. * Benzerlerini geride bı rakmı ş . * "Amaca doğ ru durmadan yürü" anlamı na. * Öne doğru, ileri doğru. * Temel duruş ta ayak uçları nı n gösterdiği yön.

ileri (veya öne) sürmek * öne doğru yürütmek. * bir düş ünceyi veya tasarı yıönermek, serdetmek. ileri almak * öne almak. * (saat için) önceki vakte almak, öne ayarlamak. ileri atı lmak (veya çı kmak) * öne doğru çı kmak. ileri geçmek * öne geçmek. * üstün bir makama geçmek. ileri gelenler * Bir topluluğun önemli, sözü dinlenir, saygı n kiş ileri, eş raf. ileri gelmek * sebep olmak, oluş mak, bağ lıbulunmak, doğmak, meydana gelmek. ileri geri * Herhangi bir konuda dikkat etmeme, ayrı ntı larıdüş ünmeme. ileri geri etmemek

* uzun boylu tartı ş madan, sorgu sual etmeden. ileri geri konuş mak (lâflar etmek veya söylemek) * yersiz ve gönül kı racak biçimde konuş mak. ileri geri söz (etmek veya söylemek) * yersiz, yakı ş ı ksı z söz. ileri gitmek (veya varmak) * söz ve davranı ş ta ölçü dı ş ı na çı kmak, gereksiz, aş ı rıdavranı ş ta bulunmak. ileri görüş * Daha sonra olabilecekleri düş ünmek iş i. ileri görüş lü *İ leri görüş ü olan (kimse). ileri götürmek * (bir durum veya davranı şiçin) ölçüyü aş mak. ileri uç

* Futbolda ileri hat, hücum mevkii, forvet.

ileri uç oyuncusu * Futbolda ileri uçta oynayan sporcu, golcü. ilerici *İ lerlemeden yana olan; ileri düzeydeki toplumsal ve siyasî geliş meleri benimsemişolan (düş ünce, kimse vb.), terakkiperver. ilericilik *İ lerici olma durumu, ilerici davranı ş . ileride

ilerisi

* Gelecekte, gelecek zamanda. * Ötede. * Daha ön tarafı . * Geleceği, ötesi.

ilerisine gitmek * bir iş in sonuna kadar gitmek. ilerisini gerisini hesaplamamak (veya düş ünmemek) * herhangi bir konuda çok ve ayrı ntı lıdüş ünmeden hareket etmek, tedbirsizce, ihtiyarsı zca davranmak. ileriyi görmek * Bkz. uzağıgörmek. ilerlek *İ lerlemiş , ileriye varmı ş . ilerleme

terakki. ilerlemek

*İ lerlemek iş i. * Terfi, terakki. * Daha iyi, daha yetkin, daha değ erli, daha yüksek bir duruma doğru basamak basamak oluş an geliş me,

* Bulunduğ u yerden daha ileriye gitmek; yol almak. * (vakit için) Geçmek.

* Daha güçlü, daha etkili duruma gelmek. * Daha iyi, daha yüksek bir düzeye, aş amaya eriş mek, geliş mek, terakki etmek. ilerletme

*İ lerletmek iş i.

ilerletmek *İ lerlemesini sağ lamak, ilerlemesine yol açmak. ilerleyici

*İ leri giden, ilerleyen.

ilerleyici benzeş me * Kelimede önceki sesin sonraki sesi etkilemesi. ilerleyiş

*İ lerlemek iş i veya biçimi.

ileti * Bildirme yazı sı , mesaj. iletici iletiliş iletilme

*İ letme özelliği olan (ş ey). *İ letilmek iş i veya biçimi. *İ letilmek iş i.

iletilmek *İ letmek iş i yapı lmak. iletim

*İ letmek iş i. *İ letken ş eylerden ı sıveya elektriğin geçmesi. * Isı yayı mı , konveksiyon.

iletiş *İ letmek iş i veya biçimi. iletiş im

* Duygu, düş ünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla baş kaları na aktarı lması , bildiriş im, haberleş me, komünikasyon. * Telefon, telgraf, televizyon, radyo gibi araçlardan yararlanarak yürütülen bilgi alı şveriş i, bildiriş im, haberleş me, komünikasyon. iletiş im ağı *İ letiş im araçları nı n birbirleriyle ortak bağ lantı kurma veya işbirliğ i sağ lama durumu veya düzeni. iletiş im araçları * Toplumda sözlü veya yazı lı haber alma imkânı nısağ layan teknik araçlar. iletiş im merkezi * Bildiriş im ve haberleri toplam ve değerlendirme bürosu. iletiş im ortamı * Bildiriş im, haberleş me veya komünikasyon imkânları nı n sağ landı ğı ortam, medya. iletiş me

*İ letiş mek iş i veya durumu.

iletiş mek iletken

* Bir durumu karş ı lı klı olarak iletmek, karş ı lı klıolarak haber alı p vermek. * Akı m, ı sı , ses vb. geçiren (madde), nakil, yalı tkan karş ı tı . * Elektrik akı mı ,ı sı , gaz vb. ni bir yerden baş ka bir yere aktaran (madde, ş ey).

iletken damarlar * Bitkilerde hücrelere besin maddelerini ileten borucuklar. iletkenlik *İ letken olma durumu. iletki iletme iletmek

ilga

* Bir açı yıölçmeye ve baş ka bir yerde aynıaçı yıçizmeye yarayan, yarı m çember biçimindeki araç, minkale. *İ letmek iş i. * Götürmek, ulaş tı rmak, nakletmek. * Elektrik akı mı ,ı sı , gaz vb. ni bir yerden baş ka bir yere götürmek. * (varlı ğ ı nı ) Kaldı rma.

ilga etmek * (varlı ğ ı nı ) ortadan kaldı rmak. ilgeç ilgeçli

* Edat: Ev gibi huzur köş esi olmaz. Çocuk sabaha karş ıuyudu. *İ lgeci olan, edatlı .

ilgeçli tümleç * Edatla kurulmuştümleç, edatlıtümleç. ilgi *İ ki ş ey arası nda bulunan herhangi bir bağ lı lı k, iliş ki, alâka, taallûk. * Dikkati öncelikle belirli bir ş ey üzerinde toplama eğ ilimi. * Belirli bir olay veya etkinliğe yakı nlı k duyma, ondan hoş lanma ve ona öncelik tanı ma. * Kimyasal ş artlar eşveya birbirine çok yakı n olduğ unda ögelerin birbirleriyle birleş mede gösterdiği seçicilik. ilgi alanı * Bir kiş i veya kuruluş un ilgilendiği konular. ilgi çekici

*İ lgiyi, dikkati üzerinde toplayan.

ilgi çekmek (toplamak veya uyandı rmak) * çevresinde ilgiyi, dikkati ve merakıüzerine toplamak, alâka çekmek, alâka toplamak veya alâka uyandı rmak. ilgi duymak * bir iş e, bir olaya, bir kimseye önem vermek, yakı nlı k duymak. ilgi eki

* Bağ lantıkavramıveren ek. Türkçede bu kavram isim görevli kelimeye -ki ekinin bağ lanması yla sağ lanı r. Bu ek ünlü uyumları na aykı rıdüş er ve çoğu kez kalma durumuyla kalı plaş ı r. ilgi görmek * ilgi çekmek.

ilgi göstermek * ilgisini esirgememek, belli etmek. ilgi toplamak * ilgisini yoğ unlaş tı rmak, belli etmek. * ilgi görmek. ilgileme ilgilemek

*İ lgilemek iş i. *İ ki parçayıbirbirine eğ reti olarak dikmek, teyellemek.

ilgilendiriş *İ lgilendirmek iş i veya biçimi. ilgilendirme *İ lgilendirmek iş i. ilgilendirmek *İ lgisini çekmek, önem vermek veya bir ş eyle ilgili kı lmak. *İ liş kin olmak. * Elveriş li, uygun bulmak. ilgileniş ilgilenme

*İ lgilenmek iş i veya biçimi. *İ lgilenmek iş i.

ilgilenmek * Birine karş ıyakı nlı k duymak veya göstermek, alâkalanmak. * Bir ş eye karş ımerak duymak. * Bir konu üzerinde çalı ş mak, uğraş mak, bir ş eyi çekici bulmak. ilgili ilgililik

*İ lgilenmişolan, ilgisi bulunan, alâkalı , alâkadar, müteallik. *İ lgili olma durumu, mensubiyet.

ilginç *İ lgi uyandı ran, ilgi ve dikkat çekici olan, enteresan, alâkabahş . ilginçleş me *İ lginçleş mek iş i veya durumu. ilginçleş mek *İ lginç duruma gelmek. ilginçlik

*İ lginç olma durumu.

ilgisini kesmek * bir kimse veya ş eyle bütün bağ ları nıkoparmak, iliş kisi kalmamak, alâkayıkesmek. ilgisiz ilgisizlik

*İ lgisi olmayan veya ilgilenmeyen, kayı tsı z, aldı rmaz, alâkası z, lâkayt. *İ lgisiz olma durumu, aldı rmazlı k, alâkası zlı k.

*İ lgi göstermeme durumu. * Gönlün sevgi veya nefret gibi duygulardan soyutlanmı şolmasıdurumu, kayı tsı zlı k, lâkaydî. ilhak

* Katma, bağlama, ekleme. * Egemenliği altı na alma.

ilhak etmek * katmak, bağlamak. * egemenliğ i altı na almak. ilham

* Esin. * Tanrı 'nı n, peygamberlerin yüreğ ine doldurduğu tanrı sal âleme özgü duygu ve düş ünceler.

ilham almak * esinlenmek. ilham etmek (veya vermek) * içe doğ ması na sebep olmak, esindirmek. ilham kaynağı * Esinlenmeyi ve içe doğmayı sağ layan ş ey. ilham kaynağıolmak * hayal dünyası nıbeslemek. ilham perisi * Sanatçı lara esin verdiği var sayı lan peri. ilhan * Bir ilhanlı ğı n baş ı nda bulunan hükümdar, imparator. *İ ran Moğolları nda hükümdarı n unvanı . ilhanlı k *İ lhan olma durumu. * Kendi toprakları nda oturan çeş itli uluslarıegemenliği altı na toplayan devlet biçimi, imparatorluk. * Böyle bir devletin yönetimi altı ndaki ülkelerin bütünü. -ili

* Bkz. -ı lı/ -ili.

iliğine (veya iliklerine) kadar * her ş eyini, bütün varlı ğ ı nıetkileyecek biçimde. iliğine iş lemek (veya geçmek) * çok ı slanmak; çok üş ümek. * bütün varlı ğı nıkaplamak, çok etkilenmek. iliğine kadar ı slanmak * çok ı slanmak. iliğini (veya iliğini kemiğ ini) kurutmak * canı ndan bezdirecek kadar sı kı ntıvermek. iliğini kemirmek * çok etkilemek. * sömürmek. ilik

* Giysilerin, yorgan çarş afları nı n, yastı k kı lı fları nı n vb.nin gereken belirli yerlerine iplikle örülerek, parça geçirilerek veya biye ile yapı lan küçük yarı k.

ilik ilik gibi

ilikçi ilikçilik

* Kemiklerin iç boş lukları nıdolduran yağ lımadde. * çok lezzetli, (genellikle et için) iyi piş miş . * çok güzel, istek uyandı ran (kadı n veya kı z). *İ lik açan kimse. *İ lik açma iş i veya mesleğ i.

ilikleme *İ liklemek iş i. iliklemek iliklenme

* Bir ş eyin düğ mesini iliğ ine geçirmek. *İ liklenmek iş i.

iliklenmek *İ liklemek iş i yapı lmak. iliklerinde duymak * benliğinde iyice duymak. ilikleyiş ilikli

iliksiz ilim

*İ liklemek iş i veya biçimi. *İ liği olan. *İ liklenmiş . *İ liği (I, II) olmayan. * Bilim. * Ayrı ntı , özellik, nitelik, hassasiyet.

ilim adamı * Bilim adamı . ilim kadı nı * Bkz. bilim adamı . ilimcilik ilinek ilineksel

* Bilimcilik. * Bir ş eye mecbur olarak bağ lıolmayan, onun özünde bulunmayan, rastlantıile olan nitelik, araz. *İ linekle ilgili olan, özle ilgili olmayan.

ilinti *İ ki ş ey arası nda ilgi, iliş ki. *İ nsanlar arası ndaki bağ. *İ ç sı kı ntı sı .

* Seyrek dikiş , teyel. ilintileme *İ lintilemek iş i veya durumu. ilintilemek *İ ki parçayıeğreti olarak seyrek dikiş le elde dikmek, teyellemek, ilgilemek. ilintili ilistir

*İ lgisi, iliş kisi, bağ ı , ilintisi olan. * Süzgeç.

iliş iğ i kalmamak * ilgisi, bağ lı lı ğı olmamak. iliş iğ ini kesmek * hiçbir ilgisi kalmamak, bağlantı ları nıkoparmak. iliş ik

*İ liş tirilmiş , eklenmiş , bağ lanmı ş , merbut. * Bir ş eyle ilgili, iliş kin, ait. *İ lgi, bağ lı lı k, iliş ki, münasebet. * Eklenmişolan bölüm.

iliş ikli *İ liş iği olan, iliş kin. iliş iksiz iliş ilme iliş ilmek

*İ liş iği olmayan. *İ liş ilmek iş i. *İ liş mek iş i yapı lmak.

iliş ken * Deniz dibinde batı k ve atı kları n oluş turduğu tabaka. iliş kenli iliş ki

*İ liş ken özellik bulunduran. *İ ki ş ey arası nda karş ı lı klı ilgi, bağ , münasebet, temas. * Bağ lantı , temas.

iliş ki kurmak * bağ lantısağ lamak, ilgi sağ lamak. iliş kilendirmek *İ liş kili duruma getirmek. iliş kili *İ liş kisi olan. *İ lgili olarak. iliş kin *İ lgisi, iliş iği olan, bağlı , ilgili, ait, merbut, müteallik. iliş kisiz

*İ liş kisi olmayan. iliş kisizlik *İ liş kisiz olma durumu. iliş me iliş mek

iliş tirilme

*İ liş mek iş i. * Hafifçe dokunmak, takı lmak. * Elini sürmek, dokunmak. * Bir ş eyin kenarı na kı sa bir süre için oturmak. * Karı ş mak, rahat vermemek, müdahale etmek. * Değinmek, sözünü etmek. * Şaka etmek. *İ liş tirilmek iş i.

iliş tirilmek *İ liş tirmek iş i yapı lmak; eğ reti takı lmak, hafifçe tutturulmak. iliş tirme *İ liş tirmek iş i. iliş tirmek *İ liş mesini sağ lamak; bağ lamak, tutturmak; eğ reti takmak, hafifçe tutturmak. ilk

ilk adı m

* Zaman, sı ra, yer ve önem bakı mı ndan ötekilerden önce gelen, son karş ı tı . * Herhangi bir ş eyin en önde olanı , önce geleni. * Birinci olarak, en baş ta. * Baş langı ç.

ilk ağı zda * Önce, öncelikle, ilk işolarak, her ş eyden önce. İ lk Çağ

* En eski zamanlardan baş layarak milâdî 476, BatıRoma İ mparatorluğunun çöküşyı lı na kadar süren çağ .

ilk dördün * Ayı n, yeni ay evresinden bir hafta sonra yarı m daire biçiminde göründüğü evre. ilk elden

* Baş tan baş layarak; dolaysı z, aracı sı z.

ilk gösteri * Sahneye konulan oyunun ilk temsili, prömiyer. ilk göz ağrı sı * ilk doğan evlât. * ilk sevilen, âş ı k olunan kimse. ilk kânun

* Aralı k.

ilk önce * Önce, en önce, en baş ta. ilk örnek

* Kök tip. ilk plânda * önce, en önde. * baş langı çta. ilk sezi * Bir konuda edinilen ilk ve yalı n bilgi. ilk teş rin

* Ekim.

ilk ve son * Tek, yegâne. ilk yardı m * Tedavisi gereken kimselerin ilk bakı mları nda uygulanan basit tedavi. * Tehlikeli ve anî durumlarda uygulanan ilk ve ivedi tedavi iş lemi. * Bu iş lemin uygulandı ğı yer. ilk yardı m hastahanesi * Anîden rahatsı zlananlar veya kazada yaralananlara ilk tı bbî müdahelenin yapı labileceği nitelikte donatı lan hastahane. ilk yarı ilkah

* Futbol, basketbol vb. karş ı laş malarda iki devreden ilki. * Dölleme, döllenme. * Aş ı lama.

ilkah etmek * döllemek. * aş ı lamak. ilkbahar

* (kuzey yarı m küre için) Mart, nisan ve mayı s ayları nıiçine alan zaman aralı ğı . Gök biliminde 21 Mart ile 22 Haziran arası , ilkyaz, bahar. ilke

* Temel düş ünce, temel inanç, umde, unsur, prensip. * Temel bilgi. * Baş ka ş eylerin kendisinden türediğ i ilk madde, öge, unsur. * Her türlü tartı ş manı n dı ş ı nda sayı lan öncül, mebde, prensip. * Davranı şkuralı .

ilkeci *İ lkelerine bağlı(kimse). ilkecilik ilkel

*İ lkeci olma durumu. *İ lk durumunda kalmı şolan, geliş mesinin baş ı nda bulunan, iptidaî, primitif. * Zaman bakı mı ndan en eski olan, iptidaî, primitif. * (sanatta) Yalı n bir nitelik gösteren, yapmacı ksı z olan, primitif. * Özellikle XIV-XV. yüzyı llarda İ talyan ressamları na, Orta Çağsonları nda Avrupa ressamları na verilen ad. * Eğ itimsiz, kültürsüz, görgüsüz.

ilkel memeliler * Bazısı nı flandı rmalara göre memeliler sı nı fı nı n tek delikliler ile soyu tükenmişolan bazıilkel yapı lı memelileri içine alan bir alt sı nı fı .

ilkel toplum * Yazı lıkültürü bulunmayan, sanayileş memiş ,ş ehirleş memiştarı m toplumu. ilkelce ilkelciler

*İ lkel (bir biçimde). *İ lkelcilik yanlı sıolan sanatçı lar.

ilkelcilik * Avrupa sanatı nı n çağı mı za kadar geçirdiği geliş melerden habersiz görünen, ilkel ulusları n sağlam, kaba, saf, yalı n biçimli sanatı nıbenimseyen görüş , primitivizm. *İ lkellik özlemini ileri süren düş ünce akı mları nı n genel adı , primitivizm. ilkeleş me

*İ lkeleş mek iş i.

ilkeleş mek *İ lke durumuna gelmek. ilkelleş me *İ lkelleş mek iş i. ilkelleş mek *İ lkel bir durum almak veya ilkel bir duruma gelmek. ilkelleş tirme *İ lkelleş tirmek iş i veya durumu. ilkelleş tirmek *İ lkel duruma getirmek. ilkellik ilkesel ilkgüz

*İ lkel olma durumu, iptidaîlik. *İ lke ile ilgili. * Eylül ayı .

ilkin * Baş ta, baş langı çta, önce, iptida. ilkokul

* Zorunlu öğrenim çağı ndaki kı z ve erkek çocukları nı n temel eğ itim ve öğ retimini sağlamak için devletçe açı lan veya açı lması na izin verilen beşyı llı k okul. ilköğ renim *İ lköğ retim. ilköğ retim * Birkaç öğ retim basamağ ı ndan oluş an örgün eğ itim sisteminin, okuma yazmayı , aritmetiğ i, iyi bir yurttaş olmak için gerekli temel bilgi ve becerileri kazandı ran sekiz yı llı k ilk basamağ ı . ilkten ilkyaz

*İ lk önce. *İ lkbahar, bahar.

illâ illâki

*İ lle. *İ lle.

illâllah * Usanç ve bezginlik anlatı r. illâllah demek * usanmak, bı kmak, bezmek. illâllah etmek * usanmak, bı kmak. ille

* Ne olursa olsun, hangi ş artta olursa olsun, her hâlde. * Hele, özellikle. * Yoksa, olmazsa.

ille velâkin * Gel gelelim, bununla birlikte. illegal

* Yasa dı ş ı , yasaya aykı rı .

illet * Hastalı k. * Hastalı k derecesine varan alı ş kanlı k. * Bozukluk. * Kı zdı ran, sinirlendiren ş ey veya kimse. * Sebep. illet etmek * sinirlendirmek, kı zdı rmak. * sakatlamak. illet olmak * çok sinirlenmek, çok kı zmak. illetine uğramak * hastalı k derecesinde düş kün veya tutkun olmak. illetli

illî

* Hastalı ğıolan. *İ kide bir aksaklı k gösteren. * Nedensel.

illiyet * Nedensellik. illüstrasyon * Resimlerle süsleme. * Kitap içindeki bir yazı yıaçı klayan veya süsleyen resim. illüzyon

* Yanı lsama.

illüzyonist * Göz bağcı .

illüzyonizm * Göz bağcı lı k. ilme ilmek

*İ lmek (II) iş i. *İ lmik.

ilmek * Hafif bir düğ üm yaparak bağlamak. * Halıdokurken düğ ümleri bağlamak. * Değmek, dokunmak. ilmekleme *İ lmeklemek iş i. ilmeklemek *İ lmek durumuna getirmek. ilmî

* Bilimsel.

ilmî ahlâk * Töre bilimi. ilmiahlâk

* Bkz. ahlâk bilimi, etik.

ilmihâl * Din kuralları nıöğrenmek için yazı lmı şkitap. ilmik

* Çözülmesi kolay düğüm, eğreti düğ üm.

ilmik atmak * ilmik yapmak. ilmikleme *İ lmiklemek iş i. ilmiklemek * Eğ reti düğ ümle bağ lamak. ilmiklenme *İ lmiklenmek iş i. ilmiklenmek *İ lmikle tutturulmak. ilmikli

ilmiksiz

* Kolay çözülür biçimde düğ ümlenmiş . * Herhangi bir sayı da düğ ümü, ilmiği olan. * Kolay çözülemeyen biçimde düğ ümlenmiş . *İ lmiği olmayan.

ilminden anlamak * bir iş in, aracı n veya konunun uzmanıolmak.

ilmini almak * bir iş in özelliklerini, iş leyiş ini, en ince ayrı ntı ları na kadar iyice öğ renmek. ilmiye

* Din iş leriyle uğraş an hocalar sı nı fı . * Din iş leriyle uğraş anları n mesleği.

ilmühaber * Birinin yer, hâl, medenî durumu vb.ni gösteren resmî belge, hâl kâğ ı dı . * Bir ş eyin teslim alı ndı ğı nıgösteren belge, alı ndıkâğı dı . ilsizleş mek * Yurtsuz, vatansı z kalmak. iltibas * Birbirine çok benzeyen iki ş eyin karı ş ması , andı rı ş ma. iltibasa yol açmak * karı ş ı klı ğ a sebep olmak. iltica

* Güvenilir bir yere sı ğı nma, sı ğı nma.

iltica etmek * sı ğı nmak. iltica hakkı * Bkz. sı ğı nma hakkı . iltifat

* Yüzünü çevirerek bakma. * Birine güler yüz gösterme, hatı rı nısorma, tatlı davranma, ilgilenme. *İ lgi gösterme, rağbet etme. * Söz söylerken, daha çok etki sağ lamak için beklenmedik bir anda sözü, konu ile çok yakı ndan ilgili birine veya bir ş eye yöneltme. iltifat etmek * ilgilenmek, saygıgöstermek. * beğ enmek, rağbet etmek. iltifatlı iltihabî

iltihak

* Yüze gülen, gönül alan. *İ ltihapla ilgili, yangı lı . *İ ltihabıolan, yangı lı , iltihaplı . * Katı lma.

iltihak etmek * katı lmak. iltihap

* Vücudun mikroplara karş ıkoymak için herhangi bir yerine fazla kan hücumu ile orada ş iş kinlik, kı rmı zı lı k, ı sıve ağrıile beliren irin toplaması , yangı . iltihaplanma *İ ltihaplanmak iş i, yangı lanma. iltihaplanmak * Bir doku veya bir organda iltihap toplamak, yangı lanmak.

iltihaplı *İ ltihabıolan, yangı lı . iltihapsı z *İ ltihabıolmayan, yangı sı z. iltimas

* Haksı z yere, yasa ve kurallara uymaksı zı n kayı rma, arka çı kma. * Birine herhangi bir konuda öncelik ve ayrı calı k tanı ma.

iltimas etmek (veya geçmek) * kayı rmak; korumak. iltimasçı * Kayı rı cı , arka. iltimasçı lı k * Kayı rma iş i, kayı rı cı lı k veya kayı rmacı lı k. iltimasıolmak * arkası , kayı rı cı sıolmak. iltimaslı * Kayı rı lan (kimse) veya kayı rı larak yapı lan (iş ). iltisak * Kavuş ma, bitiş me, birleş me ile ilgili olan. * Bitiş ken (dil). iltisakî *İ ltisak olma durumu. iltisakî diller * Bitiş ken diller. iltizam

* Kayı rma, bir tarafıtutma. * Gerekli bulma. * Kesenek.

iltizam etmek * keseneğe almak. iltizamcı * Kesenekçi, mültezim. iltizamî

*İ steyerek, bilerek yapı lan.

ilzam * Cevap veremez duruma getirme, susturma. ilzam etmek * susturmak. im

-im

*İ ş aret. * Alâmet. * Bkz. -m (I).

-im -im im bilimi

* Bkz. -m (II). * Bkz. -m (III). * Gösterge bilimi.

ima * Dolaylıolarak anlatma, üstü kapalıolarak belirtme, iş aretleme, anı ş tı rma, ihsas. * Açı kça belirtilmeyen, dolaylıolarak anlatı lan ş ey. ima etmek * dolaylıanlatmak, anı ş tı rmak, ihsas etmek. imaj imal

*İ mge. * Ham maddeyi iş leyip mal üretme. * Yapı m.

imal etmek * ham maddeyi iş leyerek bir mal üretmek. imalât

* Ham madde iş lenerek yapı lan her türlü mal. *İ ş lenerek yapı lan üretim.

imalât resmi * Baskı lıdevre levhası nı n delikler, yarı klar, profiller desenler ve onları n yerleri ile son durumlarıgibi bazı özelliklerini belirten bir resim. imalâtçı * Ham madde iş leyerek mal üreten kimse veya kuruluş . imalâtçı lı k *İ malâtçı nı n iş i veya mesleğ i. imalâthane * Ham maddelerin iş lenerek, mal olarak piyasaya sürülecek duruma getirildiği işyeri, yapı m evi. imale

* Bir tarafa yatı rma, eğme. * Kı sa okunması gereken heceyi ölçüye uydurmak için uzun okuma.

imale etmek * eğ mek, çevirmek. imale yapmak * kı sa heceyi uzun okumak. imalı * Üstü kapalı , örtülü (söz veya davranı ş ). imam

* Cemaate namaz kı ldı ran kimse. * Müslümanlı kta mezhep kuran kimse. * Hz. Muhammed'den sonra onun vekilliğ i görevini üzerine alan halifelere verilen unvan. * Bazıküçük İ slâm devletlerinde devlet baş kanı .

* En önde bulunan, önder. imam evi * Kadı nlara özgü ceza evi. imam kayı ğ ı * Tabut. imam nikâhı *İ slâm dinî kuralları na göre kı yı lan dinî nikâh. imam nikâhlı *İ mam nikâhıolan. imam osurursa, cemaat sı çar * yöneticilerin kötü bir işyapmaları , onları n buyruğundakilerin daha kötü bir işyapmaları na yol açar. imam suyu * Rakı . imambayı ldı * Bir çeş it zeytinyağlıpatlı can yemeğ i. imame

* Tespihlerin baştarafı na geçirilen uzunca parça.

imamet *İ mamlı k. imamlı k

iman

*İ mam olma durumu. *İ mamı n görevi. * Dinin ortaya koyduğu doğmalara inanma, din inancı , kutsal inanç, inanç, itikat. *İ slâm dinine inanma. * Güçlü inanç, inan.

iman etmek * Tanrı 'ya, dine inanmak. * güçlü bir inanç duymak. iman getirmek * gönül rı zası yla Müslümanlı ğıkabul etmek. * yürekten inanmak. iman sahibi *İ nanmı ş , iman etmişkimse. iman tahtası * Göğüs kemiğ i. imana gelmek * Müslümanlı ğ ıkabul etmek. * en sonunda doğ ruyu söylemek. * sonradan bir ş eyi kabul edip uymak. imana getirmek * Müslümanlı ğ ıkabul ettirmek. * istenilen biçimde davranmayızorla kabul ettirmek. imanıgevremek (kı sa söyleyiş le)

* çok yorulmak veya sı kı ntıçekmek. imanıyok (kı sa söyleyiş le) * acı ması z, insafsı z. * kahrolası !. imanı m (kı sa söyleyiş le) * "kardeş , arkadaş !" anlamı nda bir sesleniş . imanı na kadar (kı sa söyleyiş le) * ağ zı na kadar, son kertesine kadar, tı ka basa, alabildiğ ince. imaniye imanlı

imansı z

*İ nancı lı k, fideizm. *İ manıolan, inançlı , mutekit. *İ nsaflı , vicdanlı . *İ manıolmayan, inançsı z, inansı z. *İ nsafsı z, acı ması z.

imansı z gitmek * Tanrı 'ya inanmadan ölmek. imansı z peynir * Yağ ıalı nmı şsüt, peynir veya yoğ urt. imansı zlı k *İ mansı z olma durumu, inançsı zlı k, inansı zlı k. imar

* Bayı ndı rlı k. * Bayı ndı r duruma getirme, geliş tirme.

imar etmek * bayı ndı r durumuna getirmek, bayı ndı rlaş tı rmak, geliş tirmek. imaret

*İ marethane.

imarethane * Yoksullara ve öğrencilere yiyecek dağ ı tmak için kurulmuşhayı r kurumu. imbat imbik

* Yazı n, gündüz denizden karaya doğru esen mevsim rüzgârı , deniz yeli. * Damı tmaya yarayan, damı tma iş inde kullanı lan araç, damı tı cı .

imbikten çekmek * damı tmak. imbisat * Yayı lma, geniş leme. imbisat etmek * yayı lmak, geniş lemek. imdada (veya imdadı na) koş mak (veya yetiş mek) * çok zor ve tehlikeli bir anda yardı m etmek.

imdat

* Tehlikede olana yapı lan yardı m. * Yetiş in! Kurtarı n.

imdat etmek * tehlikede olan birine yardı m etmek. imdat ummak * yardı m beklemek. imdatçı

* Yardı m iş inde görevlendirilmişinsan. *İ mdada gelen, yardı ma koş an.

imdi

* "Buna göre", "ş u hâlde", "artı k", "ş imdi" sözleri gibi, baş ı na getirildiğ i cümleyi önceki cümlenin bir sonucu durumuna sokar. imece

* Kı rsal topluluklarda köyün zorunlu ve isteğ e bağ lı iş lerinin köylülerce eş it ş artlarda emek birliğ iyle gerçekleş tirilmesi. * Birçok kimsenin toplanı p el birliğ iyle bir kiş inin veya bir topluluğun iş ini görmesi ve böylece iş lerin sı ra ile bitirilmesi. imek imge

imgeci imgelem

* Bkz. ek fiil. * Zihinde tasarlanan ve gerçekleş mesi özlenen ş ey, düş , hayal, hülya. * Duyu organları nı n dı ş tan algı landı ğı bir nesnenin bilince yansı yan benzeri, hayal, imaj. * Duyularla alı nan bir uyaran söz konusu olmaksı zı n bilinçte beliren nesne ve olaylar, hayal, imaj. *İ mgeyi öne alan, imgeye önem veren (kimse, düş ünce vb.). * Geçmişyaş antı lara özgü öğelerle ş imdiki yaş antıarası nda bağkurma gücü, muhayyile. * Bir nesneyi, o nesne (karş ı mı zda) olmaksı zı n tasarı mlama yetisi, muhayyile.

imgeleme *İ mgelemek iş i, tahayyül. imgelemek * Bir ş eyin imgesini zihinde canlandı rmak, tahayyül etmek. imgelenme *İ mgelenmek iş i. imgelenmek *İ mgelemek iş ine konu olmak. imgeli imgesel

*İ mgeye dayanan, imgesi olan. *İ mge ile ilgili, hayalî.

imha * Ortadan kaldı rma, yok etme. imha ateş i

* Bir savaş ta düş man ordusunu yok etmek amacı yla karadan, havadan ve denizden açı lan ateş . imha etmek * ortadan kaldı rmak, yok etmek. imiğ ine sarı lmak * (bir işiçin) birini çok sı kı ş tı rmak. imik

* Boğ az, gı rtlak.

imitasyon * Taklit, taklit etme. imkân * Yararlanı lan uygun ş art veya durum, olanak. imkân vermek * uygun ş art veya durum sağ lamak. imkânıyok * olanaksı z, olamaz. imkânsı z *İ mkânı olmayan, olma veya gerçekleş me durumu bulunmayan. imkânsı zlaş ma *İ mkânsı zlaş mak iş i. imkânsı zlaş mak *İ mkânsı z duruma gelmek, olanaksı zlaş mak. imkânsı zlı k *İ mkânsı z olma durumu, olanaksı zlı k. imlâ

* Yazı m. * Doldurma, doldurulma.

imlâ etmek * birine söyleyip yazdı rmak. * doldurmak. imlâ yanlı ş ı * Yazı da yapı lan yanlı ş , yazı m yanlı ş ı . imlâya gelmemek * (bir ş ey veya düş ünce) düzenlenemeyecek kadar karı ş ı k olmak, yönteme uyamayacak bir durumda olmak. imleç imleme imlemek

immoral

* Fiziksel bir olayıkendiliğ inden tespit edip çizen araç, kaydedici. *İ mlemek iş i, ima. *İ m koymak, imle göstermek. * Dolayı sı yla anlatmak, ima etmek. * Töretanı maz.

immoralizm * Töretanı mazlı k. immünoloji * Bağ ı ş ı klı k bilimi. imparator * Bir imparatorluğ u yöneten kimse, ilhan. imparator otu * Maydanozgillerden, baharlıve yakı cıolan kökü hekimlikte kullanı lan bir ot (Peucedaum imperatoria). imparatoriçe *İ mparator karı sı . *İ mparatorluğ u yöneten kadı n. imparatoriçelik *İ mparatoriçe olma durumu veya unvanı . imparatorluk *İ mparator olma durumu veya unvanı , ilhanlı k. * Kendi toprakları nda oturan çeş itli milletleri egemenliği altı nda toplayan devlet biçimi. imrahor

* Padiş ah ahı rları na ve onlarla ilgili gereçlere bakmakla görevli kimse.

imren * Görülen bir ş eyi veya benzerini edinme isteği, gı pta. imrence

* Herkesçe imrenilen ş ey veya kimse.

imrendirme *İ mrendirmek iş i. imrendirmek *İ mrenmesine yol açmak. imrenilme *İ mrenilmek iş i. imrenilmek *İ mrenmek iş i yapı lmak. imreniş imrenme

*İ mrenmek iş i veya biçimi. *İ mrenmek iş i, gı pta.

imrenmek * Beğ enilen, hoş lanı lan bir ş eyi edinme veya bir yiyeceğ i yeme isteğini duymak. * Beğ enilen bir kiş i veya ş eye benzemeyi istemek, gı pta etmek. imrenti *İ mrenme, gı pta. imroz

* Vücudu beyaz, başve ayaklarda siyah lekeler bulunan, küçük cüsseli, uzun ve ince kuyruklu, kaba karı ş ı k ve uzun yapağ ı lı , Gökçeada ve kı smen Çanakkale ilinde yetiş tirilen bir koyun türü. imsak

* Bir ş eyden el çekerek nefsine hâkim olma, perhiz. * (ramazanda) Oruca baş lama zamanı . * Cimrilik. imsak etmek * bir ş eyden el çekerek nefsine hâkim olmak. imsak vakti * Orucun baş lama saati veya zamanı . imsakiye * Ramazanda imsak zamanı nıyerel saate göre gösteren çizelge. imsakli -imtı rak imtihan

* Cimri. * Bkz. -mtı rak. * Sı nav. * Direnme, dayanı ş ma, güç gerektiren, sonuçta bir deney kazandı ran zor durum.

imtihan etmek * bilgi derecesini ölçmek. * denemek, sı namak. imtihan olmak * bilgisi ölçülmek. * denenmek, sı nanmak. imtihan vermek * sı nanmak; tehlikeli ve zor bir durumdan zarar görmeden iyi bir sonuca ulaş mak. imtihana çekmek * bilgisini ölçmek. * denemek, sı namak. imtina * Kaçı nma, sakı nma, çekinme. imtina etmek * bir ş eyi yapmaktan kaçı nmak, çekinmek. imtisal

* Bir örneğe göre davranma, uyma, benzemeye çalı ş ma. * Alı nan buyruğ a bütünüyle uyma.

imtisal etmek * uymak, benzemeye çalı ş mak. imtisas

* Emme, emerek çekme soğurma.

imtiyaz * Baş kaları na tanı nmayan özel, kiş isel hak veya ş art, ayrı calı k. * Fabrika kurmak, maden iş letmek vb.için bir kiş i veya kuruluş a devlet tarafı ndan verilen özel izin. * Gedik. imtiyazlı * Ayrı calı ğ ıolan, ayrı calı k tanı nan, ayrı calı klı .

imtiyazsı z * Ayrı calı ğ ıolmayan, ayrı calı k tanı nmayan, ayrı calı ksı z. imtizaç

* Karı ş abilme. * Birbirini tutma, uyum sağlama, uygunluk. *İ yi geçinme, uyuş ma. * Kaynaş ma.

imtizaç etmek * bağ daş mak, uyuş mak. imtizaçsı z * Uyumsuz. imza

* Bir kimsenin, bir yazı nı n altı na bu yazı yıyazdı ğ ı nıveya onayladı ğ ı nıbelirtmek için her zaman aynıbiçimde yazdı ğı ad veya iş aret. *İ mzalamak iş i. * Herhangi bir dalda ün yapmı şyazar, sanatçı . imza atmak (veya bir ş eyi) imza etmek * imzalamak. imza günü * Yazarları n satı ş a çı kan eserlerini hatı ra olarak imzaladı klarıgün. imza kâğ ı dı *İ şyerlerinde çalı ş anları n girişve çı kı ş ları nı n denetlenmesi amacıile üzerine imzaları nıattı kları kâğı t. imza sahibi * Bir yere imza atan kimse. * Bazısanat ve meslek kolları nda sağlam bir yeri olan, değerini her zaman kabul ettirmişkimse. * Gazete, dergi gibi yayı mlarda, adı nıkullanarak yazıyazan kimse. imza sirküleri *İ mza örneğinin bulunduğu imza. imza toplamak * bir dilekçeyi veya öneriyi, destekleyenlere imzalatmak. imza töreni * Antlaş ma veya sözleş melerde ilgili tarafları n belgelere imza atmasıve birbirlerini kutlaması . imza vermek * imza atmak. imzalama *İ mzalamak iş i. imzalamak * Bir yazıveya belgeye imzası nıyazmak, imza atmak. *İ mza veya iş aretle eserin yazarıveya yaratı cı sıolduğunu belirtmek. * Bir kimseye, hatı ra olarak sunulan esere imza atmak. imzalanı ş *İ mzalanmak iş i veya biçimi. imzalanma *İ mzalanmak iş i. imzalanmak

*İ mzalanmak iş i yapı lmak. imzalatma *İ mzalatmak iş i. imzalatmak *İ mza attı rmak. imzalayı ş *İ mzalamak iş i veya biçimi. imzalı

imzası z

*İ mza edilmiş . * (yazı , eser için) Yazarıbelirtilmiş . *İ mza edilmemiş . * Yazan belirtilmemiş .

imzayıbasmak (veya çakmak) * imzalamak, imza etmek. in *İ ndiyum'un kı saltması . in

in -in -in

* Yaban hayvanları nı n kendilerine yuva edindikleri kovuk. * Mağ ara. *İ nsan. * Bkz. -ı n / -in (I). * \343 -ı n / -in (II).

in cin * olumsuz fiillerle birlikte "hiç kimse, hiçbir canlıvarlı k" anlamı na gelir. in cin top oynamak (veya in cin yok) * hiçbir canlıvarlı k bulunmamak. in gibi -in hali

* dar ve karanlı k (yer). * Bkz. tamlayan durumu.

in misin, cin misin * genellikle masallarda "insan mı sı n, cin misin?" anlamı nda kullanı lı r. inada binmek (veya bindirmek) * Bkz. işinada binmek. inadıtutmak * çok direnmek. inadı na

* Terslik olsun diye. * Gereğ inin, istenilenin tersine.

inak inakçı inakçı lı k

* Dogma. * Dogmacı . * Dogmacı lı k.

inaksal * Dogmatik. inal inam inan itikat.

* Kendisine inanı lan kimse. * Emanet, vedia. *İ nanmak iş i. * Bir kimse veya ş eyin doğruluğunu, büyüklüğünü ve gücünü sarsı lmaz bir duygu ile benimseme, iman,

inan olmaz * güvenilmez. inan olsun * bana inan, inan ki. inanca * Güvence. inancı lı k

* Temel gerçeklerin akı lla kavranamayacağ ı nı , ancak inan yoluyla elde edilebileceğ ini savunan öğ retilerin genel adı , imaniye, fideizm. inanç

inançlı

* Bir düş ünceye gönülden bağlıbulunma. * Tanrı 'ya, bir dine inanma, iman, itikat. * Birine duyulan güven, inanma duygusu. *İ nanı lan ş ey, görüş , öğreti. *İ nancıolan, imanlı , itikatlı , mutekit.

inançlı lı k *İ nançlı olma durumu. inançsı z

*İ nancıolmayan, imansı z, itikâtsı z.

inançsı zlı k *İ nançsı z olma durumu, imansı zlı k, itikatsı zlı k. inandı rı cı *İ nandı ran, inandı rma özelliğ i olan, mukni. inandı rı cı lı k *İ nandı rı cıolma durumu. inandı rı lma

*İ nandı rı lmak iş i. inandı rı lmak *İ nanması sağlanmak. inandı rma *İ nandı rmak iş i. inandı rmak *İ nanması nısağlamak. inanı lma

*İ nanı lmak iş i.

inanı lmak *İ nanmak iş i yapı lmak. inanı lmaz *İ nanı lmasıçok güç veya imkânsı z olan. * Az rastlanan, olağ anüstü. inanı rlı k

inanı ş

inanlı inanma inanmak

*İ nanı labilir bir ş eyin niteliğ i. *İ nanma eğ ilimi. *İ nanma. *İ nanı lan ş ey. *İ nanıolan, bir ş eye bütün varlı ğı yla inanmı şbulunan, imanlı , mümin, mutekit. *İ nanmak iş i. * Bir ş eyi doğ ru olarak benimsemek. * Birini doğ ru sözlü olarak bilmek, güvenmek. * Bir ş eyin varlı ğı nı , doğruluğunu kabul etmek. * Sevecek, güvenecek ve bağ lanacak en yüksek varlı k olarak bilmek, iman etmek. * Kanarak aldanmak.

inanmazlı k *İ nanmaz olma durumu. inansı z

*İ nanıolmayan, imansı z.

inansı zlı k *İ nansı z olma durumu, imansı zlı k. inat

* Bir konuda direnme, ayak direme, diretme, direnim. * Birine karş ıçı kmak, karş ıdüş ünce ileri sürme. *İ natçı .

inat etmek * direnmek, diretmek, ayak diremek. inatçı

* Direngen, ayak direyici.

inatçı lı k

*İ natçıolma durumu, direngenlik.

inatlaş ma *İ natlaş mak iş i, dayatı ş ma. inatlaş mak * Karş ı lı klıinat etmek. *İ nat etmek. inayet *İ yilik, kayra, atı fet, ihsan, lütuf. inayet etmek (veya eylemek) * iyilik ve yardı m etmek, kayı rmak, lütfetmek. inayet ola * "Allah versin" sözü gibi dilencileri savmak için kullanı lı r. inayette bulunmak * inayet etmek. ince * Kendi cinsinden olanlara göre, dar ve uzun olan, kalı nlı ğı az olan, kalı n karş ı tı . * Taneleri ufak, iri karş ı tı . * Küçük ayı ntı larıçok olan, aş ı rıözen gerektiren, kaba karş ı tı . * (sı vı lar için) Akı ş kanlı ğıçok olan, yoğ un ve koyu olmayan. * Düş ünce, duygu veya davranı şbakı mı ndan insanı n sevgi ve saygı sı nıkazanan, zarif, kaba karş ı tı . * (ses için) Tiz, pes karş ı tı . * Hafif, gücü az. *İ yiden iyiye, eni konu ayrı ntı lı . -ince

* Bkz. -ı nca / -ince.

ince ağ rı * Verem. ince ayrı m * En küçük ayrı ntı sı na kadar inme, çalar, nüans. ince bağ ı rsak * Sindirim borusunun mideden kalı n bağı rsağa kadar olan yiyeceklerin sindirilmesi görevini yapan bölümü. ince donanma * Hafif gemilerden kurulmuşdonanma. ince eleyip (veya eğ irip) sı k dokumak * bir ş eyi en küçük ayrı ntı ları na kadar araş tı rmak, gözden veya elden geçirmek. ince gül yağ ı * Su buharıdağ ı tması yla elde edilen soluk sarırenkli, gül kokulu bir sı vı . ince hastalı k * Bkz. ince hastalı k. ince hastalı k * Akciğer veremi. ince ince

* Belli belirsiz, pek belli etmeden, hafif hafif.

ince iş

* Nakı ş . * Özenli ve hesaplı davranı ş .

ince kesim * Kemikleri ince ve zayı f. ince saz

* Türk müziğinde keman, ney, tambur, kemençe, ut, kanun, daire gibi çalgı lardan ve okuyuculardan oluş an fası l yapan topluluk. ince ses

* Titreş im sayı sıçok olan ses; tiz ses.

ince sı va * Kaba sı va üzerine ince kum ve çimento karı ş ı mı yla yapı lan düzgün sı va. ince tutkal * Uygun sı vı larla akı cı lı ğı artı rı lmı şsı vı tutkal. ince ünlü

* Dilin ileriye sürülmesiyle ön damakta oluş an ünlü: e, i, ö, ü.

ince yağ * Yakı t olarak veya yağlamada kullanı lan akı ş kan nitelikteki mineral yağ. ince yapı lı * Narin, nazik, zayı f. ince zar incecik

* Beyni, omur iliği saran zarları n en altta olanı . * Çok ince. *İ nce bir biçimde, ince olarak.

incecikten * Belli belirsiz. inceden

*İ nce yapı lı .

inceden inceye * Ayrı ntı lara inerek, önem vererek, titizlikle, titizce. * Hafif, belirsiz, tiz olmayan bir sesle. inceleme *İ ncelemek iş i, tetkik. * Bir bilim veya sanat konusunu her yönüyle genişbiçimde açı klayan eser veya yazı lıtetkik. incelemeci *İ nceleme yapan kimse. incelemek * Bir iş i veya bir ş eyi ele alı p özelliklerini, ayrı ntı ları nıinceden inceye, özenle anlamaya, öğ renmeye çalı ş mak, tetkik etmek. inceleniş *İ ncelenmek iş i veya biçimi. incelenme *İ ncelenmek iş i.

incelenmek *İ ncelemek iş i yapı lmak. inceletiş *İ nceletmek iş i veya biçimi. inceletme *İ nceletmek iş i. inceletmek *İ ncelemek iş ini baş kası na yaptı rmak, birinin incelemesini sağ lamak. inceleyici

incelik

inceliş

*İ nceleyen, araş tı rma yapan (kimse), müdekkik. * Bir ş eyin özelliklerini anlamak amacıtaş ı yan bakı ş . *İ nce olma durumu. *İ nce davranı şgösterme, zarafet, nezaket. * Bir iş in herkesçe görülemeyen nitelikleri. * Ayrı ntı . *İ ncelmek iş i veya biçimi.

incelme *İ ncelmek iş i. incelmek

inceltici

*İ nce duruma gelmek. * Davranı ş larıincelik kazanmak, kibarlaş mak. * Zayı flamak. * (sı vıiçin) Koyu durumdan akı ş kan duruma gelmek, akı ş kanlı ğıartmak. * Boyaları n yoğ unluğunu azaltmak, sulandı rmak amacı yla kullanı lan kimyasal birleş imlerin genel adı , tiner.

inceltiş *İ nceltmek iş i veya biçimi. inceltme

*İ nceltmek iş i veya durumu.

inceltme iş areti * Düzeltme iş areti. inceltmek *İ nce duruma getirmek. incerek * Zayı fa yakı n, incecik. inci tanesi.

-inci

*İ stiridye gibi bazıkavkı lıdeniz hayvanları nı n içersinde oluş an, değ erli, küçük, sert, sedef renginde süs * Yanlı ş lı ğ ısebebiyle gülünç olan söz veya cümle. *İ ncilerden oluş an takı . * Bkz. -ncı / -nci.

inci balı ğı * Sazangillerden, pulları ndan inci yapı lan küçük bir balı k (Alburnus alburnus). inci çiçeğ i * Zambakgillerden, temren biçimindeki yapraklarıarası nda ince bir sap üzerinde küçük çan biçiminde beyaz çiçekler açan bir süs bitkisi, müge (Convallaria). inci gibi

* küçük, temiz, güzel ve düzgün.

inci saçmak * birbirinden güzel sözler söylemek. inci taş ı * Feldspat cinsinden, suyu az ve eridiğ i zaman inciye benzeyen taneleri olan yanardağkaynaklıcam. incik

* Bacağ ı n, diz kapağı ndan topuğa kadar olan bölümü. * Bazıbölgelerde diz, ayak bileğ i, baldı r veya kaval kemikleri de bu adla anı lı r.

incik boncuk * Değersiz ufak tefek süs eş yası . incik kemiği * Diz kapağı ndan topuğ a kadar olan kemik. İ ncil * Hz. İ sa'ya indirildiğ ine inanı lan kutsal kitap. incinme incinmek

incir

*İ ncinmek iş i. * Çarpma, sı kı ş ma, burkulma gibi etkenlerle vücudun bir yeri ağ rıverir duruma gelmek. * Birinin herhangi bir davranı ş ıyüzünden üzüntü duymak, gücenmek, kı rı lmak. * Dutgillerden, ası l yurdu Akdeniz kı yı larıolan, yapraklarıgenişdilimli bir ağaç (Ficus carica). * Bu ağacı n etli, tatlıyemiş i.

incir çekirdeğ ini doldurmamak * çok az veya çok önemsiz. incir kuş u * Kuyruksallayangillerden, en çok incir ve baş ka yemiş lerle beslendiği için zararlısayı lan ve avlanı lan küçük bir kuş(Anthus trivialis). incirlik

*İ ncir yetiş tirilen alan, incir bahçesi. *İ ncir ağaçlarıçok olan yer.

incirsi meyve * Gerçek bir meyve olmayan, yumurtalı klardan değ il, çiçeklikten oluş an incire benzer meyve. incitici *İ nciten, dokunaklı , gönül kı rı cı(söz veya davranı ş ). incitilme

*İ ncitilmek iş ine konu olma veya incitmek iş i yapı lma.

incitilmek *İ ncitmek iş i yapı lmak.

incitiş incitme

*İ ncitmek iş i veya biçimi. *İ ncitmek iş i.

incitmebeni * Kanser. incitmek *İ ncitmesine yol açmak. * Kötü söz veya davranı ş la birini kı rmak, üzmek. incizap * Çekme, çekilme. * Cazibeye tutulma, ilgi duyma. inç * Uzunluğ u 2,540 cm olan İ ngiliz uzunluk ölçü birimi, parmak, pus. -inç indeks

* Bkz. -nç. * Dizin. * Bir geliş imi gösteren nicelikler veya değ erler arası ndaki iliş ki.

indeterminist * Belirlenmezci. indeterminizm * Belirlenmezcilik. indî * Herkesçe kabul edilebilecek bir temele bağ lanamayı p yalnı z bir kiş inin kendi kanı sı na dayanan. indifa

* (yanardağlarda) Püskürme. * Kı zamı k, kı zı l vb. hastalı klarda vücutta kı rmı zılekeler görülme. * Başkaldı rma, isyan etme, ayaklanma.

indifa etmek * (yanardağ) püskürmek. indifaî

indikatör indinde

* (yanardağiçin) Püskürten. * Döküntülü (hastalı k). * Gösterge. * (bir kimseye) Göre, yanı nda.

indirgeme *İ ndirgemek iş i, irca. indirgemek * Daha kolay ve yalı n duruma getirmek. * Bir maddenin oksijenini alarak oksit özelliğ ini yok etmek, irca etmek. * Bir iş lemi daha kı sa veya daha yalı n bir biçime sokmak, irca etmek.

indirgen

* Oksit durumundaki cisimlerin oksijenini alma veya daha düş ük bir oksitleme derecesine indirme özelliğ i olan (madde). indirgenebilir * Daha düş ük bir oksitleme derecesine indirilebilen. indirgeniş *İ ndirgenmek iş i veya biçimi. indirgenlik *İ ndirgen olma durumu. indirgenme *İ ndirgenmek iş i. indirgenmek *İ ndirgemek iş i yapı lmak. indirgeyici *İ ndirgemek iş ini yapan, yapabilecek özellikleri taş ı yan (madde). indirilme

*İ ndirilmek iş i.

indirilmek *İ ndirmek iş i yapı lmak. indirim

* Fiyatta yapı lan değ er düş ürümü, tenzilât, iskonto.

indirim yapmak * fiyatta değ er düş ürümü yapmak, iskonto yapmak. indirimli

* Fiyatı nda değ er düş ürümü yapı lmı ş , tenzilâtlı ,ı skontolu.

indirimli satı ş lar * Yı lı n belirli ayları nda, belli bir süre için, sanayi odaları nı n onayı yla yapı lan değer düş ürümlü satı ş lar. indiriş indirme

*İ ndirmek iş i veya biçimi. *İ ndirmek iş i. *İ ndirmek iş i.

indirme-bindirme * Trafikte minibüs, taksi vb. küçük araçlara yolcuları n indikleri veya bindikleri durak. indirmek

indirtme

* Yüksekten, sarp ve kötü yerden veya yukarı dan aş ağ ı ya inmesini sağlamak. * Bir taş ı t veya binek hayvanı ndan aş ağ ı ya almak. * Azaltmak, düş ürmek. * Hı zla vurmak. * Kapamak. * (yağ mur, sis için) Birdenbire bastı rmak. * Kı rmak, tahrip etmek. *İ ndirtmek iş i.

indirtmek *İ ndirmek iş ini yaptı rmak. indis

* Bir harf üzerine konulan iş aret. * Bir harf, benzer fakat yine de değiş ik biçimlerde iki veya daha çok kez kullanı lmak istendiğ inde, harfin üstüne veya altı na eklenen ayı rı cıiş aret. * Bir kökün derecesini göstermek için kök iş aretinin kollarıarası na konulan sayı . individüalist * Bireyci. individüalizm * Bireycilik. indiyum

* Atom ağı rlı ğı 114,8 olan, gümüşparlaklı ğı nda, kurş undan daha kolay ezilen yumuş ak bir element. Kı saltmasıİ n. indükleç

*İ ndükleme akı mıelde etmeye yarayan araç.

indükleme *İ ndüklemek iş i, endüksiyon. * Tüme varı m, endüksiyon. indükleme akı mı *İ ndükleme yoluyla elde edilen elektrik akı mı . indükleme makinesi *İ ndüklemeyle oluş an elektrik akı mları nı üreten makine. indüklemek * Kapalıbir devreyi, ş iddeti her an değ iş en bir manyetik alanı n içine koyarak onun üzerinde bir elektrik akı mıoluş turmak. indüksiyon * Bkz. İ ndükleme. İ nebolu kütüğü * Karadeniz'de kereste taş ı makta kullanı lan bir tür küçük mavna. ineç

* Tekne.

İ negöl köftesi *İ negöl yöresine özgü bir tür köfte. inek

* Diş i sı ğ ı r. * Aptal, bön. * Çok çalı ş an öğrenci. *İ bne.

inek yağı *İ nek sütünden yapı lan katıyağ . inekçi * Sütünü ve süt ürünlerini satmak için inek besleyen kimse. inekçilik

*İ nek besleme iş i. inekhane *İ neklerin barı ndı ğ ıyer. inekleme

*İ neklemek iş i.

ineklemek * Çok çalı ş mak, çok çalı ş arak öğrenmek, hafı zlamak. ineklik

inen ineze

*İ nek ahı rı . * Bönlük. * Aş ı rıçalı ş maya rağ men anlayamama durumu. * Bkz. ilen. * Bkz. eneze.

infak * Nafaka verip bir kimsenin geçimini sağlama. infaz

* (bir yargı yı ) Yerine getirme, uygulama. * Birine sözünü geçirme.

infaz etmek * yargı kararı nıyerine getirmek, uygulamak. infial

* Birine içerleme, gücenme, kı zgı nlı k duyma. * Herhangi bir ş eyden etkilenme. * Edilgi.

infial uyandı rmak * kı zgı nlı ğa yol açmak, öfke yaratmak. infiale kapı lmak * kı zgı nlı k, öfke duymak. infilâk

* Güçlü bir biçimde patlama.

infilâk etmek * patlamak. * birdenbire ş iddetle ortaya çı kmak. infinitezimal * Sonsuz küçük nicelikleri inceleyen (matematik kolu). infirak infirat

* Ayrı lma. * Topluluktan ayrıdurma.

infiratçı * Yalnı zcı .

infiratçı lı k * Yalnı zcı lı k. infisah

* Bozulma, yürürlükten çı kma. * Dağı lma. * Kokuş ma.

infisah etmek * yürürlükten çı kmak; bozulmak. * dağ ı lmak. * kokuş mak. informatik * Biliş im. İ ngiliz

*İ ngiltere halkı ndan olan kimse. *İ ngiltere'ye veya İ ngiliz halkı na özgü olan (ş ey).

İ ngiliz anahtarı * Somunlarıgevş etmeye veya sı kı ş tı rmaya yarayan ve çeneleri paralel olarak açı lı p kapanan kı skaç. İ ngiliz ipi * Bkz. İ ngiliz sicimi. İ ngiliz sicimi * Çok sağ lam, sı k bükümlü sicim. İ ngiliz sicimi (veya ipi) ile ası lmak * bir iş i ustası na yaptı rmak. İ ngiliz siyaseti * Soğuk kanlı lı k ve kurnazlı kla bir iş i yapma veya yaptı rma. İ ngiliz tuzu *İ ç sürdürücü olarak kullanı lan magnezyum sülfatı . İ ngilizce * Hint-Avrupa dil ailesinden, İ ngiltere'de, biraz farklıbiçimiyle A.B.D., Kanada, Avustralya ve İ ngiliz uygarlı ğ ı nı benimsemişolan ülkelerde kullanı lan dil. * Bu dile özgü olan. ingin

* Çevresine göre alçakta bulunan, münhat. * Solunum, sindirim gibi aygı tları n veya bazıorganları n içini örten ince zarı n iltihaplanı p sı vısalması , dumağ ı , nevazil, zükâm, nezle. inginlik

inha

*İ ngin olma durumu. * Güçten düş me, yaş lanma, inhitat. * Resmî bir göreve atama veya bir üst aş ama için yazı lan yazı .

inha etmek * atamak için öneride bulunmak. inhibitör * Depolanan benzinlerde gazlaş mayı , yağlama yağ ları ndaki renk değ iş mesini, türbin yakı tları nda korozyonun istenmeyen etkilerini önlemek veya geciktirmek gibi amaçlar için kullanı lan, petrol ürünlerinde doğ al olarak bulunan veya çok küçük oranlarda sonradan katı lan bir madde.

inhidam inhilâl

* Çökme, yı kı lma. * Dağı lma, bölünme, parçalanma. * (görev) Açı lma. * Ayrı ş ma, erime.

inhilâl etmek * dağ ı lmak. * (görev) açı lmak. inhimak inhina

inhiraf

* Bir ş eye aş ı rıdüş künlük gösterme, kapı lma. * Eğ rilme, bükülme. * (birine) Başeğ me, yumuş aklı k gösterme. * Sapma, baş ka bir tarafa meyletme.

inhiraf etmek * sapmak. inhisar * Tekel. * Tek baş ı na sahip olma. inhisar etmek * yalnı z ...üzerine olmak, yalnı z... için olmak, ...-den dı ş arıçı kmamak, bir ş eyle sı nı rlanmak. * verilmek, tanı nmak. inhisara almak (veya inhisarı na almak) * tekeline almak. inhisarcı * Tekelci. inhisarcı lı k * Tekelcilik. inhisarı nda olmak * tekelinde olmak. inhitat * Çökme, gerileme, alçalma. * Güçten düş me, inginlik, yaş lanma. inhitat etmek * çökmek, gerilemek. ini inik

* Kayı n birader. *İ nmiş , indirilmiş .

inik deniz * Gelgit sı rası nda sular çekildiğinde denizin durumu.

inikâs

* (ı ş ı k için) Yansı ma, yansı . * (ses için) Yankı lama, yankı lanma, yankı . * (piyasada) Tepki veya etki.

inikâs etmek * yansı mak. * yankı lanmak. inikat

inildeme

* Toplanma, birleş im. * Anlaş ma, kararlaş tı rma. *İ nildemek iş i.

inildemek *İ nlemek. inildetme

*İ nildetmek iş i.

inildetmek *İ nlemesine sebep olmak. inildeyiş *İ nildeme iş i. inileme inilemek

*İ nilemek iş i. *İ nlemek.

inilme *İ nilmek iş i. inilmek inilti iniltili

*İ nmek iş i yapı lmak. *İ nleme sesi. *İ nleme sesiyle yüklü, inlemeli.

inim inim * Sürekli olarak inlemeyi anlatı r. inim inim inlemek * sürekli olarak inlemek. * çok sı kı ntı da olmak. inim inim inletmek * birini büyük sı kı ntı ya sokmak. inisiyatif

* Öncecilik, üstünlük. * Gerekli kararlarıalmayıbilen kiş inin niteliğ i.

inisiyatifi ele almak (veya geçirmek) * önceliğe, üstünlüğe sahip olmak.

inisiyatifini kullanmak * gerekli kararları öncelikle almak. inisyal iniş

*İ lk satı rı n ilk harfinin büyük puntoda ve süslü yazı larla dizilme iş lemi. *İ nmek iş i veya biçimi. * Yukarı dan aş ağ ı ya gittikçe alçalan eğimli yer, yokuşkarş ı tı . * Gerileyiş , çöküş . * Araçlıjimnastikte, atlayarak veya hı zlanarak araçtan ayrı lma durumu.

inişaş ağ ı *İ niş te aş ağı ya doğ ru. inişçı kı ş * Engebeli olan. inişyokuş * Hem iniş i hem çı kı ş ıolan. iniş li *İ niş i olan, bayı r aş ağı . iniş li çı kı ş lı * Hem iniş i hem çı kı ş ıolan (yol). iniş li yokuş lu *İ niş li çı kı ş lı . inkâr

* Yaptı ğı nı , söylediğ ini, tanı k olduğ unu saklama, gizleme, yadsı ma.

inkâr etmek (veya inkârdan gelmek) * yaptı ğ ıbir iş i, söylediği sözü veya tanı k olduğu bir ş eyi yapmadı ğ ı nı , bilmediğini, görmediğini söylemek, yaptı ğ ı nı saklamak, yadsı mak. inkârcı *İ nkâr eden kimse. inkârcı lı k *İ nkârcıolma durumu. inkı baz

* Toplanma, büzülme. * Sı kı nt ı , keder. * Peklik, kabı zlı k.

inkı bazlı k *İ nkibaz olma durumu. inkı lâp

* Bir durumdan baş ka bir duruma geçiş , dönüş üm.

inkı lâp etmek * (bir durumdan baş ka bir duruma) dönüş mek. inkı lâpçı *İ nkı lâp yanlı sı veya inkı lâp yapan (kimse). inkı lâpçı lı k

*İ nkı lâpçı olma durumu. inkı raz * Batma, dağı lma, çöküş , yok olma, son bulma. inkı raz bulmak * batmak, çökmek, dağ ı lmak, yok olmak, son bulmak. inkı raza uğ ramak * batmak, dağ ı lmak, çökmek, yok olmak. inkı sam

inkı ta

* Bölünme, taksim edilme. * Parçalanma. * Kesilme, kesinti.

inkı taa uğramak * kesilmek. inkı yat

* Boyun eğme, uyma.

inkı yat etmek * boyun eğ mek. inkisar

* Kı rı lma. * Gücenme, gönlü kı rı lma. *İ lenme, ilenç.

inkisar etmek (veya inkisarda bulunmak) * ilenmek. inkisarı tutmak * ilenci gerçekleş mek. inkisarı hayal * Beklediğini, umduğ unu bulamamaktan doğ an düşkı rı klı ğ ı , hayal kı rı klı ğı . inkiş af

* Geliş me, geliş im. * Açı ğ a çı kma. * Açı nı m.

inkiş af etmek * geliş mek. inkiş af ettirmek * geliş tirmek. inleme inlemek

inletme

*İ nlemek iş i. * Acı , üzüntü belirten kesik sesler çı karmak. * Gür, uğ ultulu, yankı lıses çı karmak. *İ nletmek iş i.

inletmek

inleyiş inme

*İ nlemesine yol açmak. * Çok eziyet vermek, eziyet çektirmek. *İ nlemek iş i veya biçimi. *İ nmek iş i. * Vücudun bir bölümünde hareket ve hissetmenin kalkması , felç, nüzul.

inme inmek * (vücudun bir yerinde) hareket ve hissetme kalmamak, felç gelmek. inmek * Yukarı dan aş ağ ı ya doğru gelmek, çı kmak karş ı tı . * Bir taş ı t veya binek hayvanı ndan yere basmak. * Dağ, tepe gibi yüksek bir yerden gelmek. * (bir yerden baş ka bir yere) Gitmek, varmak. * Konaklamak. * Alçalı p eski durumuna dönmek. * Fiyatı düş ürmek. * Değeri düş mek. * Vurmak. * Yı kı lmak. *İ nme gelmek. * Bir yeri kaplamak, basmak veya bir yerden akmak, kaymak. * Uzamak, ulaş mak. * Ağmak. * Sayı sıazalmak. inmeli

* Bir tarafı nda inme bulunan, meflûç.

inorganik * Cansı z olan. * Organik olmayan, anorganik. * Hücrelerin cansı z bölümleri. * Organlardaki bozukluktan ileri gelmeyen hastalı k. inorganik kimya * Canlı ları n dı ş ı nda, yer kabuğunu oluş turan, bütün kimyasal maddeleri inceleyen kimya dalı . insaf

* Merhamete, vicdana veya mantı ğ a dayanan adalet. * "Acı , düş ün" anlamı nda kullanı lı r.

insaf etmek * acı mak, hakkı nıtanı mak. insafa gelmek * acı ması z ve haksı z tutumdan vazgeçmek. insafı na kalmı ş * (bir ş eyin) bir kimsenin doğruluğuna, adaletine ve isteğine bağ lı olduğ unu belirtir. insaflı insaflı lı k

*İ nsafıolan, acı yarak, hakkı nıvererek davranan, vicdanlı , imanlı . *İ nsaflıolma durumu.

insafsı z

*İ nsafıolmayan, vicdansı z, imansı z.

insafsı zca *İ nsafsı z bir biçimde, gaddarca. insafsı zlı k *İ nsafsı z olma durumu, insafsı zca davranma, vicdansı zlı k. insafsı zlı k etmek * acı mamak, insafsı zca, vicdansı zca davranmak. insan

* Memelilerden, iki eli olan, iki ayak üzerinde dolaş an, sözle anlaş an, akı l ve düş ünme yeteneği olan en geliş mişcanlı . * Bu türden olan canlı . * Huy ve ahlâk yönünden üstün nitelikli (kimse). * Belirsiz zamir gibi de kullanı lı r. insan ayağı değ memiş(veya basmamı ş ) * içine insan girmemiş , içinde insan olmayan. insan biçimcilik *İ nsanı n niteliklerinin baş ka bir varlı ğ a, özellikle Tanrı 'ya aktarı lması , antropomorfizm. insan bilimci * Antropolog. insan bilimi * Antropoloji. insan bilimsel * Antropolojik. insan coğrafyası * Beş erî coğ rafya. insan eli değmemiş(veya dokunmamı ş ) * bakı msı z kalmı şyer. insan eti yemek * birini çekiş tirmek. insan evlâdı *İ yi insan, iyi kimse. insan gibi * insanlara yaraş ı r biçimde. insan gönlünün artı ğı nısöyler * insanlar ş aka yaparken içlerinden geçeni yansı tı rlar. insan hâli * Olabilir, hoşkarş ı lamak gerekir. insan içine çı kmak * toplum içine karı ş mak, baş kaları yla iliş ki kurmak. insan konuş a konuş a, hayvan koklaş a koklaş a * insanlar konuş arak birbirlerini daha iyi anlarlar. insan kurusu

* Çok zayı f. insan kuşmisali * uzakça bir yere gidildiğinde söylenir. insan müsveddesi * Bir insanda bulunmasıgerekli niteliklerden yoksun olan. insan sarrafı * Bkz. adam sarrafı . insanbaş lı *İ nsan kafalı , androsefal. insanca *İ nsana yakı ş ı r biçimde, insanî. *İ nsan bakı mı ndan. insancı *İ nsancı l. insancı l

*İ nsan seven. *İ nsanla ilgili. *İ nsana değ er veren. *İ nsancı lı k yanlı sı olan, hümanist.

insancı lı k * Eski Yunan ve Lâtin kültürünü en yüksek kültür örneğ i olarak alan ve Orta Çağı n skolâstik düş ünüş üne karş ıXlV.yüzyı lda doğ an felsefe, bilim ve sanat görüş ü, hümanizm, humanizma. *İ nsanlı k sevgisini, insan ululuğ unu en yüce amaç ve olgunluk sayan öğreti, hümanizm, humanizma. insancı llaş ma *İ nsancı llaş mak iş i. insancı llaş mak *İ nsancı l duruma gelmek. insangiller * Fosil hâlinde yaş ayan insanıkapsayan familya. insanı msı lar *İ nsana benzer yaratı klar, insansı lar, antropoitler. insanı n adıçı kacağ ı na canıçı ksı n * haklı veya haksı z yere adıbir defalı k kötüye çı ktımı , ondan sonra yaptı kları hep o gözle değ erlendirilir. insanî

*İ nsana, insanlı ğa yakı ş an, insanca.

insaniçincilik *İ nsanıevrenin merkezi sayan, bütün öbür yaratı kları n insan için yaratı lmı şoldukları nısöyleyen dinî nitelikli öğreti, antroposantrizm. insaniyet *İ nsanlı k. insaniyet namı na * insanlı ğa yakı ş ı r duygulara uyarak. insaniyetli *İ nsanlı ğıolan, insan, mürüvvetli.

insaniyetsiz *İ nsanlı ğıolmayan, mürüvvetsiz. insaniyetsizlik *İ nsaniyetsiz olma durumu. insanlaş ma *İ nsanları maymunlardan ayı ran evrim süreçlerinin hepsi. insanlaş mak *İ nsanca davranma özelliğ i kazanmak, insana yaraş ı r biçimde davranmak. insanlı k

* Bütün insanlarıiçine alan varlı k. *İ nsanıinsan yapan, insanı n doğ ası nıoluş turan niteliklerin hepsi. *İ nsanı n değ erini, saygı nlı ğ ı nıveren öz, insana yaraş ı r yaş ama ve düş ünme ilkesi. *İ nsanısevme, insan sevgisi, insancı l olma.

insanlı k etmek * insana yaraş ı r biçimde davranmak. insanlı k hâli * Olabilir, hoşkarş ı lamak gerekir, insan hâli. insanlı ktan çı kmak * çok zayı flamı şolmak. * insana özgü niteliklerini yitirmek. insanoğ lu *İ nsan, âdemoğ lu. insanoğ lu çiğsüt emmiş * insanlardan tam bir doğruluk beklenmez. insansı

*İ nsana benzeyen, insanı andı ran, antropoit.

insansı lar * Maymunlarıve insangilleri içine alan maymunlar alt takı mı , insanı msı lar, antropoitler. insanüstü *İ nsan gücünü ve yeteneklerini aş an, fevkalbeş er. insektaryum * Bilimsel amaçlarla böcek inceleme, saklama, koruma yeri. insicam

* Düzgünlük, tutarlı k, bağ daş ı m. * Tutarlı k.

insicamlı * Düzgün, tutarlı . insicamlı lı k * Tutarlı lı k. insicamsı z * Birbirini tutmayan, tutarsı z. insicamsı zlı k *İ nsicamsı z olma durumu.

insiraf insirafî insiyak

* Bükün. * Bükülgen (dil). *İ çgüdü, sevkı tabiî.

insiyakî *İ çgüdülü, sevkı tabiî. instant coffee * Bkz. hazı r kahve. inş a

* Yapıkurma, yapı yapma, kurma. * (düz yazı ,ş iir) Kaleme alma, yazı ya dökme. * Düz yazı , nesir.

inş a etmek * kurmak, yapmak. inş aat

* Yapı , yapıiş leri. * Yapmak iş i, yapı m.

inş aat çivisi * Çapı2-7 mm, boyu 4-20 cm arası nda değ iş en, baş lıve tepesi tı rtı llı çivi. inş aatçı

* Yapıiş lerini yöneten teknik görevli. * Yapıustası .

inş aatçı lı k *İ nş aat iş leriyle uğraş ma. inş allah * Allah "Tanrıdilerse" anlamı nda dilek anlatı r. inş allahla maş allahla * çaba harcamadan, tevekkülle. inş at

* Şiir okuma, ş iir söyleme. * Bir ş iiri, bir edebiyat eserini topluluk önünde, yüksek sesle ve gerektiğ i biçimde okuma.

inş at etmek * bir ş iiri, bir edebiyat eserini yüksek sesle okumak. inş irah

*İ ç açı lması , gönül açı lması , ferahlı k.

inş irah bulmak * iç açı lmak, ferahlamak. intaç

* Bir iş i sonuçlandı rma, sona erdirme, bitirme.

intaç etmek * sonuçlandı rmak, bitirmek.

intak

intan

intanî intaniye

* Konuş turma söyletme. * Kiş ileş tirilen varlı klara, hayalî yaratı klara söz söyletme sanatı , dillendirme. * Mikroptan ileri gelen hastalı k. * Kokuş ma, kötü kokma. * Mikropla oluş an, mikroplu. * Mikropla bulaş an hastalı klar.

intaniyeci * Mikroplu hastalı klar doktoru, uzmanı . integral * Parçalardan oluş muşbütün. * Türevi bilinen fonksiyon. integral denklemi * Bir değ iş kenin bilinmeyen fonksiyonunu ve bu fonksiyonun bulunduğ u belirli integrali birbirine bağ layan denklem. integral hesapları * Sonsuz integrallerin bulunmasıve onları n uygulanmasıile ilgili yöntemleri kullanan matematik dalı . integrasyon * Bilinen bir diferansiyelin denklemini çözme iş lemi. * Bir diferansiyel denklemi çözme iş lemi. integre intelekt

* Entegre. * Entelekt.

intelektüalizm * Entelektüalizm. interferometre * Giriş imölçer. interferometri * Giriş im ölçme. interferon * Hücrelerin virüslere karş ıoluş turdukları özel savunma maddesi. interkinez * Çekirdeğ in iki bölünme devresi arası ndaki dinlenme durumu. interkoneksiyon * Birçok elektrik ş ebekesi arası nda bağlantıkurma. intermezzo * Serbest bir biçimde yazı lmı şolan ve kendi kendine bir bütün oluş turan müzik eseri. -inti

* Bkz. -ı ntı / -nti.

intiba intibah intibak

*İ zlenim. * Uyanma, uyanı ş . * Çevreye veya bir duruma uyma. *İ ki ş eyin ölçülerinin birbirini tutması .

intibak etmek * uymak, alı ş mak. intibaksı z * Yaş adı ğ ıçevreye veya duruma uymakta güçlük çeken. intibaksı zlı k * Çevreye uymama durumu. intifa

* Yararlanma, faydalanma.

intifa hakkı * Baş kası na ait bir maldan yararlanma, baş kası na ait bir malıkullanma hakkı . intiha * Son, sona erme, sonu gelme. intihabat intihal intihap

* Seçimler. * Aş ı rma. * Seçim, seçme.

intihar * Bir kimsenin toplumsal ve ruhsal sebeplerin etkisi ile kendi hayatı na son vermesi. * Hayatı nı tehlikeye düş ürecek aş ı rı davranı şveya iş . intihar etmek * kendini öldürmek. intikal

* Bir yerden baş ka bir yere geçme, geçiş . * Anlama, kavrama. * Miras olarak babadan oğ ula kalma.

intikal etmek * yer değ iş tirmek. * anlamak, kavramak. * miras olarak babadan oğula kalmak. intikam

* Öç.

intikam almak * öç almak. intikamcı

* Öç almaya çalı ş an. intisap * Bağ lanma. * Girme. * Kapı lanma. intisap etmek * bağ lanmak. * girmek. * kapı lanmak. intiş ar

* Yayı lma. * (gazete, dergi) Çı kma, yayı mlanma.

intiş ar etmek * yayı lmak, dağ ı lmak. * yayı mlanmak. intizam

* Düzenli, düzgün olma.

intizamlı * Düzgün, düzenli. intizamsı z * Düzensiz, düzeni olmayan, karı ş ı k. intizamsı zlı k * Düzensiz olma durumu, düzensizlik, karı ş ı klı k. intizar

* Bekleme, gözleme. *İ lenme, beddua, inkisar.

intizar etmek * beklemek, gözlemek. * iIenmek, beddua etmek. inzal inzibat

inzibatî

*İ ndirme, indirilme. * Sı kıdüzen. * Silâhlıkuvvetlerde, ordudaki düzeni sağ lamak amacı yla görevlendirilmişer. * Sı kıdüzeni sağ layı cı , düzene bağ layı cı , insan davranı ş ları nısı nı rlayı cı , düzenleyici, baskı altı na alı cı .

inzibatsı z * Sı kıdüzeni olmayan, düzensiz, baş ı boş . inzimam

* Katı lma, ulanma, eklenme.

inzimam etmek * katı lmamak, eklenmek, ulanmak. inziva

* Toplum hayatı ndan kaçı p tek baş ı na yaş ama. * Dı şdünyayla bütün bağları nıkeserek Tanrı yla birleş ebilmek için insanı n kendi içine kapanması .

inzivaya çekilmek * toplumdan kaçı p, hiçbir ş eyle ilgilenmeyerek tek baş ı na yaş amak. ip

-ip

* Dokuma maddelerinin bükülmüşliflerinden yapı lan bağ. * (bazıbölgelerde) İ plik. * Asarak öldürme cezası . * Bkz. -ı p / -ip.

ip atlamak * ipin iki ucunun tutularak çevrilmesiyle, ipe ayağı nıve baş ı nıdeğdirmeden zı plamak. ip cambazı *İ ki direk arası nda, yüksekte gerilmişip üzerinde gösteriler yapan cambaz. ip merdiven *İ pten örülmüş , çoğ unlukla gemilerde kullanı lan merdiven. ip takmak * birinin kötülüğü için çalı ş mak. ip torba

* Pazar filesi.

ip torbalı * Elinde pazar filesi olan. ipçi *İ p üreten, yapan veya satan kimse. ipçik ipçilik

* Bitkilerin erkek organları nda baş çı ğ ıçiçeğe bağlayan ince sap. *İ pçinin iş i veya mesleğ i.

ipe çekmek * asarak öldürmek. ipe dizmek * boncuk gibi ş eyleri ipliğe geçirmek. ipe gelesice * "ası larak öl" anlamı nda bir ilenme. ipe gitmek * ölüme gitmek. ipe sapa gelmeyen (veya gelmez) * akla yakı n olmayan veya birbirini tutmayan. ipe un sermek * geçersiz birtakı m sebepler ileri sürerek istenilen iş i yapmaktan kaçı nmak. ipek

*İ pek böceğ i kozalarıçözülerek çı karı lan ve dokumacı lı kta kullanı lan çok ince, esnek ve parlak tel. * Bu telden yapı lmı ş .

ipek ağacı

* Ekvatoral bölgelerde yetiş en, kerestesi ipek görünüş ünde, sarıparı ltı lı , değ erli bir mobilya ağacı . ipek böceğ i * Kanatları pullu böcekler sı nı fı ndan, ördüğ ü kozalardan ipek elde edilen, dut yaprağı ile beslenen bir cins kelebeğ in tı rtı lı(Bombyx mori). ipek böceğ i kelebeği * Tı rtı lları nı n ördüğ ü kozalardan ipek elde edilen kelebeklere verilen genel ad. ipek böcekçiliği *İ pek ipliği veya ipek böceğ i yumurtasıelde etmek amacı yla ipek böceğ i yetiş tirmek ve koza elde etmek iş i. ipek çiçeğ i * Semizotugillerden, güzel çiçek açan bir bitki cinsi (Portulaca grandiflora). ipek gibi

* çok ince, parlak ve yumuş ak. * güzel, iyi huylu.

ipek matı * Cilâ veya vernikle ağ aç üzerinde oluş turulan, ipeği andı ran yarıparlak görünüş . ipeka * Altı n kökü. ipekçi ipekçilik ipekhane

*İ pek böceğ i yetiş tiren veya ipek satan kimse. *İ pek böceğ i yetiş tirme veya ipek alı p satma iş i. * Kozaları n, ipek çilesi durumuna getirilmesi için iş lendiğ i yer.

ipekli *İ pekten yapı lmı şveya içinde ipek bulunan (kumaş ). ipham

* Belirsizlik, kapalı lı k. * Etkisini artı rmak için anlamı n bilerek, isteyerek kapalıbı rakı lması .

ipi (birinin) eline geçmek * yönetimi baş kası nı n eline geçmek, kontrolü baş kası nı n elinde bulunmak. ipi çözmek * ilgisini kesmek. ipi çürük

* Güvenilmez (kimse).

ipi kı rı k * Serseri, sorumsuz. ipi kı rmak * savuş up gitmek. ipi koparmak * bağ lıbulunduğu kuruluş la veya yakı nlı ğı bulunan kiş i ile iliş kisini kesmek. ipi sapıyok * birbirini tutmaz, yersiz, anlamsı z.

ipil ipil ipileme

* Parlak bir ı ş ı kla yanarak, bir sönüp bir parlayarak. *İ pilemek iş i.

ipilemek * Az ı ş ı kla yanmak. ipilti

* Hafif esinti.

ipin ucunu kaçı rmak * yönetimde veya bir ş eyi kullanmada gereken ölçüyü yitirmek. ipince

* Çok ince, incecik.

ipini çekmek * birini ölçülü davranmaya zorlamak. ipini kı rmak * azmak, ele avuca sı ğmaz bir durum almak. ipini koparan * baş ı boşkalan. ipipullah

* Kimsesi, malımülkü olmayan kimse.

ipipullah, sivri külâh (kalmak) * yalnı z, kimsesiz, hiçbir ş eysiz (kalmak). ipiyle kuyuya inilmez * kendisine güvenilmez. ipka

* Yerinde, önceki durumunda bı rakma. * Sı nı fta bı rakma.

ipka etmek * yerinde bı rakmak, kaldı rmamak, değ iş tirmemek. ipka kalmak * sı nı f geçmemek. iple çekmek * sabı rs ı zlı kla beklemek. iplemek

* Saygıgöstermek, değ er vermek.

iplememek * saygıgöstermemek, değ er vermemek, önem vermemek, aldı rı şetmemek. ipleri birinin elinde olmak * o iş i el altı ndan yönetmek. iplicik * Sı ğ ı rları n soluk boruları na yerleş en ve ara konakçı sı z bulaş an, en çok 8 cm uzunluğunda akciğer kı l kurdu (Dictyocaulus viviparus).

ipliği pazara çı kmak * kötü nitelik ve suçları ortaya çı kmak. iplik

* Pamuk, keten, yün, ipek, naylon vb.dokuma maddelerinin uzun, ince liflerinden her biri. * Bu liflerin birlikte bükülmüşve çekilmişdurumu. * Fasulye gibi sebzelerin veya bazımeyvelerin lifi.

iplik çekmek * kumaş tan iplik çı karmak. * iplik eğ irmek. iplik iplik

* Tel tel. * Yol yol.

iplik kurdu *İ psiler sı nı fı na bağ lıtürlerden her biri. iplik solucanlar *İ psiler. iplikçi *İ plik yapan veya satan kimse. iplikçilik

iplikhane

* Dokuma liflerini iplik durumuna getirmek için yapı lan iş lemlerin bütünü. *İ plik satma iş i. * Ham bitki liflerinin iplik yapı ldı ğıyer.

ipliklenme *İ pliklenmek iş i. ipliklenmek * Tel tel olmak, lif lif olmak. ipliksi *İ pliğ e benzer. ipnotize

*İ pnotizma yoluyla uyutulmuş , etki altı nda kalmı ş .

ipnotize etmek * ipnotizma yoluyla birini uyutmak. ipnotize olmak * ipnotizma yoluyla etki altı nda kalmak; yarıuykulu duruma gelmek. ipnotizma * Sözle, bakı ş la, telkin yoluyla sağ lanan bir tür uyku. ipnotizmacı *İ pnotizma ile uğraş an kimse. ipnotizmalı *İ pnotizma edilmiş(kimse). ipnoz

* Sözle, bakı ş la telkin yapı larak sağ lanan bir çeş it uyku durumu, hipnoz.

ipotek

* Bir gayrimenkulün bir borca karş ı teminat oluş turması nıgerektiren ve aynî bir hak mahiyetinde olan gayrimenkul rehin, tutu, rehin. ipotek etmek * rehinde bı rakmak, rehine koymak. ipotekli

* Rehinde bulunan, rehine konulmuş .

ipotetik * Varsayı ma dayanan, farazî. ipotez ipsi

* Bkz. hipotez. *İ p veya iplik biçiminde olan.

ipsi solucanlar * Solucanları n, çoğ u insan ve hayvanlarda asalak olarak yaş ayan, ince uzun vücutlu bir sı nı fı . ipsiler *İ psi solucanları n bir dalı , iplik solucanlar. ipsiz

*İ pi olmayan. * Haylaz, serseri, hayta.

ipsiz sapsı z * Birbirini tutmaz, yersiz ve anlamsı z. * Serseri, hayta. iptal

* Yararlı ktan, kullanı ş tan kaldı rma, silme, bozma. * Herhangi bir hükmün geçersiz olduğunu gerekçeleri ile göstererek çürütme.

iptal etmek * kullanı ş tan kaldı rmak; bozmak. * hükümsüz bı rakmak, çürütmek. ipten kazı ktan kurtulmuş * her türlü kötülüğü yapacak yaradı lı ş ta olan (kimse). ipten kuş ak kuş anmak * yoksul düş mek. iptida

iptidaî

* Baş langı ç. * Bir iş e baş lama. * (i'ptida:) Önceleri, en önce, ilk önce. *İ lkel. *İ lkokul.

iptidaî mektep *İ lkokul. iptidaîlik

*İ ptidaî olma durumu.

iptidaları * Önceleri. iptilâ

* Düş künlük, tiryakilik.

iptizal * Bayağ ı laş ma, ayağa düş me. * Bir ş eyi sürekli olarak kullanma. ipucu * Aranı lan gerçeğe ulaş tı rabilecek iz. ipucu vermek * aranı lan gerçeğ e ulaş tı rabilecek ş eyle ilgili, onu bulmaya yarayan bilgi vermek. ir -ir

*İ ridyum'un kı saltması . * Bkz. -ı r / -ir.

irade *İ stek, dilek. * Buyruk. * Bir ş eyi yapı p yapmamaya karar verme gücü. *İ stenç. irade beyanı * Bir sonuca yönelmişirade açı klaması . irade dı ş ı *İ radesiz. irade kaybı * Bkz. irade yitimi. irade yitimi * Karar verme, dikkat, istekli kı mı ldama gibi zihin veya beden etkinliğine iliş kin iş leri yapamamaktan doğ an sinir yorgunluğ unda görülen bir belirti, abuli, istenç yitimi. iradeci iradecilik iradeli

*İ rade yanlı sı . *İ stenççilik. *İ radeye dayanan, iradî.

iradesiz *İ rade dı ş ı , gayriiradî. iradesizlik *İ radesiz olma durumu, istençsizlik. iradı mesel * Bir düş ünceyi atasözleri, özdeyişvb. ile güçlendirme. iradî

*İ radeli, istençli.

iradiye İ ranist

* Bkz. İ stenççilik. *İ ran dili ve kültürü ile uğraş an kimse.

İ ranistik *İ ran dili ve kültürü araş tı rmaları . İ ranlı irap

*İ ran halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). * Düzgün konuş ma.

irapta mahalli yok * hiçbir değeri ve önemi yok. irat * Gelir. * Gelir getiren mülk. * Söyleme. irat etmek * söylemek. irca * Eski biçimine sokma, çevirme. * Döndürme. *İ ndirgeme. irca etmek * eski biçime sokmak, çevirmek, döndürmek. * indirgemek. irdeleme

*İ rdelemek iş i.

irdelemek * Bir konunun incelenmesi ve eleş tirilmesi gereken bütün yönlerini birer birer incelemek, araş tı rmak, tetkik ve tetebbu etmek, mütalâa etmek. irfan * Bilme, anlama, sezme, kültür. * Gerçeğe ulaş tı rı cıgüçlü seziş , varı ş , varı ş lı lı k. iri * Olağ andan daha hacimli, olağ anıaş an büyüklüğü olan. iri iri iri kı yı m

iri lâf iri yarı

* büyük, çok iri. *İ ri kı yı lmı ş . *İ ri yapı lı , gövdeli. * Abartı lısöz. *İ ri yapı lı .

iribaş irice

* Kuyruksuz kurbağanı n yumurtadan yeni çı kmı şkurtçuğ u. *İ riye yakı n, biraz iri (kimse veya ş ey).

iridyum * Atom ağı rlı ğı 193,1 atom numarası77, yoğunluğ u 22,4 olan ve plâtin filizlerinde bulunan değerli bir element. Kı saltmasıİ r. irileş me *İ rileş mek iş i. * Bazıorganları n hastalı k sonucunda olağ an dı ş ıbüyümesi durumu. irileş mek *İ ri bir duruma gelmek. irili ufaklı * Büyük küçük karı ş ı k. irilik

*İ ri olma durumu.

irin

* Organizmanı n herhangi bir yerinde iltihaplanma sonunda ölmüşhücre artı kları ndan ve bozulmuşak yuvarlardan oluş an, mikroplu veya mikropsuz, genellikle sarı mtı rak renkte koyuca sı vı , cerahat. irinlenme *İ rinlenmek iş i, iltihaplanma, cerahatlenme. irinlenmek *İ rin oluş mak, iltihaplanmak, cerahatlenmek. irinli irinti

iris süsen. iriş irkiliş

*İ rin toplamı ş , cerahatli. * Elek ve kalbur üzerinde kalan iri taneler. * Hayvanları n beğ enmeyerek yemedikleri iri saman. * Saydam tabaka ile göz merceği arası nda bulunan, ince, kası labilen bir zardan oluş an, gözün renkli bölümü,

* Arı ş . *İ rkilmek iş i veya biçimi.

irkilme *İ rkilmek iş i. irkilmek

* Ürkerek geri çekilir gibi olmak veya ş aş ı rı p duraklamak. * (vücudun bir yeri) Dı ş arı dan gelen bir uyarı cı nı n etkisiyle kanlanı pş iş mek, taharrüşetmek. * (akan bir ş ey) Bir engel karş ı sı nda duraklayı p birikmek.

irkiltici *İ rkilmeye sebep olan. irkiltme

*İ rkiltmek iş i veya durumu. irkiltmek *İ rkilmesine sebep olmak. irkinti

* Su birikintisi. * Ürperme, tiksinti. * Korku, çekinme.

irkme *İ rkmek iş i veya durumu. irkmek

* Birikmek. * Biriktirmek, toplamak. * Tiksinmek.

İ rlandalı *İ rlanda halkı ndan olan (kimse). irmik

* Sert buğdaydan elde edilen, taneleri iri, glütence zengin un.

irmik helvası *İ rmik, çam fı stı ğı , yağve ş eker karı ş ı mı yla hazı rlanan bir tatlıtürü. ironi

* Dolaylıve alaylıanlatı m, mizah.

irrasyonalizm * Hayatta ve bilgilerde akı l dı ş ıögelere tek yanlıolarak ağ ı rlı k veren sevgi, duygu ve iç güdüleri, bilginin kaynağısayan görüş , akı l dı ş ı cı lı k. irrasyonel * Akı l dı ş ı , gayriaklî, us dı ş ı . irrealist

* Gerçek dı ş ı .

irredantizm * Dil, gelenek, görenek ve çeş itli kültür değerleri bakı mı ndan bir birlik gösterdiği hâlde ana yurt dı ş ı nda kalmı şhalkı n yaş adı ğ ıtopraklarıana yurt sı nı rları içine almak düş üncesi. irs irsal

* Kalı tı m, soya çekim. * Gönderme, yollama.

irsalât * Gönderilen ş eyler, gönderiler. irsaliye irsen irsî

* Bir yere gönderilen eş yanı n listesi, gönderme belgesi. * Kalı tı m yoluyla. * Kalı tı mla geçen, soydan kalma, soydan geçme, kalı tsal.

irsiyet irş at

* Soya çekim, kalı tı m, veraset. * Doğru yolu gösterme, uyarma.

irş at etmek * doğ ru yolu göstermek, uyarmak. irtibat

* Bağ lantı , bağ lıolma.

irtibat kurmak * bağ lantısağ lamak. irtica

* Gericilik.

irticaî * Gericilikle ilgili gerici (davranı ş , tutum). irtical irticalen irtifa

irtifak

* Bir manzumeyi veya sözü birdenbire düş ünmeden, içine doğ duğu gibi söyleme, doğ aç. *İ çine doğduğ u gibi söyleyerek, doğ açtan. * Yükseklik. * Yükselti. * Dayanma.

irtifak hakkı * Baş kası nı n arsa, yol, bahçe gibi taş ı nmaz bir malı ndan belirli bir yolda yararlanma hakkı . irtihal

* (öbür dünyaya) Göçme, ölme.

irtihal etmek * ölmek. irtikâp

irtisam

irtiş a is

isabet

* (kötü iş ) Yapma, kötülük etme. * Yiyicilik, rüş vet alma. * Yalan söyleme, hile yapma. * Resmi çı kma, resmi çizilme. *İ z düş ümü. * Rüş vet alma, rüş vet yeme. * Dumanı n değ diğ i yerde bı raktı ğ ıkara leke. * Sürme. * (bir yöne doğ ru atı lan ş ey için) Hedefe varma, hedefi vurma. * (piyango vb.) Şans oyunları nda, kazanma, çı kma, vurma.

* (öneri, düş ünce, söz için) Yerinde olma, yanı lmazlı k. * Güzel rastlantı . * "Çok güzel", "iyi oldu!" gibi anlamlarda kullanı lı r. isabet almak * vurulmak, yaralanmak. isabet etmek * niş an alı nan yere değmek, rastlamak. * çı kmak. * yerinde işgörmüşolmak. isabet oldu * yerinde, tam isteğ e uygun. isabetli

* Yerine düş müş , yerinde, uygun.

isabetsiz * Yerinde olmayan, uygun olmayan, yersiz. isaf isal isale

* (bir dileği, isteğ i) Yerine getirme. * Ulaş tı rma. * Akı tma.

is'at * Kutlama. is'at etmek * kutlamak. İ sa'yıküstürdü, Muhammed'i memnun edemedi * iyilik edeyim derken kimseyi memnun edemedi. ise ise tutmak * dumana tutup karartmak. İ sevî İ sevîlik

* Hz. İ sa' nı n yaydı ğıdinden olan, Hristiyan. * Hristiyanlı k.

isfendan * Akçaağaç. * Akçaağaçtan yapı lmı şolan. isfenks * Bkz. Sfenks. ishak kuş u * Bataklı k baykuş u. ishal

* Sürgün, iç sürme, ötürük, amel.

ishal olmak * amel olmak, sürgün olmak. ishalli isilik

*İ shali olan. * Terlemekten veya sı caktan vücutta meydana gelen küçük pembe kabartı lar, ı sı rgı n.

isim * Ad. * Kiş i, insan. * Canlıve cansı z varlı kları , duygu ve düş ünceleri, çeş itli durumlarıbildiren kelime. isim cümlesi * Yüklemi isim soyundan olan veya ek fiile kurulan cümle. isim çekimi *İ simlere iyelik eklerinin getirilmesi. isim durumu *İ sim hâli. isim gövdesi *İ sim ve fiil köklerinden yapı m ekleriyle türetilen ve isim olarak kullanı lan gövde. isim hakkı * Bir ticarethanenin veya malı n adı nıkullanma karş ı lı ğ ı nda talep edilen hak, patent hakkı . isim hâli * Baş ka bir kelime ile ilgi kurmak için, ismin yalı n olarak veya ek olarak girdiğ i durum. isim koymak * ad koymak, tesmiye etmek. isim kökü * Bir ismin eklerine bölünemeyen anlamlıen küçük parça. isim tabanı *İ sim kök ve gövdelerinin çekim eki almamı şhâli. isim tamlaması *İ ki veya daha çok isim soyundan kelime ile kurulmuşolan tamlama. isim vermek * ad vermek. isim yapmak * bir alanda ün kazanmak, ün almak. isimcilik

* Adcı lı k.

isimden türeme fiil *İ sim kökünden fiil yapı m ekiyle yapı lmı şfiil gövdesi. isimden türeme isim *İ sim kökünden yapı m ekleriyle türetilen isim gövdesi: Ev-cil, göz-cü-lük vb. isimlendirme *İ simlendirmek iş i.

isimlendirmek * Adlandı rmak, ad koymak. isimli isimlik

* Adıolan, ad almı ş . *İ smin yazı ldı ğ ıplâketin konulduğ u yer.

isimsiz * Adıolmayan, ad almamı ş . * Yaptı ğıişbilinmesine karş ı lı k kendi bilinmeyen, adsı z. iskalârya * Çarmı hları n halat basamakları . iskambil

* Bir yüzünde sayı lar veya resimler bulunan, çeş itli oyunlar oynamaya yarayan kart, oyun kâğ ı dı . * Bu kartları n 52 tanesinden oluş an deste. * Bu kart destesiyle oynanan oyun.

iskambil kâğ ı dı *İ skambil. iskambil kâğ ı dıgibi devrilmek * birer birer ve birbiri ardısı ra devrilmek. iskân

* Yurtlandı rma, yerleş tirme. * Yurtlanma, yerleş me.

iskân etmek * (ev, yurt) kazandı rmak, boşbir yere insan yerleş tirmek. iskandil

* Denizin derinliğini ölçme. * Bu işiçin kullanı lan araç. *İ ş in iç yüzünü öğrenme, bilgi toplama, sorup soruş turma.

iskandil etmek * deniz derinliğini ölçmek. * bir iş in iç yüzünü araş tı rmak, bilgi toplamak. * gözetlemek, çevreyi kollamak. * sorup soruş turmak, araş tı rmak. İ skandinav * Kuzey Avrupa yarı m adaları nı n bütünü. *İ skandinavyalı . İ skandinav dilleri * Germen dillerinin kuzey kolundaki dillere verilen ad. İ skandinavyalı *İ sveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya'da oturan halk ve bu halkı n soyundan olan (kimse). iskarpelâ iskarpin

* Tahta, metal veya taş ıiş lemeye yarayan çelik araç. * Ökçeli, konçsuz ayakkabı .

iskarto

* Yapağı kı rı ntı sı .

iskele

* Deniz taş ı tları nı n yanaş tı ğı , çoğu tahta ve betondan yapı lmı ş , denize doğ ru uzanan yer. * Kı yı ya yanaş an deniz aracı na doğru uzatı lan eğ reti küçük köprü veya gemiye çı kmayısağ layan merdiven. * Vapur uğ rağ ıolan ş ehir veya kasaba. *İ çerlerde bulunan bir yerin kendine en yakı n olan deniz taş ı tıuğ rağıveya demir yolu durağ ı . * Yapı ları n dı ş ı nda sı vama, boyama veya onarı m için keresteden kat kat kurulan, çalı ş ma sı rası nda üstüne çı kı lan çatkı . * Geminin sol yanı . * Iş ı kları n yerleş tirilmesi, ı ş ı kçı ları n dolaş abilmesi için stüdyolarda tavana yakı n yerde duvarı çepeçevre saran çı kı ntı . iskele almak * (gemi) merdivenleri kaldı rı lı p harekete hazı rlanmak. * bir erkek, bir kadı na sarkı ntı lı k etmek. iskele babası * Yanaş an gemileri bağ lamak için rı htı ma konmuşdökme demir veya betondan silindir. iskele kelepçesi *İ nş aatı n dı şyüzeyine kurulan iskeleyi birbirine bağlamaya yarayan bağlantıparçaları . iskele kuş u * Yalı çapkı nı , emircik. iskelet

*İ nsan ve hayvan bedeninin kemik çatı sı , teş rih. * Yumuş ak bölümleri dökülmüş , ölü bir vücudun kemiklerinin bütünü. * Bir ş eyi oluş turan temel çatı . * Çok zayı f. * Bir eserin genel plânı . * Kuru, çı plak.

iskelet gibi * çok zayı f. iskelet mobilya * Esas taş ı yı cıkı sı mları masif ağ aç malzemeden yapı lan ve oturma grubuna giren koltuk, kanepe, sandalye, kolçaklı sandalye, sallanan koltuk vb. mobilya. iskeleti çı kmak * çok zayı flamak. iskemle

* Arkalı ksı z sandalye. * Üstüne sigara tablası , çiçek vazosu gibi ş eyler konulan küçük masa. * Sandalye.

iskerlet * Dikenli salyangoz. iskete iski İ skitçe

* Serçegillerden, gagalarıdiş li, zararlıböcek ve kurtlarla beslenen, güzel sesli bir kuş(Parus ater). * Bkz. ski. *İ skitlerin dili.

İ skitler İ skoç

İ skoçça

* MÖ. Vlll-Vll. yüzyı llarda Orta Asya'dan Güney Rusya'ya göç eden bir kavim. *İ skoçya halkı ndan olan kimse. *İ skoçya yapı sı ,İ skoçlara özgü olan. *İ skoç dili.

İ skoçyalı *İ skoç halkı ndan olan kimse, İ skoç. iskolâstik iskonto

* Bkz. skolâstik. * Bkz. ı skonto.

iskorbüt

* C vitamini eksikliğinden ileri gelen ve dermansı zlı k, zayı flı k ve dişetlerinin iltihabıgibi belirtilerle kendini gösteren hastalı k. iskorçina

* Birleş ikgillerden, lezzetli kökleri sebze olarak kullanı lan, Akdeniz bölgesinde çok yetiş tirilen bir bitki (Scorzonera). iskorpit

*İ skorpitgillerden, iri baş lı , yüzgeçlerinde yakı cıdikenleri bulunan, eti beğ enilen bir balı k (Scorpaena scrofa).

iskorpitgiller * Omurgalı lardan, örnek hayvanıiskorpit olan, sı rt yüzgeçleri zehirli bezlere bağ lıgüçlü dikenlerle donanmı ş , bütün denizlerde rastlanan balı klar sı nı fı . iskota * Yelkenleri açmak ve tutmak için alt köş elerine bağ lanan halat, zincir ve palangadan oluş an donanı m. İ slâm

*İ slâmiyet. * Hz. Muhammed'in yaydı ğıdinden olan (kimse), Müslüman.

İ slâm gizemciliğ i * Tasavvuf. İ slâm hukuku * Din temeline dayanan hukuk, ş eriat. İ slâmcı

* Müslümanlı ğ ı n esasları nısadece dinî hayatta değ il, hukukî, iktisadî ve siyasî düzenlemelerde de geçerli kı lmak isteyen kimse. İ slâmcı lı k *İ slâmcıolma durumu. İ slâmî *İ slâm diniyle ilgili olan. İ slâmiyet

* Hz. Muhammed'in yaydı ğıdin, Müslümanlı k.

İ slâmlaş ma *İ slâmlaş mak iş i.

İ slâmlaş mak * Müslüman olmak. İ slâmlaş tı rma * Müslüman olması nısağ lama. İ slâmlaş tı rmak * Müslüman yapmak. İ slâmlı k * Müslümanlı k. İ slâv İ slâvca

* Slav. * Slavca.

İ slâvcı lı k * Slavcı lı k. İ slâvist * Slavist. İ slâvistik

* Slavistik.

İ slâvlaş tı rmak * Slavlaş tı rmak. isleme

*İ slemek iş i.

islemek *İ se tutup karartmak. islenme islenmek isli

*İ slenmek iş i. *İ sli duruma gelmek. *İ si olan, islenmiş , is bulaş mı ş . *İ s verecek biçimde.

isli küf

* Toprakta ve gübreliklerde çürükçül yaş amakla birlikte kulak, burun, akciğ er asalağıolarak da geliş ebilen asklımantar (Aspergillus fumigatus). islim

* Gücünden yararlanmak için elde edilen buhar, istim.

islim arkadan gelsin * Bkz. istim arkadan gelsin. İ sloven ismen

* Sloven. * Adı nı belirterek, adı nısöyleyerek, adı nıvererek.

ismet

ismetli

ismetsiz

* Ahlâk kuralları na bağ lı kalma durumu, sililik. * Dürüstlük, temizlik. * Ahlâk kuralları na bağ lı , ismet sahibi. * Dürüst olan. * Ahlâk kuralları na aykı rıdavranan. * Dürüst olmayan.

ismi çı kmak * ünlü olmak. * kötü bir ün yapmak. ismi geçmek * adı ndan söz edilmek, bahsedilmek, adıgeçmek. ismi var cismi yok * sözü edilen bir kimse veya ş eyin gerçekte var olmadı ğ ı nı anlatı r. * adı olması na karş ı lı k görevini, etkinliğ ini yerine getirmeyen. ismini cismini almak * adı nı , kimliğini belirleyip kaydetmek. ismini cismini bilmemek * hiç tanı mamak. ismiyle cismiyle * Bkz. adı yla sanı yla. isnaden isnat

* Dayanarak. * Bir düş ünceyi, bir konuyu bir kiş i veya sebebe dayandı rma, yükleme, atfetme. * Karacı lı k, iftira.

isnat etmek * dayandı rmak. * kara çalmak; iftira etmek. isnat grubu * Sı fatları n isimden sonra gelmesiyle oluş an ve genellikle deyim olarak kullanı lan kelime grubu. ispalya

* Herek.

ispanya * Boyacı lı kta kullanı lan tebeş ir tozu. İ spanyol

*İ spanya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). *İ spanyol halkı na özgü olan.

İ spanyol dansı *İ spanyollara özgü, hareketli bir tür dans. İ spanyol müziğ i *İ spanyollara özgü bir tür müzik.

İ spanyol nezlesi * Paçavra hastalı ğı . İ spanyolca * Hint-Avrupa dillerinden, İ spanya'da, Brezilya dı ş ı ndaki Lâtin Amerika'da ve İ spanyol uygarlı ğı nı benimsemişülkelerde kullanı lan dil. ispanyolet * Pencere kanatları nı kapadı ktan sonra sürgülemeye yarayan ve ortası nda her iki yana iş leyen tutacak yeri bulunan uzun demir sürgü. ispanyolet kilit * Elbise dolabı , büro dolabıvb. eş yaları n kapakları na takı lan, sürgü kollarıile kapağ ı n altı ndan ve üstünden kilitleme yapan gömme kilit çeş idi. ispari ispat

*İ zmaritgillerden, kurş un renginde bir balı k (Sargus annularis). * Tanı t ve kanı t göstererek bir ş eyin gerçek yönünü ortaya çı karma, tanı tlama, tanı t.

ispat etmek * kanı tlamak. * tanı tlamak. ispati *İ skambil kâğ ı dı nda sinek. ispatlama

* Kanı tlama. * Tanı tlama.

ispatlamak * Kanı tlamak. * Tanı tlamak. ispatlanı ş *İ spatlanmak iş i veya biçimi. ispatlanma *İ spatlanmak iş i. ispatlanmak * Tanı tlamak iş i yapı lmak, tanı tlanmak. ispatlayı ş *İ spatlamak iş i veya biçimi. ispatlı

* Tanı tlanmı ş .

ispatlış ahitli * Gerçek yönü gösterilen, tanı tlıve kanı tlı . ispazmoz * Bkz. spazm. ispenç * Bodur bir cins horoz veya tavuk. * Tarı mla uğ raş an Hristiyan uyruktan alı nan bir tür vergi.

ispenç horozu * Ufak tefek olduğ u hâlde kabadayı lı k taslayan. ispençiyari * Eczacı lı k. ispendek * Levrek balı ğ ı nı n küçüğ ü. ispermeçet * Balinalardan ve özellikle ispermeçet balinası nı n baş ı ndan çı karı lan, mum yapı mıve kozmetik sanayiinde kullanı lan beyaz bir madde. ispermeçet balinası * Balinalardan, büyüklüğ ü bakı mı ndan balinaya benzeyen, alt çenesindeki genişdiş iyle ondan ayrı lan deniz memelisi, kaş alot (Physeter catodon). ispinoz

*İ spinozgillerden, gagasıkı sa ve koni biçiminde, sı rt tüyleri yeş ilimtı rak mavi, boynu ve karnıkı rmı zırenkte, güzel sesli bir kuş(Fringilla coelebs). ispinozgiller * Kanarya, saka, serçe, ispinoz gibi ötücü kuş larıiçine alan göçmen kuş lar familyası . ispir ispiralya

* At veya araba uş ağ ı . * Gemi kamaraları nıaydı nlatmak için güvertelerde açı lan küçük yuvarlak camlıkaporta.

ispirto * Etil alkol. *İ çki. ispirto ocağ ı *İ spirtoluk. ispirtocu ispirtolu

*İ spirto içen kimse. *İ spirtosu olan.

ispirtoluk *İ spirto yakan küçük ocak, ispirto ocağ ı , kamineto. ispirtosuz *İ spirtosu olmayan. ispit ispiyon

* Jant. * Birinin sı rları nı , davranı ş ları nı , düş üncelerini gözleyip baş kaları na bildirerek çı kar sağ layan (kimse).

ispiyoncu *İ spiyon. ispiyonculuk *İ spiyonun yaptı ğıiş . ispiyonlama

*İ spiyonlamak iş i. ispiyonlamak * Birinin sı rları nı , davranı ş ları nı , düş üncelerini gözleyerek yetkili kiş ilere bildirmek. ispritizma * Ruhun ölmediğ ine inanan, gereğ inde ölülerin ruhları yla iliş ki kurulabileceğini ileri süren inanı ş , ruh çağ ı rma. ispritizmacı *İ spritizma ile uğraş an kimse, ruh çağ ı rı mcı . ispritizmacı lı k *İ spritizmacı nı n iş i. israf

* Gereksiz yere para, zaman, emek vb.yi harcama, savurganlı k, tutumsuzluk.

israf etmek * gereksiz yere harcamak, savurganlı k etmek, tutumsuzluk etmek. israfa kaçmak * gereksiz yere aş ı rıharcamalarda bulunmak. İ srafil İ srailli

*İ slâm inanı ş ı na göre kı yamet gününü öttüreceği boru ile bildirecek olan melek. *İ srail halkı ndan olan (kimse).

istadya * Uzakta bulunan iki noktanı n arası nıölçmekte kullanı lan araç. istalagmit * Bkz. stalagmit. istalaktit

* Bkz. stalaktit.

İ stanbul efendisi * Genellikle İ stanbul'da oturan kibar, saygı lı , alçak gönüllü, olgun, çelebi ve yardı msever kimse. İ stanbul kekiği * Trakya, Batıve Güney Anadolu'da yetiş en sı k tüylü, beyaz ve pembe çiçekli, kuvvetli kokulu, çok yı llı k bir bitki (Origanum heradeoticum). istanbulin * Tanzimat'tan Meş rutiyet'e kadar Türkiye'de kullanı lan, yakasıkapalıbir tür erkek ceketi. istasyon

* Tren durağı . * Araş tı rma kuruluş u. * Satı ş , bakı m, aş ıgibi iş ler yapı lan kuruluşveya yer.

istasyon yapmak * duraklamak, beklemek. istatistik

* Bir sonuç çı karmak için olguları yöntemli bir biçimde toplayı p sayıolarak belirtme iş i, sayı mlama. * Bir dizi olayı n veya sayıile gösterilen olguları n yöntemli öbekleş tirilmesine dayanan ve ilkelerini olası lı k kuramları ndan alan, matematiğ in uygulamalıdalı , sayı m bilimi.

istatistikçi *İ statik uzmanı , sayı mlamacı , istatikle uğ raş an (kimse). istavrit

* Uskumrugillerden, pulsuz ve az kı lçı klıbir balı k (Trachurus trachurus).

istavrit azmanı * Orkinos balı ğ ı na yanlı şolarak verilen ad. istavroz

* Haç. * Sı hhî tesisatta kullanı lan dört giriş li bağlantıborusu.

istavroz çı karmak * Bkz. haç çı karmak. istediğ i gibi at koş turmak (düz oynatmak) * keyfince, istediği gibi davranmak. istek

kurulur.

* Bir ş eye duyulan eğ ilim, arzu. * Yerine getirilmesi (baş kası ndan) istenilen ş ey, talep. *İ stek ve niyet kavramıveren isteme kipi.Türkçede bu kip fiil kök veya gövdesine -a/-e eki getirilerek * Belirli bir ihtiyacıkarş ı layacağ ıdüş ünülen nesne veya duruma karş ıduyulan özlem, arzu.

istek duymak * bir ş eye karş ıeğilim duymak, arzulamak. istek uyandı rmak *İ stemesine, arzu duyması na yol açmak. istek yutumu * Kökü ve gövdesi ünlü ile biten isteme kiplerinde, aynıünlüden birinin düş mesi. isteka

* Bilârdo oyununda kullanı lan değ nek. * Bkz. İ stika. * Bası m evlerinde kitap formaları nı kı rmak, katlamak için kullanı lan tahta veya kemikten yapı lmı şaraç.

isteklendirici *İ stek uyandı ran, teş vikkâr. isteklendirme *İ steklendirmek iş i, teş vik. isteklendirmek * Birinde, bir ş ey yapma isteğ ini uyandı rmak, özendirmek, teş vik etmek. istekleniş *İ steklenmek iş i veya biçimi. isteklenme *İ steklenmek iş i. isteklenmek * Bir ş eye karş ıistek duymak, heveslenmek. istekli * Bir ş eye karş ıisteğ i olan. isteksiz

* Bir iş i yapmaya isteği olmayan, gönülsüz. isteksizce *İ stek göstermeden, isteksiz olarak. isteksizlik *İ steksiz olma durumu. istem

isteme

* Bir kimseden bir ş eyi yapması nıveya yapmaması nıisteme, talep, arzu. *İ rade veya isteğ in eylem durumunda belirmesi. *İ stemek iş i.

isteme kipleri * Dilek, istek, gereklik ve emir kavramlarıveren kipler. istemek *İ stek duymak, arzulamak. * Bir ş eyin kendisine verilmesini veya yapı lması nısöylemek, dilemek. * Görmek istediğ ini bildirmek. * Gerek olmak. * Evlenmek dileğinde bulunmak. istemeye istemeye *İ stemeyerek, gönülsüzce. istemli

* Yapı lı p yapı lmaması insanı n kendi isteğine bağlıolan. * Bir istek üzerine veya isteyerek yapı lan.

istemseme *İ radeyi etkileyebilecek güçte olmayan, gelip geçici isteme. istemsiz

*İ stenmeden yapı lan. *İ stemeyerek yapı lan.

istemsizlik *İ stemsiz olma durumu. istenç * İ rade, istek. * Davranı ş larla ilgili tepilerden bir bölümünü tutup ötekileri eyleme dönüş türme gücü, irade. istenç dı ş ı *İ radesiz, irade dı ş ı , gayriiradî. istenç yitimi * Bkz. irade yitimi. istenççi

*İ stenççilik yanlı sı .

istenççilik * Akla ve bilmeye değ il de iradeye üstünlük tanı yan, ruhsal olayları n ve bilgi sürecinin temelinde iradeyi gören bilim dı ş ıöğ reti, iradiye, volontarizm. istençli

*İ radeyle yapı lan, iradî.

* Herhangi bir dı şzorunluluk söz konusu olmadan belirli bir durum karş ı sı nda giriş ilecek eylemi kararlaş tı ran ve uygulayabilen, iradeli. istençsiz

*İ radeyle yapı lmayan, istenci olmayan, istenç dı ş ı , irade dı ş ı , iradesiz. * Yapı lmasıistenmediği hâlde yapı lan (davranı ş ), irade dı ş ı , gayriiradî.

istençsizlik *İ radesiz olma durumu, iradesizlik. istenilme *İ stenilmek, istenmek iş i. istenilmek *İ stemek iş i yapı lmak. istenme istenmek

*İ stenmek iş i. *İ stenilmek.

istenmeyen durum * Karş ı laş ı lmasıbeklenilmeyen durum, karı ş ı klı k, komplikasyon. istenmeyen kiş i *İ yi karş ı lanmayan kiş i (Persona non grata). ister

* Bir ş eyin yapı labilmesinin veya olabilmesinin bağ lıolduğ uş ey, gerek, icap, lüzum. * Cümledeki görevleri aynıolan kelimelerin ayrıayrıher birinin baş ı na getirilerek herhangi birinin onanması nda sakı nca olmadı ğ ı nıanlatı r. ister istemez * Zorunlu olarak, elinde olmadan. * Yarıgönüllü olarak, biraz mecbur olarak. ister misin? * ya olursa. isteri

* Duyu bozuklukları , türlü ruh karı ş ı klı kları , çı rpı nma, kası lmalar ve bazen inmelerle kendini gösteren bir sinir bozukluğ u, histeri. isteri nöbeti *İ steri sı kı ntı sı nı n yaş andı ğısüre. isterik

*İ steriye tutulmuşolan, histerik.

istetme *İ stetmek iş i. istetmek

*İ stemek iş ini baş kası na yaptı rmak.

isteyeninin bir yüzü, vermeyenin iki yüzü kara * birinden bir ş ey isteyen biraz utanı r ama isteğ i yerine getirmeyen daha çok utanmalı dı r. isteyiş

*İ stemek iş i veya biçimi.

istiane

* Yardı m isteme.

istiane etmek * yardı m istemek. istiap * (içine) Alma, (içine) sı ğ dı rma. istiap etmek * içine almak, sı ğdı rmak. istiap haddi * Deniz, kara ve hava taş ı tları nı n yük ve yolcu miktarları nıbelirleyen sı nı r. istiare

* Ödünç, borç veya eğreti alma, ödünçleme, metafor. * Bir ş eyi anlatmak için ona benzetilen baş ka bir ş eyin adı nıeğreti olarak kullanma, eğ retileme: "Bu adam hayatı nı n sonbaharı nda" cümlesinde sonbahar kelimesi yaş lı lı ğıanlatan bir istiaredir. istibat

* Olması nıuzak görme, imkân vermeme, uzaksama, ı raksama.

istibat etmek * uzaksamak, ı raksamak. istibdat * Uyrukları na hiçbir hak ve özgürlük tanı mayan sı nı rs ı z monarş i, despotluk, despotizm. istical

*İ vedilik, acele etme, müstaceliyet.

istical etmek * ivmek, acele etmek. isticar

* Kira ile tutma, kiralama.

isticar etmek * kiralamak. isticvap istida

* Sorguya çekme, sorgu. * Dilekçe, arzuhal.

istidaname * Resmî bir makama yazı lan dilekçe yazı sı . istidat * Yaradı lı ş tan gelen veya sonradan edinilmişyetenek. * Yeteneği olan kimse. istidatlı *İ stidadıolan. istidatsı z *İ stidadıolmayan. istidlâl

* Bir konuda kanı tlara dayanarak sonuç çı karma.

* Çı karı m. istidlâl etmek * kanı tlara dayanarak bir sonuca varmak. istif

* Üst üste eş ya konularak yapı lan düzgün yı ğı n. * Kereste, tahta gibi ağaç ürünlerini kurutmak veya bekletmek amacıile belirli düzenlerde üst üste dizerek yapı lan yı ğı n. * Stok. istif etmek * yı kı lmayacak bir biçimde, düzgünce yerleş tirmek. * stok etmek. istifa

* Kendi isteğ iyle görevden ayrı lma. *İ ş ten ayrı lma isteğ ini bildiren dilekçe.

istifa etmek * (iş inden) çekilmek. istifade * Yararlanma, faydalanma. istifade etmek * yararlanmak. istifaname * Bir görevden kendi isteğ iyle ayrı ldı ğ ı nıbelirten dilekçe. istifayıbasmak * herhangi bir sebeple görevinden ani bir kararla çekilmek. istifçi * Malları , eş yayıistif eden görevli. *İ stifçilik yapan, stokçu. istifçilik *İ stif yapma iş i. *İ leride bulunmayacağıveya pahalı laş acağıdüş üncesiyle çok mal yı ğarak piyasada sı kı ntı ya yol açma, stokçuluk. istifham

* (zihinde beliren) Soru.

istifini bozmamak * aldı rı şetmeyip durum ve davranı ş ı nıhiç değiş tirmemek. istifleme

*İ stiflemek iş i.

istiflemek * Düzgün bir biçimde üst üste yı ğmak. * Stok etmek. istifleniş *İ stiflenmek iş i veya biçimi. istiflenme *İ stiflenmek iş i.

istiflenmek *İ stiflemek iş i yapı lmak. istifleyiş *İ stiflemek iş i veya biçimi. istifrağ * Kusma. istifrağetmek * kusmak. istifsar

* Bir ş eyin açı klanması nı , aydı nlı ğa kavuş ması nıisteme, anlamaya çalı ş ma, sorma.

istifsarı hatı r * Hâl hatı r sorma. istiğfar * Tanrı 'dan suçları nı n bağ ı ş lanması nıdileme; tövbe etme. istiğfar etmek * tövbe etmek. istiğna

istiğrak istihale

* Önerilen bir iş e karş ınazlanma, nazlı davranma. * Doygunluk, gönül tokluğ u. * Dalma, içine gömülme, dalı nç. * Biçim değ iş tirme. * Baş kalaş ma. * Baş kalaş ı m.

istihale etmek * biçim değ iş tirmek. * baş kalaş mak. istihare uyuma.

* Bir inanı ş a göre, giriş ilecek bir iş in hayı rlıolup olmadı ğı nırüyadan anlamak için abdest alı p dua okuyarak

istihareye yatmak * giriş ilecek bir iş in hayı rlıolup olmadı ğı nırüyadan anlamak için abdest alı p dua okuyarak uyumak. istihbar

* Haber ve bilgi alma.

istihbar etmek * haber almak, duymak, öğrenmek. istihbarat

* Yeni öğrenilen bilgiler, haberler. * Bilgi toplama, haber alma.

istihbarat dairesi * Haber alma dairesi. istihbarat servisi * Haber alma iş lerini yürüten işyeri.

istihdaf

* Amaçlama, hedef alma.

istihdaf etmek * amaçlamak. istihdam

* Bir görevde, bir iş te kullanma.

istihdam etmek * bir iş te, bir görevde kullanmak. istihfaf

* Küçümseme, hor görme, hafifseme.

istihfaf etmek * küçümsemek, hor görmek, hafifsemek. istihkak

istihkâm

* Hakkıolma, hak kazanma. * Hizmet karş ı lı ğıkazanı lan hak (para). * Düş man saldı rı sı nıdurdurmak, düş mana karş ısavunma yapmak amacı yla düzenlenmişyer. *İ stihkâm iş leriyle uğ raş ma, istihkâmcı lı k.

istihkâm sı nı fı * Savaş an birliklerin saldı rı sı nıkolaylaş tı ran, savunma gücünü artı ran, yapıiş leriyle uğ raş an teknik askerî sı nı f. istihkâmcı lı k *İ stihkâm sı nı fı nı n yaptı ğı iş . istihkar * Hor görme, aş ağı lama. istihkar etmek * hor görmek, aş ağı lamak. istihlâk

* Tüketim.

istihlâk etmek * tüketmek. istihraç * (anlam, sonuç) Çı karma, çı karsama. istihraç etmek * sonuç çı karmak. istihsal

* Çı karma, elde etme. * Üretim, üretme.

istihsal etmek * elde etmek. * üretmek. istihza

* Gizli veya ince alay.

istihza etmek * alay etmek, alaya almak. istihzalı *İ stihzasıolan. istihzar

istika

* Hazı rlama. * Hatı rlama, anı msama. * Ayakkabı ları n altı nıparlatmak için kunduracı ları n kullandı ğı kemik, isteka.

istikamet * Doğrultu, yön. istikamet vermek * yön vermek, yöneltmek. istikbal

* Karş ıçı kma, karş ı lama. * Gelecek (zaman), ati.

istikbal etmek * karş ı lamak. istiklâl

* Bağ ı msı zlı k.

istikra * Tüme varı m. istikrah

* Tiksinme, iğrenme.

istikrah etmek * tiksinmek, iğ renmek. istikrar

* Aynıkararda, biçimde sürme, kararlı lı k. * Yerleş me, oturma. * Denge. * Ödemeler dengesinde, istihdamda düzen.

istikrar bulmak * karar kı lmak. * yerleş mek. istikrarlı *İ stikrarıolan, dengeli, kararlı . istikrarlı lı k *İ stikrarlı olma durumu. istikrarsı z *İ stikrarıolmayan, dengesiz, kararsı z. istikrarsı zlı k *İ stikrarsı z olma durumu, dengesizlik, kararsı zlı k. istikraz

* Ödünç alma, borçlanma. istikraz etmek * ödünç para almak, borçlanmak. istikş af

istilâ

* Araş tı rma. * Açı nsama. * Bir ülkeyi silâh gücüyle ele geçirme. * Yayı lma, kaplama, sarma, bürüme.

istilâ etmek * bir ülkeyi silâh gücüyle ele geçirmek. * yayı lmak, kaplamak, sarmak, bürümek. istilâcı istilâcı lı k istilzam

*İ stilâ eden (kimse, devlet). *İ stilâcıolma durumu. * Gerektirme, gerekme.

istilzam etmek * gerekli bulmak. istim

*İ slim.

istim arkadan gelsin * önce istenilen işyapı lsı n, gereken ş artlar sonradan yerine getirilsin. istim üstünde olmak * (buharla iş leyen araçlar için) kalkmaya hazı r duruma gelmek. istimal * Kullanma. istimal etmek * kullanmak. istimara

istimator istimbot

* Ölçme, değ erlendirme. * Bir kabı n hacmini veya alabileceğ i miktarıhesaplama. * Gümrüklerde mallara değ er biçen görevli. * Filika büyüklüğünde, islimle iş leyen deniz teknesi, çatana.

istimdat *İ mdat isteme, yardı ma çağı rma. istimdat etmek * yardı ma çağ ı rmak, yardı m istemek. istimlâk

* Kamulaş tı rma.

istimlâk etmek * kamulaş tı rmak. istimna istimrar

* Onanizm. * Sürüp gitme, süreklilik.

istimzaç * Bir kimsenin huyunu, kiş iliğini tanı mak için araş tı rma. * Sorma, yoklama. istimzaç etmek * sormak, yoklamak. istinabe

* Davanı n görülmekte olduğu mahkemeye gönderilmek için baş ka bir yerde bulunan bir tanı ğı n oradaki mahkeme tarafı ndan ifadesinin alı nması . istinaden istinaf

* Bir görüş e, bir düş ünceye dayanarak, dayanı larak, güvenerek. * Mahkemenin verdiği kararıkabul etmeyerek, bunu istinaf mahkemesine götürme.

istinaf mahkemesi * Sulh ve asliye mahkemeleri benzeri ilk derece mahkemeler ile temyiz mahkemeleri arası nda yer alan ikinci derecede yüksek mahkeme. istinas

* Yadı rgamaz olma, alı ş ma, ı sı nma.

istinat * Dayanma, yaslanma. * Güvenme, kuvvet alma. * Bir ş eyi kanı t sayma. istinat duvarı * Toprak veya yapı nı n kayması nıönlemek için yapı lan, direnç sağlayan duvar. istinat etmek * dayanmak, yaslanmak. istinatgâh * Dayanacak, güvenecek, sı ğı nacak yer, dayanak. istinga

* Yelkenleri toplamak için kullanı lan halat.

istinga etmek * (yelkenleri) toplamak. istinkâf * Çekinme, geri durma, sakı nma. istinkâf etmek * çekinmek, geri durmak, sakı nmak. istinsah

* Bir ş eye bakarak aynı sı nıyazma.

istinsah etmek * bir ş eye bakarak aynı sı nıyazmak, kopya ederek örnek çı karmak. istintaç

* Sonuç çı karma. * Bir büyük önermeden küçüğ e ve sonurguya, yasalardan olaylara, nedenden sonuca giderek sonuç çı karma.

istintaç etmek * sonuç çı karmak. istintak

* Sorgu. * Sorguya çekme.

istintak etmek * sorguya çekmek. istirahat * Dinlenme, rahat etme. istirahat etmek * dinlenmek. istirdat

istirham

* Geri alma. * (bir yeri) Yeniden ele geçirme, geri alma, kurtarma. * Yalvarma, merhamet dileme.

istirham etmek (veya istirhamda bulunmak) * yalvarmak, dilemek, rica etmek. istiridye * Yassısolungaçlı lar sı nı fı ndan, güçlü kaslarla birbiri üzerine kapanan iki çeneti olan, eti beğ enilen bir deniz yumuş akçası(Ostrea edulis). istiskal * Soğuk davranı ş larla hoş lanmadı ğı nıbelli etme. istiskal etmek * hoş nutsuzluğunu belli ederek soğuk davranmak. istismar

*İ ş letme, yararlanma. * Birinin iyi niyetini kötüye kullanma. * Sömürme.

istismar etmek * iş letmek, yararlanmak. * birinin iyi niyetini kötüye kullanmak. * sömürmek. istismarcı * Birinin iyi niyetini kötüye kullanan (kimse). * Sömürücü. istismarcı lı k *İ stismar etme iş i. istisna

* Bir kimse veya bir ş eyi benzerlerinden ayrıtutma. * Genelden ayrı , kural dı ş ıolma, ayrı klı k. * Ayrıtutulan kimse veya ş ey. istisna etmek * ayı rmak. istisnaî

* Benzerlerine uymayan, kural dı ş ıolan, ayrı klı .

istisnası z *İ stisnasıolmadan, ayrı ksı z, ayrı cası z, bilâistisna. istiş are

* Danı ş ma.

istiş are etmek * danı ş mak. istiş are heyeti * Danı ş ma kurulu. istitrat * Söz arası nda, sı rasıgelmiş ken, antrparantez. istiva

* Birden çok ş eyin birbirine eş it ve denk olması .

istiva hattı * Ekvator. istizah

* Herhangi bir konuda açı klayı cıbilgi isteme, bir sorunun açı klanması nıisteme. * Gensoru.

istizah etmek * sorulan soruya açı klayı cıbilgi istemek, bir sorunun açı klanması nıistemek. istizan * Yetki isteme, izin isteme. istizan etmek (veya eylemek) * yetki istemek, izin istemek. istop

* Stop. * Ebenin topu havaya atması , diğerlerinin kaçı ş masıve ebe tarafı ndan topla vurulması biçiminde oynanan

bir oyun. istop etmek * durmak, çalı ş mamak. istor istralya

* Stor. * Gemide direk ve çubuklarıbaştarafı ndan, yani burundan tutan halat. * Geminin kaburgaları nıbirbirine bağlayan demir kuş ak.

istrongilos *İ zmaritgillerden, Akdeniz'de yaş ayan, eti lezzetli bir balı k (Smaris vulgaris).

İ sveççe İ sveçli

*İ sveç dili. *İ sveç halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse).

İ sviçreli *İ sviçre halkı ndan olan (kimse). isyan

* Herhangi bir amaçla kurulu düzene veya devlet güçlerine karş ıgelme, başkaldı rma, ayaklanma. * Bir düzene veya emre boyun eğmeme, uymama, itaat etmeme.

isyan bayrağ ı nı açmak * karş ıgelmek, başkaldı rmak. isyan etmek * ayaklanmak. * kabullenmemek, razıolmamak. isyancı

* Başkaldı rı cı(kimse), asi.

isyancı lı k *İ syancı nı n iş i. isyankâr * Başkaldı rı cı , isyancı . isyankârlı k *İ syankâr olma durumu, başkaldı rı cı lı k, asilik. iş

-iş -iş

* Bir sonuç elde etmek, herhangi bir ş ey ortaya koymak için güç harcayarak yapı lan etkinlik, çalı ş ma. * Bir değ er yaratan emek. * Birinden istenen hizmet veya birine verilen görev. * Sanayi, ticaret, tarı m, maliye vb.alanlara iliş kin ekonomik etkinliklerin bütünü. * Kamu yararı na yapı lan iş ler. * Herhangi bir yere düzen verici, günlük yaş ayı ş ısağ layı cıher türlü çalı ş ma. * Geçim sağ lamak için herhangi bir alanda yapı lan çalı ş ma, meslek. *İ şyeri. * Ticarî anlaş ma, alı şveriş . * Herhangi bir maksatla kurulan düzen. * Bazıdeyimlerde "yarar, çı kar" anlamı nda kullanı lı r. * Yapı lan ş ey, davranı ş . * Nakı ş , örgü gibi elde yapı lan ş ey. * Emek, iş çilik, ustalı k. *İ ş lem. * Sorun, konu, mesele, maslahat. * Gizli sebep veya maksat. * Bir kimseye özgü olan görüş , anlayı ş . * Bir kuvvetin uygulanma noktası nı hareket ettirirken harcadı ğıgüç. * Bkz. -ı ş/ -iş(I). * Bkz. -ş - / -ş -.

iş(birinden) bitmek * iş in sonuçlanmasıhâli ondan beklenilmek.

iş(birine) kalmak * iş in bitmesi için ası l gayret birine düş mek. iş(güç) edinmek * bir ş eyi görev olarak üstlenmek. işaçmak * uğraş tı rı cı , gereksiz bir durumun ortaya çı kması na sebep olmak. işadamı * Ticaret veya sanayi alanı nda kazanç sağlamak amacı yla para yatı ran kimse. * Kâr sağlamada becerikli ve baş arı lıkimse. işakdi işalanı

* Bkz. işsözleş mesi, hizmet akdi. * Çalı ş ı lacak, kazanç sağ lanacak dal.

işayağa düş mek * iş , sorumsuz ve yetkisiz olanları n elinde kalmak. işbaş a düş mek * kendi iş ini kendi görme zorunda kalmak. işbaş ı

* (işyerlerinde) İ ş e baş lama.

işbaş ıyapmak * (işyerinde) iş e baş lamak. işbaş ı nda eğ itim (görmek veya yapmak) * iş çinin iş ini yaparken uğ raş ı sı nda olduğ u kadar işgörgüsü, işgüvenliğ i, iş çi sağ lı ğ ı , işyönetimi konuları nda da yetiş tirilmesi, hizmet içi eğ itim. işbı rakı mcı *İ şbı rakı mı yapan kimse, grevci. işbı rakı mı *İ steklerini işverene kabul ettirmek için iş çilerin, iş lerini hep birden bı rakması , grev. işbilenin, kı lı ç kuş ananı n * becerikli olanlar kazanı r. işbilimi işbilmek

*İ nsanı n iş ine uyması nı , amaca göre çalı ş ması nıdüzenleyen inceleme ve araş tı rmaları n bütünü, ergonomi. * becerikli olmak.

işbirliğ i * Amaç ve çı karlarıbir olanları n oluş turduklarıçalı ş ma ortaklı ğ ı , teş rikimesai. * Bir iş in çeş itli iş çilerce yapı lması . işbirliğ i yapmak * amaç ve çı karlarıbir olanlarca çalı ş ma ortaklı ğ ıkurulmak. işbirlikçi işbirlikli

* Herhangi bir alanda çı kar sağlama amacı nı güden kimse veya kuruluş larla iliş ki kuran (kimse, kuruluşvb.). *İ şbirliği ile, ortaklaş a yapı lan.

işbitirmek * bir iş i iyi bir sonuca ulaş tı rmak. işbölümü * Bir iş i, iki veya daha çok kiş i arası nda bölme. * Bir toplumsal üretim düzeni içindeki değiş ik görev ve hizmetlerin, toplumun üyeleri, kümeleri arası nda karş ı lı klıbağ ı mlı lı k iliş kileri içinde bölünmesi. işçatallanmak * bir iş te güçlükle karş ı laş mak. işçevirmek * gizli, dolambaçlı bir işyapmak. işçı ğrı ndan çı kmak * amacı ndan saparak düzeltilmesi güç bir durum almak. işçı karmak * çok işyapmak. * gereksiz, uğ raş tı rı cı bir iş e yol açmak, sorunlara sebep olmak. işdayı ya düş tü * Bkz. gayret dayı ya düş tü. işdeğ il

işdonu

* bir ş eyin çok kolay olduğunu belirtir. * kı nama belirtir. * Şalvar.

işdüş mek * birinin işyapması gerekmek. işedinmek * bir ş eyi görev, meslek olarak kabul etmek. işeri * Elinden iyi işgelen, becerikli kimse. işetmek

* aldatmak, birine beklemediği bir davranı ş ta bulunarak onu zarara sokmak.

işgörmek * işyapmak. * işyapmaya uygun olmak. işgöstermek * yapmasıiçin birine işvermek, işbuyurmak. işgücü tümü. işgüç

* Bir insanı n yararlış eyler üretmek için harekete geçirmek zorunda olduğu fiziksel ve düş ünsel yetilerinin

* Yapacak belli bir ş ey, görev, meş guliyet.

işgüç sahibi * Bir iş i, bir görevi olan. işgünü

* Yasayla tespit edilmişolan çalı ş ma günü. işhanı * Birden çok işyerinin bulunduğ u çok katlıbina. işinada binmek * bir iş i yapmakta direnmek. işiş lemek * nakı şyapmak. işiş ten geçmek * bir iş i gerçekleş tirme imkânıkalmamı şolmak. işkadı nı *İ şadamı . işkarı ş tı rmak * fesat sokmak. * zararlıbir işyapmak. işkazası *İ şyerinde meydana gelen ve iş çiyi bedenen veya ruhen etkileyen olay. işki

* yeter ki.

işkolu

* Ekonomik etkinliklerin sı nı flandı rı lmasısonucu birbirine benzeyen veya aynınitelikte olan çalı ş ma dalları ndan her biri. * Bu dalları n herhangi birinde çalı ş anları n bütünü. işmerkezi *İ şyerlerinin yoğun olduğu bölge. * Bir ticaret ortaklı ğ ı nı n yönetildiğ i yer. işmi? işola

* yapı lan bir ş eyin beğenilmediğ ini, küçümsendiğini bildirir. * "sanki işgörmüş !" anlamı nda bir hafifseme sözü.

işolacağı na varı r * bir soruna aldı rmamayı , ne yapı lı rsa yapı lsı n yine aynı sonuca ulaş ı lacağ ı nıanlatı r. işolsun diye * gereksiz bir hareketi belirtmek için kullanı lı r. işsaatleri

* Çalı ş ma saatleri.

işsarpa sarmak * iş , içinden çı kı lmasızor bir duruma girmek. işsözleş mesi *İ ş çilerle işveren arası ndaki iliş kileri düzenleyen yöntem ve ş artlarıkapsayan sözleş me, işakdi, hizmet akdi. iştutmak * işyapmak, çalı ş mak. işvermek * birine yapacak işgöstermek.

* gönlü olduğunu gösterecek davranı ş larda bulunmak, pas vermek. işyapmak * çalı ş mak. işyeri

işyok iş 'ar iş aret

* Bir görevin yapı ldı ğ ıyer. *İ ş çinin işsözleş mesine göre çalı ş tı ğıyer. *oş eyden yarar beklememeli. * Yazıile bildirme. * Anlam yükletilen ş ey, anlamlıiz, im. * Belirti, gösterge, levha, tabelâ, alâmet. * El, yüz hareketleriyle gösterme.

iş aret etmek * bir ş eyi, bir durumu el, yüz hareketleriyle anlatmak, göstermek. * belirtmek. iş aret parmağı * Elde, başparmaktan sonraki parmak, ş ahadet parmağ ı , gösterme parmağ ı . iş aret sı fatı * Bkz. gösterme sı fatı . iş aret vermek * bir araç kullanarak bir ş eyi belli etmek. iş aretçi

*İ ş aret veren kimse.

iş areti saymak * belirti ve gösterge olarak kabul etmek. iş aretleme *İ ş aretlemek iş i. iş aretlemek * Bir ş eye iş aret koymak, bir ş eyi iş aretle belirtmek. * Belirtecek biçimde hareket etmek. iş aretlenme *İ ş aretlenmek iş i. iş aretlenmek * Bir ş eye iş aret konulmak. iş aretleş me *İ ş aretleş mek iş i. iş aretleş mek * Birbirine iş aret etmek. * Uzak bir yerden, bilgi vermek için özel bir düzene göre türlü iş aretler kullanmak. iş aretli

*İ ş areti olan, iş aretle belirlenmişolan.

iş aretsiz iş 'arî

iş 'arî oy

*İ ş areti olmayan. *İ ş aretle ilgili. * Bilgi olarak. * Parmak veya el kaldı rarak verilen oy.

iş ba * Doyurma. * Doyma. iş bu * Bu, özellikle bu. iş çi

* Baş kası nı n yararı na bedenini, kafa gücünü veya el uzluğunu kullanarak ücretle çalı ş an kimse. * Toplu olarak yaş ayan böceklerde üreme yeteneğ inde olmayan, topluluğ un iş lerini gören diş i veya erkek.

iş çi sigortası * Bkz. sosyal sigorta. iş çilik

iş e bak!

*İ ş çi olma, iş çi niteliğinde olma durumu. * Yaptı ğıişkarş ı lı ğ ıiş çiye verilen ücret. *İ ş çi emeğ i, yapı lı ş , iş leme niteliğ i. *ş aş ı rı lacak bir durum karş ı sı nda kullanı lı r.

iş e girmek * göreve baş lamak. iş e karı ş mak * herhangi bir konuda katkı da bulunmak, görev almak. iş e koş mak * birine işyaptı rmak. iş e uygun * Yapı lan iş e elveriş li, iş e yarar. iş e yaramak (veya yaramamak) * elveriş li olmak. iş e yarar

* Becerikli, elveriş li, iş e uygun.

iş eme *İ ş emek iş i. iş emek iş enmek iş etme

*İ drar torbası nda biriken idrarıdı ş arıatmak, çişyapmak. *İ drar torbası nda biriken idrar dı ş arıatı lmak. *İ ş etmek iş i.

iş etmek iş gal

*İ ş emesini sağlamak, iş emesine yol açmak, çişyaptı rmak. * Bir yeri ele geçirme. * (bir kimseyi) İ ş ten alı koyma, engelleme, oyalama. * Uğ raş tı rma.

iş gal etmek * bir yeri ele geçirmek. * iş ten alı koymak, oyalamak. * Uğ raş tı rmak. iş galci iş galcilik iş galiye

*İ ş gal eden, ele geçiren. *İ ş gal etme iş i. *İ ş gal edilen yere ödenen ücret veya vergi.

iş galiye resmi * Pazar yerlerinde veya toplu ticarî işyerlerinde satı cı nı n iş gal ettiğ i yer için ödediği ücret veya kira bedeli. iş güder

* Maslahatgüzar.

iş güderlik * Maslahatgüzarlı k. iş güzar

iş güzarca

* Eli iş e yatkı n, becerikli. * Gereğ i yokken, daha çok kendini göstermek için iş e karı ş an. *İ ş güzar bir biçimde, iş güzara yakı ş ı r durumda olarak.

iş güzarlı k *İ ş güzar olma durumu. iş güzarlı k etmek * iş güzarca davranmak. iş i (bir ş eye) vurmak * iş i değiş tirmek. iş i ...e dökmek * iş i değiş tirip bir baş ka biçime çevirmek. iş i ...e vurmak * gerekenden baş ka biçimde davranmak, ... gibi görünmek. iş i aksi gitmek * istenilen sonucu elde edememek. iş i Allah'a kalmak * güç ş artlar altı nda, kimseden yardı m umudunun kalmadı ğ ıbir durumda bulunmak. iş i anlamak * gizli bir ş eyi, bir sorunu anlamak.

iş i azı tmak * yanlı şve aş ı rıyollara sapmak. iş i baş ı ndan aş mak (veya aş kı n olmak) * pek çok iş i olmak. iş i bitmek * iş i sona ermek. * hâli, gücü kalmamak. iş i bozmak * yapı lan anlaş mayı , verilen sözü tutmamak. iş i bozulmak * yapmakta olduğ u iş ten gereğ i kadar kazanç sağlayamaz olmak. iş i ciddîye almak * soruna önem vermek. iş i çı kmak * baş ka bir iş le meş gul olmak. iş i duman *İ ş i ve durumu kötü. iş i düş mek * birinin yardı mı na ihtiyaç duymak. iş i gücü bı rakmak * yaptı ğ ıiş ten uzaklaş mak. iş i ileri götürmek * beklenenden daha aş ı rıdavranı ş lar içine girmek. iş i işolmak * iş i yolunda olmak. iş i ne? iş i olmak

* ne iş i var?. * yapacak bir ş eyi bulunmak. * iş i istediğ i gibi bitirmek. * uğraş ma zorunda olmak.

iş i oluruna bı rakmak * iş i belli bir amaca göre değil de, kendi akı ş ıiçinde yürütmek. iş i piş irmek * araları nda gizlice anlaş mak. iş i rast gitmek *ş ans yardı mı yla iş i iyi, istediğ i gibi olmak. iş i resmiyete dökmek * (bir işveya durum için) resmî bir yola sokmak, resmî bir nitelik vermek. iş i savsaklamak * iş i yavaş latmak, gereken önemi göstermemek. iş i tatlı ya bağlamak * sorunlu bir iş i, iyi bir biçimde çözmek.

iş i temizlemek * sorunu çözmek. iş i tı kı rı nda *İ ş i çok uygun, çok iyi. iş i uzatmak * bir iş i sonuçlandı rmamak. iş i üç nalla bir ata kaldı * eline önemsiz bir imkân geçince büyük iş lerin düş üne kapı lanlar için söylenir. iş i(m) işkaş ı ğ ı (m) gümüş * iş i tam istediğ i yolda. iş in alayı nda olmak * bir iş e gereken önemi vermemek, dalga geçmek. iş in baş ı * bir iş in en önemli noktası . iş in içinde işvar * (bir iş in) iç yüzü baş ka. iş in içinden çı kamamak * baş aramamak, sorunu çözümleyememek. iş in içinden çı kmak (veya sı yrı lmak) * bir ş eyi anlamak, bir sorunu çözümlemek. * güç bir sorunu çözemeyince kestirip atmak. * bir konudan veya iş ten uzak durmak, kaçmak. iş in kolayı na kaçmak * derinliğ ine araş tı rmadan basit olarak düş ünmek, yüzeyde kalmak, tembellik etmek. iş in kötüsü (veya fenası ) * üst üste gelen tersliklerde kullanı lı r. iş in mi yok * "önemli değ il, boşver" anlamı nda kullanı lı r. iş in rengi değiş mek * konu baş ka biçimde geliş mek, öncekinden farklıdavranmaya baş lamak. iş in tuhafı * "Anlaş ı lamayan, garip olan" anlamı nda kullanı lı r. iş in ucu

* bir iş in kökeni.

iş in ucu birine dokunmak * o iş ten dolaylı olarak zarar görmek. iş in üstesinden gelmek * güç bir iş i baş armak, sonuçlandı rmak. iş inden olmak * görevini yitirmek; görevinden atı lmak. iş ine bak! * görevini, iş ini sürdür.

* sen karı ş ma. iş ine gelmek (veya gelmemek) * çı karı na, amacı na, düş üncesine uygun olmak (veya olmamak). iş ine göre * çı karı na uygun. iş ine koyulmak * iş ini yapmayısürdürmek. iş ini bilmek * nereden, nası l yararlanacağ ı nıbilmek, çı karı nıbilmek. iş ini bitirmek * öldürmek. iş ini görmek * görevini yapmak. * dövmek. * öldürmek. iş ini uydurmak * kurnaz, açı k göz davranarak iş ine istediğ i gibi biçim vermek. iş ini yoluna koymak * iş i veya görevi olumlu olarak yürütmek, sı kı ntıçekmeden gerçekleş tirmek. iş inin adamı * çalı ş tı ğ ıiş te baş arısağ layan, iş inin gerektirdiği nitelikleri taş ı yan kimse. iş itilme

*İ ş itilmek iş i.

iş itilmek * Duyulmak. iş itilmemiş * O güne değin duyulmamı ş ,ş aş ı lacak, olağ an dı ş ı(ş ey). iş itim iş itiş

*İ ş itme duyusu, iş itme yetisi. *İ ş itmek iş i veya biçimi.

iş itme *İ ş itmek iş i. * Duyma, sema (II). iş itme kesesi * Suda yaş ayan bazıomurgası z hayvanlardan, iş itme taş ı nıiçinde bulunduran akı ş kan sı vı lıorgan, otosist. iş itme taş ı * Omurgalı larda ve bazıomurgası zlarda denge organı olan, iç kulakta bulunan kalker parçacı kları , otolit. iş itmek

* Kulakla algı lamak, duymak. * Haber almak. * Kendisine söylenilmek.

iş itmemezlik

*İ ş itmezlik. iş itmezliğe getirmek (veya iş itmezlikten gelmek) * iş itmemiş , duymamı şgibi davranmak, aldı rmamak. iş itmezlik *İ ş itmemiş , duymamı şgibi davranmak. iş itsel iş ittirme

*İ ş itimle ilgili. *İ ş ittirmek iş i.

iş ittirmek *İ ş itmesini sağlamak, duyurmak. iş kâl

* Güçleş tirme, zorlaş tı rma, çetinleş tirme.

iş kâl etmek * güçleş tirmek, zorlaş tı rmak, çetinleş tirmek. iş kembe

* Geviş getirenlerin ilk ve en büyük mide bölümü. * Kasaplı k hayvanlarda mideyi oluş turan bölümlerin bütünü. *İ ş kembeden yapı lan. * Mide.

iş kembe çorbası * Temizlenmişve önceden haş lanmı şiş kembenin tavla zarıbüyüklüğ ünde doğ ranması ndan sonra un, sirke, sarı msak karı ş tı rı larak hazı rlanan bir çorba türü. iş kembe suratlı * Çopur. iş kembeci *İ ş kembe veya iş kembe çorbasısatan kimse. iş kembecilik *İ ş kembeci olma durumu veya iş kembecinin iş i. iş kembeden atmak (veya söylemek) * uydurarak söylemek. iş kembeli *İ ş kembesi olan. * (çorba, yemek için) İ çinde iş kembe bulunan. iş kembesi geniş * Hoşgörülmeyecek ş eyi de hoşgören, hazı mlı . iş kembesini düş ünmek * Öncelikle karı n doyurmayıdüş ünmek. iş kembesini ş iş irmek * oburca yemek yemek. iş kembesiz *İ ş kembesi olmayan. * Beğ enilmeyecek nitelikteki ş eyleri de beğ enen (kimse).

iş kence

* Bir kimseye maddî veya manevî olarak yapı lan aş ı rı eziyet. * Düş üncelerini öğrenmek amacı yla birine uygulanan eziyet. * Aş ı rıgerginlik, sı kı ntı lı durum, azap. * Vidalıbir tür sı kı ş tı rma aracı .

iş kence etmek (veya yapmak) * maddî veya manevî eziyet çektirmek. iş kenceci

*İ ş kence yapan.

iş kenceye sokmak * maddî veya manevî sı kı ntıvermek, zora sokmak. iş kil

* Kötü bir durumla karş ı laş ma sanı sı , kuş ku, kuruntu, vesvese.

iş killendirme *İ ş killendirmek iş i. iş killendirmek *İ ş killenmesine yol açmak. iş killenme *İ ş killi duruma gelme, pirelenme. iş killenmek *İ ş killi duruma gelmek, pirelenmek. iş killi *İ ş kil içinde bulunan, kuş kulu, kuruntucu, vesveseli, müvesvis. iş killi büzük dingilder * gizli bir ayı bıolanları n herhangi bir sözden alı narak kendilerini ele verdiklerini anlatı r. iş killi olmak * iş kil duymak, tedirgin durumda olmak. iş killilik

*İ ş killi olma durumu, vesveselilik.

iş kilsiz *İ ş kil içinde bulunmayan, kuş kusu olmayan, vesvesesiz. iş kilsizlik iş kine iş lek

iş lek ek

*İ ş kilsiz olma durumu. * Gölge balı ğı gillerden, Akdeniz'de yaş ayan, vücudu yassı , pullu, eti lezzetli bir balı k (Sciaena umbra). * Çok iş leyen, canlı , hareketli. * Özenmeden, çabuk yazı ldı ğıhâlde okunaklı ve güzel olan (yazı ). * Kelime türetmede sı k kullanı lan yapı m eki.

iş leklik *İ ş lek olma durumu. iş lem

* Bir iş i sonuçlandı rmak için yapı lan işveya uygulamaları n hepsi, muamele. * Sayı ları karş ıkarş ı ya getirip belirli birtakı m kurallara uygun olarak, birbiri üzerine etkilendirme yöntemi. * Madde üzerinde her türlü değiş im yapma iş i, muamele. * Ham veya ara mallarıve maddeleri fiziksel, kimyasal değ iş ikliklerle daha uygun, kullanı lı r duruma getirme, muamele. iş lem hacmi * Borsada gerçekleş tirilen alı m satı mları n toplam tutarı . iş lemci

* Bilgisayar programları nı n herhangi bir dilinde yazı lmı şprogramı , bilgisayarda iş letmeyi sağlayan programlar topluluğ u. * Bir bilgisayarda verilen komutları yorumlayan ve yürüten birim. iş leme *İ ş lemek iş i. *İ nce ve süslü el iş i, nakı ş . * Herhangi bir konuyu ele alarak inceleme. *İ nce ve süslü iş lenmiş . * Bir filmdeki gizli görüntüyü ortaya çı karmak için, gümüşbromürlü tabakanı n lâboratuvarda çeş itli kimyasal iş lemlerden geçirilmesi. iş lemeci * Elle oyma, nakı şvb. yapan kimse. iş lemecilik *İ ş lemecinin iş i. iş lemek

* Bir ş eye emek vererek onu daha elveriş li bir duruma getirmek. * (ince ve süslü ş eyler için) Yapmak, nakı ş lamak. *İ çine girmek, etkilemek, nüfuz etmek. *İ yi çalı ş mak, müş terisi bol olmak. * Durağan durumdan hareketli duruma geçmek, çalı ş mak. * Herhangi bir konuyu ele alarak incelemek, öğretmek. * Düş üncelerini herhangi birine etki yaparak benimsetmek. *İ ş lek, etkin durumda olmak. * (çı ban) Olgunlaş ma yolunda olmak. * (yara) Kapanmak. * Gidip gelmek. * Hesapları veya kayı tlarıdüzenli olarak tutmak veya gereken yere aktarmak.

iş lemeli * Üstünde iş lemeler bulunan. iş leniş iş lenme iş lenmek

*İ ş lenmek iş i veya biçimi. *İ ş lenmek iş i. *İ ş lemek iş i yapı lmak.

iş lenti * İ ş leme yöntemi. iş ler açı lmak * piyasa canlanmak. iş ler becermek * zararlı , gizli iş ler yapmak.

iş lerlik iş letilme

* Gereken sonucu verecek nitelikte çalı ş ma durumu. *İ ş letilmek iş i.

iş letilmek *İ ş letmek iş i yapı lmak. iş letiş *İ ş letmek iş i veya biçimi. iş letme

*İ ş letmek iş i. * Tarı m, sanayi, ticaret, bankacı lı k gibi işalanları nda, kâr amacı yla bir sermaye yatı rı larak kurulan kurum. * Bu kuruluş u verimli bir duruma getirip kazanç sağ lama yöntemi. *İ şyeri.

iş letme defteri * Yalnı z gelir ve giderlerin yazı ldı ğıdefter. iş letme ş irketi * Gaz, su, elektrik vb. hattı nıveya dağ ı tı m hattıve donanı mı nıiş leten, ş ahı s, firma, halk ş irketi veya kuruluş . iş letmeci

* Bir fabrikayı veya gelir getiren bir kuruluş u yöneten kimse. * Yapı mcı dan iş letme hakkı nıalarak, filmleri oynatanlara kiralayı p dağ ı tan kimse.

iş letmecilik * Bir iş letmeyi yönetme. * Bağ ı msı z bir bütçe ile yönetilen devlet iş letmesi. iş letmek

*İ ş lemesini sağ lamak, çalı ş tı rmak. * Bir ş eyi, bir kimseyi, bir yeri kullanarak veya çalı ş tı rarak yarar sağ lamak. * Şaka ve birtakı m yalanlarla sezdirmeden birini kandı rmak veya onunla eğ lenmek.

iş letmen * Operatör. iş letmenlik * Operatörlük. iş lev

* Bir nesne veya bir kimsenin gördüğ ü iş , işgörme yetisi, görev, fonksiyon. * Bir yapı nı n gerçekleş tirilebileceğ i ve onu baş ka yapı lardan ayı rt etme imkânı veren eylem türü, fonksiyon.

iş lev yitimi * El, kol vb. düzenli hareketleri yapma yetersizliğ i, apraksi. iş levci

iş levcilik

*İ ş levi yerine getiren (kimse veya nesne). * Bir iş letmede yapı lacak iş lerin kararları nı n alı ndı ğ ıbölüm.

* Toplumu, her bir öğ esi belli bir iş lev yapan karş ı lı klıbağ lı lı klar ve etkileş meler düzeni olarak gören, toplumu tek baş ı na belirleyen herhangi bir temelin bulunmadı ğı nısavunan akı m, görevcilik, fonksiyonalizm. * Algı nı n öncelikle ihtiyaçlar ve coş kulara dayalıetkinliklerin sonucu olduğunu savunan görüş , görevcilik, fonksiyonalizm. iş levsel

*İ ş levle ilgili. iş levsiz *İ ş levi olmayan. iş levsizlik *İ ş levsiz olma durumu. iş leyim iş leyiş

* Sanayi, endüstri. *İ ş lemek iş i veya biçimi.

iş li * Üzeri nakı ş lı . iş lik

* Atölye. * Gömlek.

iş lik orun *İ şadamları na özgü yer, busines klâs. iş mar

* El, göz veya başile yapı lan iş aret.

iş mar etmek (veya geçmek) * el, göz veya başile iş aret etmek. iş porta * Gezici satı cı ları n malları nıkoymaya yarayan yayvan sepet veya bu iş i gören, ona benzer araç, sergi. * Açı kta yapı lan satı ş . iş porta malı * Değersiz, niteliksiz mal. iş portacı *İ ş porta ile mal satan satı cı . iş portacı lı k *İ ş portada mal satma iş i. iş portaya düş mek * değ erini yitirmek, herkes tarafı ndan kullanı lmak. iş ret *İ çki. iş siz

*İ ş i olmayan.

iş siz güçsüz * Yapacak hiçbir iş i olmayan veya iştutmayan. iş siz güçsüz kalmak * bulunduğ u işyerinden ayrı larak geçimini sağlayacak durumda bulunmamak. iş sizlik *İ ş siz kalma, işbulamama durumu. * Bir işyeri için durgunluk dönemi.

iş tah

* Yemek yeme isteğ i. *İ stek, arzu.

iş tah açmak * yemek isteğ ini artı rmak. iş tah kapamak (veya kesmek) * yemek isteğ ini azaltmak. iş taha gelmek * arzulamak. iş tahıaçı lmak * yemek isteğ i artmak. iş tahıkabarmak * isteği çoğ almak, heveslenmek. iş tahıkapanmak (veya kesilmek) * yemek isteğ i yok olmak. iş tahıolmak * yemek isteğ i fazla olmak. iş tahlandı rma *İ ş tahlandı rmak iş i. iş tahlandı rmak *İ ş tahı nıuyandı rmak, iş tahlanması nısağ lamak. iş tahlanma *İ ş tahlanmak iş i. iş tahlanmak *İ ş tahı uyanmak veya artmak. *İ steğ i, arzusu artmak. iş tahlı *İ ş tahı olan, boğ azlı . *İ stekli, arzulu. *İ steyerek. iş tahlı lı k

*İ ş tahlıolma durumu.

iş tahsı z * Yemek yeme isteğ i olmayan, boğ azsı z. *İ steksiz. iş tahsı zlı k *İ ş tahsı z olma durumu. iş te

* Gösterilirken veya bir ş eye iş aret edilirken söylenir. * Anlatı lan bir sözün sonucuna gelindiğ ini gösterir. * Anlatı lan ş eye dikkat çekmek için kullanı lı r.

iş ten (bile) değil * çok kolay. iş ten el çektirmek (veya çektirilmek)

* görevden uzaklaş tı rmak (veya uzaklaş tı rı lmak). iş ten güçten kalmak * herhangi bir sebeple çalı ş mamak, çalı ş amamak. iş teş

* Fiilde ortak olan.

iş teşçatı * Bir fiilin birden çok özne tarafı ndan karş ı lı klı , ortaklaş a yapı ldı ğ ı nıbelirten çatı , müş areket. Türkçede bu çatış - ekiyle kurulur. iş teşfiil iş teş lik

* Bir isim birden çok özne tarafı ndan karş ı lı klı , ortaklaş a yapı ldı ğı nıbelirten fiil, müş areket fiili. *İ ş teşolma durumu.

iş tial * Tutuş ma, parlama, alevlenme. iş tial etmek * tutuş mak, parlamak, alevlenmek. iş tigal

* Uğ raş ma, ilgilenme, meş gul olma.

iş tigal etmek * uğraş mak, ilgilenmek, meş gul olmak. iş tiha *İ ş tah. * Cinsel istek veya arzu. iş tihar * Ün salma, tanı nma. iş tihasıyerinde olmak * yemesi, içmesi ve yaş amasıdüzenli olmak. iş tikak

iş tira

* Yarı lmı şbir ş eyin bir bölümünü alma. * Aynıkökten çı kma, türeme. * Aynıkökten gelen kelimeleri bir arada kullanma sanatı . * Satı n alma.

iş tira etmek * satı n almak. iş tirak

* Ortaklı k, ortak olma, ortaklaş ma, paydaş lı k. * (bir iş te) Yer alma, paydaş lı k etme. * (bir iş e, bir düş ünceye) Katı lma.

iş tirak etmek * katı lmak. * ortak olmak. iş tirakçi

* Ortaklı k eden, ortak olan, katı lan kimse.

* Sosyal güvenlik bakı mdan bir sandı ğa veya benzeri bir kuruma bağlıolan memur iş çi. iş tiyak * Göreceği gelme, özleme. * Güçlü istek, arzu. iş tiyak duymak * göreceğ i gelmek, özlemek. iş tiyaklı *İ ş tiyakıolan. iş ve iş veli

* Kadı nları n ilgi çekmek, gönül çelmek için takı ndı klarıhoş , aldatı cıtavı r, kı rı tma, naz, cilve, eda. * Nazlı , cilveli, edalı .

iş veren *İ ş çileri ücretle çalı ş tı ran gerçek veya tüzel kiş i, patron. iş yar it

-it -it

* Bir iş le görevli olan kimse, görevli, memur. * Köpek. * Değersiz, terbiyesiz kimse. * Bkz. -ı t / -it (I). * Bkz. -ı t / -it (II).

-it * Bkz. -t-. -it it canlı

* \343 -ı t / -it (I). * Zora, sı kı ntı ya dayanan, dayanı klı .

it diş i domuz derisi * sevilmeyen iki kiş i arası ndaki anlaş mazlı ktan duyulan hoş nutluğ u anlatı r. it elli * Ayaklarıdı ş arı ya dönük (hayvan). it gibi çalı ş mak * çok çalı ş mak, yorulmak. it hı yarı * Acıelma, acıhı yar, ebucehil karpuzu. it ite (buyurur), it de kuyruğ una * yüksünülen bir işondan ona bı rakı ldı ğı nda söylenir. it izi, at izine karı ş mak * Bkz. at izi it izine karı ş mak. it kopuk

* Değersiz, terbiyesiz, aş ağ ı lı k (kimse). it kuyruğu * Kenarlarıdüz ş erit gibi yapraklıve sapları nı n ucu koçanıandı ran, baş ak çiçekli, otsu bir bitki (Phleum). it sürüsü kadar * gereğ inden çok, oldukça kalabalı k. it ürür, kervan yürür * gerçekleş mesi doğ al olan iş lere, durumlara karş ıçı kı lsa da engellenemez. it üzümü

* Patlı cangillerden, 20-50 cm yüksekliğinde, bazıilâçları n yapı mı nda kullanı lan bir yı llı k otsu bir bitki, köpek üzümü, tilki üzümü. * Böğ ürtlen (Solanum nigrum). ita ita âmiri

* Verme, ödeme. * Ödemeye yetkili kimse.

ita emri * Hükûmetçe verilen ödeme emri, verile buyruğu. itaat

* Söz dinleme, boyun eğ me, buyruğa uymak.

itaat etmek * söz dinlemek, boyun eğmek, verilen buyruğ a uymak. itaatkâr

* Söz dinler, itaat eder, itaatli.

itaatli * Söz dinler, buyruğa uyar, itaatkâr. itaatsiz itaatsizlik

* Söz dinlemez, buyruk dinlemez, kendi baş ı na buyruk olan (kimse). *İ taatsiz olma durumu veya itaatsizce davranı ş .

itaatsizlik etmek * söz dinlememek, boyun eğ memek, buyruğa uymamak. italik * Üstten sağa doğ ru eğ ik olan (bası m harfi). İ talyan

İ talyanca itap

*İ talya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). *İ talyan halkı na özgü olan. * Hint-Avrupa dil ailesinden İ talya'da konuş ulan dil. * Paylama, azarlama.

itap etmek * paylamak, azarlamak.

itboğ an itburnu

* Kaplanboğ an. * Yaban gülünün meyvesi.

itçe *İ t gibi, terbiyesiz bir biçimde, ite benzer. itdirseğ i

* Arpacı k.

ite atsan yemez * çok kötü, berbat. ite kaka

* (kaba ve hoyrat bir biçimde) İ terek; zorla. * Güçlük(ler)le.

ite ot, ata et vermek * Bkz. ata et, ite ot vermek. iteğ i * Un elerken dökülmemesi için yere serilen örtü. itekleme

*İ teklemek iş i.

iteklemek * Sürekli itmek, kakmak. iteleme

*İ telemek iş i.

itelemek * Sürekli itmek, arka arkaya itmek. itelenme

*İ telenmek iş i.

itelenmek *İ telemek iş i yapı lmak. itenek

* Piston.

iterbiyum * Atom numarası70, atom ağı rlı ğı 173,04 olan, değ erli bir element. Kı saltmasıYb. itfa

* Söndürme. * Sönüm. * Bir borcu azar azar ödeyerek kapatma, sönüm.

itfa etmek * söndürmek. * ödemek, sönümlemek. * sönümlemek. itfaiye

* Yangı n söndürme kuruluş u. *İ tfaiye aracı .

itfaiye aracı * Yangı n söndürmek üzere özel olarak donatı lmı şmotorlu araçlar. itfaiyeci

* Yangı n söndürme kuruluş unda görevli kimse, yangı n söndürücü.

itfaiyecilik *İ tfaiyecinin iş i. ithaf * (birinin) Adı na sunma, armağan etme. ithaf etmek * (birinin) adı na sunmak, armağan etmek. ithaf yazı sı * Bir kitabı n veya eserin bir kimseye sunulduğ unu belirten yazı , ithafname. ithafname *İ thaf yazı sı . ithal *İ çine alma. * Bir ülkeye baş ka ülkelerden mal getirme veya satı n alma. ithal etmek * içine almak. * bir ülkeye baş ka ülkelerden mal getirmek. ithal malı * Yurt dı ş ı ndan getirilen mal. ithalât

* Bir ülkeye baş ka bir ülkeden mal getirme veya satı n alma. * Bir ülkeye baş ka bir ülkeden alı nan malları n bütünü.

ithalâtçı *İ thalât yapan kimse. ithalâtçı lı k *İ thalatla uğraş ma, dı şülkelerden mal satı n alma veya getirme iş i. itham

* Suçlama, suçlu görme.

itham etmek (veya ithamda bulunmak) * suçlamak, suçlu görmek. ithamname * Suçlama yazı sı . iti

*İ tici güç, ilham verici.

iti öldürene sürükletirler * çı ğ ı rı ndan çı kmı şolan bir iş in düzeltilmesi, bu iş e yol açan kimseye düş er. itibar * Saygıgörme, değerli, güvenilir olma durumu, saygı nlı k prestij. * Borç ödemede güvenilir olma durumu, kredi.

itibar etmek * saygıgöstermek, saymak değ er vermek. * göz önünde bulundurmak, dikkate almak. itibar görmek * sayı lmak, kendisine değer verilmek. * aranmak, istenmek. itibar mektubu * (bir kimseye) Kredi açı lmasıiçin bir yere yazı lan mektup. itibara almak * göz önünde tutmak, hesaba katmak. itibardan düş mek * saygı nlı ğ ı nı yitirmek. itibaren itibarı yla

itibarî

* - ...den baş layarak, ...-den sonra, ...-den beri. * -den sayı lmak üzere. * Bakı mı ndan. * Gerçekten öyle olmadı ğ ıhâlde öyle sayı lan, saymaca.

itibarî hizmet zammı * Ağı r ve tehlikeli iş lerde çalı ş an görevlilerin fiilî hizmet sürelerine eklenen süre. itibarî sayfa * Saymaca sayfa. itibarlı

*İ tibarı , değ eri olan, saygı n. * Kredisi olan. * Gözde olan, önemli sayı lan.

itibarsı z *İ tibarı , değ eri olmayan. itibarsı zlaş ma *İ tibarsı zlaş mak iş i. itibarsı zlaş mak *İ tibarsı z duruma gelmek, saygı nlı ğı nı , değerini yitirmek. itibarsı zlı k *İ tibarsı z, değ ersiz olma durumu. itici *İ tme iş ini yapan. * Soğuk, benimsenilmeyen, sevimsiz, sevilmeyen, beğ enilmeyen. iticilik *İ tici olma durumu. itidal

* Aş ı rıolmama durumu, ı lı mlı lı k, ölçülülük. * Soğukkanlı lı k.

itidal sahibi

* Ölçülü, ı lı mlı(kimse). * soğukkanlı . itidalini kaybetmek * aş ı rı lı ğ a kapı lmak soğ ukkanlı lı ğ ı nı yitirmek. itidalini muhafaza etmek * kendini aş ı rı lı ğ a kaptı rmamak; kendini tutmak. itidalli itikâf

itikâl itikat

itikatlı

* Ölçülü, ı lı mlı , soğ ukkanlı , mutedil. * Kendini bir konuya verme. * Dünya iş lerinden vazgeçip bir yere kapanma, ibadet etme. * Aş ı nma, erozyon. *İ nanma, inan. *İ nanç, iman. *İ tikadıolan, inançlı , imanlı .

itikatsı z *İ tikadıolmayan inançsı z, imansı z. itikatsı zlı k *İ tikatsı z olma durumu inançsı zlı k, imansı zlı k. itilâ

* Yükselme, yücelme.

itilâ etmek * yükselmek, yücelmek. itilâf * Anlaş ma, uyuş ma, uzlaş ma. itilâf etmek * anlaş mak, uyuş mak, uygun olmak. itilâfçı

itilâfçı lı k itiliş

* Anlaş ma, uyuş ma yanlı sıolan (kimse). * Meş rutiyet döneminde Hürriyet ve İ tilâf Cemiyeti üyesi veya yanlı sı olan kimse. *İ tilâfçıolma durumu. *İ tilmek iş i veya biçimi.

itilme *İ tilmek iş i. *İ ğ renç, ayı p veya elde edilemez görünen düş üncelerin kiş ide bilinç altı na sürülmesi. itilmek *İ tmek iş i yapı lmak. itimat

* Güven, güvenç. itimat beslemek * güven duymak, güvenmek. itimat etmek * güvenmek. itimat mektubu * Güven mektubu, itimatname. itimat telkin etmek * güven vermek. itimatlı * Güvenilir. itimatname * Güven mektubu, itimat mektubu. itimatsı z

* Baş kaları na güveni olmayan, güvensiz. * Güven vermeyen.

itimatsı zlı k * Güvensizlik. itin götüne (veya kı çı na) sokmak * rezil etmek. itin kuyruğunda * pek çok, pek bol. itina

* Özen, ihtimam.

itina etmek * özenmek, özen göstermek. itinalı

* Özenli.

itinası z * Özensiz. itinası zlı k * Özensizlik. itiraf

* Baş kaları nca bilinmesi sakı ncalı görülen bir gerçeğ i saklamaktan vazgeçip açı klama, söyleme, bildirme.

itiraf etmek * baş kaları nca bilinmesi kendi için sakı ncalı görülen bir gerçeğ i saklamaktan vazgeçip açı klamak, söylemek, bildirmek. * kabul etmek. itirafçı itiraz

*İ tiraf eden (kimse). * Bir düş ünce veya kararıbenimsemeyerek karş ıçı kma. * Söylenecek söz, karş ısöyleme.

itiraz etmek * bir düş ünce veya kararı n karş ı tı nıileri sürmek, karş ıçı kmak. itirazcı itirazsı z

* Her ş eye karş ı çı kan, muteriz. *İ tiraz etmeden, karş ıçı kmadan, olduğ u gibi.

itiş *İ tmek iş i veya biçimi. itişkakı ş *İ terek. itiş ip kakı ş mak * birbirini itmek. * birbirini iterek ş akalaş mak. itiş me itiş mek

itiş tirme

*İ tiş mek iş i. * Birbirini itmek. * Birbirini iterek ş akalaş mak. *İ tiş tirmek iş i.

itiş tirmek *İ tiş mek iş ini yaptı rmak. * Kı mı ldatarak itmek. itiyat * Alı ş kanlı k, huy. itiyat etmek (veya edinmek) * alı ş kanlı k hâline getirmek. itizar

* Özür dileme.

itizar etmek * özür dilemek. itki * Tepi. itlâf

* Öldürme, yok etme, telef etme.

itlâf etmek * öldürmek, yok etmek, telef etmek. itlenme

*İ tlenmek iş i.

itlenmek * Terbiyesizce davranmak. itleş me

*İ tleş mek iş i. itleş mek *İ tlenmek. itlik itmam

*İ t olma durumu veya itçe davranı ş . * Bitirme, tamamlama.

itmam etmek * bitirmek, tamamlamak. itme *İ tmek iş i. itmek

itminan

* Bir ş eyi güç uygulayarak ileri götürmek. * (kapı , pencere vb. için) Güç uygulayarak açmak veya kapamak. * Bulunduğ u yerden aş ağ ıdüş ürmek. * Sürüklemek, sevk etmek. * Bir cisim, belli bir yakı nlı ktaki baş ka bir cismi kendisinden uzaklaş maya zorlamak, çekmek karş ı tı . *İ nanma, güvenme.

itriyum

* Atom numarası39, atom ağı rlı ğı 88,92 olan, seryum filizlerinde bulunan, gri renkli, 4,6 yoğunluğ unda değ erli element. Kı saltmasıY. itriyumlu

* Özünde itriyum bulunduran.

ittı rat * Tekdüze olma durumu, düzenlilik. ittifak

* Anlaş ma, uyuş ma, bağ laş ma. * Oy birliği.

ittifak etmek * anlaş mak, uyuş mak, bağ laş mak. ittifakla ittihat

* Oy birliği ile. * Birleş me, birlik kurma, bir olma.

ittihat etmek * birleş mek. ittihatçı * Birleş me, birlik oluş turma yanlı sıolan (kimse). * Meş rutiyet döneminde İ ttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi veya yanlı sıolan (kimse). ittihatçı lı k *İ ttihatçıolma durumu. ittihaz

* Sayma, tutma.

* Alma. ittihaz etmek * saymak, tutmak, ... olarak görmek. * almak, gerekeni yapmak. ittirme *İ ttirmek iş i veya durumu. ittirmek ittisal

ivaz

ivazlı

ivazsı z

ivdirme ivdirmek ivecen

*İ tmek iş ini yaptı rmak. * Bitiş me. * Dokunma, değ me, temas etme. * Ödün. * Karş ı lı k. * Ödünlü. * Karş ı lı ğ ıolan. * Ödünsüz. * Karş ı lı ksı z. * Edim. *İ vdirmek iş i. * (hareket durumunda olan bir nesnenin hareketini) Çabuklaş tı rmak. * Çabuk davranma alı ş kanlı ğı nda olan, iveğen, evecen, aceleci, acul.

ivecenlik *İ vecen olma durumu, acele, acelecilik. ivedi

* Çabuk davranma zorunluluğ u, acele. * Çabuk yapı lan, ivedili, acil, müstacel.

ivedilenme *İ vedilenmek iş i. ivedilenmek * Tez canlı lı k etmek, acele etmek, istical etmek. ivedileş me *İ vedileş mek iş i. ivedileş mek *İ vedi duruma gelmek. ivedileş tirme *İ vedileş tirmek iş i. ivedileş tirmek *İ vedi duruma getirmek.

ivedili ivedilik ivedilikle

* Çabuk, hemen yapı lmasıgereken, evgin, müstacel. * Çabuk, hemen yapı lma gerekliğ i, müstaceliyet, istical. * Tez elden, çabuk yapı lma gerekliliğ iyle, müstacelen.

iveğen *İ vecen. * Çabuk ilerleyen, hâd, akut. ivesi * Beyaz vücutlu, kahverengi, kirli sarıveya siyah baş lı , tek parçalıyuvarlak ve yağsı z bir uçla son bulan yağ lı kuyruklu, kaba karı ş ı k yapağı lı , yaygı n olarak Güney Doğu Anadolu bölgesinde yetiş tirilen, süt verimi yüksek bir koyun türü. ivgi

* Ağaç oymaya yarar kesici araç.

ivinti * Çabukluk, hı z, sür'at. ivinti yeri * Akarsuları n, yatakları ndaki çok eğ imli bölgelerde köpürerek, kaya döküntüleri arası ndan hı zla aktı klarıyer. ivme

ivmek

*İ vmek iş i. * Hareket eden nesnenin küçük bir zaman içinde hı zı nda oluş an değ iş menin bu zamana oranı . * Çabuk davranmak, acele etmek.

ivmeölçer * Bir hareketin ivme niceliğ ini belirten, taş ı tı n hı zlanması ndan doğ an sarsı ntı ları , titreş imleri gösteren araç, hı zölçer, akselerometre. ivmeyazar * Bir hareketin ivmesini çizerek belirleyen araç, akselerograf. iye * Kendisinin olan bir ş eyi, yasaya uygun olarak dilediğ i gibi kullanabilen kimse, sahip. iyelik

* Kendisinin olan bir ş eyi yasa çerçevesi içinde istediğ i gibi kullanabilme hakkı nıtaş ı ma durumu, sahiplik,

mülkiyet. iyelik eki

*İ sim soylu kelimeye eklenerek kime veya neye ait olduğunu bildiren ek, mülkiyet eki.

iyelikli tamlama *İ yelik eklerinden birini almı ştamlama. iyesi olmak * bir ş eyi elinde bulundurmak, yasaya uygun olarak dilediğince kullanabilmek, sahip olmak. iyi *İ stenilen, beğ enilen nitelikleri taş ı yan, beğenilecek biçimde olan, kötü karş ı tı . * Bol, yararlı , kazançlı . * Uğ urlu, hayı rlı , iyilik getiren.

* Esen, sağlı klı . * Yerinde, uygun. * Yeterli, yetecek miktarda olan. *İ stenilen, beğ enilen, yerinde, yararlı , uygun bir biçimde. iyi (veya temiz) işaltıayda çı kar * doğ ru dürüst yapı lmasıistenen işuzun zaman ister. iyi etmek

* iyileş tirmek, hastalı ktan kurtarmak. * uygun, yerinde bir davranı ş ta bulunmak. * soymak, parası nı , malı nıalmak.

iyi gelmek * yaramak. * (giyecek için) üstüne olmak, uygun olmak. * uğurlu gelmek. iyi gitmek * (bir iş ) yolunda olmak. * yakı ş mak. iyi gözle bakmamak * hakkı nda iyi düş ünmemek. iyi gün

* Refah ve huzur içinde geçen zaman.

iyi gün dostu * Dostları nı n sı kı ntı lızamanları nda onlardan kaçan kimse. iyi gün dostu olmak * sadece iyi günlerde görünmek. iyi hâl * Bir kimsenin yaş ayı ş ı nda kötü ve sakı ncalıbir durum olmama hâli, hüsnühâl. iyi hâl belgesi * Bir kimsenin yaş ayı ş ı nda kötü bir ş ey bulunmadı ğı nıveya sabı kası z olduğ unu gösteren, resmî kuruluş larca verilen belge, hüsnühâl kâğ ı dı . iyi hoş(ama) * bir görüş e karş ı t bir düş ünceyi söylerken kullanı lı r. iyi iş(doğ rusu) * beğ enilmeyen bir olay, bir durum karş ı sı nda ş aş kı nlı ğ ıanlatı r. iyi kalpli

* Baş kalarıiçin hep iyilik düş ünen.

iyi ki * güzel bir rastlantı olarak, ne mutlu. iyi kötü iyi niyet iyi olmak

* Ne çok uygun, ne de çok aykı rı ,ş öyle böyle. * Herhangi bir kimse veya konuda hiçbir kötü düş ünce beslememe, hüsnüniyet. * hastalı ktan kurtulmak, iyileş mek. * yerinde olmak.

* uygun gelmek. iyi saatte olsunlar * cin ve perilerden söz edilirken kullanı lı r. iyi söylemek * övmek. iyi yürekli * Bkz. iyi kalpli. iyice

iyicene

*İ yiye yakı n. * Çok, gereği gibi, nerdeyse tamamen. * Tam olarak, adamakı llı .

iyicil *İ yilik etmeyi seven, hayı rhah. * (hastalı k için) Sonu iyi, tehlikesiz, kötücül olmayan. iyiden iyiye * Adam akı llı , çok iyi, gereği gibi. iyileş me iyileş mek

*İ yileş mek iş i. *İ yi duruma gelmek. * Hastalı ktan kurtulmak, sağlı ğıyerine gelmek, salâh bulmak.

iyileş tirme *İ yileş tirmek iş i, ı slah. iyileş tirmek *İ yileş mesini sağ lamak, sağ lı ğ ı na kavuş turmak, tedavi etmek. * Eksikliğ ini, bozukluğ unu gidermek, ı slah etmek. iyiliğ i dokunmak * yararlıolmak, yararı nıgörmek. iyilik *İ yi olma durumu, salâh. * Karş ı lı k beklenilmeden yapı lan yardı m, kayra, lütuf, kerem, ihsan, inaye. * Sağlı ğıyerinde olma durumu, esenlik. * Yarar veya elveriş lilik, nimet. iyilik bilmek * kendisine yapı lan iyiliği unutmamak. iyilik etmek (veya yapmak) * yararlıiş ler yapmak, yardı mcıolmak. iyilik görmek * maddî, manevî yardı m görmek. iyilik güzellik * Sağlı klıolma durumu, iyilik sağ lı k. iyilik perisi * Maddî, manevî yardı mda bulunan (kimse).

iyilik sağ lı k * Nası lsı nı z sorusuna karş ı lı k olarak sağlı klıve iyi durumda olunduğunu anlatı r. iyilikbilir

* Değerbilir, kadirş inas.

iyilikbilirlik * Değerbilirlik, kadirş inaslı k. iyilikçi * Herkesin iyiliğini isteyen, herkese iyilik etmesini seven, hayı rhah, hayı rsever. iyilikçilik iyilikle

*İ yilikçi olma durumu. * Tatlıdille, iyi davranı ş la.

iyiliksever *İ yilikçi, hayı rsever. iyilikseverlik *İ yiliksever olma durumu, hayı rseverlik. iyimser

* Genel olarak her düş ünce ve iş i iyi olarak değ erlendiren, kötümser karş ı tı , nikbin, optimist.

iyimserlik * Genel olarak her düş ünce ve iş i iyi olarak değ erlendiren bir tutum veya kiş ilik özelliği, nikbinlik, optimizm. * Her ş eyi en iyi yanı ndan gören, her durumda iyi bir çı kı şyolu uman dünya görüş ü, nikbinlik, optimizm. *İ nsanlı ğı n ilerlemesine, bütün durum ve ş artları n iyiye gideceğ ine inanan öğretilerin genel adı . iyisi iyisi mi

* en doğru olanı . * yapı lacak en doğ ru, en uygun olan iş .

iyiye çekmek * bir düş ünce veya olayıolumlu yönüyle değerlendirmek. iyiye iyi, kötüye kötü demek * hatı r için söz söylememek, dürüst olmak. iyodür

*İ yodun bir element veya bir birleş ikle verdiği birleş im.

iyon

* Bir veya daha çok elektron kazanmı şveya yitirmişbir atom veya bir atom grubundan oluş muşelektrik yüklü parçacı k, yükün. iyon yuvarı * Yer atmosferindeki atom ve moleküllerin güneşı ş ı nları yla iyonlaş tı ğ ı80-400 km yükseklikler arası ndaki katman. iyonik

*İ yonlardan oluş an, iyonlarla ilgili.

iyonlanma *İ yonlaş ma.

iyonlaş ma * Moleküllerin parçalanması yla veya atomlara, moleküllere, molekül grupları na elektron katı lması veya çı karı lması yla iyonları n oluş ması . iyonlaş tı rma *İ yonlaş tı rmak iş i. iyonlaş tı rmak * Bir ortamda iyonlar oluş turmak. iyot * Atom numarası53, atom ağı rlı ğı 126,92 olan, tabiatta, deniz suyunda sodyum iyodür durumunda rastlanı lan, bazıdeniz bitkilerinde de çokça birikmişolarak bulunan, mavimtı rak esmer renkte katı bir element. Kı saltmasıI. iyotlama

*İ çme suları ndaki mikropları n iyot etkisiyle giderilmesi. * Organik bir birleş ikte hidrojenin iyotla yer değiş tirmesi.

iyotlu tuz * Homojen karı ş tı rı lmı şen az % 0,007 iyot içeren yemek tuzu (NaCl). iz * Bir ş eyin geçtiğ i veya önce bulunduğ u yerde bı raktı ğ ıbelirti, niş an, alâmet. * Bir ş eyin dokunması yla geride kalan belirti. * Bir olay veya bir durumdan geride kalan belirti, ip ucu, emare. * Bir olay, bir durum veya yaş ayı ş tan geride kalan belirti, eser. * Bir düzlemin baş ka bir düzlemle veya bir doğ ru ile kesiş mesinden doğan ara kesit. -iz -iz -iz

* Bkz. -z (I). * \343 -z (II). * \343 -ı z (III).

iz bı rakmak * etkisini kalı cıduruma getirmek. iz düş ümlü *İ z düş ümü olan. iz düş ümsel * Bir düzlem üzerine iz düş ürülen biçimlerin bozulması ndan kalan (özellikler). iz düş ümü * Bir ı ş ı k kaynağı ndan çı kan ı ş ı nlarla ekran üzerinde görüntü oluş turma, projeksiyon. * Bu biçimde oluş turulan görüntü, projeksiyon. *İ z düş ümü düzlemi denilen bir düzlem üzerinde, bazıgeometri kuralları na uygularak bir cismin gösterilmesi, irtisam, mürtesem. iz sürmek * izlemek, arkası ndan gitmek, takip etmek. * av sı rası nda hayvanı n ayak izlerine bakarak gittiğ i yeri bulmaya çalı ş mak. izabe

* Madenleri ergitme, sı vıdurumuna getirme.

izabe fı rı nı * Maden ergitme ocağı .

izabe noktası * Madenin sı vı duruma getirildiğ i derece. iz'aç

* Bunaltma, tedirgin etme, başağrı tma, can sı kma.

iz'aç etmek * bunaltmak, tedirgin etmek, başağ rı tmak. izafe * (bir ş eye veya bir kimseye) Bağ lama, mal etme, yakı ş tı rma. * Katma, ekleme, ilâve etme. izafe etmek * bağ lamak, yüklemek, mal etmek. * katmak, eklemek, ilâve etmek. izafet * Bağ ı ntı , görelik. izafeten

izafî izafîlik izafiye

* (bir ş eye veya kimseye) Bağlanarak, dayanarak, iliş ik olarak, mal edilerek. * (bir kimsenin adı na) Saygı göstermek amacı yla. * Bağ ı l, bağ ı ntı lı , göreli, göreceli, nispî rölâtif. * Bağ ı l olma durumu, bağ ı ntı lıolma durumu, görelik, görecelik. * Bağ ı ntı cı lı k, görecilik, rölâtivizm.

izafiyet * Bağ ı ntı lı lı k, görelilik, bağ ı llı k, görelik, rölâtivite. izah

* Açı klama.

izah etmek * açı klamak, ayrı ntı lı bilgi vermek. izahat

* Açı klamalar.

izahat vermek (veya izahatta bulunmak) * açı klamalarda bulunmak, ayrı ntı lıbilgi vermek. izahlı izale

* Açı klamalı . * Yok etme, giderme.

izale etmek * yok etmek, gidermek. izaleiş üyu * Bir mülk üzerindeki ortaklı ğı giderme. izam

* (bir kimseyi) Gönderme, yollama. izam * Olduğundan büyük gösterme, büyütme, abartma. izam etmek * büyütmek, abartmak. izamik iz'an

* Bağ ı l olma durumu, bağ ı ntı lıolma durumu, görelik, görecelik. * Anlayı ş , anlama yeteneğ i.

iz'an etmek * anlayı ş lıdavranmak, düş ünmek. iz'anıyok * anlayı ş sı z, kavrama yeteneğ i zayı f. iz'anlı iz'ansı z

* Anlayı ş lı , düş ünceli. * Anlayı ş sı z, düş üncesiz.

iz'ansı zca * Anlayı ş sı z (bir biçimde); akı lsı zca, düş üncesizce. iz'ansı zlı k * Anlayı ş sı zlı k, düş üncesizlik. izaz

* Ağı rlama.

izaz etmek * ağ ı rlamak. izazüikram * Saygıgösterme ve ağı rlama. izbe

izbelik izbiro

* Bası k, loş , nemli, kuytu (yer). * Sapa. *İ zbe yer. * Çeş itli yükleri yukarı çekmek için halattan yapı lmı şsapan.

izci

*İ z güderek aradı ğ ı nı bulabilen kimse, keş ş af. * Dayanı ş ma ve yardı mlaş ma duyguları nı geliş tirmek, ruhça ve bedence güçlendirilmek için kamplarda ve okullarda eğ itilen genç. izcilik

*İ zci olma durumu veya izcinin yaptı ğı iş . * Gençleri ruh ve bedence sağ lam ve yararlıbir biçimde yetiş tirmeyi amaçlayan dünya çapı ndaki spor ve eğ itim örgütü. izdiham

* Aş ı rıkalabalı kta sı kı ş ma, yı ğ ı lma. izdivaç * Evlenme. izdivaç etmek * evlenmek. izdüş üren * Bir biçimin bir düzlem üzerindeki iz düş ümünde, biçimin her noktası nıiz düş ümüyle birleş tiren (doğ ru). izhar

* Belirtme, gösterme, açı ğ a vurma.

izhar etmek * açı ğ a vurmak, belirtmek, göstermek. izi belirsiz olmak * iz bı rakmadan ortadan çekilmek. izi silinmek * ortadan yok olmak, kaybolmak. izin

* Bir ş ey yapmak için verilen veya alı nan özgürlük, müsaade, ruhsat, icazet, mezuniyet. * Bir kimseye çalı ş tı ğ ıyerce verilen tatil.

izin almak * bir ş ey yapmak için onay sağlamak. izin çı kmak * bir ş ey yapmada serbest bı rakı lmak. izin istemek * bir ş eyi gerçekleş tirmek amacıile onay almaya kalkmak. izin koparmak * üst makamdan güçlükle izin almak. izin vermek * birini bir ş ey yapmada serbest bı rakmak. * iş ine son vermek, hizmetinden çı karmak. izinden yürümek * birine içten bağ lanarak onun baş ladı ğıiş i aynı anlayı ş la sürdürmek. izine basmak * gözden uzaklaş tı rmayarak ne yaptı ğı nıgözetlemek. izine dönmek * bir karar veya yargı dan geri dönmek, bir karardan vazgeçmek, rücu etmek. izine düş mek * av hayvanları nı n, gittiğ i yolu izleyerek arkaları ndan gitmek. izine uymak * düş ünce ve davranı ş ları nıbenimsemek. izini düş ürmek * iz düş ümünü çı karmak. izini kaybetmek

* bir kimse hakkı nda bilgi alamamak. izinli *İ zin alarak belli bir süre için bir yerden ayrı lmı ş , mezun. izinname

izinsiz

* Bı rakma veya çı karma kâğ ı dı . * Bir nikâhı n kı yı lmasıiçin kadıtarafı ndan verilen izin kâğ ı dı . * Ceza olarak hafta sonu veya tatil günü çı kması na izin verilmeyen (asker veya yatı lı öğrenci). * Bu cezanı n adı . *İ zin almadan.

izinsizlik *İ zinsiz olma durumu. izlek izlem izleme

* Keçi yolu, patika. *İ zlemek iş i, izleme, takip. *İ zlemek iş i, takip.

izlemek * Birinin veya bir ş eyin arkası ndan gitmek, takip etmek. * (zaman, süre, sı ra vb. için) Sonra gelmek, arkası ndan gelmek; olmak. * Bir olayı n geliş imini gözden geçirmek. * Eğ lenmek, görmek, öğrenmek için bakmak, seyretmek. * Belirli bir yönde gitmek. * Gözlemek, incelemek. * Belirli bir tutum, davranı şveya düş ünceyi benimsemek. * Bir ş eye uymak, bağ lı olmak. * Herhangi bir olayla ilgilenmek. izlence

* Program.

izlenim

* Bir durum veya olayı n duyular yolu ile insan üzerinde bı raktı ğ ıetki, intiba. * Uyaranları n, duyu organlarıve iliş kili sinirler üzerindeki etkileri veya belirli bir durumun kiş i üzerindeki çözümlenmemişbütün etkisi, intiba. izlenim vermek * etki bı rakmak. izlenimci

*İ zlenimcilik yanlı sı olan (sanat veya sanatçı ), empresyonist. * Kesin bir doğ ruluğ u olmayı p duyumlara, izlenime dayanan.

izlenimcilik * Doğayı , gerçekte olduğ u gibi bütün ayrı ntı ları na bağ lıkalarak değil, ondan edinilen izlenimin ölçüsüne göre anlatan; doğ rudan doğruya gerçeğ i, nesneyi değ il de, onun sanatçı da uyandı rdı ğ ıduyumları veren sanat akı mı , empresyonizm. * Sanatta, dı şetkilerin içe yansı ması , içte izler bı rakması ve bu izlere dayanarak sanat eserlerini yaratması . izleniş *İ zlenmek iş i veya biçimi. izlenme

*İ zlenmek iş i. izlenmek *İ zlemek iş i yapı lmak, takip edilmek. izletilme

*İ zletilmek iş i.

izletilmek *İ zlenmesi sağ lanmak. izletme

*İ zletmek iş i.

izletmek *İ zlemek iş ini yaptı rmak. izleyici izleyiş

*İ zlemek iş ini yapan (kimse). *İ zlemek iş i veya biçimi.

izmarit

*İ zmaritgillerden, pullu ve kı lçı klıbir çeş it ufak balı k (Maena smraris). Küçük boy olanları na koncur, irilerine kanal izmariti denir. *İ çilmişsigara artı ğ ı . izmaritgiller * Örnek hayvanıizmarit olan kemikli balı klar familyası . izmihlâl

* Yı kı lma, çökme.

İ zmir köfte * Kı yma, soğan, maydanoz, ı slatı lmı şekmek içi, yumurta, domates, yeş il biber, sarı msak ve yağ kullanı lması yla hazı rlanan ve kı sı k ateş te piş irilen bir yemek türü. İ zmir köftesi *İ zmir köfte. izobar

* Eşbası nç.

izobar eğrisi * Bkz. eşbası nç eğ risi. izohips

* Eşyükselti.

izohips eğ risi * Bkz. eşyükselti eğrisi. izolâsyon izolâtor izole

* Yalı tı m, tecrit. * Yalı tkan. * Yalı tı lmı ş , tecrit edilmiş .

izole bant * Akı m geçirilecek çı plak elektrik tellerini, birbirlerinden veya baş ka iletkenlerden yalı tmak için kullanı lan sargı . izole etmek * yalı tmak. * yalnı z bı rakmak. izomer

* Aynıoranlarda birleş mişaynıelementlerden oluş an, fakat moleküllerinde atom gruplaş malarıdeğiş ik olduğ u için birbirlerinden farklıözellikler gösteren (maddeler). izomeri izomerik

* Cisimlerin niteliği. *İ zomeri ile ilgili olan.

izomerleş me * Bir maddenin bunun izomeri olan baş ka bir maddeye doğrudan doğ ruya veya kimyasal bir etkiyle geçme. izometri izomorf

* Eş ölçüm. * Eşbiçim.

izomorfik * Eşbiçimli. izomorfizm * Eşbiçimlilik. izomori

* Eşbiçim.

izomorlik * Eşbiçimli. izoterm

* Eşsı cak.

izoterm eğ risi * Bkz. eşsı cak eğrisi. izotop izzet

* Yalnı z atomları nı n kitleleri yönünden birbirinden farklı olan (aynıkimyasal element). * Büyüklük, yücelik, ululuk.

izzetinefis * Onur, öz saygı . izzetinefse dokunmak * onuruna dokunmak; gücüne gitmek. izzetinefsine yedirememek * onursuz kalmayıkabul edememek, düş künlüğü veya zavallı lı ğıreddetmek. izzetüikbal * Saygı nlı k.

izzetüikram * Ağı rlama. jJ

* Türk alfabesinin on üçüncü harfi. Je adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan fı ş ı ltı lı ötümlü dişeti ünsüzünü gösterir. jagar jaguar

* Bkz. jaguar. * Kedigillerden, Orta ve Güney Amerika'da yaş ayan, postu, iri benekli memeli türü (Felis onca).

jaketatay * Resmî ziyaret ve davetlerde erkeklerin giydikleri, arkası yı rtmaçlı , etekleri uzun ve ön köş eleri yuvarlak kesilmişceket. jaketataylı * Jaketatayıolan. jakoben

* Fransa'da Aziz Dominicus tarikatı na bağlırahip ve rahibelere verilen ad.

jakobenizm * Jakoben yanlı sıolma. jakuzi

* Sağlı k havuzu.

jale * Gece yağ an ve yapraklara konan ince nem, çiğ, kı rağ ı . jalûzi

*İ çeriden görülmeksizin dı ş arı yıgörmeyi sağ layan, ş erit biçiminde metal veya plâstik levhalardan yapı lmı ş bir tür pencere kapama düzeni, ş erit perde. jambon

* Tuzlama veya dumanlama yoluyla hazı rlanmı şdomuz budu veya kolu, domuz pastı rması .

jambonluk * Jambon yapmaya elveriş li domuz eti. jandarma

* Yurt içinde genel güvenliğ i ve kamu düzenini korumakla görevli, yasa ve nizamları n koyduğ u hükümlerin yürütülmesini ve bunlara dayanan hükûmet emirlerinin yerine getirilmesini sağlayan silâhlıaskerî kuvvet. * Bu kuvvette görevli olan kimse. * Açı kgöz. jandarmalı k * Jandarmanı n görevi. * Açı kgözlülük. janjan janjanlı janr

* Yanardöner, ş anjan. * Yanardöner olan. * Çı ğı r, tarz, cins.

jant Japon

* Taş ı tlarda, lâstiklerin takı ldı ğ ıtekerleğin çember biçimindeki bölümü, ispit. * Japonya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). * Japon halkı na özgü olan (ş ey).

Japon armudu *İ ki çenekliler sı nı fı ndan olup Japonya'da ve Çin'de yetiş en bir bitki türü. Japon bezi * Japonya'da üretilen bir bez. Japon denizi * Büyük Okyanus'ta Japon takı madalarıKore kı yı ları ve Sovyet uzak doğ usu arası nda yer alan deniz. Japon elması * Japonya'ya özgü bir bitki türü. Japon gülü * Kamelya. Japon hurması * Trabzon hurması . Japon kaktüsü * Sütleğ en. Japon sarmaş ı ğı * Asmagillerden, ana yurdu Çin ve Japonya olan, sülüklerinin ucu duvarlara tutunmak için genellikle daire biçiminde geniş lemişolan sarı lı cıbir süs bitkisi (Ampelopsis japonica). Japonca japone

jargon

* Japon dili. * Uzun kollu kadı n giysisi için omuz kesimi olmayan, bol ve geniş . * (kadı n giysisi için) Kolsuz. * Dar bir çerçeveye özgü dil, argo.

jarse * Esnek dokunmuşipekli veya yünlü bir kumaş . * Bu kumaş tan yapı lan veya esnek örülmüş(giyecek). jartiyer * Çoraplarıdizin altı nda veya üstünde tutmaya yarayan lâstikli bağ. je jel

* Türk alfabesinin on üçüncü harfinin adı . * Tedavi amacı yla kullanı lan jöle yapı sı nda bir krem türü.

jelâtin

* Daha çok hekimlik ve fotoğ rafçı lı kta kullanı lan, hayvanları n kemik ve kı kı rdak gibi dokuları ndan veya bitkisel yosunlardan elde edilen saydam, renksiz, kokusuz bir madde. jelâtinleme * Jelâtinlemek iş i.

jelâtinlemek * (bir yeri veya ş eyi) Jelâtin ile kaplamak. jelâtinli

* Jelâtinden yapı lmı şveya jelâtinle kaplanmı ş .

jeloz * Bkz. Agaragar. jen

* Gen.

jenerasyon * Kuş ak, nesil. jeneratör

* Üreteç, dinamo.

jenerik * Bkz. tanı tma yazı sı . jenosit jeodezi

* Soy kı rı mı , katliam. * Yer ölçme bilgisi.

jeodinamik *İ ç (volkan, deprem vb.) ve dı ş(aş ı nma) etkenlerle yer kabuğunda oluş an değ iş ikliklerin incelenmesi. jeofizik * Yer yuvarlağ ı nıve atmosferi etkileyen doğ al fiziksel olayları n incelenmesi. jeofizikçi jeokimya jeolog

* Jeofizik uzmanı . * Yer kabuğ unu oluş turan kimyasal ögelerin tümü. * Yer bilimci.

jeoloji * Yer bilimi. jeolojik

* Yer bilimi ile ilgili.

jeomorfolog * Jeomorfoloji uzmanı . jeomorfoloji * Yeryüzü engebelerini ve aş ı nma ile ilgili geliş imleri inceleyen bilim. jeopolitik * Coğ rafya, ekonomi, nüfus vb.nin bir devletin politikası üzerindeki etkisi. * Bir devlette bir bölgede uygulanan politikayla o yerin coğrafyasıarası ndaki iliş ki. * Bir devletin saldı rgan nitelikteki geniş lemesini, ekonomik ve siyasî coğ rafya açı sı ndan haklıkı lmaya yönelik siyasî öğ reti. jeosantrik * Yer özekçil.

jeosantrizm * Yer özekçilik. jeosenklinal * Yer kabuğ unun uzun bir süre çöken, buna bağ lı olarak kat kat kalı n tortullarla dolmuşbulunan bölümü. jeosismik

* Bir patlama sonucu, derinlemesine yayı lan dalgaları n incelenmesi yoluyla (yeryüzü katmanları ndaki madenleri) araş tı rma yöntemi. jeotermal * Sı caklı ğ ı , yer içinde kalmaya veya buradan geçmeye bağlıolan ı sı . jeotermal enerji * Yer altı ndan çı kan sı cak su veya sı cak su buharı ndan elde edilen enerji. jeotermi

* Yerkürede oluş an ı sıolayları nı n incelenmesi. * Yerküreyle ilgili ı sış artlar ı nı(sı caklı kları n dağ ı lı mı ,ı sıalı şveriş i vb.) inceleyen jeofizik dalı .

jeotermik * Jeotermi ile ilgili. jeotropizma * Yere yönelim. jersey

* Sarı ve kahverenginden esmere kadar değiş en renkte et tutmayan, kemikleri belirgin, sakin bakı ş lı bir kültür ı rkı sı ğı rı . jest

jet

* Herhangi bir ş eyi açı klamak için genellikle el, kol veya başile yapı lan içgüdüsel veya iradeli hareket. * Genellikle yerinde yapı lan ve beğenilen davranı ş . * Tepkili uçak.

jet gibi * hı zla, son sür'atle. jet motoru * Yüksek bası nçla ve çok büyük hı zla gaz akı ş ı nıpüskürtme sistemiyle en yüksek düzeyde itme gücü yaratan motor, tepkili motor. jet yakı tı * Jet motorları nı n çalı ş ma sistemine göre ayrı ş tı rı lmı şrenksiz benzin. jeton

* Telefonda, türlü oyunlarda garsonları n kasa ile hesaplaş ması nda para yerine kullanı lan küçük, metal veya plâstik marka. jeton geç düş mek * konuş ulan veya sözü edilen konuyu geç anlamak, geç intikal etmek. jetoncu

* Jeton satan kimse.

jig * Bir Orta Çağçalgı sı . jigolo

* Geçimi yaş lıve zengin bir kadı n tarafı ndan sağ lanan genç, erkek sevgili, tokmakçı . jigolo tutmak * (yaş lı , zengin bir kadı n) genç bir erkekle iliş ki kurmak. jigololuk jikle jile

* Jigolo olma durumu. * Motorlu taş ı tları n yüksek devirde çalı ş masıiçin fazla benzin akı ş ı nısağ layan alet. * Daha çok kadı nları n blûz üzerine giydikleri yelek.

jilet *İ nce çelikten yapı lmı ş , iki yanıkeskin tı raşbı çağ ı . jilet gibi

* çok keskin.

jimnastik

* Vücudu çevikleş tirmek ve güçlendirmek için yapı lan alı ş tı rmaları n tümü, idman, kültürfizik. * Erkeklerde, yer alı ş tı rmaları , barparalel, barfiks, halkalar ve kulplu beygir; kadı nlarda yer alı ş tı rmaları , eş it olmayan çubuklar, barfiks, denge kalası alı ş tı rmaları nıiçeren yarı ş ma disiplini. jimnastik yapmak * vücudu çevikleş tirmek ve güçlendirmek için hareket yapmak. jimnastikçi * Jimnastik yapan sporcu. * Jimnastik öğ retmeni. jin jinekolog

* Bkz. cin. * Jinekoloji uzmanı hekim, nisaiye uzmanı .

jinekoloji nisaiye. jip

* Kadı n organizması nıve cinsel organları nı fizyolojik, morfolojik ve patolojik bakı mdan inceleyen bilim, * Kadı n hastalı kları nıkonu edinen tı p dalı , nisaiye. * Bkz. cip.

jips * Alçı taş ı . jiujitsu jiujitsucu jogging

* Güçten çok yönteme dayanan, çı plak elle savunma tekniğ i; Japon güreş i. * Jiujitsu yapan sporcu. * Kı rda, ormanda vb. yerlerde yapı lan koş u sporu.

jokey * Bkz. Cokey. jorjet

* Bürümcük görünüş lü, çok bükümlü, genellikle pamuk iplikleri ile dokunmuşbir kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. jöle

jön

* Meyve suyunun ş ekerle kaynatı lması yla istenilen yoğ unlukta elde edilmişş ekerleme. * Et suyunun soğuduktan sonra gevş ek ve esnek bir kı vam almı şdurumu. * Saçı n düzgün bir biçimde uzun süre kalması nısağ layan yağlı , parlak ve yapı ş kan madde. * Genç. * Önemli rollerde oynayan genç oyuncu, jönprömiye.

jönprömiye * Jön. judo

* Jiujitsudan geliş miş , silâhsı z olarak, tutmalara, fı rlatmalara, hareketsiz bı rakmalara dayanan Japon kökenli dövüşsporu. judocu

* Judo yapan kimse.

jul * Bir cisim üzerine uygulanan bir nevtonluk kuvvetin uygulama noktası nı , kendi doğ rultusunda bir metre değ iş tiren işbirimi. jurnal * Biriyle ilgili olarak yetkililere verilen kötüleme, ihbar yazı sı . * Günlük. jurnal etmek * biriyle ilgili olarak yetkililere kötülemek, ihbar yazı sıvermek veya böyle bir bilgiyi iletmek. jurnalci

* Jurnal ederek yetkililere, yöneticilere yaranmaya çalı ş an (kimse).

jurnalcilik * Jurnalcinin yaptı ğıiş . jurnalleme * Jurnallemek iş i. jurnallemek * Şikâyet etmek, ispiyonlamak. juro jübile

*İ kinci çağı n triasla kretase arası nda kalan dönemi. * Eski Ahit'e göre, Yahudilerde, elli yı lda bir Tanrı 'ya ve dinlenmeye ayrı lan yı l. * Katoliklerde, Roma'ya hacca gidenlerin, kilisece günahları nı n tam olarak bağ ı ş landı ğ ıyı l. * Evliliğ in ellinci yı lı nda düzenlenen kutlama ş enliği. * Bir meslekte uzun bir süre baş arı lıolarak çalı ş anlar için düzenlenen tören.

Jüpiter * Gezegenlerin en büyüğ ü ve Güneş 'e yakı nlı k bakı mı ndan beş incisi, Erendiz, Müş teri. jüpon jüri

* Giysi altı na giyilen etek, iç etek. * Seçiciler kurulu, seçici kurul.

* Yargı cı lar kurulu. jüt * Ihlamurgillerden, Hindistan ve Bangladeş 'te yetiş en, ip ve çuval yapı mı nda kullanı lan, liflerinden yararlanı lan bir bitki (Corchorus capsularis). * Bu bitkinin liflerinden yapı lan dokuma. K

* Potasyum'un kı saltması .

-k * Bkz. ı k / ik, uk / ük. -k

* \343 -ak / -ek.

k, K

* Türk alfabesinin on dördüncü harfi. Ke adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ince ünlülerle ön damak, kalı n ünlülerle art damak patlayı cıünsüzlerinin ötümsüzünü gösterir. kaba

* Özensiz, geliş igüzel yapı lmı ş , zevksiz, sakil. * Taneleri iri. * Terbiyesi, görgüsü kı t, nezaketsiz. * Terbiyeye, inceliğe aykı rı , çirkin, kötü. * Hafif olduğ u hâlde kalı n veya hacimli. * Kuyruk sokumunun iki yanı ndaki ş iş kin yer.

kaba düzen * Şöyle böyle üstünkörü yapı lan iş . * Çalgı ları pes seslere akort etmek iş i. kaba et

* Kuyruk sokumunun her iki yanı ndaki ş iş kin yer.

kaba kâğı t * Bir ş ey sarmak için kullanı lan kalı n kâğ ı t. kaba kurgu * Filmin son durumuna yer vermek üzere seçilen çekimlerin senaryodaki sı ralanı ş a göre birbirine eklenerek oluş turulan ilk kurgusu. kaba kuş luk * Öğleden bir iki saat önceki zaman. kaba kuvvet * Yasa dı ş ıiş lerle bir amaca ulaş mak için zorbalı k yaparak veya güç kullanarak tutulan yol. kaba saba * Görgüsüz. * Özensiz. kaba sakal * Gür ve genişsakallı . kaba sı va

*İ nce sı vadan önce duvarlarda bulunan pürüzleri doldurup kapatmak için yapı lan sı va.

kaba sofu * Dinî kurallarıyanlı şyorumlayarak ibadet ve düş üncede aş ı rı lı ğ a kaçan. kaba ş iş

* Kaba kulak. kaba taslak * Bir ş eyin ayrı ntı ları na girmeden ana çizgilerini belirten. kaba Türkçesi * Açı kçası , tam anlamı yla. kaba yapı * Bir binayıdı şetkenlere karş ıkoruyup ayakta tutan temel, ana duvarlar, kiriş ler, çatıvb. nden oluş an ası l gövde. kaba yel

* Lodos.

kababurun * Sazangillerden, ı rmak ve göllerde yaş ayan, eti kı lçı klıküçük bir balı k (Chondrostoma nasus). kabaca * Kaba bir biçimde. *İ rice, büyükçe. * Yaklaş ı k. kabadayı * Korkusuz, iyi dövüş en, kendine özgü namus kuralları nı n dı ş ı na çı kmayan kimse. * Babayiğit, koçak. * Bir ş eyin en iyisi, baş ta geleni. kabadayı ca * Kabadayı ya yakı ş ı r bir biçimde, kabadayıgibi. kabadayı lanma * Kabadayı laş mak, kabadayı lanmak iş i. kabadayı lanmak * Kabadayı lı k etmek, kabadayıgibi davranmak. kabadayı laş ma * Kabadayı laş mak iş i. kabadayı laş mak * Kabadayıgibi davranmak, kabadayı lı k etmek. kabadayı lı k * Kabadayıolma durumu veya kabadayı ca davranı ş . kabadayı lı k etmek * kabadayı gibi davranmak. kabadayı lı k taslamak * kabadayı gibi davranmak, kabadayıgibi görünmeye çalı ş mak. kabahat

* Uygunsuz hareket, çirkin, yakı ş ı ksı z davranı ş , suç, kusur, töhmet. * Hafif hapis, para cezası veya meslek ve sanattan alı konulma ile cezalandı rı lan hafif suç.

kabahat bulmak * bir kusur, suç aramak. kabahat etmek (veya iş lemek) * suç olacak, kusur sayı lacak bir işyapmak.

kabahat samur kürk olsa, kimse sı rtı na almaz * hiç kimse suçlu olduğunu kabul etmek istemez. kabahati (birine veya bir ş eye) yüklemek * iş lediği bir suçu baş kası nı n üzerine atmak. kabahatli * Kabahati olan, kusurlu, suçlu, töhmetli. kabahatlilik * Kabahatli olma durumu. kabahatsiz * Kabahati olmayan, kusursuz, suçsuz. kabahatsizlik * Kabahatsiz olma durumu. kabak * Kabakgillerden, birçok türleri olan bir bitki (Cucurbita). * Bu bitkinin türlerine göre yemeği ve tatlı sıyapı lan ürünü. * Esrarkeş lerin kullandı ğı bir çeş it nargile. * Bilgisiz, görgüsüz, kaba. * (kavun, karpuz için) Ham, tatsı z. * Tüysüz, dazlak. * (taş ı t lâstikleri için) Tı rtı llarıaş ı narak yüzeyi düzleş mişolan. * Kabak kemane. * Kı sa boynuzlu hayvan. kabak (birinin) baş ı na (veya baş ı nda) patlamak * birçok kimsenin ilgili olduğ u bir olaydan, yalnı zca bir kimse zarar veya ceza görmek. kabak çekirdeği * Bal kabağı nı n tohumu. * Genellikle vakit geçirmek için yenilen kuru yemişçeş idi. kabak çı kmak (karpuz, kavun vb. için) * ham çı kmak. kabak çiçeği * Süs eş yası . kabak çiçeği gibi açı lmak * utangaçlı ktan çabucak sı yrı larak aş ı rıölçüde serbestlik göstermek. kabak gibi * tüysüz, çı plak, her tarafıaçı k. kabak kafalı * Saçlarıdökülmüş , dazlak. * Saçlarıustura ile kazı nmı ş . * Aptal, budala. kabak kemane * Gövdesi uzunlaması na ikiye bölünen su kabağ ı nı n üzerine ince bir deri gerilerek yapı lan, üç telli, yayla çalı nan bir halk çalgı sı . kabak tadı * Beğ enilmeyen, bı kkı nlı k veren durum. kabak tadıvermek * bı ktı rmak, usanç vermek, tatsı z gelmeye baş lamak.

kabak tadıvermek * bı kkı nlı k veya sı kı ntıoluş turmak. kabak tatlı sı * Soyulmuş , çekirdekleri çı karı lmı şve parmak kalı nlı ğ ı nda bal kabağı nı n ağ ı r ateş te uzun süre piş irilmesi ve üzerine ceviz serpilmesiyle hazı rlanan bir tatlıtürü. kabakçı * Kabak yetiş tiren veya satan kimse. kabakgiller *İ ki çeneklilerden, kabak, kavun, karpuz, hı yar gibi cinsleri içine alan, genişyapraklı , sürüngen ve sarı lgan bir bitki familyası . kabaklama * Kabaklamak iş i. kabaklamak * Ağaçları n gençleş mesi için dalları nı budamak. kabaklaş ma * Kabaklaş mak iş i. kabaklaş mak * Saçlarıdökülmek, dazlaklaş mak. * (taş ı t lâstikleri için) Tı rtı llarıaş ı nı p yüzeyi düz bir duruma gelmek. kabaklı k

* (karpuz, kavun için) Hamlı k. * (başiçin) Tüysüzlük, dazlaklı k. * Bilgisizlik, görgüsüzlük.

kabakulak * Tükürük bezlerinin, özellikle kulak altıbezlerinin iltihaplanması yla beliren bulaş ı cı , salgı n ve ateş li bir hastalı k. kabakulak olmak * bu hastalı ğa yakalanmak. kabakulak otu * Loğusa otu, zeravent. kabala

* Yahudilerde, yazı lıolarak konulmuşolan Tanrı kanunları nı n yanı nda, ağ ı zdan ağza geçen din buyrukları nı n, İ branî felsefesinin ve efsane yazı ları nı n bütünü. * Bir öğ retinin yandaş ları nı n bütünü. * Doğaüstü varlı klarla iliş ki kurma sanatı . kabala

* Götürü, toptan.

kabalacı * Kabala konusunda uzmanlaş mı şkimse, kabala ile uğraş an kiş i. kabalacı * Kabala (II) işyapan kimse. kabalak * Birinci Dünya Savaş ı nda Osmanlıordusunda kullanı lmı şolan, ş apkaya benzeyen bir tür baş lı k. kabalak

* Kabak yapraklarıbiçiminde etli ve tüylü yapraklarıolan, kı rlarda ve su kenarları nda yetiş en bir bitki. kabalaş ma * Kabalaş mak iş i. kabalaş mak * Kaba bir duruma gelmek. * Kabalı k etmek. kabalaş tı rma * Kabalaş tı rmak iş i. kabalaş tı rmak * Kaba bir duruma getirmek, kabalaş ması na sebep olmak. kabalı k

kabalist

* Kaba olma durumu. * Kaba davranı ş , nezaketsizlik, huş unet. * Kabalacı (I).

kabalizm * Kabala (I) yanlı sısanat akı mı . kaballama * Kaballamak iş i. kaballamak * Maden ocakları nda galerileri ağ açlarla pekiş tirmek. kaban

kaban

* Dik yokuş . * Tepe. * Kalçaya kadar uzunluğu olan, paltoya benzeyen üst giysisi.

kabana * Genellikle otelin ana binası nı n dı ş ı nda, plâj veya havuz kı yı sı nda bir oda. kabara

* Dayanı klı lı k sağ lamak amacı yla, ayakkabı ları n altı na çakı lan, iri baş lı demir çivi. * Süs olarak odaları n ahş ap bölümlerine, türlü biçimler yapmak için çakı lan iri baş lı , sarı çivi.

kabara kabara * Gittikçe kabararak, coş arak. * Böbürlenerek, gururlanarak. kabaralı * Kabara çakı lmı şolan. kabarcı k

*İ çi su veya hava dolu ufak kabartıveya kürecik. * Vücutta oluş an sivilce gibi küçük ş iş kinlik. * (metal biliminde) Sı vıveya katı ları n içinde oluş an gaz hacmi. * Kabartı .

kabarcı klı * Kabarcı klıolan. kabarcı klıdüzeç

*İ çinde hava kabarcı ğıbı rakı lmı şsu dolu bir cam silindir ve bir tahta yataktan oluş an, düzlem veya doğruları n yataylı ğ ı nıbelirleyen alet, tesviye ruhu. kabare

* Çeş itli gösterilerin yapı ldı ğ ıeğlence yeri. * Meyhane.

kabare tiyatrosu * Daha çok güncel konularıiğneleyici, yerici, taş layı cıbiçimde ele alan skeçlerin oynandı ğı , monologları n, ş arkı ları n ve ş iirlerin söylendiği küçük tiyatro. kabareci

* Kabare oyuncusu.

kabarecilik * Kabare iş letmek veya kabarede oynamak iş i. kabarı k

* Kabarmı şolan. * Çı kı ntı sıolan, tümsekli.

kabarı k deniz * Gelgit olayı nda, sular yükseldiğ inde denizin durumu. kabarı klı k * Kabarı k olma durumu, ş iş kinlik. kabarı ş

* Kabarmak iş i veya biçimi.

kabarma * Kabarmak iş i. * Duygulanma. * Kendini üstün görme, büyüklük taslama. * Ay ve Güneş 'in çekim etkisiyle, büyük denizlerde suları n yükselmesi, met. kabarmak * Ağı rlı ğ ıartmadan hacmi büyümek. * (sı vı lar için) Yağı ş lardan veya kaynamaktan taş maya yüz tutmak. * Niceliği artmak, büyümek. * Şiş mek, geniş lemek. * (hayvanlar için) Tüyleri dikilmek. * (kumaşiçin) Üzerinde tüyler oluş mak, havlanmak. * Islanı p veya ı sı nı p yerinden kurtulmak. * (deniz) Dalgalanmak, büyük dalgalar oluş mak. * Bulanmak. * (öfke, sevgi gibi bazıduygular için) Gittikçe güçlenmek. * Kafa tutmak, öfkelenip üstüne yürüyecek gibi davranmak. * Böbürlenmek, gururlanmak. kabartı * Tümsek, çı kı ntı , kabarmı şyer. kabartı cı * Kabartma maddesi, kabartma tozu. kabartı lı * Kabartı sıolan. * Belirgin. kabartma

* Kabartmak iş i.

* Bir biçimin veya bir süslemenin düz yüzey üzerindeki çı kı ntı sı . * Kil, alçı , taşgibi iş lenebilir gereçleri girintili çı kı ntı lıyüzeyler durumunda biçimlendirerek yapı lmı şolan eser, rölyef. * Kabartı larak yapı lmı şolan. kabartma tozu * Pasta, çörek vb. hamur iş lerinde kabarmayı sağlayan toz, sodyum bikarbonat. kabartmak * Kabarması nısağ lamak, kabarması na yol açmak. * Toprağı tı rmı k vb. bir araçla karı ş tı rmak, alt üst etmek, yumuş atmak. kabartmalı * Kabartması olan. kabası nıalmak * biçim verilecek bir maddenin gereksiz bölümlerini gidermek. * bir yeri veya bir ş eyi geliş igüzel, üstünkörü temizlemek. kabı na sı ğ mamak * duyguları na engel olamayı p taş kı n davranı ş larda bulunmak. kâbı na varamamak * değ erce birinden pek aş ağ ıolmak. kabı z

* Kavrama, tutma. * Alma. * Peklik, sürgün karş ı tı .

kabı z olmak * peklik olmak. kabı zlı k kabil kabil

* Kabı z olma durumu. * Olabilir, mümkün. * Türlü, gibi, benzer. * Tür, cins.

kabil değil * imkânsı z, imkânıyok. kabile * Ebe. kabile

* Boy.

kabilinden * gibi, türünden, çeş idinden. kabiliyet

* Yetenek.

kabiliyetli * Yetenekli. kabiliyetsiz

* Yeteneksiz. kabiliyetsizlik * Yeteneksizlik. kabin

* Küçük, özel bölme. * Gemilerde, uçaklarda, uzay gemilerinde küçük bölme. * Plâjda soyunma yeri.

kabine * Bakanlar kurulu. * Hekim muayenehanesi. * Kabin. * Helâ. kabine çekilmek * bakanlar kurulu görevini bı rakmak. kabine düş mek * herhangi bir sebeple bakanlar kurulu görevini bı rakmak zorunda kalmak. kabir * Mezar, sin. kabir azabı * Büyük üzüntü, sı kı ntı . kabir azabı çekmek * çok sı kı lmak, üzülmek. kabir suali * Uzun ve bı ktı rı cısoru. kabl * Önce, önceki. kablelmilât * Milâttan önce. kablelvuku * Olmadan önce. kablo

* Elektrik akı mı iletiminde kullanı lan ve yalı tkan bir madde ile sarı lıbulunan metal tel.

kablocu * Kablo döş eyen kimse. kablolu

* Kablosu olan. * Kablo aracı lı ğı yla iş levini yapan (araç, gereç).

kablolu yayı n * Televizyon yayı nı nı n kablo, cam iletken ve benzeri bir fizikî ortam üzerinden halkı n almasımaksadı yla abonelere ulaş tı rı ldı ğ ıyayı n türü. kabotaj

* Bir ülkenin iskele veya limanlarıarası nda gemi iş letme iş i.

kabotaj bayramı * Deniz ticaretini teş vik amacı yla her yı lı n temmuz ayı nda kutlanan bayram.

kabotaj gemisi * Kabotaj hattı nda çalı ş an gemi. kabotaj hakkı * Türk kara suları nda, Türkiye'deki akarsu ve göllerde gemi bulundurma, bunlarla gidişgelişve taş ı ma yapma hakkı . kabristan

* Mezarlı k, gömütlük, sinlik.

kabuğ u dı ş ı na çı kmak * içinde bulunduğu ortam veya durumdan ayrı lmak. kabuğ una çekilmek * dı ş arı sı ile olan iliş kilerini kesmek, kimse ile görüş memek. kabuğ unu çatlatmak (veya kabuğ unu kı rmak) * içinde bulunduğu güç, olumsuz veya kötü durumdan kurtulup rahatlamak. kabuk

* Bir ş eyin üstünü kaplayan ve onu dı şetkilere karş ıkoruyan, kendiliğ inden oluş muş , sertçe bölüm, kı ş ı r. * Ekmeğin piş me sı rası nda içinden daha çok sertleş en dı şbölümü. * Bir sı vıveya atmosferi dı ş tan saran, sert katman. * Bir hayvanıdı ş tan örten kitinli, kalkerli, silisli, kemiksi veya boynuzsu örtü, kavkı . * Deri üzerinde bir yaranı n veya sivilcenin kuruması yla oluş an sertçe bölüm.

kabuk bağlamak (veya tutmak) * üstünde kabuk oluş turmak, kabuklanmak. kabuk bilimi * Kabuklarıinceleyen bilim dalı . kabuk böcekleri * Kı n kanatlı lar takı mı na giren, kabuğ un hemen altı ndaki odun katı nıkemirerek oyan ve böylece birçok orman ve meyve ağ acı nı n kuruması na yol açan familya. kabuk değiş tirme * Yenilenme. kabuk gibi * (kumaşiçin) sağ lam sert. kabuk kahvesi * Antep fı stı ğıkabuğunun öğütülmüşve hafifçe kavrulmuş u ile yapı lan ve kahveye benzer içecek. kabuk yönetim *İ çi, iç yapı sıbelli olmayan, belirsiz kalan yönetim. kabuklanma * Kabuklanmak iş i. * Bir lâv akı ntı sıveya bir lâv gölü yüzeyinin katı laş ması . kabuklanmak * Kabuk oluş mak. kabuklaş ma * Kabuklaş mak iş i. kabuklaş mak * Kabuk durumunu almak, kabuk gibi sertleş mek.

kabuklu

* Kabuğ u olan.

kabuklu bit * Koş nil. kabuklular * Kabukları , yapı ları ndaki kireçli tuzlar dolayı sı yla sertleş mişbulunan, solunum aygı tlarıbalı klara benzeyen, çok hücreli hayvanlardan eklem bacaklı lar sı nı fı . kabuksu * Kabuğ a benzeyen. kabuksuz * Kabuğ u olmayan. kabuksuz yumurtlatmak * bir iş i ivedilikle yaptı rı p eksik kalması na yol açmak. kabul

* Bir ş eye isteyerek veya istemeyerek razı olma. * (konukları veya iş i olanları ) Yanı na sokma, katı na alma. * Sunulan bir ş eyi, armağanıalma. * Bir öneriyi uygun bulma, onaylama. * Bir yere alı nma. * Rı za veya izin, akseptans.

kabul etmek * bir ş eye isteyerek veya istemeyerek razı olmak. * yanı na, katı na almak. * bir armağ anıalmak. * onaylamak. kabul eylemek * kabul ettirmek. kabul günü * Ev hanı mları nı n konuk ağı rladı klarıbelirli gün. kabul kredisi * Kabulün vadesinden önce poliçeyi kabul eden bankaya belirli bir tarihte belirli bir meblâğı n ödeneceğ ine dair anlaş madan sonra bankanı n açtı ğı kredi. kabul odası * Büyük konak veya dairelerde konukları n oturtuldukları büyük oda. kabul salonu * Resmî konukları n ağı rlandı ğ ıbüyük konuk salonu. kabul töreni * Resmî konuklarıkarş ı lama töreni. kabul yeri * Bkz. kabul odası ; kabul salonu. kabullenme * Kabullenmek iş i. kabullenmek * Kabul etmek. * Hakkıyokken veya istemeyerek kendine mal etmek.

kaburga

* Eğ e kemiklerinin oluş turduğ u kafes. * Bkz. Eğ e. * Gemilerde dı şkaplamanı n dayandı ğ ıiskelet.

kaburgaları çı kmak (veya sayı lmak) * çok zayı f olmak. kâbus

* Karabasan. * Acı , sı kı ntı , korku veren.

kâbus basmak (veya çökmek) * büyük sı kı ntı , korku duymak. kâbus gibi * kâbusa benzer, kâbusu andı ran. kâbuslu * Karabasan dolu, sı kı ntı lıve korkulu. kabuz kabuzcu kabz

kabza kabzı mal

* Yalan, palavra. * Yalancı , palavracı . * El ile tutma, kavrama. * Azrail tarafı ndan ruh teslim alı nma, ölme. * "Alma" anlamı nda "ahzükabz" teriminde kullanı lı r. * Tutulacak yer, tutak, sap. * Meyve ve sebze üreticileri ile satı cı lar arası nda aracı lı k eden kimse, komisyoncu.

kabzı mallı k * Kabzı mal olma durumu. * Kabzı malı n yaptı ğı iş . kacak * Bkz. kap kacak. kaç

* Herhangi bir ş eyin niceliğ ini sormak için kullanı lan soru sı fatı . * (cümle, soru cümlesi olmadı ğ ı nda) Birçok.

-kaç / -keç * Bkz. -gaç / -geç. kaç para eder? * neye yarar, ne değeri var?. kaç paralı k (adam veya ş ey) * değ ersiz. kaç parça olayı m! * (birçok iş ler karş ı sı nda) hangi birine yetiş eyim!. kaç zamandı r

* belirsiz, fakat çok zamandan beri, çoktan beri. kaça * (fiyat için) Ne kadara?. kaça kaç

* Bir yarı ş mada tarafları n aldı ğ ısayı veya derecenin oranı nıbelirtir. * Yarı ş ma, tartı ş ma, kavga ve benzeri gibi durumlarda tarafları n oranı nıbelirtir. *İ ki kiş inin karş ı lı klıolarak gizlice sayıyazı p tahmin etmesine dayanan bir oyun.

kaça patlamak * ne kadara mal olmak, fiyatıne olmak. kaçacak delik aramak * korku ile saklanacak yer aramak. kaçak

* Bağ lıbulunduğu yerden veya yasadan kaçan, uzaklaş an kimse. * Yasaca yapı lmasıyasak olan veya yapı lmasıiçin gerekli izin alı nmayan. * Yasaca belirtilmişgerekli gümrük ve vergileri ödenmeden bir yere sokulan veya bir yerden çı karı lan. * Bir kaptan, bir borudan gaz, sı vıveya bir telden akı m kaçması . * Yasalara, kurallara uymayarak, gizlice. * Gizlice kaçı rı lmı şolan mal veya madde.

kaçak güreş mek * ası l konuya girmeksizin baş ka ş eylerden söz etmek veya politikada sı k sı k düş ünce değ iş tirip esas amacı nı gizlemek. kaçakçı

* Yasalara karş ıgelerek bir yere mal sokan, bir yerden mal kaçı ran veya bir yerde satan kimse.

kaçakçı lı k * Bir devletin yasaları na karş ıgelerek yapı lan ticaret. * Bir ülkeye gizli olarak, gümrüğü ödenmemiş , yasaklanmı şmal sokma iş i. * Gizli olarak, sezdirmeden kaçı rma iş i. kaçaklı k kaçamak

kaçamak

* Kaçak olma durumu. * Hoşgörülmeyen bir ş eyi ara sı ra yapma. * Bir ş eyi belli etmeden, gizlice yapmaya çalı ş ma. * Bir ş eyden kaçı nma yolu. * Kaçacak yer, özellikle çobanları n sürüyü barı ndı rmak, saklamak için yaptı klarıyer. * Mı sı r unundan yapı lan yağlıbir yemek.

kaçamak yapmak * hoşgörülmeyen ş eyi gizlice ara sı ra yapmak. kaçamak yol * Bir sorundan kendisini kurtarmak için geliş igüzel ileri sürülen özür. kaçamak yolu * Kaçamak yol. kaçamaklı * Kesin olmayan, yargıbildirmeyen ve her iki tarafa da çekilebilen (söz, cevap, davranı ş ). kaçan balı k büyük olur * elden kaçı rı lan fı rsat gözde büyütülür.

kaçan kaçana * Peş peş e kaçma. kaçanı n anasıağ lamamı ş * tehlikeden kaçan kazançlıçı kmı ş . kaçar

* Kaç soru sı fatı nı n üleş tirme biçimi.

kaçgöç * Dinî bir anlayı ş la bazıMüslüman kadı nları n erkeklere görünmemeleri, bir arada oturup konuş maktan kaçı nmaları . kaçı * Ne kadarı , kaç kiş i. kaçı k

kaçı k öz

* (bir yana) Kaçmı ş , kaymı ş . *İ lmeği kaçmı ş(çorap vb.). * Bazıdavranı ş ları delice olan. * (çorap vb. nin) İ lmeğ i kaçmı şyeri. * Uygun olmayan ortamda büyüme sonucu ağaç özünün ortadan kaçı k biçimde oluş ması .

kaçı kça * Biraz kaçı k. * Kaçı ğa benzer, biraz deli gibi, deliye benzer. kaçı klı k * Kaçı k olma durumu. * Delice, kaçı kça davranı ş . kaçı lma * Kaçı lmak iş i. kaçı lmak

* Kaçmak iş i yapı lmak. * Çekilmek, savulmak.

kaçı msama * Kaçı msamak iş i. kaçı msamak * Bir iş i yapmamak için sözde sebepler yaratmak. kaçı msar

* Kaçamak yolu arayan, kaçamağa sapan.

kaçı n kur'ası * birinin kolay kolay aldanmayacak kadar görmüşgeçirmişolduğunu anlatmak için söylenir. kaçı ncı

kaçı ngan

* Kaç soru sı fatı nı n sı ra biçimi. * (cümle, soru cümlesi olmadı ğ ı nda) Çok kez, birçok kez. * Geri duran, giriş ken olmayan, insan içine girmek istemeyen, insanlardan kaçan, çekingen.

kaçı nganlı k * Geri durma, isteksiz davranma.

* Kaçı ngan olma durumu. kaçı nı lmaz *İ stek ve irade dı ş ı nda olan. kaçı nma

* Kaçı nmak iş i.

kaçı nmak * Herhangi bir iş i yapmaktan veya özverili davranmaktan geri durmak, imtina etmek. kaçı ntı

kaçı rga

* Erken doğ an kuzu. * Sı zı ntı , kaçak. *İ ş e yaramaz, yaş lıhayvan.

kaçı rı lma * Kaçı rı lmak iş i. kaçı rı lmak * Kaçı rmak iş i yapı lmak veya kaçı rmak iş ine konu olmak. kaçı rı ş kaçı rma

* Kaçı rmak iş i veya biçimi. * Kaçı rmak iş i.

kaçı rmak * Kaçması nısağlamak veya kaçması na imkân yaratmak. * Bir iş i belirlenen zamanda yapamamak. * Zor kullanarak yanı nda götürmek. * Yararlanamamak; bir daha ele geçmemek üzere yitirmek. * Gitmek, kaçmak zorunda bı rakmak. * Çalmak, kimsenin haberi olmadan götürmek, aş ı rmak. * Yasal olmayan yoldan bir ülkeye mal sokmak veya çı karmak. * Ölçüyü, sı nı rıaş mak, fazlası na gitmek. * Sı zdı rmak. *İ stemeyerek abdestini yapmak. * Delirmek. * Bir araç veya âletle işgörürken aracı iyi kullanamama yüzünden herhangi bir zarara yol açmak. * Birini veya bir ş eyi göstermemek. * Yarı ş an bir koş ucu diğ er bir koş ucu tarafı ndan hı zla geçilip arayıaçmak. * Futbol veya basketbolda savunduğu oyuncuyu boşbı rakmak, pas alması na fı rsat vermek. kaçı rtma

* Kaçı rtmak iş i.

kaçı rtmak * Kaçı rmak iş ini yaptı rmak. * Birinin kaçı rı lması na sebep olmak. kaçı ş * Kaçmak iş i veya biçimi. * Yarı ş an bir koş ucunun veya bir kümenin diğ er yarı ş çı larıhı zla geçmesi. kaçı ş ı lma * Kaçı ş ı lmak durumu. kaçı ş ma

* Kaçı ş mak iş i. kaçı ş mak * Hep birden kaçı p dağı lmak. kaçkı n

kaçlı

kaçlı k

kaçma kaçmak

* (isim tamlamaları nda belirtilen olarak) Bir yerden veya bir iş ten kaçmı şkimse. *İ nsanlardan uzak durmak, insan içine çı kmamak isteyen kimse. * Sayı sıkaç, hangi sayı dan. * Bir kimsenin hangi tarihte doğduğ unu, okulu bitirdiğini veya asker olduğunu belirtmek için kullanı lı r. * Kilo, lira, metre, adet gibi ölçü anlatan nesnelerin hangisinden olduğunu belirten (soru sözü). * Kaç yaş ı nda. * Kaçmak iş i, firar. * Kimseye bildirmeden bulunduğ u yerden ayrı lmak, firar etmek. * Hı zla koş up bir yere saklanmak. * Kendini göstermemek, rastlatmamaya çalı ş mak. * Kaçı nmak. * Sı zmak. *İ pliğ i kopmak. * Girmek. * Bir yana doğ ru kaymak. * Görünmeden gitmek, savuş mak, sı vı ş mak. * Hı zlıkoş mak. * Yok olmak. * Yaklaş mak, benzemek, andı rmak. * (kadı nlar için) Kaçgöçe uymak. * (kı z, kadı n için) Yasalara ve aile isteklerine karş ıgelerek evlenmek için evinden ayrı lmak. * (renk için) Ağarmak, uçmak. * Yarı ş çıdiğ erlerinden hı zla ayrı lı p arayıaçmak. * Futbol veya basketbolda engelleyen adamdan kurtulmak veya pas alabilmek için boşalana koş mak. * Bazınitelik bildiren sözlerle birlikte "olmak" anlamı yla yardı mcıfiil gibi kullanı lı r.

kaçmaklı k * Kaçmak durumu. kaçmaktan kovalamaya vakit olmamak * önemli iş ler yüzünden baş ka iş lere yetiş ememek. kaçmaz *İ lmiklerin kaçması na imkân vermeyen. kaçta kaçurga kadana

* (saat için) Ne zaman?. * \343 kaçı rga. * Bir cins iri at.

kadana gibi * iri yarı (kadı n). kadar

* Ölçüsünde, derecesinde. * Büyüklüğünde, geniş liğ inde. * Dek, değ in. * Gibi. * Denli. * Süre belirtir. * Miktar, derece. * Gösterme sı fatları ndan biriyle bir sayı dan sonra geldiğ inde kesinlikle belli olmayan bir niceliğ i belirtir. kadastro

* Bir ülkedeki her çeş it arazi ve mülklerin yerinin, alanı nı n, sı nı rları nı n ve değ erlerinin devlet eliyle belirlenip plâna bağlanmasıiş i. kadastrolama * Kadastrolamak iş i veya durumu. kadastrolamak * Kadastrosunu yapmak. kadastrolanma * Kadastrolanmak iş i veya durumu. kadastrolanmak * Kadastrosu yapı lmak. kadastroya geçmek * kadastrosu yapı lmak. kadavra

* Tı p öğ retiminde, üzerinde çalı ş mak için hazı rlanmı ş , ölü insan veya hayvan vücudu.

kadavralaş ma * Kadavralaş mak iş i. kadavralaş mak * Kadavra durumuna gelmek. kadayı f

* Undan yapı lan, tatlıolarak tüketilen türlü biçimlerde yiyecek.

kadayı fçı * Kadayı f yapan veya satan kimse. kadayı fçı lı k * Kadayı f yapma veya satma iş i. kadeh *İ çki içmeye yarar küçük bardak. * Kadehte bulunan içki. kadeh arkadaş ı * Birlikte içki içilen kimse. kadeh arkadaş lı ğı * Birlikte içki içilen kimseyle oluş an dostluk. kadeh kaldı rmak * herhangi birini veya bir ş eyi onurlandı rmak için içmeden önce kadehleri yukarıkaldı rmak. kadeh tokuş turmak * içki içerken karş ı lı klıbir sevgiyi belirtmek amacı yla, içmeden önce kadehleri birbirine dokundurmak.

kadehçik

* Meş e, fı ndı k, gürgen gibi ağaçlarda, meyve sapı nı n geniş lemesiyle oluş an ve meyveyi ortası na kadar içine alan küçük kadeh biçimindeki oluş um. kadehdaş * Birlikte içki içmeyi seven kadeh arkadaş ı . kadem

kademe

* Ayak, adı m. * Ayak, fut. * Uğ ur. * Aş ama, basamak. * Motorlu araçları n bakı m ve onarı m iş lerinin yapı ldı ğı birim.

kademe ilerlemesi * Devlet memurunun olumlu sicil almak ş artı yla bir yı llı k terfi etmesi. kademe kademe * Basamak basamak, derece derece. kademeleme * Kademelemek iş i. kademelemek * Kademeli bir biçimde düzenlemek. kademelendirme * Kademelendirmek iş i. kademelendirmek * Kademeli duruma getirmek. kademelenme * Kademelenmek durumu. kademelenmek * Kademeli duruma gelmek. kademeli

* Aş amalı , basamaklı .

kademesiz * Kademesi olmayan. kademhane * Ayakyolu, helâ. kademli

* Uğ urlu.

kademli olsun! * uğurlu olsun!. kademsiz

* Uğ ursuz.

kademsizlik * Uğ ursuzluk. kader

* Alı n yazı sı , yazgı . * Genellikle kaçı nı lmaz kötü talih. kader birliği *İ yi ve kötü günleri, aynısonu paylaş ma durumu. kader birliği etmek * her zaman ve her yerde, her durumu birlikte yaş amak, her ş eyi paylaş mak. kaderci

* Alı n yazı sı na inanan ve ondan yana olan, fatalist.

kadercilik * Yazgı cı lı k, cebriye, fatalizm. kadere boyun eğmek * yazgı sı nı , talihini kabul etmek. kaderin cilvesi * talihin, beklenmedik bir anda ortaya değiş ik bir durumu ortaya çı karması . kaderiye

* Kader anlayı ş ı nıinkâr ederek, insanları n irade ve hareket özgürlüklerinin bulunduğ unu ileri süren İ slâm

felsefesi. kadersiz

* Kaderi olmayan. * Kötü talihi olan.

kadı

* Tanzimat'a kadar her türlü davalara, Tanzimat'la Medenî Kanun arası ndaki dönemde ise yalnı z evlenme, boş anma, nafaka, miras davaları na bakan mahkemelerin baş kanları na verilen ad. Kadı köy taş ı * Kuvars ve opal liflerinden oluş an, mühür ve süs eş yasıyapı mı nda kullanı lan, yarı billûr silis. kadı lı k

kadı n

* Kadıolma durumu veya kadı nı n görevi. * Bir kadı nı n davaları na baktı ğıil sı nı rlarıiçindeki bölge. * Diş i cinsten eriş kin insan, erkek veya adam karş ı tı . * Evlenmişkı z. * Bayan anlamı nda kullanı lan bir unvan. * Analı k veya ev yönetimi bakı mı ndan gereken erdemleri olan. * Hizmetçi.

kadı n avcı sı * Kadı nlarıbaş tan çı karan erkek. kadı n berberi * Kadı nları n saçı nıkesen ve saç tuvaleti yapan berber, kuaför. kadı n evi

* Yoksul, mağdur veya baş ka bir özelliğ i dolayı sı yla muhtaç durumda kalan kadı nları n geçici olarak barı ndı klarıev. kadı n hareketi * Bkz. feminizm. kadı n hastalı kları * Kadı n cinsel organları nıve bunlarla ilgili hastalı kları nıinceleyen bilim dalı , jinekoloji.

kadı n kadı na * Yalnı z kadı nlar arası nda, kadı nlar baş baş a. kadı n kadı ncı k * Evinin iş ini iyi yöneten, hanı mefendi, terbiyeli, ağı rbaş lı(kadı n). kadı n olmak * kı zlı ğı nıyitirmek. * (kadı n) evini, kocası nıyönetmesini iyi bilmek. kadı n terzisi * Kadı n elbiseleri diken terzi. kadı n ticareti * Kı z çocukları ile kadı nları n ülkeler arası nda gizlice kaçı rı lı p satı lması . kadı nana

* Tecrübeli, yaş lı , saygıgösterilen kadı n.

kadı nbudu * Yumurtaya bulanarak yağ da kı zartı lan bir tür pirinçli köfte. kadı nca

* Kadı na yakı ş ı r (biçimde). * Kadı n gibi, kadı na benzer.

kadı ncağ ı z * Kendisine karş ış efkat ve acı ma duyulan kadı n. kadı ncı k * Küçük kadı n; zavallıkadı n. kadı ncı l

* Kadı nlara düş kün, kadı n düş künü, zendost.

kadı ndüğmesi * Süs bitkisi olarak yetiş tirilen, düğme biçiminde çiçek açan otsu bir bitki. kadı ngöbeği * Kı zartı larak yapı lan, ortasıçukurca, bir tür yumurtalıhamur tatlı sı . kadı nı msı * Kadı na benzeyen. kadı nı n fendi, erkeği yendi * kadı nlar kurnazlı kta erkeklerden üstündürler. kadı nı n yüzünün karasıerkeğin elinin kı nası * yolsuz iliş kiler kadı nlar için hoşkarş ı lanmadı ğ ıhâlde erkekler bu gibi iliş kilerden övünme payıçı karı rlar. kadı nlar hamamı * Herkesin aynıanda ve yüksek sesle konuş ması yla çok gürültü edilen yerler için söylenir. kadı nlaş ma * Kadı nlaş mak iş i. kadı nlaş mak * Kadı na benzer bir durum almak. kadı nlı

* Kadı nıolan.

kadı nlıerkekli * Kadı n erkek karı ş ı k olarak. kadı nlı k

* Kadı n olma durumu. * Kadı nı n gerekli erdem ve nitelikleri taş ı masıdurumu.

kadı nnine * Büyük anne. * Yaş ı epey ilerlemişkadı n. kadı nsal kadı nsı

* Kadı na özgü ve kadı nla ilgili. * Kadı na özgü olan, kadı na yaraş ı r. * Kadı n davranı ş lı , kadı na benzer (erkek).

kadı nsı laş ma * Kadı nsı laş mak durumu. kadı nsı laş mak * Kadı n özelliği kazanmak. kadı nsı lı k * Kadı nsıolma durumu. * Kadı n özelliği kazanmak. kadı nsı z

* Kadı nıbulunmayan. * Karı sıolmayan, eş siz.

kadı ntuzluğ u * Bkz. sarıçalı . kadı rga

* Hem yelken, hem kürekle yol alan, özellikle Akdeniz'de kullanı lmı şbir savaşgemisi.

kadı rga balı ğı * Bkz. ispermeçet balinası . kadidi çı kmak * çok zayı flamak, bir deri bir kemik durumuna gelmek. kadife

* Yüzeyi belirli uzunlukta bı rakı lmı şham madde lifleriyle kaplı , parlak, yumuş ak kumaş . * Kadifeden yapı lmı ş , kadife ile kaplanmı ş .

kadife çiçeği * Birleş ikgillerden, çiçekleri genellikle parlak sarırenkte ve kadife görünümünde bir süs bitkisi (Tagetes). kadife gibi * (ses, ten vb. için) yumuş ak, pürüzsüz ve parlak. kadifeleş me * Kadifeleş mek iş i. kadifeleş mek * Yumuş amak, samimî olmak. kadifeleş tirme

* Kadifeleş tirmek iş i. kadifeleş tirmek * Kadifeleş mek iş ini yaptı rmak. kadifelik

* Kadife gibi olma durumu. * Kadife yapmaya elveriş li olan.

kadifemsi * Kadifeyi andı ran, kadife görünümünde olan. kadim

* Baş langı cı olmayan, eski, ezelî.

kadim dost * Eski dost. kadimi * Sürekli. kadinne kadir

kadir

* Bkz. kadı nnine. * Değer, kı ymet. * Bir yı ldı zı n parlaklı k bakı mı ndan bulunduğu basamak. * Güçlü, gücü yeter, erkli. * "Her ş eye gücü yeter" anlamı nda Tanrı 'nı n sı fatları ndan biri.

Kadir Gecesi * Ramazan ayı nı n kutsal sayı lan yirmi yedinci gecesi. Kadir Gecesi doğ muş * çok ş anslı , kı smetli kimseler için söylenir. kadir olmak * güçlü olmak, gücü olmak, gücü yetmek. kadirbilir

* Değerbilir.

kadirbilirlik * Değer bilirlik. kadirbilmez * Değerden anlamayan, değ erbilmez. kadirbilmezlik * Kadirbilmez olma durumu. Kadirî Kadirîlik Kadiriye

* Şeyh Abdülkadir Geylanî'nin kurduğ u tarikata girmişolan kimse. * Şeyh Abdülkadir Geylanî tarafı ndan XI. yüzyı lda kurulan bir tarikat. * Kadirîlik.

kadirş inas * Değerbilir, iyilikbilir. kadirş inaslı k * Değerbilirlik, iyilikbilirlik. kadit * Çok zayı f. * Güneş te veya hafif alevde kurutulmuşet. kadmiyum * Atom numarası48, atom ağı rlı ğı 112,40 olan, 320° C' de ergiyen, 8.6 yoğunluğ unda, gümüşbeyazlı ğ ı nda, elektrik ve seramik sanayiinde kullanı lan yumuş akça bir element. Kı saltmasıCd. kadmiyumlu *İ çinde kadmiyum bulunan. kadran kadrat

kadril

* Saat, pusula gibi araçlarda, üzerinde yazı , rakam veya baş ka iş aretler bulunan düzlem. * (bası mcı lı kta) Dizgide harfler arası na konulan yazı sı z metal parçası . * (bası mcı lı kta) Dizgi iş inde kullanı lan bir aralı k ölçüsü birimi. * Eski salon dansları ndan biri. * Bu dansı n müziğ i.

kadrini anlamak * değ erinin farkı na varmak. kadrini bilmek * değ erini bilmek, yararlanmak. kadro * Bir kamu kuruluş unun, bir iş letmenin, denetim veya yönlendirme iş lerini gerçekleş tirenler ve bunları n taş ı dı ğıödev, yetki ve sorumlulukları n hepsi. * Bu kiş i ve sorumluluklarısayı , nitelik ve aş amaları yla gösteren çizelge. * Bu çizelgedeki yer. * Bisiklet ve motosiklette iskeleti oluş turan metal bölüm. kadrolandı rma * Kadrolandı rmak iş i veya durumu. kadrolandı rmak * Kadroda yer almak. kadrolaş ma * Kadrolaş mak durumu. kadrolaş mak * Yeniden kadro oluş turmak. kadrolu kadrosuz

* Kadrosu olan, kadroya girmişolan. * Kadrosu olmayan.

kadrosuzluk * Kadrosuz olma durumu.

kadük

* Değerini, önemini yitirmiş , eskimiş .

kadük olmak * yasama meclisinin değiş mesi ile önceden sunulan yasa tasarı larıdeğ erini yitirmek. kadüklük * Gerçek durumu sonradan ortaya çı kan bir hukukî iş lemin son bulması . kaf kafa

* Arap alfabesinin yirmi dördüncü harfi. * Baş(özellikle insan baş ı ), ser. * Hayvanlarda genellikle ağ ı z, göz, burun, kulak gibi organları n bulunduğ u vücudun en ön bölümü. * Görüşve inançları n etkisi altı nda beliren düş ünme ve yargı lama yolu, zihniyet. * Kavrama ve anlama yeteneği, zekâ, zihin. * Bellek. * Çocuk oyunları nda kullanı lan zı pzı p taş ı nı n veya cevizin büyük boyu. * Mekanik bir bütünün parçası .

kafa atmak * kavga sı rası nda karş ı dakinin yüzüne, sert ve ş iddetli bir biçimde kafayla vurmak. kafa bulmak * içki içmek. * alay etmek. kafa cilâlamak * içki içmek. kafa çekmek * Bkz. kafayı çekmek. kafa çı kı ş ı * Futbolda topa, kafa ile yapı lan vuruş . kafa değiş tirmek * Bkz. kafayı değ iş tirmek. kafa dengi * Görüşve anlayı ş larıbirbirine uymuşkimselerden her biri. kafa dinlemek * zihni yoran sorunlardan uzak kalmak. kafa eskitmek * zihni yoran sorunlarla sürekli uğ raş mak. kafa göz yarmak * beceriksizlik göstermek. kafa içi

* Bkz. kafatası .

kafa iş çisi * Beyin gücü ile ortaya eser koyan, araş tı ran, inceleyip eleş tiren kimse. kafa kafaya vermek * iki veya birkaç kiş i bir kenara çekilip konuş mak. * başbaş a vermek.

kafa kâğ ı dı * Nüfus cüzdanı , nüfus kâğ ı dı , hüviyet. kafa kalmamak * zihin yorularak çalı ş maz olmak. kafa koçanı * Bkz. kafa kâğ ı dı . kafa kol

* Güreş te bir tür oyun.

kafa kola almak * güreş te kafa ve kolu birlikte kavrayarak rakibi çevirmek. * etkisi altı na alı p kandı rmak. kafa patlatmak * bir konu üzerinde pek çok düş ünmek. kafa sallamak * ikaz etmek için baş ı nıiki yana veya öne arkaya hafifçe eğ mek. * başsallamak. * doğ ru veya yanlı şher ş eye evet demek. kafa ş iş irmek * gürültü veya gevezelikle bir kimseyi tedirgin etmek. kafa tutmak * boyun eğ memek, karş ıgelmek, diklenmek. kafa ütülemek * çok lâf edip tedirgin etmek. kafa yapmak * dalga geçmek. kafa yok!

* akı l, düş ünce yok; akı lsı z!.

kafa yormak * bir iş , bir konu üzerinde çokça düş ünmek. kafaca * Kafa bakı mı ndan, düş ünceye göre. kafadan

* zihinden, belleğini kullanarak.

kafadan atmak * bir konu üzerinde inceleme yapmadan, rastgele konuş mak, uydurmak. kafadan bacaklı lar * Yumuş akçaları n, başbölgelerinde sert bir gagasıve çekmenli sekiz kolu bulunan önemli bir sı nı fı . kafadan gayri müsellâh * akı lsı z, aklı nda bozukluk olan. kafadan kontak * Düş üncesiz, mantı ksı z işgören. kafadar

* Görüşve anlayı ş larıbirbirine uyan kimselerden her biri.

kafadarlı k * Kafadar olma durumu. kafadaş

* Kafadar.

kafadaş lı k * Kafadaşolma durumu. kafalı * Kafasıolan. * Kafasıherhangi bir biçimde olan. * Bilgili, kavrayı ş lıve anlayı ş lı . kafasıalmamak * anlayamamak, kavrayamamak. * zihin yorgunluğu sebebiyle anlayamaz duruma gelmek. * olabileceğine inanmamak. kafasıboş * Cahil. kafasıbozulmak * öfkelenmek, kı zmak. kafasıbulanmak * bir olay karş ı sı nda aklıkarı ş mak, anlayamaz, kavrayamaz duruma gelmek. kafasıbulutlu * Biraz, sarhoş . kafasıçalı ş mak * Bkz. kafasıiş lemek. kafasıçatlak * Yarıdeli, aptal. kafasıdönmek * (sı kı ş ı k bir durumda) sersemlemek. * kı zı p öfkelenmek. kafasıdumanlanmak * çok dalgı n olmak. * sarhoşolmak. * esrar içmişolmak. kafasıdumanlı * Hafif sarhoş . * Çözemediğ i karı ş ı k düş üncelerle kafasıyorgun. kafasıdurmak * zihin yorgunluğundan düş ünemez olmak. kafasıdüzelmek * doğ ruyu ve iyiyi bulmak. kafasıile oynamak * takı m sporları nda arkadaş ları nı n durumunu göz önünde tutarak, en iyi fı rsatıdeğ erlendirecek, iyice düş ünerek, bedenini fazla yormadan oynamak. kafasıiş lemek

* aklı , zekâsıyerinde olmak, bir konu üzerinde iyi düş ünebilir olmak, kafası çalı ş mak. kafasıiyi *İ çkiden veya esrardan sarhoşolan (kimse). kafasıkazan olmak * Bkz. kafasış iş mek. kafasıkı yak * Kafasıiyi. kafasıkı zmak * öfkelenmek. kafasıkontak * Deli, çı ldı rmı ş , çı lgı n. kafasıküflü * Çağ ı nı n gerisinde kalmı ş , gerici. kafasıörümcekli * Düş üncesiz, kaba, anlayı ş sı z. * Gerici. kafasısersem sepet (olmak) * gürültü ve uğ ultudan zihni yorulmuş(olmak). kafasış iş mek * zihni yorulmak. * gürültüden tedirgin olmak. kafasıtakı lmak * zihni sürekli olarak bir ş eyle uğ raş mak. kafasıtembel * Alı k, budala, basireti olmayan. kafasıyerinde olmamak * gereğ i gibi düş ünecek durumda olmamak. kafasıyerine gelmek * kendini toparlamak, kendine gelmek. kafası na dank etmek (veya demek) * bir olay sebebiyle birden ayı lmak, doğ ruyu anlamak. kafası na geçirmek * atı p, fı rlatı p baş ı na geçirmek. kafası na koymak * kararı nıönceden vermişolmak, önceden ş artlanmak, bir ş ey yapmaya kesin karar vererek zamanı nı beklemek. kafası na sı ğ mamak * Bkz. akı l erdirememek. kafası na söz girmemek * çok aptal veya inatçıolmak. * önemsememek. kafası na uymak * Bkz. aklı na uymak.

kafası na vur, ekmeğini elinden al * uysal ve sessiz kimseler için söylenir. kafası na vura vura * zorla, isteyip istemediğine bakmadan. kafası na vurmak * (içki) çok etkilemek. kafası nda ş imş ek çakmak * \343 beyninde ş imş ek çakmak. kafası nda tutmak * bir ş eyi unutmamak, aklı nda tutmak. kafası ndan çı karmak * bir ş eyi unutmak veya ondan vazgeçmek. kafası ndan geçirmek * belli belirsiz düş ünmek. kafası nıdinlemek * baş ı nı dinlemek. kafası nıezmek * zararlıolabilecek bir hareketi, bir durumu baş langı çta yok etmek, etkisiz duruma getirmek. kafası nıkaldı rmak * karş ıgelmek, başkaldı rmak. * yoğ un bir biçimde düş ünmek veya çalı ş mak. kafası nıkaş ı yacak vakti olmamak * Bkz. baş ı nıkaş ı yacak vakti olmamak. kafası nıkı rmak * iyice dövmek, pataklamak. kafası nıkullanmak * akı llı ca davranmak. kafası nıkurcalamak * zihnini meş gul etmek, düş ündürmek. kafası nısokmak * barı nabilecek bir yere yerleş mek, baş ı nısokmak. kafası nıtaş tan taş a çarpmak * Bkz. baş ı nıtaş tan taş a çarpmak. kafası nıtoplamak * sağlı klıdüş ünebilir olmak. kafası nıtütsülemek * Bkz. kafayı tütsülemek. * sarhoşetmek. kafası nıuçurmak * kellesini uçurmak. kafası nıvurmak * bir kimsenin kafası nıkesmek.

kafası nı n bir tahtasınoksan olmak * akı l durumunda bozukluk olmak. kafası nı n dikine gitmek * hiçbir öğüde kulak asmayarak aklı na koyduğ unu yapmak. kafası nı n etini yemek * sürekli rahatsı z etmek. kafası nı n kontağı atmak * çok sinirlenmek, öfke ile dolmak. kafası z

* Kafasıolmayan. * Düş ünüş ü, anlayı ş ıve kavrayı ş ı kı t olan, anlayı ş sı z, kavrayı ş sı z.

kafası zlı k * Kafası z olma durumu, anlayı ş sı zlı k, kavrayı ş sı zlı k. kafatasçı * Kafatasçı lı ktan yana olan kimse, görüş . kafatasçı lı k *İ nsanları kafatasları nı n biçimine göre değ erlendiren görüş . kafatası *İ nsanda ve omurgalı larda içinde beyin bulunan, baş ı n kemik bölümü. kafaya çı kmak * topa kafayla vurmak için sı çramak. kafayı (yere) vurmak * hastalanı p yatağ a düş mek. * uyumak için yatmak. kafayı bulandı rmak * önceki düş ünceleri alt üst etmek, değiş tirmek. kafayı bulmak * sarhoşolmak, neş esi, keyfi yerine gelmek. kafayı çalı ş tı rmak * kafayıiş letmek. kafayı çekmek * içki içmek. kafayı değ iş tirmek * düş üncesini kanaatini değiş tirmek. kafayı dinlemek * sessiz ve sakin kalı p düş ünmek. kafayı iş letmek * doğ ru ve iyi düş ünmek. kafayı tütsülemek * sarhoşolmak. kafayı üş ütmek * delirmek, çı lgı nlaş mak.

kafayı yemek * aş ı rıyorgunluktan bunalı ma düş mek. Kafdağı * Genellikle masallarda yer alan, dünyayıçevrelediğine inanı lan, arkası nda cinlerin, perilerin bulunduğ u var sayı lan, zümrütten dağ. kafe kafein

* Bkz. kahve. * Kahve ve çaydan elde edilen, hekimlikte kullanı lan, uyarı cıniteliği olan bir madde.

kafes * Aralı klıtelden, metal veya ağ aç çubuklardan yapı lmı ş , genellikle taş ı nabilir koyacak. * Vahş î hayvanlar için demir çubuklarla yapı lmı ştaş ı nabilir bölme. * Çapraz çubuklarla ve aralı klıolarak yapı lmı ş , pencerelere takı lan siper. * Cami ve tekke gibi yerlerde kadı nlara ayrı lan yer. * Ahş ap yapı ları n direk ve çatmalardan oluş an kaplama tahtalarıdı ş ı nda kalan iskeleti. * Hapishane. kafes gibi * zayı f, kuru veya delik deş ik. kafes teli kafesçi

* Tel çitlerde kullanı lan veya bir makine aracı lı ğ ı yla kafes yapı mı nda gerekli olan ince, galvanizli tel. * Kafes yapan veya satan kimse. * Birini aldatarak çı kar sağlayan (kimse).

kafese girmek * aldatı lı p kendisinden çı kar sağlanmak. * hapse girmek. kafese koymak * aldatı p çı kar sağlamak. kafesleme * Kafeslemek iş i. kafeslemek * Çı kar sağlamak için birini aldatmak. kafesli

* Kafesi olan veya kafes biçiminde olan.

kafeş antan *İ çkili, çalgı lıkahvehane. kafeterya

kâffe

* Müş terilerin kendi kendilerine servis yaptı klarılokanta. * Kahve ve benzeri içecekler satı lan yer. * Bütün, tamam, hep, cümle.

kâffesi * Bütünü, hepsi, tamamı . kâfi

* Yeterli, yetecek ölçüde olan. * Yeter, yetiş ir, artı k istemez!. kâfi gelmek * yetmek, yetiş mek. kafile * Birlikte yolculuk eden topluluk. * Aynıyöne giden taş ı t veya yolcu topluluğu, konvoy. * Sı ra ile gönderilen ş eylerin her bir bölüğü. kâfir

kâfiristan

* Tanrı 'nı n varlı ğ ı nı inkâr eden (kimse). * Genellikle Müslüman olmayanlara verilen ad. * Acı ması z, zalim. * Sevilen birine takı lma, sitem yollu kullanı lı r. * Kâfir ülkesi, Müslüman olmayanları n yaş adı ğ ıyer.

kâfirleş me * Kâfir gibi olma. kâfirleş mek * Kâfir gibi olmak. kâfirlik * Kâfir olma durumu. kafiye

* Şiirde dizelerin sonunda tekrarlanan ve aynısesi veren hecelerin benzeş mesi, uyak, (halk edebiyatı nda)

ayak. kafiyeli kafiyesiz

* Kafiyeli olma durumu, uyaklı , mukaffa. * Şiirde kafiye kuralı na uymayan, uyaksı z.

Kafkasyalı * Kafkasya halkı ndan olan (kimse). kaftan * Çoğ u ipek bir çeş it uzun, süslü üst giysisi. kaftancı * Kaftan yapan veya satan kimse. kâfur

* Kâfur ağ acı ndan elde edilen, hekimlikte kullanı lan, beyaz ve yarısaydam, kolaylı kla parçalanan, çok ı tı rlı bir madde. * Çok beyaz. kâfur ağacı * Defnegillerden, Uzak Doğ u'da yetiş en, kâfur elde edilen ağaç (Cinnamonum camphora). kâfuru kâgir

* Bkz. kâfur. * Taşve tuğ ladan yapı lmı şolan.

kağan kağanlı k

* (hakan sözünün eski biçimi) Hanları n bağlıolduğu devlet baş kanı , imparator. * Kağ an olma durumu. * Kağ anı n yönetimindeki ülke.

kâğı da dökmek * yazı ya geçirmek. kâğı t * Hamur durumuna getirilmiştürlü bitkisel maddelerden yapı lan, yazıyazmaya, basmaya, bir ş ey sarmaya yarayan kuru, ince yaprak. * Yazı lıkâğı t yaprağı , pusula, tezkere. * Yazı lısı nav kâğ ı dı . *İ skambil kâğ ı dı . * Kâğ ı t para. * Kâğ ı ttan yapı lmı ş . * Belge ve doküman. * Menkul kı ymetler borsası nda iş lem gören tahvil, hisse senedi gibi malî değ eri olan senet. kâğı t açmak * iskambil kâğ ı tları nı oyunculara dağı ttı ktan sonra koz olacak kâğı dı n yüzünü çevirmek. kâğı t ağacı * Kâğ ı t dutu. kâğı t balı ğ ı * Kâğ ı t balı ğ ı gillerden, gövdesi kâğı t gibi ince ve saydam, üzerinde üç siyah benek bulunan kemikli bir balı k (Trachypterus trachypterus). kâğı t balı ğ ı giller * Kemikli balı klardan, örnek hayvanıkâğı t balı ğıolan, ince gövdeli, gümüş î renkli balı k familyası . kâğı t dutu * Dutgillerden, Çin'de ve Japonya'da yetiş en, kabuğundan kâğı t yapı lan bir ağaç (Broussenetia papyrifera). kâğı t gibi (olmak) * kanıçekilip benzi solmak. kâğı t helvacı * Kâğ ı t helvasıyapan veya satan kimse. kâğı t helvası * Tekerlek biçiminde, ince, yassıve gevrek bir çeş it helva. kâğı t kaleme sarı lmak * hemen yazmaya baş lamak. kâğı t kebabı * Kemiksiz koyun eti, domates, biber, soğ an ve baharat karı ş ı mı nı n yağ lı kâğı t içerisine konarak fı rı nda piş irilmesi yoluyla hazı rlanan bir kebap türü. kâğı t oynamak * iskambil kâğ ı tları nı kullanarak çeş itli oyunlar oynamak. kâğı t oyunu *İ skambil kâğ ı dıile oynanan oyun. kâğı t torba * Ambalâjlamada kullanı lan, gerektiğinde özel makinelerde dikilerek hazı rlanan ve kâğı ttan yapı lan torba.

kâğı t üzerinde (üstünde) kalmak * yapı lması düş ünülmüşolduğu hâlde yapı lmamak. kâğı tçı

* Kâğ ı t yapan kimse. * Kâğ ı t ve yazıgereçleri satan kimse.

kâğı tçı lı k * Kâğ ı tçıolma durumu. * Kâğ ı t sanayii. kâğı tlama * Kâğ ı tlamak iş i. kâğı tlamak * Kâğ ı tla kaplamak, kâğı t yapı ş tı rmak. kâğı tlanma * Kâğ ı tlanmak iş i. kâğı tlanmak * Kâğ ı tla kaplanmak. kâğı tlı

* Kâğ ı dı olan.

kâğı tlı k * El altı nda bulundurulacak kâğı tlarıkoymaya yarayan, gözlere ayrı lmı şbir çeş it kutu. * Kâğ ı t yapmaya uygun olan. kâğı tsı * Kâğ ı da benzer, kâğ ı t görünüş ünde. kağnı

*İ ki tekerlekli, tekerlekleri tek parça, dingili tekerlekle birlikte dönen öküz arabası .

kağnı gibi (gitmek) * çok yavaş(gitmek). kağnı mazı sı * Kağ nı nı n iki tekerleğini birbirine bağ layan ve onlarla birlikte dönen, baltayla kabaca yontulmuşkütük. kağş ak * Eskimiş , gevş emiş , dağ ı lmaya yüz tutmuş(eş ya, yapı ). kağş ama

* Kağ ş amak iş i.

kağş amak * Eskimek, dağ ı lmaya yüz tutmak. * Herhangi bir ş ey ek yerlerinden ayrı lmak, oynamak. *İ htiyarlamak. * Zayı flamak, gevş emek, güçsüzleş mek. kâh * Bazen, kimi vakit, bazıbazı , gâh. kahhar kahı r

* Kahredici, kahreden, yok edici. * Yok etme, ezme, periş an etme, mahvetme.

* Derin üzüntü veya acı , sı kı ntı . kahı r (veya kahrı nı ) çekememek * birinin huysuzluğ una veya verdiğ i sı kı ntı ya katlanamamak. kahı r (veya kahrı nı ) çekmek * uzun süre sı kı ntı ya katlanmak. kahı r yüzünden lütfa uğramak * birine kötülük olsun diye yapı lan bir iş , tersine onun iyiliğine yardı m etmek. kahı rlanma * Kahı rlanmak iş i. kahı rlanmak * Çok ve için için üzülmek, kederlenmek. kahı rlı kâhil kâhillik

* Çok üzüntüsü veya acı sıolan. * Eriş kin. * Eriş kinlik.

kâhin * Doğaüstü yollardan gizli, bilinmeyen ş eyleri, geleceği bilme iddiası nda bulunan kimse. kâhinlik kahir

* Kâhin olma durumu veya kâhince söz, kehanet. * Kahredici, zorlayan. * Baskı n gelen, ezen, ezici.

kahir ekseriyet * Ezici çoğ unluk. kahir kuvvet * Ezici, baskı n güç. kahkaha * Gülerken çı kan ses. kahkaha atmak * yüksek sesle gülmek. kahkaha çiçeği *İ ki çeneklilerden, çoğu kenarlarımavi bir çizgi ile çevrili beyaz, mavi, pembe veya morumsu çiçekler açan, bir veya çok yı llı k, tı rmanı cıve otsu bir süs bitkisi, gündüzsefası . kahkahadan kı rı lmak * çok gülmek. kahkahayıbasmak (koparmak veya salı vermek) * kendini tutamayı p yüksek sesle gülmek. kahpe * Orospu. * Dönek.

kahpe dölü * Bkz. kahpenin dölü. kahpe felek * (talih ve kader için) "Rast gelmeyen, yâr olmayan" anlamı nda kullanı lı r. * Kadere ve talihe küskünlüğ ü anlatmak için kullanı lı r. kahpece

* Kahpe gibi, kahpeye yaraş ı r (biçimde).

kahpecik * Küçük kahpe. * Oynak, kı rı tkan. kahpelenme * Kahpelenmek iş i veya durumu. kahpelenmek * Kahpelik etmek, kahpece davranmak. kahpeleş me * Kahpeleş mek iş i veya durumu. kahpeleş mek * Kahpece davranmak. kahpelik * Kahpe olma durumu. * Kahpece davranı ş . kahpelik etmek * sözünden dönerek birine kötülük etmek. kahpenin dölü * Piç, soysuz. kahraman * Savaş ta veya tehlikeli bir durumda yararlı k gösteren kimse, alp, yiğ it. * Bir olayda önemli yeri olan kimse. * Olağ anüstü yararlı klar göstererek düş manı yenen komutanlara veya ş ehirlere devlet tarafı ndan verilen onur unvanı . * Roman, hikâye, tiyatro ve benzeri edebiyat türlerinde en önemli kiş i. kahramanca * Kahramana yaraş ı r (bir biçimde), yiğitçe. kahramanlaş ma * Kahramanlaş mak iş i. kahramanlaş mak * Kahraman durumuna gelmek, yiğ itleş mek. kahramanlı k * Kahraman olma durumu. * Kahramanca davranı ş , yiğitlik. kahretme * Kahretmek iş i. kahretmek * Ezmek, periş an etmek. * Çok üzmek.

* Kendine dert etmek, içlenmek, çok üzülmek. *İ lenmek, beddua etmek. kahreyleme * Kahreylemek iş i. kahreylemek * Üzülmesine sebep olmak. kahreyleyiş * Kahreylemek iş i veya biçimi. kahrıçekilir * katlanı labilir, katlanmaya değer. kahrıçekilmez * huysuz veya çok sı kı ntı lı . kahrı ndan ölmek * çok üzülmek. * aş ı rıüzüntü, ölümüne sebep olmak. kahrolası * Yok olası , periş an olası (kimse, ş ey, durum). kahrolma * Kahrolmak iş i. kahrolmak * Çok üzülmek, içlenmek. kahrolsun! * "yok olsun; mahvolsun" anlamı nda ilenme bildirir, yaş ası n karş ı tı . kahroluş * Kahrolmak iş i veya biçimi. kahvaltı * Genellikle sabahlarıve ikindi üstü yenilen hafif yemek. * Bu biçimde düzenlenmişyemek. kahvaltıetmek * hafif yiyeceklerle karı n doyurmak. kahvaltı cı * Otellerde kahvaltıiş lerini yapmakla görevli kimse. kahvaltı lı k * Kahvaltı da yenen (yiyecek). kahve * Sı cak iklimlerde yetiş en, kök boyası gillerden bir ağaç (Coffea arabica). * Bu ağacı n meyve çekirdeği. * Bu çekirdeklerin kavrulup dövülmesiyle, çekilmesiyle elde edilen toz. * Bu tozla hazı rlanan içecek. * Kahve, çay, ı hlamur, bira, nargile içilen, hafif yiyecekler bulunduran, tavla, domino, bilârdo, kâğı t oyunları vb. oynanan yer, kahvehane, kafe. kahve ağ abeyi * Kahve ağası . kahve ağ ası

* Kahvehane ve benzeri yerlerde sözü geçen ve ağ ı rlı ğıolan kimse. kahve cezvesi *İ çinde kahve piş irilen metal kap. kahve değ irmeni * Çekirdek durumundaki kahveyi öğ ütmeye yarayan, elle veya elektrikle iş leyen araç. kahve dibeği * Kahve çekirdekleri dövmek ve çöplerini ayı klamaya yarayan içi oyuk taşveya ağaç kap. kahve dolabı * Kahve kavrulan döner kap. kahve dövücünün hı nk deyicisi * Bkz. havan dövücünün hı nk deyicisi. kahve falı * Kahve içildikten sonra fincanda kalan telvenin aldı ğ ıbiçimlere bakarak geleceğe iliş kin tahmin, varsayı m veya görüş leri açı klama. kahve fincanı * Kahve içmeye yarayan kulplu veya kulpsuz küçük kap. kahve kaş ı ğı * Kahve karı ş tı rmak için yapı lan ve kullanı lan küçük kaş ı k. kahve makinesi * Kahve çekmek veya öğütmek üzere özel yapı lan otomatik makine. kahve ocağ ı * Kahve, işyeri, han gibi yerlerde kahve vb. piş irilen yer. kahve parası * Bahş iş . kahve tabağ ı * Kahve fincanı nı n altı na konulmak üzere yapı lmı ştabak. kahve takı mı * Cezve, fincan, tabak vb. oluş an takı m. kahve tepsisi * Üstünde kahve fincanları nıvb. ni taş ı maya yarayan sapsı z, düz, küçük kap. kahveci

* Kahve üreten veya satan kimse. * Kahve iş leten veya kahve piş irip satan kimse.

kahvecilik * Kahve üretme veya satma iş i. * Kahve piş irme veya kahve iş letme iş i. kahvehane * Kahve, çay, ı hlamur, bira, nargile içilen, tavla, domino, bilârdo, kâğ ı t oyunlarıvb. oynanan yer, kahve. kahvehaneci * Kahvehane iş leten kimse. kahverengi * Kavrulmuşkahvenin rengi. * Bu renkte olan.

kâhya

* Konak, çiftlik vb. yerlerde türlü iş leri yapmakla görevli kimse. * Esnaf kuruluş ları nda lonca baş kanı . * Baş kası nı n iş ine karı ş an kimse. * (motorlu taş ı tlar için) Değnekçi.

kâhya kesilmek * olur olmaz her iş ine karı ş mak. kâhyalı k * Kâhya olma durumu. * Kâhyanı n görevi. * Kâhyaya verilen ücret. * Kendisini ilgilendirmeyen iş lere karı ş ma durumu. kâhyalı k etmek * kâhyalı k görevinde bulunmak. * her ş eye karı ş mak. kaide

kaideci kaideli kaidesiz

kail

* Kural. * Taban, duraç, ayaklı k. * Kalça. * Kurallara bağ lı , kuralcı . * Kurallı . * Kuralsı z. * Tabanıolmayan. * Söyleyen. *İ nanmı ş , aklı yatmı ş .

kail olmak * inanmak; razıolmak. kaim * (baş ka bir ş eyin yerine) Geçen. * Ayakta duran, var olan. * (Tanrıiçin) Her zaman var olan. kaim olmak * yerine geçmek. kaime * Buyruk, resmî kâğ ı t, ferman. * Kâğ ı t para, kâğı t lira, kayme. kaimelik * Kâğ ı t para cüzdanı . kâin kâinat

* Bulunan, olan. * Evren.

* Dünya. * Herkes. kak

kak

* Elma, armut gibi meyvelerin kurutulmuş u. * Zayı f ve kuru. * (kaya ve ağaç oyukları nda) Su birikintisi.

kaka * (çocuk dilinde) Kötü, çirkin. * Pislik, dı ş kı . kaka yapmak * (bebek için) büyük abdest yapmak. kakaç

kakalama

* Tuzlanı p kurutulmuşyiyecek. * Manda pastı rması . * Kakalamak iş i.

kakalamak * Sürekli çekiş tirmek, itmek, kakı p durmak. * (alı şveriş te) Aldatmak, kötü mal satmak, kazı klamak. kakalamak * (bebek) Kakası nıyapmak. kakalanma * Kakalanmak iş i. kakalanmak * Kakalamak iş ine konu olmak. kakalanmak * Kaka ile kirlenmek. kakao

*İ ki çeneklilerden, Amerika'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en bir a ğ aç, Hint bademi (Theobroma cacao). * Bu ağacı n meyve çekirdeği. * Bu çekirdeklerin öğütülmesiyle elde edilen toz. * Bu tozdan su veya sütle hazı rlanan içecek.

kakaolu *İ çinde kakao bulunan. kakaolu kek *İ çinde ağı rlı klıolarak kakao bulunan kek. kakavan

* Kendini beğ enmiş , sevimsiz, düş üncesiz, bilgisiz, budala.

kakavanlı k * Kakavan olma durumu; kakavanca davranı ş . kakavanlı k etmek * kakavanca davranmak. kakı ç

* Balı k avı nda kullanı lan, ucu demir kancalıbir çeş it zı pkı n. kakı lı p kalmak * beklemek zorunda kalmak, hiçbir yere gidememek. kakı lma kakı lmak kakı m erminea). kakı ma

* Kakı lmak iş i. * Kakmak iş i yapı lmak. * Sansargillerden, yazı n esmer kı rmı zı , kı ş ı n beyaz renkli kürkü değerli, etçil hayvan, as, ermin (Mustela

* Kakı mak iş i.

kakı mak * Bir kimsenin yaptı ğ ıiş in beğenilmediğ ini kendisine sert sözlerle söylemek; öfkelenmek, kı zmak, darı lmak, paylamak. kakı nç * Öfke, kı zgı nlı k. * Bkz. baş ı na kakı nç etmek. kakı ntı * Sözü dinlenmeyen, rezil, itilip kakı lan kimse. kakı r kakı r * Kakı rtısesi çı kararak. kakı r kakı r gülmek * sesli ve sürekli gülmek. kakı rca

* Fı ndı kfaresi adı yla bilinen küçük memeli hayvan.

kakı rdak * Kuyruk yağ ı nı n eritildikten sonra kalan gevrek posası , kı kı rdak. kakı rdak poğ açası * Kakı rdaktan yapı lan çörek. kakı rdama * Kakı rdamak iş i. kakı rdamak * Kakı r kakı r diye ses çı karmak. * Kurumak. * Ölmek. kakı rtı kakı ş

* Kuru ş eylerin birbirine sürtünmesinden veya kı rı lması ndan çı kan ses. * Kakmak iş i veya biçimi.

kakı ş ma * Kakı ş mak iş i. * Bazısözlerde, söz öbeklerinde, çı kaklarıyakı n seslerin art arda gelmesi sonucu söyleyiş in güçlüğ e uğ raması , kulağırahatsı z etmesi, tenafür, kakofoni.

kakı ş mak * Dürtüş mek, itiş mek. kakı ş tı rma * Kakı ş tı rmak iş i. kakı ş tı rmak * Sürekli ve hafif hafif kakmak. kaklı k * (kaya ve ağaç oyukları nda) Su birikintisi. kakma

* Kakmak iş i. * Ağaç üzerinde veya diğer ahş ap malzemede, mobilyada, belirlenmişdesen ve çizimlere göre oyulmuş yuvalara gümüş , sedef gibi süs maddeleri kakı lı p oturtularak yapı lan. kakma aş ı * Tepesi düzgün ş ekilde kesilmişağ acı n bir kenarı nda açı lan üçgen biçimindeki yarı ğa, ucu aynış ekilde yontulmuşkalemin yerleş tirilip aş ıbağ ıile bağlanmasıve aş ı macunu ile örtülmesi ş eklinde uygulanan bir kalem aş ı sı . kakmacı * Kakma iş leri yapan usta. kakmacı lı k * Kakmacıolma durumu. * Kakmacı nı n iş i ve sanatı . kakmak

*İ tmek, vurmak. * Kakma yapmak. * Vurarak dar bir yere sokmak.

kakmalı * Üzerinde kakma iş i bulunan. kaknem

kakofoni kaktüs (Cactus).

* Çirkin, huysuz. * Kuru, sı ska. * Kakı ş ma, tenafür. * Kaktüsgillerden, yapraklarıyayvan ve dikenli, güzel, parlak renkte çiçekler açan bir bitki, atlas çiçeği

kaktüsgiller *İ ki çelenklilerden, sı cak ve kurak ülkelerde yetiş en, gövdesi, yapraklarıetli ve dikenli bir bitki familyası , atlas çiçeğ igiller. kakule

kakuleli kakum

* Zencefilgillerden, sı cak iklimlerde yetiş en ı tı rlıbir bitki (Elettaria cardamomum). * Bu bitkinin bahar olarak kullanı lan tohumu. *İ çine kakule katı lmı ş . * Bkz. kakı m.

kâkül kâküllü

* Alnı n üzerine düş en kı sa kesilmişsaç, perçem. * Kâkülü olan.

kal * Bir alaş ı mdaki madenlerin erime derecesi farkı ndan yararlanarak bunlarıbirbirinden ayı rma iş lemi. kal kala kala kala

* Söz, lâkı rdı , lâf. * (uzaklı k veya herhangi bir saat baş ıiçin) Kalarak. * Bütünü, olup olacağ ı , en sonunda.

kalaazar * Malta humması . kalaba

* Kalabalı k.

kalabalı k * Çok sayı da insan topluluğ u. * Gereksiz, karı ş ı k seyler topluluğ u. * Sayı ca çok. kalabalı k ağı zlı * Geveze, bilir bilmez konuş an. kalabalı k etmek * gereksiz olarak yer doldurmak. kalabalı kça * Biraz kalabalı k. kalabalı klaş ma * Kalabalı klaş mak iş i. kalabalı klaş mak * Kalabalı k duruma gelmek. kalafat

* Geminin kaplama tahtaları arası nıüstüpü ile doldurup ziftleyerek su geçirmez duruma getirme iş i. * Aş ağ ı sıdar, yukarı sıgenişbir çeş it yeniçeri baş lı ğ ı . * Osmanlıİ mparatorluğunda vezir veya yüksek mevkide devlet adamları nı n giydikleri bir baş lı k. * Onarma, tamir etme.

kalafat yeri * Gemi ve kayı kları n onarı ldı ğı yer. kalafata çekmek * gemiyi onarmak için karaya çekmek. * azarlamak, paylamak. kalafatçı * Gemi ve kayı klarıkalafat eden kimse. kalafatçı lar * Tersane halkı nıoluş turan bölüklerden her biri.

kalafatçı lı k * Kalafat yapma iş i. kalafatlama * Kalafatlamak iş i. kalafatlamak * Geminin kaplaması nıkalafatla onarmak. * Onarı lmak, çeki düzen verilmek. kalafatlanma * Kalafatlanmak iş i. kalafatlanmak * Kalafatlanmak iş i yapı lmak. kalafatsı z * Kalafatıçı kmı ş . kalak

* Burun, burun ucu. * Gelin tacı . * Tezek yı ğ ı nı .

kalakalma * Kalakalmak iş i. kalakalmak * Bir ş ey veya durum karş ı sı nda ş aş ı rmak. * Güç durumda kalmak. kalamar kalamata

* Mürekkep balı ğ ı nı n bir türü (Loligo vulgaris). * Bir tür etli ve büyük zeytin.

kalamin * Doğada az bulunan, güç iş lenen, hidratlıçinko silikat. * Havada, yüksek ı sı da iş lenen metal parçaları n yüzeyinde oluş an oksit katmanı . kalamit * Amfibol cinsinden bir mineral türü. *İ lk Çağağ aç taş ı lı . kalan * Kalmak iş ini yapan. * Artan, mütebaki. * Bir çı karmanı n sonucu. * Bölme iş leminde bölünenden artan sayı . kalandı r

* Dokunmuşkumaşve bezleri buhar altı nda veya belli bir ı sı da silindir arası ndan geçirerek ütüleme, parlatma, istenilen boy ve ene göre çektirip germe. kalandı r makinesi * Kalandı r iş ini yapan makine. kalandı rcı * Kalandı r iş ini makine aracı lı ğ ı yla yapan kimse.

kalanlıbölme * Bölünenden artanı n, sı fı rdan farklıbir sayı olduğ u bölme iş lemi. kalantor

* Gösteriş i seven, varlı klı(kimse).

kalantorca * Kalantor gibi, kalantora uygun düş en biçimde. kalantorluk * Kalantor olma durumu. kalas

kalas gibi kalastra kalavra

* Kalı n biçilmişuzun tahta. * Ahş ap yapı larda kirişolarak kullanı lan kalı n biçilmişuzun tahta. * Kaba, anlayı ş sı z, kereste. * kaba, kibar veya nazik olmayan, incelikten yoksun olarak. * Gemilerde cankurtaran filikaları nıoturtmak için güvertelere konulan sehpa. * Ölçeksiz ayakkabı , yemeni. * Deriden yapı lmı şeş ya.

kalavrahane * Kundura atölyesi. kalay * Atom numarası50, atom ağı rlı ğı 118,7 olan, gümüşbeyazlı ğ ı nda 232°C' de eriyen, 7,29 yoğunluğ unda, kolay iş lenebilen, yumuş ak bir element. Kı saltmasıSn. * Kalaylanmı şbir kabı n üzerindeki alaş ı m tabakası . * (insan için) Aldatı cıgörünüş . * Sövme, küfür. kalay balı k * Balı k avlamada oltanı n ucuna yerleş tirilen madde. kalaycı

* Kap kalaylayan kimse. * Üstünkörü işyapan, sahtekâr.

kalaycı lı k * Kalaycı nı n iş i. * Sahtekârlı k. kalaydan çı kmak * kalaylanmak. kalayhane * Kalaycı nı n çalı ş tı ğıyer. * Kalay iş lerinin yapı ldı ğı yer. kalayı basmak * adamakı llıküfretmek. kalaylama * Kalaylamak iş i. kalaylamak

* Oksitlenmeden korumak için bir metal parçası nıveya kabıkalay tabakasıile kaplamak. * Eksiklikleri, kusurları görünüş te gizlemeye çalı ş mak. * Çok sövmek. kalaylanma * Kalaylanmak iş i. kalaylanmak * Kalaylanmak iş i yapı lmak veya kalaylamak iş ine konu olmak. kalaylatma * Kalaylatmak iş i. kalaylatmak * Kalaylamak iş ini yaptı rmak. kalaylı

kalaysı z

* Kalaylanmı ş(kap). *İ çinde kalay bulunan. * Gösteriş i ve süsü yapay olan. * Kalaylanmamı ş(kap). * Kalayıkalmamı ş(kap). *İ çinde kalay bulunmayan.

kalbe doğmak * Bkz. içine doğ mak. * kalbine doğ mak. kalbe dokunmak * acıveya üzüntü vermek. kalbe iş lemek * derin üzüntü uyandı rmak. kalben kalbî

*İ çten, gönülden olarak, yürekten. *İ çten, yürekten, gönülden (gelen).

kalbi ağzı na gelmek * çok heyecanlanmak, korkmak, endiş elenmek. * yüreği ağzı na gelmek. kalbi çarpmak * kalbi çok vurmak. * çok heyecanlanmak. * yüreği çarpmak. kalbi dayanmamak * aş ı rıheyecan, üzüntü, yorgunluk veya herhangi bir hastalı k yüzünden kalbi durmak, ölmek. * yüreği dayanmamak. kalbi ferahlamak * yüreği ferahlamak. kalbi kararmak * inancı nı kaybetmek. * yüreği kararmak.

kalbi kı rı k * Üzgün, ümitsiz. kalbi parçalanmak * çok üzülmek, yüreği parçalanmak. kalbi sı zlamak * üzüntü duymak, acı mak, yüreği sı zlamak. kalbi temiz * Kötü niyeti ve düş üncesi olmayan. kalbi yerinden oynamak * heyecanlanmak, yüreğ i yerinden oynamak. kalbi yı kmak kolay, yapmak zordur * insanlarıkı rmak ve üzmek, mutlu etmekten daha kolaydı r. kalbi yı rtı lmak * acıduymak. kalbine doğ mak * içine doğ mak. kalbine girmek * sevgisini kazanmak. kalbine göre * baş kaları için beslediğ i duygulara göre. kalbini açmak * duyguları nı , düş üncelerini açı k açı k birine söylemek; içini dökmek. kalbini çalmak * sevgisini kazanmak, kendine âş ı k etmek. kalbini doldurmak * yüreğini sevgiyle ı sı tmak. kalbini eritmek * merhametini çekmek, yumuş atmak. kalbini kazanmak * kalp kazanmak. kalbini kı rmak * üzmek, incitmek, kalp kı rmak. kalbini okumak * birinin duygu ve düş üncelerini, niyetini anlamak. kalbiyle konuş mak * düş üncelerini, duygu ağ ı rlı klıbir biçimde anlatmak. kalbur * Tahı l ve baş ka iri taneli maddeleri elemek için kullanı lan büyük delikli veya seyrek telli elek. kalbur gibi * delikleri olan, delik deş ik. kalbur kemiğ i

kemik.

* Alı n kemiğinin arkası nda, kalbur gibi küçük delikleri olan, kafa tası nı n alt ve ön bölümünü oluş turan

kalbura çevirmek * delik deş ik etmek. kalbura dönmek * delik deş ik olmak. kalburabastı * Beze biçimine getirilmişhamur parçası nı n yassı laş tı rı lı p ortası na ceviz içi ve yağkonması yla fı rı nda piş irilen ve piş tikten sonra üzerine soğuk ş eker ş erbeti dökülen bir tatlıtürü. kalburcu

* Kalbur yapan veya satan kimse. *İ ş i, bir ş eyi kalburdan geçirmek olan kimse.

kalburculuk * Kalburcunun iş i. kalburdan geçirmek * kalbur yardı mı yla ayı rmak, elemek. kalburla su taş ı mak * verimsiz, sonuçsuz bir iş le uğ raş mak. kalburlama * Kalburlamak iş i. kalburlamak * Kalburdan geçirmek. kalburlanma * Kalburlanmak iş i. kalburlanmak * Kalburdan geçirilmek. kalburlatma * Kalburlatmak iş i. kalburlatmak * Kalburdan geçirtmek. kalburüstü * Seçkin, sivrilmiş . * Değerli, güzel, baş arı lı . kalburüstüne gelmek (veya kalburüstü kalmak) * benzerleri arası nda sivrilmişolmak, seçkin duruma gelmek. kalcı

* Kal iş i yapan kimse.

kalça * Vücudun bacakla böğ ür arası ndaki iki yana doğ ru çı kı ntı lıbölümü. kalça kemiğ i * Yassı , geniş , girintisi ve çı kı ntı sı çok olan, leğ en veya kemik çatı nı n ön ve yan bölümlerini oluş turan bir çift kemik, oma. kalçalı

* Kalçasıolan. * Kalçasıgenişolan. kalçalı k parçası . kalçası z

kalçete

* Davulcuları n, davulun sürtünmesine karş ıgiysilerini korumak amacı yla sol kalçaları na koyduklarıderi

* Kalçasıolmayan. * Kalçasıdar olan. * Elle örülerek yapı lan yassıhalat.

kalçı n * Üstüne baş ka bir ş ey giyilmek için abadan veya meş inden yapı lan çizme biçiminde ayak giysisi. kalçı ncı * Kalçı n yapan veya satan kimse. kaldıki

* Bundan baş ka, bununla birlikte.

kaldı raç

* Az bir güç ile büyük bir yükü kaldı rmaya yarayan, bir dayanma noktasıüzerinde hareket edebilen, inip kalkabilen sert çubuk, manivelâ. kaldı ran

* Kaldı rmak iş ini yapan. * Bazıorganlarıyukarı ya doğ ru kı mı ldatan kaslara verilen ad.

kaldı rı cı * Ağı r bir yükü kaldı rmak veya çok kı sa mesafelerde yerini değ iş tirmek için kullanı lan araç, kriko. kaldı rı lı ş * Kaldı rı lmak iş i veya biçimi. kaldı rı lma * Kaldı rı lmak iş i. kaldı rı lmak * Kaldı rmak iş i yapı lmak. kaldı rı m

* Yollarda taş larla yapı lan döş eme. * Yaya kaldı rı mı , trotuvar.

kaldı rı m çiğ nemek *ş ehirde yaş ayarak görgüsü artmak. kaldı rı m iş çisi * Kum, çimento veya hazı rlanmı şyataklar üzerine parke taş ı , beton blok, tuğla veya bordür taş ıdöş eyen kimse, kaldı rı mcı . kaldı rı m kabadayı lı ğ ı * Adî ve basit, seviyesiz, yersiz veya gereksiz güç gösterisi. kaldı rı m kabadayı sı * Basit, seviyesiz veya ucuz kahramanlı k gösterisinde bulunan kimse. kaldı rı m mühendisi *İ ş siz güçsüz sokaklarda dolaş an kimse.

kaldı rı m süpürgesi * Sürtük. kaldı rı m taş ı * Kaldı rı m döş emeye elveriş li olan sert bir taştürü. kaldı rı m yosması * Kaldı rı m süpürgesi. kaldı rı ma düş mek * önemini, değ erini yitirmek. * ucuz fiyatla sokakta satı ş a çı karı lmak. kaldı rı mcı * Kaldı rı m döş eyen kimse. * Dolandı rı cı , yankesici. kaldı rı mcı lı k * Kaldı rı m döş eme iş i. * Dolandı rı cı lı k, yankesicilik. kaldı rı mlarıarş ı nlamak * iş siz güçsüz dolaş mak. kaldı rı mlı * Kaldı rı mıolan. kaldı rı msı * Oluş u, kaldı rı m görünüş ünü andı ran (doku). kaldı rı msı z * Kaldı rı mıolmayan. kaldı rı ş * Kaldı rmak iş i veya biçimi. kaldı rma

* Kaldı rmak iş i.

kaldı rma kolcusu * Haddelenmekte olan sı cak metali gelberi ile kaldı rı p paso makinesine giriş i sağlayan kimse. kaldı rmak * Bulunduğ u yerden almak. * Yukarıdoğ ru hareket ettirmek. * Yükseltmek. * (ürün için) Toplamak, taş ı mak. * Çekmek, taş ı mak. * Katlanmak, tahammül etmek. * Uygun gelmek, götürmek, yakı ş mak. * Bir kuruluş un çalı ş ması na son vermek, feshetmek, lâğvetmek. * Hastayıhastahaneye yatı rmak. * (ölü için) Gerekli töreni yaparak gömmek. * Çalmak, aş ı rmak. * Alı p baş ka yere götürmek; toplamak. * Uyandı rmak. * Piyasadan çekmek. * Elin ulaş amayacağıyere koymak; saklamak. * Kaçı rmak. *İ yi etmek, iyileş tirmek. * Bir ş eyden çokça satı n almak.

* Tayin etmek, atamak. * Yok etmek, ortadan silmek. kaldı rtma * Kaldı rtmak iş i. kaldı rtmak * Kaldı rmak iş ini yaptı rmak. kale

* Düş manı n gelmesi beklenebilen yollar üzerinde, askerî önem taş ı yan ş ehirlerde, geçit ve dar boğ azlarda güvenliği sağlamak için yapı lan kalı n duvarlı , burçlu, mazgallı yapı . * Genellikle bir düş üncenin savunulduğ u, sürdürüldüğü yer. * Takı mla oynanan bazıtop oyunları nda topun sokulması na çalı ş ı lan yer. * Satranç tahtası nı n dört köş esine dikilen, tahtanı n bir tarafı ndan diğer tarafı na kadar düz olarak boş hanelerde gidebilen kale biçiminde taş . kale almamak * önem vermemek, hesaba katmamak, ilgisiz kalmak, sözünü etmeye değer bulmamak. kale bedeni * Kalenin burçları arası nda yer alan üstü mazgal ve siperlerle örülmüşkalı n duvar. kale çizgisi * Futbol vb. top oyunları nda, oyun alanı nı n sı nı rları nıgösteren ve kale hizası nda olan çizgi. kale gibi * çok büyük, sağ lam (yapı ). * kendisine güvenilen güçlü (kimse). kale vuruş u * Futbolda topun karş ıtakı m oyuncularıtarafı ndan kale çizgisi dı ş ı na çı karı lmasısonunda, genellikle kaleci aracı lı ğ ı yla oyuna yeniden baş lanmasıiçin yapı lan atı ş . kalebent * Kale dı ş ı na çı kmamaya hüküm giyen suçlu. kalebent etmek * suçluluğ u yüzünden mahkûm etmek. kalebentlik * Kalebent olma durumu. kaleci

* Bazıoyunlarda kalenin önünde duran, topun kaleye girmesini önlemekle görevli oyuncu.

kaleci eldiveni * Top tutmayıkolaylaş tı ran kalı n eldiven. kalecilik kalem

* Kaleci olma durumu veya kalecinin görevi. * Yazmak, çizmek gibi iş lerde kullanı lan çeş itli biçimlerde araç. * Resmî kuruluş larda yazıiş lerinin görüldüğü yer. * Yontma iş lerinde kullanı lan ucu sivri veya keskin araç. * Çeş it. * (bazıdeyimlerde) Yazı . * Yazar.

kalem açacağı * Kurş un kalemlerin ucunu açmaya yarayan araç, kalemtı raş .

kalem açmak * kalemin ucunu yontup kullanı labilecek bir duruma getirmek. kalem aş ı sı * Ucu kalem gibi kesilmişçubukla yapı lan ağ aç aş ı sı . kalem beyi * Kalem efendisinden daha üst görevli. kalem çekmek * gereksiz olduğunu belirtmek için üstünü çizmek. kalem efendisi * Kalemde çalı ş an görevli yazman, kâtip. kalem erbabı * Yazar. kalem iş i * Elle yontularak veya çizilerek iş lenmiş . kalem kaş lı *İ nce ve düzgün kaş lı . kalem kavgası * Yazı ları yla birbirine sataş ma, polemik. kalem kömürü *İ yi cins mangal kömürü. kalem kulaklı * Kulaklarıdik ve düzgün (at, geyik, vb.). kalem kutusu *İ çinde kalem bulunan küçük kutu. kalem oynatmak * yazıyazmak. * bir yazı yı düzeltmek. * bir yazı da değiş iklik yapmak. kalem parmaklı * Parmakları uzunca, düzgün ve buruş uksuz. kalem pil

*İ nce, uzun ve küçük pil.

kalem sahibi *İ yi yazıyazabilen, edip. kalem ş uarası * Divan ş iiri tarzı ndan etkilenen okur yazar halk ş airi. kalembek * Bir cins kokulu sandal ağacı , yalancıöd ağacı . * Bir cins mı sı r. kaleme (veya kaleme kâğ ı da) sarı lmak * hemen yazmaya baş lamak. kaleme almak

* (bir konuyu) yazıdurumuna getirmek, yazı yla anlatmak. kaleme gelir * yazı labilir veya anlatı labilir. kaleme gelmemek * yazı lı r veya anlatı lı r gibi olmamak. kalemi olmak * herhangi bir nitelikte yazı yazabilmek. kaleminden çı kmak * herhangi biri tarafı ndan yazı lmak. kaleminden kan damlamak * yazı larıacıve dokunaklıolmak. * etkili yazmak. kalemis * Bir tür misk faresi (Civet tictis). kalemiyle yaş amak (veya geçinmek) * geçimini yazı ları yla sağ lamak. kalemkâr

* Tavan ve duvarlara kabartma gibi görünen resimler yapan sanatçı .

kalemkârlı k * Kalemkâr olma durumu veya sanatı . kalemlik * Kalem koyacağ ı , kalem kutusu. kalemş or

* Yazı ları yla sürekli olarak baş kaları na saldı ran yazar.

kalemtı raş * Kamı şkalemleri açmak için kullanı lan, uzun saplı küçük bı çak. * Kurş un kalemlerin ucunu açmak için kullanı lan türlü biçimlerdeki keski. kalender

* Gösteriş siz, sade yaş amaktan yana olan, alçak gönüllü (kimse), ehlidil, rint. * Özensiz giyinmiş , kı lı ksı z. * (kâğı tçı lı kta) Aslı nda yalnı z birisi tahrikli üst üste konulmuşbelirli sayı da silindirden meydana gelen ve düzgün yüzeyli kâğ ı t üretmek için kullanı lan bir makine. kalenderce * Kalendere yakı ş ı r (bir biçimde). kalenderî

* Bir halk ş iiri türü. * Bu ş iirin, halk ş airlerince yapı lmı şbestesi.

Kalenderiye * Dünya malı na, gösteriş e önem vermeyen bir İ slâm tarikatı . kalenderleş me * Kalenderleş mek iş i. kalenderleş mek * Kalenderce davranmak veya yaş amak.

kalenderlik * Kalender olma durumu. kalensöve * Sivri tepeli külâh. * Bitkilerde kökün ucunu örten koruyucu bölüm, yüksük. kaleska

* Dört tekerlekli, hafif, bir tür gezinti arabası .

kalevî * Alkalik, antiasit. kalevra

* Bkz. kalavra.

kaleydoskop * Bir ucu buzlu camla kapatı lan, metal veya mukavvadan bir boru içine yerleş tirilmişaynaları n aracı lı ğı yla, boru içine konulmuşrenkli küçük cisimlerin ve görüntülerin oluş turduğu çeş itli biçimleri gösteren araç, çiçek dürbünü. kaleyi içinden fethetmek * davası nıkarş ıtaraftan birinin yardı mı yla kazanmak. kalfa

kalfalı k

kalgı ma

* Aş amasıçı rakla usta arası nda bulunan zanaatçı . * Ustalı ktan yetiş me mimar yardı mcı sı . * Saraylarda ve büyük konaklarda halayı kları n baş ı nda bulunan kadı n. *İ lkokullarda hoca yardı mcı sı . * Çocuklarıevlerinden alarak okula, okuldan evlerine götüren kimse. * Kalfa olma durumu veya kalfanı n iş i. * Kalfa ücreti. * Kalgı mak iş i.

kalgı mak * Sı çramak, fı rlamak, ş aha kalkmak. * Öfkeyle kalkmak. * Çapkı nlı k, serserilik yapmak. kalhane

* Kal iş i yapı lan yer.

kalı ba dökmek * dökmecilikte erimişmadeni kalı bı n içine akı tmak. kalı ba vurmak * biçimi bozulmuşbir ş eyi düzeltmek için kalı ba geçirmek. kalı bı değ iş tirmek (veya dinlendirmek) * ölmek. kalı bı kı yafeti yerinde * görünüş ü gösteriş li olan kimse. kalı bı nıbasmak * bir ş eyi güvenle doğ rulamak. kalı bı nı n adamıolmamak

* görünüş ünden beklendiği gibi olmamak. kalı cı * Sürekli, daimi, geçici karş ı tı . * Her zaman geçerliğ ini sürdürecek olan. * Bir süre için belli bir yerde kalan, mihman. kalı cıruj

* Uzun süre dayanı klı lı ğı nıkoruyan ruj.

kalı cı lı k * Kalı cı olma durumu. * Mı knatı slayan etki kalktı ktan sonra da mı knatı s olarak kalabilen cisimlerin özelliği. * Tözün kendi bağı msı zlı ğ ıiçinde var olma biçimi, tözün var oluş unu sürdürmesi ilkesi, ayrı lmazlı k karş ı tı . kalı ç

* Orak.

kalı k * Kalmı ş , artmı ş , eskimiş . * Evlenme çağ ıgeçmiş , evde kalmı ş(kı z). kalı klı k * Eksiklik, noksanlı k. kalı m

kalı mlı

* Kalmak iş i. * Bkz. Ölüm kalı m. * Kalı cı , yok olmayan, ölümsüz, zevalsiz, bakî, payidar.

kalı mlı lı k * Kalı mlıolma durumu. kalı msı z

* Kalı mlıolmayan, kalı cıolmayan, yok olacak, fanî.

kalı n * (cisimlerde) Uzunluk ve geniş lik dı ş ı nda üçüncü boyutu çok olan, ince karş ı tı . * Enli ve gür. * Düzlem biçimindeki ş eylerde, iki yüz arası ndaki uzaklı k kendi cinsindekilere göre çok olan. * Yoğun, akı cı lı ğıaz olan. * Etli, dolgun. * (ses için) Gür. kalı n * Gelin olacak kı za verilen para veya armağ an, ağ ı rlı k. kalı n

* Mayalıhamurun parçalara ayrı lı p ve tandı rda piş irilmesiyle elde edilen ekmek türü.

kalı n bağı rsak * Sindirim borusunun ince bağ ı rsaktan anüse kadar ortalama 1,5 m uzunluğundaki bölümü. kalı n kafa * Budala, aptal, anlayı ş sı z. kalı n kafalı * Geç veya güç anlayan, gabi. kalı n kafalı lı k

* Kalı n kafalıolma durumu. kalı n ses * Titreş im sayı sıaz olan. kalı n ünlü * Dilin geri çekilmesiyle art damakta oluş an ünlü: a, ı , o, u. kalı n yağ * Ham petrolden elde edilen, makinelerin hareketli bölümlerini yağ lamakta kullanı lan yoğ un yağ, ağ ı r yağ. kalı nca

* Kalı na yakı n.

kalı nlaş ma * Kalı nlaş mak iş i. kalı nlaş mak * Kalı n duruma gelmek. kalı nlaş tı rma * Kalı nlaş tı rmak iş i veya durumu. kalı nlaş tı rmak * Kalı n duruma getirmek. kalı nlatma * Kalı nlatmak iş i. kalı nlatmak * Kalı nlaş tı rmak. kalı nlı k

kalı nma kalı nmak

* Kalı n olma durumu. * (cisimler için) Uzunluk ve geniş lik dı ş ı nda üçüncü boyut. * Kalı nmak iş i veya durumu. * (bir kimse için) Kalmak.

kalı ntı * Artı p kalan ş ey, bakiye. * Bir kentten veya mimarlı k eserinden artakalan bölüm, yı kı ntı , harabe, enkaz. *İ z, iş aret. * Bir toplum, kültür, uygarlı k vb.den artakalan ş ey. kalı p

kalı p gibi

* Bir ş eye biçim vermeye veya eski biçimini korumaya yarayan araç. * Genellikle küp biçiminde bir kalı ba dökülerek yapı lmı şolan. * Biçki modeli, patron. * Belirli bir biçim. * Gösteriş li görünüş . * Biçim, durum. * durumunu bozmadan.

kalı p gibi oturmak * (giysi) vücuda tam uymak.

kalı p gibi serilmek * (yorgunluktan) upuzun yatmak. kalı p gibi uyumak * kı mı ldamadan uzun ve derin bir uyku uyumak. kalı p kesilmek * olduğ u gibi kalmak. kalı p kı yafet * Dı şgörünüş . kalı p sigarası * Sigara sarma makinesinden çı kmı şsigara. kalı pçı

* Kalı p yapan veya satan kimse. * Görevi herhangi bir ş eyi kalı ba vurmak olan kimse. * (yapı iş lerinde) Beton kalı pları nı yapan kimse.

kalı pçı lı k * Kalı pçı nı n yaptı ğ ıiş . kalı plama * Kalı plamak iş i. kalı plamak * Biçimi bozulmuşbir ş eyi düzeltmek için kalı ba geçirmek, kalı ba vurmak. kalı planma * Kalı planmak iş i. kalı planmak * Belli bir kalı p verilmek, kalı ba vurulmak. kalı plaş ma * Kalı plaş mak iş i. kalı plaş mak * Belli bir biçim almak, kliş eleş mek. * Görevini yitirmek: birisi, hepisi kelimelerindeki -i iyelik eki kalı plaş mı ş tı r. kalı plaş mı ş * Durumunu sürdüren, belli bir durumun dı ş ı na çı kmayan. kalı platma * Kalı platmak iş i. kalı platmak * Kalı ba vurdurmak. kalı plı

* Kalı planmı şolan. * Düzgün, biçimli.

kalı plıkı yafetli * Gösteriş li, bakı mlı . kalı psı z * Kalı planmı şolan. * Biçimsiz, düzgün olmayan.

kalı psı z kı yafetsiz * Gösteriş siz, bakı msı z. kalı ptan kalı ba girmek * çı kar sağlamak için her duruma uymak. kalı r yeri yok * ayrı msı z, farksı z. kalı ş kalı t

kalı tçı

* Kalmak iş i veya biçimi. * Ölen bir kimseden yakı nları na geçen mal veya mülk, miras. * Kalı tı m yoluyla geçmişolan ş ey. * Görenekler yoluyla yerleş mişolan tutum veya davranı şbiçimi. * Bir kalı ttan yasalar gereğ ince yararlanan kimse, mirasçı , varis, muris.

kalı tı m

* Çevre etkileriyle köklü olarak değiş tirilemediğine inanı lan özelliklerin, döllenme sı rası nda, diş i ve erkeğ in kromozomlarıyoluyla bir kuş aktan ötekine geçmesi, soya çekim, irsiyet, veraset. kalı tı m bilimi * Bitki, hayvan ve insanları n kalı tı m olayları nı inceleyen bilim, genetik. kalı tı msal * Soydan geçme, soydan kalma, kalı tı mla ilgili, ı rsî. kalı tsal * Kalı tı msal, ı rsî. kalı tsallı k * Kalı tsal olma durumu. kaliborit kalibraj

* Hidratlıdoğ al sodyum ve magnezyum boratı . * Ayarlama.

kalibrasyon * Ölçü, ayar. kalibrasyon testi * Doğru ölçüm için yapı lan, uygulama veya iş lem. kalibre kalifiye

* Mermilerde, ateş li silâhlarda çap. * Bir ş eyi yapabilme niteliğ ini ve ustalı ğı nıkazanmı şolan, nitelikli.

kalifiye iş çi *İ stenilen nitelikleri taş ı yan, iyi yetiş mişusta iş çi, nitelikli iş çi, vası flıisçi. kaliforniyum * Atom numarası98, atom ağı rlı ğı 244 olan, aktinit grubundan yapay bir radyoaktif element. Kı saltmasıCf. kaligrafi

* Harfleri güzel biçimler vererek yazma sanatı , güzel yazısanatı , hüsnühat.

kaliko kalinis kalinos

* Pamuk iplikleriyle yapı lan ilk cilt bezi. * Bir tür yağ mur kuş u, su tavuğ u. * Levreğ e benzer bir balı k.

kalipso * Jamaika'dan yayı lmı ş , iki zamanlı bir dans. * Bu dansı n müziğ i. kaliptra * Kökün büyüme bölgesinin üzerini örten yüksük ş eklindeki koruyucu doku. kalite

* Bir ş eyin iyi veya kötü olma özelliğ i, nitelik. * (Fransı zcada kullanı lmaz) Üstün nitelikli.

kalite çemberleri * Bir işyerinde iş in daha etkili ve verimli yapı labilmesi için, bilgi akı ş ı nı n hı zlanması , bilgi paylaş ı mı nı n artmasısâyesinde, gönüllülerin ekipler oluş turması . kalite kontrolü * Her türlü malı n üretiminin baş langı cı ndan mal çı kı ş ı na kadar nitelik ve özelliğ inin belirlenmesi için yapı lan analiz ve denetim. kalite riski * Alı cı nı n, varı şyerine gelen malı nı n kalitesi için yüklendiğ i riziko. kaliteli kalitesiz

* Nitelikli. * Niteliksiz.

kalitesizlik * Niteliksizlik. kalk borusu * Bir kı tayıveya bir gemideki tayfalarıuyandı rmak için belirli saatte boru ile verilen iş aret. kalkan

* Oktan veya kı lı çtan korunmak için savaş çı ları n kullandı ğ ıkorunmalı k. * Toplum olayları nda güvenlik görevlilerinin çeş itli saldı rıaraçları ndan kendilerini ve baş kaları nıkorumak için kullandı kları , özel olarak yapı lmı şkorumalı k. * Koruyucu. kalkan * Yan yüzergillerden, büyük, yassı , derisi düğme veya çivi denilen birtakı m sivri kemiklerle örtülü, beyaz etli balı k (Scophtalmus maximus). kalkan balı ğı * Kalkan. kalkan balı ğı giller * Denizlerin kumlu, çamurlu diplerinde yaş ayan, yassıbedenli, kemikli balı klar familyası . kalkan bezi * Gı rtlağ ı n ön ve alt bölümünde bulunan, salgı sı nıkana veren, çok damarlı , önemli bir bez, tiroit.

kalkan böcekleri * Bir çok türü, tarı m ve orman bitkilerinde asalak olarak yaş ayan, kı n kanatlarıkalkanı msıböcekler familyası . kalkancı k * Tohum içerisinde embriyonu besi dokuya bağ layan, onu besin deposundan ayı ran ve besin maddelerini absorbe ederek embriyona veren zar gibi ince ve kalkan ş eklinde bir parça. kalker

* Kireç taş ı .

kalkerleş me * Kalkerleş mek iş i. kalkerleş mek * (toprak) Kireçlenmek. kalkerli kalkersiz kalkı k

kalkı klı k

* Birleş iminde kireç taş ıbulunan. * Birleş iminde kireç taş ıbulunmayan. * Düzeyine göre yüksekte olan. * Kabararak yerinden ayrı lmı ş . * Dik durumda, ucu yukarıdoğ ru olan. * Kalkı k olma durumu.

kalkı ndı rma * Kalkı ndı rmak iş i. kalkı ndı rmak * Kalkı nması nısağ lamak, kalkı nması na yol açmak. kalkı nı ş kalkı nma

* Kalkı nmak iş i veya biçimi. * Kalkı nmak iş i. *İ yileş me, ş ifa bulma.

kalkı nma hı zı * Belirli iki tarih arası nda ekonomide büyüme veya geliş me durumu. kalkı nmak * Durumunu düzeltmek, aş amalıbir biçimde geliş mek, ilerlemek. kalkı p kalkı p oturmak * öfkesini vücut kı mı ldanı ş ları yla belli etmek. kalkı ş

* Kalkmak iş i veya biçimi.

kalkı ş a geçmek * (uçak) havalanmak için pistten ayrı lmak. kalkı ş ı lma * Kalkı ş ı lmak durumu.

kalkı ş ı lmak * Kalkı ş mak iş ine konu olmak. kalkı ş ma

* Kalkı ş mak iş i. *İ syan, ayaklanma, kı yam.

kalkı ş mak * Yetenek, imkân ve gücü aş an bir iş e giriş mek. * Giriş mek, baş lamak. kalkma

* Kalkmak iş i.

kalkmak * Oturuşdurumundan dik duruma gelmek, doğrulmak. * Uyanarak yataktan ayrı lmak. * Gitmek üzere yerinden ayrı lmak. * Yukarıdoğ ru yükselmek. * (taş ı tlar için) Yola çı kmak. * Uçmak. * Yerinden ayrı lı p yol almaya baş lamak. * (hayvan) İ ki art ayağı üzerinde dik durum almak. * Kabarmak, ayrı lmak. * (kapak, örtü) Kaldı rı lmak, alı nmak. * Derlenip götürülmek. *İ yileş erek gezecek duruma gelmek. * Varlı ğı , hayatıson bulmak. * Yok olmak, artı k bulunmamak. * Giriş mek, baş lamak, davranmak, yeltenmek. * Geçerli olmamak, geçerliğini yitirmek, geçmez olmak. * Uygulanmaz olmak. * Güncelliğini yitirmek. * Geçmek. * Baş ka yere gitmek, taş ı nmak. * Ayakta beklemek. kalkojen kalkolitik kallavi

* Periyodik dizgede, altı ncı gruptaki oksijen, kükürt, selenyum, tellür, polonyum elementlerinin genel adı . * Bakı rı n kullanı lmaya baş laması yla nitelenen (tarih öncesi dönem). * Vezir ve sadrazamları n giydikleri bir çeş it kavuk. * Çok iri, kocaman.

kallavi fincan *İ ri, kulpsuz fincan. kallem * "Allem etmek, kallem etmek" sözünde geçer. kalleş kalleş çe kalleş lik

* Sözünde durmayı p bir iş in yüzüstü kalması na yol açan; birine gizlice kötülük eden. * Kalleş e yaraş ı r (biçimde). * Kalleşolma durumu veya kalleş ce davranı ş .

kalleş lik etmek * sözünde durmayarak döneklik etmek; birine gizlice kötülük etmek. kalma

* Kalmak iş i. * Herhangi bir kimseden veya bir dönemden kalmı şolan.

kalma durumu *İ sim soyundan bir sözün, taş ı dı ğ ıkavramda bulunuş unu bildiren durum. Türkçede bu durum -da / -de, ta / -te ekleri ile bildirilir, -de hâli, lokatif. kalmak

kalmalı

* Olduğu yeri ve durumu korumak, sürdürmek. * (zaman, uzaklı k veya nicelik için) Belirtilen miktarda bulunmak. * Konaklamak, konmak. * Oturmak, yaş amak, eğ leş mek. * Hayatı nı sürdürmek, yaş amak. * Varlı ğı nıkorumak, sürdürmek. * Oyalanmak, vakit geçirmek. * Sı nı f geçmemek. *İ ş lemez, yürümez duruma gelmek. * Geriye atı lmak, ertelenmek. * Görevi veya yetkisi içinde olmak, düş mek, durumu itibarı yla aş ağ ıseviyede bulunmak. * Bir ş eyle kaplanmak, bir ş eye bulanmak. * Bir iş i belli bir noktada bı rakmak, ara vermek. * Geçmek. * Geri kalmak, yapamamak. * Belli bir gelirle geçinmek zorunda bulunmak. * Yetinmek. * (olumsuz olarak) Olmak, meydana gelmek. * Olmak, herhangi bir durumda bulunmak. * Herhangi bir durumu sürdürmek. * Kök veya gövdeleri sonuna -e ( -a ) eki almı şfiillerle sürerlik bildiren birleş ik fiiller oluş turur. * Bazı-ip ekiyle yapı lmı şzarf fiillerden sonra da gelerek sürerlik bildirir. * Kalma durumunda olan.

kalmalıtümleç * Çoğ u kez fiilin, bazen de ismin anlamı nı tümleyen ve kalma durumunda bulunan dolaylıtümleç. kaloma kalomel

* Demir atmı şbir geminin zincirinin su içindeki bölümü. * Tatlısülümen.

kalori

* Normal atmosfer bası ncı nda, ı sı nma ı sı sı15°C' lik suyunkine eş it olan bir cismin, bir gramı nı n sı caklı ğ ı nı 10°C yükseltmek için gerekli ı sı miktarı na eş it olan ı sıbirimi. * Besinlerin, dokular içinde yanarak vücudun sı caklı k ve enerjisini sağ lama değerleri de kalori ile ölçülür. Kı saltmasıKal. kalorifer

* Merkez ve depo durumunda olan bir kazandan çı kan sı cak hava, su veya buharı , borularla dolaş tı rmak yoluyla bir yapı nı n her yanı nıı sı tan araç veya tesisat. * Radyatör. kalorifer borusu * Kalorifer ı sı sı nıileten boru. kalorifer dairesi

* Kalorifer kazanı nı n bulunduğ u bölüm. kalorifer kazanı * Kalorifer suyunun içinde bulunduğu kazan. kalorifer peteğ i * Kalorifer ı sı sı nıoda içinde dağı tan metal bölüm. kaloriferci * Kalorifer döş eyen veya onaran kimse. * Kaloriferi yakan kimse. kalorifercilik * Kalorifer döş eme veya onarma iş i. * Kaloriferi yakma görevi. kalorimetre * Isı ölçer. kalorimetri * Isı ölçümü. kaloş * \343 galoş . kaloş suz kalotip

* \343 galoş suz. * Yarısaydam durumdaki kâğ ı t üzerinde fotoğ raf negatifleri elde etme yöntemi.

kalp

* Göğüs boş luğ unda, iki akciğer arası nda, vücudun her yanı ndan gelen kanıakciğ erlere ve oradan gelen temiz kanıda vücuda dağ ı tan organ, yürek. * Kalp hastalı ğı . * Sevgi, gönül. * Bir ülkenin, bir kuruluş un iş leyiş , yönetim ve varlı ğı nısürdürme bakı mı ndan en önde gelen yeri. * Duygu, his. kalp

* Bir durumdan baş ka bir duruma çevirme, dönüş türme.

kalp * Düzme, sahte, geçmez (para). * Yalancı , kendine güvenilmeyen. *İ ş e yaramaz, tembel. kalp acı sı * Büyük üzüntü. kalp ağ rı sı * Aş ktan doğan üzüntü. kalp akçe

* Sahte metal veya kâğ ı t para. * Yaramaz kimse.

kalp aksesi * Kalp krizi. kalp çarpı ntı sı * Kalbi veya kalbinin çalı ş masıbozuk olan kimse.

kalp etmek * bir durumdan baş ka bir duruma çevirmek, dönüş türmek. kalp kalbe karş ı dı r * sevgi karş ı lı klı dı r. kalp kası * Kalbin ana duvarı nıçeviren ve düzenli hareket edeb kas örgüsü. kalp kazanmak (veya fethetmek) * ince bir davranı şveya güzel bir sözle birinin sevgisini kazanmak; ilgisini çekmek. kalp kı rmak * gönül kı rmak, incitmek. kalp krizi

* Kalbin normal çalı ş ması nıbirdenbire engelleyen, önlem alı nmazsa ölüme yol açan rahatsı zlı k.

kalp olmak * sahte, düzme olmak. kalp olmamak * acı ma duygusu olmamak. kalp sektesi * Kalbin birdenbire durması . kalp spazmı *İ rade dı ş ıkalbin kası lı p gevş emesi ve bundan doğan rahatsı zlı k, kalp sı kı ş ması . kalp yarası * Yürek yarası . kalpak * Kesik koni biçiminde deri, kürk veya kumaş tan yapı lmı şbaş lı k. kalpakçı * Kalpak yapan veya satan kimse. kalpakçı lı k * Kalpak yapma veya satma iş i. kalpaklı * Kalpak giymiş . kalpaklı k * Kalpak yapmaya elveriş li. kalpazan

* Sahte para basan veya piyasaya süren kimse. * Yalan ve hile ile işgören (kimse).

kalpazanlı k * Kalpazan olma durumu veya kalpazanca iş . kalpçi

* Kalp hastalı kları uzmanı(hekim).

kalplaş ma * Kalplaş mak iş i.

kalplaş mak * (bir kimse) Çeviklik, doğ ruluk veya çalı ş kanlı ğı nıyitirmek. kalplı k

kalpli

* Düzmelik, sahtelik. *İ şyapma isteksizliği. * Kalp hastalı ğı olan.

kalpsiz * Acı masıolmayan, katı yürekli, duygusuz, acı ması z, merhametsiz. kalpsizlik

* Katıyüreklilik, acı ması zlı k, duygusuzluk, merhametsizlik.

kalsa (veya kalı rsa) * herhangi birinin kanı sı nca. * elinden gelse, elinde olsa. kalseduan * Yapı sı nda billûrlaş mı şkuvars ve biçimsiz silis bulunan, mavimtı rak beyaz renkte bir cins akik, Kadı köy taş ı . kalsemi

* Kanda bulunmasıgerekli kalsiyum miktarı .

kalsifikasyon * Kireç taş ıhâline dönüş me. kalsit * Billûrlaş mı şdoğ al kalsiyum karbonatı . kalsiyum

* Atom numarası20, atom ağı rlı ğı 40,80, yoğunluğ u 1,55 olan, 845°C'de eriyen, kireç ve alçı nı n birleş imine giren, sarı mtı rak beyaz bir element. Kı saltmasıCa. kalsiyum fosfat * Üç kalsiyum atomu içeren ve formülü Ca3(PO4)2. olan fosfat. kalsiyum karbonat * En az % 38 kalsiyum içeren bir ürün. kalsiyum klorür * Hidroklorik asidin kimyasal formülü CaCl2 olan kalsiyum tuzu ve bunun hidrotlaş tı rı lmı şbiçimi. kalsiyum oksit * Kalsiyumun kimyasal formülü CaO olan kireç taş ı nı n kalsinasyon ürünü. kalsiyumlu * Birleş iminde kalsiyum bulunan. kalsiyumsuz * Birleş iminde kalsiyum bulunmayan. kaltaban

* Namussuz. * Şarlatan, yalancı , hileci.

kaltabanlı k * Kaltaban olma durumu. * Kaltabanca davranı ş .

kaltak

* Üzeri meş in, halıgibi ş eylerle kaplanmamı şolan eyerin tahta bölümü. * Kuskunsuz eyer. *İ ffetsiz, namussuz kadı n.

kaltakçı * Kaltaklı k yapan kimse. kaltaklı k

kalubelâ

* Toplumca hoşkarş ı lanmayan davranı ş larda bulunan kadı nı n durumu. * Böyle bir kadı na yakı ş ı r davranı ş . * Arapça "evet dediler" anlamı nda.

kalubelâdan beri * dünya kurulalıberi, çok eskiden beri. Kalvenci

* Kalvenizmi benimseyen.

Kalvencilik * Tanrıile kul arası na hiçbir otoritenin giremeyeceğ ini, Hristiyanlı ğ ı n eski sadeliğ ine dönmesini savunan I. Calvin tarafı ndan ileri sürülen Protestanlı ğı n özel bir kolu. Kalvenizm * Kalvencilik. kalya kalyon kalyoncu

kam

* Sadeyağile piş irilen bir çeş it kabak veya patlı can yemeği. * Yelkenle ve kürekle yol alan savaşgemilerinin en büyüğ ü. * Kalyon eri. * Deniz eri. * Bkz. ş aman.

kâm * Dilek. * Zevk, mutluluk, tat. kâm almak * umduğ unu ve istediğ ini elde etmek, dilediğ i biçimde zevk almak, keyfini çı karmak. kama

* Silâh olarak kullanı lan, ucu sivri, iki ağ zıda keskin uzun bı çak. * Açı lmı şolan boş luklarda tavan ve yanlardan taşveya cevher parçaları nı n düş mesini önlemek amacı yla tahkimat elemanları üstüne veya arkası na yerleş tirilen bir tahkimat parçası . * Kütüğü yarmak için kullanı lan ucu sivri, yassı , enli çivi, takoz, kı skı . * Topun gerisini kapayan kapak. * Oyunda kazanı lan her parti. * Oyunda sayı . kama basmak * oyunda yenmek. kamacı

* Kama yapan veya satan (kimse). * Top kamasıyapan veya onaran kimse. kamacı lı k * Kamacı nı n iş i veya mesleği. kamalama * Kamalamak iş i. kamalamak * Kama ile yaralamak. kamalı

* Kamasıolan.

kamamsı * Kamaya benzeyen, kama biçiminde olan. kamanço * Yükleme, aktarma, elden ele geçirme. kamanço etmek (veya edilmek) * yüklemek, aktarmak, elden ele geçirmek. kamara

* Gemilerde oda. *İ ngiltere yasama meclisi.

kamaramsı * Kamaraya benzeyen, kamara gibi, kamarayıandı ran yer. kamarillâ

* Bir büyük güç sahibini perde arkası ndan yöneten kimse.

kamarot * Gemilerde yolcuları n hizmetine bakan görevli. kamarotluk * Kamarotun görevi. kaması z kamaş ma

* Kamasıolmayan. * Kamaş mak iş i.

kamaş mak * (göz) Güçlü bir ı ş ı k sebebiyle bakamaz olmak. * (diş ) Ekş i bir ş ey sebebiyle uyuş up tedirginlik vermek. kamaş tı rma * Kamaş tı rmak iş i. kamaş tı rmak * Kamaş ması na sebep olmak. kamber

* Sadı k köle.

kambersiz düğ ün olmaz * her toplantı da veya her iş in içinde bulunmak merakı nda olanlar için yarısitem, yarı ş aka olarak söylenir.

kambersiz düğ ün olmaz * her toplantı da veya her iş in içinde bulunanlar için alay yollu söylenir. kambium * Çift çenekli bitkilerin gövde ve kökünde yer alan, yeni odun ve soymuk tabakalarıoluş turarak bitkinin kalı nlaş ması nısağ layan ve meristem hücrelerinden meydana gelen tabaka. kambiyo

*İ ki ayrıülke parası nı n birbiriyle değiş tirilmesi. * Herhangi bir yerdeki bir alacağ ı n tahsili, bir borcun ödenmesi veya bir yerden toplanan para ve para yerine geçen taş ı nabilir değ erlerin baş ka bir yere aktarı lmasıiçin yapı lan iş lemin bedeli. * Bu iş lemin yapı ldı ğı yer. kambiyo ajanı * Borsalarda müş terilerin alı m ve satı m yapmaları nısağ layan kiş i veya kuruluş . kambiyo cirosu * Döviz kurunun, poliçenin ciro edilmesi ile sabit duruma getirilmesi. kambiyo senedi * Poliçenin birinci kopyasıveya aslı . kambiyocu * Kambiyo iş leriyle uğ raş an kimse. kambiyoculuk * Kambiyo iş lemleri. kambriyen * Birinci Çağ ı n ilk dönemi ve bu dönemde oluş muşyer katmanları . kambriyen öncesi * Yeryüzü tarihinde Birinci Çağ 'dan daha eski, dağ ları n ve magma olayları nı n oluş tuğ u uzun bir zaman süresi, prekambriyen. kambur

* Bel kemiğinin, göğ üs kemiğinin eğrilmesi veya raş itizm sonucu sı rtta ve göğüste oluş an tümsek. * Bazıhayvanları n sı rtı ndaki çı kı ntı . * Kamburu olan (kimse). * Yapıveya eş yada dı ş arı ya doğ ru eğrilme. * Sı kı nt ı , dert.

kambur felek * (talih ve kader için) Sitem yollu kullanı lı r. kambur kambur * \343 kambur zambur. kambur üstüne kambur (veya kambur kambur üstüne) * sı kı ntıve tersliklerin üst üste geldiğ ini anlatı r. kambur zambur * Kambur ve eğri büğ rü. kambura * Kitapları n ciltlenmesiyle sı rt bölümünde oluş an yuvarlaklı k. kambura makinesi * Ciltçilikte, kitapları n sı rtı nıyuvarlaklaş tı rmak ve sı rt kenarları nıdüzgünce oluş turmakta kullanı lan makine. kambura vermek * ciltlenecek kitabı n sı rtı nı , formalar dikildikten sonra çekiç veya makine yardı mı yla yuvarlaklaş tı rmak.

kambura yatmak * ayakta duran birini sı rt üstü düş ürmek için arkası nda iki büklüm olup gizlice eğ ilmek ve baş ka birinin onu önden üzerine itmesini sağ lamak. kamburlaş ma * Kamburlaş mak iş i. kamburlaş mak * Kambur duruma gelmek. kamburlaş tı rma * Kamburlaş tı rmak iş i. kamburlaş tı rmak * Kambur duruma getirmek. kamburluk * Kambur olma durumu. * Tümseklik. kamburu çı kmak * sı rtı kambur olmak. * (eğ ilerek yapı lan iş ler için) çok çalı ş mı şolmak. * ihtiyarlamak. kamburumsu * Az kambur, kambura benzer. kamburunu çı karmak * (insan, kedi vb.) sı rtı nıtümsek duruma getirmek. kamçı

* Bir ucuna ip, deri vb. bağlıvurma, dövme aracı . * Bir ucu bir yere bağlı , öbür ucu herhangi bir iş te kullanı lmak için serbest bı rakı lan halat. * Spermatozoitlerde ve bazıtek hücreli hayvanlarda hareketi sağ layan ipliksi organ.

kamçıçalmak (veya vurmak) * kamçı lamak. kamçıkuyruk *İ yi cins kı vı rcı k koyun. kamçı baş ı *İ pek artı kları ndan elde edilen ve dokumacı lı kta kullanı lan iplik. kamçı lama * Kamçı lamak iş i. kamçı lamak * Kamçıile vurmak. * (yağ mur, kar, rüzgâr) Hı zla çarpmak. * Etkinliğ ini artı rmak; hı zlandı rmak; isteklendirmek, özendirmek, teş vik etmek. kamçı lanı ş * Kamçı lanmak iş i veya biçimi. kamçı lanma * Kamçı lanmak iş i. kamçı lanmak * Kamçıile dövülmek.

kamçı laş mak * Kamçıdurumuna gelmek. kamçı latma * Kamçı latmak iş i. kamçı latmak * Kamçı lamak iş ini yaptı rmak. kamçı layı ş * Kamçı lamak iş i veya biçimi. kamçı lı

* Kamçı sıolan. * Zor kullanan.

kamçı lı lar * Bir hücreli hayvanları n, hareket organlarıkamçı biçiminde olan bir sı nı fı . kame

* Değiş ik renkli üst üste iki katmandan oluş an ve üstteki katmanı na kabartma bir desen yapı lan değerli taş .

kamelya

* Çaygillerden, büyük, beyaz, pembe veya kı rmı zı renkte çiçekler açan, dayanı klıyapraklıbir bitki. Japon gülü. Çin gülü (Camellia japonica). kamer

* Ay.

kamer balı ğ ı * Ay balı ğ ı . kamera

* Alı cı , fotoğraf makinesi. * Bir çekime baş lanı rken, yönetmenin alı cı yı çalı ş tı rmalarıiçin verdiğ i buyruk.

kameraman * Alı cıyönetmeni. kamerî

* Ayla ilgili.

kamerî ay * Ayı n tam bir devriyle hesap edilen veya ayı n hareketine göre düzenlenen süre. kamerî takvim * Bkz. ay takvimi. kamerî yı l * Bkz. ay yı lı . kameriye

* Bahçelerde yazı n oturulmak için yapı lan, kafes biçiminde, kubbeli, üstü yeş illiklerle sarı lan süslü çardak.

kameriyeli * Kameriyesi bulunan. kamersiz * Aysı z, ayı olmayan. Kamerunlu

* Kamerun halkı ndan olan. kamet * Boy, endam. * Camide namaza kalkmak için okunan ezan. kamet getirmek * (cemaatin namaza kalkmasıiçin) müezzin, ezanı n "namaza kalkı nı z" anlamı ndaki sözlerini okumak. kameti artı rmak * bağ ı rarak konuş mak. kamga

* Yonga.

kamı ş

* Buğdaygillerden, sulak, nemli yerlerde yetiş en, boğ umlu, sert gövdesi olan bitkilere verilen ad (Phragmites australis). * Bu bitkiden yapı lmı ş . * Erkeklik organı , penis. kamı şatmak (veya koymak) * birine oyun etmek, arabozanlı k etmek. kamı şkalem * Yazıyazmak için kullanı lan ince kamı ş tan yapı lmı şkalem. kamı şkemik * Baldı rı n arka tarafı nda yer alan ince uzun kemik. kamı şkulak * Kulaklarıince, düzgün ve dik at. kamı ş çı k * Kuyumcuları n kullandı ğ ıüfleç. kamı ş lı kamı ş lı k

* Kamı ş ı olan. * Kamı ş ı çok olan yer.

kamı ş sı * Gövdesi kamı şgibi boşve boğ umlu olan. kamikaze kâmil kâmilen

* (İ kinci Dünya Savaş ı yı lları nda Japonya'da) İ ntihar uçağ ı . * Yetkin, eriş kin, eksiksiz, ağı rbaş lı , mükemmel. * Büsbütün, toptan, hep birden.

kamineto * Küçük ispirto ocağı , ispirtoluk. kamkaz kamp

* Kesme özelliğini yitirmiş , körleş miş , keskin olmayan bı çak, orak vb. araç. * Çadı r veya baraka gibi eğreti araçlardan oluş turulan konak yeri.

* Bu yerde konaklama. * Tutsakları n veya siyasî sürgünlerin toplanı ldı ğ ıyer. * Belli bir düş ünce çevresinde birleş en topluluk. kamp kurmak * kamp için kalı nacak yerde gerekli düzeni sağ lamak. kampa girmek (veya kamp yapmak) * genellikle yarı ş ma öncesi, yarı ş maya gerektiğ i gibi hazı rlanmak. kampana * Çan. kampana çalmak * (gemi, istasyon gibi yerlerde) belirli vakitlerde çan çalmak. kampanacı * Düzenbaz, hilekâr, sahtekâr. kampanya * (politika, ekonomi, kültür gibi alanlarda) Belirli bir süredeki etkinlik dönemi. kampanyacı * Kampanyaya katı lan kimse. kampçı

* Kamp kuran, kampta kalan kimse.

kampçı lı k * Kamp kurma iş i. * Kamp hayatı . kamping

* Kamp kurma yeri.

kamplaş ma * Kamplaş ma durumu. kamplaş mak * Kamplara ayrı lmak, bölünmek. kampus kamu

* Şehir dı ş ı nda kurulmuşbir üniversitenin alanı ve yapı ları , yerleş ke. * Hep, bütün. * Bir ülkedeki halkı n bütünü, halk, amme.

kamu davası * Kamu adı na savcı nı n açtı ğıdava, amme davası . kamu düzeni * Bütün toplumu ilgilendiren düzen. kamu güvenliğ i * Bir devlette zabı ta hizmetleriyle halka sağ lanan can ve mal güvenliği. kamu hizmeti * Devlet ve öteki kamu tüzel kiş ileri tarafı ndan halkı n genel ve ortak ihtiyaçları nı n karş ı lanması . kamu hukuku * Devlet ile kiş i arası nda karş ı lı klıolarak hak ve ödevleri düzenleyen hukuk kolu, amme hukuku.

kamu idaresi * Kamu yönetimi. kamu kesimi * Devlet eliyle yürütülen ekonomik iş lerin bütünü. kamu kurumu * Belirli kamu hizmetlerini yerine getirmek amacı yla oluş turulan kamu tüzel kiş isi. kamu personeli * Devlet hizmetinde çalı ş an kiş iler. kamu sağ lı ğ ı * Bir toplumda büyük halk kitlelerinin sağlı k koş ullarıaçı sı ndan içinde bulunduğ u durum. kamu sektörü * Bkz. kamu kesimi. kamu tanrı cı * Tüm tanrı cı , panteist. kamu tanrı cı lı k * Tüm tanrı cı lı k, panteizm. kamu yararı * Devletin ihtiyaçları na cevap veren ve bu ihtiyaçlarıkarş ı layan, devlete yarar sağ layan değerler bütünü. kamu yönetimi * Devletin yönetim faaliyetlerinin faydalıve verimli bir biçimde düzenlenmesiyle uğ raş an bilim dalı , amme idaresi. kamuflâj kamufle

* Örtme, saklama, gizleme, peçeleme, alalama. * Görünmeyecek, tanı nmayacak biçimde örtülmüş , saklanmı ş , gizlenmiş , alalanmı ş , maskelenmiş .

kamufle etmek * gizlemek, maskelemek, alalamak, peçelemek. kamulaş tı rı lma * Kamulaş tı rı lmak iş i. kamulaş tı rı lmak * Kamulaş tı rmak iş i yapı lmak. kamulaş tı rma * Kamulaş tı rmak iş i, istimlâk. * Devletleş tirme. kamulaş tı rmak * Taş ı nmaz bir malı sahibinden satı n alarak kamuya mal etmek, kamu yararı na almak, istimlâk etmek. * Devletleş tirmek. kamuoyu

* Bir sorun üzerine halkı n genel düş üncesi, halk oyu, amme efkârı , efkârı umumiye.

kamuoyu oluş turmak (veya yaratmak) * bir düş ünceyi yaygı nlaş tı rmak ve halkı n dikkati o düş ünce etrafı nda toplamak ve yoğ unlaş tı rmak. kamus

* Büyük sözlük. kamusal * Kamu ile ilgili. kamusallaş ma * Kamusallaş mak iş i. kamusallaş mak * Kamusal duruma gelmek. kamutay

* (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) Türkiye Büyük Millet Meclisinin genel kurulu.

kamyon * Motorlu büyük yük taş ı tı . * Kamyonun taş ı yabildiğ i mal, kimse vb. kamyoncu * Kamyonla taş ı yı cı lı k yapan kimse. * Kamyon kullanan sürücü. kamyonculuk * Sahip olduğ u kamyonu baş kasıaracı lı ğı yla çalı ş tı rtma iş i. * Kamyon sürücülüğ ü. kamyonet * 1500 kilogram yük taş ı yan küçük kamyon, pikap. kamyonetçi * Kamyonet kullanan kimse. kamyonetçilik * Taş ı macı lı kta kamyonet kullanma iş i. kan

* Atardamar ve toplardamarları n içinde dolaş arak hücrelerde özümleme, yadı mlama görevlerini sağ layan plâzma ve yuvarlardan oluş muşkı rmı zırenkli sı vı . * Soy. -kan / -ken * \343 -gan / -gen. kan ağ lamak * büyük bir üzüntü içinde bulunmak. kan akçesi * Birini yaralayandan alı nı p yaralanana veya ölenin mirasçı ları na verilen para. kan akı tmak * kurban kesmek. kan akmak * kanlı çarpı ş ma olmak. kan aktarı mı * Hasta veya yararlı ya, kendi veya uygun baş ka bir kan grubundan damar yoluyla kan verme, kan nakli, transfüzyon. kan alacak damarıbilmek * nereden veya kimden çı kar sağ lanabileceğ ini bilmek.

kan almak * bir damardan bir miktar kan çekmek veya akı tmak. kan bağ ı * Aynısoydan gelme durumu. kan bankası * Gereğ inde hastalara aktarmak için sağlam kimselerden alı nan kanları n saklandı ğıyer. kan bası ncı * Bkz. tansiyon. kan baş ı na sı çramak (veya beynine çı kmak) * çok sinirlenip öfkelenmek. kan beynine çı kmak * çok sinirlenmek, hiddetlenmek, kontrolü yitirmek. kan bilimci * Kan bilimi uzmanı , hematolog. kan bilimi * Kanı n morfolojik, fizyolojik, kimyasal ve genetik açı dan incelenmesi. * Kan hastalı klarıbilimi, hematoloji. kan boğ mak * beynine kan hücumuyla ölmek. kan çanağ ıgibi * Bkz. gözleri kan çanağı na dönmek. kan çekmek * yüz ve huy, ana veya baba tarafı nı n yüzüne ve huyuna benzemek. * (akraba için) yakı nlı k duymak. kan çı banı * Kı l kökünden baş layarak deri altıdokusunu saran ve deride ş iş kinlikle beliren irinli kabartı . kan çı kmak * kan dökülmek, cinayet iş lenmek. kan davası * Geçmiş te, araları nda cinayetten, kan akmı şolmaktan veya baş ka bir sebepten kökleş mişbir düş manlı k bulunan iki ailenin karş ı lı klıkan gütmesi. kan doku

* Plâzmasıve taş ı dı ğıyuvarlar bakı mı ndan bir doku gibi görünen kana, doku bilimine verilen ad.

kan dolaş ı mı * \343 dolaş ı m. kan dökmek * ölüme yol açmak, cana kı ymak. kan gelmek * kanamak. kan gitmek * büyük abdestini ederken kan gelmek. * (kadı nlarda) aybaş ı çok kanlıolmak. kan gövdeyi götürmek

* çok kan dökülmüşolmak. kan grubu * Bireyde serum ve alyuvarları n taş ı dı ğı antijen veya antikorları n türüne göre ayı rı cıözellikler taş ı yan grup. kan gütmek * kan dökerek öç almak istemek. kan istemek * öldürülen bir kimsenin öcünün alı nması nıistemek. kan kanseri * Kanda akyuvarları n olağanüstü çoğalması yla beliren bir hastalı k, lösemi. kan kardeş i * Birinin kanı nıemerek veya yalayarak kardeş lik andıiçmek yoluyla kardeşolanlardan her biri, ant kardeş i. kan kaybetmek * herhangi bir sebeple vücuttan çok kan akmak. kan kı rmı zı * Çok kı rmı zı . * üstün, yaman. kan kusturmak * çok eziyet çektirmek. kan kusup kı zı lcı kş erbeti içtim * çok eziyet çektiğ i hâlde durumunu iyi göstermek. kan nakli * \343 kan aktarı mı . kan olmak * insan öldürülmek. kan olmak * araları nda kan davasıbulunmak. kan otu

* Gelincikgiller familyası ndan kan kı rmı zırenkte çok yı llı k zehirli bir bitki.

kan oturmak * bir damarı n çatlaması yla sı zan kan, dokular arası na akı p kalmak. kan parası * Diyet. kan plâzması * Kanı n hücrelerarası sı vımaddesi. kan portakalı *İ çi kı rmı zı bir portakal türü. kan revan içinde * her yanıkana bulanmı ş . kan serumu * Kanı n çökmesinden sonra üstünde kalan sı vıkı smı . kan taş ı * Hematit.

kan ter içinde (kalmak) * çok terli, yorgun ve periş an bir durumda (kalmak). kan tere batmak * kan ter içinde kalmak. kan tutmak * kan görünce bayı lmak. * (adam öldüren kimse) ş ok geçirmek. kan unu

* Kı l, mide içeriği, idrar ve benzeri yabancımaddeden arıtemiz, taze hayvan kanı ndan normal iş lemle elde edilmiş , genellikle koyu, siyaha benzer bir renkte, suda çözünmeyen kurutulmuşbir ürün. kan vermek * (hastaya, yaralı ya) kan aktarmak. * kan nakli için kan aldı rmak. kan yürümek * bir organda aş ı rı kan birikmek. kana * Geminin çektiğ i suyu göstermek için başve kı ç bodoslamalarıüzerine konulan iş aretler. kana boyamak (veya bulamak) * kan içinde bı rakmak. kana kan

* birinin öldürülmesinden sonra, öldürenin öldürülerek ceza verilmesi.

kana kan istemek * öldürenin öldürülmesini istemek. kana kana * Kanı ncaya kadar, doya doya, içine çeke çeke. kana susamak * öldürme hı rsıduymak. kanaat

* Elindekinden hoş nut olma durumu, kanı klı k, yeter bulma, yetinme, fazlası nıistememe, doyum. * Kanma, inanma. * Kanı ş , kanı , inanç, düş ünce.

kanaat etmek * yetinmek. kanaat getirmek * kanmak, aklıyatmak, inanmak. kanaatkâr * Azla yetinen, elindeki ile yetinen, kanı k, kanaatli, yetingen. kanaatkârlı k * Azla yetinme durumu, kanı klı k, yetingenlik. kanaatli

* Elindeki ile yetinen, kanı k, yetingen.

Kanada geyiğ i * Kuzey Afrika'da yaş ayan iri gövdeli geyik türü (Cervus Canadensis).

Kanada kavağ ı * Kuzey Afrika'da yetiş en uzun bir kavak türü. Kanadalı * Kanada halkı ndan olan kimse. kanadıaltı na almak (veya birinin üstüne) kanat germek * korumak, himayesine almak. kanadıkolu * akrabası , en yakı nları . * koruyucusu, desteğ i. kanadiyen * Kanadalıtuzak avcı ları nı n ceketlerine benzeyen içi kürklü veya pamuklu, ş al yakalı , kemerli kruvaze ceket. * Yaz ayları nda giyilen bol ve genişdikimli astarsı z hafif ceket. kanal * Bazıbölgeleri sulamak, kurutmak amacı yla veya gemilerin iş lemesine elveriş li, insan eliyle açı lmı şsu yolu. *İ ki kı yı arası ndaki dar ve derin deniz. *İ çinden damar, sinir veya bir sı vıgeçen yol. * Telefon, telgraf, televizyon gibi araçlarla iletiş imi sağlayan yol, hat. * Tahtanı n liflerine dik yönde açı lan kı rlangı ç kuyruğ u biçimli girinti. kanalcı k

* Küçük kanal. * Bir organizmadaki küçük kanal.

kanalcı klı * Kanalcı ğ ıolan. kanalet kanalı yla

* Küçük kanal. * Bir kimse veya bir ş ey aracı lı ğ ı yla, yoluyla, eliyle.

kanalizasyon * Pis ve atı k suları n özel kanallar aracı lı ğ ı yla belli merkezlerde toplanı p atı lması nısağlayan sistem, ş ebeke. kanama kanamak

* Kanamak iş i, nezif. * Vücudun herhangi bir yerinden kan akmak, kan gelmek, kan kaybetmek. * (manevî acı lar için) Yeniden etkisini duyurmak, depreş mek.

kanamalı * Kanamasıolan. kanara

* Bkz. kesim evi, mezbaha.

kanarya *İ spinozgillerden, yeş ilimsi veya sarıtüylü, koni biçiminde küçük gagalı , ötücü kuş(Serinus canaria). kanarya çiçeği * Çan çiçeğigillerden, sarırenkli bir çiçek (Tropaeolum peregrinum). kanarya otu * Çuha çiçeğigillerden, tohumlarıkafes kuş ları na yem olarak verilen bir bitki (Alsine media).

kanaryalı k * Kanarya yetiş tirilen yer. kanasta kanat

* Bir tür kâğı t oyunu. * Kuş larda ve böceklerde uçmayısağlayan organ. * (balı klarda) Yüzgeç. * Bir uçağ ı n havada durması nısağlayan taş ı yı cıaerodinamik güçlerin etkilediğ i yatay yüzey. * Kapı , pencere, dolap gibi dikine açı lı p kapanan ş eylerin kapağ ı . * Yan, taraf. * Meclis, parti gibi topluluklarda düş ünce yönünden özellik gösteren taraflardan her biri. * Fı rı ldak biçiminde olan ş eylerde kol. * Bkz. Angı ç. * Savaşdüzenindeki ordunun iki yanı ndan her biri, cenah. * Futbol, hentbol vb.takı m oyunları nda hücum hattı nı n sağve sol uçları nda yer alan oyuncular.

kanat açmak * birini korumak, himaye etmek. kanat alı ş tı rmak * bir iş e alı ş maya çalı ş mak. kanata kanatçı k

kanatı ş

* Ağzıgeniştek kulplu su kabı . * Küçük kanat. * Baklagillerin çiçek tacı nda bulunan, yan iki taç yapraktan her biri. * Kuş ları n eğreti kanadı ; başparmak ve birinci parmak kemiklerine bağ lı teleklerinin bütünü. * Kanatmak iş i veya biçimi.

kanatlandı rma * Kanatlandı rmak iş i. kanatlandı rmak * Çok sevinmesine sebep olmak. kanatlanı ş * Kanatlanmak iş i veya biçimi. kanatlanma * Kanatlanmak iş i. kanatlanmak * Uçmaya baş lamak. * Uçmak, kanat açmak. * Çok sevinmek. kanatlı kanatlı lar kanatma

* Kanadıolan. * Böceklerin kanatlıolanları nıiçine alan alt sı nı f. * Kanatmak iş i.

kanatmak * Kanaması na yol açmak veya kanaması nısağlamak. kanatsı z

* Kanadıolmayan.

kanatsı zlar * Böcekler sı nı fı nı n kanatsı z olan en ilkel biçimlerini kapsayan alt sı nı fı . kanava kanaviçe

* \343 kanaviçe. * El iş leri için kullanı lan seyrek dokunmuşketen bezi. * Bu bezin üzerine yapı lmı şolan iş leme. * Çuval olarak kullanı lan kendirden veya kenevirden yapı lmı şseyrek bez.

kanayan yara olmak * sürekli sı kı ntı , üzüntü ve zarar veren bir durumda olmak. kanayı ş kanbiyit

* Kanamak iş i veya biçimi. * Hidratlıdoğ al demir silikat.

kanca * Bir ş ey çekmeye yarar ucu demir çengelli çubuk. kancabaş * Altıveya sekiz çift kürekle çekilen, dar, uzun bir çeş it kayı k. kancacı * Metal zincir imalâtı nda palet zincirlerine monte edilebilmesi için palet zincirlerinin uçtaki baklaları na özel kanca takan kimse. kancalama * Kancalamak iş i. kancalamak * Kancayıbir ş eye takmak. * Kancayıatı p çekmek. * Bir kimse veya ş eyin üzerine bı ktı racak kadar düş mek. kancalanma * Kancalanmak durumu. kancalanmak * Kanca ile tutulmak, kancaya takı lmak. kancalı * Kancasıolan. kancalı iğ ne * Çengelli iğne. kancalı kurt *İ psiler familyası ndan, 10 mm boyunda, ağ zıçift çengelli, ince bağ ı rsaklarda yaş ayan asalak solucan. kancası z

* Kancasıolmayan.

kancayı takmak (veya atmak) * bir kimsenin kötülüğ ü için uğraş mak. kancı k

kancı kça

* (hayvanlarda) Diş i. * Dönek, güvenilmez. * Kadı n. * Döneklik ederek, gizlice kötülükte bulunarak.

kancı klı k * Kancı k olma durumu. * Kancı kça davranı ş . kancı klı k etmek (veya yapmak) * döneklik, kalleş lik etmek. kancı l * Kanda yaş ayan asalak. kancur kançı lar

*İ zmarit balı ğ ı nı n küçüğü. * Elçiliklerde, konsolosluklarda yazıve evrak iş lerini yürüten görevli.

kançı larlı k * Kançı lar eliyle yönetilen iş ler. * Bu iş lerin görüldüğ ü yer. kançı larya * Elçilik ve konsolosluklarda yönetimle ilgili görevlilerin bütünü. * Bu görevlilerin çalı ş tı ğ ıyer. kandamlası * Asya ve Avrupa'da ı lı man bölgelerde yetiş en kı rmı zıveya sarıçiçekli otsu bir bitki (Adonis). kandaş * Aynıkanıtaş ı yan, aynısoydan olan. kandaş lı k * Kan birliğ i, soy birliğ i. kandelâ

* Iş ı k yoğunluğ u birimi, mum. Kı saltması cd.

kandı ra ağacı * Mine çiçeğ igillerden, ı tı rlıbir süs bitkisi (Lipia citriodora). kandı ra otu * Buğdaygillerden, çok yı llı k, sürünücü, otsu bir bitki (Calamagrostis). kandı rı cı *İ nandı rı cı . * Aldatı cı . *İ çme isteğini giderici. kandı rı cı lı k * Kandı rı cıolma durumu. kandı rı lı ş

* Kandı rı lmak iş i veya biçimi. kandı rı lma * Kandı rı lmak iş i. kandı rı lmak * Kandı rmak iş i yapı lmak. kandı rı ş * Kandı rmak iş i veya biçimi. kandı rma * Kandı rmak iş i. kandı rmaca * Kandı rmak amacı yla yapı lan düzen. kandı rmak * Kanması nısağlamak, inandı rmak, ikna etmek. * Aldatmak. *İ çme, yeme isteğini karş ı lamak. kandidoz * Pamukçuk. kandil

*İ çinde sı vıbir yağve fitil bulunan kaptan oluş muşaydı nlatma aracı . * Çok sarhoş . * Kandil gecesi.

kandil çiçeği * Civanperçemi. kandil çöreğ i * Kandillerde yapı lı p satı lan geleneksel çörek. kandil gecesi * Berat, miraç, regaip ve mevlit (Hz. Muhammed'in doğum yı l dönümü) geceleri. kandil günü * Kandil gecesinden önceki gün. kandil simidi * Kandil günlerinde yapı lı p satı lan bol susamlısimit. kandil yağ ı * Kötü cins zeytinyağı . kandilci

* Cami ve minarelerin kandillerini yakan kimse. * Kandil yapan veya satan kimse.

kandilin yağ ıtükenmek * hayat sona ermek, ölmek. kandilisa

* Yelkenleri yerlerine çekmekte kullanı lan halatları n genel adı .

kandilleş me * Kandilleş mek iş i. kandilleş mek

* Birbirinin kandil gününü kutlamak. kandilli * Kandili olan. * Çok sarhoş . kandilli küfür *İ ş itilmedik, çok ağı r bir sövgü. kandilli selâm * El etek öperek, yerlere kadar eğilerek verilen selâm. kandilli temenna * Eli eğilip yere kadar uzatarak ve baş a götürerek verilen selâm. kandillik

kanepe

kangal

kangal

* Kandillerin konulduğu yer. * Kandil günü ile ilgili. * Birkaç kiş inin oturabileceği geniş likte koltuk. * Genellikle çay ve kokteyller için hazı rlanan, peynir, sucuk, salam gibi ş eylerle süslenen çok küçük ekmek. * Tel, kurş un boru gibi uzun ve bükülebilir ş eylerin halka biçiminde sarı lması yla yapı lan bağ. * Bu biçimde bükülmüşş eylerin her bir halkası . * Deve dikeni.

kangal köpeğ i * Çoban köpeğ i olarak yetiş tirilen, burnu ve ağ zısiyah, kulaklarıdüş ük, kuyruğı sı rtı na doğru düzgün kı vrı m yaparak duran, Anadolu'da Sivas yöresinde yetiş tirilen ve çok tutulan bir tür köpek. kangallama * Kangallamak iş i. kangallamak * Kangal durumuna getirmek. kangallanma * Kangallanmak iş i. kangallanmak * Kangal durumuna getirilmek. kangren * Vücudun bir yerindeki dokunun ölmesi. kangren olmak * vücudun bir yerindeki dokular ölmek. * kangrenleş mek. kangrenleş me * Kangrenleş mek iş i. kangrenleş mek * Kangren olmak. * Bir durum veya işdüzelmeyecek duruma gelmek, uzamak. kangrenleş tirme * Kangrenleş tirmek durumu veya biçimi.

kangrenleş tirmek * Kangren durumunun ortaya çı kması na sebep olmak. kangrenli

* Kangreni olan.

kanguru

* Kangurugillerden, iri, otçul, memeli, ön ayakları kı sa, art ayaklarıile kuyruğu uzun ve güçlü, baş ıküçük, Avustralya'da yaş ayan keseli hayvan; diş isinin karnı nda yavruları nıtaş ı yacak bir kesesi vardı r (Macropus giganteus). kangurugiller * Memelilerden, sı çrayı cı , keseli hayvanlar familyası . kanı *İ nanı lan düş ünce, kanaat. kanıayaklı * Evli kadı n. kanıbaş ı na çı kmak (veya sı çramak veya toplamak) * çok öfkelenmek. kanıbozuk * Soysuz. kanıdonmak * donakalmak; çok ş aş ı rmak. kanıı sı nmak * (birine karş ı ) yakı nlı k duymak. kanıiçine akmak * derdini dı ş a vuramamak. kanıkanla yumazlar, kanısuyla yurlar * kötülük, kötülük yapı larak düzeltilmez, ancak iyilik yapı larak ortadan kaldı rı lı r. kanıkaynamak * coş kun ve kı pı rdak olmak. kanıkaynamak * çabucak sevgi duymak. kanıkurumak * çok usanmak,çok bı kmak. kanıpahası na * yaralanmayı veya ölümü göze alarak. kanısı cak * Sevimli, kendini çabuk sevdiren. kanısulanmak * kansı zlı ğ a uğ ramak. kanıtemizlenmek * öldürülenin arkası ndan, öldüren kiş i veya yakı nları ndan birini öldürerek öç almak. kanı k

* Elindekinden hoş nut olan, azla yetinen, yetingen, kanaatkâr. * Tok gözlü.

kanı klanma * Kanı klanmak iş i. kanı klanmak * Edindiğ i bir ş eyi yeter bulmak, yetinmek, kanaat etmek. kanı klı k

* Elindekinden hoş nut olma durumu, kanaat, kanaatkârlı k.

kanı kma * Kanı kma iş i. kanı kmak * Kanmak, gönlü kanmak. kanı ksama * Kanı ksamak iş i. kanı ksamak * Çok tekrarlama sebebiyle etkilenmez olmak; alı ş mak. * Bı kkı nlı k getirmek, usanmak. kanı ksayı ş * Kanı ksamak iş i veya biçimi. kanı ma göre (veya kanı mca) * düş ünceme, inancı ma göre. kanı na dokunmak * çok sinirlendirmek. kanı na ekmek doğramak * birinin ölümüne yol açarak sevinmek. * birini küçük düş ürmek, birine zarar vermek. kanı na girmek * birini öldürmek veya öldürtmek. * (bir kı zı n) kı zlı ğı nıbozmak. kanı na susamak * belâsı nıaramak. kanı nıemmek * insafsı zca sömürmek. kanı nıiçine akı tmak * sı kı ntı sı nı belli etmemek. kanı nıkaynatmak * heyecanlandı rmak, coş turmak. kanı nıkurutmak * canı ndan bezdirmek. kanı nıyerde koymak * birini öldüreni ölümle cezalandı rmamak. kanı rma * Kanı rmak iş i. kanı rmak

* (bir ş eyi) Eğ ip zorlayarak yerinden çı karmak veya çı karmaya çalı ş mak. kanı rtma * Kanı rtmak iş i. kanı rtmaç * Bir ş eyi kanı rmak için kullanı lan değnek veya araç, bir tür kaldı raç. kanı rtmak * Büküp zorlayarak yerinden oynatmak. kanı sı nda olmak * inancı nda olmak, kanaatinde olmak. kanı ş * Kanı , kanaat. * Aldanı ş , kanma. kanı t * Bir ş eyin doğ ruluğ u, gerçekliği konusunda kanıverici belge, delil. * Sonurguya ulaş an bir uslamlamanı n dayandı ğ ıgerçek, delil. * Kanıverici öğe; anlaş mazlı k konusu olan ş eyde, yargı cı n kanı ları nıoluş turan ş ey. kanı tlama * Kanı tlamak iş i. kanı tlamak * Bir ş eyin gerçek yönünü kanı tla ortaya koymak, ispat etmek. kanı tlandı rma * Kanı tlandı rmak iş i. kanı tlandı rmak * Bir düş ünceyi, bir savıyeterli delillerle doğrulamak, belgelemek ve açı klamak. kanı tlanı ş * Kanı tlanmak iş i veya biçimi. kanı tlanma * Kanı tlanmak iş i. kanı tlanmak * Kanı tlamak iş i yapı lmak, ispat edilmek. kanı tlı

* Kanı tla gösterilmiş , müdellel.

kanı tsama * Kanı tsamak iş i. kanı tsamak * Kanı t, belge veya delil olarak kabul etmek. kanı ya varmak * belli bir kanıedinmişolmak. kanı yla ödemek * yaptı ğ ı nı n cezası nıhayatı yla ödemek. kani

* Kanmı ş , inanmı ş .

kani olmak * inanmak, kanmak. kaniş

* Uzun, kı vı rcı k tüylü bir cins köpek.

kankan * Kadı nları n oynadı ğ ıhareketli bir Fransı z dansı . kankurutan * Adam otu. kanlama

* Kanlamak iş i.

kanlamak * Kana bulamak. kanlandı rma * Kanlandı rmak iş i. kanlandı rmak * Kanlanması nısağ lamak. kanlanma * Kanlanmak iş i. kanlanmak * Kan bulaş mak. * Kanıçoğ almak. * Bir organda kan birikmek. kanlı

* Kan bulaş mı ş . * Kanıolan. * Kan dökülmesine sebep olan. *İ steyerek kan dökmüşolan (kimse), hunriz, katil. * Kanlanmı şolan. * Kanıyoğ un olan, demevi. * Kan davası nda taraf olan.

kanlıbasur * Dizanteri. kanlıbı çaklı * Birbirlerini öldürecek kadar düş man olma. kanlıbı çaklıolmak * araları nda herhangi bir sebepten dolayıbirbirini öldürecek kadar düş manlı k bulunmak. kanlıcanlı * Sağlı klı , sapasağ lam, vücut sağ lı ğ ıyüzünden belli olan. kanlıkatil * Çok insan öldürmüşveya birini vahş ice öldürmüşkatil. kanlıyaş (lar) dökmek * büyük üzüntüyle ağ lamak. kanlı lı k

* Kanlıolma durumu.

kanlı sıolmak * birinin katili olmak. kanma

* Kanmak iş i.

kanmak * Söylenilen sözün, anlatı lan konunun doğruluğuna inanmak. * (tatlısözlere) Aldanmak. * (soyut veya somut olarak) Bir ihtiyacı nı , bir isteğ ini yeteri kadar karş ı lamı şolmak, doymak. * Yetinmek, iktifa etmek. kanmazlı k *İ htiyacı nıveya isteğini yeteri kadar karş ı ladı ğı hâlde yeterli bulmamak. kano

* Kürekle yürütülen dar, uzun, hafif tekne.

kanon * Belirgin aralı klarla ilerleyen iki veya daha çok sesin taklidiyle oluş an bütün. kanotiye kansa kanser

* Düz kenarlış apka. * Bkz. konsa. * Bir organ veya dokudaki hücrelerin düzensiz olarak bölünüp çoğ alması yla beliren kötü ur, incitmebeni.

kanser bilimi * Kanser hastalı kları nıinceleyen tı p dalı , kanseroloji. kanserleş me * Kansere dönüş me. kanserleş mek * Kansere dönüş mek, kanser durumunu almak. kanserleş tirme * Kanser yapı cı , kanser üretici. kanserli * Kanser niteliğ inde olan. * Kansere yakalanmı ş . kanserojen * Kanserleş tirici. kanseroloji * Kanser bilimi. kansı z

* Kanıolmayan. * Kan dökmeden yapı lan. * Kanıaz olan, çok kan kaybetmişolan, anemik. * Duygusuz ve korkak.

kansı z ameliyat * Kanama olmayacak derecede kan dolaş ı mıdondurularak gerçekleş tirilen ameliyat. kansı z cansı z

* Kanıaz olan, zayı f, bitkin. kansı zlaş ma * Kansı zlaş mak iş i. kansı zlaş mak * Kanıazalmak, kansı z kalmak. kansı zlı k * Kanda alyuvar sayı sı nı n ve hemoglobin miktarı nı n azalması ndan ileri gelen bir hastalı k durumu, anemi. * Duygusuzluk, korkaklı k. * Soysuzluk. kant

* Şeker ve limonla içilen sı cak su.

kantar

* Ağı rlı k sı fı rken yatay duran bir kaldı raç koluna dik olarak tutturulmuşbir ibrenin sapması yla kütleleri tartan araç. * Tartı lacak kütle, alttaki çengele takı lı nca sarmal bir yaya bağ lı olan ve normal olarak sı fı rı gösteren bir okun, yanlarda gösterilmişağ ı rlı k birimleri hizası na gelmesiyle kütle ağ ı rlı ğı nıbelirleyen bir tür tartıaleti, el kantarı . * Baskül. * 56,452 kg ağı rlı ğ ı nda veya kı rk dört okkalı k bir ağ ı rlı k ve sı ğa birimi. kantar ağ ası * Çarş ıve pazarlarda tartıaraçları nıdenetleyen görevli. kantar kabağ ı * Su kabağ ı . kantar kolu * Üzerinde kantar topunun bulunduğ u ve hareket ettiği demir çubuk. kantar topu * Kantarda bir ağı rlı k tartı lı rken, dengeyi sağ layan kantar kolu üzerinde hareket ettirilebilen metal küre. kantara çekmek (veya vurmak) * (bir ş eyi) tartmak. * birini sı nama. kantarcı * Kantar yapı p satan kimse. * Çarş ı ya, pazara getirilen ş eyleri tartı p vergisini toplayan görevli. kantarcı lı k * Kantarcı nı n yaptı ğıiş . kantarıbelinde * gözü açı k, aldatı lmaz. kantarı n topunu kaçı rmak * ölçüyü kaçı rı p aş ı rıdavranmak. kantariye

* Çarş ı ya, pazara getirilen ş eylerden alı nan tartıvergisi.

kantarlama * Kantarlamak iş i. kantarlamak * Kantarla ağı rlı ğ ı nıölçmek. * Düş ünüp taş ı nmak.

* Birini denemek, sı namak. kantarlı * Ağı r sövgü, ağı r sövmek" anlamı na gelen kantarlıküfür ve kantarlı yı savurmak deyimlerinde geçer. kantarlıküfür * Ağı r sövgü. kantarlı k * Kantar ölçüsünde olan. kantarma

* Azı lıatları zapt etmek için dillerini bastı racak biçimde yapı lmı şdemir araç.

kantaron * Kı zı l kantarongillerden, hekimlikte kullanı lan, sarıçiçekli, acıköklü, küçük bir bitki (Gentiana lutca). * Birleş ikgillerden, sarı , mavi, kı rmı zıçiçekli türleri bulunan otsu bir bitki (Centaurea). Bu cinsin tahı l tarlaları nda sı k rastlanan mavi çiçekli bir türü, peygamber çiçeği, belemir (Centaurea cyanus). kantat

* Kahramanlı k veya din konuları nda yazı lı p bestelenen ş iir veya bu ş iirin orkestra eş liğ indeki tek veya çok sesli bestesi. Kantçı

* Kant'ı n felsefesine iliş kin veya Kant felsefesi yanlı sı olan.

Kantçı lı k * Kant felsefesi öğ retisi. kantin

kantinci

* Kı ş la, fabrika, okul gibi yerlerde yiyecek ve içecek maddelerinin satı ldı ğ ıyer. * Bu gibi kurumlarda iş letilen ve yalnı z o kuruma bağ lıkimselerin yemek yediğ i lokanta. * Kantin iş leten kimse.

kantincilik * Kantin iş letme iş i. kantiyane * Kı zı l kantarongillerden, hekimlikte iş tah açı cı olarak kullanı lan bir tür bitki (Gentiana). kanto * Tulûat tiyatroları nda oyundan önce genellikle kadı n sanatçı ları nş arkısöyleyip dans ederek yaptı ğı gösteri. * Bu gösteri sı rası nda söylenen ş arkı . kantocu * Kanto söyleyen kadı n. kantoculuk * Kantocunun yaptı ğı iş . kanton kantonit

*İ sviçre Konfederasyonunu oluş turan devletlerden her biri. * Doğal bakı r sülfürü.

kanun * Yasa. * Geçerli olan kural.

kanun

* Dikdörtgen biçiminde, bir köş esi kesik, yassıbir sandı k üzerine gerilmiştellerden oluş an, tı rnak adıverilen çalgı çlarla çalı nan ince saz çalgı sı . kânun

* Yı lı n ilk (kânunuevvel) ve son (kânunusani) ayı .

kanun adamı * Yöneticiliğ i sı rası nda kanunlara uymaktan vazgeçmeyen kimse. kanun dı ş ı * Yasa dı ş ı . kanun hükmünde kararname * Bakanlar Kurulunca yayı nlanan ve kanun değerinde olan karar. kanun koyucu * Kanun yapma veya kanun koyma yetkisi olan. kanun lâhiyası * Kanun tasarı sı . kanun maddesi * Kanun, tüzük ve yönetmeliklerinin ayrı ayrıhükümlerinin gösteren bölüm, bent, fı kra. kanun sözcüsü * \343 yasa sözcüsü. kanun tasarı sı * Hükûmetin Büyük Millet Meclisine sunulmak üzere hazı rladı ğı onaylanmamı ş , yürürlüğe konmamı şkanun. kanun teklifi * Meclis üyelerinin Büyük Millet Meclisine sunulmak üzere hazı rladı kları kanun örneği. kanun yoluyla * kanuna göre, kanunun belirttiği gibi. kanuncu

kanunen kanunî kanunî

* Kanun çalan kimse, kanunî. * Kanun yapan veya satan kimse. * Yasa gereğince, yasal olarak. * Yasaya uygun, yasal, yasalı . * Kanun çalan, kanuncu.

kanuniyet * Yasa olma gücünü kazanma. kanuniyet kesp etmek * yasa niteliğ ini kazanmak, yasa durumu almak, yasalaş mak. kanunlaş ma * Kanunlaş mak iş i, yasalaş ma. kanunlaş mak * Yasalaş mak.

kanunlaş tı rı lma * Kanunlaş tı rı lmak iş i veya durumu. kanunlaş tı rı lmak * Yasalaş tı rı lmak. kanunlaş tı rma * Yasalaş tı rma. kanunlaş tı rmak * Yasalaş tı rmak. kanunname * Yasa kitabı . kanunsuz * Yasasıolmayan, yasası z. * Yasaya aykı rı . kanunsuzluk * Yasaya aykı rı lı k, yasası zlı k. kanunuesasi * Anayasa. kânunuevvel * Aralı k ayı . kânunusani * Ocak ayı . kanyak

*İ spirto derecesi yüksek, özel kokulu, sarı mtı rak renkte bir tür içkinin patent adı , konyak.

kanyon * Bir akarsuyun kalkerli bir alanda oyarak oluş turduğ u derin, dar boğaz, kapuz. kaolin kaolinit kaolinli

* Arı kil. * Arı kilin temel maddesini oluş turan hidratlıalüminyum silikat. * Birleş iminde arıkil bulunan.

kaos * Evrenin düzene girmeden önceki biçimden yoksun, uyumsuz ve karı ş ı k durumu. * Karı ş ı klı k, kargaş a. kap *İ çi gaz, sı vıveya katıherhangi bir maddeyi alabilen oyuk nesne. * Kap kacak. * Türlü ş eylerin taş ı nması veya saklanmasıiçin kullanı lan torba, kı lı f, çanta, sepet, sandı k vb. * Kapak, cilt. * Kabı n içindeki yemek, çeş it. kap

kâp

* Gövdeyi omuzları n üstünden çepeçevre saracak biçimde yapı lmı şolan bir tür üst giysisi. * Kadı nları n giydiği kolsuz üstlük.

* Aş ı k kemiği. kap kacak * Tencere, tava, sahan gibi mutfak eş yası . kapacı k

* Bkz. kapakçı k.

kapağı atmak * sı kı ntı sı z, rahat bir yere sı ğı nmak, kaçı p kurtulmak. kapak

* Her türlü kabı n üstünü örtmeye veya bir deliği kapamaya yarayan nesne. * Dolap, sandı k gibi ş eyleri örtmeye yarayan parça. * Kitap, defter gibi ş eylerin en üstüne geçirilen kı lı f. * Biçilen ağaç kütüklerinin iki yanı ndan çı kan düzgün olmayan tahta. * Zı vanada iki dı şyan parça.

kapak atmak * aş ı rı , tı ka basa dolmuşolmak. kapak bı çkı cı sı * Kapak bı çkı sı nda çalı ş an iş çi. kapak bı çkı sı * Kaba tahtalarıboylaması na biçen ve düzelten, birkaç testereli bı çkıtezgâhı . kapak kı zı * Resimli dergilerin kapak resimleri için poz veren genç kı z. kapak tahtası * Biçilen tomruğun tahtaları ndan en dı ş ta kalan tahta parçası . kapak takı mı * Alafranga tuvaletlerde tuvaleti örten kapak, oturak ve vidaları n bütünü. kapak taş ı * Lâğı m, su yolu vb. nin gereken yerlerinde bı rakı lan deliğ in üzerini örten genişve yassıtaş . * Mezarlarda en üstte bulunan taş . kapak yı ldı zı * Resimli dergilerin kapak sayfaları için fotoğ rafıçekilen ünlü kimse. kapakçı k * Küçük kapak. * Yürekte veya damarlarda kanı n veya baş ka sı vı ları n geri dönmesini önleyen supap durumunda küçük kapak. kapaklanma * Kapaklanmak iş i. kapaklanmak * Bulunduğ u yerden yüzüstü düş mek. * (yelkenli tekne) Güçlü rüzgâr veya ansı zı n gelen sağanak etkisiyle devrilmek. kapaklı

kapaklı k

* Kapağı olan. * Bkz. gizli kapaklı . * Kapak taş ı . * Kapak yapmağa özgü.

kapaksı z

kapalı

* Kapağı olmayan. * Görgüsüz, terbiyesiz. * Kapanmı şolan, açı lmamı ş , mestur. * Geçilmez durumda olan. * (işyeri için) Çalı ş ma süresi sona ermiş . * Baş ıörtülü (kadı n). * Açı k ve kesin söz kullanmadan söylenen, müphem. * Gizli, saklı . * Dı ş a dönük yaradı lı ş ta olmayan. * (giyecek için) Açı k olmayan. * (hava için) Bulutlu, karanlı k.

kapalıbölge * Ulaş ı m, ekonomi, nüfus hareketleri ve iletiş im bakı mı ndan dı ş arı yla bağ lantı sıbulunmayan yer. kapalıçarş ı * Dükkân ve ara yolları nı n üzeri tonoz ve kubbelerle örtülü çarş ı . kapalıdevre *İ çinden sürekli akı m geçen elektrik devresi veya televizyon sistemi. kapalıduruş ma * Mahkemede görevlilerden ve izinli olanlardan baş kası nı n bulunmadı ğıduruş ma. kapalıduruş ma yapmak * duruş malarıgizli sürdürmek. kapalıgeçmek * (bir konuda) önemli noktaya değ inmemek. kapalıgiş e * Bütün biletleri satı lmı şolan. kapalıhava * Bulutlu hava. kapalıhece * Ünsüzle biten hece: Kalk, bak gibi. kapalıkalp ameliyatı * Kalbin fizyolojik çalı ş masıdurdurulmadan yapı lan kalp ameliyatı . kapalıkutu *İ çindekini belli etmeyen, sı r saklayan. * Niteliğ i gizli kalan. kapalıolmak * işyapmamak. * ilgisiz kalmak. kapalıoturum * Gizli celse. kapalırejim * Dı şülkelerle iliş ki kurmayan siyasî düzen. kapalıtohumlular * Açı k tohumlularla tohumlu bitkileri içine alan bitkiler âleminin bir alt ş ubesi.

kapalıtribün * Açı k sahadaki spor müsabakaları nda seyircileri yağ murdan ve güneş ten korumak için özel olarak üstü kapatı lmı şbölüm. kapalıyer korkusu * Dar ve kapalı yerlerde duyulan kaygıveya korku, klostrofobi. kapalıyetiş mek * toplum hayatı na girmeden, karı ş madan yetiş mek. kapalıyüzme havuzu * Kapalıbir mekân içine alı nmı ş , suyu ı sı tı lan, yüzme sporunun yapı ldı ğ ıhavuz. kapalı lı k * Kapalıolma durumu. * Anlatı mı n açı k ve kesin olmama özelliğ i, ipham. kapama * Kapamak iş i. * Taze soğan ve marulla piş irilmişkuzu eti yemeğ i. * Üst baş , giyecek takı mı . * Kapatma. kapamacı * Hazı r giysi takı mısatan kimse. kapamaç

* Kilit, sürgü, toka gibi unsurlarıkapalıtutmaya yarayan düzenek.

kapamak * Bir açı klı ğ ıörtmek için, bir ş eyi, açı k yerin üzerine getirmek. * (hava için) Bulutlarla kaplanmak, sı kı ntı lı bir hâl almak, bir ş eyin görünmesine engel olmak. * Geçiş i engellemek. * Tı kamak, içini doldurmak. * (su, elektrik için) Geliş ini kesmek. * Çalı ş amaz, görev ve işyapamaz duruma getirmek. * Üzerinde durmamak, bir ş ey üzerinde konuş mayıbı rakmak. * Bir yere sokup dı ş arıçı kması na engel olmak, hapsetmek. * Ortalı ktan alı p saklamak. * Karş ı lamak, denk gelmek. kapan

yer.

* Bazıhayvanları yakalamak için kullanı lan, hayvanı n ayağı nı n değmesiyle iş leyen tuzak. * Düzen, hile. * Pazara satı lmak üzere gelen yiyecek maddelerinin tartı ldı ğ ıresmî büyük kantar ve bu kantarı n bulunduğu

kapan duygu * Yalnı z baş ı na ilerleyen, öbür hastalı klıdurumlara bağlıolmayan hastalı k, idiopati. kapan kapana * Alı cı sıçok. kapan kapana * bir ş eyin yağ ma edildiğ ini veya çok ucuz fiyatla satı ldı ğ ı nıanlatı r. kapan kurmak * bir hayvanıtuzağ a düş ürmek için kapan hazı rlamak. kapana düş mek (girmek, kı sı lmak, kaymak, tutulmak veya yakalanmak) * içinden çı kı lmaz bir duruma düş mek, ele geçmek.

kapana düş ürmek (veya kı stı rmak) * hile ile yakalamak. kapana sı kı ş tı rmak * birini zor durumda bı rakmak. * birini düzenle ele geçirmek. kapanca

kapanca

* Küçük kapan. * Düzen, hile. * Tütün fidelerini örtmek için kullanı lan hası r veya ottan örtü.

kapancı * Kapanı n baş ı nda bulunan görevli, tartı cı . kapanı k * Kapanmı ş . *İ ç karartı cı , ruh sı kı cı . * Kaçı nı k. kapanı klı k * Kapanı k olma durumu. *İ ç karartı cı olma durumu. kapanı n elinde kalmak * çok istenir ve aranı r olmak. * bir ş eyden ancak çabuk davranabilenler yararlanmak. kapanı ş

* Kapanmak iş i veya biçimi.

kapaniçe * Padiş ah ve yüksek rütbeli din ve devlet görevlilerinin giydiğ i kolsuz, genişyakalıkürk. kapanma

* Kapanmak iş i.

kapanmak * Kapalıduruma gelmek. * Dı ş arıile iliş iğini kesmek. * Çalı ş amaz, etkinliğ ini sürdüremez duruma getirilmek. * Son verilmek, kesilmek. * Yüzü, gövdesi bir yere gelecek biçimde eğilmek. * Tatile girmek. * (yara için) İ yileş mek. * (göz için) Kör olmak. * Gökyüzü bulutlanmak. kapantı

* Patlayı cıünsüzün oluş ması ndan önceki boğ umlanma noktası nı n kapanması : Kap, kat, top gibi.

kapari * Yemiş inden turş u yapı lan gebre otunun bir adı . kaparo

* Pey akçesi.

kaparo vermek * bir kimseye pazarlı ğı nda anlaş ı lmı şbir paranı n küçük bir bölümünü önceden vermek.

kaparolu

* Kaparosu olan.

kaparosuz * Kaparosu olmayan. kaparoz

* Yolsuzca veya zorla elde edilen mal.

kaparozcu * Yolsuzca veya zorla birinin malı nı ele geçiren (kimse). kaparozculuk * Kaparozcu olma durumu. kaparozlama * Kaparozlamak iş i. kaparozlamak * Yolsuzca veya zorla birinin malı nı ele geçirmek. kapasite * (bir ş eyi )İ çine alma, sı ğ dı rma sı nı rı , kapsama gücü. * Bir kondansatörün elektrik yı ğ ma sı nı rı , sı ğa. * Anlama, kavrama yeteneğ i. kapasiteli

* Kapasitesi olan.

kapasitesiz * Kapasitesi olmayan. kapatı lı ş * Kapatı lmak iş i veya biçimi. kapatı lma * Kapatı lmak iş i. kapatı lmak * Kapatmak iş ine konu olmak veya kapatmak iş i yapı lmak. * Ortadan kaldı rı lmak, feshedilmek. * Bir yerde tutulmak, hapsedilmek. kapatı ş kapatma

* Kapatmak iş i veya biçimi. * Kapatmak iş i. * Bir erkekle nikâhsı z yaş ayan kadı n, kapama, metres. * Yolsuz olarak değ erinden aş ağ ıelde edilmiş(mal). * Basketbolda, elinde top olmayan bir oyuncunun pas alması na veya ilerlemesine engel olma.

kapatmak * Kapamak. * Yolsuz olarak bir malıdeğ erinden aş ağ ıbir karş ı lı kla elde etmek. * Bir kadı nla nikâhsı z yaş amak. * Yayı mı nı yasak etmek, yayı mı na son vermek. * Bütün masrafları üzerine alı p isteği doğ rultusunda ve baş kaları nıiçeri almadan eğlenmek. * Bitirmek, unutturmak, söz edilmesini engellemek. kapattı rma

* Kapattı rmak iş i. kapattı rmak * Kapatmak iş ini birine yaptı rmak. kapçak kapçı k

* Uzun saplıbüyük kanca. * Küçük kap. * Kovan. * Tahı l tanelerinde çanak.

kapçı k meyve * Meş e palamudu, ceviz gibi açı lmayan, tek taneli kuru meyve. kapçı klı * Kapçı ğıolan. kapelâ

* Şapka.

kapı * Bir yere girip çı karken geçilen ve açı lı p kapanma düzeni olan duvar veya bölme açı klı ğ ı . * Bu açı klı ktaki açı lı p kapanan kanat. * Gelir, geçim, kı smet sağ layan yer, kaynak veya imkân. * Gidere yol açan ihtiyaç. * (tavla oyununda) İ ki pul üst üste getirilerek karş ıoyuncunun o haneyi kullanması na engel olan yer. * Ev gezmesi için gidilen yer. * Devlet dairesi. * Çok yakı n zaman. * Resmî daire. kapı(bir) komş u * bitiş ikte oturan komş u. kapıaçmak * bir ş eyin sözünü etmek veya bir iş e baş lamak. * pazarlı ğ a çok yüksek bir fiyatla baş lamak. kapıağ ası * Av dı ş ı nda padiş ahı n yanı nda bulunan iç ağ aları n en büyüğ ü olan görevli. * Sadrazam kapı sı nı n iç düzenini sağ lamakla yükümlü görevli. kapıağ zı * Kapı nı n hemen yanı . kapıalmak (veya yapmak) * tavla oyununda bir haneye üst üste iki pul getirmek ve o hanenin karş ıoyuncu tarafı ndan kullanı lması nı engellemek. kapıaralamak * bir konuya girişyapmak, karş ı sı ndakini hazı rlamak. kapıaramak * ev ziyareti yapmak istemek. kapıbaca açı k (veya kilitli) * korunması z veya korunmuş(yer). kapıçuhadarı * Osmanlıdevlet teş kilâtı nda ayak iş lerinde, özellikle postacı lı k görevinde kullanı lan kimse.

kapıdı ş arıetmek * kovmak, dı ş arıatmak. kapıduvar * Çalı ndı ğ ı nda açı lmayan kapı ; ses seda çı kmayan yer. kapıgibi

* iri vücutlu (kimse).

kapıhalkı * Sadrazam, vezir, eyalet valileri, beylerbeyleri gibi devlet büyükleri yanı nda hizmet gören kimselere verilen genel ad. * Zengin ve büyük bir evde çalı ş anları n bütünü. kapıkadar * eni ve uzunluğu çok olan. kapıkâhyası * \343 kapıkethüdası . kapıkapamaca * Tamamı yla, toptan, hepsi, hep birden. kapıkapıaramak * her yeri aramak. kapıkapıdolaş mak (veya gezmek) * ev ev gezmek. * her devlet dairesine başvurmak. kapıkarş ı * birbirine çok yakı n iki komş u durumu. kapıkethüdası * Osmanlıegemenliği altı ndaki beyliklerin, yabancıdevletlerin, eyalet valilerinin, vezir ve beylerbeylerinin devletle ilgili iş lerine bakan görevli. kapıkolu * Kapı yıaçmaya veya kapamaya yarayan, genellikle metalden yapı lmı şnesne. kapıkomş u * Biribirine çok yakı n veya aynı sokak içinde evi olan komş u. kapıkulu

* Osmanlı larda, devletten ödenek alan, sürekli görev yapan atlıve yaya askerlerden oluş an teş kilât.

kapımandalı * Kapı nı n kapalıtutulması na yarayan demir veya tahtadan araç. *İ ş e karı ş tı rı lmayan, kendisine önem verilmeyen kimse. kapıoğ lanı * Kapıçuhadarı yamağı . * Elçiliklerde çevirmen yardı mcı sı . kapıperdesi * Rüzgâr ve soğuktan korunmak için, kalı n kumaş tan veya deriden yapı lmı şörtü, perde. kapıtokmağı * Kapı yıçalmakta kullanı lan metal parça. kapıyapmak

* bir ş ey istemek veya söylemek için karş ı sı ndakini önceden baş ka sözlerle hazı rlamak. * ev gezmesi yapmak. * (tavla oyununda) bir haneye üst üste iki pul getirerek karş ı oyuncunun pulları nı n ilerlemesine engel olmak. kapıyoldaş ı * Aynıyerde ve görevde çalı ş anlardan her biri. kapı cı

kapı cı k

* Daire, otel, apartman gibi büyük yapı larda bekçilik, temizlik, alı şverişgibi iş lerle görevli kimse. * Osmanlıdevlet teş kilâtı nda saray kapı ları nı bekleyen görevli sı nı fı . * Yumurtacı ğı n tepesinde bulunan ve yumurtacı k zarları nı n iyice bitiş memesinden oluş an ağı z.

kapı cı lı k * Kapı cı nı n iş i. kapı da kalmak * içeri girememek. kapı dan çevirmek * geri döndürmek, kabul etmemek. kapı dan kovsan bacadan düş er * yüzsüz, arsı z kimseler için söylenir. kapı kule * Eski kale ve saraylarda iki yanı nda korunma kuleleri bulunan anı tsal kapı . kapı landı rma * Kapı landı rmak iş i veya durumu. kapı landı rmak * Kapı lanması nısağlamak. kapı lanma * Kapı lanmak iş i. kapı lanmak * Bir iş e girmek; o iş te uzun süre kalmak. kapı lar yüzüne (üzerine, üstüne) kapanmak * istenilen ş eye ulaş ma imkânı verilmemek. kapı larıaçı k tutmak * herhangi bir konuda iliş kiyi kesmeden anlaş ma ortamı nı sürdürmeye çalı ş mak. kapı larıkapamak * bütün iliş kileri kesmek veya anlaş ma ortamı nıortadan kaldı rmak. kapı lgan * Kolayca etkilenen, her ş eye çabuk kapı lan. kapı lganlı k * Kapı lgan olma durumu. kapı lı

kapı lı ş

* Kapı sıolan. * Bir iş te çalı ş an; özellikle resmî bir iş te çalı ş an. * Kapı lmak iş i veya biçimi.

kapı lma kapı lmak

* Kapı lmak iş i. * Kapmak iş ine konu olmak. * Sürüklenmek. * Birine güvenip boşbulunarak aldanmak. * Tutulmak, bağ lanmak. * Bir ş eyin veya kimsenin güçlü etkisinde kalmak.

kapı nı n ipini çekmek * Bkz. kı rk kapı nı n ipini çekmek. kapı p koyuvermek * ihmal etmek. kapı sıaçı k * konuksever. kapı sıaçı k * Her isteyenin geldiğ i, konuk olduğu yer. kapı sı na kilit vurmak * girilip çı kı lması nıönlemek için bir yeri kapamak. * bir yerin çalı ş ması na son vermek. kapı sı nıaş ı ndı rmak * yanı na çok sı k gitmek. kapı sı nıçalmak * (birine) baş vurmak. kapı sı nıyapmak * Bkz. kapıyapmak. kapı sı z

kapı ş

* Kapı sıolmayan. * Bir iş i olmayan. * Kapmak iş i veya biçimi. * Kapı ş ma.

kapı şkapı ş * Büyük bir istek göstererek. kapı şkapı şgitmek * çok çabuk satı lmak, çok istenir olmak. kapı şkapı şyapmak * üstüne atı lmak, rağ bet göstermek. kapı ş ı lma * Kapı ş ı lmak iş i. kapı ş ı lmak * Kapı ş mak iş i yapı lmak. * Çok istenilmek. kapı ş ma

* Kapı ş mak iş i.

kapı ş mak * Birlikte bir ş eyin üzerine üş üş üp aceleyle almak, kapmak. * Kavgaya tutuş mak. * Kavgaya girmek. * (güreş te) Hı rsla güreş e girmek. kapı ş tı rma * Kapı ş tı rmak iş i. kapı ş tı rmak * Kapı ş mak iş ini yaptı rmak veya bu iş in yapı lması na sebep olmak. kapı ya dayanmak * gelip çatmak. * bir ş ey elde etmek için bir yeri, bir kimseyi zorlamak, göz korkutmak. kapı yı açmak * bir iş e veya bir konuya öncelikli olarak baş lamak. * bir iş te baş kaları na örnek olmak. kapı yı büyük açmak * çok masraflıbir iş e giriş mek veya hesapsı z harcamak. kapı yı göstermek * kovmak, uzaklaş tı rmak. kapik

* Rublenin yüzde biri değ erindeki para.

kapital * Sermaye, ana mal. kapitalist

* Sermayedar, ana malcı .

kapitalistleş me * Kapitalistleş mek durumu. kapitalistleş mek * Kapitalist duruma gelmek. kapitalistleş tirme * Kapitalistleş tirmek iş i. kapitalistleş tirmek * Kapitalist duruma getirmek. kapitalizasyon * Anaparaya dönüş türmek iş i. kapitalizm * Anamalcı lı k. kapitone kumaş .

*İ çi pamuk veya yün vatka ile doldurularak dikilmiş , döş emelik veya giyim eş yasıyapı mı nda kullanı lan * Bu kumaş tan yapı lmı şveya bu biçimde dikilmiş .

kapitülâsyon * Bir ülkede yurttaş ları n zararı na olarak yabancı lara verilen ayrı calı k hakları .

kapkaç

* Kapı p kaçmak yoluyla yapı lan bir çeş it hı rsı zlı k.

kapkaççı * Belli etmeden para vb. ş eyleri çalı p kaçan (kimse). * Üstünkörü işgören, iş e gereken önemi vermeyen, baş tansavma, alelâde. kapkaççı lı k * Kapkaççıolma durumu. kapkara * Her yanıkara. * Kömür gibi kara, simsiyah. kapkaranlı k * Çok karanlı k. kaplam

* Bir kavramı n ve o kavramı dile getiren terimin içerdiği varlı kları n ve bireysel olayları n bütünü, kapsam,

ş ümul. kaplama

* Kaplamak iş i. * Bir ş eyin dı ş ı na süsleme veya koruma amacı yla geçirilen baş ka maddeden kat. * Üstü herhangi bir baş ka maddeyle kaplanmı şolan. * Kalı nlı ğı 5 mm den az, ince ağ aç levha.

kaplamacı * Gümüş , altı n gibi değ erli madenlerle kaplama iş i yapan kimse. kaplamacı lı k * Kaplamacıolma durumu. * Kaplamacı nı n iş i veya mesleğ i. kaplamak * Her yanı nıörtmek, istilâ etmek. * Çepeçevre sarmak. * Bir kabı n, bir kı lı fı n, bir örtünün içine almak. * Yayı lı p doldurmak, etkisinde bı rakmak. * Bastı rmak. * Bir yüzeyi döş emek, baş ka bir nesne ile örtmek. * Kaplama adıverilen ince ağaç levhaları , değ iş ik yöntemlerle hazı rlanan tablalara yapı ş tı rmak. * Bir madeni bir baş ka madenle kimyasal bir yöntemle örtmek. * Bir kimsenin veya bir ş eyin nitelikleri herkesçe bilinir olmak. * (duygular için) Doldurmak. kaplamalı * Bir ş eyle kaplanmı ş . kaplamalı mobilya * Yüzeyleri ağaç, plâstik ve benzeri levhalarla kaplanmı şmobilya. kaplamlı * Birçok ş eyleri kaplamıiçine alan. kaplamsal * Kavramla ilgili bütün özellikleri bir arada bulunduran. kaplamsallı k * Kaplamsal olma özelliğ i. kaplan

* Kedigillerden, enine siyah çizgili, koyu sarıpostu olan, Asya'da yaş ayan çevik ve yı rtı cı hayvan (Felis tigris). kaplan atlaması * Çift ayakla sı çrayı p kazanı lan uçma hı zı yla araç veya canlıengeller üzerinden aş tı ktan sonra, karş ı daki yardı mcı nı n omuzları na dayanı p, hı z keserek ayak üstü düş me. kaplan böcek * Baş ka böceklerle beslenerek tarı m için çok yararlıolan kaplan böcekler familyası nı n örnek türü (Cicindela campestris). kaplan böcekler * Çok zararlıböcekleri oburca avlayarak, bitki, hayvan ve insan sağ lı ğ ı na yardı mcıolan, güzel renkli, kı n kanatlıböcekler familyası . kaplan derisi * Deri sanayiinde çok tutulan ve kadı n giysisi yapı mı nda kullanı lan deri. kaplanboğ an * Boğ an otunun bir türü, itboğ an (Aconitum napellus). kaplanı ş * Kaplanmak iş i veya biçimi. kaplanma * Kaplanmak iş i. kaplanmak * Kaplamak iş i yapı lmak. kaplatı ş kaplatma

* Kaplatmak iş i veya biçimi. * Kaplatmak iş i.

kaplatmak * Kaplamak iş ini yaptı rmak. kaplayı ş * Kaplamak iş i veya biçimi. kaplı

* Kaplanmı şolan. * Altı ndakini göstermeyecek kadar çok olan. * Kabıolan.

kaplı ca * Ilı ca. kaplı ca

* Taneleri ufak bir cins buğ day (Triticum monococcum).

kaplı calı k * Kaplı caya uygun, kaplı cada kullanmaya yarayan (ş ey). kaplı k

* Kap kacak koymaya yarayan yer. * Defter, kitap gibi ş eyleri kaplamaya yarayan. * Herhangi bir kap dolduracak kadar olan.

kaplumbağa

* Kaplumbağ alardan, çok sert ve kemiksi bir kabuk içinde yaş ayan, ağı r yürüyüş lü, dört ayaklı , sürüngen hayvan (Testudo). kaplumbağa gibi * soğukkanlıve yavaşhareket eden kimseler için kullanı lı r. kaplumbağa yürüyüş ü * Çok ağı r yürüyüş . kaplumbağalar * Sürüngenlerden, kara ve deniz kaplumbağaları nı n türlü cinslerini içine alan takı m. kapma

kapmaca

kapmak

kapnisit kaporta

* Kapmak iş i. * Hile ile elde edilen. * Kapma. * Bkz. köş e kapmaca. * Birdenbire yakalayarak, çekerek almak. * Isı rı p parçalamak. * Koparmak, kı stı rmak. *İ ş itir iş itmez veya görür görmez bellemek ve öğrenmek. * (yer için) Ayı rmak, tutmak. * Bulaş mı şolmak, geçmek. * Hidratlıdoğ al alüminyum fosfat. * Kaput veya ön kapak (otomobilde). * Motorlu taş ı tlarda bütün taş ı tıörten, genellikle sacdan yapı lmı şörtü. * Gemi içinin aydı nlanmasıve hava almasıamacı yla güvertede açı lmı şbulunan camekânlıyer.

kaportacı * Otomobil kaportaları nı onaran usta. kaportacı lı k * Kaporta yapma veya onarma iş i. kapriçyo * Çalgı veya ses için bestelenmiş , serbest biçimde parça. kapris

* Geçici, düş üncesizce, değiş ken istek.

kapris yapmak * değ iş ken, geçici isteklerde bulunarak huysuzca davranmak. kaprisli

* Kaprisi olan.

kaprissiz * Kaprisi olmayan. kapsam kapsama

* Sı nı rlarıiçine baş ka konularıveya anlamlarıalma durumu, ş umul. * Kapsamak iş i.

kapsama alanı * Telsiz telefonlarda konuş manı n yapı labileceği alan. kapsamak *İ çine almak, sı nı rlarıiçine almak, ş amil olmak. kapsamı na alma (veya alı nma) * içine alma (alı nma), ş ümullendirme (ş ümullendirilme). kapsamı nıgeniş letmek * (bir ş eyin) sı nı rlarıiçine giren öğ eleri geniş letmek, ş ümullendirmek. kapsamlı * Kapsamıolan. * Kapsamıgenişolan, ş ümullü. kapsayı cı * Bütün özelikleri ve incelikleri içine alan tanı m, kı sı r döngü karş ı tı . kapsı z

* Kabıolmayan. * Kaplanmamı şolan.

kapsül

* Şiş e kapağ ı . * Ateş li silâhlarda horozun veya iğ nenin çarpması yla ateşalan, bir tür özel barutla dolu, küçük, yuvarlak metal parça. * Oyuncak tabancalarda kullanı lan, ş erit biçiminde iki kâğı t tabaka arası na konmuşpatlayı cı madde. * Lâboratuvarlarda kullanı lan yarı m küre biçimindeki kap. * Bazıbitkilerde tohumlarıiçinde taş ı yan kuru kabuk. * Bir organı veya yapı yıçevreleyen kese biçiminde zar. * Bazıilâçları n, kolay yutulmak üzere içine konulduğu, ilâcı n yapı sı nıetkilemeyen jelâtinden kap. * Raflımobilyalarda rafları taş ı mak için yan tablalara açı lan deliklere çakı lan ortası delik ve silindir biçimli metal veya plâstik araç. * Oturma mobilyaları nı n, masa, sehpa gibi eş yaları n ayakları nı n altı na çakı lan, genellikle üç tı rnaklıveya ortadan çivili, tepesi bombeli, kalı n sacdan pres yapı larak elde edilen araç. kaptan * Gemi yönetimiyle ilgili en yüksek görevli. * (spor oyunları nda) Takı m baş ı . * Kaptan pilot. * Balkanlarda çete savaş ıyapan milis gücünde çarpı ş an kimse, efe. kaptan köprüsü * Kaptanı n gemiyi yönettiği, geminin üst katı nda bulunan bölüm. kaptan köş kü * Kaptan köprüsü. kaptan paş a * Bkz. kaptanı derya. kaptan pilot * Uçak komutanı . * Şehirler arası yolcu otobüslerinde sürücü. kaptanı derya * Osmanlıdevletinde deniz kuvvetlerinin en büyük askerî ve idarî âmiri. kaptanlı k * Kaptan olma durumu.

* Kaptan mesleği ve aş aması . kaptı kaçtı * Yolcu taş ı makta kullanı lan motorlu küçük taş ı t. *İ skambil kâğ ı tları yla oynanan bir tür oyun. * Kapı p kaçarak yapı lan hı rsı zlı k. kaptı rma

* Kaptı rmak iş i. * Marangozlukta kullanı lan küçük el testeresi.

kaptı rmak * Ele geçirmesine, kapması na yol açmak. * Vücudun herhangi bir organı , bir kaza sonucunda makine tarafı ndan ezilmek veya koparı lmak. * Yanlı şbir davranı şsonucu birine uygun imkânısağlamak, fı rsat vermek. * Elinden kaçı rmak. kapuçin kapuska

* Lâtin çiçeğ i. * Etli lâhana yemeği.

kaput

* Asker paltosu. * Otomobil, kamyon gibi motorlu taş ı tlarda motoru örten açı lı r kapanı r biçimde yapı lan kapak, kaporta. * Cinsî iliş kilerle geçebilecek hastalı klardan korunmak veya kadı nı n gebe kalması nıönlemek için erkeklerin kullandı ğ ıince, saydam bir çeş it kı lı f, prezervatif, kondom. kaput

*İ skambilde hiç el vermeden yenme. * Kötü, bozuk.

kaput bezi * Pamuktan düz dokuma, Amerikan bezi. kaput etmek * kâğı t oyununda karş ı sı ndakini tek sayıalmak imkânı ndan yoksun bı rakmak. kaput gitmek (veya olmak) * kâğı t oyununda hiçbir sayıalamamak. * hiçbir sı navıverememek. kaputluk

kapuz

kapüş on

* Kaput yapmak için kullanı lacak (kumaş ). * Kaputları n konulduğu yer. * Dar ve derin boğ az, geçit. *İ çine girilmeyen sı k orman. * Baş lı k.

kar * Havada beyaz ve hafif billûrlar biçiminde donarak yağ an su buharı . kâr

* Alı şverişiş lerinin sağladı ğıpara kazancı . * Yarar, fayda. * Maliyet fiyatı yla satı şfiyatıarası ndaki fark.

kar baykuş u *İ skandinavya ve kuzey kürede yaş ayan koyu renk benekli büyük baykuş(Nyctes scandica). kâr bı rakmak * kazanç getirmek. kar çiçeğ i * Süsengillerden, beyaz ve pembe çiçekler açan soğ anlıbitki (Leuconium). kar dikeni * Dişotugillerden, pembe çiçekli bir tür çalı(Acantholimon echinus). kâr etmek * kazanç elde etmek, yarar sağlamak. * etki yapmak. * iyi gelmek, etkisi iyi olmak. kâr etmemek * yararı olmamak, etki yapmamak. kâr getirmek * bir ş ey para kazandı rmak. kar gibi

* temiz, beyaz.

kâr haddi * Kazanç sı nı rı . kar helvası * Pekmez karı ş tı rı lmı şkar. *İ cat edenlerin bile beğenmedikleri ş ey. kar ispinozu * Asya ve Avrupa'nı n yüksek yerlerinde, karlı k bölgelerde yaş ayan serçeye benzer küçük ötücü kuş (Montifringilla nivalis). kâr koymak * bir ş eyin maliyet fiyatıüzerine kâr payı nıkatmak, kazanç koymak. kar kuş u nivalis).

* Serçegillerden, karlıdağları n dorukları nda yaş ayan, bacakları ve parmaklar ı tüylü bir kuş(Plectrophenax

kar kuyusu * Yazı n kullanı lmak üzere içinde kar saklanan kuyu, karlı k. kâr merkezi * Bir iş letmenin veya ş irketin kendi kâr veya zararları ndan sorumlu olarak çalı ş an, yerine göre tamamen bağı msı z davranabilen birimi. kâr payı * Herhangi bir malı n maliyet fiyatıüzerine konulan ve satı cı ya kalan kazanç. * Bir iş letmenin maliyet giderleri ve zararlarıçı karı ldı ktan sonra kalan net kârı n pay senedi baş ı na düş en bölümü, temettü hissesi. kâr paylaş ı mı * Bir iş letmenin ve ş irketin yı l sonu kârları ndan çalı ş anları na, bir teş vik yöntemi olarak, pay verilmesi. kar sapanı * Kayarken kayak uçları nıbirbirine yaklaş tı rma, arka uçları nıise birbirinden uzaklaş tı rmayla sağlanan frenleme durumu.

kar yağmak * kar yere düş mek. kâr zararı n kardeş idir * ticarette sadece kâr etmek düş ünülmez, zarar da edilebilir. kara

* Yeryüzünün denizle örtülü olmayan bölümü, toprak.

kara * En koyu renk, siyah, ak, beyaz karş ı tı . * Bu renkte olan. * Esmer. * Çoğ u kez tür belirtmeye yarar. * Kötü, uğursuz, sı kı ntı lı . * Yüz kı zartı cı durum, leke. kara ağı zlı * Kara çalı cı , iftira eden. kara baht

* Kara yazı .

kara borsa * Piyasada olmayan malı n gizlice yüksek fiyatla alı nı p satı lmasıiş i. kara borsacı * Kara borsacı lı k yapan kimse. kara borsacı lı k * Kara borsacıolma durumu. kara borsaya düş mek * bir mal gizlice alı nı p satı lı r olmak. kara boya * Zaç yağ ı , sülfürik asit. kara bulut * Koyu esmer renkte büyük yağ mur bulutu, nimbus. kara cahil * Çok cahil. kara cümle * Aritmetikte dört iş lem. kara çalmak * birine iftira etmek. kara çavuş * Bir tür üzüm. kara damaklı *İ natçı , aksi. kara davar * Her yaş taki kı l keçi veya kı l keçi sürüsü. kara düzen * Halk müziğ inde bağlama çalı ştürlerinden biri.

kara elmas * Kayalarıdelmekte kullanı lan siyah elmas, karbonado. * Maden kömürü. kara et

* Kastan oluş an yağ sı z et.

Kara Evli * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. kara fı rı n *İ çinde odun yakı lmak suretiyle ekmek piş irilen, yüksek ateş e dayanı klıtuğlalardan yapı lmı şve piş irme süresi modern fı rı nlardan daha uzun olan fı rı n, taşfı rı n. kara gün

* Üzüntülü, sı kı ntı lızaman.

kara gün dostu * Sı kı nt ı lıgünlerde de dostluğunu sürdüren ve yardı mcıolan kimse. kara haber * Ölüm veya felâket haberi. * Kötü, üzücü veya sı kı ntı yaratan haber, bilgi. kara haber tez duyulur * kötü haber çabuk duyulur. kara humma * Tifo. kara iklimi * Gece ile gündüz, yaz ile kı şarası ndali sı caklı k farkıçok, yağı ş ıaz iklim. kara kafalı * Batı Avrupa ülkelerindeki insanları n oralarda çalı ş an Türk iş çilerine taktı klarıad. kara kalem * Resim yapmada kullanı lan kömür kalem. * Kömür kalemiyle yapı lan (resim). kara kaplıkitap * Tanı k olarak alı nan kitap. kara kara düş ünmek * çok üzüntülü olmak, düş ünceye dalmak. kara kaş * Kaş larıkara ve gür olan. kara kedi geçmek * birbirinden soğ umak, araları na soğukluk girmek. kara kehribar * Süs eş yasıyapı mı nda kullanı lan parlak, siyah linyit, oksidiyon taş ı . kara keme * Yer mantarı . kara kı ş

* Kı şortası , kı ş ı n en ş iddetli zamanı , zemheri. * Çok sı kı ntı lı durum veya zaman.

kara koca * Saçı ağarmamı şyaş lıkimse. kara kovan * Arı ları n fennî kovan yerine içine petek oluş turduklarısazdan, çamurdan veya sepetten kovan. kara kullukçu * Yeniçeri ocağıbölüklerinde odaları ve odaya gelen konukları n ayakkabı ları nıtemizlemek, yemek kapları nı yı kamak gibi iş lerle görevli er. kara kurbağası * Kurbağalardan, karalarda yaş ayan, yumurtaları nısuya bı rakan amfibyum. kara kuru * Esmer ve zayı f. kara kusmuk *İ çinde bol kara kan bulunan kusmuk. kara kutu * Uçaklarda pilotları n konuş maları nıve kuleden gelen mesajları alı p saklayan bir araç. kara kuvvet * Din bağnazlı ğ ı nı n oluş turduğu gerici ve tehlikeli güç. kara kuvvetleri * Bir ülkeyi karadan gelecek saldı rıve tehlikeye karş ıkorumak amacıile kurulan askerî teş kilât. * Silâhlıkuvvetler içinde yer alan kara orduları nı n tümü. kara liste * Zararlıveya sakı ncalıdiye belirlenen veya cezalandı rı lmalarıdüş ünülen kimselerin listesi. kara maş a * Zayı f, esmer, ufak tefek kadı n. kara mili

* 1609 m uzunluğundaki ölçü.

kara mizah * Yalnı z güldürmeyi değ il, daha çok düş ündürmeyi ve yergiyi amaçlayan mizah. kara para * Yasa dı ş ıyollardan sağ lanan kazanç. kara pazar * Piyasada olmayan malları n gizli olarak yüksek fiyatla satı ldı ğ ıyer. kara saban * Derine inemediği için toprağ ı n altı nıgereği kadar üstüne getiremeyen ilkel bir saban. kara sarı * Sarı ya çalan siyah. kara sevda * Umutsuz ve güçlü aş k. * Kiş inin belirli bir sebep olmadan çöküntü durumuna girip çevreden gelen uyaranlara kapanması , güçlü suç ve günah duygularıiçine düş mesi durumu, malihulya, melânkoli. kara sevdalı * Kara sevdaya tutulmuş , melânkolik.

kara su

* Ağı r akan su.

kara suları * Bir devletin deniz kı yı larıboyunca egemenliğ i altı nda tuttuğu belli geniş likte su ş eridi. kara sürmek * Bkz. kara çalmak. kara tahta * Okullarda tebeş irle üzerine yazıyazı lan, çoğu tahtadan, siyah ve genişlevha. kara tren

* Tren.

kara vapuru * Demir yolu taş ı tı . kara yağı z * Sağlı klı , gürbüz, güçlü. kara yazı * Kötü talih, kara baht. kara yel kara yeli

* Kuzeybatı dan esen, genellikle soğuk, bazen fı rtı na niteliğ inde yel, keş iş leme karş ı tı . * Yaz geceleri karadan denize doğ ru esen yel.

kara yer * Mezar, sin, gömüt. kara yolu

* Yerleş im merkezlerini karadan birbirine bağ layan yol.

kara yosunları * Çiçeksiz bitkiler sı nı fı ndan, nemli yerlerde yetiş en, birleş im veya spor verme yoluyla üreyen, pek çok türleri bulunan bir bitki familyası . kara yosunu * Çayı r ve ormanlarda yumuş ak bir bitki oluş turan çiçeksiz bitki, temriye. kara yüz

* Utanç verici, yüz kı zartı cıdurum.

kara yüzlü * Suçlu, lekeli, günahkâr. karaağ aç

* Kara ağ açgillerin örnek bitkisi olan, kerestesi değ erli bir ağaç (Ulmus).

karaağ açgiller *İ ki çeneklilerden, yapraklarıdiş li, çiçekleri demet durumunda ve meyveleri kapçı k meyve olan, kara ağ aç, çitlembik gibi cinsleri içine alan bitki familyası . karaardı ç * Güney Avrupa'da yetiş en bir ardı ç türü (Juniperus sabina). karaasma

* Loğusa otu, zeravent.

karabacak * Pancar fidelerinde geliş erek, fidenin ölümüne veya cı lı z kalması na yol açan ve yerleş tiği bölgeleri kara beneklerle örten asklımantar. * Bu mantarı n sebep olduğu hastalı k. karabakal * Karatavukgillerden, kara renkli ardı ç kuş u (Tutrdus pilaris). karabaldı r * Baldı rı kara. karabalı k * Tatlısu kayası . karaballı k * Birtakı m böceklerin çı kardı kları ş ekerli sı vı ya yapı ş arak yaprak, filiz ve meyvelerin kurum karası bir renkte kaplanması na yol açan ilkel mantar. * Bu mantarı n sebep olduğu hastalı k. karabasan * Sı kı nt ı lıve korkulu düş , kâbus. * Bir kimsenin içinde bulunduğ u karmakarı ş ı k, sı kı ntı lıruh durumu. karabaş

* Rahip, keş iş . * Evlenmemiş , evlenmek istemeyen erkek. * Çoban köpeğ i. * Kı ş a dayanı klısert buğday. * Ballıbabagillerden, çiçekleri mavi veya menekş e renginde baş akçı klar durumunda olan ı tı rlıbir bitki (Lvendula staechas). * Bir hücreli özel bir asalağı n, hindinin karaciğerine yerleş erek yaptı ğı , büyük ölçüde ölümlere yol açan kümes hastalı ğı . karabatak * Karabatakgillerden, balı kla beslenen, gagasıuzun ve sivri, kara tüylü bir deniz kuş u (Phalacrocorax). karabatak gibi * bir görünüp bir ortadan kaybolan (kimse). karabatakgiller * Leyleksiler takı mı nı n, örnek hayvanıkarabatak olan bir familyası . karabet * Yakı nlı k. * Hı sı mlı k. karabiber * Karabibergillerin örnek bitkisi olan, zeytinsi, meyvelerin taneleri yuvarlak, yapraklarıkalp biçiminde, tı rmanı cıbir bitki (Piper nigrum). * Bu bitkinin baharat olarak kullanı lan kuru ve siyah tanesi. * Sevimli ve ufak tefek esmer güzeli. karabibergiller * Taçsı z iki çeneklilerden, karabiberle türlerini içine alan bir bitki familyası . karabina

* Namlusu genellikle yivli, kı sa ve hafif bir tüfek.

karabinyer *İ talyan jandarmaları na verilen ad. karabuğday

* Karabuğdaygillerden, tohumlarıiçin yetiş tirilen, bir yı llı k bitki (Fagopyrum). karabuğdaygiller * Taçsı z iki çeneklilerden, ravent, kuzukulağ ı , kurtpençesi, çobandeğ neğ i ve karabuğday gibi sapları boğumlu, çiçekleri baş ak veya salkı m durumunda bazıtürleri hekimlikte kullanı lan bitkileri içinde toplayan bir familya. karaburçak * Baklagillerden, hayvan yemi ve gübre olarak kullanı lan bir tür, küş ne (Ervum ervilla). karaca * Rengi karaya yakı n olan, esmer. karaca karaca

* Geyikgillerden, boynuzları küçük ve çatallı bir av hayvanı(Capreolus). * Üst kol.

karaca darı sı * Buğdaygillerden, hayvanlara yedirilmek için ekilen bir bitki (Panicum milliaceum). karaca kemiği * Bkz. kol kemiğ i. karaca kuruca * Esmer, zayı f ve çelimsiz bir biçimde. karaca ot

karacı karacı

* Bir çöpleme türü (Helloborus niger). * Çörek otu. * Kara kuvvetlerine bağ lı (subay, astsubay veya er). * Birine iş lemediğ i bir suçu veya kendisinde bulunmayan bir ayı bıyükleyen, kara çalan, iftiracı , müfteri.

karacı lı k * Karacıolma durumu, müfterilik, iftira. karaciğ er

* Karı n boş luğunun sağ ı nda bulunan, öd salgı layan, ş eker depolayan, iri, açı k kahve rengi organ.

karaçalı * Hünnapgillerden, kurak yerlerde yetiş en, çiçekleri altı n sarı sı renginde, dikenli bir bitki, çalıdikeni (Paliurus spinosa). *İ ki kiş inin arası na girerek iliş kileri bozan kimse. karaçalı lı k * Kara çalı sıçok olan yer. karaçam

* Bir tür çam (Pinus nigra).

Karaçayca * Karacaylı ları n konuş tuğu Türk dilinin bir kolu. karaçayı r * Buğdaygillerden, çimen biçiminde veya genişçayı r olarak yetiş tirilen bir park bitkisi (Lolium). Karaçaylı

* Karaçay halkı ndan olan (kimse). karada ölüm yok * bundan sonra herhangi bir sı kı ntıile karş ı laş ma ihtimali yok. Karadağlı * Karadağhalkı ndan olan (kimse). karadağ lı * Bir tür toplu tabanca. Karadeniz'de gemilerin mi battı ? * çok düş ünceli ve durgun görünen kimselere söylenir. karadul * Sokmasıbüyük acıveren, iri, esmer, zehirli örümcek (Latrodectus mactans). karadut karafa karafaki

* Siyah renkte olan dut. * Uzun boyunlu, kulpsuz küçük rakısürahisi. * Bkz. karafa.

karafatma * Kı n kanatlı lardan, böcek, kurt ve sümüklü böceklerle beslenen, tarı ma yararlı , parla siyah renkli bir böcek (Carabus). karagevrek * Bir çeş it üzüm. karagöz

* Deve derisinden veya mukavvadan kesilip boyanmı şinsan biçimlerini beyaz bir perde üzerine arkadan ı ş ı k vererek yansı tma yoluyla oynatı lan oyun. * (ilk harf büyük) Bu oyunda halk görüş ünü ve duyuş unu veren kimse. karagöz *İ zmaritgillerden, 25-30 cm uzunluğunda, enli, boz renkli, beyaz etli bir balı k (Sargus sargus). karagöz oynatmak * komik bir durum yaratmak. karagözcü * Karagöz oyunu oynatan kimse, hayalî. * Karagöz oyununda kullanı lan boyanmı şinsan biçimlerini yapı p satan kimse. karagözcülük * Karagözcünün mesleğ i. karagözlük * Güldürüp eğlendirecek davranı ş . karagözlük etmek * güldürüp eğlendirecek davranı ş larda bulunmak. karagül karağ ı

* Karakul. * Ateşkarı ş tı rmaya yarayan, eğri uçlu demir çubuk.

karağ ı

* Tavukkarası .

karahalile * Doğu Hindistanda yetiş en bir bitkinin olgunlaş ması nda önce toplanan ve kurutulan 1-3 cm uzunuluğunda, iğbiçiminde siyah renkli, sert, kokusuz taneleri (Fructus Myrobalani). Karahanlı * Orta Asya'da kurulmuşeski bir Türk devleti ve bu devleti kuran soy. karahindiba * Birleş ikgillerden, uzun ve diş li yapraklı , çiçekleri sarıve kömeç biçiminde bir bitki (Taraxacum). karaiğ ne * Bir çeş it iğ neli karı nca. Karaim

* Çoğ unluğ u Türk soyundan olan ve çoğu Polonya ve Litvanya toprakları nda oturan bir Musevî topluluğ u,

Karay. Karaimce * Karaim Türkçesi, Karayca. karakabarcı k * Kara yanı k, yanı kara ş arbon. karakaçan * Eş ek. karakafes * Sı ğ ı r diligillerden, çiçekleri beyaz ve menekş eye çalar kı rmı zırenkte, eczacı lı kta kullanı lan bir bitki, eş ek kulağı(Symphytum). Karakalpakça * Karakalpakları n konuş tuğ u Türk dilinin bir kolu. karakarga * Kuzgun. karakaş

* Vücudu beyaz, ağı z, burun, göz etrafı , kulak ve tı rnaklarısiyah, bazen vücutları nda da siyah lekeler bulunan, yağ lıkuyruğunun uç kı smıakkaramanlara göre fazla sarkı k ve daha ziyade Güney Doğu Anadolu bölgesinde yetiş tirlen bir tür koyun. karakavak * 35 m ye kadar yükselebilen, kabuğu koyu renkli bir kavak türü (Populus nigra). karakavuk * Hindiba. karakavza * Yaban havucu. karakeçi * Sazana benzer bir tatlısu balı ğ ı(Barbus fluviatilis). * Kı l keçisi. karakı lçı k * Kı lçı klarısiyah olan, kı rmı zı veya beyaz, sert taneli buğday. karakol

* Güvenliğ i sağ lamakla görevli kimselerin bulunduğ u konut. * Huzuru ve güvenliği sağlamak için hükûmete bağlıher türlü silâhlı kuvvet, kol, devriye. karakol gemisi * Kara suları nda güvenliğ i sağ lamak ve gözcülük yapmak için dolaş an küçük gemi. karakol gezmek * karakol göreviyle dolaş mak, devriye gezmek. karakolluk * Karakolla ilgili. karakolluk olmak * kavga sonucu karakola gitmek zorunda kalmak. karakoncolos * Çocuklarıkorkutmak için kendisinden söz edilen, gerçek dı ş ıbir yaratı k, umacı , hayalet. * Çok çirkin kimse. karakter

* Bir nesnenin, bir bireyin kendine özgü yapı sı , onu baş kaları ndan ayı ran temel belirti ve bireyin davranı ş biçimlerini belirleyen ana özellik, öz yapı , seciye. * Bir kimsenin veya bir insan grubunun tutumu; duygulanma ve davranı şbiçimi. * Üstün, manevî özellik. * Bası mda harf türü. * Bireyin kendi kendisine egemen olması nı , kendi kendisiyle uyum içinde bulunması nı , düş ünüşve hareketlerinde tutarlı , sağ lam kalabilmesini sağ layan özellikler bütünü. * Bir eserde duygu, tutku ve düş ünce yönlerinden ele alı nan kimse. karakteristik * Bir kimse veya nesneye özgü olan (ayı rı cınitelik), tipik. * Bir logaritmanı n tam birimler anlatan bölümü. karakterize * Ayı rı cıniteliği ortaya konulmuş , ayı rt edilmiş . karakterize etmek * ayı rı cıniteliğ ini ortaya koymak, ayı rt etmek. karakterli

* Herhangi bir karakteri olan. * Karakteri sağ lam olan.

karakteroloji *İ nsanlarda karakterin geliş mesini ve özelliklerini inceleyen bilim dalı . karaktersiz * Karakteri kötü olan. karaktersizlik * Güvenilir karakteri olmama durumu. karakucak * Kökeni Orta Asya'ya kadar uzanan, en eski, yağsürülmeden, serbest biçimindeki geleneksel Türk güreş i. karakul koyun.

* Ası l yurdu Buhara'da Karakul bölgesi olan ve yurdumuzda da yetiş tirilen, tüyleri uzun ve kı vı rcı k bir cins

karakulak * Kedigillerden, çakala benzer vahş î bir hayvan (Caracal melanotis).

karakulak * Osmanlıİ mparatorluğunda emir çavuş u, haberci. karakuş

* Kartal türünden karakuş lara verilen ad.

karakuş * Atları n ayakları nda ş işyapan bir hastalı k. karakuş î

* Kanun, kural, mantı k ölçülerine dayanmayan.

karalâhana * Yapraklarıkoyu yeş il olan bir tür lâhana. karalâhana çorbası * Karalâhana yaprakları nı n ince ince kı yı lması ndan sonra tere yağ ı , kuru fasulye, mı sı r yarmasıve baharat ile piş irilmesiyle hazı rlanan sulu bir yemek. karalama

* Karalamak iş i. * El alı ş tı rmak için çok tekrarlanarak yazı lan yazı . * Üstünde düzeltmeler yapı lan, temize çekilmemişyazıtaslağı , müsvedde. * Leke sürme, kötülük yükleme.

karalama defteri * Karalamaları n yapı ldı ğı defter, müsvedde defteri. karalamak * Boya veya kalemle birtakı mş ekiller çizerek bir yeri kirletmek. * Bir yazı nı n üzerini çizerek onu geçersiz kı lmak. * Taslak olarak yazmak veya çizmek. * Leke sürmek, kötülük yüklemek, iftira etmek. * Hı zlıve acele olarak yazmak. karalanma * Karalanmak iş i. karalanmak * Karalamak iş i yapı lmak. * Kara duruma gelmek. * Leke sürülmek, kötülük yüklenmek. karalar bağ lamak (veya giymek) * yas tutmak. karalatma * Karalatmak iş i. karalatmak * Karalamak iş ini yaptı rmak. karalayı ş * Karalamak iş i veya biçimi. karaleylek * Leylekgillerden, gagasıaş ağ ıdoğru kı vrı k, tüyleri kara, uzun bacaklı bir kuş , çeltik gagası(Ciconia nigra). karalı * Karası(II) olan. * Üzeri kalemle karalanmı ş .

karalıbeyazlı * Üzerinde hem kara hem beyaz bulunan. karalı k

karaltı

karama

* Kara olma durumu. * Karaya çalan leke. * Uzaklı k veya karanlı k sebebiyle kim veya ne olduğu seçilemeyen, belli belirsiz, koyu renkli biçim. * Hafif karanlı k, leke. * Karamak iş i.

karamak * Hor görmek. * Karalamak, kara çalmak, lekelemek. * Kötülemek, yermek. karaman

* Orta Anadolu'da yetiş tirilen, kuyruğ u iri ve yağ lı bir tür koyun.

karamandola * Daha çok ayakkabıyüzü yapı lan bir çeş it sağ lam ve parlak kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . Karaman'ı n koyunu sonra çı kar oyunu * bir ş eye tam güvenmeyip ileride nası l olacağı nıbeklemek gerekir. karambol * Bilârdo oyununda istaka ile vurulan bilyenin öbürlerine dokunması . * Çarpı ş ma, birbirine çarpma, karı ş ı klı k, karmaş a. karambole getirmek * karı ş ı klı ktan yararlanarak birini aldatmak. * bir iş i aş ı rıbir çabuklukla yaparak gereken özeni göstermemek. karamelâ karamsar

* Eritilmişve birazı yakı lmı şş ekerle yapı lan ş ekerleme. * Kötümser, bedbin, meyus, pesimist.

karamsar olmak * kötümserliğe kapı lmak, bedbin olmak. karamsarlaş ma * Kötümserleş me. karamsarlaş mak * Kötümserleş mek. karamsarlaş tı rma * Karamsarlaş tı rma iş i. karamsarlaş tı rmak * Karamsar etmek. karamsarlı k * Kötümserlik, meyusiyet, bedbinlik, pesimizm. karamuk

* Karanfilgillerden, ekin tarlaları nda biten, yapraklarıkarş ı lı klı , çiçeğ i pembe mor renkte, zararlıbir bitki (Agrostemmagithago). * Vücutta kara renkli kabarcı klara sebep olan bir hastalı k. * Koyunlarda görülen bir tür hastalı k. karamusal * Çifte demir atı ldı ğ ı nda geminin dönmesiyle zincirlerin karı ş ması nıönlemek için kullanı lan x biçiminde ve fı rdondüye bağlızincir düzeni. Karamusal (veya Karamürsel) sepeti * önemsiz kimse veya ş ey. Karamusal (veya Karamürsel) sepeti sanmak * bir kimse veya ş eyi ufak, önemsiz saymak. karanfil

* Karanfilgillerden, güzel renkli çiçekler açan bir süs bitkisi (Dianthus caryophyllus). * Mersingillerden, Molük adaları nda, Filipinler'de ve Hindistan'da yetiş en bir ağaç (Caryophyllus aromaticus). * Bu ağacı n karanfil yağıelde edilen ve baharat olarak kullanı lan, ağ ı z kokusunu gideren, acı msı , koyu renkli, küçük çivi biçimindeki tomurcuğ u. karanfil yağı * Karanfilin tomurcukları ndan elde edilen uçucu yağ. karanfilci * Karanfil yetiş tiricisi. karanfilgiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi karanfil olan, çöven, karamuk, sabun otu ve benzeri cinsleri içine alan bir familya. karanfili sı kmak * tehlikelere ve güçlüklere göğüs gerebilmek. karanlı ğa gömülmek * koyu karanlı k içinde kalmak. * büyük sı kı ntı ve keder içinde kalmak. karanlı ğa kalmak * varı lacak yere varmadan akş am olmak. karanlı ğı deş mek (veya yı rtmak) * karanlı kta görmeye çalı ş mak, aydı nlı ğ a çı kmak için çaba harcamak. * Büyük sı kı ntı ve üzüntüden kurtulmak için çabalamak. karanlı k * Iş ı ğ ıolmayan, bütünü veya bir parçasıı ş ı ktan yoksun olan. * Iş ı k olmama durumu. * Gereğ ince anlaş ı lı p bilinemeyen, ne olacağ ı , sonu belli olmayan (durum). * Yasalara, töreye uygun olmayan; karı ş ı k. * Üzüntü, sı kı ntı , periş anlı k. karanlı k basmak (veya çökmek) * (hava) kararmak. karanlı k etmek * bir ş eyin önünde durarak görünmesine engel olmak. karanlı k oda * Fotoğraf camıbanyosu, röntgen muayenesi gibi iş lerin yapı ldı ğı ı ş ı ksı z oda.

karanlı kta göz kı rpmak * bir ş eyi anlatmak isterken karş ı sı ndakinin anlayamayacağ ıbir iş arette bulunmak veya bir söz söylemek. karantina

* Bulaş ı cıbir hastalı ğı n yaygı n olduğ u bir yerden gelen kiş ileri, gemileri ve mallarıgeçici olarak ayı rma biçiminde alı nan önlem. * Hastahanelerde, yatacak hastaları n kayı t ve kabul edildikleri yer. karantina müddeti * \343 karantina süresi. karantina süresi * Karantina için gerekli olan ve öngörülen süre. karar * Bir işveya sorun hakkı nda düş ünülerek verilen kesin yargı . * (herhangi bir durum için) Tartı ş ı larak verilen kesin yargı . * Bu yargı yı bildiren belge. * Değiş meyen, düzenli durum, düzenlilik, yöntemlilik. * Türk müziğinde, taksim yaparken ana makama dönüş . * (hava için) Değ iş mez olma. * Tam ölçüsünde, ne az ne çok. karar almak * bir davayı , bir sorunu sonuca bağ lamak. karar altı na almak * karar vermek, kararlaş tı rmak. karar bulmak * kararlıbir durum almak; yatı ş mak. karar kı lmak * birçok ş eyi deneyip birini seçmek. karar vermek * bir sorunu karara bağlamak, kararlaş tı rmak. karara bağ lamak * bir davayı , bir sorunu çözümlemek, sonuçlandı rmak. karara kalmak * (dava için) görüş ülmesi bitip yargı cı n kararı nıbeklemek. karara varmak * bir konuda anlaş mak, bir ş eyi kararlaş tı rmak. karargâh

kararı nca

* Bir birlik veya kurumun, kumandan ile yardı mcış ube ve bölümlerinden oluş an kuruluş . * Ordunun uzun bir süre veya geçici olarak konakladı ğ ıyer. * Durulan veya kalı nan yer. * Gerektiğ i ölçüde.

kararı nda bı rakmak * ölçüyü aş mamak. kararı ş * Kararmak iş i veya biçimi. kararlama

* Kararlamak iş i. * Kararlayarak (yapı lan), tahminî. kararlamadan * Kararlama yoluyla, görmeden. kararlamak * Ölçü ve tartı ya dayanmaksı zı n, gözle oranlayarak hesaplamak, tahmin etmek. kararlaş ma * Kararlaş mak iş i. kararlaş mak * Bir ş ey için karar verilmek. kararlaş tı rı lma * Kararlaş tı rı lmak iş i. kararlaş tı rı lmak * Kararlaş tı rmak iş i yapı lmak. kararlaş tı rma * Kararlaş tı rmak iş i. kararlaş tı rmak * Bir konunun, bir iş in herhangi bir yolda yapı lması yla ilgili kesin düş ünce belirtmek, tayin etmek. kararlı

* Kararı nda direnen, kararı nıdeğiş tirmeyen, kesin karar vermişolan. * Düzenli, dengeli, ölçülü, istikrarlı .

kararlıdalga * \343 duraklıdalga. kararlıdenge * Bir güç etkisiyle hareket ettikten sonra gene aynıduruma gelen cisimlerin konumunu anlatı r. kararlı lı k * Kararlıolma durumu, istikrar. kararma

kararmak

* Kararmak iş i. * Görüntülerin gittikçe kararı p görünmez duruma geçmesine dayanan bir noktalama çeş idi. * Rengi karaya dönmek, siyahlaş mak. * (ı ş ı k) Sönmek, kı sı lmak veya gücü azalmak. * (ateş ) Sönmeye yüz tutmak. * (iç, ruh gibi sözlerle) Kederlenmek, canısı kı lmak. * Niteliğ ini yitirmek.

kararname * Cumhurbaş kanı nı n onayladı ğ ıhükûmet kararı . * Bakanlar Kuruluna verilen yetkilere dayanarak alı nan karar. * Bu kararı bildiren resmî yazı . kararsı z

* Kararı olmayan, karar vermekte güçlük çeken, bir kararda durmayan; duruksun, mütereddit. * Düzensiz, istikrarsı z.

kararsı z denge * Denge durumundaki cismin küçük bir yer değiş tirmesiyle bozulan denge.

kararsı zlı k * Kararsı z olma durumu, tereddüt. * Düzensizlik, istikrarsı zlı k. karartı

* Karaltı . * Kararmı şyer, siyahlı k.

karartı lma * Karartı lmak iş i veya durumu. karartı lmak * Karanlı k duruma getirilmesini sağ lamak. karartma

* Kararmak iş i. * Savaşdurumunda düş man uçakları ndan korunma amacı yla ı ş ı klarıörtme veya söndürme biçiminde alı nan önlemlerin bütünü. karartmak * Rengini karaya çevirmek, esmerleş tirmek, siyahlaş tı rmak. * Karanlı k duruma getirmek. * (ı ş ı ğ ı ) Kı smak veya örtmek. * Kötü bir duruma getirmek. karasakı z * Zift. karasal

* Kara (I) ile ilgili, berrî.

karasal iklim * Bkz. kara iklimi. karasal kumul * Deniz kı yı sı ndan uzak, çöllerde oluş an kumul. karasal oluş uk * Yer kabuğ unun kara bölümündeki katmanları nda olan oluş uk. karası ğı r * Orta Anadolu'da yetiş en, sert ve kurak iklime dayanı klı , küçük yapı lıbir sı ğı r türü. karasinek

* Böcekler sı nı fı nı n çift kanatlı lar takı mı ndan, insan ve evcil hayvanları n kanı nıemen, görünüş ü ev sineğ ine benzeyen bir eklem bacaklıtürü (Stomoxys calcitrans). karasu glokum. karaş ı n

* Çoğ unlukla gözün iç bası ncı n çoğ alması yla kendini gösteren, körlüğ e sebep olabilen bir göz hastalı ğı ,

* Esmer, sarı ş ı n karş ı mı .

karataban *İ pek böceklerinde genişçapta ölüme yol açan kelebek hastalı ğı . karatavuk * Karatavukgillerden, tüyleri kara, meyve ve böceklerle beslenen ötücü kuş(Turdus merula). karatavukgiller

* Omurgalıhayvanları n kuş lar sı nı fı ndan, ardı ç kuş ları nıve kı zı lkuyruklarıiçine alan bir familya. karate * Ayak ve yumruk vuruş ları üzerine kurulu, Japon kökenli bir dövüşyöntemi. karateci karaturp karavan

* Karate yapan kimse. * Turpgillerden, etli, iri beyaz köklü çok yı llı k bir bitki (Raphanus sativusvar niger). * Bir otomobilin arkası na takı lan, insan taş ı maya yarayan, tekerlekli, üstü kapalı araç.

karavana * En çok orduda erlerin yemeğ ini dağı tmada kullanı lan, çok miktarda yiyecek alan, kenarları dik, derince metal kap. * (genellikle orduda veya yatı lıokul ve ceza evlerinde) Yemek. *İ nce, yassı elmas. * Atı ştaliminde hedef tahtası nıbile vuramama. karavana borusu * Yemek vaktinin geldiğ ini bildiren boru sesi. karavana çı kmak * yemek hazı rlanmak veya gelmek. karavanacı * Karavanayıtaş ı yan (asker). * Hedef tahtası nıvuramayan kimse. karavanadan yemek * toplu durumda aynıkaptan yemek. karavaş * Savaş ta tutsak edilen veya satı n alı nan ve sahibinin üzerinde tam bir kullanma hakkıbulunan kadı n. karavaş lı k * Karavaşolma durumu. karavel karavelâ

karavide

* Çift motorlu bir uçak türü. * Büyük deniz teknesi. * Gemilerde denizcilik kuralları na aykı rıdurum. * Bkz. kerevit.

karaya * Eczacı lı kta kullanı lan ve çürümeyen bir bitki. karaya ayak basmak * deniz, göl vb. den karaya çı kmak. * deniz taş ı tı ndan karaya çı kmak. karaya çı karmak * göl veya denizden karaya çı kması nısağlamak. karaya düş mek * (deniz içinde bulunan bir ş ey) akı ntıveya dalga ile kı yı ya atı lmak.

karaya oturmak * (gemi) denizin sı ğbölümüne saplanı p kalmak. karaya vurmak * denizden karaya atı lmak. karayaka

* Doğu Karadeniz kı yıbölgesinde yetiş en, uzun kuyruklu, beyaz renkli koyun türü.

karayandı k * Deve dikeni. karayanı k * Karakabarcı k, yanı kara, ş arbon. Karayca karayı lan

* \343 Karaimce. * Boyu uzun, baş ıiri pullarla örtülü, zararıhayvanlarıyediği için tarı ma yararlı , tehlikesiz bir yı lan (Coluber).

karbojen * Bileş iminde yüzde 95 oksijen ve yüzde 5 karbondioksit bulunan gaz karı ş ı mı . karboksil

* Organik asit grubunda bulunan -COOH formülündeki tek değerli köklere verilen ad.

karboksilik * Korboksilli. karboksilli * Yapı sı nda bir veya birçok karboksil koku bulunan (maddeler), karboksilik. karbon * Atom numarası6, atom ağ ı rlı ğı12 olan, doğ ada elmas, grafit gibi billûrlaş mı şveya maden kömürü, linyit, antrasit gibi ş ekilsiz olarak bulunan element. Kı saltması C. karbon dönemi * Birinci çağ ı n dördüncü dönemi ve bu dönemde oluş muşyer katmanları , karbonifer. karbon kâğ ı dı * Aynızamanda hem yazmak hem de kopya çı karmak için yazıkâğ ı tları nı n arası na konulan bir yüzü boyalı kâğı t. karbonado * Kara elmas. karbonat

* Karbonik asidin bazlarla birleş erek oluş turduğ u tuzları n genel adı . * Sodyum bikarbonat. * Genellikle sindirimi kolaylaş tı rmak için suya katı lan kimyasal birleş im.

karbonatlama * Karbonik asit alabilen maddelere bu gazıvererek onlarıkarbonat durumuna dönüş türme. karbonatlamak * Karbonat durumuna dönüş türmek. karbonatlı *İ çinde karbonat olan.

karbondioksit * Renksiz, kokusuz, yoğ unluğu 152,0°C de ve 36 atmosfer bası ncı nda kolayca sı vı laş an ekş imsi tatta bir gaz (CO2). karbonhidrat * Yağ lar ve yumurta akımaddeleri yanısı ra, insan ve hayvanları n organik besinlerinden en önemlisi olan organik kimya birleş iklerinin genel adı . karbonifer * Karbon dönemi. karbonik

* Karbonla ilgili olan.

karbonik asit * Bir karbonla iki oksijenin birleş mesiyle oluş an bir gazı n suda erimişdurumuna verilen ad. Bu gaz, organik veya baş ka karbonlu maddelerin çürümesinden, yanması ndan, bitkilerin ve canlı ları n solunumundan oluş ur. karbonil * Birleş me değ eri 2 olan karbonmonokside verilen ad. karbonit

* Karbon grubundan basit madde.

karbonizasyon * Hayvansal lifler içinde bulunan bitkisel kı sı mları n veya selülozik liflerin giderilmesi için asitlerle sı caklı k etkisi altı nda iş lem görmesi. karbonlama * (metalürjide) Çeliğ e karbon verme iş lemi. karbonlamak * Bir maden veya alaş ı mıkarbon bakı mı ndan zenginleş tirmek. karbonlaş ma * Karbonlaş mak iş i. karbonlaş mak * Karbon durumuna gelmek, kömürleş mek. karbonlu

* Birleş iminde karbon bulunan.

karbonmonoksit * 0,97 yoğunluğunda, renksiz, kokusuz bir gaz. Bol miktarda ı sı açı ğ a çı kararak mavi bir alevle yanar ve hava ile birleş erek bir çok uygulama alanıolan patlayı cıbir karı ş ı m oluş turur (CO). karborundum * Aş ı ndı rı cımadde olarak kullanı lan silisyum karbürün ticaretteki adı . karbür * Karbonun baş ka bir elementle birleş mesinden oluş an madde. karbüratör * Patlamalımotorlarda akaryakı tıbuharlaş tı rı p hava ile karı ş ması nısağ layan cihaz. karbürleme * (metalürjide) Madenî bir ürünün karbon bakı mı ndan zenginleş tirilmesi. karcı ğ ar

* Klâsik Türk müziğ inde hareketli bir makam.

karda yürüyüp (gezip) izini belli etmemek * kimsenin sezemeyeceğ i biçimde gizli işçevirmek. kardaş

* Kardeş .

kardelen * Nergisgillerden, baharda çok erken çiçek açan ve eczacı lı kta kullanı lan soğanlıbir bitki (Galanthus nivalis). kardeş

* Aynıana babadan doğmuş , veya ana babaları ndan biri aynıolan çocukları n birbirine göre adı . * Yaş ça küçük olan kardeş . * Araları nda çok değ er verilen ortak bir bağbulunanlardan her biri. * Seslenme sözü olarak kullanı lı r.

kardeşkanı * Soy ve ı rk bakı mı ndan araları nda yakı nlı k bulunma, kan bağı . kardeşkardeş * Dostlukla, dostça, sevgiyle. kardeşkardeş i atmı ş , yar baş ı nda tutmuş * kardeş ler ne kadar geçimsiz olsa, kötü bir durumda birbirlerine yardı m ederler. kardeşkavgası * Bir ülkede yurttaş ları n birbirlerine karş ı t düş üncelerinden doğ an silâhlıçatı ş ma. kardeşokul * Bir okulun, toplumsal ve kültürel bakı mdan yard ı ma ihtiyaç duyduğ u için seçtiğ i ve türlü yardı mlarda bulunduğu okul. kardeşparti * Belli bir ortak amaca yönelen siyasî toplulukları n her biri. kardeşpayı * Yarıyarı ya bölüş me; eş it paylarla bölüş me. kardeşş ehir * Ülkemizdeki bir ş ehirle yabancıbir ülkedeki bir ş ehir arası nda iliş kileri özel olarak geliş tirmeyi ve yakı nlaş tı rmayıkabul eden ş ehirlere verilen genel ad. kardeş çe

* Kardeş e yaraş ı r (biçimde), dostça, içtenlikle.

kardeş kanı * Kardeş kanıağ acı ndan alı nan, hekimlikte ve boyacı lı kta kullanı lan, koyu renkte bir sakı z. kardeş kanıağ acı * Baklagillerden, en çok Asya'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en bir ağ aç (Draceane draco). kardeş lenme * Kardeş lenmek iş i. kardeş lenmek * (ekin için) Bir kökten birkaç sap birden üremek. kardeş lik

* Kardeşolma durumu, uhuvvet. * Kardeşkadar yakı n sayı lan kimse, yakı n dost. * Seslenme sözü olarak kullanı lı r. * Birlik, beraberlik.

kardeş lik etmek * kardeşgibi hareket etmek, kardeş çe davranmak. kardı rma

* Kardı rmak iş i.

kardı rmak * Karmak iş ini yaptı rmak. kardinal

* Papayıseçen, danı ş manlı ğ ı nı yapan başpapazlardan her biri.

kardinal kuş u *İ spinozgillerden parlak, kı rmı zırenkli, iri gagalı , tepelikli, ötücü bir kuştürü (Cardinalis cardinalis). kardinallik * Kardinal olma durumu. * Kardinalin görevi veya makamı . kardiyak

* Kalple ilgili. * Kalp hastalı ğı olan kimse.

kardiyograf * Kalbin hareketlerini, grafik biçiminde kaydeden cihaz, elektrokardiyograf. kardiyografi * Kalp hareketlerini kaydetme yöntemi, elektrokardiyografi. kardiyogram * Kardiyografı n kaydettiğ i kalp hareketlerinin çizgilerle gösterilmişgrafiği, elektrokardiyogram. kardiyolog * Kalp hastalı kları nda uzmanlaş mı şhekim. kardiyoloji * Anatomi, fizyoloji ve patolojinin kalp ile ilgili bölümleri. kardiyopati * Kalp hastalı kları nı n genel adı . kardiyoskleroz * Bazen atardamar sertleş mesiyle birlikte görülen kalp dokusu sertleş mesi. kardiyoskop * Kalp kası lmaları nı n incelenmesine yarayan cihaz. kardiyoskopi * Kalp kası lmaları nı n kardiyoskop ile dinlenmesi. kare * Kenarlarıve açı ları birbirine eş it olan dörtgen, dördül, murabba. * Bu biçimde olan. *İ skambil oyunları nda aynı türden dört kâğ ı dı n bir araya gelmesi. kare kare

* Kareleri olan, kareli.

karekök * Karesi verilen bir sayı ya eş it olan sayı . karekök almak

* bir sayı nı n kare kökünü hesaplamak. kareleme * Karelemek iş i. * Herhangi bir çokgenle eşdeğ erli bir kare çizme; eşdeğer bir kare ile hesaplama. * Bir resmin, büyüterek veya küçülterek kopyası nıçı karma yöntemi. karelemek * Karelere ayı rmak. * Bir resmi büyütme veya küçültme iş leminden sonra ası l örneğin oranları nıkopyası nda da elde etmek için bir resmi eş it sayı da karelere ayı rmak. kareli

* Karelere bölünmüş , üstünde kareleri olan; damalı , satrançlı .

karesel bölge * Karenin sı nı rladı ğ ıdüzlemsel bölge. karesi * bir sayı nı n kendisiyle çarpı mı . karesini almak * bir sayı yıkendisiyle çarpmak. karfiçe karga

* Orta boy demir çivi. * Kargagillerden, kanatlarıgeniş , tüyleri kara renkte, tarla ve bahçelere çok zarar veren kuş(Corvus).

karga * Bir ş eyin ası l durumunu yitirerek, başaş ağ ıolması . * Yelkenleri toplama. karga bok yemeden * çok erken bir saatte. karga burun * Burnu karga gagası na benzeyen (kimse). karga düleğ i * Acıhı yar. karga etmek * tulumbanı n kurumuşkösele supapları nıı slatarak ş iş irmek için üzerinden su döküp kolu iş letmek. * bir geminin serenlerini daha az yer tutsun diye veya yas belirtisi olarak eğik bir duruma getirmek. karga gibi * çok zayı f ve esmer. karga tulumba * Birkaç kiş i birini yakalayı p elleri üstünde havaya kaldı rarak. karga tulumba etmek * birkaç kiş i, birini kolları ndan bacakları ndan tutup kaldı rmak. karga yürüyüş ü * Çömelmişolarak, çift ayakla sı çrayarak yapı lan yürüyüş . kargabeyni * Pekmezle tatlıyoğurt karı ş tı rı larak yapı lan yiyecek.

kargaburnu * Uçlarıkarga gagasıgibi kı vrı k olan araçları n ortak adı . * Tel bükmekte kullanı lan ve uçlarısivri koni biçiminde olan metalden bir tür kı skaç. * Sanayide küçük ve yuva içine yerleş tirilmişvidalarısökmeye yarayan ince, uzun ağ ı zlıalet, kargaburun. * Kapımandalı . kargabüken * Bitiş ik taç yapraklı iki çeneklilerden, yapraklarıkarş ı lı klı , çiçekleri talkı m durumunda olan, meyvesi zehirli bir ağ aç (Stryhnos nux-vomice). * Bu ağacı n striknin elde edilen tohumu. kargacı k burgacı k * (yazıiçin) Çarpı k, düzensiz. kargadelen * Kabuğ unun çok gevrek olmasıdolayı sı yla kolay kı rı lan bir tür badem. kargagiller * Kuş lar sı nı fı nı n, ötücü kuş lar takı mı ndan, örnek hayvanıkarga olan kuş lar familyası . kargasekmez * Çok ı ssı z, sarp (yer). kargaş a

* Kı ş kı rtma ve karı ş ı klı k yoluyla toplumda ortaya çı kan düzen bozukluğ u, anarş i. * Karı ş ı klı k, düzensizlik.

kargaş a çı karmak * gürültü patı rtı ya yol açmak. kargaş acı * Kargaş a çı karan (kimse). kargaş alı k * Kargaş a durumu. kargı

* Gövdesi 5-6 m yüksekliğ e eriş ebilen çok yı llı k bir bitki (Arundo donax), kamı şsaz. * Dalyanlarda büyük balı klar için kullanı lan demir kanca. * Silâh olarak kullanı lan, ucu sivri ve demirli uzun mı zrak.

kargı lama * Kargı lamak iş i. kargı lamak * Kargı ile yaralamak veya öldürmek. kargı lı k

kargı ma

* Fiş eklerin konulduğ u meş in kuş aklıfiş eklik. * Kamı şyetiş en yer. * Kargı mak iş i, lânet.

kargı mak * Birine, Tanrı 'nı n, insanları n sevgi ve ilgisinden yoksun kalı p nefretlerine uğraması dileğinde bulunmak, ilenmek, lânet etmek, lânetlemek. kargı n * Eriyen karları n oluş turduğu akarsu. * Karla karı ş ı k yağ an yağmur.

kargı n Kargı n

* Marangozlukta kullanı lan bir tür büyük rende. * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

kargı ş * Kargı mak iş i veya bu maksatla söylenen sözler, lânet, telin, beddua, alkı şkarş ı tı . kargı şetmek (veya vermek) * kargı mak, kargı ş lamak, lânet etmek. kargı ş lama * Kargı ş lamak iş i. kargı ş lamak * Kargı mak. kargı ş lı * Tanrı 'nı n ve insanları n nefretine, lânetine uğ ramı ş , mel'un, lânetli. kârgir kargo

kargocu

* Bkz. kâgir. * Yük taş ı yan gemi. * Uçak, gemi vb.bir taş ı tla taş ı nan eş ya, yük. * Kargo iş iyle uğ raş an kimse.

kargoculuk * Kargocunun yaptı ğ ıiş . karha * Bkz. ülser. karı

* (genellikle iyelik ekleriyle) Bir erkeğ in evlenmişolduğ u kadı n, eş , refika, zevce. * Kadı n. * Yaş lı , ihtiyar.

karıağı zlı * Dedikodu yapan (erkek). karıgibi karıkoca

* korkak, dönek (erkek). * Birbirleriyle evlenmişkadı n ve erkek.

karıkocalı k * Karıkoca olma durumu. kârıolmamak * yapabileceğ i işolmamak. karı k

karı k

* Kar yağ mı şbir alana bakma sonucu ortaya çı kan göz kamaş ması . * Karlıbir alana bakma sonucu kamaş mı ş(göz).

* Bağve bahçe sulamak için açı lmı şsu yolu, ark. * Bu arklar arası nda kalan toprak parçası . * Sabanla açı lan çizi. karı klama * Meralarda yüzey akı ş ı nıönlemek ve toprak nemini uzun süre koruyarak vejetasyonu geliş tirmek için, 1-1,5 m aralı klarla 10-15 cm kesitinde tesviye eğrilerine paralel küçük hendeklerin açı lması . karı klamak * Karı k (I) açmak. karı kma

* Karı kmak iş i.

karı kmak * (göz) Fazla ı ş ı ktan kamaş mak. * (göz) Kar yağmı şbir alana bakmaktan kamaş mak. karı laş ma * Karı laş mak iş i. karı laş mak * (erkek için) Huyları kadı n huyları na benzemek, kadı n gibi davranmak. karı lı

* (herhangi bir nitelik veya nicelikte) Karı sıolan.

karı lıkocalı * Karıkoca birlikte. karı lı k * Kadı n olma durumu. * Evli kadı nı n kocası na göre olan durumu veya görevi. karı lı k etmek * (evli bir kadı n) kocası na olan görevini yerine getirmek. * (erkek için) döneklik etmek, hile yapmak. karı lma * Karı lmak iş i. karı lmak

* Karmak iş i yapı lmak, karı ş mak. * (hayvan) Çiftleş mek.

karı m köylü * Karı sıköylü. * Kı lı bı k. karı ma karı mak karı n

* Karı mak iş i. * Yaş lanmak, kocamak, ihtiyarlamak. *İ nsan ve hayvanlarda gövdenin kaburga kenarları ndan kası klara kadar olan ön bölgesi. * Döl yatağı , rahim. * (bazış eylerde) Şişve içi boşbölüm. * Mide. *İ ç, gönül, akı l, kafa. * gelen ve yansı mı şdalgaları n giriş imiyle oluş an duraklıdalgalarda en büyük genlikte titreş en noktalar.

karı n ağrı sı * Karı nda duyulan ağrı . * Çekilmez, sevilmeyen kimse veya adı , niteliğ i bilinmeyen ş ey. karı n boş luğu * Kaburga kemikleriyle kalça kemiklerinin arası nda vücudun her iki yanı nda bulunan bölge. karı n çatlağ ı * Karı n fı tı ğ ı . karı n doyurmak * geçinmek. karı n zarı * Karı n boş luğunun içini, bu boş luğ un içinde bulunan bağı rsakları , öbür organlarıkaplayan ve tutan zar, periton. karı n zarıiltihabı * Bkz. karı n zarıyangı sı . karı n zarıyangı sı * Karı n zarı nı n had veya kronik iltihabı , peritonit, karı n zarı iltihabı . karı nca

* Zar kanatlı lardan, birçok türü bulunan böceklerin genel adı(Formica). * Madenlerde, döküm sı rası nda arada hava kalmaktan veya pastan ileri gelen ufak boş luk.

karı nca asidi * \343 formik asit. karı nca belli * Beli çok ince olan. karı nca duası * Bereket getirdiğine inanı lan dua. karı nca duasıgibi * çok küçük, sı k ve okunaksı z (yazı ). karı nca kaderince * Bkz. karı nca kararı nca. karı nca kararı nca * Az da olsa, elinden geldiği kadar. karı nca kuş u * Karı ncayiyen. karı nca kuş ugiller * Karı ncayiyengiller. karı nca yuvası * Karı ncalar ı n barı ndı ğ ıyer. karı nca yuvasıgibi kaynamak * çok kalabalı k ve hareketli olmak. karı ncaezmez * Çok merhametli, ince duygulu (kimse), karı ncaincitmez. karı ncaincitmez

* Bkz. karı nca ezmez. karı ncalanı ş * Karı ncalanmak iş i veya biçimi. karı ncalanma * Karı ncalanmak iş i. karı ncalanmak * Bir yere, bir ş ey üzerine karı nca üş üş mek. * Vücudun bir yerindeki uyuş ukluktan sonra, kan dolaş ı mı nı n baş laması yla o yerde karı ncalar dolaş ı r gibi bir izlenim uyanmak. * (metal yüzeylerde) Pas yüzünden yer yer ufak delikler oluş mak. * Aş ı rızihin yorgunluğundan dolayıbir ş eyi, bir durumu kavramada zorluk çekmek. karı ncalar * Zar kanatlı ları n, karı nca adıaltı nda toplanan ve beşbin kadar türü sayı lan bir dalı . karı ncalı *İ çinde, üstünde karı nca bulunan. * (metal için) Paslıveya dökülme sonucu küçük delikleri olan. karı ncasever * Karı nca yiyerek geçinen ve karı nca yuvasıçevresinde yaş ayan böcek. karı ncayıbile ezmemek (veya incitmemek) * çok merhametli, ince duygulu olmak. karı ncayiyen * Karı ncayiyengillerden, Avustralya'da yaş ayan, karı ncayla beslenen bir memeli türü (Echidna acule ata). karı ncayiyengiller * Örnek hayvanıkarı ncayiyen olan, vücutları kirpi dikenli, ağı zlarıboru biçiminde uzamı ş , karı ncayla beslenen bir familya. karı ncı k

* Vücudun çeş itli organları içinde bulunan boş luk. * Kalbin alt bölümünde bulunan ve biri (sağdaki) akciğerlere, öbürü (soldaki) vücuda pompalanacak kanı almaya yarayan iki boş luğa verilen ad. karı ndan ayaklı lar * Karı ndan bacaklı lar. karı ndan bacaklı lar * Yumuş akçalardan, karı nları ndaki etli, yassı pul biçimindeki uzantı larıbacak gibi kullanarak ve sürünerek yürüyen salyangoz, sümüklü böcek vb. yi içine alan kabuklu hayvanlar sı nı fı . karı ndaş * Kardeş . kârı nıtamam etmek * öldürmek. karı nı n saçlı sı , tarlanı n taş lı sı * kadı nı n saçlı sı ile tarlanı n taş lıolanı makbuldür. karı nlama * Karı nlamak iş i. karı nlamak * (gemi için) Yanı nıdayamak.

karı nlı karı nma

* Karnıbüyük ve çı kı ntı lıolan. * Karı nmak iş i.

karı nmak * Sallanarak, karı ş mak. * Çiftleş mek. karı nsa * Kuş ları n tüy değ iş tirme zamanı . karı ntası * Pastı rmacı lı kta hayvanı n göbek etlerine verilen ad. karı ntı

* Anaforlarda oluş an çevrinti. * Geminin yanı ndan vurarak gemiyi sarsan dalga.

karı sıağı zlı * Karı sı nı n düş üncelerini benimseyip davranı ş ları nıona uyduran (koca). karı sıköylü * Karı sı nı n yakı nları nıbenimseyip kendi yakı nları nıunutan erkek. * Kı lı bı k. karı ş

* Parmaklar birbirinden uzak duracak biçimde gergin duran elde, başparmak ve serçe parmakları n uçları arası ndaki açı klı k. karı şkarı ş * Her yanı nıve inceden inceye. karı ş anıgörüş eni olmamak * iş ine kimse karı ş mamak, özgür olmak. karı ş ı k

* Aynınitelikteki ş eylerden oluş muş . * Karı ş mı şolan, düzensiz, dağ ı nı k, intizamsı z. * Saf olmayan. * Halk inancı na göre cin ve perilerle iliş kisi olan. * Çalkantı , kargaş a, gerginlik içinde olan. * Anlaş ı lmasıgüç olan, açı k seçik olmayan.

karı ş ı klı k * Karı ş ı k olma durumu, teş evvüş . * Kalabalı k, düzensizlik vb. nin yol açtı ğ ıkargaş a. karı ş ı lma

* Karı ş ı lmak iş i.

karı ş ı lmak * Karı ş mak iş i yapı lmak, müdahale edilmek. karı ş ı m

* Karı ş mı şolanı n durumu. * Birden çok ş eyin karı ş tı rı lması yla elde edilen ş ey. *İ ki veya daha çok maddenin kimyasal tepkimeye girmeden bir araya gelmesi, mahlût.

karı ş lama * Karı ş lamak iş i.

karı ş lamak * Karı ş la ölçmek. karı ş ma

karı ş mak

* Karı ş mak iş i. * Engelleme, araya girme, müdahale. * Düzeni bozulma. *İ ki veya ikiden çok ş ey bir araya gelip birbirinin içinde dağ ı lmak, birbirinin içine girmek. * Düzensiz, dağ ı nı k olmak. * Bulanmak, duruluğunu yitirmek. * Açı klı ğ ı nıyitirmek, anlaş ı lmasıgüçleş mek. * Engellemek, araya girmek; müdahale etmek. * Bir araya gelmek, katı lmak. *İ lgilenmek, müdahale etmek, el atmak. * Yetkisinde bulunmak, bakmak, işedinmek, iş i olmak.

karı ş tı rı cı *İ ki veya daha çok maddeyi birbiri içinde dağ ı tmaya, karı ş tı rmaya yarayan araçları n genel adı , mikser. * Çeş itli besin maddelerini karı ş tı rma veya çarpma iş inde kullanı lan araç veya âlet, mikser. * Ortalı ğı birbirine katan, fitneci, müfsit. karı ş tı rı cı lı k * Karı ş tı rı cıolma durumu, fitnecilik. karı ş tı rı lma * Karı ş tı rı lmak iş i. karı ş tı rı lmak * Karı ş tı rmak iş i yapı lmak. karı ş tı rı ş * Karı ş tı rmak iş i veya biçimi. karı ş tı rma * Karı ş tı rmak iş i. karı ş tı rmak * Karı ş mak iş ini yaptı rmak. *İ çinde ne olduğunu anlamak veya aradı ğ ı nıbulmak amacı yla elle yoklamak. * Yemeğ i dibinin tutmamasıiçin kaş ı kla alt üst etmek. * Kurcalamak, oynamak. * Okumak, araş tı rmak, incelemek. * Göz atmak, üstünkörü okumak. * Ayı rt edememek, tam olarak seçememek. kari karides

* Okuyucu, okur. * Denizlerde veya tatlısularda yaş ayan yüzücü, orta büyüklükte kabuklu türün adı .

karides ağı * Karides avlamakta kullanı lan bir tür ağ. karidesçi kariha

* Karides satan veya yakalayan (kimse). * Düş ünme gücü.

karikatür resim.

*İ nsan ve toplumla ilgili her tür olayı konu alarak abartı lı bir biçimde belirten, düş ündürücü ve güldürücü * Beceriksizce yapı lmı şş ey, taslak.

karikatürcü * Karikatür çizen sanatçı , karikatürist. karikatürcülük * Karikatür çizme sanatı . karikatürist * Karikatürcü. karikatürize * Karikatür durumuna getirilmişolan. karikatürize etmek * karikatürleş tirmek. karikatürleş tirme * Karikatürleş tirmek iş i. karikatürleş tirmek * Karikatür durumuna getirmek. * Bir ş eyin, bir olayı n belirtilmesi gereken özelliklerini bozarak, yererek, gülünç duruma getirerek anlatmak. karikatürlük * Karikatür çizmeye yarayan araç, gereç, karikatür yapmak için kullanı lan malzeme. * Karikatür konusunu oluş turan olay. * Karikatür olma durumu. karina

* Gemi omurgası . * Gemi teknesinin su içinde kalan bölümü.

karina etmek (veya karinaya basmak) * gemiyi karinasıortaya çı kacak biçimde bir yanı üzerine yatı rmak. karinalı lar * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı nı n hemen bütün kuş larıiçine alan büyük bir bölümü. karine

* Karı ş ı k bir işveya sorunun anlaş ı lması na, çözümlenmesine yarayan durum, ipucu. * Belirti.

karine ile anlamak * sözün geliş inden çı karmak. kariyer * Meslek, uzmanlı k. kariyer yapmak * uzmanlı k alanı nda çalı ş mak, uzmanlaş mak, ihtisas yapmak. karizma

* Büyüleyicilik, etkileyicilik.

karizmatik * Büyüleyici, etkileyici.

karkara karkas

karlama

* Uzun bacaklı lardan, bataklı k bölgelerde yaş ayan, kı ş ısı cak ülkelerde geçiren, baş ısorguçlu turna. * Demirli betonla yapı lmı şyapı . * Kemikli sı ğ ı r eti. * Karlamak iş i.

karlamak * Kar yağ mak. karlanma

* Karlanmak iş i veya durumu.

karlanmak * Kar ile örtülmek, kar ile kaplanmak. karlı

kârlı

* Üstünde kar bulunan. * Kar yağ an. * Kârıolan, kazançlı .

kârlıiş *İ yi para getiren işveya çalı ş ma alanı . karlı k

* Kar kuyusu. * Dı ş ıhası r örgüsüyle kaplı , içinde kar veya buz koymak için bölmesi bulunan, soğ utucu olarak kullanı lan büyük ş iş e. Karluk * Eski Türk boyları ndan biri. karma

* Karmak iş i. * Ayrıtürden olan öğ elerin karı ş tı rı lması yla oluş muş , muhtelit.

karma eğ itim * Erkek ve kı z öğ rencilerin aynıokulda bir arada okumaları nısağ layan eğ itim. karma ekonomi * Özel ve kamu kesimlerini kaynaş tı rma amacı nıgüden, her iki kesimin birlikte giriş imlerini ön gören ekonomi siyaseti. karma okul * Karma eğ itim uygulanan okul. karma sergi * Birçok ressamı n eserlerini sergilediği yer. karma tamlama *İ sim tamlaması ndaki isimlerden birinin veya ikisinin sı fat alması yla kurulan tamlama: Tok evin aç kedisi. Yeş il köş kün lâmbasıgibi. karmaç * Yapıiş lerinde harcıkarmaya yarayan alet, mikser. karmak

* Karı ş tı rmak, bibirine katmak. * Toz durumundaki bir ş eyi sı vıile karı ş tı rarak çamur veya hamur durumuna getirmek. karmakarı ş * Çok karı ş ı k, karmakarı ş ı k. karmakarı şetmek * çok karı ş ı k duruma getirmek. karmakarı şolmak * çok karı ş ı k duruma gelmek. karmakarı ş ı k * Dağı nı k, düzensiz, çok karı ş ı k. * Huzursuz, kararsı z, karmaş ı k. karmakarı ş ı k etmek * çok karı ş ı k duruma getirmek. karmakarı ş ı k olmak * çok karı ş ı k duruma gelmek. karmalı k * Karma olma durumu. karman çorman * Çok karı ş ı k ve düzensiz. karman çorman etmek * çok karı ş ı k ve düzensiz duruma getirmek. karman çorman olmak * çok karı ş ı k ve düzensiz duruma gelmek. karmanyola * Şehir içinde ı ssı z yolda ölümle korkutarak yapı lan soygunculuk. karmanyolacı * Karmanyola yoluyla adam soyan kimse. karmanyolacı lı k * Karmanyolacıolma durumu. * Karmanyola yoluyla soygun yapma iş i. karmaş a

* Karmaş ı k olma durumu. * Hastalı klıdavranı ş larıortaya çı karan, kiş inin bilincini az çok ş artlandı ran, genellikle çocukluk döneminde kazanı lmı ş , baskıaltı nda tutulmuşhatı ra, duygu ve düş üncelerin bütünü, kompleks. karmaş ı k *İ çinde aynı cinsten bir çok öğe bulunan, birbirine az çok aykı rıbir çok ş eylerden oluş an, mudil. * Çözeltide kendisine oluş turulan parçalara iki yönlü olarak ayrı ş an bir iyon veya birleş ik, kompleks. karmaş ı k sayı * Kesirleri ondalı k sayı nı n tersine olarak çeş itli birimlere göre bölümlenmişsayı . karmaş ı klaş ma * Karmaş ı klaş ma iş i. karmaş ı klaş mak * Karmaş ı k duruma gelmek.

karmaş ma * Karmaş mak iş i. karmaş mak * Bir ş ey baş ka bir ş eyle birleş erek karı ş ı k durum almak. karmaş tı rma * Kamaş tı rmak iş i. karmaş tı rmak * Karmaş ı k duruma getirmek. karmı k

* Çay ağ zı nda yapı lmı şolan balı kçıbüğ eti. * Mersin balı kları nı n denizden nehirlere üremek için geçiş leri sı rası nda avlanmaları nda kullanı lan ve nehir ağı zları na kurulan çok iğneli bir olta takı mı . karmuk

* Büyük kanca.

karnabahar * Turpgillerden, çiçekleri etli ve tanecikli bir görünüş te olan, yapraklarılâhana yaprağı na benzeyen, sebze olarak kullanı lan bir bitki (Brassica oleracea botrytis). karnabit

* Karnabahar.

karnaval

* Hristiyanları n büyük perhizden önce et kesiminde renkli, komik ve ş aş ı rtı cıkı lı klara girerek yaptı kları ş enlik ve eğ lence dönemi. * Bu dönemde yapı lan eğlence. karnaval maskarası * Karnavala katı lan gülünç giyimli kimse. * Gülünç, abartmalı giyimli, süslü kimse. karnaval maskesi * Karnavalda takı lan gülünç maske, maskara. karne

* Öğrencilere dönem sonları nda okul yönetimlerince verilen ve her dersin baş arı durumu ile devam, sağ lı k, yetenek ve genel gidişdurumları nıgösteren belge. * Gerektikçe koparı lı p kullanı lmak için hazı rlanmı şbiletlerin oluş turduğu defter. * Bkz. sağ lı k karnesi. karnıaç

* Acı kmı ş .

karnıburnunda * Gebeliği çok ilerlemiş , doğ umu yakı n. karnıbüyümek * hamile kalmak. karnıgeniş * Gamsı z, tasası z. karnıtok

* bu sözlerle kanı lmadı ğı nı , önem verilmediğ ini anlatmak için kullanı lı r.

karnıtok sı rtı pek * geçimi iyi, para sı kı ntı sıolmayan kimseler için kullanı lı r.

karnızil çalmak * çok acı kmı şolmak. karnı kara * Börülce. * Kötü yürekli (kimse). karnı ndan konuş an * \343 vantrilok. karnı ndan konuş mak (veya söylemek) * iş itilemeyecek kadar alçak sesle söylemek. * uydurarak söylemek. karnı nıdoldurmak * gebe kalmak. karnı yarı k * Bir tür kı ymalı patlı can yemeği. * Matbaacı lı kta her sayfayıçift sütun olarak düzenleme. karni * Lâboratuvarda, damı tma iş lerinde kullanı lan, genişkarı nlı , dar ve eğ ri boyunlu cam kap. karnivor karo

* Et obur, et yiyen canlı . * Oyun kâğ ı tları nı n küçük, kı rmı zı , baklava biçimli benekli olan, orya. * Betondan, dört köş e döş eme taş ı .

karoser

* Otomobilde, mekanizmayıoluş turan motor, makine, tekerlek ve ş asi gibi bölümlerin dı ş ı nda kalan, görünen dı şbölüm. karpit

* Asetilen gazıçı karmakta kullanı lan, karbonla kalsiyum birleş iğ i madde (CaC2).

karpit lâmbası * Karpitin su etkisiyle asetilen gazı vermesi ve bu gazı n yakı lması yla ı ş ı k elde edilen lâmba. karpuz * Kabakgillerden, sürüngen gövdeli bir bitki (Citrullus vulgaris). * Bu bitkinin iri ve sulu meyvesi. * Karpuz biçiminde yuvarlak ve iri ş ey. * Kadı n memesi. karpuz fener * Şenliklerde kullanı lan toparlak kâğ ı t fener. karpuzcu

* Karpuz satan kimse.

karpuzculuk * Karpuz yetiş tirme veya alı p satma iş i. karsak

* Köpekgillerden, soluk kahve rengi, karnıbeyaz tüylü, kı sa kulaklı , postundan kürk yapı lan bir memeli türü (Vulpes corsac). kârsı z

* Kârıolmayan, kazançsı z. karst * Kayaçları n erimesiyle yer altıakı ntı larıolan, kireç taş ı ve dolomit bölgesi. karstik karş ı

* Karst özelliğ i taş ı yan, karst ile ilgili. * Bir ş eyin, bir yerin, bir kimsenin, esas tutulan yüzünün ilerisi. * Yol, deniz, ı rmak vb. nin öbür kı yı sıveya yanı . * Ön, kat, huzur. * Bulunan yere göre önde, ileride olan. * Karş ı t, zı t, muhalif. * Yüzünü bir ş eye doğ ru çevirerek. * Karş ı lı k olarak, mukabil. *İ çin, hakkı nda. * (zaman anlatan kelimelere) Doğ ru, suları nda.

karş ıakı n * Karş ıtakı mı n yaptı ğ ıbir akı nıdurdurup hemen akı na geçme iş i, kontratak. karş ıçı kmak * dı ş ardan gelenleri karş ı lamaya gitmek. * bir düş ünceye katı lmamak, cephe almak. karş ıdevrim * Bir devrimi yı kmayıve onun ürünlerini ortadan kaldı rmayı hedefleyen hareket. karş ıdurmak * direnmek, dayanmak, boyun eğmemek. karş ıdüş ürüm * Anti-damping. karş ıgelim * Karş ı tlı k. karş ıgelmek * boyun eğ memek, başkaldı rmak. karş ıgörüş * Bir teze karş ıveya iddiaya karş ıyeni ve değ iş ik önerme getirme. karş ıkarş ı ya * Yüz yüze. karş ıkarş ı ya gelmek * birden karş ı laş mak. karş ıkoymak * direnmek, dayanmak, boyun eğmemek. karş ıolmak * birine veya bir düş ünceye katı lmamak, karş ı t olmak. karş ıolum * Birbirinin karş ı sı nda bulunan, birbirini karş ı lı klıolarak dı ş ta bı rakan kavram veya yargıarası ndaki bağlantı , tekabül. karş ıoy

* Kı rmı zı oy.

* Muhalefet etme, karş ıgelme. karş ısav * Bir çatı ş kı nı n ikinci terimini oluş turan düş ünce veya önerme, antitez. karş ı cı

* Karş ı lamaya çı kan kimse, karş ı layı cı . * Karş ıdüş üncede olan.

karş ı cı lı k * Karş ı cıolma durumu. karş ı dan karş ı ya * Bir yandan öbür yana. * Karı ş maz görünerek, uzaktan. karş ı lama * Karş ı lamak iş i, istikbal. * Trakya ve Marmara bölgesinde oynanan bir halk oyunu veya bu oyunun müziğ i. karş ı lama töreni * (önemli bir kimse için) Bir yere geliş i sı rası nda o yerin yöneticileri ve halkı nca yapı lan kabul töreni. karş ı lamak * Dı ş ardan gelen bir kimseye karş ı layı cı olarak çı kmak, istikbal etmek. * Karş ı lı k olmak, denk gelmek, tekabül etmek. * Söylenen, yapı lan, bildiren bir ş eyi olumlu veya olumsuz bulmak. * Önlemek, durdurmak. * Boksta karş ıoyuncunun yumrukları nısavmak. karş ı lanı ş * Karş ı lanmak iş i veya biçimi. karş ı lanma * Karş ı lanmak iş i. karş ı lanmak * Karş ı lamak iş i yapı lmak. karş ı laş ma * Karş ı laş mak iş i. *İ ki sporcu veya iki takı m arası nda, karş ı lı klı olarak kazanmak amacı yla yapı lan yarı ş ma, müsakaba. karş ı laş mak * Karş ıkarş ı ya gelmek, rastlaş mak. * (iki sporcu veya iki takı m için) Yarı ş mak. karş ı laş tı rı lma * Karş ı laş tı rı lmak iş i. karş ı laş tı rı lmak * Karş ı laş tı rmak iş i yapı lmak. karş ı laş tı rma * Kiş i veya nesnelerin benzer veya aynı yanlar ı nıincelemek için kı yaslama, mukayese. karş ı laş tı rma derecesi * Daha, çok, fazla, ziyade gibi kelimelerle kavramları n karş ı laş tı rı lı p üst derecede gösterilmesi. karş ı laş tı rmacı * Karş ı laş tı rmalıedebiyat veya dil bilimi uzmanı .

karş ı laş tı rmak * Karş ı laş tı rmak iş ini yaptı rmak. * Kiş i veya nesnelerin benzer veya ayrıyanları nıincelemek için kı yaslamak, mukayese etmek. * (dikiş te) Giysinin bir yanı na yapı lan iş lemi, eş itlik sağ lamak amacı yla öbür yanı nda uygulamak. karş ı laş tı rmalı * Karş ı laş tı rma yolu ile yapı lmı şolan, mukayeseli. karş ı laş tı rmalıdil bilgisi * Akraba dilleri ve lehçeleri karş ı laş tı rarak inceleyen dil bilgisi. karş ı laş tı rmalıdil bilimi * Karş ı laş tı rma yöntemiyle çeş itli diller arası ndaki iliş kileri, benzerlikleri belirleyip dil ailelerini tespit etmeyi amaçlayan inceleme. karş ı laş tı rmalıedebiyat * Karş ı laş tı rma yöntemiyle çeş itli edebiyatlar arası ndaki iliş kileri, benzerlikleri tespit etmeyi amaçlayan bilim dalı , mukayeseli edebiyat. karş ı layı cı * Gelen birini karş ı lamaya çı kan kimse. * Önleyen. * Yerine getiren, yapan. karş ı layı ş * Karş ı lamak iş i veya biçimi. karş ı lı k

* Bir davranı ş ı n karş ıtarafta uyandı rdı ğ ı , gerektirdiğ i baş ka davranı ş , mukabele. * Bir dildeki bir sözü baş ka bir dilde aynı anlamda karş ı layan söz. * Cevap, yanı t. * Bir ş ey alı nı rken karş ıtarafa verilen baş ka ş ey, bedel. * Bir işiçin ayrı lmı şpara, ödenek, tahsisat.

karş ı lı k vermek * (küçük büyüğüne) karş ıgelmek. * cevap vermek, yanı t vermek. karş ı lı klı *İ ki kiş i veya iki topluluğ un arası nda geçen ve karş ı laş ı lan harekete eşdeğ er bir hareketle beliren, mütekabil. * Birbirine karş ıbulunan. * Birbirlerine karş ı lı k olarak. * Birbiriyle ilgili olarak. karş ı lı klıyapraklar * Sapları n her düğ ümünde karş ı lı klıolarak ikiş er ikiş er bulunan yapraklar. karş ı lı ksı z * Karş ı lı ğ ıolmayan. * Karş ı lı k gerektirmeyen. * Karş ı lı k verilmeyecek. karş ı lı ksı z aş k * Bir tek kiş inin kendince yarattı ğ ıaş k, tek yanlıaş k. karş ı lı ksı z çek * Ödenecek paranı n bankadaki hesapta olmadı ğıçek. karş ı lı kta bulunmak * cevap vermek. karş ı n

* Rağ men. karş ı sı na almak * birinin düş ünce ve tutumuna katı lmadı ğı nıbelli etmek. karş ı sı na geçmek * karş ıdüş ünceye katı lmak. * karş ıpartiye, guruba gitmek. karş ı t

* Nitelik ve durumlarıbirbirine büsbütün aykı rıolan, zı t, kontrast.

karş ı t anlamlı * Anlamlarıbirbirinin karş ı tı olan (söz): Aş ağıyukarı , ileri geri, siyah beyaz, dar geniş , büyük küçük gibi. karş ı t duygu * Bazıkiş ilere, veya varlı klara karş ıduyulan ve belirli bir sebebe dayanmayan hoş nutsuzluk durumu, antipati. karş ı tçı * Karş ıçı kan, karş ıolan, aleyhtar. karş ı tçı llı k * Bir iş e, davranı ş a veya düş ünceye karş ıolma durumu, aleyhtarlı k. karş ı tlama * Karş ı tlamak iş i. karş ı tlamak * Bir iddiaya zı t olarak baş ka bir iddia ileri sürmek. karş ı tlaş ma * Karş ı laş tı rmak iş i. karş ı tlaş mak * Birbirine karş ı t olmak. karş ı tlı karş ı tlı k

kart

* Karş ı tlı k, zı tlı k gösteren, tezatlı . * Karş ı t olma durumu, zı ddiyet, mübayenet, tezat, kontrast. * Bir teoremin karş ı tı nı n da doğ ru olmasıdurumu. *İ ki organ, iki sistem arası ndaki görevlerin zı t olmasıdurumu. * Baş kaları nı n istek, dilek veya buyrukları nı n tersine davranma eğ ilimi. * Gençliği ve körpeliğ i kalmamı ş .

kart

* Düzgün kesilmişince karton parçası . * Bir kimsenin kimliğini gösteren, kutlamalarda veya kendini tanı tmada kullanı lan, çoğ unlukla beyaz, küçük, ince karton parçası , kartvizit. * Açı k mektuplaş mada kullanı lan, bir yüzü adrese, öbür yüzü yazı ya ayrı lmı şolan karton parçası . * Kartpostal. * Bazıyerlere girmek veya bazış eylerden yararlanmak için verilen, kimliği belirten belge. * Oyun kâğ ı dı . kart basmak * iş çiler işyerine girişve çı kı ş ta gelip gittikleri bir makine aracı lı ğ ıile belirtmek. kart çı karmak * hakem kural dı ş ıhareket eden oyuncuya uyarıveya cezalandı rma amacıile sarıveya kı rmı zıkart göstermek.

kartal

* Kartalgillerden, genel olarak kı zı l siyah tüylü, çok güçlü, yuvası nıyüksek kayalı klar üzerinde kuran, iri bir yı rtı cı kuş(Aquila). kartal ağacı * Dulaptal otugillerden, Hindistan'da yetiş en, odunu öd ağ acıgibi kokan bir ağaç. kartalgiller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı nı n, kartallar takı mı nı n gündüzyı rtı cı larıalt takı mı na giren büyük bir familyası . kartallar kartallı

* Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı nı n karinalı lar bölümüne giren bir takı m. * Kartalıolan. * Üzerinde kartal resmi bulunan.

kartallıeğ relti otu * Yurdumuzun kı yı bölgelerinde sı k rastlanan, yaprak sapı nı n enine kesiti mikroskop altı nda iki baş lıbir kartalı andı ran, büyük yapraklıbir eğrelti türü (Pteridium aquilinum). kartalma

* Kartalmak iş i.

kartalmak * Yaş lanmak, kartlaş mak. kartaloş * Kartlaş mı ş , yaş ıgeçkin. kartaloz kartça

* Bkz. kartaloş . * Gençliği azalmı ş , yaş ıgeçkince.

karteks dolabı * Bilgi kartları nı n bulunduğ u kutu veya çekmecelerin içinde muhafaza edildiği, ayrı ca ön kı smıdüz veya stor kapak ile kilitlenebilen mobilya. kartel * Tekelci sermaye piyasası nda, birtakı m ticaret, üretim kuruluş ları nı n, daha çok kazanmak veya baş ka kuruluş lara karş ıtutunabilmek gibi amaçlarla araları nda kurduklarıdayanı ş ma birliği. kartel * Gemilerde içlerine içme suyu konulan, ortasıbası k, küçük fı çı . kartelâ

* Tombala gibi bazı oyunlarda sayı ları n yazı lı olduğ u kart. * Tulûat tiyatrosunun kapı sı na ası lan tabelâ.

kartelleş me * Kartel kurma iş i. kartelleş mek * Kartel kurmak. Kartezyen * Dekartçı .

Kartezyenizm * Dekartçı lı k. kartlaş ma * Kartlaş mak iş i. kartlaş mak * Kart duruma gelmek. kartlı k kartograf

* Kart olma durumu. * Haritacı .

kartografi * Haritacı lı k. kartografik * Haritacı lı kla ilgili. karton

kartoncu

* Kâğ ı t hamuruyla yapı lan, ayrı ca içinde bir veya birkaç lif tabakasıbulunan kalı n ve sert kâğı t. * On paket sigarayıbir araya getiren ambalâj. * Tombala oyununda çekilen numaraları n iş aretlendiğ i kart. * Kamu kurum veya kuruluş ları nda imzaya sunulan evrakları n yerleş tirildiği ciltli büyük defter. * Seri hâlinde canlandı rı lan, karakterleri hayvan olan çizgi film. * Karton iş i veya eş ya yapan veya satan kimse.

kartonlama * Kartonlamak iş i. kartonlamak * Karton yerleş tirmek veya kartonla kaplamak. kartonpiyer * Yapı larıkabartmalarla bezemek için çoğ unlukla duvar ve tavan ara kesitleriyle tavan göbeklerinde kullanı lan, sertleş tirilmişmukavva veya kı tı klı alçı . kartonumsu * Karton görünümünde veya sertliğinde olan. kartopu

* Kardan yapı lmı şve sı kı ş tı rı lmı şyuvarlak. * Beyaz ve tombul. * Hanı meligillerden, birçok türü süs bitkisi olarak yetiş tirilen, zeytinimsi, meyvemsi, kı rmı zırenkte bir ağaççı k (Viburnum). kartotek * Kartlar üstüne iş lenmişbilgilerin düzenli bir dizgeye göre derlenmesi. * Bu biçimde derlenmişkartları n saklandı ğı kutu, dolap vb. kartpostal * Genellikle dik dörtgen biçiminde ince kartondan yapı lmı ş , bir yüzü resimli posta kartı , kart. * (fotoğ rafçı lı kta) 9x12 cm boyutları ndaki resim. kartpostalcı * Kartpostal basan veya satan kimse. kartuk

* Büyük tarla tarağı . kartuş * Merminin, içine barut doldurulmuşsilindir biçimindeki bölümü. * Dolma kalem içine yerleş tirilen mürekkep dolu tüp. kartvizit * Kart (II). Karun

* Din kitaplarıve efsanelerde geçen, çok zengin olduğu söylenen kiş i. * (küçük k ile) Çok zengin kimse.

karyağ dı * Üstü benek benek beyaz olan (kumaş ). karye

* Köy.

karyokinez * Çok hücreli canlı larda hücrenin belli evrelerden geçerek çoğalması , mitoz. karyola * Üzerine yatak yapı lı p yatı lan tahta veya metal kerevet. kas kas doku

* Tellerden oluş an ve kası larak vücut hareketlerini sağlayan organ ve bu organı n telsi dokusu, adele. * Canlı nı n hareketini sağ layan, kası labilen telleri kapsayan hücreler topluluğ u.

kas tutukluğ u *İ ş e alı ş tı rı lmamı şkasları n çalı ş ma durumunda duyulan ağ rı ve sı zı . kasa * Para veya değ erli eş ya saklamaya yarayan çelik dolap. * Ticarethanelerde para alı nı p verilen yer. * Bazıoyunlarda oyunu yönetme veya para karş ı lı ğ ı nda fişverme iş i. * Vagon, kamyon veya traktörün yük taş ı mak için ş asiye bağ lanmı şüst bölümünü oluş turan parça. * Tahta veya sentetik maddelerden yapı lmı ş , dört köş e, sağ lam ambalaj parçası , sandı k. * (bası mcı lı kta) Dizgi harflerinin konulduğ u gözlerden oluş an tabla. * Kapıve pencerelerin sabit olarak tutturulduğ u ası l çerçeve. * Biribiri üzerine istif edilerek yüksekliği ayarlanabilen atlama aracı . kasa defteri *İ ş letmelerde günlük alı şverişhareketlerinin kaydedildiği defter. kasa fiş i

* Satı n aldı ğ ımal veya hizmet için ödediğ i para karş ı lı ğ ı nda müş teriye yazar kasadan çı karı larak verilen küçük kâğı t belge. kasa sayı mı * Günlük kasa mevcudunun, kasanı n devredilmesinden önce, sayı lı p belirlenmesi. kasaba * Şehirden küçük, köyden büyük, henüz kı rsal özelliklerini yitirmemişolan yerleş im merkezi. kasabacı k * Küçük kasaba. kasabalı * Kasaba halkı ndan olan.

kasacı kasadar kasalama

* Veznedar, vezneci. * Ticarî kuruluş larda kasada oturup para alı p veren kimse. * Kasalamak iş i.

kasalamak * Kasalara yerleş tirmek. kasalanma * Kasalanmak iş i. kasalanmak * Kasalara yerleş tirmek. kasalı

* Kasasıolan.

kasalı k * Kasa yapı mı na elveriş li ince dilinmiştahta. kasap

* Sı ğ ı r, koyun gibi eti yenecek hayvanlarıkesen veya dükkânı nda perakende olarak satan kimse. * Bu alı şveriş in yapı ldı ğ ıdükkân. * Kan dökücü, hunhar.

kasaphane * Kesim evi, mezbaha, kanara. kasaplı k

* Kasap olma durumu veya kasabı n yaptı ğ ıiş . * Kesim evine gönderilip kesilmek için ayrı lmı ş(hayvan). * Kan dökücülük, hunharlı k.

kasar * Bkz. kastar. kasara kasatura kasavet

* Geminin başve kı ç tarafı nda, ası l güverteden yüksek olan kı sa güverte. * Süngü gibi, tüfeğin namlusu ucuna takı lan veya bel kayı ş ı na ası lıolarak taş ı nan bir çeş it bı çak. * Üzüntü, tasa, kaygı , sı kı ntı .

kasavet çekmek * üzülmek, tasalanmak. kasavet etmek * üzülmek, kaygı lanmak. kasavetlenme * Kasavetlenmek iş i. kasavetlenmek * Kasavet sahibi olmak.

kasavetli

* Üzüntülü, sı kı ntı lı , tasalı , kaygı lı .

kasavetsiz * Üzüntüsüz, sı kı ntı sı z, tasası z, kaygı sı z. kasayıdevretmek * iş letmelerde nöbetleş e çalı ş an kasadarlar kasa mevcudunu birbirine aktarmak. kâse kâsecik

* Cam, çini, toprak vb. den yapı lmı şderince çanak. * Küçük kâse. * Kulağ ı n dolambacı nda bulunan ve lenf ile dolu olan küçük zarsıorgan.

kâseletme * Kâseletmek iş i. kâseletmek * Kâse kullanarak işyapmak. kasem * Ant içme, yemin etme. kaset

*İ çinde, görüntü ve seslerin kaydedildiği, gerektiğ inde yeniden kullanı lması nısağ layan bir manyetik ş eridin bulunduğu küçük kutu. kasetçalar * Ses kaydetmeden, sadece kaset çalan araç. kasetçi kasetçilik

* Kaset satan kimse. * Kasetçinin yaptı ğ ıişveya meslek.

kası k * Vücudun karı n ile uyluk arası ndaki bölümü. kası k bağcı * Kası k bağı yapan veya satan kimse. kası k bağı * Fı tı ğ ıiçeride tutmak için kullanı lan ba ğ . kası k biti

* Genellikle üreme organları çevresindeki kı l diplerinde yerleş en bir tür bit (Phthirus pubis).

kası k çatlağ ı * Kası k fı tı ğ ı . kası k otu

* Karanfilgillerden, saz biçiminde ince saplarıolan, güzel çiçekler açan, kası k yaraları na yararlısayı lan bir bitki (Herniaria hirsuta). kası l

* Kasla ilgili olan, adalî.

kası l duyumlar * Kasları n iradeli kası lması yla ortaya çı kan hareketlerin düzenlenmesine yardı m eden duyumlar.

kası lgan

* (kas ve organik dokular için) Kası lma özelliğ i olan, kası labilen.

kası lganlı k * Kası lgan olma durumu. kası lı ş

* Kası lmak iş i veya biçimi.

kası lma * Kası lmak iş i, büzülme, takallus. kası lmak

* Kasmak iş i yapı lmak. * Büzülüp kası lmak, takallüs etmek. * Büyüklenmek, kurumlanmak, gururlanmak.

kası m * Yı lı n 30 gün çeken on birinci ayı , son teş rin, teş rinisani. * Kı ş ı n baş langı cısayı lan 8 kası m günü baş layı p hı drellezin ilk günü olan 6 mayı sa kadar altıay süren dönem. kası m kası m * Kası lmak hareketiyle birlikte "çok büyüklenmek, kurum satmak, gururlanmak" anlamı nda kullanı lı r. kası mpatı * Birleş ikgillerden, çiçekleri iri, katmerli ve türlü renkte, sonbahardan kı ş a değ in açan bir süs bitkisi, krizantem (Chyrsanthemum). kası nç kası nma

* Kaslarda ağ rı lıkası nma, kramp. * Kası nmak iş i.

kası nmak * Kası lı p kalmak. * Büyüklenmek, kibirlenmek, kendini beğ enmek. kası ntı

* Giyeceği daraltmak veya kı saltmak için yapı lan eğreti dikiş . * Büyüklenme, kurum, gurur. * Büyüklenen, gururlanan ve bunu davranı ş ları yla belli eden (kimse).

kası ntı lı * Kası ntı sıolan. * Büyüklenen, kurumlu, kibirli, gururlu. kası ntı sı z * Kası ntı sıolmayan. * Büyüklenmeyen, kurumlu, gururlu davranmayan. kası p kavurmak * baskıyaparak veya kı yı cıdavranı ş larla bir topluluğu ezmek, zulmetmek. * çok zarar vermek, mahvetmek. * çok etkilemek, hüküm sürmek. kası r kası rga

* Köş k. * Hı zı saatte 120 km yi aş an çok güçlü fı rtı na.

* Duyguları n patlak veriş i, büyük heyecan, coş ku. kası t * Amaç, istek, maksat. * Öldürme, yaralama veya zarar vermek isteme, kötü niyet. kası tlı *İ steyerek, bilerek yapı lan, maksatlı . kası tsı z

*İ steyerek, bilerek yapı lmayan, maksatsı z.

kaside

* On beşbeyitten az olmayan, bütün beyitlerin ikinci dizeleri en baş taki beyit ile kafiyeli bulunan ve çoğ u kez büyükleri övmek için yazı lan divan edebiyatımanzumesi. kasideci

* Kaside yazan ş air. * Birine yaranmak amacı yla aş ı rı övgüde bulunan kimse.

kasidehan * Kaside okumayımeslek edinmişkimse. kasis

kasiyer

* Kara yolunda oluş muşçukurlar ve tümsekler. * Bir yolun doğ rultusunu dik kesen bir yandan öbür yana geçen ark. * Kasa baş ı nda oturarak para alı p kasa fiş i veren kimse, kasadar.

kask * Darbelerden baş ıkorumak için, sertleş tirilmişsentetik maddelerden yapı lmı şsağ lam baş lı k. kaskatı

*İ yi katı , çok katı . * Acı ması z, hoş görüsüz. * Kı pı rdamaksı zı n, hareketsiz veya donmuşolarak.

kaskatıkesilmek * aş ı rıcoş ku, soğuk, korku, üzüntü vb. karş ı sı nda hareket edemeyecek, bir ş ey söylemeyecek duruma gelmek, donup kalmak. kasket * Genellikle erkeklerin giydiği, önü siperli baş lı k. kasketçi

* Kasket yapan veya satan kimse.

kasketçilik * Kasketçinin iş i veya mesleği. kasketli

* Kasketi olan.

kasketsiz * Kasketi olmayan. kasko kaslaş ma

* Taş ı tları n uğ rayacaklarıkazadan doğacak zararları n karş ı lanmasıiçin yapı lan sigorta. * Kaslaş mak durumu.

kaslaş mak * Kas durumuna gelmek. kaslı kasma

* Kaslarıgeliş mişolan, adaleli. * Kasmak iş i.

kasmak * Kı saltmak. * Daraltmak. * Baskı sıaltı nda tutmak. kasnak

* Enli çember. * Kalbur ve tel gibi ş eylerin tahta çemberi. * Nakı şiş lemek için gergef gibi kullanı lan, kumaş ıgermeye yarayan, tahtadan çember. * Pehlivanları n giydikleri kispetin bele gelen bölümü. * Makinelerde, bir milden baş ka mile hareket geçiren kayı ş ları n takı ldı ğı demir çember. * Kı yı larıoluk biçiminde pervazlı , metal ve tahtadan yapı lmı şçember. * Bir sütunun gövdesini oluş turan silindir biçimindeki taş ları n her biri.

kasnak iş lemek * kasnakta nakı şiş lemek. kasnakçı * Kasnak, elek, ölçek gibi tahta iş leri yapan kimse. kasnaklama * Kasnaklamak iş i. kasnaklamak * Kasnak içine almak, çemberlemek. * Kolları nıdolayarak kavramak. * Yapı larda, betonun ş iş mesini önlemek ve direncini artı rmak için, sı kı ş tı rı lmı şbetonun çevresini metalden bir kasnak içine almak. kasnı

* Çadı ruş ağı ,ş eytantersi ağacıgibi bitkilerden elde edilen bir zamk.

kassı z * Kasıolmayan. * Adelesiz. * Kaslarıgeliş memişolan. kast

* Bkz. kası t.

kast * Ayrı calı klar bakı mı ndan yukarı dan aş ağı ya doğru kesin ölçülerle sı nı rlanmı şbulunan, en koyu biçimiyle Hindistan'da görülen toplumsal sı nı fları n her biri. kastanyet * Parmaklara takı larak çalı nan bir tür zil. kastanyola * Bir çarkı n diş lerine takı lı p geriye doğru dönmesini önleyen dil. * Akan gemi zincirini sı karak durdurmak için kullanı lan, güverte locası nı n altı na konmuş , hareketli demir kol.

kastanyola yuvası * Bir çarka kastanyola için açı lmı şdiş lerin arası . kastar

* Pamuk ipliğ ini veya bezini bol ve soğ uk su ile yı kayarak ağ artma iş i.

kastarcı * Kastar iş ini yapan kimse. kastarcı lı k * Kastar yapma iş i. kastarlama * Kastarlamak iş i. kastarlamak * Pamuk ipliğ ini veya bezini bol ve soğ uk su ile yı kayarak ağ artmak. kastarlı * Kastarlanmı şolan. kasten kastetme

* Kası tla, bile bile ve isteyerek. * Kastetmek iş i.

kastetmek * Amaçlamak, amaç olarak almak; demek istemek. * Kötülük etmek, kı ymak, zarar vermeyi istemek. kastı olmak * ona karş ıkötülük etmek, zarar verme isteği beslemek. kastî * Kası tlıolarak, bilerek, isteyerek (yapı lan). kastor

* Kunduz. * Kunduz kürkü. * Bu kürkten yapı lmı ş .

kasvet * Sı kı nt ı , iç sı kı ntı sı . kasvet basmak (veya çökmek) * çok sı kı lmak, içi daralmak. kasvet vermek * sı kı ntıvermek. kasvetli

*İ ç sı kı cı , sı kı ntı lı .

kasvetsiz * Sı kı nt ı olmayan, iç sı kmayan. kaş

* Gözlerin üzerinde kemerli birer çizgi oluş turan kı sa kı llar. * Kemerli ve çı kı ntı lı ş ey veya yer. * Sarp kayalı k, uçurum. * Eyerin ön ve arkası ndaki çı kı ntı lıbölüm.

* Duvar, bağve bahçelerde toprak yı ğ arak yapı lan sı nı r, set. kaşçatmak * kı zmak, öfkelenmek. kaşgöz etmek * kaş , göz iş aretleriyle bir ş ey anlatmaya çalı ş mak. kaşgöz iş areti yapmak * kaşve gözle birş eyler anlatmak, dikkat çekmek. kaşile göz, gerisi söz * yüz güzelliğ inde kaşile gözün önemini belirtir. kaşjölesi * Kaş ı n düzgün görünmesini sağ layan bir madde. kaşyapayı m derken göz çı kartmak * iş i düzelteyin derken büsbütün bozmak. kaşyı kamak * kaşçatmak. kaş ağ ı

* Hayvanlarıtı mar etmek için kullanı lan, sactan, diş li araç. * Sı rtıkaş ı mak için kullanı lan uzun saplı , ucu kaş ı k veya ek biçiminde, tı rnaklı araç.

kaş ağ ı lama * Kaş ağ ı lamak iş i. kaş ağ ı lamak * Tı mar etmek için hayvana kaş ağı sürmek. kaş ağ ı lanma * Kaş ağ ı lanmak iş i. kaş ağ ı lanmak * Kaş ağ ı lanmak iş i yapı lmak. kaş ağ ı latma * Kaş ağ ı latmak iş i veya durumu. kaş ağ ı latmak * Kaş ağ ı lamak iş ini yaptı rmak. kaş alot

kaş an

*İ spermeçet balinası . * Aptal, budala. * (hizmet veya binek hayvanları için) Durup iş eme.

kaş an yeri * Uzun yolda hayvanları n durup iş edikleri ve biraz dinlendikleri yer. kaş andı rma * Kaş andı rmak iş i. kaş andı rmak * Hayvanıdurdurup iş etmek. kâş âne

* Büyük, süslü köş k, saray gibi yapı . kaş anma * Kaş anmak iş i. kaş anmak * (hizmet ve binek hayvanlarıiçin) Durup iş emek. kaş ar

* Koyun sütünden yapı lan, tekerlek biçiminde, sarı mtı rak, yağ lıbir peynir. * Oyunda açı kgöz, kurnaz olan kimse.

kaş ar peyniri * \343 kaş ar. kaş arlanma * Kaş arlanmak iş i. kaş arlanmak * Bir iş te, bir hareketle çok tecrübe kazanmak. * Hoş a gitmeyen bir harekete veya bir iş e alı ş arak artı k ondan üzüntü duymaz olmak. kaş arlı * Kaş arla yapı lmı ş . * Kaş arlanmı ş . kaş bastı * Baş a ve alna bağlanan bağ, çatkı . kaş e

kaş eksi kaş eleme

* Damga, mühür. * Toz ilâçları n içine konulduğu, yutulmaya uygun, güllâçtan küçük kap. * Bütün beslenme iş levlerinin bozulması yla oluş an ileri derecede zayı flı k. * Kaş elemek iş i.

kaş elemek * Resmî bir belgeyi kaş e ile damgalamak, mühürlemek. kaş elenme * Kaş elenmek durumu. kaş elenmek * Kaş elemek iş i yapı lmak. kaş eletme * Kaş eletmek iş i. kaş eletmek * Damgalatmak, mühürletmek. kaş eli * Kaş esi olan. *İ ş verenin, kendisine baş kaca bir yükümlülüğ ü olmadan, çalı ş ma süresine göre ücret verdiği (kimse). kaş ı k * Sulu veya bazıufak taneli yiyecekleri ağ za götürmeye yarayan, saplısofra aracı . * Ucu iğneli kaş ı k biçimindeki olta.

kaş ı k atmak (veya çalmak) * iş tahla veya çabuk yemek. kaş ı k çalı mı * Ortalı ğı n kararmaya baş ladı ğ ızaman, akş am yemeği zamanı . kaş ı k düş manı * Kadı n, eş . kaş ı k havası * Orta Anadolu bölgesinde kaş ı k çalı narak oynanan bir halk oyunu veya bu oyunun müziğ i. kaş ı k kadar * çok küçük. kaş ı k kaş ı k * Kaş ı kla ölçerek. * Birbiri ardı nca ve kaş ı kla. kaş ı k otu

* Turpgillerden, iskobüte karş ıkullanı lan, yapraklarıkaş ı ğ ıandı ran, güzel çiçekler açan bir bitki (Cochlearla officinalis). kaş ı k oyunu * Yurdumuzun birçok bölgesinde, parmaklar arası na sı kı ş tı rı lmı ştahta kaş ı klar ile ş ı kı rdatı larak çok hareketli bir biçimde oynanan halk oyunu. kaş ı k sallamak * yemek yemek. kaş ı kçı * Kaş ı k yapan veya satan kimse. * Şimş ir, kemik, bağ a gibi ş eylerden kaş ı k oyan, süsleyen zanaatçı . kaş ı kçıkuş u * Pelikan. kaş ı kçı lı k * Kaş ı k yapma ve satma iş i. kaş ı kçı n

* Ördekgillerden, gagasıkaş ı k biçiminde, tüyleri ak, kara, kahve rengi, ayaklarıkı rmı zı bir kuş(Spatula clypeata). kaş ı kla yedirip sapı yla (gözünü) çı kartmak * yaptı ğ ıbir iyiliğ i hiçe indirecek kötülükte bulunmak. kaş ı klama * Kaş ı klamak iş i. kaş ı klamak * Kaş ı kla yemek. * (kaş ı kla yenen yemek için) Severek, iş tahla yemek. kaş ı klanma * Kaş ı klanmak iş i veya durumu. kaş ı klanmak * Kaş ı kla yenmek. kaş ı klayı ş * Kaş ı klamak iş i veya biçimi.

kaş ı klı k

*İ çine kaş ı k, çatal, bı çak gibi ş eyler konulan kap. * Kaş ı k yapmaya elveriş li. * Kaş ı ğ ı n alabileceğ i ölçüde.

kaş ı ma * Kaş ı mak iş i. kaş ı mak

* Tı rnakla veya baş ka bir ş eyle deriyi hafifçe ovmak.

kaş ı ndı rma * Kaş ı ndı rmak iş i. kaş ı ndı rmak * Kaş ı nması na yol açmak, kaş ı ntı vermek. kaş ı nı n altı nda gözün var dememek * Bkz. gözün üstünde kaş ı n var dememek. kaş ı nı ş kaş ı nma

* Kaş ı nmak iş i veya biçimi. * Kaş ı nmak iş i.

kaş ı nma kazı ğ ı * Merada çeş itli böcek, sinek ve arı lar tarafı ndan rahatsı z edilen hayvanları n kaş ı narak rahatlatı lmalarıiçin meranı n elveriş li yerlerine dikilen ve üzerlerine antiseptik maddeli gres yağı sürülen kazı k. kaş ı nmak * Kaş ı ntı sıolmak, kaş ı ma isteği duymak. * Kendi kendini kaş ı mak. * Kötü bir karş ı lı k gerektiren davranı ş larda bulunmak. kaş ı ntı

* Vücutta kaş ı nma isteğ i uyandı ran duygu.

kaş ı ntı lı * Kaş ı ntı sıolan. kâş if * Bulucu. kaş kariko * Oyun, dolap, düzen. * Yalan. kaş kaval

* Tekerlek biçiminde, sarırenkte, kaş ara benzeyen, bir tür peynir. * Aptal, sersem.

kaş kaval

* Gabya ve babafingo çubukları nı n topuk tarafları nda açı lan deliklerden geçirilerek uçlarımavnalara dayanan, demir veya ağaç takoz. kaş kol kaş korse

* Boyun atkı sı . * Ten üzerine giyilen ince kadı n fanilâsı .

kaş la göz arası * kimsenin sezmesine imkân vermeyecek kadar kı sa bir zaman içinde, çok çabuk. kaş lama kaş lamak

* Kaş lamak iş i. * Yüzüğün taş ı nıkaş a oturtmak.

kaş lı * Herhangi bir nitelikte kaş ıolan. kaş lıgözlü * Yüzü güzel olan. kaş mer

* Maskara, soytarı .

kaş merlik * Soytarı lı k. kaş mir *İ nce, sı k bir tür yün. * Bu yünden yapı lmı ş . kaş pusiye * Hafif üstlük. kat

* Bir yapı da iki döş eme arası nda yer alan daire veya odaları n bütünü. * Bir yüzey üzerine az veya çok kalı n bir biçimde, düzgün olarak yayı lmı şbulunan ş ey; üst üste konulmuş ş eylerden her biri, tabaka. * (giyecekler için) Takı m. * Daire. * Ön, yan, huzur, makam, nezt. * Bükülen veya kı vrı lan bir ş eyin her kı vrı mı . * Makam, mevki. * Nicelikçe kez, defa, misil. * Tekrarlanan bir sayı nı n toplamı . * Jeoloji zamanları ndan bir dönem içinde oluş muşkatmanlıkayaçlar. kat * Kesme, kesilme. *İ lgiyi kesme. * Sonuca bağlama, bitirme. * Kesme. kat çı kmak * yapı ya kat eklemek. kat kat

kat sayı

* Çok, pek çok. * Üst üste. * Bir niceliğ in kaç katı alı ndı ğı nıgösteren sayı . * Bir yasayıanlatan formülün yazı lı ş ı nda yer alan, değiş meyen sayı . * Cisimlerin fiziksel özelliklerini belirten değ iş meyen büyüklükler.

kat yuvarı * Yer atmosferinin 10-60 km yükseklikleri arası nda kalan katmanı , stratosfer.

katabolizma * Canlıprotoplâzmayıyapan büyük ve karmaş ı k yapı lı moleküllerin enerji çı kararak yanması , yadı mlama. katafalk katafot

* Önünden geçilerek kendisine saygıgösterilmek istenen ölünün tabutu konulmak için yapı lmı şyüksek yer. * Dı ş arı dan gelen bir ı ş ı ğ ı n etkisiyle geceleyin ı ş ı klıgörünen reflektör.

katakofti * Klâsik Türk müziğ inde 8/8' lik bir usul. katakomp *İ lk Hristiyanları n kayalarıoyarak veya yer altı nıkazarak yaptı kları , uzun dehlizler biçiminde; ölülerini gömdükleri veya tapı nak olarak kullandı klarımezarlı k. katakulli

* Yalan dolan, oyun, tuzak, düzen.

katakulli okumak * yalan söylemek, palavra atmak. katalanca

*İ spanya'nı n kuzey doğ usunda Katalan ı rkı nı n konuş tuğ u dil.

katalepsi *İ radenin yitimi, dı şetkilere karş ı duygunluğun ortadan kalkmasıve hareket organları na verilen herhangi bir durumun olduğ u gibi sürüp gitmesiyle beliren sendrom. kataleptik * Katalepsi ile ilgili. * Katalepsiye tutulmuş . katalitik * Katalizle ilgili, kataliz niteliğinde olan. katalitik soba * Tüp gaz ile çalı ş an ve evlerde ı sı tma amacı yla kullanı lan bir tür soba. kataliz

* Bir maddenin kimyasal bir tepkimede hiçbir değ iş meye uğramadan tepkimenin olması nıveya hı zı nı n değ iş mesini sağlayan etkisi. katalizör

* Kimyasal tepkimenin olması nıveya hı zı nı n değiş mesini sağlayan, katalitik etkiye yol açan madde.

katalog

* Kitaplı ktaki kitapları veya belli bir daldaki gereçleri, nitelikleri bakı mı ndan tanı tmak, arandı kları nda bulunmaları nısağ lamak amacı yla, yer numaralarıbelirtilerek hazı rlanmı şkitap, defter veya fiş ten oluş an bütün, fihrist. * Kitap evi, yayı n evi, kurum gibi kuruluş ları n yayı nları nı , ürettikleri malları , eş yalarıtanı tan, gösteren liste veya kitap, fihrist. kataloglama * Kataloglamak iş i. kataloglamak * Kitaplı ktaki veya belli bir daldaki gereçleri yer numarası , bibliyografik kimlik vb. bakı mı ndan tespit etmek. katalpa

*İ ki çeneklilerden, yapraklarıçok iri ve kalp biçiminde, çiçekli bir süs bitkisi (Bignonia catalpa).

katana katar

* Bkz. kadana. * Lokomotif ile vagonları n oluş turdukları dizi, tren. * Taş ı t dizisi. * Bir arada giden hayvan dizisi.

katar katar * Birçok katardan oluş muş , dizi dizi. katarakt

* Ak su, ak basma, perde.

katarlama * Katarlamak iş i. katarlamak * Katar durumuna getirmek, arka arkaya dizmek. katarlanma * Katarlanmak iş i yapı lmak veya katarlanmak iş ine konu olmak. katarlanmak * Katarlanmak durumuna getirmek veya katarlanmak iş ine konu olmak. katavaş ya * Göçebe balı kları n, ı sıdüş mesi sonucu Karadeniz'den Marmara denizine veya Akdeniz'e geçmeleri. katbekat katedral kategori

* Kat kat. * Başkilise. * Araları nda herhangi bir bakı mdan ilgi veya benzerlik bulunan ş eylerin tamamı , grup, ulam.

kategorik * Kesin, açı k. * Kesinlikle, ş artsı z olarak. katetme * Katetmek iş i. katetmek

katgüt katı

katı

* Kesmek, bölmek. * Bir yeri aş arak geçmek, yol olmak. * Ameliyatlarda yaraları dikmek için kullanı lan, bağ ı rsaktan yapı lmı şiplik. * Sert, yumuş ak karş ı tı . * Hoş görüsüz, acı ması z, merhametsiz, zalim. * Düş ünce ve davranı ş ları nda belli ilkelere sı kısı kı ya bağ lıolan. * Sı vı ları n ve gazları n tersine, içinde bulunduğ u kabı n veya üstünde bulunduğu yerin biçimini almayan, sulp. * Çok, aş ı rı derecede. * Taş lı k, konsa.

katıkalpli * Katıyürekli. katısöz

* Sert ve kı rı cısöz.

katıyağ * Don yağı , parafin gibi normal sı caklı kta iken katıdurumda bulunan yağ. katıyumurta * Lop yumurta. katıyürekli * Acı masıolmayan, acı ması z. katı k

* Ekmekle karı n doyurmak gerektiğ inde, ekmeğe katı lan peynir, zeytin, helva gibi yiyecek. * Yağ ıalı nmı şyoğurt, ayran.

katı k etmek * ekmeğin çok, yemeğin az olduğ u durumlarda yemeği ölçülü yemek. katı klama * Katı klamak iş i. katı klamak * Katı k etmek. * Çorbayı yoğ urtlamak. katı klı

*İ çinde katı k bulunan.

katı klıaş * Bulgur veya yarmadan yapı lan yoğ urtlu çorba. katı ksı z

* Katı ğı olmayan. * Yabancıbir ş eyle karı ş mamı ş . * Belli bir yerden, belli bir soydan gelen. * Niteliğ i ba ş ka hiçbir etkiyle bozulmamı şolan, tam.

katı la katı la * Katı lacak kadar, katı lacak derecede. katı la katı la gülmek * aş ı rıderece gülmek. katı laş ma

* Katı laş mak iş i. * Bir maddenin sı vıdurumundan katıduruma geçmesi, tasallüp.

katı laş mak * Katıduruma gelmek. katı laş tı rma * Katı laş tı rmak iş i. katı laş tı rmak * Katıduruma getirmek. katı lgan doku * Hücreleri ş ekilsiz bir ara madde içinde bulunan, organları n ası l dokuları nı n araları nıdolduran doku.

katı lı k özelliğ i. katı lı m

* Katı(I) olma durumu. * Bir nesnenin, boyut değ iş ikliklerine sebep olan etki ortadan kalktı ktan sonra da bu boyutlarıkoruma * Acı ması z, duygusuz olma durumu. * Katı lmak iş i, iş tirak.

katı lı ş * Katı lmak iş i veya biçimi. katı lma

katı lmak

* Katı lmak iş i. *İ letiş im veya ortak davranı ş ta bulunma yoluyla belirli bir toplumsal duruma girme süreci, iş tirak. * Katmak iş i yapı lmak. * Bir topluluğa girmek, iş tirak etmek. * Ortak olmak, benimsemek.

katı lmak * Aş ı rıderecede gülmek, ağlamak, gı dı klanmak, korkmak gibi tepkiler sı rası nda, solunum kasları nı n kası lması üzerine soluk kesilmek. katı ltma * Katı ltmak iş i. katı ltmak katı m katı mlı k

* Katı lması na yol açmak; katı lacak kadar güldürmek veya ağlatmak. * Katmak iş i veya zamanı . * Bir defada katı lacak (miktar).

katı ntı * Birbirine katı lmı şkarı ş ı kş eylerin her biri. * Hayvan sürüsüne dı ş arı dan gelip katı lan (hayvan). katı r * Atgillerden, kı srak ile erkek eş eğ in çiftleş mesinden doğ an melez hayvan. *İ natçıve huysuz. * Kaba, bayağı , görgüsüz (kimse). katı r boncuğu * Çoğ u binek hayvanları nı n boynuna süs olarak takı lan, mavi camdan iri boncuk. * Bu boncuklarla birlikte dizilen küçük deniz kabukları . katı r gibi

* inatçı(kimse).

katı r karı * Çocuğ u olmayan evli kadı n. * Kaba, görgüsüz (kadı n). katı r kutur * Sert ve kaba ses çı kararak. * Sert duruma gelmiş , sertleş miş .

katı r kuyruğu gibi kalmak * bir iş te ilerlemeden kalmak. katı r tepmiş e dönmek * çok hı rpalanmak, periş an duruma düş mek, felâketin nereden geldiğ ini anlayamamak. katı r yı lanı * Bir tür engerek. katı rcı katı rcı lı k

* Katı rları nı kira ile iş leten veya katı rlarla eş ya taş ı yan kimse. * Katı r kiraya verme veya katı rla yük taş ı ma iş i.

katı rkuyruğ u * Baklagillerden, çiçekleri sarıve ş emsiye durumunda olan acıbir bitki (Anagyris foetida). katı rlaş ma * Katı rlaş mak iş i veya durumu. katı rlaş mak * Huysuzluk etmek, inatlaş mak, katı r gibi davranmak. katı rlı k

*İ natçı , huysuz olma durumu.

katı rtı rnağı * Baklagillerden, dalları çok ince, çiçekleri sarı , bazıtürleri hekimlikte idrar söktürücü olarak kullanı lan bir bitki (Genista scoparia). katı ş ı k

*İ çine baş ka ş eyler karı ş mı şolan, karı ş ı k, karma, mahlût.

katı ş ı klı k * Katı ş ı k olma durumu. katı ş ı ksı z *İ çine baş ka ş eyler karı ş mamı şolan, arı , saf. katı ş ma katı ş maç

* Katı ş mak iş i. * Benzer olmayan maddelerden oluş muşbütün.

katı ş mak * Bir topluluğa karı ş mak, katı lmak. katı ş tı rma * Katı ş tı rmak iş i. katı ş tı rmak * Bir ş eyin içine baş ka bir ş ey katarak karı ş tı rmak. kat'î

* Kesin.

kat'î olarak * kesinlikle. kâtibe

* Kadı n yazman, kadı n sekreter. kâtibiadil * Noter. katil

katil

*İ nsan öldüren kimse, cani. * Öldürücü, ölüme sebep olan. * Öldürme.

katil etmek * Bkz. katletmek. kat'îleş me * Kesinleş me. kat'îleş mek * Kesinleş mek. katillik kâtip kâtiplik

* Katil olma durumu. * Sekreter, yazman. * Sekreterlik, yazmanlı k.

kat'iyen * Hiçbir zaman, asla. * Kesin olarak, kesinlikle. kat'iyet * Kesinlik. katkı

* Bir iş in yapı lması na, gerçekleş mesine emek, bilgi, para vb. ile katı lma, yardı m. * Bir ş eye katı lan baş ka bir madde, ek. * Metal ve alaş ı mları n hazı rlanması sı rası nda içlerine katı lan değ iş ik nitelikteki maddeler. * Düğ ün günü davetlilerin öğleye kadar gönderdikleri armağ an.

katkı maddesi * Petrol ürünlerine katı ldı ğ ızaman, bunlara istenilen özellikleri sağlayan veya doğ al özelliklerini kuvvetlendiren uygun bir madde. katkı payı * Bir iş e, bir ortaklı ğa giriş te ödenen ücret. katkı da bulunmak * bir ş eyin oluş ması na, geliş mesine veya gerçekleş mesine emek, bilgi, para vb. ile yardı m etmek. katkı lanma * Katkı lanmak iş i. katkı lanmak *İ çine bir katkı karı ş mak. katkı lı

*İ çine yabancımadde katı lmı şolan, karı ş ı k, saf olmayan.

katkı sı z

katlama

katlamak

* Üzerine veya içine hiçbir ş ey katı lmamı ş , katı ş ı ksı z, saf. * Niteliğ i hiçbir etki ile değiş meyen, tam, bozulmamı ş . * Katlamak iş i. * Mayası z hamurdan yapı lan, peynirli veya peynirsiz pide; yufka. * Kâğ ı t, kumaşgibi nesneleri üst üste kat oluş turacak biçimde bükmek.

katlandı rma * Katlandı rmak iş i. katlandı rmak * Katlanması nısağ lamak. katlanı lma * Katlanı lmak iş i. katlanı lmak * Katlanmak iş i yapı lmak. katlanı ş

* Katlanmak iş i veya biçimi.

katlanma * Katlanmak iş i. katlanmak * Katlamak iş i yapı lmak. * Hoşolmayan bir duruma, güç ş artlara dayanmak, tahammül etmek. katlatma

* Katlatmak iş i.

katlatmak * Katlatmak iş ini baş kası na yaptı rmak. katlayı ş

* Katlamak iş i veya biçimi.

katletme * Katletmek iş i. katletmek *İ nsan öldürmek. katlı

katlıkur katliam

* Katlanmı ş , bükülmüş . * Katıveya katları olan. * Az geliş mişülke ekonomilerine özgü birden çok döviz kuru uygulama yöntemi. * Topluca öldürme, kı rı m, soy kı rı mı .

katma * Katmak iş i, ilhak. * Katı lmı ş , eklenmiş , ulanmı ş , munzam. * Kı ldan veya yünden yapı lmı şip, sicim.

katma bütçe * Özel gelirleri olan ve genel bütçe dı ş ı nda kalan bütçe, mülhak bütçe. katma değer vergisi * Satı n alı nan mal ve yiyecekten alı nan peş in vergi. katmak

* Bir ş eyin içine, üstüne veya yanı na, niteliğini değiş tirmek veya niceliğini artı rmak için baş ka bir ş ey eklemek, karı ş tı rmak, ilâve etmek. * Birlikte göndermek. * Döllenmeyi sağ lamak için erkek hayvanı diş inin yanı na salmak. katmak katmalı

* birbirine düş ürmek, araları nı bozmak. * Cismin üç ana renkteki görüntüsünün tek bir film üzerinde yer aldı ğ ı , bir renkli film iş lemi.

katman

* Birbiri üzerinde bulunan yassı ca maddelerin her biri, tabaka. * Altı nda veya üstünde olan kayaçlardan gözle veya fiziksel olarak az çok ayrı labilen, kalı nlı ğ ıbir cm den az olmayan tortul kayaç birimi. * Bir topluluğu oluş turan kümelerden her biri, tabaka. katman bulut * Gri renkli, sise benzeyen fakat yere kadar inmeyen bulut tabakası , stratus. katmanlaş ma * Katmanlaş mak iş i. katmanlaş mak * Üst üste gelmişkatmanlar durumunda yerleş mek. katmanlı * Katmanlarıolan, katmanlardan olucan, tabakalı . katmer

* Bir ş eyi oluş turan katlardan her biri. * Arası na yağveya kaymak sürülerek katlanmı şhafif ateş te, kı zartı ldı ktan sonra üzerine fı stı k tozu serpilmiş ince yufka ekmeğ i. katmer kaldı rmak * karı ş ı klı k çı karmak. katmer katmer * Kat kat, üst üste. katmerci

* Katmer yapı p satan kimse.

katmercilik * Katmercinin iş i veya mesleğ i. katmerleş me * Katmerleş mek iş i. katmerleş mek * Katmerli duruma gelmek. * Çoğ almak, artmak. katmerli

* Arası na yağve kaymak sürülerek katlanmı şyufka ekmeği. * Katmeri olan, kat kat olan. * (bir durum, bir tutum için) Çok fazla olan, aş ı rı . katmerli badem * Çiçekleri güzel bir tür süs çalı sı . katmerli birleş ik zaman * Yalı n zamanlıbir fiille ek fiilin iki zamanı nı n birlikte kullanı lması : Gelir idiysem gibi. katmerli iyelik * Üst üste kullanı lmı şiki iyelik eki. katmerli katmerli gülmek * üst üste ve ara vermeden aş ı rıderecede gülmek. katmerli yalan * Yalan üstüne söylenmişyalan. katmersiz * Katmeri olmayan. Katolik * Roma kilisesinin kendine verdiğ i ad. * Katoliklik mezhebinden olan kimse. Katoliklik *İ sa peygamberin Aziz Petrus'a aktardı ğ ıyetkilerin mirasçı sıolan papayıdinî baş kan olarak tanı yan Hristiyan mezhebi. katolunma * Katolunmak durumu. katolunmak * Kesilmek. katot katra

* Eksi uç. * Bkz. katre.

katrak * Marangozlukta tomruklarıbiçmeye yarayan ve birden çok testeresi olan biçme makinesi. katran

* Organik maddelerden kuru damı tma yoluyla elde edilen, sı vıyağkı vamı nda, kara renkte, ağı r, is kokulu, suda erimeyen bir madde.Bitkilerden çı karı lanı na bitki katranı , maden kömüründen elde edilenine de maden katranı adıverilir. katran ağ acı * Lübnan ve Toroslarda yetiş en bir sedir türü (Cedrus libani). katran çamı * Gemilerde kullanı lan katranı n çı karı ldı ğ ıçam türü (Pinus rigida). katran gibi * karaya yakı n koyu renkte. katran ruhu * Kayı n katranı nı n damı tı lması yla elde edilen ve hekimlikte kullanı lan renksiz, keskin kokulu ve yakı cıbir sı vı .

katran suyu * Hekimlikte kullanı lan katranlısu. katran taş ı * Birleş imindeki su miktarıçok olan bir çeş it yanardağcamı . katran yağı * Katrandan elde edilen ve hekimlikte ilâç olarak kullanı lan sı vı . katrancı * Katran satan veya bir yeri, bir ş eyi katranlayan kimse. katrancı lı k * Katrancı nı n iş i veya mesleği. katranıkaynatsan olur mu ş eker? * kiş i, kendi özünü veya ası l özelliklerini değiş tirmişgibi görünse de, asla değ iş mez. katranköpüğü * Çayı r mantarları ndan, ş apkası nı n alt yüzü dilim dilim ve bir halka ile çevrili bulunan bir cins mantar (Polyporus igniarius). katranlama * Katranlamak iş i. katranlamak * Bir yere, bir ş eye katran sürerek katranla kaplamak. katranlanma * Katranlanmak iş i. katranlanmak * Katranlamak iş i yapı lmak. katranlı * Üzerine katran sürülmüşolan. *İ çine katran karı ş mı şveya karı ş tı rı lmı şolan. * Birleş iminde katran olan. katre

* Damla, damlayan ş ey.

katre katre * Damla damla, azar azar. katresi kalmadı(veya katresi yok) * hiç kalmadı , hiç yok. katrilyon

* Trilyon kere bir milyon (1024).

katur kutur * Sert maddeleri yerken çı kan ses. katyon

* Bir çözeltinin elektrolizi sı rası nda katotta toplanan iyon, artı n.

kauçuk * Gövdesi odunsu, öz suyu yapı ş kan, süt kı vamı nda, yapraklarıoval biçimli, parlak ve kalı n, sı cak ülke bitkisi, lâstik ağ acı(Ficus elastica).

* Amerika, Asya ve Afrika'nı n çeş itli ağaçları ndan, özellikle lâstik ağacı ndan veya bazıpetrol artı kları nı n birleş imiyle elde edilen, dayanı klıve esnek madde. * Bu maddeden yapı lmı ş . kauçuklu

* Kauçukla kaplanmı şveya birleş iminde kauçuk olan (nesne).

kaurit tutkalı * Üre. kav * Kav mantarları ndan kurutularak elde edilen, çabuk tutuş an, süngerimsi madde. * Yı lanı n deri değiş tirirken attı ğıderi. kav *İ çki mahzeni. kav gibi

* kolaylı kla tutuş acak durumda olan veya kuru ve gevrek.

kav mantarı * Bazitli mantarlardan, ağ açları n gövdesinde veya dalları nda yetiş en ve kurusu kav olarak kullanı lan bitki (Fomes fomentarius). kavaf kavaf iş i

* Ucuz, özenmeden ve bayağ ıcins ayakkabıyapan veya satan esnaf. * Özensiz ve geliş igüzel yapı lmı şolan.

kavaflı k * Kavaf olma durumu. * Kavafı n iş i. kavait * Kurallar, kaideler. kavak

* Söğütgillerden, sulak bölgelerde yetiş en, boyu bazıtürlerinde otuz veya kı rk m ye değin çı kan, kerestesinden yararlanı lan bir ağaç (Populus). kavak inciri * Açı k mor renkli bir tür incir. kavakçı lı k * Kavak yetiş tirme iş i. kavaklı k

* Kavaklarıçok olan veya kavak ağ acı yetiş tirilen yer.

kaval * Kamı ş tan yapı lan, genellikle çobanları n çaldı ğı , yumuş ak sesli, perdeli büyük düdük. kaval kemiği * Baldı rda olan iki kemikten kalı nı . kaval tüfek * Namlusu yivsiz tüfek. kavalcı

* Kaval yapan, satan veya çalan kimse.

kavalye

* Kadı na, dansta eşolan veya bir yerde, toplantı da arkadaş lı k eden erkek. * Kibar erkek.

kavalyelik * Kadı na dansta veya bir toplantı da eş lik etme. kavalyelik etmek * kadı na dansta veya bir toplantı da eş lik etmek. kavanço * Yelkeni bir bordadan öbür bordaya geçirme. * Değiş tirme, aynıtürden bir ş eyin yerine bir baş kası nıkoyma. * Bir iş i baş ka birine yükleme, baş ı na sarma. kavanoz

* Topraktan veya camdan, ağ zıgeniş , orta veya ufak boyda kap. * ... kavanoz dolusu.

kavanoz dipli dünya * "boşdünya, yalan dünya, fani dünya" anlamı nda üzülmemeyi, biraz boşvermeyi, acı nmamayıanlatan söz. kavara * Balıalı nmı şpetek. * Kovanda özellikle kı şayları nda arı ları n yemesi için bı rakı lan bal. kavara * Yel, gaz. * Gürültü, patı rtı . kavara çekmek * yellenmek. kavaracı * Gürültücü. kavas

kavaslı k kavasya kavat

* Elçilik veya konsolosluklarda görev yapan hizmetli. * Elçilik ve konsolosluklarda koruma görevlisi. * Banka, patrikhane ve otel gibi yerlerde hizmetli veya koruma görevlisi. * Kavas olma durumu veya kavası n görevi. * Acıağaç. * Yolsuz, yasa dı ş ıveya gizli, cinsî birleş melerde aracı lı k eden erkek, pezevenk.

kavata * Oyma ağ aç kap. * Sert ve fazla kı zarmayan bir domates türü (Solanum capsicum grossum). kavelâ * Halatları n dikiş lerinde kullanı lan demir veya ağaç kama. kavga

* Düş manca davranı şveya sözlerle ortaya çı kan çekiş me veya dövüş , münazaa. * Savaş . * Herhangi bir amaca eriş mek, bir ş eyi elde etmek veya bir ş eye karş ıkoyabilmek için harcanan çaba, verilen mücadele.

kavga adamı * Düş ünce ve inançları nı son kerteye kadar hararetle savunan (kimse). kavga bizim yorganı n baş ı na imiş * baş kaları yüzünden zarar gören kimsenin söylediğ i söz. kavga çı karmak * kavgaya sebep olmak. kavga çı kmak * dövüşmeydana gelmek. kavga etmek * birbiriyle atı ş mak, dövüş mek. kavga kaş ağı sı * Ara bozup kavga çı kartan, kavga arayan kimse. kavga kopmak * dövüşbaş lamak. kavgacı * Kavga etmeyi seven, kavga çı karan (kimse). * Bir amaç uğruna çaba harcayan, mücadele veren (kimse). kavgacı lı k * Kavgacı nı n tutumu veya alı ş kanlı ğ ı . kavgada yumruk sayı lmamak * kavga sı rası nda dayak da yenir, dayak da atı lı r. kavgalaş ma * Kavgalaş mak iş i. kavgalaş mak *İ ki veya daha çok kimse birbiriyle kavga etmek. kavgalı * Kavgayla yapı lan veya içine kavga karı ş an. * Birisiyle kavga ederek darı lmı şolan, dargı n. kavgası z * Kavgasıolmayan. * Çatı ş ma, kavga olmadan. kavgası zlı k * Kavgası z olma durumu. kavgaya giriş mek (veya tutuş mak) * kavgaya baş lamak. kavi

kavil

* Dayanı klı , güçlü, zorlu. * Sı kı . * Söz. * Sözleş me, anlaş ma.

kavileş me * Kavileş mek iş i.

kavileş mek * Sağlamlaş mak, pekiş mek. kavileş tirme * Kavileş tirmek iş i. kavileş tirmek * Sağlamlaş tı rmak, pekitmek, pekiş tirmek. kavilleş me * Kavilleş me iş i. kavilleş mek * Sözleş mek, söz birliğ i etmek, anlaş mak. kavilya

* Yelkenin kasa ve halat dikiş lerinde, kollar arası nıaçmak için kullanı lan, sivri ağaç veya demirden yapı lmı ş sert parça. kavim budun.

* Araları nda töre, dil ve kültür ortaklı ğı bulunan boy ve soy bakı mı ndan da birbirine bağlıinsan topluluğ u,

kavim kardaş * Bütün akrabalar, tanı dı klar. kavis

* Eğ meç, yay.

kavis çizmek * yay biçiminde yol izlemek. kavisli kavkı kavkı lı

* Kavisi olan. * Bkz. kabuk. * Kavkı sıolan (hayvan).

kavlağan * Çı nar ağacı . kavlak

* Kabuğ u dökülmüş . * Güneş ten derisi soyulan (kimse). * Yer altıboş lukları nı n tavan ve yan duvarları nda bulunan gevş emişveya düş ebilir kaya parçası .

kavlama * Kavlamak iş i. kavlamak * Kabarı p dökülmek, soyulmak. kavlanma * Kavlanmak iş i. kavlanmak * Kavlamak iş ine uğ ramak.

kavlaş ma

* Kavlaş mak iş i.

kavlaş mak * Kav durumuna gelmek. kavlatma * Kavlatmak iş i. kavlatmak * Kavlaması na yol açmak. kavletme

* Kavletmek iş i.

kavletmek * Sözleş mek, anlaş mak, söz kesmek. kavlı ç * Fı tı k. * Fı tı klı . kavlı k *İ çine genellikle kav konulan torba veya kap. kavlince

* Kavline göre, sözüne bakarak.

kavlükarar * Söz, sözleş me. kavlükarar etmek * karar vermek, plânlamak. kavmî * Kavimle ilgili, etnik. kavmiyat kavmiyet

* Etnografya. * Bir kavmin kendine özgü özellikleri. * Bir kimsenin bağlıolduğu kavme göre durumu. * Kavme bağlı lı k.

kavmiyetçi * Kavmiyetten yana olan kimse. kavmiyetçilik * Kavmiyetçinin iş i. kavraç

* Ağı r taş larıtutup kaldı rmaya yarayan, iki tutaklıdemir araç.

kavrak * Ateşyakmak için kullanı lan kuru yaprak vb. kavram

* Bir nesnenin zihindeki soyut ve genel tasarı mı , mefhum, fehva, nosyon. * Nesnelerin veya olayları n ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altı nda toplayan genel tasarı m, mefhum, nosyon. * Karı n zarı , periton.

* Tutam, avuç dolusu. kavram karmaş ası * Anlaş ı lmazlı k, anlam yetersizliğine düş mek. kavrama

* Kavramak iş i, anlama, algı lama. * Ağaç kuş ak. * Küçük orak. * Otomobilde motor ile vites kutusunu birbirine bağ layı p ayı ran, motordan gelen hareketi sarsı ntı sı z olarak öteki aktarma öğelerine ileten düzen, debriyaj. * Bu düzeni iş letmeye yarayan ayaklı k. kavrama noktası * Arabanı n harekete geçtiğ i an ve durum. kavramak * Elle sı kı ca tutmak. * Her yönünü anlamak, iyice anlamak, tam anlamak. kavramcı lı k * Kavramı n, onu bildiren sözden farklıbir varlı k olduğunu ve gerçeğ in zihinde bulunmadı ğ ı nıileri süren öğreti, konseptüalizm. kavramlaş ma * Kavram durumuna gelme. kavramlaş mak * Kavram durumuna gelmek. kavramsal * Kavramla ilgili, kavram niteliğinde olan. kavranı lma * Kavranı lmak iş i. kavranı lmak * Kavranmak. kavranı lmaz * Zihinde oluş turulamayan veya oluş turulabildiği hâlde gerçekten böyle bir ş eyin var olmasıakla sı ğ mayan. kavranma * Kavranmak iş i. kavranmak * Kavranmak iş i yapı lmak. kavratma

* Kavratmak iş i.

kavratmak * Kavraması nısağlamak. kavrayı ş * Kavrama, anlama, algı lama yetisi. * Bir algı nı n doğ rudan doğruya kavranması . kavrayı ş lı * Kolayca anlama, algı lama yetisi olan. kavrayı ş sı z

* Kavrayı cı olmayan. kavruk * Kavrulmuşolan. * Yaş ı nı n ilerlemesine karş ı lı k iyi geliş memişolan. * Kurumaya yüz tutmuş . kavrukluk * Kavruk olma durumu. kavrulma * Kavrulmak iş i. kavrulmak * Kavurmak iş i yapı lmak. *İ yi geliş memek, ufak, zayı f, cı lı z kalmak. kavruluş * Kavrulmak iş i veya biçimi. kavş ak

* Akarsu, yol gibi uzayı p giden ş eylerin kesiş tikleri veya birleş tikleri yer.

kavş ak adası * Kavş ak içindeki hareketleri tanzim eden, üçgen, daire, dörtgen, damla vb. ş ekillerde olabilen ve dı ş kenarlarıbordür taş ıile sı nı rlandı rı lmı şyapı . kavuk

*İ çi boşş ey. * Sarı k sarı lan ba ş lı k. *İ drar torbası , mesane.

kavuk sallamak * bir kimseye yaranmak için onun söz veya davranı ş ları nıuygun bulmak, onaylamak. kavukçu

kavuklu

kavukluk

* Kavuk yapan veya satan kimse. * Birine yaranmak için onun söz veya davranı ş ları nıuygun bulan, onaylayan kimse. * Kavuk giymiş . * (ilk harf büyük) Orta oyununda hikâyeyi anlatı p ası l görevi üstlenen, espri ve komiklik yapan kiş i. * Kavuk koymaya yarayan küçük raf.

kavun * Kabakgillerden, sürüngen gövdeli, iri meyveli bir bitki (Cucum). * Bu bitkinin genellikle güzel kokulu, sulu ve etli meyvesi. kavuncu * Kavun satan kimse. kavuniçi

kavunsu kavurga

* Pembeye çalan sarırenk. * Bu renkte olan. * Kavuna benzeyen, kavunu andı ran. * Buğday, mı sı r gibi tahı lları n kuru yemişgibi yenilmek için ateş te kavrulmuş u.

kavurma

* Kavurmak iş i. * Tencerede piş irilip kendi yağ ı yla kı zartı ldı ktan sonra dondurulup saklanan et. * Kavrulmuşolan.

kavurmacı * Kavurma yapan veya satan kimse. kavurmaç * Kavrulmuşbuğ day. kavurmak * Bir ş eyi bir kabı n içinde su katmadan kı zartarak piş irmek. * (rüzgâr, soğuk, sı cak vb. için) Kurutmak; yakmak. * Çok üzmek, yakmak, mahvetmek. kavurmalı *İ çinde kavurma bulunan. kavurmalı k * Kavurma yapmaya elveriş li yiyecek. * Kavurma için ayrı lmı ş . kavurtma * Kavurtmak iş i. kavurtmak * Kavurmak iş ini yaptı rmak. kavuruş * Kavurmak iş i veya biçimi. kavuş ma

* Kavuş mak iş i, buluş ma, telâki. * Eriş me, elde etme. * (güneşiçin) Batma. * Mantar ve yosun sı nı fı ndan bazı aş ağı bitkilerde, yeni bir birey oluş turmak için iki ayrıhücrenin birleş mesi.

kavuş mak * Ayrıkalı nan, sevilen bir kimseyle bir araya gelmek, onu yeniden görmek. * Yokluğ u çekilen veya çok istenen bir ş eye eriş mek, onu elde etmek. * Katı lmak. * Bir araya gelmek, birleş mek. * (güneşiçin) Batmak. * Varmak, ulaş mak. kavuş tak

* Şarkıve türküde tekrarlanan dize, nakarat.

kavuş turma * Kavuş turmak iş i. kavuş turmak * Kavuş ması nıveya kavuş maları nısağ lamak. kavuş ulma * Kavuş ulmak iş i. kavuş ulmak * Bir araya gelinmek, birleş ilmek.

kavuş um içtima.

* Yer yuvarlağ ıbir uçta kalmak üzere, yerin, güneş in ve herhangi bir gezegenin bir doğ ru üzerine gelmeleri,

kavuş um devri * Bir gezegenin iki kavuş umu arası nda geçen zaman aralı ğ ı . kavuş ur su yosunları * Üremeleri kavuş ma yoluyla olan su yosunları . kavut * Kavrulmuşve dövülmüştahı l ununa ş eker veya tatlıyemişkatı larak yapı lan yiyecek. kavuz

* Buğdaygillerin baş ağ ı nda, baş akçı klarıveya çiçeği saran kabuk. *İ çi boş , kabuklu yemiş .

kavuzlular * Bir çeneklilerden, çiçeklerinde renkli taç yaprağ ıyerine, kavuz denilen yeş il renkte yapracı klar bulunan bitki takı mı . kavzama

* Kavzamak iş i.

kavzamak * Sı kıtutmak, kavramak. * Korumak, muhafaza etmek. kay kay

* Yağmur, yaz yağmuru. * Kusma.

kay etmek * kusmak. kaya

* Büyük ve sert taşkütlesi. * Kayaç.

kaya balı ğ ı * Kaya balı ğı gillerden, kayalı k yerlerde yaş ayan, çoğu koyu renkli küçük balı k (Gobius gobius). kaya balı ğ ı giller * Kemikli balı klardan, küçük boyda iri baş lı , yüzgeçleri karı n üzerinde tekerlek biçiminde olan bir familya. kaya gibi

* çok sağ lam.

kaya güvercini * Güvercingillerden, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'nı n kayalı k yerlerinde yaş ayan bir kuş(Columbo livia). kaya hanisi * Lahos. kaya horozu * Güney Amerika'da yaş ayan, erkekleri portakal renginde, baş ı nda tepeliğ i olan kuş(Rupicola). kaya keleri * Bukalemun.

kaya lifi

* Taşpamuğ u, asbest.

kaya örümceği * Taş lar arası nda yaş ayan bir örümcek türü. kaya sansarı * Dağlı k yerlerde yaş ayan bir tür sansar. kaya sarı msağ ı * Genç yapraklarısarı msak yerine kullanı lan bir tür yaban sarı msağ ı(Allium ampeloprasum). kaya sarmaş ı ğ ı * Kayalı klarda biten sarmı sak. kaya suyu * Kayadan sı zan su. kaya tuzu * Doğada billûr durumunda bulunan tuz. kaya uçmazsa dere dolmaz * büyük ihtiyaçlarda büyük fedakarlı k yapmak gerekir. kayabaş ı * Bir Anadolu ezgisi ve bu ezgiyle söylenen koş ma. * Türk halk edebiyatı nda çoban türküsü. kayaç kayağan

* Doğada büyük yer tutan, yer kabuğunun yapıgereci olan bir veya birkaç mineralden oluş an kütle. * Üzerinde kolaylı kla kayı lan, kaypak.

kayağan taş * Killerin baş kalaş ı mı ile oluş muş , yaprak biçiminde ayrı labilen, mavimsi bir taş , arduvaz. kayağanlı k * Kayağan olma durumu. kayak

kayak evi kayakçı

* Kar veya su üzerinde kaymak için ayağ a takı lan araç, ski. * Bu aracıkullanarak yapı lan spor. * Kayak bölgesinde yapı lan küçük ev. * Kayak yapan sporcu.

kayakçı lı k * Kayakçıolma durumu. * Kayak sporculuğ u. kayalı k * Kayasıçok olan yer. kayan

* Kayarak yer değiş tiren. * Yassı , düz, kat kat oluş muştaş . * Dağdan inen sel.

kayar

* Hayvanları n eskiyen nalları nı n çivilerini değ iş tirme iş lemi. * Pay.

kayarlama * Kayarlamak iş i. kayarlamak * Hayvanı n eskiyen nalları nıonarmak, eskiyen nalı n çivilerini yenilemek. * At nalı nıveya düven taş ları nıyeniden koymak veya onarmak. * Sövmek, küfretmek. kayarto

* Ahlâksı z kimse, mel'un.

kaybedilme * Kaybedilmek iş i. kaybedilmek * Kaybetmek iş i yapı lmak. kaybetme * Kaybetmek iş i, yitirme. kaybetmek * Yitirmek. * Yenik düş mek, yenilmek. * Para bakı mı ndan zarara girmek. * Ölüm dolayı sı yla ayrı lmak. kaybolma * Kaybolmak iş i. kaybolmak * Yitmek. * Görünür olmaktan çı kmak, görünmez olmak. kayboluş * Kaybolmak iş i veya biçimi. kayda değ er * Önemli, dikkati çeken. kayda geçirmek * iliş kili bulunduğu deftere yazmak. kaydedici *İ mleç. kaydedilme * Kaydedilmek iş i. kaydedilmek * Kaydetmek iş i yapı lmak, yazı lmak. kaydetme * Kaydetmek iş i. kaydetmek * Yazmak, bazıönemli noktaları tespit etmek. * Herhangi bir ş eyi bir yere mal etmek, bir ş eyin tarih, numara veya adı nıbir deftere geçirmek. * Hatı rlamak için yazmak, not etmek.

* Belirtmek, söylemek. * Sesi veya resmi manyetik bant üzerine geçirmek. * Olumlu sonuç almak. * Sı caklı k, bası nç gibi bir niceliğin değiş kenliğ ini tespit etmek. kaydettirme * Kaydettirmek iş i. kaydettirmek * Kaydetmek iş ini yaptı rmak, yazdı rmak. kaydı hayat * Kaydı hayatla ve kaydı hayat ş artı yla sözlerinde "yaş adı ğıkadar", "yaş adı ğ ısürece" anlamı nda kullanı lı r. kaydı ihtiyat * Temkinli davranma, ihtiyatlıolma. kaydı rak

* Yassı , kaygan çakı l. * Çocukları n böyle bir taş ıayakla kaydı rarak oynadı klarıoyun. * Çocukları n oturup kayarak eğ lenmeleri için, çocuk bahçelerinde bulundurulan oyun aracı . * Tomrukları n kolay taş ı nmasıiçin dağdan kaydı rı ldı ğı yer.

kaydı rı lma * Kaydı rı lmak iş i. kaydı rı lmak * Kaymasısağ lanmak, kayması na yol açı lmak. kaydı rı ş

* Kaydı rmak iş i veya biçimi.

kaydı rma * Kaydı rmak iş i. * Alı cı nı n herhangi bir araç üzerinde çeş itli yönlere hareket ettirilmesi. * Savunmanı n belirli bir anı nda, oyunun güç noktası nıbirdenbire değ iş tirme. kaydı rmak * Kayması nısağlamak, kayması na yol açmak. kaydı rtma * Kaydı rtmak iş i. kaydı rtmak * Kayması nısağlatmak, kayması na sebep olmak. kaydiye * Kayı t için alı nan para. kaydolma * Kaydolmak iş i, yazı lma. kaydolmak * Yazı lmak. kaygan

* Islak veya düz olduğ undan, kendisi kayan veya üzerinde kayı lan, kaygı n.

kaygana * Omlet. * Yumurta çalkanarak yapı lan bir çeş it tatlı .

kayganalı k * Kaygana için gereken malzeme. kayganlı k * Kaygan olma durumu. kaygı * Üzüntü, endiş e duyulan düş ünce, tasa. kaygıçekmek * üzüntü, tasa duymak. kaygı landı rma * Kaygı landı rmak iş i. kaygı landı rmak * Kaygı lanması na sebep olmak. kaygı lanı ş * Kaygı lanmak iş i veya biçimi. kaygı lanma * Kaygı lanmak iş i, üzülme. kaygı lanmak * Kaygıduymak, üzülmek. kaygı lı

* Kaygı sıolan, üzüntülü.

kaygı n * Kaygan. * Gebe deve. kaygı sı z * Kaygı sıolmayan, kaygıduymayan, aldı rmaz. kaygı sı zca * Kaygı sı z, aldı rmaz (bir biçimde). kaygı sı zlı k * Kaygı sı z olma durumu veya kaygı sı zca davranı ş . Kayı

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

kayı k * Kürek veya yelkenle yürütülen ufak tekne. * Bir yana kaymı ş . kayı k gibi * kayı ğ a benzer biçimde, kayı ğ ı n durumuna uygun olarak. kayı k salı ncak * Bayram yerlerinde kurulan kayı k biçiminde salı ncak. kayı k tabak * Kayı k biçiminde uzun ve düz tabak. kayı k yaka * Açı klı ğ ıomuzlara doğru olan oval yaka.

kayı k yanaş tı rmak * bir konuya veya soruna yavaşyavaşgirmek. kayı kçı

* Kayı kla insan veya yük taş ı yan kimse.

kayı kçıkavgası * Sonucu olmayan, bı ktı rı cımünakaş a. kayı kçı lı k * Kayı k yapma ve satma iş i. * Kayı k iş letme iş i. kayı khane * Kayı kları n çekildiğ i, korunduğ u üstü örtülü yer. kayı n kayı n

* Kayı ngillerin örnek bitkisi olan, kerestesi beyaz bir orman ağ acı(Fagus orientalis). * Karıveya kocaya göre birbirlerinin erkek kardeş i, kayı n birader.

kayı n baba * Kaynata. kayı n birader * Kayı n (II). kayı n peder * Kaynata. kayı n valide * Kaynana. kayı nço * Kayı n biraderlere sevgi yollu söylenen söz. kayı ngiller *İ ki çeneklilerden, palamut diye adlandı rı lan meyveleri yüksüksü bir kadehçik içinde duran, kayı n, meş e, kestane gibi çoğu kerestelik orman ağaçları nıiçine alan bir familya, palamutlular. kayı nlı k kayı nlı k kayı ntı

* Kayı n ağ açlarıçok olan yer. * Kayı n (II) olma durumu. * Açlı k bastı rmaya yarar yiyecek, atı ş tı rı lmaya yarar yiyecek.

kayı p * Yitme, yitim. * Yitik, zayi. kayı p vermek * (ulus, toplum, kuruluşvb. için) değ erli bireylerini yitirmek. kayı plara karı ş mak * bulunduğ u yerden ayrı lı p gitmek, gittiğ i yeri bildirmemek, görünmez olmak. kayı r

* Kalı n kum.

*İ nce kum. kayı rı cı * Kayı ran, koruyan, iltimasçı . kayı rı cı lı k * Kayı rma iş i, iltimasçı lı k. kayı rı lma

* Kayı rı lmak iş i.

kayı rı lmak * Kayı rmak iş i yapı lmak veya kayı rmak iş ine konu olmak. kayı rı ş * Kayı rmak iş i veya biçimi. kayı rma kayı rmak

kayı rtma

* Kayı rmak iş i, koruma, himmet, iltimas. * Koruyarak baş arı sı nısağ lamak, elinden tutmak, himmet etmek. * Birini, baş kaları nı n veya iş in zararıpahası na tutmak, haksı z yere kolaylı klar sağ lamak" iltimas etmek. * Kayı rtmak iş i.

kayı rtmak * Kayı rmak iş ini yaptı rmak. kayı sı * Gülgillerden bir ağaç (Prunus armeniaca). * Bu ağacı n açı k turuncu renkte, eti sulu, güzel kokulu, tek ve sert çekirdekli tatlımeyvesi. * Beyazıpiş miş , sarı sıyarıpiş miş(yumurta). kayı sıhoş afı * Kayı sı nı n kaynatı lmasıile yapı lan hoş af. kayı sıkompostosu * Kayı sı nı nş ekerle kaynatı lmasıile yapı lan komposto. kayı sıkurusu * Kurutulmuşkayı sı . kayı ş

kayı ş

* Bağ lamak, tutmak veya sı kmak amacı yla kullanı lan, dar ve uzun kösele dilimi. * Ustura bilenen cilâlıkösele. * Kaymak iş i veya biçimi.

kayı şbalı ğı * Kâğ ı t balı ğ ı gillerden, Kuzey Avrupa denizleriyle Akdeniz'in derinliklerinde yaş ayan kemikli bir balı k (Regalecus glesne). kayı şdili

* Kaba ve çirkin sözler kullanı larak konuş ulan dil.

kayı şgibi * sert, koparı lmayan. * kara, çok kirli.

kayı ş a çekmek * aldatmak, kandı rmak. kayı ş a çekmek * usturanı n kı lağ ı sı nıalmak için berber kayı ş ı na sürtmek. kayı ş çı * Kayı şyapan veya satan kimse. * Aldatı cı , hileci. kayı ş kı ran * Baklagillerden, kökleri toprağa derince girerek, tarlalar sürülürken sabanıtutan, çiçekleri kı rmı zı bir bitki, sabankı ran (Onosisspinosa). kayı t * Bir yere mal ederek deftere geçirme. * Bir yazı nı n, bir hesabı n tarih, numara vb. nin veya kopyası nı n bir yerde yazı lıbulunması . * Sı nı rlama, davranı ş ları nıçerçeveleme. * Şart. * Önem verme, gözetme. * Resmî belge. * Ses veya resmi, manyetik bant üzerine geçirme iş lemi. kayı t

* Pencere çerçevesi. * Araç, eş ya.

kayı t altı na girmek * davranı ş larısı nı rlandı rı lmak; bir ş ey yapmaya zorlanmak. kayı t defteri * Kayı t yapı lan defter. kayı t koymak * engellemek, sı nı rlamak, takyit etmek. kayı t kuyut * Sı nı rlandı rmalar. kayı tı m

* Bir olayı n kendi sebepleri üzerindeki tepkisi, rücu.

kayı tı mla uslamlama * Geriye dönerek sonuç çı karma. kayı tlama * Kayı tlamak iş i, takyit. kayı tlamak * Bir takı mş artlarla bağlamak, sı nı rlandı rmak, takyit etmek. kayı tlı

kayı tma

* Kaydıyapı lmı ş , kayda geçirilmişolan. * Şarta bağlı . * Kayı tmak iş i.

kayı tmak * Bir ş eyi yapmaktan vazgeçmek, bir karardan dönmek, nükul etmek, rücu etmek. kayı tsı z

* Kaydıyapı lmamı ş , deftere veya yazı ya geçirilmemişolan. * Bir ş arta bağlıolmayan. * Aldı rmaz, ilgisiz, umursamaz, lâkayt. kayı tsı z kalmak * önem vermemek, umursamamak. kayı tsı z olmak * kayı t edilmemişveya yazı ya geçirilmemişolmak. * ilgisiz, umursamaz, önem vermeyen durumda bulunmak. kayı tsı zş artsı z * Hiçbir ş art ve bağ ıolmaksı zı n. kayı tsı zca *İ lgisiz, aldı rmaz (bir biçimde). kayı tsı zlı k * Aldı rmazlı k, ilgisizlik, umursamazlı k, lâkaydî. kayı ttan düş mek (veya birinin kaydı nısilmek) * bir yere mal olmaktan çı kararak defterde bu durumu belirtmek. kaykay

* Tahtadan yapı lmı ş , altı nda tekerlekler bulunan üzerinde kayı lan alet.

kaykı lma * Kaykı lmak iş i. kaykı lmak * Arkaya doğru eğ ilerek, yaslanarak oturmak. kaykı ltma * Kaykı ltmak iş i. kaykı ltmak * Kaykı lması nısağ lamak, kaykı lması na sebep olmak. kayma * Kaymak (II) iş i. * Herhangi bir sebeple filmin atlaması veya görüntünün perdeye tam olarak gelmemesi. kaymağ ı nıalmak * bir ş eyin en büyük payı nı , kârı nı ele geçirmek. kaymak

kaymak

* Sütün yüzünde zar durumunda toplanan, açı k sarırenkli, koyu yağlıkatman. * Sütü yayvan kaplar içinde ve hafif ateş te tutarak elde edilen koyu, yağ lı öz. * Yağmur ve selden sonra toprağı n üzerinde kalan özlü tabaka. * Bir ş eyin en iyi ve seçkin bölümü. * Düz, ı slak veya kaygan bir yüzey üzerinde sürtünerek kolayca yer değiş tirmek. * Kaygan bir yüzey üzerinde birdenbire dengesini yitirmek. * Yerini değ iş tirmek. * Yer, durum değ iş tirmek. * Görüş , düş ünce veya tutumunu değ iş tirmek. * "İ stemeden bir ş ey yapmak" anlamı yla bazıdeyimlerde geçer. * Anlamıdeğiş mek. * Kurtulmak.

kaymak bağlamak (veya tutmak)

* sütün veya bir sı vı ı nı n üzerinde kaymak oluş mak, kaymaklanmak. kaymak gibi * bembeyaz ve pürüzsüz. * tadıgüzel ve yumuş ak. kaymak kâğ ı dı * Özen isteyen baskı larda kullanı lan, düzgün, parlak, pürüzsüz kâğı t, kuş e kâğı dı , papyekuş e. kaymak tabakası * Bir toplumun seçkin ve zengin kesimi. kaymak takı mı * \343 kaymak tabakası . kaymak taş ı * Parlatı lmaya elveriş li, yumuş ak, beyaz, yarı saydam bir tür mermer, su mermeri, albatr. kaymakaltı * Yağ ıalı nmı şsüt. kaymakam * Bir ilçenin en büyük yönetim görevlisi, ilçebay. * Yarbay. kaymakamlı k * Kaymakam olma durumu. * Kaymakamı n görevi. * Kaymakamı n makamıve bu makama bağ lıresmî dairelerin bütünü. *İ lçe, kaza. kaymakçı * Kaymak yapan veya satan kimse. kaymaklanma * Kaymaklanmak iş i. kaymaklanmak * Kaymak bağlamak, kaymak tutmak. kaymaklı * Kaymağ ıolan. * Üzerine veya içine kaymak konulmuşolan. kaymaklıdondurma * Sütten yapı lmı şdondurma. kayme

* Kâğ ı t para, kaime.

kaymelik * Herhangi bir kayme değ erinde olan. kaynaç

* Volkan bölgelerinde, belli aralı klarla su ve buhar fı ş kı rtan sı cak kaynak, gayzer.

kaynaç taş ı * Kaynaçlarda oluş an silisli çökelti, gayzerit. kaynağı nıalmak * (bir yerden) esas almak, bir esasa veya desteğe dayandı rmak.

kaynak

* Bir suyun çı ktı ğı yer, kaynarca, pı nar, memba. * Bir ş eyin çı ktı ğ ıyer, menş e. * Bir haberin çı ktı ğ ıyer. * Araş tı rma ve incelemede yararlanı lan belge. * Herhangi bir enerjinin oluş up çevreye yayı ldı ğ ıyer. *İ ki metal veya yapay parçayıı sı l yolla birleş tirme yöntemi, kaynaş tı rı p yapı ş tı rma iş i.

kaynak kiş i * Sağlam, güvenilir, doğ ru bilgiler edinilen kimse. kaynak makinesi * Kaynak yapı mı nda kullanı lan makine. kaynak suyu * Kaynağı n veya gözemin baş ı nda alı nan su. kaynak yapmak * iki metal veya yapay parçayı ı sıyoluyla birleş tirmek. kaynakça

* Belli bir konu, yer veya dönemle ilgili yayı nları kapsayan veya en iyilerini seçen eser, bibliyografya, bibliyografi. kaynakçacı * Kaynakça hazı rlayan kimse. kaynakçı * Kaynak yapan kimse. kaynakçı lı k * Kaynak yapma iş i. kaynakhane * Kaynak iş leri yapı lan yer. kaynaklanma * Kaynaklanmak iş i veya durumu. kaynaklanmak * Kaynak hâlini almak. kaynama * Kaynamak iş i. kaynama noktası * Saf bir sı vı nı n belirli bir bası nçta kaynamaya baş ladı ğ ısı caklı k. kaynamak * Bir sı vı , sı caklı ğ ıbelli bir dereceyi bulunca, buhar durumuna geçerek fokurdamak. * (böyle bir sı vı nı n içinde bulunan ş ey) Fokurdamak. * (yemek için) Piş mek, haş lanmak. * Yerden çı kmak. * (kı rı k, çatlak kemik veya metal parçalarıiçin) Eski durumunu almak, birbirine yapı ş mak. * (yara için) Kapanmak, iyileş mek. * (mayalı bir ş ey için) Kabarı p köpürmek. * (mide için) Ekş imek. * Çalkantıdurumunda olmak, dalgalanmak. * Çok miktarda bulunmak. * Gizli bir işçevirmek, için için hazı rlanmak. * (bir yerde) Huzursuzluk, tedirginlik olmak. *İ stenildiğ i gibi olmamak, gerçekleş memek.

* Arada kaybolmak. * Artmak, çoğ almak, yoğunlaş mak. kaynana

* Kadı na göre kocası nı n, kocaya göre karı sı nı n annesi, kayı n valide.

kaynana ağzı *İ leri geri veya yersiz konuş ma, gereksiz dedikodu yapma. kaynana zı rı ltı sı * Bir sap çevresinde çevrilen, çevrildikçe takı rtı lıbir ses çı karan çocuk oyuncağ ı . kaynanadili * Dil biçiminde yassıve dikenli dallarıolan bir kaktüs türüne halkı n verdiğ i ad. * Bir iğ ne oyasıörneğ i. kaynanalı k * Kaynana olma durumu. * Kaynanaya yakı ş ı r davranı ş . kaynanalı k etmek * (kaynana) geline veya damada kötü davranmak. * bir yakı nı na gereğinden çok karı ş mak. kaynar

kaynarca

* Kaynamakta olan. * Çok sı cak. * Kaynak, pı nar. * Kaynak. * Sı cak su kaynağı . * Hastalara kaynatı larak içirilen pekmez, yağve baharat karı ş ı mı .

kaynaş ı k * Birbirine kaynamı ş , kaynaş mı ş . * Kı pı rdak, oynak (kadı n). kaynaş ma * Kaynaş mak iş i. * Kalabalı ğ ı n çok olduğu bir yerde kı pı rdanma, hareketlilik. * Huzursuzluk. kaynaş mak * Ayrı lmayacak bir biçimde birleş mek. * Çok kalabalı k ve kı pı rdak olmak, hareket etmek. * Birbirine iyice uymak. * Uyuş mak, yakı n iliş ki kurmak, derinleş tirmek. * Birleş mek. * Huzursuzluk olmak. kaynaş tı rma * Kaynaş tı rmak iş i. * Kelime veya birleş ik kelime içerisinde bir araya gelen seslerin birbirlerini etkileyerek kı salmaya yol açması olayı : Kayı n ana > kaynana, kayı n ata > kaynata, sütlü aş> sütlaç gibi. kaynaş tı rma sesi * Ünlü ile sona eren bir kelimeye ünlü ile baş layan bir ek geldiğinde araya giren y sesi: İ ki-y-i, oda-y-a, soruy-u vb. kaynaş tı rmak * Kaynaş ması nı sağlamak.

kaynata

* Kadı na göre kocası nı n, kocaya göre karı sı nı n babası , kayı n baba, kayı n peder.

kaynatalı k * Kaynata olma durumu. kaynatı lma * Kaynatı lmak iş i. kaynatı lmak * Kaynatmak iş i yapı lmak. kaynatma * Kaynatmak iş i. kaynatmak * Kaynaması nısağ lamak. * Kaynak yapmak. * Konuş mak, sohbet etmek. * Belli etmeden almak; unutturmak. kaynayan kazan kapak tutmaz * için için geliş en olaylar veya duygular bir yerde patlak verir. kaynayı ş * Kaynamak iş i veya biçimi. kaypak

kaypakça

* Kayagan, kaygan. * Sözünde durmaz, dönek. * Biraz kaypak. * Sözünde durmayarak, döneklik ederek.

kaypaklaş ma * Kaypaklaş mak iş i. kaypaklaş mak * Kaypak bir duruma gelmek. kaypaklı k * Kaypak olma durumu. * Sözünde durmazlı k, döneklik. kaypama * Kaypamak iş i. kaypamak * Ayağıkaymak. kayra

* Yüksek tutulan veya sayı lan birinden gelen iyilik, lütuf, ihsan, atı fet, inayet. * Bkz. Tanrıkayrası .

kayracı lı k * Evrendeki bütün olayları tanrı sal sebebe dayandı ran, insanları n ancak Tanrıkayrası yla, bağ ı ş ı yla kurtulabileceğ ini ileri süren öğ reti, providansiyalizm. kayrak

* Ekime elveriş li olmayan, taş lı , kumlu toprak.

* Yassı , düz taş . * Bileği taş ı . kayran

* Orman içinde genişve çı plak alan, düzlük.

kayrı lma * Kayrı lmak iş i. kayrı lmak * Kayı rmak iş i yapı lmak. kayser kayş a

* Roma, Bizans ve Alman imparatorları na verilen unvan. * Kayş amak olayı , kayma, göçü, heyelân.

kayş ama * Kayş amak iş i. kayş amak * Kaya, toprak vb.yerinden koparak aş ağ ı ya kaymak. kayş at kaytaban

kaytak

* Kayş ama sonucu yerinden kopmuşparça. * Sürü, deve sürüsü. * Baş ı boş , düzensiz. * Kuytu. * Sözünde durmayan. * Yağ cı , dalkavuk, numaracı .

kaytaklı k * Kaytak olma durumu. kaytan

* Pamuk veya ipekten sicim. * Yelkeni yarıkapatmak için kullanı lan örgü halat.

kaytan bı yı klı *İ nce ve uzun bı yı klı . kaytanlı * Kaytanıolan, kaytanla dikilmiş . kaytarı cı *İ ş ten kaçan kimse. kaytarı ş kaytarma

* Kaytarmak iş i veya biçimi. * Kaytarmak iş i.

kaytarmacı * Kaytaran (kimse). kaytarmacı lı k

* Kaytarmacı nı n iş i. kaytarmak * Geri çevirmek, iade etmek. *İ ş ten kaçmak. kayyı m * Bkz. kayyum. kayyum

* Cami hademesi. * Belli bir malı n yönetilmesi veya belli bir iş in yapı lmasıiçin görevlendirilen kimse.

kayyumluk * Kayyum olma durumu. * Kayyumun görevi. kaz (Anser).

* Perde ayaklı lardan, uzun, beyaz veya gri boyunlu, suda ve karada yaş ayan, uçan, yabanî veya evcil kuş * Budala.

kaz ayağı * Bkz. kazayağ ı . kaz gelen yerden tavuk esirgenmez * büyük çı karlar beklenen yerde küçük fedakârlı klar yapı lmalı dı r. kaz kafalı * Anlayı ş sı z, kavrayı ş sı z, kafası z. kaza

* Can veya mal kaybı na veya zararı na sebep olan kötü olay. * Vaktinde kı lı nmayan namazıveya tutulmayan orucu sonradan dinî kurallara uygun olarak yerine getirme. * Yargı , yargı lama. * Kadı nı n görevi. *İ lçe, kaymakamlı k.

kaza dairesi * Yargıçevresi. kaza etmek * vaktinde kı lı nmayan namazı , tutulmayan orucu dinî kurallara uygun olarak yerine getirmek. kaza ile

* kazara.

kaza kurş unu * Yanlı ş lı kla gelen mermi. kaza ve kader * alı n yazı sı . kazaen kazağı Kazak

* Kazara. * Kazı makta veya temizlemekte kullanı lan demir araç. * Kazakistan Cumhuriyeti'nde yaş ayan Türk soylu halk veya bu halktan olan kimse. * Güney Rusya'da yaş ayan Slavlaş mı şbir topluluk ve bu topluluktan olan kimse.

* Kazaklara özgü olan, Kazaklarla ilgili olan. kazak * Genellikle kollu, baş tan geçirilerek giyilen, örme üst giysisi. * Cokeylerin giydiğ i, göz alı cırenklerde bir tür ceket. kazak * Rusya'da ve İ ran'da ayrıbir sı nı f oluş turan atlıasker. * Karı sı na söz geçirebilen, dediğini yaptı rabilen erkek, kı lı bı k karş ı tı . Kazak çömelmesi * Bir bacak üzerinde çömelip dizi iyice bükerken, öteki bacağı önde tutma biçiminde yapı lan bir güç alı ş tı rması . Kazakça * Kazak Türkçesi. kazaklı k kazalı

kazamat kazan

* Karı sı na söz geçirme, dediğini yaptı rma durumu. * Kazaya yol açan, sakı ncalı , tehlikeli. * Kaza geçirmişolan. *İ lçesi olan. * Obüslerden, bombalardan korunmak için yerin altı na kazı lmı şsiper. * Çok miktarda yemek piş irmeye veya bir ş ey kaynatmaya yarar büyük, derin ve kulplu kap. * Buhar makinelerinde, kalorifer tesisatı nda, suyun kaynatı ldı ğıkapalıkap.

kazan (biri) kepçe * bir kimsenin, bir yeri iyice araş tı rdı ğ ı nıanlatı r. kazan dairesi * Çok katlıyapı larda ı sı tma sisteminin yer aldı ğ ıbölüm. kazan kaldı rmak (veya devirmek) * (yeniçeriler) yemek piş irilen kazanıkaldı rarak ayaklanmak, isyan etmek. * yöneticinin bir tutumuna karş ı hep birden ayaklanmak, isyan etmek. kazan kaynamayan yerde maymun oynamaz * hiçbir işkarş ı lı ksı z yapı lmaz. kazan taş ı * Kalsiyum tuzlarıkapsayan suyun ı sı tı ldı ğ ıkabı n iç yüzeyinde oluş turduğu katman. kazancı * Kazan yapan, satan veya onaran usta. * Kazanıateş leyen kimse, ateş çi. kazancı lı k * Kazancı nı n iş i veya mesleği. kazanç

* Satı lan bir mal, yapı lan bir işveya harcanan bir emek karş ı lı ğ ı nda elde edilen para, temettü. * Yarar, çı kar, kâr.

kazançlı * Kazanmı şolan. * Kazanç getiren, kazanç sağ layan.

kazançsı z * Kazancıolmayan. kazandı rma * Kazandı rmak iş i. kazandı rmak * Kazanması nısağ lamak. kazandibi * Dibi tutturularak hafif yanı k kokusu verilmişmuhallebi. kazanıkapalıkaynamak) * iç yüzü bilinmemek. kazanı lma * Kazanı lmak iş i. kazanı lmak * Kazanmak iş i yapı lmak. kazanı m * Kazanmak iş i. * Bir işyerinde iş çilere sağ lanan hukuk, sosyal ve malî her tür hak. kazanı ş * Kazanmak iş i veya biçimi. kazanma

* Kazanmak iş i, edinme.

kazanmak * Kazanç sağ lamak. * Olumlu, iyi bir sonuç elde etmek. * Çı kmak, isabet etmek. * Edinmek, sahip olmak. * Uğ ramak, yakalanmak. * Kendinden yana çekmek. * Ele geçirmek, fethetmek. * Yenmek, galip gelmek. kazara * Kaza sonucu, yanlı ş lı kla, bilmeden, kazaen. * Rastgele, tesadüfen. kazaratar * Eklemli bir kol üzerinde hareket eden kepçeli bir çark veya zincirle donatı lmı şkazı makinesi, kazmaç, ekskavatör. kazası z * Kazaya uğ ramadan yapı lan. * Kazası z bir biçimde. kazası z belâsı z * Kazaya veya güçlüğe, sı kı ntı ta uğramadan. kazaska kazasker

* KaynağıKafkasya olan ve hı zlıoynanan bir halk dansı . *İ lmiye sı nı fı nı n yüksek derecesinde bulunan devlet görevlisi.

kazaskerlik * Kazaskerin yaptı ğ ıiş , kazaskerin rütbesi ve makamı . kazaya bı rakmak * (namaz için) vaktinde kı lı namayanı daha sonra kı lmak. kazaya kalmak * (namaz için) vaktinde kı lı namamak. kazaya rı za göstermek * yargı ya, verilen hükümlere boyun eğmek. kazayağ ı * Ispanakgillerden, yaprakları kaz ayağı na benzeyen bir bitki (Chenopodium). * Çok kollu çengel. * Çaprazlama yapı lan teyel, Hristo teyeli. * Bir ucuna, ortası ndan bir ikincisi bağlanarak yapı lan üç uçlu halat. * Açı k turuncu renk. * Bu renkte olan. kazaz kazazede kazboku

* Ham ipeğ i iplik ve ibriş im durumuna getiren kimse. * Kazaya uğ ramı ş , kaza geçirmişolan (kimse). * Kirli sarı (renk). * Bu renkte olan.

kazdı ğ ıçukura (veya kuyuya) kendisi düş mek * baş kası için hazı rladı ğ ıkötülüğ e kendi uğramak. kazdı rma * Kazdı rmak iş i. kazdı rmak * Kazmak iş ini yaptı rmak. kazein

* Sütte bulunan protein maddesi. * Bkz. bitkisel kazein.

kazein tutkalı * Ekş i sütten kireç yardı mıile üretilen ve soğ uk olarak kullanı lan ağ aç yapı ş tı rı cı sı . kazevi

* Saz veya kamı ş tan örülmüşbüyük sepet, zembil.

kazgı ç * Tandı rdan ekmeğ i çı karmaya yarayan bir araç. * Bitki kökü çı karmağ a yarayan ucu sivriltilmişsopa. kazı * Bir yeri kazma iş i, hafriyat. * Yer altı ndaki tarihî değ eri olan ş eyleri, yapı larıortaya çı karmak amacı yla arkeologlarca toprağ ı n belli kurallara ve yöntemlere göre kazı lması , araş tı rı lması . * Tahta, maden gibi ş eyler üzerine yazıveya resim oyma iş i, hak (II). kazıbilimci * Arkeoloji ile uğraş an kimse, arkeoloji uzmanı , arkeolog.

kazıbilimi * Arkeoloji. kazıbilimsel * Arkeoloji ile ilgili, arkeolojik. kazıkoz anlamak * söylenen ş eyi çok yanlı şanlamak. kazı cı * Kazıveya oyma iş i yapan. kazı ğ a vurmak * bir kimseyi yere dikilmişucu sivri bir kazı ğ a oturtarak öldürmek. kazı k

* Toprağa çakı lmak için hazı rlanmı ş , ucu sivri çubuk. * Direk, sopa. * Yapı ları n temelinde kullanı lan, toprağ a çakı lan veya toprak içine giren tahta, maden veya betonarmeden silindir, prizma vb.biçimindeki uzun parça. *İ nsanıüzerine oturtarak öldürdükleri, yere dik çakı lmı şsivri uçlu odun veya ş iş . * Kazı ğa oturtarak uygulanan öldürme cezası . * Genellikle yağlıgüreş te, güreş çinin, elini hasmı nı n kispeti içine sokarak yaptı ğ ıoyun. * Alı şveriş te aldatı lma. kazı k atmak * aldatmak, kazı klamak. kazı k dikmek * devamlıkalmak, ebediyen yaş amak. kazı k gibi * dimdik ve sert. kazı k kadar * kocaman (kimse). kazı k kakmak * umulduğundan pek çok yaş amak. kazı k kök * Havuçta olduğ u gibi toprağ a dikine giren koni biçiminde kök. * Toprağı n içinde derinlere doğ ru dik bir ş ekilde geliş en, üzerinden çı kan ikincil yan kökleri çoğunlukla az olan kök. kazı k marka * Çok pahalı . kazı k yemek * aldatı lmak, kazı klanmak. kazı k yutmuşgibi * Bkz. baston yutmuşgibi. kazı kazan * Kazı ndı ğ ı nda, aynıtutardan üçünü bir arada bulma esası na dayalıbir tür talih oyunu. kazı kçı * Alı şveriş te aldatan, pahalımal satan (kimse). kazı klama

* Kazı klamak iş i. kazı klamak * Bir tarla veya arsanı n sı nı rı nıbelirtmek için kazı k çakmak. * Kazı k cezası na çarptı rmak. * Bir malı , bir kimseye değ erinden çok pahalı ya satmak, alı şveriş te aldatmak. kazı klanma * Kazı klanmak iş i. kazı klanmak * Kazı ğa oturtulmak. * Bir malıdeğ erinden çok pahalı ya almak, alı şveriş te aldatı lmak. kazı klayı ş * Kazı klamak iş i veya biçimi. kazı klı

* Kazı ğıolan, kazı kla desteklenmişolan.

kazı klı humma * Tetanos. kazı l

* Kı ldan bükülmüşçuval dikmekte kullanı lan ip, sicim.

kazı lı ş * Kazı lmak iş i veya biçimi. kazı lma kazı lmak kazı m

* Kazı lmak iş i. * Kazmak iş i yapı lmak. * Kazma iş i.

kazı ma kürtaj.

* Kazı mak iş i. * Vücutta boş luklar içinde bulunan yabancı cisimleri, hasta veya zararlı sayı lan dokularıkazı yarak almak,

kazı ma resim * Ağaç, metal veya taşbir yüzeye ayrıkatlar hâlinde değ iş ik renkli boyalar sürüldükten sonra, üstteki katları yer yer kazı yarak alttaki renklerden yararlanma tekniği, gravür. * Bu teknikle yapı lan resim, gravür. kazı mak

kazı mı k

* Kesici bir aracısürterek bir ş eyin yüzündeki tabakayıkaldı rmak. * Kesici bir araç kullanarak silmek, çı karmak. * Sertçe ovmak. * Vücuttaki yabancıbir cismi hasta, zararlı veya istenmeyen bir organıalmak, temizlemek, yok etmek. * Tı raşetmek. * Metal bir yüzey üstüne sert bir araçla ş ekil çizmek, yazı yazmak, nakş etmek. * Aslı nı , kökünü çok detaylıaraş tı rmak. * Süt, muhallebi ve yemek piş erken tencerenin dibinde yanan yapı ş kan bölüm.

kazı n ayağıöyle değil * bir sorun, bir durum sanı ldı ğ ıgibi değ ildir.

kazı nma

* Kazı nmak iş i.

kazı nmak * Kendi kendini kazı mak. * Kazı mak iş i yapı lmak. * Derisini kazı r gibi kaş ı mak. * Derisini yüzercesine tı raşolmak. * Her tarafıiyice temizlemek. * Varı yoğ u, elindeki bütün parasıalı nmak veya çalı nmak. kazı ntı

* Kazı yarak çı karı lan parça. * Kâğ ı tta kazı ma izi.

kazı ntı lı * Kazı ntı sıolan (kâğ ı t, yazı ). kazı tma

* Kazı tmak iş i.

kazı tmak * Kazı mak iş ini yaptı rmak. kazı yı ş kaziye

* Kazı mak iş i veya biçimi. * Önerme.

kazkanadı * Güreş te hasmı nı n baş ı nıkoltuk altı na alarak hasmıarkadan, yandan sararak, elleri koltuklarıaltı ndan geçirdikten sonra sı rtı nda veya ensesinde birleş tirme biçimindeki oyun. kazma

* Kazmak iş i. * Toprağı kazı p kaldı rmak, düzeltmek gibi iş lerde kullanı lan ağaç saplıdemir araç. * Kazı larak yapı lmı ş .

kazma diş * Ön diş leri uzun ve dı ş arıdoğ ru çı kı k olan (kimse). kazma gibi * büyük, kocaman (diş ). kazmacı * Kömür ocakları nda kazma ile kömür çı karan iş çi. kazmaç kazmak

kazmir kazolit

* Bkz. kazaratar. * Herhangi bir araçla toprağıaçmak, oymak. * Bu yolla çukur, kuyu, yol vb. oluş turmak. * Hakketmek. * Bkz. kaş mir. * Hidratlıdoğ al kurş un ve uranyum silikat.

kazulet kazurat ke

* Kocaman. * Dı ş kı . * Türk alfabesinin on dördüncü harfinin adı .

kebap * Doğrudan doğ ruya ateş te veya kap içinde susuz olarak piş irilmişet. * Kı zartma, çevirme veya kavurma yoluyla hazı rlanan her türlü yiyecek. * Kavrulmuş , kı zarmı ş . * Yanmı ş , yanı k. kebapçı * Kebap yapı p satan kimse. * Kebap yenilen veya satı lan yer. kebapçı lı k * Kebapçıolma durumu. kebaplı

* Kebabıolan, içine kebap konulmuşolan.

kebaplı k * Kebap yapı lmaya elveriş li, kebap yapı lmak için ayrı lmı ş . kebe kebere kebir

kebze

* Kı sa kepenek. * Gebre otu. * Büyük, ulu. * Yaş ça büyük, yaş lı . * Kürek kemiği.

kebzeci * Koyunları n kebzesine bakarak gelecekten haber verdiğ ini ileri süren kimse. keçe

* Yapağı veya keçi kı lı nı n dokunmadan, yalnı zca dövülmesiyle elde edilen kaba kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Yere serilen halı , kilim gibi yünlü döş emelik.

keçe külâh etmek * aldatmak, kandı rmak. keçe külâh olmak * ordudan veya resmî görevden çı karı lmak. keçeci keçecilik

* Keçe yapan veya satan kimse. * Keçe yapma veya satma iş i.

keçeleme

* Keçelemek iş i. * Keçeleş mek iş i.

keçelemek * Bir nesneye keçe geçirmek. * Metal bir yüzeyi keçeyle parlatmak. keçelenme * Keçelenmek iş i. keçelenmek * Keçeleş mek. keçeleş me * Keçeleş mek iş i. keçeleş mek * Telleri birbirinin içine girip karı ş arak ayrı lmaz olmak. * (deri) Pürüzlü duruma gelmek, keçe gibi olmak. * Vücudun bir yeri uyuş up duyarlı ğ ıazalmak. keçeleş tirme * Keçeleş tirmek iş i. keçeleş tirmek * Keçeleş mesine yol açmak. keçeli

* Keçesi olan.

keçesini sudan çı karmak * güç olan bir iş i, durumu yoluna koyarak rahatlamak. keçeyi suya atmak * ar ve namusu hiçe saymak. keçi

* Gevişgetirenlerden, eti, sütü, derisi ve kı lı için yetiş tirilen, memeli evcil hayvan (Capra hircus). * Bu hayvanı n diş isi. *İ natçı .

keçi inadı * Bir türlü yumuş amayan vazgeçilmeden sürdürülen inat. keçi kömüreni * Yapraklarısoğan terine kullanı lan bir tür yaban sarı msağı . keçi mantarı * Bkz. ak mantar. keçi postu * Keçinin derisinin terbiye edilmesi ile yapı lan post. keçi sakal * Sakalıyalnı z çenede sivri ve seyrek olarak bulunan. keçi söğ üdü * Bataklı klarda ve nemli ormanlarda çok bulunan bir söğüt türü (Salix caprea). keçi yemiş i * Yaban mersini.

keçi yolu

* Engebeli yerlerden gelip geçenlerin ayak izlerinden oluş an, tekerlekli araç iş lemeyen dar yol, çı ğı r, patika.

keçiboynuzu * Baklagillerden, kerestesi marangozlukta, kabuklarıtabaklı kta kullanı lan bir ağ aç, harnup (Ceratonia siliqua). * Bu ağacı n baklamsı ,ş ekerli olan yemiş i, harnup. keçiboynuzu gibi * iş i çok, verimi az olan ş eyler için söylenir. keçiler

* Keçileri ve çeş itli koyun türlerini içine alan, dağ lı k, kayalı k yerlerde yaş ayan, hafif yapı lı , çevik geviş , getiren hayvanlar sı nı fı . keçileri kaçı rmak * delirmek veya bir bunalı m içinde bulunmak. keçileş me * Keçileş mek iş i. keçileş mek *İ nadıtutmak. keçilik

*İ natçı lı k.

keçilik etmek * inat etmek. keçimemesi * Sert kabuklu, iri taneli, uzunca, beyaz veya kı rmı zı msıbir çeş it üzüm. keçisağan * Çobanaldatan, dağkı rlangı cı . keçisakalı * Lâdengillerden, çayı rlarda, nemli yerlerde yetiş en, topraklarımı zraksı ve çizgili çiçekleri mavimtı rak veya mor renkte lâden bitkisinin bir türü (Cistus creticus). * Gülgillerden, beyaz veya penbe çiçekli, bahçelerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen bir ağ aççı k, erkeçsakalı , çayı rmelikesi (Spiraea aruncus). keçisedefi * Keçisakalı . keçitı rnağı * Kesici ağ zı üçgen biçiminde olan oyma kalemi. keçiye can kaygı sı , kasaba et (veya yağ) kaygı sı * baş kası nı n büyük zararıkarş ı sı nda kendi küçük yararı nıdüş ünenler için sitem olarak söylenir. keçiyi yardan uçuran bir tutam ottur * gözü doymayan hı rslıinsanlar küçük bir çı kar için bütün varlı ğ ı nıtehlikeye atar. keder * Acı , üzüntü, dert, sı kı ntı ,ı stı rap, tasa. keder çekmek * acıduymak, ı stı rap çekmek. keder vermek * üzüntü vermek, kederlendirmek, tasalandı rmak.

kederlendirme * Kederlendirmek iş i. kederlendirmek * Keder, üzüntü duyması na yol açmak, acıvermek. kederleniş * Kederlenme durumu. kederlenme * Kederlenmek iş i. kederlenmek * Kederli olmak, üzülmek, tasalanmak, mükedder olmak. kederli kedersiz

* Acı lı , üzüntülü, mukedder. * Acı sı z, üzüntüsüz.

kedi * Kedigillerden, köpek diş leri iyi geliş miş , kaslarıçevik ve kuvvetli evcil veya yabanî, küçük memeli hayvan (Felis domesticus). kedi (veya eti) ne, budu ne? * yaş ıküçük. * imkânları , gücü sı nı rlı , parasıaz. kedi balı * Erik, kayı sıgibi ağaçlardan sı zan bir çeş it zamk. kedi balı ğ ı * Kedi balı ğı gillerden, diş leri ve solungaç yarı kları küçük bir balı k (Scyiliorhinus canicula). kedi balı ğ ı giller * Balı klar sı nı fı nı n köpek balı klarıtakı mı nıiçine alan bir familya. kedi ciğ ere bakar gibi bakmak (veya süzmek, seyretmek) * imrenerek bakmak. kedi gibi * uysal ve sokulgan. kedi gibi dört ayak üzerine düş mek * en güç durumdan zarar görmeden kurtulmak. kedi ile harara girmek * geçimsiz biri ile işbirliği yapmak. kedi ile köpek gibi * birbirleriyle geçinemeyen, anlaş amayan kimseler için söylenir. kedi nanesi * Ballı babagillerden, kı rlarda yetiş en, kedilerin kokusundan çok hoş landı ğ ıbir bitki, yaban sümbülü (Nepeta cataria). kedi olalıbir fare tuttu *ş imdiye kadar bir tek baş arı lıişyapabildi. kedi otu

*İ ki çeneklilerden, kök sapıhekimlikte kullanı lan bir bitki (Valeriana). kedi otugiller * Yapraklarısapsı z olan otsu bitkileri, seyrek olarak da çalıdurumundaki bitkileri kapsayan bitiş ik taç yapraklı , iki çenekli bitkiler familyası . kedi yavrusunu yerken sı çana benzetir * yolsuz olduğ unu bildiği bir iş i yaparken kendini mazur göstermek için bahane uydurur. kedi yetiş emediğ i (veya uzanamadı ğ ı ) ciğere pis (veya murdar) dermiş * elde edemeyecekleri ş eyi hor göstermeye kalkı ş anlar için söylenir. kediayağ ı * Birleş ikgillereden, süs bitkisi olarak da yetiş tirilen, beyazı msı , yumuş ak, sı k tüylü bir bitki (Antennaria dioica). kedibastı * Bütün yüzeye tutkal sürmeyi gerektirmeyen iş lerde, fı rçayıaralı klıbastı rarak tutkal sürme iş i. kedidili

* Genellikle dondurmanı n yanı nda yenilen bir tür tatlıbisküvi.

kedigiller * Kedi, aslan, kaplan, pars gibi hayvanlarıiçine alan etçil memeli hayvanlar sı nı fı . kedigözü

* Taş ı tları n arkası ndaki kı rmı zırenkli iş aret lâmbası . * Yollarda ı ş ı k vurduğ u zaman parlayan trafik iş areti.

kedinin boynuna ciğ er ası lmaz * bir kimseye, kullanı p zarar vereceğ i, kendine mal edip ortadan kaldı racağ ış ey emanet edilmez. kediyaladı * Kadife veya tiftikten yapı lmı şbir ürünün yüzeyine verilen ş ekil. kediye peynir ( veya ciğ er) ı smarlamak * güvenilmeyecek birine saklamasıiçin bir ş ey bı rakmak. kefal * Kefalgillerden, orta büyüklükte, çok pullu, küt baş lı , gümüşrenkte, beyaz etli bir balı k (Mugil cephalus). kefalet

* Birinin borcunu ödememesi veya verdiği sözü yerine getirmemesi durumunda bütün sorumluluğ u üzerine alma durumu, kefillik. kefaleten

* Kefalet yoluyla.

kefaletname * Bir kimsenin kefil olduğ unu gösteren belge, kefillik kâğ ı dı . kefalgiller * Kefallarla onlara yakı n türleri kapsayan kemikli balı klar familyası . kefaller takı mı .

* Kefalgiller, kum balı ğ ı giller, cennet balı ğ ı giller, uskumrugiller familyaları nı içine alan kemikli balı klar

kefaret * Bir günahıTanrı 'ya bağ ı ş latmak umuduyla verilen sadaka veya tutulan oruç. kefaretini ödemek

* cezası nıçekmek. kefe * Terazi gözlerinden her biri. kefe kefek kefeki

* Semercilerin kullandı ğıbir tür araç. * Kefeki. * Yapı larda kullanı lan açı k renkli, delikli, hafif, iş lenmesi kolay, ateş e dayanı klıbir tür taş . * Diş lerin diplerinde ve kaplarda oluş an kireç tabakası .

kefeki tutmak * küflenmek. kefekiye dönmek * delik deş ik olmak. kefeleme

* Kefelemek iş i.

kefelemek * (atı ) Kefe (II) ile silip tüylerini parlatmak. kefeli

* Kefesi olan.

kefen * Gömülmeden önce ölünün sarı ldı ğ ıbeyaz bez, kefin. kefenci

* Cenaze gereçleri satan kimse. * Zorba.

kefeni boynunda olmak * her an ölümü göze almak. kefeni yı rtmak * ağ ı r bir hastalı kta ölüm tehlikesini atlatmak. kefenin cebi yok * mal veya para "ölürken götürülmez" anlamı nda cimriler için söylenir. kefenleme * Kefenlemek iş i veya durumu. kefenlemek * Ölüye kefen sarmak, tekfin etmek. kefenleyiş * Kefenlemek iş i veya biçimi. kefenli

kefenlik

* Kefene sarı lmı ş . * Kefene sarı larak. * Kefen olarak kullanı lmaya elveriş li (bez).

kefenlik para * Ölüm durumunda gerekli masrafları n görülmesi için ayrı lmı şpara. kefensiz

kefere

* Kefene sarı lmamı ş . * Kefene sarı lmadan. * Müslüman olmayanlar, kâfirler.

kefil * Borçlu borcunu ödemediğ inde veya bir kimse verdiği sözü yerine getirmediğ inde bütün sorumluluğ u üzerine alan kimse. kefil göstermek * bir işiçin gerekli olan kefili bulmak. kefil olmak * borçlu borcunu ödemediğinde veya bir kimse verdiği sözü yerine getirmediğ inde bütün sorumluluğ u üzerine almak. kefillik kefin kefir

* Kefil olma durumu, kefalet. * \343 kefen. * Özel bir maya mantarı yla keçi veya inek sütünün mayalanması yla hazı rlanan ekş i içecek.

kefiye * Arapları n kullandı ğ ıve omuzlarıda örten, püsküllü erkek başörtüsü. kefne kehanet

* Çuvaldı z veya kalı n iğ ne ile işiş leyen kimsenin eline geçirdiğ i demirli kayı ş . * Bir olayı n gerçekleş eceğ ini önceden bilme, kâhinlik.

kehanette bulunmak * kâhinlik yapmak. Kehkeş an * Samanuğ rusu, Samanyolu. kehle

* Bit.

kehribar

* Süs eş yasıyapı mı nda kullanı lan, açı k sarı dan kı zı la kadar türlü renklerde, yarısaydam, kolay kı rı lı r ve bir yere hı zlı ca sürtüldüğ ünde hafif cisimleri kendine çeken, fosilleş mişreçine, samankapan. * Bu maddeden yapı lmı ş . kehribar balı * Sarı ve saydam bal. kehribar gibi * sapsarı , koyu sarı . kehribarcı * Kehribardan tespih, ağ ı zlı k gibi ş eyler yapan veya satan kimse.

kek

* Yumurta, un ve ş ekerden, genellikle içine çekirdeksiz kuru üzüm veya kakao vb. konularak yapı lan, fı rı nda piş irilen tatlıçörek. * Tane ve tohumları n, etin veya balı ğ ı n yağı nıveya diğ er sı vı ları nıçı karmak için mekanik sı kı lmaları yla oluş an fiziksel form. kekâ * Keyifli bir durum anlatı lı rken "ne güzel, ne iyi" anlamı nda söylenir. kekâh keke kekeç

* Bkz. kekâ. * Kekeme. * Kekeme.

kekeleme * Kekelemek iş i. kekelemek * Damak sesleriyle baş layan kelimeleri ve heceleri tekrarlayarak ve keserek konuş mak. * Ne söyleyeceğ ini ş aş ı rı p kelimeleri birbirine karı ş tı rmak. kekeleyiş * Kekelemek iş i veya biçimi. kekelik kekeme keke.

* Kekemelik. * Damak sesleriyle baş layan kelimeleri ve heceleri tekrarlayarak birdenbire söyleyen ve keserek konuş an,

kekemeleş me * Kekemeleş mek iş i. kekemeleş mek * Kekeme durumuna gelmek. kekemelik * Kekeme olma durumu, rekâket. kekik

* Ballı babagillerden, karş ı lı klıküçük yapraklı , beyaz, pembe, kı rmı zı baş ak durumunda çiçekleri olan ve çiçeği bahar gibi kullanı lan, odunsu saplı , kokulu bir bitki (Thymus vulgaris). kekik yağ ı * Kekikten elde edilen ve genellikle geleneksel halk tedavisinde kullanı lan kokulu yağ . kekikli

* Üzerine veya içine kekik konulmuşolan.

keklik * Sülüngillerden, güvercin büyüklüğ ünde, eti için avlanan, tüyü boz, ayakları ve gagası kı rmı zırenkte bir kuş (Perdrix). * Alı mlı , güzel kadı n. keklik etmek * aptallı k etmek.

keklik gibi * güzel, alı mlı , hareketli. kekre

* Tadı acı mtı rak, ekş imsi ve buruk olan.

kekrelik * Kekre olma durumu. kekremsi

* Tadı az kekre olan. * (koku için) Genzi yakan, buruk. * Suratıası k, yüzü gülmeyen (kimse).

kekremsilik * (tat ve koku için) Kekremsi olma durumu. * Ası k suratlıolma, yüzü gülmeme. kekresi * Tadı kekreye benzeyen. kel

kel kâhya kel kâhya

* Vücudun kı llıyerlerinde üreyen bir tür mantarı n, kı lları n dökülmesine yol açtı ğ ıbulaş ı cı bir hastalı k. * Bu hastalı ğa tutularak saçıdökülmüşolan (kimse). * Kalı tı ma bağlıolarak veya yaş lı lı k sebebiyle saçları dökülmüşolan. * (doğa için) Çı plak. * (bitki için) Geliş memiş , cı lı z. *İ çinde az eş ya bulunan. * ilgisi olsun olması n her ş eye karı ş an. * Kendisini ağa gibi göstermek isteyen zavallıkimse.

kel ölür, sı rma saçlıolur, kör ölür badem gözlü olur * Bkz. kör ölür badem gözlü olur, kel ölür sı rma saçlıolur. kelâm * Söz. * Söyleyişbiçimi, söyleme. * Tanrı 'nı n varlı ğ ı nı ve İ slâm dininin doğruluğunu konu edinen bilim. Kelâmı kadim * Kur'anı kerim, Kur'an. kelâmı kibar * Özdeyiş . kelaynak

* Leylekgillerden, yeryüzünde yalnı z Birecik'te, Fı rat vadisini çeviren kayalarda yaş ayan uzun gagalıbir kuş (Geronticus eremita). kelbaş aş imş ir tarak * birçok ihtiyaç varken gereksiz özenti ve gösteriş i belirtir. kele kelebek

* Boğ a, tosun.

* Pul kanatlı lardan, vücudu, kanatları ince pullarla ve türlü renklerle örtülü, dört kanatlı , çok sayı da türleri olan böceklere verilen genel ad.

* Gevişgetiren hayvanları n karaciğ erlerinde yerleş ip en çok öd yolları nı tı kayan bir cins asalak hayvan ve bu hayvanı n sebep olduğu hastalı k. * Vida, somun gibi nesnelerde kolayca çevrilmeye yarayan kelebek biçimindeki bölüm. * Kelebek biçiminde olan. kelebek camı * Otomobilde ön kapıpenceresinde ekseni çevresinde dönerek açı labilen veya sabit bulunan küçük cam. kelebek çiçeğ i *İ ki çeneklilerden, aydı nlı k oda ve salonlarda zengin renkli ve çok dallı bir süs birkisi. kelebek gözlük * Burundan tutturularak kullanı lan sapsı z gözlük. kelebek otu * Bir cins yaban yoncası . kelebekler * Pul kanatlı lar. keleci kelek

* Öz veya kusursuz, düzgün söz. * Olgunlaş mamı şham kavun. * Irmaklarda iş leyen ve ş iş irilmiştulumlar üzerine kurulan bir çeş it sal. * Yer yer çı plaklı ğıveya boş luğu olan. * Kı lsı z. * Aptal.

keleklik * Kelek olma durumu. * Aptallı k. kelem * Lâhana. keleme

kelep

kelepçe

* Sürülmeden bı rakı lmı ştarla. * Bakı msı z bı rakı lmı şbağveya bahçe. * Büyük iplik çilesi. * Bağ lam, demet. * Tutukluları n kaçması nıönlemek için bileklerine takı lan, bir zincirle tutturulmuşdemir halka. * Kablo, boru gibi ş eyleri bir yere bağ lıtutmak için kullanı lan halka.

kelepçe vurmak (takmak veya kelepçeye vurmak) * bileklere demir halka geçirmek. kelepçeleme * Kelepçelemek iş i. kelepçelemek * Kelepçe takmak. kelepçelenme * Kelepçelenmek iş i. kelepçelenmek

* Kelepçelemek iş i yapı lmak. kelepçeli * Kelepçesi olan. * Bileklerine kelepçe takı lmı şolan. kelepir * Değerinden çok aş ağ ıbir fiyatla alı nan veya alı nabilecek olan (ş ey). kelepirci

* Her ş eyi kelepir olarak ele geçirmek isteyen (kimse).

kelepircilik * Kelepircinin iş i. kelepire konmak (veya yakalamak) * bir ş eyi çok ucuza almak. kelepleme * Keleplemek iş i. keleplemek *İ pi çile yapmak. kelepser keler

* Atı n başvurması nıengelleyen kayı ş . * Sürüngenler sı nı fı nı n kelerler takı mı ndan olan hayvanları n genel adı .

keler balı ğı * Kelergillerden, 1,5m uzunluğ unda bir cins köpek balı ğ ı(Squalus squatina). kelergiller * Ası l köpek balı kları yla vatozlar arası nda geçit sayı labilecek balı kları kapsayan kemikli balı klar familyası . keleş

keleş lik

* Yiğit, cesur, bahadı r. * Çok yakı ş ı klı , çok güzel. * Vücut yapı sıgösteriş siz. * Çirkin, kötü. * Kel. * Keleşolma durumu.

keleye çekmek * (inek) boğa ile cinsel iliş kide bulundurmak, boğ aya çekmek. keli görünmek * kusuru ortaya çı kmak. keli kı zmak * (seyrek öfkelenenler için) öfkelenmek. keli körü toplamak * iş e yaramaz kimseleri toplamak. kelifit * Hidratlıdoğ al magnezyum silikat. kelik

* Eski ayakkabı . kelime * Anlamıolan ses veya ses birliği, söz, sözcük. kelime cambazı * Kelime cambazlı ğ ıyapan kimse. kelime cambazlı ğ ı * Sözlerle oyun yapma. kelime hazinesi * Bkz. söz dağ arcı ğı , söz varlı ğ ı , vokabüler, kelime kadrosu. kelime kadrosu * Söz varlı ğ ı . kelime karı ş ı klı ğ ı * \343 söz karı ş ı klı ğ ı . kelime oyunu * Sözlerin çok anlamlıolması ndan veya benzerliklerinden yararlanarak yapı lan nükte veya aykı rı anlamlandı rma. *İ ki veya daha çok kiş inin her defası nda bir harf ekleyerek anlamlı kelime oluş turma oyunu. kelime sı klı ğı * Dilde bir sözün kullanı lma oranı , frekans. kelime türü * Yapı , kavram, görev bakı mı ndan araları ndaki benzerliğe göre ayrı lmı şbulunan kelime türlerinden her biri. Türkçede sekiz kelime türü vardı r: isim, sı fat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem, fiil. kelime vurgusu * Bir kelimede bir hecenin öteki hecelerden daha baskı lısöyleniş i. kelimecik * Küçük kelime. kelimeiş ahadet * "Tanrı 'dan baş ka Tanrı yoktur ve Muhammed onun kulu ve peygamberidir" sözü; İ slâmı n beşş artı ndan biri. kelimeleri tartarak konuş mak * sonucu hesaplayarak konuş mak. kelimeleş mek * Kelime durumuna, söz varlı ğ ıhâline gelmek, söze dönüş mek. kelimenin tam anlamı yla * bir durumu anlatmak için kullanı lan sözün kapsadı ğ ıtam kavramla. kelimesi kelimesine * Hiçbir kelimesini atlamadan, olduğu gibi, tı pkı , harfiyen, aynen, motamot. kelimesiz * Sessiz, kelimeleri kullanmadan. kelin merhemi olsa baş ı na sürer (veya kelin medarı olsa kendi baş ı nda olur) * kendi iş ini halledemeyen kiş iden aynıdurum için yardı m istendiğinde söylenir. kelle

* Baş , kafa.

* (bazıpeynir cinsleri ve külçe durumundaki ş eker gibi ş eyler için) İ ri tane. * Ekinlerde baş ak. kelle götürmek * gereksiz bir aceleyle gitmek, koş turmak, acele davranmak. kelle koltukta (gezmek) * gözünü budaktan esirgememek. kelle koparmak * olumsuz ve baş arı sı z bir durum sonunda iş e, göreve son vermek. kelle koş turmak * gereğ inden çok acele etmek. kelle kulak yerinde (olmak) * kanlı canlıve iri yapı lıolan. * gösteriş li, itibarlı sayı lan. kellesinden olmak * can vermek, ölmek. kellesini koltuğ una almak * ölümü göze almak. kellesini uçurmak * kafası nıkeserek koparmak. kellesini vurdurmak * öldürmek. kelleş me

* Kelleş mek iş i.

kelleş mek * Kel durumuna gelmek. kelleyi vermek * canı nıfeda etmek. kelli

* "Sonra" edatı gibi, çı kma durumundaki sözlerin ardısı ra geldiğ inde birbirine bağladı ğı iki yargı dan birincisini zorlayı cıbir sebep olarak gösterir. kelli felli kellik

* Kı lı ğ ıkı yafeti düzgün, olgun ve gösteriş li (kimse), kerli ferli, gün görmüş . * Kel olma durumu. * Çı plak, bitkisiz yer.

Keloğlan

* Türk masalları nı n çoğ unda geçen, sonunda zekâsıve yiğ itliğ iyle amacı na eren bir kahramanı n adı . * (küçük k ile) Bir ailenin koruyuculuğuna veya bir yere çı raklı ğa alı nan öksüz çocukları anlatmak için bir okş ama sözü gibi de kullanı lı r. keloğ lan kem

* Hindi. * Noksan, eksik. * Kötü, fena.

kem göz

* Kötü, baktı ğış eye nazar değ diren göz.

kem gözle bakmak * kötü niyetle bakmak. * nazar değ diren bir bakı ş la bakmak. kem küm * Verecek cevap bulamayı p açı k bir anlamıolmayan geliş igüzel sözler söylemek" demek olan kem küm etmek deyiminde geçer. kem söz kem akçe sahibinindir * kötü söz söyleyenindir. kemakân

* Önceden olduğ u gibi, eskisi gibi.

kemal * Bilgi ve erdem bakı mı ndan olgunluk, yetkinlik, erginlik, eksiksizlik. * En yüksek değ er. kemale ermek (gelmek veya kemal bulmak) * (kema:le) olgunlaş mak. Kemalist

* Atatürkçü.

Kemalizm * Atatürkçülük. Kemalpaş a tatlı sı * Un, yağve yumurta karı ş ı mıkurabiyelerin sı cak ş eker ş erbetine atı larak yapı lan tatlı . keman * Yay. * Dört telli, çenenin altı na dayayarak çalı nan yaylıçalgı . keman gibi * ince, düzgün (kaş ). keman yayı * Kemana takı lan ses vermeyi sağlayan tel. kemancı * Keman yapan veya çalan kimse. kemancı lı k * Kemancı nı n iş i. kemane * Keman ve kemençe yayı . * Ağaç gemilerde talimarı n üst ucundaki kı vrı m. * Bir tür halk çalgı sı . * Delgi veya küçük torna çevirmek için kullanı lan ok yayı biçimindeki araç. kemane çekme * Yağ lıgüreş te, elleri hasmı nı n arkası ndan göğsü üzerinde kilitledikten sonra midesi ve karnıüzerinde kuvvetli bir biçimde ve bastı ra bastı ra gezdirme. kemanî

* Alaturka müzikte keman çalan kimse.

kemankeş * Ok atı cı , okçu. keme

kemençe

* Büyük sı çan. * Domalan. * Yayla, diz üzerinde çalı nan, kemana benzer üç telli küçük bir çalgı .

kemençeci * Kemençe çalan veya yapan kimse. kement * Hayvanlarıyakalamak için kullanı lan, ucu ilmikli, kaygan uzun ip. *İ dam için kullanı lan yağlıkayı ş . kement atmak * kemendi bir ucu elde kalacak biçimde ileri doğ ru fı rlatmak. kementlemek * Kement geçirmek. kemer

* Bele dolayarak toka ile tutturulan, kumaş , deri veya metalden yapı lan bel bağ ı . * Etek, pantolon gibi giysilerin bele gelen bölümü. * Özellikle yolculukta kullanı lan, üzerinde altı n para yerleş tirmeye yarar gözleri olan meş in kuş ak. *İ ki sütun veya ayağıbirbirine üstten yarı m çember, bası k eğ ri, yonca yaprağ ıgibi biçimlerde bağ layan ve üzerine gelen duvar ağı rlı kları nı , iki yanı ndaki ayaklara bindiren tonos bağlantı . * Bkz. emniyet kemeri. * Kemiklerden oluş muşkemer biçiminde tavan. * Katmanlıkayaçlarda bir kı vr ı mı n kabarı k tepe yeri, tekne karş ı tı . * Tümsekli. kemer bağlama * Aile büyüğ ünün, gelinin beline altı n veya gümüşkemer bağlamasıtöreni, kuş ak bağlama. kemer gözü * Kemerle ayaklarıarası ndaki boş luk. kemer patlı canı * Bir çeş it ince uzun patlı can. kemere

* Gemi güvertesinin enine konmuşkiriş lerinden her biri.

kemeri dolu olmak * çok zengin olmak. kemerini sı kmak * açlı ğa veya tutumlu davranmaya katlanmak. kemerleme * Kemerlemek iş i. kemerlemek * Ciltçilikte dikiş ten sonra kitabı n sı rtı na yuvarlak bir biçim vermek. kemerli

* Üzerinde kemeri olan veya kemer takı lmı şolan. * Kemer biçiminde olan.

* Kavisli olan. kemerlik * Bazıiş çi ve satı cı ları n araç veya gereçlerini koymak için bellerine taktı kları , gözlere ayrı lmı ş , tahta, meş in veya metal kemer. * Kemer yapı mı nda kullanı lan. kemersiz

* Kemeri olmayan.

kemha * Bir çeş it ipek kumaş . kemiğine (kemiklerine) kadar * iyice, en son sı nı ra dek. kemik

*İ nsanı n ve omurgalıhayvanları n çatı sı nıoluş turan türlü biçimdeki sert organları n genel adı . * Kemikten yapı lmı ş .

kemik atmak * susturmak, oyalamak için birini küçük bir ş eyle avutmak. kemik bilimci * Kemik bilimi uzmanı , osteolog. kemik bilimi * Anatominin kemiklerle ilgili bölümü, osteoloji. kemik doku * Omurgalıhayvanlarda iskeleti oluş turan bir bağdokusu türü. kemik gibi * pek kuru, katı , sert; sağlam. kemik rengi * Beyaz ile krem rengi arası nda olan renk. kemik yalayı cı * Dalkavuk. kemik zarı * Kemikleri kapsayan beyazı msıve sedef renginde zar. kemikçik

* Küçük kemik.

kemikleri sayı lmak * çok zayı flamak. kemikleri sı zlamak * (ölü) huzursuz. rahatsı z olmak. kemiklerini kı rmak * birini çok dövmek, aş ı rıdayak atmak. kemikleş me * Kemikleş mek iş i. kemikleş mek * Kemik durumuna gelmek. * Sert, değ iş mez bir durum almak.

* Dokusu kemik doku durumuna gelmek. kemikleş tirme * Kemikleş tirmek iş i. kemikleş tirmek * Kemiğ e donüş türmek. kemikli

* Kemiğ i olan veya çok kemiği olan. * Kemikleri iyi geliş miş . * Çok zayı f, sı ska.

kemikli balı klar * Balı klar sı nı fı ndan, iskeletleri kı kı rdak durumunda kalmayı p kemikleş mişolan balı klar takı mı . kemiksi

* Kemiğ e benzeyen.

kemiksi bölge * Kı kı rdağı n kemiğ e dönüş mekte olduğu kemik tabakası . kemiksiz * Kemiğ i olmayan, kemiği ayrı lmı ş . kemircik

* Burun, kulak vb. de bulunan küçük kı kı rdak.

kemirdek * Kuyruğun iskeleti. kemirgen

* Kesici diş leri çok iyi geliş mişolan (hayvan).

kemirgenler * Tavş an, kobay, kirpi, sı çan ve kunduz gibi köpek diş leri olmayan ve kesici diş leri iyi geliş mişmemeliler takı mı . kemirici * Kemiren. kemiriciler * Kemirgenler. kemirilme * Kemirilmek iş i. kemirilmek * Kemirmek iş i yapı lmak veya kemirmek iş ine konu olmak. kemiriş * Kemirmek iş i veya biçimi. kemirme

* Kemirmek iş i.

kemirmek * Sert bir ş eyi diş leriyle azar azar koparmak. * Aş ı ndı rmak, yemek. * Bir ş eyin içine iş leyerek onu harap etmek. kemiyet

* Nicelik. kemlik * Kötülük. kemlik etmek * kötü davranı ş larda bulunmak. kemoterapi * Hastalı kları n kimyasal maddelerle tedavi yöntemi. kemre

* Gübre, tezek.

kemreleme * Gübrelemek iş i. kemrelemek * Gübrelemek. kemrelik -ken

* Gübrelik. * Bkz. -gan / -gen.

kenar * Bir ş eyin, bir yerin bitişkı smıveya yakı nı , kı yı . * Bir ş eyi çevreleyen çizgi. * Pervaz, çizgi, antika, baskıgibi çevre süsleri. * Bir biçimi sı nı rlayan çizgilerden her biri. * Merkezden uzak olan, kuytu, ı ssı z, sapa, tenha. kenar bobini * (kâğı tçı lı kta) Üretim maksimum makine geniş liğ inde olması nısağlayabilmek için ana bobinlerin yanı nda üretilen dar, tekrar hamurlaş tı rmanı n dı ş ı nda kullanı ma imkân sağlayacak geniş likteki bobin. kenar gezmek * bir ş eyden uzaklaş mı şolmak. kenar mahalle * Şehrin merkezinden uzak ve çoğu kültürsüz, görgüsüz ve fakir halkı n oturduğ u semt. kenar semt * Bkz. kenar mahalle. kenar suyu * Kenar süslemesi. kenara atmak * bir ş eyin üstünde durmamak, önemsememek. kenara çekilmek * artı k hiçbir ş eye karı ş mamak. kenarcı

* Deniz kı yı ları nda avlanan balı kçı .

kenarda kalmak * kendine yakı ş an yeri tutamayarak önemsiz bir duruma düş mek. kenarda köş ede

* Dikkati çekmeyen veya umulmayan yerlerde. kenarı bastı rmak * bir kumaş ı n kenarları nıkı vı rı p elle veya makine ile dikmek. kenarı n dilberi * Kibarlı ğa özenen görgüsü az kadı n. kenarlı

kenarlı k

* Herhangi bir biçimde kenarıolan. * Kenarısüslü, kenarıiş lenmiş . * Kenar bölümünü oluş turan ş ey.

kenarortay * Bir üçgende her tepeden karş ıkenarı n ortası na indirilen doğ ru parçası . * Bir dikdörtgenin karş ı lı klıiki kenar ortası nıbirleş tiren doğru parçası . kenarsı z

* Kenarıolmayan.

kendi *İ yelik ekleri alarak kiş ilerin öz varlı ğ ı nı anlatmaya yarar. * Kiş iler üzerinde direnilerek durulduğ unu anlatı r. * Bir iş te baş kaları nı n etkisi bulunmadı ğ ı nıbelirtir. * "Kendisi, kendileri" biçiminde bazen saygıduygusuyla veya söz konusu olanlarıamaçlayarak o ve onlar yerine kullanı lı r. *İ yelik eki almı şbulunan isimlerden önce eksiz olarak iyelik düş üncesini pekiş tirir, kiş isel. kendi adı na * salt kendi için, kendisi hesabı na. kendi ağzı yla tutulmak * suçu, yalanıveya iddiası nı n yanlı ş lı ğ ıkendi sözüyle ortaya çı kmak. kendi baş ı na * Kimseye sormadan. * Baş kası nı n payıveya yardı mıolmaksı zı n. kendi beslek * Öz beslenen. kendi derdine düş mek * kendi sorunu sebebiyle baş ka ş eyle ilgilenememek. kendi düş en ağlamaz * kendi zararı na kendi sebep olanı n yakı nmaya hakkıolmaz. kendi göbeğ ini kendi kesmek * ihtiyaç duyduğ u yardı m, baş kaları nca esirgendiğ inde iş ini kendi görmek. kendi hâlinde * Hiçbir ş eye karı ş mayan, sessiz. kendi hâlinde bı rakmak * üzerinde çalı ş mayarak geliş tirmemek veya bakı msı z bı rakmak; iş lememek. kendi hâline bı rakmak * ilgilenmemek, karı ş mamak. kendi havası nda gitmek (veya havası nda olmak)

* yalnı z baş ı na, istediği gibi davranmak. kendi hesabı na * (para, düş ünce, davranı şvb. için) kendine göre, kendince. kendi içine çekilmek * baş kası yla iliş ki kurmamak, kendi yalnı z baş ı na kalmak, inzivaya çekilmek. kendi kabuğ una çekilmek * Bkz. kabuğ una çekilmek. kendi kanatları yla uçmak * hiç kimsenin desteğ i veya yardı mıolmaksı zı n yaş amak veya bir iş i olumlu sonuca ulaş tı rmak. kendi kendine * Kimseye danı ş maksı zı n; kimseyle ilgisi, iliş kisi olmadan. * Yalnı z baş ı na. * Baş kası nı n yardı mı ve ortaklı ğıolmadan. * Kendiliğ inden. kendi kendine gelin güvey olmak * ilgilinin nası l karş ı layacağı nıdüş ünmeden bir iş i olmuşbitmişsayarak sevinmek. kendi kendini yemek (veya kendini yemek) * açı ğ a vurmadan, gizli gizli üzülmek. kendi köş esinde yaş amak * yalnı z baş ı na yaş amak. kendi kuyusunu kendi kazmak * kendine zarar verecek davranı ş ta bulunmak. kendi payı ma * kendi adı ma, bana göre, bana gelince. kendi söyler kendi dinler * ne söylediğ i anlaş ı lmaz veya söylediğ iş eylere önem verilmez. kendi yağı yla kavrulmak * olanı yla geçinip kimseye muhtaç olmamak. kendigelen * Umulmadı k bir zamanda gelen ve geliş inden sevinç duyulan kimse veya ş eyler için söylenir. kendiliğinden * Baş ka ş eylerin etkisi olmaksı zı n kendi kendine ortaya çı kan, bizatihi. *İ radesiz olarak gerçekleş en (hareket). *İ nsan eliyle ekilmeden yetiş en, hudayinabit. * Dı şetkilerin zorlamasıolmadan, iç sebeplerle oluş an süreçlerin gerçekleş me niteliğ i. kendiliğinden üreme * Her türlü bilimsel üreme olayları nı n dı ş ı nda, yoktan var olmayıanlatan bilim dı ş ıkuram. kendiliğindenlik * Dı ş tan bir belirleme ile değil, kendi kendine gerçekleş en etkinlik. kendilik kendince

* Bir nesnenin varlı ğı nıveya tözünü oluş turan ş ey. * Kendine göre, kendi bakı mı ndan.

kendinde

* Nesnenin doğal varlı ğı , durumu.

kendinde olmamak * bilinci, aklı yerinde olmamak. kendinde toplamak * kendi üzerinde bulundurmak, kendi varlı ğı içinde yer alması nısağ lamak. kendinde toplamak * kendi üzerinde bulundurmak, kendi varlı ğı içinde yer alması nısağ lamak. kendinden * Kendi aklı ndan, kendi kendine. kendinden geçmek * bilinci iş lemez olmak, kendini kaybetmek, bayı lmak. * bir ş ey karş ı sı nda coş kuya kapı lmak, duygulanmak. * uykuya dalmak, uyuya kalmak. kendine ... süsü vermek * kendini ... gibi göstermek. kendine gel! * aklı nıbaş ı na topla" anlamı nda bir uyarma sözü. kendine gelmek * ayı lmak. * aklıbaş ı na gelmek. * durumu düzelmek. kendine has * \343 kendine özgü. kendine kı ymak * kendini öldürmek. kendine mahsus * \343 kendine has. kendine mal etmek * benimsemek veya saymak. kendine özgü * Bir kimse veya ş eye özgü olan kendine mahsus, kendine has. kendine yedirememek (veya onuruna yedirememek) * baş kası nı n kendisine yaptı ğıiş i, onur kı rı cısayarak tepki ile karş ı lamak; kendisinin baş kası na yapmasısöz konusu olan iş i, kiş iliğ i için onur kı rı cısaydı ğı ndan yapmamak. kendine yontmak * çı kan bir fı rsattan yararlanarak, baş kaları nıhiç düş ünmeyerek hep kendi çı karı nısağ lamak. kendini (kapı p) koyuvermek * kendine özen göstermemek, kötümser olmak. kendini alamamak * istemeyerek bir iş i yapma duruma girmek, kendini tutamamak. kendini aş ağı görmek * kendini baş kaları ndan değersiz görmek.

kendini ateş e atmak * bile bile tehlikeli bir iş e girmek. kendini atmak * vakit geçirmeden hemen gitmek. kendini avutmak * oyalamak. kendini beğ endirmek * baş kaları na hoş , iyi, yetenekli görünmek. kendini beğ enmek * baş kaları nıküçümseyerek kendini üstün görmek. kendini bı rakmak * kendine özen göstermemek. * çevre ile ilgisini keserek yalnı z bir konuyla uğ raş mak. * gevş ek, rahat bir biçimde kalmak. kendini bilen (veya bilir) * ağ ı rbaş lı ve onuru olan. kendini bilmek * aklıve muhakemesi yerinde olmak. * baliğolmak. * kendinin ve çevresinin bilincine varmak. * durum ve onuruna yakı ş acak biçimde davranmak. kendini bir ş ey sanmak * kendini olduğ undan çok değ erli görmek. kendini bir yerde bulmak * farkı nda olmadan bir yere ulaş mı şolamak. kendini bulmak * kiş ilik kazanmak. * maddî ve ruhî konularda durumunu düzeltmek. * Bkz. kendine gelmek. kendini dar etmek * sı kı ntıveren bir yer veya durumdan güçlükle kurtulmak. kendini dev aynası nda görmek * kendini olduğ undan çok üstün görmek. kendini dinlemek * hastalı k kuruntusu içinde bulunmak. * yalnı z, sakin kalmak. kendini dirhem dirhem satmak * çok nazlı davranmak, ağ ı rdan almak. kendini düş ünmek * daima kendi çı karı nıkollamak, egoistçe davranmak. kendini ele vermek * yaptı ğ ıbir davranı şveya söylediği bir sözle kendi suçunu ortaya çı karmak. kendini fasulye gibi nimetten saymak * kendini çok önemli biri gibi görmek.

kendini göstermek * beğ enilecek niteliklerini ortaya koymak. * ortaya çı kmak, belirmek. * pas alabilmek için boşalana kaçmak. kendini harap etmek * sı kı ntıveya üzüntüden periş an olmak. kendini hissettirmek * varlı ğı nıbelli etmek. kendini kapıdı ş ı nda bulmak * kovulmak, iş ten atı lmak, bir yerden istenmeden uzaklaş tı rı lmak. kendini kaptı rmak * bir ş eyin etkisinden kurtulamayacak duruma düş mek. * uğraş maya baş ladı ğ ıbir iş ten kendini kurtaramamak. kendini kaybetmek * bayı lmak. * aş ı rıduygulanma dolayı sı yla çevrede olup bitenin farkı na varamamak. kendini matah sanmak * kendini olduğ undan daha fazla değ erli kabul etmek. kendini naza çekmek * nazlanmak. kendini paralamak * çok çaba ve özen göstermek. kendini satmak * kendisinde olmayan iyi nitelikleri varmı şgibi göstermek. kendini sı kmak * kendini zorlamak, çaba göstermek. kendini tartmak * ne durumda olduğ unu öğ renmek için kendini yoklamak. kendini toparlamak (veya toplamak) * herhangi bir konuda eskiden kötü olan durumunu düzeltmek. * bir konuda dikkatini yoğunlaş tı rmak. *ş iş manlamak, sağlı ğı na kavuş mak. kendini tutamamak * bir durum karş ı sı nda sessiz ve heyecansı z kalamamak; kendine hâkim olamamak. kendini tutmak * kendine hâkim olmak; dayanmak, sabretmek. kendini vermek (vurmak veya çalmak) * bir ş eye bütün varlı ğı yla bağlanmak, baş ka her ş eyle ilgisini kesip, tek ş eyle aş ı rıölçüde ilgilenmek. kendini yiyip bitirmek * Bkz. kendi kendini yemek. kendini yoklamak * duygu, düş ünce ve beden bakı mı ndan kontrol etmek. kendir

* Kenevir.

* Kenevirden yapı lmı ş . kendircilik * Kendir yetiş tirme iş i. kendirgiller *İ ki çeneklilerden, kendir, ş erbetçi otu, Hint keneviri gibi bitkileri içine alan bir familya. kendirik

* Deriden veya çadı r bezinden yapı lan ve hamur tahtası nı n altı na serilen yaygı .

kendisince * Bkz. kendince. kene * Koyun, köpek, at gibi hayvanları n veya insanları n derisinde asalak olarak yaş ayan, bulaş ı cıhastalı klara sebep olan böceklerin genel adı , sakı rga. kene ağ acı * Kene otu. kene gibi yapı ş mak * istenmediğ i hâlde birinin peş ini bı rakmamak, yakası nı bı rakmamak. kene göz

* Çok küçük gözlü (kimse).

kene otu

* Sütleğ engillerden, tropik bölgelerde yetiş en, ağ aç veya ağ aççı k durumunu alabilen, tohumları ndan koyu bir bitkisel yağelde edilen, bir yı llı k otsu bitki (Ricinus communis). kenef

keneler

* Ayak yolu. * Pis, berbat. * Eklem bacaklıhayvanlardan, örümceğ imsiler sı nı fı na giren bir takı m.

kenet *İ ki sert cismi birbirine bağlamaya yarayan, iki ucu sivri ve kı vrı k metal parça. kenet etmek * kenetle birbirine bağlamak. kenet gibi yapı ş mak * çok yakı n dost olmak, sı kıfı kıolmak. kenet mili * Çatıve öteki parçaları n birleş tirilmesinde kullanı lan metal perçinler. kenetleme * Kenetlemek iş i. kenetlemek * Kenetle tutturmak veya kenetle birbirine bağlamak. * Birbirine geçirerek bağ lamak. * Sı kı ca birbirinin üzerine kapamak. kenetleniş * Kenetlenmek iş i veya biçimi. kenetlenme

* Kenetlenmek iş i. kenetlenmek * Kenetlemek iş i yapı lmak. * Bir konuda aynıtutum ve davranı ş ı göstermek. * Açı lamayacak biçimde sı kı ca birbirinin üzerine kapanmak. kenetli

* Kenedi olan. * Kenetle birbirine bağ lanmı şbulunan, kenetlenmişolan. * Birbirinin içine geçerek sı kı ca kapanmı ş .

kenevir

* Kendirgillerden, sapı ndaki liflerden halat, çuval gibi kaba örgüler yapı lan, iki evcikli bir bitki, kendir (Cannabis sativa). kenevir helvası * Kenevir ve ş eker karı ş ı mıyapı lan bir tür helva. kenevir yağ ı * Kenevir ağacı ndan yapı lan yağ . kenevircilik * Kenevir yetiş tirme iş i. kengel

* Kenger.

kengel sakı zı * Kenger sakı zı . kenger

* Birleş ikgillerden, yapraklarıdikenli yaban bir bitki, eş ek dikeni (Cynara cardunculus).

kenger sakı zı * Kengel sütünden yapı lan bir tür sakı z, çengel sakı zı . kent

* Şehir. * Site.

kent soylu * Burjuva. kent soyluluk * Burjuvazi. kental

* 100 kg ağ ı rlı ğı nda kütle birimi.

kentçi * Kentçilik uzmanı , kentçilikle uğ raş an kimse, ş ehirci. kentçilik kentet kentilyon

* Şehircilik. * Beş li. * Katrilyon kere bin.

kentler arası * Şehirler arası . kentleş me * Kentleş mek iş i. kentleş mek * Şehirleş mek. kentli

* Şehirli.

kentlileş me * Kentlileş mek iş i. kentlileş mek * Kentli olmak durumu. kentsel * Kentle ilgili, ş ehirle ilgili. kenttaş

* Aynıkentten olan kimse.

Kenyalı * Kenya halkı ndan olan kimse. kep

kepaze

* Baş lı k, sipersiz ş apka. * Hemş irelerin giydiği baş lı k. * Bazıtörenlerde profesör ve öğ rencilerin giydikleri özel baş lı k. * (nesneler için) Niteliğ i iyi olmayan. * Utanmaz, rezil. * Gülünç, değersiz. * Talim yaparken kullanı lan gevş ek ok yayı .

kepaze etmek * utanı lacak bir duruma düş ürmek. kepaze olmak * gülünç veya utanı lacak duruma düş mek. kepazelik

* Kepaze olma durumu veya kepazece davranı ş , maskaralı k, rezalet.

kepbastı * Çift katlı büyük dalyan ağ ı . kepçe * Sulu yiyecekleri karı ş tı rmaya, dağ ı tmaya yarayan, uzun saplı , yuvarlak ve derince kaş ı k. * Erimişmadeni kalı ba dökmek için kullanı lan büyük kaş ı k. * Saplı bir çembere geçirilmişolan, balı k veya kelebek tutmada kullanı lan ağ. * Bir kepçenin alabildiği miktarda olan. * Tahı l, kömür, kum gibi dökme yüklerin yüklenip boş altı lması nda kullanı lan, iki veya daha çok çeneden oluş muşmotorlu araç. * Gemilerde, ortası nda dümen evi bulunan yuvarlak kı ç çı kı ntı sı . * Güreş te hasmı n arkası ndan bacaklarıarası na el sokma oyunu. kepçe gibi * kanat gibi öne doğru açı lmı ş(kulak).

kepçe kulak * Kocaman ve öne doğ ru kulakları olan. kepçe kuyruk * Baş kaları nı n sı rtı ndan bedava geçinen. kepçe surat * Çok küçük yüzü olan. kepçeburun * Bir çeş it yaban ördeğ i. kepçeleme * Kepçelemek iş i. kepçelemek *İ ki eli kepçe biçimine getirerek, yere düş mekte olan topu eğilerek yere değ meden kurtarmak. kepçeli

* Kepçesi olan.

kepek * Un elendikten sonra, elek üstünde kalan kabuk kı rı ntı ları . * Saçlıderide oluş an pulcuklar. * Bazıderi hastalı kları nda deriden dökülen parçacı klar. kepekçi

* Kepek satan kimse.

kepeklenme * Kepeklenmek iş i. kepeklenmek * Baş ta kepek oluş mak. * (elma) Susuz ve tatsı z duruma gelmek. kepekli

*İ çinde kepeği olan. * Üzerinde kepek oluş muşolan. * (elma için) Un gibi, susuz ve tatsı z.

kepenek * Çobanları n omuzları na aldı klarıdikiş siz, kolsuz, keçeden üstlük. kepenek

* Pervane.

kepenek altı nda er yatar * insanlarıgiydiğine bakarak değ erlendirmek yanlı ş lara yol açar; bazen değerli kiş iler eski giymişolabilir. kepenk

* Genellikle dükkânlarıkapamak için kullanı lan, saç levha veya türlü biçimlerde demir veya tahta kanat.

kepenkleri indirmek * iş i tatil etmek. kepez

* Yüksek tepe, dağ . * Dağları n oyuk, kuytu yerleri. * Gelin baş lı ğ ı . * Tavuk ve kuş ları n ibiği veya baş ı ndaki uzun tüyler.

kepir

kepme kepmek kerahet

* Çorak, verimsiz toprak. * Çamurlu çorak toprak. * Kepmek iş i. * Çökmek, yı kı lmak. *İ ğ renme, tiksinme.

kerahet vakti * (akş amcı lar arası nda) İ çkiye baş lama zamanı . keramet

* Ermişkimselerin gösterdiklerine inanı lan, doğaüstü, ş aş kı nlı k uyandı rı cı durum. * Olağ anüstü durum. * Keramet sayı labilecek nitelikte olan ş ey.

keramet buyurdunuz (veya keramette bulundunuz) * "çok doğ ru söylediniz", "çok güzel yaptı nı z" anlamları nda kullanı lan bir yaranma sözü. keramet sahibi * keramet gösterebilen (kimse). kerameti kendinden menkul * baş ka bir etkenle kavuş tuğ u iyi durumu kendi çabası nı n verimi veya değ erinin karş ı lı ğısaymak. kerametli

* Doğaüstü güce sahip.

keramette bulunmak * doğ aüstü olaylarda bulunmak. kerata

* Karı sıtarafı ndan aldatı lan erkek. * Sevgi ile söylenen sitem sözü. * Ayakkabıçekeceği.

keratin * Tı rnak, boynuz, kı l gibi üst deri ürünü olan yapı larıoluş turan proteinli madde. keratinleş me * Keratinleş mek iş i veya durumu. keratinleş mek * Protoplâzma proteinler keratin durumuna dönüş mek. keratinli

* Keratini olan.

kerde * Sebze fideliğ i. kere kerem

* Kez, yol, defa, sefer. * Soyluluk, ululuk, büyüklük, asalet.

* Bağ ı şolarak verme, iyilik, lütuf. kerem buyurun (veya eyleyin) * "izin verin, beni dinleyin" anlamı nda nezaket sözü. kerem etmek * bağ ı ş ta, iyilikte bulunmak. kerem gibi sevmek (veya yanmak) * büyük aş k yaş amak, aş kı ndan ölmek. kerem sahibi *İ yi huylu, cömert. kerempe * Denize doğ ru uzanan taş lı k burun. * Dağı n en yüksek yeri. keres * Büyük ve derin karavana. kereste

* Tomrukları n boyuna biçilmesiyle elde edilen marangozluk ve inş aat odunu. * Kaba saba kimse, kalas. * Ayakkabıyapı mı nda kullanı lan gereç.

keresteci * Kereste satan kimse. kerestecilik * Kereste alı p satma iş i. keresteli

*İ ri yapı lı .

kerestelik * Kereste yapı lmaya elveriş li ağ aç. kerevet * Üzerine ş ilte serilerek yatmaya veya oturmaya yarayan, tahtadan seki, sedir. kerevides * \343 kerevit. kerevit

* Kabuklular sı nı fı ndan, çamurlu tatlısularda yaş ayan bir eklem bacaklı , tatlısu istakozu, karavide (Potamobius fluviatilis). kereviz kerh

kerhane

* Maydanozgillerden, kökleri ve yapraklarısebze olarak kullanı lan kokulu bir bitki (Apium graveolens). * Tiksinme, iğrenme. * Bir iş i istemeyerek, zorla yapma. * Genel ev.

kerhaneci * Kerhane iş leten kimse. * Sövgü sözü.

kerhen

kerih kerim

kerime keriz

kerizci

kerkenez kerkes kerki

* Tiksinerek, iğ renerek. *İ stemeyerek, istemeye istemeye, gönülsüz. * Tiksindirici, iğ renç. * Soylu, asil. * Eli açı k, cömert. * Allah'ı n adları ndan biri. * (saygı lıkonuş mada) Kı z evlât. * Geriz, çirkef, pislik. * Kumar. * Kolayca kandı rı labilen oyuncu, aptal. * Eğ lenti. * Çalgı cı . * Hile yapan oyuncu. * Kartalgillerden, leş le beslenen, 35 cm uzunluğunda, kı zı lı msıtüyleri olan bir kuş(Falco tinnunculus). * Akbaba. * Keser.

kerli ferli * Kelli felli. kermen kermes

* Kale, germen. * Bir çalı ş maya yardı m sağ lamak için, genellikle açı k havada yapı lan eğlentili toplantı . * Küçük ş ehirlerde bayram veya panayı r günlerinde yapı lan eğlenceli toplantı .

kerpeten

* Bazınesneleri sı kmak veya çekmekte kullanı lan, hareketli bir eksen çevresinde çapraz iki parçadan oluş muş , kı skaç biçimimdeki araç. * Bu biçimde olan ve dişçekmekte kullanı lan araç. kerpiç

* Duvar örmekte kullanı lmak için kalı plara dökülüp güneş te kurutulmuşsaman ve balçı k karı ş ı mıilkel tuğ la. * Kerpiçten yapı lmı ş .

kerpiç dökmek * saman ve balçı k karı ş ı mı nıkalı plara boş altmak. kerpiç gibi * çok sert ve kuru. kerpiççi

* Kerpiç yapan veya satan kimse.

kerpiçleş me * Kerpiçleş mek iş i. kerpiçleş mek * Çok sert ve kuru bir duruma gelmek. kerrake *İ nce softan hafif ve dar bir üstlük. kerrakeli kerrat

* Kerrakesi olan. * Birçok kez.

kerrat cetveli * Çarpı m tablosu. kerte *İ ş aret için yapı lmı şçentik veya iz, kerti. kerte

* Derece, radde.

kerte kerte * Azar azar, yavaşyavaş , tedrici. kerteleme * Kerte kerte, azar azar ilerleme durumu, tedriç. kerteles * Teke ile iki hörgüçlü erkek devenin geriye melezlenmesiyle elde edilen bir deve türü. kertenkele * Kertenkelelerden, uzun vücutlu, sivri kuyruklu, çevik, böcekçil, küçük sürüngen hayvan (Lacertus). kertenkeleler * Kertenkeleleri, bukalemun ve iguanalarıiçine alan dört ayaklı sürüngenler takı mı . kerteriz

* Bir yerin pusula kertelerine (II) göre bulunduğ u yön. * Balı kçı ları n denizde sı ğlı klarıbelirlemek için kullandı kları iş aretlerin bütünü.

kerteriz almak (veya etmek) * bir yerin hangi yönde veya geminin nerede bulunduğ unu pusula ile ölçmek. kerteriz noktası * Geminin bulunduğu yeri anlamak için kerteriz almaya yarayan, fener kulesi, duba, ş amandı ra gibi ş eylerin harita üzerindeki yeri. kertesine gelmek * tam yerini ve zamanı nıbulmak. kertesine getirmek * tam sı rası nı , en uygun zamanı nıseçmek. kerti

kertik

* Kerte (I). * (ekmek, et için) Bayat. * Kertilmişolan.

* Kertilmişyer, gedik, çentik. kertik kertik * Üzeri kertiklerle dolu. kertikleme * Kertiklemek iş i. kertiklemek * Kertik açmak. kertikli

* Kertiği olan.

kertilme * Kertilmek iş i. kertilmek * Kertmek iş i yapı lmak. kertme

kertmek

kervan

* Kertmek iş i. * Çentik. * Bir ş eyin kenarı nda kertik açmak, çentmek. * Sertçe sürtünmek. * Uzak yerlere yolcu ve ticaret eş yasıtaş ı yan yük hayvanı katarı . * Toplu olarak birbiri ardı nca gelen ş eyler.

kervan çulluğu * Uzun ayaklı , uzun ve eğ ri gagalıkuş lar sı nı fı . Kervan Yı ldı zı * Çulpan yı ldı zı . kervana katı lmak * bir topluluğa karı ş mak. kervanbaş ı * Kervanıyöneten kimse. kervancı * Kervan sahibi veya kervan güden kimse. Kervankı ran * Çulpan yı ldı zı . kervansaray * Ana yollarda kervanları n konaklamasıiçin yapı lan büyük han. kes kes kesafet

* Genellikle yakmak için kullanı lan iri saman. * Ayak bileklerini de içine alan kapalı jimnastik ayakkabı sı . * Çokluk, sı klı k. * Yoğunluk.

* Saydam olmama durumu, bulanı klı k. kesat * Alı şveriş te durgunluk. * Yokluk, kı tlı k. kesatlı k * Kesat olma durumu. * Kı tlı k zamanı . kese * Cepte taş ı nan, içine para, tütün gibi ş eyler konulan, kumaş tan veya örgüden küçük torba. * Bazış eylerin üzerine geçirilen, kumaş tan çanta biçiminde kap. * Yı kanı rken kir çı kartmak için ele geçirilen, vücudu ovmaya yarayan, bürümcükten, cep biçiminde bez. * Bir kimsenin kendisine ait parasıveya serveti. * Su bitkilerinde içi hava ile dolu olan ve bitkinin suda yüzer durumda kalması nısağlayan ş iş kinlik. * Herhangi bir kese miktarı nda olan. * Organizmanı n bazıboş lukları na verilen ad. * Beşyüz kuruş luk para birimi. kese

* Kı sa, kestirme (yol).

kese çiçeği * Süs için yetiş tirilen ve demet olarak çiçek açan bitki (Ceanothus). kese kâğı dı *İ çine bazı ş eyler konulmak için kâğ ı ttan yapı lmı şkese biçiminde torba. kesecik kesedar

kesek

* Kulağ ı n dolambacı nda bulunan ve lenf ile dolu olan küçük zarsıorgan. * Zengin kimselerin parası nıyöneten ve gerekli harcamalarıyapan kimse. * Esnafları n gelirlerini toplayı p satan kimse. * Bel, çapa veya sabanı n topraktan kaldı rdı ğ ıiri parça. * Tezek. * Çimen yapmak için üzerindeki otuyla birlikte çı karı lmı şçayı r parçası .

keseklenme * Keseklenmek iş i. keseklenmek * Toprak, parça parça olmak. kesekli

* Parça parça kabarmı şolan (toprak).

kesel * Gevş eklik, tembellik. kesel gelmek * gevş emek, tembelleş mek. kesel perdesi * Herhangi bir müzik ölçüsüne girmeyen, insanı n iç dünyası nıkarartan ve bı kkı nlı k veren bir ses tonu. keseleme

* Keselemek iş i.

keselemek * Kir çı karmak için vücudu kese ile ovmak. keseleniş * Keselenmek iş i veya biçimi. keselenme * Keselenmek iş i. keselenmek * Keselemek iş i yapı lmak. * Kendini keselemek. keseletme * Keseletmek iş i. keseletmek * Keselemek iş ini yaptı rmak. keseli

* Kesesi olan.

keseli kurt * Genellikle omurgalı larda, kasları n içinde geliş en ş erit kurtçukları nı n genel adı(Cysticercus). keseliler kesen

kesene

* Kanguru gibi, diş ilerinin karnı nda yavruları nıtaş ı maya yarayan kese bulunan hayvanlar takı mı . * Kesmek iş ini yapan. * Bir ş ekli kesen doğ ru; özellikle bir üçgenin kenarları nıkesen doğ ru. * Sözleş me, yazı lıanlaş ma. * Götürü, toptan iş .

keseneğe almak * gelirini, satı n almak, iltizam etmek. keseneğe vermek * bir ş eyin gelirini önceden götürü olarak satmak. kesenek * Görevlilerin aylı kları ndan her ay belli oranda kesilip bir sosyal güvenlik kurumuna yatı rı lan para. * Fabrika, çiftlik gibi gelir kaynakları nı n gelirini satı n alma iş i, iltizam. kesenekçi * Keseneği alan kimse, iltizamcı , mültezim. kesenin ağzı nıaçmak * bol para harcamaya baş lamak. kesenin dibi görünmek * para tükenmek. kesenize bereket * maddî katkı sıgörülen bir kimseye "çok kazan, kazancı n bol olsun" anlamı nda söylenen teş ekkür sözü. kesenkes * Kesin olarak, kesinlikle. keser

* Tahta, ağaç yontmaya yarayan, kı sa saplı , bir yanıkeskin ağ ı zlı , öteki yanıçivi çakmaya uygun çelik araç. kesesi elvermemek * bütçesi elveriş li olmamak. kesesine bir ş ey girmemek * bir yarar veya çı kar sağ lamamak. kesesine göre * parası na, malî imkânları na göre. kesesine güvenmek * parası na güvenmek. kesesini doldurmak * fı rsatlardan yararlanarak para kazanı p zengin olmak. keseye davranmak * ödemek istemek. kesici

* Kesmek iş ini yapan, kesen. * Kasaplı k hayvanlarıkesen kimse. * Kesme iş inde kullanı lan araç.

kesici diş * Alt çenenin ve üst çenenin on tarafı nda bulunan, yiyecekleri kesmeye yarayan, yassı , keskin ön diş lerden her biri. kesif

* Yoğun. * Saydam olmayan. * Sı k, kalı n.

kesif yem * Sindirilebilir besin maddeleri yüksek, selülozu düş ük yem. kesik

* Kesilmişolan. * Kesilerek bozulmuşolan. * Çiğsütten yapı lan yağ sı z peynir, çökelek, ekş imik. * Kı sa. * Gazete, dergi vb.den kesilmişyazı , kupür. * Kesilmişolan yer. * Tarla, bağve bahçe çevresine açı lan hendek.

kesik hava * Halk ş iiri dı ş ı nda yanı k ezgili deyiş . kesik kelime * Bir bölümü kesilerek kullanı lan söz. kesik kerem * Âş ı k Kerem'in ezgilerinde görülen yanı k türkü dalı . kesik kesik * Ara vererek ve kı sa kı sa. kesik koni * Bir koninin tabanı na paralel bir düzlemle kesilmesinden elde edilen cisim. kesik piramit

* Bir piramit, tabanı na paralel bir düzlemle kesildiğinde taban yönünde kalan cisim. kesik prizma * Bir prizmanı n bütün yer ayrı tları nıkesen bir düzlemle elde edilen, kesiti ile tabanıarası nda kalan cisim. kesikli

kesiklik

* Kesikleri olan. * Aralı klarla süren, duraklamalar yapan (elektrik akı mı ). * Kesik olma durumu. * Ansı zı n duyulan hâlsizlik, kı rı klı k, yorgunluk.

kesiklik vermek * ara vermek. * hâlsizlik, kı rı klı k, yorgunluk ortaya çı kmak. kesiksiz

kesiliş kesilme kesilmek

kesim

* Kesilmeden süren, sürekli, süreli, devamlı , mütemadi. * Kesilmeden, ara vermeden sürüp giden (elektrik akı mı ). * Kesilmek iş i veya biçimi. * Kesilmek iş i. * Kesmek iş i yapı lmak. * Bitkin duruma gelmek, gücü, takati kalmamak. * Gibi olmak, benzemek, dönmek. *İ çindeki maddeler birbirinden ayrı lı p bozulmak. * Dinmek, sona ermek. * Akmaz olmak. * Kendinden önceki kelimeyi "olmak" anlamı yla pekiş tirir. * Son veya aralı k verilmek. * Kendini herhangi bir ş ey gibi göstermek. * Tutulmak, kapatı lmak. * Makaslamak. * Durmak. * Çok beğenmek, çok hoş lanmak. * Yoksun kalmak. * Kesmek iş i. * Bölüm, parça, kı sı m, sektör. * Bölge, bölüm. * Kesme zamanı . * Belli bir bölüm. *İ ş aretlenmişbelli yer. * Terzinin belli bir ölçü ve örneğ e göre kumaş a biçim vermesi iş i, fason. * Hazineye ait herhangi bir gelirin belli bir bedel karş ı lı ğı keseneğe verilmesi. * Boy bos, endam. * Pazarlı k, anlaş ma.

kesim evi * Kasaplı k hayvanları n kesilip yüzüldüğ ü yer, kanara, mezbaha. kesimci * Kesenekçi, mültezim. kesimhane

* Kesim evi, mezbaha. kesimlik * Kesime elveriş li (hayvan). kesin

* Şüphe ve duraksamaya yer bı rakmayan veya geri dönülmeyen, değ iş mez, kat'i, maktu.

kesin bilgi * Doğruluğundan kuş kulanı lmayan bilgi. kesin olarak * kesin bir biçimde, kesinlikle. kesinleme * Kesin olan ş ey. kesinleş me * Kesinleş mek iş i. kesinleş mek * Kesin bir durum almak, kat'ileş mek, kat'iyet kespetmek. * Değiş me olanağ ıolmadan yürürlüğ e girmek. kesinleş tirme * Kesinleş tirmek iş i. kesinleş tirmek * Kesin bir duruma getirmek. kesinlik * Kesin olma durumu veya kesin davranı ş , kat'iyet. * Bir bilginin, bir kanaatin ş üpheye düş meden onaylanması durumu. kesinlikle * Kesin bir biçimde, kesin olarak, her hâlde, mutlaka, kat'iyen. kesinme

* Kesinmek iş i veya durumu.

kesinmek * Kendine veya kendisi için kesmek. kesinsizlik * Kesin olmama durumu. kesinti * Kesilen parça, kı rpı ntı . * Bir iş in bir süre için durması , inkı ta, fası la. * Ödenen bir paradan herhangi bir gerekle kesilen bölüm. kesintili

kesintisiz

* Ara verilerek yapı lan. * (para için) Kesintisi olan. * Aralı ksı z. * (para için) Hiçbir vergi kesilmeden verilen.

kesintiye almak * biriyle sezdirmeden alay etmek.

kesintiye uğramak * bir süre için durmak. kesip (veya kestirip) atmak * uzun uzadı ya düş ünmeden kesin yargı ya varmak. * kesin olarak çözmek, bitirmek. kesip biçmek * parçalamak, doğ ramak, ameliyat etmek. * ağ zı na geleni söylemek, ileri geri konuş mak. * zorbalı kla korkutmak. kesir

* Bir birimin bölündüğ ü eş it parçalardan birini veya birkaçı nıanlatan sayı .

kesir ölçek * Plân ve haritaları n ölçekleri payı1 olan ve kesirli sayı larla gösterilen ölçek. kesirli * Kesir niteliğ inde olan (sayı ). kesirli sayı * 1,5 veya 1,3 gibi kesri olan sayı . kesirsiz kesiş

* Kesir niteliğ inde olmayan. * Kesmek iş i veya biçimi.

kesiş en * Bir nokta veya çizgi üzerinde birbirini kesip geçen (çizgiler veya yüzeyler). kesiş me kesiş mek

* Kesiş mek iş i. * Birbirini kesmek. * Pazarlı kta, herhangi bir fiyatta uyuş mak. * Erkek ve kadı n, bakı ş larla anlaş mak. * Bir nokta veya çizgi üzerinde birbirine kavuş mak.

kesit * Bir ş eyi inceleyebilmek için, enlemesine veya boylaması na kesildiğ inde ortaya çı kan yüzey. * Bir toplumun bölümü, kesim. * Bir cisim düz olarak kesildiğinde ortaya çı kan düzlemin biçimi, makta. keskenme * Keskenmek iş i. keskenmek * El ile veya baş ka bir ş eyle vuracak gibi yapmak. keski

parçası . keskin

* Ağaç, taş , metal vb. yontmaya yarayan, bir ucu keskin çelik araç. * Demir ve saç kesmek için üzerine çekiçle vurularak yürütülen keskin araç, tı rnak. * Pulluk gövdesi önüne takı lan ve toprağı kesip ayı ran bı çak veya disk biçiminde çelikten yapı lmı şpulluk

* Çok kesici, iyi kesen. * Etkili, sert.

* Görevini iyi yapan. * (ses için) Tiz. * Acı , üzüntü veren. keskin sirke küpüne (veya kabı na) zarar * öfkeli, sert kimsenin zararıkendisinedir. keskin zekâ keramete kı ç attı rı r * zeki kimse, bir iş in nereye varacağ ı nıkeramet sahibi kimseden daha iyi bilir. keskinleş me * Keskinleş mek iş i. keskinleş mek * Keskin duruma gelmek. keskinleş tirme * Keskinleş tirmek iş i. keskinleş tirmek * Keskin duruma getirmek. keskinletme * Keskinletmek iş i veya durumu. keskinletmek * Keskin duruma getirmek. keskinlik kesme

durum.

* Keskin olma durumu. * Kesmek iş i. * Teneke, sac gibi ş eyleri kesmek için kullanı lan makas. * Lokum. * Çizgisel iki doğ ru parçasıve bir eğ ri yayıile sı nı rlanan düzlem yüzeyi. *İ ki çekimin birbirine doğ rudan doğruya bağlanması ndan, iki ayrıçekimin birbirini izlemesinden doğan * Küp biçiminde veya köş eli olarak kesilmişolan. * Kesin, değ iş mez, maktu. * Nazı mda veya nesirde, bir cümleyi sonu anlaş ı lacak biçimde yarı m bı rakma sanatı , kat.

kesme imi * \343 kesme iş areti. kesme iş areti * Özel adlara getirilen ekleri iki sözün birleş mesi sı rası nda ortaya çı kan ses düş mesini veya bazıyabancı sözlerin kesintili okunacağı nıbelirtmek için kullanı lan ( ' ) iş aretinin adı . kesme kaya * Baskıaltı nda kalarak sertleş miştoprak. kesme ş eker * Küp biçiminde veya köş eli bir biçimde olan ş eker. kesme taş * Yola dizilmek amacı yla veya bir yapıiçin biçimlendirilmiştaş . kesmece * Kesip bakarak beğenmek ş artı yla. * Aradaki değer ayrı mı nıgözetmeksizin hepsi bir fiyattan. * Kesilip müş teriye gösterilerek satı lan.

kesmek

* Bı çak, makas gibi bir araçla bir ş eyi ikiye ayı rmak, parçalamak, doğ ramak, ameliyat etmek. * Dibinden ayı rmak. * Düzgün parçalara ayı rmak. * Kesici bir araçla yaralamak. * Ucunu almak. * (hayvan için) Baş ı nı gövdesinden ayı rmak, boğ azlamak. * Ara veya son vermek. * Bir ş eyden yoksun bı rakmak, vermemek. * Akı mıdurdurmak. * Belirtmek, kararlaş tı rmak. * (verilecek ş eyin bir bölümünü) Alı koyup vermemek. * (para için) Basmak. * Azaltmak, güçleş tirmek. * (iskambil kâğ ı tlarıiçin) Destenin üzerinden bir bölümünü kaldı rı p öte yana koymak. * Gidermek. * Geçiş i önlemek. * Susmak. * (hasta organı ) Ameliyatla almak. * Bölmek, ayı rmak. * (yazı , film için) Kı saltmak. * Uydurmak, yalan söylemek. * (rüzgâr, soğuk vb. için) Çok etkili olmak. * Birini yermek, kötülemek.

kesmelik * Kesme taşçı karı lan ocak. kesmik

* Kesilmişsütün koyu bölümü. * Baş akla karı ş ı k iri saman. * Taşgibi olmuştoprak parçası .

kesmikli *İ çinde kesmik bulunan. kesp

* Kazanma.

kesp etmek * kazanmak, elde etmek. kesre

* Esre.

kesret * Çok olma durumu, çokluk. kestane

* Kayı ngillerden, ı lı man iklimlerde yetiş en, 25-30 m kadar boylanabilen, kerestesi doğ ramacı lı kta kullanı lan bir orman ağacı(Castanea sabva). * Bu ağacı n yenebilen meyvesi. * Kestane rengi. kestane dorusu * At donları ndan açı k kahve rengi olan. kestane fiş eğ i *İ çinde tane barut ve fitilinin geçmesine yarayan küçük bir kanalı olan bir tür ş enlik fiş eği. kestane kabağı

* Helvacıkabağı . kestane kabuğundan çı kmı şda kabuğ unu beğenmemiş * soyunu veya yetiş tiğ i yeri, çevreyi hor görenler için kı nama yollu söylenir. kestane kargası * \343 alakarga. kestane rengi * Açı k kahve rengi. * Bu renkte olan. kestane suyu gibi * sulu (kahve). kestane ş ekeri * Kestanenin ş eker ş erbeti içinde kaynatı lması yla yapı lan ş ekerleme. kestaneci * Kestane kebabıyapan veya satan kimse. kestanecik * Prostat. * Atları n her bacağı nda birer tane çı kan, boynuz dokusunda olan kı sa ve yayvan uzantı . kestanelik * Kestane ağaçlarıçok olan yer. kestere

* Kitre.

kestiğ i (veya attı ğ ı ) tı rnak olamamak * bir kimse, söz konusu olan kimseden değ erce çok aş ağ ıolmak. kestirilme * Kestirilmek iş i. kestirilmek * Kestirmek iş i yapı lmak. kestirim

* Kestirmek iş i, tahmin.

kestirip atmak * ayrı ntı lıdüş ünmeden kesin yargı ya varmak. kestiriş * Kestirmek iş i veya biçimi. kestirme

* Kestirmek iş i. * Alı ş ı lan yolun dı ş ı nda kı sa yol, kese. * Amacıfazla uzatmadan anlatan. * Kı saca, özet olarak. * Kı sa yoldan. * Kaynatı larak limon sı karak koyulaş tı rı lmı şş eker ş erbeti.

kestirmece * Kı sa yoldan olan, kı saca olan. * Yaklaş ı k, tahminî. kestirmeden

* En kı sa yoldan. kestirmeden gitmek * en kı sa yoldan gitmek. kestirmek * Kesmek iş ini yaptı rmak. * Akı l yolu ile gerçeğ e yakı n bir yargı ya varmak, tahmin etmek. * Kesilmesini sağ lamak, kesilmesine yol açmak. * Karar vermek. * Kı sa bir süre uyumak. * Anlamak, farkı na varmak. keş

* Yağ ıalı nmı şsütten veya yoğurttan yapı lan peynir. * Kı şiçin kurutulan yağsı z, tuzsuz yoğ urt. * Aptal.

keş en * Zincirden yular veya ayak kösteğ i. keş fedilme * Keş fedilmek iş i. keş fedilmek * Keş fetmek iş i yapı lmak. keş fetme

* Keş fetmek iş i.

keş fetmek * Var olduğu bilinmeyen bir ş eyi bulmak. keş fettirme * Keş fettirmek iş i. keş fettirmek * Keş fetmesini sağlamak. keş ide

keş ideci

* (banka ve her tür piyango ikramiyeleri için) Çekme, çekiliş . * Eski Arap harfli yazı da bazıharflerin baştarafı yazı ldı ktan sonra süs için çekilen uzatma. * Çek veya poliçe düzenleyen ve imzalayan kimse.

keş if * Ortaya çı karma, meydana çı karma, açma. * Var olduğu daha önce bilinmeyen bir ş eyin ortaya çı karı lması . * Bir olay veya durumun oluşsebeplerini anlayabilmek için yerinde inceleme yapma. * Gizli olan bir ş ey hakkı nda genişbilgi edinme. * Bir ş eyin olacağı nıönceden anlama, sezme, tahmin. keş if kolu * Düş manı n durumunu anlamak, arazi ve yollar hakkı nda bilgi toplamak için gönderilen kol. keş ik

* Sı ra, nöbet.

keş ikleme * Almaş , münavebe.

keş ikleş me * Keş ikleş mek iş i. keş ikleş mek * Keş ikle çalı ş mak. keş iş * Hristiyanlarda, manastı rda yaş ayan, hiç evlenmemişpapaz, karabaş , rahip. keş iş hane * Keş iş lerin bulunduğu yer, manastı r. keş iş leme * Güneydoğ udan esen yel, akça yel, kara yel karş ı tı . * Pusulada güneydoğuyu gösteren yön. keş iş lik keş ke

* Keş işolma durumu. * Dilek anlatan cümlelerin baş ı na getirilerek "ne olurdu" gibi özlem veya piş manlı k anlatı r, keş ki.

keş kek *İ yice dövülmüşve uzun süre birlikte kaynatı lmı şet ve buğ dayla yapı lan bir yemek. keş kekçi keş ki

* Keş kek piş iren kimse. * Keş ke.

keş kül

* Gezici bazıderviş lerin ve dilencilerin ellerinde tuttukları , Hindistan cevizi kabuğ undan, metalden veya abanozdan yapı lmı şdilenci çanağ ı . * Üstü, dövülmüşfı stı k ve rendelenmişHindistan cevizi gibi ş eylerle bezenmişbir çeş it süt tatlı sı , keş külüfukara. keş külüfukara * Keş kül. keş leme

* Keş lemek durumu.

keş lemek * Aldı rı şetmemek, önem vermemek, ciddiye almamak. keş mekeş * Karı ş ı k olma durumu, karı ş ı klı k. keş mekeş lik * Karı ş ı klı k, halledilmesi, içinden çı kı lmasızor durum. keş mir keş ş af

keş ş aflı k

* Bkz. kaş mir. * Bilinmeyen çok önemli bir ş eyi keş feden. * Keş if kolu. *İ zci. *İ zcilik.

ket

* Engel.

ket vurmak * engel olmak, güçleş tirmek. ketal

* Çiriş li bir çeş it parlak bez.

ketçap * Temel maddesi baharat katı lmı şdomates olan İ ngiliz sosu. kete ketebe

* Yağ lı , mayalıveya mayası z hamurdan yapı lan, külde piş irilen çörek. * Yazı cı lar, kâtipler. * El yazması kitaplarda yazarı nı n adı nıverdiğ i yer.

keten

* Ketengillerden, çiçekleri mavi renkte ve beştaç yapraklı , lifleri dokumacı lı kta kullanı lan bir bitki (Linumusitatissimum). * Bu bitkinin liflerinden yapı lmı ş(dokuma vb.). keten helva * Kavrulmuşş ekerden yapı lan, pamuk görünüş ünde bir çeş it helva, keten helvası . keten helvacı * Keten helva yapan ve satan kimse. keten helvası * Bkz. keten helva. keten kuş u *İ spinozgillerden, güzel sesli, 13 cm uzunluğunda tarla ve çalı lı klarda yaş ayan bir kuş(Carduelis linaria). keten tohumu * Keten bitkisinin, yağıçı karı lan veya dövülerek hekimlikte kullanı lan küçük taneleri. ketencik

* Deniz yosununun ince bir cinsi (Muscus arboreus). * Turpgillerden, küçük sarı çiçekli, yağlıbir bitki (Chamaelina sativa). * Bu bitkiden elde edilen, sabun yapı mı nda ve ressamlı kta kullanı lan bir yağ.

ketengiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, keten ve benzeri türleri içine alan bitki familyası . kethüda

* Zengin kimselerin ve devlet büyüklerinin buyruğunda çalı ş an, onları n birtakı m iş lerini gören kimse, kâhya.

kethüda bey * Yeniçeri ocağı nda, yeniçeri ağası ndan sonra gelen en yüksek makamdaki subay. kethüdalı k * Kethüdanı n yaptı ğ ıiş . keton ketum

* Karbonil grubuna iki alkil kökünün bağ lanması yla türeyen birleş ik. * Sı r saklayan, ağzısı kı , ağzıpek.

ketum olmak * sı r saklamak, ağzısı kıolmak. ketumiyet * Ağzısı kı lı k, açmazlı k, ketumluk. ketumluk * Ketum olma durumu, açmazlı k, ketumiyet. kevel * Kuzu veya koyun postundan yapı lmı şkürk. kevelci keven

* Deri ve kürk satan kimse. * Geven.

kevgir

* Uzun saplı , yayvan ve delikli kepçe. * Haş lanmı şyiyeceklerin sı vı ları nıveya bazı sı vı larısüzmek için kullanı lan, delikli, genellikle yuvarlak biçimli mutfak kabı , süzgeç. Kevser

* Cennette bulunduğ una inanı lan kutsal su.

kevser gibi * (içecekler için) tatlı , lezzetli. keyfetme * Keyfetmek iş i. keyfetmek * Hoşve eğ lenceli vakit geçirmek. keyfî

*İ steğ e bağ lıolan. * Gerçeğe, akla, yol ve yöntemine uymayan.

keyfi bozulmak * hastalanmak. * canısı kı lmak, rahatıkaçmak. keyfi bilmek (biri) * isterse yapmak, nası l isterse öyle yapmak. keyfi gelmek * neş elenmek. keyfi kaçmak * neş esi kalmamak. keyfi oluncaya kadar * razıoluncaya kadar. keyfi sı ra

* (birinin) Kendi istediği gibi.

keyfi yerinde * Neş esi, sağlı ğıyerinde.

keyfi yerinde * sağlı ğı , neş esi, mutluluğu bulunmak. keyfîlik

* Keyfî olma durumu.

keyfince *İ steğ ine göre, nası l isterse, dilediğ ince, keyfine göre. keyfinden bayı lmak (veya dört köş e olmak) * bir ş eyden çok kı vanç duymak. keyfine bakmak * dilediğ ince yaş amak, güzel vakit geçirmek. keyfine gitmek * isteğine uygun davranmak. keyfini çı karmak * bir ş eyden iyice tat almak. keyfini kaçı rmak (veya bozmak) * üzmek. keyfini yapmak * her türlü istek ve dileğ i yerine getirmek. keyfinin kâhyasıolmamak * birine karı ş maya hakkıolmamak. keyfiyet * Nitelik. * Durum. keyif * Vücut esenliği, sağlı k. * Canlı lı k, tasası zlı k, iç rahatlı ğı . * Hoşvakit geçirme. *İ stek, heves, zevk. * Alkollü içki ve baş ka uyuş turucu maddeler kullanı ldı ğı nda insanda görülen durum. * Yolsuz ve kural dı ş ıistek. * Esrar. keyif benim, köy Mehmet ağ anı n * "hiçbir ş eyi tasa etmiyorum, iş lerim yolunda" anlamı nda kullanı lı r. keyif çatmak * keyfetmek. keyif ehli

* Rahatı na düş kün kimse.

keyif etmek * Bkz. keyfetmek. keyif hâli

*İ çkili, çakı rkeyf.

keyif sormak * birine "iyi misiniz", "nası lsı nı z" soruları nı yönelterek sağ lı ğ ıhakkı nda bilgi almak; saygıgöstermek. keyif sürmek

* sı kı ntı sı z, rahat yaş amak. keyif vermek * neş e vermek, sarhoşetmek. keyiflenme * Keyiflenmek iş i. keyiflenmek * Keyifli duruma gelmek, neş elenmek. keyifli

* Keyfi yerinde, neş eli.

keyifli keyifli * Keyifli bir biçimde, keyifli olarak. keyifsiz

* Sağlı ğıpek yerinde olmayan, rahatsı z. * Neş esiz.

keyifsizlenme * Keyifsizlenmek iş i. keyifsizlenmek * Biraz hastalanmak. keyifsizlik * Keyifsiz olma durumu. keylus * Bkz. kilüs. keymus kez keza

* Bkz. kimüs. * Bir olgunun, bir olayı n tekrarlandı ğı nıbelirtir, defa, kere, sefer. * Tekrarlamalardan sakı nmak amacı yla "aynı , aynıbiçimde" anlamı nda kullanı lı r.

kezalik * Bkz. keza. kezzap -kı/ -ki kı ble

* Deriş ik nitrik asidin halk arası ndaki adı . * Bkz. -gı/ -gi. * Namazda yönelinen yön. * Güneyden esen yel. * Sı kı nt ı lıbir durumda yardı m umarak baş vurulan yer.

kı blenüma * Kı ble yönünü göstermek için, bulunulan yere göre özel iş areti olan pusula. Kı brı slı * Kı brı s halkı ndan olan kimse.

kı ç

* Kuyruk sokumu bölgesi, popo, makat. * (bazıbölgelerde) Bacak, ayak. * (deniz teknelerinde) Art taraf. * Arka bölümde olan.

-kı ç * Bkz. -gı ç / -giç. kı ç atmak * (hayvan) çifte atmak. * çok istemek. kı ç attı rmak * ondan üstün olmak. kı çıkı rı k * Önemsiz, değersiz ş ey veya kimse. kı çı n kı çı n * Geri geri. kı çı n kı çı n gitmek * geriye doğ ru gitmek, geri geri gitmek. * (henüz yürümeyen bebek için) kı ç üstü gitmek. kı çı na bakarak (veya kı çı na baka baka) * baş vurduğu yerden olumlu sonuç alamayarak. kı çı na tekmeyi atmak (vurmak veya yapı ş tı rmak) * kovmak. kı çı nıyı rtmak * bağ ı rı p çağ ı rmak. * bütün gücünü kullanarak uğ raş mak. kı çtan bacaklı * Kı sa boylu (kimse). kı çtankara * Baş tan demirleyen, kı çtan da halatlarla kı yı ya bağ lanan gemi. kı çüstü * Kı çıyere gelmişdurumda. kı çüstü oturmak * kı çı yere gelir duruma düş mek. * herhangi bir konuda yenilmek, umduğ una ulaş amamak. kı dem

* Bir görevde rütbece eskilik. * Bir görevde geçirilen süre.

kı dem tazminatı * Belirli süre çalı ş tı ktan sonra ayrı lan iş çiye görev süresine bağlıolarak verilen para. kı demce kı demli

* Bir iş te tecrübe ve süre bakı mı ndan, kı deme göre. * Bir iş te eski ve tecrübesi çok olan. * Sı nı f temsilcisi, mümessil.

kı demli baş çavuş * Kı demi olan baş çavuş un rütbesi. kı demli üstçavuş * Kı demi olan üstçavuş . kı demlilik * Kı demli olma durumu. kı demsiz * Bir iş te yeni ve tecrübesi az olan. kı demsizlik * Kı demsiz olma durumu. kı dı m kı dı m * Azar azar. kı ğ

* Koyun, keçi veya deve pisliği.

kı ğı * Kı ğ. kı ğı lama

* Kı ğı lamak iş i.

kı ğı lamak * (koyun, keçi, deve) Pislemek. kı h

* (çocuk dilinde) Kir, kirli, pis.

kı kı r kı kı r *İ çinden gelerek, sesli bir biçimde (gülmek). kı kı r kı kı r gülmek * içinden gelerek, sesli sesli bir biçimde gülmek. kı kı rdak

* Kemik kadar sert olmayan, dayanı klı , esnek, bükülgen, damarsı z bağdokusu. * Sı ğ ı r ve danada, hayvanı n göğüs boş luğ unun arka tarafı nı n alt bölümünde bulunan parça.

kı kı rdak bilimi * Kı kı rdaklarıinceleyen bilim dalı . kı kı rdak doku * Kemiklerin bağ lantıyerlerinde bulunan, katı , esnek ve saydam doku. kı kı rdaklaş mı ş * Kı kı rdak durumunu almı şhayvan dokusu. kı kı rdaklı * Yapı sı nda kı kı rdak bulunan. kı kı rdama * Kı kı rdamak iş i. kı kı rdamak * Kı kı r kı kı r diye ses çı kararak gülmek. * Donacak kadar üş ümek.

* Soğuktan donmak. * Ölmek. kı kı rdatma * Kı kı rdatmak iş i. kı kı rdatmak * Kı kı rdaması na sebep olmak. kı kı rdayı ş * Kı kı rdamak iş i veya biçimi. kı kı rlı k kı kı rtı

*İ çten gülme durumu. * Kı kı rdarken çı kan ses.

kı l * Bazıhayvanları n derisinde, insan vücudunun belli yerlerinde çı kan, üst deri ürünü olan ipliksi uzantı . * Keçi tüyü. * Bitkilerde görülen, genellikle silindirimsi, içi boş , çok ince uzantı . * Keçi tüyünden yapı lmı şveya dokunmuşolan. kı l (kadar) kalmak * çok az kalmak. kı l burun

* Deniz içine uzanmı şince kara parçası .

kı l çadı r * Keçi kı lı ndan dokunmuşparçalarla kurulan çadı r. kı l gibi

* ipince, incecik.

kı l keçisi

* Vücut rengi beyazdan siyaha kadar değ iş mekle beraber, tel renkliler arası nda en çok siyah renklisi görülen yerli bir keçi türü. kı l otu kı l payı

* Dağlı k çayı rlarda yetiş en ince ve sert yapraklı bir bitki (Nardus). * (daha çok kalmak fiili ile) Çok az.

kı l testere * Çok ince bir tür testere. kı l yumağ ı * Saç yeme alı ş kanlı ğıolan kimselerin midesinde oluş an ur. kı labdan kı lâde

* \343 kı laptan. * Gerdanlı k, boyna takı lan süs eş yası .

kı lağ ı * Taşüzerinde bilenen bir kesici aracı n keskin yüzüne yapı ş an ve aracı n iyi kesebilmesi için, yağlanmı ş yumuş ak taş la kaldı rı lmasıgereken çok ince çelik parçaları , zağ .

kı lağ ı lama * Kı lağı lamak iş i. kı lağ ı lamak * Kesici araçları n kı lağı sı nıalarak keskinliğini artı rmak. kı lağ ı lı * Kı lağı lanmı ş , keskin duruma getirilmişolan. kı lağ ı sı nıalmak * kesici araçları bileği taş ı na veya kayı ş a sürterek keskinliğ ini artı rmak. kı lağ ı sı z kı lâptan

* Kı lağı lanmamı ş , keskin olmayan. * Pirinç, bakı r, kalay gibi madenlerden çekilerek gümüşve altı n yaldı z vurulmuşince metal iplik. * Pamuk ipliğ ine sı rma katı larak eğrilmişiplik. * Bu tür iplikten yapı lmı ş .

kı lavuz

* Genel olarak yol gösteren kimse, rehber. * Yol yöntem gösteren ş ey. * Evlenecek olan erkek veya kadı na eşbulan kimse. * Ruhî ve zihnî bakı mdan yol gösteren, ı ş ı k tutan kimse. * Somun veya boru içine yiv açmakta kullanı lan araç. * (dar, uzun bir yerden) Kolaylı kla bükülebilen yay biçiminde tel, kablo vb. geçirilirken bunları n ucuna bağlanan sert nesne. * Makaradaki filmlerin baş ı nda ve sonunda yer alan, filmin alı cı , yı kama aracı , bası m aracı , gösterici gibi araçlara takı lı p çı karı lması nda kolaylı k sağ layan, ası l film için pay bı rakan çeş itli renklerde film parçası . * Bir devletin kı lavuz alı nmasımecburî olan suları nda gemilere yol gösteren kimse. kı lavuzlama * Kı lavuzlamak iş i. kı lavuzlamak * Kı lavuzluk etmek. kı lavuzluk * Kı lavuz olma durumu veya kı lavuzun iş i, rehberlik. * Bir gemiyi limana sokmak veya limandan çı karmak iş i. kı lavuzluk etmek * yol göstermek, rehberlik etmek. kı lbaz kı lcal

* Dalkavuk. * Kı l gibi olan, çok ince.

kı lcal boru * Araş tı rma ve deneylerde kullanı lan çok ince boru. kı lcal damar * Bütün dokularda bulunan, atardamarları n son dalları nı , toplardamarları n ilk dalları na birleş tiren ince damar. kı lcal etki * Birbirine değen bir sı vıile bir katı nı n molekülleri arası ndaki etki. kı lcal kök

* Ana, saçak ve yan köklerden çı kan ikincil, üçüncü kökler üzerinde bulunan ince kı lş eklindeki emici kök paröaları . kı lcallı k

kı lcan

* Kı lcal olma durumu. * Bir kı lcal boru veya tüpün durumu. * Kapsadı ğ ısı vı lar bakı mı ndan kı lcal boruları n özellikleri. * At kuyruğ u kı lı ndan yapı lmı şkuştuzağ ı .

kı lçı k

* Balı kları n eti arası nda bulunan diken gibi ince ve küçük kemik. * Fasulye, bakla gibi sebzelerin yeş il kabuğunda ve ekin baş akları nda bulunan sert ve kı l gibi uzun lif. * Alttaki güreş çinin, kuyruk sokumunu hı zla ve birdenbire havaya kaldı rarak sı rtı na abanmı şolan güreş çinin dengesini bozup ön veya yan tarafı na aş ı rı p atması . kı lçı k atmak * bir kimsenin iş ini karı ş tı rmak, bozmak. kı lçı klı

kı lçı ksı z kı ldı rma

* Kı lçı ğ ıolan. * Pürüzlü, çapraş ı k, karı ş ı k. * Kı lçı ğ ıolmayan. * Kı ldı rmak iş i.

kı ldı rmak * Kı lmak iş ini yaptı rmak. * Namaz kı lı nması nısağ lamak. kı ldı rtma * Kı ldı rtmak iş i. kı ldı rtmak * Kı ldı rmak iş ini yaptı rmak. * Namaz kı lı nma iş ini yaptı rmak. kı lgı

* Bir sanat ve bilim dalı nı n ilkelerini düş ünce alanı ndan, uygulama alanı na geçirip gerçekleş tirme iş i, uygulama, tatbik, ameliye, pratik. kı lgı lı

* Harekete iliş kin olan, yalnı z düş ünce alanı nda kalmayı p harekete dönüş en, uygulamalı , amelî, tatbikî, pratik, kuramsal karş ı tı . * Maksada uygun, kullanı ş lı ; gerçeklere uygun. kı lgı n * Kı lgıdurumuna geçirilebilen, amelî, pratik. kı lgı sal kı lı kı lı na

* Kı lgı lı , uygulamalı , pratik. * Tamıtamı na.

kı lı kı pı rdamamak * durum ve davranı ş ı nı değ iş tirmemek, aldı rı şetmemek, umursamamak.

kı lı kı rk yarmak * titiz ve ayrı ntı lıbir biçimde incelemek, önemle üstünde durmak. kı lı bı k

* Karı sı nı n baskı sıaltı nda bulunan (erkek), kazak karş ı tı .

kı lı bı klaş ma * Kı lı bı klaş mak iş i. kı lı bı klaş mak * Kı lı bı k duruma gelmek. kı lı bı klı k

* Kı lı bı k olma durumu.

kı lı bı klı k etmek * kı lı bı ğa yakı ş an davranı ş larda bulunmak. kı lı cı na * (kalas, cetvel tahtasıgibi kalı nlı ğ ıeninden az olan ş eyler için) Keskin ve dar tarafıyukarıgelmek üzere, kı lı çlama. kı lı ç * Uzun, düz veya eğ ri, ucu sivri, bir veya her iki yüzü keskin, kı n içinde bele takı lan, çelikten silâh. * Saban ökçesini oka bağ layan ağaç parçası . kı lı ç alayı * Kı lı ç kuş anma. kı lı ç bacak * Bacaklarıeğri olan, çarpı k bacaklı . kı lı ç balı ğı * Kı lı ç balı ğı gillerden, burnunda kı lı ç biçiminde bir uzantı sıbulunan, kı lçı ksı z, eti beyaz ve lezzetli, iri bir balı k (Xiphias gladius). kı lı ç balı ğı giller * Her türlü kı lı ç balı ğ ıolan, diş siz ve pulsuz kemikli balı klar familyası . kı lı ç çalmak * kı lı çla savaş mak, kı lı ç ile öldürmek. kı lı ç çekmek * saldı rmak veya selâmlamak amacı yla kı lı cıkı nı ndan çı karmak. kı lı ç gagalı * Yağmur kuş ugillerden, çok ince ve uzun gagalı , tüyleri ak, kanatlarıkara bir kuş(Recurvirosta avocetta). kı lı ç kı nı nıkesmez * sert ve öfkeli kiş i yanı ndakilere zarar vermez. kı lı ç kuş anma * Tahta yeni çı kan Osmanlıpadiş ahları nı nİ stanbul'daki Eyüp Sultan türbesine giderek törenle kı lı ç kuş anmaları . kı lı ç kuş anmak (veya takmak) * kı lı cıolmak ve onu taş ı yacak güce ve yetkiye hak kazanmak. kı lı ç oynatmak * egemen olarak yaş amak. kı lı ç oyuncusu

* Kı lı ç oyunu oynayan sporcu, eskrimci. kı lı ç oyunu * Dürtücü kı lı ç, kesici kı lı ç ve delici kı lı ç adı verilen silâhlarla yapı lan spor, eskrim. kı lı ç pabucu * Kı lı ç kı nı nı n aş ağıkı smı . kı lı ç sallamak * kı lı ç ile dövüş mek, düş man üzerine kı lı çla soldurmak. kı lı ç üş ürmek * kı lı ç çekerek saldı rmak. kı lı ççı * Kı lı ç yapan veya satan (kimse). * Kı lı ç sporuyla uğraş an (kimse). kı lı çhane * Kı lı ç yapı lan yer. kı lı çıkı nı na koymak * savaş ıbı rakmak, savaş tan vazgeçmek. kı lı çkuyruk * Kemikli balı klar takı mı ndan uzunluğu 8-10 cm. olan, tropik süs balı ğı (Xiphophorus helleri). kı lı çlama

* Kı lı çlamak iş i. * Kı lı cı na. * Çaprazlama.

kı lı çlama kaçmak * yan yan koş arak, çaprazlaması na gitmek. kı lı çlamak * Kı lı çla çok sayı da insanıtopluca öldürmek, kı lı çtan geçirmek. kı lı çlayı ş * Kı lı çlamak iş i veya biçimi. kı lı çlı

* Kı lı ç taş ı yan. * Kı lı cıolan. * Üzerinde kı lı ç motifi olan.

kı lı çtan geçirmek * çok sayı da insanıkı lı çla topluca öldürmek. kı lı f

kı lı fçı

* Bir ş eyi korumak için kendi biçimine göre, çoğunlukla yumuş ak bir nesneden yapı lmı şözel kap. * Yolsuz bir iş e bulunan sudan gerekçe. * Kı lı flama iş ini yapan kimse. * Kı lı f yapan ve satan kimse.

kı lı fı na uydurmak * bir durum ve tutuma, yöntemine uygun biçim vermek. kı lı flama

* Kı lı flamak iş i.

kı lı flamak * Kı lı f geçirmek, kı lı fa koymak. kı lı flı kı lı fsı z

* Kı lı fıolan veya kı lı f içinde bulunan. * Kı lı fıolmayan veya kı lı f içinde bulunmayan.

kı lı ğ ı na çeki düzen vermek * giyiniş ine özen göstermek. kı lı ğ ı na girmek * onun gibi giyinmek. kı lı k

* Bir kimsenin giyiniş i, giyim, üst baş , kı yafet, kisve. * Bir kimsenin dı şgörünüş ü. * Bir kimsenin resmi, fotoğraf.

kı lı k kı yafet * Üst başve dı şgörünüş . kı lı k kı yafet düş künü * Giyecekleri eskimişveya kötü olan. kı lı k kı yafet köpeklere ziyafet * giyiniş i ve görünüş ü kötü ve tiksindirici olanlar için söylenir. kı lı k kı yafeti düzmek * giysilerini yenilemek. kı lı klı

* Herhangi bir kı lı kta olan. * Güzel, temiz. * (birinin) huyunda olan, davranı ş ları nıtaklit eden.

kı lı klıkı yafetli *İ yi giyinmiş . kı lı ksı z

* Giyimi düzgün olmayan, sünepe, süflî.

kı lı ksı zlaş ma * Kı lı ksı zlaş mak iş i. kı lı ksı zlaş mak * Kı lı ksı z duruma gelmek. kı lı ksı zlı k * Kı lı ksı z olma durumu. kı lı ktan kı lı ğ a girmek * giysi değ iş tirmek. * sı k sı k düş ünce değiş tirmek. kı lı na dokunmamak * bir kimseye dokunacak, zarar verecek en ufak bir davranı ş ta bile bulunmamak. kı lı nıbile kı pı rdatmamak (veya oynatmamak) * bir olay karş ı sı nda ilgisiz kalmak, en küçük bir tepki göstermemek.

kı lı nı ş kı lı nma kı lı nmak

* Kı lı nmak iş i veya biçimi. * Kı lı nmak iş i. * Kı lmak iş i yapı lmak.

kı lı r * Maydanozgillerden, bir yı llı k ve özel kokulu otsu bir bitki (Ammi visnaga). kı lı ş kı lkapan kı lkı ran

* Kı lmak iş i veya biçimi. * Kehribar. * Bkz. saçkı ran.

kı lkuyruk * Ördekgillerden, uzunluğ u 55-65 cm, kuyruğ u sivri tüyleri ak yeş il, karı ş ı k, gagası , ayaklarımavi bir kuştürü (Anas acuta). * Zayı f, çelimsiz. * Züğ ürt, niteliksiz, kı lı ksı z. kı llanma

* Kı llanmak iş i.

kı llanmak * Kı llarıçı kmak. * Bı yı ğı , sakalıçı kmak. kı llı

* Kı lıolan, kı l ile kaplı .

kı lma * Kı lmak iş i. kı lmak

kı lsı z kı lükal

* "Etmek", "yapmak" anlamı nda yardı mcıfiil olarak kullanı lı r. * (namaz için) Yerine getirmek. * Kı lıolmayan. * Dedikodu, söylenti.

kı mı l

* Yarı m kanatlı lardan, sap, çiçek, yaprak ve baş aklarıemerek veya yiyerek ekin hastalı ğ ı na yol açan, vücudu kalkana benzeyen zararlıbir böcek (Aelia rostrata). kı mı l kı mı l * Durmadan kı mı ldamadan bir ş eyin durumunu anlatı r. kı mı ldama * Kı mı ldamak, kı mı ldanmak iş i. kı mı ldamak

* Yerinden biraz oynamak. * Yerinde hafifçe hareketlenmek. kı mı ldanı ş * Kı mı ldanmak iş i veya biçimi. kı mı ldanma * Kı mı ldanmak iş i. kı mı ldanmak * Bkz. kı mı ldamak. kı mı ldatma * Kı mı ldatmak iş i. kı mı ldatmak * Yerinden biraz oynatmak, hafifçe hareketlendirmek. kı mı ldayı ş * Kı mı ldamak iş i veya biçimi. kı mı ltı kı mı z kı mkı m

* Hafif ve sürekli kı mı ldama. * Kı srak sütünün mayalanması yla yapı lan, az alkollü, ekş i, eski bir Türk içkisi. * Ağı r ağ ı r konuş an (kimse). * Her iş inde ağı r davranan (kimse).

kı mkı m etmek * bir iş i ağı r ağı r yapmak, oyalanmak. kı mlanma * Kı mlanmak iş i veya durumu. kı mlanmak * (kuşiçin) Uçmaya hazı rlanmak. * Kalkacakmı şgibi kı pı rdamak. kı n

kı n kanat

* Bı çak, kı lı ç gibi kesici araçları n kabı . * Buğdaygillerde olduğu gibi, yapraklarda sapı n bir bölümünü uzunlaması na saran, genişdı şbölüm. * Kı n kanatlıböceklerin gövdeyi korumakla görevli ve çok sert yapı da birinci çift kanadı .

kı n kanatlı lar * Böcekler sı nı fı ndan, boynuzsu bir kı n biçiminde olan birinci çift kanatları uçmakta kullanan öteki iki kanadıörten, ağı z parçalarıçiğ nemeye, parçalamaya elveriş li, bütünüyle baş kalaş ma gösteren bir takı m. -kı n/ -kin * Bkz. -gı n / -gin. kı na

* Kı na ağ acı nı n kurutulmuşyaprakları ndan elde edilen, saç ve elleri boyamakta kullanı lan toz.

kı na ağ acı *İ ki çeneklilerden, tropikal bölgelerde yetiş en, kurutulmuşyaprakları ndan kı na elde edilen, beyaz çiçekli, küçük bir ağ aç (Lawsonia inermis).

kı na çiçeğ i * Kı na çiçeğ igillerden, çiçekleri tüylü renkte olan, bir veya çok yı llı k otsu bitki (Balsamina hortensis). kı na çiçeğ igiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i bahçelerde yetiş en kı na çiçeğ i olan bir familya. kı na gecesi * Düğ ünden bir gece önce, kadı nları n kendi araları nda, gelinin parmakları na kı na yakarken kı z evinde yaptı klarıeğlence. kı na gibi * (toz durumundaki ş eyler için) çok ince. kı na yakmak (koymak, sürmek, vurmak veya yakı nmak) * kı nayısu ile karı ş tı rı p bulamaç kı vamı na getirerek boyanacak yere sürmek. kı na(lar) yakmak * (birinin uğradı ğıkötü duruma) çok sevinmek. kı nacı k

* Buğday pasımantarı nı n, tahı l bitkilerinin sap ve yaprakları nda oluş turduğu pas rengindeki hastalı k.

kı nakı na * Kök boyası gillerden, ası l yurdu Güney Amerika olan, Hindistan ve Endonezya'da da yetiş tirilen, kabuğ undan kinin çı karı lan bir ağaç (Cinchona). * Bu bitkiden yapı lan içecek. kı nalama

* Kı nalamak iş i.

kı nalamak * Kı na koymak, kı na ile boyamak. kı nalanma * Kı nalanmak iş i. kı nalanmak * Kı na konulmak, kı na yakı lmak. * Kı na ile boyanmak. kı nalı

* Kı na ile boyanmı şolan. * Kı nanı n renginde veya kı zı l renkte olan. * Yapı ncak.

kı nalı keklik * Sülüngillerden, Balkan Yarı madası , Orta ve Doğ u Asya'da yaş ayan, uzunluğ u 38 cm olan bir kuştürü (Alectoris graeca). kı nalı yapı ncak * Bkz. yapı ncak. kı nama

* Kı namak iş i, ayı plama, takbih.

kı nama cezası * Bir görevlinin işyerindeki davranı ş ı nı n yasa ve tüzüğe aykı rıolduğunu bildiren ceza. kı namak * Yapı lan bir iş in kötü olduğ unu belirtir bir biçimde söz söylemek, ayı plamak, takbih etmek. kı nanma

* Kı nanmak iş i. kı nanmak * Kı namak iş i yapı lmak. kı nası z kı nayı ş kı ndı ra

* Kı na ile boyanmamı ş . * Kı namak iş i veya biçimi. * Sulak yerlerde yetiş en, ince uzun yaprakları nı n kenarlarıkeskin, koyu renkli bir tür çayı r otu.

kı ndı raç * Oluk veya yiv açmaya yarayan araç. Kı nı k kı nlama kı nlamak

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Kı nlamak iş i. * Bir ş eye kı n yapmak veya bir ş eyi kı nı na geçirmek.

kı nlı * Kı nıolan, bir kı nla sarı lıolan. * Kı nıçok geliş erek bağlıbulunduğu sapıaz veya çok saran yaprak. kı nnap * Sicim. kı nsı z Kı pçak

* Kı nıolmayan. * Xl-XV. yüzyı llarda, Hazar ve Karadeniz'in kuzeyindeki bozkı rlarda yaş amı şbir Türk boyu, Kuman.

Kı pçakça * Kı pçak Türkçesi. kı pı k * Yarıkapalı(göz). kı pı k gözlü * Gözleri yarıkapalıolan. kı pı klı k

* Kı pı k olma durumu.

kı pı r kı pı r * Yerinde duramayarak, sürekli ve aralı ksı z kı mı ldayarak. * Çok hareketli, hamarat. kı pı rdak

* Çok hareketli, yerinde duramayan, canlı .

kı pı rdaklı k * Kı pı rdak olma durumu. kı pı rdama

* Kı pı rdamak, kı pı rdanmak iş i. kı pı rdamak * Kı mı ldamak, sürekli ve hafifçe oynamak. kı pı rdanma * Kı pı rdanmak iş i veya durumu. kı pı rdanmak * Bkz. kı pı rdamak. kı pı rdaş ma * Kı pı rdaş mak iş i. kı pı rdaş mak * Kı mı ldamak, kı pı r kı pı r etmek. kı pı rdatma * Kı pı rdatmak iş i. kı pı rdatmak * Kı mı ldatmak, yerinden oynatmak. kı pı rtı

* Hafif ve sürekli kı mı ldanma, kı mı ltı .

kı pı rtı lı * Kı pı rtı sıolan. kı pı rtı sı z * Kı pı rtı sıolmayan. kı pı ş tı rma * Kı pı ş tı rmak iş i. kı pı ş tı rmak * Göz kapakları nı üst üste birçok kez açı p kapamak. kı pkı p * Gözünü çok kı rpan (kimse). kı pkı rmı zı * Her yanıkı rmı zı veya çok parlak kı rmı zı . kı pkı rmı zıkesilmek (veya olmak) * (yüz için) herhangi bir sebeple çok kı zarmak. kı pkı zı l

kı pma

* Her yanıkı zı l veya çok kı zı l. * Aş ı rı , koyu. * Kı pmak iş i.

kı pmak * Göz kapakları nı çabucak açı p kapamak, kı rpmak. kı prama kı pramak

* Kı pı rdama, kı pramak iş i. * Kı pı rdamak.

kı prayı ş

* Kı pramak iş i veya biçimi.

kı prayı ş lı * Kı pı rtı lı . kı prayı ş sı z * Kı pı rtı sıolmayan, kı pı rtı sı z. Kı ptî * Mı sı r halkı ndan olan kimse. * (yanlı şolarak) Çingene. * Kı ptîlerle ilgili olan. Kı ptîlik

* Kı ptî olma durumu.

kı r * Beyazla az miktarda karanı n karı ş ması ndan oluş an renk. * Bu renkte olan. kı r * Şehir ve kasabaları n dı ş ı nda kalan, çoğu boşve genişyer. * Orman, dağvb.ye karş ı t olan açı klı k yer. kı r bekçisi * Kı rları n ve ovaları n güvenliğ iyle görevli kimse. kı r boynunu! * defol! çekil! git!. kı r çiçeğ i * Kı rlarda kendiliğ inden yetiş en çiçek. kı r düş mek * göze çarpar derecede beyaz kı lları bulunmak, kı rlaş mak. kı r eğlencesi * Kı rda yapı lan eğ lence. kı r gerillâsı * Dağlarda, köy ve kasabalarda eylem yapan çete. kı r gülü

* Çorak bölgelerde biten ve gün gülüne benzeyen bir tür çiçek (Fumana).

kı r kahvesi * Kı rda bulunan, çoğunlukla küçük kahve. kı r serdarı * Kı rlarda eş kı yanı n ardı na düş üp yolları n güvenliğini sağ lamakla görevlilerin baş ı . kı raat

* Okuma. * Okuma kitabı . * Kur'an'ı n belli kural ve iş aretlere göre okunması .

kı raat etmek * okumak. kı raathane

* Müş terilerinin okumalarıiçin gazete ve dergi bulunduran geniş , temiz ve iyi döş enmişkahvehane. * Kahve, kahvehane. kı raathaneci * Kı raathane iş leten kimse. kı racak * Nalbantları n atı n tı rnağ ı nı kesmek için kullandı klarıkeskin demir alet. kı raç

* Verimsiz veya sulanmayan, bitek olmayan toprak.

kı raçlaş ma * Kı raçlaş mak iş i. kı raçlaş mak * Kı raç duruma gelmek, verimsizleş mek. kı raçlı k * Kı raç olma durumu veya kı raç yer. kı rağ ı

* Soğuk havalarda, su buğusunun yerde, bitkiler, ağaçlar ve öteki nesneler üzerinde donması yla oluş an ince buz billûru. kı rağ ıçalmak (veya vurmak) * kı rağ ı , dondurup bozmak. kı rağ ıdüş mek (veya yağmak) * kı rağ ıoluş mak. kı rağ ı lı

* Kı rağı sıolan.

kı ran * Kı rmak iş ini yapan (kimse). * Bit topluluğ un ve özellikle hayvanları n büyük bir bölümünü yok eden hastalı k veya baş ka sebep, ölet, afet. kı ran * Kı yı , kenar, çevre, uç. * Dağsı rtı , tepe, bayı r. * Kı raç toprak. * Birbirine parelel olarak uzanan iki akarsu arası nda kalmı şdağsı rtı . kı ran girmek * kı sa bir zaman içinde çok sayı da ölmek. kı ran kı rana * Çok mücadeleli, acı maksı zı n öldürürcesine yapı lan (kavga, güreş ). kı ranta * Saçlarıağarmaya baş lamı şorta yaş lıerkek. * Ağı rbaş lı , yaş ı na rağ men bakı mlı , özenli (erkek). * (saç sakal için) Kı rlaş mı ş . kı rat

* Elmas, zümrüt gibi değ erli taş ları n tartı sı nda kullanı lan iki desigramlı k ölçü birimi. * Nitelik, değ er, düzey, seviye.

kı ratı n yanı nda duran ya huyundan ya suyundan (almak) * kiş i, kiminle arkadaş lı k ederse, ondan etkilenir.

kı ratı nıölçmek * değ erini biçmek, kı ymetini belirlemek. kı ratlı k

kı ray

kı rba

kı rbacı k kı rbaç

* Kı ratıolan, herhangi bir kı rat değ erinde olan (taş ). * Herhangi bir nitelikte, değ erde olan. * Yol kesen, asi. * Genç, delikanlı . * Sakaları n içinde su taş ı dı klarıağ zıdar, altı geniş , deriden yapı lmı şkap, su kabı , matara. * (çocuklarda) Karı nş iş mesiyle beliren bir hastalı k. * Çok su içen kimse. * Tulumcuk. * Kı l tek parça deri veya uzun esnek bir değ neğin ucuna sı rı m bağlanarak yapı lmı şvurma aracı .

kı rbaç kurdu * Çeş itli türleri insanları n ve hayvanları n kalı n bağ ı rsağı nda yaş ayan, boyu 5 cm olan eni, gözle görülmeyecek incelikte bir asalak, trikosefal (Trichuris trichiura). kı rbaç kurtları * Örnek hayvanıkı rbaç kurdu olan, yuvarlak solucanlar familyası . kı rbaçlama * Kı rbaçlamak iş i. kı rbaçlamak * Kı rbaçla vurmak. * Canlandı rmak, destek vermek, harekete geçirmek. kı rbaçlanma * Kı rbaçlanmak iş i. kı rbaçlanmak * Kı rbaçla dövülmek. kı rca * Hafif kı rlaş mı ş . * Hafif kı rlaş mı şdurumda. kı rcı * Dolu. * Ufak ve sert taneli kar. kı rcımantı * Küçük ve içi iyi doldurulmuşmantı . kı rcı n kı rç kı rçı l

* Hayvan kı ranı . * Kı ş ı n, sisli havalarda, ağ aç dalları nı , toprak çı kı ntı ları nıvb. yerleri kaplayan buz tabakası . * Kı rlaş maya baş lamı ş , kı r renkli. * Bu renkte saçıolan.

kı rçı llanma * Kı rçı l duruma gelme. kı rçı llanmak * Kı rçı l duruma gelmek, ağarmak. kı rçı llaş ma * Krı çı llaş mak durumu. kı rçı llaş mak * Krı çı l duruma gelmek. kı rçı llı k

* Krı çı l olma durumu. * Koyu at donlarıüzerine ak kı lları n tek tek dağı lması .

kı rdı ğ ıkoz (veya ceviz) kı rkı(veya bini) aş mak * sürekli yakı ş ı ksı z davranı ş larda bulunmak. kı rdı rma

* Kı rdı rmak iş i, ı skonta.

kı rdı rmak * Kı rmak iş ini yaptı rmak. kı rdı rtma * Kı rdı rtmak iş i. kı rdı rtmak * Kı rdı rmak iş ini yaptı rmak. * Düş ük fiyat verdirtmek. * Ticarî bir senedi, süresi gelmeden düş ük fiyatla birine devretmek veya satmak. kı rgı n * Bir kimseye gücenmiş , gönlü kı rı lmı şolan. * Toplu ölümlere yol açan bulaş ı cıhastalı k. kı rgı nlı k * Kı rgı n olma durumu. * Kı rı klı k. Kı rgı z * Kı rgı zistan Cumhuriyeti'nde yaş ayan, Türk soylu halk veya bu halktan olan kimse. * Kı rgı zlara özgü olan. Kı rgı zca * Kı rgı z Türkçesi. kı rı cı

kı rı cı lı k

* Kı rmak iş ini yapan. * Kaba, sert, çevresindekileri inciten. * Senet, tahvil, bono ve süresi gelmemişalacaklarla ilgili alı şverişveya iş ler yapan kimse veya kuruluş . * Bir ş eyin gerektiğ i gibi geliş mesini, oluş ması nıönleyici, engelleyici. * Kı rı nı m oluş turan. * Kı rı cıolma durumu, huş unet. * Iş ı ğ ıkı rma özelliği.

kı rı ğ ıolmak * dönem sonu alı nan karnede ders notu zayı f bulunmak.

kı rı ğ ıolmak * yasa ve törelere aykı rıolarak karş ıcinsten biriyle sürekli iliş ki içinde bulunmak. kı rı k

kı rı k

* Kı rı lmı şolan. * Melez. * Tam nota göre düş ük olan (not). * Gücenmiş , üzgün. * Kı rı lmı şbir ş eyden ayrı lan parça. * Kemiğ in bir etki ile kı rı lması . * Bir ş eyin kı rı lan yeri. * Kı rı lmı şbir ş eyin parçası . * Tavla oyununda oyun dı ş ıbı rakı lan pul. * Kadı nı n veya erkeğin yasalara ve törelere aykı rı olarak iliş ki kurduğu erkek veya kadı n.

kı rı k * Kayaç kütlelerinin bir kı rı lma düzlemi boyunca yerlerinden kayması , fay. kı rı k çizgi * Bir veya birkaç noktada doğ rultu değ iş tiren çizgi. kı rı k dökük * Eski, sağ lam olmayan, çürük, değersiz (ş ey). * Düzgün olmayan, parça parça (söz). kı rı k dölü * Evlilik dı ş ıiliş kiden doğan çocuk. kı rı k hava * Hareketli ve canlıoyun melodisi ve türküsü. kı rı k plâk gibi * Durmaksı zı n, aynıtonda tekrarlayarak. kı rı kçı kı rı kçı lı k kı rı klama

* Kı rı k kemikleri ve çı kı klarıtedavi eden kimse, sı nı kçı , çı kı kçı . * Kı rı kçı nı n iş i. * Kı rı klamak iş i.

kı rı klamak * Kı rı k duruma getirmek, ufalamak. kı rı klı k

* Kı rı k olma durumu. * Vücutta duyulan ağ rı , yorgunluk, rahatsı zlı k, kı rgı nlı k. *İ steksizlik, güceniklik, kı rgı nlı k.

kı rı lgan * Kolay ve çabuk kı rı lan. * Kolay ve çabuk gücenen. kı rı lganlı k * Kı rı lgan olma durumu. kı rı lı p bükülmek

* kı rı tarak, kibarlı ğ a özenerek konuş mak. kı rı lı p dökülmek * kibar görünmeye çalı ş mak. * çok eskimek. * kı rı klı k duymak. kı rı lı ş

* Kı rı lmak iş i veya biçimi.

kı rı lma * Kı rı lmak iş i. * Yürürken salı nma, nazlıyürüyüş . * Saydam bir ortamdan baş ka bir saydam ortama (örneğin havadan cama) geçen bir ı ş ı nı n doğ rultusunu değ iş tirmesi. kı rı lmak

kı rı m

* Kı rmak iş ine konu olmak, bir veya birçok parçaya ayrı lmak. * Bükülerek kat yeri oluş turmak. * (savaş , bulaş ı cı hastalı k sebebiyle) Çok sayı da insan ölmek. * (soğuk, rüzgâr vb. için) Eski gücü kalmamak, azalmak, yatı ş mak. * (cesaret, umut, onur için) Azalmak, yok olmak. * Birine karş ıkı rgı n duruma gelmek, gücenmek, incinmek. * Kı rı klı k duymak. * Ağaç, dal üzerinde meyve, çiçek, yaprak çok olmak. * Saydam bir ortamdan baş ka bir saydam ortama geçen bir ı ş ı n, doğ rultu değiş tirmek. * Savunması z insanları n veya tutsakları n toplu olarak öldürülmesi, katliam. * Hayvanları n hastalı k, soğuk gibi sebeplerle ölmesi.

kı rı m kı rı m * Kı rı tarak, kı rı ta kı rı ta. Kı rı mlı * Kı rı m halkı ndan olan (kimse). kı rı nı m kı rı nma kı rı nmak

kı rı ntı

* Iş ı k, ses ve radyoelektrik dalgaları nı n karş ı laş tı ğıbazıengelleri dolanarak geçmesi olayı , difraksiyon. * Kı rı nmak iş i. * Yürürken salı nmak. * Oynamak, raksetmek. * Bir ş eyden ayrı lan küçük parça. * Küçük kalı ntı . * Kurumak için kesilip yerde bı rakı lan odun.

kı rı ntıkülte * Kı rı ntı lardan oluş muşkülte. kı rı ntı lı

* Kı rı ntı sıolan, kı rı ntı lardan oluş muş .

kı rı p dökmek * dikkatsizlik veya öfkeyle bir çok ş eyin kı rı lması na sebep olmak. kı rı p geçirmek

* yakı p yı karak, öldürerek baskıveya etki yaparak büyük zarar vermek. * çok sert davranarak darı ltmak. * tuhaf söz ve davranı ş ları yla herkesi gülmekten katı ltmak. * hayran etmek. kı rı p sarmak * bir ş eyi yapmak için, güçlükle her türlü imkândan yararlanmak. kı rı şkı rı ş * Kı rı ş ı klarıolan, çok kı rı ş ı k; kı rı ş ı k bir biçimde. kı rı ş ı k

kı rı ş ı klı kı rı ş ı klı k

* Kı rı ş mı şolan. * Deride esnekliğ in kaybolması ndan oluş an kı vrı m. * Kı rı ş mı şyer, kı rı ş ı klı k. * Kı rı ş ı ğ ıolan. * Kı rı ş ı k olma durumu. * Kı rı ş ı k olan yüzeyin durumu. * Kı rı ş mı şolan yer, kı rı ş ı k.

kı rı ş ı ksı z * Kı rı ş ı ğ ıolmayan. kı rı ş ma

* Kı rı ş mak iş i.

kı rı ş mak * Bir yüzeyin düzgünlüğ ü bozulmak, kı rı ş ı klı k oluş mak. * Birbirini kı rmak, yok etmek, öldürmek. * Karş ı lı klıkı rmak. * Pazarlı k etmek. * Bahse tutuş mak. * Bir ş eyi yarıyarı ya paylaş mak. kı rı ş tı rma * Kı rı ş tı rmak iş i. kı rı ş tı rmak * Kı rı ş ması na sebep olmak. * Karş ıcinsten biriyle yakı n iliş kide bulunmak, flört etmek. kı rı ta kı rı ta * Kı rı tarak, cilve yaparak. kı rı tı m

* Kı rı tmak iş i.

kı rı tı m kı rı tı m * Kı rı tarak. kı rı tı ş * Kı rı tmak iş i veya biçimi. kı rı tkan

* Her zaman kı rı tan.

kı rı tkanlı k * Kı rı tkan olma durumu.

kı rı tma kı rı tmak kı rk

* Kı rı tmak iş i, cilve, iş ve. * Hoşgörünmek çabası yla cilveli jest ve mimikli davranı ş larda bulunmak. * Otuz dokuzdan sonra gelen sayı nı n adı , 40, XL. * Dört kere on, otuz dokuzdan bir artı k. * Pek çok.

kı rk (veya bin) dereden su getirmek * birini kandı rmak için birçok sebep ileri sürmek. kı rk basmak * kı rk gün dolmadan, doğ um yapmı şannenin ve bebeğin dı ş arıçı karı lması nı n tehlikeli olacağ ı nıgeleneksel olarak kabul etmek. kı rk basması * Doğumdan sonra kı rk gün içinde anne veya çocuğ un ruhsal sebeplerle bağ lanan ateş li bir hastalı ğ a yakalanması . kı rk bir (buçuk) maş allah * (ciddî veya alaylı ) "nazar değmesin" anlamı nda kullanı lı r. kı rk bir buçuk * "Allah nazardan korusun" anlamı ndaki kı rk bir buçuk kere maş allah" sözünde geçer. kı rk bir kere maş allah! * pek çok, binlerce kez nazar değ mesin!. kı rk budak * Bektaş îlikte erenler meydanı na konulan kı rk kollu büyük ş amdan. kı rk evin kedisi * birçok eve girip çı kan (kimse). kı rk hamamı * Doğumdan kı rk gün sonra annenin hamama götürülmesi ve bu amaçla yapı lan tören. * Kadı nı n loğ usallı kta ilk kı rk günü doldurduktan sonra bebeğ i ile birlikte temizlenmesi için hamamda yapı lan toplantı . kı rk ikindi * Genellikle Orta Anadolu'da ikindi zamanı yağ an sürekli yağ murlara verilen ad. kı rk kapı nı n ipini çekmek * bir çok yere uğramak. kı rk merak * Çok meraklı , herş eyi anlamak isteyen. kı rk para

kı rk para

* bir kuruş . * (para için) çok az. * Para biriminin kı rkta birlik değerine verilen ad.

kı rk tarakta bezi olmak * bir çok iş i veya iliş kisi olmak.

kı rk yı l

* Çok uzun bir süre.

kı rk yı l kı ran olmuş , eceli gelen ölmüş * ecel gelmedikçe ölünmeyeceği inancı nı anlatı r. kı rk yı lda bir * çok seyrek olarak. kı rk yı lı n baş ı(veya baş ı nda) * çok uzun süre içinde bir kez. kı rk yı llı k * Çok eski, köklü. kı rk yı llı k yani, olur mu kâni * eskimişbir alı ş kanlı k kolay kolay değiş mez. Kı rkağ aç kavunu * Kabuğ u alacalısarı renkte olan bir tür kavun. kı rkambar *İ çinde değiş ik türden ş eyler bulunan kap veya yer. * Bir çok konuda bilgisi olan kimse. * Çerçi. kı rkar * Kı rk sayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine kı rk, her defası nda kı rkıbir arada olan. kı rkayak

* Eklem bacaklı ları n çok ayaklı lar sı nı fı na giren, taş ları n altı nda yaş ayan, vücudu yuvarlak ve uzun bir böcek (Julus terrestris). * Kası k biti. kı rkbayı r * Gevişgetiren hayvanları n dört gözlü olan midelerinin üçüncü gözü. kı rkbeş lik * Bir tabanca türü. * Dönme hı zıdakikada kı rk beşdevir olan plâk. kı rkgeçit kı rkı

* Üzerinden birçek kez geçilmesi gereken veya birçok geçidi bulunan ı rmak. * Kı rkmak iş i. * Davarları n yün veya kı lları nı kı rkmaya yarayan makasa benzer araç.

kı rkıçı kmak * (loğ usa, yeni doğ an bebek veya ölü için) doğumdan veya ölümden sonra kı rk gün geçmek. kı rkı cı

* Davarları n yün veya kı lları nı kı rkan kimse.

kı rkı lma * Kı rkı lmak iş i. kı rkı lmak * Kı rkmak iş i yapı lmak. kı rkı m

* Davarları n kı rkı lmasıiş i.

* Davarları n kı rkı ldı klarımevsim. kı rkı mcı * Kı rkı cı . kı rkı ncı * Kı rk sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada otuz dokuzuncudan sonra gelen. kı rkı ndan sonra at olup da kuyruk mu sallayacak * "vakti geçmiş , artı k iş e yaramayacak durumda olmak" anlamı nda kullanı lan bir söz. kı rkı ndan sonra azmak * yaş landı ktan sonra yaş ı na uymayan davranı ş larda bulunmak. kı rkı ndan sonra saz çalmak * yaş landı ktan sonra uzun ve güç bir iş e giriş mek. kı rkı ntı kı rkikilik kı rklama

* Kı rpı ntı . * Bir tabanca türü. * Kı rklamak iş i.

kı rklamak * Loğusa veya yeni doğ muşbebek için kı rk günü doldurmak. * Bir ş eyi kı rk defa yapmak ve özellikle birçok defa sudan geçirmek, çok yı kamak. kı rklanma * Kı rklanmak iş i. kı rklanmak * Kı rklamak iş i yapı lmak. kı rklar

* Kı rk kiş ilik bir evliya topluluğuna verilen ad.

kı rklara karı ş mak * bir kimse artı k ortalarda görünmez olmak. kı rklarıkarı ş mı şolmak * (çocuklar için) aynıkı rk günlük süre içinde doğ muşolmak. kı rklı

* Kı rk parçadan oluş muş . * Kı rk gününü doldurmamı ş . * Birinin kı rkıçı kmadan, öbürü doğ an iki çocuktan her biri.

kı rklı k *İ çinde kı rk sayı sıbulunan. * Kı rk yaşdolayları nda bulunan (kimse). * Kı rk para. * Doğacak çocuk için hazı rlanan bez veya giysi. kı rkma

kı rkmak

* Kı rkmak iş i. * Ucu kesilip alnı n üstüne bı rakı lan saç. * Bir ş eyi uçları ndan kesmek.

* (saç sakal, tüy için) Kesmek. * Bir hayvanı n tüylerini kesmek. kı rkmerdiven * \343 kı rk merdiveni. kı rkmerdiveni * Dik yokuş . kı rktı rma

* Kı rktı rmak iş i.

kı rktı rmak * Kı rkmak iş ini yaptı rmak. kı rlangı ç

* Kı rlangı çgillerden, genişgagalı , çatal kuyruklu, ince uzun kanatlı , küçük göçebe kuş(Hirundo). * Öküz arabası nda arka dingil ve tekerlekleri özeğe bağ layan çatal ağaç. * Köyleri dolaş arak göz hastalı kları nıve özellikle ak basmayıiyi ettiğini öne süren sahte hekim. * Osmanlıdonanması nda yer alan, karakol ve keş if iş lerinde kullanı lan, yelkenli ve kürekli küçük bir tür savaşgemisi. kı rlangı ç balı ğı * Kı rlangı ç balı ğ ı gillerden, yüzgeçleri genişve uzun, eti beyaz, kı rmı zırenkli bir balı k (Trigla hirundo). kı rlangı ç balı ğı giller * Kemikli balı klar takı mı nı n dikenli yüzgeçlikler alt takı mı na giren bir familya. kı rlangı ç dönümü * Ekim ayı nı n ilk günleri. kı rlangı ç fı rtı nası * Nisan ayı nı n ilk günlerinde görülen fı rtı na. kı rlangı ç otu * Gelincikgillerden, çiçekleri altı n ve limon sarı sırenginde olan, tanelerinden asitsiz bir yağelde edilen çok yı llı k ve otsu bir bitki (Chelidonium majus). kı rlangı çgiller * Omurgalıhayvanlardan, kuş lar sı nı fı nı n ötücü kuş lar takı mı nı n bir familyası . kı rlangı çkuyruğ u * Hayvanı n kulağ ı nıdelerek yapı lan iş aret. kı rlaş ma

* Kı rlaş mak iş i.

kı rlaş mak * Rengi kı r olmak. kı rlaş mak * Kı r durumuna gelmek. kı rlent

kı rlı k kı rma

* Çiçek veya yaprak iş lemeli süs. *İ ş lemeli veya iş lemesiz olarak yatak üzerine konulan yastı k. * Kı r olan yer, ş ehir dı ş ı nda açı klı k yer. * Kı rmak iş i.

* Kumaş ıkatlayarak yapı lan giysi süsü, pli. * Kı rı lmı şveya dövülmüştahı l. * Bası lıkâğı tlarıforma durumuna getirmek için belli yerlerinden bükme ve katlama iş i. * Ortası ndan kı rı larak doldurulan (çifte veya tüfek). * (hayvan için) Soyu karı ş mı ş , azma, melez, metis. * Yabancıetkilerle özgün niteliğ ini yitirmişolan. kı rmacı * Giysilere pli yapan kimse. * Kı rı lmı ştahı l satı cı sı . * Değirmen iş leten kimse, değirmenci. * Bası lmı şformalarıkatlayan kimse. kı rmak

* Vurarak veya ezerek parçalamak. *İ ri parçalara ayı rmak. * Belirli bir biçimde katlamak. * Öldürmek, yok olması na sebep olmak. * Azaltmak, indirmek. * Gücünü, etkisini azaltmak. * Yok etmek. *İ ndirimle almak. * Dileğ ini kabul etmeyerek veya beklenmeyen bir davranı şkarş ı sı nda bı rakarak gücendirmek, incitmek. * (tavla gibi oyunlarda) Karş ıoyuncunun pulunu oyun dı ş ı nda bı rakmak. * Vücut kemiklerinden birini parçalamak. * (tahı l için) İ ri ve kaba öğütmek. * Hareket durumundaki canlı nı n veya taş ı tı n yönünü değiş tirmek, çevirmek, döndürmek. * Kaçmak, uzaklaş mak. * Daha iyi bir sonuç elde etmek.

kı rmalı * Üstünde kı rmaları bulunan (giysi). kı rması z kı rmı z

* Kı rmasıbulunmayan. * Kı rmı z böceğ inden çı karı lan parlak al boya, çiçek boyası .

kı rmı z böceğ i * Zar kanatlı lardan, küçük bir böcek (Coccus ilicis). kı rmı z madeni * \343 madenkı rmı z. kı rmı zı

* Al, kı zı l. * Bu renkte olan.

kı rmı zıçizgi * Özellikle çam türü ağaçlarda görülen, uygunsuz koş ullarda kurutulan ağ acı n çatlayan göze zarı ndan giren mantarları n yaptı ğ ıbir tür hastalı k. kı rmı zıçürük * Zararlımantarları n etkisi sonucu çam türü ağ açlardaki göbek odunun kı rmı zıkahverengi olması . kı rmı zıdipli mumla davet etmek * birine bir yere gelmesi için çok yalvarmak, ı srar etmek. kı rmı zıet * Büyükbaşhayvanları n yağ ıve proteini yüksek, besleyici eti.

kı rmı zıfener * Genel ev. kı rmı zıgömlek * Saklanmaya ne kadar çalı ş ı lı rsa çalı ş ı lsı n gizlenemeyen ş ey. kı rmı zıkart * Kurallara aykı rıdavranan ve daha önce hakemler tarafı ndan sarıkart gösterilerek ikaz edilmişoyuncuyu oyundan çı kartma cezası . kı rmı zıkart görmek * oyundan çı karı lma cezası na çarptı rı lmak. kı rmı zılâhana * Rengi kı rmı zıolan bir tür lâhana. kı rmı zıoy * Bir oylamada, karş ı durum alı ndı ğ ı nı gösteren oy. kı rmı zı biber * Patlı cangillerden bir biber türü (Capsicum annuum). * Bu bitkinin olgunlaş ı nca kı zarı p yakı cıbir acı lı k kazanan, yemeklerde bahar olarak kullanı lan tozu. kı rmı zı laş ma * Kı rmı zı laş mak iş i. kı rmı zı laş mak * Kı rmı zı bir renk almak, kı zarmak. kı rmı zı lı k * Kı rmı zı olma durumu, kı zı llı k. kı rmı zı msı * Kı rmı zı yıandı ran, kı rmı zı ya çalan. kı rmı zı mtı rak * Kı rmı zı msı . kı rmı zı turp * Turpgillerden, kökü kı rmı zıolan bir turp tütü (Raphanus sativus varradicula). kı rnak

kı rnav kı rpı k

kı rpı lma

* Cariye. * Çalı mlı , süslü (kimse). * Güzel, titiz. * Cilveli, oynak (kadı n). * Boylu boslu; çevik. * Çiftleş mek isteyen diş i kedi. * Kı rpı lmı şolan. * Bölük pörçük. * Kı rpı lmak iş i.

kı rpı lmak * Kı rpmak iş i yapı lmak. kı rpı ntı

* Kı rpı lan ş eyden kalan küçük parça. * Kı rpı ntıbiçiminde olan. kı rpı ntıbohçası *İ çine kumaşkı rpı ntı larıkonulan bohça. kı rpı ş ma * Kı rpı ş mak iş i. kı rpı ş mak * (göz kapakları ) Çok ı ş ı ktan sı k sı k kı rpı lmak. * (ı ş ı k) Yanı p söner gibi olmak. kı rpı ş tı ra kı rpı ş tı ra * Kı rpı ş tı rarak, sürekli ve hı zlıkı rparak. kı rpı ş tı rma * Kı rpı ş tı rmak iş i. kı rpı ş tı rmak * (göz kapakları nı ) Çabuk çabuk açı p kapamak, kı pmak, kı rpmak. kı rpma * Kı rpmak iş i. kı rpmak

* Parçalara ayı rmak, kesmek, kı rkmak. * (göz kapakları nı ) Açı p kapamak, kı pmak. * Kesinti yapmak, tutumlu davranmak.

kı rptı rma * Kı rptı rmak iş i. kı rptı rmak * Kı rpmak iş ini yaptı rmak. kı rsal

* Kı r ile ilgili. * Az insanı n barı ndı ğı , daha çok kı r durumunda olan (yer).

kı rsal alan * Üretim etkinlikleri tarı ma dayalıolan, kı rsal nüfusun yaş adı ğıve çalı ş tı ğ ıalan. kı rsal bölge * Genellikle tarı m veya hayvancı lı k yapı lan ve az insanı n yaş adı ğ ıyer. kı rsal nüfus * Tarı mla uğ raş an, genellikle ş ehir sı nı rlarıdı ş ı nda, köy ve kasabalarda yaş ayan nüfus. kı rt kı rt kı rtasiye

* Kı rt sesi çı kararak. * Defter, kâğı t, kalem, mürekkep gibi yazı araç ve gereçlerinin bütünü. * Kâğ ı tla yapı lan iş lemler.

kı rtasiyeci * Kı rtasiye satan kimse. * Devletle ilgili iş lerin yürütülmesinde, ş ekle gereğinden çok önem veren, bürokrat, ş ekilci, formalist. kı rtasiyecilik * Kı rtasiyecinin yaptı ğ ıiş .

* Devletle ilgili iş lerin yürütülmesinde ş ekle gereğinden çok önem verme, bürokrasi. kı rtı klı * Kirtikli. kı rtı pil

* Değersiz, bayağ ı , yarı m yamalak.

kı rtı pilleş me * Kı rtı pilleş mek iş i veya durumu. kı rtı pilleş mek * Kı rtı pil durumunda olmak. kı s kı s * Gülmenin sessiz ve alaylı olduğ unu anlatı r. kı s kı s gülmek * sessiz ve alaylıgülmek. kı sa

kı sa çizgi

* Boyu, uzunluğ u az olan, uzun karş ı tı . * Az süren, uzun olmayan. * Ayrı ntı sıçok olmayan. * Kı saca, kı saltarak. * Kı sa olan ş ey. * Satı r sonuna sı ğ mayan kelimelere, hecelere bölerken kullanı lan noktalama iş areti ( - ), tire.

kı sa dalga * (radyo yayı nıiçin) Dalga boyu on ile yüz m arası nda değ iş en dalga. kı sa devre * Araları nda potansiyel farkıbulunan iki nokta, direnci çok küçük olan bir iletkenle birleş tirildiğinde oluş an elektrik olayı . kı sa far

* Otomobilde farı n verdiğ iı ş ı ğ ı n daha yakı n görmesi, karş ı dan geleni rahatsı z etmemesi için getirdiği konum, uzun far karş ı tı . kı sa görüş lü * Dar görüş lü. kı sa günün kârı * "hiç olmamaktansa bu kadarıda iyidir" anlamı nda kullanı lı r. kı sa kafalı * Kafatası nı n ön-art ekseni yan eksenine göre kı sa olan (kimse), brakisefal. kı sa kesmek * sözü uzatmamak. kı sa kı sa

* Uzun olmayan bir biçimde, azar azar.

kı sa mesafe * Uzaklı ğı az olan. kı sa ömürlü * Ömrü az olan veya uzun süre yaş amayan.

kı sa tutmak * bir ş eyi gerektiği kadar uzun yapmamak. * bir konuyu genişve ayrı ntı lıbir biçimde vermemek. kı sa ünlü

* Boğ umlanma süresi uzun olmayan ünlü: At, al, kı r gibi kelimelerindeki ünlülerde olduğ u gibi.

kı sa vadeli * Süresi az olan. kı sa yoldan * Uzatmadan, süreyi geçirmeden. * Kesin bir biçimde. kı saca * Oldukça kı sa, biraz kı sa. * Kı sa olarak, özetle. kı sacası * kı sa söylemek gerekirse. kı sacı k kı salı k kı salı ş

* Çok kı sa. * Kı sa olma durumu. * Kı salmak iş i veya biçimi.

kı salma * Kı salmak iş i. kı salmak

* Kı sa duruma gelmek. * Süresi azalmak.

kı saltı lma * Kı saltı lmak iş i. kı saltı lmak * Kı sa duruma getirilmek. kı saltı m

* Kı saltmak iş i, taksir. * (güzel sanatlarda) Perspektif sebebiyle bazı boyutlarıküçük görülen nesneleri, bu görünüş e uygun bir biçimde çizme yöntemi. kı saltı ş kı saltma

* Kı saltmak iş i veya biçimi. * Kı saltmak iş i, taksir. * Kı saltı lmı şad veya söz, ihtisar.

kı saltmak * Kı sa duruma getirmek. * Kı sa gibi göstermek. kı saltmalı * Kı saltı lmı şolan.

kı saltmalıkelime * Birden çok kelimenin başharfiyle kurulmuşkelime. kı salttı rma * Kı salttı rmak iş i. kı salttı rmak * Kı saltmak iş ini yaptı rmak. kı sarak

kı sas kı sas

* Biraz kı sa, kı saca. * Kı sa süreli. * Bir suçluyu, baş kası na yaptı ğ ıkötülüğü aynıbiçimde uygulayarak cezalandı rma. * Kı ssalar, hikâyeler, öyküler: Kı sas-ıenbiya.

kı sas etmek * bir suçluya baş kası na yaptı ğ ıkötülüğ ü aynıbiçimde uygulamak. kı sasa kı sas * Yapı lan kötülüğü aynıbiçimde, yapan kimseye yapma, uygulama. kı sı k

kı sı kça

* Kı sı lmı şolan. * (ses için) Boğ uk, güçlükle çı kan. * (göz kapaklarıiçin) Hafifçe aralanmı ş , yumulmuşolan. * Bir kı vrı mı keserek iki yandaki çukurluklarıbirleş tiren, dar ve boğ az biçimindeki koyak, dar boğaz, klüz. * Biraz kı sı lmı şolarak.

kı sı klı k * Kı sı k olma durumu. kı sı lı ş kı sı lma

kı sı lmak

kı sı m kı sı m

* Kı sı lmak iş i veya biçimi. * Kı sı lmak iş i. * Kalbin, içindeki kanıdamarlara vermek için açı lı p kapanması . * Hacmi, niceliği, gücü azalmak. * (göz kapaklarıiçin) Hafifçe kapanmak. * Kaçı p kurtulma yolu kalmamak. * Avuç. * Parçalara ayrı lmı şbir ş eyin her bölümü, bölük, kesim. * Bir cinsten veya meslekten olanları n tümü. * Bölüm, kol, dal.

kı sı m kı sı m * Ayrıayrı , bölük bölük. kı sı mlama * Kı sı mlamak iş i.

kı sı mlamak * Tek elle avuçlamak. kı sı nma kı sı nmak

* Kı sı nmak iş i. * Kendi ihtiyaçları nıkarş ı lamakta tutumlu davranmak, imsak etmek.

kı sı ntı * Her türlü ihtiyacıkarş ı lamada tutumlu davranma, kı sma, azaltma. kı sı ntıyapmak * tutumlu davranmak. kı sı ntı lı

* Kı sı ntı ya dayanan, kı sı ntı sıolan.

kı sı ntı sı z * Kı sı ntı ya dayanmayan, kı sı ntı sıolmayan. kı sı r * (insan ve hayvan için) Üreme imkânıolmayan, döl vermeyen. * (toprak için) Ürün vermeyen. * Verimsiz, yararsı z, sonuçsuz. *İ çinde hiçbir üreme olayıgeçmeyen (canlıhücre, çekirdek vb.). kı sı r

* Haş lanmı şbulgur, taze soğ an, maydanoz ve baharatla yapı lan bir tür yemek.

kı sı r döngü * Bir önermeyi ikinci bir önerme ile, bunu da birincisiyle tanı tlama. * Aynıolumsuz sonucu veren, çözüm getirmeyen durumları n tekrarlanması , sürdürülmesi. kı sı rgan

* Esirgeyip vermeyen.

kı sı rganma * Esirgeme. kı sı rganmak * Esirgeyip bir ş eyi vermekten çekinmek. kı sı rlaş ma * Kı sı rlaş mak iş i. kı sı rlaş mak * Kı sı r duruma gelmek. kı sı rlaş tı rma * Kı sı rlaş tı rmak iş i. kı sı rlaş tı rmak * Üreme organları nıameliyatla döl veremez duruma getirmek. kı sı rlı k

kı sı ş

* Kı sı r olma durumu. * Verimsizlik, akamet. * Kı sma iş i.

kı sı t

* Kiş inin yurttaş lı k hakları nı kullanma yetkisinin yargıkuruluş ları nca kaldı rı lması . * Bunama, mahkûm olma gibi sebeplerden dolayı kanunun, bir kimsenin malı nı , parası nı istediğ i gibi kullanması na ve harcaması na engel olması , hacir. kı sı t altı na almak * kı sı tlamak. kı sı tlama

* Kı sı tlamak iş i, hacir.

kı sı tlamak * Önceden verilmişolan hak ve hürriyetlerin sı nı rları nı daraltmak, tahdit etmek. * Birini yasal yoldan malları nıkullanmaktan yoksun bı rakmak, kı sı t altı na almak, hacir altı na almak. * Sı nı rlamak, daraltmak. kı sı tlanı ş * Kı sı tlanmak iş i veya biçimi. kı sı tlanma * Kı sı tlanmak iş i. kı sı tlanmak * Kı sı tlamak iş i yapı lmak. kı sı tlayı cı * Kı sı tlayan, kı sı t altı na alan. * Sı nı rlayan, daraltan. kı sı tlayı ş * Kı sı tlamak iş i veya biçimi. kı sı tlı

kı sı tlı lı k kı ska kı skacı

* Kı sı tlanmı ş , kı sı t altı na alı nmı ş , mahcur. * Sı nı rlanmı ş . * Kı sı tlıolma durumu, hacir. * Arpacı k soğanı . * Soğan tohumundan arpacı k soğ anıyetiş tiren kimse.

kı skacı lı k * Soğan tohumundan arpacı k soğ anıyetiş tirme iş i. kı skaç

* Bir ş eyi tutup sı kı ş tı rmaya yarayan kerpeten, pense gibi araç. * Açı lı p kapanan eğ reti merdiven. * Böceklerde besin maddelerini parçalamaya ve kendilerini savunmaya yarayan organ. * Demircilerin kı zgı n demiri tuttuklarımaş a gibi araç. * Kı skaç biçiminde olan.

kı skaç gözlük * Kelebek gözlük. kı skaçlama * Kı skaçlamak iş i.

kı skaçlamak * Kı skaç duruma gelmek. kı skanç

* Kı skanma huyunda olan.

kı skançlı k * Bir kimse bir üstünlük gösterdiğ inde veya sevilen birisinin, baş kasıile ilgilendiği kanı sı na varı ldı ğı nda takı nı lan olumsuz tutum veya acı duyma. kı skançlı k etmek * kı skanmak. kı skandı rma * Kı skandı rmak iş i. kı skandı rmak * Kı skanması na yol açmak. kı skanı lma * Kı skanı lmak iş i. kı skanı lmak * Kı skanmak iş i yapı lmak veya kı skanmak iş ine konu olmak. kı skanı ş * Kı skanmak iş i veya biçimi. kı skanma * Kı skanmak iş i. kı skanmak * Sevgide veya kendisiyle iliş kili ş eylerde bir baş kası nı n ortaklı ğ ı na veya üstün durumda görünmesine dayanamamak. * Herhangi bir bakı mdan kendinden üstün gördüğ ü birinin bu üstünlüğ ünden acıduymak, günülemek, haset etmek. * Esirgemek, çok görmek. * Bir ş eye, en küçük saygı sı zlı k gösterilmesine bile dayanamamak. * Yerinde olmayıistemek, imrenmek. kı skı kı skı vrak

* Türlü maksatlarla iki ş eyin arası na sokuş turulan, kı stı rı lan parça, kama, takoz. * Çözülemeyecek veya kurtulamayacak bir biçimde.

kı skı vrak yakalamak (veya bağlamak) * kurtulamayacak veya çözülemeyecek biçimde tutmak, sı msı kıtutmak. * tamamen etkisi altı nda kalmak, bir ş eyle sürekli meş gul olmak. kı sma * Kı smak iş i. kı smak

* Azaltmak, alçaltmak. * (göz için) Biraz kapamak. * Boyunu kı saltmak veya daraltmak. * (lâmba için) Iş ı ğ ı nı azaltmak. * Sı kı ş tı rmak. * (para, masraf vb. için) Azaltmak. * Pintilik etmek. * Verilen hak ve özgürlüklerin sı nı rı nıdaraltmak.

kı smen kı smet

* Bütün değil, bir bölüm olarak veya bazıbakı mdan, bazı yönden. * Tanrı 'nı n her kiş iye uygun gördüğ ü yaş ama durumu, nasip. * (kı z veya kadı n için) Evlenme talihi. * Olayları n kötü sonuçları nıtevekkülle karş ı lama durumu. * Şimdiden belli değil, ya olur ya olmaz anlamı nda.

kı smet (veya kı smeti) çı kmak * (kı z, kadı n için) evlenme teklifi almak. kı smet ağacı * Bütün sı cak ülkelerde sı k rastlanan tı rmanı cıve iri gövdeli ağ aç (Clerodendron). kı smet beklemek * evlenmeyi, evleneceğ i kimseyi beklemek. kı smet kapı sı * Gelir, geçim yeri sağlayan yer. kı smet olmak * talih yardı m etmek. kı smeti açı lmak * kazancıartmak, bolluğ a ermek. * kendisiyle evlenmek isteyen biri çı kmak. kı smeti ayağ ı na (kadar) gelmek * beklenmeyen bir sebeple kazançlıbir durumla karş ı laş mak. kı smeti bağ lanmak * istediğ i hâlde evlenememek. kı smeti çı kmak * olumlu bir duruma kavuş mak. kı smetinde ne varsa kaş ı ğı nda o çı kar * kiş i ne kadar çabalarsa çabalası n alı n yazı sı ndaki ş eye ulaş ı r. kı smetine mani olmak * kazancı na veya evlenmesine engel olmak. kı smetini ayağı yla tepmek * kavuş acağ ıiyi bir durumu, değerini bilmeyerek istememek. kı smetini bağ lamak * (büyü ile) evlenmesine engel olmak. kı smetli * Kı smeti iyi olan. kı smetsiz

* Kı smeti iyi olmayan.

kı smetsizlik * Kı smetsiz olma durumu. kı smı k

* Cimri, pinti, hasis.

kı smî

* Bir ş eyin yalnı z bir bölümünü içine alan, tikel, cüz'î.

kı smî felç * Vücudun bir bölümünün felçli duruma gelmesi. kı smî seçim * 1961 Anayasası na göre Cumhuriyet Senatosu üyelerinden süresi dolanları n yenilenmesi için yapı lan seçim. kı srak kı ssa

* Diş i at. * Hikâye, fı kra.

kı ssadan hisse * anlatı lan bir olaydan alı nacak ders. kı ssadan hisse almak (veya çı karmak) * anlatı lan bir olaydan ders almak. kı stak kı stas

* Bir yarı madayıkaraya bağ layan, iki yanısu, dar kara parçası , berzah, dil. * Ölçüt.

kı stas tutmak * ölçü olarak almak. kı stelyevm * Görev baş ı na gelinmediği günlerde kesilip ödenmeyen para. kı stı rı lma * Kı stı rı lmak iş i. kı stı rı lmak * Kı stı rmak iş i yapı lmak. kı stı rma

kı stı rmak

kı ş mevsimi.

* Kı stı rmak iş i. *İ çerisine peynir, kı yı lmı şet vb. konularak sac üzerinde piş irilen börek. * Karnı yarı k yemeğ i. *İ ki ş ey arası nda bı rakarak sı kı ş tı rmak. * Kaçamayacak bir duruma getirmek. * (kuzey yarı m küre için) Aralı k ayı nı n yirmi ikisinde baş layı p martı n yirmi birine kadar süren, yı lı n en soğ uk * Çok soğ uk hava.

kı ş

* Tavuk gibi kümes hayvanları nıkovalamak için çı karı lan ses.

kı şbasmak * kı ş ı n, ş iddetli soğ uklarıbaş lamak. kı şdönemi * Kı şsüresine rastlayan, kı ş ı n yapı lan ş ey.

kı şdönencesi * Bkz. Oğ lak dönencesi. kı şgünü

* Kı ş ı n.

kı şkayı tı * Kı şiçin saklanan yiyecekler. kı şkı yamet * Çok zorlu kı ş ; yağ murlu, fı rtı nalısoğuk hava. kı şuykusu * Soğuk ve kurak mevsimlere karş ıkoyabilmek için canlıvarlı kları n yapı sı nda görülen olayları n bütünü. * Ilı man ve soğ uk bölgelerde, özellikle yaprakları nıdöken ağaçlarda ham ve ongun besi suyu dolaş ı mı nı n tamamen veya kı smen durması . * Durgunluk, hareketsizlik dönemi. kı şyapmak * (hava) çok soğ uk ve karlıgeçmek. kı ş ıgeçirmek * kı şmevsimini bir yerde geçirmek. kı ş ı n kı ş ı r

* Kı şmevsiminde, kı şsüresince. * Kabuk.

kı ş kı rtı * Kı ş kı rtmak iş i, tahrikât. kı ş kı rtı cı * Kı ş kı rtmak iş ini yapan, muharrik. * Kı ş kı rtma yapan, provokatör. kı ş kı rtı cı ajan *İ nsanları , bazısuçlarıiş lemeye sürüklemekle görevli kimse. kı ş kı rtı cı lı k * Kı ş kı rtı cıolma durumu. * Kı ş kı rtı cıajana özgü davranı ş . kı ş kı rtı lma * Kı ş kı rtı lmak iş i. kı ş kı rtı lmak * Kı ş kı rtmak iş i yapı lmak. kı ş kı rtı ş * Kı ş kı rtmak iş i veya biçimi. kı ş kı rtma

* Kı ş kı rtmak iş i, tahrik, tahrikât. * Herhangi bir kiş iye, gruba, kuruluş a veya devlete karş ıgiriş ilen ve onları sonradan ağı r sonuçlar verecek bir karş ıeylemde bulunmaya zorlayan, önceden tasarlanmı şgiriş im, provokasyon. kı ş kı rtmacı * Kı ş kı rtmak iş ini yapan (kimse). kı ş kı rtmacı lı k

* Kı ş kı rtmacı nı n iş i. kı ş kı rtmak * (kümes hayvanları nı ) Ürkütüp kaçı rmak. * Bir kimseyi kötü bir işyapmasıiçin harekete geçirmek, tahrik etmek. kı ş kı ş lama * Kı ş kı ş lamak iş i. kı ş kı ş lamak * Genellikle kümes hayvanları nıkovalamak. kı ş la

kı ş lak

kı ş lama kı ş lamak

kı ş lamak

* Askerlerin toplu olarak barı ndı klarıbüyük yapı . * Koyun ve keçi sürülerinin gecelediğ i veya kı ş ı n barı ndı ğ ıkapalıağı l. * Kı ş ı n barı nı lan yer. * Kı ş ı n orduları n, göçebe oymakları n hayvanları yla birlikte yayladan inip konakladı klarıyer. * Kı ş lamak iş i. * Kı şolmak. * Kı ş ı(bir yerde) geçirmek. * Kuşve kümes hayvanları nıürkütmek.

kı ş latma * Kı ş latmak iş i veya durumu. kı ş latmak * Kı ş ı(bir yerde) geçirtmek. * Musallat etmek. kı ş lı k

kı t

* Kı ş a özgü, kı şiçin. * Kı ş ı n oturulan yapı . *İ htiyaca yetmeyecek kadar az, bol karş ı tı . * (duygu, söz vb. için) Az.

kı t kanaat * Yoksulluk içinde ve güçlükle (geçinmek). kı t'a

* Yeryüzündeki beşbüyük kara parçası ndan her biri, ana kara. * Silâhlıveya silâhsı z erlerin, bir komutanı n emrinde bir araya gelmesinden oluş an birlik. * Dörtlük. * Parça, tane.

kı t'a sahanlı ğı * Karalarıçevreleyen ve karalardan sayı lan -iki yüz m derinliğe kadar olan sı ğdeniz dipleri. * Ülke kı yı ları na bitiş ik olan ve 200 m derinliğ e veya bu sı nı rı n ötesindeki su derinliğ inin doğ al kaynakları nı n iş letilmesine elveriş li olduğ u noktaya kadar, kara suları nı n dı ş ı nda kalan deniz altıbölgelerinin deniz yatağ ıve toprak altı kesiminin bütünü. kı taat

* Kı talar, ana karalar.

* Asker birlikleri. kı tal * Vuruş ma, birbirini öldürme. * Savaş . kı t'alar arası * Bütün kı t'alarıbirbirine bağ layan, kı t'alarla ilgili olan durum. kı tıkı tı na *İ htiyaca zor yetecek kadar. kı tı k kı tı klama

* Minder, yastı k gibi ş eyleri doldurmak için kullanı lan ve bazen de sı vanı n içine katı lan keten ve kendir lifleri. * Kı tı klamak iş i.

kı tı klamak * Kı tı kla doldurmak. kı tı klı kı tı piyos

*İ çine kı tı k konmuşolan. * Değersiz, bayağ ı , kötü.

kı tı piyozluk * Kı tı piyoz olma durumu. kı tı r * Uydurma söz, yalan. * Patlamı şmı sı r. * Kuru ve gevrek ses. kı tı r atmak * yalan uydurup söylemek. kı tı r kı tı r * Çok piş irilmekten veya kı zartı lmaktan kuru ve gevrek bir duruma gelmişolan. * Yemek, kesmek, doğramak gibi fiillerle kullanı ldı ğ ı nda o fiilin gevrek bir ses çı kararak yapı ldı ğ ı nıbelirtir. kı tı ra almak * alay etmek. kı tı rcı

* Çok yalan söyleyen kimse.

kı tı rdama * Kı tı rdamak iş i. kı tı rdamak * Kuru bir ş ey kı tı r sesi çı karmak. kı tı rdatma * Kı tı rdatmak iş i. kı tı rdatmak * Kı tı r diye gevrek ses çı karmak. kı tı rtı

* Kı tı rdama sesi.

kı tlama kı tlaş ma

* Şekeri ağ ı zda diş le küçük küçük ı sı rarak çay içmek için kullanı lı r. * Kı tlaş mak iş i.

kı tlaş mak *İ htiyacıkarş ı layamamak, kı t duruma gelmek. kı tlı ğ ı na kı ran girmek * bir ş ey hiç bulunmaz olmak. kı tlı k

*İ htiyaca yetmeyecek derecede azlı k. * Kuraklı k, savaşgibi sebeplerle ürünün yetiş memesi ve bundan doğan açlı k. * Yiyecek maddelerinde görülen darlı k. * (duygu, söz vb. için) Azlı k.

kı tlı ktan çı kmı şgibi (yemek) * doymak bilmezcesine (yemek). kı vam * (sı vı lar için) Koyuluk; koyuluk derecesi. * Bir ş eyin en uygun zaman veya durumu. * Spor çalı ş maları nda baş arı lıolabilmek için, fizik ve moral yönünden istenilen iyi durum. kı vamı nıbulmak (veya kı vamı na gelmek) * gerekli ve istenilen ş artlar yerine gelmek, en uygun anı nda olmak. kı vamlanma * Kı vamlanmak iş i. kı vamlanmak * (sı vı lar için) Kı vamı na gelmek, koyulaş mak. * Olgunlaş mak, uygun duruma gelmek. kı vamlaş tı rı cı * Sı vıbir maddeyi kı vamı na getirmeyi sağlayan alet. kı vamlaş tı rma * Kı vamlaş tı rmak iş i. kı vamlaş tı rmak * Bir maddeyi sı vı dan ayı rarak kı vamlıduruma getirmek. kı vamlı * Gereken kı vamıbulmuşolan. kı vamsı z * Kı vamlıolmayan. kı vanç

* Övünç, iftihar. * Sevinç.

kı vanç duymak * övünmek. * sevinmeki mutlu olmak. kı vançlanma * Kı vançlanmak iş i.

kı vançlanmak * Kı vanç duymak, övünmek. kı vançlı * Övünç duyan, iftihar eden, övünç veren, iftihar edilecek. * Sevinç duyan, mutlu. kı vanı ş kı vanma

* Kı vanmak iş i veya biçimi. * Kı vanmak iş i, iftihar.

kı vanmak * Övünülecek bir olaydan dolayısevinmek, iftihar etmek, memnun olmak. kı vı l

* Kı vı lcı m.

kı vı l kı vı l * Toplu olarak hareket etmeyi, kaynaş mayıanlatı r. kı vı lcı m

* Yanmakta olan bir maddeden sı çrayan küçük ateşparçası , kı vı l. * Demir ve taşgibi maddelerin güçlü çarpı ş ması nda sı çrayan ateşdurumundaki küçük parça. * Harekete geçiren etken. * Güneşyüzeyinde görülen kesikli ı ş ı malara verilen ad.

kı vı lcı mlanma * Kı vı lcı mlanmak iş i. kı vı lcı mlanmak * Kı vı lcı m saçarak yanmak, kı vı lcı mlıduruma gelmek. kı vı lcı mlı * Kı vı lcı mı olan, kı vı lcı m saçan. kı vı lcı msı z * Kı vı lcı mı olmayan, kı vı lcı m saçmayan. kı vı r kı vı r * Büklümleri olan, kı vrı mlı . * Kı vrı lmı şdurumda sürekli hareket hâlinde olarak. kı vı r zı vı r * Önemsiz, değersiz, derme çatma. * Önemsiz ayrı ntı . kı vı rcı k

* Küçük küçük kı vrı mları olan. * Daha çok Trakya ve Marmara'da yetiş tirilen, beyaz tüylü, ince kuyruklu bir tür koyun. * Bu koyunun eti. * Kı vı rcı k salata.

kı vı rcı k koyun * \343 kı vı rcı k. kı vı rcı k salata * Yeş il salata, yapraklarıkı vı rcı k bir tür marul, kı vı rcı k. kı vı rcı klaş ma

* Kı vı rcı klaş mak iş i. kı vı rcı klaş mak * Kı vı rcı k duruma gelmek. kı vı rı ş kı vı rma kı vı rmak

kı vı rtma

* Kı vı rmak iş i veya biçimi. * Kı vı rmak iş i. * Bükmek. * Kenarı ndan katlamak, bükmek. * Bir giysinin veya kumaş ı n kenarı nıbükerek tersinden dikmek. * Kalçaları nıiki yana sallayarak oynamak veya yürümek. * Baş armak, baş a çı kmak, becermek, hakkı ndan gelmek. * Uydurup söylemek. * Sapmak. * Yapmak istememek, yan çizmek. * Kı vı rtmak iş i.

kı vı rtmak * Kı vı rmak iş ini yaptı rmak. kı vracı k

kı vrak

* Derli toplu ve iş i kolay. * Ayağı na çabuk, hamarat. * Canlı , hareketli, atik. * Akı cı , iş lek. * Yerli dokuması kara bezden yapı lmı şköylü kadı n yeldirmesi. *İ nce tülbent veya ipekli başörtüsü. * Aceleci. * Güzel, ş ı k, yakı ş ı klı .

kı vrak kı vrak * Kı vrak olarak, kı vrakça. kı vrakça * Kı vrak bir biçimde. kı vraklaş ma * Kı vraklaş mak iş i veya durumu. kı vraklaş mak * Kı vrak duruma gelmek. kı vraklı k

* Kı vrak olma durumu veya kı vrakça davranı ş .

kı vrama * Kı vramak iş i veya durumu. kı vramak

* Buruş up toplanmak, kı vı rcı k duruma gelmek. * Hı zlıyürümek. * Harekete geçmek.

kı vrandı rma * Kı vrandı rmak iş i. kı vrandı rmak * Kı vranması na sebep olmak. * Çok üzmek, acı çektirmek. kı vranı ş * Kı vranmak iş i veya biçimi. kı vranma * Kı vranmak iş i. kı vranmak * Ağrı , sancıgibi fiziksel veya korku, heyecan gibi ruhî sebeplerle vücut eğilip bükülmek. * Acıçekmek, üzülmek. * Bir ş eye çok ihtiyaç duymak. kı vrantı * Kararsı zlı k. kı vratma

* Kı vratmak iş i veya durumu.

kı vratmak *İ pi katladı ktan sonra iyice bükmek veya tel gibi ş eyleri burmak. kı vrı k

* Eğ rilip bükülmüş ; yuvarlak bir biçim verilmiş .

kı vrı klı k * Kı vrı k olma durumu. kı vrı lı ş kı vrı lma

* Kı vrı lmak iş i veya biçimi. * Kı vrı lmak iş i, bükülme. * Dağları n oluş umuna sebep olan, yer kabuğunun genişölçüde dalgalıbir biçim alması .

kı vrı lmak * Eğ rilip bükülmek. * Kı vı rcı k bir duruma gelmek. * Yuvarlak bir biçim almak. * (dar bir yere) Büzülerek yatmak. * Dönmek, sapmak. kı vrı m

* Bir ş eyin kı vrı lan yeri, büklüm. * Kı vrı lma sonunda oluş an toprak dalgası . * Bir tür tatlı .

kı vrı m kı vrı m * Kı vrı mlarıolan, dalgalanmı şbir yüzey veya dalgalı bir çizgi biçiminde olan. kı vrı m kı vrı m kı vranmak * çok acıçekerek kı vranmak. * yalvarma veya sı kı ntıgibi bir sebeple çok kı vranmak. kı vrı mlanma * Kı vrı mlanmak iş i.

kı vrı mlanmak * Kı vrı mlıduruma gelmek. kı vrı mlı * Kı vrı mıolan. kı vrı ntı * Kı vrı m. * Kı vrı lan yer, dönemeç. kı ya * Adam öldürme suçu, cinayet. kı yacı kı yafet

* Cinayet iş leyen kimse, cani. * Kı lı k. * Resmî giysi.

kı yafet balosu * Alı ş ı lmı şgiysilerin dı ş ı nda her çeş it özel giysilerin giyildiği balo. kı yafet düş künü * Kötü giyimli kimse. kı yafetli * Herhangi bir kı yafette olan, kı lı klı . kı yafetname * Bir ülkenin veya bir dönemin giyimlerini anlatan kitap. * Yüze veya dı şgörünüş e bakı larak ruhî durumu anlama bilgisinden söz eden kitap. kı yafetsiz

* Kı yafeti düzgün olmayan, kı lı ksı z.

kı yafetsizlik * Kı yafetsiz olma durumu, kı lı ksı zlı k. kı yak

* Kı yı cı , zalim, gaddar. * Benzerlerinden üstün olan, çok güzel, mükemmel. * Güzel, biçimli, yakı ş ı klı , düzgün giyimli. * Hoş görü, ayrı calı k tanı ma.

kı yak kaçmak * çok uygun düş mek, yakı ş ı k almak. kı yak yapmak * maddî ve manevî destek olmak, yardı m etmek. kı yakçı

* Gözü pek oyuncu, cesur kumarbaz.

kı yaklaş ma * Kı yaklaş mak iş i. kı yaklaş mak * Kı yak duruma gelmek. kı yaklı k

* Kı yak olma durumu.

* Kı yakçı ya yakı ş ı r davranı ş . kı yam * Ayağa kalkma, ayakta durma. * Bir iş e giriş me, kalkı ş ma, teş ebbüs etme. * Ayaklanma, başkaldı rma, karş ıgelme. *İ slâm inancı na göre, ölümden sonra, yeniden dirilip ayağa kalkma. * (namazda) Ayakta durma. kı yamet

* Tek tanrı lıdinlerin inanı ş ı na göre dünyanı n sonu ve bütün ölülerin dirilerek mahş erde toplanacağ ızaman. * Gürültülü karı ş ı klı k, gürültü, patı rtı .

kı yamet alâmeti * Kı yametin kopacağı nıönceden gösteren belirtiler. *İ çinde yaş anı lan zamanı n durumunu beğenmeyenlerin kullandı ğ ıbir tamlama. kı yamet gibi (veya kı yamet kadar) * pek çok. kı yamet günü * Dünyanı n yok olacağı , ölülerin dirilip ayağa kalkacağızaman. kı yamet kopmak * kı yamet günü gelmek. * (bir yerde) çok gürültü ve telâşolmak. kı yamet mi kopar? * "ne olur, ne çı kar, ne önemi var" anlamları nda kullanı lı r. kı yamete kadar * dünya durdukça, uzun süre. kı yamete kalmak * bir sorunun çözülemeyeceğ ini anlatı r. kı yametleri koparmak * bir ş eye çok kı zarak bağ ı rı p çağı rmak, feryat etmek; aş ı rıgürültülere, kargaş aya yol açmak. kı yas

* Bir tutma, denk sayma. * Karş ı laş tı rma, oranlama. * Benzetme yolu, örnekseme. * Tası m.

kı yas etmek * kı yas eylemek. kı yas eylemek * karş ı laş tı rmak, mukayese etmek. kı yas kabul etmez * iki ş ey arası ndaki ayrı mı n çok fazla olduğunu belirtmek için kullanı lı r. kı yasa muhalefet * Bkz. kurala aykı rı lı k. kı yasen

* Kı yas edilerek, kı yas yoluyla. * Karş ı laş tı rarak, oranlayarak. * Benzeterek.

kı yası mukassem * \343 ikilem. kı yası ya

kı yasî

* Canı nıyakmak, öldürmek amacı yla. * Çok ş iddetli, korkunç, muthiş . * Uygulama ve benzetme ile elde edilen. * Kurala göre yapı lmı ş , kurallı .

kı yaslama * Kı yaslamak iş i, mukayese. kı yaslamak * Karş ı laş tı rmak, oranlamak, örneksemek, mukayese etmek. kı yaslanma * Kı yaslanmak iş i. kı yaslanmak * Kı yaslamak iş i yapı lmak, karş ı laş tı rı lmak. kı ydı rma

* Kı ydı rmak iş i.

kı ydı rmak * Kı ymak iş ini yaptı rmak. kı ygı

kı ygı n kı ygı nlı k kı yı

* Haksı zlı k, gadir. * Acı mazlı k, zulüm. * Haksı zlı ğ a uğramı ş , mağdur. * Haksı zlı ğ a uğramı şolma durumu, mağdurluk, mağ duriyet. * Kara ile suyun birleş tiği yer. * Kenar, uç. * Karanı n deniz boyunca uzanan bölümü, sahil. * Issı z, tenha yer.

kı yıbalı kçı lı ğ ı * Kı yı dan fazla uzaklaş madan bir gün içinde avlanı p limana dönülme ş eklinde yapı lan avcı lı k. kı yıbucak * Göze çarpmayan yer. kı yıdili kordonu.

* Bir körfezin önünü kapatan, denizle küçük bir bağ lantı sı kalabilen, kum ve çakı l karı ş ı mıbirikinti, sahil

kı yıkı yı * Kı yı ya yakı n bir biçimde, kı yı yıtakip ederek, kı yı dan. kı yıtı rmı ğ ı * Buğdaygillerin hasadı nda yararlanı lan tı rmı k benzeri, diş leri metal ve sapı daha uzun olan, kayalar üzerindeki kökü zayı f deniz yosunları nı n kı yı boyunca yapı lan hasadı nda kullanı lan bir alet.

kı yı cı

kı yı cı kı yı cı lı k

* Kı ymak iş ini yapan kimse. * Acı ma duygusu olmayan, baş kaları na kı yası ya kötülük eden, gaddar, zalim. * Kı yı lara vuran enkazı devletten aldı ğı izinle toplayan kimse. * Kı yı cıolma durumu. * Gaddarlı k, zulüm.

kı yı cı lı k etmek * gaddarlı k etmek, gaddarca davranmak. kı yı da bucakta * Bkz. kı yı da köş ede. kı yı da köş ede * Göze çarpmayan, umulmayan yerlerde. kı yı da köş ede kalmak * göze çarpmayan bir yerde unutulmuşolmak. kı yı k

* Kı yı lmı şolan.

kı yı k *İ ğ ne, kalı n yorgan iğnesi. * Çuvaldı z. kı yı lama * Kı yı lamak iş i. kı yı lamak * Kı yıboyunca gitmek. kı yı lı k kı yı lma

* Sayanı n kenarları nısağlamlaş tı rmak ve güzelleş tirmek için dikilen ş erit hâlindeki parça. * Kı yı lmak iş i.

kı yı lmak * Çok ince ve küçük parçalar hâlinde doğ ranmak. * Kı ymak iş i yapı lmak. * Ezilir, kı yı lı r gibi olmak. kı yı m

* Kı ymak iş i. * Kı yı lma biçimi. * Görev yönünden kötü bir duruma sokma, haksı zlı ğa uğratma.

kı yı m kı yı m *İ nce imce. kı yı mlı

* Herhangi bir biçimde kı yı lmı şolan.

kı yı mlı k * Bir defada kı yı lacak miktarda olan. kı yı n

* Güçlü bir kimsenin yasaya veya vicdana aykı rı olarak baş kası nıuğ rattı ğıkötü durum, zulüm. kı yı n kı yı n * Kı yı dan, gizli gizli. kı yı nma kı yı nmak kı yı ntı

kı yı ş kı yı ş ma

* Kı yı nmak iş i. * Ezilmişveya kı rı lmı şgibi bir duygu duymak. * Açlı k sebebiyle midede duyulan eziklik. * Herhangi bir sebeple vücutta duyulan kı rı klı k. *İ nce ince doğranmı şküçük parça. * Kı ymak iş i veya biçimi. * Kı yı ş mak iş i.

kı yı ş mak * Karş ı lı klısözleş mek, anlaş ı p karar vermek. * Biriyle yarı ş maya kalkmak. * Yüreklilik göstermek, cesaret etmek. kı yı ya atmak * karaya çı kartmak veya sürüklemek. kı yı ya çı kmak * karaya çı kmak, gemiden karaya inmek. kı yma

* Kı ymak iş i. * Kı yı lmı şet. * Küçük kuş baş ıetlerden kavrularak yapı lmı şkı ş lı k kavurma.

kı ymak * Çok ince ve küçük parçalar durumunda doğramak. * Acı madan vermek, esirgememek, feda etmek. * Acı mayı p öldürmek. * Acı mayarak büyük bir kötülük etmek, zulmetmek. * Bkz. nikâh kı ymak. kı ymalı

* (yemek için) İ çinde kı yma bulunan.

kı ymalı börek * Soğan ve çeş itli baharatlar katı lması yla hazı rlanan kavrulmuşkı ymanı n iç olarak kullanı ldı ğ ıbörek türü. kı ymalı ı spanak *İ nce kı yı lmı şı spanak, soğan, kı yma ve tereyağı ile hazı rlandı ktan sonra pirinç, salça ve tuz eklenen bir yemek türü. kı ymalı makarna *İ çinde kavrulmuşkı yma bulunan makarna yemeği. kı ymalı pide * Etli pide. kı ymalı yumurta

*İ çine kavrulmuşkı yma konularak hazı rlanan yumurtalıyemek. kı ymalı k * Kı yma yapmaya elveriş li. kı yması z * (yemek için) İ çinde kı yma bulunmayan. kı ymet

* Değer.

kı ymetini bilmek * önemini, değ erini bilmek. kı ymetlendirme * Kı ymetlendirmek iş i. kı ymetlendirmek * Değerlendirmek. kı ymetlenme * Kı ymetlenmek iş i. kı ymetlenmek * Değerlenmek. kı ymetleş me * Kı ymetleş mek iş i. kı ymetleş mek * Değerli duruma gelmek. kı ymetleş tirme * Kı ymetleş tirmek iş i. kı ymetleş tirmek * Değerli duruma getirmek. kı ymetli * Değerli. kı ymetli evrak * Senet niteliğinde bir hak bildiren evrak, önemli yazı , belge. kı ymetlilik * Değerlilik. kı ymetsiz * Değersiz. kı ymetsizlik * Değersizlik. kı ymettar * Değerli. kı ymı k

* Çok küçük ve sivri tahta, demir veya kemik parçası .

kı ymı klı * Üzerinde veya içinde kı ymı k bulunan.

kı ytı rı k

* Değersiz, bayağ ı , basit.

kı ytı rı klı k * Kı ytı rı k davranma. kı yye * Yaklaş ı k 1300 gr lı k ağ ı rlı k ölçüsü birimi, okka. kı z

* Diş i çocuk. * Cinsî iliş kide bulunmamı şdiş i, kı z oğ lan kı z, erden, bakire. * Diş i cinsten birine daha yaş lıbiri tarafı ndan seslenilirken kullanı lı r. *İ skambil kâğ ı tları nda kı z resimli kâğı t. * Diş i.

kı z almak * bir ailenin kı zı nıgelin olarak bir baş ka aileye katmak. kı z beş ikte (veya kundakta), çeyiz sandı kta * kı z daha beş ikte (veya kundakta) iken çeyiz düzmeye baş lamak gerekir. kı z böceğ i * Eklem bacaklı ları n kı z böcekleri takı mı ndan, baş ıbüyük, vücudu narin, zar kanatlıbir böcek (Libellula depressa). kı z böcekleri * Örnek hayvanıkı z böceği olan, kanatlarıeş it, camsı , uçuş larısürekli ve hı zlı , avcı böcekler takı mı . kı z evi naz evi * kı z evi nazlı olur, kı zı nıağı r satar. kı z gibi

* kı za benzeyen. * utangaç. * çok güzel ve yeni.

kı z istemek * bir kı zıevlenmek için ana ve babası ndan veya yakı nları ndan istemek. kı z kaçı rmak * bir kı zıkendinin veya ailesinin rı zasıolmadan alı p götürmek. kı z kardeş * Bir kimsenin, kendinden küçük, kendisiyle yaş ı t olan kadı n veya kı z kardeş i. Kendinden büyük olana daha çok abla denir. kı z kı zan

* Çoluk çocuk, ev halkı .

kı z kilimi * Göçebe kı zları n iş ledikleri süslü çeyizlik kilim. kı z kurusu * Evlenmemişyaş lıkı z. kı z kuş u

* Yağmur kuş ugillerden, uzunluğu 34 cm olan, eti yenebilen, baş ı sorguçlu, koyu yeş ilimsi renkte esmer, küçük bir kuş(Vanellus vanellus). kı z oğlan

* \343 kı z oğlan kı z.

kı z oğlan kı z * Cinsel iliş kide bulunmamı ş , bakire, erden. kı z vermek * bir ailenin kı zı nıbir baş ka aileye gelin etmek. kı zağ a çekmek * gemiyi bakı m, onarı m için bir süre veya hiç kullanı lmamak üzere kı zağ a almak. * bir görevliyi etkin bir görevden alı p çalı ş mayıgerektirmeyen, pasif bir iş e vermek. kı zak

* Kar veya buz üzerinde kaydı rı lan tekerleksiz taş ı t. * Üzerinde gemi yapı lan, onarı lan veya gemiyi suya indirip sudan çı karmaya yarayan ı zgara. * Ağaç tablaları n kamburlaş mamasıiçin liflere dikey konumda açı lan kanala geçirilen uzun parça. * Ambalâjı n dibine uzunluğuna çakı lan, hem dip levhasıelemanları nı n tutturulması nıhem de ambalâjı n yerde kolayca kayması nısağ layan kereste parçası . kı zak yapmak * (taş ı t için) fren görevini yerine getirdiği hâlde duramayı p kaymak. kı zaklama * Kı zaklamak iş i. kı zaklamak * (taş ı t için) Fren görevini yerine getirdiğ i hâlde kaymak, kı zak yapmak. kı zaklı k

* Döş eme tahtaları nı n altı na çaprazlama olarak konulan uzun ve yassıdireklerden her biri.

kı zamı k * Genellikle küçük yaş larda görülen, kuluçka dönemi bir iki hafta süren, bulaş ı cı , ateş li, ufak kı zı l lekeler döktüren hastalı k. kı zamı kçı k * Kı zamı ğa benzeyen, ona göre hafif geçen döküntülü bir hastalı k. kı zamı klı * Kı zamı ğa yakalanmı ş . kı zan

kı zan

* Erkek çocuk. * Delikanlı ; silâhlı köy delikanlı sı . * Çoluk çocuk. * Diş i köpek, kedi gibi hayvanları n çiftleş me isteği gösterdikleri durum veya zaman.

kı zana gelmek * (diş i kedi ve köpek) erkek istemek. kı zanlı k

* Kı zan olma durumu.

kı zarı k * Kı zarmı ş . kı zarı klı k * Kı zarı k olma durumu. kı zarı p bozarmak * utanç, öfke gibi duyguları n etkisiyle yüzünün rengi değ iş mek.

kı zarı ş kı zarma kı zarmak

kı zartı

* Kı zarmak iş i veya biçimi. * Kı zarmak iş i. * Kı rmı zı veya ona yakı n bir renk almak. * (bazısebze ve meyveler için) Olgunlaş maya baş lamak, olgunlaş mak. * Utanç, öfke gibi duyguları n etkisiyle, kanı n yüze hücumu sonucu yüz kı rmı zıbir renk almak. * (yiyecekler için) Tavada kı zgı n yağiçinde veya ateş te kı rmı zı laş arak piş mek. * Kı zarmı şyer.

kı zartı cı * Kı zarmayısağlayan, kı zarmaya sebep olan. * Karalayı cı , kirletici. kı zartı lı

* Kı zartı sı olan, kı zarmı ş .

kı zartı lma * Kı zartı lmak iş i. kı zartı lmak * Kı zartmak iş i yapı lmak. kı zartma

* Kı zartmak iş i. * Kı zartı larak hazı rlanmı şyemek. * Kı zartı larak piş irilmiş .

kı zartmak * Kı zarması na sebep olmak. * Kı zgı n yağ da piş irmek. kı zcağ ı z * Kendisine karş ış efkat ve acı ma duyulan kı z. kı zdı rı lma * Kı zdı rı lmak iş i. kı zdı rı lmak * Kı zdı rmak iş ine konu olmak veya kı zdı rmak iş i yapı lmak. kı zdı rma

* Kı zdı rmak iş i. * Yüksek vücut ı sı sı , ateş . * Üzüm çubukları nı köklendirmek için yere gömme, daldı rma.

kı zdı rmak * Kı zması na sebep olmak, kı zması nısağlamak. * Isı tmak. * Öfkelenmesine sebep olmak, öfkelendirmek, sinirlendirmek. kı zgı n

* Çok ı sı nmı ş ,ı sı tı lmı şveya kı zdı rı lmı ş . * Kı zmı şolan, öfkeli, mütehevvir. * Kı zı ş ı k, zorlu, sert, ş iddetli. * Eşarayan (hayvan).

kı zgı n bulut * Yanardağ lardan fı ş kı rı p yüksek ı sı da su buharıve baş ka gazlardan oluş muş , içine kül ve lâv karı ş mı şbulut görünüş ünde yı ğ ı n. kı zgı nlaş ma * Kı zgı nlaş mak iş i. kı zgı nlaş mak * Kı zgı n duruma gelmek. kı zgı nlı k

* Kı zgı n, ı sı nmı şolma durumu. * Öfkeli olma durumu. * Hayvanları n çiftleş me isteğ i.

kı zıgönlüne bı rakı rsan ya davulcuya kaçar (veya varı r) ya zurnacı ya * evlenme çağ ı ndaki kı zıbüyükleri uyarmazlarsa uygun olmayan birisiyle evlenir. kı zıkı srağı * birinin ailesindeki kı zlar ve kadı nlar. Kı zı k * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. kı zı l

* Parlak kı rmı zı renk. * Bu renkte olan. * Aş ı rıderecede olan. * Komünist. * Daha çok küçük yaş larda görülen, bulaş ı cı , yüksek ateş li, kı rmı zırenkte genişlekeler döktüren, kuluçka dönemi üç dört gün süren tehlikeli hastalı k. * Altı n. kı zı l boya * Kök boyası . kı zı lı sı kı zı l iblis

* Temmuzun çok sı cak olan ikinci yarı sı . * Çok kötü ruhlu (kimse).

kı zı l kı yamet * Büyük ve aş ı rı gürültü, kavga, kı zı lca kı yamet. kı zı l ötesi * Iş ı k tayfı nda kı rmı zıalanı n ötesindeki alanda yayı lmı şı sıı ş ı nları ndan oluş an, gözle görülmeyen ı ş ı nı m, enfraruj. kı zı l su yosunları * Denizlerin yaklaş ı k 200 m derinliklerinde yaş ayan kı rmı zırenkli su yosunları . kı zı l yara kı zı l yel kı zı lağaç

* Şirpence. * Güneyden esen rüzgâr.

* Gürgengillerden, diş i çiçekleri küçük ve sarı mtı rak, erkek çiçekleri püskül biçiminde olan, kerestesi kolay iş lenebilir bir ağaç (Alnus).

Kı zı lbaş * Şiî mezhebinin bir kolundan olanlara verilen ad. Kı zı lbaş lı k * Kı zı lbaşolma durumu. kı zı lca

* Kı zı la çalar, az kı zı l. * Kı zı la çalan bir çeş it buğ day. * Aş ı rıderecede, kı zı l.

kı zı lca kı yamet * Aş ı rıbir biçimde gürültülü, çekiş me, kavga. kı zı lca kı yamet kopmak * kavga, gürültü olmak. kı zı lcadiş i * 4-5 m yükseklikte, beyaz çiçekli bir ağaçcı k (Cornus senguinea). kı zı lcı k

* Kı zı lcı kgillerden bir ağ aç (Cornus mas). * Bu ağacı n güzün olgunlaş an, kı rmı zı , tek çekirdekli, reçeli ve ş erbeti yapı lan, buruk bir tadıolan yemiş i.

kı zı lcı k reçeli * Kı zı lcı k meyvesinden ş eker katı larak yapı lan ve genellikle ishale iyi gelen reçel. kı zı lcı kş erbeti * Kı zı lcı k meyvesinden yapı lan bir tür ş erbet. Bu söz kan kusup kı zı lcı kş erbeti içmişgörünmek deyiminde geçer. kı zı lcı kş urubu * Kı zı lcı k özü ile hazı rlanan içecek. kı zı lcı k tarhanası * Kı zı lcı k suyu ile yoğrularak yapı lan tarhana. kı zı lcı kgiller *İ ki çeneklilerden, çoğu iri gövdeli, yaklaş ı k on cinste toplanan yüz kadar türü olan bir bitki familyası . kı zı lçam

* Uzun boylu bir çam türü. * Bir tür orman ağacı .

Kı zı lderili * Amerika yerlilerine verilen ad. Kı zı lelma * Osmanlı larca Roma ve Viyana ş ehirleri için kullanı lan sembolik ad. * Yeryüzündeki bütün Türkleri birleş tirip büyük bir imparatorluk kurmayı amaç olarak alan ülkü. kı zı lı ş

* Kı zı lmak iş i veya biçimi.

kı zı lkanat * Sazangilleredn, yüzgeçleri kı rmı zı , 25-30 cm boyunda, eti kı lçı klıbir tatlı su balı ğı (Scardinus eryhrophthalmus). kı zı lkantaron * Kı zı lkantarongillerin örnek bitkisi olan, 10-50 cm yükseklikte, kı rmı zı çiçekli, karş ı lı klı yapraklı , sap ve yapraklarıhekimlikte kullanı lan, iki yı llı k otsu bir bitki (Eryhraea centaurium).

kı zı lkantarongiller *İ ki çeneklilerden, kı zı lkantaron, acıyonca gibi cinsleri içine alan bir bitki familyası . kı zı lkök kı zı lkurt

* Bkz. kök boyası . * At ve eş eklerin kalı n bağı rsakları nda yerleş ip kanları nıemen kı rmı zıbir kurt.

kı zı lkuyruk * Karatavukgillereden, kı ş ı n göçen, küçük, güzel bir kuş(Phoenicurus). kı zı llaş ma * Kı zı llaş mak iş i. kı zı llaş mak * Kı zı l duruma gelmek. kı zı llı k

kı zı lma

* Kı zı l olma durumu veya kı zı l renkte yer. * Pudra, allı k, düzgün. * Kı zı lmak iş i.

kı zı lmak * Kı zmak iş i yapı lmak, kı zgı n, öfkeli duruma gelmek. kı zı lş ap

kı zı ltı

* Açı k, eflâtun renk. * Bu renkte olan. * Bir yerden yansı yan hafif kı zı l renk, solgun kı zı l.

kı zı lyaprak * Gülgillerden, yol kenarları nda biten, sarıçiçek açan bir bitki (Agrimonia eupatorium). kı zı lyörük * Yı lancı k. kı zı m sana söylüyorum (veya dedim) gelinim sen iş it * doğ rudan doğ ruya kendisine söylenemeyen düş ünce ve uyarı ları n, o kimsenin çok yakı nı na söylendiğ inde kullanı lı r. * herhangi birine dolaylıolarak söylenecek uyarısöz konusu olduğunda kullanı lı r. kı zı nı(veya evlâdı nı ) dövmeyen dizini döver * kı zı nı , çocuğunu gerektiği gibi eğitmeyen, ileride çok piş man olur. kı zı p durmak * sürekli olarak kı zmak ve söylenmek. kı zı ş kı zı ş ı k kı zı ş ma

* Kı zmak iş i veya biçimi. * Kı zı ş mı şolan, ş iddetli. * Kı zı ş mak iş i.

kı zı ş mak

* Yüksek bir dereceyi bulmak, çok ı sı nmak. * (bitkiler için) Islaklı k ve mikropları n etkisi altı nda çürürken ı sı nmak. * Zorlu, sert, kı zı ş ı k bir durum almak, ş iddetlenmek. * Hı zlanmak, hareketlenmek. * (hayvan için) Eşisteme zamanı gelmek, kösnümek.

kı zı ş tı rı ş * Kı zı ş tı rmak iş i veya biçimi. kı zı ş tı rma * Kı zı ş tı rmak iş i. kı zı ş tı rmak * Kı zı ş ması nısağ lamak. *İ steklendirmek, gayret vermek. kı zkalbi

* Şahteregillerden, kalp biçiminde pembe çiçekli bir süs bitkisi (Dicentra).

kı zlar ağ ası * Osmanlısarayı ndaki harem ağ aları nı n baş ı . kı zlı k

* Kı z olma durumu, erdenlik, bekâret. * Bir kadı nı n evlenmeden önceki yaş antı sı yla ilgili, o döneme özgü. * Üvey kı z.

kı zlı k zarı * Cinsel iliş kide bulunmamı şkı zları n döl yolunu kı smen kapayan zar, himen. kı zma

* Kı zmak iş i.

kı zmabirader * Zarla oynanan, karelerde taşyürütüp çeş itli engellerle dolu karelerden oluş an yolu bir an önce bitirmeye dayanan bir tür oyun. kı zmaca * Kı zmaya, öfkelenmeye dayanan davranı ş . kı zmak

* Isı tı lan veya ı sı nan bir nesnenin sı caklı ğıçok artmak. * Öfkelenmek, sinirlenmek. * (at, eş ek gibi hayvanlar için) Çiftleş mek istemek, kösnümek. * (diş i kuş lar için) Zamanıgelip kuluçkaya yatma isteğ i göstermek.

kı zmemesi * Altı ntop, greypfurt. * Bir tür ş eftali. ki

* Anlam bakı mı ndan birbirleriyle ilgili cümleleri birbirine bağlar. * Özneyi, tümleci güçlendirerek cümlenin temel bölümüne bağlar. * "Öyle, o kadar, o denli" gibi öğ elerden sonra, kullanı ldı ğı cümleye güç katar. *İ kinci cümledeki yargı nı n birincideki hareketin yapı lı ş ı sı rası nda görülerek ş aş ı ldı ğ ı nıbildirir. *İ ki cümlede anlatı lan durumları n uyuş mazlı ğ ı nı bildirir. * Yakı nma veya kı nama gibi duygular anlatmak için bir cümlenin sonuna getirilir. * Bir soru cümlesinin sonuna getirildiğ inde ş üphe veya endiş e anlatı r. * Bazıkelimelerin sonuna bir ek gibi eklenerek birtakı m zarflar, yeni edatlar oluş turur: Belki, çünkü, halbuki, mademki, sanki gibi.

-ki

* Bkz. -gı/ -gi.

-ki

*İ sim soyundan kelimelere getirilerek o ismin kimle, neyle iliş kili olduğunu belirtir ve eklendiğ i ismi sı fat ve zamir durumuna getirir, ilgi eki: Benim giysim kı rmı zı , ya seninki? Evde-ki, odada-ki, bahçede-ki, akş am-ki, sabah-ki. Bu ek birkaç kelimeye -kü biçiminde eklenir: bugün-kü, dün-kü, çün-kü. kibar

* Davranı ş , düş ünce, duygu bakı mı ndan ince, nazik olan (kimse). * Şı k, seçkin, değ erli. * Zengin, soylu, köklü (kimse, aile). * Büyükler, ulular.

kibar düş künü * Varlı ğı nı , saygı nlı ğı nıyitirmişkimse. kibar lokması * Gösteriş li, görkemli durum veya ortam. kibarca

* Kibar bir insana yakı ş acak biçimde.

kibarlar âlemi * Yüksek sosyete. kibarlaş ma * Kibarlaş mak iş i. kibarlaş mak * Kibar duruma gelmek, kibarlı k kazanmak. kibarlı ğıtutmak * bir olay karş ı sı nda genel davranı ş larıdı ş ı nda incelik göstermek. kibarlı k

* Kibar olma durumu, incelik. * Kibar bir insana yakı ş acak biçimdeki söz veya davranı ş .

kibarlı k akmak * aş ı rıderecede kibar davranmak. kibarlı k budalası * Kibar biri gibi görünmeye çalı ş ı rken gülünç duruma düş en kimse için kullanı lı r. kibarlı k düş künü * Kibarlı ğa aş ı rı derecede önem veren kimse. kibarlı k etmek * kibarca davranmak. kibarlı k taslamak * kibar olmadı ğ ıhâlde kibar gibi görünmeye çalı ş mak. kibarzade * Soylu bir aileden gelme, kibar çocuğ u. kibernetik * Güdüm bilimi, sibernetik. kibir

* Büyüklük, ululuk.

* Kendini büyük görme, baş kaları ndan üstün tutma, büyüklenme. * Onur, gurur. kibirleniş * Kibirlenmek iş i veya biçimi. kibirlenme * Kibirlenmek iş i. kibirlenmek * Kendini büyük görmek, büyüklenmek. kibirli kibirsiz

* Kendini büyük gören, büyüklenen. * Kendini büyük görmeyen, büyüklenmeyen.

kibrine dokunmak * gururu zedelenmek. kibrine yedirememek * büyüklenmesini, gururlanması nıuygun görmemek. kibrit

* Eczalıbir ucu sürtünme sonucu yanabilecek birleş imde olan, küçük tahta veya karton parçası . *İ çinde kibrit çöplerini bulunduran küçük kutu. * Kükürt.

kibrit çakmak * kibriti yakmak için bir yere sürtmek. kibrit suyu * Zehir. kibritçi

kibritlik

* Kibrit satan kimse. * Cimri. * Kibrit koymaya yarar yer veya kap.

kibutz *İ srail'de ortak çalı ş ma esasları na göre oluş turulmuştarı msal topluluk. kifaf

* Ancak yetecek kadar azı cı k.

kifafı nefs * Doyuracak miktarda. kifafı nefs etmek * ancak yaş ayacak kadar yemek. kifaflanma * Kifaflanmak iş i. kifaflanmak * Elde ne varsa onunla, çok az yiyecekle karı n doyurmak, çok az ş eyle yetinmek. kifayet

* Yetiş ir miktarda olma, yetme, kâfi gelme.

* Bir iş i yapabilecek yetenekte olma, yeterlik, liyakat, iktidar. kifayet etmek * yetmek, yeterli olmak. kifayetli kifayetsiz

* Yeterli. * Yetersiz.

kifayetsizlik * Yetersizlik. kik * Dar, uzun ve hafif bir yarı şkayı ğı , futa (II). kikirik kiklâ kiklon

* Zayı f, ince uzun boylu kimse. * Lâpinagillerden, güzel renkli, 50 cm uzunluğunda bir balı k (Labrus berggylta). * Siklon.

kiklotron * Atom araş tı rmaları nda, elektriklenmişcisimlere yüksek hı z veren bir aygı t. kil kile kiler

kilerci

* Islandı ğızaman kolayca biçimlendirilebilen yumuş ak ve yağ lıtoprak. * Genellikle tahı l ölçmede kullanı lan bir ölçek. * Yiyecek, içecek ve erzakı n saklandı ğıoda, ambar veya dolap. * Ambar. * Saraylarda, büyük konaklarda kiler iş lerini yöneten kimse.

kilermeni * Eczacı lı kta kullanı lmı şolan kı rmı zırenkli kil. kilidi küreğ i olmamak * (her ş eyi) açı kta bulunmak, kilitli yere saklanmamı şolmak. kilim kilimci

* Döş eme, divan gibi yerlere serilen, genellikle desenli, havsı z, kalı n, kı l veya yün dokuma. * Kilim dokuyan veya satan kimse.

kilimci ile kör hacı * herhangi bir kimse. kilimcilik kilise

* Kilim dokuma veya satma iş i. * Hristiyan tapı nağ ı .

* Hristiyan mezheplerinden her biri. * Hristiyanlı kla ilgili dinî kuruluş . * Hristiyanlı ğı n öğ retilmesi, dinî iş lerin yönetimi vb.ile ilgili papa ve piskoposlar topluluğ u. kilise çanı * Kiliselerde bulunan, saat baş ları nda ve dinî törenlerde çalı nan büyük çan. kilise direğ i gibi * çok kalı n (ense). kilise hukuku * Kilisenin kuruluş unu ve iç düzenini sağlayan kurallar. kilit

* Anahtar, düğme gibi takı lı p çı karı labilen bir parça yardı mı yla çalı ş an kapatma aleti. * Bir yanıdeğirmi, öbür yanı na demir çubuk geçirilmişolan yarı m halka. * Atları n alnı ndan alt çenesine uzanan beyazlı k.

kilit (kürek) altı na almak * bir ş eyi kilitli bir yere koyarak saklamak. kilit dili

* Kilidin anahtarla sürülen parçası .

kilit gibi olmak * birbirine çok bağ lıve dayanı ş malıolmak. kilit kürek olmak * (bir yeri) korumak, o yerin güvenilir, sağlam adamıolmak. kilit mevkii * \343 kilit noktası . kilit noktası * Bütün iş lerin bağ lıolduğ u önemli nokta, makam veya yer. kilit sarma *İ ki veya daha çok bağboyunduruklarıaltı na karş ı lı klıolarak atı lmı şve biribirine fı rçalarla bağlanmı şolan bir çift sarma. kilit taş ı * \343 anahtar taş ı . kilit vurmak * Bkz. kapı sı na kilit vurmak. kilit yeri * Kilidin yerleş tiğ i yuva. kilitleme

* Kilitlemek iş i.

kilitlemek * Anahtarla kilidi kapamak. * Bir nesne veya bir kimseyi kilitli bir yere kapamak. * (karş ı klıçı kı ntı ve girintileri olan ş eyleri) Birbirine geçirmek, kenetlemek. * Sı kı ca tutmak. kilitlenme * Kilitlenmek iş i. kilitlenmek

* Kilitlemek iş i yapı lmak. * Fiziksel, ruhî vb. sebeplerle hareket edemez, kı pı rdayamaz duruma gelmek. kilitletme

* Kilitletmek iş i.

kilitletmek * Kilitlenmesini sağ lamak. kilitleyici kilitli

kilitsiz

* Kilitleme iş leri gören. * Kilidi olan. * Kilitlenmiş . * Kilidi olmayan. * Kilitlenmemiş .

kilitsiz küreksiz * Açı k, kilitlenmemiş . kiliz

* Hası r otu, saz, kamı ş , kofa.

kiliz balı ğı * Sazangillerden bir balı k türü (Tinca tinca). kilizman killeme killemek

* Sazlı k, kamı ş lı k. * Killemek iş i. * Kirli çamaş ı rlarıkil kullanarak tokaçla yı kamak.

killi *İ çinde kil bulunan. kilo

* Önüne getirildiğ i birimi binle çarpan ön ek. * Kilogram kelimesinin kı sa biçimi.

kilo almak * beslenerek vücudun ağı rlı ğ ıartmak, ş iş manlamak. kilo vermek * vücudun ağ ı rlı ğıazalmak, zayı flamak. kiloamper * Değeri 1000 amper olan akı mş iddeti birimi. kilogram * Uluslar arası bin gramlı k ağ ı rlı k birimi, kilo (kg). kilogramağı rlı k * Bir kilogramlı k bir kütlenin Yer tarafı ndan çekilmesini sağ layan güce eş it olan güç birimi, 9,81 newton'a eş ittir. kilogramkuvvet

* Kilogramağı rlı k. kilogrammetre * Bir kilogram ağı rlı ğ ı ndaki bir gücün, uygulandı ğ ımaddî bir noktayıgüç doğ rultusunda bir metre yer değ iş tirmesiyle yapı lan iş e eş it işbirimi. kilohertz * Bir saniyede 1000 titreş imi olan elektromanyetik dalga boyu ölçüsü birimi. kilojul kilokalori kilolu

kiloluk

* Bin jul değ erinde işbirimi. * Büyük kalori. * Ağı r. * Şiş man. * Herhangi bir kilo ağı rlı ğ ı nda. * Bir kilo ağ ı rlı ğı nda.

kilometre * 1000 m lik uzunluk ölçü birimi (km). kilometre kare * Kenarlarıbirer kilometre uzunluğunda olan bir karenin alanı na eş it yüzey ölçü birimi, (km). kilometre taş ı * Kara yolları nda üzerinde kilometreleri gösteren dikili taş . * Önemli bir durumu belirleyen, üzerinde durulmasıgereken nokta. kilometrelerce * Mesafece uzun süren. kilosikl kiloton

* Saniyede bin devir olan elektrik akı mı nı n frekansı nıölçmek için kullanı lan birim. * Değeri bin ton olan kütle birimi.

kilovat * Değeri bin vat olan güç birimi. kilovat saat * Bir kilovatlı k bir gücün bir saatte verdiğ i işve enerji birimi. kilovolt kils

* Değeri bin volt olan elektrik gerilimi veya potansiyel farkıbirimi. * Kireç, sönmemişkireç.

kilüs * Bağ ı rsaktan gelen, içinde yağdamlacı klarıbulunan ak kan, keylus. kim kim

* Hangi kiş i anlamı nda cümlede, özne, tümleç, nesne, yüklem görevinde kullanı lı r. * Ki.

kim bilir

* belirsizlik, bilinmezlik bildirir. * olabilirlik bildirir.

kim kime, dum duma * kimsenin kimseyle ilgilenmediğ i" kimseye önem vermediği, çok karı ş ı k bir durumu anlatı r. kim oluyor? * "kendini ne sanı yor, ne hakkıvar?" anlamı nda kullanı lı r. kim vurduya gitmek * bir kalabalı k arası nda öldürülen veya vurulan kimsenin kimin tarafı ndan öldürüldüğü veya vurulduğ u anlaş ı lamamak. kime ne

* baş kası nıilgilendirmez.

kimesne * Kimse. kimi

* Birtakı mı , bazı sı . * Bazı .

kimi kimsesi olmamak * yakı nları , koruyucusu bulunmamak. kimi köprü bulamaz geçmeye, kimi su bulamaz içmeye * insanları n nasipleri arası ndaki tutarsı zlı klarıbelirtir. kimi zaman * Ara sı ra, bazen. kimin arabası na binerse onun türküsünü çağı rı r * kimden bir çı kar sağ larsa, onun hoş una gidecek biçimde davranan dönek ve dalkavuk kimseler için kullanı lı r. kimin nesi? * "kimin yakı nı " anlamı nda kullanı lı r. kimine hay hay, kimine vay vay * kiminin talihinin iyi, kiminin de kötü gittiğini anlatı r. kiminin parası , kiminin duası * bir işyapı lı rken veya yapı ldı ktan sonra kiminden para, kiminden dua alı nabilir. kimisi

* Bazı sı , birtakı mı , kimi.

kimlik * Toplumsal bir varlı k olarak insana özgü olan belirti, nitelik ve özelliklerle, birinin belirli bir kimse olması nı sağ layan ş artları n bütünü. * Kim olduğ unu tanı tlayan belge, hüviyet. * Herhangi bir nesneyi belirlemeye yarayan özelliklerin bütünü. kimlik belgesi * Kimlik, hüviyet cüzdanı . kimlik kartı * \343 kimlik belgesi.

kimono

kimse

* Japonları n önden çapraz olarak kavuş an uzun ve genişkollu ulusal giysisi. * Genişkollu sabahlı k. * Herhangi bir kiş i, kim olduğu bilinmeyen kiş i, ş ahı s, nefer. * (olumsuz cümlelerde) Hiçbir kiş i.

kimse kendi memleketinde peygamber olmaz * insanlar kendi çevrelerinde olan kimseyi değ erlendiremezler. kimse yoğ urdum ekş i demez * herkes sattı ğ ımalıherkes kendi iş ini, tutumunu ve davranı ş ı nıöver. kimsecik * (olumsuz cümlelerde) Hiç kimse. kimsecikler * (olumsuz cümlelerde) Hiçkimse. kimseden kimseye hayı r yok (veya gelmez) * insan, yapacağ ıiş te baş kası nı n yardı mı na güvenirse, hayal kı rı klı ğı na uğ rar. kimsesiz

* Anasıbabası , yakı nı , koruyucusu olmayan (kimse). * Hiç kimse bulunmayan, boş .

kimsesizlik * Kimsesiz olma durumu, yalnı zlı k. kimüs * Yemeklerin mide öz suyuyla karı ş tı ktan sonra aldı ğ ıdurum, keymus. kimya

* Maddelerin temel yapı ları nı , birleş imlerini, dönüş ümlerini; çözümleme, birleş im ve üretim yöntemlerini inceleyen bilim. * Üstün özellikler taş ı yan çok değerli ş ey. kimya doğ rulumu * Kimyasal maddelerin etkisi ile bitkilerde görülen, maddeye doğ ru veya ters yöne yönelme durumu, ş imiotropizm. kimya göçümü * Bir hücreli varlı klarda, kimyasal maddelerin etkisi altı nda yanaş ma veya uzaklaş ma biçiminde görülen yer değ iş tirme durumu, ş imiotaksi. kimya olmak * bulunmaz olmak. kimyacı * Kimya ile uğ raş an kimse, kimyager. * Kimya öğ retmeni. kimyacı lı k * Kimyacıolma durumu veya mesleği, kimyagerlik. kimyager

* Kimyacı .

kimyagerlik * Kimyacı lı k.

kimyasal

* Kimyaya ait, kimya ile ilgili, kimyevî.

kimyasal savaş * Kimyasal madde ve silâhları n kullanı ldı ğ ısavaş . kimyasal silâh *İ nsan, hayvan ve bitkiler üzerinde zehirli maddelerle ölümcül olaylara sebep olan silâh. kimyevî

* Kimyasal.

kimyon

* Maydanozgillerden, 50 cm kadar yükseklikte, beyaz veya pembe çiçekli, bir yı llı k, ı tı rlıve otsu bir bitki (Cuminum cyminum). * Bu bitkinin tohumundan elde edilen ve bahar olarak kullanı lan toz. kimyonî

* Kahverengiye çalan yeş il renkte olan.

kimyonlu *İ çinde kimyon bulunan. kin

* Öç almayıamaçlayan gizli düş manlı k, garez.

-kin * Bkz. -gı n / -gin. kin bağ lamak * birine karş ıöç alma duygusu duymak. kin beslemek (veya tutmak) * birine karş ıöç alma duygusunu sürdürmek. kin duymak * birine karş ıöç alma duygusunu yaş atmak veya bu duyguyu hissetmek. kin gütmek * öcünü alı ncaya kadar kininden vazgeçmemek. kinaye

* Düş ünüleni, dolaylıolarak anlatan söz. * Üstü kapalı , sitemli, dokunaklı söz. * Sözün geliş iyle, gerçek anlamları n dı ş ı nda bir kavrama değinme sanatı .

kinayeli *İ çinde kinaye bulunan (söz). kinayeli kinayeli * Dolaylıolarak, iğneli. kinci kincilik

* Öç almak isteyen, kin tutan, kindar. * Kinci olma durumu, kin tutma.

kindar * Kinci, kinli. kindarlı k

* Kindar olma durumu. kinematik * Cisimlerin hareketlerini yörünge, hı z ve ivme gibi konular bakı mı ndan inceleyen mekanik kolu, sinematik. kinestezi kinetik

* Devin duyum. * Hareketle ilgili, hareket sebebiyle oluş an. * Hareket olayları nı inceleyen bilim dalı . * Kimyasal tepkimelerin hı zları nıinceleyen bilim dalı .

kinetik enerji * Hareket durumunda olan cismin enerjisi; bir cismin hareketini sağlayan veya hareket eden cisimlerde bulunan enerji. kinik

* Kinizm taraftarı(kimse veya görüş ), sinik.

kinin

* Kı nakı nadan elde edilen ve sı tmanı n tedavisinde kullanı lan beyaz alkaloit. Halk arası nda, tuzları ndan biri olan kinin sülfatısözünden kı saltı larak sülfata denir. kinin gibi * çok acı . kinin sülfatı * Kinin. kininli *İ çinde kinin bulunmak. kiniş

* Marangozlukta tahta üzerine boydan boya açı lan, kesiti kare veya dikdörtgen biçiminde kanal.

kinizm

*İ nsanı n erdem ve mutluluğ a, hiçbir değere bağ lıolmadan, bütün gereksinmelerden sı yrı larak bağı msı z olarak eriş ebileceğini savunan Antisthenes'in öğretisi, sinizm. kinlenme

* Kinlenmek iş i.

kinlenmek * Öç almak istemek, kin tutmak. kinli * Öç almak isteyen, kin tutan. kinsiz

* Kini olmayan, kin taş ı mayan.

kip

* Örnek, kalı p. * Değiş ebilen, geçici nitelik, san karş ı tı . * Fiillerde belirli bir zamanla birlikte konuş anı n, dinleyenin ve hakkı nda konuş ulanı n, teklik veya çokluk olarak belirtilmişbiçimi, sı yga. * Uygun, tı patı p gelen. kip gelmek * tı patı p, uygun gelmek.

kipe

* Hı zla bükülen kalçanı n sert ve birden geriliş iyle, vücudun yatı ş tan ayak üstü duruş a veya ası lmadan dayanmaya geçmesi. kipkirli kiplik

* Çok kirli, çamura ve pisliğe bulaş mı ş . * Önermelerin yalı n, belkili veya mecburî olma nitelikleri.

kir * Herhangi bir ş eyin veya vücudun üzerinde oluş an, biriken pislik. * Utanı lacak durum, leke, ş aibe. kir götürmek * kirini belli etmeyecek bir renkte olmak. kir götürmek * bir ş ey çok kirli olmak. kir pas

* Kir.

kir tutmak * kirini hemen belli edecek bir renkte olmak, çok kirlenmek. kira * Bir konutun, bir mülkün veya taş ı t gibi herhangi bir ş eyin belli bir bedel karş ı lı ğ ı nda, bir süre için sahibi tarafı ndan baş kası na verilmesi, icar. * Bu biçimde tutulan bir ş ey için karş ı lı k olarak ödenen para. kira arabası * Kiralı k kullanı lan araba. kira bedeli * Kiralanan mal için ödenen karş ı lı k. kira kontratı * Kiralamak iş inde karş ı lı klıyükümlülükleri belirten resmî belge. kiracı kiracı lı k

* Bir ş eyi, bir yeri kira ile tutan kimse, müstecir. * Kiracı olma durumu.

kirada olmak (veya oturmak) * kira karş ı lı ğ ı nda verilmişolmak. * kira ile tutulmuşbir yerde oturmak. kiralama * Kiralamak iş i. kiralamak * Kira ile vermek. * Kira ile tutmak. kiralanma * Kiralanmak iş i. kiralanmak * Kiraya verilmek.

* Kira ile tutulmak. kiralayan * Kiraya veren. kiralayı cı * Kiralayan kimse. kiralı kiralı k

* Kiralanmı şolan. * Kiraya verilecek olan.

kiralı k adam * Bir işyaptı rmak için tutulan adam. kiralı k ev

* Kiralanmak üzere hazı rlanmı şolan ev.

kiralı k kadı n * Para veya baş ka bir çı karı karş ı lı ğ ı nda erkeklerle cinsel iliş ki kuran kadı n. kiralı k kasa * Bankalarda müş terilerin değ erli eş ya, senet gibi ş eylerinin saklandı ğ ıkasa. kiralı k katil * Bir kimseyi öldürmek için bir baş kası tarafı ndan tutulan kimse. kiralı k kı z * \343 kiralı k kadı n. kiraya vermek * kira karş ı lı ğ ı nda vermek, icara vermek. kiraz

* Gülgillerden bir meyve ağ acı(Cerasus avium). * Bu ağacı n kı rmı zıve beyaz renkte, etli, sulu, tek çekirdekli meyvesi.

kiraz elması * Kı rmı zı , küçük ve sert bir elma türü. kiraz reçeli * Kirazı nş eker ile kaynatı lmasısonucu elde edilen reçel. kiraz zamkı * Kiraz, badem, erik, kayı sıve ş eftali gibi ağaçları n gövde ve dalları nda meydana gelen zamk. kirazlı k kirde

* Kiraz ağaçlarıçok olan yer, kiraz bahçesi. * Genellikle mı sı r unuyla yapı lan bir tür pide.

kirdeci * Kirde yapan veya satan kimse. kirebolu kireç

* Arı ları n kovan deliğini kapamak için kullandı klarısarıve yumuş ak madde. * Mermer, tebeş ir, kireç taş ı , alçıtaş ıgibi birçok taş ı n maddesini oluş turan kalsiyum oksit, (CaO).

* Kalsiyum hidroksit, Ca(OH). kireç fabrikası * Kireç üreten fabrika. kireç gibi (olmak) * yüzünde hiç renk kalmamak, rengi solmak. kireç kaymağı * Bazıeş ya ve yerleri mikroplardan arı tmakta, çamaş ı rlarıağartmakta kullanı lan, sarı msıbeyaz renkte ve klor kokusunda, toz veya sulandı rı lmı şkireç klorürü. kireç kuyusu *İ çinde kireç söndürülen genişçukur. kireç ocağ ı * Kireç yapmak için kireç taş ları nı n yakı ldı ğıfı rı n. kireç söndürmek * kireci kullanmadan önce üzerine bolca su dökerek kalsiyum hidroksit durumuna getirmek. kireç suyu *İ çinde erimişbir durumda kireç bulunan su. kireç sütü * Badana için hazı rlanmı şsulu kireç. kireç taş ı * Kireç elde etmekte kullanı lan, kalsiyum karbon tuzundan bileş ik kayaç, kalker, kireç. kireççi * Kireç taş ı ndan kireç elde eden veya satan kimse. kireççil

* (bitki için) Kireçli topraktan hoş lanan, kireçli toprakta yetiş en, kireçyeren karş ı tı .

kireçleme * Kireçlemek iş i. kireçlemek * Kireç katmak veya kireç sürmek. * Kireç kullanarak badana yapmak. kireçlenme * Kireçlenmek iş i. * Organik dokuları n içinde kireç birikmesi durumu. kireçlenmek * Kireç dökülmek veya saçı lmak. * Kireç sürülmek. * Kireç bulaş mak. * Bitkilerin hücre zarları nda kalsiyum karbonat ve kalsiyum oksalat gibi kalsiyum tuzları toplanmak. * (kalsiyum tuzlarıiçin) Organik dokularda, dokunun görevine engel olacak derecede birikmek. kireçleş me * Kireçleş mek iş i, kireçlenme. kireçleş mek * Kireç durumuna gelmek, kireçlenmek, kalkerleş mek. kireçli

* Birleş iminde kireç olan veya kireci çok olan.

* Kirece sürülmüş , kireç bulaş mı ş . kireçlik * Kireç konulan yer. * Kireci çok olan. kireçsileme * Kireçsilemek iş i. kireçsilemek * Isı yardı mı yla kirece çevirmek. * Yüksek ı sı ile kurutmak. kireçsiz

* Birleş iminde kireç olmayan veya çok az olan. * Birleş iminde karbon tuzları nı n oranıdüş ük olan (su).

kireçsizlenme * Kayaçları n içinde bulunan kalsiyum karbon tuzunun sularla eritilerek alı nması . kireçsizleş tirme * Kireçten arı tma. kireçsizleş tirmek * Kireçsiz duruma getirmek. kireçyeren * Kireçli topraktan hoş lanmayan, kireçli toprakta yetiş meyen, kireççil karş ı tı . kiremit

* Yapı ları n çatı ları nıörtmekte kullanı lan, yan yana dizilerek, suyu aş ağ ı ya geçirmeden dı ş arı akı tacak biçimde yapı lmı ş , kı zı l toprağı n renginde, piş mişbalçı k levha. kiremit fabrikası * Modern usullerle hazı rlanmı şbalçı ğ ı n kiremide dönüş türüldüğ ü işyeri. kiremit rengi * Kahverengine çalan kı zı l kı rmı zırenk, kiremidin rengi. * Bu renkte olan. kiremitçi

* Kiremit yapan, satan veya döş eyen kimse.

kiremitçilik * Kiremitçi olma durumu veya kiremitçinin yaptı ğıiş . kiremithane * Kiremit yapı lan yer. kiremitli

* Kiremiti olan.

kiri kabarmak * nem, ı sıgibi sebeplerle kir, üzerinde bulunduğu yüzeyden ayrı labilir duruma gelmek. kiril alfabesi * Yunan büyük harfi tipinde düzenlenmişSlav alfabe ve yazı sı . kiriş * Bazıtelli müzik araçları nda kullanı lan, hayvan bağı rsakları ndan yapı lan tel. * Ok atı lan yayı n iki ucu arası ndaki esnek bağ . * Dört köş e kalı n keresteden, demirden veya betonarmeden yapı lmı şyatay destek parçası .

* Bir eğ rinin iki noktası nı birleş tiren doğ ru parçası . * Kasları n uçları nda bulunan, kaslarıkemiklere ve baş ka organlara bağ layan beyazı msıkordon. kiriş çi

* Kirişyapan veya satan kimse.

kiriş hane * Kiriş in yapı ldı ğıiş lik. kiriş i kı rmak * bulunduğ u yerden ayrı lmak, kaçı p gitmek. kiriş leme

* Kiriş lemek iş i. * Ahş ap döş emelerde yaklaş ı k 50 cm ara ile kiriş ler koyma. * Çapraz olarak, kı lı çlama.

kiriş lemek * (yay için) Kiriş i çekip germek. * Kiriş , olarak kullanı lan keresteyi döş emek. kiriş li

kiriş lik kiriş siz kirizma

* Kiriş i olan. * Kirişyapı sı nda olan. * Kirişolarak kullanı lmaya uygun. * Kiriş i olmayan. * Toprağı derince kazarak altı nı üstüne getirme.

kirizma yapmak (veya etmek) * toprağ ıderince kazarak altı nıüstüne getirerek sürmek. kirizmalama * Kirizmalamak iş i veya durumu. kirizmalamak * Kirizma yapmak. kirizme

* \343 kirizma.

kirkit * Dokumacı lı kta atkıipliğini sı kı ş tı rmak için kullanı lan, demirden veya ağaçtan yapı lmı şdiş li araç. kirlenme

* Kirlenmek iş i.

kirlenmek * Kirli duruma gelmek, pislenmek. * Onuru lekelenmek. * (kadı n için) Irzı na geçilmek, iffeti bozulmak, lekelenmek. * (kadı n) Ay baş ıolmak. kirletme * Kirletmek iş i. kirletmek

* Kirli duruma getirmek, pisletmek. * Küçük veya büyük abdestini yapmak, pislemek. * Namusuna, onuruna zarar verecek bir suç yüklemek, lekelemek. * (kadı n için) Irzı na geçmek, namusuna zarar vermek. kirli

* Leke, toz vb. ile kaplı , pis, murdar, mülevves. * (kadı n için) Aybaş ıdurumunda bulunan. * Toplumun değer yargı ları na aykı rıolan.

kirli çamaş ı r * Yasal olmayan, saklıgizli iş . kirli çamaş ı rları nıortaya dökmek * (birinin) ayı p, kusur veya suçları nıaçı klamak, söylemek. kirli çı kı * Cimrilikle zengin olmuşkimseler için söylenir. kirli çı kı n * Bkz. kirli çı kı . kirli kan * Toplardamarları n kalbe götürdüğ ü kan. kirli sarı * Koyu ve donuk sarırenk. kirlihanı m peyniri * Yumuş ak ve yağ lıbir tür peynir. kirlilik

* Kirli olma durumu, pislik.

kirliye atmak * yı kanmak için bir kenara koymak, bir yerde biriktirmek. kirloş kirloz kirmen

* Kirli ve pasaklı . * Kirloş . * Elde yün eğ irmeye yarayan tahtadan yapı lmı şaraç.

kirpi * Kirpigillerden, uzunluğ u 25-30 cm olan, sı rtıdikenlerle kaplımemeli hayvan (Erinaceus europaeus). kirpigiller * Böcekçiller takı mı nı n, örnek hayvanıkirpi olan, sı rtlarıdikenlerle kaplımemeli hayvanlar familyası . kirpiğ i kirpiğ ine değ memek * hiç uyumamak. kirpik

* Göz kapağ ı nı n kenarı ndaki kı llar veya bu kı llardan her biri. * Tüy gibi, küçük ve ince uzantıveya uzantı lar.

kirpik besleyici * Kirpiklerin dökülmesini önleyen ve besleyici nitelikleri olan ş effaf, sı vımadde.

kirpikli

* Herhangi bir nitelikte kirpiği olan. * Üzerinde kirpik veya kirpiğ e benzer uzantı lar olan.

kirpikliler * Bir hücreli hayvanlardan, üzerleri hareketlerini sağ layan kirpik biçimindeki uzantı larla kaplıorganizmalar sı nı fı . kirpiksi

* Kirpiğ e benzer.

kirpiksi cisim * gözde damar tabakanı n ön dı şbölümü. kirş * Kirazı n mayalanması ve damı tı lması yla yapı lan bir tür içki. kirtikli kirtil

* Kenarlarıgirintili çı kı ntı lıolan. * Büyük kabuklu deniz hayvanları nıavlamakta kullanı lan, ince dallardan örülmüşsepet.

kirve

* Sünnet olan çocuğun bütün masrafları nıüstlendikten sonra sünnet sı rası nda çocuğ u kucağı na alarak elini, kolunu tutan ve bütün hayatıboyunca çocuk üzerinde babası na yakı n hak taş ı yan kimse. kirvelik

* Kirve olma durumu.

kirvelik etmek * kirve görevini yüklenmek. kisbî kisedar kispet

* \343 kispî. * Para hesabı nıyapan, parayıtoplayan kimse, vekilharç. * Yağ lıgüreş te pehlivanları n giydikleri, belden baldı ra kadar uzanan, dar paçalımeş in pantolon.

kispet çı karı lması * Yağ lıgüreş te yenilginin en kötüsü sayı lan, kispetin hası m tarafı ndan çekilip çı karı lmasıveya boydan boya yı rtı lması . kispî * Sonradan elde edinilmiş , sonradan kazanı lmı ş . kist

*İ çi koloit veya yağgibi sı vıveya yarısı vıbir madde ile dolu patolojik torba. * Tek hücrelilerin veya çok hücreli küçük hayvanları n uygun olmayan ş artlarda veya çoğalma sı rası nda çevrelerine saldı kları kendilerini korumaya yarayan dayanı klıkapsül. * Sporlu bitkilerde, özellikle mantarlar veya su yosunları nda görülen, bir veya birkaç hücreden oluş muş organ. kistleş me

* Kistleş mek iş i.

kistleş mek * Yabancıbir cisim veya patolojik bir urun çevresinde katı lgan doku sertleş mek.

kisve

* Kı lı k. * Hacı ları n Kâbe'de giydikleri beyaz üstlük.

kisvesi altı nda * herhangi bir nitelikte veya biçimde. kiş i

*İ nsan, kimse, ş ahı s. * Eş , koca. * Erkek. * Bir eserde (oyun, roman, hikâye) yer alan kimse. * Çekimli fiillerde ve zamirlerde konuş an, dinleyen, sözü edilen varlı k, ş ahı s.

kiş i eki * Fiil çekimlerinde kullanı lan ve kiş iyi gösteren ek, ş ahı s eki: Geldi-m, gelmiş -sin gibi. kiş i refikinden azar * kötü arkadaş , kiş iyi kötü yola sürükler. kiş i zamiri * Kiş ilerin yerine kullanı lan zamir. kiş iler arası * Bütün insanlarıgöz önüne alan. kiş iler arası iliş ki * Bireyler arası ndaki toplumsal etkileş im veya karş ı laş ma. kiş ileş me

* Kiş ileş mek iş i.

kiş ileş mek * Kiş ilik kazanmak. kiş ileş tirme * Cansı z varlı klarıveya hayvanlarıinsanmı şgibi gösterme, canlandı rma sanatı , teş his. kiş ilik * Bir kimseye özgü belirgin özellik; manevî ve ruhî niteliklerinin bütünü, ş ahsiyet. *İ nsanlara yakı ş acak durum ve davranı ş . * Bireyin toplumsal hayatıiçinde edindiğ i alı ş kanlı kları n ve davranı ş ları n bütünü. * Herhangi bir kiş i için, herhangi bir kiş iye yetecek miktarda. * Herhangi bir sayı da kiş iden oluş an. * Bayram gibi önemli günlerde veya konukları n yanı na çı karken giyilen yeni giysi, yabanlı k, adamlı k. kiş ilik dı ş ı * Kiş isel olmayan, gayriş ahsî. kiş ilik kazanmak * bir kiş inin öz yapı sı , kiş iliği belirginleş mek. kiş ilikli kiş iliksiz

* Kiş iliğ i olan, ş ahsiyetli. * Kiş iliğ i olmayan, ş ahsiyetsiz.

kiş ioğlu *İ nsanoğ lu, insan. * Soylu kimse.

kiş isel

* Kiş i ile ilgili, kiş iye iliş kin, kiş inin kendi malıolan, ş ahsî, zatî.

kiş iye özel * Sadece o kiş iye ait, o kiş i tarafı ndan kullanı labilen (ş ey). kiş izade * Soylu. kiş mirî

kiş miş kiş neme

* Çekici, albenili. * Esmer. * Küçük taneli bir tür çekirdeksiz siyah üzüm. * Kiş nemek iş i veya sesi.

kiş nemek * (at için) Bağı rmak. kiş neyiş * Kiş nemek iş i veya biçimi. kiş niş

* Maydanozgillerden yapraklarımaydanozu andı ran, 20-60 cm yükseklikte, tüysüz, bir yı llı k ve otsu bir bitki (Coriandrum sativum), kara kimyon. * Bu bitkinin baharat olarak kullanı lan kurutulmuşmeyvesi veya tohumu. kiş nişş ekeri *İ çinde bir kiş niştanesi bulunan ufak ş eker. kit

* Macun.

kitaba (veya kitabı na) uydurmak * kanun olmayan bir iş i hile, düzen vb. ile kanuna uygun gibi göstermek. kitaba el basmak * kutsal kitap üzerine elini koyarak ant içmek. kitabe * Taş , mermer vb.gibi sert cisim üzerindeki oyma veya kabartma yazı , tarih, yazı t. kitabet

* Yazmanlı k, kâtiplik. * Kompozisyon, tahrir.

kitabıkapamak * herhangi bir konu ile ilgiyi kesmek. kitabî

kitap

* Kitapla ilgili; kitaba uygun. * Kitaba bağ lı kalan, özgür düş ünemeyen (kimse). * Düzgün, dil bilgisi kuralları na uygun (anlatı m). * Ciltli veya ciltsiz olarak bir araya getirilmiş , bası lıveya yazı lıkâğı t yaprakları n bütünü. * Herhangi bir konuda yazı lmı şeser. * Kutsal kitap.

kitap açacağı * Sayfaları nı n bir veya iki kenarıkatlıolan kitaplarıaçmak amacı yla kullanı lan, tahta, fil diş i, gümüşgibi maddelerden yapı lan araç. kitap dolabı * Ön yüzü açı k, yatay ve dikey bölümleri olan bazı türlerinde çekmece de bulunan, kitap koymaya yarayan mobilya. kitap ehli kitap evi

* Dört kutsal kitaptan birine inanan, iman eden, bağ lanan kimse. * Kitap satı lan yer, kitapçıdükkânı .

kitap kurdu * Kitaplarıyiyerek zarar veren bir böcek. * Çok kitap okuyan kimse. kitap sarayı * Halkı n yararlanmasıiçin kurulmuşbüyük kitaplı k. kitapça kitapçı

* Kitabı n yazdı ğ ı na göre. * Kitap satan veya kitap bastı rı p satan kimse.

kitapçı lı k * Kitap bastı rma veya satma iş i. kitaplaş tı rma * Kitaplaş tı rmak iş i. kitaplaş tı rmak * Kitap durumuna getirmek, kitap olarak yayı mlamak. kitaplı k

* Kitapları n yerleş tirildiğ i raflardan oluş an mobilya, kütüphane. * Kuruluşamaç ve görevine uygun kitap, film, plâk gibi her türlü düş ünce ve sanat ürününü toplayan, düzenleyen ve genel olarak ilgilenen okurlara sunan kuruluş , kütüphane. * Kitap yapmaya elveriş li. * Herhangi bir sayı da veya kitap olabilecek kadar. * Belli bir sayı da kitabıolan. * Evlerde ve işyerlerinde içinde kitapları n bulunduğ u oda. kitaplı k bilimci * Kitaplı klarda iş lerin yürütülmesini sağlayan, kitaplı k bilimi öğrenimi görmüşkimse, kütüphaneci. kitaplı k bilimi * Kitap sayı sı nıçoğ altmanı n, kataloglayı p sı nı flandı rmanı n ve okuyucularıkitaptan yararlandı rmanı n yolları nı , kuralları nıbelirten bilim dalı , kütüphanecilik. kitaplı k görevlisi * Kütüphanecilik öğrenimi görmemişolan ve bir kitaplı kta bilimsel iş ler dı ş ı nda kalan iş leri yürüten kimse, hafı zı kütüp. kitapsever * Öz ve biçim yönünden iyi nitelikli kitaplarıseçen, kitaba tutkuyla bağlıkimse, bibliyofil. kitapseverlik * Kitapsever olma durumu.

kitapsı z

* Kitabıolmayan. * Dört kutsal kitaptan (Kuran, İ ncil, Zebur, Tevrat) hiçbirine inanmayan, dinsiz. * Zalim, insafsı z.

kitapta yeri olmak * din veya yasa kitapları nda bulunmak, konusu geçmek. kitara kitaracı

* Bkz. gitar. * Kitara çalan kimse.

kitin * Eklem bacaklı ları n ve kabukluları n örteneğ ini oluş turan, dayanı klıve esnek organik madde; bazımantar ve likenlerde de rastlanı r. kitle *İ nsan topluluğ u. * Kütle. kitle haberleş mesi * Kitle iletiş imi. kitle iletiş imi * Genişdağ ı nı k insan toplulukları nı n, aynı zamanda, örgütlenmişbir kaynaktan iletilen haberlere veya uyarı lara maruz kalması , birtakı m kaynaklardan elde edilen bilgi ve haberlerin değiş ik araçlarla genişhalk toplulukları na yaygı n olarak duyurulması . kitlemek * Kilitlemek. kitli kitre

* Kilitli. * Gevenden çı karı lan bir tür zamk, kestere.

kivi

* Kivigillerden, kanatlarıküt olduğ u için uçamayan, bacakları güçlü, Yeni Zelanda'da yaş ayan bir kuş , apteriks (Apteryx australis). kivi

* Kahverenkli tüylü kabuğ u soyularak yenen yeş il renkli sulu, C vitamini bakı mı ndan zengin meyve.

kivigiller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı na giren bir familya. kiyanus

* Doğada serbest olarak bulunmayan, fakat birçok cismin birleş imine giren, karbon ve azottan oluş an bir

gaz. kiyaset kizir klâkson

* Akı llı ca davranı ş , akı llı lı k. * Köy muhtarı yardı mcı sı ; köy kâhyası ; köy bekçisi. * Korna.

klâkson çalmak * korna çalmak. klân

* Boy.

klâpa * Yakanı n göğüse doğru inen devrik bölümü. klâpe

* Bir pompada, bir körükte, bir motorda, bazımüzik araçları nda vb. de bir akı ş kanı n geçmesini sağlamak veya engellemek üzere bir eksen etrafı nda yaptı ğ ıaçval hareketle açı lı p kapanan bir kapak. klârnet klârnetçi klâs

klâsik

* Tahtadan, metal perdeli, orkestrada önemli yeri olan bir üflemeli çalgı . * Klârnet çalan kimse. * Sı nı f. * Üstün nitelikli, üstün yetenekli. * Eski Yunan ve Roma çağ ıdili ve sanatıile ilgili olan. * XVll.yüzyı l Fransı z dili, sanatıve yazarları ile ilgili olan. * Üzerinde çok zaman geçtiğ i hâlde değerini yitirmeyen, türünde örnek olarak görülen (eser veya sanatçı ). * Sanatta kuralcı . * Alı ş ı lmı şolan, yenilik getirmeyen, geleneksel. * Eski Yunan, Roma veya XVII. yüzyı l Fransı z sanatı yla ilgili sanatçıveya eser.

klâsikleş me * Klâsikleş mek iş i. klâsikleş mek * (herhangi bir sanat, sanatçı , eser) Klâsik duruma gelmek, zamana karş ıdeğ erini yitirmemek. * Alı ş ı lmı şdurumda kalmak, bir yenilik, özellik getirmemek. klâsiklik * Klâsik olma durumu. klâsisizm

* Eski Yunan, Roma sanatı ndan, edebiyatı ndan kaynaklanan, XVll. yüzyı lda Fransa'dan yayı lan sanat ve edebiyat çı ğı rı . klâsman klâsör klâvsen

* Bölümleme, sı nı flama, tasnif. *İ çinde belli bir sı raya göre kâğ ı tlar konacak bölmeleri olan dosya veya dolap, musannif, cilbent, sı ralaç. * Klâvyeli ve telli bir çalgı .

klâvsenci * Klâvsen çalan kimse. klâvye

* Parmaklarla hareket ettirilen piyano ve org gibi çalgı larda veya yazıve hesap makinelerinde değ iş mez bir eksen çevresinde inip kalkabilen, istenilen iş e göre düzenlenmişbazı mekanizmalarıçalı ş tı ran kaldı raç kolları nı n, tuş sı raları nı n bütünü.

klâvyeli

* Klâvyesi olan.

kleptoman * Kleptomaniye yakalanmı şkimse. kleptomani * Dayanı lmaz bir ruhsal dürtüyle, kiş inin hı rsı zlı k yapma ihtiyacıduyması ile beliren hastalı k. klerikalizm * Dinin ve din kurumları nı n toplum hayatı nı n çeş itli kesimlerindeki yerini güçlendirmeyi amaçlayan toplumsal, ekonomik akı m, din erkçilik. klik klikçi klikleş me

* Hizip. * Hizipçi. * Hizipleş me.

klikleş mek * Hizipleş mek. klima

* Soğuk veya sı cak hava verme yoluyla kapalı bir mekânı n havası nıdeğiş tiren araç, iklimleme aracı .

klimatolog *İ klim bilimci. klimatoloji *İ klim bilimi. klinik * Hasta bakı lan yer. * Hekim olacak öğrencilerin hasta baş ı nda uygulamalı olarak ders gördükleri hasta koğuş u. * Vücut muayenesinde görülen (hastalı k belirtisi). klinker

* Çimento yapı mı nda fı rı ndan ezilmeden çı kan piş irme ürünü.

klinometre * Eğ imölçer. klip klips kliring

* Görüntüleme. * Yaylıbir pensle tutturulmuşküpe, iğne vb. * Dı şticarette, iki ülke arası nda yapı lan alı şveriş in karş ı lı klıolarak malla ödenmesi, takas.

kliş e * Baskı da kullanı lmak amacı yla, üzerine kabartma resim, ş ekil, yazı çı karı lmı şmetal levha. * Basma kalı p (söz, görüşvb.). kliş eci * Kliş e yapan kimse. kliş ecilik

* Kliş e yapma iş lemi veya sanatı . kliş ehane * Kliş e yapı lan yer. kliş eleş me * Kliş eleş mek iş i. kliş eleş mek * Kliş e durumuna gelmek, kalı plaş mak. klitoris

* Bı zı r.

klor * Halojenlerden, atom numarası17, atom ağ ı rlı ğ ı35,5 olan, normal sı caklı kta gaz durumunda bulunan bir element. Kı saltmasıCl. klorhidrat * Azotlu organik bir baz ile hidroklorik asitten türeyen tuz. klorhidrik * Klorla hidrojen birleş iği olan klorhidrik asit teriminde geçer (HCl). klorik

* Klordan türemişoksijenli asit olan klorik asit teriminde geçer (HCIO3).

klorik asit * \343 klorik. klorlama * Klorlamak iş i, klor katma. klorlamak * Mikroplardan arı ndı rmak amacı yla suya düş ük oranda klor katmak. * Özellikle yünlü kumaş lara, ipliklere parlaklı k vermek için klor gazı na tutmak. * (savaş ta) İ nsanlara, hayvanlara ve bitkilere zararlıolması , öldürmesi için klor püskürtmek. klorlanma * Klorlanmak iş i. klorlanmak * Klorlamak iş i yapı lmak. klorlu klorofil

* Birleş iminde klor bulunan. * Güneşı ş ı ğ ı nı soğurarak bitkilerde karbon özümlemesini sağ layan ve bitkilere yeş il renklerini veren madde.

kloroform * Renksiz, hoşkokulu, daha çok anestezide kullanı lan, yatı ş tı rı cı ve uyuş turucu birleş ik (CHCI3). klorometri * Klorölçer. kloroplâst * Yeş il bitkilerde hücrelerin içinde bulunan, klorofil moleküllerinden oluş an, karmaş ı k yapı lıkromoplâst. kloroz

* Kanda alyuvar sayı sı nı n azalması ndan ileri gelen, genellikle genç kı zlarda görülen kansı zlı k. * Yaprakları n sarı mtı rak bir renk aldı ğıbitki hastalı ğ ı , sararma hastalı ğı , sarı calı k.

klorölçer klorür

* Bir sı vı nı n içindeki erimişbulunan klor miktarı nıölçmeye yarayan alet, klorometri. * Klorun, oksijen ve flüor dı ş ı ndaki element veya birleş iklerle yaptı ğıbirleş ik.

klorürlendirme * Klorürlendirmek iş i. klorürlendirmek * Klorla birleş tirmek, klorüre dönüş türmek. klorürleş tirme * Bir organik molekülde, hidroksil OH grubu yerine klorür Cl getirme iş lemi. klorürleş tirmek * Klorürleş mek durumuna getirmek. klostrofobi * Bkz. kapalıyer korkusu. kloş * Alt tarafıçan biçiminde geniş leyen (etek biçimi). klozet klüz

* Alafranga tuvalet. * Kı sı k.

know-how * \343 yöntem bilgisi. koalisyon * Çeş itli güçlerin bir araya gelmesiyle oluş turulan birlik. koalisyon hükûmeti * Birçok siyasî parti veya grubun ortaklaş a kurduğ u hükûmet ve yönetim biçimi, ortak yönetim. koaptör

* Cebire.

kobalt

* Atom numarası27, atom ağı rlı ğı 59 olan, boyacı lı kta kullanı lan, nikel ve demire benzeyen, gümüş î renkte bir element. Kı saltmasıCo. kobalt bombası * Kobalttan veya dolaysı z olarak radyoaktiflenebilen bir madenden yapı lan, hekimlikte kanser tedavisinde kullanı lan bomba. kobay

* Kobaygillerden, bilimsel araş tı rmalarda kullanı lan bir deney hayvanı , Hint domuzu (Cavia porcellus). * Deney konusu.

kobaygiller * Omurgalıhayvanları n memeliler sı nı fı na giren bir familya. kobra * Kobragillerden, Afrika ve Asya'nı n sı cak bölgelerinde yaş ayan, çok zehirli, kı zı l, esmer ve sarı renklerde bir yı lan türü, gözlüklü yı lan (Naja).

kobragiller * Sürüngenler sı nı fı nı n zehirli yı lanları n çoğunu içine alan bir familyası . koca

* Bir kadı nı n eş i, zevç.

koca * Büyük, geniş , iri. * Kocaman. * Yaş lıihtiyar. * Büyük ulu. koca bebek * Yaş ı ndan daha küçük davranı ş lar gösteren (kimse). koca bulmak * kı z veya kadı n kendisi ile evlenecek bir erkek bulmak. koca koca * Büyük büyük. * Büyük, iri parçalar durumunda. koca kuş luk * Öğleye yakı n zaman. koca yemiş * Fundagillerden, 3-6 m yükseklikte, çiçekleri beyaz veya pembe, kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen bir ağaççı k (Arbutus uneda). * Bu ağacı n 1-2 cm çapı nda, kı rmı zırenkli meyvesi. kocabaş *İ spinozgillerden, onsekiz cm uzunluğ unda, sı rtıkahve rengi, karnıpembe bir kuştürü (Cocothraustes coccothraustes). * Pancar, ş eker pancarı . * Eti, sütü ve derisinden yararlanı lan sı ğı r, manda vb. hayvanları n genel adı , büyükbaş . * Doğu Anadolu'da, yol ve tarla kenarları nda yetiş en, 30-150 cm yükseklikte, iki yı llı k otsu bir bitki (Onopordon acanthium). kocabaş ı * Köy ihtiyar heyetinin baş ı , muhtar. kocakarı * Yaş lıkadı n. * Anne. kocakarıilâcı * Hekim olmayan kimselerin yaptı kları veya salı k verdikleri, hekimlikte kullanı lmayan ilâç. kocakarımasalı * Avutucu ve eğ lendirici nitelikli masal. kocakarısoğ uğu *İ lkbaharda belli günlere rastlayan soğ uk havalar. kocakarı lı ğıtutmak * geçimsiz, inatçı ,ş irret bir kocakarıgibi davranmak. kocakarı lı k * Kocakarıolma durumu. * Aksi, suratsı z, geçimsiz, yaş lıbir kadı n gibi olma. kocalı

* Kocasıolan, evli (kadı n). kocalı k * Bir kadı na koca olma durumu. * Yaş ı ilerlemişolma durumu. kocalma * Kocalmak iş i. kocalmak * Yaş lanmak, kocamak. kocaltma

* Kocaltmak iş i veya durumu.

kocaltmak * Kocaması na yol açmak, yaş landı rmak. kocama * Kocamak iş i. kocamak kocaman

* Yaş ı ilerlemek, yaş lanmak, ihtiyarlamak. * Çok iri, büyük, koca. * Yaş ça büyük olan.

kocaman kocaman * Büyük büyük, koca koca. kocamanca * Biraz kocaman, irice. kocamanlaş tı rma * Kocamanlaş tı rmak iş i. kocamanlaş tı rmak * Kocaman duruma getirmek. kocaoğlan * Ayı . kocası z

* Kocasıolmayan (kadı n).

kocası zlı k * Kocası z olma durumu. kocatma

* Kocatmak iş i.

kocatmak * Kocaltmak. kocaya gitmek * evlenmek. kocaya kaçmak * (kı z için) ailesinin izni olmadan ve nikâhlanmadan bir erkekle kaçmak. kocaya varmak

* (kı z, kadı n) evlenmek. kocaya vermek * (kı z veya kadı nı ) evlendirmek. kocayı ş Koç koç

koç

* Kocamak iş i veya biçimi. * Zodyak üzerinde Balı k ile Boğ a burçlarıarası nda bulunan burç. Zodyak. * Damı zlı k erkek koyun. * Sağlı klı .gürbüz genç erkek. * Çalı ş tı rı cı .

koç burunlu * Burnu alnı yla aynıdoğrultuda ve kemerli olan. koç katı mı * Koçları n güzün çiftleş mek için koyunları n arası na salı nması , bu iş in yapı ldı ğ ımevsim. koç katı mıfı rtı nası * Koç katı mıgünlerinde çı kan fı rtı na. koç yiğit

* Yakı ş ı klı , genç ve gürbüz delikanlı .

koç yumurtası * Kasaplı k hayvanları n erkeklik bezleri. koçak

* (erkek için) Yürekli, yiğ it, kabadayı . * Eli açı k, cömert.

koçaklama * Halk edebiyatı nda biçimi ne olursa olsun, konusu yiğitlik, savaş , kahramanlı k olan veya bir kahramanı öven, kahramanlı k duyguları nıcanlandı ran ş iir, yiğ itleme. koçan bölüm.

* Marul, lâhana gibi sebzelerde yaprakları n çı ktı ğı sert gövde. * Mı sı rı n tanelerini taş ı yan, üzeri yaprakla sarı lı , püsküllü meyvesi; mı sı rı n taneleri atı ldı ktan sonra kalan sert * Defter biçimindeki makbuz ve biletlerin zı mbalıbölümü koparı ldı ktan sonra cilde bağlıkalan parçası . * Tapu senedi.

koçan bağ lamak * (mı sı r için) koçan oluş mak. koçancı * Koçan iş leriyle uğ raş an kimse. koçancı lı k * Koçancı nı n iş i. koçbaş ı * XV. yüzyı lı n sonuna kadar kullanı lan, kuş atı lan bir ş ehrin veya kalenin sur ve kapı ları nıyı kmaya yarayan, ön tarafı koç baş ı na benzeyen ağı r direk. koçboynuzu

* Üzerine ip iliş tirmeye yarayan, iki kulaklıağaç veya metal çengel. koçkar * Dövüşiçin yetiş tirilmişiri koç. koçlanma * Koçlanmak iş i. koçlanmak * Geliş erek koç durumuna gelmek. * Koç gibi sert ve atak duruma gelmek, yiğ itlenmek. koçma koçmak

koçsama

* Koçmak iş i veya durumu. * Kucaklamak. * Cinsel iliş kide bulunmak. * Koçsamak iş i veya durumu.

koçsamak * (diş i koyun) Koç istemek. koçu

* Süslü bir çeş it gezme arabası . * Direkler üzerine, yüksekte kurulmuşzahire ambarı .

koçuş mak * Kucaklaş mak. kod kodaman

* Bkz. kot. *İ leri gelen, para veya makam sahibi kimseler için alay yollu söylenir.

kodamanlı k * Kodaman olma durumu. kodein kodeks kodes

* Afyondan çı karı lan ve öksürüğü kesmeye yarayan bir alkaloit. *İ lâçları n formüllerini gösteren resmî kitap. * Tutuk evi, hapishane, karakol.

kodese tı kmak * hapse sokmak. kodesi boylamak * tutuk evine girmek, hapse girmek. kodifikasyon * Düzenleme. kodlama

* Bkz. kotlama.

kodlamak * Bkz. kotlamak. kodoş

kodoş luk

* Gizli ve yasal olmayan cinsel iliş ki öncesinde aracı lı k eden kimse, pezevenk. * Bu anlamda kullanı lan sövgü sözü. * Kodoşolma durumu.

kof * Kuruyarak veya çürüyerek içi boş almı şolan. * Boş , değersiz, bilgisiz, yetkisiz (kimse). * Güçsüz, dermansı z. kof çı kmak * bir kimsenin bilgisiz, değ ersiz, iş e yaramaz biri olduğu anlaş ı lmak. kofa * Hası r otu, saz, kamı ş , kiliz. kofalı k kofana koflaş ma

* Kofanı n çok bulunduğ u yer. * Lüfer balı ğı nı n irisi. * Koflaş mak iş i.

koflaş mak * Kof, değersiz bir duruma gelmek. kofluk

kofra

* Kof olma durumu. *İ çi boşyer. * Bilgisizlik, ahmaklı k. * Güçsüzlük, dermansı zlı k. * Bina giriş lerinde elektrik ş ebeke hattı nısigorta sistemi ile düzenleyen kutu.

koful * Bitki hücreleri yaş landı kça plâzmaları nda oluş an ve içi hücre suyu ile dolu bulunan boş luk. koğ

* Kov.

koğ alamak * Kovalamak. koğ alanmak * Kovalanmak. koğ cu * Kovcu. koğ culuk

* Kovculuk.

koğ durmak * Kovdurmak.

koğ ma koğ mak

* Kovma. * Kovmak.

koğ ulmak * Kovulmak. koğ uş oda. yedi oda. Koh

* Kı ş la, okul, tutuk evi, hastahane gibi kalabalı k yerlerde, içinde birçok kimsenin yattı ğıveya barı ndı ğıbüyük * OsmanlıDevletinde devş irilen çocuklara acemi ocağ ı nda eğ itim ve öğretimin verildiğ i, birbirini izleyen

* "Verem basili (mikrobu)" anlamı na gelen Koh basili teriminde geçer.

Koh basili * Verem hastalı ğı na yol açan bir basil (mikrop). kohenit * Gök taş ları nda bulunan demir, nikel ve kobalt karbür. kohezyon * Bkz. yakı nlı k derecesi. * Moleküller arası ndaki çekim kuvveti. kok

* Maden kömürünün damı tı lması yla elde edilen, birleş iminde kömürden çok daha az oranda uçucu madde bulunan katıyakı t, kok kömürü. kok kömürü * Kok. koka

*İ ki çeneklilerden, çiçekleri küçük ve sarı mtı rak, zeytine benzer meyvesi kı rmı zırenkte olan, yaprakları ndan kokain çı karı lan, en çok Peru'da yetiş en bir bitki (Erytrroxylon coca). * Bu bitkinin yaprakları ndan çı karı lan madde. kokain kokainci

* Koka yaprakları ndan çı karı lan uyuş turucu bir alkaloit. * Kokain üreten, içen veya satan kimse.

kokainman * Kokain bağ ı mlı sıolan kimse. kokainoman * Burnuna kokain çekme akı ş kanlı gıolan (kimse). kokainomani * Kokain bağ ı mlı sıolan kimse. kokak

* Kötü, pis kokan.

kokak ağaç * Aylandı z (Ailanthus glandulosa).

kokar ağ aç * Uzak doğuda yetiş en, pis kokulu, büyük ağ aç (Ailantthus). kokarca

* Et oburlardan, orta boyda, kendini korumak için düş manı na pis bir sı vı fı ş kı rtan, ince uzun bir kürk hayvanı(Mustela putorius). kokart

* Asker ş apkaları na takı lan ve rengi uluslara göre değ iş en iş aret. * Belli bir topluluğ a özgü olan iş aret.

kokartlı * Kokardıolan (kimse). kokbit * \343 kokpit. koket koketlik koketri

* Yosma. * Koket olma durumu. * Sevimlilik, hoş luluk, süs düş künü.

kokimbit * Hidratlıdoğ al demir sulfat. koklama

* Koklamak iş i.

koklamak * Kokusunu duymak için bir ş eyi burnuna yaklaş tı rmak veya bir yerin havası nı içine çekmek, koku almak. koklaş ma * Koklaş ma iş i. koklaş mak * Birbirini koklamak. * Anlaş mak, birbirini sevmek. koklaş tı rma * Koklaş tı rmak iş i. koklaş tı rmak * Koklaş mak iş ini yaptı rmak. koklatma

* Koklatmak iş i.

koklatmak * Koklamak iş ini yaptı rmak. * Yararlandı rmak, biraz vermek. * (olumsuz biçimiyle) Hiç vermemek. koklayı ş * Koklamak iş i veya biçimi. kokma

* Kokmak iş i.

kokmak

* Koku çı karmak. * Çürüyüp bozularak kötü bir koku çı karmak, kokuş mak. * Olacağ ı yla ilgili belirtiler göstermek, olacağıhissedilmek. * Koklamak.

kokmuş * Çürüyüp bozularak kötü kokan, kokuş uk. * Yerinden kı mı ldamaya üş enen, tembel, miskin. * Çok bilinen, değersiz, önemsiz anlamı nda küçümseme sözü. kokona

* Hristiyan kadı nları na verilen ad. * Süsüne düş kün kadı n.

kokona gibi * çok süslü yaş lıkadı na benzer biçimde. kokoreç * Şiş e sarı larak korda kı zartı lan, kekikli kuzu bağ ı rsağ ı . kokoreççi * Kokoreç yapan veya satan kimse. kokoreççilik * Kokoreççinin iş i veya mesleği. kokoroz

* Mı sı r. * Sivri uçlu uzun ş ey. * Çirkin kimse.

kokorozlanma * Kokorozlanmak iş i veya durumu. kokorozlanmak * Göz korkutmak, meydan okumak. kokot * Aş üfte. kokoz

* Parasıolmayan, züğürt.

kokozlanma * Kokozlanmak iş i. kokozlanmak * Parası nı tüketmek, parası z kalmak. kokozluk * Parası z, züğ ürt olma durumu. kokpit kokteyl

koku

* Uçaklarda uçak mürettebatı na ayrı lan ve uçağ ı n ön kı smı nda bulunan yer. * Türlü içkiler karı ş tı rı larak yapı lan içki. *İ çkili toplantı . * Nesnelerden yayı lan küçücük zerrelerin burun zarıüzerindeki özel sinirlerde uyandı rdı ğ ıduygu.

* Güzel kokmak için sürülen esans. * Belirti, iş aret. koku alma duyusu * Koklama. koku alma organı * Burun. kokucu

* Koku yapan veya satan (kimse).

kokulandı rma * Kokulandı rmak iş i. * Özel bir koku vermek için bir ürüne kokulu bir madde katarak arı tma iş lemi. kokulandı rmak * Özel bir koku kazandı rmak. kokulanma * Kokulanmak iş i. kokulanmak * Koku sürünmek. kokulu

* Kokusu olan. * Güzel kokan.

kokulu çayı r otu * Buğdaygillerden, çayı rlarda yetiş en, hayvanlar için iyi bir yem olan ı tı rlıbitki (Anthoxanthum odoratum). kokulu kiraz * \343 idris ağ acı . kokulu sabun * Yapı lı rken içine koku maddesi katı lmı şsabun. kokurdan * Kalkerli ve karstik özelliği ağ ı r basan yerlerde çukurlukları bol, engebeli arazi. kokusu çı kmak * (gizli tutulan bir iş ) anlaş ı lmak. kokusu sinmek * (insan veya nesnede) bir kokunun etkisi kalmak. kokusunu (veya koku) almak (veya duymak) * bir nesnenin kokusunu algı lamak. * gizli tutulan bir ş eyi sezmek. kokusuz

* Kokusu olmayan.

kokuş * Kokmak iş i veya biçimi. kokuş ma

* Kokuş mak iş i.

kokuş mak * Çürüyüp bozularak kötü bir koku çı karmak, kokmak, taaffün etmek.

* (kiş i, toplum vb. için) Bozularak özelliğ ini yitirmek, tefessüh etmek. * Koklaş mak. kokuş turma * Kokuş turmak iş i veya durumu. kokuş turmak * Kokuş ması na sebep olmak. kokuş uk

kokutma

* Kokuş muş , bozulmuşolan, müteaffin. * Kokmuş . * Kokutmak iş i.

kokutmak * Hoşolmayan bir koku bı rakmak. * Bozulup kokması na sebep olmak, kokuş turmak. * Bir iş i uzatarak çı kmaza sokmak. kol

*İ nsan vücudunda omuz baş ı ndan parmak uçları na kadar uzanan bölüm. * (koyun, dana, kuzu vb. için) Ön ayağ ı n üst bölümü. * Giysinin kolu saran bölümü. * Ağaçlarda gövdeden ayrı lan kalı n dal. * Makinelerde tutup çevirmeye veya çekmeye yarayan ağaç veya metal parça. * Bazıçalgı ları n elle tutulan sap bölümü. * Bir koltukta, bir divanda kol dayamaya yarayan parça. * Bir ş eyin ayrı ldı ğı bölümlerden her biri, dal, kı sı m, branş . * Güvenliğ i sağ lamak amacı yla dolaş an polis, jandarma veya asker topluluğu, karakol, devriye. *İ ştakı mı , ekip, grup. * Kanat kol. * Dizi, düzen. * Bir halat oluş turan bükülmüşlif demetlerinden her biri.

kol akı mı * Bir elektrik akı mı na yol olan bir devrenin, iki noktası arası na eklenen ikinci bir devre üzerindeki akı m. kol atmak * (bitki için) gövdesinden ayrı lan bir dal bir yöne uzanmak. * çevreye yayı lmak, geniş lemek, ulaş mak, uzanmak. kol bağ ı * Kadı n bileziği. kol böreğ i * Yufka bölünmeden uzunca sarı larak tepsiye döş enen bir börek türü. kol değirmeni * Bulgur, yarma, kahve gibi tahı lları n öğütülmesinde kullanı lan, kol gücü ile çalı ş an taşdeğirmen. kol demiri * Bir kapı yıkapadı ktan sonra. dı ş arı dan açı lmaması için arkası na vurulan demir destek. kol gezmek * güvenlik amacı yla dolaş mak. * (kötü durum ve davranı ş lar için) çokça olmak. * dolaş mak. kol kanat olmak (veya germek) * yardı m etmek, korumak, himaye etmek.

kol kapağ ı * Giysi ve gömlek kolunun bileğ i örten bölümü. kol kemiğ i * Kolun omuz baş ı ndan dirseğe kadar olan bölümündeki tek ve uzun kemik, pazıkemiğ i. kol kola

* Yan yana ve kolları nıbirbirine geçirerek.

kol nizamı * Mangaları n yan yana değ il de arka arkaya yürüme durumu. kol saati

* Bileğe takı lan saat.

kol uzatmak * yayı lmak, ulaş mak. kol vermek * destek olmak. kol vurmak * dolaş mak. kola

* Çamaş ı r kolalamakta kullanı lan özel niş asta. * Kâğ ı t veya bez yapı ş tı rmakta kullanı lan kaynatı lmı şniş asta bulamacı . * Kolalama.

kola * Kolagillerden, Afrika'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en ve kola cevizi adı yla anı lan, çekirdekleri kahveden daha uyarı cıolan bazıiçeceklerde ve hekimlikte kullanı lan bir bitki (Cola acuminata). * Bu bitkinin yaprağ ı ndan çı karı lan kokulu bir maddeyle kokulandı rı lan ve içine ş eker, karbonat katı larak yapı lan içecek. kola cevizi * Kola bitkisinin çekirdeğ i. kola çı kma * Kamu düzeninin korunmasıiçin, kolluk kuvvetlerinin bir ş ehir çevresinde atla dolaş maları . kola çı kmak * Kamu düzeninin korunmasıiçin, kolluk kuvvetleri bir ş ehir çevresinde atla dolaş mak. kolacı

kolacı lı k kolaçan

* Geçimini giysilere, bazı örtü, çarş af gibi ş eylere kola yaparak sağ layan kimse. * Bu iş lerin yapı ldı ğ ıyer. * Kolacı nı n iş i veya mesleği. * Herhangi bir amaçla çevreyi dolaş ı p pek belli etmeksizin gözden geçirme.

kolaçan etmek * çevrede olup biteni anlamak amacı yla dolaş mak. * bir ş eye öğrenmek amacı yla kı saca bakmak, göz atmak. kolagiller

* Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, büyük ve küçük kola ağaçları gibi birçok türü içine alan bir bitki familyası .

kolağası * Osmanlıordusunda, yüzbaş ıile binbaş ıarası nda yer alan rütbe. kolağzı kolâj

* Giysi kolunun uç bölümü. * Kumaş , tahta gibi malzemelerle yapı lan, kâğ ı t veya kartona yapı ş tı rı lan resim veya kompozisyon.

kolalama * Kolalamak iş i, kola. kolalamak * Sert ve parlak olmasıiçin gömlek, örtü gibi ş eyleri, içinde kola eritilmişsuya batı rı p ütülemek. kolalanma * Kolalanmak iş i. kolalanmak * Kolalamak iş i yapı lmak veya kolalamak iş ine konu olmak. kolalatma * Kolalatma iş i. kolalatmak * Kolalamak iş ini yaptı rmak. kolalayı ş * Kolalamak iş i veya biçimi. kolalı

kolan

*İ çinde kola bulunan. * Kolalanmı ş . * Kolalanarak kullanı lan. * Hayvanı n semerini veya eyerini bağ lamak için göğ sünden aş ı rı larak sı kı lan yassı kemer. * Dokuma, deri, kenevir gibi maddelerden yapı lan yassıve enlice bağ . * Yünden veya iplikten yapı lmı ş , üzeri iş li ince kuş ak.

kolan balı ğ ı * Mersin balı ğ ı(Acipenser sturio). kolan çekmek * kayı ğ ıkaradan halatla çekmek, yedekçilik etmek. kolan vurmak * salı ncakta hı zlanmak için ayakta durup vücudu doğrultarak ileriye atı lı rcası na hareket etmek. * hayvanı n eyer veya semerini kolana bağ lamak. kolancı

* Kayı ğıkaradan halatla çeken kimse, yedekçi.

kolancı lı k * Kolancı olma durumu veya kolancı nı n iş i. kolay

* Sı kı nt ı çekmeden, yorulmadan yapı labilen, emeksiz, zahmetsiz, güç ve zor karş ı tı . * Kolayca, sı kı ntı sı z bir biçimde, basit. * Kolaylı k.

kolay değil * elbette, tabiî ki. kolay gele! (veya gelsin!) * bir işyapmakta olanlara söylenen iyi dilek sözü. kolay kolay * (olumsuz cümlelerde) Kolay bir yoldan, kolayca. kolayca

* Oldukça kolay olan. * (kola'yca) Kolaylı kla, sı kı ntıçekmeden.

kolaycacı k * Çok kolay. * (kola'ycacı k) Çok kolay bir biçimde. kolaycı

* Kolaya kaçma iş ini yapan (kimse).

kolaycı lı k * Kolaycı nı n davranı ş ı . kolayda

* Kolay bulunabilir yerde, el altı nda.

kolayı var * çaresi var. kolayı na bakmak (veya kolayı na kaçmak) * bir iş i yapmak için kolay ve kestirme yolu seçmek. kolayı na gelmek * bir iş in herhangi bir biçimde yapı lması nıdaha kolay bulmak. kolayı nıaramak * bir ş eyi yapmak, çözmek için gerekli kolay ve kestirme yöntemi araş tı rmak. kolayı nıbulmak * kolaylı kla yapabilmeyi sağ lamak veya yapma yolunu bulmak. kolaylama * Kolaylamak iş i. kolaylamak * Bir iş i bitirmek üzere olmak, bir iş in sonuna yaklaş mak. kolaylanma * Kolaylanmak iş i. kolaylanmak * Bir işsonuna yaklaş mak, bitmek üzere olmak. kolaylaş ma * Kolaylaş mak iş i. kolaylaş mak * Kolay duruma gelmek. * (engel ve güçlükler için) Ortadan kalkmak. kolaylaş tı rma * Kolaylaş tı rmak iş i.

kolaylaş tı rmak * Kolay bir duruma getirmek, güçlükleri ortadan kaldı rmak. * Bir iş i sonuna yaklaş tı rmak. kolaylı k

* Kolay olma durumu. *İ ş lerin kolayca yapı lması nısağ layan ş ey, konfor. * Bir iş i yapabilme durumu veya imkânı .

kolaylı k göstermek * yapabilme yolu, imkânısağlamak. kolaylı kla

* Sı kı nt ı çekmeden, güçlüklere uğ ramadan, kolayca.

kolbastı * Güreş te ayağı kapı lan güreş çinin, rakibinin ayağ ı nı tutması yla ortaya çı kan geçersizlik durumu. kolbaş ı

* Herhangi bir kola baş kanlı k eden kimse, kol baş kanı . * Orta oyununda kolun baş ı nda olan ve kola adı nı veren oyunlar ı düzenleyen, yöneten kimse.

kolbaş ı lı k * Kolbaş ıolma durumu veya kolbaş ı nı n görevi. kolcu * Bir ş eyi korumak için bekleyen veya kol gezen görevli, muhafı z. * Hizmetçilere çalı ş acak ev bulan kimse. kolculuk * Kolcu olma durumu veya kolcunun iş i. kolçak

* Yalnı z başparmağ ıayrı , diğer dört parmağ ıbir örülmüşyün eldiven. *İ skemlenin kol konacak parçası . * Ceket veya gömlek kolları nı n kirlenmesine engel olmak için bilekten dirseğe kadar geçirilen eğ reti kolluk. * Kola geçirilen iş aretli bağ, pazubent. * Zı rhı n kola geçirilen parçası . * Genellikle koltuklarda, bazen de sandalyelerde bulunan kol dayamaya yarayan kı sı m. * Sadece kolun dayanması nısağ layacak çı kı ntı sıolan sandalye.

kolçaklı sandalye * Bir kiş inin oturması na uygun olan, esas taş ı yı cıkı sı mlarımasif malzemeden yapı lan, oturma yüzeyi ve arkalı ğı elâstik veya elâstik olmayan mobilya. koldaş *İ şarkadaş ı . koldaş lı k *İ şarkadaş lı ğ ı . koledok kolej

kolejli

* Öd kanalı . * Öğretim programı nda yabancıbir dil öğ retimine ağ ı rlı k veren lise dengi okul. * Bazımeslek okulları na verilen ad. * Kolej öğrencisi.

koleksiyon * Öğrenme, yarar sağlama veya zevk amacı yla bir araya getirilmişve özelliklerine göre sı nı flara ayrı lmı ş nesnelerin bütünü. * Moda evlerinin giyimdeki yenilikleri tanı tmak için düzenlediği defilelerde gösterilen modellerin bütünü. koleksiyoncu * Koleksiyon yapmaya meraklıkimse. koleksiyonculuk * Koleksiyoncunun yaptı ğ ıiş . kolektif

* Birçok kimseyi veya nesneyi içine alan; birçok kiş i ve nesnenin bir araya gelmesi sonucu olan. * Ortaklaş a.

kolektif ortaklı k * Bütün ortakları n sorumluluğ u tam ve sı nı rsı z olan ortaklı k. kolektif ş irket * \343 kollektif ortaklı k. kolektifleş me * Kolektifleş tirmek iş i. kolektifleş mek * Kolektif duruma gelmek. kolektifleş tirme * Kolektifleş tirmek iş i. kolektifleş tirmek * Ortaklaş tı rmak. kolektivist * Ortaklaş acı . kolektivizm * Ortaklaş acı lı k. kolektör

* Elektrik dinamoları nda hareketli bölümün üzerindeki iletken devrelerde oluş an akı mıtoplayı p tek bir devreye veren araç, toplaç. kolemanit * Hidratlıdoğ al kalsiyum borat. kolera * Şiddetli sürgün ve kusmalarla kendini gösteren, çok bulaş ı cı , salgı n ve öldürücü bir hastalı k. koleralı

* Koleraya tutulmuş . * Kolera mikrobu olan.

kolesterin * Kolesterol. kolesterol * Kanda ve büyük ölçüde ödde bulunan, besinlerle alı nan sterol. kolhoz

* Eski dönemlerde Rusya'da köylülerin ortak olarak çalı ş tı kları tarı m iş letmesi.

koli

*İ çinde türlü eş ya bulunan posta paketi.

kolibasil

* Toprakta, insan ve hayvan bağı rsakları nda, bazen sularda, sütte, yiyeceklerde bulunan ve uygun bir ortam bulunca insanda hastalı k yapabilen, yuvarlak uçlu, çomak biçiminde bakteri. kolibri

* Kolibrigillerden, Amerika'da yaş ayan, çok renkli, geriye doğ ru uçma özelliğ i olan, uzun gagalı , küçük göçmen kuş . kolibrigiller * Omurgalıhayvanlardan, kuş lar sı nı fı na giren bir familya. kolik * Kalı n bağı rsakta, genellikle karı n boş luğ unda aralı klıduyulan güçlü sancı . kolit kollama kollamak

kollanma

* Kalı n bağı rsak iltihabı . * Kollamak iş i. * Olması nı , ortaya çı kması nıbeklemek, gözetmek. * Göz önünde tutmak, gözlemek. * Korumak, gözetmek. * Kollanmak iş i.

kollanmak * Kollamak iş ine konu olmak veya kollamak iş i yapı lmak. kolları(veya kol ve paçaları ) sı vamak * bir işyapmaya güçlü bir biçimde, istekle hazı rlanmak. kollarıkopmak * ağ ı r bir ş ey taş ı maktan veya çok işyapmaktan yorulmak. kolları nıaçmak * içtenlikle karş ı lamak veya kucaklamaya hazı rlanmak, sevgisini ve dostluğ unu göstermek. * korumak, yardı m etmek. kolları nısallaya sallaya gelmek * hiçbir ş ey getirmeden gelmek. kolları nı n arası na almak * kucaklamak. kollu * Kolu olan. * Herhangi bir biçimde kolu olan. kolluk * Gömlek kolları nı n ucundaki iliklenen bölüm, manş et. *İ şyaparken giysiyi korumak için bilekten dirseğe kadar kola geçirilen, ekseri koyu renkli bir kumaş tan dikilmişparça. * Kollara takı lan ve dikkati çekmesi istenen görevlilerin kimliklerini gösteren ş erit. kolluk

* Güvenliğ i sağ lamakla görevli polis veya jandarma, zabı ta.

kolluk kuvveti * Güvenlik güçlerinin oluş turduğu birlik. kolodyum * Fotoğraf camıyapı mı nda ve cerrahlı kta kullanı lan, alkolle eter karı ş ı mıiçinde sı vıdurumuna getirilen nitroselüloz. kolofan kolofan

* Hidratlıdoğ al kalsiyum sülfat. * Çam sakı zı nı n damı tı lması yla oluş an, saydam, sarırenkli reçine.

koloidal * Zamk, jelâtin yapı sı nda olan, koloit nitelikleri taş ı yan. koloit

* Jelâtin niteliğinde olan ve suda dağı lmı ş ızarlardan geçmemekle billûrsulardan ayı rt edilen maddelerin genel

adı . kolokyum * Bilimsel bir sorunu incelemek veya siyasî, ekonomik, diplomatik sorunlarıtartı ş mak için yapı lan akademik toplantı , konuş u, bilimsel toplantı . * Doçentlik sı navı . kolombiyum * Niyobyum. kolon

* Sütun. * Katlardaki döş emeleri birbirlerine bağ layan düş ey boru. * Kalı n bağı rsağı n gödenden önceki bölümü.

koloni * Sömürge, müstemleke. * Göçmen topluluğu veya bu topluluğ un yerleş tiğ i yer. * Bir ülkede bulunan küçük yabancıtopluluğu. * Birlik durumda yaş ayan aynı türden organizmaları n oluş turduğu topluluk. kolonya kolonyal

* Hafif kokulu tuvalet ispirtosu. * Sı cağ ıgeçirmeyen içi mantarlıbir tür ş apka için kullanı lı r.

kolonyalama * Kolonyalamak iş i. kolonyalamak * Kolonya ile iş lem yapmak, kolanya sürmek. kolonyalanma * Kolonyalanmak iş i. kolonyalanmak * Kolonya sürmek veya sürünmek. kolonyalı * Kolonyalanmı ş , kolonya sürmüş . kolonyalist

* Sömürgeci. kolordu * Değiş ik sayı da tümen ve savaşdestek birliklerinden kurulu büyük birlik. koloridye * Kolyoz balı ğ ı nı n küçüğü. kolorimetre * Renkölçer. kolorimetri * Renk ölçme. kolostrum * Gebe kadı nı n veya memeli hayvanlar ı n meme salgı sı . kolsu ayaklı lar * Erginken genellikle bir yere tutunarak yaş ayan ve gövdeleri iki çenetli kabuk içinde olan deniz hayvanları . kolsuz

* Kolu olmayan. * (giysi için) Kol geçirilmemişolan.

koltuğa girme * Düğ ün sı rası nda gelinin damadı n koluna girmesini sağlama merasimi. koltuğa girmek * evlenmek. koltuğu doldurmak * aldı ğı görevi tam olarak baş arabilecek yetenekte bulunmak. koltuğuna girmek (veya koltuğ unun altı na sı ğ ı nmak) * birinin koruyuculuğ una sı ğ ı nmak. koltuk

* Omuz baş ı nı n altı nda, kolun gövde ile birleş tiğ i yer. * Kol dayayacak yerleri olan genişve rahat sandalye. * Eski düğünlerde güveyle gelinin konuklar arası ndan kol kola geçmeleri töreni. * (yapı cı lı kta) Yan destek. * Demirledikten sonra gemiyi iskeleye, rı htı ma veya baş ka bir gemiye bağlayan ip. * Koltuklama veya koltuklanma. * Kayı rma, destek. * Kenar, tenha yer. * Yüksek mevki, makam. * Genel ev. * Mı sı r ve buğday fidesinin yanları ndan çı kan filizler.

koltuk altı * Kolun omuzla birleş tiğ i yerin altı ndaki çukurluk. * Kayı rma. koltuk baş ı * Otomobillerde koltuğun sı rt bölümüne takı lmı şanî darbelerde boyun veya baş ı n zarar görmesini önleyen baş lı k. koltuk değ neği * Ayak ve bacaklarısakat olanları n yürürken koltukları yla dayandı klarıuzun değ nek. * Baş kaları nca sağ lanan yardı m. koltuk düş künü

* Mesleğ inden, yaptı ğıiş ten çok oturduğ u makamıgözeten kimse. koltuk gözü * Sürgün ve genç dalları n yaprak sapları nı n koltuğ unda bulunan tomurcuk. koltuk kapı sı * Evlerde büyük kapı dan baş ka küçük hizmet kapı sı . koltuk kavgası * Kiş iler arası nda geçen, bir makama oturma mücadelesi. koltuk meyhanesi *İ ş lek semtlerde, yol üzerinde bulunan, az mezeyle ayaküstü içki içilen ucuz meyhane. koltuk vermek * yüzüne karş ıövmek, pohpohlamak. koltukçu

* Koltuk yapan veya satan kimse. * Eski ev eş yasıalı p satan kimse. * Koltuk meyhanesi iş leten. * Koltuğ un altı na elbise ve halıatı p sokak sokak dolaş tı rarak satan kimse. * Yüze karş ı övmeyi huy edinme. * Düğ ünlerde ev düzenlenmesine yardı m edip gelinle damada destek olan kimse.

koltukçuluk * Koltuk yapma ve satma iş i. * Yüze karş ı övmeyi huy edinme. koltuklama * Koltuklamak iş i. * Yaranmak için birine söylenen övücü söz, kompliman. koltuklamak * Koltuğ u altı na almak. * Koltuğ a girmek. * Kı vanç verecek biçimde övmek, koltukları nıkabartacak sözler söylemek, pohpohlamak. koltuklanma * Koltuklanmak iş i. koltuklanmak * Övücü sözlerle koltuklarıkabartı lmak, pohpohlanmak. koltukları kabarmak * kendine veya yakı nları na yapı lan övgüden kı vanç duymak. koltuklu

* Kol dayayacak yeri olan.

koltukluk * Terden, giysinin lekelenmemesi için koltuk altı na içten dikilen parça, subra. * Koltuk yapmaya ve kaplamaya elveriş li olan (kumaş ). koltukta olmak * baskası nı n konuğ u olup kendi masraf etmemek. kolu kanadı kı rı lmak * bir ş ey yapamayacak duruma gelmek, çaresiz kalmak. kolu uzun * Gücü yeter, sözü geçer.

koluna girmek * kolunu birinin koltuğ u altı ndan geçirmek. koluna kuvvet * işyapan bir kimseye, isteklendirmek, coş turmak için söylenir. kolunda altı n bileziği olmak * kazanç sağ layan bir mesleğ i, zanaatıolmak. kolye * Gerdanlı k. kolyoz

* Uskumrugillerden, uzunluğ u 30-35 cm olan, Akdeniz ve Karadeniz'de yaş ayan bir balı k türü (Scomber

colias). kolza

* Turpgillerden, yağ lı tohumlu mevsimlik bitki; tohumları ndan elde edilen yağ, yapay kauçuk yapı mı nda kullanı lı r (Brassica napus). kom

* Ağı l, davar ağ ı lı . * Yayla evi. * Bir kimseye ait küçük yerleş im yeri, koy, çiftlik.

koma * Bazıhastalı klar sı rası nda görülen anlama, duyma ve hareketin büsbütün veya az çok kaybolması yla beliren derin dalgı nlı k durumu. koma * Eski Yunanlı larda, eş it olmayan iki ses arası nda kulakla seçilebilecek en küçük aralı k. komadan çı kmak * komaya giren hasta bu durumdan kurtulmak, ölümden dönmek. komak komalı k

* Bkz. koymak. * Koma durumuna gelmiş .

komalı k etmek * döverek kı pı rdamayacak duruma getirmek. * çok sinirlendirmek. komalı k olmak * çok yorulmak. komandit * Bir komandit ş irket sermayesinin bir veya birçok ortak tarafı ndan sağ lanan bölümü. komandit ortaklı k * Alacaklı lara karş ı , en az bir sı nı rlı , bir de sı nı rsı z sorumlu ortağ ıbulunmasıgereken, tüzel kiş iliğ i olan ortaklı k. komandit ş irket * Bkz. komandit ortaklı k. komandite * Komandit ş irkette sı nı rsı z sorumlu olan ortak.

komanditer * Komandit ş irkette ancak kendi koyduğu para kadar sorumlu olan ortak. komando * Baskı n, sabotaj gibi özel görevler yapan, az sayı da askerden kurulu birlik. * Komando birliğ inde görevli asker. * Vurucu kuvvet. komando er * Askerliğ ini komando olarak yapan er. komar

* Kuzey Anadolu dağ ları nda yetiş en, 3-5 m boyunda, kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen, iri ve mor çiçekleri olan bir ağ aççı k (hododendron ponticum). komaya girmek * duyma, anlama ve hareket kabiliyetlerini kaybederek yarıölü duruma gelmek, kendinden geçmek. * kendinden geçecek kadar sinirlenmek, ş aş ı rmak, üzülmek. kombi

* Isı tmada kullanı lan yakı tıdüzenli ve ayarlı yakan araç.

kombina * Birkaç sanayi kurumunun tek yönetimde birleş mesi. kombinezon * Bir iş i baş arı ya ulaş tı rmak için alı nan önlemler, düzenleme. * Kadı nları n giydikleri kı sa ve kolsuz iç çamaş ı rı . kombiyum * Dı şodun ile kabuk arası nda bulunan, ağ acı n yaş aması nıve büyümesini sağ layan bölüm. komedi

* Güldürü. * Yalan ve yapmacı k söz veya davranı ş . * Gülmeye sebep olan olay veya olaylar.

komedi yazarı * Daha çok komedi türünde eser veren kimse. komedya

* Komedi.

komedyacı * Komedyen. komedyen * Güldürülerde oynayan oyuncu. * Sözleri, davranı ş larıyalan ve yapmacı k olan (kimse). komi * Otel vb. yerlerde ayak iş lerine bakan kimse. * Lokantalarda garson yamağ ı . komik * Gülme duygusu uyandı ran, güldürücü, gülünç. * Güldürülerde oynayan oyuncu. komikleş me * Gülünçleş me. komikleş mek

* Gülünçleş mek. komiklik * Komik olma durumu. * Güldürücü davranı ş . * Gülünç durum. komiser

* Güvenlik teş kilâtı nı n meslek aş amaları içinde yer alan, en az lise öğ renimi görmüşveya polis okulları nı n orta ve yüksek bölümlerini bitirmiş , üniformalı veya sivil memur. * Ortaklı klarıve toplantı larıhükûmet adı na denetlemekle görevli kimse. komiserlik * Komiser olma durumu. * Komiserin makamı . komisyon * Alt kurul, encümen, komite. * Bir iş te aracı lı k yapan kimseye bı rakı lan yüzdelik, simsariye. komisyoncu * Komisyon iş leri yapan kimse, simsar. komisyonculuk * Komisyoncunun yaptı ğı iş , simsarlı k. komita * Siyasî bir amaca ulaş mak için silâh kullanan gizli topluluk. komitacı * Siyasî bir amaca ulaş mak için silâhlımücadele yapan gizli topluluk veya örgüte bağ lıkimse. komitacı lı k * Komitacıolma durumu. * Komitacı ya vergi davranı ş . komite komodin

* Alt kurul, encümen, komisyon. * Karyolanı n yanıbaş ı na konulan üstü masa biçimindeki küçük dolap, komot.

komodor * Amiral yetkisiyle görevli deniz subayı . * Bir kuruluş a bağlıyolcu gemilerinin en eski kaptanı . komot * Komodin. kompakt disk * Yoğun teker. kompartı man * Yolcu trenlerinde vagonları n bölmelerle ayrı lmı şbölümlerinden her biri. kompas

* Küçük uzunlukları , çapları ve kalı nlı klarıdoğru olarak ölçmeye yarayan bir ölçü aracı .

kompetan * Uzman, yetkili. kompetitif

* Tekabetçi. kompilâsyon * Derleyip toparlama; derme çatma yapı lan iş . komple

* Dolu. * Eksiksiz, gerekli her ş eyi tamam olan, tam. * Aynımadde, kumaşvb.den yapı lmı şolan. * Üstün nitelikleri kendinde toplayan, mükemmel.

komple kilit * Bir mobilyanı n sadece bir çekmece veya kapağ ı na takı lan, kilitlendiği zaman mobilyanı n bütün kapak ve çekmecelerini kilitleyebilen özel bir kilit çeş idi. kompleks * Hemen kavranamayan, çözümü güç olan, karmaş ı k. * Karmaş ı klı k, karmaş a. * Aynıekonomik etkinliğe açı k sanayinin tesisler bütünü. * Karmaş ı k. * Karmaş a, ruh karmaş ası . kompleksli * Kompleksi olan. komplikasyon * Karı ş ı klı k. * Yan etki. komplike

* Öğelerinin veya gerekli iş lemlerin sayı sı nı n çokluğ u, çeş itliliğ i yüzünden anlaş ı lması , yapı lmasıgüç olan, (ş ey), karı ş ı k. kompliman * Gönül okş ayı cısöz, ilgi, gösterici söz. * Koltuklama. komplo

* Bir kimseye, bir kuruluş a karş ıtoplu olarak alı nan gizli karar, gizli düzen. * Topluca ve gizlice yürütülen herhangi bir plân. * Tuzak.

komplo hazı rlamak * bir kimsenin aleyhine çalı ş mak, onun kötü duruma düş mesini sağ lamak. komplo kurmak * bir kimseye karş ıgizlice, toplu olarak zarar verici karar almak, tuzak kurmak. komplocu * Komplo kuran kimse. komposto * Hoş af. * Bitki artı kları ndan yapı lan gübre. kompostoluk * Komposto veya meyve dağı tı mıyapmak için kullanı lan, genellikle yüksek ayaklı tabak. * Komposto yapmaya elveriş li olan (meyve). kompoze * "Öğelerini birleş tirmek, bütünleş tirmek, yeniden oluş turmak" anlamı nda kompoze etmek sözünde geçer.

kompozisyon * Ayrıayrıparçalarıbir araya getirerek bir bütün oluş turma biçimi ve iş i. * Öğrencilere duygu ve tasarı mları nı sı raya koyup açı k, etkili bir biçimde anlatmaları nıöğ retmek amacı nı güden ders, bu dersle ilgili yazı lıçalı ş ma, tahrir, kitabet. kompozitör * Besteci. komprador * Aracı . * Uzak Doğ u ülkelerinde yabancıortaklı klar hesabı na işsözleş mesi yapan yerli aracı . kompres

* Yaraları n bakı mı nda veya baş ka bir maksatla kullanı lan, birkaç kat katlanmı şbez.

kompresör * Bir akı ş kanıveya gazı , gereken bası nca göre sı kı ş tı rmaya yarayan alet, sı kmaç. * Yol yapı mı nda, dökülen çakı lları , kumlarıbastı rı p sı kı ş tı rmak için kullanı lan ağı r silindirli araç. komprime * Çoğ u kez yassıveya silindir biçiminde katıilâç, hap. * Bir konuyla ilgili olarak derinliği olmayan kalı plaş mı şbilgi. kompüter * Bilgisayar. komş u * Konutlarıyakı n olan kimselerin birbirine göre aldı kları ad. * Sı nı r ortaklı ğıbulunan, mücavir. komş u açı * Tepeleri ve birer kenarlarıortak olan iki açı dan her biri. komş u hatı rı * Komş ular arası nda gözetilen saygı . komş u kapı sı * Pek yakı n sayı lan yer. komş u kapı sı na çevirmek * yakı n olmadı ğ ıve sı k sı k uğranı lmasıgerekmediği hâlde bir yere çok sı k gitmek. komş u komş unun külüne (veya tütününe) muhtaçtı r * komş ular birbirlerine en küçük ş ey için bile muhtaçtı rlar. komş uda piş er, bize de düş er * insanları n, çevresindekilerin kazancı ndan yararlanma umudunu anlatı r. komş uluk * Komş u olma durumu. * Komş ularla olan iliş ki. komş uluk etmek (veya yapmak) * komş ular arası nda iliş ki kurmak, görüş mek. komş unun tavuğu komş uya kaz (karı sı kı z) görünür * baş ka bir kimsenin malıbize olduğ undan daha değ erli görünür. komut * Askerlere, izcilere, öğrencilere jimnastik çalı ş maları nda veya bir tören sı rası nda bir durumdan baş ka bir durma geçmeleri için verilen buyruk, emir.

komut vermek * herhangi bir davranı ş , hareket vb. için buyrukta bulunmak. komuta

* Askerî birliği ve onunla ilgili iş leri yönetme görevi, kumanda.

komuta etmek * (askerlikte) yönetmek, kumanda etmek. komutan

* Bir asker topluluğ unun baş ı , kumandan.

komutanlı k * Komutanı n görevi veya makamı , kumandanlı k. komünikasyon *İ letiş im, haberleş me. komünist * Komünizm yanlı sı . komünistlik * Komünizm. komünizm * Bütün malları n ortaklaş a kullanı ldı ğıve özel mülkiyetin olmadı ğ ıtoplum düzeni. * Böyle bir düzenin kurulması nıamaçlayan siyasî, ekonomik ve toplumsal öğreti. komütatör * Bir elektrik akı mı nı n yönünü değ iş tirmeye yarayan araç, anahtar, çevirici. kona göçe * Dura kalka. * Yolculukta konaklayarak, geziye zaman zaman ara vererek. konak

konak

* Büyük ve gösteriş li ev. * Hükûmet iş lerinin görüldüğ ü yapı . * Araba veya hayvanla bir günde alı nan yol. * Yolculukta geceyi geçirmek için inilen, konaklanı lan yer. * Konakçı . * Misafir. * Kundak çocukları nı n baş ları nda görülen kepek tabakası . * Gözde oluş an ince tabaka.

konak gibi * büyük ve gösteriş li (ev). konak yavrusu * Konağ ıandı ran ev. konakçı * Toplu olarak yapı lan yolculukta konak yeri sağlamakla görevli kimse. * Sefere çı kan askerlerin önünden gidip konak yeri sağlamakla görevli subay. * Asalağı n erginini veya geliş im evrelerinden herhangi birini taş ı yan canlı , konak. konaklama * Konaklamak iş i. konaklamak

* Yolculuk sı rası nda bir yerde kalı p geceyi geçirmek. konaklı k * Konak olmaya uygun yer. * Konak kadar alı nan yol. konalga * Göçebe ve yolcuları n yolculuk veya göç sı rası nda konakladı klarısulu ve otlu yer, konak yeri. konargöçer * Göçebe bir hayat süren, sürekli bir yere yerleş meyen (aş iret, oba vb.). konca koncolos

* Bkz. gonca. * karakoncolos sözünde geçer.

konç * Ayağa giyilen ş eylerde ayak bileğ inden baldı ra doğ ru olan bölüm. konçerto konçina konçlu

* Birlikte çalı nmak üzere bir çalgıve orkestra için bestelenmişmüzik eseri. * Oyun kâğ ı tları nda ikiliden altı lı ya kadar olan kâğ ı tlar. * Koncu olan.

konçsuz * Koncu olmayan veya koncu kı sa olan. kondansatör *İ çinde akı msı z elektrik yükü biriktirilen cihaz, yoğunlaç. kondenseleş me * Yapay reçinelerin oluş umunu ve değiş imini sağlayan kimyasal tepkime. kondisyon * "Ş art, durum" anlamları nda bazıterimlerde kullanı lı r. * Fiziksel ve ruhsal bakı mdan bir sporcunun durumu. * Erk. kondisyon aleti * Vücut sağlı ğı nıkorumak ve geliş tirmek için kullanı lan kondisyon bisikleti, koş u bandı , kürek gibi araç. kondisyon bisikleti * Vücut sağlı ğı nıkorumak ve geliş tirmek amacı yla sabit, tekerleksiz, üzerinde, pedalları n direnç derecesini ayarlayan bir mekanizmanı n bulunduğ u araç. kondom

* Kaput, prezervatif.

kondurma * Kondurmak iş i. kondurmak * Konmak iş ini yaptı rmak. * Geliş igüzel takmak, iliş tirmek. * Üzerine yormak. * Birden yapı vermek veya söyleyivermek.

kondüit

* Sahneye çı kma sı rasıgelen kiş ileri uyarmakla görevli kimse.

kondüktör * Yolcu trenlerinde biletleri denetleyen ve vagon iş lerine bakan görevli. kondüktörlük * Kondüktör olma durumu veya kondüktörün görevi. konektör * (demir yolları nda) Fren kumanda kolları nıdingilin üzerine bağ layan ve her iki ucunda kumanda kolunun girmesine uygun deliğ i bulunan parça veya düzen. konfederasyon * Devletler birliğ i. * Çeş itli ortaklı kları n, daha çok sendikaları n kümeleş mesi. konfederatif * Konfederasyonla ilgili olan. konfedere * Birleş mişdevletlerin, toplulukları n her biri. konfeksiyon * Hazı r giyim eş yası . * Hazı r giyim eş yası diken sanayi kolu. konfeksiyon mağ azası * Giyim evi. konfeksiyoncu * Konfeksiyon iş leriyle uğ raş an kimse. konfeksiyonculuk * Hazı r giyim eş yası yapma veya satma iş i. konferans * Dinleyicilere bilim, sanat, edebiyat gibi bir konuda bilgi vermek için yapı lan konuş ma. * Milletler arasıbir sorunun çözülmesi için yapı lan toplantı . konferans çekmek * karş ı sı ndakini bı ktı racak bir biçimde uzun veya öğüt verircesine konuş mak. konferans vermek * herhangi bir konuda bilgi verecek biçimde konuş ma yapmak. konferansçı * Konferans veren kimse, konuş macı , hatip. konferansçı lı k * Konferans verme iş i. konfeti konfor konforlu

* Düğ ün, balo gibi eğlencelerde serpilen, küçük yuvarlak pul biçiminde kesilmişrenkli kâğ ı t parçaları . * Günlük hayatıkolaylaş tı ran maddî rahatlı k. * Konforu olan.

konformizm * Bkz. uymacı lı k. konforsuz * Konforu olmayan. konforsuzluk * Konforsuz olma durumu. konglomera * Yı ğı ş ı m. Kongolu

* Kongo halkı ndan olan (kimse).

kongövde * Palmiyelerde olduğ u gibi, üzerinde yaprak kalı ntı ları , izleri bulunan dalsı z, budaksı z gövde. kongövdeli * Gövdesi kongövde olan (bitki). kongre

* Çeş itli ülkelerden yöneticilerin, elçilerin, delegelerin katı lması yla yapı lan toplantı . * Bir kuruluş un, temel sorunları konuş mak üzere belli sürelerle yaptı ğ ıgenel toplantı , kurultay. * Amerika Birleş ik Devletlerinde Temsilciler Meclisi ile Senatonun bir arada iken aldı klarıad.

koni mahrut.

* Durağan bir noktadan geçen ve kapalı bir eğ riye dayanarak hareket eden bir doğ runun çizdiği yüzey,

* Bu yüzeyle sı nı rlı katıcisim. * Koni biçiminde olan. * Çembersel bölge üzerindeki her noktanı n çember düzlemi dı ş ı ndaki bir nokta ile birleş iminden oluş an geometrik cisim. konik * Koni biçiminde olan veya koni ile ilgili olan, mahrutî. * Tabanıdaire biçiminde olan bir koninin bir düzlemle ara kesiti. koniklik * Konik olma durumu. koniş mento * Bkz. konş imento. konjonktür * Bir ülkenin ekonomik hayatı nı n yükselme ve alçalma yönünde gösterdiği iniş li çı kı ş lı , dalgalıhareketlerin bütünü. * Her türlü hâlin ve ş artları n ortaya çı kardı ğı durum. konkasör

* (yapı cı lı kta) Yol, yapıvb. yapı mı nda kullanı lacak çakı l veya taş larıelde etmek için, büyük kayalarıkı rı p ufalamaya yarayan makine, kı rma makinesi. konkav konken

*İ çbükey, obruk, mukaar. * Bir çeş it iskambil oyunu.

konkordato * Batı k durumunda alacaklı ları n, alacakları nı belli bir plâna göre almalarıiçin araları nda yaptı klarısözleş me, iflâs anlaş ması .

* Papalı k makamı yla baş ka hükûmetler arası nda yapı lan anlaş ma. konkre * Somut, müş ahhas. konkret konkur

* \343 Konkre. * Yarı ş , yarı ş ma.

konkurhipik * Yalnı z spor amacı yla yapı lan at yarı ş ı . konma * Konmak iş i. konmak

konmak

* (kuş , kelebek, uçak, toz vb). Bir yere inmek. * Yolculukta geceyi geçirmek için bir yerde kalmak, konuk olmak. * Kı sa bir süre için bir yere yerleş mek, bir yeri yurt edinmek. * Bir ş eyi emeksiz edinmek. * Koymak iş i yapı lmak.

konnektör pensi * Birden fazla kablonun birbirine tutturulması nı sağlayan araç. konsa

* Taş lı k, katı .

konsantrasyon * Bir sı vıiçindeki su veya sı vımiktarıazalarak koyulaş ma, deriş me, yoğunlaş ma. * Bkz. dikkat toplaş ı mı . konsantre * Yoğunlaş tı rı lmı ş , yoğun. * Deriş ik. konsantre etmek (veya olmak) * düş ünceyi, duyguyu, gücü bir noktada toplamak. * bilenmek. konsensüs * Uzlaş ma, mutabakat. konsept

* Kavram.

konseptüalizm * Kavramacı lı k. konser

* Sanatçı ları n müzik eserlerini bir topluluğ a çalmasıveya söylemesi. * Sürekli gürültü.

konser vemek * dinleyicilere, müzik eserlerini çalmak veya söylemek. konserto

* Bkz. konçerto.

konservatör * Tutucu, muhafazakâr. konservatuvar * Müzik, tiyatro ve bale öğretiminin yapı ldı ğ ıokul. konserve

* (yiyecek için) Isıile sterilize edilerek uzun zaman saklanabilecek biçimde kutulanan. * Bu yolla hazı rlanmı şyiyecek.

konservecilik * Konserve yapma veya satmak iş i. konsey * Yönetim görevi yüklenmişkimselerden oluş muş , topluluk. * Bazısorunlarıgörüş üp tartı ş mak için toplanan meclis. konsol * Duvar kenarı na yerleş tirilen, üstüne ayna ve baş ka süs eş yası konulan, çekmeceli, yüksek mobilya. * Yalnı z bir yanı ndaki dayanak tarafı ndan taş ı nan, diğer bölümleri boş lukta olan yatay yapıöğesi. konsol saati * Konsol gibi düz yerlere oturtulacak biçimde yapı lmı şsaat. konsolidasyon * Kı sa vadeli bir devlet borcunun yerine uzun vadeli bir borcun alması , tahkim. konsolide * Vadesi uzatı lan (borç), pekiş tirilmiş . konsolide bütçe * Destekli bütçe. konsolit * Vadesi belli olmayan ve yalnı zca faizi ödenen devlet tahvili. * Bir tür iskambil oyunu. konsolitçi * Tahvil, hisse senedi vb. ş eyleri alı p satan kimse. konsolos

* Yabancıülkelerde, orada bulunan yurttaş ları nı n hakları nıkoruyan, bağ lı bulunduğ u hükûmete siyasal ve ticarî bilgileri veren dı şiş leri görevlisi, ş ehbender. konsoloshane * Konsolosluk iş lerinin görüldüğü daire, konsolosluk. konsolosluk * Konsolos olma durumu. * Konsolosun makamı veya görevi, ş ehbenderlik. * Bu iş in görüldüğ ü daire, konsoloshane. konsomasyon * Gazino, bar gibi eğlence yerlerinde yenilip içilen ş ey. * Böyle ş eyleri yiyip içme. konsomatris * Gazino, bar gibi eğlence yerlerinde, müş teri ile birlikte yiyip içerek çalı ş tı ğ ıyere kazanç sağ layan kadı n. konsomatrislik * Konsomatris olma durumu.

konson

* Ünsüz.

konsonant * Ünsüz. konsorsiyum * Uluslar arası kuruluş ları n ve bazıhükûmetlerin iktisadî ve malî yardı mları yürütmek üzere oluş turdukları yardı m kurulu ve ş irketler birliğ i. * Köprü, yol, baraj vb. büyük projelerin gerçekleş tirilebilmesi için birden fazla ş irketin bir araya gelmesi. konstrüksiyon * Yapma, yapı m. konstrüktivizm * Kurmacı lı k. konsulto * Konsültasyon. konsül

* Roma'da her yı l seçilen iki devlet baş kanı ndan her biri. * 1799'dan 1804'e kadar Fransa'da birlikte görev alan üç devlet baş kanı ndan her biri.

konsültasyon * Bir hastalı ğa birkaç hekimin teş his koymasıiş i, konsulto. konsültasyon yapmak * birkaç hekim bir hastalı ğ a teş his koymak için bir araya gelmek. konş imento * Taş ı nmak için gemiye teslim edilen bir mala karş ı lı k olarak verilen alı ndı . kont * Roma imparatorunun danı ş man olarak seçtiği kimse. * Derebeylik düzeninde derebeyi. * Batı toplumunda dördüncü derecede bir soyluluk unvanı . kont gibi

*ş ı k giyinmiş(adam).

kont gibi yaş amak * bolluk içinde yaş amak. kontak

* Karş ı t elektrik taş ı yan iki maddenin birbirine dokunması , temas. * Bağ lantı , ilgi. * Ruh sağ lı ğ ıyerinde olmayan, dengesiz.

kontak açmak * bir taş ı tı n motorunu çalı ş tı rmak için kontak anahtarı nıçevirerek elektrik devresini açmak. kontak anahtarı * Bir taş ı tı n motorunu çalı ş tı rmak için kullanı lan anahtar. kontak atmak * elektrik donanı mı nda karş ı uçları n birbirine dokunması yla elektrik akı mıkesilmek. * dengeyi kaybetmek, sinirlenip olağan dı ş ıdavranmak. kontak kapama * Bkz. kontak kapatmak.

kontak kapatmak * bir taş ı tı n çalı ş an motorunu durdurmak için kontak anahtarı nıçevirerek elektrik devresini kapamak. * bir olayıprotesto etmek için sürücüler trafiğe çı kmamak, taş ı tları yla trafiği engellemek veya bir süre bulunduğu yerde kalı p motoru durdurmak. kontak kurmak * (biriyle veya bir olayla) bağ lantı sağlamak. kontak lens * Gözün saydam tabakası nı n üzerine doğ rudan uygulanan, görmeyi düzeltici mercek. kontak yapmak * karş ı t elektrik taş ı yan iki madde birbirine dokunmak. kontekst

* (bir metin içinde) Sözün geliş i, sözün önü arkası , bağlam. * Olaylar, durumlar, iliş kiler örgüsü, bütünlük, bağ lam.

kontenjan * Bir yükümlülük veya yararlanma iş inde, o iş in kapsamı na girenlerin oluş turduğ u belirli sayı daki topluluk. * Bir malı n, alı m satı m veya dağ ı tı m iş inde, ilgililerin her birine düş en pay oranı . * Bir kuruluş un veya bir kimsenin seçip almakta yararlanabileceği ölçü, sayı . kontenjan sistemi * Dı ş arı dan yurda getirilecek malları n tür ve niceliklerini sı nı rlandı ran yöntem. kontes

* Kontun karı sı nı n taş ı dı ğ ıunvan.

konteyner * Çeş itli eş yaları taş ı mak için uluslar arasıstandartlara göre yapı lmı şbüyük sandı k. kontluk kontör kontra

* Kont unvanı na hak kazandı ran yurtluk. * Konuş umluk. * Karş ı t, karş ı , aksi. * Kontrplâk.

kontra gitmek * birine zı t gitmek. kontra mizana * Dört direkli gemilerde en arkadaki direk. kontralto

* Kadı n seslerinin en kalı nı . * Sesi böyle olan sanatçı , alto.

kontrasomun * Kapıtokmağı nıters döndüren somun. kontrast

kontrat

* Karş ı t, aykı rı , zı t. * Karş ı tlı k, aykı rı lı k, zı tlı k. * Sözleş me.

kontrat yapmak * sözleş me yapmak. kontratabla * (marangozlukta) Ağacı n çalı ş ma oranı nıazaltmak ve zararsı z duruma getirmek için çapraz yapı ş tı rma yöntemi ile hazı rlanan tabla. * Ağaç malzemenin biçim değiş tirmesini önlemek için kör ağ acı n iki yüzüne, elyaf yönleri kör ağaca çapraz veya 45° eğ ik, aynıkalı nlı kta astar kaplama ve yüz kaplama yapı ş tı rı larak elde edilen tabla. kontratak * Karş ıakı n, karş ısaldı rı . kontratlı * Sözleş meli. kontratsı z * Sözleş mesiz. kontrbas

* Keman türünden, en kalı n sesli yaylı çalgı . * Kontrbas çalan kimse, kontrbasçı .

kontrbasçı * Kontrbas çalan sanatçı . kontrfile * Kesim hayvanları nda, bel kemiğindeki dikensi çı kı ntı nı n iki yanı nda bulunan et dilimi. kontrgerillâ * Gerillâ güçlerine karş ıoluş turulmuşgüç. kontrol

* Bir iş in doğ ru ve usulüne uygun olarak yapı lı p yapı lmadı ğı nıinceleme, denetim, denetleme. * Bir ş eyin gerçeğ e ve aslı na uygunluğuna bakma. * Yoklama, arama. * Denetçi, kontrolör.

kontrol altı na almak * hastalı ğ ıdurdurmak. * yangı nı söndürmek. kontrol etmek * denetlemek. * yoklamak, gözden geçirmek. kontrol kalemi * Herhangi bir elektrik devresinin açı k veya kapalıolduğunu içine yerleş tirilmişküçük bir lâmbanı n yanı p sönmesiyle gösteren, ucu tornavidalı , kalem biçiminde araç. kontrol kulesi * (hava alanı nda) Hava trafik kontrolü iş lerinin yönetilmesi için yapı lmı ş , çevrenin iyice göründüğü oldukça yüksek kule. kontrol saati * Bekçilerin belirli yerlerden geçişzamanları nı belirleyen alet. kontrolcü * Kontrol yapan, denetçi, kontrolör. kontrolör * Denetçi.

kontrolörlük * Denetçilik. kontrpiye * Sporcunun yanı lma hareketi. kontrpiyede kalmak * futbolda kalecinin ters tarafa gitmesi veya hamle yapması . kontrplâk * Telleri birbirine ters gelecek biçimde en az üç kaplamanı n üst üste tutkallanması ndan oluş an, ince, esnek ve dayanı klıtahta. kontrpuan * Çeş itli melodileri birbirine uydurma sanatı . kontur kontuvar konu

* (resimde) Çevre çizgisi, nesneyi belirgin gösteren çizgi. * Bir memleketin, yabancıbir memleketteki ticaret acentası . * Konuş mada, yazı da, eserde ele alı nan düş ünce, olay veya durum, mevzu. * Üzerinde konuş ulan ş ey, bahis.

konu komş u * Bütün komş ular, birbirine yakı n yerde oturan kimseler. konu mankeni * Geçmişbir olayı n geliş mesini ve sonucunu aynıbiçimde yansı tmak üzere canlandı ran kimse. konuğ u olmak * birine konuk olarak gidip kalmak. konuk

* Bir yere veya birinin evine kı sa bir süre kalmak için gelen kimse, misafir, mihman. * Konakçı ya göre asalak.

konuk etmek * birini evinde bir süre ağı rlamak. konuk evi * Resmî veya özel kuruluş ları n kendi görevlilerinin yararlanmasıiçin yaptı rdı ğ ıkonut, misafirhane. konuk gelmek * bir yere veya birinin evine kı sa bir süre kalmak için gelmek. konuk köş esi * Konukları n oturmasıiçin hazı rlanmı şözel yer, yiğ it bucağı . konuk olmak * bir yerde kı sa bir süre ağı rlanmak. konuk sanatçı * Ası l programda olmayan, program dı ş ıetkinliğ e katı lan sanatçı . konukçu * Yabancıkonukları n yanı na verilen, onlarıgezdiren, onlarla ilgilenen kı lavuz veya arkadaş , mihmandar. konukçuluk

* Konukçunun iş i, mihmandarlı k. konuklama * Konuklamak iş i. konuklamak * Konuk almak. * Yemeğ e çağı rmak. konukluk * Konuk olma durumu, misafirlik. konuksever * Konukları na iyi davranan, onları iyi ağ ı rlayan ve kendisine konuk gelmesinden hoş lanan, misafirperver, mükrim. konukseverlik * Konuksever olma durumu, misafirperverlik. konulma

* Konulmak iş i.

konulmak * Koymak veya konmak iş i yapı lmak. konulu

* Konusu olan, mevzulu.

konum

* Bir kimsenin veya bir ş eyin bir yerdeki durumu veya duruşbiçimi, pozisyon. * Durum, yer, vaziyet, pozisyon. * Yeryüzünde bir noktanı n, enlem ve boylamları n yardı mı yla bulunan yeri. * Bir ş ehrin uzak ve yakı n çevresiyle her türlü iliş kisini sağ layan ve ş ehrin geliş mesini etkileyen coğrafî ş artları nı n bütünü. konumlama * Konumlamak iş i. konumlamak * Konum durumunu kazanmak. konumlandı rma * Konumlandı rmak iş i. konumlandı rmak * Bir ürünü veya hizmeti rakiplerinden ayı rmak için pazarlama çalı ş masıyapmak. konumlanma * Konumlanmak iş i. konumlanmak * Yerleş mek, yer almak. konur konur al konusuz

* Esmer, açı k kestane renginde olan. * Kumral. * Konusu olmayan, mevzusuz.

konuş

* Konmak iş i veya biçimi. * Konum. * Bütün imkânlar göz önünde tutularak kara, hava ve deniz birliklerinin yerleş tirilmesi biçimi.

konuş kan * Konuş mayı , lâkı rdı yıseven, çok konuş an. konuş kanlı k * Konuş kan olma özelliğ i. konuş landı rma * Konuş landı rmak iş i veya durumu. konuş landı rmak * Savaşaraç ve gereçlerini stratejik bir bölgede toplamak. konuş lanma * Konuş lanmak iş i veya durumu. konuş lanmak * Belli bir yere veya bölgeye mevzilenmek. konuş ma

* Konuş mak iş i. * Görüş me, danı ş ma, müzakere. * Dinleyicilere bilim, sanat, edebiyat gibi bir konuda bilgi vermek için yapı lan konuş ma, konferans.

konuş ma bozukluğu * Bazısesleri gereğ i gibi çı karamamaktan ileri gelen söyleyiş , kötü telâffuz etme. konuş ma dili * Günlük yaş ayı ş ta kullanı lan ve yazıdilinden az çok farklarla ayrı lmı şbulunan dil. konuş ma güçlüğ ü * Bazıkonuş ma organları nı n gereğ i gibi çalı ş mamasısebebiyle rahat ifade edememe. konuş ma korkusu * Tutukluk. konuş ma merkezi * Beynin, konuş ma iş levini denetleyen bölümü. konuş ma yapmak * topluluk karş ı sı nda bir konuda konuş mak. konuş ma yetersizliği * Beklenen düzeyde veya yeterli ölçüde konuş amama. konuş macı * Bir toplulukta konuş an kimse, hatip, konferansçı . konuş mak * Bir dilin kelimeleriyle düş üncesini anlatmak. * Belli bir konudan söz etmek. * Bir konuda karş ı lı klı söz etmek, sohbet etmek. * Söylev vermek, konuş ma yapmak. * Konuş ma dili olarak kullanmak. * Düş üncesini herhangi bir araç kullanarak anlatmak. *İ liş ki kurmak veya iliş kiyi sürdürmek. * Belli bir biçimde söylemek. * Geçerli olmak, etkin olmak.

* Şı k ve zarif görünmek. * Flört etmek. * Becermek, uzman gibi yapabilmek. * Dargı n bulunmamak. konuş mama hakkı * Adlî makamlarda suçluya tanı nan ifade vermeme hakkı . konuş maya dalmak * baş ka ş eylerle iliş kiyi keserek belli bir konudan söz etmek. konuş turma * Konuş turmak iş i. konuş turmak * Konuş ması nısağ lamak, konuş ması na yol açmak. * Bir müzik aracı nıçok güzel çalmak. konuş u * Kolokyum. konuş ucu * Kusursuz, düzgün, güzel, tatlısöz söylemesini bilen. konuş ulma * Konuş ulmak iş i. konuş ulmak * Konuş mak iş ine konu olmak. * Herhangi biri konuş mak. konuş umluk * Bir konuş ma süresi miktarı . konut * Bir insanı n yatı p kalktı ğ ı , işzamanıdı ş ı nda kaldı ğ ıveya tüzel kiş iliği olan bir kuruluş un bulunduğu ev, apartman gibi yer, mesken, ikametgâh. konut * Bir bilimin kuruluş unda temel görevi görmekle birlikte belik'ten daha az olma ve tanı mlanmayan ilkel gerçek, koyut, postulat: Eukleides'in "bir noktadan bir doğ ruya ancak bir parelel çizilebilir" yolundaki konutu gibi. konut belgesi * Yurttaş ları n bazıresmî iş lerini yürütürken gerekli olan, oturduklarıyerin muhtarı ndan aldı klarıbelge, ikametgâh ilmühaberi. konut dokunulmazlı ğı * Belli hukukî ş artları n dı ş ı nda, kiş ilere ait konutlara girilmemesi, arama yapı lmamasıve eş yaya el konulmaması durumu. konut fonu * Toplu konut yapı mıiçin devletçe oluş turulan fon. konut kredisi * Konut almak için banka vb. kurumlardan belli bir vadeye yayı lmı şolarak ödünç alı nan para. konutlanmak * Konut olarak kullanmak. konvansiyon * Anlaş ma. * Bir anayasa yapmak veya bir anayasayıdeğ iş tirmek için toplanan olağ anüstü geçici meclis.

konvansiyonel * Anlaş ma ile ilgili, uzlaş ma ile ilgili. konveks

* Dı ş bükey, muhaddep.

konveksiyon * Isı yayı mı , iletim. konvektör * Isı yayar. konvensiyonel silâh * Taraflarca gücü, niteliğ i bilinen ve klâsik olarak kabul edilen nükleer ve kimyasal silâh dı ş ı nda kalan savaş aracı . konvertibilite * (para için) Serbestçe dövize çevrilebilirlik. konvertibl * (para için) Serbestçe dövize çevrilebilir. konvertisör * Değiş tirgeç. konveyör * Yükü havadan veya yerden taş ı maya yarayan ve kapalıdevre çalı ş an alet. * Koruyucu gemi, refakat gemisi. konvoy * Aynıyere giden taş ı t veya yolcu topluluğ u, kafile. * Savaşgemilerince korunan yük gemileri katarı . konyak *İ spirto derecesi yüksek, özel kokulu, sarı mtı rak renkte bir tür içkinin patent adı . kooperatif * Ortak ihtiyaçlarıelveriş li ş artlarla karş ı lamak için kurulan, kâr amacıolmayan ortaklı k. * Üreticilerin, aracı yıortadan çı kararak ürünlerini daha iyi ş artlarda pazarlamak için kurduklarıortaklı k. kooperatifçi * Kooperatif üyesi. * Kooperatif yöneticisi. kooperatifçilik * Kooperatif kurma ve iş letme iş i. kooperatifleş me * Kooperatifleş mek iş i. kooperatifleş mek * Ekonomiyi kooperatiflere dayamak. koordinasyon * Belli bir amaca ulaş mak için çeş itli iş ler arası nda bağ lantı , uyum, düzen sağ lama, eşgüdüm. koordinat * Belirli bir molekül içinde özel bir konuma sahip bir atoma bağlıolan atom veya atom grubu. koordinatlar * Apsis, kot ve ordinatı n ortak adı .

koordinatör * Çeş itli iş ler arası nda düzen ve uyum sağlayan kimse, eşgüdümcü. koordine

* Koordinasyonla ilgili.

koordine etmek * uyum ve düzen sağ lamak. kopal * Tropik bölgelerde yetiş en, bazıerguvangillerden çı karı lan ve cilâ yapmakta kullanı lan bir çeş it reçine. kopanaki

koparan

* El ile bir çeş it dantel örmek için kullanı lan silindir biçimli araç. * Bu araç üstünde örülen bir tür dantel. * Kollarıgeriye sarkı k cepken biçiminde, beyaz keçeden yapı lmı şkaytanla iş lemeli bir çeş it ceket.

koparı lma * Koparı lmak iş i. koparı lmak * Koparmak iş i yapı lmak. koparı p atmak * koparmak. * ilgisini kesmek, önem vermemek. koparı ş * Koparmak iş i veya biçimi. koparma kalkma.

* Koparmak iş i. * Çömelik bir durumda, ayaklarıoynatmadan, halteri göğ üs hizası na kaldı rdı ktan sonra ayakları açarak

koparmak * Kopması nısağlamak, kopması na yol açmak. * Daldan, ağaçtan alı p toplamak. * Güçlükle elde etmek. * Birden ve güçlü bir biçimde baş lamak veya baş latmak. * Zor kullanarak almak. * Birlikte koş an yarı ş çı yıüstün bir çaba ile hı zlanı p geçmek. kopartı lma * Kopartı lmak iş i. kopartı lmak * Kopartmak iş i yapı lmak. kopartma * Kopartmak iş i. kopartmak * Koparmak iş ini yapmak. koparttı rma * Koparttı rmak iş i. koparttı rmak

* Kopartmak iş ini yaptı rmak. kopça * Bir giysinin iki yanı nıbitiş tirmeye yarayan ve metal bir halka ile bir çengelden oluş an araç. kopçalama * Kopçalamak iş i. kopçalamak * Kopça ile iliklemek. kopçalanma * Kopçalanmak iş i. kopçalanmak * Kopça ile iliklenmek. kopçalı

* Kopçasıolan, kopça ile iliklenen.

kopçası z * Kopçasıolmayan. kopek

* Rublenin yüzde biri değ erinde para birimi.

kopil * Arsı z sokak çocuğu. * Piç. kopkoyu * Çok koyu. kopma kopmak

* Kopmak iş i. * Herhangi bir yerinden ikiye ayrı lmak. * Yerinden ayrı lmak. * Gövdeden ayrı lmak. * (gürültülü veya tehlikeli olaylar için) Birdenbire baş lamak veya ortaya çı kmak. * Bütün iliş kileri kesilip büsbütün ayrı lmak veya uzaklaş mak. * Uzaklaş mak, kurtulmak. * Çok ağrı mak. * Koş mak, hı zla gitmek.

kopolimer * Kopolimerleş me ile elde edilen madde. kopolimerleş me * Doymamı şbirleş ikler karı ş ı mı nı n büyük moleküller vererek polimerleş mesi. kopoy kopuk

* Orta boylu, düş ük kulaklı , tüyleri kı sa bir tür av köpeğ i. * Kopmuş . * Toplum kuralları na ald ı rmayan erkek, iş siz, güçsüz, serseri.

kopukluk * Kopuk olma durumu. * Kopuğ a yaraş ı r davranı ş .

kopuksuz * Ara vermeden, durmaksı zı n. kopuntu

* Kopmuşparça, diaspora.

kopup gelmek * uzak bir yerden ayrı larak gelmek. kopuz * Ozanları n çaldı ğı telli Türk sazı . kopuzcu kopya

* Kopuz çalan kimse. * Bir sanat eserinin veya yazı lıbir metnin taklidi. * Suret çı karma iş i. * Bir sı navda sorularıcevaplamak için baş ka birinden veya yerden gizli yoldan yararlanma. * Yazı lısı navda gizlice bakmak için hazı rlanmı şkâğ ı t. * Taklit edilmişolan.

kopya çekmek (veya yapmak) * (genellikle yazı lısı navlarda) sorularıcevaplamak için gizlice bir kaynağ a bakmak. kopya defteri * Mektup kopyaları nı n çı karı ldı ğ ıince yapraklıdefter. kopya etmek (yapmak veya kopyası nıçı karmak) * (bir yazıveya eser için) aslı na bakarak aynı nıveya benzerini oluş turmak. kopya kâğ ı dı * Birkaç kopya çı karmak için beyaz kâğı tları n arası na konulan karbonlu kâğ ı t. kopya kalemi * Yazı sıkopya kâğı dı yla birkaç kâğı da birden çı kan sert, mor renkli bir tür kalem. kopya mürekkebi * Yazı sı , üzerine konulan kâğı da ancak ı slatı lı nca çı kan mürekkep. kopya vermek * sı navda sorulara cevap vermesi için bir kimseye gizlice yardı mda bulunmak. kopyacı * Yazı lısı navlarda kopya yapan öğ renci. * Özgün eser vermeyip baş kaları nı n eserlerini kopya eden kimse. kopyacı lı k * Kopya yapma iş i. kopyalama * Kopyalamak iş i. * Geliş tirilmişözel yöntemlerle bir canlı nı n ikizini, tı pkı sı nıyapma. * Bası lıbir malzemeyi tı pkı bası m yöntemiyle aynen çoğ altma. kopyalamak * Aynı sı nıveya benzerini çoğ altmak. * Bir canlı nı n geliş tirilmişözel yöntemlerle ikizini veya benzerini yapmak. kopyalanmak * Özdeş leş mek, bütünleş mek.

kopye kor

kor

* Bkz. kopya. *İ yice yanarak ateşdurumuna gelmişkömür veya odun parçası . * Kı rmı zı . * Büyük acı , üzüntü, sı kı ntı . * Kolordu kelimesinin kı saltması : Korgeneral.

kor dökmek * yanı nca dayanı klı kor durumuna girmek. kor gibi

* kı pkı rmı zı , ateşgibi.

kor gibi yanmak * çok parlamak. kora koral

* Baş lı ca belirtisi kı sa, çabuk, değ iş ken güçte irade dı ş ıhareketler olan bir hastalı k. * Dinî ezgi veya kaynağ ıdinî ezgi olan orkestra parçası .

koramiral * Deniz kuvvetlerinde, tümamiral ile oramiral arası ndaki, kara kuvvetlerindeki korgeneralin deniz ordusundaki dengi olan amiral rütbesi. koramirallik * Koramiralin rütbesi. * Koramiralin makamıve görevi. kordalı lar * Sölomlarıiyi geliş mişçok hücreli hayvanlar topluluğu. kordiplomatik * Bir yerde bulunan elçi ve elçilik görevlilerinin topluluğu, elçiler topluluğu. kordon

* Çoğ u ipekten yapı lmı şkalı n ip. * Saat veya madalyon gibi ş eyleri asmaya yarayan çoğ unlukla ince zincir. *İ nce tellerden örülen ve özellikle ev araçları nda kullanı lan elektrik iletkeni. *İ nce uzun sı ralar durumunda yapı lmı şoymalıduvar veya mobilya süsü. * Teneke ve çinkodan yapı lan eş yaları n üstüne süs yapmak için kullanı lan araç. * Bir yere girip çı kmayıdenetim altı na almak için görevlilerden oluş turulan dizi. * Kabaran denizin kumsalda bı raktı ğıdöküntü katmanı .

kordon altı na almak * bir yere girişçı kı ş ı önlemek için o yeri görevlilerce, korumak. kordon boyu * Denize kı yı sıolan ş ehirlerde kı yıboyunca uzanan imarlıyol. kordone

Korece

* Sim, gümüşveya ipek ipliklerin bükülmesiyle hazı rlanan ve el iş lemelerinde kullanı lan ince kordon. * Üç katlıbükülmüşipek ipliği. * Kore dili.

koregraf

koregrafi

korekt

* Baleyi oluş turan adı m ve figürleri düzenleyen sanatçı . * Koreografi eserleri yazarı . * Dans adı mları nı n kâğı da geçirilmesi. * Bir baleyi oluş turan adı m, figür ve anlatı mları n bütünü. * Doğru.

korelâsyon * Bağ lı laş ı m. Koreli

* Kore halkı ndan olan (kimse).

koreograf * Koregraf. koreografi * Koregrafi. korgeneral * Kara ve hava kuvvetlerinde görevi kolordu komutanlı ğ ıolan, tümgeneralle orgeneral arası ndaki rütbe. korgenerallik * Korgeneral rütbesi. * Korgeneralin makamıve görevi. korida

* Boğ a güreş i.

koridor * Bir yapı ya girmeyi sağ layan veya odalarıbirleş tiren genellikle dar geçit, geçenek. * Geçmeye yarayan dar ve uzun aralı k, dehliz. *İ ki devlet arası ndaki dar toprak parçası . korindon mineral.

* Birleş imi alüminyum oksit olan, cam parlaklı ğ ı nda, saydam ve türlü renklerde, elmastan sonra en sert

kork aprilin beş inden, öküzü ay ı rı r eş inden * eskiden halk arası nda nisan ayı için kullanı lan april ayı nı n beş inde çift süren iki öküzü birbirinden ayı racak kadar hava soğuk olur. korka korka * Korkarak. korkak * Çok çabuk ve olmayacak ş eylerden korkan (kimse, hayvan). korkak bezirgan ne kâr eder ne zarar (veya ziyan) * işyapmaya korkan tüccar, kendisini zarardan korumuşolur, ama kazanç da sağ layamaz. korkakça

* Korkak bir biçimde.

korkaklı k * Korkak olma durumu. * Korkakça davranı ş .

korkaklı k etmek * korkak davranmak. korkalama * Korkalamak iş i. korkalamak * Korkar gibi olmak, biraz korkmak. korkma * Korkmak iş i. korkmak

* Korku duymak, ürkmek, dehş ete kapı lmak. * Kaygıduymak, endiş e etmek. * Çekinmek, sakı nmak, saygıduymak. * Yapamamak, cesaret edememek.

korktuğ u baş ı na gelmek (veya korktuğ una uğ ramak) * düş ünülen kötü durum gerçekleş mek. korku * Bir tehlike veya bir tehlike düş üncesi karş ı sı nda uyanan kaygıduygusu. * Kaygı , üzüntü. * Kötülük gelme ihtimali, tehlike, muhatara. * Gerçek veya beklenen bir tehlike ile yoğ un bir acıkarş ı sı nda uyanan ve coş ku, beniz sararması , ağı z kuruması , kalp ve solunum hı zlanmasıgibi belirtileri olan veya daha karmaş ı k fizyolojik değiş melerle kendini gösteren duygu. korku dağ larıbekler (veya aş ı rı r) * korku her yerde varlı ğ ı nıduyurur. korku damarı * Kası klarda olduğu sanı lan, korkuyu atlatmak için sı kı lması gerektiğ ine inanı lan damar. korku düş mek (veya korkuya kapı lmak) * endiş elenmek, korkmak. korku saçmak * herkesi korkutmak. korku vermek * korkutmak. korkudan çı ldı rmak * aş ı rıkorku yüzünden aklı nıyitirmek, delirmek. korkulma * Korkulmak iş i. korkulmak * (herhangi biri) Korkmak. * Kaygıduyulmak. korkulu

* Korku veren, korkutan. * Kendisinden kötülük gelebilen, tehlikeli.

korkulu rüya (veya düş ) görmektense uyanı k yatmak evlâdı r (veya yeğdir) * tehlikeli bir iş e giriş mektense o iş in sağlayacağ ıkazançtan vazgeçmek daha iyidir.

korkuluk kukla.

* Tarlalarda, bağ , bahçe ve bostanlarda kuş ları n zarar vermesini önlemek için konulan, insana benzeyen * Düş me tehlikesi olan yerlere çekilen duvar veya parmaklı k. * Kendisine verilen iş i yapmayan veya ancak yer doldurmaya yarayan kimse veya topluluk.

korkunç * Çok korkulu, korku veren, dehş ete düş üren, müthiş . * (herhangi bir özelliğiyle) ş aş kı nlı k veren. * Çok aş ı rı , pek çok, güçlü, ş iddetli. korkunçlaş ma * Korkunçlaş mak iş i. korkunçlaş mak * Korkunç bir duruma gelmek, korkunç bir durum almak. korkunçlaş tı rma * Korkunçlaş tı rmak iş i. korkunçlaş tı rmak * Korkunç bir duruma getirmek. korkunçluk * Korkunç olma durumu. korkunun ecele faydasıyoktur * kiş i korkmakla kendisine gelecek bir kötülüğ ü önleyemez. korkusuz

* Korkusu olmayan, yürekli, pervası z. * Korku vermeyen, tehlikesiz.

korkusuzca * Korkusuz olarak, korkmadan. korkusuzluk * Korkusuz olma durumu. korkutma * Korkutmak iş i. korkutmaca * Korkutma amacı yla yapı lan (ş ey veya davranı ş ). korkutmak * Korkması na yol açmak. * Kaygı ya düş ürmek. * Gözdağ ıvermek. korkutucu * Korku veren. korkuya kesmek * korkmak. korlanma * Korlanmak iş i. korlanmak * Kor durumuna gelmek.

korlaş ma

* Korlaş mak durumu veya biçimi.

korlaş mak * Kor hâline gelmek. korluk * Kor olma durumu. * Mangal. korna klâkson. kornea

* Motorlu taş ı tlarda, bisikletlerde sesle iş aret vermek için kullanı lan ve içinden hava geçirilerek çalı nan boru, * Bu borudan çı kan ses. * Gözde saydam tabaka.

korner * Köş e. korner atı ş ı * \343 köş e atı ş ı . korner direği * Futbolda köş e atı ş ı nı n yapı lacağ ıyeri belirleyen bayraklı direk. kornet

* Pistonlu orkestra çalgı sı .

kornetçi * Kornet çalan kimse. korniş

* Perdeleri asmaya yarayan tahta veya metalden araç. * Çerçeve biçiminde oymalıçı kı ntı . * Sarp, kayalı k çı kı ntı .

korniş çi * Kornişyapan veya satan kiş i. korniş çilik * Korniş çinin iş i veya mesleği. korniş on

* Kabuğ unun üzeri pürtüklü, lezzetli bir tür turş uluk hı yar.

korno

* Savaş larda çağrıaracı olarak kullanı lan, boynuz veya fil diş i boru. * Bir ağ ı zlı k, kendi üzerine dolanmı şkoni biçiminde uzun bir boru ve ağ zıgeniş çe açı lan bir kulaklı ktan oluş an üflemeli bakı r çalgı . koro

* Tek veya çok sesli olarak yazı lmı şbir müzik eserini uygulamak için bir araya gelen topluluk. * Böyle bir topluluğun söylediği söz veya ş arkı .

koro hâlinde * toplu bir durumda, hep birlikte; gürültülü bir biçimde. koroner

* Kalbi taç ş eklinde kuş atı p besleyen (damarlar).

korporasyon * Lonca. korporatif * Korporasyonla ilgili. korsan * Düş man veya kendi ulusunun gemilerine saldı ran deniz haydudu. * Baş kaları nı n hakkı nızor kullanarak alan kimse. * Bir hakkıizinsiz olarak kullanan. korsanlı k * Korsan olma durumu. * Bir hakkıizinsiz olarak kullanma. korse

* Güzellik veya sağ lı k gayesiyle kullanı lan esnek iç giysisi.

korseci * Korse yapan veya satan kimse. korsecilik * Korse yapma veya satma iş i. korseli korsesiz

* Korsesi olan. * Korsesi olmayan.

kort * Tenis oynanan alan. korte

* Âş ı ktaş lı k, flört.

korte etmek * âş ı ktaş lı k etmek. kortej

korteks

* Bir devlet büyüğ ünün yanı nda bulunan kimseler, maiyet, maiyet alayı . * Bayram, cenaze gibi törenlerde sı ra hâlinde giden insan topluluğ u, alay. * Beyin zarı .

kortizon * Böbrek üstü bezi kabuğunun salgı ladı ğ ıhormonlardan biri. kortizonlu * Birleş iminde kortizon olan. kortizonlu ilâç *İ ltihaplanmada, alerjilerde ve bazıkan hastalı kları nı n tedavisinde kullanı lan, birleş iminde kortizon olan ilâç. koru

* Bakı mlı küçük orman.

korucu * Orman veya kı r bekçisi. * Kı rsal bölgede güvenlik güçlerine yardı mcıolan sivil görevli.

korucuk

* Küçük koru.

koruculuk * Korucu olma durumu veya korucunun iş i. korugan * Ağaç gövdeleriyle yapı lmı şve çevresinde kazı lıçukuru bulunan, korunmaya elveriş li, kare biçimindeki ev. * Ateşetmeye imkân verecek ş ekilde hazı rlanmı şdelik ve mazgallarıbulunan yer. koruk * Henüz olgunlaş mamı şekş i üzüm. koruk lüferi * Ağustosta avlanan turfanda lüfer. koruk suyu * Koruğun ezilmesiyle elde edilen sı vı . koruk ş erbeti * Koruktan yapı lmı şbazen nane veya oğ ul otu katı lan ş erbet. koruluk * Koru durumunda olan sı k ağaçlıyer. koruma

* Can güvenliğinin tehlikede olduğ u düş ünülen bir kimseyi saldı rı lardan korumak üzere görevlendirilmişkiş i.

koruma polisi * Can güvenliği tehlikede olduğu düş ünülen bir kimseyi korumak üzere eğ itilmişve bazıözel aletlerle donatı lmı şemniyet görevlisi. koruma ünsüzü * Bağ lantıünsüzü. korumak

* Bir kimseyi veya bir ş eyi dı şetkilerden, tehlikeden veya zor bir durumdan uzak tutmak, muhafaza etmek, vikaye etmek, sı yanet etmek. * Güçlü bir kimse veya kuruluş , güçsüz birini veya bir ş eyi her türlü tehlikeden esirgemek, onu desteklemek, himaye etmek. * Tehlikeye karş ıdenetimi altı nda bulundurmak, savunmak, müdafaa etmek. * Tehlikeli, zararlıdurumlarıönlemek. * Bir ş eyin eskimesini, yı pranması nıönlemek için gereken dikkat ve özeni göstermek. * Süregelen bir durumun değiş ikliğe uğraması nıönlemek. * Karş ı lamak, denk gelmek. korumalı k * Koruma sağlayan ş ey. korun

* Üst derinin en dı ştabakası .

korun dokusu * Korun tabakası nı ve bu tabakanı n değiş imiyle oluş an tı rnak, boynuz vb. yi yapan doku. korunak

* Korunmak için yapı lmı şyer; sı ğ ı nı lan, saklanı lan yapı , mağara gibi yer. * Koruyan, esirgeyen, saklayan yer veya kimse.

korunaklı * Korunağıolan.

korunaksı z * Korunağıolmayan. koruncak mahfaza. korunga

* Ambalâjlanan malıdı şetkilere karş ıkorumak için ambalâj çatı sı na çakı lan tahta, kontrplâk vb. malzeme,

* Yabanî yonca, tirfil.

korungalı k * Tirfil tarlası . korunma

* Korunmak iş i.

korunma görmek * anlayı şveya hoş görü ile karş ı lanmak. korunmak * Kendini korumak, sı ğı nmak, sakı nmak. * Korumak iş ine konu olmak. korunum

* Korunmak iş i, muhafaza.

korunumlu * Mekanik enerjisini değ iş mez kalan (sistem). koruyucu * Korumak iş ini yapan, gözetici, hami. * Koruyan kimse, muhafı z. * Asalağı dı şortamda yok eden, onun konakçı ya ulaş ması na engel olan (ilâç veya iş lem). koruyucu hekimlik * Hastalı k ortaya çı kmadan önce alı nacak önlemlerle ilgilenen hekimlik dalı . koruyucu ünsüz * Türkçede ünlü ile biten bir kelimeye ünlüyle baş layan bir ek getirilince araya giren -y- ünsüzü: Anne-y-e, evde-y-iz gibi. koruyuculuk * Korumak iş i, himaye. koruyuş * Korumak iş i veya biçimi. korvet

* Denizaltı lara karş ı özel olarak silâhlandı rı lan bir çeş it küçük savaşgemisi.

korza * Denizin içinde iki zincirin biribirine dolaş ması . kosa kosinüs koskoca

* Bir çeş it uzun saplıorak. * Tümler açı nı n sinüsü, (cos). * Çok büyük, muazzam. * Boyca uzun.

koskocaman * Çok büyük, çok iri, muazzam. * Geniş , büyük, kalabalı k. kosmos kostak

* \343 kozmos. * Zarif, kibar, çalı mlı , güzel giyinmiş , yakı ş ı klı . * Yiğit, kabadayı , yürekli.

kostaklanma * Kostaklanmak iş i. kostaklanmak * Zarif, kibar görünmeye çalı ş mak, çalı m satmak, gösterişyapmak. koster * Kı yılimanlarıarası nda seferler yapmak üzere inş a edilmişve donatı lmı şküçük yük gemisi. kostik kostüm

* Hayvan ve bitki dokuları nı yakan, aş ı ndı ran. * Ceket, pantolon ve bazen de yelekten oluş an erkek takı m giysisi. * Çoğ unlukla sokakta giyilmek için dikilmişkadı n giysisi.

kostümcü * Kostüm diken, hazı rlayan veya satan (kimse). kostümlü

* Kostüm giymişolan. * Alı ş ı lmı şve günlük giysilerin dı ş ı nda bazıözel giysiler giyilen.

kostümlük * Kostüm yapmaya elveriş li. koş a * Çift, eş , ikiz. * Hep birlikte. koş a karı mak * birlikte yaş lanmak (yeni evlenenlere dilek olarak söylenir). koş a koş a * koş arak. koş aç

*İ sim cümlelerinde özne ile yüklemi birleş tiren, yükleme olumluluk veya olumsuzluk, süreklilik, kesinlik, güçlü ihtimal kavramlarıveren -dı r/-dir eki veya değil kelimesi. koş alı k koş altı

* Koş a olma durumu. *İ ki hayvanı birbirine koş ma veya bağlama.

koş am * Avuç. *İ ki avuç dolusu.

koş amlama * Koş amlamak iş i. koş amlamak *İ ki elle avuçlamak. koş ar adı m * Toplu jimnastikte yapı lan hafif tempolu koş u. * Hı zlıadı mlarla, koş arcası na. koş in * Ağı r, hareketsiz, bol ve kabarı k tüylü bir tavuk ı rkı . koş ma

* Koş mak iş i. * Sazla okunmak için hece ölçüsü ile yazı lmı ş , ilk parçası nı n birinci, ikinci ve dördüncü dizeleriyle öteki parçaları n dördüncü dizeleri birbiriyle, kalan dizeler de kendi araları nda uyaklı , konularısevgi ve doğ a olaylarıolan bir halk ş iiri. * Bir halatı , ağacıpekiş tirmek için yanı na konulan halat veya ağaç. koş maca koş mak

* Birbirini kovalayarak oynanan bir çocuk oyunu. * Adı m atı ş ları nı artı rarak ileri doğ ru hı zla gitmek. * Bir yere ivedilikle gitmek. * Bir iş le çok ilgilenmek, koş uş turmak. * Koş uya çı kmak. * (ardı ndan veya peş inden zarfları yla ) Kovalamak, üstüne düş mek, izlemek.

koş mak * Birlikte işgörmesi için bir ş eyi baş ka birinin yanı na katmak, arkadaşolarak vermek. * Hayvanıçekeceğ iş eye bağ lamak. * Şart ileri sürmek. * Birini, bir iş te görevlendirmek. koş nil

* Kı rmı z böceğ inin güzel lâl boya çı karı lan bir türü, kabuklu bit (Coccus coeti).

koş turma * Koş turmak iş i. koş turmak * Koş mak iş ini yaptı rmak. * Çabucak göndermek. * Çabalamak, uğraş mak. koş turulma * Koş turulmak iş i veya durumu. koş turulmak * Koş mak iş i yaptı rı lmak. koş u

* Koş arak yapı lan yarı ş . * At yarı ş ı .

koş u atı * Koş u için yetiş tirilmişat. koş u koparmak * hı zla koş uvermek, çabucak atı lı p gitmek.

koş u yolu * Sağlı klıyaş am için orman içlerinde veya yol kenarları nda özel olarak düzenlenmişş erit hâlinde toprak yol. koş ucu koş uk

koş ul

* Koş uya katı lan yarı ş çı . * Nazı m, manzume. * Koş ma, türkü. * Şart. * Bir antlaş mada belirlenen hükümlerden her biri. * Bir ş eyin kendi özelliğ ini kazanmasıiçin, bulunmasıgereken durum, gerekli olan özellik.

koş ullama * Şartlamak iş i. koş ullamak * Şartlıduruma getirmek. koş ullandı rma * Şartlandı rmak iş i, ş artlandı rma. koş ullandı rmak * Şartlandı rması na sebep olmak, ş artlandı rmak. koş ullanma * Şartlanmak iş i. koş ullanmak * Şartlara bağ lıkalmak, ş artlanmak. koş ullu * Şartlı , meş rut. * Şartlanmı şolan (ş ey). koş ullu tepke * Doğal olmayan, sonradan kazandı rı lan tepkenin bir uyaran karş ı sı nda ortaya çı kmasıbiçiminde beliren tepke, ş artlırefleks. koş ullu yan cümle * Şartlıyan cümle. koş ulma

* Koş ulmak iş i.

koş ulmak * Koş mak (II) iş i yapı lmak. * Sürülmek, gönderilmek. * Herhangi biri koş mak (I). koş ulsuz

* Şartsı z.

koş ulsuz tepke * Herhangi bir ş artlandı rma sürecinin baş ı nda belirli bir uyaranla sağ lanan doğal tepke, ş artsı z refleks. koş um

* Araba hayvanı nı n kayı ştakı mı . * Hayvanı n arabaya koş ulması .

koş um atı * Arabaya koş ulan at veya hayvan. koş um hayvanı * \343 koş um atı . koş um takı mı * \343 koş um. koş umcu * Araba hayvanları nı n kayı şbölümünü yapan kimse. koş umlu koş un

* Koş um geçirilmiş , koş ulmuş(hayvan). * Asker, yan yana durmuşasker dizisi, saf. * Yan yana dizilmişinsanları n oluş turduğ u dizi. * Koş u, yarı ş .

koş un bağlamak * koş un durumuna girmek, saf tutmak. koş un koş un * Dizi dizi, sı ra sı ra. koş untu

* Bir adamı n yanı nda bulunanlar, yardakçı lar, tayfa.

koş uş a koş uş a * Koş uş arak. koş uş ma

* Koş uş mak iş i.

koş uş mak * Birlikte ve birden koş mak. * Koş uş turmak. koş uş turma * Koş uş turmak iş i. koş uş turmak * Bir iş i izlemek veya birçok iş i yapmak amacı yla sürekli olarak gidip gelmek, koş uş mak. koş ut * (iki veya daha çok doğ ru için) İ kiş er ikiş er aynıdüzlem içinde bulunan ve kesiş meyen, muvazi, paralel. * Aynızaman içinde geliş en, aynı özellikleri gösteren (olay, düş ünce vb.), paralel. koş utçuluk * Kiş ide, ruhsal olaylarla, bedensel olaylar arası nda koş utluk bulunduğ unu ileri süren öğreti, paralelizm. koş utlaş tı rma * Koş utlaş tı rmak iş i. koş utlaş tı rmak * Birine koş ut duruma getirmek, paralelleş tirmek. koş utluk

*İ ki çizginin koş ut olması , paralellik, muvazat. * (olay, düş ünce vb. için) Araları nda benzerlik bulunmasıdurumu.

kot

kot

* Giysi yapı lan bir tür pamuklu kumaş . * Bu kumaş tan yapı lan (giysi). * Temel ile zemin arası ndaki yükseklik.

kota

* Bir ülkede kontenjan sisteminden ithal edilecek malları n çeş itlerini ve çeş it oranları nıveya miktarları nı gösteren liste. * Bazıülkelerde, sinemalarda belirli bir süre oynatı lmasızorunlu olan yerli film sayı sı nı n yabancıfilmlere oranı . kotan * Pulluk, büyük saban. kotarı lma * Kotarı lmak iş i. kotarı lmak * Kotarmak iş i yapı lmak. kotarma

* Kotarmak iş i.

kotarmak * Piş en yemeğ i baş ka kaba boş altmak. * Bir iş i tamamlamak, bitirmek. * Yemek için hazı rlı k yapmak. kotlama

* Kotlamak iş i.

kotlamak * Kotlarla göstermek. * Bir harita veya taslaktaki miktarı n kotları nıkoymak, rakamlamak. kotlet * Pirzola. kotletpane * Galeta ununa bulanarak yağda kı zartı lmı şpirzola. koton

* Pamuktan yapı lmı şolan (kumaşvb.).

kotonperle *İ briş im gibi parlak ve kalı nca, bir cins pamuk iplik. kotra * Çoğ unlukla bir direkli, randasıolan, ince gövdeli yelkenli. kotra kov

* Irmak ve göl ağ ı zları nda kurulan ve ince kazı klarla kamı ş lardan yapı lma dalyan. * Yerip çekiş tirme, gı ybet.

kov etmek * yerip çekiş tirmek.

Kova

* Zodyakta Oğlak ile Balı k burçlarıarası nda bulunan bir burç. Zodyak.

kova

* Genellikle su veya sulu ş eyleri içine koyup taş ı maya, kuyudan veya denizden su çekmeye yarayan üstünden kulplu kap. * Futbolda çok gol yiyen kaleci veya takı m. kova

* Bataklı klarda yetiş en bir çeş it saz, hası r otu.

kova kova * Kovalar dolusu, kova üstüne kova dolusu. kova olmak * çok gol yemek. kovalama * Kovalamak iş i. kovalamaca * Ebenin, yanı na gizlice sokulup koluna vuranıkovalayı p yakalamaya çalı ş ması biçiminde oynanan bir çocuk oyunu. kovalamak * Kovmak. * Kaçanı n arkası ndan koş mak, yakalamaya çalı ş mak. * Bir ş eyin arkası na düş üp elde etmeye veya bir sonuca bağ lamaya çalı ş mak, izlemek, takip etmek. * Yarı ş ta, kaçmakta olan koş ucu veya koş ucularıyakalamaya çalı ş mak. kovalanı ş * Kovalanmak iş i veya biçimi. kovalanma * Kovalanmak iş i. kovalanmak * Kovalamak iş ine konu olmak. kovalayı ş * Kovalanmak iş i veya biçimi. kovalı k * Sazlı k yer. kovan

* Fiş eğin kapsül, barut ve kurş un taş ı yan yuva bölümü, kapçı k. * Arı lara barı nak olarak yapı lan, türlü biçimdeki tahta, sepet veya sandı k. * Yayı k.

kovan anahtar * Altıve sekiz köş e cı vatalarısı kmak ve sökmek için kullanı lan anahtar. kovan otu * Oğul otu. kovanlı k kovboy

* Bkz. arı lı k (II). * Amerika'da sı ğ ı r çobanları na verilen ad.

kovboyculuk * Kovboyculara özenme durumu. kovcu

* Söz getirip götüren, arkadan çekiş tiren, fitneci, fitçi, gammaz.

kovculuk * Kovcu olma durumu, fitnecilik, fitçilik, gammazlı k. kovdurma * Kovdurmak iş i. kovdurmak * Kovmak iş ini yaptı rmak. kovlama

* Kovlamak iş i.

kovlamak * Birinin yaptı ğ ıiş i, söylediğ i sözü yermek, kötülemek, birisini yerip çekiş tirmek, fitlemek, gammazlamak. kovma kovmak

* Kovmak iş i. * Sert veya küçük düş ürücü sözlerle gitmesini söylemek, savmak. * Bir yerden sürüp çı karmak, kovalamak. *İ ş ine son vermek, görevinden atmak, uzaklaş tı rmak. * Varlı ğı na son vermek, ortadan kaldı rmak. *İ zlemek.

kovucuk

* Bitkilerde, mantar tabakası üzerinde, sünger dokunun kalı nlaş madı ğıyerlerde oluş an ve bitkinin solunumuna yardı m eden küçük deliklere verilen ad, adese. kovuk

* Bir ş eyin oyuk durumunda bulunan iç bölümü.

kovulma * Kovulmak iş i veya biçimi. kovulmak * Kovmak iş ine konu olmak veya kovmak iş i yapı lmak. kovuluş * Kovulmak iş i veya biçimi. kovuntu

* Kovulmuşkimse, matrut.

kovuş * Kovmak iş i veya biçimi. kovuş turma * Kovuş turmak iş i. * Suçlu sanı lan biri için yapı lan soruş turma ve araş tı rma, takibat, takip. kovuş turma açmak * kovuş turmak iş lemine baş lamak. kovuş turma yapmak * kovuş turma iş lemini yürütmek.

kovuş turmak * Suçlu olduğu ileri sürülen biri için gerekli araş tı rma ve soruş turmayıyapmak, takip etmek. koy koyacak

* Denizin, gölün küçük girintiler biçiminde karaya doğ ru sokulduğ u yer, küçük körfez. *İ çine öte beri koymaya yarayan ş ey.

koyak *İ ki dağ ı n arası nda kalan büyük çukur, vadi. * Dağlar ve kayalı klarda oluş muşdoğ al çukur. * Karalarda akarsu aş ı ndı rması yla oluş muş , bir yöne doğru eğ imli, uzunluğ una çukurluk. koyar

*İ ki akarsuyun birleş tiğ i yer.

koycuk * Küçük koy. koyduğum yerde otluyor * uzun süredir hiçbir ilerleme göstermeyenler için söylenir. koydunsa bul! * arandı ğıhâlde bulunamayan ş eyler veya bulunmasıgereken yerde bulunmayan kimseler için kullanı lı r. koydurma * Koydurmak iş i. koydurmak * Birinin bir ş eyi bir yere koyması nısağlamak. koygun koyma

* Dokunaklı , etkili, içli, acı klı . * Koymak iş i.

koyma akı l * Tecrübe edilmemiş , etkisi kı sa süren, o an için ortaya atı lmı şbir tür nasihat. koymak * Bir ş eyi bir yere bı rakmak, belli bir yere yerleş tirmek. * Bir kimseyi iş e yerleş tirmek, birine işsağlamak. * Bı rakmak. * Katmak, eklemek. * Yazmak (imza, tarih, adres). * Uyulmasıgereken kurallarıbelirlemek, ortaya çı karmak. * Etkilemek, dokunmak. * (bütçede) Bir ş ey veya kimse için kullanmayıbelirlemek, ayı rmak. * Bı rakmak, terk etmek. koynuna almak * biriyle beraber yatmak. * biriyle seviş mek için yatmak. koynuna girmek * biriyle yatı p seviş mek. koynunda yı lan beslemek * bir yakı nı ndan ihanet görmek.

koyu

koyu gri

* Yoğunluğ undan dolayı güç akan, sulu karş ı tı . * Karaya kaçan (renk), açı k karş ı tı . * (bazınitelikler için) Aş ı rı . * Derin, hareketli. * Açı k siyaha yakı n gri, grinin bir ton koyusu.

koyu kahverengi * Karaya yakı n kahverengi, kahverengini bir ton koyusu. koyu kı r

* Kı rlaş manı n ilk devresinde meydana gelen koyu renkli at donu.

koyu kı rmı zı * Bordoya yakı n kı rmı zı , kı rmı zı nı n bir ton koyusu. koyu koyu * (renk için) İ yice koyu. koyu koyu düş ünmek * uzun uzun veya derin derin düş ünmek. koyu lâcivert * Karaya yakı n lâcivert, lâcivertin bir ton koyusu. koyu mavi * Mavinin bir ton koyusu. koyu pembe * Pembenin bir ton koyusu. koyu sarı * Sarı nı n bir ton koyusu. koyu yeş il * Karaya yakı n yeş il, yeş ilin birkaç ton koyusu. koyulaş ma * Koyulaş mak iş i. koyulaş mak * Koyu duruma gelmek. * Derinleş mek, hararetlenmek, aş ı rı duruma gelmek. koyulaş tı rma * Koyulaş tı rmak iş i. *İ yi bir görüntü veremeyecek kadar zayı f olan bir film parçası nı n kimyasal iş lemlerle güçlendirilmesi iş i. koyulaş tı rmak * Koyu duruma getirmek. koyulma * Koyulmak iş i. koyulmak * Koymak iş ine konu olmak. * Koyulaş mak. * Giriş mek, baş lamak, teş ebbüs etmek.

koyultma

* Koyultmak iş i.

koyultmak * Koyu duruma getirmek. * Bir konuş mayıtat alı nı r biçimde uzatmak. koyuluk

* Koyu olma durumu.

koyun * Gevişgetirenlerden, eti, sütü, yapağı sıve derisi için yetiş tirilen evcil hayvan (Ovis aries). * Verilen buyruklara uyan, kendi kiş iliğ ini gösteremeyen kimse. koyun * Göğüsle giysi arası . * (yatmakta iken) Kollar arası , kucak. * Koruyucu, ş efkatli çevre. koyun bakı ş lı * Bön bakı ş lı , budala, ş aş kı n. koyun can derdinde, kasap yağderdinde * Bkz. keçiye can kaygı sı , kasaba et (veya yağ) kaygı sı . koyun dede * Alı k, aptal. koyun eti

* Kesilmişkoyunun parçalanı p satı lan eti.

koyun gibi * budala, ş aş kı n. * karar ve davranı ş ları nda baş kası na bağ ı mlı olan, baş kası na uyan. koyun kaval dinler gibi dinlemek * hiçbir ş ey anlamadan dinlemek. koyun koyuna * (yatmakta iken) Birbirine sarı lmı şbir durumda. koyun mantarı * Bir çeş it mantar, koyun göbeğ i. koyuncu

* Koyun besleyen veya alı p satan kimse.

koyunculuk * Koyun beslemek veya alı p satmak iş i. koyungöbeğ i * Bir çeş it mantar, koyun mantarı . koyungözü * Birleş ikgillerden, beyaz ve iri bir papatya türü (Matricaria parthenium). koyuntu

* Sı kı nt ı , üzüntü, keder. * Sopa, baston koymaya yarayan yer.

koyunun bulunmadı ğı yerde keçiye Abdurrahman çelebi derler * istenilen nitelikteki ş ey bulunamayı nca onun daha düş ük nitelikte olanı na da razıolunur.

koyunyünü * Bir tür sünger, bal peteğ i. koyut

* Konut (II).

koyuverme * Koyuvermek, koyvermek iş i. koyuvermek * Salmak, serbest bı rakmak. * Oluruna bı rakmak. koyverme * Koyuvermek. koyvermek * Koyuvermek. koz

* Ceviz. *İ skambil oyunları nda diğ er kâğ ı tlarıalabilen, onlara üstün tutulan belirli renk ve iş aretteki kâğı t. * Baş arı fı rsatıolan elveriş li durum, saldı rı şve savunma fı rsatı .

koz helva * Ceviz ve ş ekerle yapı lan ağ dalı bir tür helva. koz helvacı * Koz helvası yapan veya satan kimse. koz helvası * Koz helva. koz kı rmak * oyunda elindeki kozlardan birini kullanmak. koz vermek * imkân tanı mak, elveriş li durum sağ lamak. koza

*İ çinde tohum veya krizalit bulunan koruncak.

koza çekmek * kozayıtemizleyip ayı klamak. kozacı *İ pek kozasıalı p satan kimse. kozacı lı k * Koza iş leme iş i. *İ pek kozasıalı p satma iş i. kozak

kozalak

* Kozalak. * Metalden yapı lmı şiçine antlaş ma ve padiş ah mektupları nı n konulduğu kutu. * Koza. * Kozalaklı ları n çoğ u dibi yuvarlak, tepesi koni biçiminde ve odunsu dokulu meyvesi. * Bal mumu üzerine bası lmı şmührün bozulmamasıiçin üzerine yapı ş tı rı lan fil diş inden kapakçı k. * Olmamı ş , kuru, ham meyve.

kozalaklı lar * Açı k tohumlulardan, yapraklarıiğ nemsi, yemiş leri kozalak biçiminde, porsukgilleri, servigilleri, çamgilleri içine alan bir bitki takı mı , iğ ne yapraklı lar. kozalaksı * Kozalağ a benzeyen, kozalak görünüş ünde olan. kozalaksıbez * Beynin altı nda bulunan küçük bir bez. kozalı

* Kozasıolan.

kozası na çekilmek * çevreyle iliş kisini kesmek, hiçbir ş eye karı ş mamak. kozası z kozmetik kozmik

* Kozasıolmayan. * Cildi ve saçlarıgüzelleş tirmeye, diri tutmaya yarayan her türlü kokulu madde. * Evrenle ve onun genel düzeniyle ilgili. * Haber alma ile ilgili.

kozmik ı ş ı nlar * Yı ldı zlar arasıuzaylardan gelerek atmosfere giren, kaynaklarıkesinlikle bilinmeyen ı ş ı nlar. kozmik madde * Evreni oluş turan madde. kozmogoni * Evren doğ umu. kozmogonik * Evrenin doğumuyla ilgili. kozmografya * Gök biliminin, matematik ve fiziğin yalnı z temel kavramları ndan yararlanarak en bellibaş lıolayları ele alan dalı . kozmoloji * Evren bilimi. kozmolojik * Evren bilimsel. kozmonot * Uzay adamı , astronot. kozmopolit * Çeş itli uluslardan kimseleri barı ndı ran, içinde bulunduran. * Kozmopolite özgü olan. * Ulusal özelliklerini yitirmişkimse. kozmos

* Evren.

kozu kaybetmek * istediğ ini yapabilme imkânı nıyitirmek.

kozunu oynamak * elindeki en üstün ve son imkânıkullanmak. kozunu paylaş mak (veya pay etmek) * araları ndaki anlaş mazlı ğızora baş vurarak çözümlemek, sona erdirmek. köçek

köçekçe

* Kadı n kı lı ğı na girip çengi gibi oynayan erkeklere verilen ad. * Ağı r baş lıdavranı ş ları olmayan kimse. * Çoğ u karcı ğar veya ağı rlama makamı nda, kı vrak ve ş en oyun havası .

köçeklik * Köçek olma durumu veya köçeğin yaptı ğ ıiş . * Köçek gibi davranma durumu. köfte * Genellikle kı yı lmı şetten, bazen de tavuk, balı k veya patatesten yapı lan, türlü biçimlerde piş irilen yemek. köfteci

köftecilik köftehor köftelik

* Köfte yapı p satan kimse. * Köfte satı lan veya yenilen yer. * Köfte piş irip satma iş i. * Sevgiyle söylenen paylama sözü. * Köfte yapmaya elveriş li (kı yma).

köfter * Üzüm ş ı rası yla niş asta kaynatı larak ve tepsilere dökülüp kesildikten sonra kurutulan bir çeş it pestil. köfterlik köftün köhne

* Köfter yapmak için özel olarak ayrı lan üzüm veya ş ı ra. * Sı ğ ı rlara yedirilen susam veya keten küspesi. * Eskiyip yı pranmı ş , bakı msı z kalmı ş . *İ çinde yaş anı lan zamana göre geride kalmı ş , eskimiş , çağdı ş ı .

köhneleş me * Köhneme. köhneleş mek * Köhnemek. köhnelik köhneme

* Köhne olma durumu. * Köhnemek iş i.

köhnemek * Eskimek, modasıgeçmek. * Geçersiz bir duruma gelmek, çağdı ş ıkalmak.

kök

* Bitkileri toprağ a bağ layan ve onları n, topraktaki besi maddelerini emmesine yarayan klorofilsiz bölüm. * (bazış eylerde) Dip bölüm. * (köküyle ve sapı yla çı karı lan bitkilerde) Tane. * Dip, temel, esas. * Kaynak, köken. * Bir kimseyi bir yere bağ layan manevî temel güçlerin bütünü. * Kelimenin her türlü ekler çı karı ldı ktan sonra kalan anlamlıbölümü: Yaptı rmak kelimesinde kök, yapbölümüdür. * Olağ an ş artlarda çevresinden yalı tı lamayan, ancak birçok tepkimede nitelik değiş tirmeden geçebilen atom kümesi. * (denklemde) Bilinmeyenin yerine konulduğunda uygun düş en gerçek veya birleş ik değer. kök * Sazı kurmaya yarayan burgu, kulak. * Sap. * Süsende olduğ u gibi, her yı l kök süren ve yer üstüne sap çı karan çok yı llı k yer altıgövdesi. kök bacaklı lar * Kök biçiminde, yalancıayak denilen protoplâzma uzantı ları yla hareketlenen, besinlerini bulan, amipleri, günsüleri, deliklileri ve ı ş ı nlı ları içine alan tek hücrelilerden bir sı nı f. kök bilgisi * Köken bilimi. kök boyası * Kök boyası gillerden, 1-2 m uzunluğ unda, çalıgörünüş ünde, gövdesi sert dikenli, çok yı llı k bir bitki, kı zı l boya, kı zı l kök (Flubia tinctorum). Bu bitkinin sürüngen ve kı rmı zırenkteki kök saplarıboyacı lı kta kullanı lı r. * Bu bitkinin köklerinden elde edilen kı rmı zı msısarıbir boya, kök kı rmı zı sı , alizarin. kök boyası giller * Bitiş ik taç yapraklı iki çeneklilerden, yapraklarıkarş ı lı klı , meyveleri zeytinsi olan ve kahve ağ acı , kök boyası , kı nakı na, yoğ urt otu, altı n kökü gibi birçok cinsleri ve bunlara bağ lıdört bin kadar türü içine alan bir familya. kök doğrayı cı sı * Yedek besin maddelerini köklerinde toplayan, pancar, ş algam gibi kök yemlerin doğ ranmasıiçin kullanı lan, bazen temizleme kafesi de bulunan özel bir alet. kök iş areti * Herhangi bir kuvvete üçüncü kuvvet diyelim, yükseltildiğinde örneğ in "8 sayı sı nıveren 2 sayı sı8'in üçüncü kuvvetten köküdür" denir; böylece, 4•81 gibi bir ifadede 81 in dördüncü kuvvetten kökünü, yani 3 sayı sı nıanlatı r. Bir a sayı sıverildiğ inde a=b2 eş itliğ ini sağlayan b sayı sı na, "a'nı n kare kökü" veya "ikinci kuvvetten kökü", bu eş itlik a=b3 biçiminde olursa "a'nı n küp kökü" veya "üçüncü kuvvetten kökü" denir ve bunlar ş öyle gösterilir: 2•a , 3•a bu ifadelerde kullanı lan kı rı k çizgi biçimindeki iş arete kök iş areti denir. kök kaplama * Ağacı n köklerinden elde edilen, güzel desenli bir kaplama çeş idi. kök kı rmı zı sı * Kök boyası , alizarin. kök kurdu * Danaburnu. kök mantar * Meş e, çam ve fı ndı k gibi ağ açları n köklerinde yerleş en, iplik görünüş ünde bir mantarı n emeciyle, kökün ortak yaş ama biçimindeki birleş mesinden oluş an mantar. kök salmak * iyice tutunmak, sağ lamlaş mak, yayı lmak, köklenmek. * bir yere iyice yerleş mek.

kök sap

* Süsende olduğ u gibi, her yı l kök süren ve yer üstüne sap çı karan çok yı llı k yer altıgövdesi.

kök saplı *İ nci çiçeğ i beya eğrelti gibi çok yı llı k kök sapı bulunan bitki. kök sökmek * çok çetin işgörmek. kök söktürmek * uğraş tı rmak, güçlük çı karmak. kökçü kökçük köken

*İ lâç yapı mı nda kullanı lan türlü kök, kabuk, çiçek, yaprak gibi ş eyleri satan kimse. * Ana kökün dallanması yla oluş an ikincil kök. * Kavun, karpuz, kabak gibi bitkilerin toprak üstünde yayı lan dalları . * Bir ş eyin çı ktı ğ ı , dayandı ğı temel, biçim, sebep veya yer, menş e. * Soy, ası l. * Bir malı n üretildiğ i veya yapı ldı ğ ı , alı ndı ğı , getirildiğ i yer, menş e, orijin. * Tulumbacı hortumları nı n uç kı smı ndaki sarımaden sap.

köken belgesi * Bir malı n hangi ülkeden getirildiğini gösteren belge, menş eş ahadetnamesi. köken bilimci * Köken bilimi ile uğ raş an dil bilimi, etimolog. köken bilimi * Bir dildeki kelimelerin kaynağı nıgösteren, ne zaman ortaya çı ktı kları nı , nereden geldiklerini, hangi evrelerden geçtiklerini araş tı ran; kelimelerin hem biçim hem anlam tarihini ele alan dil bilimi dalı , etimoloji. köken bilimsel * Köken bilimi ile ilgili, etimolojik. kökenlenme * Kökenlenmek iş i. kökenlenmek * Kökeni olmak, kökene sahip bulunmak. kökenli

kökensel kökensiz

* Kökeni olan. * Belli bir kaynaktan çı kmı şolan, bir kaynağa dayanan. * Kökenle ilgili olan. * Kökeni olmayan.

kökertme * Kökertmek iş i veya durumu. kökertmek * Köklemek. * Fide, sebze veya asma çubuğ unun ufakları nı köküyle çı kararak baş ka yere dikmek.

kökleme

* Köklemek iş i. * Tarla yapmak için ormanda açı lan yer.

köklemek * Ağaç veya bitkiyi kökü ile birlikte topraktan çı karmak, kökertmek. * Toprakta kalan bitki köklerini ayı klamak. * Bağçubukları nıveya fidanlarıköklendirip dikmek. * Minder, ş ilte gibi ş eylerin iki yüzünü yer yer dikiş lerle tutturmak. *İ nce saç örgülerinden birkaçı nıyeniden bir arada örmek. köklemek * (sazı ) Kurmak. köklendiriş * Köklendirmek iş i veya biçimi. köklendirme * Köklendirmek iş i. köklendirmek * Bir ağ acı n aş ıyerini, aş ı filizinin kök salmasıiçin toprağ a gömmek. * Kök vermesini sağ lamak. kökleniş * Köklenmek iş i veya biçimi. köklenme * Köklenmek iş i. köklenmek * (bitki için) Kök oluş mak; kök salmak, kök tutmak. * Köklü, temelli bir biçimde yerleş mek. kökleş me * Kökleş mek iş i. kökleş mek * Güçlü bir biçimde yerleş mek, yer etmek, kök salmak. kökleş tiriş * Kökleş tirmek iş i veya biçimi. kökleş tirme * Kökleş tirmek iş i. kökleş tirmek * Kökleş mesini sağlamak. köklü

* Kökü olan. * Kökleş miş , iyi yerleş miş , kalı cıolan, esaslı . * Soylu, soyu sopu belli, iyi tanı nan.

köklü aile * Eskiden beri bilinen ve iyi tanı nan aile. köknar

* Çamgillerden, yüksek bölgelerde yetiş en, iğne yaprakları kı sa, yassıolan, reçineli ve kozalaklıbir orman ağacı(Abies). köknar sakı zı

* Köknar kozalakları ndan elde edilen sakı z, köknar reçinesi. köksel * Kökle ilgili. köksü köksüz

* Ciğer otları nda ve yosunlarda kökü andı ran, bitkinin tutunması na yarayan bölüm. * Kökü olmayan. * Temeli, dayanağıveya gerçekliğ i olmayan.

köksüzlük * Köksüz olma durumu. kökten

* Yüzeyde kalmayı p derine inen, ası l konuyu da içine alan, köklü, cezrî, radikal.

kökten çiçekli * Çiçekleri kök saptan veya kök yanı ndan süren bitki çeş itlerine denir. kökten dinci * Kökten dincilik yanlı sıolan kimse. kökten dincilik * Kurulu düzenin temellerini dinî kural ve inançlar doğ rultusunda değ iş tirip uygulamadan yana olan tutum veya öğ reti. kökten sürme * Niteliğ ini soydan almı ş , türedi olmayan, soylu. köktenci

* Köktencilikten yana olan, köktencilik yanlı sı , radikal.

köktencilik * Bilimde, dinde, siyasette kökten yenilikler yapma eğilimi, radikalizm. * Ele alı nan konunun temel sebeplerine, köklerine kadar inen düş ünce biçimi, radikalizm. * Yaş ama biçimlerini, yaş ama iliş kilerini eleş tirip kökten değiş tirme eğiliminde sonuna kadar giden görüş . * Kurulu düzenin temellerine yönelik toplumsal ve ekonomik değ iş tirmelerden yana olan tutum veya öğ reti, radikalizm. kökteş

* Aynıkökten gelen çeş itli yapıve görevdeki kelimeler: Sevgi, sevinç, sevme; vergi, verim, veri; baş lı k, baş langı ç, baş arıgibi. kökteştümleç * Fiille aynıkökten olan tümleç: Çalgıçalmak. Ekin ekmek gibi. Köktürkçe * Göktürkçe. kökü kazı nmak * bir daha ortaya çı kamayacak biçimde yok edilmek. kökünden halletmek * herhangi bir konuyu veya sorunu temelden çözümlemek. köküne kibrit suyu * "yerin dibine batsı n!", "ölsün, kahrolsun!" anlamları nda ilenme sözü. köküne kibrit suyu dökmek (veya kökünü kurutmak) * bir daha ortaya çı kamayacak biçimde yok etmek.

kökünü (veya kökünden) kazı mak * bir daha üreyemez duruma getirmek, hiçbir kalı ntı sı nıbı rakmamak, yok etmek. kölçer

* Tanelere zarar veren bir buğday hastalı ğ ı .

köle

* Savaş ta tutsak alı nan, yabancıülkelerden zorla kaçı rı lı p özgürlükten mahrum bı rakı lan veya baş kası ndan satı n alı nan erkek, kul, esir I. * Birinin emri altı nda bulunan, özgür olmayan kimse. * Herhangi bir ş eye aş ı rıderecede bağ lı olan kimse. köleci

* Karı ncalar ı n baş ka türlerin yuvaları nıtalan etmesi durumu.

köleleş me * Köleleş mek iş i. köleleş mek * Köle durumuna gelmek. köleleş tiriş * Köleleş tirmek iş i veya biçimi. köleleş tirme * Köleleş tirmek iş i. köleleş tirmek * Köle durumuna getirmek. köleli

* Kölesi olan.

kölelik * Köle olma durumu, esirlik, kulluk, esaret. kölelik düzeni * Eski çağlarda kölelerin başüretim gücü olarak kullanı ldı ğırejim. kölemen

* Kölelerden kurulan bir asker sı nı fı . * Birinin sahip olduğu köle veya karavaş .

kölen olayı m! * yalvarma anlatı r. köleniz (veya köleleri) * söz söyleyen erkek tarafı ndan söz söylenen kimseye aş ı rıbir saygıgösterilmişolmak için ben zamiri yerine kullanı lı rdı . * saygıamacı yla, biri, yakı nları ndan söz ederken onlarıanlatan kelimelere de bu söz katı lı r. kölesiz kölük

* Kölesi olmayan. *İ şve yük hayvanı .

kömbe * Un, tuz ve yağile yoğ urulan hamurun kı zgı n küle gömülmesi yoluyla elde edilen ekmek. kömeç

* Papatya ve ay çiçeğ inde olduğ u gibi, sapı n yassı laş mı şve geniş lemişucu üzerinde çiçeklerin yan yana toplanmasıbiçimindeki çiçek durumu. kömür

* Karbonlu maddelerin kapalıve havası z yerlerde için için yanması ndan veya çok uzun süre derin toprak katmanlarıaltı nda kalı p birtakı m kimyasal değ iş melere uğ raması ndan oluş an, siyah renkli, bitkisel kaynaklı , içinde yüksek oranda karbon bulunan katıyakı t. * Koyu kara rengi belirtmek için kullanı lı r. kömür baş a vurmak * kömürün iyi yanmaması ndan çı kan karbon oksidiyle zehirlenmekten başağ rı mak. kömür gibi * simsiyah. kömür kalem * \343 füzen. kömür kayası * Kaya balı ğıcinsinden kara renkli bir balı k. kömürcü

* Kömür alı p satan veya odun kömürü yapan kimse. * Vapurda, fabrikada vb.de ocağ a kömür taş ı yan iş çi.

kömürcü çı rağ ı na dönmek * yüzü, üstü baş ısiyah lekeler içinde kalmak. kömürcülük * Kömürcü olma durumu veya kömürcünün yaptı ğ ıiş . kömüren

* Sarı msağa benzer bir yaban otu, yaban sarı msağ ı(Allium rotuntum).

kömürleş me * Kömürleş mek iş i. * Bitki kalı ntı ları nı n kömüre dönüş mesine yol açan doğ al olay. kömürleş mek * Kömür durumuna gelmek. kömürleş tirilme * Kömürleş tirilmek iş i. kömürleş tirilmek * Kömür durumuna getirilmek. kömürleş tiriş * Kömürleş tirmek iş i veya biçimi. kömürleş tirme * Kömürleş tirmek iş i. kömürleş tirmek * Kömür durumuna getirmek. kömürlü

* Birleş iminde kömür olan. * Yakı t olarak kömür kullanan.

kömürlük * Kömür saklanan veya konulan yer.

kömüş

* Manda, su sı ğ ı rı , camı z.

köpeğe atsan yemez * (yiyecek için) çok kötü. köpeğe hoş t, kediye piş t dememek * kendisine zarar verenlerden korunmak için en küçük bir tepkide bulunmamak. köpeği bağ lasan durmaz * yaş amaya elveriş siz yerler için kullanı lı r. köpeğin ağ zı na kemik atmak * karş ıgelerek bağ ı rı p çağı ran birini susturmak için ona bir çı kar sağlamak. köpek

* Köpekgillerden, boy ve biçim bakı mı ndan pek çok cinsleri olan, çok iyi koku alan, sadı k; bekçilik, avcı lı k gibi iş ler için beslenen memeli hayvan (Canis familiaris). * Aş ağ ı lı k niyetlerle yaltaklanan veya davranı ş ları kötü olan kimse için sövgü sözü olarak kullanı lı r. köpek balı ğı * Köpek balı kları ndan, gövdesi mekik biçiminde, burun kı smı sivri, solungaç yarı klarıboynun iki yanı nda bulunan, kı kı rdaklı , yı rtı cıbalı kları n genel adı(Mustelus mustelus). köpek balı kları * Omurgalıhayvanlardan balı klar sı nı fı na giren bir takı m. köpek diş i * Azıdiş leri ile kesici diş ler arası nda, iki yanda ve altlıüstlü birer tane bulunan sivri diş . köpek gibi * çok yaltaklananlar için söylenir. köpek memesi * Koltuk altı nda çı kan iltihaplı çı ban. köpek sarı msağı * Yaban sarı msağ ı . köpek soğanı * Yaban sarı msağ ı . köpek soyu * "Alçak, soysuz" anlamı na gelen bir sövgü. köpek üzümü *İ t üzümü. köpek yese kudurur * çok ağ ı r ve onur kı rı cı sözler için söylenir. köpekayası * Ballıbabagillerden, çiçekleri sap çevresinde demet durumunda toplanmı ş ,ı tı rlı birçok türü olan bir bitki (Marrubium vulgare). köpekgiller * Köpek, kurt, çakal, tilki gibi et obur memelileri içine alan hayvan familyası . köpekkuyruğ u * Alttaki güreş çi, sarmadan kurtulmak üzere dönerken, rakibinin sı rtı nıyere getirmek için, onu çenesinden, alnı ndan veya gı rtlağ ı ndan elle çekip sı rtı nıyere getirmeye çalı ş ma.

köpekle yatan pire ile kalkar * uygunsuz kiş ilerle iliş kide bulunmanı n doğal olan kötü sonucunu anlatı r. köpekleme * Köpeklemek iş i. köpeklemek * Çok yorulmak. * Varlı k, güç ve sağ lı k yönünden düş künleş mek. köpekleniş * Köpeklenmek iş i veya biçimi. köpeklenme * Köpeklenmek iş i. köpeklenmek * Yalvarı p yaltaklanarak aş ağı lı k bir duruma düş mek. köpekleş iş * Köpekleş mek iş i veya biçimi. köpekleş me * Köpekleş mek iş i. köpekleş mek * Onurunu yitirip yaltaklanmak. köpekli köpeklik

* Köpeği olan. * Köpekçe davranma, köpek gibi yaltaklanma.

köpekoğlu * Bkz. köpoğlu. köpekoğlu köpek * Köpoğlu sövgüsünün pekiş tirilmişbiçimi. köpeksiz

* Köpeği olmayan.

köpeksiz köy bulmuşda çomaksı z (veya değ neksiz) geziyor * kendisine engel olacak, karş ıçı kacak kimse olmadı ğ ıiçin istediğ i gibi davrananlara söylenir. köpeksiz köye (veya sürüye) kurt iner (veya girer) * koruyucusuz kalan yere veya ülkeye düş man girer. köpoğlu * "Hain", "düzenbaz" anlamı nda kullanı lan sövgü. * Kurnaz, iş ini bilir, zeki kimseler için sevgiyle söylenir. köpoğluluk * Kurnazlı k, düzencilik. köprü

* Herhangi bir engelle ayrı lmı şiki yakayıbirbirine bağlayan veya trafik akı mı nı n, baş ka bir trafik akı mı nı kesmeden üstten geçmesini sağ layan, ahş ap, kâgir, beton veya demir yapı . * Geminin önünü iyice görecek bir yükseklikte, sancaktan iskeleye kadar kurulan kumanda yeri. *İ ki ş ey arası nda bağveya iliş kiyi sağ layan ş ey.

protezi.

* Olmayan diş lerin yerini tutmak veya takma diş leri ağ ı zdaki diş lere sağlam tutturmak amacı yla yapı lan diş * Güreş te omuzlarıyere değ dirmemek için ayaklarıve alnı yere dayayı p beli yukarı kaldı rarak alı nan durum. * Vücudun, sı rt yere dönük olarak el, başveya diz yere dayanarak yay biçimi aldı ğ ıdurum.

köprü altıçocuğu * Kimsesi ve gideceğ i yeri olmayan kimseler için kullanı lı r. köprü baş ı * Bir köprünün baş langı ç veya bitişnoktası . *İ lerlemek için çı kı lan elveriş li kı yıveya tutulan önemli nokta. * Önemli mevki. köprü baş ı nı(veya köprü baş ları nı ) tutmak * çok önemli bir mevkii (veya mevkileri) ele geçirmek. köprü kurmak * akar su veya göl vb. üzerinde köprü inş a etmek. * elleri arkadan yere dayayı p ayak uçları na basarak vücudu yay gibi germek. köprü yol * Vadiler, koyaklar veya derin dere yataklarıüzerine kurulan ve beton direkleri üzerinde duran kara yolu köprüsü, viyadük. köprücü

takı m.

* Köprü yapan kimse. * Tombazlarla köprü kuran (istihkâm kı tası ). * Osmanlıülkelerinde, özellikle ordunun geçeceği yollar üzerindeki köprüleri onarmak ve korumakla görevli

köprücük * Bkz. köprücük kemiğ i. köprücük kemiğ i * Omuz baş ı yla göğüs kemiğ inin üst ucu arası nda bulunan ve derinin altı nda belli olan uzunca kemik. köprücülük * Köprü yapma iş i. köprüden (veya köprüyü) geçinceye kadar ayı ya dayıderler * kiş i iş ini gördürünceye kadar yardı m beklediğ i kimseye dil döker. köprüleniş * Köprülenmek iş i veya biçimi. köprülenme * Köprülenmek iş i. köprülenmek * Köprülü duruma gelmek, köprüsü olmak. köprüleri atmak * bir iş ten vazgeçme veya geri dönme imkânıkalmayacak biçimde kesin bir davranı ş ta bulunmak. köprülü * Köprüsü olan. *İ ki bölümü bir köprü ile birbirine bağ lanmı ş(yapı ). köprünün (veya köprülerin) altı ndan çok su (veya sular) aktı(veya geçti) * "zamanla ş artlar çok değiş ti, eski durum kalmadı " anlamı nda kullanı lı r. köpük

* Çalkanan, kaynatı lan, mayalanan, yukarı dan dökülen sı vı ları n üzerinde oluş an hava kabarcı klarıyı ğı nı . * Yapay olarak elde edilen, yumuş ak ve esnek dolgu gereci. * Gaz ve buharları n sı vıkatmanlarıile kuş atı lması ndan oluş an yı ğ ı n. * Hayvanları n, bazıkez de insanları n ağzı nda görülen salyamsıkabarcı klar. köpük gibi * beyaz, hafif ve köpük görünüş ündeki ş eyler için kullanı lı r. köpükleniş * Köpüklenmek iş i veya biçimi. köpüklenme * Köpüklenmek iş i. köpüklenmek * Üstü köpük bağ lamak. köpüklü

* Köpüğ ü olan, köpüklenen.

köpüksüz * Köpüğ ü olmayan, köpüklenmemiş . köpüleme * Köpülemek iş i. köpülemek * Şilte, yastı k, yorgan gibi ş eyleri kalı n ve aralı klı , sı kı ca dikmek. köpüre köpüre * Köpürerek. köpürme

* Köpürmek iş i. * Sinirlenme, öfkelenme.

köpürmek * Köpük yapmak, köpük oluş mak, köpük çı kararak kabarmak. * Ekş iyip köpüklenmek. * Çok kı zmak, birdenbire öfkelenip taş mak, feveran etmek. köpürtme * Köpürtmek iş i. köpürtmek * Köpürmesini sağ lamak. köpürtücü * Köpürtme özelliğ i taş ı yan. köpürtüş * Köpürtmek iş i veya biçimi. köpürüş * Köpürmek iş i veya biçimi. kör

* Görme duygusu olmayan, görmez. * Keskinliği yeterli olmayan. * Az aydı nlı k veren. * Arkasıtı kalıolan veya iş lek olmayan. * Olguları sezme ve kavrama yetisi, dikkati olmayan.

* Duyarlı ğı nıyitirmiş . * Bu kelime bazıdeyimlerde kötüleyici bir sı fat gibi kullanı lı r. kör ağ aç

* Kontratablada orta katıoluş turan ve genellikle yumuş ak ağ açlardan hazı rlanan bölüm. * Kontratablanı n orta kı smı nda tabla kalı nlı ğ ı nı n en az yarı sı nıoluş turan, yumuş ak ağ açlardan değ iş ik yöntemlerle elde edilen masif ağaç tabakası . kör alan kör baca

* Trafikte sürücünün geriden gelenleri aynası nda göremediği bölge. * Herhangi bir çı kı ş ıbulunmayan baca.

kör bağ ı rsak * Kalı n bağı rsağı n ilk parçası . * Kalı n bağı rsağı n ince bağ ı rsakla birleş tiği yerde bulunan çı kı ntıbölümü. kör boğaz * Yemek ihtiyacı , yemeğ e düş kün, boğ aza düş kün. * Mide. * Pis boğ az, obur (kimse). kör çapa

* Toprak topakları nıdağı tmakta kullanı lan, ucu küt çapa.

kör değneğ ini beller gibi * hep aynı biçimde davranı p hiçbir yenilik veya değ iş iklik yapmayıdüş ünmeyenlerin tutumunu niteler. kör dövüş ü * Aynış eyi gerçekleş tirecek kimselerin birbirinden habersiz ve birbirini engelleyecek biçimdeki düzensiz çabaları . kör duman * Çok yoğun sis. kör düğ üm * kördüğüm. kör fare

* Kör faregillerden, toprak altı nda yuva yapan bir memeli hayvan (Spalax typhlus).

kör faregiller * Kemiriciler sı nı fı na giren, gözleri küçük bir deri ile örtülü, kuyruksuz, örnek hayvanıkör fare olan bir familya. kör hat * Demir yolları nda arkasıkesik hat. kör kadı * Hatı ra gönüle bakmadan doğru bildiğini herkesin yüzüne söyleyen, sözünü esirgemeyen. kör kandil * Iş ı ğ ıçok az olan kandil. * Aş ı rıderecede sarhoş , gök kandil. kör kaya

* Deniz yüzüne çok yakı n olan tehlikeli kaya veya sı ğ lı k.

kör kör parmağ ı m gözüne * çok belli, göze batacak kadar ortada.

kör köstebek * Kör faregillerden kemirici bir memeli hayvan. kör kurş un * Bir baş kası na veya amaçsı z atı ldı ğı hâlde bir kimsenin ölmesine veya yaralanması na sebep olan kurş un, serseri kurş un. kör kurttan bile vazgeçmemek * en küçük varlı ğ ıbile hor görmeden korumak. kör kuyu * Suyu kurumuş , su çı kmayan, susuz kuyu. kör niş ancı * Hedefi rastlantı ile vuran kimse. kör niş ancı lı k * Hedefi, iyi niş an alması nı bilerek değil, rastlantıile vurma. kör nokta * Kör alan. kör ocak * Çocuksuz aile. kör oğ lu

* Bkz. Köroğlu.

kör olası(veya kör olası ca, olsun) * bir ilenme sözü olarak kullanı lı r. kör ölür badem gözlü olur, kel ölür sı rma saçlıolur * bir kimse veya bir ş ey yok olunca değ er kazanı r. kör satı cı nı n kör alı cı sı olur * "herkes dengiyle işyapar" anlamı nda kullanı lı r. kör sı çan kör ş ans

* Köstebek. * Kötü talih.

kör ş eytan * Kötü kader. kör ş eytandan bulmak * ilenme sözü olarak kullanı lı r. kör talih kör tapa kör topal

* Kötü kader. * Borunun kullanı lmayan veya kullanı lmasıistenilmeyen deliğ ine takı lan diş li tapa. * Yarı m yamalak, iyi kötü idare edecek biçimde.

kör uçuş * Uçağ ıkaranlı kta veya sis içinde sadece uçuşaletlerini kullanarak yönetme. kör yı lan

* Kör yı langillerden, solucanla beslenen, yı lana benzer, ayaksı z bir sürüngen (Typhlops vermicularis). kör yı langiller * Omurgalıhayvanlardan sürüngenler sı nı fı na giren, bütün sı cak bölgelerde rastlanan, kaygan pullu, 1 m boyundaki yı lanlar familyası . körcesine * Gerçeklerden büsbütün habersiz olan (olarak), gerçekleri görmeyen (görmeyerek). kördüğüm * Çözülemeyen, ilmiksiz düğüm. * Çözülmesi hemen hemen imkânsı z olan sorun. köre

körebe köreliş körelme

* Karı nca yuvası . * Demirci körüğ ünün, kömürlerin yandı ğ ıbölüme açı lan deliği. * Gözleri bağlıolan ebenin, oyuna katı lan öteki çocukları yakalamaya çalı ş tı ğ ıçocuk oyunu. * Körelmek iş i veya biçimi. * Körelmek iş i. * Görevi kalmadı ğıiçin veya baş ka sebeplerle bir organı n beslenemeyerek küçülmesi, dumur.

körelmek * Keskinliğini yitirmek. * Suyu çekilmek. * (ateşveya ı ş ı k için) Sönecek duruma gelmek. * Değer, önem veya yeteneğ ini yitirmek. * Soyu tükenmek. * Görevi kalmadı ğıiçin veya baş ka sebeplerden dolayıbir organ beslenemeyerek küçülmek, dumura uğramak. köreltme

* Köreltmek iş i.

köreltmek * Körelmesini sağlamak. * Dumura uğ ratmak. * Yeteneğini kaybettirmek. köreş e körfez

körfezcik

* Yerdeki karı n yüzünde buz tutmuşolan tabaka. * Karanı n içine sokulmuşdeniz parçası . * Kuytu, iş lek olmayan. * Küçük körfez.

körkütük * Kendini bilmeyecek kadar çok (sarhoş , âş ı k vb.). körle yatan ş aş ıkalkar * değ ersiz, kötü kimselerle iliş ki kuranlar kötü huylar edinirler. körlemeden * Bilmeden, anlamadan, bilmeksizin.

* Niş an almadan. körleniş * Köreliş . körlenme * Bkz. körleş me. körlenmek * Bkz. körleş mek. körler mahallesinde ayna satmak * bir ş eyi ona hiç ihtiyaç duymayacak olan çevreye götürmek. körleş me * Körleş mek iş i. körleş mek * Kesmez, iş lemez veya yararlanı lmaz duruma gelmek. * Değer, önem veya yeteneğ ini yitirmişduruma gelmek. körleş tiriş * Körleş tirmek iş i veya biçimi. körleş tirme * Körleş tirme iş i. körleş tirmek * Körleş mesine yol açmak. körletiş * Körletmek iş i veya biçimi. körletme

* Körletmek iş i.

körletmek * Keskinliğin azalması na veya yitirilmesine sebep olmak. * Değer ve yeteneklerinin yitirilmesine sebep olmak. körlük

Köroğlu

* Kör olma durumu. * Kesmez olma durumu. * Dikkatsizce ve beceriksizce yapı lan iş . * Gerçeği görememe durumu. * Bitkilerin tomurcuk vermemesi durumu. * Kocanı n karı sı na verdiğ i ad.

körpe * (bitki için) Dalı ndan yeni koparı lmı ş , tazeliğ i üstünde, daha büyümemiş , kart karş ı tı . * (insan için) Yeni yetiş mekte olan. * (hayvan için) Büyümemiş . * Genç, hoş , güzel, yeni yetiş miş , henüz bozulmamı ş , yı pranmamı ş . körpecik körpelik

* Çok körpe, çok taze. * Körpe olma durumu, tazelik, taravet.

körü körüne * Davranı ş ı nı n gerekçesini ve nası l sonuçlanacağ ı nıbilmeden, düş ünüp taş ı nmadan. körük

* Ateş i canlandı rmak için kullanı lan ve açı lı p kapandı kça içindeki havayıüfleyen araç. * Bazıaraçları n açı lı p kapanabilir üst üste katlanmı şbölümü. * Bazımüzik araçları nda hava vermeye yarayan, el veya ayakla iş letilen meş in veya kâğı t bölüm.

körük gibi * körüğe benzeyen bir biçimde, körüğü andı rı rcası na. körükçü

* Körük yapan veya satan kimse. * Körük kullanan kimse. * Körükleyici.

körükçülük * Körükçünün yaptı ğ ıiş . körükleme * Körükleme iş i. körüklemek * Körükle üflemek. * Kı zı ş tı rmak, kı ş kı rtmak, ş iddetlendirmek. körüklenme * Körüklenmek iş i. körüklenmek * Körüklemek iş ine konu olmak veya körüklemek iş i yapı lmak. körükleyici * Kı ş kı rtı cı . körüklü

* Körüğü olan.

körüksüz * Körüğü olmayan. körün istediği bir göz, Allah verdi iki göz * istenilen ş ey fazlası yla elde edildi. körün taş ı * rastlantısonucu birine zarar veren, hesapta olmayan iş . körünü kı rmak * hevesini almak. körünü öldürmek * gururunu kı rmak, güçsüzlüğ ünü kabul etmek. kös

* Savaş larda, alaylarda at, deve veya araba üzerinde taş ı nan ve iş aret vermek için kullanı lan büyük davul.

kös dinlemek * türlü olaylar yaş adı ğıiçin bilgi ve tecrübe sahibi olarak benzer veya daha basit olaylar karş ı sı nda aldı rı ş etmemek. kös dinlemiş * birçok olaylar görüp geçirdiğ inden buna benzer ş eylere aldı rı şetmeyen (kimse).

kös kös kösçü köse

* Baş ıönde, sağ a sola bakmadan, yorgun, üzgün, düş ünceli bir durumda. * Mehter takı mı nda kös çalan kimse. * Bı yı ğı , sakalıçı kmayan (erkek). * Köse buğday.

köse buğday * Baş ağıkı lçı ksı z bir çeş it buğ day. köse sakal * Çok seyrek sakallı . köseğ i

kösele

* Ateşkarı ş tı rmaya yarayan odun veya demir. * Ucu yanı k odun, eğ si. * Ayakkabıtabanı , bavul, çanta yapı mı nda kullanı lan, büyük başhayvanları n iş lenmişderisi. * Köseleden yapı lmı şolan.

kösele gibi * (aslı nda yumuş ak olan ş eyler için) çok sert, çiğnenmesi güç, koparı lamaz. kösele suratlı * Utanmaz, sı kı lmaz. kösele taş ı * Mermerleri parlatmakta kullanı lan kefeki taş ı . * Kunduracı ları n üstünde kösele dövdükleri taş . * Avadanlı kları n ağı zları ndaki pürüzleri düzeltmek ve inceltmek için kullanı lan bir tür taş . köselik kösem

* Köse olma durumu. * Kösemen.

kösemen * Sürünün önünden giderek ona kı lavuzluk eden koç veya teke. * Dövüş ken iri koç veya teke. * Yol gösteren kı lavuz. * Borsada öncülük yapan hisse. kösemenlik * Yol gösterme, kı lavuzluk. kösemenlik etmek * yol göstermek, kı lavuzluk etmek. köseyle alay edenin top sakalıkara gerek * baş kası nı n eksikleriyle eğ lenen kimsenin kendisi kusursuz olmalı dı r. köskelmek * Bir yere yaslanarak oturmak. köskötürüm * Büsbütün kötürüm.

kösnü kösnük kösnül

* Erkek ve diş inin birbirine karş ıduydukları cinsel istek, ş ehvet. * Eşisteme zamanıgelmiş(hayvan). * Kösnüyle ilgili, ş ehvanî, ş ehevî, erotik. * Cinsel duyumlar veya onlara bağ lı olan duyumları n uyandı rdı ğ ıduygu ve coş kularla ilgili olan, erotik. * Özellikle cinsel aş kıiş leyen, ş ehvet uyandı ran (resim, heykel), erotik.

kösnüllük * Kösnül olma durumu, ş ehvaniyet, erotizm. * Cinsel uyararı lara karş ıaş ı rıduyarlı k gösterme durumu, erotizm. kösnülme * Kösnülmek iş i veya durumu. kösnülmek * (hayvan için) Eşisteme zamanı gelmek. kösnülü * Aş ı rıcinsel isteği olan, ş ehvetli. köstebek

* Köstebekgillerden, toprak altı nda oyduğ u yuvalarda yaş ayan, gözleri hemen hiç görmeyen, derisinden kürk yapı lan küçük bir hayvan, sokur, yer sı çanı (Talpa). köstebek illeti * Atları n ensesinde oluş an hücre dokusu iltihabı . köstebekgiller * Omurgalıhayvanlardan, memeliler sı nı fı nı n böcekçiller takı mı na giren bir familya. kösteğ i kı rmak * çocuk yürümeğe baş lamak. * bağ lıbulunduğu yerle iliş iğ ini kesmek. köstek

* Hayvanı n kaçması nı önlemek için iki ayağ ı na bağlanan kı sa ip veya zincir. * Saat, kı lı ç, anahtar gibi ş eylerin ucuna takı lan zincir. * Koş ulan atları n tepmesini önlemek için kuskun kayı ş ı na eklenen kayı ş . * Balı k iğ nesini oltaya bağ layan, bir iki karı şuzunluğunda kı l veya misina parçası . * Engel.

köstek olmak * engel olmak. köstek vurmak * hayvanı n ayağ ı na köstek bağlamak. * kösteklemek. * güreş te hasmı n bir veya iki ayağ ı nı sı msı kıyakalamak. köstekleme * Kösteklemek iş i. kösteklemek * (hayvanı n) Ayağı na köstek vurmak. * (bir iş i) Yürümez duruma getirmek, engellemek. köstekleniş

* Kösteklenmek iş i veya biçimi. kösteklenme * Kösteklenmek iş i. kösteklenmek * Ayağı na köstek vurulmak. * Ayağı na bir engel takı larak düş er gibi olmak veya düş mek. * (bir iş ) Yürümez duruma getirilmek, engellenmek. köstekleyiş * Kösteklemek iş i veya biçimi. köstekli

kösteksiz köstere köş e

* Kösteğ i olan. * Ayağı na köstek vurulmuşolan. * Kösteğ i olmayan. * Tahta rendesi. * Birbirini kesen iki çizginin, iki düzlemin oluş turduğ u açı , zaviye. *İ ki duvarı n birleş tiği girintili veya çı kı ntı lıyer. *İ ki sokağ ı n veya caddenin kesiş tiğ i yer. * Bölüm, yer veya yan. * Kuytu, tenha veya ücra yer. * Kimsenin uğ ramadı ğ ı , aramadı ğ ıyer. * Futbol alanı nıoluş turan yan ve kale çizgilerinin kesiş me noktaları ndan her biri, korner.

köş e atı ş ı * Futbolda bir oyuncu, topu kendi kale çizgisi dı ş ı na çı karı rsa, karş ıtaraf lehine kale çizgisi ile yan çizgisinin kesiş tiğ i noktadan verilen serbest vuruşhakkı , korner atı ş ı . köş e baş ı * Bir sokağı n baş ka bir sokakla veya caddeyle kesiş tiğ i yer. köş e baş ı nı tutmak * etkili olabilecek en önemli makamda bulunmak veya yeri ele geçirmek. köş e bucak * Göze çarpmayan yer. köş e bucak kaçmak * kimseye görünmek istememek. köş e demiri * Dik açıbiçiminde üretilmişdemir. köş e dolabı * Köş e yere yerleş tirilen dik açıbiçiminde yapı lmı şdolap. köş e dönmeci * Köş e dönücü. köş e dönücü * Çı karı nı , en kı sa zamanda sonuç alacak biçimde düş ünen kimse. köş e dönücülük * Kı sa sürede çı kar sağ lamak iş i.

köş e kadı sı *İ şyapmayısevmeyen, rahatı na düş kün kimse. köş e kapmaca * Çocukları n köş eleri tutup bunlarıbirbirlerine kaptı rmamaya çalı ş arak oynadı klarıoyun. köş e kapmaca oynamak * biri baş kası na gidip bulamadı ğısı rada, o da kendisine gelip bulamamak, birbirini arayı p durmak. köş e koltuğu * Odanı n veya salonun köş esini kaplayacak biçimde üretilmişkoltuk. köş e minderi * Köş eye yerleş tirilmişkabarı k büyük minder. köş e penceresi * Duvarlar arası ndaki köş ede bulunan pencere. köş e rafı * Köş eyi kaplayacak biçimde yapı lmı şraf. köş e taş ı * Binalarda tek parça biçiminde köş eleri tutan taş . köş e tutmak * karı ş mak, kendini belli etmek, görünmek. köş e vuruş u * Köş e atı ş ı . köş e yastı ğı * Köş e minderi üzerine dik olarak konan ve köş eleri turan yastı k. köş e yazarı * Fı kra yazan kimse. köş e yazarlı ğ ı * Fı kra yazarlı ğı . köş e yazı sı * Fı kra. köş ebent

* Bir yere fotoğraf yapı ş tı rmaya yarayan, üçgen biçiminde arkasızamklı küçük kâğ ı t. * Birleş en iki kereste vb. ni tutturmaya yarayan, dik açıbiçiminde bükülmüşdemir, L demiri.

köş ede bucakta kalmak * ilgisizlikten gözden uzakta bulunmak. köş egen * Bir çokgende ardı ş ı k olmayan veya bir çok yüzlüde aynıdüzlem üzerinde bulunmayan iki köş e arası na çekilen çizgi, kutur, diyagonal. köş ek * Deve yavrusu. köş ekleme * Köş eklemek iş i. köş eklemek * Deve yavrulamak.

köş eleme * Köş elemek iş i. * Köş eye çapraz gelecek biçimde. köş elemek * Köş eye gelecek biçimde koymak. köş eli

* Köş esi veya köş eleri olan.

köş eli ayraç *İ çinde bulunan bir anlatı mda, ayrı ca parantez içine alı nmasıgereken bir açı klama için kullanı lan köş eleri kı rı k, düz ayraç. köş eli parantez * Köş eli ayraç. köş elik *İ ki duvarı n kesiş tiğ i yere araları ndaki açı yıdoldurmak için uygulanan ahş ap veya kâgir iş çiliği. * Kapıveya pencere aralı ğı nı n köş esini oluş turan taş . * Duvar köş elerinde, üstüne lâmba vb. ş eyler konan el yapı mı , ahş ap, süslü eş ya. köş esiz

* Köş esi olmayan.

köş eye atı lmak * önem vermemek, gözden uzakta tutmak, ilgilenmemek. köş eye çekilmek * hiçbir iş e karı ş mayarak yaş amak. köş eye oturmak * (kı z için) gelin olmak, evlenmek. köş eye sinmek * kimsenin görmeyeceğ i bir yere saklanmak, gizlenmek, sesi çı kmaz olmak. köş eyi dönmek * hiçbir çaba göstermeden kı sa sürede zengin olmak. * kı sa yoldan ve büyük bir emek harcamadan sosyal ve ekonomik güç edinmek. köş k * Bahçe içinde yapı lmı şsüslü ev, kası r. köş ker köş kerlik köş klü

* Yemenici, ayakkabıtamircisi. * Köş kerin yaptı ğı iş . * Yangı nlarıhaber vermesi için yangı n kulelerinde ve baş ka uygun yerlerde bekletilen gözetleyici.

kötek * Baston, sopa. * Sopayla atı lan dayak. kötek * Büyük, beyaz pullu bir çeş it balı k, taşlevreğ i, minakop. kötek atmak (veya çekmek)

* dövmek, dayak atmak. kötek yemek * dövülmek, dayak yemek. kötü

* (nesneler için) İ stenilen, beğenilen nitelikte olmayan, fena, iyi karş ı tı . * Zararlı , tehlikeli. * Korku, endiş e veren. * Hoş a gitmeyen. * Kaba ve kı rı cı . * Az, yetersiz. * Kiş i veya toplum üzerinde olumsuz etkileri olan. * (insan için) İ yi, gerekli niteliklere sahip olmayan. *İ stenilmeyen, gereksiz davranı ş larıolan veya bu davranı ş lara eğilimli olan (kimse). *İ stenilmeyen, beğ enilmeyen, yararsı z, uygun olmayan bir biçimde. * Aş ı rı , çok.

kötü adam * Filmlerde izleyiciye sevimsiz gelen, filmin kahramanı yla çekiş me durumunda olan ve sonunda çoğu kez alt olan kimse. kötü göz * Baktı ğıkimseye zarar veren veya nazar değ diren göz, kem göz. kötü gözle bakmak * bir kimse için iyi olmayan düş ünceler beslemek, bunu belli edercesine bakmak. * cinsel duygu ile bakmak. kötü haber tez duyulur * Bkz. kara haber tez duyulur. kötü kadı n * Orospu. kötü kiş i olmak * bazıkimseler birtakı m insanları n düş manlı ğ ı nıkazanmak. kötü kötü düş ünmek * üzüntülü düş üncelere dalmak. kötü olmak * olumsuz bir durum almak. * beğ enilmemek, takdir edilmemek. * (kadı n) kötü yola düş mek. kötü söylemek * bir takı m olumsuz, beğ enilmeyen, istenmeyen tutum ve davranı ş larıolduğ unu söylemek, kötülemek. kötü yola düş mek * kötü kadı n olmak. kötü yola sapmak * doğ ruluktan ayrı lı p istenilmeyen ve yanlı şiş ler yapmak. kötü yola sürüklemek (veya saptı rmak) * yasa dı ş ı , uygunsuz veya hoş a gitmeyen bir yaş ayı şiçine sokmak. kötücül * Kötülük isteyen (kimse). * Kötülük eden, zarar veren. * (hastalı k veya ruh için) Tehlikesi olan, habis.

kötüleme

* Kötülemek iş i.

kötülemek * Biri veya bir ş ey için olumsuz, aş ağ ı layı cı , hoşolmayan sözler söylemek. * (insan için) Sağlı ğıbozulmak. * (nesneler için) Niteliğ i bozulmak, kalitesi bozulmak. kötüleniş * Kötülenmek iş i veya biçimi. kötülenme * Kötülenmek iş i. kötülenmek * Kötülenmek iş i yapı lmak veya kötülemek iş ine konu olmak. kötüleş me * Kötüleş mek iş i. kötüleş mek * Kötü duruma gelmek. * (kadı n) Toplumun ahlâk kuralları na aykı rıdavranmaya baş lamak. kötüleş tiriş * Kötüleş tirmek iş i veya biçimi. kötüleş tirme * Kötüleş tirmek iş i. kötüleş tirmek * Kötü duruma gelmesine yol açmak. kötüleyici * Kötüleyen, yeren (söz, yazıvb.). kötüleyiş * Kötülemek iş i veya biçimi. kötülük

* Kötü olma durumu. * Zarar verecek davranı şveya söz. * Kemlik, ş er.

kötülük etmek (veya yapmak) * kötü davranmak, zarar vermek. kötülükçü * Her türlü kötülüğ ü yapacak ahlâkta olan, ş erir. kötülükçülük * Kötülükçü olma durumu, ş erirlik. kötümseme * Kötümsemek iş i. kötümsemek * Bir olayı , bir konuyu vb.yi yalnı z olumsuz yönleriyle düş ünmek veya ele almak. kötümser

* Her ş eyi kötü yanı yla ele alan, her durumu karanlı k gören, hep en kötüyü bekleyen, kötüye yorumlayan, karamsar, bedbin, pesimist, iyimser karş ı tı . kötümserleş me * Kötümserleş mek iş i. kötümserleş mek * Kötümser duruma gelmek, karamsarlaş mak. kötümserlik * Kötümser olma durumu, karamsarlı k, bedbinlik, pesimizm. * Her ş eyi en kötü yanı ndan ele alan, her durumu karanlı k gören ve hep en kötüyü bekleyen dünya görüş ü, pesimizm. kötürüm * Yaş lı lı k veya sakatlı k sebebiyle yürüyemeyen. * (bacak için) Yürüyemeyecek derecede sakat. *İ ş leyemeyen, işyapamayan. kötürüm olmak (veya kalmak) * yaş lı lı k veya sakatlı k sebebiyle yürüyememek. * güçsüz kalmak. kötürümleş me * Kötürümleş mek iş i. kötürümleş mek * Kötürüm duruma gelmek. kötürümlük * Kötürüm olma durumu. kötüye çekmek * yanlı ş , beğ enilmeyen bir anlam vermek. kötüye kullanmak * yetkisini yasalara aykı rıyolda kullanmak. * birinin iyi davranı ş ı ndan istenilmeyen yolda yararlanmak. köy

* Yönetim durumu, toplumsal ve ekonomik özellikleri veya nüfus yoğunluğ u yönünden ş ehirden ayı rt edilen, genellikle tarı msal alanda çalı ş mak gibi iş levlerle belirlenen, konutlarıve öteki yapı larıbu hayatıyansı tan yerleş me birimi. * Köy halkı . köy ağ ası * Köyde, malı , toprağıvb. çok olan, sözü dinlenen kimse. köy ekmeğ i * Tandı rda veya sacda piş irilen bir tür pide veya somun. köy ihtiyar heyeti * Muhtarla birlikte köyün sorunları nıhalletmekle görevli kurul, köy ihtiyar meclisi. köy ihtiyar meclisi * Köy ihtiyar heyeti. köy imamı * Köyde din iş leriyle görevli kimse. köy koruculuğu * Köy korucusunun iş i.

köy korucusu * Köyün çevresinin ve kı rsal emniyeti ile görevlendirilmişkimse. köy köy

* Her taraf, pek çok yer.

köy meydanı * Genellikle köyün ortası nda bulunan genişalan. köy muhtarı * Köyü idare eden kimse, mutar. köy odası * Köylülerin çeş itli toplantı lar yaptı klarıveya konukları n köyde kalması için hazı rlanmı şyer. köy oyunu * Kı rsal kesimde köylülerin hazı rlayı p sunduğ u seyirlik oyun. köy romanı * Konusunu köyün ve kı rsal hayatı n özelliklerinden alan roman. köy türküsü * Köy veya köylülük özelliği olan türkü. köy yeri köycü köycülük

* Köy, kı rsal kesim. * Köy sorunları nıkendine işedinen, köylerin ve köylülerin kalkı nmasıyolunda çalı ş an kimse. * Köy sorunlarıile ilgilenme anlayı ş ıveya köyü kalkı ndı rma çalı ş ması .

köydeş * Aynıköyde oturan kimselerin birbirine göre her biri. köyleş me

* Köyleş mek iş i. * Köyden ş ehre nüfus göçü dolayı sı yla kı rsal alanlara özgü davranı şve tutumları nş ehirlerde görülmesi.

köyleş mek * Köy durumuna gelmek. köyleş tirmek * Köy durumuna getirmek. köylü

* Köyde yaş ayan veya köyde doğ muşolan. * Köy halkı . * Aynıköyden olan. * Kaba, anlayı ş sı z kiş i.

köylü çorbası * Tavuk eti, pı rasa, patates, kereviz, havuç ve ş algam kullanı larak un ve yağkarı ş ı mı na yedirilmesi sonucunda hazı rlanan malzemenin bol su içerisinde piş irilmesiyle yapı lan bir çorba türü. köylü kentli * Çeş itli yerleş im yerlerinden olan (kimse). köylük

* Köy bulunan yer.

köylülük

köz közleme

* Köylü olma durumu. * Köylülere özgü davranı ş . * Küçük kor parçası . * Közlemek iş i. * Köz üzerinde piş irilen yiyecek, özellikte ateş le piş irilen et, külbastı .

közlemek * Et, sebze, meyve, hamur vb. yi köz üzerinde piş irmek. közleş me

* Közleş mek iş i.

közleş mek * Köz durumuna gelmek. Kr kraça

* Kripton'un kı saltması . *İ stavrit balı ğı nı n küçüğ ü.

kraft kâğ ı dı * Dayanı klıambalaj kâğı dı . kral * En yüksek devlet otoritesini, bütün devlet baş kanlı ğıyetkilerini kalı tı m veya soylularca seçilme yoluyla elinde bulunduran kimse. * Herhangi bir alanda baş kaları ndan üstün olan kimse. * Çok baş arı lıve zengin işadamı . * Üstün, çok iyi. kralcı kralcı lı k

* Krallı k yanlı sı(kimse vb.). * Krallı k yanlı sıolma.

kraldan çok kralcıolmak * birinin davası nıondan çok savunur olmak. kraliçe * Kral karı sıveya krallı ğıyöneten kadı n. * Kendi cinsleri arası nda herhangi bir bakı mdan üstünlüğü olan. *İ ngiliz sterlini. kraliçe gibi * gösteriş li ve ağ ı r giyinmiş , güzel (kadı n). kraliçelik * Kraliçe olma durumu. kraliyet

* Krallı k.

krallara lâyı k * çok üstün nitelikli ş eyleri belirtmek için kullanı lı r.

krallı k

kramp

* Kral olma durumu veya görevi. * Kral tarafı ndan yönetilen devlet ve bu devletin toprağ ı . * Bir veya birkaç kası n irade dı ş ı , ağrı lıve geçici olarak kası lması , kası nç.

kramp girmek * kası lmak. krampon

* Futbol ayakkabı ları nı n altı ndaki, çimende rahat hareket etmeyi sağ layan, deri veya sentetik kabara. *İ ki parçayısı kı ca tutup sı kmaya yarayan metal parçası . * Tuğla bacaları n sağlamca durmasıiçin çevresine sarı lan kuş ak.

kraniyoloji * Kafatası nı n içgüdü ve yeteneklerle olan ilgisini inceleyen bilim kolu. krank

krater

* Bir motorda bilyelerin almaş ı k hareketini dairesel harekete çeviren dingil. * Saç, çinko, dökme demir, bakı r vb. borunun yönünü değ iş tirmeye yarayan kı vrı m. * Yanardağağ zı .

krater gölü * Krater ağzı nda oluş muşgöl. kravat kravatlı

* Boyun bağ ı . * Kravatıolan veya kravat takmı şolan.

kravatsı z * Kravatıolmayan veya kravat takmamı şolan. kravl * Dizleri bükmeksizin bacaklarıhı zla hareket ettirerek kulaçla yüzme. kreasyon

kreatör

* Yaratmak iş i veya yaratı lan ş ey, yaratı . * Bir terzinin veya moda evinin yarattı ğ ıher türlü yeni model. * Bir ş eyi yaratan, ortaya koyan (kimse).

kredi

* Borç ödemede güvenilir olma durumu. * Ödünç alı nan veya verilen mal, para. * Güven, saygı nlı k, itibar. * Belli bir öğrenimin tamamlanmasıiçin öğ rencilerden istenen her türlü kuramsal ve uygulamalıçalı ş malar göz önünde tutularak, bir yarıyı l veya bir öğ retim yı lıokutulan herhangi bir dersin, okul programı bütünlüğü içindeki değ erini nicelik olarak gösteren birim. kredi açmak * birine peş in para istemeden belirli bir ölçüye kadar mal vermeyi kabul etmek. * ödünç para vermeyi üstüne almak. kredi anlaş ması * Kredi alı nmasıiçin yapı lan anlaş ma.

kredi kartı * Günlük satı n almalarda nakit para ve çek kullanı mı nıazaltmayıamaçlayan bir ödeme biçimi. kredi limiti * Açı lan kredinin azamî miktarı . kredi mektubu * Bankaları n veya malî kuruluş ları n müş terilerine ticarî iş lemlerle ilgili kredi hesabıaçtı rmak için ş ubelerine veya muhabirlerine gönderdikleri yazı , akreditif. kredi sözleş mesi * Banka veya malî kuruluş ları n kredi açarken müş teriyle yaptı klarısözleş me. kredileme * Kredilemek iş i. kredilemek * Kredi açmak. kredilendirme * Kredilendirmek iş i. kredilendirmek * Kredilemek iş i yaptı rmak. kredili satı ş * Peş in olmayan ve kredi açma esası na dayanan vadeli satı ş . kredisi düş mek * güvenilirliği, saygı nlı ğıyitmek. krem merhem.

* Tene yumuş aklı k vermek veya güneş , yağmur gibi dı şetkilerden korunmak için sürülen güzel kokulu * Krem kı vamı nda hazı rlanmı şolan. * Açı k saman rengi. * Bu renkte olan.

krema

* Bir çeş it yumurtalısüt tatlı sı . * Sütün yüzünden toplanan yağlıkatman. * Kevgirden geçirilmiş , krema veya sütle koyulaş tı rı lmı şçorba.

kremalı * Kremasıolan. kreması z * Kremasıolmayan. krematoryum * Ölülerin yakı ldı ğ ıyer. kremleme * Kremlemek iş i. kremlemek * Krem sürmek. kreozot

* Çeş itli katranları n damı tı lması ndan elde edilen, hekimlikte kullanı lan, keskin kokulu bir sı vı .

krep

* Çok bükümlü iplikle dokunmuşbir çeş it ince kumaş . * Yumurta, süt, un ile tavada kı zartı larak yapı lan, küçük yuvarlak tatlıveya tuzlu yiyecek.

krepdöş in * Çin krepi. kreplin

* Çok ince bir tür ipekli kumaş .

krepon * Kı vrı mlarıolan yün, pamuk veya ipek kumaş . * Krepon kâğ ı dı . krepon kâğ ı dı * Süslemede kullanı lan, çabuk yı rtı lmayan, esnek bir tür kâğ ı t. krepsaten *İ pekli, parlak ve kaygan bir tür ince kumaş . kreş kreş endo

* Çocuk yuvası . * \343 crescendo.

kretase * Genellikle alt bölümü killi ve kumlu, üst bölümü tebeş ir olan ll.çağ ı n son dönemi. kreten

* Kretenizme tutulmuş(kimse).

kretenizm * Tiroit bezinin kana yeterince salgı vermemesi sonucu oluş an, fiziksel, ruhsal ve duygusal geliş imin duraklaması yla beliren hastalı k. kreton krezol

* Bir tür keten, patiska veya basma. * Tolüenden türeyen üç fenol izomerinden biri, lizol.

kriket * On birer kiş ilik iki takı m arası nda, küçük ve ağ ı r bir topu, ucu kı vrı lmı şsopalarla vurarak karş ıkaleye sokmak amacı yla oynanan bir oyun. kriko * Ağı r bir yükü, özellikle alt tarafı nda yapı lacak bir çalı ş mada otomobil vb. taş ı tları n yerden yükseltilmesini sağ layan alet, kaldı rı cı . krikocu * Kriko yapan, tamir eden veya satan kimse. krikoculuk * Krikocunun iş i veya mesleği. kriminolog * Kriminoloji ile uğraş an kimse. kriminoloji * Toplumsal bir olgu olarak suç ve suçluluğ u inceleyen bilim.

kripto kriptolog

* Siyasî inancı nıgizleyen kimse. * Kriptoloji uzmanı .

kriptoloji * Gizli yazı lar, ş ifreli belgeler bilimi veya incelemesi. kripton

* Atom numarası36, atom ağı rlı ğı 83, 8 olan, atmosferde yarı m milyonda bir oranı nda bulunan, renksiz, kokusuz bir soy gaz.Kı saltmasıKr. kristal

* Billûr. * Billûrdan yapı lmı ş .

kristal cam * Potasyum, kireç ve silisin yüksek ı sı da ergitilerek hamur hâline getirilmesi, sonra da biçimlendirilmesi ile elde edilen cam. kristal mavisi * Kristalin yansı ttı ğ ıaçı klı k ve parlaklı ktaki mavi rengi. kristalleş me * Billûrlaş ma. kristalleş mek * Billûrlaş mak. kristaloit * Billûrsu. kriter kritik

* Ölçüt, kı stas. * Tehlikeli, endiş e veren (durum). * Eleş tiri. * Eleş tirmen.

kritik etmek * eleş tirmek. kritisizm

* Eleş tiricilik.

kriyoskopi * Tuzlu eriyiklerin donma yasaları nı inceleyen fizik kolu. kriz * Bunalı m, buhran. * Bir toplumun, bir kuruluş un veya bir kimsenin yaş amı nda görülen güç dönem, bunalı m, buhran. kriz geçirmek * bir organda birdenbire fizyolojik değiş iklik olmak. * bunalı m içinde bulunmak. kriz masası * Aniden ortaya çı kan bir afeti geçiş tirmek için yetkililerden ve uzmanlardan oluş turulan kurul. kriz yöneticisi

* Zorda kalan iş letmeye belirli bir sürede yardı m ederek sorunu çözen tecrübeli kimse. kriz yönetimi *İ ş letmelerde hatalıüretim, ham madde, kalite düş üklüğ ü, pazarlama vb. sebeplerle ortaya çı kan sorunlu dönemde işbaş ı na getirilen yöneticilerin davranı ş ı . krizalit * Kelebek olmadan önce bir böceğ in, koza veya kozası z olarak geçirdiğ i baş kalaş ma durumu. krizantem * Kası mpatı . krizolit kroki

* Zebercet. * Bir konu veya nesnenin baş lı ca özelliklerini yansı tacak biçimde hazı rlanmı ştaslağ ı .

krokodil *İ ş lenmiştimsah derisi. * Bu deriden yapı lmı şolan. krom * Atom numarası24, atom ağı rlı ğı 52,01 olan, ı sı ya dayanı klı , 15140 C de eriyen, 6,92 yoğunluğ unda, havada oksitlenmeyen bir element. Kı saltması Cr. * Kromdan yapı lmı ş . kromaj

kromatik

* Metal yüzeyleri kromla kaplama iş lemi. * Bu iş lemle kaplanmı şyer. * Renklerle ilgili, renkser. * Kromozomlarla ilgili. * Yarı m tonlardan oluş an (ses dizisi).

kromatik iplik * Karyokinez sı rası nda kromatin maddesinin iplik biçimindeki durumu. kromatin

* Hücre çekirdeğ inde küçük tanecikler, düzensiz kitleler veya ağbiçiminde bulunan, soya çekim olayları nı sağ layan, bazıboyalarla hemen boyanabilen madde. kromatit

* Bir kromozomun uzunlaması na iki yarı sı ndan her biri.

kromatofor * Plâzmasıpigmet tanecikleriyle dolu, çokgen veya yı ldı z biçiminde, belirli uzunlukta veya kı salabilir uzantı larıbulunan hücre. krome * Kromdan yapı lmı şveya krom kaplama. kromlu

* Birleş iminde krom bulunan.

kromoplâst * Değiş ik renkler taş ı yan kromatofor. kromosfer * Renk yuvarı .

kromotropizm * Canlıbir varlı ğ ı n, belli renkte bir nesneye doğru yönelme hareketi. kromozom * Karyokinez bölünme sı rası nda hücre çekirdeğ inin içinde beliren ve kromatin ipliklerinin parçalara ayrı lması yla oluş an, bazıyeteneklerin yeni bireylere geçmesine yarayan, kı vrı k çubuk biçimindeki cisim. kron

* Çek para birimi.

kronaksi * Bir elektrik akı mı nı n bir sinir veya kasla uyarı m oluş turabilmesi için gereken kı sa süre. kronik

* Olayları n birbiri ardı nca sı ra ile yazı ldı ğ ıtarih, vekayiname. * Süreğ en. * Uzun süredir bir çözüm getirilmemiş .

kronikçi * Kronik yazarı . kronikleş me * Kronikleş mek iş i. kronikleş mek * Kronik bir hâl almak. kronograf * Süreyazar. kronoloji * Zaman bilimi. kronolojik * Zaman bilimsel. kronometre * Süreölçer. kros koş u. kroş e

* Kı rlarda ve ormanlarda, hendeklerden, yükseltilerden, çukurlardan ve akarsulardan geçerek yaya yapı lan

* Boksta bir yumruk vuruşş ekli.

kruasan * Ay çöreğ i. krupiye

* Bir kumarhanede veya oyun oynanan bir yerde oyunu yöneten kimse.

krupiyelik * Krupiye olma durumu veya krupiyenin iş i. kruvaze

* (ceket, yelek için) ön parçaları birbiri üzerine gelecek biçimde yapı lmı şolan.

kruvazör gemisi.

* Deniz yolları nıgözetme, deniz ve hava filoları na kı lavuzluk etme amacı yla, topla silâhlandı rı lmı şhı zlısavaş

ksenofobi * Yabancıdüş manlı ğı . ksenon

* Atom numarası54, atom ağı rlı ğı 131, 30 olan, havada on milyonda bir oranı nda bulunan, renksiz, kokusuz asal gaz. Kı saltmasıXe. ksilofon

* Değiş ik sayı da akortlu tahta veya metal çubukları n gam sı rası yla dizilmesinden oluş an, iki değnekle vurularak çalı nan bir çalgı . Ku

* Kurçatovyum'un kı saltması .

-ku * Bkz. -gı/ -gi. kuaför

* Kadı n berberi. * Erkek berberi. * Güzellik salonu.

kuartet * Dörtlü. kubarma

* Kubarmak iş i.

kubarmak * (hindi, güvercin) Tüyleri kabarmak. * Çalı mlıbir tavı r takı nmak. kubaş ma

* Kubaş mak iş i.

kubaş mak *İ mece ile işyapmak, yardı mlaş mak. kubat * Kaba, biçimsiz. * Davranı ş larıkaba olan. kubatlı k * Kubat olma durumu. kubbe

* Yarı m küre biçiminde olan ve yapı yıörten dam. * Kubbe biçiminde olan.

Kubbealtı * Topkapı Sarayı nda, Osmanlıvezirlerinin, devlet iş lerini görüş mek için toplandı klarıalan. kubbeli

* Kubbesi olan. * Kubbe biçiminde olan.

kubbeli delik * Trakeit gözelerinin uçları nda bulunan ve besin suyunun düş ey yönde ilerlemesini sağlayan geçişyolu. kubbeli fı rı n * Üzerinde kubbesi olan fı rı n.

kubbesiz kubur

* Kubbesi olmayan. * Ayak yolu deliğinden lâğı ma inen boru. * Boru biçiminde kap. * Bir çeş it tabanca, dolma tabanca.

kubur sı kmak * silâh atmak, tabanca sı kmak. kuburluk

* Tabanca kı lı fı . * Sadak.

kucağı na düş mek * düş man, felâket, sefalet gibi kötü ş eylerin veya durumları n içine düş mek, onlarla karş ı laş mak. kucağı na oturmak * dizlerinin üstüne oturmak. kucak

* Açı k kollarla göğ üs arası ndaki bölüm. * Açı k kollarla göğ üs arası na sı ğ abilen miktarda olan. * Herhangi bir durumun veya ş eyin sı nı rları nı n arası , iç.

kucak açmak * korumak; sı ğ ı nacak yer vermek. kucak çocuğ u * Yürüyemeyen, kucakta gezdirilen çocuk. kucak dolusu * Pek çok, pek bol. kucak kucağa * Birbirine sarı lmı şveya birbirine yüz yüze sokulmuşbir durumda. *İ ç içe, yan yana, beraberce. kucak kucak * bol bol. * kucaklanabilecek miktarda olan. kucaklama * Kucaklamak iş i. kucaklamak * Kollarla sarı p göğüs uzerine bastı rma. * Kucağ ı na almak, kucağ ı nda taş ı mak. *İ çine almak veya çepeçevre sarmak. kucaklanı ş * Kucaklanmak iş i veya biçimi. kucaklanma * Kucaklanmak iş i veya durumu. kucaklanmak * Kucaklamak iş i yapı lmak. kucaklaş ma * Kucaklaş mak iş i.

kucaklaş mak * Birbirini kucaklamak. kucaklayı ş * Kucaklamak iş i veya biçimi. kucakta

* henüz yürüyemeyen, küçük (çocuk).

kucaktan kucağa * Pek çok kiş i ile iliş ki kurarak. kucaktan kucağa dolaş mak (veya gezmek) * (kadı n) pek çok kiş iyle yasal olmayan iliş kide bulunmak. kuçu kuçu * Köpekleri çağ ı rmak için kullanı lı r. kuçukuçu * (çocuk dilinde) Köpek. kudas *İ sa Peygamber'in havarileriyle birlikte yediğ i son yemeği anmak için, Hristiyanları n kilisede bir kap içinde ekmek ve ş arabıkutsayarak yaptı klarıtören, liturya. kudema * Eskiler, eski insanlar. * Eskiliği bakı mı ndan ileri gelenler, öne çı kanlar. kudret * Güç, erk, erke, iktidar. * Yetenek. * Maddî güç, zenginlik. * Tanrıyapı sı . * Tanrı 'nı n ezelî gücü. kudret hamamı * Ilı ca. kudret helvası * Türlü bitkilerden, öz suları nı n kurutulması yla elde edilen macun; hekimlikte iç sürdürücü olarak kullanı lı r. * Beyaz çiçekli, 5,9 yaprakçı klı , 20 m kadar yükselebilen, Kuzeybatıve BatıAnadolu'da yaygı n olan bir ağaç (Fraxinus ornus). kudret narı * Sarı çiçekli, parçalıyapraklı , tı rmanı cı ve bir yı llı k otsu bir bitki (Momordica charantia). * Bu bitkinin 10,15 cm uzunlukta, iğbiçiminde, üzeri pürtüklü, önce yeş il ve sonra parlak sarıveya turuncu renkli meyvesi. kudretli * Gücü olan, güçlü. * Baş arı lı , üstün. kudretsiz * Gücü olmayan, argı n, takatsiz. kudretsizlik * Güçsüz olma durumu, argı nlı k, takatsizlik. kudretten *İ nsan eli değ meden oluş muş .

kudurgan * Azgı n. kudurganlı k * Azgı nlı k. kudurma

* Kudurmak iş i.

kudurmak * Kuduz hastalı ğ ı na yakalanmak, kuduz olmak. * Aş ı rıdavranı ş larda bulunmak, taş kı nlı k göstermek. * Çok yaramazlaş mak, ele avuca sı ğmamak. * Gücünü artı rmak, tehlikeli bir durum almak, tehlikeli bir duruma gelmek. * Çok kı zmak, öfkelenmek. kudurtma * Kudurtmak iş i. kudurtmak * Kudurması na sebep olmak. * Öfkelenmesine yol açmak. kudurtucu * Kudurması na sebep olan. kuduruk

* Kudurmuş(insan veya hayvan). * Azgı n, saldı rgan. * Çok yaramaz.

kuduruş * Kudurmak iş i veya biçimi. kuduz

* Köpek, kedi, tilki gibi bazımemeli hayvanlardan insana geçen, genellikle çı rpı nma, sudan korkma, inme ile beliren, ölümle sonuçlanan hastalı k. * Azmı ş . * Kuduz hastalı ğ ı na yakalanmı ş(hayvan). kuduz böceği * Kı n kanatlı lardan, hekimlikte yakı yakmak için kullanı lan, 2 cm uzunluğunda, parlak yeş il renkli bir böcek, kunduz böceği (Cantharis). kuduz böcekleri * Ateşböceklerine benzemekle birlikte, onlar gibi ı ş ı k vermeyen, kuduz böceğ i türlerini içine alan kı n kanatlı lar familyası . kuduz otu * Bkz. deli otu. kuduzluk kudüm aracı .

* Kuduz olma durumu. * Mehter takı mları nda ve tekkelerde kullanı lmı şolan, metal kâseli, küçük iki davuldan oluş muşusul vurma

kudümzen * Kudüm çalan.

kûfî

* Arap yazı sı nı n düz ve köş eli çizgilerle yazı lan eski bir biçimi.

kuğ u

* Perde ayaklı lardan, yaban ve evcil türleri bulunan, çok uzun ve kı vrı k boyunlu, genişgagalı , genişkanatlı bir su kuş u (Cygnus olor). kuğ u (gibi) * ince uzun, narin (boyun). kuğ urma * Kuğ urmak iş i. kuğ urmak * Güvercin ötmek. kuhi kuintet

* Issı z. * Beş li, kentet.

kuka * Dantel veya nakı şipliğ i yumağı . * Bir çocuk oyunu. kuka kökü.

* Tespih, sigara ağı zlı ğ ıgibi ş eylerin yapı mı nda kullanı lan, siyah veya sütlü kahve renginde Hindistan cevizi * Bu kökten yapı lmı şolan.

kukla

* Hareketli yerleri iplikle sanatçı nı n parmakları na bağlanarak veya eldiven benzeri bir kesiti kullanarak, bir perdenin üzerinden oynatı lan, bez ve karton gibi hafif nesnelerden yapı lmı şbebek. * Ayaklarıolmayan, alttan içine el sokularak oynatı lan çeş itli nesnelerden yapı lmı şbebek. * Bu bebeklerle oynatı lan oyun. * Kendi istek ve kararı yla işgörmeyip baş kası nı n etkisinde olan kimse. kukla gibi * ufak tefek, çelimsiz. * kiş iliksiz. kukla gibi oynatmak * birine her istediğ ini yaptı rmak. * birinin istediğ ini yapı yor görünerek onu oyalamak. kukla hükûmet * bir ülkede, yabancıbir devlet tarafı ndan kendi amaçları nı gerçekleş tirmek için kurulmuşsözde hükûmet. kukla oyunu * Yapma bebeklerin alttan el sokularak veya baş ka yollarla hareketlendirilerek oynatı ldı ğıoyun, gösteri. kukla tiyatrosu * Kukla oyununun yapı ldı ğı tiyatro. kuklacı

* Kukla oynatan kimse.

kuklacı lı k * Kukla oynatma veya yapı p satma iş i. kuklalı k

* Baş kası nı n isteğ ine göre davranma. kuklavari * Kukla gibi, kuklaya benzer biçimde. kukuleta

* Yağmur, soğ uk gibi dı şetkilere karş ıbaş a geçirilen, giysiye dikili veya ayrıolarak kullanı lan baş lı k.

kukuletalı * Kukuletasıolan. kukuletası z * Kukuletasıolmayan. kukumav * Baykuş gillerden, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'da yaş ayan bir kuş(Athene noctua). kukumav gibi * tek baş ı na, kimsesiz. kukumav gibi düş ünüp durmak * çok üzüntülü bir durumda düş ünmek. kul

kul cinsi

* Tanrı 'ya göre insan. * Yabancıülkelerden tutsak olarak getirilen ve alı nı p satı labilen köle veya karavaş . * Osmanlı larda köle veya karavaş lı ktan yetiş en kadı nlara verilen ad.

kul hakkı *İ nsanları n birbirlerine geçen emekleri, hakları . kul kâhyası * Yeniçeri Ocağı nda yeniçeri ağ ası ndan sonra gelen en yüksek düzeydeki subay, kul kethüdası . kul köle (veya kul kurban) olmak * tam bir doğ ruluk ve özveri ile bağlanarak, bütün isteklerini yerine getirmeye hazı r olmak. kul oğ lanı * Vergi toplayan belediye tahsildarı . kul oğ lu * \343 kuloğlu. kul olmak * aş ı rıderecede bağ lanmak, boyun eğ mek. kul sı kı lmayı nca Hı zı r yetiş mez * sı kı ntı da olanlarıavutmak ve yüreklendirmek için söylenir. kul taksimi * Eş it olarak yapı lan üleş tirme. kul yapı sı *İ nsan eliyle yapı lmı şolan. kula donu.

* Gövdesi sarı veya kirli sarırenkte, yele, kuyruk ve bacağ ı n alt kı smı ndaki kı lları n koyu renkte olduğ u at * Bu renkte olan at.

kula kul olmak * bir kimsenin buyruğ u altı nda bulunmak. kulacı k

* Bkz. kulakçı k.

kulaç * Gerilerek açı lmı şiki kolun parmak uçlarıarası ndaki uzaklı k. kulaç atmak * yüzerken kolları , sı rayla üstten ileriye doğru atı p suyu arkaya doğru çekmek. kulaçlama * Kulaçlamak iş i. kulaçlamak * Kaç kulaç olduğ unu ölçmek. * Kulaç atarak yüzmek. kulaçlayı ş * Kulaçlama iş i veya biçimi. kulağakaçan * Düz kanatlı lardan, karnı nda çatal biçiminde iki uzantıbulunan, meyve ve sebzelere zarar veren otçul bir böcek (Forficula auricularia). kulağı(bir ş eyde) olmak * dikkatini (bir ş eye) vermek. kulağı(veya kulaktan) çı nlası n * konuş ulan yerde bulunmayan, sevilen biri anı ldı ğ ı nda söylenir. kulağıağ ı r iş itmek * kulağıiyi iş itmemek. kulağıdelik * Olup bitenleri çabuk haber alan. kulağıdikilmek * konuş ulanlarıdinlemek için dikkat kesilmek. kulağıduvar olmak * sağı r olmak. kulağıkiriş te (olmak) * söylenecek sözü, gelecek haberi bekleyerek (beklemekte). kulağıkiriş te (veya tetikte olmak) * söylenecek sözü, gelecek haberi bekleyerek (beklemek). kulağıokş amak * kulağa hoşgelmek. kulağıters taraftan göstermek * kolay yolu varken bir iş i daha zor ve uzun yollar kullanarak yapmak. kulağıtı kalı * Sağı r, ağı r iş iten. * dinlemek istemeyen, dinlemeyen. kulağı na çalı nmak * baş kası na söylenirken kendisi de duymuşolmak.

kulağı na çarpmak * duyulmak. kulağı na fı sı ldamak * çok alçak ve hafif bir ses tonuyla kulağ ı na eğilip konuş mak. kulağı na gelmek * kulağı na çalı nmak. * biri tarafı ndan duyulmak. kulağı na girmek * söylenilen sözlere önem vermek, söylenenleri anlamak, benimsemek. kulağı na inanmamak * duydukları nı n doğruluğundan ş üphe etmek. kulağı na kar suyu kaçmak * sı kı ş ı k bir duruma düş mek. kulağı na koymak (veya sokmak) * bir duruma veya söze hazı rlamak için önceden kı saca anlatmak; düş ünce aş ı lamak, telkin etmek. kulağı na küpe olmak (veya etmek) * baş a gelen bir durumdan alı nan dersi hiç unutmamak. kulağı na söylemek * fı sı ldamak. kulağı nıaçmak * dikkatle dinlemek. kulağı nıbükmek * bir sorun karş ı sı nda dikkatli davranmasıiçin uyarı da bulunmak. kulağı nıçekmek * ceza olarak kulağ ı nıtutup bükerek çekmek. * uyarmak için hafif bir ceza vermek. kulağı nıçı nlatmak * birini anmak. kulağı nıdoldurmak * bir kimseye -baş kası ndan bilgi almadan önce konu üzerinde bilgi verirken kendi düş üncesini aş ı lamak. kulak

* Baş ı n her iki yanı nda bulunan iş itme organı . * Bu organı n, sesleri toplayı p içeriye almaya yarayan dı şbölümü. * Balı klarda baş ı n iki yanı nda bulunan ve ağı zdan alı p solungaçlardan geçirdiği suyu dı ş arı ya vermeye yarayan yarı klardan her biri. * Telli çalgı larda tel germeye yarayan burgu. * Seslerin uygunluğunu seçebilme ve değerlendirebilme yeteneği. * Sabanı n toprağ a giren kı smı nı n iki yanı nda bulunan ve toprağıyollara dökmeye yarayan parça. * Akarsuları n ve özellikle göllerin karaya giren ve durgunlaş an yerleri. kulak

* Varlı klıeski Rus köylülerine verilen ad.

kulak altıbezi * Kulağ ı n yakı nı nda bulunan, tükürük bezlerinin en büyüğü. kulak ardıetmek

* dikkate almamak, göz önünde tutmamak. kulak asma! * "önemseme, dimleme!" anlamı nda uyarısözü. kulak asmak (veya asmamak) * önem vermek (vermemek), dinlemek (dinlememek). kulak çivisi * Kağ nı da tekerleğin çı kmamasıiçin mazı nı n ucuna takı lan çivi. kulak davulu * Kulak zarı . kulak demiri * Pulluklarda, uç demirinin kaldı rdı ğ ıtoprağ ıters çeviren demir. kulak dolgunluğu *İ ş iterek elde edilen bilgi. kulak erimi * Sesin iş itilebileceğ ıuzaklı k. kulak kabartmak * belli etmemeye çalı ş arak dinlemek. kulak kepçesi * Sesi toplayarak orta kulağ a göndermeye yarayan, kulağ ı n, yarı m daire biçimindeki bölümü. kulak kesilmek * büyük bir dikkatle dinlemek. kulak kı vı rmak * tarı mda domatesin olgunlaş masısı rası nda yapı lan bir iş lem. kulak kulağa * Gizlice, baş kasıduymaksı zı n. kulak memesi * Kulağ ı n yumuş ak ve kı kı rdaksı z olan alt ucu. kulak misafiri * Yanı nda konuş ulan bir ş eyi, konuş maya katı lmadan dinleyen kimse. kulak misafiri olmak * yanı nda konuş ulan bir ş eyi konuş maya katı lmadan dinlemek. kulak tı kacı * Çok ş iddetli sesleri, gürültüleri hafifletmek için, kulağı n içine veya üzerine konulan araç. kulak tı kamak * bir ş eyi duymazlı ktan gelmek. kulak tı rmalamak * (ses için) kulağ ırahatsı z etmek. kulak tı rmalayı cı * Kulağ ırahatsı z eden. kulak tozu * Kulağ ı n arkası ndaki tümseklik.

kulak tozuna vurmak * tam kulağ ı n üstüne vurmak. kulak tutmak * dinlemek, iş itmek istemek. kulak vermek * merak edip dinlemek, iş itmeye çalı ş mak. kulak zarı * Dı şkulakla orta kulağ ıbirbirine bağ layan zar, kulak davulu. kulakçı

* Kulak, burun, boğ az hekimi.

kulakçı k

* Kalbin üst bölümünde bulunan ve biri (sağdaki) anatoplar damarlardan, öbürü (soldaki) akciğer toplardamarları ndan kanıalı p karı ncı klara veren iki boş luğ un adı , kulacı k. kulakları dolmak * aynış eyi dinlemekten usanmak. kulakları paslanmak * çoktan beri müzik dinlememişolmak. kulakları na kadar kı zarmak * çok utanmak. kulakları nıdikmek * (hayvan) dikkat kesilmek. kulakları nıtı kamak * dinlemek, istememek. kulakları nı n pası nıgidermek * çoktan beri dinlememiş ken müzik dinlemek. kulaklı

* Kulağ ıherhangi bir biçimde olan. * Kulağ a benzer çı kı ntı sıolan. * Sapı nı n ucunda kulak biçiminde iki genişçatalı bulunan bir çeş it yatağan. *İ ki tarafı nda tutulacak yeri olan yayvan tencere, kazan.

kulaklısomun * Yanları nda kanat gibi çı kı ntı larıolan bir somun türü. kulaklı k * Kulaklarısoğ uk, rüzgâr gibi dı şetkilerden korumak için kulak kepçesini örtecek biçimde yapı lmı şkı lı f. * Radyo, telefon veya telsizde kulak ile verici arası nda ses bağlantı sıkurmaya yarayan alı cı . * Ağı r iş itenlerin kullandı klarıpilli araç. kulaksı z

* Kulak kepçesi olmayan.

kulaktan * Sadece duyarak, dinleyerek. kulaktan dolma * Baş kaları ndan iş itilerek edinilen bilgi. kulaktan kulağa * Bir kimseden bir baş kası na, gizlice söyleyerek.

kulampara * Oğlancı . kulamparalı k * Oğlancı lı k. kule

kulis

* Çoğ unlukla kare veya silindir biçimindeki yüksek yapı . * Cihannüma. * Tiyatroda, sahnenin gerisinde ve yanları nda bulunan bölüm. * Bir iş in, bir hareketin iç yüzü, bilinmeyen yönleri. * Borsa dı ş ı nda alı şverişyeri.

kulis çalı ş ması * Kulis faaliyeti. kulis faaliyeti * Toplantıyerlerinde, oturum dı ş ı nda çeş itli grupları n yaptı ğ ıgizli giriş im veya çalı ş ma. kulis yapmak * herhangi bir toplulukta oturumlar dı ş ı nda gizli çalı ş malar yapmak. kullandı rma * Kullandı rmak iş . kullandı rmak * Kullanmak iş ini yaptı rmak. kullanı lma * Kullanı lmak iş i. kullanı lmak * Kullanmak iş ine konu olmak. kullanı lmı ş * Az veya çok bir zaman için baş kası nı n malıolmuş , yeni olmayan, müstamel. kullanı m kullanı ş

* Kullanma, yararlanma, tasarruf. * Kullanmak iş i veya biçimi.

kullanı ş lı * Rahatça kullanı labilen. kullanı ş sı z * Kullanı lmasıgüç, kullanı lmaya elveriş li olmayan. kullanma

* Kullanmak iş i, istimal.

kullanmak * Bir ş eyden belli bir amaçla yararlanmak. * Bir kimseyi bir hizmette bulundurmak, çalı ş tı rmak. *İ ş letmek, değerlendirmek. * Giymek, takmak. * Bir ş eye alı ş mı şolmak, içmek. * (kelime için) Yazmak, söylemek.

* Harcamak, sarf etmek. * (birinden veya bir ş eyden) Amacı na ulaş mak için yararlanmak, onu amacı na alet etmek, sömürmek, istismar etmek. * Araç veya aleti iş letmek, yönetmek. kullap

kullaş ma

*İ plik üzerine sı rma sarmaya yarar bir dolap. * Bir tür menteş e. * Kullaş mak iş i veya durumu.

kullaş mak * Kul durumuna gelmek. kulluk

* Kul olma durumu, kölelik. * Kulun yaptı ğ ıiş . * Kamu düzenini korumakla görevli daire, karakol.

kulluk etmek * kul olmak. kulluk kölelik * Birinin buyrukları na boyun eğerek yaş ama durumu. kullukçu * Kullukta görevli yeniçeri. kuloğlu kulp

* Ölen evli yeniçerilerin, babalarıgibi, ocakta askerlik yapan çocukları . * Kapları n, sap gibi halka biçiminde olan tutulacak yeri. * Uydurma sebep, bahane.

kulp takmak * bir kimseyi, bir ş eyi kusurlu göstermek için bahane, kusur bulmak. kulplu

* Kulpu olan, kulpu bulunan.

kulplu beygir * Jimnastik alı ş tı rmaları nda destek olarak kullanı lan, gövdesinin ortası nda gereğ inde sökülüp takı labilen yarı m halka biçiminde aralı klıiki kulpu olan araç. kulpsuz * Kulpu olmayan. kulpunu bulmak * yapı lacak uygunsuz bir işiçin, yasallı ğ ıtartı ş ı labilecek bir çözüm yolu bulmak. kuluçka

* Civciv çı karmı ş , yumurtaya yatmı şveya yatmak üzere kı zmı şdurumda olan diş i kuşveya diş i kümes hayvanı , gurk. kuluçka devri * \343 kuluçka dönemi. kuluçka dönemi * Civciv, yavru çı karmak için, her tür kuş un yumurtaları üstüne yatmasıgereken süre. * Döllenmeden sonra canlıbir organizma oluncaya kadar geçen süre.

* Bir mikrobun vücuda girmesiyle hastalı ğ ı n belirmesi arası nda geçen süre. kuluçka makinesi * Gereken sı caklı ğ ısağ layacak düzeni bulunan ve çok sayı da civciv çı karmaya yarayan araç. kuluçka olmak * (diş i kuş ) yumurtaya yatma zamanıgelmek. kuluçkahane * Kuluçkalı k. kuluçkalı k * Kuluçka olma durumu. * Kuluçkada kullanı lmaya elveriş li. kuluçkaya oturmak (veya yatmak) * diş i kuşcivciv çı karmak icin yumurtaları n üzerine yatmak. kulun * Doğumdan altıay sonra kadar olan erkek veya diş i at veya eş ek yavrusu. kulun atmak * (kı srak veya eş ek) yavru düş ürmek. kulunç

* Şiddetli ağ rı ve özellikle omuz ağrı sı .

kulunç girmek * (bir organda veya vücut bölgesinde) birdenbire veya ş iddetli sancı oluş mak, tutulmak. kulunç kı rmak * ağ rı yan yeri ovmak. kulunlama * Kulunlamak iş i. kulunlamak * Kı srak veya eş ek yavrulamak. kulunluk

* Kı srak veya eş ek gibi hayvanlarda döl yatağı .

kulunuz * alçak gönüllülük göstermişolmak için ben zamiri yerine kullanı lı rdı . kulübe

kulüp

kulüpçü

* Kerpiç, saman veya ağaçtan yapı lmı şküçük, basit, ilkel ev. * Bir yeri beklemekle görevli kimsenin içinde bulunduğu küçük barı nak. * Hayvanlar için yapı lmı şbarı nak. * Alçak gönüllülük göstermek amacı yla "ev" anlamı nda kullanı lı r. * Görüş mek, konuş mak, okumak, spor yapmak gibi amaçlarla yalnı z üye olanları n toplandı klarıyer. * Spor derneğ i. * Kulüp iş leten kimse.

kulüpçülük * Kulüp yanlı sıve kulüp iş leriyle uğ raş an kimse. kulüpler arası

* Birçok kulübün takı mları nıkarş ıkarş ı ya getiren sportif faaliyetler için kullanı lı r. kulvar * Bazıyarı ş larda koş ucu veya yüzücünün koş tuğu, yüzdüğü yarı şş eridi. kulyuç kum bütünü.

* Genişve derin ağ ı zlımağ ara. * Silisli kütlelerin, kayaları n, doğ al etkenlerle parçalanarak ufalanması ndan oluş an ufak, sert taneciklerin * Armut, ayva gibi bazımeyvelerin etli bölümlerindeki sert tanecikler. * Vücuttaki bezlerin, özellikle böbreğ in ürettiğ i ince ve katıtanecikler.

kum balı ğ ı * Kum balı ğ ı gillerden, diş leri ve karı n yüzgeçleri olmayan küçük bir balı k (Ammodytes). kum balı ğ ı giller * Kemikli balı klar takı mı nı n, kefallar alt takı mı na giren bir familya. kum çölü *İ nce kumla örtülü çöl. kum engereğ i * Özellikle Balkanlarda görülen üçgen kafalıiri engerek (Vipera ammodytes). kum fı rtı nası * Çöllerde kumu havaya karı ş tı ran kası rga. kum gibi kum grisi

* pek çok. * Kum renginde olan.

kum havucu * Kumluk yerlerde yetiş tirilen bir tür havuç. kum havuzu * Atletlerin atlamada incinmemeleri için düş tükleri yere yapı lmı ş , içi kumla doldurulmuşalan. kum kamyonu * Karoseri ve diğ er mekanik parçalarıkum taş ı maya uygun bir biçimde düzenlenmişkamyon. kum kayası * Sı cak ve ı lı k denizlerde ve özellikle kayalı k yerlerde yaş ayan kemikli balı k (Neogobius). kum otu

* Uyuz otu.

kum saati * Dar bir boğazla birbirine bağ lanmı şiki cam kaptan oluş an ve üstteki kapta bulunan kumun aş ağı ya akması ndan yararlanarak zamanıanlamaya, ölçmeye yarayan araç. kum taş ı * Kum tanelerinin kaynaş ması yla oluş muşbir çeş it tortul kayaç. kum torbası *İ çine kum doldurup boks antremanları nda kullanı lan torba. * Savaş ta veya sel sı rası nda korunmasıgereken yerlere yı ğı lan içi kum dolu torba. * Çok ş iş man, dayanı ksı z, lapacı(kimse).

kuma kumalı

* Aynıerkekle evli olan kadı nları n birbirine göre adı , ortak. * Kumasıolan.

Kuman * Kı pçak. Kumanca * Kı pçakça. kumanda

* Komuta.

kumanda etmek * komut vermek. * yönetmek. kumandan * Komutan. kumandan gemisi * Kumandanı n komuta ettiğ i donanma gemisi. kumandanlı * Kumandanıolan. kumandanlı k * Komutanlı k. kumandansı z * Kumandanıolmayan. Kumandı * Kuzey Altaylarda yaş ayan bir Türk boyu ve bu boydan olan kimse. kumanya

* Yolculuk için hazı rlanan yiyecek, azı k. * Sefer durumundaki askerler için hazı rlanan yiyecek.

kumanyacı * Kumanya hazı rlayan veya dağı tan (kimse). kumanyacı lı k * Kumanyacı nı n iş i. kumar

* Ortaya para koyarak oynanan talih oyunu.

kumar ebesi * Kumar oynatan kimse veya kumarcı . kumar oynamak * ortaya para koyarak talih oyunu oynamak. * olumlu sonuçlanmasış üpheli olan bir iş e bile bile giriş mek. kumarbaz * Kumarcı . kumarbazlı k * Kumarcı lı k.

kumarcı * Kumara düş kün, sürekli kumar oynayan (kimse), kumarbaz. kumarcı lı k * Kumarcıolma durumu, kumarbazlı k. kumarhane * Kumar oynanan yer. kumarhaneci * Kumarhane iş leten kimse. kumarhanecilik * Kumarhane iş letme iş i. kuması z kumaş

* Kumasıolmayan. * Pamuk, yün, ipek gibi ş eylerden makinede dokunmuşher türlü dokuma. * Bir varlı ğıveya kiş iliğ i oluş turan nitelik veya malzeme.

kumaşmengenesi * Yeni dokunmuşveya yı kanmı şkumaş ları n ütülenmek amacı yla içinden geçirildiğ i silindir alet. kumaş çı * Kumaşfabrikasıolan veya kumaşsatan kimse. kumaş çı lı k * Kumaşüreten veya satan kimse. kumaş lı * Kumaş ıolan. kumaş sı z * Kumaş ıolmayan. kumbara * Para biriktirmek için kullanı lan, bozuk veya kâğı t para atı lan deliğ i olan, metal, toprak, plâstikten yapı lmı ş küçük kap. * Humbara. kumbaracı * Humbaracı . kumbarahane * Humbarahane. kumbaş ı * Kumsal. kumcu kumcul

* Kum getirip satan kimse. * (bitki için) Kumlu toprakta yetiş en, kumlu toprağıseven.

kumda oynamak * bir fı rsat kaçı rarak umulanıelde edememek. kumkazan

* Kemirgenlerden, Afrika'nı n güneyinde yaş ayan bir memeli türü (Bathyergus maritimus). kumkuma * Küçük testi, çömlek. * Kötü, olumsuz bir özelliği kendinde fazlası yla toplayan kimse, olay, olgu veya yer. kumla * Kumluk yer, genişkumsal, plâj. * Güneşbanyosu yapmak için düzenlenmişkumsal. kumlama * Çam türü ağ açlarda yı l halkalarıarası ndaki görüntü ayrı mı nıdaha da belirtmek için yüzeye, hava bası ncı ndan yararlanarak kum püskürtme. * Oyma iş lerinde, çukurda kalan yüzeyleri özel diş li araçlarla pütürlendirme. kumlamak * Kumla kaplamak veya kum dökmek. kumlu *İ çinde kum bulunan. * Çok ufak ve sı k benekli. kumluk * Kumu çok olan. * Kumsal. * Kumluk yer. kumpanya * Daha çok yabancısı naî, ticarî ortaklı k. * Tiyatro topluluğu. * Aynıgörüş ü paylaş an, aynı eylemi yapan kimseler topluluğ u. kumpas

* Dizicilerin harfleri satı r durumuna getirirken içine yerleş tirdikleri ayarlanabilir demir yuva.

kumpas kurmak * gizli bir iş , düzen hazı rlamak. kumpir * Kaynamı şve kabuğu soyulmadan özel fı rı nda piş irilmişiri patates. kumral

kumru

* (saç, bı yı k, sakal için) Koyu sarıveya açı k kestane rengi. * Bu renkte olan (kimse veya ş ey). * Güvercinler takı mı ndan, güvercinden küçük, boz, gri renkli bir kuş(Streptopelia).

kumru gibi * kendi dünyaları na çekilmiş , sevecen. kumsal

* Su kı yı ları nda oluş an kumlu yer, plâj. * Kumlu.

kumsallı k * Kumsal olma durumu. kumsuz * Kumu olmayan. kumuç

* Sivrisineğ e benzer çok küçük bir tür sinek. *İ çine et veya peynir konarak yapı lan bir çeş it sigara böreği. Kumuk

* Dağı stan'da yaş ayan bir Türk boyu ve bu boydan olan kimse.

Kumukça * Kumuk dili. kumul -kun kunda

* Çöllerde veya deniz kı yı ları nda rüzgârları n yı ğdı ğ ıkum tepesi. * \343 -gı n / -gin. * Bir çeş it büyük ve zehirli örümcek.

kundak * Yeni doğmuşçocuğ u ilk aylarda sı kı ca sarı p sarmalamaya yarayan genişbez. * Kundağ a sarı lmı şbebek. * Yangı n çı karmak için bir yere konulan tutuş muşyağ lıbez parçasıvb. * Saçlarıyemeninin içine alı p bağlama. * Tüfek gibi bazıateş li silâhlarda bunlarıçeş itli yönlere çevirmeye yarayan, namlunun altı nda bulunan ağaç veya metal bölüm. * Ara bozma, fitne, fesat. * Arabalarda dingil yatağı . * Korunmak için sı kısı kı ya sarı lmı şş ey. kundak sokmak (veya koymak) * yangı n çı karmak için bir yere tutuş muşyağ lı bez parçasıkoymak. * ara bozacak bir söz söylemek veya böyle bir davranı ş ta bulunmak. kundakçı * Yangı n çı karmak için kundak koyan kimse. * Tüfek kundaklarıyapan kimse. * Ara bozucu. kundakçı lı k * Yangı n çı karmak için kundak koyma iş i. * Ara bozuculuk. kundaklama * Kundaklamak iş i. kundaklamak * Bebeğ i kundağ a sarmak. * (bir yeri) Kundakla yakmak. * Saçlarıyemeninin içine toplayarak bağ lamak. * Tüfek namlusunu kundağ a bağlamak. * Ara bozmak, aldatmak. kundaklanı ş * Kundaklanma iş i veya biçimi. kundaklanma * Kundaklanmak iş i. kundaklanmak * Kundaklama iş i yapı lmak veya kundaklamak iş ine konu olmak. kundaklayı ş

* Kundaklama iş i veya biçimi. kundaklı * Kundağ ıolan, kundağa sarı lmı şolan. kundaksı z * Kundağ ıolmayan. kundura

* Kaba iş lenmiş , bağsı z, konçsuz ayakkabı .

kunduracı * Kundura yapan veya satan kimse. kunduracı lı k * Kunduracı nı n iş i. kunduru

* Baş ağıdört sı radan oluş an, bir tür sert, sarı , iyi buğday.

kunduz

* Kemirgenlerden, kuyruğ u genişve yassı , art ayak parmakları nı n arasıperdeli, ağ açlarıkemirerek beslenen, su kı yı ları nda yaş ayan, yuvalar ve su setleri kuran, postu değerli bir hayvan (Castor fiber). kunduz böceği * \343 kuduz böceği. kungfu

* Kendini savunma temeline dayalı , karateye benzeyen Çin kökenli spor.

kunt * Ağı r, kalı n, dayanı klıve sağ lam. kup kupa

kupa

* Giysi kesimi, kesimle verilen biçim. * Genellikle geniş liği derinliğ inden çok olan, altı n, gümüş , bronz veya kristalden yapı lmı şayaklıkap. * Bardak. * Yarı ş ma ödülü olarak verilen herhangi bir sanat eseri. *İ skambil kâğ ı tları nı n dört grubundan benekleri kı rmı zı , kalp biçiminde olanı . * Bir kupanı n alabileceği miktarda olan. * Kapalıve yalnı z arkada oturulacak yeri olan, dört tekerlekli araba.

kupes *İ zmaritgillerden, ı lı man denizlerde yaş ayan bir balı k (Boops boops). kupkuru

* Çok kuru. * Belirgin, net.

kupkuru etmek * çok kurutmak. kupkuru kesilmek * çok kurumak. kupon

* Piyango biçiminde düzenlenmiş , çekiliş lerde kesilerek kullanı lan bası lı parça.

* Değerli kâğı tları n (devlet tahvili veya hisse senetleri) üzerinde bulunan ve belirli zamanlarda sahibine faiz veya kazanç payıolarak belirli bir gelir sağlayan kesilmişparça. * Yalnı z bir giysilik dokunmuş , üstün nitelikte (kumaşparçası ). kupür kur

kur

* Kesik. * Yabancıparaları n ulusal para cinsinden değ eri. * Kurs değeri (II). * Karş ıcinsten birine ilgi göstererek onun hoş una gitme, gönlünü kazanmaya çalı ş ma. * Birinin duyguları nıokş ayacak biçimde davranarak onu elde etmeye çalı ş ma.

kur yapmak * karş ıcinsten birine ilgi göstererek onun hoş una gitmek, gönlünü kazanmaya çalı ş mak. * birinin duyguları nıokş ayacak biçimde davranarak onu elde etmeye çalı ş mak. kur'a

* Ad çekme.

kur'a çekmek * ad çekmek. kur'a efradı * Kur'a çekerek yeni asker olan erler. kurabiye

* Un, yağveya badem, fı stı k gibi ş eylerle yapı lan, ş ekerli küçük çörek.

kurabiye gibi * çok gevrek, ağı zda dağ ı lı veren (yiyecek). kurabiyeci * Kurabiye yapan veya satan kimse. kurabiyecilik * Kurabiye yapma veya satma iş i. kur'acı kurada

kurak

kurakçı l

* Askere alı nacak gençlerin belli olmasıiçin onlara kur'a çektiren subay. *İ ş e yaramaz, yı pranmı ş , eskimiş , bozulmuş(eş ya). * Geliş memiş , cı lı z (insan ve hayvan). * (hava, mevsim, yı l için) Yağ ı ş sı z. * (toprak için) Nem tutmayan, çabuk kuruyuveren, çorak. * (bitki için) Kurak yerde yetiş en, kurak yerden hoş lanan.

kuraklı k * Kurak olma durumu, kurak hava, yağ ı ş sı zlı k. kural

* Bir sanata, bir bilime, bir düş ünce ve davranı şsistemine temel olan, yön veren ilke. * Davranı ş ları mı za yön veren, uyulmasıgereken ilke.

kural dı ş ı

* Bkz. kural dı ş ı . kural dı ş ı * Kurala uymayan, kurala aykı rıolan, ayrı k, müstesna, ş az. kurala aykı rı * Bkz. kural dı ş ı . kurala aykı rı lı k * Dil kuralları na aykı rıolarak kelime kullanma, kı yasa muhalefet. kuralcı

* Kurala, kurallara bağ lı olan, kaideci.

kuralcı lı k * Kuralcı olma durumu. kurallaş ma * Kurallaş mak iş i. kurallaş mak * Kural durumuna gelmek. kurallaş tı rma * Kurallaş tı rmak iş i. kurallaş tı rmak * Kural durumuna getirmek. kurallı

* Kuralıolan, kurala uygun olan, kaideli, kı yasî.

kurallıcümle * Yüklemi sonda yer alan cümle. kuralsı z

* Kuralıolmayan, kurala uygun olmayan, kaidesiz, gayri kı yasî.

kuram * Uygulamalardan bağ ı msı z olarak ele alı nan soyut bilgi. * Belirli bir konuda düş üncelerin, görüş lerin bütünü. * Sistemli bir biçimde düzenlenmişbirçok olayıaçı klayan ve bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü, nazariye, teori. Kurama

* Türkistan'da yaş ayan bir topluluk ve bu topluluktan olan kimse.

kuramcı * Kuram ortaya koyan kimse, kurama bağ lı olan kimse, teorisyen. kuramcı lı k * Kuram ortaya koyma, kurama bağlıolma durumu. kuramlaş tı rma * Kuramlaş tı rmak iş i. kuramlaş tı rmak * Kuram durumuna getirmek. kuramsal

* Kuramla ilgili, kuram durumunda bulunan, kuram niteliğinde olan, nazarî, teorik.

Kur'an

*İ slâm dininin temel ilkelerini, Hz. Muhammed'e gönderilen Tanrıbuyrukları nıiçeren, Müslümanlı ğ ı n temel kitabı , Kur'anı kerim, Kelâmı kadim, Mushaf. Kur'an (veya ekmek) çarpsı n! * karş ı sı ndakini dediğ iş eye inandı rmak için edilen yemin. kurander

* Hava akı mı , cereyan.

Kur'anı kerim * Kur'an. kur'asıolmak * o yı l askerlik çağı na girenlerden olmak. kurbağa

* Kurbağalardan, yumurta ile üreyen, yavruları geliş imlerini durgun sularda tamamladı ktan sonra kuyruğu ve solungacıkörelerek karada yaş ayabilen, sı çrayarak yurüyen ve suda iyi yüzen küçük hayvan. kurbağa adam * Balı k adam. kurbağa balı ğı * Sı cak ve ı lı k denizlerde yaş ayan kemikli balı k (Uranoscopus scaber). kurbağa balı ğı giller * Sı cak ve ı lı k denizlerde yaş ayan kemikli balı klar familyası . kurbağa otu * Düğ ün çiçeğ igillerden bir bitki (Bufonia). kurbağa testi * Kadı nı n gebe olup olmadı ğ ı nıanlamak için, idrarı nı n kurbağ a karnı na ş ı rı nga edilmesi yoluyla yapı lan test. kurbağa zehiri * Kurbağa zehirigillerden, tatlısularda yaş ayan, beyaz çiçekli, yürek biçimi yapraklıbir süs bitkisi (Hydrocharis). kurbağa zehirigiller * Bir çeneklilerden, bütünü veya bir kesimi su içinde yaş ayan, kurbağa zehri ve benzeri su bitkilerini içine alan bir familya. kurbağacı k * Kurbağa yavrusu, küçük kurbağ a. * Ağı z tabanı nda çı kan bir çeş it küçük ur. * Küçük İ ngiliz anahtarı . * Ayarlanabilir somun anahtarı . * Pencere çerçevesi gibi yukarı ya sürülen ş eylerin alt kenarları na yerleş tirilen tutacak. kurbağalama * Kurbağanı n yüzmesine benzer yatay hareketler yaparak yüzme. * Birbirine parelel iki tı rmanma sı rı ğ ı na baldı rlarıve ayak sı rtları nıkenetleyerek veya dı ş arı dan diz altı na sı kı ş tı rarak tı rmanma. kurbağalar * Omurgalıhayvanlardan, amfibyumlar sı nı fı na giren bir takı m. kurban * Dinin bir buyruğunu veya bir adağ ıyerine getirmek için kesilen hayvan. * Müslümanlarda kurban bayramı . * Bir ülkü uğ runda feda edilen veya kendini feda eden kimse.

* Bir kazada veya felâkette ölen kimse. * Maddî ve manevî bakı mdan felâkete sürüklenmişveya insanî değerlerini yitirmek zorunda kalmı şveya bı rakı lmı şkimse. * Bazıbölgelerde seslenme sözü olarak kullanı lı r. Kurban Bayramı * Arabî takvime göre Zilhicce ayı nı n onunda baş layı p dört gün süren ve bu süre içinde yoksullara dağ ı tı lmak için kurban kesilen dinî bayram. kurban eti * Kesilen kurbanı n dağı tı lan parçaları . kurban etmek * Bkz. kurban kesmek. * kendi çı karıiçin birini veya bir ş eyi feda etmek. kurban gitmek * suçsuz yere ölmek, zarara uğ ramak. kurban kesmek * din buyruğ unu yerine getirmek için bir hayvanıkeserek etini dağ ı tmak. kurban olayı m! * aş ı rısevgi ve hayranlı k anlatı r. * yalvarmak için söylenir. kurban olmak * bir kimse veya bir ş ey için kendini feda etmek. kurban vermek * can kaybı na uğramak. kurbanıolmak * uğruna ı stı rap veya büyük üzüntü, sı kı ntıçekmek, zarara girmek, ölmek. kurbanlı k * Kurban edilmek için ayrı lmı ş , kurban edilmeye uygun. kurbanlı k koyun * Kurban olmaya elveriş li koyun. * Baş ı na geleceklerden habersiz. kurca * Karı ş tı rma, kaş ı ma. kurca çı banı * Kaş ı yı p kurcalamaktan azan çı ban. kurcalama * Kurcalamak iş i. kurcalamak * Ellemek, karı ş tı rarak bakmak. * Sivri bir ş ey sokup karı ş tı rarak zorlamak. * Karı ş tı rı p azdı rmak, tahrişetmek. * Meş gul ve rahatsı z etmek. * Bir konuyu araş tı rmak, üstünde durmak, eş elemek. kurcalanı ş * Kurcalanma iş i veya biçimi. kurcalanma

* Kurcalanmak iş i. kurcalanmak * Kurcalamak iş i yapı lmak. kurcalayı ş * Kurcalamak iş i veya biçimi. kurçatovyum * Atom numarası104, atom ağı rlı ğ ı260 olan yapay element. Kı saltmasıKu. kurdele

* Genişipekli ş erit.

kurdele balı ğı * Kurdele balı ğ ı gillerden, uzun, yassıvücutlu, pullarıçok küçük, kuyruk yüzgeci ipliğ e benzeyen, kemikli bir Akdeniz balı ğ ı , flândra balı ğ ı(Cepola rubescens). kurdele balı ğı giller * Örnek hayvanıkurdele balı ğ ıolan balı klar familyası . kurdeleli

* Kurdelesi olan.

kurdelesiz * Kurdelesi olmayan. kurdeş en

* Ciltte çeş itli sebeplerle oluş an kaş ı ntı lıdöküntüler, ürtiker.

kurdun oğ lu akı bet kurt olur * sonunda kendi karakterini, aslı nı , düş üncesini ataları na benzer ş ekilde ortaya koyar. kurdunu kı rmak * hevesini almak, isteğ ini yerine getirmek. kurdurma * Kurdurmak iş i. kurdurmak * Kurmak iş ini yaptı rmak. kurdurtma * Kurdurtmak iş i veya durumu. kurdurtmak * Kurmak iş ini yaptı rmak. kurgan

kurgu

*İ lk Çağ da mezar üzerine toprak yı ğ ı larak yapı lan küçük tepe. * Kale. * (arkeolojide) Tepe biçiminde mezar, höyük.

* Bir ş eyin zembereğ ini kurmak için kullanı lan araç, anahtar. * Zembereğ in kurulmuşolma durumu. * Bir bütün oluş turmak için parçalarıtakı p birleş tirme iş i, montaj. * Bir filmin değiş ik süre ve yerlerde çekilen bölümlerini, bir anlam ve uyum bütünlüğ ü sağlayarak birleş tirme, montaj. *İ şalanı na geçmeyip yalnı z bilmek ve açı klamak amacı nıgüden düş ünce, kuramsal araş tı rma, spekülâsyon. * Bir iş e hazı rlamak için yapı lan telkin.

kurgu bilimi * Teknolojideki geliş melere göre ileri düzeyde sayı labilecek buluş lara bağlıkalarak düş ünülen veya yapı lan iş . kurgucu

* Kurgu iş ini yapan kimse, montajcı .

kurguculuk * Kurgu iş ini yapma, montajcı lı k. kurgulama * Kurgulamak iş i veya durumu. kurgulamak * Bir filmin değiş ik yerlerde çekilen bölümlerini bir bütün oluş turmak için birleş tirmek. kurgulanma * Kurgulanmak iş i. kurgulanmak * Kurgu durumuna gelmek. kurgulu kurgusal kurgusuz

* Kurgusu olan. * Kurgu ile ilgili, spekülâtif. * Kurgusu olmayan.

kurk * Kuluçka, gurk. kurlağ an kurma

kurmaca

* Etyaran. * Kurmak iş i. * Kurularak, parçaları birleş tirilerek oluş turulan, prefabrike. * Tasarlanı p üretilen, tasarlayarak.

kurmacı lı k * Resim ve heykelde, eseri geometrik ögeleri ile kurmayıtemel alan anlayı ş , konstrüktivizm. kurmak * Bir ş eyin oluş ması na yardı m eden parçalarıbirleş tirerek bütün durumuna getirmek, monte etmek. * Hazı rlamak. * (yaylı , zemberekli ş eylerde) Yayıveya zembereği germek. * Gereken ş artlarıhazı rlayı p kendi kendine olmaya bı rakmak. * (etkisi ve önemi geniş , sürekli ş eyler için): Meydana getirmek, tesis etmek. * Yapmak, inş a etmek. * Yapmak, oluş turmak. * Ortaklı k sağ lamak. * Belli bir iş te beraber çalı ş acak kimseleri belirlemek. * Bir araya getirmek, toplamak. * Gizlice hazı rlamak, tasarlamak. * Düş ünmek. * Aklı na koymak. * Zihinde büyütmek. * Bir kimseyi dedikodu veya telkinlerle baş kası na karş ı öfkelendirmek.

* Sağlamak, oluş turmak. kurmay * Harp akademilerine girerek eğ itimlerini baş arı yla bitirmişsubay, erkânı harp. * Kurmaylı k yetkisi ve niteliğ i olan (subay). kurmay baş kanı * Ordu, tümen, tugay gibi birliklerde ve askerî akademilerde karargâh subayı . kurmaylı k * Kurmay olma durumu. kurna kurnalı

* Hamamlarda, musluk altı nda, içinde su biriktirilen, yuvarlak ve çoğ unlukla mermer veya taştekne. * Kurnasıolan.

kurnası z * Kurnasıolmayan. kurnaz kurnazca

* Kolay kanmayan, baş kaları nıkandı rması nıve ufak tefek oyunlarla amacı na eriş mesini beceren, açı kgöz. * Kurnaz bir biçimde, kandı rarak, aldatarak.

kurnazlaş ma * Kurnazlaş mak iş i. kurnazlaş mak * Kurnaz duruma girmek. kurnazlı k * Kurnaz olma durumu veya kurnazca iş . kuron kurs

* Korumak için dişüzerine diş çi tarafı ndan geçirilen metal kaplama. * Yuvarlak ve yassıbiçimli nesne, ağ ı rş ak. * Bir gök cisminin teker biçimde görülen yüzü, çörek.

kurs

* Resmî ve özel kuruluş larca ilgililere belirli bir konuda bilgi, beceri ve davranı ş lar kazandı rmak amacı yla düzenlenen ve kı sa süreli derslere dayanan eğ itim etkinliği, kur. kursağ ı nda kalmak * istenilen bir ş ey gerçekleş ememek, yarı m kalmak. kursak * Kuş ları n yemek borusu üzerinde bulunan, yiyeceklerin toplandı ğ ıtorba biçiminde ş iş kin organ. * Kuşkursağış iş irilip kurutularak yapı lan veya ona benzetilen ş iş kin ş ey. * Mide. * Kursak zarı ile yapı lmı ş . * Böceklerin ve solucanları n sindirim kanalları nda bulunan, kuş ları n kursağı na benzeyen yapı . kursaklı * Kursağ ıolan. * Guatr hastalı ğı olan (kimse). kursaksı z

* Kursağ ıolmayan. kursiyer * Kurs öğrencisi. kurş un

* Atom numarası82, atom ağı rlı ğı 207,21, yoğ unluğ u 11,3 olan, 327,4°C de eriyen, yumuş ak ve bükülgen, mavimtı rak esmer renkte bir element. Kı saltmasıPb. * Tüfek, tabanca gibi hafif ateş li silâhlarda kullanı lan mermi. * Kurş undan yapı lmı ş . kurş un atmak * silâhla mermi atmak. * düş manlı k etmek. kurş un dokunmak * mermi isabet etmek. kurş un dökmek * halk inanı ş ı na göre erimişkurş unu, hastanı n üstünde, içinde su bulunan bir kaba dökerek ortaya çı kan ş ekillerin yorumuyla nazar, büyü, hastalı k vb. ş eyleri önlemek, iyileş tirmek. kurş un erimi * Merminin en çok ulaş abildiği uzaklı k. kurş un gibi * çok ağ ı r. kurş un grisi * Koyu gri renk. kurş un kalem * Dı ş ıtahta, içi grafitli kalem. kurş un otu * Bkz. dişotu. kurş un rengi * Kurş unun rengi, koyu kül rengi. * Bu renkte olan. kurş un sı kmak * silâhıateş lemek, mermi yakmak. kurş un tutmak * kurş una hedef olmak, kurş un değ ecek gibi olmak. kurş un yağ dı rmak * çok sayı da kurş un atmak. kurş un yağ muruna tutmak * çok sayı da ve sürekli kurş un atmak. kurş un yemek * vurulmak. kurş una dizmek * verilen ölüm cezası nıaskerî bir kı tanı n attı ğ ıkurş unlarla yerine getirmek. kurş uncu * Kurş un satan veya iş leyen kimse. * Kurş un döken kimse.

kurş unculuk * Kurş un satma veya iş leme. * Kurş uncunun iş i. kurş ungeçirmez * Ateş li silâhlardan atı lan mermilerin girmesini engelleyecek yapı da ve özellikte olan (yelek, cam vb.). kurş unî

* Koyu kül rengi, kurş un rengi. * Bu renkte olan.

kurş unîleş me * Kurş unîleş mek iş i. kurş unîleş mek * Kurş unî bir duruma girmek. kurş unlama * Kurş unlamak iş i. kurş unlamak * Kurş unla kaplamak. * Kurş unla mühürlemek. * Kurş un ile ateşetmek, vurmak. kurş unlanma * Kurş unlanmak iş i. kurş unlanmak * Kurş unlamak iş i yapı lmak. kurş unlaş ma * Kurş unlaş mak iş i. kurş unlaş mak * Kurş un gibi ağ ı rlaş mak. kurş unlu *İ çinde kurş un bulunan. * Kurş unlanmı şolan. * Kubbesi kurş unla örtülü. kurş unsuz * Kurş unu olmayan. kurt * Köpekgillerden, Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da yaş ayan, gri sarırenkli, yı rtı cı , etçil memeli hayvan (Canis lupus). * Bir yeri, bir ş eyi iyi bilen. *İ ş ini iyi bilen, aldanmaz, kurnaz. kurt

* Yumuş ak vücutlu, uzun gövdeli, omurgası z, bacaksı z, ayaksı z veya çok ilkel ayaklıküçük hayvan. * Bazıböceklere veya bazıböcek lârvaları na verilen ad.

kurt baklası * Acıbakla. kurt bilimci * Kurt (II) bilimi ile uğraş an kimse.

kurt bilimi * Solucanları n yapı ları nı , yaş ayı ş ları nıve yaptı klarıhastalı klarla, bu hastalı klara karş ımücadeleyi anlatan asalak bilimi dalı , helmintoloji. kurt dumanlıhavayı sever * kötü niyetli kimselerin ortalı ktaki karı ş ı klı klardan yararlandı kları nı anlatı r. kurt gibi

* iş ini bilir, giriş ken (kimse).

kurt gibi kemirmek (veya yemek) * aş ı rıderecede kuş ku ve tedirginlige düş ürmek. kurt kapanı * Güreş te hasmıalta düş ürdükten sonra üstüne oturarak uyluklarıarası nda ayak bağ lama, bir yandan da iki kolu altı ndan el geçirerek ağ ı rlı ğı bel üzerine verme. kurt kocayı nca çakallara (köpeklere) maskara olur * güç ve yeteneğ ini yitiren insanlar, basit ve kendini bilmezlerce aş ağ ı lanı rlar. kurt köpeğ i * Çoban köpeğ i, koyun köpeğ i. kurt kuş * Bütün yaratı klar, bütün canlı lar. kurt kuyusu * Dibine ucu sivri bir kazı k çakı lmı şve koni biçiminde kazı lmı ş , tuzak olarak kullanı lan derin çukur. kurt mantarı * Tazeyken yenebilen, olgunlaş tı ğ ı nda bası lı nca sporlar saçan, beyaz renkli, yuvarlak biçimli, bazitli bir mantar (Lycoperdon). kurt masalı * Birini oyalamak, kendini suçsuz göstermek için ileri sürülen gereksiz, inandı rı cı olmayan sözler. kurt sineğ i * Kurtlara dayanan bir sinek türü. kurt yeniği * Kurt tarafı ndan yenilen yer. * Bkz. bit yeniğ i. kurtağzı * Gemi ve sandallarda halatı n geçmesi için teknenin kenarı na tutturulmuş , açı k ağ ı z biçiminde metal parçalara verilen ad. * Doğramanı n birbirine geçen diş leri. kurtarı cı * Kurtaran, halâskâr. * Kendi hayatı nı tehlikeye atarak bir kimseyi, bir topluluğ u güç bir durumdan veya yok olmaktan kurtaran kimse. kurtarı cı lı k * Kurtarma iş i veya biçimi. kurtarı lma * Kurtarı lmak iş i. kurtarı lmak * Kurtarmak iş i yapı lmak veya kurtarmak iş ine konu olmak.

kurtarı m kurtarı ş

* Kurtarmak iş i. * Kurtarmak iş i veya biçimi.

kurtarma * Kurtarmak iş i. kurtarma aracı * Trafikte arı zalanan, kaza geçiren aracı yerinden kaldı rı p istenen yere götüren özel donanı mlımotorlu araç, kurtarı cı . kurtarma gemisi * Deniz trafiğinde arı zalanan, kaza geçiren gemi, ş ilep vb. araçlarıuygun bir yere çekip götüren özel donanı mlıdeniz aracı . kurtarma kazı sı * Yeni kurulacak olan baraj, göl ve yerleş im yerleri gibi yapı ları n arazileri içinde bulunan arkeolojik eserlerin çı karı lması . kurtarmak * Bir canlı yıbir felâketten tehlikeden veya zor durumdan uzaklaş tı rmak. * Kurtulması nısağ lamak; uzaklaş tı rmak. * Kazandı rmak, yeniden ele geçirmek. * Bir ş eye zarar gelmesini önlemek. * Birinin cezalandı rı lması na engel olmak. * (olumsuz olarak): Bir ş eyin değerini karş ı lamamak. kurtayağ ı * Damarlı çiçeksizlerden, küçük yapraklarla örtülü ince bir sap görünüş ünde olan bir bitki (Lycopodium clavatum). kurtayağ ıtozu * Kurtayağı nı n sporlu baş akları ndan elde edilen, hekimlikte kullanı lan sarıbir toz. kurtbağrı * Zeytingillerden, yaprakları mı zrağ a benzer, çiçekleri beyaz, kokulu ve salkı m durumunda olan, çit yapmakta kullanı lan bir süs bitkisi (Ligustrum vulgare). kurtboğan * Çok yı llı k otsu bir bitki, boğ an otunun bir türü (Aconitum napellus). kurtçuk

* Bazıhayvanları n, özellikle böceklerin yumurtadan çı ktı ktan sonra, krizalit veya ergin karakterlerini kazanmadan önceki evresi, sürfe, lârva. kurtçul

* Kurtçuklarla beslenen (hayvan).

kurtkı yan * Afrika'da yaş ayan sı ğ ı rcı kgiller familyası nı n genel adı . kurtlandı rma * Kurtlandı rmak iş i veya durumu. kurtlandı rmak * Kurtlanması na sebep olmak. kurtlanı ş * Kurtlanmak iş i veya biçimi.

kurtlanma * Kurtlanmak iş i. kurtlanmak *İ çinde veya üzerinde kurt üremek. * Rahat oturmayı p telâşve sabı rsı zlı k göstermek veya sürekli kı mı ldanmak. * Bir yerde çok oturmaktan bı karak gezme gereği duymak. kurtları nıdökmek * çoktan beri özlediği bir ş eyi bol bol yapı p hevesini almak. kurtlaş ma * Kurtlaş mak iş i. kurtlaş mak * Kurt durumuna gelmek, kurt gibi olmak. kurtlu

*İ çinde kurt bulunan, kurtlanmı ş . * Yerinde rahat duramayan, sürekli kı pı rdanan (kimse).

kurtluca

* Ballıbabagillerden, tı rmanı cısarıçiçekleri olan, kokusu sarı msağı andı ran, göl ve akarsu kı yı larıgibi nemli yerlerde yetiş en bir bitki, meş ecik, yer meş esi, yer palamudu, su sarı msağı . * Loğusa otu, zeravent. kurtluk * Kurt olma durumu. kurtpençesi * Kara buğ daygillerden 20-50 cm yükseklikte, pembe çiçekleri salkı m biçiminde, sap ve kökünde bol tanen bulunan çok yı llı k otsu bir bitki (Polygonum bistorta). kurtsuz

* Kurdu olmayan.

kurttı rnağ ı * \343 kurtpençesi. kurtulma

* Kurtulmak iş i.

kurtulmak * Tehlikeli veya kötü bir durumu atlatmak. *İ stenmeyen, sı kı ntı veren, hoş lanı lmayan bir kimseden, bir yerden, bir durumdan uzaklaş mak. * Doğurmak. * (bir ş ey) Bulunduğu veya bağ lı olduğ u yerden ayrı lmak. * Bağ ı nı koparı p kaçmak. kurtulmalı k * Tutsak veya rehine olan birini kurtarmak için verilen para, fidye, fidyeinecat. kurtuluş * Bir ş eyden, bir yerden kurtulma, halâs, necat. * Bir yerin düş man iş galinden kurtulma günü. kuru

* Suyu, nemi olmayan, yaşve nemli karş ı tı . * Yağ ı şalmayan veya üzerinde bitki olmayan. * Daha sonra kullanı lmak için kurutulmuş , taze ve yeş il karş ı tı . * (bitki için) Canlı lı ğ ı nıyitirmiş . * Arı k, sı ska, lâgar, kaknem.

* Salgı sıolmayan. * Döş enmemiş , çı plak. * Katı ksı z, yanı nda baş ka ş ey olmayan (yiyecek). * Etkisi ve sonucu olmayan. * Bazıdeyimlerde "yoksunluk, yoksulluk, yalnı zlı k" bildirir. * Heyecanı , tadıolmayan, tekdüze. * Akı cıolmayan; duygudan yoksun. * Kuru olan ş ey. * Kuru fasulye yemeğ inin kı sa söyleniş i. kuru baş ı na kalmak * hayatı nda veya yanı nda kimsesi kalmamak, kimsesiz, yalnı z kalmak. kuru çay

* Yeş il çay yaprakları nı n çeş itli iş lemlerden sonra satı ş a hazı r durumu.

kuru çayı r * Yaz ayları nda bitkilerinin çoğunun kuruduğu tabiî çayı r. kuru çeş me * Suyu çekilmişçeş me. kuru dere * Suyu olmayan dere. kuru duvar * Taş ları n arası na harç konulmadan örülen duvar. kuru ekmek * Katı ksı z ekmek. kuru erik

* Eriğ in kurutulmuş u.

kuru fasulye * Fasulye bitkisinin beyaz tohumu. * Fasulye tohumundan yapı lan etli veya etsiz salçalı , sulu yemek. * Yeş il kabukları ndan ayı klanı p kurutulmuşfasulye. kuru filtre * Hava içindeki kirleri, bezden torbalar yardı mı yla ayı ran süzgeç. kuru gürültü * Gereksiz, önemsiz, sonu alı namayacak söz veya davranı ş . kuru gürültüye pabuç bı rakmamak * bir durum karş ı sı nda telâş sı z, korkusuz, dilediğ ince davranmak. kuru hası r (veya kilim) üstünde kalmak * aç, parası z, evsiz kalmak. kuru hava * Nemi çok az olan hava. kuru iftira * Gerçekle hiçbir iliş iği, hiçbir dayanağ ıolmayan iftira. kuru incir * Özel olarak güneş te kurutulan incir. kuru kafa * Başiskeleti.

* Akı lsı z kafa. * Tı rtı llarıpatates yaprağıyiyen, alt kanatlarısarı , üstü kahverengi bir tür kelebek (Acherantia adrophos). kuru kahve * Dövülmüşveya çekilmişkahve. kuru kahveci * Kuru kahve hazı rlayı p satan kimse. * Kuru kahve satı lan yer. kuru kahvecilik * Kuru kahve yapma veya satma iş i. kuru kalabalı k * Hiçbir işyapmayan insan topluluğu. * Hiçbir iş e yaramayan, kı rı k dökük eş ya. kuru kayı sı * Kayı sı nı n kurutulmuş u. kuru kemik * Çok zayı f kimse. kuru köfte * Kı yma ve ekmek içi ile yapı lı p tavada kı zartı lan köfte. kuru kuruya * Boş una, boş u boş una, yararsı z yere. * Kuru olarak, yanı nda baş ka bir içecek veya yiyecek olmaksı zı n. kuru kuyu * Pis suyun toprak altı na sı zdı rı lması nda kullanı lan, duvarlarıharçsı z kuyu. kuru lâf

* Gerçekleş meyeceğ i belli olan boşve anlamsı z söz.

kuru meyve * Yaşmeyvenin kurutulmuş u. * Olgunlaş ı nca dı şkabuğu kuruyan meyve. kuru öksürük * Balgam çı karı lmayan öksürük. kuru pasta * Tuzlu veya tatlı , kreması z çörek. kuru pil * Akı ntıyapmaması için elektroliti soğurucu bir maddeyle kaplıpil. kuru sebze * Yaşsebzelerin kurutulmuş u. kuru sı kı * Yalnı z barutla sı kı lanmı ştüfek veya fiş ek dolgusu. * Korku vermek veya yı ldı rmak için söylenen söz, yapı lan davranı ş , blöf. kuru soğan * Toprak altı nda kalan yumru soğ anı n kurutulmuş u. kuru soğuk * Yağ ı ş sı z havadaki sert soğ uk.

kuru söz

* Gerçekle ilgisi olmayan, değ er taş ı mayan boşsöz.

kuru tahtada kalmak * eş yasıelinden gitmek, çı plak evde oturma durumunda kalmak. kuru tarı m * Kurak veya yarı kurak bölgelerde, sulama yapmadan tarladan ürün alı nmasıyolları nıgösteren tarı msal tekniklerin bütünü, kuru ziraat. kuru temizleme * Kimyasal maddelerle veya buharla giysi, eş ya vb. yi temizleme, ütüleme. kuru temizleyici * Kuru temizleme yapan kimse. kuru üzüm * Haş lanı p ard ı ndan güneş te kurutulmak suretiyle hazı rlanan iri veya küçük taneli üzüm. * Yaşüzümün kurutulmuş u. kuru yemiş * Fı ndı k, fı stı k, leblebi gibi yemek dı ş ı nda yenilen yiyecekler. kuru yemiş çi * Kuru yemişsatan kimse veya kuru yemişsatı lan yer. kuru yük * Kara ve deniz taş ı tları yla nakledilen katı madde, ticarî eş ya. kuru yük gemisi * Deniz taş ı macı lı ğı nda katımaddeleri taş ı ma özelliğine göre ima edilen gemi. kuru ziraat * Kuru tarı m. kurucu

* Bir kurumun, bir iş in kurulması nısağlayan, müessis. * Bir kuruluş u oluş turan kimse.

kuruculuk * Kurma iş ini yapmak. kuruda kalmak * deniz alçaldı ğ ı nda (gemi) karaya oturmak. kurul kurulama

* Bir iş i yapmak veya yönetmek için görevlendirilmişkiş ilerden oluş muştopluluk, heyet, konsey. * Kurulamak iş i.

kurulamak * Bir ş eyin üzerindeki ı slaklı ğ ıgidermek. kurulanı ş * Kurulanma iş i veya biçimi. kurulanma * Kurulanmak iş i. kurulanmak * Kurulamak iş i yapı lmak veya kurulamak iş ine konu olmak.

* Kendini kurulamak. kurulaş ma * Kurulaş mak iş i. kurulaş mak * Kuru duruma gelmek. * Yoksullaş mak, yozlaş mak, muhtevası zlaş mak. kurulayı ş * Kurulamak iş i veya biçimi. kurulma

* Kurulmak iş i.

kurulmak * Kurmak iş ine konu olmak veya kurmak iş i yapı lmak. * Övünür biçimde davranı ş larda bulunmak, kası lmak. * Rahatça oturmak, yerleş mek. kurultay

kurulu

* Ulusal toplantı . * Bir kuruluş un, temel iş leri konuş mak için belli sürelerle veya gerektikçe yaptı ğı genel toplantı , kongre. * Eski Türklerde devlet iş lerinin görüş ülüp karara bağ landı ğ ımeclis. * Kurulmuşolan, yerleş miş , oturmuş .

kurulu düzen * Yerleş miş , içinde bulunan toplumsal düzen. kuruluk

* Kuru olma durumu.

kuruluş * Kurulma iş i, yolu veya tarihi. * Topluma hizmet amaç ve göreviyle kurulan her ş ey, kurum, tesis, müessese. * Yapı , yapı lı ş , bünye. * Bir sefer kuvvetini oluş turan birliklerin yapı sı . kuruluş lar bütünü * Kompleks. kurum

* Ocak bacaları nda biriken veya çevrede savrulan kalı n is.

kurum * Kuruluş , müessese, tesis. * Evlilik, aile, ortaklı k, mülkiyet gibi insanlar tarafı ndan oluş turulan ş ey, müessese. kurum * Kendini büyük ve önemli gösterme davranı ş ı , büyüklenme, tekebbür, azamet. kurum kurum kurumlanmak (veya kurulmak) * büyüklenmek, böbürlenmek. kurum satmak * böbürlenmek, büyüklenmek. kuruma

* Kurumak iş i.

kurumak

* Islaklı ğı nı , nemini yitirerek kuru duruma gelmek. * (bitki) Suyu çekilip cansı z duruma gelmek. * Cı lı zlaş mak, sı skalaş mak, zayı flamak. * (akarsu, göl için) Susuz kalmak. * (bazınesneler için) Yumuş aklı ğı nıyitirmek, sertleş mek.

kurumlanı ş * Kurumlanmak iş i veya biçimi. kurumlanma * Kurumlanmak iş i. kurumlanmak * Gururlanarak kası lmak. * Kurum (I) tutmak. kurumlaş ma * Kurum niteliği kazandı rma, kurum niteliğ i verme. * Özellikle politik ve ekonomik alanlarda denetim örgütlerinin, kurumları n çoğaltı lmasıeğ ilimi. * Herhangi bir davranı ş , düş ünüş , inanı şbiçiminin tarih olarak durağ an ve toplumca değ er verilen kalı plara dönüş mesi süreci, müesseseleş me. kurumlaş mak * Kurum durumuna gelmek, müesseseleş mek. kurumlaş tı rma * Kurumlaş tı rmak iş i. kurumlaş tı rmak * Kurum durumuna getirmek. kurumlu kurumlu

* Kurum (II) tutmuşolan. * Gururlanarak kası lan, mağrur.

kurumsal * Kurumla ilgili. kurumsallaş mak * Kurumsal duruma gelmek. kurumsuz * Kurumu olmayan. kuruntu

* Yanlı şve yersiz düş ünce. * Bir konuyla ilgili kötü ihtimalleri akla getirip tasalanma, iş kil, evham, vesvese. * Olmayacak bir ş eyin olacağ ı nı sanma, vehim.

kuruntu etmek * kötü ihtimalleri düş ünüp üzülmek. kuruntucu * Sürekli kuruntuya kapı lan (kimse), iş killi, müvesvis. kuruntulu * Kuruntusu olan (kimse), evhamlı , mütevehhim. kuruntusuz

* Kuruntusu olmayan. kuruntuya kapı lmak * boşyere tasalanmak. kurup takma * araç ve cihazları n tesisata bağ lanmasıiş i, montaj. kuruş kuruş

* Liranı n yüzde biri değ erinde Türk parası . * Kurmak iş i veya biçimi.

kuruşkuruş * Kuruş u bile hesap ederek. kuruş landı rma * Kuruş landı rmak iş i. kuruş landı rmak * Bir listede yer alan her maddenin fiyat tutarı nıhesap edip belirtmek. kuruş luk

* Herhangi bir kuruş a karş ı lı k olan.

kuruş u kuruş una * Hesap tam çı kartı larak. kurut kurutaç kurutma

* Kurutulmuşsüt ürünü. * Kurutma kabı . * Kurutmak iş i.

kurutma kabı *İ çinde nemçeker bir kimyasal madde bulunan ve bazımaddeleri kurutmak veya nemlenmelerini önlemek için kullanı lan kapaklıcam kap, desikatör. kurutma kâğı dı * Yazı da mürekkebin ı slaklı ğı nıgidermek için kullanı lan nem emici bir tür kâğ ı t. kurutma makinesi * Yı kanmı şve sı kı lmı şçamaş ı rlarısı cak hava içinde döndürerek kurutan araç. kurutmaç * Mürekkebi kurutmak için kullanı lan kurutma kâğ ı dıve bunun takı lıbulunduğ u araç. kurutmak * Suyunu ve ı slaklı ğ ı nıgiderip kuru duruma getirmek. * (bitkiler için) Canlı lı ğ ı nı yitirmek. * Bazısebze ve meyvelerin buharlaş tı rı lması yla kuru bir durum alması nısağlamak. * Cı lı z duruma getirmek, zayı flatmak. * Yiyecek ve içecekleri yiyip bitirmek. * Uğ ursuzluk getirmek, yok etmek. kurutmalı * Kurutma sistemi olan.

kurutmalı k * Kurutmaya yarar, kurutmak için ayrı lmı ş . kurutucu

* Nemi, ı sıveya hava akı mı yla uzaklaş tı rı p içine konulan maddeleri kurutan alet. * Boya ve parlatı cı ları n çabuk kurumaları nısağ lamak amacı yla içlerine katı lan madde.

kurutulma * Kurutulmak iş i. kurutulmak * Kurutmak iş i yapı lmak veya kurutmak iş ine konu olmak. kurutuş

* Kurutma iş i veya biçimi.

kuruyası ca *İ ş e yaramaz, kötü anlamı nda bir ilenme sözü. kuruyuş * Kuruma iş i veya biçimi. kurvaziyer * Belirli bir programa göre deniz yolu ile yapı lan turistik nitelikte gezi. kurya kurye

kuryelik kuskun kuskunlu

* Vatikanıyöneten yürütme ve yargı lama organları nı n bütünü. * Genellikle elçilik postası nı yerine ulaş tı rmakla görevli kimse. * Uçakla gönderilen mektup, koli veya havale. * Düzenli olarak ticarî bir hizmet gören taş ı t aracı . * Kuryenin görevi. * Hayvanı n kuyruğ u altı ndan geçirilerek eyere bağ lanan kayı ş . * Kuskunu olan.

kuskunsuz * Kuskunu olmayan. * Periş an, derbeder. kuskunu düş ük * Kuskun yeri sağ rı dan aş ağıolan at. * Gözden düş müşkimse. kuskus * Un, süt, yumurta ile yapı lan ufak ve yuvarlak taneler biçiminde kurutulmuşhamur. kuskus çorbası * Kuskus kullanı larak yapı lan çorba. kuskus pilâvı * Kuskus kullanı larak yapı lan pilâv. kusma

* Kusmak iş i, istifra.

kusmak

* Midesinin içindekilerini ağı z yolu ile dı ş arıatmak, kay etmek, istifra etmek. * Reddetmek. * (boyanan veya temizlenen ş eyler için) Yeniden ortaya çı kmak, dı ş arı ya vermek. * Birikmişöfkesini söylemek.

kusmuk * Kusulan ş ey. kusturma * Kusturmak iş i. kusturmak * Kusması na yol açmak. kusturucu * Kusturan, kusmaya yol açan. * Kı sa süre içinde kusmaya sebep olan ilâç. kusturuş * Kusturma iş i veya biçimi. kusuntu * Kusmuk. kusur

* Eksiklik, noksan, nakı sa. * Özür. * Bilerek veya bilmeyerek bir iş i gereği gibi yapmamak. * Elveriş siz durum. * Bir ş eyden artan kı sı m, üst, küsur.

kusur aramak * yanlı ş ı nı , eksikliğini, elveriş sizliğ ini aramak. kusur bulmak * bir ş eyin özrünü görmek. * gereğ inden çok titiz ve hoş görüsüz davranmak. kusur etmek (veya etmemek) * hoşkarş ı lanmayacak bir davranı ş ta bulunmak (veya bulunmamak). kusur iş lemek * yanlı şdavranı ş ta bulunmak. kusura bakmamak (veya kalmamak) * hoşgörmek. kusurlu

* Kusuru olan.

kusurluluk * Kusurlu olma durumu. kusursuz * Kusuru olmayan, mükemmel. kusursuzluk * Kusursuz olma durumu. kuş

* Yumurtlayan omurgalı lardan, akciğ erli, sı cak kanlı , vücudu tüylerle örtülü, gagalı , iki ayaklı , iki kanatlı uçucu hayvanları n ortak adı . kuşbakı ş ı * Yüksek bir yerden aş ağı ya doğ ru, bütün geniş liğ i içine alacak biçimde bakma. * Genel olarak. kuşbeyinli * Akı lsı z, aptal. kuşbilimci * Kuşbilimi uzmanı , ornitolog. kuşbilimi * Kuş larıinceleyen bilim, ornitoloji. kuşdili

* Daha çok çocukları n, kelimelerin biçimlerini değ iş tirerek kelimelerin baş ı na, hecelerin arası na baş ka kelime veya hece ekleyerek uydurduklarıbir tür konuş ma. kuşgibi

* çok hafif. * çabuk işgören, eline ayağ ı na çabuk.

kuşgibi (veya kadar) yemek * çok az yemek. kuşgibi çı rpı nmak * çaresizlik içinde telâş lıdavranmak. kuşgibi uçup gitmek * çok kı sa süren bir hastalı kla ölmek. * çok kı sa sürmek, geçmek. kuşkadar canıolmak * küçük, cı lı z, güçsüz bir yaratı k olmak. kuşkafesi * Kuş un içinde barı ndı rı ldı ğ ıyuva. kuşkafesi gibi * ufak ve güzel (yapı ). kuşkanadı yla gitmek * çok hı zlıgitmek. kuşkirazı * Gülgillerden, yaprak açmadan önce beyaz çiçek veren, kaplamacı lı kta kullanı lan yabanî ağaç, ı lgı ncar, gelinfeneri (Cerasus padus). * Bu ağacı n reçeli ve likörü yapı lan meyvesi. kuşmu konduracak? * "yapacağı ş ey görülmemişbir sanat eseri mi olacak?" anlamı nda kullanı lı r. kuşotu * Yol kenarları , duvar dipleri ve bahçelerde yetiş en bir yı llı k ve otsu bir bitki (Stellaria media). kuşsütü

* "Bulunmayan ş ey" anlamı nda bazı deyimlerde geçer.

kuşsütü ile beslemek * hiç eksiksiz, özenle beslemek.

kuşsütünden baş ka her ş ey var * her türlü yiyecek var. kuştüyü

* Yatak, yorgan, yastı k doldurmaya yarayan bazı kuş ları n tüyü. * Bu tüylerle doldurulmuşolan.

kuştüyü gibi * çok yumuş ak (oturacak, yatacak yer). kuşuçmaz, kervan geçmez * kimsenin uğ ramadı ğ ıı ssı z ve sapa kı r yeri. kuşuçurmamak * hiçbir ş eyin veya kimsenin kaçması na, geçmesine imkân vermemek. kuşuçuş u *İ ki nokta arası nda doğ rultu yönünde alı nan mesafe. kuşuykusu * Hafif uyku, tavş an uykusu. kuşüzümü * Siyah, çok ufak taneli çekirdeksiz bir üzüm çeş idi. kuşyuvası * Kuş un içinde barı ndı ğ ıyer. kuş a benzemek (veya dönmek) * bir ş ey düzeltilmek istenirken komik veya biçimsiz bir duruma gelmek. kuş ak

* Bele sarı lan uzun ve enli kumaş . * Sağlamlı ğı nıartı rmak için, bir ş eyin çevresine geçirilen ağ açtan veya metalden bağ . * Yaklaş ı k olarak yirmi beş , otuz yı llı k yaşkümelerini oluş turan bireyler öbeğ i, göbek, nesil, batı n. * Yaklaş ı k olarak aynı yı llarda doğmuş , aynıçağı nş artları nı , dolayı sı yla birbirine benzer sı kı ntı ları , kaderleri paylaş mı ş , benzer ödevlerle yükümlü olmuşkiş ilerin topluluğ u. * Bir küre yüzeyi, paralel iki düzlemle kesildiğinde iki kesitin arası nda kalan bölüm. * Yeryüzünün kutuplar, kutup daireleri ve dönencelerle belirlenen beşbölümünden her biri. * Yer yüzünde veya herhangi bir gök cisminde belli ş artlarısağlayan bölge. * Henüz birleş tirilmemişses ve görüntü taş ı yan filmler. kuş ak bağ lama * Düğ ün sı rası nda geline koltuğ a verilmesi töreninden önce baba veya baş ka bir büyük tarafı ndan gelinin ş al kuş ak dolama, bağ lama, kemer. * Tarikatlarda, medreselerde belli bir düzeye gelen öğ rencilere kuş ak takma töreni, kemer bağlama. * Karate, judo gibi Uzak Doğ u oyunları nda aş ama kaydetme. kuş aklama * Kuş aklamak iş i veya biçimi. * Kuş ak durumunda olan. kuş aklamak * Kuş aklarla sağlamlaş tı rmak. kuş aklı kuş aksı z

* Kuş ağıolan. * Kuş ağıolmayan.

kuş am

* Bkz. giyim kuş am.

kuş amlı * Bkz. giyimli kuş amlı . kuş ane * Yayvan küçük tencere. kuş anı lma * Kuş anı lmak iş i. kuş anı lmak * Kuş anmak iş i yapı lmak. kuş anı ş

* Kuş anmak iş i veya biçimi.

kuş anma * Kuş anmak iş i. kuş anmak * Beline kuş ak, kı lı ç, kemer gibi ş eyler bağ lamak. * Giyinmek. kuş antı

* Giyecek, kuş anı lacak ş ey.

kuş atı lma * Kuş atı lmak iş i. kuş atı lmak * Kuş atmak iş i yapı lmak, çevresi sarı lmak. kuş atı ş * Kuş atmak iş i veya biçimi. kuş atma

* Kuş atmak iş i, çevirme, çevreleme, sarma, abluka, ihata.

kuş atmak * Çevresini sarmak, çevrelemek, çevirmek, ablukaya almak, ihata etmek, muhasara etmek. * Çevrelemek, çokça bulunmak. * Kaplamak. * Bele sarı lı p bağlanan ş eyleri baş kası nı n beline bağ lamak. kuş baş ı * Küçük bir kuş un baş ıbüyüklüğ ünde olan (parça). kuş baş ı lı *İ çinde kuş baş ıolan. kuş baz

* Süs kuş larıyetiş tiren kuşmeraklı sı . * Padiş ahları n av kuş ları nıyetiş tiren görevli.

kuş burnu * Yaban gülü ağ acı ve meyvesi (Rosa canina). kuş çu

* Süs kuş larıyetiş tirip satan kimse. * Saraylarda ş ahin, doğan gibi avcıkuş ları n bakı mı yla görevli kimse.

* Suç iş leyen saray hasekilerini cezalandı rmak ve yola getirmekle görevli haseki subayı . kuş çubaş ı * Kuş çulardan sorumlu olan üst görevli. kuş çuluk kuş dili kuş e

* Kuşyetiş tirme merakıveya kuşyetiş tirip satma iş i. * Bir tür diş budak. * Kaymak kâğ ı dı .

kuş e kâğ ı dı * Kuş e. kuş ekmeği * Turpgillerden, çorak yerlerde yetiş en, beyaz veya mor çiçekli, eskiden hekimlikte kullanı lmı şolan otçul bir bitki, çoban dağarcı ğ ı(Thlaspi). kuş et kuş etli kuş etsiz

* Gemi veya tren yatağ ı . * Kuş eti olan. * Kuş eti olmayan.

kuş gömü * Pastı rmanı n fileto bölümü. kuş hane

*İ çinde süs kuş larıbeslenilen ve üretilen küçük oda veya büyük kafes.

kuş kanadı * Göz akızarı nı n göz bebeğine doğru bir ok ucu biçiminde ilerlemesi. kuş konmaz * Zambakgillerden, uç dallarıyapraksıgörünüş te, toprak altıkök sapları ndan çı kan taze sürgünleri yenen bir bitki (Asparagus officinalis). * Aynıfamilyadan, saksı larda yetiş tirilen, uzun saplı , ince ve küçük yapraklıbir süs bitkisi (Asparagus plumosus). kuş ku

* Bir olguyla ilgili gerçeğin ne olduğ unu kestirmemekten doğ an kararsı zlı k, iş kil, ş üphe. * Baş kaları nı n iyi niyet ve amaçları nıkötüye yorarak iş killenme duygusu.

kuş ku beslemek (veya kuş ku duymak) * kuş kulanmak. kuş ku uyanmak * iş killenmek, kuş kulanmak, ş üphe uyanmak. kuş kucu

* Açı k bir biçimde kanı tlanmamı şher ş eyden kuş kuya düş en, ş üpheci, septik. * Kuş kuculuk yanlı sıolan, septik.

kuş kuculuk * Özellikle doğa ötesi konularda olumlu veya olumsuz yargı da bulunmaktan çekinme temeline dayanan öğreti, ş üphecilik, septisizm.

kuş kulandı rma * Kuş kulandı rmak iş i. kuş kulandı rmak * Kuş kuya düş ürmek, kuş kulanması na yol açmak, ş üphelendirmek. kuş kulanma * Kuş kulanmak iş i. kuş kulanmak * Kuş ku içinde bulunmak, kuş ku duymak, ş üphelenmek. kuş kulu

* Kuş ku belirten, kuş ku anlatan, ş üpheli. * Kuş ku içinde olan, ş üpheli. * Kuş kucu.

kuş kulu kuş kulu * Kuş ku içinde olarak, ş üphelenerek. kuş kusu kalmamak * bir konuda her ş eyi bilmek, ş üphe duymamak. kuş kusuz * Kuş kusu olmayan, iş kilsiz. * Elbette, ş üphesiz. kuş kuya düş mek * kuş kulanmak, kuş ku beslemek, kuş ku duymak, ş üpheye düş mek. kuş lak

* Av kuş larıbol olan yer.

kuş lar * Çok hücreli hayvanlardan, omurgalı ları n genişbir sı nı fı . kuş lokumu * Yumurta, un ve ş ekerle yapı lan bir tür kurabiye. kuş luk

* Günün sabahla öğ le arası ndaki bölümü.

kuş luk namazı * Vaktinde kı lı nmayan sabah namazıiçin güneşbir mı zrak boyu yükseldikten sonra kaza edilen namaz. kuş luk vakti * Günün ilk ı ş ı klarıile güneş in bir mı zrak boyu yükselmesi arası nda kalan süresi. kuş luk yemeği * Kuş luk vakti yenilen yemek. kuş mar

* Kuşavlamak için hazı rlanmı ştuzak, kuştuzağı .

kuş palazı * Difteri. kuş yemi * Buğdaygillerden, durgun sularda yetiş en bir bitki (Phalaris canariensis). * Bu bitkinin taneleri. * Kuş lara yedirilen çiş itli tahı l taneleri, dane.

kut

kutan kutlama

kutlamak

kutlanı ş kutlanma

* Uğ ur, baht, talih. * Mutluluk. * Saka kuş u. * Kutlamak iş i, tebrik. * Kutlama töreni. * Mutlu bir olay sebebiyle buna sevinildiğ ini birine söz, yazıveya armağ anla anlatmak, tebrik etmek. * Önemli bir olayı n gerçekleş mesi yı l dönümü dolayı sı yla tören yapmak, tes'it etmek. * Kutlanmak iş i veya biçimi. * Kutlanmak iş i.

kutlanmak * Kutlamak iş i yapı lmak, tebrik edilmek. kutlayı ş kutlu

* Kutlamak iş i veya biçimi. * Uğ ur getirdiğine inanı lan, uğ urlu, ongun, mübarek.

kutlu olsun * "uğurlu olsun, bolluk ve iyilik getirsin" anlamı nda bir kutlama sözü. kutlulamak * Kutlamak. kutluluk kutnu kutsal

* Kutlu olma durumu. * Pamuk veya ipekle karı ş ı k pamuktan dokunmuşkalı n, ensiz kumaşçeş idi. * Güçlü bir dinî saygı uyandı ran veya uyandı rmasıgereken, kutsî, mukaddes. * Tapı nı lacak veya yolunda can verilecek derecede sevilen, kutsî, mukaddes. * Bozulmaması , dokunulmaması , karş ıçı kı lmamasıgereken, üstüne titrenilen. * Tanrı 'ya adanmı şolan, tanrı sal olan.

kutsallaş ma * Kutsallaş mak iş i. kutsallaş mak * Kutsal duruma gelmek. kutsallaş tı rı ş * Kutsallaş tı rmak iş i veya biçimi. kutsallaş tı rma * Kutsallaş tı rmak iş i, kutsama. kutsallaş tı rmak

* Kutsal duruma getirmek, kutsamak. kutsallı k * Kutsal olma durumu, kutsiyet. kutsama

* Kutsamak iş i, takdis.

kutsamak * Kutsallaş tı rmak. * Kutluluk dilemek, takdis etmek. kutsî

* Kutsal.

kutsîleş me * Kutsîleş mek iş i veya durumu. kutsîleş mek * Kutsal duruma gelmek. kutsiyet kutsuz

* Kutsallı k. * Uğ ursuz, kötü, menhus. * Mutsuz, zavallı .

kutsuzluk * Kutsuz olma durumu. kutu

*İ nce tahta, mukavva, teneke, plâstik vb. den yapı lmı ş , genellikle kapaklıkap. * Elektrik akı mı devrelerinde birleş tirme yapmak veya akı mıbir veya daha fazla kollara ayı rmak için kullanı lan araç, buat. * Elektrik veya telefon tellerinin toplanı p bağ landı ğı kap. * (bir kimsede, bir yerde veya ş eyde) İ yi veya kötü bir özelliğin fazlalı ğı nıbelirtir. * Kutunun alabildiği kadar olan. kutu gibi

* küçük fakat kullanı ş lıve ş irin.

kutu kutu * 1'den 10'a kadar sayı ları n gizlice yazı lması , tahmin edilmesine dayanan ve iki çocuk arası nda oynanan bir oyun. kutucu * Kutu yapan veya satan kimse. kutuculuk * Kutu yapmak veya satmak iş i. kutulama

* Kutulamak iş i.

kutulamak * Kutuya yerleş tirmek, kutuya koymak. kutulanı ş * Kutulanmak iş i veya biçimi. kutulanma

* Kutulanmak iş i. kutulanmak * Kutulamak iş i yapı lmak. kutulayı ş * Kutulamak iş i veya biçimi. kutulu

* Kutusu olan.

kutulu telefon * Halkı n kullanı mı na sunulan, para, jeton veya manyetik özelliğ i olan kartla çalı ş an telefon, ankesörlü telefon. kutup

* Yer yuvarlağ ı nı n, ekvatordan en uzak olan yer ekseninin geçtiğ i var sayı lan iki noktası ndan her biri. * Birbiriyle karş ı t olan ş eylerden her biri. * Bir konuda yüksek bilgisi ve yetkisi olan kimse. * Gök küresinin, dolayı nda döndüğü var sayı lan eksenin iki ucundan her biri. * Elektrik akı mı nıoluş turan gerilim ayrı lı ğı nı n en yüksek dereceyi bulduğ u iki noktadan her biri. * Bir mı knatı s demirinin iki ucundan her biri.

kutup engel * Bir pilde elektromotor kuvveti düş üren polorma olayı na karş ıgelmek ve elektirk akı mı nı n durması nı önlemek için kullanı lan (kimyasal maddelerden her biri). Kutup Yı ldı zı * Gök küresinin kutbuna en yakı n olan küçükayıdenilen takı m yı ldı zı n en ucunda bulunan, kuzeyi belirleyen, durağan yı ldı z, Demirkazı k, Kuzey Yı ldı zı . kutuplanma * Kutuplanmak iş i, polârizasyon. kutuplanmak *İ ki kutupta toplanmak. * (pusula ibresi için) Kutba doğru yönelmek. kutuplaş ma * Kutuplaş mak iş i. kutuplaş mak * (bir topluluk) Birbirine karş ı t gruplara ayrı lmak. kutupsal kutur

kuvars

* Kutupla ilgili. * (daire ve kürede) Çap. * (bazıgeometrik ş ekillerde) Köş egen. * Billûrlaş mı şsilisin doğ ada çok yaygı n bir türü.

kuvarsit * Yalnı z kuvars tanelerinden birleş ik bir kayaç, kum taş ı . kuvertür kuvöz

* Örtü.

* Özellikle erken veya yeni doğmuşbebeklerin, bulaş ı cıhastalı klardan korunması amacı yla içine yerleş tirildiğ i, belirli sı caklı ğ ıolan araç. kuvve

* Düş ünce, niyet. * Bir devletin silâhlıkuvvetlerinin durumu veya gücü. * Yeti.

kuvveden fiile çı karmak * düş ünülen, tasarlanan ş eyi gerçekleş tirmek. kuvvet

* Fiziksel güç, takat. * Güç. * Şiddet, zor, cebir. * Yetke, erk, nüfuz. * Dayanı klıolma durumu, tahammül, mukavemet. * Bir niceliğ in kendisi ile çarpı larak yükseltildiğ i derecelerden her biri: 2x2x2=23 denkleminde, 3 sayı sı 2'nin kuvvetini gösterir. * Bir ülkenin savaş çısilâhlıkuruluş larıveya gücü. * Durgunluğ u harekete veya hareketi durgun bir duruma çeviren etken, direnci kı ran veya direnç doğ uran özellik. kuvvet almak * herhangi bir yardı mla gücü artmak, kuvvetlenmek. kuvvet bulamamak * cesaret edememek. kuvvet çifti * Birbirine paralel ters yönde ve eş it ağı rlı kta iki kuvvetin oluş turduğu kuvvet takı mı . kuvvet komutanları * Kara, deniz ve hava kuvvetleri komutanları na toplu olarak verilen ad. kuvvet vermek * bir konuya çok önem vermek. kuvvetini toplamak * gücünü artı rmak, kuvvetlenmek. kuvvetle

* güçlü ve sağ lam bir biçimde. * üzerinde durarak, direnerek.

kuvvetlendirici * Gücü artı ran, güçlendirici. * (fotoğ rafçı lı kta) Negatiflerin güçlendirilmesini sağlayan banyo. kuvvetlendiriş * Kuvvetlendirmek iş i veya biçimi. kuvvetlendirme * Kuvvetlendirmek iş i. kuvvetlendirmek * Güçlenmesini sağlamak, gücünü artı rmak. kuvvetleniş * Kuvvetlenmek iş i veya biçimi. kuvvetlenme

* Kuvvetlenmek iş i. kuvvetlenmek * Güç kazanmak, direnci veya gücü artmak. kuvvetli

* Gücü çok olan, zorlu, ş iddetli. * Sağlam, dayanı klıolan. * Görevini iyi yapan, keskin. * Çok etkileyici, inandı rı cı , önemli. * Saygı n, nüfuzlu. * Üstün. * Etkili.

kuvvetlice * Oldukça güçlü, kuvvetli. * Biraz güçlü, biraz kuvvetli. kuvvetölçer * Kuvvetleri ölçmeye yarayan cihaz, dinamometre. kuvvetsiz * Gücü, kuvveti olmayan, güçsüz. * Etkisiz. kuvvetsizlik * Kuvvetsiz olma durumu, güçsüzlük. kuvvetten düş mek * gücü azalmak. kuymak

* Mı sı r ununun erimişteryağ ı yla kavrulması , su ilâve edilmesi, bir miktar peynir katı lmasıve bir süre kaynatı lması yla elde edilen yemek. * Karadeniz bölgesinde ve özellikle Trabzon'da yapı lan bir tür yemek. kuyruğa girmek * ayakta arka arkaya durulan diziye girmek. kuyruğu dikmek * (hayvan) koş maya, baş lamak. * (insan) bulunduğu yerden uzaklaş maya baş lamak. kuyruğu kapana kı sı lmak (veya sı kı ş mak) * çok zor duruma düş mek. kuyruğu titretmek * ölmek. kuyruğuna basmak * birini incitip saldı rı da bulunması na yol açmak, tahrik etmek. kuyruğuna teneke bağlamak * biriyle aş ı rıderecede alay etmek. * birini, herkesin alay edeceği biçimde kovmak. kuyruğunu kı smak * korkup sinmek. kuyruğunu kı stı rmak * birini güç bir duruma düş ürmek.

kuyruğunu tava sapı na çevirmek * haddini bildirmek, gereken dersi vermek. kuyruk

* Hayvanları n çoğ unda, gövdenin art yanı nda bulunan, omurganı n uzantı sı olan uzun ve esnek organ. * Kuş larda gövdenin art yanı nda bulunan tüy demeti. * Koyunun bazıtürlerinde eritilerek yağıalı nan bir uzantı sı . * Bazış eylerde kuyruğa benzeyen uzantıveya baştarafı n aksi yönünde kalan bölüm. * Birisinin arkası na takı lı p hiç ayrı lmayan kimse. *İ nsanları n sı ra beklemek için, art arda durarak oluş turduğu dizi. * Baş ı n arkası na toplanmı şsaç demeti. * Bir harfin bitişçizgisine yakı n yerde, birden bir dönüşyapan kı sa çizgi.

kuyruk acı sı * Hı nç, alı nacak öç. kuyruk çekmek * gözün çevresine kalem veya sürme ile çizgi çekmek. kuyruk kemiği * Omurganı n alt ucunda bulunan, kuyruk sokumu kemiğ i ile eklemlenen, önden arkaya doğ ru yassı , üçgen biçiminde kemik. kuyruk olmak * arka arkaya dizilmek, sı ralanmak. kuyruk sallamak * yaltaklanmak. kuyruk sokumu *İ nsanda omurganı n alt ucunun bitim yeri. kuyruk sokumu kemiğ i * Omurganı n bitiminde, beşkuyruk omurunun kaynaş ması ndan oluş an, üçgen biçiminde kemik. kuyruk yağ ı * Koyun kuyruğ unun eritilmesinden elde edilen yağ . kuyruk yapmak * uzun ve peş peş e bir sı ra oluş turmak. kuyrukkakan * Kara tavukgillerden, böcek ve meyve ile beslenen küçük ötücü bir kuş(Saxicola). kuyruklu

* Kuyruğu olan. * Akrep.

kuyruklu kelebek * Kanatları siyah benekli sarı renkte bir Avrupa kelebeği (Papillio machaon). kuyruklu kurbağ a * Yumurtadan yeni çı kmı şve evrim geçirmemişyavru kurbağa. kuyruklu piyano * Duvar piyanosu gibi dik olmayan, gövdesi üç ayak üstünde yatı k bir durumda bulunan piyano. kuyruklu yalan * Çok büyük yalan. kuyruklu yı ldı z

* Güneşçevresinde büyük yuvarlak bir elips veya bir parabol çizen, kuyruk denilen ı ş ı klıbir uzantı sıolan gök cismi. kuyruklu yı ldı z baş ı * kuyruklu yı ldı zı n önde giden yuvarlak parçası . kuyruklu yı ldı z çekirdeği * kuyruklu yı ldı z baş ı nı n ortası nda yı ldı za benzeyen parlak nokta. kuyruklu yı ldı z saçı * kuyruklu yı ldı z çekirdeğ ini saran ı ş ı klıgaz yuvarı . kuyruklular * Omurgalıhayvanlardan, amfibyumlar sı nı fı nı n, vücut ve kuyruklarıuzun, bacaklarızayı f, birçok semender türlerini içine alan bir alt takı mı , urodel. kuyruksallayan * Kuyruksallayangillerden, kanatlarıve vücudunun üst bölümü kül rengi, alt bölümü değ iş ik sarıolan, uzun kuyruklu, küçük, ötücü kuş , yont kuş u (Motacilla). kuyruksallayangiller * Kuyruksallayan, incir kuş u gibi ötücü kuş ları içine alan familya. kuyruksuz * Kuyruğu olmayan. kuyruksuzlar * Kurbağalar. kuyruksüren * Bir kuş . kuytu

* Issı z, sessiz ve göze çarpmayan (yer). * Uğ rak olmayan, içerlek, sapa (yer). * Sessiz, ı ssı z, tenha yer. * Gün ı ş ı ğ ıalmayan.

kuytuluk * Kuytu, sessiz yer. kuyu

* Su katmanı na varı ncaya kadar derinliğ ine kazı lan, genellikle silindir biçiminde, çevresine duvar örülen, suyundan yararlanı lan çukur. * Toprağa kazı lan derince çukur. *İ çinden çı kı lamayan durum veya yer. * Yer altı ndaki işyerlerine ulaş mak için açı lmı şve kesit boyutlarıderinliğine oranla sı nı rlı , düş ey veya düş eye yakı n bağlantıyolu. kuyu açmak * kuyu yapmak. kuyu bileziğ i * Su kuyusunun ağ zı na oturtulan tek parça yontma taş . kuyu fı ndı ğı * Yeş ilken toprağa gömülerek ayrıbir çeş ni verilen fı ndı k. kuyu gibi * çok derin. * bası k ve karanlı k yer.

kuyu kebabı * Toprak altı nda özel olarak kazı lı p hazı rlanmı şkuyuda piş irilen çebiç veya kuzu kebabı . kuyu suyu * Kuyudan çı karı lan içme ve sulamada kullanı lan su. kuyu topuğu * Kuyunun yapı sı nıveya kuyu baş ı ndaki tesisleri, çökme sı rası nda oluş abilecek hasara veya zarara karş ı korumak amacı yla kuyu çevresinde bı rakı lan güvenlik topuğ u. kuyucu * Kuyu kazmayıişedinmişkimse. kuyuculuk * Kuyucunun iş i veya kuyu kazma iş i. kuyudan adam çı karmak * olumsuz, uygunsuz veya yasal olmayan bir durumda son vererek birini hakları na kavuş turmak. * unutulmaktan kurtarmak. kuyudat kuyum

* (resmî defterdeki) Kayı tlar. * Değerli metal ve taş lardan yapı lan süs eş yası .

kuyumcu * Değerli metal ve taş lardan bilezik, küpe gibi süs eş yası yapan veya satan kimse, mücevherci. kuyumcu terazisi * Hassas terazi. kuyumculuk * Kuyumcunun iş i ve zanaatı , mücevhercilik. kuyusunu kazmak * birinin yı kı mı na çalı ş mak, kötü duruma düş mesini istemek. kuz * Gölgede kalan (yan). kuzen kuzey karş ı tı .

* Teyze, dayı , hala veya amcanı n erkek çocuğ u, erkek yeğ en. * Sağı nıdoğuya, solunu batı ya veren kimsenin tam karş ı sı na düş en yön, dört ana yönden biri, ş imal, güney * Bulunduğ u noktaya göre kuzeyde kalan yer. * Bu yöne düş en, bu yönle ilgili olan, ş imalî.

Kuzey Kutbu *İ ki kutuptan ekvatorun kuzey tarafı nda yer alan kutup bölgesi. kuzey noktası * Ufukta kuzey doğ rultusunun gök küresini deldiğ i nokta. Kuzey Yı ldı zı * Kutup Yı ldı zı . kuzeybatı * Ufkun kuzeye ve batı ya eş it uzaklı kta olan noktası . * Bu yönle ilgili olan.

kuzeydoğ u * Ufkun kuzeye ve doğuya eş it uzaklı kta olan noktası . * Bu yönle ilgili olan. kuzeyli kuzgun

* Kuzey ülkeleri halkı ndan olan (kimse). * Birçok karga türüne, özellikle kara kargaya verilen ad (Corvus corone).

kuzgun gibi * çok kara, çok koyu. kuzguna yavrusu ş ahin (veya anka) görünür * herkesin kendi yarattı ğ ış ey çirkin de olsa, gözüne güzel görünür. kuzguncuk * Hapishane kapı ları ndaki demir kafesli pencere. kuzgunî

* Çok koyu, kara.

kuzgunî siyah * Çok koyu, kara renkli. kuzgunkı lı cı * Süsengillerden, uzun, ensiz ve sivri yapraklı bir süs bitkisi, glayöl (Gladiolus illyricus). kuzin kuzine

kuzu

* Teyze, dayı , hala veya amcanı n kı z çocuğ u, kı z yeğen. * Hem ı sı tmaya, hem de üzerinde yemek piş irmeye yarayan büyük mutfak sobası . * Gemilerde yemek piş irilen yer, mutfak. * Koyun yavrusu. * Bir meyve veya sebzeye bitiş ik olan küçük meyve veya sebze. * Kuzu etinden yapı lmı şolan (yiyecek).

kuzu çevirmek * kuzunun gövdesini ş iş e geçirip ateşkorunun üzerinde çevirerek piş irmek. kuzu diş i * Süt diş i. *İ leri yaş larda çı kan diş , peynir diş i. kuzu eti kuzu gibi

* Kesilmişkuzunun parçalanı p satı lan eti. * çok uysal.

kuzu gibi olmak * uslanmak, sessizleş mek, sakinleş mek. kuzu kapama * Kemikli kuzu etinin, arpacı k soğ anı , yeş il soğ an, havuç, dereotu ile birlikte ağ ı r ateş te piş irilmesiyle yapı lan bir yemek türü. kuzu kapı sı

* Büyük bir kapı nı n içinde veya yanı nda bulunan küçük kapı , kuzuluk. kuzu kesilmek * uysallaş mak, sessizleş mek,sakin bir durum almak. kuzu kestanesi * Yabanî ağaçlardan elde edilen, küçük, lezzetli bir kestane türü. kuzu kuzu * Hiç ses çı karmadan, karş ıgelmeden, uysal bir biçimde. kuzu mantarı * Bazitli mantarlardan, çayı rlarda, sulak yerlerde yetiş en, ş apkasıetli, kalı n, koni biçiminde, pürüzlü, yenilir bir mantar (Boletus edulis). kuzu postuna bürünmek * karş ı sı ndakini aldatmak için gerçek kiş iliğini saklamak, kendini zararsı z ve uysal göstermek. kuzu sarmaş ı ğı * Boyu 3 m kadar olabilen, tı rmanı cı , beyaz sütlü, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Canvolvulus arvensis). kuzugöbeğ i * Sulak çayı rlarda yetiş en, ş apkasıkalı n ve etli, yenir bir mantar çeş idi (Agaricus campestris). kuzukulağ ı * Kara buğ daygillerden, sulak yerlerde yetiş en, çiçekleri iki evcikli ve kı rmı zı mtı rak bir bitki, yaprakları salata olarak kullanı lı r (Rumex acetosa). kuzukulağ ıasidi * Oksalik asit. kuzulama * (koyun) Yavrulama. * Kuzu yürüyüş ü gibi emekleme. kuzulamak * (koyun) Yavrulamak. * (çocuk) Ellerini yere dayayarak dizleri üstünde emeklemek. kuzulaş ma * Kuzulaş mak iş i. kuzulaş mak * Kuzu gibi uysal ve zararsı z duruma gelmek. kuzulu

kuzuluk

* (koyun için) Kuzusu olan. * (meyve ve sebze için) Kendisine bitiş ik olarak aynıcinsten küçük tanesi olan. * Kuzu barı nağı , ağ ı l. * Yumuş ak huyluluk. * Büyük kapı ları n ortası ndaki küçük kapı , kuzu kapı sı .

kuzuluk kapı sı * Hanlarda büyük kapı üzerindeki küçük kapı . kuzum! -kü

* okş amalı k, yalvarma veya dikkat çekme anlamları taş ı yan bir ünlem. * Bkz. -ki.

Kübalı kübik

kübist

kübizm -küç küçücük

* Küba halkı ndan olan. * Küp ve kesme biçiminde olan. * Kübizm akı mı na uyularak yapı lmı şolan. * Küp (II) biçiminde olan. * Kübizmle ilgili olan. * Kübizmi uygulayan, kübizm yanlı sı (kimse). * Nesneleri geometrik biçimlerde gösteren bir sanat akı mı . * Bkz. -gı ç / -giç. * Çok küçük.

küçük * Boyutları , benzerlerininkinden daha ufak olan, büyük karş ı tı . * Eni, boyu az. * Daha az yaş lı . * Niceliği az olan. * Niteliğ i aş ağı olan, bayağ ı . * Geri aş amada. * Üstün yeteneği olmayan. * Büyümesini, geliş mesini henüz tamamlamı şolan. * Çocuk. * (ses) Kı sı k, parlak olmayan. * Yaş , makam, rütbe, derece bakı mı ndan daha aş ağıolan (kimse). * Küçük abdest. küçük abdest *İ ş eme ihtiyacı , çiş , idrar. küçük ad

*İ lk ad, soyadıolmayan ön ad.

Küçük Asya * Anadolu. küçük ay

* Şubat ayı , gücük ay.

küçük bey * Evin küçük erkek çocuğu. * Çı tkı rı ldı m, ş ı marı k genç. küçük burjuva * Gelir düzeyi düş ük ş ehirli halk. küçük çaplı * Değeri ve ağ ı rlı ğı az. küçük çapta * Belirli bir ölçüde. * Yaygı n olmayan.

küçük dağları ben yarattı m demek * çok böbürlenmek, kibirlenmek. küçük dalga * Orta dalga. küçük dil * Damak eteğinin ortası nda bulunan küçük uzantı . küçük dil ünsüzü * Akciğerlerden gelen havanı n art damakta küçük dilin çevresinden sı zarak çı kması yla oluş an ünsüz: ğ . küçük dilini yutmak *ş aş ı rmak, donakalmak. küçük düş mek * değ eri veya onuru sarsı lmak. küçük düş ürmek * değ erini veya ş erefini sarsmak. küçük gezegen * Bilinen dokuz büyük gezegene göre çok küçük olan gezegen. küçük görmek * değ er, önem vermemek. küçük hanı m * Evin kı zıveya genç gelini. küçük harf * Büyük harflerden ayrıbiçimde yazı lan harf, minüskül. küçük Hindistan cevizi *İ ki çeneklilerden, sı cak iklimlerde yetiş en bir ağaç (Myristica frangrans). * Bu ağacı n baharat olarak da kullanı lan ceviz biçimindeki yemiş . küçük kan dolaş ı mı * Çeş itli organlardan gelen toplardamarları n kanı sağkulakçı k ve sağkarı ncı ğa taş ı ması , oradan da atardamarlarla kanı n akciğerlere ulaş tı rı lmasıve oradan sol kulakçı ğa taş ı nması düzeni. küçük karga * Karga cinsi bir tür kuş . küçük köprü * Vücudun, sı rt yere dönük olarak avuçlar ve dizler üstünde dayalıve gergin bulunduğ u durum, el diz köprüsü. küçük köyün büyük ağ ası * büyüklük taslayanlar için söylenir. küçük kumru * Kumru cinsi bir tür kuş . küçük martı * Martıcinsi bir tür kuş . küçük mevlit ayı * Kamer takviminin dördüncü ayı , rebiyülâhı r. küçük oynamak * kumarda az para ile oynamak.

küçük önerme * Bir tası mda, küçük terimi taş ı yan öncül, minor. küçük parmak * Bkz. serçe parmak. küçük sakarca * Sakarya cinsi bir tür kuş . küçük sesli uyumu * Bkz. küçük ünlü uyumu. küçük ş algam * Turpgillerden, çiçekleri kokulu, tohumları ndan ı ş ı k araçları nda ve sabun yapı mı nda kullanı lan bir yağ çı karı lan, kolzaya benzeyen bir bitki, yağş algamı(Brassica rapa). küçük tansiyon * Kanı n beyin içindeki bası ncı . küçük terim * Bir tası mda, vargı nı n konusu olan terim. küçük tövbe ayı * Kamer takviminin altı ncıayı , cemaziyülâhı r. küçük ünlü uyumu * Türkçe bir kelimede düz ünlülerden (a, e, ı , i) sonra düz ünlülerin, yuvarlak ünlülerden (o,ö,u,ü) sonra dar yuvarlak (u,ü) veya düz geniş(a,e) ünlülerin gelmesi: Evler. Etek. Salkı mlar. Ördek, Okul, Sucuları n gibi. Küçükayı * Göğün kuzey kutup bölgesinde, Büyük Ayı 'nı n tersi durumda, bir takı m yı ldı z, Dübbüasgar. küçükbaş * Kasaplı k hayvanlardan koyun ve keçiye verilen ortak ad. küçükçe

* Biraz küçük.

küçükle küçük, büyükle büyük olmak * her yaş taki kiş ilere karş ıdostça, arkadaş ça davranmak. * her makam ve durumdaki kiş ilere karş ıdostça ve anlayı şgösterek davranmak. küçükleş me * Küçükleş mek iş i. küçükleş mek * Değerini yitirmek. küçüklü büyüklü * "Küçüğ ü de büyüğ ü de birlikte" anlamı nda kulanı lı r. küçüklük

* Küçük olma durumu. *İ nsana yakı ş mayacak, insanı n değerini azaltacak davranı ş .

küçüksemek * Küçümsemek. küçülme

* Küçülmek iş i.

küçülmek * Büyükken herhangi bir sebeple ufak duruma gelmek. * Büzülmek, hacimce ufalmak. * Değer ve onurunu azaltacak davranı ş ta bulunmak. küçültme

* Küçültmek iş i, tasgir. * Bir ş eyin küçüğünü gösteren söz biçimi.

küçültme eki * Kelimelerin anlamı na küçüklük, azlı k, sevgi, acı ma kavramları katan ekler. Türkçede bu kavramlar ş u eklerle sağ lanı r. küçültmek * Büyükken daha küçük duruma getirmek. * Değerini ve onurunu azaltmak. * Yaş ı nıgizleyerek küçük göstermek. küçülüş * Küçülmek iş i veya biçimi. küçümen

* Benzerlerinden daha küçük olan, pek küçük.

küçümencik *İ yi ve küçük. küçümseme * Küçümsemek iş i. küçümsemek * Değer ve önem vermemek, küçük görmek, küçümsemek. küçümsenme * Küçümsenmek iş i. küçümsenmek * Küçümsemek iş i yapı lmak. küçümseyiş * Küçümsemek iş i veya biçimi. küçürek * Biraz küçük. küf

* Ekmek, peynir gibi organik maddelerin üzerinde, nem ve ı sı nı n etkisiyle oluş an, çoğ u yeş il renkli mantar. * Pas.

küf bağ lamak (veya tutmak) * küflenmek. * unutulmak. * bitmek, kalmamak. küf kokmak * kapalı , nemli yerler gibi ağı r kokmak. küf kokusu * Ağı r, pis ve bunaltı cıkoku. küf yeş ili

* (renk için) Açı k yeş il.

küfe

* Genellikle söğ üt veya baş ka ağaç dalları ndan örülen, yük taş ı maya yarayan, kaba ve dayanı klısepet. * Kaba et, kı ç. * Bir küfenin alabildiğ i miktar.

küfeci * Küfe yapan veya satan kimse. * Küfe ile sı rtı nda öte beri taş ı yan hamal. küfecilik * Küfecinin iş i. küfelik

* Bir küfeyi dolduracak miktarda. * Kendi kendine yürüyemeyecek derecede sarhoş(kimse).

küfelik olmak * çok sarhoşolmak. küffar

* Müslüman olmayanlar, kâfirler.

küflendirme * Küflendirmek iş i. küflendirmek * Küf bağ laması na yol açmak. küflenme * Küflenmek iş i. küflenmek * Küf oluş mak. * Zamanıgeçmek, köhneleş mek. * Çalı ş ma fı rsatıbulamayarak özelliklerini veya yeteneğ ini yitirmek. küfletme

* Küflendirme.

küfletmek * Küflendirmek. küflü

küflüce küfran

* Küflenmişolan. * Zamanıgeçmiş , köhne. * Saklanmı şaltı n para. * Bkz. mantar hastalı ğı . * Nankörlük.

küfretme * Küfretmek iş i, sövme. küfretmek * Sövmek. küfür

* Sövme, sövmek için söylenen söz, sövgü.

* Tanrı'nı n varlı ğıve birliği gibi dinin temellerinden sayı lan inançlarıinkâr etme ve bu yolda söylenen söz. * Olumlu iş leri kötü gösterme, varlı klarıinkâr etme. küfür küfür * (rüzgâr için) Tatlı , serin ve hafif bir biçimde eserek. küfür savurmak * küfretmek. küfür yemek * kendisine küfredilmek. küfürbaz

* Kaba sövgüleri çok kullanan, ağ zıbozuk.

küfürbazlı k * Küfürbaz olma durumu. küfürü basmak * küfretmek. küfüv küheylân kükre

* Birbirine benzeyen veya yakı ş an, denk. * Soylu Arap atı . * Öfke veya cinsel istek yüzünden saldı rı cıbir durum alan (hayvan).

kükreme * Kükremek iş i. kükremek * (aslan) Bağı rmak. * Coş mak, taş kı nlı k göstermek. * (deniz, nehir için) Kabarmak, taş mak. * Kı zgı nlı k ve öfke ile yüksek sesle bağ ı rmak. * Coş kuyla saldı rmak. * Mayalanı p kabarmak. * Gür bir biçimde yetiş mek. kükreyiş * Kükremek iş i veya biçimi. kükürt

* Atom numarası16, atom ağı rlı ğı 32,06 olan, doğada saf veya baş ka cisimlerle birleş ik olarak bulunan, sarı renkli, 119 C° de eriyen ve 444 C° de kaynayan element, sulf. Kı saltmasıS. kükürt çiçeği * Kükürt buharı nı n birdenbire soğ utulması yla elde edilen kükürt. kükürtatar * Kükürtlü buhar çı karan ve üzerinde kükürt biriken alan. kükürtleme * Kükürtlemek iş i. kükürtlemek * Toz kükürt serpmek. kükürtlenme

* Kükürtlenmek iş i. kükürtlenmek * Kükürtlemek iş ine konu olmak veya kükürtlemek iş i yapı lmak. kükürtlü

*İ çinde kükürt bulunan.

kükürtsüz *İ çinde kükürt bulunmayan. kül

kül

* Yanan ş eylerden arta kalan toz madde. * Yanmı şbir yapı nı n kalı ntı sı . * Bütün, tüm.

kül bağ lamak * (ateşiçin) sönmek. * gücünü, etkisini yitirmek. kül çöreğ i * Külde piş irilen çörek. kül etmek * yakmak, kavurmak. * birinin varı nıyoğ unu yok etmek. kül gibi

* (bet beniz için) soluk, renksiz.

kül kesilmek * heyacandan rengi solmak. kül olmak * bütünüyle yanmak. * varı nıyoğ unu yitirmek. kül rengi

* Odunun yanması yla oluş an, külün akla kara arası ndaki rengi, gri. * Bu renkte olan.

kül rengi et sineği * Eklem bacaklı ları n böcekler sı nı fı ndan, larvaları nıhayvan ölüsü veya et üzerine bı rakan bir tür sinek (Sartophaga carnaria). kül tablası * Sigara külünün, içine dökülüp biriktirildiğ i cam veya metal kap. kül ufak olmak * çok küçük parçalara ayrı lmak. kül yemek (veya yutmak) * kurnazca yapı lan bir oyuna düş mek, aldatı lmak. külâh

* Erkeklerin giydiğ i genellikle keçeden, ucu sivri veya yüksek baş lı k. *İ çine bazı ş eyler koymak için huni biçiminde bükülmüşkâğ ı t kap. * Bu kabı n alabileceği miktar. * Oyun, hile.

külâh giydirmek * hile ile, oyunla aldatmak. külâh kapmak * düzen, dalavere ile bir iş in baş ı na geçmek. külâh peş inde olmak * yalan ve dolanla bir iş in baş ı na geçmeye çalı ş mak. külâh takmak * hile ile, oyunla kandı rı p parası nıalmak. külâhçı

* Külâh yapan veya satan kimse.

külâhı ma anlat! * söylediklerine hiç inanamı yorum, beni kandı ramazsı n. külâhı msı * Külâha benzer, külâhı andı ran. külâhı nı havaya atmak * pek çok sevinmek. külâhı nı ters giydirmek * çok kurnaz olmak. külâhlarıdeğiş tirmek (veya değ iş mek) * "bozuş mak" anlamı yla ve tehdit olarak kullanı lı r. külâhlı * Külâhıolan. * Koni biçiminde tavanıolan. külâhsı z * Külâhıolmayan. külbastı * Izgarada piş irilen kemiksiz et. külbastı lı k * Külbastı yapmaya elveriş li olan (et). külçe

* Eritilerek kalı ba dökülmüşmaden veya alaş ı m. * Yı ğı n durumundaki nesnelerin oluş turduğ u küme. * Külçe durumunda olan.

külçe gibi oturmak * yorgun veya bitkin bir durumda çöküvermek. külçeleş me * Külçeleş mek iş i. külçeleş mek * Külçe durumuna gelmek. * Çok yorulmak. küldöken * Kadı n, eş . küldür

* Bkz. paldı r küldür. külek * Bal, yağ , yoğurt gibi ş eyler koymaya yarar tahta kova. külfet

* Sı kı nt ı lızorluk, yorgunluk. * Büyük masraf.

külfete katlanmak * sı kı ntı ya, zorluğa önem vermemek. külfetli

külfetsiz

* Sı kı cı , zor, yorucu, özen isteyen. * Büyük masraf gerektiren. * Sı kı nt ı sı z, kolay, özen istemeyen. * Az masrafla yapı lan.

külfetsizce * Külfet altı na girmeden, külfete katlanmadan. külhan

* Hamamlarıı sı tan, hamamı n altı nda bulunan kapalıve genişocak, cehennemlik.

külhan makinesi * Enerji üreten makinelerde yanmayı sağ layan ana bölüm, yanma hücresi. külhanbeyce * Külhanbeye benzer biçimde, külhanbey gibi. külhanbeyi * Kendilerine özgü giyinişve konuş ma biçimleri olan, argo kullanan, baş ı boş , haylaz delikanlı , kabadayı , serseri, hayta, külhanî, apaş . külhanbeyi ağ zı * Külhanbeye yakı ş ı r biçimde konuş ma. külhanbeylik * Külhanbeyi olma durumu, kabadayı lı k. * Külhanbeyine yakı ş ı r davranı ş . külhancı * Hamam ocağı nıyakan kimse. külhanî * Külhanbeyi, kabadayı , serseri, hayta, apaş . * Hafif sövgü anlamıtaş ı yan bir okş ama sözü. külkedisi * Çok üş üyen, ateş in yanı ndan ayrı lmayan (kimse). * Uyuş uk, miskin (kimse). * Pasaklı , görgüsüz (kadı n). külleme

küllemek

* Küllemek iş i. * Bir mantarı n yaptı ğıbağhastalı ğı . * Genellikle ateş in üzerini külle örtmek.

külleniş küllenme

* Küllenmek iş i veya biçimi. * Küllenmek iş i.

küllenmek * Genellikle ateş in üzerinde kül oluş mak. * Bir acı , bir sı kı ntıunutulur gibi olmak. küllî * Bütüne ve genele iliş kin. * Tümel. külliyat * Bir yazarı n bütün eserlerini içeren dizi. külliye

* Bir caminin çevresinde cami ile birlikte kurulmuşmedrese, imaret, sebil, kitaplı k, hastahane gibi çeş itli yapı ları n bütünü. külliyen külliyet

külliyetli küllü

* Bütünüyle, tamamı yla, tamamen. * Bütünlük, tümlük. * Çokluk, bolluk. * Pek çok, bir hayli. *İ çinde veya üzerinde kül bulunan.

küllü su *İ çinde kül eritilip süzülerek elde edilen su. küllük

* Kül ve süprüntü atı lan yer, çöplük. * Sigara tablası . * Kazan ve sobada küllerin döküldüğü yer.

küllük ağ zı * Külhanbeylerinin kullandı ğıdil, argo. külot

* Kı sa, beli lâstikli iç çamaş ı rı , don. * Daha çok binicilerin giydikleri, paçasıdar, üst bölümü genişpantolon.

külot pantolon * Bkz. külot. külotlu çorap * Kalçalarıda içine alabilecek biçimde üretilmişçorap. kült

külte

* Tapma, tapı nma. * Din. * Dinî tören, ibadet, âyin. * Külçe.

* Kayaç. * Demet, bağ lam. kültivatör * Toprağı yüzeyden iş lemeye yarayan diş li alet. kültür * Tarihî, toplumsal geliş me süreci içinde yaratı lan bütün maddî ve manevî değ erler ile bunlarıyaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanı lan, insanı n doğ al ve toplumsal çevresine egemenliğ inin ölçüsünü gösteren araçları n bütünü, hars, ekin. * Bir topluma veya halk topluluğ una özgü düş ünce ve sanat eserlerinin bütünü. * Muhakeme, zevk ve eleş tirme yeteneklerinin öğ renim ve yaş antı lar yoluyla geliş tirilmişolan biçimi. * Bireyin kazandı ğ ıbilgi. * Uygun biyolojik ş artlarda bir mikrop türünü üretme. * Tarı m. kültür akı mı * Bir toplumun kültüründen bazıöğelerin baş ka bir topluma geçiş i. kültür balı kçı lı ğı * Belli merkezlerde özel olarak hazı rlanmı şhavuzlarda bilimsel yöntemlerle balı k üretme iş i. kültür bitkileri *İ nsanlarca yetiş tirilen bitkilerin bütünü. kültür çevresi * Bir ulusun kültürünü, baş ka ulusları n kültürleriyle iliş ki içinde geliş erek katmanlaş mı şve bağ lı laş mı şbir özellikler bütünü olarak tanı mlayan kuram. kültür göçü * Bir kültür motifinin veya kültürel bir uygulamanı n bir baş ka kültüre geçmesi. kültür ortamı * Canlıveya uyku durumunda olan belirli mikroorganizmaları n yetiş tirmek ve geliş tirmek üzere aş ı landı ğı besin maddeleri ortamı . kültür sarayı *İ çinde çeş itli kültür çalı ş malarıiçin ayrı lmı şsalon, iş lik, kitaplı k vb. yerler bulunan büyük bina. kültür sitesi * Kültüre ve kültürün geliş imine hizmet etmek amacı yla kurulmuşopera, tiyatro, sergi sarayı vb. binalar topluluğ u. kültür varlı kları * Bir bölgede bulunan maddî kültür ürünleri veya eserleri. kültüre alma * Küf mantarı çeş itleri ve bakteri gibi mikroorganizmaları n bir kültür ortamı nda üretilmesi iş lemi. kültürel

* Kültüre iliş kin, kültürle ilgili.

kültürel antropoloji * Bkz. sosyal antropoloji. kültürfizik * Jimnastik. kültürlenme * Kültürlenmek iş i veya durumu. kültürlenmek

* Bir arada bulunan iki bireyin veya etnik grubun değer yargı larıile kültürel birikiminin özellikleri birbirinden etkilenerek değiş ikliğ e uğ ramak. kültürlü

* Kültürü geliş mişolan.

kültürlülük * Kültürlü olma durumu. kültürsüz

* Kültürü olmayan.

kültürsüzlük * Kültürsüz olma durumu. külünk

* Taş ları , kayaları parçalamakta kullanı lan sivri kazma.

külünü savurmak * bir ş eyi bütünüyle bitirip yok etmek. külüstür

* Yı pranmı ş , eski görünüş lü olan. * Bakı msı z.

külüstürlük * Külüstür olma durumu. külyutmaz * Aldanmaz, kolay inanmaz. kümbet

küme

lig. öbek.

* Kubbe. * Damıkubbe biçiminde olan yapı . * Kubbe biçiminde toparlak kabartı . * Tümsek biçimindeki yı ğı n. * Birçok canlı nı n veya nesnenin oluş turduğu topluluk, grup. * Küme biçiminde olan, kümeyi andı ran. * Takı mları n durum ve nitelikleri göz önünde bulundurularak belli sayı daki takı mdan oluş turulan topluluk, * Koş ularda, kendiliğ inden oluş an yarı ş çıgrupları nı n her birine verilen ad. * Bir dershanede öğrencilerin, belli bir eğ itim veya öğretim amacı yla bir süre için oluş turdukları takı m veya

küme bulut * Üst bölümleri bembeyaz ve küme durumunda, tabanıda çoğu kez yatay ve esmer bulut, kümülüs. küme çalı ş ması * Öğrencilerin, araları nda seçtikleri bir baş kanı n kı lavuzluğu altı nda işbirliği yaparak ortak amaçlar doğrultusunda çalı ş maları na imkân sağlayan eğitim yöntemi. küme küme * Kümeler durumunda. kümeden düş me * Bulunduğ u kümedeki takı mlardan en az puan alarak veya puan eş itliğ inde daha kötü averaja sahip olması yüzünden bir alt kümeye inme, ligden düş me. kümeleme * Kümelemek iş i.

* Film yapı mı nı kolaylaş tı rmak amacı yla aynıdekor içindeki çekimleri bir araya toplama, oyuncuları n çalı ş ma durumları nıdüzenleme. kümelemek * Küme durumuna getirmek, yı ğmak, biriktirmek. kümeleniş * Kümelenmek iş i veya biçimi. kümelenme * Kümelenmek iş i. kümelenmek * Bir yere toplanmak, yı ğı lmak. kümeleş im * Bir hastalı ğa karş ıaş ı lanmı şolan veya hastalı k geçirmişbir canlı nı n kanı nda bulunan maddenin, hastalı ğı n mikropları nı küme durumuna getirme olayı , aglütinasyon. kümeleş me * Kümeleş mek iş i. kümeleş mek * Küme durumunda toplanmak. kümeli kümes

* Kümesi olan. * Tavuk, hindi gibi evcil hayvanları n barı nması na yarayan kapalıyer. * Ufak ev.

kümülâtif * Katlanmı ş , birikmiş , yoğ un, kümeli. kümültü

* Kı rlarda, ormanlarda eğ reti olarak yapı lmı şbekçi veya avcıkulübesi.

kümülüs * Küme bulut. -kün küncü künde

* Bkz. -gı n/-gin. * Susam (taneleri). * Suçluları n ayağı na bağ lanan demir halka, köstek. * Güreş çinin, hasmı nı altı na alı p bir elini önden, ötekini arkadan geçirerek kilitlemesi. * Düzen, tuzak, oyun, hile.

kündeden atmak * aldatarak tuzağ a düş ürmek. kündeleme * Künde oyununu yapma. kündelemek * Künde oyununu yapmak. kündeye gelmek

* aldanmak, tuzağa düş mek. kündeye getirilmek * aldatı lmak, tuzağ a düş ürülmek. kündeye getirmek * künde de durumuna girmesini sağlamak. * oyuna getirmek, tuzağ a düş ürmek. künefe küney

* Sı cak yenilen bir çeş it peynirli tel kadayı f. * Güneş e bakan yan, güney, kuzey karş ı tı .

küngüldeme * Küngüldemek iş i. küngüldemek * Uyuklamak. * Elden ayaktan düş mek. küngürdemek * Küngüldemek. künh

* Öz, kök, iç yüz.

künhüne varmak * bir ş eyin özünü, aslı nıanlamak. künk

* Piş miştoprak veya çimentodan yapı lmı şkalı n su borusu.

künye * Bir kimsenin adı , soyadı , ülkesi, doğ umu, mesleğ i gibi özelliklerini gösteren kayı t. * Bu özelliklerin yazı lıolduğ u bilezik, kolye gibi metalden eş ya. * Soyu sopu ile ilgili kimlik bilgileri. künyesi bozuk * Kötü durumlarıgörülmüşolan, sabı kalı . künyesi gelmek * (savaş ta) Bir askerin ölüm haberi kendi evine bildirilmek. künyesini okumak * ayı pları nıyüzüne vurarak bir kimseye sövmek. küp kap.

* Su, pekmez, yağgibi sı vı larıveya un, buğday gibi tahı llarısaklamaya yarayan, genişkarı nlı , dibi dar toprak * Sarhoş . * Bazıdeyimlerde çokluk, fazlalı k bildirir.

küp * Birbirine eş it karelerden oluş an altıyüzlü dikdörtgen, mikâp. * Bir cismin hacminin ölçü birimi. * Bir sayı nı n üçüncü kuvveti: (43)=4x4x4=64. * Küp biçiminde nesne. küp gibi

* pek ş iş man.

küp ş eker * Küp biçiminde altıyüzü olan ş eker, kesme ş eker. küpe

* Kadı nları n kulak memelerine taktı klarısüs takı sı . * Bazıhayvanları n boyunları nı n iki yanı ndan sarkan deri uzantı ları .

küpe çiçeğ i * Küpe çiçeğigillerin örneği olan süs bitkisi (Fuchsia). * Bu bitkinin kı rmı zı , pembe, mor veya beyaz renkli çiçeğ i. küpe çiçeğ igiller * Ayrıçanak yapraklıiki çeneklilerden, küpe çiçeği, yakı otu, göl kestanesi gibi bitkileri içine alan bir familya. küpe dönmek * çok ş iş manlamak. küpeli * Küpe takmı şolan. * Küpeye benzer bir deri uzantı sıolan. küpelik * Dalyan direklerini dikerken alt ucun batması nısağlamak için bağ lanan taşveya zincir. küpeş te

* Gemilerde güverte hizası nda ı skarmoz bağ ları na tutturulan dikmelerin dı şyüzlerine kaplanan kaplamaları n oluş turduğu siperler, borda kaplamaları nı n en üstü, güverteden yukarıkalan bölümler, parapet. * Duvarları n üzerine, balkon veya pencerelerin içine çimento ve mozayik karı ş ı mı ile yapı lan dolgu set. küpleği * Küreğin, baltanı n sap takı lan yeri. küpleme

* Karı nda su birikmesi sebebiyle olan, ş iş meyle beliren hastalı k.

küplere binmek * çok öfkelenmek. küplü

* Küpü olan. * Rakı sıbol, ucuz meyhane. * Çok rakıiçen, ayyaş .

küpünü doldurmak * eline fı rsat geçmiş ken çokça para biriktirmek. kür

*İ yi bakı m ve ilâç tedavisi. * Özel tedavi yöntemi.

kür yapmak * sağlı ğı korumak amacı yla herhangi bir yöntemi bir süre uygulamak. kürar * Güney Amerika yerlilerinin okları na sürdükleri bitkisel zehir. küraso kürdan

* Acıportakal kabuğ undan yapı lan bir içki. * Diş leri temizlemek için kullanı lan küçük araç.

kürdan gibi * çok zayı f, incecik, çelimsiz. kürdanlı k * Kürdan koymaya yarayan kap. kürdî

* Klâsik Türk müziğ inde si bemol notası nıandı ran perde. * Dügâh perdesindeki bir makam.

kürdîlihicazkâr * Klâsik Türk müziğ inde, rast perdesinde bir makam. küre * Bütün noktalarımerkezden aynıuzaklı kta bulunan bir yüzeyle sı nı rlıcisim. * Yeryüzü, dünya. küre * Madenci ocağı , maden fı rı nı . küre kuş ağı * Bkz. kuş ak. kürek

* Toprak, kömür gibi ş eyleri bir yerden bir yere alı p atmaya, taş ı maya yarayan ve yayvan bir bölümü, buna bağlıuzun bir sapıbulunan araç. * Küçük deniz teknelerini yürütmeye yarayan, bir ucu yassı , uzun ağ aç. * Kürek cezası . kürek ayaklı lar * Pelikanları , kara batakgilleri içine alan kuş lar takı mı . kürek cezası * Gemilerde kürek çekme yoluyla uygulanan ceza. * (daha sonra) Ağı r hapis cezası . kürek çekmek * deniz teknesini yürütmek için küreğ i kullanmak. kürek kadar (veya papuç kadar) dili olmak * saygı sı zca davrananlar için söylenir. kürek kemiğ i * Omzun art bölümünde bulunan, üçgen biçiminde genişve ince kemik. kürek kürek * Kürekler dolusu, pek çok. kürekçi

* Kürek yapan veya satan kimse. * Sandal vb. de kürek çeken kimse. * Fı rı n, tren, vapur gibi yerlerde ocağ a kürekle kömür atan kimse.

kürekçilik * Kürek yapma veya satma iş i. * Sandal vb. de kürek çekme iş i. * Fı rı n, tren, vapur gibi yerlerde kürekle ocağ a kömür atma iş i. küreleme

* Kürelemek iş i.

kürelemek * Kürekle atı p temizlemek. kürelenme * Kürelenmek iş i. kürelenmek * Kürekle atı lmak, kürekle yı ğ ı lmak. küreme küremek küremsi

küresel

* Küremek iş i. * Kürekle atı p temizlemek, kürelemek. * Küreye benzeyen. * Eğ riliğ i azar azar değ iş en ve biçimi küreye yakı n olan katıcisim. * Küre ile ilgili olan. * Küre biçiminde olan, kürevî.

küresel gök bilimi * Gök küresindeki cisimlerin yerlerinden söz eden bilim. küresel üçgen * Bir küre yüzeyi üzerine çizilen ve kenarlarıüç büyük çember yayıolan üçgen. küresel valf * Doğal gaz sisteminde gaz akı ş ı nıkesmeye yarayan âlet. küreselleş me * Küreselleş mek durumu, globalleş me. küreselleş mek * Dünya milletleri, ekonomi, siyaset ve iletiş im bakı mları ndan birbirine yaklaş ma ve bir bütün olmaya götürmek, globalleş mek. kürevî

* Küresel, toparlak.

küreyici * Cevher veya posayı , sabit bir makara üzerinden dönüşyapan sonsuz halat aracı lı ğı yla arkaya doğru küreyen mekanik düzen. küreyve * Yuvar. kürit

* Atom numaraları96 ile103 arası nda bulunan elementlerin genel adı .

küriyum

* Aktinitlerden, plütonyum 239 'un helyum çekirdekleriyle bombardı manı ndan elde edilen, atom numarası 96 atom ağı rlı ğı 248 olan, radyoaktif bir element. Kı saltmasıCm. kürk

* Bazıhayvanları n, giyecek yapmak için iş lenmişpostu. * Kürkten yapı lmı ş .

kürk böceğ i * Kı n kanatlı lardan, esmer uzun kı llı , kürk, halı , keçe ve yünlüleri kemiren bir böcek (Attegenus pellio).

kürkas kürkçü

* Sütleğ engillerden, meyve çekirdekleri zehirli bir bitki, Hint fı stı ğ ı(Jatropha curcas). * Hayvan postları ndan kürk hazı rlayan veya bu iş in ticaretini yapan kimse.

kürkçülük * Kürk hazı rlama sanatı . * Kürk ticareti. kürklü

kürneme

* Kürkü olan, kürk giymiş . * Kürkle süslenmiş . * Postu kürk olarak kullanı lan (hayvan). * Kürnemek iş i.

kürnemek * (hayvanlar için) Sı cağı n veya soğ uğun etkisiyle birbirine sokulup toplanmak. kürsü * Kalabalı ğ a karş ısöz söyleyenlerin üzerine çı ktı klarıyüksekçe yer. * Bir fakültede araş tı rma ve öğretim birimi. * Sandalye. kürsü baş kanı * Üniversitede bir bölümün idarî iş lerinden ve eğ itim, öğ retim, araş tı rma görevlerinden sorumlu öğ retim üyesi. kürsü hocası * Camilerde kürsiden vaaz veren hoca. * Üniversitede bir kürsüde görevli olan öğretim üyesi. kürsü ş eyhi * Bkz. kürsü hocası . Kürt * Ön Asya'da yaş ayan bir topluluk ve bu topluluktan olan kimse. kürtaj kazı ma.

* Vücutta boş luklar içinde bulunan yabancı cisimleri, hasta veya zararlı sayı lan dokularıkazı yarak alma, * Döl yatağı nı n içini kazı yı p dölütü alma iş i.

kürtajcı * Kürtaj yapan (kimse). kürtün kürtün kürüme

* Yük hayvanları na vurulan semer, palan. * Rüzgârı n etkisiyle kuytu yerlere toplanmı şkar yı ğ ı nı . * Kürümek iş i.

kürümek * Küremek. küs

* Küsmüş , dargı n. küs küs * Sessizce ve büzülmüşbir durumda. küseğ en

küskü

küskün

* Çabuk ve sı k sı k küsen (kimse). * Küstüm otu. * Taş a veya duvara delik açmak için kullanı lan uzun, ağ ı r ve bir ucu sivri demir. * Taşkaldı rmakta kullanı lan, uzun demir çubuk veya basit, ağaçtan kaldı raç. * Küsmüşolan, gücenik, muğber. * Geliş memiş , küçük kalmı ş . * Küstüm otu.

küskün küskün * Gücenik, dargı n bir biçimde. küskünleş me * Küskünleş mek iş i. küskünleş mek * Küskün duruma gelmek. küskünlük * Küskün olma durumu, küsü. küsküt * Çit sarmaş ı ğı gillerden, ince uzun ipliksi sapları yla, asma, baklagiller ve bazımeyve ağ açları na sarı larak onlarısömüren, klorofilsiz bir asalak bitki, ş eytan saçı (Cuscuta). küskütük * Çok sarhoş , körkütük. küslük küsme küsmek

küspe artı ğ ı .

* Küs olma durumu, dargı nlı k. * Küsmek iş i. * Darı lmak. * Geliş ememek, büyüyememek. * Görevini yerine getirememek. * Bir madde, herhangi bir sebeple istenilen niteliğini yitirmek. * Hayvan yemi, yakacak ve gübre olarak kullanı lan, yağ ıveya suyu çı karı lmı şher türlü yağ lıtohum ve bitki * Özü alı nmı şmeyvelerin kalan bölümü.

küstah * Sı ra, saygıtanı madan davranan (kimse). küstahça

* Küstah, saygı sı z (bir biçimde).

küstahlaş ma * Küstahlaş mak iş i.

küstahlaş mak * Küstah duruma gelmek. küstahlı k * Küstah olma durumu veya küstahça davranı ş . küstahlı k etmek * küstahça davranı ş larda bulunmak. küstere * Bir çeş it uzun rende. * Değirmen taş ı yapı lan taş . * Bileği çarkı . küstüm otu * Baklagillerden, dokunulduğunda yaprakları pörsüyen bir bitki, küseğ en (Mimosa pudica). küstürme * Küstürmek iş i. küstürmek * Küsmesine yol açmak. küsuf küsur

küsurat

* Güneştutulması . * Artan bölümler, geriye kalan bölümler, kesirler. * Tam sayı dan sonra gelen kesirli sayı . * Artan, geriye kalan parçalar, kesirler, küsur.

küsurlu * Küsuru olan. küsursuz küsü küsülü

* Küsuru olmayan. * Küskünlük. * Araları nda dargı nlı k, küskünlük bulunan.

küsüş me * Küsüş mek iş i. küsüş mek * Birbirine küsmek, karş ı lı klıdarı lmak. küş ade küş at

küş ayiş

* Açı k, açı lmı ş . * Açma, açı lı ş . * Güzellik, hoş luk. * Tavlada bir çeş it oyun. * Açı klı k, ferahlı k.

küş ne küş üm

* Kara burçak. * Kuş ku. * Kaygı .

küş ümlenme * Küş ümlenmek iş i. küş ümlenmek * Kuş kulanmak. * Kaygı lanmak. küt

küt

* Kı sa ve kalı nca; sivri ve uzun olmayan. * Keskin olmayan. * Tahta gibi katış eylere vurulduğ unda çı kan sesi anlatı r.

küt küt * Üst üste küt sesi çı kararak. kütikül

kütin

* Yaprakları n her iki yüzünde bulunan ve suyu sı zdı rmadı ğı için bitkinin kuruması na engel olan ince zar. * Kabukluları n ve böceklerin örteneğinin koruyucu, kitinli katmanı . * Bitkilerin kutiküllerini oluş turan, geçirgen olmayan bal mumu yapı sı nda madde.

kütinleş me * Selülozun kütin biçimine dönüş mesi. kütle

* (katımaddeler için) Büyük parça, küme, yı ğ ı n. * Bir yerde toplanmı ş , bir araya gelmişinsan topluluğ u, kitle. * Belirli iş leviyle özellik gösteren büyük insan topluluğ u. *İ nsanları n büyük çoğ unluğ u. * Bir nesneye uygulanan kuvvetle, oluş an ivme arası ndaki orantı yı veren kat sayıveya nesne niceliğ i.

kütleme * Kütlemek iş i. kütlemek * Bir yere çarpı p küt diye ses çı karmak. kütlesel kütleş me

* Kütle ile ilgili olan. * Kütleş mek iş i.

kütleş mek * Küt duruma gelmek. kütleş tirme * Kütleş tirmek iş i veya durumu. kütleş tirmek * Küt duruma getirmek.

kütletme

* Kütletmek iş i.

kütletmek * Küt diye ses çı kartmak. kütlü

* Çekirdekli, çiğ itli (pamuk).

kütlük * Küt olma durumu. küttedek

* Birdenbire ve küt diye ses çı kararak.

kütüğ e geçirmek * ana deftere yazmak. kütük

* Kalı n ağaç gövdesi. * Kesilmişağaç gövdesi. * Kesimden sonra ağaç gövdesinin toprakta kalan bölümü. * Asma fidanı . * Resmî kayı t defteri, ana defter. * Görgüsüz, kaba (kimse).

kütük gibi * çok ş iş miş . * çok sarhoş . kütükleş me * Kütükleş mek iş i. kütükleş mek * Sert ve duygusuz bir duruma gelmek. kütüklük

*İ çine ş arjöre geçirilmiştüfek fiş eğ i konulan ve palaska kayı ş ı na geçirilen kösele çanta, fiş eklik.

kütüphane * Kuruluşamaç ve görevine uygun kitap, film, plâk gibi her türlü düş ünce ve sanat ürününü toplayan, düzenleyen ve genel olarak ilgilenen okurlara sunan kuruluş . * Kitap satı lan dükkân, kitap evi. kütüphaneci * Kitaplı kta görevli kimse. * Kitaplı k bilimci. * Kitap evi sahibi, kitapçı . kütüphanecilik * Kitaplı k görevlisinin iş i. * Kitaplı k bilimi. kütür kütür * Elma, ayva, karpuz gibi gevrek meyveler kesilir veya ı sı rı lı rken çı kan sesi anlatı r. * Bu türlü ses çı karan, taze. kütürdeme * Kütürdemek iş i. kütürdemek

* Kütür kütür diye ses çı karmak. kütürdetme * Kütürdetmek iş i. kütürdetmek * Kütür kütür diye ses çı kartmak. kütürtü küvet

Küveytli

* Kütür kütür diye çı kan ses. *İ çinde bazı ş eyler veya el yı kanan kap. * Banyoda içinde yı kanı lan tekne. * Küveyt halkı ndan olan.

L * Romen rakamlarıdizisinde 50 sayı sı nıgösterir. -l -l -l-

*İ simden sı fat türeten ek: yeş il < yaş -ı -l, doğal < doğ a-l, yasal < yasa-l vb. * Fiilden isim türeten ek: okul < oku-l, inal < ina-l vb. * Fiilden fiil türeten ek; edilgen fiil çatı ları kurar: yaz-ı -l-, ver-i-l-, yedir-i-l-, içir-i-l-, düş ün-ü-l- vb.

L demiri * Sanayide kullanı lan L biçiminde bükülmüşdemir çubuk. -l-, -al- / -el* Sı fattan fiil türeten ek: kı sa-l-, yüce-l-, sivri-l- vb. l, L

* Türk alfabesinin on beş inci harfi. Le adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümlü dişeti-avurt ünsüzünü gösterir. L ünsüzünün biri art (kalı n), öbürü de ön (ince) olmak üzere iki türü vardı r. La lâ

-la / -le

* Lântan'ı n kı saltması . * Gam dizisinde "sol" ile "si" arası ndaki ses. * Bu sesi gösteren nota iş areti. *İ simden isim türeten ek; yer isimleri yapar.

-la / -le *İ simden fiil türeten ek: su-la-, taş -la-, tuz-la-, göz-le-, gece-le-, hece-le- vb. lâakal

* En azı ndan, hiç olmazsa.

lâbada

* Karabuğdaygillerden, dere kı yı ları nda, sulak çayı rlarda kendiliğ inden yetiş en, çok yı llı k ve yapraklarısebze olarak kullanı lan bir bitki, efelek (Rumex petientia). lâbirent

* Çı kı şyeri kolaylı kla bulunamayacak kadar karı ş ı k koridorları olan yapı .

*İ çinden çı kı lmasıgüç veya imkânsı z durum, sorun. lâborant * Araş tı rmalarda, lâboratuvar deneylerinde yardı mcıolarak çalı ş tı rı lan kimse. lâborantlı k * Lâborantı n iş i veya mesleği. lâboratuvar * Bilimsel ve teknik araş tı rmalar, çalı ş malar için gerekli araç ve gereçlerin bulunduğ u yer. * Bkz. dil lâboratuvarı . lâboratuvar muayenesi * Bir hastalı kta teş hisin konmasıve gereken tedavinin belirlenmesi amacı yla yapı lan tahlil ve muayene. lâbrador

* Labrador kı yı ları nda parlak bir türüne rastlanan, feldspatlar grubundan ve plâjiyoklâz serisinden olan alüminyum, kalsiyum ve sodyum silikatı . lâbros

* Lâpina balı ğ ı nı n büyük cinsi.

lâciverdî * Lâcivert renkli, lâciverde çalan. lâcivert taş ı *İ çinde düzgün bir biçimde dağ ı lmı şkükürt bulunan sodyumla alüminyum silikatı n oluş turduğ u değerli, lâcivert renkli taş . lâcivert,-di * Koyu mavi renk. * Koyu mavi renkte olan. lâcivertlik * Lâcivert renklilik. lâçin lâçka

* Bir tür ş ahin, doğan. * Gemi halatı nı n gevş etilip boş a bı rakı lması . * Gevş emiş , verimsiz duruma gelmiş , düzeni bozulmuş .

lâçka etmek * bir halatıkoyuverip boş altmak. * gevş etmek, bitkin bir duruma getirmek. lâçka olmak * vida, mil gibi makine bölümleri aş ı narak veya yuvalarıgeniş leyerek gevş emek. * herhangi bir düzen iyi iş lemez olmak. lâçkalaş ma * Lâçkalaş mak iş i. lâçkalaş mak * Lâçka olmak. * Herhangi bir düzen iyi iş lemez olmak, gevş emek, bozulmak. lâçkalı k * Laçka olma durumu. lâden

* Lâdengillerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en tüylü ve genellikle yapı ş kan yapraklı , beyaz veya pembe çiçekli, reçinesi hekimlikte kullanı lan bir bitki (Cistus creticus). * Bu bitkiden elde edilen sürme, rastı k. lâdengiller *İ ki çeneklilerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en, lâden ve benzeri türleri içine alan bir bitki familyası . lâdenli

* Lâden sürmüşolan.

lâdes * Tavuğun lâdes kemiğ ini iki kiş inin birer ucundan tutarak kı rması , birinin "aklı mda" veya "hatı rı mda" demeden bir ş eyi ötekinden alması yla yenilmişsayı larak biten oyun. lâdes kemiğ i * Kuş larda göğüs kemiğ inin üstünde iki kanat arası nda bulunan V biçimindeki ince kemik. lâdes oyunu * Bkz. lâdes. lâdes tutuş mak * tavuğ un lâdes kemiğini birer ucundan karş ı lı klıtutup kı rarak lâdes oyununa baş lamak. lâdin

* Çamgillerden, 50-60 m kadar yükseklikte olan, düz gövdeli, kozalağ ıaş ağ ı ya doğru sarkı k, kerestesi ve reçinesi çok beğ enilen, çam türüne çok yakı n bir orman ağ acı(Picea). lâdinî

* Din dı ş ı .

lâedri * Yazarıbilinmeyen, anonim. * Bilinemezci. lâedriye * Bilinemezcilik. lâf

* Söz, lâkı rdı . * Sonuçsuz, yararıolmayan söz. * Konuş ma. * Konu, mevzu, bahis. * "Öyle ş ey olamaz", "bu sözün hiçbir değeri yok" anlamı nda hafifseme yollu kullanı lı r.

lâf (veya söz) altı nda kalmamak * kendisini inciten, itham eden veya rahatsı z bir duruma düş üren söze gereken karş ı lı ğ ıverip durumu düzeltmek. lâf açmak * söz etmek, söz açmak, konuya girmek. lâf anlamaz * söz dinlemeyip kendi bildiğinde inat eden. * kaba, aptal (kimse). lâf anlatmak * sözünü dinletmek, karş ı dakini ikna edinceye kadar konuş mak. lâf aramı zda * "söz aramı zda, baş kalarıbilmesin, duyması n" anlamı nda kullanı lı r. lâf atmak

* söyleş mek, konu ş mak. * uzaktan, dolayı sı yla dokunacak söz söyleyip iş ittirmek. * sözle sarkı ntı lı k etmek. lâf cambazı * Etkileyici ve kandı rı cısöz söyleyebilen kimse. lâf cambazlı ğı * Kandı rı cıve etkileyici söz söyleme. lâf çı karmak * yeni bir ş ey söylemek, ortaya atmak. * dedikodu yapmak. lâf çı kmak * dedikodu baş lamak. lâf ebeliği * Lâf ebesi olma durumu. lâf ebesi

* Çok konuş an, herkese lâf yetiş tiren.

lâf kalabalı ğı * üzerinde konuş ulan konuyla, esasla veya sorunla ilgisi olmayan boşsöz yı ğı nı . lâf kaynayı p gitmek * söz boş a söylenmek, anlaş ı lmaz olmak, hiçbir etki yapmamak. lâf lâfıaçar * "bir konu üzerinde konuş ulurken ilgisi dolayı sı yla söz baş ka bir konuya geçer, sohbet uzar, gider" anlamı nda kullanı lı r. lâf ola beri gele! * konuş ulan konu ile ilgili olmayan bir söz söylendiğinde veya bir sorun tartı ş ı lı rken hiç ilgisiz bir ş ey ifade edildiğinde söylenir. lâf olsun âdet yerini bulsun * konuş acak herhangi bir konu bulunmadı ğıdurumlarda rastgele söz sarfetmek. lâf oturtmak * gerektiği yerde, beklenilmeyen bir durumda, karş ıtarafa esaslıve gereken bir lâf söylemek. lâf salatası * Çeş itli konularıiçine alan anlamsı z, boşsözler. lâf söyledi bal kabağı * biri konu ile ilgisi olmayan saçma bir söz söylediğ i zaman kullanı lı r. lâf söyledi bal kabağı ! * konuş urken gereksiz yere ve aptalca söz söylendiği zaman, bunu alaya almak için kullanı lı r. lâf taş ı mak * dedikodu ederek lâf götürüp getirmek. lâf yakı ş tı rmak * konuş ma sı rası nda yerinde söz söylemek, gerekeni ifade etmek. lâf yapmak * dedikodu yapmak. lâf yetiş tirmek

* birinin söylediklerine olur olmaz karş ı lı k vermek, çene yarı ş tı rmaya kalkmak. lâf yok! * "mükemmel, çok güzel, kusursuz, eleş tirilecek bir tarafı yok" anlamı nda kullanı lı r. lâfa boğ mak * üzerinde konuş ulan konu içerisinde, hiç ilgisiz, gereksiz ve anlamsı z bir biçimde söz edip ası l konuyu değ iş tirmek, unutturmak, karı ş tı rmak. lâfa dalmak * uzun süren bir sohbette bulunmak, çok konuş mak. lâfa karı ş mak * biri veya birileri konuş urken bir baş kasıkonuş mak, konuş maya katı lmak. lâfa tutmak * yersiz ve zamansı z olarak ve sürekli konuş arak meş gul etmek, oyalamak. lâfazan * Geveze. lâfazanlı k * Gevezelik. lâfçı

lâfçı lı k

* Çok konuş an, geveze. *İ yi, etkili konuş an. * Söz götürüp getiren, dedikoducu. * Lâfçıolma durumu.

lâfıağ zı na tı kamak * birinin rahatça konuş ması nıengelleyip susturmak, söyleyeceğine imkân tanı mamak. lâfıağ zı nda bı rakmak * birinin konuş ması nı kesmek, sözlerini bitirmesine fı rsat vermemek. lâfıağ zı nda kalmak * sözü ağ zı nda kalmak. lâfıbağ lamak * bir konu üzerinde son sözü söylemek. lâfıdeğ iş tirmek * baş ka konuyu dile getirmek, baş ka bir ş eyden söz etmek. lâfıgeçmek * sözü etkili olmak, sözü dinlenmek. * bahsedilmek. lâfıkı çı ndan dinlemek (veya anlamak) * konuş ulan konuyu ilgisiz, üstünkörü veya önem vermeden dinlemek (veya yanlı ş , ters anlamak). lâfıkı sa kesmek * söyleyeceğ ini kı sa veya özet olarak belirtmek, az ve öz konuş mak. lâfımıolur? * "ş imdi onun sı rası değ il, daha önemli konular var" anlamı nda kullanı lı r. * "(bir işyapmak için) seve seve zahmete girerim, hiç önemi yok" anlamı nda kullanı lı r. lâfısulandı rmak

* bir konu üzerinde ciddiyetle durup konuş urken araya ilgisiz, anlamsı z veya tutarsı z boşlâf katmak. lâfıuzatmak * konuş mayıgereksiz bir biçimde baş ka sözlerle sürdürmek. lâfıyabana atmamak * söylenen söze değ er vermek. lâfı nı(veya lâfı nı zı ) balla kestim * bir kimsenin sözünü kesmek gerektiğinde "izin verin" anlamı nda kullanı lı r. lâfı nıbilmek * akı llıuslu konuş up baş kası nı rahatsı z etmemek, güzel ve tutarlıkonuş mak. lâfı nıetmek * birinden veya bir konudan söz etmek, onunla ilgili olarak konuş mak. lâfı nıkesmek * araya girip, birinin sözünü bitirmesine fı rsat vermemek. lâfı nış aş ı rmak * ne diyeceğini bilememek, ş aş ı rarak baş ka ş eyler söylemek. lâfı nıyedirmek * iddialıolarak söylediğ i sözü geri alma zorunda bı rakmak. lâfı z * Söz, kelime. * Yasanı n sözle anlatmak, bildirmek istediğ i anlam. lâflama * Lâflamak iş i. lâflamak

* Konuş mak, sohbet etmek.

lâflaya lâflaya * Sürekli konuş arak, oradan buradan söz açı p sohbet ederek. laforizma * Çok bilinen bir sözü veya atasözünü biraz değiş tirip eklemeler yaparak güncel sorunlarıbelirten cümle, kı ssadan hayat hisseleri: Bir toplumda değ erler haklandı kça, o toplumda hep hı rsı zlar aklanı r. Akı lsı z baş ı n cezası nı halklar çeker. sözü gibi. lâfta kalmak * bir işdüş ünce aş aması nda kalı p gerçekleş memek. lâftan anlamak * söyleneni dinleyip uymak veya uygulamak. lâfügüzaf * Boşsöz. lâfzen lâfzî lâgar

* Sözün geliş ine, söyleniş ine, yapı sı na göre, yazı lıolmayarak. * Sözün söyleniş ine, yapı sı na ait, sözle ilgili. * Zayı f, çelimsiz, etsiz.

lâgos lâgün

* Bkz. lâhos. * Denizden dar bir kı yıkordonu veya bir kanal ile ayrı lmı şgöl, deniz kulağı .

lâğ ı m * Bir yerleş im merkezinde pis suları n akı p gitmesi için yer altı nda açı lmı şkanal, geriz. * Düş manı n kale duvarları nıyı kmak veya düş man ordugâhı na zarar vermek amacı yla, düş man siperlerine doğru yer altı ndan açı lan dar yol. lâğ ı m çukuru * Abdesthanelerin pis suları nıve pisliklerini toplamak için kazı lmı şkapalıkuyu, fosseptik. lâğ ı m döş emi * Bkz. kanalizasyon. lâğ ı mcı

* Pis su kanalları nıaçı p temizleyen iş çi. * Düş man kalelerini yı kmak için lâğı m kazan asker.

lâğ ı mcı lı k * Lâğı mcı nı n yaptı ğ ıiş . lâğ ı mla atmak * (bir kayayı ) delip, içine patlayı cı maddeler koyduktan sonra bu maddeleri ateş leyerek parçalamak. lâğ ı v

* (bir kuruluş u) Kaldı rma. * Hükümsüz kı lma, feshetme.

lâğ vedilme * Lâğvedilmek iş i. lâğ vedilmek * (bir kuruluş ) Kaldı rı lmak. * Hükümsüz kı lı nmak, feshedilmek. lâğ vetme * Lâğvetmek iş i veya durumu. lâğ vetmek * (bir kuruluş ) Kaldı rı lmak. * Hükümsüz kı lmak, feshetmek, dağ ı tmak. lâğ volma

* Lâğvolmak iş i.

lağ volmak * (bir kuruluş ) Kaldı rı lmak. * Hükümsüz kı lı nmak, dağı tı lmak. lâğ volunma * Lağvolunmak iş i veya durumu. lâğ volunmak * Lâğvedilmek. lâhana * Turpgillerden, güz ve kı şsebzesi olarak yetiş tirilen ve birçok türü olan bitki, kelem (Brassica oleracea). lâhavle

* Sabrı n tükendiğ ini belirtmek için söylenir. lâhavle çekmek (veya okumak) * bir sı kı ntı yı , öfkeyi yatı ş tı rmak için "lâhavle"ile baş layan Arapça duayıokumak. lâhika lâhit

* Ek. * Kenarlarıkâgir, üstü kapak taş ları yla örtülü mezar. * Taşveya mermerden oyma mezar.

lâhmacun * Üstüne kı yma, kı yı lmı şsoğ an ve baharat konularak fı rı nda piş irilen pide. lâhmacuncu * Lâhmacun yapan ve satan kimse. lâhmacunculuk * Lâhmacuncunun iş i veya mesleği. lâhos lâhurakî lâhurî

* Hanigillerden, Akdeniz ve Ege'de yaş ayan lezzetli bir balı k, kaya hanisi. * Lâhor'a ait. * Lâhor'da yapı lan her tür ş al, Lahor ş alı .

lâhut * Tanrıâlemi. * Kutsal. lâhutî *İ lâhî, Tanrı sal. lâhza lâhzacı k lâhzada

* Zamanı n bölünemeyecek kadar kı sa bir parçası , an. * Kı sa bir an. * Çarçabuk, bir anda, hemen, bekletmeden.

lâik * Din iş lerini devlet iş lerine karı ş tı rmayan, devlet iş lerini dinden ayrıtutan. lâikleş me

* Lâikleş mek iş i veya durumu.

lâikleş mek * Lâik duruma gelmek. lâikleş tirme * Lâikleş tirmek iş i. lâikleş tirmek * Dinle ilgili olmayan iş leri dinî görüş lerin dı ş ı nda tutmak. lâiklik

* Lâik olma durumu, lâisizm. * Devlet ile din iş lerinin ayrı lı ğ ı ; devletin, din ve vicdan özgürlüğ ünün gerçekleş mesi bakı mı ndan yansı z olması , lâisizm. lâin lâisizm

* Lânetlenmiş , mel'un. * Lâiklik.

-lak / -lek *İ sim ve sı fatlardan isim ve sı fat türeten ek: Teker-lek, yuvar-lak, diş -lek vb. lâka

lâkacı

* Uzak Doğ u'da yetiş en Amerika elması ndan çı kan zamk. * Boyacı lı kta kullanı lan, kı rmı z böceğ inin üst deri bezlerinin salgı ladı ğ ımadde. * Lâka veya vernik süren iş çi.

lâkap

* Bir kimseye veya bir aileye kendi adı ndan ayrıolarak sonradan takı lan, o kimsenin veya o ailenin bir özelliğ inden kaynaklanan ad. lâkap takmak * bir kimseye onun bir özelliğini belirtecek bir ad vermek. lâkaplı

* Herhangi bir lâkabıolan; lâkap takı lmı şolan.

lâkaydî * Aldı rmazlı k, ilgisizlik, umursamazlı k, kayı tsı zlı k. lâkayt

*İ lgisiz, aldı rmaz, umursamaz, kayı tsı z.

lâkayt kalmak * ilgisiz davranmak, aldı rmamak. lâkaytlı k

* Lâkayt olma durumu.

lâke * Lâka ile cilâlanmı ş . lâkerda

* Palamut, torik gibi balı klardan dilim dilim kesilerek yapı lan salamura.

lâkerdacı * Lâkerda yapan veya satan kimse. lâkı rdı

* Söz. * Boşsöz, dedikodu, lâf.

lâkı rdıtaş ı mak * Bkz. lâf taş ı mak. lâkı rdıağ zı ndan dökülmek * isteksiz konuş mak. lâkı rdıaltı nda kalmamak

* Bkz. lâf altı nda kalmamak. lâkı rdıçı karmak * Bkz. lâf çı karmak. lâkı rdıebesi * Geveze. lâkı rdıetmek * konuş mak. * dedikodu konusu etmek. lâkı rdıkavafı * Geveze. lâkı rdıolmak * sohbet edilmek. lâkı rdıyetiş tirmek * bir söze karş ı lı k vermekte gecikmemek. lâkı rdı cı * Lâkı rdı bulup söyleyen, konuş kan. * Geveze. * Dedikoducu. lâkı rdı sıağ zı nda kalmak * konuş an kimsenin, bir baş kası nı n söze baş lamasıveya anî bir olay sonucunda sözü yarı m kalmak. lâkı rdı sıaz * sessiz, az konuş an, durgun kimse. lâkı rdı sımıolur? * konuş ulan bir ş eyin önemsizliğ ini veya yersizliğini anlatmak için söylenir. lâkı rdı sı nıetmek lâkı rdı sı nıetmek * hakkı nda konuş mak. lâkı rdı ya boğmak * gereksiz ve boşsözlerle konuş mayıuzatmak. lâkı rdı ya tutmak * konuş arak oyalamak. lâkı rdı yı ağzı na tı kamak * birinin sözünü bitirmesine imkân vermeden onu ters bir karş ı lı kla susmak zorunda bı rakmak. lâkı rdı yı ezip büzmek * konuş ması nı beceremeyip aynış eyleri tekrarlamak. lâkin * Ama, fakat. lâklâk

* Leyleğin gagası yla çı kardı ğıses. * Ara vermeden söylenilen saçma sapan söz dizisi, gevezelik.

lâklak etmek * karş ı lı klı , geliş igüzel, havadan sudan konuş mak. lâklâka

* Gereksiz, anlamsı z, boşsöz.

lâklâkı yat * Boşlâkı rdı lar, değersiz sözler. lâkonik lâkoz

* Kı sa ve özlü (söz), Veciz. * Hanigiller familyası ndan yuvarlak kuyruğu bulunan bir balı k türü (Epinephelus zeneus).

lâkrimal * Gözyaş ıile ilgili. lâktaz

* Süt ş ekerini (laktoz) üzüm ş ekerine (glikoz) çeviren bir bağ ı rsak enzimi.

lâktik asit * Ekş i sütte ve bitkilerin çoğ unda bulunan asit alkol, süt asidi. lâktoz

* Sütte bulunan, sütün buharlaş ması yla kristal durumunda toplanan ş eker, süt ş ekeri (C12H22O11).

lâl * Dili tutulmuş , konuş amaz hâle gelmiş , dilsiz. lâl

* Parlak kı rmı zı renkte, billûrlaş mı ş , saydam bir alüminyum oksidi olan değ erli bir taş . * Kı rmı zı renkli bir çeş it mürekkebe verilen ad. * Parlak kı rmı zı renkte olan.

lâl etmek * konuş amaz duruma sokmak. lala

* Çocuğ un bakı m, eğ itim ve öğretimiyle görevli kimse. * Şehzadelerin özel eğitmenleri. * Padiş ahları n vezirlerine seslenirken kullandı kları hitap sözü.

lala paş a eğlendirmek * iş ini gücünü bı rakı p karş ı sı ndakinin hoşvakit geçirmesini sağlamak. lalalı k lâlanga

* Lala olma durumu veya lalanı n görevi. * Yağ da kı zartı larak, üzerine ş eker veya ş erbet dökülen bir hamur tatlı sı .

lâle

* Zambakgillerden, yaprakları uzun ve mı zraksı , çiçekleri kadeh biçiminde, türlü renkte bir süs bitkisi (Tulipa Gesneriana). * Meyve koparmak için ucuna üçlü veya dörtlü bir çatal geçirilmişsı rı k. * Ağı r hapis mahkûmları nı n boynuna geçirilen demir halka. lâle ağ acı * Manolyagillerden, ana yurdu Güney Amerika olan, çiçekleri lâleye benzeyen bir süs ağ acı(Liriodendron tulipifera). lâleli

lâlelik

* Lâle bulunan veya yetiş tirilen (yer). * Üzerinde lâle deseni veya motifi bulunan.

* Osmanlıseramik ve cam sanatı nı n güzel örneklerinden olan ve içine lâle konulan vazo. lâlettayin * Ayı rt etmeksizin, geliş igüzel, özensiz, rastgele. lâlezar

* Lâle yetiş tirilen yer, lâle bahçesi.

lâlüebkem * Dili tutulmuş , konuş amaz hâle gelmiş , dilsiz. lâm

lâm

* Arap alfabesinde l harfinin adı . * Ebcet hesabı nda otuz sayı sı nı n adı . * Mikroskopta incelenecek maddelerin üzerine konulduğ u dar, uzun cam parçası . * Dar, çok ince metal parça.

lâm elif çevirmek (veya çizmek) * kı sa bir süre dolaş ı p gelmek. lâma * Gevişgetirenlerden, Güney Amerika'nı n dağlı k bölgelerinde yaş ayan, yük hayvanıolarak kullanı lan, karadan aka kadar türlü renklerde olabilen, tüyleri uzun, boyu yüksek, boynu uzun hayvan (Lama). lâma * Tibetlilerde ve Moğ ollarda Buddha rahibi. Lâmaları n en büyüğ üne dalay lâma denir. lâmacı

* Lâmacı lı k yanlı sıolan (kimse).

lâmacı lı k * Budizmin Orta Asya ve özellikle Tibet'te yaş ayan biçimi. * Tibet Budizminde oluş an hiyerarş ik düzen. lâmaist lâmaizm

* Lâmacı . * Lâmacı lı k.

lâmba * Petrol gibi yanı cıbir madde yakarak veya elektrik akı mı yla içindeki teller akkor durumuna geçerek ı ş ı k veren alet. * Radyo alı cı ları nda ve televizyon yayı nları nda kullanı lan, havasıboş altı lmı şveya içine düş ük bası nçlıbir gaz doldurulmuşcam, seramik veya çelikten ampul. * Kapı , pencere kenarları na açı lan, genellikle dik açı lıgirinti. lâmba açmak * kapı ; pencere kenarları nda genellikle dik açı lıgirinti açmak. lâmba karpuzu * Iş ı ğ ıyumuş atmak için lâmbalara geçirilen, mat camdan, bası k vazo biçiminde nesne. lâmbada

* Güney Amerika'da yapı lan bir dans.

lâmbada dansı * Bkz. lâmbada. lâmbalama

* Lâmbalamak iş i. lâmbalamak * Lâmba ı ş ı ğ ı yla incelemek. * Kapıve pencere kenarları na girinti açmak. lâmbalı * Herhangi bir sayı da lâmbasıolan. * Lâmba ile çalı ş an. * Birbirinin içine geçebilecek biçimde yapı lmı ş . lâmbalı k

* Eski evlerde lâmba koyacak veya takı lacak yer. * Bir lâmbanı n alabileceğ i kadar.

lâmbası z * Lâmbasıolmayan. lâmbayı açmak *ı ş ı ğ ıyakmak. * lâmbanı n fitilini yükseltip ı ş ı ğ ı nı çoğ altmak. lâmbri * Bir yapı nı n iç duvar kaplaması . * Tavan kaplaması . lâme * Dokusunda çoğunlukla gümüşve altı n renginde tel bulunan (kumaş ) veya metal parlaklı ğ ıverilmiş(deri). * Böyle bir kumaşveya deriden yapı lmı şolan. lâmekân * Mekânıolmayan, mekânsı z (Allah'ı n sı fatları ndan). * Yersiz yurtsuz, belli bir adresi olmayan. lâmekân takı mı * Yersiz yurtsuz, adresi belirsiz kiş iler topluluğ u. lâmel

* Mikroskopla yapı lan incelemede bazen lâmları n üstüne kapatı lan dört köş e, küçük ve ince cam parçası . * Çok ince tabaka.

lâmıcimi yok * değ iş mez, kesin, baş ka yolu yok. lâminarya * Bütün denizlerde yetiş en, sarıveya esmer renkte, emici köklerle kayalara tutunan, uzun ş eritler durumunda bir deniz yosunu (Laminaria). lâmise

lan lânarkit lândo

* Dokunum. * Duyarga. * Anten. * Ulan sözünün kı sa söyleniş i, kaba hitap, ey. * Hidratlıdoğ al kurş un sülfat.

* Dört tekerlekli, içinde dingillere paralel olarak düzenlenmişkarş ı lı klı iki oturma sı rasıbulunan, üstü açı lı p kapanabilen çift körüklü binek arabası .

lândon lânet

* Bkz. lândo. * Tanrı 'nı n sevgi ve ilgisinden mahrum olma, beddua. * Ters, berbat, çok kötü.

lânet etmek * ilenmek, kötülüğünü istemek. lânet okumak * bir kimsenin Tanrı 'nı n merhametinden mahrum kalması nıdilemek. lânet olsun! * ilenme sözü olarak kullanı lı r. lânetleme * Lânetlemek iş i. * Lânetlenmiş . lânetlemek * Kargı mak, lânet etmek. * (Tanrı) Merhametinden mahrum bı rakmak. * Dinden kovmak. lânetlenme * Lânetlenmek iş i. lânetlenmek * Lânet edilmek, lânete uğramak. lânetli

* Lânetlenmiş , kargı nmı ş , kargı ş lı , mel'un.

langı r lungur * Metalsi bir ses çı kararak. * Dikkatsizce, savruk bir biçimde. lângı rt

* Dikdörtgen masa üzerinde türlü aletleri yönetmek yoluyla küçük bilyeleri belirli deliklere sokmak veya bu deliklere girmesini önlemek amacı na dayanan oyun. lângur

* Maymunlardan, Hindistan'da yaş ayan, kül rengi veya kı rmı zı ya çalan sarıtüylü, büyük bir maymun (Presbytis entellus). lângust

* Kabuklulardan, makaslarıolmaması , duyargaları nı n daha uzun ve güçlü olması yla istakozdan ayrı lan, eti için avlanan bir deniz hayvanı(Palinurus vulgaris). lânolin

* Yapağı dan elde edilen, eczacı lı kta ve parfümeride kullanı lan, sarı mtı rak renkte bir yağ.

lânse *İ leri atı lmı ş , ortaya çı karı lmı ş . lânse etmek * tanı tmak amacı yla öne sürmek, ortaya çı karmak. lântan

* Atom numarası57, atom ağı rlı ğı 138,9, yoğunluğ u 6,1 olan, beyaz, havada çabuk oksitlenen, parlak bir alevle yanan, seyrek bulunur bir element. Kı saltmasıLa. lântanit

* Birbirine çok yakı n kimyasal özellikler gösteren, atom numarası57 ile 71 arası nda olan, seyrek bulunan elementlerin genel adı . lâp

* Yumuş ak ve ağ ı r bir ş ey düş tüğ ünde çı kan sesi anlatı r.

lâp lâp * Köpek ve kedi gibi hayvanları n su içerken çı kardı kları sesi anlatı r. lâpa

* Niş astalıtanelerin, su ile kaynatı larak bulamaç kı vamı na getirilmişdurumu. * Keten tohumu ve benzeri bitkilerin kaynatı lması yla elde edilen, sı cak olarak tülbent içinde vücuda dı ş tan uygulanan ilâç. lâpa gibi * yumuş ak, gevş ek. lâpa lâpa

* Yassıve iri taneler durumunda.

lâpa vurmak * ağ rı yıkesmek, iyileş tirmek amacı yla lâpa koymak. lâpacı

lâpacı lı k

* Vücutça toplu ve iri olması na rağ men direnci az olan. * Yorgun, bitmiştükenmiş . * Tembellik gevş eklik.

lâpçı n * Tabanımeş inden olan, mest, edik. lâpçı nlı lâpilli

* Ayağı na lâpçı n giymişolan. * Yanardağ lardan fı rlayan çok küçük katı parça.

lâpina

* Lapinagillerden, kayalı k kı yı larda, sı ğsularda yaş ayan 25, 35 cm uzunluğunda, kı rmı zıbenekli, mavi veya yeş il balı k (Crenilabrus pavo). lâpinagiller * Kemikli balı klar takı mı na giren bir familya. Lâpon * Lâponya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Lâponya veya Lâponlara özgü olan (ş ey). Lâponca * Lâpon dili. Lâponyalı * Bkz. Lâpon. lâppadak

* Bir ş eyin düş erken lâp sesi çı kardı ğı nıanlatmak için kullanı lı r.

lârenjit larghetto

largo

lârp lârpadak

* Gı rtlaktaki aş ı rıve süreğ en iltihap. * Bir parçanı n lârgodan çabuk ve hafif çalı nacağ ı nı anlatı r. * Bu biçimde çalı nan müzik parçası . * Bir parçanı n ağı r ve görkemli çalı nacağı nıveya söyleneceğini anlatı r. * Bu ağı rlı kta çalı nan müzik parçası . * Ansı zı n ve güçlü bir biçimde. * Lârp diye, ansı zı n.

lârva * Kurtçuk. lârvacı l laser lâskî

* Lârvayla beslenen hayvanlar. * Bkz. lâzer. * Yakı ile ilgili.

lâskine *İ skambil kâğ ı tları yla oynanan bir oyun. lâso

* Kement.

lâsta

* Kuzey Avrupa'da kullanı lan, 2000 kg'a yakı n gemi yüklerine ve büyük miktardaki ticaret malları na değ er biçmeye yarayan kütle ölçü birimi. lâsteks

lâstik

* Kauçuk, ipek, pamuk veya yün karı ş ı mıbir tür yapma kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Kauçuktan yapı lmı ş(ş ey). * Yağmurlu havalarda ayakkabıüzerine giyilen kauçuktan pabuç. * Kauçuktan yazı silgisi. * Bazıtaş ı tları n tekerleklerine geçirilen kauçuk çember. * Esnek, ince kauçuk veya kauçuklu ş erit. * Bir tür esnek örgü. * Korse.

lâstik ağ acı * Kauçuk. lâstik gibi * çevik. * (et için) az piş miş ,sert. lâstik tutkalı * Lâstiklerin kasnağ a yapı ş tı rı lması nısağ layan madde.

lâstikçi

lâstikli

* Lâstik ürünlerini yapan veya satan kimse. * Otomobil lâstiğini satan kimse. *İ çinde veya üzerinde lâstik bulunan. * Türlü anlamlar verilebilen (söz, konuş ma).

lâstikli söz * Değiş ik anlamlara gelebilen, farklıdeğerlendirilebilen konuş ma. lâstikotin

lâş e lâş ka

*İ nce iplik ile çok sı k dokunmuşyünlü kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Leş . * Bkz. lâçka.

lâta * Dar ve kalı nca tahta. lâta

* Osmanlı larda ilmiyenin giydiğ i bir tür üstlük.

lâtanya

* (Karaip dilinden) Bazıtürleri evlerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen, bazıtürlerinden de dokumalı k iplik elde edilen bir tür palmiye (Latania rubra). lâteks lâteksli

* Bazıbitkilerin genellikle süt görünüş ünde olan öz suyu. * Özünde lâteks bulunduran.

lâterit * Sı cak, nemli iklimlerde oluş an, parlak kı rmı zıveya kahverengiye çalan kı rmı zırenkli, demir oksit ve alüminyum bakı mı ndan zengin toprak. lâteritli * Özünde lâterit bulunduran. lâterna

* Kolu çevrilerek çalı nan, sandı k biçiminde bir tür org.

lâternacı * Lâterna yapan, satan veya çalan kimse. lâtif

* Yumuş ak, hoş , ince bir güzelliği olan.

lâtifçe * Lâtif olarak, hoş . lâtife

* Şaka.

lâtife etmek *ş aka etmek.

lâtife götürmek *ş aka kaldı rmak. lâtife lâtif gerek *ş aka yaparken bile incelikten ayrı lmamak gerek anlamı nda kullanı lı r. lâtifeci

* Şakacı .

lâtiflik * Lâtif olma durumu. lâtifundia *İ lkel yöntemlerle ve düş ük verimle iş letilen geniştarı m alanları . lâtifundiacı lı k * Lâtifundia sistemi ile geniştarı m alanları nı iş letme yöntemi veya biçimi. lâtilokum * Bkz. lokum. Lâtin *İ talya'da Lâtium bölgesi halkı ndan olan kimse. * \343 Lâtin halkları . * Lâtinlerle ilgili olan (ş ey). Lâtin çiçeğ i * Lâtin çiçeklerinden, kalkan biçiminde yuvarlak yapraklı , sarıve kı rmı zıçiçekli, bir süs bitkisi (Tropeoalum). Lâtin çiçeğ igiller *İ ki çeneklilerden, örneğ i Lâtin çiçeğ i olan bir familya. Lâtin çiçekleri * Bkz. Lâtin çiçeğ i. Lâtin dilleri * Fransı zca, İ spanyolca, İ talyanca, Portekizce gibi dillerin ortak adı . Lâtin halkları * Dilleri Lâtinceden türemişİ talyan, Fransı z, İ spanyol, Portekiz halkları . Lâtin yelkeni * Bir serene bağ lanarak direğe eğ ik bir durumda kaldı rı lan üçgen yelken. Lâtince Lâtinlik lâubalî

* Lâtin dili. * Lâtin gibi olma, davranma. * Saygı sı z, çekinmesi olmayan. * Senli benli, teklifsiz. * Aş ı rısamimî, teklifsizce.

lâubalî olmak * aş ı rısamimî veya teklifsizce davranmak. lâubalice

* Lâubaliye yakı n.

lâubalîleş me * Lâubalîleş mek iş i. lâubalîleş mek * Lâubalî davranı ş ta bulunmak. lâubalîlik * Lâubalî olma durumu veya lâubalîye yakı ş ı r davranı ş . lâubaliyane * Saygı sı zca, terbiyesizce. lâv

* Yanardağ ları n püskürme sı rası nda yeryüzüne çı kardı kları dünyanı n derinliklerinden gelen kı zgı n, erimiş maddeler. lâv silâhı * Uzun menzilli, ateş li bir silâh türü. lâv taş ması * Lâvı n püskürme sı rası nda yanardağağ zı ndan çı karak alçak yerlere doğru yayı lması . lâva * Herhangi bir yere yanaş mı şfilikanı n kürek çekmeksizin ilerlemesi için verilen emir. lâva etmek * bir filikayı ilerletmek. * birini çekiş tirmek. lâvabo

* Üzerinde sı cak ve soğ uk su musluklarıbulunan, porselen, emaye veya sacdan yapı lmı ş , el, yüz, bulaş ı k yı kamaya yarar, çukur yer veya eş ya. * Lokanta, gar gibi yerlerde bu düzenin bulunduğ u yer. * Ayak yolu, helâ, yüz numara, tuvalet. lâvabo bataryası * Lâvabolarda kullanı lan birkaç aygı tı n bir araya getirilerek belirli biçimde eklenmesinden oluş an takı m. lâvabo musluğu * Lâvaboya gelen soğuk ve sı cak suyu açı p kapayan ve akması nı ayarlayan musluk. lâvaj

* (metalürjide) Bir iş lem sonrası , metal yüzeyleri su ile yı kama. * Bir organısu vererek yı kayı p temizleme.

lâvaj yapmak * herhangi bir organımikroplardan temizlemek amacı yla yı kamak, arı tmak. lâvanta

* Lâvanta çiçeğinden yapı lan ispirtolu esans.

lâvanta çiçeğ i * Ballı babagillerden, mavi veya mor renkli çiçekleri koku sanayiinde kullanı lan bir bitki (Lavandula angustifolia). lâvanta mavisi * Lavanta rengindeki mavi. lâvantacı * Lâvanta yapan veya gezici olarak esans satan kimse. lâvantacı lı k

* Lâvanta yapma ve satma iş i. lâvantalı k * Lâvanta kokusunu koymaya yarayan ş iş e. lâvantin lâvaş

* Lâvanta çiçeğinin bir baş ka türü. * Mayalıhamurdan tandı rda piş irilerek yapı lan ve yapı ldı ğ ıyere göre büyüklüğ ü değ iş en ince ekmek türü. * Yufka inceliğ inde açı lmı şuzun sade pide.

lâvdanom *İ çinde afyon bulunan sulu bir ilâç. lâvman

* Kalı n bağı rsağı anüs yoluyla su fı ş kı rtarak yı kama. * Bu işiçin kullanı lan alet ve sı vı .

lâvrensiyum * Bkz. lorentiyum. lâvrovit * Piroksen grubundan doğal silikat. lâvsonit lâvta lâvta

lâvtacı

* Hidratlıalüminyum ve kalsiyum çift silikatı . * Mı zrapla çalı nan, gövdesi uttan küçük bir çalgı . * Ebe. * Doğacak çocuğ u ana rahminden çekmeye yarayan alet. * Erkek doğum hekimi. * Lâvta (I) çalan kimse.

lâvtacı lı k * Lâvtacı nı n mesleği. lâyemut * Ölümsüz, ölmez. lâyenkati

* Kesintisiz, aralı ksı z.

lâyı ğı nıbulmak * dengini, yaraş ı r eş ini bulmak. * hak ettiği cezayıbulmak. lâyı k yaraş an.

* Nitelikleri, özü, hareketleri, davranı ş ları yla bir ş eyi elde etmeye hak kazanmı şolan; bir kimseye uygun olan

lâyı k görmek * yakı ş tı rmak, uygun görmek. lâyı k olmak * hak kazanmı şolmak. * Uygun olmak.

lâyı kı yla lâyiha

lâytmotif

lâyuhti Lâz

lâza

* Gerektiğ i gibi, gerektiğ ince. * Herhangi bir konuda bir görüşve düş ünceyi bildiren yazı . * Tasarı . * Bir eserde, bir duyguyu, bir düş ünceyi veya kiş iliğ i göstermek için sürekli tekrarlanan motif, ana motif. * Bir edebî eserde, bir kültür ürününde pek çok tekrarlanan formül. * Hata iş lemeyen, yanlı şyapmayan. * Güney Kafkasyalı bir halk veya bu halktan olan kimse. * Bu halkla ilgili olan. * Bal koymaya yarayan küçük tekne.

lâzanya * Bir çeş it İ talyan makarnası . Lâzca lâzer lâzı m

* Lâzları n kullandı ğ ıdil. * Çok güçlü ı ş ı k pı rı ltı larıoluş turan, iletiş imde ve biyolojide yararlanı lan ı ş ı k kaynağ ı . * Gerek, gerekli. * Geçiş siz (fiil).

lâzı m gelmek (veya olmak) * gerekmek. lâzı me * Yapı lmasıgerekli olan ş ey. * Gerekçe. lâzı mlı k * Oturak. lâzlı k lâzut le

* Lâz olma durumu, lâz gibi davranma. * Mı sı r. * Türk alfabesinin on beş inci harfinin adı .

-le * Bkz. -la / -le. -le leb

* \343 -la / -le.

* "Daha söze baş lanı rken ne denmek istenildiğ ini çabucak anlamak" anlamı nda leb demeden lebleyi anlamak deyiminde geçer. lebalep

* Ağzı na kadar dolmuş(olarak), silme.

lebbeyk * Buyrun, efendim, emredin. lebiderya leblebi

* Deniz kenarı . * Dı şkabuğu çı karı ldı ktan sonra fı rı nda kavrulup eğlencelik olarak yenen nohut.

leblebi ş ekeri *İ çinde leblebi olan ş eker. leblebici * Leblebi yapan veya satan kimse. leblebicilik * Leblebi yapma veya satma iş i. leblebiden nem kapmak * en küçük bir olay veya davranı ş tan olumsuz etkilenmek. leçe

* Taş lı tarla.

leçek * Başörtüsü, yün atkı . leçelik ledün

* Leçe. * Tanrıkatı .

ledün ilmi * Tanrıile ilgili bilgi. lef *İ çine sokma, iliş tirme. lef etmek leffetme

* Bkz. leffetmek. * Leffetmek iş i veya durumu.

leffetmek *İ çine sokmak, iliş tirmek. leffüneş ir * Birkaç adıbir sözün baş ı nda söyledikten sonra bunları n sı fat veya fiillerini daha aş ağ ı da sı ralama. legal

* Kanunî, yasal, meş ru.

legalleş me * Legalleş mek iş i veya durumu.

legalleş mek * Legal, yasal duruma gelmek. legato legorn

* Bir parçanı n notaları nı n, ara vermeden birbirine bağlanarak söyleneceğ ini veya çalı nacağı nıanlatı r. * Yumurta verimi çok, genellikle beyaz tüylü bir tavuk ı rkı .

leğ en * Genellikle, içinde bir ş ey yı kamak için kullanı lan metal veya plâstikten, yayvan kap. * Bütün üstün yapı lıomurgalı larda, gövdenin arka veya alt ucunda bulunan, bir yandan omurganı n bel bölümüyle, öte yandan bacaklarla eklemlenen kemik çatı , havsala. leğ en baş ı ndan almak * hamarat diye seçerek almak. leğ en ibrik * El ve yüz yı kamak, abdest almak için kullanı lan, leğ en ve ibrikten oluş an takı m. Leh leh

Lehçe lehçe

* Polonya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Onun için, onun tarafı na, ondan yana. * Bir ş eyden veya bir kimseden yana olma. * Yarar, menfaat, fayda. * Polonya dili. * Bir dilin tarihî, bölgesel, siyasî sebeplerden dolayıses, yapıve söz dizimi özellikleriyle ayrı lan kolu, diyalekt. * Şive, konuş ma tarzı .

lehçe bilimi * Bir dilin lehçelerini inceleyen bilim dalı , diyalektoloji. lehçeci

* Lehçe bilimi uzmanı .

lehdar * Yandaş , taraftar. lehim

lehimci

* Erime noktaları düş ük metalleri tutturma iş lemlerinde kullanı lan, kalay ve kurş un alaş ı mları nı n genel adı . * Bu alaş ı mla yapı lan iş lem. * Lehim yapan kimse.

lehimcilik * Lehim yapma iş i. lehimleme * Lehimlemek iş i. lehimlemek * Lehimle yapı ş tı rmak, lehimle tutturmak. lehimlenme

* Lehimlenmek iş i. lehimlenmek * Lehimle yapı ş tı rı lmak. lehimletme * Lehimletmek iş i. lehimletmek * Lehim yaptı rmak. lehimli

* Lehimle tutturulmuş .

lehinde olmak * bir ş eyin tarafı nıtutmuşolmak veya birinin yararı na olmak. lehinde söylemek (veya bulunmak) * iyiliğ ini söylemek. lehine olmak * bir kimsenin iyiliğ ine yardı m eder olmak. lehte olmak * (bir ş eyden) yana olmak. lejant * Bir fotoğ rafı n, desenin veya karikatürün özünü anlatan yazı . lejitimist lejyon

lejyoner

-lek leke

* Meş rutiyetçi. * Eski Romalı larda, piyade ve süvarinin oluş turduğ u askerî birlik. * Birkaç takı mdan oluş an asker birliği. * Lejyon asker. * Fransa'da légion d'honneur niş anıalmı şkimse. * Bkz. -lak / -lek. * Kirliliğ i gösteren iz. * Bir yüzeyde türlü sebepler dolayı sı yla oluş an renk değ iş ikliğ i. * Yüz kı zartacak durum, namussuzluk, kara, ş aibe. * Vücudun herhangi bir yerinde oluş an renk değiş mesi. * Parlak bir yüzeyde görülen karanlı k bölüm (Güneş , Ay, gezegen için).

leke etmek (veya yapmak) * lekelemek. leke getirmek * yüz kı zartacak, onur kı racak durumla karş ı laş mak. leke olmak * üstünde leke oluş mak. leke sürmek * birine onurunu sarsacak biçimde iftirada bulunmak, suç yüklemek, lekelemek.

lekeci lekeci kili

* Kuru temizleme yapan, kuru temizleyici. * Kumaş lardaki lekeleri çı karmak için kullanı lan bir tür kil.

lekecilik * Doğa biçimlerini değ il, boya biçimlerini değerlendiren ve boya vuruş undan doğ an görüntünün, insanı n iç coş kusunu anlatmaya yeter olduğuna inanan soyut resim anlayı ş ı , taş izm. lekeleme * Lekelemek iş i. * Namusa dokunur bir suç yükleme. lekelemek * Bir ş eyi kirletmek, bir ş ey üzerinde leke oluş turmak. * Birine, namusa dokunur bir suç yüklemek. lekelenme * Lekelenmek iş i. * Adıkötüye çı kma. lekelenmek * Leke oluş mak. * Kötü tanı nmak. lekeli * Herhangi bir sebeple üzerinde leke olmuş , lekesi olan. * Kötü tanı nmı ş , lekelenmiş . lekeli humma * Tifüs. lekende lekesiz

* Kaba dikiş . * Lekesi olmayan, tertemiz. * Namuslu.

leksikbirim * Sözlük birimi. leksikograf * Sözlük yazarı , sözlükçü. leksikografi * Sözlük yazarlı ğı ; sözlük bilgisi. leksikolog * Sözlük bilimci. leksikoloji * Sözlük bilimi. lektör

lektörlük

* (üniversitede) Okutman. * Yayı n evlerinde yayı nlanmasıdüş ünülen eserleri inceleyerek değerlendiren okuyucu. * Okutmanlı k.

lemis lenduha

* El ile dokunarak duyma, bir ş eye el ile dokunma. * Çok iri ve kaba (ş ey).

lenf * Lenf damarları nda dolaş an kanla, doku ögeleri arası nda aracıgörevi yapan, kan plâzmasıve lenfositten oluş an saydam, sarırenkte bir sı vı , ak kan. lenfa * Lenf. lenfatik

* Lenfle ilgili olan. * Lenfatizme tutulmuşolan (kimse).

lenfatizm

* Vitamin azlı ğ ı ndan veya lenf boğumları nı n hacminin artması ndan doğ an, derinin aş ı rıbeyazlı ğı , tenin çok yumuş ak olması , ayaklarda ş iş me ve boyundaki bezlerde büyüme gibi belirtilerle kendini gösteren bir hastalı k. lenfosit lenger

* Kanda, kemik iliğ inde, lenfte bulunan, tek ve çok iri çekirdekli, küçük, renksiz bir kan hücresi. * Yayvan ve kenarlarıgeniş , büyük bakı r kap. * Bir lengerin alabileceğ i miktarda olan. * Gemi demiri.

lengüistik * Bkz. Dil bilimi. Leninci

* Leninciliğ i benimsemişveya Lenincilik yanlı sıkimse.

Lenincilik * Lenin'in düş üncelerine dayanan bir akı m. Leninist * Leninci. Leninizm * Lenincilik. lens

lento

lento leopar

* Mercek. * Bkz. Kontak lens. * Bir parçanı n ağı r çalı nacağı nıanlatı r. * Bu tempoda çalı nan parça. * Kapıve pencerelerin ağaç, taşveya betondan üst eş iği, boyunduruk. * Pars.

lepiska * Leipzig ş ehrinde üretilen ipek. * Uzun, sarı ve yumuş ak (saç için).

lepra lerzan

* Cüzam. * Titrek.

lerze * Titreme, titreyiş . lesepase

leş

leşgibi

* Bir sı nı rdan geçebilmek için verilen yazı lıizin. * Bu izni gösteren belge. * Kokmuşhayvan ölüsü. * Çok kötü kokan (ş ey). * (yer için) çok pis. * (koku için) rahatsı z edici, ağı r. * tembel veya çok yorgun.

leşgibi sarhoş * kör kütük sarhoş , çok sarhoş . leşgibi serilmek * kolları nı bacakları nı yayarak kı mı ldamadan yatmak. leşkargası * Kargagillerden, Avrupa ve Asya'da orman, çayı r ve bahçelerde yaş ayan, baş ıkara, vücudu kül rengi bir kuş (Corvus cornis). leş cil

* Leş le beslenen (hayvan).

leş cil akbaba * Tüyleri beyazı msı , kanat uçlarısiyah, çı plak baş lı küçük akbaba. leş ini çı karmak * çok dövmek, adamakı llıdövmek. leş ini sermek * (göz dağ ıolarak) öldürmek. leş ker

letafet

letarji Letçe

* Asker. * Ordu. * Güzellik, hoş luk. * Yumuş aklı k, incelik. * Yaş ama iş levlerinin çok zayı fladı ğı , çok derin ve sürekli patolojik uyku durumu. * Leton dili.

Leton dili * Letonya'da kullanı lan dil. leva

* Bulgar para birimi. Levanten * Yakı n Doğuda yerleş mişveya evlenerek soyu karı ş mı şAvrupa ası llı kimse. * (küçük l ile)Levantene özgü olan. levanti * Bir rüzgâr türü. levazı m

* Değiş ik işkolları nda gerekli olan ş eyler, araç ve gereçler. * Gerekli araç ve gereçleri sağ layan büro. * Ordunun lojistik hizmetinde bulunan bütün malzeme veya bu malzemeyi sağ layan bölüm.

levazı m bölüğ ü * Levazı m iş leriyle uğ raş an askerî birlik. levazı m sı nı fı * Silâhlıkuvvetlerin, silâh ve cephanenin dı ş ı nda kalan yiyecek, giyecek gibi ihtiyaçları nısağ layan asker sı nı fı . levazı mat * Gerekenler, lâzı m olan ş eyler. * Askerî araç gereçlerin tümü. levazı matçı * Levazı mat satan veya alan kimse. * Öleni gömmek için gerekli malzemeyi satan kimse. levazı mcı * Levazı m sı nı fı ndan olan kimse. levazı mcı lı k * Levazı mcı nı n görevi. levendane * Levende yakı ş ı r biçimde, yakı ş ı klıve gösteriş li bir tarzda. levent

* Osmanlıdonanması nda ve kı yı ları nda görev yapan asker sı nı fı . * Boylu boslu, yakı ş ı klı(kimse). * Boyca uzun olan.

leventlik * Levent olma durumu. * Levendin görevi. levha * Bir yere ası lmak için yazı lmı şyazı , safiha. * Tablo, resim. * Tabelâ. levhacı

* Levha yapan veya satan kimse.

levhacı k * Çok ince ve çok küçük levha. levhacı lı k * Levhacı nı n yaptı ğı işveya mesleği. levrek

* Levrekgillerden, eti beyaz, üzeri pullu iri bir balı k (Labrax labrax).

levrekgiller * Kemikli balı klardan, bir bölümü tatlı sularda yaş ayan, yüzgeçleri dikenli bir familya. levüloz levye araç. ley -leyin leyin vb. leylâk

leylâkî

* Balda ve birçok meyvede bulunan bir tür ş eker, meyve ş ekeri, früktoz. * Bir mekanizmanı n kumanda kolu. * Bir ş eyi yerinden oynatmak, kaldı rmak, harekete geçirmek, gevş etmek vb. için kullanı lan, kaldı raca benzer

* Rumen para birimi. *İ simlerden zaman zarfıtüreten ve ses uyumuna uymayan ek (vurgusuz): sabah-leyin, akş am-leyin, gece-

* Zeytingillerden, yaprakları karş ı lı klıbir ağ aççı k (Syringa vulgaris). * Bu ağacı n koni durumunda toplanmı ş , beyaz, eflâtun veya pembe renkte, güzel kokulu çiçekleri. * Leylâk renginde olan.

leyleği havada görmek * çok gezenlere takı lmak için söylenir. leyleğin (yuvadan) attı ğı yavru * çevresinde gereğ i kadar ilgi görmeyen kimse. leyleğin ömrü (veya günü) lâklâkla geçer * boş , anlamsı z konuş anları n durumunu anlatmak için söylenir. leylek

* Leyleksilerden, kı ş ı n tropikal Afrika'da yaş ayan, siyah telekli, uzun gagalı , uzun bacaklı , büyük, beyaz, göçmen kuş(Ciconia ciconia). leylek gibi * zayı f ve uzun bacaklı . leylekgagası * Bir çizimin oranları , bozulmadan daha küçük veya daha büyük çizimi için kullanı lan araç. leylekgiller * Leyleksilerden bir familya (Ciconiidae). leylekler

* Leyleksiler takı mı nı n bir alt takı mı(Ciconiiformes).

leyleksiler * Kuş lar sı nı fı ndan leylekler, sümsükgiller, balı kçı llar ve flâmanlarıiçine alan omurgalı hayvanlar takı mı . leylî * Yatı lı . * Geceye özgü. leylî meccanî * Parası z yatı lı . lezar

* Kertenkele derisinin sepilenmesiyle elde edilen bir tür deri. lezbiyen * Eş cinsel, sevici kadı n. lezbiyenizm * Kadı nlar arası eş cinsellik, sevicilik. lezbiyenlik * Lezbiyen olma durumu. leziz

lezyon

* Tadı güzel, lezzetli. * Hoş , güzel, zevkli, lâtif. * Bkz. doku bozukluğ u.

lezzet * Ağı z yoluyla alı nan tat. * Herhangi bir ş ey karş ı sı nda duyulan zevk, haz. lezzet almak * hoş lanmak. lezzetlendirme * Lezzetlendirmek iş i. lezzetlendirmek * Tat vermek; lezzetlenmesini sağ lamak. lezzetlenme * Lezzetlenmek iş i. lezzetlenmek *İ yi bir tat kazanmak, tat verilmek, lezzetli bir duruma gelmek. lezzetli

lezzetlilik lezzetsiz

* Tadı güzel. * Zevkli, haz dolu. * Tadı güzel olma durumu. * Tadı güzel olmayan, tatsı z.

lezzetsizlik * Tatsı z olma durumu. -lı/ -li, / -lu / -lü *İ simden sı fat türeten ek: tat-lı , biber-li, tuz-lu, bilgi-li, görgü-lü, sözlü, yaş -lıvb. lı ğ lı ğ lama lı ğ lamak

* Alüvyon. * Lı ğlamak iş i. * Sel, akarsu, ince çamur, birikinti getirip yı ğmak.

lı ğ lanma

* Lı ğlanmak iş i.

lı ğ lanmak * Üstünde lı ğbirikmek. lı ğ lı * Lı ğdan oluş muşveya üzerinde lı ğbirikmiş . -lı k / -lik, -luk / -lük *İ simden isim türeten ek. * Yer isimleri yapar: Odun-luk, kömür-lük, viş ne-lik vb. * Alet isimleri yapar. * Soyut isimler kurar. * Sı fatlar türetir. lı kı r

* Sı vı ları n bir kaptan akarken ç ı kardı ğı ses.

lı kı r lı kı r * (kaptaki sı vı ) Akarken lı k lı k diye ses çı kararak. lı kı rdama * Lı kı rdamak iş i. lı kı rdamak * (kaptaki sı vı ) Akarken lı k lı k diye ses çı karmak. Li -li

* Lityum 'un kı saltması . * -lı/ -li.

-li * -ı lı/ -ili. libas liberal

* Giysi. * Hürriyet ve serbestlikle ilgili. * Hoş görülü. * Serbest ekonomiden yana olan kimse.

liberalizm * Serbestlik. liberalleş me * Liberalleş mek iş i. liberalleş mek * Serbest bir duruma gelmek. liberallik * Liberal olma durumu. liberasyon *İ thalâtıserbest bı rakma, ithalâta konulmuşmiktar sı nı rlamaları nıkaldı rma. liberasyon listesi *İ thal yolu ile girmesine izin verilen malları n listesi.

libido

* Cinsel iç güdünün belirtilerini gösteren, yaş ama gücünün bütünü.

liboş

* Liberal ekonomiyi ve liberal siyaseti savunurken çabucak zengin olmayıamaçlayan ve bu yolda hiçbir değ er yargı sı nıkabul etmeyen, her ş eyi mubah gören kimse. libre libretto

Libyalı

* Yarı m kilogramlı k bir ağ ı rlı k ölçü birimi. * Bir operanı n sözlerinin yazı lı bulunduğ u kitap. * Bir pantomimi veya baleyi açı klayan kitap. * Libya halkı ndan olan (kimse).

lider * Yönetimde gücü ve etkisi olan kimse, önder, ş ef. * Bir partinin veya bir kuruluş un en üst düzeyde yönetimiyle görevli kimse. * Bir yarı ş mada baş ta bulunan takı m veya yarı ş macı . liderlik

liet

* Liderin görevi. * Lider olma durumu. * Şarkı .

lif * Çok ince ve uzun parça. * Yı kanmak için kullanı lan bitki telleri demeti veya bu amaçla türlü ipliklerden yapı lmı şörgü. * Tel. lif lif

* Tel tel, ince ince.

lifleme * Liflemek iş i. liflemek liflenme liflenmek

lifleş me

* Vücudu lifle sabunlamak. * Liflenmek iş i. * Lif oluş mak. * Lifle sabunlanmak. * Lifleş mek durumu veya biçimi.

lifleş mek * Lif durumuna gelmek. lifleş tirme * Lifleş tirmek iş i. lifleş tirmek * Lifleş mesini sağlamak.

lifli lift lig

* Lifi olan. * Teniste topa arkadan öne ve yukarı dan aş ağı ya doğ ru vurma. * Küme.

liga * Üç deniz mili uzunluğ unda eski bir ölçü birimi. ligden düş mek * kümeden düş mek. lignin lik

* Bitkide kök ve gövdenin sert ve odunsu yapı sı nıoluş turan madde. * Bkz. -lı k / -lik.

lika * Mürekkep hokkaları na konulan ham ipek. liken

* Bir mantarla bir su yosununun ortak yaş aması yla ortaya çı kan bitkilerin genel adı . * Kaş ı ndı rı cıbir deri hastalı ğ ı .

liken bilimi * Likenleri inceleyen bilim dalı . likidasyon * Tasfiye. likide

* Alacak ve verecekleri hesaplayarak sonucu belirtmek anlamı nda likide etmek teriminde geçer.

likidite * Para ve ticaretle ilgili iş lemlerde kullanı labilecek durumda olan satı n alma gücü. * Kolaylı kla paraya çevrilebilme özelliği fazla olan varlı klar. likit * Sı vı , akı ş kan. * Kullanı lmasıhemen mümkün olan para. likorinoz * Balı kları n iste kurutularak yapı lan pastı rması . likör

* Meyve, alkol, esans karı ş ı mı yla yapı lan ş ekerli içki.

likör bardağı * Likör ikram edilen küçük, ince ve zarif cam bardak. limaki

* Ayakkabı cı lı kta kullanı lan küçük eğe.

liman * Gemilerin barı narak yük alı p boş altmaları na, yolcu indirip bindirmelerine uygun kuruluş larıolan doğ al veya yapay sı ğ ı nak.

liman cüzdanı * Deniz adamları nı n özel kimlik belgesi yerine seferlerde kullandı ğ ıküçük defter. liman iş çisi * Limanda çalı ş an iş çi. liman reisi * Gemilerin limana girip çı kması , yük alı p vermesi iş lerine bakan yetkili kimse. limanlama * Limanlanmak iş i veya durumu. limanlamak * (gemi) Bir limana girip orada kalmak. * Yatı ş mak, sakinleş mek. limanlı k

limbo

lime lime lime

* Liman gibi kullanı lan, liman kurmaya elveriş li (yer). * (deniz, hava için) Yatı ş mı ş , dalgası z, sakin. * Irmaklarda, sı ğsularda yük taş ı yan bir tür tekne. * Bir ticaret gemisinin içindeki yükü, bordası na yanaş an baş ka bir gemiye aktarma iş lemi. * Parça. * Parça parça, ayrı lmı ş , yı rtı k.

lime lime olmak * parçalanı p ufalanmak, parça parça olmak. limit

limitet

* Bir ş eyin nicelik bakı mı ndan eriş ebileceğ i en son nokta veya yer. * Değiş ken bir büyüklüğün istenildiği kadar yaklaş abildiği durağ an büyüklük. * Sı nı rlandı rı lmı ş , sı nı rlı .

limitet ortaklı k * Ortakları nı n sorumluluğu, koyduklarısermaye ile sı nı rlıbulunan ortaklı k. limitet ş irket * Bkz. limitet ortaklı k. limitsiz * Sı nı rsı z, herhangi bir kı sı tlama olmaksı zı n. limnoloji limon

* Göl bilimi. * Turunçgillerden, 3,5 m yükseklikte, kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen, beyaz çiçekli bir ağaç (Citrus limonum). * Bu ağacı n sarı renkli, kabuğ u kokulu, suyu ekş i meyvesi.

limon asidi * Bkz. sitrik asit. limon esansı * Taze limon kabuğunun sı kı lması yla elde edilen uçucu yağ .

limon gibi * sarı , çok sarı . * çok ekş i. limon kabuğ u * Çeş itli maddelerin yapı mı nda kullanı lan ve limonu çevreleyen kabuk. limon kabuğ u gibi * küçük ve biçimsiz (ş apka). limon küfü * Yeş ile çalan mavi renk. * Bu renkte olan. limon otu * Kı ş ı n yaprakları nıdöken, salkı m çiçekli bir ağ aççı k (Lippia citriodora). limon sarı sı * Limon kabuğ unun rengi. limon suyu * Limon sı kı larak elde edilen meyve suyu. limon tozu * Sitrik asit. limon tuzu * Sitrik asit. limonata

* Su, ş eker ve limon suyundan yapı lan ş erbet.

limonata bardağ ı * Limonata ikram etmek için kullanı lan ince, uzun cam bardak. limonata gibi * sı cak günlerde serin esen hafif rüzgâr için söylenir. limonatacı * Limonata yapan veya satan kimse. limonatacı lı k * Limonata yapmak veya satmak iş i. limoncu limonî

* Limon yetiş tiren veya satan kimse. * Limon renginde olan, yeş ile çalan açı k sarı . * Alı ngan, beklenmeyen bir zamanda öfkelenen. * (insan iliş kileri için) Biraz bozuk.

limonî hava * Yağmur yağı p yağ mayacağ ıbelli olmayan kapalı hava. limonit

* Sarı veya kahverengi doğ al hidratlıdemir oksit.

limonlama * Limonlamak iş i. limonlamak

*İ çine veya üstüne limonun suyunu sı kmak veya katmak. limonlu *İ çine limon sı kı lmı şveya limon doğranmı ş . limonluk

* Sı cak iklim bitkilerinin korunduğu ve yetiş tirildiğ i, bir bölümü veya bütünü camlı , kapalıyer, ser, sera. * Üzerine kesilmişlimon bastı rı lı p sı kı lan, ortası tümsek ve oluklu küçük araç. * Merdiven, balkon gibi yerlerin kı yı ları na çekilen, 20, 30 cm yüksekliğ indeki set, tavhane.

linç * Birden çok kimsenin kendilerine göre suç olan bir davranı ş ı ndan ötürü birini, yasa dı ş ıve yargı laması z olarak, taş , sopa gibi araçlarla döverek öldürmesi. linç etmek * (kalabalı k, topluluk) yargı lamadan öldürmek. lineer

linet linin link

* Çizgilerle ilgili olan. * Değiş mesi bir doğru ile gösterilebilen. * Sürgün. * Hücre çekirdeğ inde bulunan ve kromatin tanelerini taş ı yan ağbiçimindeki ipliksi yapı ya verilen ad. * Atı n eş kin yürüyüş ü.

link *İ letiş im dizgesi birliğ i. linolyum linotip linyit

* Yer döş emesi olarak kullanı lan, üzeri keten yağıve mantar tozuyla kaplanmı şjüt bezi, muş amba. * Bası m evinde harfleri dizen ve satı rlarıblok durumunda döken dizgi makinesi. * Birleş imindeki karbon oranı% 60, 70 olan, kahverengi veya siyah taş ı l kömür.

lipari * Çirozluktan sonra yağlanmaya baş layan uskumru. liparit lipit lipom

* Riyolit. * Her tür organik yağa verilen ad. * Yağdokusunun, bulunduğu yerde büyümesiyle oluş an zararsı z ur, yağuru.

lipsos *İ skorpitgillerden, Akdeniz ve Atlas Okyanusu'nda yaş ayan, yüzgeçlerindeki dikenlerde yaralara sebep olan bir zehir bulunan, 40 cm uzunluğ unda, eti çok beğ enilen bir balı k (Scorpaena porcus). lir * Kaynağımitolojik çağ lara dayanan kiriş li bir çalgı . lira

* Yüz kuruşdeğ erinde Türk para birimi. * Bazıülkelerin para birimlerini de gösterir. * Yedi gram ağı rlı ğ ı nda altı n sikke. liralı k

liret lirik

lirik ş iir

lirizm lisan

* Herhangi bir lira değ erinde olan. * Lira. *İ talyan para birimi. * Coş kun, ilhamla dolu. * Eski Yunan edebiyatı nda lir eş liğ inde söylenen (ş iir). * Çok etkili, coş kun, genellikle kiş isel duygularıdile getiren edebiyat. * Yunanlı larda lir eş liğ inde okunan ş iir. * Coş kun ve ateş li bir anlatı mıolan, toplumun ortak veya ş airin kiş isel duyguları nı yansı tan ş iir. * Kiş isel duyguları n ilham yolu ile coş kulu ve etkili anlatı mı . * Dil, zeban.

lisana gelmek * (konuş maz ş eyler) konuş maya baş lamak, dile gelmek, dillenmek. lisanı hâl

* Hâl diliyle, davranı ş la düş ünce ve istenileni anlatma.

lisanı münasip * Karş ı sı ndakinin kolayca anlayabileceği dil ve uslûp. lisanî

* Dille ilgili.

lisaniyat * Dil bilimi; lengüistik, filoloji. lisans

* Genellikle dört yı l süren üniversite veya yüksek okul öğ renimi. * Bu öğ renim sonunda elde edilen ve diploma ile belgelendirilen akademik derece. * Yurda mal sokma veya yurttan mal çı karma izni. * Bir malıyabancıfirma adı na üretme izni. * Bir sporcunun resmî yarı ş malara katı labilmesi için spor federasyonunun kendisine verdiği kayı t fiş i veya kimlik kartı . lisansiyer lisanslı

* Üniversitede okuyan öğrenci. * Lisansıolan.

lisansüstü * Lisans eğ itimi sonrası . lisansüstü eğitim * Lisans eğ itimi bittikten sonra yapı lan yüksek öğretim. lise

* Sekiz yı llı k ilköğ retimden sonra en az üç yı llı k bir eğ itimle hayata veya yüksek öğ retime hazı rlayan orta öğretim kurumu. liseli

* Lise öğ rencisi.

liste * Alt alta yazı lmı şş eylerin bütünü. liste baş ı * Herhangi bir seçimde, listenin en baş ı nda olan isim. listeci

listeleme

* Liste yapan kimse. *İ nternet aracı lı ğ ı yla, alı cı ya gönderilen mesaj, mektup veya dosyalarıdüzenli bir biçimde listeleyen düzenek. * Listelemek iş i veya durumu.

listelemek * Liste durumuna getirmek. literatür * Edebiyat, yazı n. * Herhangi bir bilim dalı nda yazı lmı şolan yazı veya eserlerin bütünü. litografi * Bkz. litografya. litografya

* Taşbasması . * Bu yöntemle bası lmı ş(yazı , resim).

litografya taş ı * Taşbasması nda kullanı lan çok düzgün bir kalker. litografyacı * Litografya iş i ile uğraş an, litografya yapan kimse. litoloji

* Taşbilimi.

litosfer * Taşyuvarı . litre

litrelik liturya

* Sı vı larıölçmede kullanı lan, bir desimetre küp hacminde ölçü birimi. * Bir litrenin alabileceği miktarda olan. * Herhangi bir litre ölçüsünde sı vıalan. * Bkz. kudas.

lityum

* Atom sayı sı3, atom ağ ı rlı ğı6,94, yoğ unluğ u 0,55 olan, 180° C de eriyen, gümüşparlaklı ğ ı nda, bilinen en hafif element. Kı saltmasıLi. lityumlu

* Lityum içeren bir madde.

liva

livar

livarlı

* Sancak. * Tugay. * Tuğgeneral. * Avlanan balı klarıcanlıolarak saklamak için ağ zıiçine doğ ru konik örülmüşsepet. *İ çinde diri balı k saklanan, denizden ayrı lmı şhavuz. * Livarı olan.

livarlıtekne * Avlanan balı klarıcanlısaklamak için denizde bağlantı lı bölümleri olan gemi. liyakat

* Lâyı k olma, yaraş ı rlı k, uygunluk, değ im. * Yeterlilik, kifayet.

liyakat göstermek * baş armak. liyakat sahibi * Baş arı lı , erdemli, yetenekli. liyakatli liyakatsiz

* Liyakati olan, baş arı lı , yetenekli, değimli. * Liyakati olmayan, baş arı sı z, yeteneksiz, değimsiz.

liyakatsizlik * Liyakatsiz olma durumu. lizol * Krezol. lizöz lobelya lobi

lobici lobicilik

* Yatakta kadı nları n giydiği bir çeş it yün hı rka. * Salkı m durumunda mavi çiçekleri bulunan bir veya çok yı llı k Kuzey Amerika bitkisi (Lobelia). * Bir yapı nı n kapı sı ndan içeri girildiğ inde görülen ilk boş luk, dalan. * Otel, tiyatro gibi yerlerde giriş e yakı n genişyer. * Bazıortak çı karları olan grupları n temsilcilerinden oluş an topluluk. * Çı karlarıortak olan grupları n temsilcisi, dalancı . * Dalancı lı k.

lobut * Kalı n, kı sa ve düzgün sopa. * Kol gücünü geliş tirmek için kullanı lan, gürgenden jimnastik aracı . loca * Tiyatro, sinema gibi eğlence yerlerinde veya parlâmento salonları nda özel bölme. * Masonları n toplantıyeri.

loça

* Gemilerin başbodoslamaları nı n her iki yanı nda, çapayıiçine alabilen ve güverteye açı lan demir zincirin geçtiği delik. loda

* Küme, yı ğ ı n. * Demet. * Taneli veya tanesiz saman yı ğ ı nı . * Üzeri toprak veya otla örtülmüşsaman yı ğı nı .

lodos * Güneyden veya güneybatı dan esen ve bazen de yağ ı şgetiren yerel rüzgâr, kaba yel. * Bu rüzgârı n estiği gün veya zaman. * Güney yönü. lodos balı ğ ı * Lodos estiğ inde sersemleyip kolayca avlanan balı k. * Alı k, sersem, ş aş kı n, ne yaptı ğı nıbilmez hâlde dolaş an (kimse). lodosa çevirmek (veya dönmek) * hava soğ uk iken lodosla ı sı nmak. lodoslama * Lodoslamak iş i. lodoslamak * Lodos esmeye baş lamak. * (rüzgâr) Lodosa çevirmek. lodoslu lodosluk

* Lodosu olan, lodosa sahip veya lodosa maruz kalan. * Lodosun estiği yön, güney.

logaritma * Büyük çarpmaları , bölmeleri, kök ve kuvvet alı ş ları nıyapabilmek için bulunan bir yol; biri geometrik, öbürü aritmetik olarak kurulan iki sayıdizisinden aritmetik olanı n her sayı sı , karş ı laş tı ğı geometrik sayı nı n logaritması dı r. logaritma tablosu * Sayı ları n logaritmaları nı gösteren çizelge. logaritmik * Logaritmaya iliş kin. logistik * Bkz. lojistik. logo logos loğ

* Arma. * Bkz. deyi. * Yollarda, toprak damlarda yeri bastı rmak veya tarlalarda toprağıezmek için gezdirilen taşsilindir.

loğ lama * Loğlamak iş i. loğ lamak

* Üzerinde loğgezdirip toprağ ıbastı rmak, sı kı ş tı rmak. loğ usa * Yeni doğum yapmı şkadı n. loğ usa humması * Albastı . loğ usa otu *İ ki çeneklilerden, çiçekleri koyu kahverengi ve pis kokulu, tı rmanı cıbir bitki (Aristolochia). loğ usa ş ekeri *İ çinde karanfil, baharat ve ş ekerci boyası bulunan, baklava biçiminde kı rmı zış eker. loğ usa ş erbeti * Loğusa ş ekerinden yapı lan, doğ um dolayı sı yla kutlamaya gelenlere sunulan ş erbet. loğ usalı k * Loğusa olma durumu. * Doğumdan sonraki yedi veya kı rk günlük dönem. lojik

* Mantı k.

lojistik

* Askerlik mesleğ inin savaş ta veya askerî harekâtta, yol, haberleş me, sağ lı k, yiyecek, içecek ve silâh sağ lama gibi çok yönlü hizmetleri en akı lcı , etkili ve seri bir biçimde plân ve programa bağ layı p uygulayan hizmetler bütünü. * Modern mantı k. * Lojistik hizmetle ilgili. lojistik dairesi * Askerlikte lojistik hizmetlerin görüldüğü bölüm. lojistik hizmet * Askerlik mesleğ inin savaş ta veya harekâtta çok yönlü görevlerini yerine getirme. lojman lok

* Bir çalı ş ma yerinde görevlilere, iş çilere parası z veya az bir kira karş ı lı ğı nda verilen konut. * Gemileri, farklıiki su düzeyinin birinden öbürüne aş ı rmak için yapı lmı şara havuz.

lokal * Belli bir yerle, bölgeyle ilgili, yerel, mahallî, mevziî. * Sı nı rlıbir yerle ilgili olan, yerel, mevziî. * Bir dernek veya kuruluş un üyelerinin buluş malarıiçin ayrı lmı şyer, dernek evi. * Müzikli eğlencelerin yapı ldı ğıyer, gece kulübü. lokalizasyon * Kuruluşyeri seçimi. lokanta

* Kazanç amacı yla açı lmı ş , para karş ı lı ğı nda yemek yenilen yer, restoran.

lokantacı * Lokanta iş leten kimse. lokantacı lı k * Lokanta iş letme iş i. lokantalı * Lokantasıolan.

lokatif lokavt lokma bir tatlı .

*İ sim hâllerinden bulunma durumu, -de hâli. *İ şverenin iş çileri topluca iş ten uzaklaş tı rma veya iş ten çı karma kararı . * Ağza bir defada alı nı p götürülen yiyecek parçası , sokum. * Mayalıhamuru yuvarlak lokmalar durumunda kı zgı n yağ a döküp kı zarttı ktan sonra ş erbete atarak yapı lan * Türlü kalı nlı ktaki cı vataları , boş luğuna geçirip sökmeye veya sı kı ş tı rmaya yarayan metalden alet. * Yemek. * Genellikle haksı z olarak ele geçirilen mal veya para.

lokma anahtar * Altıveya sekiz köş eli, vidalarısökmeye yarayan alet. lokma baş lı ğ ı * Lokmaları n takı ldı ğ ıparça. lokma çiğnenmeden yutulmaz * her iş in emekle yapı lı r. lokma dökmek * lokma tatlı sıyapmak. * konuk için yemek hazı rlamak. lokma etmek * (derviş ler arası nda) yemek yemek. * yemek. lokma göz * Dı ş arıfı rlamı şgöz, patlak göz. lokma gözlü * Fı rlak, patlak gözlü. lokma lokma * Lokmalar durumunda, lokma biçiminde bölünmüşolarak. lokma tatlı sı * Mayalıhamuru küçük yuvarlak lokmalar durumunda kı zgı n yağ a döküp kı zarttı ktan sonra ş erbete atarak yapı lan bir tatlı , lokma. lokmacı * Lokma yapan veya satan kimse. lokmacı k * Küçük bir lokma. lokmacı lı k * Lokmacıolma durumu veya lokmacı nı n iş i. Lokman hekimin ye dediği * (ş aka) tadıgüzel olan ş eyler için kullanı lı r. lokman ruhu * Eter. lokması ağ zı nda büyümek * üzüntü veya iş tahsı zlı k sebebiyle lokması nıyutamamak.

lokması nıdökmek * bir ölünün hatı rasıiçin lokma döküp dağ ı tmak. lokması nısaymak * sofrası nda yemek yiyen kimsenin ne kadar yediğ ine dikkat etmek. lokomobil * Sanayi ve tarı mda kullanı lan, tekerlekler üzerine kurulmuş , istenilen yere çekilebilen patlamalı motor veya buhar makinesi. lokomotif * Vagonları çeken, tekerlekli, buharlı , elektrikli, termik motorlu veya sı kı ş tı rı lmı şhavalımakine. lokomotifli * Lokomotifi olan. lokomotifsiz * Lokomotifi olmayan. lokosit

* Akyuvar.

lokum

* Şekerli niş asta eriyiğini piş irip hafif ağ dalaş tı rarak yapı lan, küçük küp veya dikdörtgen biçiminde kesilen ş ekerleme, kesme, lâtilokum. lokum gibi * tatlı , güzel, yumuş ak ş eyler için söylenir. * çok güzel (kadı n). lolo

* Gösteriş , kabadayı lı k.

lololo * Ters ve olumsuz davranı şiçin söylenen bir söz. lombar lomboz lonca

* Gemi bordaları na, küpeş telerine açı lan dörtgen biçiminde delik. * Kamaralarla alt güverteleri aydı nlatmak için bordalardan ve güvertelerden açı lan yuvarlak pencere. * Belli bir işkolunda usta, kalfa ve çı raklarıiçine alan dernek, korporasyon.

lonca ustası * Lonca baş kanı . loncacı lı k * Lonca kuruluş ları na dayanan ekonomi ve devlet anlayı ş ı . london longa

* Landon. * Türk müziğinde yörük özellik taş ı yan oyun havası .

longoz * Deniz veya ı rmaklarda birdenbire derinleş en yer. longpley

* Uzun devirli plâk, uzunçalar. lop * Yumuş ak, yuvarlak ve irice. lop lop et lop incir

* Bir organı n yuvarlak ve birbirinden ayrı lmı şparçaları ndan her biri. * Yağsı z, iyi piş miş , iri parça et. *İ ri ve yumuş ak bir tür incir.

lop lop *İ ri parçalar durumunda (yemek veya yutmak). lop yumurta * Suda çok kaynatı lmı şkabuklu yumurta. lopçuk loppadak

* Küçük lop. * Lop diye ses çı kararak.

lopur * Bir ş eyi yerken veya yutarken çı kan ses. lopur lopur * Lopur sesi çı kararak. lor

* Bir tür taze, yumuş ak ve tuzsuz beyaz peynir.

lorentiyum * Atom numarası103 olan, 1961 'de Berkeley'de kaliforniyum atomları nı n bor çekirdekleriyle bombardı manı ndan elde edilen yapma element. Kı saltmasıLr (eskiden Lw). lort unvanı .

*İ ngitere'de babadan oğ ula veya ailenin ilk erkek kiş isine geçen veya kral tarafı ndan bağı ş lanan soyluluk * Lortlar Kamarasıüyesi. * Çok zengin kimse. * Sükseli, kalantor, gösteriş li (kimse).

lort gibi * bolluk içinde ve rahat bir biçimde. lorta

* Ayakkabıkalı bı nı n çapı .

lortlar kamarası *İ ngiliz parlâmentosunda senato. lostra

* Ayakkabıboyama.

lostra salonu * Ayakkabıboyanı lan yer. lostracı

* Lostra salonunda çalı ş an ayakkabıboyacı sı . lostromo * Ticaret gemilerinde tayfaları n baş ı . lostromoluk * Lostromonun yaptı ğı iş . losyon loş

loş ça

* Deri ve saç bakı mı nda kullanı lan alkollü veya alkolsüz, kokulu sı vı . * Yeterince aydı nlı k olmayan, yarıkaranlı k, az ı ş ı k alan. * Az ı ş ı k veren. * Az ı ş ı k almı ş , yarıkaranlı k.

loş laş ma * Loş laş mak iş i. loş laş mak * Loşduruma gelmek. loş laş tı rma * Loş laş tı rmak iş i. loş laş tı rmak * Loşbir duruma getirmek. loş luk * Loşolma durumu. lota lotarya

* Tatlısularda yaş ayan, bir tür gelincik balı ğ ı(Lota vulgaris). * Ad veya numara çekilerek oynanan ş ans oyunları nı n genel adı .

lotaryacı * Lotarya yolu ile kazanç sağlayan kimse. lotaryacı lı k * Lotarya oynatma iş i. lotus lök

* Nilüfer cinsinden birçok bitkiye verilen genel ad. * Bir tür erkek deve.

lök

* Kireç, zeytinyağ ı , pamuk ve yumurta akı nı n karı ş tı rı lması ndan elde edilen, kı rı k, çatlak çanak çömlekleri, künkleri birleş tirmekte kullanı lan macun, lökün. lök gibi oturmak (veya çökmek, dikilmek) * bir yere bütün heybetiyle, ağ ı rlı ğı yla oturmak (veya çökmek, dikilmek). lökleme * Löklemek iş i. löklemek

* Lökle yapı ş tı rmak. lökoplâst * Bitki hücrelerinde veya bazıkamçı lı larda sitoplazma içinde bulunan ve genellikle niş asta taneciğ ini oluş turan cisimcik. lökosit * Akyuvar. lökoz lökün löp

* Lösemi durumu. * Bkz. Lök. *İ ri ve yumuş ak.

löp löp *İ ri ve yumuş ak olan. löpür

* Bir ş eyi yerken veya yutarken çı kan ses.

löpür löpür * Löpür sesi çı kararak. lös

* En çok vadilerde, yamaçlarda bulunan, kil ve kum karı ş ı mı , sarırenkli verimli balçı k.

lösemi * Bkz. kan kanseri. lösemit Lr Lu

* Lösemilerde görülen deri belirtileri. * Lorentiyum'un kı saltması . * Lütesyum'un kı saltması .

-lu * Bkz. -lı / -li. -lu -luk lûmbago

* Bkz. -ı lı/ -ili. * Bkz. -lı k / -lik. * Soğuğ un etkisiyle veya bir bükülme sonucunda, bel bölgesinde birdenbire beliren ağ rı .

lûnapark * Türlü eğ lence ve oyun kuruluş larıbulunan alan. lup lustrin

* Büyüteç. * Parlak kumaşkullanı larak yapı lmı şbir ayakkabıtürü.

lûtî lûtr

-lü

* Lût kavminin sapı k davranı ş ları nıhuy edinen, kulampara, oğlancı . * Su samuru. * Su samurundan elde edilen post. * Bu posttan yapı lmı şolan. * Bkz. -lı / -li.

Lübnanlı * Lübnan halkı ndan olan kimse. lüfer

* Hanigillerden, eti beyaz, tadı güzel, gövdesi pullu bir balı k (Temnodon saltator). Lüfer, büyüklüğ üne göre sı rası yla ş u adlarıalı r: Defneyaprağ ı , çinakop, sarı kanat, lüfer, sı rtı kara, kofana. lüferci

* Lüfer avcı sıveya lüfer yemesini seven kimse.

lüfere çı kmak * lüfer avlamak. lüfergiller * Sı cak ve ı lı k denizlerde yaş ayan kemikli balı klar familyası(Pomatomidae). lügat

* Kelime, söz, sözcük. * Sözlük.

lügat paralamak * konuş ma dilinde geçmeyen yabancıkelimeler kullanmak; ağ dalıkonuş mak. lügatçe

lügatçi

* Küçük sözlük. * Herhangi bir eserin sonunda yer alan ek sözlük. * Sözlük yazarıveya hazı rlayanı .

lügatçilik * Sözlük yazarlı ğıveya hazı rlayı cı lı ğı . lügol lük -lük

* Yüz birim suya bir birim iyodo-iyodür katı larak oluş turulan güçlü bir çözelti. * Boyacı lı kta kullanı lan Hint zamkı . * Bkz. -lı k / -lik.

lük boyası * Kı rmı zı boya. lüknet lüks

* Dilde pelteklik, tutukluk. * Giyimde, eş yada, harcamada aş ı rıgitme, gösteriş ,ş atafat.

* Gösteriş li, ş atafatlı . * Gerekli olanı n sı nı rları nıaş an. lüks

* Aydı nlatma ölçü birimi (kı saltmasıLx). * Hava bası nçlıbir tür petrol lâmbası .

lüks baskı * (matbaacı lı kta) Kitapları n normal baskısayı sıdı ş ı nda iyi cins kâğı t ve özel ciltli kapaklara bası lan biçimi. lüks hayat * Fazla masraf gerektiren tantanalı , gösteriş li ve göz kamaş tı rı cıyaş ama biçimi. lüks koltuk * Salonun arka ve yan tarafları nda özel bölmelerde yer alan ve ücreti farklıolan koltuk. lüks lâmbası * Lüks (II). lüks mevki * Normal tarifeden daha pahalıolan ve iyi hizmet verilen mevki. lüks tarife * Normal fiyattan yüksek olan iyi hizmet verilen yerlere uygulanan ücret. lüksmetre * Aydı nlı kölçer. lüle

lüle lüle

* Bükülmüş , dürülmüşş ey. * Tütün çubuğ u, pipo, nargile vb.nin ucuna takı lan, tütün konulan yuva. * Musluksuz su borusu. * Saç kı vrı mı . * Su akan musluksuz boru. * Kı vrı mlarıolan, kı vrı m kı vrı m.

lüle taş ı * Deniz köpüğü. lüleci

* Çubuk, nargile, pipo vb'nde kullanı lan lüleyi yapan kimse.

lüleci çamuru * Lüle yapı lan özlü ve kı zı l balçı k. lülecilik

* Lüle taş ı iş çiliği.

lüleli * Kı vrı k kı vrı k (saç). lümen

* Iş ı kş iddeti 1 mum olan, eş it dağı tı mlıbir nokta kaynağ ı nı n 1 steradyan içine yayı mladı ğ ıı ş ı k akı sı .

lümensaat * Iş ı k miktarıbirimi lümenlik ı ş ı k akı sı yla 1 saatte yayı lan ı ş ı k ölçüsü. lünet

* Gözlük camı , gözlük.

lüp

lüpçü lüpçülük

* Hiç emek vermeden ele geçirilen ş ey. * Büyükçe bir ş eyin birdenbire ve kolaylı kla yutulması nıanlatan ses. * Lüpe konması nıseven. * Lüpçü olma durumu.

lüpletme * Lüpletmek iş i. lüpletmek * Hı zlıbir biçimde yiyecekleri mideye indirmek. lüpten Lüterci

* Açı ktan, bedavadan, parası z olarak. * Lütercilikle ilgili olan. * Lütercilikten yana olan (kimse).

Lütercilik * Kilise öğretisinin yalnı zca kutsal kitaba dayanması nıisteyen Martin Luther'in kurduğ u mezhep. lütesyum * Atom numarası71, atom ağı rlı ğı 175 olan, iterbiyumun çözüş mesi ile oluş an, renksiz tuzlar veren, henüz uygulama alanıolmayan çok ender bir element. Sembolü Lu. lütfen * Birinden bir ş ey isterken "dilerim, rica ederim" anlamları nda kullanı lı r. * Bir iş in, bir davranı ş ı n istenmeyerek, gönülsüz yapı ldı ğ ı nı sitem yollu anlatı r. lütfetme * Lütfetmek iş i. lütfetmek * Vermek, ihsan etmek. * Söylemek, bildirmek. *İ zin vermek, müsaade etmek. * (yüksek veya saygı n bir kimse) Alçak gönüllülük göstermek. lütfeyleme * Lütfeylemek iş i. lütfeylemek * Lütfetmek. lütuf

* Önem verilen, sayı lan birinden gelen iyilik, yardı m, ihsan, inayet, atı fet.

lütuf dilemek * yardı m istemek. lütufkâr

*İ yiliksever, kibar.

lütufkârane *İ yilikle davranarak. lütufkârlı k

* Lütufkâr olma durumu. lüzucet * Yapı ş kanlı k, yapı ş kan olma durumu. * Yapı ş ı p uzayan ş eyin durumu. lüzucî * Yapı ş kan. lüzum

* Gerek, gereklik, gereklilik, icap.

lüzum görmek (veya görmemek) * gerekli bulmak (bulmamak) gerekli görmek (görmemek). lüzum var * gerekli. lüzum yok * gereksiz. lüzumlu

* Gerek, gerekli, lâzı m.

lüzumlu lüzumsuz * Yerli yersiz, gerekli gereksiz. lüzumsuz * Gereksiz. lüzumsuz adam * Bir işiçin gereken nitelikleri taş ı madı ğıhâlde orada görevli olarak bulunan veya avare, boşve ilgisiz kimse. lüzumsuz görmek * gereksiz bulmak. lüzumsuz yere * boşyere, gerek yokken. lüzumsuzca * Gereksiz olarak. lüzumsuzluk * Gereksizlik. lüzumundan fazla * gerekenden çok. Lw M

* Lorentiyum'un eski kı saltması . * Romen rakamları nda 1000 sayı sı nıgösterir.

m * Metrenin kı saltması . -m -m

* Fiilden isim türeten ek. * Teklik I. kiş i iyelik eki.

-m m, M gösterir.

* Bazıfiil çekimlerinde teklik 1. kiş i eki. * Türk alfabesinin on altı ncıharfi. Me adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan genizsi çift dudak ünsüzünü

-ma- / -me* Fiillerin olumsuzluk çatı ları nıkuran vurgusuz ek. -ma / -me * Fiilden isim ve sı fat türeten vurgulu ek. *İ şisimleri: oku-ma, yaz-ma, gel-me, git-me vb. * Somut isimler: dol-ma, kaz-ma, kapa-ma, dondur-ma, çek-me vb. * Sı fatlar: as-ma (köprü), em-me bas-ma (tulumba), göm-me (dolap) vb. maada maaile maalesef

* -den baş ka, gayri. * Ailece, ev halkı yla birlikte. * "Üzülerek söylüyorum ki, ne yazı k ki" anlamı nda kullanı lı r.

maalmemnuniye *İ steye isteye, seve seve, memnunlukla, memnuniyetle. maarif

maarifçi maaş

* Bilgi ve kültür. * Öğretim ve eğitim sistemi. * Öğretim ve eğitim kurum veya kuruluş ları nda çalı ş an kimse. * Aylı k.

maaşalmak * aylı k almak. maaşbağlamak * aylı k bağ lamak. maaşbordrosu * Çalı ş anları n bir aylı k hizmet bedelini, vergi matrahı nıve kesintileri ile aylı k net ücretini gösterir cetvel, aylı k bordro. maaşvermek * aylı k vermek. maaş a geçmek * aylı ğa geçmek. maaş lı

* Aylı klı .

maaş sı z * Aylı ksı z. maatteessüf

* "Üzülerek söylüyorum, ne yazı k ki..." anlamı nda kullanı lı r. maazallah * Tanrıkorusun, Tanrıesirgesin. mabat

mabet

mabeyin

* (bitmemişyazı , roman vb. için) Arka, devam, sonra. * Kı ç. * Tapı nak, ibadet yeri, ibadethane. * Özel bir konuda, sevgi ve saygıile bağ lanmanı n ortaya konulduğ u yer. * Ara. * Eski konaklarda harem ile selâmlı k arası ndaki daire. * Padiş ah sarayı . *İ ki kiş i arası ndaki soğ ukluk.

mabeyinci * Osmanlıdevletinde padiş ahları n dı ş arı yla olan iliş kilerine bakan, buyrukları nıilgililere bildiren, bazı kiş ilerin dileklerini kendisine ileten görevli. mabeyincilik * Mabeyincinin görevi. mablak * Hamur, merhem, boya gibi ş eyleri ezip karı ş tı rarak yoğ urmak için kullanı lan ve bir ucu ele alı nacak biçimde saplı , öbür ucu yassı olan alet. * Aş ure kazanları nıkarı ş tı rmakta kullanı lan, uzun saplıve yayvan uçlu tahta kepçe. mabude

mabut

* Çok tanrı lıdinlerde kendisine tapı nı lan diş i tanrı , tanrı ça, ilâhe. * Tapı nı rcası na sevilen kadı n, sevgili. * Kendisine tapı lan varlı k, tapacak, tanrı , ilâh.

-maca / -mece * Fiilden isim türeten ek: bul -maca, bil-mece, çek-mece, seç-mece, kes-mece vb. Macar

* Macaristan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Macaristan veya Macarlarla ilgili olan ş ey.

Macar biberi * Hafif acı kı rmı zıbiber. Macar ineği *İ yi besiye gelen, eti ve sütü için beslenen bir tür inek. Macar salamı * Bir tür salam. Macarca * Macar dili. Macarlı k * Macar olma durumu. -macası na / -mecesine * Fiilden zarf türeten ek.

macera

* Baş tan geçen ilginç olay veya olaylar zinciri, serüven, sergüzeş t, avantür. * Hiç olmayacak gibi görünen iş .

macera aramak * baş ı na geleceklerden habersiz, sonu bilinmeyen, tehlikeli, heyecanlıbir iş e giriş mek. maceracı *İ lginç ve tehlikeli olaylarıgöze alan, maceraperest. maceracı lı k * Serüvencilik. maceralı * Serüvenli, heyecan veren, karmaş ı k, olağ andı ş ı . maceraperest * Serüvenci, maceracı . macerası z * Serüvensiz, heyecan vermeyen, basit, sı radan. maceraya atı lmak * tehlikeli, yorucu, sı kı cı ve ne olacağıbilinmeyen bir iş e kalkı ş mak. macun karı ş ı m.

* Hamur kı vamı na getirilmişmadde. * Boyacı lı kta çatlak ve aralı kları kapamak, camcı lı kta camlarıtutturmak için kullanı lan hamur kı vamı nda * Baharlı , tarçı nlı , yumuş ak ve yapı ş kan ş ekerleme.

macun çekmek * boyacı lı kta, düzgünlük ve dayanı klı lı k sağ lamak için boyanacak yüzeye macun sürmek. macun küreğ i * Üzerinde macun hazı rlanan ve sı va iş lerinde kullanı lan yardı mcıel aleti. macuncu * Macun yapan veya satan kimse. macunculuk * Macun yapmak veya satmak iş i. macunlama * Macunlamak iş i. macunlamak * Çatlak, delik yerleri veya boyanacak yüzeyleri macun sürerek kapatmak. macunlanma * Macunlanmak iş i. macunlanmak * Macunlamak iş ine konu olmak veya macunlamak iş i yapı lmak. macunlaş ma * Macunlaş mak iş i. macunlaş mak * Macun koyuluğ una gelmek.

macunluk *İ çine macun konulmaya yarayan özel kap. maç

* Bazıspor dalları nda iki takı m, iki kiş i, iki taraf arası nda yapı lan karş ı laş ma.

-maç / -meç * Fiilden isim türeten ek: bula-maç, yı rt-maç, de-meç vb. maç maç

* Sakı z çiğnerken çı kan ses.

maç satmak * müsabaka sonucunu belirlemek amacı yla meş ru olmayan yollardan veya para karş ı lı ğ ıanlaş maya varmak. maç yapmak * iki takı m veya iki kiş i arası nda kazanmak amacı yla karş ı laş ma yapmak. maça * Oyun kâğ ı tları nda, mı zrak ucuna benzer, ayaklısiyah beneklerle oluş an dizi, pik. * Döküm parçası nda, içi boş , kopya elde etmek için kullanı lan kum, maden veya erimişdurumdaki döküm maddesine dayanı klı baş ka bir maddeden yapı lmı şdolgu kalı p. maça beyi *İ skambil destesinde maça dizisinde yer alan as, birli. maça beyi gibi kurulmak * saygı sı zca yayı larak oturmak. maça kı zı *İ skambil destesinde maça dizisinde yer alan kı z. * Bir tür iskambil oyunu. maçuna

*İ slimle çalı ş an ağ ı rlı k kaldı rma makası .

Madagaskarlı * Madagaskar halkı ndan olan. madalya

* Yararlı k gösterenlere, yarı ş larda ve sergilerde derece alanlara ödül, bazen de önemli bir olay dolayı sı yla ilgililere hatı ra olarak verilen metal niş an. madalya töreni * Yararlı lı k gösteren birine madalya verilirken yapı lan toplantı . madalyalı * Madalya almı şolan. madalyanı n (veya madalyonun) ters tarafı(veya tersi) * olumlu bir iş , bir durum veya bir olayı n düş ünülmesi, hesaba katı lmasıgereken olumsuz yönü. madalyası z * Madalyasıolmayan. madalyon *İ çine küçücük resim, saç teli gibi ş eyler konulan, boyna zincirle ası lan, genellikle değ erli metalden yapı lmı ş , türlü biçimde süs eş yası . madalyoncu * Madalyon yapan veya satan kimse.

madam

madama

* Fransa'da evli kadı nlara verilen san. * Türkiye'de Müslüman olmayan evli kadı n. * Madam.

-madan/-meden * Fiilden zarf türeten ek (vurgusuz): oku-madan, sor-madan, bil-meden, öğ ren-meden vb. madara * Kötü, sevimsiz. madara etmek * kötü duruma düş ürmek, yalanı nı , yanlı ş ı nıçı karmak. madara olmak * kötü duruma düş mek, yalanı , yanlı ş ıortaya çı kmak. madaralaş ma * Madaralaş mak iş i. madaralaş mak * Madara durumunda olmak. madde

* Duyularla algı lanabilen, bölünebilen, ağı rlı ğ ıolan nesne. * Öge, unsur. * Yasa, sözleş me, antlaş ma gibi metinlerde, her biri baş lı baş ı na bir yargı getiren ve çoğ u kez rakamla belirtilen bölüm. * Sözlük ve ansiklopedilerde tanı mlanan, anlatı lan kelime, ad veya konulardan her biri. *İ leri sürülen sorun. * Para, mal vb. ile ilgili ş ey. madde baş ı * Sözlük yapma düzeninde baş lıbaş ı na bir anlam ifade eden ve siyah olarak yazı lan, tanı mıverilen sözlük birimi. maddeci * Materyalist. * Para, mal vb. ne çok önem veren kimse. maddecilik * Materyalizm. * Para, mal vb. ne çok önem verme. maddeleş me * Maddeleş mek iş i. maddeleş mek * Madde durumuna gelmek. maddesel * Madde ile ilgili, maddî. * Madde niteliğ inde olan, maddî. maddesel nokta * Bir maddenin, üç boyuttan soyutlanmı şvar sayı lan çok küçük parçası . maddeten * Madde bakı mı ndan, maddî bakı mdan, manen karş ı tı .

maddî

* Madde ile ilgili, maddesel, manevî karş ı tı . * Maddeden oluş an. * Nesnelerle ilgili olan. * Paraya, mala çok önem veren (kimse).

maddîleş me * Maddîleş mek iş i. maddîleş mek * Maddeye önem verir duruma gelmek. maddîlik maddiyat

* Maddî olma durumu. * Madde ile ilgili ş eyler.

maddiyet * Maddîlik, nesnel varlı k. madem

* "Değil mi ki..., -diği için,... -diğ ine göre" anlamları nda sebep göstermek için, baş ı na getirildiğ i cümleyi daha sonraki cümleye bağlar. mademki maden mineral.

* Madem. * Yer kabuğ unun bazıbölgelerinde çeş itli iç ve dı şdoğal etkenlerle oluş an, ekonomik yönden değ er taş ı yan * Metal. * Maden ocağ ıveya maden iş letmesi. * Çok değerli ş eyleri kapsayan kaynak. * Kolay ve iyi kazanç sağlayan işveya parasıelinden kolaylı kla alı nan kimse. * Madenden yapı lmı ş . * Uyuş turucu, esrar, eroin.

maden bilimi * Mineraloji. maden cevheri *İ çindeki maden oranıiş letilmeye elveriş li miktarda olan filiz. maden damarı * Maden cevherinin yoğ un olarak bulunduğ u bölüm. maden devri * Tarihten önceki zamanları n ayrı ldı ğıüç çağ dan sonuncusu olan ve madenlerin kullanı lmaya baş ladı ğ ı zaman kesimine verilen ad. maden filizi * Maden cevheri. maden gazı * Madende oluş an gaz. maden kirası * Maden iş letilsin veya iş letilmesin verilen para. maden kömürü * Taşkömürü.

maden kuyusu * Maden ocağ ı . maden mavisi * Kül rengine çalan parlak mavi. maden ocağı * Kazı larak maden cevheri çı karı lan yer. maden sodası * Maden suyu içine sı kı ş tı rı lmı şgaz doldurulduktan sonra elde edilen ş iş e suyu. maden suyu *İ çinde, erimişmineraller bulunan ve bazıhastalı kları n tedavisinde kullanı lan kaynak suyu. maden yatağı * Maden filizi katmanları nı n bulunduğ u alan. maden yünü * Yalı tkan olarak kullanı lan bir madde. madenci * Maden iş leten kimse. * Maden ocakları nda çalı ş an iş çi. madencilik * Yer altı ndaki madenlerin araş tı rı lması , çı karı lmasıve iş letilmesiyle ilgili teknik ve yöntemlerin bütünü. * Madencinin yaptı ğ ıiş . madenî * Madensel, madenle ilgili. madenî para * Altı n, gümüş , bakı r, bronz, alüminyum vb. maddelerin alaş ı mı ndan yapı lan para, demir para. madenî yağ * Madensel ürünlerden elde edilen yağ . madenî yün * Maden yünü. madenkı rmı z * Antimon birleş imlerinden al renkte bir madde. madensel * Madenle ilgili veya madene özgü olan, madenî, metalik. * Madenden yapı lmı ş . madenselleş mek * Maden durumuna girmek, madensel özellik kazanmak. madensi

mader

* Maden gibi olan. * Metalsi. * Ana, anne.

maderş ahî * Anaerkil, matriarkal.

maderş ahîlik * Anaerki. maderzat

* Anadan doğma.

madı mak *İ lkbaharda kı rlarda yetiş en, ufak yeş il yapraklı ,ı spanak gibi yenilen bir bitki. madik

* Miskete fiske vurarak oynanan zı pzı p oyunu. * Dolap, hile.

madik atmak (etmek veya oynamak) * dolap çevirmek, hile yapmak. madikçi

* Hile yapan, hileci kimse.

madikleme * Madiklemek iş i veya durumu. madiklemek * Hile yapmak, dolap çevirmek. madlen

* Bir marka olmakla beraber çikolata anlamı nda kullanı lı r.

madrabaz * Hayvan, balı k, sebze, meyve gibi yiyecekleri, yerinden getirerek toptan satan kimse. * Hile yapan, hileci. madrabazlı k * Madrabaz olma durumu. * Madrabaza yakı ş ı r davranı ş . madreporlar * Mercanlar sı nı fı nı n kalkerli hayvanlarıiçine alan bir takı mı . madrup

madun

* Dövülmüş(kimse). * Çarpı lan. * Alt aş amada bulunan. * Ast.

maestoso * Bir parçanı n görkemli ve ağı r tempoyla çalı nacağı nıanlatı r. * Bu tempo ile çalı nan parça. maestro

mafevk

mafiş

* Besteci. * Orkestra ş efi. * Üst aş amada bulunan. * Üst, yukarı . * Yok, kalmadı . * Bir çeş it yumurtalıve hafif hamur tatlı sı .

mafsal

mafya kimse.

* Eklem. * Birbirine bağlanmı şparçaları n her yönden dönmesini sağlayan bağlantıöğ esi. * Yasa dı ş ıiş lerle uğ raş an, zor kullanarak birtakı m gizli çı karlar sağ layan örgüt veya bu örgüte mensup olan * Gizli örgüt.

mafyacı * Mafya gibi davranan. mafyacı lı k * Mafyacı olma durumu, mafya üyesi olma. mafyalaş ma * Mafyalaş mak iş i veya durumu. mafyalaş mak * Mafya durumuna gelmek. * Mafya özelliğini kazanmak. * Mafya iş leriyle uğ raş mak. mafyalı k maganda

* Mafyanı n yaptı ğ ıiş . * Görgüsüz, kaba, anlayı ş sı z, terbiyesiz ve uyumsuz kimse.

magandalı k * Maganda olma durumu. magazin

* Çoğ unluğ u ilgilendirecek, çeş itli konulardan söz eden, bol resimli yayı n. * Depo.

magazinleş me * Magazinleş mek iş i. magazinleş mek * Magazin hâlini almak. magma

* Yerin içinde, sı vıveya hamur kı vamı nda uçucu gazlarla doymuşolarak bulunan eriyik.

magmasal * Magma ile ilgili. magmatik * Magma ile ilgili, magmasal. magnezyum * Atom numarası12, atom ağı rlı ğı 24,30, yoğunluğ u 1,7 olan, gümüşrenginde, parlak bir alevle yanan, çok hafif bir element. Kı saltmasıMg. magnezyum karbonat * Magnezit ve özellikle kalsiyum ve magnezyum karbonat tuzu olan dolomit biçiminde madde, MgCO3. magnezyum klorür * Hidratlıbillûrlar vererek billûrlaş an, deniz suyunun damı tı lması yla elde edilen madde, MgCl2.

magnezyum sülfat * Renksiz, küçük iğ neler biçiminde ve hidratlıolarak billûrlaş an, deniz suyunda ve bazımaden suları nda bulunan madde, MgSO4. magnezyumlu * Özünde magnezyum bulunduran, magnezyum içeren. magri

* Yı lan balı ğ ı gillerden, Avrupa kı yı ları nda yaş ayan, eti lezzetli büyük bir balı k (Conger conger).

mağara * Bir yamaca veya kaya içine doğru uzanan, barı nak olarak kullanı labilen yer kovuğ u, in. * Karst bölgelerinde kireç taş ları nı n erimesiyle oluş an, büyük, birbirine koridorlarla bağ lı yer altıkovukları . mağara bilimci * Mağ ara bilimi ile uğ raş an kimse. mağara bilimi * Konusu mağ araları , yer altı ndaki uçurumları , yarı kları , oyukları , yer altı akarsuları nıaraş tı rmak ve incelemek olan bilim. mağara resmi * Tarih öncesi insanları n mağara duvarları na yaptı klarıresim. mağara sesi * Derin, boğ uk ve korkmuşvurgulu ses. mağaza

* Büyük dükkân. * Eş ya ve azı k deposu.

mağazacı * Mağ azasıolan veya mağ aza iş leten kimse. * Depo bekçisi. mağdur

* Haksı zlı ğ a uğramı ş , kı ygı n.

mağdur etmek * zarara uğ ratmak. mağdur olmak * zarara uğ ramak. mağduriyet * Mağ dur olma durumu, kı ygı nlı k, mağ durluk. mağdurluk * Kı ygı nlı k, mağ duriyet. mağfiret * Af, bağı ş lama. mağfiret etmek * (Tanrı ) bağ ı ş lamak. mağfur

* Affolunmuş , bağı ş lanmı ş .

mağlûbiyet * Yenilme, yenilgi.

mağlûp

* Yenilen, yenik düş en.

mağlûp etmek * yenmek. mağlûp olmak * yenilmek. * isteğine karş ıduramamak, gerçekleş memesi gereken bir ş ey için iradesizlik gösterip direnememek ve yapı lması nıkabul etmek. mağmum * Tasalı , üzgün. * (hava için) Sı kı cı , kapanı k. Mağ ribî

* Mağ rip halkı ndan olan kimse.

mağrip * Batı . * öz. Afrika'nı n, Mı sı r dı ş ı ndaki kuzey ülkeleri. mağrur * Kurumlu, gururlu. * Gurur belirten. mağrurane * Mağ rurca. mağrurca * Gururlanarak, kibirlenerek, büyüklenerek. mağrurcası na * Mağ rur gibi davranarak. mağrurlanma * Mağ rurlanmak iş i. mağrurlanmak * Kurumlanmak, gururlanmak. mağrurluk * Mağ rur olma durumu. mağş uş mahal

* Karı ş ı k. * Yer, yöre, mevzi.

mahal kalmamak * gerek kalmamak, gereğ i olmamak. mahal yok * yeri, gereği yok. mahalle

* Bir ş ehrin bir kasabanı n, büyükçe bir köyün bölündüğ ü parçalardan her biri. * Bir mahallede oturan insanlar, mahalle halkı .

mahalle arası * Mahallenin sokakları arası nda kalan yer.

mahalle arkadaş ı * Aynımahallede oturan komş u veya dost. mahalle bekçisi * Mahallenin güvenliğ ini, düzenini sağ lamada yardı mcıolan güvenlik görevlisi. mahalle çapkı nı * Beceriksiz çapkı n. mahalle imamı * Mahalledeki mescitte veya camide görevli imam. mahalle kahvesi * Mahallede oturanları n devam ettiğ i, oyun oynadı ğ ı , çay vb. meş rubat içtiğ i kahve. mahalle kahvesi gibi * havası z, gürültülü ve kalabalı k (yer). mahalle karı sı * Görgüsüz, kavgacı kadı n. mahalle mektebi * Mahallede bulunan ilkokul. mahalle muhtarı * Mahallenin yasal iş lerini yapmak üzere, o mahallede oturanlar tarafı ndan seçilen kimse. mahallebi * Bkz. muhallebi. mahallebici * Bkz. muhallebici. mahallebicilik * Bkz. Muhallebicilik. mahallece * Mahallede oturanlar tarafı ndan, mahalleliye göre. mahalleli

* Aynımahalleden olan. * Aynımahallede oturan kimselerin bütünü.

mahalleyi ayağa kaldı rmak * bağ ı rı p çağ ı rarak konu komş uyu tedirgin etmek. mahallî

* Yöresel, yerel.

mahallî idare * Bkz. yerel yönetim. mahallî seçim * Bkz. Yerel seçim. mahallîleş me * Yöreselleş me, yerelleş me. mahallîleş mek * Yöreselleş mek, yerelleş mek.

mahana maharet

* Bahane, ileri sürülen sözde sebep. *İ şgörmede becerikli, uzluk, beceri, ustalı k.

maharet kazanmak * beceri edinmek, ustalaş mak. maharetli

* Eli iş e yatkı n, becerikli, usta.

maharetsiz * Eli iş e yatkı n olmayan, beceriksiz. maharetsizlik * Maharetsiz olma durumu. mahbes * Ceza evi, hapishane. mahbube * Sevilen kadı n. mahbup

* Sevilen erkek.

mahcubiyet * Utangaçlı k, sı kı lganlı k. mahcup * Utangaç, sı kı lgan. mahcup çı karmak (veya çı karmamak) * utandı rmak (veya utandı rmamak). mahcup etmek * utandı rmak. mahcup kalmak * utanmı şolmak. mahcup olmak * utanmak. mahcupluk * Mahcup olma durumu, utangaçlı k. mahcur mahcuz

* Kı sı tlı . * Haciz altı na alı nmı ş , hacizli.

mahdum * Erkek evlât, oğul. mahdut

* Çevrilmiş , sı nı rlanmı ş . * Sayı sıbelli olan, sayı lı , az. * Dar, basit.

mahfaza

*İ çinde küpe, yüzük, bilezik vb. gibi değerli süs eş yaları nı n saklandı ğı kutu.

mahfazalı * Mahfazasıolan. * Korunan, mahfuz. mahfe

* Deve, fil gibi hayvanları n sı rtı na konulan, üzerine oturmaya yarayan sepet.

mahfel * Bkz. mahfil. mahfi mahfil

mahfuz

* Gizli, saklanmı ş . * Toplantıyeri. * Toplanmı şkimseler. * Camilerde parmaklı kla ayrı lmı şyüksek yer. * Saklanmı ş , korunmuş , korunan, saklı .

mahfuzen * Gözaltı nda olarak. mahı v

* Yok etme, yok olma.

mahir * Becerikli. * Uzman, iş ini iyi bilen, usta. mahirane * Becerikli bir biçimde, becerikli olarak, ustaca. mahitap mahiye

mahiyet

* Bkz. Mehtap. * Aylı k. * Aylı k olarak. * Nitelik, vası f, öz, ası l, esas. *İ ç yüz.

mahkeme * Bir yargı çtan veya bazen savcıve yargı çlardan oluş an bir kurulun, yargıgörevini yerine getirdikleri yargı yeri. * Dava, duruş ma, mahkeme. mahkeme duvarı * Bkz. yüzü mahkeme duvarı . mahkeme kadı ya mülk değ il * hiçbir kimse, bulunduğ u kamu hizmetinde ömrünün sonuna kadar kalmaz. mahkeme kapı sı * Mahkeme.

mahkeme kararı * Dava sonunda açı klanan karar, hüküm. mahkeme masrafı * Mahkeme açı lı rken ödenen ücret ile avukatlı k giderleri. mahkemede dayı sıolmak * yüksek bir makamda koruyucusu, kayı rı cı sı bulunmak. mahkemeleş me * Mahkemeleş mek iş i veya durumu. mahkemeleş mek * Karş ı lı klıolarak birbirini dava etmek. mahkemeli * Mahkemeye düş müş , davalı . mahkemelik * Mahkemede yargı lanması , çözümlenmesi gereken. mahkemelik olmak (biri baş kası yla) * mahkemeye düş mek. mahkemeye düş mek * anlaş mazlı k konusu mahkemeye götürülmek. mahkûk

* Kazı lmı ş , hakkedilmiş .

mahkûkât * Kazı lmı ş , hakkedilmişş eyler. mahkûm

* Hüküm giymiş , hükümlü. * Zorunda olan, mecbur. * Kötü bir sonuca varmasıkaçı nı lmaz olan. * Hüküm giymişkimse.

mahkûm etmek * hüküm giydirmek. * kötü bir duruma sürüklemek. * mecbur etmek. mahkûm olmak * hüküm giymek. * kötü bir duruma düş mek. * mecbur olmak. mahkûmane * Mahkûm gibi, mahkûmmuş cası na. mahkûmiyet * Hüküm giymişolma durumu. * Hüküm giyilen süre. mahlâs

mahlep

* Bir kimsenin ikinci adı . * Şairlerin eserlerinde kullandı klarıtakma ad. * Gülgillerden, 6-10 m yüksekliğ inde bir ağ aç, kokulu kiraz, idris ağ acı(Prunus mahaleb).

* Bu ağacı n bahar olarak kullanı lan, nohut büyüklüğündeki yemiş i. mahlûk * Yaratı k, yaratı lmı ş . mahlûkat mahlûl

mahlût

* Yaratı klar. * Hallolmuş , çözülmüş , dağ ı lmı ş . * Eriyik. * Mirasçı sıolmayan bir kimseden hükûmete kalan (mülk). * Katı ş ı k. * Karı ş ı m.

mahmude * Çit sarmaş ı ğı gillerden, yapraklarıok ucu biçiminde, çiçekleri soluk sarı renkte, 50-100 cm boyunda, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Convolvulus scammonia). * Bu bitkinin köklerinden çı karı lan, hekimlikte kullanı lan, reçineye benzer bir madde. mahmudiye * Bugün süs altı nıgibi kullanı lan, II. Mahmut zamanı nda bası lmı ş , ince altı n sikke. mahmul

* Yüklü, dolu. * Yükletilmiş . * Yüklem.

mahmul olmak * dolu bulunmak. mahmur

* Sarhoş luğ un sebep olduğ u sersemlik içinde olan. * Uykudan sonra üzerinde sersemlik, ağı rlı k bulunan. * Süzgün, dalgı n bakı ş lı(göz).

mahmur bakı ş * Yumuş ak, süzgün bakı ş . mahmur çiçeği * Çiğdem. mahmurlaş ma * Mahmurlaş mak iş i veya durumu. mahmurlaş mak * Mahmur bir duruma gelmek. mahmurluk *İ çki içmişbir kimsenin duyduğ u başağrı sıve sersemlik, ayı ltı . * Uykudan sonra duyulan ağ ı rlı k ve sersemlik. mahmuz * Çizmenin veya potinin arkası na takı lan ve binek hayvanları nıdürtüp hı zlandı rmaya yarayan demir veya çelik parça. * Tavukgillerin ve bazıkuş ları n ayaklarıardı nda bulunan, boynuz yapı sı ndaki sivri uzantı . * Eski tür savaşgemilerinde su kesimi altı nda, ileriye doğ ru uzanan, karş ı sı ndaki gemiyi batı rabilen uzantı . * Köprü ayakları nda, bası ncıazaltmak için suyun geldiğ i ve gittiğ i yanlardaki çı kı ntı . mahmuz çiçeği

*İ ki çenekliler familyası ndan Akdeniz bölgesinde yetiş en kı rmı zı , pembe veya beyaz çiçekler açan iki yı llı k otsu bir bitki (Centranthus). mahmuzlama * Mahmuzlamak iş i. mahmuzlamak * Mahmuzla dürtmek. mahmuzlanma * Mahmuzlanmak iş i. mahmuzlanmak * Mahmuzlamak iş ine konu olmak veya mahmuzlamak iş i yapı lmak. mahmuzlu * Mahmuzu olan. mahna * Mahana. mahpus

* Kapatı lmı ş , hapsedilmiş(kimse). * Bir çeş it tavla oyunu.

mahpushane * Ceza evi, hapishane. mahpusluk * Mahpus olma durumu. * Mahpus olma süresi. mahra mahrama

* Üzüm taş ı maya yarayan ağ zı geniş , dibi dar tahta kap. * Bazıbölgelerde kadı nları n sokağ a çı karken manto üstüne örtündükleri iş lemeli genişörtü.

mahreç * Çı kı şyeri, çı kak. * Boğ umlanma noktası . * Payda. mahrek

* Yörünge.

mahrem * Yakı n akrabadan olduğ u için nikâh düş meyen. * Baş kaları na söylenmeyen, gizli. * Sı rdaş . mahremiyet * Gizli olma durumu, gizlilik. mahremiyetine girmek * bir kimsenin özel hayatı nıöğrenecek kadar ona yakı n olmak. mahremlik * Mahrem olma durumu. mahrukat * Yakacak, yakı t.

mahrum

* Yoksun.

mahrum olmak * yoksun kalmak. mahrumiyet * Yoksunluk. mahrut * Koni. mahrutî

* Konik.

mahsuben * Hesaba geçirilerek, alacağa sayı larak, hesabı na sayı lmak üzere. mahsubunu yapmak * hesabı nıyapmak, hesabı na geçirmek. mahsul * Ürün. * Ortaya çı kan, elde edilen ş ey, verim. mahsulât * Ürünler. * Ortaya çı kan, elde edilen ş eyler. mahsuldar * Bitek, verimli. mahsup

* Hesap edilmiş , hesaba geçirilmiş .

mahsup etmek * hesap etmek, hesaba geçirmek. mahsur

* Kuş atı lmı ş , sarı lmı ş , çevrilmiş .

mahsur kalmak * kuş atı lmak, sarı lmak, çevrilmek. mahsus

mahsus

* Özgü. * Biri veya bir ş ey için ayrı lmı ş , münhası r. * Özel olarak, bilhassa. * Bilerek, isteyerek. * Şaka olarak, ş akadan. * Duyulan, anlaş ı lan, hissedilen. * Belli, ortada, aş ikâr. * Özellikle, yürekten.

mahsusen * Özellikle. mahş er

* Kı yamet günü dirilenlerin toplanacakları na inanı lan yer.

* Büyük kalabalı k. mahş er gibi * çok kalabalı k. mahş er günü * Kı yamet. mahş er midillisi * Kı sa boylu, fitneci (kimse). mahş ere dönmek * çok kalabalı klaş mak. mahş erî * Mahş eri andı ran. mahunya

*İ ki çeneklilerden, çiçekleri sarırenkte, kokulu ve salkı m durumunda olan, köklerinden sarı boya çı karı lan bir süs bitkisi (Mahonia). mahur

* Klâsik Türk müziğ inde bir makam.

mahurbuselik * Klâsik Türk müziğ inde bir makam. mahut

* Bilinen, adı geçen, sözü geçen.

mahvetme * Mahvetmek iş i. mahvetmek * Yok etmek. * Bozup iş e yaramaz duruma getirmek. * Onmaz duruma getirmek. * Boş a gitmesine sebep olmak, heba etmek. mahviyet

* Alçak gönüllülük.

mahvolma * Mahvolmak iş i. mahvolmak * Yok olmak. * Bozulup yararsı z duruma gelmek. * Onulmaz duruma gelmek. * Boş a gitmek, heba olmak. mahya

* Ramazan gecelerinde, camilerde iki minare arası na gerilen ipler üzerine kandil veya elektrik ampulleriyle yazı lan yazıveya yapı lan resim. * Çatı larda iki eğik yüzeyin birleş tiğ i bölüm. mahya ı ş ı klı ğı * Mahya üzerine yazı lan ı ş ı klıyazı . mahya kiremidi * Mahyayıörtmek için dizilen, uzunca ve oluk biçiminde kiremit.

mahya ş enliği * Batı Trakya'da (İ skeçe'de) et ve pilâv yemeğ inin topluca yenmesi geleneğ i. mahyacı * Mahya yapan kimse. * Kiremit aktarı cı sı . mahyacı lı k * Mahya yapma iş i. mahyalı k * Bir çatı nı n köş elerini örten kurş un levha. mahzar

* Yüksek makamlıbir kimsenin yanı , huzuru. * Yüksek bir makama sunulmak için yazı lan çok imzalı dilekçe. * Mahkeme sicil defteri.

mahzen * Yapı larda yer altıdeposu. mahzun

* Üzgün, üzüntülü.

mahzun etmek * üzüntü vermek. mahzun mahzun * Mahzun olarak, mahzun bir biçimde. mahzun olmak * üzgün durumda olmak, boynu bükülmek. mahzunane * Mahzuncası na, üzüntüyle. mahzunlaş ma * Mahzunlaş mak iş i. mahzunlaş mak * Mahzun duruma girmek, mahzun olmak. mahzunluk * Mahzun olma durumu. mahzur

* Sakı nca. * Engel.

mahzur doğurmak * engel ortaya çı karmak, sakı nca yaratmak. mahzur görmek * sakı ncalı bulmak. mahzurlu * Sakı ncalı . maî * Mavi. mail

* Eğ ilimi olan. * Eğ ilmişolan, eğ ik, eğ inik, yalman. * Benzeyen, andı ran. * Sevmek, gönlünü kaptı rmak. maile main maiş et

* Aklan. * Eş kenar dörtgen. * Geçim, geçinme.

maiyet * Üst görevlinin yanı nda bulunan kimseler. * Bir kimsenin buyruğ u altı nda çalı ş ma. maiyet memuru * Yüksek makamlıbir devlet memurunun yanı nda görev yapan resmî memur. maiyetinde * yanı nda. majeste

* Hükümdarlara verilen san. * Devlet baş kanlarıiçin kullanı lan san.

majesteleri * devlet baş kanları na seslenme sözü olarak kullanı lı r. majör

* Büyük, önemli. * Bir makam, bir akort veya bir aralı ğı n oluş ma biçimi. * Büyük önerme.

majör gam * Beştonla iki yarı m tondan oluş an gam. majüskül

* Büyük (harf).

-mak / -mek * Fiilden isim türeten ek. * Eylem isimleri: al- mak, ver-mek vb. * Somut isimler: çak-mak, tokmak (< toku-mak),ye-mek vb. makabil

* (bir ş eyin) Öncesi, geçmiş i.

makabline ş amil * Önceyi kapsayan. makadam * Kı rı lmı ştaşdöş enip silindir geçirilerek yapı lan yol. makadamlama * Makadamlamak iş i. makadamlamak * Makadamla kaplamak.

makak

* Güneydoğ u Asya'da yaş ayan kuyruklu bir maymun (Macacus).

makale

* Bilim, fen konuları yla siyasî, ekonomik ve toplumsal konularıaçı klayı cıveya yorumlayı cıniteliğ i olan gazete veya dergi yazı sı . makam

* Mevki, kat, yer. * Klâsik Türk müziğ inde bir dizinin iş lenişbiçimine verilen ad. * Yer.

makam arabası * Yüksek makamdaki bir kimse için ayrı lan araba. makam odası * Yüksek makamdaki bir kimse için ayrı lan oda. makam otomobili * Bkz. makam arabası . makam ödeneğ i * Makam tazminatı . makam ş oförü * Makam arabası nıkullanan ş oför. makam tazminatı * Yüksek makamda görevli bulunanlara aylı k maaş larıdı ş ı nda fazladan ödenen ücret. makara * Üzerine iplik, tel, ş erit gibi ş eyler sarı lan, kenarlarıçı kı ntı lı , ekseni boyunca delik silindir. * Bir yükün yukarı ya kaldı rı lması nısağ layan araç. * Ağı r yüklerin kaldı rı lma ve indirilmesinde kullanı lan, birbirine paralel iki veya daha çok tabla arası nda dönen, kenarıçepeçevre oluklu tekerlek veya tekerleklerden oluş muşmekanik alet. * Sürme kapak raylarıüzerinde hareket edecek biçimde metal veya plâstikten yapı lmı şdeğ iş ik tiplerdeki sürme kapak aleti. makara çekmek * (ötücü kuş lar için) sürekli ötmek. makara gibi * ardı nıarası nıkesmeden (konuş ma). makaralarıkoyuvermek (zapt edememek veya salı vermek) * kendini tutamayarak kahkahayla gülmeye baş lamak. makaralı * Makarası olan, makara ile çalı ş an. makaralı kuş * Sürekli öten kuş . makaraya almak * bir kimseyle alay etmek. makarena * El kol hareketleri ile birlikte yapı lan bir tür hı zlı dans. makarna yemek.

*İ rmik veya una yumurta karı ş tı rı larak hazı rlanmı ştürlü biçimlerdeki kuru hamur ve bu hamurdan yapı lan

*İ talyan lireti. makarnacı * Makarna yapan veya satan kimse. *İ talyan. * Makarnayıçok seven (kimse). * Şiş man, hareketsiz (kimse). makarnacı lı k * Makarna yapma veya satma iş i. makas

* Bir eksen çevresinde dönebilecek biçimde çapraz eklemlenmiş , birbirine bakan yüzleri keskin iki çelik lâmadan oluş muş , arası na yerleş tirilen herhangi bir ş eyi kesmeye yarayan araç. * Birbirine komş u iki demir yolu hattı nıhemen bunları n uzantı sı ndaki üçüncü hatta bağlamaya yarayan alet. * Uygun bir açıoluş turacak biçimde birbirini kesen demir yolu hatları . * Üst üste konulmuşbirkaç yassıçelikten yapı lan araba yayı . * Üst uçlarıbirbirine bağ lı , alt uçlarıaçı k olan iki direkten kurulmuş , ağ ı rlı k kaldı rma düzeni. * Çatıve köprülerde genellikle ağaç veya çelikten yapı lan, ağ ı rlı ğ ıkarş ı lı klıiki ayağa veya duvara aktaran çatı lmı şkirişsistemi. * Çalma, kı rpma. * Dirsek. * Bazıeklem bacaklı hayvanları n ön ayakları nda bulunan, savunma ve saldı rmada kullanı lan kı skaç. * Mobilyalarda yukarı dan aş ağı ya doğ ru açı lan kapakları yatay konumda tutmak amacı yla yapı lmı şmafsallı , kollu kapak aracı . makas almak * yanağ ıorta parmak ile iş aret parmağ ıarası na alı p sı kı ş tı rmak, makaslamak. makas hakkı * Bkz. makas payı . makas payı * Kumaşbiçerken ihtiyat olarak bı rakı lan pay. * Ölçüden fazla bı rakı lan veya fazlalı ğ ıhoşgörülen miktar. makas vurmak * makasla kesmek. makasçı * Makas yapan veya satan kimse. * Demir yolları nda makaslarıaçı p kapayarak trenlere yol veren görevli. makasçı lı k * Makasçı nı n görevi. * (bası nda) Baş ka gazetelerdeki haberleri kesip olduğ u gibi aktarma iş i. makaskâr * Kâğ ı t oymacı lı ğı ile uğ raş an kimse, oymacı , kesme ve oyma sanatı ile uğ raş an kimse. makaslama * Makaslamak iş i. * Çaprazlama. makaslamak * Makasla kesmek. * (yazı , film vb. için) Kı saltmak, kesmek. * Makas almak. makaslanma * Makaslanmak iş i.

makaslanmak * Makaslamak iş ine konu olmak. * Kesilmek. makaslı * Makasıolan. makaslıböcek * Kı n kanatlı ları ndan, baş ıve makaslarıiri bir böcek, bağkesen (Lucanius). makastar * Kumaşbiçen, prova yapan, parçalarıpatrona göre ayarlayan, işdağ ı tı mı nıyapan usta. makat

makber

* Kı ç. * Anüs, ş erç. * Minderli alçak sedir. * Minder yüzü, minderin üzerine yayı lan kumaş . * Mezar, kabir, medfen.

makbul * Kabul edilen. * Beğ enilen, hoşkarş ı lanan. * Geçer, geçerli. makbul olmak * beğ enilmek. makbule geçmek * çok beğenilmek, hoş a gitmek, iş e yaramak. makbuz

* Alı ndı .

Makedon * Makedonya halkı ndan olan kimse. Makedonca * Makedonya'da kullanı lan dil. Makedonyalı * Makedonya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. maket

* Yapı , heykel gibi ş eylerin taslak durumundaki küçük örneğ i. * Mimarlı kta, sanayide ve bazısanat dalları nda yer alan eserlerin taslak durumundaki küçük örneği.

maket bı çağ ı * Maket yapı mı nda kullanı lan ince ve keskin bı çak. maketçi

* Maket yapan kimse.

maketçilik * Maket yapmak veya satmak iş i. makferlân * Omuzdan yarıbele kadar inen pelerini olan palto. maki

* Akdeniz dolayları nda yaygı n bodur ağaç ve çalı lardan oluş an bitki örtüsü. maki (Lemur).

* Makigillerden, Madagaskar adası nda sı k rastlanan, uzun kuyruklu, yumuş ak tüylü bir memeli primat

makigiller * Örneğ i maki (II) olan primatlar sı nı fı . makilik

* Maki yetiş en yer.

makine

* Herhangi bir enerji türünü baş ka bir enerjiye dönüş türmek veya belli bir etki oluş turmak için birleş tirilmiş aletler bütünü. * Bir alet veya taş ı tı n hareket sağ layan mekanizması . * Araba, otomobil. makine çekmek * dikişmakinesinde dikmek. makine dolabı * Makineler için özel yapı lan dolap. makine gibi * çok çabuk, art arda, aynıbiçimde yapı lan veya olan. makine gibi adam * düzgün, çok ve çabuk işçı karan adam. makine gücü * Bir makinenin bir saniyede yapabildiği işmiktarı ; uygulamada beygir gücü, vat veya kilovat ile ölçülür. makine odası * Makinelerin tamir edildiğ i yer. * (sinemalarda) Sinema makinesinin bulunduğu yer. makine yağı * Orta sı caklı kta ve hafif yük altı nda çalı ş an makinelerin hareketli parçaları nı n yağlanması nda kullanı lan bir yağ lama yağ ı . * Gres. makineci * Makine satan veya onaran kimse. makineleş me * Makineleş mek iş i. makineleş mek * Üretimde makine gücünden, giderek daha çok yararlanmak. * Davranı ş ları , hareketleri makinelerinkine benzer duruma gelmek, bazı iş leri alı ş kanlı kla yapmak. makineleş tirme * Makineleş tirmek iş i. makineleş tirmek * Makine ile yapı lması nısağlamak. makineli * Makinesi olan, makine ile iş leyen. * Makineli tüfek.

makineli tabanca * Bir tür otomatik silâh. makineli tüfek * Tetiğ ine bası lı nca sürekli kurş un atan bir çeş it tüfek, mitralyöz. makineli tüfek gibi * çok hı zlı , birbiri ardı nca. makineyi bozmak * bağ ı rsaklarıbozulmak, ishal olmak. makinist

* Lokomotif, vapur, fabrika vb. nin makinesini iş leten kimse. * Makinelerden anlayan, makineleri onarabilen usta.

makinistlik * Makinistin görevi. makrama

* Bkz. Mahrama.

makro* Birçok kelimenin önünde "büyük" anlamıveren ön ek. makrome * Kalı n iplikle elde örülmüşiş . makromeli * Kol veya bacaklardan birinin veya birkaçı nı n aş ı rı geliş mesi. makrosefal * Baş ıanormal derecede büyük olan (kimse). maksat *İ stenilen ş ey, amaç, gaye, erek. maksat gütmek * (bir iş i yaparken) gizli amacı olmak. maksat hâsı l olmak * amaca ulaş ı lmak, amaç gerçekleş mek. maksatlı * Bir amacıolan. * Kötü niyetli, kası tlı . maksatsı z * Bir amacıolmayan. * Bilmeden, istemeden, kası tsı z. maksi

* Uzun.

maksi etek * Boyu topuklara kadar uzanan etek. maksimal * Maksimum. maksimum * Bir ş ey için gerekli en büyük (derece, nicelik), maksimal.

* Değiş ebilen bir niceliğ in varabileceğ i en yüksek olan (sı nı r), azamî, maksimal. maksure * Camilerde, parmaklı klarla çevrilmişyer. * Bir evin yabancı ları n girmesine izin verilmeyen bölümü. maksut *İ stenen, niyet edilen, güdülen, amaçlanan. makta

* Bir ş eyin kesildiğ i yer, kesit. * Divan edebiyatı nda gazelin veya kasidenin son beyti. * Kemikten yapı lmı şkalem ucunu düzeltmeye yarayan araç.

-makta / -mekte * Şimdiki zaman görevinde kullanı lan ek. maktel maktu

* Cinayet iş lenen yer. * Kesilmiş , kesik. * Kesin olarak değ eri biçilmiş . * Ölçü ile satı lmayan, götürü.

maktu fiyat * Değiş mez olarak tespit edilmiş , pazarlı k edilmeyen fiyat, kesin fiyat. maktul

* Öldürülmüş , öldürülen.

maktul düş mek (veya olmak) * vurulup ölmek, öldürülmek, katledilmek. makul * Akla uygun, akı llı ca. * Akı llı ca işgören, mantı klı . * Aş ı rıolmayan, uygun, elveriş li. * Belirli. makul olmak * akı llı ca, akla uygun davranmak. makule

makûs

* Takı m, çeş it. * Ulam, kategori. * Ters çevrilmiş , başaş ağ ıgetirilmiş . * Uğ ursuz, kötü.

makyaj

* Yüzü güzelleş tirmek için boyama, yüz boyama, yüz bakı mı , düzgün. *İ yi görüntü sağ lamak, belli bir tipi yaratmak veya yalnı zca bazıdüzeltmeler yapmak için oyuncunun yüzünde ve baş ka organları nda yapı lan boyama ve değiş meler. makyaj odası * Televizyon, sinema, fotoğrafçı lı k ve reklâmcı lı kta filmin çekiminden önce gerekli makyajı n yapı ldı ğıyer. makyaj takı mı * Makyaj için gerekli olan malzemeleri bir arada bulunduran set.

makyaj yapmak * yüzü çeş itli iş lemlerle temizlemek, boyamak ve diğer iş lemlerle daha bakı mlı ve güzel göstermek. makyajcı * Makyaj yaparak geçimini sağlayan kimse, düzgüncü. makyajcı lı k * Makyajcı nı n görevi, düzgüncülük. makyajlama * Makyajlamak iş i veya durumu. makyajlamak * Makyaj yapmak. makyajlı * Makyajıolan. makyajsı z * Makyajıolmayan. Makyavelcilik * Politikada, amaca ulaş mak için ahlâka aykı rı da olsa, her türlü aracıhoşgören anlayı ş , Makyavelizm. Makyavelizm * Makyavelcilik. mal

* Bir kimsenin veya bir tüzel kiş inin mülkiyeti altı nda bulunan, taş ı nı r veya taş ı nmaz varlı kları n bütünü. * Birinin mülkiyeti altı nda bulunan büyükbaşhayvanları n bütünü. * Alı nı p satı labilen her türlü ticaret eş yası , tüccar malı , emtia. * Bayağ ı , aş ağı lı k, kötü kimse. * Esrar.

-mal * Fiilden sı fat türeten ek. mal beyanı * \343 mal bildirimi. mal bildirimi * Mülkiyeti altı nda bulunan taş ı nı r ve taş ı nmaz malları n listelenerek istenen makama sunulması . mal birliği * Hukuk bakı mı ndan karıve koca malları nı n bir bütün sayı lması . mal bulmuşmağ ribî gibi * büyük bir zenginliğ e kavuş muş çası na büyük sevinç ve coş ku ile. mal canı n yongası dı r * insan, malı na gelen zarardan, canı na gelmiş çesine acıduyar. mal canlı sı * Mala çok düş kün, malıçok seven. mal da yalan mülk de yalan, var biraz da sen oyalan * bu dünya gelip geçicidir, mala mülke fazla değ er vermemek gerekir. mal edinmek * kendine mal sağ lamak, mal sahibi olmak. mal etmek

* bir değ er karş ı lı ğ ı nda sahip olmak. * kendi malı , eseri, buluş u gibi benimsemek veya saymak. * yüklemek, ait olduğ unu göstermek. mal kaldı rmak * ürün elde etmek. mal kapatmak * para karş ı lı ğı nda herhangi bir üretim alanı ndaki verimin sı rf kendisine ayrı lması nısağ lamak. mal meydanda * bir iş in gizli bir yönünün olmadı ğı nıbelirtir. mal müdürlüğ ü * Bir ilçede devlet gelirlerinin toplandı ğımaliye dairesi. mal müdürü * Maliye Bakanlı ğ ı nı n ilçelerdeki mal iş lerini yürütmekle görevli memuru. mal mülk * Her türlü taş ı nı r ve taş ı nmaz maddî varlı k. mal olmak * bir değ er karş ı lı ğ ı nda birinin iyeliğ i altı na girmek. * bir iş , bir davranı şsonucu zarara uğramak. * (bir yeri,bir ş eyi) benimsemek. mal para

* Kendi öz değ erleri, yani ihtiva ettikleri satı n alma gücüne çok yakı n olan ödeme aracı .

mal sahibi * Bir malı , mülkiyeti altı nda bulunduran kimse. mal sandı ğ ı * Para alı p veren devlet dairesi. mal varlı ğ ı * Bir kiş iye ait para ile ölçülebilen hakları n bütünü, mamelek. mal yapmak * servet sahibi olmak. mala sürgü.

* Harç alı p sürmeye yarayan, çoğ u üçgen biçiminde, yassı , demirden, üstten tahta saplı , duvarcıve sı va aracı ,

malafa * Önceden delinmişparçalarıtornalamaya özgü torna tezgâhıbağlama aleti. malaga

malak malakit

*İ spanya'nı n Malanga yöresinde yapı lan bir tür ş arap. *İ ri taneli misket üzümü. * Manda yavrusu. * Yeş il renkli, yontulup parlatı labilen, doğ al bakı rlı , hidratlı karbonat, bakı r taş ı .

malaklama * Malaklamak iş i.

malaklamak * (manda)Yavrulamak. malalama * Malalamak iş i. malalamak * Çimento veya alçısürülmüşbir yüzeyi mala sürerek düzeltmek. malama malarya malayani

* Samanla karı ş ı k tahı l. * Sı tma. * Boşve yararsı z, saçma.

malaz * Sulak yer. * Sürülmemiş , ot bürümüştoprak. * Su altı nda kalan, su basmı ştarla. malca

* Mal olarak, mal bakı mı ndan.

malç * Toprak ve rutubet muhafazası amaçlarıile çayı r ve mera üzerine bı rakı lan veya baş ka yerlerden getirilip serpilen her türlü bitki artı ğı . malen * Mal olarak, malca. malgama

* Cı vanı n herhangi bir madenle birleş erek yaptı ğ ıalaş ı m, amalgam.

-malı/ -meli * Gereklilik kipi eki: çalı ş -malı , görmeli, bil-meli-yiz vb. malıtaş ı * Bazen kayı klarda çapa yerine kullanı lan, ipe bağlıbüyükçe taş . malı n gözü * En iyisi, en güzeli. * Açı k göz, kurnaz, çok bilmiş . * Aş ağ ı lı k ve düzenci kimse. *İ ffetsiz. malî

malî

malî yı l

* Mal ve para ile ilgili, parasal. * Maliyeye iliş kin, maliye ile ilgili. * Yüklü, dolu. * Çok fazla. * Her yı l bütçenin uygulanmasıiçin, martı n birinden baş layı p ertesi yı lş ubat sonunda kapanan süre.

malî analist * Ekonomik ve malî konularıçözümleyen uzman.

malî belge * Kredi açı lı ş ı nıgöstermek için çı karı lan ve ikrazcıbankaya finansman yenilemesi yapmayısağ layan senet. malî cebir * Paraya iliş kin konularıesas alan bilim dalı . malî senet * Malî belge. malihulya * Kara sevda. * Kuruntu. malik

* Sahip, iye.

malik olmak * sahip olmak. malikâne

* Yurtluk.

Malikî *İ slâmlı kta sünnet ehli denilen dört mezhepten biri. * Bu mezhepten olan kimse. Malikîlik * Malikî mezhebi. malikiyet maliye

maliyeci

* Malik olma durumu. * Kamu ile ilgili iş lerin yürütülmesi için gerekli gelirleri ve harcanan paraları düzenleyen kuralları n bütünü. * Konusu bu kuralları incelemek olan bilim dalı . * Devlet gelir ve giderlerini yöneten kuruluş , Maliye Bakanlı ğ ı . * Maliye iş lerinde uzman olan veya devletin maliye kuruluş ları nda çalı ş an kimse.

maliyecilik * Bir devletin malî iş leri. * Maliyecinin görevi. maliyet

* Üretimde bir mal elde edilinceye değin harcanan değerlerin toplamı .

maliyet fiyatı * Bir malı n çeş itli üretim ve dağı tı m dönemlerinde, o döneme kadar yapı lmı şolan harcamaları n bütünü. maliyetli * Maliyeti olan, değ erli. maliyetsiz * Maliyeti olmayan, değ ersiz. Malkar

* Kuzey Kafkasya'da Kabarda-Balkar Cumhuriyeti'nde yaş ayan Türk soyundan bir halk ve bu halktan olan kimse, Balkar. Malkarca

* Malkar Türkçesi.

malkı ran malkoç

* Hayvan vebası . * Osmanlı larda akı ncı lar ocağ ı nı n komutanı .

mallanma * Mallanmak iş i veya durumu. mallanmak * Mal edinmek, zenginleş mek. malt malta

* Bira yapmak için çimlendirilip kurutularak hazı rlanmı şarpa. * Malta eriği renginde.

Malta eriği * Gülgillerden bir ağaç, yeni dünya (Eriobotrya japonia). * Bu ağacı n erik büyüklüğ ündeki, iri çekirdekli, sarırenkli, sulu ve mayhoşyemiş i. Malta humması * Akdeniz ülkelerinde görülen, en çok keçi sütü ile bulaş an ateş li bir hastalı k, kalaazar. Malta palamudu * Uskumrugillerden, ı lı k ve sı cak denizlerde yaş ayan, üzerinde enlemesine mavi çizgiler bulunan, gri renkli bir balı k (Naucrates ductor). Malta taş ı * Bahçe, mutfak gibi yerleri döş emekte kullanı lan, dört köş e, yassı , kolay kı rı lan bir tür taş . Maltalı Maltı z maltı z

* Maltı z (I). * Malta adasıhalkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Çoğ unlukla yemek piş irmekte kullanı lan, içinde ı zgarasıbulunan, ayaklıve taş ı nı r ocak.

Maltı z keçisi * Ana yurdu Malta adası olan, çok süt veren, kı sa tüylü, küçük bir cins keçi. maltlanma * Maltlanmak iş i. maltlanmak * Malt ile iş lem görmek, içine malt katı lmak. maltoz

* Niş astası nı n tam olmayan hidroloji sı rası nda ortaya çı kan ve simgesi C12H12O11 olan madde.

malûl * Sakat (kimse). malûl gazi * Bir savaş tan sakat olarak çı kmı şkimse. malûlen

* Sakat, hasta bir biçimde.

malûliyet malûllük malûm

* (insanda) Sakatlı k, hastalı k, malûllük. * Sakat olma durumu, malûliyet. * Bilinen, belli. * Bilinen konu, işvb. * Evet, belli, biliniyor, kuş kusuz. * Etken (fiil).

malûm değ il * olup olmayacağ ıkesinlikle bilinmeyen konular için kullanı lı r. malûm olmak * içine doğ mak. malûm ya! * bilinen ş ey. malûmat * Bilgi. * Bilgi. malûmat almak * bilgi edinmek. malûmat edinmek * bilgi edinmek, öğrenmek. malûmat sahibi * Bir konuda bilgisi olan. malûmat vermek * bilgi vermek. malûmatfuruş * Bilgiçlik taslayan. malûmatfuruş luk * Bilgiçlik taslama, malûmatfuruşolma durumu. malûmatlı * Bilgili. malûmatsı z * Bilgisiz. malûmattar * Bilgili, malûmat sahibi. malûmattar etmek * malûmat vermek. malûmu ilâm etmek * bilinen ve açı k olan bir ş eyi söylemeye, açı klamaya kalkmak. malya

* Deniz dibinde otlara takı lmı şoltayıkurtarmaya ve deniz derinliklerinden ağ , halat, sicim vb. ş eyleri çı karmaya yarayan dört tı rnaklıdemir.

malzeme

mama

mamafih

* Gereç, materyal. * Bir eserin hazı rlanması nda yararlanı lan bütün bilgi ve kaynaklar. * Bebek için hazı rlanan yiyeceklerin genel adı . * Çaça. * Bununla birlikte, durum böyle iken.

mamaliga * Kaynar suda haş lanı p üzerine yağgezdirilen mı sı r unu yemeğ i. mambo

mamelek

* Haiti kökenli, rumba ve çaçaya benzeyen bir dans. * Bu dansı n müziğ i. * (birinin veya tüzel kiş inin) Olanca malı , her nesi varsa, varıyoğu, mal varlı ğ ı .

mamul * Yapı lmı ş , iş lenmiş , imal edilmiş(eş ya, yiyecek). mamulât mamur mamure

* Yapı lmı şş eyler. * Bayı ndı r. * Bayı ndı r yer, bayı ndı rlı k.

mamut * Filgillerden, dördüncü zamanda Avrupa ve Asya'da yaş amı şolan, ş imdi ancak fosili bulunan iri, kı llıbir hayvan (Elephas primigenius). -man / -men * Sı fattan küçültme sı fatı türeten ek: koca-man, köle-men, köse-men, Türkmen, uz-man, küçümen (küçük'ten) vb. -man / -men * Fiilden isim türeten ek: az-man, değ ir-men, öğ ret-men, yönet-men, okut-man, say-man vb. mana

* Anlam.

mana çı karmak * yersiz bir yargı ya varmak; yanlı şdeğ erlendirmek; bir söze, söyleyenin aklı ndan geçmeyen bir anlam vermek. * anlam çı karmak. mana çı kmak * anlamı na gelmek, anlamı nıtaş ı mak. mana vermek * kendince bir yargı ya varmak, yorumlamak. manaca

* Anlamca.

manalandı rma * Manalandı rmak iş i. manalandı rmak * Anlam vermek. manalı * Anlamlı . * Gizli anlamıolan, manidar. manalımanalı * Bir ş ey sezdirmeye çalı ş arak, anlamlıolarak, anlamlıanlamlı . manas

* Kı n kanatlı lardan, ergin evrede yaprakları , kurtçuk evresinde kökleri kemirerek tarı m bitkilerine ve orman ağaçları na büyük zarar veren bir böcek (Polyhylla fullo). manası z

* Anlamsı z. * Yersiz, boş , yararsı z.

manası zlı k * Manası z olma durumu, anlamsı zlı k. manastı r * Bazıkesin kurallara bağ lı rahip veya rahibelerin dünya ile ilgilerini keserek yaş adı kları yapı , keş iş hane. manat

* Azerbaycan ve Türkmenistan para birimi.

manav * Meyve ve sebze satan yer. * Meyve ve sebze satan kimse. * Genellikle Romanya ve Bulgaristan'dan göç etmişkimse. manavlı k * Manavı n iş i veya mesleğ i. manaya gelmek * anlam bildirmek. * anlama gelmek. manca * Yiyecek. * Kedi, köpek yiyeceğ i. mancana * Sütleğ engillerden, Antil Adaları nda yetiş en, çok zehirli bir ağ aç. mancı nı k * Top yapı mı nı n bilinmediği çağ larda, kale kuş atmaları nda, ağı r taşgülle fı rlatmakta kullanı lan basit bir savaş aracı . *İ pekçi çı krı ğ ı . mancı nı k iş i * Kozadan ipek sağlama iş i. mancı nı kçı *İ pekçi çı krı ğ ı nı kullanan kimse. Mançu

* Mançurya halkı ndan olan kimse.

Mançuca manda

* Mançu dili. * Gevişgetirenlerden, derisinin rengi siyaha yakı n, uzun seyrek kı llıbir hayvan, su sı ğ ı rı(Buffelus).

manda

* Birinci Dünya Savaş ı ndan sonra bazı az geliş mişülkeleri, kendi kendilerini yönetecek bir düzeye eriş tirip bağı msı zlı ğ a kavuş turuncaya kadar Milletler Cemiyeti (Cemiyet-iAkvam) adı na yönetmek için bazıbüyük devletlere verilen vekillik. manda gibi * çok iri ve hantal. manda gibi yayı lmak * dikkatsizce ve bütün ağ ı rlı ğ ı yla oturmak. manda gibi yemek * çok ve acele ile yemek. mandacı * Bir ülkeyi manda temeline göre yönetmesi için Milletler Cemiyetince görevlendirilen (devlet), mandater. * Osmanlıİ mparatorluğunda, tersanedeki gemilerin bakı mı ile görevli kimse. mandacı lı k * Mandacıolan veya mandacıyanlı sı . mandagözü * Nikel yirmi kuruş . mandal

mandal

* Kapıgibi ş eyleri kapalıtutmaya yarayan, döner tahta veya metal parça. *İ pe serilen çamaş ı rıtutturmak için kullanı lan yaylıkı skaç. * Ut, kanun, keman gibi çalgı ları n tellerini geren düğ me. * Evlek.

mandalina * Turunçgillerden, portakala çok benzeyen bir ağaç (Citrus nobilis). * Bu ağacı n tatlı , kokulu, lezzetli meyvesi. mandallama * Mandallamak iş i. mandallamak * (kapı , pencere kanadıiçin) Mandalla tutturmak. * Çamaş ı rımandalla tutturmak. mandallanma * Mandallanmak iş i. mandallanmak * Mandallamak iş i yapı lmak, mandalla tutturulmak. mandallı * Üzerinde mandal bulunan. * Mandalla kapatı lmı şolan (kapı , pencere). * Mandalla ipe tutturulmuş . mandalsı z

* Üzerinde mandal bulunmayan. * Mandalla kapatı lmamı şolan (kapı , pencere). * Mandalla ipe tutturulmamı ş . mandapost * Posta havalesi. mandar

* (gemilerde) Küçük makara.

mandarin * Avrupalı ları n Çin devlet memurları na verdikleri ad. mandarinlik * Mandarin olma durumu. * Mandarinin görevi veya makamı . mandater * Mandacı . mandepsi * Tuzak, oyun. mandepsiye basmak (veya bastı rmak, düş mek) * aldatı lmak, tuzağ a düş mek. mandı ra * Koyun, keçi gibi süt veren hayvanları n barı ndı rı ldı ğı , süt ve süt ürünlerinin elde edildiğ i yer. mandı racı * Mandı ra iş leten kimse. mandı racı lı k * Mandı ra iş letme iş i veya biçimi. mandolin *İ kiş er ikiş er aynıdeğ erde dört çift telli, kı sa saplıbir çalgı . mandolinci * Mandolin yapan veya satan kimse. * Mandolin çalan kimse. manej * At eğ itimi. * Bu eğitimin yapı ldı ğ ıyer. * (bir atlıgösteride) Binicilik gösterilerinin tümü. manen

*İ ç varlı k bakı mı ndan, manevî yönden, maddeten karş ı tı .

manevî * Görülmeyen, duyularla sezilebilen, soyut, tinsel. manevî evlât * Bir kiş inin kanunlara göre evlât edindiğ i kimse. manevî ilim * Anlayı şyöntemini esas alan bilim dalı . manevî tazminat * Manevî zarar ve ziyan ödenmesini kapsayan ş ahsî dava, tazminat davası .

manevî zarar * Manevî yönden uğ ranı lan kayı p. maneviyat * Maddî olmayan, manevî ş eyler. * Yürek gücü, moral. maneviyatıbozulmak * moral gücü sarsı lmak. maneviyatı nıkı rmak * moral gücünü sarsmak. manevra

* Bir aletin iş leyiş ini düzenleme, yönetme iş i veya biçimi. * Geminin bir yere yanaş mak veya bir yerden çı kmak için yaptı ğı hareket. * Lokomotifin, katar katmak veya katar dağ ı tmak için ileri geri giderek hattan hatta geçmesi. * Hareket, gidişgeliş . * Asker birliklerini savaş a hazı rlamak amacı yla, arazi üzerinde yapı lan genişölçüde savaşdenemesi. *İ stenilen amaca ulaş mak için tutulmasıgereken yol.

manevra fiş eği * Askerî harekâtta kullanı lan ve kuru sı kı atı m yapan fiş ek. manevra yapmak * bir araca istenilen hareketi yaptı rmak. * (asker birlikleri) savaşdenemesi yapmak. manga

mangal

* On kiş ilik asker birliği. * Savaşgemilerinde deniz erlerinin yattı ğ ıkoğ uş . *İ çine kor konulan, sacdan, bakı r veya pirinçten, türlü biçimlerde üstü açı k kap, korluk.

mangal gibi yüreğ i olmak * cesareti çok olmak. mangal kömürü * Odun kömürü. mangal yağ ı * Etin yapı ş mamasıiçin mangaldaki ı zgaraya sürülen yağ. mangal yürekli * Korkusuz, gereğinden fazla cesur, gözünü daldan budaktan esirgemeyen, gözü pek. mangalda kül bı rakmamak * yapamayacağı iş leri yapabilirmişgibi söylemek. mangan * Manganez. manganez * Atom numarası25, atom ağı rlı ğı 54,93, yoğunluğ u 7,39 olan, 1244° C de eriyen, doğada oksit durumunda bulunan, çeliği sertleş tirmek için kullanı lan, çok sert ve kı rı lgan bir element. Kı saltmasıMn. manganin * Manganezin bakı r ve nikelle yaptı ğı alaş ı m. mangı r

* Bakı rdan yapı lmı ş , iki buçuk para değerinde sikke.

yakacak.

* Nargile lülesine konulmak için kömür tozundan yapı lan, çabuk tutuş ur, tavla pulu biçiminde bir çeş it * Para.

mangı rlı * Bol parası olan. mangı rsı z * Hiç parasıolmayan. mangiz * Para. mango mani mâni ş iiri.

* Hint Kirazı . * Kiş inin sevinç, güven ve her türlü etkinliklerinin normal olmayan bir biçimde arttı ğ ıruh hastalı ğı . * Genellikle birinci, ikinci ve dördüncü dizeleri uyaklı olan, daha çok hecenin yedili ölçüsüyle söylenen halk

mani düzmek (veya yakmak) * mani okumak veya müzik eş liğinde mani söylemek. mâni olmak * önüne geçmek, engellemek, önlemek. mâni,-i mânia mânialı

* Bir ş eyin yapı lması nıönleyen ş ey, engel. * Engel. * Engelli.

manicilik *İ ranlı düş ünür Mani'nin III. yüzyı lda kurduğu ve iyilik kötülük esası na dayalıdinî doktrin. manidar

* Anlamlı olan, manalı .

manifatura * Fabrika yapı mıher türlü kumaşve bez gibi dokumalar. manifaturacı * Manifatura eş yasısatan kimse. * Manifatura eş yası nı n satı ldı ğ ıyer. manifaturacı lı k * Manifaturacıolma durumu. manifesto * Bir gemideki mallarıgöstermek için kaptan tarafı ndan boş altma iş lemlerinin yapı lacağıgümrük idaresine verilen liste. * Bildiri. Maniheizm * Manicilik.

manika manikür

* Gemilerde, ambarlara ve makine bölümüne hava vermek için güverteye açı lan baca. * Elin ve özellikle el tı rnakları nı n bakı mı .

manikürcü * Mesleğ i manikür yapmak olan kimse. manikürcülük * Manikürcünün yaptı ğıiş . manikürlü * Manikürü yapı lmı ş , manikürü olan. manikürsüz * Manikürü olmayan. maniple * Telgraf iş aretlerini göndermek için, bir devredeki akı mıkesmekte veya yeniden vermekte kullanı lan araç. manipülâsyon * Varlı kları yapı cı , açı klayı cıve yararlıbir biçimde kullanma iş i. manipülâtör * Manipleyi kullanan kimse. * Maniple. Manisa kebabı * Manisa yöresine özgü bir kebap türü. Manisa lâlesi * Düğ ün çiçeğ igillerden, korularda, kı rlarda yetiş en bir bitki (Anemone pulsatilla). maniş ka *İ ki dilli iki makara ile yapı lan palanga. manita

* Hileyle, düzenle, tanı ş ı r gibi bir hâl takı narak para sı zdı rma, hı rsı zlı k. * Sevgili.

manitacı * Manitacı lı kla para sı zdı ran dolandı rı cı . manitacı lı k * Tanı ş ı yormuşgibi yaparak veya çevredeki yandaş ları ndan destek alarak birinden para sı zdı rmak iş i, bir çeş it dolandı rı cı lı k. manivelâ

* Bir ucunun bağlıbulunduğu bir nokta çevresinde dönen kol. * Kaldı raç.

manivelâlı * Manivelâsıolan. mankafa

* Anlayı ş sı z, aptal. * Sakağı hastalı ğ ı na tutulmuş(at).

mankafalı k * Mankafa olma durumu, anlayı ş sı zlı k, aptallı k. * Atlarda görülen süreğen, ş iddetli sakağı .

manken

* Genellikle moda evlerinde giysileri alı cı lara göstermek iş iyle görevli kimse, model. * Ressam ve heykeltraş ları n gerektikçe model gibi kullandı kları , türlü durumları alabilen eklemli, çoğ unlukla tahtadan yapı lmı şinsan veya hayvan örneğ i. * Terzilerin, giysi denemek, sergilemek için kullandı klarıinsan vücudu biçimindeki tahta, mukavva vb. kalı p. manken gibi * vücut ölçüleri düzgün ve ince olan. mankenlik * Mankenlik iş i. manolya

* Manolyagillerden, yaprakları almaş ı k, iri ve parlak yeş il renkte bir süs ağacı(Magnolia grandiflora). * Bu ağacı n çok iri, beyaz ve limon kokusunda güzel çiçeği.

manolyagiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, manolya gibi çoğ u güzel kokulu bitkileri içine alan familya. manometre * Buharı n veya herhangi bir gazı n bulunduğ u kabı n iç yüzeylerine yaptı ğı bası ncıölçen alet, bası ölçer. mansap

* Bir ı rmağı n denize veya baş ka bir ı rmağa döküldüğü veya kavuş tuğu yer, ı rmak ağzı , kavş ak, munsap.

mansı p * Makam, yüksek memuriyet. mansiyon * Bir yarı ş mada konulan ödüle yeterli nitelikte görülmemekle birlikte, anı lmaya değer bulunan kimseye veya esere verilen derece. manş et

manş on

* Bir gömleğin kol ağzı na geçirilen, genellikle çift katlı kumaş tan yapı lan bölüm, kolluk. * Gazetelerin ilk sayfaları nı n üst bölümüne iri puntolarla konulan baş lı k. * Elleri soğ uktan korumak için kullanı lan, astarlanmı şkürk, el kürkü. * Bkz. ek bileziğ i.

mantar

* Mantarlardan, içinde zehirlileri de bulunan, emeçleri bir gövde ve bunun üstünde bir ş apka biçiminde geliş miş , ilkel bitkilerin genel adı(Fungi). * Esnek ve sudan hafif olduğundan ş iş e tapası , cankurtaran simidi, cankurtaran yeleğ i, ayakkabıtabanıve daha birçok ş eylerin yapı mı nda kullanı lan, su geçirmesiz, meş e ağ acıtabakası . * Bu tabakadan yapı lan ş iş e tapası . * Çocukları n özel tabanca ile patlattı kları barutlu madde. * Balı k ağları nısu yüzünde tutmaya veya olta sarmaya yarayan mantar parçası . * (hayvanlarda) Burun ucu. * Çoğ unlukla yüzde, deri üzerinde koyu kı zı l veya mor renkte oluş an bir cilt hastalı ğı , küflüce. * Bazımantarları n yol açtı ğ ıbitki veya hayvan hastalı ğ ı , küflüce. * Uydurma söz, yalan. mantar ağ acı * Turunçgillerden, kerestesi çok gözenekli, süngerimsi, açı k sarırenkli bir ağ aç (Phelloderidron amurerı se). mantar atmak * yalan söylemek, martaval atmak. mantar bilimci * Mantar bilimi ile uğraş an kimse.

mantar bilimi * Mantarları n yapı ları nı , yaş ayı ş ları nı ve yol açtı klarıhastalı klarıinceleyen bilim dalı , mikoloji. mantar çorbası * Mantarları n piş irilmesinden sonra unun yoğurtla karı ş ı mı nı n tereyağı , sarı msak ile birlikte bol su içinde kaynatı lması yla yapı lan bir çorba türü. mantar gibi yerden bitmek * birdenbire veya kendiliğinden ortaya çı kmak. mantar hastalı ğı * Mantar, küflüce. mantar kent * Nüfusu hı zla artan yerleş im bölgesi. mantar meş esi * Batı Akdeniz bölgesinde yetiş en bir tür meş e (Quercus suber). mantar özü * Karbon, hidrojen ve oksijenden oluş an bazı bitki hücrelerinin çeperlerini kaplayarak sı vı ve gazları n geçmesini önleyen, bu sebeple hücrenin ölümüne veya mantar oluş umuna yol açan madde. mantar tabakası * Ağaçlarda hücrelerin çeperlerine mantar özü yı ğarak ve protoplâzması nıyitirerek mantar oluş umuna yol açan, dı şbüyütken tabaka. mantar tabancası * Tabanca biçiminde, borusunun ucuna içi barutlu mantar takı larak patlatı lan bir çeş it çocuk oyuncağı . mantara basmak * birinin hazı rladı ğı oyuna düş mek, oyuna gelmek. mantarcı *İ nsanları birtakı m hilelerle saş ı rtı p paraları nıçalan (kimse), yalancı , düzenbaz. * Mantar yetiş tiren veya satan kimse. mantarcı lı k * Mantarcıolma durumu. * Mantar yetiş tirme veya satma iş i. mantardoğ uran * Mantarlaş mı şhücreler oluş turacak mantar tabakası nıdoğuran (büyütken doku). mantarhane * Mantarları n iş lendiğ i yer. mantarlama * Mantarlamak iş i. mantarlamak * Aldatmak, yalan söylemek. mantarlar * Sap, yaprak, çiçek gibi organlar yerine dallıveya düz iplikler görünüş ünde emeçlerden oluş an, klorofilsiz, çiçeksiz, ilkel bitkiler sı nı fı ; ekmek, peynir, limon gibi bazıyiyeceklerin üzerinde geliş en küfleri ve zehirsiz olanları yenen kı r mantarları nı içine alı r. mantarlaş ma * Mantarlaş mak iş i.

mantarlaş mak * Hücre zarları na mantar özü karı ş arak geçirimsiz duruma gelmek. mantarlı *İ çinde mantar bulunan, içine mantar konulmuşolan. * Mantarıolan. * Mantar hastalı ğı na yakalanmı ş . mantarlı k * Yenilebilen mantarları n yetiş tirildiğ i yer. *İ ncelenmek amacı yla mantar kültürlerinin saklandı ğı yer. mantarsı * Mantara benzeyen. mantı

*İ çine kı yma konularak küçük bohçalar biçiminde dürülmüşhamur parçaları yla hazı rlanan yemek.

mantı * Gabya serenini kaldı ran halat ve makara. mantı cı

* Mantıyapan veya satan kimse.

mantı k

* Doğru düş ünme sanatıve bilimi. * Doğru düş ünmenin yolu ve yöntemi. * Düş üncenin ve düş üncenin varlı k biçimlerinin, ögelerinin, türlerinin, olanakları nı n, yasaları nı n ve düş ünce bağlamları nı n bilimi. mantı k dı ş ı * Mantı kla hiçbir ilgisi olmayan. * Mantı kla çözümlenemeyen. mantı k öncesi * Mantı ksal düş üncesinin henüz oluş madı ğıdönem. mantı kça

* Mantı k bakı mı ndan, mantı ğa göre.

mantı kçı * Mantı k bilimiyle uğraş an (kimse). * Kesin ve sağ lam bir yönteme göre akı l yürüten (kimse). * Mantı k derslerini veren öğ retmen. mantı kçı lı k * Mantı k biliminin her ş eyin üstünde olduğ unu benimseyen felsefe. * Bütün bilimleri matematik biçime indirgeyen ve matematiği mantı ğı n bir uygulamasıdurumuna getiren öğreti. mantı ken * Bkz. mantı kça. mantı kî

* Mantı klı , mantı kla ilgili, mantı ksal.

mantı klı * Mantı ğa uygun, akla uygun, mantı ksal, mantı kî. * Mantı ğa uygun davranan. mantı ksal * Mantı kla ilgili olan, mantı ğa uygun, mantı klı , mantı kî.

mantı ksı z * Mantı ğa, akla aykı rı olan. * Mantı ğa uygun davranmayan. mantı ksı zlı k * Mantı ksı z davranma durumu. manti mantin

* Yelkenlide abaş o gabya sereni kandilisası . * Canfese benzeyen bir tür ipekli kumaş .

mantinota * Kapatma, metres. mantis manto mantolu

* Bir sayı nı n logaritması nı n ondalı k bölümü. * Kadı n paltosu. * Mantosu olan.

mantoluk * Manto yapmaya elveriş li (kumaş ). mantosuz * Mantosu olmayan. manüel manyak

* El kitabı . * Maniye (I) uğ ramı ş(hasta). * Gülünç, garip, ş aş ı rtı cıdavranı ş larıolan (kimse). * Hakaret sözü.

manyakça * Manyağa yakı ş ı r (biçimde). manyaklaş ma * Manyaklaş mak iş i. manyaklaş mak * Manyak durumuna girmek, manyak gibi davranmak. manyaklı k * Manyak olma durumu veya manyakça davranı ş . manyat

manyetik

* Alamanadan küçük, üç çifte balı kçı kayı ğ ı . * Bu kayı klarla atı lı p karadan çekilen küçük ağ . * Mı knatı sla ilgili, kendinde mı knatı s özellikleri bulunan. * Yüzetine manyetik kayı t yoluyla bilginin depolanabildiği bir mı knatı slanabilir kaplamasıolan plâk ş ekilli

tabaka. manyetik alan

* Bir mı knatı sı n N ucundan dı ş arı çı kı p dağ ı ldı ktan sonra yine toplanı p S ucundan içine giren kuvvet çizgilerinin yayı lmı şbulunduğu alan. manyetik disk * Yüzeyinde manyetik kayı t yoluyla bilginin depolanabildiğ i bir mı knatı slanabilir kaplaması olan plâk ş ekilli tabaka. manyetik kart * Üzerine manyetik kayı t yoluyla bilginin depolanabileceğ i mı knatı slanabilir bir yüzeyi olan kart. manyetik kartuş * Bir koruyucu içinde bulunan ve koruyucusundan çı karmaksı zı n kullanı labilir manyetik ş erit ve koruyucu bileş im. manyetik kaset * Manyetik kartuş . manyetik ş erit * Yüzeyine manyetik kayı r yoluyla bilginin depolanabildiğ i bir mı knatı slanabilir kaplamasıolan bir ş erit. manyetik tambur * Yüzeyinde manyetik kayı t yoluyla bilginin depolanabildiğ i bir mı knatı slanabilir kaplaması olan dik bir dairesel silindir. manyetit

* Mı knatı s özelliğ i olan doğal demir oksidi(Fe2O4).

manyetize * Manyetizma ile etki altı na alı nmı ş . manyetize etmek * manyetizma ile etkilemek. manyetize olmak * manyetizma ile etkilenmek. manyetizma * Mı knatı s özelliklerinin bütünü. * Fiziğ in bu özellikleri inceleyen bölümü. * Telkin ve hipnozla bir kimseyi etkileme. manyetizmacı * Manyetizma yapan kimse. manyetizmacı lı k * Manyetizmacı nı n yaptı ğıiş . manyeto

* Sürekli bir mı knatı sı n manyetik alanı yla indüklenen elektrik üreteci.

manyetolu * Manyetosu olan. manyetometre * Manyetik momentleri ve manyetik alanları n momentlerini ölçmeye, karş ı laş tı rmaya yarayan alet. manyezi adı . manyezit

*İ ç sürdürücü olarak kullanı lan, beyaz renkli, suda az eriyen, hiçbir tadı olmayan, magnezyum oksidinin bir

* Doğal magnezyum silikat, lüle taş ı , Eskiş ehir taş ı .

manyok

* Sütleğ engillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, yapraklarıalmaş ı k, üçü veya yedisi bir arada yelpaze durumunda olan, büyük bir ağaç (Manihot utilissima). manzara

* Bakı ş ı , dikkati çeken her ş ey. * Görünüş . * Görünüş , durum, tablo. * Konusu bir doğa veya ş ehir parçasıolan resim, gravür veya desen.

manzara koymak * yayı n sı rası nda beklenmeyen kesinti araları nıdoldurmak için ekrana değiş ik manzara resimlerini getirip göstermek. manzaralı * Manzarasıolan. * Manzarasıiyi olan. manzarası z * Manzarasıolmayan. * Manzarasıkötü olan. manzum

* Nazı m ifade ş ekli ile, ölçülü ve uyaklıbiçimde yazı lmı ş . * Düzenli, muntazam.

manzume * Genellikle ölçülü, uyaklı yazı lmı şeser, manzum parça. * Dizge, sistem. Maocu

* Maoculuğu benimsemişveya Maoculuk yanlı sı(kimse).

Maoculuk * Mao Zı -dong'un düş üncelerine dayanan Marksist akı m. mapa

mapus

* Ucu halkalı civata. * Gemi içini aydı nlatmaya yarayan zeytinyağı yla yanan siperli fener. * Mahpus. * Mapushane.

mapushane * Mahpushane. maraba

* Çiftçi. * Çiftçilikte, toprağı iş leyerek ürüne ortak olan kimse, ortakçı , ortak, yarı cı .

marabacı lı k * Ortakçı lı ğa dayanan tarı m iş çiliği. marabut

* Kuzey Afrika'da derviş lere verilen ad.

maral * Diş i geyik, meral. marangoz

* Ağaç iş leriyle uğ raş an ve ağaçtan çeş itli eş ya yapan usta. marangoz balı ğ ı * Bkz. testere balı ğ ı . marangoz mengenesi * Tutkallanmı şveya iş lenecek olan tahtaları n tutturulduğu kı skaç. marangozhane * Marangozun çalı ş tı ğıişyeri. marangozluk * Marangozun iş i. * Marangozun zanaatı . maranta

* Bir çenekliler sı nı fı ndan, Antillerde ve bütün tropikal bölgelerde yetiş tirilen, kökündeki yumrulardan ararot çı karı lan bir kamı şçeş idi, ararot kamı ş ı(Maranta arundinaca). Maraşdondurması * Maraşyöresine özgü sert ve kı vamlıdondurma. Maraşiş i * Karton üzerine gerilmişkumaş a sim, sı rma gibi gereçler sarı larak yapı lan bir tür nakı ş . maraton

* 42.195 m lik en uzun yaya koş usu.

maratoncu * Maratonda yarı ş an sporcu. maraz

maraza

* Hastalı k, illet. * Dayanı lmasıgüç durum. * Huysuzluğ u ve titizliğ i ile can sı kan. * Hastalı k, illet, anlaş mazlı k, çekiş me, kavga.

maraza aramak * çekiş mek, olay çı karmak için bahane aramak. maraza çı karmak * kavgaya yol açmak, kavga çı karmak, anlaş mazlı ğ a yol açacak iş ler yapmak. marazî

* Hastalı kla ilgili, hastalı klı . * Hastalı k derecesinde.

marazlanma * Marazlanmak iş i. marazlanmak * Hastalanmak, hasta olmak. marazlı

* Hastalı k, hasta.

marazlı k * Güç, sı kı ntı lı , huzursuz durum. marazlı k etmek

* güç, sı kı ntı veren, huzursuzluk doğuran bir durum yaratmak. marda * Iskarta mal. mareş al

* En yüksek askerî unvan; bu unvanıtaş ı yan asker, müş ir.

mareş allik * Mareş al olma durumu, müş irlik. * Mareş al sanı . mareş allik asası * Törenlerde mareş allerin ellerinde tuttuklarıkı sa ve üzeri süslü sopa. margarik asit * Margarin yapı mı nda kullanı lan, palmatik asitle stearik asit arası nda, billûr durumunda yapay yağasidi. margarin *İ ç yağ ları nda bulunan, margarik asidin gliserinle birleş tirilmesiyle de yapay olarak elde edilen, 47°C de eriyen ve besin değeri olan bitki yağı . marifet * Ustalı k, hüner, uzmanlı k. * Uygun olmayan, hoş a gitmeyen, can sı kı cıişveya davranı ş . * Bilim, bilgi. * Aracı , ikinci el. marifetiyle * eliyle, aracı lı ğı yla. marifetli

* Ustalı klı , hünerli.

marifetsiz * Ustalı ğ ıolmayan, hüner gerektirmeyen. marihuana * Hindistan'da yetiş en kenevirin çiçeklerinden ve yaprakları ndan elde edilen uyuş turucu madde. marina

* Küçük teknelerin ve yatları n barı nabilmeleri için özel bir mendirekle çevrilen veya bir liman içinde ayrı lan deniz alanı , yat limanı . marinacı lı k * Marina iş letmeciliği. mariz

* Hastalı klı , hasta olan.

marizleme * Marizlemek iş i veya durumu. marizlemek * Dövmek, dayak atmak. marj

marjinal

* Ticarî bir iş lemde zarar tehlikesine karş ıayrı lan pay. * Yazı lmı şveya bası lıbir kâğ ı dı n kenarı nda bı rakı lmı şboş luk. * Toplum dı ş ı nda yer alan.

marjlı mark

marka

* Marjıolan. * Alman para birimi. * Finlandiya para birimi, markka. * Resim veya harfle yapı lan iş aret. * Bilet, para yerine kullanı lan metal veya baş ka ş eyden parça.

markacı * Marka satan kimse. markaj

* Bazıtakı m oyunları nda ayakla veya vücutla karş ıtakı m oyuncusunun davranı ş ı na engel olma.

markalama * Markalamak iş i. markalamak * Bir nesneyi tanı tmak veya benzerlerinden ayı rmak için iş aret koymak. markalanma * Markalanmak iş i. markalanmak * Markalamak iş i yapı lmak. markalı * Markası olan. markası z * Markası olmayan. marke

*İ ş aretlenmiş , belirtilmiş .

marke etmek * takı m oyunları nda karş ıtakı mdaki bir oyuncuyu yakı ndan izlemek, tutmak. market * Alı cı nı n kendi iş ini kendisinin gördüğü, daha çok her türlü yiyecek maddesinin ve mutfak gerecinin satı ldı ğ ıdükkân. marketçi * Market iş leten kimse. marketçilik * Market iş letme iş i. marketing * Pazarlama. marki

* BazıBatıdevletlerinde kont ile dük arası ndaki bir soyluluk unvanı .

markiz * Markinin karı sı . *İ ki kiş ilik, alçak, oldukça genişkoltuk. * Bir kapı veya pencere önünde yağ murdan korunmak için yapı lan saçak.

markizet markka markör

* Bir çeş it ince ve çoğu kez çiçekli, pamuklu kumaş . * Finlandiya para birimi, mark. * Önemli ibareleri veya dikkati çekmek istenilen yerleri iş aretlemeye yarayan kalem.

Marksçı * Marksçı lı k yanlı sıolan (görüş , kimse). Marksçı lı k * Marx'ı n düş üncelerine dayanan devrimci sosyalist akı m. Marksist

* Marksçı .

Marksizm * Marksçı lı k. marley * Yapı larda döş eme gereci olarak kullanı lan plâstik madde. Marmara çı rası * Periş an etmek, mahvetmek veya periş an olmak, mahvolmak" anlamı nda. marmara çı rası gibi (yakmak veya yanmak) * deyiminde geçer. Marmara çı rasıgibi yanmak * büyük bir zarara uğ ramak, periş an olmak. marmelât * Şeker karı ş tı rı larak piş irilmişmeyve ezmesi. marn

* Çok ince taneli kil minerallerinden ve kalsitin değ iş ik oranlardaki karı ş ı mı ndan oluş an tortul kayaç, pekmez

toprağ ı . marnlama * Marnlamak iş i veya durumu. marnlamak * Kireci az olan toprağ ı n içine marn katarak daha iyi duruma getirmek. maroken

* Fas'ta iş lenen yumuş ak bir çeş it keçi derisi. * Üzerine benekler bası larak marokene benzetilen koyun derisi. * Marokenden yapı lmı şveya marokenle kaplanmı ş .

marokenci * Maroken eş ya yapan kimse. marokencilik * Maroken deriden çeş itli eş ya yapma sanatı . maron * Kestane rengi. marpuç

* Nargileyi kolayca içmeyi sağ layan ve nargileye takı lan hortum biçiminde uzun ve bükülgen boru. marpuççu * Marpuç yapan veya satan kimse. Mars

* Merih gezegeni, Sakı t.

mars

* Tavlada oyunculardan birinin, karş ıtaraf pul toplamaya baş layamadan, bütün pulları nıtoplayı p oyunu bitirerek iki sayıkazanması . mars etmek * tavla oyununda karş ı sı ndakine hiçbir pul toplamaya fı rsat vermeden, kendi pulları nıtoplayı p oyunu kazanmak. * karş ı sı ndakini söz söyleyemeyecek duruma getirmek. mars olmak * bu ş ekilde oyunu kaybetmek. * söz söyleyemeyecek duruma gelmek. marsama marsı k

* Barsama. * Yapı lı rken iyice yakı lmadı ğı için, yakı ldı ğ ı nda duman ve koku vererek başağrı sıyapan odun kömürü.

marsı k gibi * koyu esmer, kömür gibi, simsiyah. marsı van * Sı nı r beyi. * Eş ek. marsı van ayı sı * Bkz. marsı van eş eğ i. marsı van eş eğ i * Geri zekâlı , çok kaba ve aptal. marsı van otu * Birleş ikgillerden bir cins kokulu bitki (Tanacetum balsamita). marş

* Askerlikte yürüyüş e geçmek için verilen komut. * Ritmi, yürüyen bir kimsenin veya topluluğ un adı mları nı hatı rlatan müzik parçası . * Bir topluluğu simgelemek için düzenlenmişmüzik parçası . * Otomobil, kamyon gibi motorlu araçlarda motoru iş letme düzeni.

marşmarş ! * Koş ma komutu. marş andiz * Yük katarı , yük treni. mart

* Yı lı n 31 gün süren üçüncü ayı .

mart dokuzu * Martı n üçüncü haftası nda görülen bir fı rtı na (Gregoryen takvimine göre). mart havasıgibi

* kararsı z, huysuz kimseler için kullanı lı r. mart içeri, pire dı ş arı * tedirgin edici biri gelince öbürü gitmeye kalkan kimseler için kullanı lı r. mart kapı dan baktı rı r, kazma kürek yaktı rı r * mart ayı nda ş iddetli soğ uklar olur, insanlar kazma kürek sapları nı yakacak duruma düş erler. mart kedisi * Çapkı n ve azgı n kimse. martaloz

* Bkz. martolos.

martaval * Yalan, uydurma söz, palavra. martaval atmak (veya okumak) * inanı lmayacak sözler söylemek, yalan söylemek. martavalcı * Yalan söyleyen, palavracı . martavalcı lı k * Yalan söyleme, yalancı lı k. martı * Martı gillerden, çoğu beyaz renkte, eti yenmez, yüzücü, perde ayaklıdeniz kuş ları nı n ortak adı(Larus). martı giller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı na giren, birçok türü bulunan bir familya. martin martini

* Tek kurş un atan bir çeş it tüfek. * Portakal kabuğ u, cin ve vermutla yapı lan içki.

martolos * Türk garnizonları nda hizmet eden garson. maruf

* Herkesçe bilinen, tanı nan, belli, sanlı . * Şeriatı n uygun gördüğ ü, beğ endiği ve buyurduğu.

marufiyet * Bilinme, tanı nma belli olma. marul marulcu

* Birleş ikgillerden, genişve uzun olan yeş il yaprakları taze olarak yenilen bir bitki (Lactuca sativa). * Marul yetiş tiren veya satan kimse.

marulcuk * Çöpleme. Marunî

maruz

* Lübnan ve Suriye'de oturan Katolik Süryanî topluluğ u. * Bu topluluktan olan kimse.

* Bir olay veya durumun etkisinde veya karş ı sı nda bulunan. * Arz edilen, sunulan, verilen. maruz bı rakmak * bir olay veya durum karş ı sı nda veya etkisinde bı rakmak. maruz bulunmak (veya olmak) * bir olay veya durum etkisinde veya karş ı sı nda bulunmak. maruz kalmak (veya kalmamak) * bir olay veya bir durumla karş ıkarş ı ya olmak (olmamak). maruzat marya

* Mevki, makam veya yaşbakı mı ndan büyük birine sunulan, bildirilen dilek veya bilgi, sunuş . * Beşyaş ı ndan büyük veya damı zlı k dı ş ı bı rakı lmı şdiş i koyun. * Diş i hayvan. * Bir tür küçük balı k.

marya ağı * Uzunluğ u altmı ş , geniş liğ i üç dört kulaç olan bir tür balı k ağ ı . mas

* Emme, emerek içine çekme, soğ urma.

mas etmek * Bkz. massetmek. masa

* Bir destek üzerine oturtulmuşbir tabladan oluş an mobilya. * Aynımasada oturanları n tümü. * Dairelerde, kurumlarda belli konularla ilgili iş lerin görüldüğü bölüm. * Bkz. İ flâs masası . *İ ç içe geçme ayakları yla yüksekliğ i ayarlanabilen masa biçiminde atlama aracı .

masa baş ı * Masada, masada oturarak. masa örtüsü * Masa üzerine serilen kumaşvb. maddeden yapı lan örtü. masa saati * Masa üzeri için yapı lan saat. masa tablası * Masa üzerine konulan veya masa için yapı lmı ştabla. masa takvimi * Masa üzerinde bulundurmak üzere özel olarak yapı lmı şbir tür takvim. masa tenisi * Masa topu. masa topu * Kurallarıtenisinkine benzeyen, masa üzerinde özel top ve raketlerle oynanan bir oyun,masa tenisi. masa üstü yayı ncı lı k * Kitap, dergi vb. güncel yayı nlarıön plânda tutan yayı ncı lı k mesleği. masaj

* Vücut yüzeyinde el, elektrik, su aracı lı ğı yla çeş itli iş lemler yapma biçiminde, iyileş tirme ve bakı m yöntemi; ovma, ovuş turma. masajcı

* Sağlı k veya tedavi amacı yla masaj yapan kimse, masör.

masajlama * Masajlamak iş i veya durumu. masajlamak * Masaj yapmak. masal

* Genellikle halkı n yarattı ğ ı , ağı zdan ağza, kuş aktan kuş ağa sürüp gelen, çoğ unlukla insanları n veya tanrı ları n baş ı ndan geçen, olağan dı ş ıolayları anlatan hikâye. * Öğüt verici, ahlâk dersi veren alegorik eser. * Boşve yalan söz. * Değersiz, önemsiz ş ey. masal âlemi * Doğaüstü, gerçek dı ş ı , ancak masallarda rastlanabilecek yerler için kullanı lı r. masal âleminde yaş amak * gerçek olmayan, gerçekleş mesi güç olan ş eyler düş ünerek yaş amak. * masallardaki gibi olağ anüstü güzel anlar yaş amak. masal gibi * olmayacak biçimde. masal okumak (veya anlatmak) * inandı rı cıolmayan, oyalayı cısözlerle kandı rmaya çalı ş mak. masalcı

* Masal anlatan, yazan veya okuyan kimse. * Yalan uyduran, hayalî ş eyler anlatan kimse.

masalı msı * Masalıandı ran, masala benzeyen. masallaş tı rmak * Masal durumuna getirmek. masara * Küçük, dar yer veya hücre. masarif masarika masat

* Giderler, masraflar. * Bağ ı rsaklarıtutan karı n iç zarı . * Bı çak bilemeye yarayan çelikten, çubuk biçiminde araç.

masif * Kütlesi, görünürdeki bütün hacmi kaplayan, kaplama veya doldurma olmayan, som. masiko mask

* Rengi kı rmı zıile sarıarası nda değ iş en, doğal kurş un oksit (PbO). * Genellikle ölünün yüzüne uygulanarak elde edilen yüz kalı bı .

maskanyin * Doğal amonyum sülfat. maskara

* Eğ lendirici, sevimli, güldürücü, hoş . * (küfür olarak söylendiğ inde) Şerefsiz, haysiyetsiz, rezil. * Karnaval maskesi. * Kirpik boyası , rimel.

maskara etmek * bir kimseyi veya ş eyi gülünç ve ş erefsiz duruma düş ürmek. * bir ş eyi bozmak, berbat etmek. maskara olmak * gülünç bir duruma düş mek. maskaraca * Maskara gibi, maskaraya benzer. maskaralanma * Maskaralanmak iş i veya durumu. maskaralanmak * Maskaralı k etmek. * Şerefsiz, haysiyetsiz ve gülünç davranı ş larda bulunup herkesin eğlencesi olmak. maskaralaş ma * Maskaralaş mak iş i. maskaralaş mak * Eğ lendirici, hoşbir durum almak. * Herkesin eğlencesi durumuna gelmek. maskaralı k * Eğ lendirici, güldürücü davranı ş , soytarı lı k. * Şerefsizce, haysiyetsizce davranı ş , rezalet. maskarasıolmak * birinin eğ lencesi olmak. maskarası nıçı karmak * birini rezil etmek, küçük düş ürerek gülünç duruma sokmak. maskarat

* Maskarata.

maskarata * Ayakkabı nı n üst yüzünün ön tarafı nda dikiş le ayrı lan burun bölümü. maskaraya almak * biriyle eğ lenmek, alay etmek. maskaraya çevirmek * gülünç bir duruma sokmak. maske

* Boyalıkarton, kumaş , plâstikten yapı lmı şolan ve baş kaları nca tanı nmamı şolmak için yüze geçirilerek kullanı lan yapma yüz. * Korunmak için, özel olarak yapı lmı ş , yüze geçirilmişş ey. * Yüz ve boyun güzelliğ i için cilde sürülen krem, macun vb. * Gerçek duyguları veya bir ş eyin gerçek görünüş ünü gizleyen aldatı cıgörünüş , davranı ş .

* Kiş inin oynadı ğ ırol veya hem kendisine hem de çevresine karş ıtakı ndı ğıdavranı ş . maskeleme * Maskelemek iş i. maskelemek * Görünmemesini sağ lamak, maske ile örtmek, alalamak, kamufle etmek. * Gerçek görünüş ünü saklamak, gizlemek. maskelenme * Maskelenmek iş i. maskelenmek * Maskelemek iş i yapı lmak veya maskelemek iş ine konu olmak. maskeli

* Maskesi olan, maskelenmiş . * Davranı şve tutumunda gerçek kiş iliğ ini saklayan.

maskeli balo * Yüze maske takı larak gidilen balo. maskesi düş mek * gerçek niyeti ve niteliğ i ortaya çı kmak. maskesini atmak * amaçları nı gizlemesini bilen kimse, bu tutumunu bı rakarak gerçek kiş iliğ ini ve amaçları nı açı ğ a vurmak. maskesini düş ürmek (veya sı yı rmak) * gerçekleri ortaya çı karmak. maskesini kaldı rmak * gizli amaçları nı , gerçek kiş iliğ ini ortaya çı karmak. maskesiz * Maskesi olmayan. * Davranı şve tutumunda gerçek kiş iliğ ini saklamayan. maskot * Uğ ur getireceğ ine inanı lan ş ey. * Uğ ur sayı lan kimse veya hayvan, uğurluk. maslahat *İ ş , önemli iş , mesele. * Erkeklik organı . maslahatgüzar * "gören, yapan, eden" Bir büyük elçinin temsilci olarak bulunduğu ülke dı ş ı na çı kmasıdurumunda veya o ülkeye gelmesinden önce ona vekâlet eden diplomat, iş güder. maslahatgüzarlı k * Maslahatgüzar olma durumu, maslahatgüzarı n mesleği. * Maslahatgüzarı n makamı , iş güderlik. maslak * Sürekli su akan boru. * Su yolu üzerinde bulunan su haznesi. * Büyük yalak. maslûp

* Ası lmı ş ; ası larak öldürülmüş(kimse).

masmavi masnu

masnuat

mason

* Her yanımavi, gömgök. * Sanatla yapı lmı ş , sanat ürünü. * Aslıolmayan, uydurma, yapma, düzme, düzmece, sahte. * Sanatla yapı lmı şş eyler, sanat eserleri. * Aslıolmayan ş eyler, yapma ve düzme ş eyler. * Masonluk derneğ i üyesi, farmason.

mason locası * Çeş itli derecelerdeki masonlardan oluş an gruplardan her biri. masonluk * Birtakı m kardeş lik ilkelerini benimseyen, birbirlerini parola ve iş aretlerle tanı yan, loca denilen bölümlere ayrı lan kimselerden kurulu dernek. * Mason olma durumu, farmasonluk. masör * Erkek masajcı , ovucu. masöz masraf

* Bayan masajcı , ovucu. * Harcanan para, gider. * Bir ş eyin yapı mı nda kullanı lan gereç, harç.

masraf etmek * para harcamak. masraf görmek * alı şverişveya ödeme iş lerini yapmak. masraf kapı sı * Para harcamayıgerektiren bir iş . masraf kapı sı açmak * para harcamayıgerektiren bir iş e giriş mek. masrafa girmek * bir işveya yapı m için çok para harcamak. masrafıçekmek * bir işiçin gereken parayıödemek, gideri karş ı lamak. masraflı * Çok masraf gerektiren, pahalı ya çı kan. masrafsı z * Masraf gerektirmeyen veya az masrafıolan, ucuza mal olan. * Külfeti az olan. masraftan çı kmak * beklenmedik bir sı rada para harcama durumunda kalmak, paradan çı kmak. masruf

* Sarf edilmiş , harcanmı ş .

massetme * Emme, içine çekme, soğurma. massetmek * Emmek, içine çekmek, soğurmak. mastar vb. mastar

* Fiilin -mak/-mek veya -ma/-me ekleri alan ve isim gibi kullanı lan ş ekli: al-mak, üş ü-mek, gör-me, bul-ma

* Sı vacıve duvarcı ları n, cetvel gibi kullandı kları , uzun, ensiz ve düz tahta, mı star.

mastara * Açıölçme cetveli, iletki, mı stara. master mastı

* Üniversite diploması yla doktora arası ndaki akademik derece, yüksek lisans derecesi. * Kulaklarıuzun ve düş ük, bacaklarıkı sa, bodur bir köpek cinsi.

mastı çiçeği * Öküzgözü. mastika * Sakı zla tatlandı rı lmı şrakı , sakı z rakı sı . * Sakı z ağacı ndan çı karı lan reçine. mastor * Çok sarhoş . mastur masturi

* Mastor. * Geminin en genişyeri.

mastürbasyon * Cinsel bölgelere dokunarak orgazm sağlama. masum * Suçsuz, günahsı z. * Temiz, saf. * Küçük çocuk. masum masum * Masumlukla, masum bir biçimde. masumane * Suçsuz, temiz, masum bir biçimde. masume

* Suçsuz, günahsı z (kadı n). * Temiz, saf (kadı n).

masumiyet * Masumluk. masumluk * Masum olma durumu, masumiyet.

masun

* Korunan, korunmuş . * Saklanmı ş .

masuniyet * Korunmuşolma durumu. * Dokunulmazlı k. masura

* Karton, tahta veya plâstikten yapı lan, üzerine ş erit, iplik vb. sarı lan koni veya silindir. * Çeş me zı vanası . * Bir akarsu ölçü birimi.

maş * Bir çeş it börülce (Phaseolus aureus). maş a

* Ateşveya kı zgı n bir ş ey tutmaya, korları karı ş tı rmaya yarayan iki kollu metal araç. * Çok küçük ş eyleri tutmaya yarayan küçük, kollu araç. * Baş kası nı n isteklerine, amaçları na alet olan kimse. * Bisiklet çatı sı nı n ön ve arkası nda, çatal biçiminde, tekerleklerin takı ldı ğı parça. * Saçlarıkı vı rmak, düzeltmek için elektrik veya ateş le ı sı tı lan maş a biçiminde alet.

maş a gibi * zayı f ve kuru (kimse). maş a gibi kullanmak * Bkz. maş asıolmak. maş a kadar * (yeni doğ an çocuklar için) çok ufak. maş a varken elini yakmak * bir iş ten gelebilecek zarardan kendini koruyacak bir yol varken o yolu tutmamak. maş acı

* Maş a yapan veya satan kimse.

maş acı lı k * Maş acı nı n iş i veya mesleği. maş ala * Bağve bahçelerde ekilmek için ayrı lmı ştoprak parçası , evlek. maş alama * Maş alamak iş i. maş alamak * Saçlarımaş a ile kı vı rmak veya düzeltmek. maş alanmak * Maş a ile tutturulmak. maş alı * Maş asıolan. * (saç için) Maş a ile kı vrı lmı ş . maş alı k * Baş kası nı n pek de hoşolmayan, sakı ncalıisteklerine, amaçları na alet olma durumu. * Aş ı rıhı rçı nlı k, yaramazlı k yüzünden dayak yemeye aday (çocuk).

maş alı k etmek * baş kaları nı n çı karı , isteği ve amaçlarıdoğ rultusunda çalı ş mak. maş allah

* "Ne güzel", "Allah nazardan saklası n" gibi beğ enme duygularıanlatı r. * Umulmadı k durumlar karş ı sı nda ş aş kı nlı k ve sitem belirtmek için söylenir. * Nazar değ memesi için çocukları n üzerine iliş tirilen veya çeş itli araçlara, binalara vb. yerlere ası lan, üstünde "maş allah" yazı lınazarlı k. maş allahıvar * bir kimsenin veya bir ş eyin iyi bir durumu anlatı lı rken söylenir. maş asıolmak * sakı ncalı bir iş te biri tarafı ndan araç olarak kullanı lmak. maş atlı k

* Müslüman olmayanları n, özellikle Yahudilerin mezarlı ğ ı na verilen ad, meş atlı k.

maş er *İ nsan topluluğ u, toplum. maş erî

maş lah

maş rapa maş rı k maş uk

* Topluluğa ait olan, toplumu ilgilendiren. * Toplumsal. * Tek parçalıve kol yerine yarı klarıolan bir çeş it kadı n üstlüğ ü. * Bazıvarlı klıArapları n giydiği ipekten harmani. * Metal, toprak vb. den yapı lmı ş , ağzıaçı k kulplu, bardağ a benzeyen, küçük kap. * Doğu. * Sevilen, âş ı k olunan (erkek).

maş uka * Sevilen, âş ı k olunan (kadı n). mat mat

* Satranç oyununda taraflardan birinin yenilgisi. * Parlak olmayan, donuk.

mat etmek * (satranç oyununda) yenmek. * bir tartı ş ma sonunda karş ı sı ndakini cevap veremez duruma düş ürmek. * kötü duruma düş ürmek, bozmak. mat olmak * (satranç oyununda) yenilmek. * bir tartı ş ma sonunda veya benzeri bir durumda yenik düş mek. matador matafora

* Boğ a güreş çisi, toreador. * Sandallarıasmaya yarayan ve gemilerin bordaları nda bulunan dikmelere verilen ad.

matafyon * Yelkenlere ve teknelere açı lan delik. matah

* (hafifseme duygusu ile) İ nsan, mal, eş ya vb. için kullanı lı r.

matara * Yolculukta veya askerlikte kullanı lan, boyna veya bele ası lıolarak taş ı nan, genellikle aba veya deri kaplı , metal su kabı . matbaa * Bası m evi. matbaacı * Bası mcı , bası m evi sahibi. matbaacı lı k * Bası mcı lı k, bası m evi iş letmeciliğ i. matbah

* Mutfak.

matbu * Bası lı , bası lmı ş . matbua matbuat matem

* Basma. * Bası n. * Yas.

matem ayı * Kamer ayları ndan muharrem ayı . matem havası * Bir yerde herhangi bir sebeple ortaya çı kan üzüntülü durum. matem tutmak * Bkz. yas tutmak. matematik * Aritmetik, cebir, geometri gibi sayıve ölçü temeline dayanarak niceliklerin özelliklerini inceleyen bilimlerinin ortak adı , riyaziye. * Sayı ya dayalı , mantı klı , ince hesaba bağ lı . matematikçi * Matematikle uğraş an kimse, riyaziyeci. * Matematik öğretmeni. matematiksel * Matematik bilimi ile ilgili olan, riyazî. * Kesin, sağlam, bütün kuş kulardan, bütün ters ihtimallerden uzak olan. matemli materyal

* Yaslı . * Malzeme, gereç.

materyalist * Materyalizmden yana olan (kimse, görüş ), maddeci. materyalizm * Dünyada, yalnı zca maddenin varlı ğ ı nı kabul eden, tanrı , ruh gibi manevî kavramlarıret ve inkâr eden felsefî görüş , maddecilik, özdekçilik. matine

* Tiyatro, sinema, konser salonu vb.de gündüz gösterisi. * Herhangi bir eserin tanı tı lması , okunması , yorumlanmasıveya bir sanatçı yıanma amacı yla düzenlenen toplantı . matiz matiz

*İ ki halatıek yeri kalı nlaş mayacak biçimde birbirine ekleme iş i. * Çok sarhoş . * (orta oyununda ve Karagöz'de) Sarhoş .

matiz olmak * sarhoş luktan sı zacak duruma gelmek. matizlik * Sarhoş luk. matkap matla

* Tahta, maden, beton vb.gibi sert maddeler üzerinde delik açmağa yarayan alet, delik açma aleti, delgi. * Gök cisimlerinin doğ ması . * Gök cisimlerinin doğ duğu yer. * Divan edebiyatı nda kaside veya gazelin ilk beyti.

matlaş ma * Matlaş mak iş i. matlaş mak * Mat duruma gelmek. matlaş tı rma * Matlaş tı rmak iş i. matlaş tı rmak * Mat duruma getirmek. matlı k matlup

* Mat olma durumu. *İ stenilen, aranı lan. * Alacak.

matmazel * Fransı zcada evlenmemişkı zlar için kullanı lan unvan. * Türkçede evlenmemişHristiyan kı zlar için "bayan" sözü yerine kullanı lı r. matrağa almak * alaya almak, eğlenmek. matrah

* Bir verginin miktarı nıbelirtmek için temel olarak alı nan değ er.

matrak

* Kalı n sopa, değ nek. * Eğ lenceli, gülünç, hoş .

matrak geçmek * alay etmek, eğlenmek. matrakçı * Osmanlıordusunda acemilere matrak denilen silâhla savaş mayıöğreten usta. matriarkal * Anaerkil. matriks matris

*İ çinde birçok biyolojik olayı n meydana geldiğ i, akı cı lı ğıaz, cansı z bir sı vıortam. * Hesap ve kumanda iş lerini gerçekleş tirmeye yarayan elektronik devre. *İ statistikte, bir elemanlar topluluğ unun düzenlenmişbiçimi. * Gerçek ve karmaş ı k sayı ları n dikdörtgen biçiminde tablosu. * Baskıyoluyla teksir için kullanı lan, girintili çı kı ntı lı metal veya mukavva kalı p, baskı kalı bı .

matris kâğı dı * Bası lacak formanı n kalı bı nı almada kullanı lan yumuş ak karton. matruş

* Tı raşolmuş .

matruş luk * Sakalsı z, bı yı ksı z olma durumu. matrut

* Kovulmuş , çı karı lmı ş .

matuf * Bir yöne eğ ilmiş . * Yöneltilmiş . matuf olmak * bir ş eye yöneltilmek. matuh

* Bunamı ş , bunak.

maun

* Tespih ağacı gillerden, Hindistan ve Honduras'ta yetiş en büyük bir orman ağacı , akaju (Swietenia mahagoni). * Bu ağacı n parlak kı rmı zı mtı rak renkte, sert ve iyi cilâlanan kerestesi. * Bu keresteden yapı lan. maval * Yalan, uydurma söz. maval okumak * yalan söylemek, yalan söyleyerek oyalamak, masal okumak. mavera

mavi

* Öte. * Görülen âlemin ötesi. * Yeş il ile menekş e rengi arası nda bir renk; bulutsuz gökyüzünün rengi.

* Bu renkte olan. mavi boncuk * Mavi renkli boncuk. * Nazar değ mesin veya göze gelmesin inancı yla takı lan boncuk. mavi boncuk dağı tmak * birçok kiş iye birden sevgi göstermek ve söz konusu kiş ileri, bu sevginin yalnı z kendisine verildiğine inandı rmak. mavi boncuk kimde? * (birçokları na ayrıayrı"en çok sevdiğ im sensin" diyen kimsenin) ş imdi en çok sevdiğ i kim?. mavi hastalı k * Kalbi ikiye ayı ran bölmenin kapanmasısonucu temiz ve kirli kanı n birbirine karı ş ması na yol açan hastalı k. mavi küf

* Özellikle tütün fidelerinde üreyerek, yaprak hastalı ğ ı na yol açan asalak mantar.

mavikantaron * Birleş ikgillerden, baharda buğday tarlaları nda mor renkli çiçekler açan bir bitki, belemir, peygamber çiçeği (Centaurea cyanus). mavileş me * Mavileş mek iş i. mavileş mek * Mavi duruma gelmek. mavili

mavilik mavimsi

* Üzerinde mavi renk olan (ş ey). * Mavi renkte giysi giymişolan (kimse). * Mavi renkte olma durumu. * Mavi gibi olan, rengi maviye çalan.

mavimtı rak * Maviyi andı ran. maviş * Ak tenli, mavi gözlü olan (kimse). mavişmaviş(bakmak) * mavi gözlerle (bakmak). mavna

* Gemilere ve yakı n kı yı lara yük taş ı yan, güvertesiz büyük tekne. * Büyük, üç köş e yelkenli yük gemisi.

mavnacı * Mavna iş leten (kimse). mavruka

* Kurş undan dökülmüşuzun ve yuvarlak, iki ucu delikli, mazgallanı p cı vayla parlatı lmı şveya sarı madenden döküm yapı lı p nikelâjlanmı ş , 80-130 gr ağı rlı ğ ı nda bir av aleti. mavuna

* Mavna.

mavzer

* Atı şhı zıdakikada ortalama altımermi olan ve orduda kullanı lan bir tüfek tipi.

maya

* Bazıbesinlerin yapı mı nda mayalanmayısağ lamak için kullanı lan madde, ferment. * Yaradı lı ş , öz nitelik. *İ çerdikleri enzimlerin katalizör niteliğ i etkisiyle ş ekerleri karbondioksit ve alkole dönüş türen bir hücreli bitki organizmaları . * Arsı z, utanmaz kimse. maya * Damı zlı k diş i hayvan. * Diş i deve. maya * Bir tür halk türküsü. maya ağ acı * Meyvelerinden yemek yağ ıçı karı lan bir tür hurma ağacı(Elaels). mayabozan * Bir mayanı n etkisine karş ıkoyan, protein yapı sı nda madde. mayalama * Mayalamak iş i. mayalamak * Maya koymak, içine maya karı ş tı rmak. mayalandı rma * Mayalandı rmak iş i. mayalandı rmak * Mayalanması nısağ lamak. mayalanma * Organik maddelerin bazı mikroorganizmalarca salgı lanan enzimler etkisiyle uğradı ğ ıdeğiş iklik, tahammür, fermantasyon. * Sı vıveya hamur durumda bulunan organik maddelerin kendiliğ inden kabarı p köpürerek gaz çı karması olayı . mayalanmak * Mayanı n etkisiyle ekş iyip kabarmak. mayalı

mayalı k

*İ çine maya karı ş tı rı lmı ş . * Maya ile ekş iyip kabarmı ş . * Daire ş eklinde açı lan mayalanmı şhamurun, sac veya fı rı nda piş irilmesiyle elde edilen ekmek. * Maya olarak kullanı lmak için ayrı lmı ş , maya olmaya yarar. * Damı zlı k hayvan.

mayasıbozuk * Kötü yaradı lı ş lı , karaktersiz. * Hain. mayası l

* Birdenbire ortaya çı karak geliş en kı zartı , kaş ı nma, sulanma, kabuk bağ lama gibi doku bozuklukları yla kendini gösteren ve bulaş ı cı olmayan bir deri hastalı ğı , egzama. * Basur.

mayası l otu * Bir deri hastalı ğı na karş ı kullanı lan bitki türlerine (özellikle Ajuga, Hypericum, Digitalis, Teucrium) verilen ad. mayası z

*İ çinde maya bulunmayan.

maydanoz * Maydanozgillerden, 50-80 cm yükseklikte, ufak yeş il yapraklı , özel kokulu iki yı llı k otsu bir bitki (Petroselinum crispum). maydanozgiller * Ayrıçanak yapraklıiki çeneklilerden, çiçekleri ş emsiye durumunda olan, anason, kereviz, maydanoz ve kimyon gibi bitkileri içine alan bir familya. mayhoş

* Tadı ş ekerli ve az ekş i olan. * (dostluk iliş kisi için) Bozulmuşveya bozulmaya yüz tutmuşolan.

mayhoş luk * Mayhoşolma durumu. mayı n * Toprak altı na, üstüne veya suyun içine yerleş tirilen, doğrudan doğ ruya, çarpma veya bası nç etkisiyle patlayarak zarara yol açan patlayı cımadde. mayı n dökmek * denize mayı n bı rakmak, denizi mayı nlamak. mayı n gemisi * Denize mayı n dökmek için özel olarak yapı lmı şgemi. mayı n tarlası * Patlayı cımaddelerin döş endiğ i veya çokça bulunduğ u yer. mayı ncı * Mayı n dökmeye yardı m eden veya mayı n döş eyen kimse. mayı nlama * Mayı nlamak iş i. mayı nlamak * (bir yere) Mayı n dökmek veya döş emek. mayı nlanma * Mayı nlanmak iş i. mayı nlanmak * Mayı nlamak iş i yapı lmak. mayı nlı * Mayı nlanmı şyer. mayı nsı z * Mayı nıolmayan, mayı nlanmamı şyer. mayı s mayı s

* Yı lı n 31 gün süren beş inci ayı . * Taze sı ğı r gübresi.

mayı s böceği * Kı n kanatlı lardan, uzunluğ u 20-25 mm olan, geliş mesi üç beşyı l süren, bitkilere zararlıbir böcek (Melolontha vulgaris). mayı s böcekleri * Otçul özellikleri dolayı sı yla bitki sağ lı ğ ıyönünden önem taş ı yan böcekler topluluğ u. mayı slı

* Bol gübreli.

mayı ş ma * Mayı ş mak iş i. mayı ş mak * Çok yemekten, sı caktan veya zevkten gevş emek. mayi mayistra

maymun

* Sı vı . * Grandi direğinin en alt sereni ve bu serene çekilen yelken. * Kuzeybatırüzgârı . *İ nsandan baş ka bütün primatlara verilen genel ad. * Çirkin ve gülünç. * Taklitçi.

maymun balı ğı * Yuvarlak baş lı bir cins köpek balı ğı(Squatina vulgaris). maymun gibi * tuhaf, gülünç hareketler yapanlar için söylenir. * taklitçi. maymun gözünü açtı * geçen bir olaydan ders alı ndı ğı nıanlatı r. maymun iş tahlı * Hevesi çabuk geçen, kararsı z. maymuna benzetmek (çevirmek veya döndürmek) * gülünç ve çirkin duruma sokmak. maymuna dönmek * çirkin ve gülünç duruma girmek. * uslanmak. maymuncuk * Küçük maymun. * Her kilidi açmaya yarayan, demirden, eğri ve sivri araç. * Ergin evrede bağüzümlerinin yaprak ve sürgünlerini, kurtçuk evresinde kökleri kemiren, parlak siyah kı n kanatlıböcek (Otiorrhyncus peregrinus). maymunlar * Omurgalıhayvanlardan, memeliler sı nı fı nı n etenliler alt sı nı fı na giren bir takı m, primatlar. maymunlaş ma * Maymunlaş mak iş i. maymunlaş mak * Maymuna benzemek, maymun gibi davranmak.

* Taklitçi davranmak. maymunlaş tı rma * Maymunlaş tı rmak durumu. maymunlaş tı rmak * Maymun davranı ş larıile hareket ettirmek. maymunluk * Güldürmek veya dikkati çekmek için yapı lan tuhaflı k. maymunsu * Maymun gibi, maymuna benzer. mayna * Yelken indirme, fora karş ı tı . *İ ndir. * Bı rakı lma, son verilme. mayna etmek * herhangi bir ş eyi halat ve palanga aracı lı ğı yla denize veya yere indirmek. * (fı rtı na için) yatı ş mak. mayo

* Genellikle denize girerken ten üzerine giyilen, vücudun gerekli kı sı mları nısı kı ca örten giysi.

mayocu * Mayo diken veya satan kimse. mayoculuk * Mayo üretmek, dikmek veya satmak iş i veya mesleğ i. mayonez

* Yumurta sarı sı , zeytinyağıve limonla yapı lan bir çeş it koyu, soğuk salça.

mayonezli * Mayonez katı lmı şveya karı ş tı rı lmı ş . mayş or * Alman gümüş ü. maytaba almak * biriyle alay etmek, eğlenmek. maytap

* Yandı ğı nda renkli ve parlak ı ş ı klar saçan, ş enlik gecelerinde yakı lan havaî fiş ek.

-maz / -mez * Olumsuz genişzaman eki: anla-maz-sı n , oku-maz-sı nı z , yaz-maz , bil-mez-ler vb. * Fiilden sı fat türeten ek: çı k-maz (sokak) tüken-mez (kalem) vb. mazak

* Kı rlangı ç balı ğ ı gillerden, Atlantik Okyanusu, Akdeniz ve Marmara denizinde yaş ayan, kı rmı zırenkli, lezzetli bir balı k (Trigla lineata). mazarrat

* Zarara uğrama, zarar.

mazbata * Tutanak. mazbata muharriri

* Bir komisyon kararı nı n gerekçesini kaleme alan üye. mazbut * Ele geçirilmiş , zapt edilmiş . * Bir yere yazı lmı ş , deftere geçirilmiş . * Unutulmamı ş , hatı rda kalmı ş . * Düzenli, düzgün, beğenilen. * Doğa olayları ndan etkilenmeyecek biçimde korunmuşolan (yapı ). mazeret

* Kendini veya baş ka birini özürlü göstermek için ileri sürülen sebep, özür. * Bir kimseyi özürlü gösteren durum veya olay. * Bir ş eyden kurtulmak veya kaçı nmak için ileri sürülen gerekçe, bahane.

mazeret bulmak * içinde bulunulan durumu açı klayacak bir sebebi ortaya koymak. mazeret kâğı dı * Öğrencinin okula gelemeyiş inin sebebini bildiren ve velisi tarafı ndan imzalanarak okul yönetimine verilen belge, tezkere. mazeretli

* Mazereti olan, mazur.

mazeretsiz * Mazereti olmayan. mazgal

* Kale duvarları nda iç yanıgeniş , dı şyanıdar delik.

mazgallı * Mazgalları olan. mazhar

* Bir ş eyin ortaya çı ktı ğ ı , göründüğü yer veya kimse. * (bir iyiliğ e) Eriş miş , eriş en (kimse).

mazhar olmak * iyi bir ş eye ermek, ulaş mak. mazhariyet * Eriş me, elde etme. mazı

* Servigillerden, yapraklarıalmaş ı k ve küçük pullar biçiminde, gövdesi düz olan, dipten dallanan bir süs bitkisi (Thuya). * Hayvansal ve bitkisel asalakları n bitkilerde oluş turduğu ur. mazı

* Kağ nıve arabalarda iki tekerleği birbirine bağ layan ağ aç dingil.

mazımeş esi * Mazıüstünde urları n oluş tuğ u meş e türü (Quercus infectoria). mazı lı k * Mazıağ açları nı n çok olduğu yer. mazi

* Geçmiş . * Geçmişzaman.

maziye karı ş mak

* geçmiş te kalmak, yürürlükten ve iş lerlikten çı kmak. mazlum * Kendisine zulmedilen. * Sessiz ve uysal, boynu bükük. mazlumluk * Haksı zlı ğ a ve zulme uğ ramı şolma durumu, ezilmiş lik. * Sessizlik, uysallı k. mazmun * Anlam, kavram. * Divan edebiyatı nda bazıkavramlarıdolaylıanlatmak için kullanı lan nükteli ve sanatlısöz. maznun * Sanı k. mazoş ist

* Cinsel zevk almak için kendisine eziyet edilmesi gereken, eziyet çekerek cinsel zevk alan (sapı k), özezer.

mazoş izm * Eziyet ve acıile cinsel zevk alma eğilimi, özezerlik. mazot

* Yakı t olarak kullanı lan ham petrolün damı tma ürünlerinden biri.

mazotlama * Mazotlamak iş i. mazotlamak * Mazot tabakası yla kaplamak. * Yağ lıparçalarımazotla temizlemek, yı kamak. mazruf

mazur

* Zarf içine konmuş , zarflı . * Zarflıkâğı t. * Mazereti olan, mazeretli.

mazur görmek * kusura bakmamak, hoşgörmek, bağ ı ş lamak, affetmek. mazur olmak * mazeretli olmak, bahanesi bulunmak. mazurka * Bir çeş it Leh dansı . * Bu dansı n müziğ i. mazuryum * Teknetyumun eski adı . me me -me

* Türk alfabesinin on altı ncıharfinin adı . * Koyun, kuzu gibi hayvanları n çı kardı ğıses. * \343 -ma / -me (I).

-me meal

mealen

* \343 -ma / -me (II). * Anlam, kavram, mefhum. * Ortaya çı kan ş ey, sonuç, netice. * Özünü, anlamı nıalarak, anlamı nca.

mebde * Baş , baş langı ç. *İ lke, unsur, prensip. * Kaynak, kök. mebiz

* Yumurtalı k.

meblâğ * Para miktarı , tutar. mebni

mebus

* -den dolayı , -den ötürü. * Yapı lmı ş , kurulmuş , bina olunmuş . * Milletvekili.

mebusluk * Milletvekilliği. mebzul

* Bol, çok.

mebzuliyet * Çokluk, bolluk. mecal

* Güçlük, dinçlik, derman, takat.

mecal kalmamak * güç kalmamak, güçsüzleş mek. mecalsiz

* Argı n, dermansı z, takatsiz.

mecalsiz düş mek * güçsüzleş mek, takati kalmamak. mecalsizlik * Argı nlı k, dermansı zlı k, takatsizlik. mecaz mecazen

* Bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamı ndan baş ka anlamda kullanı lan söz. * Mecaz yoluyla, mecaz olarak.

mecazî * Mecazla ilgili, mecaz niteliğ inde olan. mecazlı

* Gerçek anlamı ndan saptı rı larak benzetmeli olarak kullanı lmı ş(söz). mecbur * Herhangi bir konuda yükümlü, bir ş eyi yapmak zorunda olan. * Bağ lı , düş kün, tutkun. mecbur etmek * zorlamak. mecbur kalmak (veya olmak) * herhangi bir ş eyi yapmak zorunda bulunmak. mecbur tutmak * zorlamak, yükümlü saymak, mecbur etmek. mecburen * Kendi isteğ inin dı ş ı nda, zorla, kaçı nı lmaz, zorunlu olarak. mecburî * Kaçı nı lmaz, zorunlu. mecburiyet * Yükümlü, zorunlu olma durumu. meccanen * Parası z olarak, bedava. meccanî

* Parası z olarak, bedava.

-mece * Bkz. -maca/-mece. mecelle

* Kitap. * Fı kı h hükümleriyle bu konudaki türlü içtihadıbir araya getiren, Tanzimattan sonra hazı rlanmı şolan, yasa yerine kullanı lan eser. mecidit * Uranyum ve kalsiyum hidratlıdoğ al sülfatı . mecidiye meclis

* OsmanlıDevletinde 1840 yı lı nda bası lmı ş , 20 kuruşdeğ erinde olan gümüşsikke. * Bir konuyu konuş mak veya görüş mek için yapı lan toplantıve bu toplantı nı n yapı ldı ğ ıyer, ş ura. * Bir konuyu konuş mak veya görüş mek için bir araya gelmişkimseler topluluğ u. * (özel ad olarak) Türkiye Büyük Millet Meclisinin kı saltı lmı ş ı . * Dostlar toplantı sı .

meclis araş tı rması * Belli bir konuda Türkiye Büyük Millet Meclisinde bilgi edinmek için yapı lan inceleme. meclis kurmak * birkaç kiş i konuş mak veya eğlenmek için toplanmak. meclisara meclûp

* Güzel konuş an, kendini toplantı larda konuş ması yla sevdiren (kiş i). * Tutkun.

mecmu

mecmua

* Bir araya getirilmiş , toplanmı ş , bütün, hep. * Toplam. * Dergi.

mecmuacı * Dergi iş leriyle uğ raş an kimse. mecmuacı lı k * Dergi iş leriyle uğ raş ma. mecnun

* Sevdadan ötürü kendini kaybetmiş . * Çı lgı n, deli.

mecnun olmak * sevda sebebiyle kendini kaybetmek. * delirmek, çı ldı rmak. mecnunane * Çı lgı n gibi, çı lgı nca olan. * Çı lgı n bir biçimde. mecnunca * Mecnun gibi, deli gibi; delice. mecra

* (akar sularda) Yatak, akak, su yolu. * Bir iş in gidiş i, bir olayı n doğ rultusu.

mecrasıdeğiş mek * (bir iş , bir olay için) gidiş i, yönü, doğ rultusu değ iş mek. mecruh

Mecus

Mecusî

* Yaralı , yaralanmı şolan (kimse). *İ ncinmişolan (kimse). * Ateş , inek, timsah vb.ne tapan kimseler. * Zerdüş t dininde olanlar. * Mecus dininden olan kimse, Zerdüş tî.

Mecusîlik * Mecusî dini veya Mecusî topluluğ u. meczup

meç meç -meç

* Tanrıaş kı yla aklı nıyitirmişkimse. * Aklı nı yitirmiş , deli, sapı k. * Süngü gibi yalnı z batı rı larak yaralamaya yarayan, kı sa, düz ve ensiz kı lı ç. * Saçı n küçük tutamlar biçiminde değ iş ik renklerde boyanmı şdurumu. * Bkz. -maç / -meç.

meçhul

meçhulât medar

* Bilinmeyen, bilinmedik. * Edilgen (fiil). * Bilinmeyen, anlaş ı lmayan ş eyler, meçhuller. * Dönence. * Dayanak, yardı mcı .

medar olmak * yardı mı , yararlı ğ ıdokunmak. medarı iftihar * Övünülen, onur duyulan, iftihar edilen ş ey veya kimse. medcezir meddah

* Bkz. meddücezir, gelgit. * Taklitler yaparak, hoşhikâye anlatarak halkıeğ lendiren sanatçı . * Öven, aş ı rıövgüde bulunan kimse.

meddahlı k * Meddah sanatı , meddahı n iş i. * Övücülük. meddücezir * Bkz. gelgit. -meden

* Bkz. -madan / -meden.

medenî * Kentlileş miş , kı rsallı ktan kurtulmuş , uygar. Medenî Kanun * Yurttaş lar yasası . medenî nikâh * Nüfus idaresince kabul edilen ve yasalara göre yapı lan resmî evlenme iş lemi. medenîleş me * Uygarlaş ma. medenîleş mek * Uygarlaş mak. medenîleş tirme * Medenîleş tirmek iş i veya durumu. medenîleş tirmek * Medenî duruma getirmek, medeniyet seviyesini yükseltmek. medenîlik * Uygarlı k. medeniyeci * Medenî hukuk dersini veren öğretim üyesi. medeniyet

* Uygarlı k. medeniyetçilik * Medeniyet yanlı sıolma durumu. medeniyetsiz * Uygarlaş mamı ş . medeniyetsizlik * Medeniyetsiz olma durumu. medet

* Yardı m, imdat. * Yardı m et, imdat.

medet Allah! * zor bir durumda bulunulurken söylenir. medet ummak (veya beklemek) * yardı m beklemek. medhüsenâ * Övgü. medih

* Bkz. meth.

Medine dilencisi * üstü baş ıperiş an, kötü giyimli insanlar için söylenir. Medine kurdu *İ nsan ve birçok baş ka memelinin, deri altıkatı lgan dokusunda yaş ayan sı cak ülkeler solucanı(Filaria medinensis). mediyastin * Göğsün, yanlardan akciğ erler, önden göğ üs kemiği, arkadan omurga ile sı nı rlanan orta bölgesi. medlûl medrese

* Anlam. *İ slâm ülkelerinde, genellikle İ slâm dini kuralları na uygun bilgilerin okutulduğu yer. * Fakülte.

medreseli * Medrese öğ rencisi. medreseye düş mek * içinden çı kı lmaz boştartı ş maları n konusu olmak. medüz * Denizanası . medya

* Büyük iletiş im ve yayı n organları nı n bütününe verilen ad. *İ letiş im ortamı , iletiş im araçları , kitle iletiş im araçları nı n tümü.

medya camiası * Bkz. bası n dünyası . medya maydonozu * Televizyonlarda sı k sı k programlara katı larak kendinden söz ettiren kimse.

medya starı * Kitle iletiş im araçları nda çok sı k yer alan, görünen kimse, medya yı ldı zı . medyacı * Medya görevlisi. medyatik

*İ letiş im araçları na özgü, iletiş im araçları yla ilgili.

medyum * Ruh ötesi iletiş im kurma deneylerinde, ruhlarla insanlar arası nda aracı lı k ettiğini ileri süren kimse. medyumluk * Medyum olma durumu. medyun

* Verecekli, borçlu.

medyun olmak * kendini borçlu hissetmek. mefahir * Övünülecek ş eyler, övünceler. mefharet mefhum

* Övünme, övünce, iftihar etme. * Kavram.

mefhumcu * Mefhumlara bağlıkalan kimse. mefhumculuk * Mefhumcunun iş i. mefkûre

* Ülkü, ideal.

mefkûreci * Mefkûre sahibi olan. mefkûrecilik * Mefkûre sahibi olma iş i veya görevi. meflûç *İ nmeli, felçli. mefret mefruş mefruş at

* Kocaman, iri, büyük, muazzam. * Döş eli. * Ev döş emek için gerekli eş ya, döş eme.

mefruş atçı * Mefruş at satan kimse, döş emeci. mefruş atçı lı k

* Mefruş atçı nı n iş i. mefsuh * Feshedilmiş , kaldı rı lmı ş , dağ ı tı lmı ş , bozulmuş . meftun

* Tutkun, gönül vermiş , vurulmuş .

meftun etmek * kendine bağ lamak. meftun olmak * tutulmak, gönül vermek, vurulmak. meftuniyet * Meftunluk. meftunluk * Tutkunluk, gönül vermiş lik. mef'ul

mega

* Yapı lmı ş , iş lenmiş . * Bir iş in etkisinde olan. * Tümleç. * Bir birimin önüne geldiğinde, bu birimi bir milyonla çarpan ön ek, dev, devasa. Kı saltmasıM.

mega store * \343 Büyük mağ aza. megafon

* Sesi büyütüp uzağa iletmeye yarayan koni biçiminde alet.

megahertz * Değeri bir milyon hertz olan frekans birimi. Kı saltmasıMHz. megaloman * Megalomaniye tutulmuşolan (kimse). megalomani * Büyüklük hastalı ğ ı . megaton

* Bir milyon ton değ erinde kütle birimi.Kı saltmasıMt. * Nükleer bir bombanı n veya merminin gücünü ölçmeye yarayan birim.

megatonluk * Herhangi bir megaton değ erinde olan. megavat * Bir milyon vat değerinde elektrik güç birimi.Kı saltmasıMW. megavatlı k * Herhangi bir megavat değerinde olan. meğer meğerki

* Bilinmeyen, farkı nda olunmayan bir durum için kullanı lı r, meğ erse, oysaki. *İ stek veya emir kipinde olan ve biri diğ erini engelleyecek durumda bulunan iki cümleyi birbirine bağ lar.

meğerse mehabet

* Meğ er, hâlbuki; oysa. * Büyük ve saygı değ er kimselere duyulan saygı . * Büyüklük, ululuk, yücelik.

mehabetli * Büyük, ulu, yüce. mehaz * (bir eser yazı lı rken baş vurulan) Kaynak. mehdî mehel mehil

* Doğru yolda olan, hidayete ermişolan. * Uygun, yerinde, denk. * Bir iş in bitirilmesi için tanı nan ek süre, önel.

mehil müddeti * Önceden tanı nan süre, zaman tanı ma. mehil vermek * süre tanı mak. mehle

* Kasaplı k hayvanları n omuz baş ı ndan çı kan külbastı lı k veya pastı rmalı k yumuş ak et.

Mehmetçik * Sevgi duygusu ile Türk askerine verilen ad. mehr * \343 mihr. mehtaba çı kmak * ay ı ş ı ğı nda gezip dolaş mak. mehtap

* Ay ı ş ı ğ ı .

mehtaplı * Mehtabıolan. mehter * Mehterhane takı mı nda görevli kimse. * Osmanlı larda, çadı rlara bakan uş ak. mehter musikisi * \343 mehter müziğ i. mehter müziği * Klâsik Türk müziğ i makamlarıile usullerinin kullanı ldı ğı tek sesli bir müzik türü. mehter takı mı * Mehterhane. mehter yürüyüş ü *İ ki adı m ileri, bir adı m geri yapı lan yürüyüş .

mehteran * Mehterler. mehterbaş ı * Mehter takı mı nı n yetiş tirilmesinden ve çalı ş ması ndan sorumlu kimse. mehterhane * Osmanlı larda kös, nakkare, zil, zurna ve borulardan kurulan askerî mı zı ka takı mı . * Bu takı mı n bulunduğ u yer. * Hapishane. -mek

* Bkz. -mak / -mek.

mekân * Yer, bulunulan yer. * Ev, yurt. * Uzay, feza. mekân akustiğ i *İ çinde bulunulan yerin ses düzeninin uyumu. mekân grupları * Bir yeri dolduran ögeler. mekân tutmak * bir yere yerleş mek. mekân zarfı * Yer zarfı . mekâncı * Mekân tutan kimse. mekanik * Kuvvetlerin maddeler ve hareketler üzerine etkisini inceleyen fizik dalı . * Denge veya hareket kuralları yla ilgili. * El veya makine ile yapı lan. * Düş ünmeden (yapı lan). mekanikçi * Mekanikçiliğ e iliş kin veya mekanikçilikten yana olan (görüş , kimse vb.). mekanikçilik * Bütün fiziksel olayları , uzay ve uzayda yer değiş tirmelerle açı klayan görüş , mekanizm. * Canlıvarlı kları , organik olayları , mekanik yasalara göre açı klayan öğreti, mekanizm. mekanikleş tiricilik * Makine-insan ikilemini model alan maddeci kuram. mekanizasyon * Mekanik düzeni sağlama. mekanize * Savaşve taş ı ma gereçlerleriyle donatı lmı ş(kı ta veya birlik). mekanize birliğ i * Savaşve ulaş tı rma araçları yla donatı lmı şbirlik. mekanizm * Mekanikçilik.

mekanizma * Belli bir sonuca ulaş mak için karmaş ı k bir biçimde düzenlenmişorgan veya parçalar birleş imi, sistem, düzenek. * Organları n iş leyişbiçimi. * Ateş li silâhları n iş lemesini sağ layan mekanik bölüm. * Oluş , ortaya çı kı ş , iş leyiş . mekik

* El veya otomatik dokuma tezgâhları nda atkıveya argaç denilen ve enine olan iplikleri, uzunlaması na olan arı ş ları n arası ndan geçirmeye yarayan masuralıaraç. * Oya yapmakta kullanı lan, kemik, ağaç veya plâstikten, iki ucu sivri, arası ndan iplik geçecek bir yarı ğı bulunan küçük araç. mekik atmak * mekiği arı ş lar arası ndan hı zla geçirmek. * hiçbir yerde duramayı p iki yer arası nda gidip gelmek. mekik diplomasisi * Bir sorunun çözümü için devletler arası nda gerçekleş tirilen seri diplomatik temaslar. mekik dokumak * iki yer arası nda sürekli gidip gelmek. mekik gibi * sürekli gidip gelen ş eyler için söylenir. mekik oyası * Dantel. mekkâre

* Osmanlıordusunda taş ı ma iş lerinde kullanı lan at, deve, katı r gibi hayvanlara verilen ad; bu amaçla halktan ücret karş ı lı ğ ı nda kiralanan yük hayvanı . mekkâreci * Yük hayvanıkiralayarak taş ı ma iş i yapan kimse. meknuz mekruh

meksefe

* Gömülü, saklı . *İ ğ renç, tiksindirici. *İ slâm dininde, dince yasaklanmadı ğıhâlde yapı lmamasıistenen. * Kondansatör, içine elektrik enerjisi yı ğ ı lan alet.

Meksikalı * Meksika halkı ndan olan (kimse). mektebi asmak * okula derslere girmemek için keyfî olarak gitmemek, okulu asmak. mektep

* Okul.

mektep çocuğ u * Öğrenci, okul çocuğu. * Acemi, toy. mektep görmemiş * okula gitmemiş . * kaba, saygı sı z.

mektep kaçağ ı * Okul kaçağ ı . mektep medrese görmüş * okumuş , öğrenim görmüş . mektepli

* Okula giden (kimse), öğrenci. * Okulda yetiş mişolan, alaylıkarş ı tı .

mektepten çı kan eş ek Marsuvan'dan çı kmaz * yüksek öğrenim yapmı şolsalar bile bazı larıhiç eğitilmemişgibi davranabilirler. mektubu dı ş ı ndan okumak * bir kimsenin yüz çizgilerinden içinden geçeni anlamak. mektup

* Bir ş ey haber vermek, bir ş ey sormak veya istemek için, birine çoğ unlukla posta yoluyla gönderilen, zarfa konulmuşyazı lıkâğ ı t, name. mektup almak * yazı lan mektup adrese gelip ele geçmek. mektup atmak * mektubu postaya vermek. mektupçu * Osmanlı larda, bir resmî dairenin yazıiş lerini yönetmekle yükümlü yüksek görevli kiş i. * Bir il idaresinin yazıiş lerini yöneten görevli. mektupçuluk * Mektupçunun görevi. mektuplaş ma * Mektuplaş mak iş i. mektuplaş mak * Birbirine mektup yazmak. mektupüstü * Mektubun gideceği adres. mel mel

* Aptal aptal, bön bön. * Üzgün üzgün, bel bel.

mel mel bakmak * aptal aptal veya üzgün üzgün bakmak. melâike * Melekler. * Melek gibi güzel (kadı n). melâl * Can sı kı ntı sı , usanç. melâmet Melâmî

* Kı nama, ayı plama, azarlama, çı kı ş ma. * Melâmîlik yanlı sı olan kimse.

Melâmîlik * Her türlü gösterişve dünya kaygı ları ndan uzak kalmayıöğ ütleyen Sünnî tarikatı . mel'anet melânit

* Büyük kötülük, lânetlenecek işveya davranı ş . * Doğal demir ve kalsiyum silikat.

melânkoli * Kara sevda, malihulya. melânkolik * Kara sevdaya tutulmuş , kara sevdalı . * Hüzün veren, hüzün belirtisi olan. melânurya *İ zmaritgillerden, gümüşrenkli, eti kı lçı klıbir Akdeniz balı ğı (Sparus melanuiya). melâs melce

* Şeker üretiminde, billûrlaş an ş eker alı ndı ktan sonra kalan ş ekerli posa. * Sı ğ ı nak, barı nak.

melek * Tanrıile insan arası nda aracı lı k yaptı ğı na ve nurdan olduğuna inanı lan manevî varlı k. * Terbiyeli, uysal (kimse). melek gibi * sessiz, sakin, çok temiz ve iyi huylu. melek otu * Maydanozgillerden, su kenarları nda yetiş en, çiçekleri yeş ilimtı rak beyaz çok yı llı k bir bitki (Angelica sylvestris). meleke

* Tekrarlama sonucu kazanı lan yatkı nlı k, alı ş kanlı k. * Yeti. * Yelken makarası .

melekler gibi * günahsı z, iyiliksever, iyi kalpli. melekût meleme

melemek melengiç meles

* Ruhlar ve melekler âlemi. * Melemek iş i. * Koyun veya keçi sesi. * Ağı rkanlı , rahatı na düş kün. * (koyun veya keçi) Bağı rmak. * Çitlembik. * Beli çökük at.

meleş meleş me

*İ ki kuzulu koyun. * Meleş mek iş i.

meleş mek * Birlikte melemek. melez

* Değiş ik türden hayvan veya bitkiden üremiş(hayvan veya bitki), kı rma, azma, metis. * Değiş ik ı rkta ana babadan doğ muşolan (kimse). * Katı ş ı k.

melezleme * Melezlemek iş i. melezlemek *İ ki ayrıtürü çiftleş tirip birleş tirmek. melezleş me * Melezleş mek iş i. melezleş mek * (bir bitki) Baş ka bir bitki türünün çiçekleriyle döllenmek. * Yabancı laş mak. melezleş tirme * Melezleş tirmek iş i veya biçimi. melezleş tirmek * Melez duruma getirmek. melezlik melfuf melfufen

* Melez olma durumu. * Sarı lmı ş , bağ lanmı ş , eklenmiş . * Eklenmişolarak.

melhem * Bkz. merhem. melhuz melik melike

* Mülâhaza edilen, düş ünülen. * Padiş ah, hükümdar, hakan. * Kadı n hükümdar, padiş ah karı sı .

melinit * Aslıpikrik asit olan patlayı cıbir madde. melisa melodi

* Oğul otu. * Ezgi.

melodik

* Melodi ile ilgili, ezgili.

melodram * Yunan trajedilerinde koro baş ıile bir oyuncu arası nda geçen ş arkı lıdiyalog. * Müzik eş liğ inde oyuncuları n sahneye girip çı ktı klarıbir oyun türü. * Çağ daştiyatroda, hareketli ve duygusal olaylara dayalıbir oyun türü. melon meltem mel'un

mel'unca melül

* Yuvarlak ve bombeli bir tür ş apka. * Yazı n karadan denize doğ ru esen mevsim rüzgârı . * Tanrıtarafı ndan lânetlenmişolan, lânetli. * Nefretle karş ı lanan, kötü. * Lânetlenmişkimse. * Mel'una yakı ş ı r biçimde, melun gibi. * Üzgün. * Boynu bükük, zavallı , yoksul.

melül mahzun * Çok üzgün, sı kı ntı lı , ağ lamaklı . melül melül * Üzgün üzgün. memalik memat memba

* Memleketler. * Ölüm. * Kaynak, pı nar. * Bir ş eyin çı ktı ğ ıyer.

memba suyu *İ çinde erimişolarak mineraller bulunan, içme suyu olarak veya tedavi amacı yla kullanı lan su. meme * Yavruları nıemzirmek için, memelilerin göğ sünde türlü biçim ve sayı da bulunan ve meme baş ıdenilen çı kı ntı ları olan organ. * Bazıaraçları n meme baş ı na benzeyen bölümü. * Vücudun herhangi bir yerinde oluş muşküçük çı kı ntı . * Ateş li silâhları n veya bazıpatlayı cı ları n ateş lendiği çı kı ntı . * Gemi çapası nda kolları n birleş tiği ş iş kin yer. * Bkz. Emcek, emcik. meme baş ı * Memenin ucundaki çı kı ntı . meme bezi * Memenin süt salgı layan dokusu. meme süngeri

* Meme baş ı nı n çevresindeki koyu renkli yuvarlak bölüm. meme vermek * emzirmek. meme yapmak * motorlu araçlarda plâtin elektrik akı mı nı geçirmeyecek ölçüde oksitlenmek, iş levini yapmaz olmak. memecik

* Deri ve sümük doku üzerinde görülen küçük ve sivri çı kı ntı .

memede olmak * henüz meme ile beslenmek. memeden kesmek * artı k emzirmemek. memeli

* Memesi olan. * Herhangi bir biçimde memesi olan.

memeliler * Doğurarak üreyen, memeleri olan, sı cak kanlı , iki akciğerli, yüreğ inde dört boş luğu olan, vücutları genellikle tüylerle örtülü omurgalıhayvanlar sı nı fı . mememsi * Meme baş ıbiçiminde olan. memiş hane * Ayak yolu, abdesthane. memleha

* Tuzla.

memleket * Bir devletin egemenliği altı nda bulunan toprakları n bütünü, ülke. * Bir kimsenin doğup büyüdüğü yer, yurt. *İ klim ve üretim bakı mı ndan ele alı nan bölge. * Bir ülkede yaş ayan bireylerin bütünü. memleket havası * Halk türküsü. memleketçi * Memleketin her bakı mdan yükselmesini, geliş mesini isteyen, bu yolda çaba harcayan kimse. memleketçilik * Memleketçi olma durumu. memleketler arası * Uluslar arası . memleketli * Aynımemleketten olan (kimse), hemş ehri. * Memleket halkı . memlûk

memnu

* Köle. * (özel ad olarak) Kölemenlerden olan kimse. * Men edilmiş , yasaklanmı ş , yasak.

memnu meyve * Tanrı 'nı n yasaklaması na rağ men Adem'in, Havva'nı n elinden yediğ i meyve. * Elde edilmesi yasaklanan ş ey. memnu mı ntaka * Girilmesi, film ve fotoğ raf çekilmesi yasak olan yer, yasak bölge. memnuiyet * Yasak olma, yasak edilme durumu. memnun

* Herhangi bir olaydan veya durumdan ötürü sevinç duyan, kı vançlı , mutlu.

memnun etmek * (bir kimseyi) sevindirmek, kı vanç vermek. * yüklüce para veya bol bahş işvermek. memnun memnun * Memnun bir biçimde, memnun olarak, memnuniyetle. memnun olmak * sevinmek, sevinç duymak, kı vanmak. memnunca * Memnun gibi, az çok memnun. memnuniyet * Sevinç, sevinme, kı vanç, kı vanma. memnuniyetle * Kı vanç duyarak, kı vançla. memnuniyetsiz * Memnun olmayan. memnuniyetsizlik * Memnun olmama durumu. memnunluk * Kı vanma, kı vanç. memorandum * Muhtı ra, nota. memul

* Umulan, düş ünülen.

memul etmek * beklemek, ummak. memul olmak * umulmak, beklenilmek. memur * Devlet hizmetinde aylı kla çalı ş an kimse, görevli. * Bir iş le görevlendirilmişolan, yükümlü. memur etmek * görevlendirmek. memure

* Bayan memur. memurin * Memurlar. memuriyet * Memur olma durumu, memurluk. * Görev, vazife. memurluk * Memur olma durumu. men -men

* Yasaklama, izin vermeme. * Bkz. -man / -men (I).

-men * Bkz. -man / -men (II). menafi

* Yararlar, faydalar.

menafiiumumiye * Kamu yararı . menajer

* Menecer.

menajerlik * Menecerlik. menakı p

* Menkı beler.

menakı pname * Menkı beleri konu edinen eserlerin ortak adı . mendebur * Sümsük, sünepe, pis, iğ renç. mendeburluk * Mendebur olma durumu. mendelevyum * Atom numarası101, kütle numarası256 olan, izotopu 1957'de yapma olarak elde edilmişolan element. Kı saltmasıMd. menderes * Bir akarsu yatağı nı n az eğ imli koyak tabanları nda ve ova düzlüklerinde çizdiği S harfine benzeyen kı vrı m. mendil

* Burun ve ter silmekte, bazen de el ve yüz kurulamakta kullanı lan küçük, kare biçiminde dokuma veya yumuş ak, ince kâğı t. *İ çine bazı ş eyler konulan dokuma, yağ lı k. mendil atmak * herhangi bir duyguyu, gizli bir mesajıhaberleş ilen insana çeş itli anlamlarıolan renkli mendille bildirmek. mendil kadar * (alan için) çok küçük.

mendil sallamak * birini uzaktan mendil sallayarak selâmlamak veya uğ urlamak. mendilli

* Mendili olan.

mendilsiz * Mendili olmayan. mendirek * Dalgakı ranla yapı lmı şliman. menecer

* Yönetici. * Bir sporcunun veya sanatçı nı n meslekî iş lerini yöneten kimse, menajer. * Bir spor dalı nı n, takı mı nı n teknik yöneticisi.

menecerlik * Menecer olma durumu. * Menecerin görevi. menedilme * Menedilmek iş i. menedilmek * Yasak edilmek, yasaklanmak, önüne geçilmek. menejer menekş e

* Bkz. Menecer. * Menekş egillerden, bir veya çok yı llı k otsu bitki (Viola tricolor). * Bu bitkinin mor renkli, güzel kokulu çiçeğ i.

menekş e gözlü * Gözleri koyu lâcivert renkte olan. menekş e gülü * Tı rmanı cı , küçük çiçekli bir gül (Rosa chinensis). menekş e rengi * Menekş e çiçeğ inin mor rengi. * Bu renkte olan. menekş egiller * Çiçekleri ayrıtaç yapraklı iki çenekli bitkiler familyası . menemen * Yumurtalısivri biber, domates yemeğ i. menengiç * Bkz. melengiç. menenjit iltihabı .

* Ateş ,ş iddetli başağrı sı , kusma, ense katı laş ması , sayı klama gibi belirtilerle ortaya çı kan beyin zarları

menent * Benzer, eş . menetme

* Menetmek iş i. menetmek * Yasak etmek, yasaklamak, engel olmak. meneviş * Bir yüzeyde renk dalgalanması sonucu görülen parlaklı k, hare. * Terementi ağ acı nı n tohumu. meneviş lenme * Meneviş lenmek iş i. meneviş lenmek * Bir yüzeyde renk dalgalanmalarıoluş mak, harelenmek. meneviş li * Meneviş leri olan. menfa * Bir kimsenin sürgüne gönderildiği yer, sürgün yeri. menfaat

* Yarar, çı kar, kâr, fayda.

menfaat düş künü * Sadece kendi çı karı nıdüş ünen, her ş eyi kendine yontan kimse. menfaat gütmek (veya gütmemek) * çı karı nıön plânda tutmak (veya tutmamak). menfaatçi * Çı karcı , çı karı na düş kün (kimse). menfaatine * yararı na. menfaatperest * Çı karcı . menfaatperestlik * Çı karcı lı k. menfaatperver * Çı karı na düş kün. menfaattar * Menfaatçi. menfez menfi

* Girecek veya geçecek yer, delik, açma. * Olumsuz. * Her ş eyi olumsuz ve kötü yanları yla ele alan. * Sürgün edilmiş . * Negatif. * Olumsuz.

menfilik * Bkz. olumsuzluk. menfur

* Nefret edilen, iğ renç, tiksindirici. mengene * Onarma, iş leme, düzeltme gibi iş lemlerin uygulanacağ ınesneyi sı kı ş tı rı p istenildiği gibi tutturmaya yarayan bir çeş it sı kı ş tı rı cıalet. * Yağ ı nıveya suyunu çı karmak için ürünleri sı kmaya yarayan alet veya araç, pres. mengene gibi * kuvvetle iyice sı kı ş tı rarak. menhiyat * Din yasakları . menhus meni menisk

* Uğ ursuz. * Döl suyu, bel suyu, atmı k, sperma. * Bir yüzü içbükey, öbür yüzü dı ş bükey olan mercek. * Bazıeklemlerde kemik arası nda bulunan kı kı rdak bölüm.

menisküs * Diz meniski travması . menkı be * Din büyüklerinin veya tarihe geçmişünlü kimselerin yaş amlarıve olağ anüstü davranı ş ları yla ilgili hikâye. menkul

* Bir yerden baş ka bir yere taş ı nmı şolan. * Ağı zdan ağ ı za geçerek gelmiş , söylenegelmiş . * Bir yerden bir yere taş ı nabilen (mal), taş ı nı r.

menolunma * Menolunmak iş i. menolunmak * Yasak olmak, yasaklanmak. menopoz * Kadı nlarda gebe kalma ve doğ urma yeteneğinin sona ermesi, yaşdönümü. menopoza girmek * kadı nlar için aybaş ıhâlinin ve yumurtlamanı n tamamen sona erdiğ i dönem baş lamak. mensubiyet * Bir yerle, bir kimse ile ilgili, iliş kili olma durumu, ilgililik. mensucat * Dokuma, dokumalar, tekstil. mensup

* Bir yerle veya bir kimseyle bağ lantı sıolan, iliş kili, -den olan, -e bağ lı(kimse).

mensup olmak * bir ş ey veya kimseyle bağ ı ntı sıolmak. mensur * Düz yazıbiçiminde olan, manzum olmayan. mensur ş iir

* Şiir yönü ağı r basan düz yazı ,ş iirce. menş e * Baş langı ç, bir ş eyin çı ktı ğ ıyer, köken, kaynak, sebep. menş eş ahadetnamesi * Bkz. köken belgesi. menş eli

* Kökeni olan, kökenli.

Menş evik * Menş eviklik yanlı sıolan kimse. Menş eviklik * Rus sosyalizmi içinde Bolş evikliğ e karş ı t olarak geliş en akı m. menş ur

* Yayı lmı ş , dağı tı lmı ş , neş redilmiş . * Biçme. * Padiş ah tarafı ndan verilen vezirlik, beylerbeyilik veya baş ka bir unvanıgösteren bir ferman türü.

menteş e * Bir mille birbirine tutturulmuş , biri sabit, öbürü hareketli iki parçadan oluş muşmetal parça, reze. mentol

mentollü menus

menü

* Nane kokusu. * Nane ruhunda görülen CHO formüllü alkol billûru. *İ çinde mentol bulunan. * Alı ş ı lmı şolan. * Yabancı lı k çekmeyen, alı ş mı ş , alı ş ı k. * Yenecek yemeklerin listesi, mönü. * Sofraya çı karı lacak yemeklerin hepsi.

menüsküs * Menisk. menzil

* Yolculukta dinlenmek amacı yla durulan yer, konak. *İ ki konak arası ndaki uzaklı k. * Bir merminin ulaş abildiğ i uzaklı k, erim. * Ordunun cephe gerisi iş lerinin bütünü. * Bir günlük yol. * At değ iş tirmek veya konaklamak için kervanları n ve posta tatarları nı n indikleri bina veya han. * Ok atma yarı ş ları nda eriş ilen mesafe.

menzil atmak * ok atı şyarı ş maları nda rekor kı rmak. menzil dikmek * atı lan ok ile kı rı lan rekorun yerini belirten taşdikmek. menzilci * Uzak yerlere menzil beygirleriyle giden posta tatarı . menzilci beygiri gibi koş mak

* durup dinlenmeden çalı ş mak. menzile * Aş ama, kerte, yükseklik derecesi. mepsuten * Yayı lmı ş , açı lmı ş . mera

* Çayı rlı k, otlak.

mera bitkileri * Meralarda kendiliğ inden yetiş en veya sun'î olarak yetiş tirilen, yem değ eri olan veya olmayan tüm bitki türleri. merak

* Bir ş eyi anlamak veya öğ renmek için duyulan istek. * Bir ş eyi edinmek, yapmak, bir ş eyle uğ raş mak isteği. * Düş künlük, heves. * Kaygı , tasa.

merak etme! (k kalı n okunur) * kaygı lanma!. merak etmek (k kalı n okunur) * anlamak veya öğ renmek istemek. * kaygı lanmak. merak getirmek * kara sevdaya tutulmak. merak olmak * anlamak veya öğ renmek istemek. merak sarmak (duymak veya salmak) * bir ş eyi edinmek, yapmak veya onunla uğ raş mak isteğ ine kapı lmak, bir ş eye eğ ilim duymak. meraka düş mek * kaygı lanmak. merakı na dokunmak (veya merakı na mucip olmak ) * ilgisini çekmek. merakı nı uyandı rmak * merak etmesine sebep olmak, meraklanmak. meraklandı rma * Meraklandı rmak iş i. meraklandı rmak * Meraklanması na yol açmak, kaygı landı rmak, tasalandı rmak. meraklanı ş * Meraklanmak iş i veya biçimi. meraklanma * Meraklanmak iş i. meraklanmak * Kaygı lanmak, üzülmek, tasalanmak, sebebini anlamak için çaba harcamak. meraklı

* Her ş eyi anlamak ve bilmek isteyen, mütecessis. * Bir ş eye çok düş kün olan, sürekli onunla uğ raş an. * Titiz. * Kaygı lı . * Bir ş eye düş kün olan kimse. * Kendisini ilgilendirmeyen bir konuda bilgi sahibi olmaya çalı ş an kimse. meraksı z * Anlamak, öğ renmek isteğ ini duymayan. * Kaygı sı z, aldı rı ş sı z. meraksı zlı k * Meraksı z olma durumu. merakta bı rakmak * kaygıiçinde bı rakmak. merakta kalmak * kaygıiçinde olmak. meraktan çatlamak * çok kaygı lanmak. * bir ş eyi öğrenmek isteğ ini aş ı rıölçüde duymak. meral meram

* Maral, diş i geyik. *İ stek, amaç, gaye, maksat.

meram anlatmak (veya meramı nıanlatmak) * isteğini, derdini anlatmak. meram etmek * üstüne düş mek, yapmak istemek. merasim

* Tören. * (resmî iş ler için) Yol yöntem, yol yordam.

merasim salonu * Bkz. tören salonu. merasimli * Kurallara, törelere aş ı rıbağlıolan. merasimsiz * Törensiz. * Resmî davranı ş tan uzak, yalı n, sade. merbut * Bağ lı , bağ lanmı ş . *İ liş ik, iliş kin. merbut olmak * bağ lıbulunmak. merbutiyet * Bağ lı lı k, ilgi. mercan

* Tropik ve ı lı k denizlerde yaş ayan, genişresifler oluş turan, mercanlar sı nı fı nı n örneği olan, kı rmı zı kalker iskeletli hayvan (Corallium rubrum). * Bu hayvanı n iskeletinden elde edilen, süs eş yalarıyapı mı nda kullanı lan madde. * Bu maddeden yapı lmı ş . *İ zmaritgillerden, Atlantik Okyanusu, Akdeniz ve Karadeniz'de bulunan, açı k kı rmı zı renkte, eti beğ enilen bir balı k (Pagrus pagrus). mercan adası * Su yüzüne kadar çı kan mercan resiflerinden oluş muşada, atol. mercan ağacı * Fasulyegillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, çiçekleri parlak kı rmı zı , tı rmanı cı bir süs bitkisi (Erythrina). mercan balı ğı * \343 mercan. mercan iğ nesi * Soldan sağ a ve köş elerde birer düğüm oluş turarak yapı lan zikzak iş leme. mercan otu * Karanfilgillerden, nemli yerlerde yetiş en, yaprakları karş ı lı klı , çiçekleri beyaz, çok yı llı k otsu bir bitki (Sagyna procumbens). mercan resifi * Yı llı k ortalama deniz suyu sı caklı ğı200 C nin üzerinde bulunan bölgelerde kı tasal kenardaki adaları n sı ğ sahillerinde, kalkerli bitkisel ve hayvansal organizmaları n yı ğı lı mı . mercan teknesi * Mercan avlamak için yapı lan özel bir tür tekne. mercan terliği * Ayak topuğ unu kavrayan, arka bölümü olmayan, ökçesiz, genellikle kı rmı zı deriden terlik. mercan tespih * Mercandan yapı lan otuz üçlük veya doksan dokuzluk değerli tespih. mercan yeş ili * Mercan renginde olan yeş il renk. mercan yı lanı * Kı rmı zı olan vücudunda halka biçiminde siyah lekeler bulunan bir Amerika yı lanı(Elaps corallinus). mercancı * Mercan avlayan kimse. * Mercan iş leyen kimse. mercanköş k * Ballıbabagillerden, küçük yapraklı , güzel kokulu bir saksı bitkisi, ş ile, merzengûş(Origanum majorana). mercanlar * Örnek hayvanımercan olan, selenterelerden bir sı nı f. mercanlı *İ çinde mercan bulunduran. mercek

*İ çinden geçen paralel ı ş ı nlarıdüzenli bir biçimde birbirine yaklaş tı ran veya birbirinden uzaklaş tı ran, camdan veya ı ş ı k kı rı cıherhangi bir maddeden yapı lmı ş , genellikle küresel yüzeylerle sı nı rlanmı şsaydam cisim, lens. mercekli

* Merceğ i olan.

merci

* Baş vurulacak yer veya makam.

mercimeğ i fı rı na vermek * kadı nla erkek gizlice aş k iliş kisi kurmak. mercimek * Baklagillerden, beyaz çiçekli bir tarı m bitkisi (Lens culinaris). * Bu bitkinin, besin değeri yüksek, ufak, yeş il veya kahverenkli, yuvarlak ve yassı ca tohumu, yasmı k. mercimek çorbası * Kı rmı zı veya yeş il mercimeğ in ana malzemesini oluş turan, soğ an, un, tereyağ ı , et suyu, tuz, kı rmı zıveya karabiber ile hazı rlanan çorba. mercimek kadar * çok küçük ve yuvarlak. mercimek kemiğ i * Orta kulakta örs ve üzengi kemiğ i arası nda bulunan küçük kemik. mercimek köfte *İ çine önceden hafifçe piş en mercimek, soğ an, ince bulgur ve baharat katı larak yoğurulan köfte. mercimek köftesi * Kı rmı zı mercimeğin hafifçe piş mesinden sonra soğan, maydanoz, taze nane ve yeş il soğ an karı ş ı mı na katı lı p iyice yoğrulması sonunda hazı rlanan bir yemek türü. merdane

* Erkeğe yakı ş ı r biçimde, mertçe, yiğitçe.

merdane * Türlü iş lerde kullanı lan, silindir biçiminde araç. * Oklava. merdaneleme * Merdanelemek iş i. merdanelemek * Bir ş eyin üzerinden merdane (II) geçirmek. merdiven * Bir yere çı kmaya veya bir yerden inmeye yarayan basamaklar dizisi. merdiven altı * Katlar arası ndaki merdivenlerin altı nda kalan boş luk. merdiven boş luğu * Çok katlıevlerde bulunan merdivenler çevresinde bulunan boş luk. merdiven dayamak * (büyük bir yaşiçin) bu yaş a basmak veya yaklaş mak. merdiven evi * Merdiven yapı lan duvarlarla çevrili kı sı m. merdiven korkuluğu * Demir veya ahş ap merdivenlerin boş luk kenarı ndaki çı kı ntı ları n üstündeki bölüm, trabzan. merdiven kovası * Dönerek çı kı lan merdivenlerde yukarı dan aş ağı ya bakı ldı ğ ı nda ortada görülen boş luk. merdiven sahanlı ğ ı

* Merdiven boş luğ u veya baş ı . merdivenci * Yapı lardaki beton merdivenleri döken kimse. merdivenli * Merdiveni olan. merdivensi * Merdiveni andı ran. merdümgiriz *İ nsanlara karı ş maktan hoş lanmayan, insanlardan kaçan (kimse), mizantrop. merek * Samanlı k, odunluk, hayvan yemi deposu veya ahı r. meres meret

mergup merhaba

* (köpek için) Yaş . * Sı kı nt ı veren, hoş lanı lmayan ş eyler veya kimseler için sövgü sözü olarak kullanı lı r. * Uğ ursuz. * Sevilip aranan, istenilen, beğ enilen. * Yayı lı n, rahat oturun!" "Günaydı n" veya "hoşgeldiniz" anlamı nda bir esenleş me veya selâmlaş ma sözü.

merhaba etmek * hâl hatı r sormak, görüş üp konuş mak. merhabalaş ma * Merhabalaş mak iş i. merhabalaş mak * Birini merhaba sözüyle esenlemek. merhabasıolmak * esenleş ecek kadar tanı ş ı klı ğ ı , yakı nlı ğ ıolmak. merhabayıkesmek * biriyle ilgisini kesmek. merhale

* Derece, basamak, aş ama, evre. * Varı lması istenen noktaya kadar aş ı lmasıgereken yerlerin her biri, konak, menzil. * Bir yolcunun ortalama bir günde, sekiz saatte gidebileceğ i mesafe.

merhamet * Bir kimsenin veya bir baş ka canlı nı n karş ı laş tı ğıkötü durumdan duyulan üzüntü, acı ma. merhamet etmek * acı mak. merhamete gelmek * acı ma duygusuna kapı lmak. merhameten * Acı yarak, merhamet ederek.

merhametli * Acı masıolan, merhamet eden. merhametsiz * Acı masıolmayan, acı ması z, katıyürekli, kalpsiz. merhametsiz olmak * merhamet etmemek. merhametsizce * Merhamet etmeksizin, merhametsiz bir biçimde, acı madan. merhametsizlik * Acı ması z olma durumu, acı ması zlı k, kalpsizlik. merhem

* Deriye sürülerek kullanı lan, içinde birçok etkili madde bulunan, yumuş ak ve koyu kı vamda, yağ lıveya yağ sı z ilâç. * Çare. merhem olmak * bir derde çare olmak. merhemleme * Merhemlemek iş i. merhemlemek * Merhem sürmek. merhum

* Ölmüşbir Müslümandan söz edilirken "Tanrı 'nı n rahmetine kavuş muş " anlamı nda kullanı lı r. * ÖlmüşMüslüman erkek.

merhum olmak * ölmek. merhume * ÖlmüşMüslüman kadı n. mer'i

* Yürürlükte olan, geçerli.

meridyen * Ekvatoru dik olarak kestiği ve iki kutup noktası ndan geçerek dünyayı çevrelediğ i varsayı lan daire. meridyen dairesi * Meridyen düzleminin gök küresiyle ara kesiti. meridyen düzlemi *İ ki kutup arası ndaki doğ ru ile o yerin çekül doğrultusunun belirttiği düzlem, öğ len, nı sfı nnehar. Merih

* Güneş 'e olan uzaklı ğ ı , Yer'in Güneş 'e olan uzaklı ğ ı ndan daha çok olan dı şgezegenlerin ilki, Sakı t, Mars.

merinos * Uzun, çok ince, beyaz ve bol tüylü yapağı sı ndan dokumacı lı kta yararlanı lan bir koyun cinsi (Ovis aries hispanica). * Bu koyundan elde edilen yün. * Bu yünden yapı lmı şolan. merinos koyunu * Bkz. merinos.

meristem mer'iyet

* Sürgen doku. * Yürürlük.

merkantilist * Merkantilizm yanlı sıolan kimse. merkantilizm * Ülkenin refahı nısahip olduğ u altı n ve gümüşgibi değerli madenlere bağ layan, ülkedeki değ erli maden yatakları nı n iş letilmesine önem veren ve ihracatı artı rı p ithalatıazaltmaya çalı ş an iktisat öğ retisi. merkat * Mezar, kabir. merkep merkepçi merkez

* Eş ek. * Eş ekçi. * Bir dairenin veya bir küre yüzeyinin her noktası ndan aynıuzaklı kta bulunan iç nokta, özek. * Bir kapalıeğ rinin veya bazıçokgenlerde köş egenlerin kesiş me noktası . * Bir ülkenin, bölgenin veya kuruluş un yönetim yeri. * Bir iş in öğ retildiği yer. * Bir iş in yoğ un olarak yapı ldı ğı yer. * Belirli bir yerin ortası . * Polis karakolu. * Biçim, durum, yol.

merkez açı * Köş esi çemberin merkezinde bulunan açı . merkezce * Merkeze göre, merkez bakı mı ndan. merkezci

* Merkeziyetçi.

merkezcil * Merkeze doğru yaklaş an. merkezcilik * Merkeziyetçilik. merkezde * yolda, durumda. merkezî

* Merkezde olan, merkezi oluş turan.

merkezî ı sı tma * Merkeze bağlıortak ı sı tma sistemi. merkezî idare * Merkezî yönetim. merkezî ülke * Yönetme, denetleme ve konumu bakı mı ndan merkezde bulunan ülke.

merkezî yı kama * Merkeze bağlıveya bir merkezden yönetilen temizlik sistemi. merkezî yönetim * Yönetme, denetleme ve iş letme bakı mı ndan yetkinin bir yerde toplandı ğ ıyönetim tarzı . merkezîleş me * Merkezîleş mek iş i. merkezîleş mek * Merkez durumuna gelmek. merkezîleş tirme * Merkezîleş tirmek iş i. merkezîleş tirmek * Otoriteyi ve iş i bir merkezde toplamak. merkeziyet * Merkeziyetçilik. merkeziyetçi * Merkeziyetçilik yanlı sıolan (kimse) veya merkeziyetçiliğ e uygun (iş , yönetim), merkezci. merkeziyetçilik * Otoritenin ve iş in tek bir merkezde toplanması nıamaçlayan görüş , merkezcilik. * Bu görüş e dayanan yönetim biçimi. merkezkaç * Merkezden uzaklaş an, santrifüj. merkezkaç kuvvet * Bir merkez çevresinde dönen bir cismi merkezden uzaklaş tı ran kuvvet. merkezkaçlama * Bir karı ş ı mı n bileş enlerini merkezkaç kuvvetiyle ayı rma iş lemi. merkezleme * Merkezlemek iş i veya durumu. merkezlemek * Merkez durumuna getirmek. merkezlenme * Merkezlenmek iş i. merkezlenmek * Aynımerkezde toplanmak, temerküz etmek. * Merkezî bir yönetime bağ lanmak. merkezleş me * Merkezleş mek iş i veya durumu. merkezleş mek * Merkez durumuna gelmek. merkezleş tirme * Merkezleş tirmek iş i. merkezleş tirmek * Merkez durumuna getirmek.

merkum

merkûp Merkür merlanos

* Yazı lmı ş . * Adıgeçen, az önce anı lan (kimse). * Üzerine binilmişolan. * Güneşsisteminin Güneş 'e en yakı n olan gezegeni, Utarit. * Bir tür mezgit balı ğı(Merlangus communis).

mermer * Birleş iminde %75 'ten çok kalsiyum karbonat bulunan, genellikle beyaz, renkli ve damarlı sıda olan, cilâlanabilen billûrlaş mı şkireç taş ı . * Bu taş tan yapı lmı ş . mermer gibi * beyaz, parlak, sert ve pürüzsüz. mermer kireci * Mermerden yapı lmı şkireç. mermerci * Mermer çı karan, iş leyen, satan, mermer ve benzeri taş lardan yapı larda ı slak zemin iş leri, mutfak döş emesi, eviye veya mezar taş larıyapan kimse. mermercilik * Cilâlıyüzeyler elde etmek için sert taş larıiş leme sanayii. * Mermer iş leme sanatı . mermerleş me * Genellikle baş kalaş ma etkisiyle, kireç taş ları nı n yeniden billûrlaş ma sonucu mermere dönüş mesi. mermerleş mek * Mermer durumuna dönüş mek. mermerli

* Mermeri olan.

mermerlik * Mermerle döş eli yer. mermerş ahi * Tülbent ile patiska arası nda ince bir tür pamuklu kumaş . mermi

* Ateş li silâhlar tarafı ndan atı lan delici, patlayı cımadde, kurş un.

merserize * Kimyasal bir yöntemle parlaklı k verilmişpamuk ipliğ i. * Bu iplikle yapı lmı şolan. mersi

* "Teş ekkür ederim!"anlamı nda kullanı lı r.

mersin * Mersingillerden, Güney ve BatıAnadolu dağ ları nda yetiş en, yapraklarıyaz kı şyeş il kalan, beyaz çiçekli bir ağaç (Myrtus communis).

mersin balı ğ ı * Mersin balı ğ ı gillerden, ı lı k denizlerde, göllerde yaş ayan, tatlısularda yumurtlayan, yumurtaları ndan havyar yapı lan bir balı k (Acipenser sturio). mersin balı ğ ı giller * Örneğ i mersin balı ğ ıolan, vücutlarıparlak pullarla veya kemik düğ meciklerle örtülü, çoğu yumurtlama zamanı nda ı rmak ağı zları na gelen iğbiçiminde uzun balı klar familyası . mersin balı kları * Mersin balı ğ ı giller familyası nıiçine alan balı klar takı mı . mersin morinası * Mersin balı ğ ı gillerden, Karadeniz, Hazar Denizi ve bu denizlere dökülen ı rmaklarda yaş ayan, yumurtası ndan havyar yapı lan bir balı k (Huso huso). mersingiller *İ ki çeneklilerden, mersin, karanfil, okaliptus gibi yapraklarıalmaş ı k, çiçekleri genel olarak talkı m durumunda bulunan ı tı rlıbitkileri içine alan bir familya. mersiye

* Ağı t.

mersiyehan * Ağı t okuyan, ağı tçı . mert

mertçe mertebe

mertek mertlik

* Yiğit. * Sözünün eri, güvenilir (kimse). * Erkekçe, yiğitçe, merdane (I). * Aş ama, derece, rütbe. * Evre, safha. * Yapı da kullanı lan dört köş e veya yuvarlak, kalı nca sı rı k. * Yiğitlik, erkeklik.

meryem ana kandili gibi * zayı f, yanan (ı ş ı k). meryem pelesengi * Kabukları ndan aynı adla anı lan bir reçine çı karı lan ve Antil adaları nda yetiş en bir ağ aç (Calophyilum calaba). meryemana asması * Bkz. ak asma. meryemana dikeni * \343 deve dikeni. meryemana kuş ağ ı * Gök kuş ağ ı , yağmur kuş ağ ı . meryemanaeldiveni * Çan çiçeğinin bir türü (Campanula medium). merzengûş

* Mercanköş k. mesabe * Derece, değer, rütbe. mesabesinde * yerinde, değ erinde, hükmünde. mesafe

* Ara, uzaklı k. *İ liş kilerde çok içten olmama durumu, resmiyet.

mesafe bı rakmak (veya koymak) * iliş kilerde samimî olmamak. mesafeli

* Arasıolan, uzaklı ğ ıbulunan. *İ liş kilerde içtenliğ e yer vermeyen.

mesafelik * Aralı k. mesaha * Yeri ölçme. * Yüz ölçümü. mesai * Çalı ş ma, emek. mesai saati * Çalı ş ma saatleri, işzamanı . mesai yapmak (veya mesaiye kalmak) * bir işyerinde, yasal günlük işsüresi dı ş ı nda ek bir ücretle fazla çalı ş mak. mesaj

* Bir devlet büyüğ ünün, bir sorumlunun belirli bir olay veya durum dolayı sı yla ilgililere gönderdiğ i bildiri. * Yazıveya sözle verilen, gönderilen bilgi; bildirme yazı sı , ileti. * Yazıveya sözle anlatı lmasıamaçlanan duygu veya düş ünce.

mesaj bı rakmak * (yazıveya sözle) bilgi vermek. mesamat

* Cilt üzerindeki küçük delikler, gözenekler.

mesame * Gözenek. mesane mescit

mesel

*İ drar torbası , kavuk. * Cami. *İ çinde cuma ve bayram namazıkı lı nmayan, minaresiz, küçük cami. * Örnek alı nacak söz. * Atasözü. * Eğ itici hikâye veya masal.

mesel olmak

* (söz, cümle, dize vb.) atasözü durumuna gelmek. meselâ * Söz geliş i, söz gelimi, örneğin. mesele

* Sorun. * Problem. * Güç iş .

mesele çı karmak * üzüntü verecek veya içinden güç çı kı lı r bir durum yaratmak. mesele yapmak * önemsiz bir ş eyi önemli bir sorun durumuna getirmek. mesele yok! * herhangi bir güçlük yok!. mesen

* Sanat ve bilim adamları nıkoruyan kimse.

meserret * Sevinç. meserretle * Sevinçle. meses mesh

* Hayvanlarıdürtmekte kullanı lan, ucu demirli değnek, üvendire. * Bir ş eyi elle sı vazlama. * Abdest alı rken ı slak eli baş a ve meste sürme.

meshetme * Meshetmek iş i. meshetmek * Abdest alı rken ı slak eli baş a ve meste sürmek. Mesih mesire mesirelik

*İ sa Peygamber'e verilen adlardan biri. * Gezinti yeri, gezilecek yer. * Gezmeye elveriş li yer, mesire yeri.

mesken * Konut, ikametgâh. mesken tutmak * yerleş mek. meskenet * Miskinlik, beceriksizlik. * Yoksulluk, fakirlik. Mesket Türkleri * \343 Ahı ska Türkleri.

meskûkât * Sikkeler, metal paralar. meskûn

*İ nsan oturan, ş eneltilmiş(yer). * Yurt edinilmiş(yer).

meskûn kı lmak * bir yeri ş eneltmek. meskûn mahal * Yerleş im merkezi. meskût * Söylenmemiş . meskût geçmek * söylemeden geçmek. meskût kalmak * konuş ulmamak. mesleğinin eri olmak * iş inin uzmanı veya ustasıolmak. meslek * Bir kimsenin geçimini sağ lamak için yaptı ğ ısürekli iş . * Uğ raş . * Çı ğı r, okul, ekol. * Birbirine bağlıbilimsel veya felsefî düş ünceler birliğ i; bir fikir çevresinde toplanmı şçeş itli bilgiler, dizge, sistem. meslek icabı * mesleğinin gereği olarak. meslek içi eğ itim * Meslekteyken görevlinin kendini geliş tirmesi için çağrı ldı ğ ıkurs. meslek seçmek * geçimini sağlamak için yeteneklerine ve isteğ ine göre bir iş i sürekli yapmak. meslekî * Mesleğ e iliş kin, meslekle ilgili olan. mesleksel * Meslekî, meslekle ilgili. mesleksiz * Mesleğ i olmayan, iş siz güçsüz (kimse). mesleksizlik * Mesleksiz olma durumu. meslektaş * Aynımeslekten olan. meslektaş lı k * Meslektaşolma durumu. mesmu

*İ ş itilmiş , duyulmuşolan.

mesnet

mesnetli

* Dayanak. * Mevki, makam. * Dayanağ ıolan.

mesnetsiz * Dayanağ ıolmayan. mesnevî

mesrur

* Her beyti ayrıuyaklıbir divan edebiyatınazı m biçimi. * Bu türdeki eserlerin genel adı . * Sevinmiş , sevinçli.

mest * Sarhoş , kendinden geçmiş , esrik. mest

* Üzerine ayakkabıgiyilen kı sa konçlu, hafif ve yumuş ak bir tür ayakkabı .

mest etmek * kendinden geçirmek. mest olmak * kendinden geçmek, sarhoşolmak. mestane * Sarhoşgibi, kendinden geçmiş çesine. mestçi mestçilik mestur

* Mest yapan veya satan kimse. * Mest yapma veya satma iş i. * Örtülü, kapalı , gizli.

mesture * Örtülü. * Bkz. Tahsisatımesture. mes'udane * Mes'ut bir biçimde, mes'ut olarak. mes'ul

* Sorumlu.

mes'ul olmak * sorumlu olmak. mes'ul tutmak * sorumlu görmek. mes'uliyet * Sorum, sorumluluk. mes'uliyet almak

* sorumluluk yüklenmek. mes'uliyetli * Sorumlu. * Sorumluluk gerektiren. mes'uliyetsiz * Sorumsuz. * Sorumluluk gerektirmeyen. mes'uliyetsizlik * Sorumsuzluk. mes'ut

* Mutlu, sevinçli, ongun.

mes'ut etmek * mutlu kı lmak. mes'ut olmak * mutlu olmak, onmak. meş akkat * Güçlük, sı kı ntı , zorluk. meş akkat çekmek * sı kı ntıiçinde olmak. meş akkate katlanmak * güçlüğe, sı kı ntı ya göğ üs germek. meş akkatli * Güç, sı kı ntı lı . meş akkatsiz * Güç olmayan, sı kı ntı sı z. meş 'ale

* Ucunda, alev çı kararak yanı cıbir madde bulunan, aydı nlatmaya yarayan değ nek.

meş ale çekmek * önderlik etmek, önayak olmak. meş aleci

* Ortalı ğı aydı nlatmak için çı ra vb. yakmakla görevli kimse.

meş atlı k * Musevîlere özgü mezarlı k, maş atlı k. meş bu

* Dolmuş , dolu. * Doymuş .

meş e

* Kayı ngillerden, üç yüz kadar türü arası nda, kı şyaz yaprakları nıdökmeyenleri de bulunan, kerestesi dayanı klıbir orman ağ acı (Quercus). * Bu ağaçtan yapı lmı şolan. meş e kömürü * Meş enin yakı lması ile elde edilen dayanı klıkömür. meş e odunu

* Meş e ağacı ndan elde edilen dayanı klıodun. * Anlayı ş sı z, görgüsüz ve kaba saba kimse. meş e palamudu * Meş e türü bir cins palamut. meş ecik * Bkz. Kurtluca. meş elik meş gale meş gul

* Meş e korusu veya meş e ormanı . * Uğ raş ı lan ş ey, işgüç, uğ raş ı . * Bir iş le uğ raş an, işgörmekte olan. * Çalı ş ı r, kullanı lı r durumda olan, dolu.

meş gul etmek * vaktini almak. * uğraş tı rmak. * oyalamak. meş gul olmak * vaktini vermek, uğraş mak, oyalanmak. meş guliyet * Meş gul olma, uğraş ma durumu. * Uğ raş . meş her

* Sergi.

meş het * Şehit düş ülen yer veya ş ehidin gömüldüğ ü yer. meş hur

* Ünlü, tanı nmı ş , herkesçe bilinen, angı n. * Ünlü, tanı nmı şkimse.

meş hur olmak * ün kazanmak, tanı nmak, ün almak, ünlenmek. meş hurluk * Meş hur olma durumu, ünlülük, tanı nmı ş lı k. meş hut

* "tanı k olunan" Görülen, gözle görülmüş , tanı k olunmuş .

meş hut cürümler mahkemesi * Bkz. suçüstü mahkemesi. meş hut suç * Bkz. suçüstü, cürmümeş hut. meş ihat

meş ime

* Şeyhlik. * Şeyhülislâmı n makamı ,ş eyhülislâmlı k. * Döl yatağı .

* Etene, son, döl eş i. meş in * Sepilenmişkoyun derisi. * Bu deriden yapı lmı şolan. meş in gibi * kararmı şve sertleş miş(insan derisi). * iyi piş irilmeyip çiğkalmı şet. meş in suratlı * Utanmaz, ş erefsiz (kimse). meş in yuvarlak * (futbolda) Top. meş k

* Bir öğ retmenin, aynı nıyazmalarıiçin öğrencilerine verdiği yazıörneğ i. * (yazıve müzikte) Alı ş mak ve öğ renmek için yapı lan çalı ş ma, el alı ş tı rması . * Yazıveya müzik dersi.

meş k almak * ders almak. meş k etmek * alı ş mak veya öğrenmek için çalı ş mak. meş k vermek * ders vermek. meş kûk * Şüphe uyandı ran, ş üpheli. meş kûr meş rep

meş ru

* Beğ enilmiş , övülmüş . * Yaradı lı ş , huy, karakter, mizaç. * Davranı şbiçimi. * Yasanı n, dinin ve kamu vicdanı nı n doğru bulduğ u.

meş ru müdafaa * Uğ ranı lan bir saldı rı karş ı sı nda kiş inin kendisini korumak için baş vurduğ u yol. meş ru saymak * geçerli bulmak. meş rubat *İ çilecek ş eyler, içecekler. meş rubatçı * Meş rubat hazı rlayan, üreten veya satan kimse. meş ruhat * Bir maddenin açı klanması için yazı lanlar, açı klamalar. meş ruiyet * Meş ru, geçerli olma durumu. meş rulaş ma

* Meş rulaş mak iş i. meş rulaş mak * Meş ru duruma gelmek. meş rulaş tı rma * Meş rulaş tı rmak iş i. meş rulaş tı rmak * Meş ru duruma getirmek. meş rut

* Şarta bağlı ,ş artlı .

meş ruta * Satı lmamak ş artıile bir kimseye, mirasçı lara veya bir kuruluş a verilmişmülk. meş ruten * Şarta bağlıolarak. meş ruten tahliye * Özgürlüğü bağlayı cıcezanı n bir bölümünü iyi hâl ile geçiren hükümlünün, ş artlara uymamasıdurumunda yeniden hapsedilmesi ş artı yla salı verilmesi. meş rutî

* Meş rutiyetle ilgili olan.

meş rutiyet * Hükümdarla yönetilen bir ülkede hükümdarı n baş kanlı ğ ıaltı nda parlamento yönetimine dayanan hükûmet biçimi. * Osmanlıİ mparatorluğunda 1876 Anayasası yla baş layan ve 1918 Mondros Mütarekesine kadar süren ve I. ve II. Meş rutiyet dönemi adları yla anı lan süre. meş rutiyetçi * Meş rutiyet yanlı sıolan kimse. meş 'um meş veret

* Uğ ursuz, kötü. * Bir konu hakkı nda birinin düş üncesini sorma, danı ş ma.

meş veret etmek * danı ş mak. met met

meta

* Gelgit olayı nda denizin kabarması . * Çelik çomak oyunu. * Bu oyunda kullanı lan, 10-15 cm uzunluğ undaki değ nek. * Mal, ticaret malı . * Elde bulunan varlı k, sermaye.

metabolizma * Canlıorganizmada veya canlıhücrelerde hareketi, enerjiyi sağ lamak için oluş an, biyolojik ve kimyasal değ iş imlerin bütünü. metafizik

* Doğa ötesi, fizik ötesi.

metafizikçi * Metafizik ile uğraş an kimse. metafizikçilik * Metafizikçinin iş i veya mesleği. metafor

*İ stiare, ödünçleme.

metal * Çok yüksek elektrik ve ı sıiletkenliği, kendine özgü parlaklı ğ ıolan, oksijenli birleş imiyle çoğunlukla bazik oksitler veren madde, maden. * Dizgi makinelerinde satı rlarıoluş turmak için eritilen antimon ve kurş un alaş ı mı na verilen ad. metal bilimi * Genellikle elementleri, özellikle metalleri saf olarak elde eden ve bunları n iş leme tekniğ ini belirleyen kimya endüstrisi kolu, metalürji. metal yatak * Özü, temeli metalden oluş an yatak. metalik * Madensel, madenle ilgili. * Madenden yapı lmı ş , madenî. metalografi * Maden, alaş ı m ve maden filizlerinin yüzeylerini, kesitlerini ve billûrlaş ma özelliklerini mikroskopla inceleyerek çözümünü yapan bilim kolu. metaloit * Metalsi. metalsi

* Metallerin fiziksel özelliklerini, metal olmayan ögelerin ise kimyasal özelliklerini taş ı yan element, madensi,

metaloit. metalürji

* Metal bilimi.

metalürjik * Metal bilimi ile ilgili. metamorfik * Baş kalaş ı ma uğ ramı şolan. metamorfizm * Baş kalaş ı m. metamorfoz * Baş kalaş ma. metan (CH4). metanet

* Çürümekte olan karbonlu maddelerden çı kan, havada sarıbir alevle yanan, renksiz bir gaz, bataklı k gazı

* Metin olma, dayanma, dayanı klı lı k, sağlamlı k.

metanet göstermek * kötü bir duruma katlanmak, dayanmak.

metanetli

* Dayanı klı , metin.

metanetsiz * Dayanı ksı z. metanetsizlik * Dayanı ksı zlı k. metapsiş ik * Ruh ötesi. metastaz

* Organizmanı n herhangi bir noktası nda bulunan bir hastalı k olayı nı n organizmanı n baş ka bir yerine sı çraması , göçüm. metatez metazori

* Göçüş me, yer değ iş tirme. * Zorla.

metbu * Kendisine uyruk olunan. meteliğ e kurş un atmak * hiç parası kalmamak. metelik

* On para değerinde olan sikke. * Çok az para.

metelik etmez * çok değersiz görülen nesne veya kimseler için kullanı lı r. metelik vermemek * değ er ve önem vermemek, umursamamak, aldı rı şetmemek. meteliksiz * Parasıolmayan, züğürt. meteliksizlik * Parası zlı k, züğ ürtlük. meteor

* Atmosfer içinde oluş an sı caklı k değ iş meleri, rüzgâr, yı ldı rı m, yağmur, dolu gibi olaylara verilen genel ad. * Akan yı ldı z.

meteor taş ı * Gök taş ı . meteorit

* Gök taş ı , meteor taş ı .

meteorolog * Meteoroloji uzmanı . meteoroloji * Atmosfer içinde oluş an sı caklı k değ iş melerini, rüzgâr, yı ldı rı m, yağ mur, dolu gibi olaylarıinceleyen fizik dalı , hava bilgisi. meteoroloji istasyonu

* Hava kürede sı k sı k görülen değiş iklikleri inceleyen ve ölçen gözlem evi. meteorolojik * Meteoroloji ile ilgili olan. metfen metfun meth

* Mezar, kabir, sin, makber. * Gömülmüşolan, gömülü. * Övme, övgü.

methal * Bir yapı nı n girişyeri, girişantre. * Bir kitabı n girişbölümü. * Giriş . methaldar * Bir iş e karı ş mı şolan, bir iş te parmağ ıolan. methali olmak * bir iş e karı ş mı şbulunmak, bir iş te parmağ ıolmak. methetme * Methetmek iş i. methetmek * Övmek. methini iş itmek (veya duymak) * ününden haberdar olmak. methiye * Övgü. * Bir kimseyi veya bir ş eyi övmek için yazı lmı şş iir. methiye düzmek * övmek, övgü ş iiri yazmak. methüsena * Övme, ululama. metil metilen

* Yapı sı nda metil kökü bulunan birleş ikleri adlandı rmakta kullanı lan ön ek. * Metanı n iki hidrojen atomunu yitirmesiyle türeyen bir kök (CH2).

metilik * Metan birleş imlerinin sı fatı . metin tekst.

* (eser, yasa, belge için) Bir yazı yıbiçim, anlatı m ve noktalama özellikleriyle oluş turan kelimelerin bütünü, * Bası lıveya el yazmasıparça, tekst.

metin * Acı lar karş ı sı nda dayanma gücünü yitirmeyen, sağ lam, dayanı klı , metanetli. metin olmak

* dayanı klıve sağ lam olmak, metanetini yitirmemek. metis * Kı rma, azma, melez. metodik

* Yöntemli. * Düzenli, derli toplu.

metodoloji * Yöntem bilimi. metodolojik * Yöntem bilimi ile ilgili, yöntem bilimsel. metot

* Yöntem.

metotlu * Yöntemli. metotsuz

* Yöntemsiz.

metotsuzluk * Yöntemsizlik. metraj

* Metre olarak uzunluk. * Metre ile ölçme.

metrajlı * Herhangi bir metre uzunluğunda olan. metrdotel * Baş garson. metrdotellik * Baş garsonluk. metre m2).

* Yer meridyen dairesinin kı rk milyonda biri olarak kabul edilen, temel uzunluk ölçüsü birimi (kı saltması * Genellikle desimetre, santimetre, milimetrelere bölünmüş , bir metre uzunluğundaki ölçü aracı . * Herhangi bir metre uzunluğunda olan.

metre kare * Kenarıbir metre olan bir karenin alanı na eş it yüzey ölçüsü birimi (kı saltmasım3). metre küp * Kenarıbir metre olan bir küpün oylumuna eş it, oylum ölçüsü birimi (kı saltmasım). metre sistemi * Metre, metre kare, metre küp, kilogram, litre gibi kökü metreye dayanan ölçü sistemi, metrik sistem. metrelik

* Uzunluğ u herhangi bir metre olan.

metres * Bir erkekle nikâhsı z yaş ayan kadı n, kapatma. metres tutmak

* metresle yaş amak. metreslik * Metres olma durumu. metreslik etmek * metres olarak yaş amak. metrik

* Metre veya metreyi temel olarak alan ölçülerle ilgili.

metrik sistem * Bkz. metre sistemi. metris * Askerin çarpı ş ma sı rası nda korunmasıiçin yapı lan toprak siper. metro

metroloji

* Büyük ş ehirlerde semtler arası nda iş leyen yer altıdemir yolu hattı . * Bu hatta çalı ş an taş ı t. * Ölçme ile ilgili bir bilim dalı . * Ağı rlı klar ve ölçüler üstüne inceleme kitabı .

metronom * Bir müzik parçası nı n hangi hı zla çalı nmasıgerektiğ ini gösteren alet. metropol

* Bir bölgenin veya ülkenin en önemli ş ehri, ana ş ehir, ana kent.

metropolit * Ortodokslarda patrikten sonra gelen ve bir bölgenin din iş lerine baş kanlı k eden din adamı . metropoliten * Bir devletin veya bir ülkenin ana ş ehrine iliş kin. * Metro. metrûk * Bı rakı lmı ş , terk edilmiş . * Kullanı lmayan. metrûkât * Ölen birinin bı raktı ğ ış eyler. metruke

* Bı rakı lmı ş , geriye kalmı ş .

metrukiyet * Bı rakı lma, terk edilme. * Ayrı lma, boş anma. mevali

* OsmanlıDevletinde görev yapan yüksek dereceli ilmiye mensupları na verilen ad.

mevcudat * Var olan ş eyler, varlı klar. * Yaratı klar. mevcudiyet * Var olma, varlı k, var oluş .

mevcut

* Var olan, bulunan. * Bir topluluğu oluş turan bireylerin tümü.

mevcut olmak * var olmak, bulunmak. mevdu

* Emanet edilmiş , verilmiş , bı rakı lmı ş .

mevduat * Belli bir süre sonunda veya istenildiğ inde çekilmek üzere bankalara faizle yatı rı lan para, tevdiat. * Yatı rı m. mevduat defteri * Bkz. banka cüzdanı . mevhibe

* Bağ ı ş , vergi, ihsan.

mevhibeiilâhiye * Tanrıvergisi. mevhum

* Gerçekte olmayı p var sanı lan, var diye düş ünülen, kuruntuya dayanan, vehmolunmuş .

mevize * Öğüt. mevki

* Yer, mahal. * Makam. * Bazıulaş ı m araçları nda yolculara veya tiyatro, sinema gibi yerlerde seyircilere sağ lanan konfora ve bilet ücretlerine göre düzenlenmişyer. * Durum. mevkii olmak * bir iş te önemli bir makamda bulunmak. mevkuf

* Vakfedilmiş .

mevkufen * Tutuklu olarak. mevkufiyet * Tutukluluk durumu. mevkut mevkute

* Süreli, periyodik, vakfedilmiş . * Belli zaman aralı klarıile çı kan yayı n, süreli yayı n, periyodik.

Mevlâ * Tanrı . mevlâ

* Efendi, sahip, malik. * (büyük M ile) Tanrı .

mevlâsı nıbulmak

* istediğ ine eriş mek. Mevlevî * Mevlevîlik tarikatı na bağlıkimse. mevlevî pilâvı * Kemiksiz koyun etinin hafifçe piş irilmesinden sonra nohut, kestane, havuç, soğan, yağ , fı stı k ve pirinçle karı ş tı rı lı p, kı sı k ateş te hazı rlanan bir pilâv türü. Mevlevîhane * Mevlevî tekkesi. Mevlevîlik * Mevlâna Celâlettin Rumî'nin görüş lerine dayanan ve oğlu tarafı ndan kurulan tarikat. mevlit

* Doğma, doğum. * Doğum yeri, insanı n doğ duğ u yer. * Hz. Muhammed'in doğ umunu, hayatı nıanlatan mesnevî. * Süleyman Çelebi'nin 15. yüzyı lı n baş ı nda yazdı ğ ı"Vesiletünnecat" adlımesnevî. * Bu mesnevînin okunduğu dinî tören.

mevlit alayı * Hz. Muhammed'in doğ um günü olarak benimsenen Rebiülevvel'in 12. günü düzenlenen tören. Mevlit Kandili * Hz. Muhammed'in doğ um yı ldönümü. mevlit ş ekeri * Mevlit okunurken dağı tı lan özel olarak yapı lmı şş eker. mevlithan * Mevlit okuyan kimse. mevlût * Doğum. * Yeni doğmuşçocuk. mevrut * Gelen, gelmiş . mevsim

* Yı lı n, güneş ten ı sı ,ı ş ı k alma süresi ve dolayı sı yla iklim ş artlarıbakı mı ndan farklı lı k gösteren dört bölümünden her biri, sezon. * Bazıatmosfer olayları nı n en çok belirdikleri zaman. * Herhangi bir ekimin yapı ldı ğıveya bir ürünün yetiş tiğ i dönem. * Herhangi bir ş eyin etkinlik dönemi, sezon. * Yaş am bölümü. mevsimli

* "Yersiz, gereksiz, zamansı z konuş mak" anlamı ndaki mevsimli mevsimsiz konuş mak deyiminde geçer.

mevsimli mevsimsiz * Bkz. mevsimli. mevsimlik *İ lkbahar ve sonbaharda giyilen. * Bir mevsim için, bir mevsim süresince. mevsimsiz * Zamanıiyi seçilmemiş . * Uygun zamanıgelmeden olan veya yapı lan.

mevsuf

mevsuk mevt mevta

* Nitelenmiş , nitelikleriyle belirlenmiş . * (sı fat tamlamaları nda) Tamlanan. * Belgeye dayanan, doğ ru, doğruluğuna güvenilen, sağ lam. * Ölüm. * Ölüler, ölmüş ler, ölü, ölmüş .

mevut * Vaat olunmuş , söz verilmiş . mevzi

mevziî

* Yer, mahal. * Bir askerî birliğ in yeri veya bu birlik tarafı ndan ele geçirilen bölge. * Genel olmayan, bir yere özgü olan, yayı lmamı ş , dar, sı nı rlı , mahallî, yerel. * Yerel, lokal.

mevzilenme * Mevzilenmek iş i. mevzilenmek * Mevzide yerini almak, mevziye girmek. mevzu

* Konu.

mevzua girmek * ası l konuyu ele almak. mevzuat

mevzulu mevzun

* Bir ülkede yürürlükte olan yasa, tüzük, yönetmelik vb. nin bütünü. * Sandı k, çuval, teneke gibi içine ticaret malıkonulan koyacaklar. * Konulu. * Biçimli, düzgün, oranlı , uyumlu. * Ölçülü, vezinli.

mevzusuz * Konusuz. mevzuubahis * Konu olan, söz konusu; adıgeçen, sözü geçen. mevzuubahis etmek * söz konusu etmek, hakkı nda konuş mak. mevzuubahsetme * Mevzubahsetmek durumu. mevzuubahsetmek * Söz etmek.

mey mey meyal

* Şarap. * Doğu Anadolu'da kullanı lan bir tür küçük zurna. * Bkz. hayal meyal.

meyan * Bkz. meyan kökü. meyan

* Ara, orta.

meyan balı * Meyan kökünden elde edilen ş urup. meyan kökü * Fasulyegillerden, 30-60 cm yükseklikte, tüysü yapraklı , mavimsi, mor çiçekli, tatlıolan toprak altıbölümleri hekimlikte ve serinletici içkilerin yapı mı nda kullanı lan, çok yı llı k otsu bir bitki (Glycyrrhiza glabra). meyancı * Aracı , aracı lı k eden kimse. meyancı lı k * Aracı lı k eden kimsenin durumu. meyane

* Çorba gibi yiyeceklere lezzet kazandı rmak için un ve yağ la yapı lan sos.

meyanesi gelmek * (helva vb. için) kı vamı na gelmek. meydan

* Alan, saha. * Yarı ş ma, eğ lence veya karş ı laş ma yeri. * Bulunulan yer ve çevresi, ortalı k. * Fı rsat, imkân veya vakit. * (Mevlevî tekkelerinde) Ayin yapı lan yer.

meydan (bir ş eye veya kimseye) kalmamak * fı rsat bulamamak. meydan açmak * sebep olmak. meydan almak * geliş mek, yayı lmak, genişölçüde olmak. meydan bı rakmamak * fı rsat vermemek. meydan bulamamak * fı rsat bulamamak. meydan dayağı * Ceza olarak açı kta ve kalabalı k içinde suçlulara atı lan dayak. meydan dayağı na çekmek * herkesin içinde veya çok dövmek.

meydan korkusu * Bkz. alan korkusu. meydan muharebesi * Meydan savaş ı . meydan okumak * korkmadı ğı nı , çekinmediğ ini açı kça bildirmek; kavga veya yarı ş maya çağı rmak. meydan saati * Halkı n yararlanabilmesi için alanlara konulan büyük saat. meydan savaş ı * Bir savaş ta, kesin sonuç almak için düş mana karş ıbütün güçlerle yüklenilen ölüm kalı m savaş ı . meydan sazı * On iki teli olan, sesinin yüksekliğ i sebebiyle açı k yerlerde çalı nmaya uygun, halk ozanları nı n kullandı ğ ıen büyük saz, divan sazı . meydan vermemek * kötü bir durumun gerçekleş mesi için imkân veya zaman bı rakmamak. meydana atı lmak * ortaya çı kmak. meydana atmak * ortaya çı karmak. meydana çı karmak * açı klı ğa kavuş turmak, ortaya çı karmak, belli etmek. * bularak ortaya çı karmak. meydana çı kmak * ortaya çı kmak, görünmek. * belli olmak. * yetiş mek, büyümek. meydana dökmek * hepsini sergilemek, ortaya dökmek. meydana düş mek * bir işyapmak için kendini ortaya atmak. meydana gelmek * olmak, oluş mak. * ortaya çı kmak. meydana getirmek * olması nı sağlamak, oluş turmak. meydana koymak * yapı p ortaya çı karmak, göstermek. meydana vurmak * belli etmek, ortaya çı karmak. meydancı * Avlu, bahçe gibi yerleri süpürüp temizleyen hizmetli. * Hapishane koğ uş ları nda ayak iş lerini gören kimse. * Mevlevî tekkelerinde konukları , Mevlevîleri karş ı layan, meydanıaçan, Mevlevî raksı nıdüzenleyen tarikat adamı .

meydancı k * Küçük meydan. meydancı lı k * Meydancıolma durumu. meydanda * Ortada, belli, açı k, aş ikâr. * Ortada bulunan, gözle görülen ş ey. meydanda bı rakmak * açı kta, evsiz barksı z bı rakmak. * ortada, herkesin gözü önünde bı rakmak. meydanı (birine veya bir ş eye) bı rakmak * savunduğ uş eyden vazgeçmek veya yarı ş madan çekilmek. meydanı boşbulmak * kendisini engelleyecek kimse görmeyerek aş ı rıdavranı ş larda bulunmak. meydanî

* Bir tür çiçek.

meydanlı k * Geniş , meydana benzeyen yer, açı klı k. meyhane

*İ çki satı lan ve içilen yer, içki yeri. * Kabare.

meyhane pilâvı * Kı yma, soğan, biber ve domates kullanı larak bulgurdan yapı lan bir pilâv türü. * Meyhane havası na özgü ve mezelik niteliğinde olan pilâv. meyhaneci * Meyhane iş leten kimse. meyhaneci otu * Çobandüdüğ ü. meyhanecilik * Meyhane iş letme iş i. meyil

* Eğ iklik, eğ im, akı ntı . * Sevme, gönül verme.

meyil vermek * eğ iklik sağlamak. * sevmek, gönül vermek. meyilli

meyilsiz

* Bir yana eğ imi olan, eğik. * Sevmiş , gönül vermiş , âş ı k. * Meyli olmayan.

meyletme * Meyletmek iş i.

meyletmek * Eğ ilmek. * Eğ inmek. meyli olmak * beğ enmek, sevmek, hoş una gitmek. meymenet *İ yi nitelik, uğur, hayı r, bereket. meymenetli * Uğ urlu. meymenetsiz * Uğ ursuz. * Suratsı z, kı lı ksı z, huysuz, ters (kimse). meymenetsizlik * Uğ ursuzluk, kademsizlik, ş eamet, nuhuset. meyus

* Üzgün. * Umutsuz, karamsar.

meyus etmek * üzmek. meyus olmak * üzgün ve umutsuz bir duruma düş mek. meyusiyet * Umutsuzluk, karamsarlı k. meyve

* Bitkilerde çiçeğin döllenmesinden sonra yumurtalı ğı n geliş mesiyle oluş an tohumları taş ı yan organ, yemiş . * Ürün, sonuç, kâr.

meyve ağ acı * Meyve veren ağ aç. meyve bahçesi *İ çinde meyve ağ açlarıolan bahçe. meyve dı ş ı * Meyvelerin derisi. meyve ezmesi * Meyvelerin ezilmesi sonucu elde edilen yiyecek. meyve içi * Meyvelerde, tohumları n bulunduğu iç bölüm. meyve kabuğ u * Meyvenin dı şyüzeyini kaplayan kalı n tabaka. meyve ortası * Yemiş lerin meyve dı ş ıve meyve içi arası nda bulunan sulu ve etli bölümü. meyve reçeli * Meyveden yapı lan ş ekerli tatlı . meyve sineğ i

* Meyvelere musallat olan sinek türü. meyve sineğ igiller * Kanatları nda koyu renkli lekeler bulunan bir tür sinek familyası (Trypetidae). meyve suyu * Meyveden elde edilen su. meyve ş ekeri * Bkz. levüloz. meyve yaprak * Çiçeğin, döllenmeden sonra yemiş i oluş turan yaprağ ı . meyveci * Meyve yetiş tiren veya satan kimse, yemiş çi. meyvecilik * Meyve yetiş tirme iş i. * Meyve alı p satma iş i. meyvedar * Meyveli, meyvesi olan, meyve veren. meyvehoş * Kuru yemiş . * Yemişçarş ı sı . meyvelenme * Meyvelenmek iş i. meyvelenmek * Meyveli duruma gelmek, meyve vermek. meyveli * Meyvesi olan, meyve veren yemiş li. * Meyve ile yapı lmı ş , içinde meyve bulunan. * Yaratı cıolan, olumlu birş ey ortaya koyabilen. meyveli ağacıtaş larlar * çoğ u kez bilgili, hünerli kimselere sataş ı rlar. meyvelik * Meyve ağ acıdikili, belirli büyüklükte yer, yemiş lik. * Meyve konulan kap, yemiş lik. meyvesiz * Meyvesi olmayan, meyve vermeyen. meyvesizlik * Meyvesiz olma durumu. meyyal meyyit

* Eğ ilimli, eğimli. * Ölü.

-mez * Bkz. -maz / -mez. mezalim

* Zulümler, haksı zlı klar, kı yı mlar. mezamir * Düdükler. * Makamla okunan Zebur sureleri. mezar * "ziyaret yeri, ziyaret edilen yer" Ölünün gömülü olduğu yer, kabir, sin, makber, gömüt. mezar kaçkı nı * Çok zayı flamı şkimse. mezar taş ı * Gömülen kiş iye ait kimlik bilgileri, dua vb. yazı ları kazı nmı şolarak üzerinde bulunduran ve mezarı n baş ucuna dikilen taş . mezarcı * Mezar kazan ve mezarlı ğa bakan kimse. mezarcı lı k * Mezar kazma ve mezar bakma iş i. mezardan çı karmak * bir kimseyi ölümden kurtarmak. mezarı nıkazmak * kötülüğünü istemek, kötü duruma düş ürmek için uğraş mak. mezarlı k mezat

* Mezarları n bulunduğu yer, kabristan, gömütlük, sinlik. * Artı rma ile satı ş .

mezat malı * Bayağ ıve ucuz mal. mezata çı karmak (veya koymak) * açı k artı rma yoluyla bir malısatı ş a çı karmak. mezatçı * Arttı rma ile satı ş ıyönlendiren kimse. * Sürekli olarak mezadıtakip eden kimse. mezbaha mezbele

* Hayvan kesilen yer, kesim evi, kanara,salhane. * Çöplük, süprüntülük, çöp ve süprüntü dökülen yer, küllük. * Aş ağ ı lı k ve kötü durum.

mezbelelik * Çöplük, mezbele. mezcetme * Mezcetmek iş i. mezcetmek * Birbirine katmak, katı ş tı rmak. meze

*İ çki içilirken yenilen yiyecek.

* Eğ lence, alay. mezeci * Meze satan kimse. mezecilik * Meze yapı p satma iş i. mezelik

mezellet mezesiz

* Meze yapı lmaya elveriş li, meze olarak kullanı lan. * Meze olarak yenilen ş ey. * Alçalma, bayağ ı laş ma. * Meze yemeden içilen (içki). * Meze yemeyerek.

mezgit

* Mezgitgillerden, Avrupa ve Türkiye denizlerinde yaş ayan, uzun vücutlu, büyük ağ ı zlı , eti lezzetli bir balı k, tavuk balı ğ ı(Gadus merlangus). mezgitgiller * Balı klar sı nı fı nı n, kemikli balı klar takı mı na giren, genellikle tatlı sularda yaş ayan bir familya. mezhebi geniş * Namus konusunda aş ı rıhoş görülü davranan (kimse). mezhep

* Bir dinin görüş , yorum ve anlayı şayrı lı klarısebebiyle ortaya çı kan kolları ndan her biri. * Öğreti. * Anlayı ş , görüş .

mezhepçi * Mezhep yanlı sı olan kimse. mezhepçilik * Mezhepçi olma durumu. meziyet meziyetli

* Bir kiş iyi veya nesneyi benzerinden üstün gösteren nitelik. * Beğ enilen, üstün nitelikleri bulunan.

mezkûr * Adıgeçen, az önce anı lan, sözü geçen, zikredilen, zikrolunan. mezoderm * Orta deri. mezon mezosfer

* Eloktrondan ağı r, protondan hafif bir atom cisimciğ i. * Orta yuvar.

mezozoik *İ kinci çağ. mezozom

* Bakterinin üremesi sı rası nda bakteri zarı ndan kı vrı mlar yaparak meydana gelen mitokondri benzeri yapı . mezra * Ekime elveriş li, ekilecek tarla veya yer. * En küçük yerleş im birimi. mezraa * Bkz. mezra. mezru mezun

* Ekilmiş , ekili. *İ zin almı ş , izinli. * Bir okulu bitirerek diploma almı ş(kimse). * Bir işiçin yetki verilmiş , yetkili.

mezun olmak * (okulu) bitirmek. mezuniyet *İ zinli olma durumu. * (okulu) Bitirme. * Yetki. mezura mezür

* Terzilikte ölçü almak için kullanı lan, genellikle 1,5 m uzunluğ unda ş erit metre. * Bkz. mezura. * Ölçü.

mezzosoprano * Soprano ile kontralto arası nda kadı n sesi. * Sesi böyle olan sanatçı . Mg

* Magnezyum'un kı saltması .

mı/ mi, mu / mü * Sonuna getirildiğ i cümleye veya kelimeye, söyleyişbiçimine ve tonlamaya göre soru, ş aş ma veya inkâr anlamıverir. * Soru anlamı yla rica ve emir cümleleri yapar. * Tekrarlanan kelime arası nda kullanı larak kelimenin anlamı nıpekiş tirir. * Belirli geçmişzamanlıbir cümle ile baş ka bir cümleyi zaman, ş art veya sebep iliş kisi ile birbirine bağlar. mı cı r * Bkz. mucur. mı gı rlı k mı gri mı h

* Mı gı r olma durumu. * Suları mı zda yaş ayan bir yı lan balı ğ ıtürü (Conger conger). * Büyük çivi.

mı hlama * Mı hlamak iş i. mı hlamak

* Mı hla tutturmak, çakmak, çivilemek. * Birini veya bir ş eyi bir yerden ayrı lmaz, kı pı rdayamaz duruma getirmek. mı hlanma * Mı hlanmak iş i. mı hlanmak * Mı hlamak iş ine konu olmak veya mı hlamak iş i yapı lmak, çivilenmek. * Olduğu yerde kalı p bir yere kı pı rdayamaz olmak. mı hlayı cı * Altı n, gümüşvb. taş larımetal yuvalara iş leyen ve sı kı ş tı ran usta. mı hlı

* Mı hıolan. * Mı hlanmı ş , mı hla tutturulmuş . * Dimdik, sabit, kı mı ldamaksı zı n.

mı hsı çtı * Eli sı kı , cimri. mı hsı çtı lı k * Cimrilik. -mı k / -mik, -muk / -mük * Fiilden isim türeten ek: kı y-mı k , il-mik , kus-muk ,soy-muk, kes-mik, yala-muk vb. mı klep

* Eski Türk ve İ slâm aletlerinde alt kapağ a sertap ile bağ lanmı ş , ucu üçgenimsi, katlanabilir parça.

mı knatı s * Demiri ve daha baş ka bazımetalleri çeken demir oksit. * Demiri çekme özelliği taş ı yan veya sonradan bu özelliğ i kazanan her türlü madde. * Çekiciliğ i, albenisi olan kimse. mı knatı sî * Mı knatı sla ilgili,manyetik. mı knatı siyet * Mı knatı slı k. mı knatı slama * Mı knatı slamak iş i. mı knatı slamak * (bir demir çubuğ una) Mı knatı s özelliğ i vermek. mı knatı slanma * Mı knatı slanmak iş i. mı knatı slanmak * Mı knatı s özelliğ i kazanmak; mı knatı slıbir duruma gelmek. mı knatı slı * Mı knatı sıolan. * Mı knatı slanmı şolan. mı knatı slıiğne * Merkezinden bir iple ası lıbulunan, dar ve sivri bir eş kenar dörtgen biçiminde yapı lmı şmı knatı s çubuğ u. mı knatı slı k * Mı knatı slıolma özellğ i, mı knatı siyet.

mı ncı k mı ncı k * Mı ncı klayarak. mı ncı klama * Mı ncı nlamak iş i. mı ncı klamak * Örseleyecek veya biçimini bozacak gibi ellemek, sı kı ş tı rmak. mı ncı klanma * Mı ncı klanmak iş i. mı ncı klanmak * Mı ncı klamak iş i yapı lmak veya mı ncı klamak iş ine konu olmak. mı ncı rı k mı ntı ka

* Küçük, afacan, zeki (çocuk). * Bölge.

mı r mı r * Suları mı zda yaş ayan bir yı lan balı ğ ıtürü (Echelus myrus). * Mı rı ldamak fiili ile kullanı lan bir söz. mı rı l mı rı l * Mı rı ldanarak. mı rı ldama * Mı rı ldamak iş i. mı rı ldamak * Alçak ve güç anlaş ı lı r bir sesle bir ş eyler söylemek. mı rı ldanı ş * Mı rı ldanmak iş i veya biçimi. mı rı ldanma * Mı rı ldanmak iş i. mı rı ldanmak * Alçak sesle kendi kendine birş eyler söylemek. * Alçak bir sesle ş arkısöylemek. * Ancak yanı ndakinin duyabileceğ i bir biçimde konuş mak. mı rı ltı * Mı rı ldanı rken çı kan ses. mı rı n kı rı n * Bir isteğ i kabul etmeme, nazlanma. mı rı n kı rı n etmek * bir isteğ i yerine getirmemek için çeş itli sebepler ileri sürmek, nazlanmak. mı rlama

* Mı rlamak iş i.

mı rlamak * (kedi) Mı r mı r diye ses çı karmak. mı rmı r

* Bir tür kedi. * Yüzgeçsiz, uzun çı plak gövdeli balı k. mı rmı rı k * Mı rlanan. * Sürekli sorun çı karan. mı rnav

* Miyavlama sesi.

mı rra * Kahve çeş idi, bir tür acıkahve. mı sdak

* Bir ş eyin doğ ru olduğunu kanı tlayan ş ey, ölçüt.

mı sı r

* Buğdaygillerden gövdesi kalı n, yapraklarıbüyük, boyu yaklaş ı k 2 m olabilen erkek çiçekleri tepede salkı m durumunda, diş i çiçekleri yaprakla gövde arası nda koçan biçiminde olan bir kültür bitkisi (Zea mays). * Bu bitkinin koçan üzerindeki taneli ürünü. Mı sı r baklası * Acıbakla. mı sı r ekmeğ i * Mı sı r unu, tuz ve suyun karı ş ı mı yoluyla yapı lan hamurun bir kap içinde piş irilmesiyle hazı rlanan ekmek türü. Mı sı r fulü * Hint fulü. mı sı r kalburu * Aleve tutularak içinde mı sı r patlatı lan kalbur biçiminde bir kap. mı sı r özü * Mı sı rdan elde edilen öz madde. mı sı r patlatmak * cin mı sı rı nıkalburda ve ateşüzerine tutarak patlaması nısağlamak. mı sı r püskülü * Mı sı r koçanı nı n ucundan sarkan sarırenkli püskül biçimindeki tepeciği. mı sı r püskülü gibi * (saç için ) seyrek, ince ve cansı z. Mı sı r tavuğu * Hindi. Mı sı r turnası *İ bis. mı sı r unu * Kuru mı sı r tanelerinin öğ ütülmesiyle elde edilen un. mı sı r yağı * Mı sı r tanelerinden çı karı lan sı vı yağ . mı sı rcı * Mı sı r yetiş tiren veya satan kimse. Mı sı r'daki sağı r sultan bile duydu

* duymayan kalmadı . Mı sı rlı * Mı sı r halkı ndan olan kimse. mı sı rlı k mı skal mı skala

* Genişmı sı r tarlalarıbulunan yer. * Her biri baş ka perdede bir sı ra kamı şboğumundan yapı lmı şdüdük, musikar. * Metal parlatmaya yarar alet.

mı smı l * Eti yenilebilen, murdar olmayan. mı sra mı star mı stara

* Manzumenin satı rları ndan her biri, dize. * Mastar. * Bkz. mastar.

-mı ş/ -miş ,-muş/ -müş * Belirsiz geçmişzaman eki: al-mı ş ,yer-miş , yaz-mı ş -sı n, git-miş -siniz vb. * Sı fatlar: piş -miş(aş ), öl-müş(eş ek), haş lan-mı ş(et) vb. *İ simler: dol-muş , er-miş , geç-mişvb. mı ş ı l mı ş ı l * Rahat sessiz ve derin soluk alarak. mı ş ı ldama * Mı ş ı ldamak iş i. mı ş ı ldamak * Mı ş ı l mı ş ı l ses çı kararak. mı ş mı ş

* Kayı sıveya zerdali.

mı ymı ntı *İ nsanı n sabrı nıtüketecek derecede yavaşve mı zmı zca işgören. mı ymı ntı lı k * Mı ymı ntıolma durumu. -mı z / -miz,-muz / -müz * Çokluk 1. kiş i iyelik eki: Baba-mı z,anne-miz ,ordu-muz, köy-ü -müz vb. mı zı ka

* Bando. * Armonika.

mı zı kacı * Bandocu. * Armonika çalan (kimse). mı zı kalı * Sarayı n müzik takı mı nda çalı ş an kimse.

mı zı kçı

* Çeş itli sebeplerle oyun bozan, yenilgiyi kabul etmeyen, kolayca darı lan (kimse), ordubozan, oyunbozan.

mı zı kçı lı k * Mı zı kçıolma durumu,ordubozanlı k, oyunbozanlı k. mı zı kçı lı k etmek * mı zı klanmak, oyunbozanlı k etmek. mı zı klanma * Mı zı klanmak iş i. mı zı klanmak * Çeş itli sebeplerle oyun bozmak, yenilgiyi kabul etmemek, oyunbozanlı k etmek, mı zı kçı lı k etmek. mı zı ldanma * Mı zı ldanma, ş ikâyetçi bir sesle konuş ma, sı zı ldanma. mı zı ldanmak * Mı zı ldanmak, ş ikâyetçi bir sesle konuş mak, sı zı ldanmak. mı zı ma * Mı zı mak iş i veya durumu. mı zı mak

* Mı zı kçı lı k etmek.

mı zı rdanma * Mı zı rdanmak iş i. mı zı rdanmak * Yakı narak konuş mak, sı zı ldanmak, homurdanmak. mı zmı z * Her ş eyde kusur bularak hiçbir ş eyden memnun olmayan. * Çevresindekileri rahatsı z edecek kadar tembel olan. mı zmı zca * Mı zmı za yakı ş ı r (biçimde), mı zmı z gibi. mı zmı zlanma * Mı zmı zlanmak iş i. mı zmı zlanmak * Mı zmı zca davranı ş larda bulunmak, mı zmı zlı k etmek. mı zmı zlı k * Mı zmı z olma durumu veya mı zmı zca davranı ş . mı zmı zlı k etmek * mı zmı zlanmak. mı zrak

* Uzun saplı , sivri demir uçlu silâh, cı da. * Atletizmde kullanı lan cirit.

mı zrak çuvala girmez (sı ğmaz) * gizli tutulmasıimkânsı z durumlar karş ı sı nda söylenir. mı zraklı * Mı zrağ ıolan, mı zrak taş ı yan.

mı zraklıilmihâl *İ slâm dininin ilkelerini öğreten ilmihâl kitapları ndan biri. mı zraksı * Mı zrağ a veya mı zrak ucuna benzeyen. mı zraksı z * Mı zrağ ıolmayan. mı zrap * Telli çalgı larıçalmaya yarayan ve ağ aç, kemik, maden veya kiraz ağ acı ndan yapı lan alet, çalgı ç, tezene. mı zraplı * Telleri bir mı zrap veya parmakla çalı nan (saz). mi mi

* Bkz. mı/ mi. * Gam dizisinde re ile fa arası ndaki ses ve bu sesi gösteren nota iş areti.

miadıdolmak * bir ş eyin kullanı m süresi bitmek,eskimek. miadıgelmek * zamanı gelmek. miat

mibzer miçel

* Bir ş eyin yapı lmasıiçin tanı nan süre. * Bir ş eyin yerine yenisinin verilebilmesi için kabul edilmişbulunan süre, kullanma süresi. * Tohum ekme aleti. * Selüloz moleküllerinin en küçük parçası .

miço * Muço. mide

* Omurgalı larda, sindirim sisteminin, yemek borusu ile onikiparmak bağı rsağ ıarası nda besinlerin sindirime hazı r duruma getirildiği omurgası z hayvanlarda sindirim kanalı nı n bu bölgeye karş ı lı k olan parçası . * Karı n, karı n bölgesi. * Yemek yeme isteğ i. mide ağzı * Yemek borusunun mideye açı lan alt ucu. mide bulandı rmak * kusacak bir duruma getirmek. * Kuş kulandı rmak. mide fesadı * Çok ve çeş itli yemenin yol açtı ğımide bozukluğ u. mide fesadı na uğ ramak * çok ve çeş itli yiyecekler yemekten midesi bozulmak. mide kapı sı * Midenin onikiparmak bağı rsağı na açı lan alt ucu.

mideci

* Kendi çı karları ndan baş ka bir ş ey düş ünmeyen (kimse).

midesi (veya içi) ezilmek (veya kazı nmak) * açlı k duymak. midesi almamak (kaldı rmamak, kabul etmemek veya götürmemek) * hastalı k, tiksinme gibi sebeplerle bir ş eyi yiyememek. * çirkin bir ş ey karş ı sı nda huzursuz olmak, rahatıkaçmak. midesi bulanmak * kusacak gibi olmak. * iğ renmek, tiksinmek. * kuş kulanmak, iş killenmek. * huzursuz olmak, rahatıkaçı p tedirgin olmak, hoş lanmamak. midesi ekş imek (kaynamak veya yanmak) * yeni yenilmişyiyeceklerden ötürü midede rahatsı zlı k duymak. midesiz

midevî

* Yenmeyecek ş eyleri yiyen. * Hiçbir ş eyden tiksinmeyen, en iğ renilecek ş eyler karş ı sı nda bile tiksinti duymayan. * Mide ile ilgili olan. * Mideye uygun olan, mideye iyi gelen.

mideye oturmak * yenilen ş ey sindirilmeyip mideye rahatsı zlı k vermek. mideyi bastı rmak * hafif ş eyler yiyerek açlı ğ ı nıgidermek. midi * Orta. midi etek midibüs

* Diz kapağı nıörten veya diz kapağı ndan üç dört santim kadar aş ağı inebilen etek. * Küçük otobüs.

midibüsçü * Midibüs alı p satan, iş leten veya kullanan kimse. midilli * Normalden daha küçük boyda, bir tür at. midye

* Yassısolungaçlı , yumuş akçalardan, kabuklarıbirbirine eş it, denizlerin kayalı k yerlerinde kümeler durumunda yaş ayan eti yenir bir hayvan (Mytilus). midyeci

* Midye avlayan veya satan kimse.

midyecilik * Midyecinin iş i. midyelik

* Yapay olarak midye üretilen yer.

miftah migmatit

* Anahtar. * Tortul katmanlar arası na mağma girmesiyle oluş an değ iş im kayacı .

migren * Yarı m başağrı sı . miğfer

* Savaş ta baş ıdı şdarbelerden koruyan, demir, çelik vb. yapı lmı şbaş lı k, tolga.

mihanikî

* Düş ünmeden, ölçülerek değil de yalnı zca alı ş kanlı ğı n verdiğ i kolaylı kla veya yalnı z kasları n hareketiyle yapı lan (iş , hareket vb.), mekanik. mihenge vurmak * denemek. mihenk

mihman

* Denek taş ı . * Birinin değ erini, ahlâkı nı anlamaya yarayan ölçüt. * Konuk misafir. * Kalı cı .

mihman olmak * konuk olarak bulunmak. mihmandar * Resmî konuklarıağ ı rlamak ve onlara kı lavuzluk etmekle görevlendirilen kimse, konukçu. mihmandarlı k * Mihmandarı n yaptı ğ ıiş . mihnet

* Sı kı nt ı , üzüntü.

mihnet çekmek * sı kı ntı lıbir duruma katlanmak, sı kı ntı çekmek. mihr * Müslüman bir erkeğ in nikâh esnası nda eş ine vermeyi kabullendiğ i mal veya para. mihrabı msı * Mihraba benzeyen. mihrace mihrak

* Hindistan'da racadan daha büyük hükümdarlara verilen unvan. * Odak.

mihrap * Cami, mescit gibi yerlerde Kâbe yönünü gösteren, duvarda bulunan ve imama ayrı lmı şolan oyuk veya girintili yer. * Umut bağ lanan yer. mihver

* Eksen. * Konuş ulan, yazı lan, tartı ş ı lan veya düş ünülen bir konunun en önemli noktası .

-mik

* Bkz. -mı k / -mik.

mika

* Püskürük ve baş kalaş mı şkayalar içinde bulunan, alüminyum silikat ile potasyumdan oluş muş , yapraklar durumunda ayrı labilen parlak bir minarel, evren pulu. * Bu minaralden yapı lmı şolan. mikado

mikalı

* Japon imparatorları na verilen unvan. * Fil diş i, tahta veya kemikten yapı lmı şküçük çubuklarla oynanan bir oyun. * Yapı mı nda mika maddesi kullanı lan.

mikalıcam * Yapı mı nda mika maddesi kullanı lan, darbe aldı ğı nda tuz buz olup dağı lmayan cam türü. mikâp

* Küp.

mikaş ist * Küçük kuvars billûrları yla mikadan oluş muş , yaprak biçiminde baş kalaş ı ma uğ ramı şkaya. mikoloji mikos mikoz

* Mantar bilimi. * Mantar asalakları ndan oluş an hastalı k. * Mantar.

mikro* "Küçük" anlamıveren ön ek. mikroamper * Amperin milyonda birine eş it akı mş iddet birimi. mikrobik

* Mikropla ilgili; mikroplu.

mikrobiyolog * Mikrobiyoloji uzmanı . mikrobiyoloji * Mikroplarıkonu alan bilim dalı . mikrodalga * Boyları 1 mm. ile 1 m. arası nda değ iş en (milimetre, santimetre ve desimetre cinsinden) elektromagnetik dalga. mikrofilm * Herhangi bir belgeyi, yayı nıvb. yi küçük sinema filmi gibi bir ş erit üzerine çeken, özel bir fotograf makinesiyle elde edilmişfilm. mikrofon * Elektrik akı mı etkisiyle sesi uzakta bulunan alı cı ya ulaş tı ran araç. mikrofona koymak * hikâye, roman, oyun gibi eserleri radyo için elveriş li duruma getirip yayı mlamak.

mikrofoncu * Ses kaynağ ı nı n yer değ iş tirmesine göre mikrofonu yöneten kimse. mikrofonik * Mikrofona uygun düş en. mikrokok * Nokta biçimdeki mikroplara verilen genel ad. mikrolit * Bazıtaş ları n yapı sı nda bulunan, prizma biçiminde ve ancak mikroskopla görülebilen billûrlar. mikrometre * Büyük ölçüde büyütme gücü olan teleskop, mikroskop gibi optik aletlerle incelenen nesnelerin oylumları nı ölçmede kullanı lan alet. * Çok küçük uzunlukları ölçmeye, incelemeye yarayan alet. * Mikron. mikron

* Bir metrenin milyonda biri, milimetrenin binde biri, mikrometre.

mikroorganizma * Mikroskopla görülebilen organizma. mikrop

* Mikroskopla görülebilen, çürümeye, mayalanmaya ve hastalı klara yol açan bir hücreli canlı . * Kendisinden kötülük ve zarar gelen kimse.

mikroplanma * Mikroplanmak iş i. mikroplanmak * Mikroplu duruma gelmek. * Kirlenmek. mikroplu

* Mikrobu olan, mikropla buluş an, intanî.

mikropluk * Yaramazlı k, kötülük, fesatlı k. mikropsuz * Mikrobu olmayan, mikrobu öldürülmüşolan. mikropsuzlandı rma * Mikropsuzlandı rmak iş i. mikropsuzlandı rmak * Bir ş eyin mikropları nıkimyasal maddeler veya ı sıyardı mı yla öldürmek, dezenfekte etmek. mikropsuzlaş tı rma * Mikropsuzlaş tı rmak iş i veya durumu. mikropsuzlaş tı rmak * Mikropsuzlandı rmak. mikrosefal * Yetersiz geliş me sonunda beyni ve kafatasıküçük olan (kimse). mikrosinema * Mikroskopla görülebilecek nesnelerin görüntülerini tespit etmekle uğ raş an sinema kolu.

mikroskobik * Mikroskopla görülebilecek kadar küçük olan. mikroskop * Bir mercek yardı mı yla küçük nesneleri büyültüp daha iyi belirtmeye veya çı plak gözle görülmeyenleri göstermeye yarayan alet. mikroskop altı na koymak * en ince noktası na kadar araş tı rmak, didik didik edip incelemek. miksefe

* \343 meksefe.

mikser * Çeş itli yiyecek maddelerini karı ş tı rmaya yarayan elektrikli alet, karı ş tı rı cı . * Harç karma aleti, karmaç. miktar * Bir ş eyin ölçülebilen, sayı labilen veya azalı p çoğ abilen durumu, nicelik. * Ölçü, para, kı sı m. mikyas * Ölçek, ölçü. mikyaslı * Ölçeğ i veya ölçüsü olan. mikyassı z * Ölçeğ i veya ölçüsü olmayan. * Hadsiz hesapsı z, hesaba kitaba sı ğ mayan. mil mil

mil

* Selin sürükleyip getirdiğ i çok küçük taneli çamurlaş mı şkum ve toprak karı ş ı mı . * Türlü iş lerde kullanı lmak için yapı lan ince ve uzun metal çubuk. * Göze sürme çekmeye yarayan, kemik veya fil diş inden yapı lmı şince ve uzun araç. * Yer yer uzunluğ u değ iş en bir uzaklı k ölçü birimi. kara mili, deniz mili.

mil çekmek * birinin gözlerini kı zgı n mille kör etmek. milâdî

* Milâda dayanan, milâtla ilgili olan.

milâdî takvim *İ sa peygamberin doğumunu (aslı nda, doğumunun yaklaş ı k olarak dördüncü yı lı nı ) baş langı ç olarak alan takvim. milâdî tarih * Milâdî takvimin belirttiğ i tarih. milât

*İ sa peygamber'in doğduğ u gün.

milâttan önce * Milâdî tarih baş langı cı ndan geriye doğ ru sayı lan yı llara göre belirtilen tarih (kı saltı lmı şbiçimde: M. Ö.). milâttan sonra

* Milâdî tarih baş langı cı ndan bu yana sayı lan yı llara göre belirtilen tarih (kı saltı lmı şbiçimde: M. S.). mildiyu * En çok bağlarda görülen, peronospora cinsinden, emeçlerini bitkilerin yaprakları na salarak yaş ayan aslak bir mantarı n oluş turduğ u hastalı k. milel * Milletler, uluslar. milföy milimilibar

* Çok ince yufka ve kremayla yapı lan bir tür pasta. * Bir ölçü biriminin önüne getirildiğ inde bu birimi binle bölen ön ek. Kı saltmasım. * Bir barı n binde biri değ erinde atmosfer bası ncıölçü birimi.

miligram * Bir gramı n binde birine eş it ağ ı rlı k ölçüsü birimi (mgr). mililitre milim

* Bir litrenin binde birine eş it oylum ölçü birimi (ml). * Santimetrenin onda biri.

milim oynamamak * ölçüsüne tam olarak uygun düş mek. * hiç kı pı rdamamak. milim ş aş mamak * tam denk düş mek. milimetre * Metrenin binde birine eş it uzunluk ölçü birimi (mm). * En küçük miktar, en az. milimetrik * Milimetre ilgili olan. * Milimetrelere bölünmüş . milimi milimine * Tam, tastamam, iyice. milimikron * Bir mikronun binde biri (m). milis

militan

* Savaşsı rası nda orduya yardı mcıolarak toplanan halk gücü. * Bazıülkelerde yardı mcıgüvenlik gücü. * Bir düş üncenin, bir görüş ün baş arıkazanmasıiçin savaş an, mücadele eden. * Bir örgütün etkin üyesi. * Mücadelesini zor kullanarak ve yasa dı ş ıyollarla yapan taraftar.

militanlaş ma * Militanlaş mak iş i veya durumu. militanlaş mak * Militan olmak, militan durumuna girmek.

militanlaş tı rma * Militanlaş tı rmak iş i veya durumu. militanlaş tı rmak * Militan durumuna getirmek. militanlı k * Militan olma durumu. militarist * Militarizm yanlı sı . militarizm * Bir ülkede ordu gücünün aş ı rı derecede ağı r basması . * Bütün yurt sorunları nı n yalnı z ordu gücüyle çözülebileceğ ini savunan görüş . millenme

* Millenmek iş i veya durumu.

millenmek * Akarsuyun getirdiğ i kumlu, çamurlu toprak bir yere yı ğı lmak. millet

* Çoğ unlukla aynıtopraklar üzerinde yaş ayan; araları nda dil, tarih, duygu, ülkü, gelenek ve görenek birliği olan insan topluluğ u, ulus. * Benzer özellikleri olan topluluk. * Bir yerde bulunan kimselerin bütünü, herkes. millet meclisi * Milletvekillerinin oluş turduğ u kurul. * Bu kurulun toplandı ğıyapı . milletçe

* Millet tarafı ndan, millete göre, millet olarak.

milletler arası * Milletler arası nda yapı lan; milletler arası ndaki iliş kilerle ilgili olan, uluslar arası . milletler arası cı * Bkz. Uluslar arası cı . milletler arası cı lı k * Bkz. Uluslar arası cı lı k. milletsever * Milletini seven kimse. milletseverlik * Milletsever olma durumu. millettaş * Aynımilletten olan. milletvekili * Anayasaya göre yasama meclisine seçimle giren millet temsilcisi, mebus. milletvekilliğ i * Milletvekilinin görevi, mebusluk. millî

* Milletle ilgili, millete özgü, ulusal.

millî eğ itim * Eğ itimin ulusal olması . millî ekonomi * Bir milletin kendine özgü ekonomi siyaseti. millî gelir gelir.

* Bir yı llı k toplumsal üretimde, üretim araçlarıiçin harcananları n düş ülmesinden sonra kalan bölüm, ulusal

millî güvenlik * Kamu düzeni ve emniyeti. millî hüviyet * \343 millî kimlik. millî iktisat * Ulusal ekonomi. millî irade * Ulusça kullanı lan ve hiçbir gücün etkileyemeyeceği kuvvet. millî kimlik * Bir milletin kendine özgü düş ünüşve yaş ayı şbiçimi, dil, töre ve gelenekleri, toplumsal değ er yargı larıve kurallarıile oluş an özellikler bütünü, millî hüviyet. millî marş *İ stiklâl marş ı . millî mücadele *İ stiklâl Savaş ı , KurtuluşSavaş ı . millî müdafaa * Milli savunma. millî savunma * Ulusal savunma. millî takı m * Uluslar arası yarı ş malarda bir ülkeyi temsil etmek için bir araya gelmişsporcular grubu. millîleş me * Millî nitelik kazanma. millîleş mek * Millî nitelik kazanmak. millîleş tirme * Millî bir nitelik verme, millîleş tirmek iş i veya durumu. millîleş tirmek * Millî bir nitelik vermek. * Özel sektöre ait yerli ve yabancı firmalarıdevlet mülkiyetine geçirmek, ulusallaş tı rmak. millîlik

* Millî olma durumu.

milliyet * Millete özgü olma durumu veya millî olma durumu, ulusallı k. * Bağ lıbulunan millet, tabiiyet.

milliyetçi

* Milliyet ilkesini benimseyen, ulusçu.

milliyetçilik * Maddî ve manevî açı lardan millet ve ülkesinin çı karları nı her ş eyin üstünde tutma anlayı ş ı , ulusalcı lı k. milliyetperver * Milletini seven, milletine bağlıolan (kimse), ulussever. milliyetperverlik * Milliyetperver olma durumu, ulusseverlik. milliyetsever * Milliyetini benimseyen, milliyetçi. milliyetseverlik * Milliyetçi olma durumu, milliyetini benimseme durumu. milliyetsiz * Millet sevgisi olmayan, millî duygularızayı f (kimse). milyar

* Milyon kere bin, 1.000.000.000. * Bu sayı nı n adı .

milyarder * Bir veya daha çok milyarıolan (kimse). * Maddî varlı ğıbakı mı ndan zengin sayı lan (kimse). milyarderlik * Milyarder olma durumu. milyarlarca * Milyar milyar, birçok milyar bir arada olarak. milyarlı k

milyon

milyoner

* Niceliği milyarla ölçülen. * Maddî varlı ğımilyar değerinde olan. * Bin kere bin, 1.000.000. * Bu sayı nı n adı . * Bir veya daha çok milyonu olan kimse. * Maddî varlı ğıbakı mı ndan zengince sayı lan kimse.

milyonerlik * Milyoner olma durumu. milyonlarca * Milyon milyon, birçok milyon bir arada olarak. milyonluk * Niceliği milyonla ölçülen. * Maddî varlı ğımilyon değ erinde olan. mim

* Arap alfabesinde m harfinin adı . * Ebcet hesabı nda karş ı lı ğı40 olan harf. * Biten bir yazı nı n altı na konulan iş aret.

mim

* Eski Yunan ve Roma'da yaş amı , töreleri taklit amacı güden komedi türü. * Bir oyuncunun herhangi bir davranı şveya duyguyu yüz ve vücut hareketleriyle anlattı ğ ıkomedi türü. * Bu türü gerçekleş tiren sanatçı .

mim koymak * unutulmaması için iş aret koymak. * önemli bularak üstünde ı srarla durmak. mimar

* Yapı ları n plânı nıyapı p bunları n gerçekleş mesini sağlayan, yöneten kimse.

mimarbaş ı * Osmanlısarayı nda, resmî yapı ları n onarı m ve yapı m iş leriyle uğ raş an mimarları n baş ı . mimarî

* Mimarlı k. * Mimarlı kla ilgili, mimarlı ğ a iliş kin.

mimarîsiz * Plânımimar tarafı ndan yapı lmayan, kaba yapı . mimarlı k * Mimar olma durumu. * Belirli ölçü ve kurallara göre yapı lar yapma sanatı , mimarî. mimik * Yüz, el, kol hareketleriyle düş ünceyi anlatma sanatı . * Duyguları , düş ünceleri belirtecek biçimde yüzde beliren kı mı ldanı ş lar, hareketler. mimleme * Mimlemek iş i. mimlemek * Birini, hoş a gitmeyen veya iyi olmayan bir davranı ş ı dolayı sı yla hakkı nda iyi düş ünülmeyenler arası na koymak. mimlenme * Mimlenmek iş i. mimlenmek * Mimlemek iş ine konu olmak. mimli

* Genellikle davranı ş ları ndan kuş ku duyulan, kötü olarak bilinen, mimlenmiş . * Arap alfabesinde mim harfi ile iş aret konmuşolan (kitap, yazı vb.).

mimoza

* Baklagillerden, çiçekleri sarıve bazıtürlerine beyaz veya menekş e renginde, yapraklarıakasya yaprağı na benzeyen bir süs bitkisi (Mimosa). minakop

* Gölge balı ğı , taşlevreğ i.

minare * Namaz vaktinin geldiğ ini bildirmek için müezzinin çı kı p ezan okuduğu, bir veya birkaç ş erefeli, çoğ unlukla taş tan, yüksek ve ince yapı . minare boyu * Aş ağ ıyukarı10 ile 20 m arası nda yüksekliği anlatmak için kullanı lı r. minare gibi

* çok uzun. minare gölgesi * Gerçekleş mesi imkânsı z durumlar için kullanı lı r. minare kı rması * Çok uzun boylu (kimse). minareci

* Minare yapan usta.

minarecik * Küçük minare. minarecilik * Minarecinin yaptı ğ ıiş . minareli

* Minaresi olan.

minaresiz * Minaresi olmayan. minareyi çalan kı lı fı nıhazı rlar * kolay kolay gizlenemeyecek kadar büyük bir yolsuzluğu yapan kimse, sorumluluktan kurtulma yolları nı önceden düş ünür. minber

* Camilerde hatibin çı kı p hutbe okuduğ u merdivenli, yüksekçe yer.

minder *İ çi yumuş ak bir madde ile doldurularak dikilen, oturmaya, yaslanmaya yarar ş ilte. * Yer alı ş tı rmaları nda ve atlamalarda, yerin ve düş melerin sertliğ ini gidermek için kullanı lan, deri veya kauçuktan yapı lmı şş ilte. * Güreşkarş ı laş maları nı n üzerinde yapı ldı ğ ı , en az 10 cm kalı nlı ğ ı nda, 9 m çapı nda bir çember çizilmişolan, çaprazlama köş eleri kı rmı zı ve mavi renklerle belirlenmişyaygı . minder altı etmek * Bkz. hası r altıetmek. minder çürütmek * iş siz, güçsüz oturmak. * bir yerde uzun süre oturmak. * otururken yapı lan iş lerle uzun yı llar uğraş mak. minder dı ş ı na atmak * ortadan kaldı rmak, silmek, kovmak. minderaltı * Değerli eş yaları n veya paraları n saklandı ğ ıyer. mine

* Metal eş ya üzerine vurulan renkli cam katmanı . * Saat kadranı . * Diş lerin taç kı smı nıkaplayan beyaz ve sert doku. *İ nce ve parlak nakı ş .

mine çiçeğ i * Mine çiçeğ igillerden, yapraklarıkarş ı lı klı ve oymalı , çiçekleri baş ak durumunda alacalı , mavi veya menekş e renginde, sapıdört köş eli olan ı tı rlıbir bitki (Verbena). * Bu bitkinin çiçeği.

mine çiçeğ igiller * Bitiş ik taç yapraklı iki çeneklilerden, mine çiçeği ve benzeri türleri içine alan bir bitki familyası . mineci

* Mine yapan sanatçı .

mineleme * Minelemek iş i. minelemek * Mine ile süslemek. mineli

* Mine ile bezenmiş .

mineral

* Normal sı caklı kta doğ ada katı durumda birtakı m maddelerle karı ş ı k veya birleş ik olarak bulunan veya kimyasal yollarla elde edilen inorganik madde. *İ çinde inorganik maddeler bulunan. mineral bilimci * Minerolog. mineral bilimi * Mineral ve billûrlarla, onları n fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyen bilim, mineroloji. mineralleş tirici * Bir madenle birleş erek onu mineral duruma dönüş türen (madde). mineralleş tirme * Mineralleş tirmek iş i. mineralleş tirmek * Bir metali mineral duruma getirmek. *İ çinde mineral maddeler eritilerek suyu, maden suyu niteliğ ine getirmek. mineralli yağ lar * neft, mazot gibi yerden çı karı lan yağlar. minerolog * Mineral bilimi ile uğraş an kimse. mineroloji * Mineral bilimi, maden bilimi. mini mini etek minibüs

* Küçük. * Diz kapağı ndan yukarı da, çeş itli kı salı kta etek. * 10, 12 kiş ilik küçük otobüs.

minibüsçü * Minibüsü olan, minibüs alı p satan veya iş leten kimse. minibüsçülük * Minibüs iş letme iş i. minicik

* Çok küçük, ufacı k.

minik minimal

* Küçük ve sevimli. * Minimum.

minimetre * Silindir biçimindeki nesnelerin iç çapları nıdenetlemekte kullanı lan ölçü aleti. minimini * Küçücük. * Pek küçük (çocuk). minimum * Bir ş ey için gerekli en az veya en küçük (derece, nicelik). * Değiş ken bir niceliğ in inebildiğ i en alt, asgarî, minimal. miniskül * Küçük (harf). mink minkale

* Bkz. vizon. *İ letki.

minnacı k * Çok küçük, minimini. minnet * Yapı lan bir iyiliğ e karş ıkendini borçlu sayma, gönül borcu. * Bir iyiliğ e karş ıteş ekkür etme, memnuniyet duyma. minnet altı nda kalmamak * birinin iyiliğ ine karş ıkendini borçlu durumdan kurtarmak için, karş ı lı k olarak bir iyilikte bulunmak. minnet duymak * birinin iyiliğ ine karş ıkendini ona borçlu saymak. minnet etmek * boyun eğ ip yalvarmak. minnettar * Bir kimsenin gördüğü iyiliğe karş ıteş ekkür borcu olan, gönül borçlusu. minnettar kalmak * birinden görülen iyiliğe karş ıteş ekkür duygusu beslemek. minnettarane * Minnettarca. minnettarlı k * Minnettar olma durumu, ş ükran. minnoş

* Küçük ve sevimli kimselere söylenen seslenme sözü.

minorka * (tavukçulukta) Akdeniz ı rklarıiçerisinde en iri yapı lı olan bir yumurta ı rkı . minör

* Daha küçük. * Bir makam, bir akort, bir gam, bir aralı k özelliğ i olan. * Küçük önerme. mintan

* Yakası z, uzun kollu erkek gömleği. * Gömlek üzerine giyilen kollu yelek.

mintanlı k * Mintan yapmaya elveriş li olan. minüskül

* Küçük harf.

minüsküs * Bkz. menisk. minval minyatür sanatı .

* Biçim, yol, tarz. * Çoğ unlukla eski yazma kitaplarda görülen, ı ş ı k, gölge ve hacim duygusu yansı tı lmayan küçük, renkli resim * Bu biçimde yapı lmı şküçük resim. * Bir ş eyin küçük ölçekte kopyasıveya benzeri.

minyatürcü * Minyatür yapan sanatçı . minyatürcülük * Minyatür yapma sanatı . minyatürleş tirme * Minyatürleş tirmek iş i veya durumu. minyatürleş tirmek * Bir bütüne veya onun bir parçası na en güzel ve kusursuz boyuta vermek, küçültmek. minyon *İ nce, küçük, sevimli, cici, çı tıpı tı . mir

* Baş , kumandan, amir. * Bey, emir.

mira

* Arazi üzerinde seçilmişbir iş aret noktası nı n düş eyini (ş akul doğrultusunu) gösteren, yön belirtmek için uzaktan gözlenen, geometrik biçimli tahta lâta. miraç

* Göğe çı kma.

Miraç Gecesi * Recep ayı nı n yirmi yedinci gecesine rastlayan Hz. Muhammed'in göğ e çı ktı ğı na inanı lan gece. Miraç Kandili * Miraç Gecesi ile ilgili kandil. miralay * Albay. miralaylı k

* Miralay olma durumu veya aş aması , albaylı k. miras * Birine, ölen bir yakı nı ndan kalan mal mülk, para veya servet, kalı t. * Kalı tı m yoluyla gelen herhangi bir özellik. * Bir neslin kendinden sonra gelen nesle bı raktı ğ ış ey. miras yemek * kendine miras kalmak. * kendine kalan mirasıtüketmek. mirasa konmak * bir kimseye önemlice bir kalı t kalmak. mirasçı * Kendisine miras kalan, varis. * Baş kası nı n iyi veya kötü yönlerini aynı ş ekilde ortaya koyan. mirasyedi * Kendisine önemli bir miras kalan, mirasa konan (kimse). * Çok savurgan (kimse). mirasyedilik * Mirasyedi olma durumu veya mirasyediye yaraş ı r davranı ş . mirat mirî

* Ayna. * Hükûmetin, hazinenin malıolan, beylik. * Devlet hazinesi.

mirî kâtibi * Osmanlıdevletinde maliye ile halk arası nda davalara bakan yargı ç. mirî mal

* Devlet malı , hazine malı .

mirici * Osmanlımaliyesinde, koyunlarısayı p vergilerini toplayan görevli. mirim mirliva

* Seslenme sözü olarak kullanı lı r. Beyim, aziz dostum, arkadaş ı m!. * Tuğgeneral.

mirlivalı k * Mirlivalı k makamı veya mirliva olma durumu. mirza * BazıTürk toplulukları nda ve İ ran'da kullanı lan bir soyluluk sanı . mis mis mis gibi

*İ ngilizcede evlenmemişkadı nlar için kullanı lan unvan. * Güzel kokulu bir madde. * temiz ve güzel kokulu. * çok iyi, usta; elveriş li.

* pekâlâ, elbette. mis sabunu * Güzel kokulu sabun. mis üzümü * Kokulu üzüm. misafir

* Konuk. * Gözün saydam tabakası nda herhangi bir sebeple oluş an beyaz leke.

misafir ağı rlamak * konuğa gerekli ilgiyi göstermek, ikramda bulunmak. misafir etmek * konuk olarak karş ı layı p yedirip içirmek, yatı rmak. misafir gibi oturmak * bulunduğ u yerden her an ayrı lacakmı şgibi eğ reti, üstünkörü oturmak. misafir kalmak * bir yerde yiyip içmek, yatmak ve konuk olarak ilgi görmek. misafir odası * Evlerde konukları n alı ndı ğı oda. misafir olmak * bir yerde konuk olarak karş ı lanı p, gerekli ilgiyi, izzet ve ikramıgörmek. misafir salonu * Evlerde veya resmî konutlarda konuklara ayrı lan salon. misafirhane * Yolcuları n konakladı klarıhan, kervansaray vb. * Konuk evi. misafirlik

* Konukluk.

misafirperver * Konuksever. misafirperverlik * Konukseverlik. misak * Sözleş me, antlaş ma, bağ laş ma. misakı millî * Erzurum ve Sivas kongrelerinde tespit edilip, OsmanlıMebusan Meclisinde 28 Ocak 1920'de kabul edilen ve milletçe sonuna kadar uygulanması na karar verilen altımaddelik millî sözleş me. misal

misel

* Örnek olarak alı nabilen, gösterilen ş ey, örnek. * Benzer, eşgibi.

* Koloit iyonları nda molekül yı ğı lması ndan oluş an ve yalnı z baş ı na koloidin bütün niteliğini taş ı dı ğı kabul edilen bölüm. misil

* Eş , benzer. * Miktar. * Kat. misilleme * (kötü bir davranı ş ) Dengiyle karş ı lama. misina

misis

* Yapay ve sentetik ham madde ile tek kat çekilmiş , değiş ik kalı nlı kta iplik. * Balı kçı ları n olta ipi olarak kullandı klarıkı l veya naylondan iplik. *İ ngilizcede evlenmişkadı nlar için kullanı lan bir unvan.

misk * Asyanı n yüksek dağ ları nda yaş ayan bir tür erkek ceylanı n karı n derisi altı ndaki bir bezden çı karı lan güzel kokulu madde. misk gibi * Bkz. mis gibi. misk yerini belli eder * değ erli kiş i nerede olsa varlı ğ ı nı gösterir. miskal miskalle

* Bir buçuk dirhem değerinde eski bir ağ ı rlı k ölçü birimi. * çok az ölçüde, çok az miktarda.

misket * Güzel kokulu meyveleri nitelemek için kullanı lı r. * Misket üzümünden yapı lan ş arap. misket * Bomba ve ş arapnellerin içinde bulunan kurş un veya demir tanelerin adı . * Bilye. misket oyunu * Bilyelerle oynanan oyun. * Ankara ve çevresinde bir tür halk oyunu. miskin * Çok uyuş uk olan (kimse). * Hoşgörülemeyecek durumlar karş ı sı nda tepki göstermeyen (kimse). * Aciz, zavallı . * Cüzam hastalı ğ ı na tutulmuşolan (kimse). miskin miskin * Miskin gibi, miskinleş mişolarak. miskinane * Miskincesine. miskince * Miskin gibi, miskin bir biçimde. miskinhane * Cüzamlı ları n yerleş tirildikleri yer. miskinler tekkesi *İ ş siz güçsüz oturanları n, tembellerin toplandı klarıyer.

miskinleş me * Miskinleş mek iş i veya durumu. miskinleş mek * Uyuş uk, tembel duruma gelmek. miskinlik

* Uyuş uk, tembel olma durumu veya miskine yakı ş acak davranı ş , meskenet.

misli menendi yok * benzeri, eş i yok. mister mistik

*İ ngilizcede bay. * Mistisizm yanlı sıolan, ilâhiyat veya mistik yaş amla uğ raş an kimse, gizemci. * Mistisizm ile ilgili.

mistisizm * Tanrı ya ve gerçeğ e akı l ve araş tı rma yolu ile değil de gönül yolu ile, duygu ve sezgi ile ulaş abileceğ ini kabul eden felsefe ve din doktrini, gizemcilik. * Bir konuda en üst derecede bulunabilme tutkusu. misvak

* Kuzey Afrika, İ ran ve Hindistan'da yetiş en dikensiz küçük bir ağaç (Salvadora persica). * Bu ağacı n ucu dövülüp fı rça durumuna getirilen ve diştemizliğ inde kullanı lmasıMüslümanlı kça sünnet olan çubuğu. misyon * Bir kimseye veya bir kurula verilen özel görev. * Dinsel, bilimsel veya diplomatik bir görev yüklenmişkimselerden oluş an kurul. misyon üstlenmek * özel bir görevi üzerine almak. misyoner

* Bir dini, özellikle Hristiyanlı ğı yaymakla görevli kimse. * Bir düş ünceye, bir ülküye kendini adayan kimse.

misyonerlik * Misyoner olma durumu veya misyonerin görevi. -miş

* Bkz. -mı ş/- miş .

-miş li geçmiş * Bkz. belirsiz geçmiş . mit * Geleneksel olarak yayı lan veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değ iş tiren, tanrı , tanrı ça, evrenin doğuş u ile ilgili hayalî, alegorik bir anlatı mıolan halk hikâyesi, mitos. mitil *İ çine yün, pamuk vb. doldurulan beyaz yastı k veya yorgan kı lı fı . *İ ki yüzü beyaz kapsı z yorgan. miting * Gösteri amacı yla veya bir olaya dikkati çekmek için, genellikle açı k yerlerde yapı lan toplantı . mitingci

* Miting düzenleyen veya mitinge katı lan kimse. mitleş me * Mitleş mek durumu. mitleş mek * Mit durumuna gelmek. mitleş tirme * Mitleş tirmek iş i. mitleş tirmek * Birini, bir varlı ğı , bir olayıvb.yi hayal gücü ile büyütmek, yüceltmek, mit durumuna getirmek. mitokondri * Kondriyom ögesi hâlinde stoplâzmanı n içinde bulunan organcı k. mitoloji

mitolojik mitos mitoz

* Mitleri, doğ uş ları nı , anlamları nıyorumlayan, inceleyen bilim. * Bir ulusa, bir dine, özellikle Yunan, Lâtin uygarlı ğı na ait mitlerin, efsanelerin bütünü. * Mitoloji ile ilgili, mitolojiye ait. * Bkz. mit. * Bkz. karyokinez.

mitral * Kalpte sol kulakçı k ile sol karı ncı k arası nıkapayan. mitral darlı ğı * Kanı n kulakçı ktan karı ncı ğa geçiş ini zorlaş tı ran mitral kapakçı ğı nı n iki parçası nı n kı smen birbirine kaynaması . mitral hücreler * Beyinde koku lobu içinde bulunan sinir hücreleri. mitral kapakçı ğı * Sol kulakçı k ile sol karı ncı k arası nda kanı n akı ş ı nıdüzenleyen, iki parçadan oluş an kapak. mitral yetersizlik * Karı ncı ğı n büzülmesi sı rası nda kanı n kulakçı ğ a geri gelmesine sebep olan mitral bozukluk. mitralyöz * Makineli tüfek, makineli. mitralyöz gibi (konuş ma için) * hiç durmadan, ara vermeden. miyane miyar

miyasma

* \343 meyane. * Değerli madenlerde yasanı n istediği ağı rlı k, saflı k ve değ er derecesini gösteren ölçü. * Ölçüt, ölçü. * Ayı raç. * Eskiden salgı n hastalı klara yol açtı ğ ı na inanı lan etken.

miyav

* Kedinin çı kardı ğı ses, kedi sesi.

miyavlama * Miyavlamak iş i. miyavlamak * (kedi) Bağı rmak. miyavlatma * Miyavlatmak iş i. miyavlatmak * (kediyi) Bağ ı rtmak. miyaz miyokart

* Sinek kurtçukları nı n insanda ve hayvanlarda ortaya çı kardı ğı bozukluk. * Kalp kası .

miyom * Kas uru. miyon miyop

* Kas dokusu uru. * Nesnelerin görüntüleri ağtabakanı n ön tarafı nda kaldı ğ ıiçin uzağ ıiyi göremeyen (göz). * Gözleri böyle olan (kimse).

miyopluk * Miyop olma durumu. miyosen

miza

* Üçüncü çağ ı n memeliler ve maymunları n geliş mişolduğu dönemi. * Bu döneme iliş kin. * Kumarda ortaya sürülen para.

mizaç * Huy, yaradı lı ş , tabiat. *İ nsan vücudunun fizyolojik yapı sı , sağ lı k. mizaçgir * Herkesin huyuna ve keyfine göre davranan, nabza göre ş erbet vermesini bilen. mizaçgirlik * Mizaçgir olma durumu. mizaçlı mizaçsı z

* Mizacı herhangi bir özellikte olanı . * Sağlı ğıiyi olmayan, rahatsı z, keyifsiz.

mizah * Gülmece. mizahçı

* Gülmece sanatçı sı . mizahçı lı k * Gülmece sanatçı lı ğ ı . mizahî mizan

mizana

*İ çinde gülmece bulunan, gülmece niteliği taş ı yan (yazı , karikatür vb.). * Terazi. * Tartı , ölçü aleti. * Ölçü. * Sağlama. * Bir tüccarı n, ticarî durumunu, iş inin genel sonucunu gösteren, belirli zamanlarda yaptı ğıhesap özeti. * Üç veya daha çok direğ i bulunan yelkenli gemilerde arka direk.

mizanpaj * Gazete, dergi gibi yayı nlarda sayfa düzeni. mizanpli

* Islak saçı n sarı lı p sı cak hava yardı mı yla kurutulması ndan sonra fı rça ve tarakla yapı lan kadı n saç tualeti.

mizansen * Yönetmenin belli bir oyun içinde oyuncularıdüzene almasıve onlarıoyuna uygun bir uyum içine sokması için yaptı ğı hazı rlı k, çalı ş ma. * Bir ş eyi, bir durumu olduğ undan değ iş ik göstermek amacı yla hazı rlanan düzen. mizantrop * Toplumdan, insandan kaçan kimse, merdüm. *İ nsandan nefret eden kimse. Mn

* Manganez'in kı saltması .

mnemotekni * Bir takı m alı ş tı rma ve çağ rı ş ı mlardan yararlanarak belleğ i geliş tirme yöntemi. Mo

* Molibden'in kı saltması .

mobil * Hareketli. * Hava olayları etkisiyle hareketlenen heykel. mobilet * Bir motosiklet markası . mobilize

* Hareketli, devingen.

mobilize etmek * harekete geçirmek. mobilya

* Oturulan, yemek yenilen, çalı ş ı lan, yatı lan yerlerin döş enmesine yarayan taş ı nabilir eş yalara verilen genel ad, möble. mobilyacı * Mobilya yapan veya satan kimse. * Mobilya satı lan dükkân.

mobilyacı lı k * Mobilya yapma veya satma iş i. mobilyalı * Mobilyasıolan, döş enmiş , möbleli. mobilyası z * Mobilyasıolmayan, döş enmemiş , möblesiz. moda * Değiş iklik ihtiyacıveya süslenme özentisiyle toplum yaş amı na giren geçici yenilik. * Belirli bir süre etkin olan toplumsal beğ eni, bir ş eye karş ıgösterilen aş ı rı düş künlük. * Geçici olarak yeniliğe ve toplumsal beğeniye uygun olan. moda evi

* Moda giysilerin yapı ldı ğı ve satı ldı ğıyer.

moda olmak * yaygı n duruma gelmek, herkesçe kabul edilmek. modacı

* Moda iş leriyle uğ raş an kimse.

modacı lı k * Modacı nı n iş i veya mesleğ i. modalaş ma * Modalaş mak iş i veya durumu. modalaş mak * Moda değ eri kazanmak. modalaş tı rma * Modalaş tı rmak iş i veya durumu. modalaş tı rmak * Moda durumuna getirmek. modalist

* Modacı nı n yaratı cıgücünü kalı playan teknisyen.

modasıgeçmek * moda olmaktan çı kmak. * önemini yitirmek, geçersiz duruma gelmek, artı k aranmamak. model * Resim, heykel veya buna benzer ş eyler yapı lı rken baka baka benzetilmeğe çalı ş ı lan nesne, örnek. * Bir özelliği olan nesne veya kiş i. * Bir sanatçı ya poz veren kimse. * Biçim. * Örnekleri içinde toplayan dergi. * Tip. * Benzer, örnek. * Örnek olmaya değer kimse veya ş ey. * Manken. model salonu * Modellerin sergilendiğ i alan, yer. modelaj

* Kil, bal mumu gibi kolayca biçimlendirilebilen maddelerin yapı lacak heykellere model hazı rlamak üzere hacimli olarak biçimlendirme, taslak yapma, oylumlama. modelci

* Model hazı rlayan sanatçı .

modelcilik * Model yapma sanatı . modellik modem

* Modelin iş i veya mesleğ i. * Bilgi iş lem.

moderato * Tek baş ı na kullanı ldı ğ ızaman orta hı zda bir tempoyu belirtir. * Baş ka bir terimle birlikte kullanı ldğ ı nda, gösterilen temponun biraz yavaş latı lmasıgerektiğini anlatı r. modern

* Çağ a uygun, çağcı l, asrî, çağ daş .

modern mobilya * Antika, taklit, stil mobilyaları n dı ş ı nda kalan ve genellikle düz hatlardan meydana gelen mobilya. modernizasyon * Modernleş mek. modernize * Yenileş tirilmiş , modern, çağ cı l duruma getirilmiş . modernize etmek * yenileş tirmek, çağcı l duruma getirmek. modernleş me * Çağ cı llaş ma. modernleş mek * Çağ cı llaş mak. modernleş tirme * Çağ cı llaş tı rma. modernleş tirmek * Çağ cı llaş tı rmak. modernlik * Çağ cı llı k. modifikasyon * Bireyde meydana gelen değ iş iklik, değiş me. modistra modul

* Kadı n terzi. * Bkz. nodul.

modullamak * Bkz. nodullamak. modül

* Bir yapı nı n çeş itli bölümleri arası nda orantı yısağ lamak için kullanı lan ölçü birimi. * Herhangi bir mekanik özelliğ i belirten kat sayı . * Bir uzay taş ı tı nı n bütün yapı sıiçinde yer alan bağı msı z bölüm, parça. modülâsyon * Bir sesin yayı nması nda ortaya çı kan yeğ inlik, vurgu, ton değiş imlerinden her biri. * Bir dalganı n genlik, evre ve sı klı ğ ı nı n bir yasaya göre zaman içinde farklı laş ması . * Bir tondan baş ka bir tona geçiş . modüler

* Modüllü.

modüler sistem * Parçalısistem. modüllü

* Modülü olan.

Moğ ol * Moğ olistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Moğ ollara özgü, Moğ ollarla ilgili (ş ey). Moğ olca * Moğ ol dili. mohs ölçeğ i * Zı mpara taneciklerinin sertliğini saptamada kullanı lan değ erler tablosu. moka

mokasen

mola

* Çok kokulu bir tür kahve. * Bu kahveden yapı lan içecek. * Kuzey Amerika Kı zı lderililerinin giydiği deriden yapı lmı ş , tek parça ayakkabı . * Kı sa ökçeli, bağ sı z ayakkabı . * Yorgunluğ u gidermek için duraklama. * Koyverme. * (voleybol ve basketbolda) Takı mları n oyun arası nda aldı klarıbirer dakikalı k dinlenme süresi.

mola taş ı * Hamalları n sı rtları ndaki yükü dayayarak dinlenmeleri için sokak kenarları na konulmuşyüksekçe taş . mola vermek * uzun süren yolculuğ a, yürüyüş e veya çalı ş maya, dinlenmek amacı yla bir süre ara vermek, oturup dinlenmek. molas molası z

* Karbonatlıkum taş ı . * Bkz. duraksı z.

molekül * Element veya birleş ikleri oluş turan ve onları n özgül niteliklerini gösteren en küçük birim, madde. * (fiziksel kimyada) Bir veya birkaç atomun birleş mesinden oluş an, birkaç çekirdek veya elektronlu yapı . * Bir bütünün en küçük parçası . moleküler * Moleküle iliş kin, molekülle ilgili.

molibden * Atom numarası42, atom ağı rlı ğı 95, 94 olan ve 617° C ye doğ ru eriyen, gümüşbeyazlı ğı nda, kı rı lgan, türlü çeliklerin alaş ı mı na giren element. Kı saltması Mo. molibdin molla

mollalı k

* Doğada ancak amorf durumunda bulunan, doğ al molibden oksit. * Büyük kadı . * Medrese öğ rencisi. * Büyük bilgin. * Molla olma durumu.

Molotof kokteyli * Bir ş iş eye benzin, makine yağ ı , deterjan doldurularak yapı lan fitilli bir tür yangı n bombası . moloz * Toprak ve kireçle karı ş ı k taşkı rı ntı ları , yapıdöküntüsü. * Değersiz, iş e yaramaz ş ey veya kimse. moloz duvar * Moloz taş larla yapı lan duvar. moloz taş * Kaba, pürüzlü taş . molozluk * Molozla dolu toprak yı ğı nı . * Değersiz, iş e yaramaz olma durumu. moment

* Kuvvetin, bir cismi bir nokta veya bir eksen yörüngesinde döndürme etkisini belirleyen vektör niceliğ i.

momentum * Bir cismin hareket miktarı , kütlenin sürat ile çarpı mı . * Hı z, hı zlı lı k. monadizm * Bkz. monatçı lı k. monarş i * Siyasî otoritenin genellikle miras yolu ile bir kiş inin üzerinde toplandı ğ ıdevlet düzeni veya rejim, tek erklik. monarş ist * Monarş izme iliş kin, bu rejimi benimseyen ve savunan kimse, tek erkçi. monarş izm * Monarş i yanlı ları nı n siyasî doktrini, tek erklik. monat

* Eski Yunan felsefesinde bölünmez birlik. * Leibniz'in felsefesinde artı k bölünemez bir birlik olan sonsuz sayı daki cevherlerin her biri.

monatçı lı k * Evrenin monatlardan oluş tuğunu ileri süren Leibniz'in öğretisi. monden * Toplum yaş amıile ilgili. * Yüksek sosyete yaş amı nıseven.

Mongolist * Moğ ol dili ve kültürü ile uğ raş an kimse. Mongolistik * Moğ ol dili ve kültürü araş tı rmaları . monist * Tekçi. monitör

* Her tür çalı ş malarda yetiş tirici. * Iş ı nı m yeğ inlik düzeyini algı layı p ölçen alet. * Ses dalgasıiletiminde, iletimi bozmadan ve kesmeden niteliğ ini denetleyen alet. * Televizyonda görüntü ile sesin niteliğini eş leme, görüntü seçimini gerçekleş tirme, görüntüyü yayı mlama gibi iş lerin denetlenmesinde kullanı lan alet. monizm

* Tekçilik.

monogam * Tek eş li. monogami * Tek eş lilik; tek karı lı k, tek kocalı k. monografi * Bilimsel alanlarda özel bir konu veya sorun üzerine yazı lan inceleme, tek yazı . monokl monolog

monopol monoray

* Kaşkemerinin altı na sı kı ş tı rı larak kullanı lan gözlük camı . * Bir oyunda, kiş ilerden birinin kendi kendine yaptı ğ ıkonuş ma. * Dinleyicilere bir kiş inin anlattı ğı , genellikle, güldüren olay. * Çevresindekilere fı rsat vermeden bir kimsenin yaptı ğ ıkonuş ma. * Tekel. * Tek bir raydan oluş an demir yolu.

monoteist * Tek tanrı cı . monoteizm * Tek tanrı cı lı k. monotip

* Harfleri ayrıayrıdizip döken dizgi makinesi.

monoton * Tekdüze, yeknesak. monotonlaş ma * Monotonlaş mak iş i veya durumu. monotonlaş mak * Monoton duruma gelmek. monotonluk * Tekdüzelik, yeknesaklı k.

monsenyör * Hristiyan prenslerine verilen unvan. * Yüksek aş amalıdin adamları na verilen unvan. mont

* Kumaşveya deriden yapı lan, genellikle belden kemerli, üstünde cepleri bulunan, gömlek veya hı rka üzerine giyilen kı sa, hafif giysi. montaj

* Kurgu.

montajcı * Kurgucu. montajcı lı k * Kurguculuk. monte etmek * Kurmak, bir makine veya cihazı n sökülü parçaları nıyerli yerine takmak. mor

* Kı rmı zı ile mavinin karı ş ması ndan oluş an renk, menekş e renginin kı rmı zı ya çalanı . * Bu renkte olan.

mor karaman * Kı zı ldan mora kadar değiş en renklerde, göz, ağ ı z, burun etrafı , daha açı k, başve ayaklar vücuduna göre daha koyu renkte, kaba karı ş ı k yapağ ı lıDoğu Anadolu bölgesi ile kuzeydoğu illerimizde yetiş tirilen bir tür koyun. mor ötesi * Gözle görülmeyen, dalga boylarıyaklaş ı k 4000 angströmle 200 angström arası nda olan, mor ı ş ı nı n ötesinde yer alan, yapay olarak da elde edilip tı pta kullanı lan bir ı ş ı nı m, ültraviyole. mor salkı m * Baklagillerden, salkı m durumunda mavi, mor, beyaz, pembe renkli çiçekler açan, 20 m ye kadar uzayabilen çok yı llı k bir sarmaş ı k (Wisteria sinensis). moral

* Bir insanı n ruhsal gücü, yürek gücü, maneviyat.

moral eğ itimi * Ruhsal gücü, maneviyatıgüçlendirme. moral çöküntü * Manevî dirençsizlik, ruhsal yönden direnememe, cesareti yitirme. moral vermek * bir kimsenin ruhsal direnme gücünü artı rmak, cesaretlendirmek, yüreklendirmek. morali bozulmak * ruhsal yönden direnme gücünü yitirmek, içine korku düş mek. moralini bozmak * bir kimsenin ruhsal yönden direnme gücünü azaltmak, sarsmak. moralizm * Ahlâkçı lı k doktrini, ahlâkıaraç değil, amaç sayan doktrin, törelcilik. morarı ş * Morarmak iş i veya biçimi. morarma

* Morarmak iş i. morarmak * Mor bir renk almak. * Herhangi bir sı kı ntıveya hastalı kla vücudun bir organımor renk almak. morartı * Morarmı şyer, morluk. morartma * Morartmak iş i. morartmak * Morarması na sebep olmak, mor renk vermek. moratoryum * Çok bunalı mlıdönemlerde bir ülkede, bölgede bir bölüm veya tüm borçlardaki ödeme zorunluğunun geri bı rakı lması . * Resmî geciktirme. moren morfem

* Buzul taş . * Kelimelere gramer bakı mı ndan biçim veren çoğ u ek hâlinde olan kelime parçaları , biçim birimi.

morfin * Afyonda % 10 oranı nda bulunan, uyuş turucu, önemli bir alkaloit. morfinlenme * Morfinlenmek iş i. morfinlenmek * Morfinle uyuş turulmak. * Yüksek sesle gevezelik yüzünden yarı uykulu, yarıaptal duruma girmek. morfinoman * Morfin kullanma alı ş kanlı ğ ıolan kimse, morfin tiryakisi. morfoloji * Şekil bilgisi, biçim bilgisi, yapıbilgisi. * Bkz. biçim bilimi. morfolojik * Morfoloji ile ilgili, morfolojiye iliş kin. morg * Adliyede kovuş turmayıgerektiren olaylar sonucu veya birdenbire ve ş üpheli ölümlerde, ölüm sebebinin ve ölünün kim olduğ unun tespit edilmesi için ölülerin konulduğ u ve inceleme yapı lan yer veya yapı . morg raporu * Ölülerin muayene ve otopsisinden sonra düzenlenen rapor. morga kaldı rmak * ölüleri incelenmek için morga götürmek. morina

* Mezgitgillerden, kuzey denizlerinde yaş ayan, eti yenilen, karaciğerinden balı k yağ ıçı karı lan bir balı k (Gadus morrhua). Moritanyalı * Moritanya halkı ndan olan.

morlaş ma * Morlaş mak iş i. morlaş mak * Mor duruma gelmek. morluk

* Mor olma durumu. * Moraran yer.

mormenekş e * Rengi mora çalan bir tür menekş e. mors * Morsgillerden, Kuzey Atlantikte yaş ayan, 4 m uzunluğunda, derisi, diş i ve yağ ıiçin avlanan bir memeli (Odobenus rosmarus). * Gizli iş aret. mors

* Nokta ve çizgilerden oluş an bir alfabe kullanan telgraf dizgesi. * Bu iş aretleri almaya ve göndermeye yarayan alet. * Gizli iş aret.

mors alfabesi * Telgrafçı lı kta kullanı lan, nokta ve çizgilerden oluş an alfabe. morsgiller * Memeliler sı nı fı nı n yüzgeç ayaklı lar alt takı mı na giren bir familya. mortadella * Bir tür İ talyan sucuğ u ve böreğ i. mortlama * Mortlamak iş i veya durumu. mortlamak * Ölmek. morto

* Ölü.

mortocu * Hristiyanlarda cenaze taş ı mak için tutulan kimse. * Cenazelerde ağı t okuyarak aldı ğıparayla geçinen kimse. *İ mam. mortoyu çekmek * ölmek. moruk * Yaş lıerkek, baba. moruklaş ma * Moruklaş mak iş i veya durumu. moruklaş mak * Yaş lanmak, ihtiyarlamak. morulâ

* Yumurta hücresinin embriyon oluş urken geliş erek aldı ğıilk biçim, blâstulâ.

morumsu * Mora çalan, moru andı ran. morumtı rak * Morumsu. Moskof * Rus. * Acı ması z, zalim. Moskof camı * Bir tür beyaz mika. Moskof gâvuru * Rus. Moskof toprağı * Maden parlatmak için kullanı lan, sarı renkte bir tür gevrek taş . Moskofluk * Moskof olma durumu. * Acı ması zca davranı ş . mosmor

* Her yanımor, koyu mor.

mosmor kesilmek * herhangi bir sebeple morarmak. mosmor olmak * kötü duruma düş mek, bozulmak, mahcup olmak. mostra

* Örnek, göstermelik, model.

mostra olmak * kendini gülünç bir duruma sokmak. mostralı k * Göstermelik, numune. * Kötü veya yersiz davranı ş ları yla göze batan kimse. motamot * Kelimesi kelimesine, hiç değiş tirmeden, aynen. motamot çeviri * Aslı na bağlıkalı narak yapı lan çeviri. motel

* Motorlu taş ı tlarla yolculuk edenlerin barı nmaları nı , arabaları nıpark etmelerini ve baş ka ihtiyaçları nı karş ı lamak için iş lek kara yollarıüzerinde yapı lmı şotel. motelci

* Motel iş leten kimse.

motelcilik * Motel iş letme iş i. motif * Yan yana gelerek bir bezeme iş ini oluş turan ve kendi baş ları na birer birlik olan ögelerden her biri. * Bir eserde sı k sı k tekrarlanan süsleyici öge. * Bestenin bir parçası na çeş itli yönlerden birlik sağlayan belirleyici küçük birim.

motifli motifsiz

* Motifi olan. * Motifi olmayan.

motivasyon * Güdülenme. moto* Motorlu, motorla ilgili. motopomp * Motorlu tulumba. motor

* Herhangi bir enerjiyi mekanik enerjiye dönüş türen sistem. * Akaryakı t motoruyla iş leyen deniz aracı . * Motosiklet.

motor yağı * Motorlarda sürtünmeyi azaltarak aş ı nmayıönlemeye yarayan bir tür yağ. motorbot * Motorla çalı ş an küçük deniz taş ı tı . motorcu

* Deniz motoru iş leten kimse.

motorculuk * Deniz motoru iş letmeciliği. motorin motorize

* Motorlu taş ı tlarıçalı ş tı rmada kullanı lan bir yağ . * Motorlu taş ı tlarla donatı lmı ş(kı ta veya birlik).

motorkros * Kı rlarda ve engebeli arazilerde motorsikletle yapı lan yarı ş . motorkrosçu * Motorkros yarı ş çı sı . motorlu

* Motorla çalı ş an.

motorlu taş ı t *İ nsan veya yük taş ı yan iki veya daha çok dingilli, motor gücüyle hareket eden araçlara verilen genel ad. motorlu tren * Bkz. mototren. motosiklet * Motor silindirinin hacmi 125 cm³ den büyük olan, iki tekerlekli motorlu taş ı t. mototren * Bir termik motorla çalı ş an, yolcu taş ı yan demir yolu taş ı tı . motris

taş ı t.

* Birkaç arabalı bir katarda elektrik motoru veya patlamalımotorla çalı ş an ve öbür arabalarıçekmeye yarayan

mozaik

* Türlü renklerde, küçük küp biçiminde mermer, taşveya piş miştoprak parçaları nı n yan yana getirilmesiyle yapı lan resim ve bezeme iş i. * Bu işiçin kullanı lan mermer parçaları . *İ nce kum, çimento ve küçük mermer parçaları ndan oluş an karı ş ı mla döş eme sı vası . * Tatlıbisküvi parçaları yla yapı lan kakaolu pasta. * Çimento içine küçük mermer parçalarıkonulup doldurularak yapı lan (döş eme, merdiven vb.). * Değiş ik dillere ve kültürlere sahip insan topluluğ u. mozaik döş eme * Mozaik karı ş ı mıyapı lan yer döş emesi. mozaik plâka * Mozaikle yapı lmı şkalı p döş eme maddesi. mozaikçi * Mozaik yapan veya satan kimse. * Yapı larda mozaik iş lerini düzenleyen kimse. mozak * Domuz yavrusu. mozole möble möbleli

* Büyük, gösteriş li gömüt, anı tkabir. * Mobilya. * Mobilyalı .

möblesiz * Mobilyası z. mönü mösyö

* Bkz. menü. * Fransı zcada erkeklere verilen bir unvan. * (yabancıerkekler için) Bay.

-msa- / -mse*İ simden fiil türeten ek: az-ı -msamak, çoğ-u-msa-mak, küçü-mse-mek vb. -msı/ -msi * Küçültme sı fatlarıtüreten ek: sarı -msı , mavi-msi, pembe-msi, mor-u-msu, tatlı -msı , ekş i-msi vb. -mtı rak / -mturak * Küçültme sı fatlarıtüreten ek. mu muaccel

muacciz

* Bkz. mı/ mi. * Acele olunmuş . * Peş in, hemen ödenmesi gereken. * Sı kı nt ı veren, taciz eden, bı ktı ran, usandı ran.

* Yapı ş kan, sı rnaş ı k, ukalâ (kimse). muaddel * Değiş tirilmiş , değiş ikliğe uğramı ş , değ iş kin. muadele

* Eş itlik, beraberlik, denklik. * Anlaş ı lmaz iş . * Denklem.

muadelet * Eş itlik, denklik, eşdeğerlik. muadil muaf

* Eş it, denk, eşdeğ er. * Bağ ı ş lanmı ş , affedilmiş . * Ayrıtutulmuş , ayrı calı k tanı nmı ş . * Özgür, serbest.

muaf tutmak (veya tutulmak) * bir ödevi, bir görevi bağ ı ş lamak, ayrı calı k tanı mak. muafiyet

* Ayrıtutulma, kendisine uygulanmama, bağ ı ş ı klı k. * Bağ ı ş ı klı k.

muafiyet tanı mak * kendisinden beklenilen veya istenilenlerin bütününü istememek. muafiyet sı navı * Eğ itimde veya herhangi bir dalda bilgi birikiminin önceden yeterli olup olmadı ğ ı nı n belirlenmesi için yapı lan sı nav. muaflı k

* Muaf olma durumu.

muahede * Anlaş ma. muahedename * Antlaş ma metni. muaheze

* Kı nama, paylama, ayı plama. * Eleş tiri.

muaheze etmek * paylamak, ayı plamak, kı namak. muahezename * Eleş tiri yazı sıve kitabı . muahhar * Sonraki, sonradan gelen, ertelenmiş , daha sonraki. muahharen * Sonradan. muakkip

*İ zleyen, arkası ndan koş an, takip eden.

* (iş ) Yürüten. muallâ * Yüksek, yüce. muallâk

* Ası lmı ş , ası lı . * Sonuca bağlanmamı ş , sürüncemede kalmı ş . * Bağ lı .

muallâkta olmak (veya muallâkta kalmak) * sonuca bağlanmak, sürüncemede kalmak. muallel muallim muallime

* Sakat, eksik. * Öğretmen. * Bayan öğ retmen.

muallimlik * Öğretmenlik. muamelât * Dairelerde evrak üzerinde yapı lan iş lemler, iş lem. muamele

* Davranma, davranı ş . * Yol, yöntem, iz. *İ ş lem. * Alı şveriş . *İ ş lem.

muamele etmek * davranmak. muamele görmek * iş lem uygulanmak, davranı lmak. muamma * Bilmece. * Anlaş ı lmayan, bilinmeyen ş ey. muamma asmak * âş ı klı k geleneğinde herhangi bir konuyu manzum olarak bilmece türünde düzenleyip genellikle kahvehanelerde herkesin göreceği bir yere koymak. muammalı * Bilmeceli, muamma dolu. muammalı k * Muamma dolu olma durumu. muammer * Yaş amı ş . muammer olmak * yaş amak. * uzun ve mutlu yaş amak.

muannit muaraza

*İ nat eden, inatçı , direngeç, anut. * Çekiş me, kavga.

muare * Dalgalıparı ltı lar verilmişolan bir tür kumaş , kareli kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. muarefe * Karş ı lı klıbirbirini tanı ma, tanı ş ma, tanı ş ı klı k. muarı z muası r

* Karş ıkoyan, karş ıçı kan. * Aynıyüzyı l içinde olan. * Çağ daş .

muası rlaş ma * Muası rlaş mak iş i, çağdaş laş ma. muası rlaş mak * Çağ daş laş mak. muaş aka * Seviş me, sevgi, âş ı ktaş lı k. muaş akada olmak * seviş mek, birbirine âş ı k olmak. muaş eret

* Birbiriyle toplumsal iliş kiler içinde bulunma.

muaş eret adabı * Görgü kuralları , adabı muaş eret. muattal *İ ş lemez, kullanı lmaz duruma gelmiş . * Boş , iş siz. muattar * Itı rlı , güzel kokulu. muavenet * Yardı m. muavenet etmek * yardı m etmek. muavin

* Yardı mcı , yardı m eden. * Bir görevlinin, bir yöneticinin iş ine yardı m eden, yokluğunda yerini ve yetkilerini üzerine alan kimse.

muavinlik * Muavin olma durumu. * Muavinin görevi. muayede

* Bayramlaş ma, birbirinin bayramı nıkutlama.

muayene

* Bir kimsenin hasta olup olmadı ğ ı nı veya hastalı ğı n nerede olduğ unu araş tı rma. * Gözden geçirme, araş tı rma, yoklama.

muayene etmek * bir kimsenin hasta olup olmadı ğ ı nı veya hastalı ğı nı n nerede olduğ unu araş tı rmak. * araş tı rmak, incelemek. muayene olmak * hekimce bakı lmak. muayeneci * Araş tı ran, yoklayan kimse. muayenehane * Hekimlerin hastaları nıkabul ettikleri yer. muayyen

* Belli, belirli; kesin olarak belirlenmiş . * Kararlaş tı rı lan.

muayyeniyet * Belli olma durumu, bellilik. muazzam * Çok büyük, çok iri, koskoca, koskocaman. * Alı ş ı lmı ş ı n sı nı rları nıaş an. * Güçlü, önemli. muazzep

* Acı , sı kı ntı , azap çeken.

muazzep olmak * acı , azap çekmek. muazzep etmek * acı , azap çektirmek. muazzez * Sayı lan, saygıduyulan, sevgili, aziz. mubah

* Dince yapı lması nda sakı nca olmayan, yapı lması günah veya sevap olmayan. * Yapı lması nda sakı nca görülmeyen.

mubah görmek * hoşgörmek, sakı ncası z bulmak. mubassı r * Okullarda öğ rencilerin durumu ile ilgilenen ve düzeni sağlamakla görevli kimse. mubayaa

* Satı n alma.

mubayaa etmek * satı n almak. mubayaacı * Satı n alan kimse. mucibince * Gereğ ince.

mucip

* Gerektiren, gerektirici. * Sebep.

mucip olmak * gerektirmek. mucip sebep * Gerekçe. mucir

* Kiraya veren kimse.

mucit * Yeni bir buluşortaya koyan, icat eden kimse. * Yaratı cı , yaratan. mucize *İ nsanları hayran bı rakan, tabiatüstü sayı lan olay, tansı k. *İ nsan aklı nı n alamayacağıolay. * Olağ anüstü, ş aş ı rtı cı . mucize göstermek * olağ anüstü bir olay yaratmak. mucize kabilinden * umulmayan, beklenmeyen bir biçimde. mucizeli mucuk mucur

muço

* Mucize niteliği bulunan. * Bir çeş it küçük sinek. * Kömür kı rı ntı sı , mı cı r. * Yol yapı mı nda kullanı lan taşkı rı ntı sı . * Bir ş eyin iş e yaramayan bölümü. * Gemilerde, küçük yaş ta tayfa yamağı , miço. * Meyhaneci çı rağı .

mudarebe * Bir yandan sermaye, öte yandan emek konularak kurulan ş irket. mudi

mudil

* Emanet bı rakan kimse. * (bankaya) Para yatı ran kimse. * Karmaş ı k, güç, çetin.

mufassal * Ayrı ntı lı . mufla

muflon

* Cisimleri, aleve değ dirmeden ateş in etkisine uğ ratmak için kullanı lan büyük toprak kap. * Porselen fı rı nı .

* Yabanî koyun, argali. * Pardösülerin içine iliklenerek geçirilen bir çeş it çok kalı n, eğ reti astar. muflonlu

mugaddi

*İ çinde keçe bulunan çok kalı n, yumuş ak, parlak tüylü kumaş . * Bu kumaşgeçirilerek yapı lmı şolan. * Besleyici, besleyen.

mugalâta * Yanı ltacak söz, yanı ltmaca. mugalâtacı * Mugalâta yapan kimse. muganni

* Şarkısöyleyen kimse, ş arkı cı .

muganniye * Şarkı cıkadı n. mugayeret * Uygun olmama durumu, uymazlı k, aykı rı lı k. mugayir muğ ber

* Uymaz, aykı rı . * Gücenmiş , gücenik, küskün.

muğ ber olmak * gücenmek, küsmek. muğ lâk * Anlaş ı lmasıgüç, anlaş ı lmaz, karı ş ı k, çapraş ı k. muhabbet * Sevgi. * Dostça konuş ma, yarenlik. muhabbet beslemek * sevgi duymak. muhabbet çiçeğ i * Muhabbet çiçeğigillerden, ekleri yeş ilimtı rak beyaz, güzel kokulu bir süs bitkisi (Reseda odorata). muhabbet çiçeğ igiller * Ayrıtaç yapraklı , iki çenekli bitkiler sı nı fı . muhabbet etmek * karş ı lı klı , dostça konuş mak. muhabbet kuş u * Papağangillerden, ası l yurdu Avustralya olan, yurdumuzda da kafeslerde üretilen, eş ine çok düş kün, sarı , yeş il ve kül rengi tüylü, uzun ve sivri kuyruklu bir kuş(Melopsittacus undulatus). muhabbet tellâlı * Kadı nla erkek arası nda yolsuz iliş kilere aracı lı k eden kimse, pezevenk, kavat. muhabbetname * Aş k mektubu.

* Arkadaş , dost mektubu. muhaberat * Haberleş meler, haberleş me dolayı sı yla yapı lan yazı ş malar. muhabere * Haberleş me, yazı ş ma. muhabere etmek * haberleş mek, yazı ş mak. muhabere memuru * Telgrafçı , haberleş meyi sağ layan kimse. muhabere sı nı fı * Savaş ta haberleş me düzeninin kurulması nı , düş manı n elektronik araçlar kullanması nıengellemeyi veya bunu sı nı rlandı rmayısağ layan yardı mcısı nı f. muhabereci * Muhabere sı nı fı ndan olan asker. muhabir görevli.

* Bası n ve yayı n organları na haber toplayan, bildiren veya yazan kimse. * Herhangi bir kuruluş un çalı ş ması yla ilgili olarak, merkezle baş ka bir ülke arası nda bağ lantı yısağ layan

muhabirlik * Muhabir olma durumu. * Muhabirin görevi. muhaceret * Göç, göçme. * (yaş amakta olduğ u ülkeden) Yabancı bir ülkeye uzun veya kı sa süreli yerleş mek için gitme. muhaceret etmek * yaş adı ğ ıülkeden ayrı lmak. muhacim

muhacir

* Saldı ran, saldı rı cı . * Futbolda ileri uç oyuncusu. * Göçmen.

muhacir arabası * Üstü ve yanlarıörtülü, dört tekerlekli, yaysı z araba. muhacir gitmek * göç etmek. muhacir olmak * göçmen durumuna girmek. muhacirlik * Göçmenlik. muhaddep * Dı ş bükey, konveks. muhaddis * Hadis ile meş gul olan, Hz. Muhammed'in sözlerini bildirmişolan kimse.

muhafaza * Koruma, saklama, korunum. muhafaza altı na almak * korumak, saklamak, bir yerde tutmak, kapatmak. muhafaza etmek (veya edilmek) * korumak, saklamak (veya korunmak saklanmak). * olduğ u gibi bı rakmak, kapatmak (veya bı rakı lmak, kapatı lmak). muhafazakâr * Tutucu. muhafazakârlı k * Tutuculuk. muhafazalı * Muhafazasıolan. muhafazası z * Muhafazasıolmayan. muhafı z * Birini veya bir ş eyi koruyan, kollayan, gözeten kimse, koruyucu. * Bir kalenin veya bir ş ehrin önemli yerlerini korumak, düzeni ve güvenliği sağlamakla görevli komutan. muhafı z alayı * Devlet baş kanları nı , kralları korumakla görevli askerî birlik. muhafı zlı k * Muhafı z olma durumu. * Muhafı zı n görevi. muhakeme * Birbirine karş ıolan iki tarafıdinleyerek bir yargı ya varma, yargı lama. * Bir konuyu zihinde iyice düş ünüp inceleyerek karar verme, akı l süzgecinden geçirme, usa vurma, uslamlama. * Bir sorunu çözmek için çı kar yol arama. muhakeme etmek * yargı lamak. * akı l süzgecinden geçirmek, düş ünmek. muhakeme usulü * Yargıyolu, muhakeme tarzı . muhakeme yürütmek * düş ünmek, soruna bir çözüm aramak. muhakkak * Doğruluğu, gerçekliğ i kesin olarak bilinen, gerçekliği kesinleş miş . * Her hâlde ne olursa olsun, kesinlikle. muhakkik * Gerçeği araş tı ran. * Soruş turucu, soruş turmacı . muhal

* Olamaz, olmaz, olmayacak; olması , gerçekleş mesi olanaksı z.

muhalefet * Bir tutuma, bir görüş e, bir davranı ş a karş ıolma durumu, aykı rı lı k.

* Karş ıgörüş te, tutumda olan kimseler topluluğu. * Demokraside iktidarı n dı ş ı nda olan parti veya partiler. muhalefet etmek * karş ıdavranı ş ta bulunmak, karş ıçı kmak. muhalefet partisi * Hükûmet kurmaya katı lmamı şparti. muhalefet ş erhi * Karş ıolma yazı sı , muhalefet gerekçesi. muhalif

* Bir tutuma, bir görüş e, bir davranı ş ta karş ıolan, aykı rı olan. * Aykı rı lı k eden, uymayan, uygunluk göstermeyen.

muhallebi * Süte, ş eker ve pirinç unu katı larak yapı lan bir tatlı . muhallebi çocuğ u * Nazlıbüyütülmüşçocuk. muhallebici * Muhallebi yapan veya satan kimse. * Muhallebi satı lan yer. * Nazlıbüyütülmüşkimse. muhallebicilik * Muhallebici olma durumu. * Muhallebi yapma ve satma iş i. Muhammedî * Hz.Muhammed ümmetinden olan kimse, Müslüman. muhammen * Oranlanan, tahmin edilen. muhammes * Beşparçasıolan, beş li. * Beş gen. * Beş li. muhammin * Oranlayan, tahmin eden. muharebe * Savaş ma, vuruş ma, harp etme, iki ordu arası ndaki çarpı ş ma, savaş . * Güçlü tartı ş ma. muharip

* Savaş a katı lan, savaş an, savaş çı .

muharrem * Kamer takviminin birinci ayı , aş ure ayı . muharrer

* Yazı lmı ş , yazı lıyazı ya geçirilmiş .

muharrik * Hareketini sağlayan, harekete gelen. * Kı ş kı rtı cı , ayartı cı .

muharrir

* Yazar.

muharrirlik * Yazarlı k. muharriş * Tı rmalayan, tahrişeden. *İ rkilten, korku veren. muhasamat * Düş manlı k. * (savaş ta) Çarpı ş ma. muhasara * Kuş atma, sarma, çevirme. muhasara etmek * kuş atmak. muhasebat * Hesap iş leri. muhasebe * Hesaplaş ma, karş ı lı klıhesap görme. * Hesap iş leriyle uğ raş ma. * Hesapları n bütünü. * Hesap iş lerinin yürütüldüğ ü yer, saymanlı k. muhasebeci * Sayman, muhasip. muhasebecilik * Saymanı n görevi, saymanlı k. muhasebesini yapmak * bir ş eyin olumlu veya olumsuz yönlerini gözden geçirerek bir yargı ya varmak. muhası m * Birbirine düş man olanlardan her biri. muhası r muhasip

* Kuş atan, saran. * Sayman, muhasebeci.

muhasiplik * Saymanlı k. muhassala * Elde edilen sonuç. * Bileş ke. muhassas * (birine) Ayrı lmı ş , tahsis olunmuş . muhassasat * Bir kimseye maaş , tayı n vb. olarak verilmişş eyler. * Devlet bütçesinde devlet kuruluş larıiçin ayrı lmı şpara, ödenek. muhassenat

* Yararlı , güzel, hayı rlı , iş ler. muhassı l * Osmanlıİ mparatorluğunda Tanzimattan önceki dönemde vergi tahsildarı na verilen isim. muhat

muhatap

* Kuş atı lmı ş , sarı lmı ş , çevrilmiş . * Kitabı n sı rt kâğ ı dıile mukavvası nı n arası nda isteka ile bastı rı larak oluş turulmuşhafif çukurluk. * Kendisine söz söylenilen kimse, kendisiyle konuş ulan kimse.

muhatap olmak * kendisine söz söylenmek, hitap edilmek. * karş ı sı nda kalmak. muhatara * Korku verici durum, tehlike. * Zarar, ziyan. muhataralı * Korkulu, tehlikeli. muhavere *İ ki kiş i arası nda karş ı lı klıolarak yapı lan konuş ma. muhavere etmek * birbiriyle konuş mak. muhavvil

* Değiş tiren, dönüş türen.

muhavvile * Dönüş türücü, transformatör. muhayyel * Hayal gücüyle yaratı lan, hayal edilen. muhayyer * Beğ enilmediğinde geri verilmek ş artı yla alı nan (eş ya vb), seçmece. * Seçmeli. * Türk müziğinde bir makam. muhayyer bı rakmak * seçmeli bı rakmak, seçmeye izin vermek. muhayyerbuselik * Türk müziğinde bir makam. muhayyerkürdî * Türk müziğinde bir makam. muhayyerlik * Seçmeli olma durumu. * Seçme hakkı . muhayyersümbüle * Türk müziğinde bir makam. muhayyile * Hayal etme gücü.

muhbir

* Haber ulaş tı rı cı , haber veren. * Yasa dı ş ıolan bir durumu yetkili makamlara bildiren kimse, ihbarcı .

muhbirlik * Muhbir olma durumu veya muhbirin yaptı ğıiş . muhik

* Haklı , doğru.

muhil * Dokunan, bozan, ihlâl eden. muhip muhit

* Seven, sevgi besleyen, dost. * Çevre, yöre. * Bir kimsenin sürekli iliş kide bulunduğu insanlar topluluğu, çevre.

muhit yapmak (veya edinmek) * iliş kili olduğu, tanı ş ı k olduğu kimselerin sayı sı nıçoğaltmak. muhkem

* Sağlam, sağlamlaş tı rı lmı ş .

muhlis * Dostluğ unda ve inançları nda içten olan. * Bkz. halis muhlis. muhrik * Yakı cı . * Yanı k, dokunaklı (ses). muhrip * Torpido, top ve denizaltı lara karş ı silâhlarla donatı lmı ş , küçük, hı zlıgiden savaşgemisi, destroyer. muhtaç

* Bir ş eye ihtiyaç duyan. * Yoksul, fakir (kimse). * Bakmaya mecbur olduğu aile bireylerini veya kendisini geçindirmeye yetecek geliri, malı , kazancı bulunmayanlar. muhtaç etmek * birini, ihtiyaç duyduğu bir ş eyi baş kası ndan sağ lamak zorunda bı rakmak. muhtaç olmak * ihtiyaç duymak. muhtaçlı k * Bakmaya mecbur olduğu aile bireylerini veya kendisini geçindirmeye yetecek geliri, malı , kazancı olmayanları n içinde bulunduğ u durum. muhtar kimse.

* Özerk. * Köy veya mahallenin yasalarla belirtilmişiş lerini yürütmek için o köy veya mahallede oturanları n seçtikleri

muhtariyet * Özerklik. muhtarlı k

* Muhtarı n görevi veya makamı . * Muhtarı n görevini yaptı ğıyer. muhtasar

* Kı saltı lmı şolan, kı sa; özet.

muhtasaran * Kı saca, kı saltarak, özet olarak. muhtekir muhtel muhtelif

muhtelis

* Vurguncu, spekülâtör. * Düzeni bozulmuş , bozuk. * Zı t, birbirini tutmayan. * Çeş it çeş it, çeş itli. * Beylik mal veya parayızimmetine geçiren, çalan.

muhtelit * Karma, karı ş ı k. muhtemel *İ htimal dahilinde olan, beklenen, beklenir, umulur, olası , olası lı , mümkün. muhtemel olmak * umulmak, beklenmek. muhtemelen * Umulur ki, beklenir ki, görünüş e bakı larak. muhterem * Saygı değer, sayı n. muhteri

muhteris muhteriz muhtesip

* Yeni bir ş ey yaratan, icat eden. * Yalanlar uydurarak bir kimseye iftirada bulunan. * Hı rslı . * Çekingen. *İ slâm ş ehirlerinde çarş ıve pazar esnafı nıdin kuralları na göre denetleyen görevli, belediye memuru.

muhteş em * Görkemli, gösteriş li, büyük ve göz alı cı . muhteva muhtevi

* Bir ş eyin içindeki, içteki, içerik. *İ htiva eden, içine alan, kapsayan, içinde bulunduran.

muhteviyat *İ çindekiler.

muhtı ra

* Herhangi bir ş eyi hatı rlatma, uyarma amacı yla yazı lan yazı . * Bir devletin baş ka bir devlete politik sorunlarla ilgili olarak yolladı ğ ıuyarıyazı sı , diplomatik nota. * Andaç. * Günlük.

muhzı r *İ lgililerin mahkemede bulunmaları nısağlayan görevli. muin muinli muinsiz

* Yardı m eden, yardı mcı . * Askere alı ndı ğ ı nda ailesine bakacak kimsesi olan. * Askere alı ndı ğ ı nda ailesine bakacak kimsesi olmayan.

muit * Okullarda çocuklarıçalı ş tı rmakla görevli kimse, öğretmen yardı mcı sı . mujik -muk mukaar

* Rus köylüsü. * Bkz. -mı k / -mik. *İ çbükey, obruk, konkav.

mukabele * Karş ı lı k verme, karş ı lama, karş ı lı k. * Karş ı laş tı rma, karş ı lı klıyapı lan okuma. * Karş ıgelme, başkaldı rma. * Camilerde Kur'an okunurken, hafı zları n da karş ı lı k olarak ezbere Kur'an okumaları . mukabele etmek * karş ı lı k vermek, karş ı lı kta bulunmak. * karş ıgelmek. mukabele okumak * ramazanda, en çok camide yüksek sesle ezbere kur'an okumak. mukabeleci * Camilerde Kur'an okuyan kimse. * Bürolarda temize çekilmişhesaplarımüsveddeleri ile karş ı laş tı ran görevli. * Askerin yoklaması nıyapan kimse. mukabelede bulunmak * karş ı lı k vermek. mukabeleli * Karş ı lı ğ ıolan, mukabelesi bulunan. mukabelesiz * Karş ı lı ğ ıolmayan, mukabelesi bulunmayan. mukabil

* Bir ş eye karş ı lı k olarak yapı lan, bir ş eyin karş ı lı ğ ıolan. * Bir ş eyin karş ı sı nda bulunan. * Karş ı lı k. * Karş ı lı k olarak, karş ı lı ğ ı nda.

mukaddem * Önce gelen, önceki. * Öncül. mukaddema * Önce, evvelce, eskiden. mukaddeme * Bkz. mukaddime. mukadder * Yazgı da var olan, yazgıile ilgili olan, alı nda yazı lı olan. mukadderat * Yazgı . mukaddes * Kutsal. mukaddesat * Kutsal sayı lan her türlü inanç ve davranı ş lar. mukaddesatçı * Kutsal tanı nan ş eylere aş ı rıölçüde bağlı lı k gösteren kimse. mukaddime * Ön söz. * Bir olayı n baş langı cı . mukaffa * Kafiyeli, uyaklı . mukallit

* Taklitçi.

mukallitlik * Mukallit olma durumu, mukallidin iş i. mukannen * Belli, belirli, kesinleş miş ,ş aş maz. * Kanun durumuna gelmiş , kanunlaş mı ş . mukarenet * Yaklaş ma, kavuş ma, bitiş me. * Yakı nlı k. mukarrer

* Kararlaş mı ş , kararlaş tı rı lmı ş .

mukarrer bulunmak * kararlaş mak. mukarrerat * Alı nan kararlar, kararlaş tı rı lmı şş eyler. mukassem * Ayrı lmı ş , bölünmüş . mukassi

* Sı kı nt ı lı , sı kı ntıverici, bunaltı cı .

mukataa

* Kesim.

mukataalı * Kesime verilmiş(yer). mukattar * Damı tı lmı ş , damı tı k. mukavele * Sözleş me. mukavele yapmak * sözleş mek. mukaveleli * Sözleş meli. mukavelename * Sözleş me. mukavelesiz * Sözleş mesiz. mukavemet * Dayanma, karş ı durma, karş ıkoyma, direnme, direniş , dayanı rlı k. * Direnç. mukavemet etmek * direnmek, dayanmak, karş ıkoymak. mukavemet göstermek * direnmek, karş ıkoymak. mukavemet koş usu * 3-15 km arası ndaki uzun mesafeli koş ular. mukavemetçi * Düş man saldı rı sı na boyun eğ meyip her çeş it araçla karş ıgelen yurtsever. * Uzun mesafe koş ucusu. mukavemeti kı rı lmak * direnci, gücü azalmak. mukavemetli * Dayanı klı , güçlü, dirençli. mukavemetsiz * Dayanı ksı z, güçsüz, dirençsiz. mukavim * Dayanı klı , güçlü, dirençli. * Karş ıkoyan, başkaldı ran. mukavva * Karton. * Bu kâğ ı ttan yapı lmı ş . mukavves * Kavisli, eğ ri, eğ meçli. mukavvi

* Kuvvetledirici, güç katı cı . mukayese * Benzeterek veya karş ı laş tı rarak değerlendirme, karş ı laş tı rma, kı yaslama. mukayese etmek * karş ı laş tı rmak, kı yaslamak. mukayeseli * Karş ı laş tı rmalı . mukayyet * Bağ lıolan, bağ lanmı ş . * Bir ş art veya kayı tla bağ lı olan. * Yazı lmı ş , yazı lı , kayı tlı . mukayyet olmak * korumak, gözetmek. mukayyit

mukim

* Bir kalemde, kayı t iş lerini yapan kimse. * Kaydedici makine. * (bir yerde, bir evde) Oturan, eğ leş en, ikamet eden.

mukni *İ nandı ran, ikna eden. mukoza mukriz

* Sümük doku. * Ödünç para veren, borç veren.

muktebes * Yararlanmak için alı nmı ş , aktarı lmı ş . muktedir * Bir ş eyi yapmaya, baş armaya gücü yeten, erkli. muktedir olmak * gücü yetmek, yapabilmek. muktesit mukteza

muktezi

* Tutumlu. * Gereken, gerekli olan. * Bir işyapı lı rken gerekli iş lemlerin bütünü. * Gereken, gerekli olan.

mukus * Solunum yollarıve sindirim organları nı n hücreleri tarafı ndan salgı lanan madde. mulaj

* Bir ş eyin bal mumu, alçıgibi bir madde ile kalı bı nıçı karmak için yapı lan iş lemlerin bütünü. * Bu iş lemler sonunda elde edilen kalı p.

mulaj kâğ ı dı

* Terzilerin patron çı karmak için kullandı klarıbir çeş it saydam kâğ ı t. mum * Bir fitilin üzerine erimişbal mumu, iç yağı , stearik asit veya parafin dökülüp genellikle silindir biçiminde dondurulan ince, uzun ı ş ı k aracı . * Bal mumu. * Iş ı k yeğinliğ i birimi, kandelâ. * Kı smen oksitlenmişkatıhidrokarbonlar. mum ağacı * Sı cak ülkeler ile Kuzey ve BatıAvrupa'da yetiş en bir tür mum palmiyesi (Myrica cerifera). mum ampul * Mum biçiminde ampul. mum aydı nlatma * Mum yapı larak yapı lan aydı nlatma. mum boya * Bkz. mum boyası . mum boyası * Mum, terebentin, su ve toprak boyalarla hazı rlanan boya. mum cilâsı * Parafin ve bal mumunun terebentin veya neft yağı nda çözüş türülmesi ile elde edilen, ağ aç eş yaları cilâlamakta kullanı lan madde. mum çiçeğ i *İ ki çeneklilerden, güzel kokulu, ş emsiye biçiminde küçük beyaz çiçekler açan, etli yapraklı , sarı lı cıbir süs bitkisi (Cerinthe minor ve Cerinthe retortra). mum dibine ı ş ı k vermez * güçlü kiş ilerin kendi yakı nları nıkayı rmaktan çekindiklerini anlatı r. mum direk * Dimdik. * Çok uslu, yaramazlı k yapmayan. mum duruş u * Vücudun, ense ve omuzlara dayanarak ellerin kalçayıdesteklemesiyle başaş ağı , yere dikey bulunduğu durum. mum etmek * Bkz. muma çevirmek. mum gibi * dosdoğru, dimdik. * uslu, kı pı rtı sı z. * tertemiz düzgün. * zayı flamak sararı p solmak. mum kesilmek * sessiz, uslu, doğru düzgün durmak. mum olmak * hı rçı nlı ğı,yaramazlı ğ ıbı rakmak. * razıolmak. mum palmiyesi * Ilı man bölgelerde yetiş en, gövdesi boyunca 1 cm kalı nlı ğı nda bir mum katmanıbulunan, yapraklarıhurma yaprağı na benzeyen bir ağaç (Cerexylon andicola).

mum yakmak * kutsal sayı lan bir yere giderek adak adadı ğ ı nda mum yakı p koymak. mum yapı ş tı rmak * bir ş eyi kı rmı zımumla mühürlemek. * önemli bir ş eyi unutmayı p akı lda tutmak. muma döndürmek (veya çevirmek) * her sözü dinler duruma getirmek, uslandı rmak. mumaileyh * Adıgeçen, yukarı da anı lan, sözü geçen kimse. mumcu * Mum yapan veya satan kimse. * Fitilli tüfek kullanan asker. * Yeniçeri ocağı nda çavuş lardan sonra gelen, yeniçeri ağ ası na bağ lı on iki subaydan her biri. mumhane * Mum üretim yeri. mumla aramak * çok isteyerek ve özlenle aramak. mumla aratmak * daha kötü olan yeni bir ş ey, bir durum, bir kimse, pek iyi olmayan eskisini aratmak. mumlama * Mumlamak iş i. * Bitki hücrelerinin değiş ikliğe uğrayarak kendilerini su geçirmez duruma getirir biçimde mum bağlaması olayı . * Lâboratuvarlardan çı kmı şbir filmin çeş itli aletlerde kolayca dönmesini sağ lamak için iki kenarı na ince bir bal mumu katmanısürmek. mumlamak * Bal mumu sürmek, bal mumuna batı rmak. * Mühürlemek, mühür mumu sürmek. * Mum cilâsıyapmak. mumlanma * Mumlanmak iş i. mumlanmak * Mumlamak iş i yapı lmak veya mumlamak iş ine konu olmak. mumlaş ma * Mumlaş mak iş i. mumlaş mak * Bal mumu durumuna gelmek. mumlayı cı * Filmleri mumlamakta kullanı lan alet. mumlu

* Mumu olan, mum konulmuşolan. * Muma batı rı lmı ş , mumla hazı rlanmı şolan.

mumlu kâğı t * Mürekkep geçirmeyen ve delinebilir bir dolgu maddesi emdirilmiş , mürekkebi geçiren, fakat kolay delinmeyen bir cins pelürden veya lifli bir dokudan oluş turulmuş , teksir makinesinde bası lacak yazı ları n yazı ldı ğ ıkâğ ı t.

mumluk

* Mumu olan. * Herhangi bir mum gücünde olan. * Şamdan.

mumsöndü * Alevî geleneğinde var olduğ u ileri sürülen bir tür tören. mumya ceset.

* Birtakı m özel ilâçlar kullanı larak bozulmayacak duruma getirilmişolan ve bugün kazı larla ortaya çı karı lan * Çok zayı f kimse.

mumya gibi * çok zayı f ve renksiz (kimse). mumyalama * Mumyalamak iş i. mumyalamak * Bir cesedi, bozulmaması için özel ilâçlarla mumya durumuna getirmek. mumyalanma * Mumyalanmak iş i veya durumu. mumyalanmak * Mumya durumuna gelmek. mumyalaş ma * Mumyalaş mak iş i. mumyalaş mak * Mumya durumuna gelmek. mundar

* Bkz. murdar.

mundarlı k * Mundar olma durumu. munfası l * Ayrıduran, ayrı lmı ş , ayrı k. munis

* Alı ş ı lan, alı ş ı lmı ş , yabancıolmayan. * Cana yakı n, uysal, sevimli. * Uygun.

munkabı z * Büzülmüş , toplanmı ş . * Pekliğ i olan, peklik çeken. * Verimsiz, iş e yaramaz. munkalip * Değiş miş , dönüş müşolan. munkariz * Batmı ş , çökmüş , tükenmiş . munsap

* Kavuş an.

* Bkz. mansap. muntazam * Düzgün. * Düzenli, derli toplu. * Düzenli, sürekli ve düzgün bir biçimde. muntazaman * Düzenli olarak. muntazı r * Bekleyen, gözleyen. muntazı r olmak * beklemek, gözlemek. munzam -mur

* Katma, katı lmı ş , ulanmı ş , eklenmiş , ekleme, ek. * Fiilden isim türeten ek.

murabaha * Bir malıçok fazla kârla satma. * Kanunun izin verdiği sı nı rdan aş kı n faiz alma, tefecilik. murabahacı * Bir malıçok fazla kârla satan kimse. * Kanunun gösterdiğ i sı nı rıaş arak aş ı rıfaizle ödünç para veren kimse, tefeci. murabahacı lı k * Murabahacı olma durumu, tefecilik. murabba

* Dört ş eyden oluş an, dörtlü. * Dördül, kare. * Dört mı sralıbentlerden oluş an divan edebiyatış iiri.

murabba * Terbiye edilmiş . * Kaynatı lı p kı vama geldikten sonra dondurulan meyve suyu tatlı sı . murabı t * Savaş çıderviş . * Murabut. murabut * Kuzey Afrika'da derviş lere verilen ad. murabut kuş u * Uzun bacaklı lardan, leyleğ e benzeyen, gagasıiri ve uzun bir kuş(Leptoptilus). murada ermek * isteğine kavuş mak, arzusu yerine gelmek. muradı na ermek * dileği gerçekleş mek, çok istediğ iş eye kavuş mak. murafaa * Duruş ma. * Yargı tayda yapı lan duruş ma.

murahhas * Delege. murahhaslı k * Delegelik. murakabe * Denetleme, denetim. * (tasavvufta) Tanrı 'ya bağ lanarak çile doldurma. murakabe etmek * denetlemek. murakı p

* Denetçi. * Tanrı 'ya bağ lanarak çile dolduran kimse.

murakı plı k * Denetçilik. murana

* Yı lan balı ğ ı na benzeyen, çok yı rtı cı , sı cak denizlerde yaş ayan, göğüs yüzgeci olmayan, eti beğ enilen bir deniz balı ğı(Muraena). murassa murat

* Değerli taş larla bezenmiş , cevahirle süslenmiş . *İ stek, dilek. * Amaç, erek, gaye.

murat almak * dileğine kavuş mak. murat etmek * dilemek, istemek. murç murdar

* Betona delik açmakta kullanı lan sivri uçlu, çelikten yapı lmı şbir alet. * Kirli, pis. * Cinsel birleş meden sonra yı kanmamı ş(kimse). * Şeriata uygun olarak kesilmemişolan (hayvan).

murdarilik * Omurilik. murdarlı k * Murdar olma durumu. muris

* Miras bı rakan, mirasçı .

murt * Mersin ağ acı . murt yememek * oyuna gelmemek. musaffa

* Temizlenmiş , arı tı lmı ş .

musahabe * Konuş ma, görüş me, söyleş i. musahhih * Düzeltici, düzelten. musahhihlik * Musahhih olma durumu. * Düzelticinin görevi, düzelticilik. musahip

* Sohbet, arkadaş lı k eden kimse. * Tatlıkonuş malarıile büyüklerin, özellikle padiş ahları n güzel zaman geçirmelerini sağlamakla görevli kimselere verilen unvan. musahiplik * Musahibin yaptı ğı iş . musakka yemek. musalla

* Ufak parçalar biçiminde doğ ranmı şsebzelerin, kuş baş ıet veya kı yma ve soğanla piş irilmesiyle yapı lan bir

* Namaz kı lmaya yarayan açı k yer. * Camilerde cenaze konulup önünde namaz kı lı nan yer.

musalla taş ı * Namazıkı lı nmak için üstüne cenaze konulan masa biçiminde yüksek taş . musallat * Bir kimse veya ş eyin üzerine bı ktı racak kadar düş en. musallat etmek * birini, bir baş kası nı n baş ı na belâ etmek. musallat olmak * birini sürekli rahatsı z etmek, birine sataş mak, hiç peş ini bı rakmamak. musalli

* Beşvakit namazı nı sürekli olarak kı lan.

musamaha etmek * hoş görü ile davranmak. musandı ra * Evlerde yatak yorgan konulan yer, yüklük. * Mutfakta yüksek ve genişraf. musanna

* Uydurma, düzme. * Sanatla yapı lmı ş , bir usta elinden çı kmı ş , sanatlı . * Yapı ntı lı .

musannif * Sı nı flandı ran. * Kitap yazan, yazar. musap * Baş ı na bir kötülük, felâket gelmişolan. * Hastalı ğa yakalanmı ş , tutulmuş , uğ ramı ş .

musavver * Resim konulmuş , resimli. * Zihinde tasarlanmı ş , düş ünülmüşolan. Musevî

* Musa Peygamberin dininden olan kimse.

Musevîlik * Musa Peygamberin dini, Yahudilik. Mushaf * Kur'an. musı r musibet

musikar

musiki

* Bir söz veya düş üncede direnen, ayak direyen. * Ansı zı n gelen felâket, sı kı ntıveren ş ey. * Uğ ursuz. * Gagası ndaki deliklerden rüzgâr estikçe türlü sesler çı ktı ğ ı na inanı lan bir masal kuş u. * Mı skal. * Müzik. * Kulağ a hoşgelen sesler dizisi.

musikiş inas * Müzikle uğ raş an kimse. muska

*İ çinde dinî ve büyüleyici bir gücün saklı olduğ u sanı lan, taş ı yanı , takanıveya sahip olanı zararlıetkilerden koruyup iyilik getirdiğ ine inanı lan bir nesne veya yazı lıkâğ ı t, hamaylı . * Üçgen biçiminde katlanmı şolan ş ey. muska böreği *İ çine peynir, kı yma gibi ş eyler konularak üçgen biçiminde katlanan bir tür börek. muskacı * Muska yazan kimse. muskacı lı k * Muskacı nı n iş i. muslihane * Barı ş çıbir yolla. muslin

* Sı k dokunmuş , parlak, ince, yumuş ak bir tür kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan.

musluk

* Takı lmı şbulunduğu boru veya kabı n içindeki akı ş kanı , istenildiğ inde akı tabilecek bir düzende yapı lmı ş açı lı r kapanı r alet. * El yı kamaya yarayan yer. muslukçu * Musluk satan veya onaran kimse. * Abdest almak için ceketini çı karanları n para veya değ erli ş eylerini çalarak hı rsı zlı k yapan kimse. muslukçuluk

* Muslukçunun yaptı ğıiş . * Abdest almak için ceketini çı karanları n para veya değ erli ş eylerini çalarak yapı lan hı rsı zlı k. musluklu

* Musluğu olan.

musluksuz * Musluğu olmayan. muson

* Güney Asya kı yı ları yla Hint Denizi'nde yaz ve kı şmevsimlerinde birbirine ters yönlerden esen genişalanlı

rüzgâr. mustarip

* Istı rap ve acıçeken. * Sağlı ksı z, hasta.

mustarip etmek * acıve ı stı rap vermek. mustatil muş

* Dikdörtgen. * Altıdüz, küçük gezinti vapuru.

-muş * Bkz. -mı ş/ -miş . muş amba * Bir tarafı na kauçuk veya yağlıboya sürülerek su geçirmeyecek duruma getirilen kalı n bez. * Bu bezden yapı lmı şolan. * Su geçirmeyecek biçimde yapı lmı şyağmurluk. * Linolyum. muş amba gibi * çok kirlenmişçamaş ı r, kumaş , örtü vb. için söylenir. muş ambalaş ma * Muş ambalaş mak iş i veya durumu. muş ambalaş mak * Muş amba gibi olmak, muş amba durumunu almak, muş ambaya dönmek. muş mula

* Gülgillerden, 2-3 m yükseklikte dikenli küçük bir ağaçcı k (Mespilus germanica). * Bu ağacı n olgunlaş ı p çürüdükten sonra yenilebilen, yuvarlak, mayhoş , buruk ve beşçekirdekli meyvesi, döngel, beş bı yı k. muş mula gibi * yüzünde pek çok buruş uk ve kı rı ş ı k bulunan. muş ta parçası .

* Karş ı sı ndakine vurmak için özel olarak açı lmı şdeliklerine parmakları n geçirilmesi ile kullanı lan demir * Kunduracı ları n, derileri vurarak inceltmek için kullandı kları metalden tokmak. * Parmağı n biri bükülüp sivriltilerek vurulan yumruk.

muş talama * Muş talamak iş i. muş talamak

* Muş ta ile vurmak. muş tu * Sevindiren haber, sava, müjde. muş tucu

* Muş tu getiren, savacı , müjdeci.

muş tulama * Muş tulamak iş i. muş tulamak * Sevinilecek bir iş in, olayı n, vb. nin olduğ unu birine haber vermek, mujdelemek. muş tulanma * Muş tulanmak iş i, müjdelenme. muş tulanmak * Sevinçli bir haber verilmek, müjdelenmek. muş tulu

* Muş tu bildiren, sevindirici, müjdeli.

muş tuluk * Muş tucuya verilen armağ an, müjdelik. mut * Bütün özlemlerin eksiksiz ve sürekli olarak yerine gelmesinden duyulan kı vanç, kut, saadet. mut muta

* Elli ş iniklik tahı l ölçeği. * Veri.

mutaassı p * Bağ naz. mutabakat * Uyuş ma, anlaş ma, itilâf. * Uygunluk. * Uyum. mutabı k

* Birbirine uyan, araları nda anlaş mazlı k olmayan. * Uygun.

mutabı k kalmak * uyuş mak, anlaş maya varmak. mutabı k olmak * araları nda anlaş mazlı k olmamak, anlaş mak. mutaf

* Keçi kı lı ndan hayvan çulu, yem torbası gibi ş eyler dokuyan kimse. * Keçi kı lı ndan dokunmuşveya örülmüşhayvan çulu, yem torbasıgibi ş ey.

mutallâka * Boş anarak dul kalmı şkadı n. mutantan * Görkemli, ş atafatlı .

mutariza

* Yayayraç, parantez.

mutasarrı f * Kendinde kullanı m hakkıolan, elinde bulunduran. * Tanzimat'tan sonra, Osmanlıyönetim teş kilâtı nda sancakları n yöneticisine verilen ad. mutasarrı flı k * Mutasarrı fı n görev ve makamı . * Sancak. mutasavver * Tasarlanmı ş , düş ünülmüş . mutasavvı f * Tasavvuf inançları nıbenimseyerek kendini Tanrı 'ya adamı şkimse, sofi. mutasyon * Değiş inim. mutasyonist * Değiş inimci. mutasyonizm * Değiş inimcilik. mutat

* Alı ş ı lmı ş , alı ş ı lan. * Alı ş kanlı k, alı ş ı lmı şş ey.

mutatabbip * Hekimlik taslayan kimse. mutavaat * Boyun eğme, uyma, itaat etme. * Dönüş lü. mutavaat fiili * Bkz. dönüş lü fiil. mutavassı t * Aracı . * Orta, ortalama. mutazarrı r * Zarar görmüş , zarara uğ ramı ş . mutçuluk * Hayatı n anlamı nı mutlulukta bulan, insan davranı ş ları nı n mutluluk isteğ iyle belirlendiğ i görüş üne dayanan ahlâk öğ retisi, evdemonizm. muteber

* Saygı n, itibarıolan, hatı rı sayı lı r. *İ nanı lı r, güvenilir, sözü geçer. * Yürürlükte olan, geçerliliğ i olan.

muteber olmak * yürürlükte olmak, geçerli olmak. muteber olmak üzere * geçerli olarak.

mutedil

* Düş ünce, işvb.de aş ı rı ya kaçmayan, ı lı mlı , itidalli. * Ilı man.

mutedillik * Ilı manlı k. mutekit mutemet

* Bir ş eye inanan, itikat eden, inançlı , inanlı , imanlı , mümin, dindar. * Kendisine inanı lı p güvenilen kimse. * Dairelerde, işyerlerinde bazıpara iş lerine bakan görevli.

mutemetlik * Mutemedin görevi. mutena * Özenilmiş , özenle yapı lmı ş . * Seçkin, önemli. muteriz * Karş ıgelen, itiraz eden, itirazcı . *İ tiraz eden (kimse). mutezile * Kaderi inkâr ederek "kul, ettiklerinin yaratı cı sı dı r" diyen ve Tanrı 'nı n sı fatlarıkonusunda sünnet ehlinden ayrı lan bir Müslüman felsefesi. mutfak * Yemek piş irilen yer. * Yiyecekleri hazı rlama sanatı . mutfak dolabı * Mutfak aletlerinin yerleş tirilmesi için yaptı rı lan özel dolap. mutfak havalandı rması * Mutfaklara yerleş tirilen havalandı rma sistemi. mutfak havlusu * Mutfakta kullanı lan havlu, el bezi. mutfak merdiveni * Mutfak ile dı şavluyu birbirine bağ layan merdiven. muti * Yumuş ak baş lı , itaat eden. mutlak

* Salt. * Saltı k. * Kesin olarak, mutlaka.

mutlak değ er * Bkz. salt değ er. mutlak mera * Üzerinde kendiliğinden geliş en ve otlatmaya elveriş li bir bitki örtüsü taş ı yan mera. mutlak nem * Bkz. salt nem.

mutlak sı caklı k * Bkz. salt sı caklı k. mutlak sı fı r * Bkz. salt sı fı r. mutlaka

* Kaçı nı lmaz bir biçimde, her hâlde, ne olursa olsun. * Kesinlikle, mutlak.

mutlakçı * Saltçı lı k yanlı sıolan. mutlakçı lı k * Saltçı lı k. mutlakiyet * Saltçı lı k. mutlandı rma * Mutlandı rmak iş i. mutlandı rmak * Mutlanması na yol açmak, mutlanması nı sağlamak. mutlanma * Mutlanmak iş i. mutlanmak * Mutlu olmak. mutlu

* Mutluluğ a eriş mişolan, ongun, mes'ut. * Mutluluk veren.

mutlu etmek * mutluluk vermek, bahtiyar etmek. mutlu olmak * mutluluk duymak, bahtiyar olmak. mutluca * Mutlu olmaya yakı n. mutlulandı rma * Mutlulandı rmak iş i. mutlulandı rmak * Mutlanması na yol açmak, mutlanması nı sağlamak. mutlulanma * Mutlulanmak iş i. mutlulanmak * Mutlu bir duruma gelmek, mutlanmak. mutluluk

* Bütün özlemlere eksiksiz ve sürekli olarak ulaş ı lmaktan duyulan kı vanç durumu, ongunluk, kut, saadet.

mutluluk çubuğu *İ ktidarsı zlı k sorunu bulunanlara sağlı klıcinsel yaş antıiçin özel olarak takı lan yapay organ.

mutmain

*İ nanmı ş , gönlü kanmı ş , emin olan.

mutmain olmak * inanmak, günlü kanmak. mutsuz

* Mutlu olmayan, bedbaht.

mutsuzlaş ma * Mutsuzlaş mak iş i. mutsuzlaş mak * Mutsuz duruma gelmek. mutsuzluk * Mutsuz olma durumu, bedbahtlı k. muttali

* Öğrenmiş , haber almı ş , bilgi edinmiş .

muttali olmak * bir durumdan haberi olmak, bir durum üzerine bilgi edinmek. muttarit muttası f muttası l

* Düzenli, tek düze. * Nitelenmiş , nitelikli, vası flı . * Bitiş ik, yan yana olan. * Aralı k vermeden, aralı ksı z, hiç durmadan, biteviye.

muvacehe * Yüzleş me, yüz yüze gelme. muvacehesinde * (bir durum) Karş ı sı nda, yüzüne karş ı . muvafakat * Uygun görme, onama, kabul etme. muvafakat etmek * uygun görmek, onaylamak, kabul etmek. muvaffak * Baş armı ş , baş arı lı(kimse). * Baş arı lmı ş , baş arı lı(iş ). muvaffak olmak * baş armak, baş arı lı olmak; becermek. muvaffakiyet * Baş arı . muvaffakiyetli * Baş arı lı . muvaffakiyetsiz * Baş arı sı z.

muvaffakiyetsizlik * Baş arı sı zlı k. muvafı k

* Uygun.

muvafı k bulma(ma)k * uygun görme(me)k, kabul etme(me)k. muvafı k olmak * uygun düş mek, kabul edilebilir olmak. muvahhit * Tanrı 'nı n birliğine inanan. muvakkat * Belirli bir zaman süren, sürekli olmayan, geçici, palyatif. muvakkaten * Az bir zaman süresince, geçici olarak, eğ reti olarak. muvakkit * Güneş e bakarak namaz vakitlerini bildiren kimse. muvakkithane * Genellikle büyük camilerin yanı nda bulunan ve zamanıayarlayan oda. muvasala

* Gidip gelme imkânı , ulaş ı m, eriş im.

muvasalat * Bir yere ulaş ma, varma. muvasalat etmek * varmak, ulaş mak. muvaş ş ah * Akrostiş . muvazaa

* Danı ş ı k, danı ş ı klı k.

muvazaalı * Danı ş ı klı . muvazat * Koş utluk, paralellik. muvazene * Denge. * Dengelemek. muvazeneli * Dengeli, ölçülü. * Davranı ş larıölçülü olan. muvazenesiz * Dengesiz, ölsüsüz. * Ne yaptı ğı nıbilmeyen, bir sözü bir sözünü, bir davranı ş ı bir baş ka davranı ş ı nıtutmayan. muvazenesizlik

* Dengesizlik, ölçüsüzlük. muvazi * Koş ut, paralel. muvazzaf * Bir görev ve hizmetle yükümlü olan (kimse). * SilâhlıKuvvetlerde çalı ş an meslekten subay ve astsubaylarla askerlik hizmetini yapan erler. muvazzaf hizmet * Askerlik çağ ı na girince erkeklerin yapmakla yükümlü bulunduklarıaskerlik görevi. muvazzaf subay * Mesleğ i askerlik olan subay. muvazzaflı k * Muvazzaf olma durumu. muylu * Baş ka bir parça için dönme ekseni görevini yapan, silindir biçiminde parça. * Bir milin yatağ ı nda dönmesini sağlayan bölüm. * Bir top namlusunun iki yanı na tutturulan millere verilen ad. muylu yatağı * Top kundağ ı nı n yanları nda bulunan, silâh muyluları n geçmesi için açı lmı şdelikli bölüm. muymul * Atmaca ve doğana benzeyen bir tür yı rtı cıkuş . muz

-muz muzaffer

* Muzgillerden, sı cak bölgelerde yetiş en, bir çenekli, çok yı llı k bir bitki (Musa sapientum). * Bu bitkinin kendine özgü hoşkokulu, tatlı , besleyici, kalı n kabuklu, uzun meyvesi. * -mı z / -miz. * Üstünlük elde etmiş , zafer kazanmı ş , yenmiş , utkulu. * Zafer kazanmı ş , üstünlük elde etmişkimse veya ulus.

muzaffer olmak * üstün gelmek, yenmek, zafer kazanmak. muzafferane * Üstün bir biçimde, zafer kazanmı ş a yaraş ı r biçimde. muzafferiyet * Üstün gelme, üstünlük, zafer kazanma. muzaheret * Destekleme, yardı m etme, arka çı kma. muzahir muzgiller

* Destekleyen, yardı m eden, arka çı kan. * Sı cak bölgelerde yetiş en, özellikle muzlarıiçine alan bir çenekliler familyası .

muzı r * Sağlı ğıbozan, zararıdokunan, zararlı . * Yaramaz, cinsel geliş meye zararlı . * (çocuk için) Her ş eyi bozan, karı ş tı ran.

muzı rlaş ma * Muzı rlaş mak iş i veya durumu. muzı rlaş mak * Muzı r duruma gelmek. muzı rlı k

muzip

* Zararlıolma, zararlıişveya davranı ş larda bulunma durumu. * (çocuk için) Zarar verici yaramazlı klar. * Şaka etmekten hoş lanan, takı lgan.

muzipçe * Muzibe yakı ş ı r biçimde, muzip gibi. muzipleş me * Muzipleş mek iş i. muzipleş mek * Takı lgan davranı ş ta bulunmak. muzipliğine uğ ramak * aldatı lmak, ş akaya hedef olmak. muziplik * Takı lganlı k, yaramazlı k. muziplik etmek * bir kimseye ş aka yollu sözler söylemek. muzlim

* Karanlı k. * Gizli, belirsiz.

muzmahil * Çökmüş , çöküntüye uğ ramı ş . muztar

* Bir iş i yapmak zorunda kalan, zorunlu.

muztar kalmak * zorunda kalmak. mü

* Bkz. mı/ mi.

mübadele * Değiş , değ iştokuş . mübadele etmek * değ iştokuşetmek. mübadil * Baş kası nı n yerine getirilmiş , mübadele edilmiş . * Lozan antlaş ması na göre, Türkiye'de, İ stanbul dı ş ı nda oturan Rumlarla değiş tirilerek BatıTrakya dı ş ı ndaki Yunanistan'dan getirilen Türklere verilen ad. mübahase * Konuş ma.

mübalâğa * Abartma, abartı . mübalâğa etmek * abartmak. mübalâğacı * Abartı cı . mübalâğacı lı k * Abartı cı lı k. mübalâğalı * Abartı lı . mübalâğası z * Abartı sı z. mübarek * Verimli, bereketli. * Kutlu, uğurlu, kutsal. * Beğ enilen, sevilen ş eyler için söylenir. * Kı zı lan, ş aş ı lan kimse veya ş eyler için alay yollu kullanı lı r. * Çok saygıduyulan. mübarek ay * Dinî bakı mdan kutsal sayı lan, özelliğ i veya önemi olduğ una inanı lan ay. mübarek gün * Dinî bakı mdan özelliği ve önemi olan gün (günler). mübarek olsun! * "hayı rlı , uğ urlu olsun" anlamı nda bir kutlama sözü. mübarek otu * Birleş ikgillerden, sarıçiçekli, bir yı llk ve otsu bir bitki (Cnicus benedictus). mübareze *İ ki düş man taraftan çı kan birer kiş inin çarpı ş ması . mübaş eret * Bir iş e baş lama, giriş me. mübaş ir

* Mahkemede duruş maya girecekleri ve tanı klarıçağ ı ran, yargı cı n emirlerini bildiren, kâğı tlarıgetirip götüren görevli, çağ rı cı . mübaş irlik * Mübaş ir olma durumu. * Mübaş irin görevi. mübayenet * Ayrı lı k, baş kalı k. * Tutmazlı k, karş ı tlı k, uyuş mazlı k. mübeş ş ir

* Muş tu veren, müjde getiren (kimse).

mübeyyiz * (yazı ları ) Temize çeken kimse. mübrem

* Çok gerekli olan, kaçı nı lmaz, vazgeçilmez. mücadele *İ ki taraf arası nda, birbirlerine isteklerini kabul ettirmek için yapı lan zorlu çalı ş ma, savaş . * Herhangi bir amaca eriş mek veya bir kuvvete karş ıkoyabilmek için bir kiş i veya topluluğun güçlü, sürekli çabası , savaş ı m. * Hasmı nıyere sermek için göğüs göğüse yapı lan çarpı ş ma. mücadele etmek * uğraş mak, savaş mak, çatı ş mak. mücadele vermek * savaşvermek, mücadele etmek. mücadeleci * Mücadele etmeyi seven, savaş ı mcı . mücahit

* Kutsal ülküler uğruna savaş an (kimse), alp eren.

mücahitlik * Mücahit olma durumu. mücamaa * Cinsel iliş kide bulunma. mücavir * Yakı n komş u. mücazat mücbir

*İ ş lenen bir suçtan ötürü ceza verme. * Zorlayan, zorlayı cı .

mücbir sebep * Herhangi bir kimse tarafı ndan alı nacak önlemlere karş ı , önüne geçilmesi olanaksı z, borcun yerine getirilmesine engel, borçlunun iradesi dı ş ı nda beklenmedik olaylar. mücehhez * Donanmı ş . * Hazı rlı kl ı , hazı rlanmı ş . mücehhez olmak * taş ı mak, kendinde bulundurmak. mücellâ * Parlatı lmı ş , parlak. mücellit

* Ciltçi.

mücellithane * Cilt evi. mücellitlik * Ciltçilik. mücerrep * Denenmiş , sı nanmı ş . mücerret

* Soyut. * Evlenmemiş , bekâr. * Yalı n durum. * Soyut. * Yalnı z, ancak. mücessem * Cisim durumunda olan. * (soyut kavramlar için) Somut bir varlı kta tam olarak belirmişolan. mücevher * Değerli süs eş yası . mücevher kutusu * Mücevherlerin saklandı ğı küçük kapalı kutu. mücevher mahfazası * Mücevher kutusu. mücevher tarih * Divan edebiyatı nda, ebcet hesabı na göre yalnı z noktalıharfleri sayı ldı ğı nda söz konusu olayı n tarihini gösteren dize veya söz. mücevherat * Mücevherler. mücevherci * Değerli süs eş yasısatan kimse, kuyumcu. mücevhercilik * Mücevhercinin iş i, kuyumculuk. mücmel mücrim

* Özet olarak anlatı lmı ş , kı sa ve özlü. * Suçlu.

mücver * Rendelenmişkabağ a un, yumurta, peynir, dereotu, tuz, karabiber, taze soğ an katı larak yapı lan bir tür köfte. müçtehit müdafaa

* Ayet ve hadislere dayanarak yargı ya varan, karar veren din düş ünürü. * Savunma, koruma.

müdafaa etmek * savunmak, korumak. müdafaaname * Savunma. müdafi

* Savunucu. * Bir davada, davacıveya davalı nı n hakları nısavunan (kimse).

müdahale * Karı ş ma, araya girme. * Bir dava sonucu verilecek olan kararı n, dolaylıolarak etkileyeceğ i üçüncü kiş ilerin davaya katı lmaları . müdahale etmek

* karı ş mak, araya girmek, el atmak. müdahil * Karı ş an. * Davaya müdahale eden. müdana * Minnet. müdana etmek * minnet etmek. müdara

* Yüze gülme, yüze gülücülük, dost gibi görünen.

müdara etmek * dost gibi görünmek, yüze gülmek. müdavi * (hastaya) Bakan. müdavim * Bir yere sürekli olarak giden (kimse), gedikli. müdavim olmak * bir yere sürekli gidip gelmek. müddei

* Dava eden, bir savda bulunan (kimse), savlayı cı , davacı .

müddeialeyh * Davalı . müddeiumumî * Savcı . müddeiumumîlik * Savcı lı k. müddet

* Süre.

müddetli * Süreli, süresi olan. müddetsiz * Süresiz, süresi olmayan. müdebbir * Tedbirli. müdekkik *İ nceleyici. müdellel * Kanı tlanmı ş , kanı tlı . müderris

* Ders veren, profesör. * Medresede veya camide öğ retmen.

müderrislik

* Müderris olma durumu veya müderrisin görevi. müdevven * Bir araya getirilerek divan durumunda toplanmı ş(ş iir vb.). * Bir araya toplanmı ş , düzenlenmiş . müdevvenat * Bir araya toplanmı şeserler. müdevver * Yuvarlak. müdir müdire

* Bkz. müdür. * Bayan müdür, bayan yönetmen.

müdiriyet * Bkz. müdüriyet. müdrik müdrike müdrir

* Anlamı ş , aklıermiş . * Anlı k. *İ drarıartı ran, idrar söktürücü.

müdür *İ dare eden, yöneten, yönetmen, direktör. müdür muavini * Bkz. müdür yardı mcı sı . müdür yardı mcı sı * Müdürün iş lerine yardı m eden, yokluğ unda yetkileri üzerine alı p iş leri yöneten kimse. müdüriyet * Müdürlük. müdürlük * Yönetmenlik, direktörlük. * Yönetmenin, müdürün makamı . müebbet * Sonu olmayan. * Yaş dı kça süren, ömür boyunca olan. müeccel *İ leriye atı lmı ş , ertelenmiş . müeddep * Uslu, terbiyeli, edepli. müellefat müellif

* Yazı lıeserler. * Kitap yazan veya kitap hazı rlayan, bir eseri ortaya koyan ve eserin sahibi olan kimse, yazar.

müemmen * Sağlanmı ş , emniyete alı nmı ş , güvenilir. müennes

* Diş il.

müesses * Kurulu, kurulmuş . müessese

* Kuruluş , kurum (I). * Kurum (I). * Bir toplumda bazısorunları n çözümlenebilmesi için uygulanan yöntem.

müesseseleş me * Kurumlaş ma. müesseseleş mek * Kurumlaş mak. müessif

müessir

* Üzücü, üzüntü veren. * Hoş a gitmeyen, kötü (olay, durum). * Dokunaklı . * Etkili, sonuçlu. * Etken.

müessir olmak * etkilemek. müessiriyet * Etkinlik. müessis

* Kurucu.

müeyyide * Yaptı rı m, yaptı rma gücü. müezzin

* Namaz vakitlerini bildirmek için ezan okuyan din görevlisi.

müezzinlik * Müezzin olma durumu veya müezzinin görevi. müfekkire * Düş ünme yetisi veya gücü. müferrih *İ ç açı cı , ferahlı k verici. müfessir

* Kı sa ve anlaş ı lmasıgüç bir metni açı klayan, açı klı ğ a kavuş turan, metnin anlam ve amacıüstünde yorumda bulunan (kimse). * Kur'an'ıyorumlayan (kimse). müfettiş * Bir kuruluş taki iş lerin konu ve tüzüklere uygun olarak yürütülüp yürütülmediğ ini denetleyen kimse. müfettiş lik

* Müfettiş in görevi veya makamı . müfit * Yararlı , faydalı . * Anlatan, ifade eden. müflis * Bir iş te bütün parası nıbatı rmı ş , batkı n, iflâs etmiş . müfredat

* Bir bütünü oluş turan bireyler, ayrı ntı lar.

müfredat programı * Bkz. öğretim programı . müfret

* Tekil.

müfrez * Bir bütünden ayrı lmı ş . müfreze

* Türlü askerî görev ve hizmetlerin yapı lmasıiçin, küçük birliklerden, belli bir kuruluş a bağlıkalmadan geçici olarak oluş turulan gruplara verilen ad. müfrit müfritlik müfsit

* Aş ı rı . * Aş ı rıolma durumu. * Ara bozucu, karı ş tı rı cı , fesatçı , münafı k.

müft * Bedava, beleş . müftehir müfteri müftü

* Bir ş eyi övünç bilerek onunla sevinen, övünen, iftihar eden. * Karacı , kara çalan, iftiracı . *İ l ve ilçelerde Müslümanları n din iş lerine bakan görevli.

müftülük * Müftü olma durumu. * Müftünün görevi veya makamı . müge *İ nci çiçeğ i. mühendis * Mühendislik mesleğ inden olan kimse. mühendishane * OsmanlıDevletinde mühendis yetiş tiren yüksek okul. mühendislik * Yol, köprü, yapı , makine, gemi ve uçak yapı mıvb. ile maden, su ve elektrik iş leri gibi bayı ndı rlı k ve zanaatla ilgili teknik çalı ş malardan birini konu edinen meslek.

müheyya

* Hazı r.

müheyyiç * Coş turucu, heyecan verici. mühim

* Önemli.

mühimmat * Savaşgereçleri, cephane. mühimseme * Mühimsemek iş i. mühimsemek * Önemsemek, önem vermek. mühimsemezlik * Önem vermemezlik. mühlet * Bir iş in yapı lmasıveya bir borcun ödenmesi için gösterilen süre, vade, mehil. mühlet istemek * bir iş in yapı lması , tamamlanmasıiçin belirli bir süre verilmesini istemek. mühlet vermek * (bir işveya borç için) belirli bir süre tanı mak. mühlik

* Öldürücü, tehlikeli.

mühliye * Adana bölgesinde yetiş tirilen ve yaprakları sebze olarak kullanı lan bir bitki (Corchlorus olitorius). mühmel mühre

* Bı rakı lmı ş , bakı lmamı ş , ilgisizliğ e uğ ramı ş . * Her tür yuvarlak ş ey, küçük top. * Cam boncuk. * Kâğ ı da yumuş aklı k, parlaklı k ve düzlük vermek için kullanı lan camdan araç. * Deniz böceği kabuğ u. * Demirci çekici. * Yı lanı n baş ı nda bulunan taca benzer çı kı ntı . * Bazıav hayvanları nıçekmek için kullanı lan çı ğı rtkan kuş .

mühreleme * Mührelemek iş i. mührelemek * Kâğ ı dı mühre ile cilâlamak, parlatmak, düzeltmek. mühreli

* Mühre ile cilâlanmı ş .

mühresenk * Alaca somaki, balgam taş ı . * Süsleme nakı ş ları nıve yaldı zlarımührelemekte kullanı lan araç.

mührüsüleyman * Kuzey Anadolu 'da orman ve çalı lı klar altı nda bulunan, 30-80 cm. yüksekliğ inde, tüysüz, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Polygonatum multiflorum). mühtedi

* Dönme.

mühür

* Bir kimsenin, bir kuruluş un adı nı n veya unvanı nı n tersine kazı lı bulunduğu, metal, lâstik gibi ş eylerden yapı lmı şaraç, damga, kaş e. * Bu araçla bası lan ve imza yerine geçen ad. mühür basmak * mühürlemek. mühür gözlü * Koyu renkte, iri, beğenilen gözleri nitelemek için kullanı lı r. * Sevgili. mühür kazmak * bir metal üzerine, bir kimsenin, bir kuruluş un adı nı , unvanı nıters olarak kazı mak. mühür kimde ise Süleyman odur * bir iş te yetki kimde ise kuvvet ondadı r. mühür mumu * Üstüne mühür bası lan ve bal mumu ile reçineden yapı lan genellikle kı rmı zırenkli madde. mühür pensi * Elektrik, su ve doğ algaz sayaçları nımühürlemek amacı yla bir kurş un parçası nı n teller üzerine tutturulup sı kı ş tı rı lmasıiçin kullanı lan araç. mühürcü

* Mühür kazı yan kimse.

mühürcülük * Mühürcü olma durumu. * Mühürcünün görevi veya zanaatı . mühürdar * Devlet büyüklerinin mühürlerini taş ı mak ve gereken kâğı tları mühürlemekle yükümlü görevli. mühürleme * Mühürlemek iş i. mühürlemek * Bir yazı , belge vb.nin doğ ruluğ unu veya kabul ve onayı nıbelirtmek amacıile altı na mühür koymak, mühür basmak. * (yetkili makamlara) Açı lı rsa, belli olsun diye bir ş eyin üzerine yapı ş tı rı lan kı rmı zımuma mühür basmak. * Yasalara, ahlâk veya sağlı k kuralları na aykı rıgörülen işveya eğ lence yerlerinin çalı ş ması nıdurdurmak amacı yla, kapı sı nı n açı lması nıengellemek için uygun yere mumu yapı ş tı rı p, üzerine mühür basmak, kapatmak. mühürlenme * Mühürlenmek iş i. mühürlenmek * Mühürlemek iş i yapı lmak, mühür basmak. mühürletme * Mühürletmek iş i. mühürletmek

* Mühürlemek iş ini yaptı rmak. mühürlü * Mühür bası lmı ş . * Mühürle kapatı lmı ş . mühürsüz * Mührü olmayan. * Mühür bası lmamı şolan. müjde * Sevindirici haber, muş tu. * Muş tuluk. * Sevindirici haber verileceğ i zaman söylenir. müjde koş turmak * bir muş tuyu bir kimseye ivedilikle ulaş tı rmak. müjde vermek (veya götürmek) * bir kimseye sevindirici, mutlu bir haberi ulaş tı rmak. müjdeci

* Muş tucu. * Öncü.

müjdeleme * Muş tulama. müjdelemek * Muş tulamak. müjdelenme * Muş tulanma. müjdelenmek * Muş tulanmak. müjdeli müjdelik mükâfat

* Muş tulu. * Muş tuluk. * Ödül. * Değerlendirici, sevindirici davranı ş .

mükâfat almak * ödül almak. mükâfaten * Mükâfat olarak. mükâfatı nıgörmek * herhangi bir olumlu davranı ş ı n, özverinin, sı kı ntı nı n iyi sonucunu elde etmek. mükâfatlandı rma * Ödüllendirme. mükâfatlandı rmak * Ödüllendirmek.

mükâleme * Karş ı lı klıkonuş ma. mükedder * Üzgün, acı lı , üzüntülü, kederli. mükedder olmak * üzülmek, kederlenmek. mükellef

* Bir ş eyi yapmak zorunluluğ u olan, yükümlü. * Eksiksiz, özenli bir biçimde yapı lmı ş . * Vergi vermekle yükümlü olan kimse veya kuruluş .

mükellefiyet * Yüküm, yükümlülük. mükemmel * Eksiksiz, kusursuz, tam yetkin. mükemmelen * Eksiksiz, kusursuz olarak. mükemmeliyet * Mükemmellik. mükemmellik * Eksiksiz, kusursuz, tam, yetkin olma. mükerrer

* Tekrarlanmı ş , yenilenmiş .

mükerreren * Tekrarlanarak, tekrar edilmişolarak. mükevvenat * Yaratı kları n bütünü. mükeyyifat * Keyif verici, uyuş turucu maddeler. mükrim

*İ kram eden, konuksever, ikramcı , ağ ı rlayan.

müktesebat * Edinilen, kazanı lan bilgiler. müktesep * Kazanı lmı ş , edinilmiş . mülâhaza * Düş ünce. mülâhaza yapmak * düş ünmek. mülâhazat * Düş ünceler. mülâhazat hanesi * Bir ş ey hakkı ndaki düş üncelerin yazı ldı ğ ıyer.

mülâhazat hanesini açı k bı rakmak * bir kimse hakkı nda kesin bir kanı ya varamayarak zamanla ortaya çı kacak geliş meleri beklemek. mülâhham * Şiş man. mülâkat * Buluş ma, görüş me. * Röportaj. * Bir iş e alı nacak kiş iler arası ndan seçim yapabilmek amacı yla kendileriyle karş ı lı klıkonuş ma, görüş me. mülâkat vermek * (belli bir konuda) konuş mak, demeç vermek. mülâkat yapmak * bir kimsenin bir konu veya sorunla ilgili görüş lerini almak. mülâki

* Buluş an, kavuş an, görüş en.

mülâki olmak * buluş mak, kavuş mak, görüş mek. mülâyemet * Yumuş ak huyluluk, uysallı k. * Bağ ı rsakları n yumuş aklı ğı . mülâyim

* Uygun, hoşgörülebilir. * Yumuş ak huylu. * Pekliğ i olmayan.

mülâyimlik * Mülâyim olma durumu. mülâzı m

* Bir iş e girmek için bir süre parası z olarak o iş e devam eden. * Teğ men.

mülemma * Alaca renkli, renk renk. * Mı sraları ndan her biri baş ka dille yazı lmı şş iir. * Bulaş mı ş , sı vanmı ş . mülevven * Renk renk, renkli. mülevves * Kirli, pis. * Karı ş ı k, düzensiz. müleyyin

mülga

* Yumuş aklı k veren, yumuş atı cı . * Bağ ı rsaklarıboş altan, dı ş kı nı n dı ş arıçı kması nı kolaylaş tı ran ilâç. * Varlı ğı kaldı rı lan, kapatı lan.

mülhak * Bir bütüne sonradan katı lmı şolan, eklenmiş . * Bir asker karargâhı nda subay yardı mcı sı .

mülhak bütçe * Bkz. katma bütçesi. mülhakat

mülhem

* Bir bütüne katı lanlar, ekler. * Bir merkeze bağ lı olan yerler. *İ çe doğ muş , birinin içine doğ muş , esinlenmiş .

mülhem olmak * esinlenmek. mülhit

mülk

* Tanrı sı z. * Doğru yoldan çı kmı ş . * Ev, dükkân, arazi gibi taş ı nmaz mal. * Devletin egemenliğ i altı nda bulunan toprakları n bütünü, ülke. * Vakı f olmayı p doğrudan doğ ruya birinin malıolan yer veya yapı .

mülkî * Bir ülkeyle ilgili olan. * Ülke yönetimine iliş kin. * Asker sı nı fıdı ş ı nda kalan. mülkî idare * Yerel yönetim. mülkî idare amiri * Yerel yönetimlerde en yüksek devlet memuru. mülkiye

* Asker olmayanlar sı nı fı . * Siyasal bilgiler okulu.

mülkiye idadîsi *İ darecilik öğ renimi yapı lan okul, lise. mülkiye mektebi * Siyasal Bilgiler Fakültesinin eski adı . mülkiye memuru * Sivil devlet görevlisi. mülkiye müfettiş i * Sivil devlet müfettiş i. mülkiyeli mülkiyet mülteci

* Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencisi veya bu fakülteyi bitirmişkiş i. *İ yelik. * Baş ka bir ülkeye veya yere sı ğ ı nmı şolan kimse, sı ğ ı nı k.

mültefit * Güler yüz gösteren, hoşdavranan. mültezim

* Kesenekçi, kesimci. mültipleks * Aynızamanda, aynı hat üzerinde birçok iletiş im sağ layan veya bu özellikte olan (alet). mümanaat * Engel olmak, karş ıkoymak. mümanaat etmek * karş ıkoymak, engel olmak. mümarese * Alı ş ma, yatkı nlı k, el yatkı nlı ğ ı . mümas * Dokunan, temas eden. * Teğ et. mümasil * Benzeyen, andı ran. mümbit

* Verimli, bitek.

mümessil * Temsilci. mümessillik * Temsilcilik. mümeyyiz *İ yiyi, kötüyü, doğ ru ve yanlı ş ıayı ran, seçen. * Ayı rtman. * Yazı larıbeyaz kâğı da temize çeken kimse. mümeyyizlik * Ayı rtmanlı k. * Mümeyyizin görevi. mümin

*İ nanan, inançlı , imanlı , mutekit. * Müslüman.

müminlik * Mümin olma durumu. mümkün * Muhtemel, olabilir, olası . mümkün mertebe * Olabildiğ ince, yapabildiğ i kadar. mümkün olmak * imkân bulunmak. mümtaz

* Seçkin.

mümteni * Bir ş eyi yapmaktan çekinen, kaçı nan. * Olamaz, olmayacak.

münacat

münadi münafı k

* Tanrı 'ya yakarma, yakarı ş . * Divan edebiyatı nda Tanrı 'yıöven ş iir türü veya ş iirin bir bölümü. * Kamuya duyurulmak istenilen ş eyleri yüksek sesle haber vermeyi işedinmişolan kimse. * Arabozan, bölücü, karı ş tı rı cı , fesatçı , müfsit.

münafı klı k * Arabozanlı k. münakalât * Ulaş tı rma. münakale * Ulaş ı m. * Bir ş eyi bir yerden bir yere aktarma. münakasa * Eksiltme. münakaş a * Tartı ş ma. münakaş a etmek * tartı ş mak. münakaş a götürmemek * tartı ş maya yer vermeyecek biçimde kesin olmak. münakaş alı * Münakaş asıolan, içinde veya üzerinde münakaş a edilen. münasebat *İ lgiler, iliş kiler. münasebet *İ liş ik, iliş ki, ilinti. *İ ki ş ey arası ndaki uygunluk. * Sebep, vesile, gerekçe, neden. münasebet almak (veya almamak) * uygun düş mek (veya uygun olmamak, yakı ş ı ksı z olmak). münasebet düş mek * uygun bir durum ortaya çı kmak. münasebet kurmak * iki ş ey arası nda iliş ki bulmak, yakı nlı k görmek. münasebete girmek * tanı ş ma yolu açmak, iliş ki kurmak. * cinsel yaklaş ı mda bulunmak. münasebeti düş mek * sı rasıgelmek. münasebetini getirmek * sı rası nıgetirmek.

münasebetiyle * Dolayı sı yla, sebebiyle, itibarı yla, ilgisinden dolayı . münasebetli *İ liş iği olan, iliş kili. * Uygun, yakı ş ı k alan. münasebetli münasebetsiz * Yakı ş ı k alsı n alması n, yerli yersiz. münasebetsiz * Uygun olmayan, yakı ş ı ksı z, çirkin. * Ters, aksi. * Yakı ş ı ksı z işgören, sı ra, saygıgözetmeyen (kimse). münasebetsizlik * Münasebetsiz olma durumu veya münasebetsiz davranı ş , saygı sı zlı k. münasebette bulunmak * iliş kisi olmak. * iliş ki kurmak. * cinsel iliş kiyi gerçekleş tirmek. münasip

* Uygun, yerinde. * Beğ enilen, hoş a giden, uygun.

münasip bulmak * uygun olduğ unu, yerinde görüldüğ ünü kabul etmek. münasip görmek * uygun ve yerinde bulmak. münavebe * Nöbetleş me, keş ikleme. münavebe ile * nöbetleş e, nöbetle, sı ra ile. münazaa

* Ağı z kavgası , çekiş me, münakaş a. *İ ki taraf arası ndaki kavga, düş manlı k.

münazara * Bir konu üzerinde, belli kural ve yöntemlere uyularak yapı lan tartı ş ma. * Divan edebiyatı nda zı t varlı klar ve kavramlar arası ndaki karş ı tlı ğ ıanlatan yazı türü. müncer

* Bir yana doğ ru çekilip sürüklenen.

müncer olmak * ...-e dökülmek, -e varmak. mündemiç * Bir ş eyin içinde var olan, bulunan, saklıolan. *İ çkin. mündericat *İ çindekiler. münderiç * Bir ş eyin içinde yer almı ş .

münebbih * Uyarı cı . müneccim * Yı ldı zları n durum ve hareketlerinden anlam çı karan kimse, yı ldı z falcı sı , astrolog. * Gök bilimci, astronom. müneccimbaş ı * Saray hizmetinde bulunan bilginlerden gök bilimiyle uğ raş anlara verilen unvan. müneccimlik * Yı ldı z falcı lı ğı , astroloji. * Müneccimin makamı . münekkit * Eleş tirmen, eleş tirici, eleş tirmeci. münekkitlik * Eleş tirmenlik, eleş tirmecilik. münevver * Aydı n. * Aydı nlatı lmı ş . münezzeh * Temiz, arı ; uzak. münfail

* Gücenmiş , alı nmı ş , kı rgı n. * Edilgin.

münferiden * Tek baş ı na, yalnı z olarak. münferit

* Tek, ayrı , kendi baş ı na olan ş ey.

münfesih * Bozulmuş , dağı lmı ş , feshedilmiş . münhal

münhani münharif

* Boşolan, açı k bulunan (memuriyet vb.), boş , açı k. * Erir, eriyebilen, çözülen. * Eğ ri. * Bir tarafa sapmı ş , doğruluğ unu yitirmiş .

münhası r * Bir kimse veya bir ş ey için ayrı lmı ş , mahsus. * Sı nı rlanmı ş , sı nı rlı . münhası ran * Yalnı z, özellikle. münhat *İ ngin, alçak. münhezim

* Bozguna uğ ramı ş , bozulmuş , yenilmiş . münkesir * Kı rı lmı ş , kı rı k. * Kı rgı n, gücenmiş . münkir *İ nkâr eden, kabul etmeyen. * Tanrı 'nı n varlı ğ ı na inanmayan. münş eat * Sanatlı düz yazı veya mektupları n toplandı ğ ıdergi. * Kaleme alı nmı ş , yazı lmı şş eyler. münş i * Mektup türünde usta ve baş arı lıolan, inş asıgüçlü (kimse). müntahabat * Seçmeler. müntahap * Seçilmiş , seçme. müntahip * Seçmen. münteha * Son. * Sona ermiş , bitmiş . müntehir * Kendini öldüren, intihar eden. müntesip

münteş ir

münzevi müphem

* Bir yere, birine bağlanmı ş , kapı lanmı ş , intisap etmişolan. *İ lgisi bulunan, ilgili. * Yaygı n, yayı lmı ş . * (gazete, dergi vb. için) Yayı mlanan, yayı mlanmı şolan. * Topluluktan kaçan, yalnı z baş ı na kalmayıseven. * Belirsiz. * Açı k ve seçik olmadan.

müphemiyet * Belirsizlik. müphemlik * Belirsiz olma durumu. müptedi * Bir ş ey öğrenmeye yeni baş layan, baş layı cı . müptelâ

* Kötü alı ş kanlı klarıolan, düş kün; meraklı . * Tutulmuş . * Âş ı k, vurgun.

müptelâ olmak * alı ş mak, düş kün olmak, tutulmak. müptezel

müracaat

* Saygı nlı ğ ı nıyitirmiş . * Çokluğ undan dolayı değ erini yitiren, değ ersiz. * Baş vuru. * Danı ş ma. * Herhangi bir eserden yararlanma.

müracaat etmek (veya müracatta bulunmak) * baş vurmak. müracaatçı * Baş vurucu. müradif * Anlamdaş , eşanlamlı . mürai mürailik

*İ kiyüzlü. *İ kiyüzlülük.

mürdesenk * Doğal kurş un oksit, PbO. mürdüm * Mürdüm eriğ i. mürdüm eriği * Reçeli veya hoş afıyapı lan bir cins küçük ve kara erik. mürdümük * Baklagillerden, yazı n ekilen bir yı llı k otsu bir bitki (Hyrus sativus). mürebbi

* Eğ itici.

mürebbiye * Kendisine bir çocuğ un eğ itim ve bakı mıverilmişolan kadı n. mürebbiyelik * Mürebbiye olma durumu. * Mürebbiyenin görevi. müreccah * Bir baş kası ndan daha çok beğenilip tercih edilen, üstün görülen, yeğ, yeğ rek. müreffeh

* Refah ve varlı k içinde yaş ayan, gönençli.

müreffehen * Gönençle, sı kı ntı sı z bir biçimde, bolluk içinde. mürekkebi kurumadan bozmak * karar, sözleş me, anlaş mayıyazı lması ndan çok kı sa süre sonra bozmak. mürekkep

* Yazıyazmak, desen çizmek veya basmak için kullanı lan, türlü renklerde sı vımadde. mürekkep * Birleş miş , birleş ik. * -den oluş muş , -den olma. mürekkep balı ğı * Kafadan bacaklı lardan, ı lı man ve sı cak denizlerde yaş ayan, eti yenen, kendini korumak için siyah renkli bir sı vısalarak suyu bulandı ran bir yumuş akça, supya (Sepia officinalis). mürekkep olmak * ...den oluş mak. mürekkep yalamak * öğrenim görmek. mürekkep yalamı ş * öğrenim görmüş , kültürlü. mürekkepçi * Mürekkep (I) yapan veya satan kimse. mürekkepleme * Mürekkeplemek iş i. mürekkeplemek * Mürekkep sürmek, mürekkep dökerek veya damlatarak bir yüzeyi lekelemek. mürekkeplenme * Mürekkeplenmek iş i. mürekkeplenmek * Mürekkep sürülmek, dökülmek veya damlatı lmak. mürekkepli * Mürekkep sürülmüş , dökülmüşveya damlatı lmı şolan. *İ çine mürekkep konularak kullanı lan. mürettebat * Gemi, uçak gibi taş ı tlarda işbaş ı ndaki görevli olan kiş iler. mürettep

* Dizilmiş , dizili. * Gizli bir amaçla düzenlenmiş , yapı lmı ş(iş ). * Sonradan düzenlenmiş , derlenmiş .

mürettip * Düzenleyen, hazı rlayan, sı raya koyan. * (bası m evinde) Dizgici. mürettiphane * Bir bası m evinde dizgicilerin çalı ş tı ğı bölüm. mürettiplik * Dizgicilik. mürevviç mürit

* Bir düş üncenin taraftarıveya yayı cı sı . * Bir tarikat ş eyhine bağ lanarak ondan tasavvufun yolları nı öğ renen, onun doğrultusunda ilerleyen kimse.

müritlik mürş it

mürt

* Mürit olma durumu. * Doğru yolu gösteren, kı lavuz. * Müritlerine tasavvufu öğ reten, sı rları ve gerçekleri gösteren tarikat ş eyhi. * Ölmüş , gebermiş(hayvan).

mürt olmak * ölmek, gebermek. mürteci mürtefi

mürtekip

* Yeni düzene karş ıdirenen gerici. * Yükselen, yüksek bir yere çı kmı şolan. * Yüksek, yüce. * (para, kazanç karş ı lı ğ ıolarak) Kötü, uygunsuz iş ler çeviren. * Rüş vet yiyen, yiyici.

mürtesem *İ z düş üm, projeksiyon. mürtet

* Müslümanlı ğ ıbı rakı p baş ka bir dine geçmişolan (kimse).

mürur * Geçme, bir taraftan girip diğ er taraftan çı kma. * Geçip gitme, sona erme. müruriye * Geçmelik. müruruzaman * Süre aş ı mı , zaman aş ı mı . mürüvvet * Bir ailede çocukları n doğ umu, sünneti, evliliği, iyi bir göreve geçmeleri gibi olaylardan duyulan mutluluk, sevinç. * Yiğitlik, mertlik. *İ yilikseverlik, cömertlik. mürüvvetini görmek * (anne, baba için) çocukları nı n sevinçli günlerini görerek mutluluk duymak. mürüvvetli *İ nsanlı ğıolan, iyiliksever, insaniyetli. mürüvvetsiz *İ nsanlı ğıolmayan, insaniyetsiz. mürver

* Hanı meligillerden, yapraklarıkarş ı lı klı , demet durumundaki beyaz çiçeklerinden hekimlikte yararlanı lan, meyvesi zeytine benzer bir ağaççı k (Sambucus nigra). müsaade

*İ zin, icazet, ruhsat. * Elveriş li, uygun olma durumu.

müsaade etmek (veya buyurmak) * izin vermek. * geçişiçin yol vermek, yol açmak. * elveriş li, uygun olmak. müsabaka * Yarı ş , yarı ş ma, karş ı laş ma. müsabakaya girmek * yarı ş mak, yarı ş maya katı lmak. müsabı k

* Yarı ş macı , yarı ş çı .

müsademe * Silâhlıiki grup arası ndaki kı sa çatı ş ma, çarpı ş ma. * Uğ raş ma. müsadere *İ ş lenen bir suç karş ı lı ğ ıolarak, suçlunun malı nı n bütünü veya bir bölümü üstündeki sahipliğ ine son verilmesi ve bu sahipliğ in bir baş ka kuruluş a devredilmesi. * Tanzimat'tan önce herhangi bir kiş iye ait mallara, padiş ah adı na el konulması . müsadere etmek * bir ş eye kanunî olarak el koymak. müsadif

* Rastlayan.

müsait * Uygun, elveriş li. * Flört etmeye hazı r olan, kolayca flört edebilen (kadı n). müsakkafat * Üzeri damla örtülmüşolan yapı lar. müsamaha * Hoş görü, tolerans. * Görmezlikten gelme, göz yumma. müsamahakâr * Hoş görülü davranan, toleranslı . müsamahakârlı k * Hoş görülük. müsamahalı * Hoş görülü, toleranslı . müsamahası z * Hoş görüsü olmayan. müsamahası zlı k * Hoş görüsüzlük, toleranssı zlı k. müsamere * Okullarda öğ rencilerin sunduğu, programı nda koş uk, oyun, gibi gösterilenlerin yer aldı ğ ıeğlence. * Çoğ unlukla akş am toplantı sı , akş am eğ lencesi. müsavat

* Eş itlik, denklik.

müsavatçı lı k * Eş itçilik. müsavatsı z * Eş it olmayan. müsavatsı zlı k * Eş itsizlik. müsavi * Eş it, denk. müsbet ilimler * Pozitif bilimler. müsebbip * Bir ş eyin olması na, yapı lması na sebep olan, yol açan (kimse veya ş ey). müseccel

* Kütüğe geçirilmiş , tescil edilmiş , sicilli.

müseddes * Altı gen. * Divan edebiyatı nda her bendi altımı sradan oluş muşnazı m biçimi. müsekkin * Yatı ş tı rı cı . müsellem *İ nkâr edilemeyen, karş ıçı kı lamayan, söz götürmez. müselles

* Üçgen. * Üç bölümden oluş an, üçlü. * Kokteyl türünden karı ş ı k bir içki. * Üç kere damı tı larak yapı lmı şözel bir ş arap.

müsellesat * Trigonometri. müsellim müselsel

* OsmanlıDevletinde eyalet ve sancakta yönetimi elinde bulunduran kiş ilere verilen ad. * Birbirine bağlıolan, art arda zincirleme olarak gelen.

müsemma * Ad verilmiş , adıolan. müsemmen * Sekiz bölümden oluş an, sekizli. * Sekizer mı sralıbentlerden oluş an ş iir. müsevvit * Müsvedde yapan kimse, kâtip. * Taslak yapan kimse. müshil * Bağ ı rsaklarıçalı ş tı rı p temizleyen, dı ş kı nı n kolaylı kla dı ş arıatı lması nısağ layan ilâç. müskirat

* Sarhoşeden ş eyler, alkollü içkiler. Müslim * Müslüman. Müslüman *İ slâm dininden olan kimse. * Dine bağlı , dindar. * Doğru, haktan ayrı lmaz kimse. Müslüman adam * Doğruluktan ayrı lmaz, dürüst, hakyemez adam. Müslüman mahallesinde salyangoz satmak * Bkz. körler mahallesinde ayna satmak. Müslümanlaş tı rma * Muslümanlaş tı rmak iş i, İ slâmlaş tı rma. Müslümanlaş tı rmak * Bir topluluğu veya bir kimseyi İ slâm dinine sokmak, İ slâmlaş tı rmak. Müslümanlı k * Hz.Muhammed'in yaydı ğ ıdin, İ slâm dini, İ slâmlı k, İ slâmiyet. * Müslüman olma durumu. * Müslüman topluluğu. müsmir

müspet

* Yararlı , verimli. * Sonuç veren. * Olumlu. * Pozitif.

müspet ilimler * Pozitif bilimler. müsrif * Tutumsuz, savurgan. müsriflik müstacel

* Tutumsuzluk, savurganlı k, israf. * Acele yapı lmasıgereken, ivedi, evgin.

müstacelen * Çabuk olarak, ivedilikle. müstaceliyet *İ vedilik. müstafi müstağni

* Kendi isteğ iyle iş inden çekilmiş , istifa etmiş . * Elinde olanla yetinen, doygun. * Nazlı davranan.

müstahak * Hak etmiş , hak kazanmı ş , lâyı k.

* Bir kimsenin lâyı k olduğu ödül veya ceza. müstahak olmak * hak kazanmak, lâyı k olmak. müstahdem * Hizmette bulundurulan (kimse), hizmetli, odacı , hademe. müstahkem * Belirtilmiş , tahkim edilmiş , sağ lamlaş tı rı lmı ş . müstahkem mevki * Türlü savunma tesislerini kapsayan bölge. müstahsil * Üretici, yetiş tirici. müstahzar * Kullanı ma hazı r duruma getirilmiş , hazı rlanmı ş . * Önceden hazı rlanarak eczahanede bulundurulan hazı r ilâç. müstahzarat * Eczahanelerde hazı r olarak bulundurulan ilâçlar. müstait müstakar

* Doğuş tan yetenekli, kabiliyetli olan. *İ stikrar bulmuş , durulmuş . * Karar kı lı nan, yerleş ilen yer.

müstakbel *İ leri bir tarihte beklenen, gelecek. * Gelecek (zaman), istikbal. müstakil

* Bağ ı msı z. * Kullanı şyönünden baş ka bir yapı ile bağ lantı sı olmayan. * Kullanı şyönünden belli kiş i veya kiş iler için ayrı lmı şolan.

müstakim * Doğru, doğ ruluktan ş aş mayan. * Doğrulu. müstamel * Kullanı lmı şolan. * Yeni olmayan, eski. müstantik * Sorgu yargı cı . müstantiklik * Sorgu yargı çlı ğ ı . müstear * Eğ reti olarak alı nmı ş , takma. * Klâsik Türk müziğ inde bir makam. müstebat * Olacağ ısanı lmayan, uzak görülen. müstebit

* Hükmü altı nda bulunanlara söz hakkıve davranı şözgürlüğ ü tanı mayan, zorba, despot. müstebitlik * Müstebit olma durumu veya müstebitçe davranı ş , zorbalı k, despotluk. müstecir müstefit

* Kira karş ı lı ğ ı nda bir yeri tutan kimse, kiracı . * Yararlanma.

müstefit etmek * yararlandı rmak. müstefit olmak * yararlanmak, faydalanmak. müstehase * Fosil, taş ı l. müstehcen * Açı k saçı k, edebe aykı rı , yakı ş ı ksı z. müstehcenleş me * Müstehcenleş mek iş i veya durumu. müstehcenleş mek * Müstehcen duruma gelmek. müstehcenlik * Müstehcen olma durumu. müstehlik * Tüketici. müstehzi

* Alaycı .

müstekreh *İ ğ renç. müstelzim * Gerektiren. * Gerekli olan, gereken. müstemirren * Ara vermeden, sürekli olarak. müstemleke * Sömürge. müstemlekeci * Sömürgeci. müstemlekecilik * Sömürgecilik. müsteniden * Dayanarak. müstenit

* Dayanan, yaslanan.

müstenkif * Oy vermekten veya bir karara katı lmaktan çekinen, çekimser. müstensih *İ stinsah eden, suret çı karan kimse. * (yazı ları ) Çoğ altma makinesi, teksir makinesi. müsterih

* Bütün kaygı lardan kurtulup gönlü rahata kavuş an, içi rahat olan.

müsterih olmak * içi rahat olmak, kaygı dan kurtulmak. müstesna * Bir bütünün veya kuralı n dı ş ı nda olan, kural dı ş ı ,ş az. * Benzerlerinden üstün olan, benzerleri az bulunan. * Ayrı calı , ayrıtutulan, ayrı k. * Dı ş ı ndaki, ayrıtutularak, hariç. müsteş ar

* Kendisinden bilgi alı nan, kendisine danı ş ı lan kimse. * Bakanlı klarda, elçiliklerde bakan veya büyük elçiden sonra gelen en büyük yönetici.

müsteş arlı k * Müsteş ar olma durumu. * Müsteş arı n görevi veya makamı . müsteş rik * Doğu bilimci, ş arkiyatçı , oryantalist. müstevi

müstevli

müstezat

* Her yeri aynıdüzeyde olan, düz. * Düzlem. * Bir yeri istilâ eden, yönetimi altı na alan (kimse, devlet, ordu vb.). * Salgı n. * Çoğ almasıistenilen, artmı ş . * Her dizesine bir küçük dize eklenmişdivan edebiyatınazı m türü.

müsvedde * Yazıtaslağ ı , karalama. * Bir ş eyin kötü benzeri. müsvedde defteri * Karalama defteri. müsveddelik * Müsvedde yapmaya elveriş li. müsveddelik kâğı t * Karalama için kullanı lan kâğ ı t. -müş

* Bkz. -mı ş/ miş .

müş abehet *İ ki ş ey arası nda benzerlik, benzeş lik.

müş abih

* Araları nda benzerlik olan, benzer, benzeş .

müş ahede * Görme. * Gözlem. müş ahede etmek * gözlemlemek. müş ahhas * Somut, konkre. müş ahit

* Bir ş eyi gören, gözleyici. * Gözlemci.

müş areket * Ortaklı k, ortaklaş ma. müş areket etmek * ortaklaş a çalı ş mak. müş areket fiili *İ ş teşfiili. müş arünileyh * (bir kimse için) Adı geçen, adıanı lan kiş i. müş avere * Danı ş ma, danı ş . müş avir

* Danı ş man.

müş avirlik * Danı ş manlı k. müş ebbeh * Bir ş eyle arası nda benzerlik bulunan, benzetilen. müş ekkel * Biçim verilmiş . *İ ri, gösteriş li. müş erref

* Onur verilerek yüceltilmiş .

müş erref olmak * onurlanmak, onur kazanmak, ş ereflenmek. müş evveş * Belirsiz, karı ş ı k, düzensiz. müş evvik * Arzusunu çoğ altan, isteğ ini artı ran. * Ayartan, kı ş kı rtan, önayak olan. müş fik * Sevecen, ş efkatli. müş ir

* Mareş al. müş ir * Yazıile bildiren, haber veren. * Gösterge. müş irlik * Mareş allik. müş kilât çı karmak * yapmakta bulunduğ u iş i güçleş tirecek durumlar yaratmak. müş kül

müş külât

* Güç, zor, çetin. * Engel, güçlük, zorluk. * Güçlük, güçlükler, zorluklar.

müş külât çekmek * zorluk, güçlük içinde kalmak. müş külâtlı * Güçlüğü olan, zorluk içinde olan. müş küle

* Bağbozumuna yakı n bir zamanda yetiş en, kalı nca kabuklu, iri ve uzun taneli bir üzüm.

müş külleş me * Müş külleş mek iş i veya durumu. müş külleş mek * Müş kül duruma girmek, güçleş mek, zorlaş mak. müş külpesent * Güç beğ enen, titiz. müş rik müş tak

müş tak müş tehi

müş teki

* Tanrı 'ya ortak koş an. * Baş ka bir kelime veya kökten türemiş , çı kmı ş . * Türev. * Özleyen, göreceğ i gelen. * Bir ş ey için çok istek gösteren, istekli. *İ ş tahlı . * Yakı nan, sı zlanan, ş ikâyetçi.

müş teki olmak * yakı nmak, ş ikâyetçi olmak. müş temilât * Herhangi bir yapı ya göre ayrıbir iş levi bulunan bölüm veya yapı , eklentiler. müş terek * Ortak.

* Birlik. * Ortaklaş a, el birliğiyle yapı lan veya hazı rlanan. müş terek bahis * At yarı ş ları nda, en az iki koş uda yarı ş an hayvanlardan birinin kazanması na bağ lanan talih oyunu. müş tereken * Ortaklaş a, birlikte, el birliğ iyle. Müş teri müş teri

* Erendiz, Jüpiter. * Alı cı , hizmet gören ve karş ı lı ğı nda ücret ödeyen kimse.

müş teri hizmeti * Müş teriye verilen hizmet. müt'a * Geçici kazanç. * Geçici olarak yapı lan nikâh. müt'a nikâhı * Bazıyerlerde kadı na verilen para karş ı lı ğ ı nda yapı lan geçici nikâh, evlenme. mütalâa

* Okuma, ders çalı ş ma. *İ rdeleme, müzakere, görüş , etüt. * Düş ünce, oy.

mütalâa etmek * okumak. * üzerinde düş ünmek, iyice incelemek. mütalâada bulunmak * görüşveya düş ünce ileri sürmek. mütareke

* Savaş an tarafları n ateş i belli bir süre için kesmesi, ateş kes, bı rakı ş ma.

müteaddit * Çok, birçok. müteaffin * Kokuş uk, pis kokulu. müteahhit * Baş kası yla ilgili bir iş i yapmayıüzerine alan kimse, üstenci. müteahhitlik * Üstencilik. müteakiben * Sonra, arkadan, ardısı ra. müteakip

* Arkadan gelen, ardısonra gelen. * Sonra.

mütealiye * Deneyüstücülük, transandantalizm.

müteallik

*İ liş kin, ilgili.

müteammim * Yaygı n duruma gelmiş , genelleş miş . mütearife * Aksiyom, belit. mütebahhir * Geniş , derin bilgisi olan. mütebaki

* Geri kalan, kalan.

mütebasbı s * Yaltak, yaltaklanan, yaltakçı . mütebeddil * Değiş en. * Kararsı z. mütebessim * Gülümseyen, güleç. mütecanis * Bağ daş ı k, homojen. mütecasir * Yeltenen, cüret eden. mütecaviz * Saldı rgan, saldı rı cı , sataş kan. * ...-den çok.... -i aş an. mütecessis * Gizliyi arayan, gizliyi gözetleyen. mütedair * Ait, için, dolayı , üzerine, ... ile ilgili. mütedavil * Tedavülde bulunan, elden ele gezen. mütedavil sermaye * Bkz. döner sermaye. mütedeyyin * Dindar. * Belli bir dini kabul etmiş . müteessif * Üzülen, acı nan, yerinen, esef eden. müteessif olmak * üzülmek, acı nmak, yerinmek, esef etmek. müteessir * Üzülmüş , üzüntülü. * Etkilenmiş . müteessir olmak

* üzülmek. * etkilenmek. mütefekkir * Düş ünür. mütefennin * Fen bilgini. müteferrik * Ayrı lmı ş , dağ ı nı k. müteferrika * Küçük giderler için ayrı lan para. * Güvenlik kuruluş ları nda ş üpheli kimselerin ilgili yerlere gönderilmek için geçici olarak barı ndı rı ldı kları bölüm. * Padiş ah, vezir ve daha baş ka devlet büyüklerinin yanı nda, türlü hizmetlerde çalı ş an kimse. mütegallibe * Zorba, zorba takı mı . mütehakkim * Hâkim olan, hükmeden. * Zorbalı k eden, hükmünü zorla yürüten. mütehammil * Dayanı klıgörünümlü. müteharrik * Yer değiş tirebilen, oynar, devingen, hareketli. *İ ş leyen, çalı ş an. mütehassı s * Uzman. mütehassı slı k * Uzmanlı k. mütehassis * Duygulanmı ş . mütehassis etmek * bir kimseyi duygulandı rmak. mütehassis olmak * herhangi bir sebeple duygulanmak. mütehavvil * Değiş ken, kararsı z. mütehayyir * Şaş mı ş ,ş aş ı rmı şolan. mütehevvir * Öfkeli, kı zgı n. müteheyyiç * Heyecana kapı lmı ş , heyecanlı . mütekabil * Karş ı lı klı .

mütekabiliyet * Karş ı lı klıolma durumu. mütekabiliyet esasıüzerine * karş ı lı klıolarak. mütekait * Emekli. mütekâmil * Olgunlaş mı ş , geliş miş , geliş kin. mütekâsif * Yoğunlaş mı ş , koyulaş mı ş , deriş ik. mütekebbir * Kibirli, kendini beğ enmiş . mütekellim * Söyleyen, konuş an. * Teklik birinci kiş i. mütelezziz * Lezzet bulan, tat alan, mutlu olan, hoş lanan. mütelezziz olmak * lezzet duymak, tat almak, mutlu olmak. mütemadi * Sürekli, aralı ksı z. mütemadiyen * Ara vermeden, sürekli olarak, biteviye. mütemayil *İ stekli görünen, eğ ilimi olan. mütemayiz * Kendini gösteren, sivrilen. mütemekkin * Yerleş mişolan, yerleş ik. mütemerkiz * Deriş ik, mütekâsif. mütemmim * Tamamlayan, bütünleyen, bitiren. * Bütünler. * Tümleç. mütenakı s * Azalan, eksilen. mütenakı z * Çeliş kili, çatı ş ı k, çeliş ik. mütenasip * Orantı , oranlı , uygun. mütenavip * Almaş ı k.

mütenazı r * Bakı ş ı mlı , simetrik. mütenebbih * Aklı nı baş ı na toplamı ş , akı llanmı ş , uslanmı ş . müteneffir *İ ğ renmiş , tiksinmiş . mütenekkir * Kı lı k değ iş tiren, takma ad kullanan, kendini tanı tmak istemeyen. mütenekkiren * Kı lı k değ iş tirerek, takma ad kullanarak, kendini tanı tmadan. mütenevvi * Türlü, çeş itli. müteradif * Eşanlamlı , anlamdaş , sinonim. müterakim * Birikmiş , toplanmı ş , yı ğ ı lmı ş . müterakki *İ leri, ilerlemiş . mütercem * Çevrilmiş , tercüme edilmiş . mütercim * Çevirmen. mütercimlik * Çevirmenlik. mütereddi * Soysuzlaş mı ş . mütereddit * Tereddüt eden, çekingen, kararsı z, ikircimli kimse. mütesanit * Dayanı ş ma içinde olan kimse. müteselli * Avunan. müteselli olmak * avunmak. müteselsil * Arasıkesilmeden birbirini izleyen, zincirleme. müteş ebbis * Giriş ken, giriş imci. müteş ekkil * Oluş muş , meydana gelmiş . müteş ekkir

* Teş ekkür eden, teş ekkür borcu olan. mütetebbi * Bir konuyu dikkatle araş tı ran, irdeleyici, araş tı rı cı . mütevakkı f * (gerçekleş mesi) Bir ş eye bağ lıbulunan. mütevali

* Art arda gelen, üst üste olan, ardı ş ı k.

mütevazı * Alçak gönüllü. * Gösteriş siz, iddiası z. mütevazi

* Birbirine paralel olan.

mütevazin * Birbirine uyan, oranlı . müteveccih * Bir yere gitmeye, bir ş eyi yapmaya karar veren. * Yönelmiş . müteveccihen * Bir yere doğru gitmek üzere. * Bir ş eyi yapmaya yönelmişolarak. müteveffa * (insan için) Ölmüş , ölü. mütevehhim * Kuruntulu, evhamlı . * Korkak, ödlek. mütevekkil * Her iş ini Tanrı 'ya veya oluruna bı rakmı ş , kadere boyun eğmiş . mütevelli * Bir vakfı n yönetimi kendisine verilmişolan kimse. mütevelli heyeti * Bir vakfı n veya bir kuruluş un yönetim iş lerinin doğrudan bağ lı bulunduğ u kurul. mütevellit * Doğmuş , dünyaya gelmiş . * Meydana gelmiş , ileri gelmiş . müteverrim * Veremli. müteyakkı z * Uyanı k, tetikte, sak. mütezayit * Artan, çoğ alan. müthiş * Korkuya düş üren, korkunç, dehş etli. * Çok rahatsı z eden, dayanı lmaz. * Şaş ı lacak kadar değ iş ik.

* "Ne ş aş ı lacak ş ey" anlamı nda kullanı lı r. müttefik * Bağ laş ı k. müttefikan * El birliğiyle, hep birlikte. * Oy birliğiyle. müttehiden * Birlikte, birlik olarak. müttehit

müvekkil

* Birlik durumuna gelmiş , birleş ik, birlik olmuş . * Birleş ik. * Birini kendine vekil olarak seçen kimse.

müvellidülhumuza * Oksijen. müvellidülma * Hidrojen. müverrih müvesvis müvezzi

* Tarih yazan kimse, tarihçi. *İ ş killi, kuruntulu, vesveseli. * Dağı tı cı .

müvezzilik * Müvezzi olma durumu. müyesser

* Kolaylı kla ortaya çı kan.

müyesser olmak * kolaylı kla ortaya çı kmak, kolaylı kla elde edilmek. * nasip olmak. -müz

* Bkz. -mı z / -miz.

müzaheret * Yardı m etme, arkalama, destekleme, arka çı kma. müzaheret etmek * yardı m etmek, arkalamak, arka çı kmak. müzahir

* Arkalayan, destekleyici, arka çı kan, yardı mcı .

müzahrefat * Süprüntüler, pislik. * Yalanlar, saptı rmalar. müzakerat * Bir konuyla ilgili konuş malar, danı ş malar, müzakereler.

müzakere * Bir konuyla ilgili görüş me, danı ş ma. * Sözlü sı nav. * Etüt, mütalâa. müzakere etmek (veya yapmak) * bir konuyu görüş mek, konuş mak. * sözlü sı nav yapmak. müzakereci * Öğrencileri çalı ş tı ran kimse. müzayaka * Sı kı nt ı , darlı k, parası zlı k. müzayede * Artı rma. müze

* Sanat ve bilim eserlerinin veya sanat ve bilime yarayan nesnelerin saklandı ğ ı , halka gösterilmek için sergilendiğ i yer veya yapı . müze gibi * eski ve değerli eş yalarıolan (yer). müzebzep * (yönetim için) Bozuk. * Çok karı ş ı k, karmakarı ş ı k. müzeci * Müze kuran veya müzede çalı ş an kimse. müzecilik * Müze kurma veya iş letme iş i. müzehhep * Altı n suyuna batı rı lmı şolan. * Yaldı zla süslenmiş , yaldı zlanmı ş . müzekker * Eril. müzekkere * Bir işiçin, herhangi bir üst makama yazı lan yazı . * Yargı lama makamı nı n, bir kararı n yerine getirilmesi konusunda belli bir makama yazdı ğ ıyazı . müzelik

müzevir

* Müzeye konulacak değ erde veya eskilikte olan. * Eski, köhne. * Söz götürüp getiren, arabozan.

müzevirleme * Müzevirlemek iş i. müzevirlemek * Birinin baş kası aleyhine yaptı klarıveya söylediklerini karş ıtarafa iletmek, ara bozmak. müzevirlik * Müzevir olma durumu.

müzevirlik etmek * söz getirip götürmek, ara bozmak. müzeyyen * Süslenmiş , bezenmiş . müziç

* Bunaltı cı , tedirgin edici, sı kı cı .

müzik * Duygu, düş ünce ve tek sesli veya çok sesli olarak anlatma sanatı , musiki. * Bu biçimde düzenlenmişseslerden oluş an eserlerin okunmasıveya çalı nması . müzik bilimci * Müzik bilimi alanı nda araş tı rmalar yapan bilgin veya uzman, müzikolog. müzik bilimi * Müzik konuları nı , bilimsel yöntemlerle inceleyen bilim, müzikoloji. müzik corner * Bkz. müzik köş esi. müzik dolabı * Radyo, televizyon, teyp, pikap, video ve benzeri ses cihaz ve aksesuarları koymaya yarayan mobilya. müzik köş esi * Değiş ik müzik türlerinin bir mağ azanı n belli bir bölümünde veya köş esinde, plâk, kaset, uzunçalar vb. olarak satı ş a sunulduğu yer. müzik market * Değiş ik müzik türlerinin plâk, kaset, uzunçalar vb. yollarla halka pazarlandı ğı yer. müzik odası * Müzik dinlemeye ayrı lmı şyer. müzik salonu * Müzik dinlenen genişsalon. müzikal

* Müzikle ilgili. * Müzik eş liğ inde sergilenen film veya tiyatro oyunu.

müzikalite * Ahenkli, uyumlu olma. müzikçi * Müzik eserleri yaratan, besteleyen veya besteleri çalan kimse, müzisyen. * Müzik öğretmeni. müzikçilik * Müzikçi olma durumu. müzikhol * Fon müziğ inden yararlanı larak eğ lenceli, fantezi oyunları n oynandı ğıyer. müziklendirmek * Müzik ile çeş itlemek, süslemek. müzikli

* (film ve oyun için) Bazıbölümlerinde müzikten de yararlanı lan.

müzikolog * Müzik bilimci. müzikoloji * Müzik bilimi. müziksever * Müzik tutkusu olan, müziği seven (kimse). müziksiz

* Müziği olmayan. * Herhangi bir müzik parçasıçalı nmayan.

müzisyen * Müzikçi, müzik sanatçı sı . müzmin

* Uzun süreli, süreğ en, kronik. * Ne kadar süreceğ i belli olmayan, uzun süreli olan, sürekli.

müzminleş me * Müzminleş mek iş i, süreğenleş me. müzminleş mek * Süreğ enleş mek. müzminleş tirme * Müzminleş tirmek iş i veya durumu. müzminleş tirmek * Müzmin duruma getirmek. müzminlik * Müzmin olma durumu. Mv

* Mendelevyum'un kı saltması .

N * Azot'un kı saltması . -n -n

* Teklik 2. kiş i iyelik eki: anne-n, baba-n, kitab-ı -n, defter-i-n vb. * Bazıfiil çekimlerinde teklik 2. kiş i eki: gel-di-n, gör-dü-n, yap-sa-n, et-se-n vb.

-n

* Fiillerin dönüş lülük ve edilgenlik çatı ları nıtüreten ek: döv-ü-n-, öv-ü-n-, tara-n-, yı ka-n-, bekle-n-, bul-u-n, çal-ı -n- vb. n, N

* Türk alfabesinin on yedinci harfi. Ne adı verilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan genizsi diş , dişeti ünsüzünü gösterir. Na

* Sodyum'un kı saltması .

naaş * Ölen kimsenin vücudu, ceset. naat

* Bir ş eyin niteliklerini övme. * Hz.Muhammed'in niteliklerini övmek, ondan ş efaat dilemek amacı yla yazı lan kaside. nabekâr

* Yararsı z, iş e yaramaz. * Serseri, haylaz, avare, iş siz.

nabı z

* Kalp vuruş unun sağladı ğ ıkan bası ncı ndan dolayıatardamarlara ve özellikle bilekteki atardamara parmakla bası ldı ğ ı nda duyulan kı mı ldama. * Eğ ilim, düş ünce, niyet. nabı z almak * Bkz. nabzı nısaymak. nabzıatmak * kalp vuruş u sürmek. * ortaya çı kmak, görünmek, belli olmak. nabzıdurmak * ölmek. nabzı na girmek * elindeki imkânlarıkullanarak birinin hoş nutluğunu kazanmak, birini yola getirmek ve düş üncelerini benimsetmek. nabzı na göre ş erbet vermek * birinin hoş una gidecek, gururunu okş ayacak yolda davranmak. nabzı nısaymak * bir dakikadaki kalp atı ş ı nısaymak. nabzı nıtutmak * nabzı nısaymak için bileğini tutmak. nabzı nıyoklamak (veya nabı z yoklamak) * niyetini, düş üncesini, eğ ilimini anlamaya çalı ş mak. nacak * Sapıkı sa, küçük odun baltası . naçar

* Çaresi olmayan, çaresiz. * Zavallı , düş kün.

naçar kalmak * bir çare, çı kar yol bulamamak. naçiz naçizane

* Değersiz, önemsiz. * Çok küçük, önemsiz bir ş ey olarak.

nadan * Bilgisiz, cahil. * Nobran, kaba, kötü. nadanca * Nadan davranı ş ı na benzer bir tarzda. nadanlı k

* Nadan olma durumu veya nadanca davranı ş . nadas * Tarlayı sürerek dinlenmeye bı rakmak. nadas etmek * bir tarlayı sürerek dinlenmeye bı rakmak. nadasa bı rakmak (veya nadasa yatı rmak) * tarlayınadas etmek için ekmeyip bı rakmak. nadaslı

* Nadasa bı rakı lmı ş .

nadaslı k * Nadas için ayrı lmı ş . nadide nadim

* Az görülür, görülmedik, seyrek görülen, çok değ erli. * Yaptı ğıbir davranı ş tan piş manlı k duyan, piş man.

nadim olmak * piş man olmak. nadir * Seyrek, az, az bulunur. nadirat nadiren nafaka

* Seyrek, az görülen, az bulunan ş ey veya durum. * Seyrek, seyrek olarak, pek az, binde bir. * Geçinmek için gerekli olan ş eylerin bütünü, geçimlik. * Birinin geçindirmekle yükümlü bulunduğu kimselere, mahkeme kararı yla bağlanan aylı k.

nafaka bağlanmak * (yasaca, bakı lmasızorunlu olan kiş iye) mahkeme kararı yla evlât, koca gibi bir kimsenin, geçim parası vermesini sağ lamak. nafaka sağ lamak * geçinecek kadar para temin etmek. nafakalanma * Nafakalanmak iş i. nafakalanmak * Geçimi sağ lanmak. nafı a nafi

* Bir yeri bayı ndı r duruma getirmek için yapı lan iş lerin tamamı , bayı ndı rlı k iş leri. * Yararlı , kazançlı .

nafile * Yararsı z, boş a giden, boş , iş e yaramayan. * Boş una, boşyere. * Fazladan kı lı nan (namaz veya tutulan oruç).

nafile namazı * Fazladan kı lı nan namaz. nafile yere * Boşyere, boş u boş una. nafiz

nafta

* Delip geçen. *İ çe iş leyen. * Sözü geçen, etkili olan. * Petrolden 100-250°C arası nda damı tı lan ürün.

naftalin

* Maden kömürü katranı nı n kuru kuruya damı tı lması ndan elde edilen, özel kokulu, beyaz, 1,158 yoğ unluğunda, 80° C de eriyen, 218° C de kaynayan, suda erimeyen, alkol, benzol ve eterde kolaylı kla eriyen, antiseptik bir hidrokarbon. naftalinleme * Naftalinlemek iş i. naftalinlemek * Güveden korumak için yünlüler üzerine veya arası na naftalin serpmek veya atmak. naftalinlenme * Naftalinlemek iş i. naftalinlenmek * Naftalin serpilmek, naftalin dökülmek. nagehan nağme

* Ansı zı n, birdenbire, ani olarak. * Güzel, uyumlu ses, ezgi. * Ezgi bölümü, nota. * Birinin yalandan ve nazlanarak söylediği söz.

nağme yapmak * bildiği bir ş eyi bilmez görünmek. * bahane ileri sürmek. nağmeli

* Nağmesi olan.

nağmesiz * Nağmesi olmayan. nahak * Haksı z, gereksiz. * Boş una, boşyere. nahak yere * Haksı z, gereksiz olarak, boşyere, boş una. nahı r nahı rcı

* Sı ğ ı r sürüsü. * Çoban.

nahif

nahiv nahiye

* Zayı f, cı lı z, çelimsiz. * Bkz. zayı f nahif. * Cümle bilgisi, söz dizimi, sentaks. * Bucak. * Bölge.

nahiye müdürü * Bucaktaki görevlerin sorumlu yöneticisi. nahoş

* Hoşolmayan, hoş a gitmeyen, kötü, çirkin.

naif sanatı .

* Kendi kendisini yetiş tirmiş , doğal bir plâstik sanat yeteneğine sahip sanatçı lar tarafı ndan yaratı lan resim

nail * Eriş miş , ele geçirmiş , baş armı ş , kazanmı ş , ulaş mı ş . nail olmak * eriş mek, ulaş mak, kavuş mak. naip

naiplik nakarat

* Tahtta hükümdar olmadı ğ ızaman veya hükümdarı n çocukluğu sı rası nda devleti yöneten kimse. * Naiplik yapan. * Naip olma durumu, niyabet. * Bir ş arkı da her kı tadan sonra tekrarlanan ve bestesi değiş meyen parça. * Çok sı k tekrarlanan, bundan dolayıbı kkı nlı k vererek önemini yitiren söz. * Bir ş iirin içinde iki veya daha çok kez tekrarlanan bölüm.

nakaratlı * Nakaratıolan. nakaratsı z * Nakaratıolmayan. nakavt * Boks maçı nda yumruk etkisiyle yere düş en ve 10 saniye içinde kalkı p devam edemeyen oyuncunun yenilmesi durumu. nakavt etmek * boks maçı nda nakavtla yenmek. * mat etmek. nakavt olmak * boks maçı nda nakavtla yenilmek. nakden

nakdî

* Para olarak. * Peş in olarak.

* Para ile ilgili, para bakı mı ndan, paraca, parasal. nakdî ceza * Para cezası . nakdî kı ymet * Para bakı mı ndan değeri. nakdî teminat * Borcun ödeneceğ ine dair, alacaklı ya parayla sağ lanan güvence. * Kredi kullanı lmasıdurumunda güvence olarak gösterilen nakit değ er. nakdî vergi * Mal veya hizmet yerine para olarak ödenen vergi. nakdî yardı m * Para olarak yapı lan yardı m. nakı s * Eksik, tam olmayan, bitmemiş , noksan. * Özrü, kusuru olan. * Eksi. nakı ş

* Genellikle kumaşüzerine renkli iplikler veya sı rma ve sim kullanarak elle, makineyle yapı lan iş leme. * Özellikle duvar ve tavanları süslemek için yapı lan resim. * Beste ve semaîlerin, dört yerine iki haneli olanları na verilen ad. * Hile.

nakı şipliğ i * Çeş itli motifleri kumaşüzerine iş lemek için pamuk, ipek, yün veya baş ka maddelerden hazı rlanan sı rma, sim gibi özel iplik. nakı şiş lemek * kumaşüzerine renkli iplikler, sı rma veya sim kullanarak iş leme yapmak. nakı şmakinesi * Nakı şiş leyen özel olarak yapı lmı şmakine. nakı ş çı

* Nakı şyapan kimse.

nakı ş çı lı k * Nakı şyapma iş i. nakı ş lama * Nakı ş lamak iş i. nakı ş lamak * Nakı ş la bezemek, iş lemek. nakı ş lı

* Nakı ş ıolan.

nakı ş lı k * Nakı şolma durumu veya değ eri. nakı ş sı z nakı z

* Nakı ş ıolmayan. * Bozma, çözme; kı rma.

nakibüleş raf * Peygamber soyundan olanları n iş lerine bakmak üzere kendi araları ndan atanan görevli. nakil

nâkil

* Bir yerden alı p baş ka bir yere iletme, aktarma, taş ı ma, geçirme, aktarı m. * Göç, taş ı nma. * Anlatma, söyleme, hikâye etme. * Bir görevden baş ka bir göreve atanma, tayin. * (yazı , resim için) Aynı sı nıbaş ka bir ş eyin üzerine yapma, kopya etme. * Baş ka dilden bir eseri kendi diline çevirme, tercüme etme. * Taş ı yan, aktaran, geçiren. * Anlatan, hikâye eden. *İ letken.

nakil etmek * Bkz. nakletmek. nakil vası tası * Taş ı ma aracı , taş ı t. nakip

nakisa

* Bir kavmin veya kabilenin baş kanı yahut onun vekili. * Bir tekkede en yaş lıdervişveya dede. * Eksiklik, kusur.

nakit * Para, akçe. nakit para * Birikmiş , kullanı lmaya hazı r para, efektif. nakkare

* Mehterhanede yer alan, biribirine bağ lı iki yarı mküre benzeri ve iki değ nekle vurularak çalı nan bir tür küçük kös. nakkarhane * Mehtar takı mı na ve bunun bulunduğ u yere verilen ad. nakkaş

* Yapı ları n duvar ve tavanları na süslemeler yapan usta, bezekçi. * Nakı ş çı .

nakkaş lı k * Nakkaşolma durumu. * Nakkaş ı n iş i. nakledilme * Nakledilmek iş i. nakledilmek * Nakletmek iş i yapı lmak veya nakletmek iş ine konu olmak. naklen

* Nakil yoluyla, aktarı larak.

naklen yayı n

* Bazıolay veya gösterilerin olduğu sı rada radyo veya televizyonda yerinden aktarı lması , duyurulması , gösterilmesi, anlatı lması , canlıyayı n. nakletme

* Nakletmek iş i.

nakletmek * Nakil iş ini yapmak, bir yerden baş ka bir yere geçirmek, iletmek. * Anlatmak, aktarmak. naklettirme * Naklettirmek iş i. naklettirmek * Nakil iş ini yaptı rmak, nakledilmesini sağlamak. naklî

naklî

* Taş ı ma ile ilgili olan. * Nakle dayanan, anlatı lan, söylenen (gerçek). * Nakille ilgili.

naklî mazi * Belirsiz geçmiş . nakliyat * Taş ı ma iş leri, taş ı macı lı k. nakliyatçı * Taş ı ma iş leri yapan (kimse), taş ı macı . nakliyatçı lı k * Nakliyatçıolma durumu. * Nakliyatçı nı n iş i. nakliye

nakliyeci

* Taş ı ma iş i. * Taş ı ma parası , taş ı malı k. * Taş ı macı .

nakliyecilik * Taş ı macı lı k. nakş etme * Nakş etmek iş i. nakş etmek * Süslemek, bezemek, nakı şyapmak. * Kalı cı ve etkili olması nısağ lamak. Nakş ibendî * Nakş ibendilîk tarikatı ndan olan kimse. Nakş ibendîlik * Şeyh Muhammed Bahaüddin Nakş ibend'in kurduğu, gizli ibadete dayanan bir tarikat. Nakş îlik

* Nakş ibendîlik.

nakş olma * Nakş olmak iş i. nakş olmak * Bir yerde belirli bir iz bı rakmak, yer etmek. nakş olunma * Nakş olunmak iş i veya durumu. nakş olunmak * Nakş olmak iş i yapı lmak. nakzen

* Bozarak.

nakzen görmek * yargı tay tarafı ndan bozulan bir karar üzerine bozma sebeplerini de göz önünde tutarak davaya yeniden bakmak. nakzen iade etmek * bir yargıkararı nı , yargı lama yöntemine iliş kin hükümler bakı mı ndan yerinde görmeyip bozarak, hükmü veren mahkemeye geri göndermek. nakzetme * Nakzetmek iş i. nakzetmek * Bozmak. * Yargı tay, bir mahkemenin yargı sı nıyerinde veya yolunda bulmayarak geri çevirmek. nal * At, öküz gibi hizmet hayvanları nı n tı rnakları na çakı lan demir parçası . nal çakmak * nallamak. nal deyip mı h dememek * bir düş üncede direnmek. nal toplamak * (at) yarı ş ta sonlara kalmak veya sonuncu olmak. nalân *İ nleyici, inleyen. nalâyı k nalbant

* Yakı ş ı ksı z, hoşolmayan. * Hayvanlarınallayan kimse.

nalbantlı k * Nalbant olma durumu. * Nalbandı n iş i. nalbur

* At nalıyapan demirci. * Çivi, kilit, menteş e gibi yapıiş lerinde kullanı lan ş eyleri satan kimse, hı rdavatçı .

nalburluk * Nalbur olma durumu, hı rdavatçı lı k.

nalça

nalçalı nalçası z

* Ayakkabı ları n altı na çakı lan demir. * Katı r, eş ek, sı ğı r gibi hayvanları n tı rnakları altı na çakı lan demir parçası . * Nalçasıolan. * Nalçasıolmayan.

naldöken * Taş lı , çakı llı(yol). nale nâlekâr nalı n

*İ nleme, inilti. *İ nleyen. * Hamam gibi tabanıı slak olan yerlerde kullanı lan, üstü tasmalı , tabanıyüksek, ağ açtan bir tür takunya.

nalı ncı * Nalı n yapan veya satan kimse, takunyacı . nalı ncıkeseri * Hep kendi çı karı na çalı ş an. nalı ncıkeseri gibi kendine yontmak * yaptı ğ ıiş lerde hep kendi çı karı nıdüş ünmek. nalı ncı lı k * Nalı ncı nı n iş i. nalı nlı * Nalı n giymişolan, takunyalı . nalı nsı z nallama nallamak

nallanı ş

* Nalı nıolmayan, takunyası z. * Nallamak iş i. * Nal çakmak (hayvanı n ayağı na). * Öldürmek. * Nallanmak iş i veya biçimi.

nallanma * Nallanmak iş i. nallanmak * Nallamak iş ine konu olmak. nallarıdikmek * (hayvan veya hayvana benzetilen kiş i) ölmek. nam

* Ad. * Ün.

nam almak *ş öhret sahibi olmak, tanı nmak. nam kazanmak * ün sahibi olarak tanı nmak. nam salmak * ününü her yana yaymak. nam vermek (veya salmak) * ün kazanmak. nama

* adı na, kendine, kendisine.

namağlup * Mağ lup olmamı ş , hiçbir yenilgi almamı ş . namahrem * Evlenmelerinde yasa bakı mı ndan sakı nca olmayan (kadı n ve erkek). * Yabancı , el. namahremlik * Namahrem olma durumu. namaz * Müslümanları n günde beşkez yapmalarıdince buyrulan ve dua okuyarak kı yam, rükû, sücut, kuut denilen beden durumları nı , kuralı nca tekrarlayarak Tanrı 'ya edilen ibadet, salât. namaz bezi * Namaz kı larken kadı nları n baş ları na örttükleri tülbent vb. kumaş tan yapı lan örtü. * Baş a örtülen bir tür örtü. namaz kı lmak * namaz ibadetini yerine getirmek. namaz niyaz *İ badet. namaz örtüsü * Bkz. namaz bezi. namaz seccadesi * Üzerinde namaz kı lı nan seccade. namaz vakti * Namazı n kı lı nacağı vakit. namaza durmak * namaz kı lmak. namazbozan * Eğ relti otu türünden bir bitki. namazcı * Namazı nı düzenli kı lan. namazgâh * Açı kta namaz kı lmak için hazı rlanmı şolan ve kı ble yönüne doğru dikili bir taş ıbulunan yer. namazıkı lı nmak

* (Müslüman cenazesi için) cenaze namazıkı lı nmak. namazı nda niyazı nda (olmak) * din görevlerini gerektiğ i gibi yerine getirmek. namazlağ ı * Üstünde namaz kı lı nan kilim, post gibi ş eylerden yapı lmı şseccade. namazlı k * Üzerinde namaz kı lı nan seccade veya baş ka ş ey. * Namazda okunan kı sa dualar. * Namaz kadar süresi olan, süren. namazsı z * Aybaş ıdurumunda olan (kadı n). namdar name

* Ünlü. * Mektup.

name okumak * herkesin bildiği deyimleri veya sözleri söylemek. namerde muhtaç olmak (veya namerde muhtaç bı rakmak) * güvenilmeyecek kimselerden yardı m istemek zorunda kalmak (bı rakmak). namert namertçe

* Korkak, alçak, mert olmayan. * Korkakça, mert olmayan bir biçimde.

namertlik * Alçaklı k, korkaklı k. namevcut * Mevcut olmayan, bulunmayan, yok. namıniş anıkalmamak * yok olup unutulmak. namı na

* adı na, kendisine. * yerine, olarak.

Namibyalı * Namibya halkı ndan olan. namlı * Ünlü, tanı nmı ş . namlı

* Samanı ndan ayrı lmamı şarpa, buğ day yı ğı nı .

namlış anlı * Çok ünlü. namlu

* Tüfek, tabanca, top vb. ateş li silâhları n ucunda bulunan boru biçimindeki parça. * Kasatura, kı lı ç, meç ve bı çak gibi kesici silâhları n uzun ve keskin bölümü.

namus

* Bir toplum içinde ahlâk kuralları na karş ıbeslenen bağlı lı k. * Dürüstlük, doğruluk. * Sililik, iffet.

namus belâsı * Namusunu ve halk arası ndaki saygı nlı ğı nıkorumak için katlanı lan sı kı ntı . namus davası * Namusuna dokunulan kiş inin açtı ğı dava. * Onur meselesi. namus sözü * Namus ve onur üzerine verilen söz, ş eref sözü. namuskâr * Namuslu, namusuna düş kün. namuslu

* Ahlâk kuralları na uygun olarak davranan. * Uygun, hilesiz, gereğ i gibi.

namusluluk * Namuslu olma durumu. namussuz * Ahlâk kuralları na uygun olarak davranmayan, ahlâk kuralları nıçiğneyen. namussuzca * Namussuz bir biçimde. namussuzluk * Namussuz olma durumu veya namussuzca davranı ş . namusu iki paralı k olmak * biri onursuz bir duruma düş mek. namusu temizlenmek * (bir iş in içinden) kendi saygı nlı ğ ı nıyitirmeden çı kmak. namusuna dokunmak * birinin namus ve onurunu olumsuz biçimde etkilemek. namusuna sinek kondurmamak * kollamak, gözetlemek. * namusuna, onuruna lâf söylettirmemek. namusunu temizlemek * ahlâk ve onuruna ters düş en bir durumdan kurtulmak için birini veya kendini öldürmek. namusuyla yaş amak * ahlâk ve onuruna bağ lıyaş amak. namünasip * Uygunsuz. namüsait

* Uygun olmayan, elveriş siz.

namütenahi * Sonsuz, ucu bucağ ıolmayan.

namütenahilik * Sonsuz olma durumu. namzet

* Aday. * Sözlü, yavuklu.

namzet göstermek * bir işiçin aday belirleyip sunmak. namzetlik * Namzet olma durumu, adaylı k. nan * Ekmek. nanay

* Yok.

nane

* Ballı babagillerden, yapraklarısapsı z, çiçekleri beyaz veya menekş e renginde, ı tı rlı , çok yı llı k ve otsu bir kültür bitkisi (Mentha piperita). nane likörü *İ çine nane esansı katı larak yapı lan likör. nane ruhu * Nane yaprakları ndan çı karı lan esans. nane suyu *İ çinde nane ruhu eritilmişsu. nane ş ekeri * Nane ruhu karı ş tı rı larak yapı lan bir çeş it ş eker. nane yemek * yakı ş ı ksı z bir davranı ş ta bulunmak, uygunsuz bir işyapmak. naneli

* Nanesi olan. *İ çinde nane ruhu olan.

nanemolla * Güçsüz, dayanı ksı z (kimse). * Çok sı k hastalanan, sağ lı ksı z (kimse). *İ ş ten kaçı nan, üş engeç. nanesiz nanı aziz

nanik

* Nanesi olmayan. * Tanrıtarafı ndan ihsan edilen, besin olarak verilen nimet. * En kutsal yiyecek. * Baş parmağ ıburna değ dirip öteki parmaklarıaçarak ve sallayarak yapı lan alay iş areti.

nanikleme * Naniklemek iş i. naniklemek

* Baş parmağ ıburun ucuna değ dirip diğ er parmaklarısallayarak alay iş areti yapmak. nankör * Kendisine yapı lan iyiliğ in değ erini bilmeyen, iyilik bilmez. nankörce * Nankör (bir biçimde). nankörleş me * Nankörleş mek durumu. nankörleş mek * Nankör duruma gelmek. nankörlük * Nankör olma durumu. * Nankörce davranı ş , küfran. nankörlük görmek * nankörce davranı ş la karş ı laş mak. nansuk napalm madde.

* Bir cins ince, sı k dokunmuşpatiska. * Yangı n bombaları nı n doldurulması nda kullanı lan, alüminyum veya sodyum palmitatla kı vamlaş tı rı lmı ş

napalm bombası * Napalm doldurulmuştürlü biçimlerde bomba. nar

* Nargillerden, yaprakları karş ı lı klı , çiçekleri büyük, koyu kı rmı zırenkte, küçük bir ağaç (Punica granatum). * Bu ağacı n kı rmı zı mtı rak sarısert bir kabukla örtülü, içinde çok sayı da kı rmı zı mtı rak, sulu taneler bulunduran yuvarlak yemiş i. nâr

* Ateş .

nar balinası * Narval. nar çiçeği * Parlak kı rmı zı renk. * Bu renkte olan. nar gibi * iyice kı zarmı ş(yiyecek). nara

* Haykı rma, bağı rma. * Sarhoşveya külhan beyi bağ ı rması .

nara atmak (veya basmak) * yüksek sesle uzun uzun haykı rmak. nâra yakmak * bir kimseye veya kendine zarar vermek. narcı l

* Hindistan cevizi.

nardenk

* Nar, erik, kı zı lcı k gibi yemiş lerden yapı lan pekmez.

nardin

* Maydanozgillerden, çayı rlarda yetiş en ve hayvanlara yem olarak verilen, baş akçı klarıtek çiçekli küçük bir bitki (Eryngium campestre). narenc

* Turunç.

narenciye * Turunçgiller. narenciyeci * Narenciye üreticisi. nargile

* Tömbeki denilen bir cins tütünün dumanı nı n sudan geçirilerek içilmesini sağlayan araç.

nargile tütünü * Tömbeki. nargiller *İ ki çeneklilerden, nar çeş itlerini içine alan küçük bir familya. narh

* Tüketiciyi korumak amacı yla, özellikle temel ihtiyaç maddeleri için resmî makamlarca belirlenen ve her yerde geçerli olan fiyat. narh koymak * ihtiyaç maddeleri için değiş mez fiyat belirlemek. nârı beyza * Akkor. nârı na (veya nâra) yanmak * Bkz. ateş ine yanmak. * zarara uğ ramak, kötülükle karş ı laş mak. narin

narinlik

*İ nce yapı lı , yepelek, nazenin. *İ nce, nazik. * Narin olma durumu.

narkotik * Uyuş turucu. narkotizm * Uzun süre ve çok miktarda uyuş turucu madde kullanmaktan doğan bozuklukları n bütünü. narkoz

*İ lâçla yapay olarak sağlanan ve vücutta bir veya birkaç görevin azalması na yol açan uyku durumu.

narkoz vermek * ilâç vererek hastayıbilinçsiz ve ağ rıduymaz duruma getirmek. narkozcu * Ameliyat sı rası nda hastaya narkoz veren uzman. narkozculuk

* Narkozcunun iş i. narkozitör * Narkozcu. narsis

* Kendi benliğ ini seven.

narsis kompleksi * Kendini sevme özelliğ ini ön plâna çı karmak iş i. narsisizm *İ nsanı n kendi benliğini sevmesi, özseverlik. narsislik * Narsisizm. narval narven nas

* Atlas Okyanusunun Antartika bölgesinde yaş ayan bir tür balina (Monodon monoceros). * Karaağaç. * Açı klı k, açı k ve kesin yargı . *İ nak, dogma.

nasbetme * Nasbetmek iş i. nasbetmek * Atamak. nasfet nası l

nası l ki

* Hak ve adalete uygunluk, hakkaniyet, nı sfet. * (bir kimse, bir olay veya bir konu için) Ne gibi, ne türlü. * Bir iş in ne biçimde, hangi yolla olduğ unu belirtmek için kullanı lı r. * Bir hareketin yapı lı şbiçimine duyulan ş aş kı nlı ğ ıbelirtir. * "Yapmama imkânıvar mı ?" anlamı nda. * Ne kadar çok. * Elbette, kesinlikle. * Ben sana dememişmiydim, gördün mü?. *İ ş in zorunlu olduğunu belirtir. * Ne dediniz? veya "iyi mi, beğendiniz mi?" anlamları nda. * iki cümle arası ndaki anlam iliş kisini "olduğu gibi" anlamı nda bağlar.

nası l olmuş sa * her nası lsa. nası l olsa nası lsa

* her durumda, er geç. * Herhangi bir sebeple veya bilinmeyen bir sebeple. * Kuş kusuz, er geç, elbette.

nası lsı nı z * bir kimsenin sağ lı ğ ı nıve durumunu öğrenmek içir sorulan nezaket sorusu.

nası p

* Atama.

nası r

* En çok el ve ayağ ı n sürekli sürtünmelere uğ rayan noktaları nda üst derinin kalı nlaş masıve sertleş mesiyle oluş muşderi. nası r bağlamak (veya tutmak) * nası rlanmak. * duygusuzlaş mak, duyarlı ğ ı nı yitirmek. nası rı na basmak * menfaatlerine dokunmak. nası rlanma * Nası rlaş ma. nası rlanmak * Nası rlaş mak. nası rlaş ma * Nası rlaş mak iş i. nası rlaş mak * Nası r oluş mak. * Duyarlı ğı nıyitirmek. nası rlı nası rsı z

* Nası rıolan, nası r bağ lamı ş , nası rlaş mı ş . * Nası rıolmayan.

nasibini almak * güzel, hoş a giden bir ş eyden kı sa bir süre de olsa yararlanmak, sebeplenmek. * nasiplenmek. nasihat * Öğüt. nasihat etmek (vermek veya nasihatte bulunmak) * öğüt vermek. nasihat yollu * Öğüde benzer bir biçimde. nasihatçi

* Öğüt veren kimse, öğütçü.

nasihatçilik * Nasihatçinin iş i. nasihatname * Dinî konularda öğüt veren eser. nasip

* Birinin payı na düş en ş ey. * Bir kimsenin elde edebildiğ i, sahip olabildiği ş ey. * Kı smet, talih, baht. * Günlük kazanç.

nasip almak * (Bektaş ilikte) tarikata girme töreni yapı lmak. * yararlanmak, kı smetine düş eni elde etmek. nasip etmek (veya etmemek) * fı rsat vermek. * eriş tirmek. nasip olmak * fı rsat düş mek, elvermek. * (mutluluk veren ve güzel ş eyler için) eriş mek, ulaş mak, kavuş mak. nasiplenme * Nasiplenmek iş i. nasiplenmek * Nasibini almak, sebeplenmek. nasir * Nesir yazan, nesir ustası . Nasranî

* Hristiyan, İ sevî.

Nasranîlik * Hristiyanlı k, İ sevîlik. Nasrettin Hoca'nı n türbesi gibi * her yanıaçı k olduğ u hâlde yalnı z bir giriş i bulunan veya kilitli olan yerler için söylenir. nasyonal sosyalizm * Hitler ve Nasyonal Sosyalist Partisinin öğretisi, Hitlercilik. nasyonalist * Ulusçuluk yanlı sı . nasyonalizm * Ulusçuluk. naş i

* Ötürü, dolayı .

naş ir * Yayan, saçan. * (gazete, dergi, kitap) Yayı mlayan, çı karan, yayı mcı , tâbi, editör. natamam * Eksik, tamamlanmamı ş , bitmemiş . natı ka

natı kalı

* Düş ünüp söyleme yeteneğ i. * Düzgün ve iyi konuş ma yeteneği. * Düzgün ve iyi konuş an.

natı kası z * Natı kasıolmayan. natı r

* Kadı nlar hamamı nda hizmet eden ve müş terileri yı kayan kadı n.

natı r nalı nı * Kadı n hamamı nda en yüksek ökçeli nalı n türü. natı rlı k

* Natı r olma durumu veya natı rı n iş i.

nativizm * Doğuş tancı lı k. nato natron natuk

* Söz dinlemez, söz anlamaz, taşgibi kafa" anlamı ndaki nato kafa, nato mermer deyiminde geçer. * Hidratlıdoğ al sodyum karbonat. * Düzgün, güzel ve kolaylı kla söz söyleyen.

natura *İ nsanı n yaradı lı şözelliğ i. natür natüralist

* Tabiat, doğ a. * Natüralizm akı mı nı benimseyen (kiş i).

natüralizm * Gerçeğin doğaya uygun biçimde yansı tı lması nıamaçlayan sanat akı mı . * Gerçeğin yalnı zca doğa ile açı klanması . natürel

* Doğada rastlandı ğı gibi, doğaya uygun olan, doğ a güçlerine, kuralları na uyan, doğ al, tabiî.

natürist * Natürizm öğretisini benimseyen kimse. natürizm

* Toplumsal kuruluş ları n ve yaş ayı şbiçiminin doğaya dönük olması nıamaç edinen öğ reti.

natürmort * Konusu, cansı z varlı klar veya nesneler olan resim. navçağan * Çiçekleri katmerli ve mor renkte olan bir tatula türü (Datura). navlun * Bir yerden baş ka yere ulaş tı rmak için gemiye alı nan eş yanı n bütünü. * Taş ı yı cıtarafı ndan, gemisinde taş ı nacak yük için istenen ücret. naylon madde.

* Temel maddesi poliamit reçinesi olan, birçok giyim ve ev eş yasıyapı mı na yarayan, sert, dayanı klıve esnek * Bu maddeden yapı lmı şolan. * Düzme, sahte.

naylon fatura * Girişfaturasıolmayan bir mal için alı cı ya verilen ve birini harcama yapmı şgibi göstermek amacı yla düzenlenen faturanı n halk arası ndaki adı . naylon kı z * Asrî, modern kı z.

naz

* Kendini beğ endirmek amacı yla yapı lan davranı ş , cilve. *İ steksiz gibi görünerek yalvartmak amacı yla yapı lan davranı ş . * Şı marı klı k.

naz etmek * nazlanmak. naza çekmek * istekli olduğ u hâlde yapmacı klıdavranı ş larla isteksiz gibi davranmak. nazal

* Genizsil.

nazar

* Bakı ş , bakma, göz atma. * Bir konu hakkı nda düş ünme, görüş . * Belli kimselerde bulunduğuna inanı lan; insanlara, özellikle çocuklara, evcil hayvanlara, eve, mala mülke, hatta cansı z nesnelere de zarar veren, bakı ş taki çarpı cıve öldürücü güç. nazar boncuğ u * Göz değmesin diye takı lan mavi boncuk veya bunun yerini tutan baş ka ş ey, göz boncuğ u. * Eş i benzeri olmayan, tek. nazar değ mek (veya nazara gelmek) * göz değ mek. nazaran

* Göre, oranla, kı yasla.

nazarı dikkat *İ lgi. nazarı dikkatini çekmek * ilgisini çekmek. nazarı itibar *İ lgi, dikkat. nazarı itibara almak * dikkat etmek, dikkate almak. nazarı nda * birinin düş üncesine göre, birinin gözünde. nazarı yla bakmak * ona öyle imişgibi, o gözle bakmak. nazarî nazariyat

* Kuram niteliğinde olan, kuramsal, teorik. * Kuramlar.

nazariyatçı * Kuramcı . nazariye * Kuram, teori. nazariyeci

* Teorisyen, kuramcı . nazarlı k gibi ş ey.

* Nazarıetkisiz duruma getirdiğine inanı lan, kumaşparçası , mavi boncuk, kurş un, dua yazı lı kâğı t, muska

nazenin * Cilveli, nazlı . * Narin, ince yapı lı . * (yerme amacı yla) Şı marı k, nazlıyetiş tirilmiş . * Bir Bektaş î tarikatı nı n adı . nazı geçmek * dilediğ ini kabul ettirecek kadar hatı rısayı lmak. nazı m

* Hece ve durak bakı mı ndan denk ve kendi baş ı na bir bütün olan kafiyeli söz dizisi, manzume, koş uk.

nâzı m * Düzenleyen, düzene koyan, tertip eden. * Manzume yazan kimse. nazı m birimi * Şiirde en küçük anlam bütünlüğünü sağ layan ve kendi içinde bağı msı z dize topluluğu. nâzı m plân * Bir yerleş im bölgesinin bütün bayı ndı rlı k iş lerinde göz önünde tutulmak için hazı rlanmı şplân. nazı m türü *İ çeriğ ine ve konusuna göre ş iirin kendi içinde ayrı lmasıve adlandı rı lması . nazı na katlanmak * istenen her ş eyi hangi durumda olursa olsun yerine getirmek. nazı nıçekmek * her istediğ ini yerine getirmek. nazı r

Nazi nazik

nazikâne

* Bir yere doğru bakan (ev, oda vb.). * Bakan. * Nazizm yanlı sı(kimse). * Baş kaları na karş ısaygı lıdavranan. *İ nce yapı lı , narin. * Özen, dikkat gösterilmezse kı rı labilen, bozulabilen. * Özen gösterilmezse, gerekli önlemler alı nmazsa kötüleş ebilen, kritik. * Dikkat isteyen, özen gerektiren. *İ ncelikle, saygı yla, nezaketle.

nazikçe * Nazik, ince, saygı lı(bir biçimde). nazikleş me * Nazikleş mek iş i. nazikleş mek * Nazik davranmak.

* Özen gösterilmezse kötüleş ebilecek bir duruma girmek. naziklik * Nazik olma durumu veya nazikçe davranı ş , nezaket. nazil

*İ nen, iniş . * Konaklayan.

Nazileş tirme * Nazileş tirmek iş i. Nazileş tirmek * Propaganda yolu ile Nazizm yanlı sıyapmak. nazir

* Benzer, eş , örnek.

nazire * (davranı ş , söz için) Karş ı lı k olarak, benzetilerek yapı lan davranı ş , söz. * Baş ka bir manzume örnek alı narak aynıölçü ve aynıuyakla yazı lan manzume. nazire yapmak * bir söze, bir davranı ş a benzeriyle karş ı lı k vermek. nazirsiz

* Benzersiz, eş siz.

Nazizm

* Almanya'da 1930'lu yı llarda Hitler tarafı ndan kurulan Nasyonal Sosyalist Partisinin, Alman ı rkı nı n üstünlüğ ünü savunan politikası , Hitlercilik. nazlanınazlanı * Nazlanarak. nazlanı ş * Nazlanmak iş i veya biçimi. nazlanma * Nazlanmak iş i. nazlanmak * Kolayca gönlü olmamak, ı srar beklemek. *İ steksiz görünmek. nazlı

* Kolayca gönlü olmayan, kendini ağ ı r satan, iş veli, edalı . * Üstüne titrenilen, değer verilen, sevgili. * Özen isteyen, nazik.

nazlı lı k * Nazlıolma durumu. nazmen

* Şiir olarak.

nazmetme * Nazmetmek iş i veya durumu. nazmetmek * Nazı m biçimine sokmak, nazı m olarak düzenlemek.

Nb

* Niyobyum'un kı saltması .

-ncı /-nci, -ncu/-ncü * Sayı adları ndan, sı ra sayı larıtüreten ek. -nç * Fiilden isim ve sı fat türeten ek: bas-ı -nç, kork-u-nç, gül-ü-nç vb. Nd ne ne

* Neodim'in kı saltması . * Türk alfabesinin on yedinci harfinin adı . * Hangi ş ey. * Soru biçiminde ş aş ma bildiren ünlem. * (ş art birleş ik zamanı yla) Her ş ey. * (çokluk ekiyle) Birçok ş eyler. * Hangi. * Soru yoluyla itiraz anlatı r. * Nası l. * Şaş ma veya çokluk bildirir. * Sana ne, bana ne gibi soru cümlelerinde "ne ilgisi var" anlamı ndadı r.

ne âlâ * Ne iyi, diyecek bir ş ey yok. ne âlâ memleket * haksı z ve yersiz iş lerin hoşgörüldüğ ü, kurallaş tı ğıbir ortam için ters anlatı ş la "diyecek yok" ne güzel!" anlamı nda kullanı lı r. ne âlem

* yadı rganan ama kı zı lmayan davranı ş larıolan kimseler için kullanı lı r.

ne âlemde? * nası l?. ne alı p veremiyor? * isteği, dileğ i nedir, niçin musallat oluyor?. ne altı nı bı rakmak ne üstünü * bir ş eyin veya yerin her tarafı nıkarı ş tı rmak (dolaş mak). ne arar (veya onda ... ne gezer) * onda yoktur. ne arı yor

* ne, neden oraya gitmiş .

ne biçim? * nası l?. ne buyrulur? * onun nası l bir ş ey olduğ unu gördünüz, buna ne diyorsunuz?. ne çare ne çı kar

* çaresi yok, elden ne gelir. * ne zararıvar?.

* bir sonuç vermez!. * nası l bir yarar umulur?. ne çiçektir, biliriz * ne yeteneksiz, niteliksiz olduğunu biliriz. ne dağda bağı m var, ne çakaldan davam * tuttuğ um bir taraf yok ki ona saldı ranları n karş ı sı nda olayı m. ne de olsa * ne denli eksiği, kusuru olursa olsun, böyle olmakla birlikte. ne de olsa * ne kadar eksiğ i olursa olsun. ne dedim de * piş manlı k gösterir. ne demek olsun * Bkz. ne demek. ne demek? * bunun anlamınedir?. * hiç öyle ş ey olur mu, o nası lş ey, hiç yakı ş ı k alı r mı ?. ne demeye * ne diye, nası l bir düş ünceyle, hangi maksatla, niçin?. * hangi anlama?. ne denir! (veya ne dersin) * bir konuda söyleyecek söz kalmadı ğ ı nıanlatı r. ne denli

* ne kadar.

ne dese beğ enirsin? * "nası l beklenmeyen bir söz söylendi biliyor musun" anlamı nda kullanı lı r. ne diye? * nası l bir düş ünceyle, niçin?. ne ekersen onu biçersin * nası l davranı rsan öyle karş ı lı k görürsün. ne fayda ne gezer

* işiş ten geçtikten sonra alı nan boşönlemler için "neye yarar" anlamı nda kullanı lı r. * bulunmaz, yoktur.

ne gibi? * nası l, ne türlü?. ne gözle bakmak * inancı nı belirtir biçimde bakmak; değ erlendirmek. ne güne duruyor? * ... varken baş ka ş ey gerekmez. *ş imdi yapmazsa (kullanmazsa) ne zaman yapacak (kullanacak)?. ne günlere kaldı k! * zamanı n olayları ndan yakı nma anlatı r.

ne haber? * bir ş ey biliyor musunuz?. ne hacet

* gereksiz.

ne haddine! * ona mıdüş müş , ona mı kalmı ş , ona düş mez. ne hâlde? * hangi durumda?. ne hâli varsa görsün * (öğüt ve uyarıdinlemeyenler için) ne yaparsa yapsı n, beni ilgilendirmez" anlamı nda kullanı lı r. ne hesaba gelmek, ne de kantara * elle tutulur olmamak, tutarlıve sağlam görünmek. ne hikmetse (hikmettir) * bilinmeyen bir sebepten dolayı . ne idiğ i belirsiz * ne olduğu, soyu sopu belirsiz. ne imiş ? ne ise

* ne değeri var?. * neyse.

ne istediğini bilmek * amacı nıkesin ve kararlıbir biçimde belirlemek. ne iyi! * mutluluk ve beğenme anlatı r. ne kadar

* nicelik anlamı yla soru bildirir. * çok, oldukça. * ne ölçüde.

ne kadar olsa * ne de olsa, sonuçta. ne kokar ne bulaş ı r * (iyilik yapacak durumda olmakla birlikte) kimseye iyiliğ i de dokunmaz, kötülüğü de. ne lâzı m

* niçin ilgileniyorsun, ilgilenme.

ne mal olduğ unu biliriz * iş e yaramaz, hatta kötü kiş i olduğ unu biliriz. ne mal olduğ unu bilmek (veya anlamak) * (birinin) nası l bir nitelikte, yetenekte ve yaratı lı ş ta olduğunu bilmek, kestirmek. ne mene

* ne çeş it, ne türlü.

ne mümkün * olacak ş ey değil, imkânsı z.

ne münasebet! * hiç öyle ş ey mi olur, hiç ilgisi yok. ne o?

* ne var, ne oluyor?.

ne od var ne ocak * yoksulluk ve periş anlı k içinde. ne olacak! * küçümseme anlatı r. * ne değeri var, önemi yok. ne olduğunu bilememek *ş aş ı rmak, aklı baş ı ndan gitmek. ne oldum delisi olmak * ummadı ğı bir duruma ulaş an kimse çok ş ı marmak. ne olur (veya ne olursun, ne olursunuz) * yalvarı rı m, lütfen, rica ederim. ne olur ne olmaz * her ihtimale karş ı , ne olacağ ıbelli değil. ne olur ne olmaz * her ihtimali düş ünmek gerekir. ne olursa olsun * her durumda, olumlu veya olumsuz bütün ş artlarda. ne oluyor? * ne gereği var veya ne karı ş ı yor?. ne pahası na olursa olsun * ne büyük özveri isterse istesin; her türlü sı kı ntıve tehlikeyi göze alarak. ne sakala minnet ne bı yı ğ a * en yakı n akrabaları nı n bile yardı mı nı istemeyerek kendi imkânları yla yetinme. ne söylüyorsun? * söylediğine dikkat ediyor musun?. * gerçek mi? doğru mu?. ne sularda? * ne durumda, ne merkezde?. ne Şam'ı nş ekeri ne Arap'ı n zekeri (veya yüzü) * yararı olsa bile istenmeyen kimseler için söylenir. ne ş eytanıgör ne salavat getir * gücünün yetmediğ i iş e kalkı ş mamayı , kalkı ş ı lı rsa da baş kaları ndan medet ummamayıanlatmak için söylenir. ne ş işyansı n ne kebap * iki taraf da gücendirilmesin veya korunsun. ne var ki

* araları nda aykı rı lı k bulunan cümleleri bağlamaya yarar, ama, fakat, lâkin.

ne var ne yok * ne haberler var, iş ler nası l?.

* olanları n bütünü. ne yaparsı n ki (veya ne yapmalıki) * ne çare ki. ne yapı p yapı p * her ne durumda olursa olsun bir çözüm yolu bularak. ne yârdan geçer ne serden * elde etmek istenen ş ey özveri gerektirir. ne yazar

* hükmü olur mu? değeri var mı ?.

ne yüzle * hiç utanmadan. ne... ne...

* Birden fazla özne, tümleç veya fiili birlikte inkâr etmek için, bunlardan önce yer alan kelimelerin baş ları na getirilen tekrarlamalıbağ laç, hem...hem karş ı tı . Bu bağlaç, anlamca olumsuz olan cümlelerdeki fiilin olumlu kalması nı gerektirir. * Ne ile bağlanan özne veya cümlelerden önceki fiiller aş ağ ı da gösterilen durumlarda olumsuz kullanı lı rlar a) Fiil, ne ile bağ lanan özne veya cümlelerden önce gelirse: "Benimle hemzeban olmaz ne Firdevsî ne Hakanî." - Nef'î. b) ne'li cümlenin fiili ş artlıolursa: Sen ne yaz, ne kı şdinlemezsen çabuk çökersin. c) fiilden önce olumsuz bir anlam veren bir ünlem veya zarf bulunursa: Ne tütüne, ne içkiye sakı n alı ş mayı n. Ne İ zmir'e ne Bursa'ya hiç gitmemiş . d) diğ i, -eli beri, -inceye kadar, -ince, -dikçe, -dikten sonra veya -den önceki biçimindeki zarf-fiilerle. *İ ki sı fat veya sı fat durumunda olan iki kelimenin baş ı na getirildiğinde, iki kavramı n ortalamasıolan üçüncü bir kavram anlatı r. * ne ... ne çokluk, güzellik vb. anlatı r. nebat * Bitki. nebatat

* Bitkiler. * Bitki bilimi, botanik.

nebatat bahçesi * Her türlü bitkinin örnek olarak yetiş tirilip meraklı ları n incelemesine açı k bulundurulan yer, botanik bahçesi. nebatî nebevî nebi

* Bitki ile ilgili, bitkisel. * Hz. Muhammed'le ilgili, Hz. Muhammed'e iliş kin. * Peygamber, savacı .

nebülöz * Bulutsu. nebze

nebzecik necabet

* Az ş ey, az. * Biraz, kı sa bir süre, bir parçacı k. * Pek az, küçücük. * Temiz bir soydan gelme, soyluluk.

necaset

necat

* Pislik. * Dı ş kı , ters (Il). * Kurtuluş .

necat bulmak * kurtulmak. nece

* Hangi dilde, hangi dilden?.

Necef taş ı * Parlak ve saydam bir çeş it kuvars billûru. neci

* Ne işyapar, ne ile uğ raş ı r?.

neci oluyor! * niçin karı ş ı yor, ona ne?. necip

* Soylu, soyu temiz.

nedamet * Piş manlı k. nedamet duymak (veya getirmek) * piş man olmak. nedametle * Piş manlı k duyarak. nedbe

* Yara izi.

neden * Bir olayıveya durumu gerektiren veya doğ uran baş ka olay veya durum, sebep. * Bir olayıdoğuran baş ka bir olayı sormak için kullanı lı r; niçin. * Bir varlı ğıveya olayıetkileyen, oluş turan, doğuran ş ey, sebep, illet. neden bilimi * Olgulara yol açan sebeplerin bütünü, etiyoloji. * Hastalı k sebeplerini araş tı ran tı p dalı , etiyoloji. neden ise * Bkz. nedense. neden olmak * bir ş eyin olması na veya ortaya çı kması na yol açmak, sebep olmak. neden sonra * gereğ inden çok sonra. neden sonra * Aradan bir hayli zaman geçince. * Aradan bir süre geçince. neden tanrı cı lı k * Deizm.

nedeniyle * Yüzünden, dolayı sı yla, sebebiyle. nedenli

* Nedeni olan, sebepli.

nedenli nedensiz * Hiçbir dayanağı yokken, nedeni olsun veya olması n, sebepli sebepsiz. nedense * Bilinmeyen, belli olmayan bir sebep dolayı sı yla. nedensel

* Nedenle ilgili olan, sebep niteliğ inde olan, illi.

nedensellik * Nedensel olma durumu, illiyet. nedensellik ilkesi * Her ş eyin bir sebebi vardı r ve aynış artlar altı nda, aynı nedenler, aynıetkileri doğurur biçiminde özetlenebilen ilke. nedensiz

nedim

nedime

nedir ki

nedret

* Nedeni olmayan, sebepsiz. * Bir sebebi olmadan. * Arkadaş , yakı n dost. * Yüksek makamdaki kiş ileri hoşsözlerle, güzel fı kra ve hikâyelerle eğ lendiren kimse. * Hanı m arkadaş . * Hanı m sultanı n, yüksek makamda bulunan kadı nları n yardı mcı sı olan hanı m. *ş u var ki. * hangi nedenle?. * önemsiz, değ ersiz. * Nicelik bakı mı ndan alı ş ı lanı n, umulanı n veya gerekenin altı nda olma durumu, azlı k, seyreklik.

nedret kesbetmek * seyrelmek. nefaset * Nefis olma durumu. nefer

nefes

* Derecesi olmayan asker, er. * Kimse. * Soluk. * (boşbir inançla) Şifa verir diye hastaya okuyup üfleme. * Sigara, pipo içilirken içe çekilen duman. * Canlıvarlı k. * Bektaş î ve Alevîlerin görüşve düş üncelerini belirtmek için yazı lmı şş iir.

nefes aldı rmamak * dinlenmesine fı rsat vermemek, aralı k vermemek.

nefes almak * havayı ciğ erlerine çekmek, soluk almak. * dinlenmek. * ferahlamak, rahatlamak. * mutlu bir biçimde yaş amak. nefes borusu * Bkz. soluk borusu. nefes çekmek * sigara veya baş ka bir ş eyin dumanı nı içine çekmek. * esrar içmek. nefes darlı ğı * Solumada yaş anan sı kı ntı . nefes etmek * boşbir inanı ş a göre, rahatsı zlı ğı , illeti geçirmek için okuyup üflemek. nefes kesici * Heyecanlı , coş kulu. nefes nefese * Soluyarak, soluk soluğ a. nefes nefese kalmak * soluğu tı kanacak gibi olmak. * dara dar. nefes tüketmek * çok konuş maktan yorulmak. nefesi durmak * ölmek. *ş aş kı nlı k içinde kalmak. nefesi kesilmek (daralmak veya tutulmak) * güç soluk alacak duruma gelmek veya soluğu büsbütün durmak. * bunalmak, sı kı lmak. * hayran kalmak, etkilenmek. nefesleme * Nefeslemek iş i. nefeslemek * Nefesini bir ş eye yöneltmek, üflemek. * Okuyup, üflemek, nefes etmek. nefeslenme * Nefeslenmek iş i. nefeslenmek * Nefes alacak kadar duraklamak, biraz dinlenmek. nefesli

* Soluk alı p vermeden uzunca bir zaman durabilen, nefesi güçlü olan.

nefesli çalgı * Bkz. üflemeli çalgı . nefeslik

* Bir soluk alı ncaya kadar geçen süre. * Hava alma yeri, hava deliğ i. nefha

nefir

* Güzel koku. * Esinti. * Boynuzdan yapı lan bir tür boru.

nefis * Öz varlı k, kiş ilik. *İ nsanı n yeme içme gibi ihtiyaçları nı n bütünü. nefis * Pek hoş , istek uyandı ran, çok güzel. nefis muhasebesi *İ nsanı n isteklerini, hı rsları nıve yaptı kları nı gözden geçirmesi, doğru veya yanlı ş ları nı vicdanı nı n süzgecinden geçirip bir değ erlendirme yapması . nefis mücadelesi *İ nsanı n, kendi nefsinin isteklerini önleme çabası . nefis müdafaası * Bkz. nefsi müdafaa. nefiy

* Sürme, sürgüne gönderme. * Olumsuzluk ve olumsuz kı lma. *İ nkâr etme.

nefiy edilmek * Bkz. nefyedilmek. nefiy etmek * Bkz. nefyetmek. nefret * Bir kimsenin kötülüğ ünü, mutsuzluğ unu istemeye yönelik duygu. * Tiksinme, tiksinti. nefret duymak * (birinden) tiksinmek, hoş lanmamak. nefret etmek * birine veya bir ş eye karş ınefret duygusuyla dolu olmak. * tiksinti duymak. nefret uyandı rmak * nefret etmesine sebep olmak. nefrit nefsanî

* Böbrek iltihabı . * Canlı lı ğı n zorunlu kı ldı ğıihtiyaç ve isteklerle ilgili, beden arzuları yla ilgili.

nefsaniyet * Düş manlı k duygusu, kin besleme. nefsi müdafaa

* Korunma, kendini, öz benliğ ini koruma. nefsine düş kün * bencil. nefsine uymak * bedenin isteklerine uymak, günah iş lemek. nefsine yedirememek * bir ş ey yapmayıkendisi için ağı r, onur kı rı cıbulmak. nefsini körletmek * beden isteklerinden herhangi birini üstünkörü gidermek, nefsini yatı ş tı rmak. neft * Organik maddelerin ayrı ş ması ndan oluş an tutuş ur sı vı ları n birçoğ una verilen ad. * Çoğ unlukla boyacı lı kta kullanı lan, petrol türevlerinden bir çeş it mineral yağ, neft yağ ı . neft yağı * Bkz. neft. neftî

* Siyaha yakı n koyu yeş il.

neftîleş me * Neftîleş mek iş i veya durumu. neftîleş mek * Neftî olmak, rengi neftîye dönmek. neftîleş tirme * Neftîleş tirmek iş i veya durumu. neftîleş tirmek * Rengini neftîye çevirmek, neftîleş mesine yol açmak. neftimsi

* Nefte benzer, nefti andı rı r, neft gibi. * Neftîye benzer, neftî gibi.

nefyedilme * Nefyedilmek iş i. nefyedilmek * Sürgüne gönderilmek, sürülmek. * Olumsuz kı lı nmak. nefyetme

* Nefyetmek iş i.

nefyetmek * Sürgüne göndermek. * Olumsuz kı lmak. negatif * Olumsuz, menfi. * Eksi, pozitif karş ı tı . * Gerçekteki aydı nlı k ve karanlı k bölümleri tersine gösteren fotoğ raf camıveya filmi. negatif büyüklük * Aynıtürden pozitif bir büyüklükle ters yönde olan büyüklük.

negatif sayı * Bkz. eksi sayı . neharî

* Yatı sı z, gündüzlü okul veya öğ renci.

nehir * Irmak. nehir roman * Bkz. ı rmak roman. nehiy nekahet

* Bir iş in yapı lması nıyasak etme, engelleme, menetme. * Hastalı k sonrası , sağlı klıduruma geçme dönemi.

nekahethane * Şifa yurdu, dinlenme yurdu, evi. nekais nekbet

nekes nekeslik

* Eksiklikler, noksanlı klar. * Şanssı zlı k, talihsizlik. * Düş künlük. * Eli sı kı , cimri. * Cimri olma durumu veya cimrice davranı ş , cimrilik.

nekre * Beklenmedik hoşve ş aş ı rtı cısözler söyleyen, güldürücü hikâye anlatan (kimse), nükteci. nekrelik nekroloji nekrotik

* Nekre olma durumu. * Nekroz bilimi. * Nekroz görünümünde veya durumunda olan.

nekroz * Canlımaddelerin fiziksel ve kimyasal değiş imi. nektar

neler

* Yunan mitolojisinde, içenleri ölümsüzlüğ e kavuş turan tanrıiçkisi. * Bal özü. * çok ve çeş itli ş eyler.

neler de neler, maydanozlu köfteler * (alay yollu) akla gelmedik ş aş ı lacak ş eyler. nem

* Havada bulunan su buharı . * Hafif ı slaklı k, rutubet.

nema

* Büyüme, geliş me, çoğ alma. * Faiz, ürem.

nemalandı rma * Nemalandı rmak iş i veya durumu. nemalandı rmak * Nemalanması nısağ lamak. nemalanma * Nemalanmak iş i. nemalanmak * (faizin katı lması yla para) Çoğalmak. * Beslenmek. nemcil * Nemden ve nemli yerden hoş lanan (bitki), hidrofil. Nemçe

* Osmanlı larca, Avusturya'ya ve halkı na verilen ad.

nemçeker * Havadaki nemin niceliğ ini ölçüp gösteren alet, higroskop. * Havadaki nemi emme özelliğ i olan, higroskopik. nemdenetir * Bir yerdeki nemlilik derecesini durağ an durumda bulunduran alet, higrostat. neme gerek * Neme lâzı m. neme lâzı m * "Bu iş le ilgilenmem, buna karı ş mam" anlamı nda kullanı lı r. * Gereksiz, ihtiyaç olmama. * Doğrusunu isterseniz, doğ ruyu söylemek gerekirse. neme lâzı mcı *İ lgilenilmesi gereken ş eylerle ilgilenmekten kaçı nan (kimse). neme lâzı mcı lı k * Gerekli ş eylerle ilgilenmekten kaçı nma durumu, bir ş eyi umursamama durumu. neme yönelim * Canlı ları n zorunlu olarak havanı n nemine göre yönelmesi ve yer değiş tirmesi, higrotropizm. nemf

* Böceklerin kurtçuk durumundan yetiş kin duruma geçerken, arada aldı klarıözel biçim.

nemlendirici * Nemlendirmeye yarayan. * Klima tesisatı nda havanı n nemlenmesini sağlayan bölüm. nemlendirici krem * Kuru ciltlerin bakı mı ndan veya makyaj öncesinde kullanı lan özel krem. nemlendirme * Nemlendirmek iş i. nemlendirmek

* Nemli duruma getirmek, rutubetlendirmek. nemleniş * Nemlenmek iş i veya biçimi. nemlenme * Nemlenmek iş i. nemlenmek * Nemli duruma gelmek, rutubetlenmek. nemletme * Nemletmek iş i veya durumu. nemletmek * Nemli duruma getirmek. nemli

* Nemi olan, az ı slak, rutubetli. * (göz için) Yaş lı .

nemli nemli * Islak olarak, ı slak biçimde. nemlilik nemölçer

* Nemli olma durumu. * Havanı n nem derecesini ölçmeye yarayan alet, higrometre.

nemrut * Yüzü gülmez, acı maz, can yakı cı . nemrutlaş ma * Nemrutlaş mak iş i. nemrutlaş mak * Nemrut gibi davranmak, acı ması z olmak, yüzü gülmemek. nemrutluk * Nemrut olma durumu. Nemse * Nemçe. nene

neodim

* Anne. * Büyük anne, nine. * Atom sayı sı60, atom ağı rlı ğı144,3 olan, seryumdan daha sert, 6,96 yoğunluğ unda bir element. Kı saltması

Nd. neojen sistem.

* Üçüncü zamanı n bölündüğ ü dört büyük devirden son ikisi olan pliyosen ile miyoseni birden kavrayan * Bu sistemle ilgili.

neolitik * Taşdevrinin son çağ ıile ilgili. neolojizm

* Söz türetmecilik ve uydurmacı lı k. neon * Sı vıdurumuna getirilmişhavadan elde edilerek ı ş ı k araçları nda kullanı lan, atom sayı sı10, atom ağı rlı ğı 20,2 yoğ unluğu 0,7 olan ve havada pek az olarak bulunan asal gazlar sı nı fı ndan bir element. Kı saltmasıNe. * Neon lâmbası . neon lâmbası * Neon tüpü kullanı larak yapı lan aydı nlatma aracı . neon tüpü *İ çinde neon gazıbulunan boru biçiminde bir çeş it ampul. neoplâzma * Yeniden oluş an doku. * Ur. neozoik nepotist

* Üçüncü ve dördüncü zamanla ilgili. * Akraba ve yakı n arkadaş ları nıkayı ran.

nepotizm * Akraba ve yakı n arkadaş larıkayı rma. Neptün * Güneş 'e yakı nlı ğıbakı mı ndan sekizinci olan gezegen. neptünyum * Uranyumun nötronlarla bombardı mandan yapay olarak elde edilen, atom numarası93, atom ağı rlı ğ ı239 olan, radyoaktif bir element. Kı saltmasıNp. nerde nerden nerdeyse

* Nerede sözünün kı salmı şbiçimi. * Nereden sözünün kı salmı şbiçimi. * Bkz. neredeyse.

nere * Hangi yer anlamı nda yer sormak için kullanı lı r. * Hangi taraf veya organ (vücut için). nerede * "Hangi yerde?" anlamı na yer zarfı . * "Özlem, arayı şimkânıvar mı , imkânsı z" anlamları nda kullanı lı r. nerede akş am orada sabah * bir kimsenin gece kalacak belli bir yeri olmadı ğ ı nı , rastgele bir yerde kalabileceğini anlatı r. nerede bu bolluk * bu iş i yapmak sanı ldı ğ ıkadar kolay değ il, imkânlar sı nı rlı . nerede hareket, orada bereket * hareket olan yerde bolluk olur. nerede ise * Bkz. neredeyse.

nerede kaldı * ne yararıoldu?. nerede kaldıki * olacak gibi görülmeyen bir düş ünceyi anlatan sözün baş ı na getirilir. nerede, ... nerede * iki ş eyin araları ndaki uzaklı ğ ıveya nitelik ayrı mı nıbelirtir. nereden

* "Hangi yerden?" anlamı na yer zarfı . * Nası l, ne gibi bir iliş ki ile.

nereden nereye *İ ki olay arası ndaki iliş kiye ş aş ı ldı ğı nıanlatı r. * Uzak, dolambaçlıbir iliş ki ile. neredeyse * Kı sa bir süre içinde, hemen hemen. nereli neresi

nereye

* Birinin memleketini, doğ um yerini sormak için kullanı lı r. * Hangi yönü. * Nerede, hangi yer. * Tekrarlandı ğ ı nda karş ı laş tı rı lan ş eylerin uzaklı ğı nıbelirtir. * "Hangi yere?" anlamı na yer zarfı .

nergis

* Nergisgillerden, çiçekleri ayrı veya bir kök sap üzerinde ş emsiye durumunda, açı lmadan önce bir yenle örtülü bulunan ve bazıtürlerinde beyaz, bazı ları nda sarırenkte, 20-80 cm yükseklikte, soğ anlıbir süs bitkisi (Narcissus). nergis zambağ ı * Soğanla üretilen, iri ve güzel çiçekli bir süs bitkisi, güzelhatun çiçeğ i (Amaryllis). nergisgiller * Bir çeneklilerden, nergis, fulya, kardelen gibi çoğ u küçük ve kokulu çiçekleri içine alan bir bitki familyası . neritik * Kı yış eridinde deniz kabukları , kum, çakı l gibi ş eylerle oluş an yı ğ ı nakla ilgili. nervür

nervürlü

* Bir veya iki milimlik pli. * Direnci artı ran çı kı ntı . * Nervürü olan.

nesebi gayrisahih * Kanunî olmayan bir birleş me sonunda doğ an (çocuk). nesebi sahih * Kanuna uygun bir evlenme sonunda doğan (çocuk). nesep * Soy, baba soyu. nesi

* bazen insanlar için zamir olarak kullanı lı r. * hangi yönü, hangi tarafı . * çok iyi, çok güzel. nesi

* Hangi yönü, hangi tarafı .

nesi var nesi yok * bütün serveti. nesiç * Doku. nesih

nesil

* Kaldı rma, hükümsüz bı rakma. * Arap harflerinin, bası mda ve yazma kitaplarda en çok kullanı lan çeş idi. * Göbek, kuş ak. * (hayvanlar için) Döl.

nesilden nesile * kuş aktan kuş ağa, kuş aklar boyunca. nesim nesir

* Hafif yel, esinti. * Dilin söz dizimi kuralları na uygun olarak kullanı lan anlatı m biçimi, manzum olmayan söz ve yazı , düz yazı .

neskafe * Hazı r kahve. nesli tükenmek * bitmek, tamamen yok olmak, ortadan kalkmak. nesne

* Belli bir ağı rlı ğ ıve hacmi, rengi, maddesi olan her türlü cansı z varlı k, ş ey, obje. * Öznenin dı ş ı nda kalan her konu, obje. * Geçiş li fiili bütünleyen yalı n veya belirtme durumunda bulunan tümleç.

nesne öbeği * Nesneyle ilgili olarak kullanı lan kelimelerin bütünü. nesnel

nesnelci

* Nesne ile ilgili, nesneye iliş kin, öznel karş ı tı . * Gerçeğe varmak amacı yla, taraf tutmadan inceleme yapan, hüküm veren, afakî, objektif. * Bireyin kiş isel görüş ünden bağı msı z olan, objektif. * Nesnelcilikle ilgili olan. * Nesnelcilik yanlı sıolan kimse, objektivist.

nesnelcilik * Öznel olmayan, yani herkes için geçer, öznenin değ il nesnenin gerçekliğ ine dayanan bilgileri arayan akı l yolu, objektivizm. nesnelleş me * Nesnel duruma gelme. nesnelleş mek * Nesnel duruma gelmek.

nesnellik nesnesel nesnesiz

Nesturî

* Nesnel olma veya nesnelerin gerçeğ ine dayanma durumu. * Nesneye iliş kin. * Nesnesi olmayan. * Belli bir nesneye dayanmayan ruhsal durum. * Nastur adlıSüryanî rahiplerinden birinin ortaya koyduğ u mezhepten olan (kimse).

neş e * Üzüntüsü olmamaktan doğ an, dı ş a vuran sevinç, ş etaret. * Hafif sarhoş luk, çakı rkeyf olma. neş elendirme * Neş elendirmek iş i. neş elendirmek * Neş eli duruma getirmek, ş enlendirmek, keyiflendirmek. neş eleniş * Neş elenmek iş i veya biçimi. neş elenme * Neş elenmek iş i. neş elenmek * Neş eli duruma gelmek, ş enlenmek, keyiflenmek. neş eli

* Sevinçli, keyifli, ş en.

neş esi kaçmak * sevinci azalmak, kederlenmek. neş esi yerinde * neş eli. neş esini bulmak * neş eli bir duruma gelmek, neş elenmek. neş esiz

* Üzgün, düş ünceli, keyifsiz.

neş esizlik * Neş esiz olma durumu, üzgünlük. neş et

* Çı kma, ileri gelme.

neş et etmek * kaynağ ı nıbir yerden almak, doğmak. neş etli neş ide

* Çı kı ş lı . * Bir toplulukta okunmaya değ er ş iir.

* Atasözü gibi kullanı lan beyit veya dize. neş ir * Yayma, dağ ı tma, saçma. * Yayı m. neş redilme * Yayı mlanma. neş redilmek * Yayı mlanmak. neş ren neş retme

* Yayı m yoluyla. * Neş retmek iş i.

neş retmek * Yaymak, dağı tmak, saçmak. * Yayı mlamak. neş riyat * Yayı n. neş rolunma * Neş rolunmak iş i veya durumu. neş rolunmak * Yayı mlanmak. neş ter

* Kan almak, aş ı yapmak veya küçük apseleri açmak için kullanı lan ufak bı çak.

neş ter vurmak * kesin bir sonuca ulaş mak amacı yla bir sorunu ele almak. neş terleme * Neş terlemek iş i. neş terlemek * Neş terle kesmek. * Üzüntü verecek bir durumu veya sorunu hatı rlatmak, deş mek. neş veli

* Neş eli.

neş vünema * Geliş me, yetiş me. neş vünema bulmak * geliş mek. net

net resim

* Bütün çizgileri belirgin olan, gözün bütün ayrı ntı ları yla algı ladı ğ ıiyi görünen (ş ey). *İ yi duyulan (ses). * Kesintilerden sonra geri kalan (miktar), safi. * Açı k seçik olan, anlaş ı lmaz yanıbulunmayan. * Genellikle 1/10 ölçeğinde çizilen ve iş in; önden, yandan üstten görünüş ünü veren teknik resim.

net ücret netameli

netekim

* Brüt ücretten gelir vergisi, sigorta primi vb. kesildikten sonra ele geçen ücret. * Gizli bir tehlikesi olduğu sanı lan, tekin olmayan. * Baş ı na sı k sı k kaza gelen. * Bkz. nitekim.

netice * Sonuç. neticelendirme * Neticelendirmek iş i, sonuçlandı rma. neticelendirmek * Sonuçlandı rmak. neticeleniş * Neticelenmek iş i veya biçimi. neticelenme * Neticelemek iş i, sonuçlanma. neticelenmek * Sonuçlanmak. neticeleş me * Neticeleş mek iş i veya durumu. neticeleş mek * Sonuca eriş mek. neticesiz * Sona ulaş mayan, sonuçsuz. neticeten netleş me

* Sonuç olarak. * Netleş mek iş i veya durumu.

netleş mek * Net, açı k seçik, iyi bir duruma gelmek. netleş tirme * Netleş tirmek iş i. netleş tirmek * Net ve açı k bir duruma kavuş turmak. netlik

* Net olma durumu.

neuzübillâh * "Tanrı 'ya sı ğ ı ndı k", "Tanrıkorusun" anlamı nda, tehlikeli bir durum karş ı sı nda kullanı lı r. neva * Ses, ahenk, nağ me. * Klâsik Türk müziğ inde bir makam adıve yegâhtan bir oktav tiz olan "re" perdesi.

nevabuselik * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. nevale

* Gereken yiyecek ve içecek ş eyler, azı k.

nevaleyi düzmek * gerekli yiyecek ve içeceği sağ lamak, sofrayıhazı rlamak. nevazil nevaziş nevbet

* Nezle, ingin, dumağı . *İ ltifat, gönül alma, okş ama. * Nöbet.

neveser * Klâsik Türk müziğ inde birleş ik bir makam. nevi

* Çeş it, cins, tür.

nev'i ş ahsı na münhası r * Kendine özgü davranı şve karakteri olan kimseler için kullanı lı r. nevir

* Yüzün rengi, bet beniz.

nevmit * Umutsuz, çaresiz. nevmit olmak * çaresiz kalmak, umudu kalmamak. nevralji nevraljik

* Sinir üzerinde duyulan, genellikle ş iddetli ve batı cıağ rı . * Nevraljiyle ilgili, nevralji türünden olan.

nevrasteni * Başağ rı ları , sindirim güçlükleri gibi fizikî rahatsı zlı klar ve ruhsal görevlerde gevş eme ve bitkinlik biçiminde görülen, sinirsel güçlerin zayı flaması ndan doğ an nevroz. nevresim * Torba biçiminde dikilmişyorgan çarş afı . nevri dönmek * belli etmemeye çalı ş tı ğıbir öfkeye kapı lmak, çok sinirlenmek. nevrofik nevroloji

* Bkz. nörotik. * Bkz. nöroloji.

nevropat * Sinir hastası . nevroz

* Bkz. Sinirce. nevruz * Eski takvimlere göre yı lı n ve baharı n ilk günü sayı lan martı n yirmi birine rastlayan gün. * Nevruz Bayramı . Nevruz Bayramı * Nevruz günü kı rlarda baharı n geliş ini kutlamak için yapı lan bayram. nevruz otu *İ ki çeneklilerden, çiçekleri aslanağzı na benzeyen, türlü renkte, taş ı dı ğı glikozit sebebiyle iç söktürücü olarak kullanı lan bir kı r bitkisi (Linaria vulgaris). nevton

* Uluslar arası birim sisteminde, kütlesi 1 kg olan cisme saniye karede 1 m lik bir ivme veren güç birimi.

nevyunanîlik * 20. yüzyı l baş ı nda Yahya Kemal ve Yakup Kadri'nin baş lattı klarıAkdeniz mitolojisine yönelen edebiyat hareketi ve anlayı ş ı . nevzat

* Yeni doğan çocuk.

ney

* Klâsik Türk müziğ inde ve özellikle tekke müziğinde yer alan, kaval biçiminde, yanı k sesli, kamı ş tan bir üfleme çalgı sı . ney üflemek (veya üfürmek) * ney çalmak. neyçe * Küçük ney. * Dokumacı ları n kullandı ğıküçük kamı ş . neye * Bkz. Niye. neye uğradı ğ ı nıbilememek (veya ş aş ı rmak) * ansı zı n üzücü, sı kı cı , neş eli, güzel veya hoşbir durum karş ı sı nda kalmak. neyi

* Hangisi.

neyin nesi (kimin fesi) * "kimdir, nası l bir kiş idir? ne idiğ i belirsiz" anlamı nda kullanı lı r. neyleyim * ne yapabilirim, elden ne gelir?. neymiş neyse

neyse ne neyzen

* söylendiğine göre, güya. * Önemi yok, olan oldu. * Çok ş ükür, bereket versin. * Konuyu kapatalı m, uzatmayalı m, her ne ise. * bir yere, bir dereceye kadar. * Ney üfleyici, ney çalan kimse.

neyzen bakı ş lı * Boynunu yana çarpı tarak bakan. nez hâli nezafet

* Ölüm hâli. * Temizlik, paklı k.

nezahet * Temizlik, ahlâk temizliğ i. nezaket

* Baş kaları na karş ısaygı lıve incelikle davranma, incelik, naziklik. * (bir işveya durum için) Önemli olma, dikkatli davranmayıgerektirme.

nezaket göstermek * davranı ş larda nazik olmak. nezaket kesp etmek * sı kı ntı lı , nazik, kritik bir durum almak. nezaketen * Nezaket olarak, nazik davranarak. nezaketli *İ nce, nazik. nezaketlilik * Nezaketli olma durumu. nezaketsiz * Nazik olmayan. nezaketsizlik *İ nce ve nazik olmama durumu, kabalı k. nezaret * Bakma, gözetme. * Bakanlı k. * Görü. * Gözaltı , gözetim. * Denetim, kontrol. * Nezarethane. nezaret etmek * denetlemek, bakmak. nezarete almak * göz altı na almak. nezarethane * Gözaltı na alı nan kimselerin konulduğu yer. nezaretli

* Görünüş lü, görüntüye sahip.

nezaretsiz * Görünüş ü olmayan, manzarası z, görüntüsüz. nezdinde

* Yanı nda. nez'etme * Nezetmek iş i veya durumu. nez'etmek * Ayı rmak, çekip almak. nezif nezih

* Kanama. * Temiz, temiz ahlâklı .

nezir * Adak. nezir etmek * Bkz. nezretmek. nezle nezle otu

* Soğuk almaktan ileri gelen, burun akması , aksı rma ile beliren hastalı k, ingin, dumağ ı . * Bkz. pirekapan.

nezleli * Nezlesi olan. nezretme

* Nezretmek iş i veya durumu.

nezretmek * Adamak. nezt

* Yan, kat.

nı kris * Damla hastalı ğı , gut. nı sfet

* Bkz. nasfet.

nı sfı nnehar * Meridyen düzlemi. nı sfiye

* Bir çeş it kı sa ney.

nı sı f * Yarı , yarı m. nı sı f kutur * Yarı çap. nı ş adı r

* Amonyak tuzu.

nı ş adı r kaymağı * Amonyum karbonat.

nı ş adı r ruhu * Amonyak. Ni

* Nikel'in kı saltması .

nice * Kaç, ne kadar. * Oldukça çok. * Nası l. * Uzun süreden beri. nice nice nicel

* Pek çok. * Nicelik bakı mı ndan olan, nicelikle ilgili.

niceleme * Nicelemek iş i. nicelemek * Bir ş eyi sayı , ölçü vb.ile bildirmek. * Bir terime, tek veya çok oluş una göre bir nicelik yüklemek. niceleyici

* Niceleme niteliğ i olan.

niceleyiş * Nicelemek iş i veya biçimi. nicelik

niçin nida

nifak

* Bir ş eyin sayı labilen, ölçülebilen veya azalı p çoğ alabilen durumu, kemiyet, miktar. * Bir ş eyin eş it parçalara bölünebilen ve ölçülebilir olan yanları . * Genellikle sayı labilen, toplamıdoğrudan sayı olarak belirtilebilen genel özellik. * Bir olayı n amacı nı , sebebini sormak için kullanı lı r. * Çağ ı rma, bağ ı rma, seslenme. * Ünlem. * Geçimsizlik, anlaş mazlı k, ara bozma, ayı rma.

nifak sokmak * ara açmak, anlaş mazlı k çı karmak. nifakçı nihaî

* Arabozan, araaçan (kimse). *İ ş i sona erdiren, iş i kesen, sonuncu.

nihaî karar * Muhakeme sonunda verilen karar. nihale * Sofrada kullanı lan sahan altlı ğı . nihan

* Gizli. nihavent * Türk müziğinde bir makam. nihayet

* Son. * (ni'ha:yet) Sonunda. * -den baş ka bir ş ey değil.

nihayet vermek * iliş kiyi kesmek, bir iş i, alı ş kanlı ğ ıyapmaktan vazgeçmek. * bitirmek, tamamlamak, sonuçlandı rmak. nihayetinde * Sonunda. nihayetlenme * Nihayetlenmek iş i. nihayetlenmek * Bitmek, son bulmak, sona ermek. nihayetsiz * Sonsuz, sonu gelmez, bitip tükenmez. nihilist * Nihilizm yanlı sı . nihilizm

* Moral gerçeği ve değerleri reddeden bir öğ reti. * Her türlü gerçek varlı ğı inkâr eden aş ı rı bireycilik, yokçuluk. * Her türlü siyasî düzeni inkâr eden, toplumun birey üzerinde hiçbir baskı sı nıkabul etmeyen görüş .

Nijeryalı * Nijerya halkı ndan olan kimse. nikâh

* Bir erkekle bir kadı nı n evlilik birliği kurması nısağ layacak kanunî iş lem. * Nikâh sı rası nda erkeğin kadı na borçlandı ğ ıpara.

nikâh düş mek * birbiriyle evlenmelerine kanunî veya örf bakı mı ndan engel bulunmamak. nikâh etmek * bir erkek bir kadı nı nikâhla almak. nikâh kı ymak * nikâh memuru kanuna göre çiftlerin karıkoca oldukları nıbildirmek. nikâh memuru * Kanunlara uygun olarak nikâh iş lemini yapan, nikâh kı yan görevli. nikâh ş ekeri * Nikâh töreninde davetlilere dağı tı lmak üzere özel olarak yaptı rı lan ş eker. nikâh tazelemek * boş andı ğ ıkiş iyle yeniden evlenmek. nikâhıolmak nikâhlama

* Nikâhlamak iş i. nikâhlamak * Nikâh etmek. * Nikâh kı ymak. nikâhlanı ş * Nikâhlanmak iş i veya biçimi. nikâhlanma * Nikâhlanmak iş i. nikâhlanmak * Bir kimseye nikâhla bağlanmak. * Kanunî olarak nikâh iş lemleri yapı lmak. nikâhlayı ş * Nikâhlamak iş i veya biçimi. nikâhlı

* Kanunî olarak nikâh iş lemi yapı lmı şolan karı veya koca.

nikâhlı k * Nikâhla ilgili olma durumu. nikâhlı lı k * Nikâhlıolma durumu veya biçimi. nikâhsı z

* Araları nda nikâh olmadı ğıhâlde karıkoca hayatı süren. * Nikâhsı z olarak.

nikâhsı zlı k * Nikâhsı z olma durumu veya biçimi. nikâhta keramet vardı r * nikâh evlenenleri sevgi bağı yla bağlar. nikap * Yüz örtüsü, peçe. Nikaragualı * Nikaragua halkı ndan olan kimse. nikbet nikbin

* Düş künlük, talihsizlik, felâket. *İ yimser, optimist.

nikbinlik *İ yimserlik, optimizm. nikel

* Atom sayı sı28, atom ağı rlı ğı58,71, yoğunluğ u 8,9 olan, gümüşparlaklı ğı nda, demir sertliğ inde, kolay iş lenir ve kolayca tel durumuna getirilir bir element. Kı saltmasıNi. nikel kaplama * Nikelâj. nikelâj

* Metal bir yüzeyi nikelle kaplama.

* Nikel kaplanmı şmetal. nikelleme * Nikelâj. nikellemek * Nikelâj yapmak. nikelli

nikelsiz

* Birleş iminde nikel bulunan. * Nikelle kaplanmı ş . * Nikeli olmayan, içinde nikel bulunmayan.

nikotin

* Tütün yaprakları ndan çı karı lan, renksiz, açı kta bı rakı lı nca havadan oksijen alarak esmerleş en, 247°C de kaynayan ve 1,033 yoğunluğ unda çok zehirli bir alkaloit (C10H14N2). nikris

* Bkz. nı kris.

nikriz * Klâsik Türk müziğ inde, dizisi bir sekizli içinde gösterilebilen basit görünüş lü bir birleş ik makam. nilüfer

* Nilüfergillerden, yapraklarıyuvarlak ve geniş , çiçekleri beyaz, sarı , mavi, pembe renkte, durgun sularda veya havuzlarda yetiş en bir su bitkisi (Nymphea). nilüfergiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi nilüfer olan bir familya. nim nimbus

* Yarı . * Kara bulut.

nimet *İ yilik, lütuf, ihsan. *İ yi yaş amak için gerekli her ş ey. * Yiyecek içecek, özellikle ekmek. * Yararlanı lan imkân. nimet bilmek *ş eref saymak. nimet hakkı * Yenen, içilen ş eyler üstüne yemin sözü. nimeti ayağ ı yla tepmek * Bkz. kı smetini ayağı yla tepmek. nimetş inas *İ yilik bilir (kimse). nine

ninni

* Torunu olan kadı n, büyük anne. * Yaş lıkadı nlara seslenmek için kullanı lı r. * Küçük çocuklarıuyutmak için söylenen türkü.

* Söylenen ninnilerin sonunda tekrarlanan söz. * Bu tür bestelenmişeser. nipel

*İ ki bağ lantıparçası nıbirbirine yakı n olarak eklemekte kullanı lan özel parça.

nirengi * Belli sayı da noktanı n konumunu kesinlikle tespit edebilmek için, bu noktalarıtepe olarak kabul ederek, bir alanıüçgenlere bölme iş i. nirengi haritası * Nirengi yoluyla çı karı lan harita. nirengi noktası * Nirengi iş leminde ayrı lan üçgenlerin tepe noktası . * Gemicilerin seyir için kullandı ğ ıdoğ al yön noktası . * Baş langı ç. nisaî * Kadı nla ilgili. * Kadı n hastalı klarıile ilgili. * Kadı nsı . nisaiye

nisaiyeci

* Kadı n hastalı kları , jinekoloji. * Hastahanelerde kadı n hastalı klarıile ilgili bölüm. * Kadı n hastalı klarıuzmanı , jinekolog.

nisaiyecilik * Nisaiyecinin iş i. nisan

* Yı lı n 30 gün süren dördüncü ayı .

nisan balı ğ ı * Nisanı n birinci gününde yapı lan aldatma ve ş aka. nisan yağmuru * Nisan ayı nda yağan ve bereketine inanı lan yağmur. nisap * Yeter sayı . nispet

* Oran. * Bağ ı ntı , ilgi, ilinti. * Birini üzmek için veya inat olsun diye yapı lan iş . * Kı skandı rmak veya üzmek için.

nispet eki * Bazıyabancıisimlerin anlamları na bağ lı yabancısı fatlar kuran ek. nispet etmek * eş it tutmak, oranlamak. nispet kabul etmek * eş it tutmak, oranlamak. nispet kabul etmemek * eş it tutulamamak.

nispet vermek (veya yapmak) * karş ı sı ndakini kı zdı rmak için ona gösterişyapmak. nispetçi nispeten

* Nispet vermek huyu olan. * Göre, kı yaslayarak, oranla. * Bir dereceye kadar, oldukça.

nispeti olmak * ilgisi olmak, bağ lantı sıolmak. nispetli * Oranlı . nispetsiz

* Oransı z. * Birbirine uymayan, farklı .

nispetsizlik * Oransı zlı k. nispî

* Göreli, bağı ntı lı , izafî, rölatif. * Birbirine göre (olan), önceki duruma göre.

nispî temsil * Çoğ unluk partisi dı ş ı ndaki partilerin de kuvvetleri oranı nda üye seçmelerini sağlayan seçim biçimi. nisyan

* Unutma.

niş * Duvar içinde bı rakı lan oyuk, göz, hücre. niş aburek * Klâsik Türk müziğ inde rast makamıve uş ş ak makamı nı n buselik "si" perdesiyle oluş muşbir makam. niş an

*İ ş aret, iz, belirti, alâmet. * Niş anlanma sı rası nda yapı lan tören. * Evlenmek üzere birbirine söz verme, niş anlanma. * Kurş un, taşvb.ile vurulmak istenen hedef. * Hedefi vurmak için silâh, taşvb.ye gerekli doğ rultuyu verme. * Gördükleri önemli iş lerden dolayıkiş ileri onurlandı rmak için devletçe verilen anmalı k.

niş an almak * (ateş li silâhlara) bir hedefi vurmak için gerekli doğ rultuyu vermek, gezlemek. * kendisine niş an verilmek. niş an atmak * ateş li silâhlarla atı şyapmak. niş an halkası * Evlenecek olan çiftin niş anlanı nca taktı kları ve düğ ünden sonra da taş ı dı klarıhalka biçiminde yüzük, niş an yüzüğ ü. niş an koymak * ileride tanı yabilmek veya ölçebilmek için bir ş eyin durumunu, onun herhangi bir özelliğini akı lda tutmak veya iz bı rakmak.

niş an takmak * (niş anlanan çift için) niş an yüzüklerini parmakları na geçirmek. * göğ süne niş an iliş tirmek. niş an vermek * birini niş an ile ödüllendirmek. niş an yapmak * niş an töreni düzenlemek. niş an yüzüğü * Niş an halkası . niş ancı tevkici.

* Attı ğıkurş un, taşvb.ile hedefi vurmakta ustalı k kazanmı şolan. * Padiş ah divanıüyesi olan, antlaş ma, berat, menş ur, name ve fermanları n baş ı na tuğ ra çeken görevli,

niş ancı lı k * Niş ancıolma durumu. niş ane * Ateş li silâhlarda, namluya hedefin uzaklı ğ ı na ve bulunduğ u yerin yüksekliğ ine göre gereken yükselişaçı sı nı veren, silâhıbu hedefe doğ rultmaya yarayan alet. * Hedef. * Eser, iz, belirti. niş angâh

* Ateş li silâhlarda namluya hedefin uzaklı ğı na ve bulunduğ u yerin yüksekliğ ine göre gereken yükselişaçı sı nı veren, silâhıbu hedefe doğ rultmaya yarayan alet. * Hedef. niş angeç

* Düzeltilmişbir ağ aç parçası nı n kenarı na değiş ik aralı klarda paralel çizgiler çizmek için, marangozlukta kullanı lan el aracı . niş anıatmak (veya bozmak) * (kadı n veya erkek) niş andan vazgeçmek. niş anlama * Niş anlamak iş i. niş anlamak * Bir çiftin evlenme iş inin kararlaş tı ğ ı na belirti olarak parmakları na yüzük takmak, yavuklamak. * Bir hedefi vurmak için silâh, taşvb.ye belli bir doğrultu vermek. * Bir ş eyin yerini belirtmek, iş aretlemek, niş an koymak. niş anlanı ş * Niş anlanma iş i veya biçimi. niş anlanma * Niş anlamak iş i. * Bir erkekle bir kadı nı n ileride birbirleriyle evlenmek için yaptı kları sözleş me. niş anlanmak * Niş anlı duruma gelmek. * Evlenmeye söz verme belirtisi olarak yüzük takmak. niş anlı

* Evlenmek için söz verip yüzük takmı şolan (kimse). * Belirleyici bir iş areti, alâmeti, niş anıolan kimse.

niş anlı k

* Niş anlı lı k.

niş anlı lı k * Niş anlı olma durumu, yavukluluk. niş ansı z

* Belirleyici bir iş areti, alâmeti, niş anıolmayan.

niş asta * Tahı l tanelerinden mercimek, bezelye gibi bazıbaklagillerden veya patates gibi birtakı m yumrulardan özel yöntemlerle çı karı lan una benzer bir madde. niş asta buğdayı * Kaplı cayıandı ran, ufak taneli, niş astası çok, dağlı k yerlerde yetiş en bir buğ day türü. niş astacı lı k * Niş asta yapmak veya satmak iş i. niş astalanma * Niş astalanmak iş i veya durumu. niş astalanmak * Niş astaya karı ş mı şolmak, niş asta ile iş lem görmek. nite * Nası l, niçin. nitekim nitel niteleme

* Gerçekten, nası l ki, hakikaten. * Nitelik bakı mı ndan olan, nitelikle ilgili bulunan. * Nitelemek iş i.

niteleme belirteci * Niteleme zarfı . niteleme sı fatı * Bir ismi niteleyen sı fat: Çok çalı ş kan. Pek yaramaz vb. niteleme zarfı * Bir fiilin, bir sı fatı n veya bir baş ka zarfı n anlamı nınitelik bakı mı ndan etkileyen zarf: Böyle konuş mayı nı z. Gülerek gitti. İ yi etti. nitelemek * Bir ş eyin niteliğ ini belirtmek. nitelendirilme * Nitelendirmek iş i. nitelendirilmek * Nitelendirmek iş ine konu olmak. nitelendirme * Nitelendirmek iş i, vası flandı rma. nitelendirmek * Niteliğ ini belirtmek, nitelik kazand ı rmak, vası flandı rmak.

niteleniş * Nitelenmek iş i veya biçimi. nitelenme * Nitelenmek iş i, vası flanma. nitelenmek * Niteliğ i belirtilmek, nitelik kazanmak, vası flanmak. niteleyiş * Nitelemek iş i veya biçimi. nitelik

* Bir ş eyin nası l olduğ unu belirten, onu baş ka ş eylerden ayı ran özellik, vası f, keyfiyet. * Bir ş eyin iyi veya kötü oluş u, kalite. * Bireyi, nesne veya yaş antı nı n bir yönünü, ötekilerden ayı rt etmeye yarayan ve ölçebilen özellik, keyfiyet.

nitelikli * Bir ş eye ayı rt edici özellik veren, vası flı . * Bir ş eye nitelik bakı mı ndan üstünlük kazandı ran, kaliteli. nitelikli iş çi *İ stenilen nitelikleri taş ı yan, iyi yetiş miş , usta i ş çi, kalifiye iş çi, vası flıiş çi. niteliksiz

* Ayı rt edici özelliği olmayan, basit, düz. * Nitelik bakı mı ndan üstün olmayan, kalitesiz.

niteliksizlik * Niteliksiz olma durumu, kalitesizlik. nitramit nitrat

* Doğal amonyum nitrat. * Nitrik asit tuzu.

nitratin * Doğal sodyum nitrat. nitratlaş ma * Organik maddelerin nitrat durumuna dönüş mesi. nitratlı

* Temel maddesi nitrat olan. * Nitrat emdirilmiş .

nitrik asit

* Organik maddeler üzerinde yakı cıve sarartı cıbir etki gösteren, birleş iminde bir azot, üç oksijen ve bir hidrojen bulunan yoğunluğ u 1,52 olan 86° C'de kaynayan, sanayide kullanı lan asit (HNO3), kezzap. nitrik oksit * Nitrojen veya amonyağ ı n oksitlenmesiyle elde edilen, renksiz zehirli gaz (NO). nitrogliserin * Nitrik asit içine gliserin konularak elde edilen, uçuk sarırenkte, yağkı vamı nda, güçlü patlayı cıözelliğ i olan madde. nitrojen

* Azotun baş ka bir adı .

nitroselüloz * Kâğ ı t yapı mı nda kullanı lan, pamuk veya odun hamuru biçimindeki selüloz üzerine nitrik ve sülfürik asit karı ş ı mı nı n etkimesiyle elde edilen selülozun nitrat esteri. niyabet niyaz

* Naiplik. * Yalvarma, yakarma.

niyaz etmek (veya eylemek) * yalvarmak. niye niyet

* Bir olayı n amacı nı veya sebebini sormak için kullanı lı r. * Bir ş eyi yapmayıönceden isteyip düş ünme, maksat. * Fal gibi kullanı lmak amacı yla içine mani yazı lı p katlanmı şveya ş ekerlere sar ı lmı şkâğ ı t parçası . * Namaz kı lmaya, oruç tutmaya ve abdest almaya karar verip baş langı ç duasıokuma.

niyet çekmek * niyetçiden niyet almak. niyet etmek * bir ş eyi yapmayızihinde tasarlamak, düş ünmek, niyetlenmek. niyet tutmak * fala bakı lı rken olmasıistenilen ş eyi aklı ndan geçirmek. niyetçi * Alı ş tı rı lmı şgüvercin, saka kuş u, tavş an gibi hayvanlara para karş ı lı ğ ı nda niyet çektiren kimse. niyetçilik

* Niyetçinin iş i.

niyeti bozuk * Kötü bir davranı ş ta bulunmasıbeklenen. niyetleniş * Niyetlenmek iş i veya biçimi. niyetlenme * Niyetlenmek iş i. niyetlenmek * Niyet etmek, tasarlamak. * Oruç tutmaya karar vermek. niyetli

niyetsiz

* Niyeti olan, niyet eden. * Oruçlu. * Niyeti olmayan, niyet etmeyen. * Oruç tutmayan.

niyobyum * Atom sayı sı41, atom ağı rlı ğı92,91, yoğunluğ u 8,57 olan, oksijen, kükürt ve klor gibi maddelerle birleş ikler veren bir element, kolombiyum. Kı saltmasıNb. niza

* Çekiş me, bozuş ma, kavga. nizam * Düzen. * Kural. nizamî *İ stenilen düzende olan, düzene uygun olan, kurallara uygun olan. * Kanunlarla ilgili olan. nizamiye * Kara ordusu. nizamiye kapı sı * Kı ş la ve garnizonlarda girişkapı sı . nizamiye karakolu * Nizamiye kapı sı ndaki karakol. nizamlı

* Düzenli, tertipli. * Tüzüğ e uygun.

nizamname * Tüzük. nizamsı z * Düzensiz, tertipsiz. * Tüzüğ e aykı rı . nizamsı zlı k * Nizamsı z olma durumu, düzensizlik, tertipsizlik. * Tüzüğ e aykı rı lı k. No * Nobelyum'un kı saltması . nobelyum * Atom numarası102 olan radyoaktif element. Kı saltmasıNo. nobran nobranca

* Davranı ş ıkaba, sert ve gönül kı rı cıolan, nadan. * Kaba, sert, kı rı cı(bir biçimde).

nobranlı k * Nobran olma durumu veya nobranca davranı ş . noda nodul

* Bkz. loda. * Üvendirenin ucuna çakı lmı şsivri demir çivi.

nodullama * Nodullamak iş i. nodullamak * Hayvanıüvendire ile dürtmek. * (işiçin) Dürtmek, uyarmak, hatı rlatmak.

nodullanma * Nodullanmak iş i. nodullanmak * Nodullamak iş ine konu olmak. Noel * Hristiyanları n, İ sa'nı n doğ um gününü kutladı klarıyortu. Noel ağacı * Noel yortusunda Hristiyanları n mumlarla ve oyuncaklarla süsledikleri küçük çam ağacı . * Gemilerde çeş itli anlamlar taş ı yan ı ş ı klıiş aretlerin topluca sı ralandı ğ ıdirek. Noel baba * Hristiyan çocukları na Noel gecesi gelip kendilerine armağan bı raktı ğı anlatı lan ak sakallımasal ve efsane kahramanı . Nogay

Nogayca nohudî

* Altı n Ordu devleti baş buğ ları ndan biri olan Nogay'ı n yönetimindeki Kı pçaklara verilen ad. * Bugün Kuzey Kafkasya'da yaş ayan bir Türk boyunun adı . * Nogay dili. * Kirli veya donuk sarı(renk).

nohut

* Baklagillerden, birleş ik telek yapraklı , çiçekleri sarı mtı rak renkte, meyvesi baklamsı , bol niş astalıbir bitki (Cicer arietinum). * Bu bitkinin yuvarlak tanesi. nohut oda, bakla sofa * bir evin küçüklüğ ünü ve darlı ğı nıanlatmak için söylenir. nohutlu

* (genellikle yiyecekler için) İ çine nohut katı lmı ş .

nohutsuz * Nohudu olmayan. nokra

* Büveleğ in sebep olduğu, daha çok davar ve sı ğ ı rlarda, seyrek olarak insanlarda rastlanan, ortasıdelik ş iş kinliklerle tanı nan hastalı k. noksan

* Eksik, eksiklik, kusur.

noksan bulmak * beğ enmemek, uygun bulmamak. noksanlı k * Noksan olma durumu, eksiklik. noksansı z * Eksiksiz (bir biçimde). nokta

* Çok küçük boyutlarda iş aret, benek. * Hiçbir boyutu olmayan iş aret. * Bazıharflerin üzerine konulan ufak iş aret. * Cümlenin bittiğini anlatmak için sonuna konulan küçük benek biçimindeki iş aret, durak.

* Yer. * Konu, konu ile ilgili önemli bölüm. * Tek nöbetçi bulunan yer. * Sı nı r, derece, radde. * Nöbetçi, gözcü, bekçi. nokta memuru * Kavş aklarda durup trafik akı ş ı nıdüzenleyen görevli. nokta nokta * Hafif hafif, belli belirsiz. noktacı

* Noktacı lı kla ilgili, noktacı lı ğ ıuygulayan (kimse).

noktacı lı k * (resimde) Tonları n bölünmesini yan yana renkli noktalarla göstererek, ı ş ı ğ ı n titreş imini daha iyi yansı tmak isteyen sanat anlayı ş ı . noktainazar * Görüş , görüşaçı sı . noktainazardan * herhangi bir bakı mdan. noktalama * Noktalamak iş i. * Bir filmin çekim, sahne, ayrı m, bölüm gibi çeş itli parçaları nıbirbirinden ayı rmakta kullanı lan iş lemlerin bütünü. noktalama iş areti * Noktalama iş aretleri. noktalama iş aretleri * Cümle veya yan cümledeki türlü ögeleri birbirinden ayı rmaya yarayan, nokta, virgül, noktalıvirgül, iki nokta, üç nokta, soru iş areti, ünlem iş areti, parantez vb. iş aretleri. noktalamak * Nokta koymak. * Yazı da noktalama iş aretlerini yerli yerine koymak. * Sona erdirmek. noktalanma * Noktalanmak iş i. noktalanmak * Noktalamak iş i yapı lmak. noktalayı ş * Noktalamak iş i veya biçimi. noktalı

* Nokta konmuşolan, üstünde noktalar olan.

noktalıdelik * Trakeit hücreleri ile öz ı ş ı nları n kesiş me noktaları nda bulunan ve yatay yönde besin suyu iletimini sağ layan geçişyolu. noktalıvirgül * Bağ ı msı z fakat mantı kî açı dan birbirini bütünleyen cümleleri bağ layan noktalama iş areti (;). noktasınoktası na

* Eksiksiz, tastamam, tamamen. noktası z * Noktası olmayan. nom nominal

* Eski Mı sı r'da ş ehir devletlerine verilen isim. * Ad belirtilerek yapı lan.

nominal değ er * Hisse senedi, tahvil vb. için üzerinde belirtilmişdeğ er. nominalizm * Adcı lı k, isimcilik. nominatif * Yalı n durum. nomografi * Sayı sal hesaplar yerine, baş ka çizgilerle kesim noktalarıçözümleri veren, uygun biçimde çizilmişçizgi veya grafiklerden yararlanmaya dayanan yöntem. nonfigüratif *İ nsanı , hayvan ve tabiat ögelerini iş lemeyen sanat, betisiz sanat. nonoş

non-stop

* Sevgi sözü olarak söylenir. * Homoseksüel erkek. * \343 duraksı z.

norm * Kural olarak benimsenmiş , yerleş mişilke veya kanuna uygun durum, düzgü. normal

* Kurala uyan, alı ş ı lagelene uyan, düzgüye uygun, düzgülü. * Bu durumda olan ş ey. * Bir eğ rinin bir teğetine değme noktası ndan çizilen dikme.

normalaltı * Bir eğ riye iliş kin normalin, bir doğ ruyu kestiğ i nokta ile normalin ayağ ıarası ndaki parçanı n o doğru üzerindeki iz düş ümü. normalleş me * Normalleş mek iş i. normalleş mek * Normal duruma gelmek, normal olmak. normalleş tirme * Normalleş tirmek iş i. normalleş tirmek * Normal duruma getirmek. normallik * Normal olma durumu. normalüstü

* Olağ an dı ş ı . normatif * Bir kural değ erini, gücünü taş ı yan, norma iliş kin, düzgüsel. norton eleğ i * Zı mpara taneciklerinin büyüklüklerini saptamak ve birbirlerinden ayı rmak iş inde kullanı lan elekler grubu. Norveççe * Norveç dili. Norveçli

* Norveç halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse.

nostalji * Yurt özlemi, yurtsama, daüssı la. * Geçmişbir zamana duyulan aş ı rıbir özlem. nostaljik * Yurt özlemiyle ilgili. nosyon not

* Bir ş ey üzerindeki gerekli bilgi, kavram. * Bir ş eyi hatı rlamak için yazı lan kı sa yazı . * Okullarda her öğ rencinin bilgisi üzerine edinilen kanı yıgösteren sayıveya derece, numara. * Bir ş eyin niteliğ i üzerine edinilen kanı .

not almak * bir ş eyi baş lı ca noktaları nıözetleyerek yazmak; biri konuş urken onun söylediklerini yazmak. * (öğrenci için) iyi veya kötü numara, derece almak. * bir ş eyin niteliğ iyle ilgili bir karar verilmek. not atmak * öğretmen, öğrencinin çalı ş ma durumunu not vererek değ erlendirmek. not düş mek * not yazmak. not etmek * not olarak yazmak, kaydetmek. not kı rmak * verilen notu düş ürmek azaltmak veya az not vermek. not tutmak * biri söz söylerken baş kasıonun söylediklerini yazmak. not vermek * bir ş eyin değ eri üzerinde olumlu veya olumsuz bir kanı ya varmak. * öğrencinin bilgisini bir sayıveya derece ile belirlemek. nota

notalama

* Bir müzik sesini belirtmeye yarayan iş aret. * Bir devletin baş ka bir devlete veya elçisine yaptı ğ ıbildiri. * Notalamak iş i. * Seslerin ve icranı n iş aretleri olarak belirlenen ş ekiller bütünü.

notalamak

* Bir eseri notaya almak. notam * Havacı lar ve pilotlar için yayı mlanan bülten. noter

* Çeş itli belge ve iş lemlere geçerlik kazandı rmak, yasanı n öngördüğ ü diğ er görevleri yerine getirmekle yükümlü, belli nitelikleri ve kendine özgü bir hukuk statüsü olan kamu görevlisi. * Noterin çalı ş tı ğı yer. noterlik * Noterin görevi veya makamı . * Noter. notunu (veya numarası nı ) vermek * bir kimse için kötü bir kanı ya varmak. nova nöbet

* Parlaklı ğı birdenbire artan, değiş en yı ldı z. * Sı ra, keş ik. * Sı ra ile yapı lan görev, keş ik. * Hastalı k sebebiyle titreme, yüksek ateş . * Vakit vakit ortaya çı kan aynıtürden fizyolojik bozuklukları n bütünü. * Kez, defa.

nöbet beklemek (veya tutmak) * (asker, polis vb.) bir yeri, bir kimseyi, bir aracıgözetlemek, korumak gibi amaçlarla bulunduğ u yerden belli bir süre ayrı lmamak. * sı ra ile bekleme. nöbet çalmak * belli zamanlarda mı zı ka çalmak. nöbet ş ekeri * Halk arası nda ilâç olarak kullanı lan billûrlaş mı şş eker. nöbetçi * Nöbet bekleyen, nöbet sı rasıkendisinde olan (kimse). nöbetçilik * Nöbetçi olma durumu. nöbetleş e * Nöbet sı rası yla, nöbetle, münavebe ile. nöbetleş me * Nöbetleş mek iş i. nöbetleş mek * Sı ra ile nöbet görevini yapmak. nörolog nöroloji

nöron

* Sinir hastalı klarıuzmanı . * Sinir sistemini inceleyen ve tedavisi ile uğ raş an tı p dalı , sinir bilimi, nevroloji. * Hastahanelerde sinir hastalı kları yla ilgili bölüm. * Ası l hücre ile protoplazma uzantı ları ndan ve bir silindir eksenden oluş muşsinir hücresi.

nörotik

* Sinir sisteminde rahatsı zlı ğıolan kimse. * Sinir sistemi üzerinde etki yapan.

nörotik karakter * Toplumun koyduğu değer yargı ları na karş ıters davranı ş larda bulunan kimsenin sahip olduğıözellik. nörotik kiş ilik * Nöratik karakter. nötr

nötrleme

* Tarafsı z, yansı z. * Kimyada turnusol gibi bir ayraç karş ı sı nda ne asit ne alkali tepkisi göstermeyen, yansı z. * Fizikte elektriğ e karş ıhiçbir tepkisi olmayan, yansı z. * Turnusal gibi bir ayraç karş ı sı nda asit veya alkali tepkisi göstermeyen, yansı z. * Nötrlemek iş i.

nötrlemek * Asit veya alkali tepkisi gösteren bir eriyiğ i alkali veya asit katarak nötr duruma getirmek. nötrleş me * Nötrleş mek iş i. nötrleş mek * Nötr duruma gelmek. nötrleş tirme * Nötrleş tirmek iş i veya durumu. nötrleş tirmek * Nötr duruma gelmesini sağ lamak. nötrlük

* Nötr bir cismin veya ortamı n durumu, niteliği.

nötron * Yaklaş ı k olarak proton ağ ı rlı ğı nda ve elektrik yüklü olmayan bir atom cisimciğ i. -ntı/ -nti, -ntu / -ntü * Fiilden isim türeten ek: ak-ı -ntı , sil-i-nti, kur-u-ntü, gör-ü-ntü vb. Nuh

* Adem, Şit ve İ dris' ten sonra gelen dördüncü peygamber.

Nuh der, peygamber demez * inanç ve düş üncelerini kolay kolay değ iş tirmez. Nuh nebiden kalma * çok eski, çoktan modasıgeçmiş , köhnemiş . Nuh nebiden kalma * çok eski, modasıçoktan geçmişolan. nuhuset nukut

* Uğ ursuzluk, kademsizlik, ş eamet, kötü, berbat. * Paralar.

numara

* Bir ş eyin bir dizi içindeki yerini gösteren sayı , rakam. * Ölçü, derece. * Benzer ş eyleri ayı rt etmek için her birinin üzerine iş aret olarak yazı lan sayı . * Öğrenciye verilen not. * Bir telefonun açı lması nısağlayan sayı lar. * Eğ lendirici oyunlardan her biri. * Hile, düzen. * Okullarda öğ rencileri birbirinden ayı rt etmek için her birine verilen sayı .

numara yapmak * bir hareketi yalandan yapmak veya yapar gibi görünmek. numaracı * Davranı ş larıyapmacı klıolan (kimse). numaracı lı k * Numaracı nı n iş i. numaralama * Numaralamak iş i. numaralamak * Bir veya daha fazla sı ra numarası yla göstermek, numara koymak. numaralandı rma * Numaralandı rmak iş i. numaralandı rmak * Numara vermek, numaralamak iş ini yaptı rmak. numaralanı ş * Numaralanmak iş i veya biçimi. numaralanma * Numaralanmak iş i. numaralanmak * Numaralamak iş ine konu olmak. numaralayı ş * Numaralamak iş i veya biçimi. numaralı * Numarasıolan. * Belli bir numarasıolan. numarası nıvermek * bir kimse için kötü bir kanı ya varmak. numarası z * Numara verilerek belirtilmemiş . * (gözlük veya gözlük camıiçin) Gözün görme gücünü artı rma özelliğ i bulunmayan. numen * Nesnenin kendisi, görüngü karş ı tı ; Kant'ı n modern felsefesinde, insanlar duyularla bağ lı olduğ undan nesnenin görünüş ünü, olaylarıbilebilir, nesnenin özünü bilemezler, onu yalnı z düş ünebilirler. numune * Örnek. numunelik

* Örneklik. nur * Aydı nlı k, ı ş ı k, parı ltı . *İ lahî bir güç tarafı ndan gönderildiğine inanı lan parlaklı k. nur gibi * parlak, pı rı l pı rı l. nur içinde yatsı n * sevgiyle anı lan ölüler için söylenir. nur inmek * kutsal bir yere gökten ilâhî ı ş ı k yağmak. nur ol!

* beğ enme, alkı şsözü.

nur topu gibi * sağlı klı , çok güzel ve temiz (çocuk). nur yüzlü * Saygıuyandı ran, pak yüzlü ihtiyarlardan söz ederken kullanı lı r. nuranî

* Iş ı klı . * Saygıuyandı ran, nurlu.

nurlandı rma * Nurlandı rmak iş i veya biçimi. nurlandı rmak * Nur gibi yapmak, parlak ve tertemiz bir duruma getirmek. nurlanı ş * Nurlanmak iş i veya biçimi. nurlanma * Nurlanmak iş i. nurlanmak * Iş ı k içinde kalmak. * Temiz, parlak bir duruma gelmek. nurlu

nursuz

* Aydı nlı k, ı ş ı klı , parlak. * Saygıuyandı ran, temiz, nuranî. * Saygıuyandı rmayan, sevimsiz.

nursuz pirsiz * Sevimsiz, bakı msı z. nuruaynı m * Gözümün nuru. nuruçeş mim * Gözümün nuru. nurudidem * Nur yüzlüm.

Nusayrî

* Hatay ili ve çevrelerinde yaş ayan bir Türk topluluğ una eskiden verilen ad.

nutku tutulmak * korkudan, ş aş kı nlı ktan ve öfkeden konuş amaz olmak. nutuk

* Söz, konuş ma. * Söylev.

nutuk atmak (veya çekmek) * bir kimsenin uzun, sı kı cıbir konuş ma yaptı ğı nıveya özden yoksun bir söylev verdiğini belirtmek için kullanı lan küçümseyici bir söz. nutuk vermek * bir konuda özel olarak hazı rlanı p konuş mak. nü * Çı plak. nüans

* Ayı rtı , çalar, fark.

nübüvvet * Nebilik, savacı lı k, peygamberlik. nüfus

* Kiş i. * Bir ülkede, bir bölgede, bir evde belirli bir anda yaş ayanları n oluş turduğ u toplam sayı . * Ortak bir özellik gösteren kimselerin bütünü.

nüfus bilimci * Nüfus bilimiyle uğraş an kimse, demograf. nüfus bilimi *İ nsan nüfusunu yapı , geliş me ve dağ ı lı m açı sı ndan inceleyen bilim, demografi. nüfus bilimsel * Nüfus bilimiyle ilgili, demografik. nüfus coğ rafyası * Yeryüzündeki nüfus yoğ unluğ unun dağ ı lı ş ı nıinceleyen ve bunu türlü yönleriyle açı klayan coğ rafya kolu. nüfus cüzdanı * Bir ülkenin vatandaş ları na devletçe verilen, kimlikleriyle kiş isel durumları nıgösteren resmî belge, kafa kağı dı , nüfus tezkeresi. nüfus kâğı dı * Nüfus cüzdanı . nüfus kalemi * Nüfus memurluğu. nüfus kaydı * Nüfusa yazı lma. nüfus kesafeti * Nüfus yoğ unluğu. nüfus kütüğ ü * Nüfusa kayı tlıolunan defter.

nüfus memurluğ u * Nüfus kayı tları nı n yapı ldı ğ ıve nüfus iş lerinin düzenlendiğ i resmî daire. nüfus patlaması * Günümüz toplumları nda hayat ş artları ndaki türlü iyileş meler sonucu ölüm oranları nı n düş mesi, doğ um oranları nı n ise değ iş memesi sonucu nüfusun büyük hı zla çoğ alması . nüfus plânlaması * Ailelere, sahip olmak istedikleri ve yetiş tirebilecekleri çocuk sayı sıkonusunda karar verebilme ve bunu gerçekleş tirecek yöntemleri uygulayabilme imkânları nı n verilmesi. nüfus sayı mı * Ülkenin nüfus sayı sı nıtespit etmek için yapı lan sayı m. nüfus tezkeresi * Nüfus kâğı dı , nüfus cüzdanı . nüfus yoğ unluğu * Nüfus ile bu nüfusun üzerinde yaş adı ğıtoprakları n yüzölçümü arası ndaki oran. nüfusçu

* Nüfus memuru.

nüfusunu çı karmak * nüfus kütüğüne kayı t yaptı rarak nüfus cüzdanıalmak. nüfuz

* (içine) Geçme. * Söz geçirme, güçlü olma, erk.

nüfuz etmek * bir ş eyin içine iş lemek, geçmek. * inceliğ ine varmak, anlamak. * etkili olmak. nüfuz ticareti * Bir kimsenin bulunduğu makamı n gücüne dayanarak bazıiş lere karı ş ı p kendine çı kar sağlaması . nüfuzkâr

* Etkileyici, güçlü.

nüfuzlu * Sözü geçer, istediğini yaptı ran, erkli. * Yüksek makam, üst kademe. nüfuzsuz * Nüfuzu olmayan. nüfuzu altı nda tutmak * söz geçirme gücünü üstün kı lmak, egemenliği altı nda bulundurmak. nühüft nükleer

* Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. * Atom çekirdeği ile ilgili, çekirdeksel.

nükleer enerji * Atom çekirdeğinin parçalanması ndan doğ an enerji. nükleer reaktör

* Uranyum, plutonyum gibi atom çekirdeklerinin parçalanması ndan yararlanı larak enerji elde edilen kaynak. nükleer santral * Nükleer reaktör yardı mı yla elde edilen enerjiyi dağı tan merkez. nükleer silâh * Nükleer enerji ile yı kı m gücü sağ layan silâh. nükleon

* Atom çekirdeğini oluş turan proton ve nötronun ortak adı .

nükleoprotein * Proteinlerin nükleik asitlerle kurduğ u moleküler birlik. nüksetme * Nüksetmek iş i. nüksetmek * (hastalı k veya baş ka bir durum) Geri dönmek, yeniden baş lamak, depreş mek. nükte

*İ nce anlamlı , düş ündürücü ve ş akalısöz, espri. * Yazı da, resimde, sözde ve davranı ş ta ince, derin anlam, espri.

nükte yapmak * nükteli söz söylemek. nükteci

*İ nce, güzel nükteler yapan (kimse).

nüktecilik * Nükteci olma durumu. nüktedan

* Nükteci.

nüktedanlı k * Nüktecilik. nükteli

* Nükte ile süslenmiş , nüktesi olan, esprili.

nüktesiz * Nüktesi olmayan. nükul

* Vazgeçme.

nükul etmek * caymak, vazgeçmek. nümayiş * Gösteri. * Gösteriş . nümayiş çi * Bir gösteride yer alan kimse, gösterici. * Gösteriş çi. nümayiş kâr * Gösteri ile, gösterişile ilgisi olan.

nüsha

nütasyon nüvaziş nüve

* Birbirinin tı pkı sıolan yazı lış eylerin her biri. * (gazete, dergi vb. için) Sayı . * Benzer, aynı , kopya. * Bkz. üğrüm. * Bkz. nevaziş . * Bir ş eyin özü, çekirdek.

nüzul *İ nme, felç. nüzul inmek (veya gelmek) * felç geçirmek, felce uğ ramak. nüzullü o

*İ nmeli, felçli. * Baş ı na getirildiği cümlenin anlattı ğıduyguyu belirtir.

o * Teklik üçüncü kiş iyi gösterir. *İ ki veya daha çok ş eyden, daha önce sözü geçeni gösterir. * Uzakta olan, hakkı nda konuş ulan kimse veya ş eyi belirtir. O

* Oksijen'in kı saltması .

o bu * Bazıkimseler ve nesneler. o denli

* Öyle, o kadar.

o duvar senin, bu duvar benim * birinin yalpalayacak kadar sarhoşolduğunu anlatı r. o gün bugün(dür) * o zamandan beri. o hâlde * bu durum karş ı sı nda, demek oluyor ki, öyleyse. o kadar

* aş ı rı lı k belirtir. * tehdit ve kı zgı nlı k bildirir.

o kapı (mahalle) senin bu kapı (mahalle) benim * sürekli gezip dolaş mayıanlatı r. o saat o sı rada

* Hemen, o anda. *İ çinde bulunulan zamanda.

o taraflıolmamak * ilgi göstermemek, konuyla ilgisi yokmuşgibi davranmak. o tarakta bezi olmamak *oş eyle iliş iğ i bulunmamak. o yolda * öyle, o gidişve düzenle. o yolun yolcusu * (toplumun ahlâk anlayı ş ı na göre) kötü bir hayat sürdüren kimse. * ölümle sonuçlanacak bir durumda olan kimse. o, O oba

* Türk alfabesinin on sekizinci harfi; ses bilimi bakı mı ndan kalı n, yuvarlak ve genişünlüyü gösterir. * Göçebelerin konak yeri. * Bu konak yerinde konaklayan göçebe halk veya aile. * Genellikle bölmeli göçebe çadı rı .

obabaş ı * Obanı n baş ıolan kimse. obartı

* Bkz. abartı .

obartı cı * Bkz. abartı cı . obartı lmak * Bkz. abartı lmak. obartma

* Bkz. abartma.

obartmak * Bkz. abartmak. obelisk

* Dikili taş .

oberj * Şehir merkezinin dı ş ı nda sade, basit kurulmuşkonaklama tesisi. obje

* Nesne.

objektif

* Nesnel, afakî. * Fotoğraf makinesi, mikroskop, dürbün gibi optik âletlerle, cisimlerden gelen ı ş ı nları alı p ekran üzerine yansı tan mercek veya mercek sistemi. objektif olmak * nesnel olmak. * tarafsı z davranmak. objektiflik * Objektif olma durumu. objektivist * Nesnelci.

objektivite * Objektiflik. objektivizm * Nesnelcilik. obruk

obruklu

*İ çbükey, mukaar, konkav. *İ çinde su biriken çukur yer, doğ al kuyu. * Obruğ u olan.

observatuvar * Gözlem evi, rasathane. obstrüksiyon * Engelleme. obua obuacı

* Orkestrada yer alan çift kamı ş lı , tahta üflemeli çalgı . * Obua çalan kimse.

obur * Gereğ inden çok yemek yiyen, doymak bilmeyen (kimse). oburca

* Doymak bilmezcesine, gereğ inden çok (yiyen).

oburlaş ma * Oburlaş mak iş i. oburlaş mak * Obur duruma gelmek. oburluk * Obur olma durumu. obüs

* Yüksek ve alçaktan mermi atabilen, top ve havanları n bazıözelliklerine sahip kı sa namlulu top.

ocağ ıbatmak * yuvasıyı kı lmak veya soyu tükenmek. ocağ ıkör kalmak * soyu tükenmek, çocuğ u bulunmamak. ocağ ısönmek * aile dağ ı lmak, yok olmak, çoluk çocuk yok olmak. ocağ ıtütmek * soyu devam etmek. ocağ ı na darıekmek * Bkz. ocağ ı na incir dikmek. ocağ ı na düş mek * birine koruması için sı ğ ı nmak veya yardı m etmesi için yalvarmak.

ocağ ı na incir dikmek * birinin evini barkı nıdağ ı tmak. ocağ ı nıyeş ertmek * aile yuvası nı canlandı rmak. ocak

parçası .

* Ateşyakmaya yarayan, piş irme, ı sı tma, ı sı nma gibi amaçlarla kullanı lan yer. * Odalarda, genellikle duvar kenarları nda tuğla veya taş tan yapı lmı ş , bacasıolan yer, ş ömine. * Isı vererek üzerine veya içine konulan maddeleri ı sı tan, piş iren, kaynatan, eriten araç veya âlet. * Kahvelerde, kuruluş larda çay, kahve vb.nin yapı ldı ğ ıyer. * Yer üstünde veya yer altı nda cevher çı karı lan yer. * Bahçelerde ve bostanlarda her tür meyve ve sebze ekimine ayrı lmı ş , çevresinden biraz yükseltilmiştoprak * Bir ş eyin en çok bulunduğ u veya yapı ldı ğ ıyer. * Aynıamaç ve düş ünceyi paylaş anları n kurduklarıkuruluşveya toplandı kları , görev yaptı klarıyer. * (bazıdeyimlerde) Ev, aile, soy. * Bazıhastalı klarıiyi ettiğ ine inanı lan aile. * Yı lı n 31 gün süren birinci ayı , kânunusani.

ocak baş ı * Ocağ ı n baş ı nda yemek yenilen yer. ocak eş eğ i * Ocakta odunlarıdayayarak çatmaya yarayan üç ayaklıdemir araç. ocak kaş ı * Ocağ ı n içinde üstüne kazan, tencere oturtmaya yarayan yer. ocak katı * Belirli bir düzeyde hazı rlanmı şgaleri ağı nı n tümü. ocak taş ı * Ocağ ı n çevresine yerleş tirilen ateş e dayanı klıtaş . ocakçı

* Ateş çi. * Ocak bacalarıtemizleyicisi. * Kahvelerde ocak baş ı nda kahve, çay gibi ş eyleri hazı rlayan kimse.

ocakçı lı k * Ocakçıolma, ocakçı nı n iş i. ocaklı

ocaklı k

* Ocağ ıolan, içinde ocağ ıbulunan. * Ocaktan olan (yeniçeri). * Bir aileye, babadan oğ ula geçmesi için verilen (mülk). * Ateşyakı lan yer, ocak. * Bir yapı nı n temelini veya çatı sı nıoluş turan büyük kereste, temel direği. * Mutfak. * Baca.

ocumak * Bir ş eyden korkmak, ürkmek, çekinmek. * Bir ş eyden soğumak. od * Ateş . od ocak

* Mal, mülk, maddî zenginlik. od yok ocak yok * "çok yoksul" anlamı nda kullanı lı r. oda

* Evin veya herhangi bir yapı nı n oturmak, çalı ş mak, yatmak gibi iş lere yarayan, banyo, salon, girişvb. dı ş ı nda kalan, bir veya birden fazla çı kı ş ıolan bölmesi, göz. * Serbest meslek adamları nıiçinde toplayan resmî birlik. * Yeniçeri kı ş lası . oda hapsi * Askerî ceza hukukunda kabul edilmişbir ceza türü. oda müziği * Az sayı da çalgıiçin ve özel toplantı larda çalı nmak amacı yla bestelenmişmüzik. oda spreyi * Havası z kalan veya havasıağı rlaş an odalarda güzel ve hoşkoku veren bir sprey türü. odabaş ı * Hanlarda çalı ş an uş akları n baş ı . * Yeniçeri kuruluş unda görevi alaylarda selâm törenlerini düzenlemek ve yönetmek olan subay. odacı

* Resmî kuruluş larda, işyerlerinde, temizlik ve getir, götür iş lerine bakan görevli, hizmetli, hademe, müstahdem. odacı k odacı lı k

* Küçük oda. * Odacı olma durumu veya odacı nı n görevi, hademelik.

odak mihrak.

* Bir ı ş ı k veya ı sı kaynağ ı ndan yayı lan ı ş ı nları n toplandı ğıyer, mihrak. * Herhangi bir düş üncede, nitelikte olan kimselerin kaynağ ıveya bir ş eyin toplandı ğı , yoğunlaş tı ğ ıyer,

odak noktası * Bir merceğe paralel olarak gelen ı ş ı nları n, mercekten geçip kı rı ldı ktan sonra merceğin öte yanı nda birleş tikleri nokta. odaklama *İ yi bir görüntü elde etmek, görüntüyü tam odak noktası na düş ürmek için alı cımerceğ inde yapı lan düzenleme. odaklamak *İ yi görüntü elde etmek, görüntüyü tam odak noktası na düş ürmek için alı cımerceğini düzenlemek. odaklanma * Odaklanmak iş i. odaklanmak * Odaklamak iş ine konu olmak. * Belli bir noktada, yerde veya olguda toplanmak. odaklaş ma * Odaklaş mak durumu. odaklaş mak * Bir ı ş ı k demeti veya elektron akı ş ıbir noktada toplanmak.

* Odak durumuna gelmek. odaklaş tı rma * Odaklaş tı rmak iş i. odaklaş tı rmak * Bir ı ş ı k demetini veya elektron akı ş ı nıbir noktaya toplamak. * Odak durumuna getirmek. odaklayı cı * Alı cı sı nı n çalı ş tı rı lmasısı rası nda odaklamayıgerçekleş tiren alı cıyönetmeni yardı mcı sı . odalı

odalı k

odeon

* Herhangi bir sayı da odasıolan. * Topkapı sarayı nda oturan saray adamları . * Bir erkeğin nikâhsı z olarak aldı ğı cariye. * Padiş ah ve ş ehzadelerin, saraya alı nan karavaş lar arası ndan seçtikleri kadı n, ikbal. * Eski Yunan'da müzisyenlerin konser verdiği basamaklıyer.

oditoryum * Dinleme salonu. odsuz * Ateş siz. odsuz ocaksı z * Çok yoksul, aç ve barı naksı z. odun

* Yakı lmak için kesilmiş , parçalanmı şağaç. * Anlayı ş sı z ve kaba (kimse).

odun bilimi * Odunun yapı sı nı ; fiziksel, mekanik ve kimyasal özelliklerini inceleyen bilim dalı , ksiloloji. odun gibi * anlayı ş sı z, görgüsüz. odun kömürü * Odunun kömürleş tirilmesiyle elde edilen, kalori değeri düş ük kömür, mangal kömürü. odun özü * Bitkiye destek olan, besi suyunu taş ı yan, odunda bulunan katımaddelerden her biri. odun sobası * Sadece odun yakı lması na elveriş li bir soba türü. oduncu

* Odun kesen veya satan kimse.

oduncul * Odunla beslenen böcek. odunculuk * Odun kesme ve satma iş i. odunlaş ma * Bazıbitki hücrelerinde odun özü denilen bir kimyasal madde alarak odunsu bir duruma girmeleri olayı .

* Kabalaş ma. odunlaş mak * (bitkilerde) Odun durumuna gelmek. * Kabalaş mak. odunluk * Odun konulan yer. * Odun durumuna getirilip yakı lmaya elveriş li (a ğ aç). * Kabalı k, anlayı ş sı zlı k. odunsu

* Oduna benzeyen, odunu andı ran.

odunumsu * Oduna benzer, odun gibi. * Kaba, iri, heybetli. odyometre *İ ş itme organıve sisteminin niteliklerini değerlendiren, iş itmeyi ölçen araç. odyovizüel * Görsel-iş itsel. of

* Sı kı nt ı , bezginlik, usanç, acı gibi duygularıbildirir.

of çekmek * oflamak. ofis *İ şyeri, daire, büro. oflama oflamak

* Oflamak iş i. * "Of" diyerek sı kı ntı , bezginlik, usanç, acı veya yorgunluk duyduğunu belli etmek.

oflatı p puflatmak * bunaltı p sı kı ntı çekmeye sebep olmak. oflaya puflaya * sı kı larak, acıçekerek, bunalarak. oflaz ofris

*İ yi, güzel, mükemmel. * Salepgillerden, çiçekleri sinek, örümcek gibi birtakı m böcekleri andı ran, yumrulu, otsu bir bitki (Ophrys).

ofsayt

* Futbolda hücuma geçen takı mı n en az bir oyuncusunun topla oynandı ğ ıanda rakip takı mı n kale çizgisine, o takı mı n en yakı n oyuncusundan daha yakı n bulunmasıdurumu. ofset

* Kalı p izlerini önce kauçuğa, kauçuktan da kâğ ı da geçirmeye dayanan çift kopyalıbaskıyöntemi, düz baskı .

ofsetçi * Ofset baskıyapan kimse. oftalmolog

* Göz hekimi. oftalmoloji * Göz hekimliğ i. oftalmoskop * Gözün içini aydı nlatı p görmek ve gözü muayene etmek için kullanı lan ayna. oğalamak * Bkz. ovalamak. Oğan

* Tanrı .

oğdurmak * Bkz. ovdurmak. Oğlak oğlak

* Zodyakta Yay ile Kova arası ndaki burç, Cedi. \343 Zodyak. * Keçi yavrusu.

Oğlak dönencesi * Güney yarı kürenin 230 27'lik enleminde, güneş in 23 Aralı k'ta, öğ le üzeri dimdik durduğu çember, kı ş dönencesi. oğlaklamak * (keçi) Yavrulamak. oğlan * Erkek çocuk. * Yetiş kin erkek. *İ skambil kâğ ı tları nda genç erkek resimli kâğı t, bacak, vale. * Cinsel bakı mdan erkeklerin zevkine hizmet eden sapı k erkek çocuk. oğlan evi oğlancı

* Niş an, düğ ün gibi törenlerde erkek tarafı nı n bulunduğu ev. * Erkeklerle cinsel iliş ki kuran eşcinsel aktif erkek, kulampara.

oğlancı k * Küçük oğ lan çocuk. oğlancı lı k * Oğlancıolma durumu, kulamparalı k. oğmaç oğmak

* Bkz. ovmaç. * Bkz. ovmak.

oğul * Erkek evlât. * Yaş lıkimselerin genç erkeklere söylediğ i bir seslenme. * Bazıkelimelerin anlamı nıpekiş tirmek için kullanı lı r. * Bey veya ana arıdenilen bir diş i arı yla kovandan çı kan arıtopluluğu. oğul balı * Oğul arı ları nı n yaptı ğ ıbal.

* Bir büyük anneye veya büyük babaya göre oğ uldan olan erkek torun. oğul çı karmak * bir kovan, yeni bir oğ ul arı sıtopluluğu meydana getirmek. oğul oğ ul * Gruplar hâlinde, bölük bölük. oğul otu

* Ballıbabagillerden, 20-150 cm yükseklikte, tı pta yaprakları ndan yararlanı lan çok yı llı k ve otsu bir bitki, kovan otu, melisa (Melissa officinalis). oğul uş ak * Çocuklar ve torunlar. oğul vermek * oğul arı ları nı n bir bölüğ ü kovandan ayrı lı p ayrıbir kovana gitmek. oğulcuk * Oğul sözünün sevgi bildiren küçültme veya okş ama biçimi. * Döllenmişyumurtacı ğ ı n geliş meye baş ladı ğı andan dölüt olması na kadar geçen süredeki adı , rüş eym, embriyon. * Bitki tohumları nda bir kökçük ile bir filizcikten oluş an ana bölüm. oğulduruk * Döl yatağı . oğullanma * Oğullanmak iş i veya durumu. oğullanmak * Arı lar, oğul durumuna gelmek. oğullu oğulluk

oğulsuz

* Oğlu olan. * Oğul olma durumu. * Üvey oğul. * Oğlu olmayan.

oğunmak * Bkz. ovunmak. oğuş turmak * Bkz. ovuş turmak. Oğuz

* XI. yüzyı lda Harezm bölgesinde toplu olarak yaş ayan ve daha sonra batı ya doğ ru göç ederek, bugünkü Türkmen, Azerî, Gagavuz ve Türkiye Türklerinin aslı nıoluş turan büyük bir Türk boyu. oğuz

*İ yi huylu (kimse).

Oğuzca

* Türk dilinin Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmence, Gagavuzca ile Kı rı m'ı n güney bölgelerinde kullanı lan Türkçeyi içine alan grubun ortak adı . oh

* Sevinç, beğ enme, hayranlı k, rahatlama gibi çeş itli duygularıbelirtir.

oh çekmek * birinin kötü duruma düş mesine sevinildiğ ini anlatı r. oh demek * rahata ermek, rahata kavuş mak, rahat bir soluk almak. oh olsun!

* söz dinlemeyerek, yanlı şdavranarak kötü duruma düş enlere "çok iyi olmuş " anlamı nda söylenir.

oha * Büyük başhayvanlarıdurdurmak için kullanı lan seslenme. * Kaba ve yakı ş ı ksı z bir davranı ş ta bulunana karş ıkullanı lı r. ohlama * Ohlamak iş i veya durumu. ohlamak ohm oje

* Oh sesini çı karmak, oh demek. * Bkz. om. * Tı rnak cilâsı .

ojeli *İ çinde oje bulunan. * Oje sürülmüş . ojit * Yanardağkütlelerinde bulunan ve feldspatla birlikte bazaltları n temelini oluş turan piroksen cinsinden mineral madde. ok * Yayla atı lan, ucunda sivri bir demir bulunan ince ve kı sa tahta çubuk. * Yön göstermek amacı yla belli yerlere konulabilen, oka benzeyen iş aret. * Bazıâletlerde veya araçlarda düz ve uzun bölüm. * Bir dairede bir kiriş in ortası nda bu kiriş i gören yayı n ortası na indirilen doğ ru parçası . ok atmak

* miras kalan mallarıpay etmek için ad çekmek.

ok gibi (yerinden) fı rlamak * çok hı zlıgitmek. ok meydanı * Ok atma ustalı ğ ıedinilen veya ok atma yarı ş ları nı n yapı ldı ğ ıalan. ok meydanı nda buhurdan yakmak * genişbir yeri yetersiz bir ş eyle ı sı tmaya çalı ş mak. * önemli bir işiçin yetersiz imkânlardan yararlanmaya çalı ş mak. ok yaydan (veya yayı ndan) çı kmak * geri dönülemeyecek bir işyapmak. ok yı lanı * Baş ıpullu, boyu 2 m kadar olan, zehirli ve tehlikeli bir yı lan. okaliptüs

* Mersingillerden, ası l yurdu Avustralya olan, boyu 100 m'yi aş abilen, toprağ ı n suyunu çekerek yerin bataklı k duruma gelmesini önleyen bir ağaç (Eucalyptus globulus).

okapi

* Gevişgetirenlerden, Kongo'da bataklı k ormanlarda yaş ayan, büyük bir antilop boyunda, gövdesi kı zı l kestane, bacaklarıbeyaz çizgili bir memeli hayvan (Okapia johnstoni). okar okazyon

okçu

okçuluk

okey okka

* Telli balı kçı l. * Fı rsat. * Kelepir. * Ok yapan veya satan kimse. * Okçuluk sporunu yapan kimse, kemankeş . * Ok yapma veya satma iş i. * Ok ve yay kullanı larak yapı lan spor, ok atı cı lı ğı . * Plâstik, tahta veya mika benzeri maddelerden yapı lmı ştaş larla oynanan ve konkene benzeyen bir tür oyun. * 1283 gr'lı k ağı rlı k ölçüsü birimi; 400 dirhem bir okka ederdi, kı yye.

okka çekmek * hacminden umulmayacak kadar ağ ı r gelmek. okka her yerde dört yüz dirhem * konuş ulan bir gerçeğin açı klı ğı nıve tartı ş ma götürmezliğini anlatmak için söylenir. okkalama * Okkalamak iş i. okkalamak * Bir ş eyin ağ ı rlı ğı nıyaklaş ı k olarak anlayabilmek için elle yoklamak. * Gereğ inden çok övmek veya ilgi göstermek, koltuklamak, pohpohlamak. okkalı

* Kiloca fazla olan, ağ ı r çeken. * Büyük. * Ağı r.

okkalıkahve * Bol kahve ile yapı lmı şve büyük fincana konulmuşkahve. okkalı k

* Herhangi bir okka ağı rlı ğı nda veya oylumunda olan.

okkanı n altı na gitmek * haksı z yere ezilmek, bir zarar veya ceza görmek. oklama oklamak

oklanma

* Oklamak iş i veya durumu. * Ok gibi fı rlama. * Okla vurmak. * Oklanmak iş i veya durumu.

oklanmak * Okla vurulmak. oklava

* Hamur açmakta kullanı lan silindir biçiminde uzunca değ nek.

oklava (veya baston) yutmuşgibi * dimdik duranlar için söylenir. oklu kirpi * Kemirgenlerden, kirpiye benzeyen, uzun dikenleri olan bir hayvan (Hystrix cristatus). okluk okrama okramak

*İ çine ok konulan ve sı rtta taş ı nan meş inden yapı lmı şok kı lı fı , sadak. * Okramak iş i veya durumu. * (acı kmı ş , susamı şolan at için) Yiyecek veya su gördüğü zaman kiş nemek.

oksalat * Billûrlarıidrarda bulunabilen ve idrar yolunda taşyapan kalsiyum oksalatı n kı sa biçimi. oksalik

* Kuzu kulağıgibi birçok bitkilerde rastlanan, özellikle temizleme maddesi olarak kullanı lan, "keskin, zehirli asit" anlamı na gelen oksalik asit teriminde geçer, (HOCO-COOH), kuzu kulağ ıasidi. oksalik asit * Oksalik. oksidiyon taş ı * Oltu taş ı . oksijen

* Hidrojenle birleş erek suyu oluş turan, atom numarası8, atom ağ ı rlı ğı16, rengi, kokusu ve tadı olmayan, havada beş te bir oranı nda bulunan bir gaz, müvellidülhumuza. Kı saltmasıO. oksijen çadı rı * Hava geçirmeyen bir dokumadan veya plâstikten yapı lan, birini normak bir havadan ayı rı p saf oksijen veya karbojen etkisi altı na koymaya yarayan alet. oksijenleme * Oksijenlenmek durumu veya biçimi. * Oksijenlemek iş i. oksijenlemek * Bir maddenin birleş imine oksijen katmak. * Saçları n rengini sulandı rı lmı şoksijenli su ile sarartmak. oksijenlenebilir * Oksijenle birleş ebilen madde. oksijenlenmek * Oksijen ile birleş mek. * Özünde oksijen bulunmak. oksijenli * Birleş iminde oksijen bulunan. * (saç için) Oksijenli su ile sarartı lmı ş .

oksijenli su * Hidrojen peroksidin (H2O2) sulu çözeltisi. oksilit peroksit. oksit

* Suyla birleş tiğinde oksijen açı ğa çı karan, birleş iminde nikel ve bakı r tozları bulunan sodyum ve potasyum

* Oksijenin bir element veya kökle birleş mesiyle oluş an madde.

oksitleme * Oksitlemek iş i, yükseltgeme. oksitlemek * Oksit durumuna getirmek, oksijenle birleş tirmek, yükseltgemek. oksitlenme * Oksitlenmek iş i, yükseltgenme. oksitlenmek * Oksit durumuna girmek, oksijenle birleş mek, yükseltgenmek. oksiyür * Bkz. sivrikuyruk. okş ama okş amak

* Okş amak iş i. * Sevgi veya ş efkat belirtisi olarak elini bir ş eyin üzerinde yavaşyavaşgezdirmek veya ona hafifçe vurmak. * Hafifçe dövmek. * Benzemek, andı rmak, hatı rlatmak. * Bir kimseyi hoş nut etmek.

okş amalı k * Gönül okş ayı cıözelliği olan. okş anma

* Okş anmak iş i.

okş anmak * Okş amak iş ine konu olmak. okş antı

* Okş ama.

okş atma * Okş atmak iş i veya durumu. okş atmak * Okş amak iş ini yaptı rmak. okş ayı cı * (söz, davranı şvb. için) Hoş a giden, gönül alan. okş ayı ş

* Okş amak iş i veya biçimi.

oktan * Parafinler serisinden, birçok izomerli doymuşhidrokarbür (C8H18). oktant

* Yı ldı zları n yüksekliğ ini ve açıuzaklı ğı nıgözlemeye yarayan alet. oktav * Sekiz sesten oluş an ses dizisi; bir do sesiyle ondan sonraki do sesi arası ndaki uzaklı k. oktrua

* Şehre giren ş eylerden alı nan vergi.

okul

* Okuyup yazmadan baş layarak en yüksek düzeyde bilim ve sanat bilgisi vermeye kadar, çeş itli derecede toplu olarak öğretimin yapı ldı ğıyer, mektep. * Bir okuldaki öğrenci ve görevlilerin bütünü. * Bir bilim veya sanat kolunda ayrınitelik ve özellikleri bulunan yöntem veya akı m, ekol. okul çocuğu * Öğrenci. okul kaçağ ı * Derslere girmeyip, okul dı ş ı nda vakit geçiren. okul kooperatifi * Okulda öğ rencilerin kalem, defter, kitap, yiyecek vb. ihtiyaçları nıkarş ı layan kuruluşve satı şyeri. okul öncesi * Çocuğ un okul çağ ı na girmesinden önceki çağı . * Bu çağla ilgili, bu çağ a özgü. okul sonrası * Okul çağ ı ndan sonra gelen çağ. * Bu çağla ilgili, bu çağ a özgü. okuldan ayrı lmak * öğrenime son vermek. okuldaş * Okul arkadaş ı . okullaş ma * Okullaş mak durumu. okullaş mak * Okul durumuna gelmek. okullu

* Bir okula devam eden kimse, öğ renci.

okulu asmak (veya kı rmak) * okuldan kaçmak, derslere girmemek. okuma

* Okumak iş i, kı raat.

okuma kitabı * Okuma becerisini kazandı rmak amacı yla içinde değ iş ik metinlerin bulunduğ u kitap. okuma saati * Zamanı n belli bir bölümünü okumaya ayı rma anı , okuma vakti. okuma yazma * Okuma ve yazma bilgisi. okuma yitimi

* Görmede hiçbir bozukluk olmadı ğ ıhâlde okuma yetisinin yok olması , aleksi. okumak * Yazı ya geçirilmişbir metne bakarak bunu sessizce çözümleyip anlamak veya aynızamanda seslere çevirmek. * Bu biçimde yazı lmı şolan bir metnin iletmek istediğ iş eyleri öğ renmek. * Bir konuyu öğrenmek için okulda, bir öğ retmenin yanı nda veya yazı lış eyler üzerinde çalı ş mak, öğ renim görmek. * (ş arkı , türkü veya ş iir vb. için) Sesli olarak veya ezgi ile söylemek. * Bir ş eyin anlamı nıçözmek. * Bazıbelirtilerle bir anlamı , gizli bir duyguyu anlamak, kavramak. * Hastalı ğıiyi edeceğ ini ileri sürerek okuyup üflemek, üfürükçülük etmek. * Bir yere çağı rmak, davet etmek, okuntu göndermek. * Sövmek, küfretmek. okume

* Afrika'da yetiş en, kerestesi parlak, öz odunu mor, dı şodunu pembe renkli bir ağ aç (Aucoumea).

okumuş * Okuyarak bilgisini geniş letmiş , öğrenim görmüş(kimse). okumuşolmak * okunmuşgibi görünmek, öyle farzedilmek. okumuş luk * Okur yazar, öğrenim görmüşolma durumu. okunaklı * (yazıiçin) Açı k ve düzgün harflerle yazı lmı ş , kolaylı kla okunabilen. okunaksı z * (yazıiçin) Güçlükle okunabilen, düzgün olmayan. okunma

* Okunmak iş i.

okunmak * Okumak iş ine konu olmak. * Okunulmak. * Belli olmak, açı kça görünmek. okuntu

* Çağ rı kâğı dı , çağrı lı k, davetiye.

okunulma * Okunulmak iş i veya durumu. okunulmak * Okumak iş i yapı lmak. okunuş * Okunmak iş i veya biçimi. okur

* Okuyan kimse, okuyucu, kari.

okuryazar * Okumasıyazmasıolan, öğ renim görmüş(kimse). okuryazarlı k * Okuryazar olma durumu.

okus pokus * Dolap, düzen, hile. okutma

* Okutmak iş i.

okutmak * Okuması nı , öğ renim görmesini sağ lamak. * Okumak iş ini yaptı rmak. * Ders vermek, bir konu üzerinde yetiş tirmek. * Satarak elinden çı karmak. okutman

* Üniversitede yabancıdil, Türkçe, tarih öğ retimi ile görevlendirilen, uygulamalıçalı ş malarıyöneten öğ retim üyesi yardı mcı sı , lektör. okutmanlı k * Okutmanı n görevi, lektörlük. okutturma * Okutturmak iş i. okutturmak * Okutmak iş ini yaptı rmak. okutulma * Okutulmak iş i. okutulmak * Okutmak iş ine konu olmak. okutuş

* Okutmak iş i veya biçimi.

okuyucu * Sürekli olarak gazete, dergi vb. okuyan, okur, kari. * Şarkı , türkü okuyan kimse, ş arkı cı , türkücü. * Düğ üne çağrıyapan kimse. okuyup üflemek * dinî inanca göre bir duayıokuduktan sonra, üfleyerek ruhlara yollamak. okuyuş * Okumak iş i veya biçimi. oküler okültizm okyanus

* Optik aletlerinde objektiften aldı ğı ı ş ı nlarıgöze veren mercek sistemi. * Bkz. gizlicilik. * Kı talarıbirbirinden ayı ran engin, açı k deniz, ana deniz, umman.

okyanus çukuru * 3000-4000 m derinlikten 6000-7000 m derinliğ e kadar devam eden deniz dibi çukuru. okyanus mavisi * Koyu mavi. ol

* O gösterme sı fatı .

ola ola ki olabilir

* acaba, sahi, bulunabilir. * olabilir ki, belki. * Gerçekleş me imkânıbulunan, olur, mümkün, kabil.

olabilirlik * Olası lı k, ihtimal. olabilme

* Olabilmek iş i veya durumu.

olabilmek * Gerçekleş mesi mümkün olmak, uygulanabilir olmak. olacak

* Olması , yapı lmasıuygun olan. * Kendinden beklenilen davranı ş ıgösteremeyen. * Olma, gerçekleş me olası lı ğıbulunan ş ey. * Olması nı n önüne geçilemeyen durum.

olacak gibi değ il * olamaz, olmuyor, olacağ a benzemiyor. olagelme

* Olagelmek iş i.

olagelmek * Sürmek, süregelmek, devam etmek. olağ an * Sı k sı k olan, olagelen, tabiî. * Alı ş ı lmı şolan, normal. olağ an dı ş ı * Olağ an olmayan, gayri tabiî. olağ anlaş ma * Olağ anlaş mak iş i. olağ anlaş mak * Olağ an duruma gelmek. olağ anlaş tı rma * Olağ anlaş tı rmak iş i veya durumu. olağ anlaş tı rmak * Olağ an duruma getirmek. olağ anlı k * Olağ an olma durumu. olağ anüstü * Alı ş ı lmı ş tan, benzerlerinden farklıolan, fevkalâde. * Beklenmedik bir zamanda yapı lan, önceden tasarlanmı şolan, fevkalâde. * Büyük bir hayranlı ğa yol açan, harikulâde. olağ anüstü hâl

* Sı kı yönetimden önce, sonra veya bundan tamamen bağı msı z olarak kanunla belirtilen olağanüstü yetkilerin sivil yönetime verilmesi ve kullanı lmasıdurumu. olağ anüstülük * Olağ anüstü olma durumu. olamaz * Olması nıönleyecek derecede güçlü engelleri bulunan, olanaksı z, gayrimümkün. * Hayret, ş aş ı rma bildirmek için kullanı lı r. olan * olmak fiilinin ş imdiki zaman sı fat-fiili. * isim tamlamasıbelirtileni durumunda bulunan bir isimden sonra getirildiğ inde o ismin sı fatıdeğ erinde bir birleş ik oluş turur. olan biten (veya olup biten) * meydana gelen olaylar, ortaya çı kan durum veya oluş an her ş ey. olan oldu * işiş ten geçti, artı k yapacak bir ş ey kalmadı . olanak

* Yararlanı lan uygun ş art, imkân.

olanak sağ lamak * bir iş in olması na elveriş li ortamıhazı rlamak. olanaklı * Olma ihtimali bulunan, mümkün, kabil. olanaksı z * Olanağ ıolmayan, olma ihtimali bulunmayan, gayrimümkün, imkânsı z. olanaksı zlaş ma * Olanaksı zlaş mak iş i, imkânsı zlaş ma. olanaksı zlaş mak * Olanaksı z duruma gelmek, imkânsı zlaş mak. olanaksı zlı k * Olanaksı z olma durumu, imkânsı zlı k. olanca * Bütün, elde bulunanı n hepsi. olası

* Görünüş e göre olacağı sanı lan, muhtemel, mümkün.

olası cı lı k

* Bilginin ancak olası lı k değ eri olduğ unu, kesin doğrunun bilinemeyeceğ ini, bilginin yalnı z olası lı ğa eriş ebileceğini ileri süren teoriye dayanan kuş kucu öğ reti, probabilizm. olası lı

* Olası lı ğ a dayanan, belkili, ihtimal, muhtemel. * Belkili.

olası lı k

* Bir ş eyin olabilmesi durumu, olabilirlik, ihtimal. * O zamana kadar yapı lan deneylerle bir olayı n ortaya çı kması nı n beklenilmesi, ama yine de tam bir kesinliliği bulunmamasıdurumu. olası lı k hesabı

* Bir olayı n gerçekleş mesi ş ansları nı n yüzdesini bulmaya yarayan kurallarıinceleyen matematik dalı , ihtimaller hesabı . olası ya

* Olabileceğ i ölçüde, olabileceği kadar.

olay * Ortaya çı kan, oluş an durum, ilgiyi çeken veya çekebilecek nitelikte olan her türlü iş , hâdise, vak'a. * Önemli tarihî olgu. olay bilimi * Görüngü bilimi, fenomenoloji. olay çı karmak * hoşolmayan bir durum yaratmak, hâdise çı karmak. olay yapmak * olduğ undan önemli veya büyük düş üncesini yaratmak, sorun çı karmak. olaycı lı k

* Görüngücülük, fenomenizm.

olaylaş tı rma * Olaylaş tı rmak iş i veya durumu. olaylaş tı rmak * Olay durumuna getirmek, olay yapmak. olaylı olaysı z

* Olayıolan, olay çı kmı şolan, hâdiseli. * Olayıolmayan, hiçbir olay çı kmamı şolan, hâdisesiz.

olçum * Hekimlik taslayan kimse. * Kendini becerikli, usta gösteren kimse. * Eli iş e yatkı n, becerikli kimse. oldu

* Peki, evet, tamam, hay hay, elbette, başüstüne, olur, tabiî, memnuniyetle.

oldu olacak * Artı k çekinilecek bir ş ey kalmadı . oldu olacak, kı rı ldınacak * her ş ey olup bitti, işiş ten geçti. oldu olanlar * hoşolmayan kötü birtakı m olaylar oldu. oldubitti emrivaki.

* Baş kası na karı ş ma fı rsatıvermeden bir iş i aceleye ve kargaş alı ğ a getirip sonuca bağ lama, olup bitti,

oldubittiye (veya olupbittiye) getirmek * geri dönülmesi güç veya olanaksı z bir durum yaratmak, emrivaki yapmak. oldukça * Yetecek kadar, epey, hayli. oldum bittim

* Eskiden beri, bildim bileli. oldum bittim (oldum olasıveya oldum olası ya) * kendimi bildiğimden beri. oldum olası * \343 olmak. oldurgan oldurma

* Geçiş li değ ilken bir ek katı larak geçiş li duruma getirilen (fiil). * Oldurmak iş i veya durumu.

oldurmak * Olması nısağ lamak. * Olgunlaş tı rmak. ole * Yüreklendirmeye yarayan İ spanyolca kelime, yaş a. olefin

* Etilen gibi yapı sı na baş ka bir öge veya kök sokulabilen, karbonlu hidrojenlerin genel adı .

oleik

* Yağ larda gliserin ile birlikte bulunan, rengi, kokusu, tadıolmayan, 40C de billûr durumunda katı laş an sı vı bir madde olan oleik asit teriminde geçer. oleik asit olein

* Oleik. * Sı vıyağlarda ve margarinlerde bulunan oleik asidin bir esteri.

oleometre * Yağ ları n yoğunluğunu ölçmeye yarayan sı vı öçler. olgu

olgucu

* Birtakı m olayları n dayandı ğısebep veya bu sebeplerin yol açtı ğ ısonuç, vakı a. * Düş ünülmüşolanı n karş ı tı , olmuşolan, gerçek olan, gerçekleş mişolan, vakı a. * Olguculukla ilgili olan, pozitivist. * Olguculuk yanlı sıolan (kimse).

olguculuk * Araş tı rmaları nı olgulara, deneylere, gerçeklere dayayan, fizik ötesi açı klamalarıkuramsal olarak olanaksı z ve yararsı z gören Auguste Comte 'un açtı ğıfelsefe çı ğ ı rı , pozitivizm. olgun

* (meyveler için) Yenecek duruma gelmiş . * (insanlar için) Bilgi, görgü ve hoş görüsü gereği kadar geliş miş , kâmil.

olgun odun * Ağaç gövdesinin öz odun ile dı şodun arası nda oluş an, ağaç iş leri gereci olarak en üstün niteliği taş ı yan bölümü. olgunca

* Olgun gibi, olguna benzer.

olgunlaş ma * Olgunlaş mak iş i.

olgunlaş mak * (meyveler için) Olgun duruma gelmek. * (insanlar için) Bilgi, görgü ve hoş görüsü gereği kadar geliş mişolmak. olgunlaş tı rma * Olgunlaş tı rmak iş i. olgunlaş tı rmak * Olgun duruma getirmek. olgunluk

* (meyveler için) Olgun, yenilebilir olma durumu. * (insanlar için) Bilgi, görgü ve hoş görü bakı mı ndan gereğ i kadar geliş mişolma durumu, yetkinlik, kemal.

olgunluk çağ ı *İ nsan hayatı nda beden ve ruhî yeteneklerinin en yetkin olduğu dönem. olgunluk sı navı * Bilgi, görgü ve hoş görü bakı mı ndan gereğ i kadar geliş mişolma durumu, yetkinlik, kemal. olgunluk yaş ı * Bkz. olgunluk çağ ı . oligarş i oligoklâz

* Siyasî gücün birkaç kiş ilik bir grubun elinde toplandı ğ ıyönetim, aristokrasinin daralmı şbiçimi, takı m erki. * Billûr kütlelerde serpme durumunda bulunan, beyazı mtı rak bir tür feldspat.

oligosen * III. çağ ı n miyosen ile eosen arası ndaki dönemi. olijist olimpik

* Kı zı l renkli, kayaçlarda rastlanan doğ al demir oksidi. * Olimpiyatlarla ilgili, olimpiyat ölçülerinde olan.

olimpiyat

* Eskiden Yunanistan'da Zeus onuruna yapı lan yarı ş malara verilen ad. * Her dört yı lda bir baş ka ülkede yapı lan, yalnı zca amatörlerin katı ldı ğıuluslar arası spor yarı ş maları , olimpiyat oyunları . * Çeş itli spor dalları nda düzenlenen yarı ş ma. olivin olma olmadı k

olmak

* Sarı msıyeş il renkli, cam parı ltı lı , magnezyum ve demirli silikat, peridot. * Olmak iş i veya durumu. * Daha önce hiç olmamı ş , alı ş ı lmamı ş , hiç beklenmeyen, olağan karş ı tı . * Gereksiz, yerinde olmayan davranı şveya söz. * Varlı k kazanmak, meydana gelmek, vuku bulmak. * Gerçekleş mek veya yapı lmak. * Bir görev, makam, san veya nitelik kazanmak. * Bir ş eyi elde etmek, edinmek. * Bir durumdan baş ka bir duruma geçmek. * Herhangi bir durumda bulunmak.

* Uygun düş mek, yerinde görülmek. * Yetiş mek, olgunlaş mak. * Hazı rlanmak, hazı r duruma gelmek. * Bulunmak. * (özne olarak zaman bildiren kelimelerle) Geçmek, tamamlanmak. * Sürdürmek, yürütmek. * Bir kuruluş la, örgütle ilgili bulunmak, mensup olmak. * (zaman bildiren bir isimle) Yaklaş mak, gelip çatmak. * Bir ş ey, birinin mülkiyetine geçmek. * Özne bir isim tamlamasıolduğ unda, belirtenin belirtilene ait olduğ u düş üncesini anlatı r. * Ek fiilin genişzamanı olan -dı r (-dir) anlamı nda kullanı lı r. * Sarhoşolmak. * Uymak, tam gelmek. * Yitirmek, elinden kaçı rmak. * Bir yerde doğmuş , yaş amı şolmak. * Bu fiilin genişzamanı nı n tekil üçüncü kiş isi olumlu olduğunda kabul, olumsuz olduğ unda ret anlatı r. * (bir ş eyle birlikte) Bir olayla karş ı laş mak; baş ı na kötü bir ş ey gelmek. * (ne ile birlikte) Ne gibi bir ilginin bulunduğ unu sormak veya hiçbir ilgi olmayacağı nıbelirtmek için kullanı lı r. * Yol açmak. * Bir isim veya sı fatı n belirttiğ i durumu almak. * Sı fat-fiil eki almı şkelimelerle birlikte baş lama, bitirme vb. bildiren fiilleri oluş turur. * (hastalı k anlatan bir kelimeyle) Hastalı ğa yakalanmak, tutulmak. olmamı ş * Olgunlaş mamı ş , ham. olmayacak * Gerçekleş mesi imkânsı z. * Olmasıhoşgörülmeyen, uygun olmayan. olmayacak duaya âmin demek * gerçekleş meyecek, sonuç, vermeyecek iş lerle uğ raş mak. olmaz *İ mkânsı z, gerçekleş emez. * Yapı lamayacak iş , tutum veya davranı ş . olmaz olmaz * olamayacak, imkânsı zş ey yoktur. olmazlı olmazlı k olmuş

* Olmasıihtimal dı ş ıolan. * Olmazlıolma durumu veya olmazlıolan ş ey. * Olgunlaş mı ş , ergin. * Oluş muş .

olmuş(veya piş miş ) armut gibi eline düş mek * emeksiz ve zahmetsizce eline geçmek. olsa olsa * Son ihtimal olarak, nihayet. * Ancak. olta * Genellikle, bir olta takı mı nı n ava hazı r bütününe verilen ad. * Balı k avlamada kullanı lan, ucuna çengelli iğne takı lı , en çoğ u at kuyruğ u kı lı ndan olan veya naylon tellerden yapı lmı şiplik.

* Hile, düzen, oyun, yem. olta balı ğ ı * Olta ile avlanan balı k. olta iğnesi * Olta takı mı nı n ucuna takı lan ve biçimlerine göre değiş ik adlarla anı lı p esas balı ğ ı n yakalanması nda kullanı lan küçük çengel. olta takı mı * Olta ile balı k avlamada kullanı lan iğ ne, zoka gibi gereçlerin bütünü. oltacı

oltacı lı k

* Olta vb. balı k avıgereci satan kimse. * Olta ile balı k avlamada usta kimse. * Olta yapmak veya satmak iş i. * Olta ile balı k avlama iş i.

oltaya düş mek * hileyle karş ı laş mak, oyun veya düzen içinde girmek. oltaya vurmak * (balı k) oltaya takı lmak. oltayıyutmak * aldanmak. Oltu kebabı * Oltu yöresine özgü yatay olarak ş iş e geçirilip kı zartı lan ve küçük küçük kesilen bir tür kebap. Oltu taş ı * Çeş itli süs eş yaları nı n yapı mı nda kullanı lan kara kehribar, oksidiyon taş ı . Oltu tozu * Bkz. pire otu. oluk * Bir ş eyin akması na yarayan üst yanı açı k boru. * Yağmur suları nı damları n kenarları na toplayı p akı tan yatay konumlu, genellikle çinko vb. boru. * Bir ş eyin üzerinde oyulmuşyol. * Ay yüzeyinde görülen uzun yarı klardan her biri. oluk gibi akmak * çok bol ve arasıkesilmeden gelmek. oluk oluk * Pek çok. olukçuk * Küçük oluk. * Bazıorganları n yüzeyinde bulunan çentikler. oluklaş ma * Oluklaş mak iş i. oluklaş mak * Oluk durumuna girmek, oluk görünümü almak. oluklu

* Oluğu olan.

* Üstünde yol yol olukları bulunan. olumlama * Olumluluğ u ortaya koyma, icap. olumlu

* Gözetilen amaca veya beklenilene uygun, yararlı , müspet. * Yapı cı . * Onaylayan, kabul eden, lehte olan. * Olgulara, deneylere dayalıolarak bazınitelikleri belli olan, müspet, pozitif.

olumlu bildirme eki * Çoğ u sürerlik, kesinlik veya kuvvetli ihtimal kavramları nıvermek için yüklemin sonuna gelen durur kelimesinin ekleş mişbiçimi olan -dı r, -dir eki. olumlu cümle * Yüklemi olumlu olan cümle: Çocuk okula gitti. Öğ rencinin bilgisiz olduğ u anlaş ı lı yordu gibi. olumlu eylem * Bkz. olumlu fiil. olumlu fiil * Bir iş in, bir davranı ş ı n, bir oluş un olduğunu bildiren fiil: Söylemiş , yazacak... gibi. olumlu tümce * \343 olumlu cümle. olumluluk * Olumlu olma durumu. olumsal * Olmasıkadar olmamasıda mümkün bulunan, mümkün, zorunlu karş ı tı . olumsallı k * Olumsal olanı n niteliği; olumsal olma durumu, imkân, zorunluluk karş ı tı . olumsuz

* Yapı cı ve yararlıolmayan, hiçbir sonuca ulaş mayan, menfi, negatif. * Davranı ş larıbeğ enilmeyen, yı kı cıdüş ünceleri olan, zararlı , menfi. * Bir ş eyi inkâr eden, inkâr veya ret özelliği taş ı yan.

olumsuz cümle * Yüklemi olumsuzluk kavramıveren cümle: Çocuk hasta değilmiş . Parasıyok. Gelmezseniz biz de gitmeyiz gibi. olumsuz eylem * \343 olumsuz fiil. olumsuz fiil * Olumsuzluk kavramıveren fiil, Türkçede -ma, -me olumsuzluk eki, -maz, -mez olumsuz genişzaman eki alan fiil: Söylememeliydi, hastalanmaz, gelmeyince, yorgun değildir gibi. olumsuz tümce * Bkz. olumsuz cümle. olumsuzluk * Olumsuz olma niteliği veya durumu, nefiy. olumsuzluk eki * Kökü fiil olan bir kelimeye olumsuzluk kavramıveren ek. Türkçe'de bu kavram -ma, -me eki ile verilir: Sevmemek, sevmeyecek, okumamı şgibi.

olumsuzluk kelimesi * Cümle içinde art arda kullanı lan iki veya daha çok özneyi, tümleci, yüklemi, araları ndan bazı ları na olumsuzluk kavramıvererek birbirine bağlayan veya yüklemin olumsuz çekimini sağ layan değ il kelimesi. olunma olunmak

* Olunmak iş i veya durumu. * Olmak fiiline konu olmak.

olup olacağ ı * hepsi bu kadar. olupbitti

* Oldubitti, emrivaki.

olupbittiye getirmek * Bkz. oldubittiye getirmek. olur

* Olabilir. * Peki. * Genişzamanı n üçüncü tekil kiş isi. * Onay, tasdik, yapabilme izni.

olur almak * yetkili makamdan bir uygulamayıyapabilmek için yazı lıizin almak. olur ki

* belki, muhtemelen.

olur olmaz * rastgele, sı radan. * önemsiz, gereksiz, yersiz. olur olmaz * Olunca, olması ndan hemen sonra. * Doğru mu, yanlı şmı , yerinde mi yersiz mi olduğ u düş ünülmeden söylenen (söz), iyi mi kötü mü olduğuna bakı lmadan seçilen (ş ey). * Rastgele, sı radan, kimliğ i, niteliği belirsiz (kiş i). olur ş ey

* olağ an, görülegelen, sı radan, alelâde.

olur ş ey (veya olur ... değ il) *ş aş ma anlatı r. olur ş ey değil * olabileceği düş ünülmeyen veya gerçekleş mesi beklenmeyen (ş ey). olurluk * Olabilme durumu. oluruna bakmak * bir iş in yapı labilirliğini araş tı rmak, yapmaya çalı ş mak. oluruna bı rakmak * (bir iş i) kendi gidiş ine bı rakmak. oluruna bı rakmak (veya bağ lamak) * sonucu önemsemeyerek, bir iş in yapı labildiğ i, olabildiğ i kadarı yla yetinmek.

oluruyla yetinmek * elde olanlarıyeterli bulmak, kanaat etmek. oluş

oluş ma oluş mak

* Olmak iş i veya biçimi, vuku. * Oluş ma, teş ekkül, tekevvün. * Bir durumdan öteki duruma geçiş . * Oluş mak iş i, teş ekkül. * Belli bir varlı k kazanmak, ortaya çı kmak, meydana gelmek, teş ekkül etmek, tekevvün etmek.

oluş turma * Oluş turmak iş i. oluş turmak * Oluş ması nısağlamak, meydana getirmek, teş ekkül ettirmek, tekvin etmek. oluş turulma * Oluş turulmak iş i. oluş turulmak * Oluş masısağ lanmak, teş ekkül ettirilmek. oluş uk * Oluş muş . * Bir jeoloji döneminde meydana gelmişkatmanlar dizisi. oluş um * Oluş mak iş i, teş ekkül, teş kil. * (katman, kütle, gök cismi vb. için) Biçimlenme süreci. oluş umcu * Oluş umculuk yanlı sı olan kimse. oluş umculuk *İ nsanı n ruh dünyası nda oluş an ve geliş en bir durumun yaş la geliş tiğini ileri süren görüş . om om

* Kemiklerin toparlak ucu. * Elektrik direnç birimi, ohm.

oma * Kalça kemiğ i. * Bel kemiği. omaca * Kesilmişağaç kökü, bağkütüğü. *İ ri kemik. ombra * Doğrama iş lerini kahverengine boyamakta kullanı lan toprak boya. omça

omfazit

* Kalça kemiğ inin bir bölümü. * Bağkütüğ ü.

* Piroksen grubundan, yeş il renkli doğal silikat. omlet * Çı rpı lmı şyumurta, peynir, kı yma, mantar vb. katı larak tavada piş irilen bir yemek, kaygana. ommatidyum * Görme hücresi. omnibüs

omnivor omur

* Dolmuşyapan büyük at arabası . * Yolcu taş ı yan büyük motorlu taş ı t. * Hem et hem ot ile beslenen canlı . * Omurgayıoluş turan kemiklerden her biri, fı kra.

omurga * Birbiriyle eklemlenince kafatası ndan kuyruk sokumuna kadar uzanan bir kemik eksen oluş turan omurları n bütünü, bel kemiğ i. * Gemi kaburgası nı n aş ağı taraftan bağ lıbulunduğu boy ekseni doğ rultusunda boydan boya geçen ana yapı ögesi. * Bir ş eyin varlı ğı ile ilgili en önemli bölümü, temel, bel kemiğ i, esas. omurgalı lar * Memelileri, kuş ları , amfibyumları , sürüngenleri, yuvarlak ağı zlı larıve balı klarıiçine alan hayvan bölümü (Vertebrata). omurgası zlar * Omurgası z çok hücreli hayvanlar (Protostomia). omurilik ilik. omuz

* Omurga içinde bulunan kanal boyunca uzanan, boz madde ve ak maddeden oluş an sinir dokusu, murdar

* Boynun iki yanı nda, kolları n gövdeye bağ landı ğ ıbölüm.

omuz baş ı * Kol ile omzun birleş tiğ i yer. * Yanı baş ı , üstten aş ağı . omuz eklemi * Kol kemiğ inin baş ı nıkürek kemiğinin yuva çukuruyla birleş tiren eklem. omuz kaldı rmak * bilmez gibi davranmak. omuz omza * Çok sı kı ş ı k bir durumda, yan yana; dayanı ş arak. * Dayanı ş arak, birlikte. omuz öpüş mek * eş it derecede olmak. omuz silkmek * aldı rmamak, önem vermemek. omuz vermek * omzuyla dayanmak. * destek olmak.

omuzda taş ı mak * çok saygıgöstermek, yüceltmek, övmek. omuzdaş * (daha çok, iyi olmayan iş lerde) Arkadaş , hempa. omuzdaş lı k * Arkadaş lı k, dayanı ş ma, tesanüt. omuzlama * Omzuna alma, omzuna vurma. * Destek olma. omuzlamak * Omzuna almak. * Omzuyla dayayı p itmek. * Destek almak. * (bir işveya görevi) Yüklenmek, sorumluluk almak. * Alı p götürmek, sı rtlayı p kaçı rmak, aş ı rmak. omuzlanma * Omuzlanmak iş i veya durumu. omuzlanmak * Omuzlamak iş ine konu olmak. omuzlarıçökmek * bitkin, periş an ve yı kı lmı şbir durumda olmak. omuzlu * Omzu olan. omuzluk

* Rütbeyi göstermek amacı yla omuzlara takı lan iş aret, apolet. * Gemilerde başve kı ç bölümlerinin her bir yanı . * Omza alı nı p iki ucuna yük ası lan kı sa sı rı k, çiğ indirik.

omzuna binmek * yük olmak, ağı rlı k vermek. on

* Dokuzdan bir artı k. * Dokuzdan sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yı gösteren rakam: 10, X.

on (defa veya kere) * pek çok. on (veya beş ) para etmez * değ ersiz. on altı lı k * Birlik notanı n on altı da biri uzunluğ unda nota. on ayaklı lar * Çeş itli istakoz, yengeç ve karides türlerini içine alan eklem bacaklıkabuklular takı mı . on binlerce * Sayı sal olarak çokluk ifade eder. on binlik

* On bin liralı k bütün kâğ ı t veya madenî para.

on bir aylı k * Bkz. çuha çiçeğ i. on iki telli * Tambura cinsinden, on iki telli bir halk çalgı sı . on para on aslanı n ağ zı nda * para kazanmak çok güçleş ti. on paralı k * Değeri çok az veya değersiz, hiç. on paralı k etmek * birine hakarette bulunmak, birini kötü duruma düş ürmek. on parası z * Hiç parasıolmaksı zı n, parası z. on paraya on taklak atar * küçük çı kar sağlamak için her türlü onur kı rı cıiş e katlanı r. on parmağıboğ azı nda olmak * isteği yapı lmazsa sı kı ntı ya düş me, düş ürme anlamı nda kullanı lan bir söz. on parmağı nda on hüner (veya marifet) * elinden her işgelir, çok becerikli. on parmağı nda on kara * herkesi lekelemek huyu olanlar için kullanı lı r. ona

* O zamirinin yönelme durumu.

ona buna dil uzatmak * herkes için ileri geri konuş mak. ona göre hava hoş * onun için fark etmez, tutulacak yolu baş kalarıdüş ünsün. onama onamak

* Onamak iş i, uygun bulma, tasvip. * Bir iş i doğru ve uygun bulmak, tasvip etmek.

onanizm * Mastürbasyon, istimna. onanma onanmak onar

* Onanmak iş i. * Onamak iş ine konu olmak. * On sayı nı n üleş tirme sayısı fatı , her birine on; her defası nda onu bir arada.

onar onar * Her biri on tane, her biri on taneden oluş muşolan. onarı cı

* Onarmak iş ini yapan kimse. * Hasar görmüşhücreleri canlıduruma getiren madde. onarı lma

* Onarı lmak iş i.

onarı lmak * Onarmak iş ine konu olmak, onarmak iş i yapı lmak. onarı m etme.

* Onarmak iş i, tamirat, tamir. * Bir yapı nı n, bir heykelin, bir resmin bozulmuşyerlerini yeniden yapma, ilk durumuna getirme, restore

onarı m görmek * onarı lmak. onarı mcı * Onarma iş ini yapan kimse, tamirci. onarı mcı lı k * Bozulmuşolan nesneleri onarı p yararlı bir duruma getirme, tamircilik. onarma

* Onarmak iş i.

onarmak * Bozulmuş , eskimişolan bir ş eyi düzeltip iş ler veya kullanı lı r duruma sokmak, iş e yarar duruma getirmek, tamir etmek. * Bir yapı nı n, bir heykelin, bir resmin bozulmuşyerlerini yeniden yapmak, ilk duruma getirmek, restore etmek. *İ ş lenen bir kusuru veya yapı lan bir yanlı ş lı ğ ıgiderecek veya önleyecek davranı ş larda bulunmak. onartma

* Onartmak iş i veya durumu.

onartmak * Onarmak iş ini birine yaptı rmak, tamir ettirmek. onaş mak

* Karş ı lı klırı za göstermek, razıolmak.

onat * Özenli, düzgün, uygun. * Yararlı . * Dürüst, iyi ahlâklı . onay

* Uygun bulma, tasdik.

onay almak * onaylanması nısağ lamak, kabul veya tasdik ettirmek. onayı na sunmak * tasdike arz edilmek. onaylama * Onaylamak iş i, tasdik. onaylamak * Yapı lan bir iş i doğru ve yerinde bularak kabul etmek, tasdik etmek.

onaylanı ş * Onaylanmak iş i veya biçimi. onaylanma * Onaylanmak iş i. onaylanmak * Onaylamak iş i yapı lmak veya onaylamak iş ine konu olmak, tasdik edilmek. onaylatma * Onaylatmak iş i. onaylatmak * Onaylamak iş ini birine yaptı rmak, tasdik ettirmek. onaylı

* Onaylanmı şolan, tasdik edilmiş .

onaysı z * Onaylanmamı ş , tasdik edilmemiş . onbaş ı

* Erbaşsı ralaması nı n ilk basamağ ı .

onbaş ı lı k * Onbaş ıolma durumu, onbaş ı nı n rütbesi. onbeş

onbir

* On beşoyuncudan oluş an rugby takı mı . * Teniste yapı lan ilk sayı . * On bir oyuncudan oluş an futbol takı mı .

onbirli * Dizeleri on bir heceli ş iir. * Bentleri on bir dizeden oluş an manzume. * On bir dereceyle ayrı lan iki noktanı n aralı ğ ı . onca

* Ona göre, onun düş üncesince. * (çok olan ş eyler için) O kadar, o denli.

onculayı n * Ona göre, onun gibi. onda * O zamirinin kalma durumu. ondalı k

* Onda bir olarak alı nan veya verilen ücret. * Toprak ürünlerinden onda bir oranı nda alı nan vergi, öş ür, aş ar. * Temel olarak on sayı sı nıalan, aş arî.

ondalı k kesir * Paydası10 veya 10'un herhangi bir kuvveti olan kesir: 0,3 (onda üç), 0,15 (yüzde on beş ), 0,007 (binde yedi) gibi. ondalı k sayı * Payda olarak 10 veya 10'un herhangi bir kuvvetini alan kesirli sayı . ondalı kçı

* Onda bir pay alarak çalı ş an kimse. ondan * O zamirinin çı kma durumu. * O sebeple. ondurma * Ondurmak iş i. ondurmak * Onması nısağ lamak, iyiye döndürmek. ondurmaz * Öldürücü, kötüleş tirici. ondülâtör * Telgraf yazı sı . ondüle * Dalgalı , kı vrı mlı , kı vrı lmı ş . ondüleli

* Ondülesi olan.

ondülesiz * Ondülesi olmayan. onejit

* Hidratlıdoğ al oksit.

ongen * On açı sı , on kenarıolan çokgen. ongun

* Çok verimli, bol, eksiksiz. * Yarar duruma gelmiş , bayı ndı r. * Mutlu. * Kutlu, uğurlu.

ongun

*İ lkel toplumlarda topluluğ un kendisinden türediği sanı larak kutsal sayı lan hayvan, ağ aç, rüzgâr gibi herhangi bir doğ al nesne veya olay, totem. * Arma. ongun besi suyu * Yapraklarda yeni maddelerle zenginleş tikten sonra bitkiyi beslemek için her yana inen besi suyu. ongunculuk * Bir onguna duyulan inanca dayanan toplumsal kuruluşve din uygulama biçimi, totemizm. ongunluk * Ongun olma durumu, mutluluk, bolluk, bereket, feyiz, saadet. onikiparmak bağı rsağı * Mideden sonra gelen ince bağ ı rsak bölümü. oniks onkoloji

* Balgam taş ı . * Urları inceleyen tı p dalı .

onlar onlar

* O zamirinin çoğ ulu. * Ondalı k sayısistemine göre yazı lan bir tam sayı da sağ dan sola doğru ikinci basamağa verilen ad.

onlarca * Çokluk ifade etmek için kullanı lı r. onlu

onluk

* On parçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden on tane bulunan. * On iş aretli iskambil kâğ ı dı . * On birimden, on parçadan oluş an. * On üzerinden tam not alan. * On para, on kuruş , on lira veya on bin lira değerinde para.

onluk bozma * onluğ u, on tane birliğ e çevirme. onma

* Onmak iş i veya durumu.

onmadı k * Talihi yaver gitmeyen, baş ı belâdan kurtulmayan. * Bereketsiz. onmak

onmaz

* Daha iyi bir duruma girmek, salâh bulmak. * Eksiğ i kalmayı p gönül ferahlı ğ ı na ermek, mutlu olmak, mesut olmak. * Hastalı ktan, dertten kurtulmak, ş ifa bulmak, felah bulmak, iflâh olmak. *İ yileş me ihtimali bulunmayan.

onomastik * Özel adlar ve özellikle kiş i adlarıbilimi. onomatope * Bkz. yansı ma. ons * Fransa'da 30,59 gr, İ ngiltere'de 28,349 gr ağ ı rlı ğ ı nda bir ağı rlı k birimi. onsuz ontik

* O olmaksı zı n. * Varlı ksal.

ontojenez * Birey oluş . ontoloji * Varlı k bilimi. ontolojik

* Varlı k bilimi ile ilgili, varlı k bilimine ait.

ontolojizm * Tanrıbilgisinin insan için doğal olduğunu ileri süren kuram.

onu onulma onulmak

* O zamirinin belirtme durumu. * Onulmak iş i. * Onmak iş ine konu olmak.

onulmaz *İ yileş mez, ş ifa bulmaz. onum onun

* Kötü bir durumdan kurtulma. * O zamirinin tamlayan durumu.

onun için * bundan dolayı , bundan ötürü. onuncu * On sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada dokuzuncudan sonra gelen. * Onuncu sı rayıalan ş ey veya kimse. onur *İ nsanı n kendine karş ıduyduğu saygı , öz saygı , haysiyet, izzetinefis. * Baş kaları nı n gösterdiğ i saygı nı n dayandı ğ ıkiş isel değ er, gurur, ş eref. onur belgesi * Şeref belgesi. onur kurulu * Bir kuruluşveya derneğin üyeleri arası nda çı kan onur davaları nıgören veya bu kuruluşveya derneğin ilkelerine aykı rıdavranan üyelerin bu davranı ş ları nıinceleyip karara bağ layan kurul, haysiyet divanı . onur üyesi * Bir kuruluşveya derneğe kiş iliğ i ile onur katacağıdüş ünülerek seçilen kimse. onurlandı rma * Onurlandı rmak iş i. onurlandı rmak * Kendisine saygıduyulan bir kimse, bir yere gelerek oradakileri mutlu etmek, onur kazandı rmak, onurunu artı rmak, ş ereflendirmek, ş eref vermek. onurlanma * Onurlanmak iş i, ş ereflenme, t eş errüf. onurlanmak * Onur duymak, ş ereflenmek, teş errüf etmek. onurlu onursal

* Onuru olan veya onurunu üstün tutan, ş erefli, gururlu. * Saygıiçin verilen veya övünç için kabul edilen (baş kanlı k, üyelik, profesörlük gibi unvan), fahrî.

onursal baş kan * Bir kuruluş a onur vermek için sorumsuz ve yetkisiz olarak baş kan seçilen kimse.

onursuz

* Onuru olmayan veya onura aykı rıdavranı ş larda bulunan, ş erefsiz, haysiyetsiz.

onursuzluk * Onursuz olma durumu, ş erefsizlik. onuruna ... vermek * birine saygıgöstermek için yemek, toplantıgibi bir ağı rlamada bulunmak. onuruna dokunmak * (birinin) gururunu, haysiyetini incitmek. onuruna yedirememek * bir kimse, kendine duyduğ u saygı yla bağ daş mayan ve onur kı rı cıolay veya davranı ş lar karş ı sı nda tepkide bulunmak, kendine yedirememek. oosfer oosit

* Bitkilerde erkek gamet tarafı ndan döllenerek yumurtayıoluş turan diş i gamet. * Büyüme evresini tamamlamı ş , fakat henüz döllenebilecek duruma gelmemişdiş i gamet.

op * Bkz. opus. opal

opalin

* Silis grubundan değ erli bir mineral; silisin hidratlıve jelâtinli bütün türlerini kapsar. *İ nce, düzgün dokunmuşpamuklu kumaş . * Opali andı ran camdan yapı lmı şvazo, kupa vb.ne verilen ad.

opalleş me * Saydam bir camı n, özündeki kristallerin çökmesiyle opal renge girmesi. oparlör

* Bkz. Hoparlör.

opera * Sözlerinin bütünü veya çoğ uş arkı lıolarak söylenen müzikli tiyatro eseri. * Bu eseri uygulayan sanatçıtopluluğ u. * Böyle eserlerin oynandı ğ ıyapı . operacı

* Opera sanatçı sı .

operakomik * Konuş malı ve ş arkı lıbölümlerin bir arada bulunduğu oyun. operasyon * Ameliyat. * Elde edilecek sonuç için alı nan önlem ve yürütülen iş lemlerin bütünü. operatör

* Ameliyat yapan, uzmanlı ğı ameliyat yapmak olan hekim, cerrah. * Bazıteknik aletleri iş letenlere verilen ad. * Bilgisayarıçalı ş tı rı p gerekli uygulamayı yapan kimse, iş letmen. * Bası lacak metinleri dizgi makinesinde dizen kimse.

operatörleş me * Operatörleş mek iş i.

operatörleş mek * Operatör olmak, operatör gibi davranmak. operatörlük * Operatör olma durumu. operatris * Operatör. operet

operetçi

* Eğ lenceli, hafif konulu, içinde bestesiz konuş malar bulunan sahne eseri. * Operet oynayan oyunculardan oluş an kuruluş . * Operet metni yazan, besteleyen veya operette rol alan sanatçı .

oportünist * Duruma göre davranan, içinde bulunduğu ş artları değ erlendirmeyi bilen (kimse). oportünizm * Güç durumlarda, davranı ş ları nıahlâk kurallarıveya düzenli bir düş ünceden çok, çı karları na uyacak biçimde ayarlamayıamaçlayan tutum. opsiyon

optik

* (bankacı lı kta) Borç senetlerinin, bankalara ödenmesi için vade tarihinden baş layarak tanı nan iki gün. * (ticarette) Bir alı şveriş in karara bağlanmasıiçin genellikle satı cı nı n alı cı ya tanı dı ğ ısüre. * Belli bir tarih için, vapur, uçak, vb. nde önceden ödeme yapmadan, ş arta bağlıyer ayı rtma. * Görme ile ilgili olan. * Fizik biliminin ı ş ı k olayları nıinceleyen kolu.

optik kaydı rma * Alı cı nı n değiş ir odaklımerceğinin yakı ndan uzağa veya uzaktan yakı na doğru odaklanması yla elde edilen sonuç, zum. optikçi optimal

* Gözlükçü. * En elveriş li durum, optimum.

optimetri * Görmeyi inceleyen optik veya fizik dalı . optimist

* Yaradı lı ş ıgereğ i her ş eyin iyi yanı nıgörme eğiliminde olan, iyimser, nikbin pesimist karş ı tı . * Tek yelkenli, tek kiş ilik yarı ş .

optimizm * Her ş eyi en iyi yanı ndan gören, her durumda iyi bir çı kı şyolu uman dünya görüş ü, iyimserlik, nikbinlik. optimum

opus or

* (sı caklı k, nem veya tutumda) En elveriş li durum. * En elveriş li, en iyi olan, optimal. * Bestecinin, bestelenişsı rası na göre numaralanmı şmüzik eseri. Kı saltmasıOp. * Ordu kelimesinin kı saltması .

ora oracı k

* O yer. * Hemen o yer, bulunduğ u yer.

oracı kta * Hemen o yerde, olduğu yerde. orada

* Sözü edilen yerde, bulunduğu yerde.

orada burada * her yerde. oradan

* Sözü edilen yerden.

oradan buradan * belli bir sı ra gözetmeksizin, karı ş ı k olarak. orak

* Ekin biçmekte kullanı lan, yarı m çember biçiminde yassı , ensiz ve keskin metal bir bı çakla, buna bağ lı bir saptan oluş an ekin biçme aracı . * Ekin biçme zamanı . orak ayı * Temmuz. orak böceği * Ağustos böceğ i. orakçı orakçı lı k

* Orakla ekin biçen kimse. * Orakçı nı n iş i.

oraklaş ma * Oraklaş mak iş i veya durumu. oraklaş mak * Orak biçimini almak. oralarda olmamak * iş i sezmemişgibi davranmak, anlamamazlı ktan gelmek. oralı

* O yerden olan.

oralıolmamak (veya oralıbile olmamak) * önemsememek, umursamamak, aldı rmamak, ilgilenmemek. oralı lı k oramiral

* Oralıolma durumu. * Deniz kuvvetlerinde, kara kuvvetlerindeki orgeneralin dengi olan en yüksek rütbeli amiral.

oramirallik * Oramiral rütbesi. * Oramiral makamıve görevi.

oran

* Büyüklük, nicelik, derece bakı mı ndan iki ş ey arası nda veya parça ile bütün arası nda bulunan bağ ı ntı , nispet. *İ ki ş eyin birbirini tutması , karş ı lı klı uygunluk, tenasüp. * Akı l yoluyla gerçeğ e yakı n olduğuna inanı larak verilen yargı , tahmin. *İ ki büyüklük, iki nicelik arası ndaki bağı ntı .

oran dı ş ı *İ ki tam sayı nı n bölümü olmayan (sayı ). oranca * Oran bakı mı ndan, orana göre. orangutan * Sumatra ve Borneo'da yaş ayan, insana benzeyen, yemiş le beslenen bir cins maymun (Pongo pygmaeus). oranla oranlama

* Herhangi bir ş eye göre, herhangi bir ş eyle kı yaslayarak, nispeten. * Oranlamak iş i, tahmin, kı yas.

oranlamak * Ölçmek, hesaplamak, hesap etmek. * Akı l yoluyla gerçeğ e yakı n olduğuna inanı larak hüküm vermek, tahmin etmek. * Karş ı laş tı rmak, kı yaslamak. * Eş it tutmak. oranlı oransı z

* Kendinde oran bulunan, nispetli, mütenasip, mütevazin. * Kendinde oran bulunmayan, nispetsiz.

oransı zlı k * Oransı z olma durumu, nispetsizlik. orantı tenasüp.

* Bir ş eyi oluş turan parçaları n kendi araları nda ve parçalarla bütün arası nda bulunan uygunluk, oran, * Birincinin ikinciye oranı , üçüncünün dördüncüye oranı na eş it olan dört terim arası ndaki bağı ntı .

orantı lama * Orantı lamak iş i veya durumu. orantı lamak * Orantı lıolarak düş ünmek veya değ erlendirmek. orantı lanma * Orantı lanmak iş i veya durumu. orantı lanmak * Orantı lıolarak düş ünülmek. orantı lı * Bir orantı yla ilgili olan, araları nda orantıbulunan, mütenasip. * Bir niceliğ in iki, üç, ... kez çoğalmasıveya azalmasıbaş ka bir niceliğin o nispette çoğalması nıveya azalması nıgerekli kı larsa "bu iki nicelik birbiriyle orantı lı dı r" denir. orası

* O yer, ora. * O yönü.

orasısenin, burasıbenim dolaş mak (veya gezmek) * durmadan gezip dolaş mak. orası na burası na * dağ ı nı k olarak, geliş igüzel. oratoryo

* Solo sesler, koro ve orkestra için yazı lmı ş , oyun ögesi bulunmayan, kutsal nitelikte müzik eseri.

oraya * O yere, o yöne. orcik

* Şeker ile kaplanmı şceviz içi.

ordinaryüs * Türk üniversitelerinde 1960 öncesinde, en az beşyı l profesörlük yapmı ş , bilimsel çalı ş maları yla kendini tanı tmı şöğ retim üyeleri arası ndan seçilerek bir kürsünün yönetimiyle görevlendirilen kimselere verilen unvan. ordinat

* Bir noktanı n uzaydaki yerini belirtmeye yarayan çizgilerden biri; en çoğu apsise dikey olarak çizilir. \343 koordinat. ordino havale.

* Bir poliçenin arkası na ciro edildiği kiş iye ödenmesi için yazı lan havale emri. * Tüccarı n malı nı gümrükten çekebilmesi için vapur kumpanyası ndan yük konş imentosuna karş ı lı k verilen * Denizcilik iş letmelerinde gemi adamları nıgemilere atama belgesi.

ordonat * Silâhlıkuvvetlerin savaşgereçlerini, araçları nı ve bunlara benzer her türlü ihtiyaçları nısağlamakla görevli sı nı f (ordu donatı m iş leri sözünün kı saltması ). ordövr * Yemekten önce sofraya getirilen soğ uk yiyecekler, çerez, meze. ordövr arabası * Ordövlerin servisinde kullanı lan küçük el arabası . ordövr tabağı *İ çine genellikle soğuk mezelerin konduğ u özel olarak hazı rlanmı ştabak. ordu

* Bir devletin silâhlıkuvvetlerinin tümü. * Bu topluluğun baş lı ca bölümlerinden her biri. * Amaç, nitelik vb. yönlerden benzeyen insanları n bütünü. * Çok sayı da insan, kalabalı k.

ordu donatı m * Ordonat. ordu evi

* Kara, deniz ve hava subay ve astsubayları nı n buluş tukları , sosyal ihtiyaçları nıkarş ı layabilecek biçimde yapı lmı şlokal veya yapı . ordu komutanı * Bir orduya komuta eden ve genellikle orgeneral rütbesinde olan asker. ordu merkezi * Ordu karargâhı nı n bulunduğ u yer.

ordubozan * Mı zı kçı , dönek, oyunbozan. * Fesat çı karan, fesatçı . * Bacaklardaki varis hastalı ğ ı . ordubozanlı k * Ordubozan olma durumu, fesatçı lı k, mı zı kçı lı k. orducu

* Savaşalanı na gitmek için yola çı kan Osmanlıordusunun her türlü ihtiyaçları nı sağlamak için birlikte giden zanaatçı lar ve esnafa topluca verilen ad. ordugâh ordusuz

* Ordunun konakladı ğıyer. * Ordusu olmayan.

orfoz * Hanigillerden, Ege ve Akdeniz'de bulunan, eti beyaz ve lezzetli, 10 kg dan 50 kg a kadar ağı rlı ğ ıolan bir balı k türü (Epinepheles gigas). org * Klâvyeli büyük ve küçük borulardan yapı lmı ş , körüklerden elde edilen havanı n bu borulardan geçmesiyle değ iş ik ses tonlarıverebilen, genellikle kilise çalgı sı , erganun. organ * Canlıbir vücudun, belirli bir görev yapan ve sı nı rlarıkesin olarak belirlenmişbölümü, üye, uzuv. * Bir görevi, bir iş i yerine getirmekle yükümlü kuruluş . organ aktarı mı * Bkz. organ nakli. organ nakli *İ ş levini yitirmişbir organı n yerine sağ lam bir organıkoyma, organ aktarı mı , transplântasyon. organik

* Organlarla ilgili, uzvî. * Bir görevi yerine getirmekle yükümlü kuruluş la ilgili olan. * Canlı , güçlü (iliş ki).

organik kimya * Karbon birleş iklerinin incelenmesini konu alan kimya bölümü. organik kütle * Birleş imindeki ögelerin büyük ve belirgin bölümü canlıvarlı klardan oluş an kayaç. organikçi

* Organik kimya uzmanı .

organizasyon * Düzenlemek iş i, düzenleme, tertip. * Devlet, idare, toplum vb.nin düzenlenişbiçimi. * Düzenli bir grup üyelerinin bütünü. * Kuruluş , kurum, teş kilât. organizatör * Düzenleyici. organize

* Düzenlenmiş , düzenli.

organize etmek * düzenlemek. organize sanayi * Birbirini bütünleyen, değ iş ik sanayi kolları nı n ve kuruluş ları nı n oluş turduğ u işalanı . organize suç * Çeş itli kiş i ve örgütlerce plânlanı p iş lenen suç. organizma * Canlıbir varlı ğ ıoluş turan organları n bütünü, uzviyet. * Herhangi bir canlıvarlı k. organlaş ma * Organlaş mak iş i. organlaş mak * (canlı lar için) Organlar oluş mak. organlı k

* Organ olma durumu.

organoleptik * Cisimlerin duyu organları nıetkileme yeteneği. organtin

organze

orgazm orgcu

* Seyrek dokunmuş , ince, sert bir kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . *İ pek veya keten iplikle dokunmuş , tülbent inceliğ inde bir çeş it kolalıkumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . * Cinsel uyarı m ve zevkin en yüksek noktası . * Org çalan sanatçı .

orgeneral * Ası l görevi ordu komutanlı ğıolan rütbesi en yüksek general. orgenerallik * Orgeneralin rütbesi. * Orgeneralin makamıve görevi. orijin * Soy sop. * Köken, baş langı ç, kaynak. orijinal * Özgün. * Alı ş agelenden daha değiş ik, ş aş ı rtı cınitelikte olan. * Fabrikası nca yapı lmı şolan, taklit olmayan (araç ve gereç). * Otantik. orijinalite

orijinallik

* Özgünlük. * Alı ş ı lagelenden değiş ik, ş aş ı rtı cınitelikte olma durumu. * Orijinal olma durumu, özgünlük.

orkestra

* Yaylıve üflemeli çalgı lar topluluğu. * Eski Yunan tiyatroları nda, sahne ve seyirciler arası ndaki çember biçiminde koro yeri. * Bazıtiyatroları n birinci katı nda sahne veya perdeye en yakı n koltuklara verilen ad.

orkestracı * Orkestrada görevli kimse. orkestralama * Bir çalgıtopluluğ u için yazı lmı şparçanı n notaları nı , çalgı ları n tı nı farkları nıgöz önünde tutarak, bu topluluğ u oluş turan çalgı lar arası nda paylaş tı rma sanatı . orkestralı * Orkestrasıolan. orkestrası z * Orkestrasıolmayan. orkide

* Salepgillerden, çiçeklerinin güzelliğ i dolayı sı yla camlı klarda yetiş tirilen birtakı m bitki türlerinin ortak adı .

orkinos * Uskumrugillerden, boyu 2,5 m kadar olabilen, eti yenir bir balı k, ton (Thunnus). orkit orlon

orman

* Er bezlerinin iltihaplanı pş iş mesi. * Yapay dokuma ipliğ i. * Bu iplikle dokunmuşkumaş . * Ağaçlarla örtülü genişalan; bu ağaçları n bütünü.

orman çayı rı * Orman içerisindeki açı klı klarda veya orman ağaçları nı n altı nda yetiş en tabiî çayı r. orman evi * Orman koruma memurunun evi. orman gibi * (saç, kaşvb. için) gür, çok. orman gülü * Avrupa, Asya dağları nda yetiş en açelyaya benzer bitki. orman iş letmesi * Ormanla ilgili iş leri yürüten kamu kurumu. orman kebabı * Tas kebabı na benzer bir çeş it et yemeği. orman kibarı * Ayı . * Kaba, görgüsüz, bayağ ı(adam). orman köylüsü * Orman köyünde yaş ayan ve geçimini orman ağaöları nıkesip satarak temin eden kimse. orman köyü * Orman arazisinde kurulmuşköy.

orman kuş ağı * Sı ralıormanları n oluş turduğ u dizi, orman dizisi. orman sarmaş ı ğ ı * Ak asma. orman sı çanı * Ormanlı k bölgede yaş ayan bir sı çan türü (Mus sylvaticus). orman taş lamak * bir kimsenin düş üncesini dolaylıolarak öğ renmeye çalı ş mak. orman tavuğ u * Orman tavuğugillerden kuş ları n, özellikle Avrupa ve Asya'da yaş ayan siyah tüylü türlerinin ortak adı . orman tavuğ ugiller * Dünyanı n soğuk ve ı lı man bölgelerinde yaş ayan, orta veya büyük yapı da, mat veya parlak renkli, orman tavuğ u, çil ve çayı r tavuğ unu içine alan bir familya. orman yeş ili * Koyu yeş il. ormancı * Orman iş lerine bakan kimse. * Orman mühendisi. * Kaba, görgüsüz kimse. ormancı lı k * Orman iş i ile uğ raş ma. * Ormanları n yetiş tirilmesi ve bakı mı nıkonu alan bilim. * Ormana değer verme anlayı ş ı . ormanlaş ma * Orman durumuna gelme. ormanlaş mak * Orman durumuna gelmek. ormanlaş tı rma * Ormanlaş tı rmak iş i. ormanlaş tı rmak * Orman durumuna getirmek. ormanlı k * Ormanıçok olan, ormanla kaplıveya orman gibi olan (yer). ormansı z * Ormanıolmayan. ormansı zlaş ma * Ormansı zlaş mak durumu. ormansı zlaş mak * Ormansı z kalmak, ormanıbulunmamak. ornatma

* Ornatmak iş i, ikame etme. * Bir türün yerine onun değ iş ik bir biçiminin geçmesi. * Molekülün geri kalan bölümünde değiş ikliğe yol açmadan bir atom veya bir kök yerine bir baş ka atom veya kökün geçmesi.

* Bir cebirsel ifadenin yerine bir baş kası nı koyma iş lemi. ornatmak * Bir ş eyin yerine baş ka bir ş eyi koymak, ikame etmek. ornitolog ornitoloji

* Kuşbilimi uzmanı . * Kuşbilimi.

ornitorenk * Bkz. gagalı memeli. orojeni * Dağoluş . orospu

* Erkeklerin cinsel zevklerine para karş ı lı ğı hizmet eden ve bu iş i meslek edinen kadı n, fahiş e. * Kolay elde edilen, düş ük ahlâklıkadı n.

orospu bohçası * Derli toplu olmayan, sarsak ve düğ ümlü, düğ ümleri tavş an kulaklı , kötü düzenlenmişbohça. * Acele yapı lmı ş , fı ndı k yerine az miktarda ceviz konmuş , ekmek içi iyi ezilmemiş , sarı msaklarıdişdişkalmı ş bir tür tarator. orospu böreğ i * El ayası büyüklüğünde hazı rlanmı şhamurun içine kı yma konarak tavada aceleyle piş irilmişbörek türü. orospu çocuğu * Serseri, haylaz, hinoğluhin, hilekâr, kalleş . orospu yemeği * Domates, yeş il biber, soğ an, maydanoz vb. sebzelerin düzensiz doğ ranmasıile yağ da acele piş irilmişbir tür yemek. orospuluk * Orospu olma durumu veya orospunun mesleği, fahiş elik. * Kalleş lik. orostopolluk * Kurnazca iş , dalavere, dolap. orsa

* Yelkenleri rüzgârı n estiği yöne çevirmekte kullanı lan, her iki taraftan yelkenin ortası na bağ lanan ip. * Geminin rüzgâr alan yanı , rüzgâr üstü, poca veya rüzgâr altıkarş ı tı . * Geminin, rüzgârı n geldiğ i yöne döndürülmesi.

orsa alabanda * Gemiyi birdenbire rüzgârı n üstüne çevirme. orsa boca * Bkz. orsa poca. orsa poca * Geminin bazen rüzgâr yönüne yaklaş arak, bazen ondan uzaklaş arak yol alması . * Bata çı ka, iyi kötü. orsalama * Orsalamak iş i. orsalamak

* (gemi) Rüzgâr alan tarafa dönmek. orta

denir.

*İ ki uçtan eş it uzaklı kta olan yer veya durum. * (zaman için) Baş langı cı ile bitimi arası nda eş it uzaklı kta olan süre. * Bir ş eyin kenarları ndan yaklaş ı k olarak aynı uzaklı kta olan yer. * Bir ş eyin eş it olarak ayrı labileceğ i bölüm. * Görünür, algı lanı r durum. * (topluluk) İ çinde, arası nda. * Eğ itimde zayı f ile iyi arası ndaki derece. * Siyasette sorunları n çözümünde aş ı rı lı klardan kaçı nan, ölçülü bir yöntem izleyen (siyasî parti). * Her iki yanda kendi türünden eş it sayı da nesneler bulunan. *İ ki karş ı t nitelik veya durum arası nda bulunan, tutarlı ,ı lı mlı , vasat. * Bir olayı n, içinde gerçekleş tiği yer. * Bkz. orantı . * Güreş te pehlivanları n ayrı ldı klarıbeşdereceden üçüncüsüne büyük orta, dördüncüsüne de küçük orta * Futbolda oyunculardan birinin, topu, kale ağzı nda duran arkadaş ları na havadan yollamak için yaptı ğ ıvuruş . * Yeniçeri ocağı nda tabur.

orta ağı rlı k * Boksta 71 kg dan 75 kg a kadar olan boksörlerin ayrı ldı ğ ıkategori. * Güreş te, güllede ve halterde 72-79 kg ağ ı rlı ktaki oyuncuları n ayrı ldı ğı kategori. orta boy

* Orta büyüklükte olan.

orta boylu * Orta yükseklikte, boyda olan. Orta Çağ * Batı Roma İ mparatorluğunun çöküş ünden (476) baş layarak 1453 'e veya 1492'ye kadar süren çağ. orta dalga * Dalga boyu 200 ile 600 m arası nda değiş en dalga. orta damar * Bitki yaprakları nı n tam ortası nda bulunan ve yan damarlara göre daha kalı n olan damar. orta deri

* Dı şderi ve iç deri arası ndaki hücre katmanı , mezoderm.

orta dikme * Bir doğ ru parçası na orta noktası nda dik olan doğru. orta direk * Çadı rda veya çeş itli yapı larda merkezî ağ ı rlı ğ ıyüklenen ve dengeli dağı lı mısağ layan direk. * Toplumun memur, emekli, küçük esnaf, küçük çiftçi gibi dar ve sabit gelirli kiş ilerden oluş an kesimi. Orta Doğ u * Türkiye, Kuzey Kı brı s Türk Cumhuriyeti, Suriye, Mı sı r, İ srail, Lübnan, Filistin, S. Arabistan, Irak ve İ ran'ı içine alan ülkelere verilen ad. orta elçi orta hâlli

* Büyük elçiden önceki elçilik aş amasıve bu aş amada olan kimse. * Ne zengin, ne yoksul olan.

orta hece yutumu * Bazıdurumlarda orta hecede bulunan vurgusuz ünlülerin düş mesi, haploloji.

orta hizmetçisi * Bir evin temizlik iş lerine bakan hizmetçi. orta hizmeti * Bir evin temizlik iş lerinin bütünü, orta iş i. orta iş i * Orta hizmeti. orta karar * Orta derecede, biraz uygun. orta karı n * Göbeğ in üstünde kalan karı n bölgesi. orta kulak * Kulak zarı , çekiç, örs, üzengi kemiklerinin bulunduğu, dı şkulakla iç kulak arası ndaki bölüm. orta kulak boş luğu * Dı şkulak ile iç kulak arası ndaki boş luk. orta kulak iltihabı * Orta kulakta oluş an iltihaplıhastalı k. orta kuş ak * Toplumda genç kuş ak ile yaş lı kuş ak arası nda yer alan yaşgrubu. orta malı * Herkesin yararlandı ğ ı . * Yaygı n, özgünlüğ ü olmayan, basmakalı p. * Her isteyenle iliş kide bulunan kadı n, hayat kadı nı , fahiş e, orospu. orta masası * Değiş ik sayı daki kı sa ayaklar üzerine yatay olarak yerleş tirilmiştablasıolan genellikle oturma grubu ile kullanı lan mobilya. orta mektep * \343 ortaokul. orta nokta * Futbolda baş lama vuruş unun yapı ldı ğ ıyer, nokta. orta oyunculuğ u * Orta oyuncusunun sanatı . orta oyuncusu * Orta oyununda oynayan (sanatçı ). orta oyunu * Sahne, perde, dekor, suflör kullanmadan, halkı n ortası nda oynanan Türk halk tiyatrosu. orta öğrenim *İ lk öğ renim ile yüksek öğrenim arası nda görülen öğ retim dönemi. orta öğretim *İ lköğ retim ile yüksek öğ retim kurumlarıarası nda yer alan, genel okulları , teknik ve meslek okulları nı yönetmek görev ve sorumluluğunu yüklenmişbulunan kuruluş . *İ lköğ retimden geçtikten sonra öğ renimini sürdürmek isteyen öğrencileri daha üst öğrenime veya teknik ve meslek alanları nda hazı rlamak için plânlanan öğretim dönemi. orta parmak * El parmakları nı n sağdan ve soldan üçüncü olanı .

orta saha

* Futbol, hentbol vb. oyunlarda topun oynandı ğ ısahanı n orta bölümü.

orta sı klet * Bkz. orta ağı rlı k. Orta ş ark * Orta Doğ u. orta ş ekerli * Ne az ne de çok ş ekeri olan. * (durum için) Ne çok iyi ne de çok kötü, ş öyle böyle. orta tedrisat * Bkz. orta öğretim. orta terim *İ ki öncülü içine alan terim. orta uç

* Orta bölgenin en ilerisi.

orta yaş lı * Ne genç ne de yaş lıolan. orta yaylak * Devamlıoturma ve normal tahı l tarı mıyapı lan bölge sı nı rı nı n üstündeki, genellikle deniz seviyesinden 1200-1600 metre yükseklikteki yaylak. orta yol * Çözüme açı k, herkes tarafı ndan kabul edilebilir olan davranı şve tutum. orta yolcu * Orta yolu seçen, orta yoldan yana olan. orta yolculuk * Orta yolcu olma durumu. orta yuvar * Yer hava yuvarı nda kat yuvarı nı n üzerinde, sı caklı ğı n azaldı ğ ıyaklaş ı k olarak 60-80 km arası ndaki katman, mezosfer. orta yuvarlak * Futbol, basketbol vb. oyunları n sahası nda ortada bulunan ve baş lama vuruş u veya atı ş ı nı n yapı ldı ğı noktanı n merkez olduğu alan, santra yuvarlağ ı . ortaç

* Sı fat-fiil, partisip: Hiç tanı dı ğı m kalmadı . Gelen çocuk. Adıbatasıadam.

ortada * görünür yerde, göz önünde. * (sporda) sonucu belli olmayan karş ı laş malar için kullanı lı r. ortada bı rakmak * birini çok güç bir durumdayken terk etmek. ortada fol yok yumurta yok * Bkz. fol yok yumurta yok. ortada kalmak * yersiz kalmak, barı nacak yer bulamamak.

* güç bir durumda veya iki ş ey arası nda kalmak. * (bir ş eyi) kimse üzerine almamak. ortada olmak * düş ünülmesi ve yapı lmasıgerekmek. ortadan kaldı rmak * saklamak. * yok etmek. * öldürmek. ortadan kaybolmak * saklanı lmak, bulunmaz olmak. * yok edilmek, kullanı lmamak. * öldürülmek. ortadan kaybolmak * nereye gittiğ i bilinmemek, kimseye sezdirmeden gitmek. ortadan sı r olmak * kaybolmak, arkada iz bı rakmadan gitmek. ortadan söylemek * herkesin içinde, belli bir kimseyi amaçlamadan konuş mak. ortak

* Birlikte işyapan, ortaklaş a yararlarla birbirlerine bağlıkimselerden her biri, ş erik, hissedar. * Kuma. * Birden çok kimse veya nesneyi ilgilendiren, onlara özgü olan, onları n katı lması yla oluş an, müş terek.

ortak (veya kuma) gemisi yürümüş , elti gemisi yürümemiş * bir erkeğin karı larıbirbirleriyle anlaş abilirler, ama kardeş lerin karı larıgeçinemezler. ortak bölen *İ ki veya daha çok sayı yı bölen sayı . ortak çarpan *İ ki veya ikiden artı k sayı yıçarpan sayı . ortak dil

* Ana dilleri farklı toplulukları n arası nda anlaş mayısağ layan dil.

ortak etmek * bir ş eyi paylaş maya razıolmak, katı lmaya onay vermek. ortak fark * Bir aritmetik dizide bir ögeyi elde etmek için ondan öncekine katı lan sayı . ortak gider * Kat mülkiyetinde her dairenin aylı k giderlere eş it ölçüde katı lma payı . ortak hesap * Birden fazla kiş i veya kuruluş un kullandı ğı banka hesabı . ortak kat * Birtakı m tam sayı ları n katıolabilecek sayı . ortak mülkiyet * Malları n ortak kullanı mı . ortak nesne * Birleş ik cümlede yer alan yüklemlere ortak olarak bağlanan nesne.

ortak olmak * bir ş eyi paylaş mak veya bir ş eye katı lmak. ortak ölçülmez sayı lar * Araları nda ortak tam bölen bulunmayan sayı lar. ortak özne * Birleş ik cümleyi oluş turan yüklemlerle bağ ı mlıolan özne. ortak payda * Asgarî müş terek. ortak tam bölen *İ ki veya ikiden artı k sayı nı n hepsini tam olarak bölebilen sayı . ortak tümleç * Birleş ik cümledeki yüklemlere bağı mlızarf tümleci, nesne veya dolaylı tümleç. ortak yapı m * Çeş itli ülkelerde iki veya daha çok yapı mcı nı n işbirliğinden doğan film çalı ş ması . ortak yaş ama * Baş ka türden iki canlı nı n dengeli ve sı kıbir işbirliğ i ile birbirinden yararlanarak yaş amaları durumu. ortak yönetim * Koalisyon. ortak yüklem * Birden çok öznenin bağlıbulunduğu yüklem. ortakçı maraba.

* Baş kası nı n tarlası nda çalı ş arak veya sürüsüne bakarak, belli bir anlaş maya göre ürününe ortak olan kimse, * Konakçı nı n sindirilmemişbesininden yararlanan konuk.

ortakçı lı k * Ortakçıolma durumu. * Ortakçıyaş ama durumu. ortaklaş a * Ortak olarak, el birliğiyle, müş tereken, kolektif. ortaklaş acı * Ortaklaş acı lı k yanlı sı , kolektivist. ortaklaş acı lı k * Üretim araçları ndan kiş isel sahipliği kaldı rı p ortak kullanmayıve toplum içinde her türlü harekette ortak davranı ş ısavunan öğreti, kolektivizm. ortaklaş ma * Ortaklaş mak iş i. ortaklaş mak * Ortak olarak davranmak, ortak olmak. ortaklaş tı rma * Ortaklaş tı rmak iş i veya durumu. ortaklaş tı rmak * Ortak duruma getirmek, kolektifleş tirmek.

ortaklı k

* Ortak olma durumu, iş tirak, müş areket. *İ ki veya daha çok kimsenin işyaparak kazanç elde etmek için birleş meleri, ş irket, kumpanya.

ortaklı k etmek * ortak olma durumuna gelmek. ortaklı k kurmak *ş irket, kumpanya açmak veya çalı ş tı rmak. ortaklı k senedi * Anonim ş irketlerde veya kooperatiflerde her ortağı n üyelik hakları nıgösteren ada yazı lısenet. ortaklı k sözleş mesi * Ortak ticarî kuruluş ları n oluş umunda ortaklı kş artları nı içeren belge. ortakyaş ar * Ortak yaş ama durumunda bulunan (canlı ). ortakyaş arlı k * Ortakyaş ar olma durumu. ortalama * Ortalamak iş i. *İ ki veya ikiden artı k nicelik toplamı nı n, bu niceliklerin sayı sı na bölünmesinden çı kan (sayı ), vasatî. * Orta yerinden. *İ ki karş ı t düş ünce arası nda olan, yaklaş ı k. ortalamak * Ortası nı bulmak, ortası na varmak. * Topla oynanan bazıoyunlarda, oyuncu topu alanı n ortası na doğ ru atmak. ortalaması na * Ortalayarak. ortalı

* Defterde, bir araya getirilmişbelli sayı da yaprakları n oluş turduğ u bölümlerden olan.

ortalı ğı ... almak * kaplamak. ortalı ğı ... götürmek * kaplamak. ortalı ğı birbirine katmak * kargaş a çı karmak. ortalı ğı kı rı p geçirmek * herkesi heyecana sürüklemek. * çok kı zarak çevresindekilere bağı rı p çağı rmak. ortalı k

* Bulunulan yer, çevre. *İ çinde bulunulan, yaş anı lan ev, oda gibi yer. * Herkes. * Yeryüzünün görünen bölümü; çevre, etraf.

ortalı k ağ armak * sabah olmaya baş lamak. ortalı k düzelmek * toplum içindeki karı ş ı klı k yok olmak, tedirginlik kalmamak.

ortalı k kararmak * akş am olmak. ortalı k karı ş mak * toplumda veya devletler arası nda düzensizlik başgöstermek. ortalı k yatı ş mak * toplum içindeki düzensizlik ve kargaş a sona erip düzenli yaş ayı şyeniden baş lamak. ortalı kçı * Lokanta, gazino, pastahane gibi yerlerde ayak iş lerine bakan kimse. ortalı kta ortam bütünü.

* Göz önünde, meydanda. * Canlıbir varlı ğ ı n içinde bulunduğu doğal veya maddî ş artları n bütünü. * Bir kimsenin veya bir insan topluluğunun yaş ayı ş ı nı etkileyen ruhsal, toplumsal ve kültürel etkilerin * Nesnel ve toplumsal yönlerle bazen kiş inin iç dünyası nıda kapsayan yakı n çevre, vasat.

ortam yaratmak * imkân sağ lamak. ortanca

* Yaşbakı mı ndan üç kardeş in büyüğ ü ile küçüğ ü arası nda bulunan. * Büyüklük, irilik bakı mı ndan üç nesne arası nda sondan veya baş tan ikinci gelen.

ortanca

* Taş kı rangillerden, kı rmı zı , pembe veya mor renkli çiçeklerini yaz baş ı nda açan, gölgelik yerlerde yetiş tirilen bir süs bitkisi (Hydrangea hortensia). ortancalı * Ortancasıolan. ortanı n sağı * Ilı ml ı siyasî görüş e göre, sosyal alanla ilgili sosyal yapı yıkoruma veya olduğu gibi sürdürme eğiliminde bulunan partilerin benimsedikleri görüş . ortanı n solu * Ilı ml ı siyasî görüş e göre, sosyal alanla ilgili köklü değiş imleri gerçekleş tirmek çabası nda bulunan partilerin benimsedikleri görüş . ortaokul okulu.

* Öğrencileri genel eğitim yoluyla bir yandan hayata, bir yandan da liseye hazı rlayan üç yı llı k orta öğ retim

ortası nıbulmak *ı lı mlıderecesini bulmak, uzlaş tı rmak. ortay

* Bir düzlem ş eklin aynıyöndeki paralel bütün kiriş lerini eş it parçalara bölen (çizgi). * Bir uzayı , bir yüzeyi eş it iki parçaya bölen (düzlem, çizgi).

ortaya almak * her yanı nıçevirmek, kuş atmak. ortaya atı lmak * ileri sürülmek, herkesin bilgisine sunulmak. * (bir kimse) bir iş i yapmak için kendini göstermek, ortaya atı lmak.

ortaya atmak * söylemek, ileri sürmek. ortaya bir balgam atmak * bir işkı vamı nda iken, biri herkesin zihnini bulandı racak bir söz söylemek. ortaya çı karmak * delilleriyle göstermek, ispat etmek. ortaya çı kmak * yokken var olmak, meydana çı kmak, türemek. * biri kendini göstermek. ortaya dökmek * çı karmak, göstermek. * açı klamak. ortaya düş mek * (kadı n) orta malıolmak, sokağ a düş mek. ortaya koymak * herkesin görebileceğ i yere koymak. * yaratmak, yapmak. ortaya sürülmek * anlatı lmak, belirtilmek, söylenmek. ortaya yayı lmak * herkes tarafı ndan duyulmak, yayı lmak. Ortodoks * Doğmaya ve kilise öğ retisine uygun olan. * Ortodoksluk mezhebinden olan (kimse). Ortodoksluk * Meş ru kilisenin resmî kararları na uygun öğ reti ve düş üncelerin bütünü. * Doğu Hristiyan kiliselerince sürdürülen, Yunan ve Slâvları n çoğ unun benimsediği mezhep. ortodonti * Dişhekimliğinin, diş leri çenelerin üzerine estetik ve görev bakı mları ndan düzenli bir biçimde yerleş tirmekle uğraş an kolu. ortoklâz * Dik açıbiçiminde ayrı tlarıolan, billûrları parça hâlinde dilinen bir çeş it potasyum feldspat. ortopedi

* Hekimliğin çocuklardaki vücut biçimsizliklerini düzelten veya önleyen bir kolu. * Vücutta kemikler, eklemler, kaslar, kiriş ler, sinirler gibi hareketi sağlayan organları n bozuklukları nı düzelten, tedavi eden cerrahî kolu. ortopedik * Ortopedi ile ilgili olan. ortopedist * Ortopedi uzmanı . * Ortopedi protezleri yapan kimse. ortoz

* Ortoklâz.

orucunda olmak * herhangi bir ş eyi yemez içmez olmak.

oruç

* Tanrı 'ya ibadet amacı yla yeme, içme gibi birçok ş eylerden belli bir süre veya biçimlerde kendini alı koyma. * Haz veren ş eylerden sağlanan yoksunluk.

oruç açmak * vakit gelince oruç bozmak, iftar etmek. oruç bozmak * bir ş ey yiyerek, içerek orucunu kesmek veya sona erdirmek. oruç tutmak * oruç ibadetini yerine getirmek. oruç yemek * oruç tutmamak. oruçlu oruçsuz orun

* Oruç tutan (kimse), niyetli. * Oruç tutmayan (kimse). * Özel yer. * Makam, mansı p, mesnet, mevki.

orunlama * Bir konunun yerine onunla benzerlikleri olan bir baş ka konuyu anlatma. orya * Karo. oryantal

* Doğu ile ilgili, doğ uyu hatı rlatan.

oryantalist * Doğu bilimci, ş arkiyatçı , müsteş rik. oryantalizm * Doğu bilimi. Os * Osmiyum'un kı saltması . Osmanî

* Osmanlı larla ilgili.

Osmanlı * XIII. yüzyı lda Osman Gazi tarafı ndan Anadolu'da kurulan ve birinci Dünya Savaş ı ndan sonra dağı lan büyük Türk İ mparatorluğunun uyrukları na verilen ad. * Düş ündüğ ünü çekinmeden, açı kça söyleyen, bulunduğu toplulukta yetki sahibi olan. OsmanlıTürkçesi * XIII-XX. yüzyı llar arası nda Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayı ldı ğ ıbütün ülkelerde kullanı lmı şolan, Arapça ve Farsçanı n ağ ı r baskı sı altı nda kalan Türk diline verilen ad. Osmanlı ca * Bkz. OsmanlıTürkçesi. Osmanlı cacı lı k * Osmanlı cadan yana olan kimsenin tutumu.

Osmanlı cı lı k * Osmanlı lı k düş üncesini benimseyen ve yayan düş ünce akı mı . Osmanlı lı k * Osmanlıolma durumu. osmiyum

* Mavi renkte, 2700° C de eriyen, plâtin filizlerinde bulunan çok kı rı lgan bir element. Kı saltmasıOs.

osmiyumlu * Bileş iminde osmiyum içeren (madde). osteololi osurgan

* Kemik bilimi. * Çok yellenen.

osurgan böceğ i * Kendisini, çı kardı ğı pis bir koku ile savunan bir böcek (Brachynus crepitans). osurma * Osurmak iş i. osurmak

* Yellenmek.

osuruğu cinli * Çabuk ve olmayacak ş eylere bile kı zı p öfkelenen kimse. osuruk

* Yellenme.

oş inografi * Okyanus ve denizlerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerine deneysel araş tı rmalar yapan bilim kolu, ana deniz bilimi. ot * Toprak üstündeki bölümleri odunlaş mayı p yumuş ak kalan, ilkbaharda bitip, bir iki mevsim sonra kuruyan küçük bitkilere verilen ortak ad. * Ağı , zehir. *İ lâç. * Otla yapı lmı şveya otla doldurulmuş . * Esrar. ot tutunmak * vücuttaki istemneyen kı llarıdüş ürmek için ilâç sürünmek. ot yiyenler * Bitki yiyerek beslenenler. ot yoldurmak * çok zor bir işgördürmek, çok uğ raş tı rmak. otacı

* Hekim.

otacı lı k * Hekimlik. otağ

* Büyük ve süslü çadı r. otak * Bkz. otağ. otakçı

otalama otalamak

otama otamak

* Otağyapan veya satan kimse. * Orduda otağkuran er. * Otalamak iş i. * Zehirlemek, ağ ı lamak. * Otamak. * Otamak iş i, tedavi. *İ lâç vererek hastalı ğıiyi etmeye çalı ş mak, tedavi etmek.

otantik * Gerçek olan, gerçeğ e veya aslı na dayanan, orijinal, mevsuk. otarma otarmak otarsi

* Otarmak iş i veya durumu. * Otlatmak. * Bir ülkede ekonomik alandaki ihtiyaçları kendi kendine karş ı lamaya yönelen tutum.

otarş i * Bkz. otokrasi. otçu otçul

* Köylerde hekimlik yapan kimse. * Otla beslenen (hayvan).

otel

* Yolcu ve turistlere geceleme imkânısağ lamak, bunun yanı nda yemek, eğ lence gibi türlü hizmetleri sunmak amacı yla kurulmuşiş letme. otelci

otelcilik

otist

* Otel sahibi kimse. * Otel iş leten kimse. * Otel sahibi olma durumu. * Otel iş letme iş i. *İ çine kapanı k, psikolojik sorunlarıolan kimse.

otizm *İ çe yöneliklik. otlak

* Hayvan otlatı lan yer, salmalı k, yayla, mera. otlakçı * Para ve emek harcamadan baş kaları nı n sı rtı ndan geçinen (kimse). otlakçı lı k * Baş kaları nı n sı rtı ndan geçinme durumu. otlakiye otlama

* Osmanlıdöneminde, devlet malıotlaklarda yayı lan hayvanlardan alı nan vergi. * Otlamak iş i.

otlamak * (hayvan) Dolaş arak yerdeki ot, çimen, yaprak vb.ni yemek, meş gul olmak, bulunmak. * Para ve emek harcamadan baş kaları nı n sı rtı ndan geçinmek. otlanma * Otlanmak iş i. otlanmak

otlatı lma

* (hayvan) Otlamak. * (otlak) Hayvanlar tarafı ndan yenilmek. * Otlatı lmak iş i.

otlatı lmak * Otlamaya bı rakı lmak. otlatma

* Otlatmak iş i.

otlatma sistemi * Bir meradan beklenen maksimum yararı , özellikle vejetasyona devamlıbir zarar vermeden elde etmek ve bununla birlikte meranı n her tarafı nı n aynıderecede otlatı lması nı sağ lamak için uygulanan bir otlatma plânı . otlatmak * Hayvanıveya sürüyü otlayabileceğ i bir yere götürmek, otlamaya bı rakmak, otlaması nısağ lamak. otlu

* Otu olan.

otlu bağa * Kara kurbağ a (Bufa). otlu peynir * Güzel kokulu otları n, özellikle yaban sarı msağ ı nı n içine katı lması yla yapı lan bir çeş it beyaz peynir. otluk * Otu bol olan yer. * Kı şiçin kurutulmuşot yı ğı nı . * Ot konulan yer. oto

* Bazıkelimelerin birleş imine girerek "kendi kendine'" anlamı nıveren ön ek.

oto * Otomobil kelimesinin kı saltı lmı ş ı . oto parkçı lı k

* Otoparkçı iş ini yapan kimse. otoban * Otoyol. otobiyografi * Bir kiş inin kendi hayatı nıanlattı ğıyazı , öz yaş am öyküsü. otobiyografik * Otobiyografi ile ilgili. otobüs

* Yolcu taş ı yan, motorlu, büyük taş ı t.

otobüsçü * Otobüs iş letmecisi. * Otobüs ş oförü. otobüsçülük * Otobüs iş letmeciliğ i. otodidakt * Öz öğrenimli. otoerotizm * Kiş inin kendi vücudu üzerinde cinsel etkinliklerde bulunma sapı ncı . otogar

* Şehirler arası çalı ş an motorlu taş ı tları n yolcuları nıaldı klarıve indirdikleri yer, garaj.

otograf * Bir yazarı n veya kiş inin kendi elinden çı kan (yazı ). otografi

* Yağ lımürekkeple özel kâğı da çizilen ş ekillerin litografya tekniği ile taşüzerine yazı lması .

otojestiyon * Öz yönetim. otokar

* Toplu geziler için yapı lmı şbüyük otobüs.

otoklâv * Vida ve civatalarla tutturulmuşbasit bir kapağ ıolan, iç bası nca dayanı klıkap. * Lâboratuvar iş lerinde ve ameliyatlarda yararlanı lan her türlü araç ve gereçleri mikropsuzlaş tı rmak için kullanı lan bası nçlıbuhar kazanı . otokontrol * Öz denetim. otokrasi * Hükümdarı n, bütün siyasal kudreti elinde bulundurduğ u yönetim biçimi. otokrat otokritik otokton

* Siyasal kudreti elinde bulunduran (hükümdar). * Öz eleş tiri. * Yerli.

otolit otoman

* Bkz. iş itme taş ı . * Bir tür ipekli kumaş . * Sedir biçiminde kanepe.

otomasyon * Endüstride, yönetimde ve bilimsel iş lerde insan aracı lı ğıolmadan iş lerin otomatik olarak yapı lması . otomat * Canlıbir varlı ğ ı n yapabileceğ i bazı iş leri yapan mekanik veya elektrikli araç. * Sı cak su verecek biçimde hazı rlanmı ş , hava gazıocaklıcihaz. * Yapı larda, merdivenleri aydı nlatacak biçimde düzenlenmişelektrik tesisatı . otomatiğe almak (veya bağlamak) * kendi kendine yeniden düzene sokmak. otomatiğe geçmek * otomatik olarak çalı ş maya baş lamak. otomatik

* Mekanik yollarla hareket ettirilen veya kendi kendini yöneten (alet). * (insan için) İ rade dı ş ı nda yapı lan (davranı ş ).

otomatik olarak * kendiliğinden. otomatik sigorta * Fazla akı m geçtiğinde manyetik veya termik mekanizmalarla devreyi açan alet. otomatikleş me * Otomatikleş mek iş i. otomatikleş mek * Otomatik duruma gelmek. otomatiklik * Otomatik olma durumu. otomatikman * Otomatik olarak. otomatizm * Bir cihaza, bir alete otomatik bir iş leyişkazandı rmak için gerekli olan düzen. otomobil * Patlamalı , içten yanmalı , elektrikli bir motor veya gaz türbiniyle hareket eden taş ı t. otomobilci * Otomobil alı p satan kimse. otomobilcilik * Otomobil alı p satma iş i. otomotiv

* Motorlu taş ı t yapı mı nıkonu alan endüstri kolu.

otonom * Özerk, muhtar. otonomi

* Özerklik, muhtariyet. otopark * Motorlu taş ı tları n belli bir süre için bı rakı ldı ğıyer. otoparkçı * Otoparkta çalı ş an görevli. otoplâsti otopsi

* Eksik bir organa, kiş inin baş ka bir yerinden parça alı p eklemek yoluyla yapı lan onarı m. * Ölüm sebebini belirlemek amacı yla bir cesedi açı p inceleme iş i.

otoray * Ray üzerinde iş leyen motorlu taş ı ma aracı . otorite

* Yetke, sulta, velâyet.

otorite sağlamak (veya temin etmek) * yetki kurmak veya sahibi olmak. otoriter

* Yetkeli, otoriteli.

otoriterli * Otoritesi olan, otoriter. otosist otostop

* Bkz. iş itme kesesi. * Bir yayanı n yoldan geçen bir otomobili durdurarak binmesi ve gideceği yere para vermeden gitmesi.

otostop yapmak * bu biçimde yolculuk etmek. otostopçu * Otostop yapan (kimse). otostopçuluk * Otostop yapma iş i. ototrof ototrofi

* Öz beslenen. * Öz beslenme.

otoyol * Hı zlıbir trafik akı mı sağlamak amacı yla yapı lan, üç veya dört ş eritli, çift yönlü genişyol, otoban. otsu

* Ot gibi olan, gövdesi odunlaş mayan, kı sa ömürlü (bitki).

otsu topluluk * Gövdesi odunlaş mayan kı sa ömürlü bitki topluluğu. otsul

* Bkz. otsu.

otsuz

* Otu olmayan.

otu çek köküne bak * kiş inin kimliğ ini öğrenmek için soyunu sopunu bilmek gerekir. oturacak * Sandalye, tabure, kanepe gibi üstüne oturulan ş ey. oturak

kötürüm.

* Oturulacak yer veya ş ey. * Tahtadan alçak iskemle. * Bir ş eyin yere gelen tarafı , taban. *İ çine abdest bozulan kap, lâzı mlı k. *İ çkili, çalgı lıve kadı nlıeğlenti. * Bacakları nda veya baş ka bir yerinde, gezmesine engel olacak bir özrü olduğ undan hep evde oturan (kimse), * Boru mengenesinin tezgâha oturduğ u ve vidalandı ğı bölüm. * Kürekli teknelerde kürekçilerin oturduğ u enli tahta.

oturak âlemi * Anadolu'nun bazıyörelerinde, sadece erkeklerin katı ldı ğı , kadı n oynatı lan içkili toplantı . oturak kündesi * Güreş te bir elin arkadan iki bacak arası ndan, ötekinin de önden getirilerek kası k üzerinde kilitlenmesi biçimindeki kündeleme. oturaklı * Sağlam, gösteriş li. * Saygıuyandı ran, ağ ı rbaş lı . * (söz için) Yerinde ve sı rası nda söylenen. oturaklı lı k * Oturaklıdavranı ş , ağı rbaş lı lı k, oturmuş luk. oturma

* Oturmak iş i. * (kı sa süre ile) Konukluğ a gitme.

oturma belgesi * Bazıülkelerde çalı ş an veya ticaret yapan kimselere verilen oturma izni belgesi. oturma duvarı * Su basmanı , oturmalı k. oturma grevi * Bir isteğ i gerçekleş tirmek amacı yla, iş çilerin işyerlerinden ayrı lmaksı zı n bulunduklarıyere oturarak grev yapmaktan kaçı nmaları . oturma grubu * Koltuk, kanepe, sandalye, kolçaklısandalye, sallanan koltuk vb. mobilyalardan oluş an grup. oturma izni * Belli bir bölgede resmî makamlarca verilen oturma belgesi. oturma mobilyası * Boyutlarıve ş ekli insan vücudunun ölçülerine uygun olan ve rahat oturmayısağlayan, oturma yüzeyi elâstik veya elâstik olmayan malzemeden yapı lan mobilya. oturma odası * Ev halkı nı n oturmasıiçin ayrı lmı şoda.

oturmak

* Vücudun belden yukarı sıdik duracak biçimde ağı rlı ğı kaba etlere vererek bir yere yerleş mek. * Bu biçimde yerleş tiği yerde kalmak. * Uygun gelmek. * Bir yerde sürekli olarak kalmak, ikamet etmek. * Hiçbir işyapmadan boşvakit geçirmek, boşdurmak. * (toprak veya yapıiçin) Çökmek, aş ağı inmek. * Biriyle beraber yaş amak. * Bir iş i yapmakta olmak, bir iş e baş lamak üzere olmak. * Mal olmak. * Yer almak, geçmek. * Benimsenmek, yerleş mek, kökleş mek. * Belli bir yörüngede dönmeye baş lamak. * (sı vıtortuları için) Dibe çökmek, dipte toplanmak. * Herhangi bir durumda belli bir süre kalmak.

oturmalı k * Su basmanı , oturma duvarı . oturmuş * Yerleş ik, yerleş miş , güçlenmiş . oturmuş luk * Oturmuşolma durumu. * Benimsenmiş , yerleş mişolma durumu. oturtma * Oturtmak iş i. * Halka halka kesilmişpatates, patlı can, kabak gibi sebzelerden yapı lan bir çeş it kı ymalıyemek. oturtmak * Oturmak iş ini yaptı rmak. * Koymak; yapmak, yerleş tirmek. oturtmalı k * Yapı nı n toprak üstünde kalan, 1 m kadar yükseklikte, bütün yapıboyunca devam eden, üstüne gelen duvarlardan birkaç santim dı ş arıçı kı ntı lıana temel duvarı . oturtulma * Oturtulmak iş i. oturtulmak * Oturtmak iş ine konu olmak. oturulma

* Oturulmak iş i.

oturulmak * Herhangi biri tarafı ndan oturmak iş i yapı lmak. oturum * Bir meclis veya kurulun çözümlenmesi gereken sorunlarıgörüş üp tartı ş mak için yaptı ğ ıtoplantı , celse. * Yasama meclislerinin birleş imlerinden her biri. oturup kalkmak * hareket etmek. oturuş

* Oturmak iş i veya biçimi.

oturuş ma * Oturuş mak iş i.

oturuş mak * Yatı ş mak, hı zı azalmak. otuz

* Yirmi dokuzdan sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren iş aret: 30, XXX. * Üç kere on, yirmi dokuzdan bir artı k.

otuz beş lik *İ çinde sı vımaddelerden, 0,50 lt. ölçüsünde bulunan ş iş e. * Küçük rakı . otuzar otuzluk

* Otuz sayı sı nı n üleş tirme biçimi; her birine otuz; her defası nda otuzu bir arada. * Yaş ıotuz civarı nda olan. *İ çinde otuz âdet bulunan. * Otuz lira değ erinde olan.

otuzuncu * Otuz sayı sı nı n sı ra sı fatı ; sı rada yirmi dokuzuncudan sonra gelen. ova

* Çevrelerine göre çukurda kalmı ş , çoğ unlukla alüvyonla örtülü, eğimi az, akarsuları n derine gömülmemiş olduğ u, genellikle genişveya dar düzlük, yazı . oval

ovalama

* Yumurta biçiminde olan, yumurtamsı , sobe, beyzi. * Kapalı , dı şbükey ve uzunca bütün eğriler, özellikle elips gibi iki simetri ekseni olan (simetrik eğri). * Ovalamak iş i.

ovalamak * Ellerini bir ş eye veya birbirine sürtmek. * Sertçe ovmak. * Ezmek veya ufak parçalara ayı rmak. ovalanma * Ovalanmak iş i. ovalanmak * Ovalamak iş ine konu olmak. * Kendi kendini ovmak. ovalatma * Ovalatmak iş i. ovalatmak * Ovalamak iş ini baş kası na yaptı rmak. ovalı ovalı k

* Ovada yaş ayan, ova halkı ndan olan. * Ovası olan, ovalarla kaplı .

ovası z * Ovası olmayan. ovdurma

* Ovdurmak iş i. ovdurmak * Ovmak iş ini yaptı rmak. ovdurtma * Ovdurtmak iş i. ovdurtmak * Ovdurmak iş ini birine yaptı rmak. ovma

* Ovmak iş i.

ovmaç * Hamuru ovalayarak yapı lmı şkı rı ntı larla piş irilmis çorba. * Taze tarhana. ovmak * Bir ş eyin üzerine bastı rarak el gezdirmek. * Bir temizleyiciyle bir yeri veya bir ş eyi kuvvetle sürterek temizlemek. ovogon * Alg, mantar gibi ilkel bitkilerde diş i cinslik hücresi. ovogon dağarcı ğ ı * Çiçeksiz bitkilerin çoğunda üreme organları nıbarı ndı ran boş luk. ovolit ovulma

*İ ç içe mineral kabuklardan oluş an balı k yumurtasıbiçiminde kalker. * Ovulmak iş i.

ovulmak * Ovmak iş ine konu olmak. ovunma

* Ovunmak iş i.

ovunmak * Kendi kendini ovmak. ovuş mak

* Ovuş turmak iş i.

ovuş turma * Ovuş turmak iş i. ovuş turmak * Bir ş eyi bastı rarak baş ka bir ş ey üzerinden geçirmek. * (el için) Birbirine sürtmek. oy

* Bir toplantı ya katı lanları n, bir sorunla ilgili birkaç seçenekten birini tercih etmesi, rey. * Bu tercihi belirten iş aret, söz veya yazı .

oy birliği * Bir toplantı da oylamaya katı lan bütün üyelerin aynıyönde oy kullanması . oy birliği ile * oylamaya katı lan bütün üyeler aynıyönde birleş erek.

oy çokluğu * Oylamaya katı lanları n yarı dan fazlası nı n aynıyönde oy kullanmaları . oy hakkı * Kiş ilere tanı nan oy verme yetkisi. oy sandı ğı * Seçimlerde oy kâğ ı tları nı n içine atı ldı ğ ımühürlü sandı k. oy vermek (veya oyunu kullanmak) * bir sorun üzerindeki görüş ünü belirtmek, rey vermek. oya

* Genellikle ipek ibriş im kullanarak iğne, mekik, tı ğveya firkete ile yapı lan ince dantel.

oya çiçeğ i * Koyu menekş e veya pembe renkte çiçekler açan süs bitkisi (Lagerstroemia indica). oya gibi

* ince, güzel, zarif.

oya koymak * bir konuda sonucu belirlemek için oy verilmesini istemek, oylama yoluyla bir topluğ un görüş ünü almak. oyacı oyacı lı k oyalama

* Oya yapan veya satan kimse. * Oya yapma ve satma iş i. * Oyalamak iş i.

oyalamak * Belirli bir süre birinin dikkat ve ilgisini baş ka bir ş ey üzerine çekmek, meş gul etmek. * Vakit kazanmak için aldatmak. * Eğ lendirmek, hoş ça vakit geçirtmek. oyalamak * Oya ile süslemek. oyalandı rma * Oyalandı rmak iş i veya durumu. oyalandı rmak * Oyalanması na yol açmak, oyalanması nısağ lamak. oyalanma * Oyalanmak iş i. oyalanmak * Oyalamak iş ine konu olmak. * Kendi kendini oyalamak. * Boş una zaman harcamak, vakit geçirmek. oyalantı * Oyalanmak için yapı lan ş ey, hobi. oyalayı cı * Vakit geçirmeye yol açan, eğlendiren, hoşvakit geçirten.

oyalı oyculuk

* Kenarı na oya yapı lmı şveya geçirilmiş . * Oy alabilmek için türlü yollara baş vurma iş i.

oydaş * Aynıdüş üncede, aynıinançta olan, hemfikir. oydurma

* Oydurmak iş i.

oydurmak * Oyması nısağ lamak. oylama

* Oy kullanma iş i.

oylamak * Oya koymak veya oya sunmak. oylamaya geçmek * oy verme iş lemine baş vurmak. oylamaya koymak * bir toplantı daki oy sayı sı nıbelirlemek, oy verilmesini istemek, oya sunmak. oylanı ş

* Oylamak iş i veya biçimi.

oylanma * Oylanmak iş i. oylanmak * Oylamak iş i yapı lmak. oyluk oylum

* Uyluk. * Hacim, cirim. *İ çi oyulmuş , çukur duruma getirilmiş . * Resimde derinlik, üç boyutluk etkisi, mimarlı kta mekân karş ı lı ğ ı .

oylum oylum * Oymalı , girintili çı kı ntı lı . oylumlama * Resim ve heykel sanatı nda ögelere hacim duygusu ve biçim verme iş i, modelâj. oylumlamak * Resim ve heykelde ögelere oylum duygusu ve biçim vermek. * Küçülterek yapmak. oylumlu * Oylumu olan, hacimli. * Büyük, geniş . oyma * Oymak iş i. * Bir nesnenin yüzeyini özel araçlarla oyarak veya delerek türlü biçimler verme. * Ağaç yongası .

* Oyularak yapı lan süsleme. * Oyularak yapı lmı ş . oyma akı l * Yer etmiş , uzun tecrübeler sonunda kabul görmüşnasihat. oyma baskı * Çinko, bakı r, tahta gibi levhalara kazı ma ile yapı lan, resimleri kâğ ı da basma tekniği. oymacı

* Oyma iş leri yapan sanatçı , hakkâk.

oymacı lı k * Oyma yapma sanatı . oymak

* Keskin, sivri uçlu bir cisimle bir ş eyi yontarak veya delerek çukur oluş turmak. * Kumaşgibi bir ş eyi girintili bir biçimde kesmek.

oymak

* Dil ve kültür yönünden büyük bir türdeş lik gösteren, bir çok boydan oluş an, yapı sı ndaki aileler arası nda toplum, ekonomi, din, kan veya evlilik bağlarıbulunan göçebe veya yerleş ik nitelikteki topluluk, aş iret. *İ zcilikte küçük birlik. oymak her biri.

* Hemen hemen benzer veya aynıtür yı ldı zlardan oluş muş , Samanyolunun seyrek yapı lıgenç kümelerinden

oymak oymak * Top top, küme küme. oymakbaş ı * Oymakları n lideri, önde geleni. *İ zcilikte küçük birliklerin baş ı . oymalı

* Oymalarıbulunan, oymalarla süslenmişolan.

oymalı yaprak * Meş e yaprağ ıgibi kenarlarıgirintili çı kı ntı lıolan yaprak. oynak

* Kı mı ldayan, yerinde sağ lam durmayan, hareketli. * Hareket, canlı lı k veren. * Değiş ken, kararsı z. * (kadı n veya kı z için) Davranı ş larıağı rbaş lıolmayan. * Eklemlerin bükülüp doğ rulmaya elveriş li olan çeş idi, oynar eklem.

oynak kemiğ i * Diz kapağı kemiği. oynakça

* Oynak (bir biçimde), oynak olarak.

oynaklı k * Oynak olma durumu. * Oynakça davranı ş . oynama * Oynamak iş i. oynama!

* (olumsuz olarak) "oyalanma, gereği gibi yap, boş una vakit geçirme!" anlamı nda kullanı lı r. oynamak * Vakit geçirme, eğ lenme, oyalanma gibi amaçlarla bir ş eyle uğ raş mak. * Herhangi bir tutku, ilgi veya oyalanma gibi sebeple bir ş eye kendini vermek. * Kı mı ldamak, hareket etmek. * Bir ş eyi sürekli evirip çevirmek veya sürekli olarak dokunmak. * Bir temsilde rol almak. * Film gösterilmek. * (tiyatro için) Sahneye konmak. * Tedirgin etmek, rahatsı z edici davranı ş ta bulunmak. * (eş ya için) Herhangi bir parçasıkı mı ldamak, hareket etmek. * (insan için) (olumsuz olarak) Gerekli görevini yapacak hareketten yoksun olmak. * Sarsı lmak, yeri değ iş mek. * Sporla ilgili çalı ş malara katı lmak. * Müziğin gerektirdiği uyumlu hareketleri yapmak. * Rastgele yön vermek, aldatmak. * Herhangi birine karş ı önemsemeyici davranı ş larda bulunmak. * Büyük bir ustalı k, beceri ve kolaylı kla bir iş i yapmak. * Tehlikeye koymak. * Değiş iklik göstermek. oynanı ş * Oynanmak iş i veya biçimi. oynanma

* Oynanmak iş i.

oynanmak * Oynamak iş ine konu olmak. * Herhangi biri oynamak. oynaş oynaş lı k

* Araları nda toplumca hoşkarş ı lanmayan iliş kiler bulunan kadı n veya erkekten her biri. * Oynaş ı n iş i veya mesleği.

oynaş lı k etmek * toplumda hoşkarş ı lanmayan iliş kilerde bulunmak. oynaş ma

* Oynaş mak iş i.

oynaş mak * Birbiriyle oynamak. * Âş ı ktaş lı k etmek. oynatı lma * Oynatı lmak iş i. oynatı lmak * Oynatmak iş ine konu olmak. oynatı m * Oynatmak iş i. * Sinema endüstrisinin, filmlerin seyircilere gösterilmesi iş iyle uğraş an kolu. oynatı mcı * Oynatı m iş iyle uğraş an kimse. oynatı ş

* Oynatmak iş i veya biçimi. oynatma * Oynatmak iş i. oynatmak * Oynaması nısağ lamak. * Kı mı ldaması na yol açmak. * Herhangi bir canlı ya istenilen hareketleri yaptı rmak. * Korkutmak, heyecanlandı rmak. * Herhangi bir ödevi yerine getirmeyerek karş ı tarafıdüzenle oyalamak. * Sahneye koymak. * Bir araç, gereç kullanmak. * Aklı nı yitirmek. oynaya oynaya * Sevine sevine, büyük bir sevinçle. oynayı ş * Oynamak iş i veya biçimi. oysa

* Araları nda karş ı tlı k, aykı rı lı k bulunan iki cümleyi "tersine olarak, -diğ i hâlde" anlamları yla birbirine bağ lar,

hâlbuki. oysaki oyuk

oyuklu oyulga

* Oysa, hâlbuki. * Oyulmuş , içi boşve çukur olan. * Oyulmuşyer. * Oyuğu olan, oyuklarıbulunan. * Elle yapı lan kalı n, seyrek dikiş .

oyulgalama * Oyulgalamak iş i. oyulgalamak * (kumaş ) Geliş i güzel dikmek. * Saplamak, sokmak. oyulgalanma * Oyulgalanmak iş i. oyulgalanmak * Kumaşgeliş igüzel dikilmek. * Birikmek, sı ralanmak. oyulgama * Elle yapı lan kalı n, seyrek, geliş igüzel dikiş . oyulgamak * Oyulgalamak. oyulganma * Oyulganmak iş i. oyulganmak

* Bir ş eyin içine iyice girmek. oyulma * Oyulmak iş i. oyulmak oyuluş oyum

* Oymak iş i yapı lmak. * Oyulmak iş i veya biçimi. * Oymak iş i.

oyumlama * Oyumlamak durumu veya biçimi. oyumlamak * (bitki) Kök salmak, tutmak. oyun

* Vakit geçirmeye yarayan, belli kurallarıolan eğlence. * Kumar. * Şaş kı nlı k uyandı rı cıhüner. * Tiyatro veya sinemada sanatçı nı n rolünü yorumlama biçimi. * Müzik eş liğ inde yapı lan hareketlerin bütünü. * Sahne veya mikrofonda oynamak için hazı rlanmı şeser, temsil, piyes. * Bedence ve kafaca yetenekleri geliş tirmek amacı yla yapı lan, çevikliğe dayanan her türlü yarı ş ma. * Hile, düzen, desise, entrika. * (güreş te) Hasmı nı yenmek için yapı lan türlü biçimlerde ş aş ı rtı cıhareket. * (teniste) Taraflardan birinin dört sayıkazanması yla elde edilen sonuç.

oyun alanı * Maçları n yapı ldı ğ ıyer. oyun almak * oyunda kazanmak, sayısahibi olmak. oyun bağlamak * güreş te rakibe bir oyun uygulayı p onu sonuçlandı rmadan beklemek. oyun bozmak * tasarlanmı şbir iş i yersiz ve vakitsiz olarak karı ş tı rmak, plânlarıalt üst etmek. * mı zı kçı lı k etmek. oyun çı karmak * baş arı lıoyun oynamak. oyun ebesi * Çocuk oyunları nda oyunun baş ı veya cezalı sı , ebe. oyun etmek * kurnazlı kla birini aldatmak. oyun havası * Kı vrak ritmli ezgi. oyun kâğ ı dı *İ skambil kâğ ı dı . oyun kurmak * bir yarı ş mayıkazanmak için belirli bir taktik uygulamak.

oyun kurucu * (futbolda) Takı mda, savunucular ile akı ncı lar arası nda yer alan, görevi hem savunucular, hem de akı ncı lara yardı m etmek olan üç oyuncudan her biri, haf. oyun masası * Üzeri genellikle yeş il ile kaplanmı şmasa. oyun oynamak * birini aldatmak, kandı rmak. oyun sahası * Oyun alanı . oyun salonu * Oyun masaları nı n bulunduğ u genişoda. oyun vermek * oyunda kaybetmek. oyun yapmak * güreş te rakibe oyun uygulamak. oyun yazarı * Tiyatro, radyo ve televizyonda sahnelenmek veya oynanmak üzere piyes, skeç türü eserler kaleme alan sanatçı . oyun yazarlı ğ ı * Oyun yazma iş i. * Oyun yazarı nı n mesleği. oyuna çı kmak * oyun için sahneye çı kmak. oyuna gelmek * aldatı lmak. oyuna getirmek * birini tuzağa düş ürmek, aldatmak. oyuna kurban gitmek * bir hile, düzen sonunda zarara, iftiraya uğramak. oyunbaz

* Oynamayı seven. * Düzenci, hileci.

oyunbazlı k * Düzencilik, hilecilik. oyunbozan * Birlikte yapı lması na karar verilen bir iş ten tek taraflıcayan (kimse), mı zı kçı . oyunbozanlı k * Oyunbozan olma durumu, mı zı kçı lı k. oyunbozanlı k etmek * birlikte yapı lmasıplânlanan bir iş ten çekilmek. oyuncak

* Oynayı p eğ lenmeye yarayan her ş ey. * Önemsiz ve kolay iş .

* Baş kaları nca bir araç gibi kullanı lan, hiçe sayı lan, güçsüz kimse. oyuncakçı * Oyuncak yapan veya satan kimse. oyuncakçı lı k * Oyuncak yapma veya satma iş i. oyuncaklı * Oyuncağ ıolan. * Çocuksu, çocuk gibi davranan. oyuncu

* Herhangi bir oyunda oynayan kimse. * Sahne, perde veya bir gösteride rol alan sanatçı , aktör, aktris. * Oyunu seven. * Düzenci, hileci. * Çok oyun yapan, oyundan oyuna geçen kimse.

oyunculuk * Oyun oynama iş i. * Sahne sanatçı lı ğ ı . * Düzencilik, hilecilik. oyunlaş tı rı lma * Oyunlaş tı rı lmak durumu. oyunlaş tı rı lmak * Oyun biçimine getirilmek. oyunlaş tı rma * Oyunlaş tı rmak iş i. oyunlaş tı rmak * Tiyatro türünden olmayan herhangi bir eseri teknik yönden oynanabilir duruma getirmek. oyunluk oyuntu

* Tiyatroda oyun oynanan yer, sahne. * Oyulmuşbölüm. * Oyuk, çukur.

oyunu almak * oyunu kazanmak. oyuş * Oymak iş i veya biçimi. ozalit ozalitçi ozan

ozanca

* Yüzeyi ı ş ı ğ a karş ıduyarlıbir madde ile kaplıkâğı t üzerine, kalı ptan çekilmişresim kopyası . * Ozalit yapan veya çı karan kimse. * Halk ş airi. * Şiir yazar kimse, ş air. * Ozana yakı ş ı r (biçimde), ozan gibi.

ozanlı k ozansı

* Ozan olma özelliği. * Ozana yakı ş ı r biçimde, ozan gibi, ş airane.

ozansı lı k * Ozansıolma durumu, ş airanelik. ozmonoloji * Ozmos bilimi. ozmos ozokerit

* Geçiş me. * Yer mumu.

ozon * Molekülünde üç atom bulunan oksijenden oluş an, ağ ı r kokulu, gaz durumundaki basit element (O3). ozon ölçüm * Havada ve oksijen içindeki ozonu ölçme iş i. ozon tedavisi * Lokal veya genel banyo, pansuman veya ş ı rı nga hâlinde ozon ve oksijen vererek yapı lan tedavi. ozon yuvarı * Atmosferin 15-40 km arası nda bulunan tabakası . ozonlama * Ozonlamak iş i. ozonlama cihazı * Ozonlanmı şoksijen elde etmeye yarayan, duyarlı bir alet, ozonlayı cı . ozonlamak * Oksijeni ozon durumuna getirmek. ozonlaş ma * Ozonlaş mak durumu. ozonlaş mak * Ozon durumuna gelmek. ozonlaş tı rı cı * Ozonlu oksijen veya hava hazı rlayan alet. ozonlayı cı * Ozonlama cihazı . ozonoliz

* Ozonla ayrı ş ma.

ozonometre * Ozonölçer. ozonosfer * Ozon yuvarı . ozonoskop * Ozonun varlı ğ ı nı tespit etmeye yarayan düzenek.

ozonölçer * Atmosferdeki ozon niceliğini tespit etmeye yarayan alet. ozonür ozuga

* Ozonun çift bağlıorganik maddelerle meydana getirdiğ i katı lma bileş iğ i. * Tropikal Afrika ve ormanlı k alanlarda yetiş en ince dokulu bir ağ aç türü (Saccoglottis gabonensis).

ö * Tikinme veya bı kma anlatı r. ö, Ö

* Türk alfabesinin on dokuzuncu harfi; ses bilimi bakı mı ndan ince, yuvarlak, genişünlüyü gösterir.

öbek

* Birbirine benzer veya aynı cinsten olan ş eylerin oluş turduğ u bütün, takı m, küme grup. * Özne, yüklem veya çeş itli tümleçlerle birlikte kullanı lan sözlerin bütünü. * Genel olarak yaş , yapı , uzay dağı lı mlarıve hı zlarıbakı mı ndan benzer özellik gösteren dizgelere iliş kin yı ldı zlar kümesi. öbek öbek * Yı ğı n yı ğı n, küme küme toplu bir biçimde. öbeklenme * Öbeklenmek durumu veya biçimi. öbeklenmek * Öbek durumuna gelmek, öbek öbek olmak. öbekleş me * Öbekleş mek durumu. öbekleş mek * Bir grup oluş turmak, öbek durumunu almak. öbür

* "Bu" zamiriyle belirtilen bir ş eyden sonda olan, öteki, diğer. * (zaman için) Önümüzdekinden bir sonraki.

öbür dünya * Öldükten sonra ruhun yaş ayacağ ı na inanı lan âlem, ahret. öbür dünyayı boylamak * ölmek. öbürkü

* Öbürü.

öbürü * Öteki, öbür kiş i veya ş ey, diğ eri. öcü

* (çocuk dilinde) Umacı .

öcünü çı karmak * Bkz. öç almak. öç

* Kötü bir davranı şveya sözü cezalandı rmak için kötülükle karş ı lı k verme isteğ i ve iş i, intikam.

öç almak (veya öcünü almak) * yapı lan bir kötülüğ ün acı sı nı kötülük yaparak çı karmak, intikam almak. öçbe

öçlenme

* Geveze, çok konuş an. * Ukalâ, bilgiç geçinen. * Öçlenmek iş i veya durumu.

öçlenmek * Öç beslemek, öç ile dolu duruma gelmek, hı nç beslemek, kin duymak. öçlü öd öd

* Kin ve intikam dolu, öç alma isteğ inde olan. * Karaciğ erin salgı ladı ğ ıyeş il, sarırenkte acı sı vı , sı vı safra. * Yanarken güzel koku veren bir ağ aç, öd ağ acı . * Bu ağacı n kı yı lmı şparçaları ndan yapı lan tütsü.

öd ağ acı * Dulaptal otugillerden, sı cak ülkelerde yetiş en, dinî törenlerde yakı lan ve yanarken güzel koku veren, tropik bölgelerde yetiş en, odunu ve kabuğ u hoşkokulu bir ağaç (Aquilaria agallocha). öd dı ş ı

* Dı ş ı nlı .

öd kanalı * Karaciğ er ve öd kesesi kanalları nı n birleş mesinden oluş an, safrayıbağı rsağa veren kanal, koledok. öd kesesi ödem ödeme

* Karaciğ ere yapı ş ı k, armut biçiminde, öd salgı layan küçük organ, safra kesesi. * Bazıhastalı klarda yüzde, ellerde, ayaklarda görülen iltihapsı zş iş . * Ödemek iş i, tediye.

ödemek * Bir alı şverişiliş kisinde, borçlu olunan ş eyin karş ı lı ğı nıalacaklı ya vermek, tediye etmek. * Bedelini vererek bir zararıkarş ı lamak, tazmin etmek. * (bir iş , bir kuruluşiçin) Harcanan, yatı rı lan parayıçı kartmak, itfa etmek. * Bir iş in, bir görevin karş ı lı ğı nıvermek. * Bir ş eye özveri ile, zahmetle kavuş mak. ödemeli

ödemli ödenek

ödenekli

* Değeri postahaneye ödendikten sonra alı cı ya verilecek olan. * Karş ıtarafça ödenmek ş artı yla edilen (telefon) veya çekilen (telgraf). * Ödemi olan. * Bir işiçin ayrı lan belli para, tahsisat. * Devlet harcamaları nı n yapı labilmesi için, her yı lı n bütçesiyle yürütme organı na verilen harcama izni. * Parlamento üyelerine, görevleri sebebiyle verilen, yolluk dı ş ı nda kalan para.

* Ödeneğ i olan. * Belli dönemlerde devlet bütçesinden yardı m veya belirli bir pay alan kiş i veya kuruluş . ödeniş

* Ödenmek iş i veya biçimi.

ödenme * Ödenmek iş i. ödenmek ödenmez ödenti

* Ödemek iş ine konu olmak. * Ödenemeyecek kadar, ödenmeyecek biçimde. * Dernek, kuruluşvb. üyelerinin dernek kasası na ödemeyi üstlerine aldı klarıpara, aidat.

ödeş me * Ödeş mek iş i. ödeş mek

ödetme ödetmek ödev vazife.

* Birbirine olan borçlarıödeyip, alacak verecek bı rakmamak. * Karş ı lı k olarak benzer iş , hareket yapı p veya bir ş ey verip manen borçlu kalmamak. * Ödetmek iş i. * Ödemek iş ini yaptı rmak. * Yapı lması , yerine getirilmesi, insanlı k duygusu, töre veya yasa bakı mı ndan gerekli olan işveya davranı ş , * Öğretmenin öğ rencilere verdiğ i çalı ş ma.

ödev bilgisi * Herhangi bir meslekte bulunanları n birbirleriyle ve baş kaları yla olan iş lerinde tutmalarıgereken yollar ve yerine getirmek zorunda bulunduklarıödevler üzerinde duran, bilgi, deontoloji. ödev bilmek (veya saymak) * bir ş ey yapmayıkendisi için yerine getirilmesi zorunlu bir işolarak kabul etmek, borç bilmek. ödevcil

* ödevine bağ lıolan, ödevlerini yerine getirmeyi seven, vazifeş inas.

ödevlendirilme * Ödevlendirilmek iş i veya durumu. ödevlendirilmek * Ödevlendirmek iş ine konu olmak. ödevlendirme * Ödevlendirmek iş i veya durumu. ödevlendirmek * Birine ödev vermek. ödevli * Ödev yüklenmiş , olan, vazifeli. ödiyometre

* Bkz. odyometre. ödlek * Korkak, tabansı z, yüreksiz. ödlekçe ödleklik

* Ödleğ e yaraş ı r (bir biçimde), ödlek gibi. * Ödlek olma durumu veya ödlekçe davranı ş .

ödü bokuna karı ş mak * çok korkmak. ödü kopmak (veya patlamak) * ansı zı n çok korkmak. ödül

* Bir baş arıkarş ı lı ğı nda verilen armağ an, mükâfat. * Bir iyiliğ e karş ı lı k olarak verilen armağ an, mükâfat.

ödül almak * herhangi bir baş arıkarş ı sı nda armağ ana lâyı k görülmek. ödül vermek * ödüllendirmek. ödüllendirme * Ödüllendirmek iş i. ödüllendirmek * Bir baş arı yıveya bir iyiliği ödülle değerlendirmek, mükâfatlandı rmak. ödün

* Uzlaş maya varabilmek için hak, istek veya savları nı n bir bölümünden, karş ıtaraf yararı na vazgeçme, ivaz,

taviz. ödün vermek * ödünle uzlaş ma sağ lamak. ödüncü ödünç

* Ödün veren, tavizci. *İ leride geri verilmek veya alı nmak ş artı yla (alı nan veya verilen).

ödünç alma * ödünçleme. ödünçleş me * Ödünç olarak alı nmı şariyet. * Baş ka bir dilden alı nmı şve bütünüyle özümsenmemiş(söz). ödünleme * Ödünlemek iş i, taviz. * Engellenen ve doyurulmayan dilek, istek ve davranı ş ları n yarattı ğı tedirginliğ i, onları n yerine geçebilecek baş ka dilek, istek ve davranı ş larla giderme. ödünlemek * Ödünle karş ı lamak, taviz vermek. ödünlü

* Ödün niteliğ inde olan, ödün vererek yapı lan, ivazlı . * Ödün veren (kimse). ödünsüz

* Ödün niteliğ inde olmayan, ödün vermeksizin yapı lan, ivazsı z. * Ödün vermeyen (kimse).

ödünü koparmak (veya patlatmak) * çok korkutmak. ödyometre * Kimyasal tepkimelerde gazları n hacim değiş melerini ölçmeye yarayan araç. öf öfke

* Usanç, bezginlik, tiksinti gibi duygular anlatı r. * Engelleme, incinme veya gözdağ ıkarş ı sı nda gösterilen saldı rganlı k tepkisi, kı zgı nlı k, hı ş ı m, hiddet, gazap.

öfke baldan tatlı dı r * öfkeye kapı lı nca bağı rı p çağı rmak insanı rahatlatı r. öfke ile kalkan ziyanla (zararla) oturur * öfkesine kapı larak işgören sonunda güç duruma düş er. öfke topukları na çı kmak * çok öfkelenmek. öfkelendirme * Öfkelendirmek iş i. öfkelendirmek * Öfkelenmesine yol açmak, kı zdı rmak. öfkeleniş * Öfkelenmek iş i veya biçimi. öfkelenme * Öfkelenmek iş i. öfkelenmek * Öfkeli duruma düş mek, kı zmak. öfkeli

* Öfkelenmiş , kı zgı n, hiddetli, gazup.

öfkesi burnunda * çok öfkeli. öfkesi kabarmak * çok kı zmak, sakinleş miş ken yeniden öfkelenmek, tekrar sinirlenmek. öfkesini çı karmak (veya almak) * (öfkeli kiş i) haksı z yere birine çatmak. öfkesini yenmek * iradesini kullanarak öfkesini gidermek. öfkesiz * Çabuk öfkenmeyen. * Kı zgı n olmayan.

öfkeye kapı lmak * çok sinirlenmek, kı zmak, hiddetlenmek. öge

öglena

* Birleş ik bir ş eyi oluş turan basit ş eylerden her biri, unsur, eleman. * Bir sı nı f veya bir topluluğ un bireylerinden her biri. * Bir cümleyi oluş turan özne, yüklem, tümleç gibi birimlerden her biri. * Tatlısularda yaş ayan, kamçıbiçimindeki uzantı sı ile hareket eden mekik biçimindeki bir hücreli.

öglenagiller * Örnek hayvanıöglena olan kamçı lıbir hücreliler sı nı fı . öğle * Gün ortası . * Öğleyin kı lı nan namaz. öğle ezanı * Öğle namazı nıhaber vermek için okunan ezan. öğle namazı * Öğle vakti kı lı nan namaz. öğle paydosu * Çalı ş ma yerlerinde öğ le vaktinde yemek yeme, dinlenme gibi amaçlarla iş i bir süre bı rakma. öğle tatili

* Bkz. öğle paydosu.

öğle uykusu * Genellikle öğle yemeğ inden sonraki kı sa süreli uyku. öğle vakti * Günün öğ le saatleri. öğle yemeği * Öğle saatlerinde yenen yemek. öğlen

öğlenci

* Öğle. * Meridyen düzlemi, nı sfı nnehar. * (ikili öğ retim yapan okulda) Öğleden sonra ders gören (öğrenci), sabahçıkarş ı tı .

öğlende * Öğleyin. öğleüstü öğleüzeri öğleyin

* Öğleye yakı n bir zamanda. * Öğleye yakı n zaman. * Öğle vakti, öğle üzeri.

öğmek * Bkz. övmek. öğrek

* At sürüsü. öğrencelik * Öğrenme amacı yla ilk yapı lan iş . öğrenci

* Öğrenim görmek amacı yla herhangi bir öğ retim kurumunda okuyan kimse, talebe, ş akirt. * Bir bilim veya sanat yetkilisinin gözetimi ve yol göstericiliğ i altı nda belli bir konuda çalı ş an kimse. * Özel ders alan kimse.

öğrenci belgesi * Öğrenci olunduğ unu gösteren yazı lıbelge. öğrenci bileti * Öğrenciler için indirimli fiyatla satı lan girişbileti. öğrenci kartı * Bir kimsenin öğrenci olduğ unu gösterir belge. öğrenci kimliğ i * Öğrencinin adı nıve soyadı nıgösterir belge. öğrenci yurdu * Öğrencilerin barı nma, yeme ve çalı ş maları nıkolayca karş ı layabilecek özel olarak yapı lmı şyer veya bina. öğrencilik * Öğrenci olma durumu, talebelik. öğrenilme * Öğrenilmek iş i. öğrenilmek * Öğrenmek iş i yapı lmak. öğrenim * Herhangi bir meslek, sanat veya işiçin gerekli bilgi, beceri ve alı ş kanlı kları n elde edilmesi macı yla yapı lan çalı ş ma, tahsil. öğrenim belgesi * Bir kimsenin herhangi bir öğ retim kurumunda kayı tlı bulunduğ unu gösterir belge. öğrenimli * Öğrenim görmüş , okumuş , tahsilli. öğreniş öğrenme

* Öğrenmek iş i veya biçimi. * Öğrenmek iş i, ı ttı la.

öğrenmek * Bilgi edinmek; bellemek. * Yetenek, beceri kazanmak. * Haber almak. öğrenmelik * Bir öğ renciye öğrenimini yapmasıveya bir kimsenin bilgi ve görgüsünü artı rmasıiçin bir kuruluş ça verilen para, burs. öğreti

* Bilimde bir düzenli görüş ü oluş turan ilke ve dogmaları n bütünü, meslek, doktrin. * Belli bir anlayı ş a, düş ünceye dayalıolan ilke veya ilkeler dizisi, doktrin.

öğretici

* Öğretme, yetiş tirme ve açı klama niteliğ inde olan, didaktik.

öğreticilik * Öğretici olma durumu. öğretilme * Öğretilmek iş i. öğretilmek * Öğretmek iş i yapı lmak. öğretim

* Belli bir amaca göre gereken bilgileri verme iş i, tedris, tedrisat, talim. * Öğrenmeyi kolaylaş tı racak etkinlikleri düzenleme gereçleri sağ lama ve kı lı vuzluk etme iş i.

öğretim bilgisi * Öğretim ilke, yöntem ve yolları na iliş kin genel sorunları inceleyen bilgi dalı , didaktik. öğretim görevlisi * Üniversitelerde öğ retim üyesi bulunmayan dersler için geçici veya sürekli olarak görevlendirilen, ders veren ve uygulama yaptı ran kimse. öğretim programı * Bir okulu bitirmek veya bir alanda uzmanlaş mak için okunması gereken ders ve konuları kapsayan plân, müfredat, ders programı . öğretim üyesi * Yüksek öğ retim kuruluş ları nda görevli profesör, doçent ve yardı mcıdoçent. öğretim yardı mcı ları * Yüksek öğ retim kurumları nda belirli süreler için görevlendirilen uzmanlar, çeviriciler, araş tı rma görevlileri ve eğ itim öğ retim plânlamacı ları , rektörün onayı yla atanan öğ retim görevlileri, okutmanlar. öğretim yı lı *İ lk, orta ve yüksek okullar ile üniversitelerde öğretimin baş ladı ğıve sona erdiği gün arası nda geçen süre. öğretiş * Öğretmek iş i veya biçimi. öğretme

* Öğretmek iş i.

öğretmek * Bir kimseye bir konuda bilgi ve beceri kazandı rmak. * Yetenek kazandı rmak. * Bilinmeyen bir konuda bilgi sahibi olması nısağ lamak. öğretmen * Mesleğ i bir bilim dalı nı , bir sanatıveya teknik bilgileri öğretmek olan kimse, muallim, muallime. öğretmen evi * Öğretmenlerin barı nma, yemek ve eğlence ihtiyacı nıkarş ı lamak üzere yapı lmı şbina. öğretmenlik * Öğretmenin görevi. öğün * (yemek için) Kez. öğünme

* Bkz. övünme. öğünmek * Bkz. övünmek. öğür

* Yaş ça yakı n, boydaş , yaş ı t, taydaş , akran. * Öğrenmiş , alı ş mı ş . * Alı ş mı ş , yadı rganmaz olmuş , menus. * Takı m, fı rka, zümre.

öğür olmak * çokça birlikte bulunmaktan çok sı kıbir alı ş kanlı k edinmek. öğüreceğ i gelmek * çok iğrenmek. öğürleş me * Öğürleş mek iş i. öğürleş mek * Öğür olmak, birbirine alı ş mak, istinas etmek. öğürlük

* Öğür olma durumu, istinas.

öğürme * Öğürmek iş i. öğürmek

* Kusarken veya kusacak gibi olurken öğürtü sesi çı karmak. * Böğ ürmek.

öğürtleme * Öğürtlemek iş i veya durumu. öğürtlemek * Ayı rmak, ayı klamak, seçmek, temizlemek. öğürtme

* Öğürtmek iş i veya biçimi.

öğürtmek * Öğürmesine yol açmak. öğürtü

* Öğürmek iş i. * Öğürürken çı kan ses.

öğürtü gelmek * öğürmeye baş lamak. öğürtücü öğürüş

* Öğürten. * Öğürmek iş i veya biçimi.

öğüt * Bir kimseye yapmasıveya yapmaması gereken ş eyler için söylenen söz, nasihat. öğüt vermek (veya öğ ütte bulunmak)

* bir kimseye yapması veya yapmaması gereken ş eyler için yol göstermek, nasihat etmek. öğütçü * Öğüt veren kimse, nasihatçi. * Vaiz. öğütleme * Öğütlemek iş i, nasihat. öğütlemek * Birine bir ş eyi yapması nıveya yapmaması nı salı k vermek, nasihat etmek. öğütme

* Öğütmek iş i.

öğütme haznesi * Mutfaklarda yemek artı kları nı atı k su borusuna aktarmadan önce küçük parçalara ayı ran, evyeye bağ lıaraç. öğütmek * Bir araçla tane durumundaki nesneleri ezerek un durumuna getirmek. * Ezmek, çiğ nemek. öğütücü * Öğütme özelliği olan. * Öğütme iş ini yapan makine. * (kâğı tçı lı kta) Gerekli özelliklerdeki kâğı t veya karton hamuruna istenen bazıözellikleri kazandı rmak için sulu ortamda elyaflı maddelerin iş lenmesinde kullanı lan diskli veya konik rotor ve statoru olan makine. öğütücü diş * Azıdiş i, azı . öğütülme * Öğütülmek iş i. öğütülmek * Öğütmek iş ine konu olmak. öğütülüş * Öğütülmek iş i veya biçimi. öğütüş

* Öğütmek iş i veya biçimi.

öhö

* Öksürme sesi. * Bir kimsenin kendi varlı ğ ı nıbelli etmek, söylenen bir ş ey üzerine dikkati çekmek, birine takı lmak veya biriyle eğ lenmek gibi amaçlarla, öksürür gibi yaparak çı kardı ğ ıses. ökçe

* Ayakkabıaltı nı n topuğa rastlayan yüksek bölümü. * Topuğ un arka bölümü. * Saban demirinin geçtiğ i ağaç parçası .

ökçe çene * Boru anahtarı nı n kola bağlıolan setleri dı ş a dönük, hareketsiz çenesi. ökçeci ökçeli

* Ayakkabı lar için ökçe yapan veya satan kimse. * Ökçesi olan veya ökçesi yüksek olan topuklu.

ökçesiz öke

* Ökçesi olmayan (ayakkabı ). * Deha sahibi kimse, dahi.

ökelik * Öke alma durumu. ökleme

* Küçük iş letmelerde, hayvanları n yere çakı lan bir kazı ğ a uzun bir iple bağ lanarak belirli bir daire içerisinde otlamaları na izin verilen ve bu alandaki yem tamamen otlandı ktan sonra kazı ğ ı n yeri değ iş tirilmek suretiyle devam edilen bir otlatma sistemi. ökse * Ökse otu sapları ndan veya çoban püskülü kabukları ndan çı karı lan yapı ş kan macun. * Kuştutmakta kullanı lan, bu macunla bulanmı şdeğnek. * Erkekleri kendine bağ laması nıbilen çok alı mlı kadı n. ökse çubuğu * Üzerine ökse sürülmüşdeğ nek. ökse kuş u * Saka kuş u. ökse otu

* Ökse otugillerden, elma, armut, ı hlamur, kiraz,erik gibi ağaçları n dallarıüzerinde asalak olarak yaş ayan, üzüme benzer yemişveren, sapları ndan ökse çı karı lan zararlıbitki (Viscum album). ökse otugiller * Taçsı z iki çeneklilerden, ökse otu gibi ağ aç dallarıüzerinde asalak olarak yaş ayan bitkileri içine alan bir familya. ökseleme

* Ökselemek iş i veya durumu.

ökselemek * Ökse ile yakalamak. ökseme

* Özlemek, göreceğ i gelmek, istemek.

ökseye basmak * dikkatsizlik ederek zarara uğ ramak veya yanı lmak. öksürme

* Öksürmek iş i.

öksürmek * Solunum yollarızarları nı n rahatsı zlı ğ ısebebiyle akciğ erlerdeki havayıbirdenbire ve gürültülü bir sesle dı ş arı vermek. * Öksürtücü hastalı ğ a tutulmuşolmak. öksürtme * Öksürtmek iş i. öksürtmek * Öksürmesini sağlamak. öksürtücü * Öksürten, öksürüğe yol açan.

öksürük

* Ciğerlerdeki havanı n, solunum organları nı n kası lmasıve zorlanması ylı ağı zdan gürültü ile çı kması . * Üş ütme gibi bir sebeple ortaya çı kan göğ üs ingini.

öksürük otu * Gövdesi pullarala kaplı , sarı çiçekli,ekin tarlalarıiçin zararlı , çok yı llı k ve otsu bir bitki (Tussilago farfara). öksürük tı ksı rı k * Sı k sı k öksürürken göğ üs ingini hastalı ğ ı . öksürüklü * Öksürüğ ü olan, sürekli öksüren. * Yaş lıve hasta. öksürüklü tı ksı rı klı * Sağlı ksı z, sağ lı ğ ıbozuk. öksürüp tı ksı rmak * öksürmek. öksürüş * Öksürmek iş i veya biçimi. öksüz

* Anasıveya hem anasıhem babasıölmüşolan (çocuk). * Kimsesiz.

öksüz kalmak * anasıveya hem anasıhem babasıölmüşolmak. * kimsesiz olmak. öksüzdoyuran * Çok büyük bardak, çanak ve bunları n içindeki yiyecek ve içecek. öksüzler anası , öksüzler babası * yoksul ve kimsesiz olanları gözeten kadı n veya erkek. öksüzlük

* Öksüz olma durumu. * Kimsesizlik.

öksüzsevindiren * Değeri az, cicili bicili ş eyler için söylenir. öküz

* Çift sürmekte, araba çekmekte kullanı lan, etinden yararlanı lan, iğdişedilmişerkek sı ğ ı r. * Bön, görgüsüz, kaba, anlayı ş sı z, yeteneksiz kimse. * Cı valızar.

öküz arabası * Öküz koş ulmuşaraba. öküz arabasıgibi * çok yavaş . öküz balı ğı * Dört kı sa ayağ ıve üst çenesinden aş ağı ya doğ ru sarkı k iki büyük diş i olan, 6 m boyunda, foka benzer bir deniz memelisi (Trigia Iyra). öküz damı * Öküz ahı rı .

öküz gibi

* aptal, anlayı ş sı z.

öküz gibi bakmak * aptalca, hiçbir ş ey anlamadan bakmak. öküz öldü, ortaklı k bozuldu (veya bitti) * iki ortak veya taraf arası ndaki yakı nlı ğı n dayandı ğ ısebep yok olunca, bu yakı nlı k da çözülür. öküz soğuğ u * Nisanı n 15'inden sonra olan fı rtı nanı n adı , sitteisevir. öküz trene baktı ğ ıgibi bakmak * Bkz. öküz gibi bakmak. öküzburnu * Serçegillerden, gagası uzun ve çok kalı n, eti yenir bir kuş(Calao). öküzdili * Sı ğ ı rdili. öküze boynuzu yük olmaz (veya ağ ı r gelmez) * insan kendi yakı nları nıve kendi iş lerini yük saymaz. öküzgözü * Birleş ikgillerden, sarırenkte, papatyayı andı rı r bir çiçek ve onun bitkisi, sı ğı r gözü, mastıçiçeği, arnika (Arnica montana). öküzlük

* Budalalı k, sersemlik. * Budalaca, sersemce iş .

öküzün altı nda buzağıaramak * olmayacak sebeplerle suç ve suçlu bulma çabası nda olmak. öl

* Toprağı n nemi, yaş lı k, höl.

öl dediğ i yerde ölmek, kal dediğ i yerde kalmak * onun sözünden hiç çı kmamak. ölçek

oran.

* Birim kabul edilen herhangi bir ş eyin alabildiği kadar ölçü. * Tahı l ölçmeye yarar kap, kile. * Dört okkaya eş it ağ ı rlı k ölçüsü. * Herhangi bir ölçek miktarı nda olan. * Bir harita veya resimde görülen uzaklı klarla bunları n iş aret ettiğ i, karş ı landı ğı gerçek uzunluklar arası ndaki * Bir ölçü aletinin üzerinde çizgilerle ayrı lmı şbölüm, kadran.

ölçek çizgisi * Haritanı n ölçeğini göstermek için, kenarı na çizilen ve her santimetresinin gerçekte kaç kilometreye karş ı lı k olduğ unu gösteren doğ ru. ölçekli * Ölçek farkı yla aynen bütünü veren geometrik ş ekil veya eleman. ölçer ölçerme

* Ateş i karı ş tı racak demir kol. * Ölçermek iş i veya durumu.

ölçermek ölçme

* Sönmekte olan ateş i, lambayıcanlandı rmak. * Ölçmek iş i.

ölçmek

* En, boy, hacim süre gibi nicelikleri kendi cinslerinden seçilmişbir birimle karş ı laş tı rı p kaç birim geldiklerini belirtmek. * Aş ı rıolmaması na dikkat etmek, kontrol etmek. ölçtürme

* Ölçtürmek iş i.

ölçtürmek * Ölçmek iş ini yaptı rmak. ölçü * Bir niceliğ i, o nicelik için kabul edilmişbirimlerden birine göre oranlayarak değ erlendirme, mizan. * Bu değerlerlendirmede kullanı lan birim, ölçme birimi. * Ölçme sunucu bulunan rakam. * Belirlenmişboyut. * Aş ı rıolmama, ı lı mlı , uygun olma durumu. * Değer, itibar. * Ölçüt. * Bir ezginin eş it bölümlere ayrı lı ş ı . * Bir manzumedeki dizelerin hece ve durak bakı mı ndan denk oluş u, vezin. ölçü almak * yapı lacak bir ş eyin üzerinde kullanı lacağ ınesneye uygunluğ unu sağlayabilmek için o nesneyi ölçmek. * (terzi) vücut ölçülerini tespit etmek. ölçü bilimci * Ölçü bilimi ile uğ raş an kimse. ölçü bilimi * Ağı rlı klarıve ölçüleri inceleyen bilim dalı , metroloji. ölçü vermek * (terziye, ayakkabı cı ya, marangoza) yapı lacak iş le ilgili ölçüleri bildirmek. ölçücü * Ölçme iş ini yapan kimse. ölçülebilir * Ölçme iş ine konu olabilir fiziksel büyüklük. ölçülen

* Bir ölçme iş lemine imkân sağ layan fiziksel büyüklük.

ölçülendirme * Ölçülendirmek iş i. ölçülendirmek * Ölçme iş lemlerini bir düzlem üzerine aktarmak. ölçülme ölçülmek

* Ölçülmek iş i. * Ölçmek iş ine konu olmak.

ölçülü

* Ölçüsü alı nmı ş , ölçülmüş . * Belli bir ölçüye göre düzenlenmişolan (manzume, düz yazı ), vezinli. * Davranı şve düş üncelerinde aş ı rıolmayan, ı lı mlı , mutedil, hesaplı .

ölçülü biçili * Özenle hazı rlanmı ş , iyice hesaplanmı ş . ölçülülük ölçüm

* Ölçülü, dengeli olma durumu, ı lı m, itidal. * Ölçmek iş i. * Ölçerek elde edilen sonuç. * Ölçümlemek sonucu, takdir.

ölçümleme * Değerlendirme, değer biçme. ölçümlemek * Muhakeme etmek. * Akı l süzgecinden geçirmek, sonuç almak, takdir etmek. ölçümlü ölçün

* Metrik. * Standart.

ölçünlü * Standart. ölçünme

* Ölçünmek iş i veya durumu.

ölçünmek * Bir ş eyi uzun uzun düş ünüp hesaplamak, teemmül etmek. ölçüp biçmek * bir konuda çok ayrı ntı lıdüş ünmek, inceden inceye düş ünmek, değ erlendirmek. ölçüsüz * Ölçülmemiş , ölçüsü alı nmamı şolan. * Pek çok, aş ı rı , geliş igüzel, rastgele. * Nereye varacağı düş ünülmeksizin, yerli yersiz. * Ölçüsü olmayan, vezinsiz. ölçüsüzlük * Ölçüsüz olma durumu. ölçüş

* Ölçmek iş i veya biçimi.

ölçüş me * Ölçüş mek iş i. ölçüş mek * (biriyle) Yan yana gelerek boy bakı mı ndan ölçülmek. * Yarı ş mak, müsabaka yapmak. * Karş ı laş tı rmak, mukayese etmek.

ölçüş türme * Ölçüş türmek iş i veya durumu. ölçüş türmek * Ölçüş mek iş ini yaptı rmak. * Aradaki farkı bulmak için iki ş eyi yan yana getirmek, karş ı laş tı rmak, mukayese etmek. ölçüt

* Bir yargı ya varmak veya değ er vermek için baş vurulan ilke, kı stas, mı sdak, kriter.

ölçüyü kaçı rmak * yiyip içmekte veya davranı ş larda aş ı rıgitmek. öldüresiye * Öldürürcesine. öldürme

* Öldürmek iş i.

öldürmek * Bir canlı nı n hayatı na son vermek. * (bitki için) Solup kuruması na sebep olmak. * (bazış eylerin) Dirliğ ini, tazeliğ ini veya sertliğ ini gidermek. * Çok üzmek veya aş ı rıyormak. * (zaman anlatan kelimelerle) Boş una geçmek. * Ölmesine yol açmak. * Sağlı ğı nıbozmak, rahatsı zlı k vermek. * Yok olması na, ortadan kalkması na, azalması na yol açmak. * Etkisini ve gücünü azaltmak. öldürtme * Öldürmek iş i. öldürtmek * Öldürmek iş ini yaptı rmak. öldürücü

* Öldüren, ölüme sebep olan, ölüme yol açan. * Bayı ltı cı , bunaltı cı , sı kı cı , yorucu.

öldürülme * Öldürülmek iş i. öldürülmek * Öldürmek iş ine konu olmak. öldürüş * Öldürmek iş i veya biçimi. ölenle ölünmez * çok sevilen birinin ölümünde çok yas tutulmaması nı , hayatı n sürüp gideceğ ini anlatı r. ölesiye ölet

* Ölecek kadar. * Öldürücü hastalı k salgı nı , kı ran.

öleyazma * Öleyazmak iş i veya durumu. öleyazmak

* Ölecek duruma gelmek, yaklaş mak. ölgün * Dirliği, canlı lı ğı , tazeliğ i kalmamı ş , pörsümüş , solmuş . * Gücü azalmı ş , zayı flamı ş . ölgünlük * Ölgün olma durumu. ölme

* Ölmek iş i.

ölme eş eğ im, ölme (yaza yonca bitecek) * umutsuz bir bekleyiş i anlatmak için söylenir. ölmek

* Yaş amaz olmak, hayatısona ermek, can vermek. * (bitki için) Solmak. * Bazısebeplerle çok sı kı ntıveya acıçekmek. * Değerini, geçerliğ ini, gücünü yitirmek, kullanı lmamak.

ölmek var, dönmek yok! * "neye mal olursa olsun bu işyapı lacak; yapı lması ndan kaçı nı lmayacak" anlamı nda kullanı lı r. ölmez

* Ölümsüz olduğ una inanı lan, kalı cıolan. * Çok dayanı klı , kolay eskimeyen.

ölmez çiçek * Bkz. ölmez çiçek. ölmez çiçek * Basit ve tüylü yapraklı , parlak sarıçiçekleri uzun zaman saklanabilen, özel kokulu, çok yı llı k ve otsu bir bitki, yayla gülü (Helichrysum). ölmez oğlu * Bkz. ölmezoğ lu. ölmez otu * Beyaz, mor veya firfiri çiçek açan otsu bitki (Xeranthemum). ölmezleş tirme * Ölmezleş tirmek iş i. ölmezleş tirmek * Ölümsüzleş tirmek. ölmezlik

* Ölmez olma durumu, ölümsüzlük.

ölmezoğ lu * Çok dayanı klış eyler için söylenir. ölmüş

ölü

* Ölen, ölü olan. * Geçmiş te ölen kimse. * Hayatısona ermişolan, artı k yaş amı yor olan. * Sönük, güçsüz. * Yaş anı lmayan veya çok durgun, hareketsiz. * Sı caklı ğ ı , canlı lı ğ ıolmayan.

* Ölmüşinsan, müteveffa, mevta. * (isim tamlamaları nda belirtilen durumda) Hayvan leş i. ölü açı

* Doğal veya yapay bir engel dolayı sı yla gözetlemenin veya atı ş ı n mümkün olmadı ğ ıyer veya bölge.

ölü dalga * Hı zı azalmı şolarak gelen dalga. ölü deniz

ölü dil

* Fı rtı nadan sonra tamamı yla sakin duruma gelmişdeniz. * Dalgası z, açı k denizden etkilenmeyen deniz. * Günümüzde kullanı lmayan, konuş ulmayan, sadece elimizde belgeleri olan dil.

ölü doğum * Bebeğ in ölü doğmasıdurumu. ölü fiyatı na * Değerinden çok ucuza, yok pahası na. ölü gibi * hiç kı mı ldamadan, hareketsiz. ölü gözü gibi * (ı ş ı k için) sönük, fersiz. ölü gözü kadar * çok az, damla, bu katre. ölü gözünden yaşummak * hiç olmayacak yerden, mümkün olmayan durumda yardı m veya destek beklemek. ölü helvası * Ölü evinde piş irilip konuklara dağ ı tı lan un veya irmik helvası . ölü mevsim * Herhangi bir iş in, faaliyetin veya hareketliliğ in durgunlaş ı p yavaş ladı ğ ısüre. ölü nokta * Gözden uzak yer. ölü örtü

* Dökülen yaprak ve baş ka bitki kalı ntı ları ndan oluş an örtü.

ölü renk * Parlaklı ğı olmayan, donuk renk. ölü saat ölü salı

* Herhangi bir faaliyet, işveya durum sı rası nda yitirilmişsüre veya zaman. * Teneş ir.

ölü sezon * Turizm sezonunun en durgun olduğ u dönem. ölü yatı rı m * Ticaret veya sanayide kâr getirmeyen, geleceğ e veya pazar imkânıbulunmayan yatı rı m. ölü yemeği

* Ölü evine komş u veya akrabalar tarafı ndan hazı rlanı p getirilen yemek. ölü yı kama * Dinî kurallara göre, ölüyü gömülmeden veya kefene sarmadan önce yı kamak iş i. ölü yı kayı cı * Dinî kurallara göre, ölüyü kefenlenmeden veya gömülmeden önce yı kayan kimse. ölü zaman * Bkz. ölü saat. ölük

* Canlı lı ğı azalmı ş , hâlsiz.

ölülük * Cansı z kalma durumu, cansı zlı k. ölüm

* Bir insan, bir hayvan veya bitkide hayatı n tam ve kesin olarak sona ermesi, mevt, irtihal, vefat. * Ölme biçimi. *İ dam cezası . * Sona erme, yok olma, ortadan kalkma. * Çok büyük sı kı ntı , üzüntü. * Ölmesi istenen kimse veya ş ey için kullanı lı r.

ölüm Allah'ı n emri * herkes ölecek, ölmek mukadderdir. * tehlikeli bir karar verme durumunda "ölümden korkmuyorum, ölümü bile göze alı yorum" anlamı nda kullanı lı r. ölüm cezası * Bkz. idam cezası . ölüm dirim * Hayatî önemi olan. ölüm döş eğ i * Ölüm hâlinde, ölmek üzere. * Son nefesinin verileceğ i yatak veya yer. ölüm emri * Birinin mutlaka ölmesi gerektiğini bildiren emir. ölüm fermanı * Bir kimsenin, ölmesini gerektiren durum, işvb. ölüm hak miras helâl * ölüm nası l normal bir olaysa mirası n paylaş ı lmasıda olağ an bir iş tir. ölüm kalı m * Her türlü tehlikeyi göze alma. ölüm kalı m meselesi * Yok olmamak amacı yla giriş ilen mücadele. ölüm kalı m savaş ı * Ölüm kalı m meselesi. ölüm korkusu * Ölme tehlikesiyle yüz yüze gelmekten duyulan korku, can korkusu. ölüm oranı

* Bir ülkede toplam nüfus içindeki ölüm sayı sı nı n ortaya çı kardı ğ ıoran. ölüm orucu * Herhangi bir amaca ulaş mak için sonunda ölümü bile göze alarak tutulan oruç. ölüm ölüm de, hı rlamaya ne borcum var? * sı kı ntı , üzüntü, keder, dert veya yoksulluk çekmektense ölüm daha iyidir. ölüm sessizliğ i * Derin sessizlik. ölüm sigortası * Sigortalı nı n ölümü hâlinde sigortalayan tarafı ndan ödenmesi kabul edilen parayıgösteren sigorta türü. ölüm sükûtu * Yoğun ve derin sessizlik. ölüm sükûtu çökmek * yoğ un ve derin sessizlik kaplamak. ölüm tazminatı * Sözleş meye göre, ölüm hâlinde ölenin geride bı raktı kları na iş veren tarafı ndan ödenen para. ölüm var dirim var * "insan her an ölebilir de yaş ayabilir de" anlamı nda önlem almayıöğ ütler. ölümcül * Ölümle sona erme ihtimali olan veya ölümle sona eren. * Can çekiş en. ölümle burun buruna gelmek * ölümle sonuçlanabilecek çok büyük bir tehlike ile karş ı laş mak. ölümle öç alı nmaz * düş manları n ölümünden sevinç duymak insanlı ğ a yakı ş maz. ölümlü

* Gelip geçici, kalı msı z, fani. *İ nsan.

ölümlü dünya * Sonunda öleceğ imiz dünya, fani dünya. ölümlük

* Bazıkimselerin, öldüklerinde cenazelerinin kaldı rı lması na harcanmak için biriktirdikleri para.

ölümlük dirimlik * Ölüm döş eğ inde, ağı r hasta yatarken kimseye muhtaç olmamak için elde tutulan (para, mal). ölümlülük * Ölümlü olma durumu, fena (II). ölümsek ölümsü

* Ölümcül. * Ölümü andı ran, ölüm durumuna yakı ş an.

ölümsüz * Hiçbir zaman ölmeyecek olan, ebedî, lâyemut. * Hiç unutulmayacak, daima anı lacak olan, ebedî. * Hiç unutulmayacak olan kimse.

ölümsüzleş me * Ölümsüzleş mek iş i. ölümsüzleş mek * Ölümsüz olmak, ölümsüz duruma gelmek. ölümsüzleş tirme * Ölümsüzleş tirmek iş i. ölümsüzleş tirmek * Ölümsüz duruma getirmek. ölümsüzlük * Ölümsüz olma durumu, ölmezlik. * Kalı cı lı k, ebedîlik. ölümü göze almak * elde etmek istediği sonuç uğ runa ölmekten korkmamak. ölümü öp * bir konuda karş ı sı ndakini ikna etmek için kullanı lan kesin yemin sözü. ölümün soluğ unu ensesinde duymak * her an öleceğini beklemek, ölüm korkusu ile dolu olmak. ölümüne susamak (veya ölüme koş mak) * ölümü kendi üzerine çekecek tehlikeli davranı ş ta bulunmak. ölünme ölünmek

* Ölünmek iş i veya durumu. * Herhangi biri ölmek.

ölüp ölüp dirilmek * çok sı kı ntı , acıçekmek veya çok ağ ı r hastalı k geçirmek. ölür müsün, öldürür müsün? * çok kı zı lacak bir terslik karş ı sı nda kalı ndı ğ ı nda söylenir. ölüsü kandilli *İ yi gitmeyen bir işiçin sövgü yerine kullanı lı r. ölüsü kı nalı * Bkz. ölüsü kandilli. ölüsü ortada kalmak * cenazesini kaldı racak kimse bulunmamak. ölüsünü öpmek * yemin sözü olarak kullanı lı r. ölüş

* Ölmek iş i veya biçimi.

ölüyü güldürmek * çok güldürmek. ömre bedel * bir ömre değ ecek kadar (iyi, güzel, değ erli).

ömrü oldukça * yaş adı kça. ömrü uzamak * uzun süre yaş amak veya çok dayanmak. ömrü vefa etmemek * bir sonuca ulaş madan ölmek. ömrübillâh * Şimdiye değ in veya hiçbir vakit. ömrüde

* hiçbir zaman.

ömrühayat * Geçirilen, yaş anı lan bütün ömür boyu. ömrümün varı * sevgi sözü olarak kullanı lı r. ömrünce

* Ömrü boyunca, yaş adı ğı süre içinde.

ömrüne bereket * "ömrün uzun olsun!", "var ol", "sağol" anlamı nda kullanı lı r. ömür

* Yaş ama veya var olma süresi, yaş am, hayat. * Çok hoş a giden.

ömür adam * Neş eli, hoşsohbet, komik, eğ lendiren ve beğ enilen kimse. ömür boyu * Sağkalı ndı ğ ı , yaş andı ğ ısürece. ömür boyunca * Hayatıdevam ettiği süre içinde, sağolduğ u sürece. ömür çürütmek * uzun zaman emek vermişolmak veya boş una vakit geçirmişolmak. ömür geçirmek * yaş amak. ömür sürmek * iyi ve rahat yaş amak. * yaş amıbelli ş artlar içinde sürüp gitmek. ömür törpüsü * Uzun ve üzücü iş . ömürler olsun * eli öpülenin öpene "çok yaş a" anlamı nda söylediği söz. ömürlü

ömürsüz

* Ömrü uzun olan. * Uzun süreli. * Ömrü kı sa olan.

* Kı sa süren, yararsı z. ön * Bir ş eyin esas tutulan yüzü, arka karş ı tı . * Bir ş eyin esas tutulan yüzünün baktı ğı yer, karş ı . * Bir kimsenin ilerisi. * Yakı n gelecek zaman. * Giyeceklerin genellikle göğsü örten bölümü. * Benzerler arası nda bakı lan veya gidilen yönde olan. * Bazıkelimelerin baş ı na getirilerek kelimenin anlamı na "önce olan" veya "ilk kavramı " katar. * Civar, yöre. ön ad

ön alı m

* Kiş ilere verilen ilk ad. * Sı fat. * Bir mülk kaça satı n alı nmı ş sa, o mülke o para ile sahip olma, ş ufa.

ön alı m hakkı * Üçüncü kiş iye satı lan bir mülkü bir kimsenin öncelikle satı n alması na yetki veren hak, ş ufa hakkı . ön avurt * Avurdun ön bölümü. ön avurt ünsüzü * Dil ucunun ön damağa çarpması ndan oluş an ve dilin yanları ndan çı kan ünsüz. ön belirti ön bilgi

* Belirtilerin ilk olarak belli olanı . * Herhangi bir konuda derinlemesine bir araş tı rma yapmadan sağlanan birtakı m bilgiler.

ön bilim * Dinî inanı ş a göre Tanrı nı n gelecekteki her ş eyi önceden bilmesi. ön çalı ş ma * Bir çalı ş maya baş layabilmek için yapı lmasıgereken hazı rlı k. ön damak * Damağ ı n ön bölümü. ön damak ünsüzü * Ciğerlerden gelen havanı n dil sı rtı yardı mı yla ön damağ ı n çeş itli noktaları nda patlayarak veya sı zarak oluş turduğu ünsüz: k, g, ğ, y. ön denetim * Yapı lmasıdüş ünülen bir iş e baş lamadan önce gereken ön araş tı rmanı n ve incelemenin yapı lması . ön deyi * Sunuş , prediksiyon. ön deyiş * Bir eserde ası l konu olarak ele alı nan olaylardan önce, geçmişbirtakı m baş ka olgularıanlatan ilk bölüm, prolog. ön ek gibi. ön göğ üs

* Bazıyabancıdillerde kelime kökünün önüne gelerek kelimeye belirli bir anlam katan ek: normal, anormal

* Böceklerde göğ üs gölgesinde bulunan üç hakladan en öndeki. ön gün * Bir önceki gün, arife. ön kol

* Kolun dirsekle bilek arası ndaki bölümü.

ön kol kemiği * Ön kolun iskeletini oluş turan iki uzun kemikten dı ş ta olanı . ön koş ul

* Ön ş art.

ön lisans * Yüksek öğ retimde ilk iki yı llı k lisans programı . ön oda

* Gözde saydam tabaka ile iris arası nda kalan boş luk.

ön oluş

* Varlı ğı n yoktan oluş madı ğ ı nı , tohum durumunda, son derece küçük ve tam olarak önceden var olduğunu, sonradan büyüyüp geliş tiğ ini ileri süren teori. ön oluş um * Bkz. ön oluş . ön seçici

* Ön elemeyi yapan (kimse, kurul).

ön seçim * Genel seçimde aday gösterilecek kiş ileri belirlemek için, bir parti üyesi olan belli sayı daki seçmenlerin katı lması ya yapı lan seçim. * Bir yarı ş mada yarı ş maya katı lanlar arası nda ön eleme yapma iş i. * Bir antenin aldı ğ ıçeş itli yayı nlar arası nda bir alı cı nı n girişdevreleriyle yapı lan seçim. ön ses

* Kelimenin oluş tuğu seslerden ilki.

ön ses düş mesi * Kelime baş ı ndaki bir sesin kaybolması: Isı cak > sı cak, ı sı tma > sı rma gibi. ön sezi * Hiçbir belirti yokken bir ş eyin olacağ ı nı sezme, içe doğma, hissikablelvuku, altı ncıduygu veya his. * Temellendirilmeyen duygu; verilmemişolanı n, bilinmeyenin, özellikle gelecekle ilgili olanı n önceden duyulması , doğru sayı lması . ön sezili

* Ön sezisi olan.

ön soruş turma * Yapı lacak soruş turmayla ilgili olarak önceden yapı lan soruş turma. ön söz

* Bir eserin konusunu tanı tan, amacı nı , iş lenişbiçimini açı klayan, bazen hazı rlanmada emeğ i geçen kiş ileri belirten yazı , mukaddime. ön sözleş me * Gelecekteki bir sözleş menin gerçekleş tirilmesi amacı yla geçici olarak yapı lan sözleş me, akit vaadi. ön ş art

* Bir iş in çözümlenmesinde ilk önce yerine getirilmesi gereken ş art, ön koş ul.

ön tasar ön tası m ön teker

* Herhangi bir tasarı n ilk biçimi. * Vargı sıbaş ka bir tası mda küçük veya büyük önerme durumunda olan tası m. * Araçları n ön düzeninde yer alan tekerlek. * Önder, lider, baş ıçeken kiş i.

ön türeme * Aslı nda kelimede bulunmayan bir ünsüzün veya ünlünün ön seste belirmesi: urmak > vurmak, Rum > Urum gibi. ön uyum

* Bir canlıvarlı ğ ı n belli bir ortama kendini uydurma yatkı nlı ğı .

ön vurgu * Yer adları nda, zarf, bağ laç ve ünlem olarak kullanı lan bazıkelimelerde, ilk hecede bulunan vurgu: A'nkara, Ka'yseri, a'nsı zı n gibi. ön yargı * Bir kimse veya bir ş eyle ilgili olarak belirli ş art, olay veya görüntülere dayanarak önceden edinilmişolumlu veya olumsuz yargı , peş in yargı , peş in hüküm. ön yargı lı * Ön yargı larıolan, ön yargı ile karar veren. ön yaylak * Esas yaylaktan daha aş ağı da bulunan yaylağ a çı karken veya yaylaktan dönerken bir süre otlatı lan ve bir miktar ot biçilip kurutulan yaylak. ön yüzbaş ı * Kı demi iki rütbe artı rı lmı şyüzbaş ı . önayak

* Bir iş te öncü, iş i yürüten (kimse).

önayak etmek * bir iş e, birinin baş laması nı , giriş mesini istemek. önayak olmak * bir iş e ilkin baş layı p herkesi arkası ndan sürüklemek. önce

*İ lk olarak, baş langı çta. * (zaman anlatan kelimelerden sonra getirilerek) Şu kadar zamanı n geçmişbulunduğunu anlatı r. * Baş taki, geçmiş teki bölüm, geçmişzaman.

önce bilim * Bkz. ön bilim. önce can sonra canan * insanları n bencil oldukları nı , önce kendilerini, sonra yakı nları nıve sevdiklerini düş ündüklerini belirtir. öncecilik

önceden

* Bir ş eyi baş kaları ndan önce yapma iş i, insiyatif. * Önde gelmek iş i. * Baş larken, baş langı çta, daha önce, evvelce.

önceki öncel

* Önce olan, evvelki, mukaddem, sabı k. * Bir görevde, meslekte kandinden önce yerini tutmuşolan kimse, selef, ardı l karş ı tı . * (çokluk olarak) Bizden önce yaş amı şolanlar. * Sonucun çı karı ldı ğıönerme veya önermeler.

öncel belirleme * Tanrı nı n her ş eyi önceden bildiğ i dogması na dayanı larak, her ş eyin önceden Tanrı ca düzenlenmiş olduğ unu anlatan terim. öncel düzen * Ruhla beden arası ndaki iliş kinin Tanrı ca önceden düzenlendiğini ileri süren öğ reti. önceleme * Öncelemek iş i. öncelemek * Bir ş eyi önceden yapmak, geri bı rakmakmak, öne almak, takdim etmek. önceleri * Önceki zamanda, baş langı çta. öncelik öncelikle öncelikli

* Bir ş eyin öbüründen önce olması durumu, takaddüm. * Öne alı narak, daha önce olarak. * Önceliği olan.

öncesiz * Zamanda baş langı cıolmayan, ezeli. öncesizlik * Öncesi olma durumu, ezeliyet. * Baş langı cı olmadı ğ ıdüş ünülen zaman, ezel. öncü

* Önde gidip haber ulaş tı ran kimse. * Bir sanat veya düş ünce akı mı nı , çağı na göre yeni bir görüş ü baş latan kimse veya eser, müjdeci, avangart. * Önder, kı lavuz. * Yürüyüş te kolun ilerisinden giden kı ta, piş dar, artçıkarş ı tı .

öncü oyun * Geleneksel tiyatrodan ayrı lan, kuruluşve anlatı m yönünden yenilikler getirmek isteyen oyun. öncü tiyatro * Herhangi bir akı mda veya dönemde birtakı m yenilikler getiren tiyatro. öncül

* Bir çı karı mı n öncüller kümesini oluş turan önermelerden herhangi biri mukaddem. * Bir tası mda sonucu hazı rlayan ilk iki önermeden her biri, mukaddem. * Bir bilimsel çalı ş mada iş e koyulurken, araş tı rmaya konu edilmeksizin doğru sayı lan önerme. * Kı lavuz, öncü.

öncül olmak * Kı lavuzluk, öncülük yapmak.

öncülük

* Öncü olma durumu. * Önderlik.

öncülük etmek * bir iş i baş latmak, bir iş in baş laması na önayak olmak. önde gelmek * önemli durumda olmak. öndelik * Anlaş maya göre, yapı lacak bir hizmet veya satı n alı nacak bir mal karş ı lı ğ ıgerçekleş ecek borçtan, öncelikle ödenen bölüm, avans. önder * Gücü, ünü veya toplumsal yeri dolayı sı yla, belli zaman ve durumlar içinde, iliş kili bulunduğ u küme veya toplumun tutum, davranı şve etkinliklerini değiş tirip yöneltme yeteneğini gösteren kimse, lider, ş ef. önderlik * Önder olma durumu veya öndere yakı ş ı r davranı ş , öncülük, liderlik. öne almak (veya alı nmak) * bir ş ey veya bir kimseye öncelik tanı mak (tanı nmak). öne düş mek * önden yürümek. * kı lavuzluk etmek. öne sermek * ortaya koymak, meydana çı karmak, göstermek. öne sürmek * (birini) ilkin harekete geçmesi için önermek. * ileri sürmek. önel

önem

* Bir iş in tamamlanmasıiçin tanı nan ek süre, mehil. *İ şsözleş mesine göre iş çinin iş ten çı karı lmasıdurumunda tanı nan süre. * Bir ş eyin nitelik veya nicelik bakı mı ndan değ eri olma durmu, ehemmiyet.

önem vermek * değ er vermek, önemli saymak. önemli önemlice

* Önemi olan, mühim, ehemmiyetli. * Önemli sayı labilecek kadar. * Ciddî.

önemseme * Önemsemek iş i. önemsemek * Önemli saymak, önem vermek, mühimsemek. önemseniş * Önemsenmek iş i veya biçimi. önemsenme

* Önemsenmek iş i. önemsenmek * Önem verilmek, üzerinde durulmak. önemseyiş * Önemsemek iş i veya biçimi. önemsiz

* Önemi olmayan, ehemmiyetsiz.

önemsizce * Önemli sayı lmayacak kadar. önemsizlik * Önemsiz olma durumu. önerge

* Meclis, kongre gibi resmî bir toplantı da, herhangi bir konu veya sorunla ilgili olarak bir önermede bulunmak için, üyelerden biri veya birçoğ u tarafı ndan baş kanlı ğ a verilen, oya konularak karar verilmesi istenen yazı lı kâğı t, takrir. önerge vermek * bu tür bir yazı yıilgili meclis veya kongre baş kanlı ğ ı na sunmak, takrir vermek. öneri

* Bir sorunu çözmek üzere öne sürülen görüş , düş ünce, teklif.

öneride bulunmak * önermek, teklif etmek. öneriş

* Önermek iş i veya biçimi.

önerme * Önermek iş i. * Kabul edilmesi için öne sürülen düş ünce, teklif. * Bir savıöne süren veya bir durumu dile getiren cümle; belli bir yorumda belli bir doğruluk değ eri kazanan düzgün deyim, kaziye. önermek

* Bir sorunu çözmek üzere bir ş ey öne sürmek, teklif etmek.

önerti

* Şartlıbir önermenin ş artıanlatan ön bülümü: "Duman çı kı yorsa ateşvardı r" sözünde "duman çı kı yorsa" ş artıbir önertidir. öneze

öngörme

* Avcı ları n av beklemek için taşyı ğ ı nları ndan yaptı klarıpusu, evsin. * Sürek avı nda pusuda av bekleyen avcı . * Öngörmek iş i.

öngörmek *İ lerisi için kararlaş tı rmak, göz önünde tutmak, derpişetmek. öngörü

* Bir iş in ilerisini kestirme veya bir iş in nası l bir yol alacağ ı nıönceden anlayabilme ve ona göre davranma.

öngörülme * Öngörülmek iş i veya durumu.

öngörülmek *İ lerisi için kararlaş tı rı lmak, göz önünde tutulmak. öngörülü önlem

* Bir iş in ileride nası l olacağı nıkestirerek ona göre davranan, öngörüsü olan, durendiş . * Bir ş eyi sağlayacak önleyecek yol, tedbir.

önlem almak * kötü veya yanlı şbir ş eyi ortadan kaldı rmak veya engel olmak amacı yla hazı rlı k yapmak ve bu amacı gerçekleş tirmek için birtakı m çarelere başvurmak, tedbir almak. önleme * Önlemek iş i. önlemek

önleniş önlenme

* Bir ş eyin olması na veya yapı lması na engel olmak. * Ortaya çı kan veya çı kacağı düş ünülen bir tehlikeyi durdurmak, önüne geçmek. * Önlenmek iş i veya biçimi. * Önlenmek iş i.

önlenmek * Önlemek iş i yapı lmak. önleyici * Önlemek veya engel olmak amacı yla yapı lmı ş . önleyiş önlük

* Önlemek iş i veya biçimi. *İ şyaparken giysinin önü kirlenmesin diye bele bağ lanan örtü. *İ lkokul öğrencilerinin giydiği bir örnek üstlük. *İ şyaparken, çalı ş ı rken giysiyi korumak için giysi üzerine giyilen önden veya arkadan ilikli, kollu giyecek. * Küçük çocuklara yemek yedirirken üstlerini korumak için boyunları na bağ lanan örtü.

önlüklü * Önlük giymişolan. önlüklük önsel önsellik

* Önlük yapmaya elveriş i (kumaş ). * Hiçbir denemeye dayanmadan ve yalnı z akı l yoluyla, apriori. * Önsel olma durumu.

önü alı nmak * önlenmek. önü sı ra

* Önünden, çok uzak olmayan bir aralı kla.

önünce (veya önünden) * -den biraz önce.

önünde ardı nda gidilmez * arkadaş lı ğ ı na güvenilmez. önünde perende atı lmamak * aldatı lmamak. önüne arkası na bakmadan * iyi hesap etmeden, düş üncesizce. önüne bakmak * utanmak, utancı ndan cevap vermemek. önüne bir kemik atmak * Bkz. ağzı na bir kemik atmak. önüne çı kmak * rastlaş mak, karş ı laş mak, karş ı sı na çı kmak. * ilk defa görmek, yüz yüze gelmek. * yolunu kesmek için birdenbire karş ı durmak. önüne dikilmek * gelip karş ı sı nda durmak; karş ı sı na dikilmek. * karş ı sı ndakine engel olmak istediğ ini söz veya davranı ş ı yla göstermek. önüne geçmek * birinin önünden yürümek. * birine kı lavuzluk etmek. önüne geçmek önüne geçmek * yolunu kesmek. * önlemek. önüne gelen * karş ı sı na çı kan, rasgele, olur olmaz kimse. önüne geleni kapar, ardı na geleni teper * arsı z, huysuz, geçimsiz (kimse). önüne katmak * önden yürütüp kendisi ardısı ra gitmek. önünü almak * önlemek. önünü ardı nı düş ünmemek * sonucun ne olacağı nıhesaplamamak, ilerisini gerisini düş ünmemek. önünü kesmek * yolunu kesmek. * (akarsu için) akması na engel olmak. öp babanı n elini * beklenmedik, elveriş siz bir durum karş ı sı nda "ş imde ne olacak?" anlamı nda kullanı lı r. öperken ı sı rı r * gösterdiği güler yüze güvenilmemesi gereken kimseler için söylenir. öpme * Öpmek iş i. öpmek

* Sevgi, saygı , bağ lı lı k, teş ekkür belirtmek amacı ya dudakları nıbir ş eye değ dirmek. öptürme * Öptürmek iş i. öptürmek * Öpmek iş ini yaptı rmak veya öpmesine izin vermek. öpücük

* Öpme, öpüş , buse.

öpücük göndermek (veya yollamak) * parmakları nı n iç ucunu öpüp birine atar gibi yaparak onu selâmlamak. öpücük kondurmak * hafifçe öpmek. öpülme öpülmek

* Öpülmek iş i. * Öpmek iş ine konu olmak.

öpüp baş ı na koymak * bir nimeti veya kutsal sayı lan bir varlı ğı saygı yla el üstünde tutmak, yüksekte tutmak. * bir ş eyi memnunlukla karş ı lamak, saygı duymak, saygı yla karş ı lamak. öpüş

* Öpmek iş i veya biçimi.

öpüş me * Öpüş mek iş i. öpüş mek

örcin ördek

* Birbirini öpmek. * (nesnelerin parçaları ) Biribiriyle tam olarak yanyana bulunmak, temasıolmak. *İ p merdiven. * Perde ayaklı lardan, evcil ve yabanî türleri bulunan su kuş u (Anas). * Erkek hastaları n yataktan kalkmadan içine idrar yapmak için kullandı klarıboynu eğ ri kap. * Uzak yolculuklarda sürücülerin yollardan aldı klarıyolcu.

ördek balı ğ ı * Lapinagillerden, Akdeniz ve Avrupa kı yı ları nda yaş ayan, 25-35 cm uzunluğunda, çeş itli ve güzel renkleri olan bir balı k (Labrus mixtus). ördek yürüyüş ü * Ördek gibi badi badi yürüme. ördekbaş ı * Yeş ille lâcivert arasırenk: Elâ değil, yeş il! Ördekbaş ıgibi. * Bu renkte olan. ördekgagası * Açı k turuncu renk. * Bu renkte olan. ördekgiller * Kı sa bacaklı , perde ayaklı , süzgeç gagalısu kuş larıfamilyası .

ördürme

* Ördürmek iş i.

ördürmek * Örmek iş ini yaptı rmak, örmesini sağ lamak. örek

* Duvar.

öreke * Eğ rilmekte olan yün, keten gibi ş eylerin tutturulduğu, bir ucu çatal değnek. ören örenlik örf

* Eski yapıveya ş ehir kalı ntı sı , harabe, virane. * Ören durumuna gelmişyer, harabelik. * Yasalarla belirlenmemişolan, halkı n kendiliğinden uyduğ u gelenek, âdet.

örfî * Örfle ilgili. örfî idare örge örgen

* Sı kı yönetim. * Motif. * Organ, uzuv.

örgensel * Örgenle ilgili, organik, uzvî. örgü

örgücü

örgülü

* Örmek iş i veya biçimi. * Tı ğve ş iş lerle, özel makinesiyle ilmiklerin yan yana getirilmesiyle örülerek yapı lmı şş ey. * Örülmüşsaç bölüğü, belik. * Dokumacı lı kta atkıve çözgü ipliklerinin, dokumayı oluş turacak biçimde belli bir desene göre kesiş mesi. * Bazısinir veya damarları n birbirine geçip dolaş ması ndan ortaya çı kan oluş um. *İ letiş im, ulaş ı m vb'nin ülke yüzeyinde yayı lmı şbiçimi, ağ . * Konunun ana çizgisi, oyunun iş leniş i veya çatı sı . * Örülerek yapı lmı şolan, örme. * Yapı . * Örgüsü olan, örülmüş . * Örgü görünüş ünde olan. * Örgü örüp satan kimse. * Örgüsü olan, örgü biçiminde bulunan.

örgülü pilâv * Tavuk ve tavuk ciğerinin kı sı k ateş te piş irilmesinden sonra pirinç, tere yağ ı , fı stı k, un ve yumurta karı ş ı mı yla hazı rlanan bir pilâv türü. örgün

* Bir iş i gerçekleş tirmek amacı yla türlü ve düzenli görevler yapan organlardan oluş an.

örgün eğ itim * Kiş ilerin hayata atı lmadan, işve meslek kolları nda çalı ş maya baş lamadan önce okul veya okul niteliğ i taş ı yan yerlerde, genel ve özel bilgiler bakı mı ndan yetiş melerini sağlamak amacı yla belli kanunlara göre düzenlenen eğ itim. * Düzenli, plânlı , yöntemli biçimde verilen herhangi bir eğitim. örgüsüz

* Örgüsü olmayan.

örgüt * Ortak bir amaç veya iş i gerçekleş tirmek için bir araya gelmişkurumları n veya kiş ilerin oluş turduğ u birlik, teş ekkül, teş kilât. * Bir kuruluş a bağlıalt bölümlerin bütünü. örgüt kurmak * teş kilât oluş turmak, birliği düzenlemek. örgütçü * Örgütleme iş leriyle uğ raş an, bu iş lerde yetenekli kimse, teş kilâtçı . örgütçülük * Örgüt kurma iş i, te ş kilâtçı lı k. örgütleme * Örgütlemek iş i, teş kil, teş kilâtlandı rma. örgütlemek * Belli bir iş in gereği gibi görülebilmesi için örgüt kurmak, teş kilâtlandı rmak. örgütlendirilme * Örgütlendirilmek iş i, teş kilâtlandı rı lma. örgütlendirilmek * Örgütlendirmek iş i yapı lmak, teş kilâtlandı rı lmak. örgütlendirme * Örgütlendirmek iş i, teş kilâtlandı rma. örgütlendirmek * Örgütlenmesini sağ lamak, teş kilâtlandı rmak. örgütleniş * Örgütlenmek iş i veya biçimi. örgütlenme * Örgütlenmek iş i, teş kilâtlanma. örgütlenmek * Örgütlemek iş ine konu olmak, teş kilâtlanmak. * Örgüt durumuna girmek. örgütleyiş * Örgütlemek iş i veya biçimi. örgütlü

* Örgütlenmişolan, teş kilâtlı .

örgütsel * Örgütle ilgili. örgütsüz

* Örgütlenmişolmayan, teş kilâtsı z. örgütsüzlük * Herhangi bir örgütlenmenin bulunmamasıdurumu. örk örkleme

* Hayvanlarıçayı ra bağlamaya yarayan kalı n ip, örük. * Örklemek iş i veya durumu.

örklemek * Hayvanlarıotlamalarıiçin uzun bir iple çayı ra bağ lamak, örüklemek. örme * Örmek iş i. * Örülerek yapı lmı ş . örme kepenek * Dükkânları n ön cephesine çekilen çubuk demirle yapı lmı şkorumalı k. örmek

örneğ in

*İ plik, yün, tel, saz gibi ş eyleri elde ş iş , tı ğyardı mı yla birbirine dolayarak iş lemek veya tezgâhta dokumak. * Kumaş lardaki delikleri elde iplikle besleyerek kapatmak. * (saç, yele gibi ş eyler için) Telleri birkaç bölüme ayı rı p bir birine geçirmek yolu ile dağı nı klı ktan kurtarmak. * Duvar yapmak veya onarmak. * (müzik, edebiyat vb. için) Bir özelliğ i oluş turmak, ortaya koymak. * Estetik kaygı yla, duygulu biçimde bir güzelliği ortaya koymak. * Söz geliş i, söz gelimi, söz misali, örnek olarak, meselâ.

örneğ ini almak * biçimini çizmek. örneğ ini çı karmak * benzerini yapmak veya çizmek. örnek * Benzeri yapı lacak olan; benzetilmek istenen ş ey, model. * Bir bütünün niteliğini anlatmak için bütünden ayrı larak verilen küçük parça, göstermelik, numune. * Bir ş eyin benzeri, tı pkı sı , misil. * Bir düş ünceyi, kuralı , gözlemi veya savıdesteklemek ve açı klamak amacı yla ileri sürülen söz, yapı lan davranı ş , misal. * Durum ve niteliğ i benimsenmeye değer kimse veya ş ey. * En iyi biçimde olan. örnek almak * bir kimseye huy ve davranı ş ta uymak, birini ölçü olarak benimsemek. * bir ş eyden kendisi için ders çı karmak. * incelemek üzere insan ve hayvan vücudunun veya bitkinin herhangi bir yerinden doku parçası almak. örnek olmak * hayı r ve davranı şyönünden baş kası nı n kendisine benzemesi yolunda etkili olmak. örneklem * Bir araş tı rmada bütünü anlamak için bütünden seçilen araş tı rma tekniklerinin uygulanacağ ıgrup. örnekleme * Örneklemek iş i veya durumu. örneklemek

* Örnek vermek. örneklendirme * Örneklendirmek iş i veya durumu. örneklendirmek * Örneklerle göstermek, örneklerle açı klamak. örneklenme * Örneklenmek iş i veya durumu. örneklenmek * Örnek verilmek. örneklik * Örnek olarak ayrı lmı şbulunan, numunelik. örneklik etmek * örnek alı nmak, örnek olarak kabul edilmek. örnekseme * Örneksemek iş i. * Bir kelime örnek tutularak baş ka kelimelerin yaratı lması , kı yas, analoji. örneksemek * Örnek olarak almak. örs

* Biçimleri yapı lacak iş e göre değiş en, üzerinde maden dövülen, çelik yüzeyli, demir araç. * Üzerine çivi çakı lacak ayakkabıgeçirilen kunduracıaracı .

örs kemiğ i * Orta kulakta çekiç kemiğiyle üzengi kemiği arası nda, örse benzeyen kemik. örs ve çekiç arası nda kalmak * aynıderecede güçlü veya zorlu iki kiş i veya düş ünce arası nda bulunmak. örseleme

* Örselemek iş i.

örselemek * Yı pratmak, eskitmek, hı rpalamak, zedelemek. * Gücünü azaltmak, canlı lı ğ ı nıgidermek, sarsmak. örseleniş * Örselenmek iş i veya biçimi. örselenme * Örselenmek iş i. örselenmek * Örselemek iş ine konu olmak. örseleyiş * Örselemek iş i veya biçimi. ört ki ölem * çok önemli ş eyleri elde edemeyen kiş ilerce "nası l yaş arı m" anlamı nda kullanı lı r. örtbas

* "Bir durumun duyulmaması nı , yayı lmaması nısağ layan önlemler almak" anlamı na gelen örtbas olmak, örtbas etmek deyimlerinde geçer.

örtenek

örtme

* Hayvanları n vücudunu örten deri, kı l, tüy, pul gibi dokuları n bütünü. * Bazıorganlarıörten zarlara verilen ad. * Örtmek iş i. * Başörtüsü. * Üstü kapalı , önü açı k yer.

örtmece * Söylenmesi kaba, çirkin veya sakı ncalıgörülen nesnelerin, kavramları n, baş ka kelimelerle daha uygun biçimde anlatı lması , edebikelâm. * Kandı rma, gizleme yolu ile. örtmek

örttürme

* Korumak, görünmez duruma getirmek veya gizlemek için üstüne bir ş ey koymak. * Kapamak. * Kaplamak. * (kötü bir durumu) Belli etmemek, gizlemek saklamak. * Öttürmek iş i.

örttürmek * Örtmek iş ini yaptı rmak. örtü

örtük

* Örtmek için kullanı lan ş ey. * Yapı larda çatı , dam. * Örtülü, kapalı .

örtülme * Örtülmek iş i. * Bir gök cisminin Yer'deki gözlemciye göre, baş ka bir gök cisminin arkası ndan geçmesi. örtülmek * Örtmek iş ine konu olmak. örtülü

* Örtüsü olan. * Örtülmüş , bir ş ey ile kaplanmı ş . * Açı klama yapmadan kapalıolarak, müphem.

örtülü omurgalı lar * Vücutlarıyassı , göğ üs yüzgeçleri büyük, omurları nda kat kat kireçlenmişçemberleri olan, köpek balı kları nı n bir alt takı mı . örtülü ödenek * Gizli tutulan iş lerde harcanmak için yetkililerin emrine verilen para, tahsisat mesture. örtünme

* Örtünmek iş i.

örtünmek * Kendi üzerine bir ş ey örtmek. * (kadı n) Erkeğ in görmemesi için baş ı nı ve yüzünü örtmek. örtüsüz

* Örtüsü olmayan.

* Örtülmemiş . * Açı k seçik, gizlenmeyen. örtüş

* Örtmek iş i veya biçimi.

örtüş me * Örtüş mek durumu veya biçimi. örtüş mek * Aynınoktalarda ve düzlemlerde kesiş mek. örü

örü örücü

örücülük örük

örük

* Örmek iş i. * Yama olarak yapı lan örgü. * Tarlalarda sele karş ıtaş tan yapı lmı şset. * Otlak. * Örme iş i yapan kimse. * Kumaşveya örgülerdeki yı rtı kları , delikleri onaran kimse veya bu iş lerin yapı ldı ğı yer. * Duvar yapan veya onaran kimse, yapıustası . * Örücünün yaptı ğ ıiş . * Örülmüşolan yer. * Saç örgüsü. * Örk.

örükleme * Örüklemek iş i veya durumu. örüklemek * Örklemek. örülme örülmek örülü

* Örülmek iş i. * Örmek iş i yapı lmak. * Örülmüşolan.

örülü olmak * her ş eyiyle mükemmel, eksiksiz ve estetik bütünlüğ e sahip bulunmak. örülüş örüm örümce

* Örülmek iş i veya biçimi. * Sürünün gece veya sabaha karş ıotlaması . * Örümcek.

örümceğ imsiler * Karada yaş ayan akrepler, örümcekler, keneler ve uyuz böceklerini içine alan, dört çift ayaklı eklem bacaklı lar sı nı fı . örümcek

* Örümcekler takı mı ndan eklemli hayvan (Aranea). * Bu hayvanı n ördüğü ağ. * Yürüteç.

örümcek bağ lamak * üzerinde örümcek ağ ıolmak. * bir ş ey uzun süre kullanı lmadan kendi hâline bı rakı lmı şolmak. örümcek kafalı * Eskiye saplanı p yeniliklere düş man olan eskiye bağ lanı p kalmı şolan, geri düş ünceli. örümcek kuş u * Örümcek kuş ugillerden, orta boyda, tüyleri koyu kül rengi, siyah, beyaz, bazı sı nda pembe veya koyu kı rmı zıbenekler bulunan ötücü kuş(Lanius). örümcek kuş ugiller * Örümcek kuş u ve benzerlerini içine alan ötücü kuş lar familyası . örümcek sarmak * bir yer örümcek ağ larıile dolmak. örümceklenme * Örümceklenmek iş i. örümceklenmek * (bir yer) Örümcek ağları yla dolmak. * Bakı msı z ve terk edilmişbulunmak. * Ateş li hastalı klarda göz, ağ ı z gibi yerler kurumuşsalgı larla perdelenir gibi olmak. örümcekler * Örümceklerle akrepleri içine alan bir eklem bacaklı lar takı mı . örümcekli * Örümcek ağ ları yla kaplanmı ş , örümcek bağ lamı ş . * Eskimiş , modasıgeçmiş , köhne, çağdı ş ı . örümceksi * Örümcek ağ ıgibi ince ve seyrek dokulu olan. örümceksi zar * Beyni ve omur iliğ i örten sert zar ile ince zar arası nda bulunan ağgibi ince, seyrek dokulu zar. örüş

* Örmek iş i veya biçimi.

östaki * Burun boş luğu ile orta kulağıbirleş tiren boru biçimindeki yol anlamı nda östaki borusu teriminde geçer. östaki borusu * Bkz. östaki. öş ür öş ürcü

* Aş ar, ondalı k. * Öş ür alan, toplayan görevli.

öt öte

öte beri

* Bkz. öd (I). * Konuş anı n temel olarak aldı ğı bir ş eyden daha uzak olan yer veya ş ey, mavera. * Bir ş eyin arkadan gelen bölümü. * Öbür yan. * (yer veya zaman için) Konuş ana göre uzakta kalan. * Daha fazla, çok. * Bulunulan yere göre karş ıyanda olan. * Türlü, önemsiz, ufak tefek ş eyler.

öte gün * Geçen gün, yakı n günlerden birinde. öte yandan * Diğer taraftan, baş ka bir yönden, karş ı lı k olarak. ötede beride * Çeş itli yerlerde, ş urada burada. öteden beri * Daha önceden olduğ u gibi, baş ı ndan itibaren. öteden beriden * Çeş itli yerlerden veya ş eylerden, ş undan bundan, ş uradan buradan. öteki

* Bilinenden, sözü edilenden ayrı , öbür. * Sözü edilen veya benzer iki nesneden önem veya konum bak ı mı ndan uzakta olan.

öteki beriki * Olur olmaz kimseler, ş u bu. ötekisi öteleme

* Ötede bulunan, diğeri, baş kası . * Bir cismin, bütün noktaları nı n eş it, paralel ve yöndeşyollar çizmesiyle beliren hareketi, intikal.

ötelenme * Öteleme. ötesi (var mı ?) * korkum yok, daha diyecek var mı ?. ötesi berisi * Neyi varsa, bütün eş yaları . * Çeş itli yerleri veya ş eyleri. ötesinde berisinde * Çeş itli, dağı nı k yerlerde. öteye beriye * Türlü yerlere. öteyi beriyi * Çeş itli yerleri. ötleğ en

* Ötleğ engillerden, kı zı la çalan sarı , boz renkli ötücü kuş , çalıbülbülü (Sylvia communis). ötleğ engiller * Örnek hayvanıötleğen olan ötcü kuş lar familyası . ötleğ i ötme ötmek

* Bir cins kartal. * Ötmek iş i. * (kuşve böcekler için) Değiş ik tonda ses çı karmak. * (üfleme çalgı ları n) Sesi çı kmak. * Yankıveya yankı lıses vermek. * Anlamsı z, boşkonuş mak. * (sarhoş ) Kusmak.

ötre iş aret.

* Arap yazı sı nda bir sesin yuvarlak, dar ve kalı n (u), Türkçede de yuvarlak (o, ö, u,ü) okunacağı nıgösteren

öttürme * Öttürmek iş i. öttürmek ötücü

* Ötmesini sağ lamak veya ses çı kartmak. * Güzel öten, ötüş ü güzel olan.

ötücü kuş lar * Kuş lar sı nı fı nı n genişbir takı mı . ötümlü * Ciğerlerden gelen havanı n ses yolundaki sivrilmişve gerilmişkapalıbir engele çarpması yla oluş an, titreş imli ses veren (ünsüz), sürekli, yumuş ak, tonlu, sedalı : b, c, d, g. ötümlüleş me * Ötümlüleş mek iş i. ötümlüleş mek * Kelimelerin son sesinde bulunan ötümsüz ünsüzler, ünlü ile baş layan bir ek aldı ğı nda ötümlü duruma gelmek: Ekmek-i > ekmeği; ağ aç-a > ağaca; kanat-ı> kanadı ; dip > dibi gibi. ötümlülük * Ötümlü olma durumu. ötümsüz

* Ciğerlerden gelen havanı n ağı z boş luğ undaki tam kapalıveya yarıkapalıengellere çarpması yla oluş an, titreş imsiz ses veren (ünsüz), süreksiz, tonsuz, sedası z: ç, f, h, k, p, s, ş , t. ötümsüzleş me * Ötümsüzleş mek iş i veya durumu. ötümsüzleş mek * Ötümsüz duruma gelmek. ötümsüzlük * Ötümsüz olma durumu. ötürme

* Ötürmek iş i veya durumu. ötürmek * (hayvan veya insan) İ shal olmak. ötürü ötürük ötürüklü

* Bir ş eyden dolayı , bir ş ey yüzünden. *İ shal, sürgün, amel. *İ shalli, amel olmuş(insan veya hayvan).

ötüş * Ötmek iş i veya biçimi. ötüş me ötüş mek öve öve

* Ötüş mek iş i. * Birlikte veya karş ı lı klıötmek. * Sürekli överek, çok överek.

öveç *İ ki üç yaş ı ndaki erkek koyun. övgü övgücü

* Birini veya bir ş eyi övmek için söylenen söz veya yazı lan yazı , methiye. * Birini veya bir ş eyi öven (kimse). * Birini gereğ i yokken veya aş ı rıolarak öven (kimse).

övgücülük * Övgücü olma durumu. övme

* Övmek iş i, sena, medih.

övmek * Birinin veya bir ş eyin iyiliklerini, üstünlüklerini söyleyerek değerini yüceltmek, methetmek, sena etmek, yermek karş ı tı . övülme * Övülmek iş i. övülmek övülüş övünce

* Övmek iş ine konu olmak. * Övülmek iş i veya biçimi. * Övünmeye yol açan veya hak kazandı ran ş ey, mefharet.

övünç * Övünme, kı vanç, iftihar. övünç çizelgesi

* Bir okulda davranı ş larıve derslerindeki baş arı larıile dikkat çeken seçkin öğ rencilerin adları nı n yazı lı dı ğ ı çizelge, iftihar listesi. övünç duymak * iftihar etmek, kı vanmak. övündürücü * Övünmeye sebep olan, övünmeyi sağ layan. övündürücülük * Övündürücü olma durumu. övünek övüngen

* Övünülecek ş ey, övünç kaynağ ıveya sebebi. * Çok övünen, farfara.

övüngenlik * Çok övünme durumu. övünme

* Övünmek iş i, kı vanç iftihar.

övünmek * Bir niteliğ i sebebiyle kendini yücelmişsayarak bundan abartmalı bir biçimde söz etmek, iftihar etmek. * Kendi kendisini övmek, tefahür etmek. övünmek gibi olması n * kendini övmeye hazı rlanan kimselerce, övünmesini hoşgöstermek veya alçak gönüllü görünmek için kullanı lı r. övüntü övür

* Övünülecek tutum veya davranı ş . * Bkz. öğür.

övüş * Övmek iş i veya biçimi. öykü

öykücü

* Ayrı ntı ları yla anlatı lan olay. * Hikâye. * Hikâyeci.

öykücülük * Hikâyecilik. öyküleme * Tahkiye. öykülemek * Tahkiye etmek. öyküleş tirmek * Öykü durumuna getirmek. öykünce

* Fabl.

öykünme

* Öykünmek iş i, taklit.

öykünmeci * Öykünen, benzemeyen çalı ş an, taklitçi. öykünmek * Birinin yaptı ğ ıgibi yapmak, birine veya bir ş eye benzemeye çalı ş mak, taklit etmek. öyle * Onun gibi olan, ona benzer. * O yolda, o biçimde, o tarzda. * O denli, o kadar, o derece. *İ çinde "ne", "nası l" gibi sorular bulunan cümlelerin sonuna geldiğ inde, o cümlede anlatı lan ş eyin hoş karş ı lanmadı ğ ı nı veya ona ş aş ı ldı ğı nıanlatı r. öyle (veya öyle yağ ma) yok! * "öyle bir ş ey olmaz, öyle bir ş ey yapı lmamalı " anlamı nda kullanı lı r. öyle gelmek * sanmak, zannetmek. öyle olsun * peki, pek âlâ. öyle öyle * Böylece, yavaşyavaş . öyle veya böyle * ne olursa olsun, her hâlde, bu durumda. öyle ya öylece

öylelikle

* kuş kusuz, tabiî, elbette. * O biçimde, tam öyle. * Öylelikle. * O yoldan, o biçimde, sonunda, öylece.

öylemesine * Öylesine. öylesi öylesine öz

öz

* Ona benzer, onun gibisi. * Aş ı rıbir biçimde, fazla, o kadar çok. * Bir kimsenin benliği, kendi manevî varlı ğ ı , nefis, derun. * Bir ş eyin temel öğesi, künh, zübde. * Kendi, zat. * "Kendi" anlamı nda birleş ik kelimeler türetir. * Bir ş eyin en kuvvetli veya kı vamlıbölümü, hulâsa. * Bitkilerin kök, gövde ve dalları nı n boydan boya ortası nda bulunan, hafif, gevrek ve çoğ u yumuş ak bölüm. * Çı banları n içinde ölmüşdokudan oluş an irinle birlikte çı kan parça. * Kan bağ ıile bağlı , üvey olmayan.

*İ çine, arı lı ğ ı nı , saflı ğ ı nıbozacak hiçbir ş ey karı ş mamı şolan, saf, arı . öz * Dere, çay. * Sulak, verimli yer. öz bağı ş ı klı k * Bireyin, kendi vücudundan olan öğ elere karş ı antikor yapması . öz beslenen * Besinini bağı msı z olarak sağlayan, inorganik azot, azotlu madde ve CO2'den protein ve karbon hidratları n sentezini yapabilen (bitki), kendi beslek, ototrof. öz beslenme * Besinini bağı msı z olarak sağlama, inorganik azot, azotlu maddeler ve karbon hidratları n sentezini yapabilme, ototrofi. öz denetim * Daha önemli bir amaca ulaş abilmek için kiş inin tepkilerini, davranı ş ları nıveya baş ka amaca yönelme eğ ilimini denetleyip kı sı tlaması . öz devim

* Endüstride, yönetim ve bilimsel iş lerde insan aracı lı ğıolmadan iş lerin otomatik olarak yapı lması , otomasyon. öz devinim * Bir alete otomatik bir iş leyişkazandı rmak için gerekli olan düzen, otomatizm. öz deyiş * Bir düş ünceyi, bir duyguyu, bir ilkeyi kı sa ve kesin bir biçimde anlatan, genellikle kim tarafı ndan söylendiği bilinen özlü söz, vecize, kelâmı kibar. öz dı ş ı öz dikeni

* Özde olmayan, dı ş ta kalan. * Dikenli, tı rmanı cıve kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen bir bitki, diken otu (Smilax aspara).

öz direnç * Her cismin elektrik akı mı na karş ıgösterdiğ i direnç. öz eleş tiri * Bir kiş inin kendi davranı ş larıüzerine yönelttiğ i yargı , otokritik. öz geçmiş * Bir kiş inin kendisinin anlattı ğıhayatı , tercümeihâl, hâl tercümesi. öz güven

*İ nsanı n kendine güvenme duygusu.

öz ı ş ı n * Ağaç gövdesinde yatay yönde besin iletimi yapan ve öz kesitte parı ltı lıgörünen hücreler topluluğ u. öz indükleme * Bir elektrik devresinde içinden geçtiği akı mı n değ iş meleriyle oluş an indükleme. öz itme öz itmeli

*İ çine yerleş tirilen öz itmeli düzenek yardı mı yla otomatik olarak çalı ş ma. * Atmosferde veya uzayda otomatik olarak çalı ş an düzeneğ inin iticiliğ iyle hareket eden (cihaz vb.).

öz kardeş * Ana babalarıveya yalnı z babalarıbir olan kardeş lerden her biri. öz kedi balı ğı giller * Köpek balı kları nı n örtülü omurgalı lara giren bir familyası . öz kesit * Tomruğ un boyu yönünden alı nan ve özünden geçen kesit yüzeyi. öz odun

* Olgunlaş an ağ aç gövdesinin öze yakı n bölümü.

öz öğrenim * Kendi kendini yetiş tirme iş i. öz öğrenimli * Bir okula gitmeden kendi kendini yetiş tiren, otodidakt. öz saygı *İ nsanı n kendine duyduğ u saygıonur, haysiyet, izzetinefis. öz su

öz tahta öz yapı öz yaş am

* Bitki ve hayvan dokuları nda bulunan sı vı lara verilen ad, usare. * Salgıile oluş an ve içinde enzimler bulunan organik sı vı . * Tomruğ un özünden geçecek biçimde kesilerek alı nan tahta. * Karakter. * Bir kiş inin yalnı z kendini ilgilendiren özel yaş amı .

öz yaş am öyküsü * Bir kiş inin kendi yaş am öyküsü üzerine yazdı ğ ıyazıveya eser; hayat hikâyesi, otobiyografi. öz yönetim * Öğretim kuruluş ları nda, öğrencilerin yönetmeliklere ve okul kuralları na göre söz ve karar sahibi olmaları ilkesine dayanan yönetim. Özbek

* Özbekistan Cumhuriyeti'nde yaş ayan Türk soyundan bir halk ve bu halktan olan kimse. * Özbeklere özgü olan, Özbeklerle ilgili olan.

Özbek pilâvı * Havuç, et, üzüm karı ş tı rı larak yapı lan pirinç pilâvı . Özbekçe özbeöz

* Özbek dili. * Gerçek, öz.

özcesi * Özet olarak, kı sacası , sözün özü, sözün kı sası . özdek

* Duyularla algı lanabilen, bölünebilen, ağı rlı ğ ıolan nesne, madde. * Kullanı lmaya, harcamaya uygun, taş ı nması kolay eş ya, ayniyat. *İ şyerlerinde eş ya ve malzeme iş leriyle ilgilenen bölüm, ayniyat. *İ nsanı n çalı ş ması yla bir amaç uğ runa biçim verdiğ i veya yararlandı ğı doğal cisimler, nesneler.

özdekçi

* Materyalist, maddeci.

özdekçilik * Maddecilik, materyalizm. özdeksel

* Özdekle ilgili, özdek niteliğ inde olan, maddî, materyalist, tinsel karş ı tı .

özden * Özle, öz varlı kla, gerçekle ilgili. * Timüs. özdenlik * Özden olma durumu. * Varlı ğı kendinden olma, kendi özüyle var olma durumu. özdeş * Her türlü nitelik bakı mı ndan eş it olan, ayı rt edilmeyecek kadar benzer olan, aynı . * Bir ve aynıolan, bir ve aynıanlama gelen. * Kendinde özdeş lik bulunan, identik. özdeş leme * Özdeş lemek iş i. özdeş lemek * Özdeşduruma getirmek. özdeş leş me * Özdeş leş mek iş i. özdeş leş mek * Özdeşduruma gelmek. özdeş leş tirme * Özdeş leş tirmek iş i. özdeş leş tirmek * Özdeşduruma getirmek. özdeş lik

* Özdeşolma durumu, ayniyet, aynı lı k. * Değiş en durumlarda aynıkalma, aynı olma. *İ ki yanıbirbirinin aynı olan veya harflerle verilen sayı sal değ erler ne olursa olsun iki yanıda sayı ca eş it değ erler alan eş itlik. özdeş tirme * Özdeş tirmek iş i veya durumu. özdeş tirmek * Baş ka birinin ve bir grubun ölçülerini, beklentilerini benimsemek. öze özek

* Bir türde veya bireyde bulunan, aynıcinsten baş ka hiçbir türde veya bireyde rastlanı lmayan, has. * Bir ş eyin çevreden aynıuzaklı kta olan yeri, merkez.

özek ağ acı * Arabalarda ön ve arka dingili birbirine bağ layan uzun tahta.

özek demiri * Özek ağ acı nıarabaya bağlayan demir. özek doku * Selüloz çeperleri kalı nlaş mı ş , odunlaş mamı şolan, değ iş ik görevler yapan hücrelerin oluş turduğ u doku, parankima. özel

* Yalnı z bir kiş iye, bir ş eye ait veya iliş kin olan. * Bir kiş iyi ilgilendiren veya kiş iye ait olan, hususî, zatî. * Devlete değil, kiş iye ait olan, hususî, resmî karş ı tı . * Dikkatle değ er, istisnaî. * Her zaman görülenden, olağ andan farklı .

özel ad * Tek varlı ğ ıbildiren ad: Ali, Ayş e, Ankara, Sakarya, Kı zı lı rmak gibi. özel af özel dil

* Yaş lı lı k, hastalı k gibi sebeplerle bir suçlunun cezası nı n kaldı rı lması . * Aynımeslekten olanları n veya aynıişalanı nda çalı ş anları n kendi araları nda konuş tuklarıdil.

özel giriş im * Ekonomi alanı nda özel kiş ilerin veya kuruluş ları n yaptı ğıiş lerin bütünü, kamu kesimi dı ş ı nda kalan işalanı , hür teş ebbüs. özel giriş imci * Özel giriş imcilik yanlı sı(kimse veya görüş ). özel giriş imcilik * Ekonomik alanda özel giriş imi tercih etme. özel hayat * Kiş inin kendine özgü yaş ayı ş ıyaş ama tarzıkendisini ilgilendiren tutum ve davranı ş ı . özel kesim * Resmî kesimden ayrıve bağı msı z çalı ş an grup. özel mülkiyet * Kiş inin sahip olduğ u menkûl veya gayrı menkûl. özel okul * Devlet yönetimininden ayrı mülkiyeti kiş iye veya bir özel kuruluş a ait eğitim öğretim yeri. özel radyo * Kiş i veya kuruluş lara ait radyo istasyonu. özel sayı * Belli bir süreli yayı nı n, bir konuya ayrı lmı şbir sayı sı . özel sektör * Özel teş ebbüs. özel televizyon * Kiş i veya kuruluş lara ait televizyon kanalı . özel teş ebbüs * Bkz. özel giriş im. özel tiyatro * Kiş i veya kuruluş lara ait tiyatro.

özel ulak

* Geldiğ i postahanede hiç bekletilmeden, özel bir araç veya görevli ile yerine ulaş tı rı lan (mektup, paket vb.),

ekspres. özel yaş am * Özel hayat. özelik

* Herhangi bir durumu gösterebilme yeteneği.

özelleş me * Özelleş mek iş i. özelleş mek * Özel bir duruma gelmek. özelleş tirme * Devlete ait menkûl veya gayrimenkûllerin teklif alma ya da ihale yoluyla satı ş ı nıyapma, özelleş tirmek iş i veya durumu. özelleş tirmek * Bir ş eyi özel duruma getirmek veya özel olarak kullanmak. özellik özellikle

* Bir ş eyin benzerlerinden veya baş ka ş eylerden ayrı lması nısağlayan nitelik, hususiyet. * Özel olarak, her ş eyden önce, hele, bilhassa, hususuyla.

özeme * Özemek iş i veya durumu. özemek özen

* Yoğurt, pekmez gibi koyu ş eyleri suyla inceltmek, sulandı rmak. * Bir iş in elden geldiğ ince iyi olması na çabalama, özenme, itina, ihtimam.

özen göstermek * bir ş eyi özenerek, elden geldiğ ince iyi olması na gayret ederek yapmak, itina etmek. özenci * Özengen, amatör. özenç

*İ stek. *İ mrenme.

özendirme * Özendirmek durumu, iş i, teş vik. * Promosyon. özendirmek * Özenmesini sağlamak, teş vik etmek. özene bezene * Özen ile itina ile, istekle. özengen

* Bir iş i kazanç gözetmeksizin yalnı z ve zevk için yapan kimse, özenci, hevesli, amatör.

özengenlik * Özengen olma durumu, amatörlük. özeni

* Özenme iş i.

özenilme * Özenilmek iş i. özenilmek * Bir ş eye özenti duyulmak. özenip bezenmek * bir iş i ayrı ntı ları na varı ncaya değ in büyük bir özenle ve titizlikle yapmak. özeniş

* Özenmek iş i veya biçimi.

özenli * Özen gösterilerek yapı lan (iş ), itinalı . * Özenle çalı ş an (kimse). özenme * Özenmek iş i, özen. özenmek

* Bir ş eyi yaparken elden geldiğince iyi yapmaya çabalamak, bir ş eye büyük dikkat ve ilgi göstermek, itina

etmek.

* Kendisinde olmayan veya yapı sı na uymayan beğ endiğ i bir durumda olmaya, beğendiği ş eye benzemeye çalı ş mak, yapmaya kalkı ş mak. * Birini veya bir ş eyi taklit etmeye çalı ş mak. özensiz

* Özenmeden, kaba, baş tan savma, geliş igüzel yapı lan (iş ), itinası z. * Özenmeden, isteksizce işyapan (kimse).

özensizlik * Özensiz olma durumu, itinası zlı k. özenti

* Beğ endiğ i bir durumda olma, beğ endiğ iş eye benzeme çabası .

özentici * Birine veya bir ş eye benzemeye çalı ş an. özenticilik * Özentici olma durumu. özentili özentisiz

* Özenti ile yapı lan. * Özenti olmadan yapı lan, özenti gösterilmeden yapı lan, özenmeden yapı lan.

özerk * Ayrıbir yasaya bağ lıolarak kendi kendini yönetme yetkisi olan (kuruluş ), muhtar, otonom. özerkleş me * Özerkleş mek iş i veya durumu. özerkleş mek * Özerk duruma gelmek.

özerkleş tirme * Özerkleş tirmek iş i veya durumu. özerkleş tirmek * Özerk duruma getirmek, özerklik vermek. özerklik otonomi. özet

özetleme

* Bir topluluğun, bir kuruluş un ayrıbir yasaya bağlıolarak kendi kendini yönetme, hakkımuhtariyet, * Bir kiş inin, bir topluluğ un kendi uyacağ ıyasayıkendisinin koyması . * Bir yazıveya sözün anlamı nıdaha kı sa ve özlü biçimde veren yazı veya söz, hulâsa, fezleke. * Filmin konusunu en kı sa biçimde anlatan, bir senaryo çalı ş ması nı n ilk basamağ ıolan metin. * Özetlemek iş i.

özetlemek * Bir yazıveya sözü daha az sözle, daha kı sa bir biçimde anlatmak, özünü vermek, kı saltmak, hulâsa etmek. özetlenme * Özetlenmek iş i. özetlenmek * Özet durumuna getirilmek, hulâsa edilmek. özezer

özezerlik özge

* Özezerlikle ilgili olan, mazoş ist. * Özezerlik sapı ncı gösteren kimse, mazoş ist. * Fiziksel acı veya aş ağ ı latı cıdavranı ş larla doyuma ulaş ma biçiminde beliren cinsel sapkı nlı k, mazoş izm. * Baş ka.

özgeci * Kiş isel yarar gözetmeksizin baş kası na yararlıolmaya çalı ş an (kimse) diğerkâm. özgecil özgecilik özgü

* Özgeci tutumu olan. * Özgeci olma durumu, diğ erkâmlı k. * Özellikle birine veya bir ş eye ait olan, belli bir kimsede veya ş eyde bulunan, has, mahsus.

özgül * Bir türle ilgili, bir türe iliş kin. özgül ağ ı rlı k * Bir cismin 1 cm³ hacmindeki parçası nı n ağ ı rlı ğ ı . özgüleme * Özgülemek iş i. özgülemek * (bir ş ey veya bir yeri) Birine, bir ş eye ayı rmak, vermek, hasretmek, tahsis etmek.

özgüllük özgülük

* Özgül olma durumu. * Özgü olma durumu, hasiyet.

özgün * Yalnı z kendine özgü bir nitelik taş ı yan, orjinal. * Bir buluşsonucu olan, nitelikleri bakı mı ndan benzerlerinden ayrı ve üstün olan. * Çeviri olmayan, ası l olan (metin). özgünleş me * Özgünleş mek iş i. özgünleş mek * Özgün duruma gelmek. özgünleş tirme * Özgünleş tirmek iş i. özgünleş tirmek * Özgün duruma getirmek. özgünlük

* Özgün olma durumu, orjinallik.

özgür * Herhangi bir kı sı tlamaya, zorlamaya, ş arta bağ lıolmayan, serbest, hür. * (ulus, ülke için) Yönetim bakı mı ndan yabancıbir gücün etkisi altı nda bulunmayan baş ka bir yönetime bağ lı olmayan, bağ ı msı z, hür. * Kendi kendine hareket etme davranma, karar verme gücü olan. * Tutuklu olmayan, hür. * Baş kası nı n kölesi olmayan, hür. * Siyasî bir güç tarafı ndan denetlenmeyen, engellenmeyen. * Toplumsal baskı lara, özellikle görgü kuralları na boyun eğmeyen, tavı r ve davranı ş ları nda serbest olan. özgürce

* Özgür bir biçimde.

özgürleş me * Özgürleş mek iş i. özgürleş mek * Özgür duruma gelmek. özgürleş tirme * Özgürleş tirmek iş i. özgürleş tirmek * Özgür duruma getirmek, özgür hâle gelmesini sağ lamak. özgürlük

* Herhangi bir kı sı tlamaya, zorlamaya bağ lı olmaksı zı n düş ünme veya davranma, herhangi bir ş arta bağ lı olmama durumu, serbestî. * Her türlü dı şetkiden bağı msı z olarak insanı n kendi iradesine, kendi düş üncesine dayanarak karar vermesi durumu, hürriyet. özgürlükçü * Özgürlük yanlı sı . özgürlükçü demokrasi * Bireylerin her türlü düş üncelerine saygıgösteren, yasak koymayan demokrasi biçimi.

özgürlükçülük * Özgürlükçü olma durumu. özlem özleme

* Bir kimseyi veya bir ş eyi görme, kavuş ma isteğ i, hasret, tahassür. * Özlemek iş i, iş tiyak.

özlemek * Bir kimseyi veya bir ş eyi görmeyi, kavuş mayıistemek, göreceği gelmek. özlemini çekmek * Arzulamak, çok özlemek, hasretini çekmek. özlemini duymak * yürekten istemek, arzu etmek. özlemli

* Özlemi olan, özleyen, hasretli.

özlenme * Özlenmek iş i. özlenmek * Özlemek iş ine konu olmak. özlenti özlentili

* Özlem, hasret. * Özlem taş ı yan, özlem dolu.

özleş me olayı .

* Özleş mek iş i, arı laş ma. * Ağacı n çoğunlukla öze yakı n bölümlerinin artı k öz su iletmemesi ve bunun sonucunda kuruyup sertleş mesi

özleş mek * Öz durumuna veya özlü bir duruma gelmek, arı laş mak. * (tahı l için) Olgunlaş mak. özleş tirme * Özleş tirmek iş i, arı laş tı rma. özleş tirmeci * Özleş tirmeden yana olan kimse. özleş tirmecilik * Bir dili yabancıögelerden arı tarak arı , katı ş ı ksı z bir duruma getirme ve kendi imkânları yla geliş tirmeyi amaçlayan çalı ş ma. özleş tirmek * Öz durumuna getirmek, özlü durum kazandı rmak, arı laş tı rmak. özletme özletmek

* Özletmek iş i. * Özlemesine yol açmak.

özleyiş özlü

* Özlemek iş i veya biçimi. * Özü olan, öz bölümü çokça olan. * Benliğinde, varlı ğ ı nda, yapı sı nda herhangi bir nitelik bulunan. * (toprak için) Yapı ş kan, verimli. * Gereksiz söz kullanmadan düş ünceyi bildiren.

özlü çamur * Yapı ş kan çamur. özlü söz özlü un

* Gereksiz ayrı ntı lardan arı nmı şsöz. * Hamuru yapı ş kan olan un.

özlük * Bir ş eyin durumu, mahiyet. * (görevli) Kiş i, zat. özlük hakkı * Genel memur statüsü içinde kiş inin, kanunları n öngördüğü ş ekil ve ş artlara bağ lıolduğu hakkı . özlük iş leri * Bir kuruluş ta görevlilerin atanmaları , yükselmeleri ve emeklilikleri gibi kiş isel iş lemlerin bütünü ve bu iş leri yürüten bölüm, zat iş leri. özne

* Bir cümlede bildirilen iş i yapan veya yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan kimse veya ş ey, fail: Çocuk uyudu. Çocuk sevildi. Çocuk henüz küçüktür cümlelerinde çocuk sözü öznedir. * Bilinci, sezgisi, düşgücü olan, bazıfilozoflara göre de dı şdünyaya karş ı t olan birey. özne grubu * Birden çok kelimeden oluş an ve cümlelerle bütünüyle özne görevinde bulunan sözler. özne öbeğ i * Özneyle ilgili olarak kullanı lan sözlerin bütünü. öznel

* Özneye iliş kin olan, öznede oluş an, nesnelerin gerçeğine değ il, bireyin düş ünce ve duyguları na dayanan, enfüsî, sübjektif, nesnel karş ı tı . öznelci

* Öznelcilik yanlı sı , öznelciliğ i benimseyen ve savunan (kimse), sübjektivist.

öznelcilik * Bütün bilgilerin özneye iliş kin ve değer yargı ları nı n bireysel, öznel olduğunu ileri süren öğ reti, sübjektivizm. öznellik

* Öznel olma durumu, sübjektivite, nesnellik karş ı tı .

özrü kabahatinden büyük * bir suç veya kabahat için özür dilerken daha büyük suç iş leyen kimseler için söylenir. özsel özsever

* Öz ile ilgili. * Kiş inin kendi benliğ ine karş ıduyulan bağ lanma, hayran olma, narsist.

özseverlik * Kiş inin kendi bedensel ve ruhsal benliğine karş ıduyduğu hayranlı k ve bağ lı lı k, narsisizm. özü sözü bir * düş ündüğ ü gibi söyleyen veya davranan. özümleme * Özümlemek iş i, temessül, temsil, asimilasyon, anabolizma, yadı mlama karş ı tı . * Edinilmişolan bilgileri kendi öz malıdurumuna getirme. özümleme dokusu * Bitkilerde, havadaki karbondioksidi karbonhidrata çeviren, daha çok yapraklarda bulunan doku. özümlemek * (canlıvarlı klar) Dı ş arı dan aldı klarıbesinleri, değiş ikliğe uğratarak yeni bir birleş imle, organizmanı n gereksinme duyduğ u maddeler durumuna getirmek, temsil etmek. * Edinilmişolan bilgileri bireyin öz malıdurumuna getirmek. özümlenme * (besin için) Özümlemek iş i. * Edinilmişolan bilgiler bireyin öz malıdurumuna gelme. özümlenmek * Özümlemek iş ine konu olmak. özümseme * Özümsemek iş i veya durumu. özümsemek * Özümlemek. özümsenme * Özümsenmek iş i veya durumu. özümsenmek * Özümlenmek. özün erosluk * Kiş inin kendi vücudu üzerinde cinsel etkinliklerde bulunma sapı ncı , otoerotizm. özünlü

* Bir ş eyin aslı nda veya gerçeğ inde olan, ilinekle ilgili olmayı p özde bulunan, derunî, zatî, dı ş ı nlıkarş ı tı .

özür

* Bir kusurun, bir suçun elde olmadan yapı ldı ğ ı nıileri sürme veya bu kusurun hoşgörülmesini gerektiren sebep, mazeret. * Sakatlı k, bozukluk, eksiklik veya elveriş sizlik, kusur, defo. özür dilemek * özrünü ileri sürerek bir iş i yapmayıistememek, bir iş ten bağı ş lanması nıistemek. * yaptı ğ ıbir yanlı ş tan ötürü bağı ş lanması nıistemek. özürlü

özürsüz

özüt

* Özrü olan. * Eksiklik, sakat veya kusuru olan, defolu. * Özrü olmayan. * Özrü olmaksı zı n.

* Ekstre, hulâsa. özveren * Özverili. özveri

* Bir amaç uğruna veya gerçekleş tirilmesi istenen herhangi bir ş ey için kendi menfaatlerinden vazgeçme, fedakârlı k. özverili P

* Özveri ile davranan, özverisi olan, fedakâr. * Fosfor'un kı saltması .

p, P

* Türk alfabesinin yirminci harfi. Pe adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz, patlayı cı çift dudak ünsüzünü gösterir. Pa

* Protaktinyum'un kı saltması .

pabucu büyüğe okutmak * akı lsı zca davrananlar için alaylı bir öğ üt olarak kullanı lı r. pabucuna kum dolmak (veya taşkaçmak) * ortaya çı kan durum karş ı sı nda tedirgin olmak. pabucunu dama atmak (veya pabucu dama atı lmak) * kendinden üstün birinin çı kması yla gözden düş mek. pabucunu eline vermek * kovmak. pabucunu ters giydirmek * güç bir duruma sokarak telâş la kaçı rmak. pabuç

* Ayakkabı . * Masa, sandalye gibi mobilyaları n ayakları na takı lan metal veya plâstik eklenti. *İ letken telleri elektrik birimlerine bağ layan veya civatalıbağlantı yısağ layan parça. * Bina kolonları nı n temeldeki basma yüzeyinin genişve daha güçlü olarak yoğ unlaş tı rı lmı şbölümü.

pabuç bı rakmamak * yı lmayı p, yapacağ ı ndan vazgeçmemek, aldı rmamak, korkmamak. pabuç eskitmek (veya paralamak) * bir işiçin bir yere çok gidip gelmek, iş i takip etmek. pabuç kadar dili olmak * kabaca ve terbiyesizce karş ı lı k vermek. pabuç pahalı * birinin uğraş maya kalktı ğı kimsenin, kendinden güçlü çı kmasıdurumunda söylenir. * herhangi bir durum veya giriş ilen iş in sonunda zararlıçı kma ihtimali bulunduğ unu belirtir. pabuççu

* Ayakkabıyapan veya satan kimse, ayakkabı cı . * Ayakkabıçı karı larak girilen yerlerde ayakkabı larıbekleyen kimse.

pabuççuluk * Ayakkabı cı nı n iş i, ayakkabı cı lı k.

pabuçları nı çevirmek * dolaylıolarak kovmak. pabuçlu pabuçluk

* Ayağı nda pabucu olan. * Evlerde veya cami giriş lerinde kapı dan girilince ayakkabıçı karı lan veya konulan, genellikle raflarıolan yer.

pabuçsuz * Ayağı nda pabucu olmayan. pabuçtan aş ağ ı * aş ağı lı k. paç paça

* Baç. * Pantolon, don, ş alvar gibi giyeceklerde bacakları n çı ktı ğı aş ağı bölüm. * Kasaplı k hayvanları n kesilmişayağ ı . * Kasaplı k hayvanları n ayakları ndan yapı lan çorba.

paça günü * Düğ ünün paça çorbasıziyafeti çekildiğ i ertesi günü. paça kasnak * Yağ lıgüreş te, güreş çinin bir elini hasmı nı n paçası ndan, öteki elini de apı şarası ndan geçirerek kispetin belinden kavrayı p karş ı sı ndakini yenmek için sı rtüstü çevirmesi biçiminde uygulanan bir oyun. paçacı

paçacı lı k

* Kasaplı k hayvanları n ayakları nısatan kimse. * Paça, iş kembe piş irilen dükkân. * Paçacı nı n iş i veya mesleği.

paçal * Ekmek yapmak için çeş itli tahı lları n yasaya göre belirlenen gerekli karı ş ı m oranı . * Çeş itli ş eylerin karı ş ı mı . paçaları(veya kolları ) sı vamak * bir iş e giriş mek için hazı rlanmak. paçaları ndan akmak * pislik ve kirin çokluğ unu belirtmek için kullanı lı r. paçalı

* Herhangi bir biçimde paçası olan. * Tüyleri ayakları na kadar uzanan (kuşveya kümes hayvanı ).

paçalı k

* Pantolon, ş alvar veya uzun külot paçası nı n ayak bileğini saran bölümü. * Paça çorbasıyapmak için ayrı lmı ş . * Gelinin paça günü giydiğ i giysi. * Otomobilde tekerleğin taş , çamur atması nıönleyen ve tekerlek arkaları na takı lan lâstik veya plâstikten yapı lmı şaraç. paçarı z

* Çapraz.

paçasıdüş ük * Giyimine dikkat etmeyen, pasaklı . paçası ndan tutup atmak * hakaretle kovmak. paçası nı çekecek (veya toplayacak) hâli olmamak * güçsüz, beceriksiz olmak. paçası z paçavra

* Paçasıolmayan veya içinde paça bulunmayan. * Eskimişbez veya kumaşparçası , çaput. * Değersiz ve iğ renç ş ey veya kimse.

paçavra gibi * değ ersiz kimse veya ş eyleri nitelerken kullanı lı r. paçavra hastalı ğ ı * Grip, nezle, enflüenza. paçavracı * Paçavra toplayı p satan kimse. paçavracı lı k * Paçavra toplayı p satma iş i. paçavralaş ma * Paçavralaş mak iş i veya durumu. paçavralaş mak * Paçavra durumuna girmek. paçavraya çevirmek (veya paçavrası nıçı karmak) * çok hı rpalamak, dağı nı k, bozuk veya berbat bir duruma getirmek. paçayıkaptı rmak * yakalanmak, ele geçirmek. * karı ş tı ğ ı , ama sonradan ayrı lmak istediğ i bir iş ten kendini kurtaramamak. * dilediğ i gibi davranamamak. paçayıkurtarmak * kendini bir dertten, tehlikeden veya zor durumdan kurtarmak. paçoz

padalya padiş ah padiş ahî

* Kefal türünden bir balı k (Mugil cephalus). * Fahiş e. * Öldürüldükten sonra süs amacı yla içi doldurulmuşhayvan. * Osmanlıİ mparatorluğunda devlet baş kanı na verilen unvan, hükümdar, sultan. * Padiş ah ile ilgili, padiş aha ait.

padiş ahlı k * Padiş ah olma durumu, hükümdarlı k, sultanlı k. * Padiş ahı n görevi. * Padiş ahı n yönetimi.

* Padiş ahı n saltanat dönemi. * Padiş ah tarafı ndan yönetilen ülke. padok

* (hipodromda) Yarı şatları nı n yedekte gezdirildikleri yer.

pafta * Büyük harita, plân veya modeli oluş turan ayrıparçalardan her biri. * Metal çubuk ve borulara dişaçan âlet, yivaçar. * Süs için at takı mları na veya baş ka yerlere takı lan metal pul veya çakı lan iri baş lıçivi. * Büyük benek, leke. paftalı paftası z

* Paftasıolan. * Paftasıolmayan.

pagan * Çok tanrı lıdinden olan (kimse). paganizm * Çok tanrı cı lı k. pagoda pah

paha

* Çin, Japonya gibi Uzak Doğu ülkelerindeki tapı naklara verilen ad. * Eğ ik olarak kesilmişkenar. * Bir yapıelemanı nda eğik bir yüzey elde etmek amacı yla keskinliği giderme. * Değer, fiyat.

paha biçilmez * değ eri ölçülemeyecek kadar yüksek. paha biçmek * değ erini tahmin etmek veya belirlemek. pahacı

* Pahalı mal satan kimse.

pahacı lı k * Pahacıolma durumu. pahal * Ters, aksi. pahalanma * Pahalanmak iş i. pahalanmak * Pahalı duruma gelmek, fiyatıartmak, pahalı laş mak. pahalı

* Pahasıyüksek olan, ucuz karş ı tı .

pahalı ca * Biraz, pahalıgibi. pahalı laş ma

* Pahalı laş mak iş i. pahalı laş mak * Pahalanmak. pahalı lı k

* Bir ş eyin fiyatı nı n yüksek olmasıdurumu veya pahalıolma durumu. * Fiyatları n genel olarak yükselmesi fiyat artı ş ı .

pahalı ya oturmak (veya pahalı ya mal olmak) * çok para, özveri, emek gerektirmek, kolay elde edilememek veya zarara, sı kı ntı ya yol açmak. pahası na

* karş ı lı ğ ı nda uğruna, ... için.

pahaya çı kmak * pahalanmak, pahalı laş mak. pahaya geçmek * değ erli bir ş eymişgibi esirgenmek. pahlama

* Pahlamak iş i.

pahlamak * Bir parçanı n keskin kenarı nıkeserek pah durumuna getirmek, keskinliğini gidermek. pak

* Temiz.

paket miktar.

*İ çinde bir veya birçok ş ey bulunan, kâğ ı da sarı larak hazı rlanmı ş , elde taş ı nacak büyüklükte nesne. * Yiyecek, ilâç gibi ş eylerin kâğ ı da sarı larak veya bir kutuya konularak satı ş a hazı r duruma getirilmişbelli bir

paket etmek * paketlemek. paket program * Banda veya filme alı nı p gerektiğ inde radyo ve televizyonda yayı mlamak için hazı rlanmı şprogram. paket taş ı * Dört köş e yontulmuşkaldı rı m taş ı . paket tur

* Bir veya birden fazla yere yönelik olarak düzenlenen ulaş ı m, konaklama gibi ihtiyaçlarıkapsayan tur.

paketleme * Paketlemek iş i. paketlemek * Bir veya birkaç ş eyi kağı da sararak veya kutuya koyarak bağ lamak. * Birini baş tan savmak, atlatmak. paketleniş * Paketlenmek iş i veya biçimi. paketlenme * Paketlenmek iş i. paketlenmek * Paketlemek iş ine konu olmak.

paketletme * Paketletmek iş i. paketletmek * Paketlemek iş ini yaptı rmak. paketleyiş * Paketlemek iş i veya biçimi. Pakistanlı * Pakistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. paklama

* Paklamak iş i.

paklamak * Temizlemek. paklanma * Paklanmak iş i. paklanmak * Temizlenmek. paklı k pakt pal

* Temizlik. * Antlaş ma. * Bir cins güvercin.

pala * Kavisli, kı sa, uç bölümü geniş , kabzası na doğru daralan bir tür kı lı ç. * Kürek gibi bazıaraçları n, enli ve yassıbölümü. * Bir yere çaprazlama konulan yassıkirişveya kereste. pala

* Bez parçaları ndan dokunan basit kilim, yazgı . * Eski, kullanı lmı şeş ya veya giysi.

pala bı yı k * Gür, uzun, yanaklara doğru kı vrı k bı yı k. * Pala bı yı klarıolan, pala bı yı klı . pala bı yı klı * Gür, uzun ve kı vrı k bı yı klarıolan kimse. pala çalmak (veya sallamak) * uğraş mak, didinmek, çabalamak. pala çekmek * palayıbelinden çı karı p vurmak. pala sürtmek * çabalamak, uğraş mak. paladyum * Atom numarası46, yoğunluğu 11,4 olan, 1500 C° de eriyen, tel durumuna getirilebilen, baş lı ca özelliğ i hidrojeni soğurmak olan çok sert bir element. Kı saltmasıPd.

palalı k palamar

* Çatıkiriş inin yanı . * Gemileri iskele, rı htı m veya ş amandı raya bağ lamaya yarayan kalı n halat.

palamar boyu * Deniz milinin onda biri,120 kulaç. palamar parası * Gemilerin bir iskeleye yanaş mak için ödedikleri para. palamar resmi * Bkz. palamar parası . palamarcı * Görevi, gemilerin yanaş ma, kalkma vb. sı rası nda gemiden verilen palamarıiskeleye, ş amandı raya takmak, çı karmak olan kimse. palamarıkoparmak (veya çözmek) * kaçmak, sı vı ş mak. palamut

* Uskumrugillerden, ortalama 1 veya 2 kg gelen, eti esmer, kı lçı ksı z ve pulsuz bir balı k (Pelamys sarda). Büyüklüğüne göre türlü adlar alı r. palamut

* Yurdumuzda yetiş en meş e türlerinin uzunca, fı ndı ğ a benzeyen, sert ve pürüzlü, bir yüksük içinde bulunan, tanen bakı mı ndan zengin meyvesi, pelit. palamut meş esi * Yurdumuzun batı bölgesinde yetiş en 5-10 m yüksekliğ inde, kı ş ı n yaprakları nı döken bir meş e türü (Valonea). palamutlama * Palamutlamak iş i. palamutlamak * Deriyi sepilemek için palamut maddesi doldurulmuşçukura yatı rmak. palamutlular * Kayı ngiller. palan

* Genellikle eş eklere, bazen de atlara vurulan, kaş sı z, enli, yayvan ve yumuş ak bir çeş it eyer.

palan vurmak * palanıhayvanı n sı rtı na koyup bağ lamak. palandı z * Çeş menin musluk taş ı . palandöken * Taş lı k yokuş . palanga

* Bir halatla makaralardan oluş turulan, ağ ı r cisimleri kaldı rmaya, sağ a sola döndürmeye yarayan donanı m.

palangalı * Palangasıolan.

palangası z * Palangasıolmayan. palanka

* Ağaç ve toprakla yapı lmı ş , hendekle çevrilmişküçük hisar.

palas * Lüks otel veya gösteriş li yapı . * Kolay, rahat. * Kolaylı k gösteren, hoş a giden (nesne, kimse, yer). palas

* Keçi kı lı ndan dokunmuşkaba kilim, yaygı .

palas pandı ras * Gereğ i gibi derlenip toparlanmaya vakit bulamadan, çarçabuk. palaska

* Askerlerin bellerine bağladı klarıveya göğ üslerine çaprazlama taktı kları , üzerinde fiş ek, kasatura vb. koymak için yerleri bulunan, genellikle köseleden yapı lmı şkayı ş . palaspare palavra

* Pasaklı , yı rtı k giysi. * Herhangi bir konuda gerçeğe aykı rı , uydurma söz veya haber; uzun ve boşkonuş ma, martaval. * Genellikle posta vapurları nda üst güvertenin altı ndaki güverte.

palavra savurmak (atmak veya sı kmak) * uydurma, ası lsı z bir söz veya haberi gerçekmişgibi ortaya atmak; abartarak konuş mak, büyük baş arı lardan söz etmek. palavracı * Uydurma söz veya haber ortaya atan, yaptı ğı iş leri abartan, bu davranı ş larıhuy edinmişolan (kimse), tı raş çı . palavracı lı k * Palavra söyleme alı ş kanlı ğı . palaz

* Kaz, ördek, güvercin gibi bazıkuşyavruları nı n civcivlikten sonraki durumu.

palazlama * Palazlamak veya palazlanmak iş i. palazlamak * (kuşyavrusu) İ rileş ip semirmek. * (küçük çocuk) Geliş mek. * Varlı ğı artmak, zenginlemek. palazlanma * Palazlanmak iş i veya durumu. palazlanmak * Geliş mek, iri duruma gelmek, büyümek. * Varlı ğı artmak, zenginleş mek. palazlaş ma * Palazlaş mak iş i. palazlaş mak *İ rileş mek, geliş mek, büyümek.

paldı m

* Yük ve binek hayvanı nı n, semer veya eyerinin ileri kayması nıönlemek için arka ayakları nı n kaba etleri üzerinden geçirilen kayı ş . paldı mıaş mak * baş aramayacağ ıbir iş e giriş mek. paldı r küldür * Kaba bir gürültü çı kararak, gürültü ile. * Ansı zı n ve kurallara uyulmaksı zı n. paleograf

* Eski el yazı ları uzmanı .

paleografi * Eski el yazı ları nıokuma bilgisi. paleontoloji * Jeolojik devirlerde yer yüzünde yaş amı şvarlı klarıinceleyen bilim dalı . paleozoik * En eski fosillerin oluş turdukları jeolojik zaman. * Bu zamanla ilgili. palet

paletli

* Ressamları n boyaları üzerine dizerek fı rça ile karı ş tı rdı klarıtahta veya porselen levha. * Sanayide çeş itli amaçlarla kullanı lan yayvan ve genişlevha. * Hı zlıyüzmek için ayağ a geçirilen araç. * Tankı n her türlü arazide yol alması nısağ layan iki yanı ndaki tekerleklerini içine alan metal ş erit, tı rtı l (II). * Paleti olan (taş ı t).

paletsiz * Paleti olmayan (taş ı t). palı t palikarya

palisat

* Bkz. pelit. * KabadayıRum delikanlı sı . * (yermeli olarak) Yunanlı . * Özümleme iş ini yapan yaprakları n üst yüzündeki dokunun adıolan palisat dokusu teriminde geçer.

palisat dokusu * Palisat. palmitat * Palmitik asidin tuzu veya esteri. palmitik

* Doymuşbir yağasidi CH3-(CH2)14-CO2H ve bu asitten türeyen birleş ikler için kullanı lı r.

palmitik asit * Yağ lımaddelerin pek çoğ unda palmitin durumunda bulunan, suda çözünmeyen, alkol ve eterde çözünen beyaz, tatsı z bir katı . palmitil

* Palmitik asitten türeyen C15H31-CO formülündeki tek değ erli kök.

palmitin palmiye

* Gliserinin palmitik esteri. * Palmiyegillerden olan ağaçları n genel adı .

palmiyegiller * Genellikle sı cak bölgelerde yetiş en, basit bir kon gövde ve bu gövdenin tepesinde yelpaze biçiminde telek damarlıyapraklarıolan, hurma ve Hindistan cevizi ağ açları nıiçine alan bir familya. palmiyelik * Palmiyesi çok olan yer. palto * Soğuk havalarda öbür giyeceklerin üstüne giyilen kalı n kuma ş tan giysi. paltolu paltoluk paltosuz

* Paltosu olan. * Palto yapmaya elveriş li kumaş . * Paltosu olmayan.

palûze * Bir çeş it pelte. palûze gibi * beyaz, dolgun ve titrek (ten). palyaço

* Genellikle panayı r tiyatroları nda, sirklerde güldürücü rol oynayan acayip kı lı klı , yüzü aş ı rı ve komik makyajlı oyuncu. palyaço gibi * gülünç olacak derecede acayip kı lı klı . palyaçoluk * Palyaço olma durumu veya palyaçonun yaptı ğ ıiş . * Tavı r ve davranı ş ta güldürücülük. palyatif

* Yeterli etkinliği olmayan, bir süre için olan, geçici, muvakkat.

palyoş * Kı sa ve iki yanıkeskin, düz kı lı ç. pampa

* Güney Amerika'daki bozkı rlara verilen ad.

pamuk

* Ebe gümecigillerden, koza biçimindeki meyvesi üç, dört, beşdilimli olan, sı cak bölgelerde yetiş en tarı m bitkisi (Gossypium). * Bu bitkinin tohumları nı n çevresinde oluş muşince, yumuş ak tellerin adı . *İ ş lenmişpamuk. * (dokumacı lı kta) İ ş lenmişpamuktan yapı lmı ş . pamuk atmak * yay ve tokmakla pamuğu ditmek.

pamuk balı * Beyaz bal. pamuk balı ğ ı * Ilı man denizlerde yaş ayan, sı rtımavi, karnıbeyaz, tehlikeli bir köpek balı ğı (Carcharius glaucus). pamuk bezi * Pamuktan dokunan bez. pamuk elması * Pamuk telleri ve tohumla dolu bir kapsülden oluş an pamuk bitkisinin meyvesi. pamuk gibi * çok yumuş ak. * iyi huylu, munis. pamuk ipliği * Pamuktan yapı lan mat ve parlak dikişve nakı şipliği. pamuk ipliğiyle bağlamak * etkisi az sürecek bir çare ile geçiş tirmek. pamuk taş * Birtakı m kaynak suları nı n dibinde biriken, kalkerli veya silisli tortu, traverten. pamuk yağ ı * Pamuk çekirdeklerinden elde edilen, zeytinyağı na benzer bitki yağ ı . pamukaki * Beyaz işiş lemekte kullanı lan bir çeş it parlak pamuk ipliği. pamukçu

* Pamuk yetiş tiren kimse. * Pamuk alı p satan kimse.

pamukçuk * Genellikle bebeklerde görülen ve bir mantardan ileri gelen, sindirim organı nda, ağı zda ortaya çı kan iltihaplı hastalı k, aft. pamukçuluk * Pamuk yetiş tirme ve satma iş i. pamuklanma * Pamuklanmak iş i. pamuklanmak * Üstü incecik pamuk biçiminde küf bağ lamak. * (toz için) Pamuk gibi olmak. pamuklu

panama

* Pamuk ipliğ i veya baş ka iplikler karı ş tı rı larak dokunmuş(kumaş ). * Yüzüyle astarıarası na pamuk yayı larak dikilen hı rka. * Orta Amerika'da yetiş en bir bitkinin yaprakları ndan örülmüşyumuş ak hası rş apka. * Özel olarak dokunmuşbir kumaştürü.

Panamalı * Panama Cumhuriyeti halkı ndan olan kimse. panayı r

* Belli zamanlarda ve genellikle küçük yerleş me birimlerinde kurulan, sergi niteliğini de taş ı yan büyük pazar.

panayı r yeri * Panayı rı n kurulduğu alan. * Çok kalabalı k yer. panayı rcı * Panayı rda satı şyapan kimse. panayı rcı lı k * Panayı rcı nı n iş i veya mesleğ i. pancar

* Ispanakgillerden, vitamince zengin bir bitki (Beta vulgaris). * Bu bitkinin ş eker elde edilen kalı n ve etli kökü.

pancar gibi olmak (veya pancar kesilmek) * kan hücum edip çok kı zarmak. pancarcı * Pancar yetiş tiren ve satan kimse. pancarcı lı k * Pancar yetiş tirme ve satma iş i. pancarlaş ma * Pancarlaş mak iş i veya durumu. pancarlaş mak * Pancar rengini almak. pancur * Bkz. panjur. panda

* Etçillerden, Avustralya ile Himalaya ormanları nda yaş ayan, tüyleri sı k ve pas kı rmı zı sırenginde, karnı , bacaklarıkara, postu beğ enilen bir hayvan (Ailurus fulgens). pandantif *İ nce bir zincirle boyna takı lan değ erli takı . pandispanya * Yumurta katı larak yapı lan ş ekerli, kabarı k, yumuş ak bir tür pasta. pandispanya gazetesi * Uydurulmuşyalanlar, hikâyeler. pandomima * Tanzimat ve Meş rutiyet dönemlerindeki tiyatroları n çoğ unda izlenen oyunlar arası na sı kı ş tı rı lan sözsüz oyun. * Pantomim. pandomima kopmak * izleyenler için eğ lendirici bir kavga çı kmak. pandufla * Bkz. pantufla. pandül panel

* Sarkaç, rakkas.

* Dinleyiciler önünde, seçilmişbir konuş macı grubunun bir konuyu tartı ş mak amacı yla düzenlediğ i toplantı , toplu görüş me, açı k oturum. * Yerleş tirileceği yüzeyin bir bölümüne uyan, çoğunlukla dikdörtgen biçiminde düzgün parça. panel köprü * Aş ı lacak bir engelin bir yanı nda oluş turularak öbür yana ulaş ı mısağ layan, taş ı yı cıküçük elemanlardan oluş an köprü. paniğ e kapı lmak * çok korkmak. paniğ e vermek * büyük bir dehş ete düş ürmek, çok korkutmak. panik * Topluluğu kaplayan anî dehş et duygusu, büyük korku, ürkü. panik olmak * büyük korku yaratan bir olay birdenbire ortaya çı kmak. panik yaratmak * korku, dehş et uyandı rmak. panikleme * Paniklemek iş i veya durumu. paniklemek * Paniğe kapı lmak. Panislâmcı * Panislâmizm yanlı sı . Panislâmcı lı k * Panislâmizm akı mı nıbenimseme. Panislâmizm * Bütün Müslümanlarıaynı yönetim altı nda toplama amacı nıgüden politik akı m. panjur * Gereğ ine göre güneş i ve rüzgârıönlemeye, ı ş ı ğıazaltmaya yarayan, açı lı r kapanı r dar ve yatay tahtarlardan, plâstikten veya metal gereçlerden yapı lmı ş , pencerenin iki yanı na takı lan kapatma kanadı . pankart levha.

* Toplantıve gösterilerde taş ı nan, üzerinde benimsenen amacı n birkaç sözle gösterildiğ i karton veya bezden

pankartlı * Pankartlıolan veya pankart bulunduran. pankras pankreas bir bez. pano

* Güreş le boksu veya yumruk dövüş ünü birleş tiren spor karş ı laş ması . * Midenin arkası nda bulunan, boş altı cı kanalları yla onikiparmak bağ ı rsağ ı na bağlı , iç ve dı şsalgı larıolan iri

* Üzerine bildiri, açı klama veya tanı tma kâğı tlarıtutturmak için hazı rlanmı şlevha. * Elektrikle çalı ş an araçları n kontrol ve komuta düğ meleri, ekran, sinyal lâmbasıgibi parçaları nı n bir arada toplandı ğı bölüm. * Ağaç duvar kaplamaları na veya tavanlara süs iş in konulan resim. * Hafif malzemeden yapı lan ve iki yüzü kontrplakla kaplanan levha.

* Önceden belirlenmişsı nı rlar içerisinde çalı ş an cevher alanı . panorama * Yüksek bir yerden bakı lı nca göz önüne serilen genişgörünüş . * Genel görünüm. panoramik * Genişgörüşalanı nı kaplayan. pansiyon

* Bütünü veya bir bölümü sürekli veya belli bir zaman için kiraya verilen, isteğe göre yemek de veren ev. * Ücretli öğrenci yurdu.

pansiyoncu * Pansiyon sahibi. * Pansiyon iş leten kimse. pansiyonculuk * Pansiyon sahibi olma durumu. * Pansiyon iş letme iş i. pansiyoner * Bir pansiyonda oturan kimse. Panslavizm * Slav ası llıbütün halklarıaynıyönetim altı nda toplama amacıgüden politik akı m ve hareket. pansuman * Yara temizliğ i ve bakı mı . pansuman yapmak * yaranı n temizlik ve bakı mı nıyapmak. pansumancı * Pansuman yapmayımeslek edinmişkimse. pansumancı lı k * Pansuman yapma iş i. panteist

* Panteizm yanlı sı .

panteizm * Tanrıile evreni birleş tirip özleş tiren felsefe öğ retisi veya sistemi. panteon

* Yunanlıve Romalı ları n en büyük tapı nakları na verdikleri ad. * Bir halkı n, bir ulusun bütün tanrı ları . * Büyük yararlı k göstermişkimselerin gömüldüğ ü ulusal anı t.

panter * Pars. pantograf * Bir biçimi büyülterek veya küçülterek kopya etmek için kullanı lan kollu, eklemli bir tür cetvel. pantol pantolon

* Pantolon. * Belden baş layan ve genellikle paçalarıayak bileklerine kadar inen giyecek.

pantoloncu * Pantolon diken terzi. pantolonculuk * Pantolon dikme veya satma iş i. pantomim * Düş ünce ve duygularımüzik veya türlü eş yalar eş liğinde bazen dansla, bazen de gövde ve yüz hareketleriyle yansı tmayıamaçlayan oyun, sözsüz oyun. pantufla * Aba terlik. pantuflacı * Pantufla yapan veya satan kimse. * Dolandı rı cı , yankesici. pantuflacı lı k * Pantufla yapma veya satma iş i. Panturanizm * Bkz. Turancı lı k. Pantürkizm * Bkz. Türkçülük. panzehir * Zehrin etkisini ortadan kaldı rabilme özelliğ i olan madde, antidot. panzehir otu * Küçük, beyaz çiçekli, kökü zehirli, çok yı llı k ve otsu bitki (Cynanchum acutum). panzehir taş ı * Antilop gibi hayvanları n midesinde oluş an, zehiri önleyici etkisi olan kütle. * Bkz. opal. panzer

*İ kinci Dünya Savaş ı nda Alman ordusunun kullandı ğı , günümüzde polisin kanunsuz sokak gösterileri gibi hareketleri bastı rmak için yararlandı ğ ı , yüksek tekerlekli, zı rhlı , hafif silâhlarla donatı lmı şaraç. papa

* Katolik kilisesinin, bir meclis tarafı ndan seçilen, Vatikan'da oturan ve İ sa Peygamber'in vekili sayı lan baş kanı . papağ an

* Papağangillerden olan kuş lara verilen ad. * Duydukları nıdüş ünmeden olduğu gibi tekrarlayan kimse.

papağ an anahtarı * Sacdan yapı lmı şküçük çaplı boru ve bağ lantıparçaları nı n sökülüp takı lması nda kullanı lan anahtar. papağ an gibi ezberlemek * anlamı nıbilmeden ezberlemek. papağ an gibi tekrarlamak * peş peş e, art arda söylemek. papağ an yemi * Bkz. aspur. papağ angiller

* Ayaklarıtı rmanmaya uygun, canlı , zı t renkli, basit konuş maya alı ş tı rı labilen, papağ an, muhabbet kuş u gibi sı cak ülke kuş ları nı içine alan familya. papağ anlar * Tek familyasıpapağangiller olan, papağan olarak bilinen bütün kuş larıkapsayan takı m. papağ anlı k * Duydukları nıdüş ünmeden, anlamı nı bilmeden tekrarlama durumu. papak papalı k

papalina papara

papara

* Uzun tüylü kalpak. * Papanı n makamıveya görevi. * Baş ı nda papanı n bulunduğ u siyasî ve dinî kurum. * Sardalye yavrusu. * Ekmek, peynir ve et suyu veya süt ile yapı lan bir tür yemek. * Azar. * Orta oyununda zurnaya verilen ad.

papara (veya zı lgı t) yemek * çok azarlanmak. papatya

* Birleş ikgillerden, 20-50 cm yükseklikte, baharda çiçek açan, taç yapraklarıbeyaz, ortasısarıkömeçli, bir yı llı k otsu bir bitki (Matricaria chamomilla). papatya falı * Niyet tutup "olacak, olmayacak" diye papatyanı n yaprakları nı birer birer kopararak bakı lan fal. papatyalı * Papatyasıolan. papatyası z * Papatyasıolmayan. papaya * Bir tür meyve. papaz

* Hristiyan din adamı . * Üzerinde papaz resmi olan iskambil kâğı dı .

papaz balı ğı * Küçük bir çeş it kaya balı ğı (Chromis chromis). papaz balı ğı giller * Ilı man denizlerde yaş ayan kemikli balı klar familyası . papaz her gün pilâv yemez * insanı n önüne her zaman aynınitelikte elveriş li bir imkân çı kmaz. papaz karası * Kı rmı zı ş arap yapı mı nda kullanı lan bir tür üzüm cinsi. * Bu üzümden yapı lan kı rmı zı ş arap.

papaz uçurmak * içkili eğlence düzenlemek. papaz yahnisi * Soğanlı , sarı msaklı ,ş araplıveya sirkeli bir et yemeği. papaza dönmek * saçlarıve sakalıuzamak, darmadağı n olmak. papaza kı zı p oruç (veya perhiz) bozmak * baş kası na kı zı p kendisine zarar verecek işgörmek. papazi

* Bir tür ince, ipekli kumaş .

papazkaçtı * Bir tür iskambil oyunu. papazlı k * Papaz olma durumu veya papazı n görevi. papazlı k etmek * ders vermek, ikna edici sözlerle kandı rmak. papel

papelci

* Bir liralı k kâğı t para. * Para, özellikle kâğ ı t para. * Sokaklarda iskambil kâğı tları yla halkıdolandı ran bir tür dolandı rı cı , zarfçı .

papelcilik * Papelcinin yaptı ğ ıiş . papikçi * Sokak satı cı sı . papirüs

* Papirüsgillerden, Nil kı yı ları nda yetiş en bir bitki (Cyperus papirus). * Eski Mı sı rlı ları n papirüs sapları ndan yaptı kları kâğı t. * Bu kâğ ı da yazı lmı şel yazması .

papirüsgiller * Bir çeneklilerden, örneğ i papirüs olan otsu bitkiler familyası . paprika papura

* Acı sıaz bir çeş it kı rmı zıbiber. *İ ki çift öküzle çekilen ağ ı r saban.

papyekuş e * Bkz. kuş e kâğ ı dı . papyon * Kelebek biçiminde, bir çengelle veya lâstik bağ la yakaya tutturulan kravat, papyon kravat. par par

* Bir parı ltı yıveya titremeyi anlatı r.

par par yanmak * yüksek ateş i olmak.

para

* Devletçe bastı rı lan, üzerinde saymaca değeri yazı lıkâğ ı t veya metalden ödeme aracı , nakit. * Kuruş un kı rkta biri.

para alı m satı mı * Para değiş imi. para babası * Parasıçok, varlı klıkimse. para basma * Piyasaya yeni para çı karma. * Çok para kazanma, iş leri iyi gitme. para basmak * darphanede veya bası m evinde metali veya kâğı dıpara durumuna getirmek. * kumarda ortaya para koymak. para bozmak * büyük parayıufak paralarla değ iş tirmek. para canlı sı * Paraya düş kün, para gözlü. para cezası *İ ş lenen bir suçun para karş ı lı ğı nı n devlete ödenmesini öngören ceza. para cüzdanı * Para koymaya yarayan cüzdan. para çantası * Para taş ı maya yarayan özel çanta. para çekmek * bir yere yatı rı lmı şparadan bir bölümünü geri almak. * para sı zdı rmak, birinden birtakı m gerekçelerle para almak. para çı karmak * para basmak. * baş ka yerde bulunan kimseye posta veya banka ile para göndermek. para çı kı ş mamak * para yetiş memek. para darlı ğı * Para ş iş kinliğine karş ıönlem olarak paranı n piyasada azalması yla satı n alma gücünün artması , deflâsyon. para değ iş imi * Para değiş tirme iş lemi. para dökmek * bir işiçin çok para harcamak. para dönmek * rüş vetle işyapı lmak. para etmek * değ eri olmak. para etmemek * değ eri pahası na satı lamamak.

* etkisi olmamak, iş e yaramamak. para getirmek * kazanç sağ lamak. para ile değ il * çok ucuz. para ile değ il, sı ra ile * her iş in parayla yapı lmayacağı nıanlatı r. para kesmek * para basmak. * çok para kazanmak. para kı rmak * çok kazanmak. para kı sı tlaması * Piyasada likit para dolaş ı mı nısı nı rlandı rma. para kı sı tlayı cı * Para kı sı tlama iş lemini yapan kimse. para olmak * kazanç sağ lamak. para parayıçeker * elde para bulunursa onunla yeni paralar kazanı lı r. para peş in, kı rmı zımeş in * her iş in karş ı lı ğ ıanı nda ödenmeli, anlamı nda bir söz. para pul

* Para veya para eden ş ey.

para saymak * ödemek. para sı zdı rmak (veya koparmak) * zorlayarak veya kandı rarak birinden para almak. para ş iş kinliğ i * Dolanı mdaki para miktarı yla, malları n ve satı n alı nabilir hizmetlerin toplamıarası ndaki açı ğ ı n büyümesinden ortaya çı kan ve fiyatları n toplam yükseliş i, paranı n değ erinin düş mesi biçiminde kendini gösteren ekonomik parasal süreç, enflâsyon. para tutmak * para biriktirmek. para yapmak * para kazanı p biriktirmek. para yatı rmak * gerektiğinde almak üzere bir yere para vermek. para yedirmek * gereksiz olarak baş kası na çok para harcamak. * rüş vet vermek. para yemek * gereksiz olarak çok para harcamak.

* görevli bulunduğ u yerin imkânları ndan yararlanarak para çalmak, rüş vet almak. parabellum * Eskiden Alman ordusunda kullanı lan tabanca. parabol

* Bir düzlemin odak denen sabit bir noktadan ve doğrultman denen sabit bir doğrudan eş it uzaklı ktaki noktaları nı n geometrik yeri. parabolik

* Parabol biçiminde olan, parabolle ilgili.

paraboloit * Odağıolmayan, yalnı z bir simetri ekseni bulunan ikinci dereceden yüzey. paraca

* Para ile ilgili olarak, para bakı mı ndan.

paraçol * Gemi çatması nda eğ ri parça. * Cumba vb. altı na destek olarak konulan eğ ri ağaç. * Tek at koş turularak çekilen, üzeri kapalı , yanlarıaçı k bir tür araba, paraş ol. paradan çı kmak * para harcamak zorunda kalmak. paradi * Bir tiyatroda en üst balkon. paradigma * Dizi. paradoks

* Kökleş mişinanı ş lara aykı rıolarak ileri sürülen düş ünce.

paradoksal * Aykı rı düş ünce niteliğ inde olan. paraf * Yalnı z başharflerle yazı lan kı sa imza. parafazi parafe

* Bkz. söz karı ş ı klı ğı . * Paraf konulmuş , parafla imzalanmı ş .

parafe etmek * adı nı n ve soy adı nı n yalnı z başharfleriyle imzalamak. parafeleme * Parafelemek iş i veya durumu. parafelemek * Parafe etmek. parafin

* Katran, petrol, neft gibi maddelerden çı karı lan, katı , beyaz, yarısaydam, buharıparlak bir alevle yanan, kimyasal etkenlere karş ıilgisiz, katı hidrokarbon, al kan. parafinli

* Birleş iminde parafin bulunan.

* Parafine batı rı lmı ş . parafinsiz * Birleş iminde parafin olmayan. paraflama * Paraflamak iş i veya durumu. paraflamak * Adı nı n ve soyadı nı n başharflerini kullanarak imzalamak. paragöz

* Parayıçok seven, paraya çok düş kün.

paragraf * Herhangi bir yazı nı n bir satı r baş ı ndan öteki satı r baş ı na kadar olan bölümü. * Kanun maddelerinin kendi içlerinde satı r baş ları yla ayrı ldı klarıufak bölümlerden her biri. * Çengel iş aretinin (§) bir baş ka adı . Paraguaylı * Paraguay halkı ndan olan kimse. paraka *İ ğ neli uzun balı k oltası . parakete

* Geminin saatteki hı zı nı anlamak için kullanı lan araç. * Üzerinde yüzlerce iğ neli köstek bulunan uzun balı k oltası .

paraketeci * Parakete ile balı k avlayan (kimse). paralâks

* Biri yerkürenin merkezinden, öbürü yeryüzünde bulunan bir kimsenin gözünden çı kan iki doğ runun, bir gök cisminin merkezinde birleş erek oluş turduklarıdüş ünülen açı . paralama

* Paralamak iş i.

paralamak * (genellikle yı rtı cıhayvanlar için) Parçalamak. * Yı pratı p eskitmek. paralanma * Paralanmak (I,II) iş i. paralanmak * Parası z iken para elde etmek. paralanmak * Parça parça olmak. * Sı kı nt ı ve üzüntü içinde, olmayacak bir iş le uğ raş mak, didinmek. * Bir iş te çok çaba ve özen göstermek. paralatma * Paralatmak iş i. paralatmak * Paralamak (II) iş ini yaptı rmak veya paralaması na sebep olmak. paralayı cı * Paralamak iş ini yapan (kimse).

paralel

* Yan yana ve birbirini kesmeden, birbirine kavuş madan uzanı p giden (ş eyler), koş ut, muvazi. * Yerküresi üzerinde çizildiği var sayı lan, ekvatora paralel çemberlerden her biri. * Bir dönel yüzeyin, eksene dik bir düzlemle kesiti.

paralel akı m * Bir paralel bağ lantı dan geçen akı m. paralel kaidesi * Aynınoktaya uygulanan iki vektörün bileş kesini bulmak için her birinin bitim ucundan öbürüne paralel birer çizgi çizilerek bir paralel kenar oluş turduktan sonra vektörlerin uygulama noktası ndan (bileş keli temsil etmek için) bir köş egen çekme yolu. paralel yüz * Her yüzü bir paralelkenar olan biçme. paralelizm * Koş utçuluk. paralelkenar * Karş ı lı klıkenarları paralel olan dörtgen. paralelleş tirme * Paralelleş tirmek iş i veya durumu. paralelleş tirmek * Koş utlaş tı rmak. paralellik

paralı

* Paralel olma durumu, koş utluk. * Benzerlik. * Parasıçok olan, zengin (kimse). * Para karş ı lı ğ ı nda sağ lanan, bedava olmayan. * Üzerinde yuvarlak ve irice benekleri olan.

paralı ca * Biraz parasıolan (kimse). paralı k

paralizi paralojik

* Herhangi bir para değ erinde olan. * Genellikle değersizlik belirtir. * Felç. * Mantı ksal sistem bozukluğu.

paralojizm * Akı l süzgecinden geçirirken bilmeyerek düş ülen yanı lgı ; mantı ğ a uymazlı k. parametre * Cebirde bir denklemin kat sayı ları na giren değ iş ken nicelik. * Geometride, bir koninin odağı ndan çı kan dikeyin konikle kesiş tiği noktaya kadar olan parçanı n uzunluğ u. parametreleme * Parametrelemek iş i. parametrelemek

* Parametreli bir eğri veya yüzey belirlemek. parametreli * Bir veya birçok parametre ile ilgili. parametrik * Parametreli. paramparça * Pek çok parçalara ayrı lmı ş , parça parça olmuş . paramparça olmak * pek çok parçalara ayrı lmak, kı rı lmak. paranı n üstü * satı n alı nan ş eyin tutarı ndan artan para. paranı n yüzü sı caktı r * paranı n çekiciliğini ve geri çevrilemeyeceğ ini anlatı r. parankima * Özek doku. paranoya

* Abartı lıgurur, kuş ku, güvensizlik, bencillikle belli olan bir ruh hastalı ğ ı .

paranoyak * Paranoya ile ilgili. * Paranoyaya tutulmuşkimse. parantez * Cümle içinde geçen bir sözü metin dı ş ı tutmak için o sözün baş ı na ve sonuna getirilen yay biçimindeki iş aret, yay ayraç. * Konunun dı ş ı nda kalan söz ve yazı . parantez açmak * söz veya yazı nı n içine, sözü edilen konu ile ilgili bir bölüm koymak. parantez kapatmak * sözü, konuş mayıbitirmek. parapet

parasal

* Küpeş te, korkuluk. * Yapı larda pencere önlerinde, beton, mozaik, mermer, tahta gibi ş eylerden yapı lmı şdar çı kı ntı . * Para ile ilgili, para bakı mı ndan, nakdî.

parasempatik * Parasempatik sinir sistemi ile ilgili olan. parasempatik sinir sistemi * Yaş atkan sinir sistemini oluş turan iki sistemden biri; kalbin atı ş ları nıyavaş latı r, sindirim sistemini, salgı ları düzenler. parası nıçı karmak * ana parayıkurtarmak, masrafı nıçı karmak. parası nısokağa atmak * değ eri olmayan bir mala para vermek. parası nıyemek

* hiç çalı ş madan bedavadan geçinmek, birinin sı rtı ndan geçinmek. parası yla rezil olmak * para vererek yaptı rdı ğ ıbir ş ey iyi çı kmamak, parası nı n karş ı lı ğı nıalamamak. parası z

* Parasıolmayan. * Yoksul. * Para verilmeden elde edilen, bedava. * Para verilmeksizin, parası z olarak, bedavadan, bedava.

parası z pulsuz * Yoksul, züğürt. * Hiç para harcamadan. parası z yatı lı * Öğrenim giderleri, yatacak yer ve yemeği devletçe karş ı lanan (öğ renci). parası zlı k * Parası z olma durumu. paraş ol

* Bkz. paraçol.

paraş üt

* Yüksek bir yerden düş en veya inen bir cismin, bir insanı n, düş üş ünü ağ ı rlaş tı rarak yere inmesini sağ layan genellikle ipekten araç. paraş üt birlikleri * Paraş ütle inişyapmak için yetiş tirilmişasker birlikleri. paraş üt ile atlama * paraş üt kulesinden atlama. * taktik amaçlarla belli bir bölgeye havadan inme veya bir tehlikeden kurtulmak için uçaktan paraş ütle atlama. paraş üt kulesi * Paraş ütle atlama eğ itiminin yapı ldı ğ ıkule. paraş ütçü * Bir uçaktan paraş ütle atlamak ve yere iner inmez savaş abilmek amacı yla eğitilmişasker. * Bir hava taş ı tı ndan paraş ütle atlayarak yere inen kimse. paraş ütçülük * Paraş üt kullanma veya paraş ütle atlama iş i. paraş ütlü * Paraş ütü olan. paratoner * Yı ldı rı msavar, ş imş eksavar. paratüberküloz * Gevişgetirenlerde aside dirençli bir bakterinin sebep olduğ u hastalı k. paravan

* Menteş elerle birbirine bağlıbirkaç parçadan oluş an ve yapı larda bazıbölümleri ayı rmakta kullanı lan, katlanı r, taş ı nı r çerçeveli perde. * Adı ndan, yetkisinden, gücünden kendisine belli etmeden yararlanı lan (kimse veya kuruluş ). paravan menteş esi * Düz yaprak menteş elerinin benzeri, üç yapraklıve iki milli menteş e.

paravan yapmak * baş kası nı n adı ndan, yetkisinden, gücünden, kendini belli etmeyerek, yararlanmak. paravana

* Paravan.

paraya çevirmek * herhangi bir ş eyi para ile değiş tirmek. paraya düş kün * parayıçok seven kimse. paraya kı ymak * gereken yerde para harcamaktan kaçı nmamak. paraya para dememek * çok para kazanı r olmak. * elde edilen parayıaz bulmak. * bol para harcamak. paraya pul dememek * para kazancıpek çok olmak. * herhangi bir parayı az bulmak, küçümsemek. parayıaraya değil, paraya vermeli * parayıgerekli yere harcamalı . parayıdenize atmak * boş una harcamak, israf etmek. parayıveren düdüğ ü çalar * para harcayı nca insan istediğ ini elde edebilir. parazit * Asalak. * Radyo yayı nı na karı ş an yabancı ses veya cı zı rtı . * Baş kaları nı n sı rtı ndan geçinen kimse, asalak. parazitlenme * Parazitlenmek iş i veya durumu. parazitlenmek * Radyo, telsiz gibi cihazları n yayı nları na yabancıses karı ş mak. parazitli parazitlik

* Paraziti olan. * Asalaklı k.

parazitoloji * Asalak bilimi. parazitsiz * Paraziti olmayan. parça

* Bir bütünden ayrı lan, ayrısayı lan veya artakalan ş ey. * Bir bütünden kopmak, kı rı lmak, yı rtı lmak vb.yoluyla ayrı lmı şbölüm. * Birkaçıbir araya gelince bir bütünü oluş turan ş eylerin her biri. * Sayı sı fatı yla "tane" anlamı na gelir.

* Bir edebiyat veya müzik eserinin bir bölümü. * (isim tamlamaları nda) Belirtilen durumunda bazen küçümseme ve değ ersiz sayma anlatı r. * Az bir miktar. * ay parçası , elmas parçasıgibi deyimlerde "benzeri", "bir örneğ i" gibi anlamlarda kullanı lı r. * Az miktarda. parça almak * biyopsiyi gerektiren incelemelerde canlı nı n belli bir yerinden doku parçasıçı karmak. parça baş ı na * her parça için. parça bohçası * Biçkiden artan çeş it çeş it kumaşparçaları nı n içine konulduğ u bohça. parça bölük * Kı sı m kı sı m, azar azar, oradan buradan. parça parça * Parçalanmı şbir durumda, lime lime. * Azar azar, bölüm bölüm. parça parça etmek * parçalara ayı rmak. parça pürçük * Az, önemsiz. parçacı

parçacı k

* Kumaştopları ndan artmı şparçaları satan kimse. * Makine yedek parçalarısatan kimse. * Elektron, proton, nötron gibi atomu oluş turan parçaları n her biri, partikül.

parçacı lı k * Parçacı nı n iş i. parçalama * Parçalamak iş i, parçalara ayı rma. parçalamak * Parçalara ayı rmak, bütünlüğ ünü bozmak, parça parça etmek. * Birliğ i bozmak amacı yla bölmek. parçalanı ş * Parçalanmak iş i veya biçimi. parçalanma * Parçalanmak iş i. parçalanmak * Parçalanmak iş ine konu olmak, parçalara ayrı lmak. * Baş kası nımutlu etmek için elden gelen her ş eyi yapmak, didinmek. parçalatma * Parçalatmak iş i. parçalatmak * Parçalamak iş ini yaptı rmak. parçalayı cı

* Parçalara ayı ran. parçalayı ş * Parçalamak iş i veya biçimi. parçalı

* Birden çok parçadan oluş muş .

parçalıbohça * Renk renk ve çeş it çeş it kumaşparçaları birbirine eklenerek yapı lan bohça. parçalıbohça gibi * birbirini tutmaz parçalardan oluş an. pardon * "Özür dilerim", "affedersiniz" anlamı nda kullanı lan bir söz. pardösü pare

pare pare parfüm

* Serin havalarda öbür giysilerin üzerine giyilen ince üstlük. * Parça, kı sı m. * Tane, adet. * Parça parça. * Güzel koku.

parfümcü * Parfümeri ürünleri üreten veya satan kimse. parfümcülük * Parfümcünün mesleğ i. parfümeri * Çeş itli kozmetiklerin ve kokuları n yapı mıve satı mı . * Kozmetiklerin ve kokuları n tümü. * Bunları n satı ldı ğ ıdükkân. parı l parı l * Parı ldayarak, ı ş ı k saçarak. parı ldama * Parı ldamak iş i. parı ldamak * Iş ı k saçmak. * Geliş mek, yükselmek. parı ldatma * Parı ldatmak iş i. parı ldatmak * Parı ldaması nısağlamak. parı ldayı cı * Parı ldama özelliğ i veya niteliğ i bulunan madde. parı ldayı ş * Parı ldamak iş i veya biçimi.

parı ltı parı ltı lı parı ltı sı z

* Parı ldama, göze çarpan parlaklı k. * Parlaklı ğı olan, parı ldayan, ı ş ı ltı lı , yalabı k. * Parlaklı ğı olmayan.

parite *İ ki ülke parası nı n karş ı lı klıdeğeri. park bahçesi.

* Bir yerleş me merkezinde halkı n gezip hava almasıiçin düzenlenmişağ açlı k ve çiçekli büyük bahçe, millet * Otopark. * Trafik zorunluklarıdı ş ı nda durma biçimi. * Cephane, makine veya otomobillerin bulunduğ u yer.

park etmek (veya yapmak) * taş ı tlarıtrafik kurallarıbakı mı ndan uygun bir yerde belli süre bı rakmak, park yapmak. park saati * Paralıpark yerlerinde park eden aracı n kaldı ğısüreyi belirleyen saat, parkmetre. park yeri * Taş ı tları n trafik bakı mı ndan uygun olan ve belli bir süre bı rakı ldı kları açı k veya kapalıyer. parka

* Genellikle askerin açı k hava eğitimi ve manevra sı rası nda kaput yerine giydiğ i soğ uğ a karş ıkoruyucu, baş lı klı bir çeş it üstlük. parkçı parkçı lı k parke döş eme.

* Oto parkıiş leten kimse. * Parkta görev yapan kimse. * Küçük, ince, uzunca, ölçüleri eş it tahta parçaları nı n belirli bir düzene göre yerleş tirilmesiyle yapı lan * Düzgün bir biçimde yontulmuş , köş eli taş larla yapı lmı şkaldı rı m.

parke taş ı * Yol yapı mı nda kullanı lan, düzgün ve köş eli taş . parkeci

* Parke yapan, satan veya döş eyen kimse.

parkecilik * Parkeci olma durumu. * Parkecinin iş i veya mesleği. parkeleme * Parkelemek iş i. parkelemek * Parke ile döş emek. parkeletme * Parkeletmek iş i.

parkeletmek * Parke ile döş etmek. parkmetre * Park saati. parkur

* Binicilik, bisiklet, atletizm gibi yarı ş maları n yapı ldı ğ ıözel yol.

parlak * Parlayan, ı ş ı ldayan. * Temiz ve ı ş ı klı . * Göze çarpacak kadar baş arı lı . * Yüzü güzel (oğlan). parlaklaş ma * Parlaklaş mak iş i. parlaklaş mak * Parlak duruma gelmek. parlaklı k * Parlak olma durumu, revnak. *İ lgi ve dikkat çekici olma durumu. * Bir ı ş ı k kaynağı nı n (yı ldı zı n) verdiğ iı ş ı ğı n, alı cı(göz) üzerinde yaptı ğ ıetki. parlama

* Parlamak iş i.

parlamak * Güçlü bir ı ş ı k çı karmak, ı ş ı k saçmak. * Bir ı ş ı k kaynağı ndan gelen ı ş ı nlarıyansı tmak. * Tutuş up alev çı karmak. * Ün, san kazanmak; herkesçe tanı nmak, mevkii yükselmek. * Birdenbire öfkelenmek. * Iş ı ldamak. parlâmentarizm * Yürütme organı nı n, seçimle kurulmuşyasama organları na karş ısorumlu olduğ u politik düzen. parlâmenter * Parlamento üyesi. * Parlâmentoya dayanan, parlamento ile ilgili. parlâmento * Baş lı ca görevi yasama, devlet bütçesini çı karma, hükûmeti denetleme olan ve üyeleri halk oyu ile belirli bir süre için seçilen meclis veya meclisler. parlatı cı * Parlatma özelliği olan (nesne), cilâ. parlatma

* Parlatmak iş i.

parlatmak * Bir yüzeyi düzgün ve parlak duruma getirmek, parlaması nısağ lamak. * (içki için) İ çmek. parlayı ş

* Parlamak iş i veya biçimi.

parmağ ıağ zı nda kalmak *ş aş akalmak, ş aş mak, hayret etmek. parmağ ıolmak * bir iş i olumsuz yönde etkilemek, bir iş e karı ş mı şolmak. parmağ ıvar * (bir iş le) ilgisi var, (iş e) karı ş mı ş . parmağ ı na dolamak * bir konuyu, bir kimseyi ele alı p sürekli uğ raş mak, diline dolamak. parmağ ı nda oynatmak * her istediğ ini yaptı rmak, kukla gibi kullanmak. parmağ ı nıaramak (birinin) parmağ ıolmak * ilgisini, bağ lantı sı nıaramak, kurulan düzeni araş tı rmak. parmağ ı nıbile kı pı rdatmamak (veya oynatmamak) * bir işiçin hiçbir davranı ş ta bulunmamak. parmağ ı nıyaranı n üzerine basmak * ası l derdi veya bir derdin ası l sebebini göstermek. parmağ ı nı n ucuyla (veya ucunda) çevirmek * bir iş i kolayca ve ustalı kla yapabilmek. parmak

*İ nsanda ve bazıhayvanlarda ellerin ve ayakları n son bölümünü oluş turan, boğumlu, oynak, uzunca organları n her biri. * Bir tekerleğ in merkezinden çemberine kadar uzanan çubukları n her biri. *İ ngiliz uzunluk ölçüsü olan ayak'ı n (fut) on ikide biri, inç, pus.25, 4 mm ye eş ittir. * Zira ve arş ı n'ı n yirmi dörtte biri; 3 cm kadar gelir. * El parmağı nı n eni kadar olan. * Koyu sı vı lara daldı rı p çı karı lı nca parmağa bulaş an (miktar). * Bir iş e karı ş mı şolma ilgisi. parmak atmak * sorun yaratmak. parmak basmak * imza yerine parmağı nımürekkebe batı rarak bir yere bastı rmak. * bir konu üzerine dikkati, ilgiyi çekmek. parmak bozmak * (çocuklar arası nda) arkadaş lı ğ ısona erdirmek, küsmek. parmak hesabı * Parmakları kullanarak yapı lan hesap. * Hece ölçüsü. parmak ı sı rmak * büyük ş aş kı nlı k duymak. parmak ı sı rtmak * herhangi bir davranı ş ı yla ş aş kı nlı k içinde bı rakmak, ş aş ı rtmak. parmak izi * Genellikle kimlik belirlemede yararlanı lan, parmak uçları nı n içi tarafı ndaki derinin her kiş ide değiş ik olan izi. parmak kadar

* yaş ça çok küçük. parmak kaldı * az kaldı , az kalsı n, neredeyse. parmak kaldı rmak * bir toplulukta söz istemek için iş aret parmağı nıaçı k bı rakarak kapalıeli yukarıkaldı rmak. parmak parmak * Parmak biçiminde. * Parmaklayarak, parmak parmak yemek parmaklayarak yemek. parmak tatlı sı * Parmak biçiminde yapı lan bir tür hamur tatlı sı . parmak üzümü * Uzun taneli bir üzüm türü. parmak yalamak * kendine, hakkıolmaksı zı n bir çı kar sağ lamak. parmakla gösterilmek * bir ş ey az bulunmak. * seçkin, ünlü olmak. parmakla sayı lmak * çok az olmak. parmaklama * Parmaklamak iş i. parmaklamak * Parmakla yemek; parmakla dokunmak. * Dürtmek. parmakları nı(birlikte) yemek * yediği yemeğ i çok beğ enmek. parmaklı k * Dik ve biraz aralı klı olarak yan yana dizilmiştahta, demir vb.çubuklarla yapı lmı şbölme veya korkuluk. * Kesik veya yara bulunan parmağı korumak için üzerine geçirilen, çoğ unlukla plâstik kı lı f. parmaklı klı * Parmaklı ğ ıolan. parmaklı ksı z * Parmaklı ğ ıolmayan. parmaksı * Elin parmakları nıandı rı r biçimde olan. parmı can * Bir çeş it İ talyan peyniri. parodi * Ciddî sayı lan bir eserin bir bölümü veya bütününü alaya alarak, biçimini bozmadan ona bambaş ka bir öz vererek biçimle öz arası ndaki bu ayrı lı ktan gülünç etki çı karan tür. parola * Askerlerin veya gizli derneklerin toplantı ları na katı lan kimselerin birbirlerini tanı maları nı sağlayan ve kendi araları nda önceden kararlaş tı rdı klarıkelime veya söz. * Varı lmak istenen amacıözetleyen söz.

* Gizlilik ortamı nda insanları n birbirini tanı maları nıve anlaş maları nısağlayan iş aret. parpa * Kalkan balı ğı nı n yavrusu. pars

* Kedigillerden, genellikle Asya ve Afrika'nı n sı cak bölgelerinde yaş ayan, postu benekli, bazen de düz siyah, çevik, yı rtı cı , etçil memeli hayvan, leopar (Felis pardus). parsa

* Bir izleyici topluluğ u önünde yapı lan gösteriden sonra toplanan para.

parsa toplamak * gösteriden sonra bir kutu, tepsi vb. gezdirerek izleyicilerden para istemek. parsayı baş kası toplamak * bir emeğ in karş ı lı ğ ı nıo emeğ i çeken değil, baş ka biri almak. parsel *İ mar yasaları na göre ayrı lı p sı nı rlanmı şarazi parçası . parselâsyon * Parselleme. parselleme * Parsellemek iş i. parsellemek * Parsellere ayı rmak. * Çeş itli kiş iler belirli bir toprağı araları nda paylaş mak. * Çeş itli kuruluşveya işyerlerinde mevki ve makamlara sahip çı kmak, paylaş mak. parsellenme * Parsellenmek iş i. parsellenmek * Parsellenmek iş i yapı lmak. parselletme * Parselletmek iş i. parselletmek * Parsellere ayı rtmak. * Paylaş tı rmak. parselli

* Parsellere ayrı lmı ş .

parş ömen * Yazıyazmak, resim yapmak için özel olarak hazı rlanan deri, tirş e. parş ömen kâğ ı dı * Parş ömene benzetilerek yapı lan, mat, dayanı klıve hafifçe saydam kâğ ı t. partal * Çok kullanı lmaktan yı pranmı ş , eskimiş . * Abartı lmı şsöz, yalan. partenojenez * Döllenmesiz üreme, döllenmesiz çoğalma. parter

* Tiyatro, sinema gibi yerlerde, sahnenin bulunduğ u ilk kata ve burada bulunan koltuklara verilen ad. parti * Ortak düş ünce ve görüş teki kiş ilerin oluş turdukları siyasî topluluk, fı rka. parti

* Bir bütünün parçası , kı sı m. * Bazıoyunlarda bir kez. * Bir kiş i, bir kuruluşveya bir topluluğ un, çoğu belli bir ş eyi kutlama amacı yla düzenledikleri eğlence. * Çok ucuza elde edilen ş ey, kelepir. * Vurgun, kazanç. * Armoniyi oluş turan ezgilerden her biri.

parti çevirmek * kâğı t oyunları , tavla vb. için bir parti oynamak. parti vermek * bir ş eyi kutlamak veya eğlenmek için birçok kimseyi bir araya toplamak. partici

particilik partikül

* Parti üyesi. * Bir partiye çok bağ lı olan, o partinin öğretisini savunmayı , onun çı karları nıkorumayı amaç edinen. * Siyasî gücünü yalnı z kendi yandaş ları na çı kar sağ lamak için kullanan (kimse). * Bir partiden yana olma, fı rkacı lı k, partizanlı k. * Parçacı k.

partileş me * Partileş mek iş i veya durumu. partileş mek * Parti durumuna gelmek. partili partisip

* Bir partiden olan kimse. * Fiilin sı fat gibi kullanı labilen ş ekli, sı fat-fiil, ortaç.

partisyon * Bir orkestra eserinde bölümlerin bütününü içine alan nota defteri. partiyi kaybetmek * elde etmeye çalı ş tı ğ ıbir kazancıkarş ı sı ndakine kaptı rmak. * baş kası yla çekiş tiği bir konuda yenilmek. partiyi vurmak * büyük bir kazanç sağlamak. partizan

* Partici. * Düş manları na karş ımücadele verirken silâhlı harekete katı lan kimse.

partizanca * Partizana yakı ş ı r (bir biçimde). partizanlı k * Partizan olma durumu veya partizanca davranma. * Particilik.

partner

* Eş . *İ şarkadaş ı , ortak. * Cinsellikte tarafları n her biri.

partöner * Tiyatro, sinema vb.sanat kolları nda özellikle baş rol oynayan sanatçı nı n rol arkadaş ı . * Kâğ ı t oyunları nda ortak. * Birlikte dans eden kimse. parttaym

* Yarıgün.

parya * Hindistan'da kast dı ş ıolanlara verilen ad. * Herkes tarafı ndan hor görülen ve aş ağı lanan kimse, ayak takı mı . pas * Su içinde ve nemli havada metallerin, özellikle demirin yüzeyinde oksitlenme sonucunda oluş an madde. * Genellikle midenin bozulması ndan ötürü dilin üzerinde oluş an beyaz tabaka, bar. * Bazıasalak mantarları n çeş itli bitkilerde oluş turduğ u portakal sarı sıveya kahve rengi lekeler; bu lekelerden ileri gelen bitki hastalı ğ ı . pas

* Bazıtop oyunları nda oyunculardan birinin topu baş kası na geçirmesi. * Bazıiskambil oyunları nda sı rasıkendisine gelen oyuncunun oyuna o elde katı lmayacağ ı nı belirtir.

pas açmak * bir ş eyin pası nıgiderip parlatmak. pas almak * bazıtop oyunları nda bir oyuncu öbür oyuncudan gelen topu kullanmak. pas geçmek * bazıiskambil oyunları nda o ele katı lmamak. * vazgeçmek, caymak, aldı rı şetmemek. pas mantarı * Pas mantarı gillerden, buğ daygillerde ve baklagillerde pas hastalı ğ ı na sebep olan mantar (Uromyces). pas mantarı giller * Bitkilerin üzerinde yaş ayarak pas denilen lekeler yapan asalak bir mantar takı mı . pas rengi

* Kı rmı zı yla kahverengi arası ndaki renk. * Bu renkte olan.

pas tutmak * paslıduruma gelmek, paslanmak. * çalı ş amaz duruma gelmek. pas vermek * bazıtop oyunları nda bir oyuncu öbür oyuncuya top geçirmek. * kadı n, bakı ş ıve davranı ş ıile erkeğ e umut ve cesaret vermek. pasaj

pasak

*İ çinde dükkânlar bulunan, üzeri kapalıveya açı k çarş ı . * Bir yazı dan, bir eserden alı nan bölüm, parça. * Kir.

pasaklı

* Giyimine veya eş yanı n temizliğine, düzenine önem vermeyen, çapaçul.

pasaklı lı k * Pasaklıolma durumu. pasaparola * Bir birliğ e verilen ve ağı zdan ağ ı za bütün askerlere yayı lan emir. pasaport * Yabancıülkelere gidecek olanlara yetkili kuruluş ça verilen, yabancıülke yetkililerinin kimlik incelemesinde geçerli olan belge. pasaportunu eline vermek * kovmak, iş ten atmak. pasata

* Bir tür kumar oyunu.

pasavan

* Türkiye Cumhuriyeti ile sı nı rlarıolan ülkelerin sı nı r bölgeleri içinde oturan Türk vatandaş ları na serbestçe gidip gelmeleri için verilen belge. pasif

* Bir ş eye karş ıtepki göstermeyen, etkinliğ i olmayan, baş kası nı n etkisine katlanan, edilgin. * Edilgen. * Bir mal varlı ğ ıüstünde etki yapan, para ile değ erlendirilebilir borç ve yükümlülüklerin toplamı . * Çekingen, durgun.

pasif korunma * Savaşsı rası nda düş man saldı rı ları ndan korunmak için yapı lan alalama, gizlenme gibi yöntemlerin bütünü. pasifik

* Bir okyanus çukuruyla sı nı rlı , dengesiz ve depremle ilgili kı ta kenarı . * Büyük Okyanus.

pasifleş me * Pasif olma durumu. pasifleş mek * Pasif duruma gelmek. pasifleş tirme * Pasifleş tirmek iş i. pasifleş tirmek * Etkisiz duruma getirmek. pasiflik pasiyans paskal

* Pasif olma durumu. *İ skambille açı lan bir fal. *İ nsanıgüldürüp eğlendiren (kimse).

paskallı k *İ nsanıgüldürüp eğlendirecek söz ve davranı ş . paskalya

* Hristiyanları n, her yı lİ sa Peygamberin dirildiğ ine inanı lan günün yı l dönümünde kutladı ğı bayram. paskalya çöreğ i * Paskalyada yapı lan bir çeş it tatlıçörek. paskalya yumurtası * Paskalyada Hristiyanları n çeş itli renklere boyadı klarıyumurta. paskalya yumurtası gibi * yüzüne çok allı k sürenler için kullanı lı r. paslandı rma * Paslandı rmak iş i. paslandı rmak * Paslanması na yol açmak. paslanı ş * Paslanmak iş i veya biçimi. paslanma

* Paslanmak iş i.

paslanmak * Üzerinde pas oluş mak. *İ ş sizlikten, tembellikten, hareketsizlikten canlı lı ğ ı nıyitirmek, uyuş up kalmak. paslanmaz * Paslanmaya karş ıdayanı klı lı ğ ıolan (alaş ı m veya metal). paslanmaz çelik * Paslanmaya karş ıözel olarak dayanı klı lı ğı sağlanmı şolan çelik türü. paslaş ma

* Paslaş mak iş i.

paslaş mak * Bazıtop oyunları nda oyuncular topu birbirine geçirmek. * Bakı ş larla anlaş mak. paslatma

* Paslatmak iş i veya durumu.

paslatmak * Paslanması na sebep olmak, paslandı rmak. paslı * Üzerine pas oluş muş , pas tutmuş , paslanmı ş . * Hastalı k dolayı sı yla dilin beyaz tabakayla paslanmı şolması . * Huzursuz, sı kı ntı lı , üzgün, kararsı z. paso

* Bir kimsenin, herhangi bir ücretin bütününden veya bir bölümünden bağ ı ş ı k tutulduğunu gösteren belge.

pasör * Top oyunları nda topu baş kası na geçiren kiş i. paspal

* Çok kepekli un. * Bu un karı ş tı rı larak hazı rlanan yem. * Kötü cins esrar. * Bakı msı z, dağı nı k, pis (kimse, kı lı k vb.).

paspallı k * Bakı msı zlı k, dağ ı nı klı k. paspartu paspas

* Aynıboyda baskı , desen ve fotoğ rafları n yerleş tirildiğ i karton çerçeve. * Ayakkabı ları n altı nıtemizlemek için kapıönlerine konulan kı l, plâstik vb. den yapı lmı şyüzü tı rtı klısilecek. * Yer silmekte kullanı lan, özel olarak yapı lmı şbir sopa ve ona geçirilmişbezden oluş an temizlik aracı .

paspas yapmak * paspaslamak. paspasçı * Paspasla yerleri silen kimse. paspasçı lı k * Paspasçı nı n iş i. paspaslama * Paspaslamak iş i. paspaslamak * Paspas ile yerleri silmek. paspaslanma * Paspaslanmak iş i veya durumu. paspaslanmak * Paspaslamak iş ine konu olmak. paspaslatma * Paspaslatmak iş i. paspaslatmak * Paspas yaptı rmak. passı z * Pasıolmayan. pasta

*İ çine katı lmı ştürlü maddelerle özel bir tat verilmiş , fı rı nda veya baş ka bir yolla piş irilerek hazı rlanmı şbir tür hamur tatlı sı . pasta

* Giysilerde dikiş li kı vrı m.

pasta kalı bı *İ çinde pasta hamurunun piş irildiğ i değiş ik ş ekillerdeki kalı p. pastacı

* Pasta (I) yapan veya satan kimse. * Pastahane.

pastacı lı k * Pasta yapma veya satma iş i. pastahane * içinde pasta satı lan, oturularak veya ayakta pasta yenilen yer, pastacı . pastahaneci

* Pasta yapan veya satan (kimse). pastahanecilik * Pastahanecinin iş i veya mesleğ i. pastal pastalı pastav

* Tütün yaprağ ıdizisi. * Üzerinde pasta bulunan. * Çuha kumaş ı nı n sarı ldı ğ ıtop.

pastav makinesi * Kumaştopları nı n üst üste katlanarak yı ğı lması nıyapan alet. pastavla pazarlı k * Toptan pazarlı k. pastel

pastı rma

* Resim yapmakta kullanı lan renkli boya kalemi. * Böyle kalemlerle yapı lan resim. * Soluk renk. * Tuz, çemen, kı rmı zıbiber karı ş ı mı nı n et üzerine sürülerek güneş te veya iste kurutulmasıyoluyla yapı lan

yiyecek. pastı rma ayazı * Pastı rma yazı . pastı rma yazı * Güzün sonundaki sı cak günler. pastı rmacı * Pastı rma yapan veya satan kimse. * Pastı rma satı lan yer. pastı rmacı lı k * Pastı rma yapma veya satma iş i. pastı rmalı *İ çinde pastı rma bulunan (yemek). pastı rmalı yumurta *İ çine kavrulmuşpastı rma ve yumurta konularak hazı rlanan bir tür yemek. pastı rmalı k * Pastı rma yapmaya elveriş li. pastı rması nıçı karmak * bir kimseyi iyice dövmek, hı rpalamak, pestilini çı karmak. pastil * Ağı zda eritilmek için yapı lmı şş ekerli ilâç tableti. pastis pastiş

* Anason kokulu bir tür alkollü içki. * Baş ka sanatçı ları n eserlerini taklit yoluyla meydana getirilen sanat eseri.

* Bir ekolün özelliklerine göre meydana getirilmişeser. pastiş çi * Pastişyazarı . pastoral

* Kı r hayatı nı ve törelerini anlatan.

pastoral oyun * Kiş ileri kadı n ve erkek çobanlar olan tiyatro eseri. pastörizasyon * Süt, bira, meyve suyu gibi maddelerin mikropları nıöldürmek için özel aletlerde ı sı tı larak birdenbire soğ utulmak yoluyla uygulanan iş lem. pastörize

* Özel aletlerde 750 C ye kadar ı sı tı larak birdenbire soğ utulmak yoluyla, içindeki mikroplarıöldürülmüşolan (süt, bira vb.). pastörize etmek * (süt vb. için) mikroplardan arı nmı şduruma getirmek. pastra * Bir tür iskambil oyunu, piş ti. paş a

* Osmanlıİ mparatorluğu zamanı nda yüksek sivil memurlara ve albaydan üstün rütbede bulunan askerlere verilen unvan. * Cumhuriyet döneminde general. * Uslu, ağı rbaş lı . paş a ağ acı * Kerestesi açı k sarı , yeş ilimsi renkte, iri gözenekli, genellikle kaplama olarak kullanı lan değ erli bir mobilya ağacı . paş a çayı * Çok açı k ve ı lı k çay. paş a gibi yaş amak * bolluk içinde yaş amak, bey gibi yaş amak. paş a kapı sı * Hükûmet konağ ı . paş a olmak * fazlaca içki içmişolmak. paş a paş a * Uslu uslu, güzel güzel. paş ababa * Paş alı k yapmı şbüyük baba. paş açadı rı * Begonyagillerden, kalp biçimindeki yaprakları nı n altıkı rmı zı mtı rak, üstü koyu yeş il, gövdesi sürünücü ve etli bir süs bitkisi (Begonia feasti). paş alı paş alı k

* Paş a sanı nı alan büyük devlet adamları nı n yakı n hizmetinde bulunan gedikli ağa. * Paş a unvanıveya paş a olma durumu.

* Bir paş anı n yönetimindeki bölge. paş azade * Paş a oğlu. * Rahatı na düş kün, gösteriş i seven. paş mak * Bkz. baş mak. paş makçı * Bkz. baş makçı . pat pat

* Yassı , bası k. * Yassıbir ş eyle vurulunca çı kan ses.

pat * Birleş ikgillerden, kası mpatı na benzeyen bir çiçek. * Bu çiçek biçiminde elmas iğne. pat diye * birdenbire, ansı zı n. pat krem pat küt pat pat

* Pata krem. * Sopa gibi bir ş eyle veya elle üst üste vurmayıbelirtmek için kullanı lı r. * El veya yassıbir ş eyle birçok kez vurmayı anlatı r.

pat sat * Zaman zaman, ara sı ra, tek tük. pata

* Oyunda yenen ve yenilen olmaması , berabere kalma.

pata çakmak * askerce selâm vermek. pata gelmek * kâğı t oyunları nda berabere kalmak. * ödeş mek, razıolmak. pata krem * Yüz ve boyundaki bozuklukları ve pürüzleri gideren pudra ile fondöten karı ş ı mıbir madde. pata olmak * rakibine göre üstünlük kazanmak. patadak patak

* Birdenbire, anîden. * Dayak, kötek.

pataklama * Pataklamak iş i.

pataklamak * Rastgele vurarak dövmek. pataklanma * Pataklanmak iş i. pataklanmak * Dövülmek. patalya patates

* Her iki küreğ i bir kiş i tarafı ndan çekilen, birden üç çifteye kadar savaşgemisi sandalı . * Patlı cangillerden, yapraklarıve sürgünleri acıbir bitki (Solanum tuberosum). * Bu bitkinin toprak altı nda oluş an, niş astaca zengin, yenebilen yumruları .

patates böceği * Patates ve patlı cangillere dadanan sarıve kı zı l renkli böcek. patates çorbası * Haş lanı p rendelenmişpatates, salça, tereyağ ı , nane ve kı rmı zıbiber karı ş ı mı nı n piş irilmesiyle yapı lan bir çorba türü. patates köftesi * Haş lanmı şve rendelenmişpatates, bayat ekmek içi, rendelenmişkaş ar peyniri, yumurta, maydanoz, tuz ve biber karı ş ı mı nı n köfte biçiminde fı rı nda piş irilmesiyle yapı lan bir yemek türü. patates peronosporası * Patatesin sürgünlerine ve yaprakları na dadanan, yumruları nı çürüten peronospora. patates püresi * Haş lanmı şve ezilmişpatatesi süt, yağve et suyu ile karı ş tı rarak elde edilen yiyecek. patates salatası * Haş lanmı şve fı ndı k büyüklüğ ünde doğranmı şpatateslere, soğan, nane, reyhan karı ş ı mı nı n eklenmesinden sonra yağ, limon suyu, tuz ve baharatla hazı rlanan bir salata türü. patates sufle * Yumurta akıile sarı sıçı rpı larak ve patates ezmesi karı ş tı rı larak kabarı ncaya kadar piş irilen yemek. patatesli

*İ çinde patates olan, patatesle yapı lmı ş .

patavatsı z * Sözlerinin nereye varacağ ı nı düş ünmeden saygı sı zca konuş an, davranı ş ları na dikkat etmeyen. patavatsı zca * Patavatsı z (bir biçimde). patavatsı zlı k * Patavatsı zca davranı ş . paten

patenci patent

* Buz üstünde kaymak için kullanı lan, çoğ unlukla tabanı na, dar uzun bir çelik takı lıayakkabı . * Bu ayakkabı nı n düz yerlerde kaymakta kullanı lan tekerlekli türü. * Buz pateni yapan veya patenle kayan kimse. * Bir buluş un veya o buluş u uygulama alanı nda kullanma hakkı nı n bir kimseye ait olduğunu gösteren belge. * Uyrukluk belgesi.

* Gemilere ayrı ldı klarılimanı n sağ lı k durumu için verilen belge. * Bir durum veya bir iş i yalnı zca kendi yetkisi altı nda görme. patent damgası * Altı n, gümüşgibi maddelerin altı na vurulan ve oranı nıbelirten damga. patent hakkı *İ malât izni. patentinin altı na almak * egemenliğ i altı na almak. patetik

* Dokunaklı , etkili.

patı r kütür * Genellikle yürüme, düş me, dökülme gibi hareketlerin gürültülü, güçlü bir biçimde, acele ile yapı ldı ğ ı nıveya ortaya çı ktı ğ ı nı anlatı r. patı r patı r * Genellikle yürüme, düş me, dökülme gibi hareketler olurken güçlü, gürültülü ses çı ktı ğı nıanlatı r. patı rdama * Patı rdamak iş i. patı rdamak * Patı rtı lıses çı karmak. patı rdatma * Patı rdatmak iş i veya durumu. patı rdatmak * Patı rtı lıses çı kartmak. patı rtı * Herhangi bir biçimde çı karı lan veya ayakları yere kuvvetle basarak yürüme sonucu çı kan gürültü. * Gürültülü çalı ş ma, arbede. patı rtıçı karmak * kavgaya sebep olmak, kavga çı karmak. patı rtıkopmak * kavga çı kmak, kargaş alı k olmak. patı rtı lı

* Patı rtı sıolan.

patı rtı sı z * Patı rtı sıolmayan. patı rtı ya (veya gürültüye) vermek * telâşve karı ş ı klı ğ a yol açmak. patı rtı ya pabuç bı rakmamak * önemli bir tehlike yaratmayacağ ı nı bildiği kı ş kı rtmalara, yı ldı rmalara aldı rmayı p bildiğ ini yapmak. pati

patik

* (kedi, köpek için) Ön ayak. * Küçük çocuk ayağ ı . * Altıyumuş ak veya ince deriden, genellikle üstten bağ lıküçük çocuk ayakkabı sı .

patika

* Keçi yolu, çı ğ ı r.

patinaj

* Patenle kayma iş i. * Yolun kaygan olması dolayı sı yla tekerlekler dönmeksizin bir taş ı tı n kaymasıveya tekerleklerin dönmesine rağ men taş ı tı n ilerleyememesi. patinaj yapmak * tekerlek için, yapı ş ma eksikliğ i sebebiyle ilerlemeksizin aynınoktada dönmek. patinaj zinciri * Patinajıönlemek için tekerleğe takı lan zincir. patis

* Patiskanı n kı saltı lmı şş ekli.

patiska * Çoğ u pamuktan dokunmuşsı k ve düzgün bez. * Bu bezden yapı lmı ş . patlak * Patlayarak açı lmı ş , yı rtı k, yarı k. * Patlamı şyer. * Bkz. galon. patlak göz * Dı ş arı ya doğ ru biraz fı rlamı şgöz. * Gözleri iri ve dı ş arıfı rlamı şkimse. patlak vermek * gizli kalmasıistenen veya beklenmedik bir olay, ansı zı n ortaya çı kmak. patlakça * Patlak gibi, patlağ a benzer. patlama

patlama patlamak

* Patlamak iş i. * Birdenbire geliş me. * "sabret, sakin ol" anlamı nda yatı ş tı rı cıbir söz. * (nesneler için) İ ç bası ncı n etkisiyle ve çoğunlukla büyük ses çı kararak dağı lmak, infilak etmek. * Yı rtı lı p açı lmak. * Genellikle iç bası ncı n artmasıyüzünden bir ş ey yarı lmak. * Görünür duruma gelmek, ortaya çı kmak, yeş ermek. * Ansı zı n, tehlikeli ve gürültülü bir ş ey başgöstermek. * Çok sı kı lmak, sı kı ntıve sabı rsı zlı ğ ı nı belli etmek. * Zorlu tepki göstermek. * Ansı zı n bir gürültü duyulmak. * Herhangi bir durum veya bir değ erin yitirilmesine yol açmak, mal olmak.

patlamalı * Hava etkisiyle benzinin, petrolün, alkolün hı zlıyanması sonucu beslenen (motor). patlangaç * Kamı şveya ağ aç dalı ndan yapı lı p tabanca gibi ses veren pistonlu çocuk oyuncağ ı . * Yere vurulmak yoluyla patlatı larak eğ lenilen bir çeş it ş enlik fiş eğ i.

patlangı ç * Patlangaç. patlatma

* Patlatmak iş i.

patlatmak * Patlamak iş ine yol açmak. * Bir silâhıveya patlayı cı bir maddeyi ateş lemek. * Bir insanı n sabrı nıtüketmek, bir kimseyi nispet vererek kı zdı rmak. * Tokat atmak. patlayı cı * Patlama özelliği olan (madde). patlayı cıünsüz * Ciğerlerden gelen havanı n, ağı zdaki tam kapalıengellere çarparak patlamasıile oluş an ünsüz, patlamalı ünsüz: b, p, d, t, c, ç, k, g. patlayı ş

* Patlamak iş i veya biçimi.

patlı can * Patlı cangillerden, kalı n saplı , uzunca yapraklıotsu bitki (Solanum melongena). * Bu bitkinin mor renkli, uzunca veya toparlak ürünü. patlı can böreği * Hafif piş irilmişve boylaması na iki veya üçe bölünmüşmaydanoz, domates, yumurta ve kı yma karı ş ı mı nı n eklenmesi ve fı rı nda piş irilmesiyle yapı lan bir yemek türü. patlı can inciri *İ ncirin iri ve mor bir türü. patlı can kebap * Fı ndı k büyüklüğ ünde doğranmı şkemiksiz koyun etinin domates, patlı can, soğan karı ş ı mı yla birlikte kı sı k ateş te piş irilmesinden sonra karabiber, yenibahar ve tuzla karı ş tı rı lı p orta sı caklı ktaki fı rı nda piş irilmesiyle yapı lan bir yemek türü. patlı can kı zartması * Kabuğ u soyulduktan sonra ince dilimlenmişpatlı canı n kı zarmı şsı vıyağ da yapı lan kı zartması . patlı can oturtması * Dilimlenmişve kı zartı lmı şpatlı canı n üzerine kavrulmuşkı yma, domates ve sebze eklenerek piş irilen yemek. patlı can salatası * Közlenip soyulmuşve ince kı yı lmı şpatlı canlara sarı msak, domates, yeş il biber, maydanoz karı ş ı mı nı n eklenmesiyle hazı rlanan bir salata türü. patlı cangiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi patlı can olan, içine domates, biber, patates, tütün gibi birçok bitkileri alan familya. patlı canî

* Patlı can renginde olan.

patlı canlı * Patlı canla yapı lmı ş . patojen

* Hastalı k oluş turan.

patolog patoloji

* Özellikle patoloji ile uğ raş an doktor. * Hastalı klar bilimi.

patolojik * Patoloji ile ilgili. patpat

* Kökü yumru ş ekilde ş iş kin, Doğu Anadolu'da yetiş en bir bitki.

patriarkal * Ataerkil. patrik

* Ortodoks ve Doğ u kiliselerinin baş kanları na verilen ad.

patrikhane * Patriğ in görev yeri. patriklik

patron

* Patrik olma durumu. * Patriğ in görevi veya makamı . * Bir ticaret veya sanayi kurumunun sahibi, baş ı , iş vereni. * Bir kuruluş ta, bir işyerinde makam bakı mı ndan yetkili kimse. * Sözü geçen paralıkimse.

patron * Kumaş ı n biçilmesine yarayan, bir giysi örneğ indeki parçaları n biçimine göre kesilmişkâğ ı t, kalı p. patron çı karmak * patronlarıçizili olduğ u modelden kopya yolu ile bir kâğ ı da geçirip kesmek. patrona

* Osmanlıdevletinde tümamirale yakı n bir deniz subaylı ğ ıunvanı .

patronaj

* Ceza evinden serbest bı rakı lan suçlunun toplum yaş antı sı na yeniden uyabilmesini sağ lamak amacı yla yapı lan yardı m çalı ş ması . * Yönetim, gözetim. patronca patroncu

* Patron gibi, patrona yakı ş ı r bir biçimde (davranmak). * Örneğ e göre ölçüp biçerek ilk patronu çı karan nitelikli iş çi.

patronculuk * Patroncunun yaptı ğ ıiş . patronluk * Patron olma durumu. * Patron olmaya elveriş li kâğı t vb. pattadak pattadan

* Ansı zı n, beklenmedik (bir biçimde veya anda). * Pattadak.

pavkı rma * Pavkı rmak iş i veya durumu. pavkı rmak * (tilki veya çakal) Ulumak. * Ateş , alev alev yanmak; alev, bir yere doğru yönelmek. * Çok öfkelenmek. pavurya pavyon

* Bir cins iri yengeç. * Bir kuruluş un, bir kurumun, bir bahçe içindeki yapı ları ndan her biri. * Geceleri açı k, içkili eğ lence yeri.

pavyoncu * Pavyon iş leten kimse. pavyonculuk * Pavyon iş letme iş i. pay * Birden fazla kiş i arası nda bölüş ülmüşbir bütünden, bu kiş ilerin her birine düş en bölüm, hisse. * Eş it bölüm. * Bayağ ıkesirlerden birinin eş it parçalardan kaç tane alı ndı ğ ı nı gösteren sayı : paydanı n üstüne yazı larak yatı k bir çizgi ile ondan ayrı lı r. pay bı rakmak * kesme, biçme, yapma sı rası nda, bir ş eyde daha sonra kullanı lmak için fazlalı k bı rakmak. * bir iliş kide fazla samimî olmamak, mesafe bı rakmak. pay biçmek * durumu bir kiş i veya bir ş eyin durumu ile karş ı laş tı rı p yargı ya varmak. pay çı karmak * bir olay veya durumdan gereken tecrübeyi kazanmak, tutulacak yolu belirlemek. pay etmek * bölüş mek, üleş mek. pay vermek * hisse vermek, bölüş mede bulunan parçalardan ayı rmak. * (küçük büyüğe) karş ı lı k vermek, saygı sı zca davranmak. payam payan

* Badem. * Son, sonuç, nihayet.

payan olmamak * sevinç, zevk vb. için sı nı rsı zlı ğ ıbelirtir. payanda * Yerinden oynamı şbir ş eyin düş memesi için konulan eğik veya düz destek, dayak. * Maddî ve manevî destek. payanda vurmak * payandalamak. payandalama

* Payandalamak iş i. payandalamak * Bir yeri veya ş eyi payandalarla sağlamlaş tı rmak. payandaları çözmek * ayrı lmak, kaçmak, uzaklaş mak. payandalı * Payandasıolan. payansı z

* Sonu olmayan.

payansı z olmak * sonsuz, bitmez tükenmez olmak. payansı zlı k * Sonsuzluk. payda

* Bayağ ıkesirlerde birimin kaç eş it parçaya bölünmüşolduğunu gösteren sayı , mahreç; payda, payı n altı na yazı larak yatı k bir çizgi ile ondan ayrı lı r. paydaş

* Bir ortaklı k veya mal üzerinde payıolan kimse, hissedâr.

paydaş lı * Birden fazla paydaş ı n malıolan, paylı , hisseli. paydaş lı k * Paydaşolma durumu, iş tirak. paydos

*İ ş i veya çalı ş mayıgeçici olarak bı rakma. * Herhangi bir iş i bı raktı rmak için söylenir.

paydos borusu * Paydos zamanı nı n geldiğini bildiren boru sesi. paydos borusu çalmak * iş i bı rakma zamanıgelmek. paydos demek * yapı lagelen bir iş ten vazgeçmek. paydos etmek * iş i durdurmak, çalı ş mayıbı rakmak. paydos vakti *İ ş i bı rakma zamanı . paye

* Rütbe, derece aş ama.

paye vermek * değ er, önem vermek. payelendirme * Payelendirmek iş i veya durumu. payelendirmek

* Paye vermek, belli bir payeye ulaş tı rmak. payen * Bkz. pagan. payet

* Giysi vb. iş lemek için kullanı lan küçük, pı rı ltı lı pul.

payı na düş mek * bölüş mede hisse ayrı lmak, belirli bir bölüm verilmek. payı nıalmak * kendine ayrı lanıalmak. * azarlanmak, paylanmak. payidar

* Kalı mlı , kalı cı , sabit.

payidar olmak * kalmak, yok olmamak, yaş amak. payitaht paylama

* Baş ş ehir, baş kent. * Paylamak iş i, azarlama, tekdir, tevbih.

paylamak * Birine kusurundan ötürü sert sözler söylemek, azarlamak. paylanma * Paylanmak iş i. paylanmak * Paylanmak iş i yapı lmak. paylaş ı lma * Paylaş ı lmak iş i. paylaş ı lmak * Paylaş mak iş i yapı lmak. paylaş ma * Paylaş mak iş i. paylaş mak * Araları nda bölüş mek, pay etmek, üleş mek. * Katı lmak. paylaş tı rma * Paylaş tı rmak iş i. paylaş tı rmak * Herkese kendi payı na düş eni aldı rmak veya vermek. paylatma

* Paylatmak iş i veya durumu.

paylatmak * Birinin, baş kası nıpaylaması na sebep olmak. paylı

* Hisseli, hissedarlarıolan. payplayn * Boru hattı , boru yolu. payreks paytak

* Sı caklı ğ a dayanı klıbir türlü cam. * Çarpı k, eğri bacaklı , satranç oyununda piyade taş ı .

paytak adı m *İ ki yana sallanarak yürüme. paytak paytak *İ ki yana sallanarak. paytakça

* Biraz paytak, paytak gibi, paytağa benzer.

paytaklı k * Paytak olma durumu. payton

* Fayton.

paytoncu * Faytoncu. pazar

* Satı cı ları n belirli günlerde malları nısatmak için sergiledikleri belirli geçici yer. * Belli bir ş eyin satı ldı ğ ıyer. * Haftanı n birinci günü, cumartesi ile pazartesi arasıolan gün. * Alı m satı m, alı şveriş .

pazar kayı ğ ı *İ stanbul'da eş ya taş ı yan büyük kayı k. pazar kayı ğ ıgibi * çok yüklenmiştaş ı tlar için söylenir. pazar ola! * satı cı lara "satı ş ı n bol olsun!" anlamı nda söylenen bir iyi dilek sözü. pazar yeri * Pazar kurulan yer. * Yabancıbir ülkenin malları nısatma olanağ ı nısağladı ğ ıülke. pazar yerine dönmek * kalabalı klaş mak. pazara çı karmak * satı lı ğ a çı karmak. pazarbaş ı * Pazarıyöneten, ona düzen veren kimse. pazarcı

* Değiş ik günlerde kurulan pazarlarda mal satan kimse.

pazarcı lı k * Pazarcı nı n iş i.

pazarlama * Pazarlamak iş i. * Bir ürünün, bir malı n, bir hizmetin satı ş ı nıgeliş tirmek amacı yla tanı tmayı , paketlemeyi, satı şelemanları nı n yetiş mesini, piyasa ihtiyaçları nıtespit etme ve karş ı lamayı içeren etkinliklerin bütünü. pazarlamacı * Pazarlama iş i ile uğraş an görevli, pazarlama uzmanı . pazarlamacı lı k * Pazarlamacı nı n iş i. pazarlamak * Malısatacak uygun piyasa bulmak. pazarlanma * Pazarlanmak iş i veya durumu. pazarlanmak * Satı ş a sunulmak. pazarlaş ma * Pazarlaş mak iş i veya durumu. pazarlaş mak * Bir fiyat üzerinde anlaş mak, pazarlı k etmek. pazarlı ğ a giriş mek * pazarlı k yapmaya baş lamak. pazarlı ğ ıpiş irmek * pazarlı kta uyuş ma sağ layacak duruma gelmek. pazarlı k

* Bir alı şveriş te tarafları n kendileri için en elveriş li fiyatıkarş ı sı ndakine kabul ettirmek amacı yla yaptı kları görüş me. * Özellikle pazar günleri giyilen ş ı k, gösteriş li giysi. * Bazıkolaylı klar elde etmek veya daha iyi bir çözüme varmak amacı yla yapı lan görüş me. pazarlı k etmek * bir ş eyin fiyatıüzerinde karş ı lı klıçekiş mek. * bir konuda anlaş mak için görüş me yapmak. pazarlı kçı * Pazarlı k yapmayıseven kimse. pazarlı klı * Pazarlı ğa bağ lı . pazarlı klı * sinsi. pazarlı klı alı şveriş * Pazarlaş mak suretiyle yapı lan alı m satı m. pazarlı ksı z * Pazarlı k yapı lmadan. pazartesi * Haftanı n ikinci günü, pazar ile salıarasıolan gün. pazen

* Dokumasıkalı n, sı k ve yumuş ak, bir tür pamuklu bez. pazı varcicla).

* Ispanakgillerden yapraklarısebze olarak kullanı lan bir bitki, yaban pancarı , yabanî ı spanak (Beta vulgaris

pazı * Kolun omuz ile dirsek arası ndaki bölümünde bulunan, ş iş kince kas kitlesi. pazı

* Bir ekmeklik hamur topağ ı , beze.

pazı kemiği * Bkz. kol kemiğ i. pazı bent

* Belli bir amaçla kola geçirilen enli kuş ak, kolçak.

pazı bentli * Pazı bendi olan veya pazı bent takan. pazı lı pazı sı z pazval

* Pazı sıolan. * Pazı sıolmayan. * Kunduracı ları n çalı ş ı rken kundurayıdizleri üzerinde tutmak için kullandı kları kayı ş .

pazvant * Osmanlıimparatorluğ unda Rumeli'de gece bekçilerine verilen ad. Pb Pd pe

* Kurş un'un kı saltması . * Paladyum'un kı saltması . * P harfinin adı .

peç * Rus mimarîsinde odalarıı sı tmak için yapı lan fı rı n tarzıocak. peçe

peçeleme

* Eskiden ülkemizde, bu gün bazı ülkelerde kadı nları n sokakta yüzlerine örttükleri ince siyah örtü, nikap. * Bir ş eyi gizlemek için üzerine çekilen örtü. * Maske, sı r, giz. * Yı ldı z resimlerinin alı ndı ğ ıplânları n yüzeyinde görülen hafif karartı . * Peçelemek iş i.

peçelemek * Bir ş eyi örtmek, gizlemek. * Uzaktan seçilmesin diye bir ş eyin üzerine ağaç dalı , çalıgibi ş eyler örtmek, alalamak, kamufle etmek. peçelenme * Peçelenmek iş i veya durumu. peçelenmek

* Peçelemek iş i yapı lmak. peçeli * Yüzünü örtmek için peçe takmı şolan. Peçenek

* VIII-XI. yüzyı llar arası nda Türkistan'da, Güneydoğu Avrupa ve Balkanlarda yaş amı şolan bir Türk kavmi.

Peçenekçe * Peçenek Türkçesi. peçesiz

* Peçe takmamı şolan.

peçete * Yemek yerken sofra örtüsünü veya giysiyi korumak, ağı z kurulamak için kullanı lan ince, küçük kâğ ı t veya kumaşparçası . peçiç * Zar yerine yedi tane küçük deniz hayvanıkabuğu atı larak bunları n açı k tarafları nı n üste veya alta gelmelerine göre taşilerleterek oynanan bir oyun. * Bir tür kâğı t oyunu. pedagog

* Eğ itimci, terbiyeci.

pedagoji * Eğ itim bilimi. pedagojik * Pedagoji veya eğ itimle ilgili olan, eğitimsel. pedal pedavra

* Bir makinede, bir araçta ayak yardı mı yla dönmeyi veya hareketi sağ layan düzen, ayaklı k. * Köknar ve lâdin ağaçları ndan elde edilen, çatıörtüsü olarak kullanı lan ince tahta.

pedavra gibi (veya pedavrası çı kmı ş ) * kaburga kemikleri sayı lacak kadar zayı f insanlar için söylenir. peder pederane

* Baba. * Babaya yakı ş ı r biçimde.

pederş ahî * Soyda, temel olarak babayı alan ve ailede çocuklarıbaba soyuna mal eden topluluk durumu, ataerkil. pederş ahîlik * Pederş ahî olma durumu, ataerki. pediatri pediatrik pedikür

* Çocuk hastalı klarıile ilgili hekimlik dalı . * Çocuk hastalı klarıile ilgili. * Deriye batmı ştı rnaklarıdüzeltmek, nası rlarıyumuş atmak veya çı karmak gibi iş lerle uğraş ma, ayak bakı mı .

pedikürcü * Pedikür yapan kimse. pedikürcülük * Pedikürcünün iş i. pedodonti * Dişhekimliğinde çocuk diş lerinin tedavisine ağı rlı k veren uzmanlı k alanı . pedolog pedoloji pedoloji

* Toprak bilimci. * Çocuk bilimi. * Toprak bilimi.

pedometre * Adı msayar. peganit pegmatit pehlivan

* Hidratlıdoğ al alüminyum fosfat. * Baş lı ca kuvars, feldspat ve Moskof camı ndan oluş an, açı k renkli bir tür magma taş ı . * Güreş çi. * Boylu poslu ve güçlü kimse.

pehlivan duası * Yağ lıgüreş te güreş e baş lamadan önce cazgı r tarafı ndan söylenilen uyaklısözler. pehlivan yakı sı * Keskin yakı . pehlivanane * Pehlivane yakı ş ı r biçimde, pehlivanca, yiğ itçe. pehlivanlı k * Pehlivan olma durumu. * Güreş çilik. * Güçlülük. pehpeh

* Beğ enme, ş aş ma anlatı r.

pehpehleme * Pehpehlemek iş i. pehpehlemek * Pohpohlamak. pejmürde * Eski püskü, yı rtı k. * Dağı nı k, periş an. pejmürdelik * Pejmürde olma durumu. pejoratif

* Küçümseyici, aş ağ ı layı cı , kötüleyici, yerici, yermeli. pek * Sert, katı . * Sağlam, dayanı klı . * Gereken, beklenen veya alı ş ı lmı şolandan çok. * Hı zlıolarak. pek baş lı *İ natçı . pek canlı * Dayanı klı . pek çok * Yeterinden fazla, bir hayli. pek doku * Selüloz çeperleri değ iş ik kalı nlı kta hücrelerden oluş an, dalları n dik durması nısağ layan doku. pek gözlü * Yı lmaz, yürekli, gözü pek. pek pek

* Olsa olsa, en üstün olarak.

pek söylemek * kı rı cıve sert konuş mak. pek yürekli * Acı masıolmayan, yüreksiz, merhametsiz. pek yüzlü * Karş ı sı ndakilerin kı rı lacağı nıbildiğ i hâlde duyguları nı veya isteklerini söylemekten çekinmeyen. * Utanmasıolmayan, sı kı lmaz. pekâlâ

* Benzerlerinden aş ağıolmayan. * "Dediğ in gibi olsun", "öyle kabul edelim" anlamı nda genellikle bir itiraz cümlesinden önce getirilir. * Karş ıdurum alı nacağı nıanlatan cümlelerin baş ı na getirilir. * Çok iyi.

pekçe *İ stekle, iyice. pekent peki

* Kolayca geçit vermeyen, aş ı lması çok güç doğ al engel. * Verilen buyruk veya söylenen sözün onaylandı ğı nı , kabul edildiğ ini anlatı r. *İ tiraz cümlelerine "pekâlâ, madem öyle" anlamı nda kullanı lı r.

Pekin ördeği * Çin kökenli özellikle Amerika'da yaş ayan bir tür ördek. pekiş me

* Pekiş mek iş i.

pekiş mek * Sertleş mek, katı laş mak. * Sı kı ş mak, tı kanmak. * Güçlenmek, artmak, çoğ almak, kuvvetlenmek.

pekiş tirme * Pekiş tirmek iş i. pekiş tirme ünlüsü * Pekiş tirmeli kelimelerde kavramı güçlendirmek için türeyen ünlü: Yap-a-yalnı z, çep-e-çevre, güp-e-gündüz gibi. pekiş tirmek * Sertleş mek, katı laş tı rmak. * Sağlamlaş tı rmak, tahkim etmek. * Güçlendirmek. pekiş tirmeli * Pekiş tirilmişolan. pekiş tirmeli isim * Pekiş tirmeli kelime biçiminde kurulmuşisim. pekiş tirmeli kelime * Türkçede çoğ u kez sı fatı n, bazen de ismin ilk hecesindeki ünlünün, baş taki ünsüzle birlikte, -p, -m-, -r-, -sünsüzlerinden biriyle veya ünlüyle baş layan bir ismin veya sı fatı n yalnı z -p- ünsüzüyle kapatı lması yla ortaya çı kan hecenin, aynısı fatı n veya ismin baş ı na eklenmesiyle kurulan kelime. pekiş tirmeli özne * Kendi kendisi dönüş lü zamirle kuvvetlendirilmişözne. pekiş tirmeli sı fat * Pekiş tirmeli kelime biçiminde kurulmuşsı fat. pekiş tirmeli zarf * Pekiş tirmeli kelime biçiminde kurulmuşzarf. pekitme pekitmek

pekiyi pekleş me

* Pekitmek iş i, tekit. * Güç vermek, güçlendirmek, tekit etmek. * Daha önce istenip de yerine getirilmemişbir işiçin yeniden resmî bir yazıyazmak, tekit etmek. * Öğretimde, öğ rencinin değ erlendirilmesinde kullanı lan en yüksek baş arıderecesi. * Pekleş mek iş i.

pekleş mek * Sertleş mek, katı laş mak. * Güçlenmek, sağ lamlaş mak. pekleş tirme * Pekleş tirmek iş i. pekleş tirmek * Pekleş mesine yol açmak, pekleş mek iş ini yaptı rmak. * Güçlenmesini sağlamak. peklik

* Pek olma durumu. * Dı ş kı nı n katı lı ğ ıyüzünden büyük abdest bozamama veya güçlükle bozma durumu, inkı baz, kabı z. * Sağlamlı k, dayanı klı lı k, direnç.

peklik çekmek * (sürekli olarak) güçlükle büyük abdest bozmak. pekmez

* Genellikle üzüm, dut gibi meyvelerin kaynatı larak koyulaş tı rı lmı şsuyu.

pekmez helvası * Eritilen tereyağ ı nda unun hafifçe kavrulması ndan sonra pekmezle karı ş tı rı lması yla yapı lan ve cevizle sunulan bir tatlıtürü. pekmez kaynatmak * pekmez yapmak. pekmez köpüğ ü * Pekmez kaynatı lı rken kazanı n üzerinde oluş an tatlıköpük. pekmez toprağı * Üzüm ş ı rası nıkestirmek için kullanı lan, kil ile karı ş ı k kireçli toprak, marn. pekmezci * Pekmez yapan veya satan kimse. pekmezcilik * Pekmez yapmak veya satmak iş i. pekmezkefi * Kula ile doru arası nda bir at donu. pekmezköpüğü * Açı k kahverengi. pekmezli

* Pekmezi olan veya içinde pekmez bulunan. * Tadı fazla olan, çok tatlı .

pekmezlik * Pekmez yapmak için ayrı lmı ş . * Pekmez yapmaya elveriş li. * Köy evlerinin yanı nda pekmez yapmak için kullanı lan, ş araphane ve ocağ ıbulunan özel bina veya bölme. peksimet pektin

pektoral

peleme pelemir

* Piş irildikten sonra dilimler hâlinde kesilerek ı sıile kurutulmuş , uzun süre dayanabilen ekmek. * Bitki dokuları nda bulunan renksiz, amort, metil grubundan madde. * Göze zarı nı n peltemsi kabuğ u. * Özellikle bitki hücrelerinin orta lâmelinde bulunan büyük moleküllü karbohidrat karı ş ı mı madde. * Göğse ait. * Göğse veya akciğ er hastalı kları na ait, göğ üs hastalı kları na iliş kin. * Irmaklarda iş leyen, bir çeş it altıdüz kayı k. * Bkz. belemir.

peleng * Panter. pelerin

* Omuzlardan aş ağı dökülen, geniş , kolsuz bir çeş it üstlük, harmani. pelesenk * Türlü bitkilerden çı karı lan kokulu bir reçine. * Pelesenk ağ acı ndan elde edilen değ erli kereste. pelesenk ağacı * Kı zı ldeniz'in Afrika ve Asya kı yı ları nda yetiş en ve kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen, değerli kerestesi kahverengi, mor veya esmer, hatta viş ne çürüğü olabilen, doğramacı lı kta kullanı lan bir ağaç. (Commiphora opobalsamum). pelikan

* Pelikangillerden, pembeye çalan beyaz tüylü, kanatlarıgri renkli, alt gagası nda deriden bir kesesi olan iri kuş(Pelecanus onocrotalus). pelikangiller * Omurgalıhayvanları n kuş lar sı nı fı nı n, leyleksiler takı mı nı n bir alt familyası . pelikansı lar * Bazısı nı flandı rmalara göre, pelikangiller, karabatakgiller ve sümsükgiller familyaları nıiçine alan bir takı m. pelikül

* Boşfilm, film ş eridi.

pelin

* Birleş ikgillerden, yaprakları nda ve öteki bölümlerinde çok acı ,ı tı rlıbir madde bulunan, hekimlikte kullanı lan çok yı llı k ve otsu bir bitki, pelin otu, acıpelin, akpelin (Artemisia absinthium). pelit

* Meş e ağacı nı n meyvesi, palamut.

pelte

* Niş asta, ş eker ve su karı ş ı mı nı n piş irilerek soğ utulması yla yapı lan bir tür tatlı . * Bu kı vamda olan madde. * Koloidal bir katıiçine bir sı vı nı n iş lemesinden sonra, ya bu sı vı ya daldı rı lan koloidin doğrudan doğ ruya ş iş mesiyle ya da sı cakta hazı rlanan oldukça konsantre çözeltinin soğ ultularak kı vamlaş ması yla oluş an esnek madde. * Denizanası . pelte gibi * çok gevş ek. * çok yorgun. peltek * Dilini diş lerinin arası na alı r gibi konuş an ve bu yüzden s, z gibi sesleri kusurlu söyleyen. * (konuş ma için) Tutuk, titrek bir biçimde. peltek dişünsüzü * Dil ucunun, ön diş lerin arası na girmesiyle oluş an ünsüzü. peltekleş me * Peltekleş mek iş i. peltekleş mek * Peltek duruma gelmek. pelteklik

* Peltek olma durumu, peltek konuş ma.

peltelenme * Peltelenmek iş i veya durumu. peltelenmek

* Pelte kı vamı nda olmak. pelteleş me * Pelteleş mek. * Bitkisel hücre zarları ndaki selülozun değiş mesi ve jelâtin kı vamı nı alması . pelteleş mek * Pelte kı vamı nıalmak. * Çok yorulmak. * Donuklaş mak, yumuş amak, ağ ı rlaş mak. pelür

* Daktiloda yazı yıçoğaltmak için kullanı lan ince kâğ ı t.

pelüş * Bir yüzü uzun tüylü, yumuş ak ve parlak, kadifeye benzer bir kumaştürü. pembe

* Beyazla biraz kı rmı zı nı n karı ş ması ndan oluş an açı k renk. * Bu renkte olan.

pembe gemre * Bir çeş it üzüm. pembe görmek * çok iyimser olmak, her ş eyi iyimser bir gözle görmek. pembekurt * Pamuk ve bamya tarlaları nda zarara yol açan kı rmı zı msıtı rtı l. pembeleş me * Pembeleş mek iş i. pembeleş mek * Pembe bir renk almak. pembeleş tirme * Pembeleş tirmek iş i. pembeleş tirmek * Pembe bir duruma getirmek. pembelik * Pembe olma durumu veya pembe yer. pembemsi * Rengi pembeye yakı n olan, pembeye çalan. pembezar * Genellikle gömlek yapı mı nda kullanı lan bir tür ince ve yumuş ak bez. * Bu bezden yapı lan. pena

* Telli sazlarıçalmaya yarayan ve kemik, boynuz gibi ş eylerden yapı lan çalma aracı , mı zrap, çalgı ç.

penaltı

* Futbolda ceza olarak topun yalnı z kalecinin koruduğu kaleye ortadan ve tam karş ı dan on iki adı m uzaklı ktaki noktadan ş utlanması . penaltıalanı * Futbolda ceza alanı içinde penaltı nı n kullanı lması .

penaltıatı ş ı * Futbolda ceza alanı içinde penaltı nı n kullanı lması . penaltınoktası * Penaltı atı ş ı nı n yapı ldı ğ ınokta. pencere * Yapı larıve ulaş ı m araçları nı(tren, vapur gibi) aydı nlatmak, havalandı rmak amacı yla yapı lan, çerçeve, cam, panjur, perde gibi eklentilerle daha kullanı ş lıbir duruma getirilen açı klı k. pencere açmak * yeni bir görüşaçı sıkazandı rmak. pencere eteği * Pencere ile döş eme arası ndaki bölüm. pencere kanadı * Sabit veya menteş e yardı mı yla açı lı p kapanan pencere elemanı . pencereli

* Penceresi olan.

pencik * Asker yetiş tirilmek için savaştutsakları ndan beş te bir oranı nda ayrı lan acemi oğ lan adaylar ı na verilen ad. * Bir kölenin kime ait olduğunu gösteren satı şsenedi, kölelik kâğ ı dı . pencüdü * Tavla oyununda zarları n üst yüzünün birinin beş li, öbürünün ikili gelmesi. pencüse

* Tavla oyununda zarları n üst yüzünün birinin beş li, öbürünün üçlü gelmesi.

pencüyek * Tavla oyununda zarları n üst yüzünün birinin beş li, öbürünün birli gelmesi. pençe

* Yı rtı cıhayvanları n ön ayakları nı n parmakları yla tı rnakları . * Etkisinden kurtulmak olanaksı z, etkisi çok olan güç. * Ayakkabı nı n tabanı ndaki kösele. * El.

pençe atmak * (yı rtı cı hayvan) ön ayakları yla saldı rmak, vurmak. * gücüne güvenerek bir ş eyi elde etmeye çalı ş mak. pençe pençe * Geniş çe ve sı k lekeler durumunda, yer yer kı rmı zı(yanak). pençe pençeye gelmek * kı yası ya, öldürürcesine dövüş mek. pençe vurmak * pençelemek. * ayakkabı ya pençe çekmek. pençeleme * Pençelemek iş i. pençelemek * Pençesiyle kapmak, yakalamak, pençe vurmak. * Ayakkabı ya pençe vurmak.

pençelenme * Pençelenmek iş i. pençelenmek * Pençelenmek iş ine konu olmak veya pençelemek iş i yapı lmak. pençeleş me * Pençeleş mek iş i. pençeleş mek * Pençe pençeye gelmek, kavga etmek, dövüş mek. * Çok uğ raş mak, mücadele etmek. pençeletme * Pençelemek iş ini yaptı rmak. pençeletmek * Pençelemek iş ini yaptı rmak. pençeli

* Pençesi olan. * Pençe vurulmuş(ayakkabı ). * Güçlü. * Sataş kan.

pençesine düş mek * yakalanmak. pençesiz pençgâh

* Pençesi olmayan. * Klâsik Türk müziğ inde rast ve bayatî dizilerinden oluş an birleş ik makam.

pençik * Gümrük idaresince belirli bir vergi karş ı lı ğı nda köle sahibine verilen sahiplik hakkı nıgösterir senet. pendname * Öğüt kitabı . peneplen penes

* Erozyon etkisiyle oluş muş , yumuş ak engebeli yeryüzü parçası , yontuk düz. * Süs olarak kullanı lan, ziynet altı nıtaklidi, sarıtenekeden pul.

pengö *İ kinci Dünya Savaş ısonuna kadar kullanı lan Macar para birimi. penguen

* Penguengillerden, Güney Kutbunda yaş ayan, sı rtıkara, göğ sü ak, iyi yüzen, deniz hayvanları yla beslenen kı sa kanatlı deniz kuş u (Aptenodytes patagonica). penguengiller * Omurgalıhayvanlardan, kuş lar sı nı fı nı n penguenler takı mı nı n bir familyası . penguenler * Penguengiller familyası nıiçine alan takı m. peni

* Sterlinin yüzde biri değ erindeki para birimi.

penis penisilin

* Erkeklik organı . * Metabolizma ürünlerinden elde edilen antibiyotik.

pens * Pense. pense

pentan

* Çeş itli biçim ve büyüklükte maş a veya kı skaç. * Giysilerde bazıyerlerden içeriye doğ ru daraltı larak dikilmişbölüm. * Formülü C5H12 olan doymuşhidrokarbon.

pentatlon * Eski Yunan'da koş u, uzun atlama, cirit atma, disk atma ve güreş i kapsayan atletizm yarı ş ması . * Modern pentatlonda beşspor dalı nı(uzun atlama, mı zrak atma, 200 m koş usu, disk atma, 1500 m koş usu) kapsayan atletizm yarı ş ması . penuar penye

* Bir tür sabahlı k. * Dokumacı lı kta özel araçla apresi yapı lmı şolan (kumaş ).

pepe

* Dudak sesleriyle baş layan kelimelerin ilk seslerini güçlükle söyleyen ve birkaç kez tekrarladı ktan sonra arkası nıgetirebilen tutuk dilli. pepeleme * Pepelemek iş i. pepelemek * Pepe gibi konuş mak. pepelik pepeme

* Pepe olma durumu. * Pepe.

pepemelik * Pepelik, rekâket. pepsin * Mide mukozası nı n salgı ladı ğ ıalbüminli besinleri peptona çeviren enzim. pepton

* Vücutça özümlenebilecek duruma gelmişalbüminli besin.

perakende * Düzenli olmayan, ayrıayrı , dağ ı nı k, periş an. * Malları n teker teker veya birkaç parça durumunda azar azar satı lması na dayanan (satı şbiçimi), toptan karş ı tı . * Bu biçimde alı nan veya satı lan. perakendeci * Malı nı perakende olarak satan tüccar. perakendecilik

* Perakende olarak yapı lan alı şveriş . perçem * Baş ları nıtı raşedenlerin tepede bı raktı klarısaç tutamı . * Yele. * Kâkul. perçemli

* Perçemi, kâkülü olan.

perçin *İ ki veya daha çok levhayıbirbirine bağlamak için geçirilen çivinin, ezilerek başdurumuna getirilen ucu. perçin tabancası * Levha olarak üretilmişparçalarıbirbirine üst üste koyarak birleş tirmek, kaynaş tı rmak için kullanı lan el âleti. perçinleme * Perçinlemek iş i. perçinlemek * Bir bağ ı ntı yıperçinle tutturmak. *İ ki veya daha çok parçayı , karş ı lı klı bölümlerini birbiri üzerinde ezerek birleş tirmek. * Sağlamlaş tı rmak, güçlendirmek. perçinleniş * Perçinlenmek iş i veya biçimi. perçinlenme * Perçinlenmek iş i. perçinlenmek * Perçinlenmek iş ine konu olmak. perçinleş me * Perçinleş mek iş i. perçinleş mek * (arkadaş lı k, dostluk iliş kileri için) Çok güçlenmek, pekiş mek, sağlamlaş mak. perçinleş tirme * Perçinleş tirmek iş i veya durumu. perçinleş tirmek * Perçinli duruma getirmek, perçinleş meyi sağ lamak, sağ lamlaş tı rmak. perçinleyiş * Perçinlemek iş i veya biçimi. perçinli perçinsiz

* Perçin yapı larak sağ lamlaş tı rı lmı ş . * Perçin yapı lmamı şolan.

perdah * Parlatma, parlaklı k verme. * Sakal tı raş ı ndan sonra kı l çı kı şyönünün tersine yapı lan ikinci tı raş . perdah çekmek * sakalıbir daha ve kı l çı kı ş ı nı n ters yönünde olmak üzere tı raşetmek. perdah vurmak (veya etmek)

* parlatmak. perdahçı * Bazıparlatı cımaddelerle cilâ yapan kimse. * Birini ası lsı z sözlerle kandı rmaya çalı ş an kimse. perdahçı lı k * Perdahçı nı n iş i. perdahlama * Perdahlamak iş i. perdahlamak * Parlatmak. * Birini ası lsı z sözlerle kandı rmaya çalı ş mak. * Sövmek, küfretmek. perdahlanma * Perdahlanmak iş i. perdahlanmak * Parlatı lmak. perdahlı * Parlatı lmı ş , perdah edilmiş . perdahsı z * Parlatı lmamı ş , perdahıolmayan. perde

* Görüş ü, ı ş ı ğ ıengellemek veya bir ş eyi gizlemek için bir açı klı ğı n önüne gerilen örtü. * Üzerine bir cismin görüntüsü yansı tı lan saydam olmayan yüzey. *İ ki yeri birbirinden ayı ran bölme. * Doğruyu görmeye engel olan ş ey. * Katarakt, ak su, ak basma. * Bir sahne eserinin büyük bölümlerinin her biri. * Bir müzik parçası nıoluş turan seslerden her birinin kalı nlı k veya incelik derecesi. * Bu ses derecelerini sağ lamak için çalgı larda bulunup parmaklarla bası lan yer. * (ses için) Pes perde. * Kaz, ördek, martıgibi hayvanları n parmakları nıbirbirine bitiş tiren zar. * Utanma duygusu.

perde arkası * Bir ş eyin görünürde olmayan gizli yanı . perde arkası nda (veya arkası ndan) * olayıyönetenin kendisi olduğunu belli etmeyerek, gizliden gizliye. perde ayaklı lar * (eski sı nı flandı rmalara göre) Kaz, ördek, martıgibi suda yüzen ve parmaklarıarası nda perde bulunan kuş lar takı mı . perde çekmek * (bir ş eyin önünde) perde germek. * gözlemek, örtmek. perde inmek * gözde katarakt olmak. * gizlemek, örtmek. perde kurmak * Karagöz oyununa baş lamak.

perde perde * Yavaşyavaş , azar azar. perdeci

* Perde satan veya diken kimse. * Sahne perdelerini açı p kapamakla görevli kimse. * Osmanlı larda yüksek makamlıkimselerin kapı ları nda bekleyen ve girmeye izni olanlarıiçeri alan görevli, perdedar. perdecilik * Perdecinin iş i. perdedar

* Perdeci.

perdeleme * Perdelemek iş i. * Bir oyuncunun rakip oyunculardan birinin topu alması na engel olma amacı yla önünde bulunmak iş i. perdelemek * Bir ş eyin önüne perde çekmek, perde ile örtmek. * Bir durumun, bir olayı n anlaş ı lması na engel olmak, gizlemek. * Basketbolda rakibin önüne geçerek top alması nıengellemek. perdelenme * Perdelenmek iş i. * Söyleyiş te sesin değiş ik bir perdeden çı kması . perdelenmek * Perdelemek iş ine konu olmak. perdelerini açmak * tiyatro yeni mevsimde temsillerine baş lamak. perdeli

* Perdesi olan veya perde ile örtülü bulunan. * Duvaklı . * Perde sağlamak için parmaklarla bası lacak yerleri olan (çalgı ).

perdeli pilâv * Tavuk eti, badem içi, pirinç, kuşüzümü, un ve yumurta kullanarak hazı rlanan bir pilâv türü. perdelik

* Perde yapmaya elveriş li kumaş . * Perdeden oluş an.

perdesi sı yrı k * Bkz. perdesi yı rtı k. perdesi yı rtı k * Utanmaz, arlanmaz. perdesiz

* Perdesi olmayan. * Utanmaz, hayâsı z.

perdesizlik * Perdesi olmama durumu. * Utanmazlı k, hayâsı zlı k. pereme

* Gondola benzeyen bir kayı k. peremeci * Pereme kullanan veya yapan kimse. peren perende

* Ülker yı ldı zı . * Havada çark gibi dönerek atı lan takla.

perende atamamak * herhangi bir konuda birinden aş ağ ı , beceriksiz olmak. * oyun çevirememek, aldatamamak. perende atmak * havada çark gibi dönerek takla atmak. perese * Duvarcı ları n doğrultu bulmakta kullandı klarış akul ipi. * Durum, derece, kerte. peresesine getirmek * tam sı rası nı , uygun zamanı nıbulmak, biçimine getirmek. pereseye almak * bir iş i düş ünmek, göz önüne almak. perestij etmek * sevmek. perestiş

* Tapı nma, taparcası na sevme.

perestiş kâr * Taparcası na seven, tapı nan. perforaj

* Delme.

performans * Baş arı m, takat sı nı rı . pergament kâğ ı dı * Sülfürik asitli iş lem ile sürekli doku oluş turularak, yüzey sertliği arttı rı lmı şve organik sı vı ları n genellikle belirli katıyağları n, sı vıyağları n ve gres yağ ı nı n kâğı da nüfuz etmesine karş ıyüksek derecede dayanı klı lı k kazandı rı lmı şkâğı t. pergel

* Yay veya çember çizmekte ve ölçmekte kullanı lan araç.

pergel hareketi * Pergele özgü ve pergel yönünde hareket etme. pergelleme * Pergellemek iş i. pergellemek * Pergelle ölçmek. pergelleri açmak * uzun adı mlarla yürümek.

pergola

* Kazı kları n ve belli kalı nlı ktaki dikmelerin üzerine bindirilmişbir tür demir veya ahş ap çardak.

perhiz

* Sağlı ğıkorumak, düzeltmek veya fazla para harcamamak amacı yla uygulanan beslenme düzeni, imsak, riyazet, diyet, rejim. * Hristiyanları n ve Yahudilerin belli günlerde et, yağgibi bazıyiyecekleri yemeden tuttuklarıoruç. perhiz yapmak (veya etmek) * sağlı ğı korumak veya düzeltmek amacı yla az veya özel bir beslenme düzeni uygulamak. perhizkâr * Perhiz yapan, perhize uyan. perhizkârlı k * Perhizkâr olma durumu. perhizli * Perhiz yapan (kimse). perhizsiz peri

* Perhiz yapmayan (kimse). * Doğaüstü güçleri olduğuna inanı lan, hayal dı ş ıvarlı k. * Çok güzel, alı mlı , becerikli kadı n.

peri bacası * Kolayca aş ı nabilen taşve kayalardan oluş muş , sivri kule veya piramit görünüş lü yer biçimi. peri gibi

* çok güzel.

peri hastalı ğ ı * Sara ve isteri gibi bazıhastalı klar. peri masalı * Kahramanları nıperilerin oluş turduğ u bir tür masal. peri masası * Dik taş ları n üstüne yerleş miş , masa biçimindeki yassıkaya. peri oyunu * Olağ anüstü unsurlara ve büyüye ağ ı rlı k veren bir tür sahne eseri. peri piramidi * Bir taşyı ğı nıile bunun altı nda kalmı ştopraktan oluş an, piramit biçiminde tümsek. pericik

peridot peridotit perikart

* Kilit dili. * Peri hastalı ğ ı . * Olivin. * Olivin ve piroksenden oluş muşmagma taş ı . * Kalbin üzerini saran zar.

perileri bağ daş mak * uyuş up anlaş mak, yı ldı zlarıbarı ş mak. perili

* Kötü ruhlar bulunduğ una inanı lan, tekin olmayan (yer).

peripatetizm * Gezimcilik. perisi hoş lanmamak * yakı nlı k duymamak, ı sı namamak. periskop

* Denizaltı larda, tanklarda, siperlerde kullanı lan, gözlemcinin gözünü çevirmeksizin çevreyi araş tı rması nı sağ layan optik araç. periş an

* Dağı nı k olma durumu, dağ ı nı k, düzensiz, karmakarı ş ı k. * Acı nacak durumda olan, zavallı .

periş an etmek * dağ ı tmak, düzenini bozmak. * acı nacak duruma getirmek. periş an olmak * dağ ı lmak, düzeni bozulmak. * acı nanacak duruma gelmek. periş anlı k * Periş an olma durumu. periş anlı k vermek * periş an duruma getirmek, periş an etmek. periton * Karı n zarı . peritonit

* Karı n zarıiltihabı .

periyodik * Belli aralı klarla tekrarlanan, süreli. * Süreli yayı n. periyot

perki

* Dönem. * Devir. * Tatlısu levreği (Perca fluviatilis).

perlit

* Erimişsodyum potasyum alüminyum silikattan ibaret olan cam gibi bir volkanik kayadan kabartı larak pudra hâline getirilmişbulunan, yem maddelerinin preslenmesinde yardı mcı madde veya kekleş meyi önleyici bir madde. * Feldspat cinsinden suyu az ve eridiğ i zaman inciye benzeyen taneleri olan yanardağkaynaklı cam, inci taş ı . * Bkz. inci taş ı . perlitli * Özünde perlit bulunduran. perlon

*İ lk olarak Almanya'da yapı lan sentetik dokuma ipliğ i. * Bu iplikle dokunmuşkumaş . perlon fı rça * Boya iş lerinde kullanı lan perlondan yapı lmı şfı rça. permanant * Saçları n uzun süre dalgalıkalması nısağ lamak için uygulanan iş lem. permanganat * Mikrop öldürücü olarak kullanı lan, suda eriyiği menekş e renginde bulunan potasyum permanganatı n kı sa adı . permeçe permi

* Yedek olarak kullanı lan ince halat. * Yazı lıizin belgesi. * Özellikle dı şticarete iliş kin olarak devletçe verilen izin. * Devlet Demir Yolları nda paso.

permiyen * Birinci çağ ı n altı ncıve sonuncu dönemi ve bu dönemde oluş muş(yer katmanları ). peroksit peron

* Birleş iminde normal oksitlerden daha çok oksijen bulunan oksitlerin genel adı . * Tren istasyonları nda tren yolu boyunca uzanan, inilip binilen, yüksekçe döş eme.

peronospora * Patates, pancar, asma ve daha baş ka bitkilerde mildiyu hastalı ğ ı na yol açan mikroskobik mantar. persenk personel

* Konuş urken gereksiz tekrarlanan söz. * Bir hizmet veya kuruluş un görevlileri, bir işyerinde çalı ş anları n tümü. * Devlet ve diğ er kamu kuruluş ları nda çalı ş an, etkinliğe çeş itli görevleriyle katı lan gerçek kiş iler.

perspektif * Eş ya ve nesnelerin uzaktan görünüş ü. * Nesneleri bir yüzey üzerine görüldükleri gibi çizme sanatı . perş embe * Haftanı n beş inci günü, çarş amba ile cuma arasıolan gün. perş embenin geliş i çarş ambadan bellidir * bir iş in sonunun nası l olacağış imdiki gidiş inden belli olur. pertavsı z * Büyüteç. peruk peruka

* Bkz. peruka. * Takma saç.

perukacı * Peruka yapan, hazı rlayan veya satan kimse.

perukacı lı k * Perukacı nı n iş i veya mesleğ i. perukâr

* Berber.

Perulu * Peru halkı ndan olan kimse. perva

* Çekinme, sakı nma, korku.

pervane

* Geceleri ı ş ı k çevresinde dönen küçük kelebek. * Döndüğünde bir mekanizmayıiş leten bir eksene dikey olarak bağlanmı ş , iki veya ikiden çok kanattan yapı lmı şalet. * Selçuklularda ve İ lhanlı larda has, zeamet, tı mar ile ilgili olarak verilen ferman. pervane balı ğı * Ay balı ğ ı . pervane gibi * sürekli dönen ş eyleri nitelendirmek için kullanı lı r. * bir kimsenin yanı ndan hiç ayrı lmayan kimseler için kullanı lı r. pervane kesilmek * saygıduyduğ u bir kiş iye hizmet edebilmek için devamlıetrafı nda olmak, didinip durmak. * her isteğ i yapmak için çevrede dört dönmek. * dönüp durmak. pervane olmak * büyük bir bağ lı lı kla yanı ndan ayrı lmamak. pervaneci * Selçuklu divanı nda bulunan, arazi defterlerine bakan görevli. pervaneli

* Pervanesi olan.

pervanesiz * Pervanesi olmayan. pervasıolmamak * korkmamak, çekinmemek. pervası z

* Çekinmez, sakı nmaz, korkusuz.

pervası zca * Pervası z (bir biçimde), çekinmeden, sakı nmadan. pervası zlı k * Çekinmezlik, sakı nmazlı k, korkusuzluk. pervaz * Kapı , pencere gibi yerlerin kenarları na geçirilen ensiz parça. * Giysilerin yaka, kol, etek gibi yerlerine veya kumaş tan yapı lmı şdiğ er eş yaları n kenarları na geçirilmiş , dar, uzun parça. * Cilt kapağ ı nı n iç tarafı na konulan deri parçası . * Uçuş . pervaz etmek

* uçmak. pervin * Ülker yı ldı zı . pes pes

* Yenilgiyi kabul ettiğini belirtmek için veya birinin saş kı nlı k veren davranı ş ları na karş ı lı k olarak kullanı lı r. * Hafif, yavaşsesle söylenen.

pes demek * karş ı sı ndakinin kendisinden daha üstün olduğ unu kabul etmek, boyun eğmek. pes etmek * yenilgiyi kabul etmek, pes demek. * yenileceğ ini anlayı p sı rtı nı n yere gelmesini istemeyen pehlivan, yenildiğini kabul anlamı na ya "pes ediyorum" demek, ya da hasmı nı n kispetine eliyle vurarak iş aret vermek. * birinin aş ı rıkurnazlı ğıkarş ı sı nda ancak bu kadar olur inancı na varmak. pes perdeden (konuş mak) * alçak ve kalı n (sesle). * alttan alarak, yumuş ak bir dil kullanarak. pesek peseta

* Dişkiri, dişpası . *İ spanyol para birimi.

pesimist * Kötümser, karamsar, bedbin, optimist karş ı tı . pesimizm * Kötümserlik, karamsarlı k, bedbinlik. pesleş me

* Pesleş mek iş i.

pesleş mek * (ses için) Hafif, yavaşduruma gelmek. peso * Birçok Güney Amerika devletinde kullanı lan para birimi. pespaye

* Alçak, soysuz, aş ağı lı k.

pespayelik * Alçaklı k, soysuzluk. pespembe * Çok pembe. pest * Pes (II). pestenkerani * Saçma, değersiz, önemsiz, uydurma. pestil

*İ nce yufka biçiminde kurutulmuşmeyve ezmesi.

* Çok yorgun, güçsüz. * Hasta. * Tavan ile kömür damarı arası nda yer alan ince, yumuş ak killi tabaka. pestil gibi * kı mı ldayamayacak kadar güçsüz, bitkin. pestile çevirmek * çok yormak. pestili çı kmak * çok yorulmak. pestilini çı karmak * çok yormak. * çok dövmek. pestilleş me * Pestilleş mek iş i veya durumu. pestilleş mek * Pestil durumuna gelmek. * Yorgun duruma gelmek. pesüs peş

*İ çinde yağyakı lan toprak kandil. * Arka.

peş * Bazıgiysilerin bol olmasıiçin yanları na eklenen kumaşparçası . peşpeş e

* Birbiri ardı ndan, arka arkaya.

peş i peş ine * Arka arkaya. peş i sı ra

* Arkası ndan, ardı ndan, ardısı ra.

peş in * Bir alı şveriş te, alı şverişyaplı dı ğı anda, alı nan ş eyin tesliminden önce veya teslimiyle birlikte ödenen, veresiye karş ı tı . * Çalı ş madan verilen (ücret, aylı k). * Daha önce, önceden. * Tutarı n, ücretin önceden ödenmesi ş artı . peş in cevap * Sonradan söylenecek bir ş eyi önceden bildirme. peş in fikir * Ön yargı , ön düş ünce. peş in hüküm * Ön yargı . peş in pazarlı k * Sonradan olacağı hatı ra gelen ş eyler üzerinde önceden konuş up anlaş ma. peş in peş in

* Önceden benimsenmişolarak. peş in piyasa * Peş in satı ş a bağ lıalı şverişdüzeni. peş in satı ş * Bedeli peş in ödenerek yapı lan satı ş . peş in yargı * Bkz. ön yargı . peş inat

* Peş in olarak verilen para, avans.

peş inatsı z * Peş in para almadan. peş inci peş inde peş inde

* Malıpeş in para ile satan veya satı n alan (kimse). * çok istenilen ş eyi belirtir. * Sürekli izinde, takibinde.

peş inde (veya peş inden) koş mak * elde etmek için uğraş mak. peş inde dolaş mak (veya gezmek) * bir amaçla birisini izlemek. peş inde gitmek * bir kimseyi izlemek. peş inde gitmek * bir kimseyi izlemek. * düş ünce ve görüş lerini benimsemek. peş inden sürüklemek * birinin veya birçokları nı n arkası ndan gelmesini sağ lamak. peş inden yürümek * birinin arkası nadan yürümek, gitmek. * bir kimseye her konuda uymak. peş ine düş mek (veya gitmek) * arkası ndan gitmek, izlemek. * bir isteğ in gerçekleş mesini sağ lamaya çalı ş mak. peş ine takı lmak * ardı ndan gitmek. peş ine takı lmak * arkası ndan gitmek, hiç ayrı lmamak. peş ine takmak * yanı nda götürmek. peş inen

* Peş in olarak, önceden.

peş ini bı rakmak (veya bı rakmamak) * bir kimseyi veya ş eyi izlemekten vazgeçmek (veya vazgeçmemek). peş keş

* Armağan.

peş keşçekmek * baş kası nı n malı nıbirine bağı ş lamak; verilmemesi gereken bir ş eyi uygunsuz bir amaçla veya yersiz olarak birine vermek. peş kir * (genellikle pamuk ipliğ inden dokunmuş ) Havlu. * Yemek yerken kullanı lan, el kurulanan, büyük mendil biçiminde pamuk veya keten bez, peçete. peş kirci * Peş kir dokuyan veya satan kimse. peş kircilik * Peş kircinin iş i. peş li

* Peş(II) eklenerek geniş letilmiş(giysi).

peş melba * Şeftalili, kremalıbir çeş it dondurma. peş rev * Klâsik Türk müziğ inde, faslı n giriştaksiminden sonra ilk çalı nan dört haneli ve dört teslimli parça. * Güreş e tutuş madan önce pehlivanları n ellerini birbirine ve uylukları na vurarak ve hafifçe sı çrayarak yaptı klarıgösteri. * Halk hikâyelerinde, türkülerin okunup çalı nı ş ı sı rası nda türkü araları na katı lan mani türünden küçük türküler. peş revlenme * Peş revlenmek iş i. peş revlenmek * Güreş e tutuş madan önce pehlivanlar, ellerini birbirine ve uylukları na vurarak, hafifçe sı çrayarak gösteri yapmak. peş tahta

*İ şmasasıgibi kullanı lan çekmece. * Sarrafları n üzerinde para saydı klarıtahta.

peş tamal kuş anmak * bir zanatta ustalı k kazanmak. peş temal

* Hamamda örtünmek ve kurulanmak için kullanı lan ince dokuma. *İ şyaparken bele bağ lanan uzun, genişdokuma. * Baş a örtülen dokuma.

peş temalcı * Peş tamal, futa, havlu gibi ş eyler dokuyan veya satan kimse. peş temalcı lı k * Peş tamalcı nı n iş i. peş temallı * Peş temalıolan. peş temallı k

*İ ş lek bir dükkânıkiralamak isteyenin o dükkânıiş letene verdiği para. peş temalsı z * Peş tamalıolmayan. Peş tuca pet ş iş e

* Afgan kabilelerinin kullandı ğ ıdil. * Naylondan yapı lmı şiçecek kabı .

petek

* Arı ları n yumurtaları nıbı rakmak ve bal depo etmek için yaptı ğ ı , düzgün altı gen ağı zlıbal mumu yuvacı klar topluluğ u. * Bu yuvacı klar topluluğ unun bal olmayanı . * Balçı ktan yapı lan ve dikine duran sandı k biçimindeki tahı l ambarı . * Arı kovanı . * Minarelerde külâh ile ş erefe arası ndaki bölüm. * Isı tma tesisatı nda ı sı dağı tı mı nı , içinden sı cak su geçerek sağ layan dilim, radyatör. petek dokuma * Üzerinde küçük petek motifleri bulunan pamuklu dokuma. petek göz * Eklem bacaklıhayvanlarda görülen, birçok görme hücresinden oluş an göz türü. petek güvesi * Arı kovanları nda peteklere zarar veren iki asalağ ı n adı . petografi

* Taşbilimi.

petrifikasyon * Taşhâline dönüş me. petrokimya * Petrolden organik kimyasal ürünler elde etmede kullanı lan sanayi dalı . petrokimyacı * Petrokimya dalı nda uzmanlaş mı şkimse. petrol

* Yoğunluğ u 0,8'den 0,95'e kadar değiş ebilen, hidrokarbürlerden oluş muş , kendisine özgü kokusu olan, koyu renkli, arı tı lmamı ş , doğ al yanı cı mineral yağ, yer yağ ı . petrol lâmbası *İ çinde petrol ürünleri yakı larak aydı nlatmayısağ layan araç. * Gaz yakan aydı nlatma aracı . petrol mavisi * Koyu mavi renk. petrolcü

petroloji petunya

* Petrol arama, bulma iş iyle uğraş an kimse. * Petrol ve türevlerini alı p satan kimse. * Yer biliminde kayaçları n oluş um mekanizmaları nıinceleyen uzmanlı k alanı . * Patlı cangillerden, çeş itli renkte çiçekler açan, kokulu bir süs bitkisi (Petunia).

pey

* Bir sözleş mede taraflardan birinin öbürüne iş ten caymayacağ ı nı belirtmek amacı yla önceden verdiğ i güvence parası . pey akçesi * Sözleş me yapı lı rken, tarafları n bağ landı kları nı göstermek amacı yla birinin diğ erine verdiği para, kaparo. pey sürmek * artı rma ile satı lan bir ş ey için önce bir miktar para vermek veya önermek. * rekabet etmek. peyda

* Belli, açı k.

peyda etmek * çı karmak, oluş turmak, ortaya çı karmak, edinmek. peyda olmak * çı kmak, ortaya çı kmak, oluş mak. peydahlama * Peydahlamak iş i. peydahlamak * Genellikle istenmeyen veya yolsuz görülen ş eyler edinmek. * Görünmek, ortaya çı kmak. peydahlanma * Peydahlanmak iş i. peydahlanmak * Çı kmak, oluş mak, ortaya çı kmak, peyda olmak. peyderpey * Azar azar, bölüm bölüm, yavaşyavaş . peygamber * Tanrı 'nı n buyrukları nıbildiren, haber getiren kimse, yalvaç, elçi, resul, nebi. * Hazreti Muhammed. peygamber ağacı * Yabanî kimyongillerden, Antil Adaları nda ve Venezuela'da yetiş en, 10-15 m yükseklikte, kı ş ı n yaprakları nı dökmeyen, reçinesinden gayakol çı karı lan bir ağ aç (Guaiacum of cicinale). peygamber balı ğ ı * Bkz. dülger balı ğ ı . peygamber çiçeğ i * Mavi kantaron, belemir (Centaurea cyanus). peygamber dikeni * \343 deve dikeni. peygamber üzümü * Bir çeş it tatlı , iri üzüm. peygamberane * Peygambere yaraş ı r biçimde. peygamberdevesi * Sı cak ve ı lı man ülkelerde yaş ayan, genellikle yeş il renkte ve ortalama 5 cm boyunda, düz kanatlı , çok obur böcek (Mantis religiosa).

peygamberlik * Peygamber olma durumu, yalvaçlı k. peygamberöküzü * Ahmak, budala. peygambervari * Peygamberce, peygamber gibi. peyk * Uydu. * Bir baş kası na bağı mlı lı ğ ıolan. peyke * Genellikle eski kahvelerde ve evlerde bulunan, duvara bitiş ik alçak, tahta sedir, kerevet. peyklik peyleme

* Peyk olma durumu, uyduluk. * Peylemek iş i.

peylemek * Para vererek bir ş eyi önceden kendine ayı rtmak. peylenme * Peylenmek iş i. peylenmek * Peylemek iş i yapı lmak. peynir

* Peynir mayasıile katı laş tı rı larak sütten yapı lan ve birçok türü olan besin.

peynir ağ acı * Ebe gümecigillerden, tropikal bölgelerde yetiş en, kozaları nda kı sa lifli pamuk bulunan ağaç (Bombax criodendron). peynir diş i * Bazen ileri yaş ta çı kan diş lerden her biri, kuzu diş i. peynir ekmek gibi * çok kolay biçimde, çabucacı k. * çok revaçta, çok tutulan, beğenilen. peynir helvası * Rendelenmişyağ lıve tuzsuz beyaz peynire, yumurta karı ş tı rdı ktan sonra un, yağve ş eker eklenmesi ve kı sı k ateş te piş irilmesiyle yapı lan bir tatlıtürü. peynir ş ekeri * Ağı zda kolayca eriyen, donuk beyaz bir tür ş eker. peynir tatlı sı * Tuzsuz taze peynir ve irmikle yapı lan bir çeş it tatlı . peynirci

* Peynir yapan veya satan kimse.

peynircilik * Peynircinin iş i.

peynirhane * Peynir yapı lan yer. peynirleş me * Peynirleş mek iş i. peynirleş mek * (süt için) Kesilmek, peynir durumuna gelmek. peynirli

*İ çine peynir konulmuş .

peynirli börek * Maydanoz ve peynirin karı ş ı mı nı n yufkalar arası na serilmesiyle yapı lan börek türü. peynirli pide * Mayalanmı şve yağile yumurta karı ş tı rarak hazı rlanmı şhamura peynir, maydanoz, yumurta eklenmesiyle hazı rlanan bir pide türü. peynirsiz

*İ çine peynir konulmamı ş , peyniri olmayan.

peyrev * (baş kası nı n) İ zinden giden, izleyen, izleyici. peyzaj

* Kı r resmi.

pezevenk * Erkeklere yasa dı ş ıyollardan kadı n bularak paralıbirleş melere aracı lı k eden kimse. pezevenklik * Pezevengin yaptı ğıiş . * Yolsuz davranı ş . pezo

* Peso.

pH * Bir sı vı nı n asit veya bazlı k derecesi, sertlik derecesi. pı htı

* Koyulaş arak yarıkatıduruma gelmişsı vı .

pı htı lanma * Pı htı lanmak iş i. pı htı lanmak *İ çinde pı htı lar olmak. pı htı laş ma * Sı vıdurumdan pı htıdurumuna geçme, pı htı laş mak iş i. pı htı laş mak * Pı htıdurumuna gelmek. pı htı laş tı rma * Pı htı laş tı rmak iş i. pı htı laş tı rmak * Pı htıdurumuna getirmek.

pı lıpı rtı * Eski eş ya. * (hafifseme amacı yla) Eş ya. pı lı yıpı rtı yı(veya pı lıpı rtı yı ) toplamak * gitmek üzere eski püsküleriyle birlikte bütün eş yaları nıtoplamak. pı llı m pı llı m * Köhne ve eskimişolmayıanlatı r. pı llı m pı llı m olmak * köhneleş mek. pı nar

pı r

pı r pı r

* Yerden kaynayarak çı kan su, kaynak. * Bu suyun çı ktı ğ ıyer, kaynak, memba. * (r sesi uzatı larak söylenir) Kuşkanatları nı n çı kardı ğısesi anlatı r. * Bir yerden kaçı p gitme düş üncesini anlatı r. * Genellikle kuşkanadı nı n çı kardı ğ ısesi andı rı r sesleri anlatmak için kullanı lı r.

pı r pı r etmek * (ı ş ı k için) yanı p sönmek. pı rasa

* Zambakgillerden, sapı ndan yararlanı lan, çok yı llı k bir kı şsebzesi (Allium porrum).

pı rasa bı yı klı * Uzun, gür bı yı klı . pı razvana * Kı lı ç, bı çak gibi saplış eylerin sap içinde kalan bölümü. pı rı l pı rı l * Çok parlak, çok ı ş ı klı . * Çok temiz, tertemiz. * Çok yeni. * Kusursuz, eksiğ i olmayan, tam. pı rı ldak * Iş ı k açı p kapamak yoluyla iş aretler vererek anlaş mayısağ layan araç. pı rı ldakçı * Pı rı ldak kullanması nı bilen ve bu iş te çalı ş an kimse. pı rı ldama * Pı rı ldamak iş i. pı rı ldamak * Iş ı k saçmak, ı ş ı ldamak. pı rı ltı * Pı rı ldayan ş eyin çı kardı ğ ıı ş ı k. pı rı ltı lı

pı rlak

* Pı rı ltı sıolan, parlak. * Süslü, özentili.

* Doğan, atmaca gibi yı rtı cıkuş ları yakalamada çağı rtkan olarak kullanı lan, avcı larca bir kafes içinde av yerine bı rakı lan kuş . pı rlama

* Pı rlamak durumu veya biçimi.

pı rlamak * (kuşiçin) Herhangi bir ş eyden ürküp uçmak. * (insan için) Hemen uzaklaş mak, bulunduğ u yerden koş arak uzaklaş mak. pı rlangı ç * Ses çı kararak dönen topaç. pı rlanmak * (yavru kuş ) Uçmaya çabalamak. pı rlanta

* Birçok façetasıolacak biçimde yontulmuşfoyası z parlak elmas. * Üzerinde pı rlanta olan.

pı rlanta gibi * çok iyi nitelikleri olan, değ erli, saf, temiz. pı rlantalı * Pı rlantasıolan. pı rnal * Kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen bir tür meş e çalı sı(Quercus ilex). pı rnal kömürü * Çalı dan yapı lan, kaliteli, iyi kömür. pı rnallı k pı rpı

* Pı rnal çalı lı ğ ı . * Yı lan sokması na karş ıilâç olduğuna inanı lan bir tür taş , yı lan taş ı .

pı rpı rı * Yeniçeri salma erlerinin giydikleri kı rmı zıçuhadan yapı lmı şcübbe, pirpiri. * Bir tür Bizans altı nı . * Uçarı , hovarda. pı rpı rlama * Pı rpı rlamak iş i veya durumu. pı rpı rlamak * Yanı p sönmek. pı rpı rlanma * Pı rpı rlanmak iş i veya durumu. pı rpı rlanmak * Pı rpı rlanmak iş ine konu olmak. pı rpı t

pı rpı tçı

* Eski püskü, değersiz, iş e yaramayan. * El tezgâhı nda dokunmuşkaba yünlü. * Pehlivanları n güreş te kispet yerine giydikleri, kalı n bezden yapı lmı şveya keçi kı lı ndan örülmü şdon. * Pı tpı t iş i ile uğ raş an kimse.

pı rtı

* Değersiz ş ey, eş ya. * Ufak tefek ev eş yası . * Basma ve ketenden yatak, yorgan yüzü, giysilik kumaş .

pı rtı k * Bkz. yı rtı k pı rtı k. pı rtlak

pı rtlama

* Pı rtlamı ş , dı ş arı fı rlamı ş , patlak. * Kolayca kabuğ undan dı ş arıçı kabilen. * Pı rtlamak iş i veya durumu.

pı rtlamak * Bulunduğ u yerden kayı p dı ş arıçı kmak. pı sı rı k

* Tutuk, sünepe, aş ı rıçekingen, yüreksiz ve beceriksiz.

pı sı rı kça * Pı sı rı k gibi, pı sı rı ğ a yaraş ı r biçimde. pı sı rı klaş ma * Pı sı rı klaş mak iş i. pı sı rı klaş mak * Pı sı rı k olmak, pı sı rı k duruma gelmek. pı sı rı klı k

* Pı sı rı k olma durumu veya pı sı rı kça davranı ş .

pı smak * Bkz. pusmak. pı ş pı ş lama * Pı ş pı ş lamak iş i. pı ş pı ş lamak * Bebeğ i kucakta yavaşyavaşsallayarak uyutmaya çalı ş mak. pı ş t

* Islı klıses.

pı ş t demek * rahatsı z edici bir söz söylemek. pı t pı t pı t

* Çok küçük bir nesnenin, su damlası nı n yere veya herhangi bir ş ey üzerine düş mesiyle çı kan hafif ses. * Pı t sesi çı kararak.

pı t pı t atmak * korku ve heyecan gibi bir sebeple kalbi fazla çarpmak. pı tı r pı tı r * Hafif ses çı kararak sı k ve düzgün bir ş ekilde. pı tı rdama

* Pı tı rdamak iş i. pı tı rdamak * Pı tı rtıçı karmak, pı tı rtıetmek. pı tı rdatma * Pı tı rdatmak iş i. pı tı rdatmak * Pı tı rtıçı karması na yol açmak. pı tı rtı

* Çok hafif patı rtı , hafif gürültü.

pı tı rtıetmek * çok hafif gürültü çı kması na yol açmak. pı trak

* Dikenli tohumlarıhayvanları n kı lları na ve insanları n giysilerine takı lan bir yı llı k ve otsu bir bitki (Xantium spinosum). * Çok taneli, sı k. pı trak gibi * ağ aç ve dal üzerinde çok sayı da meyve bulunduğ unu belirtir. * çok sayı da, tanecikli. pı yrı m pı yrı m * Çok eskimiş , çok yı pranmı ş . pi sayı sı * Çember çevresinin uzunluğ unun çapı nı n uzunluğuna bölünmesi ile elde edilen sabit sayı (3,1416). pianta piç

* Ayakkabı nı n alt kenarı . * Anasıile babasıarası nda evlilik bağı olmadan dünyaya gelen çocuk. * Terbiyesiz, arsı z çocuk. * Her ş eyin küçüğ ü, aslı na benzemeyeni. * Bir ana bitkinin çevresinde yeniden beliren sürgün ve filizler.

piç etmek * yapayı m derken bozmak, çı kmaza sokmak. * tadı nıkaçı rmak, tatsı z bir durum yaratmak. * boşgeçirmek, boş a harcamak. piç kurusu * Soysuz ve yaramaz çocuk. piç olmak * tadıbozulmak. * boş a gitmek. piç sinek piçleş me

* Bir tür olta iğnesi. * Piçleş mek iş i.

piçleş mek * Yozlaş ı p bozulmak.

piçlik

piçuta

* Piç olma durumu. * Kalleş çe yapı lan kötü davranı ş . * Palamut balı ğı nı n iri bir türü.

pide

* Mayalıhamurdan yapı lan, gereğ inde üzerine yumurta, kı yma, peynir, pastı rma vb.konarak piş irilen, ekmek yerini tutan, ince, yayvan yiyecek. pide gibi

* yamyassı .

pideci * Pide yapan veya satan kimse. pidecilik pideli pigme

* Pidecinin iş i veya mesleği. * Pidesi olan, pideyle yapı lan. * Boy ortalaması 150 cm altı nda olan Afrika kökenli bir zenci topluluğun bireyi.

pigment * Canlıbir organizmanı n oluş turduğ u, ona özel bir renk veren kimyasal madde. pijama pik pik

* Ceket ve pantolondan oluş an yatak giysisi. * Dökme demir, font. * Geminin kı ç tarafı ndaki bayrak serenine açı lan üçgen biçimindeki yelken.

pik * Bkz. maça. pik boru pikaj pikajcı

* Kalı n demir veya dökme boru. * Bilgisayarda dizilen yazı larımilimetrik kartona yapı ş tı rı p düzenleme iş i. * Pikaj yapan kimse.

pikajcı lı k * Pikajcı nı n yaptı ğıiş . pikap

pike

* Elektrikle veya pille çalı ş an, plâk dinlemekte kullanı lan araç. * Küçük kamyon, kamyonet. * Kabartmalıpamuklu kumaş . * Bu kumaş tan yapı lan. * Bu kumaş tan yapı lan yatak örtüsü.

pike

* (uçak) Yüksekten, hedef üzerine büyük bir açıile inme; yüksekten hedefin üzerine dik olarak saldı rma.

pike

*İ yi ayrı lamama sebebiyle un veya irmik içerisinde kalmı şolan, gözle görülebilen, iri ve koyu renkli kepek vb. parçacı k. pike yapmak * uçak dik biçimde inmek. * bilârdoda, masaya dikey durumda tutulmuşisteka ile topa vurmak. piket

*İ ki, üç veya dört kiş i arası nda ve 32 kâğ ı tla oynanan bir tür iskambil oyunu.

piknik * Kı rda yenen yemek. piknik alanı * Piknik yapmaya elveriş li genişve yeş il alan. piknik tip * Orta boylu, ş iş manca, genişve yumuş ak yüzlü, kalı nca boyunlu, yukarıdoğ ru daralan ş iş kin göğ üslü ve iri göbekli kimse. piknik tüpü * Piknikte yemek ı sı tmak veya piş irmek için kullanı lan küçük bütan gazı türü. piknik yapmak * kı rda yemek yemek. piknikçi * Piknik yapmayıseven kimse. piknometre * Özgül ağ ı rlı ğıölçmeye yarayan alet. piko pikocu

* Makinede yapı lan bir tür antika. * Piko yapan kimse veya piko yapı lan yer.

pikoculuk * Pikocunun iş i veya mesleği. pikoya vermek * piko yapı lmasıiçin bazıörtü, çarş af, çamaş ı r vb. ni pikocuya götürmek. pikrik asit * Nitrik asidin anilin, ipek, yün vb. maddelere etkimesiyle elde edilen asit OH-C6H2(NO2)3. pil

* Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çeviren araç.

pilâki *İ çine soğ an, sarı msak, maydanoz ve havuç gibi ş eyler katı larak zeytinyağı yla piş irilen ve soğ uk olarak servisi yapı lan yemek. * Aptal, ahmak. pilâv

* Genellikle pirinçten veya bulgurdan yapı lan bir yemek.

pilâv yiyen kaş ı ğı nıyanı nda (veya belinde) taş ı r * bir ş eyden yararlanmak isteyen kiş i, bunun için gereken aracı eli altı nda bulundurmalı dı r. pilâvdan dönenin kaş ı ğıkı rı lsı n * yararlıbir ş eyi elde etmek için sonuna kadar uğraş ı lacağ ı nı , direnileceğini anlatmak için kullanı lı r. pilâvlı k * Pilâv yapmaya elveriş li. piliç piliç gibi piling

* Tavuğun küçüğ ü; erginleş memiştavuk veya horoz. * genç, diri, güzel ve alı mlı(kı z). * Cildin ölü hücrelerden arı ndı rı lması nısağ layan, kan dolaş ı mı nıhı zlandı ran bir krem türü.

pilli * Pili olan, pille çalı ş an. pilot

* Bir hava taş ı tı nıkullanmak ve yönetmekle görevli kimse. * Deneme niteliğ inde olan.

pilot bölge * Tarı m, tı p, endüstri, eğ itim gibi herhangi bir çalı ş ma alanı nda, devletin ve halkı n ortak çalı ş ması yla kalkı nma hareketini kolaylaş tı rmak ve örnek olmak için ayrı lmı şbölge. pilot kabini * Pilot köş kü. pilot köş kü * Uçakları n ön tarafı nda pilot ile uçuşteknisyeninin bulunduğ u uçağ ı n yönetildiği özel bölüm, kokpit. pilotaj

* Bir hava taş ı tı nıyönetme.

pilotluk * Pilotun görevi. pim

*İ ç içe geçen veya birbiri üzerine gelen parçalarıtutturmaya yarayan bir tür tahta veya metal çivi. * Mobilyalardaki cam raflarıtaş ı mak için yan tablalara yerle ş tirilen kapsüllerin içine takı lan silindirik, yassıve L biçimli raf taş ı ma aleti. pimpirik * Çok yaş lıve güçsüz (kimse). * Harap, bozuk, virane. pinekleme * Pineklemek iş i. pineklemek * Uyuklamak, uyuklar gibi hareketsiz oturmak. * Bir yerde hiçbir işyapmadan oturmak. pinel pines

* Rüzgârı n estiğ i yönü göstermek için direk ş apkaları nı n üstüne konulan yelkovan biçimindeki araç. * Yumuş akçalardan, midye biçiminde, ondan daha büyük kavkı lıbir deniz hayvanı(Pinna nobilis).

pingpong * Masa topu, masa tenisi. pinhan pinpon

* Gizli, saklı , gizlenmiş . * Yaş lı , çökmüş .

pinti * Aş ı rıderecede cimri, kı smı k. pintileş me * Pintileş mek iş i. pintileş mek * Pinti duruma gelmek. pintilik

* Pinti olma durumu veya pintice davranı ş , hisset.

pipet * Sı vı ları , solukla içine çekip kaptan kaba aktarmaya yarayan cam boru. pipi

* (çocuk dilinde) Erkeklik organı .

pipiriklenme * Pipiriklenmek iş i veya durumu. pipiriklenmek * Kuruntulu, vesveseli bir duruma düş mek. pipo * Ucundaki lüle içine tütün konulan ve yakı larak dumanıçekilen kı sa, çubuk biçimideki tütün içme aracı . pir

* Yaş lı , koca, ihtiyar. * Bir tarikat veya sanatı n ilk kurucusu. * Herhangi bir konuda, bir meslekte tecrübe kazanmı ş , eskimişkimse. * Adamakı llı , iyice.

pir aş kı na * karş ı lı k gözetmeden veya karş ı lı k görmeden tam inançla, gerçek bir sevgi ile. pir ol! * "çok yaş a, var ol" anlamı nda ş aka yollu bir beğ enme sözü. piramidal * "çok yaş a, var ol" anlamı nda ş aka yollu bir beğ enme sözü. piramit

* Tepeleri ortak bir noktada birleş en, tabanları da herhangi bir çokgenin birer kenarıolan birtakı m üçgenlerden oluş muşcisim, ehram. * Mı sı r firavunları nı n mezarları na verilen ad. * Gösteri jimnastiklerinde, jimnastikçilerin, araçlıveya araçsı z olarak birbirlerinin omuzları nda, dizlerinde oluş turdukları gösteriş li ve düzenli biçimler. piramitçik * Eski Mı sı r piramitlerinde ve dikilitaş ları nda tepelik olarak yer alan küçük piramit.

piramitli piramitsi

* Piramit biçiminde olan. * Piramide benzeyen veya piramidi andı ran.

pire * Pirelerden, insanı n ve bazıhayvanları n kanı nıemerek yaş ayan, iyi sı çradı ğ ıiçin kolay yakalanamayan, küçük asalak böcek (Pulex). pire gibi * çevik, çok hareketli, yerinde duramayan. pire için (veya pireye kı zı p) yorgan yakmak * önemsiz bir durum karş ı sı nda kı zarak kendisine daha büyük zarar verecek davranı ş ta bulunmak. pire otu

* Yaklaş ı k 25-50 cm yükseklikte, parçalıyapraklı , otsu bir bitki (Tanacetum coccineum).

pirekapan * Pire otu. pirekateş in * Ağacı n kimyasal yöntemle boyanması nda, ilk boya gereci olarak kullanı lan renksiz, billûrsu cisim. pirekı ran

* Pireyi yok etmeye ve öldürmeye yarayan ilâç.

pirelendirme * Pirelendirmek iş i. pirelendirmek * Kuş kulandı rmak, iş killendirmek, ş üphelendirmek, huylandı rmak. pirelenme * Pirelenmek iş i. pirelenmek * Üzerinde pire olmak. * Pirelerini ayı klamak. *İ ş killenmek, huylanmak. pireler *İ nsanlarla hayvanlarda dı şasalağ ıolarak yaş ayan, ağ ı z yapı larısokup emmeye elveriş li, birçok familyaya ayrı lan kanatlı lar takı mı . pireli * Pire bulunan. * Her ş eyden bir anlam çı karan, kuş kulu, iş killi, vesveseli. pireyi deve yapmak * önemsiz bir olayıbüyütmek. pireyi gözünden vurmak * keskin bir niş ancıolmak. pirifanî pirina

*İ htiyar (kimse).

* Zeytinin, sı kı ldı ktan sonra yağbakı mı ndan zenginliğini yitirmeyen, gübre veya hayvan yemi olarak kullanı lan küspesi.

pirince giderken evdeki bulgurdan olmak * büyük bir kazanç arkası ndan koş arken eldekini de kaçı rmak. pirinci (çok) su kaldı rmamak (veya götürmemek) * alı ngan, çabuk darı lı r olmak, ş akadan anlamamak. pirincin taş ı nıayı klamak * "ayı kla pirincin taş ı nı " sözünde geçen bu deyim yapı lacak iş in zor ve karmaş ı k olduğunu anlatı r. pirinç * Buğdaygillerden, kökleri bol su içinde yetiş en bir bitki (Oryza sativa). * Bu bitkinin besin olarak kullanı lan tanesi. pirinç * Bakı ra çinko katı larak elde edilen sarırenkte bir alaş ı m. * Bu alaş ı mdan yapı lmı ş . pirinç çorbası * Pirinç suyu ile piş irilen çorba. pirinç örgü *İ lmekleri bir ters bir düz örüp arka sı rayıda buna uygun örme biçimi. pirinç pilâvı * Pirinçten yapı lan pilâv. pirinç taneleri * Güneş 'in küresinin Yer'den görünen yüzündeki tanecikler. pirinç unu * Kurutulmuşpirinç tanelerinin öğütülmesiyle elde edilen un. pirinçsi pirit

* Pirinç iriliğinde veya biçiminde olan. * Bu alaş ı mdan yapı lmı ş .

pirogravür * Bkz. dağlama resmi. piroksen * Doğal kalsiyum, magnezyum ve demir silikatları na verilen ad. pirometre * Çok yüksek sı caklı kları ölçmeye yarayan alet. pirometri * Çok yüksek sı caklı ğı ölçme yöntemi. pirosfer

* Barisfer.

pirpiri * Bkz. pı rpı rı . piruhi pirüpak

* Bir çeş it hamur yemeği. * Tertemiz, lekesiz.

pirüpak olmak * tamamen kurtulmak, rahatlamak, huzura kavuş mak. piryol pirzola

* Üzerinde kümbet biçiminde bir kapağı bulunan, oldukça büyük bir tür cep saati. * Kasaplı k hayvanda omurganı n iki yanı ndaki bölge. * Bu bölgeden dilimler durumunda çı karı lan kemikli et parçası , kotlet.

pirzolalı k * Pirzola yapmaya elveriş li. pis * Leke, toz veya kirle kaplı olan, kirli, iğ rendirici, murdar, mülevves. * Kendinde pislik olan veya pislenmişolan. * Beğ enilmeyecek durumda olan, kötü, zararlı . * Kendinde pislik veya kir olmaması na rağmen bazı sebeplerden dolayıiğ renilen. * Çirkin, sevimsiz olan. * (söz için) Dinleyenleri utandı racak durumda olan. *İ çinden çı kı lmasıçok güç, karı ş ı k. pis bı yı k

* Kı llarıgür olmayan ve biçime girmeyen bı yı k. * Yakı ş ı ksı z ve seviyesiz kimse.

pis lâkı rdı * Ayı p sayı lan veya hakaret olarak kabul edilen, yakı ş ı k almayan söz. pis pis * Hoş a gitmeyecek yolda. pis pis düş ünmek * derin ve üzüntülü düş ünceye dalmak. pis pis gülmek * baş kaları nıkı zdı racak, sinirlendirecek biçimde gülmek. pis söz

pis su

* Bkz. pis lâkı rdı . * Ayı p sayı lan söz. * Ayak yolu, banyo, mutfak gibi yerlerden gelen kirlenmiş , suları n karı ş ı mı , lâğı m suyu.

pis su borusu *İ çinde, ayak yolundan gelen pis su ve pisliklerin aktı ğ ıboru. pis su tesisatı * Pis sularıyapı dan dı ş arıtaş ı yan boru ağ ı . pisboğaz

* Zamansı z ve ayı rt etmeden, eline geçeni yiyen (kimse).

pisboğazlı k * Pisboğaz olma durumu veya pisboğazca davranı ş . pisi * (çocuk dilinde) Kedi. pisi balı ğ ı

limanda). pisi pisi

* Kemikli balı klardan, uzunluğu 40 cm kadar olan, sı rtıpürtüklü, esmer renkli, yassıbir tür balı k (Limanda

* (çocuk dilinde) Kedi. * Kedileri çağı rmak için kullanı lı r.

pisi pisi otu * Buğdaygillerden, tarla ve yol kenarları nda kendi kendine biten bir tür arpa; fazla kı lçı klıolduğ undan hayvan yemi bile olmaya elveriş li değ ildir (Hordeum murinum). pisi pisine * Boşyere, boş una. pisik * Kedi. pisin piskopos

* Yüzme havuzu. * Katoliklerde, bir bölgenin din iş lerine baş kanlı k eden, papazlı ğ ı n en yüksek aş aması nda olan din görevlisi.

piskoposhane * Piskoposluk. piskoposluk * Piskoposun yönettiğ i bölge. * Piskoposun oturduğu bina. * Piskoposun görevi. pisleme

* Pislemek iş i.

pislemek * Büyük veya küçük abdestini etmek, kirletmek. * Pisletmek. pislenme * Pislenmek iş i. pislenmek * Pis olmak, pisliğ e bulaş mak. pisletme

* Pisletmek iş i.

pisletmek * Pis duruma getirmek, kirletmek. * Kötü bir duruma sokmak. pislik

* Kir. * Dı ş kı , necaset. * Pis olanı n durumu. * Kötü, zararlıdavranı şveya iş . * Kötü durum.

pislik böceğ i * Bok böceği. pislik götürmek

* o yer, çok pis olmak. pislik parmağı ndan (veya paçaları ndan) akmak * çok kirli olmak. pislikçil pist pist ş erit.

* Dı ş kı sal. * Kediyi kovmak için kullanllı r. * Gösteri yapmak, dans etmek vb.için düzenlenmiş , genellikle yuvarlak yer. * Bir hava alanı nda uçakları n kalkı p inmesine, park yerlerine gidip gelmesine yarayan özel olarak hazı rlanmı ş * Yarı ş lar ve koş ular için özel olarak düzenlenmişyer, yarı ş lı k.

piston

* Bazıaraçlarda, motorlarda bir silindir içinde düzenli hareket eden daha küçük çaplısilindir, itenek. * Kayı ran kimse, arka, iltimas. * Pistona benzeyen, piston görevi yapan.

pistonlu * Pistonu olan. * Arkalı , iltimaslı . pisuvar * Su dökme yeri. piş dar piş eğen piş ek

* Öncü, önde giden kimse. * Kolay piş en. * Piş eğen.

Piş ekâr * Orta oyununda kavuklu ile karş ı lı klıkonuş arak oyunu açan kimse. piş i piş ik piş im

piş irgeç

* Mayalıhamurdan yapı lan, yağ da kı zartı larak piş irilen bir tür yiyecek. * Apı şyeri, koltuk altı gibi tenin birbirine sürtünen yerlerinde terin yakması yla oluş an kı zartı . * Piş mek iş i veya biçimi. * Piş irim. * Ocakta börek piş irmeye yarayan alet.

piş irici * Piş irmeyi sağlayan. * Fı rı nlarda ekmek piş irme iş ini yapan kimse. piş iriliş * Piş irilmek iş i veya biçimi. piş irilme

* Piş irilmek iş i. piş irilmek * Piş irmek iş ine konu olmak. piş irim piş irimlik

* Bir kez piş irmeye yetecek ölçüde olan, piş im. * Piş irim.

piş irip kotarmak * bir iş i sonuçlandı rmak, tamamlamak. piş iriş * Piş irmek iş i veya biçimi. piş irme piş irmek

piş irtme

* Piş irmek iş i. * Bir besin maddesini gerektiği kadar ı sı da tutarak yenebilecek bir duruma getirmek. * Isı etkisiyle belirli bir kullanı ma elveriş li duruma getirmek. * Çalı ş arak öğ renmek. * Olgunlaş tı rmak, yoluna koymak. * Bunaltacak kadar ı sı tmak, yakmak. * Piş irtmek iş i.

piş irtmek * Piş irmek iş ini yaptı rmak. piş kin

piş kince

* Gereğ ince piş mi ş . * Çabuk piş en, piş eğen, piş ek. * Saygı sı zca davranarak iş ini yürüten. * Girgin. * Tecrübesi olan, herhangi bir ş eye alı ş mı şolan, olgun. * Biraz piş kin. * Piş kine yakı ş ı r (biçimde).

piş kinliğ e vurmak * kötü bir davranı ş a veya söze aldı rmamak. piş kinlik

* Piş kin olma durumu veya piş kince davranı ş .

piş man * Yaptı ğıbir iş in veya davranı ş ı n olumsuz sonucunu görerek üzülen, nadim. piş man etmek * piş man olması nısağ lamak. piş man olmak * yaptı ğ ıbir iş in yanlı şveya uygunsuz sonuç verdiğ ini anlamak. piş maniye * Telleri ince ince ayrı labilen bir tür helva.

piş maniyeci * Piş maniye yapan veya satan kimse. piş manlı k * Piş man olma durumu, nedamet. piş manlı k duymak (veya getirmek) * piş man olmak. piş me piş mek

* Piş mek iş i. * Ateş te, fı rı nda, kaynar suda veya yağ da ı sı etkisiyle yenilebilir duruma gelmek. * Isı tma sonucu belirli bir kullanı ma uygun duruma gelmek. * (meyve için) Olgun duruma gelmek. * Piş ik oluş mak. * Bir konuyu iyice öğ renmek. *İ ş e alı ş ı p beceri ve ustalı k kazanmak, zorlukları göğ üslemek. * (iş ) Konuş ulup hazı rlanmak. * Bunalacak kadar sı caklı k duymak.

piş mişarmut gibi (birinin) eline düş mek * Bkz. olmuşarmut gibi birinin eline düş mek. piş mişaş a (soğuk) su katmak * yoluna girmişolan bir iş i bozmak. piş mişkelle gibi sı rı tmak * diş lerini göstererek yersiz ve aptalca gülmek. piş miştavuğ un baş ı na gelmemek * Her türlü zarara, kötülüğ e, felâkete uğ ramak, çok sı kı ntıçekmek. piş pirik * Bir çeş it iskambil oyunu. piş pirikçi piş t piş ti

* Piş pirik oynayan kimse. * Söylenen sözün onaylanmadı ğı nıifade eden bir hareket. * Bir çeş it iskambil oyunu, pastra.

piş tov * Bir tür tabanca. piti piti piton pitoresk

* (adı m için) Zorlukla, yavaşyavaş . * Boagillerden, Afrika ve Asya'da yaş ayan, zehirsiz, çok güçlü büyük yı lan (Python). * Durumu ve görünüş ü resim konusu olmaya değer (görünüş ).

piyade * Yaya savaş an askerlerin oluş turduğu sı nı f. * Bu sı nı ftan olan asker. * Piyon.

* Bir çift kürekle yönetilen bir tür hafif kayı k. * Yaya. piyale

* Şarap bardağ ı , içki kadehi.

piyan * Mantara benzeyen kabarcı klarla ortaya çı kan, ciltte yaralar yapan, bulaş ı cısı cak bölge hastalı ğı . piyango

* Düzenleyenlerce bastı rı lmı şnumaralıkâğı tları satı n alanlar içinden, kazananları n kur'a ile tespit edildiği talih oyunu. * Beklenmedik olay veya durum. piyango çekmek * talih oyunu için hazı rlanmı şkâğı tlardan birini bulunduğu yerden almak. piyango vurmak veya çı kmak * piyangoda ikramiye kazanmak. * beklenmedik bir yerden büyük kazanç sağ lamak. piyangocu * Piyango satı lan yer veya piyango satan kimse. piyangoculuk * Piyango satma veya düzenleme iş i. piyangolu * Şanslı , talihli kimse. piyanist *İ yi piyano çalan kimse. piyano

* Klâvyeli, telli, değiş ik tuş lara bası larak çalı nan ağ ı r ve büyük çalgı . * Yavaş , sesleri hafifleterek.

piyano menteş e * Boy menteş e. piyanocu

* Piyanoyu akort eden veya onaran kimse.

piyanoculuk * Piyangocunun iş i. piyasa * Satı cı ları n mal satmak için bir araya geldiğ i yer, pazar. * Bir yol üzerinde gidip gelerek gezinme. * Alı şverişfiyatı , geçerli fiyat. * Arz ve talebin karş ı laş tı ğıalan. * Ortalı k. piyasa ekonomisi * Üretimin bir plâna göre değ il, isteğ e göre yapı ldı ğ ı , fiyatı nı n arz ve talebe göre belirlendiğ i ekonomi. piyasa etmek * dolaş mak. piyasacı * Piyasa yapan kimse.

piyasaya düş mek * çok bulunur olmak. * (kadı n için) kötü kadı n olmak. piyata

* Yassıve büyük yemek tabağı . * Yassı .

piyata eğ e * Yassıeğe. piyata tabağı * Düz ve büyük yemek tabağ ı . piyaz * Haş lanmı şkuru fasulyenin üzerine ince doğranmı ş , tuzla ovulmuşsoğ an ve maydanoz katı ldı ktan sonra zeytinyağı , sirke dökülerek yapı lan fasulye salatası . * Kebap, ı zgara köfte, balı k gibi susuz yemeklerin yanı na katı lan, ince doğranmı şve tuzla öldürülmüş maydanozlu soğan. * Bir çı kar sağ lamak düş üncesiyle söylenen övücü söz. piyazcı

* Piyaz yapı p satan kimse. * Yüze gülücü, içten olmayan davranı ş larda bulunan.

piyazcı lı k * Piyazcı nı n iş i. piyazlama * Piyazlamak iş i. piyazlamak * Eti piş irmeden birkaç saat önce soğan ve karabiber, tarçı n gibi baharatla ovup bir süre bı rakmak. * Bir çı kar sağ lamak amacı yla birini aş ı rıövmek. piyes

* Oynanmak için yazı lmı şeser, tiyatro eseri veya oyunu, oyun.

piyon * Satrançta oyun baş ı nda ön sı raya dizilen, bulunduklarısı ra üzerinde ilk hamlede ister iki, ister bir hane gidebilen sekiz küçük taş , piyade. * Bir çı kar sağ lamak için yararlanı lan, istenildiği gibi kolayca kullanı labilen kimse. piyore

* Dişeti iltihabı .

pizolit * Kalsiyum karbonat birleş imli, nohut büyüklüğ ünde, yuvarlağ ı msıkalsit tanecikleri veya bunları n bağlanması yla taşdurumuna geçen kireç taş ı . pizza * Üzerine konulmak üzere, genellikle domates, zeytin, peynir, mantar, ançuez, çeş itli et ve sebze türleri karı ş ı mı yla hazı rlanı p fı rı nda piş irilen pide. pizzacı * Pizza yapan veya satan kimse. pizzacı lı k * Pizzacı nı n yaptı ğ ıiş . pizzicato

* (yaylıçalgı larda) Tellerin parmak çekiş leriyle seslendirilmesi.

plâçka

* Çapul, vurgun.

plâçkacı * Çapulcu. plâj

* Deniz banyosu için düzenlenmişgenellikle kumluk alan, kumsal. * Kumla.

plâjiyoklâz * Dilinimleri birbirine göre eğ ik bir durumda kalsiyum ve sodyum içeren feldspat. plâk * Metal yaprak, plâka. * Sesleri kaydetmek ve kaydedilen sesleri yeniden pikap veya gramofonda dinlemek amacı yla hazı rlanan plâstik daire biçiminde yaprak. plâk bozulmak * can sı kmak, bı kkı nlı k verecek biçimde konuş mak, dı rdı r etmek. plâka * Metal yaprak. * Plâk. * Kamyon, otomobil gibi kara taş ı tları na takı lan numara levhası . plâkacı

* Plâka yapı p satan kimse.

plâkacı lı k * Plâka yapmak veya satmak iş i. plâkalı plâkası z

* Üzerinde plâka bulunan. * Plâkasıolmayan.

plâkası z otomobil * Trafiğ e tescili yapı lmamı ş , kaydedilmemişaraç. plâkçı * Plâk hazı rlayan, yapan veya satan kimse. plâkçı lı k plâket plân

* Plâkçı nı n iş i veya mesleğ i. * Metalden, türlü biçimlerde yapı lan, küçük, alçak kabartma levha. * Bir iş in, bir eserin gerçekleş tirilmesi için uyulmasıtasarlanan düzen. * Bir ş ehrin, bir yapı nı n, bir makinenin çeş itli bölümlerini gösteren çizim. * Çekim. * Düş ünce, niyet, maksat, tasavvur.

plân kurmak * bir amacı gerçekleş tirecek ş eyleri düş ünmek, tasarlamak. * bir düzen hazı rlamak. plâncı

* Plân hazı rlayan veya yapan kimse. plâncı lı k * Plâncı nı n iş i veya mesleği. plânçete

* Harita çı karmaya yarayan bir alet.

plânda tutmak * bir iş e veya kimseye ... kadar önem vermek. plânerit

* Hidratlıdoğ al alüminyum fosfat.

plânet * Gezegen. plânetaryum * Gök evi, yı ldı z evi, yı ldı zlı k. plânkton

* Sularda bulunan, ancak mikroskopla görülebilen yaratı klar topluluğ u.

plânlama

* Plânlamak iş i. * Hükûmet tarafı ndan ulaş ı lacak amaçlarıbelirleyen, bazıkesimlerdeki artı şölçüsünü tespit eden ve uygulanması gerekli çareleri önceden gösteren ekonomik, sosyal programı n belli süreler için hazı rlanması iş i. plânlamacı * Plânlama iş lerinde çalı ş an, plânlama yapan kimse. plânlamacı lı k * Plânlamacı nı n iş i veya mesleği. plânlamak * Yapı lacak bir iş i belli plâna göre düzenlemek. plânlanı ş * Plânlanmak iş i veya biçimi. plânlanma * Plânlanmak iş i. plânlanmak * Plânlamak iş i yapı lmak. plânlı * Belirli bir plâna göre yapı lan, yürütülen, düzenlenen. * Önceden belirlenerek yapı lan, ölçülü, hesaplı . plânlıbüyüme * Plânlıbir geliş meyle mal ve hizmetlerin gittikçe bollaş ması . plânlıekonomi * Toplumun ihtiyaçları nı n karş ı lanmasıve geliş mesi amacı nıgüden ekonomi, piyasa ekonomisi karş ı tı . plânör plânörcü

* Hava akı mları ndan yararlanarak uçan, uçağa benzer motorsuz hava taş ı tı . * Plânör kullanan kimse.

plânörcülük * Plânörcünün iş i. plânsı z

* Belirli bir plânı olmayan. * Önceden düş ünülmeyen, ölçüsüz, hesapsı z.

plânsı z programsı z * Düzensiz, belli bir yönteme bağlıkalmaksı zı n. plântasyon * Sanayide kullanı lan bazı bitkilerin (kahve, kakao, kauçuk gibi) genişölçüde yetiş tirildiği iş letme. plânya

* Ağaç rendelemekte kullanı lan uzun marangoz rendesi.

plânyacı * Plânya ile işgören usta, plânya ustası . plânyalama * Plânyalamak iş i veya durumu. plânyalamak * Ağacıplânya tezgâhı nda rendelemek. plâse

* At yarı ş ları ndaki müş terek bahislerde, sekiz atı n katı ldı ğ ıyarı ş larda ilk üç, dört atı n katı ldı ğıyarı ş larda ise ilk iki dereceyi kazanacak atı n bilinmesi biçiminde oynanan oyun. * Futbolda kavis verilerek yapı lan yumuş ak vuruş . plâse etmek * kavisli ve yumuş ak vuruşyapmak. plâseleme * Plâselemek iş i. plâselemek * Topu kavisli vuruş la ileri göndermek. plâsenta

* Etene, son, meş ime.

plâsman * Yatı rı m. plâster plâstik

* Yara üzerine yapı ş tı rı lan, genellikle ilâçlı özel bant. * Biçim verilmeye elveriş li olan. * Organik ve sentetik olarak yapı lan madde. * Bu maddeden yapı lan.

plâstik ameliyat * Vücudun gereken yerlerini düzgünleş tirmek veya güzelleş tirmek için yapı lan ameliyat. plâstik boru * Plâstikten yapı lan boru. plâstik cam * Testere ile kesilebilen, rendelenebilen, esnek, cam görünüş ünde saydam malzeme.

plâstik cerrahî * Vücut ve yüz bozuklukları nıgidermek amacı yla yapı lan operasyon, plâstik ameliyat. plâstik sanatlar * Heykel, seramik gibi üç boyutlu olan sanatlar. plâstik tutkal * Mobilyacı lı kta kullanı lan ağ aç yapı ş tı rı cı . plâstikçi

* Plâstik iş i yapan kimse.

plâstikçilik * Plâstikçinin iş i veya mesleğ i. plâstomer plâstik * Isı tı ldı ğ ı nda yumuş ayan ve biçimlendirilebilen plâstik türü. plâstron * Erkek giyiminde, gömleğin göğüs tarafı nı n üzerine takı lan parça. * Kı lı ç oyunu oynarken kullanı lan meş in göğ üslük. plâterina * Gümüşbalı ğ ı . plâtform

* Yüksekçe yer. * Büyük çaplıtabakaları n çarpı lmasıve bunun sonucunda oluş an hafif eğ imlerle nitelenen jeolojik yapıtipi. * Bir siyaset programı nda, dayanı lan düş ünce veya düş üncelerin tümü.

plâtika * Kemikli balı klardan, 15-25 cm uzunluğ unda, sı rtızeytunî bir tatlısu balı ğı(Acerina cernua). plâtin

* Atom numarası78, atom ağı rlı ğı 195,23 olan, 21,4 yoğ unluğunda, 1755 C° de eriyen, kolay iş lenen, çok dayanı klı , değerli bir element. Kı saltmasıPt. plâto

Plâtoncu

* Yayla. * Dekorun kurulduğ u yer. * Plâtonculuk yanlı sı .

Plâtonculuk * Plâton'un kurduğ u, sonradan kendisine bağ lıöğrencilerin geliş tirdiği, duyu dünyası ndan ve zihin ürünlerinden farklı , kavranabilir bir gerçekliğ in varlı ğ ı nıkabul eden öğ reti. plâtonik

* Gerçekte var olmayan, düş te kalan, hep öyle kalması istenilen (sevgi ve ilgiyi belirtmek için kullanı lı r).

Plâtonizm * Plâtonculuk. play-back * Bkz. pleybek. plâza plâzma

* Toplum için ayrı lmı şgenişalan. * Kanda alyuvarlarla akyuvarları n içinde bulunduğ u sı vı .

* Elektrik yükü yansı z olan gaz moleküllerinden, pozitif iyonlardan ve negatif elektronlardan oluş an akı ş kan. plâzma kimyası * Plâzmayı kimyasal açı dan inceleyen bilim dalı . plâzmalaş tı rma * Plâzmalaş tı rmak iş i. plâzmalaş tı rmak * Bir gazıplâzmaya gönüş türmek. plebisit

* Devletler hukukunda bir ulusun hangi devlete bağlanacağ ı yla ilgili oylama. * Bir kimse veya bir sorun için halkı n olumlu veya olumsuz kanı sı nı n belirmesi amacı yla yapı lan oylama.

pleistosen * Bkz. buzul dönemi. plevra * Göğüs boş luğ unun iç yüzünü ve akciğerleri saran zar, göğüs zarı . pleybek

* Önceden kaydedilmişbir ş arkıçalı nı rken, seslendirmeye uygun olarak çeş itli mimik ve hareketlerin yapı lması . pleybek yapmak * pleybek iş ini gerçekleş tirmek. pli

plili plisiz

* Kumaş , kâğ ı t vb.de bir bölümün öbürünün üzerine gelmesiyle oluş an kı vrı m. * Bu biçimde kı vrı mıolan. * Plisi olan. * Plisi olmayan.

pliyosen * Üçüncü çağ ı n en son dönemi. plonjon plüralist

* Topu yakalamak amacı yla savunmadaki bir oyuncunun yatay olarak sı çraması . * Çoğ ulcu. * Çokçu.

plüralizm * Çoğ ulculuk. * Çokçuluk. plütokrasi * Zenginler iktidarı , zenginlerin yönetimi. Plüton

* Güneşsisteminde Neptün'den daha uzakta olan, 1930 yı lı nda bulunmuşolan küçük bir gezegen.

plütonyum * Atom numarası94 olan, neptünyumdan elde edilen radyoaktif bir element. Kı saltmasıPu. plüviyometre

* Bkz. yağ ı ş ölçer. Pm * Prometyum'un kı saltması . Po poca podösüet

* Polonyum'un kı saltması . * Bkz. boca. * Yumuş ak, yüzü ince havlı bir tür deri, süet. * Bu deriden yapı lmı şolan.

podyum

* Genellikle atletizm yarı ş maları nda derece alan atletlerin veya giysileri sergilemek için mankenlerin çı ktı kları merdivenli, yüksekçe yer. pof

* Yere düş en kaba ve yumuş akça bir ş eyin veya havasıboş alan bir nesnenin çı kardı ğı sesi anlatı r.

pofur pofur * Sürekli, düzenli olarak çı kan pof sesini anlatı r. * Bol ve sürekli çı kan dumanıbelirtir. pofurdama * Pofurdamak iş i. pofurdamak * Can sı kı ntı sısebebiyle sesli nefes vermek. pofurdatma * Pofurdatmak iş i. pofurdatmak * Pofurdaması na sebep olmak. pog * (bı yı k için) Gür ve uzun. pogrom poğaça

* Katliam, soykı rı m. *İ çine peynir, kı yma vb. konarak hazı rlanan bir tür tuzlu çörek.

poğaçacı * Poğaça yapan veya satan kimse. poğaçacı lı k * Poğaçacı nı n iş i veya mesleğ i. pohpoh

* Pohpohlama iş i.

pohpohçu * Pohpohlamaktan hoş lanan (kimse). pohpohlama * Pohpohlamak iş i.

pohpohlamak * Birini, yüzüne karş ıgereğinden çok övmek, koltuklamak; pehpehlemek. pohpohlanma * Pohpohlanmak iş i. pohpohlanmak * Pohpohlamak iş i yapı lmak veya pohpohlamak iş ine konu olmak. poker

* Bir tür kâğı t oyunu.

poker çevirmek * poker oynamak. pokerci

* Poker oynayan kimse.

pokercilik * Poker oynama veya oynatma iş i. polargı

* Poları cı .

poları cı * Iş ı ğ ıpolarmaya yarayan alet. poları lma * Poları lmak iş i veya durumu. poları lmak * Polarma olayı na uğ ramak. polarimetre * Polarölçer. polarimetri * Polarma sisteminde etkin maddelerden geçerken oluş an dönmenin ölçülmesi. polariskop * Bir ı ş ı ğ ı n doğal veya poları lmı şolup olmadı ğı nıbelirlemeye yarayan alet. polarite * Bir elektrik üretecinin kutupları nıbirbirinden ayı rt etmeyi sağ layan nitelik. polarizasyon * Kutuplanma. * Polarma. polarma

* Doğrudan doğ ruya kendi kaynağ ı ndan çı kan bir ı ş ı ğ ı n, yansı dı ktan veya kı rı ldı ktan sonra gösterdiğ i özelliklerin tümü. * Kimyasal tepkimeler dolayı sı yla bir pildeki gerilimin düş mesi. polarma düzlemi * Poları lmı şı ş ı kta, ı ş ı k titreş imlerinin doğ rultusunu belirleyen düzlem. polarmak * Polarma olayı na uğ ratmak. polaroit

* Geçirdiği ı ş ı ğ ıpolaran saydam yaprak.

* Çekim ve baskıiş lemlerini çok çabuk ve otomatik olarak yapan fotoğ raf makinesi. polarölçer * Bir ı ş ı ğ ı n polarma oranı nıölçmeye yarayan alet. polemiğ e girmek (veya giriş mek) * siyasî, bilimsel veya edebî konularda sert tartı ş malar yapmak. polemik

* Siyasî, bilimsel, edebî konularda sert tartı ş ma.

polemikçi * Polemik yapan kimse. polemikçilik * Polemikçinin iş i. poli poliandri poliasit

* Bazıkelimelerin birleş imine girerek "çok fazla" anlamıveren ön ek. * Çok kocalı lı k. * Birleş iminde birçok asit fonksiyonu bulunan madde.

poliçe * Belirli bir sürenin sonunda belirli bir parayıkendi adı na veya bir baş kası nı n emrine ödemesi için alacaklı nı n borçluya yazdı ğ ıbildiri. * Sigorta senedi. poliçe çekmek * bir müş teriye ödeme yapmasıiçin bildiride bulunmak. polietilen * Etilenin çeş itli yöntemlerle polimerleş tirilmesinden elde edilen, dayanı klı , parlak, birçok kimyasal madde etkisiyle bozulmayan saydam katı . polifoni * Çok seslilik. polifonik

poligam poligami poligon

polijini

* Çok seslilikle ilgili, çok sesliliğe iliş kin. * Çok yönlü. * Çok eş li. * Çok eş lilik. * Ateş li silâhlarla atı şyapı lan yer, ateşyeri, atı şyeri. * Çokgen. * Çok karı lı lı k.

poliklinik * Çeş itli hastalı kları n bakı ldı ğı klinik. polimer

* Tekrarlanan yapı sal kümelerin oluş turduğ u yüksek molekül ağ ı rlı klı (birleş ikler). polimeri * Polimerlik. polimerleş me * Polimerleş mek iş i veya durumu. polimerleş me derecesi * Bir plâstiğ in makromolekülünü hazı rlamak için gerekli olan molekül sayı sı . polimerleş mek * Benzer veya farklı birçok küçük molekül "polimer" denilen büyük moleküller biçiminde birleş mek. polimerleş tirme * Polimerleş tirmek iş i. polimerleş tirmek * Bir maddeyi polimer durumuna dönüş türmek. polimerlik * Biri, diğerinin polimeri olan iki molekül arası ndaki bağı ntı . polip

polis

* Selenterelerden, toplu veya tek baş ı na yaş ayabilen basit yapı lıhayvan. * Mukoza ile kaplı boş luklar içinde geliş en, yumuş ak, telsel, genellikle saplıbir armut biçiminde ur. * Şehirde kamu düzenini, huzur ve güvenliğ i sağ layan kuruluş , kolluk, zabı ta. * Bu kuruluş ta yer alan görevli, kollukçu.

polis arabası * Polislerin görev sı rası nda kullandı ğ ıaraba. polis evi * Polis hizmetinde bulunanları n dinlenme ve barı nma amacı yla kullandı ğıbina. polis hafiyesi * Suç sayı lan bir iş i veya bu iş i yapanıortaya çı karmakla görevli kimse, detektif. polis noktası * Polis görev yeri. polisaj

polisiye

* Dokunmuşkumaş lardaki tarak izlerini yok etmek için bu kumaş larıbir bı çaktan geçirme iş lemi. * Parlaklı k verme. * Konusu polisin ilgilendiği alanlarda olan.

polisiye film * Polis mesleğ ini ön plânda tutan film. polisiye roman * Polisiye olaylarıiş leyen macera romanı . polislik

politeist

* Polis olma durumu. * Polisin görevi. * Çok tanrı cı .

politeizm * Çok tanrı cı lı k. politik

* Politika ile ilgili, siyasî, siyasal.

politika

* Devlet iş lerini düzenleme ve yürütme sanatı , siyaset, siyasa. * Yöntem. * Bir hedefe varmak için karş ı sı ndakilerin duyguları nıokş amak, zayı f noktaları ndan veya araları ndaki uyuş mazlı klardan yararlanmak gibi yollarla iş ini yürütme. politika gütmek * politika izlemek. politika yapmak * politika yoluyla bir iş i çözümlemek istemek. politikacı * Politika ile uğraş an kimse, siyasetçi. * Karş ı sı ndakinin duyguları nıokş ayarak çı kar sağ layan (kimse), siyasetçi. politikacı lı k * Politika ile uğraş ma iş i veya tutkusu. poliüretan * Yoğunluğ u çok düş ük cam, vernik, kauçuk veya köpük görünüş ündeki lâstiğ e benzeyen madde. polka

polo Polonez

* Bir çeş it Polonya dansı . * Bu dansı n müziğ i. * Çevgen. * Polonyalı . * (küçük harfle) Bir çeş it dans. * Bu dansı n müziğ i.

Polonyalı * Polonya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. polonyum * Atom numarası84, atom ağı rlı ğı 210 olan, ilk radyoaktif element. Kı saltması Po. polyester

* Tahta üzerine sürüldüğ ünde koruyucu, parlak bir katman oluş turan poliasidin doymamı şalkollere veya glikollere etkimesiyle elde edilen kimyasal madde. Pomak

* Rumeli'de Bulgarca konuş an bir Türk ve Müslüman topluluğ u.

Pomakça * Pomak dili. pomat

* Genellikle saça sürülen yağ lıve kokulu merhem.

pomel menteş e

* Yaprakları , milleri düz yaprak menteş elerden daha kalı n ve mil yataklarıpalamut, mermi, yumurta ve silindir biçimlerinde olan menteş e. pompa

pompaj

* Hava veya herhangi bir akı ş kanıbir yerden baş ka bir yere aktarmaya (basmaya) yarayan makine. * Bir kapta boş luk oluş turmak için, o kaptaki havayıemmeye yarayan alet. * Pompalama.

pompalama * Pompalamak iş i. pompalamak * Pompa ile ş iş irmek veya tulumba ile suyu çekmek veya vermek. * Kı zı ş tı rmak, ş iddetlendirmek, körüklemek. pompalanma * Pompalanmak iş i. pompalanmak * Pompalamak iş i yapı lmak. pompalı * Pompası olan. pompalı silâh * Pompası olan, içindeki mermiyi mekanik olarak veya bası nçlıhava yardı mı yla fı rlatan silâh. pompalı tüfek * Havanı n sı kı ş tı rı lmasıve bası ncı nı n artması yla patlayı cımadde atan silâh. ponje

* Düz, ince ve sı k dokunmuşbir tür ipekli.

ponje patis * Ponje gibi parlak ve ince patis. ponksiyon * Vücudun herhangi bir boş luğunda bulunan bir sı vı yıakı tmak veya çekmek için, içi boydan boya açı k bir iğ neyi batı rma iş i. ponpon * Yuvarlak püskül. * Pudra sürmek için kullanı lan yumuş ak, tüylü tuvalet gereci. ponton * Batmı şgemileri askı ya almak iş inde kullanı lan büyük duba. * Tombaz. ponza * Bazıyüzeylerin temizlenmesinde, mermerlerin parlatı lması nda, ovma iş lerinde kullanı lan, çok gözenekli, çok hafif kaya, sünger taş ı , ponza taş ı . ponza taş ı * Bkz. ponza. ponzalama * Ponzalamak iş i. ponzalamak * Ponza ile silmek, ovmak, temizlemek.

ponzalanma * Ponzalanmak iş i. ponzalanmak * Ponzalamak iş i yapı lmak. pop kı saltma.

* Halkı n arası nda yaş ayan motiflere, ögelere yer veren, onlardan yararlanan (kültür) "halka ait" kelimesinden

pop müzik *İ ngiliz ve Amerikalı ları n baş lattı kları , hareketli, ritmli, yerel motiflerden yararlanı larak yapı lan müzik. popçu * Pop müziğ i ile uğraş an, ilgilenen ve bunu seven kimse. popçuluk * Popçunun iş i. poplin

popo

* Pamuk, keten veya ipekten sı k dokunmuşince bir tür kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Kaba et, kı ç.

popülarite * Halk tarafı ndan sevilme, tutulma. popülarite kazanmak * halk tarafı ndan sevilmek, tutulmak. popüler

* Halkı n zevkine uygun, halk tarafı ndan tutulan. * Herkesin tanı dı ğ ı .

popülerlik * Popüler olma durumu. popülizm * Halkçı lı k. porfir

* Feldspat gibi büyük minerallerden veya çok ince tanelerden oluş an iç kaya, kayaç.

porfirit * Andazit birleş iminde bir çeş it püskürük taş . porno

* Pornografik sözünün kı saltı lmı ş ı .

pornografi * Açı k saçı k yayı n veya resim; edebe aykı rı kitap veya resim. pornografik * Pornografi ile ilgili olan. porselen * Kaolinden yapı lma, beyaz, sert ve yarısaydam çömlek hamuru. * Bu hamurdan yapı lmı ş(çanak, çömlek).

porselenci * Porselen yapan veya satan kimse. porselencilik * Porselen yapmak veya satmak iş i. porsiyon * Herhangi bir yemekten bir kimseye verilen belirli miktar. porsuk

* Sansargillerden, su kı yı ları nda kazdı klarıdeliklerde yaş ayan, ot ve etle beslenen, pis kokulu, memeli bir hayvan (Meles). porsuk

* Porsumuş , pörsümüş .

porsuk ağ acı * Porsukgillerden, yaprakları iğ ne biçiminde, kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen bir orman ve süs ağacı(Taxus baccata). porsukgiller * Açı k tohumlulardan, örneğ i porsuk ağ acıolan bir familya. porsuma

* Porsumak iş i veya durumu.

porsumak * Pörsümek. portakal

* Turunçgillerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en bir ağ aç (Citrus aurantium). * Bu ağacı n kı rmı zı ya çalan sarı , toparlak veya söbe, kabuğ u güzel kokulu meyvesi.

portakal bahçesi * Portakal yetiş tirilen yer. portakal rengi * Portakalı n kabuğunun rengi. * Bu renkte olan. portakal suyu * Portakal sı kı larak elde edilen su. portakallı k * Portakal bahçesi. portatif * Kolay taş ı nabilen, katlanarak taş ı nabilir duruma getirilebilen, seyyar. * Sökülüp baş ka yerde kurulma imkânıbulunan. portbagaj * Otomobil, bisiklet gibi taş ı tlarda eş ya konacak yer, yük yeri, bagaj. portbebe porte

* Bebekleri kucakta, elde ve sı rtta taş ı mak için kullanı lan çanta. * Bir iş in geniş lik, önem derecesi, etki alanı . * Bir işiçin gereken para tutarı . * Notaları n, üzerinde veya arası nda yazı ldı ğ ıbeşparalel çizgi. * Değer, önem.

Portekizce * Hint-Avrupa dillerinden, Portekiz'de, Brezilya'da ve Portekiz uygarlı ğ ı nıbenimsemişülkelerde kullanı lan dil. Portekizli * Portekiz halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. portföy

* Para cüzdanı . * Banka, simsar veya bir aracıkuruluş un kendi elinde tuttuğ u, istediğ i gibi tasarruf ettiği menkul değ erler toplamı . portmanto * Palto, ş apka gibi ş eyleri asmak için yapı lmı ş , raflı , bazı larıaynalıaskı yeri. portmone * Bozuk para cüzdanı . porto * Portekiz'de yapı lan ünlü bir ş arap. portör

* Taş ı yı cı ; dağı tı cı .

portörlük * Portör olma durumu. * Taş ı yı cı nı n iş i veya mesleğ i. portre

portreci

* Bir kimsenin yağlıboya, fotoğraf vb.bir yolla yapı lmı şresmi. * Bir kimsenin, bir ş eyin sözlü veya yazı lıtasviri. * Portre ressamı .

portrecilik * Portrecinin iş i. pos * (bı yı k için) Gür ve uzun. pos bı yı k * Uzun ve gür bı yı k. pos bı yı klı * Pos bı yı ğı olan. posa

* Suyu alı nmı şher tür yiyecek maddesinin artı ğı . * Tortu, çökelti. * Ezilmişpancarı n soğuk suda birkaç kez sı kı lması ndan sonra geriye kalan ve suda erimeyen artı k.

posalanma * Posalanmak iş i. posalanmak * Tortu durumuna gelmek, tortulanmak. posalı * Posası olan. posası nıçı karmak

* bir kiş i veya ş eyi sonuna kadar sömürmek. * birini çok dövmek. posası z

* Posası olmayan.

post * Tüylü hayvan derisi. * Tarikatlarda ş eyhlik makamı . * Makam. * Bazıdeyimlerde "can" anlamı nda kullanı lı r. post elden gitmek * öldürülmek. * bulunduğ u yüksek makamdan ayrı lmak zorunda kalmak. post it

* Hatı rlanmak üzere üstüne not yazı lan, kendinden yapı ş kanıolan küçük pusula.

post kavgası *İ ktidarıveya bir makamıele geçirme çekiş mesi. post vermek * canı nıvermek, ölmek. posta

* Bir yere gelen veya bir yerden gönderilen mektup ve emanetlerin tümü. * Bu emanetleri toplayan ve dağ ı tan kuruluşve bu kuruluş un bulunduğu yer. * Genellikle posta götüren taş ı t. * Takı m, kol. * Hizmet nöbetinde bulunan er. * Kez, defa, sefer. * Vapur, tren, uçak gibi taş ı tlarla yapı lan yolculuk. * 24 saatlik çalı ş ma gününün, çalı ş ma bölümlerinden her biri, vardiya. * Bir sanayi veya ticaret iş letmesinde aynısüre içinde çalı ş anları n tümü. * Tatar.

posta etmek * görevliler, birini resmî bir daireye götürmek. * birini, gönlü olmasa da bir kimseye teslim edip bir yere göndermek. posta kartı * Sert ve dayanı klıkâğ ı ttan yapı lan, bir tarafı haberleş me için ve diğ er tarafı nı n yarı sı alı cı nı n adresi, pul veya postalama iş aretleri için ayrı lmı şbulunan, zarfsı z postalanarak kullanı lan bir haberleş me malzemesi. posta koymak (veya atmak) * birini korkutmak, gözdağı vermek. posta kutusu * Postahanelerde veya halkı n kolayca ulaş abileceğ i yerlerde bulunan mektup, kart gibi haberleş me evrakı nı n konulduğu özel kutu. posta posta * Grup drup, ayrı ayrı , öbek öbek. posta pulu * Posta ile gönderilen ş eylere yapı ş tı rı lan ve para karş ı lı ğ ı nda alı nan pul. posta treni * Daha çok ticarî mal veya posta ulaş ı mı nı sağlayan tren. posta yapmak

* bir yere gidip gelmek, sefer yapmak. postacı * Mektup, gazete, havale, paket gibi maddeleri, gönderilen yere götüren posta idaresi görevlisi. postacı lı k * Posta iş letme iş i. * Postacı nı n görevı . postahane * Posta ile gönderilen maddelerin kabul edildiği, postaya verilmişmaddelerin ayrı m ve dağı tı mı nı n yapı ldı ğı kamu hizmeti yapı sı . postal

* Konçlu ve kaba potin. * Düş kün kadı n.

postalama * Postalamak iş i. postalamak * Postaya vermek. * Herhangi bir sebeple birini yanı ndan uzaklaş tı rmak. postalanma * Postalanmak iş i. postalanmak * Postalamak iş i yapı lmak. postaya atmak (veya vermek) * (mektup, gazete, paket vb. için) gideceğ i yere ulaş masıiçin posta kuruluş una vermek, postalamak. postayıkesmek * ilgiyi kesmek. * bir ş eyi yapmaktan vazgeçmek. poster postiş postlu

* Duvara ası lmak üzere kullanı lan büyük boy resim. * Kadı nları n genellikle baş ları nı n arkası na taktı klarıek saç. * Postu olan.

postniş in * Postta oturan, tekkenin ş eyhi olan kimse. postrestant * Alı cı sıtarafı ndan postahaneden alı nmak üzere gönderilen mektup veya paket. post-scriptum * Mektup kâğ ı dı nı n sonları na doğru, boşbir yerine yazı lan ek, hamiş . postsuz

* Postu olmayan.

postu deldirmek * kurş unla vurulmak. * ölmek.

postu kurtarmak * öldürülmek tehlikesini atlatmak. postu sermek * gittiği yerde, saygı sı zca ve sorumsuzca uzun bir süre kalmak. postulât * Konut (II), koyut. postundan olmak * bulunduğ u makamı yitirmek. poş et

* Küçük torba.

poş etleme * Poş etlemek iş i veya durumu. poş etlemek * Poş et içine sokup paketlemek. poş u poş ulu pot

pot

* Bir tür kenarlarısaçaklıipek, pamuk, yün vb. den yapı lmı şbaşörtüsü. * Poş usu olan. * Kötü dikişsebebiyle kumaş ta oluş an büzülme veya kı vrı m. * Yanlı ş lı k, hata, gaf. * Poker gibi iskambil oyunları nda oyuncuları n tümünce ortaya sürülen eş it miktardaki para veya fiş . * Irmaklarıgeçmek için kullanı lan sal.

pot baş ı * Irmakta potun yanaş tı ğı kı yı yeri. pot gelmek * sonu iyi olmamak, ters gelmek. pot kı rmak * yersiz ve karş ı sı ndakine dokunacak söz söylemek, gaf yapmak. pot yapmak * (dikiş te) kabarı klı k veya büzülme olmak. pot yeri

* Bozuk veya kötü dikişyüzünden elbisede oluş an kı vrı m veya büzülme yeri.

pota *İ çinde maden eritilen kap. pota potalı

* Basketbolda düş ey bir levhaya monte edilmişyatay çember ile ağ dan meydana gelen kale. * Potasıolan.

potalı atı ş * Basketbolda topu potaya çarptı rarak çembere sokma.

potansiyel * Varlı ğı , gücü ortaya çı kmamı şolan, gizil. * Gizil güç. potansiyel farkı * Bkz. gerilim. potansiyel suçlu * Suçlu olduğu varsayı lan veya tahmin edilen kimse. potas * Potasyum hidratı , potasyum karbonatıgibi potasyum birleş iklerine verilen genel ad. potas kostik * Bkz. potasyum hidroksit. potasyum * Potasyum hidroksit içinde bulunan, atom numarası 19, atom ağ ı rlı ğ ı39,10 olan, 0,87 yoğ unluğunda, 62,5 C° de eriyen, 15 C° de mum gibi yumuş ak, soğ ukta sert ve kı rı lgan element. Kı saltması K. potasyum hidroksit * Ak kor derecede uçucu olan, 360°C de eriyen, suda ı sıaçı ğa çı kararak çözünen, beyaz bir katımadde (KOH). potasyum klorür * Öbür potasyum birleş iklerinin çoğunun hazı rlanması nda kullanı lan, susuz durumda 768°C de eriyen, renksiz küpler biçiminde billûrlaş an madde (KCI). potasyum nitrat * Bkz. güherçile. potasyum sülfat * Potasyum klorür üstüne sülfürik asidin etkisiyle elde edilen, tarı mda gübre olarak kullanı lan madde (K2SO4). potasyum sülfür * Kükürtlü hidrojenin potasyum hidroksite etkimesiyle oluş an birleş ik (KHS). potin * Koncu ayak bileğ ini örtecek kadar uzun olan, bağcı klıveya yan tarafılâstikli ayakkabı , fotin. potkal potlaç

* Kaza veya baş ka bir olayıkaradakilere bildirmek için gemilerden denize salı nan, içinde mektup olan ş iş e. * Kı zı l derililerin birbirlerine armağ anlar verdikleri dinî bayram.

potlanma * Potlanmak iş i. potlanmak * Pot yapmak, potu olmak, kı vrı mıolmak. potpuri potrel potuk

* Sevilen müzik eserlerinden seçilmişbölümlerin sı ralanması yla oluş an müzik parçası . * Bkz. putrel. * Kı rmalıve geniş .

potuk potur

poturlu

* Deve yavrusu. * Kı rmalıve potlu. * Arka tarafı nda kı rmalarıçok, bacaklarıdar bir tür pantolon. * Potur giymişolan.

pound * Yüz peniden oluş an İ ngiliz para birimi. poy

* Tohumlarıkı rmı zıbibere benzeyen, 10-50 cm yükseklikte, karabiberle karı ş ı rı larak pastı rma çemeninde kullanı lan bir bitki, çemen otu (Trigonella joenumgraecum). poyra poyraz

* Ortası nda, parmakları n sokulduğ u çevresi delikli ağ ı rş ak. * Kuzeydoğudan esen soğ uk rüzgâr. * Kuzey yönü.

poyrazlama * Poyrazlamak iş i. poyrazlamak * (hava için) Poyraz esmeye baş lamak. poz * (resim ve fotoğ rafta) Duruş . * Fotoğrafta objektifin açı k kaldı ğ ısüre. * Kurum, çalı m. poz vermek * resim yaptı rmak veya fotoğ raf çektirmek için durum almak. pozisyon * Bir ş eyin, bir kimsenin bir yerde bulunuşdurumu, konum. * Bir kimsenin toplumsal durumu. pozitif * Olgulara, deneylere dayalıolarak bazınitelikleri belli olan, olumlu, müspet. pozitif bilim(ler) * Deney sonuçları na dayanan bilim(ler), müspet ilim(ler). pozitif elektrik * Cam çubuğunun bir kumaş a sürtünmesi sonucu oluş an, artı(+) iş aretiyle gösterilen elektrik. pozitif film * Film üzerine alı nan siyah beyaz görüntülerin, renklerinin aslı na uygun olarak oluş ması nısağlamak için kopya yapı lan düş ük duyarlı kta film, kopya film. pozitif görüntü * Renkli ve siyah beyaz filmlerde doğadaki renklerin ası lları na uygun olarak belirlendiği görüntü. pozitif hukuk * Belli imkân ve zamanda konulmuşkurallar birliği. pozitif kutup

* Elektrik yükü artı(+) olan kutup. pozitif sayı * Kendisinden önce artı (+) iş areti bulunan sı fı rdan büyük sayı . pozitiflik

pozitivist

* Pozitif olma durumu. * Pozitif elektriklenme olaylarıgösteren bir cismin durumu. * Olgucu.

pozitivizm * Olguculuk. poziton

* Bkz. pozitron.

pozitonyum * Bkz. pozitronyum. pozitron

* Pozitif elektron.

pozitronyum * Negatif bir elektronla bir pozitrondan oluş an, hidrojen atomuna benzeyen kararsı z yapı . pozsuz

pöç

* Poz vermeksizin. * Kurumsuz, çalı msı z. * Kuyruksokumu kemiği.

pöçük * Kuyruk sokumu, kuyruk. pöf pörsük

*İ ğ renme anlatı r. * Gevş eyip sarkmı ş , yı pranmı ş .

pörsüklük * Pörsük olma durumu. pörsüme * Pörsümek iş i. pörsümek * Gevş eyip sarkmak. pörtlek

pörtleme

* (göz için) Dı ş arı ya doğru çı kı k, patlak. * Cı vı kş eylerin çatlayan kabuktan, delikten dı ş arı ya çı kmı şdurumu. * Pörtlemek iş i.

pörtlemek * (göz) Çeş itli sebeplerle açı lmak, dı ş arı ya doğ ru fı rlamak. * Meyve kabuğu yarı lı p içi dı ş arı ya doğ ru çı kmak.

pösteki

* Koyun veya keçi postu.

pösteki saydı rmak * içinden çı kı lmaz bir işyükleyip uğraş tı rmak. pöstekini sermek * döverek kı mı ldamayacak duruma getirmek, pestilini çı karmak. pöstekiyi kurtarmak * hoşolmayan bir durumdan kurtulmak. pötibör pötifur pötikare

Pr

* Tereyağ lıküçük bisküvi. * Kuru hamurdan hazı rlanan veya arası na krema doldurulan küçük pasta. * Küçük kareli kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Praseodim'in kı saltması .

prafa *İ skambil kâğ ı tları yla oynanan bir tür oyun. pragmacı * Pragmacı lı ğ ıkendine öğreti olarak kabul eden, pragmatist. pragmacı lı k * Doğruluğu ve gerçekliği tek yanlıolarak yalnı zca hareketlerin sonuçları ve baş arı larıile değerlendiren öğreti, pragmatizm. pragmatist * Pragmacı . pragmatizm * Pragmacı lı k. pranga * Ağı r cezalı ları n ayakları na takı lan kalı n zincir. pranga cezası * Pranga ile cezalandı rma. pranga kaçağ ı * Azı lıhaydut. pranga mahkûmu * Pranga cezasıalmı şkimse. prangalı * Prangaya vurulmuş . prangası z * Prangasıolmayan. prangaya vurmak * ayağ ı na pranga bağ lamak, zincire vurmak.

praseodim * Atom numarası59, atom ağı rlı ğı 140,92 olan, soluk sarırenkli bir element. Kı saltmasıPr. pratik

* Teoriye dayanmayan, davranı şve uygulama ile ilgili olan, kı lgı lı , uygulamalı , tatbikî, amelî. * Kolaylı kla uygulanabilir, kullanı ş lı . * Bir ş eyi yapma yöntemi veya biçimi, teamül. * Bir sanat ve bilim dalı nı n ilkelerinin, kuralları nı n uygulanı ş ı , kı lgı , uygulama, tatbik, ameliye.

pratika * Kı yısağ lı k idaresine gemilere verilen girişçı kı şizni. pratikleş me * Pratikleş mek iş i. pratikleş mek * Pratik duruma gelmek. pratiklik

* Pratik olma durumu.

pratikte * Günlük yaş ayı ş ta, uygulamada. pratisyen

* Mesleğ ini, sanatı nıpratik yoluyla öğrenip uygulayan kimse.

prefabrik konut * Duvar, kapı , pencere ve diğer elemanları fabrikasyon olarak üretilen ve konutun yapı lacağı beton plâtform üzerine monte edilen konut. prefabrikasyon * (ev, gemi vb. ş eylerin) Önceden hazı rlanmı şbir plâna göre, bir bütün olarak birleş tirilmesi yöntemi. prefabrike * Parçaları önceden hazı rlanı p, konulacağıyerde bir bütün oluş turan, kurma. prehistorik * Tarih öncesine iliş kin veya bu dönemden kalma. prehistorya * Tarih öncesi. prekambriyen * Kambriyen öncesi. prelüt

* Ses veya çalgıile ilgili bir kompozisyona giriş i sağlayan yazı lıveya doğ açtan olan müzik parçası .

prematüre * Vaktinden önce, erken doğmuş(bebek). prens

* Hükümdar ailesinden olan erkeklere verilen unvan. * Bir prensliğ in baş ı nda bulunan kimse. * Bazıülkelerde en yüksek soyluluk unvanı .

prenses * Hükümdar ailesinden olan kadı n veya kı zlara verilen unvan. * Hükümdar karı sı .

prenseslik * Prenses olma durumu ve prensesin görevi. prensip

*İ lke, umde.

prenslik * Prens olma durumu veya prensin görevi. * Bir prensin yönetiminde olan ülke. preparat * Müstahzar. pres

*İ ş letme, onarma, düzletme gibi iş lemlerin uygulanmasıiçin bir nesneyi, iki ağ ı rlı k arası nda mekanik olarak sı kı ş tı rmaya yarayan alet, mengene. * Üzüm, elma, zeytin gibi meyva sebzeleri sı karak suyunu, yağı nıçı karmakta kullanı lan alet veya araç, cendere. pres yapmak * bir takı mı n karş ıkaleye doğ ru akı nısı rası nda öteki takı mı n oyuncularıtarafı ndan engellemeye geçmek, baskıyapmak. presbit

* Presbitliğe uğramı ş(göz veya kimse).

presbiteryen * Prensbiteryenlikle ilgili. presbiteryenlik * Protestan mezhebinin demokratik kurallara göre kurulmuşbir kolu. presbitlik presçi

* Gözde uyum gücünün azalmasıyüzünden, yakı ndaki nesneleri net görememe durumu. * Pres kullanan kimse.

presçilik * Pres yapmak, satmak veya kullanmak iş i. prese

* Sı kı ş tı rı lmı ş , sı kı lmı şolan.

presesyon * Bkz. devinme olayı . presleme

* Presle sı kı ş tı rma. * Kumaş larıbası nç altı nda tutarak yapı lan iş lem.

preslemek * Presle sı kı ş tı rmak. preslenme * Preslenmek iş i. preslenmek * Preslemek iş i yapı lmak. prestij

* Saygı nlı k, itibar.

presto

* Çabuk, çok çabuk bir tempo ile. * Bu tempo ile çalı nan müzik parçası .

prevantoryum * Vücutları na verem mikrobu girmesine rağ men henüz hastalı ğa yakalanmamı şzayı f kimselerin, vereme yakalanması nıönlemek amacı yla bakı ldı klarısağ lı k kurumu. prezantabl * Sunulabilir. prezantasyon * Tanı tma, takdim etme. prezante

* "Tanı tmak, takdim etmek" anlamı nda etmek yardı mcıfiili ile birlikte kullanı lı r.

prezante etmek * takdim etmek, sunmak. prezervatif * Kaput. prezidyum * Bütün yetkilerini eski S.S.C.B anayasası na özgü bir tarzda kullanan örgüt. prim

* (iş verence) İ şhacmiyle orantı lıolarak ve işyapanıisteklendirip, işhacmini ve verimi artı rmak veya sonuca daha kolay ve çabuk ulaş mak amacı yla verilen para. * Sosyal Sigortalar yasası na bağ lı olan iş çilerin ve bunları çalı ş tı ran iş verenlerin Sosyal Sigortalar Kurumuna ödemek zorunda oldukları ücretin belli bir yüzdesiyle belirlenen paraya verilen ad. * Pay senetlerinin ası l fiyatıile piyasa fiyatıarası ndaki artı ş . primadonna * Operada baş kadı n rolünü oynayan oyuncu. primat

* Bütün maymun türlerini ve bazıbilginlerin sı nı flaması na göre, insanlarıiçine alan memeliler takı mı , primatlar. primatlar primitif

* Maymunlar. *İ lkel, iptidaî.

primitivizm *İ lkelcilik. printer * Bilgiyazar, yazı cı . priz prizma

* Elektrik akı mı almak için fiş in sokulduğ u yuva. * Biçme. * Iş ı kı ş ı nları nısaptı ran ve ayrı ş tı ran, saydam maddeden yapı lmı şüçgen prizma.

probabilizm * Olası cı lı k.

problem

* Teoremler veya kurallar yardı mı yla çözülmesi istenen soru. * Mesele, sorun. * Davranı ş larınormal olmayan ve özel olarak eğ itilmesi gereken.

problematik * Problemli, sorunlu. problemli * Meselesi, sorunu olan. problemsiz * Meselesi, sorunu olmayan. prodüksiyon * Yapı m. prodüktivite * Verilen emeğe ve yapı lan masrafa oranla üretilen miktar ürün verme gücü, üretkenlik. prodüktör * Yapı mcı . * Üretici. prodüktörlük * Prodüktörün iş i. profesör

* Üniversitede ve yüksek öğ retim kuruluş ları nda en üst derecede olan öğretim üyesi.

profesörlük * Profesör olma durumu veya profesörün görevi. profesyonel * Bir iş i kazanç sağ lamak amacı yla yapan (kimse) meraklı , hevesli, amatör, özengen karş ı tı . profesyoneli olmak * bir iş in, bir uğ raş ı n bütün inceliklerini veya açı kları nı kavramı şolmak. profesyonelleş me * Profesyonelleş mek iş i. profesyonelleş mek * Profesyonel duruma gelmek. profesyonellik * Profesyonel olma durumu. profil

* Yandan görünüş . *İ nsanı n yüzünün yandan görünüş ü. * Yanay.

proforma fatura * Bir malı n satı n alı nması nısağlayabilmek amacı yla ödemenin önceden yapı lmasıiçin kesilen fatura. program

* Belirli ş artlar ve düzene göre yapı lmasıöngörülen iş lemlerin bütünü. * Bilgisayara bir iş lemi yaptı rmak için yazı lan komutlar dizisi.

programcı

* Program hazı rlamakla görevlendirilmişkimse, yapı mcı . * Tiyatro, konser gibi yerlerde program satan veya dağı tan kimse. programcı lı k * Program yapma veya hazı rlama iş i. programlama * Programlamak veya programlaş tı rmak iş i. programlamak * Programa bağ lamak, bir ş eyin programı nıyapmak. programlanma * Programlanmak iş i veya durumu. programlanmak * Programlıduruma gelmek, programa bağ lanmak. programlaş tı rma * Programlaş tı rmak iş i. programlaş tı rmak * Bir iş in programı nıyaptı rmak. programlı * Programıolan. * Programa bağ lanmı ş , belli bir programa göre düzenlenmiş . programsı z * Belli bir programıolmayan. * Belli bir programa göre düzenlenmemiş , programa bağ lanmamı ş . proje

* Tasarlanmı şş ey, tasarı . * Mal sahibinin isteğine göre yapı lacak bir yapı yı , belli bir programa göre inş a edilecek bir yapı bütününü, bir makine veya bir kuruluş u plân durumunda gösteren çizim. * Değiş ik alanlarda önceden plân ve programa alı nmı ş , maliyeti hesaplanmı ş , kurum ve kuruluş ları n yönetim organları nca onaylanmı ş , kı sa ve uzun vadeye bağ lanarak özel kurum veya devlet adı na gerçekleş tirilmesi kabul edilmişbilimsel çalı ş ma tasarı sı . proje yapmak * tasarlamak. projeci

* Proje sahibi veya proje yapan kimse.

projeksiyon *İ z düş üm, irtisam, mürtesem. * Gösterim, görüntüleri bir ekran üzerine yansı tma iş lemi. projektör * Iş ı ldak. * Gösterici, projeksiyon aleti. projektör ı ş ı ğ ı * Iş ı ldağı n etrafa saçtı ğ ıı ş ı k. projektör ı ş ı ğ ı nda olmak * göz önünde bulunmak, ortada olmak. projelendirme * Projelendirmek iş i veya durumu.

projelendirmek * Proje durumuna getirmek, projesini hazı rlamak. proletarya * Çalı ş anları n oluş turduğ u sosyal topluluk. proleter

* Çalı ş an, emekçi.

proleterleş me * Proleterleş mek durumu. proleterleş mek * Emeğ e önem veren sı nı fıgeliş tirmek. prolog

* Ön deyiş .

prometyum * Atom numarası61, atom ağı rlı ğı145 olan, nadir topraklar grubundan bir element.Kı saltmasıPm. promosyon * Özendirme. promönat * Gezinti yeri. propaganda * (bir öğ reti, düş ünce veya inancı ) Baş kaları na tanı tma, benimsetme ve yayma amacı yla söz, yazıgibi yollarla gerçekleş tirilen çalı ş ma. propagandacı * Propaganda yapan kimse. propagandacı lı k * Propaganda yapma iş i. propagandist * Tanı tı cı . prosedür proses

* Bir amaca ulaş mak için tutulan yol ve yöntem. * Süreç.

prospektüs * Tanı tmalı k, tarife. prostat * Erkeklerde idrar torbası nı n altı nda bulunan, siyeğ in baş langı ç bölümünü çevreleyen ve meni yapı mı nda görev alan, iç salgıda salgı layan bez, kestanecik. * Bu organda oluş an hastalı k. prostelâ

* Önlük.

prostelâlı * Önlüğü olan. protaktinyum

* Aktinit grubundan, atom numarası91, atom ağ ı rlı ğ ı231 olan radyoaktif bir element. Kı saltmasıPa. protein * Canlıhücrelerin ana maddesini oluş turan, genellikle sülfür, oksijen ve karbon öğeleri bulunan amino asit birleş iminden oluş muşkarmaş ı k yapı lıdoğ al madde. proteinli * Proteini olan. proteinsiz * Proteini olmayan. Protestan * Hristiyanlı kta reform hareketi sonucu doğ an mezhep. * Bu mezhebe bağlıolan kimse. Protestanlı k * Protestan olma durumu. * Anglikan, Lüterci, Kalvenci vb. gibi türlü kollarıiçine alan, papanı n dinî baş kanlı ğ ı nı ve Katolik kuralları nı tanı mayan kilise birliği. protesto

* Bir davranı ş ı , bir düş ünceyi, bir uygulamayıhaksı z, yersiz, gereksiz bularak karş ıçı kma, kabul etmeme. * Herhangi bir davranı ş ı n haksı z, yersiz, gereksiz görülerek onaylanmadı ğı nıbildiren resmî açı klama. * Değerli evrak niteliğ indeki borç senedinin ödenmemesi durumunda, özel bir biçime bağ lıve belli hukukî sonuçlar doğuran bildirim. protesto çekmek * protesto yollamak. protesto etmek * itiraz etmek, reddetmek. * protesto yollamak. protez * Eksik bir organı n yerini tutmak, bir organı n sakatlı ğ ı nıörtmek amacı yla yapı lan yapma organ veya parça. * Bu amaçla yapı lı p kullanı lan (organ). * Ön türeme. protezci

* Protez yapan kimse.

protezcilik * Protez yapma iş i. protojin

* Gnays yapı sı nda, genellikle Alp dağları nda rastlanan bir granit.

protokol

* Bir toplantı , oturum, soruş turma sonunda imzalanan belge. * Diplomatlar arası nda yapı lan anlaş ma tutanağ ı . * Diplomatlı kta, devletler arası ndaki iliş kilerde geçen yazı ş malarda, resmî törenlerde, devlet baş kanlarıile onları n temsilcileri arası ndaki görüş melerde uygulanan kurallar. * Resmî iliş kilerde ve iş lemlerde ciddiyet. protokolcü * Protokol iş leriyle uğraş an kimse. * Kurallara sı kısı kı ya bağ lı olan kimse. protokole dahil * resmî törenlere katı lma hakkıolan (kimse).

proton

* Atom çekirdeğinde her biri (+1) pozitif elektrik yükü taş ı yan tanecik. * Hidrojen atomunun çekirdeği.

protonema * Yosun sporları nı n çimlenmesinden oluş an iplik biçimindeki organ. protoplâzma * Yapıbakı mı ndan çekirdek ve sitoplazmadan oluş an, yan sı vı , saydam ve canlıhücrenin metabolizma olayları nı n oluş tuğ u yer. prototip

*İ lk örnek, ilk tip.

prova * Bir ş eyin amacı na uygun, istenilen düzeyde olup olmadı ğ ı nı anlamak için yapı lan deneme. * Bir giysiye son biçimini vermeden önce giysiyi giyecek kiş inin üzerinde yapı lan düzeltme. * Yazar veya düzeltmen tarafı ndan üstünde düzeltmeler yapı lan bası lımetin. prova yapmak * gözden geçirmek. * oyunu sahnelemek için önceden denemek. providansiyalizm * Kayracı lı k. provizyon * Bir çekin para olarak karş ı lı ğı . provizyonsuz * Bankada karş ı lı ğ ıolmayan (çek). provokasyon * Kı ş kı rtma. provokatör * Kı ş kı rtı cı . provoke * "Kı ş kı rtmak" anlamı nda gelen provoke etmek ş eklinde kullanı lı r. prozodi

* Bir ş iir bestesinde, hece vurguları nı n müzik vurgu ve yükseliş leriyle iyice uyuş muşolmasıve bu yoldaki kuralları n bütünü. prömiyer

* Yeni oynanmaya baş layan tiyatro oyununun ilk temsili.

Prusyalı * Almanya'nı n Prusya bölgesinden olan kimse. pruva

* Geminin veya sandalı n ön tarafı , başbölümü.

pruva hattı * Gemilerin birbirinin ardısı ra gitmek için aldı klarıdurum. psikanaliz * Freud'un geliş tirdiğ i, insanı n uyumlu veya uyumsuz davranı ş ları nı n kaynağı sayı lan, bilinçaltıçatı ş ma ve güdüleri araş tı rı p bilince çı kararak davranı şsorunları nıçözme yöntemi, ruhî çözümleme. psikanalizci

* Hastaları nıpsikanalizle tedavi eden hekim. * Psikanalizle uğ raş an kimse. psikasteni * Saplantı ları n çoğ unun kökünde bulunan akı l ve ruh zayı flı ğ ı . psikiyatr * Psikiyatri uzmanı , ruh bilimci. psikiyatri

* Ruh ve sinir hastalı kları yla, kiş ide görülen önemli uyumsuzluklarıönleme, teş his ve tedavi etmeyle uğraş an uzmanlı k dalı . psikolog psikoloji

* Ruh bilimci. * Ruh bilimi, ruhiyat. * Bir grubu, bir bireyi belirleyen hareket etme, düş ünme, duygulanma biçimlerinin bütünü. * Herhangi bir edebiyat ürününde, kiş ilerin kiş iliklerini belirleyen duyuş , düş ünüş , davranı şbiçimi.

psikolojik * Ruh bilimsel, ruh bilimi ile ilgili. * Ruhsal. * Ruhu okş ayan, hoş a giden, iyi karş ı lanan. psikolojik savaş * Temeli propagandaya dayanan, karş ıdüş ünceli grupları n birbirlerini etkileyebilmek ve kendi düş üncelerini kabul ettirmek için tehdit, ş antaj, yı ldı rma gibi psikolojik öğ elerin kullanı ldı ğ ımücadele türü. psikolojizm * Ruh bilimcilik. psikometri * Ruh ölçümü. psikopat psikopati

* Ruh veya sinir hastalı ğı na tutulmuşkimse, ruh hastası . * Akı l hastalı ğı .

psikopatoloji * Akı l ve ruh sağ lı ğ ı nıinceleyen bilim. psikopatolojik * Psikopatoloji ile ilgili. psikoterapi * Hekimin hastayı etkilemek için kullandı ğı psikolojik yöntemlerin bütünü. psikoz

* Türlü sebeplerle kiş iliğ in bütünlük ve uyum gücünü genişölçüde yı kan ruhî bozukluklar; akı l hastalı kları nı n genel adı . * Toplumsal bir sarsı ntı ya bağ lıolarak doğan ruh durumu. psiş ik Pt

* Ruhla ilgili olan, ruhî, ruhsal. * Plâtin'in kı saltması .

ptiyalin Pu

* Niş astanı n sindirilmesine yarayan, tükürükte bulunan bir enzim. * Plütonyum'un kı saltması .

puan * Çeş itli sporlarda kullanı lan ölçüsü ve değeri değ iş ken birim. * Genellikle test biçimindeki sı navlarda cevaplandı rı lacak soruları n sayıolarak değ eri veya cevaplayanı n baş arıdeğ eri. * Kumaş lardaki benek, nokta. puan almak (veya kazanmak) * spor karş ı laş maları nda baş arı lıbir oyun çı kararak kendine sayısağ lamak. * genellikle test biçimindeki sı navda herhangi bir puan elde etmek. puan hesabı yla yenmek * rakibinin aldı ğ ı ndan daha çok puan alarak oyunu kazanmı şsayı lmak. puan tutturmak * gereken sayı da para kazanmak. puan vermek * değ er biçmek, not vermek. puanlama * Puanlamak iş i. puanlamak * (test kâğı tları nda) Sorulara verilen cevaplarıpuan olarak değ erlendirmek, puan vermek. puanlandı rma * Puan vermek iş i. puanlandı rmak * Puan vermek. puanlı puanlı k puantaj

* Üzerinde puan bulunan. * Puan değ erinde olan. * Bir ş eyin denetlendiğ ini veya görüldüğünü belirtmek için iş aretleme, iş aret koyma.

puanter * Bir av köpeğ iı rkı . puantör puding

* Çalı ş anları n girişçı kı şsaatlerini iş aretleyen kimse veya alet. * Meyve, bisküvi vb. ile yapı lan bir İ ngiliz tatlı sı . * Çakı l ve taşkı rı ntı ları nı n kendi kendine çimentolaş ması ndan oluş muşkütle.

pudra

* Bazımineral ürünlerin karı ş ı mıile elde edilen, cildi korumak, düzgün ve güzel göstermek veya kı rı ş ı klı kları , pürüzleri gizlemek amacı yla yüze ve tene sürülen, kokulu ince toz. pudra ş eker * Dövülerek ince un durumuna getirilmişş eker.

pudralama * Pudralamak iş i. pudralamak * Pudra sürmek. pudralı

* Pudra sürülmüşolan (yüz, cilt).

pudralı k * Pudra kutusu. pudriyer puf

puf

* Pudralı k. * Arkalı ksı z, alçak, yumuş ak, ayaklarıgözükmeyen oturacak. * Kaba, kabartı lmı ş , yumuş ak minder. * Bezginlik, usanç anlatı r.

puf böreğ i * Mayalıhamurdan elde edilen yufkanı n arası na peynir veya kı yma konularak yapı lan ve tavada kı zartı lan bir çeş it börek. pufla

* Perde ayaklı lardan, Kuzey Kutbu'na yakı n yerlerde, İ skandinavya kı yı ları nda yaş ayan, ince ve yumuş ak tüyleri için avlanan bir kuş(Somateria). * Bu kuş un tüyleriyle doldurulmuş . pufla gibi * çok yumuş ak ve kabarı k. puflama

* Puflamak iş i.

puflamak * Puf diye ses çı kararak sı kı ntıveya üzüntüsünü belli etmek. puhu

* Baykuş gillerden, orman, dağve kayalı klarda yaş ayan, uzunluğu 65 cm, sı rtı koyu kahve rengi bir kuştürü (Bubo bubo). pul

pul biber

* Posta parasıkarş ı lı ğ ımektuplara, damga resmine karş ı lı k kâğı tlara yapı ş tı rı lan, bası lıküçük kâğı t parçası . * Eskiden kullanı lan akçeden küçük metal para. * Bazıgiysilerde süs olarak kullanı lan parlak, incecik, genellikle metal levhacı k. * Tavla oyununda kullanı lan, plâstik, tahta vb.den yapı lmı şyassıyuvarlak levhacı k. * Vida, cı vata vb.ş eylerin boynuna geçirilen, ortası delik metal levhacı k. * Balı kları n, sürüngenlerin ve bazıkuş larla memelilerin vücudunu kaplayan boynuzsu, sert levhacı k. * Üzerinde bulunduğ u organa yapı ş ı k, biçim ve yapı ca çok basit yaprakları n her biri. * Propaganda amacı yla kullanı lan yazı lıküçük kâğı t. * Pula benzeyen, pulu andı ran. * Kurutulduktan sonra dövülerek pul pul olan biber.

pul kanatlı lar * Eklem bacaklı lardan, kanatlarıgenişve sayı sı z küçük pullarla örtülü, sı vı larıemmek için hortum biçiminde ağzıolan, baş kalaş maya uğramı şböcekleri, kelebekleri içine alan böcekler takı mı .

pul pul pul ş iş e pulat

* Küçük parçalar durumunda. * Yeş il camdan yapı lan çok ince çeperli ş iş e. * Çelik.

pulat gibi * çelik gibi, güçlü kuvvetli. pulcu

pulculuk

pullama pullamak

pullanma

* Pul satan kimse. * Pul derleyen veya derleyenlere pul satan kimse, pul koleksiyoncusu. * Pul satma iş i. * Pul derleyiciliği veya derleyenlere satma iş i. * Pullamak iş i. * Üzerine pul yapı ş tı rmak. * Pullarla süslemek. * Pullanmak iş i. * Dı şderinin boynuzsu küçük pullar veya büyük genişparçalar durumunda dökülmesi.

pullanmak * (zarf, mektup, evrak vb. için) Üzerine pul yapı ş tı rı lmak. * Pul pul olmak. pullaş tı rma * Pullaş tı rmak iş i veya biçimi. pullaş tı rmak * Pul hâline getirmek. pullu * Üzerine pul yapı ş tı rı lmı ş . * Üzerine pul iş lenmiş . * Pulu olan. pullu sazan * Bir tür balı k. pulluk * Toprağı sürmek için kullanı lan tarı m aracı . pullukçu pulman pulsuz

* Pulluk yapan, hazı rlayan veya satan kimse. * Yatar koltuk. * Pulu olmayan.

puluç puluçluk

* Cinsel gücü olmayan (erkek). * Puluç olma durumu, ananet.

puma * Kedigillerden, uzunluğu 120 cm, kuyruğ u 70 cm, sı rtıkahverengi, karnıbeyaz, Amerika'da yaş ayan bir memeli türü, Yeni Dünya aslanı(Feis concolor). pumba * Kabartı lmı ş , yumuş ak duruma getirilmiş . pumpa

* Bkz. pumba.

punç

* Çay, ş eker, tarçı n, limon karı ş ı mı na rom veya kanyak gibi damı tı lmı şbir alkollü içkiyle yapı lan ve bu içkinin buharlaş an alkolü yakı ldı ktan sonra içilen içki. punduna getirmek (veya pundunu bulmak) * bir ş eyi yapmak için uygun zamanıseçmek. punt

* (bir ş ey için) Uygun zaman, fı rsat.

punto * Bası mcı lı kta harflerin büyüklük ve küçüklüklerine göre aldı ğ ıad. puntolu pupa

* Herhangi bir büyüklükte puntosu olan. * Geminin arkası , kı ç. * Arkadan.

pupa yelken ilerlemek (gitmek...) * yelkenler, arkadan esen rüzgârla ş iş mişolarak, tam yolla. * alabildiğ ince, hiçbir ş eye bağı mlıolmadan. puro pus

* Yaprak tütünle yapı lmı şkalı n ve uzun sigara. * Görüşuzaklı ğı nıçok azaltmayan bir tür hafif sis. * Bazımeyvelerin üzerinde oluş an, zamk veya sakı za benzeyen madde. * Yaprakları n üzerinde görülen, örümcek ağı nıandı ran böcek veya kurt yuvası . * Ağaçları n kütük ve dalları ndaki yosun. * Bazen meme baş ı nda oluş an kabuk.

pus * Parmak, inç. pusarı k

pusarma

* Puslu, puslanmı ş , sisli. * Ilgı m, yalgı n, serap. * Pusarmak iş i.

pusarmak * Puslu duruma gelmek, sislenmek.

pusat

* Araç. * Silâh, zı rh gibi savaşaracı . * Giysi veya giysilik kumaş .

pusatçı * Orta oyununda ş akş ak ve tahta kı lı ç vb. kullanan oyuncu. pusatlandı rma * Pusatlandı rmak iş i veya durumu. pusatlandı rmak * Pusatlanması nısağlamak, teçhiz etmek. pusatlanma * Pusatlanmak iş i veya durumu. pusatlanmak * Gereken araç veya silâhlarıedinmek. pusatlı

puselik puset pusetçi

* Pusatı olan. * Zı rh giymiş . * Bkz. buselik. * Elle sürülen, hafif, küçük çocuk arabası . * Puset yapan, satan veya onaran kimse.

pusla * Bkz. pusula (I), (II). puslandı rma * Puslandı rmak iş i veya durumu. puslandı rmak * Puslu duruma getirmek. puslanma * Puslanmak iş i. puslanmak * Hava hafif sisli bir durum almak. * Buğulanmak. puslu * Puslanmı ş , pusarı k, hafif sisli. * Üzerinde pus bulunan. pusma * Pusmak iş i. pusmak

* Sinmek. * Bir ş eyi kendine siper edip saklanmak. * Ortalı ğı hafif sis kaplamak, pusarmak.

pusu

* Birine saldı rmak için saklanarak beklenen yer. * Birine saldı rmak için hazı rlanma durumu.

pusu kurmak * saldı racağıkimseye görünmemek için bir yerde gizlenip beklemek. pusucu

* Pusu kuran veya pusuya yatan kimse.

pusula * Üzerinde kuzey - güney doğrultusunu gösteren bir mı knatı s iğnesi bulunan ve yön tespit etmek için kullanı lan kadranlıaraç. pusula * Küçük bir kâğ ı da yazı lmı şkı sa mektup, tezkere. * Üzerinde alacak hesabıyazı lmı şkâğ ı t. pusulalı * Pusulasıolan. pusulama * Pusulamak iş i veya durumu. pusulamak * Pusu konumuna veya durumuna getirmek. pusulası z * Pusulasıolmayan. pusulayış aş ı rmak * güç bir duruma düş erek ne yapacağ ı nıbilememek. * doğ ru tutum ve davranı ş tan ayrı lmak. pusuluk * Pusu kurulan yer. pusuya düş mek * pusu kuran kimsenin saldı rıalanı içine girmek. pusuya düş ürmek * yolunu gizlice bekleyip kötülük etmek. pusuya yatmak * pusuda beklemek. pusval * Yemenicilerin kullandı ğı ölçü. puş t

* Eşcinsel erkeklerin cinsel zevklerine hizmet eden sapı k erkek çocuk. * Ağı r ve kaba sövgü sözü.

puş t olmak * birinin ilencine uğrayı p kötüleş mek, mahvolmak. puş tluk put fetiş .

* Puş t olma durumu. * Bazıilkel toplumlarda doğaüstü güç ve etkisi olduğ una inanı lan canlıveya cansı z nesne, tapı ncak, sanem,

* Haç. put * Üç dört tel ipekten bükülmüşiplik. put gibi

* sessiz, anlamsı z bir bakı ş la ve kı mı ldamaksı zı n.

put kesilmek * sessiz ve hareketsiz bir durum almak. putlaş ma

* Putlaş mak iş i.

putlaş mak * Gereğ inden çok değer kazanmak. putlaş tı rma * Putlaş tı rmak iş i. putlaş tı rmak * Bir ş eyi olağ anüstü görerek, gereğ inden çok değ er vermek, put durumuna getirmek. putperest * Puta tapan. putperestlik * Puta tapma durumu, fetiş izm. putrel putrelli puya

* Yapı larda, demir yolları nda kullanı lan demir kiriş . * Putreli olan. * And dağ ları nda yetiş en 60-70 yı lda bir en görklü tek çiçeğini veren bitki.

püf * Bir ateş i söndürmek, canlandı rmak için dudaklarıhafifçe büzerek dı ş arıverilen soluğ un çı kardı ğ ıses. püf desen uçacak * çok zayı f kimseler için kullanı lı r. püf noktası * Bir iş in en ince, hassas ve önemli noktası . püfkürme * Püfkürmek iş i. püfkürmek * Üfleyerek püskürmek. püfleme

* Püflemek iş i.

püflemek * Söndürmek veya soğ utmak için üflemek. püfür püfür * (rüzgâr için) Hafif ve serin bir biçimde eserek.

püklü

* Bkz. ekli püklü.

pülverizatör * Püskürteç. pünez * Raptiye. pür pür pürçek

* dolu, çok" anlamı nda birleş ik sı fatlar yapar: pürhiddet, pürneş e vb. * Çam, ardı ç, lâdin ağaçları nı n iğne gibi ince yaprakları . * Şakaklardan sarkan saç, zülüf. * Bitkilerin saçaklıkökü veya püskülü.

pürçeklenme * Pürçeklenmek iş i. pürçeklenmek * Pürçekli duruma gelmek, püsküllenmek. pürçekli

* Pürçeğ i olan.

pürçeksiz * Pürçeğ i olmayan. pürçük

* Pürçek.

pürçüklü * Havuç. pürdikkat * Dikkatli. püre püren

* Sebze veya eti ezerek veya süzgeçten geçirerek elde edilen ezme. * Süpürge otu.

pürhiddet * Hiddetli. pürik pürin püriten

* Pürinden türeyen baz. * Fosfor oksiklorünün ürik aside etkimesiyle oluş an trikloropürinin indirgenmesinden elde edilen baz. * Kutsal kitaplarıyeniden ve değ iş ik bir anlayı ş la okumaya özen gösteren katıpresbiteryen.

püritenlik * Püriten olma durumu. * Ahlâkî, siyasî vb. konularda katıtaassub.

pürizm

* Dilbilgisine, günlük kullanı ş a uymayan kelime ve deyimleri kullanmama veya eskiden kullanı lan üslûba dönme isteğ i. pürmelâl pürneş e

* Hüzüntülü, üzüntülü. * Neş eli.

pürsı hhat * Sı hhatli, sağ lı klı . pürtelâş * Telâş lı . pürtük

* Herhangi bir ş eyin üzerindeki çı kı ntıbiçiminde küçük kabarcı k, çı kı ntı . * (ses için) Cı zı rtı .

pürtüklenme * Pürtüklenmek iş i. pürtüklenmek * Herhangi bir ş eyin üzerinde pürtükler oluş mak. pürtüklü * Pürtükleri olan. pürüz

* Bir ş eyin düzgünlüğünü bozacak çı kı ntı , gedik veya kusur. * Engel, güçlük.

pürüzalı r * Bir borunun ağ zı na biçim vermek, geniş letmek veya çapakları nı , pürüzlerini almak için kullanı lan, çevresinde kesici yüzü bulunan alet, rayba. pürüzlenme * Pürüzlenmek iş i. pürüzlenmek * Pürüz oluş mak, pürüzlü duruma gelmek. * (ses) Boğuk ve bozuk çı kmak. * Karı ş ı k ve güç bir duruma gelmek. pürüzlü

* Pürüzü olan. * Boğ uk ve bozuk (ses). * Karı ş ı k, güç (durum, iş ).

pürüzsüz * Pürüzü olmayan. * Düzgün, falsosuz ses. pürüzsüzlük * Pürüzsüz olma durumu. püskü püskül

* Bkz. eski püskü. * Bir ucundan bazış eylere süs olarak takı lan, diğer ucu serbest saçak biçimindeki iplik demeti.

püskül kuyruklular * Vücutlarıiki, üç tüysü uzantı yla sonuçlanan, kanatsı z, ince, yumuş ak, en bilinen türü gümüş çün olan böcekler takı mı . püskülcük * Güneşkursunun bazıtek renkli resimlerinde görülen parlak bulut. püsküllü

* Püskülü olan, püskül takı lmı şolan.

püsküllü belâ * Büyük sı kı ntı , zarar veren kimse veya ş ey. püskülsüz * Püskülü olmayan. püskürgeç * Sı vı larıve toz durumundaki maddeleri duman hâlinde saçmaya veya atmaya yarayan tulumba veya körük biçimindeki aygı t. püskürme * Püskürmek iş i. * Sı k ve tek tek benekler durumunda. * Yanardağ ı n, duman, kül ve lâv çı karması , indifa. püskürme benli * Bir arada irili ufaklıbenleri olan. püskürmek * Ağzı nda bulunan bir sı vıveya toz durumundaki bir ş eyi hı zla savurtarak dı ş arıçı karmak. * (yanardağiçin) Lâv çı karmak, indifa etmek. * (öfke vb. için) Patlarcası na dı ş arıvurmak. püskürteç * Sı vı larıve toz durumundaki maddeleri gaz veya toz durumunda saçmaya yarayan alet, pülverizatör. püskürtme * Püskürtmek iş i. * Sulu boya püskürterek çeş itli tonlarda yüzeyler elde etme tekniğ i veya bu teknikle yapı lmı şresim. * Püskürtülerek yapı lmı ş . * Sı çramı ş , fı rlamı ş . püskürtme makinesi * Püskürteç. püskürtme tabancası * Vernik veya boya sı vı ları nıbası nçlıhava yardı mıile püskürterek sürmekte kullanı lan tabanca biçiminde araç. püskürtmek * Hı zla ve savurtarak çı karmak. * Fı ş kı rtmak. * Geri dönmek zorunda bı rakmak. püskürtü

* Püskürme durumunda bulunan yanardağdan çı kan maddelerin bütünü, lâv.

püskürtücü * Püskürtmek iş ini yapan araç veya kimse. püskürtülme

* Püskürtülmek iş i. püskürtülmek * Püskürtmek iş i yapı lmak. püskürtüş * Püskürtmek iş i veya biçimi. püskürük * Yanardağ ı n püskürmesiyle ortaya çı kan. püskürük külte * Yanardağ ı ndan püskürme sonucu katı laş mı şduruma gelen taş . püskürük taş * Püskürük. püslü püstül püsür

püsürlü

* Bkz. süslü püslü. *İ rinle dolu kabarcı k veya sivilce. * Bir ş eyin can sı kı cı , karı ş ı k ayrı ntı sıveya pürüzü. * Can sı kı cı , istenmeyen kimse. * Tembel, kalpazan. * (ip, saç vb. için) Karı ş ı k, dolaş ı k. * (işiçin) Karı ş ı k, kusurlu. * Bkz. bok püsür. * Püsürü olan, pürüzlü.

püsürsüz * Püsürü olmayan, pürüzsüz. pütür

* Küçük kabarcı k, çı kı ntı , pürüz, pürtük.

pütür pütür * Üzerinde pek çok pütür bulunan. * Sertleş ip çatlamı ş . pütürlenme * Pütürlenmek iş i. pütürlenmek * Pütürlü olmak. pütürlü * Pütürü olan, pürüzlü, pürtüklü. pütürsüz

* Pütürü olmayan.

pütürsüzlük * Pütürsüz olma durumu. -r

* Ünlü ile biten fiillere eklenen genişzaman eki.

r, R

* Türk alfabesinin yirmi birinci harfi. Re adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümlü, sürtünücü dişeti ünsüzünü gösterir. Ra -ra / -re

* Radyum'un kı saltması . *İ simlerden yer ve zaman zarfıtüreten ek.

Rab * Tanrı . rabbanî

Rabbena

* Tanrı 'dan gelen, ş eytanî karş ı tı . * Tanrı 'ya ulaş mı ş . * Tanrı , Tanrı m.

rabbena hakkıiçin * ant içerken inandı rmak için kullanı lı r. rabbim

* Tanrı m.

rabı t * Bağ , bağ lama. rabı t edatı * Bağ laç. rabı ta

rabı talı

rabı tası z

* Bağ layan ş ey, bağ. *İ lgi, iliş ki. * Bağ lı lı k. * Birbirini tutma, tutarlı k. * Düzen, sı ra. * Düzgün, düzenli. * Sözünü bilen, tutarlı , ağı rbaş lı . * Düzensiz, birbirini tutmaz. * Ağı rbaş lıolmayan, tutarsı z. * Birbirine bağlıveya tutarlıolmadan.

rabı tası zlı k * Rabı tası z olma durumu. raca

* Hindistan'da prenslere verilen unvan, mihrace.

raci * Geri dönen. * Dokunan, ilgilendiren, dayanan. raci olmak * dokunmak, dayanmak, ilgilenmek. racon

* Yol, yöntem, usul. * Gösteriş , fiyaka. racon kesmek * görünüş e göre hüküm vermek. * gösterişyapmak. radansa

* Yelkenlere açı lan deliklere ve halat ilmiklerine geçirilen metal halka.

radar * Radyo dalgaları nı n yankı sı nı alarak cisimlerin yerini ve uzaklı ğı nıbulabilen, genellikle uçak ve gemilerde kullanı lan cihaz. *İ çgüdü, seziş . radarcı

* Radar kullanan veya radarı n bakı m ve onarı mı yla görevli kimse.

radarcı lı k * Radarcı nı n görevi. radde

* Derece, kerte.

raddelerinde * (zaman için) Sı raları nda, suları nda. radika

* Yapraklarısalata olarak yenen baharlı , çok yı llı k bir bitki (Taraxacum officinale).

radikal * Köklü, kesin, kökten. * Köktenci. radikalizm * Köktencilik. radikalleş me * Radikalleş mek durumu. radikalleş mek * Köktenci olmak. * Kesin durum almak. radon

* Atom numarası86, atom ağı rlı ğı222 olan, radyum tuzunun su ile iş lenmesinden, hidrojen ve oksijenle karı ş ı m durumunda elde edilen, boru yardı mı yla sı vıhava içinden geçirilerek karı ş ı mdan ayrı lan radyoaktif element. Kı saltmasıRn. radyan

* Bir dairede yarı çap uzunluğundaki yay parçası nıgören merkez açı ya eş it açıölçme birimi. * Iş ı n veya ı sıyayan.

radyasyon * Iş ı nı m. radyatör

* Bir akaryakı tı n yanması ndan veya sı cak bir akı ş kandan aldı ğ ıı sı yıdı ş arı ileten dilimli borulardan oluş an ı sı tma aracı . * Bağ lıbulunduğu motordaki ı sıderecesinin yükselmesini önleyen soğutucu. radyatörcü

* Radyatör yapan, satan, onaran veya döş eyen usta. radyo * Elektrik dalgaları nı n özelliğinden yararlanarak seslerin iletilmesi sistemi. * Elektrik dalgaları yla düzenli olarak yayı n yapan istasyon ve bu istasyonun programları nıdüzenlemekle görevli kuruluş . * Radyo istasyonları nı n yayı nları nıalan araç. radyo etkinliği * Iş ı n etkinlik, radyoaktivite. radyo evi

* Radyo yayı mıyapı lan yapı .

radyo gazetesi * Radyo aracı lı ğı ile yayı mlanan haber, yorum ve ropörtajları n tümü. radyo istasyonu * Radyo vericilerinin bulunduğ u merkez. * Radyoda alı nan veya bulunan her bir yayı n. radyo muhabiri * Radyo haber ve röportajları nıhazı rlayan gazeteci. radyo oyunu * Radyoda oynanmak ve seslendirilmek üzere yazı lan oyun. radyo taksi * Telsiz telefon ağı ile bir ş irkete veya durağ a bağ lı olarak çalı ş an taksi. radyo yayı nı * Doğrudan kamuya seslenen ve sesli programlarıyayan iletiş im aracı . radyoaktif * Iş ı n etkinliği olan, ı ş ı n etkin. radyoaktif izotoplar * Bazıhastalı kları n teş hisinde ve iyileş tirilmesinde yararlanı lan izotoplar. radyoaktifleş tirme * Bir elementi radyoaktif duruma getirmek. radyoaktiflik * Radyoaktif olma durumu. radyoaktivite * Alfa, beta, gama ı ş ı nları nı yayma özelliği, ı ş ı n etkinliğ i. radyobiyoloji *Xı ş ı nları nı n canlıdokular üzerindeki etkisini inceleyen bilim. radyocu

* Radyo yapan, onaran veya satan kimse. * Radyoda görevli kimse. * Radyo yapı lan veya onarı lan yer.

radyoculuk * Radyo yapma, onarma veya satma iş i. * Radyo kuruluş ları nıiş letme ve yönetme iş i. radyoelektrik * Fiziğ in elektromanyetik dalgaları n araş tı rı lması ve uygulanmasıile ilgili bölümü.

radyoelektriksel * Radyoelektriğ e iliş kin. * Radyofrekans. radyoelektronik * Elektroniğ in radyoelektriğ e uygulanması . radyofizik * Radyoelektriğ e iliş kin olaylarıinceleyen bilim dalı . radyofizyoloji * Radyobiyoloji. radyofoni * Elektromanyetik dalgaları n özelliklerinden yararlanarak sesleri ileten sistem. radyofonik * Radyo ile ilgili, radyo ile verilen. radyofonik ses * Radyoda konuş ma yapmaya uygun ses. radyofoto * Fotoğraf, yazıgibi görüntülerin radyo dalgaları yla uzaktan iletilmesini sa ğ layan sistem. * Bu sistemle alı nan fotoğ raf. radyografi *Xı ş ı nları ndan yararlanı larak resim çekme. * Bu teknikle alı nan fotoğ raf. radyogram * Telsiz telgrafla verilen haber ve bunun yazı lıolduğ u kâğ ı t. radyoizotop * Doğal bir elementin radyoaktif izotopu. radyokimya * Radyoaktif cisimleri ve onları n kimyasal özelliklerini inceleyen bilim dalı . radyolink

* Radyo, telefon, televizyon ve teleks gibi iletiş im araçları nı n kablo bağlantı sıolmaksı zı n, istasyonlar arası nda veya stüdyo ile verici istasyon arası nda yüksek frekanslı radyo dalgalarıile bağlantıkurmaya yarayan sistem. radyolog radyoloji

* Iş ı n bilimi uzmanı ,ı ş ı n bilimci. * Iş ı k, elektrik ve ı sı ı ş ı nı mları nı n uygulama alanları nıinceleyen bilim dalı ,ı ş ı n bilimi.

radyometre * Iş ı nölçer. radyometri * Iş ı ma ş iddetinin ölçümü. radyometrik * Radyometri ile ilgili. radyoskopi * Bir organ veya cismin ı ş ı nlar altı nda muayenesi.

radyoteknoloji * Elektro filmi çekme tekniğ i. radyotelefon * Telsiz telefon. radyotelgraf * Telsiz telgraf. radyoterapi *Xı ş ı nları nı n biyolojik etkisine dayanan tedavi yöntemi. radyum

* 1898 yı lı nda Pierre Curie ve eş i tarafı ndan bulunan, atom numarası88, atom ağ ı rlı ğ ı226,05 olan, 700° C de eriyen, soğ ukta suyu ayrı ş tı ran, ı ş ı n etkinliğ i çok bir element. Kı saltmasıRa. raf

* Üstüne öte beri koymak için dolaba veya bir dolabı n içine birbirine paralel olarak tutturulmuş , genellikle geniş , uzun tahta veya metal levha. rafa koymak (veya kaldı rmak) * savsamak, artı k üstünde durmamak, ihmal etmek. rafadan

* Kaynar suda kabuğ u ile az piş irilmiş(yumurta), alakok.

Rafı zî * Rafı zîliği benimseyen kimse. Rafı zîlik rafinaj rafinatör

* Şiî mezhebinin bir kolu ve bu koldan olanları n inancı . * Arı tı m. * Odun liflerini içinde bulunabilecek yabancı maddelerden arı tma ünitesi.

rafine *İ ncelmiş , ince, arı tı lmı ş , saflaş tı rı lmı ş . * Hassas, duygulu, nazik, ince, seçkin. rafineri * Arı tı m evi, tasfiyehane. rafit rafting rafya

ragbi rağ bet

* Bazıhayvan ve bitki hücrelerinde bulunan, iğne biçiminde billûr madde. * Özellikle ı rmaklarda azgı n sular arası nda yapı lan salcı lı k, sal yarı ş ı . * Afrika ve Amerika'da yetiş en, iri gövdeli, uzun yapraklı palmiye (Raphie). * Bu palmiyenin dokuma iş lerinde kullanı lan lifleri. * Palmiye liflerinden yapı lmı şolan. * Bkz. rugby. *İ stek, arzu. * Beğ enme, itibar.

rağ bet etmek (veya göstermek) * istemek, beğ enmek, istekle karş ı lamak. rağ bet görmek (veya kazanmak) * istenilmek, beğ enilmek, istekle karş ı lanmak. rağ betli

*İ stek gören, rağbet gören, rağ bet edilen.

rağ betsiz *İ steksiz, gönülsüz, rağbet etmeyen. *İ stenilmeyen, rağ bet edilmeyen. rağ betsizlik *İ steksizlik, gönülsüzlük, rağbet etmeme. *İ stenilmeme, rağbet edilmeme. rağ m *İ nadı na davranma. rağ men rağ mı na rahat

* Karş ı n. * "bir ş eye karş ıterslik olsun diye, inadı na" anlamı yla kullanı lı r. *İ nsanda üzüntü, sı kı ntı , tedirginlik olmama durumu, huzur. * Üzüntü, sı kı ntıve tedirginliğ i olmayan. * Sı kı nt ı veya yorgunluk, tedirginlik vermeyen. * Aldı rmaz, gamsı z. * Kolay bir biçimde, kolaylı kla. * "Hazı r ol" durumunda bulunanlara, oldukları yerde serbest bir durum almalarıiçin verilen komut.

rahat batmak * iyi bir durumdayken bu durumu olmayacak sebepler yüzünden bı rakanlar için sitem yollu söylenir. rahat bı rakmamak (veya vermemek) * tedirgin etmek. rahat döş eği * Ölüyü kaldı rı ncaya değin içinde yatı rdı kları döş ek. * Bir kimsenin öldüğü yerden söz edilirken deniz, savaşalanıgibi yerlere karş ı t olarak evindeki yatağ ı nıve dolayı sı yla evini anlatı r. rahat durmak * yaramazlı k etmemek veya kı mı ldamamak. rahat duruş * Vücudun alı ş tı rmalar arası nda dinlendirilmesi için, eller arkaya dik olarak birleş tirilmiş , bacaklar önde veya yana yarı m adı m duruş unda aldı ğ ıgevş ek durum. rahat etmek * sı kı ntı sı z durumda olmak, ferahlanmak, dinlenmek. rahat kı çı na batmak * bulunduğ u rahat durumun değerini bilmemek. rahat olmak * üzüntülü, sı kı ntı lıveya tedirgin durumda olmamak.

rahat rahat * Rahat bir biçimde, kolaylı kla. rahat yüzü görmemek * hiç rahat etmemek. rahatça * Rahat (bir biçimde). rahatıkaçmak * rahatsı z, tedirgin olmak, üzülmek. rahatı na bakmak * hiçbir ş eye aldı rı şetmeyerek rahatı nısağ lamaya çalı ş mak. rahatlama * Rahatlamak iş i. rahatlamak * Üzüntü, sı kı ntı , tedirginlik veren veya bir ihtiyacı n giderilmesi durumun ortadan kalkması , azalması yla rahata kavuş mak. rahatlatma * Rahatlatmak iş i. rahatlatmak * Rahatlaması nısağ lamak, ferahlatmak. rahatlı k

rahatlı kla rahatsı z

* Üzüntüsü, sı kı ntı sı , tedirginliğ i olmama durumu, rahat. * Yorgunluk veya sı kı ntıvermeme durumu. * rahat bir biçimde, kolaylı kla. * Rahat olmayan, tedirgin, huzursuz. * Rahat kullanı lmayan, sı kı ntı , tedirginlik veren. * Hasta, keyifsiz.

rahatsı z etmek * rahatı nıbozmak, rahatı nı , keyfini kaçı rmak. rahatsı z olmak * rahatıbozulmak, keyfi kaçmak, sağlı ğıbozulmak. rahatsı zlanma * Rahatsı zlanmak iş i. rahatsı zlanmak * Sağlı ğıbozulmak, hastalanmak, rahatsı z olmak. rahatsı zlaş ma * Rahatsı zlaş mak iş i veya durumu. rahatsı zlaş mak * Rahatsı zlanmak. rahatsı zlı k * Rahatsı z olma durumu, tedirginlik. * Hastalı k.

rahatsı zlı k duymak * tedirgin olmak, huzurunun ve rahatı nı n kaçtı ğı nıhissetmek. rahatsı zlı k vermek * rahatı nıbozmak, rahatı nı , keyfini kaçı rmak. rahibe * Kadı n rahip. rahibelik

rahim rahîm rahip

* Rahibe olma durumu. * Rahibenin görevi. * Döl yatağı . * Koruyan, acı yan, merhamet eden. * Hristiyanlarda genellikle manastı rda yaş ayan din adamı , keş iş .

rahiplik * Rahip olma durumu. * Rahibin görevi. rahle * Üzerinde kitap okunan, yazıyazı lan, bazı larıaçı lı p kapanabilen alçak, küçük masa. rahleitedrisinde * yetiş me, eğitim, düş ünce bakı mı ndan "o kimsenin etkisinde" anlamı nda kullanı lı r. rahman rahmanî

* Herkese, her canlı ya merhamet eden Tanrı . * Tanrıile ilgili, tanrı sal, ş eytanî karş ı tı .

rahmet * Birinin suçunu bağ ı ş lama, yarlı gama, merhamet etme. * Yağmur. rahmet okumak * Tanrı 'nı n merhamet ve bağı ş laması için dua etmek. * biri, kötü bir kimseden daha kötü çı kmak. rahmet olsun canı na * "Allah rahmet eylesin" anlamı nda ölüler anı lı rken kullanı lan iyi dilek sözü. rahmetli

* "Tanrı 'nı n rahmetine kavuş muş , yarlı ganmı ş " anlamı nda ölmüşkimseleri saygı yla anmak için ad veya unvanları nı n baş ı na getirilir, merhum. * Ölmüşbir kimsenin adıyerine kullanı lı r. rahmetli olmak * ölmek. rahmetlik * Rahmetli. rahmetlik olmak * ölmek.

rahne raht

* Gedik, yarı k. * At takı mı . * Yolda lâzı m olacak ş eyler. * Döş eme vb. takı mları . * Pencere ve kapıkanatları nı çerçeveye tutturan menteş e takı mı .

rahvan * Koş arken bir yandaki iki bacağ ı nı aynı anda atan binek hayvanları nı n biniciyi sarsmayan koş ma biçimi. * Bu biçimde koş an (binek hayvanı ). * (binek hayvanıiçin) Bu biçimde koş arak. -rak / -rek * Sı fatları n karş ı laş tı rma derecesini türeten ek: ufarak "ufakça", küçürek "daha küçük" vb. rakam * Sayı ları göstermek için kullanı lan iş aretlerden her biri. * Bu iş aretlerle yazı lmı şsayı . * Nicelik, miktar. rakamlama * Rakamlamak iş i. rakamlamak * Bas notaları nı n üstüne akortları nıbelirten rakam koymak. rakamlı

* Rakamıolan, içinde rakam bulunan.

raket

* Pingpong, tenis gibi oyunlarda topa vurmak için kullanı lan, oval tahta bir kasnağ a gerilmişbir ağla veya lâstikle kaplanmı şolan, uzunca saplıaraç, vuraç. rakı

* Üzüm, incir, erik gibi meyvelerin alkolle mayalanarak damı tı lması yla elde edilen içki.

rakıâlemi * Rakımeclisinde gerçekleş tirilen eğ lence. rakıbardağ ı * Rakıiçmek için özel olarak üretilen, dar ve uzunca bardak. rakımeclisi * Rakıveya baş ka içki içip yemekler, mezeler yiyerek vakit heçirilen, çalı nı p söylenerek eğ lenilen toplantı . rakı cı

rakı cı lı k rakı m

* Rakıyapan veya satan kimse. * Rakıiçen (kimse). * Rakıyapmak veya satmak iş i. * Yükselti.

rakibe * Kadı n rakip. rakik

*İ nce, narin. * Merhametli, yufka yürekli. rakip

* Herhangi bir iş te, bir yarı ş ta, birbirini geçmeye çalı ş an, aynış eyi elde etmeye uğ raş an (kimse).

rakiplik * Birbirine rakip olma durumu, rekabet. rakipsiz rakit rakkas

rakkase

* Daha üstünü, daha iyisi bulunamayan (kimse veya ş ey). * Durgun (su). * Sarkaç, pandül. * Raksımeslek edinmişerkek. * Raksımeslek edinmişkadı n.

rakkaslı * Sarkacı olan. rakor

* Sı hhî tesisatta iki boruyu döndürmeden birbirine bağlanması nısağ layan bağ lantı parçası .

rakorlu musluk * Hortum bağ lamak için kullanı lan musluk. raks

* Dans. * Salı nı m.

raks aksağ ı * Klâsik Türk müziğ inde bir küçük usul. raksetme * Raksetmek iş i. raksetmek * Oynamak, dans etmek. ralli

* Yarı ş macı ları n otomobille belli yolları izleyerek ve özel kurallara uyarak belirli bir yere ulaş maları na dayanan otomobil yarı ş ması . rallici ram

* Ralliye katı lan yarı ş macı . * Boyun eğen, kendini baş kası nı n buyruğuna bı rakan.

ram etmek * boyun eğ dirmek, itaat ettirmek. ram olmak * boyun eğ mek, itaat etmek. ramak

* "Bir ş eyin olması na çok az kalmak" anlamı na gelen ramak kalmak deyiminde geçer.

ramazan

* Ay takviminin dokuzuncu ayı , üç aylar adıverilen recep, ş aban ve ramazan ayları nı n sonuncusu, oruç tutulan ay. Ramazan Bayramı * Şeker Bayramı . ramazan davulu * Ramazan günlerinde oruç tutacaklarısahura kaldı rmak için mahalle araları nda çalı nan davul. ramazan keyfi * Oruç tutanlarda iftar saatine yakı n görülen sinirlilik. ramazan pidesi * Ramazan ayı nda özel olarak yaptı rı lan susamlıpide. ramazan topu * Ramazan günlerinde sahur ve iftar vakitlerini halka duyurmak için atı lan top. ramazaniyelik * Ramazanda iftar ve sahurda yenmek için alı nan yiyecekler. ramazanlı k * Ramazan için ayrı lmı ş(yiyecek). rambo * Dövüş çü. rami

* Isı rgangillerden, Çin, Vietnam ve Malezya'da yetiş en değ erli bir bitki (Boehmeria nivea). * Bu bitkinin dokumacı lı kta kullanı lan lifi. * Atı cı , atan kimse.

ramp * Bir tiyatro sahnesinin önünde, ı ş ı k ve ı ş ı ldakları n yerleş tirildiğ i, izleyiciye en yakı n yer. ramp ı ş ı ğı na çı karmak * bir oyunu sahnelemek. rampa

* Bir arazinin, bir kara yolunun, bir demir yolu hattı nı n yatay doğrultuya göre yokuşolan bölümü. * Özellikle istasyonlarda, vagonlara eş ya yüklemek veya boş altmak için yapı lan, ambarı n önünde bulunan set. * Bir vagonu raya sokmak veya raydan çı karmak için kullanı lan araç. * Bir geminin bir baş ka gemiye, dubaya, iskeleye veya sala değ ecek biçimde yanaş ması . *İ ki ağacıveya takozlarıbirbirine kenetlemek için kullanı lan, uçlarıeğriltilmişve sivriltilmişdemir çubuk. * Füzeli mermi veya makinelerin, havaya fı rlatı lmak için üstüne yerleş tirildikleri eğik destek.

rampa etmek * taş ı t bir yere, bir ş eye veya bir baş ka taş ı ta yanaş mak. * birinin içki masası na çağ rı lmadı ğıhâlde oturmak. rampacı * Deniz savaş ları nda, borda bordaya savaş ı ldı ğ ı nda karş ıgemiden gelen saldı rı ları önleyen veya düş man gemisine atlayı p savaş an er. rampalama * Rampalamak iş i. rampalamak * Rampa etmek.

rampalı * Yokuş u olan. randa

* Gemilerin mizana direğ inin gerisindeki yelken.

randevu * Belli bir saatte, belli bir yerde iki veya daha çok kiş i arası nda kararlaş tı rı lan buluş ma. randevu almak * bir kimseden belli bir saat ve yerde buluş mak için söz almak, gün almak. randevu evi * Gizli fuhuşamacı yla iş letilen ev. randevu vermek * belli bir saatte, belli bir yerde biriyle buluş mak için söz vermek. randevucu * Randevu evi iş leten kimse. randevuculuk * Randevucunun iş i. randevulaş ma * Randevulaş mak iş i. randevulaş mak *İ ki veya daha çok kiş i belli bir yerde veya zamanda buluş mak için sözleş mek. randevusu olmak * belli bir saatte, belli bir yerde buluş mak için biriyle sözleş mişolmak. randı man * Verim. randı manlı * Verimli. rant

* Bir mal veya paranı n, belirli bir süre içinde emek verilmeden sağ ladı ğ ıgelir, getirim.

rantabilite * Yatı rı lmı şsermayenin bir kuruluş un veya bir plâsman konusunun gelir sağ layabilme olanağ ı , verimlilik. rantabl rantçı rantçı lı k

* Gelir getiren, kâr sağlayan, verimli, getirimli. * Rant iş iyle uğ raş an kimse. * Rantçı nı n yaptı ğ ıiş .

rantiye * Bankada bulunan paranı n faiziyle veya sahibi bulunduğ u değ erli evrakı n (hisse senedi vb.) geliriyle yaş ayan kimse, getirimci. rantiyeci * Rantçı . rantiyecilik

* Rantçı lı k. ranza * Gemi, tren, kı ş la, yatı lı okul gibi yerlerde üst üste yapı lan yatak yeri. rap rap rap rapor yazı .

* "Birdenbire durmak" anlamı nda rap diye durmak deyiminde geçer. * Bir birliğ in, yürüyüşdüzenine girmişbir topluluğun, uygun adı m yürürken çı kardı ğıses. * Herhangi bir iş te, bir konuda yapı lan inceleme ve araş tı rma sonucunu, düş ünceleri veya gözlemleri bildiren

* Hastalı ğı n teş hisini, hastanı n durumunun gerektirdiğ i dinlenme vb. ni gösteren, doktor veya doktorlar kurulunca verilen yazı . rapor vermek * herhangi bir konuda yapı lan inceleme, araş tı rma sonucu; düş ünce veya gözlemleri yazı yla bildirmek. raporcu

* Bir iş i, bir konuyu inceleyerek onunla ilgili rapor vermekle görevli kimse.

raporlama * Raporlamak durumu. raporlamak * Rapora bağ lamak, rapor hâline getirmek. raporlu

* Raporu olan. * Hastalandı ğıiçin rapor alarak iş inden ayrı lmı şolan. * Ruh sağ lı ğ ı nı n bozuk olduğ unu bildiren raporu olan, kaçı k.

raportör * Sözcü. raportörlük * Sözcülük. rappadak rapsodi

rapten

* Ansı zı n, beklenmedik bir biçimde ve anda. *İ çinde, Homeros'un ş iirlerindeki olaylardan birini iş leyen ş arkıveya parça. * Millî veya mahallî konulardan esinlenerek oluş turulmuşmüzik eseri. * Bağ lıolarak, tutturulmuşbiçimde.

raptetme * Raptetmek iş i. raptetmek * Bir ş eyi bir yere iliş tirmek, tutturmak. raptiye araç.

* Düz, genişbaş lı , kı sa bir çivi görünüş ünde, kâğ ı t veya karton gibi ş eyleri bir yere tutturmak için kullanı lan

raptiyeleme * Raptiyelemek iş i.

raptiyelemek * Raptiye ile tutturmak. raptiyelenme * Raptiyelenmek iş i. raptiyelenmek * Raptiye ile tutturulmak. rasat * Gözlem. rasatçı

* Gözlemci.

rasathane * Gözlem evi, observatuvar. rası t

* Gözleyici.

raspa törpü.

* Demir, tahta yüzeylerdeki boya, pas gibi ş eyleri çı karmak, pürüzleri gidermek için kullanı lan iri diş li bir * Kunduracı lı kta köselenin yüzünü sı yı rmaya ve perdahlamaya yarayan alet.

raspa etmek * raspalamak. raspa taş ı * Gemi güvertelerini temizlemek için kullanı lan sünger taş ı . raspacı

* Raspa yapan (kimse).

raspalama * Raspalamak iş i. raspalamak * Raspa kullanarak boyaları , paslarıkazı mak, pürüzleri gidermek veya iki yüzeyi birbirine yapı ş tı rmak, oturtmak. raspalanma * Raspalanmak iş i. raspalanmak * Raspalamak iş ine konu olmak. rast

* Doğru. * Tesadüf. * (atı lan ş ey) Hedefi vurma.

rast * Klâsik Türk müziğ inde bir makam. rast gelmek * düş ünmediği, ummadı ğıhâlde karş ı laş mak, rastlamak, tesadüf etmek. * düş ünmediği veya düş ülmediğ i hâlde payı na düş mek. * (atı lan ş ey) hedefi bulmak. * tesadüf etmek, denk gelmek.

rast getirmek * rast gelmesini sağlamak. * kollamak, seçmek. * aranmakta olan bir ş eyi veya kimseyi umulmadı k bir yer veya zamanda bulmak. * (Tanrı ) uygun getirmek, baş arı lıkı lmak. rast gitmek * uygun düş mek, istenilen biçimde geliş mek. rastgele * Herhangi bir, geliş igüzel. * Seçmeden, iyisini kötüsünü ayı rmadan, geliş i güzel, lâlettayin. * "İ ş iniz rast gitsin" anlamı nda kullanı lan iyi dilek sözü. rastgeliş * Rast gelmek iş i veya biçimi. rastı k * Kadı nları n kaş ları nıveya saçları nı boyamak için sürdükleri siyah boya. * Sürme mantargillerin yol açtı ğıve tanelerin içini kurum karasıbir tozla dolduran ekin hastalı ğ ı , sürme. rastı k çekmek * rastı k sürmek. rastı klı rastlama

* Rastı k sürülmüşolan (kaşveya saç). * Rastlamak iş i.

rastlamak * Bir kimse ile karş ı karş ı ya gelmek, karş ı laş mak, rast gelmek, tesadüf etmek. * (atı lan ş ey) Hedefi bulmak, rast gelmek. rastlanma * Rastlanmak iş i veya durumu. rastlanmak * Karş ı laş mak, rast gelinmek, tesadüf edilmek. rastlantı * Bilgiye, isteğ e, kurala veya belli bir sebebe dayanmaksı zı n oluveren karş ı laş ma, tesadüf. rastlaş ma

* Rastlaş mak iş i.

rastlaş mak * Birbiriyle karş ı laş mak, birbirine rastlamak, tesadüf etmek. * Aynızamanda olmak, üst üste gelmek. rastlayı ş * Rastlamak iş i veya biçimi. rasyon * Bir hayvanı n 24 saatlik bir periyot için besin maddeleri ve enerji ihtiyacı nısağ layan toplam yem miktarı . rasyonalist * Akı lcı , usçu. rasyonalite * Ussallı k.

rasyonalizasyon * Ussallaş tı rma, akla dayattı rma. rasyonalizm * Akı lcı lı k, usçuluk. rasyonel

* Usa dayanan, ölçülü, ussal, hesaplı .

rasyonel sayı * Tam veya kesirli sayı ları n ortak adı . rasyonelleş me * Rasyonelleş mek durumu. rasyonelleş mek * Rasyonel duruma gelmek. rasyonelleş tirme * Rasyonelleş tirmek iş i. rasyonelleş tirmek * Rasyonel duruma getirmek. raş e

* Titreyiş , ürkme.

raş elenme * Raş elenmek durumu. raş elenmek * Titremek, ürpermek. raş î * Rüş vet veren kimse. raş itik

* Raş itizm hastalı ğ ı na yakalanmı ş(çocuk).

raş itizm

* Çocuklarda kalsiyum, fosfor eksikliğ inden veya dengesizliğinden ileri gelen, biçim bozukluğuna sebep olan kemik hastalı ğ ı . ratanya

* Kara buğ daygillerden, 20-40 cm yükseklikte, basit yapraklı , kökü sürgün kesici olarak kullanı lan ağ aççı k (Krameria triandra). rate

ratı p rating

* Büyük fare. * Yaş lı , verimsiz, geçimsiz (kimse). * Yaş , nemli. * Reyting.

raunt * Bkz. dönem. ravent

* Karabuğdaygillerden, 1-2 m yükseklikte, büyük yapraklı , beyaz çiçekli, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Rheum officinale). ray

* Tren, tramvay gibi taş ı tlarda tekerleklerin üzerinde hareket ettiği demir yol.

rayba * Pürüzalı r. raydan (veya rayı ndan çı kmak) * düzeni bozulmak, alt üst olmak. rayı na girmek * (bir iş , bir giriş im) düzene sokulmak, iyi bir duruma getirilmek. rayı na oturtmak * bir iş i yoluna, yöntemine koymak, düzgün iş ler duruma getirmek. rayiç * Bir para veya biriminin malı n satı şve sürüm değ eri. rayiç fiyat * Bir para biriminin malı n sürüm değeri, piyasa fiyatı . rayiha rayihalı

* Koku, güzel koku. * Güzel kokulu.

razakı * Kalı nca kabuklu, iri ve uzunca taneli, ş ekeri çok bir tür üzüm. razı

* Uygun bulan, benimseyen, isteyen, kabul eden.

razıetmek * kabul etmek. razıgelmek * uygun bulmak, kabul etmek. razıolmak * uygun bulmak, beğenmek, benimsemek, istemek, kabul etmek. razmol Rb Re

*İ ri, Kepekli un. * Rubidyum'un kı saltması . * Renyum'un kı saltması .

re * Re harfinin adı . re

-re

* Gam (II) dizisinde do ile mi arası ndaki ses. * Bu sesi gösteren nota kı saltması .

* Bkz. -ra / -re. reaksiyon * Tepki, aksülâmel. * Tepkime. reaktör * Yakı t olarak çevre havayıkullanan ve pervanelerin yardı mı olmaksı zı n doğrudan doğ ruya tepki ile çalı ş an, iki ucu açı k boru biçiminde itici. * Bir katalizör yardı mı yla kimyasal tepkime yaparak üretim elde edilen endüstri kuruluş u. realist

* Gerçekçi.

realist olmak * gerçekçi olmak. realite realizm

* Gerçek, gerçeklik. * Gerçekçilik.

reasürans * Bir sigorta ortaklı ğ ı nı n sigorta ettiği paranı n bir bölümünü, olabilecek zarara karş ı , baş ka bir ortaklı ğ a yeniden sigorta ettirmesi iş i. reaya

rebabî

rebap

* Bir hükümdarı n yönetimi altı ndaki halk. * Tanzimat'tan önce Osmanlıİ mparatorluğunun Müslüman olmayan uyrukları . * Hristiyan. * Rebap çalan kimse. *İ nce, duygulu. * Gövdesi Hindistan cevizi kabuğundan yapı lmı şuzun saplısaz.

rebiyülâhı r * Ay takviminin dördüncü ayı , küçük mevlit ayı . rebiyülevvel * Ay takviminin üçüncü ayı , büyük mevlit ayı . recep recim

* Ay takviminin yedinci ayı , üç ayları n birincisi. * Taş a tutma, taş a tutarak öldürme.

recmetme * Recmetmek iş i. recmetmek * Taş a tutmak, taş a tutarak öldürmek. reçel reçelci

* Meyveleri ş ekerle kaynatarak hazı rlanan tatlı . * Reçel yapan veya satan kimse.

reçelcilik reçellik reçete

* Reçel yapma ve satma iş i. * Reçel yapmaya uygun veya reçel yapmak için ayrı lmı şolan (meyve). * Üzerinde doktorun hastasıiçin gerekli gördüğü ilâçlarla, bunları n kullanı lı şbiçimleri yazı lıolan kâğ ı t. * Yol, yöntem, çare. * Yemek veya halk tedavisinde kullanı lan ilâç tarifesi.

reçete gibi * okunaksı z (yazı ). reçeteli

* Reçete karş ı lı ğı nda satı lan (ilâç).

reçetesiz * Reçete aranmaksı zı n satı lan (ilâç). reçeteyi yaptı rmak * reçetede yazı lıolan ilâçlarıhazı rlatmak veya satı n almak. reçine

* Bazıbitkilerde, özellikle çamlarda oluş an, katıveya yarıakı ş kan organik salgımaddesi. * Sonsuz polimerleş me ile elde edilen, büyük moleküllü yapay madde.

reçine kanalı * Genellikle çam türü ağaçlarda bulunan, baş kesitte (gözeneklere benzeyen) küçük noktalar hâlinde görülen, içi reçine dolu bölüm. reçine kesesi * Ağacı n yı l arası nda görülen, içi reçine dolu kese biçimindeki bölümler. reçine yağı * Reçineden çı kan yağ. reçineli * Özünde reçine bulunduran. redaksiyon * Yazı lmı şbir metin üzerinde gereken düzeltmeleri yaparak yazı yıyayı ma hazı r duruma getirme. * Yazıyazma, kaleme alma. redaktör

* Yazı lmı şbir metin üzerinde gereken düzeltmeleri yaparak yazı yıyayı ma hazı r duruma getiren kimse. * Yazıyazan, bir yazı yı kaleme alan kimse.

redaktörlük * Redaktörün görevi. reddedilme * Reddedilmek durumu veya biçimi. reddedilmek * Reddetmek iş ine konu olmak. reddediş * Reddetmek iş i veya biçimi. reddetme

* Reddetmek iş i. reddetmek * Verilen veya yapı lmasıistenen bir ş eyi kabul etmemek, geri çevirmek. * (aileden olan birini) Aileden bir kiş i olarak saymamak, tanı mamak. * Yalanlamak, çürütmek. reddeyleme * Reddeylemek iş i veya durumu. reddeylemek * Reddetmek. reddiye

* Bir düş ünceyi, bir öğ retiyi çürütmek için yazı lan yazı .

reddolunma * Reddolunmak iş i veya durumu. reddolunmak * Verilen veya yapı lmasıistenen bir ş ey kabul edilmemek, geri çevrilmek. redevans * Bir berat, lisans hakkıveya ticarî marka sahibinin bunu devrettiğ i firmalardan aldı ğ ımaddî karş ı lı k. redif

redingot

* Son dönem Osmanlıordusunda, askerlik görevini bitirdikten sonra yedeğe ayrı lan er. * Şiirde uyaktan sonra tekrarlanan aynıanlamdaki kelime veya ek, yedek. * Arkasıyı rtmaçlı , etekleri uzun, çift sı ra düğ meli, resmî erkek ceketi.

redingotlu * Redingot giymişolan. redoks

* Bir atom veya molekülden ötekine bir veya daha çok elektronun geçiş i olayı .

redresör * Doğrultmaç. redüksiyon *İ ndirgeme. reel

* Gerçek.

reenkarnasyon * Ruh göçü, tenasuh. reeskont * Bir bankanı n elinde bulundurduğ u, vadesi gelmemişsenetlerin bir baş ka bankaya iskonto ettirmesi. refah refahlı refakat

* Bolluk, varlı k ve rahatlı k içinde yaş ama, gönenç. * Müreffeh, rahat, huzurlu. * Arkadaş lı k etme, birlikte bulunma. * Eş lik etme.

refakat etmek * beraberinde gitmek, arkadaş lı k etmek, eş lik etmek. * eş lik etmek. refakatçi

* Hastahanelerde hastanı n yanı nda kalan, hastaya yardı mcıolan kimse.

referandum * Halk oylaması . referans

refetme

* Bir kimsenin yararlı ğ ı nı , yeteneğini gösteren belge. * Baş vurulmasıgereken kaynak. * Refetmek iş i.

refetmek * Yukarıkaldı rmak. * Ortadan kaldı rmak, gidermek. refik * Arkadaş , dost. * Koca, eş , zevç. refika * Eş , karı , zevce. refleks

* Dı ş tan gelen bir uyarı m sonucu doğ an hareket, salgı gibi iç tepkilere yol açan irade dı ş ısinir etkinliği, tepke, yansı . refleks yayı * Uyarı nı n alı nması , duyu siniri ile merkeze iletilmesi, merkezden verilen cevabı n motor sinir ile kasa aktarı lmasısonucunda meydana gelen bir sinir sistemi mekanizması . reflektör reform reformcu

* Gelen ı ş ı klarıyansı tan araç, yansı taç. * Daha iyi duruma getirmek için yapı lan değ iş iklik, iyileş tirme, düzeltme, ı slahat. * Reform yanlı sı ,ı slahatçı .

reformculuk * Eldeki imkânlarla, ihtilâle baş vurmadan toplum düzeninin daha iyi duruma getirilebileceğini, sosyal adaletin sağlanabileceğ ini ileri süren siyasî sistem, ı slahatçı lı k. reformist * Reform yanlı sıolan. reftiye

* Osmanlıİ mparatorluğunda Tanzimat'a kadar ihraç edilen maldan alı nan vergi.

refüj

* Taş ı t trafiğ inin yoğ un olduğu yollarda yayaları n karş ı dan karş ı ya geçmesi için yolun ortası nda düzenlenmiş kaldı rı m, orta kaldı rı m. regaip

* Amine Hatunun Hz. Muhammed'e gebe kaldı ğ ıgece.

* Recep ayı nı n kandil olarak kutlanan ilk cuma gecesi. Regaip Gecesi * Recep ayı nı n ilk cuma gecesi. Regaip Kandili * Hz. Muhammed'in ana rahmine düş tüğü kabul edilen gece. reglân

* Pelerinli bir çeş it palto. * Omuzlardan geçerek boyna kadar uzanan (kol).

regresyon * Diğer bir olayı n belirli bir büyüklüğüne karş ı lı k bulan bir olayı n yaklaş ı k büyüklüğünü bulma amacı nı güden iş lem. regülâtör reha

* Düzenleyici. * Kurtuluş , kurtulma.

rehabilitasyon * Bir kimsenin işyapmaya engel olan sakatlı ğı nıveya yetersizliğ ini gidermek amacı yla uygulanan tedavi, iyileş tirme. rehavet * Vücutta görülen gevş eklik, ağı rlı k, tembellik. rehavet çökmek (veya basmak) * gevş eklik, ağı rlı k duymak ve uyumak istemek. rehber

* Kı lavuz. * Birinin doğ ruyu bulması na yardı mcıolan, yol gösteren kimse veya ş ey, delil.

rehber öğretmen * Öğrencilerin özel durumları yla yakı ndan ilgilenen ve öğ renciye, zorluklar karş ı sı nda yardı mcıolan öğretmen. rehberli rehberlik

* Rehberi olan. * Kı lavuzluk. * Öğrencilerinin sorunları nıöğ renerek onlara yardı mda bulunma.

rehberlik etmek * yol göstermek, kı lavuzluk etmek. rehbersiz * Rehberi olmayan. rehin

* Bir borcun ödeneceğ ine teminat olarak, ödenince, geri alı nmak ş artı yla borçlunun alacaklı ya verdiği değ erli ş ey, tutu, ipotek. rehin etmek * rehin olarak vermek. rehine

tutak.

* Bir anlaş ma, sözleş me veya isteğ in yerine getirilmesini sağ lamak için teminat olarak ele geçirilen kimse,

rehine koymak (veya vermek) * ödünç para almak için değerli bir ş eyi rehin olarak vermek. reis * Baş kan, ser. * Küçük tekne kaptanı . reis bey * \343 baş kan. reis efendi * \343 reisülküttap. reisicumhur * Cumhurbaş kanı . reislik

* Baş kanlı k. * Küçük tekne kaptanlı ğ ı .

reisülküttap * XVII. yüzyı la kadar Osmanlı larda padiş ah divanıkâtiplerinin baş ı , reis efendi. * Tanzimat'tan önce Osmanlıİ mparatorluğunun Dı ş iş leri bakanı . reji

* Tekel idaresine verilen ad. * Sinema, tiyatro, radyo ve televizyon oyunları nda oyunu yönetme.

reji masası * Rejisörün oyunu yönlendirdiğ i yer. reji odası * Yönetmenin çalı ş tı ğ ıoda. rejim

* Yönetme, düzenleme biçimi, düzen. * Perhiz, diyet. * Bir devletin yönetim biçimi. * Akarsu debisinin yı l boyunca gösterdiği değ iş ikliklerin tümü.

rejim yapmak * sağlı ğı korumak veya zayı flamak amacı yla belirli yiyecekleri yemek. rejisör * Tiyatro ve sinema oyunları nda oyuncuları n rollerini dağı tı p oyunu düzenleyen, metin, yorum, dekor, müzik gibi ögeler arası nda birlik sağlamaya çalı ş an sanatçı , yönetmen. rejisörlük * Rejisörün görevi, yönetmenlik. rejisörlük etmek * tiyatro ve sinema sanatı nda yönetmenlik yapmak. -rek rekabet

* Bkz. -rak / -rek. * Aynıamacıgüden kimseler arası ndaki çekiş me, yarı ş ma, yarı ş .

rekabet etmek * yarı ş mak. rekabetçi

* Rekabet yanlı sıolan kimse, yarı ş çı .

rekâket * Kekemelik, pepemelik. rekât

* Namazda bir kı yam (ayakta durma), bir rükû (ayaktayken eğ ilme) ve iki secdeden (yere kapanma) oluş an

bölüm. reklâm

* Bir ş eyi halka tanı tmak, beğ endirmek ve böylelikle sürümünü sağlamak için denenen her türlü yol. * Bu amaç için kullanı lan yazı , resim, film vb.

reklâm etmek * herhangi bir kimseyi veya olayı , durumu açı ğa vurmak, ilân etmek, afiş e etmek, ifş a etmek. reklâm filmi * Herhangi bir ürünü tanı tmak amacı yla çevrilen kı sa metrajlıfilm. reklâm ı ş ı ntı sı * Bkz. spot. reklâm kuş ağı * Reklâmları n yayı mlandı ğıbelirli saat veya dakikalar. reklâm levhası * Herhangi bir ürünü tanı tan, duvara, özel hazı rlanmı şçerçevelere veya yerlere yapı ş tı rı lan, ası lan veya tutturulan ilân. reklâm yapmak * her türlü aracıkullanarak bir ş eyi halka tanı tmak, ünlenmesini sağ lamak. reklâmcı * Reklâm iş i ile uğ raş an kimse. reklâmcı lı k * Reklâmcı nı n iş i. rekolte * Tarı mda bir yı lda derlenen ürünlerin bütünü. rekonstrüksiyon * Yeniden kurma. rekor

* Bir sporda eriş ilmişderecelerin en üstünü. * Daha önce elde edilmemişolan sonucu aş an yeni sonuç.

rekor kı rmak * daha iyi bir derece veya eski rekoru aş ı p yeni, üstün bir sonuç elde etmek. rekortmen * Rekor kı ran kimse. rekortmenlik * Rekor kı rma iş i. rekreasyon

yapma.

*İ nsanları n boşzamanları nda, eğlence ve spor amacıile gönüllü olarak katı ldı kları faaliyetler, yeniden

rekreasyon alanı * Rekreasyon amacı yla özel olarak düzenlenmişalan. rektör * Üniversitenin tüzel kiş iliğ ini temsil eden, yönetimden, öğretimin düzenli yürütülmesinden sorumlu kimse. rektörlük

rektum rekzetme

* Rektörün görevi. * Rektörün makamı . * Göden, göden bağ ı rsa ğ ı . * Rekzetmek iş i.

rekzetmek * Dikmek, saplamak, kurmak. remel * Aruz ölçülerinden biri. * Klâsik Türk müziğ inde bir usul. remi *İ skambillerle oynanan bir tür oyun. remil

* Kumda birtakı m çizgiler çizerek fala bakma. * Bu biçimde bakı lan fal.

remil atmak (veya dökmek) * kumda bir takı m çizgiler çizerek fala bakmak. remilci remilcilik

* Kumla fala bakan kimse. * Remilcinin iş i.

remiz * Sembol, rumuz. Ren geyiği * Geyikgillerden Kuzey Kutbuna yakı n soğ uk bölgelerde koş um hayvanıolarak kullanı lan ve etinden, sütünden, derisinden de yararlanı lan evcil bir memeli türü (Flangifer tarandus). rencide

*İ ncinmiş , kalbi kı rı lmı ş .

rencide etmek * incitmek, kalbini kı rmak. rencide olmak * incinmek, kalbi kı rı lmak. rencidelik * Rencide olma durumu. rençper

* Tarla, bağ, bahçe, yapıve toprak iş lerinde ağ ı r iş leri gören gündelikçi, ı rgat. * Çiftçi. rençperlik * Rençper olma durumu, rençperin iş i, ı rgatlı k. rende * Tahta yüzeyleri pürüzsüz duruma getirmek, biçim vermek için marangozları n kullandı ğı araç. * Üzerinde küçük delik ve kesici çı kı ntı ları bulunan, peynir, soğan, havuç vb. ufak parçalara ayı rmak için kullanı lan mutfak âleti. * Bu âletle ufak parçalara ayrı lmı şş ey. rendeleme * Rendelemek iş i. rendelemek * Rende ile pürüzlerini gidermek, istenilen biçimi vermek. * Rende ile ufak parçalara ayı rmak. rendelenme * Rendelenmek iş i. rendelenmek * Rendelemek iş i yapı lmak. rendeli rendesiz

* Rendesi olan, rendelenmiş . * Rendesi olmayan, rendelenmemiş .

rengârenk * Çeş itli renkleri olan, renk renk. rengi atmak (kaçmak veya uçmak) * solmak. * korku, heyecan gibi sebeplerle benzi sararmak. renk * Cisimler tarafı ndan yansı lanan ı ş ı ğı n gözde oluş turduğu duyum. * Nitelik. renk almak * yeni bir renk kazanmak. renk bilimi * Rengi ve renk olayları nıinceleyen bilim dalı . renk cümbüş ü * Türlü renklerin oluş turduğu karı ş ı m. renk gelmek * renklenmek, canlanmak. renk körlüğü * Bütün renkleri veya birkaç rengi, özellikle kı rmı zı ile yeş ili birbirinden ayı rt etmeye engel olan görme bozukluğ u, daltonizm (Akromatopsi). renk körü * Renk körlüğüne tutulmuş(kimse). renk ölçme

* Sı vı ları n, dağı tı cıyüzeylerin, canlı ları n vb.nin renklilik derecesini ölçme, kolorimetri. renk renk * Rengârenk, her renkte olan, çok renkli, türlü renklerde görünen (ş ey). renk vermek (veya katmak) * neş e, canlı lı k veya değ iş iklik kazandı rmak. renk vermek (veya rengini belli etmek) * duyguları nı , düş üncelerini veya baş ka bir durumunu belli etmemek, bir ş eyi bildiğ i hâlde bilmez gibi görünmek. renk yuvarı * Güneş in yuvarı nısaran, yaklaş ı k olarak 10.000 km kalı nlı ğı ndaki küre kabuğu, kromosfer. renkçi

* Iş ı ğ ı , gölgeyi ve biçimleri renk yoluyla veren ressam. * Renklendiren kimse.

renkgideren * Bazımaddelerin rengini yok etmekte kullanı lan kimyasal madde. renkleme * Renklemek iş i. renklemek * Boyamak, renk vermek. renklendirici * Renk veren (madde). renklendirme * Renklendirmek iş i. * Kimyasal iş lemlerle tek renkli pozitif görüntüde değiş ik renkli sonuçlar elde etme. renklendirmek * Bir ş eyin renklenmesini sağ lamak. * Neş elendirmek, canlı lı k ve hareket kazandı rmak. renklenme * Renklenmek iş i. renklenmek * Renkli duruma gelmek. * Canlı lı k, hareket kazanmak. renkli * Rengi olan. * Beyaz dı ş ı nda baş ka rengi veya renkleri olan. * Neş eli, canlı , ilgi çekici. * Kendine özgü, ilginç, çarpı cınitelikleri olan (kimse). * Doğadaki renkleri olduğ u gibi görüntüye aktarmayıgözeten film. renkli bası n * Bkz. boyalıbası n. renkli film * Renkleri yansı tan film. renkli iş itme * Ses duyumu sı rası nda göze birtakı m renklerin görünmesi durumu.

renkli televizyon * Renkleri olduğ u gibi ekrana yansı tan televizyon sistemi veya aleti. renklilik

* Renkli olma durumu.

renkölçer * Bir sı vı nı n renk derecesini ölçmeye yarayan araç, kolorimetre. renksemez * Beyaz ı ş ı ğ ıçözümlemeden veren, akromatik. * Hücrede boyayıkabul etmeyen. renkser renksiz

* Renklerle ilgili olan, kromatik. * Rengi olmayan. * Gereğ i gibi rengi olmayan, solgun görünen, soluk. * Davranı şve düş ünce yönünden belli bir niteliğ i olmayan.

renksizlik * Renksiz olma durumu. * Kendini belirtecek, göze çarpı cıniteliğ i olmama durumu. renktaş

* Aynırenkte olanlar.

renktaş lı k * Aynırenge bağlıolma veya aynırengi taş ı ma, renktaşolma durumu. * Bir hayvanla yaş adı ğ ıortamda renk benzerliği sağlayarak hayvanı n görülmesini, hiç değilse insan gözüyle görülmesini zorlaş tı ran renk (ve daha genişanlamda görünüş ) özdeş liği. renkten renge girmek * korkudan veya utançtan yüzünün rengi değ iş mek, sı kı lmak. renyum

* Atom numarası75, atom ağı rlı ğı 186,2, yoğunluğ u 21 olan, parlak beyaz renkte ve 3150 C° de eriyen bir element. Kı saltmasıRe. reomür

* Suyun buz tutması 0° C, kaynaması80° C esas alı nı p ikisi arasıseksen eş it parçaya bölünerek elde edilen sı cakölçer. reorganizasyon * Yeniden düzenlenme, yeniden düzen verme. reosta

* Elektrik akı mı nı nş iddetini azaltı p çoğ altmaya yarayan araç, dimmer.

repertuar * Bir tiyatro kurulunun oynamak için seçip hazı rlamı şolduğu oyunları n listesi. * Bir oyuncunun ezberlediği ve oynadı ğ ırollerin listesi. * Bir müzik topluluğ unun veya sanatçı nı n hazı rlamı şolduğu parçalar. * Birikim. replik

* Oyuncunun sözü karş ı sı ndakine bı rakı rken söyleyeceği son söz. * Oyunda, karş ı sı ndakinin sözüne gerekli karş ı lı ğıverme.

replik almak * oyuncunun karş ı sı ndakinden kendi yapacağ ıespriye hazı rlı k mahiyetinde bir söz veya cümle almak.

repo

repocu

* Bankalar arasıiş lemlerde bir gecelik faiz uygulaması . * Faiz. * Repo uygulayan veya repoya para yatı ran (kimse).

repoculuk * Repocu olma durumu. reprodüksiyon * Aynı sı nıyapma, tı pkı sı nımeydana getirme. resen * Kendi baş ı na, kendiliğ inden. * Bağ ı msı z olarak, kimseye bağ lıolmaksı zı n. resepsiyon * Kabul, kabul etme. * Resmî ziyafet, kabul töreni. * Bir kuruluş ta müş teri ile ilgili büro ve büroda çalı ş an kimselerin hepsi. reseptör

* Almaç.

resesif * Çekinik. resesyon resif resim

* Durgunluk. * Su düzeyindeki sı ra kayalar. * Varlı kları n, doğ adaki görünüş lerinin kalem, fı rça gibi araçlarla kâğı t, bez vb. üzerinde yapı lan biçimleri. * Bunu yapmak için gerekli yöntemleri öğreten sanat. * Fotoğraf. * Bazıeş yadan ve iş lerden alı nan vergi veya harç. * Tören.

resim almak * bir ş eyin resmini yapmak. * resim çekmek. * vergi ödetmek. resim çekmek (veya çı karmak) * fotoğ raf makinesiyle bir ş eyin biçimini kâğ ı da geçirmek. resim gibi * çok güzel. resim yazı * Eski çağlarda, bazı uygar uluslarca kullanı lan, nesnelerin yalı nlaş tı rı lmı şresimlerine dayanan yazı , hiyeroglif. resimci

* Fotoğrafçı . * Resim öğretmeni. * Nakkaş .

resimleme * Resimlemek iş i. resimlemek * Bir yazı nı n konusu ile ilgili resimleri o yazı nı n uygun yerine koymak. * Herhangi bir konuyu resimlerle anlatmak. resimlendirme * Resimlendirmek iş i. resimlendirmek * Resimlemek. resimleş me * Resimleş mek iş i. resimleş mek * Resim durumuna gelmek. resimli

*İ çinde resimler bulunan, musavver.

resimli roman * Konusu bir dizi resimle anlatı lan roman veya hikâye. resimlik

resimsi resital resmen

* Resim takmaya yarayan çerçeve. * Albüm. * Resme özgü olan, resme benzeyen. * Tek bir sanatçı nı n tek bir çalgıile verdiğ i konser. * Devlet adı na, devletçe, resmî olarak. * Kanuna, yönteme uygun olarak, yöntemince. * Kesinlikle, açı kça, kesin olarak.

resmetme * Resmetmek iş i. resmetmek * Bir ş eyin resmini çizmek. *İ z yapmak, iş lemek, nakş etmek. resmî

resmî dil

* Devletin olan, devlete ait, devletle ilgili. * Devletin öngördüğü yöntemlere uygun olarak yapı lan. * Samimî olmayan, teklifli, ciddî, içten olmayan. * Bir ülkede kanunla kabul edilen dil.

resmî elbise * Üniforma. * Bazıbayram, toplantı , yemek vb.de giyilmek zorunda olunan belli niteliklerdeki giysi, kı yafet, resmî giysi. resmî giysi * Resmî elbise, üniforma.

resmî nikâh * Kanunlara uygun olarak nikâh memurunun kı ydı ğ ı , devlet kayı tları na geçen nikâh. resmigeçit * Geçit töreni. resmikabul * Kabul töreni. resmîleş me * Resmîleş mek durumu veya biçimi. resmîleş mek * Resmî bir duruma girmek. resmîleş tirme * Resmîleş tirmek iş i. resmîleş tirmek * Resmî bir duruma getirmek. resmîlik resmiyet

* Resmî olma durumu, resmiyet. * Resmîlik.

resmiyete dökmek * (bir işveya durum için) resmî bir yola sokmak, resmî bir nitelik vermek. ressam * Resim yapan sanatçı . ressamlı k * Ressam olma durumu. * Resim yapma sanatı . rest

* Pokerde, bir oyuncunun önündeki paranı n tümü.

rest çekmek * (oyuncu için) önündeki paranı n tümünü ortaya koymak. * herhangi bir konuda sert ve kesin olarak son sözü söylemek. resti görmek * ileri sürülen paranı n miktarı nıkabul edip aynımiktarda parayıortaya koymak. restitüsyon * Yeniden tasarı mlama. restleş me * Restleş mek iş i veya durumu. restleş mek * Karş ı lı klırestini görmek. restoran

* Lokanta.

restorasyon * Eski bir yapı da yı kı lmı ş , bozulmuşolan bölümleri aslı na uygun bir biçimde onarma, yenileme.

restore

* Eski durumuna veya ilk biçimine getirilmiş .

restore etmek * (eski ve değerli bir yapı yı ) onarı p eski durumuna getirmek. resul * Haberci. * Kendisine kitap indirilmişolduğ una inanı lan peygamber, yalvaç. resülmal * Ana mal, ana para. reş it

* Ergin.

reş it olmak * erginleş mek. reş me

* Hayvanı n baş lı ğı , yuları ve gemi.

ret * Uygun bulmama, geri çevirme, kabul etmeme. * (aile bireylerinden birinin) Sorumluluğunu üstünden atma, varlı ğ ı nıtanı mama, aileden saymama. retina * Ağtabaka. retorik

reva

* Güzel söz söyleme, hitabet sanatı . * Söz sanatları nıinceleyen bilim dalı , belâgat. * Yakı ş ı r, yerinde, uygun.

reva görmek (veya görmemek) * bir davranı ş ı , bir olayı bir kimse için uygun görmek (veya görmemek). revaç

* Geçerli ve değ erli olma, sürüm.

revaç bulmak * geçerli ve değ erli sayı lmak. revaçta olmak * değ erli, üstün veya geçerli olmak. revak revakiye

* Üstü örtülü, önü açı k yer, sundurma. * Stoacı lı k.

revalüasyon * Bir paranı n değ erini altı na ve dövizlere göre yeniden ayarlama, değ er katma. revan

* Giden, yürüyen.

revan olmak * gitmek.

revani revanici

* Yumurta ve irmikle yapı lan, fı rı nda kabarı p piş tikten sonra ş erbet dökülen bir tür tatlı . * Revani yapı p satan kimse.

revanicilik * Revanicinin iş i veya mesleğ i. revanlaş ma * Revanlaş mak iş i veya durumu. revanlaş mak * Yürüyüp gitmek, uyum sağ lamak. reverans revir

* Selâm veya teş ekkür için eğilerek veya dizleri kı rarak yapı lan hareket. * Okul, kı ş la gibi yerlerde hastalar için ayrı lmı şbölüm.

reviş * Gidiş , yürüyüş . * Üslûp. * Tutum, yol. revize

* "Düzeltmek, yenilemek" anlamı nda revize etmek sözünde kullanı lı r.

revizyon * Yeniden gözden geçirme, düzeltme, yenileme, yenilenme, inceleme, kontrol etme. revizyoncu * Revizyonist. revizyonculuk * Revizyonizm. revizyonist * Bir öğ retinin, bir anayasanı n, bir antlaş manı n yeniden gözden geçirilmesi için savaş an (kimse) veya yeniden gözden geçirmeyi gerektiren (görüş ), revizyoncu. revizyonizm * Bir öğ retinin, bir anayasanı n, bir antlaş manı n ana temellerini tartı ş ma konusu yapanları n tutumu. revnak * Parlaklı k, göz alı cı lı k. revnak vermek * hoş luk, güzellik, renklilik katmak. revnaklı * Revnakıolan, renkli, popüler, göz alı cıolan. revolver altı patlar. revü

* Fiş ek koymaya yarayan bölümü silindir biçiminde ve namlu gerisinde olan, tek parçadan oluş muştabanca,

* Çeş itli dans ve oyunlardan oluş muş , zengin görünümlü sahne gösterisi.

rey

* Oy. * Düş ünce, görüş , fikir.

rey vermek * oy kullanmak. reybî

* Şüpheci.

reye * Çizgili çubuklu çizgileri olan (kumaş ). reye pantolon * Çizgili kumaş tan yapı lmı şpantolon. reyhan reyhanî

reyon

* Fesleğen. *İ nce nakı ş lı . * Arap harfleriyle yazı lan bir yazı türü. * Bir mağazanı n yalnı z bir tür eş ya satı lan bölümü.

reyting * Kitle iletiş im araçları nda izlenme durumu, değ erlendirme, takdir, rating. rezalet

* Toplumun duyguları nı inciten olay veya durum, kepazelik, maskaralı k, rezillik.

rezalet çı karmak * rezalet sayı lacak bir durumun ortaya çı kması na yol açmak. reze

* Menteş e. * Kapı yıiçeriden ve dı ş arı dan açı p kapamaya yarayan ve başparmakla bası larak iş letilen düzen.

rezede

* Muhabbet çiçeğigillerden, 1,5 m yüksekliğinde, tohumları ndan kandil yağ ı , çiçeklerinden sarı boya çı karı lan otsu bir bitki (Reseda luteola). rezede çiçeğ i * Rezede. rezeksiyon * Sağlam kı sı mları korumak ve gerekiyorsa o kı sı mları n bağ lantı sı nıyeniden kurmak suretiyle bir organı n bir parçası nıkesip çı karmak için yapı lan cerrahî müdahale. rezeleme * Rezelemek iş i. rezelemek * Reze ile kapamak. rezene

* Maydanozgillerden, 1-1,5 m yüksekliğinde, sarıçiçekli, yapraklarıiplik biçiminde parçalıhoşkokulu, baharlımeyveleri anason gibi yemeklerde ve bazıiçkilerde tat verici olarak kullanı lan, hekimlikte gaz söktürücü olarak yararlanı lan çok yı llı k otsu bir bitki (Foeniculum vulgare). rezerv

* Saklanmı ş , biriktirilmişş ey. * Yedek, ihtiyat. * Yatağı nda veya havzası nda bulunduğu hesaplanan, henüz iş letilmemişkömür, demir, petrol vb. rezervasyon * Otel, gazino, lokanta, taş ı t gibi yerlerde yer ayı rtma iş i. * Bu tür kuruluş larda müş terilere yer ayı rma iş ini üstlenen bölüm. rezervuar * Tuvaletlerde kullanı lmaya yarayan su deposu. rezidans

* Yüksek devlet görevlileri, elçiler vb.nin oturmaları na ayrı lan konut.

rezil * Alçak, aş ağ ı lı k. rezil etmek * isteyerek veya istemeyerek birini çok utanacak güç bir duruma sokmak. rezil olmak * çok utanacak bir duruma gelmek. rezil rüsva olmak (veya rezil kepaze olmak) * toplum içinde ayı planacak bir duruma düş mek. rezilce * Aş ağ ı lı k, alçak bir nitelikte olan. * Rezil bir biçimde. rezili çı kmak * çok eskimek, bozulmak, parçalanmak. rezilleş mek * Rezil duruma gelmek. rezillik rezistans

* Rezil olma durumu, rezalet. * Bkz. direnç.

rezonans * Düzgün itmelerin etkisiyle bir salı nı m genliğ inin artı ş ı . Rh rı h rı hdan

* Rodyum'un kı saltması . * Yazı daki mürekkebi kurutmak için dökülen çok ince ve renkli bir tür kum. * Yazıkurutmak için kullanı lan, özel kumun konduğ u üzeri delikli kap.

rı htı m * Bir akarsu veya deniz kı yı sı nda doldurularak yapı lmı ş , gemilerin indirme bindirme veya yükleme boş altma yapabileceğ i yer. rı za * Razıolma, isteme, istek. rı za göstermek

* razıolmak, onamak, uygun bulmak. rı zasıolmak * izni olmak, müsaadesi olmak. rı zası nıalmak * onayı nıalmak, müsaadesini almak. rı zk

* Yiyecek, içecek ş ey, azı k. * Tanrı 'nı n herkese verdiğine inanı lan nimet. * Yaş amak için gerekli yiyecek, doygu.

rı zkı nıçı karmak * günlük yiyecek parası nıçı karmak. riayet

* Sayma, saygı , ağı rlama, itibar etme. * Uyma, boyun eğme.

riayet etmek * uymak. riayetkâr

* Uyan, saygıgösteren, riayet eden.

riayetsiz * Saygı sı z, kaba. riayetsizlik * Saygı sı zlı k. * Uymazlı k, dinlemezlik. rica ricacı

* Dileyiş , dileme, dilek. * Birinin adı na ricada bulunan, bir ş ey isteyen kimse.

ricada bulunmak (veya birinden rica etmek) * dilemek. rical * Erkekler. * Yüksek makamlardaki devlet adamları . ric'at * Vazgeçme. * Gerileme, geri çekilme, geri kaçma. ric'at etmek * gerilemek, geri çekilmek. rik'a rikabdar rikkat

* Arap harflerinin en çok kullanı lan el yazı sıbiçimi. * Osmanlı larda hükümdarı n ata binerken üzengisini tutan kiş i. *İ ncelik, naziklik. * Sevecenlik, acı ma.

rikkat vermek * duygulandı rmak, etkilemek. rikkatli rimel

* Duygulu, sevecen. * Kadı nları n kirpiklerini kı vı rmak ve daha uzun göstermek için fı rça ile sürdükleri yağlısürme, maskara.

rimelleme * Rimellemek iş i. rimellemek * Göze rimel sürmek. rimellenme * Rimellenmek iş i. rimellenmek * Rimellemek iş i yapı lmak. rimelli * Rimel sürülmüş . rina rindane ring

* Tı rpana. * Rind gibi, rinde yakı ş ı r biçimde. * Üzerinde boks yapı lan, çevresi kordonla çevrilmişyer.

ring seferi * Genel taş ı tları nş ehirde bir yerden kalkı p yaklaş ı k olarak bir daire çizdikten sonra aynıyere gelmesi. ringa

* Kemikli balı klardan, ı lı k denizlerde büyük sürüler hâlinde dolaş an ve tütsü ile kurutulmuş u sı kça tüketilen, uskumru iriliğinde bir balı k (Clupea harengus). rint

rintlik risale risk

* Hoş görüsü geniş , açı k yürekli, güvenilir kimse, gönül eri, kalender. * Dünya iş lerini hoşgören, aldı rı ş sı z, kalender kimse. * Rint olma durumu. * Küçük kitap, broş ür. * Riziko.

riskli * Riski olan. risling ritm

* Bir çeş it üzüm veya bu üzümden yapı lan beyaz, hafif buruk, hoşiçimli ş arap. * Olayları n düzenli aralı klarla tekrarlanması niteliği, dizem, tartı m.

ritmik

* Düzenli aralı klarla tekrarlanan, dizemli, tartı mlı .

ritmik sayma * Bir kural dahilinde sayıaralı kları nıdeğ iş tirmeden ileri, geri sayma. ritmli

* Düzenli aralı klarla tekrarlanan, dizemli, tartı mlı , ritmik.

ritmsiz * Ritmi olmayan, düzensiz aralı klarla tekrarlanan. rituel rivayet

* Ayin. * Söylenti. * Bir olay, bir haber veya sözü nakletme.

rivayet birleş ik zamanı * Yalı n zamanlıbir kiple ek fiilin belirsiz geçmişzaman kavramıimiş (>-miş ) ekinin birlikte kullanı lması ndan oluş an birleş ik zaman: Gelmiş miş , gelecekmişgibi. rivayet olunmak (veya edilmek) * (bir olay, bir haber vb. için) anlatı lmak. riya

*İ nandı ğ ı , düş ündüğü gibi davranmama, özü sözü bir olmama huyu, ikiyüzlülük.

riyakâr *İ kiyüzlü, yüze gülen, müraî. riyakârane *İ kiyüzlülükle. riyakârlı k *İ kiyüzlülük, müraîlik. riyal

riyala

* Peseta'nı n dörtte biri değerinde İ spanyol parası . *İ ran, Suudî Arabistan ve Yemen'de kullanı lan para birimi. * Osmanlıdonanması nda tümgenerale eşbir rütbe.

riyaset * Baş kanlı k. riyası z riyazet

riyazî riyaziyat

* Olduğu gibi görünen, ikiyüzlü davranmayan. * Nefsin isteklerini kı rma. * Perhiz. * Matematik, geometri gibi bilimlerle ilgili olan. * Matematik bilgisi.

riyaziye riyaziyeci

* Matematik. * Matematikçi, matemetik öğ retmeni.

riyolit * Granitle aynıkimyasal yapı da, içinde mikrolitler olan kayaç, liparit. riziko Rn roba

robalı

* Zarara uğrama tehlikesi. * Radon'un kı saltması . * Giysi, giyecek. * Bir giyeceğin göğüsle omuz arası nda kalan bölümüne eklenen parça. * Robası olan.

robdöş ambr * Bkz. ropdöş ambr. robot

robotik

* Belirli bir iş i yerine getirmek için manyetizma ile kendisine çeş itli iş ler yaptı rı labilen otomatik araç. * Baş kası nı n buyruğu ile işyapan, kendi akı l ve iradesini kullanmayan kimse. * Birtakı m iş levlerde insanı n yerini alabilecek düzeneklerin hazı rlanması yla ilgili çalı ş ma ve tekniklerin

bütünü. robotlaş ma * Robotlaş mak durumu. robotlaş mak * Robot durumuna gelmek. robotlaş tı rma * Robotlaş tı rmak iş i veya durumu. robotlaş tı rmak * Robot durumuna getirmek. robotluk roda rodaj

* Robot gibi mekanik hareket etme durumu. * Yöntemine uygun düzgün sarı lmı şhalat yumağ ı . * Bir motorun yavaşyava şçalı ş tı rı larak alı ş tı rı lması .

rodeo * Bir binicinin yabanî at veya öküz üzerinde durabilmesine dayanan Amerikan oyunu. rodeocu

* Rodeo yapan kimse.

Rodezyalı * Rodezya halkı ndan olan kimse.

rodyum

* Atom numarası45, atom ağı rlı ğı 102, 91 olan, 1970° C de eriyen, 12,33 yoğ unluğunda, gümüşrenginde, sert, kı rı lgan bir element. Kı saltması Rh. roka

* Turpgillerden, yapraklarısalata gibi yenen, 20-40 cm yüksekliğ inde, sebze olarak bahçelerde yetiş tirilen kokulu, 1-2 yı llı k bir bitki (Eruca sativa). roket

* Atı şsı rası nda mekanik olarak yön verilen, yörüngesinin baş langı cı nda öz itmeli olarak yol alan ve daha sonra yalnı z balistik kanunları na bağlıkalan mermi. * Bir çeş it füze. roketatar * Öz itmeli mermi atan, zı rhlıaraçlara karş ı yakı n savaşsı rası nda kullanı lan hafif silâh. rokfor

* Koyun sütünden yapı lan, mahzenlerde olgunlaş tı rı lan, içi özel küflü peynir.

rokfor peyniri * Bkz. rokfor. rokoko

rol

rol almak

* XVIII. yüzyı lı n baş ı nda Fransa'da çok geçerli olan, kavisli çizgileri bol, gösteriş li bir bezeme üslûbu. * Bu üslûpta olan. * Bir kiş iliği canlandı ran oyuncunun söylemesi ve yapmasıgereken hareketlerin genel adı . * Bir iş te bir kimse veya ş eyin üstüne düş en görev. * Gerçek olmayan davranı ş , gösteriş . * bir oyunda görev almak.

rol çatı ş ması * Toplumun statülere bağlıolarak beklediğ i veya buyurduğ u iki veya daha fazla ş ey karş ı sı nda ferdin gösterdiği çeliş ik istekler, davranı ş lar. rol iflâsı * Buyrukları n veya beklentilerin yönelttiğ i durumda ortaya çı kan davranı ş sı zlı k. rol kesmek * yalan, uydurma söz söylemek veya içten olmayan davranı ş larda bulunmak. rol oynamak * oyunda rol almak. * (birinin bir iş te) önemli etkisi olmak. rol yapmak * davranı ş larda içtenlik bulunmamak. rolcü rolcülük

* Rol yapan kimse. * Rol yapma durumu.

rolü olmak * etkisi bulunmak. rolüne çı kmak

* oyunda belli bir kiş iliğ i sahnede oynamak. rom * Şeker kamı ş ı ndan ş eker yapı lı rken elde edilen öz suyun, melâs ve artı kları n mayalandı rı larak kurutulması yla elde edilen alkollü sert içki. Romalı * Roma halkı ndan olan. roman

*İ nsanı n veya çevrenin karakterlerini, göreneklerini inceleyen, serüvenlerini anlatan, duygu ve tutkuları nı çözümleyen, itibarî veya gerçek olaylara dayanan uzun edebiyat türü. Roman

* Çingene.

Roman dilleri * Lâtinceden türemişyaş ayan diller. romancı * Roman yazarı . romancı lı k * Roman yazma sanatı . romanesk * Roman özelliğ i olan. * Romanla ilgili olan. * Duygusal, düş çü. romanist * Roman dilleri uzmanı . romanlaş tı rma * Romanlaş tı rmak iş i. romanlaş tı rmak * Bir konuyu roman biçiminde yazmak. Romanoloji * Roman dilleri bilimi. romans * Sekiz hecelik dizelerden oluş muşbir İ spanyol ş iir türü. * Şarkıtüründe ve piyano için hazı rlanmı ş , genellikle kı t'alar biçiminde beste. romantik * Davranı ş ları nda duygu ve coş kunun aş ı rı ölçüde etkisi bulunan. * Romantizm ile ilgili. * Romantizm çı ğ ı rı ndan olan yazar. romantiklik * Romantik olma durumu. romantizm * XVIII. yüzyı l sonunda baş layan; duygu, coş ku ve sembole aş ı rıyer veren sanat akı mı . * Duygusal eğilim. * Romantik ortam veya durum. Romanyalı * Romanya halkı ndan olan kimse.

romatizma * Kaslarda ve özellikle eklemlerde kendini gösteren ağrı lı hastalı kları n genel adı . romatizmasıtutmak * romatizma ağrı larıbaş lamak. Romen * Roma halkı ndan olan kimse. Romen rakamları * Romalı lardan kalma, sayı larıgöstermek için kullanı lan I, V, X, L, C, D ve M iş aretleri; sı rası yla 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 rakamları nıgöstermeye yarayan iş aretler. rondelâ rop

* Ortasıdelik yuvarlak parça. * Çoğ u tek parça kadı n giysisi.

ropdöş ambr * Ev içinde giyilen üstlük. rosto * Haş landı ktan sonra veya doğrudan doğ ruya kı zartı larak piş irilen, dilim dilim kesilen et. rostoluk rot rota

rotasyon

* Rosto yapmaya elveriş li (et). * Motorlu taş ı tlarda direksiyon ile tekerlek arası ndaki bağ lantı yısağlayan demir çubuk. * Bir gemi veya uçağ ı n gidişyönü, izleyeceğ i yol. * Görüşveya tutuma göre gidilen, izlenen yol. * Bir birimde çalı ş an görevlilerin düzenli bir biçimde yer değ iş tirmeleri.

rotatif * Büyük bir çabuklukla dönerek iş leyen ve saatte binlerce adet basan bir tür bası m makinesi. rotatifçi

* Rotatifte çalı ş an kimse.

rotayıdeğ iş tirmek * gidilen yolu değ iş tirmek. * tutumunu değiş tirmek, izlediğ i yoldan ayrı lmak. rotil rotor

* Otomobilin ön düzeninde yer alan parça. * Bkz. döneç.

roza * Bir tür pembe elmas. * Bu elmasla yapı lmı şolan (takı ). rozbif * Kı zartı lmak amacı yla hazı rlanmı şveya kı zartı lmı şsı ğ ı r eti parçası . roze

* Bir tür pembe ş arap, gül ş arabı . rozet nesne.

* Yakaya takı lmak için çeş itli biçimlerde yapı lan, bir kuruluş un sembolü sayı lacak ufak kâğı t veya metal

* Musluğun, gizli döş enmişboruya vidalandı ğı yerin çirkin görünüş ünü kapatmak amacı yla kullanı lan nikel veya krom kaplanmı şçember biçimli sac parça. * Kapıkolunun altı na monte edilen metal parça. * Güney Anadolu sahillerinde yetiş en pembe ve beyaz çiçekleri olan süs bitkisi. röfle * (saç için) Değ iş ik tonlarda boyanma; yansı ma. rölâns

* Poker gibi oyunlarda konuş madan önce zaman kazanmak veya sürülmüşolan parayıartı rmak için söylenen

söz. rölânti

* Motorlu taş ı tlarda motorun en az yakı tla çalı ş ma ayarı .

rölântide durmak (veya çalı ş mak) * moturlu taş ı tlarda, motor boş ta çalı ş mak. rölântiye almak * (motorlu taş ı tta) motoru boş a almak, boş ta çalı ş tı rmak. * herhangi bir iş i yavaş latmak. rölâtif

* Bağ ı ntı lı , izafî, nispî.

rölâtivist * Bağ ı ntı cı . rölâtivite

* Bağ ı ntı , görelik, izafet.

rölâtivizm * Bağ ı ntı cı lı k, görecelik, izafiye. röle

* Değiş tirgeç.

rölyef * Kabartma. römork

* Baş ka bir taş ı t tarafı ndan çekilen motorsuz taş ı t.

römorkör * Yedeğinde baş ka taş ı tlar götüren taş ı t ve özellikle deniz taş ı tı . Rönesans * XV. yüzyı ldan baş layarak İ talya'da ve daha sonra diğer Avrupa ülkelerinde hümanizmin etkisiyle ortaya çı kan, klâsik İ lk Çağkültür ve sanatı na dayanarak geliş en bilim ve sanat akı mı . röntgen

* X veya gama ı ş ı nları nı n miktar ölçümü birimi. Kı saltmasıR. * Herhangi bir organı n durumunu tespit etmek için çekilen film.

röntgen çekmek * herhangi bir organı n durumunu tespit etmek için film çekmek. * bir olayı n bütün geçmiş ini ve durumunu belirlemek.

röntgenci * Röntgen ı ş ı nlarıuzmanı . * Kadı nlarıgizlice gözetleme alı ş kanlı ğ ıolan erkek, dikizci. röntgencilik * Röntgen ı ş ı nlarıuzmanlı ğ ı . * Kadı nlarıgizlice gözetleme alı ş kanlı ğ ı , dikizcilik. röntgenleme * Röntgenlemek iş i veya durumu. röntgenlemek * Kadı nlarıgizlice gözetlemek. röportaj

* Konusu bir soruş turma, araş tı rma olan gazete veya dergi yazı sı . * Radyo ve televizyon habercisinin araş tı rma ve soruş turma sonucunda hazı rlamı şolduğu program, mülâkat.

röportajcı * Röportaj yazan ve yapan kimse. röportajcı lı k * Röportajcı nı n iş i. röportör

* Röportaj yazan veya yapan kimse.

röprodüksiyon * Çoğ altma. * Aslı nıbozmadan yapı lan taklit. * Bir sanat eserinin kopyasıveya taklidi. rötar rötarlı rötuş

* Gecikme. * Gecikmeli, tehirli. * Fotoğrafçı lı kta resimleri basmadan önce cam üzerinde düzeltme iş i. * Düzeltme amacı yla yapı lan değiş tirme.

rötuşetmek (veya yapmak) * kusurları giderme amacı yla düzeltmek, değiş tirmek. rötuş çu * Rötuşyapan kimse. rötuş lama * Rötuş lamak iş i. rötuş lamak * Rötuşyapmak. rötuş lu

* Rötuşyapı lmı ş , düzeltilmiş .

rövanş * Sporda veya oyunda yenilmişolanı n aynı rakiple oynadı ğ ıikinci oyun. rövanş ıalmak

* ikinci karş ı laş mayıkazanmak. Ru * Rutenyum'un kı saltması . ruam ruba rubaî

* En çok atlarda görülen, insanlara da bulaş an ölümcül bir hayvan hastalı ğı , sakağ ı . * Giysi, giyecek. * Divan edebiyatı nda dört dizeden oluş an ve belirli aruz kalı plarıile yazı lan ş iir, dördül.

rubidyum * Atom numarası37, atom ağı rlı ğı 85,48 olan, 1,53 yoğunluğ unda, 39° C de eriyen, çabuk oksitlenen, tütün, pancar gibi bazı bitkilerde, maden suları nda bulunan, potasyuma benzer kimyasal element. Kı saltmasıRb. ruble * Birleş ik Devletler Topluluğ u'nda geçerli olan para birimi. rubu ruf Rufaî

* Dörtte bir. * Çatı , dam. * Rufaîlik tarikatı ndan olan kimse.

Rufaîler karı ş ı r * bu işöyle karı ş ı k ki bunu kimse çözemez. Rufaîlik rugan

rugby ruh

* Ahmed Rifaî'nin kurduğu Sünnî bir tarikat. * Ayakkabı , çanta vb. yapı mı nda kullanı lan parlak deri. * Bu deriden yapı lmı ş . * On beş er kiş ilik iki takı m arası nda oval bir topla oynanan oyun. * Dinlerin ve dinci felsefelerin insanda vücuttan ayrıbir varlı k olarak kabul ettiğ i öz, tin. * Canlı lı k, duygu. * En önemli nokta, öz. * Esans. * Bedeni etkin kı lan canlı lı k ilkesi, bedenin hayat gücü. * Hayalet, görünmeyecek kadar zayı f.

ruh bilgini * Ruh bilimi uzmanı . ruh bilimci * Ruh bilimi ile uğ raş an uzman, ruhiyatçı , psikolog. ruh bilimcilik * Özellikle din, sanat, ahlâk gibi olaylarıtek yanlıolarak yalnı zca ruh bilimsel açı dan inceleme ve açı klama, psikolojizm. * Ruh bilimini bütün bilimlerin ve felsefenin temeli yapma eğ ilimi. * Mantı kla ruh biliminin birbirine karı ş tı rı lması .

ruh bilimi * Duyum, heyecan, düş ünme gibi olgularıve bunları n yasaları nıinceleyen bilim, ruhiyat, psikoloji. ruh bilimsel * Ruh bilimi ile ilgili olan, psikolojik. ruh çöküntüsü * Ruhsal sı kı ntıve bunalı m. ruh doktoru * Ruh hekimi. ruh göçü

* Ruhun bir bedenden baş ka bir bedene geçerek varlı ğ ı nısürdürdüğü inancı , tenasüh, reenkarnasyon.

ruh hastası * Ruh veya sinir hastalı ğı na tutulmuşkiş i, psikopat. ruh hekimi * Ruh hekimliğ i ile uğraş an uzman, sinir hastalı klarıuzmanı . ruh hekimliğ i * Ruh ve sinir hastalı kları yla kiş ide görülen önemli uyuş mazlı klarıönleme, teş his ve tedavi ile uğraş an uzmanlı k dalı . ruh karmaş ası * Ruhsal sı kı ntı . ruh kazandı rmak (veya vermek) * herhangi bir yeri veya ş eyi canlı , hareketli, neş eli bir duruma getirmek. ruh ölçümü * Ruhsal süreçlerin ölçülmesinde kullanı lan, araçları ve yöntemleri gerektiren bir ruh bilimi dalı , psikometri. ruh ötesi

* Ruhlarla iliş ki kurma, gelecekten haber verme gibi ruh biliminin kapsamı na girmeyen ve onun dı ş ı nda incelenen olayları kapsayan (alan), metapsiş ik. ruh sağ lı ğ ı * Ruhî bakı mdan sağ lı klıolma. ruhanî * Ruhla ilgili. * Din ve mezhep iş lerini ele alan, bunlarla ilgili bulunan. * Manevî. ruhaniyet * Ruhtan ibaret olma durumu. * Ölmüşkutsal bir kimsenin, bir inanı ş a göre sürüp gitmekte bulunan manevî gücü, manevîlik. ruhban

* Rahipler.

ruhbaniyet * Rahiplerin evlenmeyerek ve dünyadan el etek çekerek yaş amalarıdurumu. * Ruhbanlı k. ruhbanlı k * Ruhban olma durumu. * Ruhban sı nı fı .

ruhen ruhî

* Ruh bakı mı ndan. * Ruhla ilgili, ruhsal.

ruhiyat * Ruh bilimi, psikoloji. ruhiyatçı * Ruh bilimi uzmanı , psikolog. ruhiyatçı lı k * Ruh bilimi ile uğ raş ma. ruhlu

ruhsal

ruhsat

ruhsatiye

* Görünü ş ü veya ruhî durumu herhangi bir nitelikte olan. * Canlı , etkili. * Ruhla ilgili olan, ruhî, psiş ik. * Ruh bilimi ile ilgili, ruh bilimsel, psikolojik. *İ zin, müsaade. *İ zin belgesi, ruhsatname. * Bir izin belgesi gerektiğ i durumlarda iznin verilmesi dolayı sı yla alı nan para.

ruhsatlı * Yapı lmasıve kullanı lması vb. için gerekli izni olan, ruhsatıolan. ruhsatname * Belli etkinliklerde bulunabilmek, kamu hizmet ve malları ndan yararlanabilmek için kiş ilere, önceden belirlenmişbazı ş artlara uyma kaydı yla idarece verilen izin, ruhsat. ruhsatsı z * Yapı lması , kullanı lmasıvb. için gerekli izni olmayan, ruhsatıolmayan. ruhsuz

* Cansı z, güçsüz, etkisiz, miskin.

ruhsuzlaş ma * Ruhsuzlaş mak iş i veya durumu. ruhsuzlaş mak * Ruhsuz duruma girmek. ruhsuzlaş tı rma * Ruhsuzlaş tı rmak iş i veya biçimi. ruhsuzlaş tı rmak * Ruhsuz duruma getirmek veya sokmak. ruhsuzluk * Ruhsuz olma durumu. ruhu (bile) duymamak * hiç haberi olmamak, anlamamak. ruhu ş ad olsun!

* (ölüler için) sevinsin, mutlu olsun. ruhum! * sevgi anlatan bir söz. ruhunda güneşaçmak * rahatlamak, huzura ermek. * sevinmek, neş elenmek, coş mak. ruhunu ş ad etmek * ölmüşbir kimseyi anarak onun ruhunu memnun etmek. ruhunu teslim etmek * ölmek. ruj

* Dudak boyası .

rujlama * Rujlamak iş i veya durumu. rujlamak rujlanma

* Ruj sürmek. * Rujlanmak iş i veya durumu.

rujlanmak * Ruj sürmek. rulet * Bir bilyenin, dönmekte bulunan derin tepside yazı lınumaraları ndan ve siyah ile kı rmı zırenklerden birinin üzerinde durması yla kazananıbelirten kumar aracıve bununla oynanan kumar. * Pastacı ları n, terzilerin vb.nin kullandı ğı diş li, küçük demir çark. rulman

* Mekanik ve elektrikli sistemlerde kayma sürtünmesi yerine bir yuvarlanma sürtünmesi sağ layarak enerji kayı pları nı azaltmak için yataklar ile muylular arası na yerleş tirilen parça. rulo

Rum

* Dürülerek boru biçimi verilmişderi veya kâğı t tomar. * Boya iş lerinde kullanı lan emici özelliğe sahip sünger veya sentetik silindir. * Silindir biçiminde, içine değ iş ik malzeme konularak hazı rlanmı şköfte, pasta, dondurma. * Müslüman ülkelerde oturan Yunan ası llıkimse. * Rumlara iliş kin, Rumlarla ilgili. * Doğu Roma İ mparatorluğ u sı nı rlarıiçinde yaş ayan, Roma yurttaş ıhakları na sahip olan halk. * Anadolu.

Rum ateş i * Denizde veya karadaki savaş larda Bizanslı larca kullanı lan ve sürekli yanan ateş , grejuva. rumba

Rumca Rumelili

* Küba'dan Amerika ve Avrupa'ya yayı lan bir dans. * Bu dansı n müziğ i. * Rumları n kullandı ğıyeni Yunanca. * Osmanlıİ mparatorluğu zamanı nda Avrupa toprakları nda yaş ayan Türklerden olan kimse.

Rumen

* Romanya halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Romanya ve Rumenlerle ilgili olan ş ey.

Rumence * Rumen dili. Rumî

* Miladî takvimden 13 gün geri bir güneştakvimi olan Rumî takvim adı nda kullanı lı r. * Anadolu ile ilgili, Anadolu'ya bağ lı , Anadolu'da yaş ayan. * Bizans İ mparatorluğ una ve bu imparatorluğ un egemenliği altı ndaki kimselere iliş kin. * Anadolu Selçukluları nı n üslûplaş tı rdı klarıfiliz, yaprak ve hayvan motiflerinden oluş muşdolaş ı k süsleme.

Rumlaş ma * Rumlaş mak iş i veya durumu. Rumlaş mak * Rum dilini benimsemek. Rumlaş tı rma * Rumlaş tı rmak iş i veya durumu. Rumlaş tı rmak * Rum dilini ve kültürünü benimsetmek. Rumluk * Rum olma durumu. rumuz

rumuzlu run runik

* Sembol, simge, remiz. * Gizli anlamları olan iş aretler ve sözler. * Rumuzu olan. * Bkz. rün. * Bkz. rünik.

rupi * Hindistan'da ve Asya devletlerinde para birimi. Rus

* Rusya Federasyonu'nda yaş ayan Doğu Slav halkı veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Rusya veya Ruslarla ilgili olan (ş ey).

Rus ruleti * Toplu tabancada bir tek mermi bı rakı larak topun geliş igüzel döndürülmesi ve baş a dayayı p tetiğin bir kez çekilmesiyle karş ı lı klıve iki kiş inin karş ı lı klıoynadı ğıölüm oyunu. Rus salatası * Patates, bezelye, pancar, havuç, hı yar turş usu, kapari, mayonez ile yapı lan salata. Rusça

* Rus dili.

Ruslaş ma * Ruslaş mak iş i veya durumu.

Ruslaş mak * Rus dilini benimsemek. Ruslaş tı rma * Ruslaş tı rmak iş i veya durumu. Ruslaş tı rmak * Rus dilini ve kültürünü benimsetmek. Rusluk rustaî

* Rus olma durumu. * Köyle ilgili, köylü.

rutenyum * Atom numarası44, atom ağı rlı ğı 101,07, yoğ unluğ u 12,3 olan, 2400° C de eriyen, sert ve kı rı lgan, havada kolayca oksitlenen bir element. Kı saltmasıRu. rutherfordyum * Kurçatovyum elementine Amerikalı ları n verdiğ i ad. Kı saltması Rf. rutin * Alı ş ı lagelen, sı radan, sı radanlı k, çeş itlilik göstermeyen, alı ş ı lagelmişdüzen içinde yapı lan. * Alı ş kanlı kla elde edilmişbeceri. rutubet * Yaş lı k, nem. rutubetlendirme * Rutubetlendirmek iş i. rutubetlendirmek * Rutubetlenmesine yol açmak. rutubetlenme * Rutubetlenmek iş i. rutubetlenmek * Nemlenmek, ı slanmak. rutubetli

* Rutubeti olan, nemli.

rutubetsiz * Rutubeti olmayan. ruz

* Gün.

ruziklenmek * Sefil bir biçimde gün geçirmek veya geçinip gitmek. ruznamçe * OsmanlıDevletinde defterdarlı kta günlük hâdiselerin yazı ldı ğ ıküçük defter. ruzname

* Günlük olayları n yazı ldı ğı defter. * Gündem. * Olayları n zaman sı rası na göre yazı lmı şbulunduğ u defter.

ruzname tutmak

* günlük olayları bir deftere yazı p toplamak. ruzuş eb * Gece gündüz, sürekli. rübap rücu

* Bkz. rebap. * Geri dönme, sözünü geri alma, cayma, tersinme. * Kayı tı m.

rücu etmek * geri dönmek. rücu hakkı * Bir ödemede bulunmuşolan kimsenin bu ödeme için bundan yararlananlara geri dönüp baş vurabilmesi. rüçhan * Üstünlük, yeğ lik. rüçhan hakkı * Bir hakkı n sı ra bakı mı ndan kendinden sonra gelen hakka öncelik tanı ması . rüesa rüfeka

* Baş kanlar. * Arkadaş lar.

rükû * Öne doğru eğ ilme. * Namazda elleri dizlere dayayı p öne doğru eğ ilme. rükün * Bir ş eyin en güçlü ve sağ lam yönü. * Bir kurulun, bir topluluğun en önemli üyelerinden her biri. rüküş * Gülünç bir biçimde giyinip süslenen (kadı n). rüküş lük rün rünik

* Rüküşolma durumu. * Rünik yazı daki harflerin her biri. * Rün yazı lardaki biçimleri andı ran yazıstili.

rüping sistemi * Kapalıkazanlarda önce bası ncıartı rı p sonra düş ürerek uygulanan ağ aca koruyucu sı vıemdirme yöntemi. rüstik

rüsum rüsumat

* Köy evi veya köy görünüş ü veren, kı rsal. * Pencere üstlerine takı lan ahş ap korniş . * Vergiler. * Bazımallardan devletçe alı nan vergiler.

rüsup rüsva rüsvalı k

* Tortu, çökel, çökelti. * Ayı planacak hâlde olan, rezil. * Rüsva olma durumu.

rüş dünü isbat etmek * kanunlara göre ergin sayı lacak yaş a gelmişolmak. rüş eym rüş t rüş tiye

* Oğulcuk, embriyon. * Erginlik. * Ortaokul derecesinde olan eğ itim kurumu.

rüş vet * Yaptı rı lmak istenen bir iş te yasa dı ş ıkolaylı k veya çabukluk sağ lanmasıiçin bir kimseye mal veya para olarak sağ lanan çı kar. rüş vet almak * rüş vet olarak verilen parayıveya malıkabul etmek. rüş vet vermek * bir görevliye bir iş i yaptı rmak için para veya mal vermek. rüş vet yemek * bir iş i yapmak için birinden rüş vet almak. rüş vetçi

* Rüş vet alarak işgören kimse.

rüş vetçilik *İ şgörmek için rüş vet alma tutumu. rütbe

rütbeli rütbesiz rüya

rüya gibi

* Mertebe, derece, paye. * Subay, astsubay ve polislerin sahip olduğ u derece, mevki. * Rütbesi olan. * Rütbesi olmayan, kı demsiz. * Düş . * Gerçekleş mesi imkânsı z durum, hayal. * Gerçekleş mesi beklenen ve istenen ş ey, umut. * olağ an dı ş ı , çok güzel.

rüyaları na girmek * rüyası nda görmek. * bir ş eyden çok etkilenmek, çok korkmak.

rüyasıçı kmak * (görülen rüya) gerçekleş mek. rüyası nda görememek * olacağı nı , gerçekleş eceğ ini hiç düş ünememek. rüyası nda görse hayra yormamak * hatı r ve hayalinden geçirmemek, olacağı na inanmamak. rüyet * Görme. rüzgâr

* Havanı n yer değiş tirmesinden oluş an esinti, yel.

rüzgâr almak * yel esen bir yerde bulunmak. rüzgâr altı * Poca. rüzgâr ekip fı rtı na biçmek * yaptı ğ ıbir kötülüğün çok daha kötüsü ile karş ı laş mak. rüzgâr gelecek delikleri tı kamak * istenmeyen bir durum veya geliş meye karş ıher türlü önlemi almak. rüzgâr gibi * çabucak, çok hı zlı . rüzgâr gülü * Pusula kadranı na yapı ş tı rı lan, rüzgârları n yönünü ve adı nıgösteren levha. rüzgâr tutmak (veya tutmamak) * rüzgâra açı k ve kapalıbulunmak. rüzgâr üstü * Bkz. orsa. rüzgârlama * Rüzgârlamak iş i. rüzgârlamak * Estirmek, savurmak. rüzgârlanma * Rüzgârlanmak iş i. rüzgârlanmak * Yel esmeye baş lamak. * Yele karş ıdurmak. rüzgârlı * Yel esen, yelin estiği, yelli. rüzgârlıhavanı n kuytusu, yağ murlu havanı n uykusu * rüzgârlıhavada kuytu bir yer, yağmurlu bir havada da uyku tercih edilir. rüzgârlı k * Kapıüstlerine konulan eğ ik saçak biçimindeki örtme. * Rüzgârdan korunmak için giysilerin üstüne giyilen bir tür üstlük.

rüzgârsı z * Rüzgârı olmayan, rüzgâr tutmayan, yel esmeyen. S

* Kükürt'ün kı saltması .

s, S

* Türk alfabesinin yirmi ikinci harfi. Se adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz sı zı cıdişeti ünsüzünü gösterir. -sa / -se

* Dilek eki: (param) ol-sa, (bahar) gel-se vb.

-sa / -se * Şart eki: (ise'den kı salma, vurgusuz) çalı ş ı r-sa (kazanı r), okur-sa (adam olur) vb. -sa / -se saadet

*İ simden fiil türeten ek: umur-sa-mak, mühim-se-mek, önem-se-mek vb. * Mutluluk, ongunluk, mut, kut.

saadet asrı * Hz. Muhammed'in yaş adı ğ ıdönem. * Devrisaadet. saadet zinciri * Bir dizi mutluluk. saadethane * Yüksek rütbeli kimselerin evi. * Mutlu ve huzur içinde yaş anı lan yer. saadetle * güle güle yerine kullanı lan bir uğ urlama sözü. saadetle saadetlu unvan. saat

* "Güle güle" anlamı nda esenleme sözü. * Osmanlıdöneminde korgeneral ile albay arası ndaki rütbeli subaylara ve bu derecedeki vezirlere verilen

* Bir günlük sürenin yirmi dörtte birine eş it, altmı şdakikalı k zaman dilimi, zaman parçası . * Vakit, zaman. * Bir iş in yapı ldı ğ ıbelli bir zaman. * Yürüyerek bir saatte alı nan yol. * Günün hangi saati olduğ unu gösteren alet. * Sayaç.

saat camı * Saat kadranıve rakamları nıdı şetkilerden koruyan özel yapı lmı şcam. saat açı sı * Konum üçgeninin içinde bulunulan yerin saatini veren açı sı . saat ayarı * Vaktin ve saatin düzenli akı ş ı nısağ lamak amacı yla yapı lan ayar. saat baş ı

* Her saatin ilk dakikaları , tam saat. saat baş ıgaliba! * bir toplantı da, herkesin dalı p sustuğunda, bu durumu fark eden bir kimsenin söylediğ iş aka sözü. saat bu saat * ele geçen fı rsattan yararlanmanı n tam zamanı . saat cebi

* Saat konulmak üzere pantolonlara özellikle yeleklere yapı lan cep.

saat çiçeği * Bir tür çiçek. saat dairesi * Bir yı ldı zdan ve göğ ün kutupları ndan geçen büyük daire. saat dilimi * Greenwich baş langı ç boylamı ndan itibaren yer yüzünü 24 parçaya ayı ran, 15' lı k bölümlerden her biri. saat farkı * Dünyanı n dönüş ünden ve meridyen farklı ğ ı ndan oluş an zaman aralı ğ ı . saat gibi

* tam bir düzgünlükte, dakik.

saat gibi iş lemek * hiç aksamadan, ara vermeden çalı ş mak. saat kulesi * Bkz. kule. saat on bir buçuğu çalmak * yaş ıçok ilerlemişbulunmak. saatçi

* Saat yapan, onaran veya satan kimse.

saatçilik * Saat yapma, onarma veya satma iş i. saati çalmak * bir ş eyin vakti gelmek. saati saatine * Tam vaktinde. saati saatine (veya dakikasıdakikası na) uymamak * sı k sı k durumu, huyu değ iş mek. saati tutmak * saate bakarak bir iş in ne kadar sürdüğ ünü hesaplamak. saatlerce saatli

* Uzun süre, uzun uzadı ya. * Saati olan, saati bulunan.

saatli bomba *İ stenilen saatte patlamasıönceden ayarlanmı şbomba.

saatlik saba

* Herhangi bir saat süresince yapı lan veya olan. * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam.

saba * Bkz. kaba saba. saba

* Sabahleyin gün doğusundan esen hafif ve yumuş ak rüzgâr.

saba rüzgârı * Sabah vakti gün doğusundan esen yumuş ak ve hafif rüzgâr, sabah yeli, saba. sababuselik * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. sabah * Gündüzün, günün baş langı cı . * Güneş in doğ duğu andan öğleye kadar geçen zaman, sabahleyin, sabah vakti. sabah akş am * Her vakit, daima, sürekli, devamlı . sabah ezanı * Sabah namazıvaktini duyuran ezan. sabah kahvaltı sı * Sabah vakti yenilen yemek. sabah keyfi * Sabahleyin geç kalkma, yatak keyfi yapma. sabah koş usu * Sabahleyin spor amacı yla yapı lan koş u. sabah namazı * Günde beşvakit kı lı nan namazdan ilki olan ve sabahleyin eda edilen namaz. sabah ola, hayı r ola * "Sabah olsun, o vakte kadar işbelki düzelir" anlamı nda kullanı lı r. sabah sabah * Sabahleyin, erkenden. sabah yeli * Sabahleyin gün doğusundan esen hafif ve yumuş ak yel, saba rüzgârı . sabaha çı kmamak * sabaha kadar yaş ayamamak, sabahtan önce ölmek. sabaha doğ ru * Gecenin sabaha yakı n bir zamanı nda. sabahçı

* Nöbeti sabaha doğ ru olan veya sabaha rastlayan kimse. * Uyumadan sabahıbulan kimse. * Okula öğ leden önce giden öğrenci.

sabahçıkahvesi * Sabaha kadar açı k kalan veya sabaha karş ıaçı lan kahve.

sabahıbulmak (veya etmek) * sabaha kadar uyumamak, sabahlamak. sabahı n köründe * sabahı n en erken saatinde, erkenden, ortalı k iyice aydı nlanmadan. sabahki

* Sabah olan, sabah yapı lan.

sabahlama * Sabahlamak iş i. sabahlamak * Bir yerde sabaha kadar kalmak. * Herhangi bir sebeple bütün geceyi uyumadan geçirmek. sabahlar hayrolsun! * günaydı n!. sabahları * Sabah vaktinde. * Her sabah. sabahlatma * Sabahlatmak iş i. sabahlatmak * Sabahlamak iş ini yaptı rmak. sabahleyin * Sabah vaktinde, sabahı n ilk saatlerinde. sabahlı sabahlı k

sabahtan

* Bkz. akş amlı sabahlı . * Sabahlarıyataktan kalkı nca geçici olarak giyilen üstlük. * Sabahla ilgili, sabaha özgü; sabaha yetecek kadar. * Sabaha özgü olmak üzere. * Sabahleyin, sabah sabah.

sabahtan akş ama * bütün gün. sabahyı ldı zı * Afrika'da yetiş en sert ve kaba dokulu, turuncu sarırenkli ağaç (Nauclea didemichii). saban * Tarlayı ekilir duruma getirmek için çift süren hayvanları n koş ulduğu demir uçlu tarı m aracı . saban balı ğı * Dev köpek balı ğı gillerden, boyu 5 m kadar olabilen, kuyruğ u sabana benzer bir köpek balı ğı , deniztilkisi (Alopias vulpes). saban demiri * Sabanı n toprağ ıyarmaya yarayan taban kı smı na takı lan demir. saban kemiğ i * Burun boş lukları nıbirbirinden ayı ran çeperi arkası nda bulunan ince uzun kemik.

saban kulağ ı * Sabanı n, toprağı n altı nıüstüne getiren bölümü. saban sürmek * toprağ ısabanla kazı p alt üst etmek. * güreş te, yüzükoyun hasmıayakları ndan tutup yerde sürümek. sabanı n tutağ ı na yapı ş an el aç kalmaz * çiftçilik yapan veya çalı ş an aç kalmaz. sabankı ran * Kayı ş kı ran. sabı k * Geçen, önceki, eski. sabı ka

* Geçmişbulunan ş ey, geçmişbulunan olay. * Geçmiş te iş lenmiş , mahkemece ispatlanı p cezalandı rı lmı şolan suç.

sabı ka kaydı * Adlî sicilden verilen bilgiye göre bir kimsenin sabı ka durumunu gösteren yazı . sabı kalı

* Sabı kasıolan.

sabı kası z * Sabı kasıolmayan. sabı r dayanç.

* Acı , yoksulluk, haksı zlı k gibi üzücü durumlar karş ı sı nda ses çı karmadan onları n geçmesini bekleme erdemi, * Olacak veya gelecek bir ş eyi telâşgöstermeden bekleme.

sabı r acı dı r, meyvesi tatlı dı r * sabretmenin zor bir işolduğ unu ancak güzel sonuç verdiğ ini anlatı r. sabı r etmek * Bkz. sabretmek. sabı r taş ı * Çok sabı rlıkimse. sabı rla sabı rlı

* Sabı r göstererek, sabı rlıdavranarak. * Sabı r gösteren, katlanan, sabreden.

sabı rsı z * Sabı r göstermeyen, sabrıolmayan. sabı rsı zlanı ş * Sabı rsı zlanmak iş i veya biçimi. sabı rsı zlanma * Sabı rsı zlanmak iş i. sabı rsı zlanmak * Sabı rlıdavranmamak, sabı rsı zlı k göstermek.

sabı rsı zlı k * Sabı r göstermeme, sabı rlıdavranmama durumu, sabı rsı z olma durumu. sabı rsı zlı kla * sabı r göstermeyerek; merakla. sabi * Küçük çocuk. sabit

* Yerinden oynamayan, yer değiş tirmeyen, durağ an. * Gerçekliği tespit edilmiş , kanı tlanmı şolan. * Değiş meyen, hep aynıkalan, önceden ayarlanmı ş .

sabit fikir * Saplantı . sabit kalem * Kopya kalemi. sabit olmak * bir ş eyin varlı ğı , gerçekliği kesin olarak belli olmak. * durağ an durumda bulunmak. sabite

* Bir formülde geçen ve önceden belirlenmişbulunan değiş mez nicelik. * Durağan yı ldı z.

sabitkadem * Süreklilik gösteren. * Sözüne sadı k, sözünü tutan ve yerine getiren. sabitleş me * Sabitleş mek iş i. sabitleş mek * Sabit duruma gelmek. sabitleş tirme * Sabitleş tirmek iş i. sabitleş tirmek * Sabit duruma getirmek. sabitlik sabo

sabotaj

* Sabit olma durumu. * Genellikle birçok Avrupa ülkesinde giyilen tahta ayakkabı . * Üzerinde deri vb. bir bant bulunan bir tür sandal. * Baltalama.

sabotaj yapmak * yı kmak, tahrip etmek, kullanı lı r durumdan çı karmak. * bir iş i kı sı tlıolarak bozmak, baltalamak. sabotajcı * Sabotaj yapan kimse, baltalı yı cı . sabotajcı lı k

* Sabotaj yapma. sabote * Baltalama. sabote etmek * baltalamak. sabreden dervişmuradı na ermiş * beklemesini bilen kimse sonunda amacı na ulaş ı r. sabretme

* Sabretmek iş i.

sabretmek * Sabı r göstermek, sabı rlıdavranmak. sabreyleme * Sabreylemek iş i veya durumu. sabreylemek * Sabı r göstermek durumu. sabrıtaş mak (veya tükenmek) * artı k katlanmaz, dayanmaz duruma gelmek, sabrıkalmamak. sabuh * Sabah vakti içilen içki. sabuk

* Bkz. abuk subuk.

sabuklanma * Bazıhastalı klarda görülen abuk sabuk konuş ma, anlamsı z davranı ş larda bulunma gibi belirtiler gösteren ruh bozukluğu, hezeyan. sabuklanmak * Abuk sabuk konuş ma, anlamsı z davranı ş lar gösterme biçiminde belirtileri olan ruhsal bozukluğa yakalanmak. sabun

* Kirli ve yağlış eyleri temizlemekte kullanı lan, türlü yağlarla alkaliler birleş tirilerek yapı lan madde. * Bu maddenin kalı p durumunda olan biçimi.

sabun ağ acı * Öz suyu köpüren ağaçlara verilen ad (Sapindaceae). sabun balı ğı * Atlas okyanusu kı yı ları nda yaş ayan ve bol miktarda mukus salgı layan küçük bedenli balı k (Rypticus saponacens). sabun köpüğü gibi sönmek * gösteriş li olmakla birlikte en hafif bir etki ile yok olmak. sabun otu * Çöven. sabun taş ı * Terzilerin kumaş ıiş aretlemek için kullandı kları , yeş ilimsi veya beyaz renkli, sertliği 1 olan magnezyum silikat. sabun tozu

* Toz durumunda olan sabun. sabuncu * Sabun yapan veya satan kimse. sabunculuk * Sabun yapma veya satma iş i. sabunhane * Sabun yapı lan yer. sabuniye

* Bir tür niş asta helvası .

sabunlama * Sabunlamak iş i. sabunlamak * Herhangi bir ş eyi sabun sürerek yı kamak. sabunlanı ş * Sabunlamak iş i veya biçimi. sabunlanma * Sabunlanmak iş i. sabunlanmak * Sabunla yı kanmak. sabunlaş ma * Bitkisel veya hayvansal yağ ları n sabun durumuna dönüş mesi. sabunlaş mak * Sabun durumuna gelmek. sabunlaş tı rma * Sabunlaş tı rmak iş i. sabunlaş tı rmak * Bir maddeyi sabun durumuna dönüş türmek. sabunlayı ş * Sabunlamak iş i veya biçimi. sabunlu

sabunluk

sabunsuz

sabur sabura

*İ çinde sabun eritilmiş . * Sabun sürülmüşfakat durulanmamı ş . *İ çine sabun konulan küçük kap. * Sabun yapı mı na elveriş li olan. *İ çinde sabun bulunmayan. * Sabun sürülmeden. * Çok sabı rlı . * Gemi safrası .

sac

* Yassıdemir çelik ürünü. * Bu nesneden yapı lm ı şdı ş bükey piş irme aracı . * Sactan yapı lmı şolan.

sac böreği * Mayalanmı şhamurun yufka hâlinde açı lı p içine kı yma, ı spanak, kavrulmuşsoğan gibi malzeme konulması yla yapı lan ve sacda piş irilen bir tür börek. sac ekmeği * Mayalanmı şhamurun oklava ile daire ş eklinde açı lı p sac üzerinde piş irilmesiyle elde edilen ekmek. sac kavurması * Orta yağlıve fı ndı k büyüklüğünde doğ ranmı şkoyun etinin ağ ı r ateş te piş irilmesi ve sonra soğ an, domates, yeş il biber, dereotu eklenmesiyle hazı rlanan karı ş ı mı n tekrar kı sı k ateş te piş irilmesiyle yapı lan bir yemek türü. sac kebabı * Sac üzerinde ateş te piş irilen kebap. sacayağ ı * Üzerine tencere, tava gibi ş eyler koymaya yarayan, ateşüzerine oturtulan, üç ayaklıçember veya üçgen biçiminde demir destek. sacayak

* Bkz. sacayağı .

saç * Başderisini kaplayan kı llar. saç

* Kuyruklu yı ldı z çekirdeğini saran ı ş ı klı gaz yuvarı .

saç ağ artmak * Bkz. saç sakal ağ artmak. saç baş

* Saçları n tümü.

saç örgüsü * Nakı şiş lerinde bir tür motif adı . saç saça

* Saçları ndan tutarak.

saç saça başbaş a (saç saça başbaş a gelmek veya dövüş mek) * (daha çok kadı nlar için) kı yası ya hı rpalayarak kapı ş mak. saç sakal ağ artmak * o iş te uzun zaman çalı ş mı ş , emek vermişolmak. saç sakala karı ş mı ş * saçıve tı raş ıuzamı ş , özensiz bir durumda. saçak

* Bazıgiyim eş yaları nda veya döş emeliklerde kumaşkenarları na dikilen süslü iplikten püskül. * (havlu, halı vb. için) Kenarlardaki iplik püskülü. * Bir yapı nı n herhangi bir bölümünü güneşve yağ murdan korumasıiçin, o bölümden dı ş a taş kı n ve altı boş ta olarak yapı lan örtü. * Bir gaz ortama yerleş tirilen ve yüksek bir potansiyel verilen ve nesnenin yüzeyinde oluş an ı ş ı k olayı . * Görünüş ü saçağ ıandı ran, püskül. saçak bulut

*İ nce, tüy gibi saçaklıgörünüş ü olan buz parçaları ndan oluş muşbeyaz bulut, sirrus. saçak kök * Buğdayda olduğu gibi ası l kökün çevrisindeki ek köklerin geliş mesiyle oluş an kök topluluğ u. * Kök boğazı nı n hemen alt kı smı ndan baş layı p çok dallanmı şolarak toprakta yüzeysel ş ekilde geliş en kök. saçak öpmek * sarayda bayramlaş ma törenine katı lan büyükler, padiş ahı n tahtı ndan sarkı tı lmı şhalısaçakları nı öpmek. saçaklanma * Saçaklanmak iş i. saçaklanmak * Kenarlarısaçak gibi olmak. saçaklı

* Saçağ ıolan.

saçalama * Saçalamak iş i. saçalamak * Saçmak, serpmek. saçalanma * Saçalanmak iş i. saçalanmak * Saçı lmak, dökülmek. saçı * Gelinin baş ı ndan aş ağısaçı lan çiçek, ş eker, arpa, para gibi ş eyler. * Düğ ün armağanı . saçıbaş ıağ armak * yaş lanmak. saçıbitmedik (yetim) * doğ alıçok olmamı ş(yetim). saçıkı lmak (veya saçı atmak) * gelinin baş ı ndan çiçek, ş eker, arpa, para saçmak. saçısakalıakar gibi * üstü baş ıperiş an bir hâlde. saçıtopukları nıdövmek * saçıçok uzun olmak. saçıuzun aklı kı sa * eskiden kadı nlarıaş ağı lamak için kullanı lan bir söz. saçı k

* Saçı lmı ş , serpilmiş . * Açı k saçı k.

saçı lı p dökülmek * gereğ inden veya kaldı rabileceğ inden çok harcamak. * içindekini söylemek. saçı lı ş

* Saçı lmak iş i veya biçimi.

saçı lma saçı lmak

* Saçı lmak iş i. * Saçmak iş i yapı lmak. * Dağı lmak, yayı lmak. * Açı lı p saçı lmak.

saçı n ak mıkara mı , önüne düş ünce görürsün * acele etme, sonucun ne olduğ unu biraz sonra anlarsı n. saçı na (sakalı na) kar yağ mak * saçı(sakalı ) aklaş maya baş lamak. saçı na ak düş mek * saçıağarmaya baş lamak, yaş lanmak. saçı na baş ı na bakmadan * ilerlemişyaş ı na yakı ş mayacak biçimde. saçı nı baş ı nıyolmak * çok üzülmek, üzüntüsünden dövünmek. saçı nı süpürge etmek * (kadı n) özveri ile çalı ş ı p hizmet etmek. saçı ntı

* Saçı lı p dağ ı lan ş ey döküntü.

saçı p savurmak * parası nıdüş üncesizce, boş una harcamak. saçı ş

* Saçmak iş i veya biçimi.

saçı ş tı rma * Azar azar saçmak, dağ ı tmak, serpmek. * Rastgele saçmak. saçı ş tı rmak * Dağı tmak. * Rastgele geçmek. saçkı ran

* Bir mantarı n oluş turduğ u, kı llarıdöken bir deri hastalı ğ ı , kı lkı ran.

saçlarıiki türlü olmak * yaş ıilerlemişbulunmak. saçlı * Saçı olan. saçlımeş e * Bir tür meş e (Quercus cerris). saçlısakallı * Yaş lanmı ş(kimse), aklıbaş ı nda olmasıgereken. saçma

* Saçmak iş i. * Yersiz, akla aykı rı , tutarsı z söz.

* Bir tür balı k ağı , serpme ağ . * Avda kullanı lan fiş eklerin içine konulan, türlü boylardaki küçük ve yuvarlak kurş un tanesi. * Akla uygun olmayan, yersiz bulunan, pestenkerani. * Böyle söz söyleyen veya işyapan. saçma sapan * Çok tutarsı z, çok saçma. saçma sapan konuş mak * ne söylediğ ini bilmeden düş üncesiz, tutarsı z konuş mak. saçmacı * Saçma sapan söz söyleyen kimse. saçmak * Bir ş eyi ortalı ğa dağ ı tmak, dökmek. * (ı ş ı k ve ı sıiçin) Yaymak. * Belli bir görüş ü, düş ünceyi yaymak. saçmalama * Saçmalamak iş i. saçmalamak * Anlamsı z, gereksiz, tutarsı z, saçma sapan sözler söylemek. saçmalaş ma * Saçmalaş mak durumu veya iş i. saçmalaş mak * Saçma davranı ş larda bulunmak. saçmalı k

saçsı z

* Saçma konulan yer. * Yeri ve değ eri olmayan söz, davranı ş . * Saçı olmayan.

saçula * Dökümcülerin kullandı ğ ıağaçtan yapı lmı şkalı p. sada sadak sadaka

sadakat

* Bkz. seda. *İ çine ok konulan torba veya kutu biçiminde kı lı f. * Dilenciye verilen para. * Yoksullara yardı m olarak karş ı lı ksı z verilen ş ey. *İ çten bağ lı lı k, sağ lam, güçlü dostluk.

sadakatli *İ çten bağ lı , sadı k. sadakatlilik * Sadakatli olma durumu. sadakatsiz * Sadı k olmayan.

sadakatsizlik * Sadakatsiz olma durumu. sadakatsizlik göstermek * sadakatsiz olduğ unu ortaya koymak, açı klamak. sadaklı

* Sadağıolan.

sadakor * Düz dokunmuş , açı k saman renginde bir tür ipek kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. sadalı * Bkz. sedalı . sadaret sadası z sade

* Osmanlıİ mparatorluğunda baş vezirliğe, sadrazamlı ğa verilen ad. * Bkz. sedası z. * Süsü, gösteriş i olmayan; yalı n, gösteriş siz. * (kahve için) Şekersiz. * (sa:'de) Yalnı zca, yalnı z, ancak, sadece. * (üslûp için) Yalı n, süssüz, anlaş ı lı r olan.

sade birimler bölüğ ü * Birden dokuza kadar olan sayı lar bölüğ ü. sade kahve *İ çine ş eker konulmadan piş irilen Türk kahvesi. sade kek

*İ çine katkıve süs maddesi katı lmadan yapı lan kek.

sade suya * yağ sı z. sadece

* Baş ka bir ş ey bulunmaksı zı n, yalnı zca, ancak, sade.

sadede gelmek * konuyla ilgisiz sözleri bı rakarak ası l konuya dönmek. sadeleş me * Sadeleş mek iş i, yalı nlaş ma. sadeleş mek * Yalı n bir durum almak, yalı nlaş mak. sadeleş tirme * Sadeleş tirmek iş i. sadeleş tirmek * Yalı n bir duruma getirmek, yalı nlaş tı rmak. sadelik

* Yalı n olma durumu. * Yalı nlı k.

sadet sadeyağ sadı k

* Konuş ulan ası l konu, ası l madde. * Sütten çı karı lan yemeklik yağ. * Doğru, gerçek. * Dostluğ u ve bağlı lı ğ ıiçten olan, sadakatli.

sadı k kalmak * (birine, bir ş eye) bağlı lı ğ ı nısürdürmek, bağlıkalmak. sadı kane * Sadı kça. sadı r

sâdı r

* Göğüs, sine. * Yürek, kalp. * Kazaskerlere verilen unvan. * Sadrazam sözünün kı sa söyleniş i. * Çı kan, görünen.

sadı r olmak * ortaya çı kmak. sadik

sadiklik sadist

sadistçe sadistlik

sadizm sadme

* Sadistlik özelliği olan. * Sadist. * Sadik olma durumu. * Baş kaları na acıçektirerek cinsel doyum sağlayan kimse. * Baş kaları na acıçektirmekten zevk duyan kimse. * Sadistlik niteliğ inde olan. * Sadiste yakı ş ı r bir biçimde. * Sadist olma durumu. * Sadistçe davranma, sadizm. * Baş kaları na acıçektirme yoluyla cinsî doyum sağlama biçiminde kendini gösteren bir tür sapı klı k, sadistlik. * Çarpı ş ma, tokuş ma, vurma. * Sarsı ntı .

sadra ş ifa vermek * gönlü, yüreğ i rahatlatmak, ferahlatmak. sadrazam * Osmanlıİ mparatorluğ unda baş bakan. sadrazamlı k

* Sadrazam olma durumu. * Sadrazamı n makamıveya görevi. saf

* Dizi, sı ra.

saf * Katı ksı z, arı , katı ş ı ksı z, halis, has. * Kurnazlı ğ a aklıermeyen, kolaylı kla aldatı labilen. *İ yi niyetli, art niyetsiz. saf bağ lamak * sı ralanmak, sı raya girmek. saf dı ş ı * Dizi dı ş ı . *İ lgisiz, bağ lantı sı z, iş lemez. saf dı ş ı etmek * dizinin dı ş ı na çı karmak. * ilgisini kesmek, iş in gereğinden alakoymak, iş lemez duruma getirmek. saf kan * Irkı nı n katı ş ı ksı z özelliklerini taş ı yan (at). saf saf saf saf safa

* Dizilmişolarak, dizi dizi. * Safça, kolayca aldatı larak. * Bkz. sefa.

safahat * Evreler, safhalar. safalı

* Şenlikli, eğlenceli.

safari

* Afrikanı n doğ usunda toplu olarak yapı lan vahş î hayvan avı . * Toplu olarak ava çı kma. * Genellikle ketenden yapı lan kı sa pantolon, büyük cepli uzun ceket ve genişkenarlımantar ş apkadan oluş an av kı lı ğ ı . safça * Biraz saf. * (sa'fça) Saf bir biçimde, saf olarak. safderun * Kolayca aldatı lan, saf. safdil safer saffet

* Kolayca aldatı lan, saf. * Ay takviminin ikinci ayı , sefer ayı . * Temizlik, arı lı k.

safha

safi

safiha safir

* Evre. * Faz. * Katı ksı z, duru, temiz. * Net. * (sa:'fi) Yalnı z olarak, yalnı z, sadece. *İ nce, yassı ve genişmetal nesne, levha. * Mavi renkli, değ erli bir korindon türü, gök yakut.

safir mavisi * Koyu mavi renk. safiyet * Saflı k, temizlik. saflaş ma

* Saflaş mak iş i.

saflaş mak * Saf (I,II) durumuna gelmek. saflaş tı rma * Saflaş tı rmak iş i veya durumu. saflaş tı rmak * Saf durumuna getirmek. saflı k

* Saf olma durumu; temizlik, arı lı k. * Kolayca aldatı labilme durumu.

safra

* Gemileri ve her boyda deniz aracı nı dengede tutmak, istenilen su düzeyine kadar batı rabilmek için, dip bölümlerine konulan ağ ı rlı k. * Bazıbalı k ağ ları nı n alt tarafı na takı lan, ağ ı n su içinde kalması nısağ layan ağ ı rlı k. * Balonlarda bulunan pilotları n, yükselmek veya iniş i yavaş latmak istediklerinde attı klarıağ ı rlı k. * Sı kı nt ı , tedirginlik, rahatsı zlı k veren kimse. safra

* Öd.

safra atmak * sı kı ntıveren bir kimseden veya bir ş eyden kurtulmak. safra bastı rmak * açlı ğı nıyatı ş tı racak kadar az bir ş ey yemek. safra kesesi * Öd kesesi. safra yeş ili * Siyaha çalan yeş il renk. safralı

* Safrası olan.

safran

* Süsengillerden, baharda çiçek açan, 20-30 cm boyunda, soğ anlıbir kültür bitkisi (Crocus sativus). * Bu bitkinin tepeciklerinin kurutulması yla elde edilen, bazıyiyecek ve içeceklere tat, koku ve sarırenk vermekte kullanı lan toz. safran gibi * çok sarı . safrasıkabarmak * açlı ktan midesi bulanmak. safsata

* Boş , temelsiz, ası lsı z söz. * Sofizm.

safsatacı * Boş , temelsiz, ası lsı z konuş an (kimse). safsatacı lı k * Bilgicilik. sagar sagu sağ

sağ

sağaçı k sağakçe sağbek

*İ çki bardağı . * Bazıhurma ağaçları nı n özünden çı karı lan ve pirinç gibi kullanı lan niş astalıbir madde, Hint irmiğ i. * Vücutta kalbin bulunduğ u tarafı n karş ı sı nda olan, sol karş ı tı . * Bu taraftaki yön. * Ekonomi ve siyasette eskiden yana olan, gelenekçi (kimse, görüş ). * Sağlam, esen. * Katkı sı z. * Yaş amakta olan. * Futbolda forvettekiler arası nda yer alan, sağbaş ta bulunan oyuncu. * Ayarıtam olan para, çürük akçe karş ı tı . * Bir takı mı n, kalecinin önündeki iki savunucusundan sağyönde yer alan oyuncusu.

sağçı karma * Boksta sağyumruk vurma. sağçı karmak * boksta sağelle rakibine yumruk atmak. sağeğilimli * Dünya görüş ü sağcı lı ğ a, muhafazakârlı ğa yatkı n olan. sağelinin verdiğini sol elin görmesin * birine yaptı ğ ı n iyiliği gizli tut. sağeliyle sol kulağı nıgöstermek * kı sa yoldan yapı lacak bir iş i dolambaçlıyollardan geçerek yapmaya çalı ş mak. sağesen

* Sağlı kla, esenlikle. sağgözünü sol gözünden sakı nmak * çok kı skanç olmak. sağhaf sağiç

* Futbolda oyun kurucuları n sağucunda yer alan oyuncu. * Futbolda, forvet arası nda yer alan beşoyuncudan, sağ dan ikinci yerde bulunan oyuncu.

sağkalmak * ömrünü devam ettirmek, yaş aması nı sürdürmek. sağkanat * Futbol ve hentbolda hücum alanı nı n sağtarafı . sağkolu sağol

* çok güvendiği kimse. * Hoş a giden bir davranı şiçin "çok yaş a, teş ekkür ederim" anlamı nda söylenir.

sağolsun * biri için sitem yollu bir ş ey söyleneceğ i zaman söyleyenin iyi niyetini belirtmek amacı yla sözün baş ı na getirilir. * para, çalı ş ma gücü vb. ye güven duymayı belirtir. sağpara

* Eskiden mecidiyenin on dokuz kuruşhesabı yla ödendiği zaman sağlam para yerine kullanı lmı şbir deyim, çürük para karş ı tı . * Sağlam para. sağsalim sağş erit sağyap!

* Hiçbir zarar görmeden. * Trafikte sağtarafta yer alan yol çizgilerinin oluş turduğu bölüm. * direksiyonu sağa çevirerek sağyöne git!.

sağ a kaymak * siyasette ve ekonomide sağeğilimli olmak. sağ a sola

* rastgele yerlere.

sağ a sola bakmadan * ortalı ğıkollamadan, saygı sı zca. sağ alma

* Sağalmak iş i.

sağ almak * Sağlı ğa kavuş mak, iyileş mek. sağ altı cı * Sağaltma iş ini yapan. * Asalağı , doğ rudan doğruya konakçı üzerinde ortadan kaldı ran (ilâç veya iş lem). sağ altı m

* Sağaltma iş i, tedavi. * Bir hastalı ğı yenecek etkenleri ve bu etkenlerin kullanı lma yöntemlerini bularak hastanı n sı kı ntı ları nı giderme, iyi etme iş i, terapi. sağ altma

* Sağaltmak iş i, tedavi.

sağ altmak * Sağlı ğa kavuş turmak, iyileş tirmek, iyi etmek, tedavi etmek. sağ anak * Birdenbire baş layan, genellikle kı sa süren ş iddetli yağ mur. sağ anlar

* Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı nı n, gök kuzgunumsular takı mı nı n bir alt takı mı .

sağ beğ eni * Güzeli çirkinden ayı rt edebilme yetkisinin en yükseği. sağ cı

* Parlâmentolarda baş kanı n sağı nda oturan, gelenek ve göreneklere, mevcut düzene bağ lı kalan siyasî görüş ü temsil eden kiş i veya parti. sağ cı lı k

* Sağcıolma durumu.

sağ dan geri dönmek (veya sağdan geri etmek) * geri dönmek, geri dönüp gitmek. sağ dı ç

* Düğ ünde gelin veya güveye kı lavuzluk eden kimse.

sağ dı ç emeğ i * Karş ı lı ğ ıalı nmayan, boş a giden emek, çaba. sağ dı çlı k

* Sağdı ç olma durumu.

sağ dı rma * Sağdı rma iş i. sağ dı rmak * Sağmak iş ini yaptı rmak. * Sağması na sebep olmak. sağ duyu

* Doğru, akla uygun yargı lar verme yeteneği, aklı selim, hissiselim. * Doğru ile yanlı ş ıbirbirinden ayı rma ve doğru yargı lama gücü.

sağ duyulu * Sağduyusu olan. sağ görü

* Gerçekleri yanı lmadan görebilme yeteneğ i, basiret.

sağ görülü * Sağgörüsü olan, basiretli. sağ görüsüz * Sağgörüsü olmayan, basiretsiz. sağ görüsüzlük

* Sağgörüsüz olma durumu, basiretsizlik. sağ ı * Kuştersi, kuşgübresi. sağ ısolu olmamak * nası l davranacağ ıkestirilmez olmak. sağ ısolu olmamak * olumlu mu olumsuz mu davranacağı bilinmeyen bir kiş i olmak. sağ ı cı

* Sağı m yapan kimse.

sağ ı lı ş * Sağı lmak iş i veya biçimi. sağ ı lma sağ ı lmak

sağ ı m

* Sağı lmak iş i. * Sağmak iş ine konu olmak. * (kumaş ı n) Bir yerinden iplik çı kı p sökülmek. * Akmak, kaymak, aş ağ ı ya doğ ru hı zla inmek. * Sağmak iş i. * Süt veren hayvan.

sağ ı m makinesi * Sağmal hayvanları n sütünü sağ maya yarayan ve emme sistemi ile çalı ş an alet. sağ ı mlı sağ ı mlı k

* Süt veren, sağmal. * Sağı lmak için beslenen (hayvan).

sağ ı n * Doğruluk kuralı na uygun olan. * Sözün anlatı lmak istenene tam karş ı lı k olması , tam uygun düş mesi niteliği, sahih. sağ ı n bilimler * Denetlenebilir ölçü ve hesaplara dayanan bilimler; dar anlamda matematik. sağ ı nısolunu bilmemek * düş üncesiz, dikkatsiz olmak. sağ ı r

*İ ş itme duyusundan yoksun, iş itmeyen (kimse). * Ses geçirmeyen, yankıyapmayan. * Isı yıaz veren, geç ı sı nan. * Vurulduğ u zaman ses vermeyen.

sağ ı r dilsiz * Duymaz ve konuş amaz özürlü (kimse). sağ ı r duvar * Ses geçirimsiz duvar. sağ ı r etmek * sağı rlaş ması na sebep olmak, iş itemez duruma getirmek.

sağ ı r kapı * Ses geçirmez özellikte yalı tı lmı şve yapı lmı şkapı . sağ ı r kef sağ ı r nun

* Türkçedeki nazal "n" sesini karş ı layan "kef" harfi. * Türkçede genizden gelen "n" sesini veren "nun" harfi.

sağ ı r olmak * sağı r duruma gelmek, sağı rlaş mak. sağ ı r pencere * Ses geçirmez özellikte yalı tı lmı şve yapı lmı şpencere. sağ ı r renk * Değiş ik renklerin veya boyaları n karı ş ması ndan ortaya çı kan ve kesin bir adıolmayan renk. sağ ı r yı lan * Engerekgillerden, daha çok dağlı k yerlerde yaş ayan, 65-75 cm uzunlukta, çok zehirli bir tür yı lan (Vipera aspis). sağ ı rlaş ma * Sağı rlaş mak iş i. sağ ı rlaş mak *İ ş itemez duruma gelmek, sağ ı r olmak. * (tencere, soba vb. için) Güç ı sı narak geç piş irmek. sağ ı rlı k * Sağı r olma durumu. sağ istem sağ lam

*İ yi niyet, hüsnüniyet. * Dayanı klı , kolay bozulmaz, yı kı lmaz. * Zarar görmemiş , bozulmamı ş . * Sakatlı k veya hastalı ğ ıbulunmayan, sağ lı klı , sı hhatli. * Güvenilir. * Gerçek, inanı lı r bir temeli olan. * (sa'ğ lam) Her hâlde, muhakkak.

sağ lam ayakkabıdeğ il * bir kimsenin güvenilmez olduğ unu belirtir. sağ lam durmak * gücünü, yeteneğini ve cesaretini toplamak. sağ lam kazı ğa (veya sağ lama) bağ lamak * iş in sonuçlanması na engel olacak ş eyleri ortadan kaldı rmak, iş in aksamadan yürümesini sağlayacak önlemleri almak. sağ lam para * Uluslar arası para piyasası nda kolaylı kla değiş tirilebilen ve kuru devamlıkoruyan veya yükselen para. sağ lama

sağ lamak

* Sağlamak iş i. * Bir problemin çözümü veya bir hesabı n doğ ruluğ unu denetlemek için yapı lan iş lem, mizan.

* Bir iş in olmasıiçin gerekli durumu, ş artlarıhazı rlamak, temin etmek. * Elde etmek, sahip olmak. * Bir iş lemin doğ ruluğ unu ortaya koymak. sağ lamak sağ lamca

* (taş ı t araçlarıiçin) Yolun sağyanı na geçmek, sağlam bir biçimde. * Oldukça sağ lam, sağlama yakı n. * (sağ la'mca) Sağ lam olarak.

sağ lamcı *İ ş ini sağlama bağ layan kimse. sağ lamlama * Sağlamlamak iş i. sağ lamlamak * Sağlam bir duruma getirmek. * Bir durumun, bir sözün doğru, gerçek olduğunu kanı tlamak. sağ lamlaş ma * Sağlamlaş mak iş i. sağ lamlaş mak * Sağlam duruma gelmek. sağ lamlaş tı rma * Sağlamlaş tı rmak iş i. sağ lamlaş tı rmak * Sağlam bir duruma getirmek, pekiş tirmek. sağ lamlı k * Sağlam olma durumu. sağ lanı ş sağ lanma

* Sağlanmak iş i veya biçimi. * Sağlanmak iş i.

sağ lanmak * Sağlanmak iş ine konu olmak. sağ layı cı * Sağlam niteliği olan, sağ layan. sağ lısollu * her iki yanda olan. * her iki yandan. sağ lısollu * Sağda ve solda olan. * Sağda ve solda olarak, hem sağ ı na hem soluna. sağ lı cakla * Sağlı kla, esenlikle, rahatlı k içinde. sağ lı cakla kal * ayrı lı rken kalanlara söylenen bir esenlik sözü, hoş ça kal.

sağ lı ğ ı nda * yaş amakta iken, yaş arken. sağ lı ğ ı nı za * içki içerken "sağ lı klı olmanı z dileğ iyle içiyorum" anlamı nda söylenen söz. sağ lı k * Vücudun hasta olmamasıdurumu, vücut esenliğ i, esenlik, sı hhat. * Vücudun iyi veya kötü olmasıdurumu. * Sağ, canlı , diri olma durumu. sağ lı k

* Salı k.

sağ lı k bilgisi * Sağlı ğı n, hastalanmadan önce korunmasıile ilgili bilimsel incelemelerle uğ raş an tı p dalı , hijyen. sağ lı k bilimi * Sağlı k konuları nıiçine alan tı p dalı . sağ lı k evi

* Sağlı k ocağ ı .

sağ lı k görevlisi * Sağlı kla ilgili kurum ve kuruluş larda görev yapan veya çalı ş an kimse. sağ lı k hizmeti * Sağlı k konuları nıiçeren çalı ş ma alanı . sağ lı k karnesi * Sigortalı nı n geçindirmekle yükümlü bulunduğ u kimselerin hastalı kları nda, sağlı k yoklama ve bakı mları yla ilâçlarıiçin kullanı lan defter. sağ lı k kurulu * Kiş i sağlı ğı nıinceleyen ve denetleyen hekimler kurulu. sağ lı k memuru * Sağlı k iş leriyle görevli kimse, sağ lı k teknisyeni. sağ lı k merkezi * Sağlı k iş lerinin topluca görüldüğ ü yer. sağ lı k muayenesi * Sağlı k kontrolü. sağ lı k ocağ ı * Kasaba ve köylerde hastalara bakmak için açı lan kuruluş . sağ lı k olsun! * üzücü bir durum veya bir zarar karş ı sı nda avunma sözü olarak söylenir. sağ lı k sigortası * Hastalı k veya ölüm durumunda sigorta ş irketinin yardı mı nı sağlayan sigorta anlaş ması . sağ lı k taraması * Halk sağlı ğı nı n düzenli bir biçimde gözden geçirilmesi. sağ lı k yurdu * Şehirlerde veya büyük merkezlerde hastalara bakmak için açı lan kuruluş , darüş ş ifa. sağ lı klı

* Sağlı k durumu iyi olan, sağ lam; esen, sı hhatli.

* Sağlam, doğ ru, güvenilir, gerçek. sağ lı klıyaş am * Sağlı k konularıve kuralları na uygun olarak yaş ama. sağ lı ksal sağ lı ksı z

* Sağlı kla ilgili, hijyenik. * Sağlı k durumu iyi olmayan, sağ lı ğ ıbozuk, sı hhatsiz. * Sağlam, doğ ru, güvenilir olmayan.

sağ lı ksı zlı k * Sağlı ksı z olma durumu. sağ ma

* Sağmak iş i.

sağ mak * Memeyi parmaklar arası nda sı karak sütünü akı tmak. * (balı ) Kovandaki peteklerden almak. * Yumak durumundaki bir ş eyi çözüp açmak. * Aldatarak parası nı çekmek. sağ mal

* Süt veren, sağı lan, sağ ı mlı . * Bol süt veren inek, sağ ı lan. * Sömürülen, kendisinden çı kar sağlanı lan (kimse, ülke vb.).

sağ mal inek * Aptal yerine konularak, kendisinden sürekli çı kar sağlanan kimse. sağ rı

* Memeli hayvanlarda bel ile kuyruk arası ndaki dolgun ve yuvarlakça bölüm.

sağ rıkemiği * Bel kemiği ile kuyruk sokumu kemiği arası ndaki kemik. sağ u * Ağı t. sağ u sağ mak * ölünün arkası ndan parayla tutulan kadı n yüksek sesle ağlamak, ağı t söylemek. sağ ucu

* Ağı tçı .

sağ uculuk * Sağu söyleme iş iyle uğraş an kimse. sağ yağ * Bkz. sadeyağ. sah

* Bir ş eyin doğ ru olduğunu belirtmek için yapı lan iş aret.

sah çekmek * bir yazı nı n doğru olduğ unu bu iş aretle belirtmek. saha

* Alan.

saha avantajı * Bir spor karş ı laş ması nda yarı ş manı n yapı ldı ğı alanıtanı ma ve seyirci desteğine sahip olma imkânı . sahabe

sahabet

* Hz. Muhammed'in meclislerinde ve konuş maları nda bulunan kimseler. * Sahipler, sahip çı kanlar. * Koruma, kayı rma.

sahabet etmek * korumak, kayı rmak. sahabetçi Sahaca sahaf

* Koruyucu, kayı rı cı(kimse). * Bkz. Yakutça. * Genellikle eski kitap alı p satan kitapçı .

sahaflı k * Sahafı n yaptı ğı iş , eski kitaplarıtoplayı p satma iş i. sahan sahanlı k

sahavet sahi

*İ çinde yemek ı sı tı lan veya yumurta gibi ş eyler piş irilen, derinliğ i az metal kap. * Yapı larda ve bazı taş ı tlarda kapıönünde, merdiven baş ları nda veya ortası nda bulunan genişyer. * Sahanı n aldı ğı miktar kadar olan. * El açı klı ğ ı , akı lı k, seleklik, cömertlik. * Gerçekten, gerçek olarak.

sahibe * Herhangi bir ş ey üzerinde mülkiyeti olan kadı n. sahici sahiden sahife

* Sahte olmayan, gerçek, yapma karş ı tı . * Gerçek olarak, gerçekten. * Sayfa.

sahih * Gerçek, doğ ru, sağ ı n, hakikî. sahil

* Kı yı , yaka, yalı .

sahil boyu * Deniz kı yı sı . sahil çizgisi * Kı yı sal bölgede denizin sakin olduğu devrede suyun kara ile birleş tiği hat.

sahil kordonu * Kı yıdili. sahil ş eridi * Deniz kı yı sı boyunca uzanan düzenli alan. sahileş me * Sahileş mek iş i. sahileş mek * Gerçek bir durum almak, gerçekleş mek. sahileş tirme * Sahileş tirmek iş i. sahileş tirmek * Gerçek bir durum alması nısağlamak, gerçekleş tirmek. sahip malik.

* Herhangi bir ş ey üstünde mülkiyeti olan, onu yasaya uygun bir biçimde dilediği gibi kullanabilen kimse, iye, * Herhangi bir niteliği olan kimse, ehil. * Bir işyapmı ş , üstlenmişveya bir eser ortaya koymuşkimse. * Koruyan, arka çı kan, gözeten kimse.

sahip çı kmak * kendinin olduğ unu ileri sürmek. * korumak, koruyucu olmak, ilgilenip gözetmek. sahip kı lmak * sahip olması nısağ lamak. sahip olmak * mülkiyetinde olmak, elinde bulundurmak. sahipkı ran * Güçlü ve üstün hükümdar. sahiplik * Sahip olma durumu, iyelik. sahipsiz

* Kimsenin malı olmayan, iyesiz. * Koruyucusu, gözeteni bulunmayan, kimsenin sahip çı kmadı ğı .

sahipsizlik * Sahipsiz olma durumu. sahlep sahn

sahne

* Salep. * Avlu. * Cami ve medreselerde umumun toplanması na mahsus üstü kubbeli, örtülü yer.

*İ zleyicilerin kolayca görebilmeleri için genellikle yerden belli bir ölçüde yüksek yapı lan, oyun, müzik gibi her tür gösteri yapmaya uygun yer. * Bir oyun veya filmin baş lı ca bölümlerinden her biri. * Görünüm, görüntü. * Tanı k olunan, gözlenen olay. * Gösteri sergilenen eğlence yeri veya tiyatro.

* Bir konu veya çalı ş ma çevresi, çalı ş ma dalı . sahne almak *ş arkısöylemek ve gösteri yapmak amacı yla gerekli düzenlemeleri yapmak. * sı rasıgelip sahneye çı kmak. sahne olmak * bir yerde bir olay geçmek. sahneleme * Sahnelemek iş i. sahnelemek * (oyun) Sahneye koymak. sahnelenme * Sahnelenmek iş i. sahnelenmek * (oyun) Sahneye konulmak. * Bir durum, bir olay ortaya çı kmak, görünür olmak. sahneleyiş * Sahnelemek iş i veya biçimi. sahneye çı kmak * (tiyatro, müzik vb. sanatçı lar için) sanatı nıizleyici önünde uygulamak, göstermek. * kullanı lmak, görünmek, ortaya çı kmak. sahneye koymak * tiyatro eserini veya müzikal bir oyunu, metin, oyun, yorum, dekor, müzik vb. öğeleri birbiriyle uyumlu duruma getirerek sahne için uygulamak, sahnelemek. sahra

* Kı r. * Çöl.

sahra topu * Dağtopu gibi katı r sı rtı nda taş ı nmayı p atlarla çekilen top. sahre sahte

sahteci

* Külte. * Bir ş eyin aslı na benzetilerek yapı lan, düzme, düzmece. *İ çten olmayan, yapmacı k. * Düzmeci, sahtekâr.

sahtecilik * Sahte iş ler yapma, düzmecilik, sahtekârlı k. sahtekâr

* Sahte iş ler yapan, düzmeci, sahteci.

sahtekârlı k * Sahtekâr olma durumu veya sahtekârı n yaptı ğ ıiş , düzmecilik. sahtelik

* Sahte olma durumu.

sahtiyan

* Tabaklanarak boyanmı şve cilâlanmı şderi.

sahtiyancı * Sahtiyan üreten, alan veya satan kimse. sahtiyancı lı k * Sahtiyancı nı n iş i veya mesleğ i. sahur

* Ramazan ayı nda oruç tutanları n gün doğmadan önce belirli saatte yedikleri yemek. * Bu yemeğin yendiği vakit.

sahur yemeği * Sahur zamanıyenen yemek. sahura kalkmak * (oruç tutan kimse) gün doğ madan, yemek yemek için yataktan kalkmak. sahurluk

saik

saika

* Sahurda yenecek ş eyler. * Sahurda yenmeğ e elveriş li. * Sebep. * Güdü. * Yı ldı rı m.

saika * Sebep. sair

* Baş ka, öteki, diğ er.

sairfilmenam * Uyurgezer. sak

sak

* Uyanı k, gözü açı k, müteyakkı z. * Uykusu hafif. * Sap.

sak durmak * dikkatli, uyanı k durumda bulunmak. sak yatmak * derin uykuya dalmadan uyumak. saka

* Evlere, çeş meden su taş ı mayıişedinmişolan kimse.

saka

* Serçegillerden, baş ı nda ve boynunda kı rmı zı , sarı tüyler bulunan, güzel öttüğü için kafeste beslenen küçük bir kuş(Carduelis cardelis). saka

* Baygı nlı k, kendinden geçme durumları na yol açan bir hastalı k.

saka beygiri gibi * bir işuğ runa birçok yere uğ rayarak dolaş an kimseler için kullanı lı r. * yalnı z vakit geçirmek için amaçsı z dolaş anlara söylenir. saka kuş u * Bkz. saka. sakaf

* Çatı , dam.

sakağ ı * Özellikle atlarda görülen ve insanlara da bulaş an ölümcül bir hayvan hastalı ğ ı , ruam. sakak sakal

* Çene altı . * Yetiş kin erkeklerde yanak ve çenede çı kan kı lları n tümü. * Bazıhayvanlarda çene altı nda bulunan kı lları n tümü.

sakal bı rakmak (koyuvermek, salı vermek veya uzatmak) * sakalı nıtı raşetmeyip büyütmek. sakal oynatmaz * ağ ı zda eriyecek kadar olgunlaş mı ş(yemiş , yiyecek). sakalı * Saka hastalı ğ ı na tutulmuş . sakalıbitmek * bir işsürüncemede kalmak. sakalıdeğirmende ağ artmak * yaş landı ğ ıhâlde bir ş ey öğrenmemişolmak. sakalıele vermek (veya sakalı kaptı rmak) * baş kası nı n sözünden çı kmayacak bir duruma düş mek. sakalısaydı rmak * saygı nlı ktan düş mek. sakalı k

* Sakanı n iş i.

sakalı m yok ki sözüm dinlensin * "ancak yaş lıkimselerin söz ve öğütleri dinlenir" anlamı nda kullanı lı r. sakalı na göre tarak vurmak * birinin hoş lanacağı biçimde konuş mak veya davranmak. sakalı na gülmek * ciddî gibi görünen sözlerle alay etmek. sakalı nı n altı na girmek * yakı nlı k kurarak ona düş üncesini aş ı lamak. sakallanma * Sakallanmak iş i. sakallanmak * Sakallı duruma gelmek; sakalıçı kmak.

sakallı

* Sakalıolan. * Sakalı nı tı raşetmemiş , tı raş ıgelmiş , tı raş sı z. * Savaştutsakları nı n yaş ıgeçkin olanları .

sakallıkartal *İ ri vücutlu, güçlü ve gagasıçengelli yı rtı cıkuş(Gypaetus barbatus). sakalsı z

sakamet sakametli

* Sakalıolmayan. * Tı raş ıgelmemiş , tı raş sı z. * Bozukluk, yanlı ş lı k, eksiklik. * Kötü, bozuk.

sakandı rı k * Başgiysilerinde çene bağ ı . sakar

* Bazıhayvanları n, özellikle atları n alı nları nda bulunan beyaz leke, küçük akı tma. * Sı k sı k küçük, önemsiz kazalar yapan (kimse).

sakar meke * Yaban kazı . sakar otu sakarca

* Yuvarlak baş lı , pembe veya beyaz çiçekli çalı tipi bir bitki (Dorycnium). * Sakar gibi, sakara benzer.

sakarimetre * Bir sı vı da çözelti durumunda bulunan ş eker miktarı nıbelirlemeye yarayan alet. sakarimetri * Şekerli çözeltilerin dozunu belirleme yöntemi. sakarin

* Genellikle ş eker hastaları nı nş eker yerine kullandı ğı , maden kömürü katranı ndan elde edilen beyaz bir toz.

sakarlaş ma * Sakarlaş ma iş i. sakarlaş mak * Sakar durumuna gelmek. sakarlı k

* Sakar olma durumu veya sakarı n yaptı ğ ıiş . * Sı k sı k küçük kazalar yapma, çarpı p kı rı p dökme iş i.

sakarometre * Sakarozölçer. sakaroz

* Şeker kamı ş ı veya ş eker pancarı ndan elde edilen bir tür ş eker (C12H22O11).

sakarozölçer * Sakaroza göre derecelenen ve bir sı vı nı n kuruluğ unu tespit eden yoğunlukölçer.

sakat

* Vücudunda hasta veya eksik bir yanıolan (canlı ). * Bozuk veya eksik (ş ey).

sakat olmak * sakatlanmak. sakatat

* Kesilmişhayvanı n ciğ er, iş kembe gibi iç organları yla başve ayakları , hayvanları n, etin dı ş ı nda kalan kı sı mları , iç organları(yürek, karaciğ er, böbrek, iş kembe, beyin, dil, başve paça). sakatatçı * Sakatat satan kimse. sakatatçı lı k * Sakatat satma iş i. sakatçı

* Sakatatçı .

sakatlama * Sakatlamak iş i. sakatlamak * Sakat bir duruma getirmek, sakat etmek. * Bozmak. sakatlanı ş * Sakatlanmak iş i veya biçimi. sakatlanma * Sakatlanmak iş i. sakatlanmak * Sakat duruma gelmek. sakatlı k

sakı n

sakı n ha! sakı nca

* Sakat olma durumu, malûliyet. * Kaza, terslik. * Yanlı ş , kusur, hata. * Yapmaktan çekin, çekinin, zinhar. * Korkulacak bir durum olması n. * "yapma! yapmaktan çekin! " anlamı nda yapı lmasıistenmeyen bir davranı ş a engel olmak için söylenir. * Çekinilmesi, dikkatli olunmasıgereken, sakı nmayıgerektiren durum, mahzur.

sakı ncalı * Sakı nmayı , çekinmeyi gerektiren mahzurlu. sakı ncası z * Sakı nmayıgerektirmeyen, mahzursuz. sakı ngan

* Sakı narak davranan, ihtiyatlı , ihtiyatkâr.

sakı nganlı k * Sakı ngan olma durumu.

sakı nı lan göze çöp batar * üzerine çok düş ülen ş eylerin daha çok kazaya veya zarara uğ radı ğı nıbelirtir. sakı nı m

* Herhangi bir tehlikeye karş ıalı nan önlem, ihtiyat, tedbir.

sakı nı mlı *İ htiyatlı , tedbirli. sakı nı ş * Sakı nmak iş i veya biçimi. sakı nma

* Sakı nmak iş i, içtinap. * Olabileceğ i düş ünülen kötü durumlara karş ı önlem alma, ihtiyat. * Boksörün korunmak için, ayakları nı oynatmadan eliyle, gövdesiyle sağ a sola, öne arkaya yaptı ğ ıhareket.

sakı nmak * Herhangi bir korku veya düş ünce ile bir ş eyi yapmaktan uzak durmak, içtinap etmek. * Olabileceğ i düş ünülen kötülüklere karş ıönlemler almak. * Korumak, esirgemek, gözetmek. sakı nmasıolmamak * korkusu, çekinmesi olmamak. * incelik kuralları na, saygı ya aldı rmadan davranmak. sakı ntı

* Sı kı nt ı ya yol açabilecek durumlara karş ıalı nan önlem, ihtiyat.

sakı ntı lı * Sakı ntı sıolan. sakı ntı sı z * Sakı ntı sıolmayan. sakı r sakı r * Aralı ksı z titremeyi anlatı r. sakı rdama * Sakı rdamak iş i veya durumu. sakı rdamak * Korkudan veya soğ uktan titremek. sakı rga sakı rtı Sakı t

* Kene. * Korkudan veya soğ uktan titreme. * Merih, Mars.

sakı t * Düş en, düş müş . * Hükmü kalmamı ş , eski önemini yitirmiş . * Düş ük. sakı t olmak * hükmü kalmamak.

sakı z

* Bazıağ açları n ve özellikle sakı z ağ acı nı n kabuğ undan sı zan, çiğnendiğinde yumuş ayan, hoşkokulu, beyaz renkli reçine. * Vücudu beyaz olup baş ta ve ayaklarda belirgin siyah iş aretler bulunan, ince kemik yapı lıve yüksek ayaklı , ince yağ sı z uzun kuyruklu bir koyun türü. * Sakı z ağacı . sakı z ağ acı * Antep fı stı ğı gillerden, kı ş ı n yaprak dökmeyen, meyvesi üzümsü ve yağlı , bodur bir ağ aç (Pistacia lentiscus). sakı z bademi * Bkz. dişbademi. sakı z baklası * Uzun ve ince, çok lezzetli turfanda bakla çeş idi. sakı z dikeni * Sakı z çı karı lan bir tür diken. sakı z enginarı * Yapraklarısivri, kenarlarıdüzgün, lezzetli bir enginar türü. sakı z gibi * çok temiz, çok beyaz. * ayrı lmak bilmez, yapı ş kan. sakı z kabağ ı * Sebze olarak kullanı lan kabak (Cucurbita pepo). sakı z leblebisi * Bir tür kabuklu beyaz leblebi. sakı z rakı sı *İ çinde sakı z bulunan rakı , mastika. sakı z tatlı sı *İ çine sakı z karı ş tı rı larak hazı rlanan bir tür tatlı . sakı zlaş ma * Sakı zlaş mak iş i veya durumu. sakı zlaş mak * Sakı z durumuna gelmek. sakı zlaş tı rma * Sakı zlaş tı rmak iş i veya durumu. sakı zlaş tı rmak * Sakı z durumuna getirmek. sakı zlı * Sakı zıolan, içinde sakı z bulunan. saki sakil

*İ çki toplantı ları nda içki dağı tan kimse. * Ağı r. * Sı kı nt ı veren, sı kı ntı lı . * Çirkin, kaba, uyumsuz. * Türk müziğinde bir usul.

sakim sakin

* Bozuk, yanlı ş , eksik. * Durgun, hareket etmeyen, kı mı ldamayan, dingin. * Sessiz. * Kimseyi rahatsı z etmeyen, kı zgı nlı k göstermeyen. * Huysuzluğ u, rahatsı zlı ğıazalmı şveya geçmiş . * Bir yerde oturan, sekene.

sakin olmak * bir yerde yerleş mek, oturmak. * sakin duruma gelmek. sakin sakin * Durgun, dingin olarak. * Heyecan, telâş , kı zgı nlı k göstermeyen. * uslu uslu. sakince

* Sakin (bir biçimde).

sakinleme * Sakinlemek iş i. sakinlemek * Sakinleş mek. sakinleş me * Sakinleş mek iş i. sakinleş mek * Yatı ş mak, durgun duruma gelmek, durgunlaş mak. * Sı kı nt ı sıveya heyecanıgeçmek. sakinleş tirme * Sakinleş tirmek iş i. sakinleş tirmek * Sakinleş mesini sağ lamak, sessiz, dingin bir duruma getirmek. sakinlik sakit

* Sakin olma durumu, durgunluk, sesizlik, dinginlik, sükünet. * Susmuş , sessiz.

sakit kalmak * söz söylemesi gerekirken susmak. sakla samanı , gelir zamanı * gereksiz görülen ş ey ileride gerekli olabilir. saklama saklamak

* Saklamak iş i. * Elinde bulundurmak, tutmak. * Kaybolmamasıiçin gizli bir yere koymak. * Görünmesine engel olmak, ortalı kta bulundurmamak. * Bozulmadan doğ al durumları ile durması nı sağlamak, korumak, muhafaza etmek. * Gizli tutmak, duyurmamak.

* Birine vermek için ayı rmak. * Korumak, esirgemek. saklambaç * Oyunculardan birinin ebe olması ve saklanan arkadaş ları nıbulmasıtemeline dayanan bir çocuk oyunu. saklanı lma * Saklanı lmak iş i. saklanı lmak * Saklanmak iş i yapı lmak. * Gizli tutulmak. * Herhangi biri saklanmak. saklanı ş * Saklanmak iş i veya biçimi. saklanma

* Saklanmak iş i.

saklanmak * Kendini saklamak. * Saklanmak iş i yapı lmak. saklantı * Saklanan ş ey. saklatma

* Saklatmak iş i.

saklatmak * Saklamak iş ini yaptı rmak. saklayı ş saklı

* Saklamak iş i veya biçimi. * Saklanmı şolan. * Elde tutulan, mahfuz. * Gizli bir yere konarak kaybolmasıveya çalı nmasıönlenen. * Baş kaları ndan gizlenen, gizli tutulan, hafi.

saklı k * Uyanı klı k, teyakkuz. sako

* Paltoya benzer bir tür üstlük.

saksağan

* Kargagilerden, karnıbeyaz, kanatlarıve kuyruğu kül rengi diğ er yerleri parlak, kara uzun kuyruklu kuş (Pica pica). saksı

* Piş miştopraktan yapı lan, içine toprak konularak çiçek yetiş termekte yararlanı lan kap. * Baş , kafa.

saksıtoprağ ı * Çiçek yetiş tirmek için hazı rlanmı şözel bir tür toprak. saksı güzeli * Dam koruğugillerden, yapraklarıetli, çiçekleri baş ak biçiminde bir süs bitkisi (Cotyledon umbilicus).

saksı lı k

saksofon

* Saksı koymaya yarar raf. *İ çine saksıoturtulan süslü kap. * Kı ş ı n saksı çiçeklerinin saklandı ğı yer. * Bandolarda ve caz toplulukları nda kullanı lan bir tür üflemeli çalgı .

saksofoncu * Saksofon çalan kimse. saksofonculuk * Saksofoncunun iş i. saksonya * Almanya'da Saksonya bölgesinde yapı lan, iyi nitelikli porselen tabak vb. türden (kap). sakuleta sal -sal

* Silindir biçiminde bir demirin içine çivi, cı vata gibi maddelerin doldurulmasıile yapı lan bir tür mermi. * Birçok kalı n direk yan yana bağlanarak yapı lan, düz ve korkuluksuz deniz veya ı rmak taş ı tı . * Fiilden sı fat türetme eki.

-sal / -sel * isimden sı fat türetme eki: duygu-sal, kı r-sal, bilim-sel, bölge-sel vb. sal yarı ş ı * Genellikle nehirlerde sal ile yapı lan bir tür yarı ş . salâ

* Cemaati bayram veya cuma namazı na çağ ı rmak veya bazıyerlerde de cenaze için kı lı nacak namazı haber vermek amacı yla minarelerde okunan salât. salâ vermek (veya okumak) * minarelerde, salât okuyarak namazıhaber vermek. salâbet

* Katı lı k, sağ lamlı k.

salacak * Üstünde ölü yı kanı lan kerevet, teneş ir. salâh

* Düzelme, iyileş me, iyilik.

salâh bulmak * düzelmek, iyileş mek, onmak. salâhiyet

* Yetki.

salâhiyetli * Yetkili. salâhiyetsiz * Yetkisiz. salâhiyetsizlik * Yetkisiz olma durumu, yetkisizlik.

salâhiyettar * Yetkili. salak salakça

* Giyiniş inden, konuş ma ve davranı ş ları ndan seviyesiz, dengesiz ve saf olduğu anlaş ı lan kimse. * Salağ a yakı ş ı r (bir biçimde).

salaklaş ma * Salaklaş mak iş i. salaklaş mak * Salakça davranı ş larda bulunmak. salaklı k salam

* Salak olma durumu veya salakça davranı ş . *İ ri kı yı lmı şdomuz veya sı ğ ı r etinden yapı lan, genellikle soğ uk yenen bir yiyecek.

salamandra * Semender. * Odalar arası nda gezdirilebilen bir tür kömür sobası . salamanje * Yemek odası . salamura

* Peynir, et, balı k, turş u, asma yaprağ ıgibi yiyeceklerin, bozulmamasıiçin içinde tutulduklarıtuzlu su. * Bu suyun içinde tutulmuşyiyecek. * Bu suyun içinde tutulmuşolan.

salamuracı * Salamura yapan. salamuracı lı k * Salamuracı nı n yaptı ğ ıiş . salamuralı k * Salamura yapmaya elveriş li. * Salamura yapmaya ayrı lı mı ş . salangan

* Hint ve Çin denizleri kı yı ları nda yaş ayan, uzun kanatlı , dört köş e kı sa kuyruklu, esmer küçük kuş (Collocalia). salapurya

* Ticaret eş yasıtaş ı makta kullanı lan, 10-15 tonluk, üçgen biçiminde yelkeni olan ticaret gemisi.

salapurya gibi * çok büyük olan veya ayağa büyük gelen (ayakkabı ). salaş * Sebze, meyve vb. satmak için kurulmuş , eğ reti, derme çatma dükkân. * Tahtadan yapı lmı ş(baraka). salaş pur * Seyrek dokunmuş , astarlı k ince bez. salât

* Namaz. * Hz. Muhammed'in adıanı ldı ğ ı nda saygıgöstermek için okunan dua. salata yiyecek. salatalı k

salâvat

* Genellikle bazı çiğot ve sebzelerle yapı lan, yağ , limon gibi maddeler konulan, yemeklerle birlikte yenen

* Hı yar. * Salata yapmak için kullanı lan. * Namazlar. * Hz. Muhammed'e ve onun soyundan gelenlere saygıbildirmek için okunan dua. * Yağ lıgüreş te, yarı ş malardan önce cazgı rı n okuduğ u dua.

salâvat getirmek * tehlikeli bir durumda salavat okumak. salâvat parmağ ı *İ ş aret parmağ ı . salcı * Sal ile yolcu ve yük taş ı yan kimse. salcı lı k salça

* Sal ile yolcu ve yük taş ı ma iş i. * Yemeklere konulmak için yapı lan domates veya biber ezmesi. * Bazıyemeklere ve en çoğ u et yemeklerine katı lan domates, bahar gibi ş eylerle yapı lan sos.

salçalama * Salçalamak iş i veya durumu. salçalamak * Yemeklere salça katmak. salçalanma * Salçalanmak iş i veya durumu. salçalanmak * Salça durumuna gelmek. salçalı

* Salça konmuş , içinde salça olan.

salçalımakarna * Makarnanı n piş mesinden sonra servis öncesinde, üzerine yağla hafifçe kavrulmuşsalçanı n dökülmesiyle hazı rlanan makarna yemeği. salçalı k

saldı rgan

* Salça yapmaya elveriş li. * Salça yapmak için ayrı lmı ş . * Kı ş kı rtan olmadan baş kası na saldı ran, yapı sı nda saldı rma özelliğ i olan (devlet, kimse, hayvan) mütecaviz.

saldı rganlaş ma * Saldı rganlaş mak iş i veya durumu. saldı rganlaş mak

* Saldı rgan duruma gelmek. saldı rganlı k * Saldı rgan olma durumu. * Saldı rgan bir biçimde davranma. * Bireyin kendi düş ünce ve davranı ş ları nıdı ş taki direnmelere karş ı , zorla karş ı sı ndakine benimsetme çabası . saldı rı

* Kötülük veya yı pratma amacı yla, bir kimseye karş ıdoğ rudan doğruya silâhlıveya silâhsı z bir eylemde bulunma, hücum, taarruz, tecavüz. saldı rı cı * Saldı rgan, birinin üzerine atı lan, mütecaviz. saldı rı cı lı k * Saldı rı cı nı n iş i. saldı rı sı z * Saldı rı sıolmayan, saldı rıyapmadan. saldı rı ş

* Saldı rmak iş i veya biçimi.

saldı rı ya uğ ramak * saldı rıkarş ı sı nda kalmak, tecavüze uğ ramak. saldı rma * Saldı rmak iş i. * Bir tür büyük bı çak. saldı rmak * Bir kimseye veya bir ş eye karş ısaldı rıyönetmek, zarar verici bir davranı ş ta bulunmak, hücum etmek. * Yı kı cıve sert eleş tiriler yapmak. * Bir ş ey veya kimse üzerine saldı rıyapı lması na sebep olmak. * Gemi, kalkmak için yelken açı p baş ı nıgideceğ i yola çevirmek. * Etkisiyle eritmek. saldı rmazlı k * Birbirine saldı rmama durumu. saldı rmazlı k antlaş ması * Saldı rmazlı k paktı . saldı rmazlı k paktı * Devletlerin birbirlerine saldı rmamalarıilkesine dayanan antlaş ma. salep * Salepgillerin örnek bitkisi (Orchis). * Bu bitkinin yumru durumundaki köklerinden dövülerek hazı rlanan beyaz toz. * Bu tozun, ş ekerli süt veya su ile kaynatı lması yla yapı lan sı cak içecek. salepçi

* Salep yapı p satan kimse.

salepçilik * Salepçinin iş i. salepgiller * Güzel çiçekli, vanilya, orkide, venüsçarı ğ ı , salep gibi bitkileri kapsayan, tek çenelilerden bir familya. salgı

* Hücrelerin veya vücuttaki bezlerin kandan ayı rı p oluş turduklarıve yeniden kana, baş ka organa veya dı ş arı ya saldı klarısı vımadde, ifraz. * Güneş 'ten dı ş arı doğ ru madde fı rlaması . salgı lama

* Salgı lamak iş i.

salgı lamak * Salgıoluş turmak, bu salgı yıkana veya diğ er organlara bı rakmak. salgı layı cı * Salgıüreten organ veya doku. salgı layı ş * Salgı lamak iş i veya biçimi. salgı lı salgı n

* Salgıçı karan veya üreten. * Kı sa zamanda çevredeki insan, hayvan veya bitkilerin büyük bir bölümüne bulaş an, müstevli. * Bir hastalı ğı n veya baş ka bir durumun yaygı nlaş masıveya bir çok kimselere birden bulaş ması . * Gereğ inde herkesten para veya mal olarak toplanan geçici vergi. * Bir ş eyin bir yere girip her yanı kaplaması , istilâ. * Belli bir hareketin, davranı ş ı n, sözün toplumda yaygı nlaş ması .

salgı ncı * Salgı n toplayan kimse. salgı nlaş ma * Salgı nlaş mak iş i veya durumu. salgı nlaş mak * Salgı n durumuna gelmek. salhane

* Kesim evi, kanara, mezbaha.

salı * Haftanı n üçüncü günü, pazartesi ile çarş amba arasıolan gün. salı k

* Olmuşveya olacak bir olay, bir olgu ile ilgili verilen bilgi, haber.

salı k vermek * haber vermek. * iyi, uygun olduğunu söylemek, tavsiye etmek. salı na salı na * Yürürken bir sağ a bir sola hafifçe eğ ilerek; salı narak. salı ncak

*İ ki ucundan iki iple yüksek bir yere ası lan ve üzerine oturulup sallanı lan eğlence aracı . * Küçük çocuklarıuyutmak için beş ik yerine kullanı lan ve karş ı lı klıiki yere iple bağlıbulunan ası lıyatak.

salı ncakçı * Bayram yeri gibi bazıeğ lence yerlerinde salı ncak çalı ş tı ran kimse. salı ncaklı * Salı ncak gibi sallanmaya yarar biçimde olan, salı ncağ ıolan. salı ncaksı z

* Salı ncağı olmayan. salı nı m * Salı nmak iş i. * Düzenli olarak hep aynıkonumlardan aynıhı zla geçen bin nesnenin hareketi. * Ay'ı n yarı m yüzeyinden biraz fazlası nı n yerden görülebilmesini sağlayan olay. salı nı ş

* Salı nmak iş i veya biçimi.

salı nma * Salı nmak iş i. salı nmak

salı ntı salı ntı lı

* Yürürken uyumlu hareketlerle hafifçe bir yandan bir yana eğ ilmek. * Salmak iş ine konu olmak. * Salı nmak iş i. * Herhangi bir etkiyle sarsı labilen, sallanabilen. * (yürüyüşiçin) İ ki yana salı nan.

salı verilme * Salı verilmek iş i. salı verilmek * Salı vermek iş ine konu olmak. salı verme * Salı vermek iş i. salı vermek * Bı rakmak, koyuvermek, serbest bı rakmak. salik

* Bir yola giren, bir yolda giden. * Bir tarikata bağ lanan.

salik olmak * yola girmek. salim

salimen

* Esen, sağlam. * Sakin, huzur içinde. * Sağve esen olarak, hiçbir kötü durumla karş ı laş madan.

salip * Haç. salipli salipsiz salise

* Salibi olan. * Salibi olmayan. * Saniyenin altmı ş ta biri.

salisen salisilât

salisilik

* Üçüncü olarak. * Salisilik asidin tuzu. * Salisilik asidin türlü alkollerle ve fenollerle yaptı ğı ester. * Söğüt kabuğ undan çı karı lan antiseptiklerle ilgili olan.

salisilik asit * Aldehidin yükseltgenmesiyle elde edilen, türlü uçucu yağ larda ester biçiminde bulunan, ekş i veya tatlı olabilen, 155° C de eriyen bir asit. salkı m * Üzüm gibi, birçoğ u bir sap üzerinde bir arada bulunan yemiş . * Ana saptan çı kan yan çiçekleri saplarıhep aynıuzunlukta olan çiçek durumu. * Baklagillerden, salkı m durumunda mor çiçekler açan ve çoğu asma gibi çardağa sarı lan ağ aç türü ve çiçeğ i (Wistaria sinensis). * topla atı lan demir parçaları . salkı m ağ acı * Akasya. salkı m baş ak * Tek veya birleş ik baş akları n salkı mş eklinde oluş turduğ u bitki. salkı m küpe * Değerli taş lardan yapı lmı şsalkı m biçiminde küpe. salkı m saçak * Dağı nı k, düzensiz bir durumda. * Parçaları ayrı lmı ş . salkı m salkı m * Salkı m gibi, salkı m olarak, salkı m biçiminde. * Öbek öbek, küme küme. salkı m söğüt * Dallarıve yaprakları yere sarkan bir çeş it söğ üt (Salix babylonica). salkı m topu * Çevreye dağı lan mermi parçalarıatan top. salkı ma salkı mak

* Salkı mak durumu. * Gevş eyip sarkmak, pörsümek.

salkı msı * Salkı mıandı ran. sallabaş

sallama sallamak

* Baş ısürekli sallanan. * Her sözü düş ünmeden onaylayan. * Sallamak iş i. * Düzenli bir biçimde ve hep aynıdoğ rultuda hareket ettirmek.

* Bir iş i sürekli olarak baş ka bir zamana ertelemek, savsaklamak. * Vurmak, tokat atmak. sallamamak * önem vermemek. sallana sallana * Sallanarak. sallandı rma * Sallandı rmak iş i. sallandı rmak * Sallanmak iş ini yaptı rmak. * Asmak, idam etmek. sallanı ş sallanma

* Sallanmak iş i veya biçimi. * Sallanmak iş i.

sallanmak * Bağ lıbulunduğu yerde gevş ek duruma gelip yerinden oynamak, kı mı ldamak. * (bir ş ey için) Belli noktası ndan bir yere bağlıkalmak ş artı yla, o noktanı n iki tarafı na aynıdoğrultuda ve sürekli olarak gidip gelmek. * Salı ncak, hamak vb. de kendini sallamak. * Vaktini boşve yararsı z iş lerle uğraş arak geçirmek, oyalanmak, savsaklanmak. * Güçlü bir biçimde sarsı lmak, titremek. * Makamı ndan veya bulunduğ u durumdan uzaklaş mak, yerini bir baş kası na bı rakmak tehlikesiyle karş ı laş mak. sallantı

* Sallanmak iş i. * Sürüncemede bı rakma, savsaklama.

sallantı da bı rakmak * (bir ş eyi) sonuca bağ lamamak, savsaklamak. sallantı da kalmak * bir çözüme bağ lanmamak. sallapati * Düş ünmeden ve saygı sı zca davranan. * Düş üncesizce, saygı sı zca ve patavatsı z bir biçimde. * Özensiz, dikkatsiz ve kaba saba yapı lmı ş(nesne). sallapatilik * Sallapati olma durumu. * Ciddiyetsizlik. sallası rt

* "Sı rtı na almak", "yüklenmek" anlamı yla sallası rt etmek deyiminde kullanı lı r.

sallası rt etmek * yüklenmek, omuzda taş ı mak. sallı salma

* Büyük ve geniş , sal gibi yayvan. * Salmak iş i.

* Pirinçle piş irilen bir tür yemek. * Toplanacak para tutarı nısağ lamak için herkese biçilen pay. * Bazıköylü giysilerinde kolun yeninden sarkan kumaşparçası . * Kuş ları n üretilmesine ayrı lan oda. * Baş ı boşgezen (hayvan). * Sürekli akan (su). * Osmanlıdevletinde kol gezen kolluk eri. salma gezmek * baş ı boşhayvan gibi dolaş mak. salma tomruk * Salma erlerin gece yakaladı kları suçlularıkapadı klarıyer. salmak * Bağ ı mlı lı ğı na, tutukluluğ una veya baskıaltı ndaki durumuna son vererek serbest kı lmak, bı rakmak, koyuvermek. *İ vedilikle yollamak, hemen göndermek. * Koymak, katmak. * Sürmek. * Uğ ratmak. * (vergi) Yüklemek. * Üzerine yürütmek. * Saldı rmak. * Sarkı tmak. * (gemi) Demir üzerinde dört yana dönmek. * Bakmamak, ilgilenmemek, özen göstermemek. salmalı k

* Otlak.

salmastra

* Halat tellerinden saç gibi örülmüşolan ip. * Özellikle makinelerde birbirine sı kı ca değen iki yüzey arası na yerleş tirilerek, bu yüzeyler arası na su, buhar veya yağları n sı zması nıönleyen urgan. salname salon

* Yı llı k. * Bir evin en genişbölümü. * Bir evde konuklarıağı rlamakta kullanı lan oda. * Toplantı ları n, kutlamaları n, gösterilerin yapı labileceği genişyer. * Bazıdükkân ve mağ azalara verilen ad.

salon adamı * Kadı nlıerkekli özel toplantı lara katı lan, bu gibi yerlerde nası l davranı lacağı nıiyi bilen ve durumuyla dikkati çeken adam. salon çamı * Küçük çam ş eklinde, dalları üzerinde diken bulunan bir süs bitkisi (Ara ucaria). salon çiçeğ i * Salonlarısüsleyen gösteriş li ve bakı mlıev çiçeği. saloz

* Salak.

salozlaş ma * Salozlaş mak iş i veya durumu. salozlaş mak

* Saloz durumuna düş mek. salozluk * Saloz olma durumu, salaklı k. salpa salpak salt

* Gevş ek, işbilmez, tembel. * Salpa. * Yalnı z, sadece, tek, sı rf. *İ çinde yabancıbir öğ e bulunmayan, mutlak. *İ çine, kendisine yabancıhiçbir ş ey karı ş mamı ş , arı .

salt çoğ unluk * Oylamada, yarı dan bir fazla üye sayı sı nı n oyuyla sağlanan çoğunluk. salt değ er * Bir cebirsel sayı nı n, iş areti göz önüne alı nmaksı zı n değ eri, mutlak değ er. salt nem * Bir metreküp hava içinde bulunan su buğusu niceliğ i, mutlak nem. salt sı caklı k * -273°C yi sı fı r olarak alan sı caklı k, mutlak sı caklı k. salt sı fı r salta

* Salt sı caklı k ölçeğinde sı fı r noktası : -273° mutlak sı fı r. * Köpeğin arka ayaklarıüzerine ayağ a kalkması .

salta * Gergin duran bir halatıbiraz koyuverme iş i. salta

* Yakası z, iliksiz, kollarıbolca bir tür kı sa ceket.

salta durmak * (köpek) arka ayaklarıüzerine kalkmak. saltanat

* Bir ülkede hükümdarı n, padiş ahı n, sultanı n egemen olması . * Bolluk ve zenginlik, gösteriş li yaş ayı ş . * Birinin bir iş te, bir yerde bulunan kimseler üzerindeki egemenliğ i.

saltanat sürmek * hükümdarlı k etmek. * bolluk içinde yaş amak. saltanatçı * Saltanat yanlı sı olan kimse. saltanatlı * Gösteriş li, görkemli. saltanatsı z * Gösteriş siz, görkemsiz. saltçı lı k

* Hükümdarı n bütün siyasal kudreti elinde bulundurduğ u yönetim biçimi, mutlakiyet, mutlakçı lı k. saltı k * Kendi baş ı na var olan, hiçbir ş eye bağlıolmayan, bağ ı msı z, mutlak. * Bağ ı msı z, göreli olmayan ve kendi baş ı na tam sayı lan (bir olgunun niteliğ i). salto * Rakibin bedenini kolları yla birlikte kavrayarak yana veya arkaya savurma, devirerek bastı rma biçiminde uygulanan bir güreşoyunu. salto atmak * rakibe salto oyunu uygulamak. Salur salvo salya

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Genellikle topla yapı lan yaylı m ateş . * Ağı zdan sı zan tükürük.

salyamsı * Salyaya benzeyen. salyangoz * Yumuş akçalardan, bahçelerde yaş ayan, sarmal kabuklu küçük hayvan (Helix). sam sam

* Çölde esen rüzgâr, sam yeli. * Rus yapı sıkaradan havaya güdümlü, sol-air Missile teriminin kı saltması ile anı lan silâh.

sam yeli * Çölden esen sı cak rüzgâr, sam. saman

* Türlü ekinlerin taneleri ayrı ldı ktan sonra, harmanda kalan parçalanmı şsapları .

saman alevi * Gelip geçici, basit, üstünkörü. saman alevi gibi * birden parlayı p, arkası ndan hemen yatı ş an ş eyler için söylenir. saman altı ndan su yürütmek * hiç belli etmeden işçevirmek, ortalı ğı karı ş tı rmak. saman gibi * tatsı z, yavan. saman kâğı dı * Daha çok kurş un kalemle yazıyazmaya elveriş li olan veya ambalâj için kullanı lan kaba kâğ ı t. saman nezlesi * Daha çok bahar ayları nda görülen, çiçek tozları na karş ıalerjiden ileri gelen nezle, bahar nezlesi. saman rengi * Açı k, soluk sarırenk. * Bu renkte olan.

saman sarı sı * Saman rengi. samanî

* Saman rengi, açı k sarı .

samankapan * Kehribar. samanlı * Samanıolan. samanlıgübre * Samanıgerektiğ i kadar yanmamı şgübre. samanlıkerpiç *İ çine saman karı ş tı rı larak dökülen kerpiç. samanlı k * Saman saklanan yer. Samanuğ rusu * Samanyolu. Samanyolu * Açı k gecelerde gök yüzünde boydan boya görülen uzun yı ldı z kümesi, Kehkeş an. samaryum * Atom sayı sı62, atom ağ ı rlı ğ ı150,4 ve yoğ unluğ u 7,75 olan seyrek bulunur element. Kı saltmasıSm. samba * Bir çeş it Brezilya dansı . * Bu dansı n müziğ i. Samî * Hz. Nuh'un oğlu Sam'dan türediklerine inanı lan beyaz ı rkı n Arapça, Asurca, İ branca ve Habeş çe konuş an çeş itli kavimlerinin toplandı ğ ıkol. * Bu kola özgü olan. samimî

*İ çten, içtenlikle. * Candan, açı k yüreklikle davranan. *İ çli dı ş lı , senli benli olarak.

samimî olmak * içten, açı k yüreklilikle davranmak. * içli dı ş lıolmak. samimîleş me * Samimileş mek iş i. samimîleş mek *İ çten olmak, candan davranmak. samimîlik *İ çten olma durumu, içtenlik, samimiyet. samimiyet *İ çtenlik. * Senli benli olma durumu, samimîlik. samimiyetle

*İ çtenlikle. samimiyetsiz * Samimî davranmayan, içtenliksiz, içtensiz. samimiyetsizlik * Samimî olmama durumu, içtenliksizlik, içtensizlik. samsa samsun

* Baklavaya benzeyen bir tür hamur tatlı sı . * Savaş ta kullanı lan köpeklere verilen ad.

samur * Kuzey Avrupa'da yaş ayan, çok yumuş ak ve ince tüyleri olan, postu için avlanan küçük hayvan (Martes zibelilina). * Samur postundan yapı lan. samur kaş lı * Kaş larıkumral, yumuş ak ve gür. samur kürk * Sansar veya sincap derisinden yapı lan kürk. samuray samut san

sana

* Bir derebeyinin hizmetindeki savaş çı . * Susan, suskun. * Ün, ş an, ş öhret. * Saygıveya belirtme sözü, unvan. * Herhangi bir ş eyi, neyse o yapan nitelik, kip karş ı tı . * Sen zamirinin yönelme durumu.

sana taş la vurana sen aş la var (veya dokun) * sana sert davranana sen yumuş ak davran. sana vereyim bir öğ üt: kendi ununu kendin öğ üt * kiş i kendi iş ini kendisi yapmalı dı r. sana yalan, bana gerçek * söylediğim ş eyi sen bilmiyorsun, ama doğrudur, ben biliyorum. sanal

* Gerçekte yeri olmayı p, zihinde tasarlanan, mevhum, farazî, tahminî. * Negatif bir sayıüzerinde alı nan ve ikinci kuvvetten bir kök taş ı yan cebirsel anlatı m.

sanal sayı * Karmaş ı k sayı . sanat

* Bir duygunun, tasarı nı n veya güzelliğin anlatı mı nda kullanı lan yöntemlerin tamamıveya bu anlatı m sonucunda ortaya çı kan üstün yaratı cı lı k. * Belli bir uygarlı ğ ı n veya topluluğun anlayı şve zevk ölçülerine uygun olarak yaratı lmı şanlatı m. * Bir ş ey yapmadan gösterilen ustalı k. * Bir meslekte uyulması gereken kuralları n tümü. * Zanaat.

sanat adamı * Bkz. sanatçı . sanat dünyası * Sanat çevresinin oluş turduğu atmosfer. sanat enstitüsü * Endüstrinin türlü dalları na ve küçük sanatlar alanı na bilgili usta iş çi ve teknisyen yetiş tirmek amacı nıgüden öğretim kurumu. sanat eri

* Bkz. sanat adamı .

sanat eseri * Yaratı cı lı k ve ustalı k sonucu ortaya çı kan üstün ve değerli eser. sanat evi

* Sanat eserlerinin üretildiği veya sergilendiği yer.

sanat filmi * (kazanç düş ünülmeden) Salt sanat kaygı sı yla yapı lan film. sanat okulu * Ağı rlı klıolarak sanat dalları nda eğitim veren okul. sanatçı * Güzel sanatları n herhangi bir dalı nda yaratı cı lı ğıolan, eser veren (kimse), sanatkâr. * Sinema, tiyatro, müzik gibi sanat eserlerini oynayan, yorumlayan, uygulayan (kimse). sanatçı lı k * Sanatçı olma durumu. sanatkâr

* Sanatçı . * El ile yaptı ğ ıiş i kendisine meslek edinen (iş çi veya usta). * Bir iş i ustalı kla yapan, usta, mahir.

sanatkârane * Sanatçı ya yakı ş ı r biçimde. sanatkârlı k * Sanatçı lı k. sanatlı

* Sanat gösterilmiş , ustaca yapı lmı şolan, musanna.

sanatoryum * Özellikle veremli hastaları n iyileş tirilmesi için kurulmuşsağ lı k kuruluş u. sanatsal * Sanata iliş kin, sanatla ilgili. sanatsever * Sanatıtutan, sanatı koruyan ve yaş atan (kimse). sanayi endüstri.

* Ham maddeler iş lemek, enerji kaynakları nıyaratmak için kullanı lan yöntemlerin ve araçları n bütünü,

sanayi bölgesi * Sanayinin yoğun olarak yer aldı ğı bölge.

sanayi kuruluş u * Sanayi ham maddesini iş leyen ve üretim sağ layan kuruluş . sanayi odası * Sanayiciler arası nda dayanı ş mayısağ lamak, ortak sorunlarla uğ raş mak, yabancısanayicilerle iliş ki kurmak, ortak çı karlarıkorumak için yasa ile kurulan, tüzel kiş iliğe sahip kurum. sanayi sitesi * Pek çok sanayi kuruluş unun bir arada bulunduğu semt veya bölge. sanayi ülkesi * Ekonomisinin ağ ı rlı ğ ı nı sanayi ürünleri oluş turan ülke. sanayi yatı rı mı * Sermayesini sanayi alanı nda değerlendiren işkolu. sanayici

* Herhangi bir sanayi dalı na yatı rı m yapmı şolan ve o alanda işgören kimse. * Sanayie önem veren.

sanayicilik *İ nsanı n sanayii tek amaç olarak benimsediği sistem, endüstriyalizm. sanayiinefise * Güzel sanatlar. sanayileş me * Sanayileş mek iş i, endüstrileş me. sanayileş mek * Üretimde makine, tezgâh gibi maddî üretim araçları na giderek daha çok yer vermek, endüstrileş mek. sanayileş tirme * Sanayileş tirmek iş i. sanayileş tirmek * Sanayileş mesini sağlamak. sancak

* Bayrak, liva. * Çoğ unlukla askerî birliklere verilen yazıiş lemeli, kenarlarısaçaklıve gönderli bayrak. * Osmanlıyönetim teş kilâtı nda illerle ilçeler arası nda yer alan yönetim bölümü, mutasarrı flı k. * Gemilerin sağyanı .

sancak beyi * Sancağ ı n asker ve askerin dı ş ı ndaki yönetiminden sorumlu olan görevli. sancaktar sancı

* Sancağ ıtaş ı yan kimse. *İ ç organlarda batar veya saplanı r gibi duyulan, nöbetlerle azalı p çoğ alan ağrı .

sancıotu * Tüylü dalak otu. sancı lanma * Sancı lanmak iş i. sancı lanmak * Sancı ya tutulmak.

sancı lı sancı ma

* Sancı ya tutulan veya sancıveren. * Sancı mak iş i.

sancı mak * Sancı vermek, ağ rı mak. sancı sıtutmak * birdenbire ve ş iddetli bir ağ rıgelmek. sançma sançmak sandal

* Sançmak iş i. * Saplanmak, batmak. * Sandalgillerden, kerestesi sert ve kokulu bir ağaç (Santalum album).

sandal *İ nsan taş ı yacak biçimde yapı lmı ş , kürekle yürütülen deniz teknesi. sandal

* Yalnı z tabanıbulunan, ayağ a kordon ve kayı ş la bağlanan açı k ayakkabı .

sandalcı * Sandal (II) iş leten kimse. sandalcı lı k * Sandalcı nı n yaptı ğ ıiş . sandalet * Sandal (III). sandalgiller * Tropikal ve ı lı man bölgelerde yaş ayan, iki yüzden çok türü olan taçsı z iki çenekli bitkiler familyesı . sandalye

* Arkalı klı , kol koyacak yerleri olmayan, bir kiş ilik oturma eş yası . * Makam, koltuk, mevki.

sandalye kavgası * Makam kapmak veya makamı nıyitirmemek için gösterilen çaba. sandalyeci * Sandalye yapan ve satan kimse. sandalyecilik * Sandalye yapma veya satma iş i. sandalyeli * Sandalyesi olan. sandalyelik * Sandalye yapmaya elveriş li olan ağaç. * Sandalyeden zedelenmemesi için duvara çakı lan ince uzun tahta kaplama. sandalyesiz * Sandalyesi olmayan.

* Koltuktan inmiş , koltuğ unu kaybetmiş . sandı k *İ çine çeş itli ş eyler konulan, tahtadan, dört köş e, kapaklı ev eş yası . * Bir kurumda para alı nı p verilen yer. * Kamu kesiminde çalı ş an personelin sosyal güvenlik iş lerini yürüten kuruluş . * Yapı larda kum, çakı l gibi ş eyleri ölçmek için kullanı lan, üstü ve altıaçı k, dört köş eli tahtadan ölçü. * Mahalle tulumbacı ları nı n omuzda taş ı dı klarısandı k biçimi tulumba. * Kamu kesiminde çalı ş an personelin kendi durumunda düş ük faiz ve taksitler hâlinde geri ödemek üzere borç para aldı ğı birim. sandı k balı ğı * Sandı k balı ğ ı gillerden, tropikal denizlerde yaş ayan, vücudu çok kenarlısert kemik plâkalardan oluş an zı rh ile kaplı , boyu yarı m metre kadar olabilen bir balı k (Lactophrys triqueter). sandı k balı ğı giller * Sandı k biçimi vücutlarıkemik plâkalarla kaplıomurgalıhayvanlar sı nı fı . sandı k baş kanı * Seçimlerde sandı k kurulunun baş kanlı ğı na getirilen kimse. sandı k düzmek * çeyiz hazı rlamak. sandı k emini * Hükümet veznedarlı ğı . sandı k eş yası * Çeyiz için toplanan çamaş ı r, havlu, örtü gibi ş eyler. sandı k kurulu * Seçimlerde bir sandı k çevresinde oy verme iş leminin düzenli yapı lmasıiş iyle görevli kimseler. sandı k lekesi * Sandı kta havalandı rmadan uzun süre saklanan eş yada oluş an pas renginde leke. sandı k odası * Sandı k, sepet gibi çeş itli ev eş yası nı n konulduğ u küçük oda. sandı k sepet * (eş ya için) Ortada ne varsa. sandı kçı * Sandı k yapan veya satan kimse. sandı kçı lı k * Sandı k yapma veya alı p satma iş i. sandı klama * Sandı klama iş i. sandı klamak * Sandı k içine koymak, yerleş tirmek, ambalâjlamak. sandı klanma * Sandı klanmak iş i. sandı klanmak * Sandı ğ a konulmak, sandı ğa yerleş tirilmek. sandı klı * Duvar kaplamaları nda kullanı lan bir tür ince tahta.

* Süs olarak kullanı lan bir tür altı n para. sandı ktaki sı rtı nda, ambardaki karnı nda * nesi varsa giyer, nesi varsa yer. sandı ktan çı kmak * seçimle işbaş ı na gelmek. sandı rma

* Sandı rmak iş i.

sandı rmak * Sanması na sebep olmak, zannettirmek. sanduka * Mezarı n üzerine yerleş tirilmiş , tabut büyüklüğ ünde tahta veya mermer sandı k. sandviç sandviççi sanem

sangı

*İ ki ince ekmek dilimi arası na tereyağ ı , peynir veya sucuk gibi ş eyler konularak hazı rlanan yiyecek. * Sandviç yapan ve satan kimse. * Put. * Çok güzel kadı n. * Sersemleş miş ,ş aş kı nlaş mı şolan, sözü kolayca anlamayan.

sangı lama * Sangı lamak iş i veya durumu. sangı lamak * Sangıolmak, sersemleş mek, ş aş kı nlaş mak. sangı lı k sanı

* Sersemlik, ş aş kı nlı k. * Sanmak durumu veya sonucu, zan, zehap.

sanı k * Suçlu olduğu sanı lan (kimse) maznun. sanı klı k sanı lma sanı lmak

* Sanı k olma durumu. * Sanı lmak iş i. * Düş ünülmek, olabileceğ ine inanı lmak, zannedilmek.

sanı sı na kapı lmak * sanmak, zannetmek. sanidin saniye

* Volkanik kayaçlarda bulunan ortoz feldspat türü. * Bir dakikanı n veya bir derecenin altmı ş ta biri.

* Fizik ve mekanikte zaman birimi. saniyelik * Bir saniye süresinde olan, bir saniye kadar süren. sanki sözde. sanlı

* Soru cümlelerinde belirtilen konuya ilgiyi çekmek veya uyarı da bulunmak için kullanı lı r. * Sorulu olmayan cümlelerde anlatı lan düş üncenin gerçekte var olmayı p öyle sanı ldı ğ ı nı gösterir, sözüm ona, * Bu ikinci kullanı ş ta cümlelerin sonuna "gibi" edatıda katı labilir. * Sanıolan, ünlü.

sanma * Sanmak iş i. sanmak

* Bir ş eyin olma veya olmama ihtimalini kabul etmekle birlikte, olabileceğ ine daha çok inanmak, zannetmek. * Gibi gelmek, farz etmek. * Bir ş ey veya kimsenin... olduğunu düş ünmek.

sanrı * Uyanı k bir kiş inin, kendi dı ş ı nda var sandı ğı ama gerçekte yok olan olgularıalgı laması , birsam. sanrı lama * Sanrı lamak iş i. sanrı lamak * Gerçekte olmayan bir ş eyin var olduğunu, görüldüğünü, duyulduğ unu sanmak. sanrı sal

* Sanrı ya iliş kin.

sansar * Türlü etçil hayvanları n ortak adı(Martes martes). sansargiller * Küçük, uzun yapı lı , kürkleri beğenilen, sanar, porusk, gelincik, vizon gibi hayvanlarıiçine alan yı rtı cı etçiller sı nı fı . sansasyon * Pek çok kimsede yaratı lan güçlü heyecan. sansasyon yaratmak * büyük bir ilgi ve heyecan yaratmak. sansasyonel * Güçlü heyecan yaratan. Sanskeritçe * Sanskrit dili. Sanskrit

* Hint-Avrupa dilleri grubundan olan, klâsik Hint din ve edebiyat dili. * Bu dille yazı lmı şolan.

sansüalizm * Duyumculuk. sansür

* Her türlü yayı nı n, sinema ve tiyatro eserlerinin hükûmetçe önceden denetlenmesi iş i; yayı n ve gösterilmesinin izne bağ lıolması , sı kıdenetim. * Denetleme iş ini yapan kurul. sansür etmek (veya sansürden geçirmek) * bir sanat eserine veya herhangi bir yayı na sansür iş lemini uygulamak. sansürcü

* Sansür yapan. * Sanat eserlerini denetlemekle görevlendirilmiş(kimse).

sansürcülük * Sansürcünün yaptı ğıiş . sansürleme * Sansürlemek iş i. sansürlemek * Sansürden geçirmek. sansürlenme * Sansürlenmek iş i. sansürlenmek * Sansürden geçirilmek. sansürlü * Sansür edilmiş . santiar

* Bir ar'ı n yüzde biri, bir metre kare (ca).

santigram * Bir gramı n yüzde biri, bir desigramı n onda biri (cgr). santigrat

* Suyun buz olma noktası nısı fı r, buharlaş ma noktası nı100 sayarak, arası nıderece olarak adlandı ran yüz eş it kı sma bölme yoluyla bulunan ı sı ölçeğ i. santilitre

* Bir litrenin yüzde biri (cl).

santim * Herhangi bir birimin yüzde biri. santim kaçı rmamak * çok dikkatli ve hesaplıolmak. santimantal * Duygulu, içli, hassas. santimantalite * Hassaslı k, duygululuk, içtenlik. santimantalizm * Aş ı rıduygululuk, davranı ş ları na duyguları yla yön veren kimsenin durumu. santimetre * Bir metrenin yüzde biri (cm). santimetrelik * Santimetre ölçüsünde olan.

* Dalga boyu bir ile on santimetre arası nda değ iş en radyo dalgaları arası nda değ iş en radyo dalgaları gölgesi. santra * Orta, orta alan, merkez. santra çizgisi * Orta çizgi. santra noktası * Orta nokta. santra yuvarlağı * Orta yuvarlak. santral * Doğadaki baş ka enerji türlerini elektrik enerjisine çeviren kuruluş . * Telefonları n bağlıolduğu merkez. * Telefon santralinde çalı ş an görevli, santralci. santralci

* Santral memuru.

santrfor * Futbolda gol atmakla görevli, ileri uçta, ortada oynayan oyuncu. santrhaf santrifüj

* Futbolda üç kiş ilik haf hattı nı n ortası nda yer alan oyuncu. * Merkezkaç. * Santrifüjör.

santrifüjör * Merkezkaç kuvvetten yararlanarak bir karı ş ı mı n taş ı dı ğ ıçökebilir öğeleri ayı rı p çöktürmekte kullanı llan lâboratuar aleti. santrozom * Hücre sitoplazmasıiçinde çekirdeğ in yakı nı nda bulunan, açı k renkli ve genellikle homojen plâzma kütlesi. santur

* Kanuna benzeyen, tokmaklarla çalı nan bir tür telli çalgı .

santurcu * Santur çalan kimse. santurî sap

* Santur çalan kimse. * Bitkinin dal, yaprak, çiçek gibi bölümlerini taş ı yan, ağ açlarda odunlaş arak gövde durumunu alan bölüm. * Çiçek veya meyveyi dala bağlayan ince bölüm, sak. * Bir aracıtutmaya yarayan bölüm. *İ plik, tire, ibriş im gibi ş eylerde iğneye geçirilen bir dikiş lik iplik. * Demet durumundaki ekinler.

sap çekmek * biçilmişekini tarladan harmana kaldı rmak. sap derken saman demek * belirli ve doyurucu bir düş ünce ortaya koyamamak. sap döner, keser döner, gün gelir hesap döner

* her ş eyin zaman içinde plânlandı ğ ıgibi gerçekleş meyebileceğ ini anlatı r. sap gibi * çok ince. sap yiyip saman sı çmak * bir olaya kı zı p ateşpüskürmek. sapa sapak

sapaklı k

* Gidilen yol üzerinde olmayan, sapı larak varı lan. * Sapaklı ğ ıolan. * Bir ana yoldan ayrı lan yolun baş langı ç noktası . * Akarsuyun kollara ayrı ldı ğıyer. * Belli bir ölçüye, belli kurala uymama durumu. * Hastalı k niteliğinde olmamakla birlikte, normalden belirgin durumda sapma gösterme durumu, anomali.

sapan

*İ ki ucu ip, ortasıörme veya meş in olan bir taşatma aracı . * Genellikle çocukları n kuşvurmak için kullandı kları , iki ucuna lâstik ve lâstiklerin arası na da genişbir meş in parçası bağ lıbulunan çatal. * Kaldı rı lacak bir ş eyin üzerine geçirmek için halattan yapı lan çember. * Makarayıbir yere bağ lamak için tabları n çevresine geçirilen halat veya demir kuş aklar. saparna

* Eskiden kökü hekimlikte kullanı lmı şolan, zambakgillerden, yeş ilimsi çiçekli, dikenli ve tı rmanı cı , çok yı llı k bir bitki (Smilax). saparta

* Gemi bordası ndaki top çı karı lan dört köş e boş luk ve açı klı k. * Bir batarya topun birden ateşetmesi, alabanda ateş i. * Azar, tersleme.

sapartayı vermek * azarlamak, terslemek. sapartayı yemek * azarlanmak, terslenmek. sapasağ lam * Çok sağ lam, her yanısağ lam. sapçı k

* Küçük sap. * Bir organı , organizmanı n öteki bölümlerine bağ layan, içinde damarlar, sinirler ve görev kanallarıbulunan öğelerin tümü. * Ucunda çiçek bulunan dalcı k. sapısilik

* Kiş iliksiz, baş ı boş , serseri, baldı rıçı plak.

sapı k anormal. sapı kça

* Tavı r ve davranı ş larıdoğ anı n gösterdiği yoldan veya geleneklerden, törelerden ayrı lan (kimse), gayritabiî, * Delice davranı ş ları olan, meczup. * Sapı k (bir biçimde).

sapı klaş ma * Sapı klaş ma iş i. sapı klaş mak * Sapı k duruma gelmek. sapı klı k * Sapı k olma durumu veya sapı kça davranı ş . sapı lma sapı lmak

* Sapı lmak iş i. * Sapmak iş i yapı lmak.

sapı na kadar * (iyi bir nicelikte eksiksizlik veya aş ı rı lı k bildirmek için) pek çok; tam anlamı yla, bütünüyle. sapı nç * Özel bir görevin normal sonucuna ulaş ması na engel olan sapı klı k, dalâlet, aberasyon. * Bir gök cisminin, görünge hı zı nı nı ş ı k hı zıile birleş mesinden ileri gelen, görünen yer değiş imi, aberasyon. sapı r sapı r * Çok sayı da ve kendiliğ inden. sapı ş sapı tı ş sapı tma

* Sapmak iş i veya biçimi. * Sapı tmak iş i veya biçimi. * Sapı tmak iş i.

sapı tmak * Ruhî bir düzensizlik içine düş mek. * Saçmalamaya baş lamak. * Şaş ı rmak. * Aklı nı bozmak. sapkı sapkı n

* Bir görevin ve özellikle bir fizyoloji görevinin ters bir yön alması . * Doğru yoldan ayrı lmı şolan. * Sapkı ya uğ ramı şolan.

sapkı n kaya * Buzları n etkisiyle yerinden oynayı p uzakalara sürüklenmişolan kaya. sapkı nlı k * Sapkı n olma durumu. sapla samanı karı ş tı rmak * iyi ile kötüyü ayı ramamak. saplama

* Saplamak iş i. *İ ç içe geçen veya baş ka bir parça üzerine eklenen parçaları n bağ lantı sı için kullanı lan, türlü kalı nlı k ve uzunlukta, bir yanı yivli, yuvarlak metal kama. * Bir menteş enin iki oyanak parçası nıbirleş tirmeye yarayan küçük, ince metal mil.

saplamak

* Hı zla batı rmak.

saplanı ş * Saplanmak iş i veya durumu. saplanma * Saplanmak iş i. saplanmak * Hı zla batmak. * Batma sonucu hareket edemez olmak, batı p kalmak. * Bir ş eyle ilgisini kesmemek, takı lı p kalmak. saplantı * Kiş inin, etkisinden kendini kurtaramadı ğ ıyersiz saçma düş ünce, sabit fikir, fikrisabit, idefiks. saplantı lı * Saplantı sı olan. saplayı ş saplı

* Saplamak iş i veya biçimi. * Sapıolan. * Saplanmı ş . * Uzunca bir sapı olan kap. * Büyük kepçe.

saplımeş e * Yurdumuzda yetiş en bir meş e türü (Quercus robur). sapma

* Sapmak iş i. * Serbest bir mı knatı slıiğnenin denge konumunda iken gösterdiği doğ rultudan geçen düş ey düzlemle, bulunulan noktası nı n meridyen düzlemi arası ndaki açı . * Bir ı ş ı nı n saydam bir biçmeden geçtikten sonraki doğ rultusu arası nda oluş an açı . * Bazıkelimelerin kurallara göre almalarıgereken biçimlerden uzaklaş masıdurumu: Ben-ge > bene yerine bana, sen-ge > sene yerine sana olmasıgibi. sapmak

* Yön değ iş tirmek. * Önceden belirlenmiş , tespit edilmişgörüş , düş ünüş , amaç veya davranı ş tan ayrı lmak. * Doğruluktan ayrı lmak.

sapot ağ acı * Sapotgillerin örnek bitkisi olan, lezzetli meyvesi ve çiklet yapı mı nda kullanı lan sütlü salgı sıiçin sı cak ülkelerde yetiş tirilen bir ağaç (Achras sapota). sapotgiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi sapot ağacıolan, sı cak ülkelerde, genellikle Orta Amerika'da yetiş en, bazı cinslerinden gütaperka çı karı lan bir bitki familyası . saprofit sapsarı

* Çürükçül. * Çok sarıveya her yanısarı .

sapsarıkesilmek (veya olmak) * çok sararmak.

sapsı z

* Sapıolmayan.

sapsı z balta * Koruyucusu, dayanağı olmayan kimse. saptama * Saptamak iş i, tespit. * Yı kanmı şgümüşbromürlü batakanı n, gümüşbromür kalı ntı ları nıeritmek için filmin kimyasal bir eriyikten geçirilmesi. saptamak * Bir ş eyi belirgin kı lmak, tespit etmek. saptanı m * Saptanmak iş i. saptanı mcı lı k * Hayvan türlerinin hiç değiş meyip hep aynı durumda kaldı ğı nıileri süren öğ reti, türlerin saptanı mıöğ retisi. saptanı ş * Saptanmak iş i veya biçimi. saptanma * Saptanmak iş i. saptanmak * Saptanmak iş i yapı lmak, tespit edilmek. saptayı cı * Saptayan, sabit kı lan, sürekli kı lan. * Tebeş ir, boya, sulu boya, kurş un kalemi, çizim ve resimlerin bozulmaları nıönlemek için bütün kâğı t yüzeyine püskürtücü ile sı kı lan sakı z ve alkol karı ş ı mıresim verniğ i. saptayı ş * Saptamak iş i veya biçimi. saptı rı cı * Sapmaya yol açan, sapmaya sebep olan. saptı rı lma * Saptı rı lmak iş i. saptı rı lmak * Sapmak iş i yaptı rı lmak. saptı rma * Saptı rmak iş i. * Süs olarak yapı lan kı rı k çizgili silme. saptı rmak * Sapmak iş ini yaptı rmak. sara

* Zaman zaman kendini kaybederek olduğ u yere düş me, vücutta ş iddetli çı rpı nmalar ve ağ ı z köpürmesi ile ortaya çı kan bir sinir hastalı ğ ı , tutarak, tutarga, yilbik. saraç

* Koş um ve eyer takı mlarıyapan veya satan kimse. * Koş um ve eyer takı mları nıiş leyen ve süsleyen kimse. * Deri, muş amba gibi gereçlerden bavul, çanta yapan kimse.

saraçhane * At takı mları , araba koş umları , meş inden eş ya yapı lan ve satı lan yer. saraçlı k

* Saracı n iş i veya mesleği.

sarahat * Açı k, belli, anlaş ı lı r olma durumu. sarahaten * Açı kça, apaçı k, açaktan açı ğa. sarahatle sarak

* Açı klı kla. * Yapıyüzeylerinde yatay, enli, az çı kı ntı lı , süslü veya düz silme.

saraka * Alay, istihza. saraka etmek * biriyle alay etmek, eğlenmek. sarakacı * Alaycı , müstehzi. sarakaya almak * alay etmek, alaya almak. saralı * Sara hastalı ğ ıolan kimse. sararı p solmak * giderek daha çok solmak. * sağlı ğı bozulmak. sararı ş sararma sararmak

sarartı

* Sararmak iş i veya biçimi. * Sararmak iş i. * Sarı olmak, rengi sarı ya dönmek. * Korku, üzüntü, coş ku gibi sebeplerle yüzün rengi solmak. * Sararmı ş , sarı ya benzer bir renge dönüş müş .

sarartma * Sarartmak iş i. * Cı lı z ve soluk renkli kimse. sarartmak * Rengini sarı ya çevirmek, sararması na yol açmak. sarat saray

* Büyük delikli kalbur. * Hükümdarları n veya devlet baş kanları nı n oturduğu büyük yapı .

* Kamu iş lerinin yürütüldüğü büyük yapı . * Devlet baş kanı ve çevresi. * Görkemli, iyi zevkle döş enmişyapı . saray çiçeğ i * Hezaren. saray lokması * Bir çeş it yumurtalılokma tatlı sı . saray menekş esi * Gösteriş li ve bol çiçekli bir tür menekş e. saraylı

* Osmanlıİ mparatorluğunda padiş ah sarayı nda bulunmı şolan (kadı n).

saraypatı * Güzel çiçekleri için yetiş tirilen bir süs bitkisi (Callistephus sinensis). sarban

* Deve sürücüsü, deveci.

sarbanbaş ı * Padiş ahları n develerine bakan devecilerin baş ı . sarbanlı k * Deve sürücülüğ ü yapan kimse, devecilik. sardalye

* Hamsigillerden, konservesi ve tuzlamasıyapı lan, gümüşrenginde, pullu ve 10-15 cm boyunda, küçük bir balı k, ateşbalı ğı(Clupea pilchardus). sardalye gibi istif olmak * bir yerde çok kalabalı k ve sı kı ş ı k bulunmak. sardı rma

* Sardı rmak iş i.

sardı rmak * Sarmak iş ini yaptı rmak. * Sürekli olarak bir konuyu düş ünmek. sardoğan * Sarı renkli bir tür doğ an. sardun sardunya

* Balı kçı ları n kullandı ğ ıbir tür halat. * Çoğ unlukla pembe çiçekler açan, sardunyagillerden bir bitki (Geranium).

sardunyagiller *İ ki çeneklilerden, sardunya, ı tı r, turna gagasıgibi bitkileri içine alan bir familya. sarf * Harcama, tüketme, kullanma, masraf etme. * Dil bilgisi, yapı bilgisi. sarf etmek * tüketmek, harcamak. * kullanmak.

sarfı nazar * Sayı lmama, vazgeçme, dikkate almama. sarfı nazar etmek * hesaba katmamak, saymamak, vazgeçmek. sarfiyat * Harcanan ş eylerin tümü, harcamalar, masraflar. sargı

* Esnek bir maddeden yapı lmı şuzun, dar ve ince ş erit. * Bir elektrik makinesinde veya aracı nda aynıdevreyi oluş turan iletkenlerin tümü. * Vücudun bir bölümünü yerinde veya baskıaltı nda tutmak amacı yla uygun biçimde sarı lmı şş erit.

sargı lama * Sargı lamak iş i. sargı lamak * Sargıile sarmak. sargı lı sargı n

* Sargısarı lmı ş , sargı sıolan. *İ çten, yükekten.

sargı sı z * Sargı sıolmayan. sarhoş

* Alkollü içki veya keyif verici bir madde sebebiyle kendini bilmeyecek durumda olan kimse, esrik, esri, mest, sermest. * Hoş a giden bir etki ile kendinden geçmişolan. * Bir ş eyden çok fazla mutluluk duyan. sarhoşetmek * (alkol veya keyif verici madde) sarhoşolması na yol açmak. sarhoşolmak * sarhoşbir duruma gelmek, esrimek. sarhoş laş ma * Sarhoş laş mak durumu. sarhoş laş mak * Sarhoşduruma gelmek, sarhoşolmak. sarhoş luğa vurmak * kendini sarhoşgibi göstermek, sarhoşolmuş cası na davranmak. sarhoş luk * Sarhoşolma durumu, esriklik. * Dalgı nlı k, ş aş kı nlı k. sarı * Güneşı ş ı ğ ı nı n ayrı ş ma tayfı nda yeş il ile portakal rengi arası nda olan renk, altı nı n rengi. * Bu renkte olan. * Soluk, solgun. sarıbenek * Gözde, ağtabakı nı n ortası nda bulunan ve cismin en net olarak oluş tuğ u sarırenkli duygun nokta.

sarıbez

* Görmeyenlerin tanı nmak için kolları na taktı klarıüzerinde üç siyah noktanı n bulunduğu sarırenkli bant.

sarıçizmeli mehmet ağa * kim olduğ u, nerede oturduğ u bilinmeyen kimse. sarıhumma * Bkz. sarıhumma. sarıhumma * Çoğ unlukla sı cak ülkelerde görülen, bir cins sivrisinek aracı lı ğıile bulaş an, tene sarıbir renk veren, ateş li bir hastalı k. sarıı rk

* Tenleri sarırenge yakı n olan bir tür ı rk.

sarıkart

* Kurallara devamlı olarak uymayan, aş ı rı , sert veya kası tlı faul yapan, centilmence davranı ş lardan uzak kalan oyuncuya hakemin ikazı nı gösteren kart. sarıkart görmek * futbol veya hentbolda oyun kuralları na aykı rıhareket yapan oyuncu kart cezasıalmak. sarılira

* Osmanlı lar döneminde kullanı lmı ş , altı n karı ş ı mıpara.

sarısendika *İ ş çi sendikaları na karş ımücadele eden sendikal örgüt. sarısendikacı lı k * Sarı sendika örgütü adı na çalı ş ma. sarısı cak sarıyağ

* Türkiye'nin güney illerindeki yakı cıgüneş e ve sı cağa verilen ad. * Tereyağ ı .

sarıyağı z * Kula cinsi at. sarı ağ ı sarı ağ ı z sarı asma oriolus).

* Kı ş ı n yaprakları nıdöken, sarıçiçekli ve çalıgörünüş ünde bir bitki, sifin, zifin. * Gölge balı ğı gillerden, ağzı nı n içi sarı , büyük pullarla örtülü bir balı k türü (Sciaena aquilla). * Ötücü kuş lar takı mı nı n, sarı asmagiller familyası ndan, paralak sarıtüylü, kara kuyruklu bir kuştürü (Oriolus

sarı asmagiller * Örnek hayvanısarı asma olan bir kuşfamilyası . sarı balı k * Sazangillerden, büyük pullu, iri bir balı k (Idus jesses). sarı ca

* Sarı yıandı ran, sarı ya yakı n. * Yaban arı sı . * Eyalet valileri buyruğundaki baş ı bozuk asker.

sarı calı k sarı cı

* Kloroz. * Sarmak iş ini yapan kimse, saran.

sarı cı k * Sarı asma. sarı cı lı k

* Sarı cıolma durumu. *İ lgiyi üzerinde toplayı cıolma durumu.

sarı çalı

* Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, çiçekleri sarı , meyvesi ekş i ve kı rmı zı renkte, kabuğu ve kökü solucan düş ürücü ilâç olarak kullanı lan bir bitki, kadı ntuluğ u, amberbaris (Berberis vulgaris). sarı çı yan sarı çiçek

* Sinsi, hain sarı ş ı n (kimse). * Ölmez çiçek.

sarı çiğdem * Çiçekleri sarırenkli çiğdem. sarı diken * Dikenli, tüylü, iki veya çok yı llı k otsu bir bitki (Scolymus hispanicus). sarı erik sarı fiğ sarı göz salvieri).

* Kayı sı . * Sarı renkli fiğ. *İ zmaritgillerden, rengi altı n sarı sıolan, Atlantik Okyanusu'nda ve Akdeniz'de yaş ayan bir balı k (Sargus

sarı ğ ı burma * Burma sarı k biçimi verilmişbir çeş it hamur tatlı sı . sarı halile * Doğu Hindistan'da yetiş en bir tür bitkinin olgunlaş madan önce toplanan, kurutulan 3-5 cm uzunluğ unda, erik biçiminde, sarı mtı rak esmer renkli sert kokusuz taneleri (Terminalia citrina). sarı hani * Hanigillerden, uzunluğ u 25 cm kadar olan bir Akdeniz salı ğ ı(Epinepheles gigas). sarı k sarı kanat sarı kçı

* Kavuk, fes gibi bazıbaş lı karı n üzerine sarı lan tülbent, abanî veya ş ala verilen ad. * Çinakoptan biraz büyük lüfer. * Sarı k için gerekli tülbent, abani gibi kumaş larısatan veya çeş itli biçimde sarı k saran kimse.

sarı kı z * Esrar. *İ nek.

sarı klı

* Baş ı na sarı k sarmı şolan, sarı ğıolan. * Müslüman din adamı , hoca.

sarı kuyruk * Sı cak ve ı lı k denizlerin kı yıbölgelerinde yaş ayan kemikli bir balı k türü. sarı laş ma

* Sarı laş mak iş i.

sarı laş mak * Sarı bir renk almak, sararmak. sarı lgan

* Sapıyakı nı ndaki baş ka bitkilere veya baş ka ş eylere sarı lı p yükselen, otsu veya odunsu (sap, bitki).

sarı lgan gövde * Tutunup sarı lmaya yarayan uzun sürgün. sarı lı

* Üstünde sarırenk bulunan.

sarı lı * Sarı lmı şolan. sarı lı k

* Sarı olma durumu. * Sarı renk. * Derin, dokuları n ve organizmadaki sı vı ları n sarıbir renk alması yla beliren hastalı k.

sarı lı klı * Sarı lı k olan (kimse). sarı lı ş sarı lı ş ma

* Sarı lmak iş i veya biçimi. * Sarı lı ş mak iş i.

sarı lı ş mak * Birbirlerine sarı lmak. sarı lma * Sarı lmak iş i. sarı lmak

sarı m

* Sarmak iş i yapı lmak. * Bir ş eyin üzerine bir veya birkaç kez dolanmak. * Kolları nıdolamak, kucaklamak. * Bütün gücü ile ele almak. * Büyük bir istekle kendini vermek, benimsemek. * Hemen yapmaya koyulmak, giriş mek. * Sarmak iş i. * Bir ş eyi bir kez saracak miktar. * Elektromı knatı slarda makara biçiminde sarı lan iletken telin her bir halkası .

sarı mercimek * Sarı renkli bir tür mercimek. sarı mlı

* Otomatik olarak kendi kendine saran. sarı msağ ıgelin etmiş ler de kı rk gün kokusu çı kmamı ş * insanlar kötü yanları nıkolay kolay belli etmezler, hakları nda yargı da bulunmakta acele edilmemelidir. sarı msak

* Zambakgillerden, 25-100 cm yükseklikte, yaprakları nda, sapları nda ve toprak altı ndaki soğ an biçimli sürgünlerinde kokulu yağbulunan bir kültür bitkisi (Allium sativum). * Bu bitkinin baharat olarak kullanı lan diş li bölümü. sarı msak hardalı * Bkz. sarı msak otu. sarı msak otu * Turpgillerden, beyaz, küçük çiçekli, ovulduğ unda sarı msak, kokusu veren bir bitki, sarı msak hardalı , kuş ekmeği (Alliaria petolata). sarı msak yemedim ki ağ zı m koksun * kötü bir işyapmadı m ki sonucundan korkayı m, sorumlu olayı m. sarı msaklama * Sarı msaklamak iş i. sarı msaklamak *İ çine sarı msak katmak. sarı msaklı *İ çinde sarı msak bulunan. sarı msı

* Sarı ya çalan, sarı ya benzeyen.

sarı mtı rak * Sarı yıandı ran, sarı ya benzeyen. sarı nma

* Sarı nmak iş i.

sarı nmak * Kendi üstüne sarmak. sarı p sarmalamak * sı kı ca sarmak. sarı papatya * Çiçekleri sarırenkli papatya. sarı sabı r

* Zambakgillerden, sı cak bölgelerde yetiş en, yapraklarıoldukça yüksek bir sapı n tepesinde rozet biçiminde toplanmı şbulunan bir süs bitkisi (Aloe vera). * Bu bitkinin etli ve kalı n yaprakları ndan çı karı lan, kı rmı zı mtı rak esmer renkli, hekimlikte ve boyacı lı kta kullanı lan bir madde. sarı salkı m * Baklagillerden, salkı m durumunda sarıçiçekleri bulunan, bahçelerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen bir ağaç (Laburnum anagyroides). sarı ş sarı ş ı n

* Sarmak iş i veya biçimi. * Sarı saçlı ve ak tenli kimse.

* Sarı ya yakı n renkli. sarı ş ı nca * Sarı ş ı na yakı n. sarı ş ı nlı k * Sarı ş ı n olma durumu. sarı yonca * Sarı yapraklıyonca türü. sarı zambak * Sarı çiçekli zambak. sari * Hint kadı nları na özgü giysi ve bu giysinin yapı ldı ğı kumaş . sâri

* Baş kası na geçen, geçici. * Bulaş ı cı , bulaş ı k (hastalı k).

sarig

* Amerika'da yaş ayan, genellikle yavruları nı sı rtı nda taş ı yan keseli hayvanlardan bir tür sı çan (Didelphys dorsigera). sarih

* Açı k kolay anlaş ı lı r, belli belirgin, belgin.

sarih mef'ul * Bkz. belirtili nesne. sarkaç

* Durağan bir nokta çevresinde ağ ı rlı ğı nı n etkisyile salı nı m yapan hareketli katıcisim, rakkas, pandül.

sarkaçlama * Sarkaçlamak iş i. sarkaçlamak * Türlü tutuşve duruş lar gergin durumda bulunan vücut bölümlerini kendi ağı rlı kları yla düş meye ve sallanmaya bı rakmak. sarkı k sarkı klı k sarkı l

* Aş ağ ıdoğru uzanmı ş , sarkmı ş , sölpük, salpa, gevş ek. * Sarkı k olma durumu. * Sarkaçla ilgili, hareketi sarkaç hareketine benzeyen.

sarkı ntı * Aş ağ ıdoğru uzanan, sarkan ş ey. sarkı ntıolmak * sataş mak, takı lmak, musallat olmak. sarkı ntı lı k * Sataş ma ve daha çok kadı nlara sataş ma, lâf atma, rahatsı z etme, huzur bozma, tasallut. sarkı ntı lı k etmek (veya yapmak) * sataş mak, lâf atmak.

sarkı ş sarkı t

* Sarkmak iş i veya biçimi. * Mağ araları n tavanı nda oluş an, genel olarak koni biçiminde kalker birikintisi, damlataş , istalâktit.

sarkı tma * Sarkı tmak iş i. * Sarkı t biçimi süs. sarkı tmak * Bir ş eyin sarkması nısağ lamak. * Asmak, dar ağacı na çekmek. sarkma * Sarkmak iş i. sarkmak

sarkom sarma

* Aş ağ ı ya doğ ru uzanmak. * Yolunu uzatmak, uğ ramak. * Kötücül bağdokusu uru. * Sarmak iş i. * Saran, içine alan ş ey, zarf. * Kuş atma, çevirme, ihata. * Lâhana, pazı ve asma yaprağ ı ndan iç hazı rlanarak sarı lı p yapı lan etli veya zeytinyağlıyemek. * Bir ayakta alı nan parelel veya dik olarak dikmelerin üzerine yerleş tirilen direk. * Sarı larak yapı lan.

sarma kafiye * Bir dörtlüğün birinci ve dördüncü, ikinci ile üçüncü dizelerinin kafiyeli olmasıa b b a. sarmak

* Çevresini çevirmek, çepeçevre dolanmak. * Çevrelemek, dolayı nda yer almak, kuş atmak, çevirmek, ihata etmek. * Yayı lı p etkisi altı na almak, kaplamak. * Örtmek. * Kucaklamak. * Yumak yapmak. * Kâğ ı t veya bir bitki yaprağı yla dürmek. * Hoş una gitmek, zevkini okş amak. * Sarı lı p tı rmanmak. * Bir ş eyi baş ka bir ş eyin içine koyup onunla kaplamak. * Sözle saldı rmak, tedirgin etmek. * (taş ı t için) Tı rmanmak, yükseğe doğ ru çı kmak. * Saldı rmak, hücum etmek.

sarmal * Helis biçiminde olan, helisel, helezoni. sarmalama * Sarmalamak iş i. sarmalamak * Sı kısı kı sarmak. sarmalanma * Sarmalanmak iş i.

sarmalanmak * Sarmalanmak iş ine konu olmak veya sarmalamak iş i yapmak. sarman

* Azman, iri. * Sarı tüylü kedi.

sarmaşdolaş * Birbirine sarı lı p kucaklaş mı şbir durumda. sarmaşdolaşolmak * birbirine sarı lı p kucaklaş mak. * iç içe girmek, karman çorman olmak. sarmaş an * Sarı lgan. sarmaş ı k * Sarmaş ı kgillerden, koyu yeş il, renkli, değiş ik biçimli yapraklarıolan, sap ve dalları ndan çı kan küçük ek köklerle dik, düz yerlere yapı ş arak tı rmanan bitki (Hedera helix). sarmaş ı kgiller * Örnek bitkisi sarmaş ı k olan, iki çeneklilerden bir bitki familyası . sarmaş ma * Sarmaş mak iş i. sarmaş mak * Birbirine sarı lmak, kucaklaş mak. sarnı ç * Yağmur suyu biriktirmeye yarayan yer altısu deposu. * Gemilerde bulunan saçtan yapı lmı ştatlısu deposu. sarnı ç gemisi * Petrol, benzin gibi akar yakı tlarıtaş ı maya yarayan gemi. sarnı ç vagonu * Akaryakı t taş ı maya yarayan deposu olan vagon. sarnı çlı sarp

sarpa

* Sarnı cıolan. * Dik, çı kmasıve geçilmesi güç, yalman. * Güç, güçlük. *İ zmaritlerden, boyu 35 cm kadar olan bir Akdeniz balı ğ ı(Boops salpa).

sarpa sarmak * güçlükler ortaya çı kmak, çözülmesi çok güç bir duruma gelmek. sarpı n

sarpi

* Tahı l kuyusu, zahire ambarı , silo. * Ekmeği koymaya yarayan dört gözlü sandı k. * Altıdüz, üçgen biçiminde tek direkli, iki yelkenli, iki kiş ilik tekne.

sarplaş ma * Sarplaş mak iş i.

sarplaş mak * Sarp bir duruma girmek. sarplı k sarraf

* Sarp olma durumu. * Mesleğ i, değ erli kâğı t ve metal paralarıbirbiriyle değ iş tirmek, tahvil alı şveriş i yapmak olan kimse.

sarrafiye * Sarrafı n altı n bozmak, değiş tirmek gibi iş ler için üstelik olarak aldı ğ ıpara, sarraflı k hakkı . sarraflı k sarsak

* Sarrafı n iş i. * Yaş lı lı k, hastalı k gibi sebeplerle güçsüz kalarak vücudu titrer gibi sarsı lan.

sarsak sarsak * Sarsak bir biçimde, sarsak olarak. sarsak sursak * Sarsakça, sarsı larak. sarsakça sarsaklı k

* Sarsak (bir biçimde), titrer gibi, titreyerek. * Sarsak olma durumu.

sarsalama * Sarsalamak iş i. sarsalamak * Sarsmak. sarsı cı sarsı k

* Sarsma niteliğ i olan, sarsan. * Sarsı lmı ş .

sarsı la sarsı la * Sarsı larak. sarsı lı ş * Sarsı lmak iş i veya biçimi. sarsı lma

sarsı lmak

* Sarsı lmak iş i. * Etkilenme. * Sarsmak iş ine konu olmak. * Güçsüz durumda kalmak. * Beklenmedik bir olaydan çok etkilenmek.

sarsı m * Sarsmak iş i. * Gök cisimlerinin, genel çekim yasası na uygun olarak birbirine çekmesi sebebiyle herhangi bir gezegenin hareketinde görülen karı ş ı klı k.

sarsı ntı

* Sarsı lmak iş i, birden sallanma. * Titreme. * Deprem. * Deprem sı rası ndaki yer hareketlerinin her biri. * Bir kurum veya kuruluş un dengesini etkileyen bozukluk. * Kaza, ilâç ve uyuş turucuları n yarattı ğ ı , birdenbire geliş en karmaş ı k belirtilerin tümü.

sarsı ntı lı * Sarsı lan, sallanma. * Güven verici olmayan, düzenli olmayan. sarsı ntı sı z * Sarsı ntı sıolmayan, sarsı lmayan. * Güven içinde olan, belli bir düzeni olan. sarsı ş sarsma sarsmak

sası

* Sarsmak iş i veya biçimi. * Sarsmak iş i. * Birdenbire ve güçle kı mı ldatmak, sallamak, oynatmak, titretmek. * Zarar verecek yolda etkilemek, aksatmak. * Küf ve çürük gibi kokan. * Kokuş muş .

sası kokmak * (çoğ unlukla yiyecek için) bozulmuş ; çürümüş . sası sası * Sasıgibi, sası ya benzeyen. sası ma sası mak sataş ı lma

* Sası mak iş i, tefessüh. * Kokuş mak, tefessüh etmek. * Sataş ı lmak iş i.

sataş ı lmak * Sataş mak iş ine konu olmak. sataş kan sataş ma sataş mak

saten

* Sataş an, saldı rgan, mütecaviz. * Sataş mak iş i. * Bir kimseyi rahatsı z edecek davranı ş ta bulunmak, musallat olmak. * Sarkı ntı lı k etmek. * Atlas. * Atlas gibi parlak, pamuklu kumaş .

sathî

* Yüzeysel, üstünkörü.

sathîleş me * Sathîleş mek iş i. sathîleş mek * Yüzeysel duruma gelmek. sathîleş tirme * Sathîleş tirmek iş i. sathîleş tirmek * Yüzeysel duruma getirmek. sathîlik satı

* Yüzeysel olma durumu. * Satmak iş i, satı ş .

satı cı * Alı cı ya bir ş ey satan kimse. satı cı lı k

satı h

* Satı cı olma durumu veya satı cı nı n iş i. * Küçük ölçüde ticaret yapma iş i. * Yüz, yüzey.

satı lı ğ a çı karmak * satmak, satı ş a çı karmak. satı lı k

* Satı ş a çı karı lmı şolan.

satı lı k ziftin olsun, Selânik'ten kel gelir * iş e yaramaz sandı ğı n bir malısatı lı ğa çı karı rsan görürsün ki akla gelmeyen yerlerden onu arayanlar gelir. satı lı ş satı lma satı lmak

satı m

* Satı lmak iş i. * Satı lmak iş i. * Satmak iş i yapı lmak. * Para veya çı kar karş ı lı ğı , gizlice karş ıtarafa hizmet etmek. * Satmak iş i, satı ş .

satı mcı * Satı m iş ini yapan (kimse). satı mlı k satı n

* Satı cı nı n, mal sahibi adı na sattı ğ ış eyden aldı ğıyüzdelik, beyiye. * "Fiyatı nıvererek bir ş ey almak" anlamı nda kullanı lan satı n almak deyiminde geçer.

satı n alma * Satı n almak iş i. satı n almacı * Satı n alma iş lerini yürüten kimse, mübayaacı . satı p savmak * gereken parayısağlamak için elindeki malıucuza satı p tüketmek, yok pahası na elden çı karmak. satı r * Bir sayfa üzerinde yan yana dizilmişkelimeler. satı r

* Et kesmeye, kemik kı rmaya yarayan ağı r ve enli bir tür bı çak.

satı r atmak * herkesi öldürmek, kı rı p geçirmek. satı r baş ı * Yazı da her paragrafı n, öteki satı rlara göre biraz içerden alı narak belirtildiği yer. satı r satı r * Bütün satı rları n hepsini, her satı rla ilgilenerek. satı r sonu * Satı rı n son kı smı . satı ş

* Satı cı ile alı cı arası nda yapı lan ve bir malı n alı cı ya verilmesi ve bunun karş ı lı ğ ı nda bir fiyat, bir değ er alı nmasıyoluyla yapı lan iş lem, satı m. satı şbedeli * Satı lan malı n ücreti. satı şdeğ eri * Bir malı n satı labileceği fiyat. satı şfiyatı * Bir malı n satı şbedeli. satı şmerkezi * Bir malı n satı ldı ğı ana merkez. satı şmukavelesi * Alı m satı m sı rası nda malı n cinsi, miktarıve ödeme ş artları nıbelirten yazı lıanlaş ma metni. satı şruhsatı * Bir malı n satı lması na iliş kin izin belgesi. satı şsarayı * Satı şmerkezi. satı şsözleş mesi * Satı cı nı n ürettiği malı n mülkiyetini belli ş artlar altı nda alı cı ya vermesi. satı şş artnamesi * Satı şmukavelesi. satı şyapmak * satmak.

satı şyeri

* Bir malı n satı ldı ğı yer.

satı ş a çı karmak * satmak için ortaya koymak. satı ya çı karmak * satmaya karar verip bu kararı nıilgililere bildirmek. satir satirik satlı can

* Yergi. * Yergi ile ilgili, yergi niteliğ inde olan. * Göğüs sancı sı , ateş , titreme, öksürük gibi belirtilerle ortaya çı kan akciğer zarıiltihabı , zatülcenp.

satma * Satmak iş i. satmak

* Bir değ er karş ı lı ğ ı nda bir malı alı cı ya vermek. * Kendinde olmayan bir ş eyi var gibi göstermek, taslamak. * Bir yolunu bularak birinden ayrı lmak. * Bir kimse, kendini veya baş kası nıolduğundan daha önemli, yetkili ve değerli göstermek. * Bir çı kar karş ı lı ğı nda bir ş eyi gözden çı karmak feda etmek.

satranç

*İ ki kiş i arası nda altmı şdört kareli bir tahta üzerinde değerleri ve adlarıdeğ iş ik olan on altı ş ar siyah ve beyaz taş larla oynanan bir oyun. satranç tahtası * Üzerinde satranç oynanan altmı şdört kareli tahta vb. yüzey. satranç takı mı * Satranç oyununda gerekli olan altmı şdört kareli tahta, siyah ve beyaz on altı ş ardan otuz iki taş ı n oluş turduğu takı m. satranç taş ı * Satrançta kullanı lan taş lardan her biri. satranç vezni * Halk ş iirinde aruzun "Müfteilün müfteilün müfteilün müfteilün" kalı bı na verilen ad. satranççı * Satranç oynayan kimse. satranççı lı k * Satranççıolma durumu. satrançlı * Satranç tahtasıgibi karelere ayrı lmı şbir biçimde çizilmişveya bası lmı şolan, kareli. satrap * Perslerde il yöneticisi, vali. satsuma sattı rma

* Bir mandalina türü. * Sattı rmak iş i.

sattı rmak Satürn satvet

* Satmak iş ini yaptı rmak veya satmak zorunda bı rakmak. * Güneş 'e yakı nlı k bakı mı ndan altı ncıolan gezegen, Sekendiz, Zühal. * Zorlu, sindirici güç.

sauna * Fin hamamı . * Bu hamamı n ve diğer bölümlerinin bulunduğ u yer. sav *İ ddia, tez. * Haber, söz. * Atasözü. * Tanı tlanmasıgereken önerme, tez. sava

savacı

savak

* Haber. * Muş tu, müjde. * Haberci. * Muş tucu. * Peygamber, nebi. * Değirmen suyunu baş ka yöne akı tmak için yapı lan düzen. * Değirmen arkı ndaki fazla suyun akmasıiçin açı lan ikinci su yolu. * Bir barajı n fazla suyunu akı tmak için yapı lan düzen.

savaklama * Savaklamak iş i. savaklamak * Suyu arklara salmak. savan

savana savaş

* Pamuk ipliğ inden yapı lan kalı nca kilim. * Yaygı , örtü. * Ekvator kuş ağ ı ndaki otsu bitkilerle kaplıçayı rlara verilen ad. * Devletlerin diplomatik iliş kilerini keserek giriş tikleri silâhlımücadele, harp. * Uğ raş ma, kavga, mücadele. * Hayvanları n birbirleriyle yaptı ğ ımücadele. * Bir ş eyi ortadan kaldı rmak, yok etmek amacı yla giriş ilen mücadele.

savaşaçmak (veya ilân etmek) * bir veya daha fazla devlete karş ısavaşdurumuna geçmek. * ortadan kaldı rmak için uğraş mak. savaş çı

* Savaş an, savaşdurumunda bulunan, muharip. *İ yi veya çok savaş an, savaş kan, cengâver. * Savaş a katı lan kimse.

savaş çı lı k * Savaş çıolma durumu. savaş ı m

* Herhangi bir amaca eriş mek bir güce karş ı koyabilmek amacı yla bir kiş i veya grubun sürekli çabası , mücadele. savaş ı m vermek * bir amaca eriş mek, bir güce karş ıkoyabilmek için uğ raş mak, çaba göstermek, mücadele etmek. savaş ı mcı * Savaş ı m veren kimse, mücadeleci. savaş kan savaş ma

*İ yi savaş an, çok savaş an, savaş çı , cengâver. * Savaş mak iş i, muharebe.

savaş mak * Ordu ölçüsünde iki silâhlıkuvvet karş ıkarş ı ya gelip çarpı ş mak, muharebe etmek. * Uğ raş mak, mücadele etmek. savat

* Gümüşüstüne özel bir biçimde kurş unla iş lenen kara nakı ş .

savatlama * Savatlamak iş i. savatlamak * Gümüşüstüne kurş unla kara nakı ş lar iş lemek. savatlı savca

* Savatıolan, savatlanmı ş . *İ ddianame.

savcı * Devlet adı na ve yararı na davalar açan, kamu hakları nıve hukuku yerine getirmek üzere yargı ç katı nda sanı klarıkovuş turan görevli, müddeiumumî. savcı lı k * Savcıolma durumu; savcı nı n görevi veya müddeiumumîlik. savdı rma

* Savdı rmak iş i.

savdı rmak * Savmak iş ini yaptı rmak. savı kanı tsama * Bir ş eyi gene kendisine dayanarak, kendisini kanı t göstererek tanı tlamaya çalı ş ma. savı lma * Savı lmak iş i veya durumu. savı lmak savla

* Savmak iş ine konu olmak. * Gemilerde bayraklarıdireğ e çekmekte kullanı lan ince ip.

savlama savlamak

* Savlamak iş i veya durumu. *İ ddia etmek.

savlayı cı * Bir savıileri süren (kimse), davacı , müddei. savlet * Hamle. savma savmak

* Savmak iş i. *İ stenmeyen birini yanı ndan uzaklaş tı rmak. * Sı kı cı bir durumu geçirmek, atlatmak. * Geçirmek. * Geçmek.

savruk * Aklı nı iş ine vermeyen, dikkatsiz. * Düzensiz, dağ ı nı k. savrukluk * Savruk olma durumu. savrulma

* Savrulmak iş i.

savrulmak * Dağı lmak, saçı lmak. * Savurmak iş i yapı lmak. savruluş * Savrulmak iş i veya biçimi. savruntu

* Savrulurken dökülen kı rı ntı .

savsak *İ ş lerine önem vermeyip onlarıgeliş igüzel yapı veren veya daha sonraya bı rakan, ihmalci, ihmalkâr. savsaklama * Savsaklamak iş i, umursama, baş tan savma, iş i geciktirme, ihmal, ihmalkârlı k. savsaklamak * Belirli bir sebebi olmaksı zı n bir iş i isteyerek geri bı rakmak, geciktirmek, umursamamak, ertelemek, ihmal etmek. savsaklanma * Savsaklanmak iş i. savsaklanmak * Savsaklanmak iş ine konu olmak, ihtimal edilmek. savsaklayı ş * Savsaklamak iş i veya biçimi. savsama

* Savsaklama, ihmal. savsamak * Savsaklamak, ihmal etmek. savul, savulun! * yol yer(in), çekil(in), dokunma(yı n)!. savulma savulmak

* Savulmak iş i veya durumu. * Bir ş eyden çekinerek bulunduğ u yerden uzaklaş mak.

savunma * Saldı rı ya karş ıkoyma, müdafaa. * Bir kiş i veya düş ünceyi doğ ru, haklıgöstermeyi amaçlayan yazıveya konuş ma, savunu, müdafaaname. * (futbolda) Kaleyi korumak için oyun süresince bir takı mı n gösterdiği çaba, defans. savunma yapmak * haklı olduğ unu ortaya koymaya çalı ş mak. * oyunda rakip tarafı n hücumları na karş ıkoymak. savunmak * Herhangi bir saldı rı ya karş ıkoymak, saldı rı ya karş ıkorumak, müdafaa etmek. * (söz veya yazıile) Bir kimseye hareket veya düş ünceyi doğru, haklıgöstermeye çalı ş mak, onun yanı nda olmak. savunmalı k * Savunmaya yarar, tedafüî. savunması z * Savunma gücü olmayan. savunu * Savunma. savunucu * Bir ş eyi savunan kimse, müdafi. * Kalecinin önünde yer alan, kaleyi savunan oyunculardan her biri, bek. savunuculuk * Savunu yapma iş i. savunulma * Savunulmak iş i. savunulmak * Savunmak iş i yapı lmak. savunuş * Savunmak iş i veya biçimi. savurgan

* Çok ve boş una para harcayan, tutumsuz, müsrif.

savurganca * Savurgan (bir biçimde). savurganlı k * Savurgan olma durumu veya savurganca davranı ş , tutumsuzluk, müsriflik, israf.

savurma

* Savurmak iş i. * Kol, bacak gibi vücut bölümlerinin ağı rlı kları ndan yararlanarak omuz ve uyluk eklemleri çevresinde türlü yönlere doğru hı zla çevirme. savurmak * Havaya atı p dağ ı tmak, saçmak. * (rüzgâr) Bir yeri, bir ş eyi ş iddetle eserek alt üst etmek, havaya kaldı rmak, dağı tmak. * Kaldı rı p atmak, fı rlatmak. * Şiddetle döndürerek sallamak, kaldı rarak vurmak. * Bir sı vı nı n havalanması nıveya kaynayan sı vı nı n taş ması nıönlemek, soğ utmak amacı yla alı p yine kendi kabı na dökmek. * Sallamak, uçurmak, dalgalandı rmak. * (yalan, küfür vb. için) Söylemek. * Boş una ve çok miktarda harcamak, israf etmek. savurtma

* Savurtmak iş i.

savurtmak * Savrulması na sebep olmak, savrulması nısağlamak. savurtuş * Savurtmak iş i veya durumu. savuş ma

* Savuş mak iş i.

savuş mak * Bulunduğ u yerden aceleyle, gizlice veya dikkati çekmeden ayrı lmak. * (hastalı k veya baş ka kötü bir durum) Geçmek, iyileş mek. savuş turma * Savuş turmak iş i. savuş turmak * Geçiş tirmek, atlatmak. savuş up gitmek * ilgi çekmeden, gizlice aceleyle ayrı lmak. say

* Çalı ş ma, emek. * Düz, ince, yassıtaş .

say beni, sayayı m seni * Bkz. sev beni, seveyim seni. saya

sayacı sayacı lı k

* Ayakkabı nı n yumuş ak olan üst bölümü. *İ şönlüğü. * Ayakkabı ları n sayaları nıhazı rlayan kimse. * Sayacı nı n iş i.

sayaç * Hava gazı , elektrik, su gibi ş eylerin kullanı lan miktarı nı veya mekanik etkilenmeleri ölçen alet. sayaç takı mı

* Sayaç giriştarafı nıgaz servis hattı na çı kı ştarafı nı n tüketici yakı t hattı na bağlanmasıamacı yla kurulan boru donanı mı ve boru bağ lantı parçaları . saydam

*İ çinden ı ş ı ğ ı n geçmesine ve arkası ndaki ş eylerin görülmesine engel olmayan (cisim), ş effaf. * Üzerindeki resim ve ş ekilleri beyaz bir zemin üzerine yansı tmak amacı yla tepegöz ve projeksiyona konan ş effaf, ı ş ı ğ ıgeçiren madde, slayt. * Açı k seçik, belirgin. saydam resim * Kolay anlaş ı labilen resim. saydam tabaka * Gözün ön bölümünde bulunan, ı ş ı ğ ıgeçiren küresel zar, kornea. saydamlaş ma * Saydamlaş mak iş i, ş effaflaş ma. saydamlaş mak * Saydam bir duruma gelmek, ş effaflaş mak. * Belirgin, açı k bir duruma gelmek. saydamlaş tı rma * Saydamlaş tı rmak iş i. saydamlaş tı rmak * Saydam duruma getirmek, ş effaflaş tı rmak. saydamlı k * Saydam olma durumu, ş effaflı k. saydamsı z * Saydam olmayan, ı ş ı ğı geçirmeyen. saydamsı zlı k * Saydam olmama durumu, ı ş ı ğ ıgeçirmeme özelliği. saydı rma

* Saydı rmak iş i.

saydı rmak * Saymak iş ini yaptı rmak, sayı sı nıbuldurmak, sayıbelirterek sonuç almak. * Sözünü dinletmek, saygıgösterilmesini sağ lamak. saye

sayeban

* Gölge. * Koruma, yardı m. * Gölgelik.

sayesinde * Bir ş eyden dolayı , sebebiyle, yardı mı yla. sayesinde sayeban olmak * istenilen bir ş eyi baş kası nı n aracı lı ğ ı yla elde etmek. sayfa

* Üzerine yazıyazı lan veya bası lan bir kâğı t yaprağ ı n iki yüzünden her biri, sahife. * Gazete, dergi gibi yayı nlarda özel bir alan için ayrı lmı şbölüm. * Konu.

sayfa bağlamak * bası m evinde dizilen yazı larısayfa durumuna getirmek. sayfa ekran * Biliş im sisteminde kullanı cı yıbilgilendirmek amacı yla görüntü ekranı nı n bütününü kaplayan bilgi. sayfalama * Sayfalamak iş i. sayfalamak * Bilgisayarda sayfalara ayrı lmı şbir bellek kullanma düzenine dayalı sistemi uygulamak. sayfalandı rma * Sayfalandı rmak iş i veya biçimi. sayfalandı rmak * Gazetecilikte, bası m evinde dizilen yazı larısayfa durumuna getirmek. sayfalanmı ş * Sayfa durumuna getirilmiş . sayfalanmı şprogram * Sayfalar hâlinde düzenlenmişprogram. sayfalı k

sayfiye

* Herhangi bir sayı da sayfasıolan. * Herhangi bir sayı da sayfaya sı ğ abilen. * Yazlı k, yazlı k ev.

saygı

* Değeri, üstünlüğ ü, yaş lı lı ğ ı , yararlı lı ğ ı , kutsallı ğı dolayı sı yla bir kimseye, bir ş eye karş ıdikkatli, özenli, ölçülü davranmaya sebep olan sevgi duygusu, hürmet, ihtiram. * Baş kaları nırahatsı z etmekten çekinme duygusu. saygı duruş u * Saygıbelirtmek için alı nan hazı r ol durumu. saygı duymak (veya beslemek) * birine, bir ş eye karş ısaygıhissetmek. saygı göstermek * saymak, değ er vermek. saygı değer * Kendisine saygıgösterilmeye değer, sayı n, muhterem. saygı lı saygı n

saygı nlı k saygı sı z

* Saygı sıolan, saygıgösteren, hürmetli. * Saygıgören, sayı lan, hatı rlı , itibarlı , muteber. * Hatı rlı , itibarlı , muteber. * Değerli, değ eri anlaş ı lmı ş , en üst düzeye ulaş mı ş . * Saygıgörme, güvenilir olma durumu, itibar, prestij. * Gereken saygı yıgöstermeyen, saygı sıolmayan, hürmetsiz.

saygı sı zca * Saygı sı z (bir biçimde), saygı sı z olarak. saygı sı zlı k * Saygı sı z olma durumu veya saygı sı zca davranı ş , hürmetsizlik, münasebetsizlik. saygı sı zlı k etmek * saygı sı zca davranı ş ta bulunmak veya söz sarfetmek. sayha

* Bağ ı rı ş , çı ğ lı k.

sayı

* Sayma, ölçme, tartma gibi iş lerin sonunda bulunan birimlerin kaç olduğunu anlatan söz. * Gazete ve dergi gibi sürekli yayı nları n bir bütün oluş turan, değ iş ik tarih, numara taş ı yan baskı ları ndan her biri, nüsha. * Bir spor karş ı laş ması nda karş ı laş anlardan her birinin baş arı derecesini tespit eden nicelik. sayıboncuğu * Genellikle çocuklara hesap öğretmekte kullanı lan, her teline onar boncuk geçirilmişhesap aracı , çörkü, abaküs. sayıfarkı * Futbol gibi bazıkarş ı laş malarda bir takı mı n elde ettiği sayı ları n, karş ıtakı mı n elde ettiklerine bölünmesiyle bulunan sayı , averaj. sayıgöstergesi * Sayı ları veya sayıdurumunu gösteren levha, skorbort. sayıhesabı yla * bir spor yarı ş ması nda bir sporcu veya takı mı n kazandı ğ ısayıbakı mı ndan. sayılevhası * Sayı . * Sayı göstergesi, skorbort. sayısı fatı *İ sim, sayıkavramı bakı mı ndan belirten sı fat. sayı ca

* Sayı bakı mı ndan, adetçe.

sayı cı * Vergi almak için hayvan sayı mıyapan kimse. sayı klama * Sayı klamak iş i. sayı klamak * Uykuda veya bir hastalı ğı n verdiğ i dalgı nlı k sı rası nda anlamsı z, tutarsı z sözler söylemek. *İ stediğ i, özlediğ i bir ş eyden sürekli söz etmek. sayı lama

* Sayı lmak iş i. * Sayı mlama.

sayı lamak * Nesnelerin veya olayları n niceliğini rakamlarla belirtmek. sayı lı

* Herhangi bir sayı sıolan. * Sayı sıbelli olan, sayı lmı şolan.

* Sayı sıbirkaçıgeçmeyen, az olan, mahdut. * Az görülen, önemli, mahdut. sayı lıfı rtı na * Kabadayı . sayı lma * Sayı lmak iş i. sayı lmak sayı m

* Saymak iş ine konu olmak, addedilmek, addolunmak. * Saymak iş i, tadat.

sayı m bilimi * Bir dizi olayı n veya sayıile gösterilen olguları n yöntemli öbekleş tirilmesine dayanan ve ilkelerini olası lı k kuramları ndan alan, matematiğ in uygulamalıdalı , istatistik. sayı m suyum yok * (çocuk oyunları nda) "kı sa bir süre için oyun dı ş ı yı m" anlamı nda kullanı lı r. * (çocuklar arası nda) bir iş te ş akaya yer verilmeyeceğini anlatı r. sayı m vergisi * Her yı l tespit edilen hayvan sayı sıüzerinden alı nan vergi. sayı mlama * Bir sonuç çı karmak için olguları yöntemli bir biçimde toplayı p sayıolarak belirtme, istatistik. sayı mlama * Sayı mlamak iş i veya durumu. sayı mlamacı * Sayı mlama uzmanı , istatikçi. sayı mlamak * Sayı m yapmak. sayı mlı * Sayı sıbulunan. sayı msal sayı msı z sayı n

* Sayı mlama veya sayı m bilimi ile ilgili olan. * Sayı sıbulunmayan, sayı sı z. * Saygıbelirtisi olarak konuş ma ve yazı ş malarda kiş i adları nı n önüne getirilen unvan, saygı değer, muhterem.

sayı p dökmek * ne var ne yok, hepsini söylemek. sayı sal

* Sayı ile ilgili, sayı ya dayanan.

sayı sal lotto * Dönen bir küre içinden çekilecek toplar üzerine iş aretlenmişbirden kı rk dokuza kadar olan sayı lardan altı tanesinin önceden tahmin edilmesine ve para yatı rı lması na dayanan bir talih oyunu. sayı sı nıAllah bilir * o kadar çok ki, saymakla bitmez.

sayı sı z

* Sayı lmayacak kadar çok, pek çok.

sayı sı zlı k * Sayı sı z olma durumu. sayı ş

* Saymak iş i veya biçimi.

sayı ş ma * Sayı ş mak iş i, takas. * (çocuk oyunları nda) Sayısayarak ebeyi belirleme. sayı ş mak * Ödeş mek, hesaplaş mak, hesabı na saymak, takas etmek. * (çocuk oyunları nda) Sayısayarak ebeyi belirlemek. Sayı ş tay * Devletçe harcanan paraları n hesapları nıdenetleyen yüksek kurul, Divanı muhasebat. saykal

* Maden, ayna gibi nesneleri parlatmak için kullanı lan cilâ. * Cilâlamakta kullanı lan araç. * Bu cilâyıyapan kimse.

saykallama * Saykallamak iş i. saykallamak * Saykal kullanarak parlatmak, cilâlamak. saylama saylamak

* Saylamak iş i. * Seçmek.

saylav * (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) Milletvekili, mebus. sayma saymaca

saymak

* Saymak iş i, tadat. * Gerçekte öyle olmadı ğ ıhâlde önce sayı lan, itibarî. * Sayarak.

* Bir cinsten kaç parça bulunduğ unu anlamak için, bunlarıbirer birer gözden veya elden geçirirken, her defası nda bir sayı yükselterek bir sonuca varmak, sayı sı nıbulmak. * Sayı ları arka arkaya söylemek. * Değeri, üstünlüğ ü, yaş lı lı ğ ı , yararlı lı ğ ıdolayı sı yla bir kimseye veya bir ş eye karş ı dikkatli, özenli, ölçülü davranmak, saygıgöstermek, sözünü dinlemek, hürmet etmek. * Hesaba katmak, dikkate almak. * Geçer tutmak. * Önem vermek, önemsemek, mühimsemek. * Herhangi bir sı raya koymak, herhangi bir sı rada yer aldı ğ ı nı kabul etmek. * Herhangi bir ş ey, yerine koymak veya herhangi bir ş ey gözüyle bakmak, addetmek. * Var saymak, tutmak, farz etmek. * Arka arkaya söylemek, sı ralamak. * Gibi görmek, kabul etmek.

* Ödemek, peş in vermek. saymakla bitmemek (veya tükenmemek) * pek çok olmak. saymamazlı k * Saymazlı k. sayman

* Hesap uzmanı , muhasip, muhasebeci.

saymanlı k * Hesap iş lerinin görüldüğ ü yer, muhasebe, muhasiplik. saymazlı k * Saygıgöstermeme durumu. sayrı sayrı l

* Hasta. * Hastalı kla ilgili, marazî.

sayrı lar evi * Hastahane. sayrı lı k * Hastalı k, maraz, esenlik karş ı tı . * Aş ı rıdüş künlük, tutku. sayrı msak * Gerçekte hasta olmadı ğ ıhâlde kendi hasta gösteren. sayrı msama * Sayrı msamak iş i. sayrı msamak * (dil inkı lâbı nı n ilk yı lları nda) Gerçekte hasta olmadı ğı hâlde kendini hasta göstermek, temaruz etmek. sayvan

* Güneş ten, yağmurdan korunmak için veya süs olarak bir ş eyin üzerine çekilen dam saçağıgibi düz veya eğ ilimli örtü. * Evlere bitiş ik, önü açı k, direkler üzerine oturtulmuş , üzeri örtülü yer. * Kulak kepçesi. saz

saz

*İ nce kamı ş , hası r otu, kiliz, kofa. * Sazdan yapı lmı ş . * Her tür müzik aracı , çalgı . * Türk halk müziğ inde bağlama, cura, tar vb. mı zraplıçalgı ları n genel adı . * Türk halk müziğ inde kullanı lan, gövdesi oyularak yapı lmı ş , telli, uzun saplıçalgı , bağ lama. * Çalgı takı mı .

saz benizli * Solgun, sarırenkli. saz eseri * Klâsik Türk müziğ inde yalnı zca saz takı mı nı n çalı ş masıiçin bestelenen eser. saz evi

* Sazdan yapı lmı şbasit barı nak. saz evi * Her türlü müzik aleti yapı lan ve satı lan yer. * Sazlısözlü eğlence yeri. saz rengi * Soluk, uçuk sarı . saz semaîsi * Klâsik Türk müziğ inde faslı n en son çalı nan sözsüz parçası . saz ş airi saz ş iiri

* Saz çalarak ş iirler, deyiş ler ve destanlar söyleyen halk sanatçı sı , ozanı . * Halk edebiyatı nda genellikle saz eş liğ inde söylenen ş iir.

saz takı mı * Ut, keman, kanun, bağlama vb. müzik araçları nıçalanları n oluş turduğu çalgıtakı mı . saz tavuğu * Bir tür tavuk. sazak

* Kuvvetli esen rüzgâr. * Bataklı k, sazlı k.

sazan

* Sazangillerden, Avrupa, Asya ve Amerika'nı n tatlısuları nda yaş ayan, eti beğ enilen kı lçı klıbir balı k (Cyprinus carpio). sazangiller * Tatlısularda yaş ayan kı lçı klıbalı kları n genişbir familyası . sazcı

sazcı lı k

* Saz çalan kimse. * Saz yapan veya satan kimse. * Saz çalmak veya yapı p satmak iş i.

sazende * Sazcı . sazendelik * Çalgı cı lı k, saz sanatçı lı ğ ı . sazkâr

* Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam.

sazkayası * Kayalı k bölgelerde yaş ayan bir tür balı k. sazlı * Saz çalı narak yapı lan. sazlısözlü * Saz çalı narak yapı lan (eğlence). sazlı k

* Sazları(I) çok olan yer.

sazsı z Sb Sc

* Sazı olmayan. * Antimon'un kı saltması . * Skandiyum'un kı saltması .

score board * Bkz. skorbord. Se -se -se

* Selenyum'un kı saltması . * Bkz. -sa / -se (I). * Bkz. -sa- / -se (II).

-se * Bkz. -sa / -se (III). seans

* Mesleğ ini veya sanatı nıyapan bir kimsenin yanı nda, o kimsenin mesleğiyle ilgili bir işiçin harcanan süre. * Sinema, tiyatro, konser gibi sanat dalları nda yapı lan gösterilerden her biri. * Aralı ksı z bir işiçin harcanan süre.

sebat * Sözünden veya kararları ndan dönmeme, bir iş i sonuna değin sürdürme, direş me. sebat etmek (veya göstermek) * sözünden veya kararı ndan dönmemek, bir iş i sonuna kadar götürmek, direş mek. sebatkâr sebatlı

* Direş ken, sebatlı . * Sebat eden, direş ken, sebatkâr.

sebatsı z * Sebat etmeyen. sebatsı zlı k * Sebatsı z olma durumu. sebayüdü sebebiyet

* Tavla oyununda zarlardan birinin üçlü, öbürünün ikili gelmesi. * Bir ş eye, bir olaya sebep olma, yol açma.

sebebiyet vermek * (bir ş eye bir olaya) Sebep olmak, yol açmak. sebebiyle sebep

* nedeniyle, dolayı sı yla, yüzünden. * Bir ş eyin olması na veya belli bir hâlde bulunması na yol açan ş ey.

sebep bilimi * Neden bilimi, etioloji. sebep olan sebepsiz kalsı n * herhangi bir kötü duruma yol açanlar için kullanı lan bir ilenme. sebep olmak * neden olmak, yol açmak. sebeplenme * Sebeplenmek iş i. sebeplenmek * Dolayı sı yla yararlanmak. sebepli

* Sebebi olan.

sebepli sebepsiz * Hiçbir dayanağı yokken, sebebi olsun veya olması n. sebepsiz * Sebebi olmayan, nedensiz. * Bir sebebi olmadan. sebepsiz kalmak * yoksul bir duruma düş mek. sebepsizce * Bir sebebi olmaksı zı n. sebil

* Kutsal günlerde karş ı lı k beklemeden, hayı r için dağı tı lan içme suyu. * Genellikle camilere bitiş ik özel bir biçimde yapı lmı ş , karş ı lı k beklemeden, hayı r için içme suyu dağ ı tı lan taş yapı , sebilhane. * Meyan kökü ş erbetini bir hayı r için dağı tma. sebil etmek * bol bol vermek, dağ ı tmak. sebilci

sebilhane

* Sokaklarda dolaş arak sebil dağ ı tan kimse. * Sebilde su dağ ı tmakla görevli kimse. * Sebil.

sebilhane bardağıgibi * hoş a gitmeyen kalabalı k insan dizileri için kullanı lı r. sebkihindi * XVII. yüzyı lda divan ş iirinde baş layan, karmaş ı k mazmunlara, hayal oyunları na, güç anlaş ı lı r, alı ş ı lmadı k benzetmelere dayanan süslü bir anlatı m biçimi. sebze

* Genellikle piş irilerek yenen bitkiler veya bunları n taneleri, göveri, zerzevat.

sebze çorbası *İ nce doğ ranmı şsoğ anı n yağ da kavrulması ndan sonra havuç, patates, maydanoz, pazı yaprağı , kereviz yaprağı ve pirinç karı ş ı mı yla piş irilmesi ve süzgeçten geçirilmesiyle hazı rlanan karı ş ı mı n süt ve yumurtayla çı rpı lması ve kı sı k ateş te kaynatı lması yla yapı lan bir çorba türü.

sebzeci

* Sebze satan kimse, zerzevatçı .

sebzecilik * Sebzecinin yaptı ğ ıiş , zerzevatçı lı k. sebzelik

sebzevat

* Sebze bahçesi. * Buz dolapları nda sebze konulan yer. * Sebzeler, zerzevat.

seccade * Bir kiş inin üzerinde namaz kı labileceğ i büyüklükte, halıveya kumaş tan yaygı , namazlı k. seccadeci secde

* Seccade dokuyan veya satan kimse. * Namaz kı larken alnı , el ayakları nı , dizleri ve ayak parmakları nıyere getirerek alı nan durum.

secde etmek (secdeye varmak veya kapanmak) * namaz kı larken alnı , el ayakları nı , dizlerini, ayak parmakları nıyere getirmek. seci * Nesirde yapı lan kafiye veya uyak. seciye seciyeli seciyesiz

* Yaradı lı ş , huy, karakter. * Sağlam karakterli, kendisene güvenilir (kimse). * Karakteri bakı mı ndan güvenilmez (kimse).

seciyesizlik * Seciyesiz olma durumu. seçal seçenek seçi

* Selfservis. * Seçme durumunda, birinin yerine seçebilecek bir baş ka yol, yöntem, tutum, alternatif. * Seçmek iş i.

seçici * Seçmek iş ini yapan (kimse, kurul vb.). seçici kurul * Bkz. seçiciler kurulu. seçiciler kurulu * Yarı ş ma, sı nav gibi etkinliklerde baş arı lı , üstün olanları seçmek amacı yla oluş turulmuşgeçici kurul, jüri. seçicilik

* Seçici durumunda olma.

seçik seçiliş

* Bkz. açı k seçik. * Seçilmek durumu veya biçimi.

seçilme * Seçilmek durumu. seçilmek

* Seçmek iş ine konu olmak.

seçilmiş * Seçerek ayrı lmı ş . * Aynıcinsten olan nesneler arası ndan iyi ve seçkin olanlar çı ktı ktan sonra geride kalanlar. seçim

* Seçmek iş i. * Kanunlar, yönetmelikler uyarı nca kanun koymak ve yönetmek için bir veya daha çok aday arası ndan belli bir veya birkaçı nıseçme, intihap. seçim bölgesi * Seçimlerde her muhtarlı ğ a bağ lıbölge. seçim çevresi * Bir milletvekilinin seçilmişolduğ u bölge. seçim sandı ğ ı * Seçim bölgelerinde oyları n kullanı lacağı sandı k. seçim tutanağ ı * Özellikle milletvekili seçiminde, yetkili kurulca seçim sonuçları nı n tespit edildiği resmi belge. seçim yapmak * seçmek. seçim yasağ ı * Seçim günü Yüksek Seçim Kurulu tarafı ndan ilân edilen yasaklar. seçimlik

* Seçme iş ine konu olma.

seçimlik ders * Seçmeli olarak alı nabilecek ders, seçmeli ders. seçiş seçki seçkin

* Seçmek iş i veya durumu. * Şairlerin, yazarları n, bestecilerin eserlerinden alı nmı ş , seçme parçalardan oluş an eser, güldeste, antoloji. * Benzerleri arası nda niteliklerinin yüksekliğ iyle göze çarpan, üstün, mümtaz, güzide, mutena, elit.

seçkincilik * Seçkin kimselerden yana olma durumu. seçkinler

* Bir toplumda gücü ve saygı nlı ğ ıolan küçük toplumsal küme, elit.

seçkinleş me * Seçkinleş mek durumu.

seçkinleş mek * Seçkin duruma gelmek. seçkinlik seçme

* Seçkin olma durumu. * Seçmek iş i. * Seçkin, seçilmiş .

seçme hakkı * Bir sözleş me ile belirlenen ödeme biçimi yerine bir diğerini koyabilme yetkisi, muhayyerlik, hakkı hı yar. seçme süresi * Seçme iş inin yapı lmasıiçin ayrı lan süre. seçme yetkisi * Seçme iş in verilmesi. seçmece

seçmeci

* Seçmek ş artı ile, seçerek. * Seçerek alı nan veya satı lan. * Seçmeciliğ i iliş kin, eklektik. * Seçmecilik yanlı sıolan (filozof, görüş ).

seçmecilik * Kurulmuşolan dizgelerden değiş ik düş ünceleri seçip alma ve kendi öğretisinde birleş tirme yöntemi ve bu yöntemle çalı ş an filozofları n öğ retisi, eklektizm. seçmek

seçmeler

* Benzerleri arası nda hoş a gideni almak veya yararlanmak için ayı rmak. * Birine oy vererek bir göreve getirmek. * Üstün, iyi, uygun bularak yeğ lemek. * Ne olduğunu anlamak, fark etmek. * Farklıgörmek, üstün görmek. * Seçme yazı lar veya eserler, müntahabat.

seçmeli *İ stediğ ini seçmekte veya yapı p yapmamakta serbest olan, muhayyer. * Mecburî olmayan. seçmeli ders * Seçimlik ders. seçmeli yemek * Görerek ve beğenerek seçilen yemek. seçmen

* Seçimde oy verme hakkıolan kimse, müntahip.

seçmen kütüğü * Seçmen adları nı n yazı lıolduğu liste, defter. seçmenlik * Seçmen olma durumu. seçmesiz yemek

* Seçme olanağ ıolmayan yemek, tabldot. seçtirme * Seçtirmek iş i. seçtirmek * Seçmek iş ini yaptı rmak. seda sedalı

* Ses, sada. * Sesli, ünlü.

sedalı lı k * Sedalıolma durumu. sedası z

* Sessiz, ünsüz.

sedası zlı k * Sedası z olma durumu. sedef

* Midye ve istiridye gibi deniz hayvanları nı n kabuğ unda bulunan sedefçilikte kullanı lan, pı rı ltı lı , beyaz, sert bir madde. * Bu maddeden yapı lmı şveya bu madde ile süslenmiş . * Sedef hastalı ğ ı . sedef hastalı ğı * Sedefi andı ran pulcukları n belirmesiyle ortaya çı kan bir deri hastalı ğ ı . sedef kakma * Abanoz, maun, ceviz gibi değ erli ahş apları n üzerine değiş ik motiflerin gömme yöntemiyle yapı lan süsleme. sedef otu

* Sedef otugillerden, 50 cm kadar yükselebilen, özel kokulu, sarıçiçekli ve hekimlikte kullanı lan, çok yı llı k bir ağ açcı k (Ruta graveolens). sedef otugiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, örnek bitkisi sedef otu ve alt familyasıturunçgiller olan genişbir bitki familyası . sedefçi

* Sedef üzerinde çalı ş an, sedef kullanarak eş ya yapan kimse.

sedefçilik * Sedefçinin iş i. sedefkâr sedefli

* Sedefçi, sedef iş leyen usta. * Sedefle iş lenmiş .

sedefli kalker * Süsleme iş lerinde kullanı lan, yumuş akçaları n kavkı ları nı n birbirleriyle kaynaş ması ndan oluş an bir mermer türü. sedefsi

* Sedefe benzeyen, sedefi andı ran.

sedefsi bulut * Zaman zaman atmosferin yüksek tabakaları nda görülen stratosfer bulutu. sedimantasyon * Tortu oluş ması , çökelme. * Pı htı laş masıönlenmişkanda, al yuvarları n dibe çökme hı zı nı n ölçülmesiyle yapı lan bir tür kan muayenesi. * Tortulaş ma. sedir

* Kol koyacak yeri olmayan, arkalı ksı z, üstü minderli ve yastı klıolabilen kerevet, divan.

sedir

* Kozalaklı lardan, boyu 40 m kadar olabilen ve kerestesi yapıiş lerinde kullanı lan bir orman ağacı , dağservisi (Cerrust). sedye

* Hasta veya yaralıtaş ı maya yarayan katlanabilir hasta yatağ ı , teskere.

sedyeci * Sedye taş ı yan kimse. sedyelik

* Sedye ile götürülebilecek durumda olan.

sedyelik olmak * ayakta duramayacak duruma gelmek. sefa

* Gönül rahatlı ğ ı , rahatlı k, kaygı sı z ve sakin olma, safa. * Eğ lence, zevk, neş e.

sefa (veya sefalar) bulduk * "sefa geldin" veya "sefa geldiniz" sözüne "teş ekkür ederim" anlamı nda karş ı lı k olarak kullanı lı r. sefa geldin (veya geldiniz) * hoşgeldin (veya hoşgeldiniz) anlamı nda kullanı lan ağ ı rlama, karş ı lama sözü. sefa geldine gitmek * bir kente, bir mahalleye yeni gelen veya geziden dönen birine ziyarete gitmek. sefa pezevengi * zevk ve eğlenceye düş kün (kimse). sefa sürmek * rahat, sakin ve eğlenceli yaş amak. sefahat * Zevk ve eğ lenceye düş künlük, uçarı lı k. * Eğ lence. sefalet * Yoksulluk, yoksulluk sı kı ntı sı . sefalet çekmek * yoksul ve periş an yaş amak. sefaret

* Elçilik, sefarethane.

sefarethane * Elçilik.

sefası nısürmek * bir durumun getirdiğ i, sağ ladı ğ ıolanaklardan yararlanmak. sefer

sefer

* Yolculuk. * Genellikle yurt dı ş ı na yapı lan askerî harekât, sevaş a gitme, savaş . * Kez, yol, defa. * \343 safer.

sefer tası * Yemek taş ı makta kullanı lan ve birbiri üzerine konulup bir sapa geçirilen kaplar takı m veya bunlardan her biri. sefer tasıgibi * her katı nda birer odası olan (yüksek ev). seferber * Savaş a hazı rlanmı şveya girmiş(askerî birlik). seferber etmek * bir iş , bir amaç için bütün olanaklarıkullanmak. seferber olmak * bir iş , bir amaç için, birçok kimse bütün olanakları yla giriş mek. seferberlik * Bir ülkenin silâhlıkuvvetlerini savaş a hazı r duruma getiren, ülkenin ekonomisini, yönetimini savaş gereklerine uyacak duruma sokan hazı rlı k ve önlemlerin tümü. * Bu durumun ilân edildiğ i veya savaş ı n sürdürdüğ ü dönem. seferberlik ilân etmek * bir ülkenin silâhlıkuvvetlerini savaş a hazı r duruma getirmek için gerekli duyuruyu yapmak. seferî

* Yolculukla ilgili olan. * Savaş la ilgili olan. * Yolcu olduğundan, oruç tutmak ve namaz kı lmak zorunda olmayan kimse.

seferî durum * Savaşortamı . * Yolculuk dolayı sı yla namaz ve oruz ibadetinden izinli olma. seferî hâl seferli

* \343 seferî durum. * Sefere giden veya sefere çı kan.

seferlik * Herhangi bir defaya yetecek miktarda. sefih sefihane sefil

* Zevk ve eğ lenceye düş kün, uçarı . * Alçakçası na. * Sefalet çeken, yoksul. * Alçak.

sefilâne sefillik

sefine sefir

* Sefilce, sefil gibi. * Yoksulluk. * Alçaklı k. * Gemi. * Elçi.

sefire * Bayan elçi. * Elçi karı sı . sefirikebir * Büyük elçi. sefirlik segâh

* Elçilik. * Klâsik Türk müziğ inde si perdesi ve bu perdedeki makam.

segâh perdesi * Klâsik Türk müziğ inde orta sekizlinin 22. perdesi. segman parça.

* Bir motorun alt bölümü ile üst bölümü arası ndaki gaz geçiş ini önlemek amacı yla kullanı lan esnek metal

seğirdim * Yaya koş usu. * Top atı ldı ğı nda kundağı n geri tepmesi. * Değirmene su veren oluğun eğ imi. * Yeniçeri mutfaklarıiçin kullanı lan etleri taş ı yan hayvanları n ön ve arkaları nda yürüyen yeniçeri. seğirdim yolu * Kale bedenlerinde korunmalıyol. * Han odaları önünde dar yol. seğirme

* Seğirmek iş i.

seğirmek

* Hafif kı mı ldamak ve daha çok, vücudun bir yerinde deri ile birlikte dirinin hemen altı ndaki kaslar hafifçe oynamak. seğirtme

* Seğirtmek iş i. * (balı kçı lı kta) Yemsiz kullanı lan olta.

seğirtmek * Çabuk adı mlarla veya sı çrayarak yakı n bir yere doğru yürümek. seğmen * Bayram günlerinde, düğ ünlerde törene yerli giysilerle, atlıve silâhlı olarak katı lan yiğ it, seymen. seğreme

* Seğirme. seğremek * Seğirmek. seher seher yeli sehim

sehiv

* Sabahı n gün doğ madan önceki zamanı , tan ağartı sı . * Seherde esen yel. * Hisse bedeli. * Pay, hisse. * Sonucu bakı mı ndan çok önemli olmayan yanlı ş lı k, yanı ltı .

sehpa * Üstüne bir ş ey koymaya yarayan ayaklıdestek, çatkı . * Küçük masa. * Dar ağacı . * Ressamı n üzerinde çalı ş tı ğı tablosunu yerleş tirdiğ i genellikle tahtadan yapı lmı şdestek. sehpaya çekmek * asarak öldürmek, dar ağ acı na çekmek, asmak. sehven

* Yanlı ş lı kla.

sek *İ çine su, baş ka bir içki veya bir sı vıkarı ş tı rı lmamı ş(içki). * (içki için) İ çine su veya bir baş ka içki karı ş tı rmadan. sekant * Kesen. * (trigonometride bir açı nı n sekantı ) Bu açı nı n kosinüsünün tersi. sekban * Osmanlı larda, sı nı r boyları nda görev yapan bir sı nı f asker. * Eyalet paş aları ve sancak beylerine bağ lıolarak görev yapan bir sı nı f asker. sekbanbaş ı * Osmanlıordusunda sekbanları n komutanı . sekel Sekendiz sekene

* Bir hastalı ktan sonra yerleş ip kalan iş lev veya doku bozukluğu. * Satürn, Zühal. * Bir yerde oturanlar, sakinler.

seki * Evlerin önüne oturmak için taşve çamurdan yapı lan set. * Oturulacak sedir biçiminde taşveya set. * Toprak üstündeki yükseklik, doğ al set. * Akarsuları n iki yakası ndaki yamaçlarda, bazıdeniz ve göl kı yı ları nda görülen basamak biçiminde yer yüzü ş ekli, set taça, teras. seki

* At, eş ek ve sı ğı rları n ayakları nda bileğe veya dize kadar çı kan beyazlı k. sekileme * Sekilemek iş i, teraslama. sekilemek * Bir yamacıağ açlandı rmak için sekiler (I) yapmak, teraslamak. sekili sekincilik

* Sekisi olan. * Bkz. dingincilik.

sekiş * Sekmek iş i veya biçimi. sekiz

sekiz tek

* Yediden sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam, 8 VII. * Yediden bir artı k. * Kürek yarı ş ları nda sancak ve iskelesinde dörder küreğ i olan tekne.

sekiz yüzlü * Sekiz düzlem parçası yla çevrelenmişcisim. sekizer

* Sekiz sayı sı nı n üleş tirme sı fatı , her birine sekiz, her defası nda sekizi bir arada olan.

sekizgen * Sekiz kenarlıçokgen. sekizinci sekizli

sekizlik

seklem

sekme

sekmek

sekmen

* Sekiz sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada yedinciden sonra gelen. * Kendinde sekiz sayı sıbulunan. *İ skambil kâğ ı dı nda sekiz iş areti bulunan kâğı t. * Sekizlik. * Sekizi bir arada, sekiz tane alabilen. * Birlik notanı n sekizde biri. * Kı ldan, yünden dokunmuşçuval. * On batman (un, vb). * Sekmek iş i. * Bir merminin bir yere veya bir cisme vurduktan sonra sı çraması . * Tek veya iki ayak üzerinde sı çramak veya sı çrayarak ilerlemek. * Atı lan bir nesne bir yere dokunduktan sonra sı çrayarak gitmek. * Bir yere bir cisme çarparak yön değiş tirmek. * (olumsuz biçimiyle) Aralı k vermeden sürüp gitmek. * Aralı ksı z iskemle. * Basamak.

sekoya

* Kozalaklı ları n porsukgiller familyası ndan, Kaliforniya'da yetiş en, 100-130 m boyunda, büyük bir orman ağacı(Sequoia). sekretarya * Sekreterlik iş lerinin yapı ldı ğ ıyer. sekreter

* Özel veya kamu kuruluş ları nda haberleş meyi sağ layan, yazı ş ma yapabilen görevli, yazman, kâtip. * Özel veya kamu kuruluş ları nda yönetim ve yazı ş malardan sorumlu kimse, yazman. * (bası nda) Sayfa düzenlemesini yapan gazeteci.

sekreterlik * Sekreterin görevi, yazmanlı k, kâtiplik. * Bir veya daha çok sekreterin çalaş tı ğı yer veya büro. seks seksapel seksek

* Cinsellik, cinslik, cinsiyet. * Cinsel cazibe, cinsel çekicilik. * Sekerek oynanan bir çocuk oyunu.

seksen * Yetmişdokuzdan sonra gelen sayı nı n adı ve bu sayı yı gösteren rakam, 80, LXXX. * Sekiz kere on, yetmişdokuzdan bir artı k. seksen kapı nı n ipini çekmek * içinde bulunduğu sorunu çözmek için kapıkapıdolaş mak, birçok yere uğ ramak. seksener

* Seksen sayı sı nı n üleş tirme sı fatı , her birine seksen, her defası nda sekseni bir arada olan.

sekseninci * Seksen sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada yetmişdokuzuncudan sonra gelen. seksenlik

seksi

*İ çinde seksen sayıbulunan. * Seksen yaş ı nda olan. * Cinsel çekiciliği olan.

seksiyon * Bölüm. seksolog seksoloji sekstant

* Seksoloji uzmanı , cinsellik bilimci. * Cinsellikle ilgili sorunları n incelendiği bilim, cinsellik bilimi. * Güneş in, yı ldı zları n açı sal yüksekliğ ini ölçmeye yarayan bir alet.

seksüel * Cinsel cinsellikle ilgili, cinsî. sekte

* Durma, kesentiye uğ rama, kesilme, durgu. * Bozukluk. *İ nme, felç. sekte vermek * kesintiye uğramak. sekte vurmak * kesilmesine sebep olmak, kesintiye uğratmak. sekteikalp * Kalbin durmasıve kalp sektesi. sekter

* Baş kaları nı n siyasî, dinî vb. düş üncelerine, inançları na karş ıçı kan, katıve hoş görüsüz davranan kimse. * Katı , hoş görüsüz (düş ünce, tutum).

sekteye uğ ratmak * kesilmek, kesintiye uğ ramak. sektirme

* Sektirmek iş i.

sektirme pas * Basketbolda topu sektirerek verilen pas. sektirmek * Sekmesine sebep olmak. sektirmemek * Aksatmamak, aralı k vermeden sürekli yapmak. * Büyük bir dikkat içinde bulunmak. sektör

* Bölüm, kol, dal, kesim. * Manyetik tamburun, manyetik diskin veya bir disk paketinin üzerindeki, veri ortamı nı n önceden belirlenmişaçı lıyer değiş tirmesi sı rası nda manyetik kafaları n eriş ebildiği, bir iz veya bant parçası . sel * Sürekli yağ murlardan veya eriyen karlardan oluş an, geçtiğ i yerlere zarar veren taş kı n su. * Hareket hâlindeki büyük kalabalı k, yı ğı n. * Etki ve iz bı rakan güçlü durum veya davranı ş . -sel

* Bkz. -sal / -sel.

sel gibi (akmak) * (sı vı lar için) bol ve gür (akmak). * (zaman için) çabuk ve hı zla geçmek. * (insanlar için) kalabalı k bir yı ğ ı n hâlinde gitmek, yürümek. sel gider, kum kalı r * geçici durumlara güvenmek doğru değ ildir. sel götürmek * çok yağmur yağmak. * çok yağmurdan dolayıbir bölgede, yollar zor geçilir duruma gelmek. sel ile gelen yel ile gider * emek vermeden ele geçen para çarçur olur gider. sel seli götürmek

* çok fazla sel olmak. selâm * Bir kimseyle karş ı laş ı ldı ğı nda, birinin yanı na gidildiğ inde veya yanı ndan uzaklaş ı ldı ğı nda kendisine sözle veya iş aretle bir nezaket gösterisi yapma, esenleme. selâm almak * birinin selâmlaması na karş ı lı k vermek. selâm çakmak * selâm vermek. selâm durmak (veya selâma durmak) * bir büyüğ e, bir üste veya saygıduyulan bir ş eye ayakta selâm vermek. selâm etmek * uzakta olan birine bir kimse veya mektup aracı lı ğı yla esenlik dilemek. selâm olsun * "saygı m, esenlik dileklerim ona ulaş sı n" anlamı nda bir iyi dilek sözü. selâm otu * Maydanozgillerden, 1-2 m boyunda, pis kokulu, hekimlikte kullanı lan bir bitki (Levisticum). selâm para, kelâm para * her davranı şpara harcamaya bağ lı dı r. selâm sabah * Selâmlaş ı p hatı r sorma. selâm söylemek * selâmı nıbirine götürmesini söylemek. * birinin gönderdiğ i selâmıbaş kası na iletmek. selâm söylemek (veya yollamak) * birine esenleme haberi göndermek. selâm verdik, borçlu çı ktı k * küçük bir ilgi gösterdik, üzerimize büyük bir işyüklendik. selâm vermek * selâmlamak. * baş ı nı sağve sol omuzları na çevirerek namazıbitirmek. selâmet

* Esen olma durumu, esenlik. * Her türlü korku, tasa ve tehlikeden uzak güvenlik içinde olma. * Anlatı ma temel olan düş üncenin her bakı mdan doğ ru ve sağ lam olması .

selâmete çı kmak * esenliğ e kavuş mak, kurtulmak. selâmetleme * Selâmetlemek iş i veya durumu. selâmetlemek * Yolcuyu, konuğ u uğ urlamak, geçirmek. selâmısabahıkesmek * her türlü iliş kisine son vermek. selâmlama

* Selâmlamak iş i, selâm verme. selâmlamak * Bir kimseyle karş ı laş ı ldı ğı nda, birinin yanı na gidildiğ inde veya yanı ndan uzaklaş ı ldı ğı nda selâm vermek, esenlemek. selâmlanma * Selâmlanmak iş i. selâmlanmak * Selâmlamak iş i yapı lmak. selâmlaş ma * Selâmlaş mak iş i, esenleş me. selâmlaş mak * Birbirine selâm vermek, esenleş mek. * Çok az tanı ş mak. selâmlayı ş * Selâmlamak iş i veya biçimi. selâmlı k * Saray, köş k veya konaklarda erkeklerin bulunduğ u ve erkek konukları n alı ndı ğ ıbölüm, haremlik karş ı tı . * Osmanlıpadiş ahlarıcuma namazı nıkı lmak için camiye giderken yapı lan tören. selâmsı z * "Saygı sı z bir biçimde, selâm vermeksizin, saygıgöstermeksizin" anlamları nda kullanı lan selâmsı z sabahsı z sözünde geçer. selâmsı z sabahsı z * Saygı sı z bir biçimde, selâm vermeksizin, saygıgöstermeksizin. selâmünaleyküm * "Selâmet sizin üzerinizde olsun" anlamı nda bir esenleme sözü. selâmünaleyküm kör kadı * aş ı rıtok sözlü kiş iler için uyarma yollu söylenir. selâmünkavlen * Sağlı k dileme sözü. *İ nme, felç. selâset

* Akı cı lı k.

selâtin * Sultanlar. selâtin camii * Osmanlıpadiş ahları nı n veya eş lerinin yaptı rdı klarıcami. selâtin meyhanesi * Büyük meyhane. selcik

* Küçük sel.

Selçukî * Selçuklu. Selçuklu

bir soy. sele sele

* XI. yüzyı lda Anadolu, Orta bölümünde devlet ve imparatorluk kuran, çoğ unluğ unu Oğuzları n oluş turduğ u * Bu soyun kurduğu ve XIII. yüzyı lda sona eren Türk devleti. * Yayvan sepet. * Bisikletin oturulacak yeri.

sele * Bkz. sere. sele gitmek * gereksiz yere telef olmak. sele zeytini * Az tuzla hazı rlanan bir çeş it zeytin. selef

* Bir görevde, bir makamda kendinden önce bulunmuşolan kimse, öncel, ardı l karş ı tı .

selek * Cömert, eli açı k. seleksiyon * Seçme. selektör

selen

* Tahı lıyabancımaddelerden ayı rmak için kullanı lan aygı t. * Otomobilde farları n uzun ve kı sa uzaklı kta yanması nı sağlayan araç. * Ses, haber, bilgi.

selentereler * Bitkimsi hayvanlardan deniz anaları nı n, sifonlularıve mercanlarıiçine alan önemli bir bölüm. selenyum * Atom numarası34, yoğunluğu 4,8 olan, 217° C de eriyen, ı sıve elektriği ileten, daha çok telsiz telefon, televizyon yapı mı nda kullanı lan bir element. Kı saltmasıSe. selfdeterminasyon * Kendini yönetme hakkı nıbelirleme. selfservis

* Kafeterya, lokanta, mağaza gibi yerlerde alı cı nı n, görevli bir satı cı nı n aracı lı ğ ıolmaksı zı n kendine hizmet ettiğ i satı şyöntemi, seçal. seli suyu kalmamı ş * (yemek veya meyva için) suyu kalmamı ş . selika selim

selinti

* Güzel söyleme ve yazma yeteneğ i. * Doğru, dürüst, kusursuz. * (ur veya bazıhastalı klar için) Sonu iyi, tehlikesiz, kötücül olmayan, iyicil. * Yağ ı şsebebiyle oluş an ufak sel. * Sel suları nı n bı raktı ğıçer çöp.

selis

* Akı cı(söz).

sellemehüsselâm * Ulu orta, çekinmeden, destursuz. selofan

* Selülozdan yapı lmı ş , ince, saydam, ambalâj yapı mı nda kullanı lan tabaka.

seloteyp * Yapı ş tı rma iş lerinde kullanı lan, ince, saydam, bir yüzü yapı ş kan ş erit. selp

* Zorla alma, kapma. * Kaldı rma, kaçı rma, yok etme.

selp etmek * zorla almak, kapmak. * kaldı rmak, kaçı rmak, yok etmek. selüloit

* Nitroselüloz ile kâfurdan oluş an, fotoğraf kâğ ı dı , sinema filmi, bilârdo yuvarlağ ı , tarak gibi ş eylerin yapı mı nda kullanı lan plâstik madde. selüloz

* Bitkilerde hücre yapı sı nı n büyük bir bölümünü oluş turan kâğı t, yapay ipek ve patlayı cımaddelerin yapı mı nda kullanı lan bir karbonhidrat (C6H10O5). selülozik

*İ çinde selüloz bulunan.

selva

* Amerika'da Amazon, Afrika'da Nijer ı rmaklarıgibi Ekvator bölgesindeki büyük suları n geçtiğ i havzalarda bulunan genişve balta girmemişormanlara verilen ad. selvi selviçe

* \343 servi. * Gemi arması nda bulunan oynak halat.

selzede * Sel felâketine uğ ramı ş , selden zarar görmüş(kimse). sem sema sema

semafor

semah

* Zehir, ağ ı . * Gök, gökyüzü. *İ ş itme, duyma. * Mevlevî derviş lerinin ney, nı sfiye gibi çalgı lar eş liğ inde, kolları nıiki yana açı p dönerek yaptı klarıâyin. * Demir yolları nda gündüz mekanik olarak kı rmı zıbir kolla gece kı rmı zıı ş ı kla iş aret veren âlet. *İ ki gemi veya gemi ile kı yıistasyonu arası nda haberleş mede kullanı lan üç kollu iş aret sütunu. * Orta Anadolu bölgesinde yaygı n olan ve müzik eş liğ inde oynanan, tören niteliğ i taş ı yan oyun.

semahane * Mevlevî tekkelerinde derviş lerin sema âyini yaptı klarıözel bölüm. semahat

* Cömertlik, iyilikseverlik.

semaî * Bir kurala bağ lıolmayı p ancak iş itmekle öğ renilen (söz). * Klâsik Türk müziğ inde iki basit usulden biri. * Sekizer hece ölçüsüyle yazı lmı şolan halk ş iiri türü. semaî

* Semavî.

semaî kahvesi * Halk ş airlerinin toplandı kları , sazlısözlü eğlencelerin yapı ldı ğı , semaî, mani ve türkülerin okunduğ u kahve. seman

* Bir metalle temas durumunda ı sı tı lan ve yüksek sı caklı kta ayrı ş arak taş ı dı ğ ıelementlerden bir veya birçoğunu o metalin yüzeyine yayan madde. * Dişköklerini kaplayan sert madde. semantik * Anlam bilimi. semaver

* Özellikle çay demlemekte kullanı lan kömür ve yakacak ocağ ıkendi içinde bulunan, elektrikle de çalı ş abilen bakı r, pirinç gibi metallerden yapı lmı şmusluklu kap. semavî semazen

* Gökle ilgili, göğe iliş kin. * Sema eden, dönen derviş .

semazen baş ı * Mevlevîlikte sema ayinini yöneten dede. sembol * Duyularla ifade edilemeyen bir ş eyi belirten somut nesne veya iş aret, remiz, rumuz, timsal, simge. sembolik

* Sembolle ilgili, sembol niteliğ inde olan, simgesel.

sembolist * Sembolizmle ilgili. * Sembolizm yanlı sıolan kimse, simgeci. sembolizm * Olayları yorumlamaya veya inançlarıanlatmaya yarayan semboller sistemi, simgecilik. * Sanat eserinin değ erini, gerçeğin olduğ u gibi aktı rı lması nda değ il, duygu ve düş üncelerin, iş aret ve biçimlerin uygunluk içinde düzenleniş inde gören, ayrı ca kelimelerin müzik ve sembol değ erine dayanı larak en anlatı lmaz duygu inceliklerinin bile sezdirilebileceğ ini savunan edebiyat ve sanat akı mı , simgecilik. sembolleş me * Sembolleş mek iş i veya durumu. sembolleş mek * Sembol durumuna girmek, sembol olarak kabul edilmek. sembolleş tirme * Sembolleş tirmek iş i.

sembolleş tirmek * Bir olayı , bir insan veya bir duyguyu sembollere baş vurarak anlatmak, simgeleş tirmek. seme

* Sersem, ahmak, alı k.

seme tavuk * Ahmaklı ğıanlatmak için kullanı lan bir söz. semeleş me * Semeleş mek durumu. semeleş mek * Seme duruma gelmek. semen

* Semizlik.

semen peyda etmek *ş iş manlamak. semender * Semendergilerden, uzun gövdeli, dört bacaklı , kuyruklu, kertenkeleye benzeyen, birçok türü bulunan bir hayvan (Salamandra). * Ateş te yanmadı ğ ı na, hatta ateş i söndürdüğ üne inanı lan efsanevî hayvan. semendergiller * Omurgalıhayvanlardan amfibyumlar sı nı fı nı n, kuyruklu hayvanlarıiçine alan bir familyası . semer * Beygir, katı r gibi hayvanlaı rı n sı rtı na yerleş tirilen, üzerine yük bağlanan veya binilen, iskeleti ağ açtan yastı k. * Hamalları n yük taş ı rken kullandı ğıderiden sı rt yastı ğ ı , arkalı k. * Yukaç. semer vurmak * semeri, yük hayvanı nı n sı rtı na koyup bağ lamak, semerlemek. semerci * Semer yapan veya satan kimse. semercilik * Semercinin iş i. semere

semereli

* Yemiş , meyve, ürün. *İ stenilen sonuç, verim. * Verimli.

semeresini vermek * bir ş ey istenilen verimi, sonucu vermek. semeri devirmek * eş ek gibi kabaca yatmak. semerleme * Semerlemek iş i. semerlemek * Semer vurmak.

semerlenme * Semerlenmek iş i veya durumu. semerlenmek * Semerlemek iş i yapı lmak, semer vurulmak. semerli

* (yük hayvanıiçin) Semeri olan.

semersiz * (yük hayvanıiçin) Semeri olmayan. semi semih

*İ ş itme. * Cömert, eli açı k.

seminer

* Bir konu ile ilgili bilgi vermek ve bu bilgiler üzerinde tartı ş mak amacı yla birkaç yetkilinin yönetimi altı nda düzenlenen toplantı . * Üniversitelerde ve yüksek okullarda öğretim üyesinin yönetimi altı nda öğrencilerin yaptı klarıaraş tı rmalarla ilgili rapor hazı rlama, tartı ş ma biçiminde yürütülen grup çalı ş ması , toplu çalı ş ma. semirgin

semirme

* Tembellikten yağbağlayan, semiren (kimse). * Semirmekten dolayı hareketleri ağ ı rlaş mı ş(kimse). * Semiz duruma gelme.

semirmek * Besili, yağlıbir duruma gelmek, semizlemek, ş iş manlamak. semirtme

* Semirtmek iş i.

semirtmek * Besili, yağlıbir duruma getirmek, semizletmek. semiyoloji * Hastalı kları n belirti ve iş aretleriyle ilgilenen hekimlik dalı . * Gösterge bilimi. semiyotik * Gösterge bilimi. * Gösterge bilimi ile ilgili olan. semiz

* Şiş man. * Eti, yağı çok olan, tavlı .

semiz otu * Semiz otugillerden, etli ve mayhoşyapraklarısebze olarak yenilen otsu bir bitki (Portulaca oleracea). semiz otugiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, semiz otu, ipek çiçeğ i gibi bitkileri içine alan familya. semizce

* Semiz gibi, semize yakı n, semizi andı ran.

semizleme * Semizlemek durumu. semizlemek * Semiz duruma gelmek, semirmek. semizlenme * Semizlenmek iş i veya durumu. semizlenmek * Semiz duruma gelmek, semiz olmak. semizleş me * Semizleş mek durumu. semizleş mek * Semiz duruma gelmek. semizlik * Semiz olma durumu, tav, semen. sempati

* Bir insanı n bir baş kası na karş ıdoğ al ve içgüdüsel olarak bir eğilim, sevgi ve yakı nlı k duyması , cana yakı nlı k, sı cak kanlı lı k. sempati duymak (veya beslemek) * birini sevimli, cana yakı n bulmak. sempatik

* Cana yakı n, sı cak kanlı , sevimli. * Çok hoş , hoş a giden.

sempatik sinir sistemi * Yaş atkan sinir sistemini oluş turan iki sinir sisteminden biri. sempatisini kazanmak * sevgi, ilgi ve yakı nlı ğı nıkazanmak. sempatizan * Üyesi olmadı ğ ıhâlde bir partinin, bir topluluğ un görüş lerini benimseyen veya bir görüş , bir öğ retiyi, bir akı mıtutan kimse, duygudaş . sempozyum * Belli bir konuda düzenlenen oturum veya seminer, bilgi ş öleni. semptom * Bulgu, araz. semt

* Yan, taraf, cihet. * Yerleş im bölgesi.

semtine uğ ramamak * bir yere özellikle gitmemek. * (birini) hiç aramamak, onunla ilgisini kesmek. semtürreis * Baş ucu noktası . sen

* Teklik ikinci kiş iyi gösteren zamir.

sen ağ a ben ağ a, koyunları (veya inekleri) kim sağ a? * iş ten kaçı nanlara ş aka yollu söylenen bir uyarma sözü. sen ben davası(veya kavgası ) * bir konuda anlaş mazlı ğ a düş üldüğ ünü anlatı r. sen bilirsin (veya siz bilirsiniz) * nası l uygun bulursan(ı z), öyle yap(ı nı z). sen giderken ben geliyordum * ben bu oyunlarısenden iyi bilirim. sen sağ, ben selâmet * iyi veya kötü bir sonuçla biten bir işkarş ı sı nda artı k yapacak bir ş ey kalmadı ğı nıanlatı r. sena

* Övme.

senarist * Senaryo yazarı , senaryocu. senaryo

* Bir tiyatro, sinema, televizyon veya radyo eserinin sahnelerini ve akı ş ı nıgösteren yazı lı metin. * Bir olayıbaş ka bir yöne, bir amaca ulaş tı rmak için uydurulan yalan.

senaryocu * Senaryo yazarı kimse, senarist. senaryoculuk * Senaryo yazarlı ğı . senato

senatör

* Eski Roma'da özellikle soylulardan oluş an yöneticiler meclisi. * (bazıülkelerde) Yaşve eğitimlerine göre seçilmişparlamento üyelerinden oluş an meclis. * Üniversite yasası na göre seçilen ve rektör baş kanlı ğ ı nda toplanan yüksek karar organı . * Senatörlerin toplandı klarıyer. * Senato üyesi.

senatörlük * Senatör olma durumu. * Senatörün görevi veya makamı . sendeleme * Sendelemek durumu. sendelemek * Dengesi bozularak düş ecek gibi olmak, adı mları nış aş ı rmak. * Herhangi bir olay karş ı sı nda ne yapacağ ı nış aş ı racak kadar sarsı lmak. sendik

* Bir birliğ in, ortaklı ğı n veya alacaklı lar grubunun hakları nıkorumakla görevli kimse.

sendika *İ ş çilerin veya işverenlerin iş , kazanç, toplumsal ve kültürel konular bakı mı ndan çı karları nıkorumak ve daha da geliş tirmek için araları nda kurduklarıbirlik. sendikacı * Sendikacı lı k yapan kimse. * Sendikada çalı ş an kimse.

sendikacı lı k * Aynımeslekte çalı ş an kimselerin iş , kazanç, toplumsal ve kültürel konular bakı mı ndan çı karları nıkorumak, daha da geliş tirmek amacı yla birlik olmayıamaçlayan akı m, sendikalizm. * Sendikaları n etkinliğ i, sendikalizm. * Toplum yaş amı nda sendikalara önemli bir görev yüklemek amacı nıgüden öğreti, sendikalizm. sendikal * Sendika ile ilgili. sendikalaş ma * Sendikalaş mak iş i veya durumu. sendikalaş mak * Sendikalıduruma gelmek. sendikalaş tı rma * Sendikalaş tı rmak iş i. sendikalaş tı rmak * Sendika hâlinde teş kilâtlandı rmak. sendikalı * Sendikasıolan veya sendika üyesi olan (iş çi, işyeri). sendikalı lı k * Sendikalıolma durumu. sendikalist * Sendikacı . sendikalizm * Sendikacı lı k. sendikası z * Sendikasıolmayan veya sendika üyesi olmayan (iş çi, işyeri). sendikası zlı k * Sendikası z olma durumu. sendrom

* Özel bir bozukluğ u belirleyen, bir arada görülen, teş hisi kolaylaş tı ran bulgu ve belirtilerin tümü.

sene * Yı l. Senegalli

* Senegal halkı ndan olan (kimse).

seneidevriye * Yı l dönümü. seneikebise * Artı k yı l. senek * Çam ağacı ndan yapı lmı şsu testisi. senelik senet

* Yı llı k. * Bir kimsenin yapmaya veya ödemeye borçlu olduğu ş eyi göstermek için imzaladı ğ ıresmi kâğ ı t, belgit.

* Dayanı lan veya dayanı lacak olan ş ey. senet sepet * "Senet yerine geçebilecek ş ey, sözleş me" anlamı nda kullanı lı r. senet vermek * yazı lıbelge vermek. * "bir iş in böyle olduğunu sana senet veririm" biçiminde bir inandı rma sözü olarak kullanı lı r. senetleş mek * Birbirine senet vermek. senetli

* Senedi olan, senetle sağlamlaş tı rı lmı şolan.

senetli sepetli * (bir iş in) Yazı lıbir belgeye dayanı larak yapı ldı ğ ı nı anlatı r. senetsiz * Senedi olmayan, senede dayanmayan. senetsiz sepetsiz * (bir iş in) Yazı lıbir belgeye dayanı lmadan, geliş igüzel yapı ldı ğı nıanlatı r. senevî senfoni

* Yı llı k. * Sonat biçiminde orkestra eseri.

senfoni orkestrası * Senfonileri çalacak biçimde düzenlenmiş , üflemeli, telli, yaylıve vurma çalgı lardan oluş an büyük orkestra. senfonik

* Senfoni ile ilgili; senfoniye dayanan.

sengin semaî * Yürük semaî. seni gidi seni (veya seni seni) * "yaramaz, haylaz, çapkı n" anlamları nda kullanı lı r. seninki can da benimki patlı can mı ? * "senin canı nı n değeri var da benimkinin değ eri yok mu" anlamı nda kullanı lı r. senir senit

*İ ki dağarası ndaki sı rt. * Hamur tahtası .

senkretizm * Birbirinden ayrıdüş ünce, inanı şveya öğ retileri kaynaş tı rmaya çalı ş an felsefe sistemi. senkron * Eşzaman. senkroni

* Eşzamanlı lı k.

senkronik * Eşzamanlı .

senkronizasyon * Eş leme. senli benli * Aş ı rıölçüde samimî olarak, teklifsiz bir biçimde. senli benli olmak * iç içe olmak, bütünleş mek. * aş ı rıölçüde içten, teklifsiz olmak. senozoik

* Üçüncü çağ .

sensen * Ağı zdaki kokularıgidermek için çiğ nenen baharlıbir madde. sentagma sentaks sentaktik

* Dizim. * Cümle bilgisi, söz dizimi. * Cümle ile ilgili.

sentetik * Birleş im yolu ile elde edilen, birleş imli. sentez senyör

* Birleş im. * Orta Çağ da Avrupa'da toprağıolan derebeyi. * Fransa'da bir soyluluk unvanı .

senyörlük * Senyör olma durumu. * Senyörün toprağı . sepek sepelek

* Değirmen taş ı nı n ekseni. * Bkz. sersem sepelek.

sepeleme * Sepelemek iş i. sepelemek * Kı sa süreler içinde ve serpinti hâlinde yağ mak, dökülmek, serpelemek. sepet kap.

* Saz, kamı şveya ince dallardan örülerek yapı lan, genellikle sapıolan, yiyecek ve eş ya taş ı mak için kullanı lan * Sepet gibi örülerek yapı lmı ş . * Bir sepetin aldı ğıölçüde. * Sazdan örülmüşbalı k kapanı . * Basketbolda sayıkazanmak için, içine top atı lmaya çalı ş ı lan demir çembere geçirilmişaltıaçı k ağ . * Bkz. senet sepet.

sepet havasıçalmak

* iş inden çı karmak, sepetlemek. * yanı ndan uzaklaş tı rmak, gitmesini sağlamak. sepet kafalı * Bilgisiz ve akı lsı z. sepet sandı k * Sepet gibi, ince dallardan örülmüşve çoğ u meş in ile kaplanmı şsandı k. sepet topu * Basketbol. sepetçi

* Sepet yapan veya satan kimse. * Çingene.

sepetçi söğ üdü * Söğütgillerden, yaprakları uzun, dallarısepet örmeye elveriş li bir söğüt türü, sokrun (Salix viminalis). sepetçilik

* Sepet yapma veya satma iş i.

sepetkulpu * Bası k kemer veya tonoz. sepetleme * Sepetlemek iş i. sepetlemek * (meyva, sebze vb. ş eyleri) Sepete koymak, sepete yerleş tirmek. * Yanı ndan kovarcası na uzaklaş tı rmak. sepetlenme * Sepetlenmek iş i. sepetlenmek * Sepetlemek iş i yapı lmak. * Bir yerden uzaklaş tı rı lmak, kovulmak. sepetli

* Sepeti olan. * Bkz. senetli sepetli.

sepetli motosiklet * Yan tarafı nda tek tekerlekli sepet biçiminde eş ya ve yolcu taş ı maya elveriş li motosiklet. sepetlik * Sepet yapmaya elveriş li olan. * Yapı larda çı kı ntı . * Göbek çevresindeki karı n bölgesi. sepetsiz

* Sepeti olmayan.

sepette pamuğ u olmamak * bilgisiz, boşkafalıolmak. sepi sepici

* Deri, post vb.yi kullanabilecek duruma getirmek için uygulanan iş lemlerin tümü, tabaklı k. * Sepi iş ini yapan kimse, tabak (II).

sepicilik sepil

* Sepicinin iş i, tabaklı k, debagat. * "Sepil sepil" ikilemesinde kullanı lı r ve "hafifçe yağ an yağ mur"u anlatı r.

sepil sepil * Yağmur çiseleyerek veya hafif yağarak. sepileme * Sepilemek iş i, tabaklama. sepilemek * Deri, post vb. yi kullanabilecek bir duruma getirmek için değ iş ik, çeş itli iş lemlerden geçirmek, uygulamak, sepi yapmak, tabaklamak. sepilenme * Sepilenmek iş i. sepilenmek * Sepilemek iş i yapı lmak, tabaklanmak. sepili

* Sepilenmiş , tabaklanmı ş(deri, post).

sepken * Bkz. sulu sepken. septik septisemi septisizm

* Kuş kucu, ş üpheci. * Kanda hastalı k yapan bir bakteri bulunması ndan ileri gelen her türlü hastalı k. * Kuş kuculuk, ş üphecilik.

sepya * Mürekkep balı ğ ı ndan alı nan koyu siyah boya. * Bu boya ile yapı lan (resim). ser * Baş , kafa (bazıbirleş ik kelimelerde) Baş kan, reis. * Baş kan, reis (bazıbirleş ik kelimelerde). ser * Limonluk. ser verip sı r vermemek * sı r vermeyen, dürüst ve güvenilir bir kimse olmak. sera seracı

seracı lı k

* Sebze ve meyvelerin yetiş tirildiğ i ve hava ş artları na karş ıkorunduğu cam ve naylonla kaplı yer, ser. * Sera yapan kiş i. * Serada turfanda sebze yetiş tiren kimse. * Sera yapma iş i. * Serada sebze yetiş tirme iş i.

serak seramik

* Dik yerlerden inen buzullarda, derin yarı lmalar sebebiyle buz parçaları nı n koparak aş ağ ı ya düş mesi. * Yüksek ı sı da piş irilmiştoprak, fayans, porselen yapı mı yla ilgili olan. * Yüksek ı sı da piş irilmiştopraktan yapı lan vazo, çanak, çömlek gibi nesne.

seramikçi * Seramikle uğraş an kimse. seramikçilik * Seramik yapma sanatı . * Çömlekçilik. serap

* Atmosferde ı ş ı kı ş ı nları nı n kı rı lması ndan doğan ve çöllerde kolaylı kla gözlemi yapı labilen optik yanı lma, uzaktaki bir cisme bakarken sanki bir su yüzeyinden yansı yormuşgibi, cisimle birlikte ters görüntünün oluş umu, ı lgı n, yalgı n, pusarı k. serapa serasker

* Baş tan baş a, bütün olarak. * Sadrazamlı k göreviyle yükümlü olmayan ve Osmanlıordusunun komutanlı ğı nıyapan vezirin unvanı .

serasker kapı sı * Seraskerin resmî görev yeri. seraskerlik * Seraskerin görevi veya makamı . serazat serbaz

* Serbest ve özgür. * Yürekli, yiğ it, korkusuz olan (kimse).

serbest * Hiçbir ş arta bağlıolmayan, istediğ i gibi davranabilen, erkin. * Tutuklu veya bağı mlıolmayan, özgür, hür. * Zamanı nıistediği gibi kullanabilen, yapacak bir iş i olmayan. * Bazıkurallara bağlıolmayan. * Sı kı lmadan, ş aş ı rmadan konuş an ve davranan. * (kadı n için) Ağ ı rbaş lıolmayan, hoppa. * Hareketi herhangi bir biçimde engellenmeyen. * Rahat, özgür, bağı msı z bir biçimde. serbest bı rakmak * (tutuklu veya göz altı nda bulunan birini) serbest, özgür duruma getirmek, tahliye etmek. serbest bölge * Bir ülkenin gümrük sı nı rları dı ş ı nda konuş landı rı lan ve ticaret rejimi açı sı ndan kı smen veya tamamen gümrük mevzuatıdı ş ı ndaki düzenlemelere tabi olan, uluslararasıliman veya hava alanı na yakı n yerlerde kurulan, açı k bölge. serbest çalı ş ma * Belli bir işyerine bağ lıkalmaksı zı n yapı lan iş . serbest elektron * Doğal elektrik yükünün oluş turduğ u demetler.

serbest enerji * Kullanı mıbelli kurallara bağ lıolmayan enerji. serbest güreş * Tehlikeli olabilecek bazı oyunları n dı ş ı nda vücudun her yanı na oyun uygulanabilen bir güreştürü. serbest kart * Girişkartı . serbest meslek * Resmî veya yarıresmî meslekler dı ş ı nda kalan meslek veya iş . serbest mı ntı ka * Açı k bölge. serbest nazı m * Vezin ve kafiye gibi klâsik ve bağlayı cıkuralları bir kenara iten ş iir tarzı . serbest su * Ağacı n göze boş luğunda toplanan su. serbest vuruş * Kale önündeki ceza alanıdı ş ı ndaki bir noktada, bir oyuncunun kural dı ş ıdavranı ş ta bulunmasıüzerine, bu noktadan karş ıtakı m oyuncuları nı n yaptı ğıvuruş , frikik. serbest yük * Belli sı nı rlamalara bağlıkalmayan yük. serbestçe serbestî

* Serbest (bir biçimde). * Erkinlik, serbestlik.

serbestleme * Serbestlemek durumu. serbestlemek * Sı kı cı bir durumdan veya kalabalı ktan kurtulmak. serbestlik * Serbest olma durumu. serçe

* Serçegillerden, insanlara yakı n yerlerde yaş ayan, kı ş ı n göçmeyen, koyu boz renkli, küçük ötücü bir kuş (Passer domesticus). serçe parmak * Beşparmağı n en küçüğ ü. serçeden korkan darı ekmez * tehlikeleri gözde büyüterek iş e giriş mekte çekingen davrananlar amaçları na ulaş amazlar. serçegiller * Gagalarıkoni biçiminde, böcek, meyve vb. ile beslenen, örnek hayvanıserçe olan kuş lar sı nı fı . serçin

serdar

* Mekik dili. * Seçme, seçkin olan. * (Osmanlıİ mparatorluğunda) Baş komutan.

serde ... var * sözü edilen kimsedeki bir niteliğ i biraz alay ederek anlatı r. serdengeçti * Fedaî. serdengeçtilik * Fedaîlik. serdetme * Serdetmek iş i. serdetmek *İ leri sürmek. serdirme

* Serdirmek iş i.

serdirmek * Sermek iş ini yaptı rmak. serdümen * Dümen kullanmakla görevli bilgili ve tecrübeli tayfa. * Savaşgemilerinde çavuş tan yüksek bir aş amada bulunan er. sere * Açı k duran başparmağı n ucundan iş aret parmağ ı nı n ucuna kadar olan uzaklı k, sele. sere serpe * Bkz. sermek. seremoni

seren gönder.

* Tören. * Genellikle resmî yerlerde, resmî iş lerde uyulmasıgereken kural, yol ve yöntemlerin tümü. * Yelkenli gemilerde üzerine dört köş e yelken açmak ve iş aret kaldı rmak için direğ e yatay olarak bağ lanan * Konut kapı ları nda menteş e ve kilidin takı ldı ğ ıdüş ey konumdaki kalı n parça.

serenat

* Sesli olarak söylenen veya müzik aracı lı ğ ı yla çalı nan serbest biçimli müzik parçası . * Geceleyin, açı k havada sevgi duyulan biri için bir müzik aracı yla verilen küçük konser.

serencam * Bir iş in, bir olayı n sonu, akı bet. * Baş a gelen bir durum veya olay. serendi seretan

serf sergen

* Dört, altıveya sekiz direk üstüne yapı lmı ştahı l, meyve ve sebze kurusunu saklamak için kullanı lan kiler. * Yengeç. * Yengeç burcu. * Derebeylik toplum düzeninde toprakla birlikte alı nı p satı lan köle. * Raf. * Göstermelik olarak veya satı lan nesnelerin sergilendiğ i camlı bölme veya yer, camekân, vitrin.

sergerde

* (kötü, olumsuz iş lerde) Elebaş ı .

sergerdelik * Elebaş ı lı k. sergi

* Alı cı nı n görmesi, seçmesi için dizilmişş eylerin tümü ve bu nesnelerin serildiğ i yer. * Halkı n gezip görmesi, tanı masıiçin uygun biçimde yerleş tirilmişürünlerin, sanat eserlerinin tümü. * Bir yerin, bir ülkenin veya çeş itli ülkelerin kendine özgü, tarı m sanayi vb.ürünlerini tanı tmak için bunları n uygun bir biçimde gösterildiği yer, meş her. * Yaygı , kilim. sergi açmak * sergilemek. sergi evi

* Sanat eserlerinin sergilenmesi için hazı rlanmı şyer.

sergi sermek * kurutmak veya göstermek için bir ş eyi düz bir yere yaymak. sergici

* Malları nısergileyerek satan kimse.

sergileme * Sergilemek iş i, teş hir. sergilemek * Bazış eyleri göstermek, tanı tmak veya satmak amacı yla herhangi bir biçimde, herkesin görebileceği bir yere yerleş tirmek, teş hir etmek. * Vermek veya sunmak. sergileniş * Sergilenmek iş i veya biçimi. sergilenme * Sergilenmek iş i. sergilenmek * Sergilemek iş i yapı lmak. * Verilmek veya sunulmak. sergileyiş * Sergilemek iş i veya biçimi. sergilik

sergin

* Sergi yeri. * Sergilenenlerin bulunduğu yer, stand. * Serilmişolan. * Yatan (hasta).

sergin vermek * hastalanı p yatağ a yatmak. sergüzeş t * Serüven, macera. sergüzeş tçi

* Macerayıseven, maceraya atı lan kimse. serhat * Sı nı r boyu. seri

seri serian

* Herhangi bir bakı mdan bir bütün oluş turan ş eylerin tümü, dizi. * Bir fabrika veya atölyenin uzun bir süre aynıişüzerinde çalı ş tı ğ ıüretim tipi. * Hı zlı . * Çabuk, çarçabuk.

serigrafi

* Bir lâstik silindir ile uygun bir malzemenin ş ablon maskeye bastı rı larak görüntünün bir yüzey üzerine geçirilmesi iş lemi. serili

* Serilmiş , yayı lmı ş .

serilip serpilmek * rahat bir biçimde yatmak. * geliş mek. serilip yatmak * rahat bir biçimde yatmak. seriliş serilme serilmek

serim

* Serilmek iş i veya biçimi. * Serilmek iş i. * Sermek iş i yapı lmak. * Uzanmak. * Genellikle tiyatro eserlerinde girişbölümü.

serin * (hava için) Az soğuk, ı lı k ile soğuk arası . * Hoş a giden, hafif bir soğukluk veren (ş ey). serin kanlı * Kolayca öfke, telâşve heyecana kapı lmayan, soğuk kanlı . serin kanlı lı k * Serin kanlıolma durumu, soğuk kanlı lı k. serin tutmak * sı caktan etkilenmeden daha soğ uk bir durumda bulundurmak. serince

* Az serin, serine yakı n.

serinleme * Serinlemek iş i. serinlemek

* (hava) Serin bir duruma gelmek, hafifçe soğumak, serinleş mek. * Hoş a giden hafif soğ ukluğu duymak. * Biraz avunarak ferahlamak. serinlenme * Serinlenmek iş i veya durumu. serinlenmek * Serinlik duymak. serinleş me * Serinleş mek durumu. serinleş mek * Serin duruma gelmek, serinlemek, serinlik vermek. serinletme * Serinletmek iş i veya durumu. serinletmek * Serin duruma getirmek, serinlik vermek. serinlik * Serin olma durumu. * Serin hava. serinlik vermek * serin duruma getirmek. * acı sı nı , sı kı ntı sı nıazaltmak, avundurma. * rahatlatmak, huzura kavuş turmak. seriş

* Sermek iş i veya biçimi.

serkeş * Kafa tutan, başkaldı ran. serkeş lik serlevha

* Kafa tutma, başkaldı rma. * (yazı larda) Baş lı k.

sermaye

* Bir ticaret iş inin kurulması , yürütülmesi için gereken ana para ve paraya çevrilebilir malları n tamamı , ana mal, kapital. * Varlı k, servet. * Konu. * Genel ev kadı nı . sermaye piyasası * Kanunla düzenlenmişhisse ve tahvil alı m satı mı nı n yapı ldı ğ ıticaret merkezi. sermaye yapmak * işyeri açmak için gereken parayıbiriktirmek, vermek. sermayeci * Bir iş e sermaye koyan kimse, ana malcı , kapitalist. sermayecilik * Sermayeci olma durumu.

sermayedar * Sermayesi olan. * Sermayeci, ana malcı , kapitalist. sermayeli

* Sermayesi olan.

sermayesiz * Sermayesi olmayan. sermayesizlik * Sermayesiz olma durumu. sermayeyi doğ rultmak * ticaret için ortaya konan ana parayıbatı rmadan iş letmek ve para kazanmak. sermayeyi kediye yüklemek * parası nıyiyip bitirmek. serme

sermek

sermest

* Sermek iş i. * Sac ekmeğ i. * Asmak. * Göstermek amacı yla asmak veya yaymak. * Kurutmak için düz bir yere yaymak. * Açarak yaymak veya döş emek. * Boylu boyunca yere yatı rmak, düş ürmek veya hı rpalamak. * Boş lamak, savsamak. * Esrik, sarhoş .

sermest olmak * çok hoş lanmak. sermestane * Sarhoş ça, sarhoşolarak. sermestî

* Sarhoş luk.

sermestlik * Sarhoşolma durumu. sermuharrir * Baş yazar. sermürettip * (bası m evinde) Baş dizgici, baş mürettip. serpantin

* Eğ lencelerde kullanmak için kendi üzerine sarı larak hazı rlanan, savrulduğ unda çözülen, renkli kâğı ttan yapı lmı şince ve uzun ş erit. * Kalorifer tesisatı nda bükülmüşborularla yapı lmı şı sı tı cı . * Yı lan taş ı . serpe serpe * Serbest, rahat bir biçimde, çekinmeden. serpeleme

* Serpelemek iş i. serpelemek * Seyrek damlalar durumunda yağmak. * Sürekli olarak ve az serpmek. serpici * Su serpen veya su saçan alet. serpilme

* Serpilmek iş i.

serpilmek * Serpmek iş ine konu olmak. * Geliş mek, büyümek. serpinti

serpiş

* Dökülen veya akan bir ş eyden sı çrayı p serpilen bölüm. * Azar azar, küçük damlalar veya tanecikler durumunda yağ an yağmur veya kar. * Bir durumun etkisinin azalmı şolduğu bölüm. * Serpmek iş i veya biçimi.

serpiş tirme * Serpiş tirme iş i. serpiş tirmek * Azar azar, ince ince yağ mak (yağmur veya kar için). * Geliş igüzel serpmek. serpme

serpmek

* Serpmek iş i. * Koni biçiminde, ucuna bir sı ra kurş un dizilmişbalı k ağ ı . * Serpilmişdurumda olan. * Bir ş eyi dağ ı lacak biçimde dökmek, saçmak. * Belli bir yere dağ ı lacak biçimde dökmek. * Vermek, saçmak. * Azar azar, ince ince yağ mak.

serptirme * Serpiş tirmek iş i veya durumu. serptirmek * Serpmek iş ini yaptı rmak. serpuş sersefil

* Baş lı k. * Çok sefil olan, yoksul.

sersem * Herhangi bir sebeple bilinci ve duygularızayı flamı şolan. * Düş ünmeden hareket eden, ne yaptı ğ ı nı n farkı nda olmayan. sersem etmek (veya serseme çevirmek) * sersemletmek. sersem gibi

* serseme yakı ş ı r biçimde. sersem sepelek * Sersem bir biçimde, sersemliğ i geçmeden. sersemce

* Sersem (bir biçimde).

sersemleme * Sersemlemek, sersemleş mek durumu. sersemlemek * Sersem duruma gelmek. sersemletme * Sersemletmek iş i. sersemletmek * Sersemlemesine sebep olmak. sersemlik serseri

* Sersem olma durumu veya sersemce iş . * Belli bir iş i ve yeri olmayan baş ı boşkimse, kabadayı , hayta, holigan. * Tutarsı z, beğ enilmeyen davranı ş larıolan. * Belli bir hedefi olmayan, belli bir hedefe atı lmamı şolan, rastlantı yla gelen.

serseri mayı n * Belli bir hedefi olmayan, rastgele yerleş tirilen mayı n. serseri serseri * Baş ı boş , avare, amaçsı zca. serserice * Serseri (bir biçimde), serseri gibi. serserileş me * Serserileş mek durumu. serserileş mek * Serseri duruma gelmek, serseri olmak. serserilik

* Serseri olma durumu veya serserice davranı ş .

serserilik etmek * serserice davranmak. serserilik yapmak * serseri tavrı nda davranmak, çevreye rahatsı zlı k vermek. sert

* Çizilmesi, kı rı lması , kesilmesi veya çiğnenmesi güç olan, pek, katı , yumuş ak karş ı tı . * Esnekliği az olan, kolayca eğ ilip bükülmeyen. * Kolay dayanı lmayan, zor katlanı lan, etkili, yumuş ak karş ı tı . * Hı rçı n, öfkeli, hiddetli. * Titizlikle uygulanan, sı kı . * Güçlü kuvvetli. * Sarsı cıniteliğ i olan, çarpı cı , keskin, hafif karş ı tı . * Bağ ı ş laması , hoş görüsü olmayan. * Gönül kı rı cı , katı , ters.

* Minerallerin çizilmeye karş ı gösterdikleri direnç. sert buğ day * Kı rma ve öğütmeye karş ıdaha dirençli olan yoğ unluğ u diğ er buğdaylara göre daha yüksek bulunan ve tane kesiti camsıgörünen buğ day. sert damak * Damağ ı n ön bölümü. sert doku * Gergin görünümlü esnek doku. sert sert sert su

* Sert olarak, sert bir biçimde. * Kireç derecesi yüksek su.

sert tabaka * Göz yuvarlağ ı nı n dı ş ı nı örten sağlam zar; ön bölümüne göz akıdenir. sert ünsüz * Sert damakta oluş an ç, h, f, k, p, s, ş , t ünsüzleri, ötümsüz, tonsuz ünsüzler. sert zar sertabip

* Beyni saran zarları n en dı ş ta ve en sert olanı . * Baş hekim.

sertelme * Sertelmek durumu. sertelmek * Direnci artmak. * Sert, öfkeli bir durum almak, sertleş mek. sertifika

* Öğrenim belgesi.

sertifikalı * Sertifikasıolan. sertifikasyon * Tasdik etme, tasdik. sertitikası z * Sertifikasıolmayan. sertlenme * Sertlenmek durumu. sertlenmek * Sert bir tavı r almak. sertleş me

* Sertleş mek iş i.

sertleş mek * Sert bir durum almak, katı laş mak. * Gücü artmak, zorlu bir durum almak. * Sert, kı rı cıolmak.

sertleş tirici * Kimyasal tepkimeli yapay reçine tutkalıve verniklerinde, kuruma ve sertleş meyi sağ lamak için kullanı lan, sı vıveya toz hâlinde olan kimyasal yardı mcımadde. sertleş tirme * Sertleş tirmek iş i. sertleş tirmek * Sert bir duruma getirmek, sertleş mesine sebep olmak. sertlik

* Sert, katıolma durumu. * Sert, kı rı cı , katıdavranı ş ,ş iddet, husumet.

serum

* Pı htı laş ma sonunda kandan ayrı lan sı vıbölüm. * Mikroplu bir hastalı ğ a veya zehirli bir maddeye karş ıaş ı lanmı şbir hayvanı n özellikle atı n kanı ndan elde edilen sı vımadde. * Hücre yenilenmesini hı zlandı ran, deriyi besleyen, su kaybı nı , cildin solunumunu ve doğal savunması nı kuvvetlendiren sı vı . serüven * Bir kimsenin baş ı ndan geçen veya içine atı lmı şolduğ u heyecanlıolay, macera, sergüzeş t, avantür. serüvenci * Serüven geçirmeye, serüvenlere atı lmaya meraklı , maceracı , maceraperest. serüvencilik * Serüvenci olma durumu, maceracı lı k. serüvenli

* Serüveni olan, maceralı .

serüvensiz * Serüveni olmayan, macerası z. servet

* Varlı k, zenginlik, mal mülk.

servet sahibi * Malımülkü çok olan kimse, varlı klı , zengin. servi

* Servigillerden, Akdeniz bölgesinde çok yetiş en, kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen, ince uzun bir ağ aç (Cupressus sempenvirens). servi boylu *İ nce ve uzun boylu (kimse). servigiller * Kozalaklı lardan, servi, ardı ç, mazıgibi ağaçlarıiçine alan, çiçekleri bir veya iki evcikli bir bitki familyası . servilik servis

* Servisi çok olan yer.

* Sofrada hizmet etmekle görevli kimsenin yaptı ğ ıişve bu iş in yapı lma biçimi, sofra hizmeti. * Yemekte gerekli olan tabak, çatal, bı çak, kaş ı k, peçete gibi ş eylerin tümü. * Bir yönetimde, bir kurum veya kuruluş ta, bütünün bir parçası nı oluş turan iş , hizmet; bu iş in yapı ldı ğıyer ve burada görevli kimselerin tümü. * Herhangi bir kuruluş un ulaş ı m iş lerinde kullanı lan taş ı ma aracı .

* Voleybol, pingpong gibi oyunlarda oyuna baş lama vuruş u. servis arabası * Bir kurum veya kuruluş un görevlilerin, öğ rencilerin taş ı nmasıiçin hizmet veren araç. * Lokantalarda müş teriye hizmet vermek üzere kullanı lan tekerlekli araba. servis aracı * Servis arabası . servis asansörü * Bir kurum ve kuruluş ta hizmet için kullanı lan asansör. servis atmak * voleybol, pingpong gibi oyunlarda oyuna baş lama vuruş unu yapmak. servis istasyonu * Motorlu taş ı tları n benzin aldı ğ ı , bakı mları nı n yapı ldı ğ ıyer. servis kapı sı * Otel, büyük ev veya apartmanlarda hizmetlilerin ve satı cı ları n kullandı ğ ıayrı kapı . servis merdiveni * Bir kurum veya kuruluş ta yalnı zca hizmet için kullanı lan merdiven. servis otobüsü * Bir kurum veya kuruluş un çalı ş anları nıtaş ı mak için kullanı lan otobüs. servis tabağ ı * Sofraya yemeğ in getirildiği büyük tabak. servis takı mı * Yemek takı mı . servis yapmak * (sofrada) hizmet etmek ve yemeğ i dağı tmak. servisçi

* Yetkili serviste çalı ş an kimse, servis yapan kimse.

servise çı kmak * ulaş ı m aracı ile öğ rencileri veya numaralarıgidecekleri yere taş ı mak. seryaver * Baş yaver. seryum

* Atom numarası58, atom ağı rlı ğı 140,1 olan, 6,7 yoğunluğ unda, 8100 C de eriyen, birleş me değeri bazı birleş iklerde 3, bazı ları nda 4 olan, gümüşparlaklı ğ ı nda, akkor temeline dayanan lâmbaları n yapı mı nda kullanı lan bir element. Kı saltmasıCe. seryumlu * Birleş iminde seryum bulunan. serzeniş * (bir ş eyi) Baş a kakma, sitem etme, takaza. serzeniş te bulunmak * (bir ş eyi) baş a kakmak, sitem etmek, takaza etmek. ses

* Kulağ ı n duyabildiğ i titreş im. * Ciğerlerden gelen havanı n ses yolunda yaptı ğ ıtitreş im.

* Güzel ve etkileyici ses. * Duygu ve düş ünce. * Herhangi bir davranı ş , tutum karş ı sı nda uyanan ruhî tepki. * Araları nda uyum bulunan titreş imler. ses aleti

* Ses aygı tı .

ses aygı tı * Sesin meydana gelmesi için gerekli olan aletler bütünü. ses bilgisi * Bir dilin seslerini boğ umlanma noktaları nı , boğ umlanma özellikleri vb. bakı mı nlardan inceleyen dil bilimi kolu, fonetik. ses bilimi fonoloji.

* Sözlü dilde, anlam ayrı mıoluş turan yakı n ses birimlerini, dil yapı sıbakı mı ndan inceleyen dil bilimi kolu,

ses birimi * Dildeki baş ka seslerle kurduğ u iliş ki yönünden belirlenen ayı rı cıözelliği bulunan ses öğ esi, fonem. ses çı karmamak (veya etmemek) * bir ş eyi hoşgörerek karş ıçı kmamak, itiraz etmemek. ses çı kmamak * haber gelmemek. ses dalgaları * Titreş im etkisiyle cisimlerde oluş an dalgalar. ses değiş mesi * Dilde kendiliğinden veya bir etkenle oluş an ses baş kalaş ması : hidmet > hizmet, kaçtı> kaş tı , Necdet > Nejdet gibi. ses duvarı * Havada ses hı zı na yakı n bir hı zla hareket eden bir cismin oluş turduğ u aerodinamik olayları n tümü. ses düş mesi * Kelimede bir sesin kaybolması :ı sı cak > sı cak, ı sı tma > sı tma gibi. ses etmek * seslenmek. ses ikizlenmesi * Bazısözlerde türlü sebeplerle aynıünlünün veya aynıünsüzün yan yana bulunması : yaş a > yaş ş a, sekiz > sekkiz, aş ağı lı k > aş ş ağ ı lı k gibi. ses ikizleş mesi * Bazıkelimelerde iki ünlü veya iki ünsüzün yan yana gelerek tek sese dönüş mesi. ses kakı ş ı mı * Kulağ a hoşgelmeyen hece veya sözlerin bir araya gelmesi. ses karş ı lanması * Bir dilde bulunmayan bir sesi benzeri bir sese çevirme: Arapça Fadı l > Türkçe Fazı l, Arapça hidmet > Türkçe hizmet gibi. ses kesilmek * ses, artı k duyulmamak. ses kiriş i

* Gı rtlağ ı n içinde ikisi sağda, ikisi solda bulunan ve havanı n titreş mesiyle ses çı karmayısağlayan kı vrı m. ses kiriş leri * Gı rtlağ ı n içinde ikisi sağda, ikisi solda bulunan ve havanı n geçmesiyle titreş erek ses çı karan dört kı vrı m. ses kuş ağ ı * Üzerinde bir veya birkaç ses yolu bulunan kuş ak. ses organları * Ses çı karmaya yarayan organları n her biri. ses perdesi * Sesin alçak veya yüksek olmasıdurumu. ses seda * Haber, iz, alâmet, belirti. ses seda çı kmamak * haber çı kmamak veya hiçbir tepki görülmemek. ses seda kesilmek (veya kalmamak) * hiçbir ses duyulmamak. ses seda yok * "hiç haber gelmedi" anlamı nda kullanı lı r. ses soluk * Patı rtı , gürültü. * Haber. ses telleri * Gı rtlağ ı n içinde havanı n titreş mesi ile sesin oluş ması nısağlayan organlar. ses türemesi * Bir sözün aslı nda bulunmayan bir ünlü veya ünsüzün sonradan türemesi: urmak > vurmak, hükm > hüküm gibi. ses uyumu * Ünlü ve ünsüz uyumu. ses vermek (veya vermemek) * herhangi bir sesi çı karmak (veya çı karmamak). * bir çağ rı ya karş ı lı k vermek (veya vermemek). ses yitimi ses yolu

* Ses kiriş lerinin çeş itli sebeplerle iş leyememesi yüzünden sesin kı sı lı p yok olması , afoni. * Sesin oluş masıiçin ak ciğerlerden gelen havanı n gı rtlak, burun veya ağ ı zda izlediği yol. * Bir ses kuş ağ ı nda yer alan, ses titreş imlerinin görüntülerini taş ı yan bir veya birkaç dar yol.

ses yönetmeni * Radyo ve televizyonda ses düzenini sağ lamakla görevli kimse. sesçi * Radyoda, televizyonda ses kaydı yapan ve yayı n sı rası nda ses düzenini ayarlayan teknik görevli, tonmayster. sesçil

* Sesleri bütün özellikleri ve ayrı ntı ları yla gösteren, fonetik.

sesçil alfabe * Bir konuş manı n ses özelliklerini ayrı ntı lıolarak gösteren alfabe.

sesçil yazı m * Kelimelerin seslendiriliş teki değerlerini olduğu gibi yansı tan yazı . seselim

* Rezonans, tannanlı k.

sesi (veya sesi soluğu) çı kmamak * bir ş ey söylemeyerek susmak. sesi ayyuka çı kmak * çok yüksek sesle bağı rmak. sesini çı karmamak * bir ş ey üzerindeki düş üncesini söylememek. sesini kesmek * söylemekte iken susmak. sesini kı smak * sesini alçaltmak. sesini yükseltmek * yüksek, öfkeli bir sesle söylemek. seslem sesleme seslemek

* Hece. * Seslemek iş i veya durumu. * Dinlemek, kulak vermek. * Çağ ı rmak.

seslendiriş * Seslendirmek iş i veya biçimi. * Seslendirme. seslendirme * Seslendirmek iş i. * Sesin, çekimden sonra film üzerine geçirilmesi, kaydedilmesi. seslendirmek * Sesli duruma getirmek, sesli olması nısağlamak. * (bir notayı ) Perdeli okumak. sesleniş

* Seslenmek iş i veya biçimi.

seslenme * Seslenmek iş i. * Sözü birine veya birilerine yöneltme, hitap. seslenmek * Uzaktan bağı rarak, çağı rmak, ünlemek. * Bir ş ey söylemek için sesini çı karmak veya cevap vermek. * Sözü birine veya birilerine yöneltmek, birine karş ısöylemek, hitap etmek. sesli

* Sesi olan, ses çı karan. * Ses çı kararak.

* Bkz. Ünlü. sesli film * Görüntülere iliş kin sesi de veren film. sesli harf

* Ünlü.

sesli okuma * Yüksek sesle okuma iş i veya biçimi. sesli taş

* Vurulduğ unda çı nlama sesi veren, gri veya yeş il renkli, ortoklazlıyanardağkayası , fonolit.

sesli uyumu * Ünlü uyumu. seslik seslikçi sessiz

* Her tür sesli belgelerin saklandı ğıyer. * Arş ivlenmişses belgelerini koruyan, gözeten görevli. * Sesi olmayan, sesi çı kmayan. * Ses, gürültü çı karmadan yapı lan. * Az konuş an, suskun, sûkûtî. * Yumuş ak huylu, kendi hâlinde ve sakin (kimse). * Ses ve gürültü çı karmadan. * Bkz. Ünsüz.

sessiz film * Görüntülerin yanısı ra bu görüntülere iliş kin sesi vermeyen film. sessiz harf * Ünsüz. sessiz okuma * Yüksek sesle değil, içinden okuma. sessiz sedası z * Sakin, kendi hâlinde (kimse). * Kimse duymadan, görmeden, sessiz ve gürültüsüz bir biçimde. sessiz sessiz * Sessiz olarak, sessiz bir biçimde. sessiz uyumu * Ünsüz uyumu. sessiz yürüyüş * Bir düş ünce, davranı şveya uygulamayı , yersiz bularak karş ıçı kmak amacı yla sessiz olarak yapı lan toplu yürüyüş . sessizce * Sessiz bir biçimde, sessiz olarak. sessizleş me * Sessizleş mek iş i. sessizleş mek * Sessiz duruma gelmek, sessiz olmak.

sessizliğe gömülmek * hiç söz etmemek, sesi çı kmamak, susmak. sessizlik

sestaş sesteş

* Sessiz olma durumu. * Ortalı kta gürültü olmama durumu, sükût. * Eşsesli, eşadlı , homonim. * Bkz. sestaş .

sesyayar * Sesleri radyo dalgaları marifetiyle yayma aleti. sesyazar set

* Önceden özel bir madde üzerine tespit edilmişsesleri, istenildiğ inde tekrar eden alet, fonograf, gramofon. * Toprağı n kayı p akması nıveya suyun yayı lması nıönlemek için yapı lan kalı n duvar. * Bulunulan yerden daha yüksekte kalan düzlük. * Seki. * Ateş li silâhlarda namlunun içindeki helisin çı kı ntı bölümü.

set * Pingpong, voleybol gibi oyunlarda maçı n her bir bölümü. set çekmek * suyun akması nı , toprağ ı n kayması nıönlemek için duvar yapmak. * bir iş i, bir davranı ş ı , bir isteği önlemek, engellemek. seter setir setliç

setre

* Uzun tüylü İ ngiliz köpeğ i. * Bir ş eyi örtme, gizleme. *İ ç sürdürücü bir maden suyu. * Karbonat katı larak köpürtülmüşlimonata. * Düz yakalı , önü ilikli bir tür ceket.

setretme * Setretmek iş i. setretmek * Bir ş eyi örtmek, gizlemek. setriavret sevap

* Ayı p yerlerini örtme. * Hayı rlıbir davranı şkarş ı sı nda Tanrıtarafı ndan verileceğ ine inanı lan ödül. * Tanrıtarafı ndan ödüllendirileceğine inanı lan davranı ş .

sevap kazanmak (veya iş lemek) * hayı rlı bir davranı ş ta bulunmak.

sevda

* Güçlü sevgi, aş k. * Aş ı rıve güçlü tutku; istek.

sevda çekmek * birine tutkun olmak, aş k tutkusu içinde olmak. sevdalanı ş * Sevdalanmak iş i veya biçimi. sevdalanma * Sevdalanmak iş i. sevdalanmak * Sevdaya tutulmak. sevdalı

* Sevdaya tutulmuşolan, tutkun, vurgun, aş ı k. * Bir ş eye gereğ inden çok düş künlük gösteren, eğ ilim duyan.

sevdası na düş mek * bir seyi amaçlamak, baş armaya çalı ş mak. sevdiceğ im * Sevgilim. sevdirme * Sevdirmek iş i. sevdirmek * Sevmesini sağ lamak. sevecen

* Acı yarak ve koruyarak seven, ş efkatli, müş fik.

sevecenlik * Acı yarak ve koruyarak sevme, ş efkat. sevgi *İ nsanıbir ş eye veya bir kimseye karş ı yakı n ilgi ve bağ lı lı k göstermeye yönelten duygu. sevgi beslemek * sevgi duymak, sevmek. sevgi seli sevgili

sevgisiz

* Sevginin yoğun olarak sergilenmesi. * Sevgi ve bağ lı lı k duyulan. * Sevilen, âş ı k olunan kimse, dost, yar. * Sevgisi olmayan.

sevi * Aş ı rısevgi ve bağ lı lı k duygusu, aş k. sevici seviliş

* Eşcinsel kadı n. * Sevilmek iş i veya biçimi.

sevilme sevilmek sevim

sevimli

* Sevilmek durumu. * Sevgi duyulmak, sevgi beslenilmek, beğenilmek. * Sevmek iş i, sevgi. * Bir kimse veya bir ş eyde bulunan ve o kimse veya ş eyi baş kaları na sevdiren özellik. * Hoş a gitme özelliğ i olan, hoş a giden, ş irin (canlı lar için).

sevimlileş me * Sevimlileş mek iş i. sevimlileş mek * Sevimli duruma gelmek. sevimlileş tirme * Sevimlileş tirmek iş i. sevimlileş tirmek * Sevimli duruma getirmek, sevimli olması nısağlamak. sevimlilik * Sevimli olma durumu. sevimsiz

* Hoş a gitmeyen (canlı lar için). * Hoş nutsuzluk, memnuniyetsizlik yaratan (ş ey).

sevimsizleş me * Sevimsizleş mek iş i. sevimsizleş mek * Sevimsiz duruma gelmek. sevimsizlik * Sevimsiz olma durumu. sevinci kursağ ı nda kalmak * bir engel sebebiyle sevinemez duruma gelmek. sevincinden ağ zıkulakları na varmak * çok sevinmek. sevinç

*İ stenen veya hoş a giden bir ş eyin olması yla duyulan coş ku.

sevinç göz yaş ları(veya sevinç yaş ları ) dökmek * sevinçten ağlamak. sevinçli * Sevinci olan ve sevinç veren. sevinçsiz

* Sevinci olmayan, sevinç vermeyen.

sevinçten uçmak * çok sevinmek.

sevindirici * Sevindiren, sevinilmesine yol açan, sevinç uyandı ran. sevindirme * Sevindirmek iş i. sevindirmek * Sevinmesine yol açmak, sevinmesini sağ lamak. seviniş * Sevinmek iş i veya biçimi. sevinme

* Sevinmek iş i.

sevinmek * Sevinç duymak. Sevir

* Boğ a burcu.

seviş * Sevmek iş i veya biçimi. seviş me seviş mek

seviye seviyeli

* Seviş mek iş i. * Birbirini sevmek. * Cinsel iliş kide bulunmak, aş k yapmak. * Düzey. * Düzeyi, değ eri yüksek olan.

seviyesiz * Düzeyi, değ eri düş ük, bayağ ıolan. seviyesizlik * Seviyesiz olma durumu. sevk

* Gönderme, götürme. * Sürükleme, itme.

sevk etmek * göndermek, götürmek. * sürüklemek, itmek. sevk olmak * gönderilmek. sevk pusulası * Askerlik kararıalı narak birliğ ine gönderilecek askerin durumunu bildiren ve askerlik ş ubelerince verilen belge. sevkı tabii *İ çgüdü, insiyak.

sevkiyat

* SilâhlıKuvvetlerde, personel, silâh, araç, yiyecek gibi ikmal maddelerinin, stratejik ve taktik amaçlarla bir yerden baş ka bir yere gönderilmesi. sevkulceyş * Strateji. sevme

* Sevmek iş i.

sevmek * Sevgi ve bağ lı lı k duymak. * Birine sevgiyle bağ lanmak, gönül vermek. * Çok hoş lanmak. * Okş amak. * Yerini, ş artlar ı nıuygun bulmak. sevsinler! seyahat

* sevilmeyen, hoş a gitmeyen bir davranı ş ta bulunan bir kimse için alay yollu söylenir. * Gezi, yolculuk.

seyahat acentesi * Gezi sı rası nda yolcuları n çeş itli ihtiyaçları nıkarş ı layan ticarî kuruluş . seyahat etmek * uzak yerleri gezerek görmek, yolculuk etmek. seyahatname * Bir yazarı n gezip gördüğü yerlerden edindiği bilgi ve izlenimlerini anlattı ğıeser. seyek seyelân

* Tavla oyununda zarlardan birinin üçlü, öbürünün birli gelmesi, üç bir. * Akma, akı ntı . * Akı .

seyfiye

* OsmanlıDevletinde Yeniçeri Ocağ ıkaldı rı ldı ktan sonra, yerine kurulan yeni ordu örgütünde görev yapan subayları n oluş turduğ u askerî sı nı f. seyir

* Gidiş , yürüyüş , ilerleyiş . * Bir yerden baş ka bir yere gitmek için yola çı kma. * Eğ lenmek için bakma, hoş lanarak bakma. * Bakı p eğlenecek ş ey, eğ lendirici durum.

seyir etmek * Bkz. seyretmek. seyirci

* Bir olayıgören, izleyen kimse, izleyici. *İ zlemek, eğlenmek için bakan kimse, izleyici.

seyirci kalmak * bir olay karş ı sı nda hiçbir tepki göstermeyerek iş e karı ş mak. seyirlik

* Seyir için olan.

seyirlik oyun * Seyirci önünde gösterilen, genellikle beceriye dayanan, eğlendirici nitelikteki oyun. seyirtme

* Seyirtmek iş i.

seyirtmek * Koş mak. seyis seyislik seyit

* Ata bakan, tı mar eden kimse, at bakı cı sı . * Ata bakma iş i, at bakı cı lı ğı . * Bir topluluğun ileri gelen kiş isi. * Hz. Muhammed'in soyundan olan kimse.

Seylân taş ı * Yapı sı nda alüminyum ve demir bulunan bir granat türü, seylanî. seylânî * Seylân taş ı . seylâp seymen seyran

* Su baskı nı , taş ma, taş kı n, feyezan. * Bkz. Seğmen. * Gezme, gezinme.

seyran etmek (veya eylemek) * gezmek, gezinmek, dolaş mak. seyrana çı kmak * gezmeye, gezintiye çı kmak. seyranlı k * Gezinti yeri. seyre dalmak * bir ş eye kendini vererek bakmak. seyredilme * Seyredilmek iş i veya durumu. seyredilmek * Seyretmek iş ine konu olmak. seyrek

* Benzerleri veya parçalarıarası nda çok aralı k bulunan, aralı klı , sı k karş ı tı . * Çok bulunmayan, az rastlanan. * Uzun zaman aralı kları yla, arada sı rada. * Aralı klıolarak, aralı klıbir biçimde.

seyrek otlatma * Otlayan hayvanları n, genellikle koyun ve keçilerin, mera üzerine seyrek bir ş ekilde dağı tı larak, birbirini rahatsı z etmeden, çobanlar tarafı ndan otlatı lması .

seyrekçe

* Biraz seyrek, seyrek (bir biçimde).

seyrekleş me * Seyrekleş mek durumu. seyrekleş mek * Seyrek duruma gelmek, seyrelmek. seyrekleş tiriş * Seyrekleş tirmek iş i veya biçimi. seyrekleş tirme * Seyrekleş tirmek iş i, seyreltme. seyrekleş tirmek * Seyrek duruma getirmek, seyreltmek. seyreklik * Seyrek olma durumu. seyrelme

* Seyrelme iş i.

seyrelmek * Seyrekleş mek. seyreltik

* Seyreltilmişolan, deriş ik karş ı tı .

seyreltiklik * Seyreltik olma durumu. seyreltilme * Seyreltilmek durumu. seyreltilmek * (bir sı vı ) Bir miktar su veya sı vıkatı larak az yoğ un duruma getirilmek. seyreltme * Seyreltmek iş i, seyrekleş tirme. seyreltmek * Seyrekleş tirmek. * (sı vı yı ) Bir miktar su veya sı vıkatarak az yoğun duruma getirmek. seyret! * Beklenmedik bir ş ey olacağ ı nı anlatı r. seyretme

* Seyretmek iş i.

seyretmek * Bir ş eyin durumunu, oluş umunu gözlemek, bakmak. * Bir olaya karı ş madan bakmak. * Eğ lenmek, görmek, öğrenmek vb.için bakmak, izlemek. * (gemi için) İ lerlemek, yol almak. * (hastalı k için) Sürmek, devam etmek. seyreyle gümbürtüyü * çı kacak olaylarıgör, ibretle seyret.

seyreyleme * Seyreylemek iş i veya durumu. seyreylemek * (bir ş eyi) Seyretmek, geriden gözlemek. seyrüsefer * Gidişgeliş , trafik. seyyah seyyal seyyanen

* Gezgin, turist. * Akı ş kan. * Eş it olarak.

seyyar * Belli bir yeri olmayan, gezici, gezgin. * Kolay taş ı nabilen, katlanarak taş ı nabilir duruma getirilebilen, portatif. seyyar hastahane * Harekâtta veya acil durumlarda kullanı lmak üzere motorize, gezgin hastahane. *İ lk yardı m çantasıniteliğinde sağ lı k malzemesinin bulunduğu dolap veya çanta. seyyar satı cı * Belli bir satı şyerinde çalı ş mayan, tüketicinin bulunduğ u yere giderek malı nısatı ş a sunan kimse. seyyare seyyiat seyyibe

* Gezegen. * Din bakı mı ndan yapı lan kötülükler, günahlar. * Dul (kadı n).

seyyie * Kötülük. * Yanlı şveya kötü bir davranı şsonucu karş ı laş ı lan kötü durum. seza * Uygun, yaraş ı r, bir ş eye değ er. sezaryen

* Doğumun doğ al olmadı ğ ıdurumlarda karı n ve döl yatağ ı nı n kesilerek bebeğ in alı nması .

sezaryenli * Sezaryen ameliyatıolmuş(kadı n veya doğ um). sezaryensiz * Sezaryen ameliyatıolmamı ş(kadı n veya doğum). sezdiriş * Sezdirmek iş i veya biçimi. sezdirme

* Sezdirmek iş i.

sezdirmek * Sezmesine yol açmak, belli etmek, hissettirmek.

sezgi

* Sezme yeteneğ i, feraset. * Sezme gücü yerinde olan kimse. * Gerçeğin deneye veya akla vurmadan, doğrudan doğ ruya kavranması .

sezgicilik * Bilginin sezgiyle elde edilebileceğini savunan öğ retilerin genel adı . sezgili sezgisel sezi

* Sezgi ile edinilen, sezgiye dayanan. * Sezgili. * Sezgi.

sezilme * Sezilmek durumu. sezilmek

* Bir ş ey, bir durum anlaş ı lmak, hissedilmek.

sezindirme * Sezindirmek iş i. sezindirmek * Sezinlemesini sağ lamak, sezdirmek. sezinleme * Sezinlemek iş i, sezme. sezinlemek * Sezer gibi olmak, sezmek. sezinleyiş * Sezinlemek iş i veya biçimi. sezinme

* Sezinmek iş i veya durumu.

sezinmek * Bkz. Sezinlemek. seziş sezme sezmek

sezon

* Sezmek iş i veya biçimi. * Sezmek iş i. * Açı k bir kanı t olmaksı zı n, olmuşveya olacak bir ş eyi anlamak, kestirmek, hissetmek. * Anlamak, fark etmek. * Mevsim.

sezü * Bkz. Mantar meş esi. sezyum

* Atom numarası55, atom ağı rlı ğı 133 olan, 1,90 yoğunluğ unda, 28°C de eriyen ve doğada ender rastlanan bir element. Kı saltmasıCs. sfagnum

* Bataklı klarda, nemli yerlerde kümeler durumunda yetiş en, küçük yapraklıbir tür yosun (Sphagnum).

sfenks yaratı k.

* Yunan mitolojisinde, geçen yolculara bir takı m bilmeceler sorarak bilmeyenleri yuttuğ una inanı lan efsanevî * Mı sı r'da eski Mı sı rlı lar çağ ı ndan kalma kadı n baş lıaslan vücutlu heykel.

-sı/ -si / -su / -sü * Teklik üçüncü kiş i iyelik ekinin ünlü ile biten kelimelere eklenen biçimi: kapı -sı , köş e-si, ordu-su, ütü-sü vb. -sı/ si / -su / -sü *İ simlerden "...gibi" anlamı na sı fat türeten ek: buğ day-sı , kadı n-sı , erkek-si, çocuk-su, çöl-sü vb. sı cacı k * Yeter derecede ve hoş a giden bir sı caklı ğ ıolan. *İ çten, samimî, hoş , sevimli, güzel. sı cağısı cağ ı na * Vakit geçirmeden, vakit geçip unutulmadan, hemen. sı cak

* Yakmayacak derecede ı sı sıolan, yakmayacak kadar ı sıveren, soğuk karş ı tı . * Isı sı yüksek olan, çok ı sı nmı ş . * Dostça olan, sevgi dolu. * Havadaki yüksek ı sı . * Sı cak yer. * Hamam.

sı cak bakmak * anlayı ş la karş ı lamak, olumlu değerlendirmek, ilgi duymak. sı cak basmak (veya bastı rmak) * hava çok ı sı nmak. sı cak dalgası * Atmosferde sı caklı ğı n yoğun olarak oluş masıve bir bölgeyi etkisi altı na alması . sı cak harp * \343 sı cak savaş . sı cak kuş ak * Oğlak ve Yengeç dönenceleri arası nda kalan genişbölge. sı cak olmak * sı cak artmak. sı cak para * Tedavülde olan para. sı cak renkler * Sarı , kı rmı zıve turuncu renk ve bu renklerin tonları na verilen ad. sı cak savaş * Silâha baş vurularak yapı lan savaş . sı cak sı cak * Sı cacı k, çok sı cak.

* Soğutmadan, lezzeti tadıkaybolmadan. sı cak yüz göstermek * yakı nlı k göstererek karş ı lamak. sı cakça

* Biraz sı cak, sı cağ a yakı n.

sı cakkanlı * Normal vücut sı caklı ğ ı , içinde bulunduklarıortamı n sı caklı ğı ndan bağı msı z olan (hayvan). * Sevimli, cana yakı n, sempatik. sı cakkanlı lı k * Sı cak kanlıolma durumu. sı caklaş ma * Sı caklaş mak iş i. sı caklaş mak * Sı cak duruma gelmek. sı caklaş tı rma * Sı caklaş tı rmak iş i. sı caklaş tı rmak * Sı cak duruma getirmek. sı caklı k

* Sı cak olan ş eyin durumu, etkisi veya sı cak olan ş eyin niteliğ i, hararet. * Bir araçla veya cihazla ölçülebilen ı sıderecesi, suhunet. * Isı . * Hamamlarda yı kanı lan sı cak yer. * Sevgi, içtenlik ve sevimlilik.

sı caklı k seviyesi * Bir noktadan baş ka bir noktaya ı sı l enerji gitmesine yol açan sı caklı k derecesi. sı caklı kölçer * Havanı n sı caklı ğı nıveya vücudun ı sı sı nıölçmeye, göstermeye yarayan araç, derece, termometre. sı caklı kyayar * Termograf. sı çan

* Sı çangillerden, fareden iri, zararlıbirçok türü bulunan kemirgen, memeli hayvan (Rattus). * Fare.

sı çan deliğ e sı ğ mamı ş , bir de kuyruğuna kabak bağ lamı ş * kendisi sı ğı ntıdurumunda iken yanı na bir kiş i daha almı ş . * bir iş i baş aramayacak durumda iken bir işdaha yükleniyor. sı çan deliğ i bin akçe * kaçı p saklanacak yer yok. sı çan deliğ ine paha biçilmez olmak * güç bir durumda sı ğı nacak bir yer bulmakta güçlük çekmek. sı çan diş i * Giysi veya baş ka bir ş ey kenarı nıkı vı rı p yapı lan dikiş , antika. sı çan düş se baş ı yarı lı r * (evde) yiyecek, kullanacak bir ş ey yok.

sı çan kı rı * Sı çanı n tüyü renginde olan. sı çan otu

* Arsenik.

sı çan yolu * Lâğı m yolu veya buna benzer yer altı yolu. sı çana dönmek * üstü baş ıçok ı slanmak. sı çangiller * Omurgalıhayvanlardan, sı çanları ve sı çanı msı ları içine alan genişbir familya. sı çanı msı lar * Bazısı nı flandı rmalara göre, omurgalıhayvanlardan memeliler sı nı fı nı n, kemiriciler takı mı nı n bir alt takı mı . sı çankulağı * Bkz. farekulağı . sı çankuyruğ u * Delikleri geniş letmek için kullanı lan konik ve uzun bir tür törpü. sı çı p sı vamak * öfkelenip kaba küfürlerle dolu sözler söylemek. sı çı rgan

* Sürgüne tutulup her yanıpisleten.

sı çı rganlı k * Sı çı rgan olma durumu. sı çma * Sı çmak iş i. sı çmak

sı çrama

* Dı ş kı yıdoğ al yolla dı ş arıatmak. * Bozmak, berbat etmek. * Sı çramak iş i. * Ayaklarla, birdenbire yeri teperek kı sa süre havada kalma.

sı çrama tahtası * Araçtan atlamalarda, üzerine hı zla basarak yükselme hı zıkazanı lan yaylıveya esnek tahtadan eğ ik yüzeyli araç. sı çramak

* Ayaklarla, birdenbire ve kuvvetle yeri teperek hı zla yukarı ya veya ileriye atı lmak. * Bir uyarıveya heyecan sebebiyle ürkerek birdenbire olduğu yerde doğrulur gibi sarsı lmak. * Yerinden koparak hı zla, parçalar durumunda savrulmak. * Yayı lmak, bir yerden baş ka bir yere geçmek.

sı çraş mak * (sular için) Sı çramak, dalgalanmak. sı çratma * Sı çratmak iş i. sı çratmak

* Sı çramak iş ini yaptı rmak. sı çrayı cı * Sı çrayarak ilerleyen. sı çrayı ş

* Sı çramak iş i veya biçimi.

sı çtıcafer, bez getir * birinin berbat bir işgördüğünü anlatı r. sı dk

* Doğruluk, gerçeklik. *İ çten bağ lı lı k.

sı dkısı yrı lmak * birine karş ıduyulan güven ve inancı yitirmek. sı fat * Bir kimsenin görev, ödev, toplumsal veya hukukî bakı mdan yeri ve özelliği. * Yüz, kı lı k ve dı şgörünüş . * Bir ismi, nitelik, nicelik, yer, sı ra vb.bakı mı ndan niteleyen, belirten kelime. sı fat takı mı * Bir cümlede sı fatları n oluş turduğu ayrıayrıunsurlar. sı fat tamlaması * Sı fatları n kendilerinden sonra gelen bir adıniteleyerek veya belirterek kurduğ u tamlama. sı fat-fiil

* Fiilden -an (-en), -r (-ı r, -ir, -ur, -ür), -acak (-ecek) gibi eklerle türetilmişisim ve sı fat görevinde kullanı lan kelimeler, ortaç, partisip. sı fat-fiil grubu * Sı fat-fiillerin cümlede birlikte kullanı ldı klarıkelimelerle oluş turduğ u grup. sı fatlandı rma * Sı fatlandı rmak iş i. sı fatlandı rmak * Herhangi bir kimseye bir sı fat veya unvan vermek. sı fatlaş tı rma * Sı fatlaş tı rmak iş i. sı fatlaş tı rmak * Bir sözü sı fat durumuna getirmek, sı fat olarak kullanmak. sı fı r

* Kendi baş ı na değ eri olmayan, ondalı k sayı sisteminde sağ ı na geldiği rakamıon kere büyüten iş aret (O). * Hiç yok. * Kötü, baş arı sı z, verimsiz.

sı fı ra inmek * bitmek, tükenmek, yok olmak. * futbol, hentbol gibi oyunlarda hücum oyuncusu rakip alanda bitişçizgisine kadar gitmek. sı fı ra sı fı r, elde var sı fı r * bütün çalı ş maları n boş a gittiğ ini, istenilen sonucun alı namadı ğ ı nıanlatı r. sı fı rcı

* Derslerde, öğrencilere çok sı fı r veren (öğ retmen).

sı fı rdan baş lamak * en baş tan, hiçbir ş eye sahip olmadan bir iş e giriş mek. sı fı rıtüketmek * gücü kalmamak. * yoksul duruma gelmek, yoksullaş mak. * ölmek. sı fı rlama

* Sı fı rlamak iş i.

sı fı rlamak * Bir denklemdeki bütün terimleri yalnı z bir yanda toplayarak denklemin öbür yanı nı eş it duruma getirmek. * Sayma iş lemi yapan bir göstergeyi sı fı r sayı sı na getirmek. sı ğ

sı ğa sı ğamak

* (göl, deniz, akarsu vb. için) Derinliğ i az, dibi yüzeyine yakı n olan. * Ayrı ntı ya inmeyen, yeterli olmayan, yüzeyde kalan. * Bir kondansatörün elektrik yı ğ ma sı nı rı , kapasite. * Bkz. sı vamak.

sı ğamsal * Besin maddelerinin sindirim kanalıiçinde ilerlemesini sağ layan (hareket). sı ğdı rı lma * Sı ğ dı rı lmak iş i. sı ğdı rı lmak * Sı ğ dı rmak iş i yapı lmak. sı ğdı rı ş

* Sı ğ dı rmak iş i veya biçimi.

sı ğdı rma * Sı ğ dı rmak iş i. sı ğdı rmak * (bir kabı n veya bir yerin) İ çine aldı rmak. sı ğı n sı ğı nak

sı ğı nı k sı ğı nı lma

* Ala geyik. * Yağmur, güneşveya çeş itli tehlikelerden korunmak için sı ğı nı lacak yer, melce. * Özellikle düş man atı ş ları ndan, hava bombardı manları ndan korunmak için yapı lmı şyer. * Kötülüklerden koruyan, sı ğı nı lan kimse veya ş ey. * Baş ka bir ülkeye veya yere sı ğ ı nmı şolan kimse, mülteci, sı ğ ı nmacı . * Sı ğ ı nı lmak iş i.

sı ğı nı lmak * Sı ğ ı nmak iş i yapı lmak. sı ğı nı ş

* Sı ğ ı nmak iş i veya biçimi. sı ğı nma * Sı ğ ı nmak iş i, iltica. * Yarı şsı rası nda, rüzgarı n etkisinden korunmak için baska bir yarı ş çı nı n arkası na sinme. sı ğı nma cebi * Kara yolları nda araçları n durması na, beklemesine ayrı lmı ş , sağtarafta yer alan bölüm, alan. sı ğı nma hakkı * Genellikle bir cezaî kovuş turma ve mahkûmiyetten kurtulmak amacı yla yabancıbir ülkeye kaçma veya yabancıülkedeyken geri verilmemeyi isteme, iltica hakkı . sı ğı nmacı * Baş ka bir ülkeye veya yere sı ğ ı nmı şolan kiş i, sı ğı nı k, mülteci. * Yabancıbir ülkede iltica etmeden önce belirli bir süre kalan kimse. sı ğı nmacı lı k * Sı ğ ı nmacıolma durumu. sı ğı nmak

* Tehlikelerden kaçarak güvenilir bir yere çekilmek. * Korunmak amacı yla bir yere veya birine baş vurmak, baş kaları nı n yardı m ve korunması na ihtiyaç duymak. * Genellikle siyasî sebeplerle kendi ülkesinden kaçı p baş ka ülkeye gitmek, iltica etmek. * Güvenmek, yardı m istemek veya ummak.

sı ğı ntı * Bulunduğ u yerde kalmasıistenmeyen, varlı ğ ıgereksiz görülen kimse. sı ğı r

sı ğı r eti

* Gevişgetirenlerden, boynuzlu büyük başevcil hayvanları n genel adı . * Anlayı ş sı z, kaba saba kimse. * Sı ğ ı rdan elde edilen, besleyici bir kı rmı zı et türü.

sı ğı r mantarı * Sı ğ ı r türünde görülen bir tür mantar. sı ğı r sineğ i * Yumurtaları nısı ğ ı rı n teni altı na bı rakan sinek (Tabanus bovinus). sı ğı rş eridi * Sı ğ ı r tenyası . sı ğı r tenyası * Şerit, aptesbozan. sı ğı r vebası * Sı ğ ı rlarda yaygı n olarak görülen veba türü. sı ğı rcı

* Sı ğ ı r besleyen veya satan kimse.

sı ğı rcı k * Serçegillerden, siyah renkli, uzun gagalı , serçeden iri, ötücü bir kuş , çekirge kuş u (Sturnus vulgaris). sı ğı rcı lı k sı ğı rdili

* Sı ğ ı rcı nı n iş i veya mesleği. * Sı ğ ı r diligillerden, 30-60 cm yükseklikte, tüylü, çok yı llı k ve otsu bir bitki, öküz dili (Anchusa officinalis).

* Cönk. sı ğı rdiligiller *İ ki çeneklilerden, sı ğ ı r dili ve havacı va bitkilerini içine alan familya. sı ğı rgözü

* Öküz gözü, mastıçiçeğ i, arnika.

sı ğı rkuyruğu * Sı racagillerden, ülkemizde yabanî olarak birçok türleri yetiş en, tüylü yapraklı , sarıçiçekli bir kı r bitkisi (Verbascum). sı ğı rödü sı ğı rtmaç

* Kı rlarda görülen bir tür çalıcinsi bitki. * Sı ğ ı r güden kimse, sı ğı r çobanı .

sı ğı ş ma * Sı ğ ı ş mak iş i. sı ğı ş mak

* Ancak sı ğ mak, güçlükle sı ğ mak.

sı ğı ş tı rma * Sı ğ ı ş tı rmak iş i. sı ğı ş tı rmak * Güçlükle sı ğ dı rmak. sı ğla * Ülkemizde Muğ la ilinde yetiş en, 20 m yüksekliğ e eriş ebilen, çı nar görünüş ünde bir ağaç, sigala, günlük ağacı(Liquidambar orientalis). sı ğla yağ ı * Sı ğ la ağ acı nı n gövdesinden elde edilen bir yağ. sı ğlaş ma

* Sı ğ laş mak iş i.

sı ğlaş mak * Sı ğduruma gelmek. sı ğlı k

sı ğma sı ğmak

sı hhat

* Sı ğolma durumu. * Sı ğ(yer). * Yüzeyde kalma durumu, derine inmeme durumu. * Sı ğ mak iş i veya durumu. * Bir kaba, bir yere bütünüyle girebilmek veya içinden geçebilmek. * Uygun olmak. * Sağlı k, esenlik. * Doğruluk.

sı hhatler olsun * hamamdan çı kanlara veya tı raşolanlara söylenen bir nezaket sözü.

sı hhatli sı hhî

* Sağlı klı . * Sağlı kla ilgili, sağlı ğa yarar.

sı hhî imdat *İ lk yardı m, acil yardı m. sı hhî tesisat * Yapı larda temiz ve atı k su ile ilgili donanı m. sı hhî tesisatçı * Yapı larda temiz ve atı k su ile ilgili iş leri yapan donanı mcı . sı hhî tesisatçı lı k * Sı hhî tesisatçı nı n iş i veya mesleğ i. sı hhiye * Sağlı k iş lerinin tümü. sı hhiyeci

sı hrî sı hriyet

* Sağlı k memuru, sağ lı k görevlisi. * Orduda basit sağlı k iş leri görebilecek kadar bilgi ve tecrübesi olan er, çavuşveya baş çavuş . * Akrabalı k, hı sı mlı k. * Evlenme sonucu oluş an yakı nlı k, akrabalı k, dünürlük, hı sı mlı k.

sı hriyet peyda etmek * akrabalı k oluş turmak. sı k * Benzerleri veya parçalarıarası nda çok az aralı k bulunan, seyrek karş ı tı . * Çok bulunan, çok rastlanan. * Kı sa zaman aralı kları yla, az aralı klarla. * Aralı ksı z olarak, araları nda az aralı k bı rakarak. sı k boğ az * Bir ş ey yaptı rmak için "birini zorlamak, baskıyapmak" anlamı na gelen sı k boğaz etmek deyiminde geçer. sı k otlatma * Otlayan hayvanları n, genellikle koyun ve keçilerin, mera üzerinde çok sı k bir sürü hâlinde, birbirlerine yakı n bir ş ekilde çobanlar tarafı ndan otlatı lması . sı k sı k

sı kacak

sı kça

* Az aralı klarla. * (zaman için) Arasıçok geçmeden, az aralı kla, sı k olarak, sı kça. * Bir nesneyi, iki ağ ı rlı k arası nda mekanik olarak sı kı ş tı rmaya yarayan araç. * Genellikle meyve sı kmak için kullanı lan her tür araç. * Oldukça sı k.

sı kı * Dar. *İ yice sı kı ş tı rı lmı ş , doldurulmuş , tı kı z; gevş ek olmayan. * Zorlu, güçlü ve etkili.

* Dikkatli, titiz ve göz yummadan uygulanan. *İ lkelerine çok bağ lı , hoş görüsü olmayan, katı . * Yoğun ve acele. * Cimri. * Sı kı ca, iyice, disiplin. * Zorlayı cıdurum. * Ağı zdan dolma ateş li silahlarda, barut ve kurş unun üstünden namluya sokulup bastı rı lan bez ve kağ ı t parçalarıgibi ş eylerin tümü. * Güçlü ve çabuk, hı zlı . sı kıağ ı zlı * Gizli kalmasıgerken ş eyleri baş kası na söylemeyen, sı r tutabilen ketum. sı kıbasmak * güçlü davranmak, direnmek. sı kıdenetim * Sansür. sı kıdoku dokusu.

* Gözenekleri ve öz ı ş ı nlarıaçı kça görünmeyen, yı l halkalarıbiçimde birbirinden ayrı lamayan ağ açları n

sı kıdurmak * güçlü, dayanı klı olmak, dikkatli bulunmak. sı kıdüzen * Bir topluluğun yasa ve tüzüklere bağlıolması , disiplin, zapturapt. sı kıfı kı sı kısı kı

* Birbirine bağlıve teklifsiz. *İ yice.

sı kısı kı ya * Çok sı kıolarak, sı msı kı . *İ yice. sı kıtutmak * önem vermek. sı kı ca * Sı kıbir biçimde, iyice. sı kı cı sı kı lama sı kı lamak

*İ ç sı kan, can sı kan, tedirgin eden. * Sı kı lamak iş i. * Sı kıduruma getirmek. * Dolma tüfek, tabanca gibi ateş li silâhlarıağ ı zdan doldurup sı kı ş tı rma. * Sı kı ş tı rmak. * Sı kı ş tı rmak, bunaltmak veya zorlamak.

sı kı lanma * Sı kı lanmak durumu. sı kı lanmak * Sı kı lamak iş i yapı lmak.

sı kı lgan

* Kendinde gereken güven ve cesareti bulamayan, utangaç.

sı kı lganlı k * Sı kı lgan olma durumu. sı kı lı k

sı kı lı ş

* Sı kıolma durumu. * Cimrilik, pintilik. * Sı kı lmak durumu veya biçimi.

sı kı lma * Sı kı lma iş i. * Utanma ve çekinme duygusu, hicap. sı kı lmak * Sı kmak iş i yapı lmak. * Can sı kı ntı sıduymak. * Utanı p çekinmek. * Sı kı nt ı ya düş mek. sı kı lmaz

* Sı kı lmasıolmayan, utanmaz, yüzsüz.

sı kı lmazlı k * Sı kı lmaz olma durumu. sı kı m * Sı kma iş i. * Kapalıelin alabildiğ i miktar. * Bir defada sı kı lan miktar. * (ateş li silâhlarda) Bir atı şiçin yeterli olan miktar. sı kı nma sı kı nmak

* Sı kı nmak iş i. * Kendini sı kmak, zorlamak.

sı kı ntı *İ ş sizlik, tekdüzelik, bezginlik gibi sebeplerden doğ an ruhî yorgunluk. * Bir bozukluğ un, karı ş ı klı ğ ı n sebep olduğ u etkili ve sürekli yorgunluk, meş akkat, mihnet. * Yolluk ve parası zlı ğı n yol açtı ğıgeçim darlı ğ ı . * Sorun, problem, mesele. * Darlı k, yokluk. sı kı ntıbasmak * çok sı kı lmak, can sı kı ntı sıduymak. sı kı ntıçekmek * zorluk veya yoksulluk içinde yaş amak. sı kı ntıvermek * tedirgin etmek, bunaltmak. sı kı ntı da olmak * geçim darlı ğ ıçekmek. sı kı ntı lı

* Sı kı nt ı sıolan. * Sı kı nt ı veren, kasvetli, meş akkatli, mukassî. sı kı ntı sıolmak * tedirgin, rahatsı z eden bir durumda bulunmak. * abdesti gelmek, sı kı ş mak. sı kı ntı sı z * Sı kı nt ı sıolmayan. * Sı kı nt ı vermeyen, meş akkatsiz. sı kı ntı ya düş mek * darlı k, yokluk içinde olmak. sı kı ntı ya gelememek * güç iş lere dayanamamak. sı kı ş ı k sı kı ş ı klı k sı kı ş ma

* Sı kı ş mı şbir durumda olan. * Sı kı ş ı k olma durumu. * Sı kı ş mak durumu.

sı kı ş mak * Birbirine bası nç yapacak kadar yaklaş mak. * Bası nçla iki ş ey arası nda kalmak. * Dar bir yere zorla sı ğmak veya sı ğdı rı lmak. * Zor bir durumda kalmak. * Sı kı nt ı ve darlı k vermek, çarpı ntıduymak. * Abdesti gelmek. sı kı ş tı rı cı * Sı kı ş tı rma iş ini yapan âlet. sı kı ş tı rı lma * Sı kı ş tı rı lmak iş i. sı kı ş tı rı lmak * Sı kı ş tı rı lmak iş i yapı lmak. sı kı ş tı rı ş * Sı kı ş tı rmak iş i veya biçimi. sı kı ş tı rma * Sı kı ş tı rmak iş i. sı kı ş tı rmak * Bir ş eyi dar bir yere zorla sı ğdı rmak, tı kmak. * Bir nesneyi sı kı ca duracak biçimde bir yere koymak, yerleş tirmek veya orada tutmak. * Gevş ek veya seyrek olan ş eyleri birbirine yaklaş tı rarak sı kıduruma getirmek. * Bir ş eyin sı kı ş ması na, kı sı lması na, ezilmesine sebep olmak. * Ansı zı n, gizlice ve karş ı sı ndakinin isteyip istemediğ ine bakmadan bir ş eyi vermek, tutuş turmak. * Kaçmayacak biçimde çembere almak, kı stı rmak. * Zorlamak. * Elle sarkı ntı lı k etmek. sı kı t

* Komprime.

sı kı t

* Düş ük.

sı kı ya almak * hareketlerini sı nı rlamak veya önlemler almak. * disiplin altı na almak. sı kı ya gelmek * güç bir durumla karş ı laş mak. sı kı yönetim * Olağ anüstü zamanlarda ve durumlarda ülkede güvenliğ in sağ lanmasıve korunmasıiçin ordunun gerçekleş tirdiği yönetim biçimi, örfî idare. sı kı ysa! * kendine güveniyorsa. sı kkı n sı kkı nlı k sı klamak

* Çok sı kı lmı ş . * Sı kkı n olma durumu. * Bkz. ı klaya sı klaya.

sı klaş ma * Sı klaş mak iş i. sı klaş mak * Sı k duruma gelmek veya sı kça ortaya çı kmak, sı k görülmek. sı klaş tı rı lma * Sı klaş tı rı lmak iş i. sı klaş tı rı lmak * Sı klaş tı rmak iş i yapı lmak. sı klaş tı rma * Sı klaş tı rmak iş i. sı klaş tı rmak * Sı k duruma getirmek veya sı kça yapmak, sayı sı nıartı rmak. sı klet

sı klı k

* Ağı rlı k, yük. * Sı kı nt ı . * Sı k olma durumu. * Frekans. * Sı kça geçen, kullanı mısı k olma.

sı kma

* Sı kmak iş i. * Bir tür pantolon veya ş alvar. * Dar bir tür kadı n yeleği. * Sı kı lmaya, suyu alı nmaya elveriş li. * Bayat ekmeğin su ile ı slatı lı p sı kı lması yla elde edilen malzemeyi un, tuz ve suyla yoğ urup hamur hâline getirdikten sonra piş irilmesi ve arası na kavrulmuşsoğan, peynir konularak yapı lan bir yemek. sı kma baş

* Kadı nları n ince bir kumaş la saçları nısararak yaptı kları bir saç bağlama biçimi. * Bu ş ekilde taranan saçı n bir örtüyle tamamen kapatı lmı şhâli. * Bu ş ekilde giyinen kimse. sı kmaç sı kmak

sı kmalı k

* Kompresör. * Çevresine sarı larak veya bir ş ey sararak çepçevre bası nç altı na almak. * Bası nçla suyunu, yağı nı , sı vı kı smı nıçı karı p akı tmak. * Dar gelmek. * Bası nçlıbir araçla fı ş kı rtmak, püskürtmek. * Tetiğ i çekip boş altmak (ateş li silâhlar için). * Baskıaltı na almak, üzmek, bunaltmak, zorlamak. * Sı kı nt ı vermek. * Sı kı lmaya elveriş li.

sı ktı rma

* Tahkimat birimlerinin oynaması nıveya kayması nıönlemek amacı yla birim ile arazi arası nda kalan boş luklara sı kı ş tı rı lan bir tür takoz. -sı l / -sil, -sul / -sül *İ simden "...ile ilgili" anlamı na sı fat türeten ek: dudak-sı l, damak-sı l, diş -sil, yok-sul vb. sı la * Bir süre ayrıkaldı ğı bir yere veya yakı nları na kavuş mak. * (gurbetteki bir kimse için) Doğup büyüdüğü ve özlediği yer. sı la özlemi * Yurtsama, yurt özlemi. sı la sı ygası * Zarf-fiil. sı lacı

* Memleketine, doğup büyüdüğü yere dönerek yakı nları na kavuş an kimse.

sı laya gitmek * bir süre ayrıkaldı ğ ıevini, yurdunu görmeye gitmek. sı ma * Sı mak durumu veya biçimi. sı mak

sı msı cak

sı msı kı

* Kı rmak, bozmak. * Yenmek, mağlup etmek. * Çok sı cak (olarak), sı cak (bir biçimde), pek sı cak, sı psı cak. * Çok samimî, çok duygulu. * Çok sı kı(olarak), sı kı(bir biçimde).

-sı n / -sin / -sun / -sün *İ sim ve fiil türünden yüklemlere eklenen teklik 2. kiş i eki: akı llı sı n, genç-sin, çocuk-sun, kötü-sün, gelirsin, gelecek-sin, okuyor-sun, ölmüş -sün vb. -sı n / -sin / -sun / -sün * Teklik 3. kiş i emir eki: sin/-sun/-sün: al-sı n, gel-sin, otur-sun, gül-sün vb.

sı naat sı naî sı nama

* Zanaat. * Sanayi ile ilgili. * Sı namak iş i, deneme, tecrübe.

sı namak * Değerini anlamak, gerekli niteliği taş ı yı p taş ı madı ğı nıbulmak için birini, bir nesneyi veya bir düş ünceyi yoklamak, denemek, tecrübe etmek. * Bilgisini, yeteneğ ini, yeterliliğini veya niteliğ ini yoklamak, imtihan etmek. sı nanma

* Sı nanmak iş i.

sı nanmak * Sı namak iş ine konu olmak. sı natma sı natmak sı nav

* Sı natmak iş i. * Sı namak iş ini yaptı rmak. * Öğrencilerin veya bir iş e girmek isteyenlerin bilgi derecesini anlamak için yapı lan yoklama, imtihan, test. * Direnme, dayanı ş ma, güç gerektiren, sonuçta bir tecrübe kazandı ran zor durum.

sı nav vermek * sı navdan geçmek. sı nava çekilmek * (birinin) bilgisi ölçülmek. sı nava girmek * bir kimse, bir konu üzerindeki bilgisinin ölçülmesini sağ lamak için yapı lan yoklamada hazı r bulunmak. sı nayı ş sı ncan

* Sı namak iş i veya biçimi. * Sakı zlıbir tür dikenli çalı(Astragalus).

sı ndı * Makas. sı ndı rı lma * Sı ndı rı lmak iş i veya durumu. sı ndı rı lmak * Sı ndı rmak iş ine konu olmak. sı ndı rma

* Sı ndı rmak iş i veya durumu.

sı ndı rmak * Kı rmak, parçalamak. * Yenerek bozmak, mağ lûp etmek. * Sindirmek.

sı ngı n

* Gözü korkmuş , sinmiş(kimse). * Çekingen, ürkek. * Üzgün, düş ünceli.

sı nı f * Öğrencilerin yı llı k öğrenime göre ayrı ldı klarıbölümlerden her biri. * Ders okutulan yer, dershane, derslik. * Bir toplumda, aynıgörevi yapan, aynı menfaati sağlayan, aynısartlarda yaş ayan büyük insan grubu, klâs. * Takı mlardan oluş an birlik, dalları n alt bölümü. * Önemlerine, niteliklerine göre kiş i veya nesnelerin yerleş tirildiğ i kategorilerden her biri. * Belli ortak belirtileri olan tek tek nesneler öbeği. sı nı flama * Bölümleme, tasnif. sı nı flamak * Bölümlemek, tasnif etmek. sı nı flandı rma * Bölümlendirme. * Karş ı laş tı rma esası na bağ lıolarak tasnif yapma. sı nı flandı rmak * Bölümlendirmek. * Karş ı laş tı rma esası na bağ lıolarak tasnif yapmak. sı nı flanı ş * Sı nı flanmak durumu veya biçimi. sı nı flanma * Bölümlenme. sı nı flanmak * Bölümlenmek. sı nı flaş ma * Sı nı flaş mak iş i. sı nı flaş mak * Toplumda sı nı f farklarıoluş mak. sı nı flı

* Sı nı fıolan.

sı nı fsal * Sı nı fla ilgili. sı nı fsı z

* Sı nı fıolmayan.

sı nı fta çakmak * sı nı fta kalmak. sı nı fta çaktı rmak * sı nı fta bı rakmak. sı nı fta kalmak * baş arı lıolamayan öğrenci, bir üst sı nı fa geçemeyerek aynısı nı fta yeniden okumak. sı nı k

* Kı rı k, çı kı k. * Yenilmiş , bozguna uğ ramı ş . sı nı kçı

* Kı rı k, çı kı k bağ layan kimse, çı kı kçı .

sı nı kçı lı k * Sı nı kçı nı n yaptı ğ ıiş . sı nı r

*İ ki komş u devletin toprakları nıbirbirinden ayı ran çizgi, hudut. * Komş u il, ilçe, köy veya kiş ilerin toprakları nı birbirinden ayı ran çizgi. * Bir ş eyin yayı labileceğ i veya geniş leyebileceği son çizgi, uç. * Uç, son.

sı nı r açı * Bir ortamda gelip daha kı rı cıbaş ka bir ortama geçerken kı rı lan ı ş ı nı n oluş turabileceği en büyük açı . sı nı r boyu * Ülke sı nı rları . sı nı r çekmek (veya çizmek) * sı nı rı nıbelirtmek. * son vermek. sı nı r dı ş ı * Ülke sı nı rları nı n ötesi. sı nı r dı ş ıetmek * bir kimseye kendi ülkesinde veya yaş adı ğıbaş ka bir ülkede bulunma, yaş ama hakkı nıtanı mamak, baş ka ülkeye göndermek. sı nı r karakolu * Sı nı r bölgesinde görev yapan kolluk gücü. sı nı r ötesi * Ülke sı nı rları nı n dı ş ı . sı nı r taş ı * Sı nı rıbelirlemek için koyulan taşveya benzeri madde. sı nı rdaş

* Ortak sı nı rlarıolan, hemhudut.

sı nı rdaş lı k * Sı nı rdaşolma durumu. sı nı rlama

* Sı nı rlamak iş i.

sı nı rlamak * Sı nı rı nı çizmek, sı nı rı nıbelirtmek veya belirlemek. * Belli bir sı nı r içinde bı rakmak, belirlemek. sı nı rlandı rma * Sı nı rlandı rmak iş i. sı nı rlandı rmak * Sı nı rlamak, hudutlandı rmak. sı nı rlanı ş * Sı nı rlanmak durumu veya biçimi.

sı nı rlanma * Sı nı rlanmak durumu. sı nı rlanmak * Sı nı r çekilmek. * Belli bir sı nı r içinde bı rakı lmak, belirlenmek. sı nı rlayı ş * Sı nı rlamak iş i veya biçimi. sı nı rlı

* Sı nı rıolan, bir sı nı rla ayrı lmı şolan, hudutlu. * Sı nı rlanmı ş , belirlenmiş , belirli. * Miktarca sı nı rlı .

sı nı rlıdoğ ru * Baş ıve sonu belli olan doğru. sı nı rlıortaklı k * Belirli bir sermaye ile kurulan ortaklı k. sı nı rlısayı * Sonsuz değ erli olmayan sayı . sı nı rlısorumluluk * Borçlunun borcunu ödememesi durumunda, bütün mal varlı ğ ı yla değ il de mal varlı ğı nı n bir bölümüyle sorumlu olmasıdurumu. sı nı rsı z

* Sı nı rıolmayan, bir sı nı rla ayrı lmamı şolan, hudutsuz. * Pek çok, sonsuz.

sı nı rsı z doğ ru * Baş ıve sonu olmayan doğ ru. sı nı rsı z sayı * Sonsuz değ erli sayı . sı nı rsı z sorumluluk * Borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklı ya karş ıbütün mal varlı ğ ı yla sorumlu olmasıdurumu. sı nı rsı z yetki * Yetkilerin alabildiğine geniş letilmesi. sı nma sı nmak

sı pa sı psı cak

* Sı nmak iş i veya durumu. * Kı rı lmak, parçalanmak, bozulmak. * Yenilmek, bozguna uğ ramak. * Eş ek yavrusu. * Pek sı cak, cana yakı n, sı msı cak.

sı r * Bazınesnelere parlaklı k vermek, dı şetkilerden korumak, sı zmaları nıönlemek gibi amaçlarla sürülen, saydam veya donuk vernik. * Aynaları n arkası na ve kaplama metal eş yanı n yüzüne sürülen ince metal tabaka.

sı r

sı r kâtibi

* Varlı ğı veya bazıyönleri açı ğ a vurulmak istenmeyen, gizli kalan, gizli tutulan ş ey, giz. *İ nsan aklı nı n yeterince açı klı k getiremediği ş ey. * Bir iş in, bir ş eyin dikkat, yetenek, tecrübe ve sezgi yardı mı yla kavranabilen en zor, en ince yanı . * Bir amaca ulaş mak için kullanı lan, baş vurulan özel ve gizli yöntem. * Kendisine gizli yazı lar yazdı rı lan kimse.

sı r küpü * Birçok sı rları bildiği hâlde hiçbirini açı ğ a vurmayan kimse. sı r olmak

* Bkz. sı rrolmak.

sı r tutmak (veya saklamak) * bir sı rrıaçı ğ a vurmamak, baş kası na söylememek. sı r vermek (veya sı zdı rmak) * bir sı rrıaçı ğ a vurmak, baş kası na söylemek. sı ra * Bir çizgi üzerinde yan yana veya art arda olan ş ey veya kimselerin tümü, dizi. * Bu biçimdeki topluluğ un durumu. * Belirli bir düzene ve niteliğe göre dizilme durumu. * Bir ş eye ayrı lan, uygun görülen veya rastlayan zaman. * Üzerinde birkaç kiş inin yer alması na yarar tahtadan oturacak yer. * Dershane, meclis gibi yerlerde kullanı lan ve oturup yazıyazacak biçimde yapı lmı şolan mobilya. * Düzen. * Sı ra durumunda olan, sı ra oluş turan. * Sı ra kelimesi ardı , arkası , önü ve yanı kelimelerinden sonra gelerek tamlamalar kurar ve ardı ndan, arkası ndan, önünden, yanı ndan, beraberinde, anlamları nda kullanı lı r. sı ra dayağ ı * Ayı rı m gözetmeksizin sı radan baş layarak kiş ileri tek tek dövmek. sı ra dayağ ıçekmek * birden çok kiş iyi teker teker ve birbirinin ardısı ra dövmek. sı ra dı ş ı * Olağ an dı ş ı . sı ra malı * Değeri ve özelliğ i olmayan mal. sı ra olmak * düzenli bir biçimde sı ra oluş turmak, dizilmek. sı ra savmak (veya sı rası nısavmak) * görevini yerine getirmek. sı ra sayısı fatı * Bir ş eyin dizilişveya aş amadaki sı rası nıbildiren sı fat. sı ra sı ra

* Bir sı ra hâlinde, sı ralanmı şbir biçimde.

sı raca türü.

* Deride ve daha çok boyunda görülen değiş iklik; lenf düğ ümlenmelerinin ş iş kinliğiyle beliren tüberküloz

sı raca otu * Sı racagillerden, birçok türünün kökleri hekimlikte kullanı lmı şolan bir bitki (Scrophularia). sı racagiller * Sı raca otu, bit otu gibi bitkileri içine alan, iki çeneklilerden bir bitki familyası . sı racalı * Sı racasıolan. sı racı sı radağ sı radan

* Esas çalgıtakı mıgelmediğinde onları n yerine saz çalan ve türkü okuyan kimse. * Ortak özellikler gösteren, araları nda uzunlaması na vadilerin bulunduğ u dağlar dizisi. * Herhangi bir, bayağ ı , alelâde.

sı radanlı k * Sı radan olma durumu. sı ralaç sı ralama

*İ çinde belli bir sı raya göre kâğ ı tlar konacak bölmeleri olan dosya veya dolap, musannif, cilbent, klâsör. * Sı ralamak iş i.

sı ralamak * Birbiri ardısı ra veya yan yana koyarak sı ra durumuna getirmek. * Belirli bir düzene göre yerleş tirmek veya düzenlemek, sı raya koymak. * Söylenecek, yazı lacak, yapı lacak ş eylere zihinde gerekli düzeni vermek. * Aynıdavranı ş ıbirbiri ardı nca birçok kez yapmak. * Aynıdavranı ş ıbirçok ş ey üstünde tekrarlamak. * (küçük çocuk) Tutunarak yürümeye baş lamak, tutunarak yürümek. sı ralanı ş * Sı ralanmak durumu veya biçimi. sı ralanma * Sı ralanmak iş i. sı ralanmak * Sı ra oluş turacak biçimde yer almak. * Sı raya, düzene konulmak. sı ralatma

* Sı ralatmak iş i veya durumu.

sı ralatmak * Sı ralamak iş ini yaptı rmak. sı ralayı cı * Sı ralayan, sı raya koyan (kimse). sı ralayı cı harf * Bir tam çok terimlinin çeş itli terimlerinde, artan veya eksilen kuvvetlerine göre bu terimlerin dizildiğ i sı rayı gösteren harf. sı ralayı ş * Sı ralamak iş i veya biçimi. sı ralı

* Sı ralanmı ş , düzenlenmiş , dizili. * Yere, zamana, konuya, yönteme uygun olan. sı ralıcümle * Anlam yakı nlı ğ ı yla bağ lanmı şcümlelerin oluş turduğ u cümle: Sazı nı n üstüne saz yok, sözünün üstüne söz yok. Anasıgözyaş ıdökmüş , babasıboynuna sarı lmı ş , yarenleri yolunu kesmiş , onu döndürememiş ler. cümlelerinde olduğ u gibi. sı ralıoluş * Birbirini takip etmek. sı ralısı rası z * Yer veya zaman uygunluğ u gözetmeksizin. sı ram sı ram * Sı ra durumunda veya sı ralanmı şolan. sı ram sı ram dizilmek * sı ra veya sı ralar oluş turacak biçimde yan yana, arka arkaya gelmek. sı rasıdüş mek * uygun zamanı gelmek. sı rasıgelmek * bir baş kası ndan sonra sı ra birinin veya bir ş eyin olmak. * sı rasıdüş mek. sı rasıgelmiş ken * "fı rsat düş müş ken, söz bu konudayken" anlamları nda kullanı lı r. sı rası na geçmek * adam, insan denecek bir değeri yokken nası lsa öyle sayı lmak. sı rası na getirmek (veya sı rası nıgetirmek) * uygun zamanı nı , fı rsatı nıbulmak. sı rası na göre * durumun gerektirdiğ i gibi. sı rası nda

* gerekince, yerinde ve zamanı nda.

sı rası nı kaybetmek * hastalı k veya baş ka bir sebep dolayı sı yla uyku ve meme zamanı nı ş aş ı rmak. sı rası yla sı rası z

sı rat

* Sı rası gelince, sı rası na dikkat ederek. * Sı rada olmayan, sı rası olmayan, düzensiz. * Yere, zamana, konuya, yönteme uygun olmayan. * Yol.

sı rat köprüsü * (İ slâmî inanı ş a göre) Mahş er günü, üstünden geçileceğine inanı lan köprü. sı rat köprüsünden geçmek * sı kı ntı lı , eziyetli durumlardan zarar görmeden kurtulmak. sı raya koymak

* düzenlemek, sı ralamak. sı rça * Cam. * Camdan yapı lmı ş . sı rça köş kte oturan komş usuna taşatmamalı * kendinde herhangi bir kusur varken baş kaları nıaynıkusurla suçlamamalı . sı rdaş sı rdaş ça sı rdaş lı k

* Birinin sı rları nıbilen kimse, mahrem. * Sı rdaş lı ğa yakı ş ı r (bir biçimde). * Sı rdaşolma durumu.

sı rf * Salt, ancak, sadece, yalnı z. * Tümüyle, bütün olarak, büsbütün. sı rı k * Değnekten uzun ve kalı nca ağ aç. sı rı k domatesi * Dallarısı rı kla desteklenerek yetiş tirilen, iri, düzgün ve etli meyve veren bir tür domates. sı rı k fasulyesi * Dallarısı rı kla desteklenerek yetiş tirilen, ince, uzun, kı lçı ksı z bir tür fasulye. sı rı k gibi

* "uzun boylu" anlamı nda alaylıkullanı lı r.

sı rı k hamalı * Taş ı nacak yükleri sı rı ğa geçirerek omuzları nda taş ı yan hamal. sı rı kçı

* Atletizmde sı rı kla atlayan sporcu.

sı rı kla atlama * Atletizmde, eldeki sı rı ktan güç kazanarak belirli yükseklikteki çı tayıaş mak için yapı lan bir yarı ş ma türü. sı rı klama

* Sı rı klamak iş i.

sı rı klamak * Fasulye, domates gibi bitkilerin tutunması , dalları nı n desteklenmesi için yanları na sı rı k dikmek, hereklemek. * Aş ı rı p götürmek, çalmak. sı rı lsı klam * Büsbütün ı slak, çok ı slak, sı rsı klam. sı rı lsı klam âş ı k * Bkz. sı rsı klam âş ı k. * delicesine sevdalı , kara sevdalı , tutkun. sı rı lsı klam olmak * çok ı slanmak. sı rı m

* Bazıiş lerde sicim yerine kullanı lmak için, sicim kalı nlı ğı nda, ince ve uzun, esnek deri parçası . sı rı m gibi * ince yapı lı ve güçlü (kimse). sı rı ma sı rı mak

sı rı tı k sı rı tı ş

* Sı rı mak iş i. * Yorgan, ş ilte gibi ş eyleri iri ve aralı klı dikmek. * Sağlam ve sı kı ca dikmek. * Sürekli olarak sı rı tan. * Sı rı tmak iş i veya biçimi.

sı rı tkan * Sürekli sı rı tan, sı rı tma huyu olan. sı rı tkanlı k * Sı rı tkan olma durumu. sı rı tma sı rı tmak

sı rlama

* Sı rı tmak iş i. * Diş lerini göstererek aptallı k, ş aş kı nlı k, kurnazlı k veya alay belirtir biçimde gülmek. * Bütün çirkinliği ve kusuru ortaya çı kmak. * Sı rlamak iş i.

sı rlamak * Bazınesnelere, toprak kaplara sı r (I) sürmek. sı rlanma

* Sı rlanmak durumu.

sı rlanmak * Sı rlamak iş i yapı lmak. sı rlı

* Sı r sürülmüş , sı rı olan.

sı rma * Altı n yaldı zlı veya yaldı zsı z ince gümüştel. * Rütbe gösteren ş erit. * Sı rmadan yapı lmı şveya sı rma gibi olan. sı rma saç

* Altı n sarı sırenginde saç.

sı rmakeş * Gümüşveya baş ka madenleri haddeden çekip sı rma yapan kimse. sı rmakeş hane * Sı rma yapı lan yer. sı rmalı

* Sı rma ile iş lenmişveya süslenmiş .

sı rnaş ı k

* Can sı ktı ğı na, rahatsı z ettiğine aldı rmadan, bir kimseden sürekli, yalvarı rcası na istekte bulunan ve bu isteğinde direnen kimse. * Sı kı nt ı veren, rahatsı z eden, tedirgin eden, musallat olan. sı rnaş ı kça * Sı rnaş ı ğ a yakı ş ı r (bir biçimde). sı rnaş ı klı k * Sı rnaş ı k olma durumu veya sı rnaş ı kça davranı ş . sı rnaş ı ş sı rnaş ma

* Sı rnaş mak iş i veya biçimi. * Sı rnaş mak iş i.

sı rnaş mak * Sı rnaş ı kça davranmak. sı rnaş tı rma * Sarnaş tı rmak iş i. sı rnaş tı rmak * Sı rnaş ı klı k yapması na sebep olmak. Sı rp kimse. Sı rpça

* Yugoslavya'nı n Sı rbistan bölgesinde yaş ayan Slavları n güney kolundan bir halk ve bu halkı n soyundan olan

* Sı rpları n kullandı ğı bir güney Slav dili, Sı rp dili.

Sı rplı k * Sı rp olma durumu. sı rra ermek * gizli tutulan veya sı r durumunda olan bir ş eyi anlamak, kavramak. sı rra kadem basmak * bir kimse ortalı ktan yok olmak, ortalı kta görünmemek. sı rretme

* Sı rretmek iş i.

sı rretmek * Bir ş ey veya kimseyi akı l almaz bir biçimde ortadan yok etmek, görünmez kı lmak. sı rrolma

* Sı rrolmak iş i.

sı rrolmak * Bir ş ey veya kimse akı l almaz bir biçimde ortadan yok olmak. sı rsı klam

* Büsbütün ı slak, çok ı slak, sı rı lsı klam.

sı rsı klam âş ı k * Delicesine âş ı k. sı rsı klam olmak

* çok ı slanmak. sı rsı z * Sı r sürülmemiş ; sı rıolmayan. * Sı rrıolmayan, açı k, gizliliği bulunmayan. sı rt * Omurgalıveya omurgası z hayvanlarda boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan üst bölüm. *İ nsanlarda boyundan bele kadar uzanan üst bölüm. * Kesici araçları n kesmeyen kenarı . * Dağları n veya tepelerin üst bölümü. * (insan için) Üst, arka. * Bir ş eyin üstü, üst bölümü. * Dikilmişveya ciltlenmişkitaplarda dikiş in bulunduğu bölüm. sı rt çevirmek (çevirmemek) * (birine) önem vermemek, iyi davranmamak. * (bir ş eye) önem vermemek, onu kabul etmemek, yapmamak veya sürdürmemek. sı rt sı rta

* Arka arkaya, sı rtlarıbirbirine değecek biçimde.

sı rt sı rta vermek * işbirliği yapmak. sı rtar

* Bir keler türü.

sı rtar balı ğı * Göl izmariti. sı rtarma

* Sı rtarmak iş i.

sı rtarmak * Sı rı tmak. * Karş ıkoymaya hazı rlanmak. * Açı kta kalarak görünmek. sı rtçı

* Hamal.

sı rtçı lı k * Hammallı k. sı rtıkaş ı nı yor * dayak yemeyi hak edecek davranı ş ta bulunanlar için kullanı lı r. sı rtıpek sı rtısı ra

* Kalı n giyinmiş . * Birinin arkası ndan, izinden.

sı rtıyere gelmek * yenilmek, alt olmak. sı rtıyufka *İ nce giyinmiş . * Etkili, güçlü veya makam sahibi bir dayanağı , arkası veya yakı nıolmayan (kimse). sı rtı kara

* Lüferin bir türü. sı rtı na almak * yüklenmek, çuvalısı rtı na aldı . * bir giyeceği giymek veya sı rtı na örtmek. sı rtı na geçirmek * bir ş eyi giymek. sı rtı nda (veya arkası nda) yumurta küfesi yok ya! (veya olmamak) * eski düş ünce ve yönünü kolayca değ iş tiren veya sözünden caymakta sakı nca görmeyen kimseler için kullanı lı r. sı rtı ndan (para) kazanmak * bir kimseden yararlanarak para sağ lamak. sı rtı ndan atmak * baş ı ndan savmak veya birinin, bir ş eyin sorumluluğ unu, yükünü üzerine almamak. sı rtı ndan çı karmak * o kimseye ödetmek. sı rtı ndan geçinmek * geçimini o kimseden sağ lamak. sı rtı nıdayamak (veya vermek) * bir yere dayanmak, yaslanmak. * güçlü birine, bir yere güvenmek. sı rtı nıyere getirmek * güreş te hasmısı rtüstü yere yatı rarak yenmek. * üstün gelmek. sı rtlama sı rtlamak

sı rtlan

* Sı rtlamak iş i. * Sı rtı na alı p yüklenmek. * Birinin, bir ş eyin sorumluluğ unu, yükünü veya geçimini üzerine almak. * Sı rtlangillerden, daha çok leş le beslenen, etçil, postu benekli bir hayvan (Hyaena).

sı rtlangiller * Omurgalıhayvanlardan memeliler sı nı fı na giren birçok türü içine alan etçil hayvanlar familyası . sı rtlı k * Sı rt dayayacak yeri olan. sı rtüstü sı rtüstü

* Bkz. sı rtüstü. * Sı rtıyerde olmak üzere.

sı rtüstü yatmak * sı rtı yere gelmek üzere yatmak. * çalı ş madan rahat bir yaş am sürmek. sı ska

* Çok zayı f ve kuru, kaknem, arı k. * Karı n boş luğuna su dolmuşolan.

sı ska olmak * karı n boş luğuna su dolarak karnış iş mek. * aş ı rızayı f olmak. sı skalaş ma * Sı skalaş mak iş i. sı skalaş mak * Sı ska duruma gelmek. sı skalı k

* Sı ska olma durumu.

sı skasıçı kmak * çok zayı flamak, sı skalaş mak. sı tma

* Anofel türü sivrisineğ in sokması yla insandan insana bulaş an, titreme, ateşve ter nöbetleriyle kendini gösteren bir hastalı k, malarya. sı tma bilimi * Sı tma asalakları nı , sı tma sivrisineklerini, sı tma türlerini ve sı tmayla savaş ıinceleyen asalak bilimi dalı . sı tma görmemiş(ses) * gür ve kalı n (ses). sı tma nöbeti * Sı tma hastalı ğ ı nda karş ı laş ı lan ateşve titreme durumu. sı tma tutmak * ateşve ter nöbetleriyle titremeye baş lamak. sı tmalanma * Sı tmalanmak iş i. sı tmalanmak * Sı tmaya tutulmak. sı tmalı

sı tmalı k

* Sı tmaya tutulmuş(kimse). * Sı tmanı n salgı n denecek kadar çok görüldüğ ü (yer). * Sı tmaya çok yakalanı lan yer.

sı va * Herhangi bir yapı daki yüzeyleri düzgünleş tirmek için kullanı lan, yarıakı ş kan, kum, kireç, çimento karı ş ı mı veya toprak harç. * Bir yapı nı n duvarları na sürülen ince harç tabakası . sı va vurmak * bir duvarısı va kullanarak düzgünleş tirmek, sı vamak. sı vacı * Duvarlarısı vayan kimse. sı vacıkuş u * Sı vacıkuş ugillerden, Avrupa ve Asya ormanları nda yaş ayan, 15 cm uzunluğunda ötücü bir kuş(Sitta europea). sı vacıkuş ugiller

* Omurgalıhayvanlardan, birçok türü bulunan ötücü kuş ları içine alan bir familya. sı vacı lı k * Sı vacı nı n iş i. sı valama

* Sı valamak iş i.

sı valamak * Sı va vurmak, sı vamak. sı valı

sı valı

* Sı va vurulmuş , sı va sürülmüş . * Sı var gibi bulaş mı ş , sı vanmı ş . * (parça, kol için) Sı vanmı ş , kı vrı lmı ş .

sı vama * Sı vamak iş i. * Sı vanı r gibi üstüne kaplanmı ş , örtülmüşveya çok sı k takı lmı ş . * Zemini hemen hiç görülmeyecek kadar kaplanmı ş , örtülmüşveya takı lmı şolarak. * Ağzı na kadar (dolu), silme. sı vamak

* Sı va ile kaplamak, sı va vurmak. * Harcı bir yere vurmak. * Sı var gibi bulaş tı rmak. * Okş amak, sı vazlamak.

sı vamak * (kol veya parça için) Yukarı ya çekip toplamak veya kı vı rmak. sı vanma

* Sı vanmak iş i.

sı vanmak * Sı vamak iş i yapı lmak. sı vanmak * Sı vamak (II) iş i yapı lmak. * Bir iş e giriş mek. *İ ş tahla yemek. sı vaş ma sı vaş mak

* Sı vaş mak durumu. * Bulaş mak, üstüne sürülmek. * Sı vı k veya sı vı ş ı k bir duruma gelmek.

sı vaş tı rma * Sı vaş tı rmak iş i. sı vaş tı rmak * Bulaş tı rmak, üstüne sürmek. * Sı vı k veya sı vı ş ı k duruma getirmek. sı vatma * Sı vatmak iş i. sı vatmak

* Sı vamak iş ini yaptı rmak. sı vazlama * Sı vazlamak iş i. sı vazlamak * Bir ş eyin üstünde yavaşyavaş , hafifçe el gezdirmek. * Okş amak. sı vazlatma * Sı vazlatma iş i. sı vazlatmak * Sı vazlamak iş ini yaptı rmak. sı vı

* Bulunduğ u kabı n biçimini alabilen ve üstü yatay bir düzlem durumuna gelebilen (cisim) , mayi.

sı vıyağ * Havanı n normal sı caklı ğı nda sı vıdurumunda bulunan her türlü yağ . sı vı k

* Yumuş ak kı vamlı , suyu fazla.

sı vı klaş tı rma * Sı vı kla ş tı rmak iş i. sı vı klaş tı rmak * Sı vı k duruma getirmek. sı vı laş tı rma * Bir gazısı vıdurumuna dönüş türme. sı vı laş tı rmak * Sı vıduruma dönüş türmek. sı vı ndı rma * Sı vı ndı rmak iş i. sı vı ndı rmak * Bir gazı n veya buharı n sı caklı k derecesini düş ürmek veya bası ncı nıartı rmak yoluyla onu sı vıdurumuna getirmek. sı vı nma

* Sı vı nmak iş i.

sı vı nmak * Gaz veya buhar durumundan sı vı durumuna geçmek. sı vı ölçer sı vı rya

sı vı ş ı k

sı vı ş ma

* Bir sı vı nı n özgül ağı rlı ğ ı nıölçmeye yarayan alet, areometre. * (ticaret yaş amıiçin) Alabildiğine. * Sürekli olarak. * Birbiri ardısı ra. * Yapı ş ı p bulaş an. * Bir kimsenin yanı ndan ayrı lmayarak insanı tedirgin eden (kimse).

* Sı vı ş mak iş i. sı vı ş mak * Bulaş mak, yayı lmak, sı vaş mak. * Haber vermeden, sessizce gidivermek, kaçmak. sı yanet * Koruma. sı yanet etmek * korumak. sı yga

* Kip.

sı ygaya çekmek * birine sorular sorup cevapları nıistemek, sorguya çekmek. sı ygı * Hacim. sı yı rga

sı yı rı k

* Harmanda sap toplamaya veya damlardan karıküremeye yarayan araç. * Kar küremekte kullanı lan büyük kürek. * Yüzeyinden bir parça sı yrı lmı şolan. * Utanmasıolmayan. * Sı yrı lmı şyer.

sı yı rı ş * Sı yı rmak iş i veya biçimi. sı yı rma sı yı rmak

sı yı rtma sı yı rtmak

* Sı yı rmak iş i. * Hı zla sürtünerek bir ş eyin yüzünden bir parça soymak, koparmak veya üzerini hafifçe yı rtmak. * Sürtünerek veya çekerek bir ş eyi yerinden almak, kaldı rmak veya düş ürmek. * Bir ş eyin üstündeki örtüyü çekerek almak veya açmak. * Çekerek çı karmak. * Kazı yarak, silerek üzerinde veya içinde hiçbir ş ey bı rakmamak. * Çekip kurtarmak. * Sı yı rtmak iş i. * Sı yı rmak iş ini yaptı rmak.

sı yrı k * Çarpma veya vurma sonucunda vücutta hafifçe kazı nmı ş , zedelenmiş , soyulmuş , kanamı şolan yer. sı yrı lı ş sı yrı lma sı yrı lmak

* Sı yrı lmak iş i veya biçimi. * Sı yrı lmak iş i. * Sı yı rmak iş ine konu olmak. * Bir yerden veya bir durumdan çı kmak, kurtulmak.

sı yrı ntı

* Kapta kalan yemek, yemek artı ğ ı . * Bir bezden el ile koparı lan uzunca parça. * Sı yrı k.

-sı z / -siz, -suz / -süz *İ simden olumsuz sı fat türeten ek: tat-sı z, bilgi-siz, su-suz, tuzsuz, ölüm-süz, ök-süz vb. sı zak

* Dağsı rtları nda, taşaraları ndan sı zan su, küçük pı nar.

sı zdı rı lma * Sı zdı rı lmak iş i. sı zdı rı lmak * Sı zdı rmak iş i yapı lmak. sı zdı rma * Sı zdı rmak iş i. sı zdı rmak * Sı zması na yol açmak. * (haber, sı r vb.) Duyurmak, yaymak. * Eritip süzerek temiz bir duruma getirmek. * Baskıveya türlü bahanelerle birinden para çekmek. sı zgı t

* Kavrulmuşet, kavurma.

sı zı * Hafif ve ince ağrı . * Ruhî acı ,ı stı rap. sı zı cı * Sı zma niteliği olan. sı zı cıünsüz * Ciğerlerden gelen havanı n, ağı z boş luğundaki hafif kapalıbir engele çarpı p sı zmasıile oluş an ünsüz. sı zı ldanma * Sı zı ldanmak iş i. sı zı ldanmak * Sı zlanmak, yakı nmak. sı zı lı * Sı zı sıolan. sı zı ltı

sı zı ltı sı z

* Sı zlanma, yakı nma, ş ekva, ş ikâyet. * Hoş nutsuzluk. * Sı zlanması z, yakı nmadan.

sı zı m sı zı m * Sı zlamak, sı zlanmak gibi fiillerin anlamı nıpekiş tirir. sı zı m sı zı m sı zlanmak -sı zı n / -sizin

*İ simlerden ve mastarlardan zarf türeten vurgusuz ek: an-sı zı n, durmak-sı zı n, dinlenmek-sizin vb. sı zı ntı * Sı zan ş ey. * Genellikle iltihaplanma sebebiyle deri veya mukozada beliren sı vı , akı ntı . sı zı ntı lı * (hastalı k için) Sı zı ntıyapan. sı zı rma sı zı rmak sı zı ş

* Sı zı rmak iş i. * Sı zdı rmak, süzmek. * Sı zmak iş i veya biçimi.

sı zlama * Sı zlamak iş i. sı zlamak

sı zlanı ş sı zlanma

* Sı zı sıortaya çı kmak, sı zı sıolmak. * Sı zlanmak. * Sı zlanmak iş i veya biçimi. * Sı zlanmak iş i; yakı nmak, ş ikâyet, ş ekva, tazallum.

sı zlanmak * Kendine yapı lan bir haksı zlı ğ ı , kendisini tedirgin eden bir durumu, çare bulmasıveya sadece sı kı ntı sı na ortak olması için karş ı sı ndakine anlatmak, yakı nmak, ş ikâyet etmek, ş ekva etmek, tazallum etmek. sı zlatma

* Sı zlatmak iş i.

sı zlatmak * Sı zlaması na sebep olmak. sı zlayı ş sı zma

sı zmak

Si si

* Sı zlamak iş i veya biçimi. * Sı zmak iş i. * Kapı , pencere aralı kları ndan oda havası nı n değ iş mesi. *İ nce aralı klardan veya gözeneklerden az miktarda ve belli olmadan yavaşyavaşakmak, çı kmak. * Gizli tutulan haber, sı r gibi ş eyler duyulmak, yayı lmak. * Düş man mevzileri arası na gizlice girmek ve ilerlemek. * Herhangi bir topluluğ u, bir örgütü yolundan saptı rmak için gizlice arası na girmek. * Gizlice, haber vermeden gitmek, sı vı ş mak. *İ çki veya yorgunluk gibi sebeplerle kendinden geçerek uyuyakalmak. * Silisyum'un kı saltması . * Gam dizisinde la ile do arası ndaki ses. * Bu sesi gösteren nota iş areti.

-si -si sibak

* Bkz. -sı/ -si, -su / -sü (I). * Bkz. -sı/ -si, -su / -sü (II). * Bir ş eyin geçmiş i.

sibakusiyak * Bkz. siyakusibak. sibernasyon * Güdüm biliminden yararlanarak özellikle fabrikalardaki üretimin, bilgisayarlar yardı mı yla denetimi. sibernetik * Güdüm bilimi, kibernetik. sicil

* Resmî belgelerin kaydedildiğ i kütük. * Görevlilerin her türlü durumları nı n iş lendiği dosya.

sicil vermek * sorumlu bir görevli, yanı nda çalı ş an birinin bir aş amaya gelmesinde yeterli olup olmadı ğ ı nı gereken makama bildirmek. sicilli

* Sicile geçmiş , sicili defterine iş lenmiş , müseccel. * Suçu sicile geçmiş , sabı kalı , museccel.

Sicilyalı * Sicilya halkı ndan olan. sicim * Keten, kenevir gibi bitkilerin liflerinden yapı lan ince ip, kı nnap. sicim gibi * damlalarıarka arkaya gelip sicim gibi akan (yağmur, gözyaş ı ). siderit

sideroz sidik

*İ çinde yalnı z demir ve nikel bulunan gök taş ı . * Sideroz. * Çoğ unlukla kahverengi demir karbonat birleş imli demir cevheri. * Böbreklerde kandan süzülerek idrar yolları yla dı ş arı ya atı lan sı vı , idrar.

sidik borusu * Sidiğ i böbreklerin her birinden sidik torbası na akı tan bir çift kanal. sidik kavuğu * Sidik torbası . sidik söktürücü * Sidiğ i artı ran ilâç. sidik torbası * Sidiğ in biriktiğ i, yapı sızar ve kastan oluş muşhazne, mesane.

sidik yarı ş ı * Önemsiz ve değ ersiz konularda inatlaş arak birbirinden üstün gelmeye çalı ş anları n durumunu anlatmak için kullanı lı r. sidik yolu * Sidik torbalarıve siyeğ in ortak adı . sidik zoru * Sidiğ in yeterince kolaylı kla dı ş arıatı lmamasıdurumu, idrar tutukluğ u. sidikli * Üstüne sidik bulaş mı şbulunan. * Sidiğ ini tutamayan, üstüne iş eyen. sidikli meş e * Yanarken su çı karan bir meş e türü. sidiklik

sif sifilis sifon

* Canlı larda sidiğ in atı ldı ğıorgan. * Tutuk evlerinde ağı r suç iş leyen kimselerin cezalandı rı lmak üzere kapatı ldı klarıhücre. *İ thalâtta bir malı n bedeli, sigortasıve navlunu giderleriyle birlikte olmak üzere maliyeti. * Bkz. frengi. * Bir sı vı yıbir kaptan baş ka bir kaba aktarmaya yarayan, değ iş ik uzunlukta iki kolu olan bükülmüşboru. * Şose, demir yolu gibi yapı ları n altı ndan bir akar suyu geçirmek için yapı lan boru biçiminde kanal. * Pis su tesisatı ndaki kokuları n yapı ya yayı lması nıönleyen araç. * Hı zla fı ş kı rtı lan su yardı mı yla pis su ile dı ş kı larıatı k su tesisatı na akı tan düzenek.

sifonlama * Sifonlamak iş i. sifonlamak * Sifonu çekmek. sifonlular * Yassısolungaçlı lardan bir sı nı f. sifonu çekmek (veya sifon çekilmek) * sifondaki suyu boş altmak veya su boş altı lmak. siftah

* (bir ş ey satı p veya satı n alı p) Alı şveriş e baş lama. *İ lk kez olarak.

siftah etmek * (esnaf için) sabahleyin ilk alı şveriş i yapmak. siftahlama * Siftahlamak iş i. siftahlamak * Bir ş eyi ilk kez satmak, siftah etmek. * Turfanda bir ş eyi ilk kez yemek. siftinlik

* Adî, bayağ ı , berbat.

siftinme siftinmek

sigala

* Siftinmek iş i. * Oyalanmak, vakit geçirmek. * Bir yere sürtünerek kaş ı nmak. * Bkz. sı ğla.

sigar * Puro. sigara

*İ nce kâğ ı da, kı yı lmı ştütün sarı larak hazı rlanan, silindir biçiminde, ağ ı zdan dumanıçekilen nesne.

sigara böceği * Kı n kanatlı lardan, tütünden baş ka, kiler ve mutfaklarda saklı birçok yiyecek maddelerine düş künlüğ ü ile tanı nan böcek (Lasioderma serricorne). sigara böreği * Yufka arası na peynir veya kı yma koyduktan sonra sigara gibi sarı lı p tavada kı zartı lan börek. sigara içmek * sigarayıbir ucundan yakı p öbür ucundan dumanı nıemerek içine çekmek. sigara kâğı dı * Sigara sarmaya yarar çok ince kâğ ı t. sigara kâğı dıgibi * çok ince. sigara sarmak * sigara kâğ ı dı na tütün koyarak sigara yapmak. sigara tabakası *İ çine sigara yerleş tirilen, kapaklı , metal kutu. sigara tablası * Sigara külü silkelenen ve sigara söndürülen kap, küllük. sigara tiryakisi * Sigaraya aş ı rı düş kün olan kimse. sigaracı sigaralı

* Sigara satan kimse. * Sigarasıolan.

sigaralı k * Sigara konulan kap. * Sigara ağı zlı ğ ı . sigarası z * Sigarasıolmayan, sigara içmeyen. sigarayıtellendirmek * keyifle sigara içmek. sigorta

* Bir ş eyin veya bir kimsenin herhangi bir yönden ileride karş ı laş abileceğ i zararıgidermek için, önceden ödenen prim karş ı lı ğ ı nda bu iş le uğ raş an kuruluş la yapı lan iki taraflı bağ lantısözleş mesi. * Bu tür sözleş meleri yapan ş irket. * Özellikle elektrik devresinde, akı m çok güçlü olduğ unda eriyerek güvenliğ i sağlayan, kazayı önleyen nesne veya düzen. sigorta atmak * bir arı za sonucu sigortada elektrik akı mı kesilmek. sigorta etmek * bir ş eyi, bir kimseyi ileride olabileceğ i düş ünülen kazanı n zararı nıgidermek için sigortaya bağlamak. sigorta olmak * bir kimse veya bir ş ey ileride olabileceğ i düş ünülen kazanı n zararı nıgidermek için sigortaya bağlanmak. sigortacı * Belirli bir prim karş ı lı ğ ı nda, sigortalı ya veya bir tazminattan yararlanacağ ıbelirtilmişolan kimseye, bir zarara uğ ramasıdurumunda bir para veya gelir ödemeyi üstlenen kimse. sigortacı lı k * Sigortacı nı n iş i. sigortalama * Sigortalamak iş i. sigortalamak * Sigorta etmek. * (bir ş eyi) Güven altı na almak. sigortalanma * Sigortalanmak iş i veya durumu. sigortalanmak * Sigorta bağlanı lmı şolmak. sigortalı * Sigorta edilmiş . * Güven altı na alı nmı ş , sağlama bağ lanmı ş . * Sosyal sigorta kapsamı na alı nmı şiş çi. sigortalı lı k * Sigorta olma durumu. sigortasıatmak * çı ğ ı rı ndan çı kmak, kötüleş mek. sigortası z * Sigorta edilmemiş . * Güvence altı na alı nmamı ş , sağ lama bağ lanmamı ş . * Sosyal sigorta kapsamı na alı nmamı şiş çi. sigortası zlı k * Sigortası z olma durumu. siğil * Deride, özellikle ellerde oluş an zararsı z, pürtüklü küçük ur. siğil siğil otu

* Odun yarmakta kullanı lan ağ aç veya demir kama. * Kalı nca yaprakları , çı ban ve yarayıiş letip iyileş tirmekte kullanı lan, lâbadaya benzer bir çeş it ot.

sihir sihirbaz

* Büyü, bağı . * Büyücü.

sihirbazlı k * Büyücülük. sihirlenme * Sihirlenmek iş i veya durumu. sihirlenmek * Büyülenmek. sihirli sik

* Büyülü, afsunlu, füsunkâr. * Erkeklik organı .

sikalar * Açı k tohumlardan, parklarda süs bitkisi olarak yetiş tirilen, yurdu Güney Asya olan, palmiyelere benzer ağaç ve ağ aççı klarıiçine alan bir familya. sikatif * Yükseltgenerek polimerleş meye uygun olan. * Özellikle maden birleş iklerinden oluş an, katalitik özellikler taş ı yan ve çabuk kuruması nı sağ lamak amacı yla boya, vernik ve yağ lı boyalara az miktarda katı lan madde. sikke

sikke

* Madenî para. * Madenî paralara vurulan damga. * Hayvanlarıbağ lamak için yere çakı lan demir veya ağaç kazı k.

sikke * Mevlevî derviş lerinin giydikleri yüksek ve tepesi düz keçe külâh. sikkeleme * Sikkelemek iş i veya durumu. sikkelemek * Hayvanlarısikkeye bağlamak. * Damgalatmak, mühürletmek. siklâmen

* Tavş ankulağı , buhurumeryem (Cyclamen coum). * Kı rmı zı ya çalar eflâtun renk. * Bu renkte olan.

siklememek * Değer ve önem vermemek, aldı rı şetmemek. siklon sikmek

* Atmosferde bir alçak bası nç alanıçevresinde hı zla dönen rüzgârları n oluş turduğ uş iddetli fı rtı na, kiklon. * (erkek için) Cinsel iliş kide bulunmak.

siktir et!

siktir! siktirici

* aldı rma, önem verme!. * kov, defet!. * defol!. * Bayağ ı , aş ağı lı k, adî.

siktirip gitmek * baş ı nı alı p gitmek. siktirmek -sil

* Defolup gitmek. * -sı l / -sil, -sul / -sül.

sil baş tan * "olmadı , yeniden yapalı m" anlamı nda kullanı lı r. silâh * Savunmak veya saldı rmak amacı yla kullanı lan araç. * Savunmak veya saldı rmak için kullanı lan, baş vurulan her ş ey. silâh baş ıetmek * askerlikte, verilen komut üzerine herkes görevi baş ı na geçmek. silâh baş ı na * silâh baş ıetmek için verilen komut. silâh çatmak * silâhlarıuç uca çapraz bir biçimde dayayarak durdurmak. silâh çekmek * silâhla vurmaya davranmak veya silâhla vurmak. silâh patlamak * (silâh) ateşalmak. * savaşbaş lamak. silâh silâha girmek * karş ı lı klıolarak ateşetmek. silâha davranmak * kullanmak için silâhı na el atmak. silâhaltı * Askerlik görevi. silâhaltı na almak * askerlik görevine baş latmak. silâhaltı nda bulunmak * silâhaltı nda olmak. silâhçı

* Silâh yapan veya satan kimse.

silâhendaz * Gereğ inde karaya çı karı lan, özellikle tüfeklerle donatı lmı şdeniz eri.

silâhhane silâhlama

* Silâhları n saklandı ğ ı , korunduğu yer. * Silâhlamak iş i.

silâhlamak * Silâhlandı rmak. silâhlandı rma * Silâhlandı rmak iş i. silâhlandı rmak * Silâhlıduruma getirmek. silâhlanma * Silâhlanmak iş i. * Silâhı nıveya silâhlıkuvvetlerini çoğaltma ve güçlendirme. silâhlanmak * Silâhlıduruma gelmek. silâhlı

* Silâhıolan.

silâhlıkuvvetler * Kara kuvvetleri, deniz kuvvetleri, hava kuvvetleri ve jandarma kuvvetlerinden oluş an kuruluş . silâhlı k

silâhsı z

* Tabanca, bı çak gibi silâhlarıyerleş tirmek için kullanı lmı şolan, kat kat, enli, meş in kemer. * Kı ş lada erlerin silâhları nıyerleş tirip bı raktı klarıyer. * Silâhıolmayan.

silâhsı zlandı rma * Silâhsı zlandı rmak iş i. silâhsı zlandı rmak * Silâhsı zlanması na sebep olmak, silâhsı zlanması nısağ lamak, silâhları nıbı raktı rmak. silâhsı zlanma * Genel barı şve güvenlik için silâh gücünü, silâh kuvvetlerini azaltma veya büsbütün ortadan kaldı rma. silâhsı zlanmak * Silâhlanmaktan vazgeçmek. silâhş or

* Kullanan kimse, savaş çı .

silâhş orluk * Silâhş or olma durumu. silâhtar kimse.

* Osmanlı lar döneminde padiş ah, sadrazam, vezir gibi devlet büyüklerinin silâhları na bakan ve koruyan

silâhtar ağ a * Osmanlıdöneminde görevi sarayda padiş ahıkorumak, törende padiş ahı n kı lı cı nıtaş ı mak olan kimse. silâj

* Taze bitkilerin kı yı lmı şbiçiminin bir siloda sı kı ş tı rı larak korumaya ve saklamaya alı nmasıyöntemi. sildirilme * Sildirilmek iş i. sildirilmek * Silmek iş i yapı lmak. sildirme sildirmek

* Sildirmek iş i. * Silmek iş ini yaptı rmak.

sildirtme * Sildirtmek iş i. sildirtmek * Sildirmek iş ini yaptı rmak. silecek

silgi

* Yı kandı ktan sonra kurulanmak için kullanı lı r büyük havlu, hamam havlusu. * Motorlu taş ı tlarda ön camı silmeye, temizlemeye yarayan alet. * Evlerde ayakkabı ları nıtemizlemek için kapıönlerine konulan bez, keçe gibi ş ey, paspas. * Kalem veya daktiloyla yazı lmı şveya çizilmişş eyleri silmeye yarayan, birleş iminde kauçuk olan madde. * Tebeş irle yazı lmı şş eyleri silmeye yarayan keçe, sünger veya kumaşparçaları . * Hamam takı mı , havlu.

silgiç * Silmeye yarayan alet, silecek. sili sili

silici silik

* Kilim, yünden dokunmuşyaygı . * Arı , temiz. *İ ffetli. * Silip temizleme, düzeltme, parlatma gibi iş leri yapan kimse. * Üstündeki yazıveya çizgiler silinmiş , bozulmuş , aş ı nmı şolan. * Kendini gösteremeyen, dikkati çekmeyen veya önemli ve belirli olmayan.

silikat

* Silisik asidin bazlarla birleş erek oluş turduğ u tuz; yapımalzemesi olarak kullanı lan cam, çimento, tuğ la gibi maddelerin birleş iminde bulunur. silikatlama * Silikatlamak iş i. silikatlamak * Kireç, taş , tahta gibi maddeleri sertleş tirmek üzere silikata batı rmak. silikatlaş ma * Bir maden oksidin silisle birleş erek silikat durumunu alması . silikatlaş mı ş * Silisle birleş erek silikat durumu almı ş .

silikleş me * Silikleş mek iş i. silikleş mek * Silik duruma gelmek. silikleş tirme * Silikleş tirmek iş i. silikleş tirmek * Silik duruma getirmek. siliklik

* Silik olma durumu.

silikon

* Karbon yerine silisyumun geçtiğı organik cisimlere benzer maddelerin genel adı ;ı sı ve suya karş ıdayanı klı olduğ u için yağ, plâstik, merhem gibi maddelerin yapı mı nda kullanı lı r. silikoz sililik

* Silis tozu içinde çalı ş an iş çilerin yakalandı klarıhastalı k. * Sili olma durumu, arı lı k, temizlik. *İ ffet, namus.

silindir

* Alt ve üst tabanlarıbirbirine eş it dairelerden oluş an bir nesnenin eksenini dikey olarak kesen, birbirine paralel iki yüzeyin sı nı rladı ğ ıcisim, üstüvane. * Metalleri inceltmek, kumaş larıparlatmak, kâğı t üzerine baskıyapmak gibi iş ler için sanayide kullanı lan merdane. * Motorlu taş ı tları n motorunda pistona güçlü bir itişsağ lamak için gaz karı ş ı mı nı n yandı ğ ıveya patladı ğ ıyer. * Özellikle yol yapı mı nda toprağı sı kı ş tı rarak düzleş tirmek için kullanı lan genellikle motorlu araç. silindir gibi ezmek * bir kimseyi her yönüyle güçsüz duruma getirmek. silindir kalı plama * Plâka ve naylon benzeri ince levhaları n silindir arası ndan geçirilerek üretilmeleri yöntemi. silindir ş apka * Resmî törenlerde sivillerin giydiği, silindir biçiminde siyah ş apka. silindir yağı * Yüksek viskoziteli ve parlama noktasıyüksek olan; buhar makinelerinin valf ve silindirlerini yağlamak amacı yla kullanı lan bir yağ lama yağ ı . silindiraj silindirik

* Bir ş eyin üzerinden silindir geçirme. * Silindirle ilgili, silindir biçiminde.

silindirli * Herhangi bir sayı da silindiri olan. silindirsel * Silindirle ilgili. * Silindir biçiminde olan, silindirik. silindirsel yüzey

* Doğrultman adı verilen düzlem bir eğriye dayanarak ve durağ an bir doğruya paralel olarak yer değiş tiren bir ana doğrunun çizdiğ i yüzey. silinip gitmek * bir ş ey birdenbire yok olmak veya unutulmak. siliniş * Silinmek iş i veya biçimi. silinme silinmek

silinti

* Silinmek iş i. * Silmek iş ine konu olmak. * Kendini silmek. * Birden yok olmak, gözden kaybolmak. * Bir yazı nı n silinmişolduğ unu gösteren iz.

silip süpürmek * evi, ortalı ğıtemizlemek. * ne var ne yoksa hepsini yemek. * ne var ne yok hepsini alı p götürmek veya yok etmek. silis silisçil

* Kum, çakmak taş ı , kuvars gibi silisyumun oksijenli birleş imlerine verilen ad. * Silisli yerde yetiş en (bitki).

silisik asit * Silikatları n asitlerle birleş mesiyle elde edilen zayı f bir asit. silisiz * Silisi olmayan, iffetsiz. silisizlik silisli silisseven

* Silisiz olma durumu, iffetsizlik. * Yapı sı nda veya birleş iminde silis bulunan. * Silisli toprakları seven bitki.

silisyum * Atom sayı sı14, atom ağı rlı ğı28,09, yoğunluğ u 2,34 olan, 1420 C de eriyen, endüstride genişölçüde kullanı lan ve doğada oksijenden sonra en bol bulunan element. Kı saltmasıSi. siliş * Silmek iş i veya biçimi. silkeleme

* Silkelemek iş i.

silkelemek * Üstündeki ş eyleri düş ürmek, kaydı rmak için bir ş eyi üst üste, birden silkmek. * Kuvvetle sarsmak. * Sarsmak, etkilemek. * Yük olan, yük sayı lan birinin geçim ve sorumluluğunu üstünden atmak.

silkelenme * Silkelenmek iş i. silkelenmek * Silkelemek iş ine konu olmak. * Anî bir hareket yaparak vücudu sarsı lmak, silkinmek. silkeleyiş * Silkelemek iş i veya biçimi. silki * Uykuda sı çrama. silkindirme * Silkindirmek iş i veya durumu. silkindirmek * Silkinmesini sağlamak. silkinip sı yrı lmak * kendine gelip kurtulmak. silkiniş * Silkinmek iş i veya biçimi. silkinme

* Silkinmek iş i.

silkinmek * Üstünü silkmek. * Anî bir hareketle, korkuyla vücudu sarsı lmak, silkelenmek. * Bir ş eyi üstünden atmak, ondan kurtulmak. silkinti

* Ürkerek sı çramak. * Bitkilerde çiçek düş ürme durumu.

silkip atmak * her türlü ilgisini kesmek. silkme

silkmek

silktirme

* Silkmek iş i. *İ ri doğranmı şkabak, patlı can gibi sebzelerle yapı lan et yemeği. * (halterde) Ayaklarıaçarak, halteri başüstüne kaldı rma biçimi. * Üstündeki ş eyleri düş ürmek veya temizlemek için bir ş eyi kuvvetle sallamak veya sarsmak. * Anî bir hareketle sarsmak. * Silktirmek iş i veya durumu.

silktirmek * Silkmek iş ini yaptı rmak. sille

* Açı k elin iç yüzüyle vurulan tokat.

sille tokat * Döve döve. silme

* Silmek iş i. * Duvar veya tavan gibi yerlerde yapı lan kabartma kenar. * Ağzı na kadar dolu, sı vama, lebalep. * Baş tan aş ağ ı , tam (olarak), tamamen. silme kalı bı *İ nce madenî plâka üzerine oyulan ve taşyüzeyinde silme iş lemini ayarlamaya yarayan alet. silme makinesi * Profil, kaval çubuk gibi maddelerin silme iş leminde kullanı llan makine. silme tahtası * Ölçeğ e tepeleme doldurulan tahı lı n doruğ unu almakta kullanı lan tahta. silmece * Ağzı na kadar dolacak biçimde. silmeci silmek

silo

* Silme iş ini yapan usta. * Bir ş eyin ı slaklı ğı nıgidererek kuru duruma getirmek. * Üzerine genellikle bir bez sürterek tozları nı , kirlerini almak veya parlatmak. * (bir yazı yıveya çizgiyi) Kazı yarak veya sürterek yok etmek. * Tahta malzemeyi makineyle düzgün ve pürüzsüz hâle getirmek. * Üzerini çizerek atmak, yok etmek. * Üstünlük göstererek, o alanda üstün olanlarıikinci plana atmak. * Ortadan kaldı rmak, yok etmek veya gidermek. * Tahı l, yumru, kök gibi ürünlerin korunduğu, saklandı ğ ıveya depolandı ğı , genellikle silindir biçiminde

ambar. silolama

* Silolamak iş i.

silolamak * Tarı m ürünlerini siloya koyup yı ğ mak veya saklamak. silsile

* Birbirine bağlı , birbiriyle ilgili ş eylerin oluş turduğ u dizi, sı ra. * Bilinen en eski atalardan yaş ayan torunlara kadar aile sı rası .

silsilename * Bir kimsenin silsilesini gösteren çizelge. siluet * Bir ş eyin yalnı z kenar çizgı leriyle tek renk olarak beliren görüntüsü, gölge. silüryen sim

sim sima

* Birinci çağ ı n ikinci dönemi ve bu dönemde oluş an (yer katmanları ). * Gümüş . * Genellikle iş lemelerde kullanı lan, gümü şgörünüş ünde ve parlaklı ğı nda olan iplik vb. * Gümüşgibi parlayan. *İ ş aret. * Yüz, çehre.

* Kimse, insan, tip. simetri *İ ki veya daha çok ş ey arası nda konum, biçim ve belirli bir eksene göre ölçü uygunluğ u, bakı ş ı m. * Eksen olarak alı nan bir doğ rudan, benzer noktaları karş ı lı klıolarak aynıuzaklı kta bulunan iki benzer parçanı n birbirine göre olan durumu, bakı ş ı m, tenazur. simetrik

* Simetrisi olan, bakı ş ı mlısimetrik, mütenazı r.

simetrili * Simetrisi olan, bakı ş ı mlı , simetrik. simetrisiz * Simetrisi olmayan, bakı ş ı msı z, asimetrik. simetrisizlik * Bakı ş ı msı z olma durumu, bakı ş ı msı zlı k. simge

* Sembol.

simgeci * Sembolist. simgecilik * Sembolizm. simgeleme * Simgelemek durumu. simgelemek * Sembol durumuna getirmek. simgeleş me * Simgeleş mek iş i veya durumu. simgeleş mek * Simge durumuna gelmek. simgesel

* Sembolik.

simgesel mantı k * Sembolik kalı plara verdiği önemli yerden dolayıçağ daşmantı ğ a verilen ad. simit * Halka biçiminde, genellikle üzerine susam konmuşçörek. * Denizde kullanı lan halka biçiminde cankurtaran. *İ nce bulgur, düğürcük. simitçi

* Simit yapan veya satan kimse.

simitçilik * Simit yapma veya satma iş i. simpozyum * Bkz. Sempozyum. simsar

* Komisyoncu.

simsariye

* Komisyon.

simsarlı k * Komisyonculuk. simsiyah

* Çok kara, her yanıkara, kapkara.

simültane * Aynıanda olan, eşzamanlı . simya simyacı sin

* Alş imi. * Alş imist. * Ölü gömülen yer, gömüt, mezar, kabir, metfen, makber.

sin * Yaş anı lmı şolan süre, yaş . sinagog sinagrit sinameki

* Yahudi tapı nağı , havra. * Bkz. sinarit. * Baklagillerden, sı cak bölgelerde yetiş en, birçok türü bulunan bir bitki (Cassia). * Bu bitkinin meyvesi. * Bu bitkinin bazıtürlerinden elde edilen, hekimlikte iç sürdürücü olarak kullanı lan madde. * Mı zmı z, sevimsiz, baş kaları yla iliş ki kurmayan kimse.

sinameki gibi * mı zmı z, sevimsiz, kimseyle iliş ki kurmayan (kimse). sinara sinarit

* Büyük zoka. *İ zmaritgillerden, Akdeniz'de yaş ayan, pullu, eti beğenilen bir balı k (Dentex vulgaris).

sincabî * Kahverengi ile kurş un rengi arası nda olan (renk). sincap

* Sincapgillerden, ağ açlarda yaş ayan, daha çok yemiş le beslenen, çok tüylü, uzun kuyruklu, ince gövdeli bir hayvan, değin (Sciurus vulgaris). sincapgiller * Kemirgen memeli hayvanlarıiçine alan, genişbir familya. sindirilme * Sindirilmek iş i. sindirilmek * Sindirmek iş ine konu olmak.

sindirim

* Besinlerin çeş itli enzimlerle eritilerek, parçalanarak ince bağ ı rsakta emilebilir, kana karı ş abilir duruma gelmesi için uğ radı klarıfiziksel ve kimyasal değ iş ikliklerin bütünü, hazı m. sindirim aygı tı * Organizmada besin maddelerinin sindirilip emilmelerini ve geri kalan yararsı z maddelerin dı ş arıatı lmaları nı sağ layan organları n bütünü. sindirim bilimci * Sindirim sistemi hastalı kları hekimi, gastroenterolog. sindirim bilimi * Tı bbı n sindirim organlarıhastalı kları nıinceleyen dalı , gastroenteroloji. sindirim organları * Sindirim aygı tı içinde yer alan organları n bütünü. sindirim sistemi * Bkz. sindirim aygı tı . sindiriş sindirme

* Sindirmek iş i veya biçimi. * Sindirmek iş i.

sindirmek * Sinmesini sağlamak veya sinmesine sebep olmak. * (yenilen besin maddesini) Sindirim sisteminde gereken değiş ikliklere uğratarak kana karı ş abilir bir duruma getirmek, hazmetmek. * Kendine mal etmek. sine

sinek

* Göğüs. * Gönül, yürek. * Bağ ı r, iç. * Çift kanatlı lardan, birtakı m uçucu böceklerin genel adı . *İ skambil kâğ ı tları nı n siyah renkte yoncayıandı ranı , ispati.

sinek ağ ı rlı k * Boksta 48 kg dan 51 kg a kadar olan ağ ı rlı k, sinek sı klet. sinek avlamak * iş i veya müş terisi olmayı p boşoturanlar için ş aka yollu söylenir. sinek bar

* Atı ş tı rma yeri, atı ş tı rmak.

sinek kuş u * Serçegillerden, küçük, güzel bir kuştürü (Trochilus). sinek mantarı * Bir mantar türü. sinek sı klet * Bkz. Sinek ağ ı rlı k. sinek ufak (veya küçük), ama mide bulandı rı r * önemsiz, küçük gibi görünen bir ş eyin kötü ve olumsuz bir izlenim yarattı ğı nıanlatı r.

sinekçil

* Serçegillerden, sinekle beslenen, Amerika'nı n sı cak bölgelerinde yaş ayan bir kuş(Muscicapa).

sinekkapan * Droseragillerden, Kuzey Karolina bataklı kları nda yetiş en, yaprakları na konan sinekleri, böcekleri sı kı p emen bir bitki (Dionaea muscicapa). * Böcekleri, özellikle sinekleri yakalayarak beslenen küçük ötücü kuş lara verilen ad. sinekkapangiller * Sı cak ve ı lı man bölgelerde, özellikle bataklı klarda böcekle beslenen bitkileri içine alan bir bitki familyası . * Omurgalıhayvanlardan çeş itli ötücü kuş larıiçine alan bir kuşfamilyası . sinekkaydı * (tı raşiçin) Özenle yapı lmı ş . sineklenme * Sineklenmek iş i. sineklenmek * Sineğ i çoğalmak, sinekli duruma gelmek. * Sineklerini kovmak. sinekler * Birçok sinek türünü içine alan çift kanatlı lar familyası . sineklik

* Sinekleri kovmaya yarayan ucu püsküllü değnek. * Sineklerin yapı ş masıiçin üzerine yapı ş kan madde sürülmüşkâğı t. * Ucu yassı ve genişplâstik, tel vb. den sinek öldürmek için kullanı lan saplıaraç. * Özellikle kara sineklerin girmesini önlemek için dükkân kapı sı na takı lan ş erit, boncuk dizisi gibi ş eylerden yapı lmı şeğreti perde. * Sinekleri çok olan yer. sinekoloji * Hayvan ve bitki toplulukları nı n ekolojisi. sinekromi * Filmlerin renklendirilmesi ile ilgili sinema kolu. sineksavar * Sinekleri savı p öldürmekte kullanı lan ve ilâç püskürten sprey. sinekten yağçı karmak * olmayacak ş eylerden yararlanmaya çalı ş mak. sinekyutan * Sinekçil. sinema

* Herhangi bir hareketi düzenli aralı klarla parçalara bölerek bunları n resimlerini belirleme ve sonra bunları gösterici yardı mı yla karanlı k bir yerde, bir ekran üzerinde yansı tarak hareketi yeniden oluş turma iş i. * Film göstermeye yarayan özel bir makineyle görüntülerin beyaz perdeye yansı tı ldı ğ ısalon veya yapı . * Güzel sanatları n dalıolarak, yansı tı lmaya uygun olan filmleri gerçekleş tirme ve yaratma sanatı . sinema endüstrisi * Film yapı mı nı , dağ ı tı mı nı gerçekleş tiren, sinema araçları nıüreten endüstri. sinema perdesi * Film görüntüsünün yansı tı ldı ğ ıbez veya plâstik maddeden yapı lmı şbeyaz satı h. sinema salonu * Film gösterimi için seyircilere ayrı lan genişsalon.

sinema sanatçı sı * Sinema yapı mı nda emeği geçen sanatçı . sinema sanayii * Bkz. sinema endüstrisi. sinema tekniğ i * Bir sinema filmini yaratmada kullanı lan teknik araçlarla ilgili yöntem. sinemacı * Sinemanı n çeş itli kolları ndan birinde çalı ş an kimse filmci. * Film yapı mcı sıveya yönetmeni, filmci. * Sinema iş leten kimse. sinemacı lı k * Sinema filmlerinin gerçekleş tirilmesi için gerekli araç ve gereçleri yapmak, film çevirmek, bunları n sürüm ve dağ ı tı mı nısağlamak amacı yla yapı lan çalı ş maları n tümü, filmcilik. * Bu çalı ş malarıyapanları n iş i. * Sinema çalı ş maları yla ilgili konular. sinemalaş tı rmak * Sinema durumuna getirmek. sinemasever * Sinemayıseven, sinema sanatı , kültürü ve çalı ş maları yla ilgilenen kimse. sinemaskop * Genişbir sahnenin 55 mm'lik film üzerindeki görüntüye sı ğ dı rı lması ndan sonra göstericiye takı lan, ikinci bir merceğe sı kı ş tı rı lmı şgörüntüyü, ası l büyüklüğüne çevirmesi temeline dayanan genişperde ve üç boyutlu sinema tekniği. sinematek * Sinema filmlerinin sanat, eğitim ve genellikle kültür amaçları göz önünde tutularak toplandı ğ ı , korunduğu yer veya kurum. sinematograf * Görüntüleri film üzerine kaydetmeye yarayan araç. sinerama

* Mercekleri 27 mm aralı klıüç ayrıalı cı nı n yan yana birleş tirilip eş lemeli olarak çalı ş tı rı lması yla ortaya çı kan bir genişperde ve üç boyutlu sinema tekniği. sinerji

* Görevdeş lik.

sineroman * Sinema için kaleme alı nan roman. sinestezi

* Duyum ikiliği.

sineye çekmek * kötü bir davranı ş , söz veya olaya ister istemez katlanmak. singin

* Utangaç, sı kı lgan.

sini * Üzerinde yemek de yenilebilen yuvarlak, bakı r veya pirinçten büyük tepsi. sinik

* Sinmiş , yı lmı ş , pusmuş . sinik * Bkz. kinik. sinir

* Duyu ve hareket uyarı ları nıbeyinden organlara, organlardan beyne ileten beyazı msıteller ve bu tellerin oluş turduğu demet. * Kas kiriş i ve zarı . * Rahatsı z edici, hastalı k derecesine varan özellik. * Herhangi bir ş ey, bir olay karş ı sı nda tepki gösterme duyarlı ğ ıve kiş inin ruhî niteliği. * Hoş a gitmeyen, can sı kan. sinir argı nlı ğı * Beden ve ruhî görevlerde gevş eme ve bitkinlik biçiminde beliren bir sinirce, nevrasteni. sinir bilimi * Sinir sistemini inceleyen tı p dalı , nöroloji. sinir buhranı * Sinir sisteminde görülen bozukluğun yarattı ğı sı kı ntıveya hastalı k. sinir doku * Beyni ve sinirleri oluş turan ve nöron denilen hücrelerle örülmüşbulunan doku. sinir harbi * Söz veya davranı ş larla birbirini sinirlendirme. sinir hastalı ğ ı * Sinir sistemiyle ilgili hastalı kları n genel adı . sinir hastası * Sinir hastalı ğı na tutulmuşolan, nevropat. sinir ilâcı * Sinir sistemiyle ilgili bir hastalı ğ ıtedavi etmek için kullanı lan yatı ş tı rı cı ilâç. sinir kanatlı lar * Saydam olan kanatlarıağbiçiminde damarlarla örülü, dört kanatlı böcekler takı mı . sinir kesilmek * çok sinirlenmek. olmak sinirlenmek, öfkelenmek. sinir küpü * Çok sinirli olma durumu. sinir otları *İ ki çenekli, çiçekli bitkiler takı mı . sinir otu

* Sinir otugillerden, çiçekleri tek bir sapı n ucunda baş ak durumunda, birçok yabanî türü bulunan ve hekimlikte kullanı lan bir bitki (Plantago). sinir otugiller * Sinir otları ndan, iki çenekli, bitiş ik taç yapraklıbitkiler familyası . sinir savaş ı * Sinir sisteminde oluş an zayı flı k ve buhran. sinir sistemi * Yüksek yapı lıorganizmalarda, organizmanı n yaş adı ğ ıortama uyması nı , çeş itli organları n işbirliği durumunda çalı ş ması nısağlayan, sinir hücreleri, sinirler ve sinir merkezinden oluş an sistem.

sinir törpüsü * Sinirleri, ruhî durumu zayı flatan, yı pratan ş ey. sinirce

* Genellikle bunalı m ve beden görevleri üzerinde yakı nmalarla beliren, kiş iliğ in ve uyumun bütününü etkilemeyen, ruhî kaynaklısinir hastalı ğı , nevroz. siniri oynamak * öfkelenmek, sinirlenmek. siniri tutmak * birdenbire sinirlenmek veya davranı ş ları nıdenetleyememek. sinirine dokunmak) * hoş una gitmemek, sinirlendirmek. sinirleme

* Sinirlenmek iş i.

sinirlemek * Etin içindeki kas kiriş lerini ve kalı n zarlarıayı klamak. * Savaş larda, hasmı n altı ndaki Atı n art ayak kiriş lerini kı lı çla kesmek. * Sindirmek, hazmetmek. sinirlendirici * Sinirlenmeye yol açı cı . sinirlendirme * Sinirlendirmek iş i. sinirlendirmek * Sinirlenmesine sebep olmak. sinirleniş * Sinirlenmek iş i veya biçimi. sinirlenme * Sinirlenmek iş i. sinirlenmek * Duygu ve davranı ş ları nıdenetleyemeyecek duruma gelmek, öfkelenmek, köpürmek, feveran etmek. sinirleri alt üst olmak * sinirleri bozulmak, sinirlenip ne yapacağı nış aş ı rmak. sinirleri ayakta olmak * çok sinirlenmişveya öfkelenmişbulunmak. sinirleri boş anmak * sinirlenip kendini tutamayarak gülmek, ağlamak veya bağ ı rmak. sinirleri bozulmak * çok sinirlenmek, ne yapı p edeceğini bilmeden ş aş kı n, karmaş ı k bir duruma düş mek. sinirleri gergin olmak * sinirlendirici yeni bir olay çı karsa hemen tepki gösterecek durumda olmak. sinirleri gerilmek * sinirlenmeye hazı r bir durumda bulunmak. sinirleri gevş emek (veya yatı ş mak)

* sinirliyken ferahlamak, sakinleş mek. sinirleri kuvvetli * Kolayca, çabuk heyecanlanmayan veya sinirlenmeyen. sinirleri zayı f * Kolayca, çabuk heyecanlanan veya sinirlenen. sinirlerine hâkim olmak * davranı ş ları nı ve kendini denetleyebilmek, soğ ukkanlıolmak. sinirlerini bozmak * kı zdı rmak, sinirlendirmek. sinirli *İ çinde sinir bulunan. * Kolayca ve çabuk sinirlenen, asabî. sinirlilik * Sinirli olma durumu veya sinirli bir biçimde davranma, asabiyet. sinirsel sinirsiz

sinirsizlik siniş

* Sinirle ilgili, sinir bakı mı ndan, asabi. * Siniri olmayan. * Kolayca sinirlenmeyen, sakin, sinirli karş ı tı . * Sinirsiz olma durumu. * Sinmek iş i veya biçimi.

sinizm * Bkz. Kinizm. sinle sinlik sinme

* Mezarlı k. * Mezarlı k, kabristan, gömütlük. * Sinmek iş i.

sinmek * Kendini göstermemek için büzülmek, saklanmak, pusmak. * Korku, yı lgı nlı k gibi sebeplerle konuş mamak, hareket etmemek veya tepki göstermemek. * Hiç çı kmayacak veya güç çı kacak biçimde iş lemek, nüfuz etmek. * Huy, alı ş kanlı k vb. iyice yerleş mek. Sinolog Sinoloji

* Sinoloji bilgini. * Konu olarak Çin ile ilgili bilgileri (dil, uygarlı k, tarih) ele alan filoloji.

sinonim * Eşanlamlı , anlamdaş , müteradif. sinsi

* Kötülük yaparken gizli ve kurnaz olan. * Gizlilik ve kurnazlı k belirten. * Gizlice baş layan, yavaşgeliş en ve ağ ı r sonuçlar doğurabilen (hastalı k vb.). sinsice

* Gizlice, belli etmeden, el altı ndan yapı lan.

sinsileş me * Sinsileş mek iş i. sinsileş mek * Sinsi duruma gelmek. sinsilik sinsin sintigrafi yöntemi. sintine

* Sinsi olma durumu veya sinsice davranı ş . * Geceleyin, ateşçevresinde, genç erkeklerin davul, zurna eş liğ inde oynadı klarıbir halk oyunu. * Gama ı ş ı nları yayan radyoaktif bir izotopun organizma içindeki yolunu izlemek temeline dayanan teş his

* Geminin içinde en alt bölüm.

sinüs * Organları n veya dokuları n arası nda bulunan boş luklar. * Trigonometrik bir çember üzerine taş ı nmı şbir yayı n ucunun ve bu yaya karş ı lı k olan merkez açı sı nı n ordinatı . Kı saltmasısin. sinüzit

* Ateş , başağ rı sı , burun tı kanı klı ğı ve akı ntı sıile beliren yüz sinüslerinin iltihaplanması .

sinüzoidal * Sinüzoit ile ilgili olan. sinüzoit

* Bir çemberin, sı fı r dereceden 360 dereceye kadar olan yayları nı n sinüslerinin değ iş melerini grafik ile gösteren devirli düzlem eğri. sinyal

* Bir ş ey bildirmek için verilen iş aret. * Telefonda, hat bağlantı sı nı n olduğ unu, numaraları çevirmeye baş lanabileceğini haber veren ses.

sinyal lâmbası * Genellikle motorlu taş ı tlarda, taş ı tı n hangi yöne döneceğini gösteren lâmba. sinyal müziğ i * Radyo ve televizyonda aynıprogramı n baş ı nda çalı nan müzik. sinyal vermek * bir ş eyi iş aretle bildirmek. sinyalizasyon * (demir yolu, kara yolu ve limanlarda) Trafiği düzenleyen ı ş ı klısistem. sinyor sipahi

*İ talyanca "bay" karş ı lı ğ ı nda kullanı lan bir unvan. * Osmanlı larda tı mar sahibi bir sı nı f atlıasker.

sipahilik sipariş

* Sipahi olma durumu veya sipahinin görevi. * Bir ş eyin yapı lması nı , gönderilmesini, getirilmesini isteme, ı smarlama. * Yapı lmasıı smarlanan ş ey. * Birinin kendi maaş ı ndan kesilerek baş kası na gönderdiği, ödediği aylı k para.

siparişalmak * bir ş eyin yapı lmasıveya gönderilmesi kendisine ı smarlanmak. siparişetmek * bir ş eyin yapı lması nıveya bir ş eyin gönderilmesini istemek, ı smarlamak. siparişvermek * bir ş eyin yapı lması nı , getirilmesini veya gönderilmesini birine ı smarlamak. sipariş çi * Siparişveren (kimse). sipastik

siper

siperlik. hendek.

* Özürlü. * Özürlü veya sakat kimse. * Korunulacak, arkası na, altı na veya içine girerek saklanı lacak yer. * Yağmur, güneşve rüzgârı n etkilemediği gizli, kuytu yer, dulda. * Güneşve yağmurun etkisinden korunmak amacı yla ş apka ve kasket gibi ş eylerin önüne yapı lan çı kı ntı , * Askerlerin gidişgeliş inde veya savaş ta karş ıtarafa hedef olmadan ateşedebilmesi için kazı lmı şüstü açı k * Kuytu, korunabilen.

siper almak * bir ş eyi siper olarak kullanarak gizlenmek. siper etmek * kendini veya bir ş eyi korumak amacı yla bir baş ka ş eyi siper olarak kullanmak. * bir ş ey veya bir kimse için kendini tehlikeye atmak. sipere yatmak * siper içine saklanmak, gizlenmek. siperisaika * Yı ldı rı msavar, yı ldı rı mkı ran, yı ldı rı mlı k, paratoner. siperlenme * Siperlenmek iş i. siperlenmek * Korunmak, saklanmak amacı yla bir yeri, bir ş eyi kendine siper etmek veya siper altı na, arkası na veya içine girmek. siperli * Siperi olan. siperlik

* Güneşve yağmurun etkisinden korumak amacı yla ş apka, kapı , lâmba gibi ş eylere yapı lan koruyucu engel, siper, güneş lik. * Siper olma özelliğ i bulunan yer.

sipolin sipsi

* Katmanları nda iç içe daireler bulunan billurlu bir kalker türü. * Ağaç dalları ndan yapı lan düdük. * Gemici düdüğü. * Zurnanı n dudaklara gelen kamı şbölümü.

sipsipullah * Yüzü uzun, kafasısivrice kimse. sipsivri

* Çok sivri.

sipsivri kalmak * herkesin çekilmesiyle yalnı z kalmak veya ortada kalmak. sirayet

* (hastalı k) Geçme, bulaş ma. * Yayı lma, dağı lma.

sirayet etmek * (hastalı k) geçmek, bulaş mak. * yayı lmak, dağ ı lmak. siren sirer sirk

* Taş ı tlarda bulunan, tiz ses çı karan alet, canavar düdüğü. * Deniz kı zı ; üst tarafıkı z, alt tarafıbalı k olduğuna inanı lan deniz kı zı . * Eğ itilmişhayvanları n ve cambazları n akrobasi hareketleri yaptı klarıgenellikle kapalı yer.

sirkat * Çalma, hı rsı zlı k. sirke sirke

* Bit, tahta kurusu gibi asalak böceklerin yumurtası . * Salatalara, yemeklere ekş ilik vermek için kullanı lan ekş imişüzüm suyu. * Birtakı m kimyasal yöntemlerle hazı rlanmı şbirleş iklerin ortak adı .

sirke ruhu * Asetik aside verilen ad. sirke sineği * Eklem bacaklı lardan, kı sa duyargalıbir sinek (Drosophila). sirkeci * Sirke yapan veya satan kimse. sirkecilik

* Sirke yapma veya satma iş i.

sirkelenme * Sirkelenmek iş i. sirkelenmek * Birçok sirke türemek. *İ çine sirke konmak.

sirkeleş me * Sirkeleş mek iş i. sirkeleş mek * Sirke durumuna gelmek, ekş imek. sirkeli

sirkelik

sirken

* Üzerinde veya içinde sirke oluş muşolan. *İ çinde sirke bulunan, içine sirke konmuşolan. * Sirke yapmaya yarar. * Sirke kabı . * Yabanî ı spanak (Chenopodium album).

sirkengebin * Sirkeli bal ş erbeti. sirkülâsyon * Dolanı m, dolanı ş , tedavül. sirküler

sirmo siroko

* Genelge, tamim. * Özel olarak toplantı lar için yapı lan yazı lıçağrı lara duyurum. * Doğu Anadolu'da yetiş en bir yabanî soğ an türü (Allium atrovilaceum, Allium vineale). * Akdeniz havzası nda görülen çok sı cak bir rüzgâr.

siroz * Karaciğ erin irileş mesi veya körelmesi ile belirlenen bir hastalı k. sirozlu sirrus sirtaki

* Siroza tutulmuşolan. * Saçak bulut. * Bir çeş it dans.

sirto * Türk müziğinde bir oyun havası . * Bir tür halk oyunu. sis * Atmosferin alt tabakaları ndaki küçük su veya buhar tanelerinden oluş an bulutları n çok alçalarak yeryüzüne kadar inmesiyle oluş an duman. sis bombası * Sis oluş turmak için kullanı lan bomba. sis farı

* Otomobillerde sisli havalarda görüşmesafesini açan lâmba.

sis lâmbası * Sisli havalarda trafiği kolaylaş tı rmak için kullanı lan, sarıı ş ı k veren bir lâmba.

sis perdesi * Ordunun hareketlerini düş mandan saklamak için istenilen bir yerde oluş turulan perde görünümünde sis. * Herhangi bir olayı n gizli ve karanlı k olduğ unu belirtmek için kullanı lı r. sislendirme * Sislendirmek iş i. sislendirmek * Sislenmesine sebep olmak, sisli duruma getirmek. sislenme

* Sislenmek iş i.

sislenmek * Sisle kaplanmak, sise bürünmek, bulanmak. sisli sismik

* Üzerine sis inmişolan, sislenmiş , bulanı k. * Depremle ilgili.

sismograf * Depremyazar. * En ince ayrı ntı ları bilen, her hareketi gözleyip değ erlendiren (kimse). sismolog

* Deprem bilimi uzmanı .

sismoloji * Deprem bilimi. sistem

* Bkz. Dizge. * Düzen. * Bir sonuç elde etmeye yarayan yöntemler düzeni. * Yol, yöntem. * Bir aracıoluş turan düzen, düzenek, tertibat. * Model, tip.

sistematik * Dizgeli, sistemli. sistemcilik * Toplum biliminde etkileş im alanları nıçeş itli sistemlere ayı ran bilim yöntemi. sistemik

* Sayı sal ve ekonomik konulara belli sistemler çerçevesinde bakan.

sistemleş me * Sistemleş mek iş i. sistemleş mek * Sistemli duruma gelmek. * Sistem durumuna gelmek. sistemleş tirme * Sistemleş tirmek iş i. sistemleş tirmek * Sistemli duruma getirmek.

* Sistem durumuna getirmek. sistemli * Düzenli. * Belli ilkelere, kurallara uyan, dizgeli, sistematik. sistemsiz * Düzensiz. * Belirli kural ve ilkelere uymayan, dizgesiz. sistemsizlik * Sistemsiz olma durumu. sistire sistireci

* Bir tahtanı n üzerindeki ufak pürüzleri giderip onu dümdüz bir duruma getirmeye yarayan ince çelik lâma. * Sistre yapan kimse.

sistireleme * Sistirelemek iş i. sistirelemek * Düzgün bir yüzey elde etmek için ağaç vb.ş eyleri sistireden geçirmek. sistit sistol sit kalı ntı .

* Genellikle bakterilerin sebep olduğu sidik torbasıiltihabı . * Kalp kası nı n kası lma devresi. * Tarih öncesinden günümüze kadar değiş ik çağları n ve uygarlı kları n kültür değerlerini temsil eden eser veya

sit alanı * Sit bütünlüğ ünü veya onun bir parçası nıüzerinde bulunduran yer. sitayiş * Övme veya övgü. sitayiş kâr site

* Övücü, öven. * Daha çok belli meslek adamlarıiçin yapı lmı şveya belli amaçlarla kurulmuşkonutlar topluluğ u. *İ lk Çağ da kendi yasaları yla yönetilen bir veya birkaç kentten oluş an devlet. * Kent, ş ehir.

sitem

* Bir kimseye, yaptı ğ ıbir hareketin veya söylediğ i sözün üzüntü, alı nganlı k, kı rgı nlı k gibi duygular uyandı rdı ğ ı nıöfkelenmeden belirtme. sitem etmek * bir kimseye üzüldüğünü, kı rı ldı ğ ı nıöfkelenmeden belirtmek. sitemkâr sitemli

* Sitem edici, sitem eden. * Sitem taş ı yan.

sitil sitoloji

* Büyük bakraç, su kovası . * Genel biyolojinin hücre bölümü, hücre bilimi.

sitoplâzma * Çekirdek dı ş ta kalmak üzere protoplâzma yı ğı nı . sitrik asit

* Birçok meyve ve sebzede serbest durumda veya potasyum, kalsiyum tuzu olarak bulunan, hafifçe mayalanmı şlimon suyunun kaynar durumdaki kalsiyum karbonatla iş lenmesinden elde edilen asit, limon asidi. sitteisevir * Nisan ayı nda çı kan ve ortalama altıgün süren fı rtı na. sitteisevir her saati bir devir * bu fı rtı na günlerinde hava her saat değ iş ikliğ e uğ rar. sitteisevir kapı yıçevirir * bu fı rtı na günlerinde dı ş arıçı kmamayıöğ ütlüyen bir söz. sittinsene * Altmı şyı l, sonu gelmeyecek kadar uzun zaman ömür boyu. sivil

* Askerî olmayan. * Asker sı nı fı ndan olmayan (kimse). * Özel bir biçimde olmayan, üniforma olmayan (giysi). * Üniforma veya özel giysi giymemişolan (kimse). * Sivil polis. * Çı plak, çı rçı plak.

sivil idare * Bkz. sivil yönetim. sivil polis * Özellikle üniforması z güvenlik görevlisi, sivil. sivil savunma * Barı ş ta doğal afetlere karş ı , savaş ta sı cak çatı ş ma içinde sivil halkıkorumaya yönelik önlemler bütünü. sivil yönetim * Askerî açı dan bağı mlıolmayan yönetim biçimi. sivilce sivilceli

*İ çinde irin bulunan küçük deri kabarcı ğ ı , en küçük çı ban. * Sivilceleri olan (kimse).

sivilleş me * Sivilleş mek iş i veya durumu. sivilleş mek * Sivil duruma gelmek. sivilleş tirme * Sivilleş tirmek iş i veya durumu. sivilleş tirmek * Sivil duruma getirmek.

sivillik siviş mek sivri

* Sivil olma durumu. * Bkz. Sı vı ş mak. * Ucu keskin ve batı cıolan. * Ucuna doğru gittikçe incelen. * Genel tutumun veya geleneklerin dı ş ı nda kalan, göze batı cıözelliğ i olan, aş ı rı . * Bkz. palamut.

sivri akı llı * Acayip düş ünceleri olan ve kimsenin aklı nıbeğenmeyen (kimse). sivri biber * Uzunca ve ince yeş il biber. sivri fare

* Kurt, fare gibi hayvanları yiyen ve bu bakı mdan tarı ma yararlısayı lan küçük bir memeli (Sorex araneus).

sivriç * Kaya çatlakları arası na sokulup üzerine balyozla vurulan, ucu sivri, yaklaş ı k bir metre boyunda çelik çubuk. sivrikuyruk * 3-12 mm uzunluğunda, insanları n, özellikle çocukları n bağı rsakları nda yaş ayan küçük bir solucan, oksiyür. sivrileş me * Sivrileş mek iş i. sivrileş mek * Sivri duruma gelmek. sivrileş tirme * Sivrileş tirmek iş i. sivrileş tirmek * Sivri duruma getirmek. sivrilik sivriliş

* Sivri olma durumu. * Sivrilmek iş i veya biçimi.

sivrilme * Sivrilmek iş i. sivrilmek

sivriltme

* Sivri duruma gelmek, sivrileş mek. * Baş kaları nıgeride bı rakı p yükselmek veya ün kazanmak. * Sivriltmek iş i.

sivriltmek * Sivri duruma getirmek. sivrisinek

* Çift kanatlı lardan, insan ve memeli hayvanları n kanı yla beslenen, birçok türü bulunan ve bir türü sı tma mikrobu aş ı layan, sulak, bataklı k yerlerde çok üreyen ve bulaş ı cıhastalı klarıyayan uçucu böcek (Culexpipiens).

siya siya siya

* Kürekleri tersine kullanarak sandalıgeriye yürütme. * Geri geri. * Yavaşyavaş .

siya siya gitmek * geri geri gitmek. siyah

* Kara (II). * Koyu renkte olan. * (baskı da) Baş ka harflerden daha koyu görünen harf türü.

siyah beyaz * Yalnı z siyah çizgilerle kâğı dı n beyazlı ğı ndan oluş an resim veya bu iki rengi verecek gibi hazı rlanmı şkliş e tekniği. * Tek renk temeline dayanan, siyahtan beyaza kadar çeş itli yoğ unluk derecelerini gösteren film. siyah gemre * Siyah gübre. siyah ı rk

* Orta Asya, Afrika'da yaş ayan, teninin rengi siyah olan insan ı rkı .

siyah kalem * Kurş un kalem ile yapı lmı şresim sanatı . siyahı msı * Siyaha yakı n. siyahı mtı rak * Siyaha çalar, siyah gibi, siyaha yakı n. siyahî

* Zenci, fellah.

siyahlanma * Siyahlanmak iş i veya durumu. siyahlanmak * Siyahlaş mak. siyahlaş ma * Siyahlaş mak iş i. siyahlaş mak * Rengi karaya dönmek, kararmak. siyahlatma * Siyahlatmak iş i. siyahlatmak * Rengini karaya çevirmek, karartmak. siyahlı k

siyak

* Siyah olma durumu, kara renk. * Karanlı k veya koyuluk.

* Sözün geliş i, anlatı m biçimi. siyakat * Genellikle devlet dairelerinde kullanı lmı şbir yazıtürü. siyakat yazı sı * Siyakat tarzıile kaleme alı nmı şyazı . siyakusibak * Sözdeki uygunluk ve tutarlı lı k. siyanojen

* Oksalik asidin azot ve karbon birleş imi (C2N2).

siyanür * Hidrosiyanik asidin tuzu veya esteri olan çok güçlü bir zehir. siyanürik

*İ çinde siyanür bulunan asit.

siyanürleme * Siyanürlemek iş i. siyanürlemek * Siyanürden geçirmek. siyasa * Politika, siyaset. siyasal

* Politika ile ilgili, siyasî, politik.

siyasal parti * Bkz. siyasî parti. siyaset

* Politika, siyasa. * Devlet iş lerini düzenleme ve yürütme sanatı yla ilgili özel görüşveya anlayı ş .

siyaset bilimi * Siyasî kurum, kuruluşve oluş umları nı n çalı ş ma iş leyiş lerini inceleyen ve irdeleyen bilim dalı . siyaset meydanı * Ölüm cezaları nı n uygulandı ğıyer. * Siyasî konularda çeş itli kesimlerden görüş lerin ortaya konduğ u ve tartı ş ı ldı ğ ıyer veya ortam. siyasetçi * Politikacı . siyasetçilik * Siyasetçinin iş i. siyaseten

* Siyaset bakı mı ndan, siyaset açı sı ndan.

siyasetname * Siyaset bilimini anlatan ve bu konuda öğüt veren eser. siyasî * Siyasetle ilgili, siyasal, politik. * Siyasetçi, politikacı .

siyasî ambargo * Bir ülkeyi cezalandı rmak amacı yla siyasî alanda yaptı rı m uygulama. siyasî coğrafya * Devlet ile ülke arası ndaki ilgiyi kuran ve inceleyen beş erî coğ rafyanı n bir kolu. siyasî harita * Devlet ve ülke sı nı rları nıgösteren harita. siyasî parti * Politik hayatı n en önemli unsuru olan ve belli bir siyasî görüş ü temsil eden parti. siyasiyat siyatik

* Politika iş leri. * Bacaktaki iki sinir ve bu sinirlerin ağrı lı hastalı ğ ı .

siyek * Sidik torbası ndan baş layarak dı ş arı ya kadar uzanan sidik yolunun son bölümü. siyenit siyer

* Birleş iminde bol miktarda alkali feldspat bulunan bir granit. * Hz. Muhammed'in hayatı nıanlatan kitap.

siyim siyim *İ nce ince, yavaşyavaş . siyme * Siymek iş i. siymek siyonist

* Kedi, köpek İ ş emek. * Siyonizmle ilgili. * Siyonizm yanlı sı .

siyonizm

* XIX. yüzyı l sonları nda çeş itli ülkelerde Yahudilerce ortaya atı lan, Filistin'de bağ ı msı z bir Yahudi devleti kurmayıamaçlayan akı m. siz

-siz

* Çokluk ikinci kiş i zamiri. * Saygıve incelik belirtisi olarak tek kiş i için kullanı lan seslenme sözü. * Bkz. -sı z / -siz, -suz / -süz.

siz bilirsiniz * nası l istersiniz öyle olsun. siz sağolun * ne yapalı m, ziyanıyok. sizden iyi olması n * birinin, orada bulunmayan bir kimseyi överken karş ı sı ndakine söylediğ i bir nezaket sözü. size (veya sizlere) ömür * bir kimsenin öldüğünü bildirmek için kullanı lı r.

size doyum olmaz * bir yerden ayrı lı rken söylenen bir nezaket sözü. -sizin skandal

* Bkz. -sı zı n / -sizin. * Büyük yankıuyandı ran, utanç verici veya küçük düş ürücü olay.

Skandinav * Bkz. İ skandinav. skandiyum * Atom numarası21, atom ağı rlı ğı 44,96 olan, az rastlanan bir element. Kı saltmasıSc. skavut skeç

* Çok hı zlıgidebilen bir tür keş if gemisi. * Daha çok radyo ile yayı mlanmak için hazı rlanmı ş , genellikle güldürü niteliğ inde kı sa oyun.

ski * Kayak. skif skink

*İ çine yalnı z kürek çekenin girebildiğ i çok uzun ve çok dar yarı şkayı ğ ı . * Skinkgillerden, çöl bölgelerinde, kurak bölgelerde yaş ayan bir sürüngen türü (Scincus).

skinkgiller * Omurgalıhayvanları n sürüngenler sı nı fı ndan, üzerleri pullarla örtülü, küçük vücutlu hayvanları içine alan bir familya. skleroz

*İ çindeki katı lgan dokunun artması ndan dolayıbir organ veya dokunun patolojik sertleş mesi.

Skoç * Bkz. İ skoç. skolâstik

*İ nanç ve bilgiyi kiliseyle, özellikle Aristoteles'in bilimsel sistemini uyumlu bir biçimde birleş tirmeye çalı ş an Orta Çağfelsefesi. * Bu felsefe ile ilgili olan. * Orta Çağyöntemlerine uygun, eski. skor

* Durum veya sonuç.

skorbort * Sayı göstergesi. slâlom

* Kayak sporunda bayraklarla iş aretlenmişbirtakı m dönemeçlerden oluş an pist üzerinde yapı lan bir yarı ş

türü. slâlomcu Slav

* Slâlom yapan erkek veya kadı n yarı ş çı .

* Rus, Beyaz Rus, Ukraynalı , Leh, Sı rp, Hı rvat, Sloven, Bulgar, Slovak ve Çek halkları na dillerindeki yakı nlı k dolayı sı yla verilen ortak ad. * Slav halkları na özgü olan. Slavca Slavist

* Slav dili. * Slavistik alanı nda çalı ş an bilgin.

Slavistik * Slavlarla uğ raş an bilim dalı . slavlar

* Slav dilleri alanı nda yaş ayan etnik grup.

slavlaş ma * Slavlaş mak iş i veya durumu. slavlaş mak * Slav gibi davranmak. slavlı k * Slav olma durumu. slâyt slip

slogan

* Saydam bir yüzey üzerine alı nmı ş , projeksiyonda kullanı lmaya özgü pozitif görüntü, diyapozitif. * Kı sa kesilmiş , kı sa biçilmiş , küçük deniz donu. * Paçası z, kası klara oturacak biçimde dikilmişkilot. * Kredi kartlıalı şveriş lerde ödemenin daha sonra denetlenmesi için verilen fiş . * Kı sa ve çarpı cıpropaganda sözü.

slogan atmak * sloganıbağı rarak söylemek. slogancı * Slogan hazı rlayan veya atan kimse. slogancı lı k * Slogancı nı n iş i. sloganlaş ma * Sloganlaş mak iş i veya durumu. sloganlaş mak * Slogan durumuna gelmek. sloganlaş tı rma * Sloganlaş tı rmak iş i. sloganlaş tı rmak * Slogan durumuna getirmek. Slovak

Slovakça

* Slovakya'da oturan Slav halkıve bu halkı n soyundan olan kimse. * Slovak ulusuyla ilgili, Slovak ulusuna özgü olan.

* Slovakları n kullandı ğıSlav dili. Slovakyalı * Slovakya halkı ndan olan kimse. Sloven Slovence

* Slavları n güney kolundan bir ulus veya bu ulustan olan kimse. * Slovenlerin kullandı ğ ıdil.

Slovenyalı * Slovenya halkı ndan olan kimse. Sm * Samaryum'un kı saltması . smaç smaçör

* Voleybolde yukarı dan aş ağı ya topu sertçe yere vurmak. * Voleybolda file üzerinde karş ıalana doğ ru yukarı dan aş ağı ya topu sertçe yere vuran, oyuncu.

smokin

* Gece ziyafetlerinde, galalarda ve gece eğ lencelerinde erkeklerin giydikleri, önü açı k, ceketi daha çok atlas yakalı takı m giysi. Sn

* Kalay'ı n kı saltması .

snack-bar * Bkz. sinek bar. snobizm

* Snop gibi davranmayıbenimseme yanlı sıolan.

snop

* Seçkin görünmek için, bazıçevrelerdeki düş ünceleri benimseyen, hayranlı k duyan ve onlar gibi davranmaya özenen (kimse), züppe. snopluk soba

* Snop olma durumu, züppelik. * Bir yeri ı sı tmak için içinde kömür, odun veya gaz yakı larak kullanı lan bir araç.

sobacı * Soba yapan, satan, onaran veya kuran kimse. sobacı lı k * Sobacı nı n iş i veya mesleği. sobalı k

* Sobaya girebilecek büyüklükte olan. * Soba yapmaya elveriş li olan. * Sobanı n alabileceği miktarda olan.

sobe

* Genel olarak koş maca, saklambaç vb. çocuk oyunları nda, ebeden önce davranı p daha önce kararlaş tı rı lmı ş yere ulaş ı ldı ğ ı nda söylenen söz. sobeleme

* Sobelemek iş i. sobelemek * Sobe diyerek ebeden önce kararlaş tı rı lmı şyere ulaş ı ldı ğ ı nıbildirmek. soda

* Sindirimi kolaylaş tı rmak; susuzluğ u gidermek, içkileri sulandı rmak için kullanı lan, içinde sodyum karbonat bulunan, köpüren su. * Billûrlaş mı şsodyum karbonatı n piyasadaki adı . sodyum * Atom numarası11, atom ağı rlı ğı 22,990 olan, 0,971 yoğunluğunda, 97,5 C'de eriyen, deniz ve kaya tuzları nda, doğada birleş ik olarak çok yaygı n bulunan, beyaz, parlak, mum gibi yumuş ak bir element. Kı saltmasıNa. sodyum bikarbonat * Özellikle kabartma tozu olarak kullanı lan madde (NaHCO3). sodyum flüorit * Metalurjide, eczacı lı kta kullanı lan kristal madde (NaF). sodyum fosfat * Eczacı lı kta, hekimlikte kullanı lan fosforik asidin sodyumlu tuzu (NaH2, NaHPO4, Na3PO4). sodyum hidroksit * Sabun yapı mı nda kulanı lan, 320 C de eriyen kuvvetli bir baz, sut kostik (NaOH). sodyum hiposülfit * Fotoğrafçı lı kta, eczacı lı kta kullanı lan, suda eriyebilen kristal madde (Na2S2O4). sodyum karbonat * Sabun yapı mı nda, temizlik iş lerinde kullanı lan, güçlü bir alkali tuz (Na2CO3). sodyum klorür * Tuz. sodyum nitrat * Gübre yapı mı nda, eti korumada kullanı lan madde (NaNO3). sodyum sülfat * Tekstil, kâğ ı t, cam sanayiinde kullanı lan madde ((Na2SO4). sodyumlu * Birleş iminde sodyum bulunan. sof

sofa sofi

* Bir çeş it sertçe, ince yünlü kumaş . * Ham ipekten yapı lmı şastarlı k kumaş . * Evlerde oda kapı ları nı n açı ldı ğı geniş çe yer, hol. * Tasavvuf felsefesine bağlıolan (kimse), mutasavvı f.

sofîlik * Sofi olma durumu. sofist sofistik

* Sofizmden yana olan (kimse, düş ünce vb.). * Safsatalı , yanı ltmalı .

sofistike

sofistlik sofiyan sofiyane

* Aş ı rıölçüde yapmacı klıdavranan (kimse). * Aş ı rıkarmaş ı k olan (durum). * Sofist olma durumu. * Sofiler. * Tasavvufla ilgili veya mutasavvı flara yakı ş ı r biçimde olan.

sofizm * Bilgicilik. sofra

* Masa, sini gibi ş eylerin, yemek yemek üzere hazı rlanmı şdurumu. * Yemek (yedirme ve yeme). * Birlikte yemek yiyenlerin tümü. * Genellikle tekerlek biçiminde, üzerinde yemek de yenebilen ayaklıhamur tahtası . * Anüs. * Halıgöbeğ inde daire biçimindeki çiçekli bölüm.

sofra (veya sofrayı ) kaldı rmak (veya toplamak) * yemek yendikten sonra masa, sini vb. yi temizlemek. sofra (veya sofrayı ) kurmak * yemek yemek için sofra takı mı nıdizmek ve yiyecekleri hazı rlamak. sofra baş ı * Sofranı n etrafı , yemek yeme yeri. sofra bezi * Sofranı n altı na serilen yaygı . sofra donatmak * sofraya bol ve türlü yiyecekler koymak. sofra duası * Yemek sonunda yapı lan yemek duası . sofra örtüsü * Sofra kurulurken masanı n üzerine serilen örtü. sofra tahtası * Yerde yemek yeneceğ i zaman üzerine sofra takı mı konan alçak masa. sofra takı mı * Yemek yerken kullanı lan çatal, bı çak, tabak, örtü, peçete gibi ş eylerin tümü. sofracı sofralı k

* Saraylarda sofrayıkurmak, kaldı rmak, yemeğ i dağı tmak gibi iş lerle görevlendirilmişkimse. * Sofrada yemeye yarayan.

sofrasıaçı k * Konukları nı yemeğ e alı koymayıseven, sofrası nda konuk eksik olmayan. softa

* Medrese öğ rencisi. *İ lmiyeden olanlara aş ağ ı lama amacı yla verilen ad. * Bir görüş e, bir inanı ş a körü körüne bağ lanan kimse. * Yaş adı ğ ıçağ ı n gerisinde kalmı ş , geri kafalıkimse. softaca

* Softaya yaraş ı r (bir biçimde).

softalaş ma * Softalaş mak iş i. softalaş mak * Bir görüş e, bir inanı ş a körü körüne bağ lanmak, softa durumuna gelmek. softalı k * Softa olma durumu. sofu sofuca sofuluk

soğ an

* Dinin buyruk ve yasakları na bütünüyle uyan (kimse). * Sofuya yaraş ı r (biçimde). * Sofu olma durumu. * Sofuca davranma. * Zambakgillerden, yemeklere tat vermek için yumrusu ve yeş il yaprakları kullanı lan ı tı rlıbitki (Allium cepa). * Çiğdem, lâle, zambak, sarı msak gibi bitkilerin toprak altı ndaki yumru kökü.

soğ an çiçeğ i * Fulya. soğ ancı * Soğan satan kimse. soğ ancı k * Yalı n kat yaprakla sarı lı , besin bakı mı ndan zengin küçük soğan. * Sarı msak diş i. * Beyinle omurilik arası nda kalan beynin son bölgesi. soğ anlama * Soğanlamak iş i veya durumu. soğ anlamak * Soğan katmak. soğ anlı soğ ansı

*İ çinde soğ an bulunan, içine soğan doğ ranmı şolan, soğ anla piş irilmişolan. * Soğana benzer, soğ ana yakı n.

Soğdakça * Soğdca. Soğdca soğ rulma

* Orta Asya'da Soğ dları n kullandı klarıİ ran kökenli ölü dil. * Soğrulmak iş i.

soğ rulmak * Soğurmak iş ine konu olmak. soğ rumsama * Bkz. yüze soğ urma. soğ uk

* Isı sı düş ük olan, sı cak karş ı tı . * Üş ütecek derecede ı sı sıolan. * Duygudan, sevgiden yoksun olan, sokulgan olmayan. * Yakı n ve içten olmayan, ilgisiz. * Sevimsiz veya yersiz. * (kadı n için) Cinsel istek duymayan. *İ lgisiz, sevimsiz bir biçimde veya memnuniyetsizliğini belli ederek. * Isı nı n üş ütecek kadar az veya düş ük olmasıdurumu.

soğ uk algı nlı ğı * Nezle, anjin, bronş it gibi üş ütmeden ileri gelen rahatsı zlı k. soğ uk almak * üş üyerek hastalanmak, üş ütmek. soğ uk bez * Keten ipliğ inden yapı lmı ş , tülbende benzeyen bir tür ince, seyrek bez. soğ uk büfe * Bazıtoplantı larda, ayakta yenilmek için soğuk yiyecek ve içeceklerle hazı rlanmı şmasa. soğ uk çalmak * (bitki için) soğuk zarar vermek. soğ uk çı kmak * hava soğ umak. soğ uk dalgası * Yoğun olarak soğ uk havanı n art arda gelmesi. soğ uk damga * Mürekkep kullanı lmadan, baskıile yapı lan kabartma damga. soğ uk durmak * ilgisiz, sevimsiz davranmak. soğ uk duşetkisi yapmak * (ansı zı n bildirilen tatsı z bir haber için) olumsuz bir tepki yaratmak. soğ uk düş mek (veya kaçmak) * (söz, davranı şvb. için) yersiz ve sevimsiz olmak. soğ uk harp * Soğuk savaş . soğ uk hava deposu * Bozulabilen yiyeceklerin konulduğu, sürekli olarak soğ utulan depo. soğ uk ı sı rması * Soğuğ un etkisiyle parmaklarda, kulak kenarları nda oluş an kı rmı zı , kaş ı ndı rı cış iş . soğ uk neva * Bkz. soğ uk nevale.

soğ uk nevale *İ nsanlara yaklaş mayan, söz veya davranı ş larısoğuk olan sevimsiz kimse. soğ uk renkler * Mavi, lâcivert ve mor renk ve bu renklerin tonları na verilen ad. soğ uk savaş * II. Dünya Savaş ı 'ndan sonra doğ u ve batıblokları nı n zaman zaman savaşçı karma tehditlerinin bütün dünyada yarattı ğ ıgerginlik. soğ uk ş aka * Hoşkarş ı lanmayan, yersiz nükte veya sözle yapı lan ş aka. soğ uk ter dökmek (veya soğ uk ter basmak) * korku, heyecan anları nda birden terlemek. soğ uk vurmak (veya yakmak) * (bitki için) çok soğ uğ un etkisiyle kurumak. soğ ukça

* Soğuk gibi, soğuğ a benzer. * Soğuğ a yakı n.

soğ ukkan * Kolayca öfke, telâşheyecana kapı lmayan, serin kanlı . soğ ukkanlı * Olaylara ve geliş melere sakin, ı lı mlıve temkinli yaklaş an (kimse). soğ ukkanlıhavyanlar * Vücut ı sı larıyaş adı klarıortamı nı sı sı na göre değiş en hayvanlar. soğ ukkanlıolmak * kolayca, öfke, telâşve heyecana kapı lmamak. soğ ukkanlı lı k * Soğukkanlı olma durumu, serin kanlı lı k. soğ uklama * Üş üterek hastalanma, soğuk algı nlı ğ ı . soğ uklamak * Üş üterek hastalanmak, soğ uk almak. soğ uklaş ma * Soğuklaş mak iş i. soğ uklaş mak * Soğumak. *İ lgisiz, isteksiz, sevimsiz bir durum almak, soğ uk davranmak. soğ uklaş tı rma * Soğuklaş tı rmak iş i. soğ uklaş tı rmak * Soğuk duruma getirmek. soğ ukluk

* Soğuk olma durumu, soğ uk bir etki yapan ş eyin özelliği. * Yemeğ in sonunda yenen meyve, hoş af, komposto gibi ş eyler. * Hamamlarda yı kanı lan yerle giyinilen yer arası ndaki az ı sı tı lan yer. * Soğuk, sevimsiz ve ilgisiz davranı ş , ilgisizlik.

* Kı rgı nlı ğ a, dargı nlı ğ a yol açabilen sevgi azalması . * Cinsel istek duymama durumu. soğ ulma

* Soğulmak iş i.

soğ ulmak * Suyu veya sütü çekilerek pörsümek. * Irmak, kuyu, pı nar gibi yerlerde su çekilip yok olmak. soğ uma * Soğumak iş i. soğ umak

* Isı sı nıhı zla veya yavaşyavaşyitirerek soğ uk duruma gelmek. * Birine karş ıolan sevgi veya bir ş ey için duyulan istek kalmamak.

soğ umölçer * Soğuma durumunu ölçmeye yarayan alet. soğ urgan

* Emen, soğuran.

soğ urganlı k * Bir madde veya enerjiyi soğ urma gücü, yeteneğ i. soğ urma * Soğurmak iş i, emme, massetme. * Katıveya sı vıbir maddenin bir gazı ,ı ş ı ğı içine alması , emmesi. * Bir ortamı nı ş ı k enerjisini belli nicelikte emmesi olayı . soğ urmak * (bir madde bir sı vı yı )İ çine çekmek. * Katıveya sı vıbir madde soğ urma yoluyla bir gazı içine almak, emmek, massetmek. soğ urmalı * Soğurma yoluyla çalı ş an. soğ urucu * Soğurma özelliğ i gösteren madde. soğ uruş * Soğurmak iş i veya biçimi. soğ uş ma

* Soğuş mak iş i.

soğ uş mak * (toprak için) Su soğurup tavlanmak. soğ utkan * Sı caklı ğ ıazaltan, soğutma özelliğ i olan. * Soğutmaç, soğ utucu. soğ utma * Soğutmak iş i. soğ utmaç * Soğutucu. soğ utmak * Soğuması nısağ lamak, soğ uması na sebep olmak.

* (herhangi bir durum, kiş i veya olay) Birine, bir yere veya bir ş eye karş ıduyulan sevgi ve ilginin yok olması na yol açmak. soğ utucu

* Soğutma özelliği olan, frigorifik. * Yiyeceklerin sı caktan bozulması nıönleyen, içecekleri soğ utan, motorla çalı ş an dolap biçiminde araç, buz dolabı , frijider. * Bir makine veya yapı da, aş ı rı ı sı nmayı önlemek için yer alan düzen. soğ utulma * Soğutulmak iş i. soğ utulmak * Soğutmak iş ine konu olmak. soğ utuş

* Soğutmak iş i veya biçimi.

soğ uyuş * Soğumak iş i veya biçimi. sohbet

* Dostça, arkadaş ça konuş arak hoşbir vakit geçirme, söyleş i, yarenlik, hasbı hâl. * Söyleş i.

sohbet etmek * dostça, arkadaş ça konuş arak hoşbir vakit geçirmek, söyleş ide bulunmak, yarenlik etmek, hasbı hâl etmek. sohbet ustası * Konuş masızevkle dinlenen ve doyurucu olan, dinleyicileri âdeta büyüleyen kimse. sokağ a (veya sokaklara) düş mek * (kadı n) kötü yola saparak orta malı olmak. * (bir ş ey) çoğalı p değerini yitirmek. * sükûneti, huzuru evin dı ş ı nda aramak. sokağ a atmak * birini düş kün, yoksul kalacak biçimde evden, işyerinden uzaklaş tı rmak veya kovmak. * (para, eş ya vb.yi) boşyere harcamak. sokağ a atsan * en aş ağ ıfiyatla satı lsa bile. sokağ a çı kmak * gezmek veya bir işgörmek için evden çı kmak. sokağ a dökülmek * herhangi bir sebeple dı ş arıçı kmak. sokak

*İ l, ilçe gibi yerleş im bölgelerinde, iki yanı nda evler olan, caddeye oranla daha dar veya kı sa olabilen yol.

sokak çocuğu * Genellikle vaktini sokaklarda geçirip eğ itimden yoksun kalmı şçocuk. sokak kadı nı * Kötü yola düş müşkadı n (veya kı z). sokak kapı sı * Evin sokağa açı lan kapı sı . sokak kı zı

* Bkz. sokak kadı nı . sokak süpürgesi * Evinde oturmayı p çok gezen kadı n, sürtük kadı n. sokakta bulmamak * (herhangi bir ş eyi) değ erli ve önemli bulmak. sokakta kalmak * sı ğı nacak yeri olmamak, bakacak kimsesi bulunmamak. sokaktaki adam * genel olarak kamuoyunun görüş ünü dile getirdiğ ine inanı lan herhangi bir kiş i. * vatandaş , belirgin bir özelliğ i olmayan, sı radan adam. sokaktan toplamak * kolayca sağlamak, masrafsı z ve zahmetsiz elde etmek. soket * Kı sa çorap. sokma sokmak

* Sokmak iş i. *İ çine veya arası na girmesini sağlamak. * Bir yere girmesini sağ lamak, içeri almak. * Batı rmak, saplamak (bı çak, çakı , iğ ne vb. için). * (böcek, zehirli hayvan için) İ ğnesini batı rmak veya ı sı rmak; zehirlemek. * Yasak bir malıgizlice getirmek veya götürmek. * Belli etmeden kötü bir malıvermek. * Konuş ma sı rası nda bir sözü, soruyu veya düş ünceyi söyleyivermek. * Dokunaklı , kı rı cıveya acısöz söylemek.

sokman * Bir çeş it uzun konçlu çizme. sokra

* (güverte döş emeleri vb.) İ ki ağacı n uç uca gelmesiyle oluş an aralı k.

sokranma * Sokranmak iş i veya durumu. sokranmak * Söylenmek, homurdanmak, isteksiz işgörmek. sokturma * Sokturmak iş i veya durumu. sokturmak * Sokmak iş ini yaptı rmak. soku

sokucu sokulgan

* Taşdibek. * Dibekte, havanda tahı l dövmeye yarayan tokmak. * Sokan, sokmak iş ini yapan. * Kı sa sürede insanlarla kaynaş ı p dost olabilen, kendini çabucak sevdiren.

sokulganlı k * Sokulgan olma durumu. sokulma

* Sokulmak iş i.

sokulmak * Sokmak iş ine konu olmak. * Girmek. * Yanaş mak, yaklaş mak. sokulu

sokuluş

* Sokulmuşolan. * Sokulmuşolarak. * Sokulmak iş i veya biçimi.

sokum * Lokma. * Yufka ekmeğinden yapı lan dürüm. * Bkz. kuyruk sokumu. sokur

sokuş sokuş ma

* Köstebek. * Sönmüş , içeriye batmı ş . * Bir gözü kor. * Sokmak iş i veya biçimi. * Sokuş mak iş i veya durumu.

sokuş mak * Dar bir yere sokulmak. * Usulcacı k araya girmek. sokuş turma * Sokuş turmak iş i. sokuş turmak * Dar bir yere zorla veya iterek sokmak. * Belli etmeden kötü bir malıvermek. * Dokunaklı , kı rı cıveya acısöz söylemek. sol * Kalbin bulunduğu tarafta olan, sağkarş ı tı . * Bu taraftaki yön. * (parlâmentoda oturuşdüzenine göre) Solcu grupları n tümü. * Bir parti içerisinde, sosyalizme yakı n görüş te olan grup. * (boksta) Sol yumrukla vuruş . sol

sol açı k

* Gam dizisinde fa ile la arası ndaki ses. * Bu sesi gösteren nota iş areti. * Futbolda forvette yer alan, sol baş ta bulunan oyuncu.

sol anahtarı * Portedeki notaları n fa yüksekliğ inde olacağ ı nı gösteren iş aret.

sol bek

* Futbolda kalecinin önünde yer alan savunma oyuncuları nı n solda bulunanı .

sol eğ ilimli * Dünya görüş ü solculuğ a yatkı n olan. sol eli beklemek * yemeğ e beklenilen birine, yemeğ e baş landı ğ ı nış aka yollu anlatmak için kullanı lı r. sol haf * Futbolda oyun kurucuları nı n sol ucunda yer alan oyuncu. sol iç sol ş erit

* Futbolda forvette bulunan beşoyuncudan, soldan ikinci yerde bulunanı . * Trafikte yolun veya caddenin sol tarafı nda yer alan yol çizgilerinin oluş turduğ u bölüm.

sol tarafı ndan kalkmak * aksilik, huysuzluk, terslik edenler için kullanı lı r. * iş leri ters gitmek, iyi gününde olmamak. sol yapmak * direksiyonu sola doğru çevirerek sola yönetmek. sola kaymak * siyasette ve ekonomide sol eğ ilimli olmak. solak

solaklı k solaryum

* Eller kullanı larak yapı lan iş lerde daha çok sol elini kullanan. * Yeniçeri ocağı nı n, padiş ahı n gözeticiliğ ini yapan asker sı nı fı . * Solak olma durumu. * Hastalı klarıgüneşı ş ı nlarıile tedavi etmeyi amaçlayan kuruluş .

solcu

* Parlâmentolarda baş kanı n solunda oturan, sosyal ve ekonomik konularda sosyalizme yakı n kabul edilen birtakı m siyasî değ iş iklikler yapma görüş ünü temsil eden (kiş i veya parti). solculuk

* Solcu olma durumu.

solda sı fı r * hiçbir değeri ve önemi olmayan, benzerleriyle karş ı laş tı rı lı nca değersizliği daha iyi anlaş ı lan. soldat soldurma

* Asker. * Soldurmak iş i.

soldurmak * Solması na sebep olmak. solfej * Müzik ezgilerinin uygulanı ş ı . * Notalarıdeğ erlerine göre seslendirmeyi amaçlayan müzik çalı ş ması .

solgun

* Rengini, tazeliğ ini, canlı lı ğı nıveya parlaklı ğ ı nıyitirmişolan, solmuş .

solgunlaş ma * Solgunlaş mak iş i. solgunlaş mak * Solgun duruma gelmek. solgunluk * Solgun olma durumu. solidarist

* Dayanı ş macı .

solidarizm * Dayanı ş macı lı k. solipsizm * Tek bencilik. solist solistlik sollama

* Solocu. * Solistin görevi. * Sollamak iş i.

sollama yapmak * sollamak. sollamak sollayı ş sollu

* Bir taş ı t baş ka bir taş ı tıgeçmek için solundan ilerlemek. * Sollamak iş i veya biçimi. * Bkz. Sağlısollu.

solluk * Sol olma durumu. solma solmak

solmaz solo

* Solmak iş i. * Rengini yitirmek, rengi uçmak. * Tazeliğ ini, diriliğ ini veya parlaklı ğı nıyitirmek. * Solmayan, rengini yitirmeyen. * Bir kiş i tarafı ndan söylenen veya çalı nan müzik parçası .

solo yapmak * müzik parçasıbir kiş i tarafı ndan söylenmek veya çalı nmak. solocu

* Sesiyle veya bir çalgı yla solo yapan kimse, solist. solucan * Yuvarlak veya yassı , uzun kurtlara verilen genel ad. solucan düş ürücü * Bağ ı rsak kurtları nıöldürmeye veya organizmadan dı ş arı atmaya yarayan ilâç. solucan gibi * solgun ve zayı f kimseler için kullanı lı r. solucan otu * Birleş ikgillerden, Karadeniz ve Doğ u Anadolu bölgelerinde yetiş en, 15-35 cm yükseklikte, yuvarlak yapraklıçiçekleri solucan düş ürücü olarak kullanı lan çok yı llı k ve otsu bir bitki (Pelargonium endlicherianum). solucanlar * Halkalı lardan, yer solucanı , tenya, askarit gibi, vücutlarıuzun, yumuş ak ve ayaksı z hayvanları içine alan takı m. soluğan

* Nefes darlı ğ ı na tutulmuş . * Sı k soluyan (hayvan). * Uzaklarda esen rüzgârdan sonra baş layan dalga hareketi.

soluğan etmek * soluk soluğa bı rakmak. soluğu (bir yerde) almak * bir yere hemen gitmek veya sı ğ ı nmak. soluğu kesilmek (veya tutulmak) * soluk almaz duruma gelmek. soluğu kesmek * (bir ş ey) çok heyecan veya korku vermek. soluk

soluk

* Akciğerlere çekilen, akciğ erlerden atı lan hava veya ciğ erlere hava alı p verme, nefes. * Dikkat çekici, çarpı cıyanlarıolan kimse veya ş ey. * (cilt için) Donuk bir beyazlı ğıolan, rengi atmı şolan, solmuş . * (ı ş ı k için) Parlaklı ğ ı nı , gücünü yitirmişolan. * (nesneler için) Rengi atmı şolan.

soluk aldı rmamak * ara vermeden çalı ş tı rmak, vakit bı rakmamak. soluk almadan (dinlemek, izlemek veya bakmak) * bir davranı ş ı n dikkatle ve heyecanla yapı ldı ğ ı nı anlatı r. soluk almak * havayı ciğ erlere çekmek, nefes almak. * dinlenmek. soluk borusu * Gı rtlakla bronş lar arası nda bulunan, yaklaş ı k 12 cm uzunluğunda, havanı n akciğ erlere girip çı kması nı sağ layan boru. soluk darlı ğı * Soluk alamaz duruma gelmek.

soluk kesici * Çok heyecan veya korku veren. soluk soluğa * Koş maktan güçlükle soluk alarak, sı k sı k soluyarak, yorgun, bitkin veya telâş la. soluk soluğa kalmak * nefes alamayacak duruma gelmek, çok yorulmak. soluklama * Soluklamak iş i veya durumu. soluklamak * Soluk duruma gelmek. soluklanma * Soluklanmak iş i. soluklanmak * Genişve rahat soluk almak, dinlenmek, teneffüs edilmek. soluklaş ma * Soluklaş mak iş i veya durumu. soluklaş mak * Gerçek rengini yitirmek, rengi solmak. solukluk

* Soluk olma durumu.

soluksuz * Soluk alamayacak biçimde. soluksuzluk * Soluksuz olma durumu. * Kolay, sürekli ve verimli yazamama. soluma solumak

solungaç solunma

* Solumak iş i. * Nefes alı p vermek. * Sı k ve kesik soluklar alı p vermek. * Zorlanmak, gücünün hepsini harcamak. * Suda yaş ayan hayvanları n solunum organı , galsame. * Solunmak iş i.

solunmak * Soluk alı p vermek, teneffüs etmek. solunum * Bütün canlı larda, oksijen alı p karbondioksit verme biçiminde görülen hareket, teneffüs. solunum aygı tı * Organizmada solunumu sağ layan organları n tümü. solunum sistemi * Bkz. solunum aygı tı .

solusyon soluş solutma

* Özellikle lâstikleri yapı ş tı rmakta kullanı lan koyu, yapı ş kan madde. * Solmak iş i veya biçimi. * Solutmak iş i.

solutmak * Soluması na sebep olmak. soluyuş solüsyon som

som

* Solumak iş i ve biçimi. * Çözelti. *İ çi dolu olan ve dı ş ıkaplama olmayan. * Katı ş ı ksı z. * Rı htı mı n su üstünde olan bölümü.

som * Kemikli balı klardan, hem denizde hem tatlısularda yaş ayan, eti beğenilen, irice bir balı k (Salmo salar). som soma soma

* Kı rgı siztan para birimi. *İ lk damı tı lan ve içinde anason bulunmayan rakı . * Cinsiyet hücreleri dı ş ı nda, vücut hücrelerinin tümü.

somak * Bkz. sumak. somak somaki

Somalili soman

* Hayvanlarda yüzün çı kı ntı lıve az çok sivri olan ön bölümü. * Kı zı l veya yeş il renkte, damarlı ve çok sert bir porfir türü mermer. * Bu mermerden yapı lmı ş . * Somali halkı ndan olan. * Bir tür balı k.

soman balı ğı * Bkz. som (III). somata somon

* Bademden yapı lan bir ş erbet, badem subyesi. * Bkz. som (III).

somun somun

* Yuvarlak ve ş iş kin ekmek. * Cı vatanı n ucuna geçirilen, içi yivli demir baş lı k.

somurdanma * Somurdanmak iş i. somurdanmak * Homurdanmak, somurtarak söylenmek. somurma * Somurmak iş i veya durumu. somurmak * Dudakları yapı ş tı rı p kuvvetlice içine çekmek, emmek. somurtkan * Sürekli somurtan, ası k suratlı . somurtkanlı k * Somurtkan olma durumu. somurtma * Somurtmak iş i. somurtmak * Küskünlüğünü, bir ş eye sı kı ldı ğ ı nı , keyifsizliğ ini anlatacak biçimde yüzünü buruş turmak, surat asmak. somurtuk * Ası k suratlı , yüzü gülmez, sı kı ntı lı , çekilmez. somurtuş * Somurtmak iş i veya biçimi. somurulma * Somurulmak iş i veya durumu. somurulmak * Somurmak iş i yapı lmak veya somurmak iş ine konu olmak. somut

* Gerçekliği algı lanabilen, muş ahhas, konkre, soyut karş ı tı . * Somut olan ş ey.

somut isim * Beşduyudan biriyle veya birkaçıile belirlenen varlı k. somutlanma * Somutlanmak iş i veya durumu. somutlanmak * Somut duruma gelmek. somutlaş ma * Somutlaş mak iş i. somutlaş mak * Somut duruma gelmek.

somutlaş tı rma * Somutlaş tı rmak iş i. somutlaş tı rmak * Somut duruma getirmek. somutluk * Somut olma durumu. somya son

* Şilteyi taş ı maya ve ona esneklik vermeye yarayan, yaylarla donatı lmı şkerevet. * Şimdiki zamana en yakı n zamandan beri olan veya bu zamanda yapı lmı ş , olmuşolan, ilk karş ı tı . * En arkada bulunan. * Artı k ondan ötesi veya baş kasıolmayan. * Bir ş eyin en arkadan gelen bölümü, bitimi, nihayet. * Etene, eş , döl eş i, meş ime, plâsenta. * Olum. * Olanca.

son adam * Futbolda en geride bulunan savunma oyuncusu. son birim * En sonda yer alan yer. son bulmak (veya sona ermek) * bitmek, tükenmek. son derece * Pek çok, çok fazla. son deyiş * Bazıedebî eserlerde yer alan son söz niteliğ indeki bölüm, hatime. son dört son ek

* Son dörtlük. * Kelimelerin kök veya gövdesine gelen ek.

son görev * Bir akraba veya dostun ölümünde gerekli olan saygı yıgöstermek, töreleri yerine getirmek. son gürlüğ ü * Bir kimsenin yaş lı lı ğı nda kavuş tuğu rahat, bolluk ve huzur. son kânun * Ocak, kânunusani. son kozunu oynamak * elinde bulunan son imkanıkullanmak. son nefes * ölümden önce yaş amı n son dakikaları . son nefes * Ölümden önceki son anda alı nan nefes. * Hayatı n sonu. son nefesini vermek

* ölmek. son piş manlı k fayda vermez (veya etmez) * işiş ten geçtikten sonra piş man olmanı n yararıyoktur. son ses

* Bir kelimenin veya hecenin sonundaki ses.

son ses düş mesi * Söz sonundaki bir sesin yok olması . son turfanda * Bir meyve veya sebzenin mevsiminin sonunda alı nan en son ürünü. son vazife * Bkz. son görev. son vermek * bitirmek, sona erdirmek. sona kalan dona kalı r * bir iş te geç kalan istediğ iş eyi elde edemez. sonar

sonat

* Batmı şolan nesnenin yerini ve durumunu akustik dalgalarla belirleyen sistem. * Bu sistemden yararlanı larak yapı lmı ş , denizaltı larda kullanı lan cihaz. * Bir veya iki çalgıiçin yazı lmı ş , üç veya dört bölümden oluş an müzik eseri.

sonbahar * Güz. soncul

* Son bulma özelliğ i olan.

sonda

* Suyun herhangi bir noktadaki derinliğini ölçmek, dip tabakaları n yapı sı nı incelemek için kullanı lan araç. * Bir boş luğ un içini yoklamaya yarayan uzunca ve ucu küt demir araç. * Vücut içinde herhangi bir boş luk veya mesafeye sokulan, teş his, inceleme, tedavi ve dı ş arısı vı atmada kullanı lan araç. sondaj * Sonda ile yoklama, sondalama. * Bir durum, bir düş ünce ile ilgili olarak yapı lan yoklama, araş tı rma. sondaj kuyusu * Sondaj çalı ş maları nı n yapı ldı ğ ıkuyu. sondaj yapmak * sonda ile yoklamak, sondalamak. * bir durum, bir düş ünceyle ilgili olarak yoklama yapmak, araş tı rmak. sondajcı * Sondalamacı . sondalama * Sondalamak iş i, sondaj. * Dip tabakaları n yapı sı nısonda kullanarak inceleme ve araş tı rma. sondalamacı * Sondalama yapan kimse, sondajcı .

sondalamacı lı k * Sondalamacı nı n iş i. sondalamak * Suyun derinliğini sonda ile ölçmek. * Dip katmanları n yapı sı nısonda kullanarak incelemek ve araş tı rmak. * Su, maden, petrol vb.araş tı rmalarıiçin toprağ ı n derinliklerine sonda sokmak. sondurmak * Bkz. Sundurmak. sone sonlama

*İ ki dörtlü ve iki üçlüden oluş an, on dört dizeli bir batış iir türü. * Sonlamak iş i veya durumu.

sonlamak * Bitirmek, sonuçlandı rmak, sona erdirmek, noktalamak. sonlu

* Sonu olan, bitimli. * Sonu olan, sonsuz olmayan.

sonlu büyüklük * Ölçüsü sonlu bir sayı yla ifade edilen büyüklük. sonra

sonradan

* Daha ileri bir zamanda, müteakiben. * Daha uzak ve ileri bir yerde. * Makam, sı ra, değer ve önemde arkada oluş u bildirir. * Yoksa, aksi hâlde. * Arkadan gelen bölüm veya zaman. * Konuş ulan zamanı n ardı ndan gelen zamanda.

sonradan gelen devlet devlet değ ildir * kiş i yaş landı ktan sonra gelen zenginlik iş e yaramaz. sonradan görme * Sonradan zenginleş erek gösteriş , övünme gibi yersiz davranı ş larda bulunan kimse. sonradan görme, gâvurdan dönme * sonradan görme olan bir kimsenin makbul bir adam olmadı ğ ı nı anlatan bir deyim. sonradan görmelik * Sonradan görme özelliği veya durumu. sonradan görmüş * Sonradan zenginleş mişkimse. sonradan görmüş lük * Sonradan zenginleş erek gösteriş , övünme gibi yersiz davranı ş larda bulunma. sonradan olma * baş kası na kı yasla yeni olan, yeni ortaya çı kan. sonraki

* Sonra olan.

sonraları * Sonraki zamanlarda. sonrası z

* Bkz. sonsuz.

sonrası zlı k * Bkz. sonsuzluk. sonsal sonsuz

* Deneyden çı kan ve deneye bağlıolan (bilgi), aposteriori. * Sonu olmayan, hiç bitmeyen, ebedi. * Ölçülemeyecek kadar çok veya büyük olan. * Sonu, sı nı rıolmayan, çok. * Sonu olmayan, her niceliği aş abilen değiş ken (nicelik). * Sonu ve sı nı rıolmayan ş ey.

sonsuz küçük * Sı fı ra eş it olmamak ş artı yla, herhangi bir sayı dan daha çok sı fı ra yakı n olabilen değ iş ken. sonsuzlaş ma * Sonsuzlaş mak iş i. sonsuzlaş mak * Sonsuz duruma gelmek, sonu olmamak. sonsuzluk * Sonsuz olma durumu. * Sonu olmayan gelecek zaman, ebediyet. * Sonu ve sı nı rıolmayan uzay. sonteş rin

* Kası m, teş rinisani.

sonu gelmek * bitmek, tükenmek, yok olmak, ölmek. sonuç

* Bir olayı n doğurduğ u baş ka bir olay veya durum, netice. * Bir geliş im veya giriş imden elde edilen ş ey. * Öz, özet. * Yazı nı n veya sözün bitim bölümü.

sonuç almak * bir iş i bitirmek, sonuçlandı rmak. * istenilen sonuca ulaş mak, verim almak. sonuç karş ı laş ması * Bkz. sonuç yarı ş ması . sonuç oyuncusu * Maçı n skorunda etkili olan oyuncu. sonuç takı mı * Maçlarda sonuç alması nıbilen takı m. sonuç vermek * bir durumun sağ lanması na imkân sağ lamak. sonuç yarı ş ması

* Sonucu almak için yapı lan yarı ş . sonuçlama * Sonuçlamak iş i. sonuçlamak * Sonuca ulaş tı rmak, sonuçlandı rmak, bitirmek. * Sonuç vermek; yol açmak. sonuçlandı rma * Sonuçlandı rmak iş i. sonuçlandı rmak * Sonuca ulaş tı rmak, bitirmek, neticelendirmek, intaç etmek. sonuçlanı ş * Sonuçlanmak iş i veya biçimi. sonuçlanma * Sonuçlanmak iş i. sonuçlanmak * Sonuca ulaş tı rı lmak, sonuca bağ lanmak, bitirilmek, neticelenmek, intaç edilmek. sonuçsuz sonunda

* Sonuca ulaş amayan, sonuç vermeyen, neticesiz. * (bir ş eyin) Sı rada sonda olan, en sona kalanı , nihayetinde.

sonunu almak * bir iş i bitirmek veya bir iş in bittiğ ini görmek. sonunu getirememek * iyi baş ladı ğı bir iş i baş arı yla bitirememek. sonunu getirmek * o iş i baş arı p bitirmek. sonurgu

* Bir baş langı cı n, bir olgunun, bir ilginin renkli ve zorunlu görülen sonucu, vargı sı .

sonurtu * Birbirine bağlıiki önermeden sonraki sözünde "ateşvardı r" önermesi bir sonurtudur. sonuş maz * Sonsuza giden bir eğ rinin çeş itli noktaları nı n gittikçe yaklaş tı ğıbaş ka bir eğri veya doğ ru, asimptot. sop sopa

* Bkz. soy sop. * Kalı n değnek. * Sopayla yapı lan vuruş . * Dayak, kötek.

sopa atmak (veya çekmek) * dövmek. sopa yemek * dövülmek, dayak yemek.

sopalama

* Sopalamak iş i.

sopalamak * Sopa ile vurmak, dövmek, sopalanmak. sopalanma * Sopalanmak iş i veya durumu. sopalanmak * Sopa ile vurulmak, sövülmek. sopalı soplu

* Elinde sopasıolan. * Bkz. soylu soplu.

soprano * Kadı n veya genç erkek çocuklarda en ince ses. * Sesi böyle olan sanatçı . * Bir çalgıtopluluğ unda en ince sesleri veren müzik araçları . sopsoğ uk * Çok soğ uk. sora sora * Sorarak. sora sora Bağ dad (veya Kâbe) bulunur * insan sora sora çok uzak yerleri bile bulur. sordurma * Sordurmak iş i. sordurmak * Sormak iş ini yaptı rmak. sorgu * Sormak iş i. * Ceza muhakemeleri usul kanununa göre, sanı ğı n araş tı rma konusu olayla ilgili olarak yargı ç karş ı sı ndaki beyanı , istintak. sorgu hakimi * Bkz. sorgu yargı cı . sorgu sual * Soruş turma. sorgu suale çekmek * sorguya çekmek. sorgu yargı cı * Sanı klarısorguya çeken yargı ç, sorgu hakimi, müstantik. sorguç

* Bazıkuş ları n tepelerinde bulunan uzunca tüy. * Serpuş ları n ön tarafı na takı lan tüy veya püskül biçimindeki süs.

sorguçlanmak * Sorguç biçimiyle ş ekillenmişgibi görünmek.

sorguçlu

* Sorgucu olan.

sorguçsuz * Sorgucu olmayan. sorgulama * Sorgulamak iş i. sorgulamak * Suç niteliğ inde bulunan bir sorun üzerine ilgili bulunanlara sorular sormak. sorgulanı ş * Sorgulanmak iş i veya biçimi. sorgulanma * Sorgulanmak iş i. sorgulanmak * Sorgulamak iş ine konu olmak veya sorgulamak iş i yapı lmak. sorgun sorgusuz

* Bkz. Sorkun. * Sormadan, hiç soruş turmadan anlamı nda sorgusuz sualsiz ikilemesinde geçer.

sorgusuz sualsiz * Hiç soruş turmadan, sormadan. sorguya çekmek * bir suçla ilgili olarak soru sorup cevap istemek. sorit sorkun sorma

* Öncul sayı sıikiden çok olan tası msal çı karı m. * Sepetçi söğüdü. * Sormak iş i.

sorma kiş inin aslı nı , sohbetinden bellidir * bir kiş inin nası l bir insan olduğ u konuş ması ndan belli olur, soyunu sopunu öğrenmeye gerek yoktur. sorma! (sormayı n! veya sorma gitsin!) * çokluk, aş ı rı lı k ve kötü bir durum anlatı r. sormaca sormak

sormak

* Soruş turma, anket. * Birine soru yönelterek herhangi bir konuda ondan bilgi istemek, sual etmek. * Bir iş in sorumluluğ u kendisinde olmak, bir iş ten sorumlu bulunmak. * Sorumak , emmek.

sormak (veya sorması ) ayı p olması n * sorulmasıteklifsizlik sayı lan bir ş eyi sormadan önce özür dilemek için kullanı lı r. sormuk

* Çocuk emziğ i. * Tülbent içine lokum, ş eker konularak küçük çocuklara verilen emzik. sorti

* Elektrik tesisatı nda lâmba veya fişkonacak kolları n her biri. * Çı kı ş .

sorti yapmak * uçaklar havalanı p çı kı şyapmak. soru * Bir ş ey öğrenmek için birine yöneltilen ve karş ı lı k gerektiren söz veya yazı , sual. * Bir öğ renciye sı navda yöneltilen söz veya yazı , sual. soru cümlesi * Herhangi bir ögesinde soru kavramıbulunan cümle. soru eki

* Soru kavramı veren mi eki.

soru iş areti * Soru cümlelerinin sonuna konan iş aret. soru sı fatı *İ smi soru yoluyla belirten sı fat. soru sormak * bir konu hakkı nda bilgi edinmek üzere soru yöneltmek. soru zamiri *İ simlerin yerini soru yoluyla tutan zamir. soru zarfı * Bir fiilin anlamı nısoru yoluyla açı klayan zarf. sorulma

* Sorulmak iş i.

sorulmak * Sormak iş ine konu olmak. sorulu görünüm * Soru biçimindeki bir fiilin bir baş ka fiilden önce gelerek zaman zarfı görevinde kullanı lması . sorum soruma

* Sorumluluk, mesuliyet. * Sorumak iş i.

sorumak * Emmek. sorumlu

* Üstüne aldı ğıveya yaptı ğ ıiş lerden dolayıhesap vermek zorunda olan, sorumluluk taş ı yan kimse, mesul.

sorumlu tutmak * sorumlu saymak, mesul olarak görmek. sorumluluk * Kiş inin kendi davranı ş ları nıveya kendi yetki alanı na giren herhangi bir olayı n sonuçları nıüstlenmesi, mesuliyet.

sorumluluk düş mek * sorumlu sayı lmak, sorumlu olarak görülmek. sorumsuz * Sorumlu olmayan, sorumluluk taş ı mayan, mesuliyetsiz, gayrimesul. sorumsuzca * Sorumsuz (bir biçimde). sorumsuzlaş ma * Sorumsuzlaş mak iş i veya durumu. sorumsuzlaş mak * Sorumsuzca davranmak. sorumsuzluk * Sorumsuz olma durumu veya sorumsuzca davranı ş , mesuliyetsizlik. sorun

sorunlu

* Araş tı rı lı p öğrenilmesi, düş ünülüp çözümlenmesi, bir sonuca bağ lanmasıgereken durum, mesele, problem. * Sı kı nt ı veren durum, dert. * Sorunu olan, problemli.

sorunsal * Çözümü belli olmayan. * Doğru olma ihtimali bulunmakla birlikte, ş üphe uyandı ran, kesin olmayan, problematik. sorunsuz * Sorunu olmayan, problemsiz. soruş ma

* Soruş mak iş i.

soruş mak * Birine sormak. soruş mak * Emilip yok olmak. * (çamaş ı r) Kurumaya baş lamak. soruş turma * Soruş turmak iş i. * Herhangi bir konuda ilgili kiş ilere soru yönelterek bilgi toplama iş i, sormaca, tetkik, tahkik, anket. * Bir idarî veya adlî makamı n yöneltiği inceleme, tahkikat. * Herhangi bir konuyla ilgili durum veya tutumu belirlemek için düzenlenmişayrı ntı lıve kapsamlı soru dizisi. soruş turma açmak * soruş turma yapmak. soruş turma kurulu * Herhangi bir konuda soruş turma yapmak üzere oluş turulmuşkurul, tahkikat komı syonu. soruş turma raporu * Soruş turma kurulunun hazı rlamı şolduğu yazı lıbelge. soruş turmacı * Soruş turma yapan, anketçi.

soruş turmacı lı k * Soruş turma yapma iş i, anketçilik. soruş turmak * Öğrenmek istenilen ş eyi inceden inceye ve birçok kiş iye sormak. soruş turucu * Soruş turma yapan (kimse), muhakkik. sorutkan sorutma

* Somurtkan. * Sorutmak iş i.

sorutmak * Ayakta durmak, dikilmek, beklemek. * Somurtmak, surat asmak. sos

* Bazıyemeklerin üzerine dökülen, domates, baharat gibi ş eylerle yapı lan terbiye.

sosis * Kı yı lmı ş , baharat katı lmı şetle, tütsüleme ve piş irme gibi iş lemlerden sonra yapı lan bir tür sucuk. sosluk sosyal

* Sos konulmak için konulan kap. * Toplumla ilgili, toplumsal, içtimaî.

sosyal adalet * Toplumun değiş ik kesimlerinde hayat standardı , gelir düzeyi gibi birtakı m ölçülerin fı rsat eş itliği çerçevesinde dikkate alı nması yla sosyal alanda sağ lanan denge durumu. sosyal antropoloji * Kültürü bir bütün olarak inceleyen, kültür kalı plarıarası ndaki benzerlikleri ve farklı lı klarıortaya koyan bilim dalı . sosyal bilgiler * Sosyal konularıiçeren bilgiler. sosyal bilim * Toplum olayları nı , insanı n sosyal ve kültürel faaliyetlerini inceleyen bilimlerin ortak adı . sosyal bilimler * Sosyal bilim dalı nda araş tı rma ve inceleme yapan bilimler. sosyal bünye * Sosyal yapı . sosyal değ erler * Toplumun fertlerini birbirine yaklaş tı ran, bir arada tutan; toplumun devamı nısağ layan temel yargı lar, değ erler. sosyal değ iş me * Sosyal bakı mdan söz konusu olan değiş me. sosyal demokrasi * Sosyal alanda emekçi toplum kesimlerinin çı karları nı n korunmasıve üretimi artı rmak yanı nda hakça bölüş ümü de ön plânda tutan sosyal ve siyasî akı m.

sosyal demokrat * Sosyal demokrasi yanlı sıolan kimse. sosyal devlet * Ekonomik ve sosyal alanlarda bireylere sosyal güvenlik ve adalet sağ layı cıpolitikalar üreten devlet modeli. sosyal düzen * Sosyal yapı nı n düzenli bir biçimde oluş ması . sosyal faaliyet * Sosyal konulu etkinlik. sosyal geliş me * Sosyolojik bakı mdan gözlenen değiş me ve geliş me. sosyal güvenlik * Sosyal sigorta ve sosyal yardı m gibi araçlarla halkı n sosyal durumunu güvence altı na alma. sosyal hayat *İ nsanı n toplum içindeki yaş ama biçimi. sosyal iliş ki * Birbirlerinden haberi olan, en az iki insan arası nda bir süre devam eden, anlamlı , belirli amaçlarıbulunan sosyal bağ . sosyal konut * Dar gelirliler için özel olarak yapı lmı ş , sağlı ğa uygun ucuz konut. sosyal olay *İ nsanlar arasıiliş kilerden doğan ve bir defa olup biten sosyal oluş um, sosyal hadise. sosyal olgu * Sosyal nitelikli olay, sosyal vakı a. sosyal oluş um * Zaman içinde insanları n oluş turduğ u toplumla ilgili sosyal değ iş im. sosyal psikoloji * Toplumun insan davranı ş ları na etkisini konu edinen bilim dalı . sosyal sigorta * Bir iş te ücret karş ı lı ğ ıçalı ş anları n sağ lı ğ ı nı , geleceğini güvence altı na almak amacı yla kazançları ndan bir bölümü kesilerek yapı lan sigorta, iş çi sigortası . sosyal statü * Bir sosyal pozisyonunun diğ er sosyal pozisyona göre iş gal ettiği duruma verilen ad. sosyal tabaka * Bir toplumda yaş ama biçimi, maddî imkânları , öğrenim durumu bakı mları ndan birbirine benzeyen kiş ilerin oluş turduğu sı nı f. sosyal yapı *İ çinde sosyal iliş kilerin, sosyal olayları n meydana geldiğ i, sosyal grupları n ve kurumları n yer aldı ğı toplumun ş ekil ve çerçevesiyle ilgili dı şgörünüş e sahip olan bir sosyal varlı k. sosyal yardı m * Yoksul kimselere yiyecek, giyecek, yakacak, tedavi ve ilâç sağ lanarak yapı lan parası z yardı m. sosyal yaş am * Bkz. sosyal hayat. sosyalist

* Sosyalizm yanlı sı , toplumcu. sosyalistik * Sosyalizm yanlı sı . sosyalizasyon * Bazıimkânlardan, kuruluş lardan toplumun yararlanması nısağlama, toplum hizmetine koyma, toplumsallaş tı rma. sosyalizm * Toplumculuk. sosyalleş me * Toplumsallaş ma. sosyalleş mek * Toplumsallaş mak. sosyalleş tirme * Toplumsallaş tı rma. sosyalleş tirmek * Toplumsallaş tı rmak. * Toplum kuralları na göre davranacak biçimde eğ itmek. sosyete

sosyetik

sosyo-

* Topluluk, toplum, cemiyet. * Bir topluluktaki gelir düzeyi yüksek ve kendilerine özgü yaş ama biçimleri olan topluluk. * Sosyete ile ilgili. * Yüksek sı nı fı n yaş ama biçimine özenen. * "Toplumla ilgili" anlamı nda ön ek.

sosyoekonomik * Aynıanda hem toplumsal alanı hem ekonomik alanı veya araları ndaki iliş kileri ilgilendiren. sosyokültürel * Aynıanda bir toplumu veya toplumsal bir grubu ve kendine özgü olan kültürü ilgilendiren. sosyolengüistik * Dil, toplum ve kültür arası ndaki iliş kileri konu edinen dil bilimi dalı . sosyolog sosyoloji

* Toplum bilimi uzmanı , toplum bilimci, içtimaiyatçı . * Toplum bilimi, içtimaiyat.

sosyolojizm * Bütün sosyal bilimleri yalnı z sosyolojinin bir dalı olarak sayan ve bunları n sadece sosyolojik metotlarla açı klanabileceğini söyleyen görüş ün adı . sote

* Küçük küçük doğ ranmı şet, ciğer, böbrek gibi ş eyler yağda hafifçe kavrulduktan sonra su, domates, biber vb. katı larak yapı lan yemek. sovhoz

* Sovyetler'de devlet eliyle yönetilen tarı m iş letmesi.

Sovyet soy

* 1990 öncesi SSCB'de Danı ş ma kurulu, ş ura, konsey. * Manzum söz. * Bir atadan gelen kimselerin topluluğ u, sulâle. *İ yi ve üstün nitelikleri bulunan. * Cins, tür, çeş it.

soy ağ acı * Bir ailenin kökenini ve sonraki üyelerini gösteren ağaç biçimindeki çizelge, hayat ağacı ,ş ecere. soy gazlar * Bkz. asal gazlar. soy kı rı mı * Bir insan topluluğ unu ulusal, dinsel vb. sebeplerle yok etme, jenosit. soy oluş * Türlerin, ortaya çı ktı kları zamandan bulunduklarızamana kadar geçirdikleri geliş im evrelerinin tümü, filogenez, birey oluşkarş ı tı . soy sop * Bütün soy ve hı sı mlar. soya

* Fasulyeye benzer bir bitki (Soia hispida).

soya çekim * Kalı tı m, irsiyet, veraset. soya çekmek * soyunun özelliklerini taş ı mak. soya fasulyesi * Kökeni Çin ve Japonya'ya uzanan bir tür fasulye, soya. soyadı soydaş

* Herkesin ailece anı lması na yarayan öz adı ndan sonraki adı , aile adı . * Soylarıbir olan, türdeş , hemcins.

soydaş lı k * Soylarıbir olma, bir soydan olma durumu. soydur çeker, boktur kokar * her insan veya yaratı k az çok soyuna benzer. soydurma * Soydurmak iş i. soydurmak * Soymak iş ini yaptı rmak. soygun

* Genellikle çete durumunda bir araya gelmişhaydutlar tarafı ndan yapı lan silâhlıhı rsı zlı k. * Hiçbir emek harcamadan ve yolsuz olarak elde edilen büyük kazanç, vurgun.

soyguncu * Soygun yapan (kimse).

soygunculuk * Soygun yapma, haydutluk, ş ekavet. soyka

* Ölünün üzerinden çı kan giysi.

soyka * Tüyleri alacalı , küçük bir karga türü. soylama soylamak soylu

* Soylamak iş i. * Manzum söz söylemek. * Doğuş tan veya hükümdar buyruğuyla, bazıayrı calı klara sahip olan ve özel unvanlar taş ı yan (kimse), asil. *İ yi tanı nmı ş , köklü bir aileden gelen (kimse), necip, kiş izade, asil. * Saygıuyandı ran, yücelik taş ı yan.

soylu erki * Ekonomik, toplumsal ve siyasî gücün soylular sı nı fı nı n elinde bulunduğ u yönetim biçimi, aristokrasi. soylu soplu * Köklü ve tanı nmı şbir aileden. soyluluk * Soylu olam durumu, asillik, asalet, necabet. soyma soymak

* Soymak iş i. * Bir ş eyin üzerinden kabuk, deri, zar gibi ş eyleri çı karmak. * Birinin giysilerini çı karmak. * Birinin üstünde, yanı nda veya bir yerde bulunan ş eyleri çalarak alı p götürmek.

soymuk

* Damarlı bitkilerin kök, gövde ve yaprakları nda, ongun besi suyunu ileten borularla, yakı n hücrelerden ve bunları n arası nıdolduran özek dokudan oluş an tabaka. * Çam ağacı nı n çiğ nenip emilen iç kabuğu ve bunu almak için ağ acı n gövdesine açı lan yara, yalamuk. soysal * Soyla ilgili. soysuz

* Soyunun özelliklerini yitirmişolan (kimse, bitki vb.). * Biyolojik ve toplumsal ölçüler yönünden göze batacak kadar kötüye giden (kimse), dejenere. * Kötü tanı nmı ş , ahlâksı z.

soysuzca * Soysuz bir biçimde, soysuzca yakı ş ı rcası na. soysuzlaş ma * Soysuzlaş mak iş i. soysuzlaş mak * Biyolojik, toplumsal, doğal bozulmaya, dağı lmaya uğ ramak; yaş ama biçimi ve görevlerinde gerilemek, bozulmak, yozlaş mak, tefessüh etmek. soysuzlaş tı rma * Soysuzlaş tı rmak iş i.

soysuzlaş tı rmak * Soysuz bir duruma getirmek. soysuzluk * Soysuz olma durumu veya soysuzca davranı ş . soytarı

* Söz ve davranı ş ları yla halkıgüldürüp eğlendiren kimse, maskara. * Hileci, yaltak kimse, kaş mer.

soytarı lı k * Soytarıolma durumu veya soytarı ya yakı ş ı r davranı ş , kaş merlik, maskaralı k. soyulma * Soyulmak iş i. soyulmak * Soymak iş ine konu olmak. soyunma

* Soyunmak iş i.

soyunmak * Üstündeki giysilerin bir bölümünü veya tümünü çı karmak. * Kendini herhangi bir biçimde göstermeye çalı ş mak. * (Mevlevîlikte) Tarikata girmek. soyuntu

* Soyulup atı lan ş ey. * Bir yer soyularak alı nan (ş ey).

soyunup dökünmek * sokak giysilerini çı karı p ev içinde kullandı ğ ırahat kı lı ğ ı nı giymek. soyunuş * Soyunmak iş i veya biçimi. soyup soğana çevirmek * hiçbir ş ey bı rakmamacası na soymak. * (hı rsı z) bir yeri veya bir kiş iyi adamakı llı soymak. soyuş * Soymak iş i veya biçimi. soyut

* Soyutlama ile elde edilen, varlı ğ ıancak eş yada gerçekleş en müccerret, somut karş ı tı , abstre. * Anlaş ı lması , kavranı lmasıgüç.

soyut isim * Düş ünce yoluyla kabul edilen varlı ğ ı n adı : Akı l, hayal, ülkü gibi. soyut sayı * Birimlerinin türü belirlenmemişsayı , abstre sayı . soyutçuluk * Soyutlamalara, somut gerçeklerinkine eş it değer verme; amaç olarak soyutu alan tutum, abstraksiyonizm. soyutlama * Bir nesnenin özelliklerinden veya özellikleri arası ndaki iliş kilerden herhangi birini tek baş ı na ele alan zihnî iş lem; gerçeklikte ayrı lamaz olanıdüş üncede ayı rma.

soyutlamak * Bir ş eye soyutlama iş lemini uygulamak. * (bir kimseyi, durumu, düş ünce vb. yi) içinde bulunduğu toplum, durum veya düş ünceden ayrıtutmak. soyutlaş mak * Soyut duruma gelmek. soyutlaş tı rmak * Soyut duruma getirmek. soyutluk * Soyut olma durumu. söbe

* Biçimi yumurta gibi olan, beyzî, oval.

söğ dürme * Bkz. sövdürme. söğ dürmek * Bkz. sövdürmek. söğ e * Söve. söğ me söğ mek söğ ülme

* Bkz. sövme. * Bkz. sövmek. * Bkz. sövülme.

söğ ülmek * Bkz. sövülmek. söğ üntü söğ ürme söğ üş

* Bkz. sövüntü. * Ateş te közlenerek hazı rlanmı şpatlı can. * Suda kaynatı lı p piş irilen, suyundan ayrı larak soğuk yenen et. * Üzerine yağve limon konulmadan ve birbirine karı ş tı rı lmadan yenen dilimlenmişdomates, salatalı k vb.

söğ üş lemek * Dolandı rmak. söğ üş lük * Söğüşyapmaya elveriş li et veya sebze. söğ üş me

* Bkz. sövüş me.

söğ üş mek * Bkz. sövüş mek. söğ üş türmek * Bkz. sövüş türmek.

söğ üt

* Söğütgillerden, akarsu kenarları nda yetiş en, yapraklarıalmaş ı k ve alt yüzleri havla örtülü büyük bir ağaç (Salix). Aksöğ üt (Salix alba). Salkı m söğüt (Salix babylonica). Keçi söğ üdü (Salix caprea). Bozsöğ üt (Salix cinerea). söğ ütgiller *İ ki çeneklilerden, söğ üt, kavak ve benzeri türleri içine alan bir bitki familyası . söğ ütlü

* Söğüt ağaçları bulunan (yer).

söğ ütlük * Söğüt ağacıbol olan yer. sökel

sökme sökmek

* Sakat (kimse), malûl. * Güçsüz. * Sökmek iş i. * Bir ş eyi bulunduğ u yerden kuvvet kullanarak veya gevş eterek çı karmak, çekip ayı rmak. * Kurulmuşbir ş eyi parçaları na ayı rmak. * Rüzgâr, sel, akarsu, bir ş eyi yerinden çı karmak, götürmek. * Geçip gitmeye engel olan zorluklarıatlatmak. * Karı ş ı k bir yazı yıokumak. * Okuyabilme beceresini kazanmak. * Çı kması , akmasıkolaylaş mak. * Gelmeye baş lamak veya çı kagelmek. * Geçmek, etki yapmak. * Ayı rmak, uzaklaş tı rmak, vazgeçirmek. * Örülmüşveya dikilmişş eyin, örgüsünü veya dikiş ini ayı rmak.

söktürme * Söktürmek iş i. söktürmek * Sökmek iş ini yaptı rmak. sökü otu

* Baklagillerden, kumlu topraklarda yetiş en bir bitki (Ornithopus).

sökük * Dikiş i sökülmüşveya örgüsü çözülmüş(ş ey). sökük dikmek * sökülmüşolan bir ş eyi onarmak. sökükçü sökülme

* Sökük dikip yama yapan (kimse). * Sökülmek iş i.

sökülmek * Sökmek iş ine konu olmak. * (genellikle para için) istemeyerek vermek, harcamak. sökülüş * Sökülmek iş i veya biçimi. söküm

* Sökme iş i. sökün * (birçok kiş i veya ş ey) birbiri ardı ndan gelmek, görünmek, anlamı na gelen sökün etmek deyiminde geçer. söküntü

* Sökülen ş eyin parçası . * Ağaçlı k yerden açı lan tarla.

söküp atmak * gözden çı karmak, kı ymak, feda etmek. söküş sölom

* Sökmek iş i veya biçimi. * Orta derinin iki tabakasıarası nda bulunan ve oğulcukta genel vücut boş luğ unu oluş turan oyuk.

sölomlular * Bir vücut boş luğ u bulunan hayvanlar. sölpük sölpüme

* Gevş eyip kendini koyuvermı ş . * Sölpümek iş i veya durumu.

sölpümek * Şiş manken zayı flamak. * Gevş emek, pörsümek. sömestr

* Öğretim yı lı nı n ayrı ldı ğı iki dönemden her biri, yarı yı l.

sömikok * Taşkömürünü çok yüksek olmayan sı caklı kta (500-600 C°de) damı tarak elde edilen kömür. sömürge

* Bir devletin kendi ülkesinin sı nı rlarıdı ş ı nda egemenlik kurarak yönettiği ekonomik veya siyasal çı karlar sağ ladı ğı ülke, sömürülen ülke, müstemleke, koloni. sömürgeci * Sömürgesi olan veya somürge elde etmek amacı nda olan, müstemlekeci. * Sömürgecilikle ilgili olan. sömürgecilik * Genel olarak bir devletin baş ka ulusları , devletleri, toplulukları , siyasal ve ekonomik egemenliğ i altı na alarak yayı lmasıveya yayı lmayıistemesi, müstemlekecilik. sömürgeleş me * Sömürge durumuna gelme. sömürgeleş mek * Sömürge dürumuna gelmek. sömürgeleş tirme * Sömürgeleş tirmek iş i. sömürgeleş tirmek * Sömürge durumuna getirmek, sömürge yapmak. sömürgen

* Sömürücü. sömürgenlik * Sömürgen olma durumu. sömürme * Sömürmek iş i. sömürmek * (yiyecek içecek için) hepsini birden yiyip bitirmek, silip süpürmek. * Bir kimseden veya bir ş eyden haksı z ve sürekli çı karlar sağ lamak. * Dudakları nıyapı ş tı rarak soluğu ile çekip içmek. * Üretim araçlarısahipleri, baş kaları nı n emeğine ve onları n yarattı klarıdeğ erlere el koymak. * Bir ulus veya devlet, diğ er bir ulusun veya devletin doğ al kaynakları ndan, ekonomik değerlerinden çı kar sağ lamak. sömürü

* Sömürmek iş i.

sömürücü * Sömürüyü gerçekleş tiren, sömürgen, istismarcı . sömürücülük * Sömürücü olma durumu. sömürülme * Sömürülmek iş i veya durumu. sömürülmek * Sömürmek iş ine konu olmak. sömürüş * Sömürmek iş i veya biçimi. söndürme * Söndürmek iş i. söndürmek * Ateşve ı ş ı k için, yanması na, aydı nlatması na son vemek. * Hava veya gaz ile ş iş irilmişbir ş eyin havası nıveya gazı nıboş altmak. * Tutku ve duygular için, yatı ş tı rmak, etkisiz duruma getirmek. söndürücü * Yangı n söndürmeye yarayan alet. * Yangı nlarısöndürmeye yarayan. söndürülme * Söndürülmek iş i. söndürülmek * Söndürmek iş ine konu olmak. sönme sönmek

* Sönmek iş i. * Yanmaz, aydı nlatmaz, parlamaz olmak, parlaklı ğ ı nı ,ı ş ı ğ ı nı yitirmek. * Hava veya baş ka bir gaz ile ş iş irilmişbir ş eyin havasıkaçı pş iş kinliği inmek. * (yanardağiçin) Etkinliğ ini yitirmek. * (duygular için) Dinmek, yatı ş mak, etkisini yitirmek. * Gerilemek, parlaklı k ve önemini yitirmek. * (ses için) Duyulmaz olmak.

* Tükenmek, yok olmak, yitmek. sönük * Sönmüşolan. * Parlaklı ğı , hı zıaz veya azalmı şolan, etkisiz, zayı f. * Göze çarpmayan, silik. sönüklük

* Sönük olma durumu.

sönüm * Bir salı nı m hareketinin genliğ inin türlü dirençlerin etkisiyle küçülmesi, itfa. * Bir borcun her yı l ödenen taksitlerle belli bir zaman sonunda ödenmişolması , itfa. sönüm ayrı mı * Süresi gelmişborç senetlerini ödemek amacı yla ayrı lmı şyedek para. sönümleme * Sönümlemek iş i. sönümlemek * Bir salı nı m hareketinin genliğ ini sı fı ra indirmek, itfa etmek. * Bir borcu, her yı l ödenen taksitlerle belli zaman sonra ödemek, itfa etmek. sönümlü

* Belirli bir sürede genliğ i sı fı ra inen (salı nı m hareketi).

sönümsüz * Genliğ i hiçbir zaman sı fı ra yaklaş mayan, her devirde beslenen (salı nı m hareketi), beslenen. sör * Katolik mezhebinde kendini dine adayan ve manastı rda yaş ayan kadı n. * Katolik mezhebinde dinle ilgili bir yükümlülük almayan, ama din uğ runa hemş irelik, hasta bakı cı lı k gibi iş lerde çalı ş an kadı n. sörf

* Özel kayma aracıve yelkenlisi ile denizde yapı lan bir tür spor.

sörfçü * Sörf sporu yapan kimse. sövdürme * Sövdürmek iş i. sövdürmek * Sövmek iş ini yaptı rmak veya sövmesine yol açmak. söve

söven

sövgü sövgücü

* Kapıve pencerenin yerleş tiği kasa, çerçeve. * Eş ik. * Avlu kapı sı nı n iki yanı na konan uzun taş lar. * Büyük sopa. * Çit yapmakta kullanı lan büyük kazı k. * Sövmek için söylenen söz, sövme, küfür. * Söven, küfreden.

sövme

sövmek sövülme

* Sövmek iş i, sövgü, küfretme. * Bir kimsenin namus, onur ve kiş iliğine yapı lan her türlü saldı rı . * Onur kı rı cı , çoğu basmakalı p kaba sözler söylemek, küfretmek. * Sövülmek iş i.

sövülmek * Sövmek iş ine konu olmak. sövüntü

* Hafif sövme yollu, kaba ve yakı ş ı ksı z söz.

sövüp saymak * aralı ksı z küfürler sı ralamak, uzun uzadı ya söverek yermek. sövüş

* Sövmek iş i veya biçimi.

sövüş me * Sövüş mek iş i. sövüş mek * Birbirine sövmek. sövüş türme * Sövüş türmek iş i veya durumu. sövüş türmek * Birbirine sövdürmek. söylem * Söyleyiş , söyleniş , telâffuz. *İ fade, kalı plaş mı ş , kliş eleş mişsöz. söyleme * Söylemek iş i. söylemediğ ini bı rakmamak * bir kimse veya bir konu ile ilgili olarak iyice düş ünmeden, geliş igüzel konuş mak. söylemek

* Düş ündüğ ünü veya bildiğ ini sözle anlatmak. * Bir düş ünceyi ileri sürmek, ortaya atmak. * Bir ş eyin yapı lması nısözle istemek. * Türkü, ş arkıvb. okumak. * Yazmak, düzmek. * Haber vermek. * Önceden bildirmek, tahmin etmek. * Herhangi bir ş eyi bildirmek, anlatmak, demek istemek, hatı rlatmak.

söylemesi ayı p * utanı lacak bir durumun açı klanmasısı rası nda kullanı lı r. söylemseme * Söylemsemek iş i. söylemsemek * Söylenişözelliğ i taş ı mak; söylemeye özen göstermek.

söylence

* Efsane.

söylenilme * Söylenilmek iş i. söylenilmek * Söylenmek. * Herhangi biri söylenmek. söyleniş * Söyleyiş , söylem, telâffuz. söylenme * Söylenmek iş i. söylenmek * Söylemek iş i yapı lmak. * Çı kı ş mak, azarlamak, eleş tirmek, sı zlanmak. söylenti söyleş i

söyleş me

* Ağı zdan ağ ı za dolaş an, kesinlik kazanmayan haber, rivayet. * Arkadaş ça, dostça karş ı lı klıkonuş ma, hasbı hâl, sohbet. * Bir bilim veya sanat konusunu, konuş mayıandı ran biçimde inceleyerek anlatan edebiyat türü, sohbet. * Söyleş mek iş i.

söyleş mek * Karş ı lı klıkonuş mak, hasbı hâl etmek, sohbet etmek. * Bir iş in nası l yapı lmasıgerektiğ i konusunda konuş mak, müzakere etmek. söyletme

* Söyletmek iş i.

söyletmek * Söylemesine yol açmak. * Söylemek zorunda bı rakmak, itiraf ettirmek. söylev hitabe.

* Bir topluluğa düş ünceler, duygular aş ı lamak amacı yla söylenen, uzunca, coş kulu ve güzel söz, nutuk,

söylevci * Coş kulu ve güzel konuş an, hitabede bulunan kimse. söyleyeceği olmak * herhangi bir konuda kendisinin de diyecekleri bulunmak. söyleyiş söz

* Bir kelimenin ses, hece, ton ve vurgu bakı mı ndan söylenme biçimi, söyleniş , söylem, telâffuz. * Bir düş ünceyi eksiksiz olarak anlatan kelime dizisi, lâkı rdı , kelâm, kavil. * Bir veya birkaç heceden oluş an ve anlamıolan ses birliği, kelime, sözcük. * Bir konuyu yazı lıolarak açı klamaya yarayan kelime dizisi. * Kesinlik kazanmayan haber, söylenti. * Bir iş i yapacağı nıkesin olarak vadetme. * Müzik parçaları nı n yazı lımetni, güfte.

söz (veya lâf) altı nda kalmamak * bir kimsenin kendisine dokunan sözüne gereken cevabıvermek. söz (veya lâf) aramı zda * söylenen sözün gizli kalmasıgerektiğ ini anlatı r. söz (veya lâf) düş memek * baş kaları nı n konuş ması ndan kendisine sı ra gelmemek. * baş kaları dururken kendisinin söz söylemesine gereklik bulunmamak. söz (veya lâf) iş itmek * azarlanmak, birisi kendisine darı lmak. söz açmak * bir konu üzerine konuş maya baş lamak, lâf açmak. söz almak * konuş mak için toplantıbaş kanı ndan izin almak, konuş maya baş lamak. * birinin bir iş i yapacağı nıkesin olarak bildirmesini sağ lamak. * erkek tarafıoğ ulları yla evlendirmek üzere kı zı n ailesinden olumlu cevap almak. söz anlayan beri gelsin * "hiçbiriniz lâf anlamı yorsunuz" anlamı nda kullanı lı r. söz arası nda * konuş ma sı rası nda. söz atmak * birine dokunacak bir sözü ortalı ğa söylermişgibi söylemek, sözle takı lmak, lâf atmak. * birine sözle sarkı ntı lı k etmek. söz ayağa düş mek * bir sorun, karı ş malarıgerekmeyen veya yetkisiz ve sorumsuz kimselerin görüşbildirdikleri duruma gelmek. söz baş ı * Ön söz. söz bir, Allah bir * verilen sözden hiç dönülmeyeceğ ini anlatı r. söz birliğ i * Anlaş ma, aynıgörüş te olma. söz birliğ i etmek * aynış eyleri söylemeyi veya yapmayıkararlaş tı rmak, ağı z birliği etmek. söz bölüğü * Anlatı mı n parçası . söz bölükleri * Kelimelerin isim, sı fat, fiil, zamir, edat, bağ laç, zarf, ünlem diye adlandı rı lan türleri. söz cambazı * Söz söylemesini iyi bilen, ağzılâf yapan kimse. söz cambazlı ğ ı * Sözü iyi kullanma becerisi. söz çı kmak * ortalı kta bir söylenti dolaş mak.

söz dağ arcı ğı * Bir dilde kullanı lan veya bir kimsenin bildiğ i, kullandı ğ ısözlerin bütünü, söz varlı ğ ı , vokabüler, kelime hazinesi. söz dalaş ı * Karş ı lı klısöz söyleme, sözle saldı rma. söz dinlemek (veya söz tutmak) * söylenen bir sözü, verilen bir öğüdü benimsemek, davranı ş ları nıbunlara uydurmak. söz dizimi * Bir cümleyi oluş turan kelime türlerinin arası ndaki iliş kileri inceleyen dil bilgisi kolu, cümle bilgisi, nahiv, sentaks. söz dizimsel * Söz dizimi ile ilgili olan, sentaktik. söz düellosu *İ ki kiş i arası nda sözle yapı lan tartı ş ma, söz yarı ş ı . söz düş ürmek * konuş mayıbelli bir konuya getirmek. söz ebesi

* Bkz. lâf ebesi.

söz ehli * Konuş masıistekle, zevkle dinlenen kimse. söz etmek *oş ey üzerinde konuş mak. söz etmek *oş eyin dedikodusunu yapmak. söz geçirmek * söylediğini, istediğini, yaptı rmak. söz gelimi * Meselâ, örneğ in, söz geliş i. söz geliş i * Bir düş ünceyi açı klamak için örnek gösterileceğinde o örneğ e girişolarak söylenir. söz gelmek * (bir davranı ş ı ndan dolayı ) eleş tiriye konu olmak, yerilmek. söz getirmek * birinin eleş tirilmesine sebep olmak, bir kimseye söz gelmesine yol açmak. * bir kimseye söz gelmesine yol açmak. söz gösterisi * Toplumun ilgisini çeken, çeş itli konuları n ele alı ndı ğı , karş ı lı klış aka ve takı lmalarla süslenen program, çene yarı ş tı rma, tolkş ov. söz götürmek * doğ ruluğu ve gerçekliği tartı ş abilir olmak. söz götürmez * doğ ruluğu ve gerçekliği tartı ş ı lamayacak kadar açı k olan, tersi savunulamayan. söz gümüş se sükût altı ndı r

* susmak bazen konuş maktan daha iyi sonuç verir. söz kaldı rmamak * onuruna dokunan söze dayanamayı p karş ı lı k verir yaradı lı ş ta olmak. söz karı ş ı klı ğı * Bir kelimenin yerine bir baş kası nı kullanma biçiminde görülen konuş ma bozukluğu, kelime karı ş ı klı ğ ı , parafazi. söz kesimi * Gençlerin evlenmeleri için ön anlaş ma yapı lması , sözlenme. söz kesmek * genellikle evlenmek için anlaş ı p kesin karar vermek. söz konusu * Sözü edilen, üzerinde konuş ulan ş ey. söz konusu olmak (veya söz konusu etmek) * konuş ulmak, konuş mak; söz edilmek, söz etmek. söz meydanı * Serbestçe konuş ulacak yer. söz misali * Sözün geliş i. söz olmak * dedikodu yapı lmak veya bir işhoşkarş ı lanmamak. söz rüş veti * Bir çı kar sağ lamak için bir kimseyi övme. söz sahibi * Bir konuda bilgisi veya yetkisi olan kimse. söz sahibi olmak * bir konuda konuş ma yetkisi olmak. söz sı rası * bir toplulukta konuş ma yapma zamanı . söz sözü açmak * bir konudan konuş urken hemen arkası ndan türlü konulara geçmek. söz temsili * Sözün geliş i, örneğ in, meselâ. söz tutmak * söz dinlemek. söz ustası * Söz söylemesini bilen veya ağzı na söz yakı ş an kimse. söz varlı ğı * Bir dildeki sözlerin bütünü, söz hazinesi, söz dağ arcı ğı , vokabüler, kelime hazinesi. söz vermek * bir iş i yapacağ ı nıkesinlikle bildirmek. söz yarı ş ı * Söz düellosu.

söz yazarı * Müzik parçaları nı n metnini yazan kimse, güfteci. söz yitimi * Ses çı karma yeteneği kaybolmadı ğ ıhâlde istenilen sözü bulup söyleyememe hastalı ğı , afazi. söz yok!

* hakkı nda hiçbir ş ey söylenilemez.

söz zinciri * Dil birimlerinin birbirini izlemesinden doğan ve ardı ş ı klı ğ a dayanan düzen. sözcü

* Bir kurul, bir topluluk veya kiş i adı na söz söyleme, onun düş ünce ve davranı ş ları nı savunma yetkisi olan

kimse.

* Bir komisyonun verdiğ i kararları n gerekçesini kaleme alı p genel kurul karş ı sı nda savunmakla görevlendirilen üye, raportör. sözcük

* Kelime.

sözcük hazinesi * \343 söz varlı ğ ı . sözcük türü * \343 kelime türü. sözcük vurgusu * Kelime vurgusu. sözcülük

* Bir kurul, bir topluluk veya kiş i adı na konuş ma görevi, raportörlük.

sözde * Soru anlamıtaş ı mayan cümlelerde anlatı lan düş üncenin gerçekte var olmayı p öyle sanı ldı ğı nıgösterir, sözüm ona, sanki, güya. * Gerçekte öyle olmayı p öyle geçinen veya bilinen. sözde kalmak * (yapı lacağ ıbildirilmişbir iş ) konuş ulup gerçekleş memek. sözde özne * Edilgen fiilin özne görevini yüklenmişnesnesi: Kapı açı ldıcümlesindeki kapısözde öznedir. söze atı lmak * bir konu konuş ulurken birden araya girip konuş maya baş lamak. söze baş lamak * konuş maya baş lamak, bir konuya girmek. söze karı ş mak * baş kaları konuş urken araya girip konuş mak. söze son vermek * konuş mayıbitirmek. söze yatmak * söz dinlemek. sözel

* Sözle ilgili, söze dayanan.

* Sosyal konularıkapsayan sı nav. sözel öğrenme * Düş üncelerin iletiş imi ve açı klanmasıiçin gerekli anlama ve anlatma becerilerini elde etme iş i. sözlendirici * Bir filmin sözlendirilmesinde çalı ş an kimse, dublâjcı . sözlendiricilik * Sözlendirici olma durumu ve sözlendiricinin iş i, dublâjcı lı k. sözlendirme * Bir filmin görüntüleriyle eşzamanlıolarak sözlü duruma getirilmesi, dublâj. * Yabancıbir filmin dilini baş ka bir dile çevirme. sözlendirmek * Bir filmi görüntüleriyle eşzamanlıolarak sözlü duruma getirmek. * Yabancıbir filmin dilini baş ka bir dile çevirmek. sözlenme * Sözlenmek iş i veya durumu. sözlenmek * (evlenecek gençler) Anlaş arak kesin karar vermek. sözleş me

* Sözleş mek iş i. * Hukukî sonuç doğ urmak amacı yla iki veya daha çok kiş inin veya kuruluş un karş ı lı klıve birbirine uygun irade beyanları yla gerçekleş en iş lem, bağı t, akit, mukavele, kontrat. * Bu iş lemi gösteren belge, mukavelename. sözleş me tutanağ ı * Sözleş me ş artları nıiçeren belge. sözleş me yapmak * bir sözleş meyi yazı lıolarak belirlemek, mukavele yapmak, kontrat yapmak. sözleş mek * Herhangi bir işkonusunda birbirine karş ı lı klısöz vermek. * Belli bir yerde, belli bir saatte buluş mayıkararlaş tı rmak. sözleş meli * Sözleş meye dayanan, sözleş me yapı lmı şolan, mukaveleli, kontratlı . * Sözleş me yapı larak. sözleş mesiz * Sözleş meye dayanmayan, sözleş me yapı lmamı şolan, mukavelesiz, kontratsı z. * Sözleş me yapı lmayarak, sözleş me olmaksı zı n. sözlü

* Sözle, konuş ma biçiminde yapı lan, yazı lı ,ş ifahî karş ı tı . * Herhangi bir konu ile ilgili olarak biri ile sözleş mesi bulunan. * Evlenmek için birbirine söz vermişolan (kimselerden her biri).

sözlü film * Oyuncuları n yalnı z davranı ş ları nıdeğ il, konu ş maları nıda veren (film). sözlü soru * Büyük Millet Meclisinde sözlü olarak cevaplandı rı lmasıistenen soru. sözlük

* Bir dilin bütün veya belli bir çağda kullanı lmı şkelime ve deyimlerini alfabe sı rası na göre alarak tanı mları nı yapan, açı klayan veya baş ka dillerdeki karş ı lı kları nıveren eser, lügat. sözlük bilgisi * Sözlük bilimine iliş kin bilgiler. sözlük bilimci * Sözlük bilimi uzmanı , leksikograf. sözlük bilimi * Sözlük yazma ve hazı rlama iş i, leksikografi. sözlük birimi * Sözlükte madde baş ıolarak yer alacak anlamlısöz varlı ğ ı . sözlükçe

* Herhangi bir bilim dalı nı n söz varlı ğı nıiçeren sözlük.

sözlükçü * Sözlük yazarı . sözlükçülük * Sözlük yazma veya hazı rlama iş i, sözlük yazarlı ğ ı . sözsüz

* Konuş madan yapı lan.

sözsüz oyun * Bkz. pantomim. sözü (veya lâfı ) ağ zı nda gevelemek * söylemek isteğ ini söyleyememek. sözü açı lmak * bir ş ey veya bir konu üzerinde konuş ulmaya baş lanmak. sözü ağ zı na tı kamak * bir kimsenin konuş ması na fı rsat vermeden kendisi konuş maya baş lamak. sözü ağ zı nda bı rakmak (veya sözü ağ zı ndan almak) * (birinin) söylemekte olduğ uş eyi bitirtmemek. sözü ağ zı nda kalmak * konuş ması nı bitirememek. sözü bağ lamak * konuş mayıbir sonuca vardı rmak. sözü çevirmek * konuş manı n sakı ncalıbir biçim aldı ğ ıanlayı nca baş ka bir konuya yönelmek, lâfıveya konuyu değiş tirmek. sözü dağ ı tmak * konuş urken birçok konuya değ inerek anlatmak isteğ i konudan uzaklaş mak. sözü edilmek * önemli sayı lmak. sözü geçmek * kendisini kabul ettirmişolmak, hatı rısayı lmak. * adı anı lmak, bahsedilmek. sözü kesmek

* konuş ması nı bitirmeden susmak. * baş kası nı n konuş ması nıönlemek. sözü mü olur? * üzerinde konuş acak kadar önemi yok. sözü sohbeti yerinde * güzel, oyalayı cı , kı rmadan konuş an. sözü tartmak * ölçülü konuş mak. sözü uzatmak * gereğ inden çok konuş mak. sözüm ona * Sanki, öylesine, güya. sözüm yabana (veya sözüm meclisten dı ş arı ) * konuş ma arası nda çirkin bir söz kullanmak gerektiğ inde o sözden orada bulunanları n alı nmaması nı belirtmek için söylenir. sözün ardıboş a çı kmak * söz olumlu sonuca ulaş mamak. sözün kı sası * Sonuç olarak, özet olarak, kı saca. sözünde durmak * verdiğ i sözü yerine getirmek, verdiği sözden dönmemek, verdiği sözü tutmak. sözünden çı kmamak * birinin isteklerine, öğütlerine, sözlerine uyarak davranmak. sözüne gelmek * sonunda birinin söylediğ ini kabul etmek. sözüne sahip * Söylediğini yerine getiren, sözünü tutan. sözünü (veya sözünüzü) balla kestim (veya kesiyorum) * karş ı sı ndakinin konuş ması nıkesip arada hatı rlatmak istenildiğ inde, izin dilemek için söylenir. sözünü bilmez * bir sözü, nereye varacağı nıdüş ünmeden söyleyen, patavatsı z. sözünü esirgememek (veya sakı nmamak) * düş ündüğ ünü, karş ı sı ndakini kı racak bir söz olsa bile söylemekten çekinmemek. sözünü geri almak * üstüne aldı ğı bir iş ten vazgeçtiğini söylemek. * söylemişolduğu bir sözde haksı z olduğ unu kabul ederek onun söylenmemişsayı lması nıistemek. sözünü kesmek * biri konuş urken söze karı ş ı p onun konuş ması na fı rsat vermemek. sözünü tutmak * öğüdüne uymak. sözünü tutmak * verdiğ i sözü yerine getirmek.

sözünün eri olmak * verdiğ i sözü ne olursa olsun yerine getiren bir kiş i olmak. spaghetti

* Çeş it soslu İ talyan makarnası .

spazm * Kasları n, özellikle diz kasları nı n iradesiz kası lması . spektroskop * Tayfölçer. spektroskopi * Tayfölçümü. spekülâsyon * Kurgu. *İ leride meydana gelebilecek fiyat dalgalanmaları ndan yararlanarak kazanç sağ lama. * Vurgun, vurgunculuk, ihtikâr. spekülâtif *İ lerde doğ abilecek fiyat dalgalanmaları ndan yararlanarak gelir sağlama. * Kurgusal, düş üntülü. spekülâtör * Vurguncu. sperm

* Bkz. sperma.

sperma * Atmı k, er suyu, bel, meni. * Bir baş ı , bir gövdesi, hareket etmeye yarayan kuyruğu olan, yumurtadan çok küçük erkek eş eylik hücresi. sperma ana hücresi * Erkek eş eylik organı nda atmı klarıoluş turan ana hücre. sperması zlı k * Sperma salgı sı nı n yokluğ u. spermatozoit * Er bezi borucukları nı n ürettiğ i, atmı ğı n içinde bulunan erkek döl hücresi. spesifik

* Bir türün, bir olayı n karakteristik yönünü veren.

spesiyal * Özel, belli bir özelliğ i olan. spesiyalist * Uzman. spesiyalite * Özelliği olan, değerli veya az bulunan. spiker

* Radyo ve televizyonda programları , haberleri sunan kimse.

spikerlik * Spiker olma durumu. * Spikerin yaptı ğı iş .

spiral

spiril

* Sarmal biçiminde olan. * Döl yatağı içine konan, gebeliği önleyici sarmal biçiminde araç. * Sarmal biçiminde uzun ve kı vrı k, bazı larıtitrek tüylerle kaplı , iplik biçimindeki bakterilerin genel adı .

spiritüalizm * Tinselcilik. sponsor * Bir iş in, bir faaliyetin maddî ve manevî yönünü üstlenen kimse veya kurum. sponsorluk * Sponsorun yaptı ğ ıiş . spontane

* Kendiliğ inden (olan). * Anı nda yapı lan.

spontaneizm * Kendiliğ indencilik. spor

* Kiş isel veya toplu oyunlar biçiminde yapı lan, genellikle yarı ş maya yol açan, bazıkurallara göre uygulanan beden hareketlerinin tümü. * Kullanı ş ırahat, kolay olan. spor

* Çiçeksiz bitkilerde üreme organı . * Bir hücreli hayvanları n çok özelleş mişolan üreme hücresi.

spor kesesi * Çiçeksiz bitkilerde, içinde sporları n bulunduğu küçük kese. spor loto

* Çeş itli sayı larıveya futbol maçları ndaki beraberlikleri önceden kestirip para ödülü kazanmak temeline dayanan bir oyun. spor toto

* Futbol maçları nı n sonuçları nıönceden kestirip para ödülü kazanmak temeline dayanan bir oyun.

sporcu * Sporla uğraş an (kimse). sporculuk * Sporla uğraş ma, spor yapma. sporlanma * Spor oluş turma veya (bakterilerde) spora dönüş me. sporlanmak * Spor oluş turmak veya (bakterilerde) spora dönüş mek. sporlular * Bir hücrelilerin, omurgalı ve omurgası z hayvanlarda asalak olarak yaş ayan, çok az hareket edebilen, sporla üreyen bir alt takı mı . sporsever * Her türlü spora karş ıilgi duyan (kimse). sportif

* Sporla ilgili. sportmen * Sporcu. * Vücudu iyi geliş miş . spot

satma. spot alı m

* Herhangi bir aynalıalet ile ekran üzerinde oluş turulan görüntü. * Dar bir alana çok güçlü ı ş ı k yöneltebilen stüdyo lâmbası . * Bir malıçok miktarda toptancı dan veresiye aldı ktan sonra piyasada değ erinden daha aş ağ ı ya peş in olarak

* Fabrikalardan ve piyasalardan toptan ve vadeli senet karş ı lı ğı nda mal satı n alma.

spot lâmbası * Sahneyi aydı nlatmak için yüksek ve görüşaçı sı nıbozmayacak yere konulan projektör. spot mağaza * Fabrikalardan toptan ve vadeli mal satı n alarak bunlarıindirimli fiyatlarla peş in olarak satan işyeri. spot satı m * Fabrikalardan ve piyasalardan toptan ve vadeli mal satma. spotçu

* Bir malıçok miktarda toptancı dan veresiye aldı ktan sonra piyasada değ erinden daha aş ağ ı ya peş in olarak satan kimse. sprey

spritüel Sr

* Bir püskürtücü yardı mı yla çok ince damlacı klar durumunda püskürtülen sı vıdemeti. * Püskürtme amacı yla kullanı lan araç. * Bkz. espritüel. * Stronsiyum'un kı saltması .

stabilizasyon *İ stikrar. stabilizatör * Dengeleyici. stabilize

* Düz duruma getirilmiş . * Sağlamlaş tı rı lmı ş .

stabilize etmek * kararlıbir duruma getirmek, sağ lamlaş tı rmak. stabilize yol * Kum, çakı l veya mucur ve bağ layı cıolarak kil karı ş ı mı yla yapı lan, silindirle sı kı ş tı rı lan yol. stadya * Bir noktanı n takeometreye olan uzaklı ğı nıölçmek için, bu nokta üzerine düş ey doğrultuda konan santimetrelere bölünmüşmira. stadyum * Takı m oyunları nı n, atletizm karş ı laş maları nı n vb.nin yapı labilmesi, seyircilerin törenleri veya oyunları izleyebilmesi için elveriş li kuruluş larıolan alan, stat.

stafilokok * Mikroskopta üzüm salkı mları na benzer kümeler durumunda görülen mikroplar. stagflâsyon * Durgunluk içinde enflasyon. staj dönem. stajyer

* Herhangi bir meslek edinecek olan kimsenin geçirdiğ i uygulamalıöğ renme dönemi. * Bir kimsenin, meslek bilgisini artı rmak için bir kurumun bir veya birçok bölümünde çalı ş arak geçirdiği

* Staj yapan kimse.

stajyerlik * Stajyer olma durumu. stalâgmit stalâktit stand

* Dikit. * Sarkı t. * Bkz. stant.

standardizasyon * Standartlaş ma. standart

* Belli bir tipe göre yapı lmı şveya ayrı lmı ş . * Belirli ölçülere, yasaya, kullanı ma uygun olan. * Örnek veya temel olarak alı nabilen, tek biçim. * Bir iş letmede, bir ürünü, bir çalı ş ma yöntemini, üretilecek miktarı , bir bütçenin para miktarı nıvb. yi belirlemek için konulmuşkural. standart dil * Bir ülkede yazı lan ve konuş ulan çağdaşdil, yazı dili. standartlaş ma * Standartlaş mak iş i veya durumu. standartlaş mak * Standart duruma gelmek. standartlaş tı rma * Standartlaş tı rmak iş i. * Nitelikte belirli düzeyi, kaliteyi, pazarlamada kolaylı ğı ve değ er birliğ ini sağlamak amacı yla, her tür üründen benzer nitelikte bulunanı ayı rma. standartlaş tı rmak * Standart duruma getirmek. stand-bay * (kredi iş lemlerinde) her an sarf edebilecek (kredi) anlamı nda kullanı lı r. stand-by stant

* Bkz. stand-bay. * At yarı ş ları nda seyirci tribünü. * Bir sergide veya fuarda malları n sergilendiği yer, sergilik.

star starking start

* Sinema, tiyatro veya müzikhol sanatçı sı , yı ldı z. * Bir çeş it elma. * Çı kı ş .

start almak * yarı ş çı lar baş lama iş aretiyle yarı ş a baş lamak. * plânlanan bir iş e giriş mek, baş lamak. start vermek * yarı ş larda baş lama iş aretini bayrak, tabanca vb ile belirtmek. start yeri

* Baş lama yeri.

starta geçmek * çalı ş maya baş lamak. * koş maya hazı r duruma gelmek. starta girmek * at veya motorlu araçları n yarı ş ları nda yarı ş çı ları n baş lama çizgisi arkası nda yerlerini almak. stat

* Bkz. stadyum.

statik * Hareketi olmayan, belirli bir süre değ iş meyen, duruk. * Kuvvetlerin dengelenmesi ile ilgili. * Hareket etmeyen nesnelerin üzerindeki kuvvet dengelerini konu olarak alan bilim dalı . * Dalgalıakı mlıelektrik motor ve üreteçlerinde hareket etmeyen bölüm, statör. * Geliş me, ilerleme göstermeyen, duruk. statolit stator statosist

* Omurgalı larda, denge ve yönelimle olan ilgileri bakı mı ndan iş itme taş ları na verilen ad. * Duruk. * Statolitlerin içinde bulunduğu kesecik.

statü * Bir topluluk veya bir toplum içinde bir kimsenin durumu veya kazandı ğısaygı nlı k. * Kadro bakı mı ndan bağ lı olduğ u durum, pozisyon. * Tüzük. * Heykel. statüko stearik CO2H). stearin

* Yürürlükte bulunan antlaş malara göre olmasıgereken veya süregelen durum. * Bitkisel ve özellikle hayvansal stearin durumunda bulunan stearik asit için kullanı lı r (CH3-(CH2)16-

* Gliserinin stearik asit esterlerine verilen ad.

sten

* 9 mm çapı nda, İ ngiliz yapı sı , hafif, kullanı ş ıkolay bir tür makineli tüfek.

sten

* Sisteminde kuvvet ölçüsü birimi, bir tonluk bir kütleye bir saniyede bir metre hı z artı ş ıveren kuvvete eş ittir. Kı saltması sn. steno

stenograf

* Stenografi kelimesinin kı saltı lmı şbiçimi. * Stenografi iş aretleriyle herhangi bir metni konuş ma hı zı yla yazan kimse, stenograf. * Steno.

stenografi * Söylenen sözleri söylendiği kadar çabuk yazmaya elveriş li, kı sa ve yalı n iş aretlerden oluş an yazıyöntemi. stenotip step stepne

* Stenografi için yapı lmı şyazımakinesi. * Bozkı r. * Taş ı tlarda janta takı lış iş irilmişvaziyette yedek olarak bulundurulan tekerlek.

ster * Yı ğı n durumundaki yakacak odun için kullanı lan, 1 metre küpe eş it hacim ölçüsü birimi. steradyan * Bir kürenin merkezini tepe olarak alan ve küre yüzeyi üzerinde, kenarıbu kürenin yarıçapı na eş it bir kare kadar alan ayı ran, uzay açı ya eş it, uzay açı birimi (sr). stereo

* Stereofoni ve stereofonik'in kı saltı lmı şbiçimi.

stereofoni * Kaydedilen veya radyo ile yayı mlanan sesleri, ses kaynakları nı n mekândaki dağı lı mı na uygun olarak iletme tekniği, stereo. stereofonik * Stereofoni ile ilgili olan. stereografi * Katınesneleri bir düzlem üzerinde gösterme sanatı . stereografik * Stereografi ile ilgili. stereoskop * Stereoskopik çiftlerin incelenmesinde kullanı lan ve konuyu kabartma olarak gösteren optik âlet. stereoskopik * Stereoskopla ilgili olan. stereoskopik çift * Stereoskopla incelemek için aynıgörünüş ün, farklıgörüşnoktaları ndan alı nmı şiki fotoğ rafı ndan oluş an bütün. stereotipi

* Bası mcı lı kta, matris kâğ ı dı kullanarak formaları , kliş eleri ve metinleri çoğ altmaya yarayan yöntem.

steril

* Verimsiz, kı sı r. * Her çeş it mikroptan arı nmı ş .

sterilizasyon * Bir yaranı n, bir maddenin, lâboratuvar veya ameliyat alet ve araçları nı n taş ı dı ğı ferment ve mikroplarıyok etme. sterilize

* Her türlü mikroptan arı nmı ş . * Bozulması na yol açabilecek mikroorganizmalardan ve fermentlerden sterilizasyon yöntemiyle arı nmı şolan (ürün vb.). * Kı sı rlaş tı rı lmı ş . sterilize etmek * mikropları nı öldürmek. sterilleş me * Sterilleş mek iş i veya durumu. sterilleş mek * Steril duruma getirilmek. sterlin

*İ ngiliz lirası .

sterol * Hayvanlarda, bitkilerde ve D vitamininde bulunan, daha çok karbon atomları ndan oluş an, alkol niteliğ inde organik bir madde. stetoskop * Kalbin, iç organları n hareketlerini dinlemeye yarayan araç. steyş ı n stil

* Arkası nda kapı sı ile bir veya iki koltuğu ve eş ya konacak yeri aracı n içine dahil edilmişbinek otomobili. * Üslûp, biçem, tarz.

stil mobilya * Antika mobilyanı n özelliklerini kı smen yansı tan ve teknolojik geliş melerden yararlanarak üretilen mobilya. stilist * Bir moda evinde yeni ürünlerin oluş umunu ve yaratı lması nısağ layan kimse. * Giyim eş yasıalanı nda uzmanlaş mı şmoda desinatörü. stilistik * Üslûp yöntemlerini ve türlerini inceleyen edebî araş tı rma ve dil bilimi dalı , anlatı m bilimi. stilo stoacı

* Dolma kalem. * Stoacı lı k yanlı sı(kimse, görüşvb.).

stoacı lı k

* Aklı n egemenliğini, doğaya uygun yaş amayı , ruhun duyumsamazlı ğıve dünya yurttaş lı ğı ülküsünü amaç olarak koyan Kı brı slıZenon'un kurduğu öğreti. Zenon derslerini stoa denilen direkli galeride verdiğ i için bu öğretiye stoacı lı k adıverilmiş tir. stok

* Bir satı şyerinde satı ş a hazı r bulundurulan malları n tümü, istif.

* Bir sanayi dalı nda yararlanı lan ham, iş lenmişveya yarıiş lenmişmaddelerin tümü. * Bir ihtiyacı karş ı layacak maddeden çok miktarda yı ğ ma, istif. * Satı lmamı ş , istif edilmişmal. stok etmek * bir ş eyi bir yere çok miktarda yı ğ mak, biriktirmek, istif etmek. stokçu

* Stok yapan kimse, istifçi.

stokçuluk * Stokçu olma durumu, istifçilik. stoklama

* Stoklamak iş i veya durumu.

stoklamak *İ htiyacı n üstünde bir malıaş ı rımiktarda yı ğ mak. stop

* Dur!. * Telgraf ve telefonla olan haberleş melerde cümleleri birbirinden ayı rmak için kullanı lı r.

stop etmek * durmak, duruvermek, çalı ş maz olmak. stop lâmbası * Otomobillerin arkası na yerleş tirilen ve ayak frenine bası lı nca yanan lâmba. stop valf stopaj stor

* Sı hhî tesisatta suyu kesmeye yarayan contalıvana. * (vergi için) Ödenilen paradan kanunun öngördüğü ölçüde yapı lan kesinti, kaynakta kesme. * Ağaç, kumaşvb. den yapı lmı şbir kanal içinde hareket ederek açı lı p kapanan perde.

stor kapak *İ nce çı taları n esnek bir yüzeye yan yana dizilmesiyle yapı lan ve kı vrı larak açı lı p kapanan kapak. storlu stratej

* Storu bulunan. * Strateji uygulayan kimse veya uzman.

strateji

* Önceden belirlenen bir amaca ulaş mak için tutulan yol. * Bir ulusun veya uluslar topluluğ unun, barı şve savaş ta benimsenen politikalara en fazla desteği vermek amacı yla politik, ekonomik, psikolojik ve askerî güçleri bir arada kullanma bilimi ve sanatı . stratejik

* Stratejiye iliş kin. * Askerî bir görüşaçı sı nı n önemini belirten, savaş ıdoğ rudan doğruya ilgilendiren (her ş ey için kullanı lı r).

stratigrafi * Jeolojinin katmanlarıinceleyen kolu. stratosfer * Kat yuvarı .

stratus

* Katman bulut.

streptokok * Sı vıortamda zincir biçimde koloniler oluş turan, çoğ u zaman patojen olan bir mikrokok. streptomisin * Verem basiline, ş arbon, difteri, veba, menenjit, zatürree gibi hastalı klara sebep olan mikroplara karş ı kullanı lan bir antibiyotik. stres * Ameliyat ş oku, aş ı rı yorgunluk, üzüntü, travma, soğ uk, heyecan vb. etkenlerin organizmada, iç organlarda ve metabolizmada oluş turduğ u bozuklukları n tümü. streslenme * Streslenmek iş i veya durumu. streslenmek * Stresli duruma girmek veya gelmek. stresli striknin

* Stresi olan. * Kargabükenden çı karı lan etkili bir zehir.

striptiz * Genellikle gece kulüplerinde, pavyonlarda genç bir kadı n oyuncunun müzik eş liğ inde dans edip soyunarak yaptı ğ ıgösteri. striptizci * Striptiz yapan (kadı n). stronsiyum * Atom numarası38, atom ağı rlı ğı 87,63, doğ ada bazı maden filizlerinde bulunan, yoğ unluğu 2,6 olan, 771°C de eriyen sarı bir element. Kı saltmasıSr. strüktür

* Yapı .

strüktüralist * Yapı salcı . strüktüralizm * Yapı salcı lı k. strüktürel * Yapı sal. stüdyo

su

* Sanat çalı ş malarıiçin düzenlenmişoda. * Fotoğrafçı nı n çalı ş tı ğıoda, alan, fotoğ rafçıiş liğ i. * Sinema, televizyon ve radyo için film çekilen, ses alı nan ve yayı n yapı lan yer. * Bir odalıdaire.

* (kural dı ş ıolarak, isim tamlamaları nda belirten durumunda iken suyun ve belirtilen durumunda iken suyu biçimini alı r). Hidrojenle oksijenden oluş an, oda sı caklı ğı nda sı vıdurumunda bulunan, renksiz, kokusuz, tatsı z madde. * Bu sı vı dan oluş an kitle, deniz, akarsu. * Meyve, sebze gibi ş eylerin sı kı lması yla elde edilen sı vı . * Bazıkokulu yaprak veya çiçekler imbikten çekilerek elde edilen kokulu sı vı . * Yemeğ in sulu bölümü.

* Yı kamak sözü ile bir su yı kamak, iki su yı kamak biçiminde kullanı larak "kez" anlamı na gelir. * Demir araçları ateş te kı zdı rdı ktan sonra, suya daldı rı larak sağlanı lan sertlik. * Yön, taraf, cihat, yan. su -su

* \343 sutaş ı . * Bkz. -sı/ -si, -su / -su (I).

-su * \343 -sı/ -si, -su / -sü (II). su (veya söz) götürmez * baş ka bir yoruma elveriş li olmayan, kesin. su (yüzü) görmemiş * (yüz, el) çok kirli. su akrebi

* Vücudu genişve yassı , durgun sularda yaş ayan zehirli bir akrep türü.

su almak * suyu içine çekmek. * (gemi, sandal) içine, dibinden su girmek. * gemiye içme suyu doldurmak. * herhangi bir organdan tedavi maksadı yla su boş altmak. * bozukluk, yozlaş ma baş lamak. su altı

* Deniz, göl gibi suları n yüzeyinin altı nda kalan bölüm.

su altı arkeolojisi * Su altı nda gerçekleş tirilen arkeolojik araş tı rmalar. su altı flâş ı * Suyun altı nda film çekmek için gerekli ı ş ı ğ ıveren cihaz. su altı fotoğ rafçı lı ğ ı * Su altı nda fotoğraf çekme mesleği veya iş i. su altı iş leri * Dalgı çlı k, balı k adamlı k, inci, midye, sünger avcı lı ğ ıgibi deniz, göl ve akarsularda su altı nda çalı ş mayı gerektiren iş ler. su askı ları * Tatlısularda yaş ayan bir alg familyası . su aygı rı * Çift parmaklı lardan, Afrika ı rmakları boyunca yaş ayan, çok iri yapı lıve genişağı zlımemeli hayvan, hipopotam (Hippopotamus). su aygı rı giller * Örnek türü su aygı rıolan memeli hayvanlar familyası , hipopotamgiller. su baldı ranı * Maydanozgillerden, su kı yı ları nda ve bataklı klarda yetiş en, zehirli, otsu bir bitki, su rezenesi (Cicuta virosa). su bardağ ı * Su içmeye yarayan bardak. su bası ncı

* Durgun bir su kütlesinin birim yüzeyini etkileyen yer çekimi. su baskı nı * Sellerin veya eriyen kar suları nı n katı lması yla kabaran akarsuları n yatakları ndan taş arak çevreyi basması , taş kı n, taş ma, seylâp. su basmak * (bir ş ey veya yer) sular altı nda kalmak, her yanısuyla dolmak. su basmanı * Sağlam bir taban oluş turmak için temel ile birlikte belli bir yüksekliğ e ulaş mı şyapı nı n oturduğ u bölüm. su bidonu * Su taş ı maya ve depolamaya yarayan bidon. su bilimci * Su bilimi uzmanı , hidrolog. su bilimi * Suları n mekanik, fizik, kimya ve biyoloji bakı mı ndan özelliklerini inceleyen bilim, hidroloji. su biti

* Bkz. Su piresi.

su bitkileri * Tek hücreli veya hücre topluluklarıolan, suya uyum gösteren, Schizomycetes sı nı fı ndan, suda yaş ayan bitki ve hayvanları n ölülerinde saprofit ve su canlı ları nda parazit olarak yaş ayan su bitkileri. su bombası * Su altıbombaları nıatmaya yarayan alet. su borusu * Su veya su buharı nıbir yerden bir yere aktarmaya yarayan demir veya naylon boru. su boyası * Su ile eriyebilen ağ aç boyası . su böceğ i * Kı n kanatlı lardan, küçük su birikintilerinde yaş ayan, 18 mm uzunluğ unda kahverengi bir böcek, hidrofil (Hydrophilus caraboides). su bölümü çizgisi * Komş u iki akarsuyun beslenme teknelerini ayı ran çizgi. su böreğ i * Fı rı na koymadan önce yufkalarısuda haş lanan, katlarıarası na peynir, kı yma konarak hazı rlanan bir tür börek. su cenderesi * Lokomotiflerin su haznelerine veya tenderlerine su vermeye yarayan araç. su çarpmak * (yüzünü) su ile yı kamak. su çekmek * içine su almak. * alçak bir yerden tulumba vb. ile su çı karmak. su çı krı ğı * Kuyudan su çı karmaya yarayan çı kr ı k. su çulluğ u

* Bataklı k çulluğ u. su damarı * Su kayağ ı nı n kolları . su değ irmeni * Su gücü ile çalı ş an değirmen. su deposu * Su depo etmeye yarayan merkez. su dolabı * Kuyudan su çı karmaya yarayan çark; küçükleri el, büyükleri at vb. yardı mı yla çalı ş tı rı lı r. su dökmek * küçük abdest bozmak. su dökünmek * yı kanmak. su düzeyi su etmek

* Su yüksekliğ inin durumu. * bir geminin içine herhangi bir yerinden su girmek veya su sı zmak.

su geçirmez * Birleş iminden ötürü su geçirmeyen, suyu çekmeyen (kumaş , toprak vb.). su gelmek * doğ umdan önce amniyos suyu döl yolundan akmak. su gibi (olmak) * çok ı slak (olmak). su gibi akmak * zaman hı zla geçmek. * (para, yiyecek vb.) bol bol gelmek. su gibi aziz ol! * su getirenlere iyi dilek olarak söylenir. su gibi bilmek (veya okumak) * yanlı ş sı z bilmek veya okumak. su gibi ezberlemek * yanlı ş sı z okuyabilecek kadar ezberlemek. su gibi gitmek * bol bol harcanmak. su gibi terlemek * çok terlemek. su gösterdi * su etmek. su götürür yeri olmamak * baş ka türlü yorumlanacak bir yönü bulunmamak. su hattı

* Bkz. su kesimi.

su ı sı tı cı sı * Su ı sı tmaya yarayan alet. su içinde

* (fiyat için) en azı ndan, kolaylı kla.

su içinde kalmak * çok terlemek, su gibi ı slanmak. su iktiza etmek * gusül gerekmek. su kabağı * Kabakgillerden, alt bölümü ş iş kin, birçok yerlerde kurutulup su kabıolarak kullanı lan bir tür asma kabağ ı (Lagenaria vulgaris). su kabı

* Su koymaya yarayan kap.

su kaçı rmak * su sı zdı rmak. * başağ rı tmak, can sı kmak. su kamı ş ı * Su kamı ş gillerden, suda ve bataklı klarda yetiş en, yapraklarıalmaş ı k, diş i ve erkek çiçekleri ayrıbaş aklar durumunda toplanmı şküçük bir bitki (Typha). su kamı ş ı giller * Bir çeneklilerden, su kamı ş ı , su ş eridi vb.türleri içine alan bir familya. su kapmak * (yaralar için) azmak. su karanfili * Ormanlarda, akarsu ve göl kenarları nda yetiş en, 20-50 cm yükseklikte, sarıçiçekli, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Geum urbanum). su katı lmamı ş * kendine özgü olan durumu koruyan, baş ka bir etkiyle değ iş memiş , bozulmamı şolan. su kayağı * Su üzerinde yapı lan kayı k sporu. su kaybı * Vücutta çeş itli sebeplerle kaybolan su. su keleri

* Kurbağagillerden, durgun sularda ve karada yaş ayan bir tür küçük hayvan (Lophius).

su kemeri * Üzerinde su yolu bulunan kemerli köprü. su kesesi su kesimi

* Su bitkilerinde içi hava ile dolu bölüm, ş iş kinlik. * Geminin su üstünde ve su altı nda kalan bölümlerinin kesiş tiğ i yer.

su kesmek (veya su kesilmek) * sulanmak.

su keteni

* Birleş ikgillerden, sulak yerlerde yetiş en, boyu 1,5 m kadar olabilen, bir türü pembe çiçekli bitki, yaban keteni (Eupatorium cannabinum). su kireci

* Suyun içinde çabucak katı laş an bir tür kireç.

su korkusu * Sudan korkma, hidrofobi. su koyuvermek * sebze ve et piş erken suyunu salı vermek. * sözünde durmamak, cı vı tmak. su küçüğün, söz büyüğ ün * büyüklerin sayı lması , küçüklerin korunmasıgerektiğini anlatı r. su küre

* Bkz. Su yuvarı .

su mantarları * Klorofilleri olmadı ğı ndan su içindeki bozulmuşorganik madde üzerinde saprofit veya su canlı larıüzerinde parazit olarak yaş ayan su bitkileri. su mercimeğ i * Su mercimeğigillerden, mercimeğe benzeyen yapraklarısuları n yüzünü kaplayan bir su bitkisi (Lemna). su mercimeğ igiller * Bir çeneklilerden, örnek bitkisi su mercimeğ i olan, küçük bir bitki familyası . su mermeri * Kaymak taş ı , albatr. su muhallebisi * Niş asta, süt ve su karı ş ı mı nı n önce piş irilmesi, buzdolabı nda katı laş ması ndan sonra ceviz büyüklüğ ünde kesilip ş eker ve gül suyu içinde üzerine fı stı k serpilerek sunulan bir tatlı türü. su nanesi

* 20 ile 90 cm yükseklikte, kı rmı zı mtı rak renkli, az veya çok tüylü, yapraklarısaplıve kuvvetli kokulu, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Mentha aquatica). su örümceğ i * Su altı nda kendi ördüğ ü ipekten kese içinde yaş ayan örümcek (Argyroneta aquatica). su örümceğ igiller * Su örümceği ile yakı n türleri kapsayan, suda çeş itli böceklerin üstünde veya yumuş akçaları n solungaçları nda asalak olarak yaş ayan böcekler familyası . su perisi su piresi

* Çiçekleri tek eş eyli, gövdesi iki eş eyli olan su bitkisi. * Kabuklulardan, durgun sularda yaş ayan bir hayvan, su biti (Daphnia pulex).

su rezenesi * Su baldı ranı . su saati

* Bkz. su sayacı .

su samuru * Sansargillerden, tüyleri koyu kahverengi, iyi yüzen, kürkü beğ enilen, küçük bir tür hayvan, lutr (Lutra).

su sarı msağ ı * Bkz. Kurtluca. su sarnı cı * Su biriktirmeye yarayan yer altısu deposu. su sayacı *İ çinden geçen suyun miktarı nı ölçen araç, su saati. su serpilmek * ferahlamak. su seviyesi * Su düzeyi. su sı ğı rı * Manda. su sineği

* Kı n kanatlı lardan, durgun sular üzerinde yaş ayan, parlak yeş ilimsi siyah renkli bir böcek (Hydrophilus).

su tabakası * Su ile kaplanmı şyüzey. su tankeri * Su taş ı maya yarayan tanker. su taş kı nı * Bkz. sel. su tavuğ u * Su tavuğugillerden, gri, kı zı l karı ş ı mıtonda, benekli veya çizgili tüyleri olan bir kuş(Fulica atra). su tavuğ ugiller * Bataklı k ve su kı yı ları nda yaş ayan, gagalarıyandan bası k, kanat ve kuyruklarıkı sa olan, su tavuğu, su yelvesi türlerini içine alan bir familya. su tedavisi * Bkz. hidroterapi. su terazisi * Bası ncıçok olan suyun, bası ncı nıazaltarak, künklerin patlaması nıönleyen, belli aralı klarla yapı lmı ş , depo görevindeki kule. * Çeş itli yüzeyleri istenilen konuma getirmek için kullanı lan ölçü aleti. su teresi * Turpgillerden, su kenarları nda yetiş en, tereye benzeyen, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Nasturium officinale). su testisi

* Su koymaya yarayan topraktan yapı lmı şsu kabı .

su testisi su yolunda kı rı lı r * bir kiş i amaç edindiği iş te kazaya uğ rar. su topu

* Topu karş ıtakı mı n kalesine sokmak temeline dayanan, yedi yüzücüden oluş an iki takı m arası nda havuzda yapı lan spor türü. su tulumbası * Kuyudan su çı karmaya yarayan ve elle çalı ş an tulumba.

su türbini * Su gücünden yararlanmayısağ layan önemli bir makine sistemi. su uyur, düş man uyumaz * düş mana karş ıher zaman uyanı k davranmak gerekir. su ürünleri * Denizlerde ve iç sularda bulunan bitkiler ve hayvanlar ile bunları n yumurtaları . su vermek * bitkileri sulamak. * hayvanlara su içirmek. * insanlara içmek için su getirmek. * çeliğin sertlik, dayanı klı lı k ve esnekliğini artı rmak için kı zgı nken suya batı rmak. su yapmak * (gemi, sandal) içine, dibinden su girmek, su almak. su yatağ ı * Su kaynağ ı . su yelvesi * Su tavuğugillerden, sı rtı yeş il kahve rengi, karnıkara beyaz çizgili bir kuş(Rallus aquaticus). su yı lanı * Su yı lanı gillerden, uzunluğ u 50 cm olan, su kenarları nda ve bağ larda yaş ayan bir sürüngen (Natrix natrix). su yı lanı giller * Örnek hayvanısu yı lanıolan sürüngenler sı nı fı nı n bir familyası . su yı lanları * Sürüngenler sı nı fı nı n bazızehirli ve zehirsiz yı lanları kapsayan genişbir bölümü. su yolcu su yolu

*İ stanbul'un su yolları nı n ve bunlara iliş kin kuruluş ları n bakı m, onarı m ve iş letmesiyle uğraş an kimse. * Künk veya demir boru ile yapı lmı şoluk, ark. * Bazıkâğı tları n dokusunda bulunan ve ancak ı ş ı ğ a tutulunca görülen çizgi, resim veya yazı , filigran. * Kâğ ı t üzerine konulan noktaları n araları nı çizgilerle birleş tirerek oynanan bir çocuk oyunu.

su yoncası * Tacıbeyaz salkı m çiçekli çok yı llı k su bitkisi. su yosunları * Denizlerde, tatlıve durgun sularda, daha çok su yüzeyinde yaş ayan, yaprak veya tel biçiminde tallı bitkiler alt ş ubesi, üş niye, algler. su yosunu * Su yosunları ndan, klorofilli bitki, alg. su yuvarı * Denizlerin yeryüzünde oluş turduğu yuvar, su küre, hidrosfer. su yürümek * ilkbahara doğru ağaçlar tomurcuklanmaya baş lamak. su yüzüne çı kmak * (bir süre örtülü kalmı şbir işveya sorun) aydı nlanmak, belli olmak. sual

* Soru.

sual açmak * (üst bir mevki) sorumlu sayı lan birine soru sormak. sual etmek * sormak. suare

* Akş am yemeğ inden sonra yapı lan eğlence, toplantı . * Gece yapı lan sinema, tiyatro gösterisi, matine karş ı tı .

subaş ı

* Şehirlerin güvenlik iş lerine bakan görevlilerin baş ı . * Acemi ocakları nda küçük aş amalısubay. * Osmanlı larda kapı kulu süvarileri arası ndan, savaşzamanı güvenlik iş lerine bakmak, barı şzamanı da vergi toplamak iş leri için ayrı lan kimse. * Rumeli'de çiftlik kahyası . subay * Silâhlıkuvvetler içinde asteğ menden mareş ale (deniz kuvvetlerinde büyük amirale) kadar rütbelere yükselebilen, özel kanunlara bağ lıasker. subaylı k * Subayı n görevi veya rütbesi. subra subret subye

* Koltukluk. * Komedilerde hafif meş rep genç kadı n veya iş veli hizmetçi rollerine çı kan kadı n oyuncu. * Ayağı n altı ndan geçen, tozluğa veya pantolon paçaları na bağlanan deriden veya kumaş tan ş erit.

sucu * Su satan veya evlere su taş ı yan kimse, saka. sucuğ unu çı karmak * yormak. * çok dövmek. sucuk

* Şiş irilip kurutulmuşbağı rsak içine baharlı et kı ymasıdoldurularak yapı lan bir tür yiyecek. * Ceviz, badem içi gibi ş eyler, bir ipliğ e dizildikten sonra niş asta ile koyulaş tı rı lmı şkaynar üzüm ş ı rası na batı rı larak yapı lan tatlıyiyecek. sucuk gibi olmak (veya ı slanmak) * baş tan aş ağ ıı slanmak. sucukçu

* Sucuk yapan veya satan kimse.

sucukçuluk * Sucuk yapma ve satma iş i. sucuklaş ma * Sucuklaş mak iş i veya durumu. sucuklaş mak * Ter ve kirle sucuk rengini ve görünümünü almak. sucul

* Suyu seven, suya düş kün. * Suyu çeken, hidrofil. suculuk

* Evlere su taş ı ma veya satma iş i, sakalı k.

suç * Törelere, ahlâk kuralları na aykı rıdavranı ş . * Yasalara aykı rı davranı ş , cürüm. suç aleti * Suçun iş lendiğ i alet veya suçun iş lenmesinde söz konusu olan alet. suç duyurusu *İ ş lenen suçu resmî makamlara bildirme, duyurma. suç duyurusunda bulunmak * ilgiliye, ilgili makama suçu bildirmek. suç iş lemek * yasaya, töreye aykı rıbir davranı ş ta veya harekette bulunmak. suç olmak * suç sayı lmak. suç yükleme * Birine suç atma. suçiçeğ i suçlama

* Genellikle çocuklarda görülen döküntülü, bulaş ı cı , salgı n hastalı k. * Suçlamak iş i, itham.

suçlamak * Suç yüklemek, itham etmek. suçlandı rı lma * Suçlandı rı lmak iş i veya durumu. suçlandı rı lmak * Suç yüklendirilmek, itham ettirilmek. suçlandı rma * Suçlandı rmak iş i. suçlandı rmak * Suçlu olduğuna karar vermek, suçlu olduğ unu ileri sürmek. suçlanma

* Suçlanmak iş i.

suçlanmak * Suçlamak iş ine konu olmak, itham edilmek. suçlayı ş

* Suçlamak iş i veya biçimi.

suçlu * Suç iş lemiş , suçu olan (kimse), kabahatli, mücrim. suçlu olmak

* suçlu sayı lmak. suçlu sayı lmak * suçlu olduğu kabul edilmek. suçluluk

* Suçlu olma durumu.

suçluluk duygusu * Kiş inin ahlâkî veya dinî kurallarıçiğnediğini sezmesi sonucu bilinçli veya bilinçsiz olarak kapı ldı ğı ve kendisiyle ilgili değer yargı ları nısarsan duygu. suçsuz

* Suçu olmayan, suç iş lememişolan, masum.

suçsuzluk * Suç iş lememişolma durumu. suçunu bağ ı ş lamak (veya birinin suçundan geçmek) * bir kimseye iş lediğ i suçun cezası nıvermemek. suçüstü

* Suçu iş lerken, cürmümeş hut.

suçüstü mahkemesi * Failin suç üstü yakalandı ğıdurumlarda duruş ması nı n görüldüğü mahkeme, meş hut cürümler mahkemesi. suçüstü yakalama * Suç iş leyenin suçu iş lediği sı rada veya hareketinden çok az önce yakalanması . suda piş miş * kaynatı larak veya haş lanarak piş irilmiş . sudak sudan

* Levrekgillerden, tatlısularda yaş ayan, eti beyaz ve lezzetli bir balı k (Lucioperca fluviatilis). * Önemsiz, saçma, baş tan savma.

sudan cevap * baş tan savma, inandı rı cıolmaktan uzak cevap. sudan çı kmı şbalı ğa dönmek * herhangi bir sebeple ne yapacağı nıbilememek, çok ş aş ı rmak. sudan geçirmek * (çamaş ı rlar için) üstünkörü yı kamak. * (sabunlu çamaş ı rı ) durulamak. Sudan tavuğu * Beç tavuğ unun bir türü. sudan ucuz * çok ucuz, bedava. Sudanlı

* Sudan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse).

sufle tür tatlı .

* Sahnedeki oyunculara, izleyicilere duyurmadan unutulmuşbir sözü veya cümleyi hatı rlatma. * Un, ş eker, yumurta gibi maddelerin muhallebi kı vamı na gelinceye kadar çı rpı lı p piş irilmesiyle yapı lan bir

sufle etmek * oyunculara, izleyicilere duyurmadan söyleyecekleri sözü veya cümleyi fı sı ldamak. * birine unuttuğ u bir sözü veya cümleyi kimseye duyurmadan hatı rlatmak. suflîleş mek * Aş ağ ıbir durum almak, aş ağı laş mak. * Kı lı ksı zlaş mak, pis kı lı klıduruma gelmek. suflör suflörlük

* Oyunculara, rollerinde unuttukları sözleri izleyicilere duyurmadan söyleyip hatı rlatan kimse. * Suflörün görevi.

suibriğ i

* Suibriğigillerden, yapraklarıalmaş ı k, sapları uzun ve sülüksü, yaprak ayasıibrik biçiminde geliş mişolan, sı cak ülkelerde yetiş en, tı rmanı cıbir bitki (Nepenthes destillatoria). suibriğ igiller *İ ki çeneklilerden, otuz kadar bitki türünü içine alan ve örnek bitkisi suibriğ i olan bir bitki familyası . suiistimal * (görevini, yetkisini vb.yi) Kötüye kullanma, yolsuzluk. suiistimal etmek * Bkz. kötüye kullanmak. suikast

suikastçi

* Gizlice cana kı yma ve kötülük etmeye kalkı ş ma. * Bir devlet büyüğ ünü veya önemli bir kiş iyi plân kurarak öldürme. * Suikast yapan (kimse).

suikastta parmağı olmak * düzenlenen suikast olayı nda rol oynamak. suiniyet * Kötü niyet. suizan sukut

* Kötü san, kuş ku. * Düş me.

sukut etmek * düş mek. sukutuhayal * Düşkı rı klı ğ ı , hayal kı rı klı ğ ı . -sul sulak

sulaklı k

* Bkz. -sı l / -sil, -sul / -sül. * Suyu olan, suyu bol. * Kuş lar için su konulan küçük kap. * Sulak olma durumu.

sulama

sulamak

* Sulamak iş i. * Arklar veya savaklar yardı mıile su akı tarak herhangi bir toprak bölgesini kuraklı ktan kurtarma. * (toprak, bitki vb. için) Su vermek. * Hayvana su vermek, suvarmak. * (para için) Ödemek, vermek, harcamak.

sulandı rı cı * Sulandı rmayısağ layan (madde). sulandı rma * Sulandı rmak iş i. sulandı rmak * Sulu duruma gelmesini sağ lamak. * Su veya baş ka bir sı vıkatı p karı ş tı rarak yoğ unluğ unu azaltmak. sulanma

* Sulanmak iş i. * Bazınesnelerin, havanı n nemini soğ urarak çözünme özelliği.

sulanmak * Sulu duruma gelmek. * Suyu çoğ alı p yoğ unluğ u azalma. * Sulamak iş i yapı lmak. * (göz için) Yaş armak. *İ mrendiğ ini açı ğ a vurmak. * Birine karş ıduyulan cinsel isteğ i kendisine sezdirmek, yeş illenmek. sular kararmak * akş am olmaya baş lamak. suları nda

* Yaş , saat gibi kelimelerle birlikte yaklaş ı k bir zaman bildirir.

sulatma * Sulatmak iş i. sulatmak

* Sulamak iş ini yaptı rmak.

sulbünden gelmek * bir kimsenin öz evlâdıolmak. sulfata

* Kinin sulfatı na ve genel olarak kinin tuzları na verilen ad.

sulh * Barı ş . sulh olmak * uzlaş mak. sulhçu

* Barı şyanlı sıolan, barı ş çı , barı ş sever, barı ş çı l.

sulhperver * Barı şyanlı sıolan, barı ş çı , barı ş sever, barı ş çı l.

sulhsever sulp

sulta sultan

* Barı ş sever. * Bel kemiği, omurga. * Döl, nesil, zürriyet. * Katı . * Yetke, otorite. * Müslüman, özellikle Sünnî hükümdarları n kullandı klarıunvan, padiş ah. * Padiş ahları n erkek ve kı z çocuklarıile anne ve eş lerine verilen unvan. * BazıBektaş î azizlerine verilen ad.

Sultan Ahmet'te dilenip Ayasofya'da sadaka vermek * kendi yoksulluğuna bakmadan baş kaları na yardı m etmeye kalkı ş mak. sultan böreği * Yufka araları na hafifçe piş irilmişkuş baş ı et, soğ an ve dil peyniri katı larak fı rı nda hazı rlanan bir börek. sultan efendi * Osmanlı larda padiş ahı n kı z kardeş leri ile kı zları na verilen unvan. sultan kethüdası * Padiş ahları n ve ş ehzadelerin evlendirilen kı zları nı n dairelerindeki iş lere bakan görevli. sultanî

* Sultanlara yaraş an veya sultanlarla ilgili. * 1908'den sonra Osmanlıülkelerinde, bugünkü lise dengi öğ retim kurumu. * Mı sı r, Trablus ve Cezayir darphanelerinde bası lan Osmanlıaltı nı . * Çekirdeksiz bir tür üzüm.

sultanî tembel *İ şgörmekten hiç hoş lanmayan, çok tembel. sultanî tembellik *İ şgörmekten hiç hoş lanmama, çok tembel olma durumu. sultanîbuselik * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. sultanîhüzzam * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. sultanîyegâh * Klâsik Türk müziğ i makamları ndan biri. sultanlı k

* Sultan olma durumu, padiş ahlı k, saltanat. * Sultan sanı nıtaş ı yan bir İ slâm hükümdarı nı n ülkesi. * Rahat yaş ama durumu.

sultanoğlu * Padiş ah kı zları nı n, padiş ah soyundan olmayan kocaları ndan doğan erkek çocukları na verilen ad. sulu

* Suyu olan, içinde su bulunan. * Suyu çok olan. *İ çine su katı lmı ş , sulandı rı lmı şolan.

* Yersiz ş akalar yapan, söz ve davranı ş larıile çevresini tedirgin eden veya kadı nlara hoşolmayan iltifatlarda bulunan (kimse). sulu boya * Su ile karı ş tı rı larak kullanı lan bir boya. * Bu tür boya ile yapı lmı şolan (resim). sulu göz

* Bkz. sulu gözlü.

sulu gözlü * Göz yaş ı nıtutamayan, hemen ağ layan. sulu sepken * Yağmurla karı ş ı k bir biçimde (yağan). sulu tarı m * Sulamaya dayalıtarı m. sulu zı rtlak * Oyunlarda kurallarıbozup mı zı kçı lı k eden, ağlayan, kaçan kimse. suluk * Oda içinde yı kanmak için ayrı lmı şküçük yer, gusülhane. * Kuşkafeslerinde su konan kap. * Küçük çocukları n baş ları nda, yer yer saç dökülmesi ve kabartı larla beliren bir deri hastalı ğı . * Yarı ş çı ları n su, glikozlu su, çay veya meyve sularıkoymaları na yarayan su kabı . * Tavukları n su ihtiyaçları nı karş ı lamak üzere uzun, yuvarlak, küçük çanak veya damlalı klı biçimlerde değ iş ik malzemeden yapı lmı şyarıotomatik veya otomatik düzen. * Büyükbaşhayvanları n barı ndı ğ ıyerlerde su içmelerini kolaylaş tı ran küçük tekne veya havuz. suluk zinciri * At vb. hayvanları n gemlerinin altı na takı lan küçük zincir. sululaş ma * Sululaş mak iş i. sululaş mak * Yersiz, yavan ş akalar yapmak veya kadı nlara tatsı z iltifatlarda bulunmak. sululuk

* Sulu olma durumu. * Yersiz ş akalar yapma veya kadı nlara tatsı z iltifatlarda bulunma durumu.

sululuk yapmak (veya etmek) * sululaş mak. sumak

* Antep fı stı ğı gillerden, sı cak bölgelerde yetiş en, kabuğ u hekimlikte, yapraklarıdericilikte kullanı lan bir ağaç, somak (Rhus coriafia). * Bu ağacı n, ekş ilik vermek için dövülerek yemeklere katı lan mercimeğ e benzeyen meyvesi. sumen

* Üzerinde yazıyazmaya, arası nda evrak saklamaya yarayan deri kaplı altlı k.

sumen altı etmek * bir evrakı n iş leme konulması nıengellemek veya bir iş in yapı lması nıgeciktirmek. Sumer * Mezopotamya'da yaş amı şbir ulus ve bu ulustan olan kimse. Sumerce

* Sumer dili. Sumerolog * Sumer dili ve eserleri ile uğ raş an bilim adamı . Sumeroloji * Sumer dili ve eserlerini konu alan bilim dalı . sumsuk

* Yumruk. * Yumrukla vurma.

sumsuklama * Sumsuklamak iş i veya durumu. sumsuklamak * Yumrukla vurmak, yumruklamak. -sun * Bkz. -sı n / -sin, -sun / -sün. -sun suna

* Bkz. -sı n / -sin, -sun / -sün. * Erkek ördek. * Göl ördeğ i.

suna boylu * Bkz. suna gibi. suna gibi

* boylu boslu ve yakı ş ı klı .

sunak * Tapı naklarda, üzerinde kurban kesilen, günlük yakı lan, dinî tören yapı lan taşmasa. sundurma * Sundurmak iş i. * Yağmurdan, güneş ten korunmak için yapı lan ve arkasıbir duvara verilen çatı . * Sundurma biçiminde olan, sundurma görevini yapan. * Üstü kapalıbalkon, evlerin önündeki taş lı k. sundurmak * Sunmak iş ini yaptı rmak. * Vermek. sungu

sungur

* Bir büyüğ e sunulan armağ an. * Bir tanrı ya veya tapı nağa yapı lan bağ ı ş . * Doğana benzeyen, yı rtı cı , avcıkuş .

sun'î * Yapma, yapay, takma. * Yapmacı k, eğ reti. sun'î böbrek * Sonradan takı lan böbrek. sun'î çayı r

çayı r.

* Rutubetli veya sulanabilen topraklarda buğdaygil ve baklagil yem bitkilerinin bir karı ş ı m olarak yetiş tirildiğ i

sun'î gübre * Bitki kalı ntı ları nı n ticarî gübre ile karı ş tı rı lması nda elde edilen gübre. sun'î kalp * Sonradan takı lan kalp. sun'î peyk * Yapma uydu. sun'î solunum * Normal solunumun yeterli olmadı ğ ıdurumlarda onu takviye etmek amacı yla solunum aleti takma. * Dı şetki ile göğ se bastı rı larak yaptı rı lan solunum. sun'î tahta * Sunta. * Odun lifi levhası , yonga ve talaşlevhaları nı n bir türü. sun'î teneffüs * Sun'î solunum. sun'îlik

* Yapma, yapay olma durumu veya özelliğ i, yapaylı k.

sunma * Sunmak iş i. sunmak sunta suntı raç

sunturlu

* Bir büyüğ e veya nezaket gereğ ince bir kimseye bir ş eyi vermek, yollamak, göndermek, takdim etmek. * (< sunî tahta) Doğramacı lı kta kereste olarak kullanı lan, sı kı ş tı rı lmı ştalaşve yongadan yapı lan tahta. * Nalbantları n, nallanacak hayvanı n tı rnağ ı nıkeserken kullandı klarıkeskin araç, nalbant keskisi. * Saraçları n derilere yiv açmakta kullandı kları , metalden U biçimindeki araç. * Yaman, adamakı llı , dehş etli. * Gösteriş li, görkemli.

sunturlu küfür * Çok kötü, berbat, ağ za alı nmaz küfür. sunu * Sunulan ş ey. * Piyasaya mal çı kartma, arz. sunu ve istem * üreticinin piyasaya mal çı karmasıve tüketicinin piyasadan mal çekmesi olayları , arz ve talep. sunucu

* Radyoda, televizyonda, bir eğ lence yerinde programısunan, açı klayan (kimse), takdimci.

sunuculuk * Sunucunun iş i ve görevi. sunulma

* Sunulmak iş i.

sunulmak * Sunmak iş ine konu olmak veya sunmak iş i yapı lmak. sunuluş

* Sunulmak iş i veya biçimi.

sunum * Lokma, parça. sunuş

* Sunmak iş i veya biçimi. * Büyüklere söylenilen söz, maruzat. * Ön söz.

suoku * Su okugillerden, batalı k bölgelerde ve su kenarları nda yetiş en, kök sapları taze iken kekre olan, kurutulunca yenilebilen küçük bir bitki (Sagitteria). suokugiller * Bir çeneklilerden, örnek bitkisi suoku olan ve yetmişkadar türü bilinen bir bitki familyası . suölçer sup

* Su ve benzeri akı ş kanlara iliş kin derinliği ve ağ ı rlı ğ ı , bası ncıölçmeye yarayan alet, hidrometre. * Çikolata ile yapı lan bir çeş it tatlı .

supanglez * Sup. supap * Bir yay yardı mı yla gergin tutulan ve yatağ ı n düzlemine dik olarak yaptı ğ ıgidip gelme hareketiyle bir akı ş kanı n geçiş ini ayarlamaya yarayan kapak. * Bir devreye yerleş tirildiğinde, belirli ş artlar altı nda, akı mı n yalnı z bir yönde geçmesini sağlayan ve böylece dalgalı akı mlarıdoğ rultmaya yarayan sistem. supara

* Osmanlıİ mparatorluğunda okul kitapları nı n genel adı .

suphanallah * "Tanrı 'yıher türlü kusur, ayı p ve eksikliklerden, insanlı ğa özgü niteliklerden uzak tutarı m" anlamı nda ş aş kı nlı k bildirir. suples

* Güreş te hasmı n sı rtı nıyere getirmek için yapı lan bir çevirme hareketi.

supya * Mürekkep balı ğ ı . sur sur sura

surat

* Kale duvarı . * Uğ ur, alı n yazı sı , talih. * (Hindistan'da dokumacı lı k merkezi Surate'nin adı ndan) Yumuş ak ince bir tür ipekli kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. * Yüz, çehre. * Somurtkanlı k, ası k yüzlülük.

* Soğuk davranma. surat (veya suratı ) bir karı ş * öfkeli, kı zgı n ve somurtkan. surat asmak * kaş ları nıçatı p yüzüne küskün veya dargı n bir anlam vermek, somurtmak. surat düş künü * Çirkin yüzlü, çehre züğ ürdü. surat etmek * birine karş ıküskün durmak, ası k yüzlü olmak. surat kalmamak * utanmaz duruma gelmek. surat mahkeme duvarı * ası k suratlı , kimseye gülmeyen, suskun duran. * utanmaz, sı kı lmaz. surata bak süngüye davran * çok ası k suratlıkimseler için kullanı lı r. suratıdeğiş mek * bir kimseye karş ıdavranı ş ı değ iş mek, daha sert bir durum almak. suratıkasap süngeriyle silinmiş * utanması , sı kı lmasıkalmamı ş . suratı na indirmek * tokat atmak. suratı ndan düş en bin parça olmak * Bkz. yüzünden düş en bin parça olmak. * çok somurtmak, can sı kı ntı sı nıaçı kça belli etmek. suratı nıekş itmek * yüzüne memnun olmadı ğ ı nıbelirten bir anlam vermek. suratlı suratsı z

* Yüzü gülmez, somurtkan. * Somurtkan. * Çirkin. * Aksi, huysuz.

suratsı zlı k * Somurtkan olma durumu. surdinlemek * Sesini kesmek, sessiz hâle getirmek. sure * Kur'an'ı n bölünmüşolduğu 114 bölümden her biri. suret

* Görünüş , biçim. * Yazıveya resim kopyası , nüsha. * Biçim, yol, tarz. * Yüz, çehre.

*İ slâm felsefesinde, varlı ğı n görünen yanı na, beşduyu ile algı lanan yönüne verilen ad. * Resim, fotoğ raf. suret almak (veya çı karmak) * (bir belgenin) kopyası nıçı karmak. sureta * Görünüş e göre, görünüş te. * Yalandan. sureti haktan görünmek * kendisini iyi niyetli imişgibi göstermek. * birinin iyiliğ i için çalı ş ı yor görünmek. suretine girmek * bir ş eyin görünüş üne, biçimine benzemek. Suriyeli

* Suriye halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse).

sus payı * Susmalı k. susak

* Susamı şolan, susayan. * Salak, aptal. * Su kabağ ı ndan yapı lmı şveya ağ açtan oyulmuşmaş rapa.

susak ağ ı zlı * Anlamsı z, boşkonuş an (kimse). susak burunlu *İ ri, çirkin burunlu (kimse). susaklı k * Susamı şolma durumu. * Salaklı k, aptallı k. susallar * Suda yaş ayan bitki veya hayvan familyası . susam

* Susamgillerden, sı cak bölgelerde yetiş en küçük bir bitki (Sesamum indicum). * Bu bitkinin küçük, sarı mtrak tohumu. * Süsen.

susam helvası * Kaynatı lmı şağ dalış ekerden yapı lan ve susama bulanan bir tür tatlı . susam yağ ı * Susam tanelerinden çı karı lan yağ, ş ı rlağan. susama susamak

* Susamak iş i. * Su içme ihtiyacı duymak. * Çok istemek, zorlu bir ihtiyaç duymak, özlemek.

susamgiller *İ ki çeneklilerden, en önemli ve örnek bitkisi susam olan, küçük bir bitki familyası .

susatma susatmak

susayı ş

* Susatmak iş i. * Susaması na yol açmak, susuz bı rakmak. * Zorluk, güçlük çı karmak. * Susamak iş i veya biçimi.

susku * Az konuş ma, susma, sükût. suskun

* Çok az konuş an, sessiz, sakin olan, sükûtî. * Sessiz, sakin bir biçimde.

suskunlaş ma * Suskunlaş mak iş i veya durumu. suskunlaş mak * Suskun olmak. suskunlaş tı rma * Suskunlaş tı rmak iş i veya durumu. suskunlaş tı rmak * Suskun hâle getirmek. suskunluk * Suskun olma durumu, sükûtîlik. susma

* Susmak iş i. * Türk nakı ş ları nda bir iğ ne türü.

susma hakkı * Bir soruş turma sı rası nda sanı ğ ı n, ceza yönünden âleyhine sonuç doğuracak sorulara cevap vermeme hakkı . susmak

* Konuş ması nıkesmek veya konuş maktan kaçı nmak. * Ses veya gürültüyü kesmek, ses ve gürültü yapmamak. * Etkisini göstermemek, tepki göstermemek.

susmalı k

* Susması , karş ıgelmemesi veya bildiği bir sı rrıyaymamasıiçin birine verilen para vb. ş ey, sus payı , hakkı sükût. suspus

* Susmuş , sinmiş .

suspus olmak * susmak, sinmek, hiç sesini çı karmamak. susta * (köpek) Arka ayakları üzerinde durma. susta

* Emniyet yayı .

susta durdurmak * köpeğ i arka ayaklarıüzerinde durdurmak.

* (bir kimseyi veya birilerini) yı ldı rmak. * etkisi altı na almak. susta durmak * (köpek) arka ayaklarıüzerinde durmak. * korktuğ u bir kimsenin karş ı sı nda saygı lıve çekingen davranmak. sustalı

* Sustasıolan. * Çakı .

sustalı çakı * Açı ldı ktan sonra sustası na bası lmadı kça kapanmayan bir tür büyük çakı . sustaya kalkmak * (köpek) susta durmak. susturma

* Susturmak iş i, ilzam.

susturmak * Susması nı sağ lamak, susması na sebep olmak. * Verdiğ i karş ı lı kla veya yaptı ğ ıbir davranı ş la birini artı k söz söyleyemeyecek bir duruma getirmek, ilzam etmek. * Etkisini, gücünü azaltmak, gidermek, bastı rmak. susturucu * Susması nı sağ layan, susması na sebep olan. * Patlamalıveya tepkili motorlarda, yanmı şgazları n dı ş arı ya atı lması ndan doğan gürültüyü önlemeye, azaltmaya yarayan araç, egzoz. * Ateş li bir silâhı n patlama gürültüsünü azaltan sistem. susturulma * Susturulmak iş i. susturulmak * Susmasısağ lanmak, konuş ması önlenmek. * Aldı ğ ıkarş ı lı kla artı k söz söyleyemeyecek bir duruma düş ürülmek. susuş

* Susmak iş i veya biçimi.

susuz * Suyu olmayan, suyu bulunmayan. * Suyu çok az olan. * Yağmursuz, kurak geçen. * Susamı şolan. * Su olmadan. susuzluk

* Susuz olma durumu, kuraklı k. * Susamı şolma durumu.

suş eridi

* Su kamı ş ı gillerden, ş eridi andı ran, 1 m ye kadar uzayabilen, yapraklarıaçı k yeş il renkte sucul bir bitki (Sparmanaum). sut

* Eskiden bazıbitkilerden, bu gün sodyum klorürden elde edilen sodyum karbonatı n ticaretteki adı .

sut kostik * Sodyum hidroksit.

sutaş ı

* Bazıgiysilerin yaka, kol, cep gibi yerlerini süslemekte kullanı lan iş lemeli ş erit, suyolu.

sutyen

* Göğüsleri dik tutup dolgun göstermek için kullanı lan, saten, dantel vb.kumaş lardan yapı lan kadı n iç çamaş ı rı . sutyenci

* Sutyen diken ve satan kimse.

sutyencilik * Sutyen dikip satma iş i. suvare * Bkz. Suare. suvarı m suvarma

* Bir suvarmada veya sulamada verilen su miktarı . * Suvarmak iş i.

suvarmak * (hayvana) Su vermek, su içirmek. suvat * Hayvan suvaracak yer. suya düş mek * (genellikle bir işveya tasarıiçin) gerçekleş ememek. suya göstermek * hafifçe yı kamak. suya götürüp susuz getirir * çok kurnaz, hileci kimseler için kullanı lı r. suya sabuna dokunmamak * sakı ncalı konularla ilgilenmemek; davranı ş ları nıkimseyi incitmeyecek biçimde ayarlamak. suya salmak * boş una harcamak. suyolu

* Sutaş ı .

suyu (veya çayı ) görmeden paçalarısı vamak * henüz hiçbir belirti yokken veya gereğ inden çok önceden hazı rlanmaya kalkı ş mak. suyu baş tan (veya baş ı ndan) kesmek * iş in aslıüzerinde kesin bir ş ey söyleyip ayrı ntı ları nıkonuş maya gerek duymamak. suyu getiren de bir, testiyi kı ran da * Bkz. testi. suyu görünce teyemmüm bozulur * bir zorunluk dolayı sı yla yapı lmakta olan bir iş in, bu zorunluk ortadan kalkı nca gereğ i gibi yapı lmak için yeni baş tan ele alı nmasıgerekir. suyu hürmetine (veya yüzü suyuna) * birinin veya bir ş eyin hatı rı na veya varlı ğı na değ er verildiği için.

suyu ı sı nmak (veya kaynamak) * işbaş ı ndan uzaklaş tı rı lmasıyaklaş mak veya gelmek. suyu kesilmişdeğ irmene dönmek * iş lemez, yararsı z duruma gelmek. suyu kesiyor * çok körleş miş . suyu mu çı ktı ? * beğ enilmeyecek nesini gördün?. suyu nereden geliyor? * bir iş i görmek için harcanan para hangi kaynaktan sağ lanı yor?. suyu seli kalmamak * (sulu yemek) kaynaya kaynaya suyu azalmak. suyuk

* Organizmanı n (kan, lenf gibi) sı vı bölümü.

suyukçuluk * Organizmadaki hastalı k belirtilerini suyukları n bozukluğuna bağlayan tı p öğ retisi. suyun akı ntı sı na gitmek * olayları n veya durumun geliş mesine göre davranmak, uymak. suyun baş ı * suyun çı ktı ğ ıyer, kaynak. * en çok yarar sağ lanacak yer. * bir iş in ası l yetkililerinin bulunduğu yer. suyuna gitmek * suyunca gitmek. suyuna tirit * baş tan savma, değ ersiz, özensiz. suyunca gitmek * bir kimseyi sinirlendirmeyecek biçimde davranmak. suyunu almak * kaynatı lan yiyeceğ in suyunu ayı rmak. suyunu çekmek * yemek kaynayı p suyu kalmamak. * tükenmek. suyunun suyu * bir ş eyle ancak çok uzaktan uzağa ilgisi olan ş ey. -suz suzidil

* Bkz. -sı z / -siz, -suz / -süz. * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam.

suzidilâra * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. suzinak

* Klâsik Türk müziğ inde bir basit makam. -sü * -sı/ -si, -su / -sü. -sü sübap sübek boru. sübekli

* -sı/ -si, -su / -su. * Bkz. Supap. * Bazıyerlerde beş ikteki çocukları n bacaklarıarası na yerleş tirilen sidik ş iş esi veya sidiğ i bir kaba akı tacak

* Sübeği olan.

sübjektif * Öznel, nesnel karş ı tı . sübjektiflik * Sübjektif olma durumu. sübjektivist * Öznelci. sübjektivite * Öznellik. sübjektivizm * Öznelcilik. süblime

* Süblimleş tirme yoluyla elde edilen ürün. * Ak sülümen.

süblimleş me * Süblimleş mek iş i. süblimleş mek * Bir cisim, katıdurumdan sı vıdurumuna geçmeden, doğrudan doğ ruya gaz durumuna dönüş mek. süblimleş tirme * Bir cismi katıdurumdan doğrudan doğ ruya gaz durumuna dönüş türmeye dayanan iş lem. * Bazıkatıcisimleri ı sı tarak buharlaş tı rdı ktan sonra soğ utma yoluyla yeniden katıdurumda elde etmek için yapı lan özel damı tma yöntemi. süblimleş tirmek * Bir cismi katıdurumdan doğrudan doğ ruya gaz duruma dönüş türmek. sübut

* Gerçekleş me, ş üpheye yer bı rakmayacak biçimde ortaya çı kma.

sübut bulmak * tanı tlanmak, ispat edilmek. sübvansiyon * Devletçe yapı lan para yardı mı , destekleme. sübyan

* Çocuklar.

sübyan koğ uş u * Tutuk evlerinde suçlu çocukları n bulunduğu bölüm. sübye

sücut südreme

* Mürekkep balı ğ ı . * Badem içi, kavun çekirdeği gibi ş eylerden yapı lan boza koyuluğundaki ş erbet. * Secdeye varma, secde etme. * Südremek iş i.

südremek * Sarhoşolmak, esrimek. süet süflî

* Bkz. podosüet. * Aş ağ ı , aş ağı lı k, bayağı , adî. * Kı lı ksı z, pis kı lı klı , hı rpanî.

süflîleş me * Süflîleş mek iş i. süflîleş mek * Süflî duruma gelmek, süflî olmak. süflîlik * Süflî olma durumu. Süheyl sühulet

sühunet süit

süje

* Güney yarı m kürede bulunan parlak yı ldı z, Yı ldı rak. * Kolaylı k. * Yumuş aklı k, naziklik. * Uygun ortam. * Sı caklı k. * Aynıtonda yazı lmı şçalgıparçalarıdizisi. * Otellerde değiş ik amaçlar için kullanı lmak üzere donatı lmı şve birden çok odaya sahip olan özel bölüm. * Konu. * Özne.

süklüm püklüm * Suç iş lemişgibi utanç veya korku içinde büzülmüşolarak. sükse

* Baş arı . * Gösteriş , ilgi çekecek durum.

sükse yapmak * baş arı kazanmak. * ilgi çekecek bir durum yaratmak.

sükûn sükûnet

* Sükûnet. * Durgunluk, dinginlik, hareketsizlik. * Huzur, rahat. * Dinme, yatı ş ma.

sükûnet (veya sükûnet) bulmak * sakinleş mek, rahatlamak. sükûnetli sükût

* Durgun, sakin, hareketsiz. * Susma, konuş mama, söz söylememe, sessizlik.

sükût hakkı * Susmalı k, sus payı , susma hakkı . sükût ikrardan gelir * susmak kabul etmek demektir. sükûtî sükûtîlik

* Sessiz, suskun (kimse). * Sessizlik, suskunluk.

sükûtla geçiş tirmek * sözü edilmesi gereken bir noktayısöylemeden atlamak, bile bile bir konuya hiç değ inmemek. -sül sülâle sülf

* Bkz. -sı l/-sil, -sul/-sül. * Soy; ev, aile. * Kükürt.

sülfamit * Mikroplara karş ıetkili olan azotlu ve kükürtlü organik birleş imlerin ortak adı . sülfat

* Sülfürik asidin tuzu veya esteri.

sülfatlama * Mantar hastalı kları na karş ıbitkilere bakı r sülfat, demir sülfat püskürtme veya bitkileri bu maddelere bulama iş lemi. sülfatlanma * Bir akümülatörün levhalarıüzerinde kurş un sülfat tabakası nı n oluş ması . sülfatlaş ma * Doğal maden sülfürlerinin hava ve su etkisiyle yavaşyavaşsülfat durumuna dönüş mesi. sülfit * Sülfürlü asit tuzu. sülfitleme

* (ş arapçı lı kta) Üzüm, elma veya armut ş ı rası nıkükürtdioksitle temizleme yöntemi. sülfür * Kükürdün baş ka bir elementle yaptı ğ ıbirleş ik. sülfürik

* Kükürttrioksit ile bunun yerini tutan ve en önemlisi sülfürik asit olan asitler için kullanı lı r.

sülfürik asit * Suda çözünerek büyük bir ı sı açı ğ a çı karan, ş urup kı vamı nda, renksiz, kokusuz, 100 C de katı laş an bir sı vı , kara boya, zaç yağı . sülfürimetre * Bir maddedeki kükürt oranı nıtespit etmek için kullanı lan alet. sülfürleme * Kükürtle birleş tirmek için yapı lan iş lem. * Kükürtleme. sülfürlemek * Kükürtle birleş tirmek. süline * Dar ve uzun kavkı lıbir deniz yumuş akçası , deniz çakı sı(Solen). sülûk

* Bir yola girme, bir yol tutma. * Bir tarikata girme.

sülûk etmek * (bir iş e) girmek. * bir tarikata girmek. sülüğ en

* Erimişkurş unun, bir hava akı mı nda yükseltgenmesiyle üretilen, çok yoğun ve zehirli, pas önleyici astar boyaları n hazı rlanması nda kullanı lan kı rmı zıboya. sülük

* Sülüklerin örnek asalak hayvanı(Hirudo). * Sülüklerden, tatlısularda yaş ayan, vücudunda 22 sindirim kesesi olduğu için bir kezde, ağ ı rlı ğı nı n sekiz katı kan emebilen, halk arası nda bazıkan hastalı kları nı n tedavisinde yararlanı lan hayvan (Hirudo medicinalis). * Yaprak veya sapları n yanları nda geliş en ince uzantı , asma bı yı ğ ı . sülük gibi * çok ş ı rnaş ı k, yapı ş kan (kimse). sülük vurmak * tedavi amacı yla sülük yapı ş tı rmak. sülükçü

* Sülük satan kimse. * Sülükle kan almayı meslek edinen kimse.

sülükler

* Tatlıve tuzlu sularda yaş ayan, halkalı lar takı mı ndan, uzun ve yassıvücutları34 parçadan oluş muş , gözleri geliş memiş , iki çekmenli, kan emen türlerinde tükürük bezlerinin bir salgı sı , kanı n pı htı laş ması nıönleyen bir enzim yapan asalaklar sı nı fı . sülümen * Ak sülümen. sülün

* Sülüngillerden, kuyruğu çok uzun, eti beğenilir bir kuş(Phasianus colchicus). sülün gibi * boylu boslu ve yürüyüş ü güzel (kı z veya kadı n). sülüngiller * Omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı nı n, tavuksular ve tavuklar alt takı mı na giren genişbir familyası . sülünlük sülüs

* Sülünlerin üretildiği ve yetiş tirildiğ i yer. * Üçte bir. * Arap alfabesiyle yazı lan bir tür süslü yazı . * Erata yolculuklarda indirim sağ layan belge.

sümbül

* Zambakgillerden, soğanla üretilen, 15-20 cm yükseklikte, çiçekleri kuvvetli kokulu ve türlü renkli çok yı llı k bir süs bitkisi (Hyacinthus orientalis). sümbüle sümbülî

* Klâsik Türk müziğ inde bir makam. * Yağmur yağdı rmayan koyu renkli bulutlarla örtülü (hava).

sümbülteber * Zambakgillerden, güzel kokulu, beyaz renkli bir çiçek (Polianthes). sümek

* Eğ irilmek için temizlenmiş , taranmı şyumak biçiminde yün.

sümkürme * Sümkürmek iş i. sümkürmek * Soluğu burundan hı zla vererek sümüğü dı ş arıatmak. sümkürtmek * Sümkürmesini sağlamak. sümmettedarik * Son anda düş ünülerek (yapı lan). sümsük sümsük

* Uyuş uk davranan, miskin, aptal, mı ymı ntı , sünepe, pı sı rı k. * Sümsükgillerden, sivri gagalı , kı sa bacaklı deniz kuş u (Sulabassana).

sümsükgiller * Leyleksiler takı mı nı n, kanatları , kuyruklarıçok uzun deniz kuş larısı nı fı . sümsükleş me * Sümsükleş mek iş i. sümsükleş mek * Uyuş uk duruma gelmek, miskinleş mek, pı sı rı klaş mak. sümsüklük * Sümsük olma durumu.

sümter

* Kı rmı zı mtı rak, küçük taneli sert buğ day.

sümük

* Burun boş lukları ndan gelen yapı ş kan sı vı . * Sümük doku hücrelerinin ve üzerinde bulunan bezlerin, doku yüzünde nemli, akı cı , kaygan bir tabaka oluş turan salgı sı . sümük doku * Üzerinde çok sayı da ince memecik ve salgıbezi delikleri bulunan, iç organlarıkaplayan koruyucu doku, mukoza. sümüklü

* Sümüğ ü olan. * Burnundan sürekli sümük akan.

sümüklü böcek * Karı ndan bacaklı lardan, akciğ erli, otçul ve kabuksuz yer yumuş akçası(Limax). sümüksel * Sümükle ilgili. sümüksü * Sümük özelliğinde olan, sümüğe benzer, sümük gibi. sümüksü zar * Burun boş lukları nıyutağ a kadar kaplayan sümük doku. -sün -sün

* Bkz. sı n/-sin, -sun/-sün. * Bkz. sı n/-sin , -sun/-sün.

sündürme * Sündürmek iş i. * Taze peynir ve ş ekerle yapı lan bir tatlı . sündürmek * Bir ş eyi çekerek uzatmak, esnetmek. sündüs

* Dokunuş unda altı n, gümüştellerin de bulunduğ u kaftan ve giysi dikiminde kullanı lan bir tür ipekli kumaş .

süne

* Yarı m kanatlı lardan, yumurtaları nıekin yaprakları na bı rakan, esmer renkli, zararlıböcek (Eurigaster integriceps). sünepe

* Kı lı ksı z ve uyuş uk, sümsük.

sünepelik * Sünepe olma durumu. sünger * Genellikle denizlerde bir yere tutunarak koloni durumunda yaş ayan, çok hücreli ilkel hayvan. * Bu hayvanı n temizlik iş lerinde kullanı lan, suyu fazlaca çeken esnek iskeleti. * Yapay olarak elde edilen dolgu gereci. sünger avcı sı * Sünger alı p satan kimse, süngerci.

sünger çekmek * bir ş eyi hiç olmamı şsaymak, silmek, silip atmak, unutmak. sünger doku * Yaprağ ı n alt yüzünde bulunan seyrek hücreli, gözenekli ve az klorofilli özek doku. sünger geçirmek * silip atmak, unutmak. sünger gibi * çok yumuş ak. sünger taş ı * Metal ve fil diş i parlatmakta kullanı lan, çok gözenekli ve pürüzlü, ağ ı rlı ğ ıaz, sert bir yanardağfeldspatı . süngerci

* Sünger avcı lı ğ ıyapan kimse. * Sünger alı p satan kimse.

süngercilik * Sünger avcı lı ğ ı . * Sünger alı p satma iş i. süngerler

* Vücutları , içten dar ve uzun kanalcı klardan oluş an, dı ş tan bu kanalcı klara açı lan deliklerle kaplı , çoğ u kayalara tutunmuşolarak, koloniler durumunda yaş ayan hayvanlar takı mı . süngerleş me * Süngerleş mek iş i veya durumu. süngerleş mek * Sünger durumuna gelmek. süngerli süngersi süngü

* Süngerle döş enmişveya süngerden yapı lmı şolan. * Sünger gibi gözenekleri olan, süngere benzeyen. * Tüfek namlusunun ucuna takı lan küçük kı lı ç biçiminde delici silâh. * Mezar baş ı na niş an olarak dikilen sı rı k. * Isı tma kazanı nda kömürün karı ş tı rı lması nısağ layan demir çubuk. * Kavlaklarıdüş ürmek için kullanı lan sivri uçlu, uzun çelik çubuk.

süngüleme * Süngülemek iş i. süngülemek * Süngü batı rmak. * Süngü ile ateş i karı ş tı rı p külün ı zgaradan aş ağ ıdökülmesini sağlamak. süngülenme * Süngülenmek iş i. süngülenmek * Süngülemek iş i yapı lmak. süngüleş me * Süngüleş mek iş i. süngüleş mek

* Birbirine süngü ile saldı rmak. süngülü * Süngü takmı şolan. süngüsü depreş mesin * ölülerden kötü bir anı ş la söz edilirken söylenir. süngüsü düş ük * Sağlı ğı , esenliği bozuk. * Ataklı ğı , etkinliğ i, neş esi kalmamı ş . sünme sünmek

* Sünmek iş i. * Esnekliğini yitirerek gevş emek. * Kopmadan uzamak, gerilmek.

sünnet

* Hz.Muhammed'in Müslümanlarca uyulmasıgerekli sayı lan davranı ş larıve herhangi bir konuda söylemiş olduğ u söz. * Erkek çocukta, erkeklik organı nı n ucundaki derinin çepeçevre kesilmesi. * Sünnet düğ ünü. sünnet çocuğ u * Sünnet edilmişveya edilecek çocuk. sünnet düğünü * Erkek çocukları n sünneti sı rası nda yapı lan eğlence. sünnet ehli * Müslümanlı kta Hz. Muhammed'in koyduğu kurallarıolduğu gibi uygulayan, onun izinden giden kimse. sünnet etmek (veya yapmak) * erkek çocukta erkeklik organı nı n ucundaki deriyi çepeçevre kesmek. sünnet olmak * sünnet edilmek. sünnetçi

* Çocuklarısünnet eden kimse.

sünnetçilik * Sünnetçinin yaptı ğıiş . sünnetleme * Sünnetlemek iş i veya durumu. sünnetlemek * (tabaktaki yemeğ i) Sı yı rı p bitirmek. sünnetli sünnetlik

* Sünnet edilmişolan. * Sünnet için hazı rlanmı şolan.

sünnetsiz * Sünnet edilmemişolan. Sünnî

* Sünnet ehlinden olan kimse. Sünnîlik * Kur'an'a ve Hz.Muhammed'in sünnetlerine göre davranmayıen doğ ru ve tek yol sayan dört büyük mezhep (Hanefî, Malikî, Şafiî, Hanbelî). süper * Nitelik, nicelik ve derece bakı mı ndan üstün olan. * Belli bir normun üstünde olan. süper benzin * Oktan indisi 100 ve 100'ün üzerinde olan, yüksek nitelikte benzin. süper çimento * Yüksek dirençli, çabuk sertleş en çimento. süper fostat * Doğal trikalsiyum fosfatı n sülfürik asitle iş lenmesinden elde edilen ve gübre olarak kullanı lan ürün. süper lise * Özel eğ itim sistemi ile desteklenmişlise. süper star * Çok ünlü veya tanı nmı şsanatçı . süpermarket * Türlü tüketim malları nı n, özellikle her türlü yiyecek maddelerinin ve mutfak gereçlerinin alı cı larca seçilip satı n alı nabildiğ i büyük satı şyeri, büyük mağ aza. süpermarketçi * Süpermarket iş leten kimse. süpermarketçilik * Süpermarketçinin iş i veya mesleği. süprülmek * Bkz. süpürülmek. süprüntü * Süpürge ile temizlik yapı ldı ğı nda toplanan toz ve çöp. * Bayağ ı , aş ağı lı kş ey veya kimse. süprüntücü * Herhangi bir yerin süprüntüsünü temizleyen kimse. * Her ş eyin en kötüsünü alan veya satan kimse. süprüntülük * Süprüntü atı lan yer, çöplük. süpürge

* Süpürmeye yarayan araç. * Elektrik süpürgesi.

süpürge çalı sı * Süpürge otu. süpürge darı sı * Buğdaygillerden, sı cak bölgelerde yetiş en ve çiçek sapları ndan süpürge yapı lan, darı ya benzeyen bir bitki. süpürge otu * Fundagillerden, çiçekleri küçük bir çana benzeyen, iş lenmemiştopraklar üzerinde yetiş en, kökünden ağı zlı k, dalları ndan kaba süpürge yapı lan, çalıgörünüş ünde bir bitki, funda, erika (Erica).

süpürgeci * Süpürge yapan veya satan kimse. * Sokak süpürücüsü. süpürgecilik * Süpürge alı p satma veya sokak süpürme iş i. süpürgelik * Süpürge yapmaya elveriş li olan (çalı , bitki vb.). * Yapı ları n içinde, duvarları n döş emeyle birleş tiği yerde tabandan 10-15 cm yüksek, dı ş arı ya çı kı ntı lıağ aç, mermer veya mozaik kuş ak. süpürme

* Süpürme iş i.

süpürmek * Bir ş eyin, bir yerin üstündeki çer çöp, toz toprak gibi ş eyleri süpürge, fı rça veya baş ka bir araçla toplamak, temizlemek. * Çı karı p atmak, kovmak. * Tüketmek, bitirmek. süpürtme * Süpürtmek iş i veya durumu. süpürtmek * Süpürmek iş ini yaptı rmak. süpürülme * Süpürülmek iş i veya durumu. süpürülmek * Süpürmek iş i yapı lmak. süpürüş * Süpürmek iş i veya biçimi. sürahi sür'at

*İ çecek koymaya yarar, cam veya billûr. * Hı z, hı zlı lı k, çabukluk, ivinti.

sür'at katarı * Ekspres tren. sür'atle * Çabucak, çabuk, hı zla. sür'atlendirme * Sür'atlendirmek iş i. sür'atlendirmek * Sür'at vermek, hı z kazandı rmak, hı zlandı rmak. sür'atlenme * Sür'atlenmek iş i. sür'atlenmek * Hı zı artmak, hı zlanmak. sür'atli

* Çabuk hareketlenen, çabuk giden, çabuk iş leyen, hı zlı . sürç * Sürçme. sürçme sürçmek

* Sürçmek iş i. * Yürürken yanlı şadı m atı p dengesini bozmak. * Dalgı nlı kla yanlı şbir işyapmak, yanı lmak.

sürçtürme * Sürçtürmek iş i veya durumu. sürçtürmek * Sürçmek iş ini yaptı rmak. sürçülisan * Ağı zdan yanlı ş lı kla çı kan söz, dil sürçmesi, anlamı nda kullanı lı r. sürdürme * Sürdürmek iş i. sürdürmek * Sürmek iş ini yaptı rmak. * (bir durumun, bir ş eyin) sürmesini, olması nısağ lamak. sürdürüm * Bkz. abonman. sürdürümcü * Bkz. abone. sürdürüş * Sürdürmek iş i veya biçimi. süre

* Bir olayı n baş ıile sonu arası nda geçen zaman parçası , zaman aralı ğ ı , zaman bölümü, müddet.

süre aş ı mı * Bir iş in üzerinden belirli bir zaman geçerek, onun geçersiz kalması , zaman aş ı mı , müruruzaman. süre ölçen * Süreölçeri kullanarak bir yarı ş ta zamanıbelirlemekle görevli kimse. süre ölçümü * Yarı ş larda ve eğitimde harcanan süreyi ölçme. süre sonu * Vade sonu. süreç

* Araları nda birlik olan veya belli bir düzen veya zaman içinde tekrarlanan, ilerleyen, geliş en olay veya hareketler dizisi, vetire, proses. süreduran * Süredurum durumunda olan. süredurum * Bir cismin içinde bulunduğu düzgün hareket veya hareketsizlik durumunun sürüp gitmesi, hareketsizliğe veya hareketsizlikten harekete kendi baş ı na geçememesi özelliğ i, atalet.

süregelen * Baş langı cı ndan beri aynı biçimde süren, devam eden. süregelme * Süregelmek iş i veya durumu. süregelmek * Baş langı cı ndan beri aynı biçimde sürmek, devam etmek. süreğen * Ne kadar süreceğ i belli olmaksı zı n sürüp giden, müzmin, kronik, eveğen karş ı tı . * Uzun süreli olan (hastalı k), müzmin, kronik, akut karş ı lı ğı . süreğenleş me * Süreğ enleş mek iş i, müzminleş me. süreğenleş mek * Süreğ en bir durum almak, müzminleş mek. sürek

* Süren, devam eden zaman. * Satmak için pazara götürülen hayvan sürüsü. * Hı zlısüren, hı zlıgiden.

sürek avı * Birçok avcı nı n katı lması yla ve çoğ u kez at üzerinde avıkuş atarak yapı lan avlanma, sürgün avı . sürekçi sürekli

* Davar alı şveriş iyle uğraş an kimse. * Kesintisiz olarak süren, devamlı . * Uzun süreli olarak, daima.

sürekli ünsüz * Ötümlü ünsüz. süreklilik * Sürekli olma, kesintisiz olarak sürüp gitme durumu, devamlı lı k. süreklilik ilkesi * Her yerde sürekli bir gidişolduğ unu, doğ ada sı çramanı n olmadı ğ ı nı , her ş eyin bir bütün içinde örüldüğ ünü söyleyen temel ilke. süreksiz

* Az süren, devamsı z.

süreksiz ünsüz * Ötümsüz ünsüz. süreksizlik * Süreksiz olma durumu, devamsı zlı k. süreli * Belirli aralı klarla yapı lan, çı kan, mevkut, periyodik. süreölçer

* Belirli bir iş in, iş lemin, yarı ş manı n veya teknik alanı nda belli bir iş in kı sa süresini ölçmek amacı yla kullanı lan alet, kronometre. sürerlik

* Uzun sürme durumu. sürerlik fiili * Süreklilik kavramıveren fiil. Bu kavram herhangi bir fiilin -e'li zarf-fiil ekiyle durmak, kalmak ve bazen de görmek fiilerinden birinin kullanı lmasıile sağ lanı r: Gidedurmak. Bakakalmak. Yapagörmek gibi. sürerlik görünümü * Türkçede bir zarf-fiille yardı mcı fiilin veya herhangi bir fiille durmak fiilinin birlikte kullanı lması ndan oluş an ve sürerlik kavramıveren görünüm. süresiz * Süresi belirli olmayan. * Süresi belli olmayarak. süreyazar * Belirli bir iş in kı sa süresini çizerek belirleyen araç, kronograf. Süreyya sürfe sürfile

* Ülker. * Kurtçuk. * Bir kumaş ı n tarazlanmamasıiçin kı yı ları na yapı lan seyrek ve çapraz dikiş .

sürfile makası * Kumaşkenarları nızikzaklıbir biçimde kesen ve sürfile yapı lması nıgerektirmeyen bir tür makas. sürfile makinesi * Sürfile iş i yapan makine. sürfile yapmak * bir kumaş ı n tarazlanmamasıiçin kenarı na seyrek ve çapraz dikişyapmak. sürgen doku * Bitkilerde kök ve sapları n geliş ebilecek durumda olan uç bölümlerindeki, çok yüzlü, kolay üreyebilir hücrelerden oluş an bir doku türü, meristem. sürgit

* Sonsuz olarak, sonsuzluğ a kadar, ilelebet.

sürgit yapmak * (işiçin) uzatmak, sürdürüp durmak. sürgü

* Kapı nı n kapanması için arkası na yatay olarak yerleş tirilen demir veya ağ aç kol, tı rkaz, sürme. * Sürülmüştarlayıbastı rmak ve düzeltmek için kullanı lan, taş tan veya ağaç kütüğ ünden tarı m aracı , tapan. * Sı vayıbastı rı p düzeltmek için kullanı lan büyük mala. * Hastanı n büyük ve küçük abdestini yapabilmesi için altı na sürülen kap. * Çoğ u kez bölümlere ayrı lmı şbir çubuk üzerinde veya bir cetvelin, bir kumpası n ortası na açı lmı şbir oluk içinde kayabilen sivri uç veya küçük lama. sürgü kolu * Tüfeklerde fiş ek sürüp kovan boş altan sürgünün elle tutulan kolu. sürgüleme * Sürgülemek iş i. sürgülemek * Sürgü sürerek kapamak. * Sürgü ile bastı rarak düzeltmek.

sürgülenme * Sürgülenmek iş i. sürgülenmek * Sürgülenmek iş i yapı lmak. sürgülü

sürgün

* Sürgü kolu olan. * Sürgüsü itilmiş , sürgülenmişolan. * Ceza olarak belli bir yerin dı ş ı nda veya belli bir yerde oturtulan kimse, menfi. * Bu biçimde sürülmek iş i ve bu iş in sonucu, nefiy. * Bir kimsenin sürüldüğü yer. * Bir bitkide yeni süren filiz. * Olağ andan daha çok, daha sı k ve sulu dı ş kıçı karma, ishal, amel.

sürgün avı * Sürek avı . sürgün gitmek * sürgüne gönderilmek, sürgün cezası na uğ ramak. * Bkz. sürgün olmak. sürgün olmak * olağ andan daha çok, daha sı k ve sulu dı ş kıçı karmak, ishal olmak. sürgüne göndermek * ceza olarak bir yere sürmek. sürme

* Sürmek iş i. * Kapıkanadı nıiçeriden kapamak veya dolap kapağı nıyerinde tutmak gibi iş lere yarayan ve yuvasıiçinde ileri geri sürülebilen sistem, sürgü. * (masa ve dolapta) Küçük çekmece. * Sürülerek kullanı lan. sürme * Kirpik diplerine sürülen siyah boya. * Sürme mantarı gillerin yol açtı ğ ıve tanelerin içini kurum karası bir tozla dolduran ekin hastalı ğı , is, rastı k. sürme çekmek * gözleri sürme ile boyamak. sürme mantarı giller * Sürme mantarları ndan bir familya. sürme mantarları * Bitkilerin, özellikle tahı lları n dokuları nda yaş ayan sürme veya rastı k denilen hastalı ğıyapan, bazitli asalak mantarlar takı mı . sürmedan * Sürmelik. sürmek

* Yönetip yürütmek, sevk etmek. * Önüne katı p götürmek. * Uzatmak, ileri doğ ru itmek. * Dokundurmak, değ dirmek. * Oturduğu, bulunduğ u yer veya ülkeden ceza olarak baş ka bir yer veya ülkeye göndermek, nefyetmek. * Bir maddeyi bir yüzey üzerine ince bir tabaka olarak yaymak veya dökmek; serpmek.

* Bir malısatı ş a sunmak, piyasaya çı karmak. * Yasal olmayan yolla piyasaya para çı karmak. * Herhangi bir durum içinde bulunmak. * Pulluk veya sabanla toprağıiş lemek. * Olmaya devam etmek. * Zaman geçmek. * Zaman almak. * Yetiş ip ortaya çı kmak, bitmek, yeş ermek. * (özne olarak iç veya karı n kelimelerini aldı ğı nda) Olağ andan daha çok, daha sı k ve sulu dı ş kıçı karmak. sürmeleme * Sürmelemek iş i. sürmelemek * Sürme (I) yi sürüp kapamak. * (göze) Sürme (II) çekmek. sürmelenme * Sürmelenmek iş i. sürmelenmek * Sürmelemek iş i yapı lmak. sürmeli

sürmelik

* Sürme ile boyanmı şolan. * Sürgü ile kapatı lmı şolan, sürmelenmişolan. * Ağaç veya kemikten yapı lan, içine göz sürmesi konulan küçük kap, sürmedan.

sürmenaj * Sürekli ve aş ı rıçalı ş madan doğ an yorgunluk; bitkinlik. sürmesiz

* Sürme ile boyalıolmayan.

sürmeyi gözden çekmek * Bkz. gözden sürmeyi çekmek. sürnatüralist * Doğaüstücü. sürnatüralizm * Doğaüstücülük. sürpriz

* Beklenmeyen ve insanış aş ı rtarak sevindiren veya üzen olay, beklenmedik olay.

sürpriz yapmak * birini, beklenmedik, ş aş ı rtan, sevindiren veya üzen bir olayla karş ı laş tı rmak. sürre

* Osmanlıpadiş ahları nı n her yı l Mekke ve Medine'ye gönderdikleri para ve armağ anlara verilen ad.

sürre alayı * Osmanlıİ mparatorluğunda her yı l recep ayı nı n 12'sinde Hicaz'a gitmek üzere törenle yola çı karı lan ve padiş ahları n armağanları nıtaş ı yan topluluk. sürre emini * Sürre alayı nı gideceğ i yere ulaş tı rmakla görevlendirilen kiş i. sürrealist

* Gerçek üstücü. sürrealite * Gerçek üstü. sürrealizm * Gerçek üstücülük. sürsat

* Savaş a giden ordunun geçeceği yollar çevresindeki köylülerden savaşaraç ve gereçlerini temin etmesi ve rayiç değeri üzerinden yiyecek satı n alması . sürş arj

* Bir sayı nı n veya kelimenin yerine geçmek için, üzerine baş ka bir sayıveya kelime basma iş i.

sürt Allah sürt! * boş u boş una dola ş ı p vaktini yitirmeyi anlatı r. sürtme * Sürtmek iş i. sürtme ağ ı * Açı k denizlerde iki gemiyle sürüklenerek kullanı lan, iki kollu ve geniştorbalıbalı k ağ ı . sürtmek

sürtük

* Bir ş eyi bastı rarak diğ er bir ş eyin üzerinden geçirmek. * Dokundurmak. * Baş ı boşdolaş mak, yararsı z dolaş mak. * Vaktini çok gezerek geçiren, evinde oturmayan (kadı n). * Orospu.

sürtükleş me * Sürtükleş mek iş i veya durumu. sürtükleş mek * Sürtük durumuna gelmek. sürtüklük * Sürtük olma durumu. sürtülme * Sürtülmek iş i. sürtülmek * Sürtmek iş i yapı lmak. sürtünme * Sürtünmek iş i. * Yüzeyleri birbirinin üstüne gelerek biri veya her ikisi ötekine göre ters doğ rultuda kayan iki cismin durumu, delk. sürtünmek * Geçerken değ mek, sürünmek. * Kavga etmek için sebep aramak. sürtünüp durmak * çı karı , kazancıiçin yaltaklanı p durmak. sürtünüş * Sürtünmek iş i veya biçimi.

sürtüp durmak * yersiz, sebepsiz olarak durmadan dolaş mak. sürtüş sürtüş me

* Sürtmek iş i veya biçimi. * Sürtüş mek iş i. * Anlaş mazlı k, uyuş mazlı k.

sürtüş mek * Birbirine sürtünmek. * Anlaş amamak, uyuş amamak. sürtüş türme * Sürtüş türmek iş i. sürtüş türmek *İ ki ş eyi birbirine sürtmek. sürur sürü

* Sevinç. * Evcil hayvanlar topluluğ u. * Bir insanı n bakı mı altı ndaki hayvanları n tümü. * Birlikte yaş ayan hayvan topluluğu. * Düzensiz insan topluluğu. * Pek çok.

sürü sepet * Birçok kimse veya ş ey hep birlikte. sürü sürü * Pek çok. sürücü

* Hayvan, at arabasıve motorlu taş ı t süren kimse, ş oför.

sürücü belgesi * Taş ı t sürücülerine, ilgililerce verilen araç kullanmada yeterli olmayıgösteren belge, yeterlik belgesi, ehliyetname, ehliyet. sürücül

* Sürü durumunda yaş ayan.

sürücülük * Sürücünün iş i, ş oförlük. sürüden ayrı lan koyunu (veya kuzuyu) kurt kapar * arkadaş ları n yardı mı yla yapı lan veya bir amaç uğ runa topluca giriş ilen bir iş ten ayrı lanlar zararlara uğ rarlar. sürüden ayrı lmak * herkesin tuttuğ u yolu bı rakı p ayrıbir yol tutturmak, herkesin yaptı ğı nıyapmamak. sürükleme * Sürüklemek iş i. sürüklemek * Bir ş eyi yerden kaldı rmadan iterek veya çekerek götürmek. * Akarsu için, götürmek.

*İ stekli olmayan birini bir yere götürmek, getirmek veya bir iş i yapmaya zorlamak. * Kötü bir duruma, sona doğ ru götürmek. *İ lgi uyandı rarak bı rakamayacak duruma getirmek, çok ilgilendirmek. sürüklendirme * Sürüklendirmek iş i veya durumu. sürüklendirmek * Sürüklenmesine yol açmak. sürükleniş * Sürüklenmek iş i veya biçimi. sürüklenme * Sürüklenmek iş i. sürüklenmek * Sürüklemek iş i yapı lmak veya sürüklemek iş ine konu olmak. * Kendi kendini sürüklemek. * Bir iş , sonuçlanı ncaya kadar boşyere gecikmelere uğ ramak. * Tekne, akı ntıve rüzgârı n etkisiyle geliş igüzel dolaş mak. sürükletme * Sürükletmek iş i. sürükletmek * Sürüklemek iş ini yaptı rmak. sürükleyici * Sürükleme niteliğ i veya gücü olan. *İ lgiyi sürdüren. sürükleyiş * Sürüklemek iş i veya biçimi. sürülme

sürülmek

sürülüş

* Sürülmek iş i. * Piyasaya çı karı lma. * Sürülmek iş ine konu olmak veya sürmek iş i yapı lmak. * Uzaklaş tı rı lmak, nefyedilmek. * Sürülmek iş i veya biçimi.

sürüm * Bir ticaret malı nı n satı lı r olması , revaç. * Bir paranı n geçer olması , tedavül. sürüm sürüm * Sürünmek fiilini pekiş tirmek için kullanı lı r. sürüm sürüm sürünmek * yoksul ve periş an yaş amak. sürümcemede bı rakmak * bir iş i sonuçlanı ncaya kadar boşyere geciktirmek, uzatmak. sürümcemede kalmak * bir işsonuçlanı ncaya kadar boşyere gecikmek, uzamak, askı da kalmak, bir türlü sonuçlanamamak.

sürüme sürümek

* Sürümek iş i. * Bir ş eyi yerden kaldı rmaksı zı n çekerek, iterek götürmek, sürüklemek. * Hafif ş eyler için, sürüklemek. * Herhangi bir güçlükle yürümek. * Bir ş eyi peş ine takmak, alı p götürmek. * Devam etmek.

sürümlü * Sürümü çok olan, çok sürülen, satı lan (mal). sürümsüz * Sürümü olmayan, az satı lan veya satı lmayan (mal). sürümsüzlük * Sürümü olmama durumu. sürünceme * Bir iş in sonuçlanı ncaya kadar boşyere uğ radı ğ ıgecikmelerin tümü. süründürme * Süründürmek iş i. süründürmek * Sürünmek iş ini yaptı rmak, sürünmesine sebep olmak. * Güçlük ve sı kı ntı ya uğ ratmak. süründürülme * Süründürülmek iş i. süründürülmek * Süründürmek iş i yapı lmak. sürüngen

* Sürüngenlerden olan (hayvan). * Yere yatay olarak uzanan (sap veya kök).

sürüngenler * Omurgalı ları n, suda ve karada yaş ayabilen yı lan, kertenkele, kaplumbağ a, timsah gibi yerde sürünerek veya yürüyerek ilerleyen sı nı fı . sürünme

* Sürünmek iş i. * Çoğ unlukla uzun gövdeli bir hayvanı n, bacakları nı n yardı mıolmaksı zı n katıbir yüzeyde ilerlemesi.

sürünmek * Karnıüzerinde sürünerek ilerlemek. * Kendi üzerine sürmek. * Bir ş eye değ erek geçmek, geçerken değ mek. * Sürünmek iş ine konu olmak. * Yoksul ve periş an yaş amak. sürünüş * Sürünmek iş i veya biçimi. sürüp gitmek * eskiden olduğu gibi, eskiden nası lsa gene öyle olmak, öyle devam etmek. sürür

* Kı rmı zı cı vaoksit.

sürüsüne bereket! * pek çok, pek bol. sürüş

* Sürmek iş i veya biçimi.

sürüş türme * Sürüş türmek iş i. sürüş türmek * Sürekli olarak, yavaşyavaşve ovarak sürmek. * Özensizce, çabucak sürmek. sürütme * Sürütmek iş i. * Deniz dibini taramaya yarar, demir bir çerçeveye geçirilmişağ . * Deniz içinde çekilerek balı k avlamaya yarar bir tür olta. sürütmek * Sürümek iş ini yaptı rmak. sürüyü güden kurdu görür * zor bir iş e giren onun bütün sı kı ntı ları yla karş ı laş abilir. sürveyan Süryanî

* Gözetmen, gözetici. * Samilerin, Aramî kolunun doğ u bölümünde olan bir Hristiyan topluluğ u ve bu topluluktan olan kimse.

Süryanîce * Süryanî dili. süs * Süslemeye, süslenmeye yarayan ş ey, bezek. * Süsleme veya süslenme iş i. * Güzellik veren, güzelleş tiren ş ey. * Anlamızenginleş tiren edebiyat sanatı . süs bitkisi * Yerleş im bölgesinde iç ve dı şdekorasyonu sağlayan bitki. süs için

* "yararlıolmak amacı yla değ il" veya "gerektiğ i için değ il" anlamı nda kullanı lı r.

süs püs * (küçümseme duygusuyla) Süs. süsen

* Süsengillerden, yapraklarıkı lı ç biçiminde, çiçekleri iri ve mor renkli, güzel görünüş lü ve kokulu, çok yı llı k bir süs bitkisi, susam (İ ris germanica). Bazıbölgelerde bu bitkiye zambak adıda verilmektedir. süsengiller * Bir çeneklilerden, süsen, safran gibi bitkileri içine alan familya. süsleme

* Süslemek iş i, bezeme, tezyin. * Süsleri yerleş tirme biçimi veya sanatı . * Sanat eserlerinin yüzeyini süslemek için kullanı lan motif, oyma vb.

süsleme sanatları

* Bir yapı yı , bir eş yayıkullanı şamacı yla birlikte göze daha güzel göstermek için çeş itli türlerde yapı lan estetik çalı ş maları n tümü. süslemeci * Süsleme sanatı yla uğ raş an kimse. süslemecilik * Süsleme sanatı . süslemek etmek.

* Birtakı m katkı larla bir ş eyin daha güzel, daha göz alı cıolması nı , daha hoşgörünmesini sağlamak, tezyin * Söz oyunları yla güzelleş tirmek. * Birinin kusurları nıuzun uzun yüzüne vurmak.

süslendirme * Süslendirmek iş i veya durumu. süslendirmek * Süslenmesini sağ lamak. süsleniş süslenme

* Süslenmek iş i veya biçimi. * Süslenmek iş i.

süslenmek * Kendini süslemek. * Süslemek iş ine konu olmak. süsletme

* Süsletmek iş i.

süsletmek * Süslemek iş ini yaptı rmak. süsleyici

* Süsleyen, dekoratif.

süsleyip püslemek * özenle, özen göstererek süslemek, göze çarpacak kadar süslemek, telleyip pullamak. süslü

* Süsü olan, süslenmiş , bezenmiş . * Süslenmeye, süse çok düş kün olan.

süslü püslü * Göze çarpacak derecede süslü. süslü üslûp * Türlü edebî sanatlarla süslenmişüslûp. süsme süsmek

* Süsmek iş i. * (boynuzlu hayvan) Boynuzu ile vurmak, tos vurmak.

süspansiyon * Çözünemeyen madde parçacı kları nı n dibe çökmeden bir sı vıortamda kalmı şdurumu. * Böyle bir sı vı karı ş ı mı , ası ltı .

* Bir otomobil ş asisinin yayla sağlanmı şesnekliğ i. süssüz * Süsü olmayan, süslenmemiş , gösteriş siz, yalı n, sade. süt

* Kadı nları n ve memeli diş i hayvanları n yavruları nıbeslemek için memelerinden gelen, besin değ eri yüksek beyaz sı vı . * Bazıbitkilerin türlü organları nda bulunan beyaz renkte öz su. * Erkek balı ğı n tohumu. * Süte benzeyen her türlü sı vı . * Benzin, mazot. süt ağacı * Isı rgangillerden, Güney Amerika ormanları nda yetiş en, sütlü öz suyu çok olan bitki (Galactodendron). süt asidi süt beyaz

* Lâktik asit. * Bembeyaz, çok beyaz.

süt beygiri gibi (ayakta uyumak) * çok tembel ve miskin (olmak). süt çalmak * bozuk süt, çocuğ u hasta etmek. süt çekmek * bir özelliğ i akrabaları na benzemek. süt çocuğ u * Sütle beslenen çocuk. süt çorbası * Süt, tuz, et suyu ve unun birlikte çı rpı lması yla hazı rlanan çorba. süt danası * Yeni doğmuş , daha süt emen dana. süt diş i süt diş i

* Bkz. süt diş i. * Bebeğ in 5 veya 6 aylı k iken çı karmaya baş ladı ğ ı , 7 yaş ları nda kendiliğ inden dökülen diş .

süt dökmüşkedi gibi (olmak veya süt dökmüşkediye dönmek) * suçunu bilerek bundan utanan kimsenin durumunu anlatı r. süt gibi süt kı rı

* çok beyaz, çok temiz. * (at donu için) Beyaz renkte olan.

süt kuzusu * Doğumdan ikinci ayı n sonuna kadar olan ve ana sütü emen erkek veya diş i kuzu. * Çok küçük çocuk, bebek, yavru. * Çok nazlıbüyütülmüşkimse. süt mavisi * Çok açı k mavi.

süt otu

* Süt otugillerden, Kuzey Amerika'da yetiş en, kökleri hekimlikte kullanı lan otsu bir bitki (Polygala vulgaris).

süt otugiller * Sarı lgan gövdeli ot ve çalı larıiçine alan, iki çenekli, ayrıtaç yapraklıçiçekli bitkiler familyası . süt ş ekeri * Bkz. lâktoz. süt tozu * Özel yöntemlerle kurutularak toz durumuna getirilen ve sulandı rı larak kullanı lan süt. süt vermek * emzirmek. sütana

* Bir çocuğun, anası ndan baş ka, sütünü emmişolduğ u kadı n.

sütanalı k * Sütanne olma durumu. sütanne * Bkz. sütana. sütannelik * Bkz. sütanalı k. sütbaba sütbaş ı

* Sütannenin kocası . * Kaynatı lmı şsütün yüzünde toplanan kaymak.

sütçü * Süt satan kimse. * Bol süt veren hayvan. sütçülük * Süt satma iş i. * Sütten kaymak, tereyağ ı , yoğurt, peynir gibi ürünler elde etme iş i. süthane * Süt ve süt ürünleri satı lan yer. sütkardeş * Aynıkadı ndan süt emmişçocukları n birbirine göre aldı klarıad. sütkı zı sütlâç

* Bir kadı nı n kendi çocuğ u değ ilken emzirdiği ve kocası yla birlikte evlât olarak benimsediğ i kı z çocuk. * Süt, ş eker ve pirinçten yapı lan bir tür tatlı .

sütleğen * Sütleğ engillerden, yaprak sap ve köklerinde süt görünüş lü, kekre ve yakı cı bir öz su bulunan, verdiği öz su türlerine göre hekimlikte ve sanayide kullanı lan, 700 kadar türü bilinen, bir veya çok yı llı k bir bitki, Japon kaktüsü (Euphorbia). sütleğengiller *İ ki çeneklilerden, sütleğ en, kauçuk, manyok gibi önemli bitkileri içine alan bir familya.

sütlendirme * Sütlendirmek iş i. sütlendirmek * Sütün artması nı sağlamak. sütlenme * Sütlenmek iş i. sütlenmek * Sütü gelmek, sütü çoğ almak, sütlü duruma gelmek. sütliman

sütlü

* Durgun, sakin. * Gürültüsüz, olaysı z. *İ çinde süt bulunan, sütle yapı lan. * Süt veren, sağmal. * Taneleri sertleş memiş , yumuş ak taneli (mı sı r, buğ day vb.).

sütlü kengel * Deve dikeni. sütlü ot sütlüce

* Çuha çiçeğigillereden, yapraklarısalata gibi yenilen bir bitki (Glaux maritima). * Düğ ün çiçeğ i.

sütlük * Süt koymaya yarayan kap. sütnine sütoğ ul sütölçer

* Bebeğ e süt vermek için para ile tutulmuşkadı n. * Bir kadı nı n kendi çocuğ u değ ilken emzirdiği ve kocası nı n da evlât olarak benimsediğ i erkek çocuk. * Sütün yoğ unluğunu ölçmeye yarayan alet.

sütre * Perde, örtü. * Sütre ile kaplamak. * Düş man gözünden ve ateş inden korunmaya yarar doğal veya yapma siper. sütsüz

sütsüzlük

*İ çinde süt bulunmayan, süt katı lmadan yapı lan. * Az süt veren. * Körpe olmayan, kart. * Kötü soydan gelen, sütü bozuk kimse. * Sütü olmama durumu. * Kötü soydan gelme, sütü bozuk olma durumu veya sütsüzce davranı ş .

sütten ağzıyanan yoğurdu (veya ayranı ) üfleyerek yer (veya içer) * bir olaydan gerekli dersi alan, sonra uyanı k davranı r. sütten ağzıyanmak * bir olaydan gerekli dersi alarak uyanı k davranmak.

sütten kesmek * (bebek için) emzirmeye son vermek. sütun

* Herhangi bir maddeden yapı lan, üstünde sütun baş lı ğıdenilen çı kı ntı lıbir bölüm olan, genellikle bir altlı ğ a, bazen doğ rudan doğruya yere dayalı silindir biçiminde düş ey destek, kolon. * Gazete, dergi veya kitap gibi yazı lış eylerde, sayfanı n yukarı dan aş ağ ı ya doğru ayrı lmı şolduğ u dar bölümlerden her biri, kolon. * Oldukça yükseğ e çı kan ve silindire benzeyen ş ey. * Alt alta sı ralanmı şş eyler dizisi. * Bir tablo veya grafikte düş ey durumdaki yüzey. sütun açmak * yer vermek, yayı nlamak. sütuncuk

* Gövdesi klâsik sütunlardan ince ve uzun olan küçük sütun.

sütü bozuk * Kötü soydan gelen (kimse). sütüne havale etmek * iş i, beklenen biçimde yapması nıo kiş inin vicdanı na, namusuna bı rakmak. sütüne kalmak * insanlı ğı na, namusuna kalmak. sütyen süvari

* Bkz. sutyen. * Atlı . * Atlıasker. * Gemi kaptanı .

süvari alayı * Atlıaskerlerden oluş an alay. süvari bölüğ ü * Altıaskerlerden oluş an bölük. süvari polisi * Atlıpolis. süvari sı nı fı * Harekât ve manevra yeteneğ ini at üstünde gerçekleş tiren, aynı zamanda piyade gibi de görev yapan askerî sı nı f. süvarilik

süve

* Süvari olma durumu. * Pantolonun dizine ve arkası na konulan parça. * Bkz. söve.

süven

* Bozuk ve gevş ek arazide veya göçük açmada bağdireklerinin üst ve yanı ndan arazi içine çakı larak sürülen ucu sivri direk veya kama. süveter

* Genellikle altı na gömlek veya bluz giyilen örgü kazak.

süveyda

süyek süyüm -süz

* Kalbin ortası nda var olduğu sanı lan siyah benek. * Kalpteki gizli günah. * Bkz. cebire. *İ ğ neye geçirilen bir sap iplik. * Bkz. -sı z/-siz, -suz/-süz.

süzdürme * Süzdürmek iş i. süzdürmek * Süzmek iş ini yaptı rmak. süzek

süzeni süzgeç

* Süzgeç, filtre. * Iş ı ğ ı n önüne konulan, ince kumaşveya tülden yarısaydam yayı ndı rı cı . * Kasnağ a gerilmişkumaş a iğne veya tı ğla yapı lan bir tür nakı ş . * Sı vı larısüzmeye yarayan araç. * Bir akı ş kandaki yabancımaddeleri süzüp ayı ran alet veya aletlerden oluş an düzenek, filtre. * Sulama kovası nı n ucuna takı lan, küçük delikli metal parça.

süzgeçgagalı lar * Ördek, kaz, flâman gibi perde ayaklıkuş larıiçine alan alt takı m. süzgeçleme * Süzgeçlemek iş i veya durumu. süzgeçlemek * Süzgeçten geçirmek. süzgeçli süzgü

süzgün

* Süzgeci olan. * Delikli çanak. * Balı kçıkepçesi. * Fide sulamak için tenekeden yapı lan, ucunda süzgeci olan kap. * Biraz zayı flamı ş , güçsüzleş miş .

süzgün bakı ş * Üst göz kapaklarıbiraz kapalıolarak bakı ş . süzgün göz * Süzgün veya ölgün bakı ş larla bakan göz. süzgünleş me * Süzgünleş mek iş i. süzgünleş mek

* Süzgün duruma gelmek. süzgünlük * Süzgün olma durumu. süzme

* Süzmek iş i. * Süzülmüşolan, süzülerek elde edilen. * Kötü, aş ağı lı k, malı n gözü (kimse). * Katı ş ı ksı z, saf.

süzme bal * Peteklerden süzülerek elde edilen bal. süzme yoğ urt * Bir torbaya konularak suyu süzülen yoğ urt. süzmek

süzücü

* Bir sı vı yı , içindeki katımaddelerden ayı rmak için bez veya delikli bir kaptan geçirmek. * Bazısı vı ları n yoğunlaş ması na yol açan, katıve tortulu maddeleri bu sı vı lardan ayı rmak. * Gözle, inceleyerek, dikkatle bakmak. * (göz için) baygı n ve anlamlı bakmak. * Süzme özelliği olan.

süzük * Zayı f, güçsüz, süzgün. * Süzgünleş miş , süzülmüş . süzüle süzüle * Süzülerek, sürekli süzülmek iş ini yaparak. süzülme

* Süzülmek iş i. * Bir kuş un kanat vurmadan yaptı ğ ıuçuş . * Bir uçağ ı n motorunu boş a alarak veya durdurarak yaptı ğıuçuş .

süzülmek * Süzmek iş ine konu olmak. * Akmak. * (kuşiçin) Kanatları gerili olarak, görünür bir hareket yapmadan havada ilerlemek. * Sessizce ve görünür bir hareket yapmadan ilerlemek. * (insan için) Sessiz, gizlice ve kayı yormuşgibi gitmek. * Çok zayı flamak. * (göz için) Baygı nlaş mak, mahmurlaş mak. * Uyumlu ve salı narak yürümek veya yüzüne nazlıbir anlam vermek. süzülüş

* Süzülmek iş i veya biçimi.

süzüm süzüm * Kendini ağı ra satarak, nazlıbir eda vererek. süzüm süzüm süzülmek * kendini beğ enmişbir tavı rla ağı rbaş lıoturup çevreye bakmak. süzüntü

* Bir sı vı yısüzerek elde edilen tortu. * Vücut suyunun dı ş arıatı lmasısı rası nda böbrekte kı vrı mlıkanalcı klara geçen ve içinde çeş itli kimyasal maddeler bulunana sı vı .

-ş -

* Fiillerin iş teş lik çatı ları nı kuran ek: ağ la-ş -mak, bek-le-ş -mek, bul-uş -mak, gör-üş -mek vb.

ş ,Ş

* Türk alfabesinin yirmi üçüncü harfi. Ş e adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan fı ş ı ltı lıötümsüz, dişetidamak ünsüzünü gösterir. ş a

* Sporcuları n arası nda yaş a ve yaş ası n yerine alkı şiçin ya kelimesinin üç kez tekrarı ndan sonra yine üç kez tekrarlanarak söylenir. ş aban

* Ay takviminin sekizinci ayı , üç aylardan ikincisi. * Aptal, alı k, saf, ş aş kı n, budala.

ş abanlaş ma * Şabanlaş mak iş i. ş abanlaş mak * Aptal, alı k, ş aş kı n duruma gelmek, aptallaş mak. ş abanlı k

* Aptallı k.

ş ablon

* Üzerindeki harf ve ş ekillerin çevre çizgileri kalem ucu girecek biçimde oyuk olan, bu çizgilerden kalemle istenilen biçim elde edilen, metal veya plâstikten cetvel. * Değiş ik alanlarda düzeltme, belirleme, ölçme, denetleme iş lerinde kullanı lan ve yaptı ğ ıiş e göre yapı sı değ iş en araç. * Körü körüne yansı lanan, çok kez tekrarlandı ğı ndan kanı ksanmı şbasmakalı p örnek. ş abloncu

* Bir düş ünceyi enine boyuna irdelemeden olduğu gibi benimseyen veya kabullenen kimse.

ş ablonculuk * Şabloncu gibi davranma. ş ad

* Sevimli, neş eli.

ş ad etmek * neş elenmesini, sevinmesini sağlamak. ş ad olmak * sevinmek, memnun ve mutlu olmak. ş adı rvan * Genellikle cami avluları nda bulunan, çevresindeki musluklardan ve ortası ndaki fı skiyeden su akan, üzeri kubbeli veya açı k havuz. ş afak * Güneşdoğmadan az önce beliren aydı nlı k. ş afak atmak * birden önemli bir durumla karş ıkarş ı ya olduğ unu anlamak. ş afak sökmek * sabahleyin ortalı k aydı nlanmaya baş lamak. Şafiî

*İ slâmlı kta sünnet ehli denilen dört mezhepten biri. * Bu mezhepten olan kimse.

Şafiî köpeği gibi titremek * çok titremek. Şafiî köpeğine dönmek * yüzü gözü çok kirli olmak. Şafiîlik

* Şafiî mezhebi.

ş aft * Bir makinenin dönme hareketini öteki parçalara aktaran ve ucuna diş li çarklar, tekerlekler veya pervane bağlanan demir mil. ş aful * Bal konulan ufak tekne. ş ah

ş ah

*İ ran veya Afgan hükümdarı ,ş eh. * Satranç oyununda her yönde tek hane gidebilen en önemli taş . * Benzerlerine oranla en üstün, en güzel, en iyi. * (Alevîlik, Bektaş îlikte) Pir. * Atı n, ön ayakları nıyerden keserek arka ayaklarıüstünde ayakta durması .

ş ah damarı * Boynun iki yanı nda, kanı baş a ve yüze götüren aort damarları ndan her biri, gazel damarı . ş ah iken ş ahbaz olmak * herhangi bir sebeple çirkinliği veya durumunun kötülüğü artan kimseler için alay yollu kullanı lı r. ş aha kalkmak * (at) ön ayakları nıyerden kesip arka ayakları üstünde durmak, ş ahlanmak. * taş kı nlı k göstermek, coş mak, kükremek. ş ahadet

* Tanı klı k, ş ahitlik. * Yüksek bir ülkü uğrunda ölme, ş ehit olma.

ş ahadet etmek * herhangi bir konuda bildiği, gördüğü ş eyleri söylemek. ş ahadet getirmek *İ slâmı nş artları ndan "Tanrı 'dan baş ka tapacak yoktur ve Hz. Muhammed onun kulu ve peygamberidir" anlamı na gelen kelimeiş ahadet adı nı taş ı yan Arapça sözü okumak. ş ahadet parmağ ı * Gösterme parmağ ı , iş aret parmağ ı . ş ahadet ş erbetini içmek *ş ehit düş mek. ş ahadetname * Diploma, sertifika, bröve. * Bir iş in yapı ldı ğ ı nı gösteren, yetkilisi tarafı ndan verilmişolan onaylanmı şbelge. ş ahadette bulunmak * tanı klı k etmek. ş ahane

* Hükümdarla ilgili, hükümdara özgü olan.

* Hükümdara yakı ş acak durumda olan. * Çok güzel, çok mükemmel, üstün nitelikli. ş ahap

* Akan yı ldı z, ağ ma.

ş ahbaz *İ ri bir tür ak doğan. * Çevik ve becerikli. * Yiğit, kahraman, mert (kimse). ş aheser

* Üstün ve kalı cı nitelikte olan eser. * Değeri üstün olan, üstün nitelikli.

ş aheser yaratmak * üstün, kalı cıniteliğ i olan bir eser ortaya koymak, çok önemli bir ş ey yapmak. ş ahı m *İ çyağı . ş ahı mıbu kadar severim * ben özverinin bundan çoğunu göze alamam. ş ahı s ş âhı s

* Kimse, kiş i, zat. * Yer ölçme iş lerinde kullanı lan dereceli ve iş aretli sı rı k.

ş ahika * Doruk, zirve. * En üst derece. ş ahin * Kartalgillerden, 50 - 55 cm uzunluğ unda, Avrupa ve Asya'nı n ormanlı k ve çalı lı k yerlerinde yaş ayan yı rtı cı bir kuş(Buteo buteo). ş ahin bakı ş lı * Sert ve keskin bakı ş lı . ş ahinci ş ahit

* Padiş ahları n av ş ahinlerini üretip besleyen kiş i. * Tanı k.

ş ahit olmak * tanı k olmak. ş ahit tutmak * birini tanı k olarak göstermek. ş ahitli ş ahitlik

* Şahidi olan. * Tanı klı k, ş ahadet.

ş ahitlik etmek * tanı klı k etmek.

ş ahitsiz

* Şahidi olmayan.

ş ahlandı rma * Şahlandı rmak iş i. ş ahlandı rmak * Şahlanması na sebep olmak. ş ahlanı ş * Şahlanmak iş i veya biçimi. ş ahlanma * Şahlanmak iş i. ş ahlanmak * (at) Ön ayakları nıyerden keserek arka ayaklarıüstünde durmak, ş aha kalkmak. * Taş kı nlı k göstermek, coş mak, kükremek. * Parlamak, ı ş ı ldamak. ş ahlı k

* Şah olma durumu. * Afgan ve İ ran hükümdarlı ğ ı . * (bir kimsenin) Saltanat dönemi.

ş ahmeran * Baş ıinsan, gövdesi yı lan biçiminde olduğuna inanı lan efsanevî yaratı k. ş ahmerdan * Vurucu ağı rlı ğ ı n, mekanik olarak yükselmesi ve düş mesi sonucu dövme iş lemi yapan makine. * Bir yapı nı n temel kazı kları nıçakmakta kullanı lan bir çeş it araç. * Çok ağı r bir çeş it tokmak veya çekiç. ş ahmerdancı * Şahmerdan kullanan kimse. ş ahne ş ahniş

* Anadolu ve İ ran'da devlet kurmuşhalklarda devlet görevlilerine verilen ad. * Eski Türk mimarîsinde odanı n karş ı ön cephesinde yer alan üç yanıpencereli çı kma, cumba.

ş ahniş in * Şahniş ,ş ehniş in. ş ahniş li

* Şahniş i olan.

ş ahrem ş ahrem * (herhangi bir ş ey) Parçalanmı ş , yarı lmı şolarak. ş ahsen

ş ahsî

* Kendi (kendim, kendin...), bizzat. * Tanı ş madan, dı şgörünüş ü ile, uzaktan. * Kiş iye ait, kiş iyle ilgili, ki ş inin malı olan, kiş isel, özlük.

ş ahsiyat * Kiş iye ait iş ler. * Bir kimsenin özel hayatıüzerinde söylenen sözler.

ş ahsiyat yapmak (veya ş ahsiyata dökmek) * söz edilen konudan uzaklaş arak olumsuz yönleriyle kiş iler üzerinde durmak. ş ahsiyet

ş ahsiyetli

* Kiş ilik, belirgin özellik. * Kiş i; değ erli kiş i. * Kiş ilikli.

ş ahsiyetlilik * Şahsiyetli olma durumu. ş ahsiyetsiz * Kiş iliksiz. ş ahsiyetsizlik * Şahsiyetsiz olma durumu, kiş iliksizlik. ş ahtere

* Şahteregillerden, tarla ve yol kenarları nda yetiş en, 20 - 40 cm yükseklikte, çiçekleri hekimlikte kullanı lan, çok yı llı k ve otsu bir bitki (Fumaria officinalis). ş ahteregiller *İ ki çeneklilerden, ş ahtere ve benzeri türleri içine alan küçük bir bitki familyası . ş ahtur *İ nce donanma gemilerinden biri. ş aibe

* Kir, leke. * Eksiklik, kusur, ayı p.

ş aibe altı nda (tutulmak) * kusurlu, ayı plı olmak;lekeli sayı lmak. ş aibeli ş air

ş airane

* Eksiğ i, kusuru, ayı bıolan. * Şiir söyleyen veya yazan kimse. * Genişbir hayali olan, duyarlı , duygulu kimse. * Şaire yakı ş ı r biçimde, ş air gibi. * Şair niteliği taş ı yan.

ş airanelik * Şaire yakı ş ı r bir ş ekilde, ş air gibi davranma durumu. ş aire * Kadı nş air. ş airlik ş ak ş ak

* Şair olma durumu. * Enlice bir ş eyle vurulduğ unda çı kan sesi anlatı r. * Yarma, yarı lma. * Yarı k, çatlak.

ş ak etmek *ş akketmek. ş ak ş ak ş aka

* Eller birbirine vurulduğunda çı kan sesi ve bunun benzerlerini anlatmak için kullanı lı r. * Güldürmek, eğlendirmek amacı yla karş ı sı ndakini kı rmadan yapı lan hareket veya söylenen söz, lâtife.

ş aka etmek * bir kimseye ş aka yollu takı lmak. ş aka gibi gelmek * bir türlü inanamamak. ş aka götürmemek * (bir durum veya iş ) hafifsemeye, dikkatsizliğ e gelmemek. *ş akadan hoş lanmamak. ş aka iken kaka olmak (veya ş akay ı kakaya çevirmek) * el veya dil ile yapı lan ş akadan, hoşolmayan bir sonuç veya kavga çı kmak. ş aka kaldı rmak *ş akaya dayanmak, katlanmak. ş aka maka * Ağı rlı ğ ı nı çok duymayarak. ş aka söylemek * bir ş eyi, ş aka yapmı şolmak için söylemek. ş aka yapmak *ş aka niteliğinde bir ş ey yapmak. ş aka yollu * Bkz. ş aka yoluyla. ş aka yoluyla * Ciddî bir ş eye ş aka görünümü vererek (söyleme, konuş ma). ş akacı

* Şaka yapması nıseven, ş akalaş madan hoş lanan, lâtifeci.

ş akacı ktan * (çocuk dilinde) Şaka olarak. * Şaka yapar görünerek. * Şaka olarak yapmaya baş lamı ş ken, farkı nda olmadan. ş akacı lı k ş akadan

* Şakacıolma durumu. * Şaka olarak, ş aka diye, mahsus.

ş akağ ıatmak * çok sinirlenmek. ş akak * Göz, alı n ve yanak arası nda, elmacı k kemiğinin üstünde bulunan çukurumsu bölge. ş akaklarıağ armak (veya beyazlanmak)

*ş akakları ndaki saçlar kı rlaş mak, ağ armak. ş akalaş ma * Şakalaş mak iş i. ş akalaş mak * Karş ı lı klıolarak ş aka etmek. ş akasıyok * hatı r gönül tanı maz, gerekeni yapar. * tehlikeli. ş akası z

* Şaka yapmaksı zı n, ciddî olarak.

ş akaya almak * söylenilen gerçek sözü ş aka gibi kabul etmek. ş akaya boğmak (dökmek veya bozmak) * ciddî baş layan bir sözü veya davranı ş ış akaya çevirmek. ş akaya gelmek *ş akaya katlanı r olmak. ş akaya getirmek * ciddî bir ş eyi açı ktan açı ğa söyleyemeyip ş aka görünümü vererek söylemek. ş akaya vurmak * ciddî bir söz veya davranı ş ış aka yoluyla geçiş tirmek. ş akaya gelmemek *ş akaya dayanamamak. * hafifsemeye, savsaklamaya gelmemek. ş akayı k * Düğ ün çiçeğ igillerden, çiçekleri türlü renkte, çok yı llı k güzel bir süs bitkisi (Paeonia mascula). ş akı ldak ş akı ma ş akı mak

* Bir çeş it çocuk oyuncağı . * Şakı mak iş i. * (ötücü kuş lar için), Ezgili ses çı karmak, ötmek, ş akramak, terennüm etmek. * (ş arkı ,ş iir için) söylemek. * Çok konuş mak, çenesi düş mek.

ş akı rş akı r * Sürekli olarak yağ an yağmurun, ötüş en kuş ları n veya buna benzer hoş a giden ş eylerin çı kardı ğ ısesi anlatı r. * Kolaylı kla, iyi bir biçimde, akı cıolarak. * Çok parlak ve ı ş ı klıolarak. ş akı rş ukur * Fazlaca ş akı rtıçı kararak. ş akı rdama * Şakı rdamak iş i. ş akı rdamak * Şakı rş akı r ses çı karmak. * (yağ mur) Güçlü bir biçimde yağ mak.

ş akı rdatma * Şakı rdatmak iş i veya durumu. ş akı rdatmak * Şakı rş akı r ses çı kartmak. ş akı rtı

* Şakı rdayan birş eyin çı kardı ğ ıses, ş akı rş akı r ses çı karma.

ş akı rtı lı * Şakı rtı sıolan. ş akı rtı sı z * Şakı rtı sıolmayan. ş akı t ş akı yı ş

* Murana. * Şakı mak iş i veya biçimi.

ş aki * Haydut, eş kı ya. ş akilik ş akirt ş akkadak

* Haydutluk. * Öğrenci, çı rak. * Beklenmedik bir zamanda, birdenbire, ansı zı n.

ş akketme * Şakketmek iş i. ş akketmek * Yarmak, parçalamak. ş aklaban

* Şen, ş akacıve güldürücü (kimse). * Dalkavuk.

ş aklabanlı k * Şaklaban olma durumu veya ş aklabanca davranı ş . ş aklama

* Şaklamak iş i.

ş aklamak * Şak diye ses çı karmak. ş aklatma

* Şaklatmak iş i.

ş aklatmak * Şak diye ses çı kartmak. ş akrak

* (ses için) Ş en, neş eli. * (insan için) Şen, neş eli, hayat dolu.

ş akrak kuş u *İ spinozgillerden, baş ısiyah, boynu kı rmı zı , ötücü bir kuş(Pyrrhula pyrrhula). ş akraklı k * Şakrak olma durumu. ş akrama

* Şakramak iş i veya durumu.

ş akramak * Şakı mak. ş akş ak

* Çoğ unlukla hokkabazları n kullandı kları , hafifçe vurulduğ unda hı zla vurulmuşgibi ş ak diye ses çı karan tahta maş a. ş akş akçı * Bir kimseyi veya onun yaptı ğ ıher ş eyi doğru bularak öven ve baş kaları na da kabul ettirmeye çalı ş an kimse, alkı ş cı . * Özellikle eski tiyatroda oyunu alkı ş lamak için parayla tutulan kimse. ş akş akçı lı k * Şakş akçı olma durumu. ş akul ş akulî

* Çekül. * Çekülle ilgili. * Düş ey.

ş akulleme * Şakullemek iş i. ş akullemek * Çekülle düş ey doğrultusuna bakmak. * Yoklamak. ş al

ş al kuş ak

* Genellikle Hindistan'da dokunan, özel motifleri olan değ erli bir yün kumaş . * Kadı nları n omuzları nıörtmek için kullandı kları genişatkı . * Şaldan yapı lmı şbele sarı lan kuş ak.

ş al örneği * Şallarda görülen motiflerle bezenmişkumaşörtü, hı rka için kullanı lı r. ş alak ş alakî ş ale

* Büyümemişkarpuz. * Şal taklidi kumaş . * Uzun saçaklıçatı sıolan alçak dağkonutu.

ş algam * Turpgillerden, yumru köklü bir bitki (Brassica rapa). * Bu bitkinin insan ve hayvanlar için besin olarak kullanı lan etli ve tatlıkökü.

ş ali ş allak

* Tiftikten yapı lan bir cins ince kumaş . * Çı plak. * Giyimine özen göstermeyen kimse.

ş allak mallak * Çı rı lçı plak. * Giyimi çok özensiz olarak. ş alo

* Peru para birimi.

ş alt binası * Gaz boru hattıveya ana dağı tı m boru hattı nda, boru donanı mıveya boru donanı m elemanları nı(vana, bası nç regülâtörü vb.) korumak için yer altı nda inş a edilen bina. ş alter * Bir devredeki elektrik akı mı nıaçı p kapama veya değ iş tirme iş ini yapan araç, çevirgeç. * Giş e. ş alupa * Küçük bir gemi gibi kullanı labilen büyük sandal. ş alvar

* Genellikle ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağ lanan genişüst donu.

ş alvar gibi * çok bol (pantolon). ş alvarlı

* Şalvar giyinmişolan kimse.

Şam fı stı ğ ı * Antep fı stı ğı . ş ama ş amalı ş amama

* Bal mumuna veya parafine batı rı lmı şfitil. * Şama ile yapı lmı ş . * Güzel kokulu bir tür küçük kavun. * Kavuna benzer bir yı llı k otsu ve sürüngen bir bitki (Cucumis dudaim).

ş amama gibi * ufak tefek, sevimli insanlar için kullanı lı r. ş aman * Şamanlı kta, gelecekten haber verme, büyü yapma gibi görevleri olan, ruhlarla iliş ki kurarak hastalı kları iyileş tirdiğ ine inanı lan din adamı , kam. ş amandı ra * Halkaları na tekne bağ lamak için limanda demirlenmişolan, içi boş , her yanıkapalı , çoğunlukla metalden yapı lan fı çı vb. * Denizde yol göstermeye, bir tehlikeyi veya geçişyolunu haber vermeye yarayan yüzer cisim. * Kapama düzenini sağ layan, metal veya plâstikten yapı lmı ş , suda yüzen top. * Kandilde fitili tutmak için yağda yüzen telli mantar düzeni. ş amandı ralama

* Şamandı ralamak iş i. ş amandı ralamak * Belli bir noktayıiş aretlemek için bir ş amandı rayızincirleriyle birlikte denize bı rakmak. Şamanî Şamanist

* Şamanist. * Şamanlı k yanlı sıolan kimse.

Şamanizm * Şamanlı k. Şamanlı k * Kuzey ve Orta Asya'da Türkler, diğ er kı t'alarda da baş ka topluluklar arası nda günümüze kadar süregelen doğaya tapma, doğaüstü ruhlara inanma temeline dayalıdin, Şamanizm. ş amar * Açı k elle yüze vurulan tokat. ş amar atmak *ş amarlamak. ş amar indirmek * tokat atmak. ş amar oğ lanı * Bütün kötü olayları n sebebi sayı lan, sürekli suçlu bulunan ve azarlanan kimse. ş amarlama * Şamarlamak iş i. ş amarlamak * Yüze açı k elle vurmak, ş amar atmak. ş amata

* Gürültü, patı rtı .

ş amata etmek (veya koparmak) * gürültü patı rtıyapmak. ş amatacı * Gürültü, patı rtı yapan, yaygaracı . ş amatalı * Gürültülü, patı rtı lı . ş ambaba

* \343 ş ambabası .

ş ambabası * Bir tür hamur tatlı sı , baba tatlı sı . * Sorumluluğ u olmayan, hayı rsı z baba. ş ambrel

* Otomobil iç lâstiği.

ş amdan * Üzerine mum yerleş tirilen destek. ş amdancı

* Şamdan yapı p satan kimse. * Saraylarda aydı nlatma iş leriyle görevli kimse. ş amdancı lı k * Şamdancı nı n iş i veya mesleğ i. ş amil *İ çine alan, kaplayan, kapsayan. ş ampanya * Açı k renk, tatlıve köpüklü ş arap. ş ampanya bardağı * Şampanya içmeye ayrı lmı şözel, ince, uzun veya geniştabanlıkı sa bardak. ş ampanyalı * Şampanya verilen. ş ampiyon * Millî veya milletler arasıbir yarı ş mada ilk dereceyi alan, birinci olan kimse veya takı m. ş ampiyona * Şampiyonluk yarı ş ması . * Şampiyonluk. ş ampiyonluk * Şampiyon olma durumu. ş ampuan

* Genellikle saç yı kamakta kullanı lan sı vısabun.

ş ampuanlama * Şampuanlamak iş i veya durumu. ş ampuanlamak * Şampuanla yı kamak. ş an

ş an

* Ün, san, ş öhret. * Gösteriş , gösteriş lilik. *İ nsan gı rtlağ ı ndan makamla çı kan ve perde ayrı mları yla çeş itli duyumlar uyandı ran ses dizisi.

ş an vermek * ün salmak. ş andel

* Yüksekten topu diklemesine kaleye gönderme.

ş andelleme * Şandellemek iş i veya biçimi. ş andellemek * Topu yüksekten diklemesine karş ıkale yönüne veya içine göndermek. ş angı rş ungur * Büyük bir ş angı rtıçı kararak. ş angı rdama * Şangı rdamak iş i.

ş angı rdamak * (tabak, bardak vb. için) Bir yere veya birbirine çarparken, kı rı lı rken gürültülü ve çı nlayı cıses çı karmak. ş angı rdatma * Şangı rdatmak iş i. ş angı rdatmak * Şangı rdaması na sebep olmak. ş angı rtı

* (tabak, bardak vb.) Bir yere veya birbirine çarparken, kı rı lı rken çı kan ses.

ş anı na yedirememek * yenilgiyi kabul edememek. ş anı ndan olmak (veya ş anı na yakı ş mak) * bir ş ey onun büyüklüğ üne, karakterine uygun olmak, yaraş mak. ş anjan * Yanardöner, janjan. ş anjanlı * Yanardöner olan, janjanlı . ş anjman

* Motorlu taş ı tlarda hı z değiş tirmek için, motorun yükünü azaltarak arabanı n hareket etmesini sağ layan diş liler topluluğ u, vites kutusu, ş anzı man. ş anlı

unvanı .

* Tanı nmı ş , ünlü. * Yüce, ulu, büyük. * Olağ anüstü yararlı klar göstererek düş manı yenen komutanlara veya ş ehirlere devlet tarafı ndan verilen onur

ş anlış öhretli * Görkemli ve etkileyici. ş ano ş ans

* (tiyatroda) sahne. * Talih, baht, felek.

ş ans tanı mak * imkân vermek, fı rsat vermek. ş ansa kalmak * bir ş eyin olabilmesi için çok az umut olmak. ş ansı dönmek * talihi iyiyken kötü veya kötüyken iyi olmak. ş ansı yaver gitmek * talihli olmak, bahtıaçı k olmak. ş ansı z

ş anslı

* Ünsüz. * Gösteriş siz. * Kı lı ksı z, kı yafetsiz. * Talihi olan, talihli.

ş anslı lı k ş anson ş ansonet

* Talihli olma durumu. * Kı t'a adıverilen ve ş arkıgibi söylenen mı sra dizisi. * Küçük ş anson, kı sa türkü.

ş ansölye * Federal Almanya Cumhuriyetinde ve Avusturya'da hükûmet baş kanı . ş ansölyelik * Almanya ve Avusturya'da hükûmet baş kanlı ğı . ş anssı z

* Talihi olmayan, talihsiz.

ş anssı zlı k * Talihsiz olma durumu, talihsizlik. ş antaj * Para veya herhangi bir çı kar sağ lamak amacı yla bir kimseyi, kendisiyle ilgili lekeleyici, gözden düş ürücü bir haberi yayma veya açı ğ a çı karma tehdidiyle korkutma. ş antaj yapmak * gözdağı yla korkutmak. ş antajcı

* Şantaj yapan kimse.

ş antajcı lı k * Şantajcı nı n yaptı ğ ıiş . ş antiye

ş antör ş antöz

* Yapıgereçlerinin yı ğ ı lı p saklandı ğ ıveya iş lendiğ i yer. *İ nş a durumundaki ev, fabrika, baraj gibi her türlü yapı . * Gemi tezgâhı . * Erkek ş arkı cı . * Kadı nş arkı cı .

ş antung kumaş .

* Genellikle yazlı k giyim eş yasıyapı lan, üzerinde kendinden desenli çizgileri bulunan, ham ipekle dokunmuş

ş anzı man * Bkz. ş anjman. ş ap

ş ap

*İ stekle öperken çı kan sesi anlatı r. * Birden yere düş me veya çarpma sı rası nda çı kan sesi anlatı r.

* Alüminyum ve potasyum sülfatı ndan veya amonyum alüminyum sülfatı ndan oluş an, sı cak suda eriyen, tadı buruk, antiseptik bir madde. ş ap

*İ nce kum ve çimentoyla yapı lan düzgün döş eme sı vası . ş ap gibi * ağ za alı nmayacak kadar tuzlu. ş ap gibi donmak (veya kalmak) *ş aş ı rarak ses çı karmayacak duruma gelmek. ş ap gibi yanmak * ortada kalmak, destek bulamamak. ş ap hastalı ğ ı * Sı ğ ı rlarda, ağı z ve tı rnaklar arası nda kabarcı klar görünmesiyle, yüksek ateş le beliren, genellikle arı za bı rakan bulaş ı cıhastalı k. ş ap ş ap

* Üst üste öpmeyi belirtmek için kullanı lı r.

ş ap taş ı * Kı zı ldeniz'den çı karı lan, beyaza çalan renkte, pek çok dalıolan mercan türü. ş apa oturmak * içinden çı kı lmasıgüç bir duruma düş mek. ş apadanak * Birden bire, aniden. * Şap diye ses çı karak. ş apcı ş apçı lı k

* Şap yapan veya satan kimse. * Şapçı nı n yaptı ğıiş .

ş aphane * Şap çı karı lan yer, ş ap ocağ ı . ş apı rş apı r * Ses çı kararak acele ile yemek yemeyi veya üst üste öpmeyi anlatı r. ş apı rş upur * Öperken veya yemek yerken ş ap sesinin çı karı ldı ğ ı nı anlatı r. ş apı rdama * Şapı rdamak iş i. ş apı rdamak * Öperken veya bir ş ey yerken ş ap diye ses çı karmak. ş apı rdatma * Şapı rdatmak iş i. ş apı rdatmak * Öperken veya bir ş ey yerken ş ap diye ses çı kartmak. ş apı rtı

* Öperken veya yemek yerken çı kan ses, ş apı rdama sesi.

ş apka * Keçe, hası r gibi maddelerden yapı lan baş lı k. * Boru, baca, direk gibi ş eylerin açı k olan üst bölümünü havanı n etkisinden korumak için takı lan baş lı k.

organ.

* Bazıbitkilerde, özellikle mantarlarda sapı n üstünde bulunan, üreme organları nıtaş ı yan ş apka biçimindeki * Düzeltme iş areti (^).

ş apka çı karmak * (bir söz veya durum karş ı sı nda) söylenecek söz kalmamak ve takdir etmek. ş apka iş areti * Bkz. ş apka. ş apkacı * Şapka yapan veya satan kimse. ş apkacı lı k * Şapka yapma veya satma iş i. ş apkalı

ş apkalı k

ş apkası z ş aplak ş aplama

* Şapka giymişolan (kimse). * Şapkasıolan bitki. * Üzerinde düzeltme iş areti bulunan (ünlü). * Şapka koymaya yarayan ş ey veya yer. * Şapka yapmaya elveriş li. * Şapkasıolmayan. * Şap diye ses çı karan tokat. * Şaplamak iş i.

ş aplamak * Şap diye ses çı karmak. ş aplamak ş aplamak ş aplatma

* Bir ş eyi ş aplı su ile ı slatmak. * Bir yapı nı n tabanı nıince kum ve çimentoyla hazı rlanan karı ş ı mla sı vamak. * Şaplatmak iş i.

ş aplatmak * Şap diye ses çı kartmak. * Sesli ş amar vurmak. ş aplı *İ çinde ş ap bulunan. ş appadak * Apansı z. * Anî bir ş apı rtı sesi çı kararak. ş aprak ş apş al

* Eyer örtüsü, çaprak. * Aptalca davranı ş larda bulunan, alı k.

* Üstüne baş ı na önem vermeyen, özen göstermeyen. * (giyecek için) Bol, dökük ve biçimsiz. ş apş al yaka * Dökümlü ve genişyaka. ş apş alak * Özensiz, düzensiz (kimse). ş apş alca

* Şapş ala yakı ş ı r (bir biçimde).

ş apş allaş ma * Şapş allaş mak durumu. ş apş allaş mak * Şapş al duruma gelmek. ş apş allı k * Şapş al olma durumu veya ş apş alca davranı ş . -ş ar / -ş er * Ünlü ile biten sayı adlarıile yarı m kelimesine eklenen üleş tirme eki. ş ar ş ar ş arabî

* Şarı lş arı l. * Kı rmı zı ş arap renginde olan.

ş arampol * Kara yolları nı n kenarı nda yol düzeyinden aş ağı da kalan bölüm. ş arap

* Üzüm veya baş ka meyve suları nı türlü yöntemlerle mayalandı rarak elde edilen alkollü içki.

ş arap bardağ ı * Şarap içmek için özel olarak üretilen cam bardak. ş arap çanağı * Şarap içilen yayvan çanak. ş arap fı çı sı * Şarabı n dinlenmeye bı rakı ldı ğ ıbüyük tahta fı çı . ş arap rengi * Kı rmı zı ş arabı n rengi. * Bu renkte olan. ş arapçı

* Şarap yapan veya satan kimse. * Çok ş arap içen, ş araba düş kün (kimse).

ş arapçı lı k * Şarap yapma ve satma iş i. ş araphane * Şarap yapı lan yer. * Şarap satı lan veya içirilen yer. ş araplı

* Şarabıolan, ş arap verilen (yemek, davet).

ş arapnel

*İ çi misket dolu top mermisi.

ş arbon

* Çeş itli hayvanlarda, özellikle koyun ve sı ğı rlarda görülen, deri veya mukoza yoluyla insana bulaş an, bulaş tı ğıyerde kara bir çı ban yapan tehlikeli hastalı k, kara kabarcı k, kara yanı k, yanı kara. ş arı lş arı l * Suyun bol ve sesli akması nıanlatı r. ş arı ldama * Şarı ldamak iş i. ş arı ldamak * (su için) Bol bol akarak ses çı karmak. ş arı ltı ş arj

* Şarı ldayan ş eyin çı kardı ğ ıses, ş arı ldama sesi. * Yükleme, doldurma.

ş arj etmek * yüklemek. * bir ş eyi anlamaya, kavramaya baş lamak. ş arjör

* Otomatik silâhlarda, belli sayı da fiş ek taş ı yan ve bu fiş ekleri namluya arka arkaya sürmeye yarayan mekanizma. ş ark

* Doğu.

ş ark çı banı * Yurdumuzun doğ u bölgelerinde, İ ran, Hindistan ve Kuzey Afrika'da insanları n özellikle yüzünde veya kolları nda görülen, iyileş ince iz bı rakan bulaş ı cıçı ban. ş arkadak * Ansı zı n düz ve sertçe bir yüzeye vurulduğ unda çı kan sesi anlatı r. ş arkı

* Tonlama değ iş iklikleriyle çeş itli duygular uyandı ran uyumlu, ezgili insan sesleri dizisi. * Klâsik Türk müziğ inde aş k üzerine söylenen, nakaratıve ara nağmesi olan parça. * Ezgi, müzik parçası , melodi. * Divan edebiyatı nda bestelenmek için, dörtlükler biçiminde ve uyaklı olarak yazı lmı şolan ş iir biçimi.

ş arkısöylemek * belirli bir besteye göre güfteyi uyumlu olarak okumak. ş arkıtutturmak * bir ş arkı nı n sözlerini veya sadece bestesini seslendirmek. ş arkı cı

* Şarkısöyleyen, ş arkısöyleme yeteneğ i olan veya mesleğ iş arkısöylemek olan kimse, muganni, muganniye.

ş arkı cı lı k * Şarkı cı nı n iş i veya mesleği. ş arkî

* Doğuyla ilgili doğuya özgü olan, doğ u.

ş arkiyat

* Doğu bilimi, oryantalizm.

ş arkiyatçı * Doğu bilimci, doğu bilimi uzmanı , müsteş rik, oryantalist. ş arkiyatçı lı k * Doğu bilimleriyle uğ raş ma. ş arklı ş arklı lı k ş arküteri

* Doğulu, garplıkarş ı tı . * Doğulu olma durumu, doğ ululuk. * Salam, sosis, sucuk, pastı rma gibi hazı r yiyeceklerin satı ldı ğ ıdükkân.

ş arlama * Şarlamak iş i veya durumu. ş arlamak

ş arlatan

* Şarı ldamak. * Bağ ı rı p çağ ı rmak, hakaret etmek. * Kendi bilgi ve niteliklerini veya malları nı överek karş ı sı ndakini kandı ran, dolandı ran kimse.

ş arlatanca * Şarlatan bir biçimde. ş arlatanlı k,-ğı * Şarlatan olma durumu veya ş arlatanca davranı ş . ş arpi * Altıdüz, üçgen biçiminde tek direkli, iki yelkenli iki kiş ilik tekne. ş art

* Olmasıbaş ka durumları n gerçekleş mesini gerektiren ş ey, koş ul.

ş art etmek * "ş art olsun" diyerek yemin etmek. ş art kipi

* Bkz. ş artlıbirleş ik zaman.

ş art koş mak * önceden bir ş arta bağ lamak. ş art olmak * gerekmek, kaçı nı lmaz bir durum almak. ş art olsun * "nikâhı m üzerine yemin ederim ki, öyle değilse veya bunu yapmazsa, karı m boşdüş sün (olsun)" anlamı nda yemin olarak kullanı lı r. * yemin etmek için kullanı lan biz söz. ş art ş urt tanı maz * kendini hiçbir ş arta bağ lısaymaz. ş artı nca

* Gereğ i gibi.

ş artlama

* Şartlamak iş i.

ş artlamak * Dinî inançlar gereğince, kirlenmişsayı lan bir ş eyi en az üç, en çok kı rk kez sudan geçirip kirli sayı lmaktan kurtarmak. ş artlandı rma * Önceden belirlenmişş artlara göre uydurma iş i. ş artlandı rmak * Önceden belirlenmişş artlara göre uydurmak. ş artlanı ş * Şartlanmak iş i veya biçimi. ş artlanma * Önceden belirlenmişş artlara göre uygun duruma gelinme iş i. ş artlanmak * (dinî bakı mdan) Şartlamak iş i yapı lmak. * Önceden belirlenmişş artlara göre uyarlanmak, koş ullanmak. ş artlaş ma

* Şartlaş mak iş i.

ş artlaş mak * Bir veya birçok ş artıkarş ı lı klıkabul etmek. ş artlı * Şarta bağlı , koş ullu. * (dinî bakı mdan) Şartlanmı ş(ş ey). * Şartlanmı şolan, koş ullu. * Şart etmişolan (koca). ş artlı birleş ik cümle * Bir esas cümle ile bu esas cümleye bağ lı , fiili -sa / -se ekini almı şyan cümlenin oluş turduğ u anlatı m birliği. ş artlı birleş ik zaman * Belli bir zaman eki almı şyükleme -sa /-se ş art eki getirilerek oluş turulan ş ekil: vb. ş artlı refleks * Bkz. koş ullu tepke. ş artname

* Satı n alma, satma, yaptı rma, kiralama gibi iş leri gerçekleş tirmek isteyen tarafı n düzenlediğ i, her iki tarafı n da uymayıüstlendikleri ş artları n tespit edildiği resmî belge. ş artsı z

* Şarta bağlıolmayan, koş ulsuz. * Dinî bakı mdan ş artlanmamı ş(ş ey).

ş artsı z refleks * Bkz. koş ulsuz tepke. ş artsı zş urtsuz * Hiçbir ş arta bağlıkalmaksı zı n. ş aryo

* Bir aletin veya aracı n hareketli parçası . * Yazımakinesinin kâğ ı t takı lan, tuş lara vuruldukça ilerleyen bölümü.

* Bazıav uçakları nı n kalkı ş ı nısağlayan fı rlatma düzeni. * Bir eğ ik düzlem boyunca arabaları n taş ı nması nısağlayan küçük vagon. ş ase

*İ çine mendil, gecelik gibi ş eyleri koymaya yarayan, çeş itli büyüklükte, kumaş tan koruncak.

ş asi * Fotoğrafçı lı kta içine duyarlıbir cam veya kâğ ı t konulan, yassı ,ı ş ı k geçirmez kutu. * Yapıiş lerinde sürme çerçeve. * Otomobilin, üzerine karoser oturtulan iskelet bölümü. ş aş aa

ş aş aalı

* Görkem, gösteriş , tantana. * Parlaklı k, parı ltı . * Görkemli, gösteriş li. * Parı ltı lı .

ş aş akalma * Şaş akalmak iş i. ş aş akalmak * Çok ş aş ı rmak, ş aş kı nlı ktan ne yapacağ ı nıbilememek. ş aş alama

* Şaş alamak iş i.

ş aş alamak * Şaş kı n bir duruma düş mek, ş aş kı nca davranmak, ş aş ı rmak. ş aş alatma * Şaş alatmak iş i veya durumu. ş aş alatmak * Şaş alaması na sebep olmak. ş aş ı

* Birbirine paralel görme ekseni olmayan (göz veya kimse). * Gözlerini çarpı tarak.

ş aş ı çakı r demektense kör de de kurtul * dolaylı , dolambaçlıyollara baş vuracağ ı na gerçeğ i olduğu gibi söyle. ş aş ı lası ş aş ı laş ma

* Şaş ı lmasıgereken (ş ey). * Şaş ı laş mak iş i.

ş aş ı laş mak * Şaş ıduruma gelmek, ş aş ı olmak. ş aş ı lı k ş aş ı lma ş aş ı lmak

* Birbirine paralel görme ekseni bulunmama durumu. * Şaş ı lmak iş i. * Şaş kı nlı ğ a uğ ranı lmak.

ş aş ı rı p kalmak * çok ş aş ı rmak, büyük bir ş aş kı nlı ğa düş mek. ş aş ı rı ş

* Şaş ı rmak iş i veya biçimi.

ş aş ı rma * Şaş ı rmak iş i. ş aş ı rmak

* Bir iş e nası l baş layı p, o iş i nası l sürdüreceğ ini ve nası l sonuçlandı racağ ı nıbilemeyecek duruma gelmek, içinden çı kamamak. * Doğru, gerçek ve gerekli olanıayı rt edemeyecek duruma gelmek. * Ne yapmak gerektiğini bilememek, nası l davranacağı nıkestirememek, hayret etmek. ş aş ı rtı cı * Şaş ı rtma niteliğ i olan, ş aş ı rtan. ş aş ı rtı cı olmak *ş aş ı rtmak. ş aş ı rtma

* Şaş ı rtmak iş i. * Ağaç fidanları nıveya çiçek fidelerini baş ka yerlere aktarma iş i.

ş aş ı rtmaca * Şaş ı rtmak için yapı lan oyun. ş aş ı rtmak * Şaş ı rması na sebep olmak. * Yanı ltmak. * Daha iyi yetiş melerini sağ lamak için ağaç fidanları nı n veya çiçek fidelerinin yerlerini değiş tirmek. * Şaş kı nlaş mak, ş aş mak. ş aş kaloz * Şaş ıveya ş aş kı n kimselere hakaret yollu söylenir. ş aş kı n

* Düş ünceleri dağ ı lmı ş , karı ş mı ş , ne yapacağ ı nı bilemez duruma gelmiş . * Akı lsı z, sersem, budala.

ş aş kı nş aş kı n * Çok ş aş ı rmı şdurumda. ş aş kı na çevirmek *ş aş ı rtı cıolaylar karş ı sı nda ş aş kı n duruma getirmek. ş aş kı na dönmek * beklenmedik bir durum karş ı sı nda ş aş kı nlaş mak. ş aş kı nca * Şaş kı n (bir biçimde). ş aş kı nlaş ma * Şaş kı nlaş mak iş i. ş aş kı nlaş mak * Şaş kı n bir duruma gelmek. ş aş kı nlı k

* Şaş kı n olma durumu veya ş aş kı nca davranı ş .

ş aş kı nlı kla * Şaş kı n bir biçimde, ş aş kı n olarak. ş aş lı k

* Baharatlısirkeye yatı rı lmı şkoyun etinden hazı rlanmı şet.

ş aş ma * Şaş mak iş i. ş aş mak

* Umulmayan, beklenmeyen veya olağ anüstü bir olay, bir olgu karş ı sı nda ş aş kı n duruma gelmek, hayret

etmek.

* (fiilin olumsuz soru biçimi veya kendinden sonra gelen olumsuz bir fiille) Yolundan sapmamak, gidiş ini değ iş tirmemek veya yanı lmamak. * Şaş ı rmak. ş aş maz ş at

ş ataf

* Değiş mez ve yanı lmaz nitelikte olan. * Sı ğsularda ağı r yükleri taş ı mak için kullanı lan, altı düz bir çeş it tekne. * Sevinçli, neş eli. * Çalı m, süs.

ş atafat * Süs ve gösteriş . ş atafatlı * Süslü ve gösteriş li. ş atafatsı z * Süssüz ve gösteriş siz. ş athiyat

* Ciddî bir düş ünceyi, konuyu, ş aka ve alay yollu anlatmak için yazı lmı şdeyiş ler.

ş athiye * Yergiye, alaya, ş akaya yer veren manzum eser. * Tanrıile ş akalı , takı lmalıbir söyleyiş le, konuş ur gibi yazı lan tekke edebiyatış iir türü. ş atı r * Neş eli, keyifli, ş en. * Tören ve alaylarda padiş ahı n, vezirin yanı nda yürüyen görevliler. ş ato * Çevresi hendek, sur ve kulelerle çevrili derebeyi (senyör, kral) konağı . * Geniştoprağıolan büyük konut. ş ato gibi * büyük, görkemli (yapı ). ş avalak ş avk

* Aptal, alı k, sersem, budala. * Iş ı k.

ş avkıvurmak * bir ş eyin ı ş ı ğ ıyansı mak.

ş avkı ma

* Şavkı mak iş i.

ş avkı mak * Iş ı k saçmak, parlamak. ş avul * Şakul, çekül. ş avullama * Şavullamak iş i. ş avullamak * Şakullemek. * Yoklamak veya kollamak. * Göz gezdirmek, araş tı rmak. ş ayak

ş ayan ş ayeste ş ayet

* Kaba dokunmuş , dayanı klıbir çeş it yün kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . * (bir ş eye) Uygun, yaraş ı r, değer, lâyı k. * Uygun, yakı ş ı r. * (ihtimal derecesi daha az olmak üzere) Eğ er.

ş ayi * Yaygı n, yayı lmı ş(söz veya haber). * Bir ş eyin her noktası yla ilgisi bulunan (pay). ş ayia * Yayı lmı şhaber, yaygı n söylenti. ş ayka

* Türklerin Karadeniz'deki ı rmak kı yı ları nı n korunması nda, Kazakları n kı yı lara saldı rmada kullandı kları altı düz, yayvan gemi. ş az ş e ş eamet

* Ayrı k, kural dı ş ı , müstesna. * Türk alfabesinin yirmi üçüncü harfinin adı . * Uğ ursuzluk, kademsizlik, nuhuset.

ş eb * Bkz. gece, ruz. ş ebabet ş ebboy

* Gençlik veya gençlik yı lları .

* Turpgillerden, güzel kokulu, dar yapraklı , değ iş ik renkli çiçekleri olan, çok yı llı k ve otsu bir süs bitkisi (Cheiranthus cheiri). ş ebek

ad. ş ebekçi ş ebeke

ş ebekler ş ebiarus tören. ş ebiyelda ş ebnem

* Daha çok Afrika'nı n dağ lı k bölgelerinde yaş ayan, uzun veya kı sa kuyruklu türleri olan maymunlara verilen * Çirkin ve arsı z (kimse). * Şebek oynatan kimse. * Ülke çapı nda yaygı nlaş tı rı lmı şulaş ı m ve iletiş im örgüsü, ağ . * Birbiriyle bağlantı lıve gizli çalı ş an kimselerin tümü. * Üniversite öğ rencilerinin kimlik kartı . * Primatları n alt takı mı . * Düğ ün gecesi. * Her yı l Konya'da düzenlenen ve Mevlâna'nı n ölüm yı ldönümü olan aralı k ayı nı n on yedinci günü yapı lan

* En uzun gece. * Çiy.

ş ecaat * Yiğitlik. ş ecere

* Bir kiş inin veya bir ailenin en uzak atası ndan baş layarak bütün kolları nı belirten çizelge, soy ağacı , soy kütüğ ü, hayat ağ acı . * Atları n soyunun yazı lıolduğu çizelge. ş ecereci * Şecere tutan kimse. ş ecereli

* Şeceresi olan, oldukça uzak bir ataya kadar dedeleri belli olan.

ş ecerename * Soyağ acı nı gösteren kitap veya yazı . ş eci

* Yürekli, yiğ it.

ş edaraban * Klâsik Türk müziğ inde bir ş et makam. ş eddadî ş edde ş eddeli

* Çok büyük ve sağlam (yapı ). * Arap yazı sı nda, bir ünsüzün iki kez okunmasıgerektiğ ini gösteren harfin üstüne konulan iş aret. * Üzerinde ş edde iş areti bulunan veya yan yana iki tane imişgibi okunan (harf).

ş eddeli eş ek * Çok kaba ve yeteneksiz kimse. ş edit

* Yeğin, ş iddetli. ş ef * Yetki ve sorumluluğ u olan, yöneten kimse. * Önder, lider. * Baş , yönetici durumda bulunan. ş efaat

* Birinin suçunun bağ ı ş lanmasıveya dileğinin yerine getirilmesi için o kimseyle bir baş kasıarası nda yapı lan aracı lı k, özellikle de Tanrı ile kul arası nda yapı lan aracı lı k. ş efaat etmek * birinin suçunun bağ ı ş lanmasıveya dileğinin yerine getirilmesi için aracı lı k etmek. ş efaatçi * Birisi için ş efaatte bulunan, ş efaat eden kimse. ş efaatçilik * Şefaatçi olma durumu. ş effaf

* Saydam.

ş effaflaş ma * Saydamlaş ma. ş effaflaş mak * Saydamlaş mak. ş effaflaş tı rma * Saydamlaş tı rma. ş effaflaş tı rmak * Saydamlaş tı rmak. ş effaflı k

* Saydamlı k.

ş efik * Sevecen, ş efkatli, müş fik. ş efkat ş efkatli

* Acı yarak ve koruyarak sevme, sevecenlik. * Acı yarak ve koruyarak sevecenlikle ve içtenlikle davranan, sevecen, müş fik.

ş efkatlilik * Sevecenlik. ş efkatsiz * Sevecen olmama durumu, katıyüreklilik. ş efkatsizlik * Sevecen olmama durumu, katıyüreklilik. ş eflik

ş eftali

* Şef olma durumu. * Şefin çalı ş tı ğı daire. * Gülgillerden, ı lı man bölgelerde yetiş en, 8-10 m yükseklikte, pembe renkli bir ağ aç (Persica vulgaris).

* Bu ağacı n tatlıve sulu meyvesı . ş eh * Bkz. ş ah. ş ehbender * Konsolos. ş ehbenderlik * Konsolosun yaptı ğ ıiş , konsolosluk. * Bu iş in görüldüğ ü daire, konsolosluk. ş ehevî

* Şehvetle ilgili, kösnül, erotik.

ş ehir

* Nüfusunun çoğ u ticaret, sanayi veya yönetimle ilgili iş lerle uğ raş an, tarı msal etkinliklerin olmadı ğ ıyerleş im alanı , kent. ş ehir coğ rafyası * Yerleş me bölgelerinde ş ehrin yayı ldı ğ ıyerin inceleme ve araş tı rı lması nıkonu edinen coğ rafya kolu. ş ehir hatları * Şehir içi yolları . * Şehir içi ulaş ı mı . ş ehir rehberi * Şehrin belli baş lıyerlerini gösteren haritalı , açı klamalıkı lavuz. ş ehir turu * Bir ş ehri gezmek ve görmek amacı yla düzenlenen gezi. ş ehirci

* Şehircilik uzmanı ,ş ehircilikle uğ raş an kimse.

ş ehircilik

* Şehirlerin kurulması nda, düzenlenmesinde, güzelleş tirilmesinde kullanı lacak, uygulanacak yöntemleri, ş ehirlerle ilgili toplumsal, ekonomik vb. sorunlarıkonu edinen bilim dalı . ş ehirler arası *İ ki veya daha çok ş ehir arası nda ulaş ı m veya iletiş im sağlayan. ş ehirleş me * Şehirleş mek iş i. * Özellikle sanayinin geliş mesi sonucu nüfusun ş ehirlerde toplanmasıve ş ehir alanları nı n geniş lemesi süreci. ş ehirleş mek * (köy, kasaba) Büyüyerek ş ehir durumuna gelmek, kentleş mek. ş ehirli

* Şehir halkı ndan olan, kentli.

ş ehirlileş me * Şehirlileş mek iş i. ş ehirlileş mek * Şehre yerleş ip ş ehir ş artları na uyar duruma gelmek. ş ehirlilik * Şehirli olma durumu. ş ehit

* Kutsal bir ülkü veya inanç uğruna savaş ı rken ölen kimse. ş ehit düş mek (veya olmak) * ülkesi, ülküsü veya inancıuğ runda savaş ı rken ölmek. ş ehit etmek * ülkesi, ülküsü veya inancıuğ runa savaş ı rken öldürmek. ş ehitlik

ş ehlâ ş ehname

* Şehit olma durumu. * Şehitlerin gömüldüğ ü mezarlı k. * Kusurlu sayı lmayacak kadar hafif ş aş ı (göz). * Hükümdarları n niteliklerini, üstün baş arı ları nı anlatan, mesnevî biçiminde yazı lmı şmanzume. * Manzum olarak yazı lmı ştarih.

ş ehnameci * Şehname yazarı . * Osmanlı larda vaka'nüvisliğin kuruluş undan önce devletin resmî tarih yazarı . ş ehnaz

* Klâsik Türk müziğ inde bir makam adı .

ş ehnazbuselik * Klâsik Türk müziğ inin eski makamları ndan birinin adı . ş ehniş in

* Bkz. ş ahniş ,ş ahniş in.

ş ehremaneti * Osmanlıİ mparatorluğunda, bugünkü belediye zabı tasıgörevini yapan, ş ehrin temizlik ve güzelliğiyle ilgilenen mahallî yönetim. * Bugünkü belediyenin Türkiye'de kurulan ilk biçimi. ş ehremini * Osmanlıİ mparatorluğunda Tanzimat'a kadar saray ve devlet yapı ları nı n onarı mı na, haremin gider ve aylı k iş lerine bakmakla yükümlü kimse. * Şehremanetinin baş ı nda bulunan kimse, belediye baş kanı . ş ehriyar * Padiş ah, hükümdar. ş ehriye

* Çorba yapmakta kullanı lan, türlü biçimlerde kesilerek kurutulmuşbuğday unu hamuru.

ş ehriye çorbası * Yağ, tuz, su ve ş ehriyeden yapı lan bir tür çorba. ş ehvanî

* Şehvetle ilgili, kösnül, ş ehevî. * Şehvete aş ı rıderecede düş kün olan (kimse), ş ehvetli.

ş ehvaniyet * Şehvetli olma durumu, kösnüllük, erotizm. ş ehvet * Cinsel istek, kösnü. * Aş ı rıistek.

ş ehvetli

* Cinsel isteğ i olan, kösnüllü. * Aş ı rıisteği olan.

ş ehvetperest * Şehvete, cinsel isteklerine aş ı rıderecede düş kün olan. ş ehzade

* Padiş ahları n ve oğulları nı n erkek çocukları na verilen san.

ş ehzadelik * Şehzade olma durumu. * Şehzadenin görevi. ş ek * Şüphe. ş ekavet ş ekel

* Haydutluk, soygunculuk. *İ srail para birimi.

ş eker

* Şeker kamı ş ı ,ş eker pancarı , patates, havuç, mı sı r, buğ day gibi birçok bitkilerin sap ve köklerinin öz suyundan veya niş astası ndan çı karı lan, birleş iminde karbon, oksijen ve hidrojen bulunan, beyaz, suda eriyen, mayalanabilen ve çoğ u tatlıolan maddelerin genel adı . * Şeker katı larak yapı lmı şlokum, akide, çikolata gibi tatlıyiyeceklerin genel adı . * Şeker hastalı ğı . * Şeker hastalı ğı nı n belirtisi olan kan ve idrardaki yüksek ş eker miktarı . * Sevimli, cana yakı n ve güzel. ş eker ağ acı * 8-10 m yükseklikte bir ağ aç (Hovenia dulcis). ş eker aktarması *İ ş aretlerle iletiş im kurma, gizlice haberleş me. Şeker Bayramı * Ramazandan sonra gelen ve üç gün süren dinî bayram. ş eker fasulyesi * Badı cıetli, tohumu yuvarlak ve beyaz bir tür fasulye. ş eker gibi * çok sevimli, güzel. ş eker hastalı ğı * Kanda glikozun artmasısonucu idrarda ş eker bulunması , çok su içme çok yemek yeme ve çok idrar yapma ile beliren hastalı k, ş eker. ş eker kamı ş ı * Buğdaygillerden, çiçekleri salkı m durumunda baş akçı klar oluş turan, 10 m ye kadar uzayabilen, öz suyundan ş eker çı karı lan bir bitki (Saccarum officinarum). ş eker pancarı * Ispanakgillerden, etli kökünden ş eker elde edilen iki yı llı k bir bitki (Beta vulgaris var rapa). ş ekerci * Şeker ve ş ekerleme yapan veya satan kimse. * Şeker satı lan yer.

ş ekerci boyası * Şekerci boyası gillerden, kökü iç sürdürücü olarak kullanı lan, 2-3 m yükseklikte, üzümsü meyvesinden ş araplarıboyamak için kı rmı zıboya çı karı lan çok yı llı k bir bitki, Amerika üzümü (Phytolacca americana). ş ekerci boyası giller * Ispanaklar takı mı na giren, ş ekerci boyası vb. bitkileri içine alan bir bitki familyası . ş ekercilik * Şeker ve ş ekerleme yapma veya satma iş i. ş ekeri kestirmek *ş eker ş erbetine, limon suyu veya limon tuzu katarak kaynatı p yeniden billûrlaş ması nıönlemek. ş ekerim!

* genellikle kadı nları n kullandı ğısevgi bildiren seslenme sözü.

ş ekerleme * Şekerlemek iş i. * Şeker ş erbeti içinde kaynatı lı p üzeri ş ekerle kaplanmı şmeyve vb. bonbon. * Yatağ a yatmaksı zı n uyunan hafif ve kı sa uyku. ş ekerlemeci * Şekerleme yapan veya satan kimse. ş ekerlemecilik * Şekerlemecinin iş i veya mesleğ i. ş ekerlemek *İ çine ş eker koymak, ş ekerle tatlandı rmak. ş ekerlenme * Şekerlenmek iş i. ş ekerlenmek * (ş ekerli eriyikler için) İ çindeki ş eker, billûr durumuna gelip ayrı lmak. ş ekerleş me * Şekerleş mek iş i. ş ekerleş mek * Niş astalıveya selülozlu maddeler, enzimlerin veya inorganik asitlerin etkisiyle mayalanabilir ş ekerler durumuna dönüş mek. * (bir kimse) Sevimli, hoş a gidecek bir duruma gelmek. ş ekerli

*İ çinde ş eker bulunan. * Şeker hastalı ğıolan.

ş ekerli kahve *İ çine bol ş eker katı lı p piş irilen kahve. ş ekerlik

* Şeker kabı . * Şeker yapmaya elveriş li.

ş ekerpare * Çok tatlıbir kayı sıçeş idi. * Bir çeş it hamur tatlı sı . ş ekerrenk * Sarı ya çalan (renk). *İ ki kiş i arası ndaki dostluk iliş kisinin bozuk olduğunu belirtmek için kullanı lı r.

ş ekersiz

ş ekil

* Şekeri olmayan. * Şekeri az, tadıaz olan. * Bir nesnenin dı şçizgileri bakı mı ndan niteliği, dı ş tan görünüş ü, biçim. * Bir konuyu açı klamaya yarayan resim. * Davranı şbiçimi, tutum, yol, tarz. * Bir kavramı n, düş üncenin, olayı n veya iş in değ iş ik oluşbiçimi. * Toplumsal bir bütünün kuruluşbiçimi. * Olma biçimi, durum, hâl. * Bazımatematiksel varlı kları n gösterilmesine yarayan resim. * Anlatı m biçimi. * Biçim.

ş ekil almak * belli bir biçime girmek, biçimlenmek, ş ekillenmek. ş ekil bilgisi * Kelime bilgisi, morfoloji. ş ekil değiş tirme * Transformasyon. ş ekil ve ş email * görünüş . ş ekil vermek * belirli bir biçime girmesini sağ lamak, biçimlendirmek, ş ekillendirmek. ş ekilci

* Alı ş ı lmı şkural, tutum veya davranı şdı ş ı na çı kamayan, biçimci, formaliteci, formalist.

ş ekilci olmak * belli biçimler, kalı plar dı ş ı na çı kamamak. ş ekilcilik

* Biçimcilik.

ş ekildeş * Biçimleri aynıolan. ş ekildeş lik * Biçimleri aynıolma durumu. ş ekillendirme * Şekillendirmek iş i, biçimlendirme. ş ekillendirmek * Biçimlendirmek. ş ekillenme * Şekillenmek iş i, biçimlenme. ş ekillenmek * Biçimlenmek. ş ekilli * Şekli olan. ş ekilperest

* Biçimciliğ e aş ı rı önem veren, biçimci kimse, formaliteci. ş ekilsiz * Belli ve belirli biçimi olmayan (nesne). * Biçimi bozuk, biçimsiz. ş ekilsizlik * Şekilsiz olma durumu, biçimsizlik. ş ekle sokmak (veya koymak) * uygun bir biçime girmesini sağlamak. * herhangi bir biçimde sonuca ulaş tı rmak. ş eklen ş eklî ş ekva

* Biçim bakı mı ndan, biçim yönünden. * Biçimle ilgili, biçimsel, formel. * Yakı nma, sı zlanma, ş ikâyet.

ş ekvacı * Şikâyet eden, yakı nan. ş ekvacıolmak *ş ikâyet etmek, yakı nmak. ş elâle ş elek

ş elf

* Büyük çağlayan, çavlan. * Sı rtta taş ı nan yük. * Boynuzunun biri kı rı k hayvan. * Karalarıçevreleyen ve karalardan sayı lan, 200 m derinliğe kadar olan sı ğdeniz dipleri.

ş em * Mum, balmumu. ş ema

ş email

* Bir aletin, bir aracı n veya bir biçimin ana çizgilerini gösteren çizim. * Bir edebiyat eserinin, bir tasarı nı n plânı . * Bir kimsenin dı şgörünüş ünün özellikleri. * Huy, karakter.

ş emalaş tı rma * Şemalaş tı rmak iş i veya durumu. ş emalaş tı rmak * Çizerek ş ema durumuna getirmek. ş ematik

* Bir nesne, organ vb.nin genel düzenini gösteren. * Ana çizgilerine indirgenmiş .

ş empanze * Primatlardan, ayakları beşparmaklı , tek yavru doğuran, iyi tı rmanı cıolan, ormanlarda yaş ayan bir maymun türü (Pan troglodytes).

ş ems

* Güneş .

ş emse

* Yazma kitapları n cildine, başsayfaları nı n üst bölümüne veya kumaş lara, kapı , pencere gibi yerlere iş lenen veya çizilen güneşbiçiminde süs. ş emsî

* Güneş le ilgili.

ş emsiye

* Bir sapı n üzerinde esnek tellere gerilmiş , açı lı p kapanabilen, yağ mur ve güneş ten korunmak için kullanı lan, su geçirmez kumaş tan yapı lmı ştaş ı nabilir eş ya. * Bu biçimde güneş lik. * Aynınoktadan çı kan eş it uzunluktaki sapçı kları n ucunda bulunan ş emsiye görünüş ündeki çiçek topluluğ u. ş emsiyeci * Şemsiye yapan, satan veya onaran kimse. ş emsiyecilik * Şemsiyecinin iş i veya mesleği. ş emsiyelik * Şemsiye koymaya yarayan, altı nda ş emsiyelerden sı zan suyun toplanması için özel kutusu olan, giriş te bulunan mobilya. * Şemsiye yapmaya elveriş li olan (ş ey). ş en

* Yaş amaktan mutlu olduğunu davranı ş ları yla belli eden, sevinçli, neş eli. * Neş e veren, neş elendiren, eğlenceli. * Neş e belirtisi olan (ş ey).

ş en olmak * neş elenmek, sevinmek, mutlu olmak. ş en ş akrak * Çok neş eli, ş akrak. ş en ş atı r

* Bkz. ş en ş akrak.

ş enaat *İ ğ rençlik, kötülük, alçaklı k. ş endere

* Kaplamacı lı kta kullanı lan ince tahta. * Fı çı kaburgası . * Tekir cinsinden bir balı k.

ş enelme * Şenelmek iş i. ş enelmek * Boşbir yer, insanları n yerleş mesiyle yurt durumuna gelmek, meskûn olmak. * Sevinmek, keyiflenmek, neş elenmek. * (bitki) Geliş mek, büyümek, serpilmek. ş eneltme * Şeneltmek iş i. ş eneltmek

* Şenelmişduruma getirmek, meskûn kı lmak. ş eni * Kötü, çirkin, alçakça, utanç verici. ş eniyet

* Gerçek.

ş enlendirilme * Şenlendirilmek iş i veya durumu. ş enlendirilmek * Şenlenmesi sağlanmak. ş enlendirme * Şenlendirmek iş i. ş enlendirmek * Şenlenmesini sağlamak, neş elendirmek. ş enleniş * Şenlenmek iş i veya biçimi. ş enlenme * Şenlenmek iş i. ş enlenmek * Şen duruma gelmek, neş elenmek, gönlü açı lmak. * Bayı ndı r duruma gelmek. * Canlı lı k, hareket kazanmak. ş enlik

* Şen olma durumu, ş etaret. * Belli günlerde yapı lan, coş ku veren eğlendirici gösterilerin tümü, bayram. * Belli bir sanat veya sanatçı ya ayrı lmı şgösteri dizisi, festival. * Sevinç, neş e.

ş enlik görmemiş * terbiyesiz, görgüsüz (kimse). ş enlikli

ş enliksiz

ş epit ş er

* Birçok kimsenin oturduğu, kalabalı k, bayı ndı r, ş erefli. * Eğ lenceli. * Kalabalı k olmayan. * Eğ lenceli olmayan, eğ lencesiz. * Hamurdan çok ince açı larak sacda piş irilen ekmek. * Kötülük, fenalı k.

ş erait * Şartlar, koş ullar. ş er'an ş erare

* Şeriat bakı mı ndan. * Kı vı lcı m, çakı m, çakı n.

ş erbet

* Meyve suyu ile ş ekerli su karı ş tı rı larak yapı lan içecek. * Belli olaylar sebebiyle konuklara sunulan ş ekerli içecek. * Bazımaddelerin suda eritilmiş i.

ş erbet gibi * (hava için) yumuş ak, güzel. ş erbetçi

* Şerbet yapan veya satan kimse. * Şerbet satı lan yer.

ş erbetçi otu * Yapraklarıkarş ı lı klı , sapısarı lgan olan, çiçekleri yumurtamsıkozalaklara dönüş en ve kozalakları ndan bira yapı mı nda yararlanı lan çok yı llı k ve otsu bir bitki (Humulus lupulus). ş erbetçilik * Şerbet yapma ve satma iş i. ş erbetleme * Şerbetlemek iş i. ş erbetlemek * Yı lan vb. hayvanları n sokmamasıveya soktuğ unda zehirin etkisiz olmasıiçin bir kimseyi afsunlamak. * Tarı mda toprağ ı n verimini artı rmak için bitkiye gübre suyu vermek. ş erbetlenme * Şerbetlenmek iş i. ş erbetlenmek * Yı lan vb. hayvanları n sokmamasıveya soktuğ unda zehirinin etkisiz olmasıiçin afsunlanmak. * Tarı mda toprağ ı n verimini artı rmak için bitkiye gübre suyu verilmek. ş erbetli * Serbeti olan, ş erbet katı lmı şolan. * Yı lan vb. hayvanları n sokması ndan zarar görmeyen. * Kötü davranmayı ,kötü iş ler yapmayıhuy edinmişolan. * Kendisine kötü davranı lması na alı ş mı şolan. ş erbetlik ş erbetsiz

ş erç ş eref

* Şerbet yapmaya yarayan veya ş erbet yapmak için ayrı lmı şolan. * Şerbeti olmayan. * Yı lan vb. hayvanları n sokması na karş ış erbeti olmayan. * Şerbet verilmemişolan. * Anüs, makat. * Baş kaları nı n gösterdiğ i saygı nı n dayandı ğ ıkiş isel değ er, onur. * Erdem, gözü peklik ve yetenekle kazanı lmı şiyi ş öhret.

ş eref kı t'ası * Devlet baş kanları nı n, yüksek aş amada devlet adamlarıve kumandanları nı n karş ı lanma ve uğ urlanmaları nda hazı r bulunan tören kı t'ası . ş eref konuğu * Bir toplantı , davet, balo vb. ye çağrı lan konuklar arası nda kendisine ayrı calı k tanı nan, en çok değ er ve önem verilen kiş i.

ş eref locası * Tiyatro, sinema gibi yerlerde ş eref konukları na ayrı lan özel loca. ş eref misafiri * Bkz. ş eref konuğ u. ş eref salonu * Hava alanı , saray gibi büyük yapı larda kral, baş kan gibi kiş ilerin oturdukları veya önemli törenlerin, karş ı lamaları n yapı ldı ğı yer. ş eref sözü * Namus sözü. ş eref tribünü * Stadyum, hipodrom gibi açı k seyir yerlerinde devlet baş kanları na, yüksek makamlardaki devlet adamları , kumandanlara ve kulüp yöneticileri ile diğer yetkili kiş ilere ayrı lmı şözel koltuklu bölüm. ş eref üyesi * Bkz. onur üyesi. ş eref vermek * onurlandı rmak, ş ereflendirmek. ş eref yeri ş erefe

* Bir toplantı da, özel saygıgösterilen kimse için ayrı lmı şyer. * Minarenin ezan okunan yeri.

ş erefe (veya ş erefinize) * içki içilirken kadeh kaldı rarak karş ı sı ndakine değer verildiğ ini belirtmek için söylenen söz, sağ lı ğ ı na veya sağ lı ğ ı nı za. ş erefine * kutlanması na. ş erefine içmek * mutlu bir olay veya durumu kutlamak amacı yla içki içmek. ş erefiye

* Bir yer bayı ndı r duruma getirildiğinde, çevrede bulunan mülklerin değ eri arttı ğ ı ndan ötürü, bunları n sahiplerinden belediyece alı nan para. ş ereflendirme * Şereflendirmek iş i, onurlandı rma. ş ereflendirmek * Kendisine saygıduyulan bir kimse, bir yere gelerek oradakileri mutlu etmek, onurlandı rmak. ş ereflenme * Şereflenmek iş i, onurlanma, teş errüf. ş ereflenmek * Onurlanmak, teş errüf etmek. ş erefli

ş ereflilik

* Onurlu. * Onur veren, ş eref veren. * Bayı ndı r, ş enlikli.

* Şerefli olma durumu. ş erefsiz * Şereften yoksun olan, onursuz. ş erefsizlik * Şerefsiz olma, ş erefini koruyamama durumu, onursuzluk. ş erefyap

* Şeref kazanan (kimse).

ş erefyap olmak * onur kazanmak. ş ergil * Askı ntı , başbelâsı . ş erh

* Açma, ayı rma. * (bir anlatı m veya kitabı ) Açı klama, yorumlama. * Bir ş eyi açı klamak amacı yla yazı lmı şkitap. * Açı k ve ayrı ntı lı anlatma.

ş erh etmek * açı mlamak. ş erha * Dilim, parça. * Yara. ş erha ş erha * Dilim dilim, parça parça. ş er'î

* Şeriatle ilgili.

ş eriat

* Kur'an'daki ayetlerden, Peygamberin sözlerinden çı karı lan, dinî temellere dayanan Müslümanlı k kanunları , İ slâm hukuku. ş eriatçı

* Dinin esasları nısadece dinî hayatta değ il, hukukî, iktisadî ve siyasî düzenlemelerde de geçerli kı lmak isteyen kimse. ş eriatçı lı k * Şeriatçıolma durumu, ş eriat yanlı sı . ş eriatı n kestiği parmak acı maz * kanunları n uygun gördüğ ü cezaya katlanmak gerekir. ş erif * Kutsal, ş erefli. * Soylu, temiz. ş erif yönetici. ş erik

* Büyük Britanya'da kendi bölgesi içinde kralı temsil eden, yasalara saygı gösterilmesini sağ lamakla görevli * Amerika Birleş ik Devletlerinde seçimle işbaş ı na gelen, hukukî yetkisi sı nı rlıolan yönetici. * Ortak.

ş eriklik ş erir

* Ortaklı k, arkadaş lı k. * Kötü, kötülükçü, fesat kimse.

ş erirlik * Şerir olma durumu, kötülükçülük. ş erit

* Dar, uzun parça ve özellikle dokuma veya kumaşparçası . * Dar, uzun kı yıparçası . * Herhangi bir maddenin dar, düz ince ve uzun parçası . * Bir kara yolunda trafik çizgileri ile ayrı lmı şbölümlerden her biri. * Şeritgillerden, vücudu yassı , birbirine kenetlenmişboğ umlarıbulunan ve bazı sımetrelerce boyda olan bir bağı rsak asalağ ı , tenya. * Paralel ve birbirine yakı n iki çizgi arası nda kalan alan parçası ; tayfta birbirine yakı n iki dalga boyu arası nda kalan parça. ş erit balı ğ ı * Kurdele balı ğ ı . ş erit değiş tirmek * trafikte hı z durumuna ve yol ş artları na göre belirli kurallar içinde bir yol ş eridinden diğerine geçmek. ş erit makarna * Uzun ve ince makarna. ş erit metre * Bezden yapı lmı ş , sarı lmaya uygun metre. ş eritçi

* Süs ş eridi yapan veya satan kimse.

ş eritçilik * Şeritçinin mesleği. ş eritgiller ş eritleme

* Şeritler. * Şeritlemek iş i.

ş eritlemek * Şerit geçirmek, ş eritle süslemek. ş eritler * Vücutlarış erit biçiminde ve parçalı olan, asalak olarak insan veya hayvanları n bağı rsakları nda yaş ayan yassı solucanlar takı mı . ş eritli * Şeridi olan. ş eritsiz ş eriye

* Şeridi olmayan. * Şeriatla ilgili.

ş eriye mahkemeleri * Osmanlıdevletinde fı kı h esası na göre yargı lama yapan mahkemeler.

ş errine lânet * kötü bir kimse ile uğ raş mak istenilmediğini veya kaçı nı ldı ğ ı nı anlatı r. ş eş

* Altı .

ş eş beş * Tavla oyununda atı lan zarlardan birinin altı , öbürünün beş li gelmesi. ş eş cihar

* Tavla oyununda atı lan zarlardan birininin altı , öbürünün dörtlü gelmesi.

ş eş i beşgörmek * yanlı şgörmek, ş aş kı na dönmek, anlamı nda alay yolu söylenir. ş eş per

* Savaşaraçları ndan altıdilimli topuz.

ş eş üdü * Tavla oyununda atı lan zarlardan birinin altı , öbürünün ikili gelmesi. ş eş üse ş eş yek ş et

ş etaret

* Tavla oyununda atı lan zarlardan birinin altı , öbürünün üçlü gelmesi. * Tavla oyununda atı lan zarlardan birinin altı , öbürünün birli gelmesi. * Sı karak bağ lama, sı kma. * Klâsik Türk müziğ inde bir makamıkendi perdelerinden daha tiz veya pes perdelerde çalma iş i. * Sevinç, ş enlik, neş e.

ş etaretli * Şetareti olan, neş eli, ş en, cı vı l cı vı l. ş etim ş etlant ş ev

ş evahit

* Sövme, sövgü. * Shetland adaları nda yetiş en koyun türünün yününden yapı lan kumaş , örgü vb. *İ niş li yer, bayı r. * Eğ ik, meyilli. * Şahitler, tanı klar.

ş evk *İ stek, heves. * Sevinç, neş e. ş evk vermek * isteklendirmek. ş evke gelmek * isteği, hevesi artmak; neş elenmek. ş evke getirmek * canlandı rmak, isteğ ini artı rmak.

ş evkefza ş evket ş evketli

* Klâsik Türk müziğ inde III. Selim tarafı ndan düzenlenmişbir birleş ik makam. * (genellikle padiş ahlar için) Büyüklük, ululuk, yücelik, heybet. * "Büyüklük, güç sahibi" anlamı nda padiş ahlara verilen bir san.

ş evki kı rı lmak * isteği, hevesi kalmamak. ş evkli ş evksiz

* Şevki olan. * Şevki olmayan.

ş evksizlik * Şevksiz olma durumu. ş evval * Ay takviminin onuncu ayı , bayram ayı . ş ey

* Belirsiz bir anlamda madde, eş ya, söz, olay, iş , durum vb. nin adıyerine kullanı lı r. * Nesne, madde.

ş eyh

* Tarikat kurucusuna, bir tarikatta en yüksek dereceye ulaş mı şolan kimseye, tarikat büyüklerine veya tarikat kolları ndan birinin baş ı nda bulunan kimseye verilen ad. * Arap kabile ve aş ireti baş kanı . ş eyhin kerameti kendinden menkul * büyük iş ler gördüğ ünü söyleyen birinin sözüne inanı lmadı ğ ı nıanlatmak için söylenir. ş eyhlik

* Şeyh olma durumu.

ş eyhülislâm * Osmanlıimparatorluğ unda, kabinede sadrazamdan sonra yer alan ve din iş lerine bakmakla birlikte dünya iş lerine de din bakı mı ndan karı ş an üye. ş eyhülislâm kapı sı * Şeyhülislâmları n görev yaptı ğıdaire, fetvahane. ş eyhülislâmlı k * Şeyhülislâm olma durumu. * Şeyhülislâm makamı . ş eytan

* Din kitapları na göre isyancımeleklerin, kötü ruhları n baş ıolarak nitelenen varlı k. * Kötü düş ünce, kötü niyet. * Çok kurnaz, uyanı k (kimse).

ş eytan aldatmak * bazıdavranı ş larda iradeli, güçlü davranamamak, nefsine uymak. * uyku hâlinde iken meni boş almak, düşazmak. ş eytan azapta gerek * "sevilmeyen bir kimse zorluk içinde kaldı ğ ı nda bunu hak etmiş tir" anlamı nda kullanı lı r.

ş eytan bezi * Erkek elbisesi yapı mı nda kullanı lan kadife dokunuş lu bir tür pamuk kumaş . ş eytan çekici * Hareketli ve becerikli çocuk. ş eytan diyor ki * yapı lmamasıgereken bir davranı şiçin, yapma isteğ i duyulduğ unda söylenir. ş eytan dürtmek * durup dururken uygunsuz, kötü bir davranı ş ta bulunmak. ş eytan elini çekmiş * uygunsuz bir işyapacak veya kötülük düş ünecek durumu olmayan çok yaş lıkimseler için kullanı lı r. ş eytan elması * Tatula. ş eytan geçmişgibi * konuş ma sı rası nda birden kı sa bir sessizlik olmasıdurumunda söylenir. ş eytan gibi * çok zeki ve kurnaz. ş eytan görsün yüzünü * sevilmeyen, görmek bile istenilmeyen kimse için söylenir. ş eytan kandı rmak * düşazmak, ş eytan aldatmak. ş eytan kulağ ı na kurş un * aksama ihtimali bulunan durum veya iş ler düzenli gittiğinde "nazar değmesin" anlamı nda söylenir. ş eytan kuş u * Kurbağa ile beslenen, kuyruksuz bir cins büyük yarasa (Rhinolophus ferrum equinum). ş eytan otu * Maydanozgiller familyası ndan nemli yerlerde yetiş en mavi çiçekli çok yı llı k bir bitki (Seabiosa ukranica). ş eytan örümceği * Ördüğ ü ağ ırüzgâra salarak onunla birlikte uzaklara giden bir cins örümcek. * Öğle sı cağ ı nda havada örümcek ağ ıgibi tel tel görünen güneşı ş ı ğ ı . ş eytan ş algamı * Kabakgillerden, iri ve etli, niş astadan oluş an,kök sapı ndan müshil olarak yararlanı lan, tı rmanı cı bir süs bitkisi (Bryonia diocia). ş eytan taş lama * Hac görevini yerine getiren Müslümanları n, Mina adlıyerde kurban bayramı nı n birinci, ikinci ve üçüncü günü ş eytana yediş er taşatmaları na verilen ad. ş eytan tüyü (olmak) * kendini herkese kolaylı kla sevdirme özelliğ i (bulunmak). ş eytan uçurtması * Kâğ ı ttan, bükülerek yapı lmı şbir çeş it üçgen biçiminde küçük uçurtma. ş eytana parmak ı sı rtmak * çok kötü ve çirkin bir ş ey yapmak. ş eytana külâhı(veya pabucu) ters giydirmek

* çok kurnaz olmak. ş eytana uymak * kötü bir ş ey yapma isteğ ine kapı lmak. ş eytanarabası * Bazıbitkilerin havada uçuş an uzun ve ince tüylü tohumu. ş eytanca ş eytanet

* Şeytana yaraş ı r bir biçimde, kurnazca, kurnazlı kla, ş eytanî. * Şeytanlı k, kurnazlı k.

ş eytanfeneri * Yanardöner fener. ş eytanı lâin * Lânetlenmişolan ş eytan. ş eytanı n bacağ ı nı(veya ayağı nı ) kı rmak * herhangi bir sebeple yapı lmayan bir iş e baş lamak veya gidilmeyen bir yere gitmek. * uğursuzluğ u, ş anssı zlı ğı , aksiliği yenmek. ş eytanı n iş i yok * kötü talih dolayı sı yla. ş eytanı n kı ç bacağı (veya art ayağı ) * çok akı llıve yaramaz (çocuk). ş eytanı n yattı ğıyeri bilmek * bilinmesi ve hatı rlanması güç ş eyleri bilmek, çok kurnaz ve açı k göz olmak. ş eytanî

* Şeytanca. * Şeytanla ilgili.

ş eytaniğ nesi * Şeytaniğ nesigiller familyası na giren kı z böceklerine verilen genel ad (Aeschna). ş eytaniğ nesigiller * Kı z böcekleri takı mı na giren bir familya. ş eytanlı k * Şeytan olma durumu. * Hile, kurnazlı k. ş eytanlı k etmek *ş eytanca bir davranı ş ta bulunmak, kurnazlı k etmek. ş eytanminaresi * Bazıdeniz böceklerinin koni biçimindeki kavkı sı . ş eytansaçı * Bkz. Küsküt. ş eytantersi * Maydonozgillerden, Orta Asya'da ve Akdeniz ülkelerinde yetiş en, kalı n köklü, sarıçiçekli, pis kokulu bitki (Ferula assa-foetida). * Bu bitkiden elde edilen ve hekimlikte kullanı lan reçineli zamk. ş eytantı rnağ ı

* Tı rnağı n yanı nda oluş an, rahatsı z edici, sertleş ip kalkmı şüst deri. * Çan çiçekgilerden, birçoğu dağlarda yetiş en bir çeş it bitki (Phyteuma). ş ezlong

* Üzerine uzanı labilecek biçimde ayarlanan, döş eme yerine bez gerilen bir tür taş ı nı labilir koltuk.

ş ı k * Güzel, zarif, modaya uygun. * Güzel, modaya uygun giyinmişolan. * Yerinde, gereğ i gibi. ş ı k

* Bir konuda seçilebilecek yolları n, alı nabilecek kararları n her biri, seçenek, alternatif.

ş ı kı rş ı kı r * Metal paraları n birbirine çarpması yla çı kan ses. * Parlak, pı rı l pı rı l. ş ı kı rş ı kı r oynamak * canlıbir biçimde oynamak. * çok sevinmek. ş ı kı rdama * Şı kı rdamak iş i. ş ı kı rdamak * Birbirine çarpan metal paraları n çı kardı ğ ısese benzer bir ses çı karmak. * Aydı nlanmak, parlamak. ş ı kı rdatma * Şı kı rdatmak iş i. ş ı kı rdatmak * Şı kı rtı lıses çı kartmak. * Birine para verileceğ ini ş aka yollu anlatmak. ş ı kı rtı ş ı klaş ma

* Metal bir nesnenin veya suyun dökülürken, bir yere çarparken çı kardı ğ ıses. * Şı klaş mak iş i.

ş ı klaş mak * Şı k duruma gelmek, ş ı k olmak. ş ı klaş tı rma * Şı klaş tı rmak iş i veya biçimi. ş ı klaş tı rmak * Şı k duruma getirmek, ş ı k olması nısağlamak. ş ı klı k

* Şı k olma durumu.

ş ı kş ı k * Çı ngı raklıçocuk oyuncağı . ş ı ldı rş ı ldı r * (göz için) Canlı , parlak. * Gözleri yaş lıolarak veya yaş ararak. ş ı llı k

* Aş ı rıve bayağ ıbiçimde süslenip boyanmı şkadı n. ş ı marı k * Şı marmı ş ,ş ı martı lmı ş . ş ı marı kça * Şı marı k (bir biçimde). ş ı marı klı k * Şı marı k olma durumu veya ş ı marı kça davranı ş . ş ı marı ş

* Şı marmak iş i veya biçimi.

ş ı marma * Şı marmak iş i. ş ı marmak * Kendisine gösterilen sevgi ve saygı dan veya verilen değ erden yüreklenerek yersiz ve aş ı rıdavranı ş larda bulunmak. ş ı martı lma * Şı martı lmak iş i. ş ı martı lmak * Şı martmak iş ine konu olmak. ş ı martma

* Şı martmak iş i.

ş ı martmak * Şı marması na yol açmak. -ş ı n ş ı ngı l

* Küçültme sı fatlarıtüreten ek. * Bir salkı mıoluş turan küçük salkı mlardan her biri. * Küçük ve parlak süs.

ş ı ngı rş ı ngı r * Şı ngı rdayarak. ş ı ngı rdama * Şı ngı rdamak iş i. ş ı ngı rdamak * (küçük ş eyler için) Bir yere çarpı p düş erken veya birbirine değ erken çı nlama sesi çı karmak. ş ı ngı rtı ş ı p ş ı p diye

ş ı p sevdi

* Şı ngı rdama sesi. * Düş en su damlası nı n çı kardı ğıses. * ansı zı n beklenmeyen bir anda. * hemen. * \343 ş ı psevdi.

ş ı pş ı p ş ı pş ı p

* Düş en su damlası nı n çı kardı ğıses. *ş ı p sesi çı kararak.

ş ı pı dı k * Ökçesiz ve arkalı ksı z (terlik veya pabuç). ş ı pı n iş i

* Kolayca ve çabuk yapı lan.

ş ı pı rş ı pı r * Şı pı rdayarak. ş ı pı rdama * Şı pı rdamak iş i. ş ı pı rdamak * Su vb. hiç ara vermeksizin, damla damla akarken ş ı p sesi çı karmak. ş ı pı rtı ş ı pka ş ı ppadak

* Şı pı rdama sesi. * Torpidolara karş ı ve daha baş ka iş ler için gemilerde kullanı lan halattan örülmüşağ. * Birdenbire ve beklenmeyen bir zamanda.

ş ı psevdi * Görür görmez seven, âş ı k olan kimse. ş ı psevdilik * Şı psevdi olma durumu. ş ı pş ı p ş ı ra

ş ı racı

ş ı rak

* Ökçesiz ve arkalı ksı z terlik, ş ı pı dı k. * Henüz mayalanmamı şüzüm suyu. * Bazımeyve ve sebzelerin özlerine verilen ad. * Süzülmüşafyon. * Şı ra yapı p satan kimse. * Şı ra satı lan yer. * Bir nesne baş ka bir nesneye birdenbire, ş iddetle çarptı ğı nda çı kan sert ve hı ş ı rtı lısesi anlatı r.

ş ı rak ş ı rak * Şı rak sesinin sürekliliğ ini anlatı r. ş ı rakkadak * Ansı zı n, birdenbire. ş ı ralı ş ı ralı k

* Tadı ve suyu bol. * Şı ra olmaya elveriş li olan meyve.

ş ı ralı k üzüm * Şı ra yapmak için ayrı lmı şüzüm. ş ı raölçer ş ı rfı ntı

* Şı ranı n yoğunluğ unu ölçmeye yarayan alet. * Seviyesi düş ük, bayağı(kadı n).

ş ı rı lş ı rı l * Genellikle suyun az ve sürekli aktı ğı nıanlatı r. ş ı rı ldama

* Şı rı ldamak iş i.

ş ı rı ldamak * (su vb. için) Akarken veya dökülürken ş ı rı lş ı rı l ses çı karmak, ş ı rı ltı yla akmak. ş ı rı ltı

* Şı rı ldayan suyun çı kardı ğ ıses.

ş ı rı nga * Havayıveya sı vı larıemmeye veya itmeye yarayan alet. * Vücuda ilâç vermek için kullanı lan, ucu iğneli küçük pompa, enjektör. * Bir doku veya boş luğa bası nçla sı vıdoldurmaya yarayan aletlere verilen ad. ş ı rı nga etmek * gaz veya sı vıbir maddeyi gözenekli baş ka bir maddenin içine ş ı rı nga ile doldurmak. ş ı rı nga yapmak *ş ı rı nga ile vücuda gerekli yerinden ilâç vermek. ş ı rı ngalama * Şı rı ngalamak iş i veya durumu. ş ı rı ngalamak * Şı rı nga etmek. * Birtakı m düş ünce veya duyguları bir baş kası na benimsetmek, telkin etmek. ş ı rlağ an ş ı rlama

ş ı rlamak

* Susam yağı . * Şı rlamak iş i. * Gaz veya sı vı nı n dar bir delik veya kanaldan geçmesiyle duyulan ses. * Şı rı lş ı rı l ses çı kararak akmak.

ş ı vgı n * Budanmı şyaş lıağ açları n budanan yerlerinden çı kan taze sürgünler, filiz. * Fı rtı nayla yağan yağ mur. Şia *İ slâmiyette Hz. Ali'ye yandaşolanlar. * Şiîlik. ş iar * Belgi. ş iar edinmek

* benimsemek, ilke olarak kabul etmek. ş iber valf * Suyu açı p kapamaya yarayan contası z vana. ş iddet

* Bir hareketin, bir gücün derecesi, yeğ inlik, sertlik. * Hı z. * (duygu veya davranı şiçin) Aş ı rı lı k. * Karş ı t görüş te olanlara, inandı rma veya uzlaş tı rma yerine kaba kuvvet kullanma.

ş iddet göstermek * kaba, sert davranmak. ş iddet olayı * Çevreyi sindirmek için yaratı lan olay veya giriş ilen hareket. ş iddete baş vurmak * kaba kuvvet kullanmak. ş iddetle

* güçlü bir biçimde.

ş iddetlendirme * Şiddetlendirmek iş i. ş iddetlendirmek * Şiddetini giderek artı rmak. ş iddetlenme * Şiddetlenmek iş i. ş iddetlenmek * Şiddeti giderek artmak, hı zlanmak. ş iddetli

ş if

ş ifa

* Zorlu, sert. * Hı zlı . * Aş ı rı . * Pamuk kozası . * Şı rası alı nmı şüzüm posası . * Bedenî veya ruhî bir hastalı ğı n son bulması , hastalı ktan kurtulma, onma.

ş ifa bulmak * iyi olmak, onmak. ş ifa niyetine * bir kimseye ilâç verilirken "iyi olması , fayda sağ lamasıdileğ iyle" anlamı nda kullanı lı r. ş ifa otu

* Demet hâlinde çiçek açan ve küçük bir saraypatı na benzeyen otsu bir bitki (Erigeron).

ş ifa vermek * iyi etmek, sağ lı ğ ı na kavuş turmak. ş ifahane

* Hastahane.

ş ifahen ş ifahî

* Ağı zdan, sözle söyleyerek. * Ağı zdan, sözlü.

ş ifalar olsun * aksı ranlara, banyodan çı kanlara veya ilâç içenlere söylenen bir iyi dilek sözü. ş ifalı ş ifası z

* Sağlı ğa yararlıolan. * Şifasıolmayan.

ş ifayıbulmak (veya kapmak) * hastalanmak veya hastalı ğ ıartmak. ş ifleme * Şiflemek iş i veya biçimi. ş iflemek

ş ifon

ş ifoniyer ş ifre

* Pamuğ u kozası ndan ayı rmak. * Mı sı rıkoçanı ndan ayı rmak. *İ pek iplikle dokunmuşince, ş effaf kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . * Çekmecelerine çamaş ı r konulan dolap. * Gizli haberleş meye yarayan iş aretlerin tümü.

ş ifre anahtarı * Şifrede kullanı lan iş aretleri gösteren liste. ş ifreci * Metinleri ş ifreleyen veya ş ifreli bir metni çözen kimse. ş ifreleme

* Şifrelemek iş i.

ş ifrelemek * Bir metni ş ifreli duruma getirmek. ş ifreli

* Şifre ile yazı lmı ş . * Şifresi olan; ancak ş ifresi çözülünce açı labilen.

ş ifreli çanta * Açı lı p kapanmasış ifreli rakamlara bağlıolan özel yapı lmı şçanta. ş ifreli hesap * Gizli hesap. ş ifreli kasa * Önceden belirlenmişharf veya rakamlardan oluş an özel bir ş ifrenin uygulanması sonucunda açı lı p kapanan kasa. * Açı lı p kapanmasış ifredeki rakamlara bağ lıolan çelik kasa.

ş ifreli kilit * Üstünde her birinde çepeçevre birçok harfler yazı lı bir sı ra tekerlek bulunan ve bunlar çevrildiğinde bilinen bir kelime ortaya çı karı lı nca açı labilen kilit. ş ifreli telgraf * Metni ş ifreli olan ve bu ş ifre çözülünce anlaş ı labilen telgraf. ş ifreyi çözmek * bir ş ifrede kullanı lan iş aretlerin anlamı nıbulmak. Şiî * Şiîlik mezhebinden olan kimse. Şiîlik

* Hz. Muhammed'in ölümünden sonra, damadıAli'nin ilk halife ve imametin ancak onun soyundan gelenlere ait olduğunu kabul edenlerin, Sünnîlerden ayrı larak kurduklarımezhep. ş iir

* Zengin sembollerle, ritmli sözlerle, seslerin uyumlu kullanı mı yla ortaya çı kan edebî anlatı m biçimi. * Bir ş airin, bir dönemin bu sanatıkullandı ğı özel biçim. * Manzume. * Düşgücüne, hayale, imgeye, gönle seslenen, anı , duygu, coş ku uyandı ran, etkileyen yön.

ş iir defteri * Yazı lmı şveya derlenmişş iirlerin içinde bulunduğ u defter. ş iir gibi * çok güzel, çok hoş . ş iir kitabı *İ çeriğ iş iirlerle düzenlenmişkitap. ş iirce ş iiriyet

* Mensur ş iir, ş iir yönü ağ ı rlı klı(ağ ı r basan) düz yazı . * Şiir olma özelliğ i.

ş iirleş tirme * Şiirleş tirmek iş i veya durumu. ş iirleş tirmek * Şiir hâline getirmek. ş iirli ş iirsel

* Şiir havası nda olan. * Şiir niteliğ i olan.

ş ikâr * Av. * Avlanan hayvan. * Düş mandan ele geçirilen mal, ganimet. ş ikâyet

* Hoş nutsuzluk belirten söz veya yazı , sı zlanma, sı zı ltı , yakı nma.

ş ikâyet etmek * sı zlanmak. * birinin yaptı ğ ıyanlı şbir işveya davranı ş ıdaha üst makamdakine bildirmek.

ş ikâyet getirmek * sı zlanmak, yakı nmak. ş ikâyetçi

* Sı zlanan, sı zı ltı sı olan, yakı nan, ş ikâyet eden kimse.

ş ikâyetçilik * Şikâyetçi olma durumu. ş ikâyetname * Bir görevlinin, yanlı şve kötü hareketleriyle davranı ş ları nı ilgili ve yetkili makama bildiren yazı ,ş ikâyet mektubu. ş ikâyette bulunmak * yakı nmak, ş ikâyet etmek. ş ike yapma.

* Maddî veya manevî bir çı kar karş ı lı ğ ıanlaş ma ile bir maçı n sonucunu değiş tirme, danı ş ı k spor karş ı laş ması * Bir çı kar karş ı lı ğı , uzlaş arak bir işyapma, aldatma.

ş ike yapmak * danı ş ı k spor karş ı laş masıyapmak. * bir çı kar karş ı lı ğıanlaş arak bir iş i yapmak. ş ikeli

* Danı ş ı klı(spor karş ı laş ması ).

ş ikemperver * Boğ azı na düş kün. ş ikesiz

* Şikesi olmayan.

ş ikeste * Kı rı lmı ş , kı rı k. * Yenilmiş , yenik düş müş . * Gücenmiş , kı rgı n, kederli. ş ile

* Mercan köş k.

Şile bezi * Gecelik, gömlek, peçete yapı mı nda kullanı lan, bir tür ince, yı kanabilir pamuklu kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı şolan. ş ilem * Briçte bir ekibin, en çok bir el vererek yaptı ğ ıoyun. ş ilep ş ilepçilik ş ilin

ş ilt

* Yük taş ı maya yarayan gemi, yük gemisi. * Şilep iş letmeciliğ i. * Avusturya para birimi. *İ ngiliz lirası nı n yirmide biri olan para. *İ ngiliz sömürgelerinde ve baş ka bazıülkelerde para birimi.

* Üzerine genellikle bir kurum veya kuruluş un adı , iş areti kazı lmı şolan ve armağ an olarak bir kimse veya takı ma verilen, kalkan biçiminde levha, ergilik. ş ilte

* Üstünde oturulan, yatı lan, içi yünle, pamukla doldurulmuşdöş ek.

ş imal * Kuzey. ş imalî ş imdi

* Kuzeyle ilgili, kuzeye özgü, kuzey. * Şu anda, içinde bulunduğumuz zamanda. * Az sonra, yakı nda. * Az önce, biraz önce, demin. * Artı k, bundan böyle, bu duruma göre.

ş imdi ş imdi * Ancak çok yakı n bir zamandan beri. ş imdicik ş imdiden

* Hemen ş imdi, ş u anda. *İ çinde bulunduğumuz zamandan baş layarak.

ş imdiden tezi yok * hiç vakit geçirmeden hemen ş imdi. ş imdiki *İ çinde bulunulan anda olan veya yapı lan, bu andaki, bu zamandaki. ş imdikiler * yeni kuş ak, ş imdiki gençler, yeniler. ş imdilerde * Bugünlerde. * Bu sı ralarda. ş imdileyin * Şimdiki zamanda. ş imdilik

* Şimdiki durumda veya zamanda, ş imdiki zaman için, ş u duruma göre.

ş imdiye kadar (veya ş imdiye dek) *ş u ana kadar, bugüne gelinceye kadar. ş imendifer * Demir yolu. * Demir yolu katarı , tren. ş imiotaksi * Bkz. kimya göçümü. ş imiotropizm * Bkz. kimya doğ rulumu. ş imş ek

* Bir bulutun tabanıile yer arası nda, iki bulut arası nda veya bir bulut içinde elektrik boş alı rken oluş an kı rı k çizgi biçimindeki geçici ı ş ı k.

* Parı ltı . ş imş ek çakmak *ş imş ek oluş mak. * aş ı rıparlamak. ş imş ek gibi * çok hı zlı . ş imş ek taş ı * Gök taş ı . ş imş eklenme * Şimş eklenmek iş i veya durumu. ş imş eklenmek * Şimş ek çakmak. ş imş ekleri üstüne çekmek * sert eleş tirilere hedef olmak. ş imş ekli

* (hava için) Şimş ek oluş an, ş imş ek çakan. * Gürültülü patı rtı lı , sinirli, tartı ş malı .

ş imş ir

* Şimş irgillerden, yaprakları her mevsimde yeş il kalan, taş lı k, çorak bölgelerde kendiliğinden yetiş en veya bahçelerde süs bitkisi olarak yetiş tirilen, odunu sarı msırenkli ve çok sert olan, 1-5 m yükseklikte bir ağ aççı k (Buxus sempervirens). * Bu bitkinin sert, düzgün sarırenkte kerestesi. * Bu keresteden yapı lan. ş imş irgiller *İ ki çeneklilerden, örnek bitkisi ş imş ir olan ve ş imş ir türlerini içine alan bir bitki familyası . ş imş irlik

* Sarayda babasıölmüşş ehzadelerin yaş adı ğ ıyer, kafes.

ş inanay * Sevinç, mutluluk, hoş nutluk, kı vanç belirtir. * Cicili bicili. *İ dare lâmbası . * Yok, kalmadı , tükendi. ş inik

* Tahı l için kullanı lan, sekiz kiloluk ölçek. * Şiniğ in alabileceğ i miktarda olan.

ş inikleme * Şiniklemek iş i. ş iniklemek * Şinikle tartmak, ölçmek. ş into * Japonya'nı n millî dini. ş intoculuk * Şinto dini yanlı sı , bu dini benimseme. ş intoizm

* Şinto.

ş ip ş ipş ak

* Ülkemiz suları nda yaş ayan bir mersin balı ğ ıtürü, biz (Acipenser nudiventris). * Birden, çabucak, hemencecik, derhal.

ş ipş akçı * Sokakta beşon dakika içinde resim çekip hazı rlayan ve bunlarısatan fotoğrafçı . ş ipş akçı lı k * Şipş akçı nı n yaptı ğ ıiş . ş ipş irin ş iraze

* Çok sevimli, çok ş irin, cana yakı n. * Ciltçilikte, kitap yaprakları nıdüzgün tutmaya yarayan ince örülmüşş erit. * Pehlivan kispetinin paçası .

ş irazeden çı kmak * akı l dengesini kaybetmek. ş irazesinden çı kmak * düzenini kaybetmek, çı ğ ı rı ndan çı kmak. ş irden * Gevişgetiren hayvanlarda, çiğ nenmişbesinin bir kez daha mide suları yla sindirildiği, dört bölümlü midenin dördüncü bölümü. ş irin * Sevimli, cana yakı n, tatlı , hoş . ş irinlik ş irk

* Şirin olma durumu, sevimlilik. * Tanrı 'nı n birden çok olduğuna inanma, Tanrı 'ya ortak tanı ma, eşkoş ma.

ş irk koş mak * Tanrı 'nı n birden çok olduğunu söylemek, Tanrı 'ya ortak tanı mak, eşkoş mak. ş irket * Ortaklı k. ş irketleş me * Şirketleş mek iş i veya durumu. ş irketleş mek * Şirket durumunu almak. ş irpençe

* Deri altıhücre dokusunun ve yağbezlerinin iltihaplanması ndan oluş an, geniş lediğ inde çok tehlikeli olabilen, stafilokokları n sebep olduğu bir kan çı banı , kı zı l yara. ş irret

* Geçimsiz, huysuz, kavga çı karmaktan hoş lanan, edepsiz, yaygaracı .

ş irretçe * Şirret (bir biçimde). ş irretleş me

* Şirretleş mek iş i. ş irretleş mek * Huysuzlaş mak, edepsizleş mek. ş irretlik

* Şirret olma durumu, yaygaracı lı k. * Şirretçe davranı ş .

ş irretlik etmek * edepsizce davranmak. ş iryan ş ist

ş istleş me

* Atardamar. * Kolayca yapraklara ayrı labilen, silisli, alüminli tortul kayaçları n genel adı . * Molozla karı ş ı k bütün moloz maddelerinin bilimsel adı . * Şistleş mek iş i veya durumu.

ş istleş mek * Kömüre karı ş mı şmoloz oranı n çok olmasıyüzünden, bir tabaka tümüyle iş letilemez olmak. ş istli ş istlilik ş iş

ş iş

ş işkebap ş işköfte

* Şist gibi yapraklı . * Bazıkayalara özgü olan dilimlere ayrı labilme durumu. * Şiş miş ,ş iş kin, kabarı k. * Şiş mişolan yer, ş iş lik. * Bir ucu sivri, demir veya ağ açtan, bazen silâh gibi kullanı labilen ince uzun çubuk. * Örgü örmekte kullanı lan, metal, ağ aç, kemik vb. den yapı lan uzun çubuk. * Şiş e geçirilerek veya ş iş te piş irilmişolan (et). * Şiş te piş mişkebap. * Şiş e geçirilerek hazı rlanmı şve piş irilmişköfte.

ş iş ane * Bkz. ş iş hane. ş iş e

* Sı vı ları n, özellikle de içkilerin konulduğu camdan yapı lmı ş , dar ağ ı zlıuzun kap. * Gaz lâmbası nda fitil çevresine konulan cam koruyucu. * Şiş enin aldı ğ ıölçüde.

ş iş e * Tavan tahtalarıarası ndaki açı klı ğıkapatmak için uzunluğuna çakı lan çı ta. ş iş e çekmek (veya vurmak) * ağ rıdindirmek amacı yla içinde alev yakı larak havasıseyreltilen özel bir ş iş eyi veya bardağ ısı rta uygulamak, vantuz çekmek. ş iş eci

* Şiş e alan veya satan kimse. ş iş ek * Bir veya iki yaşarası nda koyun. * Kuzulama dönemine girmişveya doğ urmuşkoyun. ş iş eleme * Şiş elemek iş i. ş iş elemek * Şiş eye doldurmak. ş iş elenme * Şiş elenmek iş i. ş iş elenmek * Şiş eye doldurulmak. ş iş elik * Şiş e konulacak yer. ş iş hane ş iş inme

* Namlusu altıyivli tüfek veya top. * Şiş inmek iş i.

ş iş inmek

* Baş kaları na yüksekten bakar gibi bir tavı r takı nmak, böbürlendiğ ini davranı ş ları yla belli etmek, kabarmak, gururlanmak. * Surat asmak, dargı n durmak. * Bazıböcekler, saldı rı ya uğradı kları nda bütün uzantıve eklentilerini, düş manı nıkorkutup ürkütecek biçimde yayarak geniş letmek. ş iş irilme * Şiş irilmek iş i. ş iş irilmek * Şiş irmek iş ine konu olmak. ş iş iriş ş iş irme

ş iş irmece

* Şiş irmek iş i veya biçimi. * Şiş irmek iş i. * Baş tan savma, kötü (iş ). * Baş tan savma, kötü (iş ).

ş iş irmek * Şiş kin bir duruma getirmek. * (bir sözü veya yazı yı ) Gereksiz katmalarla uzatmak. * Baş tan savma işgörmek. * Abartmak. ş iş irtme ş iş irtmek

* Şiş irtmek iş i. * Şiş irmek iş ini yaptı rmak.

ş iş kin ş iş kinlik

ş iş ko

ş iş koluk ş iş leme ş iş lemek

ş iş lenme

* Şiş miş ,ş iş irilmiş . * Şiş kin olma durumu. * Kabarı klı k, ş iş lik. * Bağ ı rsaklarda gaz birikmesi sonucu karı nda oluş an ş iş me ve gerginlik. * Enflâsyon. * Şiş man. * Toplu, dolgun. * Şiş man olma durumu. * Şiş lemek iş i. * Şişsaplamak, ş işbatı rmak. * Kama, çakıgibi bir araçla yaralamak. * Şiş lenmek iş i.

ş iş lenmek * Şişsaplamak, ş iş le yaralanmak. * Kama, çakıgibi bir araçla yaralanmak. ş iş lik * Şişolma durumu. * Şişolmaya elveriş li. ş iş man * Deri altı nda fazla yağtoplanmasısebebiyle vücudun her yanış iş kin görünen kimse, ş iş ko, mülâhham. ş iş manca

* Oldukça ş iş man, biraz ş iş man.

ş iş manlama * Şiş manlamak iş i. ş iş manlamak * Şiş man duruma gelmek. ş iş manlatma * Şiş manlamak iş i. ş iş manlatmak * Şiş manlaması nısağ lamak, ş iş man duruma getirmek. ş iş manlı k * Şiş man olma durumu. ş iş me

* Şiş mek iş i.

ş iş mek *İ çi hava veya gazlarla dolarak gerilmek. * Bir ş ey emerek hacmi büyümek, geniş lemek. * (vücudun bir yeri) İ çine yabancı bir maddenin girmesiyle veya baş ka bir etkiyle gerilmek, kabarmak.

* Çok yemek yiyerek rahatsı z olacak kadar doymak. * Yorularak koş uyu veya müsabakayısürdüremez olmak. * Gururlanmak, büyüklenmek. * Bozulmak, bozum olmak, utanmak. ş ita ş itaiye

ş ive

ş ivekâr ş iveli

ş ivesiz ş ivesizlik

* Kı ş . * Divan edebiyatı nda kı şmevsimini konu olarak iş leyen ş iir. * Bir kasidenin kı ş ıanlatan girişbölümü. * Söyleyişözelliğ i. * Naz, eda. * Ağı z. *İ ş veli, cilveli, ş iveli. * Nazlı , edalı . * Şivesi herhangi bir özellikte olan. * Söyleyiş i kusurlu, bozuk olan. * Söyleyiş te bozukluk.

ş izofren * Şizofreniye tutulmuşkimse. ş izofreni

* Gerçeklerle olan iliş kilerin büyük ölçüde azalması , düş ünce, duygu ve davranı şalanları nda önemli bozulmaları n ortaya çı kmasıgibi belirtiler gösteren bir ruh hastalı ğ ı . ş lempe

* Tanelerin veya melası n fermantasyonundan veya damı tma yoluyla alkol alı ndı ktan sonra çok sulu hâldeki

lâpa. ş nitzel ş norkel ş ofben

* Tavuk etinden yapı lan bir tür yemek. * Dizel motorlu denizaltı nı n su altı nda uzun süre kalması nısağ layan düzen. * Gaz veya elektrikle çalı ş arak sı cak su sağlayan araç.

ş oför * Karada kullanı lan motorlu araçları sürüp yöneten kimse, sürücü. ş oför ağzı * Şoförlerin arası nda kullanı lan ve kendilerine özgü deyim ve argoyu içeren konuş ma tarzı . ş oför koltuğ u * Taş ı tlarda sürücünün oturduğu ön koltuk. ş oför mahalli * Taş ı tlarda sürücünün bulunduğu ön koltuk.

ş oför muavini * Genellikle otobüs, kamyon, minibüs gibi kara taş ı macı lı ğ ıyapan araçlarda ş oföre, yolculara yardı m eden kimse. ş oför okulu * Sürücü belgesi almak isteyen adaylara özel eğ itim veren kuruluş . ş oförlük

* Şoför olma durumu, sürücülük. * Şoförün iş i.

ş ok

* Kaza, beklenmeyen bir olay veya bazı ilâç ve uyuş turucuları n yarattı ğı , fiziksel veya ruhî nitelikte birdenbire geliş en karmaş ı k belirtilerin tümü. ş ok tedavisi * Hastayıbazıilâçlarıyüksek dozda vererek veya beyinden gerilimli elektrik geçirerek iyileş tirme. ş oke * "Birdenbire ş aş ı rmak, hoş a gitmeyecek bir ş ey yapmak" anlamı nda ş oke etmek veya "birdenbire ş aş ı rmak, hoş a gitmeyecek bir ş eyle karş ı laş mak" anlamı nda ş oke olmak deyimlerinde kullanı lı r. ş okola * Çikolata, ş eker, su veya sütle yapı lan sı cak içecek. ş olo ş om

* Peru para birimi. * Uğ ursuzluk.

ş om ağı zlı * Sürekli kötü ş eylerden söz eden ve sözlerinin uğ ursuzluk getireceğ inden korkulan (kimse). ş opar * Çingene çocuğ u. * Şı marı k, küstah, yaramaz. ş oparlı k * Şopar gibi davranma. Şor Şorca ş orlama

* Batı Sibirya'da yaş ayan bir Türk topluluğ unun adı . * Şor Türkçesi. * Şorlamak iş i.

ş orlamak * (su vb. için) Şor diye ses çı kararak akmak. ş orolo

* Kadı nlaş mı ş , kadı n kı lı ğ ı na girmişolan ve ahlâk dı ş ı iliş kiler için kullanı lan erkek.

ş orololuk * Şorolo olma durumu. ş orolop

* Birdenbire ve hı rsla yutmayıanlatı r. * Yalan.

ş ort ş ose ş oset

* Genellikle bazı sporlarıyaparken giyilen, paçalarıdizlerin yukarı sı nda baş layan kı sa pantolon. * Genellikle taşkı rı klarıüzerine kum döş enip silindir geçirilerek yapı lan yol. * Kı sa çorap.

ş oson * Kumaşveya ince deriden, çoğ unlukla düz topuklu, ayağı bütünüyle saran ayakkabı . ş ov

* Genellikle ş arkı , dans gibi eğ lendirici nitelikteki gösteri.

ş ov yapmak * gösteri yapmak. ş oven

* Şovenizmden yana olan kimse, görüşvb.

ş ovenizm * Kendi ulusunu öne çı kararak değiş ik ı rk ve uluslar arası nda düş manlı k yaratmayıamaçlayan ve bu yolda kı ş kı rtmada bulunan aş ı rıakı m. ş ovenlik * Şoven olma durumu veya ş ovence davranı ş . ş ovmen ş ovrum ş öbiyet

ş öhret

* Şov yapan kimse, gösteri adamı . * Sergi evi. * Hamurdan yapı lan bir tür baklava. *İ nce yufkaları n içine kaymak konulup üstüne dövülmüşfı stı k serpilen bir tür tatlı . * Herkesçe bilinme, tanı nma durumu, ün. * Tanı nmı ş , ünlü kimse.

ş öhret bulmak (veya kazanmak) * ün sahibi olmak, üne kavuş mak, ünlenmek. ş öhret kapı sıaçı lmak * meş hur olmaya baş lamak, çok ünlü olmak. ş öhret sahibi * Üne ulaş mı şkimse. ş öhret salmak * ünü yayı lmak. ş öhreti dünyayıtutmak * çok tanı nmak. ş öhretli * Ünü olan, ünlü, tanı nmı ş . ş öhretsiz

* Ünü olmayan, ünsüz. ş ölen * Eğ lenmek veya bir olayı kutlamak amacı yla birçok kimsenin bir araya gelerek yedikleri yemek, ziyafet. * Sanat gösterisi. * Belli bir amaçla düzenlenen eğlence. * Din töreni niteliğinde yemek toplantı sı . ş ölen çekmek *ş ölen düzenlemek, ziyafet vermek. * sanat gösterisinde bulunmak. ş ömine ş ömiz

ş ömizye

* Ocak. * Gömlek. * Kitap kı lı fı . * Yakasıerkek gömleğ ini andı ran, uzun kollu manş etli kadı n blûzu.

ş ömüz * Bkz. ş ömiz. ş övale ş övalye

* Ressam sehpası . * Eski Roma'da üç sı nı ftan ikincisinin üyesi olan yurttaş . * Orta ÇağAvrupa'sı nda özel eğitimle yetiş miş , belli ülküler taş ı yan, soylu, atlısavaş çı . * Derebeylik düzeninde soyluluk unvanları nı n en alt basamağı . * Günümüzde Fransı z hükümetinin verdiğ iş eref belgesi ve niş anı .

ş övalye ruhlu * Şövalye geleneğ i çerçevesinde yetiş en kimse. ş övalye yüzüğü * Kaş ıkalı n ve köş eli bir çeş it yüzük. ş övalyece * Şövalye gibi, ş övalyeye yakı ş ı r biçimde. ş övalyelik * Şövalye olma durumu. * Şövalyenin bağ lı olduğ u derebeylik kurumu. * Gereğ inden çok yüreklilik, atı lganlı k gösterme durumu. ş öyle

ş öyle bir

* Şunun gibi, ş una benzer. * Şu yolda, ş u biçimde, aş ağı yukarı . * Geliş igüzel, üzerinde durmayarak, üstünkörü. * Kı saca, kı sa süreli, hemencik.

ş öyle bir bakmak (veya göz atmak) * kı saca bakmak. ş öyle böyle * Ne iyi ne kötü, orta derecede, âdeta. * Aş ağ ıyukarı , hemen hemen, yaklaş ı k olarak.

ş öyle dursun * bir iş in gerçekleş mekten çok uzak bulunduğ unu, ona bağ lıdaha kolay, daha basit bir ş eyin bile gerçekleş mediğ ini anlatı r. ş öyle ki ş u bu ş ufa

* bir düş ünceyi, bir iddiayıaçı klamak için söylenecek sözlerin baş ı na gelen bağ laç. * Birtakı m kimseler ve nesneler. * Ön alı m.

ş ufa hakkı * Bkz. ön alı m hakkı . ş uh ş uhluk ş ule

* Neş eli ve serbest (kadı n). * Şuh olma durumu. * Alev, yalı m.

ş una * Şu zamirinin yönelme durumu. ş una bak

* hafifseme veya kı nama için söylenir.

ş una buna * Bir baş kası na. ş unca

* Şu kadar.

ş uncacı k * Şu kadarcı k, birazcı k. ş unda

* Şu zamirinin kalma durumu.

ş unda bunda * Herkeste. ş undan

* Şu zamirinin çı kma durumu.

ş undan bundan * Belirsiz ş eyler. ş undan bundan konuş mak * havadan sudan konuş mak. ş unlar ş unu

* Şu zamirinin çoğ ulu. * Şu zamirinin belirtme durumu.

ş unu bunu * Çeş itli nesneleri. ş unu bunu bilmemek * itiraz dinlememek, mazeret kabul etmemek. ş unun * Şu zamirinin tamlayan durumu. ş unun bunun * Herkes, el âlem. * Kimliği belli olmayan, adı sanıbilinmeyen. ş unun ş urası * küçümseme, azı msama belirtir. ş ura ş ûra

* (anlatana veya söyleyene göre biraz uzakta olan bir yeri belirtmek için kullanı lı r) Şu yer. * Danı ş ma kurulu.

ş uracı k * Yakı n ve belirli bir yeri gösterir. ş uracı kta ş urada

* Yakı n ve belirli bir yerde. * Şu yerde.

ş urada burada * birçok yerde, rastgele yerde. ş uradan buradan * (yer için) birçok yerden, rastgele yerden. * (konu için) her konuda. ş uralı * Şu yerin halkı ndan olan, ş u yöreden olan. ş uralı buralı * Türlü yerlerden olan. ş urası

* Şu yer. * Üzerinde durulan, konuş ulan konuyu açı klayı cı , tamamlayı cıvb. bir cümlenin baş ı na getirilir.

Şûrayı devlet * Danı ş tay. ş urup

* Çok kaynatı larak koyulaş tı rı lmı şş erbet. *İ çinde çok miktarda ş eker bulunan koyu sı vı kı vamda olan ilâç.

ş usu busu * Belirsiz mal varlı ğ ı . ş ut * (futbolda) Bir oyuncunun topu, ayağ ıveya kafasıile baş ka bir oyuncuya, kaleye veya alan dı ş ı na göndermek için yaptı ğısert ve hı zlıvuruş .

ş ut çekmek * topu sert ve hı zlıbir biçimde kaleye atmak. ş utlama

* Şutlamak iş i veya durumu.

ş utlamak * Kovmak, kapı dı ş arı etmek. ş uur ş uuraltı

* Bilinç. * Bilinçaltı .

ş uurlaş ma * Şuurlaş mak iş i. ş uurlaş mak * Şuurlu durumda olmak. ş uurlu

* Bilinçli.

ş uurluluk * Bilinçlilik. ş uursuz

* Bilinçsiz.

ş uursuzluk * Bilinçsizlik. ş üheda ş ükran ş ükretme

* Şehitler. *İ yilik bilme, gönül borcu, minnettarlı k. * Şükretmek iş i.

ş ükretmek * Tanrı 'ya minnet duygusunu sunmak. * Bir kimseye minnet duymak, gönülden borçlu olmak. ş ükreyleme * Şükreylemek iş i veya durumu. ş ükreylemek * Bkz. ş ükretmek. ş ükür

* Tanrı 'ya duyulan minneti dile getirme. * Mutlu bir olay veya durumdan, yapı lan bir iyilikten duyulan hoş nutluğu bildirme.

ş ükür etmek * iyilik dolayı sı yla hoş nutluğ u bildirmek. ş ükürler olsun * duyulan hoş nutluğu bildirmek için kullanı lı r.

ş ümul

*İ çine alma, kaplama, kapsama. * Kaplam.

ş ümullendirme *İ çinde bulundurma, kapsamı na alma. ş ümullendirmek * Etkisini, çevresini, kapsamı nıgeniş letmek, yaymak. ş ümullü * Kapsamıgenişolan, birçok ş eyi etkileyen veya içine alan, kapsamlı . ş üphe

* Kuş ku.

ş üphe bı rakmamak * kuş kuya sebep olan bütün ihtimalleri ortadan kaldı rmak. ş üphe etmek * kuş kulanmak. ş üphe kurdu *İ nsanıçok tedirgin eden kuş ku. ş üphe yok * baş ka türlü olamaz. ş üpheci

* Kuş kucu, septik.

ş üphecilik * Kuş kuculuk, septisizm. ş üphelendirme * Şüphelendirmek iş i. ş üphelendirmek * Kuş kulandı rmak. ş üpheleniş * Şüphelenmek iş i veya biçimi. ş üphelenme * Şüphelenmek iş i. ş üphelenmek * Kuş kulanmak. ş üpheli ş üphesiz

* Kuş kulu. * Kuş kusuz.

ş üpheye düş mek * kuş kulanmak. ş üpheye düş ürmek * kuş kulandı rmak. ş üpheye kapı lmak

*ş üphe duymak. ş ürekâ * Ortaklar, ş erikler. * Yandaş , taraftar, destekçi. ş üyu * Herkesçe duyulma, yayı lma. ş üyu bulmak * herkes tarafı ndan duyulmak, yayı lmak. ş vester

T -t

* Hemş ire. * Kı z kardeş . * Trityum'un kı saltması . *İ simden sı fat türeten ek: yaş -ı -t, eş i-t vb.

-t *İ simden sı fat türeten ek: yaş -ı -t, eş i-t vb. -t -t-

* Fiilden isim ve sı fat türeten ek: geç-i-t, yak-ı -t, kon-u-t, taş -ı -t, kan-ı -t, koş -u-t vb. * Bazıfiillerin ettirgen çatı ları nıkuran ek: baş la-t-, bekle-t-, oku-t- vb.

T cetveli

* Bir kenarı nıçizim yapı lan yüzeyin kenarı na dayayı p diğ er kenarı yla birbirine parelel yatay çizgiler çizmeye yarayan T biçimindeki cetvel. T cetveli

* T harfine benzeyen, parelel doğ rular çizmek için kullanı lan cetvel.

t, T * Türk alfabesinin yirmi dördüncü harfi. Te adıverilen bu harf, ses bilimi bakı mı ndan ötümsüz patlayı cıdiş ünsüzünü gösterir. Ta * Tantal'ı n kı saltması . ta

* dek, değin, kadar veya beri gibi edatlarla birlikte kullanı larak, bir fiilin, bir hareketin, bir yerin, bir ş eyin baş ladı ğ ıveya sona erdiğ i noktayı , zaman ve uzaklı k bakı mı ndan abartmalıbir biçimde anlatı r. -ta / -te

* Bkz. -da / -de, -ta / -te.

ta kendisi (ta kı sa söylenir) * (biri için) o kimse, tastamam kendisi. ta ki (ta uzun söylenir) * yeter ki, sonunda. taaccüp * Şaş ma. taaccüp etmek

* hayrete düş mek, hayrette kalmak, ş aş mak. taaddüt * Çoğ alma, sayı sıartma. taaffün

* Kokuş ma, pis kokma.

taaffün etmek * kokuş mak, pis kokmak. taahhüt

* Bir ş ey yapmayı üstüne alma, üstlenme.

taahhüt etmek * üstlenmek. taahhütlü * Taahhüt edilmiş , üstlenilmişolan. taahhütlü mektup * Kayba uğ ramadan yerine ulaş tı rı lmasıposta idaresince kayda alı narak üstlenilmişolan mektup. taahhütname * Bir ş eyi yapmayıüstüne aldı ğı nıbildiren yazı lıkâğ ı t. taallûk *İ lgisi olma, ilgisi bulunma, ilgi, ilinti. taallûk etmek * ilgili bulunmak, ilgili olmak, ilgilendirmek. taallûkat taam

* Hı sı m ve yakı nlar. * Yemek, yiyecek.

taam etmek * yemek yemek. taammüden * Bilinçli bir biçimde, önceden tasarlayarak, bile bile, kasten. *İ ş lenecek bir suçu önceden plânlayarak, plânlıbir biçimde, tasarlayarak, taammüt. taammüm * Yayı lma, genelleş me. taammüm etmek * yayı lmak, genelleş mek. taammüt

taannüt

* Bir iş i veya suçu bile bile, tasarlayarak yapma. *İ ş lenecek bir suçun daha önceden tasarlanması . * Direnme, ayak direme, inat etme, direnim.

taannüt etmek * direnmek, inat etmek, ayak diremek. taarruz

* Saldı rı . taarruz etmek * saldı rmak. taassup taaş ş uk taayyün

* Bağ nazlı k. * Âş ı k olma. * Belli olma, ortaya çı kma, belirme.

taayyün etmek * belirmek. taayyüş taba

tabaat tababet

tabak

tabak

* Yaş ama, geçinme. * Kuru tütün yaprağı nıandı ran kı zı lı msıkahverengi. * Bu renkte olan. * Bası mcı lı k. * Hekimlik. * Tı p bilgisi. * Yiyecek koymaya yarar, az derin ve yayvan kap. * Herhangi bir tabağı n alacağımiktarda olan. * Tabaklama iş ini yapan, sepici, debbağ.

tabak gibi * dümdüz ve açı k (yer). tabak sevdiği deriyi taş tan taş a çalar * birinin yakı nları na gösterdiği sert davranı şonun iyiliğ i içindir. tabaka

tabaka

* Katman, kat. * Bir toplum içinde makam, ş öhret, meslek vb. bakı mdan ayrı lan topluluklardan her biri, kat. * Cepte taş ı nan tütün veya sigara kutusu.

tabakalama * Tabakalamak iş i veya durumu. tabakalamak * Tabaka durumuna getirmek. tabakalanma * Tabakaları n birbiri üstüne veya birbiri ardı nca sı ralanı ş ı . tabakalanmak * Tabakalar hâline gelmek.

tabakalı * Katmanlı , tabakasıolan. tabakası z * Katmansı z, tabakasıolmayan. tabakçı

* Tabak yapan veya satan kimse. * Lokanta vb. yerlerde bulaş ı k yı kayan kimse.

tabakhane * Hayvan postunu kullanı lacak duruma getirme iş leminin yapı ldı ğ ıyer, sepi yeri. tabaklama * Tabaklamak iş i. tabaklamak * Hayvan postları nıkullanı labilecek duruma getirmek amacı yla değ iş ik kimyasal maddelerle iş lemek, terbiye etmek. tabaklanma * Tabaklanma iş i. tabaklanmak * Hayvan postlarıçeş itli kimyasal maddelerle iş lenmek, terbiye edilmek. tabaklı k

* Tabak koymaya yarayan ve üst üste birkaç kattan oluş an raf.

tabaklı k * Tabaklama, tabaklama iş i, debagat. taban

* Ayağı n alt yüzü. * Üstü kapalıbir yerin gezinilen, ayakla bası lan yüzü, tavan karş ı tı . * Ayakkabı nı n alt bölümü. * Bir ş eyin yere dayanan bölümü veya bir ş eyin üzerine oturtulduğu nesne, ayaklı k, duraç, kaide. * Bir ş eyin en alt bölümü. * Kı lı ç vb. yapı mı nda kullanı lan iyi cins demir. * (değ erlendirmede) En alt derece. * Bir toplumu, bir kuruluş u oluş turan, yönetime katı lmadan etkili olan kitle. * Bir ı rmağı n en derin olan orta yeri. * Bir cismin veya bir biçimin yüksekliğini ölçmek için aş ağ ı dan yukarı ya doğ ru baş lama noktasıolarak alı nan yüzey veya çizgi, kaide. * Dikey duran direk, çubuk, seren vb.nin alt bölümü. * Temel, temel ilke, baz. tab'an

* Huy bakı mı ndan. * Yaradı lı ş tan.

taban basma * Güreş çinin bir ayağı nı n tabanı yla, hasmı nı n ayağ ı na bası p eliyle çenesinden veya omuzları ndan tutarak çevirmesi. taban düzeyi * Bir akarsuyun, aş ı ndı rma ile eriş ebileceği en alçak yer. taban fiyatı * Bir mala, resmî kuruluş larca konulan fiyatı n en alt sı nı rı , en düş ük satı şbedeli.

taban halı sı * Tabana serilen büyük halı . * Bin liralı k bütün kâğı t para. taban lâğı mı * Eğ imli bir cevher yatağı nı n tabanı ndaki tabakalar içinde ve cevher yatağ ıdoğ rultusuna paralel olarak sürülen lâğ ı m türü. taban tabana zı t * birbirine son derece aykı rı . taban tepmek (veya patlatmak) * uzun yol yürümek. tabana kuvvet * bir yere yayan gitmekten baş ka çare olmadı ğ ı nı anlatı r. tabana kuvvet kaçmak * çok hı zlı , koş arak kaçmak. tabanca

* Kı sa, hafif, cepte veya belde taş ı nan ateş li silâh. * Boyacı lı kta kullanı lan, bası nçlıhava yardı mı yla boya püskürtmeye yarayan araç.

tabanca boyası * Tabanca ile yapı lan boya. tabanca cilâsı * Tabanca ile püskürtülerek yapı lan cilâ. tabancaya davranmak * ateşetmek için tabancayıbulunduğ u yerden almaya kalkı ş mak. tabanı yarı k * Korkak, güven vermeyen kimse. tabanlarıkaldı rmak * koş arak kaçmak. tabanlarıpatlamak * çok yürümekten, çok ayakta durmaktan aş ı rıyorulmak. tabanlarıyağlamak * uzak bir yere yayan gitmeye hazı rlanmak. * hı zlı ca koş mak, kaçmak. tabanlı * Tabanıolan. tabanlı k

tabansı z

* Üzerinde rayları n yerleş tirildiğ i, enine konmuşolan ağaç, beton veya demir parça. * Ayağı n rahat etmesi için ayakkabıiçine yerleş tirilen, ayak, keçe, deri veya kumaşparçası . * Tabanıolmayan. * Korkak, yüreksiz.

tabansı zlı k * Tabansı z olma durumu. * Korkaklı k, yüreksizlik. tabanvay

* "Yayan gitmek" anlamı nda kullanı lan tabanvayla gitmek deyiminde geçer. tabasbus * Yaltaklanma, yaltaklı k. tabasbus etmek * yaltaklanmak. tabelâ

* Üzerinde tanı tı cı , belirtici bir yazı , açı klama, iş aret veya resim bulunan, tahta, sac vb. den yapı lan levha. * Hastahane, yatı lı okul, askerî birlik gibi toplu yemek verilen yerlerde, günlük yemek için çı karı lan erzakı n türünü, miktarı nıgösteren çizelge. * Hastahanelerde her hastanı n gündelik yemek ve ilâcı nı n yazı ldı ğı kâğı t. tabelâcı * Tabelâ yazan kimse. tabelâcı lı k * Tabelâcı nı n iş i. tabetme tabetmek

* Tabetmek isi. * Basmak.

tabı * Mizaç, huy, tabiat, karakter. tabı tabi tâbi

tâbi

* Bası . * \343 tabiî. * Bağ ı mlı . * Bağ lı . * Bası cı . * Yayı ncı , naş ir, editör.

tâbi kı lmak * egemenliğ i altı na almak, boyun eğ dirmek, kendine uydurmak. tâbi olmak * birinin kontrolü altı na girmek, bir ş eye veya bir kimseye bağlıolmak. tâbi tutmak * bağ ı mlıkı lmak. tabiat

*İ nsan faaliyetlerinin dı ş ı nda kendi kendini sürekli olarak yeniden yaratan ve değ iş tiren güç, canlıve cansı z maddelerden oluş an varlı ğ ı n hepsi, doğa. * Tabiî özellik. * Bir kimsenin eğilimlerinin, içgüdülerinin hepsi, huy. * Güzeli ayı rma melekesi, zevk, beğeni. *İ nsanı n büyük abdest bozma kolaylı ğ ıveya zorluğ u. tabiat bilgisi * Okullarda doğ a ile ilgili bilgileri içine alan dersin adı .

* Bu dersin konuları nıiçeren kitap. tabiat bilimleri * Konusu tabiat, tabiat olaylarıve kanunlarıolan fizik, kimya, gök bilimi, biyoloji gibi bilimler. tabiatı yla

tabiatlı tabiatsı z

* Tabiî bir biçimde, tabiî olarak. * Kendiliğ inden. * Herhangi bir yaradı lı ş ta, huyda olan. * Çirkin ve kaba ş eylerden tedirgin olmayan, zevksiz (kimse). * Huysuz, geçimsiz.

tabiatsı zlı k * Tabiatsı z olma durumu. tabiatüstü * Tabiat kanunları na uymayan, tabiat kanunları yla açı klanamayan, doğaüstü. tabiatüstücülük * Tabiat kanunları yla açı klanamayan olayları n ve gerçeklerin varlı ğ ı na inanmak gerektiğ ini ileri süren öğ reti, sürnatüralizm. tabiî * Tabiatta olan, tabiatta bulunan. * Olağ an, alı ş ı lmı ş , her zamanki gibi olan, beklenildiği gibi. * Sağduyuya, mantı ğ a, olağan düzene uygun olan. * Yapmacı k olmayan. * Katı ksı z, saf. * Elbette, tabiî olarak, iş in gereğ i olarak. tabiî âfetler * Önlenmesi insan eliyle olmayan, tabiî güçlerin yarattı ğı sel, fı rtı na, deprem, dolu gibi felâketler. tabiî hukuk *İ nsanı n doğ uş tan sahip olduğ una inanı lan hakları nıele alan hukuk. tabiîleş me * Tabiîleş mek iş i. tabiîleş mek * Tabiî duruma gelmek. tabiîlik * Tabiî olma durumu. tâbiiyet

tâbiiyetli

* Bir ş eye veya bir kimseye bağ lı olma, bağı mlı lı k, bağlı lı k. * Uyrukluk. * Herhangi bir ülkenin uyruğ u olan, uyruklu.

tâbiiyetsiz * Herhangi bir ülkenin uyruğ u olmayan, uyruksuz. tâbiiyetsizlik * Tâbiiyetsiz olma durumu, uyruksuzluk.

tâbilik tabip

* Yayı mcı lı k, bası cı lı k, editörlük. * Hekim, doktor.

tabiplik * Hekimlik, doktorluk. tabir

* Deyiş , anlatı m, ifade. * Deyim. * (rüya için) Yorma, yorumlama.

tabir etmek * yorumlamak. * söz ile anlatmak. tabiri caizse * sözün özünü söylemek gerekirse. tabirname * Rüyaları n yorumunu yapan kitap. tabiye

tabl tabla

tablakâr

tablalı

tabldot

* Hazı rlama, yerleş tirme. * Taktik. * Davul. * Satı cı vb. nin kullandı ğıtahtadan tepsi. * Soba, mangal gibi ş eylerin altı na konulan metalden veya tahtadan yapı lan tepsiye benzer altlı k. * Bir ş eyin düz ve genişbölümü. * Sigara külü silkelenen, sigara söndürülen cam, metal vb.den kap. * Makaraları n yüzlerini oluş turan dı şbölümleri. * Ağaçtan veya ağaç ürünlerinden hazı rlanmı ş , büyük yüzeyli düzgün parça. * Bir tablanı n aldı ğ ımiktarda olan. * Baş kası nı n adı na gezerek satı cı lı k yapan kimse. * Büyük konaklarda mutfaktan yemek tablaları nı götürüp getiren görevli. * Tablasıolan. * Tepesi genişve daire biçiminde olan. * Lokanta ve otellerde belirli bir para karş ı lı ğı nda verilen birkaç kap yemek, seçmesiz yemek. * Birçok kiş inin erzak sağlayı p kendilerine yemek piş irtmek için kurduklarıortaklı k.

tablet

* Düz ve yassı biçime konmuşyenecek veya yutulacak madde. * Eski medeniyetlerden kalma, piş mişveya güneş te kurutulmuşkilden yapı lmı ş , üzerinde çivi yazı sı ile metin yazı lıbelge. tabliye tablo

* Köprülerde ilk yerleş tirilen ve köprüyü oluş turan bölüm. * Bez, tahta, kâğı t gibi maddeler üzerine yapı lmı şyağlıboya, sulu boya, pastel veya kara kalem resim.

* Birbiriyle olan ilgilerine göre düzenlenerek yazı lmı şş eylerin hepsi. * Yaş anan, var olan olay ve olguları n hepsinin genel görünüş ü, manzara. * Bir perdenin dekor değ iş ikliğiyle belirlenen alt bölümü. tabu

* Kutsal sayı lan bazı insanlara, hayvanlara, nesnelere dokunul ması nı , kullanı lması nıyasaklayan, aksi yapı ldı ğ ı nda zararıdokunacağ ıdüş ünülen dinî inanç. * Yasaklanarak korunan (nesne, kelime, davranı ş ). * Tekinsiz. tabulaş ma * Tabulaş mak iş i veya durumu. tabulaş mak * Tabu kabul edilmek, tabu gibi görünmek, tabu değ eri kazanmak, tabu durumuna getirilmek. tabur

taburcu

* Dört bölükten kurulan, bir binbaş ı nı n komutası nda bulunan asker birliği. * Düzgün sı ralar durumunda art arda dizilmişinsan topluluğu. * Hastahaneden çı kmasıkararlaş tı rı lmı ş(hasta).

taburcu edilmek * hasta iyileş erek hastahaneden çı kmak. taburcu etmek * (doktor) hastayıhastahanedeki bakı mla iliş iğ i kalmadı ğıiçin hastahaneden çı karmak. taburcu olmak * hastahanedeki bakı mla iliş iğ i kalmadı ğıiçin hastahaneden çı kmak. tabure tabut

tabutluk

* Sı rt ve kol dayayacak yeri olmayan iskemle. * Ölünün mezarlı ğa götürülürken içine konulduğu sandı k. *İ çine yumurta konan uzun sandı k. * Cami avlusunda tabutları n konulduğ u yer. * Ancak bir kiş inin hareket etmeden ayakta durabileceğ i özel iş kence bölmesi.

tabütüvan * Güç, kuvvet, takat. tabya * Ayrıolarak yapı lmı şve silâhlarla güçlendirilmişistihkâm. Tacik Tacikçe tacil

* Tacikistan Cumhuriyeti'nde yaş ayan halk ve bu halkı n soyundan olan kimse. * Tacik dili. * Hı zlandı rma, çabuklaş tı rma, tezleş tirme.

tacil etmek * hı zlandı rmak, tezleş tirmek, çabuklaş tı rmak. tacir

* Ticaretle uğraş an kimse, tüccar. taciz * Tedirgin etme, canı nısı kma. taciz ateş i * Hasmıtedirgin etmek için silâhla açı lan ateş . taciz etmek * sı kı ntıvermek, rahatsı z etmek. tacizlik

* Tedirginlik verme.

tacizlik etmek * tedirgin etmek, can sı kmak. tacizlik getirmek * tedirgin olmak. * usanç getirmek. tacizlik vermek * tedirgin etmek. * usandı rmak. taç

taç

* Soyluluk, iktidar, güç veya hükümdarlı k sembolü olarak baş a giyilen, değerli taş larla süslü baş lı k. * Gelinlerin baş ları na takı lan süs. * Bazıtarikatlarda ş eyhlerin giydikleri baş lı k. * Genellikle göz düzeyinden yüksek mobilyaları n üstlerindeki kabartmalı oymalı süslü bölüm. * Çiçeğin dı ş tan ikinci halkası nda bulunan yaprakları n hepsi. * Futbol veya hentbolda, topun, alanı n yan çizgileri dı ş ı na çı kması , yan.

taç atı ş ı * Futbol veya hentbolda taca çı kan topun, karş ıtakı m oyuncusu tarafı ndan elle başüzerinden geçirilip arkadan öne doğru oyun alanı na atı lması . taç beyit

* Kasidelerde ş airin adı nı n geçtiği beyit.

taç giyme töreni * (hükümdar olacak kimse için) Baş ı na tacı nıgiydirerek hükümdarlı ğ ı n resmen ilânıamacı yla düzenlenen tören. taç giymek * tahta çı kmak. * kral veya kraliçe seçilmek. taç yaprağ ı * Tacıoluş turan yaprakçı klardan her biri. taç yapraklı * Taç yaprakları herhangi bir durumda olan. taçlanma

* Taçlanmak iş i.

taçlanmak * Taç giymek.

taçlı

taçsı z

* Tacıolan. * Tacıolan. * Tacıolmayan. * Tacıolmayan.

taçsı z kral * Herhangi bir konuda büyük ün yapmı şolan kimse. taçsı zlar

* Çiçeklerinde taç bulunmayan bitki familyalarıve bitkiler.

tadat * Sayma, sayı . * Sayı m. * Sayarak yoklama yapma. tadat etmek * saymak. tadata çı kmak * yoklamaya katı lmak üzere toplanmak. tadıdamağ ı nda kalmak * yenen bir ş eyin tadı nıunutamamak. * hoş a giden, zevk alı nan bir ş eyi unutamamak. tadıgitmek (veya kaçmak) * tatsı z bir duruma gelmek. * bir ş ey hoş a gidecek yönlerini yitirmek. tadıtuzu kalmamak (veya tadıtuzu bozulmak) * eski zevki kalmamak, yavanlaş mak. tadıtuzu yok * zevksiz, yavan. tadı m

tadı mlı k

* Tadı na bakmak için bir ş eyden ağ za alı nan miktar. * Tat alma yetisi. * Bir ş eyin tadı na bakmaya yeter (miktar). * Çok az.

tadı na bakmak * ağ zı na alı p tadı nıdenemek, test etmek. tadı na doyum olmamak * bir ş eyin tadıçok beğ enilmek. tadı na varmak * bir ş eydeki ince güzelliği kavramak, duymak. tadı nda bı rakmak * aş ı rı lı ğ a kaçmamak. tadı ndan yenmemek * çok tatlı , çok hoş a gider olmak.

tadı nı almak * bir ş eyin güzelliğini bilir olmak, zevkine varmak. tadı nı bulmak * tadıyerine gelmek. tadı nı çı karmak * bir ş eyin güzelliğinden veya sağladı ğıimkânlardan yeterince yararlanmak. tadı nı kaçı rmak * aş ı rı lı ğ a kaçmak, hoş a gitmeyen bir durum yaratmak. tadil

* Tadilât.

tadil teklifi * Değiş tirge. tadilât * Değiş iklik. tadilât etmek (veya yapmak) * değ iş tirmek. taflan

* Gülgillerden, 2-6 m yükseklikte, kı ş ı n yaprakları nı dökmeyen, çiçekleri salkı m durumunda ve beyaz olan, süs bitkisi olarak bahçelerde yetiş tirilen küçük bir ağ aç, kara yemişağ acı(Prunus laurocerasus). tafra

* Kendisini olduğ undan büyük gösterip böbürlenme, yüksekten atma.

tafra satmak * böbürlenmek, büyüklenmek, büyüklük taslamak. tafracı * Böbürlenen, yüksekten atan. tafsil tafsilât

* Bir ş eyi ayrı ntı ları yla anlatma, açı klama. * Ayrı ntı lar.

tafsilât vermek * bir kimse, bir ş ey veya durumun özelliklerini, inceliklerini, ayrı ntı ları yla anlatmak, uzun uzadı ya anlatmak. tafsilâta girmek * ayrı ntı lar üzerinde durmak. tafsilâtlı * Ayrı ntı lı . tafta

tafzih tagaddi

* Bir tür sert, ipekli kumaş . * Bu kumaş tan yapı lmı ş . * Birinin kötü yanları nıortaya çı karma, rezil etme. * Beslenme.

tagallüp tagayyür

* Zorbalı k. * Değiş me, baş kalaş ma.

tagayyür etmek * değ iş mek. tağş iş

* (bir ş eyin içine baş ka bir madde) Karı ş tı rma, katı ş tı rma.

tağş işetmek * karı ş tı rmak. tağyir

* Değiş tirme, baş kalaş tı rma. * Bozma.

tağyir etmek * değ iş tirmek, baş kalaş tı rmak. * bozmak. tahaccür

* Taş laş ma, taşkesilme.

tahaccür etmek * taş laş mak. tahaffuz

* Barı nma, korunma.

tahaffuzhane * Sefer sı rası nda, yolcu ve gemi adamlarıarası nda bulaş ı cıhastalı k görülen gemilerin karantina sürelerini geçirmeleri, gerekli sağlı k önlemlerinin alı nmasıve hastaları n iyileş tirilmeleri için büyük limanlara yakı n kı yı lara kurulmuşsağ lı k kuruluş u. tahakkuk

* Gerçekleş me.

tahakkuk etmek * gerçekleş mek. tahakküm * Baskı , zorbalı k, hükmetme. tahakküm etmek * baskıyapmak, zorbalı k etmek, hükmetmek. tahammuz * Ekş ime. tahammül * (nesneler için) Güçlü, zorlayı cı dı şetkenlere karş ıkoyabilme, dayanma. * (insan için) Kötü, güç durumlara karş ıkoyabilme gücü, kaldı rma, katlanma. tahammül etmek * dayanmak, katlanmak, kaldı rmak. tahammülfersa * Dayanı lmaz.

tahammülsüz * Tahammülü olmayan. tahammülsüzlük * Tahammülsüz olma durumu. tahammür * Mayalanma, fermantasyon. tahammür etmek * mayalanmak. taharet

* Temizlik, temiz olma. *İ slâm dini inanı ş ları na uygun olarak yapı lan temizlik. * Abdest yaptı ktan sonra temizlenme.

taharet almak * temizlenmek. taharet bezi * Taharetten sonra kullanı lan küçük kurulama bezi. taharet borusu * Alafranga tuvaletlerde abdest sonrasıtemizlik için suyun akması nısağlayan kı vrı mlıboru. taharetlenme * Taharetlenme iş i. taharetlenmek * Abdest yaptı ktan sonra temizlenmek. taharri

* Arama, araş tı rma. * Sivil polis.

taharri etmek * araş tı rmak. taharri memuru * Sivil polis, taharri. taharrüş * Tı rmalanma, kurcalanma, azdı rı lma. taharrüşetmek * tı rmalanmak, kurcalanmak, azdı rı lmak. * irkilmek. tahassun tahassür tahassüs

* Korunmak için bir yere çekilme, sı ğı nma. * Kavuş mak istenen ş ey veya kimse için üzülme, özlem. * Duygulanma, duygulanı m.

tahaş ş üt * Yı ğı lma, birikme, yı ğ ı nak. tahattur

* Hatı rlama. tahattur etmek * hatı rlamak. tahavvül

* Bir durumdan baş ka bir duruma geçme, değ iş me, değ iş kenlik, dönüş me, dönüş üm.

tahavvül etmek * değ iş mek, dönüş mek. tahayyül

* Hayalde canlandı rma, sembolleş tirme.

tahayyül etmek * hayal etmek. tahdidat tahdit

* Sı nı rlamalar, kı sı ntı lar. * Sı nı rlama, çevreleme, çevresini daraltma.

tahdit etmek * sı nı rlamak. tahfif * Hafifletme, yükünü azaltma. tahfif etmek * hafifletmek, yükünü azaltmak. tahı l

* Buğday, arpa, mı sı r, yulaf, çavdar, pirinç gibi ürünlerin genel adı , hububat.

tahı l yemi * Henüz olgunlaş mamı ş ken kuru ot, silo yemi, kı yı lmı şyeş il yem olarak kullanı lmak üzere biçilen veya biçilmeden otlatı lan tahı llar. tahin

* Öğütülmüşsusamı n koyu sı vıdurumu.

tahin helvası * Tahinin ş ekerle veya pekmezle karı ş tı rı lması yla yapı lan bir tür helva. tahin rengi * Kirli, koyu sarırenk, tahinî. * Bu renkte olan. tahinî

* Tahin rengi olan.

tahinli ekmek * Mayalanmı şhamurun 1-2 cm kalı nlı ğ ı nda açı lı p üzerine ş ekerlendirilmiştahinin serilmesiyle elde edilen malzemenin fı rı nda piş irilmesiyle yapı lan bir tür ekmek. tahirbuselik * Klâsik Türk müziğ inde bir birleş ik makam. tahkik

* Soruş turma.

tahkik etmek * soruş turmak. tahkikat

* Soruş turmalar.

tahkikat komisyonu * Soruş turma kurulu. tahkim

* Kuvvetlendirme, sağ lamlaş tı rma.

tahkim etmek * sağlamlaş tı rmak, kuvvetlendirmek. tahkimat

* Bir yeri düş man saldı rı sı na karş ıkoyabilecek duruma getirmek için yapı lan türlü haberleş me, hendek, siper gibi savunma tesislerine verilen ad. tahkimli

* Tahkim edilmişolan.

tahkir * Aş ağ ı latma, onur kı rma, onuruna dokunma. tahkir etmek * aş ağı latmak, onur kı rmak. tahkire uğramak * hakaret görmek. tahkiye

* Bir olayıanlatmadaki düzen, anlatı şdüzeni. * Hikâye etme, anlatı .

tahkiye etmek * hikâye etmek. tahlif * Ant içirme, yemin ettirme. tahlil

* Çeş itli yönlerden veya maddelerden oluş an bir ş eyi çözümleme. * Çözümleme, analiz. * Çözümleme.

tahlil etmek * çözümlemek, analiz etmek. tahlilî tahlis tahlisiye

tahliye

* Çözümlemeli. * Kurtarma. * Kurtarma, can kurtarma. * Kazaya uğ rayan gemilerin yolcuları nı ve gemi adamları nıkurtarmak iş i. * Boş altma. * (tutuklu için) Serbest bı rakma.

tahliye etmek * boş altmak. * (tutuklu için) serbest bı rakmak. tahmil tahmin

* Yükleme. * Yaklaş ı k olarak değ erlendirme, oranlama. * Akla, sezgiye veya bazı verilere dayanarak gelecek bir ş eyi, olayıkestirme. * Önceden kestirilen, düş ünülen ş ey.

tahmin etmek * yaklaş ı k olarak değerlendirmek; oranlamak. * kestirmek. tahminen * Yaklaş ı k olarak, aş ağı yukarı . tahminî tahmis

* Oranlamaya, tahmine göre, kararlama, aş ağ ıyukarı . * Divan edebiyatı nda bir gazelin her beytinin baş ı na üç mı sra katı lmasıdurumu, beş leme.

tahmis * Kahve vb. ş eyleri kavurma. * Kavrulmuşve öğütülmüşkahve satan yer. tahmisçi * Kuru kahveci. tahnit

* Ölüyü, bozulmamasıiçin ilâçlama.

tahnit sanatı *İ çi doldurulmuşsüs hayvanımaketi yapma sanatı . tahra

* Bir tür eğ ri budama bı çağı .

tahribat * Yı kı p bozma, harap etme. tahrif

* Bozma, kalem oynatma, değ iş tirme.

tahrif etmek * bozmak, değiş tirmek. tahrifat

* Bir ş eyin aslı nıbozma, değ iş tirme.

tahrik * Yola çı kartma, hareket ettirme, kı mı ldatma. * Cinsel isteğ i, duygularıartı rma. * Bir kimseyi kötü bir işyapmasıiçin ileri sürme, kı ş kı rtma. tahrik etmek * kı ş kı rtmak. * harekete geçirmek.

* cinsel isteğ i, duygularıartı rmak. tahrikât * Kı ş kı rtmalar, kı ş kı rtı lar. tahrikçi

* Tahrik eden kimse.

tahrikçilik * Tahrikçinin iş i. tahril

* Çizgi.

tahrilli * Çizgili. * Renkli bölümü çizgi çizgi olan (göz). tahrip * Yı kma, kı rı p dökme, harap etme, bozma. tahrip etmek * yı kmak, kı rı p dökmek, bozmak. tahripkâr tahrir

* Yı kı cı , yı kan, zarar veren, tahrip eden. * Yazma, kitabet, kompozisyon.

tahrir heyeti * Yazıkurulu. tahrirat

* Resmî bir dairece yazı lan yazı lar ve mektuplar.

tahrirat kâtibi *İ lçede resmî yazıiş leriyle görevli kimse. tahriren

* Yazı yla, yazı lıolarak.

tahrirî * Yazı lı , yazıile. tahriş

* Tı rmalanma, tı rmalama. * Yakarak kaş ı ndı rma.

tahrişetmek * tı rmalamak, yakmak. tahsil

* (para için) Alma, toplama. * Öğrenim.

tahsil etmek * (para için) toplamak. * öğrenim yapmak. tahsil görmek * yüksek öğrenimde bulunmak.

tahsilât tahsildar

* Kamu alacakları nı n toplanmasıveya süresi içinde ödenmeyenlerin zorla alı nması . * Bir kimse veya bir kuruluşadı na para toplamakla görevli kimse, alı mcı . * Vergi toplayan kimse, vergici.

tahsildarlı k * Tahsildarı n görevi. tahsis

* Bir ş eyi bir kimseye veya bir yere ayı rma.

tahsis etmek * ayı rmak, özgülemek. tahsisat

* Bir kimseye, bir kuruluşveya topluluğ a ayrı lmı şpara, ödenek. * Bir iş i gerçekleş tirmek için ayrı lmı şpara.

tahsisatı mesture * Bkz. örtülü ödenek. tahsisli

* Bir ş eye özgü kı lı nmı ş , bir ş eye ayrı lmı ş .

tahsisli yol * Belediyece görevlendirilmiştoplu taş ı ma araçları için kentin ana caddelerinde ayrı lmı şyol ş eridi. tahş iye * Haş iye yazma, çı kma yapma. taht

tahta

tahta biti

* Hükümdarları n oturduğu büyük, süslü koltuk. * Hükümdarlı k makamı , hükümdarlı k. * Düz, enlice, uzun ve az kalı n biçilmişağ aç. * Bu parçalardan oluş muşyüzey. * Tahtadan yapı lmı ş . * Sebze bahçelerinde ayrı lan küçük yer. * Kara tahta. * Tahta kurusu.

tahta çı kmak * hükümdar olmak. tahta göğüs * Çok küçük, kuru ve zayı f göğ üs (kadı n). tahta göğüslü * Çok küçük, zayı f göğüslere sahip kadı n. tahta kurdu * Tahtadan yapı lma eş yayıkemirerek delik deş ik eden kı n kanatlı böcek (Anobium punctatum). tahta pamuk * Döş emecilikte kullanı lan bir dolgu ve örtü malzemesi.

tahta perde *İ ki yeri birbirinden ayı ran tahta duvar. tahtaboş * Damı n, en fazla çamaş ı r sermeye yarayan ve çinko ile döş eli bulunan düz bölümü, taraça. Tahtacı * Anadolu'da yaş ayan bazıAlevîlere verilen ad. tahtacı

* Orman iş letmelerinin izni doğ rultusunda ağ açlarıiş leyen, budayan, doğ rayan kiş i.

tahtacı lı k * Tahtacıolma durumu. tahtakuruları * Yarı m kanatlı lardan, pis kokulu, kan emici böcekler topluluğu. tahtakurusu * Yarı m kanatlı lardan, uzunluğu 3-5 mm, vücudu oval ve yassı , kanatlarıörelmiş , oturulan, yatı lan yerlerde üreyen,kan emerek beslenen,pis kokulu böcek (Cimex lectularius). tahtalaş ma * Tahtalaş mak iş i veya durumu. tahtalaş mak * Tahta durumuna gelmek. tahtalı

* Tahtasıolan. * Bkz. tahtalıgüvercin.

tahtalı güvercin * Yaban güvercini. tahtalı köy * Mezarlı k, sinlik. tahtalı köyü boylamak * ölmek. tahtasıeksik * aklıtam olmayan, ş aş kı n, alı k, budala. tahtaya kaldı rmak * öğrenciyi sözlü sı nav için sı nı ftaki tahtanı n önüne çağ ı rmak. tahtaya kalkmak (veya kaldı rmak) * (sı nav için) kara tahta önüne çı kmak. tahtelbahir * Denizaltı . tahterevalli *İ ki ucuna birer kiş i oturup, karş ı lı klı olarak havada yükselip inerek eğlenmeyi sağ layan, ortası ndan bir yere dayalıtahta kalas. * Kaçı k, deli. tahteş ş uur * Şuuraltı , bilinçaltı . tahtı revan

*İ nsan omzunda veya deve, fil, at vb.ne yüklenerek götürülen, üstü örtülü, tekerleksiz taş ı t. tahttan indirmek * hükümdarlı ğ ı na son vermek. tahvil

* Değiş tirme, çevirme, döndürme, dönüş türme. * Devletin veya özel bir kuruluş un ödünç para almak için çı kardı ğ ı , yı llı k faiz getiren yazı lısenet.

tahvil etmek * dönüş türmek. tahvilât taife

* Tahviller. * Bkz. tayfa.

tak * Tahta vb. bir ş eye vurulunca veya silâh patlayı nca çı kan tok ve sert ses. tak

* Millî bayramlarda veya önemli bir olayıanmak için düzenlenen ş enliklerde, geçit yapı lacak caddelere geçici olarak kurulan, yazı lar ve çiçeklerle süslenen kemer. tak tak tak tuk taka

* Vurma, çarpma sı rası nda çı kan (ses), bu sesi çı kararak. * Vurma, çarpma sı rası nda çı kan (ses), bu sesi çı kararak. * Doğu Karadeniz bölgesine özgü yelkenli bir tür kı yıteknesi.

takacı * Taka iş leten kimse. takacı lı k

* Takacı nı n iş i.

takaddüm * Önce gelme. * Önce davranma. takaddüm etmek * öncesine gelmek, öncesinde yer almak. takallüs

* Büzüş me, kası lma.

takallüs etmek * büzüş mek, kası lmak. takanak

takarrüp takarrür

* Alacak, borç. *İ liş ki. * Yakı nlaş ma, yaklaş ma, yanaş ma. * Bir yerde karar kı lma, yerleş me.

* Karar verilme. takas * Mal alı p karş ı lı ğı nda mal vererek ödeş me. * Kliring. takas (veya takas tukas) etmek * sayı ş mak, değ iş tirmek. takat

* Bir ş eyi yapabilme, baş arabilme gücü, güç, hâl, derman.

takat getirmek * dayanmak, katlanmak. takat kalmamak (veya kesilmek) * gücü azalmak, bitmek. takatıyetmemek * gücü yeterli olmamak. takatli takatsiz

* Güçlü, dayanı klı . * Takati kalmamı ş , yorgun, argı n, dermansı z, kudretsiz, mecalsiz.

takatsizlik * Takatsiz olma durumu. takatsizlik duymak * güçsüz ve kuvvetsiz kaldı ğ ı nı anlamak. takatuka

* Gürültü patı rtı . * Bası m evlerinde dizilmişharfleri iyice yerleş tirmek için üzerlerine vurmaya yarar takoz. * Uzun tütün çubukları n kullanı ldı ğı çağ larda odanı n ortası na yerleş tirilen kül çanağ ı .

takayyüt * Bağ lıolma, bağlanma. * Üstüne düş me, özen gösterme. takaza * Azarlama, baş a kakma, serzeniş . takaza etmek * azarlamak, serzeniş te bulunmak, baş a kakmak. takbih

* Kı nama, ayı plama.

takbih etmek * kı namak, ayı plamak. takdim * Bir ş eyi karş ı lı ksı z olarak birine verme, sunma. * Tanı tma, tanı ş tı rma. * Öne alma, önceye alma. takdim edilmek (veya olunmak) * sunulmak. * tanı tı lmak, tanı ş tı rı lmak.

takdim etmek * sunmak. * tanı tmak, tanı ş tı rmak. * önceye almak, öne almak, öncelemek. takdim tehir * (bir sözün iki ögesi arası nda) Yer değ iş imi. takdimci

* Tanı tmacı . * Sunucu.

takdimcilik * Tanı tmacı lı k. * Sunuculuk. takdir

* Beğ enme, beğenip belirtme, değ er verme. * (bir ş eyin değ erini, önemini, gerekliliğini) Anlama. * Değer biçme, reyting. * Tanrı 'nı n uygun görmesi, Tanrı 'nı n isteği, kader. * (bu, ş u, o gibi gösterme sı fatları yla birlikte kalma durumunda kullanı ldı ğı nda) "O durumda, böyle olunca" anlamları nda durum veya ş art anlatı r. takdir etmek (veya eylemek) * beğ enmek. * önemini, gerekliliğ ini, değ erini anlamak. * değ er biçmek, değerlendirmek. takdir hakkı * Kanunun belirlediğ i durumlarda (gereğ ine, haklısebeplere göre) yargı ca tanı nan değerlendirme serbestliğ i. takdir olunmak * beğ enilmek. * değ eri, önemi, gereğ i anlaş ı lmak. * değ eri biçilmek. takdir yetkisi * Bkz. takdir hakkı . takdiriilâhî * Yazgı , kader, alı n yazı sı . takdirini kazanmak * bir kimse veya bir topluluk tarafı ndan beğ enilmek. takdirkâr

* Takdir eden, beğ enen, hayran.

takdirname * Yapı lan bir iş in beğ enildiğini belirtmek amacı yla verilen yazı lıbelge. takdis

* Kutsal sayma, kutsama.

takdis etmek * mübarek, kutlu, aziz kı lmak, kutsamak. takeometre * Düzenlenmişarazinin yüz ölçümünü bulup plânı nıyapmaya yarayan alet.

takı

takı lgan

* Çoğ unlukla evlenen veya niş anlanan birine armağan olarak verilen küpe, bilezik, yüzük gibi ş eylerin tümü. * Kadı nları n ziynet eş yası . *İ smin baş ka bir kelime ile ilgi kurmak üzere aldı ğ ıek. Türkçede -i, -e, -de, -den, -in ekleri birer takı dı r. *İ nsanı ,ş aka yollu üzecek veya uğraş tı racak davranı ş larda bulunmayı huy edinmişolan, muzip.

takı lganlı k * Takı lgan olma durumu, muziplik. takı lı

* Takı lmı ş , tutturulmuş , ası lmı ş .

takı lı p kalmak * oyalanmak. * bakı ş ları nıayı ramamak. takı lı ş * Takı lma iş i veya biçimi. takı lma takı lmak

* Takı lmak iş i. * Takmak iş i yapı lmak. * Denge bozulacak bir biçimde bir yere iliş ip aksaklı k ortaya çı kmak. * Bir yere iliş ip veya dokunup kalmak. * Kı zdı rmak, üzmek, ş aş ı rtmak amacı yla ş aka yollu konuş mak. * Olumsuz veya aksayan, eksik bir yanı nıgörerek üstünde durmak.

takı m

* Bir iş te veya bir yerde kullanı lan eş ya ve aletlerin tamamı , ekipman. * Meslek, davranı ş , durum vb. yönlerden birbirine uyan kimselerin oluş turduğu topluluk. * Görev bakı mı ndan birbirini tamamlayan kimselerin topluluğ u, ekip, trup. * Birbirini tamamlayan ş eylerin tümü. * Sigara ağı zlı ğ ı . * Bölüğ ü oluş turan birliklerden her biri. * Bir filmin çevriminde görüntüleri alma, aydı nlatma, ses alma gibi belli baş lıçalı ş maları yapmak için gerekli en küçük teknikçiler topluluğ u. * Canlı ları n bölümlendirilmesinde familya ile sı nı f arası nda yer alan, yakı n benzerlikler gösteren organizmaları n oluş turduğu birlik. * Bir oyunda sahaya çı kan belli kuruluş lara bağ lı oyuncular topluluğundan her biri. * Birlikte oynayan, kazanmak için birlikte çalı ş an sporcu topluluğ u. * (aş ağı layı cıve küçümseyici anlamda) Topluluk. * Benzer, gibi. takı m erki * Oligarş i. takı m oyunu * Oyuncularıbelli sayı da olan takı mlarla yapı lan spor türü. * Bir iş i paylaş arak ve ortaklaş a yapmak. takı m takı m * Küçük topluluklar durumunda. takı m taklavat * Hepsi, hep birlikte. takı m tutmak * spor takı mları ndan birini desteklemek.

takı mada

* Birbirine yakı n büyüklü küçüklü birkaç adanı n tümü.

takı myı ldı z * Birbirine göre durumlarıher zaman aynıkalan komş u yı ldı zlar topluluğ u. takı nak

* Bilince takı larak korku ve bunalı m yaratan, kiş inin çabaları na karş ı n kurtulamadı ğ ıdüş ünce.

takı naklı * Takı naklarıolan (kimse). takı naklıdavranı ş * Bilince takı lan ve bütün kurtulma uğraş ı ları na karş ı direnen bir düş üncenin yarattı ğ ıdavranı ş . takı naksı z * Takı nağ ıolmayan (kimse). takı nma

* Takı nmak iş i.

takı nmak * Kendine takmak. * Bir nitelik veya durum almak. takı ntı * Bir durum veya sorunla iliş kisi olan baş ka durum veya sorun. * Bütünlemeye kalı nan ders. * Küçük, önemsiz borç. * Bir kimseyle kurulan iliş ki. * Kadı n takı ları . takı ntı lı * Takı ntı sı olan. takı ntı sı z * Takı ntı sı olmayan. takı p takı ş tı rmak * özenerek süslenmek. takı r takı r * Takı rtısesi çı kararak. * Sert ve kuru biçimde. * Sert ve kuru. takı r tukur * Kaba bir takı rtısesi çı kararak. takı rdama * Takı rdamak iş i. takı rdamak * Takı rtısesi çı karmak. takı rdatma * Takı rdatmak iş i. takı rdatmak * Takı rdaması na yol açmak, takı rdaması na sebep olmak.

takı rtı takı ş ma

* Bir ş eyin çı kardı ğıkuru ve sert ses. * Takı ş mak iş i.

takı ş mak * Birbirine takı lmak. * Anlaş mazlı ğ a düş mek, kavgaya tutuş mak, ağ ı z kavgasıyapmak. takı ş tı rma * Takı ş tı rmak iş i. takı ş tı rmak * Küpe, bilezik, yüzük gibi süs eş yası nıçokça takmak. takı yye

* Sakı nma, çekinme. * Mezhep belirtmemek, gizlemek. * Olduğundan farklıgörünme.

takı yye yapmak * sakı nmak, çekinmek. * olduğ undan farklıgörünmek. takibat takiben

takigraf takim

* Kovuş turma. * Ardı ndan. *İ zleyerek, hemen sonra. * Hı zölçer. * Verimsiz duruma getirme, sonuçsuz bı rakma, kı sı rlaş tı rma. * Mikrobundan arı tma.

takimetre * Hareket durumundaki bir cismin hı zı nıölçmeye yarayan alet. takip * Yetiş mek, yakalamak veya bulmak amacı yla birinin arkası ndan gitme, izleme. * Ardı nca gitme veya gelme. * Kovuş turma, kovuş turulma. *İ zinden gitme, uyma, izleme. * Geri çekilmekte olan düş manıyenmek, yok etmek için yapı lan hareket. takip etmek * yetiş mek, yakalamak veya bulmak amacı yla birinin arkası ndan gitmek, izlemek. * belli bir yöne gitmek. * uymak, bir ş eyi izlemek. * dikkatle dinlemek, anlamak. * kovuş turmak. * hemen arkası ndan gelmek. takipçi takipçilik

* Takip eden, izleyen kimse, izleyici. * Takipçinin iş i.

takipsiz

* Üzerinde durulmayan, takip edilmeyen. * Takip edilmeksizin, takip edilmeyerek.

takipsizlik * Takipsiz olma durumu. takipsizlik kararı * Herhangi bir suçtan ötürü sanı k durumunda olan bir kimse için kovuş turmadan vazgeçme kararı . takkadak

* Birden, anı nda, hemen.

takke *İ nce kumaş tan ve çoğunlukla yarı m küre biçiminde baş lı k. * Yarı m küre biçimindeki kubbenin üst bölümü. takke düş tü, kel göründü * bir ayı bıörten ş ey ortadan kalktı ğ ızaman gerçeğ in ortaya çı ktı ğ ı nı anlatı r. takkeli takkesiz takla hareketi.

* Takkesi olan. * Takkesi olmayan. * Baş ıve elleri yere koyduktan sonra ayaklarıkaldı rı p vücudu üstten aş ı rtarak öne veya arkaya yapı lan dönme * (otomobil, kamyon vb. için) Devrilip yuvarlanma. * (uçak vb. için) Uzunlaması na veya yanlaması na dönme hareketi.

takla atmak (veya kı lmak) * takla hareketini yapmak. * çok sevinmek. * bir kimseye yaranmak için onun hoş una giden davranı ş larda bulunmak, dalkavukluk etmek. takla attı rmak * bir ş eyi dilediğ i gibi beceriyle kullanabilmek. * birine istediğ i her ş eyi yaptı rmak. takla böceği * Kı n kanatlı lardan, sı rtüstü çevrildiğ inde göğ sündeki özel bir organı n yardı mı yla takla atarak düzgün durma yeteneğ inde olan ve tel kurdu denilen kurtçuklarıdolayı sı yla önem taş ı yan böcek (Agriotes lineatus). takla böcekleri * Takla böceğ i türlerini içine alan kı n kanatlı lar familyası . taklacı taklak taklavat

* Takla atan kimse. * Bkz. takla. * Bkz. takı m taklavat.

taklidî * Taklit yoluyla yapı lan. taklidî kelime

* Bkz. yansı ma. taklidini yapmak * bir ş eyin veya kimsenin konuş ması nı , davranı ş ı nıdaha çok komik bir biçimde tekrarlamak. * öykünmek. taklip etmek * bir ş eyin biçim ve kalı bı nı değ iş tirmek, evirmek. taklip,-bi

taklit

* Döndürme, çevirme. * Bir ş eyin biçim ve kalı bı nıdeğ iş tirme. * Belli bir örneğe benzemeye veya benzetmeye çalı ş ma. * Birinin davranı ş ları nı , konuş ması nıtekrarlayarak eğ lenme. * Benzetilerek yapı lmı ş(ş ey).

taklit etmek * bir ş eyin kalpı nı , sahtesini, yalancı sı nıyapmak, benzetmek. * bir kimseye veya bir ş eye benzemeye çalı ş mak. taklit mobilya * Antika mobilyanı n özelliklerini aynen uygulayarak sonradan yapı lan mobilya. taklitçi

* Bir ş eyin benzerini yapan kimse. * Birinin veya bir ş eyin davranı ş ları nı , konuş maları nı tekrarlayarak e ğ lendiren kimse, mukallit.

taklitçilik,-ği * Taklitçi olma durumu. takma

takma ad

* Takmak iş i. * Gerçeğinin yerine konulan, eğ reti. * Kendi adı ndan baş ka eğreti alı nan ad, mahlâs.

takma ayak * Kesilen bir ayağ ı n yerine takı lmak üzere plâstik ve benzeri bir maddeden özel olarak yapı lmı şayak. takma bacak * Takma ayak. takma diş * Gerçek dişyerini tutabilecek biçimde yapı lmı şeğ reti diş . takma isim * Bkz. takma ad. takma kirpik * Kirpik yerine takı lan ve kirpik yerini tutan eğreti kirpik. takma kol * Kesilen bir kolun yerine takı lan yapma kol. takma saç * Değiş ik renk ve boyda yapı lan farklı görüntüye sahip olmak için baş a takı lan saç modeli, peruk. takmak

* Bir ş eyi baş ka bir yere uygun bir biçimde tutturmak, iliş tirmek, geçirmek.

* (takıiçin) Vermek, armağ an etmek. * (ad, lâkap) Koymak. * Kuş anmak. * (olumsuz biçimde) Önemsememek, önemli saymamak, değ er vermemek. * Borç bı rakmak. * Biriyle olumsuz olarak uğ raş mak. * (arka, art ve peşgibi kelimeleri tümleç alarak) Kendisiyle birlikte götürmek, yanı na almak veya arkası ndan izletmek.

* Sı navı nıbaş aramamak.

takmamazlı k * Dikkate veya ciddiye almama, umursamama. takmazlı k * Takmamazlı k. takoz

* Bir eş yanı n altı na kı pı rdamadan dik durmasıiçin yerleş tirilen ağaç kama, kı skı . * Çivi çakmak için duvarı n içine yerleş tirilen ağ aç parçası . * Kı zaktaki geminin, üstünde oturduğ u ağ açlardan her biri. * Lâkerda yapı lmak için kesilmiştorik balı ğ ıparçası .

takoz koymak * aracı n hareketini önlemek için tekerleklerden birinin önüne veya arkası na takoz yerleş tirmek, takoz atmak. * olacak iş i engellemek. takozlama * Takozlamak iş i. takozlamak * Takoz koymak. takriben takribî

* Aş ağ ıyukarı , yaklaş ı k olarak. * Yaklaş ı k.

takrip * Yaklaş tı rma. takrir

* Yerleş tirme, yerleş tirilme. * Anlatma, anlatı ş , ders verme. * Önerge. * Tapu dairesinde taş ı nmaz malı nıbaş kası na sattı ğı nıveya ipotek ettiğ ini söyleme.

takrir etmek * ders anlatmak. takrir vermek * satı ş larda sattı ğı nısöylemek. * önerge vermek. takriz * Övme, övüş , bir eserin baş ı na konulan yetkili bir kimsenin yazdı ğı , övücü tanı tma yazı sı , beğence. taksa

* Pulu yapı ş tı rı lmadan veya eksik yapı ş tı rı larak gönderilen mektup için, alı cı nı n cezalıolarak ödediğ i posta

ücreti. taksa pulu

* Taksalımektuplara yapı ş tı rı lan pul. taksalı * Pulu yapı ş tı rı lmadı ğı veya eksik yapı ş tı rı ldı ğ ıiçin parası , cezası yla birlikte kendisine gönderilen kimseden alı nan (mektup). taksi * Belli bir ücret karş ı lı ğ ıyolcu taş ı yan, taksimetresi olan otomobil. taksi taksici taksicilik

* Göçüm. * Geçimini taksi iş leterek sürdüren kimse. * Taksicinin iş i.

taksim * Parçalara bölme, bölüş türme. * Bölme ve bölü. * Klâsik Türk müziğ inde faslı n baş ı nda ve ortası nda çalgı cı nı n irticalen yaptı ğıgezinti. taksim etmek * bölmek, bölüş türmek, pay etmek. * kı sa bir süre çalgıçalmak. taksimat

* Bölüntüler.

taksimetre * Taksilerde kullanı lan, ödenecek ücreti gösteren sayaç. taksir

* Kı saltma, kı sma. * Kusurda bulunma. * Dikkatsizlik, tedbirsizlik, meslekte acemilik veya düzene, buyruklara ve talimata uymamazlı ktan doğan kusurlu olma durumu. taksirat

taksirli

* Kusurlar, suçlar. * Alı n yazı sı . * Kusurlu.

taksirli suç *İ steyerek veya plânlıolarak iş lenen bir fiilden fail tarafı ndan iş lenmemişolması na rağ men kanunun cezalandı rdı ğısonuçları n ortaya çı kmasıdurumundaki suç. taksit * Bir borcun belli zamanlarda ödenmesi gerekli olan parçaları ndan her biri. taksit ödemek (veya taksit vermek) * belli zamanda ödeme ş artları na bağlanmı şbir paranı n bir bölümünü vermek. taksit taksit * Taksite bağ lanarak, taksitle. * Az az, bölüm bölüm, kı sı m kı sı m. taksite bağ lamak * bir ş eyi belli aralı klarla, belli miktarlarda ödeme ş artlarıile almak veya satmak.

taksitlendirme * Taksitlere bağ lama. taksitlendirmek * Taksitlere bağ lamak. taksonomi * Canlı ları n sı nı flandı rı lması , bu sı nı flandı rmada kullanı lan kurallar bütünü. takt * Yerinde konuş ma veya davranma. takt sahibi * Davranı şve sözlerinde uygunluk arayan. taktı rma

* Taktı rmak iş i.

taktı rmak * Takmak iş ini yaptı rmak. takti etmek * parçalara ayı rmak. takti,-i

* Kesme, parçalama. * Aruz ölçüsünde bir dizeyi ölçünün parçaları na göre ayı rma.

taktik

* Türlü savaşaraçları nıbelli bir sonuca ulaş mak amacı yla etkili biçimde birleş tirerek ve kullanarak kara, deniz veya hava savaş ı nıyönetme sanatı , tabiye. *İ stenen sonuca ulaş mak amacı yla izlenen yol ve kullanı lan yöntemlerin tümü. taktik vermek * çeş itli sorunlarda sonuca ulaş mak için yol ve yöntem göstermek. taktikçi taktir

* Taktikle uğraş an kimse. * Damı tma, imbikten çekme.

taktir etmek * damı tmak. takunya * Nalı n. takunyacı * Nalı ncı . takunyacı lı k * Takunyacı nı n iş i veya mesleği. takunyalı * Takunyasıolan. * Siyaseti dinî kurallara göre yapmak isteyen kimse. takunyası z * Takunyasıolmayan.

takva takvim

takviye

* Günahtan sakı nma, züht. * Zamanıyı llara, aylara ve günlere ayı ran yöntem. * Bir yı lı n günlerini, ayları nı , sayı lıgünlerini gösteren çizelge veya defter. * Yapı lacak bir iş in türlü evrelerini zamana bağlıolarak gösteren program. * Sağlamlaş tı rma, kuvvetlendirme, berkitme, pekiş tirme. * Yardı mcı kuvvet, destek.

takviye etmek * sağlamlaş tı rmak, kuvvetlendirmek, desteklemek. takyit

* Bağ lıkı lma, kı sı tlama, kayı tlama.

takyit etmek * bağ lıkı lmak, bir davranı ş ıkı sı tlamak, birtakı mş artlara bağlamak, kayı tlamak. tal talâk talâkat

* Kök, sap ve yaprak ş eklinde farklı laş mamı şbir bitkinin yaş ama ve büyüme organı . * Evliliğ in sona ermesi, erkeğin karı sı nıboş aması . * Düzgün söz söyleme kolaylı ğı .

talâkı selâse * Mecelleye göre, kocanı n ayrıayrı üç kez veya bir arada üç kez karı sı nıboş adı ğ ı nıbildirmesiyle gerçekleş en boş anma. talan * Yağma, çapul. talan etmek * yağ malamak. talancı

* Talan eden kimse.

talancı lı k * Talancı nı n yaptı ğı iş . talanlama * Talanlamak iş i, yağ malama. talanlamak * Yağmalamak. talaş

* Testere ile biçilen veya rende, matkap, törpü gibi araçlarla iş lenen bir ş eyden dökülen kı rı ntı lar.

talaşböreği *İ çine piş irilmişkuş baş ı et ve sebze konularak hazı rlanan bir tür börek. talaşkebabı * Bkz. talaşböreği. talaş lama

* Talaş lamak iş i. talaş lamak * Talaşdökmek. talaş lanma * Talaş lanmak iş i. talaş lanmak * Talaşdökülmek. talaz

* Dalga, kası rga. *İ pekli kumaş ları n örselenmesiyle yüzündeki tellerde oluş an kabarı klı k.

talazlanma * Talazlanmak iş i. talazlanmak * Dalgalanmak. *İ pekli kumaşvb.nin büzülerek iplikleri çı kı p kabarmak. talazlı k * Dalga serpintilerini önlemek için kayı kları n küpeş tesine baş tan kı ça doğru yerleş tirilen tahta. talebe talebelik talep

* Öğrenci. * Öğrencilik. * Bir kimseden bir ş eyi yapması nıveya yapmaması nıisteme, dileme, istem. *İ stek.

talep etmek * istemek, istekte bulunmak. talepname *İ stek bildiren belge. tali

*İ kinci derecede olan, ikincil.

talih

* Rastlantı ları düzenlediğ ine ve insanlara iyi veya kötü durumlar hazı rladı ğ ı na inanı lan tabiatüstü güç, kut, ş ans, baht, felek. talih kuş u *İ yi talih. talihi yaver gitmek * talihi iyi olmak, iş i yolunda gitmek. talihin kucağ ı na atı lmak * kendi kaderine boyun eğ mek. talihine küsmek * kötü bir durum veya olayla karş ı laş ı ldı ğ ı nda yalnı zca talihi suçlamak. talihli

* Talihi iyi olan, bahtıaçı k olan, bahtlı ,ş anslı .

talihsiz talihsizlik talik

* Talihi ters olan, talihi kötü olan, ş anssı z, bahtsı z. * Talihsiz olma durumu, talihi olmama durumu, ş anssı zlı k, bahtsı zlı k. * Asma, yukarı kaldı rma. * (bir iş in yapı lması nıherhangi bir ş arta) Bağ lı tutma. * (belli bir zamana) Bı rakma, erteleme. * Arap alfabesinde geliş tirilen, yatı k olarak yazı lan yazı türlerinden biri. * Bu tür yazıile yazı lmı ş .

talik etmek * asmak. * (bir iş in yapı lması nı ) sonraya bı rakmak, ertelemek. talika * Dört tekerlekli, üstü kapalı , yaylıbir tür at arabası . talil

talim

* Sebep gösterme. * Tümden gelim. * Öğretim. * Yetiş tirme. * Alı ş tı rma. * Uygulamalıolarak yapı lan askerlik öğ renimi, eğ itimi.

talim etmek * öğretmek, bilgi kazandı rmak. talim etmek * az para karş ı lı ğ ı nda çalı ş mak. * hep aynı ş eyi yemek zorunda olmak. talimar ekleme.

* Başbodoslaması ndan omurgaya kadar uzanan, cı vadra donanı mı na desteklik etmek amacı yla konulan

talimat * Bir işyerinde, üst makamdan asta verilen, çalı ş ma sı rası nda uyulmasıgerekli noktalarıbildiren resmî yazı , yönerge, direktif. * Görevin gerektirdiği türlü hizmetlerin baş arı yla yürütülmesi için kumandanlı k, baş kanlı k veya daire baş kanları nca verilen, o hizmetle ilgili sorumluluk, düzen ve ilkeleri içine alan buyruklara verilen ad. talimat vermek * üst düzeyde bulunan biri, yaptı racağıiş le ilgili olarak görüş ünü belirtmek, yol göstermek. talimatname * Yönetmelik. talimgâh * Uygulamalıolarak subay adayıyetiş tirilen kuruluş . talimhane * Talim yapı lan yer, alan. talimli

* Talim görmüş , eğitilmiş .

* Alı ş ı k, eli yatkı n. talimname * Savaş ta uygulanan türlü manevraları , araç ve gereçlerin nası l kullanı lacağ ı nı , her sı nı fı n görev ve davranı ş ı nı belirten kuralları n toplandı ğ ıkitap. talip *İ steyen, istekli. * Genellikle evlenmek isteyen ve bu isteğini evleneceğ i kimseye bildiren erkek. talip çı kmak (veya talibi çı kmak) * (kı z için) evlenme teklifi almak. * bir ş eye istekli olmak, istemek. talip olmak * istemek. * evlenmek için isteğini belirtmek. talipli * Talip olan, talibi bulunan, talip. talk

* Genellikle açı k yeş il, toz durumundayken yağ lıbir görünümde, özgül ağı rlı ğı 2,7, sertliği 1 olan, hidratlı doğal magnezyum. talk pudrası * Niş asta, bizmut, karbonat vb. ile karı ş tı rı larak yapı lan, özellikle süt çocukları nı n piş ik gibi deri hastalı kları için kullanı lan pudra. talk ş ist

* Talktan oluş muşbillûr ş ist.

talk ş ovcu * Çene yarı ş tı rı cı . talkı m

* Ana sapı n bir çiçekle sonuçlandı ğ ı , büyümeyi yan sapları n sürdürdüğ ü bir tür çiçek durumu.

talkı n * Telkin. talkş ov tallahi

* Bkz. çene yarı ş tı rma, söz gösterisi. *İ nandı rmaya güç katmak için söylenen vallahi ve billâhi gibi bir ant sözü.

tallıbitkiler * Kök, gövde, yaprak gibi ana organlardan yoksun bulunan ve çoğ u asalak veya çürükçül yaş ayan ilkel bitkiler topluluğu. taltif

*İ yilik ederek gönül alma. * Niş an, madalya, aylı k artı rma gibi ş eylerle ödüllendirme.

taltif etmek * gönül okş amak. * niş an, madalya vb. vermek; ödüllendirmek. talveg

* Bir akarsu yatağı nı n en derin yerlerini birleş tiren çizgiye verilen ad.

talyum

* Atom numarası81, atom ağı rlı ğı 204,39 olan, fizik özellikleri bakı mı ndan kurş una çok yaklaş an, yoğunluğ u 11,85, erime derecesi 303° C olan, tuzlarıve birleş ikleri zehirli bir element. Kı saltması Tl. tam

tam açı

* Eksiksiz, kesintisiz. * Bütün, tüm. * Gerçek, ehliyetli, yetkin, kusursuz. * (zaman ve yer için) Anlamıkesinleş tirir. * Uygun olarak, tı pkı , aynı . * Sı rası nda, anı nda. * Amerikan doları . * Açı nı n bir kenarı nı , tepesi çevresinde döndürerek elde edilen açı .

tam adamı na çatmak * olumsuz bir davranı şve tutum içinde bulunan kimseyle karş ıkarş ı ya gelmek. tam adamı nı bulmak (veya tam adamı na düş mek) * en uygun kiş iyi seçmek. * (alay) en uygunsuz kiş iyi seçmek. tam algı * Bir tasarı n veya algıiçeriğinin bilinçli olarak kavranması . tam asalak * Toprağa ve özümlemeye bağ lıbütün besinlerini konakçı dan sağ layan bitki asalağı . tam bakı m * Sağlı k yönünden yapı lan genel yoklama, çekap. tam bakı m merkezi * Tam bakı mı n yapı ldı ğ ıyer. tam bakı m yaptı rmak * sağlı k yönünden genel bir yoklama yaptı rmak, çekap yaptı rmak. tam bilet *İ ndirimli olmayan bilet. tam bölen * Bir nicelikte bir tam sayı kadar bulunan baş ka bir nicelik. tam gaz

* Hı zla, hı zlı olarak.

tam gelmek * uygun gelmek, uymak. tam gün * Yasalara göre kabul edilmişolan işgünü, fultaym. tam kafiye * Kafiyeli kelimelerin son harfleri arası nda bir sesli bir sessiz harf benzeş mesinden oluş an kafiye. tam maaş la tekaüt (veya emekli) * (ş aka) iş i az, ödeneği çok olan bir iş e yerleş enler için söylenir. tam mesai * Tam gün çalı ş ma.

tam otomatik * Bütünüyle otomatik olan araç veya alet. tam pansiyon * Konaklama tesislerinde oda, kahvaltı , öğ le ve akş am yemekleri gibi hizmetlerin tamamı nı n verildiği sistem, üç öğ ün yemek veren otel, pansiyon. tam sayı * Bir bütünü oluş turan tekler için kararlaş mı şbulunan sayı . * Kesirsiz sayı . tam siper

* Hiçbir yeri görünmeyecek biçimde sipere yatmak.

tam tamı na * Bütünüyle, olduğ u gibi, tamamıtamamı na. tam tarife *İ ndirimsiz. tam üstüne basmak * istenilen ş eyi bulmak. tam yol

* Çok çabuk, yüksek hı zda, sür'atli.

tamah * Aç gözlülük, hı rs. tamah etmek * aç gözlü davranmak. * çok beğenip istemek. tamahkâr

* Aç gözlü, camgöz.

tamahkârlı k * Aç gözlülük. tamam

* Bütün, tüm. * Eksiksiz. * Yanlı şve yalan olmayan, doğ ru. * Tamamlanmı ş , bitmiş . * Evet, peki, olur!. * Taş ı tları n yola koyulabileceğ ini anlatı r. * Beğ enilmeyen bir işveya öneri karş ı sı nda söylenir.

tamam bulmak * bitmek, sona ermek. tamam gelmek * bir ş eye uygun düş mek. tamam mı ? * "oldu mu, anlaş tı k mı ?" anlamı nda soru. tamam olmak * sona ermek, tamamlanmak. tamamen

* Bütün olarak, büsbütün.

tamamıtamamı na * Bütünüyle, tastamam. tamamı yla * Tam olarak, büsbütün, külliyen. tamamiyet * Bütünlük. tamamlama * Tamamlamak iş i, itmam. tamamlamak * Eksiksiz, tamam duruma getirmek, bütünlemek. * Bitirmek. tamamlanı ş * Tamamlanmak iş i veya biçimi. tamamlanma * Tamamlanmak iş i. tamamlanmak * Eksiksiz duruma getirilmek, tamam olmak, bütünlenmek. * Bitirilmek. tamamlatma * Tamamlatmak iş i. tamamlatmak * Eksiğ ini yerine koydurmak, bütünletmek. tamamlayı cı * Tamam durumuna getiren, tamamlayan. tamamlayı ş * Tamamlamak iş i veya biçimi. tamanit

* Doğal kalsiyum ve demir fosfat.

tambur * Klâsik Türk müziğ inin baş lı ca çalgı ları ndan biri olan, yay veya mı zrapla çalı nan, uzun saplı , telli tahta çalgı . tambura

* Türk halk müziğ inde kullanı lan, cura, bulgari, çöğ ür, bağlama gibi telli ve çalgı çla çalı nan çalgı ları n genel

adı . tamburacı * Tambura çalan veya yapan kimse. tamburî tamer

* Tambur çalan kimse. * Eksikliğ i olmayan er, tam teçhizatlı asker.

tamıtamı na * Bkz. tam tamı na. tamik

* Derinleş tirme. tamim * Genelge, sirküler. * Genelleme. * Genelleş tirme. tamim etmek * genellemek. tamir * Onarma, onarı m. * Yapı lan bir yanlı ş ı , kusuru düzeltmeye çalı ş ma. tamir etmek * onarmak. * yapı lan bir yanlı ş ıdüzeltmeye çalı ş mak. tamir görmek * onarı lmak, düzeltilmek, yenilenmek. tamir takı mı * Onarı m iş lerinde kullanı lan araç ve gereçlerin hepsi veya bunlarıiçinde bulunduran çanta. * Motorlu araçlarda karbüratörün yenilenmesinde kullanı lan parçalar. tamirat tamirci

tamircilik

* Onarı m. * Bir ş eyi onaran kimse. * Onarı m yapı lan yer. * Tamircinin iş i.

tamire vermek * onarı lmak için bir ş eyi onaracak kimse veya yere vermek. tamirhane * Genellikle teknik araçları n onarı ldı ğıyer. tamlama

* Bir adı n anlam yönünden tam belirtilmesi için, bir baş ka addan, zamirden veya sı fattan yardı m görmesi, terkip: Evin kapı sı . Bizim evimiz. Karlı dağ lar gibi. tamlanan

* Tamlamada anlamıbelirtilen, açı klanan ad, belirtilen, mevsuf: Evin önü. Öğretmenin kâhyası . Elma ağ acı

gibi. tamlayan

* Tamlamalarda temel olan bir adı n anlamı nıaçı klayan ad, zamir veya sı fat, belirten: Evin kapı sı . Öğretmenin kitabı . Su yolu gibi. tamlayan durumu * Ad görevindeki kelimenin taş ı dı ğı kavramı n baş ka bir kavrama bağlanması durumu, -in hâli, genitif. Türkçede bu durum -in (-nin) takı sıile kurulur: Evin, arabanı n, okulun gibi. tamlı k tampon

* Eksik olmama durumu, olgunluk. * Bir deliğ i kapamaya yarayan, herhangi bir maddeden yapı lmı şbüyük tı kaç.

* Bir darbenin ş iddetini azaltmaya yarayan, içi yumuş ak maddeyle dolu ş ey. * Çarpı ş maları n etkisini azaltmak için vagonları n, otomobillerin ön ve arka yerlerinde bulunan yaylımetal donanı m. * Kanısilmek veya durdurmak için kullanı lan gaz bezi yumağ ıveya sterilize edilmişpamuklu özel parça. * Bir darbenin, çatı ş manı nş iddetini azaltan etken. tampon bölge *İ ki devlet arası nda, hudut boyunca, askerden arı ndı rı lmı ştoprak parçası . tampon devlet * Coğ rafî konumu bakı mı ndan, güçlü ve birbirine düş man iki devlet arası nda bulunan devlet. tamponlama * Tamponlamak iş i. tamponlamak * Tampon koymak, yerleş tirmek. tamtakı r *İ çinde bulunmasıgereken ş eylerden hiçbiri bulunmayan. tamtakı r kuru (veya kı rmı zı ) bakı r * boş , bomboş . tamtakı r olmak * içinde gerekli hiçbir ş ey kalmamak. tamtam

tamu tamzara

* Orkestrada yer alan bir tür Çin gongu. * (Afrika yerlileri arası nda) Davul. * Bu davulla yapı lan bazıolaylarıhaber vermeye veya açı klamaya yarayan ses. * Cehennem. * Doğu Anadolu'da, toplu olarak oynanan bir halk oyunu.

tan * Güneşdoğmadan önceki alaca karanlı k. -tan / -ten * Bkz. -dan / -den. tan ağ armak (veya atmak) * gün doğmaya baş lamak, ş afak sökmek. tan sökmek * tan ağ armak. tan tun * Öldürülmek veya baş ı belâya uğ ramak anlamı na gelen tan tuna gitmek deyiminde geçer. tan yeli tan yeri

* Sabaha doğru çı kan hafif rüzgâr. * Güneş in doğ mak üzere olduğu sı rada, ufukta hafifçe aydı nlanan yer.

tan yeri ağarmak * sabah olmaya baş lamak, ufku belli belirsiz bir aydı nlı k kaplamak.

tanassur tandem

* Bkz. Hristiyanlaş ma. *İ ki kiş ilik bisiklet.

tandı r * Yere çukur kazı larak yapı lan bir tür fı rı n. * Bazıyerlerde, kı ş ı n ayaklarıı sı tmak için, alçak bir masanı n altı na mangal konulup üstüne yorgan örtülerek yapı lan düzen. tandı r alevi * Tandı rda meş e odununun çı kardı ğ ıyakı cıve etkili alev. tandı r ateş i * Tandı rda meş e odunundan yakı lmasıile oluş an dayanı klıve etkili ateş . tandı r böreği * Tandı rda piş irilen börek. tandı r çöreği * Tandı rda piş irilen çörek. tandı r ekmeği * Tandı rda piş irilen ekmek. tandı r kebabı * Kuş baş ıet ve soğ anla yapı lan, tandı rda piş irilen et yemeği. tandı rname * Tandı r baş ı nda oturulurken söylenen veya okunan masal. * Bilgisiz kimselerin inandı ğ ısaçma fikirler ve bu fikirlerin yazı ldı ğ ısanı lan kitap. tane

* Herhangi bir sayı da olan (ş ey), adet. * Bazıbitkilerin tohumu. * Çekirdekli küçük meyve.

tane bağlamak * (meyve veya herhangi bir bitki için) tohumlarıtane durumuna gelmek. tane tane

* Teker teker.

tane tane söylemek (veya konuş mak) * acele etmeden, seslerin hakkı nıvererek, herkesin anlayabileceğ i gibi konuş mak. tanecik

tanecikli

* Küçük tane. * Sayı gösteren bir sözle birlikte bir ş eyin azlı ğıbelirtilmek için kullanı lı r. * Çok küçük boyutlu madde, cisim. * Küçücük tanelerden oluş muş . * Yüzeyi taneciklerle kaplı gibi görünen.

taneciksiz * Taneciği olmayan. tanecil

* Tahı lla beslenen.

taneleme

* Tanelemek iş i.

tanelemek * Tanelerini ayı rmak. tanelenme * Tanelenmek iş i. tanelenmek * Tanelere ayrı lmak; taneler oluş mak. taneli

tanen

* Tanelerden oluş muş . * Herhangi bir biçimde tanesi olan, ufak taneli. * Birçok bitkisel maddede bulunan, deri tabaklamada, hekimlikte kullanı lan, tadıburuk bir madde.

tangı r tangı r * Boşnesnelere vurulduğ unda çı kan kaba ve çı nlayı cısesleri anlatı r. tangı r tungur * Genellikle boşnesnelerin yuvarlanı rken çı kardı ğ ıkaba ve çı nlayı cı sesi anlatı r. tangı rdama * Tangı rdamak iş i. tangı rdamak * (madenî ş eyler için) Kuru ve gürültülü ses çı karmak. tangı rdatma * Tangı rdatmak iş i. tangı rdatmak * (madenî ş eyler için) Kuru ve gürültülü ses çı kartmak. tangı rtı

* Madenî ş eylerin çı kardı ğıkuru ve gürültülü ses.

tangı rtı lı * Tangı rtı sı olan, gürültülü. tango

tanı tanı dı k

* Özel ritmli ağ ı r bir dans. * Bu dansı n müziğ i. * Son modaya aş ı rıuyarak giyinmiş , züppece ş ı k (kadı n). * Bir hastalı ğı tanı ma iş i, teş his. * Tanı ş ı lı p konuş ulan kimse, bildik. * Daha önceden bilinen, görülen, aş ina.

tanı dı k çı kmak * önceden birbirlerini tanı mı şolmak, tanı şolmak. * bir ş eyi daha önceden öğ renmiş , duymuşolmak. tanı k

* Gördüğünü ve bildiğ ini anlatan, bilgi veren kimse, ş ahit. * Duruş mada bilgisine, görgüsüne baş vurulan kimse, ş ahit.

tanı k olmak * bir olayıgörmek ve duymak, ş ahit olmak. tanı k tepe * Yatay veya bir yana eğ imli katmanlardan oluş an bir yaylada, akarsu aş ı ndı rması ndan az çok kurtulabilen ve aş ı nmadan önceki yüzeyin bir parçasıolan tepecik. tanı klama * Tanı klamak iş i. tanı klamak * (bir iddiayı ) Tanı kla desteklemek, tanı k göstermek. tanı klı k * Tanı k olma durumu veya tanı ğı n yaptı ğı iş ,ş ahitlik. tanı klı k etmek * mahkemede, tanı k olunan bir durumu söylemek, ş ahitlik etmek. tanı lama

* Tanı lamak iş i, teş his.

tanı lamak * Teş his etmek. tanı lmak * Tanı nmak, bilinmek. tanı m tanı ma

* Bir varlı ğa, bir ş eye özgü niteliklerin belirtilmesi, bir kelimeyi belirleyen, açı klayan anlam, tarif. * Tanı mak iş i.

tanı mak

* Daha önce görülen, bilinen bir kimse veya ş eyle karş ı laş ı ldı ğ ı nda, bunun kim veya ne olduğ unu hatı rlatmak. * Daha önce görmüşolmak, iliş kisi bulunmak, bilmek. * Bir kimse veya ş eyle ilgili, doğru ve tam bilgisi bulunmak. * Bilip ayı rmak, seçmek, ayı rt etmek. * (hukukî yönden) Varlı ğı nıkabul etmek. * Boyun eğmek, yargı sı na uymak, saymak. * Sorumlu bilmek. * Bir ş eyin yapı lması , bitirilmesi için belli bir süre vermek. tanı mamazlı k * Tanı mazlı k. tanı mazlı k * Tanı mama durumu. tanı mazlı ktan gelmek * bir kimseyi tanı dı ğ ıhâlde tanı mı yormuşgibi davranmak. tanı mlama * Tanı mlamak iş i, tarif etme. tanı mlamak * Bir kavramıbütün ögeleri ile eksiksiz anlatmak, özel ve değ iş mez niteliklerini sayarak bir ş eyi tanı tmak, tarif etmek.

tanı mlanma * Tanı mlanmak iş i. tanı mlanmak * Tanı mı yapı lmak, tarif edilmek. tanı mlayı ş * Tanı mlamak iş i veya biçimi. tanı mlı k tanı nı ş tanı nma

* \343 harfitarif. * Tanı nmak iş i veya biçimi. * Tanı nmak iş i.

tanı nmak * Kim olduğ u bilinmek. * Herhangi bir özelliğ i ile bilinmek. * (hukukî yönden) Varlı ğı kabul edilmek. tanı nmı ş * Herhangi bir özelliğ i ile ün kazanmı şolan. * Ünlü. tanı sı zlı k * Tanı nan, bilinen varlı kları , görme, iş itme gibi duyu organlarıyoluyla ayı rt edememe durumu, agnozi. tanı ş * Tanı dı k (kimse veya yer), bildik. tanı şçı kmak * daha önceden tanı ş mı şolmak. tanı ş ı k

* Birbirini tanı yanlardan her biri.

tanı ş ı klı k * Birbiriyle tanı ş mı şbulunma, birbirini tanı mı şolma durumu. tanı ş ı ş * Tanı ş mak iş i veya biçimi. tanı ş ma tanı ş mak

* Tanı ş mak iş i. * Birbirini tanı r duruma gelmek.

tanı ş tı rma * Tanı ş tı rmak iş i, takdim, prezantasyon. tanı ş tı rmak * Birbirini tanı mayanları n tanı ş ması nısağ lamak, tanı tmak, takdim etmek. tanı t

tanı tı cı

* Tanı tlamaya yarayan belge veya herhangi bir ş ey, beyyine, hüccet. * Öne sürülen bir ş eyin doğruluğ unu göstermede izlenen düş ünce süreci.

* Tanı tma iş ini yapan, tanı tan. * Piyasaya yeni çı karı lmı şilâç, kitap gibi ş eyleri tanı tan kimse, propagandist. tanı tı lı ş

* Tanı tı lmak iş i veya biçimi.

tanı tı lma * Tanı tı lmak iş i. tanı tı lmak * Tanı tmak iş ine konu olmak, takdim edilmek. tanı tı m tanı tı ş

* Tanı tma. * Tanı tmak iş i veya biçimi.

tanı tlama * Tanı tlamak iş i, ispatlama. * Öne sürülen bir iddianı n doğ ruluğ unu mantı ksal yöntemle gösterme. tanı tlamak * Bir iddianı n gerçekliğ ini inkâr edilmeyecek bir kesinlikle göstermek, ispatlamak. * Muhakeme etme yoluyla veya tanı k göstererek bir ş eyin doğ ruluğ unu ortaya koymak. tanı tlanı ş * Tanı tlanmak iş i veya biçimi. tanı tlanma * Tanı tlanmak iş i. tanı tlanmak * Tanı tlamak iş i yapı lmak veya tanı tlamak iş ine konu olmak, ispatlanmak. tanı tlayı ş * Tanı tlamak iş i veya biçimi. tanı tlı * Tanı tlanmı ş , tanı ta dayanan. tanı tma

* Tanı tmak iş i, takdim.

tanı tma filmi * Bir sinemada bir sonraki programı , filmi tanı tmak için o programdaki filmden önce gösterilen örnek parçalar, fragman. tanı tma kartı * Kimlik belgesi. tanı tma yazı sı * Kitap, dergi, film vb. eserlerin özelliklerini genel çizgileriyle anlatan yazı . * Bir filmde emeğ i geçen yapı mcı , yönetmen, oyuncu vb. nin adları nı , filmin yapı mı yla ilgili bilgileri içine alan, filmin baş ı nda (bazen de sonunda) bulunan liste. tanı tmacı * Tanı tma iş iyle görevli kimse, takdimci. tanı tmacı lı k * Tanı tmacı nı n iş i, takdimcilik.

tanı tmak

* Bir kimsenin veya bir ş eyin tanı nması nısağ lamak. * Bir kiş inin kim olduğunu baş kası na bildirmek, tanı ş tı rmak, takdim etmek, prezante etmek.

tanı tmalı k * Bir ş eyden nası l yararlanı lacağ ı yla ilgili bilgileri vermek için yazı lmı ştanı tma yazı sı , tarife, prospektüs. tanı tsı z

* Tanı tlanmamı ş , tanı ta dayanmayan.

tanı yı ş * Tanı mak iş i veya biçimi. tanin taninli tanjant

tank

tankçı

* Tı nlama. * Ahenkli, ritmik. * Baş ka bir çizgiye, eğ riye veya yüzeye dokunan, fakat onu kesmeyen çizgi, eğ ri veya yüzey. * Bir ş eye yalnı z bir noktada değ en. * Zı rhlıve silâhlı , tekerlekleri paletli, motorlu savaştaş ı tı . * Metal sarnı ç. * Tank kullanan veya tankla birlikte savaş an (asker).

tanker kamyon.

* Petrol, benzin gibi akaryakı t ürünleriyle, sanayi ile ilgili yağ ,ş arap vb. sı vımaddeleri taş ı yan gemi veya

tankerci * Tanker iş iyle uğ raş an kimse. tankercilik * Tankercinin iş i veya mesleğ i. tanksavar * Tanklarıhedef olarak seçen ve onlarıetkisiz hâle getirmek için kullanı lan silâh. tanlama

* Tanlamak iş i.

tanlamak * Şaş mak, ş aş ı rmak. tannan Tanrı tanrı

* Tı nlayan, çı nlayan. * Allah. * Çok tanrı cı lı kta var olduğ una inanı lan insanüstü varlı klardan her biri, ilâh.

Tanrıaş kı na * Allah aş kı na. tanrı bilimci

*İ lâhiyatla uğ raş an kimse, ilâhiyatçı , teolog. tanrı bilimi *İ lâhiyat, teoloji. Tanrıkayrası * Tanrı nı n dünya iş lerinde beliren iyilik ve bilgeliğ i. Tanrıkorusun * Allah korusun. Tanrımisafiri * Çağ rı lmadan gece yatı sı na gelen konuk. Tanrıvergisi * Sonradan elde edilmeyip yaradı lı ş tan var olan nitelik, yetenek veya özellik, Allah vergisi. Tanrıyarattıdememek * kı yası ya dövmek, vurmak. tanrı cı lı k * Evreni yaratan ve yöneten, vahiy yoluyla insanlara buyruklar veren bir tanrı nı n varlı ğ ı na inanma, teizm. tanrı ça

* Çok tanrı cı lı kta kadı n tanrı , ilâhe.

tanrı laş ma * Tanrı laş mak iş i. tanrı laş mak * Tanrıdurumuna gelmek. tanrı laş tı rma * Tanrı laş tı rmak iş i. tanrı laş tı rmak * (birini veya bir ş eyi) Tanrıdiye tanı mak, Tanrıyerine koymak. * Aş ı rıderecede övmek. tanrı lı k

* Tanrı ya özgü olan varlı k, nitelik, ulûhiyet.

Tanrı 'nı n günü * Allah'ı n günü, her gün. tanrı sal

* Tanrıile ilgili olan, tanrı ya özgü olan, lâhutî.

tanrı sallı k * Tanrı sal olma durumu, ulûhiyet. tanrı sı z

* Tanrı sıolmayan, tanrıtanı mayan, mülhit.

tanrı sı zlı k * Tanrı sı z olma durumu. tanrı tanı maz * Tanrı nı n varlı ğ ı nıinkâr eden, ateist. tanrı tanı mazlı k * Tanrı nı n varlı ğ ı nıinkâr eden öğ reti, ateizm.

Tanrı 'ya ş ükür * hamdolsun. tansı k

*İ nsan aklı nı n alamayacağı ,ş aş ı rtı cı , olağ anüstü olay, mucize.

tansiyometre * Gerilimölçer. tansiyon * Kanı n damarlara içeriden yaptı ğ ıbası nç, kan bası ncı . * Gerilim. tansiyon düş ürücü * Atardamar bası ncı nıdüş üren (ilâç). tansiyon ölçmek * bir kimsenin özel bir aletle tansiyonunu tespit etmek. tantal

* Atom numarası73, atom ağı rlı ğı 180,88, yoğ unluğ u 16,6 olan, 3000° C ye doğ ru eriyen ve siyah bir toz durumunda elde edilen bir element. Kı saltmasıTa. tantana

* Görkem, ş aş aa.

tantanacı * Tantana yapan kimse. tantanalı * Görkemli, gösteriş li, ş aş aalı . tantanası z * Tantanasıolmayan. tantuni

* Kuş baş ı ndan daha küçük et parçaları nı n soğ an, biber, maydanoz, domates vb. ile bir sac üzerinde piş irilmesi sonunda hazı rlanan kebap türü. Tanzanyalı * Tanzanya halkı ndan olan (kimse). tanzifat

* (belediyece yaptı rı lan) Temizlik iş leri.

tanzifat amelesi * Temizlik isçisi. tanzifat arabası * Temizlik arabası . tanzifat vergisi * Temizlik vergisi. tanzim

* Sı raya koyma, sı ralama. * Düzeltme, düzenleme, düzen verme, yoluna koyma.

tanzim etmek * sı ralamak. * düzenlemek, düzeltmek, düzen vermek.

tanzim satı ş ı * Satı cı fiyatları nı n yükselmesini önlemek, bazımalları n tüketiciye ulaş ması nısağ lamak için belediye veya baş ka kamu kuruluş ları nca yapı lan satı ş . Tanzimat * Sultan Abdülmecit zamanı nda, 1839'da Gülhane Hattı hümayunu adı yla anı lan bir fermanla ilân edilen, yönetimi iyileş tirme tasarı sıve bu iyileş tirmenin yapı ldı ğıdönem. * (küçük t ile) İ darî iş lerin düzeltilmesi için alı nan önlemlerin ve yapı lan uygulamaları n tamamı . Tanzimatçı * Tanzimat hareketinde görev almı şolan kimse. * Tanzimat yanlı sıkimse. tanzir * Benzetme. * Divan edebiyatı nda bir ş iiri örnek olarak ona benzer bir örnek kaleme alma. taoizm * Falcı lı k. tapa

tapalama

* Şiş e gibi dar delikleri tı kamaya yarayan mantar, cam, tahta veya plâstikten tı kaç, tı pa. * Top mermisinin ucuna takı lan ve mermi atı ldı ktan sonra patlaması nısağ layan ayarlıbaş lı k. * Tapalamak iş i, tı palama.

tapalamak * Şiş e vb. nin ağzı na tapa koymak, tı palamak. tapalanma * Tapalanmak iş i. tapalanmak * Tapa ile tı kanmak, tı palanmak. tapalı tapan

* Tapa konmuşolan, tı palı . * Tarlaya atı lan tohumu örtmek için gezdirilen, ağaçtan genişaraç, sürgü.

tapan çekmek * tapanlamak. tapanlama * Tapanlamak iş i veya durumu. tapanlamak * Tarlaya atı lan tohumu örtmek için sürgü çekmek. tapası z tapı

* Tapa konmamı şolan, tı pası z. * Mabut.

tapı klama * Tapı klamak iş i veya durumu. tapı klamak

* Birini beğ enerek arkası nıokş amak, tapı ş lamak. * Tı pı ş lamak. tapı nak

*İ çinde tanrı ya kulluk edilen, tapı nı lan yapı , mabet, ibadethane.

tapı ncak * Bkz. Fetiş . tapı ncakçı lı k * Bkz. Fetiş izm. tapı nı ş tapı nma

* Tapı nmak iş i veya biçimi. * Tapı nmak iş i.

tapı nmak * Tanrı ya veya ilâh olarak tanı nan varlı ğ a karş ı inanı şve bağ lı lı k anlatmak için belirli kurallara bağlıdinî hareketlerde bulunmak. * Tanrı ya karş ıkulluk görevini yerine getirmek, ibadet etmek. * Büyük bir sevgiyle bağ lanmak, aş kla sevmek. tapı rdama * Tapı rdamak iş i veya durumu. tapı rdamak * Tapı rtısesi çı karmak. tapı rtı * Yürürken çı kan ayak sesini andı rı r ses. tapı ş

* Tapmak iş i veya biçimi.

tapı ş lama * Tapı ş lamak iş i. tapı ş lamak * Tapı klamak. * Hamurun üzerini düzeltmek için hafif hafif vurarak elle sı vamak. tapı ş lanma * Tapı ş lanmak iş i. tapı ş lanmak * Tapı ş lamak iş i yapı lmak. tapi

* Pokerde kâğ ı tlar dağ ı tı lmadan önce oyunculardan birinin yere sürdükten sonra önünde fiş i veya parası kalmadı ğı nıbelirtmek için söylediği söz. tapi kalmak (oyunlarda) * kumar oyunları nda fiş siz ve parası z kalmak. tapir

* Tapirgillerden, bir türü Asya ve Afrika'nı n tropikal bölgelerinde yaş ayan, 2 m uzunluğ unda, kı sa hortumlu bir hayvan türü (Tapirus). tapirgiller * Tek parmaklı lardan tapir türlerini içine alan bir familya.

tapma tapmak

tapon

taponcu taptaze

taptı rma

* Tapmak iş i. * Tanrıdiye tanı mak, kulluk etmek. * Tutku ile sevmek, bağ lanmak. * Niteliğ i düş ük, eski, elde kalmı ş . * Aş ağ ı(kimse). * Tapon mal alı p, satan kimse. * Çok taze. * Bozulmadan, değ erinden bir ş ey yitirmeyerek. * Taptı rmak iş i veya durumu.

taptı rmak * Tapması nısağlamak. tapu

* Bir taş ı nmazı n üstündeki mülkiyet hakkı nıgösteren belge. * Tapu iş lerinin yürütüldüğ ü kuruluş , tapu dairesi.

tapu kütüğü * Bir taş ı nmazı n üstündeki hak ve yükümlülüklerin yazı ldı ğı , tapu sicil muhafı zı nca tutulan resmî kütük. tapu memuru * Tapu kütüğ ü tutmakla görevli memur. tapu sicili * Bkz. Tapu kütüğü. tapucu * Tapu iş leriyle uğraş an, tapu memuru. tapulama

* Tapulamak iş i.

tapulamak * Taş ı nmazlar ve bunlarla ilgili ipotek, ş ufa, irtifak gibi bazıhakları tapu kütüğüne geçirmek. tapulu

tapusuz

* Tapusu olan. * Emri altı nda, mülkiyetinde. * Tapusu olmayan.

tapyoka * Manyok kökünden çı karı lan niş asta. tar taraba

* Doğu Anadolu ile Azerbaycan'da çalı nan bir çalgıtürü. * Tahta perde.

taraça

* Bir yapı nı n damı nda çevresi, üstü açı k yer, tahtaboş , teras. * Toprak veya baş ka malzemeyle elde edilen, bir duvarla desteklenen yüksek düzlük. * Seki.

taraf * Ön, arka, sağ , sol, üst, alt vb. yanları n her biri. * Yön, yan, doğ rultu. * Yöre, yer. *İ stekleri, düş ünceleri karş ı t olan iki kiş iden veya iki topluluktan her biri. * Bir kiş inin soyundan gelenlerin hepsi. * Bir ş eyin belli bölümü, kı smı . taraf gözetmek * birinden yana olmak. taraf tutmak (çı kmak veya olmak) * birinden yana olmak, birinin görüşve düş üncesini desteklemek. tarafa olmak (veya çı kmak) * birinin görüşve düş üncesini benimsemek, desteklemek. tarafeyn

*İ ki taraf.

tarafgir * Bir tarafıkayı ran, bir tarafıtutan. tarafgirlik * Bir tarafıkayı rma, bir tarafıtutma. tarafı mdan * benden. tarafı na

* ona.

tarafı ndan * herhangi birinden. * eliyle, aracı lı ğı yla. * türünden, çeş idinden. taraflı

* Yanıve yönü olan, yanlı . * Herhangi bir yöreden olan. * Herhangi bir düş ünceyi, inancı , kimseyi destekleyen, yanlı .

taraflıolmamak * kendini ilgili saymamak veya anlamazlı ktan gelmek. taraflı lı k

* Taraflı olma durumu.

tarafsı z * Hiçbir düş ünceyi, inancıpaylaş mayan, tutmayan, yansı z. tarafsı z bölge * Savaş ta iki taraf yetkilileri veya kumandanları nca karar verilen, askerden arı nmı şbölge. tarafsı zlaş tı rma * Tarafsı zlaş tı rmak iş i.

tarafsı zlaş tı rmak * Tarafsı z duruma getirmek. tarafsı zlı k * Tarafsı z olma durumu, yansı zlı k; bîtaraflı k. taraftar

* Yan tutan, bir yanıdestekleyen (kimse), yandaş . * Sporcunun veya sporcuları n temsil ettikleri renklere, kulübe veya bayrağ a bağlanan kimse.

taraftarlı k * Yandaş lı k. taraftarlı k etmek * bir tarafıtutmak, bir yanı desteklemek. tarak araç.

* Saçları n, sakalı n, hayvan tüylerinin karı ş ı klı ğı nıgidermeye veya kadı nları n saçları nıtutturmaya yarayan diş li * Bahçı vanlı kta toprağı n taş ı nıayı klamak için kullanı lan, ucu bu biçimde olan araç. * Dokuma tezgâhları nda, diş leri arası ndan arı şipliklerinin geçtiği tarak biçiminde araç. * Bazıkuş ları n baş ı nda bulunan yelpaze biçiminde tepelik. *İ nsanda ayağ ı n yüksek olan üst bölümü. * (suda yaş ayan hayvanlarda) Solungaç. * Yassısolungaçlı lardan, kabuklarıyuvarlak, yelpaze biçiminde bir yumuş akça.

tarak dubası * Denizi taraklama iş inde kullanı lan dolaplıduba. tarak iş i * Tarak diş leri gibi yol yol yapı lmı şel iş i. tarak otu

* Tarak otugillerden otsu bir bitki (Dipsacus).

tarak otugiller * Bitiş ik taç yapraklı iki çeneklilerden bir familya. tarak vurmak * taramak. tarakçı * Tarak yapan veya satan kimse. * Taraklama iş i yapan kimse. tarakçı lı k * Tarakçı nı n iş i. taraklama * Taraklamak iş i. * Taş çıtarağ ıile yapı lmı şolan. * Ağaç gemilerde kaplamaları n zedelenmesi durumunda, içeriye su girmemesi için omuzluktan su düzeyine kadar, ı skarmozlar arası na uyumlu olarak yerleş tirilen, ağ açtan yapı lan pekiş tirme. * Bağbahçe iş lerinde taş larıtarakla toplama, ayı klama. taraklamak * Bağ , bahçe toprağı nı n yüzünü tarakla düzeltmek. * Gereksiz maddelerden ayı klamak amacı yla araç geçirmek, taramak. * Yı lankavi çizgilerle boyamak. * Tarar gibi yapmak.

taraklı

* Tarağı olan. * Baş ı nda tarak bulunan (kuşveya kadı n). * Yol yol nakı ş lı . * Tarağı genişolan (ayak).

taraklı lar * Selenterelerin, saydam ve jelatinli deniz hayvanları nı içine alan sı nı fı . taraksı

* Tarağa benzer, tarağıandı ran.

taraksıkas * Uyluğ un üst bölümünde bulunan kas. taraksı z

* Tarağı olmayan.

tarakta bezi olmamak * sözü edilen konu ile ilgisi olmamak, bilgisi bulunmamak. taralı tarama

taramak aramak.

* Taranmı ş . * Taramak iş i. * Balı k yumurtasıile yapı lan bir tür meze. * Gölgeleri yol yol ve çizgi çizgi olan (resim, harita). * Bir ş eyin tellerini birbirinden ayı rı p karı ş ı klı ğ ı nıgidermek. * Bir ş ey veya kimseyi bulmak, denetlemek için türlü yöntemlerden yararlanarak bir yeri sı kıbir biçimde

* Bir ş eyin içindeki gereksiz maddeleri tarak, tı rmı k vb.ile ayı klamak, taraklamak. * Taş ı n yüzünü diş li çelik kalemle iş lemek. * Makineli tüfek vb. ateş li silâhlarla sürekli olarak bir yere ateşetmek. * Derleme ve araş tı rma yapmak için bir yayı nıdikkatle gözden geçirmek veya gerekli cümleleri veya yazı ları tespit etmek. * Dikkatle bakmak, süzmek. * Kafası ndan geçirmek, belli belirsiz düş ünmek. taranga taranı ş taranma

* Bir tür tatlı su balı ğı . * Taranmak iş i veya biçimi. * Taranmak iş i.

taranmak * Taramak iş i yapı lmak. * Kendi baş ı nıtaramak. tarantı * Taramak sonunda çı kan gereksiz ş eyler. tarassut

* Gözleme, gözetleme, dikkatle bakma.

tarassut etmek * gözlemek, gözetlemek.

taraş

* Tarla, bağ, bahçe gibi yerlerden toplanan üründen artakalanlar.

taraş lama * Taraş lamak iş i. taraş lamak * Tarla, bağ, bahçe gibi yerlerden kaldı rı lan ürünlerden artakalanlarıtoplamak. taratı ş * Taratmak iş i veya biçimi. taratma taratmak tarator

* Taratmak iş i. * Taramak iş ini yaptı rmak. * Ekmek içi, ceviz, zeytinyağ ı , sarı msak ve sirke ile yapı lan bir tür meze.

taravet * Körpelik, tazelik. taravetli tarayı ş taraz

* Körpe, taze. * Taramak iş i veya biçimi. *İ pek gibi düz ve parlak bir kumaş ı n üzerinde bulunan tel tel iplik.

taraz taraz * (kumaşiçin) Üzeri tel tel iplik olan. * (saç, tüy vb. için) Dağ ı nı k, biçim verilmemiş , kabarı k. tarazlama * Tarazlamak iş i. tarazlamak * Tezgâhtan çı kan kumaş ı n tarazları nı ayı klamak. tarazlanma * Tarazlanmak iş i. tarazlanmak * Kumaşiçin, üzeri tel tel ipliklerle kaplanmak, iplikleri kabarmak. * (saç için) Dağ ı nı k, karı ş ı k olmak, tel tel kabarmak. * (deri için) Pütür pütür olmak. tarçı n

tarçı nî tardiye

* Defnegillerden bir ağ aç (Cinnamomum). * Bu ağacı n, içinde kokulu bir yağbulunması dolayı sı yla bahar gibi kullanı lan kabuğu. * Sarı ile kahverengi arasırenkte olan. * Beşdizelik bentlerden oluş an nazı m parçası .

taret

* Gemilerde veya kalelerde, topçu mevzilerinde topun makine bölümünü ve topçularıkoruyacak biçimde yapı lmı şzı rhlı kule. tarh

* Çı karma. * (vergi için) Koyma. * Bahçelerde çiçek dikmeye ayrı lmı şyer.

tarh etmek * bir sayı yıbir sayı dan çı karmak. * vergilendirmek, vergi koymak. tarhana

*İ çine domates, biber, soğ an, kokulu otlar, süt veya yoğ urt katı lan, bulgurdan veya mayalanmı şve kurutularak ufalanmı şhamurdan yapı lan çorba malzemesi. * Bundan yapı lan çorba. tarhana çorbası *İ çine tarhana katı larak hazı rlanan çorba. tarhanalı k * Tarhana yapmaya ayrı lmı ş . tarhun tarı k

* Birleş ikgillerden, hekimlikte kullanı lan, ı tı rlıbir bitki (Artemisia dracunculus). * Sabah yı ldı zı , Venüs.

tarı m * Gerekli, yararlıbitkileri yetiş tirmek amacı yla toprak üzerinde yapı lan çalı ş maları n bütünü, ziraat. tarı m coğrafyası * Beslenme, giyinme gibi ihtiyaçları n ve tarı mla ilgili verilerin gösterildiğ i veya konu edildiği coğ rafya bilimi. tarı mcı

* Tarı m iş leriyle uğ raş an kimse, ziraatçı . * Tarı m mühendisi veya teknisyeni, ziraatçı .

tarı mcı lı k * Tarı m iş leriyle uğ raş ma, ziraatçı lı k. tarı msal

* Tarı mla ilgili, ziraî.

tarif * Tanı m. * Bir iş in yapı lı şyöntemini açı klama ve belirtme. * Bir ş eyin bulunduğ u yeri, çevre ile ilgisini belirterek açı klama. tarif etmek * tanı mlamak. tarife * Fiyat gösteren çizelge. * Taş ı tları n gidişgelişzamanları nıgösteren çizelge. *İ lâç, alet vb. ş eylerin nası l kullanı lacağı nıaçı klayan kâğı t, tanı tmalı k, prospektüs. tarifeli

* Belli bir tarifeye göre olan.

tarifesiz

* Tarifesi olmayan.

tariflendirme * Tariflendirmek iş i. tariflendirmek * Tarifini yapmak, tarifeye bağlamak. tarifli

* Tarifi olan.

tarifname * Bir iş in yapı lı ş ı nıveya bir aletin çalı ş ması nıaçı klayan yazı veya broş ür. tarifsiz

* Tarifesi olmayan. * Anlatı lamayacak derecede çok olan.

tarih

* Bir olayı n gününü, ayı nıve yı lı nıbildiren söz veya gün. * Toplumları , milletleri, kuruluş larıetkileyen hareketlerden doğ an, olaylarızaman ve yer göstererek anlatan; bu olaylar arası ndaki iliş kileri, daha önceki ve sonraki olaylarla bağ lantı ları nı , karş ı lı klıetkilenmeleri, her milletin kurduğu medeniyetleri, kendi iç sorunları nıinceleyen bilim. * Evrensel tarihin herhangi bir bölümünü ele alan anlatı . * Bir konuyu geçmiş i ve geliş imi içinde inceleyen anlatı . * Tarih kitabı . * Tarih dersi. tarih atmak (veya koymak) * bir ş eyin üzerine tarih yazmak. tarih düş ürmek * önemli sayı lan bir olayı n, çoğ unlukla nazı m biçiminde söylenen sözlerle, ebcet hesabı na göre tarihini belirtmek. tarih öncesi * Yazı nı n bulunması ndan önceki çağ lar. * Yazı nı n bulunması ndan önceki insan toplulukları nı n evrimini inceleyen bilim, prehistorya. tarihçe tarihçi

tarihçilik

* Bir olay veya nesnenin özet olarak yazı lmı ştarihi. * Tarihî konular üzerinde araş tı rmalar yapan, tarih kitapları yazan kimse, müverrih. * Tarih öğ retmeni. * Tarihî konularda incelemeler yapma iş i.

tarihe geçmek * önemi bakı mı ndan hiç unutulmayacak bir durum kazanmak. tarihe karı ş mak * unutularak yalnı z adıkalmak. tarihî

* Tarihe dair, tarihle ilgili, tarihsel. * Tarihe geçmiş . * Unutulmayan, anı lma değ eri olan.

tarihî coğ rafya

* Coğ rafyanı n tarihî yönünü ve geliş mesini ele alan ve inceleyen coğ rafya kolu. tarihî eser * Tarihsel bir konuyu iş leyen eser. tarihî film * Tarihsel bir konuyu iş leyen film. tarihî maddeci * Tarihsel özdekçi. tarihî maddecilik * Tarihsel özdekçilik. tarihî roman * Baş lı ca kiş ileri ve olaylarıtarihten alı nan roman. tarihî tiyatro * Tarihsel bir konuyu veya tarihe mal olmuşbir ş ahsiyeti iş leyen tiyatro eseri. tarihlendirme * Tarihlendirmek iş i. tarihlendirmek * Tarihini belirtmek, belirlemek. tarihli * Herhangi bir tarihi taş ı yan, günlü. tarihsel

* Tarihî.

tarihsel özdekçi * Tarihsel özdekçilik yanlı sıolan kimse. tarihsel özdekçilik * Toplumsal geliş menin özdeksel yapı ya dayandı ğ ı nısavunan Marxçıgörüş . tarihsel roman * Bkz. tarihî roman. tarihsiz

tarik tarikat

* Tarihi yazı lmamı ş , yazı ldı ğ ıgün, ay veya yı l belirtilmemiş , günsüz. * Uzun bir geçmiş i olmayan. * Yol. * Tasavvufa dayanan, Tanrı 'ya ulaş mak için kendilerine göre bazıyöntemler benimseyen yollardan her biri.

tarikatçı * Tarikatları yaymak ve yaş atmak isteyen, o yolda çalı ş an kimse. * Bir tarikata bağ lıolan (kimse). tarikatçı lı k * Tarikatçıolma durumu. tariz * Kapalıbir biçimde, dolaylı olarak söz söyleme, taş . tariz etmek

* sataş mak, dokundurmak. tarizde bulunmak * (sözle) sataş mak, taş lamak. tarla

* Tarı ma elveriş li olan, sı nı rlıve belirli toprak parçası . * Deniz hayvanları nı n çoklukla bulunduğ u yer.

tarla açmak * çalı ları , ağ açları , taş larıkaldı rarak veya ormanlı k bölgede ağaç keserek, yakarak bir yeri sürülüp ekilir duruma getirmek. tarla faresi * Sı çangillerden, 10 cm uzunluğunda, toprağ ıoyup yuva yapan, ekinlere zarar veren bir memeli türü (Microtus arvalis). tarla kuş u * Tarla kuş ugillerden, tarlalarda yuva yapan, uzunluğ u 20 cm sı rtıkahverengi, karnı beyaz olan, küçük ötücü kuş , çayı r kuş u, toygar (Alauda warvensis). tarla kuş ugiller * Ötücü kuş lardan, örnek hayvanı tarla kuş u olan bir familya. tarla sı çanı * Tarla faresi. tarla tump * Toprak parçası , toprak seddi, yı ğ ı nı . tarlada izi olmayanı n harmanda sözü olmaz * kendini iş e vermeyenden, bir işüretmeyenden hayı r gelmez, anlamı nda kullanı lı r. tarlakoz

* Bir tür küçük manyat ağ ı .

tarlanı n taş lı sı , karı nı n (veya kadı nı n) saçlı sı * kadı nı n saçlı sı , tarlanı n taş lı sıhalk arası nda daha yeğtutulur. tarlatan

* Bazıgiyeceklere sertlik vermek için kullanı lan bir tür kumaş .

tarpan * Atgillerden, soyu tükenmişolan, küçük, çevik bir yaban atı(Equus gmelini). tarsin

* Sağlamlaş tı rma.

tarsin etmek * sağlamlaş tı rmak. tart

* Kovma, çı karma.

tart * Kalı pta piş en bir tür meyveli pasta. tart etmek (veya eylemek) * uzaklaş tı rmak, savmak. tart suçu

* Disiplin suçuyla belli süreler için okuldan veya meslekten uzaklaş tı rı lma.

tartak martak * Kazı p dağı tarak, darmadağ ı n ederek. tartak martak etmek * kazı p dağı tmak, darmadağ ı n etmek. tartaklama * Tartaklamak iş i. tartaklamak * Çekerek ve iterek hı rpalamak. tartaklanı ş * Tartaklanmak iş i veya biçimi. tartaklanma * Tartaklanmak iş i. tartaklanmak * Tartaklamak iş i yapı lmak, hı rpalanmak. tartaklayı ş * Tartaklamak iş i veya biçimi. tartarak yenme * Yağ lıgüreş te, hasmı nıkucağı na alı p ayakları nıyerden keserek üç adı m taş ı ma veya yarı m çember dönüş ü durumuna getirerek onu yenik saydı rma. tartarat tartarik

* Tartarik asit tuzu. * Yapı sı nda iki alkol ve iki asit bulunan madde.

tartarik asit *İ zomerli kristal organik birleş ik (C4H6O6); tartarik asit pastacı lı kta, kumaşbasmacı lı ğı nda, bazıiçkilerin hazı rlanması nda, fotoğ rafçı lı kta kullanı lı r. tartı

* Tartmak iş i veya biçimi. * Ağı rlı k. * Tartma aleti. * Oran, ölçü, karar. * Yelkenleri indirip kaldı rmaya yarayan ip.

tartı cı * Tartmakla görevli kimse. tartı l tartı lı

tartı lı ş tartı lma

* Tartı ya dayanan. * Tartı lmı ş . * Ölçülü, dengeli. * Tartı lmak iş i veya biçimi. * Tartı lmak iş i.

tartı lmak

tartı m tartı mlı

* Tartmak iş i yapı lmak veya tartmak iş ine konu olmak. * Kendini tartmak. * Bkz. dizem. * Bkz. dizemli.

tartı sı z * Tartı lmamı ş . * Ölçüsüz, dengesiz. tartı ş * Tartmak iş i veya biçimi. tartı ş ı lma * Tartı ş mak iş i. tartı ş ı lmak * Tartı ş mak iş i yapı lmak. tartı ş ma

* Birbirine karş ı t düş ünceleri karş ı lı klı savunma. * Ağı z kavgası , münakaş a. * Bir sorun üzerine sözle veya yazı lı olarak karş ı lı klı , bazen de sertçe savunma.

tartı ş ma götürmek * bir konu tartı ş maya açı k olmak. tartı ş ma götürmemek * tartı ş ı lmaz, tartı ş ı lmaya lüzum olmamak. tartı ş macı * Bir konu ile ilgili ayrıgörüş leri savunan kimselerin her biri. tartı ş mak

* Bir konu üzerinde, birbirine ters olan görüşve inançlarıkarş ı lı klısavunmak. * Ağı z dalaş ıyapmak, münakaş a etmek. * (güreş te) Karş ıkarş ı ya durum alı p elle birbirini yoklayarak zayı f yanları nıaramak.

tartı ş malı * Tartı ş ma yapı lan. * Tartı ş ı lmakta olan, kesinleş memiş . tartı ş maya girmek * münakaş a etmeye baş lamak. tartma

* Tartmak iş i. * (güreş te) Güreş çiyi kucağa alı p ayağ ı nıyerden kesme. * Başörtüsü, yemeni.

tartma tartmak * başörtüsü takmak. tartmak

* Bir ş eyin birim cinsten ağ ı rlı ğı nıbulmak. * Bir ş eyi avuç içinde sallayarak ağ ı rlı ğı nıkestirmeye çalı ş mak. * Dikkatle incelemek, değer biçmek. * Binek hayvanları nı n dizginlerini çekip bı rakarak sallamak.

* Bir ş eyin bütün sonuçları nıdüş ünmek, hesap etmek. tarttı rma * Tarttı rmak iş i. tarttı rmak * Tartmak iş ini yaptı rmak. tartura tarumar

* Çı krı kçıçarkı . * Dağı nı k, karı ş ı k, periş an.

tarumar etmek * dağ ı tmak, karı ş tı rmak, periş an etmek. tarumar olmak * dağ ı lmak, karı ş mak, periş an olmak. tarz

tarziye

* Özel oluşveya davranı şbiçimi, üslûp. * Bir kimse için özel anlatı m biçimi. * (güzel sanatlarda) Üslûp, stil. * Yapı lan kötü bir davranı şiçin özür dileme, gönül alma.

tarziye vermek * gönül almaya çalı ş mak, özür dilemek. tas

tas gibi

* Genellikle içine sulu ş eyler konulan metal vb.den yapı lmı şkap. * Bir tası n alacağ ımiktarda olan. * Baş a giyilen metal koruyucu. * saçsı z, dazlak. * çok düz, açı k.

tas kebabı * Yağsı z kuş baş ıetlerin üzerine tas kapatı lı p pirinç, soğ an, patates vb. malzeme ile hazı rlanan bir tür yemek. *İ nce doğ ranmı şsoğ anı n kuş baş ı etle salça, karabiber ve patatesle birlikte kı sı k ateş te piş irilmesi ile hazı rlanan bir yemek türü. tas tas

* Taslar dolusu, tas üstüne tas dolusu.

tasa

* Üzüntülü düş ünce durumu, kaygı . * Tatmin edici olmayan veya tedirgin eden durumları n ortaya çı kması nı önleyebilmede, güvensizlik içinde bulunulduğ unda duyulan tedirgin edici duygu. tasa çekmek * kaygı lanmak, üzüntü içinde olmak, üzülmek. tasa etmek * üzülmek, kaygı ya kapı lmak. tasalanma * Tasalanmak iş i.

tasalanmak * Bir ş eyi kendine tasa etmek, üzülmek, kaygı lanmak, endiş elenmek. tasalı

* Tasasıolan, kaygı lı .

tasallut * Musallat olma, saldı rma. * Sarkı ntı lı k. tasallut etmek * sarkı ntı lı k etmek. tasallüp tasannu tasar

* Katı laş ma. * Bir ş eyi olduğ undan daha değ erli gösterme, yapmacı k. * Bir iş , bir düş ünce sı rası nı , düzeyini gösteren resim, yazı , plân.

tasar çizim * Bir sanat eserinin, yapı nı n veya teknik ürününün ilk taslağ ı , desen, dizayn. * Bir araş tı rma sürecinin çeş itli dönemlerinde izlenecek yol ve iş lemleri tasarlayan çerçeve, dizayn. tasar çizimci * Tasar çizimcilerin konu aldı ğ ıtaslağıçizen uzman. tasarı

* Bir kimsenin yapmayıdüş ündüğ üş ey; olmasıveya yapı lmasıistenen bir ş eyin zihinde aldı ğ ıbiçim, proje. * Hukukî bir iş lemin, o iş lemi yapmakla yetkili kurul veya organ önüne getirildiği andaki durumu, üstünde görüş me ve oylama yapı labilir durumdaki metin, lâyiha. tasarıgeometri * Uzaydaki tasavvur edilmişbiçimleri iz düş ümlerle gösteren geometri. tasarı m

* Tasarı mlamak iş i veya tasarı mlanan biçim, tasavvur. * Tasar çizim, dizayn. * Daha önce algı lanmı şolan bir nesne veya olayı n bilinçte sonradan ortaya çı kan kopyası .

tasarı mcı * Tasarı m yapan kimse, dizaynı r. tasarı mlama * Tasarı mlamak iş i. tasarı mlamak * Bir ş eyin biçimini zihinde canlandı rmak, tasavvur etmek, dizayn etmek. tasarı mlanma * Tasarı mlanmak durumu. tasarı mlanmak * Tasarı mlama iş i yapı lmak, dizayn edilmek. tasarı mlı * Tasarı mlanmı ş , zihinde canlandı rı larak biçim verilmiş . tasarlama * Tasarlamak iş i.

tasarlamak * Bir ş eyin nası l gerçekleş ebileceğ ini düş ünmek, zihinde hazı rlamak. * (bir taş ı n, bir ağ acı n) Kaba bölümlerini, çı kı ntı ları nıalmak. tasarlanı ş * Tasarlanmak iş i veya biçimi. tasarlanma * Tasarlanmak iş i. tasarlanmak * Tasarlamak iş i yapı lmak. tasarlayı ş * Tasarlamak iş i veya biçimi. tasarruf

* (bir ş eyi) İ stediğ i gibi kullanma yetkisi, kullanı m. * Para veya herhangi bir ş eyi dikkatli kullanma, idareli tüketme. * Para biriktirme, artı rı m.

tasarruf bonosu * Maaşgibi kazançlarla bazısatı ş larda devletin borçlanmasıyolu ile yapı lan kesintiye karş ı lı k verilen ve üzerinde faiz kuponlarıbulunan senet. tasarruf etmek * bir malı n sahibi olmak; onu istediği gibi kullanmak. * para biriktirmek. * bir ş eyi dikkatli ve idareli kullanmak. tasarruflu * Parası nı ölçülü, dikkatli harcayan. * Az masraflı . tasası sana mıdüş tü? * "sen karı ş ma, seni ilgilendirmez" anlamı nda kullanı lı r. tasası z * Hiç tasası , derdi olmayan, kaygı sı z. * Hiçbir ş eyi kendine dert edinmeyen. tasası z olmak * dertsiz olmak. tasası zlı k * Tasası z olma durumu. tasavvuf

* Tanrı 'nı n niteliğini ve evrenin oluş umunu varlı k birliğ i (vahdetivücut) anlayı ş ı yla açı klayan dinî ve felsefî akı m, İ slâm mistisizmi. tasavvufî tasavvur

* Tasavvufla ilgili, tasavvufa ait. * Göz önüne getirme, hayal etme, zihinde bir kiş ilik kazandı rma. * Tasarı m. * Düş ünce, amaç, niyet, maksat, plân.

tasavvur etmek * zihinde canlandı rmak, göz önüne getirmek.

tasdi tasdik

* Can sı kma, başağ rı tma, tedirgin etme. * Doğrulama. * Onay, onaylama.

tasdik edilmek * onaylanmak. tasdik etmek * doğ rulamak. * onaylamak. tasdik ettirmek * onaylatmak. tasdikli * Onaylanmı ş . * Doğrulanmı ş , geçerli, onaylı , tasdik edilmiş . tasdikname * Öğrenim belgesi. tasdiksiz

* Doğrulanmamı ş . * Onaylanmamı ş .

tasfiye

* Arı tma, ayı klama, temizleme. * Bir ticaret kuruluş unun batması , kapanmasıgibi sebepler üzerine hesapları n kesilmesi, alacaklı lara, ortada kalan mal ve paradan payları na düş en miktarı n verilmesi, likidasyon. * Türlü sebeplerle birçok kimsenin görevine son verme. tasfiye etmek * arı tmak, temizlemek. * bir ticaret kuruluş unu kapatmak. * yok etmek, ortadan kaldı rmak. * iş ine son vermek. tasfiyeci

* Herhangi bir toplumsal olgudan yabancıögelerin ayı klanmasıtaraftarıolan (kimse).

tasfiyehane * Arı tı m evi, rafineri. tasgir

* Küçültme, ufak duruma getirme.

tashih * Düzeltme, düzelti. tashih etmek * düzeltmek, doğrultmak. tasıtarağı toplamak * bir yerden acele gitmek zorunda kalmak, kaçmak. tası m kı yas.

* Doğru olarak kabul edilen iki yargı dan üçüncü bir yargıçı karma temeline dayanan bir uslamlama yolu,

tası mlama * Tası mlamak iş i. * Bir konuyu, nesneyi zihinde biçimlendirme, tasmim. tası mlamak * Bir iş in tasarı sı nıhazı rlamak, tasmim etmek. tası msal taslak kimse. taslama taslamak

* Tası mla ilgili. * Bir ş eyi, bir sanat veya edebiyat eserini ancak ana çizgileriyle, türlü bölümleriyle belirten ön çalı ş ma, eskiz. * Herhangi bir konuda baş aramayacağıbir iş e giriş en veya kendini o iş in ustasıolarak kabul ettirmeye çalı ş an

* Taslamak iş i. * Kendinde olmayan bir değ eri varmı şgibi göstermek. * (taş çı lı kta) Bir taş ı n kaba bölümlerini, çı kı ntı ları nıalmak. * (ciltçilikte) Hazı rlanmı şkitap kapağ ı nı n cilt beziyle kaplanmasıve kapağ ı n yan kâğı dı yla birleş tirilmesi. * Gözetlemek, gizlice izlemek.

tasma

* Bazıhayvanları n boynuna takı lan, bu hayvanlarıbir yere bağ lamaya, çekip götürmeye yarayan kemer biçiminde bağ . * Nalı n ve terliğ in ayağıtutan üstteki meş in bölümü. tasmim * Tasarlama. tasmim etmek * tasarlamak. tasni

tasnif

* Yapma, sunî. * Düzme, uydurma, yakı ş tı rma. * Yapı ntı . * Bölümleme, sı nı flama.

tasnif etmek * bölümlemek, sı nı flamak. tasnifleme * Tasniflemek iş i veya durumu. tasniflemek * Tasnif etmek. tasrif

* Çekim.

tasrif etmek * çekmek, çekimlemek. tasrih

* Açı k söyleme, belirtme.

tasrih etmek * açı kça belirtmek. tastamam * Çok uygun, tı patı p. tastir * Yazıyazma, satı r dizme. tastir etmek * yazıyazmak, satı r biçiminde dizmek. tasvip

* Bir düş ünce veya davranı ş ı n doğ ru olduğunu belirtme, onama, uygun bulma.

tasvip etmek * bir düş ünce veya davranı ş ı n doğ ru olduğunu belirtmek, onamak, uygun bulmak. tasvip görmek * birinin bir düş ünce ve davranı ş ı uygun, yerinde bulunmak. tasvir

* Tasarlama, bir ş eyi sözle veya yazı yla anlatma, göz önünde canlandı rma, betimleme. * Resim.

tasvir etmek * ayrı ntı ları yla anlatmak, göz önünde canlandı rmak. * resmini yapmak. tasvir gibi * çok güzel (kimse). tasvirî

* Tasvir niteliğinde olan, tasvirle ilgili, deskriptif.

tasvirî dil bilgisi * Bir dilin belirli bir çağ ı nıinceleyen dil bilgisi. taş * Kimyasal veya fiziksel durumu değ iş iklikler gösteren, rengini içindeki maden, tuz ve oksitlerden alan sert ve katımadde. * Bazıyerlerde ve iş lerde kullanı lmak için bu maddeden özel olarak hazı rlanmı şmalzeme. * Yapıiş lerinde kullanı lmak için bu maddeden hazı rlanmı şmalzeme. * Mücevherlerde kullanı lan yüksek değerli taş . * Dama, domino gibi oyunlarda kullanı lan metal, kemik, plâstik veya tahta parçalardan her biri. * Bazıorganları n içinde, özellikle idrar kesesi vb. de oluş an, türlü biçim ve hacimdeki katı madde. * Bazıkütlelerden kopan veya koparı lan parça. * Üstü kapalıbir biçimde söylenen iğneleyici söz, tariz. * Taş tan yapı lmı ş , taş tan oluş muş . -taş * Bkz. -daş/ -taş . taşarabası * Aptal, sersem. taşatmak * dolaylıolarak birine dokunacak bir söz söylemek. taşattı n da kolun mu yoruldu? (veya taşatı p kolu yorulmak) * bir kazancı n hiç yorulmadan sağ landı ğı nıanlatı r.

taşbademi * Kabuğ u çok sert bir tür badem. taşbalı ğı *İ ş kine balı ğı na verilen bir ad. taşbaskı * Taşbasması . taşbasmacı * Taşbasmasıile uğ raş an kimse. taşbasması * Kalkerli taşyüzeyine sert bir cisimle kazı ndı ktan sonra bası lmı şolan (yazı , resim), litografi, litografya. * Bu bası m yöntemi. taşbebek * Genellikle alçı vb. den yapı lmı şoyuncak bebek. taşbebek gibi * çok güzel fakat genellikle soğuk ve donuk (kadı n). taşbilimi * Taş ları n yapı sı nıinceleyen bilim, litoloji, petrografi, petroloji. taşbina

* Taş tan yapı lan bina.

taşböceğ i * Kabuğ u katı r boncuğ una benzeyen bir yumuş akça (Cypraea). taşçatlasa * zorlansa, ne yapı lsa gerçekleş mesi imkânsı z. taşçı kartmak * biri ötekinden özellik,yetenek vb. bakı mı ndan üstün olmak. taşdevri

*İ nsanı n ortaya çı kı ş ıve taş tan araçlar yapması ndan baş layarak kalkolitik çağı n sonuna kadar geçen tarih öncesi dönem. * Bir ş eyin henüz geliş memiş , ilkel durumu. taşdolgu * Taşile yapı lmı şdolgu. taşdöş eme * Zemin genişyüzeyli taş larla kaplıolmak. taşekmek *İ çi taşdöş eli fı rı nda piş mişolan ekmek. taşgibi

* çok sert,çok katı .

taşiliği * Taş ları n yapraklar durumunda ayrı lması nısağlayan ara katmanı . taşkalpli

* Acı ması z, merhametsiz, taşyürekli.

taşkalplilik * Taşkalpli olma durumu.

taşkesilmek * çok ş aş ı rı p ne yapacağı nı , ne söyleyeceğ ini bilememek, sesini çı karamaz olmak. taşkoymak * (iş i, hareketi vb.) engellemek için bahane yaratmak. taşkömürü * Jeolojik dönemler boyunca dönüş üme uğ rayarak büyük bir kalori gücü kazanan bitki fosillerinden oluş an doğal yakı t, maden kömürü. taşküre

* Bkz. Taşyuvarı .

taşlevreği * Gölge balı ğı . taşmantarı * Bir tür mantar. taşnanesi * 10-50 cm yüksekliğ inde, tüylü ve çok yı llı k bir bitki (Micromeria fruticosa). taşocağ ı * Yapıiş lerinde kullanı lacak taş ları n çı karı ldı ğ ıyer. taşpamuğu * Asbest. taşpudra

* Süslenmek için kullanı lan pudra ve krem karı ş ı mıkatımadde.

taşsarı msağı * Genç yapraklarısoğ an yerine kullanı lan bir soğan türü (Allium scorodoprasum). taşsürmek * satranç, dama, domino gibi oyunlarda taş lardan birini oynatmak. taştahta * Kayağan taş tan yapı lmı şhesap tahtası . taştaşüstünde bı rakmamak * baş tan baş a yı kı p,yerle bir etmek. taştoprak * Yüzeyi taşve toprakla kaplıalan. taşyağ ar kı yamet koparken * telâş lıve tehlikeli zamanları anlatı r. taşyağ ı * Gaz yağı . taşyerinde * ağ ı rdı r herkesin,her ş eyin kendi çevresinde önem taş ı dı ğı nıanlatı r. taşyuvarı * Yer kabuğ unu oluş turan ve yer yuvarlağ ı nı n merkez çekirdeğ i çevresinde bulunan katıyuvar, taşküre, litosfer. taşyürekli * Katıyürekli, hiç acı masıolmayan, acı ması z, taşkalpli.

taşyüreklilik * Taşyürekli olma durumu, acı ması zlı k. taş a çekmek * bileği taş ı nda kı lağı lamak. taş a tutmak * üst üste taşatmak,aralı ksı z taş lamak. * zı mparalamak amacı yla çok hı zla dönen bileğ i taş ı na hafifçe dokundurmak, pürüzlerini almak, düzgünleş tirmek. taş ak taş aklı

taş çı

* Er bezi, erkeklik bezi, haya. * Taş ağıolan. * Sözünü geçirir, tuttuğunu koparı r, yiğit. * Taşyontan, satan veya taşocağı ndan taşçı karan kimse.

taş çıtarağı * Mozaik sı vayıtaramak için kullanı lan diş li çelik kalem. taş çı l

taş çı lı k

taş emen

* Taş ıandı ran, taşgibi. * Taş lar ve kayalar üzerinde veya taş lıtopraklarda yetiş en. * Taş çıolma durumu. * Her türlü yapı da kullanı lacak taş larıkesme, biçimlendirme sanatı . * Taş emengillerden, suda yaş ayan, çok ilkel yapı lıomurgalıhayvan (Petromyzon).

taş emengiller * Taş emenleri içine alan, yuvarlak ağ ı zlıomurgalıhayvanlar familyası . taş eron

* Büyük bir iş in bir bölümünü yaptı rmayı , ası l müteahhitten kendi üzerine alan ikinci müteahhit.

taş eronluk * Taş eronun yaptı ğı iş . taş ıgediğ ine koymak * gerekli bir sözü tam zamanı nda ve yerinde söyleyerek karş ı sı ndaki kimseyi susturmak, zekice davranmak. taş ıölçeyim * kı rı k, ezik, yara gibi durumlar anlatı rken bir kimsenin vücudu üzerinde yer gösterildiğinde "benden uzak olsun" anlamı nda söylenir. taş ısı ksa suyunu çı karı r * vücutça çok güçlü kimse. taş ı l

* Geçmişyer bilimi zamanları na iliş kin hayvan veya bitkilerin, yer kabuğ u kayaçlarıiçindeki kalı ntı larıveya izleri, müstehase, fosil. taş ı l bilimi * Taş ı llara dayanarak Yer'in geçmiş ini inceleyen bilim dalı , paleontoloji.

taş ı llaş ma * Taş ı llaş mak iş i, fosilleş me. taş ı llaş mak * Taş ı l durumuna gelmek, fosilleş mek. * Düş ünme gücünü yitirmek. taş ı llı

*İ çinde taş ı l bulunan, fosilli.

taş ı m * Kaynama sı rası nda taş ma. taş ı ma

* Taş ı mak iş i.

taş ı ma (veya dökme) su ile değ irmen dönmez * iş i yapacak olanda yeteri kadar güç bulunmadı kça baş kaları nı n küçük katkı ları yla sürekli ve büyük bir iş yürütülemez. taş ı macı * Baş kaları nı n eş yası nıistenilen yere taş ı mayısağlayan kimse, nakliyeci, nakliyatçı . taş ı macı lı k *İ nsan, mal vb nin çeş itli araçlarla bir yerden bir yere taş ı nmaları , nakliyecilik, nakliyat, transport. taş ı mak * Bir ş eyi bir yerden alı p baş ka bir yere götürmek. * Üstünde bulundurmak. * (nesne için) Ağı rlı ğ ı nı yüklenmek. * (boru, kanal vb. için) Sı vı maddeleri bir yerden baş ka bir yere aktarmak. * Giymek. * Sahip olmak, özellik olarak bulundurmak. * Katlanmak, üstlenmek, yüklenmek, çekmek. * Duymak, hissetmek. taş ı mlı k taş ı msı

* Taş acak kadar. * Taş ıandı ran, taş a benzeyen.

taş ı nabilir * Taş ı nmasımümkün olan. * Para, çek, senet, tahvil vb. değerli kâğ ı t, menkul. taş ı nı r * Taş ı nabilen (eş ya). * Taş ı nabilen (mal), menkul. taş ı nı ş * Taş ı nmak iş i veya biçimi. taş ı nma taş ı nmak

taş ı nmaz

* Taş ı nmak iş i. * Taş ı mak iş i yapı lmak. * Baş ka bir yere gitmek, göçmek. * Bir yere sı k sı k gitmek.

* Taş ı namayan. * Ev, tarla gibi taş ı namayan (mülk), gayrimenkul. taş ı ntı

* Sel sularıile taş ı nmı ştaş , toprak.

taş ı rma * Taş ı rmak iş i. taş ı rmak

taş ı t taş ı tçı

taş ı tma taş ı tmak

* Taş ması na yol açmak. * Sabrı nıtüketmek. * Taş ı ma aracı . * Taş ı t kullanan kimse, sürücü. * Taş ı t yapan, satan veya onaran kimse. * Taş ı mak iş i. * Taş ı mak iş ini yaptı rmak.

taş ı yı cı * Taş ı ma iş ini yapan (kimse veya ş ey). * Ücretle yük taş ı yarak geçinen kimse, yükçü, hamal. * Kendisi hastalı ğa yakalanmaksı zı n o hastalı ğı n sebebi olan mikrobu taş ı yan (kimse veya hayvan), portör. taş ı yı ş

* Taş ı mak iş i veya biçimi.

taş ikardi * Kalp atı ş ı nı n dakikada en çok 90 olan normal atı ş ı nıaş ması . taş kı n

* Taş mı şbir durumda olan. * Aş ı rı . * Su baskı nı , seylâp, feyezan.

taş kı nca * Taş kı n, aş ı rı(bir biçimde). taş kı nlı k taş kı ran

* Taş kı n olma durumu veya taş kı nca davranı ş . * Bkz. taş kı ran otu.

taş kı ran çiçeğ i * Taş kı rangillerden, 2500 m den yukarıyerlerde sert kayalarıyarı p yetiş en bir çiçek (Leontopodium alpinum). taş kı ran otu * Taş kı rangillerden, bazıtürleri süs bitkisi olarak yetiş tirilen, sapları nı n parçalanması yla üreyen bir bitki (Saxifraga). taş kı rangiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, örnek bitkisi taş kı ran otu olan bir familya.

taş lama

* Taş lamak iş i. * Sert madenleri aş ı ndı rı cıbir taş la parlatma ve yerine uyması nısağ lama. * Alaylıhalk ş iiri. * Yergi. * Hakaret.

taş lamacı * Taş lama iş iyle uğraş an usta. * Yergici. taş lamacı lı k * Taş lama ustası nı n yaptı ğ ıiş . taş lamak * Taşatmak, taş a tutmak. * Bir ş eyin içindeki taş larıayı klamak. * Metal bir parçayızı mpara ile törpüleyerek yuvası na alı ş tı rmak. * Taşdöş emek. * Üstü kapalı , iğ neleyici söz söylemek. taş lanma

* Taş lanmak iş i.

taş lanmak * Taş a tutulmak, taşatı lmak. taş lanmı şipek *İ pekten dokunmuşkumaş ı n birtakı m kimyasal iş lemlerden geçirilerek dayanı klı ve parlak duruma getirilmiş biçimi. taş laş ma

* Taş laş mak iş i.

taş laş mak * Taşdurumuna gelmek. * Çok ş aş ı rarak bir ş ey yapamaz, konuş amaz duruma gelmek, donakalmak. taş latma * Taş latmak iş i. taş latmak * Taşattı rmak, taş a tutturmak. taş lı

taş lı k

* (tahı l, bakliyat vb.için) İ çinde taşolan, taşkarı ş mı şolan. * Üzerinde taşbulunan. * Üzerinde süs taş ı bulunan. * Taş ıbol, taş lı(yer). * Taş la döş enmişavlu, sofa, merdiven altıvb. * Kuşvb. hayvanları n sindirim kanallarıüzerinde bulunan kaslı , öğütücü mide, katı (II), konsa.

taş ma * Taş mak iş i. * (akarsular için) Yatağı ndan çı karak çevresini kaplama. taş mak * Sı vımaddeler, içinde bulundukları kaba sı ğ mayacak kadar çoğ alma ve kabarma yüzünden kenarları aş mak. * (akarsular için) Yatağı ndan çı karak çevresini kaplamak. * Bulunduğ u yüzeyden genişgelerek kenarlarıaş mak.

* Öfke, sabı rsı zlı k veya heyecan yüzünden kendini tutamamak. *İ nsan, nesne vb. çokça bulunmak, sayı sı artmak. taş ra

* Bir ülkenin baş ş ehri veya en önemli ş ehirleri dı ş ı ndaki yerlerin hepsi, dı ş arlı k.

taş ra ağ zı * Bir ülkede, yazıdilinin dayandı ğ ıbelirli bir ş ehir konuş masıdı ş ı ndaki bölge ağ zı . taş ralı

* Taş ra halkı ndan olan (kimse), dı ş arlı klı .

taş ralı kalmak * bir kimse taş rada edindiği görgü, örf ve âdetleri bı rakmamak. taş sı z

* Taş ıolmayan.

Tat * Türklerin egemen olduğ u yerlerde yaş ayan Arap veya İ ranlı lara verilen ad. * Hazar Denizi kı yı sı nda, İ ran Azerbaycanı sı nı rı nda yaş ayan, İ ran soyundan olan bir topluluğ un adı . tat * Bazıcisimlerin tat alma organı üstünde bı raktı ğı duyum. * Tatlı lı k. * Hoş a giden durum, lezzet, zevk. tat

* Dilsiz.

tat alma duyusu * Ağza konulan nesnelerin tadı nı anlamaya yarayan duyu. tat alma organı * Bkz. dil. tat almak

* bir ş eyden hoş lanmak, zevk almak.

tat duyusu * Bkz. tat alma duyusu. tat kazanmak (veya tadıgelmek) * belli bir tada kavuş mak, olgunlaş mak, tatlanmak. tat vermek * acı , tatlı , ekş i vb. bir tat kazandı rmak. * hoş a giden bir duruma sebep olmak. * bı ktı rmak. Tatar * Tataristan'da, Batı Sibirya'da ve Rusya federasyonu'nun değiş ik bölgelerinde yaş ayan Türk soyundan bir halk ve bu halktan olan kimse. tatar * Posta sürücüsü. tatar ağası * Posta görevi yapan tatarları n amiri. * Beceriksiz, baş arı sı z, dikkate alı nmayan. tatar arabası

* Posta arabası . Tatar böreğ i * Haş lanmı şkalı nca yufka parçaları na yoğ urt ve kı yma katı larak, üzerine kı zgı n yağgezdirilerek yapı lan yemek. Tatar çorbası * Unun hafifçe kavrulması ndan sonra soğ an, domates, patates ve benzeri malzeme ile hazı rlanan bir tür çorba. Tatarca * Tatar Türkçesi. tatarcı k

* Sı cak ülkelerde, özellikle Akdeniz çevresinde yaş ayan, türlü hastalı klara yol açan küçük bir sinek (Phlebotomus). * Şiddetli karı n ağ rı sı . tatarcı k humması * Tatarcı klarla insana geçen, ş iddetli ateşve başağrı sıile beliren bir hastalı k. Tatarı msı * Tatara benzeyen. tatarlaş mak * Tatar gibi davranmak. Tatarsı

tatbik

* Tatara benzeyen, Tatar gibi, tatarı andı ran. *İ yi piş memiş , yarıpiş miş . * Uygulama, pratik.

tatbik etmek * uygulamak. tatbik imzası * Bir kimsenin, resmî makamlara sunulan ve onlar tarafı ndan tanı nan imzası . tatbik mührü * Bir kimsenin, resmî makamlarca tanı nmı şolan mührü. tatbikat

* Uygulama. * Manevra.

tatbikatçı * Uygulayı cı . tatbikî * Uygulama ile ilgili, uygulamaya yer veren, uygulamalı , pratik. tatil

* Kanun gereğ ince çalı ş maya ara verileceğ i belirtilen süre, dinlenme. * Okul, meclis, adliye gibi kuruluş ları n çalı ş ması nıdurdurduğ u veya kapalıbulunduğu dönem. * Eğ lenmek, dinlenmek amacı yla çalı ş maksı zı n geçirilen süre.

tatil etmek * baş ka bir güne, zamana erteleyerek çalı ş maya ara vermek. * okul, işyeri vb. yi kapatmak, çalı ş ması na ara vermek.

tatil köyü

* Turistlerin veya ülke insanları nı n dinlenmesine uygun bir yerde kurulmuşolan ve evleri gerektiğ inde belirli bir süre dinlenmek isteyenlere kiralanan yerleş im yeri. tatil olmak * kapanmak, ara vermek. tatil yapmak * tatile çı kmak; iş e ara verip dinlenmek. tatile girmek * belirli bir süre için çalı ş malara ara vermek. tatlandı rma * Tatlandı rmak iş i. tatlandı rmak * Tat vermek, tadı nıkazanması nı sağlamak. tatlanma

* Tatlanmak iş i.

tatlanmak * Tat kazanmak, tadıgelmek, olgunlaş mak. tatlı

tatlıbelâ

* Şeker tadı nda olan. * Acıolmayan, içilebilen, yenilebilen. *İ nsanıçeken; göze, kulağa hoşgelen, rahatlatan, dinlendiren, sevindiren. * Şekerle veya ş ekerli ş eylerle yapı lan yiyecek. * Sinirlendirmeden, hoş a gidecek bir biçimde, tatlı lı kla. * Sevildikleri için verdikleri sı kı ntıve üzüntülere katlanı lan (kimse).

tatlıcanı nısı kmak * gereksiz ş eylere üzülmek ve bunlarıdert edinmek. tatlıdil * Gönül alı cısöz. tatlıdil güler yüz *ş efkatli, gönül alı cı konuş ma ve davranı ş . tatlıdil yı lanıdeliğ inden çı karı r * gönül alı cı , okş ayı cı sözlerle kar ş ı mı zdakinin inadıyenilebilir. tatlıdilli

* Güzel, kandı rı cı , gönül alı cı konuş an.

tatlılimon * Suyu tatlıolan bir tür limon. tatlısert tatlısöz

* Ne çok sert, ne çok yumuş ak (söz, davranı ş ). * Bkz. tatlıdil.

tatlısözlü * Bkz. tatlıdilli.

tatlısu

* Acıveya tuzlu olmayan, içilebilen su.

tatlısu Frengi * Yakı n Doğu ülkelerinden olduğ u hâlde Avrupalıgibi görünen Hristiyan. * Avrupalı gibi görünmeye özenen, züppe tavı rlı . tatlısu gelinciğ i * Tatlısularda biten bir tür gelincik. tatlısu ı stakozu * Kerevit, kerevides. tatlısu kayası * Tatlısularda yaş ayan bir çeş it balı k, kara balı k, yeş il sazan. tatlısu kefali * Sazangillerden, uzunluğ u 80 cm, eti kı lçı klıbir balı k (Leuciscus cephalus). tatlısu levreğ i * Akarsularda, göllerde yaş ayan, iki sı rt yüzgeçli, beyaz etli bir balı k. tatlısülümen * Cı va birleş imlerinden, hekimlikte kullanı lan zehirli bir madde, kalomel. tatlıtatlı * Güzel, hoş a gidecek bir biçimde tatlı lı kla, güzel güzel. tatlıyerinde bı rakmak (veya kesmek) * bir iş i can sı kı cıbir duruma sokmadan sona erdirmek. tatlı ca

tatlı cı

tatlı cı lı k

* Biraz tatlı , az tatlı . *İ çten, hoş , güzel. * Hoş , yumuş ak bir biçimde. * Tatlıyapan veya satan kimse. * Tatlısatı lan yer. * Tatlı yıseven kimse. * Tatlıyapı p satma iş i.

tatlı laş ma * Tatlı laş mak iş i. tatlı laş mak * Tatlıbir durum almak. * Sevimli, hoş a giden bir durum almak. tatlı laş tı rma * Tatlı laş tı rmak iş i. tatlı laş tı rmak * Tatlıbir duruma getirmek. tatlı lı tatlı lı k

* Tatlı sıolan, içinde tatlı bulunan. * Tatlıolma durumu.

* Sevimlilik, hoş luk, ş irinlik. tatlı lı kla * Tatlıdille, anlayı ş la, hoş görü göstererek, iyilikle. tatlı msı

* Tatlı yıandı ran, az tatlı .

tatlı sıtuzlusu * Değiş ik, bol ve çok yiyeceğ in bulunduğ u sofra, yemek. tatlı ya bağ lamak * kavgalı bir iş i gönül hoş luğ uyla bitirmek. tatma * Tatmak iş i. tatmak

tatmin

* Tat alma duyusu yardı mı yla bir ş eyin tadı nı n nası l olduğunu anlamak. * Bir ş eyden az miktarda yemek veya içmek. * Duymak, hissetmek. * (bir duruma) uğ ramı şolmak. *İ stenen bir ş eyin gerçekleş mesini sağlama, gönül doygunluğ una erme, doyum; doyurma. * Doygunluk. * Cinsel isteklerini giderme.

tatmin etmek * karş ı sı ndakine güven vererek onu istenilen bir biçimde hoş nut etmek, doyurmak. * karş ı sı ndakinin cinsel isteklerini gidermek. tatmin olmak * istediğ i bir ş eye ulaş arak hoş nut olmak, rahatlamak, doyurulmak. * cinsel isteklerini gidermek. tatminkâr * Tatmin eden, tatmin edici özellikte olan, uygun, doyurucu. tatminsiz

* Tatmin olmayan.

tatminsizlik * Tatmin olmama durumu. tatsal tatsı z

* Tat alma duyusu ile ilgili. * Tadı iyi olmayan, lezzetsiz. * Hoş a gitmeyen, can sı kan. * Sohbeti hoşolmayan veya geçimsizlik çı karan (kimse).

tatsı z tuzsuz * Çok tatsı z. tatsı zlaş ma * Tatsı zlaş mak iş i. tatsı zlaş mak * Tadı azalmak, tadıkalmamak. * Tatsı zlı k etmeye veya tatsı z bir durum almaya baş lamak.

tatsı zlı k

* Tatsı z olma durumu. * Hoş a gitmeyen, can sı kan davranı şveya durum.

tatsı zlı k çı karmak * hoş a gitmeyen, can sı kı cı , gergin bir duruma sebep olmak. tattı rma tattı rmak

* Tattı rmak iş i. * Tatmak iş ini yaptı rmak, tadı na baktı rmak. * Duyurmak, hissettirmek.

tatula

* Patlı cangillerden, çiçekleri beyaz veya mor renkte, meyveleri dikenli, bir yı llı k ve otsu bir bitki; kasları n kası lması nıgiderdiği için hekimlikte kullanı lı r. taun

* Veba hastalı ğı .

tav *İ ş lenecek bir nesnede bulunması gereken ı sı nı n, nemin yeterli olmasıdurumu. * (hayvanlarda) Semizlik. * En uygun durum ve zaman. tav vermek * gereken ve uygun nemi sağ lamak. * en uygun duruma getirmek. tava

* Yağkı zdı rmak, yiyecek kı zartmak gibi iş lere yarayan, uzun saplıyayvan kap. * Bu kapta piş mişyemek. * Maden eritilen saplıpota. * Kireç karı ş tı rı lan tekne. * Tuzlalarda, deniz suyu çekilen bölüm. * Gemilerde borda iskelesinin alt baş ı ndaki sahanlı k. * Fide yetiş tirmek için ayrı lmı ştoprak bölümü.

tava böreği * Tavada piş irilen börek. tava ekmeği * Tavada piş irilen ekmek. tava gelmek * yumuş amak, kanmak, yola gelmek. * (toprak) süzülecek duruma gelmek. tava getirmek * gereğ i kadar ı sı tmak. tavaf

* Bir ş eyin çevresini dolaş ma veya kutsal bir yeri ziyaret etme. *İ slâm dininde hac zamanı nda Kâbe'nin çevresini dolaş ma.

tavaf etmek * bir ş eyin çevresini dolaş mak. * hac töresince Kâbe'nin çevresini dolaş mak. tavalı k

* Tavasıyapı lmak için aranı lan büyük boy et, balı k, midye. tavan * Bir yapı nı n, kapalıbir yerin üst bölümünü oluş turan düz ve yatay yüzey, taban karş ı tı . * Bir ş eyi değ erlendirmede kabul edilen en yüksek seviye veya fiyat. tavan aralı ğ ı * Bkz. tavan arası . tavan arası * Bir yapı nı n tavanıile çatıarası nda kalan bölüm. tavan fiyatı * Bir mala resmî kuruluş larca konulan fiyatı n en üst sı nı rı . tavan penceresi * Binalarda veya evlerde tavan kı smı nda yapı lan pencere. tavan süpürgesi * Tavanısüpürmek için uzun saplısüpürge. tavanı na çökmek (veya yı kı lmak) * beklenmeyen bir durum karş ı sı nda ş aş ı rı p kalmak. tavassut

* Aracı lı k, ara bulma, aracı lı k etme.

tavassut etmek * aracı lı k etmek. tavattun * Yerleş me, yurt edinme, yurtlanma. tavattun etmek * yerleş mek, vatan edinmek, yurt edinmek, yurtlanmak. tavazzuh

* Açı klı k kazanma, aydı nlanma.

tavazzuh etmek * aydı nlanmak, açı klı k kazanmak, belirli duruma gelmek. tavcı * Birini kandı rarak, yüze gülerek aldatan (kimse). tavcı lı k taverna

* Tavcı olma durumu. * Çalgı lımeyhane.

tavernacı * Taverna iş leten kimse. tavhane *İ çinde bitki yetiş tirilen sobalıcamlı k, limonluk, sera. * Yoksulları n sı ğı ndı ğısı cak yer. tavı na getirmek * iş i en uygun duruma getirmek. tavı nıbulmak

* (işvb. için) en uygun ş artlarıyakalamak. tavı r * Durum, davranı ş , vaziyet, hâl. * Büyüklenme, yapma davranı ş . tavı r almak (veya takı nmak) * belli bir durum veya davranı şbiçimini benimsemek, vaziyet almak. tavik taviz

* Alı koyma, geciktirme, tehir. * Ödün, ödünleme.

taviz vermek * ödün vermek. tavizci * Ödüncü. tavizcilik tavla tavla oyun.

* Ödüncülük. * At ahı rı . * Bölümlere ayrı lmı şiki yanlı tahta üzerinde on beş erden otuz pul ve iki zarla iki kiş inin karş ı lı klıoynadı ğ ı * Bu oyunun üzerinde oynandı ğı , iki iç yüzü bölme desenli, dik dörtgen biçimindeki tahta kutu.

tavla atmak * tavla oynamak. tavlacı

* At beslenen tavlaya bakan kimse.

tavlacı * Tavla oyununa düş kün kimse. tavlama tavlamak

* Tavlamak iş i. *İ ş lenilecek bir nesneye gereken ı sı yıveya nemi sağ lamak, tav vermek. * Yolsuz ve kolay kazanç umudu vererek dolandı rmak. * Kandı rı p elde etmek.

tavlandı rmak * Büyük sı kı ntı , üzgü, eziyet. tavlanma

* Tavlanmak iş i.

tavlanmak * Tavlamak iş i yapı lmak. * (hayvan) Semirmek, ş iş manlamak. tavlı

* Tavlanmı ş , tavıolan, tav verilmiş . * Semiz, ş iş man.

tavsama tavsamak tavsatma

* Tavsamak iş i. * Bir iş , bir durum vb. gücünü, hı zı nı kaybetmek, yavaş lamak, gevş emek. * Tavsatmak iş i.

tavsatmak * Tavsaması na sebep olmak, yavaş latmak, gevş etmek. tavsı z tavsif

* Tavlanmamı ş , tav verilmemiş . * Nitelendirme, niteliklerini söyleme.

tavsif etmek * nitelendirmek, niteliklerini söylemek. tavsiye * Öğütleme, yol gösterme. * Bir kimseyi iyi tanı tarak salı k verme. * Bir ş eyin, bir kimsenin iyi, iş e yarar olduğ unu ilgili kiş iye söyleme, referans. tavsiye etmek * bir ş eyin yapı lması nıveya yapı lmaması nıöğ ütlemek. * salı k vermek. tavsiye mektubu * Birinin iş e uygun olduğunu, iş e alı nması nıbildirmek amacı yla yazı lmı şmektup, referans. tavsiyeli * Kayı rı lması istenen, kayı rı lan. tavsiyename * Tavsiye etmek amacı yla yazı lan mektup. tavsiyesiz * Kayı rı lmayan. tavş an

* Tavş angillerden, uzunluğu 70 cm, eti yenen, hı zlıkoş an, postundan yararlanı lan bir memeli türü (Lepus europeus). tavş an

* Değerli ağaçlar üzerine ince oymalar iş leyen sanatçı , tahta oymacı sı .

tavş an anahtarı * Maymuncuk. tavş an boku gibi (ne kokar, ne bulaş ı r) * (kaba) ne yararı , ne de zararıolan (kimse). tavş an dağa küsmüşde dağı n haberi olmamı ş * istenilen etkiyi yapmaktan çok uzak kalan dargı nlı klar karş ı sı nda söylenir. tavş an dudağı * Doğuş tan yarı k dudak.

tavş an eti * Tavş anı n yumuş ak ve pembe eti. tavş an uykusu * Hafif ve kuş kulu uyku. tavş an yürekli * Çok ürkek, korkak. tavş ana kaç, tazı ya tut demek * iki tarafı , karş ı t olan davaları nda kı ş kı rtmak, ikili oynamak. tavş anağ zı * Pembe renkli bir tür çiçek. tavş anayağ ı * Demir yolları nda iki rayı n kesiş me noktası nda bulunan parçalardan her biri. tavş anbı yı ğ ı * Bir yonca türü. tavş ancı * Tavş an yetiş tiren kimse. * Tavş an satan kimse. tavş ancı l * Çoğ u tavş an avlamakla beslenen kartal, akbaba gibi yı rtı cıkuş lara verilen ad. tavş ancı l otu * Maydanozgillerden, nemli yerlerde yetiş en, körpesi bazıyerlerde hayvan yemi olarak kullanı lan bir bitki (Heracleum). tavş ancı lı k * Tavş an yetiş tiriciliğ i. * Tavş an satı cı lı ğ ı . tavş angiller * Örnek hayvanıtavş an olan kemirgenlerden bir familya. tavş anı araba ile avlamak * iş ini telâş sı z ve soğukkanlı lı kla görmek. tavş anı n suyunun suyu * iki ş ey arası ndaki ilginin çok uzak olduğunu anlatı r. tavş ankanı * Parlak ve koyu kı rmı zırenk. * Bu renkte olan. tavş ankulağ ı * Çuha çiçeğigillerden, kalp biçiminde genişyapraklı , beyaz, pembe, ş arap rengi çiçekli bir bitki, buhurumeryem, siklamen (Cyclamen). tavş anlı k * Değerli ağaçlarla ince iş ler yapma sanatı . tavş anmemesi * 30-100 cm yükseklikte, kı ş ı n yaprakları nıdökmeyen bir ağ aççı k, yaban mersini (Ruscus aculeatus). tavuk

* Sülüngillerden, eti ve yumurtasıiçin üretilen kümes hayvanı (Gallus).

tavuk ayağıyemek * gevezelik etmek, dedikodu yapmak. tavuk balı ğ ı * Mezgit. tavuk biti * Kümes hayvanları nda bulunan ve kümesleri saran bir bit türü. tavuk budu * Tavuğun en çok sevilen eti olan but kı smı . tavuk eti

* Beyaz ve yumuş ak olan tavuk eti.

tavuk gibi * erken yatı p uyuyanlar için söylenir. tavuk kaza bakmı şda kı çı nı yı rtmı ş * baş kaları ndan geri kalmamak için gücünü aş an iş lere giriş enler büyük zararlara uğ rarlar. tavuk köftesi * Haş lanı p ince kı yı lmı ştavuk etine ekmek içi, et, soğ an, maydanoz, yumurta ve baharat eklenmesinden sonra yoğrulup, galeta ununa bulanarak yağda kı zartı lması yla yapı lan bir köfte türü. tavuk kümesi * Tavukları n korunmasıve bakı mıiçin yapı lmı şözel kümes. tavuk sarması * Haş lanmı şhavuç, kabak ve tavuk göğ süyle hazı rlanan, üzerine salça ve yoğ urtlu sos dökülerek servisi yapı lan bir yemek. tavuk suyu * Tavuğun içinde haş landı ğı , çorba vb. için yararlanı lan su. tavuk yahni * Domates, patates, soğ an karı ş ı mı na tavuğun katı lmasıve kı sı k ateş te piş irilmesiyle yapı lan bir yemek türü. tavuk yelpazesi * Tavuk bifteğinin piş irilmesinden sonra domates, biber, sarı msağı n üzerine beş amel sos dökülerek hazı rlanan bir yemek. tavukayağ ı * Bir tür maymuncuk. tavukçu

* Tavuk besleyicisi. * Tavuk satan kimse. * Kesilmiştavuk satı cı sı .

tavukçuluk * Tavuk yetiş tiriciliği. * Tavuk satı cı lı ğı . tavukgiller * Sülüngiller. tavukgöğsü * Lifleri yumuş ayı ncaya kadar haş lanmı ş , didiklenmiştavuk göğ üs etinin pirinç ve süt ile koyulaş ı ncaya kadar piş irilmesiyle yapı lan muhallebiye ş eker ve tavuk suyu katı larak hazı rlanan bir tatlıtürü. tavukgötü

* Siğ il. tavukkarası * Az aydı nlı k yerlerde görememe biçiminde beliren göz hastalı ğı . tavuklar

* Tavuksular takı mı nı n bir alt takı mı .

tavukpençesi * Tropikal bölgelerin karakteristik çim bitkisi. tavuksular * Tavukları ve tepeli tavuklarıiçine alan bir takı m. tavulga * Kabuğ u kı rmı zıveya erguvanî renkte olan ve tabaklamada kullanı lan bir söğüt türü. tavus

* Sülüngillerden, erkeğ inin tüyleri uzun, kuyruğ u parlak, güzel renkli, acıve tiz sesli, süs hayvanıolarak beslenen bir kuş(Pavo). tavus kuş u * Bkz. tavus. tavus tüyü * Tavus kuş unun renkli ve gösteriş li tüyü. tavus yeş ili * Tavusun kuyruğunda görülen yeş il, zümrüt yeş ili. tavuskuyruğ u * Sarhoşkusmuğ u. tavzif

* Vazifelendirme, görevlendirme, işverme.

tavzif etmek * vazifelendirmek, görevlendirmek. tavzih

* Açı klama, aydı nlatma.

tavzih etmek * açı klamak, aydı nlatmak. tay tay

tay tay geçer.

* Üç yaş ı na kadar olan at yavrusu. * Denk, eş it, eş . * Hayvanı n bir yanı ndaki yük. * Küçük, yürümeyen çocuklarıayakta durmaya özendirmek için kullanı lı r veya tay tay durmak deyiminde

tay tay arabası * Küçük çocuklarıyürümeye alı ş tı ran dört tekerlekli araç,yürüteç. tay tay durmak * emekleme döneminde, henüz yürüyemeyen çocuk ayaklarıüzerinde durmak.

taya tayalı k

* Dadı . * Dadı lı k.

taydaş * Yaş , meslek, toplumsal durum vb. bakı mı ndan birbirine eş it olanlardan her biri, öğ ür, akran. tayf

* Görüntü, hayalet, ruh. * Birleş ik bir ı ş ı k demetinin bir biçmeden geçtikten sonra ayrı ldı ğ ıbasit renklerden oluş muşgörüntü.

tayf ölçümü * Iş ı n tayfları nı n incelenmesi, spektroskopi. tayfa

* Bir gemide bulunan, türlü iş lerde çalı ş tı rı lan sefer iş çileri, mürettebat. * Aynıiş i yapan topluluk. * Bir adamı n yanı nda bulunan yardakçı lar, koş untu. * Zeytin toplayan iş çi.

tayfölçer * Iş ı n tayfları nıincelemeye yarayan alet, spektroskop. tayfun tayga taygeldi

* Çin Denizi'nde ve Hint Denizi'nde görülen güçlü tropikal siklon. * Orman kuş ağı , kozalaklıorman bitki örtüsü. *İ kinci kez evlenen kadı nı n beraberinde götürdüğ ü çocuk(lar).

tayı n * Asker azı ğı . tayı n bedeli * Bir aylı k asker azı ğ ı nı n karş ı lı ğı olan para. tayin

* Ne olduğunu anlama, gösterme, belirtme, kararlaş tı rma. * Atama.

tayin edilmek * atanmak. tayin etmek * kararlaş tı rmak. * atamak. * belli etmek, göstermek. * ayarlamak. * belirlemek. tayini çı kmak * atanmak. tayinli tayinsiz

* Tayine bağ lıolan. * Tayine bağ lıolmaksı zı n.

tayip taylak taylama

* Ayı plama, kı nama. * At veya deve yavrusu. * Taylamak iş i veya durumu.

taylamak * (kı srak) doğ urmak. Taylorculuk *İ şverimini artı racak yolda iş çiliği düzenlemek için Taylor tarafı ndan ileri, sürülen yöntem. tayming tayt

tayyar

* Bkz. zamanlama. * Bacaklarısı kı saran özel kumaş tan yapı lmı şbir tür pantolon. * Sı kı , gergin, dar; sı zmaz, su geçirmez bir kumaş tan yapı lmı şş ort giysi. * Uçucu.

tayyare * Uçak. tayyareci

* Pilot.

tayyarecilik * Tayyarecinin iş i. tayyetme

* Tayyetmek iş i.

tayyetmek * Çı karmak. * Aradan çı karmak, yok etmek. tayyör * Ceket ve eteklikten oluş an kadı n giysisi. tazallüm

* Sı zlanma, yanı p yı kı lma, ağlaş ma, yakı nma.

tazallüm temek * sı zlanmak, yakı nmak, yanı p yakı lmak. tazammun * Kapsama, içine alma, içerme. *İ çlem. tazammun etmek * içermek. tazarru * Yakarma. tazarruda bulunmak

* Tanrı 'ya yakarmak. taze * Bozulmamı ş , bayatlamamı şolan; solmuş , pörsümüşolmayan. * Dinç, yı pranmamı ş , yorulmamı ş . * Yeni, son, zamanıgeçmemiş . * Kuru olmayan, körpe. * Genç kadı n. taze fasulye * Fasulye bitkisinin taze ve turfanda olanı . * Bu sebzeden yapı lan yemeğ in adı . taze ot görmüşeş ek gibi * iş tahlanmak. taze para tazece

*İ şgücünü güçlendirmek amacı yla birçok ve farklıkaynaklardan sağ lanan para. * Tazeye yakı n, taze gibi.

tazeleme * Tazelemek iş i. tazelemek * Yenisiyle veya tazesiyle değ iş tirmek. * Bazıyiyecekleri, bayatlamı ş ken kaynatı p taze duruma getirmek. * Unutulmuşbir duygu veya bir düş ünceyi yeniden canlandı rmak. * Bir iş i bir daha yapmak, tekrarlamak. * Bozulduğu düş ünülen bir bağveya inancıyeniden yapmak. tazelenme * Tazelenmek iş i. tazelenmek * Tazelemek iş i yapı lmak. * Taze duruma gelmek, tazelik kazanmak. tazeleş me * Tazeleş mek iş i. tazeleş mek * Taze bir durum almak, canlanmak, gençleş mek. tazelik

* Taze olma durumu, körpelik, taravet. * Dinç, diri, canlı olma durumu.

tazı

* Genellikle tavş an avı nda kullanı lan, uzun bacaklı , çekik karı nlı , çok çevik bir köpek türü (Canis familiaris grajus hibernicus). tazıgibi

* çok zayı f ve ince kemikli (insan). * çok hı zlıkoş an (kimse).

tazıo tazıama çulu değiş miş * tanı dı ğ ı mı z sı radan kiş i işbaş ı na geçmişveya giyim kuş amı nıdüzeltmişolduğu için tanı nmaz olmuş . tazı cı

* Tazıyetiş tiren veya satan kimse.

tazı laş ma

* Tazı laş mak iş i.

tazı laş mak * Tazıgibi zayı flayı p incelmek. tazı ya dönmek * çok zayı flamak. * sı rı lsı klam. tazim

* Saygıgösteme, ululama.

tazim etmek * saygıgöstermek, ululamak. tazimat tazip taziye

* Yüksek saygı . * Azaba sokma, üzme. * Başsağlı ğ ıdileme.

taziyet * Taziye. taziyetname * Başsağlı ğ ıdileme yazı sı . taziz tazmin

* Sevgi ile anma. * Zararıödeme.

tazmin etmek * zararı ödemek. tazminat tazyik

* Zarar karş ı lı ğ ıödenen para. * Bası nç. * Manevî baskı , zorlama, zarara sokma. * Sı kı ş tı rma, darlaş tı rma.

tazyik etmek * zorlamak, baskıyapmak. * sı kı ş tı rmak. Tb Tc Te

* Terbiyum'un kı saltması . * Teknetyum'un kı saltması . * Tellür'ün kı saltması .

te

-te teadül

* Türk alfabesinin yirmi dördüncü harfinin adı . * Sı hhî tesisatta su borusunu üç yönlü kullanma durumuna getiren parça. * Bkz. -de. * Birbirine denk olma, denkleş me, denklik.

teakup * Art arda gelme. teakup etmek * birbiri ardı nca gelmek. teali teamül

* Yükselme, yücelme. *İ ş , davranı ş . * Bir yerde öteden beri olagelen davranı ş . * Tepkime.

teamül hukuku * Örf ve âdete dayanan hukuk. * Örf ve âdet durumuna gelmemiş , yazı lıolarak tespit edilmemişhukuk. tearuz teati

* Çatı ş ma, birbirine ters düş me. * Karş ı lı klıalı p verme.

teati etmek * karş ı lı klıalı p vermek. teavün tebaa tebahhur

* Yardı mlaş ma. * Uyruklu. * (su, sı vıvb. için) Kaynayı p buhar olma, buğulaş ma, uçma.

tebahhur etmek * buharlaş mak, uçmak. tebaiyet

tebarüz

* Kanun buyruk ve benzerlerine uyma. * (devlete, güçlü kiş iye) Bağ lanma. * Belirme, görünme.

tebarüz etmek * belirmek, görünmek. tebarüz ettirmek * belirtmek.

tebcil

* Yüceltme, ululama.

tebcil etmek * yüceltmek, ululamak. tebdil * Değiş tirme. tebdil etmek * değ iş tirmek. tebdil gezmek * tanı nmamak için kı lı k değ iş tirerek gezmek. tebdili mekânda ferahlı k var * yer veya çevre değ iş tirmenin insana ferahlı k sağlayacağ ıanlamı nda kullanı lı r. tebdili ş aş mak * ne yapacağ ı nı bilememek, telâş a kapı lmak. tebdilihava * Hava değ iş imi. tebeddül

* Bir durumdan baş ka bir duruma geçme, değ iş me.

tebeddülât * Değiş iklikler, değ iş meler. tebelleş *İ stenmeyen hâlde, birinden veya bir yerden ayrı lmayan, gitmeyen, musallat olan. tebelleşetmek * (birini veya bir ş eyi) birinin baş ı na belâ etmek, yı kmak. tebelleşolmak * bir kimsenin yanı ndan ayrı lmamak, onun baş ı na dert olmak, musallat olmak. tebellüğ

* Bildirimi alma.

tebellüğetmek * bir bildirimi almak. tebellür

* Billûrlaş ma. * Belirme.

tebellür etmek * billûrlaş mak. * belirmek. teber

* Balta. * Bazıderviş lerin taş ı dı klarısapıuzun, keskisi ayça biçiminde, küçük ve hafif balta. * Meş in kesmek için kullanı lan araç.

teberli * Teberi olan. teberru

* Bağ ı ş lama, bağ ı ş . teberru etmek * bağ ı ş ta bulunmak, bağ ı ş lamak. teberrük

* Uğ ur sayma.

teberrüken * Uğ ur sayarak, mutlu olsun diye. teberrüz

* Meydana çı kma, görünme.

teberrüz ettirmek * belirtmek. tebersiz

* Teberi olmayan.

tebessüm * Gülümseme. tebessümlü * Tebessüm eden, tebessümü olan. tebessümsüz * Tebessüm etmeyen, tebessümü olmayan. tebesüm etmek * gülümsemek. tebeş ir

* Toz zerreciklerinden oluş an, çizdiğ i yerde iz bı rakan, beyaz veya açı k renkte kireçli kaya. * Bu maddeden yapı lan, kara tahta, duvar vb.yüzeylere yazıyazmak için kullanı lan küçük çubuk.

tebeş irleş me * Bir dokunun kalı nlı ğ ı nda tebeş ire benzer katıbirikintilerin oluş ması . tebeş irli

* Tebeş iri olan.

tebeş irsiz * Tebeş iri olmayan. tebeyyün

* Belli olma.

tebeyyün etmek * belli olmak, ortaya çı kmak. tebligat

* Bildirim.

tebligatta bulunmak * bildirim yayı mlamak, bildirimden haberdar etmek, bildirim göndermek. tebliğ

* Bildirme, haber verme. * Bildiri.

tebliğetmek

* bildirmek. tebrik * Kutlama. tebrik etmek * kutlamak. tebriye

* Aklama, temize çı karma.

tebriye etmek * aklamak. tebş ir * Müjdeleme, muş tulama. tebş ir etmek * sevinilecek bir haber vermek, müjdelemek, muş tulamak. tebyiz

* Bir yazıile ilgili taslağ ıtemize çekme.

tebyiz etmek * temize çekmek. tecahül * Bilmez gibi görünme, bilmezlikten gelme. tecahül etmek * bilmez gibi görünmek, bilmezlenmek. tecahülüarif * Bir anlam inceliğ i yaratmak için bildiğ iş eyi bilmez görünme sanatı . tecahülüarifane * Tecahülüarif. * Bilmezlikten gelerek, bilmez davranarak. tecahülüarifaneden gelmek * bilmez gibi davranmak. tecanüs * Bir bütünü oluş turan ögeler arası nda uyum bulunmasıdurumu. tecavüz

* Hücum etme, saldı rma, saldı rı , saldı rı ş . * Baş kası nı n hakkı na el uzatma. * Namusuna saldı rma, sarkı ntı lı k. * Aş ma, ötesine geçme.

tecavüz etmek * saldı rmak, hücum etmek. * baş kası nı n hakkı na el uzatmak. * namusa sataş mak. * aş mak, geçmek. tecavüzkâr * Saldı rgan, saldı rı cı . tecdit

* Yenileme, tazeleme.

teceddüt tecelli

* Yenileş me, yenilik. * Belirme, görünme, ortaya çı kma, zuhur etme, meydana çı kma. * Tanrı 'nı n insanlarda ve doğada görünmesi. * Alı n yazı sı , kader.

tecelli etmek * belirmek, görünmek, ortaya çı kmak, zuhur etmek, meydana çı kmak. tecemmu tecennün

* Toplanma, birikme, yı ğı lma, yı ğı nak. * Çı ldı rma, delirme, aklı nı oynatma.

tecennün etmek * çı ldı rmak, delirmek. tecerrüt

* Her ş eyden uzaklaş ma, sı yrı lma, soyutlanma.

tecerrüt etmek * sı yrı lmak, soyutlanmak. tecessüm

* Boyut kazanma, cisimlenme. * Görünmeye baş lama, belirme. * Göz önüne gelme, canlanma.

tecessüm etmek * boyut kazanmak, cisimlenmek, belirmek. * canlanmak. tecessüs

tecezzi

* Belli etmeden, kendini ilgilendirmeyen ş eyleri öğrenmeye çalı ş ma. * Merakı nıgidermeye çalı ş ma, görme, anlama merakı . * Parçalara ayrı lma, ayrı lma, bölünme.

tecezzi etmek * bölünmek, parçalara ayrı lmak. tecil * Erteleme. tecil etmek * ertelemek. tecim tecim evi

* Ticaret. * Ticarethane.

tecimen * Tacir, tüccar. tecrit

* Ayı rma, ayrıbir tarafta tutma. * Soyutlama. * Yalı tı m, izolâsyon. tecrit etmek * herkesten veya her ş eyden ayı rmak, bir kenara koymak. * yalı tmak. tecrübe

* Deneme, sı nama, eksperyans. * Görgü. * Deney.

tecrübe etmek * denemek, sı namak. tecrübe tahtası na dönmek (veya çevirmek) * üst üste baş arı sı z denemelere konu olmak. tecrübe yapmak * denemek, sı namak. tecrübeli * Tecrübesi olan, görmüşgeçirmiş . tecrübelilik * Tecrübeli olma durumu. tecrübesi olmak * görgüsü, bilgisi olmak. tecrübesiz * Tecrübesi olmayan. tecrübesizlik * Tecrübesiz olma durumu. tecrübî tecvit

tecvitli tecviz

* Deneye dayanan, deneme ile ilgili. * Kelimelerin söyleniş inde, seslerin çı kakları na, uzunluk ve kı salı kları na göre okunması . * Kur'an'ı n doğ ru okunması nı sağlayan bilim. * Bu bilim üzerine yazı lmı şkitap. * Tecviti olan, tecviti ortaya koyan. * Yapı lması nı uygun bulma, izin verme.

tecviz edilmek * uygun bulunmak, izin verilmek. tecviz etmek * uygun bulmak, izin vermek. tecziye

* Cezalandı rma.

tecziye etmek * cezalandı rmak.

teçhil

* Birinin bir konuda bilgisizliğini söyleme, bilmezleme.

teçhil etmek * birinin bilgisizliğ ini göstermek, bilmezlemek. teçhiz

* Donatma, donatı m.

teçhiz etmek * donatmak. teçhizat tedafüî tedahül

* Donatmaya yarar ş eyler, donatı . * Savunma ile ilgili olan, savunmalı k. * Birbirinin içine girme. * Ödemede gecikme. * Yı ğı lı p kalma, birikme.

tedahülde kalmak * ödenmeden birikmek. tedai

* Çağ rı ş ı m.

tedarik * Araş tı rı p bulma, sağlama, elde etme. tedarik etmek * bulmak, sağ lamak. tedarikleme * Tedariklemek iş i. tedariklemek * Sağlamak, tedarik etmek. tedarikli * Her ş eyi önceden sağ lamı şolan. * Her ş eyi önceden sağ lamı şolarak. tedariksiz * Önceden gereken ş eyleri sağlamamı şolan. * Önceden gereken ş eyleri sağlamadan. tedarikte bulunmak * hazı rlı k yapmak. tedavi

*İ lâç vb. ile hastalı ğ ıiyi etme, iyileş tirme, sağ altı m, sağ altma. * Aksayan bir ş eyi düzeltme, iyileş tirme.

tedavi etmek * ilâçla iyileş tirmek, sağaltmak. * düzeltmek. tedavül

* (para ve para yerine geçen bono, senet vb.için) Geçerli olma, sürümde bulunma, sürüm, geçerlik. * Mal veya paranı n elden ele dolaş ması , dolanı m, sirkülâsyon. tedavülde olmak * geçerli olmak, sürümde bulunmak. tedavülden kalkmak * (para için) artı k kullanı lmamak. tedavüle çı karmak * parayıpiyasaya çı karmak. tedbir

* Önlem.

tedbir almak * önlem almak. tedbirli * Önceden hazı rlı klıdavranan, önlemini zamanı nda alan, müdebbir. * Hazı rlı kl ı bir biçimde, önceden düş ünerek. tedbirsiz * Önceden hazı rlı klıdavranmayan, önlemini zamanı nda almayan. * Hazı rlı ksı z bir biçimde, önceden düş ünmeyerek. tedbirsizce * Tedbirsiz (bir biçimde), tedbirsiz olarak. tedbirsizlik * Tedbirsiz olma durumu veya tedbirsizce davranı ş . tedenni

* Gerileme, düş me.

tedenni etmek * gerilemek, düş mek. tedfin * Gömme. tedhiş tedhiş çi

* Korku salma, yı ldı rma, terör. * Terorist.

tedhiş çilik * Tedhiş çi olma durumu. * Terorizm. tedhiş li

* Korkulu, terör dolu.

tedhiş siz * Korkusuz, ş iddet ve terörü olmayan. tedip

* Uslandı rma, yola getirme, terbiye etme.

tedip etmek * yola getirmek, uslandı rmak, terbiye etmek.

tedirgin

* Rahatı , huzuru kaçmı ş .

tedirgin etmek * rahatı nı , huzurunu kaçı rmak. tedirgin olmak * rahatıkaçmak. tedirginleş me * Tedirginleş mek iş i. tedirginleş mek * Tedirgin olma durumu. tedirginlik * Tedirgin olma durumu. * Üçüncü bir cismin veya cisimlerin çekim etkisiyle yörünge hareketinin bozulma durumu. tediye

* Para vb.bir ş ey verme, ödeme. * Gerçekleş en bir alacağ ıpara ile ödeme.

tediye emri * Ödeme emri. tediye etmek * ödemek. tedricen * Azar azar; giderek, gittikçe. tedricî

* Derece derece olan, yavaşyavaşolan.

tedricî olarak * giderek. tedriç

* Derece derece ilerleme, kerteleme.

tedris * Ders verme, öğ retme, öğretim. tedrisat tedvin

* Öğretim. * Derleme.

tedvin etmek * derlemek. tedvir * Çevirme, döndürme. * Yönetme, çekip çevirme. tedvir etmek * yönetmek, çevirmek, döndürmek. tedviren

* Yönetmekle görevli olarak. teeddüp * Utanma, sı kı lma. teeddüp etmek * utanmak, sı kı lmak. teehhül

* Evlenme.

teehhül etmek * evlenmek. teehhür * Gecikme. teemmül teenni teessüf

* Bir iş i ayrı ntı ları yla düş ünme, düş ünüp taş ı nma. *İ lerisini düş ünerek acelesiz işgörme, ağ ı r davranma. * Acı nma, yazı klanma, yerinme.

teessüf ederim! * yazı klar olsun!. teessüf etmek * acı mak, üzülmek, yerinmek, yazı klanmak. teessür

* Üzülme, üzüntü. * Duygulanı m.

teessür etmek * üzülmek, acı mak. teessürat

* Acı lar, üzüntüler, sı kı ntı lar.

teessüs * Kurulma, ortaya çı kma. * Yerleş me, temelleş me, kökleş me. teessüs etmek * kurulmak, ortaya çı kmak. teeyyüt

* Doğru çı kma, gerçeklenme.

teeyyüt etmek * doğ ru çı kmak, gerçeklenmek. tef

* Zilli bir kasnağa geçirilmişkursak zarı ndan oluş an çalgı .

tef çalsan oynayacak * karmakarı ş ı k olan eş yalar için söylenir. tefahür

* Övünme. tefarik * 60-100 cm yüksekliğ inde, büyük yapraklı ve beyaz çiçekli bir bitki (Pogostemon patchouly). tefavüt

* Ayı rı cıözellik, farklı lı k.

tefavüt etmek * farklıduruma getirmek. tefcir

* Akaçlama, drenaj.

tefe * Dokuma tezgâhı nda tarağıtutan ağaç veya metal parça. tefe koymak (veya tefe koyup çalmak) * biri hakkı nda alaylıdedikodu yapmak. tefeci tefecik

* El altı ndan yüksek faizle ödünç para veren kimse, faizci, murabahacı . * Bkz. ufacı k tefecik.

tefecilik * Tefecinin iş i, faizcilik, murabaha. tefehhüm * Anlama. tefek tefekkür

* Bkz. ufak tefek. * Düş ünme, düş ünüş .

tefekküre dalmak * derin düş ünmek düş ünceye dalmak. tefeli teferruat

* Sı k dokunmuş(bez). * Ayrı ntı lar.

teferruatlı * Ayrı ntı lı . teferrüç * Açı lma, ferahlama. * Gezinti. teferrüt * Tek, yalnı z olma, herkesten uzaklaş arak yalnı z kalma. * Benzeri bulunmama, benzersiz olma, sivrilme. tefessüh * Çürüme, bozulma, kokuş ma. * (kiş i, toplum vb. için) Özelliğini, niteliklerini yitirerek bozulma, kokuş ma.

tefessüh etmek * çürümek, kokuş mak. * (kiş i, toplum vb. için) özelliğ ini, niteliğini yitirerek bozulmak, kokuş mak. tefeül

* Fal açma, fala bakma. * Uğ ur sayma, hayra yorma.

tefeül etmek * fala bakmak, fal açmak. tefevvuk

* Üstünlük, üstün gelme.

tefevvuk etmek * üstün gelmek, bastı rmak. tefeyyüz

* Yükselme, ilerleme.

tefeyyüz etmek * yükselmek, ilerlemek. tefhim

* Anlatma, bildirme.

teflon * Etilen ve flüordan elde edilen plâstik madde. * Bu madde ile yapı lan, ı sı ya dayanı klıkap. tefrik * Ayı rma, ayı rt etme. tefrik etmek * ayı rmak, ayı rt etmek. tefrika

* Gazete veya dergilerde çı kan, birbirini tamamlayan yazı lardan oluş an dizi. * Bu biçimde yayı mlanan. * Birbirine kötülük etmeye kadar varan sürekli anlaş mazlı k, ikilik.

tefrika etmek * bir yazıdizisini, bir romanıvb. yi gazete ve dergilerde bu biçimde yayı mlamak. tefrika roman * Süreli yayı nlarda her gün bir bölümü yayı mlanan roman. tefriş

* Döş eme iş i. * Bir yeri gerekli eş ya ile döş eme.

tefrişetmek * döş emek. tefriş at * Döş eme iş leri. * Döş emenin gerektirdiğ i bütün parçalar veya eş yanı n tümü. tefrit * Genellikle tutum ve davranı şiçin gereğ inden aş ağ ı da kalma durumu, ifrat karş ı tı . tefsir

* Yorumlama. * Kur'an'ı n surelerini açı klayarak, görüş ler ileri sürme ve bunlarıyazma, yorumlama. * Kur'an'ı n surelerini açı klayan eser. tefsir etmek * yorumlamak. teftih

teftiş

* Açma. * Geğirme. * Bir görevin yolunda yürütülüp yürütülmediğ ini anlamak için yapı lan araş tı rma, denetleme, denetim, bakı .

teftişetmek * bir görevin yolunda yürütülüp yürütülmediğini araş tı rmak, denetlemek. teftişheyeti * Teftişkurulu, denetleme kurulu. teftişkurulu * Denetleme kurulu, teftişheyeti. teftişraporu * Herhangi bir konuda teftişkurulunun hazı rlamı şolduğ u rapor. tefviz * Bir iş i bir kimsenin üzerinde bı rakma, ihale. * Dağı tma. * Bir taş ı nmaz malıbilinen değeri karş ı lı ğ ıbir kimseye verme. tegafül

* Anlamazlı ktan gelme.

tegafül etmek * anlamazlı ktan gelmek. teganni

* Şarkısöyleme.

teganni etmek *ş arkısöylemek. teğelti

* Binek hayvanları nda eyerin altı na konulan keçe.

teğet * Bir eğ rinin yanı ndan geçen ve ona ancak bir noktada değ en doğ ru, mümas. teğmen

* Orduda rütbesi asteğ menle üsteğ men arası nda olan, takı m komutanlı ğıyapan subay.

teğmenlik * Teğ men rütbesi veya teğmenin görevi. tehacüm

tehalüf

* Birlikte ve birden hücum etme, saldı rma. * Üş üş me, bir yere toplaş ma. * Aykı rı lı k.

tehalüf etmek * birbirine aykı rı olmak. tehalük

* Can atma, çok isteme.

tehalük etmek * can atmak, çok istemek. tehcir

* Göç ettirme, göç etmesine sebep olma.

tehcir etmek * bir yerden göç ettirmek, sürmek. tehdit

* Birinin gözünü korkutma, korku verme, gözdağ ı .

tehdit etmek * korkutmak, korku vermek, gözdağ ıvermek. * tehlikeli bir durum yaratmak. tehdit savurmak * korkutmak, gözdağı vermek. tehditkâr tehditsiz tehevvür

* Tehdit dolu, tehdit edici. * Tehditi bulunmayan tehditten uzak. * Çok kı zma, öfkelenme, köpürme.

tehevvür etmek * çok kı zmak, öfkelenmek, köpürmek. teheyyüç tehi tehir

* Coş ma, heyecanlanma. * Boş . * Sonraya bı rakma, erteleme. * Geciktirme.

tehir etmek * ertelemek. tehiriicra * Yürütmenin durdurulması . tehirli

tehirsiz tehlike

* Geciktirilmiş , ertelenmiş . * Gecikmeli, rötarlı . * Tehiri olmayan, gecikmesiz. * Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum, muhatara.

* Gerçekleş me ihtimali bulunan fakat istenmeyen durum. tehlike atlatmak * büyük zarar ve sı kı ntı lara yol açacak bir olayısavuş turmak. tehlikeli tehlikesiz

* Tehlikesi olan, korkulu, kazalı , muhataralı . * Tehlikesi olmayan.

tehlikeye atı lmak * zarar ve sı kı ntı lara yol açacak bir davranı ş ta bulunmak. tehyiç * Coş turma, heyecanlandı rma. tehyiç etmek * coş turmak, heyecanlandı rmak. tehzil

tein teizm

* Alaya alma. * Ciddî bir esere alay tarzı nda nazire yazma, ş akalıbir anlatı ma çevirme. * Çayda bulunan ve kafein niteliğinde olan etkili madde. * Tanrı cı lı k.

tek * Eş i olmayan, biricik, yegâne. * Yalnı z, yalnı zca, salt, sadece. *İ ki ile bölünemeyen (sayı ). * Birbirini tamamlayan veya aynıtürden olan nesnelerden her biri. * Bir kadeh içki. * Önüne getirildiğ i cümleye istek ve özlem kavramı katar. * Hiç, hiçbir. tek

* Sessiz, hareketsiz, uslu.

tek adam * Teklik özelliğ ini gösteren kimse. * Lider. tek adam gösterisi * Benzeri olmayan, teklik örneğ i sergileyen, kiş inin ortaya koyduğ u gösteri. tek anlamlı * Tek anlamıolan (kelime veya kavram). tek anlamlı lı k * Tek anlamlıolma durumu. tek baş ı na * Kendi kendine, yalnı z olarak. tek biçim * Standart. tek bir

* (olumlu cümlelerde) yalnı z bir. * (olumsuz cümlelerde) hiçbir. tek çekirdekli * Yalnı z bir çekirdeğ i olan hücreye denir. tek çekirdekliler * Yalnı z bir çekirdeğ i olan hücreliler. tek çenekli * Tek çeneğ i olan. tek çenekliler * Buğdaygiller, zambakgiller, palmiyeler, salepgiller, ananasgiller, muzgiller gibi bitkilerin önemli bir sı nı fı . tek çeneklilik * Tek çenekli olma durumu. tek dalmak * güreş te karş ıgüreş çinin tek bacağ ı nı kapmak. tek delikliler * Kuş lar gibi yumurtlayarak üreyen, dı ş kı lı ğıolan memeliler takı mı . tek durmak * uslu durmak, yaramazlı k etmemek, sessiz kalmak. tek durmamak * bir taraf öbür tarafa karş ı bazıhareket ve çalı ş malar içinde bulunmak. * yaramazlı k, çapkı nlı k vb. yapmak. tek elden

* bir yerin veya bir merkezin kumanda ve yönetimi altı nda olarak.

tek erkçi * Monarş ist. tek erkçilik * Monarş izm. tek erklik tek eş li

* Monarş i. * Eş i bir tek olan, monogam.

tek eş lilik * Kadı nı n veya erkeğin karş ıcinsten yalnı z bir kiş iyle evlenebilmesini onaylayan, birden çok kadı nla veya birden çok erkekle evlenmeyi yasaklayan evlilik biçimi, monogami. tek evli * Bkz. tek eş li. tek evlilik * Bkz. tek eş lilik. tek fazlı * Elektrik akı mı nı n tek faza yüklenmesi. tek heceli dil * Çince ve Tibetçe gibi kelimeleri tek heceden oluş an dil.

tek hücreli * Bir hücreli. tek kiş ilik * Tek kiş iye özgü. tek kürekle mehtaba çı kmak * eksik hazı rlı kla bir iş e kalkı ş mak. * becereksizce alay etmeye kalkı ş mak. tek liste * Seçimde muhalefeti olmayan liste. * Yenilecek yemeklerin ne olduğu önceden belirlenip gelen müş terilere aynıyemeklerin verildiğ i uygulama, fiks mönü. tek örnek * Aynıyolda sürüp giden, yeknesak. tek parmaklı lar * Memeliler sı nı fı nı n otçul, gevişgetirmeyen, beşparmaklıfil, üç parmaklıgergedan, tapir veya bir parmaklı toynaklı ları içine alan alt takı mı . tek partili * Tek partiye dayanan (siyasî hayat). tek renkli * Tek rengi olan. * Yalnı z basit bir renk veren (ı ş ı k). tek sayı tek seçici tek sesli

* 1, 3, 5, 7, 9 sayı ları . * Bir takı ma girecek sporcuları n seçiminde yetkili olan kimse. * Benzer seslerin kullanı lması . * Eşsesli.

tek seslilik * Tek sesli olma durumu. tek tanrı cı * Tek tanrı cı lı ğ a inanan (kimse), monoteist. tek tanrı cı lı k *İ nsanı n, doğ ada ve toplumda, ilk veya değ iş mez sebebi araş tı rması na yol açan tarihî ş artları n etkisiyle her ş eye gücü yeten bir tek tanrıdüş üncesine varması , monoteizm. * Evreni, doğayıve toplumu yaratı p yöneten her ş eye gücü yeten tek bir tanrıbulunduğ una inanma ve ona tapı nma. tek taraflı * Tek bakı şaçı sı , tek yanlı . tek taş * Sadece bir pı rlantasıveya elması olan yüzük. tek tek

* Birer birer, bir bir.

tek tı rnak iş areti

* Bir anlatı m içinde çift tı rnakta verilen bir alı ntı nı n içinde yer alan bir baş ka sözü tek tı rnak arası nda gösterme ve bu tek tı rnak (' ') iş aretini kullanma. tek tük

* Az, seyrek (olarak).

tek yanlı * Yalnı z bir görüş ü, bir düş ünceyi benimseyen. tek yönlü yol * Üzerinde trafiğin yalnı z bir yönde hareket edebildiğ i kara yolu. tek yumurta ikizi * Tek yumurtada döllenen ve çı kan ikizler. tekabül

* Karş ı lı klıolma, karş ı lama. * Karş ıolum.

tekabül etmek * karş ı lı k olmak, karş ı lamak, bir ş eyin yerini tutmak. tekâlif * Teklifler. * Vergiler, salmalar. tekâmül * Olgunluk, olgunlaş ma. * Evrim, geliş im, geliş me. tekâmül etmek * olgunlaş mak. * evrim geçirmek, geliş mek. tekâpu * Dalkavukluk etme, birinin her dediğini, her yaptı ğ ı nıonaylama. tekâsüf

* Bir araya gelme, toplanma, sı kı ş ma. * Yoğun duruma gelme, yoğunlaş ma.

tekâsüf etmek * toplanmak. * yoğ unlaş mak. tekâsül

* Üş enme, üş engeçlik, gevş eklik, tembellik.

tekaüdiye * Emekli aylı ğı . tekaüt

* Emekliye ayrı lma. * Emekli.

tekaüt ikramiyesi * Emekli ikramiyesi. tekaüt maaş ı * Emekli aylı ğı . tekaüt olmak

* emekli olmak, emekliye ayrı lmak. tekaütlük * Emeklilik. tekbenci

* Tekbencilik yanlı sı olan kimse.

tekbencilik * "Yalnı z ben varı m, benden baş ka her ş ey yalnı zca benim tasarı mı mdı r, diyen, öznel ben'i bilinç içerikleriyle birlikte tek gerçek, tek var olarak kabul eden görüş , solipsizm. tekbir

* Müslümanlı kta Tanrı 'nı n büyüklüğ ünü, yüceliğ ini anmak için söylenen ve Allahuekber sözü ile baş layan duanı n adı . tekbir getirmek * bu duayıözel makamı yla okumak. tekçi

* Tekçilik taraflı sıolan, tekçilikle ilgisi olan (kimse), monist.

tekçilik * Gerçekliğin temeli olarak yalnı zca tek bir ilkeyi benimseyen dünya görüş ü, monizm. * Gerçekliğin herhangi bir organ gibi bölünmez bir bütün olduğuna ve bağ ı msı z parçaları bulunmadı ğ ı na inanan öğ reti, monizm. tekdir

* Azarlama, paylama.

tekdir etmek * azarlamak, paylamak. tekdüze

* Değiş meksizin, düzenli, aynıbiçimde tekrarlanan, sürüp giden, muttarit, yeknesak, monoton. * Değiş meyerek, aynıbiçimde tekrar edilerek.

tekdüzeleş me * Tekdüzelemek iş i. tekdüzeleş mek * Tekdüze bir duruma gelmek. tekdüzelik * Tekdüze olma durumu, yeknesaklı k, monotonluk. teke * Keçinin erkeğ i. * Bir karides türü. * Tüylü devenin erkeğ i ile tek hörgüçlü diş i devenin geriye melezlenmesinden elde edilen bir deve türü. teke dikeni * Patlı cangiller familyası ndan yüksek çalıbiçiminde dikenli bitki. teke tek * Bire karş ı bir. tekebbür

* Kibirlenme, büyüklenme, çalı m, kurum.

tekeden süt çı karmak * olamayacak ş eyleri olur duruma getirmek.

tekeffül

* Bir ş eyin sorumluluğ unu üzerine alma, yükümlenme. * Kefil olma.

tekeffül etmek * yükümlenmek. * kefil olmak. tekel

* Bir malı n yapı mı nı n, tek bir kuruluş un elinde bulunduğ u durum; herhangi bir üretim alanı nıdevletin elinde tutma, satı ş ıtek elden yönetme ve fiyata hâkim olma durumu, inhisar, monopol. * Bir tek ş eye tek baş ı na sahip çı kma. tekel bayii * Tekel ürünlerini satan işyeri. tekel maddesi * Tekel ürünleri arası nda satı ş a sunulmuşmadde. tekelci

* Tekel kuran ve bu tekeli kabul ettiren, inhisarcı . * Tekel görevlisi. * Bir ş eye, bir düş ünceye tek baş ı na sahip olma, benimseme, yayma taraflı sıolan.

tekelci anamalcı lı k * Ana sermayenin merkezleş me eğiliminden doğan tekelleş me aş aması . tekelcilik

* Tekelci olma durumu, inhisarcı lı k.

tekelinde olmak * (herhangi bir ş ey) tekeli altı nda bulunmak, elinde tutmak, inhisarı nda olmak. tekeline (veya tekellerine) almak * bir ş eye tek baş ı na sahip olmak, inhisarı na almak, patentine almak. * fikir, sanat vb. alanda kendi görüş ünü hâkim kı lmak. tekelleş me * Tekelleş mek iş i. tekelleş mek * Tekel durumuna gelmek. tekelleş tirme * Tekelleş tirmek iş i. tekelleş tirmek * Tekel durumuna getirmek. tekellüf * Zahmet veren bir işgörme, güçlüğe katlanma. * Bir iş i gösteriş li bir biçimde yapmaya çalı ş ma, özenme, gösteriş . tekellüm * Söyleme, konuş ma. tekemmül * Olgunlaş ma, yetkinleş me. tekemmül etmek * olgunlaş mak, yetkinleş mek, erginleş mek.

teker

* Tekerlek. * Bu biçimde olan (ş ey). * Bir gök cisminin çember biçiminde görünen yüzeyi; cismin gökyüzü üzerindeki iz düş ümü. *İ nce ve çapı oldukça büyük teker ş eklinde parça.

teker meker yuvarlanmak * döne döne yuvarlanmak. * iyi durumda olan bir kiş i durumunu birdenbire yitirmek. teker teker * Birer birer, ayrıayrı . tekercik * Bilgisayarda oluş turulmuş , yazı lmı şbilgileri saklamak, bir baş ka yere aktarmak amacı yla kullanı lan araç. tekerçalar * Disk-player. tekerçalarcı * Diskjokey. tekere çomak sokmak (veya taşkoymak) * birinin yolunda giden iş ini aksatan, engelleyen davranı ş ta bulunmak. tekerlek * Merkezde bulunan ve bir eksenin çevresinde dönebilir kurs veya çember, teker. * Teker biçiminde olan (ş ey). tekerlek kı rı ldı ktan sonra yol gösteren çok olur * sonucu kötü çı ktı ktan sonra bir davranı şüzerine akı l öğ reten çok bulunur. tekerlek pabucu * Arabaları n, yokuşinerken hı zlanmaları nıönlemek için, tekerlek altı na sürülen ve arabaya zincirle bağlı bulunan demir parçası . tekerlekçi * Araba tekerliği yapan kimse. tekerlekçilik * Araba tekerleğ i yapanı n iş i. tekerlekli

* Tekerleği olan, tekerli.

tekerlekli koltuk * Sakatları n bir yere gidebilmek için kullandı klarıtekerlekli olan oturma aracı . tekerlekli sandalye * Sakatları n bir yere gidebilmek için kullandı klarıtekerlekleri olan oturma aracı , tekerlekli koltuk. tekerleme * Tekerlemek iş i. * Çoğ unlukla basmakalı p söz. * Çoğ unlukla, masalları n baş ı nda bulunan kafiyeli girişsözleri. * Birbiriyle uyumlu hazı r söz kalı bı . * Saz ş airleri arası nda yapı lan deyişyarı ş ı . * Orta oyununda, özellikle Kavuklu'nun kullandı ğ ısözler. tekerlemek * Yuvarlamak, döndürmek.

tekerlenme * Tekerlenmek iş i. tekerlenmek * Yuvarlanmak, dönmek. * Durumu bozulmak, kötüye gitmek. * Uğ raş mak, peş inde koş mak, yuvarlanı p gitmek. tekerli tekerrür

* Tekeri olan,tekerlekli. * Tekrarlanma.

tekerrür etmek * tekrarlanmak. tekesakalı * Birleş ikgillerden, kökleri sebze olarak kullanı lan otsu bir bitki (Tragopogon porrifolius). tekesemek * (diş i keçi) Teke istemek. tekessür

* Çoğ alma, artma.

tekessür etmek * çoğ almak, artmak. tekevvün * Oluş , oluş ma, var olma, doğ uş . tekfin

* Kefenleme.

tekfin etmek * kefenlemek. tekfir

* Kâfir sayma.

tekfur * Bizans imparatorluğ u zamanı nda vali düzeyinde olan yöneticilerle Anadolu ve Rumeli'deki Hristiyan beylerine verilen ad. tekfurluk * Tekfur olma durumu. * Tekfurun yönetimi altı nda bulunan yer. tekil * Kelimelerde bir varlı ğ ıveya çekimli fiillerde bir kiş iyi bildiren biçim, teklik, müfret, çoğ ul, çokluk karş ı tı : Çocuk, ev, geldim, geldin gibi. tekillik * Tekil olma durumu. tekin

* Boş , içinde kimse bulunmayan. * Uğ urlu. * Eski Türklerde bir babanı n taş ı nmaz malları nı n mirasçı sıolan en küçük oğ lu.

tekin değil * (yer, zaman vb. için) cin, peri vb.doğ aüstü varlı kları n bulunduğuna inanı lan, uğursuz, tehlikeli. * (insan veya hayvan için) kendisinde doğ aüstü bir güç olduğ u sanı lan, uğ ursuz, sakı nı lması gereken. tekinsiz

* Tekin olmayan, uğursuz. * Belli davranı şveya sözlerin bir toplumca, bir toplumsal grupça tehlikeli sayı lmasıve olumsuz yaptı rı mlara bağlanarak yasaklanması , tabu. tekir

tekit

* Postu siyah çubuklarla ve beneklerle süslü, kül renginde veya boz olan (kedi). * Barbunyaya benzeyen bir balı k (Mugil surmulletus). * Kuvvetleş tirme, sağlamlaş tı rma, üsteleme.

tekit etmek * kuvvetleş tirmek, sağlamlaş tı rmak, pekiş tirmek, üstelemek. tekke

tekleme teklemek

* Tarikattan olanları n barı ndı kları , ibadet ve tören yaptı kları yer, dergâh. *İ ş siz güçsüz kimselerin buluş up sı ğ ı ndı klarıyer. * Esrar içilen üstü kapalıyer. * Teklemek iş i. * (sı k fideleri) Seyrekleş tirmek. * (motorda) Pistonun biri çalı ş mamak. * (tabanca) Bozulup tutukluk yapmak. * (kalp için) Sağlı ğı bozulmak. * Kekelemek.

tekleş me * Bir kelimenin içindeki çift ünsüzün bire iniş i: Kassap > kasap, sarraç > saraç gibi. tekleş mek * Tek özellik göstermek. tekli teklif

* Müzik dünyası nda tek kiş i tarafı ndan doldurulan kaset veya yoğ un teker. * Birinden yapı lması zor, eziyetli bir işisteme. *İ ncelenmek veya kabul edilmek için bir ş ey sunma, önerme, öneri. *İ ncelenmek için ileri sürülen ş ey, öneri. *İ çten olmayan, resmî davranı ş .

teklif etmek * önermek, öne sürmek, öneride bulunmak. * evlenmek iş ini birine diğer cinsten olanıönermek. teklif tekellüf * Samimî olmama, resmî olma durumu, teklifli olma. teklifli teklifsiz

* Kendisiyle samimî, içli dı ş lı olunmayan, resmî. * Samimî, içli dı ş lı , sı kıfı kı .

teklifsiz konuş ma * Senli benli, samimî, resmî olmadan konuş ma ve davranma. teklifsizce * Teklifsiz bir biçimde, içten olarak. teklifsizlik * Teklifsiz olma durumu veya teklifsiz davranı ş . teklik

* Tek, bir olma durumu. * Kelimelerde, tek kiş iyi veya varlı ğ ıbildiren biçim, çoğul, çokluk karş ı tı : öğ renci-y-im, ev-im, gel-di-m vb. * Bir lira.

teklik eki * Tek özellik gösteren ek. tekme

* Ayakla vuruş . * Hayvanı n art ayağı yla vurması , çifte.

tekme atmak (veya tekme vurmak) * ayakla bir yere sertçe vurmak. * çifte atmak. * ihanet etmek. tekme yemek * birinin ayağ ı ndan darbe almak. * ihanete uğ ramak. tekmeleme * Tekmelemek iş i. tekmelemek * Tekme vurmak. tekmelenme * Tekmelenmek iş i. tekmelenmek * Tekme vurulmak. tekmil * Tamamlama, bitirme. * Bütün, tüm. * Eksiksiz. * Bkz. tekmil haberi. tekmil haberi * Askerlikte astı n üste verdiğ i sözlü rapor. * Bir iş in tamamlanmı şolduğ u haberi. tekmil vermek * bir ast bir üste bir iş , bir durum üzerinde bilgi vermek. tekmilleme * Tamamlamak iş i. tekmillemek * Tamamlamak, bütünlemek, bitirmek. tekne

* Türlü iş lerde kullanı lmak için çoğu ağaçtan veya taş tan yapı lan, uzun ve genişkap. * Geminin omurga, kaburga ve kaplamadan oluş an temel bölümü. * Deniz taş ı tı . * Katmanlıkayaçları n içeri doğru çukur, alçak bölümü, ineç, kemer karş ı tı . * Yer kabuğ undaki kı vrı mları n çukur, alçak yeri, havza. * Sı zdı rabilir veya sı zdı rmaz olarak yapı lmı ş , levhaları bir parçadan oluş muş , kulplarıve kulp delikleri bulunan bir veya iki kiş i tarafı ndan taş ı nabilir üstü açı k bir ambalaj türü. tekne kazı ntı sı * Yaş lı ları n son doğan çocukları . tekneci

* Tekne, özellikle deniz teknesi yapan ve satan kimse. * Sokaklarda balı k satan kimse.

teknecilik * Deniz teknesi yapı mı . teknetyum * Atom numarası43, atom ağı rlı ğı yaklaş ı k 98 olan, sunî olarak elde edilen radyoaktif element. Kı saltması Tc. teknik * Bir sanat, bir bilim, bir meslek dalı nda kullanı lan yöntemlerin hepsi. * Fizik, kimya, matematik gibi bilimlerden elde edilen verileri işve yapı m alanı nda uygulama. * Bu uygulamaya dayanan, bu uygulamaya iliş kin. * Yol, beceri, yöntem. * Teknikle ilgili bir sanata, bir bilime, bir mesleğ e özgü olan. teknik eğ itim * Mekanik alandaki uğraş lara, sanayi ile ilgili iş lere veya uygulamalı bilim alanları na iliş kin eğ itim. teknik lise * Genel ve teknikle ilgili dersleriyle öğrenciyi teknik alanlarda eğitim vererek yüksek öğretim kurumları na hazı rlayan orta öğ retim kurumu. teknik okul * Öğrencileri teknik alanlarda yetiş tiren okul. teknik öğ retim * Bir tekniğ in veya teknik yöntem ve becerilerin kazandı rı lması na önem veren öğretim. teknik üniversite * Teknikle ilgili öğ retimin ağ ı rlı klı olarak yapı ldı ğ ılisans ve yüksek lisans düzeyinde eğ itim veren yüksek öğretim kurumu. teknikçi * Bir iş in bilim yönünden çok, uygulama ve pratik yönü ile uğ raş an kimse, teknisyen, tekniker. * Film yapı mı nı n herhangi bir teknik kolunda çalı ş an usta iş çi. tekniker * Teknikçi. teknisyen * Teknikçi. teknokrasi * Devlet yönetiminde son sözün yönetim ve ekonomi uzmanları na bı rakı lması na dayanan siyasî yöntem. teknokrat * Teknokrasiden yana olan.

* Ekonomik mekanizmaları n teorik incelenmesine dayanan, ama insan etkenini her zaman yeterince göz önünde bulundurmayan devlet adamıveya memur. teknokratçı lı k * Teknokrat yanlı sı olan kimse. * Teknokratları n iktidarı . teknoloji

* Bir sanayi dalıile ilgili yapı m yöntemlerini, kullanı lan araç, gereç ve aletleri kapsayan bilgi.

teknolojik * Teknoloji ile ilgili. tekrar

* Aynıolayı n, iş in, hareketin yeniden ortaya çı kı ş ı , tekrarlanması . * Bir konuş ma veya yazı da aynı düş ünceyi, kelimeyi birçok defa söyleme. * Bir daha, yine, yeniden, gene.

tekrar etmek * yeni baş tan söylemek veya yapmak. tekrar tekrar * Üst üste, ardıardı na. tekraren

* Tekrar tekrar, tekrarlanarak, defalarca.

tekrarlama * Tekrarlamak iş i. tekrarlamak * Tekrar etmek, yeni baş tan yapmak. tekrarlanma * Tekrarlanmak iş i. tekrarlanmak * Tekrar edilmek, tekrar tekrar dile getirilmek, yeniden söylenmek. tekrarlatma * Tekrarlatmak iş i. tekrarlatmak * Tekrar ettirmek, yeni baş tan yaptı rmak. tekrarlı tekrir

* Tekrar edilen, mükerrer. * Tekrar etme, yeniden söyleme. * Bir yazı da veya ş iirde sözü ya da kavramıanlatı mıpekiş tirmek amacı yla sı k sı k tekrar etme sanatı .

tekrir etmek * tekrarlamak. teksif

* Yoğunlaş tı rma, sı klaş tı rma, koyulaş tı rma, toplama.

teksif etmek * yoğ unlaş tı rmak, toplamak. teksir

* Çoğ altma. teksir etmek * (yazıiçin) çoğaltmak. teksir kâğ ı dı * Çoğ altma makinesinde kullanı lan baskı kâğı dı . teksir makinesi * Çoğ altma makinesi. tekst

* Metin (I).

tekstil * Dokuma. * Dokumacı lı k. tekstilci * Tekstil iş i ile uğ raş an. tektonik tekvando tekvin

* Parçalanı p dağı lmı şyer katmanları nı n birbirleri ile olan ilgilerini araş tı ran yer bilimi kolu. * El ve kol vuruş ları ndan çok, ayak ve tekme tekniklerine önem veren, Uzak Doğuya özgü dövüşsanatı . * Oluş turma, var etme, yaratı ş , yaratma.

tekvin etmek * yaratmak. tekzip

* Yalanlama.

tekzip etmek * yalanlamak, doğ ru olmadı ğı nıaçı klamak. tel

tel

* Türlü metallerden yapı lmı ş , kopmaya karş ı bir direnç gösteren ince uzun nesne. * Bu nesneden yapı lm ı şveya bu biçimde olan. * Bazıorganizmaları n demet durumundaki oluş umunu meydana getiren ipçiklerin her biri, lif. *İ nsan saçı nı oluş turan ipçik. * Telgraf kelimesinin kı saltması .

tel cambazı * Telde oynayan cambaz. * Çok kaypak davranan kimse. tel çekmek * telle çevirmek, tel germek. tel çekmek * telgraf çekmek. tel çivi * Telden yapı lan çivi. tel dikiş

* Telle yapı lan dikiş . tel dokuma * Telle örülmüşdokuma. tel dolap tel fı rça tel halat

* Yanlarıve kapağ ıince delikli telden yapı lmı şyemek dolabı . * Tel ile yapı lmı şsert fı rça. * Telden yapı lan kalı n halat.

tel kadayı f *İ nce tel biçiminde, özel kalı plardan dökülerek sı cak saç üzerinde kurutulan hamur ve bu hamurdan yapı lan tatlı . tel kafes * Tellerle örülmüşkafes. tel kurdu

* Ekin ve sebze köklerini kemirerek büyük zararlara yol açmasısebebiyle tarı m için çok zararlıtarla böceğ i kurtçukları na verilen ad. tel küf

* Vücutta hemen bütün dokularda yerleş ebilen asalak bir mantar türü (Sporotrichum schneckii).

tel küflüce * Tel küften ileri gelen ilkel mantar hastalı ğ ı . tel örgü

* Dikenli tellerden yapı lmı şengel.

tel ş ehriye *İ nce tel biçiminde, hamurun kurutulup kesilmesiyle elde edilen ve genellikle çorbası yapı lan bir yiyecek türü. tel tel * Tel biçiminde. * Ayrıayrıteller durumunda. tel yazı sı * telgrafla gönderilen yazı . tel zı mba telâ telâffuz

* Kâğ ı tlarıbirbirine tutturmaya yarayan araç. * Kumaş la astar arası na konularak giysinin dik durması nısağlayan kolalıbez. * Söyleyiş , söyleniş . * Boğ umlanma.

telâffuz cihazı * Bir dildeki söz varlı kları nı n doğ ru ve düzgün telâffuzunu gösteren alet. telâffuz edilmek * söylenmek. * boğ umlanmak.

telâffuz etmek * söylemek. telâffuz organı * Sözlerin ses durumuna gelmesini sağ layan organlar. telâfi * Kötü bir etkiyi veya sonucu baş ka bir etki ile yok etme, karş ı lama, yerine koyma. telâfi etmek * (ziyan olan veya elden çı kan bir ş eyin) yerini doldurmak, karş ı lamak. telâki telâkki

* Buluş ma, kavuş ma. * Anlayı ş , görüş . * Kabul etme, sayma.

telâkki etmek * saymak, öyle kabul etmek, öyle anlamak. telâlama * Telâlamak iş i. telâlamak *İ ki kumaşparçasıarası na telâ koymak. telâş

* Herhangi bir sebeple acelecilik. * Kaygı , tasa, sı kı ntı , endiş e. * Şaş kı nlı ktan doğ an karı ş ı klı k, kargaş a.

telâşalmak * herhangi bir sebeple heyecanlanmak, endiş elenmek, acele etmek. telâşetmek * sı kı ntıduyarak acele etmek, endiş elenmek, telâş lanmak. telâşgöstermek * telâş ı nıbelli etmek. telâş a düş mek * telâş lanmak. telâş a düş ürmek * telâş landı rmak. telâş a gelmek * (bir iş ) telâşsı rası nda yapı lmak. telâş a vermek * davranı şve hareketleriyle çevresindekileri heyecana, aceleye, sı kı ntı ya sokmak. telâş e * Telâş . telâş e müdürü * Çok telâş lıveya çevresini telâş a veren kimseler için kullanı lı r. telâş e nazı rı * Bkz. telâş e müdürü.

telâş ı na dalmak * herhangi bir ş eyle ilgili olarak heyecanla, aceleyle, sı kı ntı yla davranmak. telâş landı rma * Telâş landı rmak iş i. telâş landı rmak * Telâş lanması na sebep olmak. telâş lanı ş * Telâş lanmak iş i veya biçimi. telâş lanma * Telâş lanmak iş i. telâş lanmak * Herhangi bir sebeple acelecilik göstermek. * Endiş elenmek, kaygı lanmak, telâşetmek. telâş lı

* Telâşeden, telâş a düş en.

telâş lı telâş lı * Aceleci bir biçimde, telâşgöstererek. telâş lı lı k * Telâş lıolma durumu. telâş sı z

* Telâşetmeyen, telâşgöstermeyen, soğuk kanlı . * Soğukkanlı lı kla, ş aş ı rmadan.

telâş sı zlı k * Telâş sı z olma durumu. telâtin telcik

telef

* Bir tür sağlam, yumuş ak dana veya öküz derisi. * Küçük tel. * Çok ince bazıorganlara, özellikle köklerin ince ayrı ntı ları ndaki ince iplikçiklere verilen ad. * Erkek organda baş çı ğıtaş ı yan ince bölüm. * Sinir veya kas hücrelerinin sitoplazması nda bulunan ince iplikçikler. * Yok etme, öldürme. * Boşyere harcama, yı pratma.

telef etmek * öldürmek, mahvetmek. telef olmak * ölmek, mahvolmak. telefat

* Savaş , kaza vb. sebeplerle uğranı lan can kaybı .

teleferik * Birbirinden uzak iki yüksek yer arası nda, havada gerilmişbir veya birkaç kablo üzerinde kayarak hareket eden ası lı taş ı t.

telefon

* Belirli bir uzaklı ktaki konuş maları ileten ve yansı tan elektrik tesisatı nı n bütünü. * Birbirinden uzakta bulunan iki kiş inin konuş ması nısağ layan cihaz.

telefon direğ i * Telefon tellerinin aktarı mı için dikilen ağaç veya metal direk. telefon etmek (veya açmak) * birini telefonla aramak ve bir ş ey söylemek. telefon hattı * Telefon tesisini ve iletiş imini sağ layan tel örgü ağ ı . telefon kabini * Telefon edilmek için yapı lmı şkulübe. telefon kartı * Telefon etmek için satı n alı nan ve manyetik gücü ile telefon makinesini çalı ş tı ran kart. telefon kulübesi * Telefon edilmek üzere ş ehir veya mahallelerin belli yerlerine konulan kulübe, telefon kabini. telefon rehberi * Telefon numaraları nı n sahiplerini alfatik sı raya göre gösteren kitap. telefon santrali * Aynımerkeze bağlıve iletiş im akı ş ıiçin girişve çı kı ş ı n otomatik olarak yapı lması nısağ layan sistem. telefoncu

* Telefon düzeni kuran veya telefon onaran kimse. * Santral memuru, santralci.

telefonculuk * Telefon kuruculuğu veya onarı cı lı ğ ı . * Telefon santral memurluğu. telefonlaş ma * Telefonlaş mak iş i. telefonlaş mak * (birbiriyle) Telefonda konuş mak. telefonometre * Telefon konuş maları nı n süresini ve sayı sı nı gösteren sayaç. telefotografi * Fotoğraf, resim, yazıgibi durağan görüntülerin elektrik akı mı yla uzaklara iletilmesi yolu. telek

* Kuş ları n gövde, kanat ve kuyruğ unda bulunan, uçma, örtü ve kuyruk telekleri olarak üçe ayrı lan, çeş itli renklerde kalı n eksenli tüy. telekart teleke

* Telefon etmek için kullanı lan kart. * Kanat teleklerinin uzun ve serti.

telekı z * Telefon ile iletiş im kurarak fuhuşyapan kadı n. telekinezi

* Bkz. Uza devim. telekomünikasyon * Haber, yazı , resim, sembol veya her çeş it bilginin tel, radyo, optik ve baş ka elektromanyetik sistemlerle iletilmesi, bunları n yayı mıveya alı nması , uz iletiş im. telekonferans * Telefon ile uzak merkezlerden konuş macı larıkenferans yerine bağ layarak gerçekleş tirilen konferans. teleks teleksçi

* Telsiz ve telem araçları na uzaktan haber yazdı rma düzeni, uz yazı m. * Teleks görevlisi.

teleksçilik * Teleksçinin iş i veya mesleği. telem uzyazar.

* Bir metnin doğ rudan doğ ruya gönderilmesini ve alı cıolarak bası m evi harfleriyle yazı lması nısağlayan araç,

teleme * Bir tür tuzsuz ve yumuş ak peynir. teleme peyniri * Tuzsuz ve yumuş ak bir peynir türü. teleme peyniri gibi * tombul ve beyaz tenli kadı nlar için söylenir. telemetre

telemetri

*İ ki nokta arası ndaki uzaklı ğıölçmeye yarayan gereç. * Fotoğraf makinelerinde, çekimi yapı lacak nesneye olan uzaklı ğ ıbelirterek bunun ayarı nıyapan düzen. * Uzaklı k ölçer.

teleobjektif * Uzaktaki cisimlerin çok yakı n görüntülerinin elde edilmesini sağlayan, çok uzun odaklımercek türü. teleoloji telepati telepatik

* Evreni maksatlarla sonuçlar arası nda bir iliş kiler sistemi olarak gören teori. * Birinin düş ündüklerini veya uzakta geçen bir olayıduygusal hiçbir bağ lantı olmadan algı lama, uza duyum. * Telepati ile ilgili.

teleradar * Televizyon aracı lı ğ ı yla radar görüntüsü alma iş i. teles

* Yı pranmı ş , hı rpalanmı şbir ş ekilde telleri, lifleri meydana çı kmı ş .

telesekreter * Arayanları n mesajları nıbir banda kaydeden telefonla birlikte çalı ş an araç. telesime

* Telesimek durumu.

telesimek

telesine

* Yorulmak, güçsüz kalmak; yorgunluktan bayı lacak duruma gelmek. * Zayı flamak. * Bkz. telesinema.

telesinema * Bir sinema filmini televizyonda göstermeye yarayan cihaz. * Televizyonda filmleri iletme ve yansı tma iş i ile uğraş an bölüm. telesiyej teleferik.

* Kayakçı larıveya turistleri sürekli hareket hâlindeki bir kabloya ası lı oturma yerlerinde taş ı yan bir tür

teleskop

* Sonsuzdaki bir nesnenin gerçek görüntüsünü, içbükey bir aynadan yapı lmı şmerceğ inin odak düzleminde veren ve gök bilimiyle ilgili gözlemlerde kullanı lan optik cihaz, ı rakgörür. Teleüt

* Batı Sibirya'da yaş ayan bir Türk topluluğ u.

Teleütçe * Teleüt Türkçesi. televizyon * Elektromanyetik dalgalar yoluyla halkı n doğ rudan doğruya almasımaksadı yla yapı lan hareketli veya sabit resimlerin sesli veya sessiz kalı cıolmayan görüntülerinin renkli veya siyah beyaz yayı nı . * Televizyon alı cı sı . televizyon alı cı sı * Televizyon yayı nları nıalmaya ve seyrettirmeye yarayan cihaz. televizyon bandrolü * Televizyon alı cı sıile birlikte verilen ve vergisinin ödenmişolduğunu gösteren belge. televizyon filmi * Televizyonda gösterilmek için hazı rlanmı şfilm. televizyon oyunu * Televizyon için yapı lmı şfilm. televizyon programı * Televizyonun yayı n akı ş ı nı gösteren program. televizyon verici istasyonu * Televizyon yayı nıyapmak üzere donatı lmı şher türlü hareketli veya sabit tesis, televizyon vericisi. televizyon yayı nı * Televizyon verici istasyonları nı n aracı lı ğı ile alı cı lara ulaş tı rı lan yayı n düzeni. televizyoncu * Televizyon alı cı sısatan kimse. * Televizyon onarı cı sı . * Televizyon kuruluş unda çalı ş an görevli kimse. televizyonculuk * Televizyon yapma, onarma veya satma iş i. * Televizyoncunun yaptı ğ ıiş . telfin

* Lâkerda yapı lmak için kesilmiştorik balı ğ ıparçası , takoz.

telgraf

*İ ki merkez arası nda, kararlaş mı şiş aretlerin yardı mı yla yazı lıhaberlerin veya belgelerin iletimini sağ layan bir telekomünikasyon düzeni. * Bu araçla alı nan haber. telgraf çekmek * telgrafla haber göndermek, tellemek. telgraf çiçeği * Bir çeneklilerden, boğumlu sarkı k dallı , yapraklarıetli, uçlarısivri, bazıtürlerinde yaprakları n alt ve üst yüzü mor ve gümüş î yollu, beyaz, mavi veya pembe çiçekli bir süs bitkisi (Tradescantia). telgraf direği * Telgraf hattı nıaktarmada kullanı lan ağ aç veya metal direk. telgraf teli * Telgraf iletiş imini sağlayan tel. telgraf üslûbu * Kı sa ve özlü anlatı m. telgrafçı * Telgraf görevlisi. telgrafçı lı k * Telgrafçı nı n görevi. telgrafhane * Telgraf aracı lı ğı yla haberleş meyi sağlayan resmî kuruluş . telhis

* Özet, özetleme, kı saltma. * Sadrazamı n bir sorunu kendi düş ünceleriyle birlikte özet olarak yazı p padiş aha sunduğ u kâğı t.

telhis etmek * özetlemek. telhisçi * Padiş aha sunulacak iş lerin özetini çı karmakla görevli kimse. teli kı rmak * bağ lıbulunduğu kuruluş larla iliş kisini kesmek. telif

* Uzlaş tı rma. * (kitap) Yazma.

telif etmek * uzlaş tı rmak. * (kitap) yazmak. telif hakkı * Bir fikir veya sanat eserini yaratan kiş inin, bu eserden doğ an hakları nı n hepsi. tel'in

* Lânet okuma, kargı ma, kargı ş .

tel'in etmek * lânetlemek, kargı mak. tel'in mitingi

* Herhangi bir siyasî veya sosyal olayı telin etmek için gerçekleş tirilen protestolu gösteri. telis * Bitkisel tellerden yapı lmı ş , kaba örgülü büyük çuval. telkâri

* Tel durumundaki gümüş ü, altı nıörerek veya bir ş ey üzerine kakarak yapı lan iş . * Gümüşveya altı nıince teller durumuna getirip örerek yapı lan (takı vb). * Gümüşveya altı n tellerden yapı lmı şmotiflerle süslü.

telkih * Aş ı lama, aş ı . telkin

* (bir duyguyu, bir düş ünceyi) Aş ı lama. * Ölü gömüldükten sonra mezar baş ı nda imamı n söylediğ i dinî sözler. * Bilinç dı ş ıbir sürecin aracı lı ğ ı yla, kiş inin ruhî veya fizyolojik alanı yla ilgili bir düş üncenin gerçekleş tirilmesi.

telkin etmek * aş ı lamak. tellâk tellâklı k tellâl kimse.

* Hamamlarda yı kanmak üzere gelenleri keseleyip yı kayan erkek. * Tellâğı n yaptı ğıiş . * Bir ş eyin satı lacağ ı nıveya herhangi bir ş eyi halka bildirmek için çarş ı da, pazarda yüksek sesle bağ ı ran * Satı ş larda aracı lı k eden kimse.

tellâl çağı rtmak * bir haberi, bir isteğ i vb. yi tellâl aracı lı ğ ı yla duyurmak. tellâliye

* Tellâllı k.

tellâllı k * Telâllı n yaptı ğı iş . * Tellâla verilen ücret veya yüzdelik, tellâliye. telleme * Tellemek iş i. tellemek

tellemek

* Tel geçirmek, tel takmak. * Tel ile süslemek. * Telgraf çekmek.

tellendirme * Tellendirmek iş i. tellendirmek * (sigara, nargile, çubuk vb.) Keyifle tüttürerek içmek. tellenme * Tellenmek (I,II) iş i. tellenmek

* Tel takı nmak. * Telle çevrilmek. tellenmek * Telgraf çekilmek. teller takmak (veya tel takı nmak) * sevincini aş ı rıdavranı ş larla gösterenler için kullanı lı r. telleyip pullamak * birçok süslerle süslemek. * değ erinden çok övmek. telli

* Teli olan. * Teller takı nmı ş , telle süslenmiş .

telli balı kçı l * Baş ı nda ok biçiminde bir tel demeti bulunan balı kçı l, okar. telli çalgı lar * Vurma çalgı larıve yaylı çalgı larıiçine alan, teller aracı lı ğı yla ses çı karan çalgı lar. telli duvaklı * Duvakla ve telle süslenmişolan (gelin). telli pullu * Zevksiz bir biçimde süslenmiş(ş ey veya kimse). telli turna * Turnagillerden, su kı yı ları nda yaş ayan, uzunluğu 85 cm olan, vücudu gümüş î, baş ı ve boynu kara, büyük bir kuş(Anthropoides virgo). tellice

* Tel gibi, teli andı ran. * Tek kadı n tarafı ndan oynanan bir tür oyun.

tellür

* Atom numarası52, atom ağı rlı ğı 127,60, yoğ unluğ u 6, 24 olan, 450° C de eriyen, mavimtı rak beyaz renkte bir element. Kı saltmasıTe. telmih

* Anlatı lmak istenen ş eyi söz arası nda imalıolarak belli etme, açı kça söylememe. * Bir mı srada veya beyitte bilinen bir olayı , bir atasözünü veya bir fı krayıhatı rlatma sanatı .

telmih etmek * üstü kapalı , imalıbir biçimde anlatmak. telmihen telsi

* Telmih olarak, telmih yoluyla ima ederek. * Çok ince telciklerden oluş an.

telsiz * Teli olmayan. telsiz

* Telsiz telefon veya telsiz telgrafı n kı sa adı .

telsiz bağ lantı sı * Telsizle haberleş meyi sağ layan sistem.

telsiz telefon * Elektromanyetik dalgalar yardı mı yla çalı ş an telefon. telsiz telgraf * Elektromanyetik dalgalar yardı mı yla çalı ş an telgraf. telsizci

* Genellikle gemilerde, uçaklarda yerle gemi, yerle uçak arası nda ve daha baş ka gemi ve uçaklarla telsiz bağlantı sıkurmakla görevli kimse. telsizcilik

* Telsizcinin görevi.

teltik * Yanlı ş , hata. teltikli teltiksiz telve

* Hatalı , kusurlu. * Hatı rsı z, yanlı ş sı z, kusursuz. * Fincanı n dibine çöken kahve tortusu.

telvis * Kirletme, pisletme. telvis etmek * kirletmek, pisletmek. telyazı

* Telgraf.

telyazı sı * Telgrafla gönderilen yazı . tem * Tema. tema

* Aslî konu. * Uzun anlatı ma dayalıedebî eserlerde okuyucuya verilmek istenen mesaj. * Sanat eserlerinde iş lenen öz konu.

tema * Bir hikâyede, öğretici veya edebî bir eserde iş lenen düş ünce, görüş . * Herhangi bir sanat eserinde iş lenen konu. * Bir besteyi oluş turan temel motif. temadi

* Sürme, sürüp gitme, uzama.

temadi etmek * sürmek, uzamak, sürüp gitmek. temaruz

* Kendini hasta gibi gösterme, hastalı k taslama.

temaruz etmek * kendini hasta gibi göstermek.

temas

* Değme, dokunma (I), dokunuş(I). * Buluş up görüş me, iliş ki kurma, münasebet. * Değinme, sözünü etme, bahsetme. * Gidip gelme, ulaş ı m, bağ lantı . * Dokunma.

temas etmek * dokunmak, değ mek. * konuş up görüş mek. * değ inmek, sözünü etmek, bahsetmek. temas etmek (veya biriyle temasta bulunmak) * görüş üp konuş mak. * değ inmek. * cinsel iliş kide bulunmak. temasa geçmek * arada bir bağ lantı kurmak, görüş me yapmak. temasa gelmek * buluş up görüş mek. temaş a

* Hoş lanarak bakma. * Oyun, temsil, piyes, tiyatro.

temaş a etmek * seyretmek, bakmak. temaş a sanatı * Oyun, temsil, piyes, tiyatro, sahne sanatları . tematik * Bir tema etrafı nda oluş an. temayül

* Bir tarafa eğilme, meyletme. * Belli bir gayeye veya sonuca yönelen faaliyete dönüş meyen etki gücü, yönseme. * Bir kimseye veya bir ş eye ilgi duyma.

temayüz * Baş kaları na göre üstün duruma gelme, sivrilme, seçkinleş me. temayüz etmek * sivrilmek, seçkinleş mek. tembel

*İ şgörmeyi, çalı ş mayısevmeyen, çaba göstermekten, sı kı ntı dan kaçan kimse, haylaz. * Fonksiyonunu yerine getirmede yavaş lı k gösteren (organ).

tembel tembel * Tembel bir biçimde. tembelce

* Tembel (bir biçimde).

tembele işbuyur, sana akı l öğ retsin * kendisinden bir konuda yardı mcıolmasıistendiğ inde yardı m edeceği yerde çözüm yollarıgösteren kimseler için kullanı lı r.

tembelhane *İ çinde bulunanları n çalı ş maya karş ıisteksiz davrand ı klarıyer. tembelleş me * Tembelleş mek iş i. tembelleş mek * Tembel duruma gelmek. tembelleş tirme * Tembelleş tirmek iş i. tembelleş tirmek * Tembel olması na sebep olmak. tembelliği tutmak * tembelleş mek. tembellik * Tembel olma durumu veya tembelce davranı ş . tembellik etmek * tembelce davranmak. tembih

* Bir ş eyin belli biçimde ve yolda yapı lması nı söyleme, bunu üsteleyerek hatı rlatma, uyarı . * Uyarma.

tembih etmek * bir ş eyin belli biçimde ve yolla yapı lması nıistemek, söylemek, uyarmak. tembihat

* Tembihler, uyarı .

tembihatta bulunmak * uyarmak. tembihleme * Tembihlemek iş i. tembihlemek * Uyarmak, hatı rlatmak, tembih etmek. tembihlenme * Tembihlenmek iş i veya durumu. tembihlenmek * Tembihlemek iş i yapı lmak, tembih edilmek. tembihli tembul

* Uyarı lmı ş , hatı rlatı lmı ş , tembih edilmiş . * Hindistan'da yetiş en, tı rmanı cıbir tür biber ağ acı(Piper betle).

temcit

* Recep, ş aban ve ramazan aylarısüresince, sabah ezanı ndan sonra minarelerden okunan ve Allah'ı n ululuğ unu belirten dua. temcit pilâvıgibi ı sı tı pı sı tı p öne sürmek * birçok defa tekrarlanan ş eyler için kullanı lı r.

temdit

* Uzatma, sürdürme.

temdit etmek * uzatmak, sürdürmek. temeddüh * Kendini övme, övünme. temeddüh etmek * övünmek. temeddün * Uygarlaş ma, medenîleş me. temek

* Ahı rdaki gübreyi dı ş arıatmak için kullanı lan kapaklıveya kapaksı z delik, pencere.

temel * Bir yapı nı n toprak altı nda kalan ve yapı ya dayanak olan duvar, taban vb. bölümlerinin tümü. * Bu bölümleri yapmak için kazı lan çukur. * Bir ş eyin geliş imi için gereken ilk ögeler. * En önemli, belli baş lı , ana, esas, ası l, baz. temel atma * Bir yapı nı n temellerini toprak seviyesinin altı nda yapmaya baş lama. * Bir iş in bir yapı nı n oluş umu için ilk adı mı atmak, temeline ilk harcıkoymak. temel atmak * bir yapı nı n temellerini yapmaya baş lamak. * herhangi bir iş e baş lamak, giriş mek, bir ş eyin geliş mesine, büyümesine sebep olmak. temel bilimler * Değiş ik bilim alanları nı n fizik, kimya, biyoloji, matematik gibi temel bilgilerini içeren bilim dalları . temel cümle * Birleş ik veya giriş ik cümlelerde, yan cümle, ara cümle ve iç cümlelerin bağ lıolduğu ası l yargı yı belirten cümle. temel çivisi * Yapıiş lerinde kullanı lan büyük çivi. temel direğ i * Büyük, kalı n direk. * Bir ş eyin dayandı ğı , güç aldı ğıen önemli öge, nesne veya kiş i. temel duruş * Bir jimnastik alı ş tı rması na baş lamak için, vücudun dayanak yüzeyine göre aldı ğ ı , değ iş en ilk durum. temel duvarı * Temeli oluş turan duvarlar. temel eğitim *İ lköğ retimi kapsayan eğitim sistemi. temel haklar * Kiş iliğ e bağ lıdokunulmaz, devredilmez hak ve özgürlükler. temel harf * Kanunla kabul edilmişyeni Türk alfabesindeki harflerin tamamı . temel kakmak

* bulunduğ u yerden kolay kolay ayrı lacak gibi olmamak. temel kazı sı * Temel atmak için yapı lan kazıiş leri. temel öğretim * Temel eğ itimin uygulanması . temel önerme * Değiş ik önermelerin özünü oluş turan önerme. temel sayı * Ası l sayı . temel taş ı * Bir yapı nı n temeline konan taş . * Bir ş eye temel olan öge veya kiş i, dayanak, esas. temel tutmak * temelin kazı lacağ ızemin sağlam olmak. * sürüp gidecek bir duruma gelmek, kökleş mek, yerleş mek. temel tümce * Ası l yargı nı n temsil edildiğ i yüklemin yer aldı ğ ıana cümle. temellendirme * Temellendirmek iş i. temellendirmek * Temel tutması nısağlamak, yerleş tirmek. * Süreklilik ve kalı cı lı k kazandı rmak. temellenme * Temellenmek iş i. temellenmek * Temel tutmak. temelleş me * Temelleş mek iş i. temelleş mek * Temel tutmak, yerleş mek. * Sürekli ve kalı cıbir duruma girmek. temelleş tirme * Temelleş tirmek iş i. temelleş tirmek * Temel tutması nı , yerleş mesini sağlamak. * Süreklilik kazandı rmak, kalı cıbir duruma getirmek, temelli olması nısağ lamak. temelli

* Herhangi bir nitelikte temeli olan. * Geçici olmayan, sürekli, kalı cı , devamlı , daimî. * (te'melli) Sürekli olarak. * Büsbütün, tamamen.

temelli senatör * Belli bir süreye bağlıolmayan atanmı şsenatör. temellük

* Kendine mal etme. temelsiz * Temeli olmayan. * Gerçek veya sağ lam olmayan, ası lsı z, yanlı ş . temenna * Öne doğru eğ ildikten sonra doğrulurken eli baş a götürerek verilen selâm. temenna etmek * eli baş a götürerek ve öne doğ ru eğilerek selâm vermek. temennah * Bkz. temenna. temenni

* Dileme, dilek.

temenni etmek * dilemek. temerküz * Bir yerde toplanma. temerküz etmek * bir noktada toplanmak, deriş mek. temerküz kampı * Bkz. toplama kampı . temerrüt * Dik kafalı lı k, kafa tutma. * Direnim. temerrüt * Ek faiz ödeme durumu. temerrüt etmek * kafa tutmak. temessül

temettü

* Benzeş me. * Özümleme. * Kazanç.

temettü hissesi * Bkz. kâr payı . temevvüç * Dalgalanma. temeyyüz * Kendini gösterme, sivrilme. temeyyüz etmek * kendini göstermek, sivrilmek. temhir

* Mühürleme.

temin

* Korkusunu giderme, inanç verme. * Sağlama, elde etme. * Gerçekleş tirme.

temin etmek * korkusunu gidermek, güven vermek. * sağlamak, elde etmek, tedarik etmek. teminat

* Garanti, güvence.

teminat akçesi * Artı rma ve eksiltmeye girenlerden garanti karş ı lı ğ ıalı nan para. teminat mektubu * Bir kimsenin belirli bir iş i yapabileceğine iliş kin, bankalarca verilen para güvencesini içeren belge. teminat senedi * Ticarî kuruluş karı n kullanabilecekleri krediye karş ı lı k olarak bankalarda bulundurduklarımüş teri çeki ve senetleri. teminat vermek * güvence vermek. teminatlı * Teminatıolan. teminatsı z * Teminatıolmayan. temiz

* Kirli, lekeli, pis, bulaş ı k olmayan, pak. * Özenle yapı lmı ş , yanlı ş sı z. * Çok az kullanı lmı şveya hiç kullanı lmamı şolan, özürü olmayan. * Ahlâkça lekesiz, necip, nezih. *İ yi, düzgün, yoluna yöntemine uygun biçimde. * Bir sı fatı yla kullanı ldı ğı nda alay yollu iyice, adamakı llı , çok, anlamı nda kullanı lı r.

temiz kâğ ı dı * Bir otomobilin fabrika çı kı şbelgesi. temiz kan * Atardamarlarda dolaş an, akciğerlerden oksijen taş ı yarak vücudun her yanı na giden kan. * (at vb. için) Soyuna baş ka soy karı ş mamı ş . temiz pak * Çok temiz, tertemiz. temiz para * Kesintiden veya masraflardan sonra elde kalan para miktarı . temiz raporu * Hastalı ğıolmadı ğ ı nıgösteren rapor. temiz temiz * Temiz olarak, temiz bir biçimde. temiz tutmak * (bir ş eyi) kirletmeden, bozmadan kullanmak; temiz olması na özen göstermek. temiz yürekli

*İ çi dı ş ıbir olan, kalbi temiz olan. temiz yüreklilik * Temiz yürekli olma durumu. temize çekmek * bir yazı nı n karalaması nıtemiz olarak yazmak. temize çı karmak (veya çı kartmak) * bir suçlamadan kurtarmak, aklandı rmak. temize çı kmak * suçsuz olduğ u anlaş ı lmak. temize havale etmek * uzayı p giden bir iş i bitirivermek. * yiyeceğ i yiyip bitirmek. * kı sa yoldan çözümlemek, çabucak bitirmek. temizleme * Temizlemek iş i. * Yüzeylere yapı ş mı şleke ve kirlerin giderilmesi, çözelti veya ası ltıdurumuna getirilmesi olayı . temizlemek * Temiz duruma getirmek, paklamak, arı tmak. * Sakı ncalı , pürüzlü bir iş i olumlu sonuçlandı rmak. * Bitirmek, tüketmek. * Vücudunu ortadan kaldı rmak, öldürmek, yok etmek. * Bir yara veya dokunun sağlam olmayan bölümlerini neş ter veya bı çakla kesmek. * Kumar oyunları nda öbür oyuncuları n bütün paraları nıalmak. temizleniş * Temizlenmek iş i veya biçimi. temizlenme * Temizlenmek iş i. temizlenmek * Temiz duruma gelmek, arı nmak, paklanmak. * Sakı ncalıbir durumu, iş i düzeltmek, bitirmek. * Ortadan kaldı rı lmak, öldürülmek. * Kadı nlarda aybaş ı durumu sona ermek. * Kumarda öbür oyuncu veya oyuncularca bütün parasıalı nmak. temizletme * Temizletmek iş i. temizletmek * Temizlemek iş ini yaptı rmak. temizleyici * Buhar makineleri aracı lı ğ ı yla temizleme iş ini yapan kimse. * Bu iş in yapı ldı ğ ıyer. * Temizleme özelliği olan. temizleyiş * Temizlemek iş i veya biçimi. temizlik * Temiz olma durumu, saffet, nezafet. * Temiz durma veya tutma durumu. * Temizleme iş i.

* Ortadan kaldı rma, yok etme, öldürme. temizlik iş leri * belediyelerce yaptı rı lan temizlik. temizlik iş leri * Temizleme iş lemine konu olan iş ler. temizlik malzemesi * Temizlik için kullanı lan sabun, deterjan, süpürge, çeş itli boy ve ebatta fı rça, bez ve benzeri gereçlerin tümü. temizlik yapmak * temizlemek. * zararlış eyleri yok etmek. temizlikçi * Temizlik iş ini yapan kimse. temizlikçi kadı n * Temizlik iş leri yapan kadı n. temizlikçilik * Temizlikçi olma durumu. temkin temkinli

* Bir iş in sonunu düş ünerek ölçülü, tedbirli davranma. * Davranı ş ları nda ölçülü olan.

temkinli temkinli * Çok dikkatli. temkinlice * Temkinli olarak, temkinli bir biçimde. temkinsiz * Davranı ş ları nda ölçülü olmayan. temkinsizlik * Temkinsiz olma durumu. temlik

* Mülk olarak verme. * Bir hakkı n diğer bir kimseye geçirilmesi.

temlik etmek * bir malı bir kimseye mülk olarak vermek. temlikname * Temlik belgesi. temmuz tempo

* Yı lı n 31 gün süren yedinci ayı . * Bir müzik parçası ndaki bölümlerin hı zları nıbelirtmek için kullanı lan kelime, vuruş . * Gidiş , ilerleyiş , geliş me hı zı , tarz. * Vücut alı ş tı rmaları nı n belirli süre içinde tekrarlanma hı zı .

tempo tutmak

* el çı rparak veya el ve ayakları nıbir yere vurarak bir müziğe eş lik etmek, vuruştutmak. tempolu * Temposu olan. temposuz * Temposu olmayan. temren temrin

* Ok, kargıgibi ş eylerin ucundaki sivri demir. * Tekrarlatarak alı ş tı rma.

temriye * Deride yer yer küme durumundaki birtakı m kabartı larla kendini gösteren hastalı k. * Kara yosunu. temsil * (birinin veya bir topluluğ un) Adı na davranma. * Belirgin özellikleri ile yansı tma, sembolü olma, simgeleme. * Sahne veya mikrofonda oynanmak için hazı rlanmı şeser, oyun. * Söz geliş i, örnek, misal olarak. * Özümleme. temsil etmek * hak ve görev bakı mı ndan veya birçok kimse adı na davranmak. * bir eseri sahnede oynamak. * belirgin özellikleriyle yansı tmak, sembolü olmak. * özümlemek. temsilci

* Hak ve görev bakı mı ndan birinin veya bir topluluğun adı na davranan (kimse), mümessil. * Benzerlerine örnek olan. * Aracıolarak baş kası na mal satmakla görevlendirilen ve çoğunlukla kanunî çalı ş ma yeri ve elinde malı olmayan kimse. temsilcilik * Hak ve görev bakı mı ndan birinin veya bir topluluğun adı na davranma görevi. * Temsilcinin makamıve görevi, mümessillik. temsilî

* Bir ş eyi göz önünde canlandı ran, temsille ilgili.

temsilî istiare * Alegorik anlatı m. temsilî resim * Tahayyülde canlandı rı lmı şresim. temtek * Büsbütün tek. temyiz

* Ayı rt etme. * Mahkemelerce verilen kararı n kanun ve usul yönünden incelenmesini sağ layan kanunî yol.

temyiz etmek * ayı rt etmek. * mahkemelerce verilen kararı n kanun ve usul yönünden Yargı tayda incelenmesini istemek. temyiz mahkemesi

* Yargı tay. ten *İ nsan vücudunun dı şyüzü. * Vücut. -ten * Bkz. -dan/ -den. ten fanilâsı * Doğrudan doğ ruya ten üzerine giyilen ince fanilâ. ten rengi

tenafür tenakus

* Beyaz insanları n teninin rengi. * Bu renkte olan. * Kakı ş ma, kakofoni. * Azalma, eksilme.

tenakuz * Anlam aykı rı lı ğı , çeliş me, çeliş ki. tenakuza düş mek * birbiriyle çeliş en sözler söylemek. tenasüh tenasül

* Ruh göçü. * Nesil yetiş tirerek üreme.

tenasüp * Birbirine uyma, yakı ş ma, araları nda uygunluk bulunma, oran, orantı . * Birbirleriyle ilgili söz veya kavramları n dizelerde toplanmasısanatı . tenasüpsüz * Tenasüp olmayan, uygunluk, düzgünlük bulunmayan. tenazur tencere

* Bakı ş ı m, simetri. *İ çinde yemek piş irilen, kapaklı , genellikle metal kap.

tencere dibin kara, seninki benden kara * "kötülük, kusur yönünden sen benden daha betersin" anlamı nda kullanı lı r. tencere tava, herkeste bir hava * herkesin kendi bildiği gibi davranarak ortada düş ünce birliğ i kalmadı ğı nıanlatmak için söylenir. tencere yuvarlanmı ş , kapağ ı nıbulmuş * hoş a gitmeyen herhangi bir nitelik yönünden birbiriyle benzeş en iki kiş i bir araya gelmiş . tencerede piş irip kapağı nda yemek * (geçim konusunda) var olanla yetinmek. tenceresi (veya tencereleri) kaynamak * geçimleri az çok yerinde olmak.

tenceresi kaynarken, maymunu oynarken * geçimi yolunda, keyfi yerinde iken. tender

* Lokomotifin arkası na bağlanan, gerekli yakı tı , suyu taş ı yan vagon.

tendürüst * Dinç, sağlam. teneffüs

* Solunum. * Temiz hava almak, dinlenmek için verilen ara. * Koku.

teneffüs etmek * soluk almak. * içinde bulunmak, yaş amak. teneffüshane * Genellikle okullarda, ders araları nda dinlenmek için öğ rencilerin çı ktı ğısalon veya bahçe. teneke

* Yumuş ak çelikten yapı lmı şüzeri kalay kaplıince sac. * Bu maddeden yapı lan, yaklaş ı k 20 litre hacmindeki kap. * Bu kabı n aldı ğımiktar. * Tenekeden yapı lmı ş(ş ey).

teneke çalmak * tenekeye sopa vb. ile vurarak giden bir kiş iye hakaret etmek. teneke mahallesi * Damları nı n çoğu teneke kaplı , derme çatma evlerin oluş turduğ u mahalle. tenekeci

* Tenekeden kap ve öteberi yapan veya onaran kimse.

tenekecilik * Tenekeden kap ve öte beri yapma, lehimleme veya tenekeden yapı lmı şmalzemeyi onarma iş i. tenekeleme * Tenekelemek iş i. tenekelemek * Teneke kutuya doldurmak. teneş ir

* Ölü yı kanan kerevet, salacak.

teneş ir horozu * Çok zayı f kimse. teneş ir kargası * Bkz. teneş ir horozu. teneş ir paklar * yaş arken kirli iş lere bulaş an kimseler için tek çı kar yolun ölüm olacağıdüş ünüldüğünde kullanı lı r. teneş ir tahtası * Üzerinde ölünün yı kanmasıiçin kullanı lan uzun masa. teneş ire gelesi * "ölsün" anlamı nda bir ilenme.

teneş irlik

tenevvü

* Cami avluları nda teneş ir ve tabut konulan yer. * Teneş ir yapmaya yarayan tahta. * Ölene kadar kötü huyunu sürdürecek olan kimse. * Ölmek üzere bulunan (hasta). * Çeş itlenme, çeş itlilik.

tenevvür * Aydı nlanma. tenevvür etmek * aydı nlanmak. tenezzüh tenezzül

* Gezinti. * Alçalma, alçak gönüllülük gösterme.

tenezzül etmek * kendi durumuna, düzeyine aykı rıdüş en bir ş eyi veya iş i kabul etmek. tenge tenha

* Kazakistan para birimi. * Yalnı z,tek. *İ çinde alı ş ı landan az insan bulunan, kalabalı k olmayan, ı ssı z.

tenha kalmak * çevresindekiler gidip tek baş ı na, yalnı z kalmak. tenhaca

* Kalabalı k olmayan.

tenhalaş ma * Tenhalaş mak iş i. tenhalaş mak * Yalnı z kalmak. * Tenha duruma gelmek, boş almak, ı ssı zlaş mak. tenhalı k

* Boşve ı ssı z (yer). * Tenha olma durumu.

tenis

* Ağla ortası ndan ikiye bölünen bir alanda tek veya çift oyuncuları n raketle karş ı lı klıvurduklarıveya çeldikleri topu, belli kurallara göre, karş ı lanamayacak biçimde birbirlerinin alanı na düş ürerek sayıkazanmalarıesası na dayanan oyun, alan topu. tenis kortu * Bkz. kort. tenisçi tenkı ye

* Tenis oyuncusu. * Lavman.

tenkidî tenkil

tenkis

* Eleş tirmeli, eleş tirili. * Uzaklaş tı rma. * Herkese örnek olacak bir ceza verme. * Düş man veya zararlıkimseleri topluca ortadan kaldı rma. * Azaltma, eksiltme.

tenkis etmek * azaltmak,eksiltmek. tenkisat

* Azaltmalar, eksiltmeler.

tenkit * Eleş tirme, eleş tiri. tenkit

* Noktalama.

tenkit etmek * eleş tirmek. tenkitçi

* Eleş tirmen, eleş tirici. * Eleş tirici.

tenkitçilik * Eleş tiricilik. tenkitli * Eleş tirmeli. tenkiye

tennure tenor

tensik

* Anüsten su vermek yoluyla kalı n bağı rsağı n içini temizleme. * Bu işiçin kullanı lan araç. * Mevlevî derviş lerinin giydiğ i kolsuz, yakası z, yı rtmaçlı , beli kı rmalı , uzun ve genişgiysi. * En tiz erkek sesi. * Sesi böyle olan ş arkı cı , sanatçı . * Düzenleme, düzeltme, yoluna koyma.

tensik etmek * düzeltmek. tensikat * Düzen vermeler, düzenlemeler. * Bir işyerinde kadro düzenlemeleri. tensil * Ağacı n düş en yaprakları nı toplayı p dibine gömme. tensil sahası

* ağ acı n düş en yaprakları nı n toplandı ğ ıalan. tensip * Uygun görme, yaraş tı rma. tensip etmek * uygun bulmak, uygun görmek, münasip görmek. tente tenteli

* Genellikle güneş ten korunmak için bir yerin üzerine gerilen bez, naylon vb. den yapı lmı şörtü. * Tentesi olan.

tentene * Dantel, dantelâ. tenteneli

* Dantelâlı .

tentenesiz * Dantelâsıolmayan. tentesiz

* Tentesi olmayan.

tentür * Alkolün bir veya birden çok bitki üstündeki eritici etkisi sonucu elde edilen sı vıilâç. tentürdiyot * Bir kesiğe, bir sı yrı ğ a mikrop kapması nı n önüne geçmek için sürülen iyot tentürü. tenvir

* Iş ı klandı rma, aydı nlatma. * Bilgi verme, aydı nlatma.

tenvir etmek *ı ş ı klandı rmak, aydı nlatmak. * bilgi vermek, aydı nlatmak. tenvirat

* Iş ı klandı rma, aydı nlatma.

tenvirat tanzifat vergisi * Aydı nlatma ve temizlik vergisi. tenya * Şerit. tenzih

* Arı lama, kusur kondurmama. * Allah'ı n bütün kusurları ndan uzak olduğ una inanma.

tenzih etmek * kusurlu ve kabahatli olmadı ğ ı nı , kötü vası flardan soyutlandı rdı ğ ı nı , dı ş ı nda tutulduğ unu bildirmek. tenzil

*İ ndirme, azaltma, çı kartma, aş ağı düş ürme, aş ağı latma.

tenzil etmek * indirmek.

tenzilât

* Fiyat indirimi, iskonto.

tenzilât yapmak * indirim yapmak. tenzilâtlı *İ ndirimli, iskontolu. tenzilâtsı z * Tenzilât yapı lmaksı zı n, indirimsiz. teogoni

* Tanrı ları n meydana geliş i hakkı nda bilgi.

teokrasi

* Siyasî iktidarı n, Allah'ı n temsilcileri oldukları na inanı lan din adamları nı n elinde bulunduğ u toplumsal, siyasî düzen, din erki. teokratik

* Teokrasiye dayanan.

teolog *İ lâhiyatçı , tanrıbilimci. teoloji teorem

teori teorik

*İ lâhiyat, tanrıbilimi. * Kanı tlanabilen bilimsel önerne. * Mantı ksal usa vurma ile kanı tlanan önermenin veya özelliğ in bildirimi. * Kuram, nazariye. * Kurama dayanan, kuramsal, nazarî.

teorisyen * Kuramcı . tepe

* Bir ş eyin en üstteki bölümü. * Yüksekliğ i genellikle birkaç yüz metreyi geçmeyen, çok kez tek baş ı na, yamaçları yatı k yer biçimi. * Birinin yanıbaş ı , başucu. * Bir yerin, bir nesnenin vb. nin üstü, tam hizası . * Baş ı n üst, kafatası nı n iki kulak arası nda kalan bölümü. * a) çokgende veya çok yüzlüde köş elerden her biri; b) ikiz kenar bir üçgende eş it kenarları n kesiş me noktası ; c) bakı ş ı m ekseni bulunan bir eğrinin veya yüzeyin bu eksenle kesiş me noktaları ndan her biri. tepe açı sı * Eksenden dikey kesitte yumuş akça çenetlerinin uç kı smı nda oluş an açı . tepe aş ağ ı * Başaş ağ ı . tepe camı * Tavanda veya tavana yakı n yerde, tepeye yakı n bulunan camlıpencere. tepe lâmbası * Cankurtaran, polis ve trafik araçları nı n üzerine konan aralı klarla renkli ı ş ı k yayan lâmba.

tepe tepe kullanmak * (sağ lamlı ğı na güvenilen ş eyler için) yı pranacağı nıdüş ünmeden, esirgemeden, sakı nmadan, hoyratça kullanmak. tepe tomurcuğu * Dalları n ucunda bulunup o dalları n uzamaları nısürdüren tomurcuk. tepebaş ı * Siyah pullarla kulaptan tutturulmuşve bu yöntemle iş lenmişkumaşveya giysi. tepecik * Yerden yükseklikleri çok az olan tepeler. * Çiçek tozunun konması na yarayan, çiçeklerde diş i organları n ucu. tepeden bakmak * küçümsemek. tepeden inme * Beklenmedik, ş aş ı rtı cı . * Yüksek bir makamdan çı kan (buyruk). tepeden inmeci * Tepeden inme yöntemine baş vurulan kimse, jakoben. tepeden inmecilik * Tepeden inmeci olma durumu, jakobenizm. tepeden tı rnağa * Herkes, herş ey. * Baş tan aş ağ ı , her yanı . tepeden tı rnağa süzmek * herhangi bir sebeple birine dikkatlice bakmak. tepegöz * Dar alı nlı ,gözleri saçları nı n bittiği yere çok yakı n görünen (kimse). * Dikkatsizce, sağ a sola çarparak yürüyen (kimse). * Medine kurdunun ara konakçı sı ,tepegözlerin örnek türü olan küçük kabuklu (Cyclops strenuus). * Derslerde asetat üzerine yazı lan yazı yıveya grafiği kuvvetli bir ı ş ı k kaynağıaracı lı ğı ile perdeye yansı tan optik araç. tepegözler * Birçok türü, önemli solucan türlerine ara konakçı lı k eden, duyargalarıtek kollu, beş inci çift ayakları körelmişkabuklular familyası . tepeleme

* Tepelemek iş i. * Tepe biçimi verecek veya kenarları ndan taş acak kadar. * Taş acak kadar dolu olan.

tepelemek * Ayaklarıaltı nda ezmek. * Bozguna uğ ratmak, hı rpalamak. * Kı yası ya dövmek. tepelenme * Tepelenmek iş i. tepelenmek * Tepelemek iş i yapı lmak. tepeletme

* Tepeletmek iş i. tepeletmek * Tepelemek iş ini yaptı rmak. tepeli

* Tepesi olan. * Baş ı nda sorguç, hotoz gibi bir süs bulunan (kuş ).

tepeli akbaba * Kondor. tepeli bülbül * Tepesi tüylü bir tür bülbül. tepeli dalgı ç * Dalgı ç kuş ları ndan, baş ı nda kara tüylerden bir tepelik bulunan, sazlı k göllerde yaş ayan bir kuş , elma baş (Podiceps cristatus). tepeli deve kuş u * Uçma yeteneğ i olmayan Yeni Gine ve Avustralya'da yaş ayan deve kuş u türü. tepeli deve kuş ugiller * Deve kuş u familyası ndan olan kuştürü. tepeli horoz *İ biği iri ve yüksek dövüş çü horoz. tepeli köstebek * Burun deliklerinin çevresinde dokunma organıgörevi yapan dokunaçlarıbulunan ve uzun kuyrukları olan köstebek. tepeli patka * Orta Anadolu'da yaş ayan dalı cıördek. tepeli tarla kuş u * Tepeli uzun kuyruklu, at dı ş kı ları arası nda beslenen tarla kuş u. tepeli tavuk * Tepeli tavukgillerden, Güney Amerika'da yaş ayan, ağaçlara tı rmanan bir kuştürü (Opisthocomus hoazin). tepeli tavukgiller * Tavuksular takı mı nı n bir familyası . tepeli toygar * Tepeli tarla kuş u. tepelik

* Anadolu'da köylü kadı nları n kullandı kları , altı n ve gümüşparalarla, bazıdeğ erli taş larla süslü baş lı k. * Bir yapı nı n veya bir mobilyanı n en yukarı sı na süs olarak yapı lan bölüm. * Tepeleri çokça bulunan (yer).

tepesi (veya beyni) atmak * birdenbire öfkeye kapı lmak, öfkelenmek. tepesi aş ağ ıgitmek * iş leri bozulup büyük zarara uğ ramak. tepesi üstü * baş ıyere gelmek üzere, tepetaklak. tepesinde bitmek

* istenmediğ i hâlde birinin yanı na gelip ayrı lmak istememek, türlü isteklerle canı nı sı kmak, rahatsı z etmek. * ansı zı n yanı na gelmek. tepesinde havan dövmek (veya değ irmen çevirmek) * üst katta oturan biri,gürültü yaparak alt kattakini rahatsı z etmek. tepesinden (veya baş ı ndan) kaynar su dökülmek * derin bir üzüntü duymak. tepesine (veya baş ı na) binmek (veya çı kmak) * genellikle kendinden daha güçsüz kimseleri ezmek,kötü davranmak. tepesine dikilmek * yanı nda,başucunda durmak. tepesinin tasıatmak * birdenbire çok sinirlenmek. tepesiz * Tepesi olmayan. tepetakla

* Baş ıaş ağ ıgelecek biçimde, tepesi üstü.

tepetakla etmek (veya devirmek) * birinin tolumsal veya ekonomik durumunu bozmak. tepetakla gitmek (veya yuvarlanmak) * hı zlıbir biçimde toplumsal ve ekonomik durumu bozulmak. tepetaklak * Bkz. tepetakla. tepeüstü tephir

* Baş ı nı n üzeri. * Buharlaş ma, buharlaş tı rma. * Buğulama, buğ uya tutma, etüvden geçirme.

tephirhane * Mikroplu eş yanı n etüvden geçirildiğ i yer, buğ u evi. tepi

* Bir işyapmak, harekete geçmek için duyulan ve bireyin engelleyemeyeceğ i kadar güçlü istek.

tepik * Tekme. tepikleme * Tepiklemek iş i. tepiklemek * Binek hayvanı nıyürütmek için ayakla vurmak, tekmelemek. * Otomobilin gaz pedalı na sonuna kadar basmak. tepilme tepilmek

* Tepilmek iş i. * Geri çevrilmek.

tepindirmek * Tepinmesine yol açmak. tepiniş

* Tepinmek iş i veya biçimi.

tepinme * Tepinmek iş i. tepinmek

tepir

* Ayakları nıhı zla vurmak. * Öfke ve sevincini açı ğ a vuracak davranı ş larda bulunmak. * (ayakları nıvurarak) Gürültü etmek. * Bir ş eyi istememek, diretmek, kabul etmemek. * Tahı lısaman ve kavuzlardan ayı rmaya yarayan, kı ldan veya kamı ş tan yapı lmı şelek.

tepirleme * Tepirlemek iş i. tepirlemek * Tahı lı n taş ı nıayı rmak, elemek. tepiş tepiş me

* Tepmek iş i veya biçimi. * Tepiş mek iş i.

tepiş mek * Birbirini tepmek. *İ tiş ip kakı ş mak. tepke etkinliğ i. tepki

tepkili

* Organizmanı n herhangi bir uyarmaya karş ıbirdenbire aldı ğ ıdurum,yansı ,refkeks. * Dı ş tan gelen bir uyarı m sonucunda doğan ve hareket, salgıgibi tepkilere yol açan samimiyetsiz sinir

* Bir cismin kendini iten veya sı kı ş tı ran baş ka bir cisme gösterdiğ i karş ı etki, aksülâmel, reaksiyon. * Herhangi bir etkiye cevap olarak doğan söz veya davranı ş . * Tepkisi olan veya tepki gücü ile çalı ş an. * Özel cihazları n çı kardı ğ ıgazla bası nç sağlanan, hı zıçok olan uçak, jet.

tepkili uçak * Tepkili motorlarla çalı ş an, çok hı zlıuçak. tepkime * Tepkimek iş i. * Birbirini etkileyen maddeler arası nda ortaya çı kan olay, reaksiyon. tepkimek * (bir cisim) Etkisini aldı ğ ış eye, karş ıetkide bulunmak. tepkin tepkinlik

* Tepkimeye iliş kin, tepkiyen. * Tepki gösterme becerisi.

tepkisel

* Tepkiyle ilgili, tepkiye ait.

tepkisel davranı ş * Dı şçevreden gelen bir uyarı nı n etkisiyle ortaya çı kan bir davranı ş . tepkisiz

* Tepkisi olmayan. * Tepki gücü ile çalı ş mayan.

tepkisizlik * Herhangi bir tepki göstermeme durumu. tepme * Tepmek iş i. * Tekme. * Suda çiğnenerek keçeleş tirilen yünden dokunmuş(kumaş , keçe vb.). tepmek

* (hayvan) Ayağ ı yla vurmak. * Üzerine basarak sı kı ş tı rmak. * Güçlükle, çokça yürümek. * Değerini anlamamak veya kestirememek, geri çevirmek. * Yeniden ortaya çı kmak, tazelenmek, depreş mek. * Bastı rı lmak, itilmek.

teprenmek * Bkz. deprenmek. tepreş mek * Bkz. depreş mek. tepserme

* Tepsermek iş i veya durumu.

tepsermek * Kurumaya baş lamak. tepsi

* Fincan, tabak, bardak gibi ş eyleri taş ı maya yarayan, türlü büyüklükte, derinliğ i olmayan düz kap. *İ çinde börek, tatlıvb. piş irmeye yarayan, az derin, geniş , düz kap. * Tepsi biçiminde olan. * Bir tepsinin alabileceği miktarda olan.

teptim keçe oldu, sivrilttim külâh oldu * bir ş eyi iş ine geldiğ i gibi gösterenler veya yorumlayanlar için söylenir. ter

* Derinin gözeneklerinden sı zan, kendine özgü bir kokusu olan, yapı ş kan, renksiz, tuzlu sı vı .

ter alı ş tı rmak * terinin biraz kuruması nıbeklemek. ter atmak * vücudu rahatlatmak amacı yla aş ı rıderecede terlemek. ter basmak * çok terlemek. ter bezi

* Derinin içinde bulunan ve ter salgı layan bez.

ter boş anmak * sı kı ntı dan birdenbire çok terlemek. ter dökmek * çok terlemek. * (bir işyapmak için) zahmet çekmek. ter ter terakki

* Direnmek, istememek, inat etmek, sinirlenmek, anlamları nda ter ter tepinmek deyiminde geçer. *İ lerleme, yükselme, geliş me.

terakki etmek * ilerlemek. terakki göstermek * geliş tiğ ini, ilerlediğini ortaya koymak. terakkiperver *İ lerici. teraküm

* Birikme, yı ğı lma.

teraküm etmek * birikmek, yı ğ ı lmak. terane

terapi teras

terasa

* Ezgi, makam, nağ me. * Çok tekrarlandı ğı ndan usanç verici bir durum alan söz. *İ yileş tirme, sağaltı m, tedavi. * Taraça. * Seki. * Bkz. teras.

teraslama * Sekileme. teraslamak * Sekilemek. teraslanma * Teraslanmak iş i. teraslanmak * Teras durumuna gelmek, sekilenmek. teravi

* Ramazan ayı boyunca, yatsı namazı ndan sonra cemaatle kı lı nan yirmi rekâtlı k namaz.

teravi namazı * Bkz. teravi. teravih

* Bkz. teravi. Terazi * Zodyakta, Baş akla Akrep burçlarıarası nda bulunan burcun adı . Zodyak. terazi

* Bir kolun iki ucuna ası lıiki kefeden oluş an tartı ,mizan. *İ p cambazları nı n dengeyi sağlamak için kullandı kları uzun sı rı k. * Vücudun, ası larak veya dayanarak yere paralel bulunduğ u denge duruş u.

terazileme * Terazilemek iş i. terazilemek * Cambazlı kta kol veya sı rı k yardı mı yla denge sağ lamak. * Bir ş eyin ağ ı rlı ğı nıelle yoklamak. teraziye vurmak * iyice tartarak düş ünmek. terbi

terbiye

* Dördün. * Dörtleme. * Eğ itim. * Görgü. * Bazıyemeklerin suyunu türlü yollarla koyulaş tı rma. * (hayvan) Alı ş tı rma.

terbiye * Araba hayvanları nı n dizginleri. terbiye almak (veya görmek) * belli bir eğitimle yetiş mek. terbiye etmek * eğ itmek. * tabaklamak. terbiye yapmak * terbiye yapmak. terbiyeci

* Eğ itimci, pedagog.

terbiyeleme * Terbiyelemek iş i. terbiyelemek * Eğ itmek. * Çeş itli katkımaddeleriyle yemeği lezzetli duruma getirmek. terbiyeli

* Topluluk kuralları na uygun olarak davranan,müeddep. *İ çine terbiye katı lmı ş(yemek).

terbiyeli çorba * Çeş itli katkımaddeleriyle lezzetli hâle getirilen çorba. terbiyeli köfte

* Kı yma, ekmek içi, soğ an, maydanoz ve baharat karı ş ı mı nı n unlandı ktan sonra kaynamakta olan su ve tuz içinde piş irilmesi ve limon suyu ile yumurtanı n çı rpı larak azar azar üzerine dökülmesiyle yapı lan bir köfte türü. * Çeş itli katkımaddeleriyle lezzetli hâle getirilen köfte. terbiyeli maymun gibi * çok saygı lı , çekingen (kimse), itaatkâr. terbiyeli terbiyeli * Terbiyeli bir biçimde, kimseyi rahatsı z etmeksizin, uslu uslu. terbiyelilik * Terbiyeli olma durumu. terbiyesini bozmak * terbiyesizlik etmek. terbiyesini vermek * sert sözlerle terbiyesizliğ ini kendisine anlatmak. terbiyesiz * Terbiyesi olmayan. * Topluluk kuralları na aykı rıdavranan. terbiyesizce * Terbiyesiz (bir biçimde). terbiyesizleş me * Edepsizleş me. terbiyesizleş mek * Edepsizleş mek. terbiyesizlik * Terbiyesiz olma durumu. * Terbiyesizce davranı ş . terbiyesizlik etmek (veya yapmak) * toplum kuralları na, görgü kuralları na aykı rıdavranı ş ta bulunmak. terbiyevî

* Eğ itim ile ilgili.

terbiyum * Atom numarası65, atom ağı rlı ğı 159 olan, çok ender bulunan bir element. Kı saltmasıTb. tercih

* Bir ş eyi öbürüne göre daha iyi, üstün veya önemli sayma, yeğtutma, yeğleme.

tercih etmek * yeğ lemek. tercihan

* Tercih hakkı nıkullanarak.

tercihane * Terciibentte vası ta beytinden önceki beyitlerin oluş turduğ u bent. terciibent * Divan edebiyatı nda kafiyeleri baş ka baş ka olan birkaç bentten oluş an ve her bendin sonunda tekrarlanan bir beyit bulunan bir manzume biçimi. tercüman

* Çevirici, dilmaç. tercüman olmak * baş kası nı n düş üncesini ve duygusunu bildirmek, dile getirmek, anlatmak. tercümanlı k * Çeviricilik, dilmaçlı k. tercüme

* (dilden dile) Çevirme. * Çeviri.

tercüme etmek * çevirmek. tercümeihâl * Öz geçmiş , hâl tercümesi, biyografi. tere * Turpgillerden, yapraklarısalata olarak yenen baharlıbir bitki (Lepidium). terebentin * Kozalaklı lardan ve bazıağ açlardan ya kendi kendine veya ağacı n çizilmesiyle akan, yağ lıboya, yağ lıvernik üretiminde ve inceltilmesinde kullanı lan, ince, renksiz, kokulu reçine, terementi. tereci

* Tere yetiş tiren veya satan kimse.

tereciye tere satmak * birine çok iyi bildiğ i bir ş eyi öğretmeye kalkmak. tereddi

* Soysuzlaş ma, yozlaş ma.

tereddi etmek * soysuzlaş mak, yozlaş mak. tereddüt

* Kararsı zlı k, duraksama.

tereddüt etmek * kararsı z davranmak, duraksamak. tereddütle * duraksayarak, tereddüt ederek. tereddütlü * Tereddüdü olan, tereddüde yol açan, duraksamalı . tereddütsüz * Tereddüdü olmayan, tereddüde yol açmayan, duraksaması z. * Kararlıolarak, duraksamadan. terek tereke terekküp

* Evlerde veya dükkânlarda yüksekçe yerde yapı lan raf. * Ölen bir kimseden kalan her ş ey, bı rakı t. * Birkaç ş eyin birleş mesinden oluş ma, birleş me.

terekküp etmek * birkaç ş eyden oluş mak, birleş mek. terekküp tarzı * Oluşbiçimi. terelelli * Hafif ve hoppa. terementi * Bkz. terebentin. terennüm * Güzel ve alçak sesle ş arkı söyleme. * (kuşiçin) Şakı ma, ötme. * Anlatma, ifade etme. terennüm etmek * güzel ve alçak sesle ş arkısöylemek. * anlatmak,ifade etmek. teres teressüp

* Pezevenk. * Çökelme.

teressüp etmek * dibe çökmek. terettüp * Gerekme, icap etme. * (işvb. için) Gerekme, ait olma. terettüp etmek * gerekmek. * ödev olarak üzerine düş mek. tereyağı * Sütten çı karı lan taze yağ . tereyağı gibi * çok yumuş ak (elma, armut). tereyağı ndan kı l çeker gibi * her türlü mecburiyet ve mükellefiyetten ve sorumluluktan kolayca sı yrı larak. terfi

* (derecesi, makamı ) Yükselme. * Yükseltme.

terfi etmek * bir görevde derecesi yükselmek. terfian * Terfi ederek, yükselerek. terfih

* Ferahlatma, rahat yaş aması nısağ lama, gönendirme.

terfih etmek * iyileş tirmek, ferahlatmak, gönendirmek.

terfik

* Bir kimseyi arkadaşolarak yanı na alma veya arkadaşolarak yanı na bir kimse verilme.

terfik etmek * yanı na katmak, yanı na almak. tergal

terhin

* Sentetik polyester lifleri veya ipliği. * Bu iplikten yapı lmı ş . * Rehin olarak bı rakma, rehine koyma, tutuya koyma.

terhin etmek * rehine koymak, tutuya koymak. terhis

* Askerlik ödevini bitirenleri ordudan bı rakma.

terhis edilmek * (askerlik ödevini bitirenler) bı rakı lmak. terhis etmek * (askerlik ödevini bitirenleri) bı rakmak. terilen *İ ngiltere'de üretilen sentetik lif, tergal. terim

* Bir bilim, sanat, meslek dalı yla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramıkarş ı layan kelime, ı stı lah. * a) Cebirsel bir anlatı mda + veya - iş aretleri arası nda bulunan parçalardan her biri; b) bir denklemde = iş aretinin iki yanı ndaki anlatı mlardan her biri; c) bir kesrin pay ve paydası ndan her biri. * Geleneksel mantı kta özne veya yüklem. terini soğ utmak * serinde dinlenmek. terk * Bı rakma, ayrı lma. * Vazgeçme. * Bı rakma, ihmal etme. terk etmek * bı rakmak, ayrı lmak. * salı vermek, vazgeçmek. * bakmamak, ihmal etmek. terki

terkibî

* Eyerin arka bölümü. * Binek hayvanı nı n sağrı sı . * Tamlama ile ilgili.

terkibibent * Divan edebiyatı nda kafiyeleri baş ka baş ka olan birkaç bentten oluş an ve her bendin sonunda kafiyeleri aynı birer beyti bulunan bir manzume biçimi. terkin

* Yazı lmı şbir ş eyi çizerek silme.

terkin etmek * yazı lmı şbir ş eyi çizerek silmek. terkip

* Birleş im, birleş tirme, bir araya getirme. * Tamlama.

terkip etmek * birleş tirmek, bir araya getirmek. terkiphane * Terkibibentte vası ta beytinden önceki beyitlerin oluş turduğu bent. terkisine almak * üzerinde bulunduğu atı n sağ rı sı na bindirmek. terleme

terlemek

terletici

terletme

* Terlemek iş i. * Yaprakları n gözeneklerinden buhar durumunda su kaybetmeleri. * Ter çı karmak, ter dökmek. *İ çindeki suyu ter biçiminde sı zdı rmak. * Bir ş eyin üzerinde buhar olarak yoğ unlaş mak. * (bı yı k) Çı kmaya baş lamak. * (bir işyaparken) Yorulmak veya güçlükle baş armak, emek harcamak. * Terlemeye sebep olan, terleten. * Sı kı nt ı ya yol açan. * Terletmek iş i.

terletmek * Terlemesine sebep olmak. * Sı kı nt ı ya düş ürmek, çokça yormak. terleyiş * Terlemek iş i veya biçimi. terli terlik

terlikçi terlikçilik

* Terlemişolan. * Genellikle ev içinde giyilen hafif ve türlü biçimlerde ayakkabı . * Beyaz patiskadan dikilen veya yünden örülen takke, baş lı k. * Terlik yapan veya satan kimse. * Terlik yapma veya satma iş i.

terliksi * Terlik biçiminde olan. * Bütün kirpiklilerden, durgun ve kirli sularda yaş ayan, yassıgövdeli, bir hücreli hayvan (Paramaecium). termal * Sı cak kaplı ca sularıiçin kullanı lı r. * Bu sudan yararlanma imkânısağlayan (kuruluşvb.).

terme termik

* Bir tür yaban turpu. * Isı ile, sı caklı kla ilgili, ı sı l. * Isı nı n üretilmesini, iletilmesini ve kullanı lması nı inceleyen fizik dalı .

termik santral * Yakı tla oluş an ı sı dan elektrik üreten santral. termikleş tirme * Termikleş tirmek iş i veya durumu. termikleş tirmek * Yüksek enerji nötronları nıtermik nötron durumuna getirmek içim yavaş latmak. terminal

* Otobüs, uçak gibi taş ı tları n yolcuları nıilk aldı ğ ıveya son bı raktı ğ ıyer. * Bilgisayar ucu.

terminoloji * Bir sanat kolunda, bilim dalları nda veya teknik alanlarda özel olarak kullanı lan terimlerin tümü. termit

* Bkz. Akkarı nca.

termitler * Bkz. Akkarı ncalar. termiye

*İ ki çenekliler sı nı fı nı n baklagiller familyası ndan beyaz çiçekleri olan bir yı llı k bitki.

termodinamik * Isı enerjisi ile kinetik enerji arası ndaki ilgileri ve bu konuyla ilgili olaylarıinceleyen fizik kolu. termoelektrik * Isı enerjisi ile elektrik enerjisi arası ndakı ilgileri ve bu konuyla ilgili olayları inceleyen fizik kolu. termoelektrik çifti * Isı enerjisini doğ rudan doğruya elektrik enerjisine dönüş türebilen iki metalden oluş an pil. termoelektrik maş a * Çok küçük nesnelerin sı caklı ğı nıölçmekte kullanı lan, seri olarak bağ lıiki elemandan oluş an maş a. termoelektrik pil * Bkz. termoelektrik çifti. termofor

* Kauçuktan veya türlü maddelerden yapı lan, içi sı cak su veya kimyasal bir madde ile doldurularak sürekli ı sı sağ layan kap. termokimya * Tepkimelere eş lik eden termik olayları inceleyen kimya dalı . termometre * Havanı n sı caklı ğı nıveya vücudun ı sı sı nıölçmeye yarayan araç, sı cakölçer. termonükleer * Ancak çok yüksek sı caklı klarda, hafif elementler arası nda doğ an (çekirdeksel tepkime). termoplâst

* Sı cakta biçim verilmeye elveriş li, soğ ukta oldukça sert olan, kalı plandı ktan sonra biçim değ iş tirmeyen yapı malzemesi. termos

* Yalı tı m maddesiyle kaplımetal bir kı lı f içine yerleş tirilen, araları nda hava boş luğu bulunan çift çeperli cam ş iş eden oluş an, içine konan sı vı nı n sı caklı ğı nıuzun süre koruyan kap. termosfer * Sı caklı ğ ı n gittikçe yükseldiğ i 100 -300 km yükseklikler arası ndaki atmosfer tabakası ,ı sıyuvarı . termosifon * Sı cak su elde edilen bir kazan ve içindeki borulardan oluş muşaraç. termostat * Bir yer veya nesnenin ı sı sı nıkendiliğ inden düzenleyen, aynıderecede olması nısağ layan cihaz, ı sıdenetir. terorist

* Bir siyasî davayıkabul ettirmek için karş ıtarafa korku salacak, cana ve mala kı yacak davranı ş larda bulunan kimse, yı ldı rmacı , tedhiş çi. terorizm terör

* Siyasî bir amaca ulaş mak için yı ldı rma hareketlerini düzenli bir biçimde kullanma, tedhiş çilik. * Yı ldı rma, cana kı yma ve malıyakı p yı kma, korkutma, tedhiş .

terörcü * Terör yanlı sı veya teş vikçisi, örgütçü, terorist. terörcülük * Terörcünün iş i. ters

ters

* Gerekli olan duruma karş ı t (olarak). * Uygun olmayan, elveriş siz, münasebetsiz. * Gönül ve cesaret kı rı cı , huysuz, sert. * Bir ş eyin içe gelen yanı ,arkası . * Kesici bir aletin kesmeyen yanı . * Bir ş eyin aksi, karş ı tı . * Hayvan pisliği.

ters (veya sol) tarafı ndan kalkmak * huysuzluk etmek. ters açı * Birinin kenarları öbürünün kenarları nı n uzantı sı ndan oluş an açı lardan her biri. ters anlamak * yanlı şyorumlamak, doğru anlam vermemek. ters beş ik * Sı rtüstü yatı ş ta kollarla, bükülü durumdaki dizleri kavrayarak sı rt üzerinde başve ayak yönünde sallanma (yuvarlanma). ters düş mek * aykı rıdurumda olmak, karş ı t olmak. ters evirme * Olumlu küllî veya olumsuz kı smî olan bir önermenı n konusunun tersini yüklem ve yüklemin tersini konu yapma.

ters pers

* Düzelemeyecek kadar ters.

ters pers olmak * yüzükoyun düş mek. * fena hâlde bozulmak. ters ters

* Ters biçimde.

ters ters bakmak * düş manca ve öfkeli bir biçimde bakmak. ters türs * Geliş igüzel, rastgele. * Düzgün gitmeyen, iyi iş lemeyen. ters yüz geçer.

* Bir süre kullanı lmı şolan giysilerin içini dı ş ı na çevirmek, anlamı nda kullanı lan ters yüz etmek deyiminde * Gerisin geriye.

ters yüz (ters yüzüne) çevirmek * geri döndürmek. ters yüz (ters yüzüne) dönmek * geri gitmek, geri dönüp gitmek. ters yüz (veya ters yüzü) geri dönmek * gittiği bir yerden istediğ ini elde edemeden dönmek. ters yüzü

* Gerisin geriye.

ters yüzü geri dönmek tersane

* Gemi yapı lan yer, gemilik, tezgâh.

tersane kethüdası * Tersanede kaptan paş adan sonra gelen en yüksek aş amalı ve en yetkili Osmanlısubayı . tersane sergisi * Osmanlıİ mparatorluğunda tersanede çalı ş anları n alacakları nıgösteren çizelge. tersaneli * Osmanlıİ mparatorluğunda deniz subay ve erlerine verilen ad. tersi

* Bkz. Tirsi.

tersi dönmek *ş aş ı rı p bulunduğu ve gideceği yeri kestirememek. tersim

* Resmini yapma.

tersin tersin * Ters olarak. tersinden okumak

* yanlı şanlamak. tersine * Beklenilenin, umulanı n aksine, karş ı t olarak, bilakis, aksine. tersine çevirmek * içini dı ş ı na çevirmek. tersine dönmek * beklenildiğ i, umulduğ u gibi gerçekleş memek, aksi olmak. tersine gitmek * istenildiği gibi gerçekleş memek, iyi sonuç vermemek. * bir iş ten veya bir durumdan hoş lanmamak. tersinir

* Bir olayı n ortaya çı kma ş artlar ı ndaki sonsuz küçük bir değ iş ikliğ in etkisiyle herhangi bir anda yön değ iş tirebilen (kimyasal, fiziksel ve mekanik dönüş üm). tersinirlik * Tersinir bir olayı n özelliği. tersinme * Tersinmek iş i veya durumu. tersinmek * Geri dönmek, rücu etmek. * Hiddetlenmek, aksilik etmek. tersiyer tersleme

* Üçüncül. * Terslemek iş i.

terslemek * Bir kimseye gönül kı rı cı , sert söz söylemek veya gönül kı rı cıdavranmak, azarlamak. terslemek * (hayvanlar için) Pislemek. terslenme * Terslenmek iş i. terslenmek * Terslemek iş ine konu olmak. * Aksilik etmek, terslik göstermek. tersleş me

* Tersleş mek iş i.

tersleş mek * Terslik etmek, zı t davranmak. terslik * Ters olma durumu veya tersçe davranı ş , aksilik. tertemiz

tertibat

* Çok temiz, her yanı temiz, pirüpak. * Kötülük düş ünmeyen, günahsı z, lekesiz, suçsuz.

* Düzen, düzenleniş . * Bir iş in güçlüklerini karş ı lamak için yapı lan ön hazı rlı klar. tertibat almak * olacağı düş ünülen sakı ncalıbir duruma, harekete karş ıhazı rlı k yapmak. tertibe düş ürülmek * zarar verici bir eyleme uğ ratı lmak, komplo hazı rlatı lmak. tertip

* Uygun bir sı raya, düzene koyma, sı ralama. * Düzenleniş , sı ralanı şbiçimi. * Düzenleme, hazı rlama. * Hile, düzen, komplo. * Doktorun hastaya verdiğ i ilâç düzeni. * Dizgi. * Askere alı nma dönemi.

tertip etmek * düzenlemek, hazı rlamak. tertipçi

* Tertip eden, düzenleyen (kimse). * Bir amaca ulaş mak için kötü bir hareket veya durum düzenleyen (kimse).

tertipleme * Tertiplemek iş i. tertiplemek * Sı raya, düzene koymak, düzenli bir biçim vermek. * Düzenlemek, hazı rlamak. tertiplenme * Tertiplenmek iş i. tertiplenmek * Sı raya konulmak, düzene sokulmak. * Düzenlenmek, hazı rlanmak. tertipleyici * Düzenleyen, hazı rlayan (kimse). tertipli * Düzenli, derli toplu, yerli yerinde. * (insan için) Dağı nı klı ktan hoş lanmayan, düzenli. * Önceden düzenlenmiş , hazı rlanmı ş . tertiplilik

* Tertipli olma durumu.

tertipsiz * Dağı nı k, düzene konmamı ş , düzensiz. * Savruk, dağ ı nı k, intizamsı z (kimse). tertipsizlik * Tertipsiz olma durumu. terütaze terviç

* Çok taze, körpe. * (bir düş ünceyi) Tutma, destekleme.

terviç etmek * bir düş ünceyi tutmak, desteklemek. terzi

* Giysi biçip diken kimse. * Giysi dikilen yer, terzihane.

terzi çı rağ ı * Terziye yardı mcıolan ve iş i öğrenmeğe çalı ş an kimse. terzi kalfası * Giysi biçip dikme iş inde ustaya yardı mcıolan kimse. terzi kendi söküğ ünü dikemez * insanlar baş kaları na yaptı klarıhizmetleri kendilerine gelince çoğu kez savsaklarlar. terzihane terzil

* Giysi biçilip dikilen yer, terzi dükkânı . * Küçük düş ürme.

terzil etmek * küçük düş ürmek, rezil etmek. terzilik * Terzinin yaptı ğı iş . tesadüf

* Yalnı z ihtimallere bağ lıolduğ u düş ünülen olayları n kesin olmayan, değiş ebilen sebebi. * Rastlantı , rast geliş .

tesadüf etmek * rastlamak, rast gelmek. tesadüfen * Rast gelerek, rastlantısonucu olarak. tesadüfî

* Raslantı .

tesahup * Benimseme, sahip çı kma. * Arkadaş lı k etme. tesahup etmek * benimsemek, sahip çı kmak. * arkadaş lı k etmek. tesalüp *İ ki ş eyin birbiri üzerine çapraz biçimde gelmesi. * Sinir ve damarları n birbirinin üzerinden çapraz olarak geçmesi. tesanüt * Dayanı ş ma, omuzdaş lı k. tescil

* Herhangi bir ş eyi resmî olarak kaydetme, kütüğ e geçirme. * Bir taş ı nmazı n üzerinde bir aynî hakkı n kurulması için tapu kütüğ üne yapı lmasıgerekli kayı t.

tescil etmek

* (bir ş eyi) bir yere kaydederek resmîleş tirmek, kütüğe geçirmek. tescilli * Tescil edilmiş , resmen kayı tlı . tescilsiz tesdis

teselli

* Tescil edilmemiş . * Sayı sı nıaltı ya çı karma veya altı ya bölme. * Bir gazelin her beytine dört dize ekleyerek altı lıduruma getirme. * Acıbir olayıunutturmaya çalı ş ma, acı sı nıhafifletme, avunma, avuntu, avunç.

teselli bulmak * avunmak. teselli etmek (veya vermek) * avutmak, avundurmak. teselli mükâfatı * Bir yarı ş ma vb. de kazanamayana onu yüreklendirmek amacı yla verilen ödül. tesellisiz tesellüm

* Teselli edilemeyen, çok acı . * Verilen bir ş eyi alma, teslim alma.

tesellüm etmek * verilen bir ş eyi almak. teselsül

* Zincirleme. * Birden fazla kimsenin bir borçtan dolayısorumlu olması . * Birbirine bağlı , birbiri ile ilgili ş eylerin oluş turduğ u dizi, sı ra, silsile.

teselsül etmek * kesintisiz, zincirleme sürüp gitmek. tesettür

* (kadı n için) Erkekten kaçma, örtünme, saklanma.

tesettür etmek * (kadı n için) örtünmek. tesettür mağ azası * Tesettür tarzı giysileri yapan, yaptı ran ve satan mağaza. tesettür modası * Örtünme modası . tesettürlü * Tesettür içinde olan, örtünen. teseyyüp teshil

* Kayı tsı zlı k, tembellik, ihmalcilik. * Kolaylaş tı rma.

teshil etmek * kolaylaş tı rmak, kolaylı k sağlamak. teshin

* Isı tma.

teshin etmek *ı sı tmak. teshir

teshir

* Büyüleme, büyü yapma. * Kendine bağlama, elde etme. * Ele geçirme, zapt etme.

teshir etmek * büyülemek. * kendine bağ lamak. teshir etmek * ele geçirmek, fethetmek. tesir

* Etki.

tesir bı rakmak * kuvvetli bir biçimde etkilemek. tesir etmek * etkilemek, etki yapmak. tesirini göstermek * etkisini ortaya koymak, belli etmek. tesirli

* Etkili.

tesirsiz * Etkisiz. tesis

* Yapma, kurma, temelini atma. * Kurum (I), kuruluş .

tesis etmek * kurmak, ortaya çı karmak, oluş turmak. tesisat döş em.

* Belli bir iş in sağ lanması na yardı m eden araçları n uygun yerlere döş enmesi veya döş enen bu araçları n tümü,

tesisatçı * Tesisatıdöş eyen, döş emci. tesisatçı lı k * Tesisat yapma iş i, döş emcilik. tesisler bütünü * Kompleks. tes'it

* Kutlama. tes'it etmek * kutlamak. teskere

teskin

* Sedye. * Yapı larda malzeme taş ı mak için kullanı lan, dört kollu ve iki kiş inin taş ı dı ğıtahta araç. * Acı , öfke, heyecan gibi duyguları yatı ş tı rma, dindirmeye çalı ş ma.

teskin etmek * acı , öfke, heyecan gibi duygularıyatı ş tı rmak, dindirmek. teslim

* Bir ş eyi sahibine verme. * Emanet alı nan bir ş eyi sahibine geri verme. * Bı rakma, devretme, terk etme. * Gerçek olduğ unu söyleme, doğrulama. * Teslim ol veya teslim oluyorum sözünün kı saltı lmı ş ı . * Fası l müziğ inde peş revin ve saz semaîsinin her hanesi sonunda tekrarlanan parça.

teslim almak * teslim edilen bir ş eyi almak. * tutsak almak. teslim bayrağ ıçekmek * yenilgiyi kabul etmek. * çekiş me sonunda, karş ı sı ndakinin istediğ ini yapmaya razıolduğ unu bildirmek. teslim etmek * bir ş eyi sahibine vermek. * bir ş eyin kullanı mı nı , korunması nıveya mülkiyetini vermek, bı rakmak, devretmek, terk etmek. * gerçek olduğunu söylemek. * bir kadı n, bir erkeğe kendini vermek. teslim olmak * üstün bir güç karş ı sı nda mücadeleden vazgeçip yenilgiyi kabul etmek. * kendini teslim etmek. teslim taş ı * Bektaş îlerin sembol olarak kullandı kları on iki köş eli yassıtaş . teslim tesellüm * Verme ve alma. teslimat

* Teslim edilen eş yalar veya yatı rı lan paralar.

teslimatçı * Teslimat iş iyle uğraş an. teslimiyet * Teslim olma, kendini verme, boyun eğ me. teslimiyet göstermek * birinin isteğini olduğu gibi kabul etmek. teslimiyetçi * Boyun eğme eğ iliminde olan, kabullenmiş .

teslis

tesmiye

* Üçe çı karma, üçleme. * Hristiyan dininde Tanrı 'nı n üç ayrıkiş iden oluş tuğ una inanma. * Adlandı rma, ad verme.

tesmiye etmek * adlandı rmak, ad koyma, ad vermek. tespih * Dinî sözleri tekrarlamak veya elde oyalanmak için kullanı lan, türlü maddelerden boncuk biçiminde yapı lmı ş , genellikle 33 veya 99 taneden oluş muşdizi. tespih ağacı * Tespih ağacı gillerden, Hindistan'da ve Avrupa'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en, meyvesi zehirli, kabuklarıateş düş ürücü bir ağ aç, Çin leylâğ ı . tespih ağacı giller *İ ki çeneklilerden, tespih ağ acı ve maun ağacıile benzer cinsleri içine alan bir bitki familyası . tespih böceği * Kabuklulardan, karada, nemli yerlerde yaş ayan, 15 mm uzunluğ unda, dokunulunca top biçimini alan, yemek artı kları , kök ve meyvelerle beslenen bir böcek türü (Armadillidium vulgare). tespih böcekleri * Örnek hayvanıtespih böceği olan kabuklular takı mı . tespih çekmek * tespihin tanelerini birer birer iki parmak arası ndan geçirmek. * Allah'ı n adı nızikrederek ibadet etmek. * tespih tanelerini çeş itli maddelerden imal etmek veya aynıboyda düzenlemek. tespihçi

* Tespih yapan veya satan kiş i.

tespihçilik * Tespihçinin iş i veya mesleğ i. tespihli

* Tespihi olan. * (mimarlı kta, marangozlukta) Üzerinde bir sı raya dizilmiştespih taneleri gibi yuvarlaklarıolan.

tespihli silme * Üzerinde bir sı raya dizilmiştespih taneleri gibi yuvarlaklarıolan silme. tespit * Bir ş eyi sağlam bir biçimde yerleş tirme, yerinden oynamaz duruma getirme. * Bir durumu kuş kuya düş ürmeyecek biçimde gösterme, belirleme. tespit etmek * bir ş eyi sağlam bir biçimde yerleş tirmek, oynamaz duruma getirmek. * bir durumu kuş kuya düş ürmeyecek biçimde göstermek; belirlemek. tesri * Çabuklaş tı rma, hı zlandı rma. tesri etmek * çabuklaş tı rmak, hı zlandı rmak. test

* Bir kimsenin, bir topluluğun doğal veya sonradan kazanı lmı şyeteneklerini, bilgi ve becerilerini ölçmeye ve anlamaya yarayan sı nama. * Nesnel olarak değerlendirilebilen sı nav soruları nı n hepsine verilen ad. * Sı nav. * Bir hastalı ğı n varlı ğı nıve niteliğini anlamak için yapı lan lâboratuvar araş tı rması . * Biyolojik bir iş levi veya değiş mez bir niteliğ i, incelenen bireyin tepkisi, örnek olarak alı nan normal bireyinkiyle karş ı laş tı rı larak ölçmeye ve değ erlendirmeye yarayan yoklama. test etmek * denemek, ölçmek. testere

* Kesilecek malzeme veya yapacağı iş e göre değ iş ik biçimler alan ve genellikle üçgen biçiminde diş leri olan dar ve uzunca çelik araç. testere balı ğ ı * Testere balı ğı gillerden, Atlantik Okyanusu ve Akdeniz'de yaş ayan, burnu uzun ve iki yanıtestere gibi diş li olan, köpek balı ğ ı na benzer iri bir balı k, marangoz balı ğ ı(Pristis pristis). testere balı ğ ı giller * Gövdesi bası k, ağzıtestere biçiminde, örnek cinsi testere balı ğ ıolan bir köpek balı ğıfamilyası . testere çaprazı * Testereye ağ ı z açmak için kullanı lan alet. testereleme * Testerelemek iş i. testerelemek * Testere ile kesmek. testereli

* Testere biçiminde diş leri olan.

testi * Kulplu, genişgövdeli, dar boğ azlı , emzikli veya emziksiz olabilen toprak kap. * Bir testinin alabileceği miktarda olan. testi gibi * büyük ve sarkı k (meme). testi kabağ ı * Su kabağ ı . testi kebabı *İ çi et ve sebze ile doldurularak ağ zıçamurla sı vanmı ştestinin ocak ve fı rı na verilmesi ile piş irilen bir tür kebap. testi kı rı lsa da kulpu elde kalı r * zarar da etse, varlı klıbir kimse büsbütün yoksul kalmaz. testici

* Testi yapan veya satan kimse.

testicilik * Testi yapma veya satma iş i. testilik testis

* Evlerin iç avluları na su dolu testileri koymak için yapı lan delikli tahta raf. * Bkz. er bezi.

testiyi kı ran da bir, suyu getiren de * iyiliğ in ödülsüz veya kötülüğün cezası z kaldı ğ ı nı sitemli olarak anlatı r. testosteron * Erkek cinsiyet hormonu. tesvit

* Karalama, müsvedde yapma.

tesviye * Düz duruma getirme, düzleme. * Ödeme, verme. * Hükûmetçe bir yere gönderilen erlere verilen ve bilet yerine geçen kâğ ı t. tesviye aleti * Bkz. düzeç. tesviye etmek * düzlemek. * ödemek. tesviye ruhu * Kabarcı klıdüzeç. tesviyeci

* Metal, tahta vb. maddelerden yapı lmı şparçalarıistenilen biçime sokmak için iş leyerek düzelten zanaatçı .

tesviyecilik * Tesviyecinin iş i veya mesleğ i. teş bih

* Benzetme, benzeti.

teş bih etmek (veya yapmak) * benzetmek. teş bihte hata olmaz (veya olması n) * kabaca bir benzetme yapı lı rken bundan alı nı lmaması nıdilemek için söz arası nda kullanı lı r. teş ci

* Cesaret verme, cesaretlendirme, yüreklendirme.

teş ci etmek * cesaret vermek, yüreklendirmek. teş dit * Şiddetini artı rma, güç verme. * Sağlamlaş tı rma. teş ebbüs * Giriş im, giriş me. teş ebbüs etmek * giriş mek, el atmak. teş ebbüse geçmek * bir iş i yapmak için davranmak, giriş mek. teş ebbüsü ele almak * öne atı lı p bir iş i yönetmeye baş lamak.

teş ehhüt

* Namazda oturarak "ettehiyyatü" duası nıokuma.

teş ehhüt miktarı * Çok kı sa bir süre. teş ekkül * Belli bir varlı k ve biçim kazanma. * Kurulma. * Kuruluş , örgüt. teş ekkül etmek * belirmek, belli bir biçim almak, oluş mak. * kuruluşolarak oluş mak. teş ekkür

* Yapı lan bir iyiliğ e karş ıduyulan kı vanç ve gönül borcunu anlatma.

teş ekkür etmek * hoş nutluğunu anlatmak. teş errüf

* Bir kimse ile tanı ş maktan onurlanma, ş ereflenme, ş eref duyma.

teş errüf etmek * onurlanmak, ş ereflenmek, ş eref duymak. teş evvüş * Karı ş ı klı k. teş hir * Gösterme. * Sergileme. * Herkese duyurma, dile düş ürme. * (bir hükümlüyü) Ceza olarak halka gösterme. teş hir etmek * göstermek. * sergilemek. teş hirci

* Göstermeci, göstermeyi, sergilemeyi seven.

teş hircilik * Göstermecilik. teş his * Kim ve ne olduğ unu anlama, tanı ma, seçme. * Kiş ileş tirme. * Hastalı ğı n ne olduğ unu araş tı rı p ortaya koyma, tanı , tanı lama. teş his etmek (veya koymak) * kim ve ne olduğ unu anlamak, tanı mak, seçmek. * elde bulunan verilere, belgelere göre bir durumun sebeplerini, niteliklerini tespit etmek. * bulguları na bakarak hastalı ğ ı n ne olduğunu tespit etmek. teş his ve intak * Cansı zlarıcanlandı rma ve konuş mayan varlı klarıkonuş turma. teş kil

* Oluş turma, ortaya çı karma, meydana getirme. * Oluş um.

* Örgütleme. teş kil etmek * oluş turmak, ortaya çı karmak. teş kilât

* Ortak bir gaye etrafı nda bir araya gelmişkurumları n veya kiş ilerin oluş turduğ u kuruluş .

teş kilâtçı * Teş kilâtlama iş leriyle uğraş an, bu iş lerde yeteneği olan kimse. teş kilâtçı lı k * Teş kilât kurma iş i. Teş kilâtı esasiye Kanunu * Anayasa. teş kilâtlandı rı lma * Teş kilâtlandı rı lmak iş i. teş kilâtlandı rı lmak * Teş kilâtlandı rı lmak iş i yapı lmak. teş kilâtlandı rma * Teş kilâtlandı rmak iş i. teş kilâtlandı rmak * Teş kilât kurmak. teş kilâtlanma * Teş kilâtlanmak iş i. teş kilâtlanmak * Teş kilâtlamak iş ine konu olmak. teş kilâtlı * Teş kilâtlanmı şolan. teş kilâtsı z * Teş kilâtlanmı şolmayan. teş kilâtsı zlı k * Teş kilâtsı z olma durumu. teş mil

* Kapsamı na alma, geniş letme, yayma.

teş mil etmek * kapsamı nıgeniş letmek, kapsamı na almak. teş ne * Susamı ş . * Çok istekli. teş ne olmak * çok istekli görünmek. teş ri

* Yasama.

teş ri kuvveti * Bkz. yasama gücü.

teş rif

* (bir yeri) Onurlandı rma, ş ereflendirme. * Gelmesiyle bir yeri onurlandı rma; gelme.

teş rif etmek *ş ereflendirmek, onurlandı rmak. teş rifat

* Resmî günlerde ve toplantı larda devlet büyüklerinin makam ve mevki sı raları na göre kabulü. * Kurallara göre davranma.

teş rifatçı * Resmî günlerde tören ve çağ rı larda çağrı lı larıkurallara göre karş ı lamakla ve ağ ı rlamakla görevli kimse. teş rifatçı lı k * Teş rifatçıolma durumu. * Teş rifata önem verme durumu. teş rih

* Bir sorunu veya konuyu ele alı p en ince noktaları na kadar gözden geçirerek anlatma, açı mlama. * Anatomi. *İ skelet.

teş rih etmek * açı mlamak. teş rihhane * Otopsi yapı lan yer. * Tı p fakültelerinde anatomi dersi yapı lan yer. teş riî

* Yasama ile ilgili, kanun yapma ile ilgili.

teş riî kuvvet * Yasama gücü. teş riî masuniyet * Yasama dokunulmazlı ğ ı . teş rik

* Yaptı ğıbir iş e bir kimseyi ortak etme.

teş rikimesai * Bir gaye uğruna kurulan çalı ş ma ortaklı ğ ı , işbirliğ i. teş rin * Yı lı n onuncu ve on birinci ayları na verilen ortak ad. teş rinievvel * Ekim (ayı ). teş rinisani * Kası m (ayı ). teş t

* Çamaş ı r leğ eni.

teş vik *İ steklendirme, özendirme. * Bir kimseyi kötü bir işyapmasıiçin kı ş kı rtma.

teş vik etmek * isteklendirmek, özendirmek. * bir kimseyi kötü bir işyapmasıiçin kandı rmak, kı ş kı rtmak. teş vikçi teş vikkâr

* Özendiren, isteklendiren, kı ş kı rtan (kimse). * Teş vikçi.

teş viş * Karı ş tı rma, bulandı rma. teş yi

* Uğ urlama.

teş yi etmek * uğurlamak, geçirmek. tetabuk

* Uyma, uygun gelme.

tetabuk etmek * uymak, uygun gelmek. tetanos

*İ nsan ve hayvan vücuduna açı k yaralardan giren, genellikle toprakta, gübrede yaş ayan bir basilin yol açtı ğı , kasları n sürekli ağrı lı kası lması yla kendini gösteren ateş li ve tehlikeli bir hastalı k, kazı klıhumma. tetebbu

* Bir ş eyi iyice inceleme, onunla ilgili bilgi edinme, araş tı rma.

tetebbu etmek * inceleme yapmak, araş tı rmak. tetiğ e basmak (tetiğ e dokunmak veya tetiğ i çekmek) * ateşetmek. tetiğ ini bozmamak * soğuk kanlı lı ğ ı nı bozmamak, telâşgöstermeyerek durumunu değiş tirmemek. tetik tetik

* Ateş li silâhlarıateş lemek için çekilen küçük manivelâ. * Çabuk davranan, çevik, dikkatli, uyanı k. * Dikkat ve özen gerektiren, nazik.

tetik bulunmak (veya tetikte bulunmak) * uyanı k ve dikkatli olmak. tetik davranmak * anı nda, çok çabuk davranmak. tetik durmak * hazı r ve uyanı k bulunmak. tetik üstünde beklemek * hazı r, dikkatli, uyanı k bulunmak, tetikte olmak. tetikçi

* Kiralı k katil.

tetikçilik

* Kiralı k katilin iş i.

tetikleş me * Tetikleş mek iş i. tetikleş mek * Tetik duruma gelmek. tetiklik * Tetik (II) olma durumu. tetikte ( tetikte olmak, beklemek, bulunmak veya durmak) * her an uyanı k ve hazı r (bulunmak). tetir

tetkik

* Cevizin yeş il kabuğ u ve yaprağ ı . * Yeş il ceviz kabuğ u, nar gibi bitkilerin bı raktı ğı kalı cıboya lekesi. *İ nceleme.

tetkik etmek * incelemek. tetkikat * Araş tı rmalar, incelemeler. tevabi tevafuk

* Tabi olanlar, maiyet. * Birbirine uyma, uygun gelme.

tevahhuş * Ürkme, ürküntü. tevahhuşetmek * ürkmek. tevakki

* Sakı nma, korunma, çekinme.

tevakki etmek * sakı nmak, korunmak, çekinmek. tevakkuf

* Durma, duraklama, eğ leş me. * Bağ lıolma, ilgili olma.

tevakkuf etmek * durmak, eğleş mek, eğ lenmek. tevakkuf mahalli * Durak. tevali

* Arasıkesilmeksizin sürme. * Art arda gelme, ardıarasıkesilmeme, sürüp gitme.

tevali etmek

* arkasıgelmek, sürüp gitmek. tevarüs * Bir kimseden miras kalma, mirasa konma. * Kalı tı m yoluyla birinden diğ erine geçme. tevarüs etmek * (mal vb. için) miras olarak birinden diğ erine kalmak. * kalı tı m yoluyla birinden diğ erine geçmek. tevatür * Bir haberin ağı zdan ağza yayı lması , yaygı n söylenti. tevazu

tevazulu tevazün tevbih

* Alçak gönüllülük. * Gösteriş sizlik. * Tevazu içinde, alçak gönüllü, uysal. * Birbirine denk olma, dengede bulunma. * Paylama.

tevcih * Belli bir yöne çevirme, yöneltme. * (aş ama, makam, mevki) Verme; terfi ettirme. tevcih etmek * yöneltmek, çevirmek. * (aş ama, makam, mevki) vermek, terfi ettirmek. tevdi * Verme, bı rakma. tevdi etmek * vermek, bı rakmak. tevdiat

* Banka vb. yerlere para, senet yatı rma.

tevdiatta bulunmak * para yatı rmak. teveccüh * Bir yana doğ ru yönelme, yüzünü çevirme. * Güler yüz gösterme, yakı nlı k duyma, hoş lanma, sevme. teveccüh etmek * bir yere yönelmek. teveccüh göstermek * güler yüz göstermek. tevehhüm * Kuruntuya düş me. tevek

* Asma, kavun, karpuz gibi bitkilerin sürgünü veya dalı . * Üzüm kütüğü, çotuk.

tevekkel tevekkeli tevekkül

* Her ş eyi oluruna bı rakan. * Boş una, boşyere, sebepsiz, rastgele. * Her ş eyi Allah'a bı rakma, Allah'tan bekleme, kadere boyun eğme.

tevekkül etmek * kadere, yazgı ya boyun eğ mek. tevekleme * Teveklemek iş i. teveklemek * Üzüm kütüklerinde dip ve gövdeden fı ş kı ran gereksiz sürgünleri temizlemek. tevellüt

* (insan için) Doğma, doğum.

tevellütlü * Doğumlu. teverrüm

* Verem olma.

teverrüm etmek * vereme yakalanmak. tevessü

* Geniş leme, yayı lma.

tevessü etmek * geniş lemek, yayı lmak. tevessül

* Baş lama, giriş me.

tevessül etmek * giriş mek. tevettür

tevfikan

* Gergin duruma gelme, gerilme. * Gerilim. * Uyarak, uygun olarak, -e göre.

tevhit * Allah'ı n birliğ ine inanma, bir sayma, bir olarak bakma. * Birkaç ş eyi bir araya getirme, birleş tirme. * Tek tanrı cı lı k. * Divan edebiyatı nda Allah'ıövmek için yazı lan manzume. tevhit ehli * Allah'ı n birliğ ine inananlar. tevhit etmek * Allah'ı n bir olduğunu söylemek. * birleş tirmek, bir araya getirmek.

tevil

* Bir sözü veya davranı ş ıgörünür anlamı ndan baş ka bir anlamda kabul etme, çevri.

tevil etmek * söz veya davranı ş a baş ka bir anlam vermek. tevil götürmek * söz veya davranı ş a baş ka bir anlam verebilmek. tevki * Padiş ah buyrukları na çekilen tuğ ra. * Bu tuğ rayıtaş ı yan buyruk. tevkici * Niş ancı . tevkif

* Durdurma. * (bir suç dolayı sı yla birini) Tutuklama.

tevkif etmek * tutuklamak. tevkifhane * Tutuk evi. tevkil

* Vekil etme.

tevkil etmek * birini vekil etmek. tevlit

* Doğurtma, doğurma. * Sebep olma, oluş turma.

tevlit etmek * doğ urmak, doğurtmak. * sebep olmak, oluş turmak. tevliyet Tevrat

* Vakı f malları na bakma görevi. * Hz. Musa'ya bildirilen Tanrıbuyrukları nıkapsayan, İ branîlerin din kitabı .

tevriye

* Bir anlatı m inceliğ i elde etmek için birden çok anlamıolan bir sözün yakı n anlamı nı n değil de uzak anlamı nı n kullanı lmasısanatı . tevsi

* Geniş letme, yayma.

tevsi etmek * geniş letmek, yaymak. tevsik

* Belgeleme.

tevsik etmek * belgelemek, belgeye bağ lamak.

tevş ih tevzi

* Akrostiş . * Dağı tma, üleş tirme.

tevzi bürosu * Dağı tı m iş leri ile uğraş an büro. tevzi etmek * dağ ı tmak, üleş tirmek. tevziat teyakkuz teyel

* Dağı tmalar, üleş tirmeler. * Uyanı klı k, saklı k. * Seyrek ve eğ reti dikiş .

teyel ipliği * Teyel yapmakta kullanı lan iplik. teyel yapmak (veya atmak) * dikilecek parçalarıbirbirine teyelle tutturmak. * kumaş ı n üzerinde dikilecek yerleri teyelle belirtmek. teyelleme * Teyellemek iş i. teyellemek * Teyel yapmak. teyellenme * Teyellenmek iş i. teyellenmek * (kumaşiçin) Teyelle tutturulmak, üzerine teyel yapı lmak. teyelli

* Teyelle tutturulmuş , teyellenmiş . * Üzerine teyel atı lmı ş .

teyemmüm * Su bulunmayan yerde su niyetiyle toprak, kum gibi ş eylerle abdest alma. teyit

* Doğrulama, gerçekleme.

teyit etmek * doğ rulamak, gerçeklemek. teyp * Manyetik bir bant üzerine sesleri tespit eden cihaz. teype almak * söylenilen sözleri, müziği vb. yi teyp makinesindeki banda geçirmek. teyze

* Annenin kı z kardeş i.

* Anne yaş ı tıkadı nlara söylenen seslenme sözü. teyzezade * Teyzeoğlu veya kı zı . tez

* Çabuk olan, süratli. * Çabuk olarak.

tez

* Sav. * Üniversitelerde ve yüksek okullarda öğrencilerin veya öğretim üyelerinin hazı rlayı p bazen bir sı nav kurulu önünde savunduklarıbilimsel eser. tez beri * Kolaylı kla, çabukça. tez canlı * Beklemeye dayanamayan, canıtez. tez elden tez vakit

* çabuk olarak, çabucak, çarçabuk. * En kı sa süreli.

tez vakitte (veya zamanda) * en kı sa sürede. tezahür

* Belirme, görünme, gözükme, ortaya çı kma, oluş ma. * Belirti.

tezahür etmek * belirmek. tezahürat

tezat

* Bağ ı rı p çağ ı rarak, alkı ş layı p tempo tutarak yapı lan gösteri. * (hastalı klarda) Belirtiler. * Karş ı tlı k, karş ı t olma, kontrast. * Anlatı mda birbirine karş ı t iki sözü yan yana kullanma.

tezata düş mek * bir sözü öbürünü tutmamak. tezatlı

* Birbirinin karş ı tıolan, karş ı tlı , çeliş kili, kontrastlı .

tezayüt * Çoğ alma, artma. tezayüt etmek * çoğ almak, artmak. tezce tezek

* Tez olarak, çabucak. * Yakı t olarak kullanı lan kurutulmuşsı ğ ı r tersi. * Kesek.

tezekkür

tezellül tezelzül tezene

* (bir sorunu) Konuş ma. * Hatı rlama, hatı ra getirme. * Aş ağ ı lanma, bayağ ı laş ma. * Sarsı lma, sallanma. * Mı zrap, çalgı ç.

tezevvüç * Evlenme. tezevvüç etmek * evlenmek. tezgâh

* Genellikle dükkânlarda satı cı ları n önündeki uzun masa. * Kahve, meyhane vb.de müş terilerin üzerinde yiyip içtikleri uzun masa veya büfe. * Üzerinde genellikle el veya küçük makinelerle işgörülen yapı m aracı . * Tersane. * Genellikle yasal olmayan bir iş i yapmak için tutulan uygunsuz yol.

tezgâh mengenesi *İ şyerlerinde sabit tezgâha bağ lanan ve boru, demir vb'ni kesme iş lerinde kullanı lan bir tür mengene. tezgâhbaş ıyapmak * meyhanelerde, oturmadan tezgâh baş ı nda içmek. tezgâhçı * Tezgâh yapı p satan kimse. * Aldatmak, kandı rmak için yasal olmayan yollara baş vuran kimse. tezgâhçı lı k * Tezgâhçıolma durumu. tezgâhıkurmak * iş e baş lamak üzere çalı ş ma araçları nıhazı rlamak, çalı ş maya baş lamak. * yasal olmayan iş i gerçekleş tirebilmek için yalan dolanla aldatmaya, kandı rmağ a çalı ş mak. tezgâhlama * Tezgâhlamak iş i. tezgâhlamak * Dokunacak bezi tezgâha yerleş tirmek. * Bir işiçin hazı rlı k yapmak, iş e giriş mek. tezgâhlanma * Tezgâhlanmak iş i. tezgâhlanmak * Tezgâhlamak iş ine konu olmak. tezgâhtar

* Kahve, gazino ve mağaza gibi yerlerde tezgâhta duran, satı şyapan kimse.

tezgâhtar ağzı * Bir ş eyi beğ endirmek için fazlaca konuş ma, gereksiz övme.

tezgâhtarlı k * Tezgâhtar olma durumu, tezgâhtarı n iş i. tezgâhtarlı k etmek * bir ş eyi beğ endirmeye çalı ş mak için fazlaca konuş mak, lüzumsuz yere övmek, methetmek. tezhip

tezhipçi

* Yazma kitaplarda, sayfaları n yaldı z ve boya ile bezenmesi, yaldı zlama. * Süsleme, bezeme. * Tezhip yapan kimse.

tezi yok * hemen, derhal, en kı sa zamanda. tezkere

* Pusula. * Bir işiçin izin verildiğ ini bildiren resmî kâğı t. * Askerlik görevinin bittiğini bildiren belge. * Divan ş airlerinin hayatı nıve ş iirlerini genellikle subjektif bir bakı şaçı sı yla değerlendiren eser.

tezkere almak * (asker için) askerlik görevini tamamlayarak bunu bildiren bir belge almak. tezkere bı rakmak * askerlik görevini bitirdiği hâlde orduda çalı ş ması nısürdürmek, orduda kalmak. tezkereci

* Askerlik ödevini tamamlamı ş , terhis olmuşer. * Dava özetlerini yazan görevli. * Tezkere yazarı .

tezkeresini eline vermek * iş ine son vermek, kovmak. tezkire tezkireci tezkiye

* Bkz. tezkere. * Tezkereci. * Temize çı karma, aklama. * Bir kimsenin iyi bir insan olduğ unu kendisini tanı yanlardan soruş turarak ortaya çı karma.

tezkiyesi bozuk * Doğruluğuna güvenilmez (kimse). tezkiyesini düzeltmek * ahlâkça kötü tanı nmı ş ken durumunu düzeltmek. tezleme tezlemek tezleş me

* Tezlemek iş i veya durumu. * Bir ş eyi çabuklaş tı rmak. * Tezleş mek iş i.

tezleş mek * Çabukluk kazanmak, çabuklaş mak. tezleş tirme * Tezleş tirmek iş i. tezleş tirmek * Bir iş i çabuklaş tı rmak, acele ettirmek. tezli tezlik

* Tezi olan, bir iddia ileri süren. * Tez olma durumu, tezleş me.

tezlik eylemi * Bkz. tezlik fiili. tezlik fiili * Türkçede herhangi bir fiilin zarf-fiil ekiyle vermek fiilinin birleş mesinden oluş an ve kavramda çabukluğu, kolaylı ğı , yardı mıgösteren iki kökten kurulmuşbirleş ik fiil: Söyleyivermek, yapı vermek gibi. tezpiş ti * Bir tür yemek. tezvir

tezvirat tezyif

* Yalan söyleme. * Ara bozma ve özellikle kötülük amacı yla yapı lan kovculuk. * Yalan dolan ş eyler, kovculuklar. * Bir ş eyi değ ersiz, adî, bayağ ı , aş ağı lı k göstermeye çalı ş ma, küçültmek isteme. * Alay etme, eğlenme.

tezyif etmek * aş ağı lamak. * alay etmek, eğlenmek. tezyifkâr tezyin

* Aş ağ ı layı cı , adî, kötü, bayağı . * Bezeme, süsleme, donama.

tezyin etmek * bezemek, süslemek, donamak. tezyinat tezyinî

* Bezekler, süsler. * Bezemecilikle, süslemecilikle ilgili.

tezyinî sanat * Süsleme sanatı . tezyit * Çoğ altma, artı rma. tezyit etmek

* çoğ altmak, artı rmak. Th * Toryum'un kı saltması . think-tank * Bkz. beyin takı mı . -tı tı bben

* Bkz. -dı/ -di. * Tı pla ilgili olarak, tı bba göre.

tı bbî * Tı pla ilgili, hekimlikle ilgili. tı bbiye tı bbiyeli tı fı l

tı gala

* Doktor yetiş tiren öğretim kuruluş u, tı p fakültesi. * Tı p fakültesinde okuyan öğ renci. * Küçük çocuk. * Zayı f, ufak tefek. * Hekimlikte kullanı lan, sütleğengillerden bir bitkinin verdiğ i zamk ve öz su.

tı ğ * Dantel veya yün örmekte kullanı lan, ucu çengelli kı sa ş iş . * Biz. * Demirci ve tesviyecilerin delikleri büyütmek veya eş it duruma getirmek için kullandı klarıtakı m. tı ğ

* Kı lı ç "elinde avucunda ne varsa tükenmiş " anlamı nda kullanı lan tı ğ-ıteber ş ah-ımerdan deyiminde geçer.

tı ğgibi * ince, zayı f, sağlam ve çevik (kimse). tı ğlı k tı k -tı k

*İ çine tı ğkonulan kutu veya kap. *İ nce ve küçük bir nesne ile sert bir yere vurulduğ unda çı kan ses. * Bkz. -dı k / -dik.

tı k tı k * Tı k sesi çı kararak. tı ka basa

* Çok sı kı ş tı rarak, hiç boşkalmayacak biçimde, iyice dolacak gibi.

tı ka basa doldurmak * doldururken çok bastı rı p sı kı ş tı rmak. tı ka basa yemek * mideye sı kı ntıverecek kadar çok yemek.

tı kaç

* Herhangi bir ş eyin delik veya ağ zı nıtı kamaya yarayan nesne.

tı kaçlama * Tı kaçlamak iş i. tı kaçlamak * Tı kaçla tı kamak. tı kaçlanma * Tı kaçlanmak iş i. tı kaçlanmak * Tı kaçlamak iş i yapı lmak. tı kaçlı

* Tı kacıolan, tı kaçlanmı ş .

tı kaçsı z * Tı kacıolmayan, tı kaçlanmamı ş . tı kalı tı kama tı kamak

* Kapanmı ş , herhangi bir ş eyin geçmesine imkân vermeyen, tı kanmı ş . * Tı kamak iş i. * Bir ş eyin ağ zı nı , deliğini, içine konulan veya dı ş arı dan uygulanan bir nesneyle kapamak. * Yol, su, geçit vb. ş eyleri bir engelle iş lemez, akmaz, geçilmez, duruma getirmek.

tı kamalı * Tı kamasıolan, tı kaçlı . tı kanı k * Tı kanmı ş . * Konuş mama durumu. tı kanı klı k * Tı kanı k olma, iyi iş leyememe durumu. * Soluğun kesilir gibi olması . tı kanma * Tı kanmak iş i. tı kanmak

* Tı kamak iş ine konu olmak. *İ ş tahı kalmayı p yemek yiyememek. * Soluk alamamak, soluğ u kesilmek.

tı katma * Tı katmak iş i. tı katmak tı kı lma tı kı lmak

* Tı kamak iş ini yaptı rmak. * Tı kı lmak iş i. * Tı kmak iş i yapı lmak. * Dar, sı kı ntı lı bir yerde bulunmak, sı kı ş mak.

* Tutuk evine konmak. tı kı m * Ağzı n alabileceğ i büyüklükte lokma. tı kı mlanma * Tı kı mlanmak iş i veya durumu. tı kı mlanmak * Çok çabuk ve ne bulursa yemek. tı kı nma

* Tı kı nmak iş i.

tı kı nmak * Eline geçen yiyeceği oburca yemek. * Yemek yemek. tı kı r * Tı kı rdayan, birbirine vuran, çarpan ş eylerin çı kardı ğıses. * Para. tı kı r tı kı r * Düzenli bir biçimde, hiç ara vermeden, aksamadan. tı kı rdama * Tı kı rdamak iş i. tı kı rdamak *İ nce ve kuru ses çı kararak gürültü etmek, tı kı rtıyapmak. tı kı rdatma * Tı kı rdatmak iş i. tı kı rdatmak * Tı kı rdaması nısağ lamak, tı kı rdaması na sebep olmak. * (yemeğ i) Bir taş ı m kaynatmak. tı kı rıyolunda * geçim düzeni iyi sağ lanmı ş . tı kı rıyolunda olmak (veya gitmek) * varlı klıolmak, hâli vakti yerinde olmak. tı kı rı nda gitmek * (işiçin) yolunda, iyi, düzgün olmak. tı kı rı nıyoluna koymak * geçim düzenini iyi olarak sağlamak. tı kı rtı * Hafif ve kuru bir sesle çı kan gürültü; tı kı rdayan bir ş eyin çı kardı ğı ses. tı kı ştı kı ş * Dopdolu, sı kı ş ı k bir vaziyette. tı kı ş ı k tı kı ş ı klı k

* Tı kı ş mı şolan. * Tı kı ş ı k olma durumu. * Bir yerde aş ı rı kalabalı k olma durumu, izdiham.

tı kı ş ma tı kı ş mak

* Tı kı ş mak iş i. * Birlikte bir yere tı kı lmak.

tı kı ş tı rma * Tı kı ş tı rmak iş i. tı kı ş tı rmak * Hiç boşyer kalmayacak biçimde doldurmak, geliş igüzel koymak, tı ka basa sokmak. * Acele ile birine bir ş eyi yedirmeye çalı ş mak veya iyice çiğnemeden yutarak yemek. tı kı z * Dolgun, kalı n, yağlı , tı knaz. * Çok sı kı ş tı rı lmaktan veya çok sı kıdoldurulmaktan katı laş mı ş ; sı kı . * Yoğunluğ u çok, katı . tı kı zlaş ma * Tı kı zlaş mak iş i. tı kı zlaş mak * Tı kı z duruma gelmek. tı kı zlı k tı klatma tı klatmak

* Tı kı z olma durumu. * Tı klatmak iş i. * Tı k sesi çı kararak vurmak.

tı klı m tı klı m * Hiç boşyer kalmayacak biçimde (doldurulmuş ). * Çok kalabalı k, ağzı na kadar dolu. tı kma * Tı kmak iş i. tı kmak

tı knaz tı knazlı k tı knefes

*İ terek, zorla, aceleyle sokmak. * Sokmak. * Şiş manca, toplu, kı sa ve kalı n yapı lı . * Tı knaz olma durumu. * Herhangi bir sebeple solunum sı kı ntı sıolan, güçlükle kesik kesik nefes alan.

tı knefes olmak * nefesi tı kanmak, nefes nefese kalmak, nefes darlı ğ ıolmak. tı knefeslik * Tı knefes olma durumu. tı ksı rı k

* Tı ksı rı rken çı kan ses.

tı ksı rı klı * Tı ksı rı ğı olan. * Rahatsı z. tı ksı rma tı ksı rmak tı lsı m

tı lsı mlı tı mar

* Tı ksı rmak iş i. * Ağı z kapalıiken hafifçe aksı rmak. * Tabiatüstü iş ler yapabileceğ ine inanı lan güç. * Büyülü ş ey, muska. * Çare, önlem, kuvvet. * Tı lsı mıolan. * Yara bakı mı . * Ağaç bakı mı . * Binek hayvanları nı n kı lları nı , derisini temizleme.

tı mar

* Anadolu Selçuklularıve Osmanlı larda, belirli görev ve hizmet karş ı lı ğ ı nda kiş ilere verilen, yı llı k geliri 3-20 bin akçe olan toprak. tı mar etmek * yaralara bakmak, iyileş tirmek. * binek hayvanları nı n kı lları nı , derisini temizlemek. tı marcı

tı marcı

* Tı mar yapan kimse. * Pansumancı . * Tı mar sahibi.

tı marhane * Akı l hastahanesi. tı marhane kaçkı nı * Delice iş ler yapan (kimse). tı marhanelik * Tı marhaneye kapatı lması nıgerektirecek kadar akı l hastasıolan. tı marlama * Tı marlamak iş i veya durumu. tı marlamak * Tı mar etmek. tı marlı * (binek hayvanıiçin) Tı mar edilmiş . * (yara ve hasta için) Bakı lmı ş , tedavi edilmiş . * (ağaç, toprak vb. için) Bakı lmı ş , iş lenmiş . tı marlı

* Tı mar (II) sahibi olan kimse.

tı mtı kı z tı n

* Çok tı kı z. * Tı nlayan ş eyin çı kardı ğ ıses, tı nlama sesi.

tı naz * Savrulmak için hazı rlanan dövülmüşekin yı ğ ı nı . * Yı ğı n. tı naz makinesi * Tı naz durumundaki ekinleri savurarak yabancınesneleri ayı ran makine. tı ngadak

* Tı nlayan ş eylerin birdenbire düş tüğ ünü anlatı r.

tı ngı ldama * Tı ngı ldamak durumu veya biçimi. tı ngı ldamak * Tı ngı rdamak. tı ngı ldatma * Tı ngı ldatmak iş i. tı ngı ldatmak * Tı ngı rdatmak. tı ngı r

* Metal bir nesne sert bir yüzeye düş tüğü zaman çı kan ses. * Para. * Parası z, züğ ürt. * Boş .

tı ngı r elek tı ngı r mı ngı r * Kuru, çı nlamalı ve yankı lıbir sesle. * Yavaş , düzenli bir biçimde yol alı ndı ğı nıbelirtmek için söylenir. tı ngı r saç, elim hamur karnı m aç * çalı ş maları mla baş kaları na yarar sağ lı yorum, ama bundan kendim yararlanmı yorum. tı ngı r tı ngı r * Birbirine çarpan metal eş yanı n çı kardı ğ ısesin sürekliliğini bildirmek için söylenir. * Bir yerin bomboşolduğ unu belirtmek için kullanı lı r. tı ngı rdama * Tı ngı rdamak iş i. tı ngı rdamak * (metal nesneler için) Kuru bir ses çı karmak. tı ngı rdatma * Tı ngı rdatmak iş i. tı ngı rdatmak * Tı ngı rtıçı karmak. * (çalgı yı ) Biraz çalabilmek. tı ngı rı yolunda * kazancıiyi.

tı ngı rtı

* Tı ngı rdayan ş eyin çı kardı ğ ıses.

tı nı

* Türlü müzik araçları nı n verdiğ i sesleri birbirinden ayı rt etmeyi sağ layan ses özelliğ i. * Bir cismin titreş iminden çı kan sesi, baş ka nitelikteki bir cisimden aynıyükseklikte olarak çı kan sesten ayı rt ettiren özellik, tı nnet. * Söylenişbiçimi, vurgusu. tı nlama * Tı nlamak iş i. tı nlamak tı nlatı cı tı nma

* Tı n sesi biraz sürüp gitmek, çı nlamak. * Tı nlatma özelliğ i olan nesne. * Tı nmak iş i veya durumu.

tı nmak * Önem vermek, ilgilenmek. * Ses çı karmak. tı nmamak * önem vermemek, ilgilenmemek, aldı rı şetmemek. * ses çı karmamak. tı nmaz melâike * Kendi hâlinde, sessiz kimse. tı nnet

tı ntı n

* Tı nlama, çı nlama. * Tı nı . * Boş , bomboş . * Bilgisiz, cahil.

tı p

* Hastalı klarıiyileş tirmek, hafifletmek veya önlemek amacı yla baş vurulan teknik ve bilimsel çalı ş maları n tümü, hekimlik, tababet. tı p tı p tı pa tı palama

* Küçük ve hafif vuruş larıanlatı r. * Tapa. * Tapalama.

tı palamak * Tapalamak. tı palanma * Tapalanma. tı palanmak * Tapalanmak.

tı palı tı pası z tı patı p

* Tapalı . * Tapası z. * Tastamam, eksiksiz, tamamen, her bakı mdan uygun, upuygun, birbirinin aynı .

tı pı tı pı na * Tastamam, aynen. tı pı r tı pı r * Hafif ve düzenli biçimde ses çı kararak. tı pı rdama * Tı pı rdamak iş i. tı pı rdamak * Yürürken tı pı r tı pı r ses çı karmak. * Hafif hafif vurmak. tı pı rdatma * Tı pı rdatmak iş i. tı pı rdatmak * Yürürken tı pı r tı pı r ses çı karmak. tı pı rtı

* Tı pı rdayan ş eyin çı kardı ğı ses, tı pı rdama sesi.

tı pı ştı pı ş * Kı sa adı mlarla çabuk yürümeyi anlatı r. tı pı ştı pı şyürümek * kı sa adı mlarla çabuk yürümek. * ister istemez bir yere gitmek veya bir yerden ayrı lmak. tı pı ş lama

* Tı pı ş lamak iş i.

tı pı ş lamak * Çocuğ u uyutmak veya susturmak için arkası na yavaşyavaşvurmak, tapı klamak. tı pkı

* Tı patı p, aynı , tamamı yla. * Bir ş eyin eş i, benzeri, aynı .

tı pkıtı pkı sı na * tam benzer durumda. tı pkı bası m * Bir yazı , desen, tablo vb. nin fotoğ rafı ndan kalı p çı karı larak yapı lan aynıbası mı , faksimile. tı pkı çekim * Bir yazı , kitap veya biçimin fotoğraf yoluyla kopyası nıçı karma yöntemi, fotokopi, eş çekim. * Bu yöntemle elde edilen kopya, fotokopi. tı r

* Treylerin kı saltı lmı şbiçimi.

-tı r -tı r-

* Bkz. -dı r / -dir (I). * Bkz. -dı r- / -dir-(II).

tı rabzan * Merdiven parmaklı ğ ı . tı rabzan babası * Merdiven baş ları nda bulunan, parmaklı ğı desteklemeye yarayan, kalı n, yuvarlak taş lıdayanak. * Babalı k ödevini yapmayan kimse. tı rak tı raş

* Kı rı lan kuru bir ş eyin çı kardı ğı sesi anlatı r. * (sakal, bı yı k, kı l için) Dibinden kesme, kazı ma, yülüme. * (erkek saçıiçin) Belli bir biçim vererek kesme. * Kesilme ve kazı nma zamanıgelmişsaç ve sakal. * Bir ş eyin üzerindeki pürüzleri alma, belli bir biçim vermek için yontma. * Yalan, ası lsı z, bı ktı rı cısöz.

tı raşbı çağ ı * Erkeklerin yüzlerindeki kı lları kesmek için kullandı kları , çelikten yapı lmı şince bı çak, jilet, ustura. tı raşetmek * tı raşiş ini yapmak. * bı kkı nlı k verecek kadar uzun konuş mak. tı raşfı rçası * Sakal tı raş ıolurken yüze sabun sürmeye yarayan fı rça. tı raşköpüğ ü * Tı raşolmayıkolaylaş tı ran özel hazı rlanmı şköpük. tı raşkremi * Tı raş tan sonra deriyi yumuş ak tutmak için sürülen krem. tı raşlosyonu * Tı raş tan sonra deriyi canlandı rı cı , özel kokulu kolonya. tı raşmakinesi * Tı raşetmeye yarayan araç veya aygı t. tı raşolmak * (erkek) saçı nı , sakalı nıkesmek veya berberde kestirmek. tı raşsabunu * Tı raş ıkolaylaş tı rmak, sert kı llarıyumuş atmak için kullanı lan sabun. tı raştası * Tı raşbı çağ ı nı n içinde çalkalandı ğımetal veya plâstik tas. tı raş a tutmak * birini bı kkı nlı k verici uzun konuş malarla oyalamak. tı raş çı

* Yalan, ası lsı z, bı ktı rı cısözlerle karş ı sı ndakini rahatsı z eden, palavracı . * Karş ı sı ndakini bı ktı rı ncaya kadar lâfa tutma huyu olan (kimse).

tı raş ı gelmek (veya uzamak)

* saçı , sakalıtı raşedilecek duruma gelmek. tı raş lama * Tı raş lamak iş i. tı raş lamak * Üzerinden pürüzleri almak, yontmak. * (saç, sakal vb. için) Seyreltmek, kazı mak, tı raşetmek. * Bı kkı nlı k verecek kadar uzun, ası lsı z, abartı lıkonuş mak. tı raş lanmak * Tı raş lamak iş i yapı lmak. tı raş lı

* Tı raşolmuş , sakalı nıtı raşetmiş . * Tı raş ıuzamı ş . * Yontulmuş .

tı raş sı z * Saçı veya sakalıuzamı ş , tı raş ıgelmiş . * (taşgibi sert nesneler için) Yontulmamı ş . tı rhallı * Aynış artlar altı nda bulunanları n aynıdurumda oldukları nıanlatmak için söylenen tı rhallı , hep bir hâlli deyiminde geçer. tı rı k * Bir nesnenin art arda iki yere çarpması ndan çı kan ince ve kuru ses. tı rı k tı rak tı rı l

tı rı llama

* Art arda gelen kuru ve hafif seslerin sürekliliğ ini anlatı r. * Çı plak ve zayı f. * Parası z, züğ ürt. * Tı rı llamak iş i.

tı rı llamak * Çı plak veya parası z kalmak. tı rı nk * Sert bir yüzeye çarpan para vb.metal bir nesnenin çı kardı ğ ıses. tı rı s

* Atı n kı sa adı mlarla hı zlıyürüyüş ü.

tı rı s gitmek * koş maya yakı n hı zlıyürümek. tı rı s tı rı s

* Hı zlıbir biçimde. * Utanmı ş , mahcup bir biçimde.

tı rı sa kalkmak * tı rı s gitmeye baş lamak. tı rkaz * Kapımandalı , sürgü. tı rkazlama

* Tı rkazlama durumu. tı rkazlamak * Tı rkazısürmek. tı rkazlanma * Tı rkazlamak iş i. tı rkazlanmak * Tı rkazlanmak iş i yapı lmak. tı rkazlatma * Tı rkazlatma iş i. tı rkazlatmak * Tı rkazlama iş i yaptı rmak, sürgületmek. tı rmalama * Tı rmalamak iş i. tı rmalamak * Tı rnakları yla çizmek veya hı rpalamak, tı rnaklamak. * Tedirgin etmek. tı rmalanma * Tı rmalanmak iş i. tı rmalanmak * Tı rmalamak iş ine konu olmak. tı rmananlar * Tı rmanı cı lar. tı rmanı cı * Tı rmanma özelliğ i olan. tı rmanı cı lar *İ ki parmağ ıöne, iki parmağı arkaya dönük tı rmanma özelliğ i olan gugukgiller, papağangiller gibi kuş lar takı mı . tı rmanı ş * Tı rmanmak iş i veya biçimi. tı rmanma * Tı rmanmak iş i. * Kendine özgü araçlardan yararlanarak, vücudu, kollarla çekerek yukarı doğru yer değiş tirme. * Atom silâhları nı n gücünün önüne geçilmez, önlenemez bir biçimde hı zlanmas ı nıbelirten terim. * Bir durumun, bir olgunun giderek güç kazanması , etkisini artı rması , güçlenmesi. tı rmanma ş eridi * Kara yolları nda, yokuş larda ağ ı r araçlara ayrı lmı şen sağdaki ş erit. tı rmanmak * El ve ayakları yla tutunarak veya tı rnakları nı iliş tirerek dik bir yere çı kmak. * Yokuş , merdiven vb.çı kmak. * (bitki için) Yakı nı ndaki bir nesne boyunca yükselmek. * Bir ş eyin eğ imini izleyerek yükselmek. * Belli bir durum, fiil, olay gittikçe güç kazanmak, giderek artmak. tı rmı k

* Tı rnak beresi. * Kabartı lmı ştoprağ ı n taş ı nı , çöpünü ayı klamak için kullanı lan seyrek diş li, tarak biçiminde araç.

tı rmı klama * Tı rmı klamak iş i. tı rmı klamak * Tı rmalamak. * Üzerinde tı rmı k çekerek toprağıiş lemek. tı rmı klanma * Tı rmı klanmak iş i. tı rmı klanmak * Tı rmı klamak iş ine konu olmak. tı rnağ ıolamamak * birinden değerce çok aş ağ ıolmak. tı rnağ ı na (veya attı ğı tı rnağ a) değmemek * değ erce ondan çok aş ağ ıolmak. tı rnak

biri.

*İ nsanda ve birçok omurgalıhayvanda parmak uçları nı n dı şbölümünü örten boynuzsu tabaka. * Kanca gibi araçları n kı vrı k yeri. * Gemi demirinin ucundaki yassı parça. * (ciltçilikte) Tek yapraklarıbüküp cildi bağ laş tı rabilmek için bir yanı nda bı rakı lan ş erit durumundaki kenar. * Heykel dökümünde, kalı p parçaları nı n birleş tirilmesinde kolaylı k sağlamak amacıile yapı lan diş lerin her * Kanun çalmakta kullanı lan mı zrap. * Tenekecilerin delik açmak için kullandı ğı alet, keski.

tı rnak besleyicisi * Ojeden önce sürülen, tı rnakları besleyen ve kı rı lması nıönleyen bir ürün. tı rnak derisi * Tı rnakları n etrafı nda bulunan ince deri. tı rnak göstermek * korkutmak, göz dağ ıvermek. tı rnak iş areti * Bir metnin içinde baş kası ndan aktarı lan yazıveya sözlerin baş ı na ve sonuna konan "..." iş areti. tı rnak kadar * çok küçük; çok az. tı rnak kemiğ i * Tı rnağıtaş ı yan parmak ucundaki kemik. tı rnak makası * El ve ayak tı rnakları nıkesmeye yarayan araç. tı rnak sürüş türmek * kavgayı körüklemek. tı rnak takmak * kötülük yapmak için bahane aramak. tı rnak yeri * Çakı gibi açı lı p kapanabilen ş eyler üzerine tı rnakla kolayca açabilmek için yapı lmı şkertik. tı rnakçı * Yankesici, tı rtı kçı kimse.

* Osmanlıİ mparatorluğunda her perş embe günü padiş ahı n tı rnakları nıkesip temizleyen kimse. tı rnakçı lı k * Göz çukurunun iç bölgesinde yer alan dört kemik. tı rnaklama * Tı rnaklamak iş i. tı rnaklamak * Tı rmalamak. * Tı rnakları nıgeçirerek yolmaya, kazı maya veya çekmeye çalı ş mak. tı rnaklanma * Tı rnaklanmak iş i. tı rnaklanmak * Tı rnaklamak iş ine konu olmak. tı rnakları nı sökmek * elindeki güçten yoksun bı rakmak, etkisini yok etmek. tı rnaklatma * Tı rnaklatmak iş i. tı rnaklatmak * Tı rnaklamak iş ini yaptı rmak. tı rnaklı

* Tı rnağıolan.

tı rnaklı k * Bir kutunun kapağ ıüzerinde bulunan ve kapağ ı n tı rnakla çekilip açı lması nı sağlayan yanlaması na çentik. * Tı rnak yeri. * Namlunun üzerinde bulunan kertik. tı rnaksı

* Tı rnağa benzeyen.

tı rnaksıkemik * Göz çukurunun iç çeperinde bulunan, küçük, dört köş e ince bir çift kemik. tı rpan

* Uzun bir sapı n ucuna tutturulan, ot, ekin vb. biçmeye yarayan, hafifçe kı vrı k, uzun çelik bı çak. * Karş ıgüreş çinin ayak bileklerine ayaktayken hı zla ayak vurma ve onu yere devirme.

tı rpan atmak * bir topluluğu yok etmek, kı rı p geçirmek. * istemediğ i kiş ilerin görevlerine son vermek. tı rpana

* Öz kedi balı ğı gillerden, yan kanatlarıvücuduna yapı ş ı k, uzun kuyruklu, iri bir balı k, rina (Raja batis).

tı rpancı * Tı rpanla ekin biçen kimse. tı rpandan geçirmek * Bkz. tı rpanlamak. tı rpanlama * Tı rpanlamak iş i. tı rpanlamak

* Tı rpanla biçmek. * Bir ş eyi ortadan kaldı rmaya, yı kmaya giriş mek. tı rpanlanma * Tı rpanlanmak iş i. tı rpanlanmak * Tı rpanlamak iş ine konu olmak veya tı rpanlamak iş i yapı lmak. tı rpanlatma * Tı rpanlatmak iş i. tı rpanlatmak * Tı rpanlamak iş ini yaptı rmak. tı rsma

* Ürkme, korkma, çekinme.

tı rsmak * Ürkmek, korkmak, çekinmek. -tı rt tı rtı k

* Bkz. -dı rt-/-dirt-. * Çentik.

tı rtı k tı rtı k * Pürüzlü, düz olmayan, çentikli. tı rtı kçı * Yankesici, tı rnakçı . tı rtı kçı lı k * Tı rtı kçıolma durumu. tı rtı klama * Tı rtı klamak iş i. tı rtı klamak * Aş ı rmak, çalmak. tı rtı klanma * Tı rtı klanmak durumu. tı rtı klanmak * Tı rtı klamak iş ine konu olmak. tı rtı klatma * Tı rtı klatmak iş i. tı rtı klatmak * Tı rtı klamak iş ini yaptı rmak. tı rtı klı * Tı rtı ğıolan. tı rtı l tı rtı l

* Kelebek kurtçuğ unun yumurtadan çı ktı ktan sonra krizalit oluncaya kadarki durumu.

* Çevresinde kertikler bulunan ve iş lenecek parça üzerine bastı rı larak bu kertiklerin izini parçaya basmaya yarayan çelik disk. * Pulları n veya metal paraları n kenarı ndaki kertikleri oluş turan çı kı ntı lardan her biri. * Tankı n her türlü arazide yol alması nısağ layan, her bir yanı ndaki tekerleklerini içine alan tı rnaklımetal ş erit, palet. * Bir ş eyin kenarı na çizilen zincir gibi çiçeklerden yapı lan süs. * Maraşiş i veya diğ er elbise nakı ş ları nda kullanı lan altı n veya gümüşgereç. tı rtı l çekme * Henüz yumuş ak olan bir parçayımetal bir tı rtı lla süsleme. tı rtı l kesmek * bir ş eyin yanları nıdişdişkesmek. tı rtı llanma * Tı rtı llanmak iş i. tı rtı llanmak * Tı rtı l üş üş mek. tı rtı llı

* Kenarları nda tı rtı l olan.

tı rtı llı bı çak * Sebzeleri süslü ve kolay kesmek için kullanı lan mutfak bı çağ ı . tı rtı lsı * Tı rtı la benzeyen. * Söğüt, kavak, fı ndı k gibi bazıbitkilerin tı rtı lıandı ran çiçek durumları . tı rtı r * Zar kanatlı lardan, uzun gövdeli, uzun duyargalı , kurtçuk evresini tarı m bitkilerine zarar veren böcekler üzerinde geçiren bir böcek türü (Ichneumon). tı s * Kaz, kedi, yı lan vb.nin çı kardı ğ ıses. tı s yok tı slama tı slamak

tı slayı ş tı ynet tı ynetsiz

* (bir yerde) hiç ses olmadı ğı nıanlatı r. * Tı slamak iş i. * (kaz, yı lan, kedi) Tı s diye ses çı karmak. * Ağı r yük altı nda iniltiye benzer sesler çı karmak. * Haksı zlı ğ ı nıanlayı p susmak, sesi soluğu kesmek. * Tı slayarak ses çı karmak. * Tı slamak iş i veya biçimi. * Yaradı lı ş , huy, maya. * Kötü yaradı lı ş lı .

Ti * Titan'ı n kı saltması . ti

* Bir tören sı rası nda, askerleri bir araya toplamak, törenin baş ladı ğ ı nıbildirmek vb. amaçlarla çalı nan borazanı n çı kardı ğ ıtiz ses. -ti

* Bkz. -dı/ -di.

ti borusu * Ti iş areti veren boru. ti iş areti

* Borazanla ti sesi çı kararak verilen iş aret.

tiabendazol * (eczacı lı kta) Yuvarlak kurtlarıyok etmek için kullanı lan ilâç. Tibet öküzü * Yak, Tibet sı ğ ı rı . Tibet sı ğı rı * Bkz. Tibet öküzü, yak. Tibetçe Tibetli Ticanî

Ticanîlik

ticaret

* Tibet dili. * Tibet halkı ndan olan kimse. * Kuzey Afrika'da kurulmuşbir tarikat ve bu tarikattan olan kimse. * (küçük t ile) Yobazlı k, gericilik. * Ticanî tarikatı . * (küçük t ile) Yobazlı k, aş ı rıgericilik. * Türlü ürün, mal vb. alı m satı mı . * Kazanç amacı yla yürütülen alı m satı m etkinliği. * Bu etkinlikle ilgili bilim. * Alı şverişsonucu elde edilen, yararlanı lan fiyat farkı , kâr.

ticaret ataş esi * Yurt dı ş ı nda ticaret iş leri ve hareketleriyle ilgilenmek üzere görevlendirilen memur. ticaret borsası * Ticaret malları nı n iş lem gördüğü borsa. ticaret coğ rafyası * Bir ülkenin ticaretle ilgili her türlü iliş kilerini ve bunun nedenlerini inceleyen coğrafya bilimi. ticaret filosu * Aynıbayrak altı nda çalı ş an her türden ticaret gemilerinin tümü. ticaret gemisi * Devlet veya özel sermayece iş letilen, ticaret amacı yla kullanı lan gemi. Ticaret Hukuku * Ticarete iliş kin iş leri düzenleyen hukuk dalı . ticaret iş letmesi * Kazanç sağ lamak amacı yla çalı ş an iş letme.

Ticaret Kanunu * Ticaret hukukuna iliş kin hükümleri kapsayan kanun. ticaret limanı * Dı şülkelerle alı şveriş in yapı ldı ğıliman. ticaret mahkemesi * Ticaret davaları na bakan mahkeme. ticaret merkezi * Çeş itli ürünlerin ve malları n pazarlandı ğıticarî iliş kilerin kurulduğ u yer. ticaret odası * Tüccarlar arası nda dayanı ş mayısağlamak, ortak sorunlarla uğraş mak, yabancı tüccarlarla iliş ki kurmak, ortak çı karlarıkorumak için kanun ile kurulan kurum. ticaret sicili * Ticaret mahkemelerinin bulunduğ u yerlerde ticarî iş lemlerin kayı t ve tescil edildiği ve herkesin yararlababileceği resmî kütük. ticaretgâh * Ticaret yeri, ticarete elveriş li yer. ticarethane * Ticaret iş lerinin yönetildiği yer. ticarî * Ticaretle ilgili, ticarete iliş kin. ticarî ataş e * Bkz. ticaret ataş esi. ticarî dava * Ticaret mahkemesinin görev alanı na giren davalar. ticarî tüketim * Ticaret malları nı n tüketilmesi. ticarî unvan * Ticarethanelerin kullanma zorunda olduklarıisim veya unvan. ticarîleş me * Ticarîleş mek iş i. ticarîleş mek * Ticarî duruma gelmek. tifdruk

* Sayfa kalı plarıbakı rdan, renkli fotoğraf baskı ları na elveriş li bir baskı tekniğ i.

tifo * Kirli sularda, bu sularla sulanmı şsebzelerde bulunan Eberth basilinin sebep olduğu ortalama üç hafta süren, ateş li ve tehlikeli bir bağı rsak hastalı ğ ı , kara humma. tiftik * Tiftik keçisinin ince, yumuş ak parlak yünü. * Bu yünden yapı lmı şolan. tiftik keçisi * Vücut rengi beyaz, kı llarıçok ince, parlak, uzun ve kı vrı mlıolan bir keçi türü, Ankara keçisi. tiftik tiftik

* Telleri birbirinden ayrı lı p kabarmı ş . tiftik tiftik olmak * kumaş ı n telleri birbirinden ayrı lmak, çok eskimek. tiftiklenme * Tiftiklenmek iş i. tiftiklenmek * Kumaş ı n telleri birbirinden ayrı lmak, tiftik tiftik olmak. tiftme

* Tiftmek iş i veya durumu.

tiftmek * Tel tel parçalara ayı rmak, ditmek. tifüs

* Bitle geçen, ortalama 15 gün süren, vücutta pembe lekelerle beliren, ateş li ve tehlikeli bir hastalı k, lekeli

humma. tiğ tik

-tik

* Bkz. Tı ğ . * Herhangi bir kas kümesinin irade dı ş ıhareketi. * Alı ş kanlı kla sı k sı k tekrarlanan gülünç, sı kı cısöz veya el, kol, yüz hareketi veya bir davranı şbiçimi. * Bkz. -dı k / -dik.

tik ağ acı * Çift çeneklilerden, kaplamada kerestesinden yararlanı lan, doğ al rengi sarı , zamanla havada kendiliğinden koyulaş an bir sı cak iklim ağacı(Tectona grandis). * Bu ağacı n tahtası ndan yapı lmı şolan. tik tak tike

tikel

* Genellikle saatin çalı ş ı rken çı kardı ğı ses. * (et, ekmek, peynir vb için) Parça, lokma, dilim. * Az, azı cı k. * Cüzî, kı smî. * Bir türün bütün bireylerine değ il de bir veya birkaç bireyine iliş kin olan, tümel karş ı tı .

tikel önerme * Konunun kapsamı na giren bütün bireyler için değil de bazı larıiçin belli bir ş ey bildiren önerme, tümel önerme karş ı tı . tikellik

* Tikel olma durumu.

tiksindirici * Tiksinilecek durumda olan, menfur. tiksindirme * Tiksindirmek iş i. tiksindirmek * Tiksinmesine yol açmak.

tiksinilme * Tiksinilmek iş i. tiksinilmek * Herhangi biri tiksinmek. tiksiniş

* Tiksinmek iş i veya biçimi.

tiksinme * Tiksinmek iş i, ikrah, istikrah, nefret. tiksinmek * Bir ş eyi, bir kimseyi, bir düş ünceyi vb.yi kötü, iğrenç veya aş ağı lı k bularak ondan uzak durma duygusuna kapı lmak, nefret etmek, ikrah etmek, istikrah etmek. tiksinti tilâvet

* Tiksinmek iş i, tiksinme, nefret. * Kuran'ıgüzel ve yüksek sesle, usulünce okuma.

tilki

* Köpekgillerden, uzunluğ u 90 cm, kuyruğ u 30 cm kadar, ı rkları na göre çeş itli renklerde olan, ağı z ve burnu uzun, sivri, kümes hayvanları na zarar veren, kürkü beğ enilen bir memeli türü (Vulpes). * Bu hayvanı n postundan yapı lan (manto vb.). * Çok kurnaz. tilki gibi

* kurnaz (kimse).

tilki tilkiliğini anlatı ncaya kadar post elden gider * bir gerçeğ i anlatı ncaya kadar çoğ u kez baş a gelmedik ş ey kalmaz. tilki uykusu * Uyanı k ve tetik. tilki uykusuna yatmak * uyuyormuşgibi yaparak fı rsat kollamak. tilki üzümü *İ t üzümü. tilkikuyruğ u * Birleş ikgillerden, hekimlikte kullanı lan bir bitki, hoş kuran (maranthus). * Uzun salkı mlıbir çeş it üzüm. * Yağ lıgüreş te oturak kündesine geçen üstteki güreş çiye, alttakinin elini geri uzatarak çenesinden veya gı rtlağ ı ndan çekmesi. tilkileş me * Tilkileş mek iş i. tilkileş mek * Kurnaz duruma gelmek. tilkilik

* Kurnazlı k veya kurnazca davranı ş .

tilkinin dönüp dolaş ı p geleceğ i yer kürkçü dükkânı dı r * meslek veya alı ş kanlı k gereği olan bir sonuçtan kaçı nı lmaz.

tilmiz tilmizlik

* Öğrenci. * Tilmiz olma durumu.

tim * Bir silâhı , bir telsiz istasyonunu vb. yi çalı ş tı rmak için kurulan topluluk. * Silâhlıkuvvetlerde, belirli bir işveya hizmeti baş arabilecek güçteki en küçük birliğe verilen ad. timbal * Üstü deri ile kaplı , bakı rdan yapı lan ve küre biçiminde bir tür davul. timsah

* Sürüngenlerden, sı cak bölgelerin akarsuları nda yaş ayan, kalı n derili, uzun kuyruklu, iri bir hayvan (Crocodilus). * Bu hayvanı n derisinden yapı lan. timsahlar * Örneğ i timsah olan sürüngenler takı mı . timsal timüs

* Sembol, örnek, simge. * Göğüs kemiğ i arkası nda bulunan iç salgıbezi, özden.

tin

* Ruh. * Birtakı m fizik ötesi kurucuları nı n, gerçeğ i ve evreni açı klamak için her ş eyin özü, temeli veya yapı cı sı olarak benimsedikleri madde dı ş ıvarlı k. tin tin tiner

* Sessiz, patı rtı sı z olarak. * Boyanı n yoğunluğ unu azaltmak için kullanı lan terebentin gibi sı vıinceltici.

tink-tank * Bkz. beyin takı mı . tinsel

* Ruhî. * Manevî.

tinselcilik

* Evrenin gerçeğ inin manevî nitelikte olduğunu, insan ve öteki varlı kları n hepsinin fiziksel yapı dan ayrıve bağı msı z bir ruhî yapı sıbulunduğunu ileri süren görüş , spiritüalizm. * Bütün gerçekliğin özünün ruh olduğ unu, her gerçek olanı n manevî olduğ unu ve maddî olanı n yalnı zca manevî gerçekliğin bir görünüş ü olduğunu veya salt bir tasarı m olduğ unu ileri süren fizik ötesi doktrin, spiritüalizm. tip

* Aynıcinsten bütün varlı kları n veya nesnelerin temel özelliklerini büyük ölçüde kendinde toplayan örnek. *İ lgi çekici, değiş ik (kimse). * Tür, çeş it. * Kendine özgü kiş iliğ i olmayan, daha çok bilinen kalı plardaki insanlarıgösteren oyun kiş isi. * Hikâye, roman, tiyatro gibi uzun anlatı ma dayalıedebî eserlerde ş ahı s kadrosu içinde yer alan ve belli bir düş üncenin topluluğ un, zihniyetini ve ideolojinin temsilciliğini yüklenen kiş i. tipi

* Kar fı rtı nası .

tipik

tipileme tipilemek

* Bir kimseyi veya nesneyi niteleyen, karakteristik. * Güçlü özgünlüğ ü olan. * Tipilemek iş i. * (kar) Tipiye çevirmek.

tipili * Kar fı rtı nalı . tipleme

* Tiplemek iş i veya durumu.

tiplemek

* Belirli bir tipin bütün çapraş ı k özelliklerini, bunu en iyi, en rahat, en inandı rı cıbiçimde temsil edebilecek kiş iyle canlandı rmak. tipleş me

* Tipleş mek durumu.

tipleş mek * Tip özelliğ ini kazanmak veya temsilcilik görevini üstlenmek. tipleş tirme * Tipleş tirmek iş i. tipleş tirmek * Tip özelliğ i vermek veya kazandı rmak. tipo tipocu

* Baskı cı lı kta bir baskıtürü. * Bası m evlerinde tipo baskı sı yla uğraş an kimse.

tipografi * Kabartma biçimlerle ilgili baskıyöntemi. * Bası m, bası mcı lı k. tipografya * Bkz. tipografi. tipoloji tipolojik

*İ nsan tiplerini belirleme ve ayı rt etme yöntemi. * Tipolojiye iliş kin.

tipolojik tasnif *İ nsan tiplerini sı nı flandı rma. * Hikâye, roman ve tiyatro gibi uzun anlatı ma dayalı edebî eserlerin ş ahı s kadrosunu tipleş me özelliğine göre tasnif etme. -tir -tir-

* Bkz. -dı r / -dir. * Bkz. -dı r- / -dir-.

tir tir tiraj

* Titremek fiiliyle birlikte "çok üş ümek" veya "çok korkmak" anlamı nda kullanı lı r. * Gazete, kitap, dergi vb. nin bir bası lı ş ı ndaki baskısayı sı .

tiramola * Geminin rüzgâr üstüne veya altı na dönmesi için yelkenlerin bazı sı nıgevş etme, bazı sı nıgerme iş lemi. * Makaralarıbirbirine kavuş an bir palangayıaçı p uzatmak iş i. tiran * Eski Yunan'da siyasal gücü zorla ele geçiren, onu kötüye kullanan kimse. * Acı ması z, gaddar, despot. tirat * Bir tiyatro oyununda oyuncuları n bir defada söylediğ i parça. * (yazıveya konuş mada) Bir düş üncenin kesintisiz geliş imi; uzun ve tumturaklı konuş ma. tirbuş on * Genellikle mantardan yapı lan tı paları çekmeye yarayan burgu. tire

tire

tirendaz

* Dikiş te kullanı lan pamuk ipliği. * Pamuk ipliğ inden yapı lmı ş . * Kı sa çizgi. * Uzun çizgi. * Ok atan, okçu. * Becerikli, elinden işgelir. * Temiz ve zarif giyinmiş .

tirfil * Yabanî yonca, korunga, üçgül. tirfillenme * Tirfillenmek iş i. tirfillenmek * Havıdökülmek. tirhandil

* Yelken ve kürekle yürütülen ve genellikle Bodrum'a özgü dayanı klıve zarif tekne türü.

tirhos * Taze sardalye balı ğ ı . tirhos vohozu * Sardalya balı ğ ı nı n küçüğ ü. tiril tiril

tirildeme

* Tir tir. * (kumaşiçin) Titrer gibi dalgalanan, ince. * Tertemiz. * Tirildemek iş i veya durumu.

tirildemek * Titremek.

tirit

tirit gibi

* Kı zartı lmı şekmeği et suyuyla haş layarak yapı lan yemek. * Yaş lıve zayı f (kimse). * yerinden kı mı ldayamayacak kadar ihtiyar (kimse).

tiriti çı kmak * iyice ihtiyarlamak, çok yaş lanmak. tiritlenme * Tiritlenmek iş i veya durumu. tiritlenmek * Tiritleş mek. tiritleş me

* Tiritleş mek iş i veya durumu.

tiritleş mek * Çok yaş lanı p gücü kalmamak. tiriz

* Giysilerin yı rtmacı na ve eteğine eklenen ensiz kumaşparçası . * Ensiz tahta. * Çarpma ve sürtüş melerden korunmak için güvertesiz teknelerin, direklerin ve dubaları n dı şkenarları na takı lan, tahtadan veya halat örgüsüyle yapı lmı şçı kı ntı . tirle tirlin tiroit

* Meme baş ıüzerine yerleş tirilip sütün alı nması na yarayan araç. * Türlü kalı nlı klarda mürekkeple çizgi çizmeye yarayan gereç. * Gı rtlağ ı n ön tarafı nda bulunan ve salgı sı nıkana veren bir bez, kalkan bezi.

tirokalsitonin * Tiroit bezinden salgı lanan, kandaki kalsiyumu azaltan hormon. tiroksin tirpidin tirpit

* Tiroit hormonları nı n ilki. * Ufak bahçe çapası . * Bkz. tirpidin.

tirpitil * Bkz. tirpidin. tirsi tirş e

* Hamsigillerden, uzunluğ u 60 cm, yumurtaları nıtatlısulara bı rakan bir balı k türü (Alosa alosa). * Yeş il ile mavi arasırenk. * Bu renkte olan. * Üzerine yazıyazmak için hazı rlanan deri, parş ömen.

tirş e gözlü

* Yeş il ile mavi karı ş ı mıbir göz rengi. tirş eleş me * Tirş eleş mek iş i veya durumu. tirş eleş mek * Tirş e rengine dönüş mek. tirş emsi -tirt-

* Tirş e rengine benzeyen, tirş eye çalan. * Bkz. -dı rt-/-dirt-.

tiryak * Bitkisel, hayvanî ve madenî maddelerin karı ş ı mı ndan yapı lan macun, panzehir. tiryaki

* Afyon, tütün, kahve, çay gibi keyif veren maddelere alı ş mı şolan (kimse). * (karagöz oyununda) Yaş lıve afyon içmeye alı ş mı şkimse. * Bir ş eye çok alı ş mı ş , vazgeçemeyen.

tiryakilik * Tiryaki olma durumu, iptilâ. tiryakisi olmak * bir ş eye çok düş kün olmak. tiş ört

* Genellikle kı sa kollu, pamuklu spor gömlek.

titan

* Atom numarası22, atom ağı rlı ğı 47,90 olan, özellikleri bakı mı ndan silisyumla kalaya yaklaş an, yoğunluğ u 4,5 olan, 1675° C ye doğ ru eriyen, parlak beyaz renkli, basit element. Kı saltmasıTi. titiz

titizce

* Çok dikkat ve özenle davranan veya böyle davranı lması nı isteyen, memnun edilmesi güç, müş külpesent. * Temizliğ e aş ı rıdüş kün olan. * Huysuz, öfkeli. * Titiz (bir biçimde).

titizlenme * Titizlenmek iş i. titizlenmek * Çok dikkat ve özenle davranmak veya böyle davranı lması nıistemek, titiz olmak, titizlik göstermek. * Öfkelenmek, huysuzlanmak, rahatsı z olmak. titizleş me * Titizleş mek iş i. titizleş mek * Titizlenmek. titizlik titizlikle

* Titiz olma, titizce davranma durumu. * Titiz bir biçimde, titiz olarak.

titr titrek

* Ad, unvan, etiket. * Titreyen. * Bir tür bitki.

titrek kavak * Bütün Avrupa, Kuzey Afrika, Ön Asya, Kafkasya, Sibirya, Japonya ve Türkiye'nin bütün orman bölgelerinde yetiş en, çalıveya ağaççı k hâlinde bir kavak türü. titrekleş me * Titrekleş mek iş i. titrekleş mek * Titrek duruma gelmek. titreklik titrem titreme

* Titrek olma durumu. * Ton. * Titremek iş i.

titreme gelmek * titremeğ e baş lamak, titremeye tutulmak. titremek

* Küçük ve hı zlısalı nı m hareketleri yapmak. * Kaslar hı zlı küçük kası lmalarla sarsı lmak. * (ses için) Kı sı k ve kesik çı kmak. * Birinden veya bir ş eyden korkmak, korkuya kapı lmak. * Çok üş ümek. * (ı ş ı k için) Aralı klıolarak gücü azalı p çoğalmak.

titremleme * Titremlemek iş i veya durumu. titremlemek * Konuş mada, düş ünce veya duyuş tan gelen yumuş aklı k veya sertlik özelliklerini belirtmek için tonları düzenlemek. titreş im

titreş imli

* Küçük ve hı zlısalı nı m, ihtizaz. * Bir noktanı n gözün göremeyeceğ i kadar kı saca kı mı ldanı ş ı , ihtizaz. * Titreş im yapan veya titreş im oluş turan. * Ötümlü.

titreş imsiz * Titreş im yapmayan veya titreş im oluş turmayan. * Ötümsüz. titreş me

* Titreş mek iş i.

titreş mek * Her yanıtitremek. * Titreş im durumunda olmak, ihtizaz etmek.

titreş tirme * Titreş tirmek iş i veya durumu. titreş tirmek * Her yanıtitretmek. * Titreş im durumuna getirmek. titrete titrete * Titreterek. titretiş

* Titretmek iş i veya biçimi.

titretme * Titretmek iş i. titretmek

* Titremesine yol açmak. * Korku salmak.

titreye titreye * titreyerek. titreyiş tiyatro

tiyatrocu

* Titremek iş i veya biçimi. * Dram, komedi, vodvil vb. edebiyat türlerinin oynandı ğ ıyer. * Bu türleri, izleyiciler önünde sahnede oynama sanatı . * Oyun yazma sanatı . * Yazı lmı şoyunları n tümü. * Tiyatro oyuncusu. * Tiyatro iş leten, tiyatro sahibi kimse.

tiyatroculuk * Tiyatro sanatçı lı ğ ı . * Tiyatro iş letme iş i. tiyatrolaş tı rma * Tiyatrolaş tı rmak iş i veya durumu. tiyatrolaş tı rmak * Oyun durumuna getirmek. tiye almak * biriyle alay etmek, eğlenmek. tiz *İ nce, keskin (ses). tizleş me

* Tizleş mek iş i.

tizleş mek * Ses tiz bir durum almak. Tl

* Talyum'un kı saltması .

Tm Togolu

* Tulyum'un kı saltması . * Togo halkı ndan olan.

toğrul * Bkz. Çakı rdoğan. Toharca toht tohum

* Orta Asya'da kullanı lmı şolan eski bir Hint-Avrupa dili. * Çoban köpeklerinin boynuna takı lan dikenli demir halka, tasma. * Bitkilerde döllenme sonunda yumurtacı ktan oluş an ve yeni bir bitki oluş ması nı sağlayan tane. * Soy sop, döl, nesil, sülâle. * Ortaya bir sonuç çı karan, bir sonucun oluş ması na sebep olan ş ey. * Spermatozoit.

tohum zarı * Tohumu dı ş tan sararak onu koruma altı na alan zar. tohuma kaçmak * üreme veya üretme gücü kalmamak. * yaş lanmak, evlenme çağ ıgeçip kartlaş mak. tohumcu

* Tohum yetiş tiren veya satan kimse.

tohumculuk * Tohum yetiş tirme iş i. tohumlama * Döllemek iş i. tohumlamak * Döllemek. * Diş i bir hayvanı , erkeğ inden alı nan tohumla yapay olarak döllemek. tohumlanma * Tohumlanmak iş i. tohumlanmak * Tohumlu duruma gelmek. tohumlu

* Tohumu olan. * Tohumla üreyen.

tohumlu bitkiler * Bitkiler dünyası nı n büyük bir ş ubesi, çiçekli bitkiler. tohumluk * Tohum için ayrı lan. * Tohum saklanan yer. tohumu dökülmek * geçirdiği büyük bir korku dolayı sı yla dölden kesilmek. tok

* Açlı ğ ı nıgidermiş , doymuş , aç karş ı tı . * (kumaş lar için) Sı k ve kalı n dokunmuş . * (ses için) Kalı n ve gür. * Sevgi, sevecenlik, baş arıveya para, mal gibi ş eyleri elde etmişve bunlara kavuş muşolan. tok evin aç kedisi * ihtiyacıolmadı ğ ıhâlde aç gözlülük eden. tok gözlü * Bkz. tok gözlü. tok gözlü * Gözü malda olmayan, gözü tok. tok gözlülük * Tok gözlü olma durumu. tok karı nla * doymuşolarak. tok karnı na * yemekten sonra. tok sözlü

* Hatı r ve gönül dinlemeden, hiçbir ş eyden çekinmeden konuş an.

tok sözlülük * Tok sözlü olma durumu. tok tok

* Kalı n ve gür sesle.

tok tutmak * (yiyecekler için) açlı ğ ıuzun süre giderme veya doyurma özelliği olan. toka

* Kemer, kayı şvb nin iki ucunu birbirine bağlamaya, bunlarıistenilen geniş likte tutmaya yarayan, türlü biçimlerde tutturmalı k. * Kadı nları n saçları nıtutturmaya yarayan, bazen de süs olarak kullanı lan araç. toka

* El sı kı ş ma. *İ çki içerken birinin ş erefine, sağ lı ğ ı na kadeh tokuş turma.

toka etmek * el sı kı ş ma. * karş ı lı klıiki parçayıgetirip birbirine dayamak. * kadeh tokuş turmak. * vermek. tokaç * Çamaş ı r yı karken kullanı lan, tahtadan, yassıtokmak. tokaçlama * Tokaçlamak iş i. tokaçlamak * (çamaş ı rı ) Tokaçla dövmek. tokaçlanma * Tokaçlanmak iş i.

tokaçlanmak * (çamaş ı r) Tokaçla dövülmek. tokalaş ma * Tokalaş mak iş i. tokalaş mak * Birbirinin elini sı kmak, el sı kı ş mak. tokalı tokat tokat

* Tokasıolan, toka takı lmı şolan. * (insana) El içi ile vuruş . * Hayvan ağ ı lı . * Tarla, bahçe veya mandı ra kapı sı .

tokat atmak (aş k etmek veya patlatmak) * el içi ile vurmak. * dolandı rmak. tokat yemek * (kendine) tokat vurulmak. * yenilgiye uğ ramak. * dolandı rı lmak. tokatçı

* Dolandı rı cı .

tokatçı lı k * Dolandı rı cı lı k. tokatlama * Tokatlamak iş i. tokatlamak * Tokat atmak. * Bir kimseyi dolandı rmak, hile yoluyla parası nıalmak. tokatlanma * Tokatlanmak iş i. tokatlanmak * Tokat atı lmak. toklu

* Bir yı llı k kuzu.

tokluk * Tok olma durumu. tokmak

* Ağaçtan yapı lmı şiri çekiç. * Kapıkanadı na ası lıve kapıçalmaya yarayan, türlü biçimlerde metal parça. * Kapıkolu yerinde bulunan ve kapı yıaçmağ a yarayan topuz. * Dibekte dövme iş i için kullanı lan ağ açtan araç. * Davul vb. vurma çalgı larıçalmakta kullanı lan ve çalgı nı n bir parçasıolan araç.

tokmak gibi * tı kı z etli.

tokmak tokmak * etli, kalı n. tokmakbaş * Kaya balı ğı . tokmakçı * Jigolo. tokmaklama * Tokmaklamak iş i. tokmaklamak * Tokmakla vurmak. toksikolog * Toksikoloji ile uğ raş an kimse. toksikoloji * Zehirle, onları n organizmaya olan etkileriyle ve zehirlerin belirlenmesiyle uğraş an bilim dalı . toksikoman * Dı ş tan sağlanan her türlü maddeye (özellikle toksit bir maddeye) karş ı fiziksel ve ruhsal bir bağı mlı lı k duyan, vücudunda bu maddenin yarattı ğ ıolağanüstü etkilerin arayı ş ıiçinde olan kiş i. toksikomani * Uyuş turucu madde tutkunluğ u. toksin tokuç tokurcun

* Canlıorganizmalarda görülen zehir. * Tahtadan yassıtokmak. * Bkz. dokurcun.

tokurdama * Tokurdamak iş i. tokurdamak * Hava, suyun içinde kabarcı klar durumunda yükselirken ses çı karmak. tokurdatma * Tokurdatmak iş i. tokurdatmak * Tokurdamak iş ini yaptı rmak. tokurtu * Tokurdama sesi. tokuş tokuş ma

* Bkz. değiştokuş . * Tokuş mak iş i.

tokuş mak * Elle tutulan iki ş eyi birbirine çarpmak, çarpı ş mak. * Kafa kafaya vuruş mak.

tokuş turma * Tokuş turmak iş i. tokuş turmak * Birbirine dokundurmak, çarpı ş tı rmak. tokuz

* Sı k ve kalı nca, tok (kumaş ).

tokyo * Genellikle plâstik, açı k bir tür terlik. tol

* Taşkemer veya taşkemerlerle yapı lmı şev, oda, kapıvb.ş ey. * Yayla veya bahçe kulübesi. * Küçük köy.

tolerans * Hoş görü, müsamaha. *İ ş lenmişbir parçanı n yapı m ölçüsünde olabilecek özür payı . toleranslı * Hoş görülü, müsamahalı . toleranssı z * Hoş görüsüz, müsamahası z. toleranssı zlı k * Hoş görüsüzlük, müsamahası zlı k. tolga

* Savaş çı ları n veya itfaiyecilerin baş ları na giydikleri demir baş lı k, migfer.

tolgalı * Tolgasıolan. tolgası z tolkş ov

* Tolgasıolmayan. * Bkz. söz gösterisi.

tolüen

* Maden kömürü katranı nda benzinle birlikte bulunan, eritici ve leke çı karı cıolarak kullanı lan, yanabilir sı vı hidrokarbür, CH. tomahavk * Amerikan yapı sıCruise güdümlü füzelerinin bir türü. * Kuzey Amerikalıkı zı lderililerinin kullandı ğ ısavaşbaltası . tomak

tomar

tombak

* Ağaçtan yapı lmı ştop. * Ağaçtan yapı lmı şgürz. * Bir tür kalı n ve ağ ı r çizme. * Dürülerek boru biçimi verilmişderi, kâğ ı t. * Topun içini silmekte kullanı lan, ucu fı rçalıçubuk. * Kuyumculukta kullanı lan, % 80 bakı r, % 20 çinkodan oluş an sarırenkli alaş ı m.

* Bu alaş ı mdan yapı lmı ş . tombala * Torbadan numaralıtaş lar çekilerek, üzerinde numara yazı lıkâğ ı tlarla oynanan bir talih oyunu. * Tombala kartı nda bütün numaraları n doldurulması yla kazanı lan en büyük ödül. tombala çekmek * tombala oynamak. tombalacı * Tombala çektirerek para kazanan kimse. tombalacı lı k * Tombalacı nı n iş i. tombalak

* Kı sa boylu, ş iş man, tı knaz ve tombulca.

tombaz * Irmaklarda iş leyen, altıdüz kayı k. * Üzerinde köprü kurulan, altıdüz kayı k biçiminde duba. tombik * Kuzey Afrika kı yı ları nda avlanan bir çeş it orkinosun yavrusu, tombilya. * Küçük ve ş iş man çocuklarıseverken söylenen söz. tombilik * Küçük ton balı ğı . tombilya tombul

* Orkinos yavrusu, tombik. * Şiş man, ş iş kin, dolgun. * Dolgun, etli.

tombulca * Oldukça tombul, biraz tombul. tombullaş ma * Tombullaş mak iş i. tombullaş mak * Tombul duruma gelmek, ş iş manlamak. tombulluk * Tombul olma durumu. tomografi * Bir organ veya organizma kesitinin röntgenle filmini çekme yöntemi. tomruğa atmak * tutuk evine koymak. tomruğa vermek * iş kence aracı na suçlunun ayakları nıgeçirmek. tomruk

* Kesilmişağacı n silindir biçimindeki gövdesi. *İ ş lenmek veya biçilmek için hazı rlanmı ştaşkütlesi. * Tomurcuk. * Tutuk evi.

tomruklama * Tomruklamak iş i veya durumu. tomruklamak * Tomruk durumuna getirmek. tomruklanma * Tomruklanmak iş i. tomruklanmak * Tomruk durumuna gelmek. tomurcuk * Bir bitkinin üzerinde bulunan ve ileride sap, çiçek veya yaprak verecek olan filiz. * Özellikle çiçeğ i verecek olan gonca. tomurcuklanma * Tomurcuklanmak iş i. * Başvermek, meydana çı kmaya hazı r olmak. tomurcuklanmak * Tomurcuk oluş mak. tomurma

* Tomurmak iş i veya durumu.

tomurmak * Ağacıdibinden kesmek. * Ağaç ve asmalarda filiz vermek üzere gözler kabarmak; tomurcuklanmak. * Şiş ip kabarmak. ton ton

* Bin kilogramlı k ağı rlı k birimi; bir metre küp hacminde ve + 4° C deki arısuyun ağ ı rlı ğı . *İ nsan veya çalgısesinin yükseklik veya alçaklı k derecesi. * Konuş mada sesin duygularıbelirtecek biçimde çı kması . * Ses titreş imlerinin yükselip açı lması , titrem. * Bir rengin koyuluk veya açı klı k derecesi.

ton balı ğ ı * Orkinos. tonaj

tonalite tonga

* Bir taş ı tı n alabildiğ i ton miktarı . * Bir ticaret gemisinin iç hacminin hesaplanması yla bulunan taş ı ma kapasitesi. * Belirli bir tonda yazı lmı şmüzik parçası nı n niteliğ i. * Hile, düzen, tuzak.

tongaya basmak (veya düş mek) * kendisini kötü bir duruma düş ürmek için hazı rlanan bir düzene uğ ramak, tuzağa düş mek. tonik

* Organlarıuyaran ve güçlendiren (ilâç). * Bazıiçkilere katı lan sı vımadde. * Cilt bakı mı nda kullanı lan yüze ve boyna sürülen losyon.

tonilâto

* Gemilerin alabileceğ i yükü belirtmekte kullanı lan, bir tona eş it birim.

tonilâtoluk * Herhangi bir tonilâto hacminde olan. tonla * pek çok. tonlu ünsüz * Ciğerlerden gelen havaya ses tellerinin titreş ip ton vermesiyle boğumlanan ünsüz türü, ötümlü ünsüz, yumuş ak ünsüz: b, c, d, g, ğ , j, ı , m, n, v, y, z. tonlu vurgu * Hem yüksek, hem yeğin hem de dinamik vurgu. tonluk

* Herhangi bir ton hacminde olan.

tonlulaş ma * Ünsüzlerin boğumlanmasısı rası nda, ciğ erlerden gelen havaya ses tellerinin titreş erek ton vermesi, ünsüzlerin tonluluk niteliği kazanması . tonmayster * (radyo ve TV.de) Ses sorumlusu, ses yönetmeni. tonoz * Tuğla ve harçla örülmüş , alttan obruk, yarı m silindir biçiminde tavan örtüsü. * Bir kemerin aralı ksı z devam etmesiyle oluş an örtü biçimi. tonsuz ünsüz * Ciğerlerden gelen havanı n ses tellerinde titreş ime uğramadan ve ton almadan boğ umlanması ile oluş an ünsüz, ötümsüz ünsüz, sert ünsüz: ç, f, h, k, p, s, ş , t. tonsuzlaş ma * Ses tellerinin ciğerlerden gelen havayıtitreş tirmemesi ve ton vermemesi; ünsüzlerin boğ umlanma sı rası nda titreş imlerini kaybederek tonsuzluk niteliğ i kazanması . tonton * Sevimli, hoşkimse. top

top ağ aç top altı

* Birçok spor oyunları nda kullanı lan türlü büyüklükte, genellikle kauçuktan yapı lmı ştoparlak. * Bazıaletlerde bulunan toparlağ ı msı parça. * Gülle veya ş arapnel atan büyük, ateş li silâh. * Kumaş , kâğ ı t gibi ş eylerin belli miktardaki bağı , ferde. * Birçok ş eyin hepsi. * Kumaş , kâğ ı t vb. ş eylerin düzenli bir yı ğı n durumuna getirilmişbağ ı . * Yuvarlak biçimde olan, toparlak. * Tamamen, bütünüyle. * Homoseksüel erkek. * Gövdesi yüksekçe bir yerden kesilerek dallandı rı lan ağaç. * Kale topları nı n korumasıaltı ndaki yer; bir ş ehrin yakı n çevresi.

top arabası * Sahra topunun oturtulmuşbulunduğu tekerlekli taş ı t. top atı mı

* Top atma iş i veya biçimi. top atmak (veya topu atmak) * batkı nlı ğa uğramak, iflâs etmek. * sı nı fta kalmak. top çam * Toplu ve düzenli çam türü. top etmek * bir ş eyi yı ğ ı n durumuna getirmek. top gibi gürlemek * (ses ve konuş ma için) gür ve gürültülü bir biçimde. top gibi patlamak * birden gelen ş aş ı rtı cıve ürkütücü haber duyulmak. top kandil * Birçok kandilin birleş tirilmesiyle yapı lmı şavize. top mermisi * Top ile atı lan sivri uçlu, silindir biçiminde mermi. top patlı can * Yuvarlak ve etli patlı can türü. top sağ ı r * Tam sağ ı r. top sakal * Uzun ve gür sakalı alttan yusyuvarlak düzeltip kesilmişolan (kimse). top sakallı * Top sakalıolan. top sürme * Topu kı sa kı sa vurarak karş ıtarafı n kalesine veya potası na doğ ru götürme, dripling. top sürmek * kı sa vuruş larla, topu kaçı rmadan karş ıtakı mı n kalesine veya potası na doğ ru götürmek. top tekniğ i * Oyuncunun topla dilediği gibi oynayabilmesi, topu kullanabilme becerisi. top top

top tüfek

* top biçiminde, yuvarlak yuvarlak. * birçok top olarak. * Türlü silâhlar.

top yekûn * Bkz. topyekûn. top zambak * Zambak. topa tutmak * üzerine topla ateşetmek. topaç

oyuncak.

* Çevresine ip sarı lı p birden bı rakı larak veya kamçıile vurularak döndürülen koni biçiminde ucu sivri * Kurş un borunun ağzı nıgeniş letmekte kullanı lan bir tür ağ aç tı kaç. * Kayı k küreğ inin toparlakça yeri. * Toparlak sepet veya küçük küfe.

topaç gibi * vücutça toplu ve sağ lı klı (çocuk). topaççı topak

* Topaç yapan veya satan kimse. * Yufka açmak için avuç içinde yuvarlak bir biçim verilen hamur parçası . * Bu biçim verilmişherhangi bir ş ey. * Hayvanlarda, parmakları n ardı nda topuğu andı ran çı kı ntı . * (bazıbölgelerde) Şiş e veya kadeh.

topak topak * Topak durumunda olarak, topak biçiminde. topaklama * Topaklamak iş i. topaklamak * Toz veya küçük parçalar durumundaki bir ş eyi kütle veya yı ğ ı n biçiminde birleş tirmek. topaklanma * Topaklanmak iş i. topaklanmak * Topak durumuna gelmek. topaklaş ma * Topaklaş mak durumu. * Bir bütün oluş turan parçacı kları n bir araya toplanmasısonucu oluş tuğ u durum. topaklaş mak * Topak durumunu almak. * Madde topaklaş maya uğ ramak veya güz tutmak. topaklaş tı rmak * Bir maddeyi, bir cevheri en küçük parçaları nıbirbirine yapı ş ı k duruma getirmek. topal

* Bacağ ı ndaki sakatlı k sebebiyle seker gibi veya iki adı mda bir, bir yana eğ ilerek yürüyen (insan veya hayvan). * Ayakları ndan biri kı sa olan (nesne).

topal eş ekle kervana katı lmak (veya karı ş mak) * yetkisi ve yeteneği olmadı ğ ıhâlde önemli bir iş e katı lmaya yeltenmek. topalak

* Hünnapgillerden, yaprakları ndan yeş il boya çı karı lan bir bitki (Rhamnus clorophorus globosus).

topallama * Topallamak iş i. topallamak * Bacağ ı ndaki sakatlı k sebebiyle seker gibi veya iki adı mda, bir yana eğ ilerek yürümek. * (iş ler) Gerektiğ i gibi yürümemek, aksamak. topallayı ş

* Topallamak iş i veya biçimi. topallı k * Topal olma durumu. toparlacı k * Pek yuvarlak, yusyuvarlacı k. * (insan için) Kı sa boylu ve ş iş man. toparlak

* Top biçiminde olan, yuvarlak (ş ey), küre, kürevî. * Top cephanesi taş ı yan araba.

toparlak hesap * Yuvarlak hesap. toparlak rakam * Bkz. toparlak sayı . toparlak sayı * Yuvarlak sayı . toparlakça * Toparlağ a yakı n bir biçimde olan. toparlama * Toparlamak iş i. toparlamak * Bir araya getirmek, toplu bir duruma sokmak. * (düş ünce için) Neler üzerinde durulacağ ı nıhatı rlayı p bir araya getirmeye çalı ş mak. * Şaş kı n durumdan kurtulup kendine gelmek. * Çeki düzen vermek. toparlanı ş * Toparlanmak iş i. toparlanma * Toparlanmak iş i. toparlanmak * Toparlamak iş ine konu olmak veya toparlama iş i yapı lmak. * Para yönünden durumunu düzeltmek. * Sağlı ğıdüzelmek. * Bir iş i, bir hareketi yapmaya hazı r duruma gelmek. toparlayı cıkrem * Esnekliğini yitirmişcildi sı kı ş tı rı p düzelten krem türü. topatan topaz topbaş

* Güzel kokulu, sarı renkte, uzunca bir kavun türü. * Alüminyum silikatıve flüorinden oluş an, kahverengi veya soluk sarırenkte değerli taş . * Anadolu'da özellikle Tokat yöresinde yetiş tirilen açı k renkli, orta boy yapraklıve tatlıiçimli bir tür tütün.

topbaşbalı k * Kefal. topçeker

* Ağı r top taş ı yan, küçük savaşgemisi, gambot. * Top çeken (hayvan veya araç). topçu

topçuluk tophane

topik

* Topları n kullanı lı ş ı , bakı mıüzerine yetiş tirilen asker sı nı fı . * Sı nı fta kalmı şöğ renci. * Futbolcu. * Topçu sı nı fı . * Top yapı lan, top dökülen yer. * Topçu askerinin eğ itildiği yer. * Tahin, nohut, patates ve soğanla yapı lan meze.

topla * Üç parmaklıdiren. toplaç

* Elektrik dinamoları nda, hareketli bölümün üzerindeki iletken devrelerde oluş an akı mıtoplayı p tek bir devreye veren araç, kolektör. toplam toplama

* Toplama iş leminin sonucu, mecmu, yekûn. * Toplamak iş i. * Sayı ları veya nicelikleri birbirine ekleyip toplamı nıbulma iş lemi. * Kalı n bazlamaya benzer bir çeş it tandı r ekmeğ i.

toplama iş areti * Toplama iş lemini ifade eden + iş areti. toplama kampı * Savaş ta, düş man milletten sivil halkı n, savaştutsakları nı n veya siyasî tutukluları n topluca tutulduklarıyer, temerküz kampı . toplamak

* Bir araya getirmek. * Devş irmek. * Devş irip kaldı rmak. * Dağı nı klı ktan kurtarmak. * Bir araya getirmek, düzene sokmak, düzeltmek. * Artı rı p biriktirmek. * Sayı ları veya nicelikleri birbirine ekleyip toplamı nıbulmak. * Hizmete çağı rmak. * (vergi veya bağ ı şiçin) Verecek olanlardan almak. * Şiş manlamak, kilo almak. * (çı ban, yara için) İ rinlenmek. * Sayı ları veya nicelikleri birbirine ekleyip toplamı nıbulmak.

toplanan * Toplama iş leminde toplamıoluş turan sayı lardan her biri. toplanı k

* Toplantıdurumunda bulunan.

toplanı lma * Toplanı lmak iş i.

toplanı lmak * Kiş iler bir araya gelmek. * Toplamak iş i yapı lmak. toplanı ş * Toplanmak iş i veya biçimi. toplanma * Toplanmak iş i. toplanmak * Toplamak iş ine konu olmak. * Toplantıyapmak. * Kendine çeki düzen vermek. * Şiş manlamak. toplantı * Birden çok kimsenin türlü amaçlarla bir araya gelmesi, içtima. * Bir gündem üzerinde görüş mek amacı yla ilgililerin katı lması yla yapı lan birleş im. * Bir meclisin bir yı l içindeki birleş imlerinin tümü. toplantı salonu * Toplantı ları n yapı ldı ğı genişmekân. toplantı yeri * Toplantı nı n yapı ldı ğ ıyer veya merkez. toplardamar * Kanı n, vücudun her yanı ndan kalbe gitmesine yarayan damar. toplaş ma

* Toplaş mak iş i.

toplaş mak * Toplanmak. * Top durumuna gelmek. toplatı lma * Toplatı lmak iş i. toplatı lmak * Toplamak iş i yaptı rı lmak. * (yakalanan ş eyler) Satı cı lardan alı nmak. toplatma

* Toplatmak iş i.

toplatmak * Toplamak iş ini yaptı rmak. toplayı ş

* Toplamak iş i veya biçimi.

toplu * Topu olan. * Hep bir arada, toplanmı ş . * Düzene konmuş . * Topunu içine alan. * Vücutça dolgun. toplu çalı ş ı m

* Seminer, ş ölen. toplu çalı ş ma * Bir konu, bir işiçin gerçekleş tirilen birlikte çalı ş ma, seminer. toplu durum * Genel görünüm, konjonktür. toplu görüş me * Açı k oturum, panel. toplu iğne * Baş ı nda küçük bir toparlak bulunan iğ ne. toplu konut * Önceden plânlanmı şbelli bir yerleş im bölgesinde vatandaş a devletin açtı ğıkredi yardı mları yla ve katkı ları yla oluş turulan yapı lar bütünü. toplu sözleş me *İ şkanununa göre, işverenle bir yerde çalı ş an iş çiler arası ndaki çalı ş ma ş artları nıve ücretleri düzenlemek amacı yla, iş çilerin bağ lıolduğ u sendika ile işveren arası nda belli bir süre için imzalanan anlaş ma. toplu tabanca * Mermi yuvasıbir eksen etrafı nda dönen top içerisinde bulunan tabanca, toplu. toplu tartı ş ma * Forum. toplu taş ı ma * Bir ş ehir halkı nı n ulaş ı m ihtiyacı nı n, çok sayı da insan taş ı maya elveriş li büyük taş ı ma araçları yla karş ı lanması nı sağ layan ulaş ı m sistemi. toplu taş ı macı lı k * Toplu taş ı ma yapmak durumu. topluca

topluluk

* Toplu olarak. * Vücutça biraz dolgun. * Nitelikleri bakı mı ndan bir bütün oluş turan kimselerin hepsi, toplum, camia, cemiyet, vücut dolgunluğ u. * Aynıyerde bulunan insan kalabalı ğı . * Müzik eserlerini birden fazla ses veya sazla seslendirmek için oluş turulan grup. * Sanatçı grubu, ansambl.

topluluk adı * Birlik kavramı taş ı yan topluluğ a verilen: Ordu, alay, tabur, sürü gibi. topluluk eki *İ simlerde sayıbakı mı ndan topluluk ve birliktelik gösteren ek. topluluk ismi * Bkz. topluluk adı . topluluk sayı sı * Topluluğu meydana getiren sayı . toplum

* Aynıtoprak parçasıüzerinde bir arada yaş ayan ve temel çı karları nı sağlamak için işbirliğ i yapan insanları n tümü, cemiyet. * Topluluk.

toplum bilimci * Toplum bilimi bilgini, içtimaiyatçı , sosyolog. toplum bilimcilik *İ nsan hayatı ndaki bütün olayları yalnı zca toplumsal yapıve kuruluşbiçimleriyle açı klama eğilimi. toplum bilimi * Toplumun oluş um, iş leyişve geliş im yasaları nıinceleyen bilim dalı , içtimaiyat, sosyoloji. toplum bilimsel * Toplum bilimiyle ilgili olan. toplum dı ş ı * Toplumun dı ş ı nda kalan. toplum felsefesi * Toplumcu görüş e dayalıdüş ünce ve değ erlendirme. toplum içincilik *İ nsanı n kendisini evrenin merkezi sayma görüş ü. toplum polisi * Toplumsal olayları izlemek ve denetlemek amacı yla oluş turulmuşpolis birimi ve polisiye güç. toplum yapı sı * Sosyal hayattaki irili ufaklıpek çok sayı da sosyal grubun meydana getirdiği yapı . toplumcu * Toplumculuktan yana olan (kimse veya görüş ), sosyalist. toplumcu gerçekçi * Toplumcu gerçekçilik yanlı sıolan kimse. toplumcu gerçekçilik * Toplumsal olayları ve iliş kileri toplum bilimi açı sı ndan ele alarak hem gerçekçilik hem de geliş me süreci içinde irdeleyen roman türü. toplumculuk * Toplumsal refahıdevlet inisiyatifinin getireceğ ini savunan, iş çilerin yönetime katı lmaları na ağ ı rlı k veren, hür teş ebbüsü devletin ve sendikaları n baskı sı altı nda tutmaya çalı ş an, telkin ve propagandaları nıeğ itim, tarı m ve vergi reformlarıüzerinde yoğunlaş tı ran siyasî öğretilere verilen ad, sosyalizm. toplumdaş * Aynıtopluma bağ lıbireylerin her biri. toplumlar arası * Toplumlarıilgilendiren durum. toplumlaş ma * Toplum durumuna gelme. toplumlaş mak * Toplum durumuna gelmek. toplumlaş tı rma * Toplumlaş tı rmak iş i. toplumlaş tı rmak * Toplumculuk ilkeleri çerçevesinde topluluğa mal etmek. toplumsal * Toplumla ilgili, topluma iliş kin, içtimaî, sosyal.

toplumsal bilim * Toplum bilimi. toplumsal bunalı m * Toplumun genel olarak psikolojik bir sı kı ntı ya girmesi. toplumsal bütünleş me * Toplumda amaçları n izlenmesinde beliren duygu ve davranı ş lardaki birlikteliğ in geliş tirilmesi. * Ortaklaş a amaçları n izlenmesinde duygu ve davranı ş larda ortak ölçümün geliş tirilmesi. toplumsal çözülme * Birbirine bağlıkiş iler veya gruplar arası nda amaca ulaş tı racak görevlerin yapı lamamasısebebiyle iliş kilerin bozulması . toplumsal davranı ş * Toplumun değiş ik türlerinde ve bireyleri arası nda sağlanan iletiş im etkinliği ve iliş kileri. toplumsal dayanı ş ma * Toplumun kurum ve kuruluş ları yla ortak değerlerde birleş mesi ve birlikte hareket etmesi. toplumsal değ er * Toplumun her katmanı nca benimsenen ve savunulan değ er. toplumsal değ iş me * Toplumun siyasal, sosyal ve ekonomik geliş me ve değiş melere paralel olarak gösterdiğ i eğ ilim. toplumsal denge * Bir toplumun baş lı ca kesimlerinin genişölçüde bir uyum içinde bulunması nısağ layan toplum ve kültür bakı mı ndan bütünleş me. toplumsal farklı laş ma * Kiş i veya gruplarda farklıözelliklerin topluca meydana getirilmesi, tanı nmasıve benimsenmesi. toplumsal geliş me * Toplumun bütün olarak değ iş mesi ve geliş mesi. toplumsal iliş ki * Toplumun değiş ik unsurları nı n karş ı lı klı etkileş imi ve iliş kisi. toplumsal yapı * Bkz. sosyal yapı . toplumsal yardı m * Toplum bireyleri arası nda ve toplumlar arası nda kurulan yardı mlaş ma. * Toplumsal içerikli yardı m. toplumsallaş ma * Bireyin kiş ilik kazanarak belli bir toplumsal çevreye hazı rlanması , toplumla bütünleş mesi süreci, sosyalleş me. toplumsallaş mak * Toplumsal nitelik göstermek veya kazanmak. toplumsallaş tı rma * Toplum yararı na çalı ş ı r duruma getirme, sosyalizasyon. * Toplumun değer yargı ları na uygun duruma getirme, sosyalizasyon. toplumsallaş tı rmak * Toplum yararı na çalı ş ı r duruma getirmek. * Toplumun değer yargı ları na uygun duruma getirmek.

topoğraf

* Topografya uzmanı .

topoğrafik * Topografyaya ait olan. topoğrafik harita * Topografya haritası . topoğrafya * Bir kara parçası nı n doğal engebe ve özelliklerini kâğı t üzerinde çizgilerle gösterme iş i. topoğrafya haritası * Büyük ölçekli olan ve yeryüzü biçimlerini ayrı ntı ları yla gösteren harita. topoloji

* Geometrik cisimlerin nitelikleriyle ilgili özelliklerini ve bağ ı l konumları nı , biçim ve büyüklüklerinden ayrı olarak alı p inceleyen geometri dalı . topolojik

* Topoloji ile ilgili olan.

toponim * Yer adları nıinceleyen bilim dalı . toprağ a bakmak * ölümü yakı n görülmek. toprağ a düş mek * ölüp gömülmek. toprağ a vermek * ölüyü gömmek. toprağ ıbol olsun * Müslüman olmayanlar için "ruhu sükûn içinde olsun" anlamı nda söylenir. toprağ ıçekmiş * sürekli olarak yaş adı ğ ıyerden kı sa bir süre kalmak üzere gittiği baş ka bir yerde ölenler için söylenir. toprağ ı na ağı r gelmesin * bir ölünün aleyhinde bir söz söylenildiğ inde kullanı lı r. toprak

* Yer kabuğ unun, toz durumuna gelmiştürlü kütle kı rı ntı ları yla, çürümüşorganik cisimlerden oluş an ve canlı lara yaş ama ortamısağlayan yüzey bölümü. * Kara. * Ülke. * Arazi, tarla. * Topraktan yapı lmı ş . toprak altı * Toprak içinde bulunan. toprak bilimci * Toprak bilimi uzmanı , pedolog. toprak bilimi * Toprakları n fiziksel, kimyasal, biyolojik vb. özelliklerini inceleyen bilim, pedoloji. toprak boya *İ çinde demir oksidi bulunan renk, kiremit kı rmı zı sı .

* Minerallerden elde edilen boyar madde. toprak çekmek * bir yerdeki toprağ ıbaş ka bir yere ta ş ı mak. toprak çimento * Çimento ve su katı larak sı kı ş tı rı lmı ştoprak. toprak doyursun gözünü * Bkz. gözünü toprak doyursun. toprak hukuku * Toprak üzerindeki mülkiyet rejimini toprağı n iş letilmesiyle ilgili hususları düzenleyen hukuk. toprak kayması * Yağ ı ş ları n etkisiyle toprağ ı n alt tabakaları nı n gevş emesi sonucu üst tabakanı n oynaması . toprak köleliğ i * Toprağa bağlıkölelik düzeni. toprak kölesi * Toprağa bağlıköle. toprak olmak * ölmek. toprak paklar * (bir kimsenin) yaptı ğ ıkötülükler ancak ölmesiyle son bulur. toprak rengi * Sarı veya yeş ile çalan toprağ ı n rengi. * Bu renkte olan. toprak sı çanı * Toprağı n altı nda yaş ayan bir sı çan türü. toprakbastı * Ayakbastı . toprakçı l * Toprakta yaş ayan hayvan türü. topraklama * Topraklamak iş i. * Elektrik devresinde veya elektrikle çalı ş an bir araçta bir ucu toprakla birleş tirmek iş i. topraklamak * Üzerini toprakla örtmek. topraklandı rma * Topraklandı rmak iş i. topraklandı rmak * Bir kimseyi iş letip geçinmesi için toprak sahibi yapmak. topraklaş ma * Topraklaş mak iş i veya durumu. topraklaş mak * Toprak durmuna gelmek. topraklı

*İ çine toprak karı ş mı ş . * Ekecek toprağ ıolan (köylü). topraksı * Toprağı andı ran. topraksı z *İ çinde toprak bulunmayan. * Ekecek toprağ ıolmayan (köylü). toptan * Toplu olarak, tümüyle, bütünüyle. * Büyük ölçüde yapı lan. toptancı * Toptan satı şyapan tüccar. toptancı lı k * Toptan alı şveriştüccarlı ğ ı . topu

* tümü, hepsi. * (azı msanan ş eyler için) yalnı zca, olup olacağı .

topu atmak * sı nı fta kalmak. topu topu * Aş ağ ıyukarı , hemen hemen. topuk * Ayağı n toparlakça olan alt bölümü. * Ökçe. * Belli bir amaçla kazı lmaksı zı n ası l yerinde bı rakı lan kömür bloku veya cevher kütlesi. topuk çalmak * yürürken ayakları n iç kemikleri birbirine çarpmak. topuk demiri * Kapımenteş elerinin altta kalan erkek bölümü. topuk kapmak * Bkz. dalma. topuk kemiği * Ayağı n alt ve arka kı smı nda bulunan kemik. topuk vurmak * selâmlamadan önce ayak topukları nıyanyana getirmek. topukdöven * Etekleri yere kadar uzanan kadı n giysisi. topuklama * Topuklamak iş i. topuklamak * Hayvanıtopukla dürtmek. topukları na kadar * aş ı k kemiklerine kadar.

topuklu topuksuz

* Yüksek ökçeli. * Ökçe yüksekliğ i az olan.

topur * Kestanenin dikenli olan dı şkabuğu. * Fı ndı ğ ı n dı ş ı ndaki yeş il kabuk. toput * Çökelti. topuz

* Ucu top biçiminde eski bir silâh. * Top biçiminde toplanmı şsaç. * Bir ş eyin elle tutulabilen çı kı ntı sı .

topuz gibi * kı sa ve tı knaz (kimse). topuzlu

* Topuzu olan.

topuzlu kilit * Kilit sistemini bünyesinde bulunduran kapıkolu. topyekûn * Eksiksiz (olarak), toplam olarak, toplu olarak. tor * Sı k gözlü ağ. * Ağörgüsünde. tor * Toy, iş e alı ş kı n olmayan, yabanî. * Olgunlaş mamı ş , ham. * Görgüsüz, çekingen, utangaç, acemi. tor

* Bir dairenin kendi düzleminde bulunan fakat merkezinden geçmeyen bir doğ ru çevresinde dönmesiyle oluş an cisim. torak

* Kömürleş tirilecek ağ aç veya piş irilecek tuğlalarla dolu olan ve dı ş ıçamur ile sı vanan kümbet.

toraman * Tombul, iri yapı lı , genç irisi. torba araç.

torba çay

* Genellikle, pamuk, kı l ve plâstik gibi iplikten dokunmuş , türlü boy ve biçimde, ağzıbüzülüp bağ lanabilen * Naylon torba, poş et. * Er bezi, husye, testis. *İ ş lendikten sonra torba içinde satı ş a sunulan çay, poş et çay.

torba eylemek * torba etmek. torba kadro

tümü.

* Gereğ inde yetkilinin uygun göreceğ i yerlerde ve miktarlarda kullanı lmak için saklıbulundurulan kadroları n

torba yoğurdu * Torbaya konup süzdürülen yoğ urt. torbada (veya çantada) keklik * ele geçirilmesi o denli kesin ki elde edilmişsayı lı r. torbalama * Torbalamak iş i. torbalamak * Torbaya koymak, torba biçimine getirmek. torbalanma * Torbalanmak iş i. torbalanmak * Torbalamak iş i yapı lmak. * Gevş eyip sarkmak. torbalı * Torbasıolan. torbaya koymak * sağlamak. toreador torero

* Boğ a güreş çisi veya arenada boğa güreş ine katı lan herkes. * Arenada boğ alarla mücadele eden kimse, boğ a güreş çisi.

torik * Palamut balı ğı nı n irisi (Palemye sarda). torlak

* Genç, toy. * Henüz evcilleş memiş , alı ş mamı ş(hergele). * Derviş .

torluk * Toyluk, acemilik. torna tornacı

* Ağaç veya metal eş yaya yuvarlak bir biçim vermek için kullanı lan çarklıtezgâh. * Torna iş i yapan kimse, torna iş çisi.

tornacı lı k * Torna iş çiliğ i veya zanaatçı lı ğ ı . tornado * Batı Afrika kı yı ları nda esen çok kuvvetli kiklon. tornalama * Tornalamak iş i. tornalamak * Torna ile iş lemek.

tornalanma * Tornalanmak iş i. tornalanmak * Torna ile iş lenilmek. tornalatma * Tornalatmak iş i. tornalatmak * Tornadan geçirtmek, torna yaptı rmak. tornalı

* Tornada iş lenmiş . * Tornalanmı şparçalarla yapı lmı ş .

tornavida * Vidalarıdöndürüp yürütmek için baş ları ndaki kertiğe uygulanan, ucu yassıve düz alet. tornet tornistan

* Bilyalı tekerlekler ve küçük bir sandı ktan oluş an basit taş ı ma aracı . * Gemi için, pervaneyi ters yönde çevirme. * Ters yüz etme.

tornistan etmek * (gemi) geri dönmek. * bir giyeceği ters yüz etmek. torpido

* Torpil atmaya yarar, küçük ve çok hı zlıgiden savaşgemisi.

torpido gözü * Otomobillerde, içinde sürücü için gerekli ş eylerin bulunduğu kapaklıküçük bölme. torpidobot * Torpido. torpil

* Savaşgemilerinde su altısilâhıolarak kullanı lan büyük bomba. * Bir kimseyi kayı rı cı , arka.

torpil balı ğ ı * Tı rpanayı andı ran ve baş ı ndaki bir organdan elektrik çı kararak baş ka balı klarıöldüren, yavru doğ urucu bir balı k, uyuş turan balı ğı(Raia torpedo). torpilci

* Torpil ile uğraş an kimse.

torpilcilik * Torpilcinin iş i. torpilleme * Torpillemek iş i. torpillemek * Torpille batı rmak. * Sı nı fta kalmak. torpillenme

* Torpillenmek iş i. torpillenmek * Torpillemek iş i yapı lmak. torpilli

tortop

* Torpili bulunan. * Kayı ranıolan. * Bütünüyle top biçiminde (olan).

tortop olmak * top biçimine girmek. tortu

tortul

* Bir çökelme sonunda bir sı vı nı n dibine çöken katımadde, çökelti, rüsup. * Bir ş eyin bayağ ı , iş e yaramaz duruma gelmişolanı . * Bir topluluğun soysuzlaş mı şüyeleri. * Kalı ntı . * Tortu niteliğinde olan. * Tortullaş ma sonucu oluş muş .

tortul bilimi * Yer biliminin tortullarıinceleyen kolu,sedimantoloji. tortulanma * Tortulanmak iş i. tortulanmak * Tortu durumuna gelmek. tortulaş ma * Tortu durumuna gelme. * Deniz, göl, akarsu veya karalarda katımaddelerin çökelmesi olayı , sedimantasyon. tortulaş mak * Tortu durumuna gelmek. tortullaş ma * Tortulaş ma. tortullaş mak * Tortulaş mak. tortulu

* Tortusu olan.

tortusuz * Tortusu olmayan. torum torun

* Deve yavrusu. * Bir kimseye göre çocuğ unun çocuğu. * (çokluk ekiyle kullanı ldı ğı nda) Aynı soydan gelenler.

torun torba (veya torun tosun) sahibi olmak * evlât ve torunlarıolmak.

torunlar

* sonraki döller, kuş aklar.

toryum

* Atom numarası90, atom ağı rlı ğı yaklaş ı k 232 olan, 112,6 yoğunluğ unda, 1700° C de eriyen, kurş un renginde, havada bozulmaz, atom enerjisi kaynağ ıolarak kullanı lan radyo etkin bir element. Kı saltmasıTh. tos

* Alı n veya boynuzla vuruş .

tos vurmak * alı n veya boynuzla vurmak,süsmek. tosbağa * Kaplumbağ a. toslama toslamak

toslaş ma

* Toslamak iş i. * Tos vurmak. * (taş ı t için) Başkı smı nıbir yere veya bir baş ka taş ı ta hafifçe çarpmak. * (para) Vermek. * Toslaş mak iş i.

toslaş mak * Birbirine tos vurmak. tost

* Arası na yağsürülerek veya peynir gibi katı k konularak özel makinesiyle gevretilip kı zartı lmı şekmek dilimi.

tost ekmeği * Tost yapmada kullanı lan ekmek. tost makinesi * Tost yapmaya yarayan elektrikle ı sı tı lan araç. tostçu tostçuluk

* Tost yapan veya satan kimse. * Tostçunun iş i.

tostoparlak * Bütünüyle toparlak. tosun

* Burulmuşerkek dana. * Sağlı klı , tı knaz delikanlı .

tosun gibi * tı knazca ve gürbüz. tosuncuk total

* Olağ andan daha iri doğmuşçocuk. * Bütünsel.

totalitarizm * Totaliter rejim ve kuram. totaliter

* Demokratik hak ve özgürlüklerin baskıaltı nda tutulduğu, bütün yetkilerin bir elde veya küçük bir yönetici grubunun elinde toplandı ğ ıdemokratik olmayan (devlet düzeni), bütüncül. totem

*İ lkel toplumlarda topluluğ un ondan türediği sanı lan ve kutsal sayı lan hayvan, ağ aç, rüzgâr gibi herhangi bir tabiî nesne, ongun. totemcilik * Bir toteme inanma üzerine kurulu toplumsal bir birlik, dinî uygulama biçimi, ongunculuk. totemizm * Totemcilik. toto toto toy

* Kı ç, popo. * Spor toto. * Gençliği sebebiyle görgüsüz ve beceriksiz olan.

toy * Ziyafet, ş ölen, yemekli eğ lence. toy toyaka toyca

* Toygillerden, böcek ve tane ile beslenen, eti için avlanan, kı zı l tüylü bir kuş(Otis tarda). * Bükerek germek için iki kat edilmişbir ipin ucuna geçirilen tahta parçası . * Toy (bir biçimde), toya yakı ş ı r (biçimde).

toycu * Toy veren kimse, düğüncü. toydan toyga

* Toy kuş unun iri bir türü. * Bkz. toyga çorbası .

toyga çorbası * Yoğurtla yapı lan bir tür çorba. toygar * Tarla kuş u. toygiller toyluk

* Kuş lar sı nı fı nı n, örnek hayvanıtoy olan bir takı mı . * Toy (I) olma durumu veya toyca davranı ş .

toyluk etmek * toyca davranı ş ta bulunmak.

toynak

* At, eş ek gibi tek tı rnaklı hayvanları n tı rnağ ı , duynak.

toynaklı lar * At, eş ek, su aygı rı gibi parmaklarıtoynak biçiminde olan memeli hayvanlar takı mı . toz * Bkz. Töz. toz

* Çok küçük ve hafif parçacı klara bölünmüştoprak. * Çok küçük parçacı klara bölünmüşolan herhangi bir madde. * Toz durumunda olan.

toz almak * bir yerin tozunu temizlemek. toz bezi toz boya

* Toz almakta kullanı lan bez. * Sulandı rı larak kullanı lan, çeş itli renkte toz durumundaki boya.

toz bulutu * Havada oluş an yoğun toz. toz duman * Yerden kalkarak havayıkaplayan yoğ un toz. toz etmek * ezip harap etmek, ortadan kaldı rmak. toz fı rçası * Toz almak veya tozu temizlemek için kullanı lan yumuş ak kı llıfı rça. toz kondurmak (veya kondurmamak) * bir ş eyde herhangi bir kusurun varlı ğı nıkabul etmemek, bir ş eyi kusursuz göstermek. toz koparmak * toz kaldı rmak. toz olmak * toz hâline gelmek. * kaybolup gitmek, kaçmak, uzaklaş mak. toz pembe görmek * aş ı rıiyimser olmak. toz sabun * Toz durumuna getirilmişsabun. toz ş eker

* Ufak billûr biçiminde ş eker.

toz toprak * Bulut hâlinde olan toz. tozan

tozarma

*İ ncecik toz tanesi, zerre, molekül. * Tozu çok olan yer.

* Tozarmak iş i. tozarmak * Toz durumuna girmek, tozlaş mak. tozdan dumandan ferman okunmamak * ortalı k çok karı ş ı k olmak. tozkoparan * Çok rüzgârlı (yer). tozlanma

* Tozlanmak iş i.

tozlanmak * Tozlu olmak, üstüne toz konmak. tozlaş ma

* Tozlaş mak iş i. * Erkek organlardaki çiçek tozunun, rüzgâr veya böceklerin aracı lı ğ ı yla çiçeklerin tepeciğine konması , döllenme. tozlaş mak * Toz durumuna girmek, tozarmak. tozlaş tı rma * Tozlaş tı rmak iş i. tozlaş tı rmak * Toz durumuna getirmek. tozlu

* Toza bulanmı şveya tozu olan.

tozluk * Pantolonun paçası nı tozdan korumak için ayakkabı nı n üzerine geçirilip düğ melenen veya dizden aş ağ ı uzanarak ayağ ı n üstünü örten dar paçalı k, getr. tozma * Tozmak iş i. tozmak

* Bkz. Gezip tozmak.

tozpembe * Açı k pembe renk. * Bu renkte olan. tozu dumana katmak * toz kaldı rarak hı zla gitmek veya kaçmak. * ortalı ğıalt üst etmek. tozuma tozumak

* Tozumak iş i. * Toz havalanarak çevreye yayı lmak.

tozuntu * Tozumakla havaya kalkı p uçan tozlar. tozunu almak (atmak, silkmek veya silkelemek)

* bir ş eyi silerek tozdan temizlemek. * dövmek, hı rpalamak. tozuta tozuta * Toz kaldı rarak. * Bir ş eyi toz durumunda savurmak. tozutma

* Tozutmak iş i.

tozutmak * Toz kaldı rmak, çevreye toz yaymak. * (kar için) Toz gibi savurmak. * Aklı nı yitirmek. * Böbürlenmek yüksekten konuş up söylediği sözü yerine getirmemek, palavra atmak, mangalda kül bı rakmamak. töhmet

* Birine isnat olunan suç, iş lenildiğ i sanı lan, fakat henüz aydı nlanmamı şolan suç, suçlama. * Kabahatli.

töhmetlendirme * Töhmet altı nda bı rakma. töhmetlendirmek * Töhmet altı nda bı rakmak, suçlandı rmak. töhmetli

* Suçlanmı ş . * Kabahatli.

tökezleme * Tökezlemek iş i. tökezlemek * Yürürken ayağıbir yere çarpı p sendelemek. * Güçlük ve engellerle karş ı laş mak. tökezlenme * Tökezlenmek iş i. tökezlenmek * Tökezlemek iş i yapı lmak. tökezmek * Tökezlemek. tömbeki

* Özellikle İ ran'da yetiş en ve nargile ile içilen bir tütün türü, nargile tütünü (Nicotiana persica).

tör * Altı n çadı rda en ş erefli yer. töre

* Bir toplulukta benimsenmiş , yerleş mişdavranı şve yaş ama biçimlerinin, kuralları n, görenek ve geleneklerin, ortaklaş a alı ş kanlı kları n, tutulan yolları n bütünü. * (dar anlamda) Bir toplumdaki ahlâkî davranı şbiçimleri. töre bilimi * Yarar, iyi, kötü gibi sorunlarıinceleyen, töre ile ilgili bir davranı şyasasıgeliş tirilen, neyin uğ runda savaş ı lmaya değ er, yaş ama neyin anlam kazandı rdı ğ ı , hangi davranı ş ı n iyi ve hangisinin kötü olduğ u gibi sorunları kendine konu edinen bilim, ahlâk bilimi, ilmiahlâk, etik.

töre dı ş ı * Töreyle hiçbir ilgisi bulunmayan, töre ile ilgili yanıolmayan. töre dı ş ı cı lı k * Töreyi inkâr eden öğretilerin genel adı , ahlâk dı ş çı lı k, amoralizm. töreci

* Töreyi ilke edinen, töreyi amaç olarak alan.

törel * Töreye uygun olan. * Töre ile ilgili. törelcilik * Töreyi bir araç değ il, bir amaç sayan öğ reti, ahlâkçı lı k, moralizm. töreli

* Törel.

törellik

* Topluluk yaş amı nı , insan davranı ş ları nıdüzenleyerek insanları n birbirlerine ve topluma karş ıödevlerini belirleyen kural ve ölçüler bütünü. törelsiz

* Töreye aykı rı .

tören

* Bir toplulukta, üyelerin belli bir olayı , kiş iyi veya değ eri ayı rt edip sembolleş tirmesi, bunları n anlam ve öneminin güçlendirilmesi amaçları yla düzenlenen hareket dizisi, merasim. tören düzeni * Tören yapı lacak yerde oluş turulan düzen, protokol. törenli * Törenle yapı lan. törensel töresel

* Törenle ilgili. * Törel.

töretanı maz * Töre kuralları na aykı rıolan; daha üstün saydı ğ ıbir töre adı na geçerli töreyi tanı mayan, immoral. töretanı mazlı k * Toplumca benimsenmiştöre ile ilgili değ erleri değ iş tirmek isteyen doktrinlerin genel adı , immoralizm. törpü

* Ağaç veya kurş un, kalay gibi yumuş ak metallerin kabası nıalmaya yarayan, diş leri uzun ve aralı klıolan eğ e. * Bir ş eyin yüzündeki pürüzleri gidermek, düzgünleş tirmek için kullanı lan kı sa, ince, pürtüklü eğ e.

törpüleme * Törpülemek iş i. törpülemek * Törpü ile düzeltmek. * Sivri noktaları nıgidermek. *İ nceltmek, terbiye etmek. törpülenme

* Törpülenmek iş i. törpülenmek * Törpülemek iş i yapı lmak. törpülü tös

* Törpülenmiş . * Hayvanıtöskürtmek için söylenir.

töskürme * Töskürmek iş i veya durumu. töskürmek * (hayvan) Geri geri gitmek. * (düş manı ) Geri çekilmek. töskürtme * Töskürtmek iş i veya durumu. töskürtmek * (hayvanı ) Geri geri yürütmek. * (düş manı ) Püskürtmek. töskürü tövbe

* Geri geri, gerisin geriye. *İ ş lediği bir günah veya suçtan piş man olarak bir daha yapmamaya karar verme.

tövbe ayları * Bkz. büyük tövbe ayıve küçük tövbe ayı . tövbe etmek * bir günah veya suçu bir daha yapmamaya söz vermek. tövbekâr

* Günah sayı lacak bir iş ten vazgeçmişolan, bir daha yapmamaya karar vermişolan (kimse).

tövbeler olsun (tövbeler tövbesi!) * bir kimsenin herhangi bir iş ten çok piş man olarak tekrarlamama kararı nıaldı ğı nıanlatan bir söz. tövbeli

* Tövbe etmişolan.

töz * Kök, ası l, cevher. * Değiş enlerin özünde değ iş meden kaldı ğıvar sayı lan idealist kavram, cevher. tözcülük * Bir veya birçok tözün varlı ğ ı nıöne süren öğretilerin genel adı . tözel

* Tözle ilgili.

Trabzon hurması * Abanozgillerden 15 m kadar yükselebilen büyük bir ağaç (Diospyros kaki). * Bu ağacı n elma büyüklüğunde, turuncu renkte, ham iken kekre olan, olgunlaş ı nca tatlı laş an meyvesi, Japon hurması . tradisyon

* Gelenek. tradisyonel * Geleneksel. trafik

* Ulaş ı m araçları nı n yola çı kmasıiçin gerekli iş lemleri yapan ve ulaş ı m yolları nıdenetleyen resmî kurum veya görevli kiş iler. * Ulaş ı m yolları nı n yayalar ve her türlü taş ı t araçlarıtarafı ndan kullanı lması , seyrüsefer. * Ulaş ı m yolları nda bulunan taş ı t ve yayaları n tümü. * Önemli görevlerde bulunan kiş ilerin bir yere gidişgeliş i. trafik akı mı * Trafik akı ş ı . trafik akı ş ı * Trafikteki araçları n kurallara uygun bir biçimde sı kı ş ı klı ğa sebebiyet vermeden yürümesi, hareket etmesi trafik akı mı . trafik iş aretleri * Trafiğ i düzenlemek amacı yla gerekli yerlere konulan özel iş aretli levhaları n tümü. trafik lâmbası * Taş ı tları n ve yayaları n kavş aklardan geçiş ini düzenleyen ı ş ı k sistemi. trafik müfettiş i * Trafiğ i düzenleme konusunda polislere yardı mcıolan ve bu iş i fahrî olarak yapan kimse. trafik ş eridi * Taş ı tları n bir dizi hâlinde güvenle seyredebilmeleri için taş ı t yolunun iş aretle ayrı lmı şbir bölümü. trafikçi

* Trafik polisi.

trafo * Transformatör sözünün kı saltı lmı ş ı . * Şehrin elektrik akı mı nısağlayan transformatör kuruluş u. tragedya * Trajedi. trahom

* Göz kapakları nı n altı nda birtakı m kabarcı kları n belirmesiyle baş layan, tedavi edilmezse kirpiklerin içeriye kı vrı lması , saydam tabakada yaralar çı kmasıyüzünden körlükle sonuçlanabilen bulaş ı cıhastalı k. trajedi

* Konusunu efsanelerden veya tarihî olaylardan alan, acı klı sonuçlarla bağlanan bir tür tiyatro eseri, tragedya,

ağlatı . trajik

* Trajedi ile ilgili. * Çok acı klı , feci.

trajikleş me * Trajikleş mek iş i veya durumu. trajikleş mek * Trajik duruma gelmek. trajikomedi * Trajediye özgü ciddî ve acıverici olaylarla geleneksel olarak komediye özgü yöntemlerin içinde karş ı tlaş tı ğı tiyatro eseri.

trajikomik * Hem acı klıhem de güldürücü özelliğ i olan. trake

trakeliler trakit

* Soluk borusu. * Eklem bacaklı larda bulunan özel solunum kanalları . * Eklem bacaklı ları n, solungaç yerine özel bir soluk borusu taş ı yan takı mı . * Yanardağkayalı kları arası nda bulunan bir feldspat türü.

traksiyon * Çekim. traktör

* Tekerlekleri, gevş ek arazide tutunması nısağ layacak biçimde donatı lmı ş , arkası na römork takı labilen motorlu araç. traktörcü

trakunya trampa trampet

* Traktörle taş ı yı cı lı k yapan kimse. * Traktör kullanan sürücü. * Bkz. çarpan balı ğı . * Para aracı lı ğ ıolmaksı zı n, bir nesnenin dolaysı z olarak bir baş ka nesne ile değiş tirilmesi, değiştokuş , takas. *İ ki değ nek ile çalı nan küçük davul.

trampet çalmak * trampete değ nekle vurarak ses çı kartmak. trampetçi * Trampet çalan kimse. trampetçilik * Trampetçi olma durumu. trampete

* Bkz. trampet.

tramplen * Yüzme sporunda, suya yüksekten atlamada kullanı lan bir ucu sabit, öteki ucu esneyen sı çrama tahtası . * Kayakta, atlamayıyapan sporcuya gerekli hı zısağ layan, özel olarak düzenlenmişeğ ik alan. * Daha iyi bir duruma yükselmek için kendisinden yararlanı lan kiş i, olay veya durum. tramvay

* Yol üzerinde çı kı ntıyapmayacak biçimde döş enmişözel raylarda hareket eden yolcu taş ı tı .

tramvay hattı * Tramvayı n üzerinde hareket ettiği demir rayları n döş endiği tahsisli yol. trança trans

*İ zmaritgillerden, özellikle sı cak denizlerde yaş ayan, pullu, esmer renkli, beyaz etli, kemikli bir balı k. * Medyumları n ruhla iliş ki kurduklarızaman, girdikleri özel hipnoz durumu.

* Kendinden geçmek ve içinde bulunduğu ortamdan baş ka bir dünyaya veya havaya geçtiğ ini anlatmak için söylenen trans hâline girmek deyiminde geçer. transandantal * Deneyüstü. transandantalizm * Deneyüstücülük. transatlantik * Atlantiğ i aş an. * Atlantik Okyanusu'nu aş arak Avrupa ve Amerika arası nda çalı ş an gemi. transfer

* Bir yerden baş ka bir yere taş ı ma veya götürme. * Bir kimsenin herhangi bir hakkı nı bir baş kası na geçirmesini sağ layan iş . * Bir profesyonel sporcunun, para karş ı lı ğıklübünden bir baş ka klübe geçmesi.

transformasyon * Biçim değ iş imi, dönüş üm. transformatör * Aynıfrekansta fakat yoğ unluğu veya gerilimi genellikle farklıolan bir veya birçok değiş ik akı m sistemini değ iş ik bı r akı m sistemine dönüş türen elektromanyetik indükleçli statik aygı t, dönüş türücü, muhavvile. transformizm * Dönüş ümcülük. transfüzyon * Bkz. kan aktarı mı . transistor * Germanyum veya silisyum elementlerinin iletkenliklerinden yararlanmayısağlayarak, elektronik tüplerin elektrik titreş imlerini geniş letmekte kullanı lan alet. transit

* Bir yerden, dinlenmeden, beklemeden, durmadan geçme. * Millî topraklardan geçişsı rası nda, hiç durmadan geçen mallar için gümrüksüz geçme. * Bir katarı n, bir gardaki art arda gelen yol bölgelerinden durmadan geçmesi.

transit geçmek * bir yerden, dinlenmeden, beklemeden, durmadan geçmek. * (mal için) gümrüksüz geçmek. * sürücü, trafik kuralları na uymamak. transkripsiyon * Çevriyazı , yazıçevrimi. transliterasyon * Yabancıyazı ları n, okunuş larıdikkate alı nmadan harf harf aktarı lması , harf çevirisi. transmisyon * Elektrikli taş ı tlarda dingilin motoro göre gerek dikey gerek yatay düzende hareket etmesini sağlayan organ. transplântasyon * Bkz. organ aktarı mı . transport * (bir yerden baş ka bir yere) Taş ı ma, iletme, nakil. * Taş ı macı lı k, nakliyat. tranş

*İ nek veya dana budunun orta bölümü. trap * hendek, tuzak. * Sahnede yerde bulunan kapak. trapez * Alt uçları na bir çubuk bağlanmı şbulunan iki düş ey ipten yapı lmı şbir jimnastik aracı . * Bu araçla gösteri yapan sanatçı . trapezci * Trapez. tras trata travers

* Volkanik tüp. * Torbalıbalı k ağı . * Üzerine rayları n yerleş tirildiğ i, yere enine konulmuşdemir veya ağaç parçaları n her biri.

traverten * Bazıkaynak suları nı n yı ğ dı ğ ı , genellikle kalker tortu. travma

* Bir doku veya organı n yapı sı nıveya biçimini bozan ve dı ş tan mekanik bir tepki sonucu oluş an yerel yara. * Canlıüzerinde beden ve ruh açı sı ndan önemli ve etkili yaralanma belirtileri bı rakan yaş antı .

travmatoloji * Cerrahînin yara ve bereleri tedavi eden bölümü. tre

tremolit tren trençkot

* Bir maddedeki kükürt oranı nıtespit etmek için kullanı lan alet. * Bir elektrik devresindeki gizil güç farkı nı volt cinsinden ölçmeye yarayan alet. * Manyetik momentleri ve manyetik alanları n momentlerini ölçmeye, karş ı laş tı rmaya yarayan alet. *İ çinde magnezyum, kalsiyum, demir ve alüminyum bulunan, amfibol grubundan doğ al silikat. * Bir veya birkaç lokomotif tarafı ndan çekilen vagonlar dizisi, katar, ş imendifer. *İ çi astarlı , kemerli, su geçirmez pardösü, yağ murluk.

trençkotlu * Trençkotu olan. treni kaçı rmak * bir ş eyi elde etme, bir iş i gerçekleş tirme fı rsatı nıve imkânı nıyitirmek. trent tretman

* Eğ ilim. * Senaryo özeti.

treyler * Traktör veya kamyonlara, daha çok yük taş ı maları nı sağlamak için takı lan araba. trias

* II. Çağ ı n yaklaş ı k 45 milyon yı llı k dönemi. tribün * Kapalıspor salonları nda ve stadyum, hipodrom gibi yarı ş ma ve gösteri yapı lan yerlerde seyircilerin oturduğu koltuklu veya basamaklıbölüm. triftong * Üçlü ünlü. trigonometri * Üçgenleri hesaplamayıkonu edinen matematik kolu, müsellesat. trigonometrik * Trigonometri ile ilgili. triko

* Örülerek dokunan bir cins yün kumaş .

trikosefal * Kı rbaç kurdu. trikotaj

* Örme iş leri.

trikotajcı * Örme iş leri yapan kimse. trikotajcı lı k * Trikotajcı nı n iş i. trilyon * Milyar kere bin, 1.000.000.000.000. * Bu sayı nı n adı . trilyoner * Trilyon sahibi olan, çok zengin. trilyonerlik * Trilyoner olma durumu. trilyonluk * Niceliği trilyonla ölçülen. * Zenginliğ i trilyon değ erinde olan. trinketa trio

tripleks

* Yelkenli gemilerde pruva direğinin en altta bulunan ana sereni ve bu serene bağlanan yelken. * Üçlü. * Üç kiş iden oluş an. * Üç katlı .

tripoli kaya.

* Ufalandı ğ ı nda tozları , madenî eş yayı , taş ı , mermeri, camıvb.ni temizlemeye ve parlatmaya yarayan silisli

triportör * Eş ya taş ı mak için bir kasasıbulunan, çoğu kez motorlu, üç tekerlekli küçük taş ı t, üç teker. triptik

* Otomobiller için verilen geçici gümrük belgesi. triş in * Ergin durumda olan, domuzdan baş ka, insanlarla birçok memelinin ince bağ ı rsağ ı nda yaş ayan, ipsiler cinsinden bir solucan (Trichinella spiralis). triton * Trityumun, bir protondan ve iki nötrondan oluş an atom çekirde ğ i. trityum triyas Troçkici

* Atom ağı rlı ğı3 olan radyoaktif hidrojen izotopu. * Bkz. trias. * Troçkiciliği benimsemişveya Troçkicilik yanlı sıkimse.

Troçkicilik * Troçki'nin düş üncelerine dayanan sosyalist akı m. trok trol trolcü

* Değiş , trampa, mal değ iş i. * Teknelerle suyun dibinde sürüklenerek çekilen, huni biçiminde genişağı zlı balı k ağı . * Trol ile balı k avlayan kimse.

troleybüs * Şehir içi yollarda, bir hava hattı ndan elektrik akı mıalarak çalı ş an otobüs. trombon

* Sürgü kolunun hareketiyle değ iş ik yükseklikte seslerin elde edildiği nefesli çalgı .

tromboncu * Trombon çalan kimse. tromp

* Binanı n bir bölümünü tutmaya yarayan köş e kubbesi.

trompet * Bir ağ ı zlı k ve kendi üstüne kı vrı lmı şsilindir bir borudan oluş an nefesli çalgı . trompetçi * Trompet çalan kimse. tropik

* Dönence (zamanı ).

tropik kuş u * Tropik kuş giller familyası ndan pembemsi tüylü, kuyruğ undaki iki teleği olan deniz kuş u. tropika * Yer yuvarlağ ı nı n ekvatora paralel ve biri (Oğlak dönencesi) güneyde, ötekisi (Yengeç dönencesi) kuzeyde bulunan iki dairesinden her biri, dönence. * Tropikal kuş ak. tropikal

* Tropika ile ilgili, tropika bölgesinden olan.

tropikal bitki * Tropikal iklim kuş ağ ı nda yetiş en gür bitki örtüsü. tropikal bölge * Tropikal kuş ak. tropikal iklim * Dönenceler arası nda kalan bölgelerde görülen iklim. tropikal kuş ak *İ ki tropika arası nda bulunan sı cak kuş ak. tropikal orman * Tropikal kuş ağı n nemli havası nda ve bölgelerinde yetiş en orman. tropizm

* Bitki ve hayvan gibi bazıcanlı ları nı ş ı k, ı sı , besin gibi türlü uyarı cı sebeplerin etkisi altı nda bu uyarı cı lara doğru veya tersine yer değ iş tirmeleri olayı , doğ rulum. troplar

* Antik çağkuş kucuları nı n var olan ş eyler hakkı nda nesnel bilgi edinebilmenin imkânsı zlı ğ ı nıkanı tlamak için kullandı klarıilkeler. troposfer

* Atmosferin 11 km kalı nlı ğ ı nda olan ilk katmanı .

trotinet * Bir ayakla üzerine binilip, öbür ayakla yeri teperek yol alı nan ve bir yönetme kolu ile arka arkaya iki tekerleği bulunan çocuk oyuncağı . trotuvar * Yaya kaldı rı mı . troyka

* Rusya'da, üç atla çekilen kı zak veya araba.

tröst

* Aynıalanda işyapan çeş itli ortaklı kları n hisse senetlerinin, bir denetim teş kilâtı na teslim edilmesi ve yönetimin bir teş kilâtıyöneten gruba aktarı lması yla oluş an, tekelci sermayedarlı ğ a dayanan ortaklı klar birliğ i. truakar

trup trük

* Kı sa manto. * (kadı n giysisi için) Kol boyu dirsek ile bilek arası nda olan. * Aynıtiyatroda çalı ş an oyuncular topluluğ u. * Sinema veya tiyatroda teknik ustalı kla yapı lan gösteri.

tu * "Yazı klar olsun" anlamı nda. -tu tu kaka

* Bkz. -dı/ -di. * Berbat, kötü, fena durumda olduğ u belirtildiğ inde kullanı lan bir söz.

tu kaka etmek (veya edilmek) * hafife alı p bir kenara itmek, önem vermemek, kötülemek.

tual Tuba

* Yağ lıboya resim yapmaya yarayan bez veya bu bez üzerine yapı lmı ştablo. * Cennette bulunduğ una inanı lan, kökü yukarı da, dallarıaş ağ ı da büyük bir ağ aç.

tuba * Üzerinde pistonlar bulunan bakı rdan, nefesli çalgı . tubeless tufan

tufeylî

* Bkz. içsiz. * Nuh Peygamber zamanı nda yağdı ğı ve bütün dünyayı su baskı nıaltı nda bı raktı ğ ıanlatı lan ş iddetli yağmur. * Şiddetli yağ mur. * Çok yoğun veya ş iddetli. * Bir kimsenin sı rtı ndan geçinen, asalak, ekti, parazit. * Asalak. * Salaş , virane, yı kı k.

tufeylîlik * Tufeylî olma durumu. tugay tuğ

* Alayla tümen arası nda bir birlik, liva. * Sorguç.

tuğamiral * Deniz kuvvetlerinde, en küçük rütbeli amiral. tuğamirallik * Tuğamiral rütbesi. * Tuğamiralin makamıve görevi. tuğbay * Tugay komutanlı ğ ıyapan albay. tuğbaylı k * Tuğbayı n görevi. tuğcu

* Osmanlıdöneminde savaş larda padiş ahı n tuğları nıtaş ı yan kimse.

tuğgeneral * Orduda en küçük rütbeli general, liva. tuğgenerallik * Tuğgeneral rütbesi. * Tuğgeneralin makamı ve görevi. tuğla balçı k.

* Duvar örmekte kullanı lmak için kalı plara dökülüp güneş te kurutulduktan sonra özel ocaklarda piş irilen

tuğla harmanı * Tuğla yapı lan yer. tuğlacı

* Tuğla yapan veya satan kimse. tuğlacı lı k * Tuğla yapı cı lı ğıveya satı cı lı ğı . tuğlu tuğra

* Tuğu olan. * Osmanlıpadiş ahları nı n imza yerine kullandı kları , özel bir biçimi olan sembolleş mişiş aret. * Metal paranı n resimli yanı , tura.

tuğra çekmek * Osmanlıİ mparatorluğunda ferman, berat ve resmî belgelere tuğra koymak. tuğrakeş * Osmanlıİ mparatorluğunda ferman, berat ve baş ka resmî belgelere tuğra çekmekle görevli kimse. tuğrakeş lik * Tuğrakeşolma durumu. * Tuğrakeş in görevi. tuğralı * Tuğrasıolan. tuğrik tuğyan tuh

* Moğ olistan'ı n 100 möngü değerindeki para birimi. * (akarsu) Taş ma, kabarma. * "Yazı klar olsun", "vah vah" anlamı nda.

tuhaf * Alı ş ı lmamı ş , yabansı . * Şaş ı lacak, garip. * Güldürücü. * Gülünç. * Anlaş ı lmaz. tuhaf olmak * garip, alı ş ı lmamı şolmak. *ş aş ı rmak, ne yapacağ ı nı , ne diyeceğ ini bilememek. tuhafı na gitmek *oş eyi tuhaf bulmak. tuhafiye

* Çorap, mendil, eldiven gibi giyime ve kurdele, dantel gibi giysi süsüne yarar ş eyler.

tuhafiye dükkânı * Tuhafiye satı lan dükkân. tuhafiyeci * Tuhafiye satan kimse. tuhafiyecilik * Tuhafiye satma iş i. tuhaflaş ma * Tuhaflaş mak iş i.

tuhaflaş mak * Tuhaf olmak, tuhaf duruma gelmek. * Saş ı rmak. * Baş kalaş mak, huyu değ iş mek. tuhaflı k * Tuhaf olma durumu, yabansı lı k, garabet. * Tuhaf davranı ş . tuhaflı k etmek * güldürecek ş eyler yapmak. -tuk tul

* Bkz. dı k / -dik. * Uzunluk. * Çokluk, fazlalı k. * Boylam.

tul derecesi * Boylam. tulânî tulû

* Uzunluğ una, uzunlaması na olan, boyuna. * (Güneşiçin) Doğma, doğ uş .

tulûat * Yazı lımetni olmayan, kararlaş tı rı lmı ştaslağı , yerine, zamanı na göre oyuncular tarafı ndan, sahnede yakı ş tı rı lan sözlerle tamamlanan oyun. tulûat tiyatrosu * Önceden yazı lmı şmetne dayanmayan, taslağıönceden kararlaş tı rı lmı şolan halk tiyatrosu. tulûat yapmak * (tiyatro oyuncusu) oyun metninin dı ş ı na çı karak içinden geldiğ i gibi oynamak. tulûatçı

* Tulûat sanatçı sı .

tulûatçı lı k * Tulûat sanatçı sıolma durumu. tuluk * Tulum. tulum

* Bazıyiyecek ve içecekler için koruyucu kap olarak kullanı lan,önü yarı lmadan bütün olarak yüzülmüş hayvan derisi. * Gövdesi tulumdan, üflemeli çalgı , gayda. * Tüp. * Göğüs ve pantolon bölümü bitiş ik giysi. * Şiş man, tombul. tulum çı karmak * hayvanı n derisini yarmadan çı karmak. * (çoğ unluk sistemine dayalı seçimlerde bir partinin listesindeki bütün adaylar) seçimi kazanmak. tulum çı kmak

* amacı nıeksiksiz elde etmek. tulum gibi * her yanış iş ,ş iş man. tulum peyniri * Tulum içine sı kı ş tı rı larak üretilen bir tür beyaz peynir. tulumba

* Sı vı larıalçak yerlerden çekmeye veya yüksek yerlere çı karmaya yarayan araç. * Otomobil lâstiği, futbol topu gibi ş eyleri ş iş irmeye veya herhangi bir sı vı yısı kmaya, bir ş ey üzerine püskürtmeye yarayan araç. tulumba kolu * Tulumbadan su çı karmak için tulumbaya basmayısağ layan uzun demir kol. tulumba tatlı sı * Özel bir makineden sı kı lı p ince uzun oluklu bir biçim verilen hamur tatlı sı . tulumbacı * Mahallelerde bulundurulan yangı n tulumbaları nı , yangı n olan yerlere götüren ve orada yangı nı n söndürülmesine yardı m eden kimse. * Tulumba yapan, satan veya onaran kimse. * Külhanbeyi. tulumbacı lı k * Tulumbacı olma durumu. * Külhanbeylik. tulumcu

* Tulum çalan kimse.

tulumcuk *İ ç kulakta, yarı m daire kanalları na bağlıküçük kese. * Bitkilerde yüzmeyi kolaylaş tı ran, tulum biçiminde küçük kese. tulumlular * Gömleklilerden, vücutlarıtorba biçiminde kalı n bir gömlekle örtülü olan deniz hayvanlarıtakı mı . tulumsu

* Tulum biçiminde olan veya tulumu andı ran.

tulumsular * Tulumlular. tulup

* Atı lmı ş , eğrilmeye hazı rlanmı ş , top biçiminde yün veya pamuk.

tulyum

* Atom numarası69, atom ağı rlı ğı 168,9, yoğunluğ u 9,3 olan, yaklaş ı k 1500° C de eriyen nadir element, tülyum. Kı saltmasıTm. tumağ ı tuman

*İ ngin, nezle, dumağ ı , nevazil. * Don, ş alvar.

tumba * Alt üst (etme, olma). * (çocuk dilinde) Yatağ a atı lma.

tumba etmek * sandalı , omurgasıyukarıgelecek biçimde çevirmek. * araba veya vagonu ters çevirerek boş altmak. tumbadı z * Kı sa ve ş iş man. tumş uk

* Papağan, kartal gibi kuş ları n kemerli gagası .

tumturak * Gösteriş , debdebe. * Gerekli olmadı ğ ıhâlde kulağa hoşgelen, gösteriş li kelimeler kullanma. tumturak yapmak * vurgulamak, önemini belirtmek, etkili olması nısağ lamak. tumturaklı * (söz ve anlatı m için) Anlama bir ş ey katmayan, bir anlam bildirmeyen ama kulağ a hoşgelen, gösteriş li. tun tun tun

* Gizli yer, köş e bucak. * Gizli gizli, kimse görmeksizin.

tun tun kaçmak * gizlice kaybolmak. tunç

* Bakı r, çinko ve kalay alaş ı mı , bronz. * Tunçtan yapı lmı şolan. * Koyu kı zı l renkte olan.

tunç bilekli * Kolu, bileğ i çok güçlü. tunç kafiye * Kafiyeli kelimelerin son harfleri arası nda üç sesten fazla ses benzeş mesiyle veya biri diğerinin içinde bir kelime oluş turacak tarzda yapı lan kafiye. tunçlama

* Tunçlamak iş i.

tunçlamak * Tunç durumuna getirmek. tunçlaş ma * Tunçlaş mak iş i. tunçlaş mak * Tunç rengini almak. tunçlaş tı rma * Tunçlaş tı rmak iş i. tunçlaş tı rmak * Bir sembolü tunçtan yapı lmı şbir heykelle canlandı rmak. * Tunç rengi kazandı rmak. tundan tuna atmak * bir kiş iyi uzaklara sürüp dolaş tı rmak.

tundra tungsten Tunguz

* Kutuplara yakı n bölgelerin bitki örtüsü ve bu bitkilerle kaplı genişalan, kutup bozkı rı . * Wolfram elementinin diğ er adı . Kı saltmasıW. * Ural-Altay dil ailesinden, doğu Sibirya'da yaş ayan, avcı lı k ve balı kçı lı kla geçinen, yarıgöçebe bir topluluk.

Tunguzca * Tunguz dili. Tunus gediği * vazgeçilmeyecek kârlıişveya ş ey. Tunuslu tur

-tur

* Tunus halkı ndan olan (kimse). * Dolaş ma. * Bir sonuca ulaş ı ncaya kadar yapı lan iş . * Baş ladı ğ ınoktada biten bir veya daha fazla yere önceden belirlenmişbir programa göre yapı lan seyahat. * Bkz. -dı r/-dir.

tur atlamak * spor karş ı laş maları nda, kur'ada kazanarak veya çok puan toplayarak bir sonraki tura katı lma hakkı nı kazanmak. tur atmak * dolaş mak, dolaş ı p gelmek, dönmek. tur operatörü * Tur düzenleyen kiş i. tura

* Tuğra. * Halat gibi örülmüşiplik çilesi. * Bazıoyunlarda, vurmak için kullanı lan düğümlenmişmendil. * Ucu düğümlenmişbir mendil aracı lı ğ ı la yanan veya yanı lanları n ebe tarafı ndan cezalandı rı ldı ğ ıbir tür çocuk oyunu. tura çı kmak * gezinti yapmak. turaç

* Sülüngillerden, uzunluğ u 34 cm olan, soyu azalmı şbir kuştürü (Tetrao francolinus).

turalama * Turalamak iş i. turalamak *İ plik çilelerini turaları na ayı rmak. * Bazıoyunlarda, tura ile vurmak. Turan

* Turancı ları n dünyadaki bütün Türkleri birleş tirerek kurmayıamaçladı klarıdevletin adı .

Turancı * Turancı lı k yanlı sı kimse, görüşvb.

Turancı lı k * Osmanlıİ mparatorluğunun son yı lları nda ortaya çı kmı şolan, Osmanlı lı k ve İ slâmcı lı k akı mları karş ı sı nda bütün Türklerin tek vatanda ve tek bayrak altı nda birleş tirilmesini amaçlayan akı m. Turanî Turanlı turba

* Turanlı . * Eskiden Orta Asya'da yaş amı şolan halk veya bu halkı n soyundan olan kimse. * Az çok kömürleş mişbitkilerden oluş an yakı t.

turbalı k yatağ ı .

* Göl ve bataklı klarda yetiş en bitkilerin, özellikle sfagnumun çürümesi ve kömürleş mesiyle oluş an turba

turbo * Havanı n veya havaya katı lmı şbir karı ş ı mı n üflenerek düzenli ve amaca uygun olarak oluş an, sağlayan. turfa

* Az bulunur, eski, nadir. * Değersiz, değeri düş ük.

turfa olmak * değ erini yitirmek, çürümek. turfalama * Turfalamak iş i. turfalamak * Değer vermemek. turfanda * Mevsimin baş ı nda ilk yetiş en (meyve, sebze). * Yeni, ilk kez ortaya çı kan. turfanda meyvecilik * Mevsimin dı ş ı nda yapı lan meyve yetiş tiriciliği. turfanda sebzecilik * Mevsiminin dı ş ı nda yapı lan sebze yetiş tiriciliğ i. turfandacı * Turfanda ş eyler yetiş tirip satan kimse. turfandacı lı k * Turfanda sebze ve meyve yetiş tiriciliği. turfandalı k * Turfanda meyve veya sebze yetiş tirilen tarla. turgay turgor turist

* Toygar. * Hücrenin çok su çekerek ş iş mesi, öz suyunun kı vamı nı n azalması . * Dinlenmek, eğ lenmek, görmek ve tanı mak gibi amaçlarla geziye çı kan kimse, gezgin, gezmen, seyyah.

turistik

* Turizmle ilgili olan. * Turistlerin ihtiyaçları nıkarş ı lama amacıgözeten, turistleri ilgilendirici niteliğ i olan.

turizm

* Dinlenmek, eğ lenmek, görmek ve tanı mak gibi amaçlarla yapı lan gezi. * Bir ülkeye veya bir bölgeye turist çekmek için alı nan ekonomik, kültürel, teknik önlemlerin, yapı lan çalı ş maları n tümü. turizmci

* Turizm iş leriyle uğ raş an kimse.

turizmcilik * Turizmcinin iş i veya mesleğ i. turkuaz

* Bkz. Türkuaz.

turlama * Turlamak iş i. turlamak turmalin turna

* Tur atmak; dolaş mak, dönüp durmak. * Birleş iminde fluor, demir, manganez ve lityum bulunan alimünyum borosilikat. * Turnagillerden, Avrupa ve Kuzey Afrika'da toplu olarak yaş ayan, göçebe, iri bir kuş(Grus grus).

turna balı ğ ı * Tatlısularda yaş ayan yı rtı cıbir balı k (Esox lucius). turna gözü gibi * duru sarırengini andı ran. turna katarı * Arka arkaya ve teker teker dizilmişbir durumda. turna kı rı * Kı rmı zı mtı rak gri. turnaayağ ı * Bkz. düğün çiçeğ i. turnacı

* Yeniçeri ocağı nda padiş ahla ava giden, av köpekleri ve tazı lara bakan, birkaç turna taş ı yan bir sı nı f asker.

turnagagası * Sardunyagillerden, tohumları nı n ucunda turna gagası na benzer ince uzun bir uç bulunan, yapraklarıgüzel kokulu bir bitki, ı tı r çiçeğ i (Geranium robertianum). turnageçidi * Baharda esen bir fı rtı na. turnagiller * Turna ve telli turnayıiçine alan bir familya. turnagözü * Berrak ve parlak sarı . turnayıgözünden vurmak

* umulmadı k bir kazanç veya çı kar sağ lama imkânıele geçirmek. turne * Bulunduğ u yerden baş ka yerlere gösteri yapmak amacı yla giden tiyatro veya müzik sanatçı ları nı n gezisi. turnike

* Teker teker geçmeyi sağ lamak amacı yla bazıyerlere konulan, uçları ndan birinin çevresinde dönebilecek düzende yatay olarak yerleş tirilmişçarpıbiçiminde araç. turno turnusol

* Tek dilli, bir tekerlekli makara. * Birtakı m bitkilerden elde edilen mavi boya maddesi.

turnusol boyası * Bazları n etkisiyle maviye, asitlerin etkisiyle kı rmı zı ya dönüş en, bir tür yosundan elde edilen mavi boya. turnusol kâğ ı dı * Turnusol boyası ndan yapı lan ayı raç kâğ ı t. turnuva turp

turp filizi turp gibi

* Oyuncu veya sporcular arası nda sı rayla yapı lan yarı ş ma dizisi. * Turpgillerden, yapraklarıtüylü, çiçekleri beyaz, sarı , mor renkli bir bitki (Raphanus sativus). * Bu bitkinin etli, yenilen kökü. * Turp rengi. * sağlı ğı yerinde.

turp otu * Turp cinsi bir ot. turp salatası * Turpun rendelenmesi ile yapı lan salata. turpgiller

*İ ki çeneklilerden, turp, hardal, lahana, karnabahar, kaş ı k otu gibi bitkileri içine alan genişbir familya.

turpun sı kı ndan seyreği iyidir * görüş meyi, konuş mayısı klaş tı rmamak doğrudur. turş u * Tuzlu suda veya sirkede bı rakı larak özel bir kı vama getirilmişsebze veya meyve. turş u balı ğı * Turş usu kurulan balı k türü. turş u gibi olmak * çok yorgun düş mek. turş u kurmak (veya yapmak) * turş uluk sebze veya meyveleri kavanoz veya fı çı ya yerleş tirmek. turş u olmak * (yiyecek) bozulmak, ekş imek. * güçsüzleş mek, bitkinleş mek.

turş u suyu * Turş unun olması ile birlikte ekş imsi ve kekremsi tadıolan su. turş ucu

* Turş u yapan veya satan kimse.

turş ucu dükkânı * Turş u satan dükkân. turş uculuk * Turş u yapma veya satma iş i. turş ulaş ma * Turş ulaş mak iş i veya durumu. turş ulaş mak *İ yice ezilmek, turş u gibi olmak. turş uluk * Turş u yapmaya elveriş li. turş usu çı kmak * çok yorulmak. * ezilmek, parçalanmak. turş usunu kurmak * "bir ş eyin elden çı karı lmasıgerektiği hâlde buna bir türlü kı yamamak" anlamı nda kı nama yollu söylenir. turş uya dönmek * çok yorulmak, bitkinleş mek. -turt

* Bkz. -dı rt- / -dirt-.

turta * Üzeri yufka kaplı , meyveli veya kakaolu bir pasta çeş idi. turuncu

* Turunç rengi, kı zı l sarı . * Bu renkte olan.

turunculaş ma * Turunculaş mak iş i. turunculaş mak * Turuncu bir renge girmek. turunç amara).

* Turunçgillerden, bütün Akdeniz ülkelerinde yetiş en kı ş ı n, yaprağı nıdökmeyen bir ağ aç (Citrus aurantium * Bu ağacı n portakala benzeyen, suyu acı mtı rak meyvesi.

turunçgiller * Sedef otugillerin, turunç, portakal, limon, mandalina ve benzerlerini içine alan bir alt familyası , narenciye. tuş adı .

* Piyano, org gibi müzik aletlerinde veya daktilo, hesap makinesi gibi makinelerde parmak vurulan yerlerin * Yağ lıboya ressamlı ğ ı nda fı rçadaki boyanı n tuvale sürülüşbiçimi. * (güreş te) Oyun sı rası nda iki omzun aynıanda yere değ mesiyle oluş an yenilgi. * Eskrimde kı lı cı n ucunun karş ıoyuncunun vücuduna değ mesi.

tuş a getirmek * (güreş te) hasmısı rt üstü yere sermek. * yenmek, mağ lûp etmek. tuş e

* Dokunuş , dokunma.

tuş e etmek * dokunmak, değ mek. tuş lama * Taş lamak iş i veya durumu. tuş lamak

* Daktilo, hesap makinesi, telefon gibi makinelerde tuş lara basmak. * Tuş a getirmek, tuş la yenmek.

tut kelin perçeminden * çözümü güçlük gösteren bir durum karş ı sı nda söylenir. tutacak

tutaç

* Sı cak mutfak araçları nıtutmakta kullanı lan, birbirine ş eritle bağ lıbez çifti. * Ataç, tutturgaç. * Lâboratuvar maş ası . * Tutacak.

tutak

* Bir ş eyin tutulacak yeri. * Tutacak. * Maş a, kerpeten gibi araçları n tutmaya yarayan kanatları ndan her biri. * Bir anlaş ma, sözleş me veya isteğ in yerine getirilmesini sağ lamak için teminat olarak ele geçirilen kimse, tutu, rehine. tutam

* Avuç içi veya parmak uçları yla tutulabilen miktar. * Az, azı cı k, çok az. * Bankacı lı kta kullanı lan, borsada kota alabilmek için gerekli asgarî ş irket sermayesi veya pay, hisse, lot.

tutam tutam * Tutulacak kadar olan miktarlardan birçoğu bir arada, parça parça, bölük bölük. tutamaç

* Bir ş eyin tutulup çekilecek yeri. * Tutunacak yer. * Telgraf veya elektrik direklerine rahat çı kmayısağlayan ve ayağa takı lan mahmuzlu araç.

tutamaçlı * Tutamacıolan. tutamak

* Tutamaç. * Tutunacak, dayanacak, güvenecek ş ey.

tutamaksı z * Tutunacak, dayanacak, güvenecek ş eyi olmayan. tutamlama * Tutamlamak iş i. tutamlamak

* Bir tutam almak. tutamlı k * Bir tutam kadar. tutanak

* Meclis, kurul, mahkeme gibi yerlerde söylenen sözlerin, olduğu gibi yazı ya geçirilmesi, zabı t, zabı tname. *İ lgililerce imzalanmı şbir durumu anlatan yazı , zabı t varakası . * Birçok kimsenin imzaladı ğı rapor, mazbata.

tutar * Nicelik bakı mı ndan bir ş eyin bütünü. * Para miktarı , meblâğ. tutarağ ıtutmak * huysuzluğ u depreş mek, aş ı rı istekte bulunmak. tutarak

tutarı k tutarlı tutarlı k

tutarlı lı k

* Ruh hastalı ğ ınöbeti. * Sara. * Bkz. tutarak. * Araları nda çeliş me bulunmayan, uygun, her yönden bağ daş mı ş , dengeli, insicamlı . * Uygunluk, insicam. * Anlatı mı n konuyla bağdaş ması , insicam. * Tutarlıolma durumu, insicamlı lı k.

tutarsı z * Tutarlıolmayan, insicamsı z. tutarsı zlı k * Tutarsı z olma durumu, insicamsı zlı k. tutkal

* Deri ve kı kı rdak gibi hayvansal maddelerden elde edilen, katı laş ı p sertleş me özelliğ iyle tahta, kâğı t vb. yapı ş tı rmaya yarayan madde. tutkal gibi * sı rnaş ı k ve yapı ş kan kimseler için söylenir. tutkal ş erbeti *İ çine çok az eritilmiştutkal katı lan ı lı k su. tutkalcı * Tutkallama iş iyle uğraş an iş çi. tutkalcı lı k * Tutkalcı nı n iş i. tutkallama * Tutkallamak iş i. tutkallamak * Tutkal sürmek, tutkalla yapı ş tı rmak.

tutkallı

tutkalsı z

tutku

* Tutkal sürülmüş . *İ çinde tutkal bulunan. * Tutkal sürülmemiş . *İ çinde tutkal bulunmayan. *İ rade ve yargı ları aş an güçlü bir coş ku, ihtiras. * Güçlü istek ve eğ ilimin yöneldiğ i amaç.

tutkulaş ma * Tutkulaş mak iş i. tutkulaş mak * Tutku durumuna gelmek. tutkulu * Tutkusu olan, ihtiraslı . tutkun

* Gönül vermiş , meftun, meclûp. * Bir ş eye alı ş mı ş , bağlanmı ş , düş kün kimse, müptelâ.

tutkun olmak * âş ı k olmak, sevdalanmak. tutkunluk * Tutkun olma durumu, meftuniyet, meftunluk. tutkuya kapı lmak * aş ı rıistek ve eğilim içinde olmak. tutma * Tutmak iş i. * Destekleme. * Geçici iş çi, yanaş ma, uş ak, hizmetçi. tutmaç

* Dört köş e kesilmişküçük hamur parçaları ndan yapı lan yoğurtlu çorba.

tutmak * Elde bulundurmak, ele almak. * Ele geçirmek, yakalamak. * Avlamak. * Anlamak, farkı na varmak. * Yanı nda bulundurmak, alı koymak. * Hürriyetinden mahrum edip bir yere kapamak, tevkif etmek. * Kaplamak. * (kı rağ ı , çiğ , kar için) Bir yüzeyde görünür durumda olmak, kalmak. * Denetimi ve yetkisi altı na almak. * Desteklemek, birinden yana çı kmak. * Benimsemek, beğenmek. * Gereğ ini yapmak, yerine getirmek. * Uygun gelmek, çeliş mez olmak. * Hizmetine almak veya kiralamak. * (bir iş e) Herhangi bir anlayı ş la giriş mek. *İ çine girmek; giriş mek, yapmak. * Kocasıolmak. * Dokunmak; etkisini göstermek. * (beddua için) Etkisini göstermek, gerçekleş mek, yerine gelmek.

* Ağrı mak, sancı mak, musallat olmak. * Ulaş mak, varmak. * Para toplamı ...-e varmak. * Uğ ramak. * Herhangi bir durumda bulundurmak. * Var saymak, farz etmek. * Hedef olarak almak. * Alacağ a (veya vereceğe) saymak. * Yaklaş tı rmak. * Edinmek, peyda etmek. * Kullanmak. * Bağ lamak. * Baş lamak. * Beklenen sonucu vermek. *İ şgörebilmek. * Sürmek, zaman almak. * Kayı t, zabı t, not kelimelerine "etmek" anlamı yla yardı mcıfiil olarak katı lı r. * Yapı ş arak veya sokularak çı kmaz olmak. * Giyinmesine yardı m etmek. * Bir cümlede fiilden önce ve fiilin kipinde veya sı fat-fiil durumunda kullanı ldı ğı nda o fiilin anlattı ğ ıiş in çok beklenmediğ i, umulmadı ğı veya çok uygun düş mediği hâlde yapı ldı ğ ı nı anlatı r. * Sunmak. *İ ş gal etmek. *İ zlemek. * Alı koymak. * Bı rakmamak. * Yönelmek. * Kaplamak, sarmak, bürümek. * Ası lmak, kuvvetlice sarı lmak. * Bir kimsenin yerini almak. * (otobüs, vapur, uçak vb.için) Dokunmak, hasta etmek. * Herhangi bir durumda kalması nı sağ lamak. * Bir yerde kalması nısağlamak. * (yemek için) Hafifçe yanmak. * Bir sanat eseri genişilgi görmek. * Biriktirmek, tasarruf etmek. * (askerlikte, bankacı lı kta) Durdurmak, blokaj. tutmalı k * Tutmaya yarayan nesne. * Spor ayakkabı ları nı n altı na yerleş tirilen ve kaymayı önleyen, deriden veya madenden küçük konik parçalar, krampon. tutsak

* Savaş ta ele geçen düş man, esir. * Gitmesine engel olunan, serbestçe hareketine engel olunan. * Bir ş eye veya bir kimseye çok bağlı , kendisini bir ş eyin etkisinden kurtaramayan kimse.

tutsak pazarı * Tutsakları n köle gibi alı nı p satı ldı ğ ıyer, esir pazarı . tutsaklı k

* Tutsak olma durumu, esirlik, esaret.

tuttuğ u dal elinde kalmak * dayandı ğı , güvendiği kimse veya ş ey önemini yitirerek iş e yaramaz duruma gelmek. tuttuğ unu koparmak * becerikli olmak, giriş tiği her iş te baş arısağ lamak. tutturabildiğine * (çoğ unlukla satı şiçin) Kabul ettirebildiğince, belli bir fiyatı olmaksı zı n.

tutturaç tutturgaç tutturma

* Bir ş eyin bağ lanı p tutturulduğ u nesne. * Kâğ ı tlarıbirbirine tutturmak için kullanı lan telden yapı lmı şaraç, ataç. * Tutturmak iş i.

tutturmak * Tutması nısağ lamak. * Bir iş e baş layı p sürdürmek, bir ş eyi yapmakta olmak. * Aklı na koyup direnmek, ı srar etmek. * (çivi, toplu iğ ne, çengelli iğ ne vb.ile) İ liş tirmek, bağ lamak. * Hedefe vardı rmak, değdirmek, isabet ettirmek. * Takip etmek. tutturmalı k * Kopça, toka, düğme gibi iki ş eyi birbirine tutturmaya yarayan nesne. tutturuş * Tutturmak iş i veya biçimi. tutu

* Rehin, ipotek.

tutucu

* Mevcut toplumsal düzeni, düş ünceleri ve kurumlarıdeğiş tirmeden, olduğu gibi korumak isteyen kimse, muhafazakâr. * Durmalıçı kı ş larda, bisikletçiye yardı m eden kiş i. tutuculaş ma * Tutuculaş mak iş i veya durumu. tutuculaş mak * Tutuculuk yapmak. tutuculuk * Tutucu olma durumu. * Özellikle siyasal ve toplumsal düzeni olduğu gibi sürdürme görüş ü, tutumu, anlayı ş ı , muhafazakârlı k. tutuk * Akı cı , rahat konuş amayan. * Durgun, çekingen, sı kı lgan. * Eski iş levini göremez duruma gelmiş . * Kı sı lmı ş , tutulmuş , kesik. * Tutuklu. * Kapalı , tı kalı . tutuk evi * Tutukluları n kapatı ldı ğıyer, tevkifhane. tutuklama * Tutuklamak iş i, tevkif. tutuklamak * Kanun yoluyla hürriyeti kı sı tlayarak bir yere kapatmak, tevkif etmek. tutuklanı ş * Tutuklanmak iş i veya biçimi.

tutuklanma * Tutuklanmak iş i. tutuklanmak * Tutuklamak iş ine konu olmak. tutuklatma * Tutuklatmak iş i. tutuklatmak * Tutuklamak iş ini yaptı rmak. tutuklu tutukluk

* Kanun yoluyla hürriyetlerinden alı konularak bir yere kapatı lan (kimse), mevkuf. * Tutuk olma durumu. * Düzgün iş lememe durumu.

tutukluluk * Tutuklu olma durumu, mevkufiyet. tutuksuz * Tutuklanmadan (yargı lanan). tutulma olayı .

* Tutulmak iş i, popülarite. * Bir gök cisminin, araya baş ka bir cismin girmesiyle bütününün veya bir bölümünün görünmez olması

tutulmak * Tutmak iş i yapı lmak veya tutmak iş ine konu olmak, popüler olmak. * (Ay ve Güneş ) Tutulma olayı na uğramak. * Tutuk duruma gelmek. * (bir üyesi) İ ş leyemez olmak. * Birine tutkun olmak, sevmek. * Bir iş e veya birine canısı kı lmak. * Yakalanmak. tutulmaz

* Yakalanmaz, ele avuca gelmez.

tutulmazlı k * Tutulmaz olma durumu. tutulmuş * Engellenmiş , ele geçirilmiş . tutulmuşpara * Kontrol altı na alı nmı şpara, bloke para. tutulu

tutulum

* Tutulmuş . * Tutu olarak alı nmı ş , merhun. * Bir yı l boyunca Güneş 'in gök küresi üzerinde çizdiği çemberin sı nı rladı ğıdaire.

tutuluş * Tutulmak iş i veya biçimi. tutum

* Tutulan yol, davranı ş . * Aş ı rıharcamalardan sakı nma, iktisat, ekonomi. tutumlu

* Tutumlu davranan, idareli, muktesit.

tutumluluk * Tutumlu olma durumu. tutumsuz * Tutumlu olmayan, müsrif. tutumsuzluk * Tutumsuz olma durumu, israf. tutunacak dalıolmak (veya olmamak) * güveneceği bir kimse veya ş ey bulunmak (bulunmamak). tutunma * Tutunmak iş i. tutunmak * Tutup bı rakmamak, dayanmak, sarı lmak veya ası lmak. * Aynıyerde ve durumda kalmak, direnmek, dayanmak. * Kendini kabul ettirmek, kendine bir yer sağ lamak. * Kendi üzerine koymak, kullanmak. * Sataş mak, çı kı ş mak. tutunuş tuturuk

tutuş

* Tutunmak iş i veya biçimi. * Ateştutuş turacak çalı , çı rpı , yonga gibi ş eyler. * Çok ekş i. * Tutmak iş i veya biçimi.

tutuş ma * Tutuş mak iş i. tutuş mak * Birbirini tutmak, birbirine iliş ip dokunmak. * Giriş mek. * Yanmaya baş lamak, ateşalmak. * Kı zarmak, kı zı llaş mak. tutuş turma * Tutuş turmak iş i. tutuş turmak * Tutuş maları nıveya tutuş ması nısağ lamak. * Karş ı sı ndakinin isteyip istemediğ ini düş ünmeksizin ansı zı n vermek. * Coş turmak, çok heyecanlandı rmak. tutuya koymak * tutu olarak vermek, terhin etmek. tutya * Çinko. * Sürme.

Tuvaca tuval

* Tuva Türkçesi. * Ressamları n kullandı ğı gerdirilmişketen, kenevir veya pamuklu kaba kumaşüzerine yapı lan resim.

tuvalet * Yı kanma, tı raşolma, giyinme, süslenme, taranma iş i. * Kadı nları n gece toplantı ları nda giydikleri gösteriş li giysi. * Vücut temizliğ i ve bakı mıiçin gereken nesne. * Ayak yolu. tuvalet ispirtosu * Hekimlikte, temizlik amacı yla kullanı lan binde 966sısaf, geri kalanısu olan ispirto. tuvalet kâğ ı dı * Ayakyolunda temizlenmek için kullanı lan, özel olarak hazı rlanmı şince kâğı t. tuvalet masası * Kadı nları n süslenmek, taranmak, makyaj yapmak amacı yla kullandı kları aynalıbir tür masa. tuvalet sabunu * Tuvalette temizlik için kullanı lan sabun. tuvalet takı mı * Tuvalet veya makyaj malzemeleri bulunan çanta veya kutu. tuvaletçi

* Tuvalet iş leten kimse.

tuyuğ * Mani (II) biçiminde aruzla yazı lmı şmanzume. tuz

* Kokusuz, suda eriyen, yiyecekleri korumada ve tatlandı rmada kullanı lan billûrsu madde (NaCl). * Bir asitteki hidrojenin yerini bir bazı n alması yla oluş an birleş im.

tuz biber ekmek * Bkz. üstüne tuz biber ekmek. tuz ekmek düş manı * iyilik gördüğ ü kimseye hainlik yapan, aldı ğı yardı mıinkâr eden (kimse). tuz ekmek hakkı * birinin ekmek yedirip iyilik ettiğ i kimse üzerindeki hakkı . tuz ruhu * Hidroklorik asit. tuzağa düş mek * birilerince hazı rlanan kötü bir duruma uğ ramak, oyuna gelmek. tuzak

* Kuşveya yaban hayvanları nıyakalamaya yarayan araç veya düzen. * Birini güç ve tehlikeli bir duruma düş ürmek için kurulan düzen, komplo. * Bubi tuzağ ı .

tuzak kurmak * bir ş eyi yakalamak için tuzak hazı rlamak. * birini güç ve tehlikeli bir duruma düş ürmek için düzen hazı rlamak, komplo kurmak. tuzakçı

* Tuzak kuran kimse. tuzaklama * Tuzaklamak iş i veya durumu. tuzaklamak * Tuzak kurmak, tuzağa düş ürmek. tuzaklanmak * Tuzak durumuna getirilmek. tuzcu

* Tuz satan kimse.

tuzcul * Tuzlu topraklarıseven (bitki). tuzla

* Kı yı larda, tava denilen havuzlara deniz veya göl suyu akı tı ldı ktan sonra kurutularak tuz çı karı lan yer, memleha. * Davarlara kı rda tuz verilen düz, taş lı k ve kayalı k yerler. * Tuzlak. tuzla buz (veya tuz buz) olmak * (cam türünden ş eyler) onarı lamayacak biçimde kı rı lmak, dağı lmak, paramparça olmak. tuzla buz etmek * (kı rı lan ş eyler için) onarı lmayacak biçimde kı rmak, paramparça etmek. tuzlak tuzlama

tuzlamak tuzlanma

* Otlarıtuzlu olan veya hiç ot bitmeyen, çorak, verimsiz (yer). * Tuzlamak iş i. * Bir çeş it iş kembe çorbasıveya yemeğ i. * Tuzlanarak hazı rlanan. * Tuza yatı rmak veya üstüne tuz ekmek. * Tuzlanmak iş i.

tuzlanmak * Tuzlamak iş i yapı lmak. tuzlayayı m da kokmayası n (veya kokma) * birine,düş üncesinde aldandı ğı nıve aklı nı n bir ş eye ermediğini anlatmak için söylenir. tuzlayı ş tuzlu

* Tuzlamak iş i veya biçimi. * Tuzu olan. * Yapı lı ş ı nda tuz bulunan ş eyler için, tuzu çok olan. * Çok pahalı .

tuzlu balgam * Birtakı m deri hastalı kları nı n ortak adı . * Egzama. tuzluk

* Tuz konan kap. * Atlarda gözün üstündeki, insanlarda köprücük kemiğ inin ardı ndaki çukur yer. * Otlayan hayvanları n tuz ihtiyacı nıkarş ı lamak üzere, öğ ütülmüşkaya tuzları nı n, yğmurdan korunması nıve hayvanları n rahatça yararlanması nısağ layan üstü kapalı yer. tuzluluk

* Tuzlu olma durumu. * Bir litre suda erimişbulunan tuzları n gram olarak belirlenmesi.

tuzluya mal olmak (oturmak veya patlamak) * çok para vererek satı n almak, çok pahalıgelmek. tuzsuz

* Tuzu olmayan veya tuzu az olan. * Tatsı zş akalar yapan (kimse).

tuzu kuru * Bir iş ten zarar görmeyen, kazancıyolunda. tuzu olmak * katkı sıolmak. tü * Bkz. tüh. -tü

* Bkz. -dı/ -di.

tüberkülin * Veremi teş his ve tedavide yararlanı lan, verem mikrobu kültüründen elde edilen bir sı vı . tüberkülin testi * Bir kimsede tüberküloz bulunup bulunmadı ğı nıanlamak amacı yla deri altı na tüberkülin aş ı lama. tüberküloz * Verem. tüccar

* Ticaret yapan, ticaretle uğ raş an kimse, tacir.

tüccarlaş ma * Tüccarlaş mak iş i veya durumu. tüccarlaş mak * Tücar durumuna gelmek. * Tüccar gibi davranmak. tüccarlı k

* Tüccar olma durumu.

tüf * Yanardağ ları n püskürttüğ ü kül, kum ve lâv parçacı kları ndan oluş an, çoğ unlukla açı k renkli, hafif gözenekli bir tür çökelti taş ı . tüfek * Savaşveya avda kullanı lan, uzun namlulu ateş li silâh. tüfek atmak * tüfekle ateşetmek. tüfek çatmak * dinlenme sı rası nda askerlerin tüfeklerini, dipçikleri üzerinde üçerli olarak birbirine dayamak.

tüfek patlamaksı zı n * Çarpı ş ma olmaksı zı n. tüfekçi

tüfekçilik

* Tüfek yapan, onaran veya satan kimse. * Padiş ahıve sarayıkorumakla görevli olanlara verilen ad. * Savaşgereçleri, silâh yapı mıve onarı mıile uğraş an asker sı nı fı ndan olan kimse. * Tüfek yapmak veya onarmak iş i. * Tüfek satı cı lı ğ ı .

tüfekhane * Tüfek yapı lan yer. tüfeklik

tüh -tük

* Kı ş la gibi yerlerde tüfekleri düzenli bir biçimde koymak için yapı lmı şyer. * Tüfek kı lı fı . * Yazı klar olsun. * -dı k / -dik.

tükenik * Bitmiş , tükenmiş . * Çok azalmı şolarak. tükeniş * Tükenmek iş i veya biçimi. tükenme

* Tükenmek iş i.

tükenmek * Bitmek, sona ermek, artı k kalmamak. * Güçsüzleş mek, bitkinleş mek, yı lgı nlaş mak. * Verimliliğ ini yitirmek, söyleyecek sözü kalmamak. tükenmez * Tükenmeyen, bitmeyen. * Sonsuz. * Bir kapta ekş itilen ve alı ndı kça su eklenerek çoğ altı lan üzüm veya üzüm, elma, armut karı ş ı mıbir tür içecek. * Peynirli bir tür çorba. * Bkz. tükenmez kalem. tükenmez kalem * Ucunda küçük bir bilyasıbulunan ve içi özel bir mürekkeple dolu ince bir borucuktan oluş an bir kalem türü, tükenmez. tükenmezlik * Tükenmez olma durumu. tükenmiş lik * Gücünü yitirmişolma, çaba göstermeme durumu. tüketici

* Mal ve hizmetlerden yararlanan, satı n alı p kullanan, tüketen kimse, yoğ altı cı , müstehlik, üretici karş ı tı . * Bitiren, mahveden.

tüketici sayacı * Harcanmak üzere tüketim mahalline sevkedilen gazıölçmekte kullanı lan cihaz. tüketim

tüketme

* Tüketmek iş i. * Üretilen veya yapı lan ş eylerin kullanı lı p harcanması , yoğaltı m, istihlâk, üretim karş ı tı . * Tüketmek iş i.

tüketmek * Kullanarak, harcayarak yok etmek, bitirmek, yoğaltmak. * Güçsüzleş tirmek, bezdirmek. * Yürüyerek aş mak, bitirmek. tükürdüğ ünü yalamak * verdiğ i sözden benliğ ini küçülterek geri dönmek. tükürme

* Tükürmek iş i.

tükürmek * Tükürüğü ağı z içinden dı ş arı ya atmak. * Ağzı ndakini dudaklarıarası na getirip dı ş arıvermek. * Ağı z yoluyla dı ş arı çı karmak. * Küfür,öfke ve tiksinti bildiren deyimlerde geçer. tükürüğ ünü yutmak * imrenip ağ zı sulanmak. tükürük

* Tükürük bezlerinin ağza akan salgı sı .

tükürük bezleri * Dil, çene ve kulak altı nda bulunan, tükürük salgı layan üç çift bez. tükürük hokkası *İ çine tükürülen kap. tükürük otu * Zambakgillerden, 20-30 cm yükseklikte, küçük, beyaz veya sarıçiçekli, otsu ve çok yı llı k bir bitki (Ornithogalum umbellatum). tükürükleme * Tükürüklemek iş i. tükürüklemek * Tükürükle ı slatmak. tükürüklenme * Tükürüklenmek iş i. tükürüklenmek * Tükürüklemek iş ine konu olmak. tül

tülbent

* Çok ince gözenekli pamuk, ipek veya sentetik dokuma. * Bu dokumadan yapı lmı şperde. * Pamuktan, ince ve seyrek dokunmuşhafif ve yumuş ak bez.

* Bu bezden yapı lmı şbaşörtüsü. tülbentçi * Tülbent satan kimse. tüllenme

* Tüllenmek iş i.

tüllenmek * Tül görünümü alan. tülyum

* Bkz. tulyum.

tüm * Bir ş eyin olancası , bütünü, topu, tamamı . * Tümen sözcüğ ünün kı saltması . tüm * Tepe, tümsek. tüm baş kalaş ma * Böceklerde, kurtçuk ve koza evresi geçiren baş kalaş ma türü. tüm baş lı lar * Kemikleri kı kı rdak olan, solungaç yarı kları bir deri kı vrı mıile örtülü omurgalı balı klar takı mı . tüm cahil

* Çok bilgisiz.

tüm kirpikliler * Kirpikli bir hücrelilerin alt sı nı fı . tüm sayı * Bir topluluğu, kuruluş unda oluş turan üye sayı sı , adedimürettep. tüm tanrı cı * Tüm tanrı cı lı k yanlı sı , kamu tanrı cı , panteist. tüm tanrı cı lı k * Tanrıile evreni bir kı lan,herş eyi tanrıolarak gören öğ retilerin genel adı , kamu tanrı cı lı k, panteizm. tümamiral * Deniz kuvvetlerinde kara kuvvetlerindeki tümgeneralin dengi olan amiral. tümamirallik * Tümamiral rütbesi. * Tümamiralin makamıve görevi. tümbek tümce

* Tüm (II). * Cümle.

tümcemsi * Cümlemsi. tümden * Tümüyle, bütünüyle. tümden gelim

* Tümel bir önermeden tikel bir önermeye, yasalardan olaylara, etkenden etkiye geçme yolu, talil, dedüksiyon. tüme varı m * Tekil olandan, özel olandan genel olana giden, tek tek olgulardan genel önermelere varan yöntem, istikra, endüksiyon. tümel

* Belli bir sı nı fa bağ lıbireylerin hepsini içine alan; bütün kapsamı yla alı nmı şolan (önerme).Bir önermenin tümelliğ i "bütün" veya "her" kelimesiyle gösterilir, küllî. tümel kavram * Kapsamı na aldı ğı bütün nesneleri gösteren kavram. tümel önerme * Konunun kapsamı na giren bütün bireyler için belli bir ş ey bildiren önerme, tikel önerme karş ı tı . tümeller tümen

* Cins, tür, ayrı m, özellik ve ilineğ i içeren kavramlar. * Büyük küme, yı ğı n. * Tugayla kolordu arası nda yer alan birlik. * On bin erden oluş an asker kuvveti. * On bin.

tümen tümen * Pek çok. tümgeneral * Orduda rütbesi tuğ generalle korgeneral arası nda olan general. tümgenerallik * Tümgeneralin rütbesi. * Tümgeneralin makamıve görevi. tümleç

* Tümleyen ş ey, mütemmim. * Genellikle fiilin anlamı nı çeş itli yönlerden tamamlayan, herhangi bir isim durumunda bulunan, edat alan isim veya tamlama, mef'ul. tümleme

* Tümlemek iş i.

tümlemek * Tüm durumuna getirmek, tamamlamak, ikmal etmek. tümlenme * Tümlenmek iş i. tümlenmek * Tüm durumuna gelmek. tümler

* Tümleyen, mütemmim.

tümler açı * Bir dar açı yıdik açıdeğ erine çı karan açı . tümör

* Bkz. ur.

tümörlenme * Tümörlenmek durumu. tümörlenmek * Tümör durumuna gelmek, ur durumuna gelmek. tümörleş me * Tümörleş mek iş i veya durumu. tümörleş mek * Tümör durumuna gelmek. tümsek

* Küçük tepe. * Çı kı ntı lı yer, kabarı klı k, ş iş kinlik.

tümsekleş me * Tümsekleş mek iş i veya durumu. tümsekleş mek * Tümsek durumuna gelmek. tümsekli * Tümseğ i olan. * Bkz. dı ş bükey. tümselme * Tümselmek iş i veya durumu. tümselmek * Tümsek olmak. tümür tün

* Bağ ı rsakları n iç yüzeylerinde bulunan, pürtüklerin adı . * Gece.

tünaydı n * Akş amlarısöylenen selâmlama sözü. tünek

* Kuş ları n, evcil kanatlı ları n üzerinde tünedikleri dal veya sı rı k.

tünekleme * Tüneklemek iş i. tüneklemek * Tünemek. tünel * Bir yandan öbür yana geçebilmek için yer altı nda açı lan yol. * Çevresi kapalıyol. tünel geçmek * aklı nıyaptı ğı iş e vermemek. tüneme tünemek

* Tünemek iş i. * (kuş lar, evcil kanatlı lar) Uyumak için bir dala veya sı rı ğ a konmak.

* (tabure, yüksekçe iskemle vb. üzerine) Oturmak. tünmek * Hava kararı p gece olmak. tüp

* Lâboratuvarlarda türlü iş lerde kullanı lan, bir ucu kapalıcam boru. *İ çine krem, dişmacunu, ilâç gibi maddeler konulan, bir ucu burgu kapaklı , plâstik veya metal boru. * Akı ş kan maddelerin konulduğ u, genellikle silindir biçiminde, içi boş , ağ zıözel tapalıkap.

tüp bebek * Üreme organları ndaki rahatsı zlı klar yüzünden ana rahminin dı ş ı nda yumurtanı n döllenmesi ve sonra ana rahmine yerleş tirilmesi sonucunda doğan bebek. tüp gaz tüp.

*İ çine yüksek bası nçla sı vı laş tı rı lmı şpetrol gazıve bütan gazıdoldurulan, ı sı tmada ve mutfakta kullanı lan

tüp geçit * Nehirlerin, kanalları n iki yakası nısu altı ndan bağ layan ve ulaş ı mısağlayan yol. * Büyük caddelerde yayaları n karş ı dan karş ı ya geçiş ini kolaylaş tı rmak amacı yla yolu üstten birbirine bağ layan yaya geçidi. tüpçü

* Tüp satan kimse.

tüpçülük * Tüp gaz satı cı lı ğı . tüpleme tüplemek tüplü

tüplük

* Tüpe yerleş tirme. * Tüpe doldurmak. * Tüpü olan. * Tüp içinde yetiş tirilen. * Lâboratuarlarda cam tüpleri koymaya yarayan tahta veya metal tabla.

tür * Çeş it. * Ortak özellikleri olan bireylerin tamamı , cinslerin ayrı ldı ğ ıbölüm. * Kendi içinde bir birim olan ve üzerinde cins kavramı nı n bulunduğ u mantı ksal kavram. * Türlü. -tür -tür-

* Bkz. -dı r / -dir. * -dı r-/-dir-.

türap * Toprak, toz. türban türbe

*İ nce kumaş tan yapı lmı ş , baş ı sı kı ca kavrayan bir başsargı sı . * Genellikle ünlü bir kimse için yaptı rı lan ve içinde o kimsenin mezarıbulunan yapı .

türbe eriği * Gülgillerden, kı rmı zı , tatlı , küçük çekirdekli, etinden kolay sı yrı labilen bir erik çeş idi. türbedar

* Türbede hizmet gören, türbeyi bekleyen kimse, türbe bekçisi.

türbin

* Herhangi bir akı ş kanı n (su, buhar, gaz) kinetik enerjisi ile ve birtakı m özel düzenler yardı mı yla bir dönme hareketine giren araç. türbülâns * Karmaş a. türdeş * Türleri bir olan, mütecanis. türdeş lik türe türedi

türel

* Aynıtürden olma durumu, soydaş lı k. * Hak ve hukuka uygunluk, adalet. * Kendisinden umulmayan bir biçimde sivrilmişve hakkı olmayan bir duruma gelmişkimse. * Nereden geldiğ i, nası l ortaya çı ktı ğ ıbelirsiz, gerçek bir değ eri olmayan. * Türe ile ilgili olan, hukukî.

türeme * Türemek iş i. türeme ünlü * Kelimenin aslı nda bulunmayan, iç seste veya ön seste beliren ünlü: azm > azim, Rum > Urum, gepgenç > gepegenç gibi. türeme ünsüz * Kelimenin aslı nda bulunmayan, ön seste veya iç seste beliren ünsüz: Urmak > vurmak, ayva > hayva gibi. türemek

türemiş

* Oluş mak, ortaya çı kmak, meydana çı kmak, parçalanı p çoğalmak. * (bir kökten) Çı kmak. * Oluş muş , ortaya çı kmı ş , meydana gelmiş .

türemişfiil * Yapı m eki ile kurulmuşfiil: Baş lamak, güzelleş mek, duraklamak gibi. türemişisim * Yapı m ekiyle kurulmuşisim: Süz-geç, baş -lı k, doğ -um, dur-ak, geç-it gibi. türemişkelime * Yapı m ekiyle kurulmuşkelime: Süzgeç (süz-geç), vergi (vergi) gibi. türemişsı fat * Yapı m ekiyle kurulmuşsı fat: Akı llıçocuk. Sarı ş ı n kı z gibi. türemişzarf * Yapı m eki ile kurulmuşzarf: İ lk-in, akş am-le-yin, gelmek-sizin, sürünür-cesine gibi.

türetici türetme gibi.

* Türeten. *İ sim veya fiil kök veya gövdesine yapı m eki getirilerek kelime kurma, iş tikak: Göz-lük-çü, söyle-n-ti, sev-gi * Bilinen bazıseylerden yararlanarak düş ünce gücüyle yeni bir ş ey bulma, ihtira.

türetme eki *İ sim ve fiil köklerine getirilerek yeni söz varlı klarıyapan ek. türetmek

* Oluş turmak, ortaya çı karmak, yaratmak, meydana çı karmak.

türev * Yapı m ekiyle kurulmuşkelime, müş tak: Sev-gi, sev-in-mek, göz-lük gibi. * Bir madde üzerinde yapı lan kimyasal iş lemler sonucu elde edilen bir baş ka madde. * Değiş ken artmasısı fı ra giderken, fonksiyonun artması nı n değiş ken artması na oranı nı n limiti. türeyiş

* Türemek iş i veya biçimi.

Türk * Türkiye Cumhuriyeti sı nı rları içinde yaş ayan halk ve bu halktan olan kimse. * Asya ve Doğ u Avrupa'da yaş ayan, Türkçenin çeş itli lehçelerini konuş an soy ve bu soydan olan kimse. Türk aksağı * Klâsik Türk müziğ inde bir küçük usul. Türk biberi * Kı rmı zı biber. Türk kı yması * Yumuş ak, esnek ve dayanı klıbir tür sünger, ipek süngeri. Türk kupası * Türk kı yması . Türk meş esi * Ülkemizde yetiş en bir meş e türü (Quercus cerris). Türkçe

Türkçeci

* Genel Türk dili. * Türkiye Türkçesi. * Okullarda Türkçe dersi veren öğretmen. * Türkçecilik ilkesini benimsemişkimse.

Türkçecilik * Türk dilini yabancıkurallardan ve kelimelerden arı tma akı mı . Türkçeleş me * Türkçeleş mek iş i veya durumu. Türkçeleş mek * Türkçe niteliğini kazanmak. Türkçeleş tirme * Türkçeleş tirmek iş i. Türkçeleş tirmek

* Türkçeleş mesini sağlamak. * Yabancıdilden Türkçeye çevirmek. Türkçesi

* Açı k söylemek gerekirse, açı kçası .

Türkçü * Türkçülük akı mı nıbenimseyen kimse. Türkçülük * Osmanlıİ mparatorluğu'nun son yı lları nda, Osmanlı lı k ve İ slâmcı lı k akı mlarıkarş ı sı nda bütün Türklerin tek vatanda ve tek bayrak altı nda birleş tirilmesini amaçlayan akı m. Türkî

* Türkle ilgili. * Türkçe.

Türkistanlı * Türkistan halkı ndan olan. Türkiyat

* Türkoloji.

Türkiye Türkçesi * Türkiye'de, Balkanlarda, Kuzey Kı brı s Türk Cumhuriyeti'nde, Irak ve Suriye'nin bazıbölgelerinde kullanı lan Türk dili. Türkkâri

* Türk'e benzer, Türk yapı sı nıandı ran.

Türkleş me * Türkleş mek iş i veya durumu. Türkleş mek * Türk olmak, Türk dilini ve Türklüğ ü benimsemek. Türkleş tirme * Türkleş tirmek iş i veya durumu. Türkleş tirmek * Türk dilini ve Türklüğü benimsetmek, Türkleş mesini sağlamak. Türklük * Türk olma durumu. * Türklerin meydana getirdiğ i topluluk. Türklük bilgisi * Türk dili, tarihi, edebiyatıve halk bilimi araş tı rmaları nıkonu edinen bilim dalı , Türkoloji, Türkiyat. Türkmen * Türkmenistan Cumhuriyeti'nde yaş ayan Türk soyundan bir halk ve bu halktan olan kimse. Türkmence * Türkmen Türkçesi. Türkolog

* Türkoloji bilgini.

Türkoloji * Türk dili, tarihi, edebiyatıve halk bilimi ile uğ raş an bilim dalı , Türkiyat, Türklük bilgisi. türkuaz

* Yeş ile çalan mavi renkte değ erli bir taş , firuze. * Bu renkte olan. türkuaz yeş ili * Türkuaz. türkü * Hece ölçüsüyle yazı lmı şve halk ezgileriyle bestelenmişmanzume. türkü çağ ı rmak * türkü söylemek. türkü söylemek * ezgisiyle bir türküyü seslendirmek. türkü tutturmak * türkü söylemek. türkü yakmak * türküye ezgi yapmak. türkücü

* Türkü söyleyen kimse.

türkücülük * Türkücünün iş i. türküleme * Türkülemek iş i veya durumu. türkülemek * Türküsünü söylemek, türkü yakmak. türküleş me * Türküleş mek durumu. türküleş mek * Türkü durumuna gelmek. türküleş tirme * Türküleş tirmek iş i veya durumu. türküleş tirmek * Türkü durumuna getirmek. türküsünü çağı rmak * bir kimsenin hoş una gidecek biçimde söz söylemek veya davranı ş ta bulunmak. türlü

* Çok çeş itli özellikleri olan, çeş it çeş it, muhtelif. * Çeş it veya çeş itleri toplayan daha genişbir bölüm. * Herhangi bir yolda, herhangi bir biçimde. * Çeş itli sebzelerle piş irilen etli yemek.

türlü türlü * Çeş it çeş it. -türttürüm

* Bkz. -dı rt-/-dirt-. * Varlı kları n oluş umu.

* Bütün var olanları n Tanrı 'dan, ondan hiçbir ş ey eksiltmeksizin çı kması . türümcülük * Evrenin türüm ile ilgili olarak oluş tuğ unu ileri sürenlerin öğ retisi. türüz otu tüs tütme

* Hanı meligillerden, sarı , kı rmı zıçiçekli, güzel kokulu ve tı rmanı cıbir süs bitkisi (Leonicera japonica). * Bkz. tüy. * Tütmek iş i.

tütmek * Duman veya buhar çı karmak. * Dumanıgeri vermek. * Özlemek. *İ yi veya kötü kokmak. * Yaş amak, varlı ğ ı nısürdürmek. tütsü madde.

* Dinî törenlerde çevrenin güzel kokması nısağlamak, büyü veya ilâç yapmak amacı yla yakı lan kokulu * Bu maddeyi yakma iş i. * Et ve balı k gibi yiyeceklerin tutulduğ u odun veya saman dumanı . *İ çki.

tütsü gözü * Çadı rlarda duman çı kması nısağ layan delik. tütsü yapmak * dinî törenlerde kokulu madde yakmak. * et ve balı k gibi yiyecekleri dumana tutmak. tütsüleme * Tütsülemek iş i. tütsülemek * Türlü amaçlarla bir yeri tütsü dumanı yla doldurmak, tütsü yapmak. * Et ve balı k gibi yiyecekleri odun veya saman dumanı na tutmak. *İ çki içmek, sarhoşolmak. tütsülenme * Tütsülenmek iş i. tütsülenmek * Tütsülemek iş i yapı lmak. * Tütsüye benzeyen dumana tutulmak. tütsülü * Tütsü yapı lmı ş(yer, kimse veya yiyecek). * Sarhoş . tütsülük * Tütsü kabı , buhurdan, buhurluk. tüttürme

* Tüttürmek iş i.

tüttürmek * Tütmesini, duman çı karması nısağlamak, duman çı karmak.

* (sigara, pipo için) İ çmek. tütün * Patlı cangillerden, birleş iminde nikotin bulunan, otsu bir bitki (Nicotiana tabacum). * Bu bitkinin kurutulup kı yı larak sigara biçiminde veya pipoyla içilen yaprağ ı . * Duman. tütün balı ğı * Tütsü ile kurutulmuşbalı k; daha çok ringanı n kurutulmuş u. tütün içmek * tütünü yakı p dumanı nı içine çekmek. tütün rengi * Kurutulmuştütünün rengi olan koyu pas rengi, taba. * Bu renkte olan. tütüncü

* Tütün yetiş tiren veya satan kimse.

tütüncülük * Tütün yetiş tiriciliğ i veya satı cı lı ğ ı . tütünlük

* Tütün ekilen yer, tütün tarlası . * Hayvanı n sı rt bölgesinden çı karı lan pastı rmalı k et. * Sı rtı n kuyruğ a yakı n yerinden yapı lmı şen gevrek pastı rma.

tütünü tepesinden çı kmak * bir acı nı n ateş iyle yanı p tutuş mak. tütününü tüttürmek * ev ve aile düzeninin sürmesini sağ lamak. tüvana * Kuvvetli, dinç, canlı . tüveyç tüvit

tüy

* Çiçek tacı . * Taranmı şyünden yapı lan, çoğu iki renkte, spor giyecekler yapı mı nda kullanı lan kumaştürü. * Bu kumaş tan yapı lmı ş . *İ nsan ve hayvan derisi üzerinde bulunan ince kı l. * Bazıbitki ve meyvelerle bazıdokumalar üzerinde görülen ince, kı sa, yumuş ak ve sı k uzantı lar.

tüy ağ ı rlı k * Bkz. tüy sı klet. tüy atmak * (hayvan) tüyünü değ iş tirmek. tüy dikmek * (kötü bir durum almı şbir iş i) büsbütün kötü bir duruma sokmak. tüy düzmek * (hayvanı n) tüyü düzelmek. * (insan) iyi bir yaş ayı ş a kavuş tuğ unu belirtecek biçimde güzel giyinmek. tüy gibi

* çok hafif. tüy sı klet * 57 kiloda dövüş en boksör. * En az kilo ile yarı ş a sokulan at. * Zayı f, çelimsiz. tüy tüs

* Tüy.

tüydürme * Tüydürmek iş i veya durumu. tüydürmek * Çalmak, aş ı rmak. * Uzaklaş tı rmak. tüylendirme * Tüylendirmek iş i. tüylendirmek * Tüylenmesine yol açmak. tüylenme

* Tüylenmek iş i.

tüylenmek * Tüy çı kmak, üzerinde tüyler oluş mak. * Para sahibi olmak. tüyleri diken diken olmak * üş ümekten veya korkmaktan vücuttaki kı lları n dipleri kabarı p kı llar dikilmek. * korku, tiksinti gibi duygularıanlatı r. tüyleri ürpermek * kötü bir olay, soğ uk, gı cı klanma gibi sebeplerle korku veya tiksinti duymak. tüylü

* Tüyü olan. * Uzun tüyleri olan kilim.

tüylü dalak otu * 10-40 cm yüksekliğ inde, yatı k veya dik, gri veya beyaz tüylü, çok yı llı k bir dalak otu türü (Teucrium polium). tüylü meş e * Yapraklarıtüylü olan bir meş e türü. tüyme tüymek

* Tüymek iş i veya durumu. * Kaçmak.

tüyo * Sı navda baş kası ndan yardı m görme veya bir kaynaktan yararlanma, kopya. * Yarı şöncesinde belirlenen veya tahmin edilen yarı ş macıhakkı nda verilen gizli bilgi. tüysüz * Tüyü olmayan. * Henüz bı yı ğ ı , sakalıçı kmamı ş .

tüyü bozuk * Sarı ş ı n veya saç rengi açı k ve bozuk olan kimselere söylenen alay yollu söz. tüyüne dokunmamak * dokunacak, zarar verecek en ufak bir davranı ş ta bulunmamak. tüze * Hukuk. tüzel

* Tüze ile ilgili, hukukî. * Hükmî.

tüzel kiş i * Hukuk bakı mı ndan tek bir kiş i sayı lan birçok kiş ilerin veya malları n topluluğundan doğan, tek bir kiş i sayı lan varlı k, hükmî ş ahı s. tüzel kiş ilik * Tüzel kiş inin durumu. tüzük

* Herhangi bir kurumun veya kuruluş un tutacağı yolu ve uygulayacağı hükümleri sı rası yla gösteren maddelerin hepsi, nizamname, statü. tvist

U -u

* Özellikle gençler arası nda 1961 yı lı nda yaygı nlı k kazanan çok hı zlı ritmi olan bir dans. * Bu dansı n müziğ i. * Uranyum'un kı saltması . * Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (I).

-u * Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (II). -u -u u borusu

* Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (III). * Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (IV). * U harfi biçiminde yapı lmı şboru.

U dönüş ü * Yüz seksen derecelik bir dönüşyapma. U dönüş ü yapmak * yüz seksen derece dönüşyapmak. u, U ubudiyet

* Türk alfabesinin yirmi beş inci harfi; ses bilimi bakı mı ndan kalı n, dar, yuvarlak ünlüyü gösterir. * Kölelik, kulluk.

uca * Kuyruk sokumu kemiğ i, pöç. uca

* Yüce. -ucu * Bkz. -ı cı/ -ici. ucu ortasıbelli olmamak * (işiçin) neresinden baş lanacağıkestirilemez durumda olmak. ucu (herhangi birine) dokunmak * birine olumsuz etkisi veya zararıgelmek. ucu bucağı olmamak (veya görünmemek) * çok genişolmak. ucu ucuna * Ancak, en son kertede. ucube

* Çok acayip, ş aş ı lacak kadar çirkin olan ş ey.

ucun ucun * Uç uca, ucu ucuna, azar azar. * Yan yana. ucunda (cezalandı rı cıbir ş ey) bulunmak * kötü bir ş eye sebep olmak. ucunda bir ş ey olmak * gizli bir amaç bulunmak. ucundan tutmak * bir ş eyle meş gul olmak, katkısağ lamak, yardı mcı olmak. ucunu bulmak * sona erdirmek, kolayı nıbulmak. ucunu kaçı rmak * (iş ) çı kmaza girme. ucuz

* Fiyatı yüksek olmayan, pahasıaz, düş ük fiyatlı pahalıkarş ı tı . * Az emekle elde edilen.

ucuz alan, pahalıalı r * ucuz olan mal çabuk eskir, pahalı ya alı nmı şgibi olur. ucuz atlatmak (veya kurtulmak) * zor veya tehlikeli durumdan az zararla sı yrı lmak. ucuz etin yahnisi yavan (veya tatsı z) olur * ucuza mal olan ş eylerin niteliksiz olduğunu anlatı r. ucuz halkçı lı k * Halkçı lı ğı basit ve kolay yoldan yapmak iş i. ucuz pahalı * Yüksek veya düş ük fiyatlıolduğ una bakmadan. ucuza çı kmak * yaptı rı lan bir ş ey az masrafla elde edilmek. ucuza gitmek

* basit, kolay, önemsiz olarak değerlendirilmek. ucuza kapatmak * ucuza almak, fı rsatıdeğerlendirmek. ucuzca ucuzcu

* Ucuz olarak, ucuz bir biçimde. * Malı nı ucuz satan. * Her ş eyin ucuzunu arayan.

ucuzdur vardı r illeti, pahalı dı r vardı r hikmeti * ucuz ş eylerin ucuzluğuna tamah etmemeyi, pahalış eylerin de pahalı lı ğ ı ndan korkmamayıöğ ütler. ucuzlama * Ucuzlamak durumu. ucuzlamak * Fiyatı inmek. * Kolaylı kla elde edilir ve duyulur olmak. ucuzlatı lma * Ucuzlatı lmak iş i. ucuzlatı lmak * Ucuzlatmak iş i yapı lmak. ucuzlatma * Ucuzlatmak iş i. ucuzlatmak * Fiyatı nıindirmek. * Kolaylı kla elde edilir duruma getirmek. ucuzluk

ucuzuna

* Ucuz olma durumu. * Yasal bir iş lemle her ş eyin ucuz satı ldı ğ ıdönem, damping. * Ucuz olarak, ucuzca.

uç * Genellikle uzun bir nesnenin incelerek biten son ve sivri noktası . * Uzun bir ş eyin başveya son noktası . * Bir ş eyin kenarı . * Bir uzaklı ğı n son noktası . * Bir ş eyin baş ı , tepesi. * Sebep. * Türk devletlerinde genel olarak sı nı r boyları ndaki eyalet ve sancaklara verilen ad. uç beyi

* Uçları n sivil ve askerî yönetiminden sorumlu olan görevli.

uç beyliğ i * Uç beyinin görevi veya makamı . * Uç beyinin yönetimi altı ndaki sancak. uç uca * Bir ş eyin son noktası yla, ikinci bir ş eyin başnoktası nı birbirine ekleyerek. uç uca gelmek

* ancak yetiş mek. uç vermek * (çı ban) başvermek. * ortaya çı kmak. * (bitki) bitmek, sürmek. * geliş me, büyüme baş langı cıgöstermek. uçak

* Kanatları nı n altı na havanı n yaptı ğ ıbası nç yardı mı yla yükselip ilerleyebilen motorlu hava taş ı tı , tayyare.

uçak alanı * Bkz. alan. uçaksavar * Hava hedeflerine karş ı kullanı lan silâhlara verilen genel ad. uçan daire * Ne olduğu, nereden geldiğ i bilinmeyen, baş ka gezegenlerden uçup gelerek dünyamı zda görüldüğü sanı lan, yassıyuvarlak biçimde uçan araç. uçan kale

* Stratejik amaçlarla İ kinci Dünya Savaş ı 'nda kullanı lmı şolan Amerikan ağ ı r bombardı man uçakları na verilen ad. uçan kefal * Bkz. uçar kefal. uçan kuş a borcu olmak * pek çok kiş iye borçlu olmak. uçan kuş tan medet ummak * çok sı kı ntı da kalı p en ufak bir yardı mı n herhangi bir yerden gelmesini beklemek, sı kı ntı lıbir durumdan kurtulmak için her türlü çareye baş vurmak. uçan top

* Voleybol.

uçar * Uçan, uçucu. uçar kefal * Turna balı ğı gillerden, kefale benzer, uzun kanatlı , eti beğ enilen bir balı k (Exocoetus). uçara atmak * uçmakta olan kuş a tüfek atmak. uçarı

uçarı lı k

* (kiş inin niteliği olarak) Ele avuca sı ğmaz. * Kendini çeş itli eğ lencelere vermiş , sefih. * Uçarıolma durumu veya uçarıdavranı ş , sefahat.

uçkun * Ateş ten fı rlayan ve etrafa saçı lan kı vı lcı m. uçkur

* Şalvar ve işdonunu bele bağ lamak veya torba, kese ağ zı nıbüzmek için bunlara geçirilen bağ . * Cinsel duygu veya iliş ki.

uçkur çözmek

* Bkz. harama uçkur çözmek. uçkurlu * Uçkuru olan. uçkurluk

* Uçkur geçirilen katlanmı şkenar. * Bayrağı n arka kenarı nda bulunan ve içinden ip geçirilip tutturulan beyaz bezden kenarlı k. * Uçkur geçirmeye yarayan çubuk.

uçkuruna gevş ek olmak * iffetine bağlıolmamak. uçkuruna sağ lam * iffetine bağlı . uçkurutan * Turunçgillerden, özellikle limonlarda geliş erek, dal uçları nı n kuruması na yol açan ve birkaç yı l içinde ağacı n ölmesine sebep olan bir tür mantar. uçlanma

* Uçlanmak durumu.

uçlanmak * Uçlu duruma gelmek. * Vermek. uçlu

uçma

* Ucu olan, ucu çı kan. * Filtreli (sigara). * Uçmak iş i.

uçmak * (kuş , kanatlıböcek vb. için) Hareketli kanatlarıyardı mı yla havada düş meden durmak, havada yol almak. * (uçak vb. için) Özel mekanizma ile yerden yükselmek, havada yol almak. * Gaz veya buhar durumuna geçmek. * Solarak yok olmak. * Aş ı rı lmak. * Rüzgâr veya baş ka bir itici güçle yerinden ayrı lı p uzağa gitmek. * Yüksek yerden düş mek veya yuvarlanmak. * Çok sevinmek. * Yok olmak, ortadan kaybolmak. * Belirmek. * Patlayı cımadde ile parçalanmak. * Uçar gibi dalgalanmak. * Çok hı zlıgitmek. * Hava yolu ile gitmek. * (dinî inanı ş a göre) Ruh ölümden sonra göğ e yükselmek. * Keyif verici veya uyuş turucu madde aldı ktan sonra hayal âlemine dalı p gitmek. uçmak uçsuz

* Cennet. * Ucu olmayan.

uçsuz bucaksı z * Sonu görülmeyecek kadar genişolan. * Çok fazla, pek çok.

uçtan uca * Bir baş tan bir ba ş a. uçtu uçtu * Birkaç kiş i arası nda oynanan ve uçmayan ş eyleri de uçar gibi göstererek ş aş ı rtma temeline dayanan bir çocuk oyunu. uçucu

uçuculuk

* Uçma yeteneğ i veya özelliğ i olan. * Buhar veya gaz durumuna geçebilen. * Pilot. * Uçucu olma durumu. * Pilotluk.

uçuç böceğ i * Uğ ur böceği, hanı m böceğ i. uçuk

uçuk

* Uçmuş , soluk. * Açı k (renk). * Hafif, belirsiz. * Genellikle ateş li hastalı klar, ruhsal bunalı mlar sonucu deride fiskeler durumunda beliren kabarcı k.

uçuklama * Uçuklamak iş i. uçuklamak * Uçuk (II) oluş mak. uçuklaş ma * Rengi soluklaş ma. uçuklaş mak * Rengi soluklaş mak. uçukluk

* Uçuk olma durumu.

uçum * Bayrağı n uçkurluk karş ı sı ndaki kenarı . uçup gitmek * kaybolmak,yok olmak. uçurma uçurmak

uçurtma

* Uçurmak iş i. * Uçmak iş ini yaptı rmak. * Kesip ayı rmak. * Gizlice alı p gitmek. * Hı zlıgötürmek, hı zlı sürmek.

* Uçurtmak iş i. * Üzeri renkli kâğı tlarla kaplanmı ş , genellikle çokgen biçimindeki bir gövde ve süslü bir kuyruktan oluş an, sicimle bağlanarak, rüzgâr yardı mı yla uçurulan bir çeş it oyuncak.

uçurtmak * Uçmak iş ini yaptı rmak, uçması na yol açmak. uçurulma * Uçurulmak iş i. uçurulmak * Uçurmak iş i yapı lmak. uçurum

* Dik ve derin yamaç. * Büyük fark, ayrı lı k. * Felâketli sonuç.

uçurumlaş ma * Uçurumlaş mak iş i veya durumu. uçurumlaş mak * Uçurum durumuna gelmek. uçuş uçuş ma

* Uçmak iş i veya biçimi. * Uçuş mak durumu.

uçuş mak * Hep birlikte uçmak. * Havada gidip gelerek dolaş mak. * Kendini duyurmak. udî

* Ut çalan çalgı cı , utçu.

uf * Acı , sı zı duyunca veya sı kı ntı lıbir durumda söylenir. uf olmak ufacı k

* (çocuk dilinde) yanmak, acı mak. * Çok ufak, küçücük.

ufacı k tefecik * Kı sa boylu ve zayı f, küçük yapı lı , çelimsiz. ufak * Boyutlarıolağ andan küçük. * Yaş ça daha küçük olan. * Önemsiz, çok az. * Makam, derece bakı mı ndan geri olan. ufak çapta * Aslı na göre küçük olan. ufak para

* Bozuk para.

ufak tefek * (nesneler için) Büyük yer kaplamayan, küçük; çok gerekli olmayan. * Önemsiz. * Kı sa ve zayı f.

ufak ufak * Azar azar. * Küçük parçalar durumunda. * Yavaşyavaş . ufakça * Oldukça ufak, ufarak. ufaklı

ufaklı k

*İ çinde ufak taneler bulunan. * Bkz. irili ufaklı . * Ufak olma durumu. * Bozuk para, bozukluk. * Bit. * Çocuklar için seslenme sözü olarak kullanı lı r.

ufaktan ufağ a * Küçük küçük, ufak ufak, azar azar. ufalama * Ufalamak iş i. ufalamak ufalanma

* Kı rarak veya ezerek ufak parçalara ayı rmak. * Ufalanmak iş i.

ufalanmak * Ufalamak iş i yapı lmak, ufak parçalara ayrı lmak. ufalayı cı * Ufalama iş ini yapan. * Pis suda bulunan iri maddelerin ufalanması nısağ layan alet. ufalma * Ufalmak durumu. ufalmak

ufaltma ufaltmak ufarak

* Büyükken daha ufak duruma gelmek, küçülmek. * Büzülmek, küçülmek. * Ufaltmak iş i. * Büyük olan bir ş eyi daha küçük duruma getirmek, küçültmek. * Biraz ufak.

ufkî * Yatay. ufku dar

* Uzağ ıgöremeyen, bakı şaçı sı genişolmayan.

ufku geniş * Uzağ ıgörebilen, bakı şaçı sıgeniş .

ufkunu geniş letmek * görüşalanı nıgeniş letmek, daha geniş , daha fazla bilgi ve görüşedinmek. uflama uflamak

* Uflamak iş i. * Acı , sı zı duyarak uf demek. uflayı p puflamak sürekli olarak uflamak, uflayı p durmak.

ufuk * Çekülün gösterdiği dikey çizgi ile gözlemci üzerinden geçen düzlem, göz erimi. * Düz arazide veya açı k denizde gökle yerin birleş ir gibi göründüğ ü yer, çevren, göz erimi. * Anlayı ş , kavrayı ş , görüş , düş ünce gücü, ihata. * Çevre, dolay. ufuk çizgisi * Göz eriminde geçen yatay düzlemle kesiş tiğ i çizgi. ufunet

* Pis koku. *İ rin, cerahat.

ufunetlendirme * Ufunetlendirmek iş i veya durumu. ufunetlendirmek *İ rinlendirmek, cerahatlendirmek. * Düzenini bozmak, illetli hâle getirmek. ufunetlenme * Ufunetlenmek durumu. ufunetlenmek * (yara) İ rinlenmek. ufunetli

* Ufuneti olan.

Ugandalı * Uganda halkı ndan olan kimse. uğra * Yufka açı lı rken hamurun tahtaya yapı ş mamasıiçin serpilen kalı n un. uğrak

uğralama

* Çok uğ ranı lan yer. * Yolüstünde durulacak yer. * Uğ ralamak iş i veya durumu.

uğralamak * Uğ ra serpmek. uğrama

* Uğ ramak iş i.

uğramak * Yola devam etmek üzere, bir yerde, kı sa bir süre kalmak. * Bir yerin yanı ndan, yakı nı ndan, içinden geçmek. * Fı rlayarak çı kmak, dı ş arı çı kmak.

* (kötü duruma) Konu olmak. * Yaklaş mak. * Karş ı laş mak, maruz kalmak. * Cin, peri çarpmak. uğranma

* Uğ ranmak iş i.

uğranmak * Uğ ramak iş i yapı lmak. uğraş

uğraş ı

* Bir insanı n yaptı ğıişveya meslek, meş guliyet. * Bir güçlüğü yenmek için gösterilen sürekli çaba, mücadele. * Uğ raş ı lan ş ey, işgüç, meş gale.

uğraş ı lma * Uğ raş ı lmak iş i. uğraş ı lmak * Uğ raş mak iş i yapı lmak. uğraş ma

* Uğ raş mak iş i.

uğraş mak * Bir iş i baş armaya çalı ş mak, işedinmek. * Bir işüzerinde sürekli çalı ş mak. * Zamanı nıbir iş e verme durumunda kalmak. * Birine kötü davranmak. * Savaş mak. uğraş tı rma * Uğ raş tı rmak iş i. uğraş tı rmak * Uğ raş ması na yol açmak. uğratma

* Uğ ratmak iş i.

uğratmak * Uğ ramak iş ini yaptı rmak, uğraması na sebep olmak. * Savmak, çı kmak, dı ş arıatmak, kovmak. uğru

* Hı rsı z. * Ön veya yan.

uğrulama * Uğ rulamak iş i veya durumu. uğrulamak * Hı rsı zlı kla ele geçirmek, çalmak, sirkat etmek. uğruluk uğrun

* Uğ runun yaptı ğıiş , hı rsı zlı k, sirkat. * Gizlice.

uğrun uğrun * Gizli olarak, gizli gizli, gizlice. uğrunda

* Önünde.

uğul uğul * Uğ ultulu olarak. uğuldama * Uğ uldamak iş i. uğuldamak * Sürekli boğ uk ve kalı n ses çı karmak. * (beyinde, kulakta) uğ ultu olmak. uğultu uğultulu

* Gürültülü, boğuk ve anlaş ı lmaz ses, uğ uldama sesi. * Uğ ultusu olan, uğultu çı karan.

uğunmak * Büyük bir üzüntü veya acı dan kı vranmak, soluğ u tı kanmak, ağ laya ağlaya bayı lmak. uğur * Bazıolaylarda görülen ve insana iyilik getirdiğ ine inanı lan belirti veya bazınesnelerde var olduğuna inanı lan iyilik kaynağ ı . * Bu nitelikte olduğ una inanı lan ş ey. * Meymenet, kadem. uğur

* (yönelme veya kalma durumunda) Hedef, amaç, gaye, yol.

uğur böceğ i * Vücudu yarı m küre biçiminde, turuncu, kı rmı zırenkli, üzerinde yedi tane kara nokta bulunan kı n kanatlı böcek, hanı m böceğ i, uçuç böceği (Coccinella septempunctata). uğur böcekleri * Örneğ i uğ ur böceğ i olan, etçil ve otçul türleri içine alan kı n kanatlı lar familyası . uğur getirmek * iyilik, ş ans, talih, bereket getirmek. uğur ola! (veya uğ urlar olsun!) * esenlikle git, yolun açı k olsun!. uğurlama * Uğ urlamak iş i. uğurlamak * Gideni esenlik ve sevgi dilekleriyle geçirmek, selâmetle göndermek, teş yi etmek. uğurlanı ş * Uğ urlanmak iş i veya biçimi. uğurlanma * Uğ urlanmak iş i. uğurlanmak * Uğ urlamak iş i yapı lmak.

uğurlayı cı * Uğ urlayan (kimse). uğurlayı ş * Uğ urlamak iş i veya biçimi. uğurlu

* Uğ uru olan, iyilik getirdiğ ine inanı lan, kutlu, tekin, kademli, meymenetli, mübarek.

uğurlu kademli olsun * mutlu bir olay dolayı sı yla söylenen bir iyi dilek sözü. uğurluk

* Maskot.

uğursama * Uğ ursamak iş i veya durumu. uğursamak * Herhangi bir olguyu veya nesneyi uğur saymak. uğursuz * Kendinde uğursuzluk bulunan, kadersiz, meymenetsiz, menhus, musibet, meş 'um. uğursuzluk * Bazıolaylarda görülen ve insana kötülük getirdiğ ine inanı lan belirti veya bazınesnelerde var olduğ una inanı lan güç, kademsizlik, meymenetsizlik, nuhuset, ş eamet. uğuru açı k * Talihli, ş anslı . uğut uhde

* Çimlenmişbuğdayı n kaynatı lması yla yapı lan bir çeş it yemek. * Birinin yapmakla yükümlü olduğ u iş , görev. * Sorumluluk.

uhdesinde olmak * üstünde olmak, sorumluluğu altı nda olmak. uhdesinden gelmek * becermek, baş armak. uhdesine almak * bir iş i üstüne almak, yapacağ ı na söz vermek, sorumluluğu altı nda olmak. uhrevî uhuvvet

* Öbür dünya ile ilgili, ahret ile ilgili. * Kardeş lik.

-uk * Bkz. -ı k / -ik. ukalâ

* Kendini akı llıve bilgili sanan, bilgiçlik taslayan kimse.

ukalâ dümbeleği * Aklıermediğ i hâlde her konuda fikir yürüten, bilir bilmez herş eye karı ş an zevzek.

ukalâ ukalâ * Ukalâ bir biçimde. ukalâca ukalâlı k

* Ukalâ (bir biçimde). * Ukalâ olma durumu veya ukalâca davranı ş .

ukde * Düğ üm, yumru. *İ çe dert olan ş ey. uknum * Ası l, unsur, hipostaz. Ukraynalı * Ukrayna halkı ndan olan kimse. ukubet

-ul -ul

* Ceza. * Çok çirkin ve sakil. * Bkz. -I- (II). * Bkz. -I- (II).

-ul* Bkz. -I- (III). ulaç Ulah Ulahça

* Zarf-fiil, bağ fiil, gerundium. * Romanya'nı n yerli halkı na ve bu halkı n soyundan olan kimselere Osmanlı Türklerinin verdiği ad. * Ulah dili.

ulak * Haberci, haber veren kimse. ulak çı karmak * haberci göndermek, posta çı karmak. ulam kategori.

* Araları nda herhangi bir bakı mdan ilgi veya benzerlik bulunan ş eylerin tümü, makule, zümre, grup,

* Nesnel gerçekliğ in ve bilginin en genel ve temel özelliklerini, iliş kilerini yansı tan temel kavramları n her biri; bir konuya yükletilebilen sı fatları n oluş turduklarıen genişcinslerden her biri; nicelik, nitelik, bağ ı ntı , kiplik gibi, kategori. ulam ulam * Takı m takı m, yı ğ ı n yı ğı n, topluluklar durumunda, art arda. ulama * Ulamak iş i. * Ulanan parça, ek, katkı , ilâve.

* Konuş mada art arda gelen kelimelerden birincisinin sonundaki ünsüzün, ikincisinin baş ı ndaki ünlüye ses bakı mı ndan bağlanarak söylenmesi: Ayı rt etmek, ağaç altı , tertip etmek, art arda gibi. * Ulanmı ş . ulamak ulan

ulanma

* Eklemek, katmak, ilâve etmek. * Ey. * Çok kaba bir biçimde öfke ve nefret anlatı r. * Ulanmak iş i.

ulanmak * Ulamak iş i yapı lmak. ulantı ulaş ı lma ulaş ı lmak

* Ulanan ş ey. * Ulaş ı lmak iş i. * Ulaş mak iş i yapı lmak.

ulaş ı m * Ulaş mak iş i. * Köyler, ş ehirler, ülkeler arası nda bir yerden bir yere gidişgeliş , münakale, muvasala, temas. * Bir ş eyi bir yerden baş ka bir yere aktarma. ulaş ma

* Ulaş mak durumu.

ulaş mak * Varmak, gelmek. * Elde etmek, eriş mek. * Yetiş mek. * Birbirine katı lmak, dökülmek. ulaş tı rma

* Ulaş tı rmak iş i. *İ nsanları n, malları n, haberlerin ulaş ması nı sağlayan iş lerin ve araçları n tümü, münakalât. * Orduda malzeme ve personel taş ı ma iş lerini sağlayan sı nı f.

ulaş tı rmak * Ulaş ması nısağ lamak. ulayı cı ulema

ulemalı k

* Ulamaya yarayan. * Bilginler. * Sarı klıdin bilginleri. * Bilginlik, âlimlik.

ulemalı k taslamak * bilgiçlik etmek. ulu

* Erdemleri bakı mı ndan çok büyük, yüce. * (somut ş eyler için) Çok büyük. * Saygıduyulan büyük. -ulu ulu orta

* Bkz. -ı lı/ -ili. * Bir ş eyin aslı nıbilmeden düş ünüp tartmadan, çekinmeden, açı ktan açı ğ a.

ulûfe ücret.

* Osmanlı larda kapı kulu askerlerine, saray ve devlet kuruluş ları ndaki bazıgörevlilere üç ayda bir verilen

ulûfe vermek (veya dağı tmak) * Osmanlı larda askerî ve sivil kuruluş lardaki görevlilere üç ayda bir verilen ücreti dağ ı tmak. * yerli yersiz bol keseden para harcamak. ulûfeci * Yeniçerilikte bir sı nı f süvari askeri. ulûhiyet ululama ululamak

ululanma

* Tanrı lı k sı fatı , Allahlı k vasfı . * Ululamak iş i. * Ağı rlamak. * Ulu tutmak, ulu saymak. * Ululanmak iş i veya durumu.

ululanmak * Ululamak durumunda olmak. ululuk ulûm uluma

* Büyüklük, büyük olma durumu, yücelik, izzet. * Bilimler, ilimler. * Ulumak iş i.

ulumak * (köpek, kurt, çakal vb.) Uzun, iniltili, ağ lar gibi bir ses çı karmak. * (insan) İ niltili ses çı kararak boğ uk boğ uk ağlamak. ulûmudiniye * Din bilgisi. ulus ulusal

* Millet. * Millî.

ulusallaş tı rma * Millîleş tirme.

ulusallaş tı rmak * Ulusal bir nitelik vermek, millîleş tirmek. ulusallı k

* Milliyet, millîlik.

ulusçu * Milliyetçi. ulusçuluk * Milliyetçilik. uluslar arası * Çeş itli milletler arası nda yapı lan; milletler arası nda çok yönlü iliş kilerle ilgili olan, milletler arası , beynelmilel, enternasyonal. uluslar arası cı * Uluslar arası ndaki iliş kileri benimseyen, uluslar arası ndaki iliş kilerden yana olan. uluslar arası cı lı k * Uluslar arası ndaki iliş kileri benimseme, uluslar arası ndaki iliş kilerden yana olma, beynelmilelcilik, enternasyonalizm. ulussever

* Ulusunu seven (kimse), milliyetperver.

ulusseverlik * Ulussever olma durumu, milliyetperverlik. ulutma ulutmak ulvî

ulviyet

* Ulutmak iş i veya durumu. * Uluması nı sağ lamak. * Yüce. * Gökle ilgili olan, semavî. * Yücelik.

-um * Bkz. -m (I). -um -um umacı

* Bkz. -m (II). * Bkz. -m (III). * Küçük çocuklarıkorkutmak için uydurulmuşhayalî yaratı k.

umacıgibi * korkunç ve çirkin görünüş lü. umar umarsı z

* Çare. * Çaresiz.

umarsı zlı k * Umarsı z olma durumu, çaresizlik. umde

*İ lke, prensip.

umdurma * Umdurmak iş i veya durumu. umdurmak * Ummak durumunu yaratmak, umması nısağlamak. umma

* Ummak durumu.

ummadı ğ ı n taşbaşyarar * küçük veya önemsiz ş eyler de çoğ u kez büyük etkiler yapabilir. ummadı k * Hiç umulmayan. ummak * Bir ş eyin olması nı istemek, beklemek. * Sanmak, tahmin etmek. umman * Ana deniz, okyanus. umran umre -umtı rak

* Bkz. ümran. * Hac mevsimi dı ş ı nda Kâbe'yi ve Mekke'nin öbür kutsal yerlerini ziyaret etme. * Bkz. -mtı rak.

umu * Umut, istek, arzu. umuda düş mek * gerçekleş eceğine inanmak, umut etmek. umudunu kesmek * umut kalmayacak duruma gelmek. umudunu kı rmak * güvenini sarsmak. umulma * Umulmak durumu. umulmadı k * Kendisinden bir ş ey umulmayan. umulmak * Ummak durumu yaratı lmak veya ummak durumuna konu olmak. umum

* Bütün, hep, tüm, kamu. * Herkes, halk, ahali.

umum müdür * Genel müdür. umum müdürlük * Genel müdürlük. umumhane * Genel ev. umumî * Genel. umumî af * Genel af. umumî coğ rafya * Genel coğ rafya. umumî efkâr * Kamuoyu. umumî heyet * Genel kurul. umumî kâtip * Genel kâtip. umumî kongre * Genel kongre. umumî vekâletname * Genel vekâletname. umumiyet * Genellik. umumiyetle * Genellikle. umur

* Aldı rı şetme, önem verme. *İ ş ler.

umur görmek * önemli görevlerde bulunmuşolmak. * çok tecrübesi olmak. umur görmüş * önemli görevlerde bulunmuş , görgülü, olgun kimse. * tecrübesi çok olan. umursama * Umursamak durumu. umursamak * Aldı rı şetmek, önem vermek. umursamaz * Umursamayan, aldı rı şetmeyen. umursamazca

* Umursamaz (bir biçimde). umursamazlı k * Umursamama, aldı rı şetmeme durumu. umursanma * Umursanmak durumu. umursanmak * Umursamak durumuna konu olmak. umurumum teki (ters söyleş iyle) * bir iş e hiç ilgi gösterilmediğ ini anlatı r. umurunda olmamak * aldı rmamak. umut

* Ummaktan doğan güven duygusu, ümit. * Bu duyguyu veren kimse veya ş ey.

umut beslemek * bir ş eyin olabileceğini beklemek, ummak. umut etmek * ummak. umut ı ş ı ğı * Umutlandı rı cı belirti. umut kapı sı *İ stenilen, arzu edilen bir ş eyin gerçekleş mesi beklentisiyle özlenen durum. umut kesmek * Bkz. umudunu kesmek. * bir ş eyin artı k gerçekleş emeyeceği inancı na varmak, ummaz olmak. umut vermek * bir kimsede umut uyandı rmak, bir kimseye güven vermek. umutlandı rma * Umutlandı rmak iş i. umutlandı rmak * Umut vermek, umutlanması na yol açmak, ümitlendirmek. umutlanma * Umutlanmak durumu. umutlanmak * Bir ş eyin olması nı inançla beklemek, ümitlenmek. umutlu umutsuz

* Umudu olan, umut besleyen,ümitli. * Umudu olmayan, hiç umudu kalmayan, ümitsiz, nevmit. * Düzeleceği veya iyileş eceğ i sanı lmayan, ümitsiz.

umutsuzluğ a düş mek (veya kapı lmak) * hiç umudu kalmamak, güveni sarsı lmak, olumsuzluğ a sürüklenmek.

umutsuzluğ a düş ürmek * umut vermemek, güvenini sarsmak, olumsuzluğ a sürüklemek. umutsuzluk * Umutsuz olma durumu, ümitsizlik, meyusiyet. un * Öğütülerek toz durumuna getirilmiştahı l ve baş ka besin maddeleri. -un -un -un

* Bkz. -ı n (I). * Bkz. -ı n (II). * Bkz. -n- (III).

un çorbası * Un ve et suyunun karı ş tı rı lı p ateş te on dakika piş irilmesi ve daha sonra süt ve yumurta sarı sı yla terbiye edilmesi yoluyla yapı lan çorba. un helvası * Unun yağiçinde kavrulması ndan sonra içine ş eker eriğ i katı larak hazı rlanan bir tür helva. un ufak etmek * çok ufak kı rı ntı lar durumuna getirmek. un ufak olmak * çok ufak kı rı ntı lar durumuna gelmek, parçalanmak. -unca

* Bkz. -ı nca / -ince.

uncu * Un satan kimse. -uncu unculuk -unç

* Bkz. -ncı / -nci. * Un alı p satma iş i. * Bkz. -nç.

unlama * Unlamak iş i. unlamak

unlanma

* Una bulamak. * Un bulaş tı rmak. * Unlanmak durumu.

unlanmak * Una bulanmak. * Una bulaş tı rı lmak. unluk

* Un yapı lmaya elveriş li, temizlenmiş(buğday).

* Değirmende unun biriktiği yer. * Ekmek fı rı nları nda unları n bulunduğu bölüm, un deposu. unmak

* Onmak.

unsur * Öge, ilke, uknum, eleman. -untu unulmak unulmaz

* Bkz. -ntı/ -nti. * Onulmak. * Onulmaz.

ununu elemiş , eleğini asmı ş * geri kalan ömrü süresince yapacak önemli bir iş i kalmamı ş . unutkan

* Çok unutan, unutma huyu olan.

unutkanlı k * Unutkan olma durumu. unutma

* Unutmak durumu.

unutmabeni *İ ki çeneklilerden, küçük mavi çiçekler açan bir bitki (Myosotis palustris). unutmak

* Aklı nda kalmamak, hatı rlamamak. * Bir ş eyi dalgı nlı kla bir yerde bı rakmak. * Bir ş eyi yapamaz duruma gelmek. * Bağ ı ş lamak. * Gereken önemi vermemek, üstünde durmamak. * Hatı rdan, gönülden çı karmak.

unutturma * Unutturmak iş i. unutturmak * Unutması na yol açmak veya unutması nısağ lamak. unutulma * Unutulmak durumu. unutulmak * Unutmak iş ine konu olmak. unvan unvanlı -up

* Bir kimsenin iş i, mesleği veya toplum içindeki durumu ile ilgili olarak kullanı lan ad, san. * Unvanıolan. * Bkz. -ı p / -ip.

upuslu upuygun

* Çok uslu. * Çok uygun, tastamam.

upuzun * Çok uzun. * Tamamı yla uzanmı şbir durumda. ur * Hücrelerin aş ı rı çoğ alması yla dokularda oluş an ve büyüme eğ ilimi gösteren yumru, tümör. -ur

* Bkz. -ı r / -ir.

ur kaplama * Ağacı n urları ndan elde edilen ve çok kı ymetli olan bir kaplama çeş idi. urağ an

* Beraberinde yağmur getirmeyen güçlü fı rtı na.

Ural dilleri * Fince, Macarca ve Samoyetçeden oluş an dil grubu. Ural-Altay * Ural dilleriyle Altay dillerinin oluş turduğ u dil grubu. uran Uranüs

* Teknik, sanayi, endüstri. * Güneş 'e uzaklı k sı rası nda yedinci olan ve Güneşçevresindeki dolanı mı nı84 yı lda tamamlayan gezegen.

uranyum * Atom numarası92, atom ağı rlı ğı 238,03 olan, 1800°C ye doğ ru eriyen, 18,7 yoğ unluğunda.demir görünüş ünde bir element. Kı saltmasıU. uranyumlu *İ çinde uranyum bulunan bir alaş ı m. uray urba urbalı

* Belediye. * Giysi. * Urbasıolan.

Urban * Çöl Arapları . Urduca

* Pakistan'da kullanı lan resmî dil.

Urfa çı banı * Doğuda ve özellikle Urfa yöresinde yaş ayan halkı n yüzünde görülen çı ban. Urfa kebabı * Urfa yöresinde sevilen ve oradan Türk mutfağ ı na kazandı rı lan bir tür kebap.

Urfa peyniri * Urfa ve yöresinde özel yöntemlerle hazı rlanan yumruk biçiminde bir tür peynir. urgan

* Keten, kenevir, pamuk, jüt gibi türlü dokuma maddelerinden yapı lan ince halat.

urgancı * Urgan yapan veya satan kimse. urgancı lı k * Urgancı nı n yaptı ğ ıiş . urlaş ma urlaş mak

* Ur hâline gelme. * Ur hâline gelmek.

urmak * Vurmak. urodel

* Kuyruklular.

Uruguaylı * Uruguay halkı ndan olan kimse. uruk

* Soy, sülâle.

Urum * Rum. urup Urus us

* Arş ı nı n sekizde biri uzunluğundaki ölçü. * Rus. * Akı l.

us dı ş ı * Usla kavranamayan, usa yabancı , usa karş ı , usa aykı rı , gayriaklî irrasyonel. us dı ş ı cı lı k * Yaş amda ve bilgilerde us dı ş ıögelere tek yanlıolarak ağı rlı k veren, sezgi, sevgi, duygu ve içgüdüleri bilginin kaynağısayan görüş , irrasyonalizm. us payı

* Akı l dersi.

us payı vermek * akı llıdavranma dersi vermek. usa vurma * Akı l süzgecinden geçirmek, muhakeme. * Bilinen veya doğru olarak kabul edilen belirli önermelerden baş ka önermeler çı karma, uslamlama, muhakeme. usa vurmak * Bir konuyu zihinde iyice düş ünüp inceleyerek karar vermek, muhakeme etmek.

usanç

* Usanma duygusu, bı kma, bı kkı nlı k, melâl.

usanç getirmek * usanacak duruma gelmek. usanç vermek * usandı rmak. usançlı k * Usanma durumunda olma, bı kma. usançlı k getirmek * iyice bı kmak, tamamen usanmak. usandı rı cı * Usanç verici, bı ktı rı cı . usandı rma * Usandı rmak iş i. usandı rmak * Usanması na yol açmak. usangı n usanı lma

* Usanmı ş , bı kmı ş . * Usanı lmak durumu.

usanı lmak * Herhangi biri usanmak. usanma * Usanmak durumu. usanmak

* Tekrarlanması , uzun sürmesi dolayı sı yla bir ş eyden hoş lanı lmaz veya sı kı lı r duruma gelmek, bı kmak,

bezmek. usantı usare usçu

* Usanç, usanma durumu. * Öz su. * Usçuluk yanlı sı(kimse), rasyonalist. * Aklı nı kullanması nıbilen.

usçuluk

* Usa dayanan, doğ ruluğ un ölçütünü duyularda değil, düş ünmede ve tümden gelimli çı karmalarda bulan öğretilerin genel adı , akliye, rasyonalizm. * Usa, ussal yargı ya inanma, usa aykı rıveya us dı ş ıhiçbir ş eyi tanı mama tutumu, akliye, rasyonalizm. * Bilginin evrensellik ve zorunluluğ unun deneyden ve deneysel genellemeden değil, yalnı zca ustan çı kartı labileceğ ini savunan öğreti. ushuru * Bkz. uskuru. uskumru

* Uskumrugillerden, sı cak ve ı lı k denizlerde sürü durumunda yaş ayan, çizgili bir deniz balı ğı (Scomber scombrus). uskumru dolması * Bir tür uskumru yemeği. uskumrugiller * Açı k denizlerde yaş ayan, mekik biçiminde uzun gövdeli, örnek hayvanıuskumru olan bir balı k familyası . uskumrumsugiller * Örnek hayvanıkı rlangı ç balı ğ ıve zargana olan, kemikli balı klar takı mı nı n kefaller alt takı mı na giren bir familya. uskur uskurlu uskuru

* Pervane. * Uskuru olan. * Cı vata ve somunlardaki yiv.

uslamlama * Bkz. Usa vurma. uslamlamak * Bkz. Usa vurmak. uslanma

* Uslanmak durumu.

uslanmak * Yadı rganan, ayı planan davranı ş lardan vazgeçmek, davranı ş ları na düzen vermek. * Herhangi bir olaydan ders almak, aklıbaş ı na gelmek. uslu

* Toplumu, çevresini rahatsı z etmeyen, edepli, müeddep, yaramaz karş ı tı . * (hayvan için) Uysal. * Akı llı , zeki.

uslu akı llı * Olgun, ağ ı rlı ğıve değeri olan kimse. uslu durmak (veya oturmak) * yaramazlı k etmemek. uslu uslu * Uslu bir biçimde, uslu olarak. usluluk ussal

* Uslu olma durumu. * Akla uygun, yalnı z akla dayanan, aklî, rasyonel.

ussallaş tı rma * Herhangi bir iş i veya davranı ş ıakla uygun kı lma, rasyonalizasyon. ussallı k * Akla dayalıolanı n niteliğ i, rasyonalite. * Bir amaca en etkin biçimde ulaş tı racak araçlarıkullanmayıgerektiren tutum.

usta

* Bir zanaatıgereği gibi öğrenmişolan ve kendi baş ı na yapabilen kimse. * Sanat öğ reticisi. * Zanaatçı lar için san. * Eli uz, iş inin eri, becerikli, mahir. * Osmanlıİ mparatorluğu'nda saraydaki cariye ve hizmetlilerin kı demlilerine verilen ad. * Akı l veren veya öğ reten.

usta elinden çı kmak * (eli uz,iş inin eri olan bir kimse) yapmak. usta iş i

* Eli uz, iş inin eri olan kimsenin iş i.

ustabaş ı * Ustaları n çalı ş ması nıdenetleyen usta. ustaca

* El uzluğu ile, ustalı kla. * Becerikli olarak, kurnazlı kla.

ustalaş ma * Ustalaş mak durumu. ustalaş mak * Bir iş i yapmakta usta durumuna gelmek. ustalı k

ustalı kla

* Usta olma durumu. * Beceriklilik, el uzluğu, maharet. * Ustaca. * Kurnazca.

ustalı klı * Ustalı kla yapı lmı ş . ustunç * Taş ı nabilir cerrah araçlarıtakı mı . ustura

* Tı raşiçin kullanı lan, açı lı r kapanı r, çok keskin bı çak.

ustura taş ı * Ustura bilemek için kullanı lan taş ı n yapı ldı ğıbir tür sert ş ist. ustura tutunmak * vücuttaki istenmeyen kı llarıtemizlemek. usturlâp * Gök cisimlerinin yükseltisini ölçmekte kullanı lan araç. usturmaça * Her tür deniz aracı nı n rı htı m, iskele gibi yerlere yanaş malarısı rası nda olabilecek çarpmalarıönleyici nitelikte halat, ağ aç, lâstik, plâstik gibi esnek malzemeden yapı lmı ş , sabit veya taş ı nabilir yastı k. usturpa

*İ nce bir halatı n ucuna bir kurş un parçası bağ lanarak yapı lan bir çeş it kı rbaç.

usturuplu * Derli toplu, ustalı klı , uygun.

usul

* Kökler, ası llar. * Bir kimsenin ana, baba, dede ve nineleri.

usul

* Bir amaca eriş mek için izlenen, tutulan yol, yöntem, tarz. * Bilimde belli bir sonuca eriş mek için, belli bir plâna göre izlenen yol, metot. * Yol, yöntem. * Bir yasama veya idare iş leminin hazı rlanması , yapı lmasıveya yürürlüğ e konmasısı rası nda uyulması gereken hükümler ve izlenecek yollar. * Klâsik Türk müziğ inde tempo. * Yavaş , alçak olarak. usul boy * Biçimli endamıolan. usul tutmak * dümtekle tempo tutmak. usul usul usulca

* Usulcacı k. * Yavaş ça. * Sessiz bir biçimde.

usulcacı k * Yavaşve belli etmeden veya ortalı ğıkarı ş tı rmadan, yavaş çacı k. usuldan * Yavaş ça, sessizce. usullacı k * Usulcacı k. usulsüz

* Yöntemsiz. * Yolsuz.

usulsüzlük * Yöntemsizlik. * Yolsuzluk. -uş -uş -

* Bkz. -ı ş(I). * Bkz. -ş .

uş ak * Çocuk. *İ sim tamlamaları nda belirtilen durumunda, herhangi bir bölgenin halkı ndan olan erkek. * Erkek hizmetçi. * Tayfa. uş ak olmak * birinin hizmetini yapma görevini üzerine almak. uş akkapan * Bebekleri kaldı rdı ğısöylenen bir cins akbaba.

uş aklı k

* Uş ak olma durumu. * Birinin, kendi öz saygı sı pahası na baş kası na yaptı ğı hizmet.

uş aklı k etmek * bir kimseye hizmet veya kulluk etmek. * kendi çı karıiçin yasal veya ahlâkî bile olmasa baş kası nı n her dediğini yapmak zorunda olmak. uş kun

* Karabuğdaygillerden, yapraklarıyürek biçiminde, koku dı ş tan sincabî ve içten sarırenkte olan bir ravent türü (Rheum rhaponticum). uş ş ak ut

* Türk müziğinde ana makamlardan biri. * Klâsik Türk müziğ i araçları ndan, iri karı nlı , kiriş li, mı zrapla çalı nan bir çalgı .

ut * Utanma duygusu. -ut ut açı cı

* Bkz. -ı t (I). * Bkz. göstermeci, teş hirci.

ut açı cı lı k * Bkz. göstermecilik, teş hircilik. ut yeri *İ nsanı n vücudunda örtmek zorunda olduğu yer,edep yeri. utana sı kı la * Çok utanı p sı kı larak, utanı p sı kı lmı ş , bir biçimde. utancı ndan yere geçmek * çok utanmak. utancı ndan yerin dibine girmek * istenilen biçimde ve nitelikte olmama karş ı sı nda üzüntü duymak, aş ı rıutanmak. utanç * Utanma duygusu, hicap. utanç duygusu *İ nsanı n ruh dünyası nda oluş an utanma duygusu. utanç duymak * utanmak. utandı rı cı * Utanma duygusuna yol açan, utanç veren. utandı rma * Utandı rmak iş i. utandı rmak * Utanması na yol açmak, utanacak bir duruma düş ürmek, mahcup etmek. utangaç

* Bir toplulukta güvenini yitiren, rahat konuş amayan ve rahat davranamayan, sı kı lgan, mahcup.

utangaçlı k * Sı kı lganlı k, mahcubiyet. utangan utanı ş

* Utangaç. * Utanmak durumu veya biçimi.

utanma * Utanmak durumu, teeddüp. * Utanma duygusu. utanma duygusu *İ nsanı n ruh dünyası nda oluş an utanç duygusu. utanmak

* Onursuz sayı lacak veya gülünç olacak bir duruma düş mekten üzüntü duymak, korkmak, mahcup olmak. * Sı kı lmak. * Çekinmek.

utanmaz * Utanmasıolmayan, sı kı lmaz, yüzsüz, arsı z. utanmazca * Utanmaksı zı n, utanmaz bir biçimde (yapı lan). utanmazlı k * Utanmaz olma durumu, yüzsüzlük, arsı zlı k. Utarit

* Güneş 'e en yakı n olan gezegen, Merkür.

utçu * Ut yapan veya satan kimse. * Ut çalan kimse, udî. utku * Birçok emek ve tehlikeli uğ raş malar pahası na eriş ilen mutlu sonuç, yengi, zafer. utkulu utlu utma

* Zafer kazanmı ş , muzaffer. *İ ffetli. * Utmak iş i.

utmak * Yenmek. * (oyunda) Yenmek, ütmek (II). utulma * Utulmak iş i. utulmak uvertür

* Utmak iş i yapı lmak veya utmak iş ine konu olmak. * Operada, perde açı lmadan önce orkestranı n çaldı ğıparça.

* Pokerde oyuna baş layabilmek için gerekli el. uvertür yapmak * bir ş eye girişniteliğ inde söz söylemek veya davranı ş ta bulunmak. uvunmak uyak uyaklı

* Uğ unmak. * Şiirde dizeler sonundaki eşsesli kelime veya aynıgörevde olmayan, ses bakı mı ndan benzeş en ek, kafiye. * Uyağ ıolan, kafiyeli.

uyaksı z * Uyağ ıolmayan, kafiyesiz. uyandı rma * Uyandı rmak iş i. * Anı larızihinde yeniden canlandı rma. uyandı rmak * Uyanması na yol açmak. * (çı ra, lâmba, soba gibi ı ş ı k veren ş eyler için) Yakmak, tutuş turmak. * Herhangi bir sebeple dernekteki üyeliğin dondurulması ndan vazgeçerek çalı ş malara katı lması na izin vermek. * Aklı nı baş ı na toplaması nısağ lamak. uyanı k

* Uyanmı ş , uyumamı ş . * Açı kgöz, kurnaz, becerikli, zeki. * Yapacağ ıiş i bilen, dikkatli ve tetikte olan, müteyakkı z. * Bilgisizlikten kurtulmuş , bilgili.

uyanı klaş ma * Uyanı klaş mak iş i veya durumu. uyanı klaş mak * Uyanı k duruma gelmek. uyanı klı k * Uyanı k olma durumu. uyanı ş

uyanma uyanmak

uyaran

* Uyanmak durumu veya biçimi. * Uyanma, intibah. * Avrupa'da (özellikle İ talya'da) XV. yüzyı lda baş layan genel sosyoloji ve felsefe öğ retileri bütünü, Rönesans. * Bilgisizlikten kurtulma durumu. * Uyanmak durumu, intibah. * Uyku durumundan çı kmak. * Gerçekleri anlar, kavrar duruma gelmek. * Bilgisizlikten kurtulmak. * (bitkiler) Canlanı p sürmeye baş lamak. * Belirmek, ortaya çı kmak, depreş mek. * Uyarma iş ini yapan kimse veya ş ey, münebbih. * Bir uyarı m, bir tepki yaratan herhangi bir güç, uyarı cı .

* Organizmada uyarı m yaratan, uyarı cı . uyarcı * Uygun davranı ş ta bulunan uyumlu görünen kimse. uyarcı lı k uyarı

uyarı cı uyarı lma

* Uyarcıolma durumu. * Herhangi bir konu, sorun üzerine ilgi çekme, ikaz, ihtar, tembih. * Organizmada uyarı m yaratan güç. * Uyarma özelliğ i olan, uyaran, münebbih. * Uyarı lmak iş i.

uyarı lmak * Uyarmak iş ine konu olmak. * Uyandı rı lmak. uyarı m * Bir uyaran karş ı sı nda organizmanı n gösterdiğ i tepki, tembih. * Bir uyarma sebebiyle herhangi bir kas veya salgıbezinde olan açı k veya gizli değ iş me. uyarı nca * Gereğ ince, mucibince. uyarı ş uyarlaç uyarlama

* Uyarmak iş i veya biçimi. * Ayrıbüyüklük ve yapı larda olan parçalarıbir araya getirmek için kullanı lan bağ lama parçası , adaptör. * Bir eseri çevrildiği dilin, konuş ulduğ u toplumunun yaş ayı ş ı na, inançları na uyarlama. * Uyarlamak iş i, adaptasyon. * Uyarlanmı ş , adapte.

uyarlamak * Birbirine herhangi bir bakı mdan uyar duruma getirmek, intibak ettirmek. * Edebî eserleri, sinema, tiyatro, radyo ve televizyonun teknik imkânları na uygun duruma getirmek, adapte etmek. * Bir yabancıeseri, kiş i ve yer adları nı değ iş tirerek yerli bir eser durumuna getirmek, adapte etmek. uyarlanma * Uyarlanmak iş i. uyarlanmak * Uyarlamak iş i yapı lmak. uyarlayı cı * Uyarlama iş ini yapan kimse. uyarlı k

* Uygun olma durumu, uygunluk.

uyarma * Uyarmak iş i, ihtar. * Bir duyu organı nı veya bütün bir sinir düzenini, kendi dı ş ı ndaki bir nesne veya durumun bir tepkide bulunmaya yöneltmesi, tembih.

uyarma komutu * Jimnastikteki komutun alı ş tı rma için uyarı cınitelikteki ilk ve uzunca bölümü. uyarmak

uyarsı z

* Bir kimseye bir davranı ş ta bulunmaması nısöylemek, ikaz etmek. * Görevini gereğ i gibi yapmayan kimseye nası l davranmasıgerektiğini hatı rlatmak, ihtarda bulunmak. * Öğütle yola getirmeye çalı ş mak. * Uyandı rmak. * Bir canlı nı n herhangi bir organı nıdı ş tan bir etki ile görev yapmaya zorlamak. * Uyarma olmaksı zı n.

uyartı * Uyarmak için söylenen söz, ihtar. * Uyarı . * Uyaran. uydu

* Bir gezegenin çekiminde bulunarak onun çevresinde dolanan daha küçük gezegen, peyk. * Türlü amaçlarla Yer'den fı rlatı lan ve genellikle kapalıbir yörünge çizerek Yer çevresinde dolanan araç. * Bir ş eye bağ ı mlı lı ğı olan (kimse, devlet vb.).

uydulaş ma * Uydulaş mak durumu. uydulaş mak * Uydu durumuna gelmek. uydulaş tı rmak * Uydu durumuna getirmek. uyduluk uydurma

* Uydu olma durumu, peyklik. * Uydurmak iş i. * Uydurulmuş , yalan, sahte, ası lsı z, düzme, mürettep.

uydurmaca * Düzmece, sahte, yalan yanlı ş(bilgi, haber). uydurmacı * Uyduran kimse. uydurmacı lı k * Uydurmacı nı n iş i. uydurmak * Uyması nısağ lamak. * Hayal gücünden yararlanarak gerçek dı ş ıbir ş ey söylemek, yakı ş tı rmak. * Elde etmek, sağ lamak, bulmak. * Cinsel birleş mede bulunmak, becermek. uydurmasyon * Uydurma. uyduruk * Aslıolmayan, uydurma ş ey, sania. uydurukçu

* Bazış eyleri uydurarak anlatan. uydurulma * Uydurulmak iş i. uydurulmak * Uydurmak iş i yapı lmak. uygar

* Fikir, sanat ve endüstri alanları nda çok büyük bir geliş me göstermişolan, medenîleş miş , medenî, mütemeddin. * (insan için) Kültürlü, eğitimli, görgü kuralları na uyan, medenî. uygarlaş ma * Uygar duruma gelme, medenîleş me, temeddün. uygarlaş mak * Uygarlı ğa eriş mek, medenîleş mek. uygarlı k

* Uygar olma durumu, medeniyet, medenîlik. * Bir ülkenin, bir toplumun, maddî ve manevî varlı kları nı n, fikir, sanat çalı ş maları yla ilgili niteliklerinin tümü, medeniyet. uygulama * Uygulamak iş i, tatbikat, tatbik, pratik. * Kuramsal bir bilgiyi, ilkeyi, düş ünceyi herhangi bir alanda hayata tatbik etme, tatbik. uygulamak * Kuramsal bir bilgiyi, ilkeyi, düş ünceyi herhangi bir alanda hayata geçirmek, tatbik etmek. * Üst üste getirmek, üstüne koymak, tatbik etmek. uygulamalı * Yalnı z düş ünce alanı nda kalmayı p iş e dönüş en, tatbikî, pratik. uygulamalıbilimler * Uygulamaya ağı rlı k veren bilim dalları . uygulamalıdil bilimi * Dil biliminin uygulamalıaraş tı rmaya yönelik bilim dalı . uygulamalıruh bilimi * Ruh biliminin insan üzerinde gerçekleş tirmeye yönelik psikolojik araş tı rmaları nı konu alan bilim dalı . uygulamalıtoplum bilimi * Toplum biliminin uygulamaya yönelik araş tı rma dalı . uygulanabilirlik * Yapı labilirlik, fizibilite. uygulanabilirlik raporu * Yapı labilirlik raporu. uygulanı ş * Uygulanmak iş i veya biçimi. uygulanma * Uygulanmak iş i. uygulanmak * Uygulamak iş ine konu olmak.

uygulayı cı * Uygulayan, gereğ ini yapan, tatbikatçı . uygulayı m * Fizik, kimya, matematik vb. bilimlerden elde edilen verileri işve yapı m alanı nda uygulama, teknik. * Bu uygulamaya iliş kin. * Genel anlamda bir iş in doğru yolu yordamı , yöntemi. uygulayı m bilimi *İ şveya yapı m kolları nda kullanı lan bilimsel ve teknik yöntemleri, araç ve gereci kapsayan bilgi, teknoloji. * Bilim ve uygulayı mı n verilerini iş e, yapı ma yansı tma bilgisi. uygulayı mcı * Uygulayı mla ilgili herhangi bir alanda bilgi ve becerisi olan kimse, tekniker, teknikçi, teknisyen, teknokrat. * Bilimsel, teknik bilgi ve verileri, iş e ve yapı ma dönüş türen kimse. uygun

* Yakı ş ı r, yaraş ı r, uz, mutabı k, mütenasip. * Elveriş li, yarar, müsait, muvafı k. * Orantı lı , oranlı .

uygun adı m * Adı m atı ş ta birliği gerektiren grup yürüyüştürü. uygun bulmak * yakı ş ı r, yaraş ı r görmek. uygun düş mek * yakı ş mak, yaraş mak, elveriş li olmak. uygun gelmek * yakı ş mak, yaraş mak. * elveriş li olmak. * uymak. uygun görmek * yakı ş ı r, yaraş ı r görmek, elveriş li bulmak. uygun katmanlaş ma * Bir katman oluş turan tortuları n dümdüz ve birbirine paralel olarak yı ğ ı lması . uygun olmak * bağ daş mak. * sakı ncalı görülmemek. uygunluk

* Uygun olma durumu, yakı ş ı k, mutabakat, mukarenet. * Özne ile yüklemin veya bazıdillerde olduğ u gibi sı fat ile ismin, cins ve sayı bakı mı ndan birbirine uyması : Öğretmen geldi. Öğrenciler ödevlerini yapmı ş lar gibi. uygunsuz * Uymayan, yakı ş ı k almayan, yaraş mayan, münasebetsiz. * Kötü davranı ş larda bulunan, çirkin hareketleri olan. uygunsuz kadı n * Yasa dı ş ıyollarda cinsel hayatı nı yaş ayan kadı n. uygunsuzluk * Yakı ş mayan davranı ş , uymazlı k, yakı ş ı ksı zlı k. * Kötü durum, kötü davranı ş . Uygur

* Orta Asya'da büyük bir devlet ve uygarlı k kurmuş , yazı lıanı tlarla sanat eserleri bı rakmı şolan bir Türk kolu ve bu koldan olan kimse. * Doğu Türkistan'da yaş ayan Türk soylu halk ve bu halktan olan kimse. Uygurca

* Eski Uygur Türkçesi. * Uygur Türkçesi.

uyku

* Dı şuyaranlara karş ıbilincin, bütünüyle veya bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayı fladı ğ ıve her türlü etkinliğ in büyük ölçüde azaldı ğ ıdinlenme durumu. * Çevrede olup bitenin farkı nda olmama, gaflet, aymazlı k. * Doğada görülen sükûnet durumu. uyku basmak (veya bastı rmak) * çok uykusu gelmek. uyku çekmek * iyice uyumak. uyku dağ ı tmak * uyuması na engel olmak. uyku durak (yok veya uyku nedir bilmeden) * dinlenme imkânı (bulamadan). uyku gözünden akmak * çok uykusu gelmek. uyku hastalı ğ ı * Normalden çok uyuma hastalı ğı . uyku ilâcı * Rahat uyuyabilmek için kullanı lan ilâç. uyku kestirmek * kı sa bir süre uyumak. uyku saati * Yatma ve uyuma vakti. uyku semesi * Uyku sersemi. uyku sersemi * Uykudan uyanı ldı ğı nda oluş an hafif başdönmesi veya sersemlik. uyku sersemliğ i * Uykunun verdiği ağ ı rlı k ve başdönmesi. uyku seti * Çocuklarıyatağa yatı rı rken kullanı lan giysi ve yatak takı mı . uyku tulumu * Uyurken içine girilen tulum biçimindeki yatak. * Çok uyuyan kimse. uyku tutmamak * uyuyamamak. uyku vermek (veya getirmek) * uyuma isteğ i duyurmak, uyutucu özelliği olmak.

uykucu

* Uykuyu seven, çok uyuyan.

uykuda olmak * yürütülmemek, olduğu gibi durmak. uykulu

* Uyku ihtiyacıolan veya sezilen. * Uyku sersemi olarak.

uykulu uykulu * Uykudan yeni kalkmı ş , uyku sersemliğ i üzerinde iken. uykuluk * Kasaplı k hayvanları n timüs ve pankreas bezlerine verilen ortak ad. * Kundaktaki çocukları n avucunda biriken kir. * Karaciğ er; dalak. uykusu açı lmak (veya dağı lmak) * uykulu durumu geçmek. uykusu ağı r * Uyurken kolayca uyanmayan, derin uyuyan. uykusu baş ı na sı çramak * uyuyamadı ğ ıiçin sersemleş mek. * uykusunu iyi alamadı ğ ı ndan hı rçı nlaş mak. uykusu bölünmek * yeterince uyumadan uyanmak veya uyandı rı lmak. uykusu gelmek * uyuma isteğ i duymak. uykusu hafif * Küçük bir sesten hemen uyanan. uykusu kaçmak * uyumak amacı yla yatmı ş ken herhangi bir sebeple uyuyamamak. * kaygı lanmak, tedirgin olmak. uykusunu almak * uykusunu tam olarak uyumak. uykusuz

* Uyumamı şveya uykusunu alamamı ş . * Uykusuzlukla geçen.

uykusuz kalmak * uyuyamamak. uykusuzluk * Uyku uyuyamama veya uyumamı şolma durumu. uykuya dalmak * rahat, derin bir ş ekilde uyumak. uykuya varmak * uyumak. * sükûnet, sessizlik, hareketsizlik içine girmek.

uykuya yatmak * uyumak için yatmak. uylaş ı m

* Saymaca bir ş ey benimsemek için yapı lan anlaş ma.

uylaş ma * Uylaş mak iş i veya durumu. uylaş mak uyluk

* Birbiriyle uyuş mak, uzlaş mak, anlaş mak. * Kalçadan dize kadar olan bacak bölümü.

uyluk kemiğ i * Uyluğ un iskeletini oluş turan kemik. uyma * Uymak iş i, intibak, riayet, tebaiyet, tevafuk. uymaca

* Uyuş ma, uzlaş ma.

uymacı lı k * Yürürlükteki kurum, ölçüt veya ş artlara kesin olmayan katıkalı plara, eleş tirici bir değerlendirme yapmaksı zı n uyma, konformizm. uymak

uymaz

* Ölçüleri birbirini tutmak. * Renk, biçim vb. yönünden birbirini tutmak, uygun düş mek. * Zevke, anlayı ş a uygun düş mek. * Bir inanca, bir anlayı ş a, bir duruma veya egemen bir güce uygun davranı ş ta bulunmak. * Bağ lıkalmak, tâbi olmak. * Uygun düş mek, münasip olmak. * Aykı rı , baş ka türlü, mugayir.

uymazlı k * Aykı rı lı k, baş kalı k, mugayeret. uyruğ una girmek * bir devletin yönetimini kabul etmek. * bir kimsenin etkisi altı nda kalmak, ona bağ lanmak. uyruk * Bir devletin yönetimi altı nda olma durumu. * Bir kimsenin etkisi altı nda olma durumu, körü körüne bağ lanma, gözü kapalıinanma. uyruklu * Uyruktan olan. uyrukluk uyruksuz

* (bir kimsenin bir devlete) Uyruk olma durumu, tâbiiyet. * Herhangi bir devletin uyruğ unda olmayan.

uyruksuzluk * Uyruksuz olma durumu.

uysal uysalca

* Baş kaları na kolayca uyabilen, sözlerini dinleyip karş ıgelmeyen, yumuş ak baş lı . * Uysal (bir biçimde).

uysallaş ma * Uysallaş mak durumu. uysallaş mak * Uysal duruma gelmek, uysal olmak. uysallı k

* Uysal olma durumu. * Uysalca davranı ş .

uyuklama * Uyuklamak durumu. uyuklamak * Oturduğu yerde hafif uykuya dalmak, ı mı zganmak. uyulma * Uyulmak iş i veya durumu. uyulmak

* Uyulmak iş i yapı lmak.

uyum

* Bir bütünün parçaları arası nda bulunan uygunluk, ahenk. * Bir cismin görüntüsünü tam ağtabaka üzerine düş ürebilmek için göz merceğ inin dı ş bükeylik derecesini çoğ altı p azaltmasıolayı , mutabakat. * Bir kelimede ünlülerin veya ünsüzlerin birbirlerini ünlü ve ünsüz uyumları na bağ lıolarak etkilemeleri, benzeş meleri: ev-lilik, ara-ları nda; okul-umuz, okul-ları ; sı nı f-tan; açı k-ça vb. uyuma

* Uyumak durumu.

uyumak * Uyku durumunda olmak. *İ lâç etkisiyle ağrıduymayacak kadar derin uykuya dalmak. *İ ş lem görmemek, durgun kalmak, el sürülmemek. * Çevresindeki olaylarıfark etmemek, görmemek. uyumlu uyumsuz

* Uyumu olan, ahenkli, mevzun. * Uyumu olmayan, ahenksiz.

uyumsuzluk * Uyumsuz olma durumu, ahenksizlik. uyunma uyunmak uyuntu

* Uyunmak durumu. * Herhangi biri uyumak. * Uyuş uk, tembel, miskin.

uyur

* Uyuyan. * Durgun (su).

uyur göz

* Normal durumlarda sürmeyip uyur vaziyette kalan, fakat gerektiğinde sürerek dal, yaprak oluş turan tomurcuk. uyur uyanı k * Yarıuyur yarıuyanı k, yarıuykulu. uyurgezer * Uykusu sı rası nda konuş an, yürüyen (kimse), sairfilmenam. uyurgezerlik * Uyurgezer olma durumu. uyuş kan uyuş ma uyuş mak

* Herkesle veya her ş eyle kolayca uyuş abilen. * Uyuş mak (II) iş i, mutabakat. * Soğuk, bası nç vb. yüzünden vücudun bir yerinde, duygu ve hareket geçici olarak azalmak.

uyuş mak * Her konuda birbirine uymak, imtizaç etmek. * Bir iş , düş ünce, görüşvb.üzerinde anlaş maya varmak, uzlaş mak, mutabı k kalmak. uyuş mazlı k * Uyuş mama durumu. * Kelimede, yan yana gelen iki hecede bazıseslerin bulunmayı ş ı . Örnek olarak Türkçede son sesi -k olan bir kelimeye -k ile biten bir ek getirilince ilk -k sesi düş en: küçükcük > küçücük gibi. uyuş mazlı k çı kmak * anlaş mazlı k olmak, ihtilâf doğ mak. uyuş mazlı k mahkemesi * Üyeleri Danı ş tay ve Yargı tayca seçilen ve çeş itli mahkemeler arası nda çı kan görev ve hüküm uyuş mazlı kları nıkesin olarak çözmeye yetkili olan mahkeme. uyuş turan balı ğı * Bkz. torpil balı ğı . uyuş turma * Uyuş turmak (I,II) iş i. uyuş turmak * Uyuş ması nısağ lamak, hissedemez duruma getirmek. uyuş turmak * Anlaş maları nısağ lamak. uyuş turucu * Uyuş turma özelliği olan, uyuş turan (madde), narkotik. * Hareketten, gereği gibi düş ünmekten alı koyan. uyuş turucu madde * Morfin, kokain, eroin, afyon, esrar gibi duyumlara uyuş ukluk veren madde. uyuş turulma

* Uyuş turulmak iş i veya durumu. uyuş turulmak * Uyuş turmak iş i yapı lmak, hissedemez duruma getirilmek. uyuş turulmak * Anlaş malarısağlanı lmak. uyuş uk

* Duymaz ve hareket edemez duruma gelmiş , uyuş muş . * Gevş ek, tembel, sünepe, uyuntu.

uyuş uk uyuş uk * Uyuş uk bir biçimde, uyuş uk olarak. uyuş ukluk * Uyuş uk olma durumu. uyuş um * Uyuş ma durumu. *İ ki çekim arası nda hareket, anlam, ı ş ı k, dekor, donatı m, oyun bakı mları ndan aykı rı lı k olmama durumu. uyuş urluk * Bkz. uyuş um. uyutma uyutmak

* Uyutmak iş i. * Uyuması nısağ lamak, uyur duruma getirmek. * (acı , keder vb. için) Hafifletmek. *İ lgi konusu olmaktan çı karmak, unutturmak. * Aldatmak, kandı rmak.

uyutucu * Uyku veren, uyku getirici. uyutulma

* Uyutulmak iş i.

uyutulmak * Uyutmak iş ine konu olmak. uyuyan yı lanı n kuyruğ una basmak * kötü bir kimsenin yeni bir kötülük yapması na fı rsat vermek. uyuyuş * Uyumak durumu veya biçimi. uyuz

* Uyuz böceğ inin, üst derinin altı na girerek yaptı ğıkaş ı ndı rı cı , bulaş ı cıbir deri hastalı ğ ı . * Bu hastalı ğa tutulmuşolan. * Hareketli, canlıolmayan, uyuş uk, pı sı rı k, miskin.

uyuz böceğ i * Uyuz böceklerinden, uyuz hastalı ğ ı na yol açan örümceğ imsilere örnek tür (Sarcoptes scabiei). uyuz böcekleri * Memelilerde ve kuş larda asalak olarak yaş ayan, uyuz hastalı ğı na yol açan böcekler familyası . uyuz etmek * sinirlendirmek.

uyuz ilâcı * Uyuz hastalı ğ ı na karş ıkoruyucu olarak kullanı lan bir tür ilâç. uyuz merhemi * Uyuz için kullanı lan bir tür merhem. uyuz olmak * uyuz hastalı ğ ı na yakalanmak. * (birine, bir ş eye) sinirlenmek. uyuz otu

* Hekimlikte uyuza karş ıkullanı lan çiçekli bitki, kum otu (Scabiosa rotata).

uyuz sineği * Kı n kanatlı lardan, tarı ma zararı dokunan böceklerle beslenen bir sinek (Cicindela). uyuzlaş ma * Uyuzlaş mak iş i. uyuzlaş mak * Tüyleri döküldüğü için çirkin bir görünüşalmak. * Beceriksizleş mek, pı sı rı klaş mak. * Kı lı ksı zlaş mak. uyuzlu uyuzluk

uz uz -uz

* Uyuz hastalı ğ ıolan (kimse), uyuz. * Uyuz olma durumu. * Beceriksizlik, pı sı rı klı k. * Parası zlı k. *İ yi, güzel. * Masallarda az gittik uz gittik, dere tepe düz gittik tekerlemesinde "uzak" anlamı nda kullanı lı r. * Bkz. -z (I).

-uz * Bkz. -z (II). -uz -uz

* Bkz. -z (III). * Bkz. -ı z (II).

uz iletiş im * Sembol, haber, yazı , resim veya her çeş it bilginin tel, radyo, optik veya baş ka elektromanyetik sistemlerle iletilmesi, yayı mıveya alı nması , telekomünikasyon. uza devim * (ruh bilimi ötesinde) Fiziksel etkili medyumları n gerçekleş tirdiğ i öne sürülen olaylardan biri olan, nesnelerin dokunulmaksı zı n hareket ediş i, telekinezi. uza duyum * Telepati.

uzağ ıgörmek * ileride ne olacağ ı nıkestirmek. uzak

* Gidilmesi çok süren, çok ötelerde bulunan, ı rak, yakı n karş ı tı . * Arada çok zaman bulunan. * Eli, gücü veya hükmü yetiş mez. *İ htimali az olan. * Ayrı , birbiriyle yakı n ilgisi olmayan. * Uzak yer.

uzak akraba * Yakı nlı ğ ı , ilgi derecesi az olan akraba. uzak benzeş me * Bir kelimede bir sesin uzakta bulunan baş ka bir sesi etkilemesi: Etmek > ekmek, tepme > tekme gibi. uzak benzeş mezlik * Bir kelimede yan yana bulunmayan iki aynısesten birinin değ iş ikliğe uğ raması : Kehribar > kehlibar, fincan > filcan gibi. Uzak Doğ u * Asya'nı n doğ u ve güneydoğusuna verilen ad. uzak durmak * yaklaş mamak, karı ş mamak. uzak düş mek * uzak olmak, uzak bulunmak. uzak göçüş me * Yanyana bulunmayan ünsüzlerin yer değ iş tirmesi ödünç > öndüç, lânet > nalet, zerdali > zeldari vb. uzak görüş *İ leride olabilecekleri düş ünme ve sezme. uzak görüş lü * Uzak görüşsahibi olan. uzak görüş lülük *İ leride gelecekte olabilecekleri düş ünme ve sezme gücü. uzak metatez * Uzak göçüş me. uzaklanma * Uzaklanmak durumu veya biçimi. uzaklanmak * Nazlanmak. uzaklara gitmek * konudan ayrı lmak. * gözleri dalmak, dalı p gitmek. uzaklaş ı lma * Uzaklaş ı lmak durumu. uzaklaş ı lmak * Uzaklaş mak durumu yapı lmak. uzaklaş ma

* Uzaklaş mak durumu. uzaklaş mak * (bir ş eyden, bir yerden veya kimseden) Ayrı lı p uzağ a gitmek. * Yabancı laş mak, ilgisi azalmak. uzaklaş tı rı lma * Uzaklaş tı rı lmak iş i veya durumu. uzaklaş tı rı lmak * Uzaklaş masısağlanmak. * Görevden alı nması nısağlamak. uzaklaş tı rma * Uzaklaş tı rmak iş i. uzaklaş tı rmak * Uzağ a götürmek. * Çı karmak, ayı rmak. * Yabancı laş tı rmak, ilgisiz bı rakmak. uzaklı k

* Uzak olma durumu, ı raklı k. *İ ki nokta arası ndaki uzay ölçümü, mesafe.

uzaksama * Uzaksamak iş i,istibat. uzaksamak * Uzak saymak, istibat etmek. uzaktan

* uzak yerden. * uzak olarak.

uzaktan bakmak (veya seyirci kalmak) * seyirci gibi davranı p karı ş mamak. uzaktan merhaba * yakı n ahbaplı k bulunmadı ğ ı nı veya istenmediğini anlatı r. uzaktan uzağ a *İ lgisi az olan. * Çok uzaktan (duyulan). * Biraz, az buçuk, tam değ il. uzaktan yakı ndan * Herhangi bir bakı mdan ilgili. uzam

uzama uzamak

* Algı lanan nesnelerin temel niteliği. * Bir nesnenin uzayda kapladı ğıyer, vüs'at. * Uzamak durumu. * Uzun duruma gelmek, boyu büyümek. * Çok zaman tutmak, uzun sürmek.

uzana uzana * Uzanarak, uzanmı şbir biçimde.

uzanı lma

* Uzanı lmak durumu.

uzanı lmak * Uzanmak iş i yapı lmak. uzanı m

uzanı ş uzanma

* Nitelik, özellik, ölçü, boyut. * Titreş im durumunda bulunan bir noktanı n, herhangi bir anda titreş im merkezinden uzaklı ğ ı . * Yer'den gezegene ve Güneş 'e uzanan iki doğ rultu arası ndaki açı . * Uzanmak durumu veya biçimi. * Uzanmak durumu.

uzanmak * Boylu boyunca yatmak. * Gitmek. * Bir alana yayı lmak. * Bir ş ey boyunca sı ralanmak. * Yetiş mek, ulaş mak. * Vücudunu yöneltmek veya vücuduyla birlikte kolunu uzatmak. uzantı * Bazınesnelerin herhangi bir yerinde görülen uzamı şbölüm. * Ana konumdaki bir bütünün, özün veya durumun, kendisinden ayrıgörülen, ancak aynıyapı sal özellikleri içeren parçası . uzatı lma

* Uzatı lmak iş i veya durumu.

uzatı lmak * Uzatmak iş i yapı lmak. uzatı m uzatı ş

* Uzatmak iş i. * Uzatmak iş i veya biçimi.

uzatma

* Uzatmak iş i, temdit. * Ünlülerin uzun söyleniş i. * Bir ucu kı yı ya bağ lıdurumda denize uzatı lı p bı rakı larak kullanı lan balı k ağ ı . * Eş it sayı larla biten bir elemeli oyunu, kazananı n belli olmasıamacı yla, kuralları na uygun olarak belli bir süre daha sürdürmek. * Sı hhî tesisatçı lı kta kı sa borularıuzatmak için kı sa boru parçası . uzatma iş areti * Bkz. düzeltme iş areti. uzatmak * Uzaması na sebep olmak, uzaması nısağlamak. * Baş ı , kollarıveya bacaklarıbir yere yöneltmek. * Bir ş eyi vermek için birine yöneltmek. * Germek. * Konuş mayı sürdürmek. * Vermek, göndermek. * Süreyi artı rmak, temdit etmek.

uzatmalı * Süresi uzatı lan. uzatmalıçavuş * Bkz. uzman çavuş . uzatmalıniş anlı * Niş anlı lı k süresi gereğinden çok uzamı şolan (kadı n veya erkek). uzatmalısevgili * Evlenmeğe karar veremeyip çok uzun süre sevgili olarak kalan (kimse). uzatmayalı m * kı sacası . uzay

* Bütün varlı kları n içinde bulunduğ u sonsuz boş luk, feza, mekân. * Bütün gök cisimlerinin içinde bulunduğ u sı nı rsı z boş luk.

uzay adamı * Uzay gemisini uzayda yöneten kimse, astronot, kozmonot. uzay adamlı ğ ı * Uzay adamıolma durumu. uzay eğrisi * Bütün noktalarıaynı düzlem üzerinde bulunmayan eğ ri. uzay gemisi * Uzaya gitmek için yapı lmı ştaş ı t. uzay geometri * Hacimli biçimleri inceleyen geometri. uzay hukuku * Uzay yolculukları nıele alan uluslar arasıgelenek hukuku. uzay istasyonu * Uzay çalı ş maları nı n yapı ldı ğ ımerkez, üs. uzay kapsülü * Uzay gemilerinde, oldukça dar ve hafif, füzenin gürültüsüne ve hava ile sürtünmeden doğ an sı caklı ğ a karş ı yalı tı lmı şkapalıyer. uzay pilotu * Uzay araçları nıkullanan pilot. uzay savaş ı * Uzay çalı ş maları nda öne geçme yarı ş ı . * Uzayıele geçirmek için modern tekniğ in imkânları nıaskerî amaçlarla kullanarak üstünlük sağ lama mücadelesi. uzay taş ı * Uzayda dolaş an, atmosfere girince yanarak yer yüzüne düş en taş , meteorit, gök taş ı . uzay uçuş u * Bir uzay gemisi veya benzeri bir araçla dünyadan uzaklaş ı p uzaya çı kmak. uzay üssü * Uzay istasyonu.

uzaycı uzaycı lı k

uzaylı uzgören

* Uzayda araş tı rma yapı lması nıdüzenleyen ve yerden uzay gemisi ile iliş ki kuran, onu yöneten kimse. * Uzaya araçlarla gitme iş i. * Uzaycı nı n yaptı ğ ıiş . * Uzayla ilgili olma. * Uzayda yaş adı ğ ıvar sayı lan kimse. * Uzgörür.

uzgörür * Gerçeği önceden görebilen, durendiş . uzlaş ı uzlaş ı cı

* Uzlaş ma, uyuş ma. * Uzlaş ma sağ layan.

uzlaş ı lma * Uzlaş ı lmak iş i. uzlaş ı lmak * Uzlaş mak iş i yapı lmak. uzlaş ma

* Uzlaş mak durumu, uyuş ma.

uzlaş macı * Uzlaş ma sağ layan. * Uzlaş macı lı ktan yana olan kimse. uzlaş macı lı k * Çı karları ndan, düş üncelerinden ödünler vererek uzlaş ma sağ lama siyaseti. uzlaş mak

* Araları ndaki düş ünce veya çı kar ayrı lı ğ ı nı , karş ı lı klıödünlerle kaldı rarak uyuş mak, karş ı lı klıanlaş mak ve mutabı k kalmak. uzlaş malı * Araları nda uzlaş ma bulunan. uzlaş maz * Uzlaş mayan, uzlaş ma yanlı sı olmayan. uzlaş mazlı k * Anlaş maya, uzlaş maya yanaş mama durumu. uzlaş tı rı cı * Uzlaş mayısağlayan. uzlaş tı rma * Uzlaş tı rmak iş i. uzlaş tı rma kurulu * Toplu sözleş me görüş melerinde tarafları n uyuş mazlı ğ a gitmeleri durumunda, uzlaş ma sağ lamak amacıile grev ve lokavt kanununa göre oluş turulan, kararları nı n yaptı rı m gücü olmayan kurul.

uzlaş tı rmak * Uzlaş maları nı sağlamak. uzlet

* Toplum yaş ayı ş ı ndan kaçı p tek baş ı na yaş ama.

uzluk * Ustalı k, iş inin eri olma durumu, hazakat, ehliyet. uzman

* Belli bir iş te, belli bir konuda bilgi, görüşve becerisi çok olan kimse, mütehassı s, kompetan.

uzman çavuş * Lise ve dengi okullardan mezun olduktan sonra özel bir eğ itim sonunda baş arı lıolarak astsubaylı ktan bir alt basamaktaki asker rütbesini alan kimse. uzman doktor * Bir tı p dalı nda gerekli ihtisasıgörüp uzmanlı k belgesini alan doktor. uzman hekim * Bkz. uzman doktor. uzmanlaş ma * Uzman durumuna gelme. uzmanlaş mak * Uzman durumuna gelmek, uzman olmak. uzmanlı k * Uzman olma durumu, uzmanı n görevi, mütehassı slı k, ihtisas. uzo

* Yunan rakı sı .

uzun *İ ki ucu arası nda fazla uzaklı k olan. * Baş langı cı ile bitimi arası nda fazla zaman aralı ğ ıolan; çok süren. * Ayrı ntı lı , derinlemesine. uzun araç * Normal bir yük aracı ndan daha uzun olan, çok eş ya taş ı mak için kullanı lan taş ı t. uzun atlama * Vücudun, bacakları n sı çrama gücü ile yerden kesilerek alabildiğine uzağ a konması . uzun bacaklı lar * Sulak yerlerde yaş ayan, uzun bacaklıkuş lar takı mı . uzun boylu * Boyu uzun olan. * Uzun süre. * Derinlemesine, ayrı ntı ları yla. uzun çizgi * Karş ı lı klıkonuş mada, konuş anı n değiş tiğ ini göstermek için kullanı lan çizgi iş areti, tire. uzun dalga * Dalga boyu 1000-2000 m arası nda değ iş en dalga. uzun diş * Boruları döndürmeden eklemeyi sağlayan ve bir ek bileziğiyle bir ters somunu alacak uzunlukta açı lmı ş vida.

uzun diş li * Tamahkâr, açgözlü, hı rslı . uzun don * Parçaları diz altı na kadar inen bir don türü. uzun etek * Eteği uzun olan giysi, maksi. uzun etmek * tartı ş mayısürdürmek. * aş ı rıgitmek. uzun far * Uzun mesafeyi aydı nlatma gücüne sahip otomobil farı . uzun hava * Türk halk müziğ inde, belirli bir karakteri olmayan, bölgesel öğelerin etkisi altı nda geliş erek özellik kazanmı ştürkü. uzun hayvan * Yı lan. uzun hece *İ çinde uzun ünlü bulunan hece: Âdet, kâtip gibi. uzun hikâye * Ayrı ntı lı olaylarıve ş ahı s kadrosu genişolan hikâye türü. uzun kafalı * Kafa tası nı n ön art ekseni, yan eksenine göre uzun olan (kimse), dolikosefal. uzun kulaklı * Eş ek. uzun kulaktan haber almak * uzaktan uzağa haber almak. uzun lâfı n (veya sözün) kı sası * kı sacası , özet olarak. uzun levrek * Kemirici balı klar takı mı ndan, 50-100 cm boyunda, Avrupa tatlısuları nda yaş ayan etçil ve yı rtı cıbir balı k (Lucioperca sandra). uzun oturmak * uzanarak oturmak, yarıyatmı şdurumda oturmak. * yatmak. uzun ömürlü * Yaş adı ğ ısüre çok uzun olan. uzun öykü * Uzun hikâye. uzun sesli * Uzun ünlü. uzun uzadı ya * Uzatarak, derinleş tirerek, geniş leterek, ayrı ntı ları yla.

uzun uzun * Çok uzun, uzun süre, uzun olarak, uzunca. * Uzatarak. uzun ünlü * Ses süresi uzun olan ünlü: Âlem, âdet gibi. uzun vokal * Bkz. uzun ünlü. uzun yol sürücüsü * Uzun mesafeli hatlarda mal nakliyatıyapan ve araba kullanan sürücü. uzun yol ş oförü * Uzun yol sürücüsü. uzunca

* Uzun olarak, bol zamanlı .

uzunçalar * Üzerine seslerin düş ük devirle kaydedildiğ i büyük boyutlu plâk, longpley. uzuneş ek bir oyun.

* Eğ ilmişve biri ötekinin arkası na tutunmuşbirkaç kiş inin üzerinden atlayarak karş ı lı klıiki grubun oynadı ğ ı

uzunkuyruk *İ skete kuş unun bir türü. uzunlaması na * Uzunluğ una. uzunluk

* Bir ş eyin bir uçtan öbür uca kadar olan uzaklı ğı . *İ ki nokta arası ndaki yer aralı ğı nı n ölçümü, tul. * Bir yüzeyin iki temel boyutundan en büyük olanı , boy, en karş ı tı . * Yazı nı n, sözün kapsam yönünden geniş liği. * Süre yönünden uzun olma durumu.

uzunluk ölçüsü * Uzunluğ u ölçmek için kullanı lan metre, yarda gibi herhangi bir birim. uzuv * Organ, üye. * Unsur. uzvî * Organik. uzvî kimya * Organik kimya. uzviyet -ü

* Organizma. * Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (I).

-ü * Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (II). -ü

* Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (III). -ü * Bkz. -ı/ -i, -u / -ü (IV). ü, Ü ücra ücret

* Türk alfabesinin yirmi altı ncıharfi. Ses bilimi bakı mı ndan ince, dar, yuvarlak ünlüyü gösterir. * Çok uçta, kenarda veya uzakta bulunan. *İ şgücünün karş ı lı ğ ıolan para ve mal. * Kiralanan veya satı n alı nan bir ş ey için ödenen para.

ücretlendirme * Ücretlendirmek iş i. * Posta iş lemlerinde taş ı ma ücretlerinin önceden ödenmesi. ücretlendirme makinesi * Posta iş lemlerinde zarfları n üstüne pul yerine ücreti gösterir damga basan makine. ücretlendirmek * Bir malı n, bir iş in ücretini belirlemek rayicini tayin etmek. ücretli

ücretlilik

ücretsiz

-ücü üç

üç adı m

* Ücretle çalı ş tı rı lan kimse. * Ücret karş ı lı ğı yapı lan. * Ücretlinin yaş ama biçimi. *İ şgücünün veya emeğ in ücretle karş ı lanması . * Bir karş ı lı k ödemeden alı nan. * Parası z (olarak). * Bkz. -ı cı . *İ kiden sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yı gösteren rakam, 3, III, gibi. *İ kiden bir artı k olan. * Atletizmde üç adı m atlama dalı veya yarı ş ması .

üç aş ağ ıbeşyukarı * yaklaş ı k olarak, az bir farkla. üç aş ağ ıbeşyukarı dolaş mak * kararsı zlı k içinde gezip durmak. üç aylar üç aylı k

* Ay takviminde recep, ş aban ve ramazan ayları na verilen toplu ad. * Üç ayda bir ödenen emekli aylı ğ ı .

üç baş lı * Üç baş ıolan.

üç beş üç beyaz

* Nicelik yönünden az. * Un, ş eker ve yağıanlatan bir söz.

üç bir * Oyunda, atı lan zarlardan birinin bir, öbürünün üç benekli olan yüzünün üste gelmesi, seyek. üç birlik kuralı * Klâsik tiyatroda yer, zaman ve konu birliğ ini esas alan kural. üç boyutlu * Eninden ve boyundan baş ka, derinliği de olan. üç boyutlu film * Görüntüsü en ve boydan baş ka derinlik duygusu da uyandı ran film. üç buçuk * Yarı m yamalak, üstünkörü. üç buçuk atmak * çok korkmak. üç budak

*İ zmir'de üretilen bir tütün türü.

üç buutlu * Bkz. üç boyutlu. üç çatal * Büyük balı klarıavlamak için kullanı lan ucu üç çatallı zı pkı n. üç çeyrek * Çocuklar için yapı lan keman. üç dört

* Birkaç.

üç durum yasası * Toplumun Tanrıbilimi, fizik ötesi ve tanı tlıolmak üzere üç durumdan geçerek geliş tiğini savunan Auguste Comte yasası , üç hâl yasası . üç düzlemli *İ ki düzlem kesiş tikten sonra üçüncü bir düzlemi eğik olarak kesince ortaya çı kan (açı ). üç etek * Üç ayrıetekten oluş muşözel bir giysi. üç günlük ömür * ömrün kı salı ğı nıanlatı r. üç hâl kanunu * Üç durum yasası . üç iki

* Oyunda, atı lan zarlardan birinin üçlü, öbürünün ikili gelmesi, sebayüdü.

üç kat * Bir kumaşörgüsünde üç ipliğ in bir iplik yerine kullanı lması . üç katlı

* Üç katıolan. üç nalla bir ata kaldı * Bkz. iş i üç nalla bir ata kaldı . üç nokta

* Tamamlanmamı şcümlelerin sonuna veya baş ı na yan yana konulan üç nokta.

üç otuzunda * çok yaş lı(insan). üç parmaklı * Bir ayağı nda üç parmak bulunan (hayvan). üçayak * Fotoğraf makinesi, televizyon kameralarıgibi aletlerin üzerine oturduğu üç ayaklıdüzen. * Sacayağ ı . * Bir halay çeş idi. üçe beş e bakmamak * fiyat üzerinde küçük farklarıönemsememek. üçer * Üç sayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine üç, her defası nda üçü bir arada olan. üçer beş er * Yaklaş ı k üçü, beş i bir arada olarak. üçerli üçgen

* Üçer üçer birimden oluş an. * Üç tepe noktası , üç açı sı , üç kenarıolan geometri biçimi, müselles. * Bu biçimde olan.

üçgen piramit * Tabanıüçgen olan piramit. üçgen prizma * Tabanıüçgen olan prizma. üçgensel bölge * Üçgenin sı nı rladı ğ ıdüzlemsel bölge. üçgül

* Yaban yoncası , tirfil (Trifolium).

üçkâğı da bağ lamak (veya getirmek) * karş ı sı ndakini ş aş ı rtarak aldatmak. üçkâğı t * Oynatı cı nı n el çabukluğuyla yer değiş tirip kapalıolarak bı raktı ğ ı , ikisi aynı , biri değ iş ik üç iskambil kâğı dı ndan değiş ik olanı nıbulmaya dayanan hileli oyun. * Hile, düzen, dolap. üçkâğı tçı * Üçkâğı t oyunu oynatan kimse. * Yalancı , dolandı rı cı , hileci, düzenci kimse. üçkâğı tçı lı k * Üçkâğı tçı nı n iş i. * Yalancı lı k, düzencilik, dolandı rı cı lı k.

Üçkardeş * Üçlü olarak görünen bir yı ldı z kümesi. üçleme

üçlemek

üçler

* Üçlemek iş i. * Üçe bükülmüş , üç kat. * Bentleri üçer dizeli olan türkü. * Bir yazarı n, konu ve fikrî yapıolarak birbirini izleyen üç eseri, triloji. * Katoliklerde, Tanrı ,İ sa ve Meryem'in aynı kiş i olmalarıinancı , teslis. * Üçe çı karmak. * Ürünün üçte birine karş ı lı k, toprağı nıkiraya vermek. * Tarlayı üç kez sürmek. * Halkı n inançları na göre üç kiş ilik ermiş ler topluluğ u.

üçler yediler kı rklar * halk inançları nda yaş ayan ermiş ler topluluğu. üçleş me * Üçleş mek iş i veya durumu. üçleş mek * Üçe çı kmak, bir veya iki iken üç olmak. üçlü

* Üç parçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden üç tane bulunan. *İ skambil, domino gibi oyunlarda üzerinde 3 iş areti veya noktası bulunan kâğ ı t veya pul. * Üç ses veya çalgıiçin düzenlenmişmüzik parçası , trio. * Bu parçayıçalan üç kiş ilik müzik topluluğ u, trio. * Üç kiş iden oluş muş .

üçlü bahis * At yarı ş ları nda aynıkoş uda ilk üçü tahmin etmeye yönelik müş terek bahis oyunu. üçlü ganyan * Üç yarı ş ı n birincisini tahmin etmeye dayanan bir oyun türü. üçlük

üçtaş üçteker

* Üç tanesi bir arada bulunan, üç tane alabilen, üç taneden oluş muş . * Basketbolda ceza alanıdı ş ı ndan atı lan topun potaya geçirilmesi sonucu kazanı lan üç puan değ erindeki atı ş . * Üç taş la oynanan bir tür çocuk oyunu. *İ kisi arkada, biri önde üç tekerleğ i olan, çocukları n düş meden binmesi için yapı lmı şaraç. * Triportör.

üçten dokuza *İ slâm hukukuna göre, kocanı n üçerli aralı klarla üç kez "boşol" sözünü tekrarlayarak karı sı nıboş aması . üçüncü

* Üç sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada ikinciden sonra gelen.

üçüncü çağ * Yeryüzünün yaklaş ı k altmı şmilyon yı llı k çağ ı , senozoik. üçüncü dünya ülkeleri

* Asya, Afrika ve Lâtin Amerika'nı n, hemen hepsi eski sömürgeler olan, ulusal bağı msı zlı kları nıkazanmı ş veya bu uğurda mücadele veren ülkelerine verilen ad. üçüncü kiş i * Fiil çekiminde teklik ve çokluk üçüncü ş ahı s biçimi. üçüncül * Organik bir birleş iğ in formülünde öbür üç karbon atomuna bağ lıolan (karbon atomu), sülâsî, tersiyer. * Bir hastalı ğı n belirli iki devresinden sonra oluş an (belirtiler). üçüncülük * Üçüncü olma durumu. üçüncünün olmazlı ğ ı * Birinin yalanladı ğ ı , ötekinin doğ ruladı ğ ıiki önermeden birinin doğru olmasıgerektiğini, üçüncü bir ihtimalin söz konusu olmayacağ ı nı anlatan yasa. üçüz

* Üçü birlikte doğ muşolan (kardeş ). * Üçlü, üç yanlı , üç kollu, üç parçalı .

üçüzleme * Bir dizenin hem ritmik hem anlam olarak üç ayrıöbek oluş turması . üçüzlü

üdeba üfleç

üfleme

* Üçüzleri olan (ana). * Üçü bir arada olan. * Yazarlar, edipler. * Kaynak yapı mı nda, metalleri kesme ve eritme iş lemlerinde kullanı lan, alev püskürten araç, hamlaç. * Lâboratuvarlarda yüksek ı sıelde edilen araç, hamlaç. * Üflemek iş i.

üflemek * Dudakları büzerek soluğu bir ş ey üzerine hı zla vermek. * Yanmakta olan bir ş eyi söndürmek veya canlandı rmak için soluk vermek. * (nefesle seslendirilen çalgı lar için) Çalmak. üflemeli

* Üflenerek çalı nan (çalgı ).

üflemeli çalgı * Üflenerek seslendirilen müzik aracı . üflenme

* Üflenmek iş i.

üflenmek * Üflemek iş i yapı lmak. üfleyici

* Üfleyen kimse.

üful * (yı ldı z için) Batma. * Ölme.

üfunet

üfunetli üfunetsiz

*İ rin, cerahat. * Pis koku. *İ çinde irin, cerahat olan. *İ çinde irin, cerahat olmayan.

üfürme * Üfürmek iş i. üfürmek

üfürük

üfürükçü

* Üflemek. * Üfleyerek bulunduğ u yerden uzaklaş tı rmak. * Esmek. * Üfleyerek çalmak. * Üfürülerek verilen soluk. * Üfürükçülerin hastaları n üstüne okuyarak üfürdükleri soluk. * Okuyup üfleyerek hastalı klarısavdı ğı nıileri süren ve böylece bilgisiz kimseleri dolandı ran düzenbaz kimse.

üfürükçülük * Üfürükçünün iş i. üğrüm -ül -ül

* Yer'in dönme ekseninin, yaptı ğ ıkoni hareketi boyunca dalgalanması , nütasyon. * Bkz. -l (I). * Bkz. -l (II).

ülen * Ulan. üleş üleş ilme

* Pay. * Üleş ilmek iş i.

üleş ilmek * Üleş mek iş i yapı lmak. üleş me * Üleş mek iş i. üleş mek

* Bölüş mek, paylaş mak.

üleş tirilme * Üleş tirilmek iş i. üleş tirilmek * Pay edilmek, üleş ilmek.

üleş tirim

* Üleş tirme. * Toplumsal ürünün ticarî etkinlikler aracı lı ğ ı yla tüketicilere dağ ı tı lması .

üleş tirimli * Üleş tirime iliş kin. üleş tirimli tüze * Ödül ve cezanı n herkesin hakkı na göre üleş tirilmesi temeline dayanan tüze. üleş tirme * Üleş tirmek iş i, bölüş türme, dağ ı tma, tevzi. üleş tirme sı fatı * Paylaş tı rma kavramı veren sı fat. Türkçede bu kavram -ar, -er, -ş er ekiyle sağlanı r: Otuzar kitap. Birer elma. İ kiş er kalem. Altı ş ar lira gibi. üleş tirmek * Pay ederek dağı tmak, bölüş türmek. * Herkesin payı nı kendisine vermek, bölüp dağ ı tmak, tevzi etmek. ülfet

* Alı ş ma, kaynaş ma. * Tanı ş ma, görüş me. * Dostluk, ahbaplı k.

ülfet etmek * tanı ş mak, görüş üp konuş mak, sohbet etmek. ülger ülke

* Kadife, ş eftali vb. nin üzerinde bulunan ince tüy. * Bir devletin egemenliği altı nda bulunan toprakları n tümü, diyar, memleket. * Devlet. * Herhangi bir özelliğ i yönünden düş ünülen bölge.

ülke açmak * bir ülkeyi savaş arak almak, fethetmek. ülke coğrafyası * Bkz. ülkeler coğ rafyası . ülkeler arası * Değiş ik ülkeler arası nda oluş an durum. ülkeler coğ rafyası * Yeryüzündeki değ iş ik yerlerin olayları yla coğ rafya arası ndaki ilintiyi araş tı ran ve coğ rafyanı n en geniş kolunu oluş turan bilim dalı . Ülker * Boğ a burcunda, yedi yı ldı zdan oluş an takı m, Süreyya. ülkesel ülkesellik ülkü

* Ülkeye iliş kin. * Ülkeye iliş kin olma durumu. * Amaç edinilen, ulaş ı lmak istenen ş ey, ideal.

ideal.

* Gerçekte olmayı p, yalnı z düş üncede tasarı m biçiminde var olan, yalnı zca düş ünce ile kavranabilen ş ey,

*İ nsanıduyular dünyası nı n üstüne yükselten ve hiçbir zaman tam olarak gerçekleş tirilemeyecek olan, yalnı zca eriş ilmesi istenen amaç olarak kalan kı lavuz ilke, örnek yargıölçüsü, mefkûre, ideal. ülkücü

* Bir ülküye çı kar gütmeden bağlıolan, idealist.

ülkücülük * Bir ülküyle belirlenmişolan, bu ülküye çı kar gütmeden bağlıkalan yaş ama biçimi ve dünya görüş ü. ülküdaş

* Aynıülküye bağ lıolanlardan her biri.

ülküleş tirilme * Ülküleş tirilmek iş i. ülküleş tirilmek * Ülküleş tirmek iş i yapı lmak. ülküleş tirme * Ülkü durumuna getirme, idealleş tirme, idealizasyon. ülküleş tirmek * Ülkü durumuna getirmek, idealleş tirmek. ülküsel * Ülkü ile ilgili, ideal. ülser

* Sindirim organları nda ve özellikle mide ile onikiparmak bağ ı rsağ ı nda görülen yara, karha.

ültimatom * Bir devletin baş ka bir devlete verdiğ i ve hiçbir tartı ş ma veya karş ıkoymaya yer bı rakmaksı zı n, tanı dı ğ ı sürede isteklerinin yerine getirilmesini istediği nota. ültimatom vermek * nota vermek, istekleri sert bir biçimde bildirmek. ültimatomsu * Ültimatom tarzı nda ültimatoma benzer. ültramodern * Düş ünce, eğ ilim, üslûp için en üst sı nı rda olan, çok modern olan. ültrason

*İ nsan kulağı nı n alamayacağ ınitelikte olan yüksek frekanslı ses titreş imi.

ültraviyole * Mor ötesi. ülûhiyet

* Tanrı lı k vasfı , tanrı sallı k.

-ülü * Bkz. -ı lı . ülüş -üm

* Kesilen hayvanı n etinden alı nan pay. * Bkz. -m (I).

-üm -üm ümera

* Bkz. -m (II). * Bkz. -m (III). * Buyurucular, beyler, amirler. * Üstsubaylar.

ümide düş mek * gerçekleş mesine, olacağ ı na inanmak. ümide kapı lmak * olacağı nıdüş ünmek, hayal etmek. ümidi boş a çı kmak * beklentisi, umudu gerçekleş memek. ümidi sönmek * umudu kalmamak. ümidi suya düş mek * umudu kalmamak. ümidini kesmek * artı k olacağ ı nıbeklememek. ümit

* Umma, beklenti, umut.

ümit bağ lamak * olması nı , olacağı nıummak. ümit bı rakmak * bir kimsede umut uyandı rmak, umut vermek. ümit dünyası * Gerçekleş mesi çok zor olan ş eyleri ummanı n hoşgörülmesi gerektiğ ini belirtir. ümit etmek * ummak, beklemek. ümit kapı sı * Bir umutla bağlanı lan durum veya yer. ümit serpmek * umutlandı rmak. ümit uyanmak * umut doğmak, umut belirmek. ümitlendirme * Ümitlendirmek iş i, umutlandı rma. ümitlendirmek * Umutlandı rmak. ümitleniş * Ümitlenmek iş i veya biçimi.

ümitlenme * Ümitlenmek durumu, umutlanma. ümitlenmek * Umutlanmak. ümitli * Umutlu. * Verim beklenen. ümitsiz * Umutsuz. ümitsizlik * Umutsuzluk. ümmet

* Hz. Muhammed'e inanarak, onun yaptı kları nıve söylediklerini uygulayarak çevresinde toplanan Müslümanları n tümü. ümmetçe ümmetçi

* Ümmet olarak. * Ümmetçilik yanlı sıolan (kimse, görüşvb.).

ümmetçilik * Bir islâm topluluğ u olarak kalmak amacı nıgüdenlerin görüş ü. ümmî ümmîlik ümran

* Okuyup yazmasıolmayan. * Ümmî olma durumu. * Bayı ndı rlı k.

ümranlı * Bayı ndı r, geliş miş . -ümtı rak ümük ün

-ün

* Bkz. -mtı rak. * Boğ az, gı rtlak, imik. * Ses. *İ yi bir nitelikte bilinip tanı nmı şolma durumu, ş öhret, ş an, nam. * Bkz. -ı n.

-ün * Bkz. -n-. -ün

* Bkz. -ı n.

ün almak (kazanmak, salmak veya yapmak) * ünü herkesçe bilinmek ve her yerden duyulmak.

-ünce -üncü -ünç

* Bkz. ı nca. * Bkz. -ncı . * Bkz. -nç.

ündeş * Benzer sesle biten söz veya cümle. ündeş lik

* Ses benzerliği veya birliği.

üne kavuş mak * ün kazanmak, ş öhret bulmak. üniforma

* Aynıiş i yapanları n giydikleri, tüzükle belirtilmiş , bir örnek giysi. * Silâhlıkuvvetlerin resmî giysisi.

üniformalı * Üniformasıolan, üniforma giymişolan (kimse). ünik * Tek, eş i olmayan. ünite

üniversal

* Birlik, birleş mişolma durumu. * Bir kümenin her elemanıveya bir çokluğu oluş turan varlı kları n her biri, birim. * Evrensel.

üniversalizm * Evrenselcilik. üniversite * Bilimsel özerkliğ e ve kamu tüzel kiş iliğ ine sahip, yüksek düzeyde eğitim, öğ retim, bilimsel araş tı rma ve yayı n yapan fakülte, enstitü, yüksek okul ve benzeri kuruluşve birimlerden oluş an öğretim kurumu. üniversiteler arası * Birçok üniversite ile ilgili olan. üniversiteli * Üniversite öğ rencisi. ünlem

* Türlü duygularıanlatan veya bir doğa sesini yansı tan kelime: Ah! oh! ş ak, çat vb.

ünlem iş areti * Sevinç, kı vanç, acı , korku, ş aş ma gibi duygularıanlatan cümlelerin sonuna konan bir noktalama iş areti. ünleme

* Ünlemek iş i.

ünlemek * Yüksek sesle çağı rmak. * Yüksek sesle bildirmek.

ünlenme

* Ünlenmek iş i veya durumu.

ünlenmek * Çağ rı lmak, yüksek sesle bildirilmek. * Ün sahibi olmak, ün kazanmak, meş hur olmak. ünletme

* Ünletmek iş i veya durumu.

ünletmek * Bağ ı rtmak, çağ ı rtmak. ünlü

* Ün salmı şolan, ş öhretli, meş hur, ş anlı , namlı , namdar. * Ses yolunda bir engele çarpmadan çı kabilen ses, sedalıharf, vokal: a, e, ı , i, o, ö, u, ü.

ünlü benzeş mesi * Ünlü uyumu. ünlü çatı ş ması * Eklemelerde veya birleş tirmelerde iki ünlünün yan yana gelmesi: Ne ise > neyse, ne ası l > nası l vb. ünlü düş mesi * Çeş itli sebeplerle kelimenin iç veya son sesinden birinin düş mesi: Oyun > oyunamak, oynamak vb. ünlü kaynaş ması * Birleş ik kelimelerde yan yana gelen iki ünlünün kaynaş ması : Sütlü aş> sütlaç. ünlü kı salması * Aslı nda uzun olan bir ünlünün zamanla dilde kı salması : Cân > can, hâzı r > hazı r, beyâz > beyaz. ünlü türemesi * Ses özelliklerine veya birbirleriyle birleş me ş artları na bazısebeplerle kelimenin ön, iç ve sonuna ünlü getirilmesi olayı : Scarpina > iskarpin, ruza > oruç, limon > ilimon vb. ünlü uyumu * Türkçede, kelimelerdeki ünlülerin incelik, kalı nlı k veya düzlük, yuvarlaklı k bakı mları ndan birbirine benzemesi. ünlüleş me * Bir ünsüzün, yanı ndaki ünlülerin etkisiyle, ünlü niteliği alması . ünsiyet

* Ahbaplı k, arkadaş lı k; alı ş kanlı k.

ünsüz * Ünü olmayan, gösteriş siz, ş öhretsiz. * Ses yolunda bir engele çarparak çı kan ses, konson, konsonant: B bir ünsüzdür. ünsüz benzeş mesi * Yan yana gelen iki ünsüzün boğ umlanma nitelikleri bakı mı ndan bir uyum içine girmesi: Anbar > ambar, çenber > çember. ünsüz düş mesi * Kaynaş ma sı rası nda ekte veya kelimede bulunan ünsüzlerin birinin düş mesi: Alçak-cı k > alçacı k, büyükçek > büyücek. ünsüz göçüş mesi * Bkz. göçüş me. ünsüz ikizleş mesi

* Özellikle halk ağ zı nda döş ek döş ş ek, ı ş ı kı ş ş ı k örneklerde olduğu gibi iç seste ünsüzlerin tekrarı . ünsüz türemesi * Kelime içinde veya baş ı nda bir ünsüzün eklenmesi. ünsüz uyumu * Türkçede sert ünsüzle biten bir kelimeye c d g ünsüzlerinden biriyle baş layan bir ek getirilince ekin baş ı ndaki ünsüzün sertleş mesi: Açı k-ça, sepet -te, bı ç -kıvb. -üntü -üp -ür

* Bkz. -ntı/ -nti. * Bkz. -ı p. * Bkz. -ı r.

ürat * Sidik asidi tuzu. ürbanizm * Şehircilik. Ürdünlü üre

ürem

* Ürdün halkı ndan olan kimse. * Azotlu besinlerin vücutta yanması yla oluş an, erimişbir durumda idrarla dı ş arıatı lan azotlu madde. * Yapay reçine verniği ve tutkalı üretiminde kullanı lan temel gereçlerden beyaz, billûrsu toz. * Faiz, getiri.

üreme * Üremek durumu. * Canlı ları n cinsel hücrelerinin birleş mesinden ortaya çı kan tohumla veya doğ rudan doğruya oluş turdukları sporlarla çoğalmaları , tenasül. üreme organları * Organizmada üreme görevi için birlikte oluş muşorganlar bütünü. üremek * Canlı lar için, doğup çoğ almak. * Çoğ almak, artmak. * Yetiş mek. üremi

* Ürenin idrarla çı kmayı p kanda birikmesi sonucu ortaya çı kan hastalı k.

üremik * Üremeyle ilgili olan. üremsel üreteç üretici

* Üremeye iliş kin. * Herhangi bir mekanik enerjiyi elektrik akı mı na çeviren cihaz, jeneratör. * Üretimle uğ raş an (kimse), yetiş tirici, müstahsil. * Üretim sağlayan, üretimle ilgili.

üretici alan * Maddî refahı n yaratı lması , dağ ı lı mıve değ iş imi konuları nıkapsayan ekonomik etkinliklerin tümü. üretici olmayan alan * Sonucunda maddî ürünlerin değ il, hizmetlerin doğ duğu etkinlikleri kapsayan üretim alanı . üreticilik

üretilme

* Üreticinin iş i. * Üretici olma durumu. * Üretilmek iş i.

üretilmek * Üretmek iş i yapı lmak. üretim

*İ nsanları n, toplumun varlı ğ ıve geliş mesi için gerekli olan nesneleri sağ lamak üzere, amaçlıetkinlikleriyle doğal çevrelerini değ iş tirmeleri, istihsal. * Bu etkinlikler sonucu elde edilen nesneler. üretim araçları * Üretim sürecinde kullanı lan iş , araç ve gereçlerin bütünü. üretim artı ğ ı * Ekonomide üretim fazlalı ğ ı . üretim biçimi * Toplum hayatı nda insanları n yaş amları için gerekli olan ş eyleri elde etmelerinin tarih içinde gösterdiğ i türlü düzenlemelerden (kölecilik, sermayecilik, toplumculuk vb.) her biri. üretim evi * Fabrika. üretim güçleri * Bir toplumdaki insan ögesi, üretim araçları , üretim deneyleri ve alı ş kanlı kları nı n bütünü. üretim iliş kileri * Toplum hayatı nda maddî zenginliklerinin üretimi, değiş imi ve dağ ı lı mısüreci içinde toplum üyeleri arası nda ortaya çı kan ve insan bilincinden bağ ı msı z olarak var olan nesnel, maddî iliş kiler. üretim kooperatifi * Anamalıolmayan iş çilere kendi araları nda ortaklı k kurma imkânısağlayan kooperatif sistemi. üretimlik üretimsel üretiş

* Fabrika. * Üretimle ilgili. * Üretmek iş i ve biçimi.

üretken * Üretme gücü olan, çok üreten. üretkenlik * Üretken olma durumu. üretme

* Üretmek iş i veya durumu, çoğ altma.

üretmek

* Aynıtürden canlı larıçoğ altmak. * Ekonomik bir etkinlik sonucu ürün elde etmek. * Oluş turmak, yaratmak, meydana getirmek.

üreyiş * Üremek iş i veya biçimi. ürik asit

* Suda çok az eriyen, soda ve amonyakla birleş ince kı smen eriyebilen asit ve nötr tuzlar oluş turan asit (C5H4N4O3). ürkek

* Çok ürken. * Çekingen.

ürkek ürkek * Ürkerek, çekingenlikle. ürkekçe

* Ürkek bir biçimde.

ürkekleş me * Ürkekleş mek durumu. ürkekleş mek * Ürkek duruma gelmek. ürkeklik ürkme ürkmek

ürkü ürkünç ürküntü

* Ürkek olma durumu veya ürkekçe davranı ş . * Ürkmek durumu, tevahhuş . * Bir ş eyden korkup birden sı çramak, tevahhuşetmek. * Şaş kı nlı k ve korku duymak. * (ağaç) Meyve vermemek. * Çekinmek. * Topluluğu saran ortak korku, panik. * Ürkme, çekinme duygusu veren. * Ürkme duygusu, tevahhuş .

ürküntü vermek * ürkütmek. ürküntülü * Ürküntü veren. ürküsüz ürküş

* Ürkü vermeyen. * Ürkmek iş i veya biçimi.

ürkütme

* Ürkütmek iş i.

ürkütmek * Ürküntü vermek. * Korkutup kaçı rmak. * Herhangi bir etkiyle bitkinin geliş mesini engellemek. * Korkutmak. * Kuş kulandı rmak. ürkütücü * Ürküntüye yol açan. ürokültür *İ drardan alı nan bir örnekle yapı lan bakteri kültürü. ürolog üroloji

*İ drar yolu hastalı klarıhekimi, bevliyeci. * Tı bbı n idrar yolu hastalı kları nı inceleyen dalı , bevliye.

ürperiş * Ürpermek iş i veya biçimi. ürperme

* Ürpermek durumu.

ürpermek * Korku, tiksinti, üş üme vb. yüzünden tüylerin dikilip derinin nokta nokta kabarması yla görülen anî titreme. * Korkmak. ürperti

* Ürperme duygusu veya durumu.

ürperti vermek * korkutmak. ürpertici * Ürperme duygusu veren. ürpertili ürpertme

* Titreş imli. * Ürpertmek iş i veya durumu.

ürpertmek * Ürperti vermek. ürtiker * Kurdeş en. ürüme ürümek

* Ürümek iş i.

* Havlamak. ürümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirir beceriksiz kimselerin iyilik yapayı m derken zarara yol açtı kları nı anlatı r. ürüyen köpek ı sı rmaz bağ ı rı p çağ ı rarak baş kaları nıkorkutmak isteyen kimseden saldı rı beklenmez. ürün

* Doğadan elde edilen, üretilen yararlış ey, mahsul. * Eser. * Bir tutum ve davranı ş ı n ortaya çı kardı ğı ş ey. * Türlü endüstri alanları nda ham maddelerin iş lenmesiyle elde edilen ş ey. ürün yelpazesi * Üretilen maddelerin, değiş ik ve yaygı n çok çeş itlilik durumu. ürünlü ürünsüz

ürüş me

* Ürünü olan. * Ürünü olmayan. * Eseri olmayan, esersiz. * Ürüş mek iş i veya durumu.

ürüş mek * Hep birden ürümek. üryan üryanî üs

* Çı plak. *İ nce kabuklu bir tür erik. * Bir kuvvete yükseltilmişbir sayı nı n üzerine yazı lan ve kaçı ncı kuvvete yükseltildiğ ini gösteren sayı .

üs * Kök, ası l, temel, esas. * Bazıgörevleri yürütebilmek amacı yla kurulan, özel yapı ları , donatı mları , iş likleri, onarı m yerleri, servis alanları olan, sürekli veya geçici olarak konaklanı lan yer. * Harekâtı n yürütülebilmesi için gerekli birliklerin, her türlü gereçlerin tamamlandı ğ ı , teçhizatı n toplandı ğı , dağı tı ldı ğ ıbölge. üs üsalize üsbitken

* Üst sı fatı nı n kı saltması ; daha yukarıdereceyi anlatan birkaç yeni kelimede kullanı lmı ş tı r. * Bkz. üst alize. * Bkz. üst bitken.

üsçavuş * Bkz. üstçavuş . üsçene üsderi üsdudak

* Bkz. üst çene. * Bkz. üst deri. * Bkz. üst dudak.

üsera * Esirler, köleler. üsküf

* Yüksek aş amadaki yeniçeri subayları nı n giydikleri, yarı sıarkaya sarkan uzun bir sarı k. üsküre * Topraktan veya madenden yapı lmı şçorba tası , çukur çanak. üslenme

* Üslenmek iş i.

üslenmek * Bir yeri kendine üs seçerek orada yerleş mek. üslûp

* Oluş , deyişveya yapı şbiçimi, tarz. * Bir sanatçı ya, bir çağa veya bir ülkeye özgü teknik, renk, biçimlendirme ve söyleyişözelliğ i, biçem. * Sanatçı nı n görüş , duyuş , anlayı şve anlatı ş taki özelliğ i veya bir türün, bir çağı n kendine özgü anlatı şbiçimi, biçem, tarz, stil. üslûpçu

* Üslûbu beğenilen (yazar).

üslûpçuluk * Üslûba gösterilen aş ı rıözen. üslûplaş tı rma * Üslûplaş tı rmak iş i. üslûplaş tı rmak * Doğal biçimlerin görünüşözelliklerini yitirmeden yalı nlaş tı rı lmasıile motif oluş turmak. üslûplu üslûpsuz

* Üslûbu olan. * Üslûbu olmayan.

üslûpsuzluk * Üslûpsuz olma durumu. üssubay * Bkz. üstsubay. üst

üst alize esen yel. üst baş

* Bir ş eyin yukarı , göğe doğru olan yanı , fevk. * Bir ş eyin görülen yanı , yüzü. * Bir ş eyin dı şyüzü, yüzey. * Giyecek, giysi. * Birine göre yüksek aş amada olan kimse, mafevk. * Vücut, beden. * Artan, geriye kalan bölüm. * Birkaç ş eyden birbirine göre yukarı da olan. * Öte, arka. * Sı nı flamalarda temel olarak alı nan bir tipe göre ileri derecede olan. * Bazıtamlamalarda zaman bildirir. * Bazıdeyimlerde sorumluluk, yükümlülük anlatı r. *İ lgilenilen, üzerinde durulan konu. * Alizelere karş ı t olarak, her iki yarıkürede ekvator bölgelerinden kutuplara doğ ru 3 ilâ 10 km yükseklerde

* Giyecekler, giysiler.

üst baş ı * yukarı yanı , yukarı da olan bölümü. üst bitken * Baş ka bir bitkinin üzerinde biten, ama asalak olmayan (bitki), epifit. üst çene

* Çenenin üst bölümü, üst dudağ ı n bulunduğu yöndeki çene. * Mengenenin V biçimli, üzerinde yiv ve setler bulunan çenesi.

üst çı kmak (veya gelmek) * yenmek. üst deri * Deriyi oluş turan iki tabakadan dı ş ta olanı , epiderm. * Yüksek bitkilerde bütün bölümleri sararak onlarıdı şetkilerden koruyan renksiz, saydam, bir hücreli tabaka, epiderm. üst deri altı * Üst derinin altı nda bulunan hücre katmanı . üst diş * Üst damak üzerinde sı ralanan diş lerin her biri. üst dudak * Dudaklardan üstte bulunanı . * Eklem bacaklıhayvanlarda ağı z parçaları nıörten bir uzantı , karı ndan bacaklı larda ağ ı z bölgesinin dı şyanı . üst geçiş * Bir yı ldı zı n ufuk üzerinde en yüksek noktaya geçişdurumu, yücelim. üst geçit

* Trafik akı mı nıkesmemek için bir yolun üstünden geçirilen köprü biçiminde üstü açı k yol.

üst güverte * Gemilerde güvertenin yüksekte kalan bölümü. üst insan * Görüş , irade gibi nitelikleri yüksek, yetenek ve erdemleri herkesten üstün olan insan, dâhi. üst kat üst küme

* Bulunulan yere göre bir üst daire ve bölüm. *İ çinde bulunulan lig maçları nı n bir üst ligi.

üst perdeden * Yüksekten. üst perdeden konuş mak * üstünlük taslayarak söz söylemek. üst sı nı f

* Bir üst sı nı f veya ileri sı nı f.

üst tabaka *İ leri gelenler sı nı fı . üst tarafı * Netice itibarı yla.

üst üste

* Birbiri arkası ndan. * Birbirinin üstüne konulmuş . * Çok kalabalı k, sı kı ş ı k.

üst yapı * Alt yapıüzerine kurulan, oturmaya veya üretime yarayan yapı ları n tümü. * Alt yapıüzerinde oluş an kültür, din, sanat, felsefe, bilim, ülkü, siyasal kurumlar gibi toplumsal değ erleri içeren genel kavram. * Bir alaş ı mı n mikroskop kullanmadan, çı plak gözle incelenen yüzeysel tabakaları ndan anlaş ı labilen genel yapı sı . * Demir yolculukta toprak düzleme hattı nı n ve köprü, kemer gibi sanat eserlerinin üstünde yapı lan ve demir yolu hattı nı n döş enmesini amaçlayan etkinliklerin tümü. üstadane * Üstat gibi, üstadı n yaptı ğı na benzer. üstat

üstatlı k

* Bilim veya sanat alanı nda üstün bilgisi ve yeteneğ i olan kimse. * Senli benli konuş mada erkekler arası nda seslenme olarak kullanı lı r. * Üstat olma durumu.

üstçavuş * Orduda astsubaylı ğı n ikinci aş amasıolan, çavuş la baş çavuşarası ndaki görevli. üstçavuş luk * Üstçavuşolma durumu veya üstçavuş un rütbesi. üste * Fazladan verilen, çaba. üste çı kmak * suçlu olduğu hâlde karş ı sı ndakini suçlamak. * Bkz. zeytinyağıgibi üste çı kmak. üste vermek * fazladan vermek, ödemek. üste vermek * bir ş eyi baş ka bir ş eyle değ iş tirirken fazladan vermek. üste vurmak * fiyatıartı rmak. * eklemek, katmak. üstecilik

* Üstelik.

üsteğ men * Orduda rütbesi teğmenle yüzbaş ıarası nda olan subay. üsteğ menlik * Üsteğmen olma durumu, üsteğ menin görevi veya makamı . üstel üsteleme

* Üstü (I) olan. * Üstelemek iş i, tekit.

üstelemek * Bir düş ünce veya istek üzerinde durmak, direnmek, ı srar etmek, tekit etmek. * (hastalı k) Yeniden ortaya çı kmak, depreş mek. * Bir isteğ i, bir buyruğ u tekrarlamak, tekit etmek. * Bir ş eyin üstüne eklenmek, katı lmak, inziman etmek. üstelenme * Üstelenmek iş i. üstelenmek * Üstelemek iş ine konu olmak. üstelik

üstenci

* Üste verilen ş ey. * Ayrı ca, bir de, bundan baş ka. * Güçlü, kuvvetli, sağlam. * Baş kası için yapıve ticaretle ilgili bir iş i yapmayıüstüne alan kimse, müteahhit.

üstencilik * Üstenci olma durumu, müteahhitlik. üstenme

* Üstenmek iş i, taahhüt, angajman.

üstenmek * Bir işyapmayıüstüne almak, taahhüt etmek. üstesinden gelmek * baş armak, becermek. üstlenim üstlenme

* Üstlenmek iş i. * Üstlenmek iş i, deruhte.

üstlenmek * Üstüne almak, yüklenmek, deruhte etmek. üstlük

üstsubay üstten

* Üst olma durumu. * En üste giyilen uzunca giysi. * Binbaş ı , yarbay ve albay rütbesindeki subaylara verilen genel ad. * derinleş tirmeden, yüzeysel.

üstü baş ıdökülmek * giyecekleri çok eski olmak. üstü kalsı n * hesaptan arta kalan az miktardaki paranı n alı nmaması , bahş işolarak bı rakı lmasısı rası nda söylenir. üstü kapalı * Açı k ve kesin kelimeler kullanmadan. üstübeç

* Boyacı lı kta kullanı lan zehirli, bazik kurş un karbonat.

üstübeç macunu * Üstübeç veya tutkaldan, dövülmüştebeş ir tozu ile hazı rlanan onarma macunu. üstüme iyilik sağlı k (üstüne, üstümüze sağlı k veya üstünüze sağlı k veya ş ifalar) * Tanrıesirgesin, üstümden ı rak. *ş aş ma, ş aş kı nlı k belirtmek için kullanı lı r. * kötü bir durumdan söz ederken konuş anı n dinleyene söylediği iyi dilek sözü. üstün

üstün

* Benzerlerine göre daha yüksek bir düzeyde olan, onlarıgeride bı rakan. * (birine veya bir ş eye göre) Nitelik bakı mı ndan daha yüksek, daha elveriş li olan, faik. * Arap yazı sı nda bir ünsüzün geniş , kı sa ve düz (a, e) okunacağı nıgösteren iş aret, fetha.

üstün bulunmak (veya görmek) * bir ş eyi veya kimseyi baş kası ndan daha değ erli bulmak veya görmek. üstün olmak (veya gelmek) * benzerlerinden daha yüksek düzeyde olmak. * Bir kimseden veya bir ş eyden daha yüksek, daha değerli olmak. üstün tutmak * bir kimseye, bir ş eye baş kası ndan daha çok değ er vermek. üstün yapı m * Çok büyük giderlerle çevrilen, kalabalı k oyunculu, göz kamaş tı rı cısüs ve giysili, büyük reklâmlarla piyasaya sürülen, ama sanat yönünden çoğunlukla büyük bir değer taş ı mayan film. üstün zekâ * Çabuk, iyi, kı vrak bir zekâ. üstün zekâlı * Üstün zekâya sahip olan. üstün zekâlı lı k * Üstün zekâlıolma durumu. üstünde

* Bir tutum veya davranı ş ıdı ş a yansı tı yor olma veya böyle bir durum içinde bulunma.

üstünde dökülmek * (giysi, giyecek için) bol ve biçimsiz olmak, yakı ş mamak. üstünde durmak * bir iş e önem vermek, bir iş le yakı ndan ve sürekli ilgilenmek. üstünde hakkıolmak * birinde emeği, iyiliğ i, hakkıbulunmak. üstünde kalmak * (mal için) artı rma sonucunda bir kimsenin olmak. * (suç, kabahat için ) suçlanmak. üstündeki üstünde, baş ı ndaki baş ı nda * üstündekinden baş ka hiçbir ş ey kalmadan. üstünden (baş ı ndan) akmak * bir durumu çok belli olmak. üstünden (ş u kadar zaman) geçmek

* aradan herhangi bir zaman geçmek. üstünden atmak * bir ş eyi ödev olarak kabul etmemek. üstünden geçmek *ı rzı na geçmek. üstüne

*İ liş kin, üzerine, dair. * Hesabı na. * ...-e göre, uygun olarak. * ...-den sonra. * Kendinden önce gelen sözün ikileme biçiminde anlamı nıpekiş tirme ve sı klı ğı nıifade etmek için kullanı lı r.

üstüne alı nmak * bir davranı ş ı n kendisine karş ıolduğ unu sanarak tedirgin olmak, alı nmak. * bir iş i yapmaya söz vermek, ödev alı nmak. üstüne atmak * (bir suçu) birine yüklemek. üstüne basmak * Bkz. yerinde bir düş ünce ileri sürmek. * iyice belirtmek. üstüne baş ı na etmek * ağ ı r bir biçimde sövmek. üstüne bir bardak (soğ uk) su içmek * o iş ten umudunu kesmek, o iş in olacağı na inanmamak, o iş ten vaz geçmek. üstüne bir iki güneşdoğmak * sabah yataktan geç kalkmak. üstüne çekmek * üzerine almak, muhatap olmak. üstüne çevirmek * Bkz. üstüne geçirmek. üstüne düş mek * bir kimseyle veya bir ş eyle çok ilgilenmek. üstüne evlenmek * karı sıvarken bir kadı nla daha evlenmek. üstüne evlenmek * karı sıvarken bir kadı nla daha evlenmek. üstüne fenalı k gelmek * aş ı rıderecede sı kı lmak, pek bunalmak. üstüne geçirmek * bir malı n tapusunu kendi adı na yazdı rmak. * (çocuk için) evlât edinmek. üstüne gelmek * bir ş ey yapı lı rken veya konuş ulurken çı kagelmek. üstüne gitmek * karı ş mak.

üstüne gül koklamamak * sevdiği birinden baş kası nısevmemek. üstüne güneşdoğmamak * güneşdoğmadan önce kalkmak. üstüne kalmak * güçlükler birinin omuzları na yüklenmek. üstüne kapanmak * aralı ksı z çalı ş mak. üstüne koymak * katmak eklemek. üstüne kuşkondurmak * olağ anüstü, görülmemişbir katkı , süs veya hizmet yapmak. üstüne olmamak * daha üstü bulunmamak. üstüne oturmak * Bkz. üzerine oturmak. * hakkıyokken bir ş eyi kendisine mal etmek. üstüne ölü toprağ ıserpilmişgibi * tembel, uyuş uk, cansı z, miskin. üstüne perde çekmek * isteyerek örtmek, gizlemek. üstüne sevmek * birini severken bir baş kası nı daha sevmek. üstüne titremek * Bkz. üzerine titremek. * çok sevgi, özen göstermek. üstüne toz kondurmamak * bir ş eyin kusurlu olabileceğini kabul etmemek. üstüne tuz biber ekmek * üzüntüyü, kusuru artı racak durum yaratmak. üstüne üstlük * Fazla olarak, artı rarak. üstüne üstüne gitmek * çekinmeden, sonucu tehlikeli olabilecek bir ş eyle uğ raş mak yı lmamak. üstüne varmak * bir ş ey yapması nıbaskıyaparak istemek. * saldı rmak. * (kadı n) evli bir erkekle evlenmek. üstüne vazife olmamak (veya değil) * görevi olmamak o görev kendini ilgilendirmemek. üstüne yaptı rmak * Bkz. üstüne geçirmek.

üstüne yatmak * hakkıyokken bir ş eyi kendine mal etmek, bir ş eyi alı p vermemek. üstüne yı kmak (veya yı kı lmak) * kendisinin de sorumlu olduğ unu bir iş in ağ ı rlı ğ ı nı baş kaları na yüklemek (veya kendisi yüklenmek). * kendi suçunu baş kası na yüklemek. * yamamak (veya yamanmak). üstüne yok * bundan daha iyisi olamaz, hepsinden iyisi bu. üstüne yormak * alı nmak. üstüne yüklenmek * saldı rmak. *ı srar etmek. üstüne yürümek * korkutmak, yı ldı rmak amacı yla saldı racakmı şgibi yapmak. üstünkörü *İ nceliklerine inmeden, özen göstermeden (yapı lan), geliş i güzel, sathî. * Yüzeysel, gereğ i gibi olmayan, ş öyle böyle. üstünleş me * Üstünleş mek durumu. üstünleş mek * Üstün duruma gelmek. üstünlük

* Üstün olma durumu, rüçhan.

üstünlük derecesi * En, çok zarfı yla sı fat veya baş ka zafları n nitelik ve nicelik bakı mı ndan kazandı klarıen üstün anlam. üstünlük duygusu * Kiş inin kendini bazı yönlerden veya genellikle insanları n çoğundan üstün görmesi, üstünlük kompleksi. üstünlük karmaş ası * Üstünlük kompleksi. üstünlük kompleksi * Kendini olduğ undan fazla ve abartı lı bir biçimde yeterli, yetenekli ve güçlü görme duygusu. üstünseme * Üstünsemek iş i veya durumu. üstünsemek * Üstün, iyi, yeğ lenir olduğ una inanmak. üstünü (veya üstüne) görmek * (kadı n) gebeyken aybaş ıolmak. üstünüze afiyet (veya sağlı k) * hastalı ktan söz ederken karş ı sı ndakinin tutulmamasıdileğiyle söylenen söz. üstüpü kendir.

* Gemi kalafatı nda, iş liklerde, buharlımakinelerde, temizlik iş lerinde, otomobilcilikte kullanı lan didilmiş

üstüpüleme * Üstüpülemek iş i. üstüpülemek * Üstüpü ile silmek veya temizlemek. üstüvane * Silindir. üstüvanî -üş -üş -

* Silindir biçiminde olan. * Bkz. -iş . * Bkz. -ş -.

üş enç * Üş enme, üş engeçlik. üş engeç

* Çok üş enen, tembel.

üş engeçlik * Üş engeç olma durumu, tekâsül. üş engen

* Bkz. üş engeç.

üş engenlik * Üş engen olma durumu. üş enme üş enmek üş me

* Üş enmek iş i. * Kendinde bir gevş eklik duyarak bir iş i yapmaya isteği olmamak. * Üş mek iş i veya durumu.

üş mek * Çokça gelip toplanmak, üş üş mek. üş niye üş üme üş ümek

* Su yosunları . * Üş ümek iş . * Isı yokluğ u, azlı ğ ıveya ı sıkaybı ndan etkilenmek, soğ uğun etkisini duymak.

üş üntü * Toplanma, üş üş me, üş üş üp bir araya gelmiş . üş üntü etmek * üş üş mek. üş üntü köpekler mandayıparalar * birlikten güç doğar.

üş ürme üş ürmek üş üş me

* Üş ürmek iş i veya durumu. * Üş mek iş ini yaptı rmak, saldı rtmak. * Üş üş mek iş i.

üş üş mek * Her yandan bir araya gelmek, toplanmak, birikmek. üş ütme üş ütmek

üş ütücü üş ütük -üt

* Üş ütmek durumu. * Üş ümesine sebep olmak. * Üş üyüp hasta olmak, soğuk almak. * Delirmek, saçmalamak. * Üş ümeye yol açan. * Aklı nı yitirmiş , saçmalayan kimse. * Bkz. -ı t (I).

-üt * Bkz. -ı t (II). -üt ütme

ütmek

ütmek ütopi ütopik

* Bkz. -t-. * Ütmek iş i. * Ateş te kı zartı lmı ştaze buğ day veya mı sı r. * Ateş ten veya yüksek bir ı sı dan geçirmek. * Bir ş eyi, tüylerini yakmak için alevden geçirmek. * Taze buğ day veya mı sı rı ateş e tutup piş irmek. * Oyunda, kumarda kazanmak, yenmek. * Bkz. ütopya. * Ütopyaya dayanan, ütopya ile ilgili.

ütopist * Ütopyacı . ütopya

* Gerçekleş tirilmesi imkânsı z tasarıveya düş ünce.

ütopyacı * Ütopyalara kapı lan, inanan (kimse), ütopist.

ütü

* Genellikle giysilerin buruş uklukları nıgidermek için bunları n üzerinden geçirilen kı zgı n demir araç. * Bu araçla yapı lan iş .

ütü altlı ğı * Ütü yapı lı rken ütünün altı na konulan ateş e dayanı klıveya yanmaz madde. ütü bezi

* Ütülenen ş ey üzerine serilen, nemli veya kuru olarak kullanı lan ince pamuklu bez.

ütü makinesi * Sı caklı k veren bir levha ile bunun üzerinde çamaş ı rısı kı ş tı rmak için bir pedalla döndürülen bir silindirden yapı lmı şmakine. ütü masası * Ütü tahtası . ütü tahtası * Üzerinde ütü yapı lmak için kullanı lan yüksek ayaklıaraç. ütücü ütücülük ütüleme

*İ ş i kumaş , giysi, çamaş ı r vb. ütülemek olan kimse. * Ütücü olma durumu. * Ütülemek iş i.

ütülemek * Ütü ile buruş uklukları nıgidermek. * Alevde tüylerini veya kabuğunu yakı p gidermek. ütülenme * Ütülemek iş i. ütülenmek * Ütülemek iş ine konu olmak. ütülme ütülmek

* Yenilme, kaybetme. * Oyunda, yenilmek, kaybetmek.

ütülü * Ütülenmiş , ütü ile buruş ukluklarıgiderilmiş . ütüsü üzerinde * yeni ütülenmiş . ütüsüz üvendire

* Ütülenmemişveya ütüsü bozulmuş . * Çift öküzlerini yürütmek için kullanı lan, ucuna sivri demir çivi (nodul) çakı lmı şuzun değ nek.

üvey * Yalnı z yasaca akraba sayı lan, öz olmayan. üvey ana

* Öz olmayan anne, analı k. üvey anne * Üvey ana. üvey baba * Öz olmayan baba, babalı k. üvey çocuk * Üvey evlât. üvey evlât * Karıkocanı n her birine göre öbürünün ayrıbir eş inden dünyaya gelmişolan evlât. üvey evlât gibi tutmak (veya saymak) * horlanmak, haksı zlı k etmek iyi davranmamak. üvey kardeş * Babalarıveya analarıayrıolan kardeş lerden her biri. üvey kı z

* Karıkocanı n her birine göre öbürünün ayrıbir eş inden dünyaya gelmişolan diş i çocuk.

üvey oğ ul * Karıkocanı n her birine göre öbürünün ayrıeş inden dünyaya gelmişolan erkek çocuk. üveyik * Güvercinlerden, korularda yaş ayan, eti için avlanan bir kuş(Streptopelia turtur). üveyme üveymek üvez

üvez

* Üveymek iş i veya durumu. * Güvercin, kumru gibi kuş lar için, göğ sünden ötmek. * Gülgillerden bir ağaç (Pirus sorbus). * Bu ağacı n muş mulaya benzeyen yemiş i. * Sivrisineğ e benzer bir böcek (Sorbus).

üye * Herhangi bir topluluğ u oluş turan bireylerden her biri, aza. * Omurgalı larda, kol ve bacaklar. üye aidatı * \343 üyelik aidatı . üye olmak * bir kuruluş a üye olarak girmek. üye tam sayı sı * Bir meclisi veya kurulu oluş turan üyelerin tam sayı sı . üyeliği düş mek * üye olma niteliğ ini kaybetmek. üyelik * Üye olma durumu. üyelik aidatı

* Bir kurum ve kuruluş a hem giriş te hem de yı llı k olarak ödenen önceden belirlenmişücret. üyelik dondurmak * herhangi bir sebeple bir üyenin belirli bir süre için bağ lı olduğ u kuruluş un çalı ş maları nda yer alması nıveya toplantı larda bulunması nıengellemek. -üz * Bkz. -ı z (III). üzengi

* Eyerin iki yanı nda ası lıbulunan ve hayvana binildiğinde ayakları n bası lması na yarayan, altıdüz demir halka.

üzengi kayı ş ı * Eyerin sağı na ve soluna takı lan üzengi demirini özel toka ile eyere bağ layan kayı ş . üzengi kemiğ i * Orta kulakta üzengiye benzeyen küçük bir kemik. üzengi taş ı * Bir kemerin iki yanı nda ayaklar üzerine gelen ilk taş . üzengileme * Üzengilemek iş i. üzengilemek * (koş turmak için hayvana) Üzengi ile vurmak. üzengilenme * Üzengilenmek durumu. üzengilenmek * (hayvana) Üzengi ile vurulmak. üzengisiz üzere

* Üzengisi bulunmayan, üzengi olmaksı zı n. * Bir amacıanlatı r. * Şartı anlatı r. * Yakı n olmayı , yakı nlaş mayıanlatı r. * Gibi, (bu) yolda, (bu) biçimde.

üzeri * (bu kelimenin yalı n durumu üzer'dir, ancak bu biçimi kullanı lmaz, çekimli biçimleri kullanı lı r). Bir ş eyin yukarı , göğ e doğru olan yanı . * Bir ş eyin görülen yanı , yüzü. * Bir ş eyin dı şyüzü, yüzey. * Giysi. * Vücut, beden. * Artan, geriye kalan bölüm. * Bazıtamlamalarda zaman bildirir. * Üzeri kelimesi bazıdeyimlerde sorumluluk, yükümlülük anlatı r. üzerinde

* Üstünde. * ... ile ilgili, üzerine. * Varlı k, kimlik.

üzerinde durmak * bir iş e önem vermek, bir iş le yakı ndan sürekli ilgilenmek. üzerinde kalmak

* (mal veya iş ) artı rma sı rası nda bir kimsenin olmak. * istenmeyen ş ey birine yüklenmek, sorumluluğuna bı rakı lmak. üzerinden atlamak * bir ş eyi ödev edinmemek. üzerinden dökülmek (giysi için) * bol ve biçimsiz olmak. üzerine

* Üstüne. *İ lgili, iliş kin, üstüne, dair, hakkı nda. * ...-den dolayı , göre. * ...-den sonra.

üzerine almak * bir davranı ş ı n kendisine karş ıolduğ unu sanarak tedirgin olmak, alı nmak. * bir iş i yapmaya söz vermek, edinmek. * (evli iken) karı sı nı n üzerine bir baş ka kadı nla evlenmek. üzerine almak * bir iş i görev edinmek, deruhte etmek. üzerine atmak * bir suçu birine yüklemek. üzerine bir bardak su içmek * alacaklıbulunduğu bir ş eyi elde etmekten umut kesmek. üzerine bir iki güneşdoğ mak * sabah yataktan geç kalkmak. üzerine çökmek * (duygu, durum vb.) bastı rmak, kaplamak. üzerine çullanmak * her tarafı nı kaplamak, sarmak. üzerine düş mek * bir ş eyle ilgilenmeye baş lamak, ilgi göstermek, bir ş eyle çok uğ raş mak. üzerine evlenmek * (evli iken) karı sı nı n üzerine bir baş ka kadı nla evlenmek. üzerine koymak * katmak, eklemek. üzerine oturmak * hakkıyokken bir ş eyi kendine mal etmek. üzerine ölü toprağıserpilmişgibi uyumak * çok derin uyumak. üzerine titremek * çok sevgi ve özen göstermek. üzerine tuz biber ekmek * üzüntüyü, kusuru artı racak durum yaratmak. üzerine üzerine gitmek * çekinmeden, sonucu tehlikeli olabilecek bir ş eyle uğ raş mak, yı lmamak.

üzerine varmak * bir ş ey yapması nıbaskıyaparak istemek. * (kadı n) evli bir erkekle yasal olmayan bir biçimde birlikte yaş amak. üzerine yaptı rmak * bir malı n tapusunu kendi adı na yazdı rmak. üzerine yatmak * Bkz. üstüne oturmak. üzerine yok * Bkz. üstüne yok. üzerine yüklenmek * saldı rmak. *ı srar etmek. üzerine yürümek * saldı rmak. üzerinize afiyet * Bkz. üstünüze afiyet. üzerlik

* Sedef otugillerden, yapraklarıalmaş ı k, çiçekleri beyaz renkte, susama benzeyen tohumlarıacıolan, halk hekimliğ inde tedavi ettiğine inanı lan bir bitki (Peganum harmala). üzgü

* Yersiz ve gereksiz olarak çektirilen sı kı ntı , eziyet, eza, cefa.

üzgülü * Üzgü veren, eziyetli. üzgün

* Üzülmüş , üzüntü duymuş , neş esiz, tasalı , gamlı , mağ mum, mahzun, melül, mükedder.

üzgün balı ğı * Kaya balı ğı gillerden, kemikli, küçük bir balı k (Collionymus İ yra). üzgünlük

* Üzgün olma durumu, neş esizlik.

üzgüsüz * Üzgü vermeyen, eziyetsiz. üzlük üzme üzmek

üzre

* Topraktan yapı lmı ş , kulpsuz, küçük çömlek. * Üzmek iş i. * Üzüntü vermek. * Bir ş eyi gerip çekerek gevş etmek, sürterek aş ı ndı rmak. * Bkz. üzere.

üzücü * Üzüntü veren. üzülme

* Üzüntü duyma, teessür. üzülmek * Üzmek iş ine konu olmak. * Üzüntü duymak, kaygı lanmak. üzüm * Asmanı n, taze veya kuru olarak yenilen ve salkı m durumunda bulunan meyvesi. üzüm asması * Üzüm çubuğ unun ve dalları nı n ası larak yetiş tirilmesi sonucu oluş turulan asma. üzüm çekirdeğ i * Üzümün özünde bulunan çekirdek. üzüm güneş i *İ nce uzun gövdeli, ön kanatlıve ince duyargalıküçük kelebek. üzüm hoş afı * Kuru üzüm ve ş ekerin kaynatı lmasıile yapı lan hoş af. üzüm kompostosu * Üzümün ş eker ve su ile kaynatı lmasısonucunda yapı lan komposto. üzüm kurusu * Çeş itli yöntemlerle kurutulan üzüm. üzüm pekmezi * Üzümün önce çiğnenerek, ezilerek ş ı ra hâline getirilmesi sonra kazanda ş eker ve üzüm topağıile kaynatı lmasısonucu elde edilen pekmez. üzüm salkı mı * Üzüm tanelerinin dizi dizi bulunduğu salkı m. üzüm sirkesi * Üzüm suyundan yapı lan sirke. üzüm suyu * Üzümün sı kı lması sonucu elde edilen meyve suyu. üzüm ş ekeri * Glikoz. üzüm ş ı rası * Üzümün ezilerek suyunun çı karı lması ve dinlendirilmesi ile elde edilen ş ı ra, dinlendirilmişüzüm suyu. üzüm turş usu * Üzümden sirke ile yapı lan turş u. üzüm üzüm * Üzmek ve üzülmek fiillerine getirilerek bunları n anlamı nıpekiş tirir. üzüm üzüme baka baka kararı r * her zaman bir arada bulunan, arkadaş lı k eden kimseler, birbirlerine huy aş ı lar. üzümcü

* Üzüm yetiş tiren veya satan kimse.

üzümcülük * Üzüm yetiş tirme ve satma iş i. üzümlü

*İ çinde üzüm olan. üzümlü kek *İ çine üzüm konularak yapı lan kek. üzümsü üzümsüz

* Üzüm gibi yumuş ak, etli, sulu ve içi çekirdek olan (meyve). *İ çinde üzüm olmayan.

üzümün çöpü armudun sapı var demek * her ş eyde bir eksiklik bulmak, güç beğ enir olmak. üzümünü ye de bağı nısorma * yararlandı ğı nş eyin nereden geldiğini araş tı rma. üzünç üzünçlü üzüntü

* Üzüntü. * Üzüntülü. * Olmasıistenilmeyen olaylardan doğan ruh tedirginliği, teessür.

üzüntü vermek * tedirginlik yaratmak, sı kı ntıve huzursuzluğ a yol açmak. üzüntülü

* Üzüntüsü olan, acı lı , müteessir. * Üzüntü veren.

üzüntüsüz * Üzüntüsü olmayan, sı kı ntı sı z, acı sı z. -v

* Bkz. -av / -ev.

v, V

* Türk alfabesinin yirmi yedinci harfi. Ve adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümlü, sürtünücü, dişdudak ünsüzünü gösterir. vaadini tutmak (veya vaadinde durmak) * verdiğ i sözü yerine getirmek. vaat * Bir iş i yerine getirmek için verilen söz. vaatte bulunmak * söz vermek. vaaz

* Cami, mescit gibi yerlerde yapı lan dinî konuş ma. * Bir kimseye kalbini yumuş atacak, kendisini doğruluğa, iyiliğ e götürecek biçimde söz söyleme.

vaaz etmek * cami, mescit gibi yerlerde dinî konuş ma yapmak. vaaz vermek * cami, mescit gibi yerlerde dinî konuş ma yapmak.

vabeste vacip

* Bağ lı . * Yapı lmasıgerekli olan. * Müslümanlı kça yapı lması gerekli olan.

vacip olmak * gerekli olmak. vade * Bir iş in yapı lmasıveya bir borcun ödenmesi için gösterilen süre, mühlet, mehil. vade bitimi * Bir iş in veya borcun ödenmesi için öngörülen sürenin sona ermesi. vade sonu * Vade bitimi. vadeli

* Süresi sı nı rlanmı ş .

vadeli hesap * Belirli bir süre için açı lmı şbanka hesabı . vadeli mevduat * Bkz. vadeli hesap. vadeli satı ş * Süresi sı nı rlandı rı larak yapı lan satı ş . vadesi gelmek (veya yetmek) * süresi dolmak, zamanı gelmek. * ömrü sona ermek, eceli gelmek. vadesiz

* Süresi sı nı rlanmamı ş .

vadesiz hesap * Süresi belirlenmemiş , paranı n istenildiği zaman çekilebilmesine imkân tanı yan banka hesabı . vadesiz mevduat * Bkz. vadesiz hesap. vadetme

* Vadetmek iş i veya durumu.

vadetmek * Bir iş i yerine getireceğ ine söz vermek. * Davranı ş ı yla, tutumuyla bir iş i yapacağ ıduygusunu uyandı rmak, umut vermek. vadi

*İ ki dağarası ndaki geçit, koyak. * Alan, yol, tarz.

vadiye dökülmek * sohbet belirli bir konuya kaymak. vaftiz * Hristiyan dininde, ilk günahısilmek ve Hristiyanlaş tı rmak amacı yla yapı lan kutsal iş lem. vaftizhane

* Vaftiz yapı lan yer. vagina * Döl yolu, vajina. vagon

* Yük ve yolcu taş ı makta kullanı lan, lokomotifin çektiğ i demir yolu arabası .

vagon restoran * Yolculara yemek verilecek biçimde düzenlenmişvagon. vagonet

* Yana veya arkaya doğru devrilebilen ve bazı toprak düzleme iş lerinde kullanı lan küçük vagon.

vagotoni * Sinirsel bir tür rahatsı zlı k. vah

* Acı ma, yakı nma anlatı r.

vaha

* Çöllerde çoğ u kez yüze çı kan yer altısuları nı n yarattı ğ ıve önemi suyun niceliğ ine bağlıolarak değiş en tarı m veya yerleş me bölgesi. vahamet

* Güçlük, korkulacak tehlikeli durum.

vahamet kesp etmek * gittikçe zorlaş mak, tehlikeli ve korkulacak bir durum almak. vahametli * Vahim. vahdaniyet * Tanrıbirliği. vahdet

* Birlik, teklik.

vahdetivücut * Bkz. varlı k birliği. vahi * Boş , saçma. vahim vahit vahiy

* Ağı r, korkulu, çok tehlikeli. * Bir tek. * Bir buyruk veya düş üncenin Tanrıtarafı ndan peygamberlere bildirilmesi.

vahş et * Yabanî olma durumu. * Korku, ürküntü. * Issı zlı k, yalnı zlı k. vahş î

* Yabanî. * Güçlü.

* Kaba, saygı sı z, uyum sağlayamayan. vahş î hayvan * Ehlîleş tirilmemişhayvan, yabanî hayvan. vahş î orman *İ nsan ayağ ıdeğmemiş , büyük orman. vahş îce

* Vahş î bir biçimde.

vahş îleş me * Vahş îleş mek durumu. vahş îleş mek * Yabanîleş mek, vahş î duruma gelmek. vahş îlik

* Yabanî olma durumu, yabanîlik.

vahş iyane * Bkz. vahş îce. vahvahlanma * Vahvahlanmak iş i veya durumu. vahvahlanmak * Acı nmak, yakı nmak. vahyolunma * Vahyolunmak iş i veya durumu. vahyolunmak * Vahiy gelmek. vaiz

* Cami, mescit vb. yerlerde Kur'an'dan, hadis kitapları ndan örnek getirerek dinî konuş malar yapan kimse.

vaizlik * Vaizin yaptı ğıiş . vajina vak vak

* Bkz. vagina. * Ördeğ in çı kardı ğ ıses.

vak vak etmek * ördeğin öttüğü gibi ses çı karmak. vak'a * Olay, hâdise. vak'anüvis * OsmanlıDevletinde zamanı n olayları nı tespit etmek ve yazmakla görevli devlet tarihçisi. vak'anüvislik * Vak'anüvisin görevi. vakar

* Ağı rbaş lı lı k.

vakarlı vakarsı z

* Ağı rbaş lı . * Ağı rbaş lıolmayan, onursuz.

vakayiname * Günü gününe yazı lmı şolaylarıiçine alan eser, kronik. vaketa vakfe vakfetme

* (inek derisi) Bir tür ince meş in. * Duruş , duraklama. * Vakfetmek iş i.

vakfetmek * Vakı f durumuna getirmek. * Adamak, bir ş eyin bütününü bir iş e vermek. vakfiye * Bir vakfı nş artları nıbildiren belge, vakı fname. vakı a

* Olgu. * (va:'kı a) Gerçi, her ne kadar... ise de.

vakı f

* Bir hizmetin gelecekte de yapı lmasıiçin belli ş artlarla ve resmî bir yolla ayrı larak bir kimse tarafı ndan bı rakı lan mülk veya para. * Bu nitelikte olan (mülk veya para). vâkı f * Bilen. * Bir ş eyi vakı f durumuna getiren. vakı f arazisi * Bir vakfı n mülkiyeti içinde olan arazi. vakı f geliri * Vakfı n değiş ik kaynaklardan elde ettiğ i gelir. vakı f kurmak * belli bir hizmeti görmek için vakı f oluş turmak. vakı f malı * Vakfa devlet veya ş ahı slardan devredilen ve üçüncü ş ahı sları n kullanmasımümkün olmayan mal. vâkı f olmak * bilmek, öğrenmek. vakı f senedi * Bir vakfı n oluş umunu belgeleyen senet. vakı f toprağı * Vakfı n mülkiyeti altı nda olan toprak veya arazi. vakı fname * Vakfiye.

vaki vakit

* Olan, olmuş . * Zaman. * Bir iş e ayrı lmı şveya bir işiçin alı ş ı lmı şsaatler. * Çağ . * Geçim, para bakı mı ndan imkân. * Tespit edilmişolan zaman. * Zaman anlatan kelimelere belirtilen durumunda gelince "iken" anlamı nıverir. * "Ettiği, edeceği" anlamı ndaki söyleyiş lerden sonra getirilerek zaman zarflarıyapı lı r. *İ mkân, fı rsat.

vakit geçirmek * oyalanmak, uğraş mak. vakit kaybetmeden * hemen, derhal. vakit kazanmak * bir ş eye ayrı lan süreyi azaltmak. * karş ıtarafı oyalayarak kendi hazı rlanma süresini uzatmak. vakit öldürmek * zamanı yararsı z, gereksiz iş lerle veya hiç işyapmadan geçirmek. vakit saat aramamak * zamana hiç aldı rmamak. vakit vakit * Belli olmayan zamanlarda, ara sı ra, zaman zaman. vakitçe

* Vakit bakı mı ndan, vakte göre.

vakitler hayrolsun * selâmlama, esenleme sözü. vakitli * Zamanı nda yapı lan, zamanı nda olan. vakitli vakitsiz * Uygun zaman gözetmeden, geliş igüzel, rastgele zamanlarda. vakitsiz vaklama

* Uygun bir zamanda olmayan, mevsimsiz, zamansı z. * Vaklamak iş i veya durumu.

vaklamak * Bkz. vakvaklamak. vaks vakta ki

* Bal mumunun sanayide veya mat yüzeyleri parlak ve kaygan duruma getiren türü. * Ne zaman ki, -diğ i zaman.

vakti gelmek * ölmek üzere olmak, ölümü yaklaş mak.

vakti olmak * aceleye, telâş a gerek olmamak. vakti olmamak * bir kimse veya işiçin ayı racak zamanı olmamak. vaktikerahat * Kerahat vakti. vaktinde

* önceden belirlenen, düş ünülen vakitte.

vaktini almak (veya yemek) * epey zaman harcanması nıgerektirmek. vaktini ş aş mamak * her ş eyi tam zamanı nda yapmak. vaktiyle * zamanı nda, uygun zamanda. * oldukça eski bir zamanda. vaktiyle * Bir zamanlar. vaktizamanı nda * Vaktiyle. vakum

* Boş luk.

vakumlama * Vakumlamak iş i veya durumu. vakumlamak * Vakumla temizlemek. vakur vakvak

* Ağı rbaş lı , onurlu. * (çocuk dilinde) Ördek.

vakvaklama * Vakvaklamak, iş i. vakvaklamak * Ördek vak vak diye ses çı kararak bağı rmak. vale

valf vali valide

*İ skambil kâğ ı tları nda oğlan, bacak. * Otellerde görevli acemi ve genç eleman. * Vana. * Bir ilde devleti temsil eden en yetkili yönetim görevlisi, ilbay. * Ana, anne.

valide sultan * Padiş ahı n annesine verilen unvan. valilik

valiz vallahi

* Vali olma durumu. * Valinin görevi. * Valinin makamıve bu makama bağ lıresmî dairelerin tümü. *İ l, vilâyet. * Elde taş ı nabilir küçük çanta. * "Tanrı 'yıtanı k tutarı m", "Tanrıhakkıiçin" anlamı nda ant.

vallahi billâhi * "Allah'a ant olsun ki" anlamı nda bir yemin sözü. vallahi tallahi * Bkz. vallahi billâhi. vals

* Bir tür salon dansı . * Bu dansı n müziğ i. * Bazıbesteciler tarafı ndan yalnı zca çalı nmak için hazı rlanmı şbeste türü.

vals yapmak (veya etmek) * vals müziğ i ile dans etmek. vamp vampir

* Erkek peş inde koş an kadı n, serüvene düş kün kadı n. *İ nsanları n kanı nıemdiğ ine inanı lan hortlak. * Yarasalardan, kuyruksuz, kan emici olmayan, meyve ile beslenen bir memeli türü (Vampyrus spectrum).

Van kedisi * Van ve yöresinde yaş ayan göz renkleri farklı , beyaz tüylü kedi. vana

* Boru içindeki bir akı ş kanı n akı ş ı nı durdurmaya veya serbest bı rakmaya yarayan alet, valf.

vanadyum * Atom numarası23, atom ağı rlı ğı 50,942, yoğ unluğ u 6,11 olan ve 1710°C de eriyen beyaz bir element. Kı saltı lmasıV. Vandal * Milâdı n baş langı ç yı lları nda yaş ayan ve Roma İ mparatorluğu ile yaptı ğı savaş larda acı ması zlı ğ ıile ün salan bir doğ u Germen halkı . * Eski kültür ve sanat anı tları nıyakı p yı kan; bunları n değerini bilmeyen kimse veya topluluk. vandalizm * Vandal olma yanlı sı , vandallı k. vandallı k * Eski kültür ve sanat anı tları nıyakı p yı kma düş ünce ve davranı ş ı . vanilya

* Salepgillerden, çiçekleri beyaz, kokulu, tı rmanı cıküçük bir bitki (Vanilla planifolia). * Bu bitkinin tatlı lara güzel koku vermek için kullanı lan meyvesi.

vantilâtör

* Kapalıbir yerin sı cak ve durgun havası nıdalgalandı rarak esinti sağ layan veya böyle bir ortama temiz hava üfleyen alet. * Bazıtarı m alet veya makinelerinde tohumlarısavurmak, temizlemek için içeriye hava çeken alet. * Motorlu taş ı tları n iç havası nıdeğiş tirmeye yarayan düzen. vantrilok vantuz

* Baş kasısöylüyormuşgibi konuş ma becerisi olan, karnı ndan konuş an kimse. * Deri üzerine yapı ş tı rı lı p çekip emmeye yarayan ş iş e vb. alet, çekmen.

vantuz çekmek *ş iş e çekmek. vapur * Su buharıgücüyle çalı ş an gemi. vapurculuk * Vapur iş letme iş i. vapurdumanı * Koyu gri renk, füme. * Bu renkte olan. var

* Mevcut, evrende veya düş üncede yer alan, yok karş ı tı . * Sahiplik bildiren olumlu isim cümleleri kurar. * Elde bulunan her ş ey.

var (varı n, varsı n, varsı nlar) * istersen (isterse...) gibi konuş ulan işüzerinde bir kimseyi serbest bı rakmayıanlatı r. * "var kı yas et", "varı n hesap edin" biçiminde, bu kı yas ve hesabı n vereceğ i önemli sonuca dikkat çekmek için kullanı lı r. * önüne getirildiği cümleye ı srarlıistek düş üncesi katarak "tek" anlamı nda kullanı lı r. * "haydi" anlamı nda kendisinden sonra kullanı lan fiilin yapı lması gerektiğini anlatı r. var etmek * meydana getirmek. var gücüyle * Bkz. var kuvvetiyle. var hı zı yla * olanca hı zı yla. var kuvvetiyle * Olanca gücüyle. var ol!

* yaş a!.

var olmak * sağolmak, yaş amak. var saymak * (bir ş eyin) olduğ unu veya bulunduğunu sanmak, farzetmek. var saymak * bir olgunun sonuçları ndan yararlanabilmek veya bu sonuçlar üzerine düş ünce yürütebilmek için onu olmuş veya olacak saymak, farz etmek. var yok

* belli bir ölçüye ya ulaş ı r ya ulaş maz; herhangi bir ölçüye, miktara yakı n; olduğ u bile kuş kulu. vara yoğa * her ş eye. varagele

* Bir ş eyi, bir yerden bir yere çekerek götürüp getirmeye yarayan halat.

varagele bombardı manı *İ kinci Dünya Savaş ı 'nda müttefiklerin çok sı k uyguladı ğ ıbombardı man yöntemi. varagele botu *İ ki nokta arası nda ulaş ı mısağlayan bot. varagele halatı *İ ki nokta arası na gerilen ve ulaş ı mısağ layan ip. varagele kayı ğı *İ ki nokta arası nda ulaş ı mıve haberleş meyi sağlayan kayı k. varak

varaka varakçı

* Yaprak. * Yazı lıkâğı t. * Altı n, gümüşveya baş ka madenler dövülerek oluş turulan ince yaprak. * Kâğ ı t, yazı lıkâğ ı t. * Varakla süs yapan zanaatkâr.

varaklama * Varaklamak iş i veya durumu. varaklamak * Varak yapı ş tı rarak süslemek. varaklanma * Varaklanmak durumu. varaklanmak * Varaklamak iş ine konu olmak. varaklı

* Varağ ıolan, varaklanmı ş .

varakpare * Kâğ ı t parçası . * Mektup, name. varan * Bir olayı n tek kalmayı p arkadan daha baş kaları nı n gelebileceğ ini anlatmak için birden baş layarak sı ra ile sayı ları n baş ı na getirilir. varda * Dikkat et, savul, destur!. varda bandı ra *İ ş aretçi er. vardacı

* Varda iş ini sesle veya araçla yapan kimse.

vardakosta * Kı yı larıkoruyan gemilere verilen ad. *İ ri yarıve gösteriş li (kadı n). vardelâ vardı rma

* Yaklaş ı k 3 cm geniş liğinde yumuş ak kösele ş erit. * Vardı rmak iş i veya durumu.

vardı rmak * Varması na yol açmak, götürmek. vardiya * Gemilerde beklenen nöbet. * Gemide nöbet yeri. * Nöbetleş e çalı ş ma, posta. vardiyacı * Vardiya ile çalı ş an kimse. vareste * Kurtulmuş . vareste kalmak * kurtulmak. vargel

* Herhangi bir makinenin bir doğ rultuda gidip gelerek işgören parçası .

vargel tezgâhı * Madenî parçaları n üzerindeki kabalı klarıalmak için kullanı lan makine. vargı * Verilen bir önermeden çı karsama yoluyla varı lan sonuç. varıyoğu varı lma varı lmak

* bir kimsenin sahip olduğu her ş ey. * Varı lmak iş i. * Herhangi biri varmak.

varı ncaya kadar * ne varsa her ş eyi. varı ş

* Varmak durumu veya biçimi. * Çabuk kavrayı ş , anlayı ş , güçlü seziş , irfan. * Bir yarı ş ı n son bulduğ u yer, finiş .

varı şçizgisi * Bir yarı ş ı n son noktası nıbelirleyen çizgi. varı ş lı varı ş lı lı k

* Her ş eyi çabuk ve iyi anlayan, seziş i güçlü, zeki, arif. * Varı ş lıolma durumu, irfan.

varidat

* Akla gelen, içe doğ an düş ünce. * Gelir, gelirler.

varidatçı * Devletin gelir iş lerini yürüten görevli. varide

varil

varis vâris

* Gelen ş ey. * Gelen evrak. * Çoğ unlukla sı vı maddeleri koymak için kullanı lan, metalden yapı lmı ş , silindir biçiminde, üstü kapalıkap. * Bir varilin içine aldı ğımadde miktarı , petrol ölçü birimi (158,8l). * Toplardamar geniş lemesi, ordubozan. * Kendisine miras düş en, mirasçı , kalı tçı .

varisli * Varisten rahatsı z olan (kimse). vârisli varissiz vârissiz

* Vârisi olan. * Varisi olmayan. * Vârisi olmayan.

varit * Olabileceğ i akla gelen. varit olmak * geçerli durumda bulunmak. variyet variyetli

* Varlı k, zenginlik. * Varlı klı , zengin, mal mülk sahibi.

varlı ğ a darlı k olmaz * zengin olanı n gücü her ş eye yeter. varlı k

* Var olma durumu, mevcudiyet. * Var olan her ş ey. * Para, mal, mülk, zenginlik. * Önemli, yararlı , değ erli ş ey. *İ yi yaş ayacak kadar geliri yolunda olma durumu, variyet. * Ömür, hayat. * Oluşve yok oluş un karş ı tıolarak, kalı cıolan, gelip geçici olmayan ş ey.

varlı k bilimci * Varlı k bilimi uzmanı . varlı k bilimi

* Konu olarak eski Yunan felsefesinden beri ele alı nan ve Aristoteles'in ilk felsefe, adı nı verdiğ i, var olanları n özü üzerine bilim, ontoloji. varlı k birliği * Yaratı lanla yaratanı n bir oluş unu, tek kaynaktan geldiğini savunan tasavvuf görüş ü, vahdetivücut. varlı k göstermek * kendinden beklenilen görevi yerine getirmek, beğenilir bir işyapmak. varlı k içinde yaş amak * bolluk içinde sı kı ntı sı z yaş amak. varlı k nedeni * Bkz. varlı k sebebi. varlı k sebebi * Var oluş un sebeplerini irdeleyen ve araş tı ran düş ünce. varlı klı * Malımülkü olan, zengin (kimse). varlı klı lı k * Varlı klıolma durumu. varlı ksı z

* Malı , mülkü, geliri çok olmayan, yoksul (kimse).

varlı kta darlı k çekmek * herhangi bir engel yüzünden elindeki imkândan yararlanamamak. varma * Varmak iş i. varmak

* Eriş ilmek istenen yere ayak basmak, ulaş mak, vası l olmak. * Belli bir duruma veya düzeye gelmek. * Hoşolmayan bir sona ermek. * Bir ş eyi iyice anlamak veya duymak. * Acı madan, çekinmeden yapmak. * Kadı n, evlenmek. * Bir durumdan baş ka duruma geçmek.

varoluş * Yaş ama, var olma, bir ş eyin ne olduğ u, nası l olduğu değil, var olduğ u olgusu, mevcudiyet, öz karş ı tı . varoluş çu * Varoluş çuluk yanlı sı , egzistansiyalist. varoluş çuluk * Varoluş un özden önce geldiğini ve özü sürekli olarak yarattı ğ ı nıileri süren öğreti, egzistansiyalizm. varoş

* Kent veya kasabada dı şmahalle.

varsa ... yoksa ... * baş ı na getirildiği kelimenin her ş eyin üstünde tutulduğ unu anlatı r. varsağı varsayı m

* Güney Anadolu bölgesinde yaş ayan Varsak Türklerinin söyledikleri koş ma.

* Kanı tlanmadan, geçici veya kalı cıolarak benimsenen önerme; deneyle henüz yeter derecede doğrulanmamı şama doğ rulanacağ ıumulan teorik düş ünce, faraziye, hipotez. varsayı mlı * Varsayı ma dayanan. varsayı msal * Bir varsayı ma dayanan, farazî, hipotetik. varsı l

* Parası , malıçok olan zengin, yoksul karş ı tı .

varsı l erki * Zengin erki, plutokrasi. varsı llaş ma * Zenginleş mek durumu. varsı llaş mak * Zengin duruma gelmek. varsı llı k varta

* Zengin olma durumu, zenginlik. * Tehlikeli durum.

vartadan atlamak * zor bir durumdan kurtulmak. vartayı atlatmak * tehlikeli bir durumdan kurtulmak. varyant

* Bir yol ş ebekesi üzerinde, belli bir noktadan ayrı larak baş ka bir noktadan aynıyolla birleş en ikinci derecedeki yol, yan yol. * Masal, efsane, bilmece, oyun, gelenek vb. bir metnin, bir eserin, bir olayı n aslı ndan az çok ayrı lan değiş ik biçimli olanı . varyasyon * Çeş itleme. * Değiş im. * Değiş iklik. varyemez * Varlı klıolduğu hâlde harcamayısevmeyen, eli sı kı , cimri. varyete

* Şarkı , dans, hokkabazlı k, temsil gibi araları nda iliş ki bulunmayan farklı oyunlardan oluş an gösteri.

varyeteci * Varyete yapan kimse. varyetecilik * Varyetecinin yaptı ğ ıiş . varyos vasat

* Taşkı rmak için kullanı lan, iki ucu az keskin büyük çekiç, balyoz. * Orta. * Ortam.

* Ortam. vasatî * Orta, ortalama. vasatî irtifa * Ortalama yükseklik. vasatî sür'at * Ortalama hı z. vasektomi * Kı sı rlaş tı rma. vası f * Nitelik. vası flandı rma * Nitelendirme. vası flandı rmak * Nitelendirmek. vası flanma * Nitelenme. vası flanmak * Nitelenmek. vası flı

* Niteliğ i olan, nitelikli.

vası flıiş çi * Bkz. nitelikli iş çi. vası fsı z

* Niteliğ i olmayan, niteliksiz.

vası fsı z iş çi * Bkz. niteliksiz iş çi. vası l

* Ulaş an, varan.

vası l olmak * ulaş mak, varmak. vası ta

* Araç. * Aracı . * Aracı lı k.

vası ta hâli *İ smin belirttiği nesnenin vası ta olarak kullanı ldı ğı nı , fiile vası ta olduğ unu belirtmek için kullanı lan hâl. vası ta hâli eki * Bkz. vası ta hâli. vası talı * Araçlı . * Dolaylı .

vası talıvergi * Vergi yükü, vergiyi verenden baş ka biri aracı lı ğ ıile oluş an vergi. vası talı k

* Vası ta olma durumu, aracı lı k.

vası tası yla * Vası ta olarak, yoluyla, aracı lı ğı yla. vası tası z

* Araçsı z. * Doğrudan, dolaysı z.

vası tası z vergi * Vergi mükellefi önceden bilinen vergi. vası tası zlı k * Vası tası z olma durumu. vasi

vâsi

* Bir yetimin veya akı lca zayı f, hasta birinin mal ı nıyöneten kimse. * Ölen bir kimsenin vasiyetini yerine getirmekle yükümlü olan kimse. * Geniş , engin.

vasilik * Vasi olma durumu, vasinin yaptı ğ ıiş , vesayet. vasistas vasiyet

* Pencere veya kapı nı n üst yanı nda bulunan ve oda havası nı n değ iş tirilmesine yarayan, açı lı r kapanı r bölüm. * Bir kimsenin ölümünden sonra yapı lması nıistediğ iş ey. * Vasiyetname.

vasiyet etmek * (herhangi bir ş eyin) öldükten sonra yapı lması nı istemek. vasiyetname * Bir kimsenin vasiyetini yazmı şolduğu belge. vaş ak lynx).

* Kedigillerden, kulaklarısivri, diş leri ve tı rnaklarıkeskin, kürkünden yararlanı lan çok yı rtı cıhayvan (Lynx

vat * Saniyede bir julluk işyapan bir motorun güç birimi. Kı saltı lması W. vat saat vatan

* Gücü bir vat olan bir makinenin bir saat iş lemekle yapmı şolacağ ıiş . * Yurt.

vatan borcu * Askerlik. vatan haini * Vatanı n yüksek menfaatlerini hiçe sayarak onun aleyhinde işgören kimse. vatan hainliğ i

* Vatan haini olma durumu. vatan tutmak * kendine vatan edinmek, yurt tutmak, tavattun etmek. vatandaş * Yurttaş . vatandaş lı k * Yurttaş lı k. vatandaş lı ktan çı karı lmak * vatandaş lı k hakları nı elinden almak. vatanî * Yurtla ilgili. vatanî görev * Askerlik hizmeti. vatanî vazife * Bkz. vatanî görev. vatanlaş tı rma * Vatanlaş tı rmak iş i. vatanlaş tı rmak * Vatan durumuna getirmek. vatanperver * Yurtsever. vatanperverlik * Yurtseverlik. vatansever * Yurtsever kimse. vatanseverlik * Vatansever olma durumu. vatansı z

* Vatanıolmayan.

vatansı zlı k * Vatansı z olma durumu. vatka

* Giysilerde, omuzları n dik durması nısağ lamak amacı yla içine pamuk vb. konulan parça.

vatlı k * Herhangi bir vat gücünde olan. vatman vatoz vatvat

* Tramvay sürücüsü. * Köpek balı kları ndan, sı rtı nda büyük dikenleri olan, kuma gömülü olarak yaş ayan bir balı k (Raja clavata). * Dağkı rlangı cı . * Yarasa.

vaveylâ

* Çı ğlı k.

vaveylâ kopmak * yüksek sesle ağ lamaya baş lamak, çı ğ lı k çı ğ lı ğ a bağ ı rmak. vay

* Şaş ma anlatı r. * Ağrı , acıgibi duygularıanlatı r. * Yönelme durumunda bir nesne ile kullanı ldı ğ ı nda bir ş eyin veya bir kimsenin kötü bir sonuca uğ rayacağ ı nı

anlatı r. vay anam, vay anası nı ! (veya vay canı na!) *ş aş ma, öfke duygusu anlatı r. vay sen misin? * herhangi bir söz veya davranı ş ı n öfke yarattı ğı nıanlatmak için kullanı lı r. vay!

*ş aş ma, alay gibi duygular anlatı r.

vaybabamcı * Yaygaracı . vaybabamcı lı k * Vaybabamcı olma durumu. vayvaycı * Yaygaracı , mı z mı z. vayvaycı lı k * Yaygaracı lı k. vazedilme * Vazedilmek durumu. vazedilmek * Ortaya konulmak. vazelin

* Ham petrolden çı karı lan ve 31°C de eriyen bir tür mineral yağ.

vazelinleme * Vazelinlemek iş i veya durumu. vazelinlemek * Vazelin sürmek. vazetme

* Vazetmek iş i.

vazetmek * Koymak, konulmak. vazgeçilme * Vazgeçilmek iş i veya durumu. vazgeçilmek * Vazgeçmek iş i yapı lmak, feragat edilmek. vazgeçirme

* Vazgeçirmek iş i veya durumu. vazgeçirmek * Vazgeçmek iş ini yaptı rmak. vazgeçme * Vazgeçmek durumu. vazgeçmek * Kendi hakkısaydı ğıbir ş eyi artı k istemek olmak. * Eskiden beri yapmakta olduğu bir ş eyi artı k yapamaz olmak. * Niyetten veya karardan dönmek. vazgelmek * Vazgeçmek. vazı

vazı h

* Konma, konulma. * Birine ayı rma, ona ait olma. * Açı k, aydı n, belli.

vazı h olmak * açı k durumda bulunmak, anlaş ı lı rş ekilde görünmek. vaz'ı hamil * Doğurma. vazı ı kanun * Kanun koyucu. vazı yet

* El koyma.

vazı yet etmek * el koymak. vazife * Ödev. * Görev. * Günlük ücret, yevmiye. vazife aş kı * Mesleğ ine tutkun olma. vazife etmek * görev bilmek. vazife görmek * bir görevi yerine getirmek, sürdürmek. vazife kurbanı * Görev baş ı nda ş ehit olan kimse. vazife ş ehidi * Görev baş ı nda ş ehit olan kimse. vazifelendirilme * Vazifelendirilmek iş i. vazifelendirilmek

* Vazife verilmek, görevlendirilmek, ödevlendirilmek. vazifelendirme * Vazifelendirmek iş i. vazifelendirmek * Ödevlendirmek. * Görevlendirmek. vazifeli

* Ödevli. * Görevli.

vazifesi mi? * umurunda değil. vazifesinden olmak * görevini yitirmek. vazifeş inas * Ödevine, iş ine bağ lı . vaziyet * Konum. * Durum, tavı r, hâl. vaziyet almak * belli bir durum veya davranı şbiçimini benimsemek, tavı r almak, tavı r takı nmak. * karş ıçı kmak. vaziyeti kurtarmak * herhangi bir güç durumdan sı yrı lmak. vaziyeti takı nmak * herhangi bir tavı r takı nmak. vazo

* Çiçek koymak için kullanı lan kap.

vazolunma * Vazolunmak iş i veya durumu. vazolunmak * Konulmak. ve ve

* Türk alfabesinin yirmi yedinci harfinin adı . *İ ki kelime veya iki cümle arası na girerek araları nda bir bağolduğunu anlatı r.

ve benzerleri * Benzer kavramlarıarka arkaya sı ralarken önemli olanıveya akla ilk geliverenleri, söyleyişbenzerlerini "vb." kı saltmasıile ifade etme. ve devamı * "Devamıvar, devam eden" anlamı nda "vd." kı saltması yla gösterilen bir söz. veba * Hasta sı çanlardan insana geçen bir mikrobun oluş turduğu bulaş ı cı , öldürücü bir hastalı k. * Bazıhayvan hastalı kları na verilen ad.

vebal

* Günah.

vebal altı nda kalmak * manevî sorumluluk yüklenmek. vebalı * Vebaya yakalanmı şolan. vebali boynuna olmak * bir iş in günahı nıyüklenmek. veca

* Ağrı .

vecde gelmek * kendinden geçecek kadar coş mak, bir ş ey karş ı sı nda sonsuz heyecan duymak, esrimek. vecde kapı lmak * coş mak, kendinden geçmek. vecibe vecih

vecit veciz

* Ödev, boyun borcu. * Yüz, çehre. * Yol, tarz. * Sevgi veya heyecandan doğ an coş kunluk, kendinden geçme, esrime. * Kı sa ve anlatı mıetkili (söz).

vecize * Özdeyiş . veçhe

* Yön.

veçhiş ebeh * Benzetme yönü. veda

* Ayrı lı rken birbirine selâm ve esenlik dileme.

veda etmek * vedalaş mak, esenleş mek. * sevilen bir ş eyle olan ilgisini kesmek. vedalaş ma * Vedalaş mak iş i. vedalaş mak * Birbirine esenlik dileyerek ayrı lmak, esenleş mek. vedia

vefa

* Saklanı lması , korunmasıiçin birine veya bir yere bı rakı lan eş ya, inam, emanet. * Kendine korunması , saklanmasıiçin eş ya verilen kimsenin durumunu gösteren sözleş me. * Sevgide sebat, sevgide durma, sevgi bağ lı lı ğı .

vefakâr

* Vefalı .

vefakârlı k * Vefalıolma durumu. vefalı

* Vefasıolan, sevgisi geçici olmayan, hakikatli.

vefası z * Vefasıolmayan, sevgisi çabuk geçen, hakikatsiz. vefası zlı k * Vefası z olma durumu, hakikatsizlik. vefat

* (insan için) Ölüm.

vefat etmek * ölmek. vefat ilmühaberi * Bkz. ölüm kâğı dı . vehim vehimli vehleten

* Kuruntu. * Vehim içinde olan, vehme kapı lan. *İ lk anda, birdenbire, ansı zı n.

vehme kapı lmak (veya düş mek) * yersiz korkuya, yanlı şdüş ünceye kapı lmak. vehmetme * Vehmetmek iş i. vehmetmek * Yersiz korkuya, kuş kuya düş mek, kuruntuya kapı lmak, evhamlanmak. vejetalin

* Bazıbitkilerden çı karı lan ve sadeyağyerine kullanı lan katıyağ .

vejetalizm * Yalnı z bitkisel gı da maddelerine yer veren beslenme rejimi. vejetarizm * Sağlı ğıkoruma veya tedavi amacı yla hayvansal gı da maddelerine yer vermeyen beslenme rejimi. Vejetalizmden farklı olarak vejetarizmde süt, tereyağ ı , yumurta, bal gibi hayvansal gı da maddeleri yer alı r. vejetaryen * Etyemez. vejetaryenlik * Etyemezlik. vejetasyon * Ur, tümör. * Bitki örtüsü.

vekâlet

* Vekillik. * Bakanlı k.

vekâlet etmek * birinin yerine, bakmak görevini üstlenmek. vekâlet ücreti * Vekâletname çı karı lı rken ödenen ücret. vekâleten * Vekil olarak. vekâletname * Bir kimsenin vekil olduğunu bildiren noterlikçe onaylanmı şbelge. vekil

* Birinin, iş ini görmesi için kendi yerine bı raktı ğ ıveya yetki verdiğ i kimse. * Bakan.

vekil vükelâ *İ leri gelenler. vekilharç

* Bir konağ ı n alı şveriş ini yapmakla görevli kimse.

vekilharçlı k * Vekilharç olma durumu. * Vekilharç makamı . vekillik

* Birinin yerine işgörme yetkisi, naiplik. * Bakanlı k.

vekillik etmek * birinin yerine bakmak, görevini üstlenmek. vektör * Doğrultusu, yönü, uzunluğ u belirli olan ve bir ok iş aretiyle gösterilen doğ ru çizgi. * Büyüklüğü ile yönü olan nicelik. velâdet * Doğum, doğma, doğuş . velâyet

* Velilik. * Yetke, sulta, otorite.

velâyetname * Tarikat ileri gelenlerinin hayatları nıve menkı belerini anlatan kitap. veledizina * Babasıbelli olmayan çocuk, piç. velense

* Yüzü uzun tüylü, kalı n ve ağı r battaniye.

velespit * Bisiklet. velet

* Oğul, çocuk. * Çocuklarıpaylarken kullanı lı r. velev

*İ ster, isterse, olsa da, kaldıki, hatta.

velfecri * Bkz. gözleri velfecri okumak. velhâsı l

* Sözün kı sası , kı sacası .

velhâsı lı kelâm * Sözün kı sası , velhâsı l. veli

veliaht

* Bir çocuğun her türlü durum ve davranı ş ları ndan sorumlu olan kimse. * Ermiş , eren, evliya. * Bir hükümdarı n ölümünden veya tahttan çekilmesinden sonra tahta geçmeye aday olan kimse.

veliahtlı k * Veliaht olma durumu. velilik velinimet

* Veli olma durumu, velinin görev ve ödevi, velâyet. * Birine, etkisi yaş adı kça sürecek bir iyilik ve bağ ı ş ta bulunan kimse.

veliyullah * Veli, eren, evliya. velûr * Kadife. velût

velvele

* Doğurgan. * Çok eser ortaya koyan, verimli. * Gürültü, bağrı ş ma.

velvele kopmak * büyük gürültü çı kmak. velveleci

* Gürültü, patı rtı eden.

velveleye vermek * gereksiz telâş a ve heyecana düş ürmek. vena

* Toplardamar.

Venezuelâlı * Venezuelâ halkı ndan olan. Venüs

* Merkür'den sonra Güneş 'e en yakı n olan gezegen, Çulpan, Çoban yı ldı zı , Zühre.

Venüsçarı ğ ı * Salepgillerden, esmer kı rmı zı mtı rak renkte olan, çiçekleri çarı ğ a benzeyen, güzel bir süs bitkisi (Ceypripedium calceolus). ver elini ş u (veya bu) yer * ansı zı n verilen bir kararla yola çı kı ldı ğı nıanlatı r. veranda

* Camlıtaraça.

veraset * Kalı tı m, soya çekim, irs, irsiyet, veraset. * (mirasta) Hak sahibi olma. veraset ilâmı * Bir kimsenin, bir miras bı rakanı n mirasçı sıolduğ unu gösteren ve mahkemeden alı nan resmî belge. veraset ve intikal vergisi * Ölenin varislerine kalan mal ve paradan alı nan vergi. verdi verdirme

* Bir borudan bir saniyede geçen suyun veya bir iletken telden bir saniyede geçen elektriğ in miktarı . * Verdirmek iş i.

verdirmek * Vermek iş ini yaptı rmak, vermesini sağ lamak. vere verecek verecekli

* Bir kalenin veya tahkim edilmişbir yerin teslimi. * Birine verilmesi gereken para, borç, alacak karş ı tı . * Birine vereceği olan, borçlu, alacaklıkarş ı tı . * Birinden para yönünden veya iyilik vb. yardı mlar görerek borçlanan (kimse), medyun.

verem

* Herhangi bir organa ve en çok akciğ erlere yerleş en Koch basilinin yol açtı ğı ateş li ve bulaş ı cıbir hastalı k, tüberküloz. * Bu hastalı ğa tutulmuş , veremli. verem olmak * verem hastalı ğı na yakalanmak. * sabı rs ı zca davranmak, sı tmasıtutmak. veremli verese

* Vereme tutulmuş , müteverrim. * Mirasçı lar.

veresiye * Karş ı lı ğ ısonra ödenmek üzere. * Özensiz, gönülsüz, önem vermeden. veresiye vermek * parası nıdaha sonra almak ş artı yla mal vermek. veresiyeci

* Veresiye işgören. veresiyecilik * Veresiye işgörme. verev verevine

* Bir köş eden karş ıköş eye doğru kesilmiş , katlanmı şveya konulmuşolan. * Verev biçimi vererek.

vergi

* Kamu hizmetlerine harcanmak için hükûmetin, yerel yönetimlerin yasalara göre doğ rudan doğ ruya veya bazı madde fiyatları nı n üstüne koyarak dolaylıyoldan herkesten topladı ğ ıpara. * Bir kimsenin doğuş tan sahip olduğ u iyi nitelik. vergi bağ ı ş ı klı ğ ı * Verginin oturmuş luğu. vergi beyannamesi * Vergi mükellefinin bir vergi döneminde sağladı ğıkazancıbildirir belge. vergi dairesi * Vergi mükelleflerini tespit eden, vergiyi denetleyen ve toplayan resmî daire. vergi dilimi * Verginin tahakkuk ettirileceğ i ücret karş ı lı ğ ı . vergi iadesi * Mükellefin yaptı ğ ıihracattan geri alı nan vergi indirimi. * Memurları n, iş çilerin belirli süreler sonunda kurumları na sunduklarıfişve makbuzlar üzerinden kendilerine geri verilen bir miktar para. vergi kaçağ ı * Vergiden kaçı rı lan veya karş ı lı ğıbildirilmeyen mal. vergi kaçakçı lı ğ ı * Sı k sı k vergi kaçağı nıuygulama. vergi kaçakçı sı * Vergi kaçı ran kimse. Vergi Kanunu * Devletin, vergisini nası l alacağ ı nı veya usullerini tespit eden kanun. vergi matrahı * Bir vergi döneminde verginin alı nacağımeblâğ . vergi muafiyeti * Vergi verme dı ş ı nda bı rakı lma. vergi mükellefi * Vergi yükümlülüğ ü altı nda bulunan gerçek veya tüzel kiş i. vergi olmak * yapabilme gücüne sahip bulunmak. vergi rekortmeni * Bir vergi döneminde en çok vergi veren kimse. vergi yükümlüsü * Vergi vermekle yükümlü olan kimse.

vergici vergicilik

* Vergi toplayan görevli, vergi alı mcı sı , alı mcı , tahsildar. * Vergi tahsil etme iş i.

vergileme * Vergilemek iş i. vergilemek * Vergi koymak. vergilendirilme * Vergilendirilmek iş i. vergilendirilmek * Vergiye bağlanmak. vergilendirme * Vergilendirmek iş i. vergilendirmek * Bir kimseyi veya bir ş eyi vergiye bağ lamak. vergili

* Vergisi olan, vergi ödenen. * Verilmiş , hayı rsever, velût. * Verimli.

vergisiz * Vergisi olmayan, vergi ödenmeyen. vergiye bağlamak * bir kimse veya ş eyden vergi almak. * bir yerden, bir kimseden yasal olmayan yollardan para almak, haraç almak. veri

* Bir araş tı rmanı n, bir tartı ş manı n, bir muhakemenin temeli olan ana öge, muta, done. * Bir sanat eserine veya bir edebî esere temel olan ana ilkeler. * Bir problemde bilinen, belirtilmişanlatı mlardan bilinmeyeni bulmaya yarayan ş ey. * Biliş imde, olgu, kavram veya komutları n, iletiş im, yorum ve iş lem için elveriş li biçimli gösterimi.

veri bankası * Verilerin oluş turulduğ u veya bir araya toplandı ğ ıyer. veri dosyası * Verilerin sistemli bir biçimde toplandı ğıbelgeler bütünü. veri iş lem * Bkz. bilgi iş lem. veri ortamı * Verilerin bir araya getirildiği yer veya durum. veri tabanı * Bilgisayar kullanı mı nda çözüme eriş mek için iş lenebilir duruma getirilmişbilgi ortamı . veri toplama * Verileri bir araya getirme. verici

* Veren, verme yanlı sı . * Çı kar gözetmeksizin her türlü yardı mıyapan, esirgemeyen. * Elektromanyetik dalgalar yardı mı yla iş aret, ses ve görüntü iletmeye yarayan cihazları n genel adı . * Baş kası na aktarı lmak üzere kan, doku veya organ veren kimse. verile

* Verilsin. * Devlet dairelerinde, ödemenin yapı labilmesi için yetkilinin verdiğ i yazı .

verile emri * Bir iş in yapı lmasıiçin gerekli izin yazı sı . veriliş verilme

* Vermek iş i veya biçimi. * Verilmek iş i.

verilmek * Vermek iş ine konu olmak. verilmişsadakasıolmak * büyük bir tehlike veya kaza atlatı ldı ğı nda söylenir. verim

* Çalı ş tı rı lan, iş letilen, bakı lan bir ş eyin verdiğ i sonuç veya bu sonucun niceliğ i, mahsul, randı man. * Ortaya çı kan, istenilen, beklenilen sonuç, semere.

verim düş ürmek * verimli olmaya engel olmak. verimkâr

* Vermeye yatkı n, verme eğiliminde olan, gönüllü (kimse).

verimli * Verimi iyi ve bol olan, randı manlı , mahsuldar, mümbit, müsmir. * Kendisinden beklenen sonucu veren, semereli. * Çok yazan, velût. verimlilik

* Verimli olma durumu.

verimsiz * Verimi olmayan veya az olan, yetersiz. verimsizleş me * Verimsizleş mek iş i veya durumu. verimsizleş mek * Verimsiz duruma gelmek. verimsizlik * Verimsiz olma durumu. verip veriş tirmek * ağ zı na geleni söylemek. veriş

* Vermek iş i veya biçimi. * Bkz. alı şveriş .

veriş tirme

* Veriş tirmek iş i. veriş tirmek * Çok fazla söylemek. *İ yice çı kı ş mak, ağ zı na geleni söylemek. verit * Siyah kan damarı , toplardamar. verkaç

* (futbol ve basketbolda) Topu takı m arkadaş ı na aktaran bir oyuncunun karş ı takı m kalesine veya uygun bir yöne koş arak yeniden topa sahip olması . verme vermek

* Vermek iş i. * (üzerinde, elinde veya yakı nı nda olan bir ş eyi) Birisine eriş tirmek, iletmek. * Bı rakmak veya bağ ı ş lamak. * Ondan bilmek, atfetmek. * (düş ünce veya bilgi anlatan ş eyler için) Baş kaları na iletmek, bildirmek. * Döndürmek, çevirmek, yöneltmek. * Herhangi bir duruma yol açmak. * (eğ lenceli toplantı ) Düzenlemek, konuk çağı rı p ağı rlamak. * (sanatçı ) Topluluk önünde sanatı nıgöstermek, icra etmek. * Satmak. * Biriyle evlendirmek. * Ödemek. * Yaymak. * Ürün üretmek. * Herhangi bir ş ey ortaya çı karmak, oluş turmak. * Hepsini herhangi bir duruma sokmak. * Sahip olması nısağ lamak. * (bir ş ey üzerinde) Etki yapmak, biçimini değ iş tirmek. * Tespit etmek. * Kazandı rmak, katmak. * Ayı rmak, harcamak. * Dayamak. * Kök veya gövdelerin sonuna -ı(-i, -u, -ü) zarf-fiil eki ile eklendiğ inde tezlik bildirir. * Dilek bildiren birleş ik fiiller yapar.

vermemiş(veya vermeyince) mabut, neylesin Mahmut *ş anssı z kiş iler için söylenir. vermut

* Birçok bitkiyle özel koku verilmiş , tatlı , bir tür ş arap.

vernik

* Sürüldüğ ü yüzeyde koruyucu katman yapan katıcisimlerle veya kuruyan yağlarla, bunlarıeritme özelliğ indeki sı vı lardan hazı rlanan gereç. vernikleme * Verniklemek iş i. verniklemek * Vernik sürmek. verniklenme * Verniklenmek iş i. verniklenmek * Verniklemek iş i yapı lmak, vernik sürülmek.

verniye

* Doğrusal veya dairesel boyutları n ölçülmesinde, ölçme duyarlı ğ ı nı artı ran, çok küçük boyutları n ölçülebilmesini sağlayan düzen. veronika versiyon

* Yavş an otu. * Değiş ik biçim.

veryansı n * "Acı madan, hiçbir ş ey düş ünmeden saldı rmak, yok etmek, bol bol harcamak veya acı ması zca söylemek" anlamları nda veryansı n etmek deyiminde geçer. vesaik

* Belgeler, vesikalar.

vesaire * Sayı lan birkaç ş eyin benzerlerinin de bulunduğ unu belirtmek için kullanı lı r (vs.), ve benzerleri (vb.). vesait

* Araçlar, vası talar.

vesaitinakliye * Taş ı tlar, taş ı t araçları . vesayet

* Vasilik.

vesika * Belge. vesika fotoğ rafı * Vesikalı k fotoğraf. vesikacı * Vesika iş leriyle uğ raş an kimse. vesikacı lı k * Vesikacı nı n yaptı ğı iş . vesikalı * Belgesi olan. * Genel evde çalı ş mak için elinde resmî izin kâğ ı dıbulunan (kadı n). vesikalı k * Vesika için gerekli olan (ş ey). vesikalı k fotoğ raf * Vesika, resmî belge için gerekli olan belli ölçülerdeki fotoğraf. vesikalı k resim * Bkz. vesikalı k fotoğ raf. vesikası z * Vesikasıolmayan. vesikaya bağ lamak * mevcudu yeteri kadar bulunmayan, ancak çok talep edilen bir ş eyi belge karş ı lı ğ ıvermek. vesile

* Sebep, bahane. * Elveriş li durum, fı rsat. vesile aramak * bir fı rsatı nı kollamak. vesile bulmak * sebep yaratmak, bahane göstermek. vesile olmak * uygun ortam oluş mak. vesselâm

* "İ ş te o kadar", "son söz ş udur" anlamları nda kullanı lı r.

vestiyer

* Otel, lokanta gibi birçok kiş inin girip çı ktı ğı yerlerde, veya evlerde ş apka, palto, pardösü gibi eş yayı bı rakmak ve korumak için ayrı lmı şyer, askı lı k. vestiyerci * Vestiyerde çalı ş an kimse. veston * Erkek ceketi. vesvese vesveseli

* Şüphe, kuruntu, iş kil. *İ ş killi, ş üpheci.

vesveseye düş mek * kuruntuya kapı lmak. veteriner * Hayvan hastalı klarıhekimi, baytar. veteriner hekimliği * Veteriner olma durumu. veterinerlik * Veteriner olma durumu veya veterinerin iş i. vetire

* Süreç.

veto * Bir yetkinin, bir yasanı n, bir kararı n yürürlüğe girmesine karş ıçı kma hakkı . veto etmek * veto hakkı nı kullanmak. veto hakkı * Bir olayıveya kararıkabul etmeme, reddetme hakkı . veya

veyahut

* Ayrıolmakla birlikte aynıdeğerde tutulan iki ş eyi anlatan kelimelerden ikincisinin önüne getirilir. * Olacağ ısanı lan, seçime bı rakı lan ş eyler ikiden çok olursa kullanı lı r. * Yahut.

vezaret vezikül

* Vezirlik. *İ çi su dolu kabarcı k.

vezin * Tartı . * Ölçü. vezinli * Tartı lı . * Ölçülü. vezinsiz * Tartı sı z. * Ölçüsü olmayan. vezir * Osmanlı larda devletin bakanlı k, valilik gibi yüksek görevlerinde bulunan ve paş a unvanı nıtaş ı yan kimselere verilen ad. * Satrançta, her yöne taşatlamadan gidebilen, önemce ikinci sı rada gelen taş , ferz. vezir vüzera *İ leri gelenler. veziriazam * Sadrazam. vezirlik

* Vezir olma durumu, vezir derecesi, vezaret.

vezirparmağı * Bir tür hamur tatlı sı . vezne

vezneci

* Banka, büro vb. kuruluş larda para alı nı p verilen yer. * Terazi. * Banka, büro vb. kuruluş larda para alı p veren görevli, veznedar. * Terazi yapan veya satan kimse.

veznecilik * Vezneci olma durumu. veznedar * Vezneci. veznedarlı k * Veznedarı n görevi. * Banka, büro vb. kuruluş larda veznenin bulunduğ u yer. vı cı k

* Sulanarak kı vamı gevş emiş , yumuş amı ş .

vı cı k vı cı k * Kı vamıçok gevş emiş , yumuş amı ş , sulu. vı cı k vı cı klı k * Gevş eklik, yumuş aklı k. * Ciddîlikten, özden yoksun oluş , değ ersizlik.

vı cı klama * Vı cı klamak iş i veya durumu. vı cı klamak * Sulu veya yumuş ak ş eyleri avuç içinde ezmek, vı cı k duruma getirmek. vı cı klı k

* Vı cı k olma durumu.

vı cı r vı cı r * Vı cı rdaş mayıanlatı r. vı cı rdama * Vı cı rdamak iş i veya durumu. vı cı rdamak * (serçe vb. kuş lar için) Ötmek. vı cı rdaş ma * Vı cı rdaş mak iş i veya durumu. vı cı rdaş mak * Hep birlikte vı cı rdamak. vı dıvı dı * Türlü sebeplerle yerli yersiz çok konuş mayıhuy edinmiş(kimse). vı dıvı dıetmek * çevresini rahatsı z edecek biçimde yerli yersiz çok konuş mak. vı k vı k

*İ nce ses çı kararak.

vı nı ltı * Vı nlama sesi. vı nlama vı nlamak vı r vı r

* Vı nlamak iş i. * (dönerken veya düz bir doğrultuda hı zla hareket ederken) Vı n diye ses çı karmak. * Usandı rı cı , sinirlendirici bir biçimde durmadan konuş mayıanlatı r.

vı r vı r etmek * usandı rı , sinirlendirici bir biçimde durmadan konuş mak. vı rı ldama * Vı rı ldamak, vı rı ldanmak iş i. vı rı ldamak * Usandı racak, sinirlendirecek biçimde durmadan konuş mak. vı rı ltı

* Vı rı ldama sesi.

vı rlama * Vı rlamak iş i veya durumu. vı rlamak

* Vı rı ldamak. vı rt zı rt * Sı k sı k, ikide birde. vı rvı rcı vı z

* Can sı kacak kadar çok konuş an kimse. * Böcek uçarken veya atı lan bir ş ey hı zla geçerken çı kan ses.

vı z gelip tı rı s gitmek * hiç önemsememek, aldı rı şetmemek. vı z gelmek * pek önemsiz görünmek, aldı rı şetmemek. vı z vı z

* Vı zı ldama sesini anlatı r.

vı zı ldama * Vı zı ldamak iş i. vı zı ldamak * Vı z diye ses çı karmak. * Hafif sesle ve bezdirici biçimde yakı nmak, sı zlanmak. vı zı ldanma * Vı zı ldanmak iş i. vı zı ldanmak * Yakı nmak, sı zlanmak. vı zı ltı

* Vı zı ldama sesi. * Hafif sesle ve bezdirici biçimde yakı nma, sı zlanma.

vı zı r vı zı r * Ara vermeksizin, sürekli, çabuk ve kolaylı kla. vı zlama vı zlamak

* Vı zlamak durumu. * Vı zı ldamak.

vı zvı z böceğ i * Vı zı ldayarak uçan böcek. vibrasyon * Titreş im. vibratör vibriyon

* Titreş im yaratan araç. * Virgül biçimindeki bakteri.

vicahen * Yüz yüze, yüzüne karş ı , yüzlemece. vicahî

* Yüz yüze olan veya yapı lan, yüzüne karş ıolan, yüzlemece. vicdan * Kiş iyi kendi davranı ş ları hakkı nda bir yargı da bulunmaya iten, kiş inin kendi ahlâk değ erleri üzerine dolaysı z ve kendiliğ inden yargı lama yapması nısağ layan güç. vicdan azabı çekmek (veya duymak) * istenilmeden veya bilinçsizce yapı lan kötü bir iş ten dolayıacıçekmek, üzülmek. vicdanen vicdanî

* Vicdan bakı mı ndan. * Vicdanla ilgili olan, vicdana dayanan.

vicdanlı * Vicdanıolan, insaflı , hak gözetir. vicdansı z * Vicdanıolmayan, insafsı z, hak gözetmez. vicdansı zca * Vicdansı z (bir biçimde). vicdansı zlı k * Vicdansı z olma durumu. * Vicdansı zca davranı ş . vida vidala

* Döndürerek bir yere sokulan burmalı çivi. * Çanta ve ayakkabı yapı lan tabaklanmı şdana derisi.

vidalama * Vidalamak iş i. vidalamak * Vida ile tutturmak. vidalanma * Vidalanmak iş i. vidalanmak * Vidalamak iş ine konu olmak. vidalarıgevş emek * kendini tutamayı p çok gülmek. vidalı

vidanjör vidası z video

* Vidasıolan. * Vida ile tutturulmuş . * Fosseptik kuyuları ndaki pis sularıçekmeye yarayan makine. * Vidasıolmayan. * Videoteyp.

videobant * Televizyon yayı nları nı n kaydedildiği, bir kasete sarı lış erit. videocu

* Video alı p satan veya tamirini yapan kimse.

videoculuk * Videocunun iş i. videokaset * Bir video içini ekrana yansı tabilecek bir kayı t içeren kaset. videoteyp * Televizyon yayı nları nıalı p kaydetmeye ve bir ekran vası tası yla seyrettirmeye yarayan cihaz. vido

* Oyun, oyunda kazanı lacak sayı yı veya parayıiki katı na çı karma.

vido çekmek * oyundaki kazanı lacak sayı yıveya parayıiki katı na çı karmayıteklif etmek. vidolu vidosuz

* Vido ile oynanan. * Vido ile oynanmayan.

vidoyu görmek * vidoyu kabul etmek. Vietnamlı * Vietnam halkı ndan olan kimse. * Vietnam'a özgü, Vietnam'la ilgili. viglâ * Savaşve ticaret gemilerinin direklerine ve dalyanlarda dikine gömülmüşgönderler üzerine gözcülerin nöbet tutmalarıiçin yapı lmı şyer. vikaye * Koruma, esirgeme, gözetme. vikaye etmek * esirgemek; korumak. vikont vikontes

* Batı ülkelerinde baron ile kont arası nda bir soyluluk unvanı . * Kadı n vikont veya vikont karı sı .

vilâdî * Doğuş tan (olan). vilâyet

*İ l. * Valilik.

vilâyet binası * Şehrin valilik makamıile idarî ve adlî kurumları nı n bulunduğ u yapı . villâ

* Yazlı kta veya ş ehir dı ş ı nda, bahçeli ve güzel, müstakil ev.

vinç vinter vinyet

* Ağı r yük kaldı rmaya yarayan araç. * Ağaç çemberler üzerine örülmüştorba biçimindeki balı k ağ ı . * Bir kitabı n sayfaları nısüsleyen antet, süslü harf gibi motif.

vira * Durmadan, aralı ksı z. * Maçuna ve baş ka makinelerin çevrilmesi için verilen komut. vira etmek * toplamak, almak. viraj

* Bir yolun kı vrı ldı ğ ıyer, büküntü, dönemeç.

viraj almak * virajıdönmek. virajlı

* Virajıolan.

virajsı z * Virajıolmayan, düz. viran

* Yı kı k, harap.

viran olmak * viran duruma gelmek, haraplaş mak. virane

viranelik

* Yı kı lmı şveya çok harap olmuşyapı . * Yı kı lmı şveya yanmı şolan yapı lardan geriye kalan, yı kı ntı , ören. * Ev yı kı ntı ları bulunan yer.

viraneye çevirmek * yı kı ntıdurumuna getirmek. viranlaş ma * Viranlaş mak iş i veya durumu. viranlaş mak * Viran duruma gelmek. viranlı k

* Viran yer.

virdizeban * Dile dolama, dilden düş ürmeme. virdizeban etmek * (bir ş eyi veya konuyu) sı k sı k tekrar etmek, dile dolamak. virgül

* Yazı lıcümlelerde kı sa bir durmayıgöstermek için kullanı lan, kı vrı k kuyruklu noktalama iş areti (,).

virman virolog viroloji

* Aktarma. * Viroloji uzmanı . * Virüsleri inceleyen bilim dalı .

virt * Dinî bir sözü sürekli tekrarlama. * Çok tekrarlama, diline dolama. virt etmek * diline dolamak, alı ş kanlı k hâline getirmek. virtüoz

* Herhangi bir müzik aracı nıbüyük ustalı kla çalabilen sanatçı .

virtüozluk * Virtüoz olma durumu. virüs

visal

* Bulaş ı cıhastalı klara yol açan mikrop. * Bilgisayar programları nda bozulmaya sebep olan etken. * (sevgiliye) Kavuş ma.

visamiral * Amiralden bir rütbe küçük deniz subayı . viski

* Tahı llar malt yapı larak ş ekerlendirildikten ve gereğ i kadar mayalandı ktan sonra damı tı larak elde edilen alkollü içki. viski bardağ ı * Viski içmek için yapı lan özel bardak. viskonsül * Yardı mcı konsolos. viskoz

* Selüloz türevlerinin üretiminde kullanı lan koloidal selüloz çözeltisi.

viskozite * Ağdalı , koyu kı vamlıbir maddenin özelliği, ağ dalı k. viskozite değ eri * 100 cm³ sı vı nı n akı cı lı k ölçeği olarak kullanı lan kabı n deliğ inden boş alma süresinin saniye olarak miktarı . viş nap viş ne

* Viş ne ş urubu. * Gülgillerden, dallarıkı rmı zı mtı rak, çiçekleri beyaz renkte, kiraza benzer bir ağaç (Cerasus vulgaris). * Bu ağacı n daha çok reçel ve ş erbet yapı lan, kı rmı zırenkte ekş imtı rak meyvesi.

viş ne hoş afı * Kurutulmuşviş ne, ş eker ve suyun kaynatı lmasıile yapı lan hoş af.

viş ne reçeli * Taze viş ne, ş eker ve suyun kaynatı larak koyu kı vama getirilmesi sonucu yapı lan reçel. viş ne suyu * Viş neden çı karı lan su. viş ne ş urubu * Taze viş neden içmek için yapı lan ş urup. viş neçürüğ ü * Çürük viş ne rengi. * Bu renkte olan. viş neli ekmek * Viş ne ve ekmekle yapı lan bir çeş it tatlı . vitamin

* Hayvanî metabolizma için gerekli olan ve organizmaya besin veya ilâç olarak dı ş ardan sağ lanan biyokatalizör madde. vitaminli

* Vitamini olan.

vitaminsiz * Vitamini olmayan. vitaminsizlik * Vitamin eksikliğinden veya yetersizliğ inden doğ an patolojik olayları n hepsi. vitellüs vites

* Yumurtada, kabuk ve çekirdek dı ş ı nda kalan maddelerin hepsi. * Otomobillerin çekişve hı zı nıayarlamaya yarayan diş liler düzeni.

vites değ iş tirmek * otomobilin çekişve hı zı nıdeğ iş tirmek. vites diş lisi * Otomobillerde vites koluna bağlıve hareket iletiş imini sağ layan diş li takı mı . vites kolu * Motorlu taş ı tları n diş lilerini birbirine geçirmeye yarayan manivelâ. vites kutusu * Motorlu taş ı tlarda, diş lilerin içinde bulundukları yuva. vitese takmak * motorlu taş ı tlarda vites kolunu uygun duruma getirip aracıkalkı ş a hazı r durumda tutmak. vitesli * Vitesi olan. vitir

* Yatsı namazı ndan sonra kı lı nan üç rekât namaz.

vitray

* Birbirine bağlıkurş un bölmelere yerleş tirilmişrenkli cam parçaları ndan oluş an, saydam pencere süslemesi veya resim. vitrin

* Bir dükkân veya mağazanı n sokaktan camla ayrı lan ve mal sergilemek için kullanı lan yeri, sergen.

*İ çine konan ş eylerin görünmesi için yapı lmı şcamlıdolap. vitrincilik * Vitrincinin yaptı ğı iş . vitrinleme * Vitrinlemek iş i veya durumu. vitrinlemek * Vitrin durumuna getirmek. viya

* Dümeni ortaya alarak gemiyi bulunduğ u doğ rultuda yürütme. * Gemiyi belirli bir doğ rultu verildikten sonra, aynıdoğ rultuda tutmasıiçin dümenciye verilen komut.

viyadük

* Bir vadi, bir ı rmak üstünden bir demir yolunun veya kara yolunun geçiş ini sağ layan, ayaklar üzerine oturtulmuşyüksek ve uzun köprü, köprü yol. viyak

* Bebeğ in ağlarken çı kardı ğ ıses.

viyak viyak * Viyaklayarak. viyaklama * Viyaklamak iş i. viyaklamak * Viyak diye ses çı kararak bağ ı rmak, ağ lamak. viyola

* Kemana benzer, kemandan büyük bir çalgı , alto.

viyolacı * Viyola çalan kimse. viyolonist * Keman çalan sanatçı . viyolonsel * Viyoladan büyük, kontrbastan küçük, dört sürtme telli bir orkestra çalgı sı . viyolonselci * Viyolonsel yapan veya satan kimse. * Viyolonsel çalan sanatçı . viyolonselist * Viyolonsel çalan sanatçı . vize * Bazıresmî kâğ ı tlara "görülmüş tür" anlamı nda konulan iş aret ve bu iş areti koyma iş i. * Bir ükeye girmek veya bir ülkeden çı kmak için yetkili makamlardan alı nması gerekli izin. * Üniversite ve yüksek okullarda yarı yı l içinde yapı lan sı nav, ara sı navı . vize almak * bir ülkeye girişizni iş lemini konsoloslukta yaptı rmak. vize sı navı * Üniversite ve yüksek okullarda yarı yı l içinde yapı lan sı nav, ara sı navı . vizite

* Hekimin hastahanedeki hastalarıdolaş ı p yoklaması . * Bir muayene için hekime ödenen ücret. viziyer

* Kasket siperi.

vizon * Sansargillerden, kürkü çok beğenilen bir memeli türü, mink (Mustela vison). * Bu hayvanı n kürkünden yapı lmı şolan. vizon kürk * Vizondan yapı lan iyi iş lenmişkürk. vizyon

* Gösterim.

vizyon sahibi * Genişgörüş lü, ileri görüş lü, ufku geniş . vodvil

* Meyhanelerde söylenen neş eli, alaylı , taş lamalış arkı . * Hareketli, eğ lenceli bir konuya dayanan, ş arkı lara da yer verilen hafif güldürü.

vokabüler * (bir dilin) Söz varlı ğı , söz dağarcı ğ ı , kelime hazinesi. * Küçük sözlük. vokal

vokal

* Sesle ilgili. *İ yi iş lenmiş , düzenlenmişses. * Ünlü.

vokal müzik * Şarkı , opera, oratoryo gibi insan sesi için yapı lmı şbesteler; ses müziğ i. vokal uyumu * Bkz. ünlü uyumu. vokalist volân

vole

* Bir kiş i veya sanatçı grubuna ş arkı söylerken belli bölümlerinde eş lik eden kiş i veya grup. * Bir hareketi bir mekanizmaya aktaran veya makinelerde hareketin hı zı nıdüzgün tutmaya yarayan tekerlek. * Kadı n giysilerinin etek ucu, kol gibi yerlerine verev kesilmişkumaş tan yapı lan süs. * Futbol, tenis gibi oyunlarda havadan gelen topa, sı çrayarak ayağ ı n üstü veya raket ile vurma.

voleybol * Altı ş ar kiş ilik iki takı m arası nda, bir alan ortası nda gerilmişolan ağüzerinden bir topun karş ı lı klı olarak elle oynanmasıoyunu. voleybolcu * Voleybol oynayan kimse. volfram

* Atom numarası74, atom ağı rlı ğı 183,85 olan, 19,3 yoğ unluğunda, sert ve ancak 3482°C de eriyen bir element, tungsten. Kı saltmasıW. voli

* Balı kçıkayı kları nı n balı klarıçevirmek için denize fı rdolayıağsalmaları . * Vurgun, kazanç, kâr. voli ağı

* Kayı kla denize salı ndı ktan sonra her iki kolunun halatları yla karaya çekilen balı k ağı .

voli çevirmek * voli ile balı k avlamak. * tuzağ a düş ürmek. voli vurmak * vurgun vurmak. voli yeri volkan volkanik

* Denizlerde ve iç sularda su ürünleri avlanması na elveriş li, kı yı ya bitiş ik ve sı nı rlarıbelli su alanları . * Yanardağ . * Volkanla ilgili. *İ çinde volkan bulunan.

volontarizm *İ stenççilik. volt * Elektromotor gücün veya gerilimin birimi. Kı saltmasıV. volta

* Bir halatıbir yere bir kez dolaş tı rma veya babalara yöntemince sarma. * Zincirin demire veya iki zincirin birbirine dolaş ması . * Geminin rüzgâra karş ıgidebilmek için sağ a sola zikzak yapması . * Aş ağ ıyukarıgidip gelme.

volta atmak * bir aş ağıbir yukarıdolaş mak. volta vurmak * gemi zikzak yapmak. * bir aş ağıbir yukarıdolaş mak. voltaj * (elektrikte) Gerilim. voltametre * Bir elektrotta, açı ğa çı kan madde miktarı na göre devreden geçen elektrik miktarı nıölçmeye yarayan alet. voltamper * Dalgalıgerilimde, 1 voltluk bir gerilim altı nda 1 amperlik bir akı mı n ürettiği güç birimi. voltası nıalmak * kaçmak, savuş mak, çekilmek, gitmek. voltmetre * Bir elektrik devresindeki gizil güç farkı nı volt cinsinden ölçmeye yarayan alet. vombat vonoz

* Keselilerden, Avustralya'da yaş ayan, ağı r gövdeli, kı sa bacaklıhayvan (Phascolomys ursinus). * Kolyos uskumru, sardalye gibi balı kları n ufağ ı .

votka voyvo voyvoda

* Tahı l tanelerinin damı tı lması yla elde edilen alkollü içki. * Alay ederek sataş mak için söylenir. * Osmanlı ları n Eflâk ve Buğ dan beylerine verdikleri unvan.

voyvoda kesilmek * kendini bey sanmak. voyvodalı k * Voyvoda egemenliği. * Voyvodanı n egemenliğ i altı ndaki ülke. vuku

* Olma, meydana gelme.

vukua gelmek (veya vuku bulmak) * olmak, meydana gelmek. vukuat

vukuf

* Olanlar, olan bitenler. * Polisi ilgilendiren olay. * Anlama, bilme, bilgi.

vukuflu * Bilgisi olan. vukufsuz

* Bilgisiz.

vukufsuzluk * Bilgisizlik. vulva

* Ferç.

vur abalı ya * bütün özverinin yumuş ak huylu kiş iye yüklenmesi, sessiz, güçsüz kiş inin hı rpalanması , hakkı nı n çiğ nenmesi durumu. vur abalı ya! * Bkz. vurmak. vur aş ağ ıtut yukarı * uzun uzun çekiş erek, sı kıpazarlı k ederek. vur dedimse (veya dedikse) öldür demedim (veya demedik) ya * bir dileği yerine getirirken aş ı rı lı ğ a düş ene karş ısöylenir. vur patlası n, çal oynası n * aş ı rızevk ve eğlenceyi anlatı r. vuraç * Tokaç, raket. vurduğu yerden ses gelmek

* çok kuvvetli vurmak, eli ağı r olmak. vurdukça tozumak * üzerinde çalı ş ı ldı kça, iş lendikçe iş i artan ş eyler için söylenir. vurdulu kı rdı lı * Hareketli, ş iddet içeren, maceraya ve dövüş meye ağ ı rlı k veren. vurdumduymaz * Anladı ğ ıhâlde anlamamı şgibi davranan, umursamaz, aldı rmaz, aldı rı ş sı z, duygusuz. vurdumduymaz kör ayvaz (olmak) * duygusuz (olmak). vurdumduymazlı k * Aldı rmazlı k, aldı rı ş sı zlı k, umursamazlı k. vurdumduymazlı ktan gelmek * aldı rı şetmemek, umursamamak, önem vermemek. vurdurma * Vurdurmak iş i. vurdurmak * Vurması na yol açmak. vurgu * Konuş ma veya okuma sı rası nda bir hece veya kelimenin diğ erlerinden daha baskı lı söylenmesi. vurgu uzunluğu * Bir kelimede vurgulu hecenin uzunluğ u. vurgulama * Vurgulamak iş i. vurgulamak * Vurgu ile söylemek. * Bir yazıveya konuş mada sürekli olarak öne sürülen, önemle belirtilmek istenen düş ünceye dikkati çekmek, belli bir noktayıaltı nı çizerek belirtmek. * Belirlemek, damgası nı vurmak. vurgulu

* Vurgu ile söylenen. * Üstünde önemle durularak, dikkat çekilerek (yapı lan).

vurgulu hece * Bir kelimede vurgunun bulunduğ u hece. vurgun

* Birine veya bir ş eye vurulmuş , bağ lanmı ş , sevmişolan, sevdalı , âş ı k. * Kolayca ve haksı z ele geçen kazanç, ihtikâr, spekülâsyon. * Sı cak, soğ uk, dolu gibi etkilerle ürünlerde görülen zarar. * Dalgı cı n, çok derinlerdeki suyun bası ncı , iki akı ntı arası nda sı kı ş ı p kalma, düzenli hava alı p verememe sonucunda veya birden su yüzüne çı kı şgibi durumlarda uğradı ğıinme veya ölüm. * Silâhla yaralanmı şolan. vurgun (veya vurgunu) vurmak * yolsuzluk yaparak kı sa sürede büyük kazanç elde etmek. vurgun yemek * vurgun sonucu ölmek veya sakat kalmak.

vurguncu * Para dalgalanmaları ndan yararlanarak kolay yoldan, kazanç elde eden kimse, muhtekir, spekülâtör. vurgunculuk * Vurguncu olma durumu, ihtikâr, spekülâsyon. vurgunculuk etmek * haksı z kazanç sağ lama için uğ raş mak. vurgunluk * Vurgun olma, gönül kaptı rma durumu. vurgusuz

* Vurgu ile söylenmeyen, baskı sı z.

vurgusuz hece * Bir kelimede vurgu bulunmayan hece. vurma * Vurmak iş i. vurma çalgı lar * Davul, zil, timbal, tef gibi vurularak çalı nan çalgı lar. vurma sazlar * Bkz. vurma çalgı lar. vurmak

vurtut

vuru

* Elini veya elinde tuttuğu bir ş eyi bir yere hı zla indirmek. * Ses çı karmak için, bir ş eyi baş ka bir ş ey üzerine hı zlı ca değdirmek. * Etkisi bir yere kadar uzanmak, sokulmak, girmek, duyulmak, yansı mak, aksetmek. * Hı zla değ mek, çarpmak. * Çarpma iş lemini yapmak. * Sürmek. * Bağ lamak, takmak, koymak. * Olduğundan baş ka bir biçime çevirmek veya olduğ undan baş ka biçimde görünmek. * Batı cıveya kesici cisimleri saplamak, kakmak. * Uygulamak, basmak, koymak. * Çok etki etmek, yaralamak. * Ses çı karmak, ses vermek, çalmak. * Herhangi bir biçimde haksı z yoldan para almak, soymak. *İ çki içmek. * Amaçladı ğ ış eye rast getirmek. * Hı zla çarpmak. * Silâhla yaralamak, öldürmek. * Dokunmak, hasta etmek. * (soğuk, dolu gibi ş eyler için) Zarar vermek. * Vuru durumunda olmak, çarpmak. * Çı kmak, isabet etmek. * Üzerinde görünmek, üzerine düş mek. * Desteklemek, dayamak. * Çı kmak, görünmek. * Sı rtı na, omzuna yerleş tirmek veya bir ş eyi baş ka bir ş ey üzerine koymak. * Tavla oyununda pulu kı rmak. * Silâhla yaratı lan kargaş alı k. * Uzun uzun çekiş erek, sı kı pazarlı k ederek. * Kalbin, gevş eyip kası lması ndan ileri gelen kı mı ldanı ş ı , vuruş .

vurucu

* Vuran, silâh attı ğı nda hedefini vuran.

vurucu güç * Silâh gücü yüksek, özel eğ itim görmüşaskerî birlik. * Sivil bir kuruluşiçinde etkili silâhlarla donatı lan birlik. vurucu tim * Bkz. vurucu güç. vuruk * Çarpı k, çarpı lmı ş . vurulma

* Vurulmak durumu.

vurulmak * Vurmak iş ine konu olmak. * Âş ı k olmak, gönül kaptı rmak, sevdalanmak. vuruluş

* Vurulmak iş i veya biçimi.

vurunmak * Kendine vurmak. * Giyinmek, koymak, örtünmek. vuruntu

* Ateş leme bozukluğ u sebebiyle bir motorun içinden gelen gürültü ve bu gürültüden anlaş ı lan çalı ş ma düzensizliği. vuruş

* Vurmak iş i veya biçimi. * Bir ölçüyü oluş turan eş it süreli parça. * Bir kuvvetin etkileme süresi ile ş iddetinin çarpı mı ndan çı karı lan nicelik.

vuruşkı rı ş * Karma karı ş , darmadağ ı n olma durumu. vuruş kan

* Dövüş ken.

vuruş kanlı k * Dövüş kenlik. vuruş ma

* Vuruş mak iş i.

vuruş mak * Birbirini vurmak, dövüş mek. * Savaş mak, çarpı ş mak. vuslat vusul

* (sevgiliye) Kavuş ma. * Ulaş ma, varma.

vusul bulmak * ulaş mak, varmak. vuzuh

* Açı k olma durumu, açı klı k, aydı nlı k. * Sözlü ve yazı lıanlatı mda anlam açı klı ğı . vuzuhsuz * Açı k olmama durumu, belirsiz. vuzuhsuzluk * Vuzuhsuz olma durumu, belirsizlik. vücuda gelmek * ortaya çı kmak, oluş mak, meydana gelmek, olmak. vücuda getirilmek * meydana getirilmek, oluş turulmak. vücuda getirmek * meydana getirmek, var etmek. vücudunu ortadan kaldı rmak * öldürmek. vücut

*İ nsan veya hayvan gövdesi, beden. * Var olma, varlı k.

vücut bulmak * oluş mak. vücut ı sı sı * Vücutta olmasıgereken normal ı sı . vücut vermek * vücuda getirmek. vücut yapmak * kas geliş tirici hareket ve sporlarda bedeni güçlü duruma getirmek. vücutça vücutlu

* Vücut bakı mı ndan, vücudun durumuna göre. * Vücudu iri ve ş iş man olan.

vücuttan düş mek * zayı flamak. vükelâ * (Osmanlıİ mparatorluğunda) Bakanlar, vekiller. vülgarize vürut vüs'at

vüzera

* Halk için yapı lan. * Geliş , gelme. * Geniş lik. * Uzam. * Vezirler.

W

W

* Volfram'ı n kı saltması . * Vat'ı n kı saltması . * Vat'ı n kı saltması .

w, W

* Türk alfabesinde yer almayan bu harf, ancak yabancıözel adlarda kullanı larak v sesini verir; Fransı zca söyleyiş iyle dublve diye adlandı rı lı r. WC

* Ayak yolu.

x * Genellikle bilinmeyen bir niteliği gösterir. * Romen rakamları nda On. * Belirsizlik gösterir. x (veya Röntgen) ı ş ı nları * Röntgen adlıAlman bilgininin 1896'da bulduğ uı ş ı nlar. x, X * Türk alfabesinde yer almayan bu harf, ancak yabancıkelimelerde bulunur ve ks sesini verir; Fransı zca söyleniş iyle iks diye adlandı rı lı r. Xe * Ksenon'un kı saltması . Y y

*İ triyum'un kı saltması . * Bilinmeyen ikinci niceliğ i gösterir.

y, Y

* Türk alfabesinin yirmi sekizinci harfi, Ye adı verilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümlü sürtünücü ön damak ünsüzünü gösterir. ya

* Birtakı m duyguları güçlendirmek amacı yla cümlenin baş ı nda veya sonunda kullanı lı r. * Bir ş eyi onaylamada "evet" anlamı nda kullanı lı r.

ya

* Soru cümlelerinin baş ı nda kullanı lı r. * Bir düş üncenin karş ı tı düş ünülürken kullanı lı r. * Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargı nı n onaylandı ğ ı nıbildirir. * Dilek ve genişzaman kiplerinde yargı yıgüçlendirir. * Bilinen, görülen, hatı rlanı p anlatı lan bir olay sebebiyle de sorulan baş ka bir konu için kullanı lı r. * Bir düş üncede sı ra ile yer alan ayrıcins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğ ünde, o öge cümle dı ş ı na alı nı r ve baş ı na bir "ya" getirilerek "hele, özellikle" anlamı nda kullanı lı r. * Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğ inde, ası l yargı nı n arkadan gelen cümle ile anlatı lacağı nı belirtir. * Bazıçekimli zamanlardan sonra gelerek anlamıpekiş tirir, kuvvetlendirir: Yediydin ya. Oturmuş um ya gibi. ya ... ya

ya Allah

* Birinden birinin olacağı sanı lan iki işiçin kullanı lı r. * Birinden birinin seçilmesi gereken durumlarda kullanı lı r. * Cümlede eşgörevli öğ eler arası nda ya ... ya, ya ... veya, ya ... yahut biçimlerinde tekrarlanarak kullanı lı r. * bir iş e baş larken güç kazanmak için söylenen bir söz.

ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli * ua buranı nş artları na uymalıya da buradan ayrı lmalı . ya da

* Ayrıolmakla birlikte aynıdeğerde tutulan iki ş eyi veya bir baş ka seçeneği anlatan sözlerden ikincisinin önüne getirilir. * (ya... ya...ya da) Seçeneği, çeş itliliğ i veya tercihi belirtir. ya deve, ya deveci (ya deve üstündeki hacı ) * "ilerisi için verdiğim sözden korkmuyorum. O zamana kadar ş artlar değiş ebilir" anlamı nda kullanı lı r. ya devlet baş a ya kuzgun leş e * sonunda büyük bir baş arı ya ulaş mak için yok olma tehlikesi bile göze alı nı r. ya herrü ya merrü * zor, tehlikeli bir durum karş ı sı nda "ne olursa olsun" gibi kötü ihtimalin de göze alı ndı ğ ı nıanlatı r. ya huyundan ya suyundan * bazıözellikleri olduğ u gibi, bir yerden, bir kimseden almı şkimseler için kullanı lı r. ya Rabbi ya sabı r

* Tanrı 'm, Allah'ı m. * katlanı lması güç durumlarda sabı r gerektiğini anlatı r.

ya sabı r çekmek * bir sı kı ntı ya ses çı karmadan veya ona karş ıbir ş ey yapmadan katlanmak. yaba * Harman savurmakta kullanı lan, çatal biçiminde, tahtadan tarı m aracı , atkı . yabalama

* Yabalamak iş i.

yabalamak * Yaba ile atmak veya savurmak. yaban

*İ nsan yaş amayan ı ssı z yer. * Böyle yerde yaş ayan veya yetiş en canlı larıbelirtmek için isim tamlamaları nda tamlayan olarak kullanı lı r veya bu anlamda birleş ik isim yapar. * (bazıbölgelerde) Yabancı , el, yerli halktan olmayan kimse. * Yaban olan, yabana özgü olan. yaban arı sı * Zar kanatlı ları n, yaban arı sı giller familyası ndan, arı ya benzeyen, iğneli bir böcek (Vespa vulgaris). yaban arı sı giller * Toplu olarak yaş ayan iğ neli yaban arı larıfamilyası . yaban armudu * Dağlarda veya sert toprakta yetiş en bir armut türü. yaban asması * Akasma. yaban defnesi *İ ki çeneklilerden, çiçekleri beyaz, sarı veya pembe renkli, orman ve çayı rlarda yetiş en bir süs bitkisi (Daphne pontica).

yaban domuzu * Domuzgillerden, domuzdan iri, bağve bahçelere zarar veren saldı rgan bir yaban hayvanı(Sus scrofa). yaban enginarı * Deve dikeninin bir türü. yaban eriği * Sert çekirdekli ve sert kabuklu bir tür erik, çakal eriğ i. yaban eş eği * Atgillerden, Hazar Denizi dolayları nda yaş ayan, eş eğe çok benzeyen yaban hayvanı(Equus onager). yaban fesleğ eni * Yer fesleğ eni. yaban gülü * Gülgillerden, çiçekleri soluk pembe, beyaz, yemiş i parlak kı rmı zırenkte bir bitki (Rosa canina). yaban havucu * Maydanozgillerden, kökleri yenebilen, hayvan yemi olarak da kullanı lan, yı llı k veya çok yı llı k otsu bitki, kara kavza (Pastinaca sativa). yaban inciri * Dutgillerden, Mı sı r'da yetiş en ve kerestesi eski Mı sı rlı larca mumyalara sanduka yapmakta kullanı lmı şolan bir ağ aç. * Bu ağacı n meyvesi. yaban kazı * Ördekler familyası ndan, kamı ş lısularda yaş ayan ve yalnı z bitki ile beslenen büyük ve göçücü bir kuş (Anser anser). yaban keçisi * Uzun ve kı vrı k boynuzlu, Anadolu'nun dağlı k kesimine özgü bir keçi türü. yaban kedisi * Kedigillerden, kı rçı l renkli, 60 cm uzunluğ unda bir memeli türü (Felis silvestris). yaban kekliği * Dağkekliği. yaban keteni * Su keteni. yaban koyunu * Muflon. yaban maydanozu * Baldı ranı n maydanoza benzeyen bazıtürlerine verilen ad. yaban mersini * Fundagillerden, çiçekleri beyaz veya pembe, yapraklarıtaneli bir bitki, keçi yemiş i (Vaccinium myrtillus). yaban nanesi * Yabanî bir tür nane. yaban ördeğ i * Ördekgillerden, evcil ördeğe benzeyen yeş il boyunlu ördek (Anas boschas). yaban pancarı * Pazı(I). yaban pazı sı

* Iş tı r. yaban sümbülü * Kedi nanesi. yaban tavş anı * Ada tavş anı . yaban tavuğ u * Kaz cinsi ehlîleş mişbir tavuk türü. yaban teresi * Horozcuk. yaban turpu * Turpgillerden, kökü ve yapraklarıbaharlı , beyaz çiçek açan bir bitki, acı rga (Raphanus raphanistrum). yaban yasemini * Patlı cangillerden, sulak yerlerde ve çit kenarları nda yetiş en, mor çiçekli, çok yı llı k bir bitki (Stipites dulcamara). yabana atmak * önem vermemek, önemsiz görmek. yabana gitmek * hiç tanı nmayan, bilinmeyen birine, bir yabancı ya verilmek. yabana söylemek * saçma sözler söylemek, boş a konuş mak. yabancı * Baş ka bir milletten olan, baş ka bir milletle ilgili olan (kimse), ecnebi. * Aileden, çevreden olmayan (kimse veya ş ey), özge. * Tanı nmayan, bilinmeyen. * Aynıtürden, aynı çeş itten olmayan. * Bir konuda bilgisi, tecrübesi olmayan. * Belli bir yere veya kimseye özgü olmayan. yabancıçı ta * Kiriş li birleş tirmelerde iki tarafa açı lan yuvaya uygun ölçü ve biçimde hazı rlanmı şince, dar parça. yabancıdil * Ana dilin dı ş ı nda olan dillerden her biri. yabancıgelmek (veya gelmemek) * tanı mamak (tanı mak). yabancıgibi durmak * bir iş e karı ş mamak, ilgi göstermemek, çekinmek. yabancısaha * Kendi sahası nı n dı ş ı nda olan, dı şsaha. * Sporcuları n daha önce oynamadı klarıkarş ı laş ma yapmak üzere geldikleri saha. yabancısaymak (veya tutmak) * yabancıgibi görmek, yabancıolarak benimsemek. yabancı l * Egzotik. yabancı lama * Yabancı lamak iş i.

yabancı lamak * Yabancıgibi görmek, kendinden saymamak; yadı rgamak. yabancı laş ma * Yabancı laş mak iş i. * Belli tarihî ş artlarda insan ve toplum etkinlikleri ürünlerinin, bu etkinliklerden bağ ı msı z ve bunlara egemen olan unsurları n değ iş ik biçimde kavranması . yabancı laş mak * Tanı maz bilmez hâle gelmek, yabancıolmak. * Alı ş amamak, yadı rgamak, yabancı lı k çekmek. yabancı laş tı rma * Yabancı laş tı rmak iş i. yabancı laş tı rmak * Yabancıduruma getirmek. yabancı lı k * Yabancıolma durumu. yabancı lı k çekmek * (bir işveya çevrede) yabancı olmaktan doğ an güçlüklere uğ ramak. yabancı lı k duymak * bir kimseye, bir ş eye alı ş mamak. yabancı llı k * Egzotizm. yabancı sıolmak (veya olmamak) * tanı mamak, bilmemek (tanı mak, bilmek). yabanı l *İ lkel yaş ayan (insan), yabanî, vahş î. *İ nsan bakı mıile yetiş memiş(bitki). * Evcil olmayan (hayvan), vahş î. yabanı llaş ma * Yabanı llaş mak iş i, yabanîleş me. yabanı llaş mak * Yabanı l duruma gelmek, yabanîleş mek. yabanı llı k * Yabanı l olma durumu, vahş îlik, vahş et. yabanî

*İ lkel bir durumda yaş ayan (insan, hayvan, bitki), vahş î. * Görgüsü olmayan; kaba ve hoyrat.

yabanî akdiken * Hünnapgillerden, yapraklarıalmaş ı k, kı rmı zırenkli yemiş i olan bir bitki (Rhamnus frengula). yabanî enginar * Kengel, kenger, eş ek dikeni, domuz dikeni, diken enginarı , büyük deve dikeni olarak da bilinen bitki. yabanî gül * Bkz. yaban gülü. yabanî hayvanlar

* Ehlîleş memişvahş î ve yı rtı cıhayvanları n genel adı . yabanî ı spanak * Pazı(I). yabanî incir *İ ncir ağacı nı n yabanî türü. * Yaban inciri. yabanî kimyon * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, Doğ u Anadolu'da yetiş en otsu bir bitki (Zygophyllum fabago). yabanî kimyongiller * Ayrıtaç yapraklıiki çeneklilerden, yabanî kimyon, peygamber ağ acı gibi bitkileri içine alan bir familya. yabanî kiraz * Ülkemizde yetiş en bir kiraz türü (Cerasus microcarpa). yabanî lâhana * Turpgillerden, kumlu yerlerde yetiş en ve sebze gibi yenen bir bitki. yabanî marul * 50-150 cm yükseklikte, sarıçiçekli, beyaz sütlü, iki yı llı k otsu bir bitki, acımarul, eş ek marulu, yağmarulu (Lactuca serriola). yabanî menekş e * Menekş e çiçeğ inin yabanî bir türü. yabanî mercanköş k * Mercanköş k çiçeğinin yabanî bir türü, farekulağ ı(Origanum vulgare). yabanî turp * Yaban turbu, acı rga. yabanîce * Yabanî (bir biçimde). yabanîleş me * Yabanîleş mek iş i, yabanı llaş ma. yabanîleş mek * Yabanî duruma gelmek, yabanı llaş mak, vahş îleş mek. yabanîlik

yabanlı k

yabansı

* Yabanî olma durumu, yabanı llı k. * Yabanîce davranı ş . * Konuk olarak bir yere giderken veya belirli günlerde giyilen (giysi), kiş ilik, adamlı k. * Ekilmemiş , iş lenmemiştoprak. * Alı ş ı lmamı şbir durumda olan, garip, acaip, tuhaf.

yabansı lı k * Yabansıolma durumu, tuhaflı k. yabansı ma * Yabansı mak iş i. yabansı mak * Yabansıbulmak, garip ve tuhaf bulmak.

yabantı rak * Sulak yerlerde yetiş en bir tür dereotu (Anethum graveolens). yabgu yad

* Orta Asya'da kurulan ilk Türk devletlerinde kağandan sonra gelen en üst düzeydeki yöneticinin unvanı . * Yabancı .

yâd * Anma. * Hatı r, hatı rlama merkezi. yad el * Yabancıyer, gurbet. yad eller

* Baba ocağ ı ndan uzak yerler, gurbet. * Yabancıkimseler, yabancı lar.

yad erklik * Bir topluluğun yabancıkimseler tarafı ndan yöneltilmesi durumu. * Dı ş ardan gelen yasa veya buyruğa göre davranma, özerklik karş ı tı . yad estetik * Estetiğ e aykı rı . yâd etmek * anmak, hatı rlamak. yad gerekirci * Belirlenmezci, indeterminist. yad gerekircilik * Belirlenmezcilik, indeterminizm. yadı mlama * Canlıprotoplâzmayıyapan büyük ve karmaş ı k yapı lı moleküllerin enerji çı kararak yanması , katabolizma, özümleme karş ı tı . yadı mlamak * Canlıprotoplâzmayıyapan büyük ve karmaş ı k yapı lı moleküller enerji çı kararak yanmak. yadı n kurun * Asenkron. yadı rgama * Yadı rgamak iş i. yadı rgamak * Kendine yabancıgelen bir kimseye, duruma veya ş eye alı ş amamak, ı sı namamak. yadı rganma * Yadı rganmak iş i. yadı rganmak * Yadı rgamak iş i yapı lmak. yadı rgatı cı * Alı ş ı lmamı ş , tuhaf.

yadı rgatma * Yadı rgatmak iş i. yadı rgatmak * Yadı rgamak iş ini yaptı rmak, yadı rgaması na yol açmak, tedirgin etmek. yadigâr * Bir kimseyi veya bir olayı hatı rlatan nesne veya kiş i. yadigâr bı rakmak * bir kimseyi veya bir nesneyi hatı rlatan olarak arkası nda bı rakmak. yadigâr kalmak * bir olayı , bir kimseyi hatı rlatan bir nesne, bir özellik bı rakı lmı şolmak. yadigâr olmak * hatı ra olarak kalmak. yadigâr olsun * hatı ra olsun, hatı rlatsı n. yadsı ma

* Yadsı mak iş i, inkâr. * Bir yargı dan onun karş ı tıolan yargı ya geçme, nefiy.

yadsı mak * Yaptı ğıbir iş i, söylediği sözü veya tanı k olduğ u bir ş eyi yapmadı ğ ı nı , bilmediğ ini söylemek, yaptı ğı nı saklamak, inkâr etmek. *İ lgili, bağlıbulunduğu bir ş eye yabancı kalmak. * (Tanrı 'nı n varlı ğ ı nı ) Tanı mamak, inkâr etmek. yadsı nma * Yadsı nmak iş i. yadsı nmak * Yadsı mak iş i yapı lmak. yafa yafta

* Kalı n kabuklu, çekirdekli bir portakal türü. * Üzerine ası ldı ğ ıveya yapı ş tı rı ldı ğ ış eylerle ilgili herhangi bir bilgi veren yazı lıkâğ ı t parçası , etiket.

yaftalama * Yaftalamak iş i veya durumu. yaftalamak * Yafta asmak. * Duyurmak, ilân etmek, ortaya koymak. * Etiketlemek. yaftalanmak * Yafta ası lmak veya yapı ş tı rı lmak. * Tanı nmak, nitelenmek, ş öhret bulmak. yaftayıyapı ş tı rmak * yanlı şbiçimde değ erlendirip tanı tmak. yağ * Birleş iminde stearik, oleik, palmitik asitlerle gliserin bulunan ve bunları n oranları na göre kı vamlarıdeğ iş en bitkisel veya hayvansal madde. * Vazelin, mazot gibi fizik nitelikleriyle yağ larıandı ran ve sanayide kullanı lan mineral madde.

* Vücudun, atı lmasıgereken amonyak, üre gibi bazımaddelerini içine alarak deriden sı zan ve ter kokusunu veren madde. * Itı rlıbitkilerden çı karı lan uçucu, kokulu ve sı vımadde. yağbağ lamak * üzerine biriken yağkatı laş mak. * semirmek. yağbal

* Hoş , tatlı , istenir bir biçimde.

yağbal olsun * (yenen, içilen ş eyler için) helâl ve afiyet olsun. yağbasmak * büyük bir kaba yağyerleş tirmek. * çok yağlanmak, semirmek. yağbezi * Yağbezleri. yağbezleri *İ çinde yağbulunan veya yağsalgı layan bezler. yağçekmek (veya yapmak) * gereksiz biçimde övmek, dalkavukluk etmek. yağçubuğ u * motorun yağseviyesini kontrol etmeye yarayan ve özel göstergesi bulunan ince çubuk. yağdoku * Vücutta yağtabakaları nı oluş turan doku. yağgibi kaymak * (araba, taş ı t) sarsı lmadan hı zla gitmek. yağhücresi * Özünde yağbulunan hücre. yağkesesi * Vücudun bir yerinde oluş an beze. yağkutusu * Makine ve otomobiller aksamı nda yağihtiyacı nı karş ı layan kutu. yağküpü

* Bkz. yağtulumu.

yağlâmbası * Otomobillerde yağseviyesini göstermeye ve uyarmaya yarayan lâmba. yağmarulu * Yabanî marul. yağş algamı * Bkz. küçük ş algam. yağtaş ı

* Araçları n kesici ağı zları nıbilemede gaz yağı , mazot veya zeytinyağ ısürülerek kullanı lan doğ al taş .

yağtulumu * Çok semiz.

yağyakı t * Ham petrolun damı tı lması sonunda elde edilen ve yakı t olarak kullanı lan ürün, fuel-oil. yağyakmak * tavada yağı çok ı sı tmak. * dalkavukluk etmek. yağyedirmek * azar azar katmak, yedirmek. yağ a bala batı rmak * bol bol yedirip içirmek, çok ağı rlamak. yağ ar * Yağmur, yağı ş . yağ cı

* Yağçı karan veya satan kimse. * Makineleri yağ layan kimse. * Dalkavuk.

yağ cı lı k * Yağçı karma veya satma iş i. * Makine yağ lama iş i. * Dalkavukluk. yağ cı lı k etmek * Bkz. yağçekmek. yağ danlı k * Makine parçaları na yağakı tmak için kullanı lan, ince uzun bir borusu olan kap. * Dalkavuk. yağ dı rı lma * Yağ dı rı lmak iş i. yağ dı rı lmak * Yağ dı rmak iş i yapı lmak. yağ dı rma

* Yağ dı rmak iş i.

yağ dı rmak * Yağması nısağ lamak. * Bir ş eyi aralı ksı z ve çok sayı da atmak, indirmek, savurmak. * Vermek, söylemek. * Çok sayı da ortaya koymak, sürmek. yağ hane yağ ı

* Bitkisel ve hayvansal yağelde edilen yer. * Düş man, hası m.

yağ ı laş ma * Yağ ı laş mak iş i veya durumu. yağ ı laş mak * Düş man olarak karş ıkarş ı ya gelmek, savaş a tutuş mak. yağ ı lı k

* Düş manlı k, hası mlı k, husumet. yağ ı ltı madde.

* Derideki yağve ter bezleri tarafı ndan salgı lanan, lifleri bir kı lı f gibi sararak dı ştesirlerden koruyan bir

yağ ı msı * Yağgibi, yağa benzer. yağ ı r

yağ ı ş

* Sı rt, arka, iki kürek arası . * Atı n omuzları arası ndaki yer. * Çoğ unlukla bu yerde eyer ve semerin açtı ğı yara. * Kel. * Havadaki su buğusunun yoğunlaş ma sonunda sı vıveya katıdurumda yere düş mesi. * Yağ an yağmur veya kar miktarı . * Yağmur.

yağ ı şdüzeni * Yı llı k ortalama yağ ı ştutarı nı n aylara veya mevsimlere dağ ı lı ş ı . yağ ı şgöstergesi * Yağ ı şdurumunu ölçen ve gösteren alet. yağ ı şharitası * Bölgelere göre yağ ı şyoğunluğ unu ve türünü gösteren harita. yağ ı ş lı

* Yağ ı ş ıolan. * Yağ ı ş ıçokça olan.

yağ ı ş ölçer * Belirli bir zamanda, belirli bir yere düş en yağı şmiktarı nı ölçmeye yarayan alet, yağ murölçer, plüviyometre. yağ ı ş sı z

* Yağ ı ş ıolmayan, kurak.

yağ ı ş sı zlı k * Yağ ı şolmama durumu, kuraklı k. yağ ı z * Esmer. * Doru. * Yiğit. yağ ı z doru * Kı zı la çalan siyah tüyleri olan (at). yağ lama * Yağ lamak iş i. * Küçük tabak büyüklüğünde açı lan yufkaları n tavada piş irilmesinden sonra araları na kı ymalıiç konulup üzerine sarı msaklı yoğ urt dökülerek hazı rlanan bir yemek. yağ lama yağ ı * Genellikle rafine edilmiş , hareket eden yüzeylerde sürtünmeyi azaltmak amacı yla kullanı lan bir yağtürü. * Motor ve makine parçaları nı n yağ lanması nda kullanı lan madde. yağ lama yı kama * Genellikle benzin istasyonları nda bulunan, otomobillerin yağkontrollerini ve temizliğ ini yapan servis.

yağ lamak

* Yağsürmek. * Övmek. * Sürtünen iki yüzey arası na, kaymayıkolaylaş tı rmak için yağlıbir madde sürmek.

yağ lanma * Yağ lanmak iş i. yağ lanmak * Yağ lamak iş i yapı lmak, yağsürülmek, yağkonulmak. * Yağoluş mak. * Yağ dan kirlenmek. * Yağsürünmek. yağ latma * Yağ latmak iş i. yağ latmak * Yağ lamak iş ini yaptı rmak. yağ layı cı * Makine, motor vb. lerini oluş turan parçalarıyağlama iş inde kullanı lan araç. yağ layı p ballamak * çok överek anlatmak. yağ lı * Üzerinde veya içinde yağ ıolan. * Yağ ıçok olan. * Yağ la yapı lmı ş . * Besili, semiz. * Bol ve kolay kazanç sağlayan. * Yağ dan kirlenmiş , yağ dan lekelenmişolan. * Zengin. yağ lıballı * Aralarıçok iyi, içli dı ş lı . yağ lıballıolmak * araları çok iyi olmak, içli dı ş lıolmak. yağ lıbitki * Özünde yağbulunan veya yağsalgı layan bir bitki türü. yağ lıboya * Boyanı n bazıözel sı vı larla karı ş tı rı lması yla yapı lan ve eş yaya renk vermek veya onu dı şetkilerden korumak için sürülen kimyasal madde. * Bu boya ile yapı lmı ş(resim). * "Açı lı n, savulun" anlamı nda uyarma sözü. yağ lıboyacı * Binalarda yağ lıboya iş leri yapan kimse. yağ lıgüreş * Vücudu zeytinyağ ı yla yağ layarak yapı lan bir tür serbest güreş . yağ lıgüreş çi * Yağ lıgüreşyapan sporcu. yağ lıharç *İ çinde bol miktarda kireç veya çimento bulunan harç.

yağ lıip

* Dar ağacı .

yağ lıkâğ ı t * Yağ lıyiyeceklerin sarı lmasıiçin kullanı lan bir tür kâğ ı t. yağ lıkapı * Çalı ş tı rdı ğ ıkiş iye bol para, yiyecek, eş ya veren aile, kuruluşvb. yağ lıkapı ya konmak * rahat, sı kı ntı sı z bir yere girmek, geçimini baş kası nı n üstüne yı kmak. yağ lıkara *İ çine sinmiş , temizlemesi zor, yağları kolay kolay çı kmayan. yağ lıkömür *İ çinde % 20-30 uçucu madde bulunan, ı sıetkisiyle bu maddeler kaybolduktan sonra kok veren kömür. yağ lıkuyruk * Kolayca sömürülecek işveya kiş i; kolayca ve bolca yararlanı labilecek kaynak. yağ lımüş teri * Bol paralı , çok alı şverişyapan müş teri. yağ lıtoprak * Gevş ek ve kaygan toprak cinsi. yağ lı k

* Büyük mendil, çevre.

yağ lı k * Yağiçin ayrı lmı ş , yağelde etmeye özgü. yağ lı kçı

yağ lı lı k yağ ma yağ ma

* Havlu, çevre, çamaş ı r gibi ş eyler satan kimse. * Düğ ünlerde gelinlik, tel, duvak gibi ş eyleri kira ile veren kimse. * Yağ lıolma durumu. * Yağmak iş i. * Birçok kiş inin zor kullanarak ele geçirdikleri malıalı p kaçması , çapul, talan. * Akı ncı ları n düş man toprakları na yaptı klarıbaskı n, çapul. * Baskı n veya zor kullanarak elde edilmişolan.

yağ ma etmek (veya edilmek) * birçok kimse, zor kullanarak bir malıalı p kaçmak (veya mal bu yolla kaçı rı lmak). * kurnazlı kla çarpmak, vurgunculuk etmek. * (savaşsonunda zafer kazanmı şasker) canlı larıtutsak olarak almak ve malıele geçirmek gitmek bir ş ey çok alı cıbulmak, çok satı lmak. yağ ma gitmek * bir ş ey çok alı cıbulmak, çok satı lmak. yağ ma Hasan'ı n böreği * kimsenin korumadı ğı , bir yararlanma kaynağ ı . yağ ma yok * öyle ş ey olmaz.

yağ macı * Yağma eden (kimse, ordu). yağ macı lı k * Yağma etme iş i. yağ mak

* (yağ mur, kar, dolu için) Gökten düş mek. * (toz, mermi vb. için) Yüksekten çokça düş mek. * Üst üste ve çok gelmek.

yağ malama * Yağmalamak iş i. yağ malamak * Yağma etmek. yağ malanma * Yağmalanmak iş i. yağ malanmak * Yağma edilmek. yağ mur

* Atmosferdeki su buğ usunun yoğ unlaş ması yla oluş an ve yer yüzüne düş en yağ ı ş ı n sı vı durumda olanı . * Çok ve sı k düş en, gelen ş ey. * Çokluk, bolluk.

yağ mur bombası * Kurak mevsimlerde atmosferde yağmur bulutları nı n oluş ması nıhı zlandı rsı n diye atı lan bomba. yağ mur borusu * Binalarda yağ mur suyunun kanalizasyona aktarı lması nısağ layan boru. yağ mur boş anmak * birdenbire çok yağ mur yağ mak. yağ mur bulutu * Atmosferde nem yüklü bulutlar. yağ mur duası * Kuraklı k zamanları nda yağ mur yağ masıiçin halkı n topluca Tanrı 'ya yakarması . yağ mur kapanı * Meyilli alanlarda plâstik örtüler, asfaltlanmı şkaneviçe, galvanizli saç, asfalt ve daha birçok benzeri maddelerle kaplanarak, yağmur suları nı n toplanı p depo edildiği ve hayvanları n içme suyu ihtiyaçları nı n karş ı landı ğı basit su toplama düzeni. yağ mur kuş ağ ı * Gök kuş ağ ı . yağ mur kuş u * Yağmur kuş ugillerden, bataklı k ve su kenarları nda yaş ayan, kı sa boyunlu, kabarı k ve kı sa gagalı , ayakları üç parmaklı , küçük bir kuş(Charadrius fluvialis). yağ mur kuş ugiller * Yağmur kuş u, kı z kuş u gibi türleri içine alan, ince bacaklı , sivri kanatlıkuş lar familyası . yağ mur mevsimi * Yağmurun bol yağdı ğ ımevsim.

yağ mur olsa kimsenin tarlası na düş mez (veya yağ maz) * elinden geldiği hâlde kimseye iyilik etmeyenler için kullanı lı r. yağ mur ormanları * Bol yağ murları n düş tüğ ü ormanlı k alan. yağ mur suyu * Yağmur. yağ mur yağ arken küpünü doldurmak * kazanç fı rsatı varken ondan yararlanarak para veya mal edinmek. yağ mur yağ mak * yağ mur yere düş mek. yağ mur yemek * yağ murda iyice ı slanmak, sı rı lsı klam olmak. yağ murca * Dağkeçisi, alageyik. yağ murdan kaçarken doluya tutulmak * güç bir durumdan kurtulayı m derken daha kötüsüyle karş ı laş mak. yağ murlama * Yağmur gibi su püskürtme. yağ murlamak * (hava için) Yağ mura çevirmek, yağ mur yağ acak gibi olmak. * Yağmur biçiminde sulamak. yağ murlayı cı * Yağmurlama aracı . yağ murlu * Yağmuru olan; yağmur yağ an, yağmurun yağdı ğı . yağ murluk * Yağmurdan korunmak için giyilen üstlük, trençkot. * Çadı r bezinden yapı lan ve yağ murdan korunmaya yarayan örtü. yağ murölçer * Yağ ı ş ölçer. yağ mursuz * Yağmuru olmayan, yağmur yağ mayan. yağ ölçer

* Sütteki yağ lı madde miktarı nıölçmeye yarayan alet.

yağ rı n * Kürek kemiği. yağ sı z

yağ sı zlı k

* Yağ ıolmayan. * Yağ ıaz. *İ çine yağkonulmamı ş , yağile yapı lmamı ş . *İ nce, zayı f. * Yağsı z olma durumu.

yahey yahni

* Sevinç ve coş ma anlatı r. * Kavrulmuşsoğ an ve salça ile piş irilen, sade veya sebzeli et yemeğ i.

yahş i *İ yi, güzel, çok güzel. yahş ilik yahu

Yahudi

* Yahş i olma iş i veya durumu. * Hey, bana bak, baksana" anlamı nda. * Üzerine dikkati çekmek için, söylenen söze katı lı r. * Bazen rica yollu da söylenir. * Musa dinine bağlıolan (kimse), Musevî. * Korkak. * Cimri.

Yahudi Almancası * Almanya'dan çı karı lan Yahudi çocukları nı n konuş tuğu Almanca, Yiddiş . Yahudi Arapçası * Arap ülkelerinde yaş ayan Yahudilerin konuş up yazdı kları bozuk Arapça. Yahudi baklası * Acıbakla. Yahudi ebegümeci * Mühliye. Yahudi pazarlı ğı * Alı cı nı n bir ş eyi çok ucuza almak, satı cı nı n çok pahalı ya satmak için yaptı klarısı kıpazarlı k. Yahudi takvimi * Yahudilerin kullandı ğ ıtakvim. Yahudi tapı nağı * Sinagog. Yahudice * Yahudi dili. * Bu dile özgü olan. Yahudilik * Yahudi olma durumu, Musevîlik. * Yahudi dini, Musevîlik. yahut

yak

* Veya, ya da. * Bir düş ünceden cayı ldı ğ ı nda "daha doğ rusu, iyisi" anlamı nda kullanı lı r. * Tibet'te, Asya'nı n bazıyörelerinde yabanî veya evcil olarak yaş ayan, kı llarıuzun öküz türü (Bos grunniens).

yaka * Giysilerin boyna gelen, boynu çeviren bölümü. * Giyeceklerin boyna gelen bölümüne eklenen ve türlü biçimlerde olan parçası . * Kı yı , kenar, taraf.

levha.

* Eğ ik yerey. * Yapı ları n saçakları nda, suyun içeriye sı zması nıönlemek için kiremidin altı yla oluk arası na konulan metal * Semt. * Yelkenlerin kenar ve köş eleri.

yaka bir tarafta, paça bir tarafta * kı lı ğ ıkı yafeti dağ ı nı k bir durumda. yaka ı sı rmak *ş aş ı rarak "Allah esirgesin" demek. yaka kartı * Kurum ve kuruluş lara dı ş arı dan gelen kimselerin ziyaretçi olduğunu veya kurum içinde görevli personelin kimliklerini göstermek için yakaya takı lan resmî kart. yaka paça (götürmek) * hiçbir itiraz dinlemeden ve zorla (götürmek). yaka paça etmek (veya götürmek) * zorla götürmek, atmak, çı karmak. yaka silkmek * bı kmak, usanmak. yakacak

* Odun, kömür, mazot gibi ı sısağlamak için yakı lan madde, yakı t, mahrukat.

yakadan atmak * savı p kurtulmak. yakadan geçirmek * evlâtlı ğa kabul etmek. yakalama * Yakalamak iş i. * Sanı ğ ı n yargı ç kararı olmaksı zı n hürriyetinin kı sı tlanması nıdoğ uran koruma önlemi. yakalamak * Bir kimseyi veya bir ş eyi elle tutmak. * Kaçan kimseyi ele geçirmek, derdest etmek. * Bir kimsenin gitmesini engellemek; durdurmak. * Bir kimseyi hoş a gitmeyecek bir durumda bulmak, bir kimsenin suçu ortaya çı kmak. * (bir kimsenin suçluluğunu gösteren) Söz, bakı şveya iş areti fark etmek. * Birdenbire etkisi altı na almak. * Arayarak veya rastlantısonucu bulup bağlantıkurmak. * Belirlemek, anlamak. yakalanı ş * Yakalanmak iş i veya biçimi. yakalanma * Yakalanmak iş i. yakalanmak * Yakalamak iş i yapı lmak, ele geçirilmek. * Birinin kendisini zor duruma düş ürecek bir ş eyi, bir suçu ortaya çı kmak. * (bir hastalı ğ a, karş ı laş mak istenilmeyen birine veya kötü bir duruma) Tutulmak. yakalatma * Yakalatmak iş i.

yakalatmak * Yakalanması nısağ lamak. * Suçluyu ele geçirtmek. yakalı

* Herhangi bir biçimde yakasıolan.

yakalı kamçı lı lar * Deniz veya tatlısularda yaş ayan kamçı lı , bir hücreli hayvanlar familyası . yakalı k * Yaka yapmak için kullanı lan. * Erkek gömleklerinin üzerine takı lan eğ reti yaka. yakalı klı * Yakalı ğıolan. yakalı ksı z * Yakalı ğıolmayan. yakamoz

* Denizde balı kları n veya küreklerin kı mı ldanı ş ı yla oluş an parı ltı .

yakamozlanma * Yakamozlanmak iş i. yakamozlanmak * (denizde) Yakamozlar oluş mak. yakarca yakarı yakarı ş

yakarma

* Bkz. tatarcı k. * Bkz. yakarı ş . * Yakarmak iş i veya biçimi. * Tanrı 'dan bir ş ey dilemek amacı yla söylenen söz, dua, münacat. * Yakarmak iş i.

yakarmak * Israrla istemek, yalvarmak, niyaz etmek. yakasıaçı lmadı k * hiç duyulmamı ş , ayı p (sövgü veya açı k saçı k nükte). yakası na ası lmak (veya yapı ş mak) * hesap sormak veya bir ş ey istemek için tutup bı rakmamak. yakası na çökmek * zorlamak, baskıyapmak. yakası na sarı lmak * istediğ iş eyi almak veya dövüş mek için birini bı rakmamak, zorlamak. yakası nıbı rakmak * rahat bı rakmak, ı srar etmemek. yakası nıbı rakmamak * bezdirecek kadar üstüne düş mek, rahat vermemek, ı srar etmek.

yakası nıkaptı rmak * bir ş eyin, bir kimsenin etkisinden kendisini kurtaramamak. yakası z

* Yakasıolmayan.

yakası z gömlek * Yakasıolmayan gömlek. * Kefen. yakası z mintan * Yakası z gömlek. yakayı ele vermek (veya vermemek) * kaçamayarak ele geçmek, yakalanmak. yakayı kurtarmak (veya sı yı rmak) * (bir iş ten) kurtulmak. yakı

* Bazıhastalı klarıtedavi etmek amacı yla bir bez üzerine yayı lı p vücudun bazıyerlerine konulan, koyuca lâpa veya özel biçimde yapı lmı şeczalı parça. yakıaçmak * iyileş tirmek için bir yarayıaçı p iş letmek. yakıağacı * Kabuklarıyakıolarak kullanı lan defne türünden bir ağ aç (Daphne quidium). yakıotu * Küpe çiçeğigillerden, kı rmı zıveya pembe çiçekli, sulak yerlerde yetiş en, küçük bir süs bitkisi (Epilobium). yakıvurmak * yakıyapı ş tı rmak. yakı cı

* Yakma özelliği olan, yakan. * Etkili, dokunaklı . * Yakı yapan veya satan kimse. * Baş ka bir maddeyle birleş erek o maddenin yanması nısağ layan (madde).

yakı cı lı k * Yakı cıolma durumu. * Yakı yapma iş i. yakı lma * Yakı lmak iş i. yakı lmak yakı m

* Yakmak (I) (II) iş i yapı lmak. * Yakma iş i. * Önemli bir olay üzerine yakı lmı ştürkü.

yakı mcı * Türkü yakan kimse. yakı n

* (zamanda ve yerde) Az bir ara ile ayrı lmı şolan, uzak karş ı tı . * Küçük, önemsiz değiş ikliklerle birbirinden ayrı lan.

* Araları nda sı kıilgi bulunan. * Benzeyen, andı ran, yaklaş an. * Eriş mesi, olması zaman bakı mı ndan yaklaş mı şolan. * Uzak olmayan yer. * Araları nda sı kıiliş ki olan arkadaş , dost veya akraba. * Uzak olmayarak. yakı n akraba * Birinci derecede yakı nlı ğı olan akraba. yakı n anlamlı * Anlamlarıarası ndaki ayrı m çok az olan (kelimeler). yakı n anlamlı lı k * Yakı n anlamlıolma durumu. yakı n benzeş me * Kelimede yan yana düş en iki ünsüzün birbirine etkisi: sütcü > sütçü, yurtdaş> yurttaşgibi. yakı n benzeş mezlik * Bir kelimede yan yana bulunan aynıveya benzer iki sesten birinin değ iş ikliğ e uğ raması : attar > aktar, aş çı> ahçı gibi. Yakı n Çağ * Fransı z ihtilâli (1789)' nden zamanı mı za kadar olan süre. Yakı n Doğu * Akdeniz'in doğu kı yı sı ndaki ülkelerin (Suriye, Mı sı r, Lübnan, İ srail, Ürdün) oluş turduğu bölgeye verilen ad. yakı n dost *İ çten, samimî ve yalı n kimse. yakı n göçüş me * Kelimede birbirine yakı n düzen ünsüzlerin yer değiş tirmesi: köprü > körpü vb. yakı n sesli * Benzer sesli. yakı n takibe almak * birini her bakı mdan denetlemek için izlemek. yakı nda

* Yakı n bir yerde. * Çok geçmeden. * Son günlerde.

yakı ndan * Yakı n bir yerden, yakı n olarak. * Çok dikkatli, titiz bir biçimde. yakı ndan bilmek (veya tanı mak) * bir kimseyi veya bir ş eyi bütün özellikleriyle bilmek veya tanı mak. yakı nı ş

* Yakı nmak iş i veya biçimi.

yakı nlarda * Yakı n yerlerde, çevrede. * Son zamanlarda. yakı nlaş ma * Yakı nlaş mak iş i.

yakı nlaş mak * Yakı n bir duruma gelmek, yaklaş mak. * Araları ndaki ilgi, sevgi daha güçlü bir duruma gelmek. yakı nlaş tı rma * Yakı nlaş tı rmak iş i. yakı nlaş tı rmak * Yakı n bir duruma getirmek, yaklaş tı rmak. * Araları nda sı kıilgi veya duygusal bağoluş mak. yakı nlı k

* Yakı n olma durumu. * Duygusal bağveya akrabalı k iliş kisi.

yakı nlı k derecesi * Akrabalı k iliş kisi içindeki durum, sı ra. * Sosyal grup içinde kiş ileri bir merkez etrafı nda toplama, kohezyon. yakı nlı k durumu * Yakı n olma durumu. yakı nlı k duymak * birine karş ısevgi ve ilgi duymak. yakı nlı k eylemi * Yakı nlı k fiili. yakı nlı k fiili * Bir fiilin -e zarf-fiil ekiyle yazmak fiilinin birleş mesinden oluş an ve kavramda olayı n çok yaklaş tı ğ ı nı nerdeyse gerçekleş eceğini gösteren birleş ik fiil: Düş eyazmak, öleyazmak gibi. yakı nlı k görmek * ilgi, sevgi görmek. yakı nlı k göstermek * biriyle ilgilenmek, sevgiyle davranmak. yakı nlı k kurmak * sı kıiliş ki içinde bulunmak, ilgi ve destek vermek. yakı nma * Yakı nmak (I, II) iş i, ş ikâyet, ş ekva. yakı nmak * (kı na, yakıvb.ni) Vücudun bir yerine sürmek. yakı nmak * Sı zlanmak, sı zlanarak anlatmak, ş ikâyet etmek. yakı nsak

* Tek bir noktaya doğ ru yönelen (ı ş ı nlar, çizgiler), mütekarip.

yakı nsaklı k * Yakı nsak olma durumu. yakı nsama * Yakı nsamak iş i. * Aradaki açı klı k sonsuz küçülerek fakat kesiş meden bir noktaya, bir limite doğru yaklaş ma. yakı nsamak

* Bir ş eyin yakı n zamanda olacağ ı nı düş ünmek, olması nıyakı n görmek. * (değ iş ken bir büyüklük için) Durağan bir büyüklüğe, hiçbir zaman eriş memek ş artı yla gittikçe yaklaş mak. yakı ntı

* Yakı lan bir ş eyin kalı ntı ları .

yakı p yı kmak * çok büyük zarar vermek; harap etmek. yakı ş yakı ş ı k

* Yakmak iş i veya biçimi. * Uygunluk, yaraş ma. * Yakı ş ı klıdelikanlı .

yakı ş ı k almak (veya almamak) * yerinde olmak (veya olmamak), uygun düş mek (veya düş memek). yakı ş ı klı * (erkek için) Güzel, gösteriş li. yakı ş ı klı lı k * Yakı ş ı klıolma durumu. yakı ş ı ksı z * Yakı ş ı k almayan, uygunsuz, çirkin, münasebetsiz. yakı ş ı ksı z kaçmak * uygun düş memek, çirkin olmak, münasebetsiz görünmek. yakı ş ı ksı zlı k * Yakı ş ı k almayan davranı şveya durum, uygunsuzluk. yakı ş ma * Yakı ş mak iş i. yakı ş mak

* Güzel durmak, iyi gitmek, yaraş mak, uygun gelmek. * Uygun olmak, iyi, karş ı lanmak, münasip olmak.

yakı ş tı rma * Yakı ş tı rmak iş i. yakı ş tı rmaca * Herhangi bir sebeple ortaya atı lan, uydurma (söz). yakı ş tı rmak * Yakı ş acak bir duruma getirmek, uygun duruma koymak, yaraş tı rmak. * Uygun ve yerinde görmek, iyi karş ı lamak. * Bir durum veya niteliğ i bir kimse için düş ünmek, yormak. yakı t

* Odun, kömür, mazot gibi ı sısağlamak amacı yla yakı lan madde, yakacak, mahrukat.

yakı t deposu * Yakı t depo etmeye yarayan bölüm. yakı t göstergesi * Yakı tı n durumunu veya seviyesini göstermeye yarayan alet. yakı t parası

* Binalarda ı sı nma giderleri için aylı k olarak ödenen ücret, aidat. yakı tçı * Yakı t satan kimse. yakin

yakînen

* Sağlam, kesin bilgi. * Bir ş eyi iyice, kesinlikle bilme. * (bilgi, bilme için) Sağ lam olarak, iyice.

yaklaş ı k

* Gerçek değ eri veya miktarıdeğ il, ondan az fazla veya eksik bir niceliğ i gösteren, aş ağı yukarı bir değ erlendirme yapı larak bulunan, takribî. yaklaş ı k bilgi * Bilimsel bakı mdan geçerli sayı labilecek kadar açı k ve nesnel olan, fakat bilim geliş tikçe yeniden gözden geçirilmesi ve geliş tirilmesi gerekecek olan bilgi. yaklaş ı k değ er * Bir niceliğ in gerçek tutarı ndan az eksik veya az artı k olan değeri. yaklaş ı lma * Yaklaş ı lmak iş i. yaklaş ı lmak * Yaklaş mak iş i yapı lmak. yaklaş ı m

yaklaş ma

* Yaklaş mak iş i. * Bir sorunu ele alı ş , ona bakı şbiçimi. * Yaklaş mak iş i, iktiran.

yaklaş ma eylemi * Bkz. yakı nlı k fiili. yaklaş ma fiili * Bkz. yakı nlı k fiili. yaklaş mak * (zaman veya uzaklı k için) Arada az bir aralı k kalacak biçimde ilerlemek, aradaki uzaklı ğ ıazaltmak veya büsbütün ortadan kaldı rmak için ileri gitmek. * Benzemek, andı rmak, uygun olmak. * Bir konuyu, bir sorunu ele alarak değerlendirmek. * Yakı nlaş mak. yaklaş tı rma * Yaklaş tı rmak iş i. yaklaş tı rmak * Bir ş eyi kendine yakı n duruma getirmek. *İ ki ş eyi birbirine yakı n duruma getirmek. yakma

* Yakmak iş i.

yakma resim * Bkz. dağlama resim.

yakmaç yakmak

yakmak

* Sı vıyakı tıkolayca yanabilecek taneciklere ayı rarak püskürten araç, brülör. * Yanması nısağlamak veya yanması na yol açmak, tutuş turmak. * Ateş le yok etmek. * Iş ı k vermesini sağ lamak. * Isı etkisiyle bozmak. * Keskin, sert ve ı sı rı cıbir duyum vermek. * Yanı yormuşgibi bir etki yapmak. * Güçlü sevgi uyandı rmak. * Kurutmak, zarar vermek. * Çok sı cak olmak. * Karartmak. * Çok üş ütmek. * Acı tmak. * Silâhla vurmak. * Yı kı ma, zarara yol açmak, büyük bir zarara uğ ratmak, mahvetmek. * Koymak, sürmek. * (türkü, ağ ı t vb. için) Düzenlemek, bestelemek.

yakmalı k * Yakmaya ayrı lmı şyakacak. yakş i * Yahş i. yaktı rma

* Yaktı rmak iş i.

yaktı rmak * Yakmak iş ini yaptı rmak. Yakut

yakut

Yakutça

* Kuzeydoğu Sibirya'da yaş ayan bir Türk topluluğ u veya bu topluluktan olan kimse, Saha. * Bu topluluğa özgü olan, bu toplulukla ilgili. * Pembe veya erguvan tonlarıile karı ş ı k koyu kı rmı zırenkte, saydam bir korindon türü olan değerli taş . * Yakuttan yapı lmı şveya yakutla süslenmiş . * Yakut Türkçesi.

yal * Köpek ve ineklere yedirilmek için un ve kepekle hazı rlanan yiyecek. yalabı k

yalabı ma

* Parlak, parı ltı lı ,ı ş ı ltı lı . * Alevin oynayarak parı ldaması , parlama, parı ltı . * Şimş ek. * Güzel, yakı ş ı klı , sevimli. *İ kiyüzlü, kaypak. * Yalabı mak iş i veya durumu.

yalabı mak * Parı ldamak, parlamak, ı ş ı ldamak. * Şimş ek çakmak.

yalak

* Hayvanları n su içtikleri taşveya ağ açtan oyma kap. * Çeş me, musluk vb.nin altı na akan suyun çevreye sı çraması nıveya akı p gitmesini önlemek için konulan delikli taştekne. * Bkz. buz yalağ ı . * Boş boğ az, söz taş ı yan. yalaka

* Dalkavuk. * Arsı z, sı rnaş ı k.

yalaka olmak * dalkavuklaş mak. * arsı zlaş mak. yalama

* Yalamak iş i. * Üzeri düzleş miş , aş ı nmı şolan. * Fı rça izleri belli etmeden yapı lan (resim).

yalama olmak * aş ı nmak. yalama uçuş * Yere çok yakı n olarak yapı lan ustaca uçuş . yalama yazı * Bkz. yontuk düz. yalamak * Bir ş eyin üzerinden dilini sürüp geçirmek. * Dilini gezdirerek bir ş eyin üzerindekini almak. * Sı yı rarak, dokunarak geçmek. * (dalgalar) Geminin içine girmeyip yalnı z bordası nısı yı rarak geçmek. yalamuk

yalan

* Çam ağacı nı n reçineli kabuğu, soymuk. * Çam ağacı nı n reçineli kabuğundan çı kan öz suyu. * Aldatmak amacı yla bilerek ve gerçeğ e aykı rıolarak söylenen söz, kı tı r. * Gerçek olmayan, ası lsı z, uydurma.

yalan atmak (veya kı vı rmak) * yalan söylemek. yalan çı kmak * bir haberin yalan olduğ u anlaş ı lmak. yalan dolan * Gerçek olmayan birçok söz. * Dolaş ı k, yolsuz davranı ş . yalan dünya * Geçici, ölümlü hayat, yalancıdünya. yalan haber * Gerçek olmayan, uydurma haber. yalan makinesi * Suçluları n suçları nıitiraf etmesi amacı yla özel yapı lmı şmakine.

* Çok kolay ve sı k yalan söyleyebilen kimse. yalan yanlı ş * Yanlı şş eylerle dolu; doğ ru, düzgün olması na önem verilmeyerek, üstünkörü, gerçek olmayan, karmakarı ş ı k. yalan yere (yemin etmek) * gerçeğ e uygun olmayarak, doğru olmadı ğ ı nıbile bile (yemin etmek). yalana ş erbetli * çekinmeden yalan söyleyebilen. yalana yalana * Yalanarak. yalancı

* Yalan söylemeyi huy edinmişolan (kimse). * Gerçek olmayan, gerçeğ e benzetilmiş .

yalancıakasya * Salkı m ağ acı (Robinia pseudoacacia). yalancıayak * Bir hücreli hayvanlarda hareket ve beslenmeye yarayan protoplâzma uzantı sı . yalancıbiber * Akdeniz ülkelerinde süs ağ acı olarak yetiş tirilen, 5-10 m yüksekliğ inde, kı ş ı n yaprak dökmeyen bir ağ aççı k (Schimus mollis). yalancıcep * Gizli cep. yalancıçı karmak * birinin yalan söylediğini ileri sürmek veya yalan söylemişolması na sebep olmak. yalancıçı kmak * bilmeyerek yalan söylemişbulunmak; sözünü yerine getirememek. * yalan söylediği anlaş ı lmak. yalancıdolma * Biber, patlı can, yaprak gibi sebzelerle yapı lan zeytinyağlıdolma. yalancıdünya * Geçici, ölümlü hayat, bu dünya. yalancıinci * Gerçek olmayan sahte veya yapma inci. yalancımeyve * Meyve görünümünde yapı lmı şsüs eş yası . yalancıöd ağ acı * Kalembek. yalancıpehlivan * Yapamayacağ ıbir iş i yapabilecekmişgibi görünen kimse. yalancısafran * Birleş ikgillerden, çiçekleri safrana benzeyen bir bitki, papağan yemi, aspur (Carthamus tinctorius). yalancış ahit * Yalancı tanı k.

yalancış öhret * Birden bire ün kazanmı şkimse. yalancıtanı k * Mahkemede doğruyu söylemeyen kiş i. yalancıtaş * Değerli taş ları n camdan yapı lmı ştaklidi. yalancı ktan * Gerçek olmayarak, yapmacı k olarak, yalandan. yalancı lı k * Yalancıolma durumu, yalan söyleme huyu. * Yalan söz. yalancı nı n evi yanmı ş , kimse inanmamı ş * yalan söylemeyi huy edinen kimsenin sözlerine, gerçeğ i söylediğ i zaman bile inanı lmaz. yalancı nı n mumu yatsı ya kadar yanar * söylenen söz yalansa durum çok geçmeden anlaş ı lı r. yalancı sıolmak * doğ ruluğu bilinmeyen bir bilgiyi baş kası ndan duyup iletmek. yalandan * Gerçek olmayarak, yapmacı k bir biçimde, oyun olsun diye, yalancı ktan, sureta. * Gösterişolsun diye, özen göstermeden, önem vermeyerek, üstünkörü. yalanıçı kmak * bir kimsenin yalan söylediğ i anlaş ı lmak. yalanı nıyakalamak (veya tutmak) * bir kimsenin yalan söylediğ ini anlamak. yalanı ş

* Yalanmak iş i veya biçimi.

yalanlama * Yalanlamak iş i, tekzip. yalanlamak * (haber, söz için) Gerçek olmadı ğ ı nı bildirmek, yalan olduğunu açı klamak, tekzip etmek. yalanlanma * Yalanlanmak iş i. yalanlanmak * Yalanlamak iş i yapı lmak veya yalanlamak iş ine konu olmak. yalanma

* Yalanmak iş i.

yalanmak * Kendini yalamak. * Yalamak iş i yapı lmak veya yalamak iş ine konu olmak. yalansı z *İ çinde yalan olmayan. * Doğru bir biçimde.

yalap ş alap * Baş tan savma, üstünkörü, yarı m yamalak. yalap yalap * Parı l parı l, parı ldayarak. * (su için) Gürül gürül. yalapş ap

* Bkz. yalap ş alap.

yalatma * Yalatmak iş i. yalatmak yalavaç yalayı cı

* Yalamak iş ini yaptı rmak. * Yalvaç. * Yalayan.

yalayı p geçmek * (rüzgâr, dalga vb. için) sı yı rarak, dokunarak hı zla geçmek. yalayı p yutmak * iş tahla yemek. * kötü bir davranı ş , söz karş ı sı nda ses çı karmamak, kabullenmek. yalayı ş yalaz

* Yalamak iş i veya biçimi. * Alev.

yalaz yalaz yanmak * yüksek ateşiçinde bulunmak. yalaza * Bkz. yalaz. yalazlama * Yalazlamak iş i. yalazlamak * Bir ş eyi alevden geçirmek. yalazlanma * Yalazlanmak iş i. yalazlanmak * Ateşalevle yanmak, alevle tutuş mak. yalçı n

* Dik. * Düz, kaygan.

yalçı nlaş ma * Yalçı nlaş mak iş i veya durumu. yalçı nlaş mak * Yalçı n duruma gelmek.

yaldı rak

* Parlak, cilâlı .

yaldı z

* Eş yaya altı n veya gümüşgörünüş ü vermek için kullanı lan, sı vıveya yaprak durumundaki altı n, gümüşve bunları n taklidi olan madde. * Bu madde ile eş yalara yapı lan süs. * Aldatı cıdı şgörünüş , göz boyama. yaldı zcı * Yaldı z iş leri yapan kimse. * Bir ş eyin iç yüzüne değ il de gösteriş e önem veren (kimse). yaldı zcı lı k * Yaldı zcı nı n zanaatı . * Gösteriş li fakat değ ersiz işyapma. yaldı zlama * Yaldı zlamak iş i. * Ciltlenmişkitapları n kapak veya kenarları nısaf altı nla süsleme, tezhip. yaldı zlamak * Bir eş yayıyaldı zla kaplamak, yaldı z sürerek süslemek. * Parlatmak. * Gösteriş li süslerle değ ersizliğini veya kötülüğünü gizlemek. * Bkz. boynuz takmak. yaldı zlanma * Yaldı zlanmak iş i. yaldı zlanmak * Yaldı zlamak iş i yapı lmak veya yaldı zlamak iş ine konu olmak. yaldı zlatma * Yaldı zlatmak iş i. yaldı zlatmak * Yaldı zlamak iş ini yaptı rmak. yaldı zlı

* Üzerine yaldı z sürülmüş , yaldı zla süslenmiş . * Aldatı cı , göz boyayı cı .

yaldı zlı hap * Kötülüğ ü örtülerek, gizlenerek verilen ş ey. yalelli

* Arapça ş arkı .

yalelli gibi (veya arabı n yalellisi gibi) * usanç verecek sürüp giden iş , konuş ma vb. için kullanı lı r. yalgı n yalı

* Ilgı m, pusarı k, serap. * Deniz, göl veya ı rmak kenarı , düz ve açı k su kı yı sı , sahil. * Su kı yı sı nda yapı lmı şbüyük, görkemli ev.

yalıağ ası * Kı yı larıkorumakla görevli komutan.

yalıboyu

* Su kı yı sı .

yalıbülbülü * Konuş kan, çok konuş an kimse. yalıkazı ğ ıgibi * uzun boylu ve iri kemikli kimseleri nitelerken kullanı lı r. yalıuş ağı * Deniz kı yı sı yerlerde doğ up büyümüşkimse. yalıyar

* Yüksek kı yı larda dalga aş ı ndı rması yla oluş an ve aş ı nma sürdükçe karanı n içine doğ ru gerileyen yar.

yalı çapkı nı * Yalı çapkı nı gillerden, su kı yı ları nda yaş ayan, sı rtımavi ve yeş il, karnıpas rengi bir kuş , emircik, iskele kuş u (Alcedo atthis). yalı çapkı nı giller * Örneğ i yalı çapkı nıolan omurgalıhayvanlardan kuş lar sı nı fı na giren bir familya. yalı m

* Alev. * Kı lı ç, bı çak gibi kesici araçları n keskin yüzü.

yalı m yalı m * Alev alev. yalı mıalçak * yüreksiz. yalı n yalı n

yalı n ad

* Alev. * (söz, yazı için) Gösteriş siz, süssüz, sade. * Çı plak, kı nı ndan çı kmı ş . * Yalı n durumda olan, ek almamı şisim, yalı n isim.

yalı n ayak * Ayaklarıçı plak. * Çı plak ayakla. yalı n ayak, baş ıkabak * ayağ ıve baş ıçı plak. * çok periş an bir kı lı kta. yalı n cümle * Bir tek çekimli fiille kurulan cümle. yalı n durum *İ sim soyundan kelimenin taş ı dı ğıkavramıbildirme durumu, Türkçede bu durumda ek kullanı lmaz, mücerret, nominatif. yalı n hâl * Bkz. yalı n durum. yalı n isim

* Birleş ik olmayan ve yapı m eki almamı şbulunan isim: Ev, kol, el, baş , dişgibi. yalı n kat * Tek katı olan. * Sağlam olmayan, dayanı ksı z. * Basit, derinliğ i olmayan, üstünkörü. yalı n kelime * Kökü parçalanmayan kelime: Ev, gel, ayak gibi. yalı n kı lı ç * Elinde kı lı ç olduğ u hâlde, kı lı çlıolarak, dal kı lı ç. yalı n sı fat * Birleş ik olmayan ve yapı m eki almamı şbulunan sı fat. yalı n tümce * Bkz. yalı n cümle. yalı n üslûp * Uzatmalardan, parlak hayalî buluş lardan, süslü benzetmelerden, istiarelerden uzak üslûp. yalı n yapı ldak * Üstü baş ıperiş an bir durumda olan kimse. yalı n zaman * Ek fiil kullanı lmadan kurulan çekimli fiilin belirttiği zaman: Geldin, gelmiş sin, geliyorsun gibi. yalı n zarf yalı ncak

* Birleş ik olmayan ve yapı m eki almamı şbulunan zarf: En, pek, çok, az gibi. * Çı plak.

yalı nç * Birleş ik olmayan, yalnı z bir maddeden oluş an. * Karı ş ı k olmayan, basit. yalı ngaç * Kabuğ u çatlayı p soyulan. yalı ngöz

* Göz kapaklarıolmayan. * Bir tür kertenkele.

yalı nlaş ma * Yalı nlaş mak iş i. yalı nlaş mak * Yalı n (II) duruma gelmek. yalı nlı k

yalı tı cı

* Yalı n olma durumu, birleş ik veya karmaş ı k olmama durumu, sadelik. * Açı k, süsten ve zorlamadan uzak, kolayca anlaş ı labilen anlatı m. * Yalı tkan.

yalı tı lma * Yalı tı lmak iş i. yalı tı lmak

* Yalı tmak iş i yapı lmak. yalı tı m * Elektrik akı mı nı n olumsuz etkilerini önlemek için, iletkeni kauçuk, lâstik, porselen vb. ile kaplama, yalı tma, tecrit, izolasyon. * Elektrik ve ı sıakı mı nıengelleme olayı , izolâsyon. yalı tkan madde.

* Elektrik iletkenliğ i sı fı r veya çok zayı f olan (cisim veya madde), izolâtör. * Herhangi bir değ meyi, sürtünmeyi önlemek için, elektrik iletkenlerini saran, koruyan porselen, kauçuk gibi

yalı tkanlı k * Yalı tkan olma durumu. yalı tma

* Yalı tmak iş i, tecrit, izolâsyon.

yalı tmak etmek. yalı z

* Elektrik akı mı nı n olumsuz etkilerini önlemek için, iletkeni kauçuk, lâstik, porselen vb. ile kaplamak, izole * Elektrik ve ı sıakı mı nıengellemek, tecrit etmek, izole etmek. * (kas için) Düz ve parlak.

yallah * Haydi, yürü, kalk, git. yallah etmek * atmak, yollamak vb. iş leri hı zla yapmak. yalman

yalnı z

* Eğ ik, eğinik, mail. * Sarp, dik. * Kesici ve batı cıaraçları n kesen veya batan bölümü. * Yanı nda baş kalarıbulunmayan. * Yanı nda baş kalarıolmayarak. * Sadece, salt. * Ama, ş u kadar ki, ancak, fakat. * Toplumsal iliş kilerden yoksun veya yoksun bı rakı lan kiş i.

yalnı z baş ı na * Kendi kendine, bir kendisi, tek baş ı na. yalnı zca

* Yalnı z olarak. * Tek baş ı na. * Belli durumun, ş artı n veya iş in dı ş ı na çı kmaksı zı n, ancak, salt, sadece.

yalnı zcı * Yalnı zcı lı k siyasetini izleyen (devlet), infiratçı . yalnı zcı lı k * Uluslar arası konulara ve anlaş mazlı klara katı lmama siyaseti, infiratçı lı k. * Bir ülkenin dı şekonomik iliş kilerini keserek kendi sı nı rlarıiçinde tek baş ı na bir ekonomi siyaseti izlemesi, infiratçı lı k. yalnı zlaş ma * Yalnı zlaş mak iş i.

yalnı zlaş mak * Yalnı z duruma gelmek, tenhalaş mak. yalnı zlı k

* Yalnı z olma durumu, kimsesizlik. * Kimse bulunmama durumu, ı ssı zlı k, tenhalı k.

Yalova kaymakamı * kendini önemli kiş i sananlar için ş aka yollu söylenir. Yalova misketi * Bir çeş it üzüm. yalpa * Rüzgâr veya dalgaları n etkisiyle geminin bir sancağa, bir iskeleye yatı p kalkması . *İ ki yana sallanarak, eğ ilerek yürüme. yalpa vurmak * (deniz taş ı tları ) Rüzgâr, deniz ve yolun durumu dolayı sı yla taş ı tlar iki yana sallanmak. * iki yana eğilerek yürümek. * dağ ı lmak, sağa sola yayı lmak. yalpak

* Sokulgan, cana yakı n. * Yüze gülücü, dalkavuk. * Sarp yer, uçurum.

yalpaklı k * Yalpak olma durumu. yalpalama * Yalpalamak iş i. yalpalamak * Dengesi bozularak bir sağ a, bir sola eğilmek. * Kararsı zlı k içinde kalarak ne yapacağı nıbilmemek. yalpalanma * Yalpalanmak durumu. yalpalanmak * Sallanmak, bir o yana bir bu yana gidip gelmek. yalpalatma * Yalpalatmak iş i veya durumu. yalpalatmak * Yalpalaması na sebep olmak. yalpı * Eğ imli yüzey, yamaç. *İ ki tepe arası ndaki düzlük. yalpı k * Derinliğ i az ve genişolan, yayvan. yalpı lı

* Bir yanıöbüründen yüksek veya kalı n.

yalpı rdamak * Bkz. yalabı mak.

yaltak

* Bkz. yaltakçı .

yaltakçı * Yaltaklanma huyu olan, mütebasbı s. yaltakçı lı k * Yaltaklı k, tabasbus. yaltaklanı ş * Yaltaklanmak iş i veya biçimi. yaltaklanma * Yaltaklanmak iş i, dalkavukluk, tabasbus. yaltaklanmak * Birine hoşgörünmek için onursuzca davranmak, dalkavukluk etmek, tabasbus etmek. yaltaklı k

* Yaltak olma durumu veya yaltakça davranı ş , dalkavukluk, tabasbus.

yaltaklı k etmek * yaltaklanmak. yalvaç yalvaçlı k

* Kitap getirmişpeygamber, elçi, resul. * Yalvaç olma durumu.

yalvar yakar olmak * çok yalvarmak. yalvarı lma * Yalvarı lmak iş i. yalvarı lmak * Yalvarmak iş i yapı lmak. yalvarı p yakarmak * çok yalvarmak. yalvarı ş

* Yalvarmak iş i veya biçimi, yalvarma, rica.

yalvarı şyakarı ş * Çok yalvarma, bin bir rica. yalvarma

* Yalvarmak iş i.

yalvarmak * Birinden ı srarla, kendine acı ndı racak sözlerle, saygı lıbir biçimde bir ş ey istemek. yalvartma * Yalvartmak iş i. yalvartmak * Yalvarması na sebep olmak veya yalvarmaya zorlamak. yama

* Delik, yı rtı k veya eski bir yeri uygun bir parça ile onarma, kapatma. * Bu işiçin kullanı lan parça. * Deride genişleke. yama gibi durmak * bulunduğ u yere uymamak, eklendiğ ini belli etmek. yama vurmak * delik, yı rtı k veya eski bir yere yama koymak, yama koyarak onarmak. yamacı * Ayakkabıyamayan, onaran kimse, ayakkabıeskicisi. yamacı lı k * Yama yapma iş i. yamaç

yamak

* Dağı n veya tepenin herhangi bir yanı . * Karş ı , ön, alnaç. * Bir iş te yardı mcıolarak çalı ş an erkek. * Yeniçeri ocağı nda topçu ve humbaracıgibi askerî kuruluş larda aday olarak bulunan kimse. * Birinin etkisinde kalarak onun sözünden hiç çı kmayan kimse.

yamaklı k * Yamak olma durumu. yamaklı k etmek * bir iş te yardı mcıolarak çalı ş mak. yamala yamala * Biçimini, rengini doğ aya uydurup saklanarak. yamalama * Yamalamak iş i. yamalamak * Yama ile onarmak, yama vurmak. yamalanı ş * Yamalanmak iş i veya biçimi. yamalanma * Yamalanmak iş i. yamalanmak * Yama ile onarı lmak, yama vurulmak. yamalı

* Yama vurulmuş , yama ile onarı lmı şolan. * (insan için) Yüzünde lekeler bulunan.

yamalı bohça * Tutarsı z, birbirine uymayan ş eyler için kullanı lı r. yamalı k yamalma

* Yama için kullanı lan parça. * Yamalmak iş i veya durumu.

yamalmak * Biçimini, rengini doğ aya uydurarak saklanmak. yamama

* Yamamak iş i.

yamamak * Yama koyarak onarmak, yamalamak. *İ stenmeyen kimse veya ş eyi birine mal etmek. yaman * (güç, etki veya beceri) Alı ş ı lmı ş ı n üzerinde olan. * Kötü, korkulan. yamanma * Yamanmak iş i. yamanmak * Yamalanmak. * (kötü bir ş ey veya kimse) Birinin üstünde kalmak, yük olmak, yükletilmek. yamatma

* Yamatmak iş i.

yamatmak * Yamamak iş ini yaptı rmak. yamçı

* Bir yüzü uzun tüylü, kalı n yünden dokunarak yapı lmı şyağ murluk.

yamçı lı * Yamçı sıolan. yamçı sı z yampiri

* Yamçı sıolmayan. * Eğ ri büğ rü, yan yan ve çarpı k giden.

yampiri yampiri * Eğ ri büğ rü ve çarpı k bir biçimde. yampirilik * Yampiri olma durumu. yamru yumru * Eğ ri büğ rü, çarpı k; engebeli. yamrulma * Yamrulmak iş i. yamrulmak * Yamru yumru bir duruma gelmek. yamuk * Bir yana doğ ru eğik olan. * Yalnı z iki kenarı parelel olan dörtgen. yamuk yumuk * Yamru yumru. yamukluk

* Yamuk olma durumu, eğiklik. yamulma * Yamulmak iş i. yamulmak * Yamuk duruma gelmek, eğ ilmek. yamyam

*İ nsan eti yiyen (kimse). * Yabanî, vahş î.

yamyamlı k * Yamyam olma durumu veya yamyamca davranı ş . * Açlı k ve yiyecek yokluğu yüzünden daha çok din, tapı nma ve büyü gibi amaçlarla insan eti yeme. yamyassı * Çok yassı , dümdüz. yamyaş

* Çok yaş , sı rı lsı klam.

yan * (bir ş eyin) Ön, arka, alt ve üst dı ş ı nda kalan bölümü. * Yön, sağve solun ortak adı , taraf. * Yer. * Üst. * Birlikte, beraberinde olma. * Bedenin bir bölümü. * Üstte, altta, arkada veya önde olmayan. * Savaşdüzenindeki ordunun iki kanadı ndan her biri. *İ stekleri karş ı t olan iki kiş iden veya topluluktan biri. *İ kinci derece olan. * Bir yana yönelerek. * Bir denklemde "=" iş aretiyle ayrı lmı şolan iki anlatı mdan her biri. * Tali. yan atı ş ı * Yan olarak atı şyapma. yan bakı ş * Yan gözle bakma. * Ters bakma. yan bakmak * beğ enmeyerek veya düş manca bakmak. * kötü niyet beslemek. yan basmak * (bir iş te) aldanmak. * dürüst davranmamak, kaypaklı k etmek. yan cümle * Çekimli bir fiilden sonra kullanı lan ki bağ lacı , dilek kipi veya ş artlıbirleş ik zamanla kurularak temel cümleye bağ lanan cümle. yan çizgisi * Bir yerin yan tarafı na çizilen çizgi. yan çizmek * (bir iş ten) kaçmak.

yan etki

* Dolaylıetki yapma.

yan gelip oturmak (veya yatmak) * hiçbir iş le ilgilenmeyerek keyfince yaş amak. yan gelmek * (bir iş e karı ş mayarak) rahatı na bakmak, keyfince yaş amak. yan gözle (veya yan gözle bakmak) * Bkz. yan bakmak. * belli etmeden, göz ucuyla. yan hakem * Karş ı laş malarda sayı ları , uyarmalarıtespit eden ve sonuç ile birlikte tutanağ ıyazı p imza eden yetkili. * Futbol karş ı laş maları nda oyun alanı nı n yan çizgisi boyunca dı ş ardan oyunu takip eden, kuralları n yerine getirilip getirilmediğ ini gözleyen, orta hakeme yardı mcıolan görevli. yan kabağ ı * Birinin yanı ndan ayrı lmama durumu. yan kâğ ı dı * Ciltli kitaplarda cildi kitaba bağ layan ve gerektiğinde çeş itli motiflerle süslenen ara kâğ ı t. yan ödeme * Bir görevliye aldı ğ ıaylı k veya ücretten baş ka, türlü sebeplerle ödenen para. yan pala Zeydün * birinin, yeni bir durum karş ı sı nda ne yapacağ ı nıkestiremeyerek ş aş kı nlı k geçirdiğini teklifsiz ve alaylıolarak anlatmak için kullanı lı r. yan sanayi * Ana sanayiye yardı mcısanayi kolu. yan tesir * Dolaylıetki. yan tutmak * yanlardan yalnı zca birini desteklemek, yansı z davranmamak. yan tümce * Bkz. yan cümle. yan ürün

* Bir ana ürün elde edilirken ortaya çı kan baş ka ürün.

yan yan * Yanlaması na. yan yan bakmak * göz ucuyla bakmak. yan yana

* Biri ötekinin sağ ı nda veya solunda olarak, birbirinin yanı nda, birlikte.

yan yargı cı * Bkz. yan hakem. yan yatmak * yana doğru çok eğilmek. yan yüzergiller

* Dikenli yüzgeçliler alt takı mı na giren bir familya. yana yakı la * Sı zlanarak, sı kı ntı sı nıbelli ederek, ş ikâyet ederek. yana yana * Döne döne, tekrar tekrar. * Yanarak. yana yana istemek *ı srarla, içtenlikle dilemek. yanağ ı na kan gelmek * yüzü daha canlı ve renkli olmak, iyi beslenmekten dolayıgürbüz görünmek. yanağ ı ndan kan damlamak * çok sağ lı klı olduğ u benzinden anlaş ı lmak. yanak * Yüzün göz, kulak ve burun arası ndaki bölümü. * Lâstik tekerlekli taş ı tlarda lâstiğin cant ile yere temas eden bölümü arası nda kalan yan yüzeyi. yanak yanağa * Yanakları biribirine değecek kadar yakı n olarak. yanaklı yanal

* Yanağı olan. * Yanda olan, yana düş en. * Alaca, iki renkli.

yanal yüzey * Bir cisimde tabanları n yüzeyleri dı ş ı nda, yan kenarları n yüzeyi. yanarca

* Meş ale.

yanardağ * Magma maddelerinin yer içinden yüzeye çı ktı ğı veya geçmiş te çı kmı şolduğ u, genellikle koni biçiminde, tepesinde bir püskürme ağ zıbulunan dağ, volkan. yanardağağzı * Yanardağ ı n tepesinde, yamacı nda veya eteğinde arka arkaya patlamalar ve püskürtmelerle oluş muşhuni biçiminde, çapı1000 m den az, derinliğ i birkaç yüz m yi bulan delik, krater. yanardağbilimci * Yanardağbilimi ile uğraş an bilim adamı . yanardağbilimi * Yanardağ larıve yanardağhareketlerini inceleyen bilim dalı , volkanoloji. yanardağbölgesi * Yanardağ ları n yoğ un olduğu coğrafî kesim. yanardağpatlaması * Yanardağ ı n püskürmeye baş laması . yanardağpüskürmesi * Yanardağ ı n lâv çı karmaya baş laması . yanardöner

* Kı pı rdadı kça çeş itli renklerde parlayan (kumaş , deri vb.), ş anjan. * Daldan dala atlanan, konudan konuya geçilen. yanaş ı k

* Yanaş mı şbir durumda olan.

yanaş ı k düzen * Bkz. yanaş ı k nizam. yanaş ı k nizam * (kiş i veya araçlar için) Birbirinin yanı nda ve aynıhizada düzenli durum. yanaş ı klı k * Yanaş ı k olma durumu. yanaş ı lma * Yanaş ı lmak iş i. yanaş ı lmak * Yanaş mak iş i yapı lmak. yanaş lı k yanaş ma

* Deniz veya ı rmakta iskele. * Yanaş mak iş i. * Genellikle bir çiftçi yanı nda çalı ş an iş çi, tutma.

yanaş mak * Bir ş eyin, bir kimsenin yanı na gelmek. * (vapur, kayı k vb.) Kı yı ya varmak. * Karı ş mak, ilgilenmek, istek göstermek. *İ liş ki kurmak. yanaş tı rma * Yanaş tı rmak iş i. yanaş tı rmak * Yanaş ması nı sağlamak. yanay

* Bir cismin düş ey kesiti.

yanay doğ rusu * Yer eksenine dik olan doğru, profil doğ rusu. yanay düzlemi * Yer düzlemi yer eksenine dik olan düzlem, profil düzlemi. yancı

* Düş mana karş ıilerleyen bir kuvvetin yandan gelebilecek baskı nlardan korunmak amacı yla çı kardı ğı emniyet birliğ i. yandan çarklı * Her iki yanı nda birer çarkıbulunan ve bu çarklarla ağ ı r hareket eden vapur. * Şekeri yanı na koymuşolan kahve veya çay. yandaş

* Birinden yana olan veya bir düş ünceye, bir isteğe katı lan, onu destekleyen kimse, yanlı , taraftar.

yandaş lı k * Yandaşolma durumu, taraftarlı k.

yandı gülüm keten helva * kaçı rı lmı şbir fı rsat anlamı nda kullanı lı r. yandı k

* Baklagillerden, sı cak ve kurak bölgelerde yetiş en, sarı mtı rak küçük tohumları ndan kudret helvası na benzer bir madde elde edilen bitki (Alhagi maurorum). yandı rma * Yandı rmak iş i veya durumu. yandı rmak * Yanması na sebep olmak, yakmak. yangı *İ ltihap. yangı lanma * Yangı lanmak iş i, iltihaplanma. yangı lanmak * Bir doku veya bir organda iltihap oluş mak, iltihaplanmak. yangı lı

yangı n

* Yangı sıolan, yangı lanmı ş , iltihaplı . *İ ltihap yapan (hastalı k), iltihaplı . * Zarara yol açan büyük ateş . * (hastalı kta) Ateş . * Coş kunluk. * Tutkun, düş kün, âş ı k.

yangı n bacayı sarmak * durum olağanüstü kötüye gitmek. yangı n bombası * Yangı n çı karmak için yapı lan bomba. * Ağaçlı k yerlerde gizlenmişbirliklerin ortaya çı kması nısağ lamak için uçaklardan atı lan ve yangı n çı kartmaya yarayan bomba. yangı n çı kı ş ı * Yangı ndan kaçmak için binalara yapı lan çı kı şkapı sı veya merdiveni. yangı n hortumu * Yangı nısöndürmek için itfaiye aracı ndan veya yangı n musluğundan su aktarmak üzere kullanı lan uzun hortum. yangı n kulesi * Yangı nıgörüp haber vermek için beklenilen kule. yangı n merdiveni *İ tfaiyecilerin yangı nda ve kurtarma iş lerinde kullandı klarımerdiven. * Yapı ları n dı ş ı nda, bir kattan diğ erine çı kmayısağ layan merdiven. yangı n musluğu * Cadde ve sokaklarda bir su ş ebekesine bağlıolarak belirli yerlere yerleş tirilmiş , üzerine hortum takı labilen kalı n musluk. * Yangı n sı rası nda kullanı lmaya hazı r hâlde tutulan su vanası . yangı n sigortası * Yangı na karş ıyapı lan sigorta.

yangı n söndürücü * Söndürücü. yangı n tulumbası * Yangı n söndürmek için kullanı lan tulumba. yangı n yeri * yangı na uğ ramı şyer. yangı n yeri * Çok kalabalı k yer. yangı n yerine dönmek * ortalı k karı ş ı k, dağı nı k bir duruma gelmek. yangı n yerine dönmek * çok kalabalı klaş mak. yangı na körükle gitmek * gerginliğ i, uzlaş mazlı ğı artı racak biçimde davranmak. yangı na vermek * tutuş turmak, bir ş eyi bilerek yakmak. yangı ncı * Yangı n söndürme görevlisi, itfaiyeci. yangı ndan (veya gümrükten) mal kaçı rı r gibi * gereksiz bir telâşve ivedilikle. yangı nıkörüklemek * gerginliğ i, anlaş mazlı ğı artı rmak. yangı nlaş mak * Yangı n hâlini almak. yangı sı z

* Yangı sıolmayan iltihapsı z.

yanı baş ı nda (veya yanıbaş ı na) * hemen yanıbaş ı nda, çok yakı nı nda. yanı sı ra

yanı k

* Birlikte, beraberinde. * Yanı nda. * Yanmı şolan. * Rengi koyulaş mı ş . * Duygulu, dokunaklı , acı lı , etkili. * Sı kı nt ı veya hastalı ktan iyi geliş memiş , kavruk. * Verimsiz, kı raç duruma gelmişolan. * Bı kkı n, üzüntülü, dertli. * Yanmı şyer, yanmı şolan yerde kalan iz. * Yanmı şveya yanmakta olan ş ey.

yanı k kokmak * is kokmak. * ortalı kta bir ş eyin yandı ğı nıanlatan koku bulunmak. yanı k rüzgâr

* Çabuk dinen yel. yanı k ses * Dokunaklıses. yanı k sesli * Dokunaklısese sahip. yanı kara yanı klı k

yanı ksı

* Kara kabarcı k, kara yanı k, ş arbon. * Yanmı şolma durumu. * Acı lı , kaygı lı , bı kkı n, dertli olma durumu. * Biraz yanı k olan.

yanı lgı * Yanı lma durumu, yanlı şdavranı ş ; yanlı ş , hata. * Bir sanatla, bir bilimle ilgili kuralları n gereğ i gibi uygulanmayı ş ı ndan doğ an sonuç. * Yanlı ş ıdoğru veya doğruyu yanlı şsanma, hata. yanı lgı ya düş mek * bilmeden bir yanlı ş lı k yapmak. yanı lı ş * Yanı lmak iş i veya biçimi. yanı lma yanı lmak

* Yanı lmak iş i. * Tanı mayarak, niteliğ ini iyi anlamayarak aldanmak. * Sonucunu düş ünmeden veya bilmeden uygunsuz bir davranı ş ta bulunmak.

yanı lsama * Yanlı şalgı lama ve duyu yanı lması . * Var olan nesne veya canlı yı yanlı ş , ayrı mlıveya değiş ik olarak algı lama, galatı his, illuzyon. yanı ltı

* Sonucu bakı mı ndan çok önemli olmayan yanlı ş lı k, sehiv.

yanı ltı cı * Yanı ltma özelliği olan, aldatı cı . yanı ltma * Yanı ltmak iş i. yanı ltmaca * Yanı ltmak için, yanı ltacak yolda söz söyleme, mugalâta. * Baş kası nıyanı ltmak için doğru olmadı ğ ıbilinerek yapı lan uslamlama ve çı karsama, mugalâta. * Çabuk çabuk söylenmesi sı rası nda karı ş ı klı ğ a, dil dolaş ması na ve anlam değ iş mesine uğ rayan söz grubu. * Yanı ltmaya dayanan davranı ş , yanı ltı cıiş . yanı ltmacı * Yanlı şyargı lamada bulunan kimse. yanı ltmaç * Karş ı dakini yanı ltı p baş ka ş ey söylemesine yol açacak biçimde düzenlenmişsöz. yanı ltmak

* Yanı lması na yol açmak. yanı na almak * yanı nda çalı ş tı rmak. * geçimini sağlamak için yanı nda bulundurmak. yanı na bı rakmamak (veya komamak) * cezası z bı rakmamak, öç almak. yanı na kâr kalmak * cezası z kalmak. yanı na salâvatla varı lı r * çok kibirli, kendini beğenmişkimseler için söylenir. * çok öfkeli. yanı na salâvatla varı lmaz * çok pahalı . * kibirli, gururlu (kimse). yanı nda

* (bir ş eye, bir kimseye) Göre, nispetle. * Beraberinde olma. * Bir düş ünceye katı lma, destekleme.

yanı ndan bile geçmemiş *oş eyle hiçbir ilgisi yok. yanı p tutuş mak * güçlü bir aş k ile sevmek. * (bir ş eyi) elde etmek için güçlü bir istek duymak veya elde edemediğ i bir ş ey için büyük üzüntü duymak. yanı p yakı lmak * sı zlanmak, ş ikâyet etmek. yanı ş

* Yanmak iş i veya biçimi.

yanı ş ölçer * Yanma verimini ve onu etkileyen etkenleri ölçmekte kullanı lan cihaz. yanı t

* Cevap.

yanı t vermek * yanı tlamak, cevaplamak. yanı tlama * Yanı tlamak iş i, cevaplama. yanı tlamak * Cevaplamak. yanı tlandı rı lma * Cevaplandı rı lmak iş i. yanı tlandı rı lmak * Cevaplamak iş i yapı lmak. yanı tlandı rma * Cevaplandı rmak iş i.

yanı tlandı rmak * Cevaplandı rmak. yanı tlanma * Cevaplanmak iş i. yanı tlanmak * Bir soruya cevap verilerek karş ı lanmak, cevaplanmak. yanı tlı yanı tsı z yani

yankesici

* Cevaplı , cevabıolan. * Cevabıolmayan, cevabıverilmeyen, cevapsı z. * "Demek", "ş u demek ki" anlamı nda kullanı lı r. * Sözün kı sası , doğrusu. * Bir kimsenin cebinden, çantası ndan ustalı kla, yavaş ça bir ş eyler çalan kimse.

yankesicilik * Yankesicinin yaptı ğ ıhı rsı zlı k. yankı

* Sesin bir yere çarpı p geri dönmesiyle duyulan ikinci ses aksiseda, inikâs, eko. * Bir olgunun çevrede uyandı rdı ğıduygu, düş ünce, dedikodu gibi tepki, akis.

yankıbilimi * Akustik. yankıuyandı rmak (veya yapmak) * (ses) bir yere çarpı p ikinci kez duyulmak. * (bir olgu) çevrede duygusallı k, düş ünce, dedikodu gibi tepki yapmak. yankı ca

* Baş ka birinin kullandı ğı söz veya cümleleri anlamsı z olarak yankıgibi tekrarlama, ekolâli.

yankı lama * Yankı lamak iş i. yankı lamak * Sesi geri çevirmek, yankı durumunda geri dönmek, inikâs etmek. yankı lanı m * Akustik. yankı lanma * Yankı lanmak iş i veya durumu. yankı lanmak * Ses vermek, ses çı karmak, yankı durumunda geri dönmek. yankı lı * Yankı sıolan. yankı sı z yanlama

* Yankı sıolmayan. * Yan olarak.

yanlamak * Yana yatmak, yana dönmek. * Keyfince yaş amak. yanlaması na * Yan olarak, yana yatmı şbiçimde. yanlı yanlı lı k

* Birinden yana olan veya bir düş ünceye, bir isteğe katı lan, onu destekleyen, yandaş , taraflı , taraftar. * Yanlıolma durumu.

yanlı ş * Bir kurala, bir ilkeye, bir gerçeğ e uymama durumu, yanı lgı , hata. * Bir kurala, bir ilkeye, bir gerçeğ e uymayan, aykı rı olan, hatalı . * Yanlı şbir biçimde, yanlı şolarak, hatalıolarak. * Biçimsel düş ünme yasaları na uymayan, düş ünülen ş eyle uyuş mayan. yanlı şçı kmak * yanlı şolduğ u anlaş ı lmak. yanlı şhesap Bağdad'dan döner * ortaya çı kan bir yanlı ş lı k çok geç de olsa düzeltilmelidir. yanlı şkapıçalmak * isteğinin yapı lmayacağı , yersiz sayı lacağı bir yere baş vurmak. yanlı şyunluş * Yanlı şbir biçimde olan. yanlı ş ı nıçı karmak * yanlı ş ı nıbulup göstermek. yanlı ş lı k

* Yanlı şdavranı ş , yanlı şiş , yanlı şsanı , hata.

yanlı ş lı kla * Yanı larak, bilinmeyerek. yanma

yanmak

* Yanmak iş i. * Bir cismin oksijenle birleş mesi sı rası nda ortaya çı kan olayları n tümü. * Birleş iminde karbon bulunan maddeler, ı sıve ı ş ı k yayarak kül durumuna geçip yok olmak. * Ateşdurumuna geçmek, tutuş mak. * Isı ,ı ş ı k veren bir konuma geçmek. * Bütünü veya bir bölümü ateşveya sı caklı ğ ı n etkisi ile bozulmak, kömür durumuna geçmek. * Isı etkisiyle vücudun bir yanıyara olmak, kı zarmak veya rengi koyulaş mak. * (vücut veya nesneler için) Isı sıartmak. * Parlamak, parı ldamak. * Birtakı m etmenlerin etkisiyle iş e yaramaz duruma gelmek. * Yanı k acı sı na benzer bir acıduymak. * Çok üzülmek. * Çok sevmek, büyük bir aş k ile sevmek. * Hükümsüz kalmak, değ erini yitirmek. * Zarara, kötülüğe uğramak. * (çocuk oyunları nda) Oyun dı ş ıolmak. * Bir bir sı ralamak, dile getirmek, dert dökmek, anlatmak. * Kendini göstermek, çabalamak.

yansı

yansı ca

* Iş ı ğ ı n parlak bir yere çarpı p geriye doğ ru yön değiş tirerek kaynağ ı nıgöstermesi, inikâs, akis. * Refleks, tepki. * Baş kası nı n yaptı ğıhareket ve davranı ş larıanlamsı z olarak tekrarlama, ekopraksi.

yansı lama * Yansı lamak iş i. yansı lamak * (ı ş ı k) Yansıyapmak. * Birinin söylediklerini, yaptı kları nıtekrarlamak, alay etmek. * Türün öteki üyelerinin davranı ş ları nı , öğ renme söz konusu olmadan yapma eğilimi. yansı lanma * Yansı lanmak iş i. yansı lanmak * Yansı lamak iş i yapı lmak. yansı ma * Yansı mak iş i. * (ı ş ı k dalgalarıiçin) Yansı tı cıbir yüzeye çarparak yön değiş tirme, inikâs. * Doğa seslerine benzer seslerle yapı lan kelime, ses yansı ma, onomatope: Gürültü, ş ı rı ltı , güm güm, vı zı ldamak sözcükleri birer yansı madı r. yansı mak * (ı ş ı k dalgalarıiçin) Yansı tı cıbir yüzeye çarparak yön değiş tirmek, aksetmek. * Anlaş ı lmak, belli olmak. yansı malı * Yansı tan veya yansı yan. * Tabiat seslerini andı ran seslerle yapı lmı ş(kelime), ses yansı malı , onomatopeik. yansı ması z * Yansı tmayan veya yansı mayan. yansı ta yansı ta * Yansı tarak. yansı taç * Yansı tı cı , reflektör. yansı tı cı * Yansı madan yararlanarak bir ı ş ı k akı sı nı n uzaydaki dağı lı ş ı nı değ iş tirmeye yarayan nesne, reflektör. * Iş ı ğ ıyansı tmakta kullanı lan çeş itli boy ve biçimdeki yüzeyler, reflektör. yansı tı lma * Yansı tı lmak iş i. yansı tı lmak * Yansı tmak iş i yapı lmak. yansı tma

* Yansı tmak iş i. *İ letme, duyurma.

yansı tmak * Iş ı k, ses, görüntü vb yi geri göndermek, yansı ması nısağ lamak, aksettirmek. *İ letmek, duyurmak, aktarmak.

yansı z

* Birinden yana olmayan veya bir düş ünceye, bir isteğe katı lmayan, onu desteklemeyen, yan tutmayan, tarafsı z, bîtaraf. * Turnusol gibi bir ayı raç karş ı sı nda, ne asit ne alkali tepkisi göstermeyen, nötr. * Elektriğ e karş ıhiçbir tepkisi olmayan, nötr. yansı zlaş tı rma * Yansı zlaş tı rmak iş i veya durumu. yansı zlaş tı rmak * Yansı z duruma getirmek. yansı zlı k yanş ak

* Yansı z olma durumu, tarafsı zlı k. * Yersiz ve çok konuş an, geveze.

yanş aklı k * Yanş ak olma durumu, gevezelik, tatsı zlı k. yanş ama * Yanş amak iş i veya durumu. yanş amak * Gevezelik etmek, tatsı zlı k etmek. yantutmaz * Tarafsı z, yandaşolmayan. yantutmazlı k * Tarafsı z olma durumu. yapadurma * Yapadurmak iş i veya durumu. yapadurmak * Yapmayısürdürmek. yapağ ı

*İ lkbaharda kı rkı lan koyun tüyü.

yapağ ı cı * Yün ve yapağı alı p satan kimse. yapak * Bkz. yapağ ı . yapak yağı * Yapağı yı kama sı rası nda asit karı ş ı mıelde edilen yağlımadde. yapakçı * Yün ve yapağı alı p satan kimse. yapalak

* Bir tür baykuş .

Yaparlu * Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. yapay

* Doğadaki örneklerine benzetilerek insan eliyle yapı lmı ş , üretilmişyapma, sun'î. * Yapmacı k. yapay böbrek * Sun'î böbrek. yapay dil * Değiş ik diller konuş an kiş iler arası nda anlaş ma sağ lamak amacı yla tabiî dillerdeki ögelerden yararlanı larak oluş turulan dil. yapay dölleme * Sun'î, dölleme. yapay döllenme * Sun'î döllenme. yapay kalp * Sun'î kalp. yapay solunum * Sun'î solunum. yapayalnı z * Yanı nda kimse veya hiçbir ş ey bulunmayan (bulunmayarak). yapaylaş ma * Yapaylaş mak iş i veya durumu. yapaylaş mak * Yapay durumuna gelmek. yapaylaş tı rma * Yapaylaş tı rmak iş i. yapaylaş tı rmak * Yapay duruma getirmek. yapaylı k yapboz

* Yapay olma durumu, sunîlik. * Bir tür çocuk oyunu.

yapı

* Barı nmak veya baş ka amaçlarla kullanı lmak için yapı lmı şher türlü mimarlı k eseri, bina. * Yapı lmakta olan konut, yol, köprü vb. inş aat. * (bir kimse, bir kuruluşvb.) Yapma, oluş turma, ortaya konulma, meydana getirme. * Canlıbir varlı ğ ı n ruh veya beden özelliklerinin tümü, bünye, strüktür. * Bütünün bir araya getiriliş inde uyulan dizge, strüktür. * Ögeleriyle somut bağ ı mlı lı ğ ıolan bütün. * Parçaları ve ögeleri arası nda yasaya uygunluk, durağan bağlar ve karş ı lı klıiliş kiler bulunan dizge veya bütün, strüktür. yapı bilgisi * Kelimelerin yapı sı nı , türeme yolları nıve çekim biçimlerini içeren bilgi, morfoloji. yapı bilimi * Bitkilerde ve canlı larda organları n yapı ları nı , biçimlerini, biçimleriyle görevleri arası ndaki ilgiyi inceleyen bilim kolu, morfoloji. * Dil bilgisinde, kelimelerin yapı sı nı , türeme yolları nı ve çekim biçimlerini inceleyen kolu, yapıbilgisi, morfoloji.

yapı bilimsel * Yapıbilimi ile ilgili, morfolojik. yapı elemanı * Bir yapı nı n bütünü içinde yer alan ve özel bir görev üstlenen ögeler. yapı kooperatifi * Katı lı mcı ları n konut ihtiyacı nıkarş ı lamak amacı yla kurulan ortaklı k. yapı malzemesi *İ nş aatı n yapı mı nda kullanı lan her tür malzeme. yapı taş ı * Binanı n ağ ı rlı ğ ı nı çeken esas taş , çeki taş ı . * Esas, temel. yapı cı

* Yapan, oluş turan, ortaya çı karan, meydana getiren. * Önemli ve yararlıiş ler yapan. * Yapıustası . * Olumlu.

yapı cı lı k * Yapı cı olma durumu. * Yapıustalı ğ ı . yapı k * Belleme (II). * Yeniçerilerin giydikleri üstlük. yapı labilirlik * Herhangi bir giriş imin iş letme ve ekonomi yönlerinden durumunu önceden tespit etme, uygulanabilirlik, fizibilite. yapı laş ma * Yapıdurumuna gelme. yapı laş mak * Yapıdurumuna gelmek. * Oluş mak. yapı ldak yapı lı

yapı lı ş

yapı lma yapı lmak

yapı m

* Bkz. yayan yapı ldak. * Yapı sıherhangi bir nitelikte olan. * Vücudu geliş miş , iri. * Yapı lmak iş i veya biçimi. * Bir ş ey yapı lı rken gerçekleş tirilen özellik, nitelik, kuruluş , bünye. * Yapı lmak iş i. * Yapmak iş ine konu olmak. * Gerçekleş tirilmek, ortaya çı karı lmak. * Yapmak iş i, inş a, imal. * Ham maddeyi el veya makine ile iş leyerek mal üretme, imal.

* Bir filmin çevrilmesi veya bir radyo, televizyon programı nı n hazı rlanmasıiçin gerekli çalı ş maları n tümü ve bu çalı ş maları n ürünü, produksiyon. yapı m eki * Kelime kök veya gövdesine getirilerek kelimenin yeni bir anlam kazanması nısağlayan ek: -lik (göz-lük); -ci (ev-ci); -li (ev-li); -ı nç (sev-inç); -gi (sev-gi); -daş(vatan-daş ) gibi. yapı m evi * Ham maddeleri iş leyerek piyasaya çı kacak duruma getiren işyeri, imalâthane. * Film yapı mıiş iyle uğraş mak için kurulmuşortaklı k. yapı mcı * Bir ş eyin yapı lması nda, ortaya konulması nda, gerçekleş tirilmesinde emeğ i geçen kimse veya kuruluş , imalâtçı . * Bir filmin çevriliş iyle ilgili bütün yönetim iş lerini üzerine alan, sermayesini veren kimse, prodüktör. * Radyo, sinema programlarıdüzenlemekle görevli kimse, programcı . yapı mcı lı k * Araç, cihaz, eş ya yapma veya film çevirme iş i. yapı ncak yapı ncak

* Soğuk havada, açı kta bı rakı lan atlara örülen uzun tüylü kebe. * Seyrek taneli, kı rmı zıbenekli bir tür üzüm, kı nalıyapı ncak.

yapı nma * Yapı nmak iş i. yapı nmak * Kendine yapmak veya kendi için yaptı rmak. * Özenmek, hazı rlanmak. yapı ntı

* Gerçekle çeliş tiğini, gerçekliğ e uymadı ğı nıbile bile tasarlanan ş ey, hayal gücüyle yaratı lmı şolan ş ey, tasni. * (bilgi kuramı nda ve ontolojide) Gerçeğ e uymayan, ancak belirli bir kuramsal veya pratik amaç için kullanı lması sakı ncası z olan tasarı m. yapı ntı cı lı k * Duyumlar yoluyla gösterilemeyen ve gösterilmeyen her ş eyin bire yapı ntıolduğ unu; ancak bu yapı ntı ları n, gerçek olmasalar da düş ünme ve yaş amada gerekli olduğunu öne süren görüş . yapı ntı lı * Yapı ntıniteliğinde olan, musanna. yapı p etmek * yapmak. yapı sal

* Yapıile, yapı lı şile, kuruluşile ilgili, strüktürel.

yapı sal dil bilimi * Yapı salcı lı k. yapı salcı * Yapı salcı lı k görüş ü ve yöntemini benimseyen (kimse), strüktüralist. yapı salcı lı k * Bilimin her dalı nda "yapı " dan yola çı karak sonuçlara ulaş ma yöntemi, strüktüralizm. * Dilin tümüyle bir yapıözelliğ i gösterdiğini, terimlerin bu iliş kileri belirlediğ ini ileri süren dil bilimi öğretisi. yapı sallaş ma

* Yapı sallaş mak durumu. yapı sallaş mak * Yapı sal duruma gelmek. yapı sallı k * Yapı sal olma durumu. yapı ş

* Yapmak iş i veya biçimi.

yapı şyapı ş * Yapı ş kan bir madde ile bulanmı ş . * (hava için) Nemli, rutubetli. * Islak. yapı ş ı cı

* Yapı ş ma niteliği olan.

yapı ş ı cısap * Duvarlara, ağ açlara yapı ş arak yükselen sap türü. yapı ş ı k * Bir yere yapı ş mı şolan. * Fizyolojik yönden birbirlerine bağ lıolarak doğan. * Dokunan, değ en. yapı ş ı k çeneliler * Çengel çeneliler. yapı ş ı klı k * Yapı ş ı k olma durumu. yapı ş kan

* Yapı ş ma özelliğ i olan. * Gitmek bilmeyen. * Yapı ş tı rı cı .

yapı ş kan otu * Isı rgangillerden, duvarlar üzerinde geliş en, yaprakları yapı ş kan bir bitki (Parietria). yapı ş kanlı k * Yapı ş kan olma durumu. * Bir sı vıveya gaz kütlesinin, içinde bulunan cismin hareketini engelleme özelliği. yapı ş ma

* Yapı ş mak iş i.

yapı ş mak * (yapı ş ı cıolan veya yapı ş kan bir maddeye bulanmı şolan bir ş ey) Ayrı lmayacak bir biçimde bir yere tutunup kalmak. *İ yice yaklaş mak, sokulup değ mek. * Aralı k bı rakmayacak biçimde üzerine dokunmak. * Bir işyapmak amacı yla, hevesle bir ş eyi eline almak. * Sı kı ca yakalamak, tutmak, sarı lmak. * Birini rahatsı z etmek, sataş mak, peş ini bı rakmamak, musallat olmak. yapı ş tı rı cı * Yapı ş tı rma özelliği olan, yapı ş tı rmaya yarayan (nesne). * Filmlerin yapı ş tı rı lmasıiş inde kullanı lan cihaz. yapı ş tı rı lma

* Yapı ş tı rı lmak iş i. yapı ş tı rı lmak * Yapı ş tı rmak iş i yapı lmak. yapı ş tı rma * Yapı ş tı rmak iş i. * Yapı ş tı rarak yapı lan. * Gelinlerin yüzüne yapı ş tı rı larak yapı lan süs. yapı ş tı rmak * Yapı ş ması nısağlamak. * Yaklaş tı rmak, birbirine dayamak. * Hı zla vurmak. * Gecikmeden karş ı lı k vermek veya gerekeni yapmak. yapı t

yapma

* Bir kimsenin emek sonucu ortaya koyduğ uş ey, eser. * Sanatçı nı n ortaya koyduğ u ürün, eser. * Yapmak iş i. * Doğadaki ş eylere benzetilerek insan eliyle yapı lmı ş , yapay, sun'î. *İ çten olmayan, içten gelmeyerek yapı lan, yapmacı k.

yapma çiçek * Görünümü çiçeği andı ran ve yumuş ak maddelerle yapı lan süs eş yası . yapma dil * Sun'î dil. yapma gübre * Sun'î gübre. yapma uydu * Herhangi bir gezegenin çevresindeki bir yörüngeye yer yüzünden fı rlatarak yerleş tirilmişinsan yapı sı nesne, sunî peyk. yapma! *ş aş ma bildirir. yapma! (yapmayı n, yapmayı nı z!) * karş ı sı ndakini, ilgilendiğ i iş ten alı koymak için söylenir. yapmacı k *İ çten olmayan (tavı r, davranı ş , duygu), yapma, yapay, düzme, sahte, sun'î, zahirî. yapmacı k görünümü * Gerçekte yapı ldı ğ ıhâlde yapı lmamı şgibi bir izlenim veren görünüm. yapmacı k gülüş *İ çten olmayan, sahte, yalancıgülüş . yapmacı klı *İ çtenliğ i olmayan (olmayarak), içten olmayan (olmayarak). yapmacı ksı z *İ çten, içten geldiği gibi (yapı larak veya olarak), samimî. yapmadı ğ ıkalmamak * kendisi için zararlıolan birçok işyapmak. * Bkz. yapmadı ğ ı nıbı rakmamak.

yapmadı ğ ı nıbı rakmamak (veya koymamak) * bütün kötülükleri yapmak. yapmak

yapmak yapmak

* Ortaya koymak, gerçekleş tirmek, oluş turmak, meydana getirmek. * Olması na yol açmak. * Bir iş le uğ raş mak, meş gul olmak. * Onarmak, tamir etmek. * (birincisi -i 'li, ikincisi eksiz olarak aynı nesnenin iki kez tekrarlandı ğı nda) Gerçek niteliğini vermek. * Bir dileğ i, bir isteği yerine getirmek, uygulamak, ifa etmek. * Bir düş ünceyi, bir davranı ş ı , bir isteği iş e dönüş türmek, gerçekleş tirmek. * Düzenli bir duruma getirmek. * Üretmek. * Bir harekete, iş e baş lamak veya bir hareketle, iş le uğ raş mak. * Zarara yol açmak. * Etkili olmak. * Salgı lamak, çı karmak. * Dı ş kı çı karmak. * Gerçekleş tirmek. * (tehdit yollu) Birini herhangi bir duruma düş ürmek. * Evlendirmek. * (isim soyundan bir kelimeyle birlikte) bir durum yaratmak. * Edinmek, sahip olmak. * Bir kimseye bir meslek kazandı rmak; yetiş tirmek. * Davranmak, hareket etmek. * Olmak. * iyilik veya kötülükte bulunmak. * yol almak.

yapracı k * Küçük yaprak. yaprak

* Bitkilerde solunum, karbon özümlenmesi, terleme gibi olayları n oluş tuğu, çoğ u klorofilli, yeş il ve türlü biçimdeki bölümler. * Özellikle asma yaprağ ı . * Börek, baklava gibi ş eylerde yufka. * Kitap, defter gibi ş eylerde ön ve arka yüzü oluş turan kâğı tlardan her biri, varak. * Kat kat ayrı labilen ş eylerde kat. * Birkaç parça eklenerek yapı lan ş eylerde her parça. * Eni 50 cm, boyu 75 cm olan bayrak ölçüsü. yaprak arı ları * Çeş itli türleri kurtçuk evresinde, önemli tarı m bitkilerine ve orman ağaçları na zarar veren zar kanatlı lar familyası . yaprak arı sı * Yaprak arı larıfamilyası ndan, zar kanatlı ları n ortak adı . yaprak aş ı sı * Bir parça ağaç kabuğ uyla birlikte çı karı lmı şbir yaprak tomurcuğunun, aş ı lanacak ağ acı n kabuğ u altı na sokulup tutturulması yla yapı lan aş ı . yaprak ayası * Yaprağ ı n, yassı laş mı ş , az veya çok genişyüzeyli yeş il bölümü. yaprak biti

* Yaprak bitleri familyası ndan olan böceklerin genel adı , fidan biti. yaprak bitleri * Duyargalarıve hortumlarıeklemli, 1 mm boyunda, yumuş ak vücutlu eşkanatlı lar familyası . yaprak böceğ i * Sebze ve meyvelere zarar veren böceklerin genel adı . yaprak çay * Çayı n yaprak kı smı . yaprak dolması * Üzüm yaprağ ı ndan yapı lan et veya pirinç ile yapı lan dolma. yaprak dökümü * Ağaçları n yaprak döktükleri mevsim, güz, sonbahar. yaprak döner *İ çinde sı kı ş tı rı lmı şkı yma bulunmayan, piş tikten sonra enli olarak kesilen döner kebap. yaprak gibi titremek * aş ı rıtitremek. yaprak kı nı * Yaprak sapı nı n gövdeye bağlandı ğ ıyüzey. yaprak kurbağası * Yeş ilbağ a. yaprak kurdu * Yaprak böceği. yaprak makinesi * Madenleri bastı rı p yaprak durumuna getiren baskı makinesi. yaprak oynamamak (veya kı pı rdamamak) * (hava) rüzgârsı z, çok durgun olmak. yaprak sarması * Yaprak dolması . yaprak sigarası * Yaprak tütünün dürülerek sarı lması yla yapı lan kalı n sigara, puro. yaprak taş *İ çinde mika parçacı klarıbulunan, değiş ime uğ raş mı şş ist. yaprak tütün * Tütün yaprağ ı nı n kı yı lması ile tel tel dökülen tütün. yaprak yaprak * Katlarıolan, üst üste yı ğı lmı şolan. yaprakcı k * Baklagillerde basit, üçlü ve bileş ik yapraklarıoluş turan küçük yapraklar. yaprakçı l * Yapraklarla beslenen hayvan. yaprakkurusu * Kuru yaprak rengi.

yapraklanma * Yapraklanmak iş i. yapraklanmak * Yapraklarıçı kmak, yaprak oluş mak. yapraklı * Yaprağ ıolan. yapraklıkara yosunları * Kayaları n, ağ aç kabukları nı n yüzünde halıtüyleri gibi sı k biten kara yosunları . yapraksı * Yaprak görünüş ünde olan. yapraksı z * Yaprağ ıolmayan. yapsatçı * Bina yapı p satan kimse. yapsatçı lı k * Yapı p satma iş i. yaptı ğ ıhayı r ürküttüğü kurbağ aya değ memek * zararı yararı ndan çok olmak. yaptı ğ ı nı bilmemek * aklıbaş ı nda olmamak, bilinçsizce davranmak. yaptı rı lma * Yaptı rı lmak iş i. yaptı rı lmak * Yaptı rmak iş ine konu olmak. yaptı rı m

yaptı rma

* Yaptı rmak iş i. * Kanun, ahlâk gibi kurumları n buyrukları nı n yerine getirilmesini sağlayan güç, müeyyide. * Yaptı rmak iş i.

yaptı rmak * Yapması nısağlamak, yapması na imkân vermek. yaptı rtma * Yaptı rtmak iş i veya durumu. yaptı rtmak * Yapması nısağlamak, yapması na sebep olmak. yapyakı n * Çok yakı n. yapyalnı z * Yapayalnı z. yar * Yardı mcı kelimesinin kı saltı lmı ş ı . yar

* Deniz, göl, ı rmak gibi su kı yı ları nda veya karada dik yer, uçurum. yâr * Sevgili. * Dost, tanı dı k. * Yardı mcı . yâr olmak * yardı m etmek, yararlıolmak. yara * Keskin bir ş eyle, bir vuruş la vücutta oluş an derin kesik veya zedelenme. * Bir ş eyin iç veya dı şyüzünde herhangi bir etki ile oluş an ve tehlikeli olabilen oyuk, gedik, yarı k. * Dert, üzüntü, acı . yara açmak * vücutta veya bir ş eyin yüzünde yara oluş ması na sebep olmak. * büyük üzüntü vermek. yara almak * yaralanmak. yara bere * Yaralanma. yara bere içinde * vücudunda yara, ezik, sı yrı k, çürük, bulunmak. yara iş lemek * yara kapanmayı p akı ntısürmek. * üzücü bir olayı n etkisi bitmemek. yara izi

* Yaranı n kapanması nda, iyileş mesinden sonra geride kalan belirti.

yara kapanmak * yara iyi olup geçmek. yara otu * Halk arası nda yaralara iyi geldiğine inanı lan bitki. yarabbi Yaradan

* Ey Tanrı 'm!. * Tanrı .

Yaradana kurban (olayı m) * bir ş eye hayran kalı ndı ğı nda söylenir. Yaradana sı ğ ı nı p (bir işyapmak) * bütün gücünü kullanarak (o iş i yapmak). Yaradancı lı k * Tanrı 'ya inanmakla birlikte, belli bir dinin dogmaları nıve ilkelerini benimsemeyen; Tanrı 'nı n evreni yarattı ktan sonra onu, kendi yasası na göre iş lememek üzere kendi baş ı na bı raktı ğ ı nıöne süren öğ reti. yaradı lı ş * Bir kimsede doğ uş tan bulunan vücut ve ruh özelliklerinin tümü, mizaç, huy, tı ynet. * Bir ş eyin yaratı lı rken kazanmı şolduğu özellikler bakı mı ndan durumu, fı trat, hilkat. yaradı lı ş lı

* Doğuş tan vücut ve ruh özelliklerinin tümünü üzerinde taş ı yan. yaradı lı ş tan * Doğuş tan, fı traten. yarak

yaralama

* Silâh. * Erkeklik organı . * Yaralamak iş i.

yaralamak * Silâh gibi bir araçla yara açmak. * Gücendirmek, incitmek, kı rmak. yaralanı ş * Yaralanmak iş i veya biçimi. yaralanma * Yaralanmak iş i. yaralanmak * Yaralamak iş i yapı lmak; bir yerinde yara açı lmak, bir yeri yara olmak. * Gücenmek, incinmek, kı rı lmak. yaralı * Yarasıolan, yaralanmı ş(kimse), mecruh. * Dertli, üzüntülü. yaralıkuş a kurş un sı kı lmaz * birinin düş künlüğ ünden yararlanarak ondan öç almak doğru değ ildir. yaralıparmağa iş ememek * en küçük bir yardı mıbile esirgemek. yarama yaramak

* Yaramak iş i. * (bir ş ey) Yararlı olmak, yarar sağlamak. * Bir işiçin uygun olmak, kullanı lı r olmak.

yaramamak * gereksiz olmak, boş una yapı lmı şolmak. yaramaz * Uygun ve yararlıolmayan, bir iş e yaramayan. * (çocuk için) Söz dinlemeyen, uslu durmayan, yasaklanan ş eyleri yapmakta ayak direyen, haş arı . * Çapkı n. yaramaz olmak * yaramazlaş mak. yaramazca * Yaramaz (bir biçimde). yaramazlaş ma * Yaramazlaş mak iş i. yaramazlaş mak * (çocuk) Söz dinlememek, rahat durmamak, yasak edilen ş eyleri yapmakta ayak diremek.

yaramazlı k * Yaramaz olma durumu veya yaramazca davranı ş . * Kötü, uygunsuz durum veya haber. * Çapkı nlı k. yaramazlı k etmek * yaramazca davranmak. yârân

yaranı ş yaranma

* Dostlar. * Bir amaç çevresinde toplanmı şveya aynıamacıgüttükleri için bir araya gelmişolanları n tümü. * Yaranmak iş i veya biçimi. * Yaranmak iş i.

yaranmak * Bir davranı ş la birini memnun etmek. *İ çten olmayan davranı ş larla birini memnun etmeye çalı ş mak. yarar

yararcı

* Yarayan, elveriş li, uygun. * Bir ş eyden elde edilen sonuç, fayda. * Bir iş ten elde edilen iyi sonuç. * Çı kar, kâr, menfaat. * Yarar peş inde koş an kimse.

yararcı lı k * Ahlâkî işve davranı ş larda yararı n ilke yapı lması , faydacı lı k. yararlanı lma * Yararlanı lmak durumu. yararlanı lmak * Yararlanmak, faydalanı lmak. yararlanma * Yararlanmak iş i, faydalanma, istifade etme. yararlanmak * Kendine yarar sağlamak, faydalanmak, istifade etmek. yararlı

* Yarar sağ layan, yararıolan, faydalı , nafi.

yararlı kı lmak * fayda sağlayan ve üretken duruma getirmek. yararlı olmak * fayda sağlamak. yararlı k yararsı z

* Yararlıçalı ş ma. * Yarar sağ lamayan, yararı olmayan, faydası z, nafile.

yararsı zlı k * Yararsı z olma durumu. yarasa

* Yarasalardan, ön ayaklarıperdeli kanat biçiminde geliş miş , vücudu yumuş ak sı k kı llarla kaplı , iskeletleri hafif yapı lı , uçabilen memeli hayvan (Vespertilio). yarasalar

* Yarasa türlerini içine alan memeliler takı mı .

yarası olan gocunur * bir iş te sorumlu aranı rken kusuru olan kimse telâş a düş er. yarası n!

* "afiyet olsun" anlamı nda kullanı lı r.

yarası nıdeş mek * acı yı , üzüntüyü hatı rlatmak, tazelemek. yaraş

* Bir kimseye kendini beğendirmek için alı mlıdavranan kimse.

yaraş ı k * Yaraş ma, uyma, uygunluk. yaraş ı k almak * yaraş mak. yaraş ı klı * Yaraş an, uygun, yakı ş ı r. yaraş ı ksı z * Yaraş ı k olmayan durumu, yaraş mayan, yakı ş mayan. yaraş ı r * Lâyı k, uygun. yaraş ma

* Yaraş mak iş i.

yaraş mak * Yakı ş mak, uymak. * Uygun olmak. yaraş tı rma * Yaraş tı rmak iş i, tensip. yaraş tı rmak * Uygun görmek, yakı ş tı rmak, tensip etmek. yaratı * Özel bir yetenekten yararlanı larak ortaya konulmuşş ey, kreasyon. yaratı cı

* Yaratma yeteneği olan.

yaratı cı lı k * Yaratma yeteneği. * Her bireyde var olduğ u kabul edilen, bir ş eyi yaratmaya iten farazî yatkı nlı k. yaratı k

* Canlı , mahlûk.

yaratı lı ş

yaratı lma

* Yaratı lmak iş i veya biçimi. * Tanrıtarafı ndan yoktan var ediliş , takvin. * Yaratı lmak iş i.

yaratı lmak * Yaratmak iş i yapı lmak. yaratı m

* Özel yetenekle ortaya konulan eser veya nesne, kreasyon.

yaratı mcı * Özel yetenekle bir nesne veya eser ortaya koyan kimse, kreatör. yaratı ş yaratma yaratmak yapmak.

* Yaratmak iş i veya biçimi. * Yaratmak iş i. * (Allah) Olmayan bir ş eyi var etmek. * Zekâ, düş ünce ve hayal gücünden yararlanarak o zamana kadar görülmeyen yeni bir ş ey ortaya koymak, * Olması na, ortaya çı kması na yol açmak, sebep olmak.

yaraya merhem olmak * zorunlu ihtiyacıkarş ı lamak. yaraya ş ifa vermek * hastalı ğ ıiyileş tirmek. * kötü durumdan kurtarmak, derde deva olmak. yaraya tuz biber ekmek * bir derdin acı sı nı çoğ altmak. yarayıtazelemek * üzüntüyü, sı kı ntı yı , acı yıhatı rlatmak, yeniden ortaya çı karmak. yarayı ş lı * Yararlı , faydalı . yarbay

* Orduda rütbesi binbaş ıile albay arası nda olan üstsubay. * Kaymakam.

yarbaylı k * Yarbay rütbesi veya yarbayı n görevi. yarda yardak

* Yaklaş ı k olarak 91 cm gelen İ ngiliz uzunluk ölçü birimi. * (özellikle kötü iş lerde) Yardı m.

yardakçı * Kötü iş lerde birine yardı m eden kimse. yardakçı lı k

* Yardakçıolma durumu. yardakçı lı k etmek * birine kötü iş lerde yardı m etmek. yardan atmak * kazaya uğratmak. yârdan mıgeçersin, serden mi? * eşdeğ erde iki ş eyin birinden geçmek güçlüğ ü karş ı sı nda söylenir. yardı m

* Kendi gücünü ve imkânları nıbaş ka birinin iyiliği için kullanma, muavenet. * Etki. * Bağ ı ş , iane. * Bir ülkeye bağ ı şveya ödünç olarak verilen para, ihtiyaç maddeleri.

yardı m etmek (veya yapmak) * kendi gücünü, imkânları nıbaş ka birinin iyiliği için kullanmak. yardı m görmek * destek elde etmek, bağı şalmak. yardı m sandı ğ ı * Sosyal yardı mlaş mayı güçlendirmek amacı yla kurulan dernek veya kurum. yardı mcı * Yardı m eden veya gerektiğ inde yardı m edecek olan (kimse vb.), muavin, muin, yaver. * Yardı mıolan (ş ey, nesne. yardı mcıders * Esas eğ itimi ve dersleri destekler nitelikte alı nan veya okunan ders. yardı mcıdoçent * Üniversitede doktora sonrasıöğretim üyeliğinin ilk basamağ ı . yardı mcıeylem * Bkz. yardı mcıfiil. yardı mcıfiil *İ sim soylu kelimelerin veya bazı fiilimsilerin fiil gibi kullanı lmaları nısağ layan imek, etmek, eylemek, olmak, kı lmak fiilleri: Hasta idim. Naz eyledi. Arz olunur gibi. yardı mcıhakem * Bkz. yan hakem. yardı mcıhücre * Kı rmı zı su yosunları nda döllemede oluş an bir çekirdeği alarak geliş meyi sağ layan hücre. yardı mcıkitap * Eğ itimde esas dersleri konularıbakı mı ndan açan ve açı klayan kitap. yardı mcıolmak * yardı mda bulunmak. yardı mcıoyuncu * Yedek oyuncu. yardı mcıyargı ç * Baş yargı cı ya yardı mcıolan yetkili. yardı mcı lı k

* Yardı mcı olma durumu. yardı mda bulunmak * yardı m etmek. yardı mı na koş mak * güç duruma düş ene istekle yardı m etmek. yardı mlaş ma * Yardı mlaş mak iş i. yardı mlaş mak * Karş ı lı klıyardı mda bulunmak. yardı msever * Yardı m etmekten hoş lanan, hayı rsever. yardı mseverlik * Yardı msever olma durumu. yardı rma

* Yardı rmak iş i.

yardı rmak * Yarmak iş ini yaptı rmak. yâren * Arkadaş , yakı n, dost. yârenbaş ı * Yareni yöneten veya yönlendiren kimse. yarence yârenlik

* Yaren gibi, yarene benzer. * Yakı n arkadaş lı k, muhabbet. * Ahbapça, dostça konuş ma, söyleş me, sohbet.

yarenlik etmek * ahbapça, dostça konuş mak, sohbet etmek. * bir konu üzerinde konuş up dertleş mek. yarga

* Yarka.

yargı * Kavrama, karş ı laş tı rma, değ erlendirme gibi yollara baş vurularak, kiş i, durum veya nesnelerin eleş tirici bir biçimde değ erlendirilmesi, hüküm. * Yasalara göre mahkemece bir olay veya olgunun doğuş una etken olan sebeplerin de göz önünde bulundurularak değ erlendirilmesi sonucu verilen karar, kaza. yargıalanı * Bir mahkemenin yargıyetkisini kullandı ğ ıcoğrafî yer. yargıçevresi * Bir mahkemenin yargı lama yetkisinin sı nı rları nıbelirleyen coğ rafî resmî alan, kaza dairesi. yargıdenetimi * Yargıdüzeninin sağlanmasıamacı yla yargıkurullarıveya organları nca gerçekleş tirilen denetim. yargıerki

* Yargıgücü. yargıevi * Mahkeme. yargıgücü * Yargıiş ini yerine getirebilme gücü. yargıorganları * Yargı lama iş iyle ilgili kuruluş lar. yargıusulü * Yargı lama usulü. yargıyeri * Davaları n görüldüğ ü yer, mahkeme. yargıyetkisi * Yargı lama gücünü veren yetki. yargıyolu * Mahkemeye baş vurma hakkı . yargı cı

* Hakem.

yargı cı lar kurulu * Jüri. * Hakem heyeti. yargı cı lı k * Hakemin görevi. yargı ç

* Millet adı na, yargıyetkisini kullanarak yasaya aykı rı davranı ş larda veya uyuş ulmayan iş lerde yasayıyerine getirmekle, adaleti gerçekleş tirmekle görevli kimse, hâkim. yargı çlı k

* Yargı cı n görevi, hâkimlik.

yargı lama * Yargı lamak iş i, muhakeme. yargı lama giderleri * Mahkeme giderleri veya masrafları . yargı lama usulü * Yargı lamak iş i veya yöntemi. yargı lamak * (yargı ç) Bir karara varmak için davalıile davacı yı dinlemek, muhakeme etmek. yargı lanı ş * Yargı lanmak iş i veya biçimi. yargı lanma * Yargı lanmak iş i. yargı lanmak * Yargı sıyapı lmak. yargı sal

* Yargıile ilgili. Yargı tay * Yargı lamaları n yolunda yapı lı p yapı lmadı ğ ı nı incelemekle görevli yüksek yargıkurulu, Temyiz Mahkemesi. yargı ya varmak * karş ı laş tı rma ve değ erlendirme yaparak bir sonuca ulaş mak, anlam vermek. yarı

* Bir bütünü oluş turan iki eş it parçadan her biri, nı sı f. * (bir ş eyin) Yarı sıkadar olan, yarı m olan. * Gereğ inden az, tam olmayarak. * Futbolda 45 dakikalı k her iki dönemden biri.

yarıaçı k ceza evi * Dı ş tan korunması z olması na karş ı n, kaçmaya karş ıengelleri olan ceza evi. yarıağ ı r sı klet * Boksta 75 kg dan 81 kg a kadar olan ağ ı rlı klara verilen ad. yarıalan

* Yarı ş ma veya müsabaka alanı nıortadan ikiye bölen orta çizginin iki yanı nda kalan ve her birinde bir takı mı n yer aldı ğ ıalan, yarısaha. yarıasalak * Yarı m asalak. yarıbaş kalaş ma * Böceklerde kurtçuk evresi görülmeyen baş kalaş ma türü. yarıbaş kanlı k * Baş kanlı k rejimi ile parlâmenter sistemi birleş tirmeyi hedefleyen siyasî rejim. yarıbel

* Bel hizası .

yarıbelgesel * Bütünüyle belgesel nitelikli olmayan. yarıbuçuk * Çok az, baş tan savma. yarıfinal * Sona kalacak iki takı mıbelli eden karş ı laş malar. yarıfinalist * Yarıfinale yükselen sporcu veya takı m. yarıgece

* Gecenin ortası .

yarıgeçirgen * Aynıeritici içindeki iki eriyiğ i birbirinden ayı ran ve eriticiyi geçirdiğ i hâlde erimişcisimleri geçirmeyen (çeper). yarıgeçirgenlik * Yarıgeçirgen olma durumu. yarıgöçebe * Hem yerleş ik hem de göçebe hayatı nıbirlikte yaş ayan topluluk. yarıgöçebelik

* Yarıgöçebe olma durumu. yarıgölge * Bir ı ş ı k kaynağıönüne konulan saydam olmayan bir cismin gerisindeki ekran üzerine vuran gölgesinin çevresinde görülen, çok koyu karanlı k olmayan bölümü. yarıiletken * Elektrik akı mı nıtam iletmeyen metal dı ş ımadde. yarıkaranlı k * Aydı nlı k ile karanlı k arasıbir durum. yarıkurak * Yeterince su alamayan coğrafî bölge. yarıkübik * Parabol. yarıküre * Yer veya gök küresinin ekvatorla bölünmüşiki yarı sı ndan her biri, yarı m küre. yarımamul * Tam iş lememiş . yarıorta sı klet * Boksta 71 kg dan 75 kg a kadar olan ağ ı rlı klara verilen ad. yarıotomatik * Tam otomatik olmayan cihaz veya otomobil. yarısanayileş me * Sanayileş me sistemini tam oturtmamı şveya kuramamı şsanayi. yarısaydam * Iş ı ğ ıgeçiren, fakat arkası ndaki nesnelerin sı nı rları nıve biçimini belirgin olarak göstermeyen (nesne). yarısaydamlı k * Iş ı ğ ıgeçirmekle birlikte arkası ndaki nesneyi belirgin olarak göstermeyen nesnelerin özelliğ i, niteliği. yarıson

* Yarıfinal.

yarısonuç * Sonucun yarı sı . yarıünlü

* Akı cıünsüzlerin en bol sesli olanları : y, ğ.

yarıyarı ya * Yarı sıkadar. * Yarı sıbirine, yarı sı öbürüne olarak. yarıyolda bı rakmak * yapı lan yardı mı sonuna kadar sürdürmemek. yarı cı

* Yarmak iş ini yapan, parçalayan, bölen.

yarı cı * Ürünü mal sahibi ile yarıyarı ya bölüş erek çalı ş an iş çi. yarı cı lı k

* Odun yarma iş çiliğ i. yarı cı lı k * Ürünü mal sahibi ile yarıyarı ya bölme durumu. yarı çap

* Çemberin herhangi bir noktası yla merkezini birleş tiren doğru parçası , çapı n yarı sı .

yarı da kalmak * bitmemek. yarı k

* Yarı larak açı lmı şveya yarı larak oluş muş . * Yarı larak açı lmı şyer, genişçatlak, gedik, rahne. *İ nce bir çizgi durumunda açı lmı şyara. * Küçük bir ı ş ı k demeti elde etmek için ı ş ı k kaynağ ı nı n önüne konulan, saydam olmayan bir düzlem üzerine açı lmı ş , dikdörtgen biçiminde küçük delik. * Anlaş mazlı k, bölünme. yarı klı k

* Yarı k olma durumu.

yarı lama * Yarı lamak iş i. yarı lamak * Ortası na varmak, yarı sı nıbitirmek. yarı lanma * Yarı lanmak iş i. yarı lanmak * Yarı ya gelinmek, yarı sı na varı lmak. yarı lma * Yarı lmak iş i. yarı lmak

yarı m

* Yarmak iş i yapı lmak. * Üzerinde yarı k açı lmak. * Bütün bir ş eyin ayrı ldı ğ ıiki eş it parçadan her biri. * Tam ve istenildiği gibi olmayan, eksik, noksan. * Hastalı klı , sakat, sağ lı ksı z. * Bir bütünün yarı sı olan miktar. * (saat için) On iki otuz.

yarı m adam * Güçsüz, sakat, zayı f adam. yarı m ağ ı z *İ stemeye istemeye, isteksizce. yarı m akı llı * Aklıaz, aptal. yarı m asalak * Üzerinde yaş adı ğ ıkonakçı bitkiden bazen hazı r besin maddesi alan, gerektiğ inde kendi beslek yaş ayabilen, klorofilli bitkilerde görülen, tam olmayan asalak, yarıasalak. yarı m ay

* Dördün. yarı m ayak * Üzerinde yukarı dan aş ağıyivler bulunan, duvara yarı sıgömük gibi duran, hiçbir taş ı yı cıgörevi olmayan süs öğesi, gömme ayak. yarı m başağ rı sı * Kusma, mide bulantı sıile görülen, sempatik sinir sistemi dengesinin bozulması ndan ileri gelen başağrı sı , migren. yarı m boy * Resimde belden yukarı sı . * At yarı ş ları nda bir atı n bedeninin yarı sıkadar. yarı m daire * Bir dairenin bir yarı m çember ve bir çapla sı nı rlanan yarı sı . yarı m daire kanalları *İ ç kulakta bulunan halka biçimindeki üç kanal. yarı m doğ ru * Baş langı ç denilen bir noktadan çı kı p yalnı z bir yönde sonsuza doğ ru uzayı p giden doğru. yarı m elma, gönül alma * armağ an küçük de olsa, gönül almaya yarar. yarı m elmanı n yarı sıo, yarı sıbu * birbirine çok benzeyenler için söylenir. yarı m gün * Belirli veya alı ş ı lmı şçalı ş ma saatlerinden az çalı ş ma, parttaym. yarı m kafiye * Kafiyeli kelimelerin sonunda çı kı şyerleri birbirine yakı n sesdeş lerle oluş turulan kafiye. yarı m kalmak * tamamlanmamak, sonuçlanmamak. yarı m kanatlı lar * Böcekler sı nı fı ndan, ön kanatları n dipten baş layarak yarı dan çoğ u sertleş mişson bölümleri ve art kanatları zar durumda olan tahta kurusu, bit, su biti, su akrebi, fidan biti, cı rcı r böceği, kı rmı z böceği gibi böcekleri içine alan bir alt takı m. yarı m kubbe * Mimarîde tam kubbe özelliği taş ı mayan bölüm. yarı m küre *İ ki eş it parçaya bölünmüşbir kürenin her parçası . * Yarıküre. yarı m mesai * Tam gün çalı ş ı lmayan, günün belli saatlerinde görülen iş . yarı m pabuçlu * iş siz, yoksul kimse. yarı m pabuçlu * Pabuçları nı n arkası na basmı şolan. yarı m pansiyon * Konaklama tesislerinde oda ve kahvaltıhizmetleri yanı nda öğ le veya akş am yemeğ inden birisinin verilmesine dayanan sistem.

yarı m porsiyon * Porsiyonun yarı sıolan yemek. yarı m sağetmek * sağyana biraz yönelmek. yarı m seren * Üzerine yan yelkeni açmak için direklerin gerisine eğik olarak konulan seren. yarı m sol etmek * sol yana biraz yönelmek. yarı m tarife * Tam tarifenin yarı sı . yarı m uyak * Yarı m kafiye. yarı m vokal * Bkz. yarıünlü. yarı m yamalak * Kusurlu, eksik, üstünkörü. yarı mada yarı mca

* Yalnı z bir yanı ndan ana karaya bağ lı , öbür yanları denizle çevrili kara parçası . * Vücudun yarı sı na gelen inme. * Yarı m başağrı sı .

yarı mlama * Yarı mlamak iş i. yarı mlamak * Bir iş in yarı sı nıyapmak, yarı lamak. yarı mlı k * Sakat ve sağ lı ksı z olma durumu. * Kası k fı tı ğ ı , fı tı k. * Şiniğ in yarı sı . yarı mş ar

* Yarı m yarı m, yarı m olarak.

yarı n * Bu günden sonra gelecek ilk gün. * Gelecek, ilerideki zaman. * Bugünden sonra gelecek ilk günde. yarı n öbür gün * ileride, yakı n bir zamanda. yarı ndan tezi yok * geciktirmeden, ivedilikle. yarı nki yarı ntı

* Yarı n yapı lacak olan, yarı n ile ilgili. * Selin açtı ğ ıhendek, çukur.

* Sel suları nı n veya yüzeyi kaplarcası na akan selinti suları nı n oluş turduğu, eğ im aş ağıuzanan ince, az derin, oluk biçimli çukurlar. yarı ş

* (bir spor dalı nda) Genellikle bir ödül kazanmak amacı yla birbirini yenmeye çalı ş ma, müsabaka. * Yarı ş ma, rekabet.

yarı şarabası * Yarı ş a katı lan araba. yarı şatı * At yarı ş larıiçin yetiş tirilen at. yarı şetmek * geçmek için uğ raş mak. yarı şkayı ğ ı * Kayı k yarı ş larıiçin yapı lan kayı k. yarı şotomobili * Yarı şarabası . yarı ştabancası * Yarı ş ıbaş latmak, yanlı şçı kı ş larıyarı ş macı lara bildirmek ve yarı ş ıdurdurmak için kullanı lan ateş li silâh. yarı ş a kalkmak * yarı ş maya baş lamak. yarı ş çı

* Bir spor dalı nda birbirini geçmeye çalı ş anlardan her biri, müsabı k.

yarı ş çı lı k * Yarı ş çıolma durumu. yarı ş ı m * Yarı ş ma. yarı ş ı mcı * Yarı ş macı . yarı ş lı k yarı ş ma

* Pist. * Yarı ş mak iş i, müsabaka. * Bilgi, yetenek, güzellik vb. de üstünlüğünü göstermek için yarı ş mak iş i, yarı ş ı m, müsabaka. * Ticarette üstünlük kazanma çabası , rekabet.

yarı ş macı * Bir yarı ş maya katı lan kimse, yarı ş ı mcı , müsabı k. yarı ş mak

* Üstünlük kazanmak amacı yla bir yarı ş maya katı lmak. * Bir yarı ş mada baş kaları ndan üstün olmak için çaba göstermek. * Baş kaları ndan üstün olmaya çalı ş mak, rekabet etmek.

yarı ş tı rma * Yarı ş tı rmak iş i. yarı ş tı rmak * Yarı ş ması nısağ lamak.

yarı yı l yarka

* Öğretim yı lları nı n ayrı ldı ğ ıiki dönemden her biri, sömestr. * Büyük piliç.

yarkurul * Meclis veya herhangi bir kurultayda bazıkonularıinceleyerek, varı lan sonuçlarıtartı ş ı lmak için genel kurula getirmekle görevli, üyeler arası ndan oluş turulan yardı mcıkurul, altkurul, encümen, komisyon, komite. yarlı gama * Yarlı gamak iş i, mağfiret. yarlı gamak * (Tanrı ) Birinin suçunu bağ ı ş lamak, mağ firet etmek. yarlı k yarlı k

* Hükümdar buyruğ u, ferman. * Yâr olma durumu.

yarma * Yarmak iş i. * Engebeli bir yerde, bir yolu geçirmek için açı lmı şyer. * Kolay yarı lan ve çekirdeğinden ayrı lan. *İ ri, geliş igüzel kı rı lmı ş(tahı l). yarma aş ı * Kalı n çaplı anacı n tepesi düzgün ş ekilde kesildikten ve perdahlandı ktan sonra, tam orta yerinden 4-5 cm derinliğ inde açı lan yarı ğ a bir kalem yerleş tirilerek yapı lan bir aş ı . yarma buğday *İ ri ve geliş igüzel kı rı lmı şbuğday. yarma çorbası * Yarma buğ day ile yapı lmı şbir tür çorba. yarma gibi * çok iri yarı(kimse). yarma kereste * Damarlarıyönünde yarı larak biçimlendirilmişağ aç. yarma kütüğ ü * Üzerinde balta ile odun yarmak için yapı lan kalı n kütük. yarma saldı rı sı * Bkz. yarma taarruzu. yarma ş eftali * Eti çekirdeğ inden kolayca ayrı lan ş eftali. yarma taarruzu *İ ki yanıkapalı veya yanlarıkuş atma ve çevirmeye elveriş siz olan düş man birliğ inin savunma düzenini, gedikler açarak parçalama amacı güden saldı rı . yarmak

* Uzunlaması na bölüp ayı rmak. * Ortası ndan, içinden geçmek. * Buğday, arpa gibi tahı l tanelerini değirmende kı rmak. * Derin yara açmak.

* Yarı k açmak. yarmalama * Yarmalamak iş i. yarmalamak * Uzunlaması na ikiye bölmek. yarmalı k

* Yarma yapmak için ayrı lmı şbuğ day vb.

yarpuz

* Ballı babagillerden, çiçekleri birbirinden ayrıhalka durumunda, nane türünden, kı sa saplı , az veya çok tüylü, güzel kokulu bir bitki (Mentha pulegium). yârüağ yar * Dost düş man herkes, elâlem. yas * Ölüm veya bir felâketten doğ an acıve bu acı yı belirten davranı ş lar, matem. yas tutmak * çok üzülmek. yasa bürünmek, matem tutmak. * duyulan acıve üzüntüyü bazıdavranı ş larla belli etmek. yasa

* Olayları n gidiş inde olağ an dı ş ı na yer vermeyen, değiş mezlik ve mecburiyet gösteren kural. * Kanun. * (bilimde) Çok sayı da deney ve gözlemlerden sonra, aynış artlarda aynısonuçlarıverdiği kesin olarak belirlenen durum. * Toplumsal hayat içinde kendiliğinden oluş an ve uyulması toplum içinde yaş amanı n bir mecburiyeti olan alı ş kı ları nı n bütünü. * Düş üncenin mantı ksal bir değ eri olmasıiçin uyulmasış art olan temel. yasa çı karmak (yapmak veya koymak) * bir yasa önerisi, yasama gücü tarafı ndan onaylanmak. yasa dı ş ı * Yasalara, yasa kuralları na uymayan, gayrikanunî, illegal. yasa gömülmek * çok üzülmek. yasa koyucu * Yasa yapma veya koyma yetkisi olan, vazı ı kanun. yasa önerisi * Kanun veya yasa teklifi. yasa sözcüsü * Danı ş tay savcı sı . yasa tasarı sı * Hükûmet tarafı ndan hazı rlanarak yasalaş masıiçin meclise gönderilen kanun metni, kanun tasarı sı . yasa teklifi * Kanun teklifi, yasa önerisi. yasak * Bir iş in yapı lması na karş ı olan yasal veya yasa dı ş ıengel, memnuiyet. * Yapı lmamasıistenmişolan, memnu.

yasak aş k * Hukuk, din, töre bakı mı ndan uygun görülmeyen, reddedilen aş k. yasak bölge * Üzerinden uçakları n geçme izninin sı nı rlıolduğ u, güvenlik sebebiyle içeriye giriş lerin özel olarak sı nı rlandı rı ldı ğ ıbölge. yasak etmek * yapı lmaması nıistemek, yasaklamak. yasak kitap * Satı ş ıve dağı tı mıyasaklanmı şolan kitap. yasak meyve * Âdem ile Havva'nı n cennette yediklerine inanı lan meyve. yasak olmak * yapı lmamasıistenmek, yasaklanmak. yasak savmak * bir nesne, bir ihtiyacıgeçici olarak karş ı lamak, ş imdilik iş e yaramak. * bir iş i hatı r için, gönülsüz olarak, üstünkörü yapmak. yasakçı

* Kavas. * Bekçi, nöbetçi.

yasaklama * Yasaklamak iş i. yasaklamak * Bir ş eyin yapı lmaması nıbuyurmak veya istemek. yasaklanı ş * Yasaklanmak iş i veya biçimi. yasaklanma * Yasaklanmak iş i. yasaklanmak * Yasak edilmek; yapı lmamasıbuyrulmak veya istenmek, engellenmek, önlenmek, menedilmek. yasaklayı cı * Yasaklama, önleme niteliği olan, engelleyici. yasaklı yasal

* Herhangi bir ş eyi yapmasıkendisine yasak edilmişolan (kimse). * Yasalara uygun, kanunî, legal.

yasalaş ma * Yasalaş mak iş i, kanunlaş ma. yasalaş mak * Yasama meclislerince onaylanarak yürürlüğ e girmek, yasa durumuna gelmek, kanunlaş mak. yasalaş tı rı lma * Yasalaş tı rı lmak iş i. yasalaş tı rı lmak * Yasa durumuna getirilmek, kanunlaş tı rı lmak.

yasalaş tı rma * Yasalaş tı rmak iş i, kanunlaş tı rma. yasalaş tı rmak * Yasa durumuna getirmek, yasaya bağlamak, kanunlaş tı rmak. yasalı

* Yasaya uygun veya yasanı n buyurduğ u, kanunî.

yasallaş ma * Yasallaş mak iş i veya durumu. yasallaş mak * Yasal duruma gelmek. yasama

* Yasa koyma, teş ri. * Genel, soyut, objektif ve sürekli nitelikte kurallar koyma.

yasama dokunulmazlı ğı * Yasama organıüyelerinin, adlî kovuş turmadan korunarak görevlerini serbestçe yapabilmelerini sağ layan anayasa ilkesi, teş riî masuniyet. yasama dönemi * Meclisin bir yı llı k çalı ş ma dönemi. yasama gücü * Türkiye Büyük Millet Meclisinin yasa yapma, yasa koyma, değiş tirme ve kaldı rma yetkisi, teş riî kuvvet. yasama hakkı * Yasama gücü. yasama kurulu * Gereken yasalarıkararlaş tı ran kurul (parlâmento). yasama kuvveti * Yasama gücü. yasama meclisi * Yasama organı , parlâmento. yasama organı * Devletin yasa koymak görevini yerine getiren organı , parlâmento. yasama yetkisi * Yasama gücü, teş riî kuvvet. yasama yı lı * Türkiye Büyük Millet Meclisinin bir yasama döneminde görev yaptı ğısüre. yasamak

* Düzen vermek. * Yasa koymak.

yasamalı * Yasa yapma ile ilgili, teş riî. yasası z * Yasaya bağ lıolmayan, kanunsuz. yasası zlı k

* Yasası z olma durumu, kanunsuzluk. yasemin * Zeytingillerden, beyaz, kı rmı zı veya sarırenkli çiçekleri güzel kokulu olan bir ağaççı k (Jasminum). * Bu ağaççı ktan yapı lmı şolan. yasin * Kur'an surelerinden biri. yaslama yaslamak yaslanma

* Yaslamak iş i. * Dayamak. * Yaslanmak (I, II) iş i.

yaslanmak * Dayanmak. * Güvenmek. yaslanmak * Yasa bürünmek, yas içinde olmak. yaslı yasmak

yasmı k yassı

* Yasla olan, yas tutan kimse, matemli. * Yayı n kiriş ini gevş etmek. * Düz duruma getirmek. * Mercimek. * Yayvan ve düz.

yassıbalı klar * Kemikli balı klar takı mı . yassıkadayı f * Yuvarlak ve kalı n, 7-8 cm çapı nda hazı r yufka ve bu yufkadan yapı lan tatlı . yassısolucanlar * Tenya ve kelebek asalağ ıgibi, vücutlarıyassı ve uzun olan solucanlar takı mı . yassısolungaçlı lar * Midye, deniztarağıgibi kavkı larıiki çenekli ve çoğ u yenilen yumuş akçalar sı nı fı . yassı ca * Yassıdurumda. yassı lama * Yassı lamak iş i. yassı lamak * Yassıduruma getirmek. yassı lanma * Yassı lanmak, yassı laş mak iş i.

yassı lanmak * Yassıduruma gelmek, yassıolmak. yassı laş ma * Yassı laş mak iş i veya durumu. yassı laş mak * Yassıdurumuna gelmek, yassıolmak. yassı laş tı rma * Yassı laş tı rmak iş i. yassı laş tı rmak * Yassıduruma getirmek. yassı lı k

* Yassıolma durumu.

yassı lma * Yassı lmak iş i veya durumu. yassı lmak * Yassıduruma gelmek, yassı laş mak. yassı ltma

* Yassı ltmak iş i.

yassı ltmak * Yassıduruma getirmek, yassı laş tı rmak. yastağaç * Üstünde hamur açı lan, yemek yenilen tahta. yastama yastamak

* Yastamak iş i. * Dayamak, yaslanmak.

yastı k

* Baş ı n altı na koymak veya sı rtıdayamak için kullanı lan, içi yün, pamuk, kuştüyü gibi ş eylerle doldurulmuş küçük minder. * Bu biçimde yapı lmı şve türlü iş lerde kullanı lan ş ey. * Fide yetiş tirmek için ince toprak ve gübreden hazı rlanmı şyüksekçe yer. * Yapı larda, makinelerde bazıbölümlerin üzerine dayandı ğ ıparça. yastı k bı yı k * Yana yatmı şve uzamı şbı yı k. yastı k kı lı fı * Yastı ğ a geçirilen koruyucu kı lı f. yastı k takoz * Direk baş ıile tavan arası na yerleş tirilen, tavanı n yükünü direğ e ileten ve esneklik sağlayan küçük ağ aç parçası . yastı klama * Fide yetiş tirmek için yastı k yapma yöntemi. * (kömürü ocakta) Yastı k durumuna getirme, yı ğma. yastı klı

* Yastı ğ ıolan, içinde yastı k bulunan.

yaş

yaş

* Doğuş tan beri geçen ve yı l birimi ile ölçülen zaman, sin (II). * Hayatı n çeş itli evrelerinden her biri, çağ . * Bir kurum, bir kuruluş , düzen vb. nin kurulduğundan bu yana geçen zaman. * Bir gök cisminin oluş maya baş ladı ğıgünden bu güne kadar geçirdiği zaman süresi. * Nemli, ı slak. * Kendi suyunu, canlı lı ğ ı nı yitirmemiş , kurumamı ş , kurutulmamı ş , taze. * Ağlandı ğı nda gözlerden akan berrak sı vı , göz yaş ı . * Kötü, korkulu, zor.

yaşakı tmak (veya dökmek) * ağ lamak. yaşbaş

* Hayatıboyunca kazanı lan tecrübelerin ve görgünün tümü.

yaşçayı r * Bütün yaz mevsimi boyunca yaşve rutubetli olan topraklarda geliş en, üç köş eli otlar ve sazları n da bulunduğu tabiî çayı r. yaşdönümü * Kadı nlarda doğ urma yeteneğinin sona ermesi, menopoz. * Erkeklerde, er bezlerinin salgı ladı klarıhormon miktarı nı n giderek azalmasısonucu cinsel gücün azalması , andropoz. yaşgünü

* Birinin doğ duğ u günün yı l dönümü.

yaşhaddi * Bir görevlinin görevinde kalması na yasanı n izin verdiği en ileri yaş . yaşilerlemek * yaş lanmak, ihtiyarlamak. yaşkesim * Tabandan sı zma veya toplanma suretiyle yer altı ndan sulanan veya çoğ u zaman yaşbir durumda olan arazi. yaşpasta

* Krem ve krema ile yaşmeyvelerle yapı lmı şpasta.

yaşsebze * Taze sebze. yaşsı nı rı * Yaşhaddi. yaştahtaya (veya yere) basmak * bir iş te uyanı k davranmamak yüzünden aldanmak. yaşüzüm * Taze üzüm. yaşyetmiş , işbitmiş * çok ihtiyar kimseler için kullanı lı r. yaş a * Hoş nutluk, sevinç gibi duygularıanlatmak için söylenir. yaş am

* Hayat. yaş am biçimi * Hayat tarzı . yaş am düzeyi * Hayat düzeyi veya seviyesi. yaş am felsefesi * Hayat felsefesi. yaş am güvencesi * Bkz. hayat sigortası . yaş am koş ulları * Hayat ş artları . yaş am öyküsü * Hayat hikâyesi. yaş am sigortası * Hayat sigortası . yaş am standardı * Hayat standardı . yaş ama * Yaş amak iş i. yaş ama çabası * Canlıvarlı kları n bulundukları çevrenin her türlü zorluğ u karş ı sı nda yaş ayabilmek için verdikleri savaş . yaş ama gücü * Hayatı n zorlukları na karş ımücadele etme gücü veya kuvveti. yaş ama sevinci * Maddî, manevî mutluluk içinde devamlıyaş amak. * Hâlinden, yaş antı sı ndan memnun olma duygusu. * Acı yıbal eylemek, sürekli hoş görü içinde olmak. yaş ama uğraş ı sı * Yaş ama çabası . yaş amaca * Yaş adı ğ ıkadar, yaş ama süresince, kaydı hayatla. yaş amak * Canlı lı ğı nı , hayatı nı sürdürmek; sağolmak. * Varlı ğı nısürdürmek. * Oturmak,.eğleş mek. * Geçinmek. * Herhangi bir durumda bulunmak veya olmak. * Sürmek, devam etmek. * Varlı k, endiş esiz, hoşvakit geçirmek, keyif sürmek. * Keyfi yerine gelmek, mutlu olmak, iş leri yolunda olmak. * Bir durumu yaş ar gibi olmak, bir durumla özdeş leş mek, duymak, hissetmek. * Görüp geçirmek, baş ı ndan geçmek. yaş amsal * Hayatî. yaş anası

* Yaş ama arzusu. yaş anı lma * Yaş anı lmak, yaş anmak iş i. yaş anı lmak * Herhangi bir kimse yaş amak. yaş anma

* Yaş anmak iş i veya durumu.

yaş anmak * Yaş amak iş i yapı lmak. yaş anmı ş lı k * Geçmiş te yaş anan, anı larısüsleyen ve özlenen hayat. yaş antı

* Yaş anı lanlardan, görülenlerden, duyulanlardan, edinilenlerden sonra kiş ide kalan, ş ey, hayat tecrübesi. * Yaş anı lan bir an, hayatı n bir bölümü. * Hayat tarzı , içinde yaş anı lan ş artları n tümü, hayat.

yaş arlı k * Canlı lı ğı nısürdürme durumu, hayatiyet. yaş arma yaş armak

* Yaş armak iş i. * Islanmak, nemlenmek. * Yaş la dolmak.

yaş artı cı * (göz için) Yaş armaya yol açan, sebep olan (nesne, olay vb.). yaş artma

* Yaş artmak iş i veya durumu.

yaş artmak * Yaş arması na sebep olmak. yaş ası n yaş atı cı yaş atkan

* Bkz. yaş a. * Yaş aması nısağlayan. * Hayatı n sürmesini, büyümeyi, çoğalmayısağ layan.

yaş atkan sinir sistemi * Sempatik ve parasempatik sinir sistemlerinin oluş turduğu, düzensiz hareketleri düzenleyen sinir sistemi. yaş atma yaş atmak

* Yaş atmak iş i. * Yaş aması nısağlamak veya yaş aması na imkân vermek. * Daha iyi ve zengin bir hayat sürmesini sağ lamak. * Keyiflendirmek, mutlu etmek. * Sürdürmek, devam ettirmek.

yaş atmamak * herhangi bir yerde barı nması na imkân vermemek. yaş ayı ş

* Yaş amak iş i veya biçimi.

yaş ıbenzemesin * erken ölmüşbirine herhangi bir yönden benzetilen bir kimse için "aynıyaş ta ölmesin" anlamı nda söylenir. yaş ıne, baş ı ne? * konuş ulan iş , için genç bir kimsenin yaş ı nı n ve görgüsünün elveriş li olmadı ğ ı nıanlatı r. yaş ıyerde (veya toprakta) sayı lası * "ölsün" anlamı nda bir ilenme. yaş ı n yaş ı n * Gizli gizli, için için, gizli saklıolarak. yaş ı nda * bir yaş ı nda. yaş ı nı almak (veya yaş ı nıbaş ı na almak) * yaş ıilerlemişolmak. yaş ı nı bitirmek * öngörülen belli bir yaşsı nı rı na varmak. yaş ı nı doldurmak * öngörülen belli bir yaşsı nı rı na ulaş mak. yaş ı nı içine akı tmak * duyduğ u acı yı , üzüntüyü sezdirmemek. yaş ı t yaş ı tlı k yaş lanma

* Yaş larıbirbirine eş it olan; aynıyaş ta olan (kimselerden her biri), akran. * Yaş ı t olma durumu. * Yaş lanmak iş i.

yaş lanmak * Yaş ı ilerlemek, ihtiyarlı ğ a yaklaş mak. yaş lara boğ ulmak * çok ağ lamak. yaş lı

yaş lı

* Yaş ı ilerlemiş , ihtiyar. * Yaş ı ilerlemişkimse. * (göz için) Yaş la dolmuş .

yaş lıbaş lı * Yaş lıve görgülü, olgun. yaş lı ca * Biraz yaş lıolan. yaş lı ca baş lı ca

* Yaş ıbiraz geçkin durumunda olan (kimse). yaş lı k * Yaş(II) olma durumu veya yaşyer, ı slaklı k, höl, öl, rutubet. yaş lı lar yurdu * Huzur evi. yaş lı lı k

* Yaş lıolma durumu.

yaş lı lı k bilimi * Geriatri. yaş lı lı k sigortası * Çalı ş anlara emekli olduktan sonra aylı k veya toptan ödeme sağlayan sigorta türü. yaş mak

* Kadı nları n ferace ile birlikte kullandı kları , gözleri açı kta bı rakan, ince yüz örtüsü. * Baş la birlikte yüzü, ağ zıkapatan örtü.

yaş maklama * Yaş maklamak iş i. yaş maklamak * Yaş makla yüzünü örtmek. yaş maklanma * Yaş maklanmak iş i. yaş maklanmak * Yaş makla örtünmek. yaş maklı * Yaş mak örtünmüş . yaş maksı z * Yaş mak örtünmemiş . yaş ta kalmı ş , kavat pabucu (gibi) * çaresiz, kı rgı n, üzgün. yat * Kalkan ve zı rh gibi korunma aracı . yat

* Özel gezinti gemisi.

yat borusu * Yatma saatini bildiren boru. yat kulübü * Yatçı lı k sporunun geliş mesini ve faaliyetini düzenleyen kuruluş . yatağ a (veya yataklara) düş mek * yataktan kalkamayacak kadar hasta olmak. yatağ a bağ lamak * yataktan kalkamayacak kadar hasta etmek. yatağ a serilmek * yatağ a bitkin, yorgun bı r durumda uzanı p yatmak.

yatağ an

* Namlusu kavisli, iki yanıda kesici, bir tür uzun savaşbı çağ ı .

yatağ ı na girmek * (kadı n) biriyle evlilik dı ş ıiliş kide bulunmak. yatağ ı nıayı rmak * ayrıyatakta yatmak. yatak * Uyumak, dinlenmek gibi amaçlarla üzerine veya içine yatı lan eş ya. * Yün, pamuk, kuştüyü vb.maddelere kı lı f geçirerek yapı lan ş ilte. * Üzerine ş ilte konulan karyola, somya, kerevet vb. * Üzerinde yatı labilecek her türlü ş ey. * Irmak, çay, dere gibi suları n, içinde aktı kları yer, akak, mecra. * Katmanlaş mı şherhangi bir madde yı ğı nı . * Bir ş eyin çok bulunduğu yer. * Katmanlıbir kaya bütününde maden filizi veya taşdöküntüsünden oluş an çok ince tabaka. * Maden veya fosil ocakları nda birbirini izleyen iki maden, taşveya kömür tabakasıarası nda uzanan damar. * Çanak biçimindeki bir havzada veya buna benzer bir oluş umda toplanmı şpetrol birikintisi. * Gizli barı nak veya bir suçluyu gizlice barı ndı ran yer. * Makinelerde hareketli bölümleri içine alan hareketli veya sabit parça. * Fideleri gömmek için toprakta açı lan çukur. * Turunçgilleri ve yumurta gibi ürünleri korumak üzere saman vb. den yararlanı larak yapı lan yer. yatak çarş afı * Yatakta ş iltenin üzerine serilen çarş af. yatak çekmek * çok bitkin ve güçsüz olmak. yatak liman * Büyük donanmaları n barı nması na elveriş li liman. yatak limonu *İ ş lenmişlimon. yatak mobilya * Boyutlarıve ş ekli insan vücudunun ölçülerine uygun olan ve rahat yatmayısağlayan, yatma yüzeyi elâstik malzemeden yapı lmı şmobilya. yatak odası * Yatmak için kullanı lan oda. yatak örtüsü * Yatağı n üzerine serilen örtü. yatak takı mı * Karyola, komodin, gardı rop ve ş ilte, yorgan, yastı k gibi ş eylerden oluş an bütün. yatak yapmak (veya sermek) * yatacak yer hazı rlamak. yatak yorgan (veya yatak döş ek) yatmak * Bkz. yorgan döş ek yatmak. yatakçı

* Sancak beyleri ve beylerbeyince geceleyin çarş ı larıbeklemekle görevlendirilen halktan kimse.

yatakhane * Okul, fabrika gibi kalabalı k yerlerde yatakları n konulduğu yer.

* Yatı lı okullarda yatı lan yer. yataklı * Yatağı olan. * Yatağı derin. * Yataklıvagon. yataklı vagon * Kompartı manlarıtek veya çift yatak alacak biçimde düzenlenmişvagon. yataklı k * Üzerine yatak serilen tahta veya maden kerevet, karyola. * Suçlularıbarı ndı rma, gizlice yardı m etme. * Herhangi bir sayı da yatağıolan, yatak alabilen. yataklı k yapmak (veya etmek) * suçlularıgizlice barı ndı rmak, suçlulara yardı m etmek. yatalak *İ nme veya sakatlı k gibi bir sebeple yataktan kalkamayan (kimse). yatalak olmak * yataktan kalkamayacak durumda kalmak. yatar koltuk * Gerektiğ inde arkalı ğ ıgeriye doğru yatan koltuk. yatay

* Durgun bir su yüzeyine paralel, düş ey doğ rultusuna dikey olan, ufkî.

yatay geçiş * Eğ itimde bir okuldan bir okula yönetmeliklerin elverdiği ölçüde yapı lan geçiş . yatay seren * Üzerine dört köş eli yelken açı lan ve bir direğ e yatay olarak takı lan seren. yatçı

yatçı lı k yatı yatı k

* Yat turizmiyle uğraş an kimse. * Yat yapan veya satan kimse. * Yat ile seyahat etmeyi seven kimse. * Yat turizmiyle uğraş ma. * Geceyi geçirmek için bir yere gitme. * Dik olmayan, eğ ik, yatı rı lmı şbir durumda olan. * Zamanla dayanı klı lı ğı nıyitirmiş . * Çevrilmiş , devrik. * Yayvan su kabı .

yatı k çit

* Kı ş ıçok soğ uk geçen ve çok kar yağ an bölgelerde, tellerin kopması nıönlemek üzere, kullanı lmadı ğızaman çit kazı kları ndan çı kartı larak yere yayı lan ve gerektiğ i zaman yine çit kazı kları na takı lan tel çit. yatı k doğ ru * Yatı k biçimde çizilen doğ ru. yatı k yazı * Yazıyönüne doğru eğ ik olan yazı .

yatı lı

yatı lma yatı lmak yatı m

* Geceleri de kalı nı p yatı lan (okul vb.), leylî. * Geceleri de kalı p yatan (öğ renci, konuk), leylî. * Yatı lmak iş i. * Yatmak iş i yapı lmak. * Gemi direklerinin baş a veya kı ça doğru olan eğ imi.

yatı p kalkı p * her zaman, hep. yatı p kalkmak * gecelerini geçirmek. * cinsel iliş kede bulunmak. yatı r yatı rı lma

* Belli bir yerde mezarıolan, doğaüstü gücü bulunduğ una ve insanlara yardı m ettiğine inanı lan ölü, evliya. * Yatı rı lmak iş i.

yatı rı lmak * Yatı rmak iş i yapı lmak. yatı rı m * Yatı rmak iş i. * Parayı , gelir getirici, taş ı nı r veya taş ı nmaz bir mala yatı rma, mevduat, plâsman. * Millî ekonominin veya bir ticaret kuruluş unun üretim ve hizmet gücünü artı rı cı nitelikte olan aktif değ erlerine yapı lan yeni eklemeler, envestisman. * Bir çı kar veya kazanç sağ lamak için yapı lan davranı ş . yatı rı m bankası * Yatı rı m finansmanıve harcamaları nıkarş ı lamak üzere kurulan banka. yatı rı m yapmak * gelir amacı yla bir iş e para yatı rmak. * ileride bir çı kar veya kazanç sağ lamak için önceden ortam hazı rlamak. yatı rı mcı * Yatı rı m yapan kimse. yatı rma

* Yatı rmak iş i.

yatı rmak * Bir kimsenin bir yere yatması nı sağlamak. * Uyutmak. * Eğ mek, yatı k duruma getirmek. * Konuk etmek. * Parayı , iş letmek amacı yla bir yere vermek. * Parayıbir kuruluş a vermek, teslim etmek. * Bir yiyeceğ i korumak veya tatlandı rmak amacı yla tuz, soğan, ş arap vb. de bir süre bekletmek. * Düzeltmek, bastı rmak, yassı ltmak. * Harcamak. yatı sı z

* Geceleri kalı nı p yatı lmayan. * Geceleri kalı p yatmayan, gündüzlü, neharî. yatı ş

* Yatmak iş i veya biçimi.

yatı ş ma * Yatı ş mak iş i. yatı ş mak

* Hı zı , etkisi azalmak, aş ı rı lı ğı geçmek. * (coş ku, sinir, korku için) Etkisi azalmak, geçmek, sakinleş mek. * (ayaklanma, kargaş a için) Sakinleş mek, durulmak. * Yan yana, kucak kucağ a yatmak.

yatı ş tı rı cı * Yatı ş ma özelliğ i olan, yatı ş tı ran, sakinleş tiren. * Ağrı yı , sı zı yıgideren (ilâç), müsekkin. yatı ş tı rma * Yatı ş tı rmak iş i. yatı ş tı rmak * Bir kargaş ayı , ayaklanmayı bastı rmak. * Ölçülü, ı lı mlı , sakin davranması nı sağlamak, sakinleş tirmek. * Yumuş atmak, razıetmek. yatkı n

* Bir yana eğ ilmiş , yatı k. * Çok durmaktan sağ lamlı ğı nıyitirmiş , çürük. * Benimsemiş , alı ş mı ş , eğ ilimli. * (bir iş te) Yetenekli, becerikli.

yatkı nlaş ma * Yatkı nlaş mak iş i. yatkı nlaş mak * Yatkı n duruma gelmek. yatkı nlı k

yatma

* Yatkı n olma durumu. * Alı ş kanlı ktan doğan yeti, meleke, mümarese. * Yatmak iş i.

yatmak * Bir yere veya bir ş eyin üzerine boylu boyunca uzanmak. * Uyumak veya dinlenmek için yatağ a girmek. * Yatay veya yataya yakı n bir duruma gelmek, eğilmek. * Hastalı k sebebiyle yatakta kalmak. * Geceyi geçirmek üzere bir yerde kalmak. * Boşyere beklemek. *İ ş lemez, çalı ş maz durumda kalmak. * Bir özellik kazanmak için bir ş eyin içinde beklemek. * Hapsedilmek. * (ölü) Gömülmüşolmak. * Düz bir duruma gelmek, düzleş mek. * Bulunmak, var olmak. * Olumsuz veya baş arı sı z bir sonuç almak. *İ ş siz kalmak, çalı ş mamak. * Cinsel iliş kide bulunmak.

* Bir düş ünceyi veya bir öneriyi benimsemek, razıolmak. * Heves etmek, eğ ilmek. yatmalı k

* Yatı lacak yer veya bölüm.

yatsı * Güneş in batması ndan bir buçuk, iki saat sonraki vakit. * Akş am namazı ndan sonra yatmadan önce okunan ezan veya kı lı nan namaz. yatsıezanı * Yatsı namazı için okunan ezan. yatsınamazı * Yatsı vaktinde kı lı nan 13 rekâtlı k namaz. yatuğan yatuk

* Kanun, santur gibi sazları n ortak adı . * Yatuğ an.

yavan * Yağ ıaz. * Katı ksı z. * Hoş a gitmeyen, tatsı z. * Görgüsüz, bilgisiz. * Yoz. yavanlaş ma * Yavanlaş mak iş i. yavanlaş mak * Yavan duruma gelmek. * Yozlaş mak. yavanlaş tı rma * Yavanlaş tı rmak iş i. yavanlaş tı rmak * Yavan duruma getirmek. yavanlı k * Yavan olma durumu. yavaş

* Hı zlıolmayan. * Yumuş ak huylu, yumuş ak baş lı . * Alçak, hafif. * Hı zlıolmayarak.

yavaşgel! (veya ol!) * abartarak konuş anlar için kullanı lı r. yavaştütün * Sert olmayan tütün. yavaşyava ş * Azar azar ağ ı r ağı r. * Gitgide. yavaş !

* dikkat et, acele etme!. yavaş a * Huysuz atlarıyola getirmek için dudakları na takı lan tahta kı skaç. yavaş ça

* Oldukça yavaş , usulca.

yavaş ça yavaş ça * Yavaşyavaş . yavaş çacı k * Çok yavaş , usulcacı k. yavaş lama * Yavaş lamak iş i. yavaş lamak * Yavaşgitmeye baş lamak, hı zı nı azaltmak, yavaşolmak. yavaş latı lma * Yavaş latı lmak iş i. yavaş latı lmak * Yavaş latmak iş i yapı lmak. yavaş latı lmı ş * Yavaş latmak iş i yapı lmı ş . yavaş latı lmı şhareket * (film için) Hı zlıhareketlerin ayrı ntı ları nıgözlemeye yarayan sinema düzeni. yavaş latma * Yavaş latmak iş i. yavaş latmak * Yavaş laması nı sağlamak, yavaş laması na yol açmak, hı zı nıkesmek. yavaş lı k * Yavaşolma durumu. yavaş tan almak *ı lı mlıdavranmak. * iş i gereken sürede yapmamak. yave

* Saçma, saçma sapan söz.

yaver

* Yardı mcı . * Devlet ve hükûmet baş kanları yla komutanları n yanı nda bulunan ve onları n buyrukları nıyazmakla, gereğ inde yerine ulaş tı rmakla görevli subay, emir subayı . yaver gitmek * (ş ans, talih için) uygun gitmek. yaverlik

yavru

* Yaver olma durumu. * Yaverin görevi veya makamı . * Yeni doğmuşhayvan veya insan.

* Çocuk, evlât. * Bir ş eyin küçüğü. * Güzel, alı mlıgenç kı z. yavru atmak * gebe hayvan yavrusunu düş ürmek. yavru kapı * Kuzu kapı . yavruağ zı * Kavuniçi ile pembe arasıbir renk. * Bu renkte olan. yavrucağ ı z * Kendisine ş efkat ve acı ma duyulan küçük çocuk. yavrucak yavrucuk

* (acı ma, sevgi, sevecenlik duygusu ile) Yavru. * (sevgi veya acı ma duygusu ile) Yavru.

yavrukurt * Küçük yaş ta izci çocuk. yavrulama * Yavrulamak iş i. yavrulamak * (hayvan için) Doğurmak. yavrum yavsı

* sevecen bir seslenme olarak kullanı lı r. * Bir tür kene.

yavş ak * Bit yavrusu, sirke. * Geveze, yı lı ş ı k (kimse). yavş an otu * Sı racagillerden, mavi ve beyaz renkte çiçekler açan bir bitki (Artemisia). yavuklama * Yavuklamak iş i. yavuklamak * Niş anlamak. yavuklanma * Yavuklanmak iş i. yavuklanmak * Biriyle niş anlanmak. yavuklu

yavuz

* Sözlü, niş anlı . * Sevgili.

* Kötü, fena. * Güçlü, çetin. *İ yi, gürbüz, güzel. yavuz hı rsı z ev sahibini bastı rı r * biri, suçunu zarar verdiği kimseye yüklediğ inde söylenir. yavuzca

* Yavuz bir biçimde olan.

yavuzlanma * Yavuzlanmak iş i veya durumu. yavuzlanmak * Yavuz gibi olmak, yavuz durumuna gelmek. * Sertleş mek, çetinleş mek, kabadayı laş mak. yavuzlaş ma * Yavuzlaş mak, yavuzlanmak iş i. yavuzlaş mak * Yavuz duruma gelmek. * Sertleş mek, kabadayı laş mak. yavuzluk Yay

* Yavuz olma durumu, yavuzca davranı ş . * Zodyak üzerinde, Akrep ile Oğlak arası nda bulunan burç, Zodyak.

yay * Ok atmaya yarayan, iki ucu arası na kirişgerilmiş , eğ ri ağaç veya metal çubuk. * Çeş itli amaçlarla ve çeş itli biçimlerde yapı lan esnek makine bölümleri. * Keman, viyolonsel gibi çalgı larda, titreş im yoluyla ses çı karmaya yarayan parça. * Bir eğ riden alı nan parça. * Zemberek. * Hallacı n pamuk veya yünü atmak için tokmak yardı mı yla kullandı ğıaraç. yay ayraç * Cümle içinde geçen bir sözü metin dı ş ı tutmak için o sözün baş ı na ve sonuna getirilen yay biçimindeki iş aret, parantez. yay gibi * eğ ri. * çok gergin. yay kabzası * Ok yayları nı n elle tutulan, ş iş kince olan orta kı smı . yay kolu yaya

* Ok yayları nı n esneyen uçları nı n her iki yanı . * Yürüyerek giden (kimse). * Yürüyerek, yayan.

yaya bı rakmak yaya çivisi * Yollarda ve özellikle kavş aklarda yayaları n geçeceğ i bölümü belirtmek için asfalta çakı lan çok büyük baş lı , parlak çivi.

yaya geçidi * Caddelerde yayaları n geçmesi için ayrı lmı şbölüm. yaya kaldı n tatar ağası * istediğ ini elde edemeyen, baş arı sı zlı ğ a uğ rayan kimseler için kullanı lı r. yaya kaldı rı mı * Caddelerin iki yanı nda yayalara ayrı lmı şyol. yaya kalmak * istediğ iş eyi yapamaz duruma gelmek. * yardı mcı sı z kalmak. yaya köprüsü * Caddelerde yayaları n geçmesi için yapı lmı şköprü. yaya yolu yayalı k

* Sadece yayaları n kullanması na ayrı lan yol. * Yaya olma durumu, yürüyerek gitme.

yayan * Yürüyerek. * Yaya yürüyen. * Bilgisiz. yayan yapı ldak * Yayan ve yalı n ayak. yayçizer * Yay veya çember çizmekte, ölçmekte kullanı lan araç, pergel. yaydı rma

* Yaydı rmak iş i.

yaydı rmak * Yaymak iş ini yaptı rmak, yayı lması nısağ lamak. yaygara

* Gereksiz olarak yüksek sesle bağ ı rı p çağ ı rma. * Şikâyet, sı zlama.

yaygara koparmak (veya yaygarayıbasmak) * bağ ı rı p çağ ı rmak. yaygaracı * Gerekli gereksiz çok bağ ı rı p çağ ı ran, ş amatacı ,ş irret. yaygaracı lı k * Yaygaracıolma durumu, ş irretlik. yaygı

* Yere veya döş eme üzerine serilen örtü, yazgı .

yaygıbalı ğ ı * Serin ve ı lı k sularda yaş ayan beyaz etli bir tür balı k. yaygı n * Çoğ u kimselerce duyulmuş , öğrenilmiş , kullanı lmı şveya benimsenmişolan. * Çoğ u kimselerde görülen, beğenilen, sevilen. * Sı nı rıgeniş lemiş .

yaygı n eğitim * Örgün eğ itim imkânları ndan hiç yararlanmamı şolanlara, gittikleri okuldan erken ayrı lanlara veya örgün eğ itim kurumları nda okumakta olanlara ve meslek dalları nda daha yeterli duruma gelmek isteyenlere uygulanan eğ itim. yaygı n öğretim * Yaygı n eğ itim sistemi ile gerçekleş tirilen öğretim. yaygı n yanlı ş * Genelleş tiği için yanlı ş lı ğ ı na önem verilmeden kullanı lagelen (söz, deyim, terim), galatı meş hur. yaygı nlaş ma * Yaygı nlaş mak iş i. yaygı nlaş mak * Yaygı n duruma gelmek, yayı lmak. yaygı nlaş tı rma * Yaygı nlaş tı rmak iş i. yaygı nlaş tı rmak * Yaygı n durumu getirmek. yaygı nlı k * Yaygı n olma durumu. yayı k

* Tereyağ ıçı karmak için sütün içinde dövüldüğü veya çalkalandı ğıkap.

yayı k * Yayı lmı ş , yayvan. yayı k ağı zlı * Kelimeleri yaya yaya söyleyen. yayı k dövmek * yayı k yaymak. yayı k makinesi * Süt iş leme makinesi. yayı k yayı k * (konuş ma için) Heceleri uzatarak. yayı k yaymak * sütün ayranı nı ve yağ ı nıayı rmak için yayı ğ ıçalkalamak. yayı klama * Yayı klamak iş i veya durumu. yayı klamak * Yayı kta dövmek. yayı lı * Yayı lmı ş , serilmiş . yayı lı mcı * Emperyalist. yayı lı mcı lı k * Emperyalizm.

yayı lı ş yayı lma

* Yayı lmak iş i veya biçimi. * Yayı lmak iş i, intiş ar. * Iş ı ğ ı n, bir kaynaktan çı karak doğ ru çizgiler durumunda türlü yönlere dağı lması .

yayı lma hı zı * Yayı lma iş leminin gerçekleş tiğ i zaman birimi. yayı lmacı * Yayı lmacı lı k yanlı sıolan kimse, emperyalist. yayı lmacı lı k * Kendi sı nı rlarıötesinde toprak ve sömürü ekonomik çı karlar peş inde koş an zihniyetin tutumu, emperyalizm. yayı lmak * Yaymak iş ine konu olmak veya yaymak iş i yapı lmak. * Hastalı k, pek çok kimseye geçmek veya bulaş mak. * Genelleş mek. * Geniş lemek, büyümek. * Serilmek, döş enmek. * Ayrı ntı ya girmek, açı lmak. * (sürü için) Otlamak. * Rahat bir biçimde, sere serpe oturmak. yayı m

* Kitap, gazete gibi okunacak ş eylerin bası lı p dağı tı lması . * Herhangi bir eserin radyo ve televizyon aracı lı ğı yla dinleyiciye, seyirciye ulaş tı rı lması , neş ir.

yayı mcı * Bir sanatçı nı n, bir yazarı n eserini yayı mlayı p satı ş ı nısağ layan kimse veya kuruluş , naş ir, tâbi, editör. * Herhangi bir eserin radyo ve televizyon aracı lı ğı yla dinleyiciye, seyirciye ulaş tı rı lması nısağ layan kimse. yayı mcı lı k * Yayı mcı nı n yaptı ğı iş , naş irlik, tâbilik, editörlük. yayı mlama * Yayı mlamak iş i. yayı mlamak * Kitap, gazete, dergi gibi ş eyleri basmak ve dağ ı tmak, neş retmek. * Dinlenilecek, görülecek ş eyleri radyo ve televizyonla sunmak, bildirmek, duyurmak. * Resmen bildirmek, açı klamak, ilân etmek. yayı mlanma * Yayı mlanmak iş i. yayı mlanmak * Yayı mlanmak iş i yapı lmak. yayı mlatma * Yayı mlatmak iş i. yayı mlatmak * Yayı mlanması na sebep olmak, yayı mlanması na imkân sağ lamak. yayı n

* Bası lı p satı ş a çı karı lan kitap, gazete gibi okunan veya radyo ve televizyon aracı lı ğı yla halka sunulan, duyurulan, iletilen ş ey, neş riyat.

yayı n balı ğı * Yayı n balı ğ ı gillerden, baş ıbüyük, ağ zıgeniş , derisi pulsuz, vücudu uzun, lezzetli, iri bir tatlı su balı ğı (Silurus glanis). yayı n balı ğı giller * Örnek hayvanıyayı n balı ğı olan, Amerika, Afrika ve Asya'nı n tatlısuları nda yaş ayan bir familya. yayı n dı ş ı * Normal yayı mı n yapı ldı ğ ızamanı n dı ş ı nda olan durum. yayı n evi

* Dergi, kitap vb. ni yayı mlayan veya satan kuruluş .

yayı ncı * Yayı n iş iyle uğraş an kimse veya kuruluş . yayı ndı rı cı * Iş ı ğ ı n yayı nması nısağlamak için ı ş ı k kaynağ ıönünde konulan türlü yapı da yüzeyler. yayı ndı rma * Bir ı ş ı ğ ı , pürüzlü bir yüzeyde yansı tma. yayı nı k

* Pürüzlü yüzeyde yansı yan (ı ş ı k).

yayı nı m * Yayı nma. yayı nispî yayı nma yayı ntı

yayı ş

* Bkz. nispet eki. * Iş ı ğ ı n, pürüzleri bulunan bir yüzeyin her noktası nda yansı yarak pek çok doğ rultuda yayı lmasıolayı . * Yayı lmı ş , dağı lmı şş eyler. *İ çinde radyoaktif elementler bulunan bir kaptan yayı lan gaz veya sı vı . * Yaymak iş i veya biçimi.

yayla * Akarsularla derin bir biçimde yarı lmı ş , parçalanmı ş , üzerinde düzlüklerin belirgin olarak bulunduğu, deniz yüzeyinden yüksek yeryüzü parçası , plato. * Dağlı k, yüksek bölgelerde, kı ş ı n hayat ş artlarıgüç olduğu için boşbı rakı lan, yazı nsa havası iyi ve serin olan, hayvan otlatma veya dinlenme yeri. yayla çayı rı * Yaylalarda derin ve rutubetli toprağa sahip alanlarda geliş en tabiî çayı r. yayla çiçeği * Çiçekleri sarırenkte, özel kokulu çok yı llı k ve otsu bir bitki, ölmez çiçek (Helichrysum). yayla çorbası * Yoğurt, un, yumurta sarı sı , yağgibi maddelerle piş irilen çorba. yayla gülü * Bkz. ölmez çiçek. yayla havası * Yayla gibi yüksek yerlerin temiz havası .

yayla kekiğ i * Bkz. mercanköş k. yayla salatası * Karı ş ı k yeş il salata. yayla yavş anı * Tüylü dalak otu. yaylacı * Yaylaya çı kan kimse. yaylacı lı k * Yaylaya çı kma durumu. * Koyun ve sı ğ ı r sürülerinin yazı n yaylaya çı karı lması . yaylak yaylakı ye yaylama

* Hayvanları n yayı lı p otlaması na uygun yer, otlak. * Sürü sahiplerinin yaylak sahiplerine verdikleri kira. * Yaylamak iş i.

yaylamak * Yazı n yaylada oturmak, yaylaya çı kmak. yaylandı rma * Yaylandı rmak iş i. yaylandı rmak * Yaylar aracı lı ğ ı yla hareketliliğini sağ lamak. * Altı nda yay varmı şgibi esnetmek. yaylanma

* Yaylanmak iş i.

yaylanmak * Yaylar üzerinde hareket etmek. * Bacaklarıdizden esneterek yay üzerindeymişgibi sallanmak. * Çekilip gitmek. yaylı

* Yayıolan. * Ok ve yayla silâhlanmı ş . * Üstü ve yanlarıkapalı , dört tekerlekli, altı nda yaylarıolan, atla çekilen bir tür binek arabası .

yaylıaraba * Yaylı . yaylıçalgı lar * Keman, kemençe, viyolonsel gibi yayla çalı nan çalgı lar. yaylısazlar * Bkz. yaylıçalgı lar. yaylıtambur * Yayla çalı nan bir tambur türü. yaylıterazi

* Yay düzeni ile yapı lmı ştartıaleti. yaylı m * Yayı lmak, dağ ı lmak iş i. * Yaylak, otlak. yaylı m ateş * Birden çok ateş li silâhı n aynızamanda ateşetmesi. * Hep birlikte sözle veya yazı yla hücum etmek. yaylı m ateş i * Bkz. yaylı m ateş . yayma

* Yaymak iş i. * Yaymacı nı n sattı ğış eylerden oluş an sergi.

yaymacı * Pazarlarda veya sokaklarda sergi açı p ufak tefek ve hı rdavat satan kimse. yaymacı lı k * Yaymacı nı n yaptı ğ ıiş . yaymak

yayvan

* Bir ş eyi açarak, düzelterek bir alanıörtecek biçimde sermek. * Birçok kimseye duyurmak. * Çevreye dağı lması na sebep olmak. * Sı nı rıgeniş letmek. * Otlatmak. * Dağı nı k ve düzensiz bir biçimde saçmak, dağ ı tmak. * Eni boyundan ve derinliğ inden çok olan, bası k ve geniş .

yayvan yayvan * Yayarak, sesleri uzatarak. yayvanlaş ma * Yayvanlaş mak iş i. yayvanlaş mak * Yayvan duruma gelmek. yayvanlı k * Yayvan olma durumu. yaz * (kuzey yarı m küre için) Yı lı n, haziranı n 21 'inde baş layı p eylülün 23 'üne kadar süren, ilkbaharla sonbahar arası ndaki sı cak mevsimi. yaz dönemi * Yaz süresine rastlayan, yazı n yapı lan (ş ey). yaz dönencesi * Bkz. Yengeç dönencesi. yaz helvası * Yaz ayları nda yapı lan helva. yaz kı ş

* Bütün yı l boyunca.

yaz saati

* Bazıülkelerde, günlerin daha uzun olduğu yaz mevsiminde, saatleri bir veya iki saat ileri alarak elde edilen saat düzeni. yaz sömestri * Eğ itim ve öğ retim kurumları nda ikinci yarı yı l. yaz uykusu * Öğle saatlerinde uyunan uyku. yaz yağ muru * Anî yağan ve çabuk geçen yağmur. yaza çı kmak * yaz mevsimine ulaş mak. yazadurma * Yazadurmak iş i veya durumu. yazadurmak * Sürekli bir biçimde yazmak, yazmaya ara vermemek. yazanak * Herhangi bir iş te, bir konuda yapı lan inceleme, araş tı rma sonucunu, düş ünceleri veya tespit edilenleri bildiren yazı , rapor. yazar * Bilim, edebiyat, sanat alanı nda kitap yazan kimse, müellif. * Özellikle gazete ve dergilerde herhangi bir konuda yazıyazan kimse, muharrir. yazar çizer * Yazarlı kla uğ raş an (kimse). yazar hakkı * Yazarı n eserin karş ı lı ğıolan telif ücreti veya kitap. yazar kasa * Alı şverişmerkezlerinde hesap iş ini yapan makine. yazarlı k

* Yazar olma durumu veya yazarı n mesleğ i.

yazboz tahtası * Okullarda d ı ş arıçı kan çocuğ un dönüp dönmediğ inin anlaş ı lması için girip çı karken iş aretlenen tahta. * Kara tahta. yazboz tahtası na çevirmek * bir konuda art arda birbirini tutmayan kararlar almak. yazdı rma

* Yazdı rmak iş i.

yazdı rmak * Yazmak iş ini yaptı rmak. yazgı

* Bütün olmakta ve olacak olanlarıönceden ve değiş meyecek biçimde düzenlediğ ine inanı lan doğaüstü güç, alı n yazı sı , kader, mukadderat. yazgı

* Yaygı .

yazgı cı

* Yazgı cı lı k yanlı sıolan (kimse), kaderci, fatalist.

yazgı cı lı k * Her ş eyin, alı n yazı sı na göre önceden belirlenmişolduğ una, insanı n bu önceden belirlenmişolan alı n yazı sı nıdeğ iş tiremeyeceğ ine inanan dünya görüş ü, kadercilik, cebriye, fatalizm. yazgı sal

* Kadere, mukadderata ait.

yazı * Düş üncenin belli iş aretlerle tespit edilmesi, yazmak iş i. * Düş ünceyi tespite yarayan iş aretler düzeni, alfabe. * Harfleri yazma biçimi. * Herhangi bir harf düzeninde biçim ve sanat bakı mı ndan özellik gösteren tür. * Herhangi bir konuda yazı lmı şbilim, düş ünce ve sanat ürünü. * Anlam, sanat veya biçim bakı mı ndan yazı lan ş ey, makale. * Bilinen yazı dan ayrıolan anlatı m aracı . * Alı n yazı sı , yazgı . * Metal paraları n üzerinde değ eri yazı lan yüzü. yazı

* Düz yer, ova, kı r.

yazıbilgisi * El yazı sı ndan, yazı nı n karakter ve duyguları nıanlamayıamaç edinen inceleme yöntemi, grafoloji. yazıbilimci * Yazıbilimi ile uğ raş an kimse. yazıbilimi * El yazı sı ndan hareketle o kiş inin karakterini ve kimliğini çı karmayı amaç edinen bilim dalı . yazıboyu * Düz yer, ova boyunca. yazıçevrimi * Bir yazı nı n bir baş ka dile çevrilmesi veya aktarı lması . yazıdili

* Bir ülkede konuş ulan ağ ı zlardan birinin yazı lıanlatı mlar için kabul edilmişbiçimi, standart dil.

yazıgetirmek * yazlı k giysiler giymek. yazıhayatı * Yazarlı k süresi veya günleri. yazıiş leri

* Bir daire veya kurumda yazı ş maları n yapı ldı ğ ıbölüm. * Bir gazete veya dergide yayı mlanacak yazı ları yazma ve düzenleme iş i.

yazıkadrosu * Gazete, dergi gibi bir yayı nda sürekli yazıyazanları n tümü. yazıkâğı dı * Yazı yıgüzel gösteren, mürekkebi dağ ı tmayan kaliteli bir cins kâğ ı t. yazıkurulu * Gazete, dergi gibi bir yayı nda yazıiş lerini yürüten kimselerin oluş turduğ u kurul. yazımakinesi

* Tuş lara parmakla vurulunca, harflerin boyalıbir ş erit yardı mı yla kâğ ı t üzerine çı kmasıtemeline göre çalı ş an makine, daktilo makinesi. yazımasası * Üzerinde yazıyazı lan, genellikle çekmeceli masa. * Alt dolapsı z, bir veya iki alt dolaplı , genellikle oturarak ve elle yapı lan büro iş lerinde kullanı lan mobilya. yazıtahtası * Okullarda üzerine yazı yazı lan, genellikle kara tahta. yazıtakı mı * Yazıyazmakta kullanı lan bütün araç gereç. yazıtura

* Havaya atı lan bir metal paranı n, düş tüğ ünde, üstte kalacak tarafı nı önceden bilmeye dayanan ş ans oyunu.

yazıtura atmak * (bir oyunda) ilk baş layacak olanı tespit etmek amacı yla veya giriş ilen bir iddiada kazananıbelirlemek için metal parayıhavaya döndürerek atmak ve yere düş tüğ ünde hangi yüzün üste geldiğine bakarak karar vermek. yazıyaban * Ova, kı r. yazı cı

* Orduda yazı iş leri ile uğraş an er veya erbaş . * Bir filmin yazı ları nıhazı rlayan, yazı cıcihazıkullanan kimse. * Yazar. * Bilgisayarda hazı rlanan metnin yazı lısayfa hâlinde dökümünü veren araç.

yazı cıcihazı * Bir filmin yazı ları nı n film üzerine bası lması nısağlayan araç. yazı cıkadı n * Gelinlerin yüzünü boyayı p süsleyen kadı n. yazı cı lı k

yazı hane

yazı k

* Orduda yazı cı nı n görevi. * Gelinlerin yüzünü boyayı p süsleme iş i. * Yazıve danı ş ma iş lerinin yürütüldüğü işyeri, büro. * Yazımasası . * Herkesi üzebilecek ş ey, günah. * Acı nma, üzüntü anlatı r. * Kı nama anlatı r.

yazı k etmek (veya olmak) * bir ş ey veya kimseye zarar vermek (verilmek). yazı k günah * Büyük üzüntü ve kı nama anlatı r. yazı klanma * Yazı klanmak iş i, esef, teessüf. yazı klanmak * Üzülmek, acı nmak, esef etmek, teessüf etmek. yazı klar olsun * üzüntü ve kı namanı n çokluğunu anlatı r.

yazı ksı z yazı la yazı lama

* Günahsı z. * Devlet dairelerinde yapı lan müsveddenin düzeltilmesi yapı ldı ktan sonra yazı lması için "yazı lsı n" emri. * Bir filmin gerekli yazı ları nıgörüntü biçiminde gerçekleş tirme.

yazı lamak * Yazıile kirletme. yazı lı

* Yazı lmı şolan, muharrer. * Üzerinde yazıbulunan, yazı sıolan. * Alna yazı lmı şolduğ una inanı lan, mukadder. * Yazı lıolarak yapı lan (sı nav).

yazı lıbildirim * Herhangi bir resmî iş lemin, ilgili kiş iye yazı lıolarak bildirilmesi. yazı lıemir * Kamu hizmeti ve görevlerinin yerine getirilmesi için üstün asta yazı lıolarak verdiği veya daha önce sözlü olarak vermişolduğ u emrin yazı yla tekrarlanması . yazı lıhani * Hanigillerden, uzunluğ u 20-30 cm olan, Akdeniz'de yaş ayan, eti yenen bir balı k (Serranus scriba). yazı lıhukuk * Yasama organıtarafı ndan kabul edilen ve yayı nlanan hukuk. yazı lıimtihan * Yazı lısı nav. yazı lıkâğ ı dı * Yazı lısı navda kullanı lan ve cevapları n yazı ldı ğı kâğı t. yazı lısı nav * Öğrencilerin ve değiş ik kurumlara alı nacak görevlilerin bilgi ve becerilerini yazı lı olarak ölçmeyi amaçlayan sı nav. yazı lıyoklama * Bkz. yazı lısı nav. yazı lı m

* Bir bilgisayarda donanı ma hayat veren ve bilgi iş lemde kullanı lan programlar, yordamlar, programlama dilleri ve belgelemelerin tümü (Software). yazı lı m dizgesi * Yazı lı m sistemi. yazı lı m paketi * Genel işuygulamaları na yönelik olarak tasarlanı p hazı rlanan yazı lı m. yazı lı m sistemi * Bir bilgisayar sisteminde denetim iş lerini gerçekleş tirmek amacı yla geliş tirilen yazı lı m. yazı lı ş * Yazı lmak iş i veya biçimi. yazı lma

* Yazı lmak iş i. yazı lmak * Yazmak iş i yapı lmak. * Kendini bir yere yazdı rmak, kaydolmak. yazı m * Bir dilin belli kurallarla yazı ya geçirilmesi, imlâ. yazı mcı * Yazıyazma iş lerini yapan kimse. yazı msı yazı n

* Yaza benzer, yaz günleri gibi. * Yaz mevsiminde, yaz ayları nda.

yazı n * Edebiyat. yazı n bilimci * Edebiyat bilimi uzmanı . yazı n bilimi * Edebiyat öğretimiyle uğ raş an bilim dalı , edebiyat bilimi. yazı n dili

* Edebiyat dili.

yazı n eri * Edebiyatçı . yazı n tarihi * Edebiyat tarihi. yazı ncı

* Yazı n ile uğraş an, ilgilenen kimse, edebiyatçı .

yazı nı n cahili olmak * okuma yazmasıolmamak, bilgisiz. yazı nsal * Edebî. yazı p çizmek * yazmak. Yazı r yazı ş

yazı ş ma

yazı ş mak

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri. * Yazmak iş i veya biçimi. * Kaleme alma, yazı ya dökme. * Yazı ş mak iş i. * Bir konuda karş ı lı klı yazıyazma, haberleş me, muhabere. * Birbirine yazmak.

yazı t

* Bir kimse veya bir olayı n anı sı nı yaş atmak için bir ş ey üzerine kazı lan yazı , kitabe. * Çevresi kabartma silmeli, içinde yazıolan taş .

yazı t bilimci * Yazı t bilimi ile uğ raş an kimse. yazı t bilimi * Konusu, yazı tları incelemek olan tarihe yardı mcıbilim, epigrafi. yazı ya dökmek * herhangi bir konuyu yazı ile anlatmak. yazı ya gelmemek * yazıile anlatı lamamak. yazı yıçı karmak (veya sökmek) * okuyabilmek. yazlama

* Yazlamak iş i.

yazlamak * Yazıbir yerde geçirmek. * Bahar gelmek. yazlıkı ş lı * Hem yaz hem kı şmevsimlerinde, bütün yı l boyunca. yazlı ğa çı kmak * yazıgeçirecek bir yere gitmek. yazlı k

yazlı kçı

* Yaz boyunca kullanı lan (giyecek vb.). * Yazı n oturulan yer. * Bir buğ day cinsi. * Tatillerini yazlı klarda geçiren kimse.

yazma

* Yazmak iş i, tahrir. * Bohça, yemeni, başörtüsü, yorgan gibi ş eyler yapmakta kullanı lan, üstüne boya ve fı rça ile veya tahta kalı plarla desen yapı lmı şbez. * Bu bezden yapı lmı şbaşörtüsü. * Kaba kulak hastalı ğ ı . * Bası m tekniğ inin geliş mediğ i dönemlerde, elle yazı lmı ş(kitap vb.). yazma eser * Bası m tekniğ inin geliş mediğ i dönemlerde, elle yazı lmı şeser. yazma yitimi * Ellerinde, parmakları nda hiçbir sakatlı k olmaması na karş ı n ruhî sebeplerle yazma melekesini yitirme, agrafi. yazmacı * Yemeni ve yorgan yüzü gibi ş eylere elle veya tahta kalı plarla desen yapan kimse. yazmacı lı k * Yazmacı nı n iş i. yazmak

* Sözü, düş ünceyi özel iş aret veya harflerle anlatmak. * Yazıile anlatmak, yazı ya dökmek. * Yazar olarak görev yapmak. * Yazıile bildirmek, haber vermek. * Bir bilim veya edebiyat eseri oluş turmak. * (sayaç vb.) Sayı larla niceliğ i belirtmek. * Kaydetmek; bir göreve almak. * Yaymak, sermek. * Gelinin yüzünü süslemek. * (doğaüstü güçler) İ nsanı n geleceğ ini belirlemek. yazmak

* Bazıfiillere getirilerek yakı nlı k fiilleri yapı lı r.

yazman * Özel veya kamu kuruluş ları nda haberleş meyi sağ layan, yazı ş ma yapabilen görevli, kâtip, sekreter. * Özel veya kamu kuruluş ları nda yönetim ve yazı ş malardan sorumlu kimse, sekreter. yazmanlı k * Yazmanı n görevi. * Yazmanı n makamı , kâtiplik, sekreterlik. Yb *İ terbiyum'un kı saltması . ye kürküm ye! * gösterilen saygı nı n, kiş iliğ e değil, giyim kuş am düzgünlüğ üne olduğ unu belirtmek için kullanı lı r. yedeğ e almak * bağ layarak ardı ndan çekip götürmek. * destek verip yanı nda yürümek, yürümesine ve hareketine yardı mcıolmak. yedek

* Gereğ inde kullanı lmak için fazladan bulundurulan, ayrı lmı şolan. * Bir ş eyin gereğ inde kullanı lmak için elde bulundurulan eş i veya benzeri. * Yuları ndan çekilerek götürülen boşbinek hayvanı . * Hayvanıyedeğ e alan ip, yular. * Şiirlerde uyaktan sonra tekrarlanan aynıanlamdaki kelime veya ek, redif.

yedek (veya yedekte) çekmek * akı ntı lısuda kayı ğıkaradan iple çekmek. yedek akçe *İ lerde doğ acak ihtiyaç ve zararlarıkarş ı lamak için kârdan ayrı lan para, ihtiyat akçesi. yedek besinler * Organizmanı n sindirdikten sonra kullanmayı p depo ettiğ i karbonhidrat, yağ, protein gibi maddeler. yedek durmak * ası l takı mda yer almayı p gerektiğ inde takı ma girebilecek oyuncu. yedek lâstik * Otomobillerde gerektiğinde kullanı lmak üzere bagajda bulundurulan lâstik, stepne. yedek oyuncu * Oyunculardan birinin herhangi bir sebeple takı mdan çı kmasıgerektiğinde onun yerine oynayacak oyuncu. yedek parça * Bir makinenin bozulan bölümünü değ iş tirmeye yarayan parça. yedek parçacı * Yedek parça yapan veya satan kimse.

yedek parçacı lı k * Yedek parçacı nı n iş i veya mesleği. yedek subay * Askerliğ i meslek olarak seçmediği hâlde, yurt ödevi için kanunlara göre belli bir süre orduda subay olarak çalı ş an kimse. yedek teker * Yedek lâstik. yedekçi

* Hayvanıyedeğ e alan kimse. * Bir aracıyedeğ inde götüren kimse. * Akı ntı ya karş ıkayı ğ ıiple karaya çeken kimse, kolancı . * Türkü söyleyene eş lik eden kimse.

yedekleme * Yedeklemek iş i. yedeklemek * Bir ş eyin yedeğini sağlamak. * Yedekte çekmek, yedeğ e almak. yedekleş me * Yedekleş mek iş i veya durumu. yedekleş mek * Karş ı lı klıolarak yedeklik etmek. yedekli * Halk edebiyatı nda yedeklerle yazı lan manzume. yedeklik yedekte yedi

yedi belâ

* Yedek olma durumu. * Yedek olarak. * Altı dan sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren rakam 7, VII. * Altı dan bir artı k. * Çok ş irret, geçimsiz, küstah kimse.

yedi canlı * Ölüm sebebi olabilecek birçok olaylardan sağçı kan kimse. yedi düvel * Bütün devletler. * Herkes, bütün dünya. yedi düvelle barı ş ı k * herkesle iyi geçinen kimse. yedi göbek * Ataları n en büyüğ ü. yedi gömlek uzak olmak * soyca veya yakı nlı k bakı mı ndan bir hayli uzak bulunmak.

yedi iklim dört bucak * her yerde. yedi kat el pek * yabancı . yedi kat yerin dibine geçmek * çok güçlü olarak yere çakmak. * fazlası yla utandı rmak, mahcup etmek. yedi kubbeli hamam kurmak * büyük hayaller peş inde koş mak. yedi mahalle * herkes, bütün çevre. yedialtmı ş beş * Bir tabanca türü. yedialtmı ş beş lik * Namlusu 7,65 çapı nda olan bir tür tabanca. yediden yetmiş e * Eli ayağıtutan kim varsa. yediemin

* Birden çok kiş i arası nda hukukî durumu çekiş meli olan bir malı n, çekiş me sonuçlanı ncaya kadar emanet olarak bı rakı ldı ğ ıkimse. yedigen

Yedigir

* Yedi açı sıolan. * Yedi kenarlı çokgen. * Büyük Ayı 'yıoluş turan yedi yı ldı z.

yediğ i naneye bak! * yaptı ğ ıyersiz, uygunsuz iş e bakı n. yediğ i önünde, yemediğ i ardı nda * bolluk, refah içinde yaş ayanlar için kullanı lı r. Yedikardeş * Büyük Ayı 'yıoluş turan yedi yı ldı z. yediler yedili

yedilik yedilme yedilmek

* Yedi kiş ilik bir evliya topluluğuna verilen ad. * Yedi parçadan oluş an, kendinde herhangi bir ş eyden yedi tane bulunan. *İ skambil gibi oyunlarda üzerinde yedi iş areti bulunan kâğı t. * Divan edebiyatı nda her bendi yedi dizeden oluş muşnazı m birimi. * Yedisi bir arada, yedi taneden oluş muş , yedi tane alabilen. * Yedilmek durumu. * Yedeğe alı narak götürülmek.

yedinci

* Yedi sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada altı ncı dan sonra gelen.

yedinci sanat * Sinema. yedirilme * Yedirilmek iş i. yedirilmek * Yedirmek iş i yapı lmak. yedirip içmek * beslemek. yedirme

yedirmek

yediş er

* Yedirmek iş i. * Yağ, kireç ve kendirden yapı lan, su boruları nıbirbirine tutturmaya yarayan macun. * Yemesini sağ lamak. * Ağzı na yiyecek vermek, beslemek, karnı nıdoyurmak. * Bir ş eyi azar azar baş ka bir ş eyin içine karı ş tı rarak belli olmayacak duruma getirmek. * Bir fazlalı ğıherhangi bir biçimde kullanmak. * (nefis, namus, ş an, kibir gibi kavramlarla olumsuz olarak) Yakı ş tı rmak, yaraş tı rmak. * Bir kimseye rüş vet vermek. * Yedi sayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine yedi, her defası nda yedisi bir arada olan.

yediveren * Yı lda birkaç kez meyve veren veya çiçek açan (asma, gül vb). yediz yedme yedmek

yegâh

* Bir doğ umda dünyaya gelen yedi (kardeş ). * Yedmek iş i. * Çekerek peş inden götürmek, yedeğinde götürmek. * Yanı nda, beraberinde götürmek. * Klâsik Türk müziğ inde kalı n re notasıkarş ı lı ğ ısayı lan makam.

yegân * Birler, tekler. yegân yegân * Birer birer, tek tek, ayrı ayrı . yegâne yeğ

* Biricik, tek. * Daha iyi, daha üstün, daha uygun, müreccah.

yeğtutmak * bir ş eyi diğ erlerinden daha üstün ve uygun görüp ona yönelmek, yeğlemek, tercih etmek. yeğ en

* Birine göre kardeş inin çocuğu. * Birine göre amca, hala, dayıveya teyzenin çocuğu. * Tüylü diş i deve ile tek hörgüçlü erkek devenin geriye melezlenmesiyle elde edilen bir deve türü. yeğ enim! yeğ in

* Bir seslenme sözü. * Zorlu, katı ,ş iddetli. * Baskı n, üstün.

yeğ inleş me * Yeğinleş mek iş i. yeğ inleş mek * Güç duruma gelmek, ş iddetlenmek. * Üstün duruma gelmek. yeğ inlik * Yeğin olma durumu. * Bir etkinliğin veya bir gücün derecesi, ş iddet. * Bir ses çı karı lı rken algı lanan ve titreş imlerin genliğ inden kaynaklanan özellik. yeğ leme

* Yeğlemek iş i, tercih.

yeğ lemek * Konu, olay, durum, kimse için, diğerlerinden daha üstün görüp ona yönelmek, yeğtutmak, tercih etmek. yeğ lenme * Yeğlenmek iş i. yeğ lenmek * Yeğtutulmak. yeğ lik

* Bir ş eyin, baş kaları ndan üstün sayı lması , rüçhan.

yeğ ni * Ağı r olmayan, hafif. * Ciddî olmayan. yeğ nilemek * Önemsememek, hafifsemek. yeğ nilik yeğ nilme

* Hafiflik. * Yeğnilmek iş i veya durumu.

yeğ nilmek * Hafiflemek. yeğ niltme * Hafifletmek iş i, tahfif. yeğ niltmek * Hafif duruma getirmek, hafifletmek, tahfif etmek. yeğ niseme * Hafifseme, istihfaf.

yeğ nisemek * Önemsememek, hafifsemek. yeğ rek yeis

* Daha iyi, daha üstün, daha uygun tutulan, müreccah. * Umutsuzluktan doğan karamsarlı k, üzüntü.

yeis duymak * üzüntü çekmek, kahrolmak. yeise bürünmek * umutsuz, üzüntülü olmak. yeise kapı lmak * çok üzülmek. yek

* Bir, tek.

yekdiğ eri * Birbiri, öteki. yeke

* Kayı kta dümeni kullanmak için dümenin baştarafı na takı lan kol.

yekin yekin * Birdenbire. yekine yekine * Çabalaya çabalaya, zorlaya zorlaya. yekiniş * Yekinmek iş i veya biçimi. yekinme

* Yekinmek iş i.

yekinmek * Davranmak, olduğ u yerden fı rlamak, ayağ a kalkmak, (kalkmak için) hareket etmek, kı mı ldamak. * Gereğ inden fazla gayret sarfetmek. yeknesak

* Biteviye tekdüze, tek örnek, monoton.

yeknesaklı k * Tekdüzelik, değ iş mezlik, biteviyelik, monotonluk. yekpare * Bir parçadan oluş an, tek parça, bütün. * Tek parça olarak, bütün olarak. yeksan * Düz. * Bir, beraber aynıdüzeyde, eş it. * Bkz. hâk ile yeksan etmek. yekta

* Tek, eş siz.

yekten

yekûn

* Birden, birdenbire. * Durup dururken. * Toplam.

yekûn çekmek * konuş maya son vermek. yekvücut * Birlik. yel

* Havanı n yer değiş tirmesinden oluş an esinti, rüzgâr. * Romatizma ağrı sı . * Bağ ı rsaklardaki gaz.

yel değ irmeni * Rüzgâr gücüyle çalı ş an değirmen. yel gibi

* hı zla.

yel üfürdü, sel (veya su) götürdü * ortadan yok oluveren ve yok oluş unun sebebi bilinmeyen mal için söylenir. yel yepelek * Yel yeperek. yel yeperek * Çok acele, telâş la ve bilinçsizce bir yerden bir yere koş uş turmayı anlatı r. yelalim yeldirme

*İ vedilikle, acele acele, koş a koş a, telâş la. * Kadı nları n çarş af yerine kullandı kları , başörtüsü ile birlikte giyilen hafif üstlük. *İ ki veya daha çok uskumru ağ ı nı n eklenmesiyle yapı lan uzun ağ. * Yeldirmek iş i.

yeldirmek * Aceleyle koş turmak, koş uş turmak. yeldirmeli * Yeldirmesi olan. yeldirmesiz * Yeldirmesi olmayan. yele * At, aslan gibi bazı hayvanları n ensesinde veya boynunda bulunan uzun kı llar. * (balı klarda) Sı rt yüzgeci. yele vermek * savurmak, boş una harcamak. yeleç yelek

* Yeleğ en, havadar. * Ceket altı na giyilen kolsuz ve kı sa giysi.

* Kuşkanadı nı n büyük tüyü, telek. * Okun yay kiriş ine takı lan bölümündeki tüy. yeleken

* Yüksek ve çevresi açı k (yer), yeleç, havadar.

yelekleme * Yeleklemek iş i veya durumu. yeleklemek * (okun kuyruğ una) Tüy takmak. yeleklenme * Yeleklenmek iş i veya durumu. yeleklenmek * Kanatlanmak, kanat açmak. yelelenme * Yelelenmek iş i veya durumu. yelelenmek * (saç için) Hafif hafif dalgalanmak. yeleli

* Yelesi olan (hayvan).

yeleli kurt * Sı rtlan. yeleme * Ciddî olmayan, ciddî iş lerle uğ raş mayan, ciddî iş ler yapmayan, havaî. yelengeç yelin

* Kabuğ u kendi kendine çatlayı p soyulan (ağ aç). *İ nek, manda, koyun gibi hayvanlarda memenin süt toplanan bölümü.

yelken

* Rüzgâr gücünden yararlanarak genişbir yüzey oluş turacak biçimde yan yana dikilen ve teknenin direğine uygun bir biçimde takı larak onu hareket ettiren kumaşveya ş eritlerin tümü. * Yelken takmı ş , yelkeni olan göl veya deniz aracı , yelkenli. yelken açmak * yola çı kmak için hareket etmek. yelken balı ğı * Pasifik okyanusları nı n sı cak bölgelerinde yaş ayan birinci sı rt yüzgeci yelkeni andı ran bir balı k. yelken basmak * yola çı kmak, hareket etmek. yelken bezi * Yelken yapmaya yarar kalı n bez. yelken dikmek * tekneye yelken monte etmek. yelken gemisi * Rüzgârı nş iş irdiği yelkenlerin yardı mı yla yol alan gemi.

yelken gönderi * Yelkenlerin çekildiğ i direk. yelken iğ nesi * Yelkenleri birbirine tutturmaya yarayan alet. yelken yarı ş ı * Yelkenli tekneler arası nda yapı lan yarı ş ma. yelkenci

* Yelken diken kimse. * Yelkenleri açmak, indirmek, toplamak gibi iş lerde çalı ş an gemici.

yelkencilik * Her tür teknelerle yapı lan gezi, spor ve yarı ş malar. yelkenleme * Yelkenlemek iş i. yelkenlemek * Yelken açı p yola çı kmak. * Kaçı p gitmek. * (insan) aklî dengesini az veya çok yitirmek. yelkenleri suya indirmek * direnmekten vazgeçip karş ı sı ndakinin dediğ ini benimsemek, kabul etmek. yelkenli

* Yelkeni olan, yelkenle giden (deniz ve göl taş ı tı ).

yelkenli gemi * Yelkenle yürütülen gemi. yelkesen yelkı ran yelkovan

* Yarı ş larda, rüzgârı n etkisinden korunmak için öne takı lan siperlik, rüzgârlı k. * Yelkesen. * Saatin, dakikalarıgösteren ve akrepten daha uzun olan ibresi. * Yelin yönünü göstermek için dik bir eksene geçirilen türlü biçimlerde, hafif levha. * Yelkovangillerden, kanatlarısivri, siyahı msıveya kül rengi gövdeli bir deniz kuş u (Puffinus).

yelkovangiller * Kuş lar sı nı fı nı n, fı rtı na kuş larıtakı mı ndan bir familya. yelleme

* Yellemek iş i.

yellemek * (körükle, yelpaze ile veya baş ka bir araçla) Rüzgâr yapmak. yellenme

* Yellenmek iş i.

yellenmek * Körük, yelpaze gibi araçları n yaptı ğ ıyelin etkisinde kalmak. * Kalı n bağı rsaktaki gazıçı karmak. yelli

* Yeli çok olan, rüzgârlı .

* Çok yellenen. *İ ş veli, fı kı rdak. yellim

* Bkz. yelalim.

yellim yepelek * Bkz. yel yeperek. yelloz yelme yelmek

* (kadı n için) Ahlâksı z, hafifmeş rep, ş ı llı k. * Yelmek iş i. * Aceleyle, telâş la koş mak.

yelölçer * Rüzgârı n veya gaz durumundaki akı ş kanları n akı şhı zı nıölçmeye yarayan aygı t, anemometre. yelpaze

* Sallandı ğı nda küçük bir hava akı mıyapan ve özellikle yüzü serinletmeye yarayan, küçük, katlanabilir, taş ı nabilir araç. * Bu biçimde olan. * Çeş itlilik. yelpazeleme * Yelpazelemek iş i veya durumu. yelpazelemek * Yelpaze veya bir baş ka nesne ile yel yapmak. yelpazelenme * Yelpazelenmek iş i veya durumu. yelpazelenmek * (kendini) Yelpaze ile serinletmek. yelpik

* Balgamlıöksürükle ortaya çı kan süregen göğüs hastalı ğı , nefes darlı ğ ı .

yelpirdeme * Yelpirdemek iş i veya durumu. yelpirdemek * Kı mı ldamak, hafif sallanmak. yelseme yelsemek

* Yelsemek iş i veya durumu. * Hava alarak bozulmak, bayatlamak.

yeltek *İ steğ inde kararlıolmayan veya konudan konuya geçiveren, hercaî. yelteniş yeltenme

* Yeltenmek iş i veya biçimi. * Yeltenmek iş i veya durumu.

yeltenmek * Yapamayacağ ıbir iş e giriş mek, özenmek, heves etmek, meyletmek. yelve yelyutan

* Flurya. * Atlarda hava yutmanı n yol açtı ğ ıbir hastalı k.

yem * Hayvan yiyeceğ i. * Kuşve balı k tutmak için tuzağa bı rakı lan veya oltaya takı lan yiyecek veya yiyecek görüntüsündeki nesne. * Birini aldatabilmek için hazı rlanmı şdüzen; kullanı lan kimse veya ş ey. * Ağı z otu. yem borusu * Askerlikte hayvanlara yem verme saatinin geldiğ ini bildirmek için çalı nan boru. * Oyalayı cı , aldatı cısöz. yem dökmek (veya koymak) * avlanı lacak hayvanları bir yere çekmek için yiyecek dökmek. * aldatabilmek için inanç verici davranı ş ta bulunmak. yem istemez, su istemez * elde tutulmasıhiçbir külfete mal olmayan. yem kesmek * (hayvan) yem, saman yemek. yem kestirmek * yolda durup hayvanlara yem yedirmek. yem olmak * herhangi bir hayvan tarafı ndan yenilmek. * birinin tuzağ ı na düş mek. yem torbası *İ çine yem konularak hayvanları n yem yesin diye baş ı na takı lan torba. yem verimi * Belirli geniş likteki bir alanı n, belirli bir süre içerisinde ürettiğ i yeş il ot, doğ al veya sun'î ş ekilde kurutulmuş kuru ot veya kuru madde miktarı . yemci yeme

* Yem satan kimse. * Yemek iş i. * Yiyecek. * Tat, lezzet.

yeme de yanı nda yat! * çok lezzetli veya çok hoş . yeme içme * Türlü içecek ve yiyeceklerle beslenme. yemeden içmeden * (kötü davranı ş lar için) vakit geçirmeden, hemen. yemeden içmeden kesilmek

* bir üzüntü veya heyecan sebebiyle yiyemez, içemez duruma gelmek, iş tahıkesilmek. yemek * Yemek yeme, karı n doyurma iş i. * Yenmek için piş irilip hazı rlanmı şyiyecek, aş , taam. * Günün belli saatlerinde yenilen besin. * Çağ rı lı larıveya konuklarıyemekle ağ ı rlama. yemek

* Ağı zda çiğneyerek yutmak. * Aş ı ndı rmak, kemirmek, oymak, delmek. * Isı rmak. * Batmak, çizmek, kaş ı ndı rmak, dalamak. * (hoş a gitmeyen kötü bir duruma) Uğ ramak, tutulmak. * Hakkıolmayan ve kendisine yasak edilmişbulunan bir ş eyi kabul etmek. * Harcamak, tüketmek, bitirmek. * Yasal yoldan cezalandı rı lmak. * Gücünü kı rmak, periş an etmek, mahvetmek. * Birine alacağ ı nıvermemek, ödememek. * Biri için baş kası na para harcatmak. * Harcanmak, kullanı lmak, sarf edilmek. * Sürekli üzmek, tedirgin etmek.

yemek borusu * Askerlikte yemeğin çı ktı ğ ı nıbildirmek için çalı nan boru. * Besinleri ağzı ndan mideye ulaş tı ran kasla çevrili zarsı kanal. yemek çı karmak * ağ ı rlamak için yemek sunmak. yemek dolabı * Yemeğ in saklandı ğıyer. yemek duası * Yemek yedikten sonra edilen dua. yemek hizmeti * Yemeğ in hazı rlanması , dağı tı lmasıgörevi. yemek listesi * Yemek yenilecek yerlerde mevcut yemekleri. yemek masası * Üzerinde yiyecek ve içeceklerin bulunduğu, yemek yemek amacı yla kullanı lan masa. yemek odası * Yemek yenilen oda, salamanje. yemek salonu * Bkz. yemek odası . yemek seçmek * bazıyemekleri sevmemek. yemek vermek * konukları yemeğ e çağı rmak. yemek yemek * karı n doyurmak. yemekaltı * Yemek öncesi yenilen ve içilen hafif yiyecek ve içecek.

yemekhane * Okul, fabrika gibi kuruluş larda yemek yenilen büyük salon. yemekli

* Yemek de yenilen. * Yemek de verilen.

yemekli vagon * Trenlerde yolculara yemek servisi yapı lan vagon. yemeklik

yemeksiz

* Yemek yapmakta kullanı lan. * Yemek için ayrı lan. * Yiyecek ş ey, yiyecek maddesi. * Yemeğ i olmayan, yemek verilmeyen.

Yemen ellerinde Veysel Karanî * uzak yerlerde uzun bir süre dolaş mak zorunda kalanlar için söylenir. yemeni * Yemen ülkesine ait. * Kalı pla bası lı p elle boyanan, kadı nları n baş ları na bağ ladı klarıtülbent. * Bir tür hafif ve kaba ayakkabı . yemenici

* Yemeni yapan veya satan kimse.

yemenicilik * Yemeni yapma iş i. * Yemeni alı p satma iş i. yemenili * Yemenisi olan. * Yemeni takmı şolan. Yemenli * Yemen halkı ndan olan (kimse). yemin

* Ant.

yemin billâh * Tanrı 'nı n adı nı anarak yemin etme. yemin billâh etmek * Tanrıadı nıanarak ant. yemin etmek * ant içmek. yemin etsem baş ı m ağ rı maz * "gerçek olduğuna hiç korkmadan yemin ederim" anlamı nda kullanı lı r. yemin içmek * ant içmek. yemin kasem * Yemin etme.

yemin verdirmek * ant içirmek. yemin vermek * Bkz. ant vermek. yemini basmak * çabuk ve kuvvetli olarak yemin etmek. yeminli yeminsiz yemiş

yemiş çi

* Yemin ederek bir açı klamada bulunan. * Yemine dayanmayan. * Bitkilerde, döllenme sonunda çiçeği meyve yaprakları ndan oluş an ve tohumu taş ı yan organ, meyve. *İ ncir. * Yemişsatan kimse.

yemiş çil * Yemiş le beslenen. yemiş en

* Gülgillerden, meyvesi elmaya benzeyen, yapraklarıkı sa saplı , yumurtamsıbiçimde ve kenarlarıdiş li olan, dikenli bir bitki. yemiş lenme * Yemiş lenmek iş i veya durumu. yemiş lenmek * Ağaçlar meyve vermek. yemiş li

* Yemiş i olan, meyve veren.

yemiş lik * Yemişveren ağaçlarıolan bahçe. * Yemişkonulan, saklanan yer. * Yemiştabağı . *İ ncirlik. yemleme

* Yemlemek iş i. * Tuzağ a veya oltaya takı lan yem. * Bir kimseyi elde edecek, kandı racak biçimde davranma. * Ağı zotu.

yemlemek * Hayvana yem vermek, beslemek. * Bir kimseyi elde edecek, kandı racak biçimde davranmak. * Yem takmak. * Toplara ağı zotu koymak. yemlenme * Yemlenmek iş i. yemlenmek * Yemlemek iş i yapı lmak. * Para harcamadan bir baş kası ndan geçinmek.

yemlik

* Hayvanlara yem verilen yer veya kap. * Rüş vet, arpalı k. * Karş ı lı ksı z geçim sağlanan yer veya kimse. * Kumarda kandı rı lı p parasıalı nan kimse. * Yem için ayrı lan.

yemlik arpa * Hayvanlara yiyecek olarak verilen arpa türü. yemlikli

* Yemliği olan.

yemliksiz * Yemliği olmayan. yemyeş il

* Her yanıyeş il, çok yeş il.

yen

* Giysi kolu. * Yı lan yastı ğı giller, muzgiller gibi bazıbitki familyaları nda, çiçeklerin üzerinde bir örtü gibi duran ve çoğu renkli olan bir çiçek yaprağ ı . yen

* Japon para birimi.

yenene içilene bakı lmamak * (bir ş ey) gidere önem verilmeden bol bol harcanmak. yenge

Yengeç yengeç

* Bir kimsenin kardeş inin, dayı sı nı n veya amcası nı n karı sı . * Bir erkeğin kendi karı sı ndan söz ederken kullandı ğ ıad. * (kadı nlar için) Bir seslenme sözü. * Düğ ünde geline kı lavuzluk eden kadı n. * Zodyak üzerinde İ kizler ve Aslan burçlarıarası nda bulunan burç. Zodyak. * Eklem bacaklı lardan, birinci ayak çifti iki kı skaç olarak geliş miş , eti için avlanan, suda yaş ayan bir böcek.

Yengeç dönencesi * Güneş 'in gök yüzündeki yı llı k hareketinde kuzeyden, güneye dönüşyaptı ğ ıyer, yaz dönencesi. Bu yerin ekvatora göre açı sal uzaklı ğ ı23° 27° dir. yengeç gibi * yan yan yürüyen kimseler için söylenir. yengeçvari * Yengeç yürüyüş üne benzer. yengelik yengi yeni

* Yenge olma durumu. * Yenmek iş i, utku, zafer, galibiyet, galebe. * Kullanı lmamı şolan. * Oluşveya çı kı ş ı ndan beri çok zaman geçmemişolan.

* En son edinilen. *İ ş e henüz baş lamı ş . * O güne kadar söylenmemiş , görülmemiş , gösterilmemiş , düş ünülmemişolan; değiş ik. * Tanı nmayan, bilinmeyen. * Daha öncekilerden farklı olan. * Biraz önce, çok zaman geçmeden. yeni ay

* Ayça, hilâl.

yeni baş tan * Baş tan baş layarak, yeniden. Yeni Çağ * Orta Çağ ı n bitiminden (1453 veya 1492'den) Fransı zİ htilâline (1789) kadar süren çağ. Yeni Dünya * Amerika ana karası . Yeni Dünya aslanı * Puma. yeni Eflâtuncu * Yeni Eflâtunculuk yanlı sıolan kimse. yeni Eflâtunculuk *İ skenderiye'de M.S. III. yüzyı lda ortaya çı kan ve VII. yüzyı la kadar okullarda okutulan felsefe öğretisi, neoplâtonizm. yeni eleş tirici * Yeni eleş tirici yanlı sı olan kimse. yeni eleş tiricilik * Kant sistemine göre eleş tiriyi yeni boyutta değ erlendiren akı m. yeni gerçekçi * Yeni gerçekçilik yanlı sıolan kimse. yeni gerçekçilik * Eş yanı n gerçeğini ı ş ı k ve gölgeden yoksun keskin çizgilerle vermeyi amaç edinen resim anlayı ş ı . Yeni Gineli * Yeni Gine halkı ndan olan. yeni gümüş * Alman gümüş ü. yeni izlenimci * Yeni izlenimcilik yanlı sıolan kimse. yeni izlenimcilik *İ zlenimcilerin iç güdüye dayanarak yaptı kları , güneşı ş ı ğ ı nı n parçalanması nıbilimsel, yöntemli biçimde uygulayan, izlenimcilerin bozduklarıyapı sal kuruluş a yeniden önem veren, saf renkleri nokta nokta sürüp renk karı ş ı mı nı seyircinin gözünde oluş turmayıamaçlayan resim akı mı . yeni sene

* Yeni yı l.

yeni yazı * 1 Kası m 1928'de kabul edilen Lâtin alfabe sistemine dayanan Türk alfabesi. yeni yeni

* Yeni olarak, bu günlerde, çok yakı nlarda. yeni yetme * Yeni yetmelik çağı nda olan kimse, ergen. yeni yetmelik * Çocuklukla yetiş kinlik arası ndaki dönem, ergenlik. yeni yı l

* Yaş anı lan yı ldan bir sonraki yı l.

yenibahar * Mersingillerden, Amerika'nı n sı cak bölgelerinde yetiş en bir bitki (Pimenta officinalis). * Bu bitkinin olgunlaş tı ktan sonra kurutulup bahar olarak kullanı lan meyvesi. yenice

yenici

* Oldukça yeni. * (yeni'ce) Zaman için, yakı n günlerde. * Yenen, üstün gelen, mağ lûp eden.

yenici * Yenilik yanlı sı , yeniliği tutan. yeniçeri

* Orhan Gazi tarafı ndan yeniçeri ocağıadı yla (1362 'de) kurulan, İ kinci Mahmut zamanı nda nizamı cedit adı ndaki asker ocağı nı n kurulması yla ortadan kaldı rı lan (1826) Osmanlıİ mparatorluğ unun piyade asker sı nı fı . * Bu asker sı nı fı ndan olan er. yeniçeri ağ ası * Yeniçeri ocağı nı n en yüksek subayı ve komutanı . yeniçeri ocağ ı * Yeniçeri askerinin küçükten yetiş tirildiğ i askerî kuruluş . yeniçerilik * Yeniçeri olma durumu, yeniçeri askerliğ i. * Yeniçeri asker kuruluş unun olduğ u devir. * Yeniçeri askerî kuruluş u. yeniden

* Gene, yine, bir daha, tekrar.

yeniden kurma * Yeniden yapı lan. yeniden tasarı mlama * Bir tasarı mı yeniden gözden geçirme. yeniden yapı lanma * Bir kurumu, kuruluş u veya iş letmeyi personel ve çalı ş ma düzeni bakı mı ndan yeni bir yapı ya kavuş turma. yeniden yeniye * Çok yakı n bir süreden beri, çok yakı n geçmiş te. yenidünya * Gülgillerden bir ağaç, Malta eriğ i (Eriobotrya Japonica). * Bu ağacı n erik büyüklüğ ündeki, iri çekirdekli, sarırenkli, sulu ve mayhoşyemiş i. * Renkli veya sı rlısı rçadan yapı lan, süs olarak ası lan top. * Orta oyununda ev dekoru olarak kullanı lan kafes biçiminde karavan.

yenik

yenik

* Yenmiş , aş ı nmı ş . * Bir hayvanı n veya böceğ in bir ş eyi yiyerek onda bı raktı ğı iz. * Savaşveya yarı ş mada yenilmiş , mağ lûp.

yenik düş mek * yenilmek, mağlûp olmak. yenik saymak * yenilmişolarak kabul etmek. yenileme

* Yenilemek, yeniden yapmak iş i.

yenilemek * Bir kimse veya bir ş eyin yerine yenisini koymak. * Bir iş i bir kez daha yapmak, tekrar etmek. yenilenme * Yenilenmek iş i. yenilenmek * Bir ş eyin yerine yenisi konulmak. * Bir işbir kez daha yapı lmak, tekrarlanmak. yenilerde

* Yakı n geçmiş te.

yenileş me * Yenileş mek iş i. yenileş mek * Yeni bir durum almak, yenilik kazanmak, yeniliğe uymak. yenileş tirme * Yenileş tirmek iş i. yenileş tirmek * Yenileş mesini sağ lamak. yeniletme * Yeniletmek iş i. yeniletmek * Yeniletmek iş ini yaptı rmak. yenilgi

* Bir savaş ta, yarı ş mada kaybetme, yenilme, mağlûbiyet, hezimet. * Bir iş te, bir uğ raş ta baş arı sı zlı ğ a uğ rama, kaybetme.

yenilgiye uğ ramak * yenilmek, mağlûp olmak. yenilik

* Yeni olma durumu veya yeni olan bir ş eyin özelliği. * Eskimiş , zararlıveya yetersiz sayı lan ş eyleri yeni, yararlıve yeterli olanları yla değiş tirme, teceddüt.

yenilik korkusu * Her değiş iklikten, her yenilikten ürkme hastalı ğı .

yenilik yapmak * değ iş iklik yapmak, değiş iklik getirmek. yenilikçi

* Yenilikten yana olan.

yenilir (veya yenir) yutulur ş ey değ il * yenmeyecek nitelikte olan (yiyecek). * kendisiyle baş a çı kı lamayacak durumda olan. * hoş a gitmeyen, beğ enilmeyen nitelikte olan. * çok ağ ı r (söz). yeniliş yenilme

* Yenilme, mağlûp olma. * Yenilmek (I,II) iş i.

yenilmek * Yemek iş i yapı lmak veya yemek iş ine konu olmak. yenilmek

* Oyun, yarı ş , savaşgibi olaylarda karş ı sı ndakinden aş ağı durumda kalmak, kaybetmek, mağlûp olmak. * Güçsüz, çaresiz kalmak, mağlûp olmak.

yenilmezlik * Yenik duruma düş meme durumu. yenimsi

* Yeni gibi, yeni tazda.

yenir yutulur gibi değ il * Bkz. yenilir yutulur ş ey değ il. yenirce * Gittikçe geniş leyen yara. * Kemik ve dişdokusunun harap olmasıdurumu. * Frengi. yeniş ememe * Yeniş ememek iş i. yeniş ememek * Birbirini yenememek, birbirine üstün gelememek. yeniş me

* Yeniş mek iş i.

yeniş mek * Birbirini yenmek. yenli

* Yenleri olan.

yenme * Yenmek (I,II) iş i. yenmek

yenmek

* Savaşveya yarı ş mada üstünlük sağlamak, üstün gelmek. * Tutmak, bastı rmak.

* Yemek iş ine konu olmak. * Aş ı nmak. * Ütmek. yensiz yepelek

* Yenleri olmayan. *İ nce yapı lı , zarif, narin.

yepisyeni * Yepyeni. yepyeni

* Çok yeni, hiç kullanı lmamı ş . * Alı ş ı lmamı ş , görülmemiş . * Tertemiz, çok yeni.

yer * Bir ş eyin, bir kimsenin kapladı ğı veya kaplayabileceğ i boş luk, mahal, mekân. * Gezinilen, ayakla bası lan taban. * Özel ad olarak, yer yuvarı , yerküre, Dünya. * Bulunulan, yaş anı lan, oturulan ş ehir, kasaba, mahalle. * Durum, konum, vaziyet. * Ülke, bölge. * Görev, makam. * Önem. * Herhangi bir ş eye, bir iş e ayrı lmı şbölüm veya alan. *İ z. * Üzerine yapı kurulmaya veya ekime elveriş li toprak parçası , arazi, arsa. * Toprak. * Bir olayı n geçtiği veya geçeceği bölüm, alan, mahal. * Otel, motel vb. de kalı nacak oda. * Sinema ve tiyatroda veya taş ı tlarda oturulacak koltuk, sandalye. * Durum. yer açmak * Bir kimseye oturması için yer hazı rlamak. * Yer bı rakmak, imkân vermek. yer adı

* Yerleş im bölgeleri ile deniz, göl, ı rmak, dağ , tepe, bağ, bahçe, vadi gibi yerlerin adı .

yer adı bilimi * Yer adları nıinceleme konusu edinen dil bilimi dalı , toponomi. yer alı ş tı rmaları * El ve bütün vücut bölümleri için, yeri bir dayanak yüzeyi veya bir tür araç gibi kullanarak düzenlenen hareketler. yer almak * bir iş i hazı rlayanlar arası nda bulunmak. * ayrı lan yerde durmak, bulunmak. yer altı * Yerin yüzeyi altı ndaki bölümü. * Gizli ve zararlı (çalı ş ma). yer altıçarş ı sı * Yerin yüzeyi altı nda kurulan dükkânlardan oluş an alı şverişmerkezi. yer altıdünyası

* Yasal olmayan, kirli ve karanlı k iş lerin gerçekleş tirildiğ i ortam. yer altıkaynakları * Petrol, gaz, kömür gibi toprak altı nda bulunan kı ymetli ham ürünler. yer altımerdiveni *İ ş lek yollarda yayalar için araçları n gelişgidiş ine engel olmamak amacı yla yapı lan merdiven. yer altısuları * Geçirimli kayaç ve katmanlardan sı zarak, yer çekimininide etkisiyle yer altı na inen ve orada akarak veya birikerek yeni bir düzen kuran sular. yer altıtreni * Yer altıulaş ı mı nısağ layan tren, metro. yer bakı r gök demir *ş artları n zor, imkânları n kı sı tlıolduğu durumlarda söylenir. yer bakı r gök demir kesilmek * tamamen tükenmek, bitmek, yoksul duruma düş mek. yer belirteci * Yer zarfı . yer biçimleri *İ ç ve dı şgüçlerin etkisiyle oluş an dağ, yayla, ova, koyak, çukur gibi biçimlerin hepsi, engebe, yüzey ş ekilleri. yer bilimci * Yer bilim uzmanı , jeolog. yer bilimi * Yer yuvarlağ ı nı n yapı sı nı , birleş imini, evrimini inceleyen bilim, jeoloji. yer bilimsel * Yer bilimle ilgili, jeolojik. yer bulmak * oturacak yer sağlamak. * (bir kimse) bir iş e, görev yapacağıbir yere yerleş mek. yer cücesi * Kı sa boylu, çok bilmiş , kurnaz kimse. yer çamı * 5-10 cm yüksekliğinde, limon sarı sırenkli otsu bir bitki, yer servisi (Ajuga chamaepitys). yer çekimi * Yer kütlesinin çekimi etkisiyle bir cismin, türlü bölümlerine uygulanan güçlerin bileş kesi, arz cazibesi. yer çekirdeği * Yer merkezinde toplanmı şolan çok yoğ un küresel kütle. yer çöküntüsü * Bkz. çöküntü hendeği. yer değ iş tirme * Lâboratuvarlarda gazları toplamakta gizlenen yöntem. yer değ iş tirmek * bulunduğ u yerden bir baş ka yere geçmek. yer demir gök bakı r

* çorak ve sı cak bir yeri niteler. * hiçbir yardı m ve umut olmadı ğ ı nda kullanı lı r. yer domuzu * Afrika'da yaş ayan, uzun kulaklı , uzun burunlu memeli. yer domuzugiller * Damarlı diş liler takı mı ndan yer domuzu familyası nı n genel adı . yer elması * Birleş ikgillerden, kök sapları yumru durumunda olan bir bitki (Helianthus tuberosus). * Bu bitkinin besin olarak yararlanı lan kök sapı . yer etmek * iz bı rakmak. * iyice yerleş mek. yer fesleğeni * Sütleğ engillerden, otsu veya odunsu sürüngen gövdeli bitki (Mercurialis). yer fı stı ğ ı * Baklagillerden, çiçekleri döllendikten sonra toprağa gömülerek meyve veren bir tarı m bitkisi (Arachis hypogaea). * Bu bitkinin eğlencelik olarak yenilen, yağ ıda çı karı lan tohumu. yer geçidi * Yer altıgeçidi, yer altı merdiveni. yer hostesi * Uçağ a binecek olan yolcuları n bilet iş lemlerini yapan, ayrı ca uçağ a binerken merdiven baş ı nda yolcuları n binişkartları nıtoplayan görevli. yer istasyonu * Uzay araş tı rmaları nda yeryüzünde yapı lan çalı ş maları n yapı ldı ğ ımerkez. yer kabuğu * Dünyanı n dı ş ı nı çepeçevre kaplayan, üzerinde karalar ve denizlerin bulunduğu bölüm, yeryüzü. yer kabul etmez * çok günahkâr. yer kaplamak * önemli bir hacim tutmak. yer kapmak * kalabalı k içinde kendine yer bulmak. yer katı

* Toprak düzeyinde olan kat, girişkatı , zemin katı .

yer mantarı * Bkz. domalan. yer merkezci * Yer özekçi. yer merkezcilik * Yer özekçilik. yer merkezli * Yer özekçil.

yer meş esi * Kurtluca, yer palamudu. * Dalak otu, yer palamudu. yer minderi * Yere serilerek üzerine oturulan yün veya pamukla doldurulmuşminder. yer mumu * Petrol ve terebentin içinde eriyen, doğ al hidrokarbonlardan oluş an bir tür mum, ozokerit. yer odası * Tabanıyerle bir olan oda. yer ölçümü * Yerin boyutları nı ve biçimini konu olarak inceleyen bilim, jeodezi. yer öpmek * bir büyüğ ün önüne eğ ilmek. yer örümceğ i * Toprak içinde ağ la döş eli yuva yapan maygalomorthae alt takı mı ndan büyük örümcek (Mygale avicularia). yer özekçil * Yerin gözlem noktasıolarak alı nan merkeziyle ilgili, jeosantrik. yer özekçilik * Yer yuvarlı ğ ı nı evrenin merkezi sayanları n görüş ü, jeosantrizm. yer palamudu * Kurtluca, yer meş esi. * Dalak otu, yer meş esi. yer pelidi

* Yer meş esi.

yer pı rasası * Bkz. aslankuyruğu. yer sakı zı * Bitüm. yer sarmaş ı ğı * Gebre otugillerden, nemli yerlerde, duvar diplerinde yetiş en bir bitki (Cleome). yer sarsı ntı sı * Deprem. yer servisi * Yer çamı . yer sı çanı * Köstebek. yer sofrası * Yerde kurulan sofra. yer solucanı * Halkalı lardan, nemli topraklarda yaş ayan bir solucan (Lumbricus terrestris). yer tutmak (veya tutmamak) * yer ayı rmak. * yer kaplamak.

* önemli sayı lmak, önemi olmak. yer üstü * Yerin yüzeyi üstündeki bölümü. yer vermek * önemli sayı lmak, saygıgöstermek. * bir olaya yol açmak, imkân tanı mak. * önemli bir görev vermek. * kendi yerini bir baş kası na bı rakmak. yer yağ ı * Petrol. yer yarı lı p içine girmek (veya yerin dibine girmek veya geçmek) * yitirilip bir türlü bulamamak. * çok utanmak. yer yatağ ı * Yere serilen yatak. yer yer

* Bir çok yerde.

yer yerinden oynamak * bir işçok gürültülü ve telâş la yapı lmak. * bir olay toplumda büyük tedirginlik yaratmak. yer yurt

* Oturulan, yaş anı lan yer.

yer yuvarı * Bkz. yer yuvarlağı . yer yuvarlağı * Üstünde yaş adı ğı mı z gök cismi. yer zarfı * Bir fiilin anlamı nıyer göstererek belirleyen, sı nı rlayan zarf: İ çeri giriniz. Yukarıçı kı nı z. yerberi

* Bir gök cisminin gerçek veya görünür yörüngesinin Yer'e en yakı n noktası .

yerde kalmak * saygıgörmemek, yüzüne bakı lmamak. yerdegezen * Yı lan. yerden bitme * Kı sa boylu. * Türedi. yerden göğe kadar * pek çok. yerden selâm * El, yerlere kadar uzatı larak verilen selâm. yerden temenna * Yerden selâm.

yerden yapma * Çok kı sa boylu. yerden yere çalmak * çok hı rpalamak. yerden yere vurmak * birine türlü yönlerden saldı rarak onu çok aş ağ ı layı cıbir duruma düş ürmek. yere bakan yürek yakan * uysal ve uslu göründüğü hâlde sinsice kötülük yapan. yere bakmak * (ihtiyarlar için) ölümü yakı n olmak. yere baktı rmak * utandı rmak, mahcup etmek. yere batası ca (veya yere batsı n) * "yok olsun" anlamı nda bir ilenç. yere batmak * yok olmak. * çok utanmak, mahcup olmak. yere çalmak * yere atmak, yere fı rlatmak. yere doğ rulum * Bkz. yere yönelim. yere geçmek * çok utanmak. yere göğe koymamak (veya koyamamak) * nası l ağı rlayacağı nı , nası l memnun edeceğ ini bilmemek, çok önem vermek. yere sağlam basmak * titiz ve dikkatli davranmak. yere sermek * kötü bir duruma sokmak, yenmek. * vurup öldürmek. yere takı nmak * yüze verilen biçimle bir duyguyu belirtmek. yere vurmak * kötü bir duruma sokmak. yere yönelim * Bitkilerde kök ve sapları n, yer çekimi etkisi ile belli bir doğ rultu almalarıözelliği, jeotropizma. yeregeçen * Havuç. yerel

* Belirli bir yer ile ilgili olan, mahallî, mevziî, lokal. * Gözlem yerine veya gözlemcinin bulunduğu yere iliş kin.

yerel radyo * Belli bir bölgeye yayı n yapan alçak frekanslıradyo istasyonu.

yerel saat

* Güneş in 0 Meridyen noktası ndan geçmekte olduğ u anda ayarlanan saat.

yerel yayı n * Yerel radyo. yerel yönetim *İ l, belediye veya köy halkı nı n buradaki ortak yerel ihtiyaçları nı karş ı layan ve genel karar organlarıburadaki halk tarafı ndan seçilen kamu tüzel kiş isi, mahallî idare. yerelleş me * Yerelleş mek iş i, yöreselleş me, mahallîleş me. yerelleş mek * Yerel bir özellik kazanmak, yöreselleş mek, mahallîleş mek. yerelleş tirme * Yerelleş tirmek iş i. yerelleş tirmek * Yerel duruma getirmek. yereş eği

* Makaslıböcek.

yerey * Yeryüzünden bir parça, arazi. * Yer kabuğ unun oluş umu bakı mı ndan ele alı nan herhangi bir parçası . yergi * Bir kimseyi, bir toplumu, bir düş ünceyi, bir nesneyi veya bir göreneğ i yermek için yazı lmı şyazıveya söylenmişsöz, taş lama, hicviye, hiciv, satir. yergici * Yerme huyu olan, yerme özelliği olan. yergicilik

* Yergici olma durumu.

yeri baş ka * daha baş ka bir değ er taş ı mak, önemi olmak. yeri gelmek * sı rasıgelmek, zamanı uygun olmak. yeri göğü ben yarattı m demek * çok gururlu olmak. yeri göğü birbirine katmak * aş ı rıtelâşyaratmak. yeri göğü inletmek * yüksek sesle ve olanca güçle bağ ı rmak. yeri göğü tı rmalamak * çok sancı , acıçekmek. yeri göğü tutmak * her tarafıele geçirmek denetim altı nda bulundurmak. yeri olmak

* uygun olmak. * sı rası , uygun zamanı olmak. * saygı nlı ğ ıolmak. yeri öpmek * yere düş mek, yere serilmek. yeri soğ umadan * ayrı lan bir kimsenin ardı ndan çok zaman geçmeden. yeri var! * "uygundur, iyidir" anlamı nda kullanı lı r. yeri yurdu belirsiz * belli bir yeri olmayan, serseri. yerici yeridir

* Yeren, yermek iş ini yapan. * lâyı ktı r, uygundur, münasiptir.

yerilme * Yerilmek iş i. yerilmek

* Yermek iş ine konu olmak, kötülenmek.

yerin dibine geçmek (batmak veya girmek) * çok utanı p sı kı lmak. * görünmez olmak, kaybolmak. yerin kulağ ıvar * gizli konuş ulan bir ş eyin umulmadı k bir yoldan baş kaları nca duyulabileceği anlatı lı r. yerinde

* Zamanı , yeri uygun düş en (düş erek), gerektiği biçimde (olan), münasip. *İ yi; yeterli. * Durumunda.

yerinde duramamak * sürekli kı pı rdamak; içi içine sı ğ mamak. yerinde kalmak * baş ka yere gitmemek. * (makam, aş ama için) değ iş memek. yerinde olmak * tamam olmak, iyi durumda bulunmak. yerinde saymak * yürür gibi yaparak hep aynıyerde, sürekli olarak ayağ ı n birini kaldı rı p birini basmak. * hiç ilerlememek, geliş memek, değiş memek. yerinde su çı kmak * haklı bir sebep olmadan yerini bı rakanlara veya bı rakmak isteyenlere kı nama ve engelleme amacı yla söylenir. yerinde vuruş * Yerinde yapı lan baş lama vuruş u. yerinde yeller esmek

* artı k bulunmamak, yol olmak. yerindelik * Yerinde olma durumu, isabet. * Kamulaş tı rı lan bir yer üzerinde, kamu çı karı nı n özel çı kara oranla yüksek olması . yerinden fı rlamak * (oturulan yerden) hı zla kalkmak. yerinden oynamak * yerinden ayrı lmak. * coş kulu, gürültülü, karı ş ı k bir zaman yaş amak. yerinden oynatmak * baş ka yere kaldı rmak; yerini değ iş tirmek. yerinden yönetim * Merkezî yönetimin bazıhak ve yetkilerinin bölgesel yönetimlerce kullanı lması , ademimerkeziyet. yerine

* Bir ş eyin veya bir kimsenin yerini almak üzere. * Baş kası nı n adı na.

yerine geçmek * görevden ayrı lan birinin yerini almak. * bulunmayan bir nesnennin veya kavramı n yerine kullanı labilmek. yerine gelmek * yapı lmak, olmak. * eski duruma dönmek. yerine getirmek * istenileni, gerekeni yapmak. * eski duruma döndürmek. * ifa etmek. yerine koymak * gibi görmek, saymak. * yitirilen, elden çı kan bir ş eyin, benzerini veya eş ini sağ lamak. yerine oturmak * iyi yerleş mek. * bir durum, bir düş ünce vb. benimsenmek, yaygı n duruma gelmek, yerleş mek. yerini almak * yerine geçmek. yerini beğenmek * (bitki için) yeri geliş mesine çok uygun olmak. yerini bulmak * yerine gelmek. * kendine yakı ş an makamı , durumu bulmak. yerini doldurmak * görevini baş arı ile yapar olmak. * görevinden ayrı lan birinin yerine gelen kiş i, önceki görevli kadar baş arı lı olmak. yerini ı sı tmak * bir yerde uzun süre kalmak. yerini sevmek

* Bkz. yerini beğenmek. yerini tutmak * bulunmayan bir nesnenin yerini almak, onu aratmamak. * görevinden ayrı lan birinin yaptı ğ ıiş i yapabilmek. yerini yapmak * bir ş ey elde etmek amacı yla giriş imde bulunmak. yerinme yerinmek

yerküre

* Yerinmek iş i, teessüf. * Acı nmak, teessüf etmek. * Piş man olmak. * Yer yuvarlağ ı .

yerle beraber * yer düzeyinde. yerle bir (veya yeksan) etmek * temeline kadar yok etmek, tahrip etmek. yerle gök bir olsa * sonu ne olursa olsun. yerlerde sürünmek * çok periş an, acı nacak bir durumda bulunmak. yerlere geçmek * çok utanı p sı kı lmak veya kahrolmak. yerlere kadar eğilmek * aş ı rısaygıgöstermek. yerleri süpürmek * (saç, etek, paça) çok uzun olmak. yerleş ik

* Belli bir yere yerleş miş . * Bir yerin yerlisi olmuş , mütemekkin. * Bir yerde varlı ğ ı nı sürekli olarak sürdürecek olan.

yerleş iklik * Yerleş ik olanı n özelliğ i. yerleş ilme * Yerleş ilmek iş i. yerleş ilmek * Yerleş mek iş ine konu olmak veya yerleş mek iş i yapı lmak. yerleş im * Yerleş me, iskân. yerleş im alanı * Yerleş im merkezi. yerleş im merkezi *İ l, ilçe, köy gibi halkı n bir arada yaş adı ğıyerler, meskûn mahal.

yerleş ke yerleş me

* Kampus. * Yerleş mek iş i.

yerleş mek * Yerine iyice oturmak, yerinde sabit olmak. * Yer bulup oturmak. * Çalı ş mak için bir yere girmek. * Bir yerde oturmaya, yaş amaya baş lamak. * Eş yayıyerli yerine koymak. * Rahat bir biçimde oturmak. * Yaygı n duruma gelmek, tutunmak. * Alı ş ı lmak, kullanı lı r olmak. yerleş tirilme * Yerleş tirmek iş i. yerleş tirilmek * Yerleş tirmek iş ine konu olmak. yerleş tirme * Yerleş tirmek iş i. * Yurtlandı rma, iskân. yerleş tirmek * Yerleş mesini sağ lamak; yerine koymak. * (tokat, ş amar için) Vurmak. * (söz, cevap için) Tam sı rası nda söylemek. yerli

* Taş ı namayan, baş ka yere götürülemeyen. * Belli bir bölgede yetiş en. * Yurt içinde yapı lan veya bir yurdun kendine özgü niteliklerini taş ı yan. * Oturduğu bölgede doğup büyüyen, atalarıda orada yaş amı şolan (kimse).

yerli dolap * Bkz. gömme dolap. yerli malı * Ülkede yetiş tirilen veya üretilen sebze, meyve veya malları n hepsi. yerli yerinde * Bulunduğ u veya uygun yerde. yerli yerine * Kendine ait olan yere. yerli yersiz * Uygun zamanıolup olmadı ğ ıdüş ünülmeden. * Saçma sapan, ulu orta. yerlileş me * Yerlileş mek iş i. yerlileş mek * Bir yerde, bir ülkede çok uzun süre kalmı şolmak. yerme

* Yermek iş i, zem.

yermeci yermek

yermeli yeröte yersel

* Yerme huyu olan kimse. * Kötülüklerini söylemek, zemmetmek. * Alaylıbir dille kusurları nısöylemek, kusurları nıortaya koymak, hicvetmek. * Beğ enmemek, hoş lanmamak, tiksinmek. * Yerici bir özelliği de bulunan (söz), pejoratif. * Yer çevresinde dolanan bir uydunun yörüngesi üzerinde Yer'e en uzak nokta, evç. * Yerle ilgili.

yersiz * Barı nacak yeri olmayan. * Yerinde olmayan, uygunsuz, anlamsı z, manası z. yersiz yurtsuz * Barı nacak yeri olmayan. yersiz yurtsuz kalmak * barı nacak bir yeri bulunmayan, oturacak yeri olmayan. * bütün varlı ğı nıyitirip çok zor durumda olmak. yersizlik

yeryüzü

* Yeri olmama veya yeri yeterli olmama durumu. * Yerinde olmama durumu, uygunsuzluk. * Üzerinde yaş adı ğ ı mı z toprak ve denizler, yer kabuğ u. * Dünya.

yestehleme * Yestehlemek iş i. yestehlemek * Büyük abdest etmek. yesyeni

* Yepyeni.

yeş erme * Yeş ermek iş i. yeş ermek * (bitki) Yaprak vermek, yapraklanmak. * Yeş il renk almak. yeş erti yeş ertme

* Yeş ermişyer. * Yeş ertmek iş i.

yeş ertmek * Yeş ermesini sağ lamak.

yeş il

* Sarı ile mavinin karı ş ması ndan ortaya çı kan, bitki yaprakları nı n çoğ unda görülen renk. * Bu renkte olan. * (sebzeler için) Kurumamı ş , taze. * (meyveler için) Olmamı ş , ham.

yeş il ı ş ı k * Trafikte yolun geçiş e açı k olduğunu gösteren ı ş ı k. yeş il ı ş ı k yakmak * bir ş eyin olması na engel olmamak, hoşkarş ı lamak. yeş il ı ş ı k yakmak * uygun olabileceğini, izin verilebileceğ ini belli etmek. yeş il kuş ak * Ormanlı k ve yeş illik alan. yeş il oy * Çekimser davranı ldı ğı nıgösteren oy. yeş il saat yeş il saha yeş ilbağ a

* Görüş me yapı labilecek zaman dilimi. * Futbol sahası . * Yeş il renkli bir tür küçük kurbağ a.

yeş ilbaş * Ördekgillerden, tüyleri mavi, beyaz, kara, kahverengi, erkeğ inin baş ıyeş il renkli bir yaban ördeği türü (Anas platyrhynchos). yeş ilbiber * Yeş il renkli taze, sivri ve dolma biber. yeş ilçekirge * Uzun ince duyargalı , sı çrayı cı düz kanatlı lar. yeş ilimsi

* Yeş ile çalan, yeş ili andı ran.

yeş ilimtı rak * Bkz. yeş ilimsi. yeş ilkertenkele * Yeş il renkli kertenkele türü. yeş illenme * Yeş illenmek iş i. yeş illenmek * Yeş il duruma gelmek, yeş il olmak, ye ş ermek. * Birine karş ıduyduğ u cinsel isteğ i kendisine sezdirmek, sarkı ntı lı k etmek. * Baş kası nı n malı nda gözü olmak, elde etmeye çalı ş mak. yeş illi

yeş illik

* Yeş ili olan. * Yeş il giysi giymiş .

* Yeş il olma durumu. * Yeş il bitkileri çok olan yer. * Marul, salatalı k gibi çiğyenen sebze. * Yeş il ot. yeş ilsazan * Tatlısu kayası , kara balı k. yeş ilzeytin * Zeytinin salamura edilmişrenkli türü. yeş im

* Açı k yeş il ve pembe renkli, kolay iş lenen, değerli bir taş .

yetenek * Bir kimsenin bir ş eyi anlama veya yapabilme niteliği, kabiliyet. * Bir duruma uyma konusunda organizmada bulunan ve doğ uş tan gelen güç, kapasite. * Kiş inin kalı tı ma dayanan ve öğrenmesini çerçeveleyen sı nı r. * Dı ş ardan gelen etkiyi alabilme gücü. yetenekli

* Yeteneği olan, kabiliyetli.

yeteneklilik * Yetenekli olma durumu. yeteneksiz * Yeteneği olmayan, kabiliyetsiz. yeteneksizlik * Yeteneksiz olma durumu, kabiliyetsizlik. yeter

*İ htiyacıkarş ı layacak kadar olan, kâfi.

yeter de artar * bol bol fazlası yla. yeter derecede * yeterli ölçüde. yeter ki

* ancak, ş uş artla.

yeter sayı * Bir oturumun açı labilmesi için bulunmasıgereken üye sayı sı , nisap. yeteri kadar * yetecek ölçüde. yeterince * Gerektiğ i kadar, gereğince, istenildiğ i kadar; yeter sayı da. yeterli

* Bir iş i yapma gücünü sağ layan özel bilgisi olan, kifayetli, ehliyetli, ehil. * Bir görevi, iş levi yerine getirmek gücü olan, etkisi olan. *İ htiyaçlara cevap veren, ihtiyaçları karş ı layan.

yeterli olmak * yönetme gücü bulunmak, iktidar sahibi olmak. yeterlik

* Bir iş i yapma gücünü sağ layan özel bilgi, ehliyet. * Görevini yerine getirme gücü, kifayet. yeterlik belgesi * Uzmanlı k belgesi, ehliyet. yeterlik eğitimi * Bir görev dalı nda veya belli bir konuda ön bilgili ve yetenekli kiş ilerin, bu bilgi ve yeteneklerini güçlendirmeye yarayan eğ itim. yeterlik fiili * Olumlusu, herhangi bir fiilin -e'li zarf-fiili ve bilmek fiil kökünün birleş mesiyle ortaya çı kan ve yeterlik kavramıveren, olumsuzu ise, herhangi bir fiilin -e yeterlik eki ile -me olumsuzluk ekinin birleş mesinden kurulan ve yetersizlik kavramı veren birleş ik fiil: Söyleyebilmek, yapabilmek, yapamamak gibi. yeterlik önergesi * Bir konu üzerindeki konuş maları n yeter olduğunu bildirmek için toplantıbaş kanı na verilen yazı . yeterlik sı navı * Devlet görevlisi olarak alı nmada ve bu görevde yükselmede uygulanan sı nav. yeterlilik yetersiz

* Yeterli olma durumu. * Gerekli bilgi ve yeteneğ i olmayan, yeterliği olmayan, kifayetsiz, ehliyetsiz. * Eksiğ i olan, yetecek kadar olmayan, gayrikâfi. * Gereken, istenen niteliği olmayan. * Verimli olmayan.

yetersizlik * Yetersiz olma durumu, boş luk, ehliyetsizlik, kifayetsizlik. yeti meleke.

*İ nsanda bulunan, bir ş eyi yapabilme gücü, meleke. * Bellek, usa vurma, algı lama veya imgeleme gibi insanı n doğ uş tan gelen zihin güçlerinden herhangi biri,

yetik * Yetiş miş , eriş miş , büyümüş . * Bilgili, olgun. yetim * Babasıölmüşolan çocuk. yetimhane * Yetim çocukları n barı ndı rı ldı ğ ı , bakı ldı ğ ıyer. yetimi okş amı ş lar, vay sı rtı m demiş * kimsenin veya arkasıolmayan kimsenin hayatta hep sı kı ntıçekeceğ ini anlatan bir söz. yetimlik

* Yetim olma durumu.

yetingen * Azla yetinen, kanı k, kanaatli, kanaatkâr. yetingenlik * Yetingen olma durumu, kanaatkârlı k. yetinme

* Yetinmek iş i, kanaat, iktifa.

yetinmek

* Bir ş eyi kendisi için yeter bularak daha çoğ una gerek görmemek, daha çoğunu istememek, kanaat etmek, iktifa etmek. yetirme yetirmek

* Yetirmek iş i veya durumu. * Bitirmek, tamamlamak. * Besleyip büyütmek, yetiş tirmek. * Yetiş tirmek, idare etmek.

yetiş ! (veya yetiş in!) * yardı m istemek için söylenir. yetiş ek yetiş ilme

* Yetiş me durumu, eğitim. * Yetiş ilmek iş i.

yetiş ilmek * Yetiş mek iş i yapı lmak, ulaş ı lmak. yetiş im yetiş kin

* Yetiş me durumu, formasyon. * Yetiş miş , olgunlaş mı ş . * (kı z için) Evlenme çağ ı na gelmiş . * Kanunları n belirttiğ i belli bir yaş ıaş mı ş , toplumsal sorumlulukları nıbilme durumunda olan genç. * Beden, ruh ve duygu bakı mları ndan olgunluğ a eriş mişolan (kimse). * Geliş imin herhangi bir yönünde veya tümünde duraklama düzeyine eriş mişolan.

yetiş kin eğitimi * Yetiş kin kimselere yönelik eğitim ve öğ retim programı . yetiş kinlik * Yetiş kin olma durumu. yetiş me yetiş me! yetiş mek

* Yetiş mek iş i. * (veya üçüncü kiş i için). * Ulaş mak, ermek, vası l olmak. * (vaktinde) Tamam olmak, bitmek, hazı rlanmak, hazı r olmak. * Vaktinde varmak, vaktinde bulunmak. * Bir iş e baş lamı şolanlara veya gidenlere sonradan katı lmak. * Değmek, uzanı p dokunabilmek. * Vakit bulmak, yapabilmek. * Yetmek, yeter olmak, kâfi gelmek. * Bir zamanda yaş amı şolmak, bir zamanıveya kimseyi görmüşolmak. * Üremek, büyümek, olmak. * Eğ itim görmüşolmak, öğ renmek, geliş mek. *İ şgörebilecek yaş a gelmek, büyümek. * Yardı m etmek, yardı mı na koş mak.

yetiş meyesi!

* öfke ile söylenen bir ilenme. yetiş miş * Gereken niteliğe veya olgunluğa eriş miş . yetiş tirici

* Üretici, müstahsil.

yetiş tirilme * Yetiş tirilmek iş i. yetiş tirilmek * Yetiş tirilmek iş i yapı lmak, ulaş tı rı lmak. * Üretilmek, büyütülmek. * Eğ itilmek. yetiş tirim

* Bir hayvana herhangi bir amaçla birtakı m alı ş kanlı klar ve beceriler kazandı rma iş i.

yetiş tirme * Yetiş tirmek iş i. * Birinin koruyuculuğ unda yetiş en kimse. yetiş tirme yurdu * Anne ve babasıolmayan veya anne ve babasıtarafı ndan bı rakı lan ve hakları nda koruma kararıalı nan 7-18 yaş ları ndaki çocukları n barı ndı rı lı p yetiş tirildiğ i eğitim kurumu. yetiş tirmek * (birini veya bir ş eyi) Gitmekte veya gitmek üzere olan bir kimse veya ş eye ulaş tı rmak, ulaş ması nısağ lamak. * (vaktinde) Hazı r olması nısağlamak, tamamlamak, bitirmek. * Birini gerekli bir işiçin tam zamanı nda bir yere götürmek. * Üretmek, büyütmek, geliş tirmek. *İ letmek, duyurmak. * Söylenmemesi gereken bir ş eyi hemen söylemek. * (çocuk için) Geliş ip büyümesine özen göstermek. * Eğ itim, öğrenim sağ lamak. * Sağlayı p vermek. * Yetmesini sağ lamak. yetke

yetkeli

* Yaptı rma veya yasak etme hakkıveya gücü, sulta, otorite. * Yeterliğine herkesi inandı rarak, bir kimsenin kendisine sağ ladı ğı itaat ve güven, velâyet. * Yetkesi olan, otoriter.

yetki * Bir görevi, bir iş i yasaları n verdiği imkânlara göre, belli ş artlarla yürütmeyi sağ layan hak, salâhiyet, mezuniyet. yetki belgesi * Bir makam veya organ adı na bir iş i veya konuyu yürütmekle görevli olunduğunu gösteren belge. yetki devri * Bir makam veya organı n sahip olduğ u yetkileri baş ka bir makam veya organa devretme. yetki gasbı * Hukukî bir iş lemin yetkisiz bir kimse tarafı ndan ele geçirilmesi. Yetki Kanunu * Değiş ik konularda Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin hükûmete kanun hükmünde kararname çı karma yetkisi veren kanun.

yetki vermek * yetki tanı mak. yetkilendirme * Yetkilendirmek iş i veya durumu. yetkilendirmek * Birini yetkili kı lmak. yetkili * Herhangi bir iş te yetkisi olan (kimse) salâhiyetli, salâhiyettar. * Mezun. yetkili kı lmak * yetkisini kullanma imkânı nıvermek. yetkili merci * Sorumlu ve yetkili makam. yetkili yargı ç * Bir davayıgörmekle ve yürütmekle sorumlu ve ehliyetli hâkim. yetkin

* Gerekli olgunluğ a eriş miş , kâmil, mükemmel.

yetkinleş me * Yetkinleş mek iş i, tekemmül. yetkinleş mek * Yetkin bir duruma gelmek, tekemmül etmek. yetkinlik

* Yetkin olma durumu, olgunluk, kemal, mükemmeliyet.

yetkisini kullanmak * kendisine verilen yetkinin gereğini yapmak. yetkisiz * (herhangi bir iş te) Yetkisi olmayan. yetkisizlik * Yetkisiz olma durumu. yetme yetmek

yetmiş

yetmiş er

* Yetmek iş i. * Bir ihtiyacı karş ı layacak, giderecek nicelikte olmak. * Yeterli sebep olmak. * (kötü bir davranı ş , durum, tutum için) Yeterli olmak, kâfi gelmek. * (yaşiçin) Eriş mek, ulaş mak. * Olgunlaş mak. * Baş kası na ihtiyacıolmamak. * Altmı şdokuzdan sonra gelen sayı nı n adı , 70, LXX. * Yedi kere on, altmı şdokuzdan bir artı k olan. * Yetmişsayı sı nı n üleş tirme biçimi, her birine yetmiş , her defası nda yetmiş i bir arada olan.

yetmiş inci * Yetmişsayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada altmı şdokuzuncudan sonra gelen. yetmiş lik

yevmî yevmiye

* Bir ş eyden içinde yetmiştane bulunan. * Yetmişyaş ı nda olan. *İ çinde sı vımaddelerden 0, 700 lt. ölçüsünde bulunan ş iş e. * Günlük, gündelik. * Bir günlük çalı ş ma karş ı lı ğ ıverilen ücret, gündelik. * Her gün.

yevmiye defteri * Günlük defter. yevmiyeci * Yevmiye ile çalı ş an (kimse). yevmiyeli * Yevmiyeye bağlıolan. yeygi

* Hayvanlar için saklanan kı ş lı k yiyecek, yem.

Yezidî

* Musul, Halep ve Bağ dat bölgelerinde yaygı n bulunan, Tanrı 'nı n iyiliği, ş eytanı n kötülüğ ü temsil ettiğine, Tanrıile ş eytan arası nda sürekli bir tartı ş ma olduğuna inanan ve ş eytanıyücelten bir İ slâm mezhebi. * Bu mezhepten olan kimse. Yezidîlik yezit

* Yezidîlerin bağ lı olduğ u din inancı . * Nefret edilen kimseler için kullanı lan bir söz.

yezitlik * Yezit olma durumu, yezit gibi davranma, kötülük, hainlik. yı ğ dı rma

* Yı ğdı rmak iş i.

yı ğ dı rmak * Yı ğmak iş ini yaptı rmak. yı ğ ı lı

* Yı ğı lmı şolan.

yı ğ ı lı p kalmak * birikmek. * düş mek, yı kı lmak. yı ğ ı lı ş ma * Yı ğı lı ş mak iş i, izdiham. yı ğ ı lı ş mak * Bir yerde birikmek, toplanmak. yı ğ ı lma

* Yı ğı lmak iş i.

yı ğ ı lmak

* Yı ğmak iş ine konu olmak veya yı ğ mak iş i yapı lmak. * Çok sayı da birikmek toplanmak. * Düş mek, yı kı lmak, kendini tutamayı p çökmek.

yı ğ ı n * Bir ş eyin yı ğ ı lması yla oluş turulan küme, tepe. * Birçok kimsenin veya nesnenin bir araya gelmesiyle oluş an kalabalı k, küme, kitle, kütle. yı ğ ı n bulut * Keş if ve yoğun nitelikli bulut tabakası . yı ğ ı n kültürü * Toplumsal yapıayrı lı klarıgözetilmeksizin televizyon, radyo, sinema, bası n gibi kitle iletiş im araçları yla yaygı nlaş tı rı lan kültür. yı ğ ı nak

* Bir ş eyin biriktiği yer, mecma. * Bir ş eyin bir yerde çokça birikmesi, tecemmu, tahaş ş üt. * Bir hücreli bitkilerin bir araya gelerek oluş turduklarıküme.

yı ğ ı nla * Yı ğı n (olarak), çok, pek çok. yı ğ ı ntı yı ğ ı ş yı ğ ı ş ı k

* Bir araya yı ğ ı lmı şş eyler kümesi. * Yı ğmak iş i veya biçimi. * Üst üste birikmiş .

yı ğ ı ş ı m * Molozları n çimento durumuna dönüş mesiyle oluş an kütle, konglomera. yı ğ ı ş ma yı ğ ı ş mak yı ğ ma

* Yı ğı ş mak iş i. * Bir araya gelip toplanmak, birikmek. * Yı ğmak iş i.

yı ğ mak * Bir tepe oluş turacak biçimde, üst üste koymak. * Biriktirmek. * Toplamak, bir araya getirmek. yı kama

* Yı kamak iş i. * Bir eriticideki bir veya birkaç çözünür birleş eni ayı rmak amacı yla, eriticiyi, toz durumuna getirilmişbir maddenin içinden yavaşyavaşgeçirme. * Film üzerinde kalmasıistenmeyen kimyasal maddelerin akı tı lmasıiçin arısuyla yapı lan temizleme. yı kamak

yı kanı ş

* Su veya baş ka bir sı vıkullanarak bir ş eyi temizlemek. * Çözünmeyen bir çökeltiden ayrı lmasıistenen suda çözünür maddeleri, yı kama yoluyla temizlemek.

* Yı kanmak iş i veya biçimi. yı kanma * Yı kanmak iş i. yı kanmak * Yı kamak iş i yapı lmak veya yı kamak iş ine konu olmak. * Kendi vücudunu yı kamak, banyo yapmak. yı katma yı katmak yı kayı cı

yı kayı ş

* Yı katmak iş i. * Yı kamak iş ini yaptı rmak. * Yı kama iş ini yapan kimse. * Lâboratuvarda filmlerin yı kama iş ini yöneten kimse. * Yı kamak iş i veya biçimi.

yı kı * Yı kı lan bir ş ehir veya yapı dan arta kalan taş , duvar gibi ş eylerin hepsi, ören, harabe. yı kı cı

yı kı cı lı k yı kı k

* Bir ş eyin zarar görmesine, bozulması na, yok olması na, ortadan kalkması na yol açan, tahripkâr. * Yı kmacı . * Bozup yok etme durumu. * Yı kı lmı şolan, harap, viran.

yı kı k dökük * Harabe, eski. yı kı la yı kı la * Düş ecek gibi olarak, yalpalayarak. yı kı lı ş yı kı lma yı kı lmak

yı kı m

* Yı kı lmak iş i veya biçimi. * Yı kı lmak iş i. * Yı kmak iş i yapı lmak veya yı kmak iş ine konu olmak. * Herhangi bir sebeple çökmek, göçmek. * Devrilmek, yı ğ ı lmak. * (istenmeyen biri için) Çekilip gitmek, defolmak. * Yok olmak, mahvolmak. * Yüklenmek. * Yı kmak iş i. * Yok olmaya sebep olabilecek ş ey, büyük zarar, felâket.

yı kı m olmak * büyük zarara yol açmak.

yı kı mcı yı kı ntı

* Yapı larıyı kma iş ini yapan kimse. * Yı kı lma, yı kı m, mahvolma. * Yı kı lan bir ş eyin parçaları , kalı ntı ları , enkaz.

yı kı ntı olmak * birini çok zarara sokmak. yı kı ş * Yı kmak iş i veya biçimi. yı kı ş ma yı kı ş mak yı kkı n

* Yı kı ş mak iş i. * Güreş mek. * Yı kı lacak duruma gelmiş , harap.

yı kkı nlı k * Yı kkı n olma durumu, haraplı k. yı kma

* Yı kmak iş i.

yı kmacı * Yı kı lmasıuygun görülen bir yapı nı n yı kı lması iş ini üstlenen ve yı kı ntı ları nısatı n alan kimse, yı kı cı . yı kmak

* Kurulu bir ş eyi parçalayarak dağ ı tmak; bozmak, tahrip etmek. * (insan, hayvan ve ağaç için) Devirmek. * Bir yana eğ mek. * Yı kı mı na yol açmak, mahvı na sebep olmak. * (birine) Yüklemek. * (yük için) İ ndirmek.

yı ktı rı lma * Yı ktı rı lmak iş i. yı ktı rı lmak * Yı kmak iş i yaptı rı lmak. yı ktı rma

* Yı ktı rmak iş i.

yı ktı rmak * Yı kmak iş ini yaptı rmak. yı l zaman. sene.

yı l aş ı rı

* Yer yuvarlağ ı nı n, Güneşçevresinde tam bir dolanı m yapmasıiçin geçen 365 gün, 5 saat ve 49 dakikalı k * (miladî takvime göre) Ocak ayı nı n birinde baş layı p aralı k ayı nı n otuz birinde sona eren on iki aylı k dönem, * Baş langı ç tarihi belli olmayan on iki aylı k süre. * Bir gezegenin Güneşçevresindeki dolanı m suresine o gezegenin adıile kullanı larak yı l denir. * Birer yı l ara ile.

yı l dönümü * Herhangi bir olayı n üzerinden bir yı l geçtikten sonra yeni bir yı lı n baş ladı ğ ıgün. yı l halkası * Ağaçta, bir büyüme döneminde oluş an çembersel bölüm. yı l on iki ay * sürekli olarak, sürekli bir biçimde. yı l uğ ursuzun * arsı z, yüzsüz kimselerin el üstünde tutulduğ u zamanı anlatı r. yı lan

* Sürüngenlerden, ayaksı z, ince ve uzun olanları n genel adı . * Sinsi ve hain.

yı lan balı ğı * Yı lan balı ğ ı gillerden, yı lana benzeyen, kaygan derili, ince uzun ve eti beğ enilen bir balı k (Anguilla). yı lan balı ğı giller * Örnek türü yı lan balı ğ ıolan, karı nlarıyüzgeçsiz balı klar familyası . yı lan çı yan * Zehirli sürüngenlere verilen ad. yı lan çiçeğ i * Kı vrı mlıeğrelti otunun bir türü. yı lan derisi * Deri sanayiinde çok beğ enilen ve yı lan derisinin iş lenmişbiçimi. yı lan gibi

* hain, sevimsiz ve soğ uk kimseler için söylenir.

yı lan gibi sokmak * bir kimseye sinsice kötülük etmek. yı lan gömleği * Yı lanları n üzerinden her yı l sı yrı larak değiş en üst deri. yı lan hikâyesi * Uzayı p giden, bir türlü sonuca bağlanamayan sorun. yı lan kavı * Bkz. yı lan gömleği. yı lan kemiğ i * Yapana hiçbir zaman huzur ve rahat yüzü göstermeyen suç. yı lan taş ı * Rengi ve billûr yapı sıfarklıbirçok türü olan, perido ve diğ er minerallerin baş kalaş ması yla oluş an kütle, parpı , serpantin. yı lanbaş ı * Atları n takı mları na süs olarak takı lan bir çeş it deniz böceği kabuğu. yı lancı yı lancı k

* Yı lan besleyen veya yı lan oynatan kimse. * Streptokok denilen mikropları n bir sı yrı ğa veya yaraya bulaş arak yaptı klarıhastalı k, kı zı l yörük. * Kemik veremi.

yı lancı l yı landili

* En çok yı lanla beslenen bir kuş(Threshkiornis aethiopica). * Küçük eğrelti otu (Ophioglossum).

yı lanı n kuyruğuna basmak * kötü bir kimseye kötülük yapacak fı rsat vermek. yı laniğnesi * Kemikli balı klar takı mı nı n deniziğnesigiller familyası ndan bir balı k türü. yı lankavi

* Dolambaçlı , dolanarak giden.

yı lanyastı ğı * Yı lanyastı ğ ı gillerden, sulak ve nemli yerlerde yetiş en, kök sapı nda süt görünüş ünde, yakı cı ve acıbir öz su bulunan zehirli bir bitki (Dracunculus vulgaris). yı lanyastı ğı giller * Bir çeneklilerden, danaayağ ı , yı lanyastı ğı vb. cinsleri içine alan bir bitki familyası . yı lbaş ı

* Ocak ayı nı n birinci günü.

yı ldan yı la * Her yı l. yı ldı r yı ldı r * Sallanarak, koş turarak. Yı ldı rak yı ldı rak

yı ldı rama

* Süheyl. * Parı ldayı cı , parı ldayan. * Şimş ek. * Yı ldı ramak durumu.

yı ldı ramak * Parı ldamak. yı ldı rı lma * Yı ldı rmak iş i. yı ldı rı lmak * Yı ldı rmak iş ine konu olmak. yı ldı rı m

* Gök gürültüsü ve ş imş ekle görülen, hava ile yer arası ndaki elektrik boş alması . *İ sim tamlamaları nda belirten olduğ unda belirtilenin çok hı zlıyapı ldı ğı nıanlatı r.

yı ldı rı m aş kı * Birden bire oluş an aş k. yı ldı rı m gibi * büyük bir hı zla. yı ldı rı m nikâhı

* Özel durumlarda iş lemlerin kı saltı lması yla yapı lan nikâh. yı ldı rı m siperi * Bkz. yı ldı rı mkı ran. yı ldı rı m takla * Baş ıyere değ dirmeden tek omuz üzerinde, tek elle apansı z atı lan takla. yı ldı rı m telgraf * Haberleş mede çok acele gönderilen telgraf. yı ldı rı mkı ran * Yı ldı rı msavar. yı ldı rı mla vurulmuş a dönmek * apansı z kötü bir durum karş ı sı nda kalı p ne yapacağı nıbilememek. yı ldı rı mlarıüstüne çekmek * bazıdavranı ş ları yla birçok kimseyi kı zdı rarak, saldı rı ları na, eleş tirilerine yol açmak. yı ldı rı mlı * (hava için) Yı ldı rı m oluş an, yı ldı rı m düş en. yı ldı rı mlı k * Bkz. yı ldı rı msavar, paratoner. yı ldı rı msavar * Yı ldı rı mları n zararı nıönlemekte kullanı lan, ucunda bakı r veya plâtin bulunan, 5-10 m uzunluğ unda demir çubuk ve bununla toprak veya kuyu arası nda çekilen bakı r telden oluş an koruma aracı , siperisaika, yı ldı rı mkı ran, paratoner. yı ldı rma

* Yı ldı rmak iş i.

yı ldı rmak * Korkutmak, sindirmek, yı lgı nlı ğ a uğ ratmak, yı lması na sebep olmak. yı ldı z

* (Güneşve Ay dı ş ı nda) Gökyüzünde görülen ı ş ı klı gök cisimlerinden her biri. * Sinema ve müzikhol sanatçı sı , star. * Bir toplulukta, bir meslekte, üstün baş arıgösteren kimse. * Bir noktadan çevreye doğ ru çekilmişbirçok kı sa çizgiden veya üçgenden oluş an ş ekil. * Kuzey. * Baht, ş ans, talih. * Yı ldı z biçiminde olan.

yı ldı z akmak (kaymak veya uçmak) * (yı ldı z) gökyüzünde hı zla yer değiş tirmek. yı ldı z anasonu * Manolyagillerden, Japonya'da yetiş en, meyveleri zehirli bir ağ aççı k (İ llicium anisatum). yı ldı z barı ş ı klı ğ ı * Karş ı lı klıiyi geçinme, hoşgeçinme. yı ldı z bilimci * Yı ldı z bilimi ile uğraş an kimse, astronom. yı ldı z bilimcilik * Yı ldı z bilimcinin iş i veya mesleği. yı ldı z bilimi

* Astronomi. yı ldı z böceğ i * Ateşböceğ i. yı ldı z çiçeğ i * Birleş ikgillerden çiçekleri katmerli, yı ldı z biçiminde ve türlü renkte bir süs bitkisi, dalya (Dahlia). yı ldı z falcı lı ğ ı * Yı ldı zları n etkilerinin incelenmesi yoluyla insanları n yazgı sı nıönceden görme ve karakterlerini belirleme uğraş ı sı , müneccimlik, astroloji. yı ldı z falcı sı * Yı ldı z falcı lı ğıile uğ raş an kimse, müneccim, astrolog. yı ldı z günü * Bir yı ldı zı n öğ lenden art arda iki geçiş i arası ndaki zaman süresi. yı ldı z karayel * Karayel ile yı ldı z (kuzey) arası nda esen yel. * Kuzey ile kuzeybatıarası . yı ldı z kurdu * Ateşböceğ i. yı ldı z kümesi * Aynıtakı mdan meydana gelen yı ldı z topluluğu. yı ldı z omurlular * Omurgalıhayvanlardan balı klar sı nı fı nı n köpek balı klar takı mı nı n bir alt sı nı fı . yı ldı z poyraz * Kuzeydoğu ile yı ldı z (kuzey) arası ndan esen yel. * Kuzey ile kuzeydoğu arası . yı ldı z saati * Yı ldı z zamanı nıesas alan zaman birimi. yı ldı z savaş ı * Bilim kurgu filmlerde yı ldı zlar arası nda geçen savaş . yı ldı z tabya * Girintili ve çı kı ntı lıyapı sı yla yı ldı z meydana getiren tabya. yı ldı z taş ı *İ çinde, ı ş ı k altı nda parlayan mika tanecikleri bulunan, sarıesmer renkte bir kuvars türü. yı ldı z yağmuru * Birçok akan yı ldı zı n birden görünmesi. yı ldı z yasemini * Zakkumgiller familyası ndan her mevsim yeş il olma özelliğ ini koruyan odunsu bir bitki. yı ldı z yeli

* Kuzeyden esen soğuk yel.

yı ldı z yı lı * Yı ldı z gününü temel olarak alan zaman birimi. yı ldı z zamanı * Yı ldı z saati.

yı ldı zı (veya yı ldı zları ) barı ş mak * araları nda görüş , duygu ve düş ünce bakı mı ndan birbiriyle anlaş mı ş , uyuş muşolmak. yı ldı zı diş i * Herkesçe sevilen, sempatik. yı ldı zı düş ük * Şanssı z, talihsiz; gözden düş müş . yı ldı zı parlamak * baş arı yönünden herkesin dikkatini çekecek bir duruma gelmek, ün kazanmak. yı ldı zı sönmek * ününü yitirmek. yı ldı zlama * Yı ldı zlamak iş i. yı ldı zlamak * Rüzgâr kuzeyden esmeye baş lamak. * Bulutlar sı yrı lı p yı ldı zlar görünür olmak. yı ldı zlar arası * Yı ldı zlar arası nda oluş an veya bulunan durum. yı ldı zlarısaymak * geceleri uyku uyuyamamak. yı ldı zlaş ma * Yı ldı zlaş mak iş i veya durumu. yı ldı zlaş mak * Yı ldı z durumuna gelmek. yı ldı zlı * Üzerinde yı ldı z bulunan. * Bulutsuz, duru, açı k. yı ldı zlı k * Yı ldı z olma durumu. yı ldı zsı yı ldı zsı z yı lgı

* Yı ldı zıandı ran, yı ldı za benzeyen. * Bulutlu, kapalı , açı k olmayan. * Belirli nesneler veya durumlar karş ı sı nda duyulan, olağ an dı ş ıgüçlü korku, dehş et, fobi.

yı lgı n * Yı lmı ş , korkmuşolan. * Bı kmı ş , usanmı ş . * Morali bozulmuş , çökmüş . yı lgı n yı lgı n * Ürkerek. yı lgı nca * Yı lgı n (bir biçimde). yı lgı nlı k

* Yı lgı n olma durumu veya yı lgı nca davranı ş . yı lı k * Çarpı k, eğri (ağ ı z). * Şaş ı(göz). yı lı ş ı k * Yapmacı k bir gülüş le hoş a gitmeye çalı ş an. yı lı ş ı k yı lı ş ı k * Yı lı ş ı k bir biçimde, yı lı ş ı ğ a yakı ş ı r. yı lı ş ı kça yı lı ş ı klı k

* Yı lı ş ı k (bir biçimde). * Yı lı ş ı k olma durumu.

yı lı ş kan * Hoş a gitmek düş üncesiyle sürekli olarak ve yapmacı klıbir biçimde gülen kimse, sı rnaş ı k. yı lı ş kanlı k * Yı lı ş ı k olma durumu, yı lı ş ı kça davranı ş . yı lı ş ma yı lı ş mak

* Yı lı ş mak iş i. * Hoş a gitmek düş üncesiyle yapmacı klı bir gülüş le gülmek veya yapma bir tavı rla davranmak.

yı lkı * At, eş ek gibi tek tı rnaklı hayvan sürüsü. * Baş ı boşbı rakı lmı şat veya eş ek. yı lkı cı * Yı lkıiş iyle uğraş an kimse. yı lkı lı k yı llama yı llamak

* Yı lkı ya ayrı lmı şat. * Yı llamak iş i. * Bir yerde uzun süre kalmak.

yı llanma * Yı llanmak iş i. yı llanmak * Bir yı lı nıdoldurmak. * Üzerinden bir veya daha çok yı l geçmek. * Uzun bir süre geçmek. yı llar yı lı * Uzun yı llardan beri. yı llarca yı llatma

* Yı llar boyu, birçok yı l. * Yı llatmak iş i veya durumu.

yı llatmak yı llı ğ ı na yı llı k

* Üzerinden çok zaman geçirmek. * bir yı l süresince. * Yapı mı ndan veya doğ umundan baş layarak üzerinden bir yı l geçmişolan. * Bir yı l için, senelik; senevî. * Yı lda bir yapı lan. * Bir yı lda verilen ücret. * Yı lda bir çı kan ve o yı lı n olguları nı anlatan kitap; bülten, dergi gibi eser, salname.

yı llı k ortalama * Bir yı lı n verilerine göre alı nan ortalama oran. yı llı kçı yı llı klı yı lma

* Bkz. yı llı klı . * Ücreti yı lda bir verilen. * Yı lmak iş i.

yı lmak * Bir iş ten gözü korkup vazgeçmek. * Bı kmak, usanmak. yı lmaz * Bir iş ten gözü korkup vazgeçmeyen, yı lmayan. yı lmazlı k * Bir iş ten gözü korkup vazgeçmeme, yı lmama durumu. yı prak yı pramak

* Yı pranmı ş , aş ı nmı ş , eski. * Aş ı nı p eskimek, incelmek.

yı pranma * Yı pranmak iş i. * Doku bozukluğ u, lezyon. yı pranmak * Zamanla veya çok kullanı lma sonucu aş ı nmak, eskimek. * (makine veya makine parçalarıiçin) Aş ı nı p bozulmak. * Çeş itli etkenlerle eski gücü kalmamak. * Saygı nlı ğ ıazalmak. yı pratı cı * Yı pratan, gücü kı ran, azaltan. yı pratma

* Yı pratmak iş i.

yı pratmak * Yı pranmı şduruma getirmek, eskitmek. * (türlü etkenler) Eski gücünü yok etmek.

yı r

yı rı k yı rlama

* Ezgi, türkü, nağme. * Şiir. * Yı rı lmı ş , yı rtı lmı ş . * Yı rlamak iş i veya durumu.

yı rlamak * Türkü, ş arkısöylemek, ı rlamak, teganni etmek. yı rtı cı

* Etleriyle beslenmek için baş ka hayvanlarıparçalayarak yiyen (hayvan). * Kan dökmekten, insan öldürmekten zevk alan (kimse). * (ses) Tiz, yüksek. *İ şbitiren, mahir.

yı rtı cı hayvan * Vahş î hayvan. yı rtı cı kuş * Ehlîleş tirilmemişvahş î kuş lara verilen genel ad. yı rtı cı lar yı rtı cı lı k yı rtı k

* Örnek hayvanıkartal veya baykuşolan, pençeli, eğ ri gagalı , et obur kuş lar takı mı . * Yı rtı cı , vahş î olma durumu. * Yı rtı lmı şolan. * Utanması , çekinmesi olmayan. * Eskimiş , parçalanmı ş . * (ses) Cı rlak, tiz, keskin. * Yı rtı lma sonucu oluş muşyarı k.

yı rtı k pı rtı k * Parça parça olmuş , eskiyip parçalanmı ş , eski püskü. yı rtı kça

yı rtı klı k

yı rtı lı ş yı rtı lma yı rtı lmak

* Giriş ken, becerikli. * Hafifmeş rep, oynak, cazibeli. * Yı rtı k olma durumu. * Utanmazlı k, çekinmezlik. * Yı rtı lmak iş i veya biçimi. * Yı rtı lmak iş i. * Yı rtmak iş i yapı lmak veya yı rtmak iş ine konu olmak. * Çekinmesi, sı kı lmasıkalmamak.

yı rtı lmı ş * Yı rtı k, utanmaz.

yı rtı lmı ş lı k * Yı rtı lma hâli. yı rtı nı ş

* Yı rtı nmak iş i veya biçimi.

yı rtı nma * Yı rtı nmak iş i. yı rtı nmak * Parçalanı rcası na bağ ı rmak. * Bir konu ile kendini yoracak kadar çok uğ raş mak. yı rtı ş yı rtlak yı rtma

* Yı rtmak iş i veya biçimi. * Göz kuyruğu yı rtı lmı şgibi açı k duran (göz). * Yı rtmak iş i.

yı rtmaç * Çoğ unlukla giysilerde etek, parça veya kol yeninde, dikilmemişuzunca açı klı k. yı rtmaçlı * Yı rtmacı olan. yı rtmaçsı z * Yı rtmacı olmayan. yı rtmak

* Kâğ ı t, kumaşgibi bükülüp katlanan ş eyleri iki ucundan kesici araç kullanmadan çekip ayı rmak veya parçalara ayı rmak. * Vücudu kanatacak kadar derin çizmek. * Yok etmek, bastı rmak. * Zorlamak. * Sağrı sı nımahmuzla yaralayarak binek hayvanı nıalı ş tı rmak. yı rttı rma

* Yı rttı rmak iş i veya durumu.

yı rttı rmak * Yı rtmak iş ini yaptı rmak. yı sa

* Birçok kiş inin yaptı ğı iş lerde gayret vermek için söylenen söz.

yı sa beraber! * hep birlikte. yı sa etmek * çekmek. yı sa yı sa * Olsun olsun, en çok. Yı va

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

yı vı şyı vı ş * Cı vı k cı vı k.

yı vı ş ı k

* Yı lı ş ı k.

yı vı ş ı klı k * Islaklı k, kayganlı k, yapı ş kanlı k. yı vı ş ma

* Yı vı ş mak iş i veya durumu.

yı vı ş mak * Cı vı k bir duruma gelmek, cı vı klaş mak. * Teklifsiz ve lâubalî olmak. yiddiş * Yahudi Almancası . yiğ it

* Güçlü ve yürekli, kahraman alp. * Delikanlı , genç erkek. * Gözü pek, düş üncelerini açı kça söylemekten çekinmeyen (kimse).

yiğ itbaş ı * Esnaf loncaları nı n kararları nıyürüten kimse. yiğ itçe yiğ itleme

* Yiğit gibi, yiğ ide yaraş ı r bir (biçimde) yüreklilikle. * Koçaklama.

yiğ itlendirme * Yiğitlendirmek iş i, yüreklendirme, cesaretlendirme. yiğ itlendirmek * Yüreklendirmek, cesaretini artı rmak, cesaretlendirmek. yiğ itlenme * Yiğitlenmek, yiğitleş mek iş i, yüreklenme, cesaretlenme. yiğ itlenmek * Yüreklenmek, yiğitlik etmek, cesaret etmek. yiğ itleş me * Yiğitleş mek iş i veya durumu. yiğ itleş mek * Yiğitlik etmek, yiğit durumunda olmak. yiğ itliğ e leke (bok) sürmemek * mertliğe aykı rıdavranı ş ta bulunmamak. yiğ itlik

* Yiğit olma durumu, yiğitçe davranı ş , yüreklilik, cesaret.

yiğ itlik etmek * yüreklilik, cesaret göstermek. yiğ itlik sende kalsı n * özveri, hoş görü ve ı lı mlı lı k öğütleyen söz. yiğ itlik taslamak

* yiğ itmişgibi davranmak. yilbik * Bkz. sara. yine

* Bkz. gene.

yineleme

* Yinelemek iş i, tekrarlama. * Bir cümle içinde veya arka arkaya gelen cümlelerde bir kelimenin veya bir parçanı nş u dizede görüldüğ ü gibi tekrarlanması . yinelemek * Tekrar etmek, tekrarlamak. yinelemeli * Üst üste, veya tekrar tekrar yapı lan, mükerrer. yineleniş * Yinelenmek iş i veya biçimi. yinelenme * Yinelenmek iş i. yinelenmek * Yinelemek iş i yapı lmak, tekrarlanmak. yineletme * Yineletmek iş i. yineletmek * Yinelemek iş ini yaptı rmak, tekrarlatmak. yineleyiş * Yinelemek iş i veya biçimi. yirik

yirmi

* Yarı k, yı rtı k. * Üst dudağ ıyarı k olan (kimse). * On dokuzdan sonra gelen sayı nı n adıve bu sayı yıgösteren iş aret, 20, XX. *İ ki kere on; on dokuzdan bir artı k olan (sayı ).

yirmi beş lik * Yirmi beşkuruşveya lira değ erinde olan. * Yirmi beşadetten oluş an. yirmi yaşdiş i * Bkz. akı l diş i. yirmilik

yirminci yirmiş er

* Yirmi lira değ erinde kâğ ı t para. *İ çinde yirmi tane bulunan. * Yarı m kuruşdeğerinde para, yirmi para. * Yirmi sayı sı nı n sı ra sı fatı , sı rada on dokuzuncudan sonra gelen. * Yirmi sayı sı nı n üleş tirme sı fatı , her birine yirmi, her kezinde yirmisi bir arada olan.

yirmiş erlik *İ çinde yirmi tane bulunan. yitik

yitiklik yitim

* Yitmişolan, kayı p, zayi. * Kaybedilmiş , yitirilmişnesne. * Yitik olma durumu. * Yok olma, kaybolma, kayı p, zayi.

yitip gitmek * görünmez olmak, ortadan kakmak. yitirilme

* Yitirilmek iş i.

yitirilmek * Yitirmek iş i yapı lmak. yitiriş

* Yitirmek iş i veya biçimi.

yitirme * Yitirmek iş i. yitirmek

yitme

* Ne olduğunu, nerede bulunduğ unu bilememek, kaybetmek. * Bazınitelik veya özelliklerin yok olması durumuna uğ ramak, kaybetmek. * (ölümle) Kaybetmek. * Yanlı şyola girmek, kaybolmak. * Yitmek iş i, yitim.

yitmek * Yok olmak, ortadan kalkmak, kaybolmak. * Görünmez olmak. * Sahip olunan bir ş ey elden çı kmak. yiv

* Bir yüzeyin üzerindeki ince çizgi. * Bir diş li çarkta veya bir vidada iki dişarası nda kalan çukur bölüm. * Bir sütun gövdesinin veya bir vazo karnı nı n çevresine eş it aralı klarla paralel veya sarmal olarak uzunlaması na açı lan oyuk. * Ek çizgisi. * (saç için) Ayı rma yeri. yivaçar

* Metal çubuk ve borulara dişaçan alet, pafta.

yivleme * Yivlemek iş i. yivlemek

* Dikerek eklemek. * (köpek) Koklayarak izlemek. * Bileyerek keskinleş tirmek, sivriltmek.

yivli yiyecek

yiyici

yiyicilik

yiyim

* Yivi olan, üzerine yiv açı lmı şolan. * Yenmeye elveriş li olan her ş ey. * Yenebilen. * Yiyen. * Rüş vet alan (kimse), mürtekip, mürteş i. * Çok yiyen, obur. * Yiyici olma durumu, irtikâp. * Yiyiciye yakı ş ı r davranı ş . * Yemek iş i.

yiyim yeri etmek (veya yapmak) * bir yeri kendi çı karı na kullanmak. yiyimli * Zevkle yenen. yiyinti yiyintili

* Yiyecek, yenilecek ş eyler. * Lezzetli.

yiyip bitirmek * tüketmek. * onmaz duruma getirmek, yı kı mı na sebep olmak. * sürekli olarak tedirgin etmek, üzmek, hı rpalamak. yiyip içmek * karı n doyurmak, beslenmek. yiyiş

* Yemek iş i veya biçimi.

yo * Hayı r. * Yapmam, istemem, kabul etmem, anlamları nda itiraz ünlemi. yobaz * Dinde bağnazlı ğ ıaş ı rı lı ğa vardı ran, baş kaları na baskı yapmaya yönelen (kimse). * Bir düş ünceye, bir inanca aş ı rıölçüde bağ lıolan (kimse). * Kaba saba, inceliksiz (kimse). yobazca

* Yobaz (bir biçimde).

yobazlaş ma * Yobazlaş mak iş i. yobazlaş mak * Yobaz duruma gelmek. yobazlı k

* Yobaz olma durumu, yobazca davranı ş .

yoga yogi yoğ

* Ruhî yaş ama ve bedene egemen olmayıamaçlayan Hint felsefe sistemi. * Yoga felsefesini uygulayan kimse. * Eski Türklerde ölüler için yapı lan tören.

yoğ alma * Yoğalmak iş i veya durumu. yoğ almak * Varlı ğı ortadan kalkmak, yok olmak. yoğ altı cı * Tüketici. yoğ altı lma * Yoğaltı lmak iş i veya durumu. yoğ altı lmak * Yoğaltmak iş i yapı lmak. yoğ altı m yoğ altma

* Yoğaltmak iş i, tüketim, istihlâk. * Yoğaltmak iş i.

yoğ altmak * Kullanarak, harcayarak yok etmek, tüketmek, istihlâk etmek. yoğ rulma * Yoğrulmak iş i. yoğ rulmak * Yoğurmak iş i yapı lmak veya yoğurmak iş ine konu olmak. * Özellikleri, nitelikleri birbirine karı ş tı rı lmak. * (metal kap) Bir yere çarparak bir yanıeğ rilmek, yamulmak. * Bazıkonularla sürekli uğ raş ma sonucu tecrübe sahibi olmak. yoğ rum

* Yoğurmak iş i.

yoğ un * Hacmine oranla, ağ ı rlı ğıçok olan, kesif. * Koyu, ağ ı r, kalı n. * (koku vb.) Etkisi güçlü olan, ağı r. * Artmı ş , çoğ almı şbir durumda olan. * Dolu, sı kı , çok. * (elek, iğ ne için) Kaba, kalı n, iri. * Şiş man, iri, tombul. yoğ un bakı m * Ağı r hastaları n tedavisi için uygulanan özel bakı m. yoğ un teker * Kompakt disk. yoğ unlaç

*İ çinde akı msı z elektirik yükü biriktirilen cihaz, kondansatör. yoğ unlaş ma * Yoğunlaş mak iş i. * Buharı n sı vıveya katı duruma geçmesi. * Birden çok molekülün genellikle su yitirerek bir tek moleküle dönüş mesi olayı . yoğ unlaş mak * Yoğun duruma gelmek, tekâsüf etmek. yoğ unlaş tı rma * Yoğunlaş tı rmak iş i. yoğ unlaş tı rmak * Yoğun duruma getirmek, teksif etmek. yoğ unluk

* Yoğun bir maddenin özelliğ i. * Bir cismin, bir santimetre küplük kütlesinin aynıhacimdeki +4°C lik suya göre oranı , kesafet.

yoğ unlukölçer * Sı vı ları n yoğunluğ unu ölçen araç, dansimetre. yoğ urma

* Yoğurmak iş i.

yoğ urmak * Katıveya toz durumundaki bir maddeyi herhangi bir sı vıile karı ş tı rarak hamur durumuna getirmek. * Bir kiş iye istenilen nitelikleri kazandı rmak, yeteneklerini geliş tirmek. yoğ urt * Maya katı larak koyulaş tı rı lmı şbeyaz, kı vamlı süt ürünü. yoğ urt çalmak * yoğ urt yapmak için süte yoğ urt mayası koymak. yoğ urt çiçeğ i * Papatya. yoğ urt çorbası * Yoğurt ve yağkarı ş ı mıyapı lan çorba. yoğ urt gibi * koyu ve katı laş mı şnesneler için kullanı lı r. yoğ urt otu * Kök boyası gillerden, çiçekli dal uçları nda sütü kestirmekte kullanı lan bir maya bulunan, bir yı llı k veya çok yı llı k otsu bitki (Galium). yoğ urt tatlı sı * Yoğurttan ve ş ekerden yapı lan tatlı . yoğ urtçu

* Yoğurt yapan veya satan kimse.

yoğ urtçuluk * Yoğurt yapma veya satma iş i. yoğ urthane * Yoğurt yapı lan yer. yoğ urtlama

* Yoğurtlamak iş i veya durumu. yoğ urtlamak * Yoğurt katmak. yoğ urtlu

*İ çine yoğurt katı lmı ş , içinde yoğ urt bulunan.

yoğ urtlu kebap * Dilimlenmiş , küçük pide, yoğ urtlu ve ş işköfteden oluş an yemek. yoğ urtma * Yoğurtmak iş i veya durumu. yoğ urtmak * Yoğurmak iş ini yaptı rmak. yoğ urum yok

* Yoğrulacak kadar olan. * Bulunmayan, mevcut olmayan nesne, kimse vb., var karş ı tı . * Yasaklanmı şolan ş ey, yasak. * Olmayan, bulunmayan ş ey. * "Hayı r" anlamı nda kullanı lı r. * Birbirine karş ı t iki cümleden, ikincisinin baş ı na getirilir. * Birinin söylediği sözlerden genelde kuş kulanı ldı ğı nda veya sözler hafifsendiğinde kullanı lı r. * Savunulan bir düş ünceyi doğ rulayan sözün baş ı na getirilir.

yok canı m * öyle ş ey olmaz, hayı r, inanmayı n. * sahi mi, öyle mi?. yok devenin baş ı * çok abartı lıbir söz karş ı sı nda kullanı lı r. yok devenin pabucu * Bkz. yok devenin baş ı . yok etmek * varlı ğı na son vermek, ortadan kaldı rmak, ifna etmek, izale etmek. yok oğ lu yok * ortalı kta yok, hiç yok. yok olmak * ortadan kalkmak, kaybolmak, varlı ğ ısona ermek. yok pahası na * Kâr elde etmeksizin, değ erinden çok düş ük. yok pahası na (satmak, almak veya gitmek) * son derece ucuz. yok satmak * bir malı yokluğ u yüzünden satamamak. yok yere yok yok

* Hiçbir gereğ i ve yararı olmadan. * ne istersen var.

* hayı r hayı r!. yok yoksul * Zengin olmayan, fakir. yokçu yokçuluk

* Hiççi, nihilist. * Hiççilik, nihilizm.

yoklama

* Yoklamak iş i, kontrol. * Bir topluluğu oluş turan üyelerin belli bir zaman ve yerde bulunup bulunmadı ğı nıanlamak için yapı lan sayma iş lemi. * Okullarda öğ rencilerin bilgisini anlamak için yapı lan küçük sı nav. yoklamacı * Kalelerdeki savaşaraç ve gereçlerini bakı mdan geçirmek için baş sehirden gönderilen görevli. * Künye defterine göre askerin bakı mı ve denetimiyle görevli kimse. yoklamak * El ile dokunarak incelemek. * Bakmak, gözden geçirmek, kontrol etmek. * Durum, bilgi, niyet vb. yi belirlemeye veya anlamaya çalı ş mak. * Ziyaret veya sağ lı ğ ı nı sormak amacı yla birine gitmek. * Ara sı ra etkisini göstermek. * Aramak, araş tı rmak. yoklanma * Yoklanmak iş i. yoklanmak * Yoklamak iş ine konu olmak. yoklatma

* Yoklatmak iş i.

yoklatmak * Yoklamak iş ini yaptı rmak. yokluk

* Yok olma, bulunmama durumu, adem, fı kdan, gaybubet, varlı k karş ı tı . * Fakirlik. * Hiçlik.

yokluk eki * Bir ismin önüne gelerek yok olma durumunu belirten yabancıkökenli ek. yoksa

yoksul

* Bir düş üncenin, bir davranı ş ı n, bir tutumun ters olma ihtimalini anlatmak için kullanı lı r. * Sayı ları ihtimallerin dı ş ı nda bir ihtimali bildirmek için kullanı lı r. * Geçinmekte çok sı kı ntıçeken (kimse), fakir. *İ stenilen nitelikte ve özellikte olmayan, yetersiz.

yoksullaş ma * Yoksullaş mak iş i. yoksullaş mak * Yoksul duruma gelmek.

yoksullaş tı rma * Yoksullaş tı rmak iş i veya durumu. yoksullaş tı rmak * Yoksul duruma getirmek, fakirleş tirmek. yoksulluk * Yoksul olma durumu, sefillik, sefalet, fakirlik. * Verimsizlik, yetersizlik. yoksulluk çekmek * sürekli yoksulluk içinde bulunmak. yoksun * Belli bir ş eyden kendisinde olmayan, belli bir ş eyin yokluğunu çeken, mahrum. yoksun bı rakmak (etmek veya kı lmak) * yoksun duruma getirmek, bir ş eyin yokluğ unu çektirmek. yoksun kalmak * belli bir ş eyin yokluğunu çekmek. yoksun olmak * belli bir ş eyin yokluğunu çekmek. yoksunlu * Yokluk bildiren. yoksunluk * Yoksun olma durumu, mahrumiyet. yoksunma * Yoksunmak iş i veya durumu. yoksuz

* Yoksul. * Yok olmuş , yok olan, bulunmayan.

yoksuzluk * Yoksulluk. * Yoksuz olma durumu, bulunmama. yoktan var etmek * yaratmak, ortaya çı karmak. yokum * Bkz. Ben yokum. yokumsama * Yokumsamak iş i veya durumu. yokumsamak * Var olan bir ş eyi yok olarak kabul etmek, inkâr etmek. yokuş

* Yükselerek devam eden yol, inişkarı ş tı . * Bazen inişyerine de kullanı lı r.

yokuşaş ağ ı * (yokuş ta) Aş ağ ı ya doğru. * Baş arı sı zlı ğ a doğ ru.

yokuşyukarı * (yokuş ta) Yukarı ya doğ ru. yokuş a koş mak * bir konuda güçlük çı karmak. yokuş çu

* Özellikle tepe ve yamaçlıyollarda baş arı lıolan bisiklet yarı ş çı sı .

yol * Karada, havada, suda bir yerden bir yere gitmek için aş ı lan uzaklı k, tarik. * Karada insan veya hayvanları n geçmesi için açı lan veya kendi kendine oluş muş , yürümeye uygun yer. * Genellikle yerleş im alanları nıbağ lamak için düzeltilerek açı lmı şulaş ı mş eridi. *İ çinden veya üstünden bir sı vı nı n geçtiği, aktı ğ ıyer. * Yolculuk. * Gidişçabukluğ u, hı z. * Bir amaca ulaş mak için baş vurulmasıgereken çare, yöntem. * Davranı ş , tutum, gidişveya davranı şbiçimi. * Uyulan ilke, sistem, usul, tarz. * Gaye, uğur, maksat. * Uzun çizgi. * Kez, defa. yol açmak * yol yapmak. * kapanmı şolan yolu geçilir duruma getirmek. * kalabalı k bir yerde genellikle saygıdeğ er bı r kiş inin geçmesi için kenara çekilip yol velmek. * bir olayı n sebebi olmak. * davranı ş ları yla baş kaları na örnek olmak. yol ağzı * Bir yolun baş langı cıveya bir yolun baş ka yollarla kesiş tiği yer. yol almak * yolda ilerlemek. yol aramak * çare bulmaya çalı ş mak. yol ayrı mı * Yolları n birbirinden ayrı ldı ğ ıyer. yol azı ğ ı * Yol boyunca yenilecek maddeler. yol bel * Geçilen yer, yol. yol boyu

* Kara yolunda kenar. * Yolculuk süresi.

yol bulmak * çare bulmak. yol çizmek * bir konuda plân yapmak. yol erkân

* davranı şkuralları .

yol erkân

* Usul, yöntem, davranı şbilgisi.

yol etmek * o yere sı k sı k gitmek. yol evlâdı * Yol arkadaş ı . yol gitmek * yolda ilerlemek. görünmek yola gitmek gerekmek. yol göstermek * kı lavuzluk etmek, yolu bilmeyene anlatmak, tarif etmek. * ne yapı lacağı nı , nası l davranı lacağı nıöğ retmek. yol gözlemek * bir ş eyin olması nıummak, beklemek. yol halı sı * Odalar arası nda veya koridorlarda serilen, dar ve uzun halı , yolluk. yol iş areti * Yarı şyolunda, yol gösteren oklar veya levhalar. yol iz bilmek * gideceğ i yolu ve yeri bilmek. * görgülü davranmak. yol kesmek * geçmesine engel olmak, durdurmak. *ı ssı z yerlerde soygunculuk yapmak. * (motor vb.) h ı zı nıazaltmak, devrini düş ürmek. yol kilimi * Dar ve uzun olarak dokunmuşkilim türü. yol parası * Yolculuk sı rası nda harcanmak için ayrı lmı şpara. yol ş aş mak * yol çatallaş ı p karı ş mak. yol tepmek * çok uzun bı r süre yürümek. yol tutmak * yaş ayı şve davranı ş ı nıkendine göre bir düzende sürdürmek. * bir yoldan kimseyi geçirmeyecek biçimde düzen kurmak. yol uğrağı * Geçerken uğranı lan; yanı ndan yol geçen, uğ rak. yol vermek * geçmesine izin vermek. * hı zı nıartı rmak. * iş ten çı karmak, iş ine son vermek. yol vurmak * yol kesmek. yol yakı nken

* sezilen veya beliren kötü duruma düş meden. yol yapmak * yol oluş turmak. * kandı rmaya çalı ş mak, avutmak. yol yol * Çizgili, çizgiler biçimde çizgi çizgi. yol yordam * Davranı şveya yapı m kuralları . yol yorgunu * Yoldan gelmişkimse. yol yürümek * yolda gitmek. yola (veya yollara) düş mek * yola çı kmak, yol almaya baş lamak. yola çı kmak * araca binmek üzere yol üstünde durmak. * bir yere varmak için bulunduğ u yerden ayrı larak yolculuğ a baş lamak, harekete geçmek. yola dizilmek * yol kenarı nda sı ralanmak. yola düzülmek (düzelmek veya koyulmak) * gidilecek yere doğ ru yola çı kmak. yola gelmek * istenilen biçimde davranı ş ıkabullenmek, düzelmek, uslanmak. yola getirmek * birinin bir konudaki ters tutumunu düzeltmek. yola gitmek * yolculuğa çı kmak. yola koyulmak * yola çı kmaya baş lamak. yola revan olmak * yola çı kmak. yola vurmak * yolcu etmek, uğ urlamak. * yola koyulmak. yola yatmak * yola gelmek. yolak yolcu

* Patika. * Yolculuğ a çı kmı şkimse. * Yolculuğ a çı kmaya hazı rlanan kimse. * Doğmasıbeklenen çocuk. *İ yileş mesi umutsuz hasta.

yolcu etmek * yola çı kanıuğ urlamak. yolcu gemisi * Yolcu taş ı mak üzere yapı lmı şdeniz taş ı tı . yolcu salonu * Liman, istasyon, otogar gibi yerlerde, yolcuları n giderken veya gelirken oturma, dinlenme imkânı nı bulduklarıyer. yolculuk * Ülkeden ülkeye veya bir ülke içinde, bir yerden bir yere gidişveya geliş , gezi, seyahat. * Bu gidişgeliş te geçen süre. * Herhangi bir taş ı tla bir yere gidip gelme. yolculuk etmek * bir yerden baş ka bir yere gitmek. yoldan çevirmek * gideni durdurmak, gitmesine engel olmak. yoldan çı kmak * belli bir yol izleyen taş ı tlar herhangi bı r sebeple yolundan ayrı lmak, gitmez olmak. * doğ ru yoldan ayrı lmak. yoldan kalmak * gidilmek istenen yere gidememek. yoldaş

* Yol arkadaş ı . * Arkadaş , dost. * Ortak bir görüş ü benimseyenlerden her biri.

yoldaş lı k * Yol arkadaş lı ğı . yoldaş lı k etmek * bir yolcuya katı lmak, birlikte gitmek. yoldurma * Yoldurmak iş i. yoldurmak * Yolmak iş ini yaptı rmak. yolgeçen

* "Girip çı kanı , geleni gideni çok ve belirsiz olan yer" anlamı nda kullanı lan yolgeçen hanı(gibi) deyiminde

geçer. yolgeçen hanı * Bkz. yolgeçen. yolkesen yollama

* Yolda engelleme yapı p soygun düzenleyen, ş aki. * Yollamak iş i.

yollamak * Göndermek. yollanma

* Yollanmak iş i. yollanmak * Yollamak iş i yapı lmak, gönderilmek. * Bir yere gitmeye baş lamak, yürümek. yollara (sokaklara) dökülmek * kalabalı k hâlde yolda olmak. yollarda kalmak * varacağ ıyere vaktinde gidememek. yolları ayrı lmak * (iki kiş i veya topluluk için) görüş , düş ünce ayrı lı ğı ortaya çı kmak, ayrıgörüşve düş ünceleri benimsemek. yolları tutmak * geçecek kimselere engel olmak, bı rakmamak. yollu * Yolu herhangi bir nitelikte olan. * Çizgili. * (taş ı t için) Hı zlıgiden. * Kuralı na uygun. * Herhangi bir nitelikte, biçimde olan. * Kolayca elde edilen (kadı n). yolluk * Yolculukta yenmek için hazı rlanan yiyecek. * Yolcuya verilen armağ an. * Yere serilen ince uzun kilim, halıveya keçe. * Yol masrafı , harcı rah. yolma

yolmak

yolsuz

* Yolmak iş i. * Sapıorakla biçilmeyecek kadar kı sa kalmı şekin. * Çekerek yerinden çı karmak, çekip koparmak. * Dolandı rarak, hile ile birinin parası nıalmak. * Yolu olmayan. * (taş ı t için) Yavaşgiden. * Kurallara aykı rı , uygunsuz, yöntemsiz, düzensiz, yersiz, usulsüz, nizamsı z. * Törelere, toplumun görüş üne aykı rıdavranan.

yolsuz yöntemsiz * Bir kurala, bir yönteme uymayan, usulsüz. yolsuzluk * Yolsuz olma durumu. * Bir görevi, bir yetkiyi kötüye kullanma, suiistimal, nizamsı zlı k. yolu açı k * Önünde engel olmayan. yolu açmak * geçiş i önleyen engelleri kaldı rmak. yolu almak * yolun sonuna varmak.

yolu düş mek * o yerden geçmesi gerekmek. * sı rasıgelmek. yoluk

* Tüyleri yolunmuşolan.

yolun açı k olsun * yolculara söylenen bir iyi dilek sözü. yoluna * uğruna. yoluna bakmak * beklemek. yoluna başkoymak * bir amaca, bir gayeye yönelmek bütün varlı ğı yla kendini vermek. yoluna can vermek (veya yoluna canı nıvermek) * birinin uğruna ölmek. yoluna çı kmak * karş ı lamaya gitmek. * yolda karş ı sı na çı kmak. yoluna girmek * istenilen, gerekli olan biçimde geliş mek. yoluna koymak * istenilen biçime getirmek, düzene koymak. yoluna sapmak * baş vurmak. yolunda gitmek * olumlu geliş me göstermek; olumlu sonuçlanmak. yolundan kalmak * gidememek. yolunma

* Yolunmak iş i.

yolunmak * Yolmak iş i yapı lmak, çekilip koparı lmak. * Çok kederlenerek çı rpı nmak. yolunu beklemek (veya gözlemek) * gelmesini beklemek. yolunu bilmek * yöntemini öğ renmek. yolunu bulmak * gereken çareyi bulmak. * yasal olmayan yollardan kazanç sağ lamak. yolunu değiş tirmek * gittiği yoldan ayrı lı şbaş ka yola geçmek. yolunu kaybetmek

* hangi yoldan gideceğ ini bilememek. yolunu kesmek * engel olmak, engelemek. yolunu sapı tmak * doğ ru yoldan ayrı lmak, kötü yola sapmak. yolunu ş aş ı rmak * yanlı şyola sapmak. yolunu tutmak * bir yere doğru gitmeye baş lamak. yolunu yapmak * blr iş i mümkün kı lmak. yoluyla

* Yolundan geçerek. * Aracı lı ğ ı yla, vası tası yla. * Yöntemiyle, usulüne uygun olarak.

yolüstü * Bkz. yol uğrağı . yom

* Uğ ur, iyi talih, iyi haber.

yom tutmak * uğurlu saymak. yoma

yomsuz

* Sabit manevralarda ve gemileri bağlamada kullanı lan, üç veya dört kollu halat. * Birçok ipin örülmesiyle oluş turulan, balı kçı lı kta kullanı lan halat. * Uğ ursuz, meş 'um.

yomsuzluk * Yomsuz olma durumu, uğursuzluk. yonca

* Baklagillerden, baş ak durumundaki çiçekleri kı rmı zı veya mor renkli, hayvanlara yem olarak yetiş tirilen çayı r bitkilerinin genel adı(Trifolium). yonca yaprağı * Kara yolları nda alt yoldan üst yola veya üst yoldan alt yola geçmeyi sağlayan, dört yapraklı yonca biçimindeki kavş ak. yoncalı k yonga

* Yonca tarlası . * Kesilen, yontulan veya rendelenen bir ş eyden çı kan parça, kamga.

yongalama * Yongalamak iş i veya durumu. yongalamak * Yonga durumuna getirmek. yongalayı cı

* Yonga balyası yapan (kimse). yongar * Üç telli bağ lama. yonma yonmak yont

* Yonmak iş i veya durumu. * Yontmak. * Baş ı boşhayvan.

yont kuş u * Kuyruksallayan. yontma

* Yontmak iş i. * Yontulmuşveya yontularak yapı lmı ş .

Yontma TaşÇağ ı * Bkz. Yontma TaşDevri. Yontma TaşDevri * Tarihten önceki zamanları n en eski devri. yontmak

* Bir ş eye istenilen biçimi vermek için dı şbölümünü keskin bir araçla biçmek, kesmek. * Bir kimsenin azar azar parası nıçekmek, birinden para sı zdı rmak. * Bkz. kendine yontmak.

yontu

* Taş , tunç, mermer, kil, alçı , bakı r gibi maddelerden yontularak, kalı ba dökülerek veya yoğ rulup piş irilerek oluş turulan eser, heykel. yontucu

* Yontu yapan kimse, heykeltı raş . * Kendi çı karı nıdüş ünen.

yontuculuk * Yontu yapma sanatı , heykeltı raş lı k. yontuk

* Yontulmuşyer. * Yontulmuşparça. * Yontulmuşolan.

yontuk düz * Erozyon etkisiyle oluş muş , yumuş ak engebeli yeryüzü parçası , yalama yazı , peneplen. yontulma * Yontulmak iş i. yontulmak * Yontmak iş i yapı lmak veya yontmak iş ine konu olmak. * (insan için) Kabalı ktan, görgüsüzlükten kurtularak toplum törelerine göre davranı r duruma gelmek. * Bir ş eyi kendi görüş üne göre değerlendirmek. yonulmak * Yontulmak.

yordam

* Çeviklik, çabukluk. * Çalı m. * Yatkı nlı k, alı ş kanlı k, yeti, meleke. * Kı lavuz, yardı mcı .

yordamlı * Yakı ş ı klı . * Elinden işgelen, becerikli. yordamsı z * Çevik olmayan, cansı z. yordurma * Yondurmak iş i. yordurmak * Yorumunu yaptı rmak, yorumlanması nısağlamak. yorga

* Biniciyi sarsmayan at yürüyüş lerinden biri.

yorgalama * Yorgalamak iş i. * Ayak ve baldı r kasları nı n felcinden ileri gelen özel yürüyüşbiçimi. yorgalamak * (at) Yorga yürümek, yorga gitmek. yorgan

* Yatakta örtünmeye yarayan, içi pamuk, yün vb. ş eylerle doldurularak dikilmişgenişörtü.

yorgan çarş afı * Yorganı n üzerine geçirilen veya dikilen çarş af. yorgan döş ek yatmak * ağ ı r hasta olmak. yorgan gitti, kavga bitti * anlaş mazlı k sebebi olan ş ey ortadan kalkı nca anlaş mazlı k da sona erdi. yorgan iğnesi * Yorgan dikmeye yarayan iğne. yorgan ipliğ i * Yorgan dikmek için kullanı lan kalı n ve sağ lam iplik. yorgan kaplamak * yorgana çarş af geçirmek. yorgan kavgası * Bir ş eyden çı kar sağlama konusunda anlaş mazlı ğa düş me, post kavgası . yorgan yüzü * Yorganıkirden ve dı şetkilerden korumak için bezden veya kumaş tan yapı lan yüz. yorgancı * Yorgan, yastı k, ş ilte gibi ş eyler diken veya satan kimse. yorgancı lı k * Yorgancı nı n iş i.

yorgun

* Çalı ş ma veya değiş ik sebeplerle beden veya zihin etkinliğ i yavaş layan, yorulmuşolan.

yorgun argı n * Çok yorulmuş , gücü kalmamı şolarak. yorgun düş mek * çok yorulmak, bitkin duruma gelmek. yorgun yorgun * Yorulmuşolarak, yorgun durumda. yorgunluğ unu almak * (kendi) dinlenmek. * (birini) dinlendirmek. yorgunluk * Çalı ş ma veya değiş ik sebeplerle bireyin ruh ve beden etkinlikleri açı sı ndan verimlilik düzeyinin azalması . yorgunluk çı karmak (veya yorgunluğ unu çı karmak) * dinlenmek. * yaptı ğ ıiş ten, yorgunluğu unutturan, sevindirici bir sonuç almak. yorgunluk kahvesi * Dinlenmek amacı yla çalı ş maya ara verildiğ inde içilen kahve. yorgunu yokuş a sürmek * yapı lması güç bir iş in, büsbütün güç ş artlarda gerçekleş tirilmesini istemek. yorma yormak

yormak yortma

* Yormak (I, II) iş i. * Yorgun duruma getirmek. * Sı kı nt ı ya sokmak, üzmek. * Bir sebebe bağ lamak, bir duruma iş aret saymak, bir anlam vermek, yorumlamak. * Yortmak iş i veya durumu.

yortmak * Koş mak; sürekli yol yürümek. *İ ş siz güçsüz gezmek. yortu * Hristiyan bayramı . yorucu yorulma

* Yorgunluğ a yol açan. * Yorulmak (I, II) iş i.

yorulmak * Yorgun duruma gelmek. yorulmak * Bir sebebe bağ lanı lmak, yorumlanmak. yorum

* Bir yazı nı n veya bir sözün, anlaş ı lmasıgüç yönlerini açı klayarak aydı nlı ğ a kavuş turma, tefsir. * Bir olayıbelli bir görüş e göre açı klama, değerlendirme. * Gizli veya hayalî olan bir ş eyden anlam çı karmak. * Bir müzik parçasıveya tiyatro oyununun orijinal bir teknik ve duyarlı lı kla sunulması . yorumcu

* Yorum yapan kimse.

yorumculuk * Yorumcu olma durumu. yorumlama * Yorumlamak iş i. yorumlamak * Bir yazı yı veya bir sözü yorum yaparak açı klamak, tefsir etmek. * Bir olaya, bir duruma bir anlam vermek, tabir etmek. * Bir müzik parçası nıveya bir tiyatro oyununu kendine özgü bir duyarlı k ve teknikle çalmak, söylemek veya oynamak, icra etmek. yorumlanma * Yorumlanmak iş i. yorumlanmak * Yorumlamak iş i yapı lmak veya yorumlamak iş ine konu olmak, tefsir edilmek. yosma * Şen, güzel, fettan (genç kadı n). * Çok süslü giyinen ve modaya düş kün kadı n, koket. yosmaca * Yosmaya yakı ş an biçimde, yosma gibi. yosmalı k * Yosma olma durumu, yosmaca davranı ş . yosun

* Tallıbitkilerin, çoğu sularda yetiş en, ilkel yapı daki örneklerine verilen genel ad.

yosun bağ lamak (veya tutmak) * üzerini yosun kaplamak. yosun külü * Yosunları n yakı lması ndan elde edilen önceleri cam ve sabun sanayiinde kullanı lan, soda ve iyot üretiminde değ erlendirilen deniz yosunu ürünü. yosuncul * Yosunla beslenen veya yosunları n içinde yaş ayan. yosunlanma * Yosunlanmak, yosunlaş mak iş i. yosunlanmak * Yosun oluş mak, yosunla kaplanmak. yosunlu

* Yosunu olan, yosunla kaplanmı şolan.

yoz * Doğada olduğ u gibi kalarak iş lenmemişolan. * Kaba, adî, bayağı . * Soysuz, yozlaş mı ş , dejenere.

* Kı sı r. yozcu * Koyun ticareti yapan kimse. yozlaş ma

* Yozlaş mak iş i, tereddi.

yozlaş mak * Özündeki iyi nitelikleri birtakı m dı şetkenlerle zamanla yitirmek, bozulmak, soysuzlaş mak, doğ ası ndaki iyi nitelikleri sonradan yitirmek, tereddi etmek. * Bir ş ey, manevî anlamda değ er yargı ları nı , özelliklerini ve niteliklerini yitirmek, bozulmak, dejenere olmak, özünden uzaklaş mak. yozlaş tı rma * Yozlaş tı rmak iş i. yozlaş tı rmak * Yozlaş ması nısağ lamak, yozlaş ması na sebep olmak, soysuzlaş tı rmak, dejenere etmek. yozluk yön

* Yoz olma durumu, tereddi. * Belli bir noktaya göre olan yer, taraf. * Bir ş eyin belli bir noktaya baktı ğı yan, veçhe. * Bir yere gitmek için izlenen yol, cihet, istikamet. * Tutulacak, izlenecek yol.

yön belirteci * Yön belirleme iş ine yarayan alet, pusula. yön eki

* Bkz. yön gösterme eki.

yön gösterme eki * Türkiye Türkçesinde kalı plaş ı p sayı lıörneklerde kalan yön bildiren yer ve zaman adlarıyapan ek: son-ra, taş -ra, dı ş -arı , iç-eri vb. yön vermek * yeni bir biçim, yeni bir düzen vermek. yön zarfı * Yön bildiren zarf. yönden yöndeş

* bakı mı ndan. * Yönü aynıolan, aynıyöne bakan.

yöndeşaçı lar *İ ki paralel çizginin bir kesenle kesiş mesinden oluş an ve biri içte, biri dı ş ta olarak, kesenin aynıtarafı nda kalan açı lar. yönelik

* Belli bir yöne çevrilmişolan, müteveccih, ait, özgü.

yönelim * Yönelme durumu. * Kendi durumunu veya bulunduğ u yerin durumunu baş ka yerlere göre belirleme. * Bireyin, karş ı laş tı ğ ıkarı ş ı k ve sorunlu durumlarda kendi yönünü, tutumunu belirlemesi.

* Bitki ve hayvan gibi bazıcanlıvarlı kları n, ı ş ı k, ı sı , besin gibi türlü uyarı cı sebeplerin etkisi altı nda, bu uyarı cı lara doğ ru veya tersine yer değiş tirmeleri olayı , doğrulum, tropizm. yöneliş

* Yönelmek iş i veya biçimi.

yönelme * Yönelmek iş i. yönelme durumu *İ sim soyundan bir sözü yaklaş ma, yönelme kavramları yla fiile veya bir edata bağlayan durum, -e hâli, datif: Türkçede -e ( -a, -y-e, -y-a ) ekiyle belirtilir: Eve (ev-e), yola (yol-a), bahçeye (bahçe-y-e), kapı ya (kapı -y-a). yönelme hâli * Bkz. yönelme durumu. yönelmek * Belli bir yön tutmak, yüzünü belli bir yöne doğ ru çevirmek, teveccüh etmek. * Amaç olarak benimsemek. * Hedef almak. yönelmeli * Yönelme durumunda olan. yönelmeli tümleç * Yapı lan iş in anlamı nıbütünleyen ve yönelme durumunda bulunan tümleç: Çocuklar eve geldi örneğ indeki gibi. yönelteç

* Direksiyon. * Bisikletin ön tekerlek maş asıüstüne bağ lanmı ş , iki elle kullanı lan yön değ iş tirme aracı , gidon.

yöneltilme * Yöneltilmek iş i. yöneltilmek * Yöneltmek iş i yapı lmak. yöneltim * Yöneltmek iş i. yöneltme

* Yöneltmek iş i, tevcih. * Öğrencilerin okul yaş amı na, izleyecekleri derslere uyumları nısağ lamayıamaçlama, seçecekleri meslekleri yönlendirme iş i. * Bir ı rakgörürü veya gözlem aracı nıbakı lacak yı ldı za doğru çevirme iş i. yöneltmek * Bir ş eye belli bir yön vermek, yönelmesini sağ lamak, çevirmek, tevcih etmek. * Birine veya bir ş eye doğ ru bakmak. * Birine bir ş ey söylemek, tevcih etmek. yönerge

* Herhangi bir konuda tutulacak yol için üst makamlardan alt makamlara ve kuruluş lara veya üst aş amadakilerden astlara belli bir esasa dayanarak verilen buyruk, talimat, direktif. yönetici

* Yönetme gücünü elinde bulunduran kiş i, yöneten kiş i, idareci. * Bir spor dalı nda takı mları n hazı rlanması , oyuncunun bakı mı , çalı ş ma yerinin sağ lanması , yapı lacak karş ı laş maları n plânlanmasıgibi iş lerle ilgilenen kimse. yöneticilik

* Yönetici olma durumu veya yöneticinin görevi, idarecilik. yönetilme * Yönetilmek iş i. yönetilmek * Yönetmek iş i yapı lmak, idare edilmek. yönetim

* Yönetmek iş i, çekip çevirmek, idare. * Dümen.

yönetim gideri * Genellikle apartmanlarda, kooperatiflerde yönetme iş inin gerektirdiğ i para, ücret. yönetim kurulu * Bir kuruluş u yönetmekle görevlendirilimişkimselerin hepsi, idare heyeti, umumî heyet. yönetim yeri * Kamu veya özel kurum veya kuruluş ları n yönetildiği merkez. yönetimsel * Yönetimle ilgili, idarî. yönetiş yönetme

* Yönetmek iş i veya biçimi. * Yönetmek iş i.

yönetmek * Yasalara, kurallara veya belli ş artlara uygun biçimde çalı ş mayısağlamak, idare etmek, tedvir etmek. * Birinin bir konudaki etkinliğ ine, çalı ş ması na yön vermek, birini yönlendirmek. * Yapı mı nı , gerçekleş mesini sağlamak. yönetmelik * Genellikle bir kuruluş un çalı ş ma yöntemini belirleyen, bu kuruluş ta çalı ş anları n uyacaklarıkuralları n tümü. * Bu kuralları n yazı lıolduğ u belge, talimatname. * Yasa ve tüzüklerin uygulanması nı sağlamak amacı yla bakanlı klar ve kamu tüzel kiş ilerince hazı rlanan, düzenleyici kuralları n tümü. yönetmen * Bir kuruluş u yönetme yetkisi olan kimse, müdür, direktör. * Bir oyunu sahneye koyan, bir filmin çevrilmesini veya gerçekleş mesini sağ layan kimse, rejisör. yönetmen yardı mcı sı * Yönetmene her konuda yardı mcıolmakla görevli kimse. yönetmenlik * Yönetmen olma durumu. * Yönetmenin görevi veya yeri, müdürlük, müdüriyet, direktörlük. yönetsel

* Yönetimsel.

yöneylem * Karmaş ı k sorunları n çözümünde ve incelenmesinde bilimsel ve özellikle matematiksel yöntemlerin uygulanı ş ı . yöneylem araş tı rması * Herhangi bir problemi yöneylem yöntemine göre araş tı ran, inceleme.

yönlendirme * Yönlendirmek iş i. yönlendirmek * Bir kimsenin davranı ş , tutum, yapacağ ıişvb.alanlarda izleyeceğ i yolu göstermek. yönlü * Yönü olan. * Uygun. yönlü doğru * Üzerinde pozitif bir yön seçilmişdoğ ru. yönseme yönsüz

yöntem

* Belli bir amaca veya sonuca yönelen, etkinliğe dönüş meyen etki gücü, temayül. * Yönü olmayan. * Amaçsı z. * Bir amaca eriş mek için izlenen, tutulan yol, usul, sistem. * Bilimde belli bir sonuca eriş mek için, bir plâna göre izlenen yol, metot.

yöntem bilgisi * Metot bilgisi. yöntem bilimi * Özellikle felsefe ve bilim alanı nda yöntem araş tı rmak ve yeni yöntemler yaratmak için ilkeler geliş tiren bilim, metodoloji. yöntem bilimsel * Yöntem bilimle ilgili, metodolojik. yöntemli * Belli bir yönteme dayanı larak yapı lan, metotlu. yöntemlilik * Bir iş i, bir yönteme dayanarak yapma. yöntemsiz * Bir yönteme dayanmayan, düzensiz, uygunsuz, metotsuz. yöntemsizlik * Yöntemsiz olma durumu, düzensizlik, uygunsuzluk. yöre * Bir bölgenin belli bir yer ve çevresini kapsayan sı nı rlıbölümü, havali, mahal. * Değirmenlerde, taş la kasnak arası nda kalan ve hayvan yemi olarak kullanı lan un. yöresel * Yöre ile ilgili, yerel, mahallî. yöreselleş me * Yöreselleş mek iş i. yöreselleş mek * Yerelleş mek, mahallîleş mek. yöresellik * Yöresel olma durumu.

Yörük yörük

* Hayvancı lı kla geçinen, Toroslarda yaş ayan göçebe Türk oymağ ı . * Bkz. yürük.

Yörük çadı rı * Yörüklerin kendine özgü iyi korunmuş , kı ldan yapı lmı şbüyük ve genişçadı rı . yörünge

* Yürüyen bir noktanı n izlediğ i veya çizdiği yol, mahrek. * Bir gök cisminin hareket etmesi süresince aldı ğıyol.

yörüngesine oturmak * (yapma uydu) uzayda istenilen yörüngede hareket etmek. * bir işyoluna girmek. yudum

* Bir içiş te yutulacak miktar.

yudum yudum * Azar azar, yavaşyavaş . yudumlama * Yudumlamak iş i. yudumlamak * Yudum yudum içmek, acele etmeden yavaşyavaşiçmek. yudumlanma * Yudumlanmak iş i. yudumlanmak * Yudumlamak iş i yapı lmak, yudum yudum içilmek. yudumluk * Bir yudum miktarı nda. yuf * Kı nama, üzüntü, nefret bildirir. yuf borusu * Nefir. * Kı nama, üzüntü ve nefret bildirme. yuf borusu çalmak * kı nama, üzüntü ve nefretini bildirmek. yuf ervahı na (veya ervahı na yuf olsun) * "lânet olsun, yazı klar olsun" anlamı nda bir ilenme. yufka

* Oklava ile açı lan ince, yuvarlak hamur yaprağ ı . * Sacda piş en bir ekmek türü. *İ nce ve çabuk kı rı lı r, dayanı ksı z.

yufka açmak * hamuru ince yaprak durumuna getirmek. yufka böreğ i * Çarş ı dan hazı r alı nmı şyufkayla yapı lmı şbörek. * Sacda piş irilmişyufkadan yapı lmı şbörek.

yufka ekmeğ i * Pideden daha ince açı lan bir çeş it ekmek. yufka kebabı * Yufka ile etten yapı lan bir tür kebap. yufka yürekli * Olaylardan çok çabuk etkilenen, üzülen. yufkacı * Yufka, kadayı f yapı p satan kimse. yufkacı lı k * Yufkacı nı n iş i. yufkalı k

Yugoslav

* Yufka yapmak için ayrı lmı şolan. * Az, kı t olma, sı ğlı k. * Yugoslavya halkı ndan olan kimse. * Yugoslav halkı na özgü olan.

Yugoslavyalı * Yugoslavya'da yaş ayan kimse. yuğ

* Bkz. yoğ.

yuh * Hoş nutsuzluk ve öfke anlatı r, yuf. yuh çekmek * beğ enilmeyen, tasvip edilmeyen birine veya bir duruma karş ı haykı rmak. yuha

* Birine karş ıbeğ enilmeyen bir durumda hep birden haykı rı lan bir hakaret sözü.

yuha çekmek * "yuha!" diye bağ ı rmak. yuhalama * Yuhalamak iş i. yuhalamak * Birine "yuha" diye bağ ı rmak. yuhalanma * Yuhalanmak iş i. yuhalanmak * Yuhalamak iş i yapı lmak. yuhaya tutmak * Bkz. yuh çekmek. yukaç yukarda

* Yer katmanlarıkı vrı mları nı n tümsek bölümü, semer, ineç karş ı tı . * yukarı da.

yukardan yukarı

* Bkz. yukarı dan. * Bir ş eyin üst bölümü, aş ağ ıkarş ı tı , fevk. * Yetkili kimse. * Aş ama, sı nı f, makam bakı mı ndan ilerde olan. * Benzerleri arası nda üstte bulunan. * Üst tarafa, üstteki kata, üste, yükseğe, yukarı ya.

yukarı mahalle * Bir yerleş im bölgesinde yüksek yerlerde oluş an mahalle. yukarı tükürsem bı yı k, aş ağ ıtükürsem sakal * Bkz. aş ağ ıtükürsem sakal, yukarıtükürsem bı yı k. yukarı da

* Üst tarafta olan.

yukarı dan * Tepeden, üstten. yukarı dan almak * yumuş aklı k göstermemek, ağı r önerilerde bulunmak, sert davranmak. yukarı dan bakmak * kendini karş ı sı ndakinden üstün görmek. yukarı sı * Üst tarafı , yukarıkı smı . yulaf

* Buğdaygillerden, en çok hayvan yemi olarak yetiş tirilen otsu bitki (Avena sativa). * Bu bitkinin tanesi.

yulaf unu * Kurutulmuşyulaf tanelerinin öğütülmesiyle elde edilen un. yular

* Bir yere bağlamak veya çekerek götürmek için hayvanı n baş lı ğı na veya tasması na bağlanan ip.

yularıbirinin elinde olmak * bir kimsenin davranı ş larıbirinin denetiminde, yönetiminde olmak. yularıeksik * Kaba, anlayı ş sı z (kimse). yularıele vermek (veya yuları kaptı rmak) * birinin sözünden çı kmayacak duruma gelmek, kendi iradesiyle davranmak. yularıtakmak * birini sözünden çı kamayacak duruma getirmek, egemenliği altı na almak. yularıteslim etmek * yularıele vermek. yuma yumak

* Yumak iş i veya durumu. * Yı kamak.

yumak

* Yuvarlak biçimde sarı lmı şiplik, yün vb.ş ey. * Yuvarlak biçimde sarı lmı şolan.

yumak yumak * Küçük yuvarlaklar durumunda. yumaklama * Yumaklamak iş i. yumaklamak * Yumak biçimine getirmek. yumaklanma * Yumaklanmak iş i. yumaklanmak * Yumak durumuna gelmek. yumdurma * Yumdurmak iş i veya durumu. yumdurmak * Yumması nısağ lamak. yumma * Yummak iş i. yummak yumru

* Kı sarak kapamak, sı karak kapalıduruma getirmek. * Yuvarlak, ş iş kin ş ey, kabartı . * Şiş kin, kabarı k, yuvarlak biçimli. * Bkz. yamru yumru. * Sap, kök veya dallarda bulunan, yedek besin taş ı yan ş iş kinlik.

yumru kök * Patates, pancar, yer elmasıgibi yumru biçiminde olan kök. yumru topu * Yuvarlak top. yumrucuk * Küçük yumru, ufak ş iş kinlik. yumruğuna güvenmek * isteklerini yaptı rmak için yalnı zca kaba kuvvete güvenmek. yumruk * Parmakları n kapanması yla elin aldı ğıbiçim. * Elin bu biçimiyle yapı lan vuruş , yumrukla vuruş , yumruk darbesi. * Baskı . yumruk atmak (veya indirmek) * yumrukla vurmak. yumruk gibi * yumruk büyüklüğ ünde. yumruk göstermek

* korkutmak, gözdağı vermek. yumruk hakkı * Zorbalı kla elde edilen ş ey. yumruk kadar * (küçük olmasıgereken ş eyler için) iri, büyük. * (iri olması gereken ş eyler için) küçücük. yumruk oyuncusu * Boksör. yumruk oyunu * Boks. yumruk topu * Boksörlerin düzgün ve çabuk yumruk vurabilmeleri için çalı ş tı kları , uzunluğu boksörün boyuna göre ayarlanabilen, bir askı ya ası lılâstik top. yumruk yumruğ a gelmek * yumruklaş mak. yumruklama * Yumruklamak iş i. yumruklamak * Yumrukla vurmak. yumruklanma * Yumruklanmak iş i. yumruklanmak * Yumrukla vurulmak. yumruklaş ma * Karş ı lı klıyumruk atma, yumruk vurarak dövüş me. yumruklaş mak * Karş ı lı klıyumruk atmak, yumruk vurarak dövüş mek. yumrulanma * Yumrulanmak, yumrulmak iş i. yumrulanmak * Yumru biçimine gelmek, yumru gibi olmak. yumruluk * Yumru olma durumu. yumuk

* Yumulmuşolan, yumulmuşgibi duran. * Tombul.

yumuk gözlü * Göz kapaklarış işolan. yumuk yumuk * Tombul tombul. yumuklaş ma * Yumuklaş mak iş i.

yumuklaş mak * Yumuk durumuna gelmek. yumulma

* Yumulmak iş i.

yumulmak * Kapanmak, örtülmek. * Kendini bir iş e istekle vermek, giriş mek, saldı rmak, atı lmak. * Kı sı lmak, örtülür gibi olmak. yumulu

* Yumulmuşolan, yumuk.

yumurcak * Yaramaz küçük çocuk. * Veba hastalı ğı nda koltuk altı nda veya kası kta çı kan çı ban. yumurta * Bir diş inin vücudunda oluş an, yumurtlama ve döllenmeden sonra aynı türden bir canlıoluş turan hücre. * Tavuk yumurtası . * Er bezi. * Çorap onarmakta kullanı lan, yumurta biçiminde, genellikle tahta veya mermerden kalı p. yumurta akı * Yumurta sarı sı nı saran az akı ş kan, albümince zengin, saydam madde. yumurta hücresi * Bkz. oosfer. yumurta kapı ya dayanmak (veya gelmek) * yapı lacak işiçin zaman çok daralmak. yumurta kökü * Kök boyası . yumurta küfesi yok ya! * kendisine bir zarar getirmeyeceğ ini bildiği için, doğru sayı lmayan bir davranı ş ta bulunmaktan çekinmeyenler için söylenir. yumurta ökçe * Orta yükseklikte ve az sivri ökçe. yumurta sarı sı * Yumurtanı n ortası nda bulunan sarıbölüm. * Bu bölümün rengi. yumurta zarı * Yumurtanı n kabuğ uyla akı nıbirbirinden ayı ran ince zar. yumurtacı * Yumurta toplayı p satan kimse. yumurtacı k * Canlı larda diş inin, döllenip oğulcuk durumuna gelmek için çı kardı ğ ıüreme hücresi; yumurtlayan hayvanlarda yumurta olarak dı ş arı verilir, yavrulayanlarda ise döl yatağı nda kalarak oğulcuk ve dölüt evrelerinden geçtikten sonra yavru olarak doğar. * Kapalıtohumlularda, döllenmeden sonra değiş ikliğ e uğ rayarak tohumu oluş turan bölüm. yumurtacı lı k * Yumurta alı p satma iş i.

yumurtadan daha dün çı kmı ş * bilgiçlik taslayan toy kimse. yumurtalı k * Canlı larda diş i üreme hücrelerini veren organ, mebiz. * Yumurtayıiçine dik olarak koymaya yarayan, fincana benzeyen kap. yumurtaya kulp takmak * bahane bulmakta usta olmak. yumurtayı çalkamak * (kuluçka) üstüne oturduğ u yumurtayıçevirmek. yumurtlama * Yumurtlamak iş i. yumurtlama mevsimi * Bazıhayvanları n yumurtlamaya yatma veya yumurtlama zamanı , mevsimi. yumurtlamak * Tavuk, kuşvb.yumurta yapmak. * Uydurup söylemek veya söylenmemesi gereken ş eyi açı ğa vurmak. yumurtlatma * Yumurtlatmak iş i. yumurtlatmak * Yumurtlamak iş ini yaptı rmak. yumurtlayanlar * Yumurtlama yolu ile üreyen hayvanlar. yumuş

*İ ş , hizmet buyruğ u.

yumuş acı k * Hoş a giden, istenilen yumuş aklı kta olan, çok yumuş ak olan. yumuş ak * Dokunulduğunda veya üzerine bası ldı ğı nda çukurlaş an, eski biçimini kaybeden, katıkarş ı tı . * Kolaylı kla bükülen, sert karş ı tı . * Dokununca hoşbir duygu uyandı ran. * Avuçla sı kı ldı ğı nda buruş mayan, sert karş ı tı . * Kolaylı kla iş lenebilen. * Kolay çiğnenen, kolay kesilen. * Ilı man. * Kaba, hı rçı n, sert olmayan, kolay yola gelen, uysal. * Okş ayı cı , tatlı , hoş . * Sessiz, hafif. yumuş ak ağ ı zlı * Kolay gem alan (hayvan). yumuş ak baş lı * Uysal, kolay yola gelen. yumuş ak buğ day * Kı rma ve öğütmeye karş ıdirenci daha az olan, öğütüldüğ ünde genelde daha ince un meydana getiren ve tane kesiti unsu yapı da, beyaz renkte ve mat görünüş lü olan buğ day. yumuş ak damak * Damağ ı n boğ aza yakı n bölümü.

yumuş ak iniş * Uzay araçları nda ve uçaklarda aracı n ustalı kla, çarpmaksı zı n yere iniş i. yumuş ak su * Az kireçli su. yumuş ak ünsüz * Ciğerlerden gelen havanı n ses yolundaki sivrilmişve gerilmişkapalıbir engele çarpması yla oluş an, titreş imli ses veren (ünsüz), sürekli, tonlu, sedalı , örtümlü, titreş imli: b, c, d, g. yumuş ak yüzlü * Kendisinden istenilen bir ş eyi geri çevirmeyen, yüzü tutmayan. yumuş ak yüzlülük * Yüzü tutmaz olma durumu. yumuş akça * Yumuş ak vücutlu, omurgası z hayvan. * Yumuş ak bir biçimde. yumuş akçalar * Çoğ u suda yaş ayan, omurgası z, yumuş ak olan vücutlarıkabuk denilen sert bir kalkerli örtü ile kaplı hayvanlar ş ubesi. yumuş aklaş ma * Yumuş aklaş mak iş i veya durumu. yumuş aklaş mak * Yumuş ak bir duruma gelmek, yumuş amak. yumuş aklı k * Yumuş ak olma durumu. * Ilı ml ı , iyi davranma, mülâyemet. yumuş ama * Yumuş amak iş i. * Dünyada soğ uk savaşdöneminden sonra stratejik silâhları n geliş tirilmesiyle baş layan siyasal gerginliğ in ortadan kaldı rı lmasısiyaseti, detant. * Süreksiz ünsüzlerin sürekli ünsüz veya sı zı cıünsüz oluş u. yumuş amak * Sertliği kalmamak, yumuş ak duruma gelmek. * Öfkesi, kı zgı nlı ğ ı , inadı geçmek. * Sert ünsüz, yumuş ak ünsüz durumuna gelmek. yumuş atı cı * Yumuş atmayısağ layan. * Teslim edici, hafifletici. yumuş atı lma * Yumuş atı lmak iş i. yumuş atı lmak * Sertliği giderilmek, yumuş ak duruma getirilmek. yumuş atı ş * Yumuş atmak iş i. yumuş atma * Yumuş atmak iş i. * Etkin alı ş tı rmalarda, bir kasıhiçbir gerginlik veya kası lma bı rakmadan dinlendirme.

yumuş atmak * Sertliğini gidermek, yumuş ak duruma getirmek. * Kabalı ğ ı nı , katı lı ğ ı nı , sertliğ ini veya acı ması zlı ğ ı nıortadan kaldı racak durumda olmak. yumuş atmalı k * Amortisör. yuna yunak

* Hayvanı n sı rtı na, eyerin altı na konulan belleme (II). * Yı kanı lan yer, hamam.

Yunan * Yunanistan halkı ndan olan kimse. * Yunanistan halkı na özgü olan. Yunanca * Yunan dili, Elence. Yunanistanlı * Yunanistan'da yaş ayan veya Yunanistan halkı ndan olan, Yunan. Yunanlı * Yunanistan halkı ndan veya bu halkı n soyundan olan (kimse). yunma

* Yunmak iş i.

yunmak * Yı kanmak. yunmuşarı nmı ş(veya yı kanmı ş ) * yı kanı p temizlenmiş . yunus balı ğı * Balinalardan, ı lı k ve sı cak denizlerde sürüler durumunda yaş ayan, boyları3 m ye kadar eriş ebilen, memeli deniz hayvanı(Delphinus). yunus balı ğı giller * Örnek hayvanıyunus balı ğ ıolan, balinaları n bir alt familyası . yurdu

*İ ğ nenin deliğ i.

yurt * Bir halkı n üzerinde yaş adı ğ ı , kültürünü oluş turduğ u toprak parçası ; vatan. *İ nsanı n doğ up büyüdüğ ü, yaş adı ğı yer, memleket. * Bazınitelik veya değ erleri taş ı yanları n çok bulunduğ u yer, diyar. * Bir ş eyin ilk veya çok yetiş tirildiği yer, vatan. * Bir grup insanı n oturduğu, yetiş tirildiğ i veya bakı ldı ğıkurum. * Kalacak, barı nacak yer. * Toplu olarak bir işöğretilen yer. * Hastaları n tedavi edildiği yer. * Sahip olunan arazi, emlâk. * Yörüklerin yazı n veya kı ş ı n oturduklarıyer. * Göçebe Türklerin oturduğu çadı r. yurt bilgisi * Bkz. yurttaş lı k bilgisi.

yurt dı ş ı * Yurt sı nı rlarıdı ş ı nda olan. yurt içi

* Yurt sı nı rlarıiçinde olan.

yurt tutmak * bir yeri kendine yurt edinmek, tavattun etmek. yurtlandı rma * Yurtlandı rmak iş i, iskân. yurtlandı rmak * Bir kimseye veya bir topluluğa yurt sağ lamak, iskân etmek. yurtlanma * Yurtlanmak iş i, iskân. yurtlanmak * Bir yeri yurt edinmek, oraya yerleş mek. yurtluk

yurtsal yurtsama

* Büyük ve zengin köş k, malikâne. * Bir yerin gelirinin bir kimseye yalnı z ölünceye kadar kullanı lmasış artı yla ayrı lması yöntemi. * Yurtla ilgili, vatanî. * Yurtsamak iş i, daüssı la, nostalji.

yurtsamak * Yurdunu özlemek. yurtsever * Yurdunu, milletini büyük bir tutku ile seven, bu uğurda her türlü özveriye katlanan (kimse), vatanperver. yurtseverlik * Yurtsever olma durumu. * Yurtsevere yakı ş ı r davranı ş , vatanperverlik. yurtsuz

yurttaş

* Yurdu olmayan (kimse). * Kalacak, barı nacak yeri olmayan. * Yurtlarıveya yurt duygularıbir olanlardan her biri, vatandaş .

yurttaş lar yasası * Kiş i, aile, miras ve eş ya adaletine ait iliş kileri düzenleyen yasa, medenî kanun. yurttaş lı k * Yurttaşolma, bir yurtta doğup büyüme veya yaş amı şolma durumu, vatandaş lı k. yurttaş lı k bilgisi * Devlet ve hükûmet kuruluş ları nı , yurttaş lı k ödev ve hakları nıkapsayan bilgi, yurt bilgisi. yurttaş lı k hakları * Yurttaş lı kla ilgili kiş inin kullanmasıgereken bütün hakları . Yurttaş lı k Hukuku * Yurttaş lı k hakları nıkollayan ve koruyan hukuk sistemi.

yusufçuk

* Dağlı k ve ormanlı k bölgelerde yaş ayan, güvercine benzeyen, ondan daha küçük bir kuş(Turtur auritus). * Parlak renkli, iri kanatlı , büyük kı z böceğ i (Libellula variegata).

yusyumru * Tam bir yumru durumuna gelmişolan. yusyuvarlak * Çok yuvarlak, küre biçiminde olan. yutak

* Ağı z ve burun boş lukları yla gı rtlak ve yemek borusu arası ndaki boş luk.

yutak iltihabı * Faranjit. yutar hücre * Organik veya inorganik cisimcikleri içine alı p sindirebilen kan hücresi, fagosit. yutkunma * Yutkunma iş i. yutkunmak * Tükürüğü yutmak veya bir ş ey yutuyormuşgibi gı rtlağ ıhareket ettirmek. * Bir ş eyi söylemekle söylememek arası nda duraksamak. yutkunmak * bir ş eyin yokluğ unu çekmek. yutma * Yutmak iş i. yutmak

yutturma

* Ağı zda bulunan bir ş eyi yutağ a geçirmek. * Haksı z olarak kendine mal etmek, zorbalı kla elinden almak. * Dayanı p sesini çı karmamak, katlanmak. * Tam ve doğru söylememek. *İ nanmak, aldanmak, kanmak. * Türlü anlamlara gelebilen sözü anlayamamak. * Söylemek istediği bir sözü kendini tutarak söylememek. * (oyunda bir ş ey) Kazanmak. *İ yice, eksiksiz olarak öğ renmek. * (ı ş ı k, ses) Gücünü, parlaklı ğı nıazaltmak. * Yutturmak iş i.

yutturmaca * Dinleyenin anlamayacağı biçimde yapı lan söz oyunu. yutturmak * Yutmak iş ini yaptı rmak veya yutması nısağ lamak. yutturulma * Yutturulmak iş i. yutturulmak * Yutturmak iş i yapı lmak. yutulma

* Yutulmak iş i.

yutulmak

* Yutmak iş i yapı lmak.

yuva

* Kuş ları n ve baş ka hayvanları n yumurtlamak, kuluçkaya yatmak, yavruları nı büyütmek veya yavrulamak için türlü ş eylerden yaptı kları ve türlü biçimlerde hazı rladı klarıbarı nak. * Genellikle ailenin oturduğu ev. *İ ki buçukla dört yaşarasıçocukları n bakı ldı ğı , okul öncesi eğ itim kurumu. * Kimsesizlere veya yoksullara yardı m etmek ve onları barı ndı rmak amacı yla açı lan yer. * Bazıkötü nitelikli kimselerin çok bulunduğu, toplandı ğıyer. * Bir ş eyin öğ retildiği yer. * Bir ş eyin çok bulunduğu yer. * Bir ş eyin içinde yerleş mişolduğu veya yerleş tirildiği oyuk. yuva kurmak * evlenmek. yuva yapmak * yuva hazı rlamak, yuva oluş turmak. * evlenmek. yuvak * Düz toprak damlı evlerin üstündeki killi toprağ ısert bir katman durumuna getirmek için dam üzerinde yuvarlanan, silindir biçimindeki ağı r taş . yuvalama * Yuvalamak iş i. * Bir yemek türü. yuvalamak * Yuva yapmak. yuvalanma * Yuvalanmak iş i. yuvalanmak * Ev bark, yuva sahibi olmak, yuva kurmak. * (askerlikte) Silâh, görünmeyecek bir biçimde gizlenmek. * Bir yerde birikmek, toplanmak. yuvalı yuvar

* Bir yuva içinde bulunan, yuvasıolan. * Organizmadaki çeş itli sı vı larda (kan, lenf, süt) bulunan, genellikle yuvarlak veya oval küçük cisim, küreyve. * Yer yuvarlağ ıgibi düzgün olmayan küresel biçim.

yuvar yuvar * Yuvarlanı r gibi. yuvarlacı k * Küçük ve yuvarlak. yuvarlak * Top veya küre biçiminde olan, müdevver. * Top veya küre biçiminde olan, toparlak ş ey, küre. yuvarlak ağı zlı lar * Gerçek çenenin yerinde genişbir emici ağı z bulunan, iskeletleri kemikleş memişçok ilkel yapı lıhayvanlar. yuvarlak hesap

* Yaklaş ı k olarak bir bütün sayı ya tamamlanabilen hesap. yuvarlak konuş mak * bir ş eyin ayrı ntı ları nıgereğ i gibi belirtmeden genel konuş mak. yuvarlak masa * Yuvarlak olarak yapı lmı şmasa. * Toplantımasası . yuvarlak masa toplantı sı * Yuvarlak masa etrafı nda genişkatı lı mlıgerçekleş tirilen önemli toplantı . yuvarlak sayı * Bütüne tamamlanmı şsayı . yuvarlak sı ra * Türkçe bir sözde bulunan yuvarlak ünlüler dizisi: Oğ lunuzun, üzüntünüz gibi. yuvarlak solucanlar * Sert bir kitinle örtülü vücutlarıhalkası z, uzunlaması na yuvarlak ve genellikle ince solucanlar topluluğu. yuvarlak ünlü * Dudakları n toplanı p yuvarlaklaş masıile oluş an ünlü: o, ö, u, ü. yuvarlak vokal * Bkz. yuvarlak ünlü. yuvarlaklaş ma * Düz ünlünün ünsüz etkisiyle yuvarlak oluş u: savı rmak > savurmak, kavı ş mak > kavuş mak, yı mı ş ak yumuş ak gibi. yuvarlaklaş mak * Yuvarlak bir biçim almak, yuvarlak duruma gelmek. yuvarlaklaş tı rma * Yuvarlaklaş tı rmak iş i. yuvarlaklaş tı rmak * Yuvarlak duruma getirmek. yuvarlaklı k * Yuvarlak olma durumu. yuvarlama * Yuvarlamak iş i. * Yuvalama. yuvarlamak * Bir ş eyi bir yerden kaldı rmadan ekseni çevresinde döndürerek yürütmek, tekerlemek. * Döndürerek tomar yapmak veya yuvarlak duruma getirmek. * Hı zla düş ürmek, devirmek. *İ stekle ve çabucak yemek veya içmek. * (sözü) Belirsizce, anlaş ı lmayacak biçimde söylemek. *İ nanı lmayacak yalanlar söylemek. yuvarlana yuvarlana * Yuvarlanarak, döne döne. * (yürüyüşiçin) Yuvarlanacak gibi. yuvarlanan taşyosun tutmaz * sürekli olarak işdeğ iş tiren bir kimse baş arıkazanmamaz.

yuvarlanı p gitmek * eldeki imkânlarla geçinmek. * birdenbire ölmek. yuvarlanı ş * Yuvarlanmak iş i veya biçimi. yuvarlanma * Yuvarlanmak iş i. yuvarlanmak * Kendi üzerinde dönerek hareket etmek. * Dökülerek düş mek. * Yere devrilmek; düş mek. * Ansı zı n, beklenmedik bir zamanda ölmek. yuvarlatma * Yuvarlatmak iş i. yuvarlatmak * Yuvarlamak iş ini yaptı rmak. yuvarölçer * Özellikle optik camları n küresel eğriliğ ini ölçmeye yarayan araç. yuvası nıbozmak * aile düzenini dağı tmak. yuvası nıdağ ı tmak * kurulu ev düzenini bozmak. yuvası nıyapmak * birine gereken ceza veya cevabıvermek, hakkı ndan gelmek. yuvası nıyı kmak * birinin eş inden boş anması na sebep olmak. * biri eş inden ayrı larak kendi aile düzenini yok etmek. yuvaya dönüş * Eski yerine, görevine veya aile ocağı na dönüş . yuvayıyapan diş i kuş tur * ev kadı nı nı n anlayı ş lı , idareci ve tutumlu olmasıgerektiğ ini anlatmak için söylenir. yuvgu

* Yuvak, merdane, silindir.

yuvgulama * Yuvgulamak iş i. yuvgulamak * Üzerinden yuvgu geçirmek. yüce

* Yüksek, büyük, ulu.

Yüce Divan * Anayasa Mahkemesinin yüksek aş amadaki görevlileri yargı larken aldı ğ ıisim, divanı âli. yücelik

* Yüce olma durumu, ulviyet.

yücelim yüceliş

* Üst geçiş . * Yücelmek iş i veya biçimi.

yücelme * Yücelmek iş i, itilâ. yücelmek * Yükselmek, yüce bir duruma gelmek. yüceltilme * Yüceltilmek iş i. yüceltilmek * Yüceltmek iş ine konu olmak veya yüceltmek iş i yapı lmak. yüceltme * Yüceltmek iş i, yükseltme. yüceltmek * Yükseltmek, yüce bir duruma getirmek. yüğrük

yük

*İ yi yürüyen, iyi koş an. * Çalı ş kan. * Çevik, güçlü. * Araba, hayvan vb.nin taş ı dı ğış eylerin hepsi. * Araba, hayvan vb.nin taş ı yabildiği miktar. * Eş ya. * Birinin üzerine almak zorunda kaldı ğıağ ı r görev. * Bir cismin yüzeyinde biriken elektrik miktarı ,ş arj. * Yüklük. * Doğacak bebek, cenin. * Tedirginlik veren ş ey, engel. * Yüz bin kuruş luk mal veya tutar.

yük altı na girmek * ağ ı r bir görevi üzerine almak. yük arabası * Yük taş ı yan araba. yük asansörü * Yüksek katlara yük çı karmak için yapı lan asansör. yük gemisi * Yük taş ı mak için yapı lan özel gemi. yük hayvanı * Yük taş ı mada kullanı lan at, eş ek gibi hayvanlar. yük katarı * Yük treni, marş andiz. yük odası * Yüklük. yük olmak

* bir kimse, sı kı ntı lıbir iş ini baş kası na yaptı rmak. * kendisi için baş kası na para harcatmak, masraf yaptı rmak. yük treni

* Yük taş ı mada kullanı lan tren, yük katarı .

yük vagonu * Yük taş ı mada kullanı lan vagon. yük vurmak * (hayvana) yük yüklemek. yükçü yükçülük

* Ücretle yük taş ı yarak geçinen kimse, taş ı yı cı , hamal. * Sı rtı nda veya elinde yük taş ı ma iş i, hamallı k.

yüklem * Cümlede oluş , işve hareket bildiren kelime veya kelime grubu, haber. * Bir konu için olumlanan veya inkâr edilen ş ey. yüklem birliğ i * Bkz. yüklem öbeğ i. yüklem öbeği * Yüklemle birlikte kurulan söz veya tamlamalar. yükleme

* Yüklemek iş i, tahmil. * Bir yere, bir nesneye elektrik yükü biriktirme, doldurma, ş arj.

yükleme durumu * Bkz. belirtme durumu. yükleme hâli * Yükleme durumu, belirtme durumu, belirtme hâli. yüklemek * Bir yere, taş ı nması için belli ağ ı rlı kta eş ya veya araç gereç koymak. * Bir yükümlülük altı na sokmak, sorumlu tutmak. * Bir suçu birinin üstüne atmak. * Bir cisme elektrik gücü vermek. yüklenilme * Yüklenilmek iş i. yüklenilmek * Yüklemek iş i yapı lmak. yüklenme * Yüklenmek iş i. yüklenmek * Yüklemek iş i yapı lmak veya yüklemek iş ine konu olmak. * Kendi ağ ı rlı ğ ı nıbaş ka bir ş ey üzerine vermek, bedeniyle abanmak. * Bir yükü taş ı mayıüstüne almak. * Üstüne düş mek, zorlamak. * Bir ş eyi yapmayıkabul etmek, üstüne almak. yükletilme * Yükletilmek iş i.

yükletilmek * Yükletmek iş i yapı lmak. yükletme

* Yükletmek iş i.

yükletmek * Yüklemek iş i yaptı rmak. yükleyici * Yükleme iş ini yapan (kimse). * Ağı r yükleri kaldı rma, taş ı ma veya yükleme iş inde kullanı lan araç. yükleyiş * Yüklemek iş i veya biçimi. yüklü

yüklüce

* Yükü olan. * Yapı lacak iş i çok olan. * Çok çalı ş mayıgerektiren, çetin, güç, uygun. * Çok fazla, pek çok. * Bir duyguyu veya olguyu içinde veya üzerinde fazlaca bulunduran. * Gebe, hamile. * Çok sarhoş . * Paralı , varlı klı . * Yüklü olarak.

yüklük * Evlerde yatak, yorgan gibi ş eyler koymaya yarayan, yerli büyük dolap veya yatak yorgan konulan yer, yük. yüklülük

yüksek

* Yüklü olma durumu. * Ağı rlı k, gerginlik. * Altıile üstü arası ndaki uzaklı k çok olan. * Belirli bir yere göre daha yukarı da bulunan. * Güçlü, etkili, ş iddetli. * Derece veya makamı bakı mı ndan üstün. * Normal değerlerin üstünde olan, çok. * Erdemli, faziletli. * Toplum içinde para, ün vb. bakı mı ndan üstünlüğ ü olan. * Yukarı da, üst tarafta olan yer. * Büyük para ile.

yüksek atlama * Vücudu, bacakları n sı çrama gücü ile yerden keserek bir engelin öte yanı na geçirme. yüksek bası nç * Bası nçölçerde 760 mm üstünde bulunan ve güzel havayıbelirten hava durumu. yüksek fı rı n * Sanayide kullanı lan ı sıderecesi yüksek olan fı rı n. yüksek fiyat * Değerinden aş ı rıfiyat. yüksek gerilim * Otuz üç bin kilovattan elli dört bin kilovata kadar olan gerilime verilen ad.

yüksek lisans * Lisans öğretiminden sonra yapı lan üst düzeydeki öğretim. yüksek okul * Üst düzeyde uygulayı cımeslek elemanı yetiş tiren yüksek öğ retim kurumu. yüksek öğrenim * Orta öğretim düzeyi üstündeki öğrenim. yüksek öğretim * Orta öğretimin üstünde, üniversite, akademi ve yüksek okullar ile bu eğitim kurumları nıyönetmek görevini ve sorumluluğ unu taş ı yan birimlerden oluş an kuruluş . * Orta öğretimden geçenlere, üniversite, akademi, teknik ve yüksek meslek okulları gibi türlü eğitim kurumları nca plânlanı p uygulanan öğretim. yüksek perdeden * yüksek sesle. yüksek perdeden konuş mak * yüksek sesle konuş mak. * meydan okurcası na sert konuş mak. * yapı lması güç ş eyleri gerçekleş tirebilecekmişgibi abartmalıkonuş mak. yüksek ses * Uzaktan iş itilecek nitelikte ses. *İ nce ses. yüksek sosyete * Sosyetenin önde gelenleri. yüksek tahsil * Bkz. yüksek öğrenim. yüksek yaylak * Orman sı nı rı nı n üzerinde, en az 1600 metre yükseklikte bulunan yaylak. yükseklerde dolaş mak * elde edilmesi güç ş eyler istemek. yükseklik

* Yüksek olma durumu. * Geometrik biçimlerde, tabandan tepeye olan uzaklı k. * Yükselti, irtifa.

yükseklik korkusu * Yüksek yerlerde duyulan aş ı rıkorku. yükseklikölçer * Bulunulan yerin yüksekliğ ini gösteren cihaz, altimetre. yüksekten almak * karş ı sı ndakilere olduğundan fazla böbürlendirmek, abartı lıdavranmak. yüksekten atmak * yapamayacak ş eyleri yapabilirmişgibi söylemek. yüksekten bakmak * kendini karş ı sı ndakinden üstün görmek. yüksekten konuş mak * kendini çevresindekilere kabul ettirebilmek için övünerek konuş mak.

yüksekten uçmak * yükseklerde dolaş mak. * palavra atmak, çok abartmak. yükselim yükseliş yükselme

* Bir yı ldı zı n gök küresinde ekvator düzlemine göre açı sal uzaklı ğı . * Yükselmek iş i veya biçimi. * Yükselmek iş i, itilâ. * Terfi. * Yer kabuğ unun yerin düş ey salı nı mı ndan ileri gelen kı mı ldanı mı . * Suları n kabararak yüzeyinin yükseğe çı kması .

yükselmek * Yükseğe çı kmak. * Güçlenmek, ş iddetlenmek. * (fiyat için) Çoğalmak, artmak. * Aş amasıartmak. * Yüce duruma gelmek, yücelmek. yükselteç

* Alçak veya yüksek frekanslıakı mları n yararlıetkilerini artı rmaya yarayan araç, amplifikatör.

yükseltgeme * Oksitleme. yükseltgemek * Oksitlemek. yükseltgenme * Oksitlenme. yükseltgenmek * Oksitlenmek. yükselti

* Bir noktanı n deniz yüzeyinden olan yüksekliğ i, rakı m, irtifa. * Bir yı ldı zdan bir gözlemcinin gözüne gelen ı ş ı n ile ufuk düzleminin oluş turduğu açı .

yükseltilme * Yükseltilmek iş i. yükseltilmek * Yükseltmek iş ine konu olmak veya yükseltmek iş i yapı lmak. yükseltme * Yükseltmek iş i. yükseltmek * Yükseğe çı karmak, yukarıkaldı rmak. * Güçlendirmek, ş iddetlendirmek. * Değerini olduğ undan daha çok göstermek. * Yüksek bir düzeye getirmek, geliş tirmek. * Aş ama ve mevki bakı mı ndan daha yüksek duruma getirmek. * Bir sayı yıkendisiyle birkaç kez çarpmak. yüksük

* Dikişdikerken, iğ nenin batması nı önlemek için parmak ucuna takı lan kesik koni biçiminde koruncak.

* Köklerin ucunda bulunan ve kökün üretken dokusunu korumaya yarayan oluş um, kalensöve. yüksük kadar * az, çok az, az miktarda. yüksük kı na * Yalnı z bir tek parmağı n başkı smı na surülen kı na. yüksük makarna * Yüksük biçiminde olan makarna. yüksük otu * Sı racagillerden, kalp hastalı kları nda dijitalin adı yla kullanı lan bir alkaloit veren, çiçekleri yüksük biçiminde olan bitki (Digitalis purpurea). yüksünme * Yüksünmek iş i. yüksünmek * Bir ş eyi kendine yük saymak, bir ş eyi kendine yük olarak kabul etmek. * Üş enmek, tembellik etmek. yükte hafif pahada ağı r * taş ı nmasıkolay olan değ erli (eş ya). yüküm

* Yapı lmasızorunlu olan işveya bir iş i yapma zorunluğ u, mecburiyet, mükellefiyet.

yükümlendirme * Yükümlülük altı na alma iş i. yükümlendirmek * Yükümlülük altı na almak. yükümlenme * Yükümlenmek iş i, tekeffül. yükümlenmek * Bir ş eyin sorumluluğ unu üzerine almak, tekeffül etmek. yükümlü

* Yükümü olan, mükellef.

yükümlülük * Yükümlü olma durumu, mükellefiyet. yükün *İ yon. yükünme

* Yükünmek iş i veya durumu.

yükünmek * Birinin önünde, saygıgöstermek için eğ ilmek veya yere kapanmak. yükünü almak * taş ı yabileceğ i en ağ ı r yükü yüklenmişolmak. * yeterli sayı da bulundurmak, dolmak. yükünü çekmek * bütün ağ ı rlı ğ ı nıtaş ı mak, her türlü eziyete katlanmak.

yükünü tutmak * çok zengin olmak, zenginleş mek. yülgü

* Tı raşiçin kullanı lan bı çak, ustura.

yülük * Ustura ile kesilmiş(kı l). yülüme yülümek yülünme

* Yülümek iş i, tı raş . * Vücudun fazla kı lları nıustura ile almak, tı raşetmek. * Yülünmek durumu.

yülünmek * Yolunmak. yün

* Güzün kı rkı lan koyun tüyü. * Genel olarak koyun tüyü. * Genel olarak hayvan tüyünden yapı lmı ş .

yünlü * Yünü olan. * Yünden yapı lmı ş . * Yün kumaş . * Yün kumaş tan yapı lmı ş . yüpürmek * Telâş la öteye beriye koş mak. Yüregir

* Oğuz Türklerinin 24 boyundan biri.

yüreğ i ağzı na gelmek * birdenbire çok korkmak, aş ı rı korku veya sevinçten ziyadesiyle heyecanlanmak, endiş elenmek. yüreğ i ağzı nda * korku ve heyecan dolu bir durumda. yüreğ i bayı lmak * karnı çok acı kmak. yüreğ i boğazı na tı kanmak * sı kı lmak, üzülmek, dertlenmek. yüreğ i burkulmak * çok üzülmek, çok acıduymak. yüreğ i cı z etmek (veya cı zlamak) * çok acı mak, içi sı zlamak. yüreğ i çarpmak * kalp çarpmak veya çalı ş mak. * coş ku sebebiyle kalp hı zlı hı zlıçarpmak veya çalı ş mak. * merak, kaygı , korku, heyecan gibi duygularla tedirgin olmak, huzursuz olmak. yüreğ i dar

* Çabuk sı kı lan. yüreğ i daralmak * sı kı lmak, bunalmak, içi daralmak. yüreğ i dayanmamak * acı sı na katlanamamak, çok acıduymak. yüreğ i delik * Dertli. yüreğ i dolu * Kinli, hı nçlı . yüreğ i ezilmek * üzülmek, acıduymak. * açlı k duymak. yüreğ i ferahlamak (veya hafiflemek) * kaygı dan kurtulmak. yüreğ i geniş * Hiçbir ş eyi kendine tasa etmeyen. yüreğ i götürmemek * dayanmamak, katlanamamak. yüreğ i göz göz olmak * dert, acıve sı kı ntı dan içi kabarmak, aş ı rıdertlenmek. yüreğ i hop etmek (veya hoplamak) (veya oynamak) * birdenbire korkup heyecanlanmak. yüreğ i kabarmak * içi sı kı ntı ile dolup derin soluk alma gereğ ini duymak. * midesi bulanmak. yüreğ i kaldı rmamak * dayanamamak, katlanamamak. yüreğ i kalkmak * heyecanlanmak. yüreğ i kan ağ lamak * derinden acıduymak, çok üzülmek. yüreğ i kanamak * aş ı rıüzüntüden sarsı lmak. yüreğ i kararmak * içine karamsarlı k ve sı kı ntıçökmek. yüreğ i katı * Acı nacak durumlar karş ı sı nda duygusuz kalabilen. yüreğ i katı lmak * ağ lamaktan veya soğ uktan nefesi tutulmak. yüreğ i kaynamak * içinde birtakı mş üphe ve endiş e uyanmak. yüreğ i oynamak

* ansı zı n heyecanlanmak veya korkmak. yüreğ i parça parça olmak * pek çok acı mak. yüreğ i parçalanmak * çok acı mak. yüreğ i parlamak * coş mak, heyecanlanmak. yüreğ i pek * Yüreği katı . * Yürekli. yüreğ i rahatlamak * üzüntü ve kaygı sı azalmak, kalmamak. yüreğ i serinlemek * üzüntüsü bir dereceye kadar azalmak. yüreğ i sı kı lmak * içi sı kı lmak. yüreğ i sı kı ş mak (veya tı kanmak) * kalp atı ş larıdüzensiz olmak, sı kı ntıduymak. * bir meseleden dolayıaş ı rıüzülmek. yüreğ i sı zlamak * çok acı mak, çok üzülmek. yüreğ i soğ umak * düş manı n bir felâkete uğraması na sevinmek. yüreğ iş iş mek * can sı kı cış eyler dinlemekten bunalmak. yüreğ i temiz * Temiz yürekli, saf, iyi niyetli (kimse). yüreğ i titremek * duygulanmak, endiş e, korku duymak. yüreğ i tükenmek (veya yürek tüketmek) * bir ş eyi anlatmak için çok yorulmak. yüreğ i ürpermek * çok korkmak. yüreğ i yağbağ lamak * istenilen bir ş eyin olması ndan ferahlı k duymak. yüreğ i yanı k * Duygulu, hassas olan kimse. yüreğ i yanmak * pek çok acı mak. * felâkete uğ ramak. yüreğ i yaralı * Felâkete uğ ramı ş . * Gönlü yaralı , âş ı k, tutkun.

yüreğ i yarı lmak * çok korkmak. yüreğ i yerinden oynamak * birdenbire heyecanlanmak veya korkmak. yüreğ i yufka * Üzüntülü, acı klıdurumlara dayanamayan, merhametli. yüreğ im yanmaz (veya yanmazdı ) * piş manlı k ve acıduymak. yüreğ inden geçmek * düş ünmek. yüreğ inden gelmek * bir ş eyi isteyerek, severek yapmak. yüreğ ine (bir ş ey) çökmek * derinden ı stı rap duymak. yüreğ ine dert olmak * baş kası nı n her hangi bir davranı ş ı , sonradan kendisi için sürekli bir üzüntü kaynağ ıolmak. yüreğ ine dokunmak * üzülmek. yüreğ ine inmek * ansı zı n ölmek. * çok üzülmek. yüreğ ine iş lemek (veya yüreğ e iş lemek) * çok derin acı uyandı rmak. yüreğ ine kar yağmak * kı skançlı k duyarak üzülmek. yüreğ ine kurt düş mek *ş üphelenmek, içine kurt düş mek. yüreğ ine od (veya ateş ) düş mek * felâkete uğ ramak, çok üzülmek. yüreğ ine oturmak * çok üzülmek. yüreğ ine saplanmak * aş ı rıderecede acı duymak, içine oturmak. yüreğ ine sinmek * içine sinmek. yüreğ ine su serpmek * (bir kimse) kaygısebebinin ortadan kalkması yla veya yeniden umut verecek bir haberle ferahlamak. yüreğ ini açmak * kalbini açmak, derdini dökmek, içini dökmek, senli benli konuş mak ve davranmak. yüreğ ini ateşalmak * aş ı rıüzülmek, fazla üzüntüden içi yanmak.

yüreğ ini boş altmak (veya dökmek) * derdini, üzüntüsünü anlatarak hafiflemek. yüreğ ini dağ lamak * acı yla ve özlemle içi yanmak, acı yla kı vranmak. yüreğ ini eritmek (veya sı zlatmak) * çok üzmek. yüreğ ini hoplatmak (oynatmak veya kaldı rmak) * Bkz. yürek hop etmek (veya hoplamak), (veya oynamak). * heyecanlandı rmak. yüreğ ini kemirmek * içini kemirmek, tedirgin olmak. yüreğ ini pek tutmak * kendini korkuya kaptı rmamak. yüreğ ini serinletmek * üzüntüsünü azaltmak. yüreğ ini tüketmek * (bir ş eyi anlayı ncaya kadar) anlatanı çok yormak. yüreğ ini tüketmek * (bir ş ey anlatmaya çalı ş arak) yorulmak. yüreğ inin baş ısı zlamak * yüreği sı zlamak. yüreğ inin yağ ı(veya yağ ları ) erimek * çok üzülmek. * çok korkmak. yürek

* Göğüs boş luğ unda, iki akciğerin arası nda, vücudun her yanı ndan gelen kanıakciğerlere ve oradan gelen temiz kanıda vücuda dağ ı tan organ, kalp. * Herhangi bir ş eyden çekinmeme, korkmama, yüreklilik, korkusuzluk, cesaret. * Acı ma duygusu. * Bazıdeyimlerde "hiçbir gizli, art düş üncenin karı ş mamı şolduğ u duygu" anlamı nıverir. * Bir kimsenin ruhsal yönü, gönül. * Mide, karı n, iç. *İ skambil kâğ ı tları nı n dört grubundan benekleri kı rmı zı , yürek biçiminde olanı , kupa. yürek acı sı * Yürekten duyulan acı , iç acı sı . yürek ağrı sı * Sı kı nt ı , keder. yürek burkmak * içine sı zıvermek. yürek çarpı ntı sı * Yüreğin sı k ve hı zlıvurması . * Merak, kaygı , korku gibi duygular sebebiyle beliren tedirginlik. yürek darlı ğı * Sı kı nt ı , bunaltı , üzüntü. yürek karası

*İ ş lenen bir günahtan sonra duyulan sürekli ve üzücü piş manlı k. yürek Selânik * çok korkmuşve heyecanlı . yürek vermek * yüreklendirmek, cesaretlendirmek. yürek yarası * Aş ktan, özlemden, baş arı sı zlı ktan duyulan büyük keder aş ı rıüzüntü. yüreklendirme * Birine yüreklilik, cesaret verme. yüreklendirmek * Birine yüreklilik, cesaret vermek. yüreklenme * Yüreklilik, korkusuzluk gelme, yiğ itlenme, cesaretlenme. yüreklenmek * Korkusuz duruma gelmek, yiğitlenmek, cesaretlenmek. yürekler acı sı * çok acı klı . yürekli * Tehlikeyi korkusuzca karş ı layan, koçak, cesaretli, cesur. yüreklilik

* Yürekli, korkusuz, cesur olma durumu, yiğ itlik. * Yürekli kimseye yakı ş ı r davranı ş .

yüreklilikle * Korkmadan, korkusuzca, yiğ itçe. yüreksiz

* Yürekli olmayan, korkak, cesaretsiz, tabansı z.

yüreksizlik * Yüreksiz olma durumu, yüreksizce davranı ş , cesaretsizlik. yürekten * Temiz duygularla, saygıile, içten, içtenlikle (yapı lan). yürekten çağ ı rmak * aş ı rıderecede arzu etmek, istemek. yürü (marş )! * yürüyüş e baş latma komutu. yürü ya kulum demiş * herhangi bir alanda çok çabuk ilerleyenler, baş arı kazananlar için söylenir. Yürük * Yörük. yürük

* Çok ve çabuk yürüyen, iyi yol alan, hı zlı giden. * Osmanlıİ mparatorluğunda otuzar kiş ilik ocaklar olarak Rumeli'ye yerleş tirilen ve savaşzamanları nda geri hizmetlerde çalı ş tı rı lan tı marlıasker. * Göçebe.

yürük aksak * Aksak usulünün en hareketlisine verilen ad. yürük at yemini artı rı r * bir iş te üstün çaba gösterenler, o ölçüde bir karş ı lı k görürler. yürük semaî * Türk müziği usullerinden biri. yürüklük * Yürük olma durumu. yürüme yürümek

* Yürümek iş i. * Adı m atarak ilerlemek, gitmek. * Karada veya suda, herhangi bir yöne doğru sürekli olarak yer değ iş tirmek. * (çocuk) Ayaklarıüzerinde gezecek duruma gelmek. * Yayan gezmek, yayan gitmek. * Yol almak. * Bir yere gelmek, bir yere ulaş mak, kaplamak. * Üzerine doğru gitmek, akı n etmek, saldı rmak, hücum etmek. * Gereğ i gibi yapı lmak veya ilerlemek. * (faiz için) Hesap edilmek; iş lemek. * Geçmek, ilerlemek, değ iş mek. * Ölmek. * Bir iş te ileri gitmek.

yürünme * Yürünmek iş i. yürünmek * Yürümek iş i yapı lmak. yürürçalar * Yolda veya dinlenme sı rası nda müzik dinlemeye yarayan alet, walkman. yürürlüğe girmek * bir kanun, bir karar, bir işuygulanı r, yapı lı r duruma gelmek. yürürlüğe konmak * bir kanun veya bir karar uygulama alanı na konulmak. yürürlük

* Gereğ inin yapı lı r olmasıdurumu, mer'iyet.

yürürlükte bulunmak * bir kanun veya bir karar uygulama alanı nda olmak. yürürlükte kalmak * bir kanun veya kararı n geçerliliğ i sürmek. yürürlükte olmak * (kanun, karar, iş ) yapı lmakta, uygulanmakta olmak. yürürlükten kaldı rmak * uygulanmaz duruma getirmek. yürürlükten kalkmak * uygulamadan kalkmak.

yürüteç

yürütme

* Yeni yürümeye baş layan çocukları n çabuk yürümelerini sağ layan araç, örümcek. * Yürüme sorunu olan kimselerin kullandı ğ ıaraç. * Yürütmek iş i. * Kanunları uygulama iş i, icra. * Merkezî yönetim ve yerinden yönetim kuruluş ları nı n hepsi.

yürütme gücü * Kanunları uygulama yetkisi. yürütme kurulu * Bir kuruluş ta kanun, tüzük veya yönetmelikleri uygulamakla görevli kurul. yürütmek * Yürümek iş ini yaptı rmak, yürümesini sağ lamak. * Gerektiğ i gibi yapmak, uygulamak. * Kabul edilmesi veya tartı ş ı lmasıiçin bildirmek, açı klamak, öne sürmek. *İ ş inden veya bulunduğ u yerden çı karmak. * Habersiz almak, çalmak. yürütücü

* Yürütme yetkisini kullanan kimse.

yürütülme * Yürütülmek iş i. yürütülmek * Yürütmek iş i yapı lmak veya yürütmek iş ine konu olmak. yürütülüş * Yürütülmek iş i veya biçimi. yürütüm

* Yürütmek iş i. * Bir kararı , bir yargı yıyerine getirmek, uygulama, infaz.

yürüyen merdiven * Basamaklarısürekli olarak dönen bir düzenek üzerine yerleş tirilmiş , elektrikle çalı ş an merdiven. yürüyüş * Yürümek iş i veya biçimi. * Spor amacı yla yapı lan yürüme. * Bir olayıprotesto etmek, bir konuya dikkati çekmek amacı yla topluca yürüme. * Birliklerin bir yerden baş ka bir yere gitmesi. yürüyüşdüzenlemek * bir olayıprotesto etmek veya bir konuya dikkat çekmek amacı yla toplu yürüyüştertip etmek. yürüyüşkolu * Belli bir bölgeye ulaş mak veya bulunulan bir bölgeden ayrı lmak amacı yla bir kumanda altı nda, düzenli yürüyüşyapan piyade, zı rhlıveya motorlu birliklerin tümü. yürüyüşyapmak * spor amacı yla yürümek. * bir olayıprotesto etmek veya bir konuya dikkati çekmek amacı yla topluca yürümek. yürüyüş e çı kmak * dolaş maya, gezintiye çı kmak.

yürüyüş e geçmek * bir yerden baş ka bir yere gitmek için yürümeye baş lamak. * bir yeri almak için o yöne doğru ilerlemek. yüsrü

yüz

yüz

yüz akı

* Bazıince iş lerin yapı mı nda kullanı lan siyah bir ağ aç ve bu ağ acı n kökü. * Bu kökten yapı lmı şolan. * Doksan dokuzdan sonra gelen sayı nı n adı ve bu sayı yı gösteren iş aret, 100, C. * On kere on, doksan dokuzdan bir artı k olan. * Kez, kere kelimeleri ile birlikte kullanı larak yapı lan iş in çokluğ unu abartmalıbir biçimde anlatı r. * Baş ta, alı n, göz, burun, ağ ı z, yanak ve çenenin bulunduğu ön bölüm, sima, çehre, surat. * Yüzey, satı h. * (kesici araçlarda) Keskin kenar. * Bir ş eyin ön tarafta bulunan bölümü, cephe. * Bir kumaş ı n dikişsı rası nda dı ş a getirilen gösteriş li bölümü. * Yastı ğ a geçirilen kı lı f. * Bir ş eyin görünen bölümünde kullanı lan kumaş . * Utanma. * Birinin görülegelen veya umulan hoş görürlüğ üne güvenilerek gösterilen cür'et. * (çı kma durumunda) Nedeniyle, sebebiyle. * Yan, taraf. * Bir yapı nı n dı ş a bakan düş ey yüzeylerinin tümü. * Utanmayıgerektiren bir durumu olmama, onur.

yüz akıile çı kmak * bir iş i kendi saygı nlı ğı nıyitirmeden, eksiksiz ve baş arı lıolarak yapı p bitirmek. yüz aklı ğı *İ ftihar edilecek, onurlanacak durum. yüz aklı ğıgöstermek * bir iş te baş arı ya ulaş mak. yüz beş lik * Bir top çeş idi. yüz binlerce * Çokluk ifade etmek amacı yla kullanı lı r. yüz binlik * Yüz bin liralı k. yüz bulmak * ilgi ve yakı nlı k görmek. yüz bulunca astar istemek * Bkz. yüz verince astar istemek. yüz çevirmek * gösterdiği ilgiyi kesmek. yüz etmek *ı smarlamak, havale etmek. yüz geri etmek * geri dönmek.

yüz görümlüğ ü * Güveyin düğ ün günü geline verdiği armağ an. yüz göstermek * ortaya çı kmak. yüz göz

* Bütün yüz.

yüz göz olmak * biriyle gereksiz yere, aş ı rıderecede senli benli olmak. yüz kalı bı *İ nsan yüzüne alçıdökülerek alı nmı şkalı p, bu kalı ptan çoğaltı lmı şyüz heykeli, mask. yüz kaplama * Genellikle sert ve orta sert ağ açlardan biçilerek veya kesilerek elde edilen, kontratabla veya yonga levhaları nı n yüzlerine yapı ş tı rı larak kullanı lan, güzel desenli kaplama çeş idi. yüz karası * Utanı lacak bir durum veya ş ey. yüz karasıolmak * utanı lacak bir durum ortaya çı kmak. yüz kere * pek çok kez, tekar tekrar, defalarca. yüz kere

* Pek çok, tekrar tekrar, çok kez, defalarca.

yüz kı zartı cı * Utandı rı cı , utanı lacak. yüz kı zartı cısuç * Utanç verici, insanlı k onuruna yakı ş mayan suç. yüz kı zartmak * sı kı larak yalvarmak. yüz kı zdı rmak * utanmayıgöze almak. yüz kiri

* Yüz karası .

yüz ölçümü * Bir yerin veya bir ş eyin yüzeyini ölçme, mesaha. * Bu ölçme sonunda ortaya çı kan miktar, mesahaisathiye. yüz sabunu * Elleri ve yüzü yı kamak için kullanı lan sabun. yüz surat davul derisi (yüz surat hak getire veya yüz surat mahkeme duvarı ) * hiç utanmasıolmayanlar için söylenir. yüz suyu

* Bir kimsenin onuru, haysiyeti.

yüz suyu dökmek * onurunu sarsacak kadar çok yalvarmak.

yüz sürmek * aş ı rısevgi göstermek için yere eğ ilmek. yüz tutmak * yönelmek. * baş lamak. yüz tutmak * bir ş ey, olmak üzere bulunmak. * giderek biçim ve renk değ iş tirmek. yüz verince astar istemek * kendisine gösterilen küçük bir ilgiden ş ı mararak genişyetki elde etmeye, daha çok yarar sağ lamaya çalı ş mak. yüz vermek * ilgi, yakı nlı k göstermek, hoş görülü davranmak, ş ı martmak, itibar etmek. yüz vermemek * ilgi yakı nlı k göstermemek. * önemsemek. yüz yapmak * makyaj yapmak. yüz yazı sı * Köylerde gelinin yüzüne yapı ş tı rı lan telli pullu süsler. yüz yazmak * makyaj yapmak. * köy seyirlik oyunları nda taklit edilen kiş inin özelliklerini belirtecek ş ekilde yüz boyamak, maske yapmak. yüz yüzden utanı r * insanlar karş ı karş ı ya gelince daha kolay uzlaş abilirler. yüz yüze

* Karş ıkarş ı ya.

yüz yüze bakmak * arada hatı r gönül meselesi olmak, karş ı lı klıiliş kiyi korumak zorunda bulunmak. yüz yüze gelmek * birden karş ı laş mak. * bir araya gelmek. yüz yüze kalmak * aynıortam içerisinde bulunmak. yüz yüze yaş amak * sürekli olarak bir arada olmak zorunda bulunmak. yüzbaş ı

* Orduda rütbesi üsteğ menle binbaş ıarası nda olan subay.

yüzbaş ı lı k * Yüzbaş ı nı n rütbesi veya yüzbaş ı nı n görevi. yüzbeyüz * Yüz yüze. yüzde

* Herhangi bir iş te aracıolan kimseye, görevinin karş ı lı ğıolarak, yüzde hesabı na göre verilen ücret, yüzdelik. * Bir sayı sı fatıile kullanı ldı ğ ı nda, yüze bölünen bir ş eyin o kadarlı k parçası nıbelirtir. yüzde yüz * Kuş kusuz, ş üphesiz, muhakkak. * Bütünü, tamamı , tamamen. yüzdelik

* Yüzde.

yüzden * Görünüşolarak, bakarak. yüzdürme * Yüzdürmek (I, II) iş i. yüzdürmek * Yüzmesini sağ lamak veya yüzmek iş ini yaptı rmak. * (batmı şveya oturmuştekneyi) Suyun yüzüne çı karı p yüzer duruma getirmek. yüzdürmek * Derisini çı karttı rmak, derisini soydurtmak. yüzdürülme * Yüzdürülmek iş i. yüzdürülmek * Yüzdürmek (I, II) iş ine konu olmak veya yüzdürmek iş i yapı lmak. yüze çı kmak * bir sı vı nı n yüzüne çı kmak. * belli olmak, açı ğa çı kmak, belirmek. * yüzsüz olmak, ş ı marmak. yüze duramamak * birinin hatı rı ndan çı kamamak, birinin hatı rı nıkı ramamak. yüze gülmek * yalandan dost görünmek. * sevimli, alı mlıgörünmek. yüze gülücü *İ ki yüzlü, riyakâr. yüze gülücülük * Yüze gülücü olma durumu. yüze soğ urma * Bir gazı n veya sı vı nı n, bir katı nı n içine yüzeysel olarak girmesi. yüze vurmak * yüzüne vurmak. yüzer

* Her birinde yüz, her defası nda yüzü bir arada olan.

yüzer havuz * Açı k denizde gemi onarı mı nda kullanı lan havuz. yüzer top * Şamandı ra.

yüzer yüzer * Yüzlük bölüklere ayı rarak. yüzergezer * Karada olduğu gibi suda da kullanı labilen (araba, tank, uçak gibi) araç, amfibi. yüzerlik * Yüz tanesi bir arada olan. yüzey

* Bir cisimde tabanları n yüzeyleri dı ş ı nda, yan kenarları n yüzeyi.

yüzey ş ekilleri * Yer biçimleri, engebeler, avarı z. yüzeyleş me * Yüzeyleş mek iş i. yüzeyleş mek * Sathîleş mek, derine inmemek, derinleş memek. yüzeysel

* Yüzey ile ilgili, sathî. * Derine inmeyen, geliş igüzel, ayrı ntı lıolmayan.

yüzgeç

* Balı klarda ve yüzen memelilerde karı n ve göğüste çift, sı rt, kuyruk ve anüste tek olarak bulunan, hareketi ve dengeyi sağlayan organ. * Suda iyi yüzen (kimse veya hayvan). yüzgeç ayaklı lar * Omurgalıhayvanlardan memeliler sı nı fı na giren, morslar ve foklar gibi denizde yaş ayan, karada yüzgeçlerini ayak gibi kullanan alt takı m. yüzleme * Yüzlemek iş i. yüzlemece * Birinin yüzüne karş ı , vicahen. * Yüz yüze yapı lan, vicahî. yüzlemek * Kusurunu veya suçunu yüzüne karş ısöyleyip birini utandı rmak. yüzlenme * Yüzlenmek iş i. yüzlenmek * Şı marmak, yüz bulmak. yüzler * Ondalı k sayısisteminde bir sayı nı n sağdan sola doğru üçüncü rakamı nı n bulunduğu yer, hane. yüzlerce yüzleş me

* Pek çok, yüz kere. * Yüzleş mek iş i.

yüzleş mece * Yüz yüze gelerek.

yüzleş mek * Bir olayıileri sürenle, inkâr eden kimseler, yüz yüze gelerek sözlerini tekrarlamak. * Yüz yüze gelmek. yüzleş tirme * Yüzleş tirmek iş i. yüzleş tirmek *İ ki yanı n yüzleş mesini sağlamak. yüzlü * Yüzü herhangi bir nitelikte olan. * Şı martı lmı ş , yüz bulmuş(kimse). yüzlü yüzlü * Utanmadan, sı kı lmadan, hiç çekinmeden. yüzlük

* Yüz lira değerinde olan kâğı t para. * On kuralı na göre yazı lmı şbir tam sayı da sağ dan sola doğ ru üçüncü basamak. * Yüzü, yüz tanesi bir arada olan.

yüzlük birimler bölüğü * Yüzde dokuz yüz doksan dokuza kadar olan sayı lar bölüğü. yüzme

* Yüzmek (I, II) iş i.

yüzme havuzu * Spor, sağlı k ve eğ lence amacı yla yapı lmı ş , belirli derinlikleri bulunan, suyla dolu olan yer. yüzme kesesi * Balı klarda, iç organları n üzerinde bulunan ve su içinde balı ğı n dengede durması nısağ layan tek veya iki bölmeli balon biçiminde organ. yüzmek

yüzmek

* Kol, bacak, yüzgeç gibi organları n özel hareketleriyle su yüzeyinde veya su içinde ilerlemek, durmak. * Yüzme sporu yapmak. * Bir sı vı nı n yüzeyinde batmadan durmak. * Herhangi bir ş eyle üzeri kaplanmak, bir ş eye bulanmak. * Herhangi bir durumun en aş ı rıderecesinde olmak. * Dalgalanmak. * Derisini çı karmak, derisini soymak. * Çok para istemek.

yüznumara * Ayakyolu, helâ, abdesthane. yüzsüz * Yüzü olmayan. * Utanmaz, sı kı lmaz, çekinmez, arsı z. yüzsüz yüzsüz * Utanmaz ve piş kin bir biçimde. yüzsüzce

* Utanmaz, sı kı lmaz (bir biçimde).

yüzsüzleş me * Yüzsüzleş mek iş i.

yüzsüzleş mek * Yüzsüz duruma gelmek, yüzsüz olmak. yüzsüzleş tirme * Yüzsüzleş tirmek iş i. yüzsüzleş tirmek * Yüzsüz duruma getirmek. yüzsüzlük * Yüzsüz olma durumu, yüzsüzce davranı ş . yüzü açı lmak * güzelliği, parlaklı ğ ıortaya çı kmak. yüzü ak

* Suçu ve utanı lacak bir durumu olmayan.

yüzü ak olsun * "sağolsun" gibi iyi bir dilek olarak söylenir. yüzü ası k * Somurtkan, küskün. yüzü ası lmak * somurtmak. yüzü görmek * ...-e kavuş mak. yüzü görmemek * ...-den yoksun olmak, uzak bulunmak. yüzü gözü açı lmak * sı kı lmaz, utanmaz bir duruma gelmek. * toplumsal iliş kiler kurmaya, çevresini, dünyayıtanı maya baş lamak. yüzü gülmek * sevinci yüzünden belli olmak. * feraha kavuş mak. * temiz, tertipli duruma gelmek. yüzü kalmamak * bir kimseden daha önce bir çok ricada bulunduğu için yeni bir ş ey istemeye sı kı lmak. yüzü kara * Utanacak bir durumu olan. yüzü karı ş mak (allak bullak olmak veya alabora olmak) * can sı kı cıbir durum, yüzünden belli olmak. yüzü kasap süngeriyle silinmiş * hiç utanmasıolmayan. yüzü kı zarmak * utanmak. yüzü olmamak *oş eye dayanamamak. * cür'et ve cesareti olmamak, utanmak.

yüzü pek

* Birine söylenmesi güç olan ş eyi sı kı lmadan söylenebilen veya kendisinden istenilen ş eyleri rahatlı kla geri çevirebilen. yüzü seçilmemek * açı kça tanı nmamak, belli belirsiz görünmek. yüzü sı cak * Sevilen, hoş lanı lan ş eyleri nitelerken kullanı lı r. yüzü soğ uk * Ürkütücü. yüzü tutmamak * haklı da olsa, karş ı sı ndakini kı racak bir davranı ş ta bulunmaktan çekinmek. yüzü yazı lıkalmak * kullanı lmak, yenilmek için hazı rlanmı ş ken herhangi bir sebeple olduğ u gibi dokunulmadan kalmak. yüzü yerde * alçak gönüllü. yüzü yerde * Alçak gönüllü. yüzü yere gelmek (geçmek veya yüzünün derisi yere geçmek) * çok utanmak. yüzü yok

* bir ş ey istemeye veya yapmaya cesareti yok, utanı yor.

yüzü yumuş ak * Kendisinden istenilenleri geri çeviremeyen. yüzücü * Yüzme sporu yapan kimse. * Yüzme sporunu profesyonel olarak yapan kimse. * (birini) Sömüren kimse. * Kasaplı k hayvanları n derilerini yüzen kimse. yüzücülük * Yüzücü olma durumu. yüzüğ ü geriye çevirmek * evlenme sözünü geri almak, niş anıbozmak. yüzük * Parmağa geçirilen genellikle metal halka. * Yüzük oyunu. yüzük oyunu * Fincanlar altı na yüzük saklayarak oynanı lan bir oyun. yüzük parmağ ı * Serçe parmaktan önceki parmak. yüzük takmak * niş anlanmak. yüzükoyun * Yüzü yere gelerek.

yüzülme

* Yüzülmek iş i.

yüzülmek * Yüzmek iş i yapı lmak. * Derisi çı karı lmak. * Sömürülmek. yüzüncü

* Yüz sayı sı nı n sı ra sı fatı ; sı rada doksan dokuzuncudan sonra gelen.

yüzünden * -den ötürü, -den dolayı , sebebiyle. * (genellikle olumsuzluk bildiren bir davranı ş ta) -den ötürü, -den dolayı . yüzünden akmak * (herhangi bir durum) yüzünden çok belli olmak. yüzünden düş en bin parça olmak * öfke veya küskünlükten ileri gelen can sı kı ntı sı yla suratı ası k olmak. yüzünden kan damlamak * çok sağ lı klı olmak, sağ lı ğ ıyüzünün renginden belli olmak. yüzünden okumak * ezbere değil, yazı lmı şkâğı ttan okumak. * herhangi bir durumu yüzünden anlamak. yüzüne bağı rmak * birine öfke ile saygı sı zca sözler söylemek. yüzüne bakamaz olmak * utanç, yüreksizlik gibi sebeplerle bir kimsenin karş ı sı na çı kamamak. yüzüne bakı lacak gibi (veya yüzüne bakı lı r) * çirkin sayı lmaz, güzelce. yüzüne bakı lmaz * çok çirkin. yüzüne bakmamak * önem vermemek, ilgilenmemek. * darı lmak, gücenmek. yüzüne bakmaya kı yamamak (veya yüzüne bakmaya kı yı lmaz) * (biri) çok güzel olmak. yüzüne bir daha bakmamak * darı lı p konuş mamak. yüzüne duramamak * dayanamamak, bir isteğ e hayı r diyememek, kı ramamak. yüzüne gözüne bulaş tı rmak * bir iş i becerememek, bozmak. yüzüne gülmek * dostmuşgibi görünmek. * dostluk göstermek, ilgi göstermek, alâkalanmak. * (nesneler için) temiz, yeni olmak. yüzüne hasret kalmak

*oş eyden yoksun kalmak, hasret kalmak. yüzüne kan gelmek * sağlı ğı yerine gelmek, benzinin solgunluğ u geçmek. yüzüne kapanmak * Bkz. kapı lar yüzüne kapanmak. yüzüne karş ı * bir kimsenin kendi önünde ve ondan çekinmeden. yüzüne tükürseler yağ mur yağ ı yor sanı r * çok arsı z ve onursuz kimseler için kullanı lı r. yüzüne vurmak (veya çarpmak) * ayı playarak kusurunu yüzüne söylemek. yüzüne yazmak * (gelinin) yüzünü süslemek. yüzünü ağartmak * beğ enilir işyapmak, işve davranı ş ları yla yakı nları nı n övünmesine sebep olmak. yüzünü buruş turmak (veya ekş itmek) * yüzüne öfke ve hoş nutsuzluk gösteren bir biçim vermek. yüzünü gören cennetlik * uzun bir süre görünmeyen kimseler için söylenir. yüzünü görmemek * uzun süre görmemek. * ihtiyaç duyulan bir ş eyi özlemek, ona hasret kalmak. yüzünü gözünü açmak * bir çocuğ a veya gence o zamana kadar bilmediği birtakı m cinsel bilgiler vermek. yüzünü güldürmek * birini mutlu etmek, birine iyilik etmek. yüzünü kara çı karmak * (birini) utandı rmak. yüzünü kı zartmak * bir kimsenin utanması na sebep olmak, birini utanacak duruma düş ürmek. yüzünü kı zartmak (veya yüzünü kı zdı rmak) * onuruna, gururuna önem vermeden bir ş ey istemek, utançla, utanarak istemek. yüzünü ş eytan görsün * sevilmeyen bir kimseye karş ıduyulan nefreti belirtmek için kullanı lı r. yüzünü unutmak * uzun süre görmemek, varlı ğı na hasret kalmak. yüzünü yere getirmek * utandı rmak, mahcup duruma düş ürmek. yüzünün akıile çı kmak * Bkz. yüz akıile çı kmak. yüzünün derisi kalı n * utanması , arlanmasıolmayan.

yüzünüze güller * iğ renç bir ş ey anlatı lı rken söylenir. yüzüp yüzüp kuyruna gelmek * uzun sürmüşbir iş i bitirmek üzere olmak. yüzüstü

* Yüzü yere gelecek biçimde. * Baş lanmı şfakat tamamlanmamı şbir durumda.

yüzüstü bı rakmak * yapayalnı z, kimsesiz, kötü bir durumda bı rakmak. * bir iş i zamanı nda yapmayı p savsaklamak, olduğu gibi bı rakmak, ihmal etmek. yüzüstü kalmak yüzüstü kalmak * bir iş , zamanı nda yapı lmayı p olduğ u gibi bı rakı lmak. yüzüş yüzyı l

yüzyı llı k -z

* Yüzmek iş i veya biçimi. * Yüzyı llı k süre, ası r. *İ çinde yaş anı lan zaman, çağ . * Milât baş langı ç alı narak 1-100, 101-200, 201-300 vb. olarak sayı lan yüzyı llı k dönem. * Yaklaş ı k olarak sürerliği yüzyı l olan, ası rdide. * Sayı adları na eklenerek "birlikte doğ an" anlamı na sı fatlar türetir: İ ki-z, üç-ü-z, beş -i-z gibi.

-z *İ simden küçültme isimleri ve sı fatlarıtüretir: pala-z (bala "yavru" kelimesinden), top-u-z gibi. -z

* Fiilden isim ve sı fat türetir: Boğ -a-z, tı k-ı -z gibi.

z, Z

* Türk alfabesinin yirmi dokuzuncu ve son harfi. Ze adıverilen bu harf ses bilimi bakı mı ndan ötümlü dişeti sı zı cı sı nıgösterir. zaaf

* Düş künlük, eksiklik, yetersizlik, zayı flı k, dayanamama. *İ rade zayı flı ğ ı .

zaaf saymak * eksiklik olarak görmek. zabı t

* Zapt. * Tutanak.

zabı t tutmak * tutanak düzenlemek. zabı ta * Yurt içinde genel düzen ve güveni korumakla görevli, iç iş lerine bağ lıkolluk gücü. * Şehirlerde güvenliğ i ve belediye hizmetlerinin güvenliğini sağ lamakla görevli yönetim.

zabı tname * Tutanak. zabit

zabitan

* Rütbesi teğmenden binbaş ı ya kadar olan asker, subay. * Tuttuğunu koparan, dediğ ini yaptı ran. * Subaylar.

zabitlik * Zabit olma durumu. zaç

* Kükürtle demir birleş imlerinden biri.

zaç yağ ı * Deriş ik sülfürik asidin diğ er adı , kara boya. zade

zadegân

* Oğul, evlât. * Doğmuş . * Soylular, aristokrasi.

zadegânlı k * Zadegân olma durumu. zafer

* Savaş ta kazanı lan baş arı , utku. * Bir yarı ş ma veya uğraş ı da çaba harcayarak elde edilen baş arı .

Zafer Bayramı * 30 Ağ ustos 1922'de kazanı lan büyük zaferi kutlamak üzere yasayla kabul edilmişolan resmî bayram. zafiyet

zafran zağ

* Arı klı k, zayı flı k. * Dermansı zlı k, güçsüzlük. * Safran. * Kı lağı .

zağ anos * Bir cins doğan. zağ ar zağ ara zağ arcı

* Bir cins av köpeğ i. * Yakanı n üzerine dikilen kürk, yaka kürkü. * Osmanlıİ mparatorluğunda padiş ahı n av köpeklerine bakan görevli.

zağ arlı k * Av köpeği gibi izleme, köpeklik. zağ cı

* Bileyici. zağ cı lı k * Bileyicilik. zağ lama zağ lamak

* Zağ lamak iş i, kı lağ ı lama. * Kı lağı lamak, kı lağ ıvermek.

zağ lanma * Zağ lanmak iş i, kı lağı lanma. zağ lanmak * Zağ lamak iş ine konu olmak veya zağlamak iş i yapı lmak, kı lağı lanmak. zağ lı zahir

* Kı lağı lı . * Açı k, belli. * Dı şyüz, görünüş . * Kuş kusuz, elbette, ş üphesiz. * Görünüş e göre, anlaş ı lan, meğer.

zahir * Yardı m eden, destekleyen, arka çı kan. zahirde zahire zahiren

* Görünüş te. * Gereğ inde kullanı lmak için saklanan tahı l. * Görünüş te, görünüş e göre.

zahirî * Görünen, görünürdeki. *İ çten olmayan yapmacı k. zahit * Dinin yasak ettiğ iş eylerden sakı nı p buyurdukları nı yerine getiren (kimse). * Kaba sofu. zahitlik * Zahit olma durumu. zahmet

* Sı kı nt ı , güçlük, yorgunluk, eziyet, meş akkat.

zahmet çekmek * sı kı ntı ya katlanmak, güçlükle karş ı laş mak. zahmet etmek (zahmete girmek veya zahmete katlanmak) * biri için yorulmak veya masrafa girmek. * çaba harcamak, gayret göstermek. zahmet olmak * yapı lan bir iş ten sı kı ntı , yorgunluk duymak.

zahmet olmazsa * "rica ederim" yerine kullanı lan bir nezaket sözü. zahmet vermek * sı kı ntıvermek. zahmete sokmak * birine yorgunluk vermek veya masraf ettirmek. zahmetine değ mek * verilen emeği karş ı lamak. zahmetli

* Zahmetle yapı lan, yorucu, sı kı ntı lı , eziyetli, güç. * Sı kı nt ı veren.

zahmetsiz * Sı kı nt ı çekilmeden, güçlükle karş ı laş madan yapı lan, eziyetsiz, kolay, emeksiz. zahmetsiz rahmet olmaz * sı kı ntı , güçlük çekmeden iyi ve güzel iş ler baş arı lamaz. zahmetsizce * Zahmetsiz bir biçimde, zahmet olmaksı zı n. zahter zail

* Bir çeş it kekik (Thymus Longicaulis). * Yok olan, ortadan kalkan, sürekli olmayan.

zail olmak * yok olmak, ortadan kalkmak. Zaireli * Zaire halkı ndan olan kimse. zait

* Çoğ altan, artı ran. * Gereksiz. * Artı(+).

zakkum * Zakkumgillerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en, çiçekleri beyaz veya pembe renkli, kı ş ı n yaprakları nı dökmeyen zehirli bir ağaççı k, ağ ıağacı(Nerium oleander). zakkumgiller *İ ki çeneklilerden, zakkum, Cezayir menekş esi gibi türleri içine alan familya. zakkumlaş ma * Zakkumlaş mak iş i veya durumu. zakkumlaş mak * Acı laş mak. zakkumlu * Zakkumu olan, zakkuma bulaş mı ş . * Acıveya üzüntü veren. zalim

* Acı ması z ve haksı z davranan, kı yı cı , zulmeden.

zalimane zalimce

* Acı ması z olarak, acı ması z bir biçimde, acı ması zca, zalimce. * Acı ması z (olarak), acı ması z (bir biçimde), acı ması zca, zalimane.

zalimlik * Zalim olma durumu veya zalimce davranı ş . zam

* Bir ş eyin fiyatı nı artı rma, bir fiyat üstüne yeni bir fiyat katma.

zam gelmek * fiyatıartmak. zam görmek * fiyatıartı rı lmak. * ücreti artmak. zam paketi * Çeş itli tüketim malları na toplu olarak yapı lan zam. zam yapmak * söz konusu fiyatıartı rmak. zaman

* Bir işveya oluş un içinde geçtiğ i, geçeceğ i veya geçmekte olduğ u süre, vakit. * Bu sürenin belirli bir parçası , vakit. * Belirlenmişolan an. * Çağ , mevsim. * Bir iş e ayrı lmı şveya bir işiçin alı ş ı lmı şsaatler. * Dönem, devir. * Bir süre ile ilgili durum ve ş artlar. * Fiillerin belirttikleri geçmişzaman, ş imdiki zaman, gelecek zaman, genişzaman kavramı . * Yer kabuğ unun geçirdiğ i geliş imde belirlenen ve fosillere göre dörde ayrı lan genişevrelerden her biri. * Güneşve yı ldı zları n öğ lene göre açı sal uzaklı ğ ı na karş ı lı k bir ölçü.

zaman almak * sürmek, devam edip zamanıgeçirmek. zaman aş ı mı * Süre aş ı mı , müruruzaman. zaman ayarlı * Zamana uyumlu hazı rlanmı şolan. zaman belirteci * Zaman zarfı . zaman bı rakmak * bir işiçin süre ayı rmak. zaman bilimi * Tarihî olayları n zamanı nıinceleme bilimi, kronoloji. zaman bilimsel * Zaman bilimi ile ilgili olan, kronolojik. zaman birimi * Tekrarlanan gök olayları na dayanı larak seçilen zaman aralı ğ ı . zaman dizini

* Tarihî olayları n zaman bakı mı ndan sı rası , kronoloji. * Gözlemlere dayanarak zaman ölçeğ ini belirleyen, tutulmaları , gezegenlerle ilgili önemli olayları , yı ldı zları n yerlerini zaman sı rası na göre veren bilim, kronoloji. zaman eki * Fiillerde kullanı lan ve zaman kavramı veren ek: -ecek (gel-eceğ-im), -mi ş(piş -miş -ti), -iyor (sev-iyor), -di (gel-di) vb. zaman ile yarı şetmek * kitle iletiş im araçları nda en kı sa zaman içinde haberi oluş turup yayı n için hazı rlamak. zaman kazanmak * Bkz. vakit kazanmak. zaman kollamak * bir iş in sı rası nıbeklemek. * uygun bir fı rsat beklemek. zaman öldürmek * boşş eylerle vakit geçirmek. zaman tanı mak * bir işiçin yeterli zaman vermek. zaman tüneli * Kesintisiz zaman dilimi. zaman vermek * bir işiçin belli bir süre ayı rmak. zaman zaman * Belli olmayan zamanlarda, ara sı ra, bazen. zaman zarfı * Bir fiilin anlamı nızaman kavramıile sı nı rlandı ran zarf. zamana uymak * davranı ş ları nı içinde bulunulan günün ş artları na uydurmak. zamandaş * Aynızamanda yapı lan veya gerçekleş en. zamane * Çağ , devir. * (yakı nma veya hafifseme yoluyla) Şimdiki zaman. zamane adamı * Bkz. günün adamı . zamane çocuğu * Çok bilmiş , akı llıçocuk. zamanıavlamak * uygun zamanı bulmak. zamanıdolmak * bir işiçin ayrı lan süre sona ermek. zamanıgeçirmek * oyalanmak. zamanıgeçmek

*oş ey artı k gerekli ve yerinde olmaktan çı kmak. * mevsimi geçmek. zamanı nda * Eskiden. zamanla * Aradan süre geçtikçe, giderek. zamanlama * Zamanlamak iş i. zamanlamak * Bir konuda en iyi sonucu almak için en iyi, en uygun süreyi belirlemek. * Bir iş in sürdürülmesi için zamanıplânlamak. zamanlı * Uygun bir zamanda. * Ölçü bölümlü. zamanlızamansı z * Geliş igüzel zamanlarda, vakitli vakitsiz. zamansı z * Uygun olmayan bir zamanda (yapı lan), vakitsiz. zamazingo * Zı mbı rtı . * Dost, metres. zambak * Zambakgillerden, 90-100 cm yüksekliğ inde, güzel ve iri çiçekli, çok yı llı k bir süs bitkisi (Lilium candidum). zambakgiller * Bir çeneklilerden, çiğ dem, lâle, soğ an, pı rasa, zambak gibi bitkileri içine alan bir familya. Zambiyalı * Zambiya halkı ndan olan kimse. zambur

* Bkz. kambur zambur.

zamir *İ ç yüz, iç. * Kiş i, özlük, gösterme, soru ve belirsizlik kavramlarıvererek, varlı kları n yerini tutan kelime, adı l. zamk * Akasya, kitre, sütleğen gibi bazıağ açları n kabukları ndan sı zarak donan, renksiz veya sarıkı rmı zı mtı rak renkte amorf madde; eriyiği yapı ş tı rı cıolarak kullanı lı r. zamk ağ acı * Akasya, mimoza gibi zamk veya reçineli zamka benzeyen maddeler veren okaliptüslere ve daha birçok ağaca verilen ad. zamk akasyası * Bkz. zamk ağacı . zamk hastalı ğ ı * Bol miktarda zamk salgı lama sonucu ortaya çı kan hastalı ğa verilen ad. zamkı arabî * Bkz. Arap zamkı .

zamkinos * Adıbirden hatı rlanamayan küçük, değ ersiz ş eyler için kullanı lı r. * Dost, metres. * Kaçma. zamkinos etmek * kaçmak, savuş mak. zamklama * Zamklamak iş i veya durumu. zamklamak * Zamk sürmek. zamklanma * Zamklanmak iş i veya durumu. zamklanmak * Zamklamak iş ini konu olmak veya zamklamak iş i yapı lmak. zamklı

* Üstüne zamk sürülmüş .

zamklıkâğ ı t * Bir tarafıyapı ş tı rı lmak amacı yla zamklanmı şkâğ ı t. zamlanma * Zamlanmak iş i veya durumu. zamlanmak * Fiyatıyükselmek. zamme

* Ötre.

zammetme * Zammetmek iş i. zammetmek * Katmak. zampara * Sürekli kadı n peş inde koş an erkek, çapkı n erkek. zamparalı k * Zampara olma durumu veya zamparaya yakı ş ı r davranı ş . zamparalı k etmek * çapkı nlı k etmek, kadı n peş inde koş mak. zan

* Sanma, sanı .

zan altı nda bulunmak * bir ş eyle suçlanmak, sanı k durumunda olmak. zanaat

*İ nsanları n maddeye dayanan ihtiyaçları nıkarş ı lamak için yapı lan, öğ renimle birlikte tecrübe, beceri ve ustalı k gerektiren iş , sı naat. * El ustalı ğ ıisteyen iş ler.

zanaatçı * Belli bir zanaatla uğ raş an, bir zanaatı meslek edinen emekçi, zanaatkâr. zanaatçı lı k * Küçük giriş imci ve iş çi niteliklerinin yanısı ra son derece sı nı rlıbir el emeğ inin yardı mı yla işgörenlerin durumu, zanaatkârlı k. zanaatkâr * Zanaatçı . zanaatkârlı k * Zanaatçı lı k. zangı r zangı r * Güçlü sarsı lmayıveya titremeyi anlatı r. zangı rdama * Zangı rdamak iş i veya durumu. zangı rdamak * Güçlü bir ses çı kararak titremek veya sallanmak. zangı rdatma * Zangı rdatmak durumu. zangı rdatmak * Zangı rdaması na yol açmak. zangı rtı * Güçlü titremeyle oluş an ses; gürültü. zangoç

* Kilise hizmetini gören ve çan çalan kimse.

zangoçluk * Zangoç olma durumu veya zangocun görevi. zanka zanlı

*İ ki atlı kı zak. * Sanı k.

zannetme * Zannetmek durumu. zannetmek * Sanmak. zanneyleme * Zanneylemek iş i veya durumu. zanneylemek * Zannetmek. zannı na düş mek * sanmak. zannolunma * Zannolunmak iş i veya durumu. zannolunmak

* Öyle sanı lmak. zaparta * Saparta. zaping zappino zapt

* Geçgeç. * Geçgeç. * Zor kullanarak ele geçirme. * Tutma, hâkim olma. * Bkz. zabı t.

zapt etmek * zorla almak. * tutmak. * bir ş eyi güç kullanarak önlemek. * yazı ya geçirmek. * hatı rı nda tutmak. * anlamak, kavramak, bütünüyle öğrenmek. zaptiye

* Osmanlıİ mparatorluğunda toplum güvenliğ ini sağlamakla görevli askerî polis kuruluş u. * Bu kuruluş tan olan er.

zaptiye memuru * Zabtiye. zapturapt * Sı kıdüzen, disiplin. zapturapt altı na almak * düzeni ve disiplini sağlamak. zar

*İ nce perde veya örtü. * Kadı nları n örtündükleri çarş af, car. *İ nce ve yumuş ak yaprak durumundaki organlara ve organ bölümlerine verilen ad; epitelyum örtüsünün özelliklerine göre bu organlara sümüksü veya telsi zar denir. * Birbirine sı msı kıyapı ş ı k hücre veya moleküllerden oluş an ve bitkilerin çeş itli bölümlerini bir kı n gibi saran ince tabaka. zar

* Tavla ve baş ka oyunlarda kullanı lan kemik, fil diş i, plâstik gibi maddelerden küp olarak yapı lan ve altı yüzünde, birden altı ya kadar benekler bulunan oyun aracı . zar almak * oyunu kazanmak. zar atmak * zarıhı zla yuvarlamak. * kader ile oynamak, geleceğ i için plân uygulamak. zar gelmek *ş ansıiyi olmak. zar gibi

* çok ince, saydam.

zar kanatlı lar * Arı , karı nca gibi eklem bacaklı larıiçine alan, kanatlarızar gibi saydam ve az damarlıolan hayvanlar takı mı . zar kesmek * Bkz. zarı nıbozmak. zar tutmak * istediğ i sayı yıgetirmek için, atmadan önce zarıparmaklar arası nda düzene sokmak. zar zor zarafet zarar

* Güçlükle, zorla, dara dar; kı t kanaat. *İ ncelik, güzellik, zariflik. * Bir ş eyin, bir olayı n yol açtı ğ ıçı kar kaybıveya olumsuz, kötü sonuç, dokunca, ziyan, mazarrat.

zarar çekmek * zarara uğ ramak. zarar etmek * alı şveriş te elindekinin bir bölümünü boş una elden çı karmak, yitirmek. zarar gelmek * kötülük gelmek. zarar görmek * kötü sonuca uğ ramak. zarar vermek * kötülük etmek. zarara sokmak * Bkz. zarar vermek. zarara uğ ramak * kötü bir durumla karş ı laş mak. zararda olmak * alı şveriş te kâr elde edememek. * kötü duruma düş mek. zararıdokunmak * kötülüğe uğratmak. zararıolmamak * kötü sonuç vermemek, kötülüğe yol açmamak. zararıyok * özür dileyenlere karş ı lı k olarak bağı ş landı ğı nı , olayı n pek önemli olmadı ğ ı nı bildirmek için söylenir. zararı na zararlı

* Zarar ederek. * Zarar veren, zararı dokunan, dokuncalı , muzı r, tahripkâr.

zararlı çı kmak * bir iş in sonunda değerli sanı lan bazı ş eyleri yitirmek. * zarar etmek.

zararsı z

zarcı

* Zarar vermeyen, zararı dokunmayan. * Oldukça iyi. * Zar oyunu oynayan kimse, kumarcı .

zarf

* Kap, kı lı f, sarma. *İ çine mektup veya baş ka kâ ğ ı tlar konulan kâğ ı ttan kese. *İ çine fincan veya bardak oturtulan metal kap. * Bir fiilin, bir sı fatı n veya bir zarfı n anlamı nızaman, yer, ölçü, nitelik, soru kavramlarıbakı mı ndan etkileyen kelime, belirteç: Az yaş amı ş tı . Geç kalı nca utandıgibi. zarfçı * Tenha bir yolda yere zarf bı rakan, sonra da zarfıbulup alan kimseyi suçlayarak ve onun üstünü baş ı nızorla arayarak zarf içindeki parayıve o arada el çabukluğuyla diğ er değerli ş eyleri de alan hı rsı z, papelci. zarfçı lı k * Yere zarf atarak bulanı soyma yoluyla yapı lan hı rsı zlı k, papelcilik. zarffiil

* Zarf olarak kullanı lan fiil soyundan kelime, gerundium.

zarffiil grubu * Birden fazla kelimeden oluş an zarffiil. zarfı nda

* Belli bir sürede, belli bir süre içinde.

zarflama * Zarflamak iş i veya durumu. zarflamak * Zarf içine koymak. zarflanma * Zarflanmak iş i veya durumu. zarflanmak * Zarf içine konulmak. zarflı * Zarfı olan. * Zarf denilen, metal kabıolan. zargana * Uskumrumsugillerden, 40-60 cm boyunda, vücudu silindir biçiminde, gaga gibi ince, uzun, sivri ağ ı zlıbir balı k (Belone belone). zarı nıbozmak * (tavla oyununda) oyuncu, yenilmesini, yanı na oturan kimseden bilmek. * atı lan zarıkarş ı daki oyuncu, eliyle karı ş tı rmak. zari zari *İ nleyerek. * Hüngür hüngür. zarif * Çekicilik, biçim, görünüş , durum ve davranı ş ları yla hoş a giden, beğ enilen. * (dil, konuş ma vb. için) Beğenilir ve nükteli. * Hoş a gider bir biçimde konuş an.

zarifane zarifçe zariflik

* Zarife yakı ş ı r biçimde, zarifçe. * Hoş ça, güzelce. * Zarif davranı şveya zarif olma durumu, incelik, zarafet.

zarp * Bkz. darp. * Güçlü, ş iddetli etki. zarplı * Etkisi güçlü olan. zarsı zart zurt

* Zara benzeyen, zar görünüş ünde olan. * Kendini önemli kiş i olarak göstermek için yüksekten atı p tutarak çı kı ş ma, kaba kuvvet gösterisi.

zart zurt etmek * yüksekten atı p tutarak çı kı ş mak, kaba kuvvet gösterisinde bulunmak. zarta * Yellenme. zartayıçekmek * ölmek. zaruret

zarurî zat

zat iş leri

* Mecburiyet, gereklilik, zorunluluk, zorunluk. * Sı kı nt ı , yoksulluk, fakirlik. * Mecburî, zorunlu, gerekli. * Kimse, kiş i. * Kendi, öz. * Özlük iş leri.

zata mahsus * Kiş iye özel. zaten zatı âlileri zatı âliniz

* Doğrusu, doğrusunu isterseniz, aslı nda, esasen. * "Saygı n kiş iliğiniz" anlamı nda bir hitap sözü. * "Saygı n kiş isiniz" anlamı nda bir hitap sözü.

zati * Zaten. zatî

* Kendine özgü, kiş iye iliş kin, kiş isel, özel. * Zaten. zatülcenp * Akciğer zarı nı n iltihabı , satlı can. Zatülkürsî * Altıkardeştakı m yı ldı zı . zatürree zavallı

zavallı lı k zaviye

zaviyevî zavurt zayı f

* Sancı , ateşve öksürükle beliren, tehlikeli bir akciğ er iltihabı , batar. * Acı nacak kadar kötü durumda bulunan, mutsuz. * Gücü bir ş eye yetmeyen, âciz. * Zavallıolma durumu. * Köş e. * Küçük tekke. * Anlayı ş , görüş . * Açı . * Bkz. açı sal. * Bkz. avurt zavurt etmek. * (insan, hayvan için) Eti, yağ ıaz olan, sı ska, cı lı z, arı k. * Görevini yapacak yeterli gücü olmayan. * Sağlamlı ğı , dayanı klı lı ğıolmayan. * Bilgi yönünden yeterli olmayan, yeteneksiz. * Kiş ilik ve ruhsal yönden gereği kadar güçlü olmayan. * Önemli, güvenilir olmayan. * Enerjisi, etkisi, yoğ unluğu az olan.

zayı f düş mek * zayı flamak. * güçsüzleş mek. zayı f düş ürmek * güçsüz duruma getirmek. zayı f nahif * Çok zayı f. zayı f sesli * Sesi pek duyulmayan. zayı f yerinden yakalamak * güçsüz, eksik ve yanlı şbir tutum ve davranı ş ı yüzünden zor durumda bı rakmak. zayı flama * Zayı flamak iş i veya durumu. * Hastalı k, bakı msı zlı k veya rejimle ş iş manlı ğ ı n azalması . zayı flamak * Zayı f duruma gelmek.

zayı flatma * Zayı flatmak iş i veya durumu. zayı flatmak * Zayı f olması na yol açmak. zayı flayı ş * Zayı flamak iş i veya biçimi. zayı flı k * Zayı f olma durumu. zayi

* Yitmiş , kaybolmuşolan, yitik, kayı p. * Yok olmuş , elden çı kmı ş , mahvolmuş . *İ ş e yaramayan, yararsı z, boş . * Kaybolma, yitme, zarar, ziyan.

zayi etmek * yitirmek, kaybetmek. zayi olmak * yitmek, kaybolmak. zayiat

* Yitikler, kayı plar.

zayiat verdirmek * kayba uğ ratmak, zarar ziyan vermek. zayiat vermek * kayba uğ ramak, zarar ziyan görmek. zayiçe * Yı ldı zları n, belli bir zamandaki yerlerini, durumları nıgösteren çizelge. zayiçesine bakmak * bir inanı ş a göre, yı ldı zlara bakarak birinin gelecekteki talihini anlamak. zeamet zeban

* Tı mar. * Dil, lisan.

zebanî * Cehennem bekçisi. * Zebellâ. zebanzet * Söylenen, söylenir olan, herkesçe kullanı lan (söz). zebellâ zebercet zebra

* Çok iri yarıkimse. * Sarı renkte ve cam parlaklı ğı nda, doğ al demir ve magnezyum silikat, krizolit. * Tek parmaklı lardan, ata benzeyen, derisi çizgili, Afrika'da yaş ayan memeli hayvan (Equus zebra).

zebun

* Güçsüz, zayı f, âciz.

zebun etmek * güçsüz bı rakmak, zavallı duruma düş ürmek veya getirmek. zebun kalmak * güçsüz, zavallıdurumda bulunmak. zebun olmak * güçsüz duruma düş mek. zebunküş * Güçsüze acı mayan, zavallı larıezen. zebunküş lük * Zebunküşolma durumu. zebunlaş ma * Zebunlaş mak durumu. zebunlaş mak * Zebun bir duruma gelmek, zayı flamak. zebunluk

* Zebun olma durumu.

zebunu olmak * birini çok sevmek, ona aş ı rı düş kün olmak. Zebur * Tanrıtarafı ndan Davut Peygamber'e gönderildiğ ine inanı lan kutsal kitap. zecir

* Yaptı rmama, yasaklama. * Zorlama, bir iş i zorla yaptı rma. * Eziyet etme.

zecren * Yasaklayarak. * Zorlayarak. * Eziyet ederek. zecrî

* Zorlayı cı , zorlayan, yasaklayan.

zecrî tedbir *İ stenileni zorla yaptı rmak için baş vurulan yol, zorlayı cıönlem. zedeleme

* Zedelemek iş i veya durumu.

zedelemek * Berelemek. * Zarar vermek. zedeleniş * Zedelenme durumu. zedelenme * Zedelenmek durumu.

zedelenmek * Vurma, çarpma, delme sonucu berelenmek, ezilmek. * Zarar görmek. zedeli zedesiz

* Zedelenmiş . * Zedelenmemiş .

zefir * Genellikle gömlek yapmakta kullanı lan, çizgili, ince bir pamuklu kumaş . zefir

* Soluk verme.

zehaba kapı lmak * kuruntuya düş mek, vesveselenmek. zehap

* Sanma, sanı , zannetme.

zehapta bulunmak * vesveseye kapı lmak, kuruntu içinde olmak. zehir

* Organizmaya girince kimyasal etkisiyle fizyolojik görevleri bozan ve miktarı na göre canlı yıöldürebilen madde, ağı , sem. * Büyük üzüntü, acı , keder, sı kı ntı . zehir gibi * çok acı . * çok soğ uk (hava). * çok becerikli, usta. * çok üstün. zehir hafiye * Göz açtı rmaz, sert kimse. * Olayları en ince veya gizli noktaları na kadar bilen veya araş tı ran kimse. zehir kesilmek * çok acıve yakı cıolmak. * aş ı rıkaranlı k, ümitsizlik, sı kı ntıoluş mak. zehir olmak * üzülmek, bunalmak, acıçekmek. zehir saçmak * çevreye kötü propaganda yapmak veya insanları olumsuz davranı ş lara yönlendirmek, tahrik etmek, ortalı ğı karı ş tı rmak. zehir zemberek * Son derece acı . zehir zı kkı m * Son derece ağ ı r, acı . zehir zı kkı m olsun * ilenme olarak kullanı lı r. zehirleme * Zehirlemek iş i veya durumu.

zehirlemek * Öldürmek amacı yla (yedirmek, içirmek vb. yollarla) zehir vermek, ağı lamak. * Birine zararlı düş ünceler, zararlıduygular aş ı lamak. zehirlenme * Zehirlenmek durumu. * Yı lan, arıvb. sokmasısonucu görülen hastalı k. zehirlenmek * Zehirlemek iş i yapı lmak veya zehirlemek iş ine konu olmak, ağı lanmak. * Zararlıdüş ünceler edinmek. zehirli

* Zehiri olan. * Zararlı(duygu, düş ünce vb.).

zehirli gaz * Zehirleyici özelliği bulunan gaz. zehirlilik zehirsiz

* Zehirli olma durumu. * Zehirli olmayan.

zehretme * Zehretmek durumu. zehretmek * Tatsı zlı k çı karı p üzüntüye yol açmak, bunaltmak, acıvermek, sı kmak, üzmek. zehrolma

* Zehrolmak durumu.

zehrolmak * Zevk almak umulurken üzüntü ile karş ı laş mak. zekâ *İ nsanı n düş ünme, akı l yürütme, objektif gerçekleri algı lama, yargı lama ve sonuç çı karma yeteneklerinin tamamı , anlak, dirayet, zeyreklik, feraset. zekâ bölümü * Bir kimsenin zihin gücünün hangi düzeyde bulunduğ unu gösteren değer. zekâ geriliğ i * Türlü sebeplerle zihnin görevini yapmakta gösterdiği sürekli yavaş lama, duraklama ve gerileme durumu. zekâ testi testler.

* Bir kimsenin doğal yeteneğini veya genel yaş antı lar yoluyla geliş en kiş iliğini ölçmek için hazı rlanmı şolan

zekâ yaş ı * Bir zekâ testinden elde edilen puanı n, o zekâ testinin ortalaması na göre gösterdiğ i yer. zekâ yeteneğ i * Bir kimsenin zihin gücü ve kabiliyeti. zekât * Müslümanlı kta, sahip olunan mal ve paranı n kı rkta birinin, her yı l sadaka olarak dağ ı tı lması nıöngören İ slâmı n beşş artı ndan biri.

zekât vermek * Müslümanlı kta, sahip olunan mal ve paranı n kı rkta birlik payı nısadaka olarak dağı tmak. zekâvet

* Çabuk anlama ve kavrama, zeyreklik, zekâ.

zeker * Erkeklik organı , kamı ş . Zekeriya sofrası * Bir dileğ in gerçekleş mesi için kı rk çeş it yiyecekle hazı rlanan sofra. zeki

zekice zelil

* Anlama, kavrama yeteneğ i olan, zekâsıolan, anlak, zeyrek. * Çabuk ve kolay kavrayan. * Zekâ varlı ğı gösteren. * Zeki olarak, zekiye uygun bir biçimde. * Hor görülen, aş ağ ıtutulan, aş ağ ı lanan.

zelil etmek * aş ağı lamak, hor görmek, önem ve değ er vermemek. zelil olmak * hor görülmek, aş ağ ı lanmak. zelve

* Çift öküzünün boyunduruktan çı kmamasıiçin boynunun iki yanı ndan boyunduruğa, aş ağı ya doğ ru geçirilen çubuk. zelzele zem

* Deprem. * Bir kimseyi kötüleme, yerme, yergi.

zembereği boş almak (veya boş anmak) * zembereği kurulmaz duruma gelmek. * kendini tutamayarak uzun uzun ve sesli gülmek. zemberek * Saatlerin çeş itli parçaları nıharekete geçiren yay. * Kapı lara takı lan yaylıkapama düzeneğ i. * Hayvan sı rtı nda taş ı nabilen küçük top. * Çelik veya pirinçten yapı lmı şok. zemberek gibi * birdenbire, âniden. zemberek kurulmak * durum kı zı ş mak. zemberek kutusu * Zembereğ i muhafaza etmek için yapı lan kutu. zemberek otu * Atkuyruğu. zemberekçi

* Yeniçerilerin zemberek kullanan askerlerine verilen ad. zemberekli * Zembereğ i olan. zembil

* Hası rdan örülmüşsaplıtorba.

zembil otu * Buğdaygillerden, ayrı k otuna benzeyen, çorak yerlerde yetiş en bitki (Briza). zemheri

* Kı ş ı n en ş iddetli zamanı , kara kı ş .

zemheri zürafası * Kı ş ı n ince giysi ile gezenler için söylenir. zemin

* Taban, döş eme, yer. * Kumaş , süslü kâğı t, halı , yer muş ambası , tablo gibi desenli nesnelerde, biçimlerin üzerinde yer aldı ğ ırenk. * Temel, dayanak. * Yeryüzü, dünya.

zemin hazı rlamak * uygun ortam yaratmak. zemin kat * Bkz. zemin katı . zemin katı * Yer katı . zemin ve zamana uygun * konuya, içinde bulunulan ş artlara uygun. zeminde

* konuda.

zeminli * Zemini olan. zeminlik

* Yer altıbarı nağ ı .

zemmetme * Zemmetmek iş i veya durumu. zemmetmek * Yermek, kı namak, kötülemek, çekiş tirmek. zemzem * Kâbe yakı nı nda bulunan bir kuyu. * Bu kuyunun Müslümanlarca kutsal sayı lan suyu. zemzem kuyusuna iş emek * ünlü olsun, adıanı lsı n diye herkesi iğrendirip kı zdı ran kötü bir işyapmak. zemzem suyu * Bkz. zemzem. zemzem suyu ile yı kanmak * hiçbir suçu veya günahı olmamak.

zemzemle yı kanmı şolmak * biri, ötekine göre çok iyi nitelikte olmak. zen

* Kadı n.

zencefil

* Zencefilgillerden, Hindistan ve Malezya'da yetiş en, yaklaş ı k 100 cm yüksekliğinde, kamı şgörünüş ünde, çok yüksek ve otsu bir bitki (Zingiber officinale). * Bu bitkiden elde edilen ve baharat olarak kullanı lan toz. zencefilgiller * Bir çeneklilerden, zencefil, kakule, zerdeçal gibi ı tı rlıbitkileri içine alan bir familya. zencerf

* Zincifre.

zenci * Siyah ı rktan olan kimse, siyahî. * Fellâh, Arap. zencir * Bkz. zincir. zencirek zendost

* Cilt kapağ ı ndaki ince çizgiler. * Kadı nlara düş kün olan, zampara, kadı ncı l.

zendostluk * Kadı nlara düş künlük, zamparalı k. zengin * Parası , malıçok olan, varlı klı . * Yararlıveya kendisinden beklenilen, istenilen nitelikleri çok olan. * Verimli. * Gösteriş li. zengin arabası nıdağ dan aş ı rı r, fakir düz ovada yolunu ş aş ı rı r * zengin, para gücüyle güçlükleri yenerken, yoksul, parası zlı k yüzünden en kolay bir iş i bile baş aramaz. zengin erki * Plutokrasi. zengin etmek * çok mal ve para sahibi yapmak. zengin kafiye * Dizelerdeki uyaklarda ikiden çok ses arası ndaki uyumluluk. zengin olmak * çok mal ve para edinmek. zenginin malı züğ ürdün çenesini yorar * birinin zenginliğinden çok söz etmenin gereksizliğ ini, yersizliğini belirtmek için söylenir. zenginleme * Zengin duruma gelme. zenginlemek

* Zengin duruma gelmek. zenginleş me * Zenginleş mek iş i veya durumu. zenginleş mek * Zengin duruma gelmek. zenginleş tirme * Zenginleş tirmek iş i veya durumu. zenginleş tirmek * Zengin duruma getirmek, zenginleş mesini sağlamak. zenginlik * Zengin ve varlı klı olma durumu. zenne

zenneci zennelik

* Kadı n (eş yası ). * Orta oyununda veya Karagöz'de kadı n rolüne çı kan erkek oyuncu. * Kadı n eş yasısatan kimse. * Zenne rolü. * Kadı nlara yarar (eş ya).

zenneye çı kmak * orta oyununda erkek oyuncu, kadı n rolüne çı kmak. zephiye

* Kesim evinde kesilen hayvanlar için kasapları n ödedikleri vergi.

zeplin * Çoğ unlukla hidrojen veya helyumla ş iş irilmişgüdümlü balon. zer zeravent zerdali

zerde

* Altı n. * Çok yı llı k, otsu veya çalıbiçiminde bir bitki, loğ usa otu, kaba kulak otu, kara asma, kurtluca (Aristolochia). * Kayı sıağ acı nı n Akdeniz ülkelerinde yetiş tirilen küçük meyveli bir türü (Armeniaca vulgaris). * Bu ağacı n sarı , etli ve tadıacıçekirdekli meyvesi. * Safranla renk ve koku verilen bir çeş it ş ekerli pirinç peltesi.

zerdeçal * Zencefilgillerden, kök sapları ndan safranıandı ran boyalıbir madde çı karı lan, yapraklarısivri uçlu, çiçekleri sarırenkte, çok yı llı k bir bitki, Hint safranı , sarıboya (Curcuma longa). zerdeva * Ağaç sansarı(Martes). Zerdüş tçülük *İ sa'dan önce VII. yüzyı lda Zerdüş t tarafı ndan düzenlendiği ileri sürülen, temel ilkeleri, iyilik (aydı nlı k) ve kötülük (karanlı k) olan din. Zerdüş tî

* Zerdüş t'ün kurduğu dinden olan (kimse). * Bu dinle ilgili olan. zerk

* Bir sı vı yış ı rı nga ile verme, içitme, içitim.

zerk etmek * bir sı vı yı ş ı rı nga vb. ile vermek, içitmek. zerre

* Çok küçük parçacı k. * Molekül.

zerre kadar * en küçük biçimde, hiç. zerre kadar ... olsaydı * çok az olsun ... olsaydı . zerresi (veya zerre kadar eseri) kalmamak (olmamak veya yok) * hiç bulunmamak, tükenmek, yok olmak. zerrin * Altı ndan yapı lmı ş . * Altı n rengi, sarı . * Fulya. zerzevat

* Sebze, göveri, göverti, sebzevat.

zerzevatçı * Zerzevat satan kimse, sebzeci. zerzevatçı lı k * Zerzevatçı nı n iş i, sebzecilı k. zevahir

* Bir ş eyin dı ş ardan görünüş ü, dı şyüz, görünüm.

zevahiri kurtarmak * bir iş i gereğ i gibi değ il, yapı lı yor dedirtmek için üstünkörü yapmak. * Bkz. görünüş ü kurtarmak. zeval

* Yok olma, yok edilme. * Suç, kabahat, sorumluluk, mesuliyet. * Bozulma. * Öğle.

zeval bulmak (veya zevale ermek) * bozulup yok olmak, çökmek. zeval vakti * Gün ortası , öğ le vakti. zeval vermek * zarar vermek veya yok etmek. zeval vermemek * korumak. zevale yüz tutmak

* bozulmaya, alçalmaya, yok olmaya baş lamak, dönelmek. zevalî * Zeval ile ilgili. zevali olmak * zararı olmak, zararıdokunmak. zevalî saat * Öğle vakti, 12.00'yi baş langı ç olarak alan saat. zevalsiz

* Yok olmayan, ortadan kalkmayan, bitmeyen, kalı mlı .

zevat * Kiş iler, zatlar. zevce zevcelik zevç

* Erkeğin nikâhlandı ğ ıkadı n, karı , eş , refika. * Zevce olma durumu, karı lı k, eş lik. * Kadı nı n nikâhlandı ğı erkek, koca, eş .

zeveban * Erime. zeveban etmek * erimek. zevk

* Hoş a giden veya çekici bir ş eyin elde edilmesinden, düş ünülmesinden doğ an hoşduygu, haz. * Güzeli çirkinden ayı rt etme yetisi, beğeni. * Hoş a giden ve eğlendiren ş ey. * Tat, lezzet. * Eğ lence.

zevk almak (veya duymak) * hoş lanmak, beğenmek. zevk ehli * Eğ lenmeyi seven kiş i. zevk etmek * eğ lenmek. zevk için

* yalnı z eğlenmek için. * alay etmek için.

zevki çı kmak * hoş a gitmek. zevkinde olmak (veya zevkine bakmak) * yalnı z kendi eğ lencesini düş ünmek. zevkine gitmek * hoş una gitmek. zevkine varmak

* bir ş eyin tadı nıgereğ i gibi duymak. zevkini çı karmak * ondan olabildiğ i kadar zevk sağ lamak. zevkini okş amak *oş eyden hoş lanmak. zevkiselim * En yüksek zevk. zevkiselim sahibi * Beğ enme ve algı lama yeteneğ i tam olan. zevklenme * Zevklenmek durumu. zevklenmek * Zevk duymak, hoş lanmak. * Bir kimse ile alay etmek, eğ lenmek. zevkli

* Beğ enilen, hoş a giden. * Beğ enisi olan (kimse).

zevkli gelmek * hoş lanmak. zevksiz

* Beğ enilmeyen, hoş a gitmeyen. * Beğ enisi olmayan (kimse).

zevksizlik * Zevksiz olma durumu. zevkten dört köş e olmak * çok sevinip keyiflenmek, aş ı rızevk duymak. zevkusefa * Eğ lenme, eğ lence. zevzek zevzekçe

* Tatsı z ve çok konuş an, geveze. * Zevzeğe yakı ş ı r (biçimde), zevzek gibi.

zevzeklenme * Zevzeklenmek iş i veya durumu. zevzeklenmek * Zevzeklik etmek. zevzeklik

* Zevzek olma durumu. * Zevzekçe konuş mak.

zevzeklik etmek * zevzekçe konuş mak. zeybek

* Özellikle BatıAnadolu efelerine verilen ad.

* Bu kimselere özgü yerel oyun ve bu oyunun müziği. zeybek havası * Ege yöresine özgü bir müzik veya oyun türü. * Kı sa ve net konuş ma. zeyil * Ek. * Bir yazı ya ek olarak katı lan parça. * Bir eseri tamamlamak için sonradan yazı lan ek eser. zeyrek

* Anlayı ş lı , uyanı k, zeki.

zeyrek * Keten tohumu. zeyreklik

* Anlayı ş lı , uyanı k olma durumu, zekâ.

zeytin

* Zeytingillerden, Akdeniz ülkelerinde yetiş en, 10-20 m yüksekliğ inde, dalları dikensiz, yaprakları karş ı lı klı , küçük ve gümüşrenginde, uzun ömürlü bir ağ aç (Olea europea). * Bu ağacı n taze iken yeş il, sonradan kararan, yüksek besin değ eri taş ı yan yağlımeyvesi. * Zeytin ağacı ndan yapı lmı ş , zeytin kaplamalı . zeytin dalı * Zeytin ağacı nı n dalı . * Barı şçubuğu. zeytin dalıuzatmak * barı şiçin ilk adı mıatmak. zeytin ezmesi *İ ş lenmişzeytinin ezilmesi ile yapı lan yiyecek. zeytin güvesi * Pul kanatlı lar takı mı ndan parlak gri renkli olup zeytin ağ acı nı n yaprak, çiçek ve tanelerini kemiren zararlı bir böcek. zeytin kurdu * Kı nkanatlı lar takı mı ndan kahverengi veya siyah renkte zeytin ağ acı na musallat olan ve onları n kuruması na yol açan zararlı bir böcek. zeytin rengi * Koyu gri ve siyah arasırenk. zeytin sineğ i * Meyve sineğ igiller familyası ndan olup zeytin tanelerine musallat olan zararlıbir böcek. zeytinci * Zeytin ağacıyetiş tiren kimse. * Zeytin satan kimse. zeytincilik * Zeytin ağacıyetiş tirme iş i. * Zeytin alı p satma iş i. zeytingiller *İ ki çeneklilerden, zeytin, leylâk, diş budak, yasemin gibi bitkileri içine alan ağaç veya ağaççı klar familyası . zeytinli

* Üzerinde veya içinde zeytin olan. zeytinlik * Zeytin ağacıyetiş tirilen alan. * Zeytin ağacıçok olan yer. zeytinsi * Zeytine benzeyen, zeytini andı ran. zeytinsi meyve * Erik, kiraz, kayı sı , badem gibi tek çekirdekli meyvelerin genel adı . zeytinsiz

* Zeytini olmayan.

zeytinyağı * Zeytin tanelerinden çı karı lan bitkisel yağ. zeytinyağıgibi üste çı kmak * bir sorunda haksı z olduğunu kabul etmemek, ustalı kla kendini haklıçı karmaya çalı ş mak. zeytinyağlı * Zeytinyağ ıile yapı lmı şveya pi ş irilmiş . zeytinyağlıdolma * Malzemesi zeytinyağ ıile piş irilip hazı rlanan dolma. zeytinyağlıfasulye * Zeytinyağ ıile piş irilen fasulye. zeytinyağlısarma * Malzemesi zeytinyağ ıile piş irilen sarma. zeytinyağlıyemek * Zeytinyağ ıile piş irilen yemeklere verilen ad. zeytunî zı barma

* Kahverengine çalan yeş il renkte olan. * Zı barmak durumu.

zı barmak * Ölmek, gebermek. * Uyumak, çok içip sı zmak. zı bı dı * Kı sa boylu, çelimsiz, basit kimse. zı bı n

* Bebeklere iç çamaş ı rı olarak giydirilen, ince pamukludan kı sa ve kollu giysi. * Kolsuz giysi.

zı ddıolmak * bir ş ey birini tedirgin etmek, hoş una gitmemek. zı ddı na basmak (veya bir ş ey birinin zı ddı na gitmek) * sinirlendirmek, sinirini bozmak. zı ddiyet

* Karş ı tlı k, birbirine zı t olma durumu. * Seviş mezlik, geçimsizlik, çekememezlik.

zı h

* Giysilerin kol, yaka, etek vb. kenarları na dikilen ş erit veya kaytan. * Marangoz iş lerinde ince kenar pervazı . * Sayfa çevresine çekilen çizgi.

zı hlama * Zı hlamak iş i veya durumu. zı hlamak zı hlanma

* Kenarı na zı h geçirmek. * Zı hlanmak iş i veya durumu.

zı hlanmak * Zı hlamak iş i yapı lmak. zı hlı * Zı hıolan. zı kkı m

* Zehir, ağ ı . *İ çki ve sigaranı n kötü ve zararlıetkisini belirtmek için kullanı lı r.

zı kkı mlanma * Zı kkı mlanmak iş i veya durumu. zı kkı mlanmak * (hakaret olarak) Yiyip içmek. zı lgı t

* Korkutma, çı kı ş ma, gözdağ ı , azarlama.

zı lgı t vermek * korkutmak, çı kı ş mak, azarlamak, gözdağ ıvermek. zı lgı t yemek * azar iş itmek. zı lgı tlanma * Zı lgı tlanmak iş i veya durumu. zı lgı tlanmak * Zı lgı t yemek, azar iş itmek. zı mba * Delgeç. * Delgeçle açı lan delik. zı mbalama * Zı mbalamak iş i veya durumu. zı mbalamak * Bir ş eyin üzerinde zı mba ile delik açmak. * Bı çaklamak, bı çakla vurmak, öldürmek. zı mbalanma * Zı mbalanmak iş i veya durumu. zı mbalanmak * Zı mbalanmak iş i yapı lmak.

zı mbalatma * Zı mbalatmak iş i veya durumu. zı mbalatmak * Zı mba ile iş lem yaptı rmak. zı mbalı

* Zı mbasıolan.

zı mbalıdefter * Kolay koparı labilsin diye yaprakları nı n dibi zı mbalanmı şolan defter. zı mbı rdatma * Zı mbı rdatmak iş i veya durumu. zı mbı rdatmak * Telli bir çalgı yıacemice çalmak. * Herhangi bir ş eyden çirkin ve kulağ ıtı rmalayan sesler çı karmak. zı mbı rtı * Telli bir çalgı yıacemice çalarak çı karı lan çirkin ses. * Bu çirkin sesi çı karan ş ey. * Adıhatı rlanmayan veya söylenilmek istenmeyen ufak ve değersiz bir ş eyi anlatmak için kullanı lı r. zı mnen

* Üstü kapalıolarak, dolayı sı yla.

zı mnı nda * Dolayı sı yla, için. zı mnî

zı mpara

* Kapalıolarak yapı lan veya söylenen, dolayı sı yla anlatı lan; kapalı , gizli. *İ çerik. * Çok sert alümin billûrlarıkapsayan ve aş ı ndı rı cıolarak kullanı lan doğ al kaya.

zı mpara kâğı dı * Maden, tahta ve daha baş ka ş eylerin yüzünü aş ı ndı rı p düzeltmeye ve parlatmaya yarar, üstüne zı mpara tozu yapı ş tı rı lmı şkalı nca kâğ ı t. zı mpara taş ı * Yüzeylerinden biri üzerinde çalı ş an ve düzlemsel yüzeyleri düzeltmede kullanı lan taş lama taş ı . zı mpara tozu * Taşkesme çarkları nı n üzerine yapı ş tı rı lan maden tozu. zı mparalama * Zı mparalamak iş i veya durumu. zı mparalamak * Bir ş eyin yüzeyine zı mpara sürmek. zı mparalanma * Zı mparalanmak iş i veya durumu. zı mparalanmak * Zı mparalamak iş i yapı lamak. zı ndı k

* Tanrı 'ya ve ahrete inanmayan.

zı ndı klı k zı ngadak

* Tanrı 'ya ve ahrete inanmama durumu. * Birdenbire ve sarsı ntıile (durmak, oturmak, düş mek).

zı ngı l zı ngı l * Zangı r zangı r. zı ngı ldama * Zı ngı ldamak iş i veya durumu. zı ngı ldamak * Zangı rdamak. zı ngı r zı ngı r * Zangı r zangı r. zı ngı rdama * Zı ngı rdamak iş i veya durumu. zı ngı rdamak * Zangı rdamak. zı ngı rdatma * Zı ngı rdatmak iş i veya durumu. zı ngı rdatmak * Zangı rdaması na sebep olmak, titremek. zı ngı rtı

* Zangı rdama sesi.

zı nk * Hı zla giden bir ş eyin birdenbire durduğ u an çı kardı ğı sesi anlatı r. zı nk diye durmak * birdenbire durmak. zı p

* Zı playan veya birdenbire fı rlayan bir ş eyin hareketini veya çı kardı ğ ısesi anlatı r.

zı p diye çı kmak * hiç beklenmeyen bir zamanda ortaya çı kmak. zı p zı p * Zı playarak. zı p zı p zı plamak * çok sevinmek. zı pçı ktı

zı pı r zı pı rlı k

* Türedi. * Görgüsüz, fı rsatçıkimse. * Deliş men. * Deliş menlik.

zı pka zı pkı n

* Karadeniz kı yı sıhalkı nı n giydiği dar paçalıpotur. * Büyük balı klarıvurup çekmeye yarayan ucu çengelli mı zrak.

zı pkı ncı * Zı pkı n olarak balı k avlayan kimse. zı pkı nlama * Zı pkı nlamak iş i veya durumu. zı pkı nlamak * Zı pkı nla vurmak. zı pkı nlanma * Zı pkı nlamak iş i veya durumu. zı pkı nlanmak * Zı pkı nlamak iş i yapı lmak. zı plama zı plamak

zı platma

* Zı plamak iş i. * Bir yere çarpı p yukarıfı rlamak. * Sevinçten veya oyun yapmak için, bulunduğ u yerde havaya doğ ru fı rlamak. * Zı platmak iş i veya durumu.

zı platmak * Zı plamak iş ini yaptı rmak, hoplatmak, sı çratmak. zı playa zı playa * Sı çrayarak. zı ppadak zı pzı p

zı r zı r zı rcahil

* Beklenilmeyen, uygun olmayan bir sı rada. * Çocukları n oynadı ğ ı , taş tan veya camdan küçük yuvarlak, bilye. * Bir yerinden lâstik bir bağla ası lmı ş , içi talaşdolu hafif bir top olan çocuk oyuncağı . * Bı ktı rı cı ve sürekli bir sesi anlatı r. * Çok cahil.

zı rdeli * Aş ı rıdeli, çı lgı n. zı rh

* Savaş larda ok, kı lı ç, süngü gibi silâhlardan korunmak için giyilen, demir ve tel levhalardan yapı lmı şgiysi. * Savaşgemilerinin veya bazıaraçları nı n dı ş ı na kaplanı lan çelik levha.

zı rhlandı rma * Zı rhlandı rmak iş i veya durumu. zı rhlandı rmak * Zı rhla kaplamak.

* Zı rh giydirmek. * Kuvvetlendirip sağ lamlaş tı rmak. zı rhlanma * Zı rhlanmak iş i. zı rhlanmak * Zı rh giymek. * Zı rh kuş atı lmak. zı rhlı * Zı rh giymişveya zı rh kaplanmı ş . * Büyük bir bölümü mermilere ve uçak bombaları na karş ıbir zı rhla korunmuş , genellikle büyük tonajlı açı k deniz gemisi. zı rhlıaraç * Savaş ta veya savaşdı ş ı nda emniyeti sağlamak için zı rh ile kaplanmı şaraç. zı rhlıbalı k * Zı rhlıyayı n. zı rhlıbaş lı lar * Omurgalıhayvanlardan amfibyumları n bir takı mı . zı rhlıbirlik * Hareket yeteneğ i yüksek, ateşgücüne sahip, zı rhla korunan savaşaraçları yla donatı lmı şsilâhlı kara kuvvetlerine verilen ad. zı rhlıgüç

* Zı rhlıkuvvet.

zı rhlıkuvvet * Zı rhlıbirlik. zı rhlıyayı n * Kemikli balı klar takı mı nı n yayı n balı ğı giller familyası ndan bir balı k türü. zı rhsı z

* Zı rhıolmayan.

zı rı l zı rı l * Sürekli zarı ldamayıanlatı r. * Bolca. zı rı ldama

* Zı rı ldamak iş i veya durumu.

zı rı ldamak * Durmaksı zı n söylenerek hoş nutsuzluğ unu açı ğa vurmak. * Sürekli ağ lamak. zı rı ldanma * Zı rı ldanmak iş i veya durumu. zı rı ldanmak * Zı rı ldamak. zı rı ltı

* Zı rı ldama sesi veya iş i. * Anlaş mazlı k sebebiyle çı kan kavga; geçimsizlik. * Can sı kan çalgıveya hoş a gitmeyen müzik. * Adıhatı rlanmayan veya söylenilmek istenmeyen ş eyleri anlatmak için kullanı lı r.

zı rı ltı çı karmak * anlaş mazlı k sebebiyle kavga etmek. zı rlak zı rlama

* Sürekli zı rlayan. * Zı rlamak iş i veya durumu.

zı rlamak * Zı rı ldamak. zı rlatma

* Zı rlatmak iş i veya durumu.

zı rlatmak * Zı rlaması na sebep olmak. zı rnı k

* Arsenik. * Herhangi bir ş eyin en küçük, önemsiz ve iş e yaramaz parçası .

zı rnı k (bile) koklatmamak * en ufak bir ş ey vermekten kaçı nmak. zı rnı k bile vermemek * en ufak bir ş ey vermemek. zı rt fı rt

*İ kide birde, süreklice.

zı rt kaba kâğ ı t * Bkz. cart kaba kâğı t. zı rt pı rt

zı rt zı rt

*İ kide birde, uygunsuzca. * Yerli yersiz, durmaksı zı n. *İ kide birde, sı k sı k ve uygunsuz zamanlarda.

zı rtapoz * Deliş men, zı pı r, utanmaz, saygı sı z, hayta. zı rtapozluk * Deliş menlik. zı rtlak zı rva

* Yavan, tatsı z. * Saçma, saçma sapan, boş , anlamsı z (söz).

zı rva tevil götürmez * saçma olan bir düş ünceyi döndürme, çevirme yolu ile savunmaya kalkı ş anlara karş ı söylenir. zı rvalama * Zı rvalamak iş i veya durumu. zı rvalamak * Boşve anlamsı z sözler söylemek, saçmalamak.

zı t

* Karş ı t anlamlı .

zı t anlamlı * karş ı t anlamlı . zı t gitmek * birine karş ısürekli ters davranmak, istediklerinin tersini yapmak. zı t kutup * Farklıdurum ve yapı da olma. zı tlanma

* Zı tlanmak iş i veya durumu.

zı tlanmak * Ters, karş ıdavranmak, zı tlaş mak. zı tlaş ma

* Zı tlaş mak iş i veya durumu.

zı tlaş mak * Birbirine karş ıters davranmak. * Birbirine karş ı t olmak. zı tlı k * Zı t olma durumu. zı vana

*İ ki ucu açı k küçük boru. * Bir kilit dilinin yerleş mesi için açı lmı şdelik.

zı vanadan çı karmak * sinirlendirmek, öfkelendirmek. zı vanadan çı kmak * çok sinirlenmek, öfkelenmek. * aklı nıyitirmek, çı lgı n gibi davranmak. zı vanalı * Zı vanasıolan. zı vanalısigara * Bir ucunda kartondan zı vana bulunan sigara. *İ çinde esrar bulunan sigara. zı vanalıvida * Zı vanasıolan vida. zı vanası z * Zı vanasıolmayan. * Kaçı k, deliş men. zı ya * Kaybolma, yitme, kayı p, yitim. zı ypak zibidi

* Üzerine bası ldı ğ ı nda kayan, kaygan. * Gülünç olacak derecede kı sa ve dar giyinmişolan.

* Yersiz ve zamansı z davranı ş larıolan kimse. zibidilik * Zibidi olma durumu. zifaf

* Gerdeğ e girme, gerdek.

zifafa girmek * düğün gecesi eş iyle birlikte yatmak. zifir

zifirî

* Tütün dumanı nı n bı raktı ğ ıyağlıkir. * Karanlı k. * Zifir gibi kara, çok kara.

zifirî karanlı k * Çok karanlı k. zifos

* Yerden sı çrayan çamur. * Yararsı z, boş .

zifos atmak * sataş mak. * kara sürmek, iftira atmak. zift

* Katran ve diğer organik maddelerin buharlaş ması ndan veya damı tı lması ndan elde edilen, kolay kı rı lan, az ı sıile eriyen, katı , siyah, parlak madde, kara sakı z. zift gibi

* çok acı .

zift yesin (veya ziftin pekini yesin) * "ne yerse yesin" anlamı nda öfke sözü. ziftinmek * Bkz. siftinmek. ziftleme * Ziftlemek iş i veya durumu. ziftlemek ziftlenme

* Zift sürmek, ziftle kaplamak. * Ziftlenmek iş i veya durumu.

ziftlenmek * Zift sürülmek, ziftle kaplanmak. * Yemek. * Bir iş ten kendine yolsuz kazanç sağ lamak. zigot zihaf

* Erkek ve diş i gametin birleş mesiyle oluş an döllenmişhücre. * Aruzla yazı lmı şş iirlerde uzun okunmasıgerekirken uzun bir ünlünün kı sa okunması , imale karş ı tı .

zihayat zihin hafı za.

* Canlı , ne ş eli, dinç. * Canlı nı n duygu ve davranı ş lar dı ş ı ndaki ruhsal süreç ve etkinliklerinin bütünlüğ ü. * Yaş antı ları , öğ renilen konuları , bunları n geçmiş le iliş kisini bilinçli olarak zihninde saklama gücü, bellek, * Anlayı ş , kavrayı ş . * Bilinç, dimağ.

zihin açı klı ğ ı * Düş ünme gücü. zihin açmak * (zihni) daha iyi çalı ş ı r duruma getirmek. zihin berraklı ğı * Bkz. zihin açı klı ğ ı . zihin bulanı klı ğ ı * Bkz. zihin karı ş ı klı ğı . zihin hesabı * Matematik iş lemlerinin doğrudan doğ ruya akı ldan yapı ldı ğ ıhesap. zihin jimnastiği * Bazızihinsel yetileri çevikleş tirmek için yapı lan alı ş tı rmaları n tümü. zihin karı ş ı klı ğı * Düş ünme sı rası nda düş ünceler arası ndaki bağlantı nı n yok olması . zihin yorgunluğu * Aş ı rıderecede zihnin yorulmasıdurumu. zihin yormak * bir konuda çok düş ünmek, kafa yormak. zihince zihinsel zihnen

* Zihne göre, zihninin kavradı ğı biçimiyle. * Zihinle ilgili, zihnî. * Zihince, zihinli, zihinden.

zihnî * Zihinle ilgili, zihinsel. zihni açı lmak * kavrayı ş ı , anlayı ş ıçoğ almak. zihni alt üst etmek * düş üncelerini karmakarı ş ı k duruma getirmek. zihni boş almak * kafasırahat ve dingin olmak. zihni bulanmak (veya karı ş mak) * düş ünürken olaylar arası ndaki bağ lantı yıyitirmek. * ne yapacağ ı nı ş aş ı rmak.

zihni takı lmak * yanlı şbir kanı ya takı lı p kalmak. * çözülmesi gerekli bir konu üzerinde durmak. zihnine girmek * düş üncesini değiş tirmek. zihnine yerleş tirmek * unutulamayacak biçimde aklı nda tutmak. zihnini bozmak * sürekli olarak aynı ş eyi düş ünmek. zihnini bulandı rmak * kuş kuya düş ürmek. zihnini çelmek * bir kimseyi yanı ltmak, yanlı şyola sürüklemek. * baş tan çı karmak. zihnini dağı tmak * gerektiği gibi düş ünmemek. zihnini kurcalamak * bir ş eyi anlamaya, kavramaya çalı ş mak. zihnini kurcalamak (veya tı rmalamak) * bir ş ey sı ksı k hatı rlanı p insanıdüş ündürmek. zihnini oynatmak * çı ldı rmak, delirmek. zihnini toplamak * kendine gelmek, sağlı klıdüş ünmeye baş lamak. zihniye

* Anlı kçı lı k, entelektüalizm.

zihniyet * Bir toplum veya topluluktaki bireylerde görüşve inanı şetmenlerinin etkisiyle beliren düş ünme yolu, düş ünüşbiçimi. zikı ymet * Değerli, kı ymetli. zikir

* Anma, söyleme, sözünü etme. * (bir tarikata bağ lıolanlar için) Tanrı 'nı n adı nıart arda söyleme iş i.

zikredilme * Zikredilmek iş i veya durumu. zikredilmek * Adıanı lmak. zikretme

* Zikretmek iş i veya durumu.

zikretmek * Adı nı söylemek, sözünü söylemek, anmak. zikri geçmek

* anı lmak, adıgeçmek. zikrolunma * Zikrolunmak iş i veya durumu. zikrolunmak * Adıgeçmek, söylenmek. zikzak

* Art arda birdenbire ters yöne açı lar yapan (kı rı k çizgi). * Sı k sı k değ iş en görüşdüş ünce veya davranı ş , istikrarsı zlı k. * Karş ı lı klı .

zikzak dikiş i * Nakı ş ta ve terzilikte zikzak biçiminde yapı lan dikiş . zikzak makinesi * Zikzak dikiş i yapan makine. zikzak yapmak * sı k sı k sağa sola yön değiş tirmek. * sı k sı k düş ünce değiş tirmek. zikzaklı * Zikzak biçiminde olan. zil *İ ş aret vermek, uyarmak, çağ ı rmak için kullanı lan ve bir çan ile bu çana vuran bir tokmaktan oluş an, elle veya baş ka düzenlerle iş letilebilen araç, çı ngı rak. * Birbirine çarparak ses çı kartmak için parmaklara veya tefin kasnağ ı ndaki deliklere takı lan metal kurs. zil takı p oynayacak * çok sevinenler için söylenir. zil vurmak * zil çalmak. zil zurna

* Aş ı rıölçüde (sarhoş ).

zil zurna olmak * çok içip sarhoşolarak kendini bilemeyecek duruma gelmek. zilhicce

* Ay takviminin on ikinci ayı , kurban ayı .

zilkade * Ay takviminin on birinci ayı . zillet zilli

* Hor görülme, alçalma. * Zili olan, üstünde zili bulunan. * Edepsiz, eli maş alı ,ş irret (kadı n).

zilli bebek * Dalkavuk, ş akş akçı . zilli maş a * Uçları na zil takı lmı şmaş a biçiminde bir çalgı . * Edepsiz, ş irret.

zilsiz

* Zili olmayan.

zilsiz oynamak * çok sevindiğini belli etmek. zilve

* Bkz. zelve.

zilyet * Sahibi kendisi olsun olması n bir malıkullanmakta olan, elinde tutan kimse, eldeci. zilyetlik

* Bir malıkullanmakta olma durumu.

zimamdar * Yönetici, işbaş ı nda bulunan kimse. zimmet

* Üstünde olan ş ey. * Bir ticaret kuruluş unun borçları nı n tümü.

zimmetine geçirmek * bir hesabıbirinin borcuna eklemek. zimmetine geçirmek * kendisine bı rakı lmı şparayıkendine mal etmek veya harcamak. zimmî

zina zincifre

zincir

*İ slâm Devleti tebaası nda olan ve haraç veren Hristiyanlar, Yahudiler. * Zimmete iliş kin. * Araları nda evlilik bağ ıolmayan kiş iler arası ndaki cinsel iliş ki. * Kı rmı zı renkli doğ al cı va sülfür. * Kı rmı zı kurş un oksidin veya sülüğ enin eski adı . * Birbirine geçmişbir sı ra metal halkadan oluş an bağ. * Art arda gelen ş eylerin oluş turduğu dizi. * Kesintisiz süren olaylar, sebep vb. dizisi. * Hükümlülerin eline, ayağı na vurulan demir bağ , pranga.

zincir gibi * art arda sı ralanmı şş ey. zincir vurmak * prangaya vurmak. zincire vurmak * prangaya vurmak. zincirleme * Zincirlemek iş i veya durumu. * Birbirini izleyen, art arda gelen, müteselsil, teselsül. zincirleme isim tamlaması * Bir isim tamlaması nı n ikinci bir isim tamlamasıkurması .

zincirleme kaza *İ ki veya daha çok aracı n trafik kazası na karı ş masıdurumu. zincirleme sı fat tamlaması * Bir sı fat tamlaması na çoğ u kez "-li" bazen de "-siz" veya 3. kiş i iyelik eki getirilerek kurulan ikinci bir sı fat tamlaması . zincirleme tepkime * Birden fazla tepkimenin yarattı ğı durum. zincirlemek * Zincirle bağlamak. * Art arda, peşpeş e gelmek. zincirlenme * Zincirlenmek durumu. zincirlenmek * Zincirle bağlanmak. * Art arda, peşpeş e sı ralanmak. * Birbirine sı kı ca bağ lanmak. zincirli * Zincirle bağlı . * Zinciri olan. zindan * Tutuklu veya hükümlülerin içine konulduğ u kapalıyer. * Çok karanlı k ve sı kı ntı lıyer. zindan etmek * (bir yeri) yaş anmaz, huzursuz, rahatsı z, zevk alı nmaz bir duruma getirmek. zindan gibi * karanlı k veya iç sı kı cı(yer). zindan kesilmek * çok karanlı k duruma gelmek. * çok sı kı cıve içinde yaş anmaz duruma gelmek. zindan olmak * yaş anmaz, huzursuz, rahatsı z, zevk alı nmaz duruma gelmek. zindancı * Zindan bekçisi. zindandelen * Palamut balı ğı nı n iki kilodan büyük olanı na verilen ad. zinde

* Dinç, canlı , diri, sağlam.

zinde kuvvet * Taze kuvvet. * Güçlü, donanı mlı , yı pranmamı ş , etkili kiş i veya kurum. zinde tutmak * genç ve diri kalması nısağ lamak. zindeleş me * Zindeleş mek iş i veya durumu.

zindeleş mek * Zinde duruma gelmek. zindelik

* Dinçlilik, canlı lı k, sağ lamlı k.

zinhar * Sakı n, asla, olması n!. zir -zirzira

* Alt, aş ağ ı . * emmek fiilinin ettirgen çatı sı nıkuran ek. * Dirsekten orta parmak ucuna kadar olan ve uzunluğu 75-90 cm arası nda değiş en bir uzunluk ölçüsü.

zira * Çünkü, ş undan dolayı . ziraat ziraatçı

* Çiftçilik, tarı m. * Tarı mcı .

ziraatçı lı k * Tarı mcı lı k. ziraî * Tarı mla ilgili, tarı msal. ziraî iş letme * Tarı mla ilgili iş leri düzenleyen kuruluş . zirkon

* Zirkonyum'un doğ al durumunda bulunan en önemli birleş iği; renksiz, sarı , yeş il, kahverengi türleri olan doğal ve saydam, değ erli taş . * Erime noktası 2700°C ye yaklaş an, ateş e çok dayanı klı , beyaz renkli, katı , zirkonyum birleş iğ i, (ZrO2). zirkonyum * Atom numarası40, atom ağı rlı ğı 91,22, yoğunluğ u 6,25, siyah toz biçiminde bir element. Kı saltmasıZr. zirve

* Doruk, tepe. * En üst aş ama.

zirve (veya doruk) toplantı sı(veya konferansı ) * devlet ve hükûmet baş kanlarıveya en yetkili ve uzman diplomatlar düzeyinde yapı lan toplantı . zirve konferansı * Zirve toplantı sı nı n oluş turduğ u konferans. zirve toplantı sı * Katı lan devletlerin en yetkilisinin veya yetkili olan diplomatı nı n yer aldı ğı uluslar arası toplantı . zirzop zirzopça

* Deliş men, aklı na eseni yapan. * Zirzopluk edercesine.

zirzoplaş ma * Zirzoplaş mak iş i veya durumu. zirzoplaş mak * Uygunsuz, yakı ş ı ksı z davranmak. zirzopluk * Zirzop olma durumu veya zirzopa yakı ş an davranı ş . zirzopluk etmek * uygunsuz, yakı ş ı ksı z davranı ş larda bulunmak. zivircik ziya ziyadar

* Akdeniz bölgesinde yetiş en, 100-300 cm yüksekliğinde, kuvvetli kokulu bir çalı(Anagyris foetida). * Iş ı k, aydı nlı k. * Aydı nlı k, ı ş ı ğ ıbol, parlak.

ziyade * Çok, daha çok, daha fazla. * Çoğ alma, artma. ziyade olsun! * yemekte bulunanlara veya yemeğe buyurun diyenlere söylenen bir nezaket sözü. ziyadeleş me * Ziyadeleş mek iş i veya durumu, fazlalaş ma. ziyadeleş mek * Fazlalaş mak. ziyadesiyle * Olağ andan, gerekenden çok, pek çok, fazlası yla. ziyafet * Konuklarıyemekli, eğlenceli ağ ı rlama, ş ölen, toy. ziyafet çekmek (veya vermek) * konukları yemekli ağ ı rlamak. ziyan

* Zarar.

ziyan etmek * yersiz, boşyere harcamak. * zarara uğ ramak. ziyan olmak * boş una harcanmak, zarar görmek. ziyan zebil olmak * boş una, boşyere harcanmak. ziyanıyok! * önemli değ il, önemi yok!. ziyankâr

* Sürekli zarar veren veya zarar vermeyi huy edinmişolan.

ziyankârlı k * Ziyan verme durumu veya huyu. ziyansı z

ziyaret

* Ziyan vermeyen, dokunmaz. * Oldukça iyi. * Birini görmeye, biriyle görüş meye gitme, görüş me.

ziyaret etmek * birini veya bir yeri görmeye gitmek. ziyaretçi * Ziyaret eden, ziyarete giden kimse, görüş meci. ziyaretgâh * Hayı r iş lemek veya saygıgöstermişolmak için ziyaret edilen yer, ziyaret yeri. ziynet zloti

* Süs, bezek. * Polonya para birimi.

Zn * Çinko'nun kı saltması . Zodyak

* Gök küresinde, tutulumun geçtiğ i ve üzerinde on iki burcun (Koç, Boğ a, İ kizler, Yengeç, Aslan, Baş ak, Terazi, Akrep, Yay, Oğlak, Kova, Balı k) eş it aralı klarla dağı ldı ğ ıkuş ak, burçlar kuş ağ ı . zoka

* Büyük balı klarıtutmakta kullanı lan, küçük balı k biçiminde, ucu iğ neli kurş un parçası .

zokayı yutmak * aldatı lı p zarara sokulmak. zom

* Olgun (kimse). * Çok sarhoşolan.

zom olmak * çok sarhoşolmak. zona * Deride, sinirler boyunca, özellikle gövde, bacak ve yüzde birtakı m ağrı lı fiskelerin dökülmesiyle beliren, mikroplu bir hastalı k. zonk zonk * Zonklamanı n zorlu olduğ unu anlatmak için kullanı lı r. zonk zonk zonklamak * vücudun bir yeri çok zonklamak. zonklama * Zonklaş mak iş i veya durumu. zonklamak * (vücudun bir yeri) Nabı z atı ş ıgibi, kesik kesik ağ rı mak veya sancı mak.

zonklatma * Zonklatmak iş i veya durumu. zonklatmak * Zonklaması na yol açmak, zonklaması na sebep olmak. zoolog * Zooloji uzmanı , hayvan bilimci. zooloji

* Hayvan bilimi.

zoospor

* Suda yaş ayan mantarlarda ve su yosunları nda bulunan, selüloz zardan yoksun, üzerindeki iki veya daha çok titrek tüyle hareket eden üreme hücresi. zootekni zor

* Evcil hayvanlarıüretme ve yetiş tirme bilimi. * Sı kı nt ı , güçlük, rahatsı zlı k. * Sı kı nt ı veya güçlükle yapı lan. * Yüküm, mecburiyet. * Baskı . * Güçlükle, zorla. * Yapamazsı n!.

zor alı m

*İ ş lenen bir suç karş ı lı ğ ıolarak suçlunun malı nı n bütünü veya bir bölümü üstündeki mülkiyetine son verilmesi ve bu mülkiyetin bir baş ka kuruluş a devredilmesi, müsadere. * Tanzimattan önce herhangi bir kiş iye ait mallara padiş ah adı na el konulması . zor alı ma çarpmak * kiş i malları na devlet adı na yasal olarak el koymak, müsadere etmek. zor belâ

* Güçlükle.

zor gelmek * bir iş in yapı lmasıbirine güç gelmek. zor kullanmak * bir iş in yapı lmasıiçin her türlü baskı ya baş vurmak. zor oyunu bozar * oyun, hile, güç kullanarak kestirme yoldan boş a çı karı ldı ğı nda söylenir. zora binmek * iş , ancak zor kullanı lmakla sonuçlanacak bir durum almak. zora gelememek * baskı ya, sı kı ntı ya veya sı kıbir çalı ş maya dayanamamak, katlanamamak. zora koş mak * güçlük çı karmak. zoraki zorba

*İ stemeye istemeye, istemeyerek (yapı lan); zorla. * Gücüne güvenerek baş kaları nı n hakkı nı alan, müstebit.

zorbaca zorbalı k

* Zorba bir yol seçerek. * Zorba olma durumu. * Zorbaca davranı ş , müstebitlik.

zorbalı k etmek * zorba gibi davranmak. zorca * Zora yakı n, oldukça zor. * (zo'rca) Zor bir biçimde. zorgu * Kiş inin eğilimi ve isteğine uymayan işve davranı ş lara zorlanmasıveya bu özellikteki davranı ş ları göstermesi. zorgulu (kimse).

* Davranı ş larıuygunsuz ve yersiz olması na karş ı n bunları yapmak için önüne geçilmez bir zorgu duyan

zorla * Zor kullanarak, zecren; metazori. *İ stemeyerek, isteksiz olarak, zoraki. zorlama * Zorlanmak iş i, zecir. * Özellikle oynaklarda ara keseciklerinin fı tı ğı olarak beliren, bir organı n zorlanmı şolması yla ortaya çı kan aksaklı k veya bozukluk. * Zorlanarak sağlanan, cebrî. zorlamak etmek.

* Birine bir ş ey yaptı rmak amacı yla güç kullanmak, boyun eğ dirmeye çalı ş mak, zor kullanmak, mecbur * Açı lması , kı rı lması , sökülmesi gereken ş eyler için güç kullanmak. * Üstelemek, ı srar etmek.

zorlaması z * Kolay, içten. zorlanı ş * Zorlanmak iş i veya biçimi. zorlanma

* Zorlanmak iş i veya durumu.

zorlanmak * Zorlamak iş i yapı lmak veya zorlamak durumuna konu olmak. zorlaş ma * Zorlaş mak durumu. zorlaş mak * Zor duruma gelmek, güçleş mek. zorlaş tı rma * Zorlaş tı rmak iş i veya durumu. zorlaş tı rmak * Zor duruma getirmek, güçleş tirmek.

zorlaya zorlaya * Sürekli zorlayarak. zorlayı cı * Zorlayan, mücbir. zorlayı ş * Zorlamak iş i veya biçimi. zorlu

zorluk

* Baskıyapabilecek ölçüde güçlü, kuvvetli, ş iddetli. * Tuttuğunu koparan (kimse), güçlü, kavi. * Zor, güç yapı lan. * Zorbalı k yapan. * Sı kı ntı veya güçlükle yapı lma durumu, zor olma, güçlük.

zorluk çı karmak * bir ş eyin yapı lması nıengellemek için çeş itli sorunlar yaratmak. zorlukla

* Zor bir biçimde, güçlükle.

zorsunma * Zorsunmak iş i veya durumu. zorsunmak * Yüksünmek, yapacağı iş i ağı r bir yük veya angarya olarak kabul etmek. zoru olmak * kendisini zorlayan bir durumu, bir sı kı ntı sıolmak, sorunu bulunmak; güçlüğü olmak. zoru zoruna * güçlükle, zor belâ. zoru zoruna * Zorlukla, zorluk çekerek. zorun ne? * kastı n ne, ne istiyorsun?. zoruna gitmek * onuruna dokunmak. gücüne gitmek. zorunda bı rakmak * yapmaya mecbur etmek. zorunda kalmak (veya olmak) * kesinlikle yapmasıgerekmek, yapmaya mecbur olmak. zorunlu

* Kesin olarak ihtiyaç duyulan, zarurî, mecburî, ı stı rarî. * Doğal olarak kaçı nı lmasıimkânsı z olan.

zorunlu emeklilik * Yasalarda ş artları belirlenmişmecburî emeklilik. zorunlu kı lmak * olmasıgereken duruma getirmek. zorunlu olarak

* kendi isteğinin dı ş ı nda. zorunlu öğ renim * Mecburî olarak yapı lan öğ renim. zorunlu sigorta * Mecburî olarak yaptı rı lan sigorta. zorunlu tasarruf * Mecburen yapı lmasıgereken tasarruf. zorunluk

* Olmasıgerekme, olduğundan baş ka olmama durumu, mecburiyet, zaruret, ı stı rar. * Olayları n iç ve özlerindeki düzenlilik, yasaya bağ lı lı k ve yapıgereği, belli ş artlar altı nda ortaya çı kması kaçı nı lmaz olan ş ey. *İ nsanı n, doğ anı n ve toplumun nesnel yasaları na bağı mlıolması durumu. zorunluluk * Zorunlu olma durumu, zorunluk. Zr zuhur

* Zirkonyum'un kı saltması . * Ortaya çı kma, görünme, belirme, başgösterme, meydana çı kma.

zuhur etmek * ortaya çı kmak, görünmek, belirmek. zuhurat zuhurî

* Gerçekleş eceği düş ünülmeyen, hesapta olmayan, umulmadı k, olağ an dı ş ıolgular. * Orta oyununda taklitçi.

zuhurî kolu * Orta oyunu takı mı . zula * Kaçak ve yasak ş eylerin saklandı ğ ıgizli yer. zula etmek * çalmak, aş ı rmak. zulmet

* Karanlı k.

zulmetme * Zulmetmek iş i veya durumu. zulmetmek * Eziyet etmek, iş kence etmek. zulüm

* Güçlü bir kimsenin yasaya veya vicdana aykı rı olarak baş kası nıuğ rattı ğıkötü durum, kı yı m, kı ygı , acı ması zlı k, haksı zlı k, eziyet, cefa. zulüm görmek * haksı zlı ğ a uğ ramak, kendisine eziyet edilmek. zum

* Değiş ebilir odak uzaklı klıobjektif, optik kaydı rma.

zum yapmak * doğ aya bakı şaçı sı nı geni ş letmek veya daraltmak amacı yla objektifin odak uzaklı ğ ı nıdeğ iş tirmek. zurna

* Keskin bir ses çı karan ve çoğu zaman davulla veya dümbelekle birlikte çalı nan nefesli çalgı .

zurna gibi * dar (pantolon). zurnacı * Zurna çalan kimse. zurnacı lı k * Zurnacı nı n iş i veya mesleği. zurnacı nı n karş ı sı nda limon yemek gibi * birinin zihnini çelip iş ini göremeyecek duruma getirildiği anlatı lı rken söylenir. zurnada peş rev olmaz, ne çı karsa bahtı na * "rastgele yapı lan plânsı z iş lerde yöntem, kural aranmaz" anlamı nda kullanı lı r. zurnanı n zı rt dediğ i yer * sürdürülmekte olan bir iş in en can alı cı noktası . zurnapa zurnazen zurt

* Zürafa. * Zurna çalan kimse, zurnacı . * Bkz. zart zurt.

zübde * Özet, öz. zücaciye

züğürt

* Cam, porselen vb. maddelerden yapı lmı şeş ya. * Cam, porselen ile ilgili. * Parası z, yoksul, meteliksiz olan kimse.

züğürt tesellisi * Kötü sonuçlanmı şbir iş te, çok önemsiz iyi bir yan bularak sevinme. züğürtleme * Züğ ürtlemek iş i veya durumu. züğürtlemek * Parası z, meteliksiz kalmak, züğ ürt duruma gelmek. züğürtleş me * Züğ ürtleş mek iş i veya durumu. züğürtleş mek * Züğ ürt durumuna gelmek. züğürtlük * Parası zlı k, parası z kalma durumu, meteliksizlik.

Zühal Zühre

* Sekendiz, Satürn. * Çulpan, Çoban yı ldı zı , Venüs.

zührevî * Frengi ve bel soğukluğu gibi cinsel iliş kilerle bulaş an (hastalı k). zührevî hastalı k * Bkz. zührevî. züht zühul

* Dinin yasak ettiğ iş eylerden sakı nı p, buyurdukları nıyerine getirme, takva. *İ şçokluğu veya dalgı nlı k sebebiyle yanı lma, geciktirme, ihmal etme.

zükâm * Nezle, ingin, dumağı . zül

* Alçalma, düş künlük; ayı planacak ş ey.

zül saymak * (bir olay veya sözü) küçültücü, alçaltı cı , aş ağı layı cıolarak değ erlendirmek. zülâl

* Saf, tatlısu.

Zülcelâl * Tanrı . zülfaris

* Baklagillerden bir süs bitkisi ve bunun güzel kokulu, mor, beyaz renkli, saç lülesi görünüş ünde olan kı vrı ntı lıçiçeğ i (Phaseolus caracalla). zülfaruz Zülfikar zülfüyâr

* Bkz. zülfaris. * Hz. Ali'nin iki çatallı kı lı cı . * Bkz. zülüf.

zülfüyâre dokunmak * hatı rlı , güçlü bir kimseyi veya bir makamıgücendirmek, darı lması na yol açmak. zülfüyâre dokunmamak * hiç kimseye zarar veya sı kı ntıvermemek. zülüf

zülüflü zümre

* Şakaklardan sarkan saç lülesi. * Sevgilinin saçı . * Zülfü olan. * Topluluk, takı m, grup, camia. * Tür, cins.

zümre edebiyatı * Seçkin kesimlere hitap eden edebiyat. zümre toplantı sı * Aynıdersi okutan branşöğretmenlerinin ders konuları nıveya öğrenci sorunları nıele aldı ğı kurul. zümrüdî

* Zümrüt renginde, yemyeş il.

Zümrüdüanka * Masallarda geçen ve gerçekte var olmayan büyük bir kuş , Anka. zümrüdüanka gibi * hayal ürünü olan veya adıolup da kendi var olmayan iyi ve güzel ş eyler için kullanı lı r. zümrüt

* Doğal alüminyum ve berilyum silikatı ; cam parlaklı ğ ı nda, yeş il renkte, saydam bir süs taş ı . * Bu taş tan yapı lmı şolan. * Zümrüt renginde, yeş il.

zümrüt gibi * yemyeş il. zümrüt yeş ili * Koyu yeş il. zümrütlenme * Zümrütlenmek iş i veya durumu. zümrütlenmek * Yeş il duruma gelmek, yeş illenmek. züppe

* Giyiniş te, söz söyleyiş te, dilde, düş ünüş te toplumun gülünç ve aykı rısaydı ğıyapmacı klara ve aş ı rı lı klara kaçan, snop. züppece

* Züppe (bir biçimde).

züppeleş me * Züppeleş mek iş i veya durumu. züppeleş mek * Giyiniş , söz söyleyiş , düş ünüş , dil vb.nde, toplumun gülünç ve aykı rısaydı ğ ıyapmacı klara ve aş ı rı lı klara kaçmak, züppe olmak. züppeleş tirme * Züppeleş tirmek iş i veya durumu. züppeleş tirmek * Züppe durumuna getirmek. züppelik

* Züppe olma durumu veya züppece davranı ş , snopluk.

züppelik etmek * züppece davranmak. zürafa

* Gevişgetiren memelilerden, Afrika'da yaş ayan, çok uzun boylu ve boyunlu, derisi alacalı , ot yiyen hayvan (Giraffa camelopardalis).

* Bir boncuk oyasıtürü. zürafa gibi * ince, uzun boylu, uzun boyunlu (kimse). zürafagiller * Örnek hayvanızürafa olan gevişgetiren memeliler familyası . zürra zürriyet

züyuf

* Çiftçiler, tarı mla uğraş anlar. * Döl, soy sop, sulp. * Çocuk. * Kalp veya ayarıdüş ük paralar.

züyuf akçe * Ayarıdüş ük para sikke veya akçe.

********************************************************************************************************** Bu sözlük Farabi tarafı ndan Türk Dil Kurumu’nun Büyük Türkçe Sözlüğündeki kelimeler ve tanı mlamalar dikkate alı narak hazı rlanmı ş tı r. Dil ve Söz Varlı ğıbir toplumun ortak malı dı r ve bu değ erli hazineyi akı llı ca korumamı z gerekir. Bu sözlük tamamı yla ücretsizdir. Hiçbir ş ekilde para talep edilemez. Lütfen okuduğunuz metinlerde anlamı nı muğ lak olarak bildiğiniz kelimelerin tam açı klaması nı öğrenmek için sözlük kullanı nı z. **********************************************************************************************************